________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
જે ૩ર૭ જેવું નથી. અયથાર્થ વર્ણનનું અકિંચિત્કરપણું હોવાથી. આ વાત અમે આગળ પણ જણાવેલી છે. એ પ્રમાણે જિનવલ્લભની પાટે જિનશેખર વિદ્યમાન હોવા છતાં પણ જિનદત્ત આદિ બીજાનું પટ્ટધરપણું કલ્પવું તે જિનવલ્લભ માટે કલંક સમાન જ છે. જો કે આ પટ્ટપરંપરા પણ વર્ધમાનાચાર્યથી જ લખેલી છે. નહિ કે ઉદ્યોતનસૂરિથી!! અને એથી પ્રસંગાગતરૂપે જિનદત્તના અપત્યોનું ખોટું લખવું પણ જણાવી દીધું. વળી બીજી વાત એ છે કે રુદ્રપલ્લીય સંપ્રદાયે પણ પોતાના ગચ્છની ઉત્પત્તિ ચંદ્રકુલથી જણાવી છે નહિ કે ખરતરગચ્છથી! ખરતરોના કહેવા પ્રમાણે જો જિનેશ્વરસૂરિથી ખરતર બિરુદ થયું હોત તો રુદ્રપલ્લીઓએ પોતાની ઉત્પત્તિ ખરતરગચ્છથી જણાવી હોત. એ પણ સમજી લેવું જોઈએ. એ ગાથાર્થ–૬૭ |
હવે જો ખરતર મતમાં કહેલી વાતો પ્રાયઃ અસત્ય જ હોય તો તેઓના ખરતરોના બનાવેલા પ્રકરણો આદિમાં બધાયની એકવાક્યતા કેવી રીતે થાય? તેવી પારકાની શંકાને દૂર કરવા માટે જણાવે છે.
जिणवइसूरी खरयरमयमेराकरणसुत्तहारसमो ।
जह जिणसमए मेराकारो वयरो अ सुत्तेसु ॥६॥ ખરતર મતની મર્યાદા કરવામાં સૂત્રધાર તરીકે જિનપતિસૂરિ હતાં. આ વાત ઉપર દર્શત આપે છે કે–જેમ જૈનશાસનને વિષે સૂત્રપાઠની રચના કરવામાં મર્યાદા બાંધનારા અપશ્ચિમ શ્રતધરછેલ્લાં શ્રતધર વજસ્વામી હતા તેમ : આ વાતનો ભાવ એ છે કે પોતે વિકલ્પેલા મતને પણ ઘણો કાલ ગયા બાદ પ્રાચીન આચાર્યોની વાત સાથે સંગત કરી દેવું શક્ય છે. જે વાત જેની સાથે સંગત થઈ શકે છે તે વાતો તેની સાથે સંગત કરીને લખેલ છે. અને ત્યાર પછી ગણધર સાર્ધશતકવૃત્તિ આદિરૂપે પ્રવર્તાવેલ છે. તેની કલ્પના આ પ્રમાણે જાણવી. “જો એમ સુધર્માસ્વામીની અવિચ્છિન્ન પાટપરંપરામાં આવેલા નહિ ગણાઈએ તો બીજાઓ દ્વારા પરાભવિત થઈશું' એમ વિચારીને શ્રી સુધર્માસ્વામીથી પટ્ટાવલી કલ્પી.
અને તે પટ્ટાવલી, ગુરુ શિષ્ય આદિનો સંબંધ હોય છતે જ ગણાય. નહિ તો ન ગણાય. એમ કહીને નજીક નજીકના આચાર્યો વિષે સંબંધ કલ્પવો પડે. તે કારણે કરીને જિનવલ્લભનો કંઈક સંબંધ શ્રીઅભયદેવસૂરિ સાથે જોડી દીધો. તેમાં પણ સૂરિ પદવી બાદ અભયદેવસૂરિનું પટ્ટધરપણું અસંભવિત હોવાથી કર્ણજાપની પરંપરા ઊભી કરીને આચાર્ય પદ ઊભું કર્યું. બિરુદ પણ સહેતુક હોય માટે હેતુ ઊભો કરી નાંખ્યો. અને એથી કરીને તે હેતુમાં–“દુર્લભરાજાની સભામાં જિનેશ્વરસૂરિને ચૈત્યવાસીઓની સાથે વિવાદ થતાં તેમાં જય મળવાથી લોકોએ અને રાજાએ ખરતર બિરુદ આપ્યું. તેથી કરીને અમારી વંશ પરંપરામાં નવાંગી વૃત્તિકાર શ્રીઅભયદેવસૂરિ થયા છે.” એ પ્રમાણેની ખોટી રીતે પોતાના ઉત્કર્ષને ગાતા છતાં પણ તીર્થવડે કરીને તેની ઉપેક્ષા કરાઈ હોય છતે “અમે તીર્થ સરખા છીએ” એ પ્રમાણેની ખ્યાતિ ભોળા લોકો પાસેથી પણ મેળવી.
