________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧ કારણ કે “તીર્થસંમત એવા અરિહંત તો જોવા માટે પણ અકથ્ય છે એમ તે કુપાક્ષિકો બોલે છે. તેથી કરીને આ બન્નેનો ભેદ છે. અથવા પ્રકારાન્તરે બીજો ઉત્તર કહે છે. “પુરુષપરતંત્રતા રહિત એવો પણ પુસ્તકમાં લખેલો સિદ્ધાંત પણ તીર્થ સ્થાપવા માટે સમર્થ છે.” એ પ્રમાણે જેઓ બોલે છે તે તેઓના અરિહંત છે. તીર્થે સ્વીકારેલા અરિહંત આવા પ્રકારના નહિ હોવાથી તે ભિન્ન છે.
હવે સિદ્ધના વિષયની શંકાનો જવાબ આપે છે કે-તે કુપાક્ષિકોના સિદ્ધ પણ તેમના વિકલ્પેલા એવા તીર્થકરના ઉપદેશથી પ્રાપ્ત થયેલા અને તેની શ્રદ્ધાવાળા બનેલા હોય અને તેમના તીર્થકરના બતાવેલ માર્ગની આરાધના કરીને મર્યા હોય તે સિદ્ધ તીર્થને વિષે તો તેવા પ્રકારના સિદ્ધોનું અશ્રદ્ધાનપણું હોવાથી : તેમના ભિન્ન છે.
અને ગૌતમાદિ ગણધરો પણ પોતાની મંતિથી વિકલ્પેલા એવા હોવાથી તીર્થથી ભિન્ન જ ગણાય. | ગાથાર્થ-૮૭ ||
હવે આ બધા કહેલાં કુપાલિકોમાં સારા-નરસાનો વિવેક જણાવે છે.
तेसुवि लुंपगवजा, पायं खलु कायबिंदुजुअनयणा। निम्मलनयणसमाणा, दीसंति सुविजपरिवजा ॥८॥
તે પૂનમિયા આદિ કુપાલિકોને વિષે લોકાને છોડીને બાકીના બધા પ્રાયઃ કરીને મોતિયાવાળી આંખોવાળા હોવા છતાં નિર્મલ લોચનવાળાઓની સરખા દેખાય છે. પરંતુ સુવૈદ્યોએ તો તેવા પ્રકારની રોગની અસાધ્યતા હોવાથી ત્યાગ કરી દીધેલા જાણવા.
લોંકાને વર્જીને આ બધા પણ “અમે પ્રતિમાને માનીયે છીએ” એમ અંગીકાર કરે છે. બાકીના ભેદ તો સામાચારી વિશેષ કરીને અકિંચિત્કર જ છે. જેવી રીતે આ “તપાગણ' છે એવી રીતે અમે પણ છીએ, એ પ્રમાણેની ધૃષ્ટતાને પામેલા તે કુપાક્ષિકો, સાધુના ઉપદેશને પણ ઇચ્છતાં નથી. તેથી કરીને તેનો પ્રતીકાર કેવી રીતે થાય? અને તેથી કરીને કાચબિંદુ રોગતુલ્ય એવું તેનું ધીઠાઈપણું, તેની સમ્યફ શ્રદ્ધાનરૂપ દૃષ્ટિમાં પણ અસાધ્ય જ છે. એ પ્રમાણે લોકાનું ધીઠાઈપણું નથી. એ હમણાં જ કહેવાશે. | ગાથા-૮૮ ||
આ દશામાંથી જુદો પડેલો લોકો કેવા પ્રકારનો છે? તે જણાવે છે. लुंपकनयणातंका-णेगविहा तेण केइ सज्झावि ।
तेसुवि कोइ सुहंजण-सज्झो से अंजणं एवं॥८६॥ લોકાની આંખના રોગો વિધવિધ પ્રકારના છે. તેમાંથી કેટલાક રોગવિશેષ સાધ્ય પણ છે.
