________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૪ ૪૪૭ હવે ક્રિયા વિષયક ઉત્સુત્ર જણાવ્યા બાદ જે “ઉપદેશ વિષયક' બીજું ઉસૂત્ર છે તે બે પ્રકારનું છે. ઉન્માર્ગદશના અને માર્ગનાશઃ તેમાંનું પહેલું ઉપદેશ વિષયક ઉત્સુત્ર જણાવે છે. ગાથાર્થ–૨૩૦ || હવે કહેલી વાતને જ પ્રગટ કરે છે.
अहिअं उवएसंतो, पढमे भंगे अ ऊणमवि बीए। किरिआओऽणंतगुणं, पावयरं वयणविसयं तं॥२३१॥
પૂર્વે અમે જણાવી ગયા છીએ તે “છ કલ્યાણક આદિનું પ્રરૂપણ કરવું તે ઉન્માર્ગ દેશના સ્વરૂપ ઉત્સત્રના પહેલાં ભાંગામાં પડે છે. અને સ્ત્રીઓને પૂજા કરવાના નિષેધનું પ્રરૂપણ કરવું આદિ તે બીજા ભાંગમાં પડે છે. અને આ જે ઉપદેશ વિષયક ઉત્સુત્ર છે. તે ઉત્સુત્ર ક્રિયા વિષયક ઉત્સુત્ર કરતાં અનંત ગુણું છે. એટલે કે અનંત પાપના હેતુ રૂપ હોવાથી. બધા જ દોષોને વિષે ભાષા દોષ વ્યાપક છે.
યોગશાસ્ત્રની વૃત્તિમાં કહેલું છે કે “એક બાજુ છાબડામાં) બોલવું એ રૂપી જે પાપ છે તે અને બીજી બાજું બધા જ પાપ, બીજા છાબડામાં નાંખો તો પહેલાં છાબડાંનું પાપ વધી જાય.” અને એથી જ કરીને આ વચનવિષયક ઉપદેશઉત્સુત્ર વચન બોલવું તે અતિપાપરૂપ છે. કારણ કે તેવા આત્માને ઉત્કૃષ્ટ કાલ ગયા બાદ સમ્યત્વની પ્રાપ્તિનો સંભવ થાય છે. આવશ્યક સૂત્રને વિષે કહેલું છે કે –
कालमणंतं च सुए, अद्धापरिअट्टओ अ देसूणो।
आसायणबहुलाणं, उक्कोसं अंतरं होइ॥१॥ આશાતના બહુલ એવા આત્માઓને આગમને વિષે ઉત્કૃષ્ટથી અનંતો કાલ જણાવેલો છે. એટલે કે દેશે ઉણો એવો અર્ધપુગલ પરાવર્તનનો કાલ જાણવોઃ- આ ગાથાની અંદર જે આશાતના બહુલ શબ્દ છે તેનાથી ઉન્માર્ગ પ્રરૂપક અને માર્ગનાશક ગ્રહણ કરવાનો છે. કારણ કે તેનું જ તીર્થના ઉચ્છેદનું જે પાપ તેનાથી લેપાયા પણું હોવા વડે કરીને આશાતનાબહુલપણું જાણવું. | ગાથાર્થ–૨૩૧ | હવે પ્રકારાન્તરે કરીને ઉન્માર્ગપ્રરૂપણા આદિ જણાવે છે.
अथवा थीणं जिणवर--पूआपडिसेहगं. अतित्थंपि। तित्थंति अ भासंतो, भासंतो उम्मग्गपरूवगो पावो॥२३२॥
અથવા તો સ્ત્રીઓને જિનેશ્વરભગવંતની પૂજાનો પ્રતિષેધક અતીર્થ હોવા છતાં પણ “હું તીર્થ છું’ એ પ્રમાણે બોલતો પાપાત્મા, તીર્થબાહ્ય–ઉન્માર્ગપ્રરૂપક જાણવો. | ગાથાર્થ–૨૩૩ | હવે તીર્થ સ્વરૂપને ઉદ્ભવાવીને તે તીર્થસ્વરૂપને લોપનારો માર્ગનાશક થાય છે તે જણાવે છે.
तित्थं पुण अच्छिन्नं, थीजिणपूआ-परूवगं भरहे। तंपि न तित्थंति वयं, भासंतो मग्गनासयरो॥२३३॥
