________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૩૮૧ મર્યાદાને ઘડનારું છે. શાસ્ત્રની વ્યાખ્યાનની મર્યાદાને ઘડનારું છે; નહિ કે ખરતર સંમત એવી અભક્ષ્યની વિકલ્પનાની વિચારણાવડે શાસ્ત્રમર્યાદા ઘડનારું થતું નથી / ગાથાર્થ-૧૪૭ |
હવે “જે વિકૃતિગત છે એટલે કે નિવીયાતું થઈ ગયેલું છે તે બધું જ નિવીના પચ્ચખાણવાળાને કથ્ય છે. અને સાંગરી આદિના યોગે અભક્ષ્યપણું હોવાથી અકથ્ય છે.” એ પ્રમાણેના ખરતરના વિકલ્પનો તિરસ્કાર કરવાને માટે નિયમના અભાવને જણાવે છે.
जं जं विगइगयं खलु तं सळ निविअंमि कप्पंति;
णो निअमो जिणसमए, महुमंसाईण तब्भावा ॥१४॥
જે જે નિવીયાતું છે તે તે બધું જ નિવીના પચ્ચક્ખાણવાળાને કહ્યુ જ છે.” એવો જૈન શાસનને વિષે નિયમ નથી! શાથી તેવો નિયમ નથી તો કહે છે કે :-મધ-માંસ આદિનું નિર્વિકૃતપણું હોવાથી એ જ પ્રવચનસારોદ્ધારને વિષે કહેલું છે કે --
महु पुग्गलरसयाणं, अद्धंगुलयं तु होइ संसहूं।
गुल पुग्गलनवणीए, अद्दामलवं तु संसटुं॥१॥ ઈત્યાદિ ગાથાવડે કરીને માંસ આદિનું પણ નિવીયાનું જણાવેલું છે; પરંતુ નિવીના પચ્ચકખાણવાળાને ખાવાના માટે જણાવ્યું નથી, પરંતુ શ્રીતીર્થકર ભગવંતોએ જેવી રીતનો પુદ્ગલપરિણામે જોયેલો છે તે તેવી રીતે જણાવેલો છે. જેવી રીતે વાદિમ આહારમાં ગોળ. તેમ જણાવવા માટે આગમમાં બતાવેલો છે. અને ભક્ષ્યાભઢ્ય વિચારમાં જો “સાંગરી વિદલ છે.” એ પ્રમાણેની પ્રવૃત્તિ, આગમના મૂલવાલી હોત અથવા તે શ્રાવકના કુલક્રમે આવેલી હોત તો માંસાહારના વિગઈના ત્યાગની જેમ તેનો પણ ત્યાગ કરવાનું સ્વયં જણાઈ આવતે. તેથી કરીને તે ગાથાના ચોથા ચરણ સંકરિાડું મહિg નું ખરતરોવડે કરીને કહેવાયું તે વ્યર્થ જ છે એમ જાણીને કોઈક ખરતર સંબંધીનો અથવા તો તે ખરતરોએ વિકલ્પીને ઊભો કરેલો એવો (બનાવટી) કોઈ આનંદસૂરિ છે એમ જાણવું / ગાથાર્થ-૧૪૮ | હવે તેવા પ્રકારની સંમતિદાતાને ઠપકો આપતા જણાવે છે કે :
ता कहमभक्खसंकं, भाविअ विदलंति संगरिप्पमुहं।
आणंदसूरिवयणा, लिहिअं संदेहदोलाए॥१४६॥ જો આણંદસૂરિ, ખરતર ન હોત તો બધુંજ નિવીયાતું, નવિના પચ્ચખાણવાળાને નિશ્ચય કરીને કહ્યું જ.' એવા નિયમનો અભાવ હોવા છતાં પણ અભક્ષ્યની શંકા ઉત્પન્ન-ઉભી કરીને સાંગરી પ્રમુખ વિદલ છે એ પ્રમાણે આણંદસૂરિના વચનથી સંદેહદોલાવલીમાં તેના વૃત્તિકારે કેમ લખી નાંખ્યું? આવી રીતે લખવામાં તો બન્નેની એટલે આણંદસૂરિની અને સંદેહદોલાવલીવૃત્તિકારની
