Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧ પાત્રમાં (આવેલાં) રહેલાં ગોમૂત્ર આદિના રંગ અને આસ્વાદ આદિ વડે ગોમૂત્ર આદિની વિપરીતતા જોઈને રાજાએ વિચાર્યું કે (ખરેખર આ પાપીએ મને પણ ઠગ્યો છે) એમ વિચારીને રોપાયમાન થયેલા તેણે (રાજાએ) સમુદ્રમાં રહેલાં સાર્થવાહને પકડીને પાછો મંગાવ્યો. અને કોપ વડે રાજાએ કહ્યું કે હે ઠગ! મને પણ તું ઠગે છો?' ઇત્યાદિ કહીને પહેલાં બનેલો બધો વૃતાંત કહ્યો.
પૂર્વનો તે હેવાલ સાંભળીને સાર્થવાહે કહ્યું કે “હે મહારાજ! કોઈપણ વસ્તુનો સમુદાય, સ્વયં સ્વરૂપે કરીને હંમેશા ફળવાળો હોતો નથી પરંતુ જે જેને યોગ્ય હોય તે તેને જ ઉચિત ક્રિયા કરવા વડે, તે ફળદાયી બને છે. અને ક્રિયાઓ સાચા આમ્નાયથી જાણી શકાય છે. અને તે આમ્નાય પણ તેના જાણકાર એવા નિપુણ પુરુષ પાસેથી જ મળી શકે છે. તે સિવાય નહિ.” એ પ્રજાણે કહીને તેઓને ગાયની દોહન આદિ ક્રિયા શિખવાડવા માટે પોતે જમાય દોહવાની ક્રિયામાં પ્રવૃત્ત થયો અને કહ્યું કે આ વિધિ વડે કરીને અમારા વૃક્ષમાંથી તમારે રસ મેળવવો. એ સિવાય ન મળે અને ત્યાર પછી તે રસનો (દૂધનો) દૂધપાક કેવી રીતે બને? તે પણ કરી બતાવ્યો. આ બધી વિધિને જોઈને અને જાણીને રાજાના પુરુષો તે પ્રમાણે કરવા લાગ્યા અને ઇચ્છિત દૂધપાકની પ્રાપ્તિ કરવા લાગ્યા. // ગાથાર્થ-પ૩ ||
આ દષ્ટાંતને દાષ્ટ્રતિક સાથે જોડવાને માટે કહે છે. घेणू सुत्तं वच्छा निजुत्ती वित्तिपमुह अणुजोगी। दोहणकिरिआकुसलो, उवहाणं पिंडपयदाणं॥५४॥
સૂત્ર જે છે તે ગાયના સ્થાને છે. અને તેની નિર્યુક્તિ, જે છે તે વાછરડાના સ્થાને છે. જેવી રીતે વાછરડાઓ ગાયને દૂધ દેવા માટે અભિમુખ-સન્મુખ કરે છે. તેવી રીતે નિયુક્તિ-ટીકા વગેરે સૂત્રને અર્થદાનની સન્મુખ કરે છે. તેમાં દોહનક્રિયા કુશળ તે છે કે જે વૃત્તિ પ્રમુખનો અનુયોગી હોય. તેમાં અનુયોગી એટલે શું? સૂત્રની સાથે અર્થનું અનુકૂલ યોજન કરવું તેનું નામ અનુયોગ છે. તે અનુયોજનની કલા છે. જેમને તેનું નામ અનુયોગી! વૃત્તિ પ્રમુખ એટલે? વૃત્તિ-ભાગ્ય-ચૂર્ણિ આદિ દ્વારાએ=વૃત્તિ આદિ વડે કરીને ગુરુમહારાજની પાસે સારી રીતે જેમણે સૂત્ર જાણ્યું છે તે અધિગત સમ્યગુ આમ્નાય કહેવાય. ભગવતીસૂત્રના શતક ૨૫ ઉદ્દેશો ૨ સૂત્ર ૯૪૫ માં કહ્યું છે કે હું સુત્યો હતું પઢનો, વીગો નિવ્રુત્તિનીસંગો માંગો તો નિરોણો, સ વિદી દો મજુગારા અનુયોગને વિષે સૂત્ર અને તેનો અર્થ પહેલો, નિયુક્તિ મિશ્રિત બીજો. અને ત્રીજો નિરવશેષ આ પ્રમાણે વિધિ હોય છે.” હવે આ સૂત્રગ્રહણમાં મૃતઆરાધન તપવિશેષ એટલે કે ઉપધાનની ક્રિયા કરવી તે પિંડ પયોદાન સ્વરૂપ છે. ગાય પણ પિડાયોદાન આદિ વડે કરીને તૈયાર કરેલી હોય તો જ ગોવાળને દૂધ દેવાવાળી થાય છે. એ તો ગોવાળિયાઓને પણ ખબર છે. નહિ કે ચારો ન આપે તો પણ દૂધ આપે.!
આ કહેવા વડે કરીને જે કેટલાક યોગઉપધાન આદિ કર્યા સિવાય પઠન-પાઠનાદિ કાર્ય કરે છે તેઓ તૃણ આદિના દાનના અભાવ વડે કરીને દ્રષ્યમાન શરીરશેષ માત્ર એવી ગાયને દૂ-દોવે
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |