Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ, ભાગ-૧ હવે જિનેશ્વર ભગવંતે કહેલાં સ્તુતિદાન આદિ-૬ કૃત્યો ગુરુના અધિકારમાં છે. અને રથયાત્રાસ્નાત્ર આદિ બાકીનું બીજું બધું કૃત્ય શ્રાવકજ્ય જાણવું. તેમાં કારણ કહે છે.
ઘણું કરીને શ્રાવકકૃત્ય-સચિત્તાદિ દ્રવ્યવડે કરીને યુક્ત હોય છે. અને તે સાધુના સ્પર્શનો પણ વિષય ન હોય. તે પ્રમાણેની જિનેશ્વર ભગવાનની આજ્ઞા હોવાથી : હવે ઉત્તરાર્ધવડે કરીને દષ્ટાંત કહે છે.
જેવી રીતે ગણધર પદની સ્થાપના. આ ગણધરપદની સ્થાપના શ્રી તીર્થકર અને દેવેન્દ્ર એ બંનેની ક્રિયા દ્વારા થાય છે. નહિ કે એકલા તીર્થંકરથી? કે નહિ એકલા દેવેન્દ્રથી? કિંતુ બન્નેના સાહચર્યથી જ થાય છે. તેમાં જિનેશ્વર ભગવંત સંબંધી જે કૃત્ય છે તે નિરવદ્ય છે. અને બાકીનું દેવેન્દ્રો અને દેવો આદિનું સચિત્તાદિ દ્રવ્યથી સાધ્યકાર્ય તે સાવદ્ય છે. તે આ પ્રમાણે :
પહેલાં સમવસરણને વિષે ચંદન-કપૂર-આદિ ઉત્તમોત્તમ સુગંધી દ્રવ્યોથી બનાવેલા દિવ્ય વાસચૂર્ણવડે કરીને ભરેલો એવો વજમય થાલ બે હાથે ઉપાડીને ઈન્દ્રમહારાજા આવે છે. ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામી તો રત્નખચિત-રત્નજડિત એવા સિંહાસન પરથી ઉઠીને શક્રના હાથમાં રહેલાં થાલમાંથી ગાઢ અને ઘણા એવી વાતચૂર્ણની મૂઠી ભરી ભરીને ક્રમબદ્ધ ઉભા રહેલાં ગૌતમ આદિના મસ્તકને વિષે “ઉપનેઈ વા-વિગમેઈ વા-ધુવેઈ વા'- એ પ્રમાણેની ત્રિપદીની અનુજ્ઞા આપવા પૂર્વક વાસમૂઠી નાંખે છે, એ વાસમૂઠી પડ્યા પછી ભક્તિ સમૂહથી વાસિત અને ઉલ્લસિત મનવાલા થયા છતાં અને વિસ્મયથી જેમનાં નેત્ર કમલો ખીલેલાં છે એવા અને તીર્થંકર-ગણધર આદિનાં દર્શન વડે આત્માને ધન્ય માનતા એવા બીજા દેવો-દેવીઓ આદિ દિવ્યચંદન આદિ પદાર્થોથી સુગંધી એવી વાસચૂર્ણની મૂઠીવડે તેમજ જલમાં ને થલમાં થયેલા એવા દિવ્યપુષ્પોની વૃષ્ટિ ગૌતમાદિ ગણધરોની ઉપર કરે છે.
આ કૃત્ય જિનેન્દ્ર કે દેવેન્દ્ર-કોઈપણ એકલાવડે કરી શકાય એમ નથી. કારણકે ત્રણ લોકને વિષે પૂજ્ય એવા શ્રી મહાવીર સ્વામી ભગવંત ઈન્દ્ર મહારાજે લાવેલા વાસચૂર્ણ સિવાય ગૌતમ આદિના મસ્તકે શું નાંખે? અને ઇન્દ્રમહારાજે લાવેલો વાસચૂર્ણ પણ પોતાના પટ્ટધર તરીકે સ્થપાતા ગણધરોના મસ્તકે ગણધરપદની સ્થાપના નિમિત્તે શ્રી મહાવીરસ્વામી સિવાય કોણ વાસક્ષેપ કરે?
ભગવાનના વાસક્ષેપ બાદ દેવો આદિને પણ આ ગણધરાદિ સાધુવર્ગ પૂજ્ય છે' એવું જગતને બતાવવા માટે દેવ-દેવીઓ સિવાય કુસુમ આદિની વૃષ્ટિ કોણ કરે? ઇત્યાદિ વ્યતિકરવડે કરીને સંયોગ જ ફળદાયક છે. આવશ્યક નિયુક્તિ ગાથા-૧૦રમાં કહેલું છે કે : -
संजोगसिद्धीउ फलं वयंति, न हु एगचक्केण रहो पयाइ॥ સંયોગની સિદ્ધિ મલે છતે જ ફળ બેસે છે. કોઈ દિવસ એક ચક્રવડે રથ ચાલતો નથી.” આ દષ્ટાંતના સામ્યપણાવડે કરીને રાષ્ટ્રતિકની યોજના આ પ્રમાણે કરવી. પ્રતિષ્ઠાનું કૃત્ય પણ આચાર્ય મહારાજ અને શ્રાવક એ બેમાંથી કોઈ એક વડે થઈ શકે નહિ. જધન્યવિધિમાં પણ શ્રાવકના લાવેલાં
પ્ર. ૫. ૧૮
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |