Page Text
________________
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ
जत्थ हिरण्ण सुवण्णं, हत्थेण पराणयंपि णो छुप्पे।
कारण समल्लिअंपिहु गोअम! गच्छ तयं भणिमो॥१॥ એવા આગમના વચનવડે કરીને સાધુઓને સોનાના સ્પર્શ માત્રનો નિષેધ છે. તો પછી કંકણમુદ્રિકા આદિ અલંકારોથી શરીર કેવી રીતે શણગારે? માટે કરીને પ્રતિષ્ઠા કારકના કહેલા બધા જ લક્ષણો સાધુને માટે વિરુદ્ધમાં જાય છે અને શ્રાવકની તરફેણમાં જાય છે. માટે પ્રતિષ્ઠા શ્રાવકે જ કરવી જોઈએ. અમે આ માટે અને અનુમાન કરીએ છીએ કે પુષ્ય પૂજાદિની જેમ પ્રતિષ્ઠા કાર્ય દ્રવ્યસ્તવરૂપ હોવાથી જિનબિંબની પ્રતિષ્ઠા શ્રાવકે જ કરવી જોઈએ. પ્રતિષ્ઠાનું દ્રવ્યસ્તવપણું આ પ્રમાણે :
जिणभवण बिंवठावण जत्ता पूआइ सुत्तओ विहिणा।
दव्वत्थउ त्ति णेअं, भावत्थयकारणत्तेणं ॥१॥ જિનેશ્વર ભગવાનનું ભવન, જિનબિંબ-જિનબિંબપ્રતિષ્ઠા-યાત્રા-પૂજા આદિ સૂત્રોક્ત વિધિવડે કરીને કરવું તે દ્રવ્યસ્તવ જાણવો. અને તે દ્રવ્યસ્તવ, ભાવસ્તવનું કારણરૂપ છે. તેમજ સાવથસ્વરૂપવંત એ પ્રમાણેનો હેતુ હોવાથી જિનપ્રતિષ્ઠા શ્રાવકે જ કરવી જોઈએ-પ્રતિષ્ઠા સાવદ્યરૂપે આ રીતે છે.
સાત પ્રકારની શુદ્ધિ કરીને પ્રતિષ્ઠાકારક શ્રાવક, ચંદનને મંત્રીને પોતાના હાથે બિબને વિલેપન કરે. અભિમંત્રિત કરેલા ધૂપને પોતાના હાથે ઉખેવે. (કરે) પુષ્પ અને વાસચૂર્ણથી યુક્ત તથા અભિમંત્રિત એવું મીંઢોળ બાંધવાનું કામ પોતાના હાથે કરે. તાજા, સુંદર વસ્ત્રવડે કરીને પ્રતિમાનું આચ્છાદન કરે. તેની ઉપર ચંદનના છાંટણાં નાંખે. પુષ્પોનો લેપ કરે. વિધ વિધ પ્રકારના ગંધોથી મિશ્રિત એવા સાત ધાન્યનો પ્રક્ષેપ પોતાના હાથે કરે. ત્યાર પછી લગ્ન સમય પ્રાપ્ત થયે છતે ત્રણ પાંચ કે સાત વાર પ્રતિમાના સર્વાગનો સ્પર્શ કરે. વળી પાછો વાસક્ષેપ કરે. અને પુષ્પારોપણ પ્રતિષ્ઠાકારક પોતાના હાથે કરે. આ પ્રમાણે સર્વ પ્રતિષ્ઠાકલ્પોમાં કહેલું હોવાથી.”
એ પ્રમાણે પોતાના મતના અનુરાગ વડે કરીને “શ્રાવકની પ્રતિષ્ઠા સ્થાપવાને માટે કુપાક્ષિકોને વિષે તિલક સમાન એવા તિલકાચાર્ય ઉત્સુત્રરૂપી વિષ્ટાથી ભરેલી છે મુખ અને ચાંચ જેમની એવા પોતાના અપત્યોના (શિણો) વિશ્રામને માટે ગાંડા માણસના ખેલ જેવી, જેવા તેવા પ્રભાવવાળી આ પ્રતિષ્ઠાકલ્પના આભાસની પીઠિકા બનાવી છે. તેમાં સામાન્યથી તેને આ પ્રમાણે પૂછવું કે
હે તિલકાચાર્ય! આ પ્રમાણેની શુદ્ધિ કરીને પ્રતિષ્ઠાકારક ચંદનને અભિમંત્રીને પોતાના હાથે બિંબને વિલેપન કરે. ઇત્યાદિરૂપવાળો પ્રતિષ્ઠાવિધિ તારાવડે કયાંથી લખાયો? (૧) શું સિદ્ધાંતમાંથી લખાયો? (૨) કે–પૂર્વાચાર્યોએ બનાવેલા પ્રકરણોમાંથી લીધો? અથવા (૩) પૂર્વ ભવમાં તે અભ્યાસ કરેલો હોય અને તેના હેતુરૂપ જ્ઞાન, જાતિસ્મૃતિ આદિ જ્ઞાનથી લખ્યું? કે તારી મતિ વિકલ્પનાથી કર્યું છે?
પહેલો વિકલ્પ તો નથી. કારણ કે કોઈપણ સિદ્ધાંતમાં તારી લખેલી વિધિની પ્રાપ્તિ નથી.
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |