Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
જે રર૭
કે બાકીનું આચારાંગદિશેષ શ્રત. આ વાતનો ભાવાર્થ એ છે કે જો આવશ્યક શ્રુતસ્કંધ ભણેલો હોય તો આવશ્યક શ્રુતસ્કંધની જ આરાધનાના કારણરૂપ એવા જે ઉપધાનો અને તે ઉપધાનો સંબંધીની જે ક્રિયાઓ છે તે તેમાં ઉપયોગી થાય છે. જો ન જ ભણેલો હોય તો ઉપધાનની ક્રિયા વિધિનોજ અસંભવ થાય.
તેવી જ રીતે પર ક્રિયાઓને વિષે એટલે આચારાંગાદિ સમસ્ત શ્રત આરાધનાના હેતુરૂપ એવી જે યોગક્રિયાઓ તેમાં પણ તે આવશ્યક શ્રુતસ્કંધ અભ્યાસ ઉપયોગી થાય છે.
આ વાત પર દષ્ટાંત આપે છે કે જેમ દીપક પોતાના અને પારકાના પ્રકાશની ક્રિયામાં ઉપયોગી થાય છે. એટલે કે દીવો, ઘડો આદિને જોવાની ઇચ્છાવાલા એવા આત્માને ગાઢ અંધકારને વિષે પણ
હું દીવાને જોઉં છું, ઘડા આદિને જોઉં છું.” આ માટે પહેલાં દીવો પ્રગટ કરવો પડે છે. અને જો દીવો તૈયાર ન કર્યો હોય તો અંધકારને વિષે પ્રકાશનો અસંભવ હોવાથી જોવાની ઇચ્છાવાલો પણ દીવો કે ઘડા આદિને જોઈ શકતો નથી. માટે જેમ દીવાની પહેલી જરૂરીયાત એમ સર્વ શ્રતના આરાધનના હેતુભૂત આવશ્યક શ્રુતસ્કંધ પહેલું ભણવું જોઈએ. તેવી રીતે આચારાંગ આદિ શ્રુત, ઉપધાન અને યોગપૂર્વક પહેલું ભણવું જોઈએ એવું નથી. કારણકે આચારાંગાદિ જે શ્રુત છે તે પોતપોતાના ઉપધાન કે ક્રિયાને ઉપયોગી નથી. તેવી રીતે બીજા શ્રતોના ઉપધાન કે યોગને વિષે ઉપયોગી નથી.
વળી બીજી વાત આચારાંગાદિ જે અધ્યયન છે તે દીક્ષા ગ્રહણ કરેલાને પણ ત્રણ વર્ષનો પર્યાય અતિક્રાંત થયા બાદ અનુજ્ઞા આપેલી છે.
“यदुक्तं-तिवरिसपरिआगस्स समणस्स निग्गंथस्स कप्पति आयारपकप्पनाममज्झयणं उद्दिसित्तए, चउवरिसपरिआगस्स. नि. सुत्तगडे नाममंगे उद्दिसित्तए, पंचवासपरिआगस्स सम. नि. दसाकप्पववहारा नाममज्झयणा उद्दिसित्तए, अट्ठवासपरिआगस्स नि. ठाणसमवायए णामं अंगे उद्दिसित्तए, दसवास परि० सम० नि. कप्पइ विवाहपण्णत्ति० अंगे उद्दिसित्तए. इत्यादियावत् वीसतिवासपरि० सम० निग्गंथे સવસુબાપુવાડ ભવતિ” તિ થી વ્યવહારસૂત્ર (૨-૧૦ ૩) શ્રી વ્યવહારસૂત્રમાં ત્રણ વર્ષના પર્યાયવાલા શ્રમણ અને નિગ્રંથ એવા સાધુને આચાર પ્રકલ્પ નામનું અધ્યયન ઉદ્દેશાય=ભણાવાય. ચાર વર્ષના પર્યાયવાલા સાધુને સૂત્રકૃતાંગ ભણાવાય. પાંચ વર્ષનો પર્યાયવાલા સાધુને દશાકલ્પ વ્યવહાર નામનું અધ્યયન ઉદ્દેશાય છે. આઠ વર્ષનો પર્યાયવાલા સાધુને સ્થાનાંગ અને સમવાયાંગ ભણાવાય છે. ૧૦વર્ષના પર્યાયવાલા સાધુને વ્યાખ્યા પ્રજ્ઞપ્તિ ભણાવાય. યાવત્ –૨૦–વર્ષના પર્યાયવાલા સાધુને સર્વશ્રુતની અનુજ્ઞા અપાય” એ પ્રમાણે જણાવેલ છે. એ પ્રમાણે હોયે છતે તેવા પ્રકારનું જણાવેલ શ્રત, ઉપધાન આદિને માટે કેવી રીતે ઉપયોગી થાય? સામાયિક આદિ સૂત્રોનો તેવા પ્રકારનો સ્વભાવ હોવાથી (બધામાં ઉપયોગી થવાનો સ્વભાવ હોવાથી) જ સામાયિક આદિ સૂત્રોને ભણેલા સાધુઓને યોગોદ્વહનની વિધિ અનાદિના પ્રવાહમાં પડેલી જાણવી. તેનું અનાદિપણું જે જણાવ્યું છે તે ચતુર્દશીને પ્રવર્તાવનાર આચાર્યના નામના અભાવની જેમ અનાદિપણું જાણવું. એ પ્રમાણે આના
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |