________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧ जेणं दूसमसमए कुपक्खबहुले अ भारहे वासे । अच्छिन्नपि अ तित्थं, पभाविअं पुण्णचरिआए ॥ २ ॥ चंदुव्व सोमलेसो, सयलविहारेण लोअणाणंदो । આળંતવિમતસૂરી, સંવિષે સંવિવલ્લાઓ રૂ।
-
ગાથાર્થ ઃ—જે પ્રભુઆચાર્ય વડે આ ભારતવર્ષમાં, કેવા ભારતવર્ષમાં? જેમાં ઘણાં કુપક્ષો રહેલાં છે તેવા ભરતક્ષેત્રમાં અને દૂષમકાળમાં નહીં વિચ્છેદ પામેલું એવું તીર્થ જેમના પુણ્યચરિત્રથી પ્રભાવિત થયેલ છે તેવા તથા જેઓ ચંદ્રની જેમ સૌમ્યલેશ્યાવાળા છે, વિશ્વના વિહાર વડે લોકોને આનંદ આપનારા, સર્વ ઠેકાણે વિખ્યાત અને શુદ્ધ ચારિત્રવાલા શ્રી આણંદવિમલસૂરિજી છે.
ટીકાર્થ :——જે પૂજ્ય વડે આ ભરતક્ષેત્રમાં, કેવા ભરત ક્ષેત્રમાં? જેમાં ઘણાં કુપક્ષો રહેલાં છે તેવા અને આગળ કહેવાશે તેવા લક્ષણવાળા દિગંબર છે જેની આદિમાં અને પાર્શ્વ=પાશચંદ્ર છે જેને છેડે તેવા દસ કુમતોથી વ્યાપ્ત એવા આ દુષમાસમયમાં=પાંચમા આરામાં. નહીં વિચ્છેદ પામેલા એટલે સંલગ્ન=સળંગપ્રવૃત્તિવાળા તીર્થને, ‘ચાતુવર્ણ સંઘને (ચતુર્વિધસંઘને) તીર્થ કહેવાય' એવા વચનથી સાધુ આદિના સમુદાયના લક્ષણવાળા તીર્થને પોતાના પુણ્યચારિત્ર વડે—પવિત્ર ક્રિયા વડે પ્રભાવિત કરેલ છે જેમણે એવા. તેનો ભાવાર્થ આ છે કે—
યાવજ્જીવજીવનપર્યંત છટ્ઠ-અક્રમ તપ કરવા વડે, તીર્થંકર ભગવંતની આજ્ઞા પ્રમાણે વર્તવાપૂર્વક સદ્ઉપદેશ આપવા વડે અને અનેક શ્રેષ્ઠિઓના સેંકડો પુત્રોને દીક્ષા આપવા વડે ખરેખર આ જૈન શાસનના મહાનુભાવો, પોતાની વિદ્યમાન ધન વગેરે સંપત્તિઓને ત્યાગ કરીને દુષ્કર ક્રિયા કરનારા છે.’’ આવી રીતે બધા મનુષ્યો દ્વારા જૈન શાસનને પ્રશંસાપાત્ર બનાવ્યું છે જેમણે એવા : અહીં આ ગાથામાં ‘‘નહી વિચ્છેદ પામેલા'' એવા તીર્થના વિશેષણ વડે કરીને આગળ કહેવાતા દિગંબરથી માંડીને પાર્શ્વચંદ્રગચ્છના છેડા સુધીના પોતાની મતિકલ્પનાથી બનાવેલ ઉપદેશ વડે થયેલા આત્મસાકૃત=પોતાની માન્યતાધીન એવા શ્રમણાભાસોના સમુદાયોનું તીર્થપણું દૂર કર્યું. કારણ કે કુપાક્ષિકોનો સમુદાય તીર્થ બની શકતો નથી. કારણ એ છે કે—
તે મતો પોતપોતાના મતને સ્થાપન કરનાર તરીકે શિવભૂતિ વગેરે જ તેના મૂળસ્વરૂપ હોવાથી તે તે મતોમાં તીર્થંકરથી જ શરૂ થયેલ જે સંલગ્ન પ્રવૃત્તિ છે તેનો અભાવ છે. તે આ પ્રમાણે :— દિગંબરો તો વીર નિર્વાણથી ૬૦૯ વર્ષ પછી સહસ્રમલ્લ જેનું બીજું નામ શિવભૂતિ છે તેનાથી ઉત્પન્ન થયા છે. જેના માટે આગમમાં લખેલ છે કે ‘વીરભગવાન સિદ્ધિપદ પામ્યા પછી ૬૦૯ વર્ષે તે બોટિકોનું–દિગંબરોનું શાસન (મત) રથવીરપુરમાં ઉત્પન્ન થયું.'
અહીં દિગંબરોને પૂછવું કે હે ભાઈ! દિગંબર! તારી ઉત્પત્તિ પહેલાં વીપ્રભુએ પ્રવર્તાવેલું
