________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
होऊणवि देवकया चउतीसाइसय बाहिरा कीस । पागारंबुरुहाई, अणण्णसरसाव મોમ?।।9। चउतीसं किर णिअया, ते गहिया सेसया अणिअयत्ति । सुत्तम्मि न संगहिया, जह लद्धीओ अणिययाओ ॥२॥
• ૬૧
દેવોએ કરેલા ૩૪ અતિશય ૩૪ સિવાયના બીજા બાહ્ય ક્યા છે? ત્રણ કિલ્લાં, કમલો આદિ. અનન્ય સદેશ હોવા છતાં પણ ઉપભોગમાં આવે છે. ચોત્રીસ અતિશયો નિયત ગ્રહણ કહેલા છે. બાકીના અતિશયો અનિયત જાણવા.'' જેમ લબ્ધિઓ અનિયત છે તેવી રીતે તેને સૂત્રમાં સંગ્રહ કરેલા ન હોય. એથી જ કરીને અતિશયોની-૩૪-ની સંખ્યાના નિયમમાં પણ વૈચિત્ર્યપણું હોવાથી જ સમવાયાંગ સૂત્રની વૃત્તિમાં ‘‘આ અતિશયો જુદી રીતે પણ જોવા મલે છે. તે મતાંતર સમજવો’’ એમ કહેલ છે. અને એથી જ કરીને પ્રવચન સારોદ્વાર આદિમાં ચતુર્ભુવલાંગતા ચાર મુખપણાના અંતર ભાવવડે કરીને જ અતિશયો કહેલાં જ છે.
હવે લોંકાને જો તીર્થંકર સંબંધીના ત્રણ રૂપ જ સંમત હોય તો નિયમે કરીને પ્રતિમા સંમત છે. જેવી રીતે તીર્થંકરની જીવરહિતની પ્રતિમા છે તેવી જ રીતે ત્રણ રૂપ કે-ત્રણ પ્રતિબિંબો પણ તીર્થંકરના જીવથી રહિત જ છે. હવે જો એમ કહેતો હોય કે ‘તીર્થંકરોના આકારના વશથી તે પ્રતિબિંબોમાં તીર્થંકર વિષેની બુદ્ધિ થાય છે.' તો તું લાંબોકાળ જીવ. ત્રણ પ્રતિરૂપોમાં તીર્થંકરની બુદ્ધિ થાય તો પ્રતિમામાં પણ તીર્થંકરની બુદ્ધિ થાય જ છે. એટલે આ વાત બન્ને ઠેકાણે સમાન છે.
તેમજ જેવી રીતે સમવસરણને વિષે સુગંધી પાણીનો વરસાદ અને પુષ્પ આદિ વડે કરીને શક્રાદિદેવો સમ્યકત્વની નિર્મલતાને પામે છે. એવી રીતે શ્રાવક-શ્રાવિકા આદિ મનુષ્યો પણ જિનેશ્વર ભગવાનના મંદિરમાં પુષ્પ અને સુગંધી જલની વૃષ્ટિ કરવા દ્વારાએ દર્શન શુદ્ધિને પામે છે. દેવકૃત્ય શું? જલ અને થલમાં ઉત્પન્ન થયેલા ફુલના ઢગલાઓના વાદળાનાં આકારે વિધુર્વણા કરીને દેવો જાનુઢીંચણ પ્રમાણ ફુલવૃષ્ટિ કરે છે.
છે.
અહિંયા જે વિષુર્વણા કહેલી છે તે પુષ્પોની નહિં પણ વાદળોની સમજવી. કારણ કે આગમમાં જલ અને થલમાં ઉત્પન્ન થયેલા ફુલોનો પાઠ છે. તે વૃષ્ટિ પણ કેવા પ્રકારની કરે છે? પહેલાં સુગંધી પાણીની વૃષ્ટિ કરીને પછી કુસુમની વૃષ્ટિ કરે છે. આ જ પ્રકારવડે કરીને શ્રાવકવર્ગ પણ યથાશક્તિએ કરીને પુણ્યને માટે તીર્થંકરના આકારને ધારણ કરતાં જિનબિંબોની પુષ્પાદિ વડે પૂજા કરે છે. ।। ગાથા ૯૦ થી ૯૪ ।।
આ પ્રમાણે લોંકાનું અંજન પાંચ ગાથા વડે કહ્યું. હવે અંજન પ્રક્ષેપને માટે સળી કહે
