________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
જે ૩૯૫
ભગવંતના સંબંધીની પરમભક્તિથી ઉલ્લસિત મનવાળા એવા અમારા ગુરુએ” ઈત્યાદિ વાત તારાવડે કહેવાય છે તે તો દેવાયત્ત જાણવી ભૂતગ્રસિત પુરુષના વચન જેવું જાણી લેવું. શું સિદ્ધસેન પણ ઇન્દ્રિયને પોષવાના નિમિત્તે તેવા વચનવાળા હતા? તે વાત પોતે જ વિચારી લેવી. "
વળી બીજી વાત–સિદ્ધાંતનું તેવું વચન, ગુરુ આદિની આજ્ઞા માંગવા નિમિત્તનું હતું. ત્યારે જિનદત્તને તો ગુરુના અભાવથી પોતે જ વિકલ્પેલું અને તે વિકલ્પને ઉચિત એવા ઉપદેશ દ્વારા પોતે જ પ્રવર્તાવેલું હોવા છતાં પણ તેનું પ્રાયશ્ચિત્ત તીર્થથી જુદો બીજો કોણ આપી શકે? એમ પૂછી લેવું. અર્થાત તેનું પ્રાયશ્ચિત્ત તો તીર્થવર્તી આત્મા જ આપી શકે. || ગાથાર્થ-૧૭૫ II
- હવે તીર્થને અસંમત એવી સ્ત્રીજન (વર્ગ) પૂજાની નિષેધના સંભાષણમાં શું ફલ આવ્યું? તે જણાવે છે?
तित्थासम्मय-भासणरसिओ तित्थस्स होइ आसाई।
सो आसायण बहुलो, नियमेण अणंतसंसारी ॥१७६॥ તીર્થને અસંમત એવા ભાષણના રસવાળા જિનદત્તાદિની જેવા આત્માઓ, તીર્થની એટલે સાધુ આદિ જે ચતુવર્ણાત્મક સંઘ છે તેની આશાતના કરવાવાળા છે. તે આશાતનાબહુલ જીવ, નિયમે કરીને અનંત સંસારી થાય છે. આવશ્યક નિર્યુક્તિમાં કહેલું છે કે :
આશાતનાબહુલ જીવને ઉત્કૃષ્ટ અંતર હોય છે. | ગાથાર્થ-૧૭૬ II હવે કહેલી યુક્તિવડે કરીને મૂઢ આત્માએ કરેલી શંકા પણ દૂર કરાઈ, તે વાતને બતાવે છે.
एएणं खलु मग्गंतरेहि-मिच्चाइमागमं वयणं ।
देसंतो दूरीकओ, पवयण-परमत्थममुणंतो॥१७७॥ પૂર્વે કહેલા પ્રકારવડે કરીને પ્રવચનના પરમાર્થને નહિ જાણતો અને આગમવચનને બતાવતો એવો દૂર કરાયો. આ વાતનો ભાવાર્થ એ છે કે કોઈક આત્માએ પૂર્વજન્મમાં ઉપાર્જન કરેલા તેવા પ્રકારના મોહનીય કર્મના ઉદયથી સમ્યગુ પ્રકારના જિનવચનના પરિજ્ઞાનથી શૂન્ય એટલેકે માર્ગ અને કુમાર્ગ તેનો વિવેક કરવામાં અશક્ત એવો આત્મા પોકાર કરે છે કે “હે ભાઈ! પુરુષક્રમની પરિપાટીએ આવેલી સામાચારી માર્ગ કહેવાય છે અને તેને જિનમાર્ગમાં પ્રમાણ તરીકે જ કહેલી છે. ભગવતીસૂત્ર શતક-૧ ઉદ્દેશો-૩-૨૯મા સૂત્રમાં કહેલું છે કે :-હi અંતે! સમા નિપાંથા વાનોળä कम्मंते वेदेति ? गो० तेहिं तेहिं णाणंतरेहिं दंसणंतरेहिं चरित्तंतरेहिं लिंगंतरेहिं पवयणंतरेहिं पावयणंतरेहिं कप्पंतरेहि मग्गंतरेहिं इत्यादि यावत् कंखामोहणिज्जं कम्मं वेदेति
આ સૂત્રની વૃત્તિના એક દેશનો અર્થ આ પ્રમાણે માતરહિં એટલે માર્ગ, માર્ગ એટલે પૂર્વપુરુષના ક્રમે આવેલી સામાચારી. તે સામાચારીને વિષે કોઈકમાં બે વખત ચૈત્યવંદન કરે.
