________________
૩૧૪
કપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ તપગચ્છનો કર્યો' એ પ્રમાણે પણ જણાવ્યું નથી. અને જો પ્રવજ્યા દાન આદિ કર્યું હોત તો ચૈત્યવાસીના શિષ્યપણાના વ્યપદેશનો સંભવ જ ન હોત. એવી જ રીતે જિનવલ્લભસૂરિએ પણ કોઈપણ ઠેકાણે “હું અભયદેવસૂરિનો શિષ્ય છું.” એ પ્રમાણે કહ્યું નથી. પરંતુ પોતાનું ચૈત્યવાસીના શિષ્યપણું જ જણાવ્યું છે.” કહેલું છે કે “લોકોને અય્ય—પૂજનીય એવા કૂર્યપૂર ગચ્છીય મહામેઘમાંથી ઉત્પન્ન થયેલ ઉજ્જવલ મોતીના જેવા જિનેશ્વરસૂરિ થયા. તે જિનેશ્વરસૂરિની ઉપસંપદા મેળવીને અને તેમનાથી શ્રુત પામીને જિનવલ્લભગણિ પૃથ્વીમાં પ્રસિદ્ધિને પામેલ છે.'
એ પ્રમાણે અષ્ટસખતિકામાં પોતે જણાવેલ છે. અને આ વાત શ્રીઅભયદેવસૂરિ દેવલોક પામ્યા પછી ૩૦-૩૪ વર્ષ ગયા બાદ અર્થાતુ-૧૧૬૪ની સાલમાં ચિત્તોડના મહાવીરસ્વામીના પ્રાસાદની છાજલીની નીચે શિલા કોતરાવીને લખેલું છે.
અહિયા વિચારવા જેવું એ છે કે શ્રીઅભયદેવસૂરિ મહારાજના સ્વર્ગગમન બાદ-૩૮ અથવા ૩૪–વર્ષ ગયા પછી પણ જો પોતાના ગુરૂ તરીકે અભયદેવસૂરિને કહેવાયા નથી. તો ક્યારે કહેશે? અથવા તો કયારે તેનો પટ્ટધર થશે?” વળી ચૈત્યવાસને છોડી દીધા છતાં પણ ચૈત્યવાસી એવા જિનેશ્વરસૂરિને પોતાના ગુરુ તરીકે મોટા પ્રબંધે વર્ણવે છે. અને એ સિવાયના બીજા વર્ધમાનસૂરિ આદિને તો વર્ણવતાં જ નથી. એ પ્રમાણે પ્રસૈકષષ્ટિશતક નામના ગ્રંથમાં કહેલું છે કે –
पाके धातुरवाचि कः क भवतो भीरोमनःप्रीतये । सालङ्कारविदग्धया वद कया रज्यन्ति विद्वज्जनाः ॥ पाणौ किं मुरजिद्विभर्ति भुवितं ध्यायन्ति के वा सदा ।
के वा मद्गुरवोऽत्र चारुचरणाः श्रीसुश्रुताः विश्रुताः ॥१॥ પાચન ક્રિયામાં કયો ધાતુ વપરાયો છે? અને ભીરુ આત્માની મનની શાંતિ માટે શું હોય? અલંકારથી યુક્ત એવા કોના વડે વિદ્વફ્ટનો રંજિત થાય? અને કૃષ્ણ હાથમાં શું ધારણ કરેલ છે? પૃથ્વીમાં લોકો કોનું ધ્યાન ધરી રહ્યાં છે? શ્રી અને સારા શ્રુતવાલા અને વિખ્યાત તેમજ ચારુચરણવાલા સારા ગુરુઓ કોણ છે? આ બધા પ્રશ્નોનો ઉત્તર શ્રીમઅભયદેવાચાર્ય છે. આ બધા પ્રશ્નોનો ઉત્તરરૂપે એવા અભયદેવસૂરિને “સદ્ગપણે” સર્વ સાધારણ વાક્યોવડે કરીને વર્ણવેલાં છે નહિં કે પોતાના ગુરુપણાએ કરીને! અને ચૈત્યવાસી એવા જિનેશ્વરાચાર્યને તો પોતાના ગુરુ તરીકે વર્ણવેલાં છે તે આ પ્રમાણે :
कः स्यादम्बुधिवारिवायसचिते क द्वीपिनं हत्ययं । लोकः प्राह हय प्रयोगनिपुणैः कः शब्दधातुः स्मृतः। सूते पालयिताऽत्र दुर्धरतरः कः क्षुभ्यतेऽम्भोनिधेः। सूहि त्वं जिनवल्लभस्तुतिपदं कीद्दग्विधाः के सताम् ? ॥१॥
