________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
~> ૧૯૫ નીકલ્યો. અને તે બન્નેમાંથી આગમિક નામનો પક્ષ નીકળ્યો અને કૂર્યતર-એટલે જિનદત્તમાંથી ખરતર થયો.'' આ પ્રમાણેનો વૃદ્ધસંપ્રદાય હોવાથી ‘ચૌદશમાંથી પૂનમીયો' નીકલ્યો એ વાત સર્વજનોને પ્રતીત છે. તેવી રીતે પૂનમપક્ષમાંથી ચતુર્દશીપક્ષ પણ નીકલ્યો છે, એ રીતની વાત કોઈપણ ઠેકાણે પ્રસિદ્ધ નથી. આ યુક્તિ સુખે બોધ થાય તે માટે જણાવી. ॥ ગાથાર્થ-૭૭ ॥
હવે આ પ્રમાણે હોય છતે પૂર્ણિમા પક્ષે શું સિદ્ધ થાય છે? તે જણાવે છે.
तम्हा पुण्णिम पक्खे, छिन्नं तित्थं हविज्ज निअमेणं ।
'
एवं सेसमएसुवि, भाविज्जा
सुहुमबुद्धी ॥७८॥
જે કારણે કરીને ચતુર્દશીપક્ષમાંથી પૂનમીયો પક્ષ નીકલ્યો છે. તે કારણને લઈને પૂનમીયાપક્ષમાં નિશ્ચે કરીને તીર્થ નાશ પામ્યું છે. આ કહેવાનો ભાવ એ છે કે મહાવીરસ્વામીથી અને વિકલ્પે કરીને કાલકસૂરિ આદિથી માંડીને ચંદ્રપ્રભાચાર્ય થયા ત્યાં સુધી ચતુર્દશીમાં જ તીર્થ હતું. અને તે તીર્થ, પૂર્ણિમા પાક્ષિકમાં નહોતું જ અને તેથી કરીને તારા મતમાં તીર્થનો વિચ્છેદ પ્રાપ્ત થાય છે. હવે જો ‘તે વખતે તે તીર્થ હતું જ' તો ચતુર્દશી તીર્થ વિદ્યમાન હોયે છતે પૂર્ણિમાપક્ષની તીર્થ બાહ્યતા વગર પ્રયત્ને સિદ્ધ થાય છે. કારણ કે તીર્થ વિચ્છિન્ન નહિ થયે છતે તે તીર્થને અસંમત એવી પ્રરૂપણા કરવાથી તીર્થબાહ્યપણું નિશ્ચયે ગણાય. અને આ જ પ્રકારે કરીને બાકીના ખરતરથી માંડીને પાર્શ્વચંદ્ર સુધીના મતોમાં તીર્થ વિચ્છેદ થયેલું જાણવું. કારણ કે તે તે મતપ્રવર્તકોના અભિપ્રાયે કરીને પોતપોતાને સંમત એવા પુરુષોએ તીર્થ પ્રવર્તાવેલું હોવાથી તીર્થંકરથી માંડીને તેમાં અવિચ્છિન્નતા સંભવતી નથી. ।। ગાથાર્થ-૭૮ ॥
હવે ભાગતા અપરાધીને ઘાસના તણખલાના આવરણ તુલ્ય એવી યુક્તિને દૂર કરવા માટે જણાવે છે.
जोइसकरंडपमुहे, पडिवाइकेमा तिहीण णामाउं । तत्तो पसिद्ध पक्खिअ - पव्वनिमित्तं जिणुत्ताई ॥७६॥
જ્યોતિષુ કરંડક-ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ આદિ ગ્રંથોમાં પ્રતિપદાને આગળ કરીને ક્રમવાર જે તિથિઓના નામો આપેલા છે. તેથી કરીને જૈન પ્રવચનને વિષે પ્રસિદ્ધ એવું પાક્ષિક પર્વ નિમિત્તે એટલે કે ચતુર્થતપ=ઉપવાસ કરવા પૂર્વકનું પ્રવચનપ્રસિદ્ધ પાક્ષિકપર્વના પરિજ્ઞાન માટે જિનેશ્વર ભગવંતે એ તિથિના નામો કહેલા છે. આ વાતનો ભાવાર્થ આ છે.
पाडवइ बिइय तइआ, चउत्थी तह पंचमी अ छट्ठी अ । सत्तमि अट्ठमि नवमी दसमी इक्कारसी चेव ॥१॥
