________________
૧૦૮ જે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ થાય? બીજે કોઈ ઠેકાણે નહિ, પરંતુ તારી પાસે જ અધર્મની પ્રાપ્તિ થાય છે. તે નગ્નાટ! પાપાત્મા! ખરેખર મૂર્તિમાન અધર્મ તું જ છે. એ પ્રમાણે ચોવીશ ગાથાઓ વડે કરીને સ્ત્રી મુક્તિની સ્થાપના કરી : અણહિલપુર પાટણની અંદર જયસિંહ દેવ રાજાની સભામાં અનેક વિદ્વાન્ પંડિતોની સભામાં ૮૪ વાદોમાં જેમણે જય મેળવ્યો છે એવા અભિમાની દિગંબર ચક્રવર્તિ વાદી કુમુદ્રચંદ્ર સૂરિને વાદિદેવસૂરિએ પરાભવ કરીને મોક્ષની સ્થાપના માટે વાદીદેવસૂરિ મહારાજે-૮૪-વિકલ્પો ઊભા કર્યા હતા. ૮૪ પ્રશ્નો પૂછડ્યા હતા તે આ પ્રમાણે.
ખરેખર જ્યાં જેનો અસંભવ હોય ત્યાં તેના કારણનું અવૈકલ્યપણું ના હોય! એમ જાણવું. જેમ શિલા ઉપર શાલિના અંકુરની ઉત્પત્તિ. તેવી રીતે સ્ત્રીઓની મુક્તિનું કારણ અવૈકધ્ય છે. આ હેતુ સિદ્ધ નથી. કારણ કે જો આ હેતુનું અસિદ્ધપણું માનો તો શું પુરુષથી સ્ત્રીઓ નીચી હોય તે કારણ? અથવા નિર્વાણ સાધક એવા પ્રમાણના અભાવના કારણે? આવા ૮૪ પ્રશ્નો, શાંતિસૂરિમહારાજે કરેલી ઉત્તરાધ્યયનવૃત્તિમાં લખ્યા છે તેથી તે પ્રશ્નો ત્યાંથી જાણી લેવાં. અહિયાં ગ્રંથ વધી જવાના કારણે લખ્યાં નથી. || ગાથાર્થ ૪૨
- હવે ઉત્પન્ન થયેલું છે દિવ્યજ્ઞાને જેમને એવા અરિહંત ભગવંતો ભિક્ષા માટે જતાં નથી. સાધુએ લાવેલાં આહાર આદિના ભોગવટામાં સાત પ્રકારનો પાત્રનિર્યોગ અવશ્ય સ્વીકારવો પડે. અને તેવી રીતે સ્વીકારવા જતાં નાન્યવ્રત અને સ્ત્રીમુક્તિનો નિષેધ આ બન્ને વાતોને જલાંજલી આપવા જેવું થાય. એવું વિચારીને શિવભૂતિ વડે કરીને “કેવલી ભક્તિ'નો નિષેધ કરાયેલો છે. અને એથી કરીને કેવલીની ભક્તિનું સ્થાપન કરવાને માટે ૧૧ ગાથાઓ કહેવાશે તેમાની પહેલી ગાથા કહે છે.
जं केवली न भुंजइ, कि कारणमित्थ केवलं गाणं ?। अह वेअणिआभावा ?, पढम विगप्पो न जुत्तिजुओ॥४३॥
જો કેવળજ્ઞાનીઓ ખાતાં નથી. તો તેમાં શું કારણ છે? શું કેવળીઓને આહારપાણીમાં કેવળજ્ઞાન નડે છે? અથવા તો વેદનીય-સુધાવેદનીયનો અનુદય છે? તેમાં પહેલો વિકલ્પ વિચાર કરતાં યુક્તિવિકલયુક્તિ રહિત જણાય છે. | ગાથાર્થ ૪૩ |
હવે પહેલો વિકલ્પ યુક્તિથી રહિત કેવી રીતે? તે બતાવે છે?
पत्तिजइ सुअणाणी, जो जो जम्हा उ होइ अहिअयरो। सो अप्पं अप्पतरं भुंजइ नियमेण भावेण॥४४॥
કેવલી, કેવલજ્ઞાનના માહાસ્યથી ખાતા નથી', એ વાત ત્યારે મનાય કે-જે શ્રુતજ્ઞાનવડે કરીને જેનાથી અધિક-અધિકતર કે અધિકતમ હોય તે અલ્પ-અલ્પતર અને અલ્પતમ ખાતો હોય છે. તેવી રીતની વ્યાપ્તિ-અવ્યભિચારપૂર્વક હોય તો / ગાથાર્થ ૪૪ ||
હવે પૂર્વે કહેલી ઈષ્ટ આપત્તિને સ્વીકાર કરતાં દિગંબરને દૂષિત કરવી જણાવે છે.
