Page Text
________________
૧૯૦ %
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ પૌણર્મીયકકહેવાય છે અને અમાસના દિવસે પાક્ષિકનું કૃત્ય કરતો હોવાથી “અમાવાસ્ટિક' કહેવાશે. કારણ કે તે અમાસને દિવસે પાક્ષિકનું કૃત્ય કરવાપણું હોવાથી. અને જો એ પ્રમાણે તારા પક્ષના બે નામ નહિ કરે તો તારું પૂનમીયાનામનું મૃષાભાષીપણું થશે. પાક્ષિક પર્વનું પાતંત્ર્યવડે કરીને જ તારા મતનું નામ તને-સંમત હોવાથી. નહિતર હું પૌષ્ટ્રમીયક છું' એ પ્રમાણે તારે જાહેર બોલવું નહિ. એનો ભાવ એ છે કે-કૃષ્ણપક્ષની અમાવસ્યાના દિવસે પાક્ષિક કરવા છતાં “હું પૂનમના દિવસે પાક્ષિક કરું છું' તેથી કરીને હું પૌર્ણમયક કહેવાઉં છું' એ પ્રમાણે બોલતો તું તારા નામનાં અને પાક્ષિક પર્વના નામમાં આમ બન્ને રીતે પણ મૃતાભાષી થાય છે. ગાથાર્થ-૭૦ ||
હવે સૂત્રની વ્યાખ્યા કરવામાં પણ પાક્ષિક શબ્દ વડે કરીને ચૌદશ એ પ્રમાણે વ્યાખ્યા કરેલી છે તે બતાવે છે.
जह पक्खिअपजाओ, चउदसिसद्देण देसिओऽवि तहा।
न य पुण्णिमसद्दे वा, दसाइचुण्णिप्पमुह समए॥७१॥
જેવી રીતે પાક્ષિકનો પર્યાય ચતુર્દશી શબ્દ વડે બતાવાયો દેખાય છે તેવી રીતે પૂર્ણિમા શબ્દવડે કરીને પાક્ષિક પર્યાય કહેલો હોય એવું કોઈપણ ઠેકાણે દેખાતું નથી. તે આ પ્રમાણે.
વિવશ પોદા સમપિત્તા એ સૂત્રની ચૂર્ણિમાં “વિશ્વયં પવિવમેવ, પવિશ્વ પોસદો વિશ્વકપોસદો. વાઉસિસની વા, સમાપિરાણે” એ પ્રમાણે દશાશ્રુતસ્કંધની ચૂર્ણિના પહેલા વ્યાખ્યાનમાં જણાવેલ છે.
પાક્ષિક તે પાક્ષિક જ, પાક્ષિકમાં જે પૌષધ તે પખિ પૌષધ, આ પૌષધ ચતુર્દશી અષ્ટમીને વિષે સમાધિ પ્રાપ્ત આત્માએ કરવો.
આ ચૂર્ણિના વચનમાં જે પહેલું વ્યાખ્યાન કર્યું તેમાં પાક્ષિક એ જ પાક્ષિક એ પ્રમાણે અવધારણપૂર્વકના વાયવડે કરીને કેવલ ચતુર્દશીનું જ ગ્રહણ કર્યું છે. અને બીજા પદની વ્યાખ્યાવડે કરીને પાક્ષિક' પદ અષ્ટમીનું પણ ઉપલક્ષક છે. એ અભિપ્રાય કરીને ગરી-વાલી એ પ્રમાણે કહીને અષ્ટમીથી સંયુક્ત એવી ચૌદશ જ ગ્રહણ કરેલી જાણવી. એમ ન કરીએ તો જે વ્યાખ્યા છે તેના વ્યાપેય પદની સૂત્રમાં પ્રાપ્તિ નહિં હોવાથી બીજા પદનું વ્યાખ્યાન કરેલું છે તે નિરર્થક થાય. તારા અભિપ્રાયવડે કરીને પાક્ષિક શબ્દનું વર્ણન અષ્ટમી કે ચતુર્દશી સંભવતી નથી. તેથી કરીને પહેલું વ્યાખ્યાન જે કરેલ તે ફક્ત ચતુર્દશીના અભિપ્રાયવાનું જાણવું. જો એમ ન હોય તો પર્યાયાન્તર કર્યા સિવાય એવકારનું ગ્રહણ કરવું અસંભવિત હોવાથી અને વ્યાખ્યાનનો અસંભવ હોવાથી : કોઈપણ સૂત્રવ્યાખ્યાતા એવો નથી કે ઘટ શબ્દને ઘટ એ પ્રમાણે બોલતી વ્યાખ્યાતાપણાને પામતો હોય અને બીજા વ્યાખ્યાનની અંદર અષ્ટમી ઉપલક્ષિત ચતુર્દશી ગ્રહણ કરી છે. તે હવે કહેવાતી સૂયગડાંગસૂત્રની વૃત્તિરૂપ દીવો હાથમાં ધારણ કરીને જ દશાચૂર્ણિ જોવી જોઈએ. તારા અભિપ્રાય વડે કરીને તો બીજું વ્યાખ્યાન, સમી ઘસી ને બદલે ગદ્દમી પારસીનું ઘટતું છે તેવું તો અહિં કહ્યું
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |