________________
૮ ૨૨૩
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
ઇત્યાદિ પૂર્વે કહેલ છે. આ આલાવાનો સંક્ષેપથી અર્થ આ પ્રમાણે છે.
“જે કોઈ પ્રાણી, પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધ આદિ સૂત્રો, ઉપધાનવહન કર્યા સિવાય ભણે છે. ભણાવે છે. અને ભણતાં એવા બીજાને અનુમોદે છે. તે આત્મા, સૂત્ર, અર્થ અને તદુભયરૂપ આગમની, ગુરુની, ત્રિકાલભાવિત્રણેયકાલમાં થનારા તીર્થંકરો, સિદ્ધો, આચાર્યો, ઉપાધ્યાયો અને સાધુઓની આશાતના કરે છે. એટલે આશાતના સંબંધીનું કર્મ બાંધે છે. અને જે કર્મવડે કરીને-૮૪-લાખ જીવયોનિમાં ઉત્પન્ન થતાં વિધવિધ પ્રકારના દુઃખનો અનુભવ કરવાપૂર્વક અનંત સંસાર રખડે છે.’'
‘અને જે કોઈ આત્મા ઉપધાન વહન કરવાપૂર્વક આ પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધ આદિને ભણે છે તે આત્મા, આશાતનાજન્ય કર્મબંધથી રહિત થયો થકો સુલભબોધિ થઈને સંસારનો નાશ કરનાર થાય છે. તેવી રીતે જે પુણ્ય-પાપનો જ્યાં સુધી વિશેષતા જાણતો નથી. ત્યાં સુધી તે આત્માને પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધ ન દેવું.’
આ આલાવામાં ઉપધાન વહન નહિં કરનારને નમસ્કાર અધ્યયન ભણવામાં અનંત સંસારિતા કહેલી છે. ।। ગાથાર્થ-૧૦૦ ।।
હવે આ પૂર્વપક્ષના અભિપ્રાયને જણાવે છે.
जइ एअंपि अ वयणं, सम्मं ता नियअभणतसंसारी ।
सव्वो सावयवग्गो, चउपंचविवजिओ
हुज्जा ॥१०१॥
કુંના
જો એ પૂર્વે કહેલું વચન સમ્યગ્ હોત તો નિયમે કરીને ચાર અને પાંચથી વર્જિત એવો સર્વ શ્રાવક, શ્રાવિકાવર્ગ અનંત સંસારી થાય. એનો ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે.
પ્રાયે કરીને શ્રાવકકુલમાં ઉત્પન્ન થયેલા આત્માઓને ઉપધાનવહન કર્યા સિવાય જ નમસ્કારનું અધ્યયન આદિ કરાતું દેખાય છે. તેઓની અને તેઓને ભણાવનારાઓની અનંતસંસારિતા શું યુક્ત છે? એ પ્રમાણે || ગાથાર્થ-૧૦૧ ||
આ પૂર્વપક્ષનો ઉપસંહાર કરતાં સિદ્ધાંત જણાવે છે.
तेणं खलु तं सुत्तं, अपमाणं अम्हमेस संकष्पो । उअ चे पवयणपरमत्थ- सुण्णचित्तस्स चिट्टेअं ॥१०२॥
પૂર્વે કહેલાં 'લક્ષણવાલા તે કારણવડે કરીને જ શ્રીમહાનિશીથસૂત્ર અમારે=પૂનમીયાઓને અપ્રમાણ છે. એ પ્રમાણેના પૂર્વપક્ષનો ઉપસંહાર કરવાપૂર્વક સિદ્ધાંત જણાવે છે.
હે પૂનમીયા! જો આ પ્રમાણે તું કહેતો હોય તો કહીએ છીએ કે આ પૂર્વે તેં જણાવ્યું છે તે વચન, પ્રવચનના પરમાર્થથી શૂન્યચિત્તવાલાની આ ચેષ્ટા છે. જેમ ભૂતપ્રેતાદિથી અધિષ્ઠિત થયેલો આત્મા ચેષ્ટા કરે તે પ્રમાણે વિચાર્યા વગરનું બોલતા એવાં આ તારું વચન અને કાયાની ચેષ્ટા તે
