Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૨ ૩ એમ જો કહેતો હોય તો બોલીશ નહિ. “આગમ મૂલ છે જેનું એવું તીર્થ હોય છે.' એવું તો કોઈપણ આગમમાં મલતું ન હોવાથી અને મહામૃષાભાષિપણું હોવાથી ખોટું છે. તેનો ભાવ આ પ્રમાણે છે.
ચાતુર્વણ સંઘને તીર્થ કહેવાય અને તે તીર્થ, પહેલાં સમવસરણમાં બધાને (સર્વ તીર્થકરોને) થયેલ છે. શ્રી મહાવીર પ્રભુને બીજા સમવસરણમાં થયેલ છે.” એ પ્રમાણેના આગમવચનનું પ્રામાણ્યપણું હોવાથી તીર્થ જે છે તે ખરેખર કેવળજ્ઞાન જેમને ઉત્પન્ન થયેલ છે એવા તીર્થંકરથી જ થાય છે નહિ કે કોઈપણ વ્યક્તિથી કે કોઈપણ કારણથી : તેથી કરીને અમે “આગમ અનુસાર પ્રવર્તીએ છીએ” એવું વચન બોલવું તે “મારો બાપ બાલબ્રહ્મચારી છે” એવા વચનની જેવું જાણવું. આગમથી વિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિવાળા હોવા છતાં પણ “અમે આગમ અનુસાર પ્રવર્તીએ છીએ” એવું કહેતાં હોવાથી : કોઈપણ આગમની અંદર “શ્રુતવ્યવહારી વડે સાધ્વાદિ સમુદાયરૂપ તીર્થ રચાયું” એવું જોવામાં કે સાંભળવામાં આવ્યું નથી. તેથી જ તીર્થ એ તીર્થકર મૂલક જ છે. નહિ કે આગમ મૂલક કે કોઈપણ બીજા પુરુષ મૂલક.
આ સંબંધમાં ઘણું કહેવું છે કેટલુંક અહિં કીધું છે. અને કેટલુંક તિ વડવળો સંહો એ દશમી ગાથાથી શરૂ કરીને તીર્થસ્વરૂપના નિરૂપણ અવસરે અને બાકીનું કાંઈક કેવળ પુસ્તક મૂલક એવા લોંકા મતની પ્રરૂપણાના અવસરે કહીશું.
અમે મિત્ર ભાવે પૂછીએ છીએ કે તીર્થે સ્વીકાર્યું છતાં પણ કાંઈક આગમને અસંગતપણું દેખાય છે ત્યારે ત્યાં શું કરવું? તો કહીએ છીએ કે આગમને અસંગત એવાનું સ્વીકાર કરતું હોય તે તીર્થ ન હોય. અથવા તીર્થ, આગમને અસંગતવસ્તુ સ્વીકારતું હોય તેવું નથી. શીત અને ઉષ્ણ સ્પર્શની જેમ પરસ્પર વિરોધ અનાદિસિદ્ધ હોવાથી આગમને અસંગત અને તીર્થ તે બન્નેને પરસ્પર વિરોધ અનાદિ સિદ્ધ હોવાથી : તેથી કરીને દોષ દષ્ટિવાલાને જ મારવાડની ભૂમિના ઝાંઝવાના જલમાં જલનું જેમ જ્ઞાન થાય તે દષ્ટાંત વડે કરીને તીર્થે સ્વીકારેલું આગમને અસંગત જેવું દેખાય છે; પરંતુ નિર્દોષ દષ્ટિવાલાને નહિં. અને એથી જ તીર્થે સ્વીકારેલી ચતુર્થીની પર્યુષણા છોડીને પાંચમ સ્વીકારવાવાળા તીર્થબાહ્ય છે. એ વાત અંચલમતનિરાકરણરૂપ વિશ્રામમાં કહીશું.
હવે વાદી શંકા કરે છે કે કાલિકાચાર્ય પહેલાં તીર્થંકર ગણધર આદિ મહાપુરુષો વડે પાંચમના દિવસે જ સંવત્સરી પર્યુષણા કરાઈ હતી એ બુદ્ધિનું આલંબન લઈને એ પ્રમાણે કરતાં અમારી તીર્થ બાહ્યતા કેવી રીતે?
કહીએ છીએ કે ચતુર્થીની સંવત્સરી પ્રવર્તાવનાર કાલિકાચાર્યથી માંડીને આજ સુધી ચોથને આશ્રીને અવિચ્છિન્ન તીર્થ રહેલું છે, એ તો તને પણ ખબર છે. ચતુર્થીને આશ્રિત એવું વિદ્યમાન તીર્થ હોતે છતે તે તીર્થથી પ્રતિકૂલ ચાલવાવાળો પંચમીના પર્વને આશ્રિત એવો તું સ્વયં તીર્થબાહ્ય જ છે. કારણ કે જે જેનાથી પ્રતિકૂલ વર્તતો હોય તે તેનાથી બહાર થયો ગણાય” એ તો ગોવાળીયાઓને પણ ખબર છે.
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |