Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
Z
૧૭૯
હે તિલકાચાર્ય! જે પ્રતિષ્ઠાકલ્પોને વાચામાત્રે કરીને જ તારાવડે સ્વીકારીને આ પ્રતિષ્ઠાકલ્યાભાસ બનાવાયો છે. તો તે પ્રતિષ્ઠાકલ્પોને વિષે જેવી રીતે પ્રતિષ્ઠાકારકનું લક્ષણ કહેલું તથા જોયેલું છે. તેવી રીતના લક્ષ્ય તરીકેનો કોઈપણ પ્રતિષ્ઠાકારક જોયો અથવા સાંભલ્યો છે ખરો? જો તેવા પ્રકારનો જોયો હોય તો તે સાધુ જોયો છે કે શ્રાવક? છેલ્લો વિકલ્પ નથી. કારણ કે કોઈપણ ઠેકાણે ‘શ્રાવકે પ્રતિષ્ઠા કરવી' એવા સ્વરૂપના અક્ષરોની પ્રાપ્તિ થતી નહિં હોવાથી. હવે જે પહેલા વિકલ્પમાં જો ‘સાધુ જોયા' એવું કહેતો હોય તો પ્રતિષ્ઠાકલ્પમાં કહેલા લક્ષણથી સહિત એવા સાધુ વડે પ્રતિષ્ઠા કરવી એ પ્રમાણે બોલતાં એવા પ્રતિષ્ઠાકલ્પના કરનારા શ્રી હરિભદ્રસૂરિ આદિ આચાર્યને અશુદ્ધ ભાષક=ખોટા બોલા છે. એ રીતે પિઠ્ઠાઈનું આલંબન લઈને તારા બાપદાદા વડે કરીને પણ કહેવું અશક્ય હોવાથી. શુદ્ધભાષક એવા તે આચાર્યો વડે કરીને લક્ષ્ય તરીકે સ્વીકારાયેલા સાધુનું પણ પ્રતિષ્ઠાકારકરૂપી લક્ષણને ફેંકી દઈને અલક્ષ્મીભૂત થયેલા એવા શ્રાવકોને વિષે પ્રતિષ્ઠાકારકના લક્ષણનું આરોપણ કરતાં તારું જ અશુદ્ધભાષીપણું હોવાથી તેં તારામાં જ કુપાક્ષિકતિલકપણું જાહેર કર્યું છે તેમ જાણવું. વળી લક્ષ્યના અનુસારે લક્ષણની કલ્પના કરવી યોગ્ય છે એ પ્રમાણે સર્વ પ્રામાણિક આત્માઓને સંમત છે. પરંતુ લક્ષણના અનુસારે લક્ષ્યની કલ્પનારૂપી કૂતરી તારા પૂનમીયાના વંશજના ઘરમાં જ નાચી રહેલી દેખાય છે.
તેથી કરીને જેમ લક્ષ્ય અને લક્ષણ એ બન્ને પ્રતિષ્ઠાકલ્પોમાં કહેલાં છે તેમાંથી સાધુ - લક્ષણરૂપી ધર્મનો ત્યાગ કરીને પ્રતિષ્ઠાકારકના લક્ષણરૂપી જે ધર્મ એ બીજા સ્થાનમાં રોપવા કરતાં . કોઈક બીજું જ પ્રતિષ્ઠાકારકનું લક્ષણ વિકલ્પીને પ્રતિષ્ઠાકારક એવા સાધુને વિષે કેમ આરોપતો નથી? ધર્મીના પરિત્યાગની અપેક્ષાએ કરીને ધર્મના ત્યાગનું લઘુપણું છે. ધર્મીના અંશમાં અન્યતીર્થિકોની સાથે પણ વિપ્રતિપત્તિનો અભાવ હોવાથી.
તે આ પ્રમાણે :જેવી રીતે અન્યતીર્થિકોવડે કરીને હરિ-હર આદિ દેવ તરીકે સ્વીકારાયેલા છે. જૈનો વડે તો તે સ્વીકારાયા નથી. પરંતુ જૈન જૈનેતરવિષે ધર્મી તરીકે તો બન્નેને સંમત છે. એ પ્રમાણે ઋષભૂ આદિને જૈનોએ દેવ તરીકે સ્વીકાર્યા છે. બીજાએ બીજી રીતે સ્વીકાર્યા છે. તો પણ ધર્મી તરીકે તો બન્ને સંમત છે. લોકને વિષે કોઈપણ એવો અતિમૂર્ખ નથી કે ટૂંકી ખાટલી જોઈને પોતાના પગ કાપી નાંખે. કારણ કે શરીરના અનુમાન વડે કરીને શય્યાનું અન્યથાકરણપણું યુક્ત છે. પરંતુ શય્યાના અનુસારે શરીરના અવયવોની ન્યૂનતા કરવાનું કોઈપણ ઠેકાણે જોયું કે સાંભળ્યું છે ખરું? તું તો તેથી પણ આગળ વધ્યો. કે જેથી કરીને જૂદી રીતનું જ બનાવીને તેનાથી પણ જૂદી
રીતે બીજાઓને ઉપદેશ આપે છે.
વળી જ્ઞાળવિત્તિત્ત-ઇત્યાદિ વ્યક્ત ત્રણ દોધક ગાથાને આશ્રીને પ્રકટપણે કરીને શ્રાવક નહિં કહેલો હોવા છતાં પણ તે શ્રાવક કલ્યો છે તો—
कंकणमुद्दसमुद्दकर, सुइअसंमजिअदेहु । सदस अखंडि अवत्थजुअल, जणवल्लह जह मेहु ॥१॥
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |