________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
# ૧૫૯ હાનિની આપત્તિ આવે છે. તેથી કરીને “શ્રાવકધર્મ સાવદ્ય છે' એવું નિષ્ફર વચન ન બોલવું જોઈએ. પરંતુ તેને સ્થાને “આરંભયુક્ત શ્રાવકધર્મ છે, અને નિરારંભી એવો સાધુધર્મ છે' એમ બોલવું જોઈએ અને એથી જ આગમને વિષે અગારધર્મ અને અણગાર ધર્મ એમ બે પ્રકારે કહ્યો છે, નહિ કે એક સાવદ્યધર્મ અને નિરવદ્યધર્મ એવા ભેદો પાડેલા નથી.
વળી જે કોઈક ઠેકાણે દ્રવ્યસ્તવમાં કોઈક સાવદ્યત્વપણાનો વ્યપદેશ કરાયો છે તે દ્રવ્યથી કાંઈક આરંભજન્ય લુખ્ખા અને અલ્પ એવી કમરજના સ્પર્શ સ્વરૂપ મલીનતા જણાવવા માટે છે. નહિ કે તે વચન નરકાદિગતિને ભોગ્ય એવા પાપકર્મના નિર્દેશ=કથન માટેનું છે!
વાદી શંકા કરે છે કે “ત્રિવિધ-ત્રિવિધ પ્રત્યાખ્યાનવાળા એવા સાધુઓને આરંભયુક્ત એવો દ્રવ્યસ્તવ અનુમોદનીય કેવી રીતે? કારણકે તે દ્રવ્યસ્તવની અનુમોદના કરવા જતાં દ્રવ્યસ્તવની અંદર થયેલા આરંભોની પણ અનુમોદનાની આપત્તિ આવશે.” એમ જ કહેતો હોય તો બોલીશ નહિ. કારણ કે સામાયિક આદિ ભાવસ્તવ જે શ્રાવકધર્મ છે તેની પણ અનુમોદના નહિ કરવાની આપત્તિ આવશે. કારણકે જેણે સામાયિક કરેલ છે તે પોતાને ઉદ્દેશીને કરેલું ભોજન ખાનારો હોવાથી. તે ઉદિષ્ટ ભોજપણું આરંભથી કલુષિત હોવાથી. માટે જે જે અનુષ્ઠાનો છે, તે અનુષ્ઠાનોમાં રહેલો આરંભ છે તે સાધુઓને અનુમોદનાનો વિષય બનતો નથી. પરંતુ તે આરંભનન્ય શ્રાવકોને જે દ્રવ્યસ્તવ રૂપ શ્રાવકધર્મ છે તે જ અનુમોદનાનો વિષય છે એમ જાણવું. || ગાથાર્થ-૩૫ II
વસ્તુસ્થિતિએ સાવદ્યત્વના અભાવ વડે કરીને કુસુમ આદિ પૂજાને સાધુકર્તવ્યતા તરીકે અનુજ્ઞા કેમ નથી? એ પ્રમાણેની પારકાની શંકા ઉભી કરીને તે શંકાને તિરસ્કાર કરતાં છતાં કહે છે કે –
पूआ सावजत्ति अ वयणं, जइ होइ निठुरं वयणं । ता साहूण वि जुत्ता, सयंपि एयंपि दुव्वयणं ॥३६॥
કુસુમાદિવડે કરીને જિનેશ્વર ભગવંતનું પૂજન કરવું તે સાવદ્ય છે' એ વચન જો નિષ્ફર વચન કહેવાય તો તે પૂજા સાધુઓને પોતાને પણ કરવી ઉચિત કેમ નહિં? એવી પારકાની શંકા એ પણ બોલવા યોગ્ય નથી. પારકાએ કહેલું આ વચન દુર્વચન કેવી રીતે? તે બતાવતાં જણાવે છે.
नेवं जं निरवलं, तं समणेहिं सयंपि करणिज्जं ।
बारसवय सामाइअ-मुच्चारो जं न साहूणं ॥३७॥ જે જે કાંઈ નિરવદ્ય હોય તે તે બધું સાધુઓએ પોતે કરવું જ જોઈએ એવો નિયમ નથી. કારણકે સારંભ વસ્તુ તો દૂર રહો. પરંતુ નિરારંભરૂપે કહેવાયેલા એવા જે બાવ્રત-સામાયિક-પૌષધશ્રાવકની ૧૧ પડિમાઓનો સ્વીકાર સાધુઓને નથી. માટે જે જે નિરારંભ હોય તેને સાધુઓએ કરવું જ એવો નિયમ કરવામાં વ્યભિચારની આપત્તિ આવશે. | ગાથાર્થ-૩૭ ||
