________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
જે ૨૭૭ પૂર્વે કહેલા પ્રકારવડે કરીને ગણધર સાર્ધશતકમાં કહેલું જિનવલ્લભ અને જિનદત્તનું સ્વરૂપ કહ્યું. તે ચરિત્ર અયથાર્થક પણ હોય. એમ કરીને પણ એવા વર્ણકને વર્જીને જે વાચ્ય–કહેવા લાયક હતું તે જણાવ્યું છે. આ પ્રમાણે-૧૦-ગાથાવડે કરીને ખરતર, પટ્ટધર અને તેની પરંપરા આદિનો ઉપહાસ હેતુ બતાવ્યો. | ગાથાર્થ-૩૧ ||
હવે ખરતરમતનો કાઢનાર જિનદત્તાચાર્ય કેવો? તે કહે છે. जिणदत्ता चउवण्णो, समुदाओ अज्ज जाव अच्छिन्नो ।
संजाओ तं पढमो, आयरिओ नाम जिणदत्तो ॥३२॥ જિનવલ્લભથી પ્રવૃત્ત થયેલો એવો વિધિસંઘ, સાધ્વીના અભાવવડે કરીને–સાધ્વીરહિત - હોવાથી ત્રિવિધ હતો. અને જિનદત્તથી ચતુર્વિધ સંઘ થયો. એટલે કે કેટલાંક કાલ ગયા બાદ (કોઈક શ્રાવિકાને) સાધ્વીનો વેશ અર્પણ કરવા દ્વારાએ કરીને સાધ્વીસંઘ સાથેનો એવો જિનવલ્લભનો સ્થાપેલો ચતુર્વિધ સંઘ થયો. જિનદત્તના સમયે જિનદત્તથી થયેલો આ ચતુર્વિધસંઘ આજ સુધી . અવિચ્છિન્ન છે. એ કારણવડે કરીને ચતુર્વર્ણાત્મક એવા વિધિસંઘના પ્રથમ આચાર્ય ખરતર મતાકર્ષક જિનદત્ત આચાર્ય થયો. એટલે કે વિધિસંઘના મૂલ આચાર્ય જિનદત્તસૂરિ થયા. ગાથાર્થ–૩રા અને એથી કરીને કહેવા લાયક એવા “મૂલ ઉત્સુત્ર અને પહેલા આચાર્યની વક્તવ્યતા જણાવી. હવે ખરતર મતના નામોની ઉત્પત્તિ બતાવે છે.
अह चामुंडिअउट्टिअखरयरनामाइं तिण्णि जिणदत्ता ।
जह जायाइं तहेव य, समासओ मुणह दंसेमि ॥३३॥ મૂલ ઉત્સુત્ર અને પહેલા આચાર્યની વક્તવ્યતા બાદ જિનદત્તથી ચામુંડિક, ઔષ્ટ્રિફ અને ખરતર આ ત્રણ નામો અમૂક વર્ષ અને અમૂક કારણે થયા. તે નામોની ઉત્પત્તિની જિજ્ઞાસાવાળા હે લોકો! તમે સાંભળો. હું તેની ઉત્પત્તિ તમને શ્રવણ ગોચર કરાવું છું. ગાથા–૩૩ | હવે પહેલાં ચામુંડિક નામની ઉત્પત્તિને કહે છે.
तेणेविगुत्तरेहिं बारससयवरिसएहिं चामुंडा ।
आराहिआ य तेणं, चामुंडिअसन्निओ जाओ ॥३४॥ તે જિનદત્તાચાર્યે જ વિક્રમસંવત-૧૨૦૧માં પોતાના મતની વૃદ્ધિ માટે ચંડિકા એવું જેનું બીજું નામ છે એવી “ચામુંડા” નામની મિથ્યાષ્ટિ દેવી આરાધી હતી. તે કારણથી તે જિનદત્ત “ચામુંડિકીએ નામની ખ્યાતિવાલો થયો. આનો ભાવ એ છે કે–ચિત્તોડગઢના જે મઠને વિષે જિનવલ્લભ, વર્ષારાત્ર = ચોમાસું રહ્યો હતો તે ચામુંડિકાના મઠમાં જ રહીને પોતાના મતની વૃદ્ધિ માટે ચામુંડાને
