________________
૭૦
કપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ
પ્રમાણે વિશેષણ કહેવું વધુ યુક્ત છે. તો પણ જૈનના નિયમ વડે કરીને કેવલીઓને કવલભજીપણું સિદ્ધ જ છે. એ પ્રમાણે બતાવવા માટે આ વિશેષણ આપ્યું છે તે દોષનું કારણ નથી. || ગાથા-૩ ||
હવે દિગંબર મતના આદિકર્તાને, તેના ઉત્પત્તિકાલને અને તીર્થથી બહાર થવાના નિમિત્તને બતાવવાને માટે ગાથા કહે છે.
तस्सुप्पत्ती नवहिअ छव्वाससएहिं वीरनिव्वाणा।
रहवीरपुरे कंबलकोहाओ सहस्समल्लाओ॥४॥ તે બોટિકમતની ઉત્પત્તિ, શ્રી મહાવીરના નિર્વાણ પછી ૬૦૯-વર્ષ ગયા બાદ રથવીર નગરમાં થઈ છે. કોનાથી થઈ? તે કહે છે. રાજમાન્ય એવા સહસમલ્લ અપરનામ શિવભૂતિથી, આ કહેવા વડે કરીને દિગંબરમતનો આદિકર્તા જણાવ્યો. કેવા પ્રકારના લક્ષણવાલા આ સહસ્રમલથી ઉત્પત્તિ થઈ? રત્નકંબલના નિમિત્તનો જે ક્રોધ તેનાથી. આ વિશેષણ કહેવા વડે કરીને તીર્થથી બાહ્ય થવાનું કારણ રત્નકંબલનો ક્રોધ દર્શાવ્યો. તેનો વૃતાન્ત આ પ્રમાણે.
આજ ભરતક્ષેત્રને વિષે રથવીરપુર નામનું નગર છે તે નગરની બહાર દીપક નામનું ઉદ્યાન છે. તે ઉદ્યાનમાં આર્યકૃષ્ણ નામના આચાર્ય મહારાજા પધાર્યા હતા. તે નગરની અંદર સહસ્ત્રમલ્લ નામનો રાજ સેવક હતો. અને તે રાજમહેરબાનીથી વિલાસ કરતો નગરમાં ફરે છે. અને રાત્રિના બે પ્રહર વ્યતીત થયે છતે ઘરે આવે છે. તે કારણથી તેની ભાર્યા તેની સાસુને કહે છે કે હું તમારા પુત્રથી કંટાળી ગઈ છું. કારણ કે તમારો પુત્ર રોજ રાત્રે ઘણો સમય થયા પછી આવે છે. તેથી કરીને ઉજાગરાવડે અને ભૂખવડે પીડાતી એવી હું હંમેશા રહું છું.” આ વાત સાંભળીને સાસુએ કહ્યું કે હે વહુ! આમ છે તો તું આજે સૂઈ જા. હું જ આજ જાગીશ.
ત્યારે સાસુના કહેવા પ્રમાણે વહુએ કર્યું. હવે સાસુ જાગતી હતી તે વખતે બે પહોર રાત્રિ ગયે છતે શિવભૂતિએ આવીને કહ્યું કે બારણું ઉઘાડો. ત્યારે કોપાયમાન થયેલી માએ કહ્યું કે “હે દુર્નયનિધિ! આ વેળાએ જેના બારણાં ખુલ્લા હોય ત્યાં જા. તારી પાછળ લાગીને કોઈ અહિંયા મરવા નવરું નથી.” માનું આ વચન સાંભલીને કોપ અને અહંકારથી પ્રેરાયેલો તે જતો રહ્યો. અને નગરમાં રખડતા ઉઘાડા દ્વારવાલો સાધુનો ઉપાશ્રય જોયો. ત્યાં સાધુઓ કાલગ્રહણ લેતાં હતાં. તેઓની પાસે જઈને અને તેઓને વંદન કરીને વ્રતની માંગણી કરી. સાધુઓએ રાજવલ્લભ તથા માતા આદિ પરિવારે છૂટો કરેલો નહિ હોવાથી વ્રત આપ્યું નહિ. તે કારણથી રાખના પાત્રમાંથી જાતે રાખ ગ્રહણ કરીને પોતાના હાથે જ લોચ કરી નાંખ્યો. ત્યારે
સાધુઓએ વેશ સમર્પો અને સાધુઓ બધા તેના કારણથી બીજે ઠેકાણે વિચરી ગયા. કાલાન્તરે વિચરતાં ફરી પાછા ત્યાં આવ્યા. ત્યારે રાજાએ શિવભૂતિને બહુ કિંમતી એવી રત્નકંબલ આપી. ત્યારે આચાર્ય મહારાજે શિવભૂતિને કહ્યું કે “સાધુઓને માર્ગ આદિમાં અનેક અનર્થના હેતભૂત એવી આ રત્નકંબલના ગ્રહણવડ તારે શું પ્રયોજન હતું? ના કહેવી હતીને?' તે કારણથી તેના ગુરુની અનુજ્ઞા