________________
૧૨૬ ✩
કુંપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ
હવે આવી વાત કરનાર તે ચંદ્રપ્રભાચાર્યને આ પ્રમાણે પૂછવું કે ‘હે ચંદ્રપ્રભાચાર્ય! આ અત્યારની ઘડી સુધી જે તીર્થ વર્તે છે તે અચ્છિન્ન હતું કે નહિં?' નથી એમ તો કહી શકે એમ ન હોવાથી ‘હતું' એમ કહેવું પડે. તો ‘તે તીર્થ સાધુપ્રતિષ્ઠાને આશ્રીને હતું કે શ્રાવક પ્રતિષ્ઠાને આશ્રીને હતું?' જો સાધુ પ્રતિષ્ઠાને આશ્રીને છે એમ કહેતો હોય તો તીર્થ બાહ્ય થવા વડે કરીને તારા આત્માને ક્લેશ કેમ પમાડે છે?
‘પૂર્વે અવિધિ હતો’ એમ જો કહેતા હો તો વિધિ કરવા છતાં પણ તું અવિચ્છિન્ન પરંપરાથી તે આવેલા તીર્થથી બાહ્ય થયો. એ તારી માનેલી વિધિ વડે આ લોકમાં તને તીર્થ બાહ્યતાનું આવું ફળ મળ્યું. તો ભવાન્તરમાં આ વિધિનું શું ફળ મલશે? તેનો તું સ્વયં કેમ વિચાર કરતો નથી?
હવે ‘પૂર્વે શ્રાવકની પ્રતિષ્ઠા હતી જ. પરંતુ કેટલાક કાળે ચૈત્યવાસીઓ વડે કરીને સાધુ પ્રતિષ્ઠા સ્થપાઈ' એમ જો કહેતો હોય તો આ વચન તારી જેવા જ આપ્તજન વડે કહેવાયેલું જ અમારે સ્વીકારી લેવું ને? અથવા તો તે વાત શ્રદ્ધેય થાય એવું બીજું કોઈ કારણ છે?
જે પહેલાં પક્ષમાં વિકલ્પમાં સાક્ષાત્ ઘટાદિ દિવ્ય કરવા સિવાય તારા વિષે આપ્તપણું જ સ્વીકારવું તે તો કોઈ ગધેડીનું દૂધ પીનાર હોય તે શ્રદ્ધા કરે તેમ છે! હવે બીજું જે કારણ છે તેને માટેનો પૂરાવો, ‘તારી ઉત્પત્તિ પૂર્વે'ની પ્રતિષ્ઠિત પ્રતિમાઓને વિષે ‘‘અમુક શ્રાવકો વડે આ પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા થઈ છે.’’ એવો પ્રસ્તરોત્કીર્ણ આધાર છે અથવા આગમ કે આપ્તજનપ્રવાદ છે ખરો?
પહેલો પક્ષ નથી. કારણ કે પૂર્વે થયેલી કોઈપણ પ્રતિષ્ઠિત પ્રતિમાને વિષે એવા પ્રકારની વર્ણાવલીના આધારની પ્રાપ્તિ થતી નથી; પરંતુ જે કોઈ ઠેકાણે જૂની પ્રતિમાઓ છે. તે ‘અમુક બિંબ અમુક આચાર્ય મહારાજે પ્રતિષ્ઠિત કરેલું' એવું તારી માન્યતાને બાધક જ વર્ણાવલી શિલાલેખ મળે છે. બીજો વિકલ્પ પણ યોગ્ય નથી. કારણ કે કોઈપણ આગમની અંદર ‘અમુક શ્રાવકે અમુક પ્રતિષ્ઠા કરી' એવા શબ્દો મલતાં નથી. પરંતુ
थुइदाण १ मंतनासो२, जिण आहवणं ३ तहेव दिसिबंधो४ ॥ नेत्तुम्मीलण ५ देसण६, गुरुअहिगारा इहं कप्पे ॥१॥ इति पादलिप्तसूरिवचः।
‘૧ સ્તુતિ બોલવી ૨ મંત્રન્યાસ કરવો ૩ જિનેશ્વરનું આહ્વાન કરવું. ચોથું દિશાબંધન કરવું. પાંચમું અંજનિધિ કરવી. છઠું દેશના દેવી. પ્રતિષ્ઠાકલ્પની અંદર આ બધા આવિષ્કારો = અધિકારો ગુરુને આધીને છે.'' એ પ્રમાણે પાદલિપ્ત સૂરિનું કથન છે. તેવી જ રીતે વ્યવસ્ત્યોસ્થેન, વિના मधुसर्पिषा । स नेत्रोन्मीलनं कुर्यात्सूरिः स्वर्णशलाकया ॥१॥
सदसेण धवलवत्थेण, वेढिअं वासधूव अभिमंति તિવાર, सूरिणा
वत्थेहिं । सूरिमंतेणं ॥२॥
