Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧ "
૭૭ શિષ્યવડે કરીને ગુરુ પણ ત્યાગ કરવા લાયક થશે. એવી જ રીતે તીર્થને વિષે, તીર્થકરને વિષે, જ્ઞાનને વિષે, દર્શનને વિષે-ચારિત્રને વિષે પણ સમજી લેવું. કારણ કે આ બધા સ્થાને “આ મારું છે, એવા પ્રકારની મૂછનું અનિવાર્યપણું હોવાથી : હવે અતિ વિસ્તારથી સર્યું. આમ મૂછવિષયક બીજો વિકલ્પ પૂરો થયો. (૨).
અને હવે ‘ભયનું કારણ હોવાથી વસ્ત્રનો ત્યાગ કરવો' એવો તારો ત્રીજો વિકલ્પ છે તે પણ અતિ દુષ્ટ છે. ખાડા-કૂવો-કાંટા-સર્ષ-સિંહ આદિ તેમજ જવર, અતિસાર આદિ વડે કરીને તેમજ ભોજનભૈષજના અલાભ આદિ વડે કરીને તેમજ અતિશય ભોજન આદિ વડે કરીને, દુષ્ટજનો વડે કરીનેપવન-અગ્નિ-પાણી આદિ વડે કરીને અનેક પ્રકારના શરીર સંબંધીના ભયનો સંભવ હોવાથી શરીરના ત્યાગની અવશ્ય આપત્તિ તને આવશે. તેમજ નિદ્રાદિ પ્રમાદના વશવડે કરીને વિસ્મરણ આદિ ભય હેતુક જ્ઞાન છે, અને શંકા આદિ વડે કરીને વિનાશના ભય હેતુ દર્શન-સમ્યત્વમાં પણ છે. પ્રમાદાચરણ વડે કરીને માલિન્યતાના ભયવાલું ચારિત્ર પણ છે. એથી કરીને તારે જ્ઞાનાદિ પણ ત્યાગ કરવા લાયક થશે. બીજી વાત તો દૂર રહો પણ ભોજન કરવામાં અજીર્ણ આદિનો ભય રહેલો જ છે. તેથી કરીને તારે ભોજન પણ ત્યાગ કરવા લાયક થશે. (૩).
હવે જો વસ્ત્ર, ક્રોધ આદિનું કારણ હોવાથી અમે વસ્ત્રનો ત્યાગ કરીએ છીએ. એ પ્રમાણે ચોથો વિકલ્પ કહેતો હોય તો તે વિકલ્પ અકિંચિત્કર જ છે. કારણ કે ક્રોધાદિકના કારણરૂપે કરીને શરીર આદિના પણ ત્યાગની આપત્તિ તને આવશે. તે કેવી રીતે? એમ પૂછતો હોય તો સાંભળ! બીજી વાત દૂર રહો. પણ અહો! આશ્ચર્યની વાત છે કે “આ પાપાત્મા કુળવધુઓને પણ પોતાનું અવાચ્ય દેખાડતો લાજતો નથી.' એવા પ્રકારની આર્યપુરુષની ઉક્તિ, તારા કર્ણપણે અવતરી તો તને જ ક્રોધની ઉત્પત્તિનું કારણ થશે કે નહિં? અને તે ઉત્પત્તિનું કારણ નગ્નરૂપપણાએ કરીને તારું બીભત્સ શરીર જ છે. અને તે શરીરના અભાવ વડે તેવા પ્રકારની ઉક્તિનો અસંભવ હોવાથી ક્રોધાદિકની ઉત્પત્તિ ક્યાંથી થવાની? એ પ્રમાણે આહારની પ્રાપ્તિ થયે છતે તારા વિકલ્પલા કાર્યમાં અંતરાય પડવાનું થવાથી અનુપયોગી એવા પુરુષ સંબંધી ક્રોધ આદિની ઉત્પત્તિ છે જ.
અને આ વાત જે કહી છે તે વાત અસંભવિત છે એમ નહિ કહેવું. કારણ કે દશમા ગુણસ્થાનક સુધી સાધુઓને પણ સંજવલન આદિના ક્રોધાદિકનો ઉદય હોવાથી અને એ ક્રોધાદિકને ઉત્પન્ન થવાનું કારણ અમે કહેલા કારણો જ છે બીજુ નહિ. એ પ્રમાણે જ્ઞાન આદિમાં પણ જાણી લેવું! હવે દિગંબર પૂછે છે કે “જ્ઞાનથી ક્રોધની ઉત્પત્તિ કેમ થાય?' એ પ્રમાણે પૂછતો હોય તો અમે પણ પ્રશ્ન પૂછીએ છીએ કે--વસ્ત્રથી ક્રોધની ઉત્પત્તિ કેવી રીતે?” અને જો તું એમ કહેતો હોય કે વસ્ત્ર આદિ ચાલ્યા જવામાં-અપહરણમાં, ચૌરાદિકના વિષયનો જે ક્રોધ ઉત્પન્ન થાય તે વસ્ત્રનિમિત્તે જ કહેવાયને? એવો તારો આશય હોય તો કોઈક, પંડિતાઈ આદિવડે પ્રસિદ્ધ થયેલો આત્મા કોઈક રાજયસભા આદિને વિષે બીજા પંડિતવડે કરીને પરાભવ પામે, અપભ્રાજના પામે ત્યારે પોતાને જિતનાર પંડિતપર ક્રોધવાળો થાય તેમાં ક્રોધનું નિદાન=કારણ શ્રુતજ્ઞાન જ છે. નહિં ભણેલાને તેવા પ્રકારના પરાભવનો
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |