________________
as ou
e
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૩૯૭. અવિરુદ્ધ હોય. જો આમ ન સ્વીકારીએ તો પ્રવચનની વ્યવસ્થાનો વિપ્લવ થઈ જાય એટલે વિસ્તારથી સર્યું | ગાથાર્થ-૧૭૭ II
હવે ફરી પણ ન્યૂન ઉત્સુત્ર જણાવે છે. अट्ठमि-चउदसि-पुण्णिम--अमावसासुवि अ पोसहो णऽण्णो। इअ संवरपडिसेहो, जिणदत्तमए महामोहो॥१७८॥
આઠમ-ચૌદશ-પૂનમ અને અમાવસ્યા આ ચાર તિથિઓને વિષે જ પૌષધ, બીજામાં નહિ. અર્થાત બીજી તિથિમાં યુક્ત નથી. એવા પ્રકારનો સંવરનો પ્રતિષેધ જિનદત્તસૂરિના મતમાં છે. અને તેવું જ્ઞાન, અનંત ભવભ્રમણના હેતુરૂપ જાણવું. | ગાથાર્થ-૧૭૮
હવે જણાવેલા આશયવાળા રોગનો પ્રતીકાર જણાવે છે. अट्ठमि पमुहतिहीसुं, निअमेणं पोसहो गिहीण वए।। पडिवाइसु पुण नियमा-भावो भणिओ अ तत्तत्थे ॥१७६॥
અષ્ટમી આદિ તિથિઓને વિષે નિશ્ચય કરીને અને એકમ આદિ તિથિઓને વિષે અનિયમ કરીને શ્રાવકોના વ્રતમાં પૌષધ જણાવેલો છે. કયાં જણાવ્યો છે? તો તત્ત્વાર્થભાષ્ય આદિમાં કહ્યું છે 3 :-दिग्देशानर्थदण्डविरतिसामायिकपौषधोपवासोपभोगपरिमाणातिथिसंविभागवतसंपन्नश्च"
પૌષધોપવાસ” એટલે પૌષધ, પર્વ તે અષ્ટમી-ચતુર્દશી-પૂનમ અને અમાસની અથવા બીજી તિથિને પામીને ઉપવાસ આદિવડે કરીને અને સ્નાન-વિલેપન-ગંધ-માલા અલંકાર દૂર કર્યા છે જેણે એવા, અને સર્વ સાવદ્યયોગને ખંખેરી નાંખ્યો છે જેણે એવો, ડાભ-સંથારો-પાટીયા આદિમાંનો કોઈપણ સંથારો પાથરીને વીરાસન નિષદ્યા આદિ કોઈપણ આસને બેસીને ધર્મજાગરિકા કરવાપૂર્વક પૌષધ અનુષ્ઠય છે. એ પ્રમાણે તત્ત્વાર્થભાષ્યમાં કહેલ છે. અને તેની ટીકા આ પ્રમાણે--વૌષથોપવાસ નામ આ સૂત્રવડે પૌષધનું સ્વરૂપ જણાવે છે. રઢિએ કરીને પૌષધ શબ્દ પર્વદિવસને વિષે વર્તે છે. અને આઠમ આદિ તિથિઓ, પર્વ કહેવાય છે. અથવા જે નિયમ વિશેષ, તેનું નામ પૌષધોપવાસ. તે પૌષધોપવાસ, ઉભયપક્ષની અષ્ટમી આદિ તિથિને ગ્રહણ કરીને નિશ્ચયે, અથવા બુદ્ધિએ કરીને બીજી પ્રતિપદા આદિ તિથિમાં અનિયમ : આ કહેવાવડે કરીને પર્વતિથિ સિવાયની બીજી તિથિઓને વિષે અનિયમ બતાવેલ છે. એટલેકે “અપર્વતિથિઓને વિષે પૌષધોપવાસ અવશ્ય કરવો જ જોઈએ એવું નહિ, પરંતુ અષ્ટમી આદિ તિથિઓને વિષે તો નિશ્ચય કરીને ઉપવાસપૂર્વક પૌષધ કરવો જોઈએ” એ પ્રમાણે તત્ત્વાર્થ સૂત્રના સાતમા અધ્યાયની વૃત્તિમાં કહેલું છે. તે ગાથાર્થ-૧૭૯ |
હવે તત્ત્વાર્થવૃત્તિમાંનું જ ભ્રાંતિજનક એવું કહેવાતું પદ, પ્રગટ કરીને તેને સમર્થન કરવા માટે કહે છે--
