Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgA emaanamo namo nimmaladaMsaNassa gama Agama pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara-gurubhyo namaH (bhAga savRttika-Agama-suttANi Agama 42 "dazavaikAlika" mUlaM evaM vRtti: mUla saMzodhaka :- pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba abhinava-saMkalanakartA :- Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi pUjya zAsanaprabhAvaka AcAryazrI harSasAgarasUrijI kI preraNA se 'vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA' pAlitANA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1331 Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA OFITE OFF OED -2~ zrI Agama maMdira pAlitANA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ marAja AcamamA namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi mUla saMzodhaka abhinava-saMkalanakartA / pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahAyaja Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] prata-prApti aura peja seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 9825598855 19825306275 ~34
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ajama MIGHT Ajama ugama GININ HIPITA Agama Ajama Ajaga AgAra Agama Agama Agama SROCHE & STITH B Ajama abhAgana Ajama Went Insign Ajama Jake Hire ma AjamAna Ajama ANama Ajama Agama FOCUS Agama Hem & Hone's Hous rAjama ArAma Agama Agama rAgama zAma BRIGINA BRINTER 30-11 Ajama SHOT ra ~4~ H Agama rAma vAcanA zatAbdI varSa ma Azrama AvAra There's Share Ajama Agama BATSAR Alama CRISTA- Agama RICH Imple Anma AUSTL SPISTET STOICE Ajama Ajama Hanes dread & Wong many have many many more m
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ [bhAga-34] zrI dazavaikAlika (mUlasUtram-3) namo namo nimmaladasaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: "dazavaikAlika" mUlaM evaM vRtti: [mUlaM + niyukti: + (bhASyagAthA) + haribhadrasUri-racitA vRttiH] [Adya saMpAdakazrI] pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha) puna: saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi) 28/07/2017, zukravAra, 2073 zrAvaNa zukla 5 'savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga-34 zrI AgamoddhAraka-vAcanA-zatAbdI-varSa-nimitta 'Agama-vRtti-mudraNa-projekTa' ~5~
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI-saMrakSaka, jJAnadhanI, Agama-saMzodhaka, tIvra - medhAvI, samAdhimRtyu prApta, bahumukhI pratibhAdhAraka pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba * jinhone zuddha-zraddhA, samyak zruta ArAdhanA, yathAkhyAtacAritra ke prati gati aura aMta samaya deha - mamatva ke tyAga ke dvArA kAyotsarga nAmaka abhyaMtara-tapa ki mizAla kAyama ki hai aise bahuzruta AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAja kA paricaya karAnA mere lie nAmumakina hai fira bhI * gurubhakti buddhi se zraddhAMjalI svarupa eka mAmulI sI jhalaka paisa karane kA yaha prayAsa mAtra hai | " * cAritra grahaNa ke bAda alpa kAlame jo apane gurudeva kI chatrachAyA se dUra ho gaye, to bhI gurudeva ke svarga-gamana ko sirfa karmoM kA prabhAva mAnakara apane saMyama ke lakSya prati sthira rahate hue akele jJAna-mArga ki sAdhanA ke patha para cale | paDhAI ke lie hI kitane mahino taka roja ekAsaNA tapa ke sAtha bAraha killomiTara paidala vihAra bhI kiyA | lekina apane maMjhila pe DaTe rahe, aura pariNAma svarupa saMskRta evaM prAkRta bhASA kA, prAcIna lipio kA, vyAkaraNa - nyAya - sAhitya Adi kA sampUrNa jJAna prApta kiyA | jaina AgamazAstro ke samudra ko bhI pAra kara ge| * eka akelA AdamI bhI kyA nahIM kara zakatA? isa prazna kA uttara hameM isa mahApuruSa ke jIvana aura kavana se mila gayA, jaba ve cala par3e | devarddhigaNI kSamAzramaNa ke sthApita patha para. binA kisI sahAya lie hue sirpha akele hI "jaina Agama - zAstroM ko dIrghajIvI banAne ke lie aneka * hastaprato se zuddha-pATha taiyAra kiye | do vaikalpika Agama, kalpasUtra aura niryuktio ko jor3akara 45 Agama-zAstro ko saMzodhita kara ke saMpAdita kiyA | phira pAlItANAmeM Agama maMdira banavAkara Arasa patthara ke Upara ye sabhI Agama sAhitya ko kaMDArA sUratameM tAmrapatra para bhI aMkita karavAe aura , * "Agama maMjUSA" nAma se mudraNa bhI karavA ke bar3I bar3I peTImeM rakhavA ke gA~va gA~va bheja die / vartamAnakAlame sarva prathamabAra aisA kArya huA | * sirpha mUla Agama ke kArya se hI una ke kadama ruke nahI the unhoMne Agamo kI vRtti, cUrNi, niryukti, avacUrI, saMskRta-chAyA Adi kA bhI saMzodhana-sampAdana kiyA | upayogI viSayo ke lie unhoMne eka lAkha zloka pramANa saMskRta-prAkRta nae graMtho kI racanA bhI kI / kitane hI graMtho kI prastAvanA bhI likhI | ye samyak zruta mudrita karavAne ke lie Agamodaya samiti, devacaMda lAlabhAI ityAdi vibhinna saMsthA kI sthApanA bhI kI / * jJAnamArga ke alAvA sammetazikhara, aMtarIkSajI, kezariyAjI Adi tIrtharakSA kara ke samyaka darzana-ArAdhanA kA paricaya bhI diyA / rAjAoM ko pratibodha kara ke aura vAcanAo dvArA apanI pravacana prabhAvakatA bhI ujAgara karavAI | bAladikSA, devadravya- saMrakSaNa, tithi prazna ityAdi viSayome satya-pakSameM aMta taka dRr3ha rahe | jainazAsana ke lie jaba jarurata par3I taba adAlatI kAravAIMo kA sAmanA bhI bar3I niDaratA se kiyA thA | * sAgarAnaMdajI ke nAma se mazahUra ho cuke pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajIne apane parivAra svarupa 870 sAdhU-sAdhvIjI bhI zAsana ko bheTa kiye | ....ye the hamAre gurudeva "sAgarajI".... ------. ~6~ .. muni dIparatnasAgara... ...... -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamaikalakSI, upadhAna-tapa-preraka, cAritra-mArga-rAgI, pravacana-paTu, suparivAra-yukta pUjya gacchAdhipatiAcAryadeva zrI devendrasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba : ... paramapUjya AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI ke pATa-paraMparAme hue tisare gacchAdhipati the pUjya AcArya zrI devendrasAgarasUrIzvarajI , jo eka | pUnyavAn AtmA the, dIkSA grahaNa ke bAda alpakAlame hI eka ziSya ke guru bana gaye | fira kyA ! ziSyo ki saMkhyA bar3hatI calI, bar3hate hue punya ke / * sAtha-sAtha ve Akhira 'gacchAdhipati' pada pe ArUr3ha ho gae | isa mahAtmA kA punya sirpha ziSyoM taka simita nahI thA, ve jahA kahIM bhI 'upadhAna-tapa' kI: preraNA karate the, turaMta hI vahAM 'upadhAna' ho jAte the | pravacanapaTutA evaM parSadApunya ke kAraNa una ke upadeza-prApta bahota AtmAone saMyama-mArga kA / svIkAra kiyA | khuda bhI saMyamaikalakSI hone ke kAraNa cAritramArga ke rAgI to the hI, sAthasAtha jJAnamArga kA sparza bhI una kA niraMtara rahetA thA | Apa kabhI bhI dupahara ko cale jAie, ve khuda akele yA ziSya-parivAra ke sAtha koI bhI grantha ke adhyayana-adhyApanameM rata dikhAI deNge| ... ye to hamane unake jIvana ke do-tIna pahela dikhAe / eka aura bhI anasaraNIya bAta una ke jIvana meM dekhane ko milI thI- 'ArAdhanA-prema'. | kaisI bhI zArIrika sthiti ho, magara unhoMne donoM zAzvatI olIjI, [poSa dazamI, zukla paMcamI, trikAla devavaMdana, parva yA parvatithi ke devavaMdana Adi : | ArAdhanA kabhI nahIM chor3I | AkharI sAlomeM jaba una ko ehasAsa ho gayA kI aba 'aMtima-ArAdhanA' kA avasara najadIka hai, taba una ke muhameM eka hI | raTaNa bArabAra cAlu ho gayA- "arihaMtanuM zaraNa, siddhanuM zaraNa, sAdhunuM zaraNa, kevalI bhagavaMte bhAkhelA dharmanu zaraNa' isI cAra zaraNo ke raTaNa ke sAtha hI ve : | samAdhi-mRtyu-rUpa samyak nidrA ko prApta hue the | aise mahAn sUrivara ko bhAvabarI vaMdanA | ... muni dIparatnasAgara... | ... zrI vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA, pAlitANA ... pUjyapAda AnaMdasAgara-sUrIzvarajI kI bauddhika-pratibhA kA mUrtimaMta svarupa aisI isa saMsthA kI sthApanA vikrama saMvata 1999 me mahA-vada 5 ko hui|| pUjya AcArya harSasAgarasUrijI kI preraNA se jina kI tarafa se isa savRttika-Agama-suttANi ke lie saMpUrNa dravya-sahAya kI prApti hui / zilpa-sthApatya , zilotkIrNa Agama aura samavasaraNa sthita nayanaramya 45 caumukha jina-pratimAjI se suzobhita aisA ye 'AgamamaMdira' hai, jo zatrujaya-girirAja ki taleTIme sthita hai | vartamAna 24 jinavara, 20 viharamAna jinavara aura 1 zAzvata milAkara 45 caumukhajI yahA birAjamAna hai | jahAM : |40 samavasaraNa kI racanA meru parvata ke tino kANDa ke varSoM ke anusAra cAra alaga-alaga raMgo ke Arasa-patthara se banA hai, devo dvArA racita samavasaraNa | ke zAstra varNana-anusAra Agama-maMdira ki samavasaraNa kA sthApatya hai / aisI aneka vizeSatA se yukta ye AgamamaMdira hai| - muni dIparatnasAgara... - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. - . ~7~ . .
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. - .. - .. - . ___ 'sAgara-samudAya-ekatA-saMrakSaka, tIrtha-uddhAra-kArya-pravRtta, guNAnurAgI' isa "savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga 1 se 40 ke saMpUrNa anudAna ke preraNAdAtA pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI mahArAja sAheba pUjyapAda sva. gacchAdhipati devendrasAgara-sUrIzvarajI ke vinayI ziSya evaM do gacchAdhipatio ke mukhya sahAyaka ke rupame 'sAgara samudAya' ke sucAru saMcAlaka pUjya harSasAgarasUrijI, jina kI preraNA se ye "savRttika-Agama-sattANi" ke mudraNa ke lie saMpUrNa dravyarAzi prApta huI, unakA atyalpa paricaya yahAM kareMge| samudAya-ekatA ke lie sadaiva prayatnazIla rahate hue ye mahAtmA samudAya ke sAdhu-sAdhvIjI kI AvazyakatAokI pUrtI ke lie bhI pravRtta rahete hai, prAcIna-arvAcIna tIrtho ke jIrNoddhAra evaM vikAza ke lie bhI utsAhita rahete hai, jJAna-kSetra achUtA na rahe isIlie anumodanA, anudAna evaM samaya milane para zAstra-vAMcanameM bhI rUci rakhate hai | samudAya ke jarUratamaMda sAdhvIjI bhagavaMto ke AvAsa kA viSaya ho yA sAdhvIjI ke vihArameM majadUra : kA vetana cukAnA ho, aise choTe-choTe kAryoM ke prati bhI una kA lakSya rahetA hai | darzana-zuddhi ke lie jaba unhoMne samagra bhAratavarSa ke 100 sAla taka ke | purAne jinAlayo meM 18 abhiSeka kI preraNA kI, usa vakta lagabhaga sabhI abhiSeka-sAmagrI kI dravya-zuddhi kA qhayAla rakhate hae apanI medhAvI buddhi kA : paricaya diyA thA, sAthame anukaMpA bhAva se pujArI yA vidhi karAnevAle ko yatkiMcit bahumAna pragaTa karate hue kucha dhana-rAzi pradAna krvaaii| aise bahuguNa-saMpanna mahAtmA pUjya AcAryazrI harSasAgara-sUrijI ko hama bhAvabharI vaMdanA karate hue isa zrutakArya kA prAraMbha karane jA rahe hai / .. muni dIparatnasAgara [kAtrajapUnA, kapaDavaMja, prabhAsapATaNa Adi sthAnome AgamamaMdira ke preraka, karmagraMtha abhyAsa, nispRha mahAtmA pUjyapAda gacchAdhipati AcArya zrI daulatasAgara-sUrIzvarajI mahArAja sAheba (evaM) ajAtazatru, svAdhyAya-rasika, prazAMtamUrtI aura apane guru ke prItipAtra parama pUjya AcArya zrI naMdIvardhanasAgara-sUrijI mahArAja sAheba isa pavitra zruta-kAryame dono sUrivaro kA smaraNa karate hue koTi koTi vaMdanA ke sAtha :-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-1, mUlaM -], niyukti: [-], bhASyA-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: NARNARWARIAMARNAMAG SANNANTARIANAANANARIAAWARAANAANAANANAANANANAe zreSThi devacandra lAlabhAI jainapustakoddhAre granthAGkaH 47. zrImacchayyambhavasUrIzvarasUtritaM dharmato yAkinIputrazrImaddharibhadrasUrivaraziSyabodhinIsaMjJaka vivaraNayutaM zrIdazavakAlikasUtram / mas prasiddhikArakaH zAha-nagInabhAI ghelAbhAI javherI, asyaikaH kAryavAhakaH / NAAMANARMANANNARNA -reso--- idaM pustakaM mumbayyAM-zAha nagInabhAI ghelAbhAI javherI, 426 javherI bAjAra ityanena nirNayasAgaramudraNAlaye kolabhAdavIbhyAM 23 tame Alaye rAmacandra yesU zeDage dvArA mudrayitvA prakAzitam / vIrasaMvat 244. vikramasaMvat 1904. (paNyaM sArdhaM rupyakavayam) kATa 1918. pratayaH 10... JUMUNUNUA MANUNUNUNNARUMMUM dazavaikAlika sUtrasya mUla "TAiTala peja"
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514 mUlAGkA: 21+515 dazavaikAlika mUla-sUtrasya viSayAnukrama dIpa-anukramA:540 mUlAMka: adhyayana | pRSThAMkaH | | mUlAMka | adhyayana pRSThAMka: | | malAMka adhyayana pRSThAMka: 001 1-dramapuSpikA 051 226 6-mahAcArakathA 392 9/3- uddezaka -3 006 2-zrAmaNyapUrvaka 294 7-vAkyazuddhiH 425 9/4- uddezaka -4 521 017 3-kSullakAcArakathA 351 8-AcArapraNidhI 458 |10-- sabhikSuH 527 |4-SaDajIvanikAyA | 250 / / 415 |9-vinayasamAdhi: 489 cUlikA |5-pinDaiSaNA 332 | 9/1- uddezaka -1 495 / / |1-rativAkyaM 549 | 5/1- uddezaka- 1 336 |9/2- uddezaka -2 503 / / 2-viviktacaryA 566 |5/2 uddezaka- 2 374 upasaMhAra-niyukti: 578 175 210 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[42] mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~10~
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dazavaikAlika- mUlaM evaM vRttiH ] isa prakAzana kI vikAsa- gAthA yaha prata sabase pahale "dazavaikAlika sUtra" ke nAmase sana 1998 (vikrama saMvata 1974) meM devacandra lAlabhAi pustakoddhAra saMsthA dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdaka mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | isI prata ko phira apane nAmase 'jinazAsana ArAdhanA TrasTa' kI tarapha se AcArya zrI hemacandrasUrijIne chapavAI, jisameM unhoMne khudane to kucha nahIM kiyA, magara isI prata ko oNphaseTa karavA ke Upara apanA nAma evaM apanI prakAzana saMsthA kA nAma chApa diyA. yaha spaSTa rUpase eka prakArase adattAdAna hI hai, aisI aneka prato ke agale do peja palaTakara yA nae DAlakara unhoMne apane nAmase chapavAI hai, isa taraha vo apane Apako bar3A Agama saMrakSaka sAbita karanekI anucita ceSTA kara cuke hai| isI dazavaikAlika-sUtra kI prata ko oNphaseTa kI madada se dusarone bhI bhI prakAzita karavAI hai, kisIne pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAjazrI kA nAma bar3I ijjata ke sAtha apanI jagaha pe hI rakhA hai, aura khudakA nAma punaH saMpAdaka rUpa se peza kiyA hai to kisIne apanA nAma Age kara diyA hai aura pUjya sAgarAnaMdasUrIzvarajIkA nAma gauNa kara diyA hai yA ur3A diyA hai / * hamArA ye prayAsa kyoM ? * Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45 Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira adhyayana--mUlasUtra - niryukti-bhASya Adi ke naMbara likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA adhyayana, sUtra, niryukti, bhASya Adi cala rahe hai usakA saralatAse jJAna ho zake / bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake / hamAre anukrama to pratyeka prakAzana aura kramazaH Age baDhate hue hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA aura sUtroM ke naMbara alaga-alaga hone se hamane jahAM sUtra hai vahA~ kauMsa [-] die hai aura jahAM gAthA hai vahA~ | |- || aisI do lAina khIMcI yA 'gAthA' zabda likhA hai| hara pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTa dI hai / ka zAsanaprabhAvaka pUjya AcArya zrI harSasAgarasUrijI ma0sA0 kI preraNAse aura zrI vardhamAna jaina AgamamaMdira, pAlitANA kI saMpUrNa dravya sahAya se ye 'savRttika -Agama- suttANi bhAga 34 kA mudraNa huA hai, hama una ke prati hamArA AbhAra vyakta karate hai | .... muni dIparatnasAgara. ~11~
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-1/gAthA ||-II, niyukti: [-], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[42za,mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: 55 zreSThidevacandralAlabhAi-jainaghustakoddhAre granthAGkaH ||ahm // zrImadbhadrabAhuviracitaniyuktiyutaM / zrImacchayyambhavasUrivaryavihitaM / zrIharibhadrasUrikRtabRhavRttiyutaM / zrIdazavaikAlikam / OMOMOME jayati vijitAnyatejAH surAsurAdhIzasevitaH zrImAn / vimalanAsavirahitasbilokacintAmaNirvIraH // 1 // ihArthato'rhatmaNItasya sUtrato gaNadharopanibaddhapUrvagatoddhRtasya zArIramAnasAdikaTukaduHkhasaMtAnavinAzahetodezakAlikAbhidhAnasya zAstrasyAtisUkSmamahAryagocarasya vyAkhyA prastUyate-tatra prastutArthapracikaTaviSayaiveSTa-12 devatAnamaskAradvAreNAzeSavivinAyakApohasamarthI paramamaGgalAlayAmimA pratijJAgAdhAmAha niyuktikAra: JaElications vRttikAra-kRt maMgalam evaM sUtra-prastAvanA ~ 12~
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) ___ adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: maGgalam dazavaikA - siddhigaimuvagayANaM kammavisuddhANa savvasiddhANaM / namiUNaM dasakAliyaNijuti kittaissAmi // 1 // hAri-vRttiH vyAkhyA-siddhigatimupagatebhyo natvA dazakAlikaniyukti kIrtayiSyAmIti kriyA / tatra siddhynti-ni||1|| SThitArthA bhavantyasyAmiti siddhiH-lokAgrakSetralakSaNA, tathA coktam-iha baoNdi caitsA Na, tastha gaMtUNa dasijjhaI" / gamyata iti gatiH, karmasAdhanaH siddhireva gamyamAnatvAdgatiH siddhigatistAmupa-sAmIpyena gatAH prAptAstebhyaH, sakalalokAntakSetraprAptebhya ityarthaH, prAkRtazailyA catuthyarthe SaSThI, yathoktam-"chaTThIvibhattIeN bhapaNai cautthI' / tatra ekendriyAH pRthivyAdayaH sakarmakA api tadupagamanamAtramadhikRtya yathoktakharUpA bhavatyata Aha-'karmavizuddhebhyaH' kriyate iti karma-jJAnAvaraNIyAdilakSaNaM tena vizuddhA-viyuktAH karmavizuddhAHkarmakalaGkarahitA ityarthaH, tebhyaH karmavizuddhebhyaH / Aha-evaM tarhi vaktavyaM, na siddhigatimupagatebhyaH, avyabhicArAt, tathAhi-karmavizuddhAH siddhigatimupagatA eva bhavanti, na, aniyatakSetravibhAgopagatasiddhapatipAdanaparadurnayanirAsArthatvAvasya, tathA cAhureke-"rAgAdivAsanAmuktaM, cittameva nirAmayam / sadAniyatadezasthaM, siddha ityabhidhIyate // 1 // " ityalaM prasaGgena / te ca tIrthAdisiddhabhedAdanekaprakArA bhavanti, tathA coktam-"titthasiddhA atitthasiddhA titthagarasiddhA atitvagarasiddhA sayaMbuddhasiddhA patteyabuddhasiddhA bu 1ha bogdi khaktvA tantra gatvA sidhyati. 2 pATI vibhaktyA bhavyate caturthI. tIrthasiddhA atIsiyAH tIrthaMkarasiddhA atIrthakarasiddhAH khyNyuddhsiddhaaH| pratyekayuddhasiddhAH tumabodhitasiyAH trIlidagasiddhAH puruSalikAsiddhA mapuMsakaliGga siddhAH khaliGgasiddhA anyalima sikhA rahiliza siddhA ekasiddhA aneksiddhaaH| JamEdicination ~13~
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: R yohiyasiddhA itthIliMgasiddhA purisaliMgasiddhA napuMsagaliMgasiddhA saliMgasiddhA annaliMgasiddhA gihiliMgasiddhA egasiddhA aNegasiddhA" ityata Aha-'sarvasiddhezyaH sarve ca te siddhAzceti samAsastebhyaH, a-12 thavA-siddhigatimupagatebhyaH' ityanena sarvathA sarvagatAtmasiddhapakSapratipAdanaparadurnayasya vyavacchedamAha, tathA| coktamadhikRtanayamatAnusAribhiH- "guNasattvAntarajJAnAnivRttaprakRtikriyAH / muktAH sarvatra tiSThanti, vyo-mA 6 mvttaapvrjitaaH||1||" vyavacchedazcateSAM sAmIpyena sarvAtmanA siddhigatigamanAbhAvAt, 'karmavizuddhezyA' dAityanena tu sakarmakANimAdivicitraizvaryavatsiddhapratipAdanaparasyeti, uktaM ca prakrAntanayadarzanAbhiniviSTe: "aNimAdyaSTavidhaM prApyaizvaryaM kRtinaH sadA / modante sarvabhAvajJAstIrNAH paramadustaram // 1 // " ityAdi, vyavacchedazcaiteSAM karmasaMyogena aniSThitArthatvAdvastutaH siddhatvAnupapatteriti, 'sarvasiddhebhyaH' ityanena tu bhaGgadhaiva sarvathA advaitapakSasiddhapratipAdanaparasyeti, tathA coktaM prastutanayAbhiprAyamatAvalambibhiH-"eka eva hi bhUtAtmA, bhUte bhUte vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caiva, dRzyate jalacandravat // 1 // " vyavacchedazcAsya sarvathA advaite bahu vacanagarbhasarvazabdAbhAvAt [siddhigatigamanAbhAvAt ] / 'natvA' praNampeti, anena tu samAnakartRkayoH pUrvahai kAle ktvApratyayavidhAnAnnityAnityaikAntavAdAsAdhutvamAha, tatra kvApratyayArthAnupapatteH, tatra nityaikAntavAde vAtAvadAtmana ekAntanityatvAdapacyutAnutpannasthiraikasvabhAvatvAdbhinnakAlakriyAdvayakartRtvAnupapatteH, kSaNikaikA 1 guNAH satvarajastamorUpAH satvamAtmA torantara vizeSa iti vi. pa. ESS + + ~14~
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) ___ adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: maGgalatrayam * // 2 // * dazavaikAntavAde cAtmana utpattivyatirekeNa vyApArAbhAvAdbhinnakAlakriyAdvayakartRtvAnupapattirevetyalaM vistareNa, gama-3 hAri-vRttiH nikAmAtramevaitaditi / bhavati ca caturthyapyevaM namanakriyAyoge, adhikRtagAthAsUtrAnyathAnupapatte, Aptazca / niyuktikAraH, 'pitre savitre ca sadA namAmI'tyevamAdivicitraprayogadarzanAca, karmaNi vA SaSThI / srvsiddhebhyo| mattvA kimityAha-'dazakAlikaniyukti kIrtayiSyAmi tatra kAlena nirvRttaM kAlika, pramANakAleneti bhAvaH, dazAdhyayanabhedAtmakatvAddazaprakAraM kAlikaM prakArazabdalopAizakAlikaM, vizabdArtha tUttaratra vyAkhyAsyAmaH, tatra niyuktiriti-niyuktAnAmeva sUtrArthAnAM yukti:-paripATyA yojanaM niyuktayuktiriti vAcye yuktazabdalopAniyuktistAM-viprakIrNAyojanAM vyAkhyAsyAmi kIrtayiSyAmIti gAthArthaH // zAstrANi cAdimadhyAvasAnamaGgalabhAti bhavantItyata Aha AimajyavasANe kAuM maMgalaparigrahaM vihiNA / vyAkhyA-zAstrasyAdau-prArambhe madhye-madhyavibhAge avasAne-paryante, kiM-kRtvA maGgalaparigraham , katham / -'vidhinA' pravacanoktena prakAreNa, Aha-kimartha maGgalatrayaparikalpanam ? iti, ucyate, ihAdimaGgalaparigrahaH sakalavimApohenAbhilaSitazAstrArthapAragamanA), tatsthirIkaraNArthaM ca madhyamaGgalaparigrahaH, tasyaiva ziSyamaziSyasantAnAvyavacchedAyAvasAnamaGgalaparigraha iti / atra cAkSepaparihArAvAvazyakavizeSavicaraNAdavaseyau iti / sAmAnyatastu sakalamapIdaM zAstraM maGgalaM, nirjarArdhatvAttapovat, na cAsiddho hetuH, yato vacanavijJAna Ck // 2 // Adi-madhya-avasAna maMgalavayaM ~15
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [1], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: OMOMOM rUpaM zAstra, jJAnasya ca nirjarArthatA pratipAditaiva, yata uktam-"ja rahao kammaM khavei bahuyAhiM vAsakoDIhiM / taM nANI tihi gutto khavei UsAsametteNaM // 1 // " ityAdi / iha cAdimaGgalaM drumapuSpikAdhyayanAdi, dharmaprazaMsApratipAdakatvAtaMtkharUpatvAditi, madhyamaGgalaM tu dharmArthakAmAdhyayanAdi, prapaJcAcArakathAdyabhidhAyakatvAt, caramamaGgalaM tu bhikSvadhyayanAdi, bhikSuguNAyavalambanatvAdityevamadhyapanavibhAgato magalatrayavibhAgo nidarzitA, adhunA sUtravibhAgena nidazyate-tatra cAdimaGgalam 'dhammo maMgala' ityAdisUtraM, dharmopalakSitakhAt, tasya ca maGgalatvAditi, madhyamamaGgalaM punaH 'NANadasaNe'tyAdi sUtra, jJAnopalakSitatvAt , tasya ca maGgalasvAditi, avasAnamaGgalaM tu 'NikkhammamANA iya' ityAdi, bhikSuguNasthirIkaraNArtha viviktacaryAbhidhAyakatvAt, bhikSuguNAnAM ca maGgalasvAditi / Aha-maGgalamiti kaH zabdArthaH, ucyate, 'agiragilagivagima-1 gIti' daNDakadhAtuH, asya "idito num dhAto" (pA07-1-58) riti numi vihite auNAdikAlacUpratyayAntasya anuvandhalope kRte prathamaikavacanAntasya maGgalamitirUpaM bhavati / maGgayate hitamaneneti maGgalaM, manyate-- dhigamyate sAdhyata itiyAvat, athavA maGga iti dharmAbhidhAnaM, 'lA AdAne asya dhAtormale upapade "Ato' nupasarge kA" (pA03-2-3) iti kamatyayAntasyAnubandhalope kRte "AtolopaiTica" (pA06-4-64) kRiti ityanena sUtreNAkAralope ca kRte prathamaikavacanAntasyaiva maGgalamiti bhavati, malAtIti maGgalaM, dharmopAdAna 1yauravikaH karma kSapayati bahukAbhirvarSakoTIbhiH / tarajJAnI tribhitaH kSapayatyucchrAsamAtreNa // 1 // 2 mAlakharUpatvAt vi. pa. 3 karaNabhikSu pra. ~16~
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) ___ adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [2], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ka te'nuyo dazavaikA heturityarthaH, athavA mAM gAlayati bhavAditi maGgalaM, saMsArAdapanayatItyarthaH / tacca nAmAdi caturvidhaM, tadyathA- maGgalahAri-vRttiH nAmamaGgalaM sthApanAmahalaM dravyamaGgalaM bhAvamaGgalaM ceti, eteSAM ca svarUpamAvazyakavizeSavivaraNAdavaseyamiti nikSepaH zru di amumeva gAthArthamupasaMharannAha niyuktikaar:||3|| nAmAimaMgalaMpiya caubvihaM panaveUNaM // 2 // gAH 4 vyAkhyA-nAmAdimaGgalaM caturvidhamapi prajJApya' prarUpyeti gAthArthaH // tatra samAnakartRkayoH pUrvakAle ktvAnatyayavidhAnAt prajJApya kimata Aha . suyanANe aNuogeNAhigayaM so caunviho hoi / caraNakaraNANuoge dhamme gaNie (kAle) ya davie ya // 3 // 181 vyAkhyA-zrutaM ca tadU jJAnaM ca zrutajJAnaM tasmin zrutajJAne anuyogenAdhikRtam, anuyogenAdhikAra ityarthaH, iyamatra bhAvanA-bhAvamaGgalAdhikAre zrutajJAnenAdhikAraH, tathA coktam-"etthaM puNa ahigAro suyaNANeNaM jao sueNaM tu / sesANamappaNo'viya aNuogu paIvadiluto // 1 // " tasya coddezAdayaH pravarttante iti, uktaM ca-"suaNANassa uddeso samuddeso aNunnA aNuogo pavattaI" tatrAdAvevoddiSTasya samuddiSTasya samanujJA-15 tasya ca sataH anuyogo bhavatItyato niyuktikAreNAbhyadhAyi 'zrutajJAne'nuyogenAdhikRta'miti / 'sa'anuyoga-14 1 atra punaradhikArA bhutahAnena yataH zrutenaiva / zeSANAmAramano'pi ca anuyogaH pradIpadRSTAntaH (ntAt // 1 // 2 bhutajJAna udezaH samarezaH anuhATI // 3 // anuyogaH prayataite. RECORDSCAMSCASSES Jamaicason anuyogasya caturvidhatvaM varNayate ~17~
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) _ adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [3], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka aizcaturvidho bhavati, katham?-'caraNakaraNAnuyoga' caryata iti caraNa-vratAdi, yathoktam-"vaya saMmaNadhammasaMjama vepAvacaM ca bNbhguttiio| NANAditiyaM tava kohaniggahAI caraNameyaM // 1 // " kriyate iti karaNaM-piNDavi zuddhayAdi, uktaM ca-"piMDabisohI samiI bhAvaNe paDimI ya iMdiyaMniroho / paDilehaMNa guttIo abhiggehA 6 ceva karaNaM tu // 1 // " caraNakaraNayoranuyogazcaraNakaraNAnuyogaH, anurUpo yogo'nuyogaH-sUtrasyArthena sArddha-18 manurUpaH sambandho, vyAkhyAnamityarthaH, ekArAntaH zabdaH prAkRtazailyA prathamA[dvitIyAnto'pi draSTavyaH, yathA "kayare Agacchaha dittarUve" ityAdi, 'dharma' iti dharmakathAnuyogaH, 'kAle' ceti kAlAnuyogazca gaNitAnuyogazcetyarthaH, 'dravye ceti dravyAnuyogazca / tatra kAlikazrutaM caraNakaraNAnuyogA, RSibhASitAnyuttarAdhyayanAdIni dharmakathAnuyogaH, sUryaprajJapyAdIni gaNitAnuyogaH, dRSTivAdastu dravyAnuyoga iti, uktaM ca-"kAliyasuaMca isibhAsiyAi taiyA ya suurpnnttii| savvoya dihivAo cautthao hoi annuogo||1||" iti gaathaarthH|| iha cArthato'nuyogo dvidhA-apRthaktvAnuyogaH pRthaktvAnuyogaca, tatrApRthaktvAnuyogo yabaikasminneva sUtre sarva eva caraNAdayaH prarUpyante, anantagamaparyAyatvAtsUtrastha, pRthaktvAnuyogazca yatra kacitsUtre caraNakaraNameva ka tAni zramaNadharmaH saMyamo vaiyAvatya ca mahAyutayaH / jJAnAditrayaM tapaH krodhanigrahAdi caraNametat // 1 // 2 piNDavizuddhiH samitayA bhAvanAH pratimASa indriyanirodhaH / pratilekhanA guptayaH abhigrahAva karaNaM tu // 1 // 3 katara Agacchati dIptarUpA, 4 kAtikazrutaM ca RSibhASitAni tRtIyA (gaNitAnuyomamayI) va sUryaprajJaptiH / sarvazca dRSTivAdazcaturthoM bhavakhanuyogaH // 1 // dIpa anukrama [-] ~18~
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya |+ adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niryukti: [3], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 4 // Ja Education citpunardharmakathaivetyAdi, anayozca vaktavyatA 'jAvaMta ajjavairA achutaM kAliyANuogassa / teNAreNa puhu kAliyasuya diTTivAe ya // 1 // ityAdergranthAdAvazyakavizeSavivaraNAccAvaseyeti // iha punaH pRthaktvAnuyogenAdhikAraH, tathA cAha niyuktikAra: aputAI nidisi ettha hoi ahigAro caraNakaraNANuogeNa tassa dvArA ime huMti // 4 // vyAkhyA- 'aSTathaktva pRthaktve' lezato nirdiSTasvarUpe nirdizya 'a' prakrame bhavatyadhikAraH, kena ? - 'caraNakaraNAnuyogena' 'tasya' caraNakaraNAnuyogasya 'dvArANi' pravezamukhAni 'amUni' vakSyamANalakSaNAni bhavantIti gAthArthaH // + vRtti:) nikhevegavaniruttavihI pavittIya keNa vA kaissa ? / tadArabheyalakkheNa tayariparisA ya suttatya // 5 // vyAkhyA - asyAH prapaJcArthaH AvazyakavizeSavivaraNAdavaseyaH, sthAnAzUnpArthaM tu saGkSepArthaH pratipAdyata iti, 'Nikkheva'tti anuyogasya nikSepaH kAryaH, tadyathA-nAmAnuyoga ityAdi, 'egahatti' tasyaiva ekArthikAni vatavyAni tadyathA - anuyogo niyoga ityAdi, 'niruttanti tasyaiva niruktaM vaktavyam, anuyojanamanuyogaH anurUpo vA yoga ityAdi, 'vihi'tti tasyaiva vidhirvaktavyo vaktuH zrotuzca tatra vaktuH 'sutattho khalu paDhamo 2 sUtrArthaH kha prathamo dvitIyo 1 yAvadAryayA aSTathaktvaM kAlikAnuyogasya / tato'rvAk (tata ArAt ) pRthaktvaM kAlikate dRSTivAde ca // 1 // nirmukti mithito maNitaH / tRtIyaca niravazeSa eSa vibhirbhavati anuyoge // 1 // For & Personal Use City ~ 19~ anuyogavidhidvArANi 11 // 4 // www.brary.dig
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM -, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [5], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka dIpa bIo NijjuttimIsio bhaNio / taio ya niravaseso esa vihI hoi aNuoge // 1 // " zrotuzcAyam"mUyaM huMkAraM vA vADhakkAra paDipuccha viimNsaa| tatto pasaMgapArAyaNaM ca pariniTTa sattamae // 1 // " 'pavittI yatti anuyogasya pravRttizca vaktavyA, sA caturbhaGgAnusAreNa vijJeyA, uktaM ca-"NicaM gurU pamAI sIsA ya gurUNa sIsagA taha ya / apamAi gurU sIsA pamAiNo dovi apamAI // 1 // paMDhame nasthi pavittI bIe taie ya ANasthi thovaM vA / asthi cautthi pavittI etthaM goNI dittuNto||2|| appaNDayA u goNI va ya doddhA sa mujao doDhuM / khIrassa kao pasavo? jaivi ya bahukhIradA sAu ||3||bitieNvi patthi khIraM thovaM taha vijae va taievi / atthi cautthe khIraM esuvamA AyariyasIse // 4 // goNisariccho u gurU dohA iva sAhuNo smkkhaayaa| khIraM asthapavittI natthi tahiM paDhamabitiema // 5 // ahavA aNicchamArNa avi kiMlAci u jogiNo pavataMti / taie sAratamI hoja pavittI guNise vaa||6|| apamAI jattha gurU sIsAviya 1mUkaM huzAra yA bAdakAra pratipUchA vimarzaH / tataH prasapArAyaNaM pariniSThA ca saptamake // 1 // 2 bakalyA pra. 3 nibaM guyaH pramAdI ziSyA guruH na ziSyAkhathA / aprAmAdI guruH ziSyAH pramAdino duye'pyapramAdinaH // 1 // 4 prathame mAsti pravRttiktiIve tRtIye ca nAsti sokA yA / masti caturthe pravRttiratra goyantaH // 1 // 5 aprastutA gaura ca yogyA samudyato dogdhum / kSIrasya kutaH prasavo yadyapi bahu kSIradA saatu||1|| dvitIye'pi gAkhi hIra khokaM 14 tathA vidyate bhaveda, vA tRtIye'pi / asti caturSe kSIraneSopamAnArthaziSyayoH // 7 gosazastu gurugveva sAdhavA samAkhyAtAH / kSIramarthapravRttinAMsi tatra prthmdvitiiyyo||1|| athavA anicchantamapi kimitta yoginaH pravartayanti / tRtIye sArayati bhavet pravRttirgaNikhe vaa||||aprmaadii yatra guruH ziSyA api ca vinayamahaNasaMyuktAH |baaii tatra pravRttiH kSIrasyeva caramabhare // 1 // anukrama [-] ~20~
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) ___ adhyayanaM -], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [5], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: vidhidvA prata satrAMka S vaM dIpa dazavaikA0viNayagahaNasaMjuttA / dhaNiyaM tattha pavittI khIrassava carimabhaMgami // 7 // " 'keNa si kenAnuyogaH karttavya iti [anuyogahAri-vRtti vaktavyaM, tatra ya itthaMbhUta AcAryastena karttavyaH, tadyathA-"desakulajAirUbI saMghayaNadhiijuo annaasNsii| avikatthaNo amAI thiraparivADI gahiyayako // 1 // jiyapariso jiyanido majjhattho desakAlabhAvannU / A rANi 11 sannaladdhapaibho NANAvihadesabhAsannU // 2 // paMcavihe AyAre jutto suttatthatadubhayavihiNNU / AharaNaheukAraNaNayaniuNo gAhaNAkusalo // 3 // sasamayaparasamayaviU gaMbhIro dittimaM sivo somo / guNasayakalio jaggo pacayaNasAraM parikaheuM // 4 // " AsAmarthaH kalpAdavaseyaH, prAthamikadazakAlikavyAkhyAne tu lezata ucyate-AryadezotpannaH sukhAvayodhavAkyo bhavatIti dezagrahaNaM, paitRkaM kulaM viziSTakulodbhavo yathotkSiptabhAravahane na zrAmyati, mAtRkI jAtiH tatsampanno vinayAnvito bhavati, rUpavAnAdeyavacano bhavati, AkRtau ca |guNA vasanti, saMhananadhRtiyukto vyAkhyAnatapo'nuSThAnAdiSu na khedaM yAti, anAzaMsI na zrotRbhyo vastrAdyAkAsati, avikatthano bahubhASI na bhavati, amAyI na zAvyena ziSyAna vAyati, sthiraparipATI sthirapari citagrandhasya sUtraM na galati, gRhItavAkyo'pratighAtavacano bhavati, jitapariSat parapravAdikSobhyo na bhavati, drajitanidro'pramattasvAdU vyAkhyAnaratirbhavati prakAmanikAmazAyinazca ziSyA~zcodayati, madhyasthaH saMvAdako bhavati, dezakAlabhAvajJo dezAdiguNAnavabuddhyApratibaddho viharati dezanAM ca karoti, Asannalabdhapratibho + anukrama [-] MOSC ~21~
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) ___ adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [5], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka mAjAtyuttarAdinA nigRhItaH pratyuttaradAnasamarthoM bhavati, nAnAvidhadezabhASAvidhijJo nAnAdezajavineyapratyAya nasamarthoM bhavati, jJAnAdipaJcavidhAcArayuktaH zraddheyavacano bhavati, sUtrArthobhayajJaH samyagutsargApavAdaprarUpako dAbhavati, udAharaNahetukAraNanayanipuNastadgamyAna bhAvAn samyaka prarUpayati nAgamamAtrameva, grAhaNAkuzalaH ziSyAnanekadhA grAhayati, svasamayaparasamayavit sukhaM paramatAkSepamukhena skhasamayaM prarUpayati, gambhIro mahatyapyakArye na ruSyati, dIptimAna paramavAdikSobhamutpAdayati, zivo mArirogAdyupadvavidhAtakRd bhavati, saumyaH prazAntadRSTitayA sakalajanaprItyutpAdako bhavati, itthaMbhUta eva guNazatakalito yogyaH pravacanam-Agamastasya sArastaM kathayitumiti, yato'sAvanekabhavyasattvaprabodhaheturbhavati, uktaM ca-"guNasuTiassa vayaNaM ghayamahusittovva pAvao bhAi / guNahINassa na sohai NehavihINo jaha paIvo // 1 // " tathA cAnyenApyuktam kSIraM bhAjanasaMsthaM na tathA vatsasya puSTimAvahati / AvalgamAnaziraso yathA hi maatRstnaaspivtH||1|| tadvatsubhASitamayaM kSIraM duHzIlabhAjanagataM tu / na tathA puSTiM janayati yathA hi guNavanmukhAtpItam // 2 // zIte'pi yanalabdho na sevyate'gniryathA zmazAnasthaH / zIlavipannasya vacaH pathyamapi na gRhyate tadvat // 3 // cAritreNa vihInaH zrutavAnapi nopajIvyate sddhiH| zItalajalaparipUrNaH kulajaizcANDAlakUpa iva ||4||"k nyAyasUtre pazcamAbhyAyApAlike savistara AtikharUpam. 2degpi kArve. 3degtasamanvitaHpra.4 guNasusthitasya canaM ghRtamadhusiktaH pAvaka isa bhAti / guNahInasya na zobhate nehavihIno yathA pradIpaH // 1 // CACACC dIpa anukrama [-] ~22~
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) ___ adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [5], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAMka SARE dIpa dazakA0ssatti kasyAnuyoga? iti vaktavyaM, tatra sakalazrutajJAnasyApyanuyogo bhavati, amuM punaH prArambhamAzritya daza-dazabaikaahAri-vRttiH kaaliksyeti| atrAha-nanu "dasakAliyanihutti kIttaissAmitti" asmAdeva vacanataH prakRtadvArArthasyAvagata-ICI nuyogAtvAt tadupanyAso'narthaka iti, na, adhikRtanikSepAdidvArakalApasyAzeSazrutaskandhaviSayatvAt, tahalenaiva ca rambhaH niyuktikAreNApi tathopanyastatvAt, asmAdeva sthAnAdanyatrApyAdau zAstrAbhidhAnapUrvaka upanyAsaH kriyata iti bhAvanA / vyAkhyAtaM lezato niyuktigAdhAdalaM, pazcAI tvadhyayanAdhikAre yathA'yasaraM vyAkhyAsyAmaH, yata-| kastatraivopakramAdyanuyogadvArAnupUrvyAditaGgedasUtrAdilakSaNatadarhaparSadAdayazca vaktuM zakyante, nAnyatra, nirviSayaTravAdityalaM prasaGgena / sAmprataM prakRtayojanAmevopadarzayannAha niyuktikAra: eyAi~ parUbe kappe vaNiyaguNeNa guruNA u / aNuogo dasaveyAliyarasa vihiNA kaheyabvo // 6 // vyAkhyA-'etAni' nikSepAdidvArANi 'prarUpya' vyAkhyAya kalpe varNitaguNena guruNA, SaTtriMzadguNasamanviTrAtenetyarthaH / anuyogo dazakAlikasya vidhinA' pravacanoktena 'kathayitavya' AkhyAtavya iti gaathaarthH||smprtyjaanaanH ziSyaH pRcchati-yadi dazakAlikasyAnuyogastatastaddazakAlikaM bhadanta ! kimaGgamazAni? zrutaskandhaH zrutaskandhAH? adhyayanamadhyayanAni? uddezaka uddezakA? ityaSTau praznAH, eteSAM madhye trayo vikalpAH khala| prayujyante, tadyathA-dazakAlikaM zrutaskandhaH adhyayanAni uddezakAzceti, yatazcaivamato duzAdInAM nikSepaH karsavyA, tadyathA-dazAnAM kAlasya zrutaskandhasyAdhyayanasya uddezakasya ceti, tathA cAha niyuktikAra: anukrama [-] ~23~
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+ adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niryukti: [7], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH vRza. 2 isakAliyaMti nAmaM saMkhAe kAlao ya nideso dasakAliyasuasaMdha aJjhayaNuddesa nikkhiviDaM // 7 // vyAkhyA- 'dazakAlikaM' prAgnirUpitazabdArtham 'iti' evaMbhUtaM yat 'nAma' abhidhAnaM idaM kim ? - saMkhyAnaM saMkhyA tayA, tathA 'kAlatazca' kAlena cAyaM-- 'nirdeza:' nirdezana nirdezaH, vizeSAbhidhAnamityarthaH, asya ca niyandhanaM vizeSeNa vakSyAmaH 'maNagaM par3aca' ityAdinA granthena, yatazcaivamataH 'dasakAliyaMti kAlena nirvRttaM kAlikaM dazazabdasya kAlazabdasya ca nikSepaH, nirvRttArthastu nikSepaH, tathA zrutaskandhaM tathA'dhyayanaM 'uddeza' tadekadezabhUtaM kim ? - nikSemanuyogo'sya karttavya iti gAthArthaH // tatra 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAdadhikRta zAstrAbhidhAnopayogitvAca dazazabdasyaivAdau nikSepaH pradarzyate-tatra dazaikAdyAyattA varttante, ekAdyabhAve dazAnAmapyabhAvAd, ata ekasyaiva tAvannikSepapratipipAdayiSayA''ha uri aur dabie mAuyapayasaMgakae caiva / pajjavabhAve ya tahA sattee ekagA hoti // 8 // + vRtti:) vyAkhyA-ihaika eba ekakaH, tatra 'nAmaikakaH' eka iti nAma 'sthApanaikaH' eka iti sthApanA, 'dravyaikaka' tridhA - sacitAdi, tatra sacittamekaM puruSadravyaM, acittamekaM rUpakadravyaM, mizraM tadeva kaTakAdibhUSitaM puruSadravyamiti, 'mAtRkApadaikakam' ekaM mAtRkApadaM, tathathA - 'upapanne i ve' tyAdi, iha pravacane dRSTivAde samastanayavAdabIjabhUtAni mAtRkApadAni bhavanti, tathathA - "uppanne i vA vigame i vA dhuve i vA" amUni ca (vA) mAtRkApadAni "a A i I" ityevamAdIni, sakalazabdavyavahAravyApakatvAnmAta kApadAni, iha cAbhi Forte & Personal Use City ~ 24~ beary dig
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) ___ adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [8], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAMka 4 dazavaikA dheyavalliGgavacanAni bhavantIti kRtvetthamupanyAsaH, 'saGgrahaikaka' zAliriti, ayamatra bhAvArtha:-saGgrahaH-samu-11 dumapujhari-vRttiH dAyaH tamapyAzrityaikavacanagarbhazabdapravRtteH, tathA caiko'pi zAliH zAlirityucyate bahavo'pi zAlayaH zA-1 |pikA liriti, loke tathAdarzanAt, ayaM cAdiSTAnAdiSTabhedena dvidhA-tatrAnAdiSTo yathA zAli:, AdiSTo yathA ekakanikalamazAliriti, evamAdiSTAnAdiSTabhedAvuttaradvAreSvapi yathArUpamAyojyo, 'paryAyaikaka' eka paryAyaH, pa-14 yo vizeSo dharma ityanAntaraM, sa cAnAdiSTo varNAdiH AdiSTaH kRSNAdiriti / anye tu samastazrutaskandhavastvapekSayetdhaM vyAcakSate-anAdiSTaH zrutaskandhaH AdiSTo dazakAlikAsya iti, anyastvanAdiSTo dazakAlikAsyaH AdiSTastu tadadhyayanavizeSo dumapuSpikAdiriti vyAcaSTe, na caitadaticAru, dazakAlikAbhidhAnata evAdezasiddheH / 'bhAvaikaika' eko bhAvaH, sa cAnAdiSTo bhAva iti, AdiSTastvaudayikAdiriti / 1 padeSvapi pra02 cUrNI-aNNAiI dasagAliyaM Aiha dumapuphirbha sAmaNNazviyaM evamAdi. 3 udazyabhAvedana dubiI-aNAiI udaio bhAvo AiI pasatvamaesAthaM ca, tattha pasatyekagaM titthagaranAmagottassa kammassa udo ekmAdI, apasatyeka kohodao evamAdi / iyANi uvasAmayasaivasaoyasamiyA, te timiNavi bhAvakagA picchayaNayasta pasatyagA ceca, etesi apasatyo paTivaklo tthi, kanhA ?, jamhA micchavihIrNa keha karmasakhINA kei uvasaMtA, khaovasameSa ya kAhANabuddhI pADavAviSNo guNA saMvApi tesi biparIyagA hittaNeNaM ummattavayaNamica appamANaM ceca, tamhA uksAminakhaiakhaoksamiyA bhAvA sammadditiko ceva lAmati / // 7 // pariNAmiabhAvakagaM duvihaM aNNAiha pariNAmio bhAvo, Aiha duviI-sAdipariNAmiekkagaM ca appAipariNAmiekkagaM ca, tattha sAipariNAmiekkarma jahA kasAyapariNao evamAdI, apAipariNAmiekkagaM jahA jIvo jInabhAveNa nizcameva prinnaao| etya kavareNa ekkega ahigAro!, mahiyAyariovaeseNa-saMgahekkageNa dattilAyaribhovaeseNa bhAvekkageNaM ahigAro, doNivi eve AesA bhaviSvA / iti cUrNiH. anukrama [-] *sarala E % + JanEenatamil ~25
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] :+ bhASya + [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryukti: + adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niryukti: [8], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Jam Education sapta ete anantaroktA ekakA bhavanti, iha ca kila yasmAddaza paryAyA adhyayanavizeSAH saGgrahaikakena saMgrahItAstasmAttenAdhikAraH, anye tu vyAcakSate yataH kila zrutajJAnaM kSAyopazamike bhAve varttate tasmAdbhAvekakenAdhikAra iti gAthArthaH // idAnIM vyAdIn vihAya dazazabdasyaiva nikSepaM pratipAdayannAha NAmaM ThavaNA davie khitte kAle taheva bhAve a / eso khalu nikkhevo dasagassa u chabbiho hoi // 9 // vyAkhyA-Aha kimiti vyAdIn vihAya dazazabdaH upanyastaH 1, ucyate etatpratipAdanAdeva yAdInAM gamyamAnatvAt, tatra nAmasthApane sugame, dravyadazakaM daza dravyANi sacittAcittamizrANi manuSyarUpakakaTakAdivibhUSitAnIti, kSetradazakaM daza kSetrapradezAH, kAladazakaM daza kAlAH, varttanAdirUpatvAtkAlasya dazAvasthAvizeSA ityarthaH vakSyati ca - 'bAlA kiDDA maMde' tyAdinA, bhAvadazakaM daza bhAvAH, te ca sAnnipAtikabhAve kharUpato bhAvanIyAH atha caita (caita) eva vivakSayA dazAdhyayanavizeSA iti, 'eSa' evaMbhUtaH khalu 'nikSepoM' nyAso dazazabdasya bahuvacanAntatvAdazAnAM Sar3idho bhavati, tatra khazabdo'vadhAraNArthaH, eSa eva prakrAntopayogIti, tuzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ? - nAyaM dazazabdamAtrasya, kintu tadvAcyasyArthasyApIti gAthArthaH // sAmprataM prastutopayogitvAtkAlasya kAladazakadvAre vizeSArthapratipipAdayiSa vedamAhabAlA kiDA maMdAvalA va pannA ya hAyaNi pvNcaa| pabbhAra mammuhI sAyaNI ya dasamA u kAlasA // 10 // vyAkhyA vAlA krIDA ca mandA ca valA (ca) prajJA ca hAyinI ISatprapaJcA prAgbhArA mRnmukhI zAyinI daza Adi zabdasya nikSepAH pradarzyate + vRtti:) Fore&Personal Use City ~26~ brary dry
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka - dIpa anukrama - [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niryukti: [10], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA0 hAri-vRttiH // 8 // Jar Education tathA / etA hi daza dazAH - jantvavasthAvizeSalakSaNA bhavanti / AsAM ca kharUpamidamuktaM pUrvamunibhiH- "jAMyamittassa jaMtussa jA sA paDhamiyA dasA / Na tattha suhadukkhAI, bahuM jANaMti bAlayA // 1 // viiyaM ca dasaM patto, NANAkiDDAhiM kiDDai / na tattha kAmabhogehiM tibbA uppajAI maI // 2 // taiyaM ca dasaM patto, paMca kAmaguNe naro / samattho bhuMjiu bhoe, jai se asthi ghare dhuvA // 3 // catthI ubalA nAma, jaM naro dsmssio| samatyo balaM darisiuM, jai hoi niruvaddavo // 4 // paMcamiM tu dasaM patto, ANupubvIra jo nro| icchiyatthaM viciMteha, kuTuMbaM vA'bhikhaI // 5 // chaTThI u hAyaNI nAma, jaM naro dasamassio virajjai ya kAmesu, iMdiesu ya hAyaI // 6 // satamiM ca dasaM patto, ANupuvIha jo nro| nihuhara cikaNaM khelaM, khAsai ya abhikkhaNaM ||7|| saMkuciyavalIcammo, saMpatto aTThamiM dasaM / NArINamaNabhippeo, jarAe pariNAmio ||8|| paNavamI mammuhI nAma, jaM naro dasamassio / jarAghare viNassaMto, jIvo vasai akAmao // 9 // hINabhi 1 jAtamAtrasya jantoya sA prathamA dazA na tatra sukhaduHkhAni bahUni jAnanti bAlakAH // 1 // dvitIyAM ca daza prApto nAnAkrIDAbhiH krIDate na tatra kAmabhogeSu sImotpayate matiH // 2 // sUtIyAM ca dazAM prAptaH paJca kAmaguNAvara samartho bhoktuM bhogAn yadi tasya (santi) rahe bhuvAH // 3 // caturthI tu balA nAma yAM naro dazAmAjitaH samarthoM va darzayituM yadi bhavati niSayaH // 4 // evamoM tu dazAM prApta AnupUya yo naH IpsitArthaM vicintayati kuTumbaM vA' nikAhuti // 5 // pItu hAyinI nAma yAM naro dazAmAzritaH / virajyate ca kAmebhya indriyArtheSu ca hIyate // 6 // saptamIM ca dazAM prApta AnupUrvyA yo naraH / niSThIvati cikkaNaM mANaM kAsati cAbhIkSNam // 7 // saGkucitapavirmA samprApto'STamI dazAm nArINAmanabhipretaH jarayA pariNAmataH // 8 // navamI sammukhI nAma yAM naro dshaamaashritH| jarAgRhe vinazyan jIvo vasatyakAmaH // 9 // hInami For ane & Personal Use City ~27~ 1 dumapu SpikAdhya0 dazAdaza kam // 8 // brary dig
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niryukti: [10], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Jar Educatio saro dINo, bivarIo vicittao / dubbalo dukkhio subaha, saMpatto dasamiM dasaM // 10 // " ityalaM vistareNeti gAthArthaH // idAnIM kAlanikSepapratipAdanAyAha ve a ahA uvakame desakAlakAle ya / taha ya pamANe vaNNe bhAve parAyaM tu bhAvaNaM // 11 // vyAkhyA- 'dravya' iti varttanAdilakSaNo dravyakAlo vAcyaH, 'adve'ti candrasUryAdikriyAviziSTo'rddhavRtIyadvIpasamudrAntaddhA kAlaH samayAdilakSaNo vAcyaH, tathA 'yathAyuSkakAlo' devAcAyuSkalakSaNo vAcyaH, tathA 'upakramakAla:' abhipretArthasAmIpyAnayanalakSaNaH sAmAcAryAyuSkabhedabhinno vAcyaH, tathA dezakAlo vAcyaH, dezaH prastAvo'vasaro vibhAgaH paryAya ityanarthAntaram, tatazcAbhISTavastvavAtyavasaraH kAla ityarthaH, tathA kAlakAlo vAcyaH, tatraikaH kAlazabdaH prAgnirUpitazabdArtha eva, dvitIyastu sAmayikaH, kAlo maraNamu cyate, maraNakriyAyAH kalanaM kAla ityarthaH caH samucaye, tathA 'pramANakAlaH' addhAkAlavizeSo divasAdilakSaNo vAcyaH, tathA varNakAlo vAcyaH, varNazvAsau kAlazceti, 'bhAvetti adhikAdibhAvakAlaH sAdisaparyavasA nAdibhedabhino vAdhya iti / prakRtaM tu 'bhAveneti bhAvakAlena, iha punardivasapramANakAlenAdhikAraH, tatrApi tRtIyapauruSyA, tatrApi yahatikrAntayeti / Aha-yaduktaM- 'pagayaM tu bhAveNaMti' tatkathaM na virudhyate iti ?, ucyate, kSAyopazamikabhAvakAle zayyambhavena nirvyUDhaM pramANakAle coktalakSaNa ityavirodhaH, athavA pramANa1 asAro dono viparIto vicittakaH / dubaiko duHkhitaH khapiti saMtrApto dazamI dazAm // 10 // Forane & Personal Use City ~28~ jayd
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [11], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka dIpa anukrama dazavaikA kAlo'pi bhAvakAla eva, tasyAddhAkAlakharUpatvAt, tasya ca bhAvatvAditi gAthAsamudAyArthaH // avayavA- 1 dumapuhAri-vRttiH |stu sAmAyikavizeSavivaraNAdavaseyaH / tathA cAha niyuktikAra: XpikAdhya ___sAmAiyaaNukamao vaNNe vigayaporisIe U / nijUDhaM kira sejaMbhaveNa dasakAliyaM teNaM // 12 // abhidhAnavyAkhyA-sAmAyikam-AvazyakaprathamAdhyayanaM tasyAnukramaH-paripATIvizeSa: sAmAyike vA'nukramaH sAmAyikAnukramaH tataH sAmAyikAnukramata:-sAmAyikAnukrameNa varNayitum , anantaropanyastagAthAdvArANIti prakramAd gamyate, vigatapauruSyAmeva, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAt , 'niyU' pUrvagatAdudRtya viracitaM, kilazabdaH parokSAptAgamavAdasaMsUcakaH zayyambhavena caturdazapUrvavidA 'dazakAlika prAgnirUpitAkSarA 'tema' kA-II raNenocyata iti gAthArthaH // zrutaskandhayostu nikSepazcaturvidho draSTavyo yathA'nuyogadvAreSu, sthAnAzUnyArtha ki-13 kazciducyate-iha noAgamataH jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM dravyazrutaM pustakapatranyastaM, athavA sUtramaNDajAdi, bhAvazrutaM tvAgamato jJAtA upayuktaH, noAgamatastvidameva dazakAlikaM, nozabdasya dezavacanatvAt, evaM noAgamato jJazarIrabhavyazarIravyatirikto dravyaskandhaH sacetanAdiH, tatra sacitto dvipadAdiH, acitto hai dvipadezikAdiH, mizrA senAdi(de)rdezAdiriti, tathA bhAvaskandhastvAgamatastadarthopayogapariNAma eva, noAgamatastu dazakAlikazrutaskandha eveti, nozandasya dezavacanatvAditi, idAnImadhyayanoddezakanyAsaprastAvaH, // 9 // 1 kiyArUparavena ***ISREGGAEX [-] ~29~
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [12], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka dAtaM cAnuyogadvAraprakramAyAtaM pratyadhyayanaM yathAsambhavamoghaniSpanne nikSepe lAghavArdhaM vakSyAma iti // tatazca ya duktaM-"dasakAliya suakkhadhaM ajjhayaNuddesa Nikkhiviu~" anuyogo'sya kartavya iti, tadaMzataH sampA|ditamiti / sAmprataM prastutazAstrasamutthavaktavyatAbhidhitsayAha jeNa va jaM va paDumacA jatto jAvaMti jaha ya te ThaviyA / so taM ca to tANi ya tadA ya kamaso kaheyavvaM // 13 // | vyAkhyA-'yena vA' AcAryeNa 'yadvA' vastu pratItya' aGgIkRtya 'yato vA' AtmapravAdAdipUrvato 'yAvanti vA' adhyayanAni 'yathA ca yena prakAreNa 'tAni' adhyayanAni 'sthApitAni' nyastAni, sa ca-AcAryaH taccavastu tataH-tasmAtpUrvAt tAni ca-adhyayanAni tathA ca-tenaiva prakAreNa 'kramazaH' krameNAnupUA 'kathayitavyaM pratipAdayitavyamiti gAthAsamAsArthaH // avayavArtha tu pratidvAraM niyuktikAra eva yathA'vasaraM vakSyati / taprAdhikRtazAstrakartuH stavadvAreNAdyadvArAvayavArthapratipAdanAyAha sejjaMbhavaM gaNadharaM jiNapaDimAIsaNeNa paDibuddhaM / maNagapiaraM dasakAliyassa nijUhagaM vaMde // 14 // dAraM / / vyAkhyA-sejaMbhava miti nAma 'gaNadhara miti anuttarajJAnadarzanAdidharmagaNaM dhArayatIti gaNadharasta, 'jinapratimAdarzanena pratibuddhaM tatra rAgadveSakaSAyendriyaparISahopasargAdijetRtvAjinastasya pratimA-sadbhAvasthApanArUpA tasyA darzanamiti samAsaH, tena-hetubhUtena, kim ?-'pratibuddhaM mithyAtvAjJAnanidrApagamena samya MROSAROOMANCE dIpa anukrama [-] dazavaikAlika-zAstrasya samutpatti kathA kathayate ~30~
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [14], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAMka dIpa anukrama dazavaikA tvavikAzaM prApta 'manakapitara miti bhanakAkhyApatyajanaka 'dazakAlikasya' prAgnirUpitAkSarArthasya 'niyUhakI dumapuhAri-vRttiH pUrvagatoddhRtArthaviracanAkAraM 'vande staumi iti gAthAkSarArthaH / / bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacedam-etya pikAdhya 'TrabahamANasAmissa caramatitthagarassa sIso titvasAmI suhammo nAma gaNadharo AsI, tassavi jaMbaNAmo. yenetiy||10|| tassavi ya pabhavotti, tassa'nnayA kayAi puSvarattAvarattammi ciMtA samuppannA-ko me gaNaharo hojjatti ?, a-1 vetidvAre ppaNo gaNe ya saMghe ya samvao uvaogo kao, Na dIsai koi abbocchittikaro, tAhe gAratyesu uvautto, zayyambha4 uvaoge kae rAyagihe senaMbhavaM mAhaNaM jannaM jayamANaM pAsai, tAhe rAagiha NagaraM AgaMtUNaM saMghADayaM vA-4 vakathA vArei-jannavADagaM gaMtuM bhikkhaTThA dhammalAheha, tattha tunbhe adicchAvijihiha, tAhe tumbhe bhaNijaha-"aho kaSTaM tattvaM na jJAyate" iti, teo gayA sAdu adicchAviyA a, tehiM bhaNiaM-'aho kaSTaM tatvaM na jJAyateM, teNa ya sejaMbhaveNa dAramUleThieNa taM vayaNaM suaM, tAhe so viciMtei-ee uvasaMtA tavassiNo asacaM Na 1atra vaImAnasvAminazcaramatIrthakarasya ziSyaH tIrthakhAmI sudharmA nAma gaNadhara AsIt , tasyApi jambUnAmA, tasyApi ca prabhava iti, tasyAnyadA kadA|citpUrvarAtrApararAne cintA samutpanA ko gaNadharo bhaviSyatIti / , Atmano gaNeca sake va sarvataH upayogaH kRtaH, na dRzyate ko'pi amyurichattikara, tadA | khastheSUpayukA, upayoge te rAjagRhe zamyambhava brAhmaNaM yAM yajamAnaM pazyati, tadA rAjagRha nagaramAgatva sahATakaM (sAdhuyugmam ) vyApArayati yadhapATakaM gatvA mikSArtha dharmalAbhayA, satra buvAM apilsiyethe (niSettyece) tadA yuvA bhaNetam-tato gatI sAdhU aditsitau (niSiddhau) ca, tAbhyAM bhanitam-vena ca zamyambhavena mAdvAramUle sthitena tavacanaM zrutaM, tadA sa vicintayati-enau upazAntI dupakhinau amrakhaM na na dAnayocarIbhaviSyathaH, vi. pa. 3 niggayA pra. [-] POL // 10 ~31~
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [14], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka dIpa vayaMtittikAuM ajjhAvagasagAsaM gaMtuM bhaNai-kiM tattaM ?, so bhaNai-vedAH, tAhe so asi kahiUNa bhaNaisIsaM te chiMdAmi jai me tuma tattaM na kahesi, tao ajjhAvao bhaNai-puNNo mama samao, bhaNiyameyaM beyatye-paraM sIsacchee kahiyavaMti, saMpayaM kahayAmi jaM etya tattaM, etassa jUvassa heDhA sabbarayaNAmayI paDimA arahao sA dhuvvatti arahao dhammo tattaM, tAhe so tassa pAesu paDio, so ya jannavADaovakkhevo tassa ceva dipaNo, tAhe so gaMtUNaM te sAhU gavesamANo gao AyariyasagAsaM, AyariyaM vaMdittA sAhuNo (ya)| bhaNai-mama dhammaM kaheha, tAhe AyariyA uvauttA-jahA imo sotti, tAhe AyariehiM sAhudhammo kahio, saMbuddho pabvaio so, cauddasapubvI jAo / jayA ya so pavvaio tayA ya tassa gumviNI mahilA hotthA, tammi ya pavvaie logo Niyallao taMtamassati-jahA taruNAe bhattA pavvaio aputtAe, avi asthi tava badetAmitikaravA adhyApakarAkAzaM garamA bhaNati-ki tatvam / sa bhagati-vedAH, tadA sonikA bhaNati-kIrSa tava chinadhi yadi mayaM tatvaM na kathayati, tato'dhyApako bhaNati-pUNoM meM samayaH, bhaNitametad vedArtha-paraM zIrSacchede kathayitanmamiti, sAmprataM kathayAmi, padana tatpam, etasya yUpasyAdhasvAt sarvarasamayI pratimA arhataH sA dhuveti mAIto dharmastazcam , tadA sa tasya pAdayoH patitaH, saca yazapATakopaskaraH tasmAyeva dattaH / tadA sa gatvA dI sAdhU gavepayan gata AcAryasakAzam , bhAcArya banditvA sAdhUMSa bhaNati-mayaM dharma kathayata, tadA AcAryA upayukA-yathA'yaM sa iti / tadA''cAryaH sAdhudharmaH kathitaH, saMbuddhaH prabajitaH, caturdazapUrvI jAtaH / yadA basa pravajitaH tadA ca tasya garmiNI mahilA'bhavat, tasmiMzca prabajite loko ninaka AmandAti-yathA taruNAyA bhartA manajitto'putrAyAH, api ca asti taba anukrama WORKSHORE [-] ~32~
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka H H - dIpa anukrama [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [-], uddezaka [-] mUlaM [-1, niryuktiH [14], ASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 11 // kiMci poheti pucchara, sA bhaNai uvalakkhemi maNagaM, tao samaeNa dArago jaao| tAhe NivvattavArasAhassa niyalagehiM jamhA pucchinaMtIe mAyAe se bhaNiaM 'maNagaM'ti tamhA maNao se NAmaM karyati / jayA so a| havariso jAo tAhe so mAtaraM pucchara ko mama piA ?, sA bhaNai-taba piA pavvaio, tAhe so dArao nAsikaNaM piusagAsaM paTTio / AyariyA ya taM kAlaM caMpAe viharaMti, so'vi a dArao caMpayamevAgao, AyarieNa ya saNNA bhUmiM gaeNa so dArao diTTho, dArapaNa vaMdio Ayario, Ayariyassa ya taM dAragaM picchaMtassa ho jAo, tassavi dAragassa taheva, tao AyariehiM pucchiyaM-bho dAragA! kuto te AgamaNaMti?, so dArago bhaNai - rAyagihAo, AyarieNa bhaNiyaM rAyagihe tumaM kassa punto nattuo vA ?, so i- sejbhavo nAma vaMbhaNo tassAhaM punto, so ya kira pavvaio, tehiM bhaNiyaM tumaM keNa kaleNa Aga - bhaNai Educational 1 kimi udare iti pRcchati sA bhaNati-upalakSayAmi manA, tataH samayena dArako jaatH| tadA nivRttadvAdazAhasya nijaH yasmAt pRcchayamAnayA mAtrA tasya bhaNitaM manAgiti tasmAt manakastasya nAma kRtamiti / yadA so'STavarSo jAtastadA sa mAtaraM pRcchati ko me pitA ?, sA bhagati-taba pitA pramajitaH, tadA sa dArakaH naDDA pitRsakA prasthitaH, AcAryAtha tasmin kAle campAyAM viharanti, so'pi ca campAmeAgataH, AcAryeNa va saMjJA (bihAra) bhUmiM gatena sa dArako dRSTaH, dArakeNa vandita AcArya, AvAryasya ca taM dArakaM prekSamANasa leho jAtaH, tasyApi dArakasya tathaiva tata AyAryaiH pRSThaH- bho dAraka! kutaste Agamanami ti, sa dArako bhanati rAjagRhAt AcAryeNa bhaNitam rAjagRhe evaM kasya putro nako vAI, sa bhaNatiyyambhavo nAma brAhmaNaH tasyAhaM putraH, sa ca kila pravajitaH, tairbhaNitaH tvaM phena kAryeNa Agato'si ?, For hate & Personal Use Oily ~33~ 1 dumapu SpikAdhya zrIzayya sbhavakathA // 11 // Vibrary dig
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH :+ bhASya + + vRtti:) niryukti: [14], bhASyaM [-] adhyayanaM [-], uddezaka [ - ], mUlaM [ - ], pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Jan Education osi1, so bhai-ahaMpi pavvaissaM, pacchA so dArao bhaNar3a-taM tumhe jANaha ?, AyariyA bhaNati -jANemo, teNa bhaNiyaM !-so kahiMti ?, te bhAMti so mama mitto egasarIrabhUto, pabvayAhi tumaM mama sagAse, teNa bhaNiyaM evaM karomi / tao AyariyA AgaMtuM paDissae AloaMti-sacitto pappanno, so pavvaio, | pacchA AyariyA uvauttA - kevatikAlaM esa jIvadanti ?, NAyaM jAvaM chammAsA, tAhe AyariyANaM buddhI samu pannA-imassa thovagaM AI, kiM kAyavvaMti ?, taM cauhasaputhvI kamhivi kAraNe samuppanne NijjUhUti, dasapubbI puNa apacchimo avatsameva NijjUhai, mamaMpi imaM kAraNaM samuppannaM, to ahamayi NijUhAmi, tAhe Adatto NijjUhiDaM, te u NijjUhijatA viyAle NijjUDhA thovAvasese divase, teNa taM dasaveyAliyaM bhaNijati" / anena ca kathAnakena na kevalaM 'yena ve'tyasyaiva dvArasya bhAvArtho'bhihitaH, kintu yadvA pratItyaitasyApIti, tathA cAha niyuktikAra: 1 sa bhagati - ahamapi pramajiSyAmi pazcAt sa dArako bhaNati taM pUrva jAnItha, AcAryA bhaNanti jAnImaH tena bhaNitamsa kutreti te bhaNanti - sa mama mitramekazarIrabhUtaH pravaja tvaM mama sakAze, tena bhaNitaM evaM karomi AcAryA Agatya pratizrayaM ADhocayanti - sacittaH pratyutpannaH ( samdhaH ), sa prava jitaH pacAdAcAryA upayuktAH kiyantaM kAlameSa jIviSyati ?, jJAtaM yAvatyaNmAsAn tadAcAryANAM buddhiH samutpannA - asa khokamAyuH, kiM karttavyamiti, tat caturdazapUrvI kasmiMzcidapi kAraNe samutpanne uddharati, dazapUrvI punarapazcimaH avazyameva uddharati mamApIdaM kAraNaM samutpatraM tasmAdahamapi uddharAmi tadA Arata uddha tAni driyamANAni vikAle uddhRtAni stokAvazeSe divase, tena tadazavekAlikaM bhaNyata iti, 2 pUI uddharaNa ityAgamiko dhAturiti nyAyasaMgrahaH. For ne&Personal Use City ~34~ brary dig
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] dazavaikA0 hAri-vRttiH // 12 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niryukti: [15], bhASyaM [-] maNa paSa sejaMbhaveNa nijjUhiyA dasa'jjhayaNA / vaiyAlivAi ThabiyA tamhA dasakAliyaM NAmaM / / 15 / / dvAraM // vyAkhyA -'manakaM pratItya' manakAkhyamapatyamAzritya 'zayyambhavena' AcAryeNa 'nidAna' pUrvagatAduddhRtya viracitAni 'dazAdhyayanAni' drumapuSpikAdIni 'vaithAliyAi Thavipatti vigataH kAlo vikAlaH cikalane vA vikAla iti, vikAlo'sakalaH khaNDazcetyanarthAntaram, tasmin vikAle - aparANhe 'sthApitAni' nyastAni drumapuSpikAdInyadhyayanAni yataH tasmAdazakAlikaM nAma, vyutpattiH pUrvavat, dazavaikAlikaM vA, vikAlena nirvRttam, saMkAzAdipAThAzcAturarthikaSTaka (pA0 4-2-80) tadviteSvacAmAde ( pA0 7-2-117) rityAdiSTadevaikAlikaM, dazAdhyayananirmANaM ca tadvaikAlikaM ca dazavaikAlikamiti gAthArthaH // evaM yena vA yadvA pratItyeti vyAkhyAtam idAnIM yato nirvyUDhAnItyetad vyAcikhyAsurAha AppavAyavvA nijjUDhA hoi dhammapannacI | kammappavAyapubbA piMDassa u esaNA tivihA // 16 // papuvA nijjUDhA hoi vakasuddhI u / avasesA miLUDhA navamassa u taiyavatthUo // // 17 // haste a Aeso gaNipiGagAo duvaalgaao| evaM phira miLUDhaM maNagassa aNugaTTAe // 18 // vyAkhyA - ihAtmapravAdapUrva - yatrAtmanaH saMsArimuktAyanekabhedabhinnasya pravadanamiti, tasmAnnirvyUDhA bhavati dharmaprajJasiH, SaDjIvanikA ityarthaH, tathA karmapravAdapUrvAt kim ? - piNDasya tu eSaNA trividhA, nirvyUDheti ba 1] kumudAderAkRtigaNatvAt yuJchanikhAdinA Thak, saMkAzAdIti tu lekhakabhramamUlaH pAThastatra vyabhAvAt 2 vikAle paThyate iti vaikAlikamiti cUrNiH For P&Personal Use City ~ 35~ 1 dumapuSpikAdhya yata uddhAraH // 12 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] daza. 3 [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH Ja Education adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niryukti: [18], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH + vRtti:) :+ bhASya + rttate, karmapravAdapUrva nAma-patra jJAnAvaraNIyAdikarmaNo nidAnAdipravadanamiti tasmAt kim ? - piNDasyaiSaNA trividhA - gaveSaNAgrahaNaiSaNAgrA saiSaNAbhedabhinnA nirvyUDhA, sA punastatrAmunA sambandhena patati - AdhAkarmIpabhoktA jJAnAvaraNIyAdikarmaprakRtIrvabhAti, uktaM ca "AhAkammaM NaM bhuMjamANe samaNe aTTakampapagaDIo baMdha" ityAdi, zuddhapiNDopabhoktA vA zubhA banAtItyalaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH, satyapravAdapUrvAnnirvyUDhA bhavati vAkyazuddhistu tatra satyapravAdaM nAma-yatra janapadasatyAdeH pravadanamiti, vAkyazuddhirnAma saptamamadhyayanam, 'avazeSANi' prathamadvitIyAdIni nirvyUDhAni navamasyaiva pratyAkhyAnapUrvasya tRtIyavastuna iti / dvitI yo'pi cAdezaH 'Adezo' vidhyantaraM 'gaNipiTakAd' AcArya sarvasvAd 'dvAdazAGgAd' AcArAdilakSaNAt 'idaM' dazakAlikaM, kileti pUrvavat, nirvyUDhamiti ca, kimartham ? 'manakasya' uktasvarUpasya anugrahArthamiti gAthAtryArthaH // evaM yata iti vyAkhyAtam, adhunA yAvantItyetatpratipAdyate Forane & Personal Use City dumapuphiyAiyA khalu dasa ajjhayaNA sabhikkhuyaM jAva ahigArevi ya eto vocchaM patteyamekeke // 19 // dAraM // vyAkhyA - tatra drumapuSpiketi prathamAdhyayananAma, tadAdIni dazAdhyayanAni 'sabhikkhuyaM jAva'tti samivadhyayanaM yAvat, khaluzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?-tadanye dve cUDe, yAvantIti vyAkhyAtaM / yathA cetyetat 1 AdhAkamai bhujAnaH zramaNaH aSTakarmaprakRtI bhAti. ~36~ brary dig
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [19], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka adhyayanAAdhikArAH dIpa vazakA punaradhikArAbhidhAnadvAreNaiva ca vyAcikhyAsuH sambandhakatvenedaM gAthAdalamAha-adhikArAnapi cAto vakSye hAri-vRttiH pratyekamekaikasmin adhyayane, tatrA adhyayanaparisamApteryo'nuvartate so'dhikAra iti gaathaarthH|| paDhame dhammapasaMsA so va iheba jiNasAsaNammitti / bidae dhiie sakA kArDa je esa dhammokti // 20 // // 13 // tahae AyArakahA u khur3iyA aaysNjmovaao| taha jIvasaMjamo'vi ya hoi cautthaMmi ajjhavaNe // 21 // miksavisohI tavasaMjamassa guNakAriyA u paMcamae / chaTre AyArakahA mahaI joggA mahayaNassa // 22 // vayaNavibhattI puNa sattamammi paNihANamahame bhaNiyaM / Navame viNao dasame samANiyaM esa mikcutti // 23 // vyAkhyA-prathamAdhyayane korthAdhikAra ityata Aha-'dharmaprazaMsA' durgatI prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH dAtasya prazaMsA-stavaH sakalapuruSArthAnAmeva dharmaH pradhAnamityevaMrUpA, tathA'nyairapyuktam-"dhanado dhanArthinAM| moktA, kAminAM sarvakAmadaH / dharma evApavargasya, pAramparyeNa sAdhakaH // 1 // " ityAdi / sa cAtraiva-jinazA-| 18sane dharmo nAnyatra, ihaiva niravadyavRttisadbhAvAda, etacottaratra nyakSeNa vakSyAmaH / dharmAbhyupagame ca satyapi mA bhUvabhinavapravajitasyAdhRteH sammoha ityattastannirAkaraNAdhikAravadeva dvitIyAdhyayanam, Aha ca-dvitI-| ye'dhyayane'yamarthAdhikAra:-dhRtyA hetubhUtayA zakyate kartuma, 'je' iti pUraNArthoM nipAtaH 'eSa jaino dharma iti, | uktaM ca-"jassa dhiI tassa tavo jassa tavo tassa soggaI sulahA / je adhitimaMta purisA tavoci khala 1 yasa bhUtistasya tapo yasya tapAsa sugatiH sulabhA / ve'dhRtimantaH puSpAsApo'pi sa durlabhaM teSAm // 1 // anukrama [-] // 13 // daza adhyayanasya arthAdhikAra: varNayate ~37~
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [23], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: R prata sutrAMka dIpa va dullaho tesiM // 1 // " sA punarbutirAcAre kAryA na tvanAcAre ityatastadarthAdhikAravadeva tRtIyAdhyayanam , Aha| ca-tRtIye'dhyayane ko'rthAdhikAra ityata Aha-AcAragocarA kathA AcArakathA, sA cehaivANuvistarabhedAt, ya(ata Aha-kSullikA' ladhvI, sA ca 'AtmasaMyamopAyaH' saMyamanaM saMyamaH AtmanaH saMyama AtmasaMyamastapAyA, uktaM ca-"tasyAtmA saMyamo yo hi, sadAcAre rataH sadA / sa eva dhRtimAn dharmastasyaiva ca jinoditaH // " iti, sa cAcAra: paDUjIvanikAyagocaraH prAya ityatazcaturthemadhyayanam, athavA''tmasaMyamA-tavanyajIvapa-14 rijJAnaparipAlanameva tattvata ityatastadAdhikAravadeva caturthamadhyayanam , Aha ca-tathA jIvasaMyamo'pi ca' bhavati caturthe'dhyayaneAdhikAra iti, apizabdAdAtmasaMyamo'pi tadbhAvabhAvyeva vartate, uktaM ca-"chasu jI-18 nikAemuM, je buhe saMjae sayA / se ceva hoi viSNee, paramatyeNa saMjae // 1 // " ityAdi / evameva ca dharmaH, sa ca dehe vasthe sati samyak pAlyate, sa cAhAramantareNa prAyaH khastho na bhavati, sa ca sAvadhetarabheda ityanavadyo grAtha ityatastadarthAdhikAravadeva paJcamamadhyayanamiti, Aha ca-'bhikSAvizodhistapaHsaMyamasya guNakArikaiva 3 pazcame'dhyayane'rthAdhikAra' iti, tatra bhikSaNaM bhikSA tasyAH vizodhiH-sAvadyaparihAreNetarasvarUpakathanamityarthaH, tapApradhAnaH saMyamastapaHsaMyamastasya guNakArikaiveyaM vartata iti, uktaMca-se saMjae samakkhAe, niravajAhAra meM 1 padala jIvanikAyeSu yo dudhaH saMyataH sadA / sa caiva bhavati vijJeyaH paramAyeMna saMyataH // 5 // 2 sa saMyataH samAzyAto niravadyAhAra yo vidvAn / / anukrama [-] AKAR ~38~
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [23], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAMka 34560 adhyayanArthAdhikArAH dazavaikAje viU / dhammakAyaTThie samma, suhajogANa sAhae // 1 // " ityAdi / gocarapraviSThena ca satA vAcAraM pRSTena hAri-vRttiH / tadvidApi na mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavyA, api tu Alaye, guravo vA kathayantIti vaktavya- matastadAdhikAravadeva SaSThamadhyayanamiti, Aha ca-SaSThe'dhyayane'AdhikAraH AcArakathA sA'pi mahatI, na // 14 // kSallikA, 'yogyA' ucitA 'mahAjanasya' viziSTapariSada ityarthaH, vakSyati ca-"goaraggapaviDhe una nisi-| eja ktthii| kahaM ca na pabaMdhijA cidvittANa va saMjae // 1 // " ityAdi / AlayagatenApi tena guruNA (vA) vacanadoSaguNAbhijJena niravadyavacasA kathayitavya ityatastadarthAdhikAracadeva saptamamadhyayanamiti, Aha ca"vayaNavibhattI tyAdi, vacanasya vibhaktirvacanavibhaktiH, vibhajanaM vibhaktiH-evaMbhUtamanavadyamitthaMbhUtaM ca sAvadyamityarthaH, punaHzabdaH zeSAdhyayanArthAdhikArebhyaH asyAdhikRtArthAdhikArasya vizeSaNArtha iti saptamedhyayanAdhikAra iti, uktaMca-"sAvajaNavajANaM cayaNANaM jo Na yANai visesaM / vottuM pi tassa na khamaM kimaMga puNa desaNaM kArDa? // 1 // " ityAdi / taca niravayaM vacaH AcAre praNihitasya bhavati ityatastadarthAdhikAravadevASTamamadhyayanamiti, Aha ca-praNidhAnamaSTame'dhyayaneAdhikArakhena 'bhaNitam uktam, praNidhAna nAma-viziSTa zvetodharma iti, uktaMca-"paNihANarahiyasseha, niravalaMpi bhAsiyaM / sAvajjatulaM binneyaM, a dharmakAyasthitaH samyak zubhayogAnAM sAdhakaH // 1 // 2 govarApapraviSTastu na nirdhAdeva kutracit / kathA cana prabanIyAt sthitvA vA saMyataH // 1 // 3 sAvadhAnavayAnA vacanAmA yAna jAnAti vizaSam / pakumApa tasya nAha kimA punardezano kartum // 1 // 4 pranidhAnarahitasyeha niravayamapi bhASitam / / sAvadyatulyaM viyamadhyAtmastheneha saMvRtam // 1 // anukrama [-] ~39~
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [23], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka dIpa RSCRIBERS jjhattheNeha saMvuDaM // 1 // " ityAdi / AcArapraNihitazca yathocitavinayasampanna eva bhavatItyatastadarthAdhikArazavadeva navamamadhyayanamiti, Aha ca-navame'dhyayane vinayo'rthAdhikAra' iti, uktaM ca-"AyArapaNihANaMmi, se sammaM vahaI buhe| NANAdINaM viNIe je, mokkhaTThA Nibigicchae // 1 // " ityAdi / eteSu eva navakhadhyayanArtheSu yo vyavasthitaH sa samyaga bhikSurityanena sambandhena sabhizvadhyayanamiti, Aha ca-dazame'dhyamAyane samApti nItamidaM sAdhukriyAbhidhAyaka zAstram etakriyAsamanvita eva bhikSurbhavatyata Aha-eSa bhi kSuriti gAthAcatuSTayArthaH / sa evaMguNayukto'pi bhikSuH kadAcit karmaparatantratvAtkarmaNazca balavA(cattvAotsI-13 dAdet tatastasya sthirIkaraNaM karttavyamatastadarthAdhikAravadeva cUDAyamityAha do ajAyaNA cUliya visIyayaMte thirIkaraNamegaM / viie vivittacariyA asIyaNaguNAiregaphalA // 24 // vyAkhyA-dve adhyayane, kim ?-cUDA cUDeva cUDA, tatra pramAdazAdviSIdati sati sAdhau saMyame sthirIkaraNam 'eka' prathama sthirIkaraNaphalamityarthaH, tathA ca tatrAvadhAvanaprekSiNaH sAdhoH duSpajIvitvanarakapAtAdayo doSA vaparyanta iti / tathA ca dvitIye'dhyayane viviktacaryA varNyate, kiMbhUtA?-'asIdanaguNAtirekaphalA' tatra viviktacaryA ekAntacaryA-dravyakSetrakAlabhAveSvasambaddhatA, upalakSaNaM caiSAnipatacaryAdInAmiti, asIdana|guNAtireka: phalaM yasyAH sA tathAvidheti gaathaarthH|| 1mAcArapraNidhAne sa samyak vartate budhaH / jJAnAdiSu vinIto yo mokSArtha nirSicikitsaH // 1 // anukrama - ~ 40~
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [25], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAMka dIpa sabaikA isakAliassa eso piMDattho vaNio samAseNaM / etto ekeka puNa ajjhayaNaM kittaissAmi // 25 // oSAdihAri-vRtti vyAkhyA-'dazakAlikasya' prAgnirUpitazabdArthasya eSaH' anantaroditaH 'piNDArtha' sAmAnyArtho 'vrnnitH| nikSepAH // 15 // pratipAditaH 'samAsena' saMkSepeNa, ataH UrvaM punarekaikamadhyayanaM 'kIrtayiSyAmi' pratipAdayiSyAmIti, puna: zabdasya vyavahita upanyAsa iti gAdhArtha: / / tatra prathamAdhyayanaM dumapuSpikA, asya ca catvAyanuyogadvArANi ra bhavanti, tadyathA-upakramo nikSepo'nugamo nayA, eSAM catuNoMmapyanuyogadvArANAmadhyayanAdAvupanyAsaH tatthaM | kAca kramopanyAse prayojanamAvazyakavizeSavivaraNAdavaseyaM svarUpaM ca prAyaza iti / prakRtAdhyayanasya ca zAstrITUyopakrame AnupUrvyAdibhedeSu svabuddhyA'vatAraH kAryaH, arthAdhikArazca vaktavyAH, tathA cAha niyuktikAra: ___ paDhamajjhayaNaM dumapuSphiyaMti cattAri tassa dArAI / vaNNe'vakamAI dhammapasaMsAi ahigAro // 26 // | vyAkhyA-prathamAdhyayanaM drumapuSpiketi, asya nAmaniSpannanikSepAvasara eva zabdArtha vakSyAmA, catvAri tasya | 'dvArANi' anuyogadvArANi, kim ?-varNayitvopakramAdInIti, kim ?-dharmaprazaMsayA'dhikAro vAcya iti gAthArthaH // tathA nikSepaH, sa ca trividhaH, tadyathA-oghaniSpanno nAmaniSpanna: sUtrAlApakaniSpannati, tatrIgha:sAmAnyaM zrutAbhidhAnam, tathA cAha niyuktikAraH * // 15 // oho jaM sAmannaM subhAbhihANa paunvihaM taM ca / ajjhayaNaM amINaM Aya jAvaNA ya patte / / 27 / / anukrama [-] janabraryang ~ 41~
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [27], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka vyAkhyA-ogho yatsAmAnya 'zrutAbhidhAnaM' zrutanAma caturvidhaM taca, katham ?-adhyayanamakSINamAyAkSapaNA ca da idaM ca 'pratyekaM' pRthaka pRthak // kim ? nAmAi cajanbheyaM vaNNeUNaM suANusAreNaM / dumapuSphi AojjA causupi kameNa bhAvesuM // 28 // vyAkhyA-nAmAdicaturbhedaM varNayitvA, tadyathA-nAmAdhyayanaM sthApanAdhyayanaM dravyAdhyayanaM bhAvAdhyayanaM ceti, evamakSINAdInAmapi nyAsaH karttavyaH, 'zrutAnusAreNa anuyogadvArAkhyasUtrAnusAreNa, kim ?-'dumapuSpikA AyojyA prakRtAdhyayanaM sambandhanIyam, caturvapyadhyayanAdiSu krameNa bhAveSviti gAthArthaH // sAmprataM bhAvAdhyayanAdizabdArtha pratipAdayannAha ajAppassANayaNaM kammANaM avacao upaciANaM / aNuvacao a navArNa tamhA ajjhayaNamicchati // 29 // ahigammati va asthA imeNa ahigaM ca nayaNamicchati / ahigaM ca sAhu gacchai tamhA ajjhayaNamicchati // 30 // jaha dIvA dIvasayaM paipaI so adippaI diivo| dIvasamA AyariyA dipaMti paraM ca dIvaMti // 31 // mANassa daMsaNassa'vi caraNassa ya jeNa Agamo hoii| so hoi bhAvaAo Ao lAho tti nidiho // 32 // aTThavihaM kammara porANaM je khavei jogehiM / evaM bhAvajjhayaNaM nebhavaM ANupubbIe / / 33 // vyAkhyA-AsAM gamanikA-iha prAkRtazailyA chAndasattvAca ajjhappassANayaNaM pakArasa(ssa)kAraAkAraNadAkAralope ajjhayaNaM ti bhaNNai, taca saMskRte'dhyayanam , bhAvArthastvayaM-adhi Atmani cartata iti niruktAdadhyA SCAXCX dIpa anukrama [-] ~ 42~
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [33], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka dIpa dazavakA0tma cetaH tasyAnayanam AnIyate'nenetyAnayanam, iha karmamalarahitaH khalvAtmaiva cetaHzabdena gRhyate, yathA'va- adhyayanAhAri-vRttiH sthitasya zuddhasya cetasa AnayanamityarthaH, tathA caitadazyAsAdbhavatyeva, kim ?-'karmaNAM' jJAnAvaraNIyAdInAm kssiinnaay||16|| IT'apacayoM hAsaH, kiMviziSTAnAm ?-'upacitAnAM mithyAtvAdibhirupadigdhAnAM baddhAnAmitibhAvaH, tathA kSapaNArthI 'anupacayaca avRddhilakSaNaH 'navAnAM pratyagrANAMkarmaNAm , yatazcaivaM tasmAt prAkRtazailyA'dhyAtmAnayanamevAdhyasAyanamicchantyAcAryA iti gAthArthaH // 'adhigamyante' paricchidyante vA arthI anenetyadhigamanameva prAkRtazailyA tathAvidhArthapradarzakatvAcAsya vacaso'dhyayanamiti, tathA adhikaM ca nayanamicchantyasyAdhyApi tathAvidhArthapradarza-IA katvAdeva vacaso'yamarthaH, 'aya vayaM' ityAdidaNDakadhAtupAThAnnItirnayanam, bhAve lyuTpratyayaH, pariccheda ityrthH| adhikaM nayanamadhikanayanaM cArthato'dhyayanamicchanti, cazabdasya ca vyavahita upanyAsaH, adhikaM ca sAdhurgacchati, kimuktaM bhavati?-anena karaNabhUtena sAdhurbodhasaMyamamokSAn pratyadhikaM gacchati, yasmAdevaM tamAdadhyayakA namicchanti, iha ca sarvatra adhikaM nayanamadhyayanamityevaM yojanA kAryeti gAthArthaH // idAnImakSINam-taca bhAvAkSINamidameva, ziSyapradAne'pyakSayatvAt, tathA cAha-yathA dIpAhIpazataM pradIpyate, sa ca dIpyate dIpaH, evaM 'dIpasamA dIpatulyA AcAryA dIpyante khato vimalamatyAApayogayuktatvAt 'paraM ca' vineyaM 'dIpayanti prakAzayantyujjvalaM vA kurvantIti gaathaarthH|| idAnImAyaH sa ca bhAvata idameva, yata Aha-zAnasya matyAH | 'darzanasya' caupazamikAdeH 'caraNasya ca' sAmAyikAdaH yena hetubhUtena 'Agamo bhavati prApsirbhavati.sa.sa anukrama [-] ~ 43~
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [33], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka bhavati bhAvAyaH, Ayo lAbha iti nirdiSTaH, adhyayanena ca hetubhUtena jJAnAdyAgamo bhavatIti gAthArthaH // adhunA kSapaNA, sA'pi bhAvata idameveti, Aha ca-'aSTavidham aSTaprakAraM karmarajaH, tatra jIvaguNDanaparatvAtkamaiva rajaH karmarajaH 'purANa' prAgupAtaM yat' yasmAtkSapayati 'yogaiH' antaHkaraNAdibhiradhyayanaM kurvan tasmAdidamAmeva kAraNe kAryopacArAt kSapaNeti / tathA cAha-idaM bhAvAdhyayanaM 'netavyaM' yojanIyam 'AnupUryo' paripAcyA adhyayanAkSINAdiSviti gAthArthaH / ukta oghaniSpanno nikSepaH, sAmprataM nAmaniSpanna ucyate-tatraughaniSpane'dhyayanaM nAmaniSpajhe dumapuSpiketi, Aha-druma iti kaH zabdArthaH ?, ucyate, "du tu gatI" ityasya durasmin deze vidyata iti tadasyAstyasminniti (pA05-2-94) matupi prApte "dudrubhyAM maH" (pA05-2-108) iti mapratyayAntasya duma iti bhavati / sAmprataM drumapuSpanikSepaprarUpaNAyAha NAmadumo ThavaNadumo davadumo ceva hoi bhAvadumo / emeva ya puSphassa vi cauvviho hoi nikkhevo // 34 // vyAkhyA-'nAmadrumo' yasya duma iti nAma drumAbhidhAnaM vA, sthApanAdrumo duma iti sthApanA, 'dravyadrumazcaiva bhavati bhAvadrumaH' tatra dravyadumo dvidhA-Agamato noAgamatazna, Agamato jJAtA'nupayuktA, noAgamatastu|| jJazarIrabhavyazarIrobhayavyatiriktastrividhaH, tadyathA-ekabhaviko baddhAyuSko'bhimukhanAmagotrazca, tatraikamaviko nAma ya ekena bhavenAnantaraM drumeSUtpatsyate, baddhAyuSkastu yena durmanAmagotre karmaNI baddhe iti, abhimukhanAma 1 AyurviziSTe iti zeyam , tathA ca ma kvAyuSmatA'saMgatiH, dIpa anukrama [-] kara atra prathama adhyayanasya paricaya-niyukti: ArabdhA: 'druma' zabdasya nAmAdi nikSepA;; ~44
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [34], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAMka dIpa anukrama dazavakA015 gotrastu yena te nAmagotre karmaNI udIraNAvalikAyAM prakSipte iti, ayaM ca vividho'pi bhAvibhAvadumakAra-1 dumanikSehAri-vRttiHNavAdravyaduma iti, bhAvaTumo'pi dvividhaH-Agamato noAgamatazca, tatrAgamato jJAtopayuktaH, noAgama-18 |pAH duma matastu duma eva drumanAmagotre karmaNI vedayanniti / evameva ca yathA drumasya tathA kim ?-puSpasyApi vastata-IIpuSpaikArthI // 17 // stadvikArabhUtasya caturvidho bhavati nikSepa iti gAthArthaH // sAmprataM nAnAdezajavineyagaNAsammohArthamAgame dumaparyAyazabdAn pratipAdayannAha tumA ya pAyaghA rukkhA, agamA viDimA tarU / kuhA mahIruhA vacchA, rovagA raMjagAvi bha // 35 // vyAkhyA-TumAzca pAdapA vRkSA agamA viTapinaH taravaH kuhA mahIruhA vacchA ropakA rukSakAdayazca / tantra mAnvayaMsaMjJA pUrvavat, payAM pibantIti pAdapA ityevamanyeSAmapi yathAsambhavamanvarthasaMjJA vaktavyA, rUDhivezIzabdA vA eta iti gaathaarthH|| idAnI puSpaikArthikapratipAdanAyAha puSpANi a kusumANi a phulANi saheba hoti pasavANi / sumaNANi a muhumANi a puSkANaM hoti pagaTThA // 36 // vyAkhyA-puSpANi kusumAni caiva phullAni prasavAni ca sumanAMsi caiva 'sUkSmANi' sUkSmakAyikAni ceti|| sAmpratamekavAkyatayA dumapuSpikAdhyayanazabdArtha ucyate-Tramasya puSpaM dvamapuSpam, avayavalakSaNaH SaSThIsamAsA, dumapuSpazabdasya "prAgivAtkaH" (pA05-3-7) iti vartamAne ajJAte (73) kutsite (74)(ke) // 17 // saMjJAyAM kani (7) ti kani pratyaye nakAralope ca kRte drumapuSpaka iti, prAtipadikasya strItvavivakSAyAma 656545555 [-] 'druma' evaM 'pupfa zabdayo: paryAya-zabdAnAm kathanaM ~45~
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niryukti: [37], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH "ajAdyataSTApU" (4-1-4 ) iti TAppatyaye'nubandhalope ca kRte "pratyayasthAt kAtpUrvasyAta idApyasupaH ( pA0 7-3-44 ) itItve kRte "akaH savarNe dIrghaH" ( pA0 6-1-101) iti dIrghatve paragamane ca drumapuSpiketi bhavati, drumapuSpodAharaNayuktA drumapuSpiketi drumapuSpikA cAso adhyayanaM ceti samAnAdhikaraNastatpuruSaH, | drumapuSpikAdhyayanamiti / asya caikArthikAni pratipAdayannAha - dumapuphiA ya AhAraesaNA goare tathA uNcho| mesa jalUgA sappe vaNa'kkhasugolaputtudaH // 37 // Ja Education remat vyAkhyA- tatra drumapuSpodAharaNayuktA drumapuSpiketi vakSyati ca - "jahA dumassa puSphesu" ityAdi, tathA AhArasyaiSaNA AhAraiSaNA, eSaNAgrahaNAd gaveSaNAdigrahaH, tatazca tadarthasUcakatvAdAhAraiSaNeti, tathA gocaraH sAma| cikatvAda goriva caraNaM gocaro'nyathA gocAraH, tadarthasUcakatvAccAdhikRtAdhyayanavizeSo gocara iti, evaM sarvatra bhAvanA kAryeti, bhASArthastu yathA gauzvaratyevamavizeSeNa sAdhunA'pyaTitavyaM, na vibhavamaGgIkRtyottamAdhamamadhyameSu kuleSviti, vaiNigvatsakadRSTAntena veti, tathA 'tvagiti' tvagivAsAraM bhoktavyamityarthasUcakatvAt tvagucyata iti, uktaM ca paramamunibhiH -- "jaihA masAri ghuNA paNNattA, taMjar3A-tayakkhAe challikkhAe kaTThakkhAe sArakkhAe, evameva cattAri bhikkhugA pakSaptA, taMjahA-tayakkhAe challikkhAe kaTukkhAe sArakkhAe, + vRtti:) 'drumapupfiA' zabdasya ekArthaka nAmAni :+ bhASya + 1 yathA sAlaGkAravagigbadhUhastAdbhakSyamAtvA'ti vatsastadrUpAta rAbanirIkSamANastayA sAdhurapi 2 yayA catvAro guNAH praptAH, tadyathA-laklAdakaH mAdakaH kAlAH sArakhAdakaH / evameva catvAro bhikSukAH prahaptAH, tadyathA tvakvAdakaH khAdakaH ( antastvak chI ) kASThakhAdakaH sArantAdakaH / Forte & Personal Use City ~ 46~ www.brary dig
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [37], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAMka dIpa dazakAtayakkhAe NAmaM ege no sArakkhAe sArakkhAe NAma ege no tayakkhAe ege tayakkhAe vi sAra-etadadhyayahArittibhakkhAe vi ege no tayakkhAe No sArakkhAe / tayakkhAyasamANassa NaM bhikkhussa sArakkhAyasamANe tavenaikArthA bhavai, evaM jahA ThANe taheva daTTavvaM" bhAvArthastu bhAvatastvakalpAsArabhoktuH karmabhedamaGgIkRtya vajrasAraM tapobhidhAnAni // 18 // bhavati, tathA 'uMcham' iti ajJAtapiNDojchasUcakatvAditi, tathA 'meSa' iti yathA meSo'lpe'dhyambhasi anu dvAlayannevAmbhaH pibati, evaM sAdhunA'pi bhikSApraviSTena bIjAkramaNAdiSvanAkulena bhikSA grAhyetyevaMvidhArthasUcakatvAdadhikRtAbhidhAnapravRttiriti, tathA 'jalaukA' iti aneSaNApravRttadAyakasya mRdubhAvanivAraNArdhasUcakavAditi, tathA 'sarpa iti yathA'sAvekadRSTirbhavatyevaM gocaragatena saMyamaikadRSTinA bhavitavyamityarthasUcakatvAditi, athavA-yathA drAgaspRzan so vilaM pravizatyevaM sAdhunA'pyanAsvAdayatA bhoktavyamiti, tathA 'varNa' ityaraktadviSTena vraNalepadAnavaDoktavyam , tathA 'akSa' ityakSopAGgadAnavaceti, uktaM ca "vaNalepAkSopAGgavadasaGgayogabharamAtrayAtrArtham / pannaga ivAbhyavaharedAhAraM putrapalavacca // 1 // " ityAdi, tathA 'isutti tatra 'iSuH' zaro bhaNyate, tatra sUcanAtsUtramiti kRtvA "jaha rahio'Nuvautto isuNA lakkhaM Na viMdhai taheva / sAhU go vakvAdako mAmaikaH bho sAraNAyakaH sAravAdako nAmaiko no vakkhAdakaH ekastvakkhAdako'pi sAravAdako'pi eko no svakhAdako no sArakhAdakaH / tvavAdakasamAnasya bhikSoH sArakhAekasamAnaM tapo bhavati, evaM yathA sthAnAne tathaiva draSTavyam . 2 yathA rapiko'nupayukta iSuNA lakSyaM na viSyati tathaiva / sAdhu!caraprAptaH saMyamalakSye hAtavyaH // 1 // anukrama [-] 145-454OM45 ~47~
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [37], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka dIpa arapatto saMjamalakkhammi naayvyo||1||" gola' iti "jaha jaugolo agaNissa NAidUreNa Avi aasnne| sAsakaha kAUNa tahA saMjamagolo nihatthANaM // 1 // dUre aNesaNA'dasaNAi iyarammi teNasaMkAi / tamhA miya-18 bhUmIe ciDijA goparaggagao ||1||'putr'iti putramAMsopamayA bhoktavyam , susamAdRSTAnto'tra vaktavyaH / 'udaka miti pUtyudakopamAnataH khalvannapAnamupabhoktavyamiti, atrodAharaNam-jahA egeNaM vANiyaeNaM dAriddachAdukkhAbhibhUeNaM kahaMvi hiMDateNaM rayaNadIvaM pAvittA telukkasuMdarA aNaggheyA rayaNA samAsAdiA, so ate corAkuladIhaddhANabhaeNa Na sakkai NitthAriUNamuvaogabhUmimANe, tao so buddhikosalleNa tANi egammi paese ThaveUNa aNNe jarapAhANe ghettuM paDhiogahillagaveseNaM "rayaNavANio gacchatti"bhAvitaNa tipiNa vAre. jAhe koI pA uddaDa tAhe ghettUNa palAo, aDavIe tibbatisAe gahio jAva kuhiyapANi chillaraM viNaTuMDU 1 yathA jatugolo'menAnidUre na cApyAsane / zakyace kattu tathA saMyamagolo gRhasthAnAm (saMyamalakSe haatvyH)||1||2 dUre'neSaNA'darzanAdi itarasin | stenazahAdiH / tasmAnimatabhUnI gocarApragataH tikSet // 1 // 3 bakena vaNijA dArizaduHkhAbhibhUtena kathamapi hiNDamAnena rajadrIya prApya trailokyamundarANi anoNi rabAni samAsAditAni, sa ca nAni caurAkuladIrghAvamayena na zanoti nisvArya upabhogabhUmimAnetum, tataH sa buddhikauzalyena tAni ekasmin pradeko sthApayitvA anyAn jaratyASANAn gRhItvA prasthito prahagRhItaveSeNa rajavaNim gacchatIti bhAvaan timro bArAH, yadA ko'pi notiSThati tadA yahIvA kAyatapAnAya palvala vanaTa pazyati, tatrApi bahavo hariNAdayo mRtAH, tena tatsarvamudakaM sArUpaM jAtaM, tadA tasenA bhanucyatA'nAkhAdayatA paurA, nistAritAni cAnena ratnAni, evaM rajasthAnakAni jJAnadarzanacAritrANi caurasthAnIyA viSayAH kRSitodakasthAnIvAni prAmukaiSaNIyAni | bhantaprAntAni AhArAdIni aahaarytaa| tadA tadlena yathA vaNik iha bhave sukhI jAtaH, evaM sAdhurapi sukhI bhaviSyati iti / bhaTamIsthAnIya saMsAra nisarati iti|| anukrama **************KARE [-] daza. 4 ~48~
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM -1, uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti : [37], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka dIpa dazakApAsai, tatthavi bahave hariNAdayo maA, teNa taM savvaM udagaM vasA jAyaM, tAhe taM teNa aNussAsiyAe81 dumapuhAri-vRttiHaNAsAyaMteNa pIaM, nitthAriyANi ya'NeNa rynnaanni| evaM rayaNasthANagANiNANadaMsaNacarittANi coratthANiAta pikA0 visayA kuhiodagatthANiANi phAsugesaNijANi aMtapaMtANi AhArAiyANi AhArateNa | tAhe tabbaleNa arthaadhi||19||HIMMATAPER jahA vANiyago iha bhave suhI jAo, evaM sAha vi suhI bhavissaitti / aDavitthANIaM saMsAraM NitthareittikArAH haievametAnyathaikArghikAni, arthAdhikArA evAnye iti gaathaarthH| ukto nAmaniSpannaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpanna syAvasaraH, sa ca prAsalakSaNo'pi na nikSipyate, kasmAt kAraNAt ?, yasmAdasti iha tRtIyamanuyogadvAramanugamAkhyaM, tatra nikSipta iha nikSipto bhavati, iha nikSipto vA tatra nikSipto bhavati, tasmAllAghavArya tatraiva nikSepsyAmaH / atra cAkSepaparihArAvAvazyakavizeSavivaraNAdavaseyau, sAmpratamanugamaH, sa ca dvidhA-sUtrAnugamo niyuktyanugamazca, tatra niyuktyanugamastrividhA, tadyathA-nikSepaniyuktyanugamaH upodghAtaniryuktyanugamaH sUtra-12 spirzikaniyuktyanugamazceti, tatra nikSepaniyuktyanugamo gataH, ya eSo'dhyayanAdinikSepa iti, upodghAtaniyu-18 hai| ktyanugamastu dvAragAthAdvayAdavaseyA, tacedam-uddese niddese ya niggame khittakAlapurise ya / kAraNa pacaya lakkhaNa nae samoyAraNA'Numae // 1 // kiM kaivihaM kassa kahiM kesu kahaM keciraM havA kAlaM / kaisaMtaramavirahiyaM // 19 // eSo'dho nAmAdinikSepaH pra0 2 uddezaH nirdezazca nirgagaH kSetra kAlaH puruSazca / kAraNaM pratyayaH lakSaNaM navAH samavatAraNA'numatam // 1 // ki katividha kasaka keSu kathaM kiyaciraM bhavati kAlam / kati sAntaramavirahitaM. anukrama [-] ~ 49~
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH :+ bhASya + + vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [ - ], niryukti: [37], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH mUlaM [ - ], bhavArisa phAsaNa nirutI // 2 // asya ca dvAragAthAdvayasya samudAyArtho'vayavArthazvAvazyakavizeSavivaraNAdevAvaseya iti / prakRtayojanA punastIrthakaropodghAtamabhidhAyAryasudharmasya ca tatpravacanasya paJcAjjambUnAnastataH prabhavasya tato'pyAryazayyambhavasya punaryathA tenedaM nirvyUDhamiti tathA kathanena kAryA iti / Ah ca "jeNa va jaM ca pahuMce" tyAdinA yatpUrvamuktaM tadatraiva kramaprAptAbhidhAnatvAt tatrAyuktamiti, na, apAntarAlopodghAtapratipAdakatvena tatrApyupayogitvAditi, Aha-evamapi mahAsambandhapUrvakatvAdapAntarAlopodghAtasyAntraivAbhidhAnaM nyAyyamiti, na, prastutazAstrAntaraGgatvena tatrApyupayogitvAditi kRtaM prasaGgena, akSaragamanikAmAtra phalatvAtprayAsasya / gata upodghAtaniryuktyanugamaH, sAmprataM sUtrasparzikaniryuktyanugamAvasaraH, sa ca sUtre sati bhavati, AhayadyevamihopanyAso'narthakaH, na, niryuktisAmAnyAditi, sUtraM ca sUtrAnugame, sa cAvasaraprApta eva, iha cAsva| litAdiprakAraM zuddhaM sUtramucAraNIyam, tadyathA-askhalitamamilitamavyatyAgreDitamityAdi yathA'nuyogadvAreSu, tatastasminucarite sati keSAJcidbhagavatAM sAdhUnAM kecanArthAdhikArA adhigatA bhavanti kecana tvanadhigatAH, tatrAnadhigatAdhigamAyAlpamativineyAnugrahAya ca pratipadaM vyAkhyeyam / vyAkhyAlakSaNaM cedam-saMhitA ca parda caiva padArthaH padavigrahaH / cAlanApratyavasthAnaM, vyAkhyA tatrasya Sar3idhA // 1 // ityalaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH / kiM ca prakRtam ?, sUtrAnugame sUtramuccAraNIyamiti, tacedaM sUtram 1 va AkarSaH spardhAnA niruktiH // 2 // 2Su dharmaH sudharmaH kAryaH sudharmo yasyeti AryadharmAsyeti vigRhya kArya, dharmasya kevalasyottarapadatvAbhAvAt paramadharma iticat na samAsAntaprasaGgaH na caivaM samAsAntA nityatva kalpanA gauravama pi. Forte & Personal Use City ~50~ stl%% beary dig
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [37], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka gAthAMka ||1|| dIpa anukrama dhammo maMgalamukTri, ahiMsA saMjamo tvo| devAvi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo // 1 // dumapuhAri-vRttiH vyAkhyA-tatrAskhalitapadocAraNa saMhitA, sA pAThasiddhaiva / adhunA padAni-dharmaH maGgalam utkRSTam a- | ppikA0 hiMsA saMyamaH tapaH devAH api taM namasyanti yasya dharme sadA mnH| tatra "dhRz dhAraNe" ityasya dhAtormapratya-12 | ardhaadhi||20|| hAyAntasyedaM rUpaM dharma iti / maGgAlarUpaM pUrvavat / tathA "kRS vilekhane" ityasya dhAtorutpUrvasya niSThAntasyedaM rUpa-10 kArAH muskRSTamiti / tathA "tRhi hisi hiMsAyAm" ityasya "idito num dhAtoH" (pA07-1-58) iti numi kRte khyadhikAre TAvantasya napUrvasyedaM rUpaM ydutaahiNseti| tathA "yamu uparameM" ityasya dhAtoH saMpUrvasyApama-15 tyayAntasya saMyama iti rUpaM bhavati / tathA "tapa santApe' ityasya dhAtorasunpratyayAntasya tapa iti / tathA[Tra "dibu krIDAvijigISAvyavahAradyutistutikhamakAntigatiH" ityasya dhAtoracpratyayAntasya jasi devA iti bhavati / apizabdo nipAtaH / tadityetasya sarvanAmnaH puMstvavivakSAyAM dvitIyaikavacanaM tamiti bhavati / tathA namasityasya prAtipadikasya "namovarivazcitrakA kyac" (pA03-1-19) iti kyajantasya laT kriyAntA-1 dezastatazca namassantIti bhavati / tathA yaditisarvanAmnaH SaSThyantasya yasyeti bhavati / dharmaH pUrvavat / sadeti sarvasmin kAle "savaikAnyakiMyattadaH.kAle dA" (pA05-3-15) iti dApratyayaH "sarvasya so'nyatarasyAM | di" (pA05-3-16) iti sa AdezaH sadA / tathA "mana jJAne" ityasya dhAtorasunpratyayAntasya mana iti|4|| bhavati / iti padAni / sAmprataM padArtha ucyate-tatra durgatI prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH, tathA coktam // 20 // atha adhyayanaM -1- "drumapuSpikA" Arabhyate 'dharma', 'maMgala', 'ahiMsA', Adi zabdAnAm vizad vyAkhyA: ~51~
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [37], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: 4 prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| -re -"durgatiprasRtAn jIvAn , yasmAddhArayate tataH / dhatte caitAn zubhe sthAne, tasmAd dharma iti smRtH||1|| mAyate hitamaneneti mahAlamityAdi pUrvavat, 'utkRSTa pradhAnam, na hiMsA ahiMsA prANAtipAtaviratirityarthaH,13 I'saMyamaH' AzravadvAroparamaH, tApayatya nekabhavopAttamaSTaprakAraM karmeti tapaH-anazanAdi, dIvyantIti devAH krIDantItyAdi bhAvArthaH, apiH sambhAvane devA api manuSyAstu sutarAM, 'tamityevaMviziSTaM jIvaM, namasyantIti prakaTArtham , yasya jIvasya kim ?-'dharme prAgabhihitakharUpe 'sadA' sarvakAlaM 'mana' ityantaHkaraNam / ayaM padArtha iti / padavigrahastu parasparApekSasamAsabhAkpadapUrvakatveneha nivandhanAbhAvAna pradarzita iti / cAlanApratyavasthAne tu pramANacintAyAM yathAvasaramupariSTAdU vakSyAmaH / pravRttiH punastayoramunopAyeneti pradarzanAyAha-14 kathai pucchai sIso kahiMca puTThA kahaMti AyariyA / sIsANaM tu hiyaTThA vipulatarAgaM tu pucchAe // 38 // vyAkhyA-kacitkiJcidanavagacchan pRcchati ziSyaH kathametaditi iyameva cAlanA, gurukathanaM pratyavasthAnam,4 itthamanayoH pravRttiH / tathA kacidapRSTA eva santaH pUrvapakSamAzaGkaya kizcitkathayantyAcAryAH, tatpratyavasthAna|miti gamyate, kimartha kathayantyata Aha-ziSyANAmeva hitArtham , tuzabda evakArArthaH, tathA 'vipulataraM tu' prabhUtataraM tu kathayanti 'pucchAeMtti ziSyaprazne sati, paTuprajJo'yamityavagamAditi gAthArthaH // evaM tAvatsamAsena, vyAkhyAlakSaNayojanA / kRteyaM prastute sUtre, kAryevamapareSvapi // 1 // andhavistaradoSAnna, vakSyAma upa-13 yogi tu / vakSyAmaH pratisUtraM tu, yat sUtrasparzikA'dhunA // 2 // procyate'nugamaniyuktivibhAgazca vizeSataH / dIpa anukrama RSS COCOCCASI ~52~
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [38], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama dazavaikA0sAmAyikabRhadbhASyAjjJeyastoditaM yataH ||3||"hoii kayatyo vottuM sapayaccheaM suaM muANugamo / suttA- drumapuhAri-vRttiH lAvaganAso nAmAdiNNAsaviNiogaM // 1 // suttaphAsijanittiNiogo sesao payatthAi / pArya so-pikA0 ciya negamaNayAimayagoaro hoi // 2 // evaM suttANugamo suttAlAvagakao a nikkhevo / suttapphAsia-18 caalnaa|| 21 // mANijjutti NayA a samagaM tu vaccanti // 3 // " ityalaM prasaGgena, gamanikAmAtrametat / tatra dharmapadamadhikRtya sUtra- pratyavasparzikaniyuktipratipAdanAyAha sthAne NAmaMThavaNAdhammo davvadhammo a bhAvadhammo a / eesi nANattaM bucchAmi ahANupuvIe // 39 // VI vyAkhyA-'NAmaMThavaNAdhammoti ana dharmazabdaH pratyekamabhisambadhyate, nAmadharmaH sthApanAdharmo drvydhrmoN| bhAvadharmazca / eteSAM nAnAtvaM' bhedaM 'vakSye' abhidhAsye 'yathAnupUlaM yathAnuparipATyeti gAthArthaH // sAmprataM15 dAnAmasthApane kSuNNavAdAgamato noAgamatazca jJAnupayuktajJazarIretarabhedAMzcAnAtya jJazarIrabhavyazarIravyaatiriktadravyadharmAdyabhidhitsayAha davvaM ca asthikAyappayAradhammo a bhAvadhammo a / vvassa pajavA je te dhammA tassa vvassa // 40 // vyAkhyA-iha vividho'dhikRto dharmaH, tadyathA-dravyadharmaH astikAyadharmaH pracAradharmati / tatra dravyaM cetyanena 1 // 21 1 bhavati kRtAdhaM uktvA sapadacchedaM sUtra sUtrAnugamaH / sUtrAlApakanyAso nAmAdinyAsaviniyogam // 1 // 2 sUtrasparzikaniyukiniyogaH zeSakaH padArthAdIn / prAyaH sa eva naigamanayAdimatagocaro bhavati // 2 // 3 evaM sUtra sUtrAnugamaH sUtrAlApakakRtazca nikSepaH / sUtrasparzikaniyuktiH nayASa yugapattu najanti // 3 // JamEscahani ~53~
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [40], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dharmadharmiNoH kathazcidabhedAda dravyadharmamAha, tathAstikAya ityanena tu sUcanAt sUtramitikRtvA upalakSaNavAda-15 hai vayava eva samudAyazabdopacArAdastikAyadharma iti, pracAradharmazcetyanena andhena dravyadharmadezamAha / bhAvadharmazcetya nena tu bhAvadharmasya kharUpamAha // sAmprataM prathamoddiSTadravyadharmakharUpAbhighitsayA''ha-dravyasya paryAyA-ye utpA-12 hadavigamAdayaste dharmAstasya dravyasya, tatazca dravyasya dharmA dravyadharmA ityanyAsaMsalaikadravyadharmAbhAvapradarzanArthoM *bahuvacananirdeza iti gAthArthaH / idAnImastikAyAdidharmasvarUpapratipipAdayiSayA''ha dhammatthikAyadhammo payAradhammo ye visayadhammo ya / loiyakuppAvayaNia loguttara loga'Negaviho // 41 // vyAkhyA-dharmagrahaNAd dharmAstikAyaparigrahaH, tatazca dharmAstikAya eva gatyupaSTambhako'saMkhyeyapradezAtmakaH astikAyadharma iti / anye tu vyAcakSate-dharmAstikAMyAdisvabhAvo'stikAyadharma iti, etacAyuktam, tatra dha-16 zarmAstikAyAdInAM dravyatyena tasya dravyadharmAvyatirekAditi / tathA pracAradharmazca viSayadharma eva, tuzabdasyaiva-17 kArArthatvAt , tatra pracaraNaM pracAraH, prakarSagamanamityarthaH, sa evAtmakhabhAvatvAddharmaH pracAradharmaH, sa ca kim ?-18 viSIdantyeteSu prANina iti viSayA-rUpAdayastaddharma eva, tathA ca vastuto viSayadharma evAyaM yadrAgAdimAna / sattvasteSu pravarttata iti, cakSurAdIndriyavazato rUpAdiSu pravRttiH pracAradharma iti hadayam, pradhAnasaMsAranivandhanatvena cAsya prAdhAnyakhyApanArtha dravyadharmAt pRthagupanyAsaH / idAnIM bhAvadharmaH, sa ca laukikAdibhedAbhinna 1 desi paMcaNhaSi dhammo NAma rAbhAyo lakSaNaMti egavA iti cUrNiH. 2 jo jassa iMdijassa bisao iti pUrNi. dIpa anukrama ~54~
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [41], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dazakAiti, Aha ca-laukika: kumAvanika lokottarastu, atra 'logo'Negaviho'tti laukiko'nekavidha iti gA- dama hAri-vRttiH dhArthaH / tadevAnekavidhatvamupadarzayannAha |pikA0 gambhapasudesaraje puravaragAmagaNagodvirAINaM / sAvajjo u kutitthiyadhammo na jiNehi u pasattho // 42 // ladharmanikSepaH // 22 // vyAkhyA-tantra gamyadharmo-yathA dakSiNApathe mAtuladuhitA gamyA uttarApathe punaragampaiva, evaM bhakSyAbhakSyape mAyApeyavibhASA kartavyeti, pazUdharmo-mAtrAdigamanalakSaNaH, dezadharmo dezAcAraH, sa ca pratiniyata eca nepa thyAdiliGgabheda iti, rAjyadharma:-pratirAjyaM bhinnaH, sa ca karAdiH, puravaradharma:-pratipuravaraM minnaH kacitkicidviziSTo'pi paurabhASApradAnAdilakSaNaH sadvitIyA yoSidgadehAntaraM gacchatItyAdilakSaNo vA, grAmadharma: pratigrAma bhinna:, gaNadharmo-mallAdigaNavyavasthA, yathA samapAdapAtena viSamagraha ityAdi, goSThIdharmo-golAThIvyavasthA, iha ca samavayasAM samudAyo goSTI, tavyavasthA punarvasantAdAvidaM karttavyamityAdilakSaNA, rA jadharmoM-duSTetaranigrahaparipAlanAdiriti / bhAvadharmatA cAsya gamyAdInAM vivakSayA bhAvarUpatvAt dravyaparyAyatvAdvA, tasyaiva ca dravyAnapekSasya vivakSitatvAt, laukikairvA bhAvadharmatveneSTatvAt, dezarAjyAdibhedazcaikadeza evAnekarAjyasambhava ityevaM svadhiyA bhAvyam ityukto laukikA, kumAvanika ucyate-asAvapi sAba-| dyaprAyo laukikakalpa eva, yata Aha-"sAvajo u" ityAdi, avayaM-pApaM sahAvadyena sAvA, tuzabdastve 1 piyaMti samavAeNaM iti cUrNiH. 2 attarNe'vi bhavarAde Na khAmijai cU %EWS dIpa anukrama ~55~
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [42], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| vakArArthaH, sa cAvadhAraNe, sAvadya eva, kaH?-kutIrthikadharmaH' carakaparivrAjakAdidharma ityarthaH, kuta etadityAha -na jinaH arhadbhiH tuzabdAdanyaizca prekSApUrvakAribhiH 'prazaMsitaH stutaH, sArambhaparigrahatvAt, atra bahu : vaktavyam , tattu nocyate, gamanikAmAtraphalatvAt prastutavyApArasyeti gAthArthaH // uktaH kuprAvanikaH, sAkamprataM lokottaraM pratipAdayannAha duviho loguttario suadhammo khalu carittadhammo a / suadhammo sajjhAo carittadhammo samaNadhammo // 43 // vyAkhyA-dvividho-dviprakAro'lokottaroM lokapradhAno, dharma iti vartate, tathA cAha-zrutadharmaH khalu cAritradharmazca, tatra zrutaM-dvAdazAGgaM tasya dharmaH zrutadharmaH, khaluzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?-sa hi vAcanAdibhedAcitra iti, Aha ca-zrutadharmaH svAdhyAyaH-vAcanAdirUpaH, tattvacintAyAM dharmahetukhAddharma iti / tathA cAri dharmazca, tatra "cara gatibhakSaNayoH" ityasya "atilaghUsUkhanasahacara itran" (pA03-2-184) itItranpratyamAyAntasya caritramiti bhavati, carantyaninditamaneneti caritraM kSayopazamarUpaM tasya bhAvanAritram, azeSakarmakSa-18 yAya ceSTetyarthaH, tatazcAritrameva dharmaH cAritradharma iti / caH samuccaye / ayaM ca zramaNadharma evetyAha-cAritradharmaH zramaNadharma iti, tatra zrAmyatIti zramaNaH "kRtyalyuTo bahulam" (pA0 3-3-113) iti vacanAt karttari lyuTa, zrAmyatIti-tapasyatIti, etaduktaM bhavati-pravajyAdivasAdArabhya sakalasAvadyayogaviratI gurUpadezAda 1prayAsasyeti pra. dIpa anukrama JanElicitatli ~56~
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka |||| dIpa anukrama [] [bhAga-34] "dazavaikAlika mUlasUtra 3 ( mUlaM+niryuktiH + bhASya + vRttiH ) mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [ 43] bhASyaM [-] adhyayanaM [1], uddezaka [-1, pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 23 // - nazanAdi yathAzaktyA'' prANoparamAttapazcaratIti uktaM ca- " yaH samaH sarvabhUteSu zraseSu sthAvareSu ca / tapazcarati zuddhAtmA, zramaNo'sau prakIrttitaH // 1 // " iti, tasya dharmaH khabhAvaH zramaNadharmaH, sa ca kSAntyAdi 1 khamA mahavaM ajavaM soyaM savaM sejamo tayo cAo akiMNiyatamaM vaMbhaceramiti / tattha samA Akuhassa vA tAliyarasa vA ahiyA tassa kambhakkhao bhavai, aNahiyA tassa kammabaMdho bhavai, tarahA koissa nimho kAyado, udayapattassa vA viphalIkaraNaM, esa samatti yA titikkhatti vA koniggati yA egaa| mahavaM nAma jAikulAdIhINassa aparibhavagasIlattaNaM jahA'haM uttamajAtIo esa nIyajAtIoti mado na kAyanyo, evaM ca karemANassa kammanijarA bhavada, aka tarasa ya kammovacayo bhavai, mANassa uddinassa niroho udayapattassa viphalIkaraNamiti / ajjanaM nAma ujjugattarNati mA akuDilasati vA evaM ca kuvyamANassa kammanicarA bhagada, akuvyamANassa va kammovacayo bhagai mAyAe udaMtIe NIroho kAyathyo udiSNAe viphalIkaraNaMti soe nAma aladdhayA dhammo vagaraNesuni evaM ca kuvyamANassa kammanijarA bhavati, akuSyamANassa kammovacao tarahA / lobharA utassa giror3o kAyavyo udayapattassa vA viphalIkaraNamiti / sarvvaM nAma saM. citeya asAvanaM tato bhAsiya sayaM ca evaM ca karemANassa kammanindarA bhavara, akaremANassaya kammovacayo bhanada saMjamo tabo ya ete etyaM na bhannaMti, kiM kAraNaM?, jaM ee uvari ahiMsA saMjamo to etthavi suttAlAge saMjamo tavI vA caiva teNa khApayat iha na bhaNiyA / iyANi lAgo, cAgo NAma vaiyAvamAkaraNeNa AyariyovajjhAyAdINa mahaMtI kammanijjarA bhayai, tanhA sthapattasahAdI hiM sAhUNa saMvibhAgakaraNaM kAyavvaMti / akiMciNiyA nAma sadehe nissaMgatA nimbhamattati vuttaM bhavai evaM ca karemANassa kammanijarA bhavai, akaremANassa va kammovaca bhavai, tanhA akiMcaNIyaM sAhUNA savyapavatteNaM ahiDebalaM dadAi baMbhaceraM taM ahArasapagAraM taM jahA - orAlayakAmabhoge mANasA Na sevaha Na sevAve sevataM NAzujANa, evaM navavidhaM garma evaM divyApi kAmabhogA maNasAvi na sevai na sevAne sevataM nAzunAi, evaM jAyAeva na sevei na sevAveda sevataM nAthujANai evaM kAeNAmi na seveda na sevAveda sevataM nAnujANa evaM evaM jaGkArasavidhaM baMgaceraM sammaM AyaraMtastra kammanijrA bhavai, aNAyaraMtassa kammabaMdho bhavaiti nAUNa AseviyabvaM / dasaviho samaNadhammo bhaNio, idANiM evaM dasa bahe sama yathamme mUlaguNA uttaraguNA samayayArijati - saMjamasayama kiMcaNiyaMbakaceragahaNa mUlaguNA gahiyA bhavati, taMjA-- saMjamaggahaNaM padamA ahiMsA gahiyA, For hate & Personal Use Oily ~57 ~ 1 drumapu SpikA0 dharmanikSepaH // 23 // nbrary dig
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [43], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: * A prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| lakSaNo vakSyamANa iti gaathaarthH| ukto dharmaH, sAmprataM maGgalasyAvasaraH, taca prAgnirUpitazabdArthameva, tatpunarnAmAdibhedatacatuoM, tatra nAmasthApane kSuNNatvAtsAkSAdanAdRtya dravyabhAvamaGgalAnidhitsayA''ha davve bhAve'vi a maMgalAI davammi puNNakalasAI / dhammo u bhAvamaMgalametto siddhitti kAUNaM // 44 / / vyAkhyA- dravyaM' iti dravyamadhikRtya bhAva iti bhAvaM ca maGgale apizabdAnAmasthApane ca / tantra 'dabvammi puNNakalasAI dravyamadhikRtya pUrNakalazAdi, AdizabdAt khastikAdiparigrahaH, dharmastu tuzabdo'vadhAraNe dharma eva bhAvamaGgalaM / kuta etadityata Aha-ataH' asmAddhAtkSAntyAdilakSaNAt 'siddhiritikRtvA' mokSa itikRtvA, bhavagAlanAditi gAthArthaH // ayameva cotkRSTaM-pradhAnaM maGgalam, ekAntikatvAdAtyantikatvAcca, na pUrNakalazAdi, tasya naikAntikatvAdanAtyantikatvAca // sAmprataM 'yathodezaM nirdeza' itikRtvA hiMsAvipakSato|'hiMsA, tAM pratipAdayannAha hiMsAe paDibakyo hoi ahiMsA calamvihA sA u / dabve bhAve a tahA ahiMsa'jIvAivAotti // 45 // | saJcaggahaNeNaM musAbAda viratI gahiyA, bharagahaNeNaM mehuNaviratI gahiyA, akiMcANiyagaNeNaM apariggaho gahilo adatAdANaviratI ya gahiyA, jeNa sadehevi gi| saMgatA kAyacA tamA tAva aparimpahiyA gahiyA, jo sahahe nisvaMgI kaha so adilaM gehati ?, tamhA akiMcagivagahaNeNa adattAdANaviratI gahiyA ceva, bhadavA | egaggahaNe tajjAtIyAgaM garga kayaM bhavatitti vamhA ahiMsAgahoNa adinAdANaviratI gahiyA, saMttimavajjavatavogahaNeNa uttaraguNANaM gahaNaM kayaM bhavatti, dhammotidAraM gayaM. 1 tatra saMyamAdinA zAntipramukhena mUlottaraguNAkhyAna, dIpa anukrama RACCES ~58~
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti : [45], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dazabaikA vyAkhyA-tatra pramattayogAt prANavyaparopaNaM hiMsA, asyAH hiMsAyAH kim ?-pratikUla: pakSa pratipakSA-a- dumapuhAri-vRttiHpramattatayA zubhayogapUrvakaM prANAvyaparopaNamityarthaH, kim ?-bhavatyahiMseti, tatra 'caturvidhA' catuSpakArA a- pikA. hiMsA, 'davye bhAve atti dravyato bhAvatazcetyeko bhaGgA, tathA dravyato no bhAvataH tathA na dravyato bhAvatA, dharmanikSepaH // 24 // tathA na dravyato na bhAvata iti tathAzabdasamucito bhaGgatrayopanyAsaH, anuktasamukhayArthakatvAdasyeti, uktaM ca "tathA samucayanirdezAvadhAraNasAdRzyaprakAravacanevityAdi, tatrAyaM bhanakabhAvArtha:-dravyato bhAvatazceti, "jahA kei purise miavahapariNAmapariNae miyaM pAsittA AyanAihiyakodaMDajIve saraM NisirijA, se a4 mie teNa sareNa viddhe mae siA, esA dabbao hiMsA bhAvaovi" yA punadravyato na bhAvataHsA khalbIryA-3 disamitasya sAdho kAraNe gacchata iti, uktaM ca-"uccAliammi pAe iriyAsamiassa saMkamahAe / vAvajeja kuliMgI marija taM jogamAsajjA // 1 // ya tassa tapiNamitto baMdho suhumo vi desio samae / jamhA | so apamatto sA ya pamAotti nihiTThA // 2 // " ityAdi / yA punarbhAvato na dravyataH, seyam-jahA~ kevi pu-13 1 yathA kathita puruSo gUgaSapariNAmapariNataH mRrga dRSTvA AkAMkRSTakodaNDajIvaH zarai nimajeta , saca mRgastena pAreNa viddho mRtaH syAt, eSA dravyato hiMsA bhAvato'pi. 2 upAlite pAde daiyA~samitena saMkramaNArtham / vyApayeta kulizI viyeta taM yogamAsAdya ||1||3viindriyaaviH vi. pa. 4 ma ca tasya tanimitto bandhaH sUkSmo'pi dezitaH samaye / yasmAtso'pramattaH sA ca pramAda iti nirdiSya // 2 // 5 yathA kavimukhyaH mandamandaprakAzadeze saMsthitAbhISadalitakArya rakheM vAdA // 24 // | eSo'hiri ti tapapariNAmapariNataH nikRSThAsipatro buta hutaM chinyAta, eSA bhAvato disA na ivyataH, dIpa anukrama ~59~
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 45], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH daza. 5 Jar Education le rise maMdamaMdaSpagAsappadese saMThiyaM IsivaliakAyaM racuM pAsitA esa ahitti tavvahapariNAmapariNae NikahiyAsipatte duaM aM chiMdiyA esA bhAvao hiMsA na davbao // caramabhaGgastu zUnya iti, evaMbhUtAyAH hiMsAyAH pratipakSo'hiMseti / ekArthikAbhidhitsayA''ha - 'ahiMsa'jIvAivA oti' na hiMsA ahiMsA, na jIvAtipAtaH ajIvAtipAtaH, tathA ca tadvataH svakarmAtipAto bhavatyeva, ajIvazca karmeti bhAvanIyamiti / upalakSaNatvAceha prANAtipAtaviratyAdigraha iti gAthArthaH // sAmprataM saMyamavyAcikhyAsayA''hapuDhavidgabhagaNimAruyavaNassaImiticaDapaNidijIve // pehopepamANaparivaNamaNovaI kAe // 46 // vyAkhyA- puDhavAiyANa jAva ya paMciMdiya saMjamo bhave tesiM / saMghahaNAdi Na kare tiviheNaM karaNajoeNaM // 1 // ajIvehiM jehiM gahiehiM asaMjamo ihaM bhaNio / jaha potthadUsapaNae taNapaNae cammapaNae a // 2 // gaMDI kacchavi muTTI saMpuDaphalae tahA chivADI a / evaM potthayapaNayaM paNNattaM vI arAehiM // 3 // bahalapuhutehiM gaMDI potyo u tulago diiho| kacchavi aMte taNuo majjhe pihulo muNeanvo // 4 // caraMguladIho vA vAgiti muTThipotthago ahavA / cauraMguladIho cia caurasso hoi viNNeo // 5 // saMrpuDao dugamAI * upakaraNasaMjamo cUkAlaM puNa pahuca caraNakaraNA ayocchittinimittaM va gevhamANassa potyae saMjamo bhavada, cU0 1 pRthvyAdInAM paJcendriyANa saMgamo bhavetteSAm / saMghanAdi na karoti trividhena karaNayogena // 1 // 2 adhIveSu yeSu gRhIteSu asaMyamo bhaNita iha yathA pustakaduSyapaJcake tRNapathake carmapathake ca // 2 // 3 gaNDI kI muSTiphalarka tathA sUpATikA / etatpustakaparka pramaM vItarAgeH // 3 // 4 mAhalyaSTayutvAbhyAM gaNDIpustakaM tulyaM dIrtham kacchapI ante tanukaM madhye pRthu jJAtavyam // 4 // 5 caturaladIrgha vA vRtAkRti muSTipustakamathavA caturadIrghameva caturasraM bhavati vijJeyam // 5 // 6 saMpuTakaM dvikAdiphalakaM atra "saMyama" zabdasya bheda-prabhedAnAM vistRta varNanaM kriyate Forte & Personal Use City ~60~ ibrary dig
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka |||| dIpa anukrama [3] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 46 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH / / 25 / / phalagA vocchaM chivADimesAhe / taNupattosiarUvo hoi chivADI buhA beti // 6 // dIho vA hasso vA jo pihulo hoi appbaahllo| taM suNia samayasArA chivADipotthaM bhaNatIha // 7 // duvihaM ca dUsapaNaaM samAsao taMpi hoi nAyadhvaM / appaDilehiyadsaM duppaDilehaM ca viSNeyaM // 8 // appaDilehiadUse tUlI jabadhANagaM ca NAyavvaM / gaMDubadhANAliMgiNi masUrae caiva pottamae // 9 // palheMvi koyavi pAvara Navatae tahaya doNddhigaaliio| duSpaDilehia dUse evaM bIaM bhave paNagaM // 10 // paldevi hatthuttharaNaM koyavao rUapUrio paDao / daDhagAli dhoi potI sesa pasiddhA bhave bhedA // 11 // taNapaNagaM puNa bhaNiyaM jiNehiM kammaTThagaMThi dahaNehiM / sAlI bIhI kodava rAlaga raNNetaNAraM ca // 12 // OMya ela gAvi mahisI miyANamajiNaM ca paMcamaM hoi / tailiyA khallaga kosaga kittI ya bitie y|| 13 // taha viaDahiraNNAI tAi~ na geNhai asaMjamaM sAhU / vakSye rUpAdikAmataH / tanupatrocchritarUpaM bhavati saMpAdikAM budhA bruvate // 6 // 1 dIrghe vA havaM vA yatpRthu bhavatyalpabAhalyaM / tamuNitasamayasArAH pATikApustakaM bhaNanti iha // 7 // 2 dvividhaM ca dUSyapathakaM samAsatastadapi bhavati jJAtavyam / apratilekhitadUSyaM duSpratiDeyadhyaM ca vijJeyam // 8 // 3 apratilekhita dRSye tulikA upadhAnakaM ca zatavyaM gaNDopadhAnamAliGginI masUrakazcaiva potamayaH // 9 // (1) kharaDiyo. (2) bhUravigA. (3) saloma paTaH. (4) jIrNe. (5) sarazavi.pa. 4 prahAdi kutuSi prAvArakaH navatvak tathA ca idagAlikA duSpratilekhitadUSye etad dvitIyaM bhavetpathakam // 10 // 5 prahlAdi hastAstaraNaM kutupo rutapUritaH paTakaH / hagAlI ghotapotaM zeSAH praziddhA bhavanti bhedAH // 11 // 6 tRNapathakaM punarbhaNitaM janaiH karmASTakapranthidaddanaiH / zAlinIhiH kodravo rAlako'raNya tRNAni ca // 12 // 7 agomahiSIgANAmajinaM ca (varga) pathakaM bhavati / talikA sahakaM va kozakaH kRtizca dvitIye ca // 13 // (6) upAnada vardhaH pipalakasthAnaM dharmavi0pa0 8 tathA vikaTahiraNyAdIni tAni na gRhAti asaMyamatvAtsAdhuH / Ja Education beamations For ane & Personal Use City ~61~ 1 dumapuSpikA0 saMyamaH / / 25 / / www.brary.org
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [46], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| ta ThANAi jattha cee peha pamajjitu tattha kare // 14 // esA peha uvehA puNovi duvihA u hoi nAyabvA / vAvArAvAvAre vAvAre jahau gAmassa // 15 // eso uvikkhagoha avvAvAre jahA viNassaMtaM / kiM eyaM nu uvikkhasi? duvihAevittha ahiyaaro||16|| vAvAruvikkha tahiM saMbhoiya sIyamANa coei / coeI Iyara pihu pAvayaNIammi kajammi // 17 // avvAvArauvekkhA Navi coei gihiM tu sIaMtaM / kammesu bahuvihesuM saMjama eso uvekkhAe // 18 // paMDisAgarie apamajjiesu pAesu saMjamo hoi / te ceva pamajate - sAgarieN saMjamo hoi // 19 // pANAIsaMsattaM bhattaM pANamahavA vi avisuddhaM / uvagaraNabhattamAI jaM vA ahahai ritta hojAhi // 20 // taM pairiTTappavihIe avaha9saMjamo bhave eso / akusalamaNavaharoho kusalANa udI raNaM ceva // 21 // rjuyalaM maNavahasaMjama eso kAe puNa-jaM avassakajammi / gamaNAgamaNaM bhavai taM uvautto | sthAnAdi yatra cetayati prekSya pramAcaM tatra kuryAt // 14 // 1 eSA prekSA upekSA punariha dvividhA bhavati jJAtavyA / vyApArAvyApArayoH vyApAre yauna prAmasya // 15 // 2 eSa upekSakavAvyApAre yathA vinazyantam / kimetaM napekSase dvividhayApyatrAdhikAraH // 16 // vyApAropekSA tatra sAmbhogikAn sIdatazcodayAti / codayatItaramapi prAvadhAnike kArye // 17 // (1) pAvasthAdikam vi0pa0 / avyApAropekSA naiva codayati gRhinaM sIdantam / karma | bahuvidheSu eSa saMyama upekSAyAm // 18 // 5 pratisAmArike apramArjitayoH pAdayoH saMyamo bhavati / tAvega pramRjyamAnayorasAgArike saMyamo bhavati // 19 // (2) apasAgArie cU. prANAdisaMsakaM bharpha pAnamathavA'pi apizuddham / upakaraNamakAdi yadvAtirikaM bhavet // 20 // tatpariSThApanavidhinA | apahalaparsayamo bhavedeSaH / akuzalamanovacorodhaH kuzalAnAmudIraNaM caiva // 21 // 8 yugalaM manovacA saMyama eSa kAye punaravazvakAyeM / gamanAgamane bhavataste upayuktaH + dIpa anukrama ~62~
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [46], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa dazavaikA0kuNai sammaM // 22 // tavvaja kummassa va susamAhiyapANipAyakAyassa / havaha ya kAiyasaMjama ciTThatasseva damayahAri-vRttiH sAhussa // 23 // uktaH saMyamaH / Aha-ahiMsaiva tattvataH saMyama itikRtvA tadbhedenAsyAbhidhAnamayuktam, na, pikA saMyamasyAhiMsAyA eva upagrahakAritvAt, saMyamina eva bhAvataH khalvahiMsakatvAditi kRtaM prasaGgena / sAmprataM tapo'dhika tapaH pratipAdyate-taca dvidhA-vAdyamAbhyantaraM ca / tatra tAvahAdyamatipAdanAyAha aNasaNamUNoariA vittI saMkhevaNaM rsnycaao| kAyakileso saMlINayA ya bajho tabo hoi / / 47 // HI vyAkhyA-na azanamanazanam-AhAratyAga ityarthaH, tatpunardvidhA-itvaraM yAvatkathikaM ca, tatrevaraM-parimita-II kAlaM, tatpunazcaramatIrthakRttIrthe caturdhAdiSaNmAsAntam , yAvatkadhikaM tvAjanmabhAvi, tatpunazceSTAbhedopAdhi-13 |vizeSatanidhA, tadyathA-pAdapopagamanamiGgitamaraNaM bhaktaparijJA ceti, tatrAnazaninaH parityaktacaturvidhAhArasyAdhikRtaceSTAvyatirekeNa ceSTAntaramadhikRtyaikAntaniSpratikarmazarIrasya pAdapasyevopagamanaM sAmIpyena vartanaM pAdapopagamanamiti, taca dvidhA-vyAghAtavanniAghAtavaca, tatra vyAghAtavannAma yatsihAgupadravavyAghAte sati kriyata iti, uktaM ca-"sIhAdisu abhibhUo pAdavagamaNaM karei thircitto| Aummi pahuppate viANi navari gIastho // 1 // " ityAdi, nirvyAghAtavatpunaryatsUtrArthatadubhayaniSThitaH ziSyAnniSpAdyotsargataH dvAkaroti samyak ||1||1sdvrg kUrmasyeva susamAhitapANipAdakAyasa / bhavati ca kAyikA saMyamastiSThata eSa sAdhoH // 2 // (1) ahiMsAyA upakArakA // 26 // lA(2) savAtmanA, rasiMhAdibhirabhUtaH pAdapopagamanaM karoti sthiracittaH / mAyudhi prabhavati vijJAya kevala gItArthaH // 1 // anukrama [1] tapasa: dvAdaza-bhedAnAM varNanaM kriyate ~63~
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| daza samAH kRtaparikarmA sankAla eva karoti, uktaM ca "cattAri vicittAI vigaInijjUhiyAiM cttaari| saMvacchare a doSiNa u egaMtariaM ca AyAmaM // 1||nnaaivigittttho a tavo chammAse parimiaMca AyAma / anne vi a chammAse hoi vigiTuM tavokammaM // 2 // vAsaM koDIsahiyaM AyAmaM kAu ANupuvvIe / giri4kaMdaraM tu gaMtuM pAyavagamaNaM aha karei // 3 // " ityAdi / tathA iGgite pradeze maraNaminitamaraNam, idaM ca saMha-12 nanApekSamanantaroditamazakuvatazcaturvidhAhAravinivRttirUpaM svata evodvartanAdikriyAyuktasthAvagantavyamiti, uktaM ca-"iMgiadesaMmi saba cauvihAhAracAyaNipphaNNaM / uvvattaNAdijuttaM NANeNa u iMgiNImaraNaM // 1 // "K ityAdi / bhaktaparijJA punastrividhacaturvidhAhAravinivRttirUpA, sA niyamAtsapratikarmazarIrasyApi dhRtisaMha-15 nanavato yathAsamAdhi bhAvato'vagantavyeti, uktaM ca-"bhattapariNANasaNaM tivihAhArAicAyaniephapaNaM / |sapaDikammaM niyamA jahAsamAhiM viNihi // 1 // " ityAdi uktamanazanam, adhunA UnodaratA-Unodarasya | bhAva UnodaratA, sA punardvividhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyata upakaraNabhaktapAnaviSayA, tatropakaraNe 1 catvAri vicitrANi vikRtiniyUDAni catvAri / saMvatsarI va dvau tu ekAntaritaM cAcAmlam // 1 // (1) rahitAni vi.pra.2 nAti vikRSTaM ca tapaH ghamAsAn parimitaM cAcAmlam / anyAnapi ca SaNmAsAn bhavati vikRSTa upaHkarma // 1 // 3 varSe koTIsahitamAcAmAmlaM kRtvA''nupUrvA / girikandarAMtu gatvA pAdapopagamanamatha karoti // 3 // 4 izitadeze khayaM caturSiyAhArasAyaniSpanaM / ursanAdiyukaM nAnyenaiva izinImaraNam // 1 // 5 bhaktaparijJA'nazana trivighAhArAdiyAmaniNanam / sapratikarma niyamAt yathAsamAdhi vinirdim // 1 // CIRST dIpa anukrama ~64~
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| C dazavaikA. jinakalpikAdInAmanyeSAM vA tazyAsaparANAmavagantavyA, na punaranyeSAm, upadhyabhAve samagrasaMyamAbhAvAddu mapuhAri-vRtti |atiriktAgrahaNato vonodarateti, uktaM ca-"jaM vaha uvayAre uvagaraNaM taM si hoi uvagaraNaM / airega a-1|pikA. dahigaraNa ajayaM ajao pariharaMto // 1 // " ityAdi / bhaktapAnodaratA punarAtmIyAhArAdimAnaparityAgavato tapo'dhika // 27 // veditavyA, uktaM ca-"battIsaM kira kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliApa aTThA-1 vIsaM have kavalA // 1 // kaivalANa ya parimANaM kukuDiaMDayapamANametaM tu / jo vA avigiavayaNo vayaNammi laheja vIsattho ||shaa" ityAdi, evaM vyavasthite satyUnodaratA alpAhArAdibhedataH paJcavidhA bhavati, uktaM caappAhAra avaDDA dubhAga pattA taheva kiMcUNA / aTTha duvAlasa solasa cauvIsa tahekkatIsA ya // 1 // ayamatra bhAvArtha:-alpAhAronodaratA nAmaikakavalAdArabhya yAbadaSTI kavalA iti, atra caikakavalamAnA jaghanyA, a-18 STakavalamAnA punarutkRSTA, zeSabhedA madhyamA ca, evaM navabhya Arazya yAvad dvAdaza kavalAstAvadapAGkhanodaratA jaghanyAdibhedA bhAvanIyA iti, evaM trayodazabhya Arabhya yAvatSoDaza tAvad dvibhAgonodaratA, evaM saptadazabhya Arabhya yAvacaturvizatistAvatmAsA, itthaM paJcaviMzaterArabhya yAvadekatriMzattAvatkiJcidUnodaratA, jaghanyAdibhedAH sudhiyA'vaseyA, evamanenAnusAreNa pAne'pi vAcyAH, evaM yoSito'pi draSTavyA iti, bhAvo M27 // yadvartata upakAre upakaraNaM tadasya bhavatyupakaraNa / atirekamadhikaraNamayatamayataH paribhuSan // 1 // 2 dvAtrizaskila kabalA AhAraH kukSipurako bhagitaH 4 puruSasa mahilAyAH aSTAviMzatiH suH kavatAH // 1 // 3 kavalAnAM ca parimArNa kukukhyaNDakapramANamAtrameva / yo vA'vikatavadano vadane kSipet vizvalaH // 2 // PASSACREACHES dIpa anukrama ATES ~65~
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka nodaratA punaH krodhAviparityAga iti, uktaM ca-"kohAINamaNudiNaM cAo jiNavayaNabhAvaNAo a / bhA veNoNodariA paNNattA vIarAgehi // 1 // " ityAdi / uktonodaratA, idAnI vRttisaGgrepa ucyate-sacA IPIgocarAbhigraharUpaH, te cAnekaprakArAH, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, tatra dravyato nilepAdi prA-IP miti, uktaM ca-"leDamalevaDhaM vA amurga davvaM ca aja ghicchAmi / amugeNa va daveNaM aha dabbAbhi-|| ggaho nAma // 1 // aTTa u goaramUmI elugavikkhabhamittagahaNaM ca / saggAmaparaggAme evaiya gharA ya khibhattammi // 2 // juja gaMtupacAgaI a gomuttiA pyNgvihii| peDA ya adbhapeDA ambhitaravAhisaMcukA // 3 // kAle abhiggaho puNa AdI majjhe taheva avasANe / appatte saikAle AdI bii majjha tahate // 4 // dirtagapahicchayANaM bhaveja muhama pi mA hu aciyat / iti appattaatIte pavattaNaM mA ya to mAjhe // 5 // KukkhittamAicaragA bhAvajuA khalu abhiggahA hoti / gAyanto aruaMtoja deha nisannamAdI vA // 6 // kodhAdInAmanudinaM tyAgaH jinavacanabhAvanAtaca / bhAvenonodaratA prAptA viitraagaiH||1||2 lepakara alepakadA'mukaM vyaM cAya mahISyAmi / amukeNa |vA dravyeNAsau dravyAbhiSado nAma // 1 // 3 aSTa tu gocarabhUmayaH etaka (dehalI) viSkambhamAtraparNa ca / khapAne parapAme etAvanti gRhANi ca kSetre // 2 // INIRcI gatvApratyAgavizva gomUtrikA ptaakiicii| peTA cApeTA abhyantarabAbazambake kAle'bhiprahaH punarAdI madhye tathaivAvasAne / aprApta smRtikAle AdiH dvitIye madhyaH tRtIye'ntaH ||4||6daaykpdiicchkvorbhuut sUkSmA'pi maivAprItiH / ityaprAptAzItayoH pravartanaM ca mA ca (bhUta) tato madhye // 5 // | utkSiptacarakaravAyA bhAvayutAra khala abhiyahA bhavanti / gAyana kSa yayAti niSaNNAdiyoM // 1 // dIpa anukrama + +K SE ~66~
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 47 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA0 hAri-vRttiH // 28 // | osakaNa ahisakaNaparaMmuhAlaMkio naro vAvi / bhAvaNNayareNa juo aha bhAvAbhiggaho NAma ||7||" ukto vRttisaMkSepaH, sAmprataM rasaparityAga ucyate tatra rasAH kSIrAdayastatparityAgastapa iti uktaM ca- "bigehUM vigaIbhIo vigahagayaM jo u bhuMjae sAhU / vigaI vigahasahAvA vigaI vigaI balA i // 1 // vigii| pariNaidhammo moho jamudijae udiSNe a / suhRvi cittajayaparo kahaM akajje Na vahihiti ? // 2 // dAvAnalamajjhagao ko taduvasamaTTayAi jalabhAI / santevi Na sevijjA ? mohANaladIviesuvamA // 3 // ityAdi, ukto rasaparityAgaH, sAmprataM kAyakleza ucyate sa ca vIrAsanAdibhedAcitra iti uktaM ca- "vIrAsaNa ukkaDagAsagAi loAio ya viSNeo / kAyakileso saMsAravAsanivvea heunti // 1 // vIrAsaNAisu guNA kAyaniroho dayA a jIvesu / paraloamaI a tahA bahumANo ceva annesiM // 2 // nissaMgayA ya pacchApurakammavivajraNaM ca loaguNA / dukkhasahattaM naragAdibhAvaNAe ya nibbeo // 3 // " tathA'nyairapyuktam- "pazcAtkarma 1] avaSyaSNamabhiSvaSkaNaparAmukhAlato naro vA'pi / bhAvenAnyatareNa yutaH asau bhAvAbhipraho nAma // 7 // 2 vikRrti vikRtibhItaH vikRtiyataM yastu mujhe sAdhuH / vikRtirvikRtikhabhAvA vikRtirvigarti balAtrayati // 1 // 3 vikRtiH pariNatidharmA moho yadudIryate udIrNe ca supi cittajayaparaH kathamakAyeM na vartsyati // 9 // 4 dAvAnalamadhyagataH kAdupazamArthAya jalAdIni / sanyapi na seveta ? mohAnaladIpita eSopamA // 3 // 5 bIrAsanamutkaTukAsanaM va chovAdikaca vijJeyaH / kAyaklezaH saMsAravAsanirvedaheturiti // 1 // 6 vIrAsanAdiSu guNAH kAyanirodho dayA va jIveSu / paralokamatica tathA bahumAna vaivAnyeSAm // 2 // 7 nissaMgatA ca pacAtpUrvakarmavivarjanaM na locaguNAH / duHsahatvaM narakAdibhAvanayA va nirvedaH // 3 // For & Personal Use City ~67~ 1 drumapu SpikA0 tapo'dhi0 // 28 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama purako (maI ) ryApathaparigrahaH / doSA hyete parityaktAH, zirolocaM prakurvatA // 1 // " ityAdi / gataH kAyaklezA, sAmprataM saMlInatocyate iyaM cendriyasaMlInatAdibhedAcaturvidheti, uktaM ca-"iMdiakasAyajoe paDaca saMlINayA muNeyabdhA / tahaya vivittAcariA paNNattA bIarAgehiM // 1 // " tatra zrotrAdibhirindriyaH zabdAdiSu sundaretareSu rAgadveSAkaraNamindriyasaMlInateti, uktaM ca-"saddesu a bhaddayapAvaesu soavisayamuvagaesu / tuTTeNa va ruTeNa va samaNeNa sayA Na hoavvaM // 1 // " evaM zeSendriyeSvapi vaktavyam , yathA-- vesu abhaddagapAvaesu" ityAdi / uktendriyasallInatA, adhunA kaSAyasaMlInatA-sA ca tadudayanirodhodIrNavi-2 kalIkaraNalakSaNeti, uktaM ca-"udayasseba niroho udayaM pattANa vA'phalIkaraNaM / jaM ittha kasAyANaM kasAyasaMlInatA esA // 1 // " ityAdi, uktA kaSAyasaMlInatA, sAmprataM yogasaMlInatA-sA punarmanoyogAdInAmakuza lAnAM nirodhaH kuzalAnAmudIraNamityevaMbhUteti, uktaM ca-"apasatthANa niroho jogANamudIraNaM ca kuslaannN| 4 kajammi ya vihigamaNaM joe saMlINayA bhnniaa||1||" ityAdi / uktA yogasaMlInatA, adhunA viviktacaryA, 1 indriyakaSAyayogAna pratIma salInatA muNitavyA / tathA ca thiyikA caryA prAptA vItarAgIH // 5 // 2 zabdeSu ca bhadrakathApakeSu zrotraviSayamupagateSu / hena cA kaDena vA zramaNena sadA na bhavitavyam // 1 // 3 rUpeSu ca bhanakapApakeSu, 4 udayasyaiva nirodha udayatrAptAnAM vA'kalIkaraNam / yatra kaSAyANAM 151 kavAyasaMlInataiSA // 1 // 5 aprazastAnAM nirodho yogAnAmudIraka va kuzalAnAm / kArye ca vidhigamanaM yoge saMplInatA bhagitA // 1 // BASEARSHAN ~68~
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama vazavaikA0sA punariyam-"ArAmujjANAdisu thIpasupaMDagavivajiesujaM ThANaM / phalagAdINa ya gahaNaM taha bhaNiyaM 1 dumapuhAri-vRttiH esaNijANaM // 1 // " gatA viviktacaryA, uktA saMlInatA / 'bajajho tavo hohI' iti etadanazanAdi vAyaM tapo / pikA bhavati, laukikairapyAsevyamAnaM jJAyata itikRtvA bAhyamityucyate viparItagrAheNa vA kutIrthikairapi kriyata // 29 // tapo'dhi0 18 itikRtvA iti gaathaarthH|| uktaM bAhyaM tapaH, idAnImAbhyantaramucyate / taca prAyazcittAdibhedamiti, Aha ca paukichattaM viNao veAvazcaM taheva sajjhAo / sANaM ussaggo'vi a ambhitaro tavo hoi // 48 // ArAmodyAnAdiSu zrIpazupaNDakavivarjiteSu sthAnam / phalakAdInAM ca maharNa tathA bhaNitameSaNIyAnAm // 1 // (1) tava mAlocaNA nAma avassakarapijesu 5 bhikkhAyariyAiesa jaipi bhavarAho natthi tahAci aNAloie aviNao bhakdatti kAUNa acassa bAloetavyaM, to ai kici aNesaNAibhavarAI sarebA, so vA Ayario kici sArelA, tamhA AkhoeyavaM, AloyagaMti vA pagAsakaraNati vA akSaNati vA visohitti vA emar3A / idANi padikamaNaM, taM ca micchAmidukaDasahutaM bhAbhavaDa taMjahA-koI sAra bhikmAyariyAe gacchanto kadApamatto iriyaM na sohei, na ya saMni samae kici pANavirAhaNaM karI. tAhe so micchAdakaDeNeca sajmA evaM sesasamitImuni guttImu, jatya asamitittarNa kara Naya mahanto avarAho bhane picchAdukaDeNeca muddhI bhavatitti / tadubhayaM nAma jattha AlovarNa paDikamarNa egiviyAgaM jIvANaM saMghaparitAvaNAviSu kaemu Autassa bhavanti / vivego nAma parihAvaNaM, teca AhArovAhisevAsaNANasaMbhattAma umpamAdIsa ya kAraNesu asuddhANaM bhavada / idANi kAutsagge, soya kAusammotti vA viutsagotti vA egahA, soya kAustambho imehiM kibaha taMjadA-gAvAnaIsaMtAre gamaNAgamaNamubhiNadasaNAvarasagAdisu kAraNesu bahuvido bhavada / idANi tabo, so paMcarAIviyANi AdikAUNa bahuviyappo bhavaitti / tathA chedo nAma assa kassani sAhuNo tahArUvaM avarAI pAUNa parivAo chijA, taMjahA- ahorattaM vA pakvaM vA mAsa vA saMvaccharaM vA, evamAdicchedo bhavati / mUle nAma kho ceca se pariyAo mUlato chinai / magabahuppo nAma IC // 29 // sambacchedapatto kiMci kArya kareUNa tavaM tatto puNoni vikkhA kjaa| pAradhI nAma vettAto desato vA nicchumada / udaaNabadamUlapAraMciyANi desaM kAlaM saMjanavirAirSa purisaM paDuba vijvatitti pacchittaM gataM. ~69~
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [48], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka vyAkhyA-tantra pApaM chinattIti pApacchit, athavA yathAvasthitaM prAyazcittaM zuddhamasminniti prAyazcittamiti, uktaM ca-"pAvaM chiMdaha jamhA pAyacchittaMti bhaNNae tamhA / pAeNa vAvi cittaM cisohaI teNa pacchittaM // 1 // di tatpunarAlocanAdi dazadheti, uktaM ca-"AloyaNapaDikkamaNe mIsavivege tahA viussagge / tavacheamUla aNavaThThayA ya pAraMthie va // 1 // " bhAvArtho'syA AvazyakavizeSavivaraNAdavaseya iti / uktaM prAyazcittaM, sAmprataM vinaya ucyate-tatra vinIyate'nenASTaprakAraM karmeti vinaya iti, uktaM ca-"vinayaphalaM zuzrUSA guruhizuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM viratirviratiphalaM cAvanirodhaH // 1 // saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarA phalaM dRSTam / tasmArikrayAnivRttiH kriyAnivRtrayogitvam // 2 // yoganirodhAdbhavasantatikSayaH santatikSayAnmokSaH / tasmAtkalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinyH|| 3 // " sa ca jJAnAdibhedAt saptadhA, uktaM ca-"NANe daMsaNacaraNe maNavAikAovayArio vinno| NANe paMcapagAroM mahaNANAINa saddahaNaM // 1 // bhattI taha bahumANo taddidvatthANa sammabhAvaNayA / vihigahaNabhAsovi a eso viNao jiNAbhihio // 2 // pApaM chitti yasmAt prAyazcittamiti bhaNyate tasmAt / prAyeNa vApi cittaM vizodhayati tena prAyazcittam // 1 // 2 AlocanA pratikramaNaM mitraM | vivekastathA vyutsargaH / paracheko mUlamanavasthApyaM ca pArAdhikaM caiva // 1 // ata eva nAtra cUNAMviSa sthAnadarzanam. 4 jJAne darzane caraNe manovAkAyeSu aupacAriko vinayaH / jJAne pacaprakAra: matijJAnAdInAM zraddhAnam // 1 // 5 bhaktisAvA bahumAnaH tadRSTArthAnAM sampagbhAvanatA / vidhimahaNamabhyAso'pi |ca eSa vinayo jinAbhihitaH // 2 // dIpa SAKCAX RECRACK anukrama [1] ~70~
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 48 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazakAo hAri-vRttiH 11 2011 sussUsaNA aNAsAyaNA ya viNao a daMsaNe duviho / daMsaNaguNAhie kajjai susmRsaNAviNao // 3 // saMkArambhuTThANe sammANAsaNa abhiggaho taha ya / AsaNaaNuppayANaM kiikammaM aMjaligaho a // 4 // eMtasmaiNugacchaNayA Thiassa taha pajjuvAsaNA bhaNiyA / gacchaMtANuvvayaNaM eso mussUsaNAviNao // 5 // ittha ya sakkAro-thuNaNavaMdaNAdi abhuTThANaM-jao dIsaha tao caiva kAyavvaM, saMmANo vasthapattAdIhiM pUjaNaM, AsaNAbhiggaho puNa-acchaMtassevApareNAsaNANayaNapubvagaM ubavisaha etthati bhaNaNaMti, AsaNaaNuppadANaM tu ThANAo ThANaM saMcAraNaM, kiikammAdao pagaDatthA / aNAsAyaNAviNao puNa paNNarasaviho, taMjahA - "tisthagara ghamma Ayaria vAyage thera kulagaNe saMdhe / saMbhoiya kiriyAe~ mahaNANAINa ya taheva // 1 // " ettha bhAvaNA-titthagarANamaNAsAyaNAe titthagarapannattassa dhammassa aNAsAyaNAe / evaM sarvatra draSTavyam / "kA~ 1 zuzrUSA anAzAtanA ca vinayaH darzane dvividhaH / darzanaguNAdhikeSu kriyate zuzrUSAvinayaH // 3 // 2 satkAro'bhyutthAnaM sanmAnamAsanAbhiprahasvadhA va AsamAnupradAnaM kRtikarmAhi // 4 // 3 Agacchato'nugamane sthitastha tathA paryupAsanA maNitA gacchato'nuvajanameSa zuzrUSAvinayaH // 5 // 4 atra ca sarakAraH--sAvanayandanAdi abhyutthAnaM---yatra dRzyate tatraiva kartavyaM sammAnaM vamrapAnAdibhiH pUjanam AsanAbhigrahaH punaH tiSThata evAdareNAsanAnayanapUrvakamupavizatAtretibhaNanam AsanAnupradAnaM tu sthAnAt sthAnaM saJcAraNaM, kRtikarmAdayaH prasiddhAH anAzAtanAvinayaH punaH pAdazavidhastadyathA tIrthaMkaradharmAcArya vAcake sthavirakulagaNe / sAmbhogike kriyAyAM ca matijJAnAdInAM ca tathaiva // 1 // 5 kiriA NAma atyavAo maNNati taMgahA--asthi AyA asthi jIvA evamAdI, jo evaM Na saddaddadda vivarIyaM vA paNNane tena kirinA AsAditA bhavati 6 atra bhAvanA tIrthakarANAmanAzAtanayA tIrthaMkarapraprastha dharmasthAnAkAnamA 7 kartavyA punarbharbihumAnastathaiva varNavAdava arhadAdInAM kevalajJAnAvasAnAnAm // 1 // Forte & Personal Use City ~71~ 1 drumapu SpikAo tapo'dhi0 // 30 // Kabayang
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [48], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| 64545 BAB85 yavyA puNa bhattI bahumANo taha ya vaNavAo a| arihaMtamAiyANaM kevalaNANAvasANANaM // 1 // " ukto darzanavinayaH, sAmprataM cAritravinaya:-"sAmAiyAicaraNassa sadahANaM taheva kAraNaM / saphAsaNaM paravaNamaha pu-|4|| rajo bhabvasattANaM // 1 // meNavaikAiyaviNao AyariyAINa savvakAlaMpi / akusalamaNoniroho kusalANa udIraNaM thy||2||" idAnImaupacArikavinayA, sa ca saptadhA,-abhAsa'cchaNachaMdANuvattaNaM kayapaDikiI thy| kAriyaNimittakaraNaM dukkhattagavesaNA taya ||1||tii desakAlajANaNa sabbatthesu tahayaNumaI bhnniyaa| ucaArio u viNao eso bhaNio samAseNaM // 2 // " tettha abhAsakchaNaM AesasthiNA Niccameva A yariyassa anbhAse-adUrasAmatthe accheabba, chaMdo'Nuvattiyabyo, kayapaDikiI NAma pasapaNA AyariyA suuttasthatadubhayANi dAhiti Na NAma nijarati AhArAdiNA jaiyavyaM, kAriyaNimittakaraNaM sammamatthapadamahejAvieNa viNaeNa biseseNa vahiavyaM, tayaTThANuDhANaM ca kAyanvaM, sesa bhedA pasiddhA / ukto vinayaH, idAnIM sAmAyikAvicaraNAnA baddhAna tathaiva kAyena / saMsparzanaM prarUpaNamadha purato bhavyasatyAnAM // 1 // 2 manovAkAyikavinayaH bhAcAyaudInAM sarvakAlamapi / kuzAlamanonirodhaH kuzalAmAmudIraNaM tathaiva // 2 // (1) AyarimAiMga avANaparissaMtANaM sausA u Arambha jAna pAyatalA tAva parameNa AdareNa visthAmaNaM cU. | 3 abhyAsasthAnaM chando'nuvartanaM kRtapratikRtisAra / kAritanimittakaraNaM duHkhAtagaveSaNaM tathA ca // 1 // 4 tathA dezakAlakSAnaM sAdhu tathA cAnumatirbha|NitA / aupacArikastu vinaya eSa bhaNitaH samAsena // 1 // 5 tatra abhyAsasthAna AdezAdhinA nikha mevAcAryasya abhyAse--adUrAsane sthAtavyam , chando'nuvartitavyaH, kRtapratikatinAma-prasamA AcAryA satramartha tanubhayaM vA dAsyanti na nAma nirjareti AhArAdinA yavitavyaM, kArita nimittakaraNaM sabhyayarthapadamadhyApisamasyA vinayena vizeSeNa vartitavyaM, tadanuSThAnaM ca kartavya, zeSAH mevAH prasiddhAH / dIpa anukrama daza.6 JanElicatatli bAra ~72~
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti : [48], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| SSC ADS dIpa anukrama [vaiyAvRttyam-tatra vyAptabhAvo vaiyAvRttyamiti, uktaM ca-"beAvaccaM vAvaDabhAvo iha dhammasAhaNaNimitta dumapuhAri-vRttiH aNNAdiyANa vihiNA saMpAyaNamesa bhAvattho // 1 // Ayaria ucajjhAe thera tavassI gilANasehANaM / sA-1 pikA hammiyakulagaNasaMghasaMgayaM tamiha kAyavvaM // 2 // tattha Ayario paMcaviho, taMjahA-paccAvaNAyario disA- tapo'dhi0 // 31 // dAyario sattassa uddesaNAyario susassa samuddessaNAyario vAyaNAyariozi, uvajjhAo pasiddho ceca, thero nAma jo gacchassa saMThiti karei, jAisuapariyAyAisu vA thero, tavassI nAma jo uggatavacaraNarao, gilANo nAma rogAbhibhUo, sikkhago NAma jo ahuNA pabvaio, sAhammio NAma ego pavayaNao Na liMgao, ego liMgao Na pavayaNao, ego liMgao vi pavayaNao vi, ego Na liMgao Na pavayaNao, kulagaNasaMghA pasiddhA ceva / idAnIM sajjhAo, so a paMcaviho-vAyaNA pucchaNA pariahaNA aNuppehA dhammakahA, *jinasya dharmo jinadharmaH, vinayadhammaH / sa ca-"mUlAva saMdhappabhavyo dumarasa " ityAvi, yataH "viNo sAsaNe mUlaM viNako nimnANasAhago / viNayAu | viSNamujhassa ko dhammo ko to // 1 // viNayAu nANaM nAgAu saNa saNAu caraNaM tu / caraNahito mukto mukkhe muktaM aNAbAI / / 2 iti pra. vinayAtparaM" mApatya vyApUtabhAvaH iha dharmasAdhananimittam, abhAvikAnAM vidhinA sampAdana meSa bhAvArthaH // 1 // AcAveM upAdhyAye sthapire tapakhini glAne shaiksske| vaha kattavyam // 2 // tatrAcAryaH pnycvidhH| tadyathA-prajAjanAcAyaH dizAcAyaH sUtrasvAdazanAcAyaH sUtrasa samuddezanAcAyaH vAcanAcArya iti, upAdhyAyaH prasiddha eva, sthapiro nAma yo gacchasya saMsthitiM karoti, jAti (janma) zrutaparyAyairvA sthaviraH, tapasI nAma ya upatapakSaraNarataH | | glAno nAma rogAmibhUtaH, zaikSako nAma yo'dhunA prabajitaH, sAdharmiko nAma ekaH pravacanato na liGgataH, eko lizto ma pravacanataH, eko limato'pi pravacana-18 to'pi, eko na sito na pravacanataH, phulagaNasahAH prasiddhArthava / idAnI khAdhyAyaH, saca patravidhaH-vAcanA pracchanA parivartanApekSA bharmakayA / 8 sAdharmika JanEkcanonline ~73~
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [48], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| vAyaNA nAma sissassa ajjhAvaNaM, pucchaNA suttassa atthassa vA havai, pariahaNA nAma pariaNaMti vA a-LPI bhassaNaMti vA guNaNaMti egaTThA, aNuppehA nAma jo maNasA pariaddei No vAyAe, dhammakahA NAma jo a-18 hiMsAilakkhaNaM sabvaNNupaNIaM dhamma aNuorga vA kahei, esA dhammakahA / gataH svAdhyAyaH, idAnIM dhyAnamucyate-tatpunarAAdibhedAcaturvidham , tadyathA-ArtadhyAnaM raudradhyAnaM dharmadhyAnaM zukladhyAna ti, tatra "rA-IP jyopabhogazayanAsanavAhaneSu, strIgandhamAlyamaNiratnavibhUSaNeSu / icchAbhilASamatimAtramupaiti mohAdu, dhyAna tadAtamiti tatpavadanti tajjJAH // 1 // saMchedanadahanabhaJjanamAraNazca, bandhaprahAradamanairvinikRntanaizca / yo yAti rAgamupayAti ca nAnukampAM, dhyAnantu raudramiti tatpravadanti tjjnyaaH||2|| sUtrArthasAdhanamahAvratadhAra-2 4ANeSu, bandhanamokSagamanAgamahetucintA / paJcendriyavyuparamazca dayA ca bhUte, dhyAnaM tu dharmamiti tatpravadanti hai tajjJAH // 3 // yasyendriyANi viSayeSu parAzukhAni, saGkalpakalpanavikalpavikAradoSaiH / yogaiH sadA bibhirho| nibhRtAntarAtmA, dhyAnottamaM pravarazuklamidaM vadanti // 4 // Arte tiyegitistathA gatiradho dhyAne tu raudre sadA, dharma devagatiHzubhaM bata phalaM zukle tu janmakSayaH / tasmAd vyAdhirugantake hitakare saMsAranirvAhake, dhyAne zuklabare rajApramathane kuryAt prayatnaM budhH||5||" iti / uktaM samAsato dhyAna, vistaratastu dhyAnazatavAcanA nAma ziSyasyAdhyApanam / pracchanA sUtrasya arthasya vA bhavati / parivartanA nAma parivartanamiti bA abhyasanAmiti vA guNanamiti vA ekArthAH / anuprekssaa| nAma yo manasA parivattepati na vAcA / dharmakathA nAma yo'hiMsAdilakSaNaM sarvapraNItaM dhammai manuyoga vA kathayati, eSA dharmakathA. dIpa anukrama ~74~
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] :+ bhASya + [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [48 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH / / 32 / / Juer Educu kAdavaseyamiti / sAmprataM vyutsargaH, sa ca dvidhA dravyato bhAvatazca dravyatazcaturdhA - gaNazarIropadhyAhArabhedAt, bhAvatazcitraH krodhAdiparityAgarUpatvAttasyeti, uktaM ca- "devve bhAve a tahA duhA visaggo cau vviho dabbe / gaNadehovahibhatte bhAve kohAdicAo ti // 1 // kAle gaNadehANaM atirittA suddhbhttpaagaannN| kohAiyANa sayayaM kAyavyo hoi cAo ti // 2 // ukto vyutsargaH, 'abhitarao tavo hoha' tti, idaM prAyazcittAdi vyutsargAntamanuSThAnaM laukikairanabhilakSyatvAttannAntarIyezva bhAvato'nAsedhyamAnatvAnmokSaprAsyantaraGgatvA cAbhyantaraM tapo bhavatIti gAthArthaH // zeSapadAnAM prakaTArthatvAt sUtrapadasparzikA niryutikRtA noktA, khadhiyA tu vibhAge (na) sthApanIyeti / atrAha - 'dharmo maGgalamutkRSTamityAdI dharmagrahaNe sati ahiMsAsaMyamata pograhaNamayuktaM, tasyAhiMsAsaMyamataporUpatvAvyabhicArAditi, ucyate, na, ahiMsAdInAM dharmakAraNatvAdarmmasya ca kAryatvAtkAryakAraNayozca kathaJcidbhedAt kathaMcidbhedazca tasya dravyaparyAyo bhayarUpatvAt uktaM ca - "rNatthi puDhavIvisiddho ghaToti teNa jujjai aNaNNo / jaM puNa ghaDati puSvaM nAsI puDhabIha to anno // 1 // " ityAdi, gamyAdidharmavyavacchedena tatkharUpajJApanArtha vA'hiMsAdigrahaNamaduSTamityalaM vistareNa // Aha + vRtti:) 1 dravye bhAve ca tathA dvidhA vyutsargaH caturvidho dravye / gaNadehopathimakeSu bhAve kodhAdiyAga iti // 1 // kAle gaNadehayoH atirikAzubhapAnAnAm / zroSAdikAnAM satataM karttavyo bhavati svAga iti // 2 // 2 nAsti pRthvIvizvaSTa paTa iti yattena yujyate ananyaH / punarvaTa iti pUrve nAsIbivyAkhato'nyaH // 1 // Fore&Personal Use City ~75~ 1 dumapu SpikA0 tapo'dhi0 // 12 // brary dig
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [48 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education Un - ahiMsAsaMyamataporUpoM dharmo maGgalamutkRSTamityetadvacaH kimAzAsiddhamAhosviyuktisiddhamapi ?, azocyate, ubhayasiddhaM, kuto ?, jinavacanatvAt, tasya ca vineyasattvApekSayA''jJAdisiddhatvAt, Aha ca niryutikAraH - jiNavaNaM siddhaM caiva bhaNNae katthaI udAharaNaM / Asajja va soyAraM heU'vi karhici bhaNNelA // 49 // vyAkhyA - jinA: prAgnirUpitavarUpAH teSAM vacanaM tadAjJayA siddhameva-satyameva pratiSThitameva avicAryamevetyarthaH kutaH ?, jinAnAM rAgAdirahitatvAt, rAgAdimatazca satyavacanAsambhavAt uktaM ca-- "rAgAdvA dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtam / yasya tu naite doSAstasyAnRtakAraNaM kiM syAt ? // 1 // " ityAdi, tathApi tadhAvidhazrotrapekSayA tatrApi bhaNyate kacidudAharaNam, tathA Azritya tu zrotAraM heturapi kacidbhaNyate, na tu niyogataH, tuzabdaH zrotRvizeSaNArthaH, kiMviziSTaM zrotAram ? - paTudhiyaM madhyamadhiyaM ca na tu mandadhiyam iti, tathAhi paTudhiyo hetumAtropanyAsAdeva prabhUtArthAya gatirbhavati, madhyamadhIstu tenaiva bodhyate, na vitara ityarthaH / tatra sAdhyasAdhanAnvayavyatireka pradarzanamudAharaNamucyate, dRSTAnta ityarthaH, sAdhyadharmAnvayavyatirekalakSaNaca hetuH, iha ca hetumulasya prathamamudAharaNAbhidhAnaM nyAyAnugatatvAttadbalenaiva hetoH sAdhyArthasAdhakatvopapatteH kaciddhetumanabhidhAya dRSTAnta evocyata iti nyAyapradarzanArthaM vA, yathA gatipariNAmapariNatAnAM jIvapudgalAnAM gatyupaSTambhako dhamrmAstikAyaH, cakSuSmato jJAnasya dIpavat, uktaM ca- "jIvAnAM pudgalAnAM ca gatyupaSTambhakAraNam / dharmAstikAyo jJAnasya, dIpacakSuSmato yathA // 1 // " tathA kaciddhetureva kevalo'bhighI Forte & Personal Use City ~76~ by dig
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [49], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 33 // aa yate na dRSTAntaH, yathA madIyo'yamazvo, viziSTa cihnopalabdhyanyathAnupapatterityalaM prasaGgeneti gAthArthaH // tathAkatthai paMcAvayavaM dasahA vA savvahA na paDhisiddhaM / na va puNa savvaM bhaNNai haMdI saviAramakkhAyaM // 50 // vyAkhyA- zrotAramevAGgIkRtya kacitpazcAvayavaM 'dazadhA veti kacidazAvayavaM, 'sarvathA' guruzrotrapekSayA na pratiSiddhamudAharaNAdyabhidhAnamiti vAkyazeSaH, yadyapi ca na pratiSiddhaM tathApyavizeSeNaiva na ca punaH sarva bhaNyate udAharaNAdi kimityata Aha- 'haMdI saviAramakkhAyaM handItyupapradarzane, kimupapradarzayati ?, yasmAdihAnyatra ca zAstrAntare 'savicAra' sapratipakSamAkhyAtaM sAkalyata udAharaNAdyabhidhAnamiti gamyate, pa zcAvayavAzca pratijJAdaya:, yathoktam- "pratijJAhetUdAharaNopanayanigamanAnyavayavAH' (nyAyada0 1-1-32 ) | daza punaH pratijJAvibhaktyAdayaH, vakSyati ca "te va paiNNavihattI" ityAdi / prayogAzcaiteSAM lAghavArthamihaiva svasthAne darzayiSyAma iti gAthArthaH // sAmprataM yaduktam- 'jiNavayaNaM siddhaM caiva bhaNNaI katthaI udAharaNaM" ityAdi, tatrodAharaNahetvoH kharUpAbhidhitsayA''ha tatthAharaNaM duvihaM caumvihaM hoi ekamekaM tu / heU caDavviho khalu teNa u sAhijae attho // 51 // vyAkhyA - tatrazabdo vAkyopanyAsArtho nirdhAraNArthaM vA, udAharaNaM pUrvavat, tacca mUlabhedato 'dvividhaM dviprakAraM, caritakalpitabhedAt, uttara bhedatastu caturvidhaM bhavati, tayordvayorekaikamudAharaNamAharaNa 1 taddeza ratadoSo 3panyAsa4bhedAt, taca vakSyAmaH, tathA hinoti-gamayati jijJAsitadharmaviziSTAnarthAniti hetu:, sa 'caturvidhaH' For ane & Personal Use City ~77 ~ 2064-5-196 1 drumapu SpikA0 pratijJAdayo'vayavAH // 33 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [51], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa ELESSERTAL catuSpakAraH, khaluzabdo vyaktibhedAdanekavidhazceti vizeSaNArthaH, tuzabdasya punaHzabdArthatvAt tena punaheMtunA sAdhyArthAvinAbhAvabalena 'sAdhyate niSpAdyate jJApyate vA 'artha' pratijJArtha iti gAdhArthaH // sAmprataM nAnAdezajavineyagaNahitAyodAharaNaikArdhikapratipipAdayiSayA''ha nAyamudAharaNaMtima dilutovama nidarisaNaM tahava / egaTuM taM duvihaM caunvihaM ceva nAyabvaM // 52 // vyAkhyA-jJAyate'smina sati dAntiko'rtha iti jJAtam, adhikaraNe niSThApratyayaH, tathodAhiyate prAbalyena gRhyate'nena dAntiko'rtha iti udAharaNam , dRSTamarthamantaM nayatIti dRSTAntaH, atIndriyapramANAdRSTaM saMvedananiSThAM nayatItyarthaH, upamIyate'nena dAntiko'rtha ityupamAnam , tathA ca 'nidarzana' nizcayena daiyate'nena dASTontika evArtha iti nidarzanam, 'egaTuMti idamekArtham ekAdhikajAtam, idaM ca tatprAgupanyastaM dvividhamudAharaNaM caturvidhaM caivAGgIkRtya jJAtavyaM pratyekamapi, sAmAnyavizeSayoH kathaJcidekatvAda, ata eva sAmAnyasthApi prAdhAnyakhyApanArthamekavacanAbhidhAnam ekArthamiti, aba bahu vaktavyaM tattu nocyate andhavistarabhayAdU, gamanikAmAtramevaitaditi gAthArthaH // sAmprataM yaduktaM tatrodAharaNaM dvividha mityAdi, tad dvaividhyAdinadazanAyAha carica kapi vA duvihaM tatto cauThivaheokaM / AharaNe tase tahose cevuvannAse // 53 // vyAkhyA-caritaM ca kalpitaM ce(ve)ti dvividhamudAharaNam , tatra caritamabhidhIyate yavRttaM, tena kasyacid dATI anukrama [1] ~78~
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 53 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 34 // ntikArthapratipattirjanyate, tadyathA duHkhAya nidAnaM yathA brahmadattasya / tathA kalpitaM khabuddhikalpanAzilpanirmitamucyate, tena ca kasyaciddASTantikArthapratipattirjanyate, yathA- piSpalapatrairanityatAyAmiti, uktaM ca - "jahe tumbhe taha amhe tumbhevi a hohihA jahA amhe / appAhera paDataM paMDuapataM kisalayANaM // 1 // Navi atthi Navi a hohI ullAvo kisalapaMDupattANaM / uvamA khalu esa kathA bhaviajaNavivohaNadvAra ||2||" ityaadi| Aha-idamudAharaNaM dRSTAnta ucyate, tasya ca sAdhyAnugamAdi lakSaNamiti, uktaM ca- "sAdhyenAnu gamo hetoH, sAdhyAbhAve ca nAstitA / syApyate yatra dRSTAntaH, sa sAdharmyetaro dvidhA // 1 // " asya punastalakSaNAbhAvAt kathamudAharaNatvamiti 1, atrocyate, tadapi kathaJcitsAdhyAnugamAdinA dASTantikArthapratipattijanakatvAtphalata udAharaNam, ihApi ca sA'styevetikRtvA kiM nodAharaNateti / sAdhyAnugamAdi lakSaNamapi sAmAnyavizeSobhayarUpAnantadharmAtmake vastuni sati kathaJcidbhedavAdina eva yujyate, nAnyasya, ekAntabhedAbhedayostadabhAvAditi, tathAhi sarvathA pratijJAdRSTAntArtha bhedavAdino'nugamataH khalu ghaTAdau kRtakatvAderanityatvAdipratibandhadarzanamapi prakRtAnupayogyeva, bhinnavastudharmatvAt, sAmAnyasya ca parikalpitatvAdasattvAd, | itthamapi ca tadvalena sAdhyArthapratibandhakalpanAyAM satyAmatiprasaGgAdityatra bahu vaktavyaM tattu nocyate grantha pANDurapa 1 yathA sUrya tathA vayaM yUyamapi bhaviSyatha yathA vayam / upAlabhate patat pANDarapatraM kizalayAn // 1 // naivAsti naiva bhaviSyati ukApaH prayoH / upamA khalyeSA kRtA bhavikajanavibodhanArthAya 2 // For ne&Personal Use City ~79~ 1 dumapuSpikA0 udAharaNa bhedI // 34 // Kryd
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [53], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa vistarabhayAditi, evaM sarvathA abhedavAdino'pyekatvAdeva tadabhAvo bhAvanIya iti, anekAntavAdinastvana-2 mantadharmAtmake vastuni tattaddharmasAmarthyAttattadvastunaH pratibandhabalenaiva tasya tasya vastuno gamakaM bhavati, anyathA tatastasiMstatpratipattyasambhava iti kRtaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH-caritaM ca kalpitaM ce(va)tyanena vidhinA dvividham , punazcaturvidha-catuSpakAramekaikam , kathamata Aha-'udAharaNaM taddezaH taddoSazcaiva upanyAsa' iti / tatrodAha-12 dhAraNazabdArtha ukta eva, tasya dezastadezA, evaM taddoSaH, upanyasanamupanyAsaH, sa ca tadvasvAdilakSaNo vakSyamANa: iti gAthArthaH / sAmpratamudAharaNamabhidhAtukAma Aha cahA khalu AharaNa hoi avAo uvAya ThavaNA ya / tahya paDupanaviNAsameva par3hama caravigappaM / / 54 / / / vyAkhyA-caturdhA khalu udAharaNaM bhavati, athavA caturdhA khalu udAharaNe vicAryamANe bhedA bhavanti, tadyathAapAyaH upAyaH sthApanA ca tathA ca pratyutpannavinAzameveti, kharUpameSAM prapazena bhedato niyuktikAra eva va-13 kSyati, tathA cAha-prathamam apAyodAharaNaM 'caturvikalpa caturbhedam / tatrApAyazcatuHprakAraH, tadyathA-dravyApAyaH kSetrApAyaH kAlApAyo bhAvApAyazca iti gaadhaarthH| tatra dravyAdapAyo dravyApAyA, apAya:-ani-4 TaprAptiH dravyameva vA apAyo dravyApAyA, apAyahetutvAdityarthaH, evaM kSetrAviSvapi bhAvanIyam / sAmprataM dravyApAyapratipAdanAyAha dayAvAe donni u vANibhagA bhAyaro dhaNanimittaM / vahapariNaekamekaM daI mi maccheNa nivveo / / 55 // anukrama [1] kara ~80
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka dIpa anukrama [] [bhAga-34] "dazavaikAlika adhyayanaM [1], uddezaka [-], pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa dazavaikA 0 hAri-vRttiH / / 35 / / Jan Education mUlasUtra 3 ( mUlaM+niryuktiH + bhASya + vRttiH ) mUlaM [-] / gAthA || 1 || niryukti: [ 55 ], bhASyaM [-] saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH - vyAkhyA- dravyApAye udAharaNa dvau tu tuzabdAdanyAni ca vaNijI bhrAtarau 'dhananimittaM' dhanArthaM badhapariNato 'ekaikam' anyo'nyaM hade matsyena nirveda iti gAthAkSarArthaH // bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, tavedamegaMmi saMnivese do bhAyaro darihappAyA, tehiM sorahaM gaMtUNa sAhassio ulao svagANaM viDhavio, te a sayaM gAmaM saMpatthiyA, iMtA taM paNaulayaM vAraeNa bahaMti, jayA egassa hatthe tadA iyaro ciMtei - 'mAremiNavaramee rUvagA mamaM hotu evaM bIo cineha "jahA'haM aM mAremi" te paropparaM vaha pariNayA ajjhavassaMti / tao jAhe saggAmasamI pattA tattha naItaDe jihearassa puNarAvitti jAyA- 'dhiratdhu mamaM, jeNa mae davvassa kae bhAuviNAso ciMtio' paruNNo, iareNa pucchio, kahio, bhaNaI-mamaMpi eyArisaM cittaM hotaM, tAhe eassa doseNaM amhehiM evaM ciMtiaMtikArDa tehiM so ulao dahe chUDho, te a gharaM gayA, so a NDalao tattha paDato maccharaNa gilio, so a maccho meeNa mArio, vIhIe oyArio / tesiM ca bhAgANAM bhagiNI mAyAe bIhiM paTTaviA jahA macche ANeha jaM bhAugANaM te sijjhati, tAe a saMmAvatIe so ceva atha cUrNi / vRttikAraH vividha udAharaNAni darzayante 1 ekasmin sanniveze dvau bhrAtarau daridraprAyau, tAbhyAM saurASTraM gatvA sAhasriko nakulako rUpakANAmarjitaH, tau ca khakaM grAmaM saMprasthitI, AyAntau taM naku lakaM bArakeNa vahataH, yadA ekassa iste tadA itaracintayati mArayAmi kevalamete rUpyakA mama bhavantu evaM dvitIyazcintayati--sathA'hametaM mArayAmi, tau parasparaM thapariNatAvayavasyataH tato yadA svagrAmasamIpaM prAptau tatra nadItaTe jyeSThetarasya punarAvRttirjAtA 'dhigastu mAM yena mayA dravyasya kRte bhrAtRvinAzavintitaH praha ditaH, itareNa pRSTaH kathitaH, bhaNati mamApyetAdRzaM cittamabhUt, tadetasya doSeNAyAbhyAmetacintitamiti kRtvA tAbhyAM sa nakulako hare kSiptaH, tau ca gRhaM gatau, 2 sa ca nakulastatra patan matsyena gilitaH, sa ca matsyaH zvapacena mAritaH, vIbhyAmavatAritaH / tayozrorbhaginI ca mAtrA vIthI prasthApitA yathA matsyAnAnaya mAtRbhyAM te siyanti tathA ca samApattyA sa eva. (1) bhavitavyattayA vi0 pra0. For ane & Personal Use Oily ~81~ 1 drumapu SpikA0 dravyApAyAcA A haraNabhedAH / / 35 / / brary dig
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [15], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| macchao ANIo, ceDIe phAliMtIe Naulao diho, ceDIe ciMtiaM-esa Naulao mama ceva bhavissaitti ucchaMge kao, Thavito ya gherIe viTTho NAo a, tIe bhaNiyaM-kimeaM tume ucchaMge karya?, sAvi lohA gayANa sAhai, tAo dovi paropparaM pahayAto, sA therI tAe ceDIe tArise mammappaese AhayA jeNa takkhaNameva jIviyAo vaSaroviyA, tehiM tu dAraehiM so kalahavaiaro NAo, saNaulao diTThodherI gADhappa-III hArA pANavimukA nissahUM dharaNitale paDiyA viTThA, ciMti ca hiM-imo so avAyabahulo a(nn)tthotti| evaM davaM avAyaheutti // laukikA apyAhu:-"arthAnAmarjane du:khamarjitAnAM ca rakSaNe / Aye duHkhaM vyaye / / duHkhaM, dhim dravyaM duHkhavardhanam // 1 // apAyabahulaM pApaM, ye parityajya sNshritaaH| tapovanaM mahAsatyAste dhanyAste || tapasvinaH // 2 // " ityAdi / etAvatyakRtopayogi / teo tesiM tamavAyaM picchiUNa Niveo jAo, tao|8 taM dAriyaM kassai dAUNa niviNakAmabhoA pabvaiyatti gAthArthaH // idAnI kSetrAdyapAyapratipAdanAyAha 1 matssa AnItaH, yA vidArayanyA nakulako rASTaH, cevyA cintitam - eSa nakulako mamaiva bhaviSyati iti utsajhe kRtaH, sthApyamAnava sthavirayA dRSTo | jJAtaca, tayA bhaNitam--kigetattvayotsaGge kRvam ?, sApi lobhaM gatAna sAdhayati, te dve api parasparaM prahate, sA sthavira tayA cevyA tAraze marmapradeze AhatA, yena tarakSaNameva jIvitAd vyaparopitA, tAbhyAM tu dArakAbhyAM sa kalahatyatikaro hAtaH, sa nakulako dRSTaH, sthadirA gAvaprahArA prANavimuktA nisarI dharaNItale patitA dRSTA, cintitaM cAbhyAm-ayaM so'pAyabATulortha iti / evaM bavyamapAyahetariti. 2 tatastayostamapAya vA nivedo jAtaH, tatastA dArikA kasmaiciddatvA nirviSNakAmabhogau pranajitAviti. dIpa anukrama ~82~
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [3] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 56 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA0 hAri-vRttiH // 36 // khettaMmi avakramaNaM dasAravanArasa hoi avareNaM / dIvAyaNo a kAle bhAve maMDakibhAkhavao // 56 // 1 mapu SpikA0 dravyApAyAdyA A vyAkhyA -tatra kSetra iti dvAraparAmarzaH, tatazca kSetrAdapAyaH kSetrameva vA tatkAraNatvAditi / tatrodAharaNamapakramaNam-apasarpaNaM 'dazAravargasya' dazArasamudAyasya bhavati 'apareNa' aparata ityarthaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taca vakSyAmaH / 'dvaipAyanazca kAle' dvaipAyanaRSiH, kAla ityatrApi kAlAdupAyaH kAlApAyaH kAla eva vA tatkAraNatvAditi, antrApi bhAvArthaH kathAnakagamya eva taca vakSyAmaH / 'bhAve maMDakikAkSapaka' itya- haraNabhedAH trApi bhAvAdapAyo bhAvApAyaH sa eva vA tatkAraNatvAditi, antrApi ca bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taca vakSyAma iti gAthAkSarArthaH // bhAvArtha ucyate khittApAodAharaNaM dasArA harivaMsarAyANo ettha mahaI kahA jahA harivaMse / ubaogiyaM ceva bhaNNae, kaMsaMmi viNivAie sAvAyaM khettameyaMtikAUNa jarAsaMdharAyabharaNa dasAravaggo mahurAo avakamiUNa bArava gaoti / prakRtayojanAM punarniyuktikAra evaM kariSyati, kimakANDa eva naH prayAsena ? | kAlAvAe udAharaNaM puNa-kaNhapucchieNa bhagavayA'rihaNemiNA bAgariyaM - bArasahiM saMvaccharehiM dIvAyaNAo bAravaINayarIviNAso, ujjotatarAe NagarIe paraMparaeNa suNiUNa dIvAyaNapari 1 kSetrApAyodAharaNam - dazAhI harivaMzarAjAnaH atra mahatI kathA, yathA harivaMze aupayogikameva bhaNvate, kaMse vinipAtite sApAyaM kSetrametadivitvA jarAsandharAjabhayena dazAca madhurAto'pakramya dvAravatIM gata iti 2 kAlApAye udAharaNaM punaH kRSNapRSTena bhagavatA'riSTaneminA vyAkRtam- dvAdazabhiH saMvatsarairdvaipAyanAd dvAravatInagarI vinAzaH, udyotatarAyAM nagaryo paramparakeNa zrutvA dvaipAyanaparivAjako Forane & Personal Use City ~83~ / / 36 / /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka ||thaa dIpa anukrama [] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 56 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH daza. 7 Jan Education vyAyao mAM NagariM viNAsehAmitti kAlAvadhimaNNao gamemitti uttarAvahaM gao, sammaM kAlamANamayANiUNa ya vArasame caiva saMbacchare Agao, kumArehiM khalIkao, kayaNiANo devo ubavaNNo, tao ya NagarIe avAo jAonti, NaNNahA jiNabhAsiyati / bhAvAvAe udAharaNaM khamao- ego khamao cellaeNa samaM bhikkhAyariyaM gao, teNa tattha maMDukaliyA mAriA, cillaeNa bhaNiaM maMDukaliA tae mAriA, khavago bhAi-re duhU seha! ciramaiA ceva esA, te gaA, pacchA ratti Avassae AloItANa khamageNa sA maMDakaliyA nAloiyA tAhe cillaeNa bhaNiaM khamagA ! taM maMDukkaliyaM Aloehi, khamao ruTTho tassa cellayassa khelamallayaM ghettUNa uDAio, aMsiyAlae khaMbhe AvaDio vegeNa iMto, mao ya joisiesa uvabanno, tao caittA diTThIvisANaM kule diTThIviso sappo jAo, tattha ya egeNa parihiMDateNa nagare rAyaputto sappeNa khaio, ahituMDaeNa vijJAo sabve sappA AvAhiA, maMDale pabesiA bhaNiyA-aNNe sacve gacchaMtu, jeNa 1 mA nagarI vininazamiti (vinAzayiSyAmIti ) kAlAvadhimantra gamayAmIti uttarApathaM gataH / samyakAlamAnamajJAtvA ca dvAdaze caiva saMvatsare AgataH, kumArairupasargitaH kRta nidAno deva utpannaH tattava nagaryo apAyo jAta iti nAnyathA jinabhASitamiti bhAvApAye udAharaNaM kSapakaH ekaH kSapakaH ziSyeNa sama nikSAcaryAM gataH tena tatra maNDakikA mAritA, ziSyeNa bhaNiyam-maNDUkikA tvayA mAritA, kSapako gaNavire duSTayakSa cirAgata pAtrA vAvazyake AlocayatAM kSapakeNa sA mahUkikA nAlocitA tadA ziSyeNa bhaNitam kSapaka! to maNDUkikAmAlocaya, kSapako rustalai ziSyAya, zleSmanAi gRhItoddhAritaH syAlaye stambhe ApatitaH vegenA'vAn mRta jyotiSkeSUtpannaH, tatathyutvA dRSTiviSANAM kuThe dRSTiviSaH sarpo jAtaH, rAtra caikena parihiNDamAnena nagare rAjaputraH kharpeNa daSTaH, AhituNDikena vidyayA sarve sarpA AhUtAH, maNDale pravezitA bhaNitAH anye sarve gacchantu yena. For ane & Personal Use Oily ~ 84~ Mbayang
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 56 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH 'dazavaikA0 hAri-vRttiH // 37 // Ja Education puNa rAyaputto khar3ao so acchau, sabbe gayA, ego Thio, so bhaNio-ahavA visaM Avigraha ahavA ettha aggimi NivaDAhi, so a agaMdhaNo, sappANaM kila do jAIo-gaMdhaNA agaMdhaNA ya, te agaMdhaNA mANiNo, tAhe so ariMgami paviTTho, Na ya teNa taM vataM paJcAiyaM, rAyaputtovi mao, pacchA raNNA ruTTeNa ghosAviyaM rajje-jo mama sappasIsaM ANei tassAhaM dINAraM demi, pacchA logo dINAralobheNa sappe mAreDaM ADhato, taM ca kulaM jattha so khamao uppanno taM jAisaraM ratiM hiMDara divasao na hiMDai, mA jIve dahehAmittikAeM, aNNayA AhituMDigehiM sappe maggaMtehiM ratiMcareNa parimaleNa tassa khamagasappassa bilaM diti dAre se Thio, osahio AbAhera, ciMteha-diTTho me kovassa vivAo, to jai ahaM abhimuo NigacchAmi to dahihAmi, tAhe puccheNa ADhatto nimphiDijaM, jantiyaM niSpheDei tAvaiyameva AhiMDao chiMdeha, jAva sIsaM chipaNaM, mao ya, so sappo devayApariggahio, devayAe raNNo sumiNae darisaNaM diNNaM-jahA mA 1 punA rAjaputro daSTaH sa tiSThatu sarve gatAH ekaH sthitaH sa bhaNitaH athavA vinApita, athavA grAmIniSata, sAgandhanaH sarpANAM kila jAtIgannA agandhA ca te agandhanA mAninaH, tadA so'mI praviSTaH na ca tena tadvAntaM prathApItaM rAjaputro'pi mRtaH pacAdrAjJA runa ghoSitaM rAjye yo mama sarpazamAnayet tasmAya dInAraM dadAmi pazcAhoko dInAralobhana sapana mArayitumAhataH, taca kulaM yatra sa kSapaka utpAtira rAtrI hiNDate divase na hiNDate, mA jIvAn dhAkSamitikRtvA anyadAhituNDaH sarpAn mArgayadbhiH rAtricareNa parimalena tasya kSapakasarpasya bilaM dRSTamiti dvAre tasya sthitaH auSadhita Ahvayati, cintayati rathe mayA kopA vipAkaH tato yathamabhimukho nigacchAmi tadA pakSyAmi tataH pucchenAdRto niHsphiTituM yAvabhisphiti tAvadevAhituNDika niti vacchI chinaM, taba sa sapa devatAparigRhItaH devatayA rAjJaH sa dadarzanaM dattaM yathA mA. For re&Personal Use Oily ~ 85~ 1 drumapu* SpikA0 dravyAdyA apAyAH // 37 // jbrary dig
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 56 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education sappe mAreha putto te nAgakulAo unbahiNa bhavissara, tassa dArayassa nAgadattanAmaM karejAhi so a khamagasappo maritA teNa pANaparidhAraNa tasseva raNNo putto jAo, jAe dArae NAmaM kathaM nAgadatto, khuTTa lao caiva so paJcaio, so a kira teNa tiriyANubhAveNa atIva chuhAluo, dosINavelAe ceva ADhave bhuMjiDaM jAva sUrasthamaNavelaM, ubasaMto dhammasaddhio ya, tammi a gacche vattAri khamagA, taMjA pAummAsio timAsio domAsio egamAsioti, ratiM ca devayA baMdiDaM AgayA, cAummAsio paDhamaDio, tassa purao temAsio, tassa purao domAsio, tassa purao egamAsio, tANa ya purao khuDDUo / sabve khamage atikamittA tAe devayAe khuTTao baMdio, pacchA te khamagA ruTThA, niggacchaMtI a gahiyA cAummAsiakhamaeNa potte, bhaNiA ya aNeNa kaDapUyaNi amhe tavassiNo Na baMdasi, evaM kUrabhASaNaM baMdasitti, sA devayA bhaNai ahaM bhAvakhamayaM vaMdAmi, Na pUAsakArapare mANioa vaMdAmi, pacchA te cellayaM teNa amarisaM 1 sarpAn bhAraya putraste nAgakulA bhaviSyati, tasya dArakasya nAgadatanAma kuryAH sa ca kSapakasa tyA tena prANaparityAgena tasyaiva rAjJaH putro jAtaH, jAte dArake nAma taM nAgadattaH, haka eva sa pravajitaH sa ca kila tena tiryaganubhAvenAtIya kSudhAH, prabhAtavelAyAmevAdriyate mokuM yAvatsUryAsamayanayelA, upazAnto dharmazradviva tasmin gacche catvAraH kSapakAstathA cAturmAsika traimAsako dvaimAsika ekamAsika iti, rAtrau ca devatA vanditumAgatA. raviNa rAtrisakena vi0 pa0 cAturmAsikaH prathamaH sthitaH tasya purataH traimAsikaH tasya purato dvaimAsikaH tasya purata ekamAsikaH teSAM ca purataH zukaH / sarvAn kSapakAnatikramya tathA devatAko banditaH pacAte kSapakA ruSTAH, nirgacchantI ca gRhItA cAturmAsikena pote, bhaNitA pAnenakaTapUtane! asmA~stapakhino na banda enaM kUrabhAjanaM vandasa iti sA devatA bhaNati ahaM bhAvakSapakaM vande na pUjAsatkAraparAn mAnina bande paJcAse kAya tenAmarSa. For & Personal Use City ~86~ nebrary org
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [16], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| SSS A dazabaikA I vahati, devayA ciMteha-mA ee cellayaM kharaMTehiMti, to sapiNahiA ceva acchAmi, tAhaM paDiyohehAmi. 1dumapuhAri-vRttiH bitiadivase acellao saMdisAveUNa gao dosINassa, paDiAgao AloittA cAummAsiyakhamaga pikA PANimaMtei, teNa paDiggahe se NicchUDha, cellao bhaNai-micchAmidukkaDaM jaM tumbhe mae khelamallao Na paNAmio./ // 38 // 1 dravyAdya taM teNa upparAja va pheDittA khelamallae chuDaM, evaM jAva timAsieNaM jAva egamAsieNaM NicDhe, taM teNa pAyA: tahA ceva pheDiaM, aDayAlisA laMbaNe giNhAmittikAuM khamaeNa cellao vAhaM gahio, taM teNa tassa cellagassa adINamaNasassa visuddhapariNAmassa lessAhiM visujjhamANIhiM tadAvaraNijANaM kammANaM khaeNa| | kevalanANaM samuppapaNaM, tAhe sA devayA bhaNai-kiha tumbhe vaMdiavvA? jeNevaM kohAbhibhUA acchaha, tAhe te | KkhamagA saMvegamAvapaNA micchAmidukkaDaMti, aho bAlo uvasaMtacitto amhehiM pAvakammehiM AsAio, 1 vahanti, devatA cintayati-maite kSutakaM nirbhatayiSyanti, tataH sanihitaiva tiSThAmi, tadA'haM pratibodhayiSyAmi, dvitIya divase cakaH saMdizya gataH paryuSitAya, prayAgata Alocya cAturmAsikakSapaka nimantravati, tena patabahe tasya zreSma nitam , dhulako bhaNati-mithyA me duSkataM yakSubhyaM mayA zreSmamAko na dattaH, tattenoparita eva spheTayitvA mamatake kSiptam, evaM yAvat trimAsikena yAvadekamAsikena nikSita, satena tathaiva pheditam , Azritya(balAtkAra kRtvA) lambanAn hAmItikaravA kSapakena ko bAhI gRhItA, tadA tega takha zuzakasyAdInamanaso vizugyamAnapariNAmasya lezyAmizrivyamAnAbhistadAvaraNIyAnAM karmaNAM kSayeNa phevalajJAnaM samutparya, tadA sA devatA bhaNati-kaye yUyaM banditavyAH / yenaivaM kodhAnibhUtAstiSTatha, tadA te kSapakAH saMyamApanA mithyA me tumkRt-X||38|| miti, maho pAsa upazAntacitto'sAbhiH pApakarmabhirAzAtitaH,evaM teSAmapi zubhAdhyaSasAnena kevalajJAnaM samutpatram . dIpa anukrama It ~87~
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [16], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| evaM tesipi suhajhavasANeNaM kevalanANaM samuppaNNaM, evaM pasaMgao kahiyaM kahANaya, uvaNao puNa kohAdigAo apasatthabhAvAo duggaie avAo ti|| paralokacintAyAM prakRtopayogitAM darzayannAha sikkhagabhasikkhagANaM saMvegavirahayAi doNhapi / davvAIyA evaM daMsijate avAyA u / / 57 / / la vyAkhyA-zikSakAzikSakayoH' abhinavapravajitacirapravajitayoH abhinavapravajitagRhasthayo saMvegasthai-14 yA dvayorapi dravyAcA 'evam' uktena prakAreNa vakSyamANena vA dayante apAyA iti, tatra saMvego-mokSasukhAbhilASaH sthairya punaH abhyupagatAparityAgaH, tatazca kathaM nu nAma duHkha nivandhanadravyAyavagamAttayoH saMvedAgasthairye syAtAM? dravyAdiSu cApratibandha iti gAthArthaH // tathA cAha viraM kAraNagahi vigiMciavbamasivAikhettaM ca / bArasahiM essakAlo kohAivivega bhAvammi // 58 // Baa vyAkhyA-ihotsargato mumukSuNA dravyamevAdhikaM vastrapAtrAdyanyadvA kanakAdi na pAdya, zikSakAhisaMdiSTAdikAraNagRhItamapi tatparisamAptau parityAjyam , ata evAha-dravyaM kAraNagRhItaM, kim ! 'vikiMcitavya' parityAjyam , anekaihikAmuSmikApAyahetutvAt, durantAgrahAdyapAyahetutA ca madhyasthaiH khadhiyA bhAvanIyeti / evamazivAdikSetraM ca, parityAjyamiti vartate, azivAdipradhAnaM kSetramazivAvikSetram, AdizabdAdUnodaratArAjadviSTAdiparigrahaH, parityAjyaM cedamanekaihikAmuSmikApAyasambhavAditi / tathA dvAdazabhirvareSyatkAlA, 1 evaM (tat) prasAtaH kathitaM kathAnakam , upanayaH punaH krodhAdikAta aprazastabhAvAt durgaterapAya iti. dIpa anukrama BOBERS ~88~
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [58], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| 1drumapupikA0 dravyAdyA | apAyAH dIpa anukrama dazavaikA parityAjya iti vartate, tata evApAyasambhavAditi bhAvanA, etaduktaM bhavati-azivAdiduSTa eSyatkAla hAri-vRttiA dvAdazabhirvaranAgatamevojjhitavya iti, uktaM caM-"saMvaiccharacArasaraNa hohiti asivaMti te tao Niti / // 39 // sutsatthaM kubvaMtA atisayamAdIhiM nAUNaM // 1 // " ityAdi / tathA 'krodhAdiviveko bhAva' iti krodhAdayo'- prazastabhAvAsteSAM viveka:-narakapAtanAdyapAyahetutvAtparityAgaH, bhAva iti-bhAvApAye, kArya ityayaM gaathaarthH|| evaM tAvadvastutazcaraNakaraNAnuyogamadhikRtyApAyaH pradarzitaH, sAmprataM drayyAnuyogamadhikRtya pradaryate babAdiehiM nico egaMteNeva jesi appA u / hoi abhAvo tesiM suddayuesaMsAramokkhANaM / / 59 // I vyAkhyA-'dravyAdibhiH' dravyakSetrakAlabhAvaiH nArakatvaviziSTakSetravayo'vasthitakhAprasannatvAdibhiH 'nityaH / vi avicalitakhabhAvaH 'ekAntenaiva' sarvathaiva 'yeSAM vAdinAm 'AtmA' jIvaH tuzabdAdanyaca vastu bhavati saMjAyate 'abhAvaH' asaMbhavaH 'teSAM vAdinAM keSAm ?-sukhadu:khasaMsAramokSANAm tatrAhAdAnubhavarUpaM kSaNaM sukham , tApAnubhavarUpaM duHkham , tiryagnaranArakAmarabhavasaMsaraNarUpaH saMsAraH, aSTaprakArakarmavandhaviyogo mokSaH, tatra kathaM punasteSAM vAdinAM sukhAyabhAvaH?, Atmano'pracyutAnutpannasthiraikakhabhAvatvAd, anyathAvApariNateH sadaiva nArakatvAdibhAvAda, aparityaktAprasannave pUrvarUpasya ca prasannatvenAbhavanAdU, evaM zeSepvapi bhAvanIyamiti gAthArthaH / tatazcaivam saMvatsaradvAdayA kena bhaviSyati adhivaniti te taso niryAnti / sUtrArtha kurvanto'tivAdibhijJAtvA // 1 // // 39 // JamEachan ~89~
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [60], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| SEARCCCARE CASSESCRICK suhadukkhasaMpaogo na vijaI nicavAyapakkhaMni / egaMtuccheaMmi a suhaduksavigappaNamajuttaM // 6 // vyAkhyA-sukhaduHkhasaMprayogaH, samyaka saMgato vA prayogaH saMprayogaH akalpita ityarthaH 'na vidyate nAsti na ghaTata ityarthaH, ka?-'nityavAdapakSe nityavAdAbhyupagame saMprayogo na vidyate, kalpitastu bhavatyeva, yathA''hunityavAdina:-"prakRtyupadhAnataH puruSasya sukhaduHkhe sta:, sphaTike raktatAdivada buddhipratibimbAdvA'nye" iti, ka-13 lpitatvaM cAsya Atmanastatvata eva tathApariNatimantareNa sukhAdyabhAvAd upadhAnasannidhAvapyandhopale raktatAdivat, tadabhyupagame cAbhyupagamakSatiH, buddhipratibimbapakSe'pyavicalitasyAtmanaH sadaivaikakhabhAvatvAt sadaivaikarUpaprativimyApatteH, svabhAvabhedAbhyupagame cAnityatvaprasaGga iti / mA bhUdanityaikAntagraha ityata Aha'ekAntena' sarvathA ut-prAbalyena chedo-vinAzaH ekAntocchedaH-niranvayo nAza ityarthaH, asizca kim ?-sukhaduHkhayorvikalpanaM sukhaduHkhavikalpanam, 'ayuktam aghaTamAnakam , ayamana bhAvArtha:-ekAntocchede'pi sukhAyanubhavitustatkSaNa evaM sarvathocchedAdahetukatvAttaduttarakSaNasyotpattirapi na yujyate, kutaH punastadvikalpa namiti gAthArthaH // ukto'pAyaH, sAmpratamupAya ucyate-tatropa-sAmIpyena (Aya.) vivakSitavastuno'vikalAlalAbhahetukhAdvastuno lAbha evopAya:-abhilaSitavastvavAptaye vyApAravizeSa ityarthaH, asAvapi caturvidha|* eva, tathA cAha emeva cauvigappo hoi uvAo'vi tattha dabbaMmi / dhAtubbAo palamo naMgala kulipahi khetaM tu // 61 // dIpa anukrama ~90~
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [61], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: sAmAna pAcapApA'mAtApikA prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dazavaikA vyAkhyA-evameva' yathA apAya:, kim ?-'caturvikalpa caturbhedaH bhavatyupAyo'pi, tadyathA-dravyopAyaH hAri-vRtti kSetropAyaH kAlopAyaH bhAvopAyaca, tatra 'dravya' iti dvAraparAmarzaH dravyopAye vicArya 'dhAturvAda' suvarNapAta-13 dinotkarSalakSaNo dravyopAyaH 'prathama' iti laukikA, lokottare tvadhyAdau parTalAdiprayogataH prAsukodakakaraNam , dravyAdhA kSetropAyastu lAGgAlAdinA kSetropakramaNe bhavati, ata evAha-lAGgalakulikAbhyAM kSetram' upakramyata iti / va upAyA: gamyate, tatazca lAGgalakulike tadupAyo laukikA, lokottarastu vidhinA prAtarazanAdyarthamaTanAdinA kSetrabhAva-8 nam, anye tu yonimAbhRtaprayogataH kAJcanapAtanotkarSalakSaNameva saGghAtaprayojanAdI dravyopAyaM vyAcakSate, vidyAdibhizca dustarAdhvataraNalakSaNaM kSetropAyamiti / atra ca prathamagrahaNapadArtho'tiricyamAna ivAbhAti, pAThAntaraM vA 'dhAubvAo bhaNitti atra ca kazcidavirodha eveti gaadhaarthH|| kAlo anAliyAihi hoi bhAvami paMDio abhao / corassa kae narsTi vaDakumAri parikahei / / 62 / / vyAkhyA-kAlazca nAlikAdibhiH jJAyata iti zeSaH, nAlikA-ghaTikA AdizabdAcchakkAdiparigrahaH, tatazca nAlikAdayaH kAlopAyo laukikA, lokottarastu sUtraparAvartanAdibhistathA bhavati, "bhAve' ceti dvAraparAmarzavAdbhAvopAye vicArya nidarzanaM, ka ityAha-'paNDitoM vidvAn 'abhayaH' abhayakumArastathA cAha-caura-13 |nimittaM nartakyAM (nATye ) vaha (vRddha) kumArI, kim ?, trikAlagocarasUtrapradarzanArthamAha-parikathayati, ta-IPI 1 takakharaNTitacIgrAdi vi. pra. SAK dIpa anukrama 4-5%-50-45- 46515645454454560 JanEditor ~91~
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [62], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama tazca yathA tenopAyatazcaurabhAvo vijJAtaH evaM zikSakAdInAM tena tena vidhinopAyata eva bhAvo jJAtavya iti gAthArthaH // navaraM bhAvovAe udAharaNa-rAyagiha NAma Nayara, tattha seNio rAyA, so bhajAe bhaNio jhaa| mama egakhaMbhaM pAsAyaM karehi, teNa bahuiNo ANattA, gayA kaTThacchidagA, tehiM aDavIe salakkhaNo saralo mahaimahAlao dumo viTTho, dhUvo diNNo, jeNesa pariggahio rukkho so darisAveu appANaM, to NaM Na chiMdAmotti, ahaNa dei darisAvaM to chiMdAmotti, tAhe teNa rukkhavAsiNA vANamaMtareNa abhayassa darisAvo dipaNo, ahaM rapaNo egakhaMbhaM pAsAyaM karemi, sabvouyaM ca ArAmaM karemi savvavaNajAiuveyaM, mA chiMdahatti, evaM teNa kao paasaao| annayA egAe mAyaMgIe akAle aMbayANa dohalo, sA bhattAraM bhaNai-mama ayayANi ANehi, tadA akAlo aMbayANaM, teNa oNAmiNIe vijAe DAlaM oNAmiyaM, aMbayANi gahiANi, puNo a upaNamaNIe upaNAmiyaM, pabhAe rapaNA diTTha, payaM Na dIsaha, ko esa maNuso atigao,? bhASopAye udAharaNa rAjagaha nAma nagara, tatra giko rAjA, sa bhAryayA bhagitaH-yA mamaikastambha prAsAdaM kAraya, tena varSakina bhAvaptAH, gatAH kASThacche. dakAH (kASThAni chetuM), tairaTabyo salakSaNaH saralo mahA'timahAlayo humo rayaH,dhUpI dattaH, yenaiSa parigRhIto vRkSaH sa darzayatyAramAnaM, udA enaM na chinyaH iti, adha na dAsyatha darzanaM tadA chetsyAma iti, tadA tena vRkSavAsinA vyantareNAbhayAya darzanaM dattam ahaM rAjJa ekasvambha prAsAdaM karomi sarva kaM cArAmaM karomi sarvacanajAtyupetaM, mA chindhi (chetsIH) iti, evaM tena kRtaH prAsAdaH / anyadaikasyA mAtanayA makAle dohada AtrANAm , sA bhattAra bhaNati-mAmAmAnAnaya, tadA'kAla AmrAgI, tenAvanAminyA niyayA zAkhA'vanAmitA mAmA gRhItAH punadhonAminyonAmitA, prabhAte rAzA daSTa, padAni na dRzyante, ka eSa bhanyo'tigataH / , ~92~
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [62], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama dazabaikA | jassa esA erisI sattitti so mama aMteuraMpi dharisehittikAuM abhayaM sahAveUNa bhaNai-sattarattassa A1dumapuhAri-vRttiH abhaMtare jaMi coraM NANesi to Natthi te jiivirN| tAhe abhao gavesiuM ADhatto, NavaraM egami paese|| | pikA gojo ramiukAmo, milio logo, tattha gaMtuM abhao bhaNati-jAca gojo maMDei appANaM tAva mamegaM a- 'padravyAdyA // 41 // kkhANagaM suNeha jahA kahiMpi Nayare ego dariddasiTThI parivasati, tassa dhUyA vuDakumArI aIva rUviNI ya,81 upAyA svaraNimittaM kAmadevaM adheDa, sA ya egami ArAme corie pupphANi ucetI ArAmiNa viTThA, kayatthiumA utsA, tIe so bhaNio-mA maI kumAri viNAsehi, tavAvi bhayaNIbhANijjIo asthi, teNa bhaNiA-ekAe vavatthAe muyAmi, jai NavaraM jammi divase pariNejasi taddivasaM ceva bhattAreNa aNugghADiyA samANI mama sayAsaM ehisi to muyAmi, tIe bhaNio-evaM havautti, teNa visajiA annayA pariNIA, 1 yasdazI zakirivi sa mamAntaHpuramapi varSayati itikaravA'bhava pAdayitvA bhaNati. satarAvasyAbhyantare yadi thora nAnayasi tadA te nAti jIvitam / | tadA'bhayo gaveSayitumAitaH, bhayaramekasmin pradeze nataze rastukAmaH, milito lokaH, tatra gatvA'bhayo bhaNati yAvatako maNDayati AtmAnaM tAvanmamaikamAkhyAna | zRNuta yathA phasnimapi nagare eko daridazreSThI pariSarAti, vama putrI vRddhakumArI atIka rUpiNI ca, baranimittaM kAmadevamarcagati, sA kasminArAne cauryA puSpANyucinyatI ArAmi keNa rAdhA, kayArthitumArabdhA, tayA sa bhahIta:--mA mA kumArI binAzaya, tathApi bhaginIbhAgineNyaH santi, tena bhaNitA-ekayA vyavasthayA | // 41 // muccAmi yadi para yasina divasa pariNayasi tamiva divase bhatro'nudghATitA satI mama sakAzamAyAsya si tadA mukhAmi, tayA mANitaH-evaM bhavaviti, tena / ' | visthA anyadA pariNItA. JanEcon ~93~
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [62], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| jAhe apavarake pavesiA tAhe bhattArassa sambhAvaM kahei, visajiyA baccA, paTThiyA ArAma, aMtarA a corehi gahiyA, tesiMpi sambhAvo kahio, mukA, gacchaMtIe aMtarA rakkhaso viTTho, jo chapahaM mAsANaM AhArei, teNa gahiyA, kahie mukkA, gayA ArAmiyasagAsaM, teNa diTThA, so saMbhaMto bhaNai-kahamAgayAsi,tAe bhaNiaM-4 mayA kao so pudiva samao, so bhaNai-kahaM bhattAreNa mukkA?, tAhe tassa taM savvaM kahiaM, aho sacapainnA esA mahilatti, ettiehiM mukkA kihAhaM duhAmitti teNa vimukA, paDiyaMtI a gayA sabvesiM tesiM majjheNaM, AgatA tehiM sabvehiM mukkA, bhattArasagAsaM aNahasamaggA gayA / tAhe abhao taM jaNaM pucchai-akkhaha ettha keNa dura karya?, tAhe issAluyA bhaNati-bhattAreNaM, chuhAluyA bhaNaMti-rakkhaseNaM, pAravAriyA bhaNaMti-mAlA dIpa anukrama 1 yadA'pavarakaM praviSTA tadA bhatuMH sadbhAvaM kathayati, vinaSTA bajati, prasthitA''rAmamantarA va dhoragrahItA, tebhyo'pi sadbhAvaH kathitaH, mukA, gacchanyAntarA rAkSaso rASTaH, yA pahnimasirAhArayati, tena gRhItA, kathite muktA, gatA''rAmikasa kAzaM, tena dRzaza, sa sambhrAnto bhaNati-kathamAgatA'si ?, tayA bhaNitam -mayA kRtaH sa pUrva samagaH (sotaH), sa bhaNani-kathaM bhA muktA ! sadA tasmai tatsarva kavitam , aho satyapratiSA mahileti, iyanimuktA kathamahaM dUSayAmi ! iti tenApi mukA, prativAntI ca gatA sarveSAM teSAM madhyena, AgayA sasaumuMkA, bhartuH sakAzamanaSakhamArgA gtaa| tadA'bhayavAn janAn pRcchatiAkhyAtAtra kena duSkara kRtaM / tadA dAMDakA bhaNanti-bhA, dhupAlakA bhaNanti-rAkSasena, pAradArikA bhaganti-mAlAkAreNa, harikezena bhaNitamcauraiH, pacAsa gRhItaH yatheSa caura iti / ~94~
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [62], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama dazakAgAreNaM, harieseNa bhaNiaM-corohi, pacchA so gahio, jahA esa corotti / etAvatprakRtopayogi / jahA etAvatmakRtApapAgajahAdumapuhAri-vRttiH abhaeNa tassa corassa uvAeNa bhAvo NAo evamihavi sehANamuvaTThAyaMtayANaM uvAeNa gIattheNa vipari- pikA NAmAdiNA bhAvo jANiabvotti, kiM ee pabbAvaNijjA navatti, pabvAviesuvi tesu muMDAvaNAisu emeva // 42 // dravyAdyA vibhAsA, yaduktam-"pabvAvio siyatti amuMDAveLa na kappaI" ityAdi / kahANayasaMhAro puNa-coro seNi | upAyAH yassa uvaNIo, pucchieNa sambhAvo kahio, tAhe raNNA bhaNiyaM-jai navaraM eyAo vijJAo dehi to na mAremi, demitti abbhuvagae AsaNe hio paDhaI, na ThAI, rAyA bhaNaI-kiM na ThAI?, tAhetaM mAyaMgo bhaNai jahA aviNaeNaM paDhasi, ahaM bhUmIe tuma AsaNe, NIyatare ucaviTTho, ThiyAto siddhAo ya vijaaotti| *kRtaM prasaGgena / evaM tAvallaukikamAkSiptaM caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtyoktA dravyopAyAdayaH, sAmprataM dravyAnuyogamadhikRtya pradazyanta iti / tatrApyupAyadarzamato nityAnityaikAntavAdayoH sukhAdivyavahArAbhAvaprasaGgena tathA pratyakSagocarAtikrAntezca vastuta AtmAbhAva eveti mA bhUcchiSyakANAM mativibhramo'ta upAyata evAtmAstitvamabhidhAtukAma Aha yathA'bhayena tasya caurasthopAyena bhAvo bAtaH eva mihApi zakSakANAnupasthApyamAnAnAmupAyena gItArthena vipariNAmAdinA bhASo jJAtavya iti-kimete| TApramAjanIyA naveti, prajJAjiteSvapi teSu muNDanAdiSu evameva vikarUpaH (vibhASA) "prajAjitaH syAditi ca muNDayituM na kalpate" kathAnakasaMhAraH punaH cauraH- 4 // mANikAyopanItA, praTena sadbhAvaH kacitaH, tadA rAhA bhaNita-yadi navaramete vidye dadAsi tadAna mAravAmi, dAgIsabhyupagate bhAsane sthitI bhaNati, na tiSThataH, | rAjA bhaNati-kina titaH / tadA taM mAtako bhaNati-gayA avinayena paThasi, ahaM bhUmau tyamAsane, nIcatare upaviSTaH, sthite siddhe ca vidye iti. ~95
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [63], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| FORSEE evaM tu yaha AyA pazcakkhaM aNuvalabbhamANo'vi / suhRdukkhamAipahiM gijjhai hehi asthitti / / 63 // vyAkhyA-evameva yathA dhAtuvAdAdibhirdravyAdi 'iha' asmilloke 'AtmA' jIvaH 'pratyakSa miti tRtIyArthe dvitIyA pratyakSeNa 'anupalabhyamAno'pi' adRzyamAno'pi 'sukhaduHkhAdibhiH' AdizabdAt saMsAraparigraho gRhyate 'hetubhiH' yuktibhiH 'asti vidyata iti-evaM gRhyate, tathAhi-sukhaduHkhAnAM dharmavAddharmasya cAvazyama-12 nurUpeNa dharmiNA bhavitavyaM, na ca bhUtasamudAyamAtra eva deho'sthAnurUpo dharmI, tasyAcetanatvAt sukhAdInAM: ca cetanatvAditi, atra bahu vaktavyamiti gaathaarthH|| jaha va'ssAo hatyi gAmA nagaraM tu pAusA sarayaM / odaiyAu ubasama saMkaMtI devadattassa / / 64 // vyAkhyA-yathAti prakArAntaradarzane 'azvAta' ghoTakAt 'hastina' garja grAmAt nagaraM tu prAvRSaH shrdN| jamAvRdakAlAgcharatkAlamityarthe, audayikAdU bhAvAd 'upazama'mityaupazamikaM 'saMkrAntiH' saMkramaNa sngkraantiH| kasya?-devadattasya, pratyakSeNeti shessH|| evaM sau jIvassavi davAIsaMkarma paDuccA u / asthittaM sAhijai pacakraNa parokvaMpi / / 65 // vyAkhyA-evaM' yathA devadattasya tathA, kim ?-'sato' vidyamAnasya jIvasyApi dravyAdiSu saMkramaH, Adi-18 zabdAt kSetrakAlabhAvaparigrahaH, taM'pratItya Azritya 'astitvaM vidyamAnatvaM 'sAdhyate' avasthApyate / Aha|sato'stitvasAdhanamayuktam , na, avyutpannavipratipannaviSayatvAt sAdhanasya, 'pratyakSeNa' azvAdisaMkramaNa, sa-hI SAMROICEKC dIpa anukrama daza.8 * ~96~
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [65], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama dazavaikAthA sAkSAtparicchittimaGgIkRtya 'parokSamapi' apratyakSamapi, avagrahAdikhasaMvedanato lezatastu pratyakSamevaitatpU 1 drumapu. hAri-vRttiH etaduktaM bhavati-yathA azvAdisaGkAntina devadattAkhyaM dharmiNamatiricya vartate, evamiyamapyaudArikAdvaikriyeApikA tiryaglokAvaloke parimitavarSAyuSkaparyAyAdaparimitavarSAyuSkaparyAye cAritrabhAvAdaviratabhAye ca saGkA-13 upAyA // 43 // |ntina jIvAkhyaM dharmiNamantareNopapadyata iti vRddhA vyAcakSate / anye tu dvitIyagAthApazcArddha pAThAntarato- haraNam nyathA byAcakSate-tatrAyamabhisambandhaH,-'evaM tu ihaM Aye' tyAdigAthayopAyata evAtmAstitvamabhidhAyAdhunopAyata eva sukhaduHkhAdibhAvasaGgatinimitaM nityAnityaikAntapakSavyavacchedenAtmAnaM pariNAminamabhidhitsa- rAha-jahavassAoM' gAthAbyAkhyA pUrvavat // evaM sau jIvassavi davAIsaMkarma paDuccA u / pariNAmI sAhijai paccakkheNaM parokkhevi // 66 // pUrvArddha pUrvavat, pazcAIbhAvanA punariyam-na hokAntanityAnityapakSayoISTA'pi dravyAdisAntirdevadattasya yujyate ityatastadbhAvAnyathAnupapattyaiva pariNAmasiddheriti, uktaM ca-"nArthAntaragamo yasmAt, sarvathaiva na cAgamaH / pariNAmaH pramAsiddha, iSTazca khalu pnndditH||1||ghttmaulisuvrnnaarthii, nAzotpAdasthitiSvayam / zoka-IN pramodamAdhyasthya, jano yAti sahetukam ||2||pyovto na dadhyatti, na payo'tti ddhivrtH| agorasavato nobhe, tasmAdvastu prayAtmakam // 3 // " iti gAthAdyArthaH / / uktamupAyadvAramadhunA sthApanAdvAramanidhitsurAha- // 43 // ThavaNAkammaM eka diLato tattha poMDarIaM tu / ahavA'vi sannaDhakaNahiMgusivakavaM udAharaNaM // 67 // 6 ~97~
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [67], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| vyAkhyA-sthApyate iti sthApanA tayA tasyAstasyAM vA karma-samyagabhISTArthaprarUpaNalakSaNA kriyA sthApanAkarma, 'eka miti tajjAsyapekSayA 'dRSTAntoM nidarzanaM 'tatra' sthApanAkarmaNi pauNDarIkaM tu tuzabdAttadhAbhUtamanyaca, tathA ca pauNDarIkAdhyayane pauNDarIkaM prarUpya prakriyayaivAnyamatanirAsena khamataM sthApitamiti, athavetyAdi pazcArddhaM sugamam , laukikaM cedamiti gAthAkSarArthaH // bhAvArthastu kathAnakAdabaseyaH, taccedam-jahA haigammi Nagare ego mAlAyAro saNNAio karaMDe pupphe ghesUNa vIhIe ei, so aIva acAo, tAhe teNa sigdhaM vosiriUNaM sA pupphapiDigA tasseva uvari palhathiyA, tAhe loo pucchai-kimayaMti ?, jeNistha puphANi chaDDesitti, tAhe so bhaNai-ahaM Alovio, ettha hiMgusibo nAma, etaM taM vANamaMtaraM hiMgusivaM nAma uppannaM, loeNa pariggahiyaM, pUyA se jAyA, khAigayaM ajjavi taM pADaliputse hiMgusivaM nAma vaannmNtrN| dI evaM jada kiMci uDDAhaM pAvayaNIyaM kayaM hojA keNavi pamAeNa tAhe tahA pacchAeyabvaM jahA pacupaNaM pavayaNu 1vakasmin nagare eko mAlAkAraH jJAyitA karaNThe puSpANi grahItvA vIbhyAmeti, so'tIya vyathitaH, tadA tena zIya byusajya sA puSpapiTikA tasyaivopari paryastA, tadA lokaH pRcchati-kimetaditi, yenAtra puSpANi khajasi iti, tadA sa bhagati-ahamalopikaH, atra hiziyo nAma, etat tat vyantarika hitazivaM nAmotpatra, lokena parigRhItaM, pUjA tasA jAtA, svAtigatamadyApi tatpATaliputra hizivaM nAma vyantarikam / evaM yadi kicid apabhAjanAkA prAyacanikaM kRtaM bhavet kenApi pramAvena tadA tathA prakachAdavitavya yathA pratyuta pravacanodbhAvanA bhavati 'saMjAtAyAmapabhAjanAyo yathA girisiddhaH kuzalabuddhibhiH / lokasya dharmazraddhA pravacanavaNena muSTha kRtA // 1 // 1(6) sNjnyaapiidditH| bAdhitaH vi. pa. (2) prakSisA. vi. pa. (1) loThio devatayA khayamavalokitaH vi. pa.(4) paNa pratyuta pi. pa. dIpa anukrama ~98~
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [67], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama dazavaikA0mbhAvaNA havai / "saMjAe uDDAhe jaha girisiddehiM kusalabuddhIhiM / loyassa dhammasaddhA pavayaNavaNNeNa suTTha dumapuhAri-vRttiHkayA // 1 // " evaM tAvaJcaraNakaraNAnuyogaM lokaM cAdhikRtya sthApanAkarma pratipAditam, adhunA dravyAnuyoga- pikA0 madhikRtyopadarzayannAha sthaapno||44|| samvabhicAra hetuM sahasA bottuM tameva annehiM / uvavUhai sappasaraM sAmatthaM ca'ppaNo nAuM // 68 // dA0hiGguvyAkhyA-saha vyabhicAreNa vartata iti savyabhicArastaM hetuM' sAdhyadharmAnvayAdilakSaNaM 'sahasA tatkSa- zivo Nameva 'bottuM abhidhAya 'tameva hetum 'anyaiH' hetubhireva 'upadvhateM samarthayati 'saprasaram' anekadhA sphArayan 'sAmadhye prajJAbalam, cazabdo bhinnakramaH 'Atmanazca svasya ca 'jJAtvA' vijJAya, cazabdAtparasya ceti gAthArthaH // bhAvArthastvayam-dravyAstikAdyanekanayasakulapravacanajJena sAdhunA tatsthApanAya nayAntaramatApekSayA savyabhicAraM hetumabhidhAya pratipakSanayamatAnusArataH tathA samarthanIyaH yathA samyaganekAntavAdapratipattirbhavatIti / Aha-udAharaNabhedasthApanAdhikAracintAyAM savyabhicArahetvabhidhAnaM kimarthamiti, ucyate, tadAzrayeNa bhUyasAmudAharaNAnAM pravRttaH, tadanvitaM codAharaNamapi prAya iti jJApanArtham, alaM prasaGgena / abhihitaM sthApanAkarmedvAram , adhunA pratyutpannavinAzadvAramabhidhAtukAma Ahahoti paDuppannaviNAsaNami gaMdhabviyA udAharaNaM / sIso'vi katthavi jai ajhovajjijja to guruNA / / 69 // // 44 // vyAkhyA-bhavanti pratyutpannavinAzane vicArye gAndharvikA udAharaNaM laukikamiti / tatra prtyutpnnsy| ~99~
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [69], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| vastuno vinAzanaM pratyutpannavinAzanaM tasminniti samAsaH / gAndharvikA udAharaNamiti yaduktaM tadidam-jahA | egammi Nagare ego vANiyao, tassa bahuyAo bhayaNIo bhAiNijjA bhAujjAyAo ya, tassa gharasamIve marAuliyA gaMdhabbiyA saMgIyaM kareMti divasassa tinni bAre, tAo vaNiyamahilAo teNa saMgIyasaddeNa tesu gaMdhabdhiema ajjhovavannAo kiMci kammAdANaM na kareMti, pacchA teNa vANiyaeNa ciMtiyaM-jahA viNavA eyAKotti, ko uvAo hojjA ? jahA na viNassaMtittikA mittassa kahiyaM, teNa bhaNNai-appaNo gharasamIve vANa maMtaraM karAvehi, teNa kayaM, tAhe pADahiyANaM rUvae dAuM vAyAvei, jAhe gaMdhabviyA saMgIyayaM ADhaveti tAhe zate pADahiyA paDahe diti vaMsAdiNo ya phusaMti gAyaMti ya, tAhe tesiM gaMdhabbiyANaM viggho jAo, paDahasaddeNa yaNa subbaDa gIyasaho, tao te rAule ucaTThiyA, vANio sahAvio, kiM vigghaM karesitti? bhaNai-mama ghare devo, ahaM tassa tinni velA paDahe davAvemi, tAhe te bhaNiyA-jahA annattha gAyaha, kiM devassa dive dive 1 yathaikasin nagare eko vaNika tasya bahukA bhaginyaH bhAgineyyaH prAtUjAvAca, tasya gRhasamIpe rAjakulIyA gAndharvikAH sanItaM kurvanti divase zrIn vArAn , tA paNimAhilAstena sajhautazamvena teSu gAndhavikeSu adhyupapannAH kicitkarmAdAnaM na kurvanti, pavAttena vaNijA cintitam-yathA vinayA etA iti, ka uDApAvo bhavet / yathA na vinazyantItikRtvA mitrAya kathitaM, tena bhavyate-Atmano gRhasamIpe yantarika kAraga, tena kRtam, sadA pATahikebhyo rUpyakAn dattvA dAvAdayati, yadA gAndharSikAH rAzItamAdriyante tadA te pATahikAH paTahAn dadati vaMzAdIca spRzanti gAyanti ca tadA teSAM gAndharvikANAM vino jAtaH, kApaTahAbdena ca na bhUbate gItazabdaH, tataste rAjakule upasthitAH, vaNik zabdAvitaH, kiM vibhaM karoSIti !, bhaNati-mama gRhe devaH, aI tasya tikho melAH paTaI dApayAmi, tadA te bhaNitAH-yathA'nyatra gAyata, ki devasya divase divase dIpa anukrama ~100~
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [69], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama dazavaikA aMtarAiyaM kajaha? / evaM AyarieNavi sIsesu agArIsu ajhovavajamANesu tAriso uvAo kAyanvo drumapuhAri-vRttiH jahA tesiM dosassa tassa NivAraNA havai, mA te ciMtAdiehiM NarayapaDaNAdie avAe pAvahiMti, uktaM pikA0 ca-"ciMteI dahvamichaha dIhaM NIsasaha taha jairo doho / bhattAroyaMga mucchA ummatto Ne yANaI maraNaM // 1 // prtyutpnn||45|| paDhame soyaI vege baDheM taM gacchaI biiyavege / NIsasai taiyavege Aruhai jaro cautthaMmi // 2 // ijjhaivinAze paMcamavege chaThe bhattaM na royae vege| sattamiyaMmi ya mucchA aTThamae hoi ummtto||3||nnvme Na yANai kiMci gAndharvidasame pANehiM muccai maNUso / eesimavAyANaM sIse rakkhaMti AyariyA // 4 // paraloiyA avAyA bhaggapa-11 kodA. iNNA paDati naraemANa lahaMti puNo bohiM hiMDaMti ya bhavasamudaMmi ||5||"amumevaarth cetasyAropyAha-zipyo'pi vineyo'pi 'kacit vilayAdau 'yadI tyabhyupagamadarzane 'abhyupapadyata' abhiSvaGgaM kuryAdityarthaH tato 'guruNA' AcAryeNa, kim ?-gAthA antarAyaH kiyate / evamAcArveNApi ziSyevagAriNISu adhyupapadyamAneSu tAsa upAyaH kartavyo yathA teSAM doSasya tasya nivAraNaM bhavati, mA te cintAdikainarakapatanAdikAn apAyAna prApsyandIti-cintayati draSTumicchati dIrtha niHzvasiti tathA uparo dAhaH / bhakArocako mUrchA unmatto na jAnAti maraNam // 1 // prathame zocati vaige draSTuM so gacchati dvitIyage / niHzvasiti tRtIyavaige Arohati varacaturthe // 3 // dAte pacage vaige SaSThe bhaktaM na rocate vaige / saptame ca mUccha aSTame bhavatyunmattaH // 3 // nagame na jAnAti kizcidazame prANairmucyate manuSyaH / etebhyo'pAyebhyaH ziSyaM rakSAmanyAcAryAH // 4 // pAralaukikA apAyA bhanapratijJAH patanti narakeSu / na labhante punarbodhi hiNDante ca bhavasamude // 5 // tyAdI vi. pa. 1 ~101~
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [?] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 70 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education in vAreya uvAeNa jaivA vAUlio vadejAhi / sabve'vi natthi bhAvA kiM puNa jIvo sa vottavvo / / 70 / / vyAkhyA--'vArayitavyo' niSeddhavyaH, kiM yathAkathaJcit ? netyAha- 'upAyena' pravacanapratipAditena, yathA'sau samyagvarttata iti bhAvArthaH / evaM tAvalaukikaM caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtya vyAkhyAtaM pratyutpannavinAzadvAram adhunA dravyAnuyogamadhikRtyAha-yadivA 'vAtUliko' nAstiko vadet, kiM ? - 'sarve'pi ghaTapaTAdayaH 'Nasthiti prAkRtazailyA na santi 'bhAvAH' padArthAH kiM punarjIvaH ? sutarAM nAstItyabhiprAyaH, 'sa vaktavyaH' so'bhidhAtavyaH kimityAha jaM bhaNasi natthi bhAvA vayaNamiNaM atthi natthi ? jai asthi eva painnAhANI asabha Nu nisehara ko Nu ! / / 71 / / vyAkhyA- 'yadbhaNasi' yadravISi 'na santi bhAvA' na vidyante padArthA iti, 'vacanamidaM' bhAvapratiSedhakamasti nAstIti vikalpau ?, kiM cAto ?, yadyasti evaM pratijJAhAniH pratiSedhavacanasyApi bhAvatvAt tasya ca sattvAditi bhAvArthaH, dvitIyaM vikalpamadhikRtyAha - 'asao puti athAsanniSedhate ko nu ?, niSedhavacanasyaivAsattvAdityayamabhiprAya iti gAdhAtryArthaH / yaduktam- 'kiM punarjIvaH' ityatrApi pratyutpannavinAzamadhikRtyAhaNo ya vivakhApuoat so'jIvubbhavotti na tha saavi| jamajIkssa u siddho paDisehadhaNIo to jIvo // 72 // vyAkhyA-cazabdasyaivakArArthatvenAvadhAraNArthatvAt 'na ca' naiva 'vivakSApUrvI' vivakSAkAraNaH icchAheturi Forte & Personal Use City ~102~ 444444 brary dig
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [72], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: dazavaikA hAri-vRttiH divA prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| // 46 // OMOMOMOM dIpa anukrama tyarthaH, 'zabdoM dhvaniH 'ajIvodbhavaH' ajIvaprabhava ityarthaH, vivakSApUrvakazca jIvaniSedhakA zabda iti, mA bhU- dumapudvivakSAyA eva jIvadharmatvAsiddhirityata Aha-'na ca' naiva 'sApi' vivakSA 'yadU' yasmAt kAraNAd 'ajI-18 pikA vasya tu' ajIvasyaiva, ghaTAdiSvadarzanAt, kintu manastvapariNatA(tya)nvitatattadravyasAcivyato jIvasyaiva, hai yatazcaivamataH 'siddhA' pratiSThitaH 'pratiSedhadhvana' nAsti jIva iti pratiSedhazabdAdevetyarthaH, 'tataH tasmAt 'jIvaharaNabhedAH Atmeti, atra bahu vaktavyaM tattu nocyate granthavistarabhayAditi gAthArthaH // vyAkhyAtaM pratyutpannavinAzadvAra, tadanvAkhyAnAcodAharaNamiti mUladvAram , adhunA taddezadvArAvayavArthamabhidhitsurAha AharaNaM tadese cauhA aNusahi taha ubAlaMbho / pucchA nissAvayaNaM hoi subhaddA'NusahIe // 73 // vyAkhyA-udAharaNamiti pUrvavad, upalakSaNaM cedamatra, tathA cAha-tasya dezastaddeza udAharaNadeza ityarthaH, ayaM 'caturdA catuSprakAraH, tadeva catuSpakAratvamupadarzayati-anuzAsanamanuzAstiH-sadguNotkIrtanenopabRMhaNami-4 tyarthaH, tathopAlambhanamupAlambha:-bhAyaiva vicitraM bhaNanamityarthaH, pRcchA-praznaH kiM kathaM kenetyAdi, nizrAvacanam-ekaM kazcana nizrAbhUtaM kRtvA yA vicitroktirasau nizrAvacanamiti / tatra bhavati subhadrA nAma zrAvikodAharaNam, ka?-anuzAstAviti gAthAkSarArthaH // tatthaM aNusaTThIe subhaddA udAharaNaM-caMpAe NayarIe X // 46 // 1 tatrAnuzAstau subhadrodAharaNam-campAyA~ nagA~ ~103~
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [73], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| OMA5% |jiNadattassa susAvagassa subhadA nAma dhUyA, sA aIva svavaI sA ya caNiya uvAsaeNa divA, so tAe ajhovavaSNo, taM maggaI, sAvago bhaNai-nAhaM micchAdihissa dhUyaM demi, pacchA so sAhuNA samIpaM gao dhammo ya aNeNa pucchio, kahio sAhUrhi, tAhe kavaDasAvayadhamma pagahio, tastha ya se sambhAveNaM ceva uvagao dhammo, tAhe teNa sAhUNaM sambhAvo kahio, jahA mae kavaDeNaM dAriyAe kae, NaM NAyaM jahA kava4 DeNaM kajahitti, aNNamiyANi deha me aNuvvayAI, loge sa payAso sAvao jAo, tao kAle gae varayA: & mAlayA paTThaveha, tAhe teNa jiNadatteNa sAvaottikAUNa subhaddA dipaNA, pANiggaharNa vattaM, annayA so bhaNai-dAriyaM gharaM mi, tAhe taM sAvao bhaNai-taM savvaM uvAsayakulaM, esA taM NANuvattihiti, pacchA chobhayaM 4AvA labhevatti, NivaMdhe visajjiyA, NeUNa jugayaM gharaM karya, sAsUNaNaMdAo pauTThAo bhikkhUNa bhatti Na kareitti, jinadattasya subhAcakasa subhadA nAma putrI, sA'tIna rUpiNI, sA ca tacanika(bauda)upAsakena dRSTA, sa tasyAmadhyupapanA, so mArgayati, dhAvako bhaNatinAI mithyAdRSTaye putrIM dadAmi, sa pazcAta, sAdhUnAM sabhIpe gataH. dharmadhAnena pRSTaH, kathitaH sAdhubhiH, kapaTazrAvakeNa tadA dharmaH pragRhItaH, tatra ca tasya sadbhAvene yopagato dharmaH, tadA tega sAdhunyA sAvaH kathitaH, yathA mayA kapaTena dArikAyAH kRte, etajjJAtaM yathA kapaTena kiyate iti, anyat pAnI dehi mahAmaNumatAni, loke sa prakAzaH zrAvako jAtaH, tataH kALe gate varakAH mAlAH prasthApayanti, sadA tena jimadattena dhAvaka itiphalA subhadrA dattA, pAniprahaNa vRttam , abhyadA sa bhaNati-dArikA yaha nayAmi, tadA se bhAgako bhaNati-tat sarvamupAsakakulam eSA tamAnapatsyati, pazcAt apamAnaM vA teti, nirvago vivadhya, gIlA mA pRthaga gaI kRtaM, abhUnanandaraH pradviSTAH bhikSaNAM bhakti na karotIti / (1) tavvaNiya0 pra0 (1) nevam pra. dIpa anukrama ~ 104~
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [73], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| taddeze'nu dIpa anukrama dazavaikA0 annayA tAhiM mubhadAe bhattArassa akkhAyaM-esA ya seavaDehiM samaM saMsattA, sAvao Na sabaheha8/1 dumapu.. hAri-vRttiHannayA khamagassa bhikkhAgayassa achimi kaNuo paviTTho, subhaddAe jinbhAe so kiNuo pheDio, pikA // 47 // subhaddAe cINapitRRNa tilao kao, so akhamagassa nilADe laggo, uvAsiyAhiM sAvayassa darisio, sAvaeNa pattIyaM, Na tahA aNupattai, subhaddA ciMtei-kiM accherayaM? jaM ahaM gihatthI chobhagaM labhAmi, ja zAstau supavayaNassa uDAho evaM me dukkhaitti, sA rattiM kAussaggeNa ThiyA, devo Agao, saMdisAhi kiM karemi ?, bhadrodA0 sA bhaNai-e me ayasaM pamajAhitti, devo bhaNai-evaM havau, ahameyassa Nagarassa cattAri dArAI Thave-2 hAmi, ghosaNayaM ca ghosehAmitti, jahA-jA pahabbayA hoi sA eyANi dArANi ugghADehiti, tattha tumaM|8/ ceva egA ugghADesi tANi ya kavADANi, sayaNassa pacayanimittaM cAlaNIe udagaM chodaNa darisijjAsi, anyadA tAmiH subhadAyA bhari prati AkhyAtam eSA ca zvetapaTaiH saMsaktA, zrAvako na adhAti, anyadA kSapakasya bhikSAgarAsa adhika rajaH pramiSTa, | subhadayA jidayA tabrajaH spheThita, subhadrayA sindUreNa tilakaH kRtaH, sa cakSapakasya lalATe namaH, upAsikAbhiH pAvakasya darzitaH, zrAvakeNa pratyAyitaM, na | tathA'nuvarsayati, subhadrA cintayati-kimAzcaryam / yadahaM sahasthA'pamA bhe, matpravacanasthApanAjanA etanmAM duHkhayati iti, sA rAtrI kAyotsaryeNa sthitA, deva AgataH, saMdiza kiM karomi ?, sA bhaNati-etanme'yazaH pramANayeti, devo bhagati evaM bhavatu, ahametasa nagarasya catvAri dvArANi sthagayicyAmi, poSaNAM ca ghoSayiSyAmi iti, yathA-yA pativratA bhavati sA etAni dvArANi udghATayiSyatIti, tatra lagekodghATayiSyasi tAni kapATAni, khajanasya pratyayanimittaM // 47 // thAlaNyAmudakaM kSiptyA darzaye, ~105
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [73], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| tao cAlaNI phusiyamavi Na gilihiti, evaM AsAseUNa Niggao devo, gayaradArANi aNeNa ThaviyANi, |NAyarajaNo ya addaNNo, io ya AgAse vAyA hoi 'NAgarajaNA mA Nirattharya kilissaha,jA sIlavaI cAladANIe chuDhe udagaMNa gilati sA teNa udgeNa dAraM acchoDei, tao dAraM ugghADijissati', tattha bahuyAo seDisatyavAhAdINaM dhUyasuNhAo Na sakati palayaMpi lahiuM, tAhe subhaddA sayaNaM Apucchai, avisajjaMtANa ya| cAlaNIe udayaM choTUNa tesiM pADiheraM darisei, tao visajjiyA, uvAsiAo evaM ciMtiumADhasAo-jahA esA samaNapaDilehiyA ugghADehiti, tAe cAlaNIe udayaM chahaM, Na gilaitti picchittA visannAo, tao mahAjaNeNa sakArijjatI taM dArasamIrya gayA, arahaMtANaM namokAUNa udaeNa acchoDiyA kavADA, mahayA |saddeNaM koMkAravaM karemANA tinni vi gopuradArA ugghADiyA, uttaradAraM cAlaNipANieNaM acchoDeUNa bhaNai-15 dIpa anukrama kala satapAlanyA bindurapi na patiSyati, evamAzvAsya nirgato devaH. nagaradArAgyanena sthagitAni, nAgarajanazvAJcatimApanA, itathAkAze vaagbhuut-naagrjnaaH| mA nirarthaka ziSuH, yA zIlavatI (yayA) cAlanyAmudakaM kSiptaM (sat) na gilati sA tenodakena dvAramAcchoTayati, tato dvAramupATiSyate iti, tatra vayaH beSThisArthavAhAdInAM putrIsnuSAH na pAkuvanti pracAramapi la , tadA bhubhadA khajanamApRcchate, avisajatAca cAnyAnudaka kSiAtyA veSAM prAtIhAya darzayati, yo bisyA, upAsikA evaM cintitamAhatA yathaiSA zramaNapratilekhitodghATayiSyati, tayA cAlanyAmudakaM zikSa, na gilati iti zreSaNa viSaNNAH, tato mahAjanena | satkiyamANA taM dvArasamIpaM gatA, ahaMto namaskRtyodakena AcchoTitAni kapATAni, mahatA zabdena kodAravaM kurvanti trINyapi gopuradvArANi udghATitAni, uttaradvAraM cAlanIpAnIyenAcchovya bhagati. (1) palikAmAtramapi vi. pa. JanEducation.in ~106~
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [73], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dazavaikA04AjA mayA sarisI sIlavaI hohiti sA evaM dAraM ugghADehiti, taM ajjaci dakkiyaM ceva acchai, pacchA NAya- 1dumapuhAri-vRttiH rajaNeNa sAhukAro kao-aho mahAsaitti, aho jayai dhammotti / evaM loiyaM, caraNakaraNANuorga puNa paDucapikA0 yAvaJcAdisu aNusAsiyavyA, ujjuttA aNujjuttA ya saMThaveyabbA jahA sIlavaMtANaM iha loe erisaM phala tddeshe'nu||48|| miti / amumevArthamupadarzayannAha 4 zAstau susAhukkArapurogaM jaha sA aNusAsiyA purajaNeNaM / veyAvazcAIsu vi eva jayaMte NuvoheyA / / 74 // bhadrodA0 vyAkhyA-sAdhukArapuraHsaraM yathA subhadrA 'anuzAsitA' sadguNotkIrtanenopabRMhitA, kena ?-purajanena' nAgarikalokena, vaiyAvRttyAdiSvapi-AdizabdAt svAdhyAyAdiparigrahaH, 'evaM yathA sA subhadrA yatamAnAn udya-18 mavataH, kim ?-upadvhayet, sadguNotkIrtanena tatpariNAmavRddhiM kuryAt , yathA-"bharaheNavi punvabhave yAvacaM kayaM suvihiyANaM / so tassa phalavivAgeNa AsI bharahAhivo rAyA ||1||dhrujin bharahavAsaM sAmaNNamaNattaraM annucrittaa| aTThavihakammamukko bharahanariMdo gao siddhiM" // iti gAthArthaH / / udAharaNadezatA punarasyodAhatai yA mamasarazI zIlavatI bhaviSyati saitat dvAramupATayiSyati, tadadyApi sthagitamevAsti, pacAnAgarajanena sAdhukAraH kRtaH, aho mahAsatIti, aho jayati // 48 // dharma iti / etalInika, caraNakaraNAnuyoga punaH pratIya vaivAvRttyAdiSu anuzAsitavyAH, uyukta ityAdiSa anuzAsitavyAH, udyuktA anupatAzca saMsthApavitavyAH yathAzIlavatAmiTa Thoke / | phalaniti. 2 bharatenApi pUrvaMbhave vaiyAvRttyaM kRtaM muvihitAnAm / sa tasya phala viSAkena AsIda bharatAdhipo rAjA // 9 // 3 bhuktvA bharatavarSa zrAmaNyamanuttaramanucarya / aSTavidhakamaimuko bharavanarendro gataH siddhim // 1 // 155435 dIpa anukrama JaElication ~107~
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [74 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education kadezasyaivopayogitvAttenaiva copasaMhArAt, tathA ca apramAdavadbhiH sAdhUnAM kaNukApanayanAdi karttavyamiti vihAyAnuzAstyopasaMhAramAha, vaiyAvRttyAdiSvapi dezenaivopasaMhAraH, guNAntararahitasya bharatAdernizcayena tadakareNAditi bhAvanIyamiti, evaM tAvalaukikaM caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtyoktaM tadezadvAre anuzAstidvAram, adhunA dravyAnuyogamadhikRtya darzayati jesipi asthi AyA battavyA te'vi amhavi sa asthi / kiMtu akattA na bhavai beyayai jeNa suhadukkhaM // 75 // orror - 'yeSAmapi dravyAstikAdinayamatAvalambinAM tatrAntarIyANAM kim ?-- 'asti' vidyate 'AtmA' jIvaH vaktavyAH 'te'pi' tantrAntarIyAH, sAdhvetat asmAkamapyasti saH, tadabhAve sarvakriyAvaiphalyAt, kintu 'akarttA na bhavati' sukRtaduSkRtAnAM karmaNAmakarttA na bhavati-aniSpAdako na bhavati, kintu ? karttava atraivopapattimAha- 'vedayate' anubhavati 'yena' kAraNena, kim ? - 'sukhaduHkhaM' sukRtaduSkRtakarmaphalamiti bhAvaH // OM na cAkarturAtmanastadanubhAvo yujyate, atiprasaGgAt, muktAnAmapi sAMsArikasukhadu:kha vedanA''patteH, akartRtvAvizeSAt prakRtyAdiviyogasyApyanAdheyAtizayamekAntenAkarttAramAtmAnaM pratyakiJcitkaratvAd, alaM vi stareNeti gAthArthaH / udAharaNadezatA tvatrApyudAhRtasyaikadezenaivopasaMhArAt tatraiva cAsaMpratipattau samarthanAya | nidarzanAbhidhAnAditi / gatamanuzAstitadezadvAram adhunopAlambhadvAravivakSayA''ha 1 vaiyAkaraNAt vi. pra. For te&Personal Use City ~108~ Mowbray diy
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [76], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dazavaikA ubalambhammi migAvai nAhiyavAIvi eva vattavyo / navitti kuvinnANaM AyA'bhAve sai ajutaM / / 76 // 1dumapuhAri-vRttiH vyAkhyA-upAlambhe pratipAye mRgAvatidevyudAharaNam / eyaM ca jahA Avassae dayvaparaMparAe bhaNiyaM taheva || |pikA 4 daTTabvaM, jAva pavvaiyA ajjacaMdaNAe sissiNI dipaNA / annayA bhagavaM viharamANo kosaMbIe samosario, // 49 // taddeze u. caMdAdicA savimANehiM vaMdira AgayA, cauporasIyaM samosaraNaM kAuM atyamaNakAle paDigayA, tao migA- pAlambho0 VAvaI saMbhaMtA, ayi! viyAlIkayaMti bhaNiUNaM sAhuNIsahiyA jAva ajacaMdaNAsagAsaM gayA, tAva ya aMdha-14 yArayaM jArya, ajacaMdaNApamuhAhiM sAhuNINaM tAva paDikaMtaM, tAhe sA migAvaI ajA ajacaMdaNAe uvAla bhai, jahA evaM NAma tumaM uttamakulappasUyA hoiUNa evaM karesi?, aho na laTThayaM, tAhe paNamiUNa pAema paDiyA, parameNa viNaeNa khAmeha, khamaha me egamavarAhaM, NAhaM puNo evaM karehAmitti / ajjacaMdaNA ya kila tami samae saMthArovagayA pamuttA, iyarIe vi paramasaMvegagayAe kevalanANaM samuppannaM, paramaM ca aMdhayAraM vai, 1 etazca yathA''vazyake vyaparamparAyAM bhANita tathaiva draSTavyaM yAvatprAjitA AryavandanAya ziSyA dattA / anyadA bhagavAn biharan kozAmbyAM samaksataH, candrAdilI svavimAnAbhyAM vanditumAgatI, catuSpauruSIka samavasaraNaM kRtvA'stagayanakAle pratigato, tato mRgAvatI sambAntA-api viDAlIkRta miti bhagitvA sAccIsahitA yAvadAryacandanAsakAzaM gatA tAbacAndhakAra jAtam, AryacandanApramukhAbhiH sAdhvImitAvatpratikAnta, tadA sA mRgAvatyAryA mAryacandanayopAlabhyate -thai nAma tvamuttamakulaprasUtA bhUyA evaM karopi!, aho malaI, tadA praNamya pAdayoH pavitA parameNa vinayena kSamayati, kSamasa mamaikamaparAdha, gAI punarevaM // 49 // kariSyAmi iti / AryacandanA vakila tasmin samaye saMsAropagatA prasaptA, itaravA api paramasavemagatAyAH kevalajJAnaM samutpana, paramaM cAnmakAra vartate. dIpa anukrama ~109~
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 76 ], bhASyaM [-] sappo ya teNaMtareNa Agacchai, patravattiNIe ya hattho laMbamANo tIe uppADio, paDivuddhA ya alacaMdaNA, pucchiyA- kimeyaM ?, sA bhaNai dIhajAio, kahaM tumaM jANasi kiM koi atisao? AmaMti, paDibAi appaDivAiti pucchiyA sA bhaNai-appaDivAitti, tao khAmiyA / loga loguttarasAharaNameyaM / evaM pamAyaMto | sIso uvAlaMbheyavvotti / udAharaNadezatA pUrvavadyojanIyeti / evaM tAvacaraNa karaNAnuyogamadhikRtya vyAkhyAtamupAlambhadvAram adhunA dravyAnuyogamadhikRtya vyAkhyAyate-- 'nAstikavAdyapi' cArvAko'pi jIvanAstitvapratipAdaka ityarthaH evaM 'vaktavyaH' abhidhAtavyaH - 'nAsti' na vidyate kA? prakaraNAjjIva iti, evaMbhUtaM 'kuvijJAnaM' jIvasattApratiSedhAvabhAsItyarthaH, AtmAbhAve sati na yuktam, AtmadharmatvAd jJAnasyeti bhAvanA, bhUtadharmatA punarasya dharmyananurUpatvAdeva na yuktA, tatsamudAyakAryatA'pi pratyekaM bhAvAbhAvavikalpadvAreNa tiraska| rttavyeti gAthArthaH // amuvevArtha samarthayannAha atthitti jA viyakA ahavA natthiti jaM kuvinnANaM / arthatAbhAve poggalassa evaM cia na juttaM // 77 // vyAkhyA asti jIva iti evaMbhUtA yA vitarkA'thavA 'nAsti' na vidyata iti evaMbhUtaM yatkuvijJAnaM 1] sarpa tenAntareNa ( mArgeNa madhyena vA ) Agacchati, pravartinyAca hasto sambamAnasyotpAditaH pratibuddhAcArya candanA STaSTA kimetat ? sA bhaNati - dIrghajAtIyaH kathaM evaM jAnAti kiM kazcidatizayaH 1 omiti pratikalyapratipAtI veti pRSTA sA bhaNati apratipAtIti tataH kSAmitA ThokaThokosarasAdhAraNametat evaM pramAcan ziSya upAlambhanIya iti 2rthamupasaMharannAha. pra. Far P&Personal Use City ~110~
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [77 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 50 // Ja Education lokottarApakAri atyantAbhAve 'pudgalasya' jIvasya 'idameva na yuktam', idamevAnyAyyaM / bhAvanA pUrvavaditi gAthArthaH / udAharaNadezatA nAstikasya paralokAdipratiSedhavAdino jIvasAdhanAd bhAvanIyeti / gatamupAlambhadvAram adhunA zeSadvAradvayaM vyAcikhyAsurAha pucchare koNio khalu nissAvayaNaMbhi goyamassAmI / nAhiyavAI pucche jIvatthitaM aNicchataM // 78 // vyAkhyA-'pRcchAyA~' prazna ityarthaH, 'koNikaH' zreNikaputraH khaludAharaNam / jahA teNa sAmI pucchio-cakavadviNo aparicattakAmabhogA kAlamAse kAlaM kicA kahiM uvavAMti ?, sAmiNA bhaNiyaM-ahe sattamIe cakkavaTTINo uvavajjaMti, tAhe bhaNai ahaM kattha uvavajjissAmi ?, sAmiNA bhaNiyaM tumaM chaTTIpuDhabIe, so bha i-ahaM sattamIe kiM na ubavajjissAmi ?, sAmiNA bhaNiyaM-sattamIe cakkavaTTiNo ubavajjaMti, tAhe so bhAi- ahaM kiM na homi cakkavahI ? mamavi caurAsI dantisayasahassANi, sAmiNA bhaNiyaM tava rayaNANi nihIo ya Natthi, tAhe so kittimAI rayaNAI karitA ovatimArado, timisaguhAe pavisiuM pavato, 1 yathA tena svAmI pRSTaH - cakravarttino'parityaktakAmabhogAH kAlamAse kAlaM kRtvA kopayante ?, svAminA bhaNitam avaH saptamyAM cakravarttina utpadyante, tadA bhaNati - ahaM kotparasye, khAminA bhaNitaM pApAM pRthivyAM sa bhaNati - ahaM saptamyAM ki notpatsye ? svAminA bhaNitaM saptamyAM cakravartina utpayante, tadA sa bhagati - ahaM kiM cakravartI na bhavAmi mamApi caturazItirdanti zatasahasrANi khAminA bhaNitaM tava ratnAni nidhayazca na santi tadA sa kRtrimANi ratnAni vADavapati ( jetuM ) ArabdhaH tamisrAguddAyAM prahuM pravRttaH For ane & Personal Use City ~ 111~ 1 drumapuSpikA0 taddeze pRcchAni zrodA0 // 50 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [78], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama bhaNio ya kirimAlaeNaM-bolINA cakavahiNo vArasavi, viNassihisi tumaM, vArijaMto vi Na ThAI, pacchA | kiyamAlaeNa Ahao, mao ya chahi~ puDhaviM gao, evaM loiyaM / evaM loguttarevi bahussuA AyariyA aTThA Ni heU ya pucchiyacA, pucchittA ya sakaNijjANi samAyariyabvANi, asakkaNijjANi parihariyabvANi, bha*NiyaM ca-"pucchaha pucchAveha ya paMDiyae sAhave crnnjutte| mA mayalevavilittA pArattahiyaM Na yANihiha // 1 // " udAharaNadezatA punarasyAbhihitaikadeza eva praSTugrahAt tenaiva copasaMhArAditi / evaM tAvacaraNakaramaNAnuyogamadhikRtya vyAkhyAtaM pRcchAdvAram, adhunaitatprativaddhAM dravyAnuyogavaktavyatAmapAsya gAthopanyA sAnulomato nizrAvacanamabhidhAtukAma Aha-nizrAvacane nirUpye gautamakhAmyudAharaNamiti / ettha gAgalimAdI jahA pabvaiyA tAvasA ya evaM jahA baharasAmiuppattIe Avassae tahA tAva neyaM jAva goyamasA missa kila adhiI jAyA / tattha bhagavayA bhaNNai-cirasaMsaTTho'si me goyamA! ciraparicito'si me gojayamA! cirabhAvio'si me goyamA! taM mA aghiI karehi, aMte donivi tullA bhavissAmo, anne ya bhaSirAva kirimAlakena-vyatikrAntA dvAdazApi bhakamasinA, binapasi , vAryamANo'pi na titati, pacAskRtamAlakenAhataH, bhUtaba vaha pRthvI gtH| kA ejaukikameyaM lokottare'pi bahukSutA AcAryAH praSTavyA arthAn detUMca, pRSTvA ca zakabhIyAnyAcaritavyAni azakanIyAni parihartavyAni, bhaNitaM ca "pUrachazca pRcchaeca paNDitAn sAdhUna caraNayukAn |maa madalepaviliptAH pAratrikahitaM na jJAsiSTha // 1 // 2 atra gAjalyApayo yathA prajitAsvApasAca, evaM mayA patrakhAmyutpattAvAvazyake kAtamA tApazeyaM yAvad gItamakhAminaH kilaabhuutirjaataa| tatra bhagavatA bhagvade-cirasaMmo'si mama gautama ciraparicito'si maga gautama! cirabhAvito'si me gItama! tanmANati kASa, ante dvAvapi dulyau bhaviSyAvaH, anye va H inabraryang ~112~
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [78], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: pikA prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| vazabaikA tannissAe aNusAsiyA dumapattae ajjhynnitti| evaM je asahaNA viNeyA te anne mahavasaMpanne NissaM kAUNa 1 dumapuhAri-vRttiHtahA'NusAsiyavyA uvAeNa jahA samma paDivajaMti / udAharaNadezatA tvasya dezena-pradarzitalezata eva31 tathAnuzAsanAdU / evaM tAvacaraNakaraNAnuyogamadhikRtya vyAkhyAtaM pRcchAnizrAvacanadvAradvayam, adhunA dravyA-1 | taddeze ni||51|| 1nuyogamadhikRtya vyAkhyAyate-tatredaM gAdhAdalam -NAhiyavAhamityAdi, 'nAstikavAdina' cArvAkaM pRcchejjI-1 vAstitvamanicchantaM santamiti gAdhArthaH // kiM pRcchet - keNati nasthi AyA jeNa parokkhotti tava kuvinnANaM / hoi parokkhaM tamhA nasthitti nisehae ko Nu? // 79 // vyAkhyA-keneti' kena hetunA ? 'nAstyAtmA' na vidyate jIva iti pRcchet, sa ced brUyAt 'yena parokSa da iti yena pratyakSeNa nopalabhyata ityarthaH, sa ca vaktavyA-bhadra ! taba 'kuvijJAna' jIvAstitvaniSedhakadhvanini| misatvena taniSedhakaM bhavati parokSam, anyapramANAmiti gamyate, 'tammAdU bhavadupanyastayuktyA nAstIti kRtvA niSedhate ko nu?, vivakSA'bhAve viziSTazabdAnutpatteriti gaathaarthH|| udAharaNadezatA cAsya pUrvavaditi 6 gataM pRcchAdvAram // annAvaesao nAhiyavAI jesi nasthi jIvo u / dANAiphalaM tesiM na vijjai cauha tahosa // 80 / / vyAkhyA-'anyApadezataH' anyApadezena 'nAstikavAdI' lokAyato vaktavya iti zeSaH, aho dhikkaSTaM 'yeSAM 1 tanitrayA'nuzAsitA dhumapatraleo'dhyayama iti / evaM ye'sahanA pineyAste'nyAn mAIvasaMpannAn nizrIkRta vayA'nuzAsitavyA upAyena yathA sampa pratipadyante. dIpa anukrama X // 51 // ~113~
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [80], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| RACK hAvAdinAM 'nAsti jIva evaM' na vidyate Atmaiva 'dAnAdiphalaM teSAM na vidyate' dAnahomayAgatapAsamAdhyAmAdiphalaM-vargApavargAdi teSAM-vAdinAM na vidyate-nAstItyarthaH / kadAcitta evaM zrutvaivaM yaH-mA bhavata, kA no hAniH?, 'na ghabhyupagamA evaM bAdhAyai bhavantI ti, tatazca satvavaicitryAnyathAnupapattitaste sampratipattimAnetavyAH, iskhalaM vistareNa,gamanikAmAtrametada, udAharaNadezatA caraNakaraNAnuyogAnusAreNa bhaavniiyeti|gtN nizrAdvAra, tadanvAkhyAnAca taddezadvAram , adhunA taddoSadvArAvayavArthapracikaTaviSayopanyAsArtha gAthAvayavamAha 81-'cauha tar3osaM caturdhA taddoSa-iti udAharaNadoSaH, anukhArastvalAkSaNikaH, athavodAharaNenaiva sAmAnA dhikaraNyaM, tata taddoSamiti tasyodAharaNasyaiva doSA yasmiMstattadoSamiti gaadhaathaiH|| upanyastaM cAturvidhyaM prati|pAdayannAha paDhamaM ahammajuttaM paTilomaM attaNo upannAsaM / duruvaNiyaM tu cautyaM ahammajuttami naladAmo // 81 // vyAkhyA-'prathamam' Ayam 'adharmayukta' pApasambaddhamityarthaH, tathA 'pratiloma pratikUlam , 'Atmana upanyAsa' iti Atmana evopanyAsaH-tathAnivedanaM yasminniti, durupanItaM ceti duSTamupanItaM-nigamitamasminiti caturthamidaM vartate, amISAmeva yathopanyAsamudAharaNairbhAvArthamupadarzayati-adharmayukte naladAmaH kuvindA, lIkikamudAharaNamiti gAthAkSarArthaH // paryantAvayavArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacedam-cANakeNa gaMde utthAie 1degNAnusAreNa pra. 2 cANakyena nandai utthApite dIpa anukrama ~114~
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 81 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA0 hAri-vRttiH // 52 // Jair Education i caMdagutte rAyANae Thavie evaM savvaM vaNNittA jahA sikkhAe, tattha NaMdasaMtiehiM maNussehiM saha coraggAho milio, NagaraM musai, cANakko'vi annaM coraggAhaM ThaviukAmo tidaMDaM gaheUNa parivAyagaveseNa NagharaM paviTTho, gao NaladAmakoliyasagAsaM, ubaviTTho varNaNasAlAe acchara, tassa dArao makkoDaehiM khaio, teNa kolieNa bilaM khaNittA dahA, tAhe cANakeNa bhaNNai kiM ee Dahasi ?, kolio bhAi jai ee samUlajAlA Na ucchAijjati, to puNo'ci khAissaMti, tAhe cANakkeNa ciMtiyaM-esa mae laddho coraggAho, esa NaMdateNayA samUlayA uddharissihiitti coraggAho kao, teNa tikhaMDiyA visaMbhiyA amhe saMmiliyA musAmotti, tehiM anevi akkhAyA je tattha mulagA, bahuyA suhatarAgaM musAmotti, tehiM annevi akkhAyA, tAhe te teNa coraggAheNa miliUNa savve'vi mAriyA / evaM ahammattaM Na bhANiyavvaM, paNa ya kAyavvaMti / idaM tAvalaukikam, anena lokottaramapi caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtya sUcitamavagantavyam, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNa 1 candragupte rAjani sthApite evaM sarva varNayitvA yathA zikSAyAm, tatra nandasara kaimanuSyaiH saha cauragrAho miThitaH, nagaraM muSNAti cANakyo'pi anyaM | cauramA sthApavitukAmaH tridaNDaM gRhItvA paritrAjakareSeNa nagaraM praviSTaH gato naladAmakolikasakAzamupaviSTho vayanazAlAyAM tiSThati, tasya dArako matkoTakaiH khAditaH tena kolikena bilaM svanitvA dagdhAH, tadA cANakyena bhavyate kimetAn dahati 1, koliko bhagati yadyeve samUlajAlA nocchAyante tadA punarapi khAdiSyanti tadA cANakyaina cintitam -- eSa mayA dhIraprAhaH, eSa nandastenakAn samUlAn udariSyatIti caurAhaH kRtaH tena trikhaNDikAH (svedAH) vizrabhitAH vayaM sammilitA mugNAma iti, tairanye'pyAkhyAtA ye tatra moSakAH, bahavaH sukhataraM muSNIma iti, tairanye'pyAkhyAtAH, tadA tena te caurA militvA sarve'pi mAritAH / evamadharmayuktaM na bhaNitavyaM na ca kartavyamiti Forane & Personal Use City ~ 115 ~ 1 dumapuSpikA0 toSe - dharmayukaM // 52 // brary dig
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [81], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| miti nyAyAt / tatra caraNakaraNAnuyogena'NevaM ahammajuttaM kAyavvaM kiMci bhANiyabvaM vA / thovaguNaM bahudosaM visesao ThANapatteNaM // 1 // jamhA so annesipi AlaMyaNaM hoI / dravyAnuyoge tu-vAdammitahAsve vijJAya baleNa pavayaNaDhAe / kujjA sAvanaM pihu jaha morINaulimAdIsu // 1 // so parivAyago vilakvI-13 kaotti / udAharaNadoSatA cAsyAdharmayuktatvAdeva bhAvanIyeti / gatamadharmayuktadvAram , adhunA pratilomadArAvayavArthavyAcikhyAsayA''ha paDilome jaha abhao pajoyaM harai avahio saMto / goviMdavAyago'viya jaha parapakkhaM niyattei // 82 // vyAkhyA-pratilomeM udAharaNadoSe yathA 'abhayA' abhayakumAraH pradyotaM rAjAnaM hatavAn apahRtaH sanniti, etad jJApakam , iha ca trikAlagocarasUtrapradarzanArthoM vartamAnanirdeza ityakSarArthaH / bhAvArthaH kathAnakAdabaseyaH, mAtaca yathA''vazyake zikSAyAM tathaiva draSTavyamiti / evaM tAvallaukika pratiloma, lokottaraM tu dravyAnuyogamadhi-15 kRtya sUcayanAha-goviMde'tyAdi gAthAdalam , anena caraNakaraNAnuyogamapyadhikRla sUcitamavagantavyam , AcantagrahaNe tanmadhyapatitasya tadgrahaNenaiva grahaNAt, tatra caraNakaraNe 'No kiMci pa paDilomaM kAyabvaM naivamadharmayuktaM kartavyaM kibhitU mANitavya gA / lokaguNaM bahudoSa vizeSataH sthAna prAptena // 1 // yasmAt soanyeSAmayAlambanaM bhavati / vAde tathArUpe vi. kAcAyA balena pravacanArthAya / kumAra sAyayamapi yathA mayUrInakulyAdibhiH ||1||privaar vilakSIkatA iti. 1 no kimidapi pratiloma kartavya dIpa anukrama JaEconomi ~116~
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [82], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama dazabaikA bhavabhaeNa maNNesi / aviNIyasikkhagANa u jayaNAi jahociaM kujjA // 1 // dravyAnuyoge tu gopendravA- 1dumapuhAri-vRttiHcako'pi ca yathA parapakSaM nivarttayatItyarthaH / so ya kira taccaNNio Asi, viNA (NNA) saNaNimittaM pavva-| pikA0 Aio, pacchA bhAvo jAo, mahAvAdI jAta ityarthaH / sUcakamidam , atra ca-devaTTiyassa pajjavaNayaTThiya- taddoSe pra meyaM tu hoi paDilomaM / muhadukkhAiabhAvaM iyareNiyarassa coijjA // 1 // aNNe u duTThavAdimmi, kiMci|| tilomo. *bUyA u kila paDikUlaM / dorAsipaipaNAe tipiNa jahA puccha paDiseho // 2 // udAharaNadoSatA tvasya pratha mapakSe sAdhyArthAsihe., dvitIyapakSe tu zAstraviruddhabhASaNAdeva bhAvanIyeti gAthArthaH // gataM pratilomadvAram , idAnImAtmopanyAsadvAraM vivRNvannAha attauvannAsaMmi ya talAgabheyaMmi piMgalo thavaI / vyAkhyA-Atmana evopanyAso-nivedanaM yasiMstadAtmopanyAsaM tatra ca taDAgabhede piGgalasthapatiH udAharaNamityakSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakagamyA, taccedam-iha egassa rapaNo talAgaM sabbarajassa sArabhUaM, taM ca 1 bhavabhayenA (jananama) myeSAm / avinItazikSakANAM tu yatanayA yathocitaM kuryAt // 1||2sb kika bIba mAsIva, vinApAna( vijJAna )nimittaM najitaH, 'paJcAdbhAvo jAtaH. 3 cyArthikasya paryAyanArthika (kvanam ) etattu bhavati pratikUlam / sukhaduHkhAdyabhAvamitarasvetareNa (raH) codayet // 1 // M anye tu duSThalAdini kiviDUvAtu kila pratikUlam / dvirAzipratijJAyAM, yo yathA pRcchA pratiSedhaH // 2 // 5 ekasya rAjasva TAkaH sarvarAjyasya sArabhUtaH, saca JamEducational ~117~
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [83], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| talAgaM varise varise bhariyaM bhijai, tAhe rAyA bhaNai-ko so uvAo hojA? jeNa taM na bhilejA, tastha ego kavilao maNUso bhaNai-jai navaraM mahArAya ! ittha piMgalo kaviliyAo se dADhiyAo sira se| hai kaviliyaM so jIvaMto ceva jaMmi ThANe bhijai taMmi ThANe Nikkhamaha, to NavaraMNa bhijai, pacchA kumArAmaceNa bhaNiya-mahArAya! eso va eriso jArisayaM bhaNai, eriso Natthi ano, pacchA so tasyeva mArettA 18|nikkhitto / evaM erisaM na bhANiyabvaM jaM appavahAe bhavada / idaM laukikam, anena ca lokottaramapi sUci-13 TAtam, ekagrahaNe tajAtIyagrahaNAt, tatra caraNakaraNAnuyoge naivaM yAt yaduta-'loiyadhammAovihu je panbhaTThA NarAhamA te u| kaha davvasoyarahiyA dhammassArAhayA hoMti ? // 1 // ityAdi / dravyAnuyoge punareke|ndriyA jIvAH, vyaktocchrAsanizvAsAdijIvaliGgasadbhAvAt, ghaTavat, iha ye jIvA na bhavanti na teSu vyarAtoDAsanizvAsAdijIvaliGgasadbhAvo, yathA ghaTe, na ca tathaiteSvasadbhAva iti, tasmAjjIvA evaita iti, a vAtmano'pi tadrUpA''patyAtmopanyAsatvaM bhAvanIyamiti / udAharaNadoSatA cAsyAtmopaghAtajanakatvena prakaTAhAyaveti na bhAvyate / gatamAtmopanyAsadvAram , adhunA durupanItadvAraM vyAcikhyAsurAha 1 saTAko varSe varSe mRto bhidyate, tadA rAjA gaNati-kAsa upAyo bhavet yenAsau na bhiyate, takaH kapilako manuSyo bhaNati-yadi para mahArAja! kA atra pila: kapilAstasya zmazrukezAH zirastasya kapilaM sa jIvameva yasmin sthAne bhidyate tasmin sthAne nikSipyate tataH paraM na bhiyate, pazcAt kumArAmAtyena bhaNitaM--mahArAja! eSa evaIzo yAdarza bhaNati tAro nAsyanyaH, pacAsa tatraiva mArayisvA nikSiptaH / evanIdarzana bhaNitavyaM yadAramavadhAya bhavati.li. 13 laukikadhamAdapi ye pravadhA narAdhamAste tu / karya dravyazaucarahitA dharmasvArAdhakA bhavanti // 1 // eketriyatvAparayA. dIpa anukrama JanElicatani ~118~
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [83], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| sa AtmopanyAsadurupanIte dIpa anukrama dazavaikA0 aNimisagihaNa bhikkhuga duruvaNIe udAharaNaM // 83 // hAri-vRttiH / vyAkhyA-anAnimiSA-matsyAstadgrahaNe bhikSurudAharaNam , idaM ca laukikam, anena coktanyAyAlloko tta ramapyAkSiptaM veditavyamiti gaathaadlaakssraayH|| bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacedam-kila koi tacaNio jAlavAvaDakaro macchagavahAe calio, dhutteNa bhaNNai-Ayariya! aghaNA te kaMthA, so bhaNai jAlametamityAdi zlokAdavaseyam-"kandhA''cAryAdhanA te nanu zapharavadhe jAlamanAsi matsyAna , te me mdyopdNshaan| pithasi nanu ? yuto vezyayA yAsi vezyAm ? / kRtvA'rINAM galehI ka nu tava ripaco? yeSu sandhi chinadhi, caurastvaM? yUtahetoH kitava iti kathaM? yena dAsIsuto'smi // 1 // idaM laukikaM, caraNakaraNAnuyoge tu-Iya sAsaNassavaNNo jAyai jeNaM na tArisaM vyA / vAdevi uvahasijjai nigamaNao jeNataM ceva // 1 // udAharaNadoSatA punarasya spaSTaiveti / gataM durupanItadvAraM, mUladvArANAM codAharaNadoSadvAramiti, sAmmatamupanyAsadvAraM vyAkhyAyate, tatrAha pattAri upanAse tavvatthuga annavatthuge ceva / paDiNibhae heummi ya hoti iNamo udAharaNA / / 84 // vyAkhyA-catvAraH 'upanyAse vicArye adhikRte vA, bhedA bhavanti iti zeSaH, te cAmI-sUcanAt sUtra 1 kila kazcit bauddhaH AlavyAtakaro matsyavadhAya palitaH, dhUrtena bhaNyate--AcAryA apanA te kanyA, sa bhaNati-jAlametat. 2 iti zAsanasyAva? haijAyate yena ma tAbUyAt / yAde'pyupaharayate nigamanato yena tacaiva // 1 // // 54 // - ~119~
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [84], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| mitikRtvA tathAdhikArAnuvRttezca tadvastUpanyAsastathA tadanyavastUpanyAsaH tathA pratinibhopanyAsaH tathA hetUpanyAsazca / tatraiteSu bhedeSu bhavanti 'amUni' vakSyamANAnyudAharaNAnIti gAdhArthaH // bhAvArthastu pratibhedaM khayameva vakSyati niyuktikaarH| tatrAdyabhedavyAciNyAsayA''ha . tabbatthyaMmi puriso savvaM bhamiUNa sAhai apuvvaM / / asyA vyAkhyA-tadvastuke' tadvastUpanyAsa ityarthaH, puri zayanAtpuruSaH 'sarva bhrAntvA' sarvamAhiNDya kim ?-18 kathayati apUrvam , vartamAnanirdezaH pUrvavaditi gAthAdalArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyA, taccedam-pagammi devakule kappaDiyA miliyA bhaNati-keNa bhe bhamantehiM kiMci accheriyaM diTThI, tastha ego kappaDigo bhaNaimae vivati, jai puNa estha samaNovAsao natthi to sAhemi, tao sesehiM bhaNiyaM-Nasthitya samaNovAsao, pacchA so bhaNai-mae hiMDateNaM puvvavetAlIe samudassa taDe rukkho mahaimahato viTTho, tassegA sAhA samudde paiTThiyA, egA ya thale, tattha jANi pattANi jale paDaMti tANi jalacarANi sattANi havaMti, jANi thale tANi thalacarANi havaMti, te kappaDiyA bhapAMti-aho accherayaM deveNa bhaTTAraeNa NimmiyaMti, tatthego sAvago ekasmin devAle kATiphA militA bhaNanti-kenacit bhavatAM bhramatA kizidAzcarya raSThaM?, tatraikaH kAThiko bhaNati-mayA iSTamiti, yadi punaratra zramaNopAsako nAsti tadA kathayAmi, tataH karmaNita-nAsyatra dhamaNopAsakA, pazcAtsa bhaNati-mayA hiNDamAnena pUrvabaiTAlikAyAM samudrasa tahe prakSo'tiguruko [dRSTaH, tasyaikA zAkhA samudra pratiSTitA ekA ca sthale, tatra yAni patrANi jale patanti tAni jalacarAH sattvA bhavanti, yAni sthale tAni sthalacarA bhavanti, te kAThikA bhaparita-ajhe Ava devena mArakena nirmitamiti, tatraikaH AyakaH (1) pUrvakUla vi. pa. dIpa anukrama ERE ~120
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti : [84], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama dazavaikA kappaDio, so bhaNai-jANi addhamajjhe paDaMti tANi kiM havaMti?, tAhe so khuddho bhaNai-mayA puvvaM ceva bha- 1 dumapuhAri-vRttiH NiyaM-jaha sAvao nasthi to kahemi / eteNaM taM ceva paDaNavatthumahikicodAhariyaM / evaM tAvallaukikam, idaM | pikA. coktanyAyAllokottarasyApi sUcakaM, tantra caraNakaraNAnuyoge yaH kazcidvineyaH kaJcanAsadAhaM gRhItvA na samya-IN tadvastuni // 55 // gvarttate sa khalu tadvastUpanyAsenaiva prajJApanIyaH, yathA kazcidAha-"na mAMsabhakSaNe doSo, na maye na ca maithune / patrANA pravRttireSA bhUtAnAM, nivRttistu mahAphalA // 1 // " idaM ca kilaivameva yujyate, pravRttimantareNa nivRtteH phalA sattvabhASA bhAvAt , nirviSayatvenAsambhavAca, tasmAtphalanibandhananivRttinimittatvena pravRttirapyaduSTaiveti, anocyate, iha nivRttamahAphalatvaM kiM duSTapravRttiparihArAtmakatvenAhokhidaduSTapravRttiparihArAtmakatveneti !, yadyAyaH pakSaH kathaM pravRtteraduSTatvam, athAparastato nivRtterapyaduSTatvAt tannivRtterapi pravRttirUpAyA mahAphalasvaprasAra, tathA ca sati pUrvAparavirodha iti bhAvanA / dravyAnuyoge tu ya evamAha-ekAntanityo jIvaH amUrtatvAdAkAzavaditi, sa khalu tadevAmUrttatvamAzritya tasyotkSepaNAdAvanitye karmaNyapi tAvadvaktavyaH, karmAmUrtamanityaM 1 kATikaH sa bhaNati-yAni ardhagaye patanti tAni ke bhavanti ?, tadA sa bhundho bhaNati-mavA pUrvameva bhaNitaM yadi Apako nAsti tataH kathayAmi, etena tadeva patanavastvadhikRtyodAhRtam. (1) khatyo vilakSaH vi. pra. 2 duSTatvAGgIkArAttasyAH, duSTaparihArAtmakatvAt nivRtteH 3 vivakSitAyAH. NR // 55 // nivRttarnitiH pravRttiH 154154 Jantacion ~121
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [84], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| *** cetyayaM vRddhadarzanenodAharaNadoSa eva, yathA'nyeSAM sAdharmyasamA jAtiriti / gataM tadvastUpanyAsadvAram, adhunA tadanyavastUpanyAsadvAramabhidhAtukAma Aha tayaannavatthugaMmivi annatte hoi egattaM / / 84 // I vyAkhyA-tadanyavastuke'pi udAharaNe, kim ?-anyasve bhavatyekatvamityakSarArtha bhAvArthasvayam-kazcidAha iha yasya vAdino'nyo jIvaH anyacca zarIramiti, tasyAnyazabdasyAviziSTatvAttayorapi tadvAcyAviziSTatvenaikavaprasaGga iti, tasya jIvazarIrApekSayA tadanyavastUpanyAsena parihAra kartavyaH, katham?, nanvevaM sati sarva bhAvAnAM paramANudhyaNukaghaTapaTAdInAmekatvaprasaGgaH, anyaH paramANuranyo dvipradezika ityAdinA prakAreNAnyazabdasyAviziSTatvAt , teSAM ca tadbAcyatvenAviziSTatvAditi, tasmAdanyo jIvo'nyaccharIramityetadeva zobhanamiti / eta-13 dravyAnuyoge, anena cetarasyApyAkSepaH, tatra caraNakaraNAnuyoge 'na mAMsabhakSaNa' ityAdAveva kumAhe tadanyavAda jastUpanyAsena parihAraH, katham ?, 'na hiMsyAt sarvANi bhUtAnI'tyetadevaM virudhyate iti / laukikaM tu tasminnevo-IM dAharaNe tadanyavastUpanyAsena parihAra:-jahA jANi puNa pADiUNa pADiUNa koi khAi vINei vA tANi kiM| havaMti ti ? / gataM tadanyavastUpanyAsadvAram, sAmprataM pratinibhamabhidhitsurAha 1 bhatena. 2 naiyAyikAnAM. 3 vAdinaH. 4 jIvazarIrayoH. 5 anyazabdavAcyAbhedena. / vathA yAni punaH pAtayitvA pAtayitvA kazcitvAdati (ava) vinude vA tAni ke bhavanti ?. dIpa anukrama SACHCHANCHALGC984 ** ~122~
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [85], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: dshkaa0|| dumapu prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| tujya piyA maha piuNo dhArei aNUNaya paDinibhami / hAri-vRttiHlA gAthAdalam / asya vyAkhyA-tava pitA mama piturdhArayatyanUnaM zatasahasramityAdi gamyate / 'pratinibhapikA iti dvAropalakSaNam, apamakSarApha, bhAvArtha: kathAnakAdavaseyaH, taccedam-aigammi nagare ego parivyApago soca- pratinime // 56 // NNaeNa khoraeNa tahiM hiMDai, so bhaNai-jo mama asuyaM suNAvei tassa eyaM demi khorayaM, tattha ego sAvao, zatasahasra teNa bhaNi"tujjha piyA mama piuNo dhArei aNUNayaM sayasahassaM / jai suyapuSvaM vijau ahana suyaM hetI yavakhorayaM dehi // 1 // idaM laukikam , anena ca lokottaramapi sUcitamavagantavyam, tatra caraNakaraNAnuyoge krayarNa yeSAM sarvadhA hiMsAyAmadharmaH teSAM vidhyanazanaviSayodrekacittabhaGgAdAtmahiMsAyAmapi adharma eveti tadakaraNam / dravyAnuyoge punaradaSTaM madacanamiti manyamAno yaH kazcidAha-asti jIva' iti, anna vada kiJcit, saba-1* bhaktavyo yadyasti jIvaH evaM tarhi ghaTAdInAmapyastitvAjjIvatvaprasaGga iti / gataM pratinibham , adhunA hetumAha kiM nu javA kirjate ? jeNa muhAe na lambhaMti // 85 // vyAkhyA-kiM nu yavAH krIyante?, yena mudhA na labhyanta itykssraarthH| bhAvArthastvayam-kovi godho jathe kiNAha, 1 ekasmin nagare ekaH parimAjakaH sauvarNena khorakeNa (tApasabhAjanena) tatra hiNDate, sa bhapati-yo makhyamazrutaM zrAvayati tasmai etaddadAmi khoraka, ta kaH zrAvakaH, tena bhaNitam-"taba pitA mama pituH dhArayati anUnaM zatasahasram / yadi zrutapUrva dadAtu atha na zrutaM khoraka dehi // 1 // 2 ko'pi vyavahArI // 56 // liyabAnU kINAti. dIpa anukrama 25- ~123~
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [85], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| so aneNa pucchinnai-kiM jave kiNAsi ?, so bhaNai-jeNa muhiyAe Na labbhAmi / laukikamidaM hetUpanyAsodAharaNam , anena ca lokottaramapyAkSiptamavagantavyam, tat caraNakaraNAnuyoge tAvat yadyAha vineyaH-kiPAmitIyaM bhikSATanAdyA'tikaSTA kriyA kriyate?, sa vaktavyo-yena narakAdiSu na kaSTatarA vedanA vedyata iti / / dravyAnuyoge tu yayAha kazcit-kimityAtmA na cakSurAdibhirupalabhyate?, sa vaktavyo-yenAtIndriya iti / gata hetudvAram , tadabhidhAnAcopanyAsadvAram , tadabhidhAnAcodAharaNadvAramiti / / 85 // sAmprataM heturucyate-tathA cAha ahavAvi imo heU vinneo tatthimo cauviappo / jAvaga thAvaga vaMsaga lUsaga heU cauttho u / / 86 / / KI vyAkhyA-adhavA tiSThatu eSa upanyAsaH, udAharaNacaramabhedalakSaNo hetuH, 'api:' sambhAvane, kiM sambhA-1 vayati ?, 'imo ayaM anyadvAra evopanyastatvAttadupanyAsanAntarIyakatvena guNabhUtatvAdaheturapi, kiMtu heU vi-13 paNeo tatthimotti vyavahitopanyAsAt tatrAyaM-vakSyamANo heturvijJeyaH 'caturvikalpa' iti caturbhedaH, vikapAlpAnupadarzayati-yApakaH sthApakaH vyasakA lUSakaH hetuH caturthastu / anye vevaM paThanti-heutti dAramahuNA, canviho sokha hoi nAyavvotti, atrApyuktamudAharaNam , heturityetad dvAramadhunA-tuzabdasya punaHzabdA 1 so'nyena pRzyate kiM yavAn kIpAti ?, sa bhagati-yena mudhikayA na lage. (1) pUrvokke. (2) pUrvota. (1) avantarabhASitvAn, (4) prastuta udAharaNa paramabhedarUpaH, 25RTAL dIpa anukrama ~124~
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [86], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| | yApakahe dIpa dazavaikArthatvAt sa punarhetuzcaturvidho bhavati jJAtavya ityevaM gamanikA kriyate, pazcArddha tu pUrvavadeveti gaathaakssraarthH|| dumapuhAri-vRttiH bhAvArtha tu yathAvasaraM svayameva vakSyati // 86 // tatrAyabhedavyAcikhyAsayA'ha pikA umbhAmigA va mahilA jAvagaheDemi uMTaliMDAI / // 5 // I gaathaadlm|vyaakhyaa-astii mahilA, kim ?-yApayatIti yApakaHyApakazcAsau hetuzca yApakahetuH tasmin u-IN| tAvuSTalidAharaNamiti zeSaH, uSTraliNDAnIti kathAnakasaMsUcakametaditi akssraarthH|| bhAvArthaH kathAnakAdabaseyaH, taccedaM NDikA kathAnakam-ego vANiyao bhajaM giNheUNa paccaMtaM gao, pAeNa vINadavvA dhaNiyaparaddhA kayAvarAhA yA pacaMtaM sevaMtI purisA durahIyavijA yazAsA ya mahilA umbhAmiyA, egami purise laggA, taM vANiyayaM sAgAripaMti 4 ciMtiUNa bhaNai-vaca vANijjeNa, teNa bhaNiyA-kiM ghetUNa vacAmi?, sA bhaNai-uddaliMDiyAo ghettuNaM vaca se ujjaNi, pacchA so sagaDaM bharettA ujeNiM gato, tAe bhaNio ya-jahA ekekayaM dINAreNa dijahatti, sA ciMtei P-varaM khu ciraM khippaMto acchau, teNa tAo cIhIe uDDiyAo, koi Na pucchaha, mUladeveNa diho, pucchio ya, 1eko vaNira mAyA~ gRhItvA pratyanta yataH,-prAyeNa kSINadravyA (dhanikAparAsAH) dhanikaprArabdhAH kRtAparAdhAca / prasanta sevante puruSA duradhIta vidyaashaa1|| sA ca mahilA udbhAmikA, ekasmin puruSa lagA, taM vaNija sApArikamiti cintayitvA bhaNati-vraja vANijyena, tena maNitA-ki gRhItvA bajAmi !, sA bhapAtiuSTraliNDikA gRhItvA prajojavinI, pazcAta va zakaTaM bhRtyonayinI gataH, tathA bhaNitazca yathaikekikAM dInAreNa dadyA iti, sA cintayati-varameva ciraM (kSipyan) // 57 // pratIkSamANastitu tena tA vIbhyAmavatAritA, ko'pi na pRcchati, mUladevena raNaH, pRSTava, anukrama ~125
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [87], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| CAMERASA dasiMha teNa, mUladeveNa ciMtiyaM-jahA esa barAo mahilAchomio, tAhe mUladeveNa bhaNNati-ahameyAuK tava vikiNAmi jai mamavi mullassa addhaM dehi, teNa bhaNiyaM-demitti, abbhuvagae pacchA mUladeveNaM so haMso jAeUNa AgAse uppaio, Nagarassa majjhe ThAiUNa bhaNai-jassa galae ceDarUcassa uliMDiyA na baddhA taM, TrAmAremi, ahaM devo, pacchA savveNa loeNa bhIeNa dINArikAo uddaliMDiyAo gahiyAo, vikriyAo ya. tAhe teNa mUladevassa addhaM dinnaM / mUladeveNa ya so bhaNai-maMdabhagga! tava mahilA dhutte laggA, tAe tava eyaM karya, Na pattiyati, mUladeveNa bhaNNai-ehi baccAmojA te darisemi jadi Na paziyasi, tAhe gayA a-10 nAe lesAe, viyAle ovAso maggio, tAe diNNo, tastha egami paese ThiyA, so dhutto Agao, iyarI 8 vi dhutteNasaha piyeumAdattA, imaM ca gAyai-irimaMdirapaNNahArao, maha kaMtu gato vaNijArao / barisANa sayaM ca jIvau mA jIvaMtu gharaM kayAi eu||1|| mUladevo bhaNai-kayalIvaNapattavediyA, pai bhaNAmi vi tena, mUladevena cintitaM yathaiSa varAko mahilAkSobhitaH, tadA mUladevena bhanyate-gahametAstava vidyApayAmi, yadi mamApi mUlyamAI dAsyasi,18 tena bhaNitaM-dadAmIti, abhyupagate pazcAnmUladevena sa haMso yAcayitvA AkAze utpatitaM, nagarasya madhye sthitvA bhaNati-yasya galake (zrIvAyAM) ceTarUpasya gaSTraliNDikA na baddhA taM mArayAmi, mahadevA, pacAt sarveNa lokena bhItena dainArikA uSTravidhikA grahItAH, vikItAba, tadA tena mUladevAbAI darsa, mUladevena na bhaSyate saH mandabhAgya / taba mahilA dhUrte lamA, tayA tavaitakataM, na prakheti, mUladevena maNyate-ehi prajAvo yAvattava darzayAmi yadi na pratyeSi, tadA batIta anyayA levayayA, vikAle'vakAzo mArgitaH, tayA dattaH, tatraikasmin pradeze sthitI, sa dhUrta mAgataH, itarApi dhUrtena saha pAtumArabdhA, etaca gAyati-sakSmIma-5 ndirapaNyadhArakaH, mama kAnto gato cagijyArataH / varSANAM zataM jIvatu mA jIvan gRI kadAcid gamat // 1 // mUlavevo bhaNati-kadalIvanapatraveSTite / pratibhaNAkita dIpa anukrama ~126~
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [87], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: 4 prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama devaM jaM mahalaeNa gajjatI, muNau taM muhattameva // 1 // pacchA mUladeveNa bhaNati-kiM dhutte?, tao pabhAe ni-18 1dumapuhAri-vRttiH gaMtUrNa puNaravi Agao, tIya purao Thio, sA sahasA saMbhaMtA abbhuTTiyA, tao khANapiyaNe vadaMte teNa | pikA lAvANieNaM saca tIe gIyapajantayaM saMbhAriyaM / eso loio heU, louttarevi caraNakaraNANuyoge evaM sIso'pi sthaapkhe||58|| kei payatthe asaddahato kAleNa vijAdIhiM devataM AyaMpaittA sahAveyabvo / tahA davvANuogevi paDivAI| tau lokanAUNa tahA visesaNabahulo heU kAyabbo jahA kAlajAvaNA havA, tao so NAvagacchA pagayaM, kuttiyAva-18 madhyaM NacaccarI vA kajjai, jahA sirigutteNa chalue kayA / ukto yApakahetuH, sAmpataM sthApakahetumadhikRtyAha logassa majjhajANaNa thAvagaheU udAharaNaM / / 87 // asya vyAkhyA-'lokasya' caturdazarajjvAtmakasya madhyajJAnam , kim ?, sthApakahetAbudAharaNamityakSarArthaH / / bhAvArthaH kathAnakAdavaseyA, tacedam-aigo parivAyago hiMDada, so ya parUvei-khette dANAI saphalaMtika 1 deva (deva) yat / mAlaphena garjati guNatu tanmuhUrtameva // 1 // pazcAn mUladevena maNyate kiM pUrte !, tataH prabhAte niryatva punarapi AyataH, tasyAH purataH sthitaH, sA sahasA sambhrAntA abhyutthitA, tataH khAdanapAne vartamAne tena vANijA sarva tathA bItaparyantaM saMsmAritam / eSa laukiko hetuH, lokottare'pi caraNakaraNAnuyoge evaM ziSyo'pi kAMcit padArthAn azraddadhAnaH kAlena vidyAdibhirdevatAmAkampya zraddhAvAn kartavyaH / tathA dravyAnuyoge'pi pratipAdana jJAsyA tathA kaa||58|| vizeSaNabahulo hetuH kartavyo yamA kAlamApanA bhavati, yataH sa bhAvagacchati prakRtaM, kutrikApaNacacarI vA kiyave, yathA zrIguptena paDalake kRtA. 2 ekA parivAjako kA hiDate, sa ca prarUpayati-kSene dAnAdi saphalamitikRtyA, Ura JanEducation.in ~127~
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 87 ], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education in samakhete kAyavvaM, ahaM loassa majjhaM jANAmi Na puNa anno, to logo tamADhAti, pucchio ya saMto caGamui disAsu khIlae NiNiUNa rajjUe pamANaM kAUNa mAiTThANio bhaNai evaM loyamajjhati, tao loo vimhayaM gacchai-aho mahAraeNa jANiyaMti, ego ya sAvao, teNa nAyaM, kahUM dhutta loyaM payAreinti ?, to ahaMpi vaMcAmiti kaliUNa bhaNiyaM Na esa loyamajjho, bhullo tumaMti, tao sAvaraNa puNo maveUNa aNNo deso kahio, jahesa loyamajjhotti, logo tujhe, aNNe bhaNati - aNegahANesu annaM annaM majjhaM parUvaMtayaM daddUNa virodho coionti / evaM so teNa parivAyago NiSpiTTapasiNavAgaraNo kao / eso lohao thAvagaheU, louttare'vi caraNakaraNANuyoge kustIsa asaMbhAvaNijAsaggAharao sIso evaM caiva paNNaveyavvo / dabbAjoge vi sAhuNA tArisaM bhANiyanvaM tAriso ya pakkho geNhiyavo jassa paro uttaraM ceca dAu na tIraha, puvvAvaraviruddho doso ya Na havai // 87 // uktaH sthApakaH, sAmprataM vyaMsakamAha 1 samakSetre kartavyam ahaM lokasya madhyaM jAnAmi na punaranyaH tato lokastamAdriyate, pRSTaJca san catasRSvapi dikSu kIlakAn nihala rajjyA pramANaM kRtvA mAtRsthAnikaH ( mAyikaH ) bhaNati etalokamaNyamiti tato loko vismayaM gacchati aho bhaTTArakeNa jJAtamiti, ekaca dhAvakaH tena jJAtaM kathaM dhUttoM lokaM pratArayati iti tato'hamapi vacaye iti kalavitvA bhaNitaM naitalokamadhyaM bhrAntastvamiti, tataH zrAvakeNa punaH mitvA'nyo dezaH kathitaH yathaitalokamadhyamiti, lokastuSTaH / anye bhaNanti anekasthAneSu anyadanyanmadhyaM prarupayantaM dRSTvA virodhavodita iti / evaM sa tena parivrAjako niSTaSTaprazravyAkaraNaH kRtaH / eSa laukikaH sthApakahetuH, lokottare'pi caraNakaraNAnuyoge kuzrutibhirasambhAvanIyAsadvAharataH ziSya evameva prajJApayitavyaH, byAyoge'pi sAdhunA vAha kanyaM tAdRzaca pakSo grahItavyo yasya paraH uttarameva dAtuM na zaknoti pUrvAparaviruddho doSa na bhavati. For ane & Personal Use City ~128~ beary dig
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dazavaikA hAri-vRttiH // 59 // dIpa anukrama sA sagaDatittirI baMsargami heummi hoi nAyavvA / 41dumapu pikA vyAkhyA-sA zakaTatittirI vyaMsakahetau bhavati jJAtavyetyakSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyA, tacedam-| jahA~ ego gAmellago sagaDaM kaTThANa bhareUNa NagaraM gacchadda, teNa gacchaMteNa aMtarA egA tittirI maiyA diTThA, yasakaha so taM giNheUNa sagaDassa uvAreM pakkhiviUNa NagaraM paiho, so egeNa nagaradhutteNa pucchio-kahaM sagaDati-18tA zakaTa tittirI ttirI lagbhai, teNa gAmellaeNa bhaNNai-tappaNAduyAliyAe lanbhati, tao teNa sakkhiNa uAhaNittA sa-16 gaDaM tittirIe saha gahiyaM, ettilago ceva kila esa vaMsago tti, guravo bhaNaMti-tao so gAmellago dINamaNaso acchai, tattha ya ego mUladevasariso maNusso Agacchai, teNa so diTTo, teNa pucchio-kiM zi-13 yAyasi are devANuppiyA?, teNa bhaNiyaM-ahamegeNa goheNa imeNa pagAreNa chalio, teNa bhaNiyaM-mA bIhihAtI tappaNAduyAliyaM tumaM sovayAraM magga, mAiTThANaM sikkhAvio, evaM bhavautti bhaNiUNa tassa sagAsaM gao, IM 1yako mAmeyakaH zakaTa kATha tvA nagara gacchati, tena gacchatA antarakA vittirikA mRtA dRSTA, sa tAM gRhItvA zakaTasyopari prakSipya nagara praviSTaH, sa ekena nagaradhUrtena pRSTaH kathaM zakaTatittirI labhyate?, tena prAmebakema bhampate, madhyamAnasAtukena (prAkRtatvAyatyayaH) labhyate, tatastena sAkSiNa upAhala zakaTa vittiyoM saha gRhItam, etAvAneva kilaSa yaMsaka iti / guraco bhagAnti-tataH sa prAbhayako dInamanAH viSThati. tatra ko mUladevasarako manuSya bhAgamata,, tena sa dRSTaH, tena pRSThaH-kiM dhyAyati are devAnutriya ?, tena bhANitam-aha mekena vyavahAriNA'nena prakAreNa khitaH, tena bhanita-mA bhaiSIH, madhyamAnasaktukaM // 59 // saM sopacAra mArgama, mAtRsvAnaM zikSitaH, evaM bhavasthiti bhagitvA tasya sakAzaM gato, JaElication. ME ~129~
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| bhaNiyaM caNeNa-mama jai sagaDaM hiyaM to me iyANiM tappaNAduyAliyaM sovayAra davAvehi, evaM hotti, gharaM NIo, mahilA saMdivA, alaMkiyavibhUsiyA parameNa viNaeNa eassa tappaNAduyAliyaM dehi, sA vayaNasamaM ucaTThiyA, tao so sAgaDio bhaNati-mama aMgulI chinnA, imA cIreNAveDhiyA, Na sakkemi uDDayAleU, tumaM| aduyAli dehi, aduAliyA teNa hatyeNa gahiyA, gAmaM teNa saMpaDhio, logassa ya kahera-jahA mae satittirIgeNa sagaDeNa gahiyA tappaNAduyAliyA, tAhe teNa dhutteNa sagaDaM visajjiyaM, taM ca pasAeUNa bhajjA NiyattiyA / esa puNa lUsao ceva kahANayavaseNa bhnnio| esa loio, loguttare'vi caraNakaraNANuyoge kussutibhAviyassa tassa tahA baMsago paujjati jahA saMmaM paDivajaha / davvANuoge puNa kuppAcayaNio |coijA-jahA jai jiNapaNIe magge asthi jIvo atthi ghaDo, asthittaM jIve'pi ghaDevi, dosu aviseseNa| bhaNitaM cAnena mama yadi zaphaTa hataM tadA mAmidAnI madhyamAnasantukaM sopacAra dApaya, evaM bhavasthiti, gRhaM nItA, mahilA saMdiSTA, asaMtavibhUSitA parameNa vinayenetI madhyamAnasaktukaM dehi, sA vacanasamamupasthitA, tataH sa zAkaTiko bhaNati-mamAhulI chinA, iyaM cIvareNAveSTitA, na zaknomi mathitUM, tyaM mathAyitvA dehi, mathikA tena estena gRhItA, prArma tathA samaM (yAmamANa) prasthitaH, lokAya ca kathayati-yathA mayA satittirikeNa zakaTena gRhItA saktumakSikA, tadA tena dhUrtena zakaTa vitaMca prasAdya bhAryA nirtitA, eSa dhunaSakA evaM kathAnakavazena bhANitaH / eSa laukikA, lokottare'pi caraNakaraNAnuyoge kuzrutibhAvitasya tasya tathA vyasakA prayujyate yathA samyak pratipadyate / dravyAnuyoge punaH kutrAvacanikA codayet yathA yadi jinapraNIte mArgekhi jIvaH asti ghaTaH, astitvaM jIve'pi ghaTe'pi, dUyorapyavizeSeNa, dIpa anukrama ~130
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| // 6 // dazavakAvaitti, teNa atthittasaddatullattaNeNa jIvaghaDANaM egattaM bhavati, aha atthibhAvAo vatiritto jIvo, dumapuhAri-vRttiH teNa jIvassa abhAvo bhvitti| esa kila eddahametto ceva vaMsago, lUsageNa puNa estha imaM uttaraM bhANitavvaM- pikA jaha jIvaghaDA atthite vati, tamhA tesimegataM saMbhAvehi, evaM te savvabhAvANaM egattaM bhavati, kaha?, a-11 vyaMsakahelAsthi ghaDo asthi paDo asthi paramANU asthi dupaesie khaMdhe, evaM sabvabhAvasu asthibhAvo vaittikAtau zakaTa kiM sabvabhAvA egIbhavaMtu, ettha sIso bhaNati-kaI puNa evaM jANiyabvaM? sabvabhASesu asthibhAvo yaha tittirI na ya te egIbhavaMti, Ayario Aha-aNegatAo eyaM sijjhai, estha dihato-khairo vaNassaI vnnssii| puNa khadiro palAso vA, evaM jIvo'vi NiyamA asthi, asthibhAvo puNa jIvo va hojja anno vA dhammA*dhammAgAsAdINaM ti / ukto vyaMsakaH, sAmprataM lUSakamadhikRtyAha tausagavaMsaga lUsagaheummi ya moyao ya puNo // 88 // vartata iti, tenAstitvazabdatulyatvena jIvaghaTayorekatvaM bhavati, athAlibhAvAvyatiriko jIvastena jIvasvAbhAvo bhavatIti / eSa kila etAvanmAtrathaiva | vyaMsakaH, SaNa punarautaduttaraM bhanitavyaM yadi (yato) jIrapaTau astitve vattete tasmAttayorekavaM sambhAvayasi, evaM tava sarvabhAvAnAmekatvaM bhavati, kthm|| anti ghaTaH asti paTaH asti paramANuH asti dinadezikaH skandhaH, evaM sarvabhAvemastibhAvo vartata itikRyA ki sarvabhAvA ekIbhavantu ? atra ziSyo bhagatikathaM punaretat jJAtavyaM sarvabhAveSvasiravaM vartata, navave ekIbhavanti, AcArya Aha-anekAntAdeta sidhAti, atra dRSyantaH adiro vanaspatiH vanaspatiH punaH4 khadira palAzo vA, evaM jIyo'pi niyamAdasti, astibhAvaH punarjIyo vA bhavedanyattamo vA dharmAdharmAkAzAdInAmiti. dIpa anukrama ~131~
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| vyAkhyA-trapuSavyasakaprayoge punarleSake hetau ca modako nidarzanamiti gAthAkSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyA, tacedam-jahA ego maNusso tausANaM bharieNa sagaDeNa nayaraM pavisaha, so pavisaMto dhutteNa bhaNNai jo eyaM tausANa sagaDaM khAijjA tassa tumaM kiM desi ?, tAhe sagaDatteNa so dhutto bhaNio-tassAhaM taM morAyagaM demi jo nagarahAreNa Na NipphaDai, dhutteNa bhaNNati-to'haM eyaM tausasagaDa khayAmi, tumaM puNa taM moyagaM dejAsi jo nagaraddAreNa Na nIsarati, pacchA sAgaDieNa anbhuvagae dhutteNa sakkhiNo kayA, sagaDa ahi-18 dvittA tesiM tausANaM ekekAyaM khaMDaM avaNittA pacchA taM sAgaDiyaM modakaM maggati, tAhe sAgaDio bhaNatiime tausA Na khAiyA tume, dhutteNa bhaNNati-jaha na khAiyA tausA agghaveha tumaM, tao agghaviesu kaiyA| AgayA, pAsaMti khaMDiyA tausA, tAhe kaiyA bhaNaMti-ko ee khaie tause kiNai ?, tao karaNe vavahAro jAo khaiyatti, jio saagddio| esa vaMsago ceva lUsaganimittamuvapaNatyo, tAhe dhutteNa modarga maggi yako manuSya apuSA bhatena dhAkaTena nagara pravizati, sa pravizan etena bhampate-ya etat vapuSAM zakara sAveta tase vaMki dadAdhi sadA zAkaTikena sa dhUrto bhaNita:--tasmAyahaM taM modakaM dadAmi yo nagaradvAreNa na nissarati, dhUrtena maNyate tadAhametabapuSAM zakaTaM vAdAmi, svaM punA modakaM dadyAH yo nagaradvAreNa na nissarati, pacAt zAkaTikenAbhyupagate dhUrtena sAkSiNaH kUtAH, zakaTamadhiSThAya teSAM vapuSAmekaika khaNDamapanIya pazcAttaM zAkaTika modakaM mArgayati. tadA zAkaTiko bhaNati-imAni aghi ma khAditAni tvayA, bhUtena bhaNpate.-yadA na khAvitAni tadA praSitvaM ardhaya, tato'citeSu kayikA bhAgatAH apazyan khaNDitAni praSi, tadA kayikA bhaNanti- etAni khAditAniSi kINAti, tataH karaNe vyavahAro jAtaH sAditAnIti, jitaH zAkaTikaH, eSa vyaM. kAsakaya chapakanimittamupanyataH / tadA dhUrtana modako mAyaite. dIpa anukrama za.11 JanEducation ~132~
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: dazavakA0 hAri-vRttiH prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| ati, acAio sAgaDio, jUtikarA olaggiyA, te tuTTA pucchaMti, tesiM jahAvasaM saba kaheti, evaM kahite dumapu. tehiM uttaraM sikkhAvio-jahA tumaM khuDayaM modagaM NagaradAre ThavittA bhaNa esa sa modago Na NIsaraha Naga- ppikA0 radAraNa, giNhAhi, jio dhutto / esa loio, loguttarevi caraNakaraNANuyoge kussutibhAvitassa tahA lUsa- lUSakahetau |go pajai-jahA samma paDivajA / babvANujoge puNa pujjA bhaNati-pubvaM darisio ceva / aNNe puNa bhaNati- puSaudA. puvaM sayameva savvabhicAraM he uccAreUNa paravisaMbhaNAnimittaM sahasA vA bhaNito holA, pacchA tameva he aNNeNaM nirutsavayaNeNaM ThAyeha / ukto lUSakastadabhidhAnAca heturapi / sAmprataM yaduktaM 'kacitpaJcAvayava miti, tadadhikRtameva sUtraM 'dhammo maMgala'mityAdilakSaNamadhikRtya nidaryate-ahiMsAsaMyamataporUpo dharmaH maGgalamutkRSTamiti pratijJA, iha ca dharma iti dharminirdezaH, ahiMsAsaMyamataporUpa iti dharmivizeSaNam , uskRSTaM maGga-1 | lamiti sAdhyo dharmaH, dharmidharmasamudAyA pratijJA, iyaM zlokAnoktA iti, devAdipUjitatvAditi hetuH, A-3|| dizabdAt siddhavidyAdharanaraparigrahaH, ayaM ca zlokatRtIyapAdena khalUkto'vaseyaH, ahaMdAdivaditi dRSTAntaH, dIpa anukrama // 61 // vyathitaH vAyaTikI, cUtakarA apalagitAH, te tuSTAH pRcchanti, tebhyo yathArasaM sarva kathayati, evaM kathite taikatara zikSitaM yathA saMcAlaka modaka nagaradvAre sthApayitvA bhaNa-eSa sa modako na nissarati nagaradvAreNa, gRhANa, jito dhUrtaH / eSa laukikA, lokottare'pi caraNakaraNAnuyoge dhutibhAvitAya tathA [SakaH prayoktavyo yathA sampara pratipayate / dravyAnuyoge punaH pUjyA bhaNanti-pUrva darzita eva / anye punarbhaNanti--pUrva khapameva savyabhicAra devamucArya paravizambhahetave sahasA vA bhaNito bhavet pazcAt tameva hetumanyena nirukavacanena sthApayati. ~133~
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| atrApi cAdizabdAdU gaNadharAdiparigrahA, ayaM ca zlokacaramapAdenokto veditavya iti / na ca bhASamano'dhi18|kRtyAhaMdUdRSTAnte'sti kazcidvirodha iti, iha yo yo devAdipUjitaH sa sa uskRSTaM maGgalaM yathA'haMdAdayastathA ca devAvipUjito dharma ityupanayaH, tasmAdevAdipUjitatvAdutkRSTaM maGgalamiti nigamanam / idaM rASayaSadvayaM sUrAtroktAvayavatrayAvinAbhUtamitikRtvA tena sUcitamavagantavyamityalaM vistareNa / / 88 // sAmpratamettAnevAvaya4 vAna sUtrasparzikaniyuktyA pratipAdayannAha dhammo guNA ahiMsAiyA cha te paramamaMgala painA / devAvi logapujjA paNamaMti sudhammamii heU // 89 // II vyAkhyA-'dharma' prAgnirUpitazabdArthaH, sa ca ka hatyAha-guNA ahiMsAdayaH, AdizabdAt saMyamatapApa rigrahaH, turevakArArthaH, ahiMsAvaya eva, te paramamaGgalamiti pratijJA, tathA devA api, apizabdAt siddhavidyAdhara narapatiparigrahaH, lokapUjyA' lokapUjanIyAH praNamaMti' namaskurvanti, kam ?-'sudharmANaM' zobhavadharmakAvyavasthitamiti, artha hetvarthasUcakatvAddheturiti gAthArthaH // 89 // diluto arahaMtA aNagArA ya bahalo u jiNasIsA / battaNuvate najara jaM naravaiNo'vi paNamaMti // 9 // | byAkhyA dRSTAnta prAgnirUpitazabdArthaH, sa cAzokAyaSTamahAmAtihAryAdirUpAM pUjApahantItyarhanta:, tathA anagArAca bahava eva jinaziSyA iti, na gacchantItyagA-vRkSAstaiH kRtamagAraM-vayeSAM picatta iti 7 nmbl ghur'iir'khaalaasi r'aa, dIpa anukrama ~134~
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [90], bhASyaM [-] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazacaikA0 arza AdarAkRtigaNatvAdacpratyayaH agArA-gRhasthAH na agArA-anagArA, cazabdaH samucayArthaH, turevakArArthaH, hAri-vRttiH / tatazca bahava eva nAlpAH, rAgAdijetRtvAjjinAstacchiSyAH tadvineyA gautamAdayaH, Aha- arhadAdInAM parokSatvAt dRSTAntatvamevAyuktam, kathaM caitadvinizcIyate ? yathA te devAdipUjitA iti ucyate, yattAvaduktaM 'prokss|| 62 // OM tvAditi, taduSTam, sUtrasya trikAlagocaratvAt kadAcitpratyakSatvAt, devAdipUjitA iti ca etadvinizcayAyAha-vRttam-atikrAntam anuvarttamAnena - sAmpratakAlabhAvinA jJAyate kathamityata Aha- 'yad' yasmAd narapatayo'pi rAjAno'pi praNamanti idAnImapi bhAvasAdhuM jJAnAdiguNayuktamiti gamyate / anena guNAnAM pUjyatvamAveditaM bhavatIti gAthArthaH // 90 // Ja Educato ubasaMhAro devA jaha taha rAyAvi paNamai sudhammaM / tamhA dhammo maMgalamukiTTa mitra a nigamaNaM // 91 // vyAkhyA- 'upasaMhAraH' upanayaH sa cAyam- devA yathA tIrthakarAdIn tathA rAjA'pyanyo'pi janaH praNamatIdAnImapi sudharmANamiti / yasmAdevaM tasmAddevAdi pUjitatvAd dharmo maGgalamutkRSTamiti ca nigamanam / 'pratijJAhetvoH punarvacanaM nigamana miti gAthArthaH // 91 // uktaM paJcAvayavam, etadabhidhAnAcArthAdhikAro'pi dharmaprazaMsA | sAmprataM dazAvayavaM tathA sa cehaiva jinazAsana ityadhikAraM copadarzayati-iha ca dazAvayavAH-pratijJAdaya eva pratijJAdizuddhisahitA bhavanti / avayavatvaM ca tacchuddhInAmadhikRta vAkyArthopakArakatvena pratijJA For ane & Personal Use City ~135~ 1 drumapuSpikA0 paJcAvayavaM dharme // 62 // brary dry
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [91], bhASyaM -] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dInAmiva bhAvanIyamiti, atra bahu vaktavyaM, tattu nocyate, gamanikAmAtratvAt prArambhasyeti // sAmpratamadhikRtadazAvayavapratipAdanAyAha vizvapainnA jiNasAsaNaMmi sAheti sAhabo dhammaM / heU jamhA sambhAviesu'hiMsAisu jayaMti / / 92 // | vyAkhyA-dvitIyA pazcAvayabopanyastaprathamapratijJApekSayA, pratijJA pUrvavat, dvitIyA cAsau pratijJA ca dvitIyapratijJA, sA ceyam-jinazAsane jinapravacane, kim ?-'sAdhayanti' niSpAdayanti 'sAdhavaH' prabajitAH 'dharma | mAgnirUpitazabdArtham / iha ca sAdhaca iti dhamminirdezaH, zeSastu sAdhyadharma iti, ayaM pratijJAnirdezaH / hetu-1 nirdezamAha-heturyamAt 'sAbhAvikeSu' pAramArthikeSu nirupacariteSvavityarthaH ahiMsAdiSu, AdizabdAnmUpAvAdAdiviratiparigrahaH, anye tu vyAcakSate-'sambhAviehiM ti sadbhAvena nirupacaritasakaladuHkhakSayAyavetyarthaH 'yatante' prayatnaM kurvanti iti gAthArthaH // 92 // sAmprataM pratijJAzuddhimabhidhAtukAma Aha jaha jiNasAsaNanirayA dhamma pAleMti sAhayo suddhaM / na kutitthiesu evaM dIsai paricAlaNovAo // 93 // vyAkhyA-'yathA' yena prakAreNa jinazAsananiratA-nizcayena ratA 'dharma' prAgnirUpitazabdA) 'pAlayanti' rakSanti 'sAdhavaH' pravrajitAH SaDjIvanikAyaparijJAnena kRtakAritAdiparivarjanena ca 'zuddham akalaka, naivaM tatrAntarIyAH, yasmAnna kutIrthikeSu, 'evaM yathA sAdhuSu dRzyate paripAlanopAyaH, SaDjIvanikAyaparijJAnAdya dIpa anukrama Jata ~136~
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [ - ], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [ 93 ], bhASyaM [1] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazabaikA 0 bhAvAt / upAyagrahaNaM ca sAbhiprAyakam, zAstroktaH khalUpAyo'tra cintyate, na puruSAnuSThAnaM, kApuruSA hi hAri-vRttiH 4 vitathakAriNo'pi bhavantyeveti gAthArthaH // 93 // atrAha - // 63 // suvi ya dhammasado dhammaM nicayaM va te pasaMsaMti / nagu bhaNio sAvajjo kutitthidhammo jiNavarehiM // 94 // vyAkhyA- 'teSvapi ca' tanAntarIyadharmeSu, kim ? - dharmazabdo loke rUDhaH, tathA dharma 'nijaM ca' AtmIyameva yathAtathaM te 'prazaMsanti' stuvanti tatazca kathametaditi, atrocyate, 'nanvi'tyakSamAyAM 'bhaNita' uktaH pUrva 'sAvadha:' sapApaH 'kutIrthikadharmaH' carakAdidharmaH / kaiH ? - 'jinavaraiH' tIrthakaraiH "Na jiNehiM u pasatthoM" iti vacanAt, SaDjIvanikAyaparijJAnAdyabhAvAdeveti, atrApi bahu vaktavyaM tattu nocyate granthavistarabhayAditi gAthArthaH / / 94 / / tathA Jam Education jo tesu dhammasado so vAreNa nicchaeNa ihuuN| jaha sIhasahu sIhe pAhaNNuvayArao'NNatva / / 95 / / vyAkhyA-ya: 'teSu' tatrAntarIyadharmeSu dharmazabdaH sa 'upacAreNa' aparamArthena, nizcayena 'atra' jinazAsane, katham ? - yathA siMhazabdaH siMhe vyavasthitaH prAdhAnyena, 'upacArataH' upacAreNa 'anyatra' mANavakAdau, yathA siMho mANacakaH, upacAranimittaM ca zauryakrauryAdayaH dharme khahiMsAdyabhidhAnAdaya iti gAthArthaH / / 95 / / esa painnAsuddhI heU ahiMsAie paMcasuvi / sabbhAveNa jayaMtI he visuddhI imA tattha // 1 // (bhASyam) | vyAkhyA- 'eSA' uktasvarUpA pratijJAyAH zuddhiH pratijJAzuddhi:, heturahiMsAdiSu paJcaskhapi sadbhAvena yatanta Fore&Personal Use City ~ 137~ 1 drumapu. SpikA0 pratijJA zuddhiH // 63 // by dig
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [3] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [ - ], mUlaM [-] / gAthA || 1 || niryukti: [ 95 ], bhASyaM [2] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH iti, ayaM ca prAg vyAkhyAta eva, zuddhimabhidhAtukAmena ca bhAvyakRtA punarupanyasta iti, ata evAha-haitorvizuddhi rhetuvizuddhiH, viSayavibhASAvyavasthApanaM vizuddhiH, 'imA' iyaM 'tatra' prayoga iti gAthArthaH // jaM bhattapANaubagaraNavasahisayaNAsaNAsu jayaMti / phAluyaJakaya akAriyaaNaNumayANuTTibhoI ya // 2 // ( bhASyam ) // vyAkhyA--'yad' yasmAt, bhaktaM ca pAnaM copakaraNaM ca vasatizca zayanAsanAdayazceti samAsasteSu, kim ? - 'yatante' prayatnaM kurvanti, kathametadevamityatrAha yasmAt prAsukaM cAkRtaM cAkAritaM cAnanumataM cAnuddiSTaM ca tadbhoktuM zIlaM yeSAM te tathAvidhAH, tatrAsavaH prANAH pragatA asavaH prANA yasmAditi prAsukaM-nirjIvam, tacca svakRtamapi bhavatyata Aha-akRtam, tadapi kAritamapi bhavatyata Aha-akAritam, tadapyanumatamapi bhavatyata Aha- ananumatam, tadapyuddiSTamapi bhavati yAvadarzikAdi na ca tadiSyata ityata Aha-anuddiSTamiti / etatpa| rijJAnopAyazcopanyastasakalapradAnAdilakSaNasUtrAdavagantavya iti gAthArthaH // tadanye punaH kimityata AhaaphAsuyakayakAriyaaNumayaddibhoiNo haMdi / tasthAvarahiMsAe jaNA akusalA ulippati // 3 // (bhASyam) | vyAkhyA - aprAsukakRtakAritAnumoditoddiSTabhojinazvarakAdayaH, handItyupapradarzane, kimupapradarzayati ? -trasantIti trasAH - dvIndriyAdayaH tiSThantIti sthAvarAH - pRthivyAdayaH teSAM hiMsA-prANavyaparopaNalakSaNA tayA 'janAH' prANinaH 'akuzalA': anipuNAH sthUlamatayazvarakAdayo 'lipyante' sambadhyanta ityarthaH iha ca hiMsAkri For ane & Personal Use City ~138~ brary dig
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1/gAthA ||2|| niyukti: [95...], bhASyaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ppikA sUtrAMka/ gAthAMka ||2|| dazabaikA- yAjanitena karmaNA lipyanta iti bhAvanIyam , kAraNe kAryopacArAt, tatazca te zuddhadharmasAdhakA na bhavanti, dumapuhAri-vRttiHsAdhava eva bhavantIti gAthArthaH // esA hevisuddhI diluto tassa ceva ya visuddhI / sutte bhaNiyA u phuDA suttaphAse u iyamannA / / 4 / / (bhASyam ) // hetuvi||64|| vyAkhyA-'eSA' anantaroktA hetuvizuddhi' prAgnirUpitazabdArthI, adhunA 'dRSTAnta' prAgnirUpitazabdArthaH,12 zuddhi tathA 'tasyaiva ca dRSTAntasya vizuddhiH, kim ?-sUtre bhaNitA, uktaiva 'sphuTA' spaSTA // tacedaM sUtram jahA dumassa pupphesu, bhamaro Aviyai rasaM / Na ya puSpha kilAmei, so a pINei appayaM // 2 // asya vyAkhyA-atrAha-atha kasmAddazAvayavanirUpaNAyAM pratijJAdIn vihAya sUtrakRtA dRSTAnta evokt| iti ?, ucyate, dRSTAntAdeva hetupratijJe abhyo iti nyAyapradarzanArtham , kRtaM prasaGgena prakRtaM prastumaH / tatra 'yathAyena prakAreNa 'dumasya' mAgnirUpitazabdArthasya 'puSpeSu' prAgnirUpitazabdArtheSveva, asamastapadAbhidhAnamanumeye (upameye) gRhidrumANAmAhArAdipuSpANyadhikRtya viziSTasaMbandhapratipAdanArthamiti, tathA ca anyAyopArjitavittadAne'pi grahaNaM pratiSiddhameva, 'bhramaraH caturindriyavizeSaH, kim ?-'Apibati' maryAdayA pibatyApivati, kam ?-rasyata iti rasasta-niryAsaM makarandamityarthaH, eSa dRSTAntaH, ayaM ca tadezodAharaNamadhi-18 kRtya veditavya iti, etacca sUtrasparzikaniyuktI darzayiSyati, uktaM ca 'sUtrasparza viyamanyeti / adhunA raSTA-IN64 // 1 udAharaNabhedacatuSke prathamabhedagataM, syApitaM ca prAk etat 2 bhASyagatabarthagAthAyAma, dIpa anukrama JanElication ~139~
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -]/gAthA ||2|| niyukti : [16], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: -- - prata sUtrAMka/ gAthAMka ||2|| dIpa tavizuddhimAha-'na ca' naiva 'puSpaM prAgnirUpitakharUpaM 'klAmayati' pIDayati, 'saca' bhramara: 'prINAti' tarpaya4tyAtmAnamiti sUtrasamudAyArthaH // avayavArtha tu niyuktikAro mahatA prapazena vyAkhyAsyati / tathA cAha jA bhamarotti ya etthaM viluto hoi AharaNadese / caMdamuhi dArigeyaM somattavahAraNa Na sesaM // 96 // vyAkhyA-yathA bhramara iti ca 'ana' pramANe dRSTAnto bhavatyudAharaNadezamadhikRtya, yathA candramukhI dArikeyamityatra saumyatvAvadhAraNaM gRhyate, na zeSa-kalaGkAGkitatvAnavasthitattvAdIti gaathaarthH||96 // evaM bhamarAharaNe aNiyayavittittaNaM na sesANaM / gahaNaM dihuMtavisuddhi sutta bhaNiyA imA pa'nA // 9 // vyAkhyA-evaM bhramarodAharaNe aniyatavRttittvaM, gRhyata iti zeSaH, na 'zeSANAm aviratyAdInAM bhramaradha4ANAM grahaNaM, dRSTAnta iti| eSA dRSTAntavizuddhiH sUtre bhaNitA, iyaM cAnyA sUtrasparzaniyuktAviti gaathaarthH||97|| etya ya bhaNija koI samaNArNa kIrae suvihiyANaM / pAgovajIviNo tti va lippaMtAraMbhadoseNaM // 98 // vyAkhyA-atra caivaM vyavasthite sati yAtkazcidyathA-zramaNAnAM kriyate suvihitAnAmiti, etaduktaM 'bha-12 vati-yadidaM pAkanirvartanaM gRhibhiH kriyate, idaM puNyopAdAnasaMkalpena zramaNAnAM kriyate 'suvihitAnA miti tapasvinAM, gRhNanti ca te tato bhikSAmityataH pAkopajIvina itikRtvA lipyante ArambhadoSeNa-AhArakaraNakriyAphale netyarthaH, tathA ca laukikA apyAhu:-'krayeNa krAyako hanti, upabhogena khAdakaH / ghAtako vadhacisena, ityeSa vividho vadhaH // 1 // iti gAthArthaH // 98 // sAmpatametatpariharaNAya gururAha- . anukrama ~140
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -]/gAthA ||2|| niyukti : [99], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: dazavaikA0 hAri-bRttiH prata sUtrAMka/ gAthAMka ||2|| " dIpa vAsai na taNassa kae na taNaM baDhai kae bhayakulANaM / na ya rukkhA sayasAlA phullanti kae mahuparANaM // 99 / / dumapura vyAkhyA-varSati na tRNasya kRte, na tRNArthamityarthaH, tathA na tRNaM vardhate kRte mRgakulAnAm-arthAya tathApikA naca vRkSAH zatazAkhAH puSpyanti 'kRte' arthAya madhukarANAm , evaM gRhiNo'pi na sAdhvartha pArka nirvartayantI- dRSTAntatyabhiprAya iti gAthArthaH // 99 // atra punarapyAha 8 vizuddhiH aggimmi havI hUbai Aico teNa pINio sNto| varisai payAhiyAe teNosahio parohati // 10 // hA vyAkhyA-iha yaduktaM varSati na tRNArtha mityAdi, tadasAdhu, yasmAdanau haviIyate, AdityaH 'sena' haviSA ghRtena prINitaH san varSati, kimartham?-'prajAhitArtha lokahitAya, 'tena' parSitena, kim ?, auSadhyaH 'prarohanti udgacchanti, tathA coktam-"agnAvAjyAhutiH samyagAdityamupatiSThate / AdityAjjAyate vRSTivRSTera tataH prajAH // 1 // " iti gAthArthaH // 10 // adhunaitatparihArAyedamAha kiM dunbhikkhaM jAyai ? jai evaM aha bhave durilu tu / kiM jAyai savvasthA dubbhikkhaM aha bhave iMdo? // 101 // vAsai to ki vigdhaM nigdhAyAIhiM jAvae tassa / aha vAsai uusamae na vAsaI to taNadvAe // 102 // vyAkhyA-kiM durbhikSaM jAyate yadyevam ?, ko'bhiprAyaH ?-saddhatiH sadA hayata eva, tatazca kAraNAvicchedena kAryavicchedo yukta iti, atha bhaved 'duriSTaM tu durnakSatraM duryajanaM vA, atrApyuttaram-kiM jAyate sarvatra du // 65 // 1 varSAtRRNAni tasya pratiSethe ityetaca bhASyakatA pAka prapatimeveti vacanAt pratIyate yaduvaitA ekonaviMzatirbhASyagAthA. anukrama ~141~
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||2|| niyukti: [102], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||2|| [bhikSa !, nakSatrasya duriSTasya vA niyatadezaviSayatvAt, sadaiva sayajvanAM bhAvAt, uktaM ca "sadaiva devaaH| sadgAco, brAhmaNAma kriyaapraaH| yatayaH sAdhavazcaiva, vidyante sthitihetavaH // 1 // " ityAdi, atha bhavedindra iti, kim ?, varSati, tataH kiM vinaH' antarAyo nirghAtAdibhirjAyate?, AdizabdAdigdAhAdiparigrahA, 'tasya' indrastha, paramaizvaryayuktatvena vinAnupapatteriti bhAvanA, atha varSati Rtusamaye garbhasavAta iti vAkpazeSaH, na varSati tatastRRNArtha, tasyetthambhUtasyAbhisandherabhAvAditi gAthAbayArthaH // 101-102 // kiMca kiM ca dumA puSpa'ti bhamarANaM kAraNA ahAsamayaM / mA bhamaramahuvarigaNA kilAmaelA aNAhArA / / 103 // vyAkhyA-kiM ca drumAH puSpyanti bhramarANAM 'kAraNAt kAraNena 'yathAsamayaM yathAkAlaM mA bhramaramadhukarIgaNAH 'klAman' (lAmiSuH) glAniM pratipadyaran , 'anAhArA avidyamAnAhArAH santaH, kAkA naivaitadityamiti gAthArthaH // 103 / / sAmprataM parAbhiprAyamAha kassA buddhI esA vittI uvakappiyA payAvaiNA / sattANaM teNa dumA purphati maTuyariMgaNaTThA // 104 // vyAkhyA-atha 'kasyacidbuddhiH kasyacidabhiprAyaH syAdyaduta-eSA vRttirupakalpitA, kena ?-prajApatinA, ke-/ SAm ?-'satyAnAM prANinAM tena kAraNena drumAH puSpyanti madhukarIgaNArthameveti gaathaarthH||104||atrottrmaah taM na bhavai jeNa dumA nAmAgoyassa puJcavihivassa / udaeNaM puSphaphalaM nivatayaMtI imaM ca'naM // 105 // vyAkhyA-paduktaM pareNa tana bhavati, kuta ityAha-yena TramA nAmagotrasya karmaNaH 'pUrvavihitasya' dIpa anukrama Jamachar ~142~
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||2|| niyukti: [105], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata pikA sUtrAMka/ gAthAMka ||2|| dazakAnta ropAttasya 'udayena' vipAkAnubhavalakSaNena puSpaphalaM 'nivartayanti' kurvanti, anyathA sadaiva tadbhAvaprasaGga|| dumapuhAri-vRttiH iti bhAvanIyam / idaM cAnyatkAraNaM, vakSyamANamiti gAthArthaH // 105 // asthi bahU vaNasaMDA bhamarA jattha na uti na vasaMti / tattha'vi puSpa'ti dumA pagaI esA dumagaNANaM / / 106 // dRSTAnta zuddhiH vyAkhyA-santi bahUni banakhaNDAni teSu teSu sthAneSu, bhramarA yatra nopayAnti anyataH, na vasanti teSveva, tathApi puSpyanti drumAH, ataH 'prakRtireSA' svabhAva eSa drumagaNAnAmiti gaathaarthH||106 // atrAha jai pagaI kIsa puNo savvaM kAlaM na deMti puSphaphalaM / jaM kAle puSphaphalaM dayaMti gururAha ata eva / / 107 // pagaI esa dumANaM jaM uusamayammi Agae saMte / purphati pAyavagaNA phalaM ca kAleNa paMdhati / / 108 // 8 vyAkhyA-yadi prakRtiH kimiti punaH sarvakAlaM 'na dadati' na prayacchanti, kim ?-puSpaphalam ?, evamAza-18 thAha-padnyasmAtkAle niyata eva puSpaphalaM dadati, gururAha-ata eva-asmAdeva hetoH // prakRtireSA dumANAM yadU 'Rtusamaye vasantAdAvAgate sati puSSyanti 'pAdapagaNA' vRkSasaGghAtAH tathA phalaM ca kAlena yAnti, tadarthAnabhyupagame tu nityaprasaGga iti gAthAdvayArthaH // 107-108 // sAmprataM prakRte'pyuktAryayojanAM kurvanAha kiM nu gihI raMdhatI samaNANaM kAraNA ahAsamayaM / mA samaNA bhagavaMto kilAmaejA aNAhArA / / 109 // dIpa anukrama // 66 // Jamaicahani ~143~
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||R|| dIpa anukrama [2] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||2|| niryuktiH [109], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH daza. 12 vyAkhyA - kiM nu gRhiNo 'rAdhyanti' pAkaM nirvartayanti zramaNAnAM kAraNena yathAkAlaM?, 'mA zramaNA bhagavantaH klAmannanAhArA' iti pUrvavaditi gAthArthaH // 109 // na caitaditthamityabhiprAyaH / / atrAha- samaNa'NukaMpanimittaM puNNanimittaM ca ginivAsI u koi bhaNijjA pArga kareMti so bhaNNai na janhA // 110 // kaMtAre dubbhikale Ake vA mahai smuppnne| ratiM samaNasubihiyA savvAhAraM na bhuMjaMti // 111 // aha kIsa puNa gitthA rattiM AyaratareNa raMdhati / samaNehiM suvihiehiM cauvvihAhAravirahiM ? / / 112 / / vyAkhyA - zramaNebhyo'nukampA zramaNAnukampA tannimittam na hote hiraNyagrahaNAdinA asmAkamanukampAM | kurvantIti matvA bhikSAdAnArthaM pArka nirvartayantyataH zramaNAnukampAnimittaM, tathA sAmAnyena puNyanimittaM ca gRhanivAsina eva kazcid brUyAtpAkaM kurvanti, sa bhaNyate naitadevam, kutaH 1 - yasmAt 'kAntAre' araNyAdau 'durbhikSe' annAkAle 'AtaGke vA' jvarAdI mahati samutpanne sati rAtrau zramaNAH 'suvihitAH' zobhanAnuchAnAH, kim ? - 'sarvAhAram' odanAdi na bhuJjate // atha kimiti punargRhasthAH tatrApi rAtrau 'AdaratareNa' atyAdareNa rAdhyanti, zramaNaiH suvihitaizcaturvidhAhAravirataiH sadbhiriti gAthAzrayArthaH // 110-111112 // kiMca asthi bahugAmanagarA samaNA jattha na uveMti na vasaMti / tatthavi raMthaMti giddI pagaI esA gihatthANaM // 113 // 1 prAkRtavAkyapratirUpakamiti, tatra ca saptamyarthe tRtIyA hetutvApekSayA vA. Forte & Personal Use City ~ 144~
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||R|| dIpa anukrama [2] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||2|| niryuktiH [113], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA0 hAri-vRttiH // 67 // Ja Education vyAkhyA santi bahUni grAmanagarANi teSu teSu dezeSu 'zramaNAH sAdhavo patra nopayAnti anyato, nava- 41 dumapusanti tatraiva, atha ca tatrApi rAdhyanti gRhiNaH, ataH prakRtireSA gRhasthAnAmiti gAthArthaH // 113 // amumevArtha spaSTayannAha SpikA0 dazAvayavaM parAI esa gihINaM jaM gihiNo gAmanagaranigamesuM / raMdhaMti appaNo pariyaNassa kAleja aTThAra // 114 // vyAkhyA- prakRtireSA gRhiNAM varttate yahiNo grAmanagaranigameSu, nigamaH - sthAnavizeSaH, rAdhyanti AtmanaH parijanasya 'arthA' nimittaM kAleneti yoga iti gAthArthaH // 114 // sattha samaNA tavassI parakaDaparaniTThiyaM vigayadhUmaM / AhAraM esaMti jogANaM sAhaNAe / 115 / / vyAkhyA- tatra zramaNAH 'tapakhina' iti udyatavihAriNo netare, parakRtaparaniSThitamiti ko'rthaH ? - parArthaM kRtam ArabdhaM parArthaM ca niSThitam-antaM gataM, vigatadhUmam- dhUmarahitam, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNa' miti nyAyAdvigatAGgAraM ca rAgadveSamantareNetyarthaH uktaM ca- "rAgeNa saiMgAlaM doseNa sadhUmagaM vidyANAhi" 'AhAram' | odanAdilakSaNam 'evante' gaveSante, kimartham ? atrAha - 'yogAnAM' manoyogAdInAM saMyamayogAnAM vA sAdhanArtha, na tu varNAdyarthamiti gAthArthaH // 115 // navakoDIparisuddhaM uggamaupAyaNesaNAsuddhaM udvANarakSaNaTThA ahiMsaaNupAlanahAra // 1 // rAgeNa sAraM dveSeNa rAghUmakaM vijAnIhi. Forte & Personal Use City ~ 145~ // 67 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||3|| dIpa anukrama [3] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||2|| niryuktiH [116], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education vyAkhyA iyaM ca kila bhinnakartRkI, asyA vyAkhyA- navakoTiparizuddham, tatraitA nava kovyaH, yaduta hui 1 Na haNAve 2 haNataM nANujANai 3, evaM na kiNai 3, evaM na payaI 3, etAbhiH parizuddha, tathA udgamospAdanaiSaNAzuddhamiti, etadvastutaH sakalopAdhivizuddhakoDikhyApanameva, evambhUtamapi kimarthaM bhuJjate ?-- SaTsthAnarakSaNArtham, tAni cAmUni - 'veyaMNaveyAvace iriyaTTAe ya sNjmdvaae| taha pANavattiyAe puNa dha mmaciMtA // 1 // amUnyapi ca bhavAntare prazasta bhAvanAbhyAsAdahiMsAnupAlanArtham, tathA cAha - "nAhAratyAgato'bhAvitamaterdehatyAgo bhavAntare'pyahiMsAyai bhavatI" tigAthArthaH // 1 // ditasuddha esA uvasaMhAro ya suttnidittttho| saMti vijjatitti ya saMtiM siddhiM ca sArheti // 116 // vyAkhyA-dRSTAntazuddhireSA, pratipAditA, 'upasaMhArastu' upanayastu 'sUtranirdiSTaH' sUtroktaH, tacedaM sUtramemee samaNA muttA, je loe saMti sAhuNo / vihaMgamA va puSphesu, dANabhattesaNA ( Ne) rayA // 3 // asya vyAkhyA-'evam' anena prakAreNa 'ete' ye'dhikRtAH pratyakSeNa vA paribhramanto dRzyante zrAmyantIti zramaNAH, tapasyantItyarthaH ete ca tantrAntarIyA api bhavanti, yathoktam -- "niggaMdhasakatAvasagerupa AjIva paMcahA samaNA" ata Aha-- 'muktA' bAhyAbhyantareNa granthena, ye 'loke' ardhatRtIyadvIpasamudraparimANe 'santi' 1 na inti na pAtayati mantaM nAnujAnAti, evaM na kINAti 2 evaM na pacati 2. 2 vedanAye vaiyAvRttyAyeyace ca saMyamArthe ca tathA prANa pa punaH dharmacintAyai // 1 // 3 nizAkya tApasagairikAjIyAH paMcadhA zramaNAH For te&Personal Use Oily ~146~ wjbrary dig
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||3|| niyukti: [116], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: pikA prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| dIpa anukrama dazabaikA0vidyante, anena samayakSetre sadaiva vidyanta ityetadAha, sAdhayantIti sAdhavaH, kiM sAdhayanti?-jJAnAdIti ga- 1dumapuhAri-vRtti myate / atrAha-ye muktAste sAdhava evetyata idamayuktam, atrocyate, iha vyavahAreNa nihavA api muktA bha vantyeva na ca te sAdhava iti tadvayavacchedArthatvAnna dossH| Aha-na ca te 'sadaivasantI'syanenaiva vyavacchinnAthadazAvayave // 68 // iti, ucyate, vartamAnatIrthApekSayaivedaM sUtramiti na doSaH, athavA-anyathA vyAkhyAyate-ye loke santi sAdhava | raSTAntaityatra ya ityudezaH, loka ityanena samayakSetra eva nAnyatra, kim ?-zAnti:-siddhirucyate tAM sAdhayantIti / NI zuddhiH zAntisAdhavA, tathA coktaM niyuktikAraNa-"saMti vijaMtitti ya saMtiM siddhiM va sAheti" idaM vyAkhyAtameva / 'vihaMgamA iva' bhramarA iva puSpeSu, kim ?-dAnabhaktaiSaNAsu ratAH dAnagrahaNAdattaM gRhNanti nAdattam, bhaktagrahaNena tadapi bhaktaM prAsukaM na punarAdhAkarmAdi, eSaNAgrahaNena gaveSaNAditrayaparigraha, teSu sthAneSu 'ratAH' saktA iti sUtrasamAsArthaH / avayavArtha sUtrasparzikaniyuktyA pratipAdayati-tatrApi ca vihaGgamaM vyAcaSTe-sa dvividhaH-dravyavihaGgamo bhAvavihaGgamazca / tatra tAvadravyavihaGgamaM pratipAdayannAha dhAra taM tu davaM taM davavihaGgamaM viyANAhi / bhAve vihaMgamo puNa guNasannAsiddhimao duviho / 117 // vyAkhyA-'dhArayati' Atmani lInaM dhatte tattu 'dravya'mityanena pUrvopAtaM karma nirdizati, yena hetUbhUtena vihaGgameSUtpatsyata iti, tuzabda evakArArthaH, asthAnaprayuktazca, evaM tu draSTavyaH-dhArayatyeva, anena ca dhAra-1 maa|68|| yatyeva yadA tadA dravyavihaGgamo bhavati nopabhuta ityetadAveditaM bhavati, dravyamiti cAtra karmapudgaladravya JanEdi.cuhain ~147~
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||2|| niyukti : [117], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| gRhyate, na punarAkAzAdi, tasyAmUrttatvena dhAraNAyogAt, saMsArijIvasya ca kathaJcinmUtatve'pi prakRtAdanupayogitvAt, tathAhi-yadasau bhavAntaraM netumalaM yacca vihaGgamahetutAM pratipadyate tadatra prakRtaM, na caivamanyaH saMsArijIva iti, 'taM dravyavihaGkama mityatra yattadornityAbhisaMbandhAdanyataropAdAnenAnyataraparigrahAdayaM vAkyArtha upajAyate-dhArayatyeva tadravyaM yastaM dravyavihaGgamamiti, dravyaM ca tadvihaGgamazca sa iti dravyavihaGgamaH, dravya jIvadravyameva, vihaGgamaparyAyeNA''vartanAd, vihaGgamastu kAraNe kAryopacArAditi, taM vijAnIhi' anekaiH prakArairAgamato jJAtA'nupayukta ityevamAdibhirjAnIhi bhAve vihaGgama' ityatrAyaM bhAvazabdo bahaH, kacidravyavAcakastadyathA 'nAsao bhuvi bhAvassa, saddo havaha kevaloM' bhAvasya-dravyasya vastuna iti gamyate, kacicchuklAdisvapi vartate-"jaM jaM je je bhAve pariNamaI" ityAdi yAna 2 zuklAdIna bhAvAniti gamyate, kacidaudayikAdiSvapi vartate yathA-'odaie oSasamie' ityAdyuktvA chaviho bhAvalogo' audayikAdaya eva bhAvA lokyamAnatvAdu bhAvaloka iti, tadevamanekArthavRttiH sannaudayikAdiSveva vartamAna iha gRhIta iti, bhavanaM bhAvaH bhavantyasminniti vA bhAvaH tasmina bhAve-karmavipAkalakSaNe, kim ?-'vihaGgamoM vakSyamANazabdArthaH, punaHzabdo vizeSaNe, na pUrvasmAdatyantamayamanya eva jIvaH, kiMtu sa eva jIvasta eva pudgalAstathAbhUtA iti vizeSayati, guNazca saMjJA ca guNasaMjJe guNa:-anvarthaH saMjJA pAribhASikI tAbhyAM siddhiH guNasaMjJAsiddhiH, siddhizabdaH samba nAsato bhuvi bhAvasA zabyo bhavati kevalaH, 2 yadyAcyA bhAvAn pariNamati. bIdayika zrIpazamikA ra padiyo bhAvalokaH, dIpa anukrama ~148~
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||3|| niyukti: [117], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| dazavaikAndhavAcakaH, tathA ca loke'pi "siddhirbhavatu" ityukte iSTArthasambandha eva pratIyata iti, tayA guNasaMjJAsiddhyA 1drumapuhAri-vRttiH hetubhUtayA, kim ?-dvividho' dviprakAraH, guNasiddhyA-anvarthasambandhena tathA saMjJAsiGkhyA ca-yadRcchAbhidhAna- pikA. yogena ca / Aha-yadyevaM dvividha iti na vaktavyam , guNasaMjJAsiddhayetyanenaiva dvaividhyasya gatatvAt, na, anenaiva vihnggm|| 69 // " prakAreNeha daividhya, AgamanoAgamAdibhedena . neti jJApanArthamiti gAthArthaH // 117 // tatra 'yathoddezaM nirdeza | nikSepAH 4 iti nyAyamAzritya guNasiddhyA yo bhAvavihaGgAmastamabhidhitsurAha vihamAgAsa bhaNNai guNasiddhI tappaidio logo / teNa u vihaGgamo so bhAvattho vA gaI duvihA / / 118 / / vyAkhyA-vijahAti-vimuJcati jIvapudgalAniti vihaM, te hi sthitikSayAtsvayameva tebhya AkAzapradezebhyazyavante, tA~zyavamAnAnvimuJcatIti, zarIramapi ca malagaNDolakAdi vimuJcayeva (iti) mA bhUt saMdeha ityata Aha-AkAza bhaNyate, na zarIrAdi, saMjJAzabdatvAt, AkAzante-dIpyante khadharmopetA AtmAdayo yatra tadAkAzam, kim ?-saMtiSThata ityAdikriyAvyapohArthamAha-'bhaNyate' AkhyAyate, guNasiddhirityetatpadaM gAthAbhaGgabhayAvasthAne prayuktam , saMbandhazcAsya 'tena tu vihaMgamaH sa' ityatra tena svityanena saha veditavya iti, tatazcAyaM vAkyArtha:-tena tuzabdasyaivakArArthatvenAvadhAraNArthatvAdyena vimAkAzaM bhaNyate tenaiva kAraNena guNasiGkhyA-anvarthasambandhena vihaGgamaH, ko'bhidhIyata? ityAha-tatpatiSThito lokA' tadityanenAkAzaparAmarza, | |69 // 1 bhedeneti pra. 2 vihaGgamA pra. SAKX dIpa anukrama ~149~
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||3|| dIpa anukrama [3] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryukti: + + vRtti:) : + bhASya + adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||3|| niryuktiH [118 ], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH tasminnAkAze pratiSThitaH tatpratiSThitaH, pratiSThati sma pratiSThitaH - prakarSeNa sthitavAnityarthaH, anena sthitaH sthAsyati ceti gamyate, ko'sAvitthamityata Aha-'lokaH' lokyata iti loka:, kevalajJAnabhAsvatA dRzyata ityarthaH iha dharmAdipaJcAstikAyAtmakatve'pi lokasyAkAzAstikAyasyAdhAratvena nirdiSTatvAccatvAra evAstikAyA gRhyante, yato niyuktikAreNAbhyadhAyi-- 'tatpratiSThito lokaH', 'vihaGgamaH sa' ityatra vihe nabhasi gato gacchati gamiSyati ceti vihaGgamaH, gamirayamanekArthatvAddhAtUnAmavasthAne varttate, tatazca vihe sthitavAM| stiSThati sthAsyati ceti bhAvArtha:, sa iti caturastikAyAtmakaH, 'bhAvArtha' iti bhAvazcAsAvarthazca bhAvArthaH, ayaM bhAvavihaGgama ityarthaH / ukta ekena prakAreNa bhAvavihaGgamaH punarapi guNasiddhimanyena prakAreNAbhidhAtukAma Aha- 'vA gatirvividheti vAzabdasya vyavahita upanyAsaH, evaM tu draSTavyaH gatirvA dvividheti, tatra | gamanaM gacchati vA'nayeti gatiH, dve vidhe yasyAH seyaM dvividhA, dvaividhyaM vakSyamANalakSaNamiti gAthArthaH // 118 // tathA cedameva dvaividhyamupadarzayannAha - bhAI kammagaI bhAvagaI pappa asthikAyA u / savve vihaMgamA khalu kammagaIe ime bhaiyA // 119 // vyAkhyA- bhavanti bhaviSyanti bhUtavantazceti bhAvAH, athavA bhavantyeteSu svagatA utpAdavigamanauvyAkhyAH pariNAmavizeSA iti bhAvA- astikAyAsteSAM gatiH- tathApariNAmavRttirbhAvagatiH, tathA karmagatirityatra kriyata | iti karma-jJAnAvaraNAdi pAribhASikam, kriyA vA, karma ca tadgatizcAsau karmagatiH, gamanaM gacchatyanayA veti For te&Personal Use Oily ~ 150~
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||3|| niyukti: [119], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| dazabaikA gatiH, tatra 'bhAvagati prApya astikAyAstu' iti atra bhAvagatiH pUrvavattA prApya-abhyupagamyAzritya, kim ? dumapuhAri-vRtti kA astikAyAstu dharmAdayaH, tuzabda evakArArthaH, sa cAvadhAraNe, tasya ca vyavahitaH prayogaH, bhAvagatimevASpikA // 70 // prApya na punaH kameMgati, 'sarve vihaGgamAH khalu' sarve-catvAraH nAkAzamAdhAratvAt, 'vihaGgamA iti' vihaM gaccha-II vihaGgamatyavatiSThante svasattAM bibhratIti vihaGgamAH, khaluzabdo'vadhAraNe, vihaGgamA eva, na kadAcinna vihaGgamA iti / nikSepAH karmagate' prAgnirUpitazabdArthAyAH, kim?-'imau bhedI' vakSyamANalakSaNAviti gAthArthaH // 119 / / tAvevopa-131 darzayannAha vihagagaI palaNagaI kammagaI u samAsao duvihA / tadudyaveyayajIvA vihaMgamA pappa vihagagaI // 120 // vyAkhyA-iha gamyate'nayA nAmakarmAntargatayA prakRtyA prANibhiriti gatiH, vihAyasi-AkAze gatirvizahAyogatiH, karmaprakRtirityarthaH, tathA calanagatiriti, calirayaM parispandane vartate, calanaM spandanamityeko'rthaH, calanaM ca tadgatizca sA calanagatiH-gamanakriyeti bhAvaH / karmagatistu samAsato dvividhetyatra tuzabda evakAkArArthaH, sa cAvadhAraNe, karmagatireva dvividhA na bhAvagatiH, tasyA ekarUpatvena vyAkhyAtakhAt, tatra 'tadudaya vedakajIvA' iti, atra tadityanenAnantaranirdiSTAM vihAyogatiM nirdizati, tasyA-vihAyogateH jadayastadudayo vipAka ityarthaH, tathA vedayanti-nirjarayanti upabhuJjantIti vedakAH tadayasya vedakAca te jIvAzreti samAsaH, II 70 // Aha-tadudayavedakA jIvA eva bhavantIti vizeSaNAnarthakyam , na, jIvAnAM vedakatvAvedakatvayogena saphala dIpa anukrama JanEditional ~151~
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||3|| niyukti: [120], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| dIpa anukrama svAt , avedakAca siddhA iti / vihaGgamAH prApya vihAyogati miti, atra vihe vihAyogaterudayAdudgacchatIti vihaGgamAH,'prApya' Azritya, kiM prApya ?-'vihAyogatim vihAyogatiruktA tAM, viparyastAnyakSarANyevaM tu draSTavyAni-vihAyogatiM prApya tadudayavedakajIvA vihaGgamA iti gaathaarthH||120 / adhunA dvitIyakarmagatibhedamadhikRtyAha calanakammagaI khalu padhuca saMsAriNo bhave jIvA / poggalavAI vA vihaMgamA esa guNasiddhI // 121 // I vyAkhyA-calanaM-spandanaM, tena karmagatirvizeSyate, katham ?-calanANyA yA karmagatiH sA calanakarmagatiH, etaduktaM bhavati-karmazabdena kriyA'bhidhIyate, saiva gatizabdena saiva calanazabdena ca / tatra gatervizeSaNa kriyA kriyAvizeSaNaM calanam / kutaH-mayabhicArAda, iha gatistAvannarakAdikA bhavati ataH kriyayA vize dhyate, kriyA'pyanekarUpA bhojanAdikA tatazcalanena vizeSyate, atazcalanAkhyA karmagatizcalanakarmagatistAm , * anukhAro'lAkSaNikA, khaluzabda evakArArthaH, sa cAvadhAraNe, calanakarmagatimeva, na vihAyogati, 'pratItya' Azritya, kim ?-saMsaraNaM saMsAra, saMsaraNaM jJAnAvaraNAdikarmayuktAnAM gamanaM, sa eSAmastIti saMsAriNaH, anena siddhAnAM vyudAsaH, 'bhaveM' iti, ayaM zabdo bhaveyurityasyArthe prayuktA, 'jIvA' upayogAdilakSaNAH / tatavArya vAkyArtha:-calanakarmagatimeva pratItya saMsAriNo bhaveyurjIvA vihaGgamA iti, vihaM gacchanti-calanti sarvarAtmapradezIriti vihaGgamAH / tathA 'punaladravyANi ve'tyAdi, pUraNagalanadharmANaH pudgalAH, pudgalAca te dra-15 ~152
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||3|| niyukti: [121], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| dIpa anukrama dazavaikA0vyANi ca tAni pudgaladravyANi, dravyagrahaNaM vipratipattinirAsArtham , tathA caite pudgalAH kaizcigavyAH santo- dumapuhAri-vRttiH |'bhyupagamyante, 'sarve bhAvA nirAtmAnaH' ityAdivacanAd, ataH pudgalAnAM paramArthasadrUpatAkhyApanArtha dravyana-I&ApikA haNam, vAzabdo vikalpavAcI, pudgaladravyANi vA saMsAriNo vA jIvA vihaGgamA iti / tatra jIvAnadhikRtyA- vihaGgamainvarthoM nidarzitaH, pudgalAstu vihaM gacchantIti vihaGgamAH, taca gamanameSAM khataH paratazca saMbhavati, atra khataH nikSepAH parigRhyate, vihaGgamA iti ca prAkRtazailyA jIvApekSayA voktam, anyathA dravyapakSe vihaGgamAnIti vaktavyam , eSa bhAvavihaGgamaH, katham? -guNasiddhyA' anvarthasambandhena, prAkRtazailyA vA'nyathopanyAsa iti gaadhaarthH||12|| hAevaM guNasiddhyA bhAvavihaGkama uktaH, sAmprataM saMjJAsiddhyA abhidhAtukAma Aha sanmAsiddhi pappA vihaMgamA hoti pakkhiNo sake / idaI puNa ahigAro vihAsagamaNehi bhamarehi // 122 // vyAkhyA-saMjJAnaM saMjJA nAma rUDhiriti paryAyAH tayA siddhiH saMjJAsiddhiH, saMjJAsambandha itiyAvat, tAM saMjJAsiddhiM prApya' Azritya, kim ?-vihe gacchantIti vihaGgamA bhavanti, ke?-pakSA yeSAM santi te pakSiNaH, 'sarve samastA haMsAdayaH, pudgalAdInAM vihaGgamatve satyapyamISAmeva loke pratItatvAt, itthamanekaprakAraM vihaGgamamabhidhAya prakRtopayogamupadarzayati-'iha' sUtre, punAzabdo'vadhAraNe, ihaiva nAnyatra 'adhikAra' prastAva: prayojanam , kairisyAha-vihAyogamanaiH' AkAzagamanaiH'bhramara' SaTpadairiti gAthArthaH // 122 // 1 pugalAvyANAM napuMsakatvAdatra puMstvanirdezaH prAtatyAt, ra tRtIyA prazvameti. // 71 // JanElicitatli ~153~
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||4|| niyukti : [123], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||4|| dANeti dattagihaNa bhatte bhaja seva phAsugeNhaNayA / esaNatigaMmi nirayA uvasaMhArassa suddhi imA / / 123 // vyAkhyA-'dAneti' sUtre dAnagrahaNaM vatsagrahaNapratipAdanArtham, dattameva gRhNanti, nAdattam, 'bhakta' iti bhaktagrahaNaM 'bhaja sevAyAm' ityasya niSThAntasya bhavati, arthazcAsya prAsukagrahaNaM, prAmukam-AdhAkarmAdirahitaM gRhNanti, netaraditi, esaNa tti eSaNAgrahaNam, 'epaNAtritaye gaveSaNAdilakSaNe 'niratAH' saktAH, upasaM-IN |8hArasya-upanayasya zuddhiH 'iyaM vakSyamANalakSaNeti gaathaarthH||123 // avi bhamaramahuyarigaNA avidinnaM AviyaMti kusumarasaM / samaNA puNa bhagavanto nAdinnaM bhotumicchati / / 124 // | vyAkhyA-api bhramaramadhukarIgaNA, madhukarIgrahaNamihApi strIsaMgrahArthaM, jAtisaMgrahArthamiti cAnye, avidattaM santaM, kim?-Apiyanti 'kusumarasaM' kusumAsavam, zramaNAH punarbhagavanto nAdattaM bhoktumicchantIti vizeSa iti gAthArthaH // 124 // sAmprataM sUtreNaivopasaMhAravizuDirucyate-kazcidAha-dANabhattesaNe rayA' ityuktam, yata evamata eva loko bhaktyAkRSTamAnasastebhyaH prayacchatyAdhAkarmAdi, asya grahaNe sattvoparodha:, agrahaNe svavRttyalAbha iti, atrocyate vayaM ca vittiM labbhAmo, na ya koi uvahammai / ahAgaDesu rIyaMte, pupphesu bhamarA jahA // 4 // asya vyAkhyA-vayaM ca vRtti 'lapsyAmaH' prApasyAmaH tathA yathA na kazcidupahanyate, vartamAnaiSyatkAlopanyA dIpa anukrama ~154~
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||5|| niyukti: [124], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dazavaikA saskAlikanyAyapradarzanArthaH, tathA caite sAdhavaH sarvakAlameva 'yathAkRteSu' AtmArthamabhinivartiteSvAhArAdiSu dumapuhAri-vRttirIyante' gacchanti, vartante ityarthaH, 'puSpeSu bhramarA yadhA' iti, etaca pUrva bhAvitameveti sUtrAdheH // 4 // yata-ICI pikA0 // 72 // zcaivamato upasaMhAramahugArasamA buddhA, je bhavaMti annissiyaa|naannaapiNddryaa daMtA, teNa vucaMti sAhuNo // 5 // : zuddhiH ttibemi| paDhamaM dumapuphiyajjhayaNaM samattaM // 1 // asya vyAkhyA-'madhukarasamA bhramaratulyAH budhyante sma buddhA-adhigatatatvA ityarthaH, ka evaMbhUtA ityata Aha-ye bhavanti bhramanti vA 'anizritAH' kulAdiSvapratibaddhA ityarthaH, atrAha assaMjaehiM bhamarehi jai samA saMjayA khalu bhavaMti / evaM(ya) uvarma kiccA nUrNa assaMjayA samaNA // 125 // vyAkhyA-'asaMyataH kutazcidapyanivRttaH 'bhramaraiH SaTpadaiH yadi 'samAH' tulyAH 'saMyatA' sAdhavaH, khaIIlviti samA eva bhavanti, tatazcAsaMjhino'pite, ata evainAmityaprakArAmupamAM kRtvA idamApacate-nUnamasaM yatAH zramaNA iti gAthArthaH // 125 // evamukte satyAhAcArya:-etacAyuktaM, sUtroktavizeSaNatiraskRtatvAt, tathA ca buddhagrahaNAdasaMjJino vyavacchedaH, anizritagrahaNAcAsaMyatavasyeti / niyuktikArastvAha // 72 // uvamA khalu esa kayA pubuttA desalakkhaNovaNayA / aNiyayavittinimittaM ahiMsaaNupAlaNadvAe // 126 / / dIpa anukrama ~155~
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [126], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| ******************** dIpa vyAkhyA-upamA khalu 'eSA' madhukarasametyAdirUpA kRtA 'pUrvoktAt' pUrvoktena 'dezalakSaNopanayAda' dezalakSaNopanayena, yathA candramukhI kanyeti, tRtIyAthoM ceha paJcamI, iyaM cAniyatavRttinimittaM kRtA, ahiMsAnupAlanArthama, idaM ca bhAvaya(yiSya)tyeveti gAthArthaH // 126 // jaha dumagaNA u taha nagarajaNavayA payaNapAyaNasahAvA / jaha bhamarA taha muNiNo navari adattaM na muMjati // 127 // vyAkhyA-yathA 'dumagaNAH' vRkSasaGghAtAH svabhAvata eva puSpaphalanakhabhAvAH tathaiva 'nagarajanapadA' nagarAdilokAH khapameva pacanapAcanakhabhAvA vartante, yathA bhramarA iti, bhAvArthaM vakSyati, tathA munayo navaram-etAvA|vizeSaH-adattaM khAmibhine bhuJjanta iti gAthArthaH // 127 // amumevArtha spaSTapati kusume sahAvaphulle AhAraMti bhamarA jaha nahA u / bhattaM sahAvasiddhaM samaNasuvihiyA gavesaMti // 128 // vyAkhyA-'kusume puSpe 'svabhAvaphulle prakRtivikasite 'AhArayanti' kumumarasaM pibanti 'bhramarA' madhukarAra 'yathA' yena prakAreNa kusumapIDAmanutpAdayantaH 'tathA' tenaiva prakAreNa 'bhaktam' odanAdi 'khbhaavsiddhm| AtmArtha kRtam udgamAdidoSarahitam itya, zramaNAzca te suvihitAzca zramaNasuvihitA:-zobhanAnuSThA-1 navanta ityarthaH 'gaveSayanti' anveSayantIti gAthArthaH // 128 // sAmprataM pUrvokko yo doSaH madhukarasamA ityatra tatparijihIrSayaiva yAvatopasaMhAraH kriyate tadupadarzayannAha uvasaMhAro bhamarA jaha taha samaNAvi avahajIvitti / daMtatti puNa paryamI nAyavvaM vaphasesamiNaM // 129 // . anukrama RAMESHOCIEOSROCKS dA.130 JamEducataithe ~156~
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [129], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dazavaikA hAri-vRtti // 73 // yavA: dIpa vyAkhyA-'upasaMhAra' upanayaH, bhramarA yathA avadhajIvinaH tathA 'zramaNA api sAdhavo'pyetAvatavAM-18 dumapuzeneti gAthAdalArthaH / itava bhramarasAdhUnAM nAnAtvamavaseyaM, yata Aha sUtrakAra:-nAnApiNDarayA dantAdapikA0 iti nAnA-anekaprakAro'bhigrahavizeSAtpatigRhamalpAlpagrahaNAca piNDa-AhArapiNDA, nAnA cAso piDazca | dazAvanAnApiNDaH, antamAntAdirvA, tasmin ratA-anuDhegavantaH, 'dAntA' indriyadamanena, anayozca svarUpamadhastapasi pratipAditameva, aba copanyastagAthAcaramadalasyAvasaraH 'dAntA' iti punaH pade sautre, kim ?-jJAtavyo / vAkpazeSo'yamiti gAthAthaiH // 129 // kiMviziSTo vAkyazeSaH?, dAntA IryAdisamitAzca / tathA cAha jaha ittha ceva irithAiemu savvami dikkhiyapayAre / tasathAvarabhUyahiyaM jayaMti sambhAviyaM sAha / / 130 // hai| vyAkhyA-yathA 'atraiva' adhikRtAdhyayane bhramaropamayaiSaNAsamitI yatante, tathA IyAdiSvapi tathA sarvasmin 'dIkSitapacAre' sAdhvAcaritavya ityarthaH, kim ?-basasthAvarabhUtahitaM yatante 'sAdAvika' pAramArthika sAdhaSa iti gAthArthaH // 130 // anye punaridaM gAthAdalaM nigamane vyAkhyAnayanti, na ca tadaticAru, yata Aha upasaMhAravisuddhI esa samattA u nigamaNaM teNaM / vuzcati sAhuNotti (ya) jeNaM te mahuyarasamANA / / 131 // vyAkhyA-upasaMhAravizuddhireSA samAptA tu, adhunA nigamanAvasaraH, taca sautramupadarzayati-nigamanamiti dvAraparAmarzaH, tenocyante sAdhava iti, yena prakAreNa te madhukarasamAnA-uktanpAyena bhramaratulyA iti gaathaarthH||131 / nigamanArthameva spaSTayati anukrama ~157~
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [132], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa tamhA dayAiguNamuTThiehi bhamarova apahavittIhiM / sAhUhiM sAhiu tti uciTuM maMgalaM dhammo // 132 // vyAkhyA-tasmAdayAdiguNasusthitaiH, AdizabdAt satyAdiparigrahaH, bhramara ivAvadhavRttibhiH, kai?-sAdhubhiH15 'sAdhito niSpAditaH, 'utkRSTaM maGgalam' pradhAnaM mahAla 'dharmaH' prAgnirUpitazabdArtha iti gAthArthaH // 132 // idAnIM nigamanavizuddhimabhidhAtukAma Aha nigamaNasuddhI titvaMtarAvi dhammasthamujayA vihare / bhaNNai kAyANa te jayaNaM na muNati na phareMti // 13 // vyAkhyA-nigamanazuddhiH pratipAdyate, atrAha-tIrthAntarIyA api' carakaparivrAjakAdayaH, kim ?-'dharmArtha dharmAya 'udyatA' udyuktA viharanti, ataste'pi sAdhavaH evetyabhiprAyaH / bhaNyate'tra prativacanam, 'kAyAnAM| pRthivyAdInAM 'te' carakAdayaH, kim-yatanA-prayatnakaraNalakSaNAM 'na manyante(muNanti) na jAnanti na manvate| vA tathAvidhAgamAzravaNAt, na kurvanti, parijJAnAbhAvAt, bhAvitamevedamadhastAditi gAthArthaH ||13shaa kiMca na ya umpAmAisukhaM bhujaMtI mahuyarA vaDaNuvarohI / neva ya tiguttiguttA jaha sAhU niccakAlaMpi // 134 // vyAkhyA-na codgamAdizuddhaM bhuJjate, AdizabdAdutpAdanAdiparigrahA, 'madhukarA iva' bhramarA iMva sattvAnAmanuparodhinaH santo, naiva ca triguptiguptAH, yathA sAdhavo nityakAlamapi, etaduktaM bhavati-yathA sAdhavo 1 yathA sAdhayo'nuparodhinaH santo bhramarA iva udgamAdizuddhaM bhunate na tathA te carakAdayaH na ca vipattiptA yathA sAdhavaH, anukrama CONG ~158~
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [134], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dazabaikA014nityakAlaM triguptiguptA evaM te na kadAcidapi, tatparijJAnazUnyatvAt , tasmAte sAdhava iti gAthArthaH // 13 // hAri-vRttiHsAdhava eva tu sAdhavaH, katham , yataH |pikA kArya vAyaM ca maNaM ca iMdiyAI ca paMca damayaMti / dhAreti yaMbhaceraM saMjamayaMti kasAe ya // 135 // dazAvavyAkhyA-kAyaM vAcaM manazcendriyANi ca paJca damayanti, tatra kAyena susamAhitapANipAdAstiSThanti yavA: gacchanti vA, vAcA niSprayojanaM na yuvate prayojane'pyAlocya sattvAnuparodhena, manasA akuzalamanonirodhaM| kuzalamanaudIraNaM ca kurvanti, indriyANi pazca damayanti iSTAniSTaviSayeSu rAgadveSAkaraNena, paJceti sAtha parikalpitakAdazendriyavyacchedArtham, tathA ca vAkpANipAdapAyUpasthamanAsIndriyANi teSAmiti, dhArayanti IN brahmacarya, sakalaguptiparipAlanAt, tathA saMyamayanti kaSAyA~zca, anudayenodayaviphalIkaraNena ceti gaathaarthH||135|| jaM ca tave ujuttA teNesi sAchulakSaNaM puNaM / to sAhuNo tti bhaNNati sAhavo nigamaNaM gheyaM // 136 // vyAkhyA-yaca 'tapasi' prAgvarNitasvarUpe, kim ?-'udyuktA' udyatAH tena kAraNenaiSAM sAdhulakSaNaM 'pUrNam' avikalam , katham ?-anena prakAreNa sAdhayantyapavargamiti sAdhavaH, yatazcaivaM tataH sAdhava eva bhaNyante sAdhayo, na carakAdaya iti, nigamanaM caitaditi gAthArthaH // 136 // itthamuktaM dazAvayavam , prayogaM khevaM vRddhA drshynti-||||74|| ahiMsAdilakSaNadharmasAdhakAH sAdhava eva, sthAvarajaGgamabhUtoparodhaparihAritvAt, tadanyaivaMvidhapuruSavat, vipakSo dIpa anukrama Jamaication ~159~
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [136], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| digambarabhikSubhautAdivat, iha ye sthAvarajaGgamabhUtoparodhaparihAriNaste ubhayaprasiddhaivaMvidhapuruSavadahiMsAdilakSaNadharmasAdhakA dRSTAH, tathA ca sAdhavaH sthAvarajaGgamabhUtoparodhaparihAriNa ityupanayaH, tasmAtsthAvarajaGgamabhUtoparodhaparihArivAte'hiMsAdilakSaNadharmasAdhakAH sAdhava eveti nigamanam, pakSAdizuddhayastu nidarzitA eveti na pratanyante // 136 // evamarthAdhikAradvayavazAt pazcAvayavadazAvayavAbhyAM vAkyAbhyAM vyAkhyAtamadhyayanamidam , idAnIM bhUyo'pi bhayantarabhAjA dazAvayavenaiva vAkyena sarvamadhyayanaM vyAcaSTe niyuktikAra: te va painna vibhattI he virbhattI vivekakhapaMDiseho / "viTThato A~saMkA tappeDiseho nirgamaNaM ca / / 137 // 4 vyAkhyA-'te' iti avayavAH, tuH punaHzabdArthaH, te punaramI pratijJAdayA-tantra pratijJAnaM pratijJA-vakSyamANakharUpetyeko'vayavaH, tathA vibhajanaM vibhaktiH-tasyA eva viSayavibhAgakathanamiti dvitIyaH, tathA hinotigamayati jijJAsitadharmaviziSTAnAniti hetustRtIyaH, tathA vibhajanaM vibhaktiriti pUrvavaccaturthaH, tathA visadRzaH pakSo vipakSaH sAdhyAdiviparyaya iti pazcamaH, tathA pratiSedhanaM pratiSedhaH vipakSasyeti gamyate ityayaM SaSThaH, tathA dRSTamarthamantaM nayatIti dRSTAnta iti saptamaH, tathA AzaGkanamAzaGkA prakramAd dRSTAntasyaivetyaSTamaH, tathA tatpatiSedhaH adhikRtAzaGkApratiSedha iti navamaH, tathA nizcitaM gamanaM nigamanaM nizcito'vasAya iti dazamaH, cazabda uktasamucayArtha iti gAthAsamAsArthaH // 137 // vyAsAthai tu pratyavayavaM vakSyati andhakAra eva, tathA cAha dIpa anukrama ~160~
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [138], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama dazabaikA dhammo maMgalamujiTThati painnA attavayaNaniheso / so ya iheba jiNamae nannatya painnapavibhattI // 138 // 1dumapuhAri-vRttiH vyAkhyA-dharmoM maGgalamutkRSTa' miti pUrvavat iyaM pratijJA, Aha-keyaM pratijJeti?, ucyate, 'Aptavacananirdeza |SpikA0 // 75 // iti tatrApta:-apratArakaH, apratArakazvAzeSarAgAdikSayAcati, uktaMca-"Agamo yAptavacanamAsaM doSa-181 dazAvakSayAdvidaH / vItarAgo'nutaM vAkyaM, na brUyAddhekhasaMbhavAt // 1 // " tastha vacanam AptavacanaM tasya nirdeza yavA Aptavacana nirdezaH, Aha-ayamAgarma iti, ucyate, vipratipannasaMpratipattinivandhanatvenaiSa evaM pratijJeti meM| doSaH, pAThAntaraM vA sAdhyavacananirdeza iti, sAdhyata iti sAdhyam ucyata iti vacanam-arthaH paramAsa evo-14 VAcyate. sAdhyaM ca tadvacanaM ca sAdhyavacanaM sAdhyAtheM ityarthaH, tasya nirdezaH pratijJeti, uktaH prathamo'vayavaH. a18|dhanA dvitIya ucyate-saca-adhikRto dhameM kim ?-'ihaiva jinamate' asminneva maunIndra pravacane 'nAnyatra' kapi-15 TrAlAdimateSu, tathAhi-pratyakSata evopalabhyante vastrAdyapUtaprabhUtodakAgrupabhogeSu parivAdaprabhRtayaH prANyupamarda ku* NAH, tatazca kutasteSu dharmaH?, hatyAyana bahu vaktavyaM tattu nocyate, andhavistarabhayA bhAvitatvAceti / pratijJApravibhaktiriyaM-pratijJAviSayavibhAgakathanamiti gAthArthaH // 138 // ukto dvitIyo'vayavaH, adhunA tRtIya | ucyate-tatra sarayUmotti heU dhammaTThANe ThiyA ujaM parame / heuvibhatti nirubahi jiyANa avaheNa ya jivaMti // 139 // // 75 // 1 sajma, 2 aSamAgamo gacanarUpatvAta, na pratijJA. 3 naipa- pra. 4 arthaH, ~161~
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [4] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niryukti: [139], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education i vyAkhyA - murAdevAstaiH pUjitaH surapUjitaH, suragrahaNamindrAdyupalakSaNam, itizabda upapradarzane, ko'yam ?'hetu:' pUrvavat, hetvarthasUcakaM cedaM vAkyam, hetustu surendrAdipUjitatvAditi draSTavyaH asyaiva siddhatAM darzayati - 'dharmaH' pUrvavat tiSThatyasminniti sthAnam, dharmazcAsau sthAnaM ca dharmasthAnam, sthAnam - Alaya:, tasmin sthitAH, turayamevakArArthaH, sa cAvadhAraNe, ayaM copariSTAt kriyayA saha yokSyate, 'yad' yasmAt, kiMbhUte gha masthAne?-'parame' pradhAne, kim ? - surendrAdibhiH pUjyanta eveti vAkyazeSaH, iti tRtIyo'vayavaH, adhunA caturtha ucyate-hetuvibhaktiriyam - hetuviSayavibhAgakathanam, atha ka ete dharmasthAne sthitA ityAha- 'nirupadhayaH' upadhiH chadma mAyetyanarthAntaram, ayaM ca krodhAdyupalakSaNam, tatazca nirgatA upadhyAdayaH sarva eva kaSAyA yebhyaste nirupadhayo - niSkaSAyAH, 'jIvAnAM' pRthvIkAyAdInAm 'avadhena' apIDayA, cazabdAttapazcaraNAdinA ca hetubhUtena 'jIvanti' prANAn dhArayanti ye ta eva dharmasthAne sthitAH, nAnya iti gAthArthaH // 139 // uktacaturtho'vayavaH, adhunA paJcamamabhidhitsurAha jiNavayaNapadudvevi hu samurAIe adhammaruiNo'vi / maMgalabuddhIi jaNo paNamai AIMduyadhivakso // 140 // vyAkhyA - iha vipakSaH paJcama ityuktam sa cAyam-pratijJAvibhaktyoriti, jinA:- tIrthakarAH teSAM vacanam - AgamalakSaNaM tasmin pradviSTA- aprItA iti samAsastAn, apizabdAdapradviSTAnapi, hu ityayaM nipAto'vadhA 1 vipakSaH pratijJAvibhaktyoH sarakA For ne&Personal Use City ~ 162~ brary dig
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||5|| niyukti: [140], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa dazabaikAraNArthaH asthAnaprayuktaca, sthAnaM tu darzayiSyAmaH, zvazurAdIna' zvazuro-lokaprasiddhaH, AdizabdAripatrAdi-IPRhAri-vRttiH parigrahaH, na vidyate dharme ruciryeSAM te'dharmarucayastAn, apizabdAddharmarucInapi, kim ?-'maGgalavuddhyA' maGgala- |pikA. pradhAnayA dhiyA, maGgala buddhyaiva nAmaGgalabuddhyetyevamavadhAraNasthAnam, kim-'janoM loka, prakarSeNa namati prnn||76||kaa dazAvamati, 'AdyadvayavipakSa' iti atrAyadvayaM pratijJA tacchuddhizca tasya vipakSaH sAdhyAdiviparyaya iti Ayadvaya- yavAH vipakSaH, tatrAdharmarucInapi maGgalabuddhyA janaH praNamatItyanena pratijJAvipakSamAha, teSAmadharmAvyatirekAt, jinavacanapradviSTAnapItyanena tu tacchuddhe, tatrApi hetuprayogapravRttyA dharmasiddheriti gAthArthaH // 14 // biiyaduyassa vivakkho surehi pUjaMti jaNNajAIvi / buddhAIvi suraNayA buJcante NAyapaDivakkho // 14 // vyAkhyA-dvayoH pUraNaM dvitIyaM dvitIyaM ca tadvayaM ca dvitIyadvayaM-hetustacchuddhizca, idaM ca prAguktadvayApekSayA dvitIyamucyate, tasyAyaM vipakSa:-iha suraiH pUjyante yajJayAjino'pIti, iyamatra bhAvanA-yajJayAjino hi mahalarUpA na bhavantyatha ca suraiH pUjyante tatazca surapUjitatvamakAraNamiti, eSa hetuvipakSA, tathA ajitendriyAH sopadhayazca yataste vartante ato'nenaiva granthena 'dharmasthAne sthitAH parama' ityAdikAyA hetuvibhakterapi vipakSa ukto veditavya iti / udAharaNavipakSamadhikRtyAha-buddhAdayo'pyAdizabdAtkapilAdiparigrahaH, te kim ?-'suranatA' devapUjitA 'ukayante' bhaNyante tacchAsanapratipannairiti jJAtapratipakSa iti gAthArthaH // 14 // Aha-manu dRssttaantmu-107|| apariSTAdvakSyati, evaM tatazca tatvarUpa ukte tatraiva vipakSastatpratiSedhazca vaktuM yuktaH tatkimarthamiha vipakSaH tasya anukrama ~163~
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [141], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama SSSSSSSSEX tiSedhavAbhidhIyate?, ucyate, vipakSasAmyAdadhikRta eva vipakSadvAre lAghavArthamabhidhIyate, anyathedamapi pRtha dvAraM syAt, tathaiva tatpratiSedho'pi dvArAntaraM prAmoti, tathA ca sati granthagauravaM jAyate, tasmAllAghavArthamantrai-11 dabocyata ityadoSaH / Aha-"diTTato AsaMkA tappaDiseho" ti vacanAt uttaratra dRSTAntamabhidhAya punarA zA tatpratiSedhaM ca vakSyatyeva, tadAzaGkA ca tadvipakSa eva, tat kimarthamiha punarvipakSapratiSedhAvabhidhIyete?, ucyate, anantaraparamparAbhedena dRSTAntadvaividhyakhyApanArtham , yaH khalvanantaramukto'pi parokSatvAdAgamagamyakhArASTontikArthasAdhanAyAlaM na bhavati tatprasiddhaye cAdhyakSasiddho yo'nya ucyate sa paramparAdRSTAntaH, tthaa| ca tIrthakarAMstathA sAdhuzca dvAvapi bhinnAvevottaratra dRSTAntAvabhidhAsyete, tatra tIrthakRllakSaNaM dRSTAntamaGgIkRtyehA vipakSapatiSedhAvatI, sAdhastvadhikatya tatraivAzakAtatpatiSedhau darzayiSyete ityadoSaH / sthAnmata-prAguktena vi-13 lAdhinA lAghavArthamanukte eva dRSTAnte ucyatA kAmam , ihaiva dRSTAntavipakSastatpratiSedhazna, sa eva dRSTAntaH kimipratyuttaratropadizyate? yena hetuvibhakteranantaramihaiva na bhaNyate, tathAhi-atra dRSTAnte bhaNyamAne pratijJAdInA miva dvirUpasyApi dRSTAntasyAhatsAdhulakSaNasya etAveva vipakSatatpratiSedhAvupapote, tatazca sAdhulakSaNasya dRSTAntasyAzaGkAtatpratiSedhAvuttaratra na pRthag vaktavyau bhavataH, tathA ca sati grandhalAghavaM jAyate, tathA pratijJAhetUdAharaNarUpAH savizuddhikAnayo'pyavayavAH krameNoktA bhavantIti, atrocyate, ihAbhidhIyamAne dRSTAnta 1 dRSTAnta AzA tatprativedhaH. JanEducatani ~164~
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||5|| niyukti: [141], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ 1dumapu|SpikA dazAvayavAH gAthAMka ||5|| dazabaikAsyeva pratijJAdInAmapi pratyekamAzaGkAtatpratiSedhau vaktabyau stara, tathA ca satyavayavabahutvaM, dRSTAntasya vA prati-| hAri-vRttiH jJAdInAmiva vipakSatatpratiSedhAbhyAM pRthagAzaGkAtatpratiSedhau na vaktabyau syAtAm, evaM sati dazAvayavA na prAmuvanti, dazAvayavaM cedaM vAkyaM bhajayantareNa pratipipAdayiSitam , asyApi nyAyasya pradarzanArtham , ata eva // 77 // yaduktaM 'sAdhulakSaNadRSTAntasyAzaGkAtatpratiSedhAvuttaratra na pRthaga vaktavyau syAtA mityAdi tadapAkRtaM veditavyam, ityalaM prasaGgena / evaM pratijJAdInAM pratyekaM vipakSo'bhihitaH, adhunA'yameva pratijJAdivipakSaH pazcamo'vayavo vartata ityetaddarzayannidamAha evaM tu avayavANaM cataha parivakla paMcamo'vayavo / etto chaTTho'vayavo vivakkhapatiseha taM vocchaM / / 142 // vyAkhyA-'evam' ityayam, eva(va)kAra upapradarzane, turavadhAraNe, ayameva 'avayavAnAM pramANAGgalakSaNAnAM 'caturNI' pratijJAdInAM 'pratipakSoM vipakSaH, paJcamo'vayava iti, Aha-dRSTAntasyApyatra vipakSa ukta eva, tatkimartha caturNAmityuktam ?, ucyate, hetoH sapakSavipakSAbhyAmanuvRttivyAvRttirUpatvena dRSTAntadharmatvAt , tadvipakSa eva cAsyAntarbhAvAdadoSa iti / uktaH paJcamo'vayavaH, SaSTha ucyate, tathA cAha-ita' uttaratra 'SaSTho'vayavo' vipakSapratiSedhastaM 'vakSye' abhidhAsya iti gAthArthaH // 142 // itthaM sAmAnyenAbhidhAyedAnImAthadvayavipakSaNatiSedhamabhidhAtukAma Aha sAyaM saMmatta pumaM hArsa rai AunAmagoyasuhaM / dhammaphalaM Aiduge vivakkhapaDiseha mo eso / / 143 // dIpa anukrama // 77 // ~165
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [143], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| CARE vyAkhyA-'sArya'ti sAtavedanIyaM karma 'saMmataMti samyaktvaM samyagbhAvaH samyakkha-samyaktvamohanIyaM kamaiva.IN pumati puMvedamohanIyaM 'hAsaMti hasyate'neneti hAsaH tadbhAvo hAsya-hAsyamohanIyam, ramyate'nayeti ratiHkrIDAhetuHratimohanIya kamaiva, 'AunAmagoyasuhaM ti atra zubhazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate ante vacanAt ,tatazca Aya: zubha nAma zubhaM gotraM zubham, tatrAyuH zubhaM tIrthakarAdisambandhi nAmagotre api karmaNI zubhe teSAmeva bhavataH, tathAhi-yazonAmAdi zubhaMtIrthakarAdInAmeva bhavati, tathorgoSaM tadapi zubhaM teSAmeveti, dharmaphala miti dharmasya phalam dharmaphalaM, dharmeNa thA phalaM dharmaphalam , etad ahiMsAderjinoktasyaiva dharmasya phalam, ahiMsAdinA jinoktenaiva vA dharmeNa phalamavApyate, sarvameva caitatsukhahetutvAddhitam , ataH sa eva dharmo maGgalaM na zvazurAdayaH, tathAhi-majayate hitamaneneti maGgalam , taca yathoktadharmeNaiva manyate nAnyena, tasmAdasAveva maGgalaM na jinavacana-19 dAyAdyAH zvazurAdaya iti sthitam / Aha-'maGgalabuddhyaiva janaH praNamatI'tyuktaM tatkatham ? iti, ucyate, maGgala buddhyApi gopAlAGganAdirmohatimiropaplutabuddhilocano janaH praNamannapi na maGgalavanizcayAyAlam, tathAhina taimirikadvicandropadarzanaM sacetasAM cakSuSmatAM dvicandrAkArAyAH pratIteH pratyayatAM pratipadyate, atadrUpa eva tadrUpAdhyAropadvAreNa tatpravRtteriti / 'Aidurgati AdyadvayaM prAguktaM tasmin AdyadvayaviSaye, vipakSapratiSedhaH, 'moM' iti nipAto vAkyAlaGkArArthaH 'eSa' iti yathA varNita iti gAthArthaH // 143 // itthamAdyadvayavipakSapratiSedhaH pratipAditaH, samprati hetutacchuddhyorvipakSapratiSedhapratipipAdayiSayedamAha dIpa anukrama ~166~
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [4] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niryuktiH [144], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 78 // Ju Education ajiiMdiya sobahiyA vahagA jai te'vi nAma puJjaMti / aggIvi hoja sIo heuvibhattINa paDiseho // 144 // vyAkhyAna jitAni zrotrAdInIndriyANi yaiste tathocyante, upadhizchadma mAyetyenarthAntaram, upadhinAsaha varttanta iti sopadhayo- mAyAvinaH paravyaMsakA itiyAvat athavA upadadhAtItyupadhiH- vastrAdyanekarUpaH parigrahaH tena saha varttante ye te tathAvidhA mahAparigrahA ityarthaH vardhantIti vadhakAH - prANyupamakarttAraH, 'jaha te'vi nAma pujjaMti'tti yadIti parAbhyupagamasaMsUcakaH, ta iti yAjJikAH, apiH saMbhAvane, nAma iti nipAto vAkyAlaGkArArthaH, ye'jitendriyAdidoSaduSTA yajJayAjino varttante, yadi te nAma pUjyante tagnirapi bhavecchItaH, na ca kadAcidapyasau zIto bhavati, tathA viyadindIvarasrajo'pi vAndhyeyoraHsthalazobhAmAdadhIran, na caitad bhavati, yathaivamAdiratyantAbhAvastathedamapIti manyate, athApi kAladaurguNyena kathaJcidavivekinA janena pUjyante tathApi teSAM na maGgalatvasaMprasiddhiH, aprekSAvatAmatadrUpe'pi vastUni tadrUpAdhyAropeNa pravRtteH tathAhi - akalaGkadhiyAmeva pravRttirvastunastadvattAM gamayati, atathAbhUte vastuni tadbuddhyA teSAmapravRtteH, suvizuddhabuddhayazca daityAmarendrAdayaH, te cAhiMsAdilakSaNaM dharmameva pUjayanti na yajJayAjinaH tasmAdaityAmarendrAdipUjitatvAddharma evotkRSTaM magalaM na yAjJikA iti sthitam, 'heuvibhattINanti eSa hetutadvibhaktyoH 1 paryAyAH pra02 va hiMsAyAmityanyapaThitadhAtugaNApekSayA'yaM prayogaH, agaNapaThitaM vadhi hiMsArthamAzritya syAtparaM tatrAtmanepadasambhavaH, yadi teSAmarthAntare'pi aniyamastyAdIn pratIsapekSya svAtparasmaipaditA tadA tatrApi na doSaH, For & Personal Use City ~167~ 1 dumapuSpikA* dazAva yavAH // 78 // Cyg
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [144], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| 'paDisehoti vipakSapratiSedhaH, vipakSazabda ihAnukto'pi prakaraNAjjJAtavya iti gAthArthaH // 144 // evaM hetutacchuddhayorvipakSapratiSedho darzitaH, sAmprataM dRSTAntavipakSapratiSedhaM darzayannAha dhudAI uvayAre pUyAThANaM jiNA u sambhAvaM / diDhate pahiseho chaTTho eso avayavo u // 145 // | vyAkhyA-'buddhAdayaH AdizabdAtkapilAdiparigrahaH, upacAra iti 'mupAM supo bhavantIti nyAyAdapacAreNa | kizcidatIndriyaM kathayantItikRtvA na vastusthityA pUjAyAH sthAnaM pUjAsthAnam , jinAstu 'sadbhAvaM' paramAthe-1 madhikRtyeti vAkpazeSaH sarvajJatvAdyasAdhAraNaguNayuktatvAditi bhAvanA, 'dRSTAntapratiSedha' iti vipakSazabdalo- pAdu dRSTAntavipakSapratiSedhaH, kim ?-SaSTha eSo'vayavaH, turvizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?-sarvo'pyayamanantaroditaH pratijJAdivipakSapratiSedhaH paJcaprakAro'pyeka eveti gAthArthaH // 145 // SaSThamavayavamabhidhAyedAnIM saptamaM dRSTAntanAmAnamabhidhAtukAma Aha arihaMta maggagAmI viluto sAhuNo'vi samacittA / pAgaraNasu gihIsu esate avahamANA // 146 // vyAkhyA-pUjAmahantItyahantA, na ruhantIti vA aruhantA, kim ?-dRSTAnta iti sambandhaH, tathA 'mArgagATrAmina' iti prakramAttadupadiSTena mArgeNa gantuM zIlaM yeSAM ta evaM gRhyante, ke ca ta ityata-Aha-sAdhavaH' sA-1 dhayanti samyagdarzanAdiyogairapavargamiti sAdhavaH, te'pi dRSTAnta iti yogaH, kiMbhUtAH?-samacittA' rAgadveparahitacittA ityarthaH, kimiti te'pi dRSTAnta iti ?, ahiMsAdiguNayukta tvAt , Aha ca-pAkarateSu' AsmA-16 35555 dIpa anukrama daza.14 JamElicationlinodA ~168~
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [146], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama dazabaikArthameva pAkasakteSu 'gRhiSu' agAriSu 'eSante' gaveSayanti piNDapAtamityadhyAhAraH, kiM kurvANA ityata AhU- 1 drumapuhAri-vRttiH 'avahamANA unaghnanto'nantaH, turavadhAraNArthaH, tatazcAnta eca, ArambhAkaraNena pIDAmakurvANA ityrthH|pikaa. evaM dvividho'pi dRSTAnta uktaH, dRSTAntavAkyaM cedaM, sa tu saMskRtya karttavyo'rhadAdivaditi gaapaatheNH|| 146 // 1prtijnyaat||72|| diuktaH saptamo'vayavaH, sAmpratamaSTamamabhidhitsurAha 4cchudyAdyA tattha bhave AsaMkA uddissa jaivi kIrae pAgo / teNa ra visamaM nAyaM vAsataNA tassa paDisehe // 147 / / dazAvavyAkhyA-tatra tasmin dRSTAnte 'bhavedAzaGkA' bhavatyAkSepaH, yathA 'uddizya aGgIkRtya 'yatInapi' saMyatA- yavA: napi, apizabdAdapatyAdInyapi, kriyate' nirbalate pAkaH, kaiH?-gRhibhiriti gamyate, tataH kimityata Ahatena kAraNena, ra iti nipAtaH kilazabdArthaH, 'viSamam' atulyaM jJAtam' udAharaNaM, vastutaH pAkopajIvitvena sAdhUnAmanavadyavRttyabhAvAditi, bhAvitamevaitat pUrvam , ityaSTamo'vayavaH, idAnIM navamamadhikRtyAha-varSAtR-19 |NAni tasya pratiSedhe iti, etacca bhASyakRtA prAka prapazcitameveti na pratanyata iti gAthArthaH // 147 // ukto navamo'vayavaH, sAmprataM caramamabhidhitsurAha tamhA u suranarANaM pujattA maMgalaM sayA dhammo / dasamo esa avayavo painaheU puNovayaNaM / / 148 / / vyAkhyA-yasmAdevaM tasmAt 'suranarANAM devamanuSyANAM pUjyata iti pUjyastadbhAvastasmAt pUjyatvAt 'maGgalaM mAgnirUpitazabdArtha 'sadA sarvakAlaM 'dharmaH' prAguktA, 'dazama eSo'vayava' iti saGkhyAkathanam, kiMviziSTo ~169~
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [148], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| yamityata Aha-pratijJAhetvoH punarvacana' punarhetupratijJAvacanamiti gAthArthaH // 148 // uktaM dvitIyaM dazA--2 | vayavaM, sAdhanAGgatA cAvayavAnAM vineyApekSayA viziSTapatipattijanakatvena bhAvanIyeti / ukto'nugamaH, sAmprataM nayA ucyante-te ca naigamasaMgrahavyavahAraRjusUtrazabdasamabhirUdaivaMbhUtabhedabhinnAH khalvoghataH sapsa bhavanti, svarUpaM caiteSAmadha AvazyakasAmAyikAdhyayane nyakSeNa pradarzitamevAto neha pratanyate, iha punaH sthAnAzUnyArthamete jJAnakriyAnayadvayAntarbhAvadvAreNa samAsataHprocyante-jJAnanayaH kriyAnayazca, tatra jJAnanayadazenamidam-jJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktattvAt , tathA cAha ___NAyaMni givhiyanve agiNiyavyaMmi ceva atyaMmi / jaiyavvameva ii jo ubaeso so nao nAma // 149 // khyAkhyA 'NAryami'tti jJAte sampaparicchinne 'giNhiyabvetti grahItavya upAdeye 'agipihayavaMmitti agrahItavye'nupAdeye heya ityarthaH, cazabdaH khalUbhayograhItavyAgrahItavyayotitvAnukarSaNArtha: upekSaNIyasamucayArthoM vA, evakArastvavadhAraNArthaH, tasya caivaM vyavahitaH prayogo draSTavyA-jJAta eva grahItabye tathA'grahItabye tathopekSaNIye cArthe tu jJAta eva nAjJAte, 'atthaMmiti arthe aihikAmuSmike, tatraihiko grahItavyaH sakucandanAGganAdiH agrahItavyo viSazastrakaNTakAdiH upekSaNIyaH tRNAdiH, AmuSmiko grahItavyaH samyagdarzanAdiH agrahItavyo mithyAtvAdiH upekSaNIyo vivakSayA'bhyudayAdiriti, tasminnarthe 'yatitavyameve'ti anukhAralo4/ pAdyatitavyam, evam-anena prakrameNaihikAmuSmikaphalapAsyarthinA sattvena pravRttyAdilakSaNaH prayatnaH kAyeM i dIpa anukrama JanEducatai ~170~
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [149], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: S prata Ci sUtrAMka/ gAthAMka kA |4|| dazavaikA0tyarthaH / itthaM caitadanIkartavyam , samyagajJAte pravartamAnasya phalavisaMvAdadarzanAt, tathA cAnyairapyuktam kA1dumapuhAri-vRttiH "vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA matA / mithyAjJAnAtmavRttasya, phalaprApterasaMbhavAt // 1 // " tathA''mu- pikA mikaphalaprAtyarthinApi jJAta eva yatitavyam , tathA cAgamo'pyevameva vyavasthitaH, yata uktam-"paDhamaM nANaM jnyaanki|| 8||iito dayA, evaM ciTTha savvasaMjae / annANI kiM kAhI?, kiMvA NAhiti cheyapAvagaM ? // 1 // " itazcaitadevAGgIka- yAnayo vyaM yasmAttIrthakaragaNadharairagItArthAnAM kevalAnAM vihArakriyA'pi niSiddhA, tathA cAgamaH-"gIyastho ya vihAro vIo gIyatvamIsio ceva / itto taiyavihAro NANunnAo jiNavareMhi // 1 // " yasmAdandhanAndhaH samApAkRSyamANaH samyakpandhAnaM na pratipadyata ityabhiprAyaH / evaM tAvatkSAyopazamikaM jJAnamadhikRtyoktaM, kSAyikama-18| (pya)GgIkRtya viziSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyam , yasmAdahato'pi bhavAmbhodhitaTasthasya dIkSAM pratipannasyotkRTatapazcaraNavato'pi na tAvadapavargaprAptiH saMjAyate yAvajjIvAjIvAyakhilavastuparicchedarUpaM kevalajJAnaM notpa-12 namiti, tasmAjjJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNamiti sthitam 'iti jo uvaeso so Nao NAma'|ti 'iti evamuktena nyAyena ya upadezo-jJAnaprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma-jJAnanaya ityatheM:, ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane jJAnarUpamevedamicchati, jJAnAtmakatvAdasya, vacanakriye tu tatkAyeMtvAttadAya 1 prathamaM jJAnaM tato dayA evaM ziprati savaisaMyataH / ahAnI ki kariSyati ! kiyA jJAsthati chekapApakam // 1 // 1 gItAva vihAro dvitIyo gItArthamivitavaiva / itastRtIyo vihAro nAnujJAto jinvraiH||1|| dIpa anukrama Jamachar ~171~
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM 1-1 /gAthA ||5|| niyukti: [149R], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ ha gAthAMka ||5|| hAttatvAnnecchati, guNabhUte cecchati iti gAthArthaH // 149 // ukto jJAnanayA, adhunA kriyAnayAvasaraH, taddarzanaM pAcavam-kriyaiva pradhAna, aihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktatvAt , tathA cAyamapyuktalakSaNAmeva svapakSasiddhaye gAthAmAha NAyami gihiyagve agihiyavbaMmi ceva atyami / jaiyatvameva ii jo ubaeso so no nAmaM // 149 // hai| asyAH kriyAnayadarzanAnusAreNa vyAkhyA-jJAte grahItavye agrahItavye caiva arthe aihikAmuSmikaphalaprAptyahArthinA yatitavyameva, na yasmAtpravRttyAdilakSaNaprayatnavyatirekeNa jJAnavato'pyabhilaSitArthAvAptidRzyate, tathA cAnyairapyuktam-"kriyaiva phaladA puMsAM, na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAtsukhito bhavet // 1 // " tathA''muSmikaphalaprAptyarthinA'pi kriyaiva kartavyA, tathA ca maunIndrapravacanamapyevameva vyavasthitam , yata uktam-"ceiyakulagaNasaMghe AyariyANaM ca pavayaNasue ya / sabvemuvi teNa kayaM tavasaMjamamulA jamateNaM // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyam, yasmAttIrthakaragaNadharaiH kriyAvikalAnAM jJAnamapi viphalamecoktaM, tathA cAgama:-"suSahuMpi suyamahIyaM kiM kAhI caraNavippamukassa ? / aMdhassa jaha palitA dIvasayasahassakoDIvi // 1 // " izikriyAvikalatvAttasyetyabhiprAyaH / evaM tAvatkSAyopazamika cAritramaGgIkRtyoktam, 1caityakulagaNasajhe AcAryeSu ca pravacane bhute tha / samyapi tena kRtaM tapaHsaMyamayodhyapchatA // 2 mubahakamapi zrutamacItaM kiM kariSyati caraNavipramu dIpa anukrama CHRISTIANTAX kv!| andhava yathA pradIptA dIpaghAtasahasakogyapi // 1 // atra mUla saMpAdane mudraNadoSAt niyukti-krama 149 dvivArAn mudritaM, tat kAraNAt mayA 149 R' iti likhitaM ~172~
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [4] :+|bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryukti: adhyayanaM [1], uddezaka [ - ], mUlaM [ - ] / gAthA ||5|| niryukti: [ 1492], bhASyaM [ 4... ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 81 // cAritraM kriyetyanarthAntaram, kSAyikamapyaGgIkRtya prakRSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyam, yasmAdarhato'pi bhagavataH | samutpannakevalajJAnasyApi na tAvanmuktyavAptiH saMjAyate yasmA (pAva) dakhilakarmendhanAnalabhUtA hakhapazcAkSarocAraNamAtrakAlAvasthAyinI sarvasaMvararUpA cAritrakriyA nAvAseti, tasmAtkriyaiva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNamiti sthitam / 'iti jo uvaeso so Nao NAmaM'ti 'iti' evamuktena nyAyena ya upadezaH kim ?kriyAprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma-kriyAnaya ityarthaH / ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane kriyArUpamevedamicchati, tadAtmakatvAdasya, jJAnavacane tu tadarthamupAdIyamAnatvAdapradhAnatvAnnecchati guNabhUte cecchatIti gAyArthaH // 149 // uktaH kriyAnayaH, itthaM jJAnanayakriyAnayakharUpaM zrutvA'viditatadabhiprAyo vineyaH saMzayApannaH sannAha-kimatra tastvaM ?, pakSadvaye'pi yuktisaMbhavAd, AcAryaH punarAha athavA jJAnakriyAnayamataM pratyekamabhighAyAdhunA sthitapakSamupadarzayan punarAha - sabvesiMpi nayANaM bahuvihvattabvayaM nisAmettA / taM savvanayavisuddhaM jaM caraNaguNaTTio sAhU // 150 // vyAkhyA- 'sarveSAmiti mUlanayAnAmapizabdA sadbhedAnAM ca dravyAstikAdInAM 'bahuvidhavaktavyatAM' sAmAnyameva vizeSA eva ubhayameva vA'napekSamityAdirUpAm, athavA nAmAdInAM nayAnAM kaH kaM sAdhumicchatItyAdirUpAM 'nizamya' zrutvA tat 'sarvanayavizuddhaM' sarvanayasaMmataM vacanaM 'yacaraNaguNasthitaH sAdhuH' yasmAtsarvanayA eva (sarve'pi nayA ) bhAvaviSayaM nikSepamicchantIti gAthArthaH // 150 // Forte & Personal Use City ~ 173~ 1 dumapuSpikA0 sthitapakSaH // 81 // rary d
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [151], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: da prata || dumapuphiyanijjuttI samAsao vaNiyA vibhAsAe / jiNacauddasapuzvI vitthareNa kayaMti se aI // 151 // dumapuphiyanijuttI smcaa| sugamA / ityAcAryazrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavakAlikaTIkAyAM drumapuSpikAdhyayanaM samAptam / / vyAkhyAyAdhyayanamidaM prAptaM yatkuzalamiha mayA kizcit / saddharmalAbhamakhilaM labhatAM bhavyo janastena // 1 // sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama iti sUripurandarazrImaddharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikabRhadvRttI prathamamadhyayanaM dumapuSpikAkhyaM samAptam / / ECE adhyayanaM -1- parisamAptaM ~174~
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||..|| dIpa anukrama [..] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya |+ + vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [ - ], mUlaM [ - ] / gAthA || 5.. || niryuktiH [152 ], bhASyaM [ 4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazabaikA0 hAri-vRttiH vyAkhyAtaM drumapuSpikAdhyayanam adhunA zrAmaNyapUrvakAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH, ihAnantarAdhyayane dharmaprazaMsaktA, sA ceheba jinazAsana iti, iha tu tadabhyupagame sati mA bhUdabhinavaprabrajitasyAdhRteH saMmoha ityato dhRtimatA bhavitavyamityetaducyate, uktaM ca "jassa dhiI tassa tayo jassa tavo tassa suggaI sulabhA / je adhihamaMta purisA tavo'vi khalu dullaho tesiM // 1 // " anenAbhisaMbandhenAyAtasyAsyAdhyayanasya 4 catvAryanuyogadvArANi pUrvavat, navaraM nAmevadadhyayana viSayatvAdupakramA didvArakalApasya vyAptiprAdhAnyato nAmaniSpannaM nikSepamabhidhitsurAha niyuktikAraH- // 82 // sAmaNNavasa u nisbo hoi nAmaniSpanno / sAmaNNassa caDako terasago puNyayassa bhave / / 152 / / Jar Education vyAkhyA- zrAmyatIti zramaNa:, [zrAmyati tapasyati ] tadbhAvaH zrAmaNyaM tasya pUrva-kAraNaM zrAmaNyapUrva tadeva zramaNyapUrvakamiti saMjJAyAM kan, zrAmaNyakAraNaM ca dhRtiH, tanmUlatvAttasya, tatpratipAdakaM cedamadhyayanamiti bhAvArthaH / ataH zrAmaNyapUrvakasya tu nikSepo bhavati nAmaniSpannaH ko'sau ? - anyasyAzrutattvAt zrAmaNyapUrvakamityayameva, tuzabdaH sAmAnyavizeSavannAmavizeSaNArthaH, zrAmaNyapUrvakamiti sAmAnyam, zramaNyaM pUrva ceti vizeSa:, tathA cAha-bhrAmaNyasya catuSkakatrayodazakaH pUrvakasya bhavennikSepa iti gAthArthaH // 152 / / nikSepameva vivRNoti 1 yasya pratistasya tapo yasya tapastasya sumatiH sulabhA / ye'pratimantaH puruSAstapo'pi khala durlabhaM teSAm // 1 // 2 ruDhanAmeti 3 nAmaniSpanikSepasya Forane & Personal Use City adhyayanaM -2- zrAmaNyapUrvakaM Arabhyate ~175~ 2 zramaNya pUrvakAdhya0 zramaNapUrvayonikSepAH // 82 // Kyrg
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||5...|| niyukti: [153], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5..|| samaNassa u nikakhevo caukko hoi ANupubIe / babve sarIrabhavio bhAveNa u saMjao samaNI // 153 // vyAkhyA-zramaNasya tu tuzabdo'nyeSAM ca maGgalAdInAmiha tu zramaNenAdhikAra iti vizeSaNArthaH, nikSepa|zcaturvidho bhavati, 'AnupUA' nAmAdikrameNa, nAmasthApane pUrvavat, dravyazramaNo dvidhA-Agamato noAgamatazca, Agamato jJAtA'nupayuktA, noAgamatastu jJazarIrabhavyazarIratadyatirikto'bhilApabhedena dumayadava-17 seyaH, taM cAnenopalakSayati-'dabve sarIrabhaviutti / bhAvabhramaNo'pi dvividha eva-Agamato jJAtopayuktaH noAgamatastu cAritrapariNAmavAn yatiH, tathA cAha-bhAvatastu saMyataH zramaNa iti gaathaarthH|| 153 // a-16 syaiva svarUpamAha4 jaha mama na piyaM dukkhaM jANiya emeva sabvajIvANaM / na haNai na haNAvei ya samamaNaI teNa so samaNo // 154 // vyAkhyA-yathA mama na priyaM duHkhaM, pratikUla vAt, jJAtvaivameva sarvajIvAnAM duHkhapratikUlatvam na hanti khayaM na ghAtayatyanyaiH, cazabdAda antaM ca nAnumanyate'nyam , ityanena prakAreNa samam aNati-tulyaM gacchati yatastenAsau zramaNa iti gAthArthaH // 154 // natvi ra si koi veso pio va sambesu ceva jIvesu / eeNa hoha samaNo eso anno'vi pajjAo / / 155 // vyAkhyA-nAsti ca 'si' tasya kazcid dveSyaH priyo vA sarveSveva jIveSu, tulyamanastvAt, etena bhavati samamanAH, samaM mano'syeti samamanA, eSo'nyo'pi paryAya iti gAthArthaH // 155 // dIpa 625*525-256*25******* anukrama [5..] 'zramaNa' zabdasya nikSepA: evaM vyAkhyA: ~ 176~
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||5...|| niyukti: [156], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5..|| dIpa dazavaikA to samaNo jaba sumaNo bhAveNa va jai na hoi pAvamaNo / savaNe ya jaNe va samo samo va mANAvamANesu // 156 // 2 zramaNyahAri-vRttiH vyAkhyA-tataH zramaNo yadi sumanAH, dravyamana: pratItya, bhAvena ca yadi na bhavati pApamanAH, etatphalamevara pUrvakAdhya0 darzayati-khajane ca jane ca samaH, samazca mAnApamAnayoriti gaadhaarthH||156 // zramaNapUrvauraNagirijalaNasAgaranahabalatarugaNasamo va jo hoI / bhamaramigadharaNijalaruharaviSavaNasamo jao samaNo // 157 // yonikSepAH ____ vyAkhyA-uragasamaH parakRtabilanivAsivAdAhArAnAvAdanAtsaMyamaikadRSTitvAca, girisamaH parIpahapathanAkampyatvAt, jvalanasamaH tapastejaHpradhAnatvAt tRNAdiSviva sUtrArtheSvatRpteH eSaNIyAzanAdau cAvizeSaNa vRtteriti, sAgarasamo gambhIratvAjjJAnAdiratnAkaratvAt svamaryAdAnatikramAca, nabhastalasamaH sarvatra nirAse lambanatvAt, tarugaNasamaH apavargaphalArthisatvazakunAlayatvAt vAsIcandanakalpatvAca, bhramarasamaH aniyata-IN vRttikhAt, mRgasamaH saMsArabhayodvignatvAt, dharaNisamaH sarvakhedasahiSNutvAt, jalaruhasamaH kAmabhogova| khe'pi paGkajalAbhyAmiva tayavRtteH, ravisamaH dharmAstikAyAdilokamadhikRtya vizeSeNa prakAzakatvAt, pava|nasamA apratibaddhavihAritvAt, itthamuragAdisamazca yato bhavati tataH zramaNa iti gAthArthaH // 157 // | visatiNisavAyavaMjulakaNiyArupalasameNa samaNeNaM / bhamaruMdurunaukukuDaaddAgasameNa hoyadhvaM // 1 // (pa.) | prakSepagAthA | vyAkhyA-zramaNena viSasamena bhavitavyaM bhAvataH sarvarasAnupAtitvamadhikRtya, tathA tinizasamena maanpri-12|| 8 // viSe sarvarasAnAmantarbhAvAt , na teSAmanubhavastasmin. anukrama [5..] ~177~
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||..|| dIpa anukrama [..] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya |+ + vRttiH) adhyayanaM [2], uddezaka [ - ], mUlaM [-] / gAthA || 5...|| niryuktiH [ 157 ], bhASyaM [ 4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH tyAgato namreNa, vAtasameneti pUrvavat, valo-vetasastatsamena krodhAdiviSAbhibhUtajIvAnAM tadupanayanena, evaM hi zrayate kila vetasamavApya nirviSA bhavanti sarpA iti, karNikArasameneti tatpuSpavatprakaTena azucigandhApekSayA ca nirgandheneti, utpalasadRzena prakRtidhavalatayA sugandhitvena ca, bhramarasameneti pUrvavat, undurusamena upayuktadezakAlacAritayA, naTasamena teSu teSu prayojaneSu tattadveSakaraNena, kurkuTasamena saMvibhAgazIlatayA, sa hi kila prAptamAhAraM pAdena vikSipyAnyaiH saha bhuGga iti, Adarzasamena nirmalatayA taruNAyanuvRttiprativimbabhAvena ca, uktaM ca--"taruNaMni hoi taruNo thero thehiM Daharae Daharo / adAoviva rUvaM aNuyataha jassa jaM sIlaM // 1 // evaMbhUtena zramaNena bhavitavyamiti gAthArthaH // iyaM kila gAthA bhinnakartRkI, ataH pavanAdiSu na punaruktadoSa iti // 1 // sAmprataM 'tattvabhedaparyAyaivryAkhyeti nyAyAcchramaNasyaiva paryAyazabdAnabhidhitsurAha paease aNagAre pAsaMDe caraga tAvase miklU / parivAie va samaNe nimAMce saMjaya mute || 158 // vyAkhyA prakarSeNa vrajito gataH pratrajitaH, ArambhaparigrahAditi gamyate, agAraM gRhaM tadasyAstItyagArogRhI na agAro'nagAraH, dravyabhAvagRharahita ityarthaH, pAkhaNDaM vrataM tadasyAstIti pAkhaNDI, uktaM ca- " pAkhaNDaM vratamityAhustadyasyAstyamalaM bhuvi / sa pAkhaNDI vadantyanye, karmapAzAdvinirgataH (tam // 2 // caratIti carakaH taruNe bhavati taruNaH sthaviraH sthavireSu vAle bAlaH Adarza iva rUpamanuvartate yasya yacchakham // 1 // 'zramaNa' zabdasya paryAya zabdAnAm vyAkhyA: For te&Personal Use City ~178~ brary dig
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||5...|| niyukti: [158], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5..|| // 84 // dazabaikA0 tapa iti gamyate, tapo'syAstIti tApasaH, bhikSaNazIlo bhikSuH bhinatti vA'STaprakAraM karmeti bhikSuH, pari-1 zramaNyahAri-vRttiH samantAtpApavarjanena brajati-gacchatIti parivrAjakA, caH samuccaye, amaNaH pUrvavat, nirgato grandhAnnigranthaHpUrvakAdhya bAhyAbhyantaragrandharahita ityarthaH, sam-ekIbhAvenAhiMsAdiSu yataH-prayatnavAn saMyataH, mukto bAhyAbhyantareNAzramaNapagranthenaiveti gAthArthaH // 158 // ryAyA0 tine tAI dabie muNI va khate ya danta virae ya / lahe tIraddhe'viya havaMti samaNassa nAmAI / / 159 // vyAkhyA-tIrNavAMstIrNaH, saMsAramiti gamyate, trAyata iti trAtA, dharmakathAdinA saMsAraduHkhebhya iti bhAvaH, rAgAdibhAvarahitatvAdravyam , dravati-gacchati tA~stAna jJAnAdiprakArAniti dravyam , muniH pUrvavat, caH samucaye, kSAmyatIti kSAnta:-krodhavijayI, evamindriyAdidamanAhAntaH, virata:-prANAtipAtAdinivRttaH, snehaparityAgAdbhakSA, tIreNArtho'syeti tIrArthI, saMsArasyeti gamyate, tIrastho vA samyaktvAdiprApteH saMsAraparimANAta, etAni bhavanti zramaNasya 'nAmAni abhidhAnAnIti gAthArthaH // 159 // nirUpitaH zramaNazabdaH, adhunA pUrvazabdazcintyate-asya ca trayodazaSidho nikSepaH, tathA cAha NAma ThavaNA davie khette kAle disi tAvakhette ya / pannavagapuvvavatthU pATuDaaipAhuDhe bhAve / / 160 // 4. vyAkhyA-nAmasthApane kSuNNe, dravyapUrvam akarAbIjaM vanaH kSIraM phANitAsa ityAdi, kSetrapUrva yvkssetraacchaa-14||4|| likSetraM, tatpUrvakasvAttasya, apekSayA cAnyathA'pyadoSaH, kAlapUrva pUrvaH kAlaH zaradaH prAvRha rajanyA divasa MAA dIpa anukrama [5..] ~179~
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [160], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| // ityAdi AvalikAyA vA samaya ityAdi, dikpUrva pUrvA diga, iyaM ca rucakApekSayA, tApakSetrapUrvam-AdityodayamadhikRtya yatra yA pUrvI dika, uktaM ca-"jassa jao Adiyo udeha sA tassa hoi puvadisA" ityAdi, prajJApakapUrva-prajJApanaM (ka) pratItya pUrvA dik yadabhimukha evAsau saiva pUrvA, pUrvapUrva caturdazAnAM pUrvANAmAdyaM, taca utpAdapUrvam , evaM vastupAbhUtAtiprAbhRteSvapi yojanIyam , apratyakSasvarUpANi caitAni, bhAvapUrvam-Ayo bhAvaH sa caudayika iti gAthArthaH // 160 // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannanikSepasyAvasaraH, ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyam , tazcedam kahaM nu kujA sAmaNNaM, jo kAme na nivArae / pae pae visIdaMto, saMkappassa vasaM gao? // 1 // astha vyAkhyA-iha ca saMhitAdikrameNa pratisUtraM vyAkhyAne granthagauravamiti tatparijJAnanivandhanaM bhAvArthamAtramucyate-tatrApi katyahaM kadAhaM kathamahamityAdyadRzyapAThAntaraparityAgena dRzyaM vyAkhyAyate-'kathaM nu kuryAcchrAmaNyaM yaH kAmAna nivArayati? 'kathaM kena prakAreNa, nu kSepe, yathA kathaM nu sa rAjA yo na rakSati?, kathaM nu sa vai-18 yAkaraNo yo'pazabdAn prayukre, evaM kathaM nu sa kuryAt 'zrAmaNyaM zramaNabhAvaM yaH kAmAn 'na nivArayati'na | pratiSedhate', kimiti na karoti?, tatra "nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzanam" iti vacanAt | 1 yasya yata Adikha udeti sA tasya bhavati pUrvadig, 2 pUrvavRttau darzane'pyAdarzakSu dRzyamAneSvadRzyamAnatA dIpa anukrama daza-15 JianEducation ~180
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [160], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| // 85 // dIpa anukrama dazavaikA kAraNamAha-'pade pade viSIdan saMkalpasya vazaM gataH' kAmAnivAraNenendriyAdyaparAdhapadApekSayA pade pade vizrAmaNyahAri-vRttiHSIdanAtsaMkalpasya vazaMgatatvAt / [aprazastAdhyavasAya: saMkalpaH] iti suutrsmaasaarthH|| 1 // avayavArthaM tApUrvakAdhya. sUtrasparzaniyuktyA pratipAdayati-tatrApi zeSapadArthAn parityajya kAmapadArthasya heyatayopayogikhAlkha- kAmanirUpamAha kSepAH nAmaMThavaNAkAmA dabakAmA ya bhAvakAmA ya / eso khalu kAmANaM nikalevo caubiho hoi / / 161 / / vyAkhyA-nAmasthApanAkAmA ityatra kAmazabdaH pratyekamabhisaMvadhyate, dravyakAmAzca bhAvakAmAzca, cazabdo khagatAnekabhedasamuccayAoM, eSa khalu kAmAnAM nikSepazcaturvidho bhavatIti gAthArthaH // 11 // tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyakAmAn pratipAdayannAha saharasarUvagaMdhAphAsA udayaMkarA ya je davyA / duvihA ya bhAvakAmA icchAkAmA mavaNakAmA // 162 / / vyAkhyA-zabdarasarUpagandhasparzAH mohodayAbhibhUtaiH sattvaiH kAmyanta iti kAmAH, mohodayakArINi ca yAni dravyANi saMghATakavikaTamAsAdIni tAnyapi madanakAmAkhyabhAvakAmahetutvAdravyakAmA iti, bhAvakAmAnAha-'dvividhAca dviprakArAzca bhAvakAmA:, icchAkAmA madanakAmAzca, tatraiSaNamicchA saiva cittAbhilASarUpatvAtkAmA itIcchAkAmA, madayatIti tathA madana:-citromohodayaH sa eva kAmapravRttihetutvAtkAmA madanakAmA iti gAthArthaH / / 162 // icchAkAmAn pratipAdayati 'kAma' zabdasya nikSepA: varNayate ~181~
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [163], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| icchA pasatyamapasatthigA va mayaNami vevuvogo| teNahigAro tassa u ayaMti dhIrA niruttamiNa / / 163 // vyAkhyA-icchA prazastA aprazastA ca, anusvAro'lAkSaNikaH sukhamukhoccAraNArthaH, tatra prazastA dharmecchA mokSecchA, aprazastA yuddhecchA rAjyecchA, uktA icchAkAmAH, madanakAmAnAha-'madane' iti upalakSaNArthatvAnmadanakAme nirUpye ko'sAvityata Aha-vedopayogaH' vedyata iti vedaH-strIvedAdistadupayogaH-tadvipAkAnubhavanam , taddhApAra ityanye, yathA strIvedodayena puruSaM prArthayata ityAdi, 'tenAdhikAra' iti madanakAmena, |zeSA uccAritasadRzA iti prarUpitAH, 'tasya tu madanakAmasya vadanti dhIrAH' tIrthakaragaNadharA niruktam , 'idaM vakSyamANalakSaNamiti gAthArthaH // 163 // visabasuhesu pasattaM abuhajaNaM kAmarAgapaDibaddhaM / ukkAmayaMti jIva dhammAo teNa te kAmA // 164 // vyAkhyA-viSIdanti-avabadhyante eteSu prANina iti viSayAH-zabdAdayaH tebhyaH sukhAni teSu prasaktAAsaktastaM, jIvamiti yogaH, sa eva vizeSyate-abudhaH-avipazcijanA-parijano yasya saH abudhajanastam , akalyANamitraparijanamityarthaH, anena bAcaM viSayasukhaprasaktihetumAha, 'kAmarAgaprativaddha'miti kAmA-15 madanakAmAstebhyo rAgA-viSayAbhiSvaGgAstaiH pratibaddho-vyAptastam, anena tvAntaraM viSayasukhaprasaktihetumAha, tatazcAbudhajanatvAtkAmarAgapratibaddhatvAtha viSayasukheSu prasaktamiti bhAvaH, kim ?-niruktavaicitryAdAhatatpratyanIkatvAdutkrAmayanti-apanayanti jIvamanantaravizeSitam, kuto, dharmAt, yattadornityAbhisaMbandhAt dIpa anukrama Jamachar ~182~
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti : [164], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| yena kAraNena tena (ta) sAmAnyeneca kAmarAgaH kAmA iti gAthArthaH // anye paThanti-utkrAmayanti yasmAditi, zrAmaNyahAri-vRttiH TrAana cAbudhajana eva vizeSyaH, zeSaM pUrvavat // 164 // &pUrvakAdhya. annaMpiya se nAma kAmA rogatti paMDiyA viti / kAme paramANo roge patthei khalu jaMtU / / 165 / / kAmasya p||86|| vyAkhyA-anyadapi ca 'eSAM kAmAnAM nAma, kiMbhUtamityAha-kAmA rogA 'iti' evaM paNDitA bruvate, ki-13 mityetadevamata Aha-kAmAn prArthayamAna:-abhilaSan rogAn prArthayate khalu jantuH, tadrUpatvAdeva, kAraNe kA nikSepAH kAryopacArAditi gAthArthaH // 165 // itthaM pUrvArdhe sUtrasparzikaniyuktimabhidhAyAdhunottarArdhe padAvayavamadhikRtyAha NAmapayaM ThavaNaparya dambaparya ceva hoi bhAvapayaM / ekapiya etto rogavihaM hoi nAyavyaM // 166 // vyAkhyA-nAmapadaM sthApanApadaM dravyapadaM caiva bhavati bhAvapadam , ekaikamapi ca 'ata' etebhyo'nekavidhaM bhavati jJAtavyamiti gAthAsamAsArthaH // 13 // avayavArthe tu nAmasthApane kSuNNatvAdanAhatya dravyapadamabhidhitsurAha AuTTimaucinna uNejaM pIlimaM ca raMgaM ca / gaMthimaveDhimapUrima vAimasaMghAimaLeja / / 167 / / vyAkhyA-AkoTima jahA rUvao heTThA vi uvariM pi muhaM kAUNa AuDijati, utkIrNa zilAdiSu nA1 bAhikaM yathA rUpyakocasAdapi uparyapi mukhaM kRtvA'akulyate. dIpa anukrama / Jamacaron ~183
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [167], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| makAdi, tahA paulAdipupphasaMThANANi cikkhillamayapaDiyiMvagANi kAuM pacaMti, tao tesu bagghArittA ma-8 yaNaM chumbhati, tao mayaNamayA puSphA havanti, etadupaneyam, pIDAvacca-saMveSTitavastra bhAvalIrUpaM, rattAvayavacchavivicittarUvaM rajhaM, caH samuccaye, 'athitaM mAlAdi, 'veSTima' puSpamayamukuTarUpaM, cikikhallamayaM kuNDikArUpaM aNegacchidaM pupphathAmaM pUrima, vAtavyaM kuvindaivastravinirmitamazvAdi, saMghAtyaM-kaJcakAdi, chedy-ptrcchedyaadi| padatA cAsya padyate'nenetyarthayogAt, dravyatA ca tadrUpatvAditi gAthAH // 167 / / uktaM dravyapadam, adhunA bhAvapadamAha bhAvaparyapi ya duviI avarAhapayaM ca no va avarAI / noabarAha duvihaM mAuganomAugaM ceva / / 168 // vyAkhyA-bhAvapadamapi ca dvividham , dvaividhyameva darzayati-aparAdhahetubhUtaM padamaparAdhapadam-indriyAdi| vastu, cazabdaH khagatAnekabhedasamucayArthaH, 'NoavarAhati cazabdasya vyavahitopanyAsAnoaparAdhapadaM ca, macaH pUrvavat, noaparAdhamiti-noaparAdhapadaM dvividham-'mAua nomAuaMceva'tti mAtRkApadaM nomAtRkA padaM ca, tatra mAtRkApadaM-mAtRkAkSarANi, mAtRkAbhUtaM vA padaM mAtRkApadaM, yathA dRSTivAde "uppanne i vA" ityAdi, nomAtRkApadaM tvanantaragAthayA vakSyatIti gAthArthaH // 168 // 1 tathA akulAvipuSpasaMsthAnAni kardamamayapratibimbAni kRtvA pacyante tatasteSu unI kRtya madanaM kSipyate, tato madanamayAni puSpANi bhavanti, 2 rakAvayaracchavivicitrarUpam, 3 kardanamayaM kRSiTakArUpam anekacchidaM puSpasthAnam, dIpa anukrama COM ~184~
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [169], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa anukrama dazavaikA0 nomAugapi duvihaM gadviyaM ca painnayaM ca boddhavvaM / gahiyaM cauppayAraM painnaga hoi[4] gregavihaM // 169 // zrAmaNyahAri-vRttiH vyAkhyA-nomAuyaMpi' sinomAtRkApadamapi dvividham , kathamityAha-'grathitaM ca prakIrNakaM ca yoddhavyam' pUrvakAdhya. grathitaM racitaM vaddhamityanarthAntaram, ato'nyatprakIrNaka-prakIrNakakathopayogijJAnapadamityarthaH, grathitaM catuSpakAraM- padani gadyAdibhedAt, prakIrNakaM bhavatyanekavidham, uktalakSaNavAdeveti gAthArthaH // 169 // prathitamabhidhAtu- kSepAH MkAma Aha garja parja geyaM cuNaM ca caulvihaM tu gahiyapayaM / tisamuhANaM savvaM ii beMti salakSaNA karaNI / / 170 // mahuraM heuni julai gahiyamapAyaM virAmasaMjuttaM / aparimiyaM ca'vasANe kavvaM gaja ti nAyathyaM // 171 // paja tu hoi tivihaM samamaddhasamaM ca nAma visamaM ca / pAehi akkharehi va eva vihiNNU kaI beti / / 172 / / taMtisamaM tAlasamaM vaNNasamaM gahasamaM layasamaM ca / kavvaM tu hoi geyaM paMcavihaM gIyasanAe // 173 // atthabahulaM mahatthaM heunivAovasaggagaMbhIraM / bahupAyamavocchinnaM gamaNayasuddhaM ca cuNNapayaM / / 174 / noavarAhaparya garva vyAkhyA-gayaM payaM geyaM caurNa ca caturvidhameva athitapadam, ebhireva prakArairgrathanAt, etaca tribhyo dharmAparthakAmebhyaH samutthAna-tadviSayatvenotpattirasyeti trisamutthAnaM 'sarva' niravazeSam, Aha-evaM mokSasamutthA nasya gadyAderabhAvaprasaGgaH, na, tasya dharmasamutthAna evAntarbhAvAta, dharmakAryatvAdeca mokSasyeti, laukikpd-II|| 7 // lakSaNamevaitadityanye, atastrisamutthAnaM sarvam , 'iI' evaM bruvate 'salakSaNA' lakSaNajJAH kavaya iti gAthArthaH // 170 / / Rajnabraryang ~185
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [174], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| gadyalakSaNamAha-'madhura' sUtrArthobhayaiH zravyam 'hetuniyuktaM sopapattikam 'grathitaM' baddhamAnupUA 'apAdaM viziSTacchandoracanAyogAtpAdavarjitam virAmaH-avasAnaM tatsaMyuktamarthato na tu pAThataH ityeke, jahA-jiNavarapAdAraviMdasaMvANijaruNimmallasahassa evamAdi asamANi na cihaitti, yativizeSasaMyuktaM anye, apa-10 rimitaM cAvasAne bRhadbhavatItyeke, anye tvaparimitameva bhavati bRdityarthaH, avasAne mRdu paThyata iti zeSaH, kAvyaM gadyam , 'iti' evaMprakAraM jJAtavyamiti gAthArthaH // 171 // adhunA pacamAha-padyaM tu, tuzabdo vizeSaNArthaH, bhavati 'trividhaM triprakAra, samamardhasamaM ca nAma viSamaMca, kaiH samamityAdi, abrAha-pAdairakSaraizca, pAdaiH catuHpAdAdibhirakSaraiH gurulaghubhiA, anye tu vyAcakSate-samaM yatra caturvapi pAdeSu samAnyakSarANi, ardha-15 samaM yatra prathamatRtIyayotiIyacaturthayozca samAnyakSarANi, viSamaM tu sarvapAdeSveva viSamAkSaramityevaM vidhijJA chandaHprakArajJAH kavayo bruvata iti gAthArthaH // 172 // adhunA geyamAha-tazrIsamaM tAlasamaM varNasamaM grahasamaM / layasamaM ca kAvyaM tu bhavati, tuzabdo'vadhAraNArtha eva, gIyata iti geyaM, 'paJcavidham' uktairvidhibhiH 'gItasaMjJAyAM' geyAkhyAyAm, tatra tatrIsama vINAditantrIzabdena tulyaM militaMca, evaM tAlAdiSvapi.yojanIyama. navaraM tAlA-hastagamAH, varNA-niSAdapaJcamAdayaH, grahA-utkSepAH, prArambharasavizeSA ityanye, layA:-tanIkhana-C 1 yathA jinavarapAdAravindasadAnitoganirmalasahana evamAyasamApya na tiSThati. dIpa anukrama ~186~
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [6] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [ 174], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazabaikaro hAri-vRttiH || 88 // Education | vizeSAH / tatthaM kila koNaeNa taMtI chippar3a tao hehi aNumajjijjai, tat aNNAriso saro uTThei, so layo ti gAthArthaH // 173 // sAmprataM caurNa padamAha- arthoM bahulo yasmiMstadarthabahulam, 'kacitpravRttiH kacidapravRttiH, kacidvibhASA kacidanyadeva / vidhervidhAnaM bahudhA samIkSya, caturvidhaM bAhulakaM vadanti // 1 // tatavaibhiH prakArairvahartham, mahAna pradhAno heyopAdeyapratipAdakatvenArthI yasmiMstanmahArtham, 'hetunipAtopasargabhIram' tatrAnyathA'nupapattilakSaNo hetu:, yathA-madIpo'yamazvo viziSTacihopalakSitatvAt, cavAkhalvAdayo nipAtAH paryutasamavAdaya upasargAH, ebhiragAdham, 'bahupAdam' aparimitapAdam 'avyavacchinnaM' lokavanirAmarahitam, gamanayaiH zuddham, gamAH tadakSarocAraNapravaNA bhinnArthAH, yathA 'iha khalu chajIvaNiyA0 kayarA khalu sA chajjIvaNiyA0' ityAdi, nayAH - naigamAdayaH pratItAH, turavadhAraNe, gamanayazuddhameva caurNa padaM brahmacaryAdhyayana padavaditi gAdhArthaH // 174 // uktaM grathitaM prakIrNakaM lokAdavaseyam, uktaM no aparAdhapadam adhunA aparAdhapadamAha - iMdiyavisayakasAyA parIsadA beyaNA ya uvasaggA / ee avarAhapayA jattha vitIyaMti dummehA // 175 // vyAkhyA - indriyANi-sparzanAdIni viSayAH-sparzAdayaH kaSAyAH krodhAdayaH indriyANi cetyAdidvandvaH, 'parISahAH' kSutpipAsAdayaH 'vedanA' asAtAnubhavalakSaNA upasargA-divyAdayaH, etAni 'aparAdhapadAni' 1 tatra kila koNakena tatrI spRzyate, tato nakhairanubhyate, tatrAnyAdRzaH khara uttiSThate, rAjya iti 2 iha khalu SaDjIvanikA katarA khasA paDjIvanikA. aparAdhapadasya varNanaM kriyate Fore&Personal Use City ~ 187 ~ 2 zrAmaNya pUrvakAdhya0 padanikSepAH // 88 // brary dig
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [175], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| mokSamArga pratyaparAdhasthAnAni, 'yatra' yeSvindriyAdiSu satsu viSIdanti A(ava)vadhyante, kiMsarva eva?, netyAha -durmedhasaH kSullakavat, kRtinastu ebhireva kAraNabhUtaiH saMsArakAntAramuttarantIti gAthArthaH // 17 // kSullakastu pade pade viSIdan saMkalpasya vazaM gataH, ko'sau khullao tti?, kahANayaM-kuMkuNao jahA ego khaMto saputto pabvaio, so ya cellao tassa aIva iTTo, sIyamANo ya bhaNai-khaMtA! Na sakemi aNuvAhaNo hiMDilaM, aNukaMpAe khaMteNa diNNAo uvAhaNAo, tAhe bhaNai-uvaritalAsIeNaM phudaMti, khallitA se kayAo, puNo bhaNai-4 sIsaM meM aIva Dajjhai, tAhe sIsavAriyA se aNuNNAyA, tAhe bhaNaha-Na sakemi bhikakhaM hiMDilaM, to se pa-14 Disae Thiyassa ANei, evaM Na tarAmi khaMta! bhUmie suviuM, tAhe saMthAro se aNuNNAo, puNo bhaNai-Na tarAmi khaMtA loyaM kAuM, to khureNa pakiljiyaM, tAhe bhaNai-aNhANayaM na sakemi, tao se phAsuyapANaeNa kappo| dijai, AyariyapAuggaM vatthajuyalayaM dhippar3a, evaM jaM jaM bhaNai taM taM so khaMtoNehapaDibaDo tassaNujANai, evaM kAle gacchamANe paNio-na tarAmi aviraiyAe viNA acchiu~ khaMtatti, tAhe khaMto bhaNai-saDho, ajo 1 kSullaka iti ?, kathAnakam-kokaNakaH vathA eko zraddhaH saputraH prabajitaH, sa ca kSulakaH tasyAtIceSTaH, sIdaMzca bhaNati-vRddha ! na zakromi bhanuSAnarako hiNDitumanukampayA vRddhena datto upAnahau, tadA bhaNati-uparitalI zItena skATayataH, khalyau tasya kRte, punarbhaNati-zoSa me atIva dahyate, tadA zIrghadvArikA tasmAyanujJAtA, tadA bhaNati-na zaknomi bhikSA hiNDituM, tatastasya pratizraye sthitasya Anayati, evaM na zakromi vRddha! bhUmau satuma, tadA saMstArakaH tasya anujJAtaH, punarbhaNatina zakromi pada! locaM kartuM, tataH kSureNa prakRtaM, tadA bhavati-amAnatAM na zaknomi, tatastasya prAmukarAnakena kalyaM dadAti, AcAryaprAyogya vana yugalakaM gRhyate, evaM yad samayati tattat sa vRddhaH sneha pratibaddhaH tasyAnujAnAti, evaM kAle gacchati prabhanatina zakromi aviratikayA vinA sthAtuM vRddha ! iti, tadA yuddho bhaNati dIpa anukrama ca ~188~
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti : [175], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dazavaikA gosi kAUNa paDisayAo NippheDio, kamma kArDa Na yANei, ayANato khaNasaMkhaDIe dhANiM kAuM ajiNNeNa zrAmaNyahAri-vRttiHmao, visayavisaTTo mari mahiso AyAo, vAhijjai ya, so ya khaMto sAmaNNapariyAgaM pAleUNa Aukakhae pUrvakAdhya. kAlagao devesu ubavaNNo, ohiM pauMjai, ohiNA AbhoeUNa taM cellayaM teNa puvaNeheNaM tasiM gohANaM hatyao saMkalpakakiNai, veubdhiyabhaMDIe joei, vAhei ya garuga, taM ataraMto voDhuM tottaeNa vidheuM bhaNai-Na tarAmi khaMtA! kSullako |bhikkhaM hiNDi, evaM bhUmIe sayaNaM lopaM kAuM evaM tANi vayaNAni savANi uccArei jAba avirayayAe viNA na tarAmi khaMtatti, tAhe evaM bharNatassa tassa mahisassa imaM cittaM jAyaM-kahiM erisaM vakaM suaMti, tAhe IhAvuhamaggaNagavesaNaM karei, evaM ciMtayaMtassa tassa jAIsaraNaM samuppannaM, deveNa ohI pauttA, saMbuddho, pacchA bhattaM pacakkhAittA devalogaM go| evaM pae pae visIdanto saMkappassa vasaM gacchaha, jamhA esa doso tamhA aTThArasasIlaMgasahassANaM sAraNANimittaM ee avarAhapae vajjeja / tathA cAha 1.zaThaH, ayogya itikRtvA pratizrayAt niSkAsitaH, karma kartuna jAnAti, ajAnan kSaNasaMkhaNDayAM prANi kRtvA'jIrNena mRtaH, viSayaviSAtoM mRtvA mahiyo jAtaH, bAhyate tha, saca paddhaH zrAmaNyaparyAya pAlayityA AyukSaye kAlagato deve ghUtpannaH avadhi prayupaki, avadhinA AbhogayitvA da zujakaM tena pUrvasnehena teSAM godhAndo hakhAt koNAti, vaikivagamayA yojayati, vAhayati va gurukataM avAkuvantaM boI totrakeNa vedhayitvA bhaNati na zakromi vRddha! bhikSA hiNDitum , evaM bhUmI zayanaM, locaM *kartuma , evaM tAni bacanAni sarvANi uccArayati, yAcadaviratikayA binA na mAnomi vRddhati, tadA evaM bhaNatasvastha mahipasya idaM cittaM jaatN-kRss| etAdarza vAkyaM / KAtamiti, tadA dehApohamArgaNagaveSaNAH karoti, evaM cintayatastasya jAtibharaNaM samutpa, devenAvadhiH prayakA saMbaddhaH pakSAt bharpha pravAzyAya. devaloka gata9i // HevaM pade pade viSIdan saMkalpa varza gacchati, masAt eSa doSaH tasmAdaSTAdazIlAsahasANA saraNanimittaM etAni aparAdhapadAni bajayata, dIpa anukrama ~189~
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [176], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| aTThArasa u saharasA sIlaMgANaM jiNehiM pannattA / tesa paDi(ri)rakkhaNA avarAhapae u bozA / / 176 // vyAkhyA-aSTAdaza sahasrANi, turavadhAraNe, aSTAdazaiva, zIlaM-bhAvasamAdhilakSaNaM tasyAGgAni-bhedAH kAra-19 daNAni vA zIlAGgAni teSAM jinaiH prAgnirUpitazabdAthai: 'prajJaptAni' prarUpitAni, 'teSAM zIlAGgAnAM 'parira-8 kSaNArtha'parirakSaNanimittam 'aparAdhapadAni' prAgnirUpitasvarUpANi 'varjayet' jahyAditi gAthArthaH // 176 // sAmmataM zIlAGgasahasrapratipAdanopAyabhUtamidaM gAthAsUtramAha joe karaNe sannA iMdiya bhomAi samaNadhamme ya / sIlaMgasahassANaM aTThArasagassa niSphattI // 174 / / sAmaNNapubvayanijuttI samattA // 2 // ra vyAkhyA-tastha tAva jogo tiviho, kAyeNa vAyAe maNeNaM ti, karaNaM tivihaM-kayaM kAriyaM aNumoiyaM, sannA cauvvihA, taMjahA-AhArasapaNA bhayasapaNA mehuNasapaNA pariggahasaNNA, iMdie paMca, taMjahA-soiMdie camkhidie ghANidie jibhidie phAsidie, puDhavikAiyAiyA pazca, beiMdiyA jAva paMceMdiyA ajIbanikAyapaMcamA,sa-10 maNadhammo dasaviho, taMjahA-khaMtI muttI ajave mahave lAghave sace tave saMjame ya AkiMcaNayA baMbhaceravAse / CAR dIpa anukrama tatra tAvadyoganividhaH-kAyena vAcA manaseti, karaNaM trividha-kRtaM kAritamanumoditaM, saMjJA caturviSA, tayathA-AhArasaMkSA bhavasaMjhA maithunasaMjJA parimaha-18 saMjJA, indriyANi pakSa, tayathA-zrotrendriyaM cahurindriyaM prANendiyaM jilendriyaM sparzanendriya, pRthvIkAvikAdayaH paJca, dIndriyA yAvat pazcendriyAH ajIvanikAyapazcamAH, dhamaNadharmI dazavidhaH, tadyathA-zAntirmuktirAjavaM mAdene lAparva sahA tapaH saMyamadha akimAnatA mAcaryavAsaH, "aSTAdaza sahasrANi zilAMga"sya varNanaM ~190~
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||1|| niyukti: [177], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| // 9 // dIpa anukrama dazavaikA esA ThANaparUvaNA, iyANiM aTThArasahaM sIlaMgasahassANaM samukittaNA-kAeNaM na karemi AhArasannApa- zrAmaNyahArivRtti Divirae soiMdiyaparisaMvuDe puDhavikAyasamAraMbhapaDivirae khaMtisaMpajutte, esa paDhamo gamao 1, iyANiM pUrvakAdhya. [viio bhaNNai-kAeNaNa karemi AhArasapaNApaDivirae soiMdiyaparisaMvuDhe puDhavikAyasamAraMbhapaDivirue mutti-18 sa. |saMpajutte, esa bIiogamao, iyANiM taiyaoevaM eeNa kameNa jAva dasamo gamao baMbhacerasaMpautso, esa dasa- zIlAGgAni Tramao gamao / ee dasa gamA puDhacikAyasaMjarma amucamANeNa laddhA, evaM AukAeNavi dasa ceca, evaM jAva a-13 jIvakAeNavi dasa ceva, evameyaM aNUNaM sayaM gamayANaM soiMdiyasaMvuDaM amucamANeNa laLU, evaM cakiMkhadieNavi sarya, dhArNidieNavi sayaM, jinbhidieNavi sayaM, phAsidieNavi sayaM, evameyANi paMca gamasayANi AhArasaNNApaDivirayamamuMcamANeNaM laddhavANi, evaM bhayasapaNAevipaMca sayANi, mehuNasapaNAevi paMcasayANi, pariggaha eSA sthAnaprarUpaNA, idAnI aSTAyAnA dhaulAMsahasrANAM samutkIrtanA-kAyena na karomi bhAcArasaMzApativirataH dhotrenniyataH pRthvIkAyasamArambhaprati| virataH zAntisaMprayuktaH, eSa prathamo gamaH, idAnI dvitIyo bhavyate-kAyena na karomi bhAdArasaMzApratipirataH omendriyasaMvataH pRthvIkAyasamArambhaprativirataH muktisaMprayuktaH eSa dvitIyo gamaH,idAnIM tRtIyaH, evametena krameNa yAvadazamo gamaH brahmacaryasaMprayuktaH eSa dayAmo gamaH, ete daza gamAH pRthvIkAyasaMyamamamupatA lanbhAra, evamakAyenA'pi dIva, evaM yAvadajIvakAyenApi dazaiSa, evametat anUna zataM gamakAnA zrotrendriyasaMghRtamamukhatA samdham , evaM vadhurindriyeNApi zataM, prANendriyeNApi zataM, jiDendiyeNApi zataM, sparzanendriyegApi zata, evametAni pAza gabhazatAni yAhArasaMjhApativiratamamucatA sanmAni, evaM bhayasaMjJayA'pi paJca zatAni maithuna G // 9 // saMtrayA'pi pazca zatAni parigrahavApi JamEscahani sUtrakArakRt tyAgI-atyAginAm vyAkhyA ~191~
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||R|| dIpa anukrama [7] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM+niryuktiH+ bhASya + vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||2|| niryuktiH [177], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH daza. 16 saNNApavi paMca sayANi, evameyANi vIsaM gamasayANi Na karemi amuJcamANeNa laddhANi, evaM Na kAravemitti vIsaM sayANi, karaMtaMpi annaM na samaNujANAmitti vIsaM sapANi, evameyANi cha sahassANi kArya amuMcamANeNa laddhANi, evaM vAyAeci cha sahassANi, evaM maNeNaci cha sahassANi / evametena prakAreNa zIlAGgasahatrANAmaSTAdazakasya niSpattirbhavatIti gAthArthaH // 177 // na kevalamayamadhikRtasUtroktaH uktavacchrAmaNyAkara NAdazramaNaH kintvA jIvikAdvibhayapravrajitaH saMkliSTacitto vyakriyAM kurvannapyazramaNa eva atyAgyeva, katham ?, yata Aha sUtrakAraH gaMdhamalaMkAra, itthIo sayaNANi ya / acchaMdA je na bhuMjaMti, na se cAitti vucca // 2 // asya vyAkhyA- 'vagandhAlaGkArAniti, atra vastrANi cInAMzukAdIni gandhAH- koSThapuTAdayaH alaGkArAH -kaTakAdayaH, anukhAro'lAkSaNikaH, striyo'nekaprakArAH, 'zayanAni paryaGkAdIni cazabda AsanAdyanuktasamuccayArthaH, etAni vastrAdIni kim ?, 'acchandAH' asvavazA ye kecana 'na bhuJjate' nAsevante, kiM bahuvacanodeze'pyekavacananirdeza: ?, vicitratvAtsUtragaterviparyayazca bhavatyevetikRtyA, Aha- 'nAsau vyAgItyucyate' subandhuvannAsI bhramaNa iti sUtrArthaH // 2 // kaH punaH subandhuriti, atra kathAnakam jayA NaMdo caMdragutteNa 1 padma zatAni evametAni viMzatirgamazatAni na karomIti anusatA lampAni evaM na kArayAmIti vidyAtiH zatAni kurvantamapyanyaM na samanujJAnAbhIti viMzatiH zatAni evametAni SaT sahasAna kAyamamucatA ucdhAni evaM vAcA'pi Sad sahasrANi, evaM manasA'pi pada sahasrANi yadA nandandrasena For fe&Personal Use City ~ 192~ brary dig
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka ||R|| dIpa anukrama [6] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [2] uddezaka [-1, mUlaM [-] / gAthA ||2|| niryuktiH [ 177...]. bhASyaM [V...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA0 hAri-vRttiH // 91 // picche ho, tayA tassa dAreNa nigacchaMtassa duhiyA caMdagutte dihiM baMdhei, eyaM akkhANayaM jahA Avassae jAva biMdusAro rAyA jAo, naMdasaMtio ya subaMdhU NAma amaco, so cANakassa padosamAvaNNo chiddANi maggaha, aNNA rAyANaM viSNave - jaivi tumhe amheM vittaM Na deha tahAvi amhehiM tumha hiyaM vaktavyaM, bhaNiyaM ca tumha mAyA cANakkeNa mAriSA, raNNA dhAI pucchiyA, AmaMti, kAraNaM Na pucchiyaM, keNavi kAraNeNa raNNo ya sagAsaM cANakko Agao, jAya dihiM na deI tAva cANakko ciMteha-ruddho esa rAyA, ahaM gayAottikADaM davvaM puttapattANaM dAUNaM saMgobittA ya gaMdhA saMjoiA, pattayaM ca lihiUNa so'vi jogo samugge chUDho, samuggo ya causu maMjUsAsu chUDho, tAsu chubhittA puNo gandhovarae chUDho, taM bahUhiM kIliyAhiM sughaDiyaM karettA dabbajAyaM NAtivaggaM ca dhamme NioittA aDavIe gokulaTThANe iMgiNimaraNaM anbhuvagao, raNNA ya pucchiyaM 1 nikSiptaH (niSkAzitaH), tadA tasya dvAreNa nirgacchato putrI candragupte dRSTiM badhnAti etadAkhyAna yathAvazyake yAvadvindusAro rAjA jAtaH, nandasatkaca subandhunAmA'mAlayaH sa cANakye pradveSamApannaH chidrANi mArgayati anyadA rAjAnaM vijJApayati yadyapi yUyamasmabhyaM na dattha tathApyasmAbhiryuSmAkaM hitaM vayaM bhaNitaM ca- yuSmAkaM mAtA cANakyena mAritA, rAkSa ghAzrI pRSTA, omiti kAraNaM na pRSTaM kenApi kAraNena rAica sakAzaM cANakya AgataH, yAvadRSTi na dadAti tAvacANakyaH cintayati ruSTa eSa rAjA, ahaM gatAyuritikRtvA dravyaM putrapautrebhyo dasyA saMgopya ca gandhAH saMyojitAH, patrakaM ca likhityA so'pi yogaH samudre kSiptaH, samudrava catarA mASA kSiptaH tAsu silvA punargandhApavarake kSiptaH taM bahubhiH kIlikAbhiH supaTitaM kRtvA dravyajAtaM jJAtivarge dharme niyojyATavyAM gokulasthAne iGginImaraNamabhyupagatavAn rAjJA pRS For ane & Personal Use City ~ 193 ~ 12 zrAmaNya pUrvakAbhya subandhUdAharaNaM 0 // 91 // brary dig
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-]/gAthA ||2|| niyukti : [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||2|| cANako kiM karei ?, dhAI ya se savvaM jahAvattaM parikahei, gahiyaparamatyeNa ya bhaNiyaM-aho mayA asamikkhiyaM kayaM, sabbateurajohabalasamaggo khAmeuM niggao, diTTho aNeNa karIsamajjhaTio, khAmiyaM sabahumANaM, bha|Nio aNeNa-garaM bacAmo, bhaNai-mae sabbaparicAo kaotti / tao subaMdhuNA rAyA viSNavio-ahaM se pUrva karemi aNujANaha, aNuNNAe dhUvaM DahiUNa taMmi ceva egappaese karIsassovari te aMgAre parihavei, so draya karIso palitto, dahro cANako, tAhe subaMdhuNA rAyA viSaNavio-cANakassa saMtiyaM gharaM mamaM aNujANaha, aNuNNAe gao, pavuvikkhamANeNa ya gharaM viTTho apavarao ghaTTio, subaMdhU ciMtei-kimavi itthatti kavADe bhaMjittA ugghADio, maMjUsaM pAsai, sAvi ugghADiyA, jAva samuggaM pAsai, maghamaghaMtaM gaMdhaM sapattayaM pecchaha, taM pattayaM vAera, tassa ya pattagassa eso astho-jo eyaM cupaNayaM agghAi so jai hAi vA samAlabhai vA alaMkArei sIudagaM pivai mahaIe sejAe subai jANeNa gacchai gaMdhavvaM vA suNei evamAI apaNe vA iDe cANakyaH kiM karoti !, bhAtrI ca tasmai sarvaM yathAvasaM parikathayati, grahItaparamArthena ca bhagita-aho mayA asagIkSitaM kRtaM, santaHpurayodhavalasamapraH kSamayituM nirgataH, sTo'nena karISamadhyasthitaH, kSamitaM sabahumAne, mANitamanena-nagaraM brajAmaH, bhaNati-mayA sarvaparityAgaH kRta iti / tataH subandhunA rAjA vijJaptaH -ahaM tasya pUjA karomi anujAgIta, anujJAte dhUpaM dAvA tamivaikapradeze karISasyopari tAmahArAn paristhApayati, saca karISaH pradIptaH, dagdhacANakyaH, tadA subandhunArAjA vijJataHcANakyakha sakaM gRhaM mahayamanamAnIta.anujJAte gattA, pratyakSamANena ca gRha rovarako pahitA, subandhudhintayati-kimapyoti kapATI, bhaktvodghATitaH, majUSAM pazyati, sA'pyupAditA, yAvarasamuha pazyati,maghamaghAyamAnaM gandhaM sapatrakaM pazyati, taM patraM vAcayati, tasaca patraSo'rthaH- etacUrNa | jiprati sa yadi mAti vA samAlabhate dA'ladhArayati zItodaka pibati mahalo zayyAyAM khapiti yAnena gacchati gAndharva vA zRNoti evamAdInanyAnapi ithan dIpa anukrama ~194~
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||3|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| -2- % dazakA018 visae sevei jahA sAhuNo acchaMti taha so jai Na acchei to marai, tAhe subaMdhuNA viNNAsaNatdhaM apaNo ra zrAmaNyahAri-vRttiH puriso agghAvittA sahAiNo visae muMjAvio mao ya, tao subaMdhU jIviyaTThI akAmo sAhU jahA pUrvakAdhya. acchaMtovi Na sAhU / evamadhikRtasAdhurapi na sAdhuH, ato na tyAgItyucyate, abhidheyArthAbhAvAt // subandhU. // 12 // yathA cocyate tathA'bhidhAtukAma Aha- . kAdAharaNaM je ya kaMte pie bhoe, laddhe vipiTTikuvvai / sAhINe cayaI bhoe, se hu cAitti vuccaI // 3 // ___ asya vyAkhyA-cazabdasyAvadhAra(NArtha)tvAtya eva 'kAntAn kamanIyAn zobhanAnityarthaH 'priyAn' iSTAn iha kAntamapi kizcit kasyacit kutazcinnimitAntarAdapriyaM bhavati, yathoktam-"uhiM ThANehiM saMte guNe NAsejA, taMjahA-roseNaM paDiniveseNaM akayaNNuyAe micchattAbhinivesaNaM" ato vizeSaNaM priyAniti, 'bhogAn zabdAdIn viSayAn labdhAn' prAptAn upanatAnitiyAvat, 'vipiTTikuvaItti vividham-anaikaiH prakAraiHzubhabhAvanAdibhiH pRSThataH karoti, parityajatItyarthaH, sa ca na bandhanabaddhaH proSito vA kintu? 'khAdhInaH' aparAyattaH svAdhInAneva tyajati bhogAn , punastyAgagrahaNaM pratisamayaM tyAgapariNAmavRddhisaMsUcanArtham, bhogagrahaNaM tu viSayAn sevate yathA sAdhavastiSThanti tathA sa dina tivati tadA niyate / tadA subandhunA vinyAsanArtha (jijJAsAthai) puruSo'nya prApya zabdAdIn // 12 // viSayAna bhojitaH mRtaba / tataH subandhubhASitArthI akAmaH sAdhurvathA viSThaznapi na sAdhuH / 2 caturbhiH sthAnaH rAto guNAnAzayet, tadyathA-roSeNa pratinivezena / akRtaztayA mithyAtvAbhinivezena. - 2 4 dIpa anukrama ~195
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| dIpa anukrama [C] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [ - ], mUlaM [ - ] / gAthA || 3 || niryuktiH [ 177...], bhASyaM [ 4...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH saMpUrNa bhogagrahaNArtha - tyaktopanatabhogasUcanArtha vA tatazca ya IdRza: huzabdasyAvadhAraNArthatvAt sa eva tyAgItyucyate, bharatAdivaditi / atrAha-jai bharahajabunAmAiNo je saMte bhoe paricayaMti te paricAiNo, evaM te bhaNaMtassa ayaM doso havai-je ke'vi atthasArahINA damagAiNo phavaUNa bhAvao ahiMsAiguNajutte sA - maNNe anyA te kiM aparicAiNo havaMti ?, Ayariya Aha-te'vi tiNi rayaNakoDIo paricaUNa pavva| iyA-aggI udayaM mahilA tiriNa rayaNANi logasArANi paricaiUNa pabbaiyA, dihaMto ego puriso sudhammasAmiNo sayAse kaTThahArao panvaio, so bhikakhaM hiMDato loeNa bhaNNai eso kaTTahArao pavvaio, so sehatteNa AyariyaM bhaNai-mamaM aNNattha Neha, ahaM na sakemi ahiyAsettae, AyariehiM abhao Apucchio -cacAmotti, abhao bhAi-mAsakappapAuggaM khittaM kiM eyaM na bhavai ? jeNa atthakke aNNattha vacaha ?, Ayari| ehiM bhaNiyaM jahA sehanimittaM, abhao bhaNai-acchaha bIsatthA, ahameyaM logaM uvAeNa nivAremi, Dio 1] yadi bharatajammUnAmAdayaH ye so bhogAn parityajanti se parityAginaH evaM taba bhagato'yaM doSo bhavati ye ke'pi arthasArahInA damakAdayaH prabrajya bhAvato'hiMsAdiyuke dhAmaNye abhyudyatAH te kimapariyAgino bhavanti ? AcArya Ahate'pi timro ramakoTI parityajya prabrajitAH -- anirudakaM mahilA trINi ratnAne lokasArANi pariAjya pratrajitAH dRSTAntaH ekaH puruSaH sudhakhAminaH sakAze kASThadArakaH prajajitaH sa bhikSAM hiNDamAno lokena bhaNyate eSa kASThaddArakaH prabrajitaH sa zaikSatvenAvAne bhaNati mAmanyatra nayata, ahaM na zaknompadhyAsitum AcAryairabhaya ApRSTo banAma iti, abhayo bhaNati - mAsakalpaprAyogyaM kSetraM kimetanna bha bati yenAkANDe'nyatra brajatha - AcAryairbhaNitaM yathA zaikSa nimittam, abhayo bhaNati - vizva vizvastAH, ahamenaM lokamupAyena nivAraNAmi, sthitaH For te&Personal Use City ~ 196~ yang
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||3|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| Roctor dIpa anukrama dshvaikaaaayrio| biie divase tiNNi rayaNakoDIo ThaviyAo, ugghosAviyaM nagare-jahA abhao dANaM dei, zrAmaNyahAri-vRttiHlogo Agao, bhaNiyaM ca'NeNa-tassAhaM eyAo tipiNa koDio demi jo eyAI tiSiNa pariharai-aggIpUrvakAdhya. pANiyaM mahiliyaM ca, logo bhaNai-eehiM viNA kiM suvannakoDihiM!, abhao bhaNai-tA kiM bhaNaha-damao- // 93 // agnyAditti pavvaio, jo'vi Niratyao pavvaio teNavi eyAo tiNi suvannakoDIo paricattAo, saccaM sAmityAge tyAdra Thio logo pttiio| tamhA asthaparihINo'vi saMjame Thio tipiNa logasArANi aggI udayaM mahilAogI kASTha|ya paricayaMto cAitti labbhai / kRtaM prasaGgeneti sUtrArthaH // 3 // hArodA. samAi pehAi parivyayaMto, siyA maNo nissaraI bahiddhA / na sA mahaM novi ahaMpi tIse, icceva tAo viNaija rAgaM // 4 // tasyaivaM tyAginaH 'samayA' AtmaparatulyayA prekSyate'nayeti prekSA-dRSTistayA prekSayA-dRSTyA pari-samantAda 1 AcAryaH / dvitIye divase tikho ramakobdhaH sthApitAH, udghoSitaM nagare-yathA abhayo dAnaM dadAti, loka AgataH, bhaNitaM pAnena-tasmAyahametAtito'pi koTIdadAmi ya etAni trINi pariharati-amiM pAnIya mahilAMca, loko bhaNati-ravinA ki suvarNakoTIbhiH 1, bhabhayo bhaNati tadA ki bhaNatha / 93 // damaka iti prabajitaH, yo'pi nirarthakaH prabajitaH tenA bevAstinaH suparNakovyaH parityakAH, sarva khaanin| sthito lokaH pravItaH / tasmAdarthaparihIno'pi saMyame sthitastrINi lokasArANi.--amimudakaM mahilAca parikhajan khAgIti labhyate. - -- * - 2 2-1 ~197
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-]/gAthA ||4|| niyukti : [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||4|| bajato-gacchataH parivrajataH, gurUpadezAdinA saMyamayogeSu vartamAnasyetyarthaH, 'syAt kadAcidacintyatvAt karma-18 gateH mano niHsarati 'bahirdhA' vahiH bhuktabhoginaH pUrvakrIDitAnusmaraNAdinA abhuktabhoginastu kutUhalAdinA mana:-antaHkaraNaM niHsarati-nirgacchati bhirdhaa-sNymgehaahhirityrthH| ettha udAharaNam-jahA ego rAyaputto bAhiriyAe ubaTThANasAlAe amiramaMto acchai, dAsI ya teNa aMteNa jalabhariyaghaDeNa bolei, tao teNa tIe dAsIe so ghaDo goliyAe bhinno, taM ca adhiI kariti dahaNa puNarAvatI jAyA, ciMtiyaM ca | -je ceva rakkhagA te ceva lolagA kattha kuviuM skaa?| udagAu samujjalio aggI kiha vijjhayabvo // 1 // puNo cikkhalagolaeNa takkhaNA eva lahuhatthayAe taM ghaDachiDuM dakkiyaM / evaM jai saMjayassa saMjamaM kareMtassa ba-15 hiyA maNo Niggacchada tattha pasatyeNa pariNAmeNa taM asuhasaMkappachi9 carittajalarakkhaNahAe DhakkeyavvaM / kenAlambaneneti ?, yasyAM rAga utpannastAM prati cintanIyam-na sA mama nApyahaM tasyAH, pRthakkarmaphalabhujo hi prA-10 Nina iti, evaM tatastasyAH sakAzAdvyapanayeta rAgaM, tattvadarzino hi sannivartanta (sa nivarttate) eva, atattva dIpa anukrama ___ 1 anobAharaNam-yathaiko rAjaputraH bAhirikAyAmAsthAnasabhAyAmabhiramamANastiti, dAsI ca tena mArmeNa amRtapaTena brajati, tatastena tassA dAsyAH sa ghaTo golikayA bhinnaH, tAM cAbhUtiM kurvatI raSTvA punarAvRttirjAtA, cintitaM ca, ya eva rakSakAsta eva loThakAH kuna kUjituM zakyam / udakAt samupalito'bhiH kathaM vidhyApayitavyaH / // 1 // punaH kardamagolakena tatkSaNAdeva vahastatayA tad ghaTacchidaM sthagitam / evaM sadi saMyatasya saMyama kuvaito bahirmano nirgacchati tatra prAstena pariNAmena tadazubhasaMkalpacchidaM mAritrajalarakSaNArthAya sthagayitavyam, ~198~
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||4|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||4|| SCAM dIpa anukrama dazavakAladarzananimittatvAttasyeti / tattha na sA mahaM No'vi ahaMvi tIsetti, estha udAharaNaM-ego vANiyadArao, zrAmaNyahAri-vRttiH so jAyaM ujjhittA pabvaio, soya ohANuppehI bhUo, imaM ca ghosei-na sA mahaM Novi ahaMpi tIse, sopUrvakAdhya. |ciMtei-sAvi mamaM ahaMpi tIse, sA mamANurattA kahamahaM taM chaDDehAmittikAuM gahiyAyArabhaMDagaNevastho cevara ||94||kaa nsetytrsNpttttio| gao ataM gAmaM jattha sA soda (ya) NivANataI saMpatto, tattha ya sA puthvajAyA pANiyassa A-16 vaNigdAra kodA0 gayA, sA ya sAviyA jAyA pabbaiukAmA ya, tAe so jAo, iyaro taM na yANai, teNa sA pucchiyA-ama-12 gassa dhayA kiM mayA jIvaha pA?, so ciMtei-jai sAsaharA to upavyayAmi, iyarahA Na, tAe NAyaM-jahA esa| pavyajaM payahiukAmo, to dothi saMsAre bhamissAmi (mo) tti, bhaNiyaM ca'NAe-sA aNNassa diNNA, to| so ciMtiumAraddho-saccaM bhagavaMtehiM sAhUhiM ahaM pADhio-jahA Na sA mahaM Novi. ahaMpi tIse, paramasaMvega-1 tatra na sA gama no bhapi ahamapi tasyA iti / atrodAharaNam -eko vappigdArakaH, sa jAyAmujillA prAzitaH, sa cAvadhAvanAyuprekSI bhUtaH, idaM ghoSayati-masAmamano api adamapi tasyAH sa cintayati-sApi mama ahamapi tasyAH, sA maNyanurakA kathamaI tA khajAmItilA hItAcArabhAdhanepathya eva saMsthitAgataSa prAmaM yatra sA, dhoto (sa ) nipAnatarda prAptA tatra sA pUrvajAyA pAnIvAvAgatA, sA cazrAvikA AtA prajitakAmA ca. tayAsa zAta itaratA na jAnAti, tena sA puza-amukasya duhitA kiMmUtA jIvati vA sa cintayati-yadivAsagharA tadotsavamAmi, itaradhAna,sayA hAta-- yatheSa e xn | pravajyAM prahAtukAmaH, tato dvApi saMsAre bhramiSyAva iti, bhaNitaM cAnayA-sA'nyale dattA, tataH sa cintayitumArakSaHkhaM bhagavaniH sAdhubhiraba pAThitaH yathA li mAnasA mama no api ahamapi tasyAH, paramasaMvega JanEducation I ~199~
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||5|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama mAvaNNo, bhaNiyaM caNeNa-paDiNiyattAmi, tIe veraggapaDiotti NAUNa aNusAsio 'aNicaM jIviyaM kA-17 samabhogA ittariyA' evaM tassa kevalipannattaM dhamma paDikahei, aNusiho jANAvio ya paDigao Ayariyasa-8 gAsaM pavajAe ciriibhuuo| evaM appA sAhAretabbo jahA teNaMti sUtrArthaH // 4 // evaM tAvadAntaro manonigra-8 havidhiruktA, na cAyaM vAhyavidhimantareNa kartuM zakyate atastadvidhAnArthamAha AyAvayAhi caya sogamallaM, kAme kamAhI kamiyaM khu dukkhaM / chiMdAhi dosaM viNaeja rAgaM, evaM suhI hohisi saMparAe // 5 // asya vyAkhyA-saMyamagehAnmanaso'nirgamanArtham 'AtAparya' AtApanAM kuru, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNasamiti nyAyAdyathAnurUpamUnodaratAderapi vidhiH, anenAtmasamutthadoSaparihAramAha, tathA 'tyaja saukumArya pari-4 tyaja sukumAratvam, anena tUbhayasamutthadoSaparihAram , tathAhi-saukumAryAtkAmecchA pravartate yoSitAM ca | mArthanIyo bhavati, evamubhayAsevanena 'kAmAna' prAgnirUpitasvarUpAn 'krAma ullaGya, yatastaiH kAntaH krAntameva duHkhaM, bhavati iti zeSaH, kAmanivandhanavAhuHkhasya, khuzabdo'vadhAraNe, adhunA''ntarakAmakramaNavidhimAhachinddhi dveSaM vyapanaya rAgaM samyagjJAnabalena vipAkAlocanAdinA, ka?, kAmeSviti gamyate, zabdAdayo hi mApanaH, bhaNitaM cAnena-pratinivate, tathA vairAgyapatita iti jJAtvA'nuzAsitaH, 'anilaM jIvitaM kAmabhogA itvarAH' evaM sasmai kevaliprajJaptaM dharma kAparikathayati, anukhio zApitaca pratigata AcAryasakAzaM pratrayAyAM sthirIbhUtaH, emAlA dhArayitavyaH yathA teneti. [10] ~200~
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||6|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||6|| kodA0 dIpa anukrama [11] dazakA0viSayA eva kAmA itikRtvA / evaM kRte phalamAha-evam anena prakAreNa pravartamAnaH, kim ?-sukhamasyA-42 zrAmaNyahAri-vRttiHstIti sukhI bhaviSyasi, ka?-saMparAye' saMsAre, yAvadapavarga na prApsyasi tAvatsukhI bhaviSyasi, 'saMparAye pUrvakAdhya0 parISahopasargasaMgrAma ityanye / kRtaM prasaGgeneti sUtrArthaH // 5 // kiM ca saMyamagehAnmanasa evAnirgamanArthamidaM nsetytr|| 95 // cintayet , yaduta vaNigdArapakkhaMde jaliyaM joiM, dhUmakeuM durAsayaM / necchanti vaMtayaM bhottuM, kule jAyA agaMdhaNe // 6 // | asya vyAkhyA-'praskandanti' adhyavasyanti 'jvalitaM' jyAlAmAlAkulaM na murmurAdirUpaM, kam ?-'jyotiSam agniM 'dhUmaketuM dhUmacihUM dhUmadhvajaM nolkAdirUpaM 'durAsada' duHkhenAsAdyate'bhibhUyata iti durAsadastaM, hai durabhibhavamityarthaH, pazabdalopAt na cecchanti-na ca vAJchanti 'vAntaM bhoktuM' parityaktamAdAtuM, viSamiti gamyate, ke ?-nAgA iti gamyate, kiMviziSTA ityAha-kule 'jAtAH samutpannA agandhane / nAgAnAM hi bhedadvayaM-gandhanAzcAgandhanAca, tattha gaMdhaNA NAma je Dasie maMtehiM AkaDiyA taM visaM vaNamuhAo AviyaMti, agaMdhaNAo avi maraNamajhayassaMti Na ya vaMtamAviyaMti / udAharaNaM dumapuSpikAyAmuktameva / upasaMhArasvevaM bhAvanIyaH-yadi tAvattiryazo'pyabhimAnamAtrAdapi jIvitaM parityajanti na ca bAntaM bhuJjate tatkathamahaM jinavacanAbhijJo vipAkadAruNAna viSayAn vAntAn bhokSye ? iti sUtrArthaH / asminnevArthe dvitIyamudAharaNam- // 95 // patana gadhanA nAma ye dazA magrAkRTAstadviSa vaNamusAdApikanti, agandhanA api maraNamadhyavasyanti na ca vAntamApiyanti iti. ~ 201~
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||7|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||7|| yadA kila ariTaNemI pabbaio tayA rahaNemI tassa jeTTo bhAuo rAimaI uvayarai, jai NAma esA mamaM | icchijjA, sAvi bhagavaI niviSNakAmabhogA, NAyaM ca tIe-jahA eso mama ajjhovavaNNo, aNNayA ya tIe mAdhayasaMjuttA pejjA pIyA, rahanemI Agao, mayaNaphalaM muhe kAUNa ya tIe baMtaM, bhaNiyaM ca-eyaM peja piyAhi, teNa bhaNiyaM-kahaM vantaM pijjai ?, tIe bhaNio-jai na pijjA vaMtaM tao ahaMpi ariSTanemisAmiNA vaMtA kahaM piviumicchasi? / tathA hyadhikRtArthasaMvAdyavAha dhiratthu te jasokAmI, jo taM jIviyakAraNA / vaMtaM icchasi AveDaM, seyaM te maraNaM bhave // 7 // vyAkhyA-tatra rAjImatiH kilaivamuktavatI-dhigastu dhikzabdaH kutsAyAm 'astu' bhavatu 'te' tava, pauruSamiti gamyate, he yazaskAminniti sAmyaM kSatriyAmantraNam, athavA akAraprazleSAdayazaskAmin !, dhigasta tava yastvaM 'jIvitakAraNAt asaMyamajIvitahetoH vAntamicchasyApAtuM-parityaktAM bhagavatA abhilaSasi bhotum , ata utkrAntamayodasya 'zreyaste maraNaM bhavet zobhanataraM tava maraNaM, na punaridamakAryAsevanamiti sU dIpa anukrama [12] yadA kilArinemiH pramajitaH tadA sthane mistasya jyeSDo mAsA rAjImatImupacarati, yadi mAmaiyA mAmicchena, sApi bhagavatI nirviNakAmabhogA, hAtaM ca tayA-barthapa mavi adhyuppmH| anyadA ca tayA mathapatasaMbakkA peyA pItA, racanemirAgataH, madanaphala pratasaMbakA peyA pItA, rakhanemirAgataH, madanaphale mukhe kRtvA va tayA vAnta, bhaNitaM ca--enA peyAM piba, tena / bhaNitam-kathaM vAnta pIyate ?, tayA bhaNita:---yadi na pIvate vAntaM tadA'hamapi ariSTanemikhAminA vAntA kathaM pAtumicchasi 1. JanEducataride ~202~
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/ gAthA ||7|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ pUrvakAdhya rathane mibodhaH gAthAMka dazavakAvArthaH // tao dhammo se kahio, saMvuddho pabbaio ya, rAImaIvi taM boheUNaM pamvaiyA / pacchA annayA kayAi hAri-vRttiH so rahanemI vAravaIe bhikkhaM hiMDiUNaM sAmisagAsamAgacchanto vAsabaddala eNa abbhAhao eka guhaM aNu- ppaviTTho / rAImaIvi sAmiNo baMdaNAe gayA, baMdittA paDissayamAgacchai, aMtare ya varisiumAdatto, titA // 96 // ya (bhinnA) tameva guhamaNuppaciTThA-jattha so rahanemI, vatthANi ya pavisAriyANi, tAhe tIe aMgapacaMga di8, so rahaNemI tIe ajjhoyavanno, diTTho aNAe iMgiyAgArakusalAe ya NAo asohaNo bhAvo eyassa / tato|'sAvidamavocata ahaM ca bhogarAyassa, taM ca'si aMdhagavaNhiNo / mA kule gaMdhaNA homo, saMjamaM nihuo cara // 8 // jai taM kAhisi bhAvaM, jA jA dicchasi nArIo / vAyAviDuvva haDo, aTiappA bhavissasi // 9 // tIse so vayaNaM soccA, saMjayAi subhAsiyaM / aMkuseNa jahA nAgo, dhamme sNpddivaaio|| 10 // evaM karati saMbuddhA, paMDiyA pavi1 tato dharmasI kathitaH, saMbuddhaH prabajitaca, rAjImayapi taM bodhayitvA prajitA / pazcAdanyadA kadAcita sa racanenihArikAyAM mikSAM hiNDavityA khAnisakAzamAyachan, varSAyAdalenAbhyAta ekAM guphA anupraviSTaH, rAjImalapi svAmino vandanAya gatA, panditvA pratidhyamAgacchati, antarA pa varSitumArabdhaH, mitrA (kimA) sAmeka guphAmanupraviSTA, yatra sa rathane miH, batrANi ca prabisAritAni / tadA tathA aprAni dRSTAni, sa rathanemistasyAmapyupapano, iSTo'nayA, izitAkArakuzalayAcajJAto'zobhano bhAya etasya. 534 dIpa anukrama [12] NCar haa||96|| ~203~
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||11|| dIpa anukrama [16] :+bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + adhyayanaM [2], uddezaka [ - ], mUlaM [ - ] / gAthA || 11 || niryukti: [ 177...], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH buza. 17 yakkhaNA / viNiyati bhogesu, jahA se purisuttamo // 11 // timi // sAmannapuvviyajjhayaNaM samattaM // 2 // ahaM ca bhogarAjJaH-ugrasenasya, duhiteti gamyate, tvaM ca bhavasi andhakavRSNe H- samudravijayasya, suta iti gamyate, ato mA ekaikapradhAnakule AvAM gandhanI bhUva, uktaM ca- 'jaha na sappatullA homutti bhaNiyaM hoi' ataH saMyamaM nibhRtazvara-sarvaduHkhanivAraNaM kriyAkalApamavyAkSiptaH kurviti sUtrArthaH // 8 // kiJca yadi tvaM kariSyasi bhAvam-abhiprAyaM prArthanAmityarthaH, ka ? - yA yA drakSyasi nArI:- striyaH, tAsu tAsu etAH zobhanA etAzrAzobhanA ataH seve kAmamityevaMbhUtaM bhAvaM yadi kariSyasi tato vAtAviddha iva haDa: vAtaprerita ivAbaddhamUlo vanaspativizeSaH asthitAtmA bhaviSyasi, sakaladuHkhakSayanibandhaneSu saMyamaguNeSva[ pratibaddhamUlatvAt saMsArasAgare pramAdapavanaprerita itazcetazca paryadiSyasIti sUtrArthaH // 9 // 'tasyAH' rAjImatyA 'asI' rathanemiH 'vacanam' anantaroditaM 'zrukhA' AkarNya, kiMviziSTAyAstasyAH 1 - 'saMyatAyAH ' matrajitAyA ityarthaH, kiMviziSTaM vacanam ?'subhASitaM' saMveganibandhanam, aGkuzena yathA 'nAgo' hastI evaM dharma saMpratipAdita dharme sthApita ityarthaH, kena ?| aGkuzatulyena vacanena / 'aGkuzena jahA nAgo' tti, ettha udAharaNaM- basaMtapuraM nayaraM, tattha egA inbhaNhuyA nadIe 1 thAna (gandhana) sarpatulyI bhavAya iti bhaNitaM bhavati. 2 yathA nAga iti, atrodAharaNaM, basantapuraM nagaraM tatraivavadhUnayAM nAti, anyaca taruNastAM dRSTrA bhaNati mukhAtaM te pRcchati eSA nadI atra 'nUpurapaNDitA' yA; dRSTAMta: prastuyate For P&Praise City ~204~
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||11|| TIpa anukrama [16] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [2] uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||11|| niryuktiH [ 177...]. ASyaM [V...]] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA0 hAri-vRttiH // 97 // vhAi, anno ya taruNo taM daddUNa bhaNai suNhAyaM te pucchai esA nai varasohiyataraGgA / ee ya nadIrukkhA ahaM ca pAesu te paDio // 1 // tAhe sA paDibhaNai - 'suhayA hou naIte ciraM ca jIvaMtu je naIrukkhA / suNhAyapucchayANaM ghattIhAmo piyaM kAuM // 1 // ' soya tIse gharaM vA dAraM vA paNa yANai tIse ya vitijjiyANi ceDaruvANi rukkhe paloyaMtANi acchaMti, teNa tANaM puSkaphalANi subahRNi diSNANi pucchiyANi ya-kA esA', tANi bhaNanti amugassa suNhA, soya tIe virahaM na lahati, tao parivvAiyaM olaggiumADhatto, bhikakhA dinnA, sA tuTThA bhaNai-kiM karemi olagAe phalaM ?, teNa bhaNiyA- amugassa sunhaM mama kae bhaNAhi, tIe gantRNa bhaNiyA-amugo te evaMguNajAtIo pucchaI, tAe ruhAe paullaGgANi ghovantIe masilintaeNa hattheNa piTThIe AhayA, paMcaMguliyaM uTTiyaM, avadAreNa nicchuDA, gayA tassa sAhai NAmaM pi sAtavaNa suNei, teNa NAyaM kAlapaMcamIe avadAreNa aigaMtavyaM, aigao ya, asogavaNiyAe miliyANi suttANi ya, jAva passavaNAgaraNa sasureNa 1 pravarazobhitattarA / ete ca nadIkSA ahaM ca pAdayoste patitaH // 1 // tadA sA pratibhaNati zubhatA bhavatu nayAH ciraM ca jIvantu te nadIvRkSAH / munAtapracchakAnAM yatibhyAmahe priyaM kartum // 1 // sa ca tasyA gRhaM vA dvAraM vA na jAnAti, tasyAtha dvaitIvikAveTarUpA vRkSAn pralokayantastiSThanti tena tebhyaH puSpaphalAni subahUni dattAni pRthvakaiSA te bhaNanti -- amukasya khuSA, sa ca tayA virahaM na lamate tataH paritrAjikAmavalagitumArabdhaH, bhikSA dattA sA tuSTA bhagati - kiM karomi sevAyAH phalaM 1, tena bhaNitA amukasya khupa mama kRte bhaNe, tayA gatvA bhaNitA evaMguNajAtIyo mukaste pRcchati, tadA yA bhAja nAni prakSAlanyA mIlitena hastena pRchyAmAhatA, pAlaka utthitaH apadvAreNa niSkAzitA, gatA tasmai kathayati nAmApi sA tava na zRNoti tena jJAtaMkRSNapazcamyAnapadvAreNAtigantavyaM, atigarAva, azokavanikAyAM militau ca yAvat prazravaNAvAgatena vazureNa For ane & Personal Use Oily ~205~ 2 zrAmaNya pUrvakAdhya0 nUpurapaNDitA khyAnaM hastidRSTAnte // 97 // arg
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/gAthA ||11|| niyukti : [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ROCESSOC divANi, teNa NAyaM-Na esa mama putto, pAradArio koi, pacchA pAyAo teNa NeuraM gahiyaM, ceiyaM ca tIe, so bhaNio-NAsa lahuM, AvaikAle sAhenaM karejAsi, iyarI gaMtUNa bhattAraM bhaNai-estha dhammo asoyavaNiyaM baccAmo, gaMtUNa suttANi, khaNamettaM suviUNaM bhattAraM uddavei bhaNai ya-eyaM tujjha kulANurUvaM? jaM NaM mama pAyAo sasuro uraM kaDUi, so bhaNai-mubasu pabhAe lanbhihiti, pabhAe thereNaM siTTha, soya ruTo bhaNaivivarIo therotti, dhero bhaNai-mayA diTTho anno puriso, vivAe jAe sA bhaNai-ahaM appANaM sohayAmi, evaM karehi, tao pahAyA kayabalikammA gayA jakkhagharaM, tassa jakkhassa aMtareNaM gacchaMto jo kAragArI so8. laggai, akAragArI nIsarai, tao so viDapiyatamo pisAyarUvaM kAUNa NiraMtaraM ghaNaM kaMThe giNhai, tao sA gaMtUNa taM jakkhaM bhaNai-jo mama mAyApiudinnao bhattArotaM ca pisArya motUNa jai annaM purisaM jANAmi ___1dRSTI, tena jJAta-naiSa mama putraH, pAradArikaH kazcit , pazcAtpado nUpura tena gRhItaM, zArTa ca tayA, sa bhagitaH-zya laghu, ApatkAle sAhAyyaM kuryAH, itarA gatyA bhattAra bhaNati-atra dharmaH azokavanikA bajAvaH, gatvA suptau, kSaNamAtra sutlA mAramutthApayati bhaNati ga-etattava kulAnurUpaM yanmama padaH zvazaro bhUpuraM karSati, sa bhaNati-khapihi prAtalapsyate, prabhAte sthavireNa ziSTa, sa ca ruSTo bhaNati-viparItaH sthavira iti, sthaviro bhAvi yA dRSTo'nyaH puruSaH, vivAdajA sA bhaNati-ahamAtmAnaM zodhayAmi!, evaM kuka tataH sAtA mRtabalikarmA yatA yakSagAI, takha yakSasa padorantareNa macchan yo'parAdhI saragati, anaparAdhI nissarati, tataH sa viTaH priyatamaH pizAcarUpaM kRtvA nirantaraM panaM kaNThe gRhAti, tataH sA gayA taM yakSa mAtiyo mama mAtApitUdattA bhatto teca |pizAcaM muktvA yadyanya puruSaM jAnAmi dIpa anukrama [16] ~206~
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||11|| TIpa anukrama [16] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [2] uddezaka [-1, mUlaM [-] / gAthA ||19|| niryuktiH [ 177...]. ASyaM [4...J pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 98 // Jam Educin to me tumaM jANilasitti, jakkho vilakkho ciMtei esa ya (pAsa) kerisAI ghuttI maMtei ?, ahagaMpi vaMcio tIe, Natthi sahasaNaM khu ghuptIe, jAva jakkho ciMtei tAtha sA NimphiDiyA, tao so thero sambalogeNa vilakkhIkao hIlio ya / tao therassa tIe adhiIe NiddA hA, ranno ya kanne gayaM, rannA sahAviUNa aMDaravAlao kao, abhisekaM ca hasthirayaNaM vAsagharassa heTThA baddhaM acchai, io ya egA devI hatthimiMThe AsattA, NavaraM hatthI coMvAlayAo hattheNa avatAreha, pabhAe paDiNINei, evaM vacai kAlo / annayA ya egAe rayaNIe cirassa AgayA hatthimiMTheNa rudveNa hatthisaMkalAe AyA, sA bhAi eyAriso tArilo ya Na subbara, mA majjha rUsaha, taM ghero picchaha, ciMtiyaM ca NeNa evaMpi rakvijamANIo eyAo evaM vavaharaMti, kiM puNa tAo sadA sacchaMdAo tti ? sutto, pabhAe savvalogo uDio, so Na uTTheha, ranno kahiyaM, rannA bhaNiyaM suvaDa, cirassa ya uDio pucchio ya, kahiyaM savyaM, bhaNai-jahA egA devINa yANAmi kayarAvi, tao 1 tadA mAM tvaM jAnIyA iti, yakSo vilakSazvintayati - eSA dhUta kIzi mantrayati ?, ahamapi vacito'nayA, nAsti satItvaM dhUtIyAH, yAvadyakSa cintayati tAvat sA nirmAtA, tataH sa sthaviraH sarvalokena vilakSIkRto hIti / tataH sthavirasya tayA'lyA nidrA naSTA, rAica karNe gataM rAjJA zabdaditvA antaHpurapAlakaH kRtaH, abhiSekI hastinaM vAsagRhasyAstAt baddhaM tiSThati / itakA rAjJI hastibhiSThe AsakA, paraM hastI mAlAt hastenAvatArayati prabhAte pratibhuti, evaM vrajati kAlaH / anyadA caikasya rajanyAM vireNAgatA hastimiNTena ruSTena hastizRGgatayA''hatA, sA bhagati IrazastAdRzaca na svapiti mA mayaM rauSIH, tad svaviraH prekSate, cintitaM cAnena --evamapi rakSyamANA etA evaM vyavaharanti kiM punastAH sadA svacchandA iti suptaH prabhAve sarvo loka utthitaH sa notiSThate, rAje kathitaM rAjJA bhaNitaM khapi vireNotthitaH pRSThaH kathitaM sarve, bhaNati yathaikA devI na jAne katarApi tato For ane & Personal Use City ~ 207 ~ 2 zrAmaNya pUrvakAdhya0 nUpurapaNDitA khyAnaM ha stidRSTAnte 1194 11 by dig
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka ||11|| TIpa anukrama [16] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM+niryuktiH *| (mUlaM+niryuktiH+bhASya | + vRttiH) adhyayanaM [2] uddezaka [-1, mUlaM [-] / gAthA ||19|| niryuktiH [ 177...]. bhASyaM [V...J pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Education leela rohaNA maMDahasthI kArAvio, bhaNiyAo-eyassa aJcaNiyaM kAUNaM olaMDeha, tao savvAhiM olaMDio, egA Necchai, bhaNai ya-ahaM bIhemi, tao rannA uppaleNa AhayA, mucchiyA paDiyA, rannA jANiyaM esA kA risi, bhaNiyaM caNeNa mattagayaM AruhaMtIeN bhaMDamayassa gayassa vIhIhi / tattha na muchiya saMkalAyA, ettha mucchiya uppalAyA // 1 // tao sarIraM joiyaM jAva saMkalApahAro diTTho / tao parudveNa raNNA devI miMTho hatthI ya tiSNivi chinnakaDae caDAviyANi, bhaNiyo ya miTho-etthaM vAhehi hatthi, dohi ya pAsehiM te (be) luggAhA uDiyA, jAva ego pAo AgAse Thavio, jago bhaNai-kiM esa tirio jANaha?, eyANi mAriyavANi, tahavi rAyA rosaM na suyaha, jAva tiSNi pAyA AgAse kathA, egeNa Thio, logeNa kao akkando -kimeyaM hatthirayaNaM viNAsijjaI 1, raNNA miTho bhaNio-tarasi NiyatteuM ?, bhagahU-jai duyagANaMpi abhayaM desi, diNNaM, tao teNa aMkuseNa niyattio hatthiti / dASTantikayojanA kRtaiveti sUtrArthaH // 10 // evaM 1] [rAzA bhiNDa ( nRtya ) hastI kAritaH, bhaNitAH -- etasyArcanaM kRtya tataH sarvAbhilatiH, ekA necchati, bhaNati - ahaM vibhemi tato rAzotpalenAhatA mUrcchitA patitA rAjJA jJAtaM eSA'parAdhinIti, bhaNitaM cAnena-masaM gajamArohantI bhiNDa (mRn ) mavAjAdvibheSi tatra na mUrcchitA yAhatA'tra mUcchitotpalAdatA // 1 // tataH zarIraM kAprahAro dRSTaH yAvat tataH praruTena rAjJA devI meNDo hastI ca trayo'pi chinnakaTake ThApitAni bhaNitatha meSThaH atra pAtaya hastinaM dvayo pArzvayAH sthApitAH, yAvadekaH pAda AkAze sthApitaH jano bhagati evaM tiryaka ki jAnIte, etau mArayitavyoM, tathApi rAjA roSaM na muJcati yAvatrayaH pAdA AkAze kRtAH ekena sthitaH lokenAkandaH kRtaH kimetat hastiralaM vinAzyate hai rAjA miSTho bhaNita-zoSi nivartayituM 1, bhaNati yadi dvAbhyAmapyabhayaM dadAsi dattaM tatastenAzena nivartito hastIti For ane & Personal Use Oily ~ 208~ brary dig
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM -1/gAthA ||11|| niyukti : [177...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dazavaikA kurvanti 'saMbuddhA' buddhimanto buddhAH samyaga-darzanasAhacaryeNa darzanaikIbhAvena vA buddhAH saMbuddhA-viditaviSaya-2 zrAmaNyahAri-vRttiH khabhAvAH, samyagdRSTaya ityadhaiH, ta eva vizeSyante-paNDitAH pravicakSaNAH, tatra paNDitA:-samyagjJAnavantaH pra-pUrvakAdhya. hai vicakSaNA:-caraNapariNAmavantaH, anye tu byAcakSate-saMbuddhAH sAmAnyena buddhimantaH paNDitA vAntabhogAse- rathanemyu vanadoSajJAH pravicakSaNA avadyabhIrava iti, kiM kurvanti?-'vinivartante bhogebhyA vividham-anekaiH prakAra1 dAharaNaKIranAdibhavAbhyAsavalena kadarthyamAnA api mohodayena vinivartante bhogebhyo-viSayebhyaH, yathA ka ityatrAha-ya- maniyata thA'sau 'puruSottamaH' rathanemiH / Aha-kathaM tasya puruSottamatvaM, yo hi pravrajito'pi viSayAbhilASIti ?, u- tvAt cyate, abhilASe'pyapravRtte, kApuruSastvabhilASAnurUpaM ceSTata eveti / aparastvAha-dazavakAlikaM niyata zruta-12 hamava, yata uktam-"NAyajjhayaNAharaNA isibhAsiyamo painnapasuyA ya / ee hoti aNiyayA NiyayaM puNa sesamussannaM // 1 // " tatkathamabhinavotpannamidamudAharaNaM yujyate iti?, ucyate, evambhUtArthasyaiva niyatazrute'pi bhAvAda, utsannagrahaNAcAdoSaH, prAyo niyataM na tu sarvathA niyatamevetyarthaH / bravImIti na khamanISikayA kintu tIrthakaragaNadharopadezena / ukto'nugamo, nayAH pUrvavaditi // ityAcAryazrIharibhadrasariviracitAyAM dazakAlikaTIkAyAM dvitIyaM zrAmaNyapUrvakAdhyayanaM sampUrNam // 2 // iti zrIdazavakAlike dvitIyAdhyayanaM savRttikaM samAptam / / 1 darzanapariNAma pra. 2 zAtAdhyayanAharaNAni apibhASitAni prakIrNakazrutaM ca / etAni bhavanti bhaniyatAni niyataM punaH zeSamuttamaM (prAyaH) // 1 // dIpa anukrama [16] OM1-75% adhyayanaM -2- parisamAptaM ~209~
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niyukti: [178], bhASyaM [4...] (42) prata sUtrAMka ||11..|| atha tRtIyAdhyayanaM kSullikAcArakathAkhyaM // vyAkhyAtaM zrAmaNyapUrvakAdhyayanamidAnI kSullikAcArakathAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH, ihAnantarAdhyayane dharmAbhyupagame sati mA bhUdabhinavapravajitasyAdhRteH saMmoha ityato dhRtimatA bhavitavyamityuktaM, iha tu sA dhRtirAcAre kAryA natvanAcAre, ayamevAtmasaMyamopAya ityetaducyate, uktaza-"tasyAtmA saMpato dayo hi, sadAcAre rataH sadA / sa eva dhRtimAn dharmastasyaiva ca jinoditaH // 1 // " ityanenAbhisambandhenAyA tasyAsyAdhyayanasya catvAryanuyogadvArANi pUrvavat, nAmaniSpanne nikSepe kSullikAcArakatheti nAma, tatra kSullaka-12 nikSepaH kArya:, AcArasya kathAyAzca, mahadapekSayA ca kSullakamityatazcitranyAyapradarzanArthamapekSaNIyameva mahadabhidhitsurAha nAmaMThavaNAdavie khete kAle pahANa paibhAve / eesi mahaMtANaM paDivakhe khuDayA hoMti // 178 // paikhuTTaeNa pagayaM AyArassa u caukanikkhevo / nAmaMThavaNAdadhie bhAvAyAre ya boDabbe // 179 // nAmaNadhAvaNavAsaNasikkhAvaNasukaraNAvirohINi / duvyANi jANi loe davvAyAraM viyANAhi / / 180 // nAmamahanmahaditi nAma, sthApanAmahanmahaditi sthApanA, dravyamahAnacittamahAskandhaH,kSetramahallokAlokAkA dIpa anukrama [16..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: adhyayanaM -3- "kSullikAcArakathA" Arabhyate ~210~
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [180], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata likAcArakathA mahAlakanikSepAH sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama dazakA. zam, kAlamahAnatItAdibhedaH sampUrNaH kAlaH, pradhAnamahatrividham-sacittAcisamizrabhedAt, sacittaM trividham- hAri-vRttiH dvipadacatuSpadApadabhedAt, tatra dvipadAnAM tIrthakaraH pradhAnaH catuSpadAnAM hastI apadAnAM panasaH acittAnAM vaiDUryaratnaM mizrANAM tIrthakara eva vaiDUryAdivibhUSitaH pradhAna ityata eva caiteSAM mahatvamiti, pratItyamahadU- // 10 // ApekSikam , tadyathA-AmalakaM pratItya mahat bilvaM bilvaM pratItya kapitthamityAdi, bhAvamahavividha-prAdhAnyataH kAlata Azrayatazceti, prAdhAnyataH kSAyiko mahAn muktihetukhena tasyaiva pradhAnatvAt, kAlataH pAriNAmikA, jIvatvAjIvatvapariNAmasyAnAdyaparyavasitatvAnna kadAcijjIvA ajIvatayA pariNamante ajIvAzca jIvatayeti, AzrayatastvaudapikA, prabhUta[saMsAri] sattvAzrayatvAt sarvasaMsAriNAmevAsI vidyata iti, 'eteSAm'anantaroditAnAM mahatAM pratipakSe kSullakAni bhavanti, 'abhidheyavalliGgavacanAni bhavantIti nyAyAt yathArtha kSullakaliGgavacanamiti, tatra nAmasthApane kSuNNe, dravyakSullakaH paramANuH, dravyaM cAsI kSullakabeti, kSetrakSullaka AkAzapradezaH, kAlakSullaka: samayaH, pradhAnakSullaka trividham-sacittAcittamizrabhedAt, sacittaM trividham-dvipadacatupadApadabhedAt, dvipadeSu kSullakAH pradhAnAcAnuttaramurAH, zarIreSu kSullakamAhArakam , catuSpadeSu pradhAnaH kSullakaca siMhA, apadeSu jAtikusumAni, acitteSu vajaM pradhAnaM kSullakaM ca, mizreSvanuttarasurA eva zayanIyagatA iti, pratItyakSullakaM tu kapitthaM pratItya bilvaM kSullakaM bilvaM pratItyAmalakamityAdi, bhAvakSullakastu kSAyiko bhAvaH stokajIvAzrayatvAditi gAthArthaH / itthaM kSullakanikSepamabhidhAyAdhunA prakRtayojanApuraHsaramAcArani [16..] SSSS // 10 // kSullaka evaM AcAra zabdayo: vyAkhyAnam ~211
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / / 19.. / / dIpa anukrama [16..] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM+niryuktiH+ bhASya | + vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niryukti: [ 180 ], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education kSepamAha-pratItya yat kSullakamupadiSTaM tenAtrAdhikAraH, yato mahatI khalvAcArakathA dharmArthakAmAdhyayanaM tadapekSayA kSullikeyamiti // AcArasya tu catuSko nikSepaH, sa cAyam - nAmAcAraH sthApanAcAro dravyAcAro bhAvAcArazca boddhavya iti gAthAkSarArthaH // bhAvArthe tu vakSyati, tatra nAmasthApane kSuNNe, ato dravyAcAramAha-nAmanadhAvanavAsana zikSApanasukaraNAvirodhIni dravyANi yAni loke tAni dravyAcAraM vijAnIhi / ayamatra bhAvArthaH - AcaraNaM AcAraH dravyasyAcAro dravyAcAraH, dravyasya yadAcaraNaM tena tena prakAreNa pariNamanamityarthaH, tatra nAmanamavanatikaraNamucyate, tatmati dvividhaM dravyaM bhavati - AcAravadanAcAravaca, tatpariNAmayuktamayuktaM ce tyarthaH tatra tinizalatAdi AcAravat, eraNDAdyanAcAravat, etaduktaM bhavati-tinizalatAcAcarati taM bhAvaM tena rUpeNa pariNamati na tveraNDAdi, evaM sarvatra bhAvanA kAryA, navaramudAharaNAni pradarzyante-ghAvanaM prati haridvArakaM vastramAcAravat sukhena prakSAlanAt, kRmirAgaraktamanAcAravat tasmano'pi rAgAnapagamAt, vAsanaM prati kavelukAdyAcAravat sukhena pATalAkusumAdibhirvAsyamAnatvAt vaiDUryAdyanAcAravat azakyatvAt, zikSaNaM pratyAcAravacchukasArikAdi sukhena mAnuSabhASAsampAdanAt, anAcAravacchakuntAdi tadanupapatteH, sukaraNaM pratyAcAravat suvarNAdi sukhena tasya tasya kaTakAdeH karaNAt, anAcAravat ghaNTAlohAdi tatrAnyasya tathAvidhasya kartumazakyatvAditi, avirodhaM pratyAcAravanti guDadaddhyAdIni rasotkarSAdupabhogaguNAcca, anAcAravanti tailakSIrAdIni viparyayAditi, evambhUtAni dravyANi yAni loke tAnyeva tasyAcArasya tadra For ane & Personal Use Oily ~ 212~ brary dig
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM 1-1 /gAthA ||11...|| niyukti: [180], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa dazavaikA0vyAvyatirekAdravyAcArasya ca vivakSitatvAttathA''caraNapariNAmasya bhAvatve'pi guNAbhAvAdravyAcAraM vijAnIhi mAvAyAcArarAvajAnAhi- 3 kSullikAhAri-vRtti |avabudhyakheti gAdhArthaH / ukto dravyAcAraH, sAmprataM bhAvAcAramAha cArakathA dasaNanANacarite tabaAvAre ya viiriyaayaare| eso bhAvAyAro paMcaviho hoi nAyavvo // 181 / / nissaMkiya nikaMkhiya niviti||101|| AcAragicchA amUDhadiTTI ma / uvavUha thirIkaraNe vacchallapabhAvaNe aTTha // 182|| aisesaiDiyAyariyavAidhammakahIkhamaganemittI / nikSepAH vijArAyAgaNasaMmavA va titvaM pabhAviti / / 183 / / kAle viNae bahumANe uvahANe taha ya aniNhavaNe / vaMjaNaasthatadubhae 5AcArA aTThaviho nANamAyAro / / 184 / paNihANajogajutto paMcahiM samiihiM tihi ya guttIhiM / esa parittAyAro avaviho hoi nAyavyo / 185 / / bArasavihammivi tave sambhitarabAhire kusaladiDe / agilAi aNAjIvI nAyavyo so tavAyAro // 186 / / aNigRhiyayala viriyo parakamai jo jahuttamAutto / juMjai a jahAthAmaM nAyavyo vIriyAyAro // 18 // | vyAkhyA-darzanajJAnacAritrAdiSvAcArazabdaH pratyekamabhisambadhyate, darzanAcAro jJAnAcArazcAritrAcArastapa-10 AcAro vIryAcArazceti, tatra darzanaM samyagdarzanamucyate, na cakSurAdidarzanaM, taba kSAyopazamikAdirUpatvAdbhAva eva, tatazca tadAcaraNaM darzanAcAra ityevaM zeSeSvapi yojanIyaM, bhAvArtha tu vakSyati-eSa bhAvAcAraH paJcavidho bha-18 bhavati jJAtavyaH, iti gAthAkSarArthaH / adhunA bhAvArtha ucyate-tatra 'yathoddezaM nirdeza' ityAdI darzanAcArabhAvArtha:. darzanAcArazcASTadhA, tathA cAhagAthA-nissaMkI'tyAdi, niHzaGkita ityatra zaGkA zaGkitaM nirgataM zaGkitaM yato'saura ID // 101 // niHzaGkitaH dezasarvazaGkArahita ityarthaH, tatra dezazaGkA samAne jIvakhe kathameko bhavyo'parastva'bhavya iti za anukrama [16..] darzana Adi paMca-AcArANAM niyukti: tathA teSAM bhedAnAM vyAkhyA: / ~213~
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama IPite, sarvazaGkA tu prAkRtanibaddhatvAtsakalamevedaM parikalpitaM bhaviSyatIti, na punarAlocayati yathA-bhAvA hetu grAhyA ahetugrAhyAzca, tatra hetugrAhyA jIvAstitvAdayaH, ahetugrAhyA bhavyatvAdayaH, asmadAdyapekSayA prakRSTajJAnagocaratvAt taddhetUnAmiti, prAkRtanibandho'pi bAlAdisAdhAraNa iti, uktazca-"bAlastrImUDhamUrkhANAM, nRNAM cAritrakADiNAm / anugrahArthaM tatvajJaiH, siddhAntaH prAkRtaH smRtH||1||" dRSTeSTAviruddhazceti, udAha raNaM cAtra peyApeyako yathA''vazyake, tatazca niHzaGkito jIva evArhacchAsanapratipanno darzanAcaraNAt tatprAdAdhAnyavivakSayA darzanAcAra ucyate, anena darzanadarzaninorabhedamAha, tadekAntabhede tvadarzanina iva ttphlaa-di| bhAvAt mokSAbhAva iti, evaM zeSapadeSvapi bhAvanA kAryeti / tathA niSkAsito-dezasarvakAGkSArahitaH, tatra | dezakAlA eka darzanaM kAhuti digambaradarzanAdi, sarvakAlA tu sarvANyeveti, nAlocayati SaDjIvanikAyapIDA-18 masatprarUpaNAMca, udAharaNaM cAtra rAjAmAtyo yathA''vazyaka iti|vicikitsaa-mtivibhrmH nirgatA vicikitsA-mativibhramo yato'sau nirvicikitsaH, sAdhveva jinadarzanaM kintu pravRttasyApi sato mamAmAtphalaM bhaviSyati na bhaviSyatIti ?, kriyAyAH kRSIyalAdiSubhayopalabdheriti vikalparahitaH, na ghavikalpa upAya utApayavastupariprApako na bhavatIti sanAtanizcayo nirvicikitsa ucyate etAvatAuMzena niHzaGkitAdbhinnaH, udA haraNaM cAtra vidyAsAdhako yathA''vazyaka iti, yadvA nirvijugupsaH-sAdhujugupsArahitaH, udAharaNaM cAtra zrAvakaduhitA yathA''vazyaka eva za tathA'mUDhadRSTizca bAlatapakhitapovidyA'tizayadarzanene mUDhA-kharUpAnna ca-1 [16..] -OCT -2 Jamaicason ~214~
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka pradarzanAcA ||11..|| dIpa anukrama dazavaikA0litA dRSTiA samyagdarzanarUpA yasyAsAvamUDhadRSTiH, atrodAharaNaM sulasA sAviyA, jahA loiyarisI aMbaDo mAlikA hAri-vRttiH rAyagihaM gacchaMto bahuyANaM bhaviyANaM thirIkaraNaNimittaM sAmiNA bhaNio-mulasaM pucchinAsi, aMbaDo ciMtei cArakathA. -punnamatiyA sulasA jaM arahA pucchei, tao ambaDeNa parikSaNANimittaM sA bhattaM maggiyA, tAe Na dinnaM, // 102 // tao teNa bahaNi rUvANi viuvviyANi, tahavi Na dinnaM, Na ya saMmUDhA, taha kutitthiyariddhIo vaDhUNa amUDha rA:8 diviNA bhaSiyabvaM / etAvAna guNipradhAno darzanAcAranirdezA, adhunA guNapradhAnaH 'upabRMhaNasthirIkaraNe' iti, upabRhaNaM ca sthirIkaraNaM ca upabRMhaNasthirIkaraNe, tatropabRMhaNaM nAma samAnadhArmikANAM sadguNaprazaMsanena tadRddhikaraNam, sthirIkaraNaM tu dharmAdviSIdatAM satAM tatraiva sthApanaM / uvavUhaNAe udAharaNaM jahA rAyagihe nayare sepio rAyA, io ya sako devarAyA sammattaM pasaMsaha / io ya ego devo asaddahato nagarabAhiM seNiyassa maNiggayassa cellayarUvaM kAUNaM aNimise geNhai, tAhe taM nivArei, puNaravi aNNastha saMjaI gunviNI TrApurao ThiyA, tAhe apavarage ThaviUNa jahA Na koi jANai tahA sUigihaM kAraveda, jaM kiMci suikammaM taM sayameva 1sulasA dhAvikA yathA laukikana pirambaDo rAjagRhaM gacchan bahUnAM bhavyAnAM sthirIkaraNanimittaM khAminA bhaNitaH-mulasA pucchara, ambacintayatipuNyavatI suusA yAmaIn pRcchati, tato'mbaDena parIkSaNanimittaM sA bhaktaM mArmitA, tayA na dataM, tatastena bahUni rUpANi vikaSitAni, tathApi na dattaM, na ca saM-18 mUDhA, tathA kutIthikAvA'mUTinA bhavitavyaM, 2 upabRMhaNAyAmudAharaNaM yathA rAjagRhe nagare zreNiko rAjA, itaSa zAko devarAjaH sampatavaM prazaMsati, itakSeko | devo'vadhAno nagarAvahiH zreNike nirgate calakarUpaM kRtvA'nimeSAn sahAti, tadA va nivArayati, punarapyanyatra saMyatI garbhiNI purataH sthitA, tadA'avarake // 102 // sthApayitvA yathA na ko'pi AmAti tathA sUtikAgRI kArayati yarikazcidapi sUtikAkarma tat khayameSa [16..] Jamaicanand nabraryang ~215~
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: SSC prata sUtrAMka ||11..|| ko dIpa anukrama [16..] karei, tao so devo saMjaIrUvaM paricahaUNa divvaM devarUvaM dariseha, bhaNai ya-bho seNiya! suladdhaM te jamma-17 bhAjIviyassa phalaM jeNa te pavayaNassuvari erisI bhattI bhavaitti ubavUheUNa go| evaM ubavUhiyavvA sAha|mmiyA // sthirIkaraNe udAharaNaM jahA ujeNIpa ajAsATo kAlaM kareMte saMjae appAhei-mama darisAvaM dijaha, jahA uttarajjhayaNesu etaM akkhANayaM savvaM taheca, tamhA jahA so ajAsADho thiro kao evaM je bhaviyA te thirIkareyacA / tathA 'vAtsalyaprabhAvanA' iti vAtsalyaM ca prabhAvanA ca vAtsalyaprabhAvane, tatra vAtsalyaMsamAnadhArmikamItyupakArakaraNaM prabhAvanA-dharmakathAdibhistIrthakhyApaneti, tatra vAtsalye udAharaNaM ajavairA, jahA tehiM dumbhikkhe saMgho nisthArio evaM savyaM jahA Avassae tahA neyaM, pabhAvaNAe udAharaNaM te va | ajavairA jahA tehiM aggisihAo suhumakAiAI ANeUNa sAsaNassa umbhAvaNA kayA eyamakkhANayaM jahA Avassae tahA kaheyavvaM, evaM sAhuNAvi sabvapayatteNa sAsaNaM umbhAveyabvaM / aSTAvityaSTaprakAro darza 1 karoti, rAtaH sa devaH saMyatIrUpaM parityajya divyaM devarUpaM darzayati, bhaNati ca-bhoH zreNika! mulam tvayA jammajIvitayoH phalaM yena te prvcnmopri| IrazI bhaktirastIti upacuMdha gataH, evamupayAH sAdharmikAH // sthirIkaraNe udAharaNaM yathonAyinyAmAryASADhaH kAlaM kuryataH saMpatAna saMdizati-mama darzanaM 12 | dadyAta, yathottarAdhyayaneSu etadAkhyAna sarva taya, tasmAt sa yathA AyaupADaH sthirIkRta evaM ce bhavyAste sthirIkartavyAH, 2 AryavajA yathA taidurbhikSe sako & nistArita etata, sarva vayA''vazyake tathA zeyaM, prabhAvanAyo ta evodAharaNamAryavatrA yathA tairamizivAt (puSpANi) sUkSmakAyikANyAnIya zAsanasyoDAvanA kRtA etadAdhAnakaM yathA''nazyake tathA kathayitavyaM, evaM sAdhunA'pi sarvaprayana zAsanamuDAyayitavyam, daza. 18 % % ~216~
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dazavaikAnAcAraH, prakArAzcoktA eva niHzakSitAdayaH, guNapradhAnazcAyaM nirdezo guNaguNinoH kathaMcir3hedakhyApanArthaH,3 kSulikAhAri-vRttiH ekAntAbhede tannivRttI guNino'pi nivRtteH zunyatApattiriti gAthArthaH / svaparopakAriNI pravacanaprabhAvanA tIrtha-cArakathA karanAmakarmanivandhanaM ceti bhedena pravacanaprabhAvakAnAha-atizayI-avadhyAvijJAnayuktaH RddhigrahaNAdAmapauSa-II jJAnA cArA dhyAdiRddhimAptaH Rddhi(mata)manajito vA AcAryavAdidharmakathikSapakanaimittikAH prakaTArthAH vidyAgrahaNAdU vidyAsiddhaH AryakhapuTavat siddhamanaH 'rAyagaNasaMmayA' rAjagaNasaMmatAzceti rAjasaMmatA-macyAdayaH gaNasaMmatA-mahattarAdayaH cazabdAdAnazrAddhakAdiparigrahA, ete tIrtha-pravacanaM prabhAvayanti-vataH prakAzasvabhAvameva sahakAritayA prakAzayantIti gaathaarthH| ukto darzanAcAraH, sAmprataM jJAnAcAramAha-'kAla' iti, yo yasyAGgapraviSThAdeH zrutasya kAla uktaH tasya tasminneva kAle svAdhyAyaH kartavyo nAnyadA, tIrthakaravacanAt, dRSTaM ca kRSyAderapi kAlagrahaNe phalaM viparyaye ca viparyaya iti, atrodAharaNam-eko sAhU pAdosiyaM kAlaM ghettUNa aikkatAevi padamaporisIe aNuvaogeNa paDhai kAliyaM suyaM, sammaTTiI devayA ciMtei-mA aNNA paMtadevayA chalijaittikAuM taka kuMDe |gheNaM taka takati tassa purao abhikkhaNaM abhikkhaNaM AgayAgayAiM karei, teNa ya cirassa sajjhAyassa 1 ekaH sAdhuH prAdoSikaM kAlaM gRhItvA atikAntAyAmapi prathamapoyAmanupayogena paThati kAlikazrutaM, samyagdRSTidevatA cintayati mA'nyA prAntA devatA // 10 // PIditivaramA ta kunde gRhItvA taka takamiti talpa purakho'bhISaNamabhISaNaM gatAgatAni karoti, dena ca cirAya khAdhyAyastha CONCERNA dIpa anukrama [16..] ~217~
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata * sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama vAghAyaM kareitti, bhaNiA ya-ayANie! ko imo takassa vikaNakAlo?, velaM tA paloeha, tIevi bhaNiyaM -aho ko imo kAliyasuassa ya sajjhAyakAlotti, tao sAhuNA NAyaM-jahA Na esA pAgaitthitti uvautto, NAo aharaso, diNNaM micchAdukarDa, devayAe bhaNiya-mA evaM karejAsi, mA paMtA chalejA, tao kAle sajjhAiyavvaM Na u akAletti / tathA zrutagrahaNaM kurvatA gurovinayaH kAryaH, viny:-abhyutthaanpaavdhaavnaadiH| avinayagRhItaM hi tadaphalaM bhavati, ittha udAharaNaM seNio rAyA bhajjAe bhaNNai-mamegakhaMbhaM pAsAyaM karehi, evaM dumapuphiyajjhayaNe vakkhANiyaM, tamhA viNaeNa ahijhiyavvaM No aviNaeNa / tathA zrutagrahaNodyatena gurobahumAnaH kAryaH, bahumAno nAmA'ntaro bhAvapratibandhaH, etasmin satyakSepeNAdhikaphalaM zrutaM bhavati, viNayabahumANesu caubhaMgA-egassa viNao Na bahumANo avarassa bahumANo Na viNao aNNassa viNao'vi bahumANo'vi annassa Na viNao Na bahumANo / ettha doNhavi bisesovardasaNatvaM imaM udAharaNaM-egaMmi 1vyAcAtaM karotIti, bhagitA pa--he! ko'yaM takasya vikrayakAlaH ?, velAM tAvat pralokaya, tayA'pi bhaNita-ahobhayaM kA kAlikazrutasya va svAdhyAya-- kAla iti ?, tataH sAdhunA jJAtaM-yathA naithA prAkRtA zrItyupayuktaH, jJAto'rdharAtraH, battaM mithyAduSkRtaM, devata yA bhanitaM-maiva kuyoH mA prAntA chalIna , tataH kaale| khAdhyeyaM natvakAla iti. 2,atrodAharaNaM zreNiko rAjA bhAryayA gaNyate-mamaikastambha prAsAda kuru, evaM yathA dumapuSikAmyayane vyAkhyAta, tasmAdvinayenAdhyeyaM nAvinayena, vinayavahumAnayocaturbhahI-ekasya vinayo na bahumAno'paraskha bahumAno na binayo'nyasya binayo'pi mahumAno'pi bhanyasya na vinayo na bahubhAnaH / / atra iyorapi vizeSopadarzanArthamidamudAharaNa-ekasyA ACROCE [16..] ~218~
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata 555 sUtrAMka cArAH ||11..|| dIpa anukrama dazabaikA0girikaMdare siyo,taM ca bhaNo puliMdoya acaMti,vaMbhaNo uvalevaNasammajaNAvarise ya payao sahabhUo acittA kSullikAhAri-vRttiH dhuNai viNayajutto, Na puNa bahumANeNa, puliMdo puNa taMmi sive bhAvapaDibaddho gallodaeNa pahAvei, NhaviUNa| cArakathA ubaviTTho, siyo ya teNa samaM AlAvarsalAvakahAhiM acchai, apaNayA ya tesiM baMbhaNeNaM ullAvasaho suo, teNa // 104 // jJAnApaDiyariUNa uvalaDo-turma eriso ceva kaDapUyaNasivo jo eriseNa ucchiTTaeNa samaM maMtesi, tao sivo bhaNai-eso me bamANei, tumaM puNo Na tahA, aNNayA ya acchINi ukkhaNiUNa acchaha sivo, baMbhaNo aIN AgaMtuM raDimuvasaMto, puliMdo ya Agao sivassa acchiM Na pecchai, tao appaNayaM acchi kaMDaphaleNa okkhaNittA sivassa lAei, tao sibeNa baMbhaNo pattiyAvio, evaM NANamaMtesu viNao bahumANo ya do'pi kAyabvANi / tathA zrutagrahaNamabhIpsatopadhAnaM kArya, upadhAtItyupadhAnaM-tapaH, taddhi yAtrAdhyayane AgADhAdiyogalakSaNamuktaM tattatra kArya, tatpUvekazrutagrahaNasyaiva saphalatvAt, anodAharaNam-ege ApariyA, te vAyaNAe girikandarAyAM zivA, saMcamAANaH pulindadhArca yatA, mAhmaNa upalepanasaMmArjanayarSaNeSu pravacaH zucIbhUto'vizvA bhauti vinayayuko na punahumAnena, pulindaH punastasin zive bhAvapratibaddho godakena apayati, spayitvopaviSTaH, zipatha tena samamAlApasaMlApakathAbhitiSThati, anyathA ca tayo jhanolApazabdaH *zrutaH, tena pratithayA~pAlampA-yamIdaza evaM kaTapUtanAziyo ya IdazenoriNTena samaM mannayase, tataH ziyo gaNati-eSa mA bahumAnayati, vaM punarna tathA, anyadA cAkSi utsAya tiSThati zivaH, sAhmaNavAgatya rudityopazAntaH, pulindazcAgataH zivasmAkSi nekSate, tata AtmIyamati kAyaphalegotsAya zivAya dadAti, tataH 104 // IMizivena brAhmaNaH pratyAyitaH, evaM jJAnavatyu binayo bahumAnazca drAvadhi kartavyo. 2eke bhAcAryAH te vAcanAyo [16..] ~219~
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| saMtA paritaMtA sajjhAe'vi asajjhAiyaM ghoseumAraddhA, NANatarAyaM paMdhiUNa kAlaM kAUNa devalokaM gayA, tao devalogAo AukkhaeNa cuyA AhIrakule pacAyAyA bhoge muMjaMti, annayA ya se dhUyA jAyA, sA ya aIva rUvassiNI, tANi ya pacaMtayANi gocAraNaNimittaM annatya vacaMti, tIe dAriyAe piuNo sagaDaMga savvasagaDANaM purao gacchada, sA ya dAriyA tassa sagaDassa dhuratuMDe ThiyA vacai, taruNaittehiM ciMtiyaMsamAI kAuMsagaDAI dAriyaM pecchAmo, tehiM sagaDAo uppaheNa kheDiyA, visame AvaDiyA samANA bhaggA, tao loeNa tIe dAriyAe NAma kayaM asagaDatti, tAe dAriyAe asagaDAe piyA asagaDapiyatti, tao tassa taM ceva veraggaM jAyaM, taM dAriyaM egassa dAUNa pabvaio jAva cAuraMgijaM tAva paDhio, asaMkhae udi taM NANAvaraNijaM se kamma udinnaM, par3hatassa'vi kiMci Na ThAi, AyariyA bhaNaMti, chaTeNaM te aNunnavaitti, dIpa anukrama [16..] AntaparidhAntAH sAdhyAyiphe'dhyakhAdhyAyika ghoSavitumArabdhAH, zAnAntarAyaM baDhA kAlaM kRtvA devalokaM gatAH, tato devalokAdAyuHkSayeNa cyutA AbhIraphUle pratyAyAtA bhogAn bhuanti, abhyadA pa tasya duhitA jAtA, sA cAtIvarUpiNI, tau ca pratyantagrAmAn gocAraNanimittamanyatra prajataH, | tasyA dArikAyAH pituH pAkalaM sarvazakaDhAnA purato gacchati, sA ca dArikA tava zakaTasya dhuri sthitA gati, tabintitaM, samAni zakaThAni kRtyA dArikA prekSAmahe, te zakaTAnyuttathe kheTitAni, viSame ApatitAni santi bhanmAni, tato lokena tasyA dArikAyA nAma stamazakaTeti, tasyA dArikAyA azakaTAyAH sApitA azakaviteti, satastasya tadaiva vairAgyaM jAtaM, tA dArikAmekasau datvA pranajitaH bAvacaturamIya tAvat paThitaH, asaMskRte rise taka bhAnAvaraNIya vasA karmodINa, paTato'pi na kiJcittiSThati, AcAryA bhaNanti-taSa SaSThenAnumAyate iti, ~220~
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama dazavaikA tao so bhaNai-eyassa keriso joo?, AyariyA bhaNaMti-jAva Na ThAi tAva AyaMbilaM kAyacaM, M3 kSullikAhAri-vRttiHtao so bhaNaha-to evaM ceva paDhAmi, teNa tahA par3hateNa vArasa rUvANi pArasasaMbaccharehiM ahiyANi, cArakathA tAva se AyaMbilaM kayaM, tao NANAvaraNizaM kammaM khINaM, evaM jahA'sagaDapiyAe AgADhajogo aNupA- jJAnAlio tahA samma aNupAliyavvaM, uvahANetti gayaM / tathA 'aniNhavaNi'tti gRhItazrutenAnihavaH kAryaH, ya- cArAH dyasya sakAze'dhItaM tatra sa eva kathanIyo nAnyaH, cittakAluSyApatteriti, atra dRSTAnta:-aigassa pahAviyassa khurabhaMDa vijAsAmatyeNa AgAse acchA, taM ca ego parivAyago vahahiM uvasaMpajaNAhiM uvasaMpajjiUNa, teNa sA vijA laddhA, tAhe annattha gaMtuM tidaMDeNa AgAsagaeNa mahAjaNeNa pUhajaitti, rannA ya pucchio-bhayavaM! 4 kimesa vijAisayo uya tavAisao tti?, so bhaNai-vijAisao, kassa sagAsAo gahio?, so bhaNai8) di-himavaMte phalAhArassa risiNo sagAse ahijio, evaM tu vutte samANe saMkilesaduTThayAe taM tidaMDaM khaDasi tataH sa bhaNati-etasya kIDazo yogaH1, AcAryA bhaNanti-yAvamAyAti tAvadAcAmAmlaM karttavyaM, tataH sa bhaNati-tadaivameva paThAmi, tena tathA pntaa| dvAdaza kAvyAni dvAdazabhiH saMvatsarairadhItAni, tAvattenAcAmlAni kRtAni, tato jJAnAvaraNa karma kSINaM, evaM yathA'zakaTa pitraa''gaadyogo'nupaalitsaadhaa| samyaganupAlavitavyaH upacAnamiti gtN| 2 ekasya nApitasya suraprAvibhAjana vizvAsAmonAkAze viSvati, taM kA parivAra bahubhirUpasaMpadbhirUpasaMpaya 6 // 105 (sthitaH), tatastA vidyA sandhavAn, tato'nyatra garavA tridaNTenAkAzagatena mahAmanena pUjyate.rAzA ca pRSTha-bhagavan / kimeSa vidyAtizaya ut| tapo'tizaya iti!, sa bhaNati--vidyAtizayA, phasya sakAzAd gRhItaH, sa bhaNati-himavati phalAhArAhapeH sakAze adhItaH, evaM tUkamAne saMklezaduSTatayA tAbhidaNTaM saTaditi [16..] ~221~
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama paDiyaM, evaM jo appAgama AyariyaM niNhaveUNa annaM kahei tassa cittasaMkilesadoseNaM sA vijA paraloe 6 Na havaitti, aniNhavaNitti gayaM / tathA vyaJjanArthatadubhayAnyAzritya bhedo na kArya iti vAkyazeSaH, etaduktaM hai| bhavati-zrutapravRttena tatphalamabhIpsatA vyaJjanabhedo'rthabheda ubhayabhedazca na kArya iti, tatra vyaJjanabhedo yathA -'dhammo maMgalamuphihamiti vaktavye 'puNNaM kallANamukosa'miti, arthabhedastu yathA 'AvantI keyAvantI lo-131 gaMsi viparAmusantI' syatrAcArasUtre yAvantaH kecana loke-asmin pAkhaNDiloke viparAmRzantItyevaMvidhArthAbhidhAne avantijanapade keyA-rajjurvAntA-patitA lokaH parAmRzati kUpa ityAha, ubhayabhedastu dvayorapi yAthAmyopamardena yathA-'dharmoM maGgalamutkRSTaH ahiMsA parvatamastaka' ityAdi, doSazcAtra vyaJjanabhede'rthabhedasta de kriyAyA bhedastaGgede mokSAbhAvastadabhAve ca nirarthikA dIkSeti, udAharaNaM cAtrAMdhIyatAM kumAra iti sarvatra yoja-18 nIyaM, kSuNNatvAdanuyogadvAreSu coktattvAnneha darzitamiti / aSTavidhaH-aSTaprakAra kAlAdibhedadvAreNa jJAnAcAro -jJAnAsevanAprakAra iti gAthArthaH // ukto jJAnAcAraH, sAmprataM cAritrAcAramAha-praNidhAnaM-cetaHsvAsthyaM tatpradhAnA yogA-vyApArAstairyuktaH-samanvitaH praNidhAnayogayuktaH, ayaM caughato'viratasamyagdRSTirapi bhavatyata Aha-paJcabhiH samitibhistimRbhizca guptibhiryaH praNidhAnayogayuktaH, etadyogayukta etadyogavAneca, athavA 6 1 patitaM, evaM yo'syAgamAmAcArya nisvAnyaM kathayati tasya vittasaMkittAdoSeNa sA vidyA paraloke na bhavati / anilava iti gataM / [16..] J Elcanon ~222~
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa dazakApaJcasu samitimu timRSu guptiSvasmin viSaye-etA Azritya praNidhAnayogayukto ya eSa cAritrAcAra, AcArA-1 kSullikAhAri-vRttiH cAravatoH kathaMcidavyatirekAdaSTavidho bhavati jJAtavyA, samitiguptiyogabhedAt, samitiguptirUpaM ca zubhaM pravI- cArakathA. cArApravIcArarUpaM yathA pratikramaNe iti gAthArthaH / uktazcAritrAcAraH, sAmprataM tpaacaarmaah-dvaadshvidhe'picaaritrt||106|| tapasi-prathamAdhyayanoktakharUpe sAbhyantaravAdye'nazanAdiprAyazcittAdilakSaNe kuzaladRSTe-tIrthaMkaropalabdhe a- paAcArI glAnyA na rAjaveSTikalpena yathAzaktyA vA anAjIviko-niHspRhaH phalAntaramadhikRtya yo jJAtavyo'sau tapa-13 AcAraH, AcAratadvatorabhedAditi gAthArthaH / uktastapaAcAraH, adhunA vIryAcAramAha-anigRhitabalavIrya:anidbhutavAdyAbhyantarasAmarthyaH san parAkramate-ceSTate yo yathoktaM SaTtriMzallakSaNamAcAramAzrityeti vAkyazeSaH, SatriMzadvidhattvaM cAcArasya jJAnadarzanacAritrAcArANAmaSTavidhatvAtsapaAcArasya ca dvAdazavidhattvAceti, upayukta ityananyacittaH, parAkramate grahaNakAle, tata Urdhva yunakti ca yojayati ca-pravartayati ca yathoktaM SaTtriMzallakSaNamAcAramiti sAmAgamyate, yathAsthAma-pathAsAmarthya yo jJAtavyo'sau vIryAcAraH AcArAcArasavatoH kazcidavyatirekAditi gAthArthaH / / abhihito vIryAcAraH, tadabhidhAnAcAcAra iti, sAmprataM kathAmAha atthakahA kAmakahA dhammakahA ceva mIsiyA va kahA / etto ekekAvi ya NegavihA hoi nAyavyA // 188 // vijAsipamuvAo aNiveo saMcao ya dakkhattaM / sAma daMDo bheo uvappayANaM ca asthakahA / / 189 / / sasthAhasuno dakkhattaNeNa seTThIsuo ya rUveNaM / buddhIeN amaccasuo jIvai punehiM rAyasubho // 19 // anukrama OMOMOM [16..] Jamaication atha 'kathA zabdasya vyAkhyA (bhedAdi sahita) ~223~
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [191], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka 1994 6455 ||11..|| daksattaNayaM purisassa paMcagaM saigamAhu muMderaM / buddhI puNa sAhassA sayasAhassAI punnAI // 191 // vyAkhyA-'arthakathe'ti vidyAdirarthastatpradhAnA kathA'rthakathA, evaM kAmakathA dharmakathA caiva mizrA ca kathA, ata AsAM kathAnAM caikaikApi ca kathA anekavidhA bhavati jnyaatvyetyupnystgaathaarthH| adhunA'rthakathAmAha-vidyAzilpaM upAyo'nirvedaH saJcayazca dakSatvaM sAma daNDo bheda upapadAnaM cArthakathA, arthapradhAnasvAdityakSarArthaH, bhAvArthastu vRddhavivaraNAdavaseyaH, tacedam-vija paDuca'tthakahA jo bijAe atthaM ubaviNati, jA egeNa vijA sAhiyA sA tassa paMcayaM paippabhAyaM dei, jahA vA sacaissa vijAharacakavahissa vijApabhAveNa bhogA uvaNayA, saccaissa uppattI jahA ya sahakule'vasthito jahA ya mahesaro nAma kayaM evaM niravasesaM jahAvassae| jogasaMgahesutahA bhANiyavvaM vijjatti gyN| iyANiM sippetti, sippeNatyo uvajiNai tti, etya udAharaNaM ko-18 kAso jahAvassae, sippetti gayaM, iyANi uvAetti, ettha diluto cANako, jahA cANakkeNa nANAvihehiM uvAyehi |atyo ujio, kahaM ?-do majjha dhAurattAo0, eyaMpi akkhANayaM jahAvassae tahA bhANiyabvaM / uvAe tti dIpa anukrama [16..] 1 vidyA pratItyApaikathA yo vidyayA'rthamupArjayati, yAvadekena vidyA sAdhitA sA tasmai paccakaM pratiprabhAtaM dadAti, yathA yA sasya kino vidyAdharacakravartino vidyAprabhAveNa bhogA upanatA, sasakima utpattimA pAcakule'vasthito yathA ca mahezvaro nAma kRta, etamiravazeSa gadhA''mAyake yogasamaheSu tathA mANitavyaM / vidyevigataM, idAnIM zilpamiti, zilpenAtha upAyate iti, bhatrodAharaNaM kokAzo yathA''vazyake / zilpamiti yataM, idAnImupAya iti, atra eSTAntavANakyA, yathA| cANakyena bahuvidhipAvara upArjitaH, kartha !, de mama dhAturake, etadapyAkhyAna yathAvazyake tathA bhaNitavyaM / upAya iti Jamaication arthakathA Adi catvAra: kathAnAM dRSTAntA: ~224~
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [191], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dazabaikA hAri-vRttiH // 10 // ||11..|| dIpa anukrama gayaM, iyANi aNibvee saMcae ya ekameva udAharaNaM mammaNavANio, sovi jahAvassae tahA bhaanniybyo| kSullikAsAmpataM dakSatvaM tatsaprasaGgamAha-dakSatvaM puruSasya sArthavAhamutasya pazcagamiti-pazcarUpakaphalaM, zatika-zata cArakathA phalamAhuH saundarya zreSThIputrasya, vuddhiH punaH sahasravatI-sahasraphalA matriputrasya, zatasahasrANi puNyAni-zata ardhakathA yAMdakSatvAsahasraphalAni rAjaputrasyeti gaathaakssraarthH| bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, tavedam-jahA saMbhadatto kumAro kumA- mArAmaccaputto seTTiputto satyavAhaputto, ee caurovi paropparaM ullAvei-jahA ko bhe keNa jIvai?, tastha rAya- trAdiputteNa bhaNiyaM-ahaM punnehiM jIvAmi, kumArAmaccaputteNa bhaNiyaM-ahaM buddhIe, seTTiputteNa bhaNiyaM-ahaM svassi- ta kathA ttaNeNa, satyavAhaputto bhaNai-ahaM dakkhattaNeNa, te bhaNaMti-annattha gaMtuM vinANemo, te gayA annaM gayaraM jattha Na Nati, ujANe AvAsiyA, dakkhassa Adeso dino, sigdhaM bhattaparivvayaM ANehi, so vIhiM gaMtuM egassa theravANiyayassa AvaNe Thio, tassa bahugA kaiyA eMti, tadivasaM kovi Usavo, so Na paTuppati 1gataM, idAnImaniTe saMcaye ca ekamevodAharaNaM mammaNavANig , so'pi yathAvazyake tathA bhanitavyaH 2 gathA mahAdattA kumAraH kumArAmAtyaputraH shreriputrH| sArthavAhaputraH, ete caravAro'pi parasparamaNapanti yathA'smAkaM kaH kena jIvati !, vana rAjaputreNo-ahe puNvIyAmi, mumArAmAtyaputreNa bhaNita-ahaM buyA, zredhipugeNa bhaNitaM-ahaM rUpitayA, sArthavAhaputro bhaNati-ahaM dakSatvena, te bhaNanti-anyatra gatvA parIkSAmahe, te gatA anyanagaraM yantra na jJAyante, udyAne AvAsitAH, dakSAyAdezo dattaH zIghra bharUparivyayamAnaya, sa bIthIM gatvA ekasya sthaviravaNija ApaNe sthitaH, tasya bahasaH kavikA AyAnti, tadivase | ko'yutsavaH, sana prabhavati [16..] % // 107 // 4% ~225
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [191], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama puMDae baMdheuM, tao satyavAhaputto dakkhattaNeNa jassa jaM uvaujjai lavaNatellaghayaguDasuMThimiriyaecamAi tss| taM dei, aivisiTTo lAho lado, tuTTho bhaNai-tumhettha AgaMtuyA udAhu vasthabvayA?, so bhaNai-AgaMtuyA, to amha gihe asaNapariggahaM karejaha, so bhaNai-anne mama sahAyA ujANe acchati tehiM viNA nAhaM ejAmi, teNa bhaNiyaM-sabvevi eMtu, AgayA, teNa tesiM bhattasamAlahaNataMbolAi uvauttaM taM pazcaNhaM rUvayANaM / biiyadivase rUvassI vaNiyaputto kutto-ajja tume dAyabvo bhattaparivyao, evaM bhavautti, so uTTheUNa gaNi-IP yApADagaM gao appayaM maMDeu, tattha ya devadattA nAma gaNiyA purisavesiNI bahuhiM rAyaputtaseTTiputtAdIhiM5 maggiyA Necchai, tassa ya taM rUvasamudayaM daTThaNa khunbhiyA paDidAsiyAe gaMtUNa tIe mAUe kahiyaM jahA dAriyA suMdarajuvANe diSTiM dei, tao sA bhaNai-bhaNa evaM mama gihamaNuvaroheNa ejaha iheva bhatsavelaM karejaha se 1 puTikA baDUM, tataH sArthavAhaputro dakSatvena yadyasyopayujyate lavaNatalagRtagurazuNThImarIcyAvi tasa tadadAti, ativiziSTo lAbho labdhaH, turI bhaNati-- | yUyamatra AgantukA utAho vAlavyAH ?, sa bhaNati-AgantukAH, tadA'smAkaM gRhe'zanaparigrahaM kurvAta, sa bhaNati-anye mama sAhAyyakA udyAne vidhanti taircinA nAha mujhe, tena bhaNitaM-sarve'pyAyAntu, AgatAH, tena teSAM bhaktasamAlabhagatAmbUlAyupayukta yattadrUpakANAM pazcAnAM / dvitIyadivase rUpI vaNika putra uktaH-aba rakyA bhaktaparivyayo dAtavyaH, evaM bhavarivati, sa utthAva gaNikApATakaM gava AtmAnaM manDayitvA, tatra ca devadattAnAmnI caNikA puruSadveSiNI bahubhiH rAjaputraveSThi-IN putrAdibhirmAgitA necchati, takha ca tada, rUpasamudaya hA kSubdhA pratidAsyA gatvA tathA mAnuH kaSitaM yathA dArikA gundarayUni dRSTiM dadAti, tataH sA bhaNatibhaNaitAnna mama gRhamanuSarodhenAyAsta ihaiva bhaktavelAM kuryAda. [16..] ROSSAX ~226~
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [191], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAka ||11..|| dIpa anukrama dazavakAlAtahevAgayA sAo dabyavao ko| taiyadivase buddhimanto amacaputlo saMviTTho aja tume bhattaparivao kSullikAhAri-vRttiH dAyabbo, evaM havau tti, so gao karaNasAla, tattha ya taIo divaso vavahArassa chijjaMtassa paricche na cArakathA gacchada, do savattIo, tAsiM bhattA uvarao, ekAe putto atthi iyarI aputtA ya, sA taM dArayaM NeheNa uca- arthkthaa||108|| carai, bhaNaha ya-mama putso, puttamAyA bhaNai ya-mama putto, tAsiM Na parichijai, teNa bhaNiyaM-ahaM chiMdAmiyAM dakSatvAvavahAraM, dArao duhA kajau dabvaMpi duhA eca, puttamAyA bhaNai-Na me davveNa karja dArago'vi tIe bhavau die sArthajIvantaM pAsihAmi putaM, iyarI tusiNiyA acchai, tAhe puttamAyAe dipaNo, taddeva sahassaM uvaogo / cau- putrAdisthe divase rAyaputso bhaNio-ajja rAyaputta! tumhehiM puNNAhiehiM jogavahaNaM vahiyabvaM, evaM bhavau tti, kathA tao rAyaputso tesiM aMtiyAo NiggaMtuM ujANe Thiyo, taMmi ya Nayare aputto rAyA mao, Aso ahivAsio, jIe rukakhachAyAe rAyaputto NivaNNo sA Na oyattati, tao AseNa tassovari ThAiUNa hiMsitaM, tathaivAgatAH pAtiko vyavyagaH kRtaH. tRtIyadivase buddhimAn amAtyaputraH saMviSTaH-aya svayA bhaktaparivyayo dAtavyaH, evaM bhavasthiti, sa gataH karaNazAlA, tatra ca tRtIyo divaso vyavahAra chindataH, paricchedaM na gacchatisaparanyI, sayobhattAparataH, ekasyAH putro'sti itarAputrA ca, sAta dAraka mehenopacarati bhaNati ca-mama putraH, putramAtA bhaNati ca-mama putraH, tayorne parichiyate, tena bhaNita-ahaM chinami vyavahAra, dAraka dvidhA karotu dravyamapi dvidhava, punamAtA bhagati-na me dravyeNa kArya dArako'pi tasyA bhavatu jIvantaM drakSyAmi putraM, iTharA TUSNIkA tiSThati, tadA putragAne dattaH, tapaina sahasrasyopayogaH / caturthe divase rAjaputro bhaNitaH adya rAjaputra! bhavatA puNyAdhikena yogabahana boDavya, evaM bhavarivati, tato rAjaputrasteSAM pArthAt nirgalodyAne sthitaH, tamiSa nagare'putro // 108 / / rAjA matA, azvo'pivAsitaH, yasyAM vRkSarachAyAyo rAjaputro niSaNNo na sA parAvartate, tato'nena tasopari sthitvA heSita, [16..] ~227~
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [191], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama rAyA ya abhisitto, aNegANi sayasahassANi jAyANi, evaM atthuppattI bhavai / dakkhattaNaM ti dAraM gaye, iyANiM sAmabheyadaNDavappayANehiM carahiM jahA attho viDhappati, etthimaM udAharaNaM-siyAleNa bharmaNa hatthI mao diho, so ciMtei-laddho mae uvAeNa tAva NicchaeNa khAiyabvo, jAva siMho Agao, teNa cintiyaM-saciTTeNa ThAiyavvaM eyassa, siMheNa bhaNiyaM-kiM are! bhAiNeja acchijjai?, siyAleNa bhaNiyaM|AmaMti mAma!, siMho bhaNai-kimeyaM mayaM ti?, siyAlo bhaNai-hatthI, keNa mArio ?-vaggheNa, siMho ci-17 tei-kahamahaM UNajAtieNa mAriyaM bhakkhAmi?, gao siMho, NavaraM varagho Agao, tassa kahiyaM-sIheNa | mArio, so pANiyaM pAuM Niggao, vagyo NaTTho, esa bheo, jAva kAo Agao, teNa cintiyaM-jai eyassa Na demi tao kAu kAuttivAsiyasaddeNaM aNNe kAgA ehiMti, tesiM kAgaraDaNasaddeNaM siyAlAdi aNNe rAjA cAbhiSikaH, anekAni zatasahasrANi jAtAni, evamadhotpatirmayati / dakSasvamiti dvAraM gataM, idAnIM sAmabhedadaNDopapradAnazcatubhiryathA'rtha upAjyaMte, atredamudAharaNaM-gAlena brAmyatA hastI mRto rASTaH, sa cintayati-labdho mayopAyena tAvaniyayena khAditavyaH, yAparisaha AgataH, tena cintita etasya saceSTena sthAtavyaM, siMhena bhaNita-kimare bhAgineya ! svIyate, bhUgAlena mANitaM-omiti mAla !, siMho bhaNati-kimetat mRttamiti, gAlo bhaNati-hastI, kena mA ritaH !, byAneNa, siMhazcintayati-kathamahamUnajAtI yena mAritaM makSayAmi !, gataH siMhaH, navaraM vyAghra AgataH, tasai kathita-siMhena mAritaH, sa pAnIyaM pAtuM nirgataH, vyAghro maSTaH, eSa bhedaH, yAvat kAka AgataH, tena cintitaM-vayetasmai ma dadAmi tataH kAka kAketi vAsitazabdenAnye kAkA eSyanti, teSA kAkaraTanamAndena bhagAlAdayo'nye [16..] daza.19kA 166 ~228~
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [191], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata dazakA0 hAri-vRttiH // 109 // sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama bahave ehiMti, kittiyA vArehAmi, tA eyassa uvappayANaM demi, teNa tao tassa khaMDa chittA vipaNaM, so zulikAtaM ghenUNa gao, jAca siyAlo Agao, teNa NAyameyassa haTheNa dhAraNaM karemitti bhiDiM kAUNa vegocArakathA. diNNo, NaTTho siyAlo, uktaM ca-"uttama praNipAtena, zUraM bhedena yojayet / nIcamalpapradAnena, sadRzaM ca arthkthaapraakrmH||1||" ityuktaH kathAgAdhAyA bhAvArthaH, uktA'rthakathA, sAmprataM kAmakathAmAha yAM zRgA. rUvaM vao ya beso dakSata sikkhiyaM ca visapamuM / diI suyamaNubhUyaM ca saMthavo ceva kAmakahA / / 192 / / ladRSTAntaH rUpaM sundaraM vayazcodagraM veSaH ujjvalA dAkSiNyaM-mAdevaM, zikSitaM ca viSayeSu-zikSA ca kalAsu, dRSTamadbhutada- kAmakathA rzanamAzritya zrutaM cAnubhUtaM ca saMstavana-paricayazceti kAmakathA / rUpe ca vasudevAdaya udAharaNaM, vayasi sarva eva prAyaH kamanIyo bhavati lAvaNyAt, uktaM ca-"yauvanamudagrakAle vidadhAti virUpakepi lAvaNyam / darzayati pAkasamaye nimbaphalasyApi mAdhuryam // 1 // " iti, veSa ujjavalaH kAmAjhaM, 'yaM kazcana ujavalaveSaM puruSa dRSTvA strI kAmayate' iti bacanAt, evaM dAkSiNyamapi "pazcAla: strISu mAdevam" iti vacanAt, zikSA ca ka-1 lAsu kAmA vaidagdhyAt, uktaM ca-"kalAnAM grahaNAdeva, saubhAgyamupajAyate / dezakAlau khapekSyAsAM, prayogaH saMbhavenna vA // 1 // " anye tvatrAcalamUladevI devadattAM pratItyekSuyAcanAyAM prabhUtAsaMskRtastokasaMskRtapra 1 vahaba eSyanti, kriyato vArayiSyAmi ?, tasmAdetassai vapanadAnaM dadAmi, tena tatastasmai khaNyaM chittvA dattaM, sa tat gRhItvA gataH, yAvacchRgAla AgataH, 109 // tena hAta-etasya haThena cAraNAM karomi, mRkuTi kRtvA vego dattaH, gadhaH bhagAlaH, [16..] ~229~
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [192], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata 6-06-154 sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama nAdAnadvAreNodAharaNamabhidadhati, dRSTamadhikRtya kAmakathA yathA nAradena rukmiNIrUpaM dRSTvA vAsudece kRtA, zrutaM 4 svadhikRtya yathA padmanAbhena rAjJA nAradAdraupadIrUpamAkaye pUrvasaMstutadevebhyaH kathitA, anubhUtaM cAdhikRtya kAmakathA yathA-taraGgavatyA nijAnubhavakathane, saMstavazca-kAmakathAparicayaH 'kAraNAnItikAmasUtrapAThAt, anye tvabhidadhati-'saidasaNAu pemma pemAu raI raIya vissaMbho / vissaMbhAo paNao paJcavihaM vahue || pemma // 1 // " iti gAthArthaH / uktA kAmakathA, dharmakathAmAha dhammakahA boddhavvA caubvihA dhIrapurisapannattA / akhevaNi vikkhevaNi saMvege ceva nivvee // 193 / / AyAre vavahAre pannatI va diTTIvAe ya / esA caubvihA khalu kahA u akkhevaNI hoi / / 194 // vijA paraNaM ca tavo purisakAro ya samiiguttIo / uvaissai khalu jahiyaM kahAi akkhevaNIi rso|| 195 // kahiUNa sasamayaM to kahei parasamayamaha vivacAsA / micchAsammAvAe emeva havaMti do bheyA // 196 // jA sasamayavajA khalu hoi kahA logaveyasaMjutA / parasamayANaM ca kahA esA vikkhevaNI nAma // 197 // jA sasamaeNa pubbi akkhAyA taM chubheja parasamae / parasAsaNavakkhevA parassa samayaM parikahei // 198 // AyaparasarIragayA ihaloe ceva tahaya paraloe / esA caubihA khalu kahA u saMveyaNI hoI // 199 // bIriyaviuvvaNiDDI nANacaraNadasaNANa taha iTTI / uvaissai khalu jahiyaM kahAi saMveyaNIi raso // 20 // pAvANaM kammANa asubhavivAgo kahijae jattha / iha ya parattha ya loe kahA uNiveyaNI nAma // 201 // thopi pamAyakayaM kammaM sAhijaI jahiM niyamA / paurAsuhapariNAmaM kahAi nivveyaNIi raso / 202 / / siddhI ya [16..] JanElicasonindia ~230
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [203], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka kSullikAcArakathA | AkSepaNyAcA dharmakathAH ||11..|| dIpa anukrama dazavakA0 devalogo mukulupatI ya hoi saMvego / narago tirikkhajoNI kumANusattaM ca niveo| 203 // yeNaiyarasa [paDhamayA hAri-vRttiH kahA u akkhevaNI kaheyavyA / to sasamayagahiyastho kahija vikkhevaNI pacchA // 204 // akkhevaNIakkhittA je // 11 // jIvA te labhanti saMmattaM / vikkhevaNIeN bhaja gADhatarAgaM ca micchat / / 205 / / dharmaviSayA kathA dharmakathA asau boddhavyA caturvidhA dhIrapuruSaprajJaptA-tIrthakaragaNadharaprarUpitetyarthaH, cAturvi&AdhyamevAha-AkSepaNI vikSepaNI saMvegazcaiva nirveda iti, 'sUcanAtsUtra mitinyAyAt saMvejanI nirvedanI caive tyupnyaasgaathaakssraarthH|| bhAvArtha tvAha-AcAro-locAralAnAdiH vyavahAra:-kathaJcidApannadoSavyapohAya prAyazcittalakSaNaH prajJaptizcaiva-saMzayApannasya madhuravacanaiH prajJApanA dRSTivAdazca-zrotrapekSayA sUkSmajIvAdibhAvakadhanaM, anye tvabhidhati-AcArAdayo granthA eva parigRhyante, AcArAdyabhidhAnAditi, eSA-anantaroditA caturvidhA khaluzabdo vizeSaNArthaH zrotrapekSayA''cArAdibhedAnAzrityAnekaprakAreti kathA tvAkSepaNI bhavati, turevakArArthaH, kathaiva prajJApakenocyamAnA nAnyena, AkSipyante mohAttattvaM pratyanayA bhavyaprANina ityAkSepaNI bhavatIti gAthArthaH / idAnImasyA rasamAha-vidyA-jJAnaM atyantApakAribhAvatamobhaidakaM caraNaM-cAritraM samagraviratirUpaM tapaH-anazanAdi puruSakArazca-karmazatrUn prati svavIryotkarSalakSaNaH samitiguptayA-pUrvoktA eva, etadupadizyate khalu-zrotRbhAvApekSayA sAmIpyena kathyate, evaM yatra kacidasAvupadezaH kathAyA AkSepaNyA raso-niSyandA sAra iti gAdhArthaH |gtaa''kssepnnii, vikSepaNImAha-kathayitvA khasamayaM-khasiddhAntaM tataH [16..] // 11 // JanElicitatinAL ~231~
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata RSC+Sk sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama SCO kathayati parasamayaM-parasiddhAntamityeko 'bhedaH, athavA viparyAsAda-vyatyayena kathayati-parasamayaM kathayitvA | khasamayamiti dvitIyaH, mithyAsamyagvAdayorevameva bhavato dvau bhedAviti, mithyAvAdaM kathayitvA samyagvAda kathayati samyagvAdaM ca kathayitvA mithyAvAdamiti, evaM vikSipyate'nayA sanmArgAt kumArge kumArgAdvA sanmArge | zroteti vikSepaNIti gaathaakssraarthH| bhAvArthastu vRddhavivaraNAdavaseyaH, tacedam-vikkhevaNI sA cauvivahA panattA, taMjahA-sasamayaM kahettA parasamayaM kahei 1 parasamayaM kahettA sasamayaM kahei 2 micchAvAdaM kahettA sammAvAdaM kahei 3 sammAvAdaM kahettA micchAvAyaM kahei 4 tastha pubdhi sasamayaM kahettA parasamayaM kahei-sasamayaguNe dIvei parasamayadose ucadaMsei, esA paDhamA vikkhevaNI gyaa| iyANi biiyA bhannai-puci parasamayaM kahetA tasseva dose uvadaMsei, puNoM sasamayaM kahei, guNe ya se uvadaMseha, esA viiyA vikkhevaNI gyaa| iyANiM taiyA-parasamayaM kahetA tesu ceva parasamaema je bhAvA jiNappaNIehiM bhAvehiM saha viruddhA asaMtA ceva viyappiyA te pubbi kahittA dosA tesiM bhAviUNa puNo je jiNappaNIyabhAvasarisA ghuNakkharamiva 1 vikSepaNI sA caturvidhA prazatA, tadyathA-khasamaya kathayitvA pararAmayaM kathayati, parasamayaM kathayitvA khasamayaM kathayati, mithyAvAvaM kathayitvA smyvaad| | kathayati, samyagvAdaM kathayitvA mithyAvAda kathayati, tatra pUrva khasamayaM kathayitvA parasamayaM kathayati-khasamayaguNAn dIpayati parasamayadoSAn upadarzayati, eSA prathamA vikSepadI gatA / idAnI dvitIyA bhavyate-pUrva parasamayaM kathayitvA tasyaiva doSAn upadarzayati punaH khasamayaM kathayati guNAMca tasyopadarzayati, eSA dvitIyA vikSepaNI matA / idAnIM tRtIyA-parasamayaM kavayityA seveva parasamayeSu ye bhAvA jinapraNIta vaiviruddhA asanta evaM vikalpitAsAna, pUrva kathAviravA doSAsteSAmuktvA punaya jinapraNItabhAvasahazA dhuNAkSaramiva. [16..] JanEditoin ~232~
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama dazavaikA kahavi sobhaNA bhaNiyA te kahapaha, ahavA micchAvAdoNatthittaM bhannai sammAvAdo asthittaM bhaNNati, tattha pubbi kSalikAhAri-vRttiHNAhiyavAINaM diTThIo kahittA pacchA asthittapakkhavAINaM viTThIo kahei, esA tajhyA vikkhevaNI gyaa| cArakathA. da iyANiM cautthI viknevaNI, sA vi evaM ceva, NavaraM pubdhi sobhaNe kahei pacchA iyaretti, evaM vikkhivati // 111 // | AkSepasoyAraM ti gAthAbhAvArthaH / sAmpratamadhikRtakathAmeva prakArAntareNAha-yA khasamayavarjA khatkhuzabdasya vizeSa- laNyAdyA saNArthavADhatyantaM prasiddhanItyA svasiddhAntazUnyA, anyathA vidhipratiSedhadvAreNa vizvavyApakatvAt skhasamayasya dharmakathAH tadbarjA kathaiva nAsti, bhavati kathA 'lokavedasaMyuktA', lokagrahaNAdvAmAyaNAdiparigrahaH vedAstu RgvedAdaya eva, etaduktA kathetyarthaH, parasamayAnAM ca sAyazAkyAdisiddhAntAnAM ca kathA yA sA sAmAnyato doSadarzanadvAreNa vA eSA vikSepaNI nAma, vikSipyate'nayA sanmArgAt kumArge kumArgAdvA sanmArge zroteti vikSepaNI,13 tathAhi-sAmAnyata eva rAmAyaNAdikathAyAmidamapi tattvamiti bhavati sanmArgAbhimukhasya jumateH kumArgapravRttiH, doSadarzanadvAreNApyekendriyaprAyasyAho matsariNa eta iti midhyAlocaneneti gAthArthaH / asyA akathane prApte vidhimAha-yA khasamayena-khasiddhAntena karaNabhUtena pUrvamAkhyAtA-AdI kathitA tAM kSipet parasakathamapi zobhanA bhaNitAstAn kathayati, athavA mithyAvAdo nAstikyaM bhaNyate sampagvAda AstikyaM bhavyate, tatra pUrva nAstikavAvinA raTI kavayitvA 111 // pavAdAsikapakSavAdinA dRSTIH kathayati, eSA tRtIyA nikSepaNI gatA, idAnI caturthI vikSepaNI-sA'pyevameva, navaraM pUrva zobhanAna kathayati patrAditarAn ityevaM vikSipati otArAma ti. [16..] ~233~
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| maye kacidoSadarzanadvAreNa yathA'smAkamahiMsAdilakSaNo dharmaH sAGkhyAdInAmapyevaM, 'hiMsA nAma bhaveddharmoM na bhUto na bhaviSyati' ityAdivacanaprAmANyAt, kiMvasAvapariNAminyAtmani na yujyate, ekAntanityAnityayo|hiMsAyA abhAvAditi, athavA parazAsanavyAkSepAt-'supA supo bhavanti' iti saptamyarthe paJcamI, parazAsanena kathyamAnena vyAkSepe-sanmArgAbhimukhatAyAM satyAM parasya samayaM kathayati, doSadarzanadvAreNa kebalamapIti gAthArthaH / uktA vikSepaNI, adhunA saMvejanImAha-AtmaparazarIraviSayA ihaloke caiva tathA paraloke-ihaloka-| viSayA paralokaviSayA ca eSA caturvidhA khalu anantaroktena prakAreNa kathA tu saMvejanI bhavati, saMvejyatesaMvegaM grAhyate'nayA zroteti saMjanI, eSo'dhikRtagAthAkSarArthaH / bhAvArthastu vRddhavivaraNAdavaseyaH, tacedam-1 saMveyaNI kahA caumvihA, taMjahA-AyasarIrasaMveyaNI parasarIrasaMveyaNI ihaloyasaMveyaNI paraloyasaMveyaNI, tattha AyasarIrasaMveyaNI jahA jameyaM amhacayaM sarIrayaM evaM sukkasoNiyamaMsavasAmedamajaviNhArucammakesaromaNadaMtaaMtAdisaMghAyaNiphaNNattaNeNa muttapurIsabhAyaNattaNeNa ya asuitti kahemANo soyArassa saMvegaM uppAei, esA AyasarIrasaMveyaNI, evaM parasarIrasaMveyaNIvi parasarIraM erisaM ceva asuI, ahavA parassa sarIraM saMvejanI kathA caturvidhA, tapathA-AtmazarIrasaMvejanI parazarIrasaMvejanI ihalokasaMvejanI paralokasaMvaijanI, tatrAmazarIrasaMvaijanI yathA yadetadasmadIyaM | zarIrakamevaM zukazoNitamAMsavasAmedomajAsthimAyucarmakezaromanakhadantAnAdisaMghAtaniSpannatvena mUtrapurISabhAjanatvena cAcIti kathayan zrotuH saMvegamutpAdayati, eSA|''tmazarIrasaMvebanI, evaM parazArIrasaMvejanyapi parazarIramIdazamevAzuci, athavA parasya zarIra ACCOAC dIpa anukrama [16..] * F%25 ~234~
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAka ||11..|| kSullikAcArakathA. AkSepaNyAdyA dharmakathA: dIpa anukrama dazavakAvaNNemANo soyArassa saMvegamuppAei, parasarIrasaMveyaNI gayA, iyANiM ihaloyasaMveyaNI-jahA sabvameyaM mANusa- hAri-vRttiH ttaNaM asAramadhuvaM kadalIghaMbhasamArNa erisaM kahaM kahemANo dhammakahI soyArassa saMbegamuppAei, esA iha- // 112 // loyasaMveyaNI gayA, iyANi paraloyasaMveyaNI jahA devAvi issAvisAyamayakohalohAiehiM dukkhehiM abhibhUyA |kimaMga puNa tiriyanArayA, eyArisaM kahaM kahemANo dhammakahI soyArassa saMvegamuppAei, esA paraloyasaMveyaNI gayatti gAthAbhAvArthaH / sAmprataM zubhakarmodayAzubhakarmakSayaphalakathanataH saMvejanIrasamAha-vIryavekriyarddhi' tapAsAmodbhavA AkAzagamanajaGghAcAraNAdivIryavaikriyanirmANalakSaNA 'jJAnacaraNadarzanAnAM tatharDi' tatra jJAnaddhiH 'pabhU NaM bhaMte ! codasapubvI ghaDAo ghaDasahassaM paDAo paDasahassaM viuvittae ?, haMtA pahU viuvittae' tahA-"jaM annANI kamma khavei yahuyAhiM vAsakoDIhiM / taM NANI tihiM gutto khavei UsAsamitteNaM // 1 // " ityAdi, tathA caraNaddhiH nAstyasAdhyaM nAma caraNasya, tadvanto hi devairapi pUjyanta i varNavan zrotuH saMvegamutpAdayati, parazarIrasaMvejanI gatA, idAnImihalokasaMvaijanI-yathA sarvametat mAnuSamasAramadhuvaM kadalIsAmbhasamAnamIdazI kathA kathayan dharmakathI zrotuH saMvegamutpAdayati, eSA ihalokasaMvejanI batA, idAnI paralokasaMbejanI, yathA devA api yA viSAdamadakoSalomAdibhiHsairabhibhUtA *kimA punaH viyanArakA, iMdazI kathA kathayan dharmakathI zrotuH saMvegamutpAdayati, eSA paralokasabaijanI gateti. 2 prabhurbhadanta ! caturdazapUrvI pAt ghaTasa kApaTAt paTasahavaM vikaSituM / , hanta prabhurvinituM. 3 yadajJAnI karma kSapayati baTukAbhi koTIbhiH / tad jJAnI timabhitaH kSapayatyucchrAsamAtreNa // 1 // [16..] CCC // 112 // JaEkani ~235~
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata 1-25 kara sUtrAMka % ||11..|| dIpa anukrama tyAdi, darzanarddhi: prazamAdirUpA, tathA-"sammariTThI jIvo vimANavaNa baMdhae AuM / jaivi Na sammatta-11 jado ahava Na baddhAuo pubbi // 1 // " ityAdi, upadizyate-kathyate khalu yatra prakrame kathAyAH saMvejanyA raso niSyanda eSa iti gAthArthaH / uktA saMvejanI, nirvedanImAha-pApAnAM karmaNAM cauryAdikRtAnAmazubhavi pAka:-dAruNapariNAmaH kathyate yatra-yasyAM kathAyAmiha ca paraba ca loke-ihaloke kRtAni karmANi ihaloka mAevodIryante iti, anena caturbhagikAmAha, kathA tu nivedanI nAma, nirvedyate bhavAdanayA zroteti nirvedanI rAeSa gAthAkSarArthaH / bhAvArthastu vRddhavivaraNAdavaseyaH, tacedam-iyANi nizveyaNI, sA thaubdhihA, taMjahA ihaloe ducipaNA kammA ihaloe ceva duhavivAgasaMjuttA bhavantitti, jahA corANaM pAradAriyANaM evamAi|| pAesA paDhamA nibveyaNI, iyANiM piiyA, ihaloe duciNNA kammA paraloe duhavivAgasaMjuttA bhavanti, kahaM ?, jahA neraiyANaM annammi bhave kayaM karma nirayabhave phalaM dei, esA biiyA nibveyaNI gayA, iyANI taiyA, paraloe ducipaNA kammA ihaloe duhavivAgasaMjuttA bhavaMti, kahaM ?, jahA bAlappabhitimeva aMtakulesu uppannA 1 samyagdamijAvo vimAnavajaina yanAvyAyuH / yadi naiva yakasamyaktvo'thavA na pUrva badAyuSkaH // 1 // 26dAnI nivedanI, sA caturvidhA, tayathA--- khoke dudhIrNAni kamAgi ihaloka zuva duHkhavipAkasayuktAni bhavantIti, yathA caurANI pAradArikANA evamAyeSA prathamA niranI, idAnI dvitIyA -ihaloka dumbINAni karmANi paraloke duHkhavipAkasaMyulAni bhavanti, kathaM ?, yathA nairavikairanyasmin bhaye kRtaM karma nirayabhave phalaM dadAti, eSA dvitIyA nivedanI gatA, pAnI tRtIyA, paraloke dudhIrNAgi kamANi ihaloke duHkhavipAkasaMyuktAni bhavanti, kaya !, yathA yAsyApramatyevAntakuleSarapannAH [16..] ~236~
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama dazavaikA khayakoDhAdIhiM rogehiM dArideNa ya abhibhUyA dIsanti, esA taiyA NiveyaNI, iyANiM cautthI NibveyaNI, 3 kSullikAhAri-vRttiHparaloe duciNNA kammA paraloe ceva duhavivAgasaMjuttA bhavaMti, kahaM ?, jahA puliMba dudhiNehiM kammahiM jIvAcArakathA0 saMDAsatuMDehiM pakkhIhiM uvavajati, taoteNarayapAuggANi kammANi asaMpuNNANi tANi tAe jAtIe pUriti, aakssep||113|| dipUriUNa narayabhave vedenti, esA cautthA nibveyaNI gayA, evaM ihalogo paralogo vA paNNavayaM paDaca bhavai, NyAdyA tattha pannavayassa maNussabhavo ihalogo avasesAo tiNivi gaIo paralogotti gAthAbhAvArthaH // idAnI-dharmakathAH kAmasyA eva rasamAha-stokamapi pramAdakRtam-alpamapi pramAdajanitaM karma-vedanIyAdi 'sAhijaI 'tti kathyate| yatra niyamAt-niyamena, kiMviziSTamityAha-prabhUtAzubhapariNAma bahutIvraphalamityatheM, yathA yazodharAdI-18 nAmiti kathAyA nidinyA rasaH-eSa niSyanda iti gAthArthaH saMkSepataH / saMveganirvedanibandhanamAha-sidvizca devalokaH sukulotpattizca bhavati saMvegA, etatparUpaNaM, saMvegahetutvAditi bhAvaH, evaM narakastiryagyoniH | |kumAnuSatvaM ca nirveda iti gAthArthaH / AsAM kathAnAM yA yasya kathanIyetyetadAha-vinayena carati vainayika: 1kSayakuSTAdimau rogairiNa cAbhibhUtA zyante, eSA tRtIyA nivedanI, idAnI caturthI nidanI-paraloke dudhIrNAni karmANi paraloka epa duHsavi. pAkayukAni bhavanti, kathe !, yathA pUrva dudhIrNaiH karmabhijAyAH saMbaMzatuNDeSu pakSiSu utpadyante, tataste narakamAyogyANi karmANi asaMpUrNAni tAni tarUyA jAtI pUra| santi, pUravitvA narakama bedayanti, eSA caturthI nidanI gatA, evaM ihaloka paraloko pA prazAparka pratIla bhavati, tatra prajJApakasya manuSyabhava ihalokaH avaze- // 113 // pAsilo'pi gatayaH paraloka iti. [16..] --- ~237~
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: C prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama 454545%-500-6054%95%-545 ziSyastasmai prathamatayA-Adikadhanena kathA tu AkSepaNI uktalakSaNA kathayitavyA, tataH khasamayagRhItAtheM sati tasmin kathayed vikSepaNI-uktalakSaNAmeva pazcAditi gothArthaH / kimityetadevamityAha-AkSepaNyA kathayA AkSiptA:-AvarjitA AkSepaNyAkSiptA ye jIvAste labhante samyaktvam, tathA AvarjanaM zubhabhAvasya mithyAtvamohanIyakSayopazamopAyatvAt, vikSepaNyAM bhAjya-samyaktvaM kadAcillabhante kadAcinneti tacchvaNAttathAvidhapariNAmabhAvAt, gADhataraM vA mithyAtvaM, jaDamaleH parasamayadoSAnavabodhAnnindAkariNa ete na draSTaNyA ityabhinivezeneti gAthArthaH // uktA dharmakathA, sAmprataM mizrAmAha dhammo attho kAmo uvaissai jattha suttakambesuM / loge vee samaye sA u kahA mIsiyA NAma / / 206 / / ithikahA bhattakahA rAyakahA corajaNavavakahA ya / naDanahajalamuDiyakahA u esA bhave vikahA // 207 / / eyA va kahAo pannavagaparUvarga samAsajja / akahA kahA va vikahA havija purisaMtaraM pappa / / 208 // micchattaM yanto jaM annANI kahaM parikahei / liMgastho va gihI vA sA akahA desiyA samae / 209 // tavasaMjamaguNadhArI jaM caraNasthA kahiti sambhAvaM / sabajagajIvahiyaM sA u kahA desiyA samae / / 210 / / jo saMjao pamatto rAgaddosavasagao parikahei / sA u vikahA pakyaNe paNNatA dhIrapurisehiM // 211 / / siMgArarasuttaiyA mohakuviyaphuphugA sahAsiti / je suNamANassa kahaM samaNeNa Na sA phaheyavyA // 212 // samaNeNa kaheyabbA tabaniyamakahA virAgasaMjuttA / jaM soUNa maNuraso baccai saMveganivveyaM // 213 // astha C [16..] CCCECASSS ~238~
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [214], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata dazakA0 hAri-vRttiH sUtrAka ||11..|| // 114 // dIpa anukrama 55555555 mahatIvi kahA aparikilesabahulA kahevavyA / haMdi mahayA caDagarataNeNa asthaM kahA haNai / / 214 // khetaM kAlaM purisaM 3 kSullikAsAmatvaM cappaNo viyANettA / samaNeNa u aNavajA pagayaMmi kahA kaheyanyA / / 215 / / taiyajjhayaNanijuttI samantA / / / cArakathA vyAkhyA-dharma:-pravRtyAdirUpaH arthoM-vidyAdiH kAma:-icchAdiH upadizyate-kathyate yatra 'sUtrakAvyeSu' sU- mizrakathA treSu kAvyeSu ca-tallakSaNavatsu, ketyata Aha-loke-rAmAyaNAdiSu vede-yajJakriyAdiSu samaye-taraGgavatyAdiSukathA'ka. sA punaH kathA 'mizrA' mizrAnAma, saMkIrNapuruSArthAbhidhAnAt iti gAthArthaH / uktA mizrakathA, tadabhidhAnAcatu-dhAvikathArSiyA katheti / sAmprataM kathAvipakSabhUtAM tyAjyAM vikathAmAha, ajJAtakharUpAyAstyAgAsaMbhavAditi-strIkathA- kharUpaM ca evaMbhUtA draviDA ityAdilakSaNA bhaktakathA sundara zAlyodana ityAdirUpA rAjakathA amukaH zobhana ityAdilakSaNA caurajanapadakathA ca gRhIto'dya cauraH sa itthaM kadarthitaH tathA ramyo madhyadeza ityAdirUpA naTanartakajallamuSTikakathA ca eSA bhavedvikathA prekSaNIyakAnAM naTo ramaNIyaH yadvA nartakaH yadvA jallaH, jallo nAma dharanAkhelakA muSTiko mallA, ityAdilakSaNA vikathA, kathAlakSaNavirahAditi gAthArthaH / uktA vikathA, idAnIM|| prajJApakApekSayA''sAM prAdhAnyamAha-etA evoktalakSaNA: kathAH prajJApayatIti prajJApakaH prajJApakazvAsI prarUpakazceti vigrahastamavavodhakamarUpakaM na tu gharabhramaNakalpaM yato na kiJcidavagamyata ityarthaH samAzritya-prApya kimityAha-'akathA' vakSyamANalakSaNA kathA coktakharUpA vikathA coktakharUpaica bhavati, puruSAntaraM-zrItRlakSaNaM prApya-AsAdya, sAdhvasAdhvAzayavaicitryAt samyakazrutAdivat, anye tu prajJAparka-mUlakartAraM prarU 1-% 25A5 [16..] JamEducatch ~239~
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11...|| niyukti: [214], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] parka-tatkRtasyAkhyAtAramiti vyAcakSate, na caitadatizobhanaM, 'papaNavayaparUvage samAsajja'tti pAThaprasaGgAditi gAdhArthaH / idAnImakathAlakSaNamAha-mithyAtvamiti-mithyAtvamohanIyaM karma vedayan vipAkena yAM kAzcidajJAnI kathAM kathayati, ajJAnistvaM cAsya midhyAdRSTitvAdeva, yavaM nArtho'jJAnigrahaNena mithyAtvavedakasyAjJAnittvAvyabhicArAditi ceda, na, pradezAnubhavavedakena samyagdRSTinA vyabhicArAditi, kiMviziSTo'sAvityAha-liGgastho vA' dravyamabrajito'GgAramardakAdiH 'gRhI vA' yaH kazciditara eva 'sA' evaM prarUpakaprayuktalAyuktyA zrotaryapi prajJApakatulyapariNAmanivandhanA akathA dezitA samaye, tataH prativiziSTakathAphalAbhAvA-13 | diti gAthArthaH // ava prakrame kathAmAha-tapAsaMyamaguNAn dhArayanti tacchIlAzceti tapAsaMyamaguNadhAriNaH 4AyAM kAzcama caraNaratA:-caraNapratibaddhA na svanyatra nidAnAdinA kathayanti sadbhAva-paramArtha, kiMviziSTami tyAha-sarvajagajjIvahitaM, natu vyavahArataH katipayasattvahitamityarthaH, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAt, saiva kathA nizcayato dezitA samaye, nirjarAkhyakhaphalasAdhanAtkartRNAM otaNAmapi ceta kuzalapariNAmanivandhanA ka-1 sAthaiva, no cedrAjyeti gaathaarthH|| ihaiva vikathAmAha-yaH saMyataH pramasa:-kaSAyAdinA pramAdena rAgadveSavazaM gataH san | lAna tu madhyasthaH parikathayati kizcit sA tu vikathA pravacane-sA punarvikathA siddhAnte majJaptA dhIrapuruSaH-tIka rAdibhiH, tathAvidhapariNAmanivandhanatvAt kartRzrotroriti, zrotRpariNAmabhede tu taM prati kathAntarameva, evaM savitra bhAvanA kAryeti gAdhAH / sAmprataM zramaNena yathAvidhAna kAryA tathAvidhAmAha-zRGgArarasena-manmathadI-18 ~240~
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka -], mUlaM [-]/gAthA ||1|| niyukti : 214], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ** * dazavaikA pakena uttejitA-adhikaM dIpitA, ketyAha-moha eva-cAritramohanIyakarmodayasamutthAtmapariNAmarUpaH kupita- kSullikAhAri-vRttiH phuphukA-ghaTitakukulA 'hasahasiMtitti jAjvalyamAnA jAyata iti vAkyazeSaH, yAM zRNvataH kathAM mohodayo cArakathA. jAyata ityarthaH, zramaNena-sAdhunA na sA kathayitavyA, akuzalabhAvanibandhanatvAditi gaathaarthH| yatpakArA kthaadi||115|| kathanIyA tatprakArAmAha-zramaNena kathayitavyA, kiMviziSTetyAha-taponiyamakathA' anazanAdipaJcAzravavira- svarUpaM maNAdirUpA, sA'pi virAgasaMyuktA na nidAnAdinA rAgAdisaMgatA, ata evAha-yAM kathAM zrutvA manuSyAzrotA brajati-gacchati 'saMveyaNibveda ti saMvegaM niveMdaM ceti gAthArthaH / kathAkathanavidhimAha-mahAApi kathA apariklezabahulA kathayitavyA, nAtivistarakathanena pariklezaH kArya ityarthaH, kimityevamityata Aha-hadIdI'tyupadarzane mahatA caDakaratvena-atiprapaJcakathanenetyarthaH kimityAha-artha kathA hanti-bhAvArtha nAzayatIti gAthArthaH / vidhizeSamAha-kSetraM-bhautAdibhAvitaM kAlaM-kSIyamANAdilakSaNaM puruSa-pAriNAmikAdirUpaM sAmadhye cAtmano jJAtvA prakRte vastunIti yogaH zramaNena tvanavadyA-pApAnuvandharahitA kathA kathayitavyA, nAnyeti gAdhArthaH / uktA kathA, tadabhidhAnAdgato nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarce: pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyam , tacedam // 115 // saMjame suTriappANaM, vippamukkANa tAiNaM / tesimeyamaNAipaNaM, niggaMthANa mahesiNaM * *5*80+% ~241~
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1/gAthA ||1-10|| niyukti : 214...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-10|| dIpa anukrama [17-26] // 1 // uddesithaM kIyagaDaM, niyAgamabhihaDANi ya / rAibhatte siNANe ya, gaMdhamalle ya vIpaNe // 2 // saMnihI gihimatte ya, rAyapiMDe kimicchae / saMvAhaNA daMtapahoyaNA ya saMpucchaNA dehapaloyaNA ya // 3 // aTThAvae ya nAlIe, chattassa ya dhAraNahAe / tegicchaM pAhaNA pAe, samAraMbhaM ca joinno||4|| sijjAyarapiMDaM ca, AsaMdIpaliyaMkae / gihataranisijjA ya, gAyassuvvadRNANi ya // 5 // gihiNo veAvaDiyaM, jA ya AjIvavattiyA / tattAnivvuDabhoittaM, AurassaraNANi y|| 6 // mUlae siMgabere ya, ucchakhaMDe anivvuDe / kaMde mUle ya saJcitte, phale bIe ya Amae // 7 // sovaccale siMdhave loNe, romAloNe ya Amae / sAmudde paMsukhAre ya, kAlAloNe ya Amae // 8 // dhuvaNe tti vamaNe ya, vatthIkamma vireyaNe / aMjaNe daMtavaNe ya, gAyAbbhaMgavibhUsaNe // 9 // savvameyamaNAinnaM, niggaMthANa mahesiNaM / saMjamaMmi a juttANaM, lahabhUyavihAriNaM // 10 // | anAcarita' vastUnAM svarupa-kathanaM ~242~
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1/gAthA ||1-10|| niyukti : 214...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-10|| % 8 dazavaikA0 asya vyAkhyA-iha saMhitAdikramaH kSuNNaH, bhAvArthastvayam-'saMyameM dumapuSpikAvyAvarNitasvarUpe zobha-3 kSullikAhAri-vRttiH lAnena prakAreNa AgamanIlyA sthita AtmA yeSAM te susthitAtmAnasteSAM, ta eva vizeSyante-vividham- anekaiHcArakathA. prakAraiH prakarSeNa-bhAvasAraM muktA-parityaktAH bAhyAbhyantareNa grandheneti vipramuktAsteSAM, ta eva vizeSyante-trA- anaaciirnn||116|| yante AtmAnaM paramubhayaM ceti trAtAraH, AtmAnaM pratyekabuddhAH paraM tIrthakarAH, khatastIrNakhAd, ubhayaM sthavirA| kharUpaM [iti, teSAmida-vakSyamANalakSaNaM anAcaritam-akalpyaM, keSAmityAha-nirmenthAnAM' sAdhUnAmityabhidhAna metat, mahAntazca te RSayazca maharSayo yataya ityarthaH, athavA mahAntaM eSituM zIlaM yeSAM te mahaSiNasteSAM, iha / zAca pUrvapUrvabhAva eva uttarottarabhAvo niyamito hetuhetumadbhAvena veditavyaH, yata eva saMyame susthitAtmAno'ta eva vipramuktAH, saMyamasusthitAtmanivandhanatvAdvipramukteH, evaM zeSeSvapi bhAvanIyaM, anye tu pazcAnupULa hetu hetumadbhAvamitdhaM varNayanti-yata eva maharSayo'ta eva nirgrandhA, evaM zeSeSvapi draSTavyamiti sUtrArthaH / / sAsamprataM yadanAcaritaM tadAha-'uddesiya'ti uddezanaM sAdhyAdyAzritya dAnArambhasyetyuddezaH tatra bhavamoddezikaM 1,4 *krayaNaM-krItaM, bhAve niSThApratyayaH, sAdhvAdinimittamiti gamyate. tena kRtaM-nivartitaM krItakRtaM 2, 'niyAga-14 mityAmantritasya piNDasya grahaNaM nityaM na tvanAmazritasya 3, 'abhihaDANi yatti khagrAmAdeH sAdhunimittamabhimukhamAnIsamabhyAhRtaM, bahuvacanaM khagrAmaparagrAmanizIthAdibhedakhyApanArya4, tathA rAtribhaktaM rAtribhojanaM divasagRhItadivasabhuktAdicaturbhaGgalakSaNaM 5, 'svAnaM ca dezasarvabhedabhinnaM, dezasnAnamadhiSThAnazaucAtirekeNA // 116 // dIpa anukrama [17-26] -% -5 JanEchain ~243~
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1/gAthA ||1-10|| niyukti : 214...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-10|| dIpa kSipakSmamakSAlanamapi, sarvanAnaM tu pratItaM 6, tathA 'gandhamAlyavyajanaM ca gandhagrahaNAtkoSTapuTAdiparigrahaH mAlyagrahaNAca prathitaveSTitAdermAlyasya vIjanaM tAlavRntAdinA dharma eva, 78-9 idamanAcaritaM, doSAzcaudezikAdiSvArambhapravartanAdayaH svadhiyA'vagantavyA iti sUtrArthaH // idaM cAnAcaritamityAha-'saMnihitti sUtram, asya vyAkhyA-saMnidhIyate'nayA''smA durgatAviti saMnidhiH-ghRtaguDAdInAM saMcayakriyA 10, 'gRhimA' grahasthabhAjanaM ca 11, sathA 'rAjapiNDoM pAhAraH, kaH kimicchatItyevaM yo dIyate sa kimicchakA, rAjapiNDo'nyo vA sAmAnyena 12, tathA 'saMbAdhanam asthimAMsatvagromasukhatayA caturvidhaM mardanaM 13, 'dantapradhAvanaM' cAGgulyAdinA kSAlanaM 14, tathA 'saMpraznaH' sAvadyo gRhasthaviSayaH, rADhAthai kIDazo vA'hamityAdirUpaH 15, dehapralokanaM ca' AdarzAdAvanAcaritam 16, doSAzca saMnidhiprabhRtiSu parigrahaprANAtipAtAdayaH svadhiyaiva bhAvAcyA iti suutraarthH|| kiMca-'aTThAvae ye sUtram, asya vyAkhyA-aSTApadaM ceti, 'aSTApadaM ghUtam , artha|pavaM vA-gRhasthamadhikRtya nItyAdiviSayamanAcaritaM 17, tathA 'nAlikA ceti yUtavizeSalakSaNA, yatra mA bhUskalayA'nyathA pAzakapAtanamiti nalikayA pAtyanta iti, iyaM cAnAcaritA 18, aSTApadena sAmAnyato mayUtagrahaNe satyapyabhinivezanibandhanatvena nAlikAyAH prAdhAnyakhyApanArtha bhedena upAdAnam, arthapadamevo tArthaM tadityanye abhidadhati, asmin pakSe sakaladyUtopalakSaNArtha mAlikAgrahaNam, aSTApadayUtavizeSapakSe cobhayoriti / tathA 'chatrasya ca lokaprasiddhasya dhAraNamAtmAnaM paraM vA pratyana_yeti, AgADhaglAnAbAla anukrama [17-26] OMOMOM ~244~
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 1-10|| dIpa anukrama [17-26] :+|bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1-10|| niryuktiH [214...], bhASyaM [4 ...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[42] mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dasavaikA 0 hAri-vRttiH // 117 // Education kSullikAcArakathA0 rNasva* svanaM muktvA'nAcaritaM, prAkRtazailyA cAtrAnukhAralopo'kAranakAralopau ca draSTavyau, tathAzrutiprAmANyAditi 19, tathA 'tegicchati, cikitsAyA bhAvazcaikitsyaM vyAdhipratikriyArUpamanAcaritaM 20, tathopAnahI pAdayoranAcarite, pAdayoriti sAbhiprAyakaM, na svApatkalpaparihArArthamupagrahadhAraNena 21, tathA 'samArambhava' : anAcIsamArambhaNaM ca 'jyotiSaH' agnestadanAcaritamiti 22, doSA aSTApadAdInAM kSuNNA eveti sUtrArthaH // 4 // kiMca- 'sajjAyara' sUtram, asya vyAkhyA - zayyAtarapiNDazcAnAcaritaH, zayyA vasatistayA tarati saMsAramiti zayyAtaraH- sAdhuvasatidAtA, tatpiNDaH 23, tathA AsandakaparyaGkI anAcaritau, etau ca lokaprasiddhAveva 24-25, tathA gRhAntaraniSayA anAcaritA, gRhameva gRhAntaraM gRhayorvA apAntarAlaM tatropavezanam, cazabdAspATakAdiparigrahaH 26, tathA gAtrasya kAyasyodvartanAni cAnAcaritAni, udvartanAni-paGkApanayanalakSaNAni, cazabdAdanyasaMskAraparigrahaH 27, iti sUtrArthaH // 5 // tathA--'gihiNotti sUtram, asya vyAkhyA--'gR hiNo' gRhasthasya 'vaiyAvRttyaM'' vyAvRttabhAvo vaiyAvRttyaM, gRhasthaM pratyannAdisaMpAdanamityarthaH, etadanAcaritamiti 28, tathA ca 'AjIvavRttitA' jAtikulagaNakarmazilpAnAmAjIvanam AjIvastena vRttistadbhAva AjIvavRttitA-jAtyAdyAjIvanenAtmapAlanetyarthaH, iyaM cAnAcaritA 29 tathA 'taptAnirvRtabhojitvam' tasaM ca tadanirvRtaM ca-atridaNDodvRttaM ceti vigrahaH, udakamiti vizeSaNAnyathAnupapattyA gamyate, tadbhojitvaM-mizrasacitodakabhojitvam ityarthaH, idaM cAnAcaritam 30, tathA 'AturasmaraNAni ca kSudhAyAturANAM pUrvopabhuktasma Forane & Personal Use City ~245~ // 117 // by dig
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1/gAthA ||1-10|| niyukti : 214...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-10|| dIpa anukrama [17-26] raNAni ca anAcaritAni, AturazaraNAni vA-doSAturAzrayadAnAni 31, iti suutraarthH||6|| kiMca-mUlae'tti sUtram , asya vyAkhyA-mUlako lokapratItaH, 'zRGgaveraM ca Ardrakam ca tathA 'ikSukhaNDaM ca lokapratItam , anirvRtagrahaNaM sarvatrAbhisaMbadhyate, anirghatam-apariNatamanAcaritamiti, ikSukharDa cApariNataM dviparvAntaMbha yadvartate 32-33-34, tathA 'kando' bajrakandAdiH 35, 'mUlaM ca saddAmUlAdi, sacittamanAcaritam 36, tathA| 'phalaM' apuSyAdi 37, 'bIjaM ca tilAdi 38, "AmakaM sacittamanAcaritamiti suutraarthH|| 7 // kiMca -'socaJcale'tti sUtram , asya vyAkhyA-sauvarcalaM 39, saindhavaM 40, 'lavaNaM ca' sAMbharilavaNaM 41, rumAlavaNaM 6ca 42, Amakamiti sacittamanAcaritam , sAmudra-samudralavaNameva 43, 'pAMzukSAraca' USaralavaNaM 44, 'kRSNa-18 lavaNaM ca' saindhavalavaNaparvataikadezajam 45, AmakamanAcaritamiti sUtrArthaH // 8 // kiM ca-'dhUvaNe'tti | sUtram, asya vyAkhyA-dhUpanamityAtmavatrAderanAcaritam, prAkRtazelyA anAgatavyAdhinivRttaye dhUmapAna4|mityanye vyAcakSate 46, vamanaM madanaphalAdinA 47, vastikarma puTakenAdhiSThAne snehadAnaM 48, virecanaM da-13 nyAdinA 49, tathA aJjanaM rasAJjanAdinA 50, dantakASThaM ca pratItaM 51, tathA gAtrAbhyaGgastailAdinA 52, vibhUSaNaM gAtrANAmeva 53, iti suutraarthH||9|| kriyAsUtramAha-'sabameyaM ti sUtram, asya vyAkhyA-sarva6|metad-auddezikAdi yadanantaramuktamidamanAcaritaM, keSAmityAha-nirgrandhAnAM maharSINAM sAdhUnAmityarthaH, ta8 eva vizeSyante-saMyame, cazabdAttapasi, yuktAnAm-abhiyuktAnAM 'laghubhUtavihAriNAM laghubhUto-cAyuH, ta ~246~
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/gAthA ||11-15|| niyukti : [214...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata dazavaikA hAri-vRttiH kSulikAcArakathA. sAdhusvarUpaM sUtrAMka // 118 // ||11-15|| yA tazca vAyubhUto'pratibaddhatayA vihAro yeSAM te laghubhUtavihAriNasteSAM, nigamanakriyApadametaditi sUtrArthaH // 10 // kimityanAcaritaM ?, yatasta evaMbhUtA bhavantItyAha paMcAsavapariSaNAyA, tiguttA chasu saMjayA / paMcaniggahaNA dhIrA, niggaMthA ujjudaMsiNo // 11 // AyAvayaMti gimhesu, hemaMtesu avAuDA / vAsAsu paDisaMlINA, saM. jayA susamAhiyA // 12 // parIsahariUdaMtA, dhUamohA jiiNdiyaa| savvadukkhappahINaTrA, pakkamaMti mahesiNo // 13 // dukkarAI karittANaM, dussahAI sahettu ya / keistha devaloesu, kei sijjhaMti nIrayA // 14 // khavittA puvvakammAI, saMjameNa taveNa ya / siddhimaggamaNuppattA, tAiNo pariNivvuDa // 15 // tti bemi| gAthA pN031||ii khuDDi yAyArakahajjhayaNaM taiyaM // 3 // 'paJcAzravA' hiMsAdayaH 'parijJAtA dvividhayA parijJayA-jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca pari-samantAjjJAtA yaiste pazcAzravaparijJAtAH, AhitAnyAderAkRtigaNatvAnna niSThAyAH pUrvanipAta iti samAso yukta eva, parijJAtapazcAzravA iti vA, yata eva caivaMbhUtA ata eva 'triguptA' manovAkAyaguptibhiH guptA / 'SaTsu saMyatA dIpa anukrama [27-31] / / 118 // JEScannCE atha sAdhutva-svarupasya kathanaM kriyate ~247~
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/ gAthA ||11-15|| niyukti: [214...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11 HERE -15|| SaTsu jIvanikAyeSu pRthivyAdiSu sAmastyena yatAH, 'paJcanigrahaNA' iti nigRhNantIti nigrahaNAH kartarima lyuT pazcAnAM nigrahaNAH pazcanigrahaNAH, pazcAnAmitIndriyANAM, 'dhIrA' buddhimantaH sthirAvA, 'nirgranthAH' sAdhavA, 'Rjudarzina' iti RjurmokSaM prati RjutvAtsaMyamastaM pazyantyupAdeyatayeti RjudarzinaH-saMyamapratibaddhAH iti sUtrArthaH // 11 // te ca RjudarzinaH kAlamadhikRtya yathAzaktayetatkurvanti-'AyAvayaMti'tti sUtram , asya vyAkhyA-'AtApayanti-UrdhvasthAnAdinA AtApanAM kurvanti 'grISmeSu' uSNakAleSu, tathA hemanteSu' zItakAleSu 'amAvRtA' iti prAvaraNarahitAstiSThanti, tathA 'varSAsu' varSAkAleSu 'saMlInA' ityekAzrayasthA bhavanti 'saMyatA' sAdhavaH 'susamAhitA' jJAnAdiSu yatnaparAH, grISmAdiSu bahuvacanaM prativarSakaraNajJApanArthamiti sUtrArthaH / / 12 // 'parIsaha si sUtram , asya vyAkhyA-mArgAcyavananirjarAtha pariSoDhavyAH parISahA:-kSutpipAsAdayAta eva ripavastattulyadharmasvAtparISaharipavaste dAntA-upazamaM nItA yaiste parISaharipudAntAH, samAsaH pUrvavat, na prAkRte pUrvAparapadaniyamavyavasthA 'nANavimalajohAga miti yathA, tathA 'dhutamohA' |vikSiptamohA ityarthaH, mohA-ajJAnaM, tathA jitendriyAH zabdAdiSu rAgadveSarahitA ityarthaH, ta evaMbhUtAH 'sa-13 baduHkhaprakSayAthai zArIramAnasAzeSaduHkhaprakSayanimittaM 'prakrAmanti' pravartante, kiMbhUtAH ?-'maharSayaH' sAdhava iti suutraarthH|| 13 // idAnImeteSAM phalamAha-dukkarAIti sUtram, asya vyAkhyA-evaM duSkarANi kRtvauddezikAdityAgAdIni tathA duHsahAni sahittvA''tApanAdIni kecana tantra 'devalokeSu' saudharmAdiSu, gacchantIti 25251 dIpa anukrama [27-31] ~248~
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-]/gAthA ||11-15|| niyukti : 214...], bhASyaM [4...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka sAdhusva ||11 dazavakA. vaakyshessH| tathA kecana siddhyanti, tenaiva bhavena siddhi prApnuvanti / vartamAnanirdezaH sUtrasya trikAlavi- kSullikAhAri-vRttiH dApayatvajJApanArthaH / 'nIrajaskA' ityaSTavidhakarmavipramuktAH, na tvekendriyA iva karmayuktA eveti satrArthaH // 14 ||caarkthaa. ye'pi caivaMvidhAnuSThAnato devalokeSu gacchanti te'pi tatazcyutA AryadezeSu sukule janmAvApya zIghra si|| 119 // yanyetadAha-khavitta'tti sUtram, asya vyAkhyA-te devalokacyutAH kSapayitvA pUrvakarmANi sAvazeSANi,8 kenetyAha-saMyamena' uktalakSaNena tapasA ca, evaM pravAheNa 'siddhimArga' samyagdarzanAdilakSaNamanuprAptAH sa-1 ntakhAtAra AtmAdInAM parinirvAnti' sarvathA siddhi prAmuvanti, anye tu paThanti-parinivvuDatti, tatrApi prAkRtazailyA chAndasatvAcAyameva pATho jyAyAn, iti adhImIti pUrvavaditi sUtrArthaH / ukto'nugamaH, sAsamprataM nayA, te ca pUrvavadraSTavyAH / iti vyAkhyAtaM kSullakAcArakathAdhyayanam // 3 // -15|| dIpa anukrama [27-31] RECECANCESAX iti zrIdazavakAlike haribhadramUrikRtaTIkAyAM tRtIyamadhyayanam // 3 // // 119 // Jamachannel adhyayanaM -3- parisamApta ~249~
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [32] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [- ], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryukti: [ 215], bhASyaM [5] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Jar Education e // atha caturthAdhyayanam // suaM me AusaMtegaM bhagavayA evamakkhAyaM iha khalu chajjIvaNiyAnAmajjhayaNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNa kAsaveNaM paveiyA suakkhAyA supannattA seaM me ahijiuM ajjhayaNaM dhammapannattI // ( sU0 1 ) vyAkhyAtaM kSullikAcArakathAdhyayanamidAnIM SaDjIvanikAyAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH - ihAnantarAdhyayane 'sAdhunA dhRtirAcAre kAryA na tvanAcAre, ayameva cAtmasaMyamopAya' ityuktam, iha punaH sa AcAraH SaDjIvanikAyagocaraH prAya ityetaducyate, uktaM ca- "chasuM jIvanikAesu, je buhe saMjaya sayA / se ceva hoi viNNee, paramattheNa saMjaya // 1 // ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, Aha ca bhASyakAraHjIvAhAro bhaNNai AyAro teNimaM tu AyAvaM / chajjIvaNijjhayaNaM tassa'higArA ime hoti // bhASyam // 215 // vyAkhyA jIvAdhAro bhaNyata AcAraH, tatparijJAnapAlanadvAreNeti bhAvaH, yenaitadevaM tenedam 'AyAtam' 1 SaTsu jIvanikAyeSu yo budhaH saMyataH sdaa| sa eva bhavati vijJeyaH paramArthena saMyataH // 1 // Forte & Personal Use City adhyayanaM -4- " SaDjIvanikAya" Arabhyate ~ 250~ 1.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [215], bhASyaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dazavaikA hAri-vRttiH // 12 // [1] SESEARESIDERE avasaraprApta, kiM tadityAha-SaDjIvanikAdhyayanam , atrAntare anuyogadvAropanyAsAvasaraH, tathA cAhatasya' SaDjIvanikAdhyayanasyArthAdhikArAH 'ete bhavanti' vakSyamANalakSaNA iti gaathaarthH|| tAnAha nikAyA0 jIvAjIvAhigamo parittadhammo taheva jayaNA ya / jabaeso dhammaphalaM chajjIvaNiyAi ahigArA // 216 // ekapaTyovyAkhyA-jIvAjIvAbhigamoM' jIvAjIvakharUpamabhigamyate'sminnityabhigama itikRskhA, kharUpe ca satyabhi-nipAH gamyata iti bhAvaH, tathA 'cAritradharma:' prANAtipAtAdinivRttirUpaH, tathaiva 'yatanA ca' pRthivyAdiSvArambhaparihArayatnarUpA, tathA 'upadezaH' yathA''tmA na badhyata ityAdiviSayaH, tathA dharmaphalam' anuttarajJAnAdi, ete SaDjIvanikAyA adhikArA iti gAthArthaH / atrAntare gata upakramaH, nikSepamadhikRtyAha chajIvaNiyAe khalu nikkhevo hoi nAmaniphano / eesi tiNhapi u patteyaparUvaNaM voccha / 217 // vyAkhyA-'SaDjIvanikAyAyAH' prakrAntAyAH khalviti pUraNArthoM nipAtA, nikSepo bhavati nAmaniSpanna: SaDjIvanikAyiketyayameva, yatazcaivamata eteSAM 'trayANAmapi SaDjIvanikAyapadAnAM 'pratyeka miti ekamekaM| prati prarUpaNAM sUtrAnusAreNa 'vakSye abhidhAsya iti gAthArthaH // tatraikasyAbhAve SapaNAmabhAva ityekararUpaNAmAhaNAma ThavaNA davie mAlagapavasaMgahekara ceva / paJavabhAve ya tahA sattee ekagA hoti / / 218 // // 120 // nAma ThavaNA dabie khete kAle taheba bhAce a / eso u chakagassA nikkhevo chaThivaho hoi // 219 // anukrama [32] Sar3a jIvanikAyaM svarupam prakAzyate ~251~
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti : 219], bhASyaM [5...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka vyAkhyA-iyaM drumapuSpikAyAM vyAkhyAteti neha vyAkhyAyate, saMgrahaikakena cAtrAdhikAraH // sAmprataM yAdIna vihAya SaTprarUpaNAmAha-tatra nAmasthApane kSuNNe, dravyaSaT-paDU dravyANi sacittAcittamizrANi puruSakArSApaNAlaGkRtapuruSalakSaNAni, kSetraSaTuM-paDAkAzapradezAH, yadvA bharatAdIni, kAlaSaTuM-SaT samayAH SaD RtavaH, tathaiva bhAve ceti bhAvaSaT-paDU bhAvA audayikAdayaH, ana ca sacittadravpaSadenAdhikAra iti gAthArthaH / / Aha-aba vAyanabhidhAnaM kimartham ?, ucyate, ekaSaDabhidhAnataH AcantagrahaNena tadgateriti / vyAkhyAtaM SaTpadam, adhunA jIvapadamAha jIvassa u nikkhevo parUvaNA lakSaNaM ca atthittaM / annAmuttattaM nicakArago dehavAvittaM / / 220 // guNiugaitte yA nimmayasAphallatA va primaanne| jIvasta tivihakAlammi parikkhA hoi kAyavyA // 221 // do daargaahaao| etadvAragAthAdvayam , asya vyAkhyA-jIvasya tu 'nikSepoM'nAmAdiH, 'prarUpaNA' dvividhAzca bhavanti jIvA ityAdirUpA lakSaNaM ca-AdAnAdi 'astitvaM sattvaM zuddhapadavAcyatvAdinA 'anyatvaM dehAt 'amUrtatvaM' svataH 'nityatvaM vikArAnupalambhena 'kartRtvaM' khakarmaphalabhogAt 'dehavyApitvaM' tatraiva talliGgopalabdhyA 'guNitvaM' yogAdinA 'Urdhvagatitvam' agurulaghubhAvena 'nirmA(ma)yatA' vikArarahitatvena, saphalatA-ca karmaNaH 'parimANaM' lokAkAzamAtra ityAdi (granthAgraM 3000) evaM jIvasya 'trividhakAla' iti trikAlaviSayA, parIkSA bhadaza. 21||vati kartavyA iti dvAragAthAdvayasamAsArthaH / / vyAsArthastu bhAcyAdavaseyaH, tathA ca nikSepamAha anukrama [32] ~252~
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [- ], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryukti: [ 222 ], bhASyaM [6] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazakA hAri-vRttiH // 121 // nAmaMThavaNAjIva davvajIvo ya bhAvajIvo ya / oha bhavaggahaNaMmi ya tatrabhavajIve ya bhAvam // 222 // vyAkhyA- 'nAmasthApanAjIva' iti jIvazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, nAmajIvaH sthApanAjIva iti, tathA dravyajIvazca 'bhAvajIvazca' vakSyamANalakSaNaH, tatra 'ogha' iti oghajIvaH, 'bhavagrahaNe ceti bhavajIvaH, 'tadbhavajIvazca' tadbhava evotpannaH, 'bhAve' bhAvajIva iti gAthAsamAsArthaH // vyAsArthaM tvAha nAmaMThavaNa gayAo davve guNapajjavehi rahiutti / tiviho ya hoi bhAve Ahe bhava tatrabhave caiva // 6 // bhASyam // vyAkhyA-nAmasthApane gate, kSuNNatvAditi bhAvaH, 'dravya' iti dravyajIvo 'guNaparyAyAbhyAM' caitanyamanuSyatvAdilakSaNAbhyAM rahitaH, buddhiparikalpito, na tvasAvitthaMvidhaH saMbhavatIti, trividhazca bhavati bhAva iti, bhAvajIvatraividhyamAha-oghajIvo bhavajIvastadbhavajIvazceti, prAggAdhoktamapyetaditthaMvidha bhASyakArazailIprAmANyatoduSTameveti / anye tu paThanti - 'bhAve u tihA bhaNio, taM puNa saMkhevao vocchaM' 'bhAva' iti bhAvajIvaH, 'tridhe'ti triprakAro 'bhaNito' niyuktikAraNa oghajIvAdiH, tamapi ca bhAvArthamadhikRtya saMkSepato vakSya iti gAthArthaH // tatraughajIvamAha saMte Ayakamme dharaI tasseca jIvaI udae / tasseva nijarAe matra tti siddho nayamaeNaM // 7 // bhASyam // vyAkhyA- 'sati' vidyamAna AyuSkakarmaNi sAmAnyarUpe dhiyate sAmAnyenaiva tiSThati bhavodadhau, kathamitthamavasthAnamAtrAjIvatvamasyetyAzaGkayA traivAnvardhayojanAmAha-'tasyaiva' oghAyuSkakarmaNo 'jIvatyudaye' udaye sati 'jIva' zabdasya nAmAdi nikSepAH kathayate For ne&Personal Use City ~ 253~ 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasiddhiH // 121 // beary dig
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [222...], bhASyaM [7] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka *jIvasyAsaMsAraM prANAna dhArayati, ato jIvanAjIva iti, tasyaivIghAyuSkakarmaNo 'nirjarapA' kSayeNa, mRta iti, sarvathA jIvanAbhAvAt, sa ca siddho mRto, nAnyaH, vigrahagatAvapi tathAjIvanasadbhAvAt, 'nayamatene ti sarvanayamatenaiva mRta iti gaadhaarthH| ukta oghajIvitaviziSTa oghajIvaH, sAmprataM bhavajIvaM tadbhavajIvaM cAha jeNa va dharai bhavagao jIvo jeNa ca bhavAu saMkalaI / jANAhi taM bhavAuM cauvvihaM tabbhave duvihaM // 8 // bhASyam / nikkhevo tti garya / | vyAkhyA-'yena ca' nArakAdyAyuSkeNa 'dhriyate' tiSThati bhavagatoM nArakAdibhavasthito jIvA, tathA yena ca manuSyAcAyuSkeNa 'bhavAt' nArakAdilakSaNAt 'saMkrAmati' yAti, manuSyAdibhavAntaramiti sAmodgamyate, KI'jAnIhi' viddhi, taditthaMbhUtaM "bhavAyuH bhavajIvitaM, caturvidhaM nArakatiryaanuSyAmarabhedena, tathA tadbhaveM tadbha-15 viSayam, Ayuriti vartate, taba dvividha-tiryaktadbhavAyurmanuSyatadbhavAyuzca, yasmAttAveva mRtau santau bhUyastasminneva bhava utpadyate, nAnye, tadbhavajIvitaM ca tasmAnmRtasya tasminnevotpannasya yattaducyata iti / atrApi |ca bhAvajIvAdhikArAttadbhavajIvitaviziSTazca jIva eva grAhyaH, jIvitaM tu tavizeSaNatvAduktamiti gaathaarthH|| ukto nikSepaH, idAnI prarUpaNAmAha duvihA ya huMti jIvA muhumA taha ghAyarA ya logammi / suhumA ya savvaloe do ceva ya bAyaravihANe // 9 // bhASyam // anukrama [32] NAGACKSSSSSSSSC 1 atra 'jIvalpaneneti jIva opena sAmAnyena jIva oSajIvitaviziSTa jIvaH, madhyamapadottarapadalopAi itthaM bhavati' ityadhika kecidAdarzapu. ~254~
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [8] dIpa anukrama [32] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryuktiH [ 222...], bhASyaM [9] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH vyAkhyA- 'dvividhA' dviprakArAzca cazabdAnnavavidhAzca pRthivyAdidvIndriyAdibhedena bhavanti jIvAH, dvaivi dhyamAha-sUkSmAstathA bAdarAzca tatra sUkSmanAmakarmodayAtsUkSmA bAdaranAmakamadayAca vAdarA iti, 'loka' iti lokagrahaNamaloke jIvabhavanavyavacchedArtha, tatra sUkSmAzca sarvaloka iti cazabdasyAvadhAraNArthatvAtsUkSmA // 122 // 5 eva sarvalokeSu na bAdarAH, kacitteSAmasaMbhavAt, 'dve eva ca' paryAptakAparyApta lakSaNe 'bAdaravidhAne' bAdara* vidhI, cazabdAtsUkSmavidhAne ca teSAmapi paryAptakAparyAtakarUpatvAditi gAthArthaH // etadeva spaSTayannAha-- sumA ya savvalo pariyAvannA bhavaMti nAyavvA do caiva bAyarANaM pajattiyare a nAyavyA // 10 // bhASyam // parUvaNAdAraM gayaM ti / / dazavaikA 0 hAri-vRttiH Ja Educator vyAkhyA sUkSmA eva pRthivyAdayaH 'sarvaloke' caturdazarajavAtmake 'paryAyApannA bhavanti jJAtavyAH' 'paryAvyApannA' iti tameva sUkSmaparyAyamApannAH bhAvasUkSmA na tu bhUtabhAvino dravyasUkSmA iti bhAvaH / tathA dvau bhedau bAdarANAM pRthivyAdInAM cazabdAt sUkSmANAM ca, 'paryAptaketarI jJAtavyau' paryAtakAparyAtakAviti gAthArthaH // uktA prarUpaNA, adhunA lakSaNamucyate, tathA cAha bhASyakAraH araNamivANi dAraM dhiM heU a kAraNaM liMga / ukkhaNamii jIvassa u AyANAI imaM taM ca // 11 // bhASyam // vyAkhyA - lakSaNamidAnIM dvAramavasaraprAptam, asya ca pratipattyaGgatayA pradhAnatvAtsAmAnyatastAvattatsvarUpamevAha-cihnaM hetu kAraNaM liGgaM lakSaNamiti / tatra cihnam upalakSaNaM yathA patAkA devakulasya hetu:-nimittalakSaNaM yathA kumbhakAranaipuNyaM ghaTasaundaryasya kAraNam-upAdAnalakSaNaM yathA mRnmasRNatvaM ghaTavalIya Forane & Personal Use City ~255~ 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasiddhiH // 122 // bayong
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: 223], bhASyaM [11] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka -REAMERIOR stvasya, liGga-kAryalakSaNaM yathA dhUmo'gne, paryAyazabdA vA eta iti / lakSaNamityetallakSaNaM lakSyate'nena parokSaM vastvitikRtvA, jIvasya punarAdAnAdi lakSaNamanekaprakAramidaM, taca vakSyamANamiti gAthArthaH / / AyANe paribhoge joguvabhoge kasAyalesA ya / ANApANU iMdiya baMdhodayanijarA ceva / / 223 // cittaM ceyaNa sannA vinANaM dhAraNA ya buddhI a / IhAmaIvithakA jIvassa lakkhaNA ee // 224 // dAraM // AT vyAkhyA-etatpatidvAragAthAdyam, asya vyAkhyA-AdAnaM paribhogastathA yogopayogI kaSAyalezyAzca tathA''nApAnI indriyANi bandhodayanirjarAzcaiva, tathA cittaM cetanA saMjJA vijJAnaM dhAraNA ca buddhizca tathA pAIhAmativitarkA jIvasya tu lakSaNAnyetAni, tuzabdasyAvadhAraNArthavAjjIvasyaiva nAjIvasya iti prtidvaargaathaadvysmaasaarthH|| vyAsArthastu bhASyAdavaseyaH, taccedam lakkhijatti najada paJcakkhiyaro va jeNa jo astho / taM tassa lakkhaNaM khalu dhUmuNDAi ca aggissa / / 12 / bhASyam / / vyAkhyA-lakSyata iti jJAyate ko'sAvityAha-'pratyakSaH' akSagocarApannaH 'itaro vA parokSaH 'yena' uSNalAvAdinA 'yo'rthaH' azyAdistattasya lakSaNaM khalviti, tadeva spaSTayati-dhUmauSpayAdivadagneriti, sabhISaNyena kA pratyakSo lakSyate, parokSo dhUmeneti gAdhArthaH / tatrAdAnAdInAM dRSTAntAnAha - ayagAra kUra parasU aggi suvaNNe a khIranaravAsI / AhAro diTThatA AyANAINa jahasaMkhaM / / 13 / / bhAgyam / / vyAkhyA-ayaskAraH kUrastathA parazuragniH suvarNa kSIranaravAsyaH tathA AhAro dRSTAntA 'AdAnAdInAM anukrama [32] GA ~256~
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [13] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dazavaikA prakrAntAnAM yathAsaMkhyaM, pratijJAdyullainena caitadabhidhAnaM parokSArthapratipattiM prati prAyaH pradhAnAGgatAkhyApanArtha- SaDjIvahAri-vRttiH miti gaathaarthH|| sAmprataM prayogAnAha nikAdhya dehidiyAiritto AyA khalu gamagAhagapaogA / saMDAsA ayapiMTo ayayArAzyaya vinneo // 14 // bhASyam // jIvasiddhi // 123 / / | vyAkhyA-dehendriyAtirikta AtmA, khaluzabdo vizeSaNArthaH, kathaMcit, na sarvathA'tirikta eva, tadasaMbedanAdiprasaGgAditi, anena pratijJArthamAha, pratijJA punaH-arthendriyANi AdeyAdAnAni vidyamAnAdAtRkANi, kuta ityAha-grAhyagrAhakaprayogAt, grAhyA-rUpAdayaH grAhakANi-indriyANi teSAM prayogaH-vaphalasAdhanavyApArastasmAt, na hyamISAM karmakaraNabhAvaH kartAramantareNa khakAryasAdhanaprayogaH saMbhavati, anenApi hetvarthamAha, hetuvAdeyAdAnarUpatvAditi / dRSTAntamAha-saMdaMzAd AdAnAt ayaspiNDAdU AdeyAt 'ayaskArAdivat' lo-12 hakAravadvijJeyaH atirikto vidyamAna AdAtetyanenApi dRSTAntArthamAha, dRSTAntastu saMdaMzakAyaspiNDavat, yastu tadanatiriktaH na tato grAhyagrAhakaprayogaH, yathA dehAdibhya eveti vyatirekArthI, vyatirekastu yAni vidyamAnA dAtRkANi na bhavanti tAnyAdAnAdeyarUpANyapi na bhavanti, yathA mRtakadravyendriyAdInIti gAthArthaH / uktadAmAdAnadvAram , adhunA paribhogadvAramAhaII M // 123 // deho sabhottio khalu bhojjattA oyaNAithAlaM va / annappauttigA khalu jogA parasubba karaNattA / / 15 // bhASyam // vyAkhyA-dehaH sabhoktRkaH khalviti pratijJA, bhogyatvAditi hetuH, odanAdisthAlavat-sthAlasthitIdanava anukrama [32] ~257~
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [15] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka diti dRSTAntaH, bhogyatvaM ca dehasya jIvena tathA nivasatopabhujyamAnatvAditi / uktaM paribhogadvAram , adhunA yogadvAramAha-anyaprayoktRkAH khalu yogAH, yogA:-sAdhanAni mana:prabhRtIni karaNAnIti pratijJArthaH, karaNavAditi hetuH, parazucaditi dRSTAntaH / bhavati ca vizeSe pakSIkRte sAmAnya hetuH-yathA anityo varNAtmakaH zabdaH, zabdatvAt, meghazabdavaditi gAthArthaH // uktaM yogadvAraM, sAmpratamupayogadvAramAha uvogA nAbhAvo aggivya salakSaNAparicAgA / sakasAyA NAbhAvo pajjayagamaNA suvaNaM va // 16 / / bhASyam / / vyAkhyA-'upayogAt' sAkArAnAkArabhedabhinnAnnAbhAvo, jIva iti gamyate, kuta ityAha-khalakSaNApari-12 tyAgAd' upayogalakSaNAsAdhAraNAtmIyalakSaNAparityAgAt, agnivad, yathA'gnirauSNyAdikhalakSaNAparityA-15 hai gAnnAbhAvaH tathA jIvo'pIti prayogArthaH, prayogastu-sannAtmA, skhalakSaNAparityAgAd, agnivaditi / uktamu|payogadvAram, adhunA kaSAyadvAramAha-sakaSAyasvAdU-acetanavilakSaNakrodhAdipariNAmopetattvAdityarthaH, nAbhAvo jIvA, kuta ityAha-paryAyagamanAt-krodhamAnAdiparyAyaprApte, suvarNavat, kaTakAdiparyAyagamanopetasuvarNavaditi prayogAtheM, prayogastu-sannAtmA, paryAyagamanAt, suvarNavaditi gAthArthaH // uktaM kaSAyadvAram, idAnIM lezyAdvAramAha lesAo NAbhAvo pariNamaNasabhAbao ya khIraM va / ussAsA NAbhAvo samasabhAvA khau vva naro // 17 // bhASyam / / vyAkhyA-'lezyAto' lezyAsadbhAvena nAbhAvo jIvaH, kiMtu bhAva iti, kuta ityAha-pariNamanakhabhAvatvAt anukrama [32] ~258~
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [17] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka hAri-vRttiH nikAdhya // 124 // (1) -kRSNAvidravyasAcivyena jambUkhAdakAdidRSTAntasiddhatathAvidhapariNAmadharmatvAt, kSIravaditi prayogArthaH, prayogastu-sannAtmA, pariNAmitvAt , kSIravaditi / gataM lezyAdvAram, prANApAnadvAramAha-pucchrAsAditi, acetanadharmavilakSaNaprANApAnasadbhAvAnAbhAvo jIvaH, kiMtu bhAva eveti, zramasadbhAvena parispandopetapuruSavaditi jIvasiddhiH prayogArthaH, prayogastu punaraba vyatirekI draSTavyaH, sAtmakaM jIvaccharIraM, prANAdimatvAdU, yattu sAtmakaM na bhavati tatpANAdimadapi na bhavati, yathA''kAzamiti gAdhAthaiH / uktaM prANApAnadvAram, adhunA indriyadvAramucyate___ akkhANeyANi parasthagANi vAsAiveha karaNattA / gahaveyaganijarao kammassa'no jahAhAro / / 18 / / bhASyam / / vyAkhyA-'akSANi' indriyANi 'etAnIti lokaprasiddhAni dehAzrayANi 'parArthAni' AtmaprayojanAni, vAsyAdivadiha karaNatvAt ihaloke vAsyAdivaditi prayogArthaH / Aha-AdAnAnyevendriyANi tat kimarthaM bhedopanyAsaH?, ucyate, nivRtyupakaraNadvAreNa dvaividhyakhyApanArtha, tatazca tatropakaraNasya grahaNamiha ta niryatte-II riti, prayogastu-parArthAzcakSurAdayaH, saMghAtatvAt , zayanAsanAdivat, na cAyaM vizeSaviruddhaH, karmasaMvaddhasyA-18 tmanaH saMghAtarUpatvAbhyupagamAt / gatamindriyadvAram , adhunA bandhAdidvArANyAha-grahaNavedakanirjarakaH karmaNo|nyo, yathA''hAra iti,tatra grahaNaM-karmaNo bandhaH vedanam-udayaH nirjarA-kSayaH, yadhA''hAre iti-AhAraviSayANi 124 // grahaNAdIni na kaLadivyatirekeNa tathA karmaNo'pIti prayogArthaH, prayogastu-vidyamAnabhoktRkamidaM karma, graha R anukrama [32] braryang ~259~
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [32] :+|bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryuktiH [ 224...], bhASyaM [18] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Jair Education NavedananirjaraNasadbhAvAda, AhAravaditi gAthArthaH // uktAni bandhAdidvArANi, vyAkhyAtA ca prathamA pratidvAragAthA, sAmprataM dvitIyAmadhikRtya cittAdikharUpavyAcikhyAsayA''ha cittaM tikAlavisa ceyaNa paJcakkha sannamaNusaraNaM / viSNANa'gabheyaM kAlamasaMkheyaraM dharaNA // 19 // bhASyam // vyAkhyA-cittaM trikAlaviSayam-oghato'tItAnAgatavartamAnagrAhi, cetanaM cetanA-sA pratyakSavartamAnArthagrAhiNI, saMjJAnaM saMjJA-sA anusmaraNamidaM taditi jJAnaM, vividhaM jJAnaM vijJAnam anekabhedam - anekaprakAram, anekadharmiNi vastuni tathA tathA'dhyavasAya ityarthaH, 'kAlamasaMkhyeyetaram' asaMkhyeyaM saMkhyeyaM vA, dhAraNA| avicyutismRtivAsanArUpA, tatra vAsanArUpA asaMkhyeyavarSAyuSAmasaMkhyeyaM saMkhyeyavarSAyuSAM ca saMkhyeyamiti gAthArthaH // asssa Uha buddhI IhA ceTTatthaavagamo u maI saMbhAvaNatthatakA guNapacakkhA ghaDovva'sthi // 20 // bhASyam // vyAkhyA - arthasyohA buddhiH saMzinaH paranirapekSo'rdhapariccheda iti bhAvaH, IhA ceSTA kimayaM sthANuH kiMvA puruSa ? iti sadarbhaparyAlocanarUpA, 'arthAvagamastu' arthaparicchedastu ziraH kaNDUyanAdidharmopapatteH puruSa evAyamityevaMrUpA matiH, 'saMbhAvaNatthatakka'si prAkRtazailyA arthasaMbhAvanA - evameva cAyamartha upapadyata ityA| dirUpA tarkA / itthaM dvArANi vyAkhyAya sarva ete cittAdayo guNA vartanta iti jIvAkhyaguNipratipAdakena prayogArthenopasaMharannAha-guNapratyakSatvAddhetorghaTavadasti jIva iti gamyate, eSa gAthArthaH / etadeva spaSTayati For ane & Personal Use City ~260~ brary dig
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dazavaikA0 jamhA cittAIyA jIvassa guNA havaMti paJcakkhA / guNapaJcakkhataNao ghaDubba jIvo ao asthi // 21 // bhASyam / SaDjIvahAri-vRttiH vyAkhyA-yasmAt 'cittAdayaH anantaroktAH jIvasya guNAH, nAjIvasya, zarIrAdiguNavidharmatvAt, ete nikAdhya ca bhavanti pratyakSAH, svasaMvedyatvAt, yatazcaivaM guNapratyakSatvAddhetorghaTavajIvaH ato'stIti prayogArthaH, prayogastu jIvasiddhiH // 125 // 3-sannAtmA, guNapratyakSakhAt, ghaTavat, nAyaM ghaTavadAtmano'cetanatvApAdanena viruddhA, 'viruddho'sati bAdhane itivacanAt, etacaitanyaM pratyakSeNaiva bAdhanamiti gAthArthaH // vyAkhyAtaM mUladvAragAthAdvaye pratidvAragAthAdvayana lakSaNadvAram , idAnImastitvadvArAvasaraH, tathA cAha bhASyakAra: adhitti dAramahuNA jIvassai asthi vijae niyamA / loAvayamavadhAyasthamucae tathimo deU // 22 // bhASyam / / EL vyAkhyA-astIti dvAramadhunA-sAmpratamavasaramApta, tatraitaducyate-jIvaH sana, pRthivyaadivikaardehmaatrruupH| sanniti siddhasAdhyatA na tu tato'nyo'stItyAzaGkApanodAyAha-astyanyazcaitanyarUpaH, tadapi mAtRcaitanyopA-12 dAnaM bhaviSyati paralokayAyI tu na vidyate iti mohApohAyAha-vidyate 'niyamAt niyamena, tathA cAhahA'lokAyatamataghAtArtha nAstikAbhiprAyanirAkaraNAmucyata etat, tasya cAnantarodita evAbhiprAya iti sa phalAni vizeSaNAni, 'tatra' lokAyatamatavighAte kartavye 'ayaM vakSyamANalakSaNo 'hetuH' anyathAnupapattirUpo 4 yuktimArga iti gAthArthaH // // 125 // jo ciMtei sarIre natthi ahaM sa eva hoi jIvo ti / na tu jIvami asaMte saMsayauppAyao anno // 23 // bhASyam / / anukrama [32] 5645645 ~261
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [23] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka vyAkhyA-yazcintayati 'zarIreM' ana lokamatIte nAstyahaM 'sa evaM' cintayitA bhavati jIva iti / kathametadevamityAha-na yasmAjIve'sati mRtadehAdau saMzayotpAdakaH 'anya' prANAdiH, caitanyarUpatvAtsaMzayasyeti gAthArthaH // etadeva bhAvayatiA jIvassa esa dhammo jA IhA asthi nasthi vA jIvo / khANumaNussANugayA jaha IhA devadattassa // 24 // bhASyam // vyAkhyA-jIvasyaiSa khabhAva:-eSa dharmaH yA 'IhA' sadarthaparyAlocanAtmikA, kiMviziSTetyAha-asti nAsti | cA jIva iti, lokaprasiddhaM nidarzanamAha-'sthANumanuSyAnugatA' kimayaM sthANuH kiM vA puruSa ityevaMrUpA yehA| devadattasya jIvato dharma iti gAthArthaH // prakArAntareNaitadevAha siddhaM jIvassa asthittaM, saddAdevANumIyae / nAsao bhuvi bhAvassa, saho havai kevalo // 25 / / bhASyam / / vyAkhyA-siddhaM pratiSThitaM 'jIvasya upayogalakSaNasyAstitvaM, kuta ityAha-'zabdAdeva' jIva ityasmAdanumIyate, kathametadevamityAha-'nAsata' iti na asatA-avidyamAnasya 'bhuvi' pRthivyAM 'bhAvasya' padArthasya zabdo bhavati vAcaka iti, kharaviSANAdizabdairvyabhicAramAzaGkayAha-kevala' zuddhaH anyapadAsaMsRSTaH, svarAdipavasaMmRSTAya viSANAdizabdA iti gAthArthaH / etadvivaraNAyaivAha bhASyakAra: asthiti nivyigappo jIvo niyamAu sahao siddhI / kamhA ? suddhapayattA ghaDakharasiMgANumANAo / / 26 // bhASyam / vyAkhyA-astIti nirvikalpo jIvA, 'nirvikalpa' iti niHsaMdigdhaH, 'niyamAt' niyamenaiva, pratipatrapekSayA| SRA%ACROCCASCR anukrama [32] Jam Elicaton ~262~
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [26] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dazabaikA0 'zabdataH siddhi vAcakAdvAcyapratIteH, etadeva praznadvAreNAha-'kasmAt kuta etadevamiti ?, Aha-'zuddhapada- Sar3ajIvahAri-vRttiHtvAt kevalapadatvAjjIvazabdasya, ghaTakharazRGgAnumAnA, anumAnazabdo dRSTAntavacanaH, ghaTakharazRGgadRSTAntAditi nikAla prayogArthaH, prayogastu-mukhyenArdhanArthavAna jIvazabdaH, zuddhapadatvAd, ghaTazabdavat, yastu mukhyenArthenArthavAn nAjIvasiTi // 126 / / bhavati sa zuddhapadamapi na bhavati, yathA kharazRGgazabda iti gAthArthaH // parAbhiprAyamAzaGkaya pariharannAha coyaga-suddhapayattA siddhI jai evaM muNNasiddhi amhaM pi / taM na bhavai saMteNaM jaM sujhaM sunagehaM ca // 27 // bhASyam / / vyAkhyA-uktavacchuddhapadattvAtsiddhiryadi jIvasya evaM tarhi zUnyasiddhirasmAkamapi, zUnyanaSTazabdasyApi zuddhapadatvAdityabhiprAyaH, atrottaramAha-tanna bhavati yaduktaM pareNa, kuta ityAha-'satA vidyamAnena padArthena 'ya' yasmAcchnyaM zUnyamucyate, kiMvadityAha-zUnyagRhamiva, tathAhi-devadattena rahitaM zUnyagRhamucyate, nivRtto ghaTo naSTa iti, natvanayorjIvazabdasya jIvavadava(vi)ziSTaM vAcyamastIti gAthArthaH // prakArAntareNAstitvapakSameca samarthayannAha micchA bhaveta sambatthA, je keI pAraloiyA / kattA cevopabhottA ya, jai jIvo na vijai // 28 // bhASyam / / vyAkhyA-'mithyA bhaveyuH anRtAH syuH, sarve'rdhA ye kecana pAralaukikA-dAnAdayaH, yadi kimityAha-kartA caiva karmaNaH upabhoktA ca tatphalasya, yadi jIvo na vidyate paralokayAyIti gAthArthaH // etadevAvyutpannazivyAnugrahArtha spaSTataramAha anukrama [32] Janta.cahani Vinabraryang ~263
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [28] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka pANidayAtavaniyamA baMbha vikkhA ya iMdiyaniroho / sabbaM nirasthayameyaM jai jIvo ma vijaI // 29 // bhASyam / / vyAkhyA-prANidayAtaponiyamAH karuNopavAsahiMsAviratyAdirUpAH, tathA 'brahma brahmacarya 'dIkSA ca' yAgalakSaNA 'indriyanirodha' pravrajyApratipattirUpaH, sarva 'nirarthaka' niSphalametat, yadi jIvo na vidyate paralokayAyIti gAdhArthaH / / kiMca-ziSTAcarito mArgaH, ziSTaranugantavya' iti, tanmArgakhyApanAyAha loiyA veiyA ceva, tahA sAmAiyA viU / nizo jIvo piho dehA, ii savve vatthiyA / / 30 / / bhASyam / vyAkhyA-loke bhavA loke vA viditA iti laukikA-itihAsAdikartAraH, evaM vaidikAzcaiva-traividyavRddhAH, tathA sAmayikAH-bripiTakAdisamayavRttayo 'vidvAMsaH' paNDitAH, nityo jIvo, nAnityaH, evaM pRthag 'dehAt zarIrAdityevaM sarve vyavasthitAH, nAnyatheti gAthArthaH // etadeva vyAcaSTe loge acche nabhejo vee sapurIsadaddhagasiyAlo / samaejahamAsi gao tiviho divAisaMsAro // 31 / / bhASyam / / vyAkhyA-loke'cchedyo'bhedya AtmA paThyate, yathoktaM giitaasu-"acchedyo'ymbhedyo'ymvikaaryo'ymucyte| nityaH saMtatagaH sthANuracalo'yaM sanAtanaH // 1 // " ityAdi / tathA vede sapurISo dagdhaH zRgAlaH paThyata iti, yathoktam-zRgAlo vai eSa jAyate yaH sapurISo dahyate, adhApurISo dahyate AkSodhukA asya prajAH prAdulAbhevanti" ityAdi / tathA samaye "ahamAsIgajaH" iti paThyate, tathA ca buddhavacanam-"ahamAsaM bhikSavo 1 AyahimAsaMgaja iti / ati pra. 2 kSudhA rahitA iti vi0pa0. SECRESS anukrama [32] 45-5% 022 atha jIvasvarupam prakAzyate ~264~
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka anukrama [32] dazavaikA hastI, SaDdantaH zasaMnibhaH / zukaH paJjaravAsI ca, zakunto jIvajIvakaH // 1 // " ityAdi / tathA vividhopajIvahAri-vRttiH divyAdisaMsAraH kaizcidiSyate, devamAnuSatiryagabhedena, AdizabdAcaturvidhaH kaizcinnArakAdhikyeneti gAthArthaH nikAdhyaka atraiva prakArAntareNa tadastitvamAha jIvasvarUpaM // 127|| asthi sarIravihAyA painiyayAgArayAibhAvAo / kuMbhassa jaha kulAlo so mutto kammajogAo // 32 // bhASyam // vyAkhyA-asti zarIrasya-audArikAdervidhAtA, vidhAteti kartA, kuta ityAha-'pratiniyatAkArAdisAvAt AdimatpratiniyatAkAratkhAdityarthaH, dRSTAntamAha-kumbhasya yathA kulAlo vidhAtA / kulAlavadevamasAvipi mUrtaH prAmotIti viruddhamAzaGkaya pariharannAha-'sa' AtmA yaH zarIravidhAtA asI mUtaH 'karmayogA-18 diti mUrtakarmasaMbandhAditi gAthArthaH / atraiva ziSyavyutpattaye'nyathA tadhaNavidhimAha phariseNa jahA bAU, gijAI kAyasaMsio / nANAIhiM tahA jIvo, gijjhaI kAyasaMsio / / 33 / / bhASyam // vyAkhyA-'sparzana' zItAdinA yathA vAyudyate 'kAyasaMstoM dehasaMgataH adRSTo'pi, tathA 'jJAnAdibhiH' jJAnadarzanecchAdibhirjIvo gRhyate 'kAyasaMstoM dehasaMgata iti gAthArthaH // asakRdanumAnAdastitvamuktaM jIvasya, anumAnaM ca pratyakSapUrvakaM, na cainaM kecana pazyantIti, tatazvAzobhanametadityAzaGkayAhaaNidiyaguNaM jIvaM, dunneyaM maMsacakkhuNA / siddhA pAsaMti savvannU, nANasiddhA ya sAhuNo // 34 // bhASyam // 127 // vyAkhyA-'anindriyaguNam' avidyamAnarUpAdIndriyagrAhyaguNaM 'jIvam' amUrtatvAdidharmakaM 'durjeyaM durlakSa ~265~
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [34] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka |'mAMsacakSuSA' chadmasthena, pazyanti siddhAH sarvajJAH, aJjanasiddhAdivyabacchedArtha sarvajJagrahaNaM, tatazca RSabhAdaya ityarthaH, jJAnasiddhAzca sAdhayo-bhavasthakevalina iti gAdhArthaH // sAmpatamAgamAdastitvamAha attavavaNaM tu satyaM dihA ya tao aiMdiyANapi / siddhI gahaNAINaM taheva jIvassa vinneyA / / 35 / / bhASyam // .. vyAkhyA-AsavacanaM tu zAstram , Apto-rAgAdirahitaH, tuzabdo'vadhAraNe, Aptavacanameva, anenApauruSeyavyavacchedamAha, tasyAsaMbhavAditi / 'dRSTA ca tata' iti upalabdhA ca tataH-AptavacanazAstrAt 'atIndriyANAmapi indriyagocarAptikrAntAnAmapi, 'siddhiH grahaNAdInA'miti upalabdhizcandroparAgAdInAmityarthaH, tathaiva jIvasya vijJeyeti, atIndriyasyApyAptavacanaprAmANyAditi gAthArthaH // mUladvAragAthAyAM vyAkhyAtamastitvadvAram, adhunA'nyatvAdidvAratrayavyAcikhyAsurAha aNNattamaguttattaM nizarta ceva bhaNNae samayaM / kAraNaavibhAgAIheUhiM imAhi gAhAhiM / / 36 // bhASyam / / vyAkhyA-anyatvaM dehAdU amUrtatvaM svarUpeNa nityatvaM caiva-pariNAminityatvaM bhaNyate 'samakam' ekaikena hetunA tritayamapi yugapaditi-ekakAlamityarthaH, 'kAraNAvibhAgAdibhiH' vakSyamANalakSaNahetubhiH 'hamAbhiH' da timabhirniyuktigAdhAbhireveti gaathaarthH|| kAraNavibhAgakAraNaviNAsabaMdhassa paJcathAbhAvA / viruddhassa ya atthassApAurabhAvAviNAsA ya / / 225 / / vyAkhyA-'kAraNavibhAgakAraNavinAzavandhasya pratyayAbhAvAditi abrAbhAvazabdaH pratyekamabhisaMvadhyate, kA anukrama [32] ~266~
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: 225], bhASyaM [36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka re dazavaikA raNavibhAgAbhAvAta na khalu jIvasya paTAderiva tanvAdikAraNavibhAgo'sti, kAraNAbhAvAdeva / evaM kAraNa- paddhajIvahAri-vRttiH vinAzAbhAve'pi yojyaM, tathA bandhasya-jJAnAvaraNAdipudgalayogalakSaNasya pratyayAbhAvAt-hetutvAnupapatte, ba-ICIT nikAdhya ndhasyeti vadhyamAnavyatiriktabandhajJApanArthamasamAsaH, vyatirekI cAyamanvayavyatirekAvarthasAdhakAviti darza-jIvasvarUpaM // 128 // nArthamiti, tathA viruddhasya cArthasya paTAdinAze bhasmAderiva 'aprAdurbhAvAdavinAzAca' aprAdurbhAve'nutpattI || satyAmavinAzAca hetoH jIvasya nityatvaM, nityasvAdamUrtatvam, amUrtatvAca dehAdanyatvamiti pratipattyAnugu-I Nyato vyatyayena sAdhyanirdezaH / vakSyati ca niyuktikAraH-'jIvassa siddhamevaM, nizcattamamuttamannata' iti | gAthAsamAsArthaH / vyAsArthastu bhASyAdavaseyaH, tatrAvyutpannavineyAsaMmohanimittaM yathopanyAsaM tAvaddvArANi vyAkhyAya pazcAniyuktikArAbhiprAyeNa mIlayiSyatItyata Aha annatti dAramahuNA anno dehA gihAu puriso ca / tajjIvatassarIriyamayaghAyathaM imaM bhaNiyaM // 37 // bhASyam // vyAkhyA-anyo dehAditi dvAramadhunA, tadetadvyAkhyAyate-anyo dehAt, jIva iti gamyate, gRhAdigatapuruSavaditi dRSTAntaH, tadbhAve'pi tatrAniyamato bhAvAditi heturabhyUyaH, na cAsiddho'yaM, mRtadehe'darzanAt, prayogaphalamAha-tajvIvataccharIravAdimatavighAtArtham 'idaM prayogarUpaM bhaNitamiti gaathaarthH|| prayogAntaramAha dehiM diyAiritto AyA khala tadubalavabhatthANaM / tavigame'vi saraNao gehagavakkhehiM puriso vva // 38 // bhASyam / / 1 niyulimUladhArApekSaNA saMgrahItAnAcakA gAthA niyuktiH, tasyAzca yavivaraNa tadbhASya, karttA vanayorepha elobhayorapIti bi.pa. HASEENERY anukrama [32] // 128 ~267~
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [225...], bhASyaM [38] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: * prata sUtrAMka * * * vyAkhyA-khaluzabdaH vizeSaNArthatvAtkathaJcidehendriyAtirikta Atmeti pratijJArthaH, 'tadupalabdhArthAnA miti saMbhavataH parAmarzatvAt indriyopalabdhArthAnAM tadvigame'pi' indriyavigame'pi smaraNAditi hetvarthaH, smaranti cAndhavadhirAdayaH pUrvAnubhUtaM rUpAdIti, gehagavAkSaH puruSavaditi dRssttaantH| prayogastu-kathazcidehendriyAtirikta AtmA, tadvigame'pi tadupalabdhArthAnusmaraNAta, paJcavAtAyanopalabdhArthAnusmartRdevadattavaditi gAthArthaH / indri-18 yopalabdhimattvAzaGkApohAyAha na : iMdivAI upaladdhirmati vigaesu visayasaMbharaNA / jaha gehagavakhehiM jo aNusariyA sa ubalazA / / 39 // bhASyam / / vyAkhyA-na punarindriyANyevopalabdhimanti-draSTaNi, kuta ityAha-vigateSvindriyeSu viSayasaMsmaraNAt-tahItarUpAdyanusmRterandhavadhirAdInAmiti, nidarzanamAha-yathA gehagavAkSaH karaNabhUtaiH dRSTAnAnanusmaran yo'nusmartA sa upalabdhA, na tu gavAkSAH, evamatrApIti gAthArthaH // uktamekena prakAreNAnyatvadvAram, adhunA a-121 mUtedvArAvasara ityAha bhASyakAra: saMpayamamuttadAraM aiMdiyattA acheyabheyattA / rUvAivirahao vA aNAipariNAmabhAvAo // 40 // bhASyam / / vyAkhyA sAmpratamamUrtadvAraM, tadvyAkhyAyate, amUrtI jIvaH, 'atIndriyatvAt' dravyendriyAgrANatvAt , acchedyAbheyatvAt-khaDgazUlAdinA, rUpAdivirahatazca-arUpatvAdityarthaH / tathA 'anAdipariNAmabhAvAditi khabhA- vato'nAdyamUrtapariNAmatvAditi gAthArthaH // anukrama [32] * * * Jamachal ~268~
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [225...], bhASyaM [41] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata dazavaikA. hAri-vRttiH sUtrAMka SaDjIvanikAdhya jIvasvarUpaM R // 129 // anukrama [32] uttamatthANuvalaMbhA taheva samvannuvayaNI ceva / loyAipasiddhIo jIvo'muco ti nAyanvo // 41 // bhASyam // . vyAkhyA-chadmasthAnupalambhAdU' avadhijJAniprabhRtibhirapi sAkSAdagRhyamANatvAt, tathaiva 'sarvajJavacanAcaiva |satyavatavItarAgavacanAdityarthaH, "lokAdiprasiddhe' lokAdAvamUrtatvena prasiddhatvAt, AdizabdAvedasamayapa|rigrahaH, amUrtI jIva iti jJAtavyA, sarvatraiveyaM pratijJeti gAdhAthaiH / uktamamUteMdvAram, adhunA nityatvadvAraprastAvaH, tathA cAha bhASyakAra: Nighotti dAramahuNA Niko aviNAsi sAsao jIvo / bhAvatte sai jammAbhAvAu naI va vinneo // 42 // bhASyam // vyAkhyA-'nitya' iti nityadvAramadhunA'vasaraprAptaM, tayAcikhyAsayA''ha-nityo jIva iti, etAvatyucyamAne parairapi saMtAnasya nityatvAbhyupagamAtsiddhasAdhyateti tannirAkaraNAyAha-avinAzI-kSaNApekSayApina niranvayanAzadharmA, evamapi parimitakAlAvasthAyI kaizcidiSyate-'kampavAI puDhavI bhikkhU veti vacanAttadapohAyAha-zAzvata' iti sarvakAlAvasthAyI, kuta ityAha-bhAvatve sati vastutve satItyarthaH, 'janmAbhAvAt' anutpatteH 'nabhovaMda' AkAzavadvijJeyaH, bhAvatve satIti vizeSaNaM kharaviSANAdivyavacchedArthamiti gAdhAthaiH // hetvantarANyAha 1 kalpasthAyinI pRthvI nikSayo pA. 2 na 5 vAyaM manurnabho'jhiro yatI' (ti0 1-1-24)lyanena nabhakhavityeva syAditi, lokaprasiddhacchAndasazabdasAdhanamUlasvAttaraprayAsasya, ata eva 'namo'ziromanuSAM netyupasaMkhyAna miti vaidikyAmAkhyAtavAn dIkSitaH, kaibaTo bhASyapradIpe'pi 'upasaMsthAnAnyetAni chandoviSayANIsAhu riti | jamAda, nabho'ssAzrayatveneti mabhakhacchanda vyutpAdayAmAmunavyAkhyAkArA ataH vAyuzabdaparyAyavyAkhyAna / ASALESESEXASA // 12 // ~269~
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [225...], bhASyaM [43] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka saMsArAo AlovaNAu taha paNabhinnabhAvAne / khaNabhaMgavighAvatthaM bhaNi teloNAvaMsIhiM / / 43 / / bhASyam / / vyAkhyA-saMsArAditi saMsaraNa saMsArastasmAt, sa eva nArakaH sa eva tiryagAdiriti nityA, 'Aloca-18 |nAditi AlocanaM-karomyahaM kRtavAnahaM kariSye'hamityAdirUpaM trikAlaviSayamiti nityaH, tathA 'pratyabhijJAbhAvAt sa eSa iti pratyabhijJApratyaya AvidvavaGgAnAdisiddhaH tadabhedagrAhIti nisya iti, uktAbhidhAnaphalamAha-kSaNabhaGgavighAtAthai niranvayakSaNikavastuvAdavighAtArtha bhaNitaM trailokyadarzibhiH' tIrthakaraiH etadanantaroditaM, na punareSa eva paramArtha iti gAthArthaH // etadeva darzayati loge bee samae niko jIvo bibhAsao amhaM / iharA saMsArAI savvaMpi na jujjae tassa / / 44 / bhASyam // vyAkhyA-loke-'nainaM chindanti zastrANI'tyAdivacanaprAmANyAt, vede 'sa eSa akSayoja' ityAdizrutiprAmANyAt samaye 'na prakRtirna vikRtiH puruSa' iti vacanaprAmANyAt, kimityAha-nityo jIva-apacyutAnutpannasthiraikakhabhAvaH, ekAntanitya eva, na caitanyAyyam, ekakhabhAvatayA saMsaraNAdinyavahArocchedaprasaGgA-18 diti vakSyati, ata Aha-'vibhASayA'smAkaM' vikalpena-bhajanayA syAnnitya ityAdirUpayA nyArthAdezA-1 nityaH paryAyArthAdezAdanitya ityarthaH, 'itarathA' yadyevaM nAbhyupagamyate tataH 'saMsArAdi saMsArAlocanAdi sa-1 pUrvameva na yujyate 'tasya' AtmanaH, khabhAvAntarAnApattyA ekakhabhAvatayA vArtamAnikabhAvAtirekeNa bhAvAnta-18 rAnApase, evamamUrtatvAnyaskhayorapi vibhASA ceditavyA, anyathA vyavahArAbhAvaprasaGgAt, ekAntAmUrtasyai STOCKSCAMERA anukrama [32] JamElicated ~270~
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [225...], bhASyaM [44] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: pajIva prata sUtrAMka nikAdhya jIvasvarUpaM dazavaikA kAntadehabhinnasya cAtipAtAdyasaMbhavAdityatra bahu vaktavyaM tattu nocyate, akSaragamanikAmAtratvAtmArambhasyeti hAri-vRttiH4gAdhArthaH // evamanyatvAdidvAratrayaM vyAkhyAyAdhikRtaniyuktigAthA vyAcilyAsurAha ___kAraNaavibhAgAmao kAraNaaviNAsao ya jIvassa / nizcattaM vineyaM AgAsapaDANumANAo // 45 // bhASyam // // 13 // vyAkhyA-'kAraNAvibhAgAt' paTAdestanvAderiva kAraNavibhAgAbhAvAdityarthaH, 'kAraNAvinAzatazca' kAramINAvinAzazca kAraNAnAmevAbhAvAt, kimityAha-jIvasya Atmano nityatvaM vijJeyam, kuta ityAha-A kAzapaTAnumAnAt' atrAnumAnazabdo dRSTAntavacanaH, AkAzapaTadRSTAntAt / tatazcaivaM prayoga:-nitya AtmA, svakAraNavibhAgAbhAbAda, AkAzavat, tathA kAraNavinAzAbhAvAda, AkAzavadeva, yastvanityastasya kAraNavibhAgabhAvaH kAraNavinAzabhAvo vA yathA paTasyeti vyatirekA, paTAddhi tantavo vibhajyante vinazyanti | ceti nityatvasiddhiH / nityatvAdamUrtaH, amUrtatvAddehAdanya iti gAthArthaH // niyuktigAthAyAM kAraNavibhAgAbhAvAtkAraNavinAzAbhAvAceti dvAradvayaM vyAkhyAya sAmprataM bandhasya pratyayAbhAvAditi vyAcikhyAsurAha heppabhavo baMdho jammANatarahayassa no jutto / tajjogavirahao khalu corAighaDANumANAo // 46 // bhASyam // vyAkhyA-hetuprabhavoM' hetujanmA 'bandhoM jJAnAvaraNAdipudgalayogalakSaNaH, 'janmAnantarahatasya utpattyananta-| ravinaSTasya 'na yuktoM' na ghaTamAnaH 'tayogavirahata' iti taiH-bandhahetubhirmidhyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogalakSaNairyo yogaH-saMvandhastadvirahataH-tadabhAvAdeva, khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt, 'caurAdighaTAnumAnA'dityanu anukrama [32] // 130 HA ~271
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] + vRtti:) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + :+ bhASya + adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA || 15...|| niryukti: [ 225...], bhASyaM [ 46] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Juer Educatio mAnazabdo dRSTAntavacanaH, caurAdighaTAdidRSTAntAt, na hi utpattyanantaravinAzI caurazauryakriyAbhAvena badhyate, sthAyI hi ghaTo jalAdinA saMyujyate iti vyatirekArthaH, prayogazcAtra-na kSaNika AtmA, bandhapratyayatvAcauravat, nityatvAmUrtattvadehAnyatvayojanA pUrvavadviti gAthArthaH // muktigAthAyAM bandhasya pratyayAbhAvAditi vyAkhyAtam, adhunA 'viruddhasya cArthasyAprAdurbhAvAvinAzAce 'ti vyAkhyAyate-- aviNAsI khalu jIvo vigAraNuvalaMbhao jahAgAsaM / uvalabbhaMti vigArA kuMbhAiviNAsidavvANaM // 47 // bhASyam // vyAkhyA - avinAzI khalu jIvo, nitya ityarthaH, kuta ityAha 'vikArAnupalambhAt' ghaTAdivinAze kapAlAdivadvizeSAdarzanAd, yathA''kAzam AkAzavadityarthaH, etadeva spaSTayati- 'upalabhyante vikArA' dRzyante kapAlAdayaH kumbhAdivinAzidravyANAM na caivamatretyabhiprAyaH, nityatvAmUrtatvadehAnyatvayojanA pUrvavat, iti gAthArthaH / prakRtasaMbaddhAmeva niyuktigAthAmAha nirAmayAmayabhAvA bAlakayANusaraNAduvatthANA / suttAIhiM agahaNA jAIsaraNA thaNabhilAsA / / 226 / / vyAkhyA- 'nirAmayAmayabhAvAt' nirAmayasya-nIrogasyA''mayabhAvAd-rogotpatteH upalakSaNaM caitat sAmayanirAmayabhAvasya, tathA caivaM vaktAra upalabhyante-pUrva nirAmayo'hamAsaM samprati sAmayo jAtaH sAmayo vA nirAmaya iti, na caitanniranvayalakSaNavinAzinyAtmanyupapadyate, utpattyanantarAbhAvAditi prayogArthaH, prayogastu-avasthita AtmA, anekAvasthAnubhavanAt, bAlakumArAdyavasthAnubhavitRdevadattavat, nityatvAdamUrtaH, For & Personal Use City ~272~ yog
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [226], bhASyaM [47] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka (RN anukrama [32] dazakA0 amUrtatvAdehAvanya iti yojanA sarvatra kAryA / tathA 'bAlakRtAnusmaraNAt kRtazabdo'trAnubhUtavacanaH, tatazca paDjIvahAri-vRtsivAlAnubhUtAnusmaraNAt, tathA ca bAlenAnubhUtaM vRddho'pyanusmaran dRzyate, na ca anyenAnubhUtamanyaH smarati nikAdhya0 atiprasaGgAt, na cedamanusmaraNaM bhrAntaM, bAdhA'siddheH, na ca hetuphalabhAvanivandhanametat, niranyayakSaNavinA- jIvasvarUpaM // 131 // zapakSe tasyaivAsiddhe, hetoranantarakSaNe'bhAvApatteH, asatazca sadbhAvavirodhAditi prayogArthaH, prayogastu-avasthita AtmA, pUrvAnubhUtArthAnusmaraNAt, tadanyaivaMvidhapuruSavat / upasthAnAditi karmaphalopasthAnamatra gRhyate. yayenopAtaM karma sa eva tatphalamupabhule, anyazca kriyAkAlo'nyazca phalakAla:, ekAdhikaraNaM caitadyam , a-12 nyathA khakRtavedanAsiddheH, anyakRtAnyopabhogasya nirupapattikatvAt, kRtanAzAkRtAbhyAgamaprasaGgAt, saMtAnapakSe'pi kartRbhoktRsaMtAnino nAvAvizeSAta, zaktibhedAt, tasyaiva tathAbhAvAbhyupagame nityatvApatteriti prayogArthaH, prayogazca-avasthita AtmA, khakRtakarmaphalavedanAt, kRSIvalAdivat / zrotrAdibhiragrahaNAt zrotrAdibhirindriyairaparicchitteH, na ca zrotrAdibhiraparicchidyamAnasya asatvam, avagrahAdInAM khasaMvedanaTAsiddhatvAt, bauddhairapyatIndriyajJAnAbhyupagamAt, jJAnasya ca guNatvAt, guNasya ca guNinamantareNAbhAvAt, prAktanajJAnasyaiva guNitvAnupapatteH, tasyApi guNatvAditi prayogArthaH, prayogazca-nitya AtmA, guNikhe satya-12 tIndriyatvAt , AkAzavat / tathA jAtismaraNAditi, jAteratikrAntAyAH smaraNAt, na cedamanusmaraNamananubhUtasyAnyAnubhUtasya ca bhavati, atiprasaGgAt, dRzyate ca kacididaM, na cAsau pratArakA, tatkathitArthasaMvA SCSSROCESSASSSS // 131 // ~273~
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [226], bhASyaM [47] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka danAt, anubhavAvizeSe sarveSAmeva kamAnna bhavatIti ceda, ucyate, karmapratibandhAd dRDhAnubhavAbhAvAd, iha loke'pi sarveSAM sarvatrAnusmaraNAdarzanAt, na khalu iha loke sarvatrAnusmaraNadarzanaM, tadihApi, kaci-18/ dajAtI sarveSAmastviti cenna, naSTacetasAM sarvatrAnusmaraNazUnyena vyabhicArAditi prayogArthaH, prayogazca bAla kRtAnusmaraNavadraSTavya iti / tathA stanAbhilASAditi, tadharjAtabAlakasyApi stanAbhilASadarzanAt, na cAnyakAlAnanubhUtastanapAnasyAyamupapadyate, prayogazca-tadahAtabAlakasyA''yastanAbhilASo'bhilASAntarapUrvaka, abhilASatvAd , tadanyastanAbhilASavat , tadvadaprathamatvasAdhanA viruddho heturiti cenna, prathamasvAnubhavena vAdhanAt, 'asati ca bAdhane viruddha' iti nyAyAd, anyathA hetUcchedaprasaGgAdityatra bahu vaktavyaM tattu nocyate, | akSaragamanikAmAtrasya prastutatvAditi / nityAdikriyAyojanA pUrvavaditi niyuktigAthArthaH // etAmeva niyu-18 |ktigAthA lezato vyAcikhyAsurAha bhASyakAra: rogassAmayasannA bAlakayaM jaM juvA'NusaMbharai / jaM kayamannaMmi bhave tassevannatthuvatthANA / / 48 // bhASyam / / vyAkhyA-rogasyAmaya iti saMjJA, bAlakRtaM kimapi vastu 'yad' yasmAyuvA'nusmarati, tathA yatkRtamanyasmin dAbhave-kuzalAkuzalaM karma tasyaiva-karmaNo'nyatra-bhavAntare upasthAnAta, sarvatra bhAvArthapojanA kRtaiveti gaathaarthH|| Niyo bhaNiviyattA khaNio navi hoi jAisaMbharaNA | thaNaabhilAsA ya tahA amabho nau mimmajanya ghaDo / / 49 // bhASyam / / anukrama [32] ~274~
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: 227], bhASyaM [49] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka (9) dazavaikA0 vyAkhyA-nitya iti, sarvatra kriyAbhisaMvadhyate, atIndriyatvAt-zrotrAdibhiragrahaNAdityarthaH, vijJeyoM' jJA-4 SaDjIvahAri-vRttiH tavyaH / tathA ca jAtismaraNAt, pAThAntaraM vA 'kSaNiko na bhavati jAtismaraNAditi, etadapyadRSTameva, vi-nikAdhya. dhipratiSedhAbhyAM sAdhyArthAbhidhAnAt, stanAbhilASAcca, tathA amayo'yamAtmA, natu mRnmaya ica ghaTA, tataznA-mAjIvasvarUpa // 132 // kAraNa ityarthaH / etadapi nityatvAdiprasAdhakamiti niyuktigAthAyAmanupanyastamapyuktaM sUkSmadhiyA bhASyakAreMNeti gAthArthaH // tRtIyAM niyuktigAthAmAha samvannuvavidvattA sakammaphalabhoyaNA amuttattA / jIvassa siddhamevaM niccattamamuttamannattaM // 227 // IXI vyAkhyA-'sarvajJopadiSTatvA'diti nityo jIva iti sarvajJoktakhAt, avitathaM ca sarvajJavacanaM, tasya rAgAKAdirahitatvAditi / tathA 'svakarmaphalabhojanAditi khopAttakarmaphalabhogAdityarthaH, upasthAnAdetanna bhiyata iti cenna, abhiprAyAparijJAnAt, tatra hi yena kRtaM tasminneva kartari karmApatiSThata ityuktaM tacaikasminnapi janmani saMbhavati, idaM tvanyajanmAntarApekSayA'pi gRhyata iti na doSaH / tathA 'amUrtatvAditi mUrtirahitatvAd, etadapi zrotrAdibhiragrahaNAdityasmAnna bhidyata iti cenna, tantra hi zrotrAdibhirna gRhyate ityetaduktam, iha tu tatsvarUpameva niyamyate iti, mUrtANUnAmapi zrotrAdibhiragrahaNAditi / dvAratrayamapyupasaMharannAha-jIvasya siddhamevaM nityatvamamUrtavamanyatvamiti gAthArthaH // mUladvAragAthAdye vyAkhyAtamanyatvAdidvAratrayam, idAnIM | kadvArAvasaraH, tathA cAha anukrama [32] KI // 132 // DILumbraryang ~275~
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [227...], bhASyaM [10] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka (1) anukrama [32] kattatti dAramahuNA sakammaphalabhoiNo jabho jIvA / vANiyakisIvalA isa kavilamayanisehaNaM evaM // 50 // bhASyam // vyAkhyA-karteti dvAramadhunA-tadetadvyAkhyAyate, khakarmaphalabhogino yato jIvAstataH kartAra iti, vaNikaSI-18 calAdaya iva, ma hAmI akRtamupabhuJjate iti prayogArthaH, prayogastu-kartA''tmA, khakarmaphalabhokRtvAt , karekAdivat / aidamparyamAha-kapilamataniSedhanametat sAMkhyamatanirAkaraNametat, tatrAkartRvAdapasiDeriti gaathaarthH|| mUladvAragAthAdvaye vyAkhyAtaM kartRdvAram, idAnI dehavyApitvadvArAvasara ityAha bhASyakAra: vAvitti dAramahuNA dehabbAvI mao'ggiuNhaM va / jIvo nau savvagao dehe liMgovalaMbhAo / / 51 / / bhASyam / / NI vyAkhyA-vyApIti dvAramadhunA-tadetadayAkhyAyate, 'dehavyApI zarIramAnaM vyAptuM zIlamasyeti tathA 'mata' iSTaH pravacanajJaiH jIvo, natu sarvaga iti yogaH, tuzabdasyAvadhAraNArthavAnna cANvAdimAtrA, kuta ityAha-'dehe| liGgopalambhAt' zarIra evaM sukhAditallikopalabdhaH, agyauSpayavat, uSNatvaM hAgniliI nAnyatrAgneH na ca nA-1 prAviti [gAthA pryogaarthH| prayogastu-zarIraniyatadeza AtmA, parimitadeze liTopalabdheH, anyoSNyavat iti | gAthA: / / vyAkhyAtA prathamA mUladvAragAthA, sAmprataM dvitIyA vyAkhyAyate-tatra prathamaM guNItyAdyadvAraM, tavyAcikhyAsayAha bhASyakAra: ahuNA guNitti dAraM hoda guNehiM guNitti vinneo| te bhogajogauvaogamAi ruvAi va paDassa / / 52 // bhASyam / / vyAkhyA-adhunA guNIti dvAraM-tadetadvayAkhyAyate, bhavati guNairhi guNI, na tavyatirekeNa 'iti evaM vi. vaza023| JamEd.cahan ~276~
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [227...], bhASyaM [52] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka anukrama [32] baka- jJeyaH, amena guNayuNinormedAbhedamAha, te bhogayogopayogAdayo guNA iti, AdizabdAdamartasvAdiparigrahaH. 4 SaDjIvahAri-vRttiH nidarzanamAha-rUpAdaya ika ghaTasya guNA iti gAthArthaH / / vyAkhyAtaM mUladvAragAthAyAM guNidvAram, adhunorva-nikAdhya. gatidvArAvasara ityAha bhASyakAra: jIvasvarUpaM // 13 // uDuMgaitti ahuNA agurulahuttA sabhAvaur3agaI / diTuMtalAuerNa eraMDaphalAiehiM ca / / 53 // bhASyam / / vyAkhyA-UrddhagatirityadhunA dvAraM-tadetadvyAkhyAyate, agurulaghutvAtkAraNAtsvabhAvataH karmavipramuktaH sarvagatiH, jIva iti gamyate, yadyevaM tarhi kathamadho gacchati?, atrAha-dRSTAntaH 'alAvunA' tumbakena, yathA tatva bhAvata UrdhvagamanarUpamapi mRllepAjale'dho gacchati tadapagamArcamA jalAntAda, evamAtmA'pi karmalepAdayo Tra gacchati tadapagamAdUrvamA lokAntAditi / eraNDaphalAdibhizca dRSTAnta iti, anena dRSTAntabAhulyaM darzayati, pAyathA cairaNDaphalamapi bandhanaparibhraSTamUrddha gacchati, AdizabdAdagnyAdiparigraha iti gAthArthaH // vyAkhyAtaM dvi4AtIyamUladvAragAthAyAmUrdhvagatidvAraM, sAmprataM nirmayadvAravyAcikhyAsayA''ha amao ya hoi jIvo kAraNavirahA jaheca AgAsaM / samarva ca hoaniccaM mimmavaghaDataMtumAIyaM // 54 / bhASyam / vyAkhyA-amayazca bhavati jIvaH, na kimmayo'pItyarthaH, kuta ityAha-kAraNavirahAt' akAraNatvAt , ya- // 133 thaivAkAzam-AkAzavadityarthaH, samayaM ca vastu bhavatyanityam, etadeva darzayati-mRnmayaghaTatantvAdi, yathA 2 % JamedicationHell ~277
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [227...], bhASyaM [14] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka CCCCESS munmayo ghaTastantumayaH paTa ityAdi, na punarAtmA, nitya iti darzitam / Aha-asmin dvAre sati 'amayo natu| mRnmaya iva ghaTa' iti prAkimarthamuktamiti, ucyate, ata eva dvArAdanugrahArthamuktamiti lakSyate, bhavati cAsakacvaNAdakRcchreNa parijJAnamityanugrahaH, atigambhIratvAdbhASyakArAbhiprAyasya na (vA) vayamabhiprAya vidma iti / / anye tvabhidadhati-anyakartRkaivAsI gAtheti gaathaarthH|| vyAkhyAtaM dvitIyamUladvAragAthAyAM nirmayadvAram, adhunA sAphalyadvArAvasaraH, tathA cAha bhASyakAra: sAphaladAramahuNA niccAniccapariNAmijIvammi / hoi tayaM kammANaM iharegasabhAvao'juttaM // 55 // bhASyam / / vyAkhyA-sAphalyadvAramadhunA-tadetadvyAkhyAyate, nityAnitya eva pariNAmini jIva iti yoga, bhavati tat sAphalyaM kAlAntaraphalamadAnalakSaNam , keSAmityAha-karmaNAM-kuzalAkuzalAnAM, kAlabhedena kartRbhoktapariNA-II2 mabhede satyAtmanastadubhayopapatteH karmaNAM kAlAntaraphalapradAnamiti, 'itarathA' punaryayevaM nAbhyupagamyate tata ekasvabhAvatvataH kAraNAdayuktaM 'tat' karmaNAM sAphalyamiti, etaduktaM bhavati-yadi nitya AtmA kartRvabhAva eva kuto'sya bhogaH?, bhotkRkhabhAvatve cAkartRvaM, kSaNikasya tu kAladvayAbhAvAdevaitadubhayamanupapannam , ubhaye hai ca sati kAlAntaraphalapradAnena karma saphalamiti gAthArthaH / / dvitIyamUladvAragAthAyAM vyAkhyAtaM sAphalyadvAram, adhunA parimANadvAramAha bhASyagAthA 49 anyabhAgaH anukrama [32] OM Jamachar ~278~
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti : [227...], bhASyaM [16] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dazabaikA jIvassa u parimANaM vistharapao jAva logamettaM tu / ogAhaNA ya suhumA tassa paesA asaMkhejA / / 56 // bhASyam // SaDjIvahAri-vRttiH hA vyAkhyA-jIvasya tu parimANaM vitatasya 'vistarato vistareNa yAvallokamAtrameva, etaca kevalisamudghAtaca- nikAdhyaka turthesamaye bhavati, tatrAvagAhanA ca 'sUkSmA' vitataikaikapradezarUpA bhavati, 'tasya' jIvasya pradezAzcAsaMkhyeyAH jIvasvarUpaM // 134 // saveM eva lokAkAzapradezatulyA iti gAdhArthaH / / anekeSAM jIvAnAM gaNanAparimANamAha pattheNa va kulaeNa va jaha koi miNeja savvadhannAI / evaM mavijamANA havaMti logA arNatA u / / 57 // bhASyam / / vyAkhyA-'prasthena vA' catuHkuDavamAnena 'kuDavena vA catuHsetikAmAnena yathA kazcitpamAtA minuyAt 'sa-15 vidhAnyAni' bIyAdIni evaM mIyamAnA asadbhAvasthApanayA bhavanti lokA anantAstu, jIvabhUtA iti bhaavH|| Aha-yadyevaM kathamekasminneva te loke mAtA iti?, ucyate, sUkSmAvagAhanayA, yatraikastatrAnantA vyavasthitAH, iha tu pratyekAvagAhanayA cintyante iti na doSaH, dRSTaM ca cAdaradravyANAmapi pradIpaprabhAparamANvAdInAM tathApariNAmato bhUyasAmekatraivAvasthAnamiti gAthArthaH // vyAkhyAtaM dvitIyamUladvAragAthAyAM parimANadvAra, tadvayA-1 khyAnAca dvitIyA mUladvAragAthA jIvapadaM ceti / sAmprataM nikAyapadaM vyApiNyAmurAha-- __NAmaM ThavaNasarIre gaI NikAya sthikAya davie ya / mAjagapajavasaMgahamAre saha bhAvakAe ya / / 228 // vyAkhyA-nAmasthApane kSuNNe, zarIrakAya:-zarIrameva, tatmAyogyANusaMghAtAtmakatvAt, gatikAyo-yo bhavA-IXI kAyApA // 134 // ntaragatI, sa ca taijasakArmaNalakSaNaH, nikAyakAya:-SaDjIvanikAyA, astikAyo-dharmAstikAyAdiH, dravya *SUMAR anukrama [32] JamacharTHI ~279~
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [228], bhASyaM [17...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka kAyazva-vyAdighaTAdidvavyasamudAyaH, mAtRkAkAyaH tryAdIni mAtRkAkSarANi, paryAyakAyo dveSA-jIvAjI-| Mvabhedena, jIvaparyAyakAyo-jJAnAdisamudAyaH, ajIvaparyAyakAyo-rUpAdisamudAyaH, saMgrahakAya:-saMgrahakaza-14 bdavAcyavikaTukAdivat, bhArakAya:-kApotI, vRddhAstu vyAcakSate-'ego kAo duhA jAo, ego ciTThaha 4 ego maario| jIvaMto maeNa mArio, tallava mANava! keNa heuNA? // 1 // udAharaNam-ego kAharo talAe do ghaDA pANiyassa bhareUNa kAvoDIe vahai, so ego AukAyakAyo dosu ghaDesu duhA kao, tao so kAharo gacchaMto pakkhalio, ego ghaDo bhaggo, tammi jo AukkAo so mao, iyarammi jIvai, tassa abhAve so'vi bhaggo, tAhe so teNa pubvamaeNa mArio tti bhaNNai / ahavA-ego ghaDo AukkAyabhario, dAtAha tamAukArya duhA kAUNa addho tAvio, so mao, atAvio jIvai, tAhe so'vi tatva pkkhitto,| taNa maeNa jIvaMto mArio tti / esa bhArakAo gao / bhAvakAyazcaudayikAdisamudAya:, iha ca nikAyaH kAya ityanarthAntaramitikRtvA kAyanikSepa ityaduSTa eveti gaathaarthH|| CROC+S anukrama [32] 1 ekA kAyo vidhA jAta ekattipatieko mataH / jIvana matena mAritaH tApamAna! kena hetunA ||1||udaahrnn ekA kApotIkakhadAkA dvA~ pA. nAyastha ghaTI matvA kApokhA bahati. sa eko'pkAyo yodhaDayobidhA krattaH, tataH sa kApotIko gacchan prasvAlitaH, eko ghaDhI bhabhaH, tamin yo'kAyaH sa vRtaH, tasmin jIvati, tasAbhAve so'pi bhanaH tadA sa tena pUrvamatena mArita iti bhaNyate / abako ghaTo'SkAyantaH, tatastamakArya vidhAkRtvAkhApitaH, sa | sattaH, bhatApito bIcati, tataH so'pi tatraiva prakSiptaH, tena mRtena jIvan mArita iti / eSa bhArakAyo gataH, CCCC ~280~
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [229], bhASyaM [57...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka vasakA hAri-vRtti // 15 // (RN anukrama [32] itthaM puNa adhigAro vikAvakAraNa hoi suttani / ucAriatthasadisANa kitsaka sesagANapi / / 229 // SaDjIva| vyAkhyA-atra punaH sUtra iti yogaH, [sUtra ityadhikRtAdhyayane] kimityAha-adhikArI nikAyakAyena bhavati, nikAdhya adhikAra:-prayojanaM, zeSANAmupanyAsayaya'mAzayAha-uccaritArthasAzAmAM-uccarito nikAyaH tadarthetu-12 jIvasvarUpaM lyAnAM kIrtana-saMzabdanaM zeSANAmapi-nAmAdikAyAnAM vyutpattihetutvAtmadezAntaropayogitvAceti gA-1 pArthaH / vyAkhyAtaM nikApapadam , ukto nAmamipano nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattApadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, tavedam suyaM me AusaMteNa bhagavayA evamakkhAyaM-iha khala chajjIvaNiyA nAmajjhayaNaM, samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveDyA suakkhAyA supannattA seyaM me ahijiuM ajjhayaNaM dhmmppnntii| kayarA khallu sA chajjIvaNiyAnAmajjhayaNaM samajeNaM bhayavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiyA suakkhAyA supannattA seye me ahijiuM ajjhayaNaM dhmmpnntii|imaa khalu sA chajIvaNiyA nAmajjhayaNaM samajeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiyA suakkhAyA // 135 // supannattA seyaM me ahijiuM ajjhayaNaM dhammapannattI // taMjahA-puDhavikAiyA AukAiyA sUtrakAreNa sUtritaM pRthvi Adi SaD jIvanikAya svarupam ~281~
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti : [229...], bhASyaM [57...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka teukAiyA vAukAiyA vaNassaikAiyA sskaaiyaa| puDavI cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annatya sasthapariNaeNaM, AU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDho sattA annattha satthapariNaeNaM, teU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosatA annastha satthapariNaeNaM vAU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annastha satthapariNaeNaM, vaNassaI cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annattha satthapariNaeNaM, taMjahAaggabIyA mUlabIyA porabIyA khaMdhabIyA bIyaruhA saMmucchimA taNalayA, vaNassaikAiyA sabIyA cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annatya satyapariNaeNaM // se je puNa ime aNege bahave tasA pANA, taMjahA-aMDayA poyayA jarAuyA rasayA saMseimA samucchimA ubbhiyA uvavAiyA / jesiM kesiMci pANANaM abhikaMtaM paDikataM saMkuciyaM pasAriyaM ruyaM bhaMtaM tasiyaM palAiyaM AgaigaivinnAyA je ya kIDapayaMgA jA ya kuMthupipIliyA savve beiMdiyA savve teiMdiyA savve cauriMdiyA savve paM. anukrama [32] ~282~
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [229...], bhASyaM [57...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dazavaikA0 hAri-vRttiH nikAdhya // 136 // [1] ciMdiyA savve tirikkhajoNiyA savve neraiyA savve maNuA savve devA savve pANA ssddjiikprmaahmmiaa| eso khallu chaTTo jIvanikAo tasakAu tti pavuccai // (sUtraM 1) jIvasvarUpa zrUyate taditi zrutam-prativiziSTArthapratipAdanaphalaM vAgyogamAtraM bhagavatA nisRSTamAtmIyazravaNakoTaramaviSTaM kSAyopazamikabhAvapariNAmAvirbhAvakAraNaM zrutamityucyate, zrutamavadhRtamavagRhItamiti paryAyAH, 'mayetyAtmaparAmarzaH, AyurasyAstItyAyuSmAn tasyAmantraNaM he AyuSman !, kaH kamevamAha ?-sudharmakhAmI jambUkhAmina|miti, 'tene ti bhuvanabhartuH parAmarzaH, bhagaH-samapraizvaryAdilakSaNa iti, uktaM ca-"aizvaryasya samagrasya, rUpasya yazasaH shriyH| dharmasyAtha prayatnasya, SaNNAM bhaga itIGganA // 1 // " so'syAstIti bhagavAMstena bhagavatA-vardhamAnavAminetyarthaH, 'eva'miti prakAravacanaHzabdaH, AkhyAta miti kevalajJAnenopalabhyAcedita, kimata Aha-iha khalu SaDjIvanikAyanAmAdhyayanam , astIti vAkyazeSaH, 'iheti loke pravacane vA, khaluzandAdanyatIrthakatpravacaneSu ca, 'Sar3ajIvanikAyeti pUrvavat, 'nAmeM tyabhidhAnam, 'adhyayana miti pUrvavadeva / iha ca 'zrutaM maye-14 tyanenAtmaparAmarzenaikAntakSaNabhaGgApohamAha, tatretthaMbhUtArdhAnupapatteriti, uktaMca,-"egaMtakhaNiyapakkhe gahaNaM| cia sabvahA Na atthANaM / aNusaraNasAsaNAI kuo u telogsiddhaaiN?||1||" tathA 'AyuSma niti ca // 136 // 1 ekAntakSaNikapakSe prahaNameva sarvathA nArthAnAm / anusmaraNazAsanAni kutastu trailokya (te loka.) siddhAni ||1||2deglokpr. anukrama [32] ~283~
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti : [229...], bhASyaM [57...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: -- prata sUtrAMka - pradhAnaguNaniSpannenAmantraNavacasA guNavate ziSyAyAgamarahasyaM deyaM nAguNavata ityAha, tadanukampApravRtteriti, uktaM ca-"Ame ghaDe nihataM jahA jalaM taM ghaDa viNAsaha / ia siddhRtarahassaM appAhAraM viNAsei // 1 // " Ayukha pradhAno guNaH, sati tasminnavyavacchittibhAvAt, tathA tena bhagavatA evamAkhyAta'mityanena khamanI-114 pikAnirAsAcchAkhapAratakyapradarzanena na ghasarvajJena anAtmavatA anyatastathAbhUtAtsamyaganizcitya paraloka-1 dezanA kAryetyetadAha, viparyayasaMbhavAda, uktaM ca-"kiM' itto pAvayaraM? saMmaM aNahigayadhammasambhAvo / aNNaM kudesaNAe kaTTayarAgami pADei // 1 // " athavA'nyathA vyAkhyAyate sUtraikadeza:-AusaMteNaM'ti bhagavata eva vizeSaNam , AyuSmatA bhagavatA-cirajIvinetyarthaH, maGgalavacanaM caitad, athavA jIvatA sAkSAdeva, anena ca gaNadharaparamparAgamasya jIvanavimuktAnAdizuddhavaktacApohamAha, dehAyabhAvena tathAvidhaprayatnAbhAvAt, uktaM ca-"vayarNa na kAyajogAbhAve Na ya so aNAdisuddhassa / gahaNaMmi ya No he satthaM attAgamo kaha Nu // 1 // " athavA 'AvasaMteNaM ti gurumUlamAvasatA, anena ca ziSyeNa gurucaraNasevinA sadA bhAnyamityetadAha, jJAnAdivRddhisadbhAvAda, uktaM ca-"NANassa hoi bhAgI thirayarao daMsaNe carite ya / dhannA anukrama [32] 5*5* 555454 mAme ghaTe nihitaM yathA jalaM te ghaTa vinAzayati / iti (evaM) siddhAntarahasyamalpAdhAra binAzayati // 1 // 2 kimetamAyApakara samyaganaSimatadhamaH *sadbhAvaH / anya dezamayA kahakarAgasi pAtayati ||1||3vcnN na kAyayogAbhAvena so'nAdizuddhasya padaNe cano detA zAkhamAtmAgamaH (AptAgamaH) kathaM tur||1|| 4 kAyasyeti. 5jJAnasa bhAgI bhavati sthirataraH darzane cArine ca / dhanyA yAvatkathaM gumakuchavAsana muzanti // 1 // ~284~
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti : [229...], bhASyaM [57...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] anukrama [32] dazavaikA AvakahAe gurukulavAsaM na muMcaMti // 1 // " athavA 'AmusaMteNaM AmRzatA bhagavatpAdAravindayugalamuttamA-pijIvahAri-vRttiH nena, anena ca vinayapratipasergarIyastvamAha, vinayasya mokSamUlavAt, uktaM ca-"mUlaM saMsArassA hoMti nikAdhya kasAyA aNaMtapattassa / viNao ThANapautto dukkhavimukkhassa mokkhassa // 1 // " kRtaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH | jIvasvarUpaM // 137 // 6-tatra iha khalu SaDjIvanikAyikAnAmAdhyayanamastItyuktam, atrAha-eSA SaDjIvamikApikA kena praveditA prarUpitA beti?, anocyate, tenaiva bhagavatA, yata Aha-'samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveDyA / muakkhAyA supannatte'ti, sA ca tena 'zramaNena' mahAtapasvinA "bhagavatA' samagraizvaryAdiyuktena 'mahAvIreNa | haizara vIra vikrAntAviti kaSAyAdizatrujayAnmahAvikrAnto mahAvIra, uktaM ca-"vidArayati yatkarma, tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktamba, tasmAdvIra iti smRtH||1||" mahAMzvAsau vIrava mahAvIraH tena mahAvIreNa, 'kAzyapene ti kAzyapasagotreNa, 'praveditA' nAnyataH kutazcidAkaparya jJAtA kiM tarhi, svayameva kevalAlokena prakarSaNa veditA praveditA-vijJAtetyarthaH, tathA khANyAte ti sadevamanuSyAsurAyAM parSadi suSTu AkhyAtA khAkhyAtA, tathA 'suprajJase ti muSTha prajJaptA yathaivAkhyAtA tathaiva suSTu-sUkSmaparihArAsevanena prakarSaNa samyagAsevitetyarthaH, anekArthatvAddhAtUnAM jJapirAsevanArthaH, tAM caivaMbhUtAM Sar3ajIvanikAyikAM 'zreyo me'dhyetuM zreyaH-pathyaM hitaM, mametyAtmanirdezaH, chAndasatvAtsAmAnyena mametyAtmanirdeza ityanye, tatazca zreya 1 mUla saMsArasya bhavanti kaSAvA anantapatrasa / binavaH sthAnaprayukto duHsavimuktasya mokSasya // 1 // 2 AtmArthaH. ~285
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [229...], bhASyaM [57...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka Atmano'dhyetum, 'adhyetu'miti paThituM zrotuM bhAvayituM, kuta isyAha-'adhyayanaM dharmaprajJaptiH nimi sakAraNahetuSu sarvAsAM prAyo darzana miti vacanAt hetI prathamA, adhyayanavAdU-adhyAtmAnayanAcetaso tAvizuddhyApAdanAdityarthaH, etadeva kuta isyAha-'dharmaprajJapte' prajJapanaM prajJaptiH dharmasya prajJaptiH dharmaprazasiH tato dharmaprazaseH kAraNAcetaso vizuLyApAdanaM cetaso vizuddhyApAdanAca zreya Atmano'dhyetumiti / 4 anye tu vyAcakSate-adhyayanaM dharmaprajJaptiriti pUrvopanyastAdhyayanasyaivopAdeyatayA'nuvAdamAtrametaditi // ziSyaH pRchati-katarA khalvi'tyAdi, sUtramuktArthameva, anenaitadarzayati-vihAyAbhimAna saMvignena zimadhyeNa sarvakAryeSveva guru praSTavya iti, AcArya Aha-imA khalvi'tyAdi sUcamuktArthameva, anenApyetadarza yati-guNavate ziSyAya guruNA'pyupadezo dAtavya eveti / 'taMjahA-puDhavikAiyA' ityAdi, anna tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, pRthivI-kAThinyAdilakSaNA pratItA saiva kAya:-zarIraM yeSAM te pRthivIkAyAH pRthivIkAyA evaM pRthivIkAyikAH, svArthikaSThaka, Apo-dravAH pratItA eva tA eva kAya:-zarIraM yeSAM te'pkAyAH apkAyA eSa apkaayikaaH| teja-uSNalakSaNaM pratItaM tadeva kAya:-zarIraM yeSAM te tejAkAyAH tejAkAyA eva tejaakaayikaaH| vAyu:-calanadharmA pratIta eva sa eva kAya:-zarIraM yeSAM te vAyukAyAH vAyukAyA eva vAyukAyikAH / vanaspati:-latAdirUpaH pratItaH, sa eva kAya:-zarIraM yeSAM te vanaspatikAyAH, vanaspatikAyA evaM 1 vibhatInA. anukrama [32] JElcanonian MAnnabraryang ~286~
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti : [229...], bhASyaM [57...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka par3ajIvanikAdhya jIvasvarUpa (1) dshvkaa0vnsptikaayikaaH| evaM trasanazIlAstrasAH-pratItA eva, prasAH kAyA:-zarIrANi yeSAM te sakAyAH, sa- hAri-vRttiH / kAyA eva trasakAyikAH / iha ca sarvabhUtAdhAratvAt pRthivyAH prathamaM pRthivIkAyikAnAmabhidhAnaM, tadanantaraM tatpatiSThitatvAdakAyikAnAmapi, tadanantaraM tatpratipakSatvAttejaskAyikAnAM, tadanantaraM tejasa upaSTambhakatvA- // 138 // dvAyukAyikAnAM, tadanantaraM vAyoH zAkhApracalanAdigamyatvAnaspatikAyikAnAM, tadanantaraM vanaspaterasopagrAhakatvAprasakAyikAnAmiti / vipratipattinirAsAthai punarAha-'puDhavI cittamaMtamakkhAyA' 'pRthivI' uktalakSaNA 'cittavatI'ti cittaM-jIvalakSaNaM tadasyA astIti cittavatI-sajIvetyarthaH, pAThAntaraM vA 'puDhavI cittamattamakkhAyA' atra mAtrazabdaH stokavAcI, yathA sarSapatribhAgamAtramiti, tatazca cittamAtrA-stokacittetyarthaH, tathA ca pravalamohodayAtsarvajaghanyaM caitanyamekendriyANAM, tadazyadhika dvIndriyAdInAmiti, 'AkhyAtA' sarvajJena kathitA, iyaM ca 'anekajIvA' aneke jIvA yasyAM sA'nekajIvA, na punarekajIvA, yathA vaidikAnAM 'pRthivI devatetyevamAdivacanaprAmANyAditi / anekajIvA'pi kaizcidekabhUtAtmApekSayeSyata eva, yathAhureke"eka eva hi bhUtAtmA, bhUte bhUte vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caica, dRzyate jalacandravat // 1 // " ata Aha -'pRthakasattvA' pRthagbhUtAH sattvA-AtmAno yasyAM sA pRthaksattvA, aGgulAsaMkhyeyabhAgamAtrAvagAhanayA pAramArthikyA'nekajIvasamAzriteti bhAvaH / Aha-yadyevaM jIvapiNDarUpA pRthivI tatastasyAmucArAdikaraNe niyamatastadatipAtAdahiMsakatvAnupapattirityasaMbhavI sAdhudharma ityatrAha-'anyatra zastrapariNatAyAH zastrapa anukrama [32] // 138 // JanEdicine ~287~
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti : [230], bhASyaM [57...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka |riNatAM pRthivIM vihAya-parityajyAnyA cittavatyAkhyAtetyarthaH / atha kimidaM pRthivyAH zastramiti zasnamastAvAtsAmAnyata evedaM dravyabhAvabhedabhinna zastramabhidhitsurAha daThabaM satyaggivisanehavila khAraloNamAIyaM / bhAvo u duSpautto vAyA kAo abiraI a / / 230 / / vyAkhyA-'dravya miti dvAraparAmarzaH, tatra dravyazatraM khaDgAdi, agniviSasnehAmlAni prasiddhAni, 'kSAralavaNAdIni' ana tu kSAra:-karIrAdiprabhavaH, lavaNaM-pratItam , AdizabdAtkarISAdiparigrahaH / uktaM dravyazastram , adhunA bhAvazatamAha-bhAvastu duSpayuktI vAkAyau aviratizca bhAvazastramiti, tatra bhAvo duSpayukta ityanena drohAbhimAneyAdilakSaNo manoduSprayogo gRhyate, vAgaduSprayogastu hiMsraparuSAdivacanalakSaNaH, kAyadaSprayogastu dhAvanavalganAdiH, aviratistvaviziSTA prANAtipAtAdipApasthAnakapravRttiH, etAni khaparavyApAdakakhAtkarmabandhanimittatvAjhAvazastramiti gaathaarthH|| iha na bhAvazastreNAdhikAraH, apitu dravyazastreNa, taca triprakAraM bhavatItyAha kiMcI sakAyasatyaM kiMcI parakAya tadubhayaM kiMci / eyaM tu dabasasthaM bhASe assaMjamo satyaM / / 231 // vyAkhyA-kiMcitkhakAyazastraM, yathA kRSNA mRdU nIlAdimRdaH zastram, evaM gandharasasparzabhede'pi zastrayojanA kAryA, tathA 'kizcitparakAyeti parakAyazakhaM, yathA pRthvI apsejAprabhRtInAm asejAprabhRtayo vA pR[thivyAH, 'tadubhayaM kizci'diti kiJcittadubhayazastraM bhavati, yadhA kRSNA mRdU udakasya sparzarasagandhAdibhiH anukrama [32] OMOMOMOM vaza024 ~288~
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [8] dIpa anukrama [32] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryuktiH [231], bhASyaM [ 57... ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 139 // Jar Education le pANDumRdazca yadA kRSNamRdA kaluSitamudakaM bhavati tadA'sau kRSNamRd udakasya pANDumRdazca zastraM bhavati, evaM (tat) tu dravyazastraM, tuzabdo'nekaprakAravizeSaNArthaH, etadanekaprakAraM dravyazastram, 'bhAva' iti dvAraparAmarzaH, asaMyamaH zastraM caraNasyeti gAthArthaH / evaM ca pariNatAyAM pRthvyAmucArAdikaraNe'pi nAsti tadatipAta ityahiMsakatvopapatteH saMbhavI sAdhudharma iti / eSa tAvadAgamaH, anumAnamapyatra vidyate - sAtmakA vidrumalavaNopalAdayaH pRthivIvikArAH, samAnajAtIyAGkarotpasyupalambhAt, devadattamAMsAGkuravat, evamAgamopapattibhyAM vyavasthitaM pRthivIkAyikAnAM jIvatvam uktaM ca- " Agamayopapattizca, saMpUrNa dRSTilakSaNam / atIndriyANAmarthAnAM sadbhAvapratipattaye || 1 || Agamo hyAptavacanamAsaM doSakSayAdviduH / vItarAgo'nRtaM vAkyaM, na brUyAddhe| tvasaMbhavAt || 2 ||" ityalaM prasaGgena / evamApazcittavatya AkhyAtAH, tejazcittavadAkhyAtaM, vAyuvittavAnAkhyAtaH, vanaspatizcittavAnAkhyAtaH, ityAdyapi drssttvym| vizeSastvabhidhIyate - sAtmakaM jalaM, bhUmisvAtasvAbhA vikasaMbhavAt, drdurvt| sAtmako'gniH, AhAreNa vRddhidarzanAt, bAlakavat / sAtmakaH pavanaH, aparapreritatiryagniganiyamitadiggamanAdU, govat / sacetanAstaravaH sarvasvagapaharaNe maraNAd, gardabhavat / vanaspatijIvavize|SapratipAdanAyAha-'saMjahA aggabIyA' ityAdi, tadyathetyupanyAsArthaH, agravIjA iti-anaM bIjaM yeSAM te agrabIjA:- koraNTakAdayaH, evaM mUlaM bIjaM yeSAM te mUlabIjA-utpalakandAdayaH parva bIjaM yeSAM te parvabIjA -ikSvAdayaH, skandho bIjaM yeSAM te skandhavIjAH zalakyAdayaH, tathA bIjAdrohantIti bIjaruhAH zAlyAdayaH, Forse & Personal Use City ~289~ 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasvarUpaM // 139 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [231], bhASyaM [17...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka saMmUrchantIti saMmUchimAH-prasiddhabIjAbhAvena pRthivIvarSAdisamudbhavAstathAvidhAstRNAdayaH, na caite na saMbhavanti, dagdhabhUmAvapi saMbhavAt , tathA tRNalatAvanaspatikAyikA iti, atra tRNalatAgrahaNaM svagatAnekabhedasaMdarzanArtha, vanaspatikAyikagrahaNaM sUkSmayAdarAdyazeSavanaspatibhedasaMgrahArtham, etena pRthivyAdInAmapi khagatAH bhedAH pRthivIzarkarAdayA tathA'vazyAyamihikAdayA tathA aGgArajvAlAdayaH, tathA jhaNjhAmaNDalikAdayo [bhedA:]] sUcitA iti / 'sathIjAzcittavanta AkhyAtA' iti, ete dhanantaroditA vanaspativizeSAH sabIjA:-khaskhanivandhanAzcittavantaH-Atmavanta AkhyAtA:-kathitAH / ete ca anekajIvA ityAdi dhruvagaNDikA pUrvavat / sabIjAzcittavanta AkhyAtA ityuktam, atra ca bhavatyAzaGkA-kiM bIjajIva eva mUlAdijIvo bhavatyutAnyastaminukAnte utpadyate iti?, asya vyapohAyAha-" zrIe joNinbhUe jIvo tukamA so va anno vA / jo'vi ya mUle jIvo so'vi ya patte paDhamayAe // 232 // vyAkhyA-dhIje yonibhUte iti, bIjaM hi dvividhaM bhavati-yonibhUtamayonibhUtaM ca, avidhvastayoni vidhvastayoni ca, prarohasamarthaM tadasamartha cetyarthaH / tatra yonibhUtaM sacetanamacetanaM ca, ayonibhUtaM tu niyamAdacetadAnamiti / tatra vIje yonibhUte ityanenAyonibhUtasya vyavacchedamAha, tatrotpatyasaMbhavAda, abIjavAdityarthaH / / yonibhUte tu-yonyavasthe bIje, yonipariNAmamatyajatItyuktaM bhavati, kimityAha-jIvo vyutkrAmati-utpadyate, sa eva-pUrvako bIjajIvA, bIjanAmagotre karmaNI vedAyitvA mUlAdinAmagotre copaniyakhya, anyo vA pRthivI anukrama [32] JanEducatarika ~290~
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232], bhASyaM [17...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka 4 SaDjIvanikAdhya. jIvasvarUpaM [1] dazavaikA. kAyikAdijIva evameva, 'yo'pi ca mUle jIva' iti ya eva mUlatayA pariNamate jIvaH so'pi ca panne pratha- hAri-vRttiHmatayeti sa eva prathamapatratayA'pi pariNamata ityekajIvakartRke mUlaprathamapatre iti / Aha-yadyevaM 'savvo'vi kisalao khalu uggamamANo aNaMtao bhaNio ityAdi kathaM na virudhyate iti?, ucyate, iha bIjajI- // 140 // vo'nyo vA bIjamUlakhenotpadya taducchUnAvasthAM karoti, tatastadanantarabhAvinI kisalayAvasthAM niyamenAnantajIvAH kurvanti, punazca teSu sthitikSayAtpariNateSvasAveva mUlajIvo'nantajIvatanuM pariNamya(mayya) khazarIratayA tAvadrdhate yAvatprathamapatramiti na virodhaH / anye tu vyAcakSate-prathamapatrakamiha yA'sau bIjasya samucchUnAvasthA, niyamapradarzanaparametat, zeSaM kisalayAdi sakalaM nAvazyaM mUlajIvapariNAmAvirbhAvitamiti mantavyaM, tatazca 'sabvo'vi kisalao khalu uggamamANo arNatao hoI' ityAdyapyaviruDaM, mUlapatranirvartanArambhakAle |kisalayatvAbhAvAditi gAthArthaH // etadevAha bhASyakAra: vidvatthAvidvatthA joNI jIvANa hoi nAyabvA / tattha aviddhatyAe bukamaI so ya anno vA / / 58 // bhASyam // vyAkhyA-vidhvastA'vidhvastA-aprarohaprarohasamarthA yonirjIvAnAM bhavati jJAtavyA, tatrAvidhvastAyAM yonau havyutkrAmati sa cAnyo vA, jIva iti gamyata iti gaathaarthH|| jo puNa mUle jIvo so nivvattei jA paDhamapattaM / kaMdAi jAva bIrya sesaM anne pakuvaMti / / 59 // bhASyam / / 1 sarvo'pi kizalayA khalu udgacchan anantako bhaNitaH, anukrama [32] kaa||14|| 500-54-560584% ~291
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [19] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka vyAkhyA-yaH punarmUle jIvo bIjagato'nyo vA sa nirvartayati yAvat prathamapatraM tAvadeka eveti, atrApi bhAvArthaH pUrvavadeva / kandAdi yAvaTIjaM zeSamanye prakurvanti, vanaspatijIvA eva, vyAkhyAdvayapakSe'pyetadavi rodhi, ekataH samucchUnAvasthAyA eva prathamapatratayA vivakSitatvAttadanu kandAdibhAvataH anyatra kandAdevena-12 || spatibhedatvAttasya ca prathamapatrotsarakAlameva bhAvAditi gAthArthaH // atidezamAha sesaM suttapkAsaM kAe kAe ahakarma bUyA / ajjhayaNatthA paMca ya pagaraNapayavaMjaNavisuddhA / / 60 // bhASyam / / | vyAkhyA-zeSaM sUtrasparza uktalakSaNaM 'kAye kAyeM pRthivyAdI 'yathAkrama yathAparipATi brUyAt anuyogadhara eca, na kevalaM sUtrasparzameva, kiMtu adhyayanArthAn paJca ca-prAgupanyastAn jIvAjIvAbhigamAdIn prakaraNapada-3 vyaJjanavizuddhAna brUyAta, sUtra eva jIvAbhigamaH kAye kAye ityanenaiva labdha iti paJcagrahaNam, anyathA SaDihAAdhikArA iti / prakriyante'rthA asminniti prakaraNam-anekArthAdhikAravaskAyaprakaraNAdi, padaM subantAdi, kAdIni vyaJjanAni, ebhirvizuddhAna byAditi gAthArthaH / idAnIM trasAdhikAra etadAha-se je puNa imeM iti, sezabdo'thazabdArthaH, asAvapyupanyAsArthaH, 'aba prakriyApraznAnantaryamaGgAlopanyAsaprativacanasamuccayeviti vacanAt, atha ye punaramI-bAlAdInAmapi prasiddhA aneke-dvIndriyAdibhedena bahavaH ekaikasyAM jaatii| lAtrasAH prANina:-trasyantIti basAH prANA-ucchrAsAdaya eSAM vidyanta iti prANinA, tadyathA-aNDajA ityAdi, eSa khalu SaSTho jIvanikAyaH trasakAya iti procyata iti yogaH, tavANDAjAtA aNDajAH-pakSigRhakoki anukrama [32] JamEahani ~292~
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka (RN anukrama [32] dazavaikAlAdayaH, potA eva jAyanta iti potajAH, "anyeSvapi dRzyate" (pA03-2-101) upratyayo janeriti vaca- 4 SaDjIvahAri-vRttiAnAt / te ca hastivalgulIcarmajalaukAprabhRtayaH, jarAyuveSTitA jAyanta iti jarAyujA-gomahiSyajAvikamanu-jAnakAdhyaH dAvyAdayaH, atrApi pUrvavaDapratyayaH, rasAjAtA rasajA:-takrAranAladadhitImanAdiSu pAyukRmyAkRtayo'tisUkSmA javisvarUpa // 141 // bhavanti, saMkhedAjAtA iti saMkhedajA-matkuNayUkAzatapadikAdayaH, saMmUrcchanAjAtAH saMmUcrchanajAH-zalabhapi pIlikAmakSikAzAlUkAdayaH, udbhedAjanma yeSAM te udbhedAH, athavA udbhedanamudrit udbhijjanma yeSAM te udbhijAH di-pataGgakhaJjarITapAriplavAdayaH, upapAtAjAtA upapAtajAH athavA upapAte bhavA aupapAtikA-devA nArakAzca / eteSAmeva lakSaNamAha-yeSAM keSAzcitsAmAnyenaiva prANinAM-jIvAnAmabhikrAntaM bhavatIti vAkyazeSaH, abhikramaNamabhikrAntaM, bhAve niSThApratyayaH, prajJApakaM pratyabhimukhaM kramaNamityarthaH, evaM pratikramaNaM pratikrAntaM-prajJApakAtmatIpaM kramaNamiti bhAvaH, saMkucanaM saMkucitaM-gAtrasaMkocakaraNaM, prasAraNaM prasArita-pAtravitatakaraNaM, - varNa ruta-zabdakaraNaM, bhramaNaM bhrAntam-itazcetazca gamanaM, asanaM trastaM-duHkhAdudvejanaM, palAyanaM palAyitaM-phutazcinAzanaM, tathA''gate:-kutazcitkacit, gatezca-kutazcitkacideva, 'viNNAyA' vijJAtAraH / Aha-abhikrAntamatikAntAbhyAM nAgatigatyoH kazcidbheda iti kimartha bhedenAbhidhAnam?, ucyate, vijJAnavizeSakhyApanArtham, e taduktaM bhavati-ya eva vijAnanti yathA vayamabhikramAmaH pratikramAmo vA ta evaM prasAH, na tu vRtiM pratyabhikadhAmaNavanto'pi vayAdaya iti / Aha-evamapi dvIndriyAdInAmatrasatvaprasaGgaH, abhikramaNapratikramaNabhAve'pyevaM KAU141 ~293~
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka vijJAnAbhAvAt , naitadevaM, hetusaMjJAyA avagataH, buddhipUrvakamiva chAyAta uSNamuSNAdvA chAyAM prati teSAmabhi-81 kramaNAdibhAvAt, na caivaM vallyAdInAmabhikramaNAdi, oghasaMjJayA pravRtteriti kRtaM prasaGgena / adhikRtanasabhedAnAha-'je ya' ityAdi, ye ca kITapataGgA ityatra kITA:-kRmayaH, 'ekagrahaNe tajAtIyagrahaNa miti dviindriyaaH| zaGkhAdayo'pi gRhyante, pataGgAH-zalabhA, atrApi pUrvavaccaturindriyA bhramarAdayo'pi gRyanta iti, tathA yAzca kunthupipIlikA ityanena trIndriyAH sarva eva gRhyante, ata evAha-sarve dvIndriyA:-kRmyAdayaH sarve jIndriyA:kundhvAdayaH, sarve caturindriyA-pataGgAdayaH / Aha-ye ca kITapataGgA ityAdAvuddezavyatyayaH kimartham ?, ucyate, 'vicitrA sUtragatiratannaH krama iti jJApanArtham , sarve pazcendriyAH sAmAnyato, vizeSataH punaH sarve tiryagyonayo-gavAdayaH, sarve nArakA-ratnaprabhAnArakAdibhedabhinnAH, sarve manujA:-karmabhUmijAdayaH, sarve devA-bhavana-| vAsyAdayaH, sarvazabdazcAtra parizeSabhedAnAM trasatvakhyApanArthaH, sarva evaite basAH na vekendriyA iva prasAH sthAvarAzceti, uktaM ca-"pRthivyambuvanaspatayaH sthAvarAH" "tejovAyU dvIndriyAdayazca trasAH" (tattvA0 a0 2 sU013-14) iti / 'sarve prANinaH paramadharmANa' iti sarva ete prANino-dIndriyAdayaH pRthivyAdayazca paramadharmANa iti-atra parama-sukhaM taddharmANaH sukhadharmANaH-sukhAbhilASiNa ityarthaH, yatazcaivamityato duHkhotpAdaparijihIrSayA eteSAM SaNNAM jIvanikAyAnAM naiva svayaM daNDaM samArabheteti yogH| SaSThaM jIvanikAyaM nigamayannAha-eSa khalu-anantaroditaH kITAdiH 'SaSTho jIvanikAyo' pRthivyAdipazcakApekSayA SaSThatvamasya, trasakAya anukrama [32] ~294~
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dazavaikA iti pocyate' prakarSaNocyate sarvairevatIrthakaragaNadharairiti prayogArthaH // prayogazca-vidyamAnakartRkamidaM zarIram , A- SaDjIvahAri-vRttiH / dimatpratiniyatAkAratvAt , ghaTavat / Aha-idaM trasakAyanigamanamanabhidhAya asthAne 'sarve prANinaH paramadha- nikAdhya. mANa' ityanantarasUtrasaMbandhisUtrAbhidhAnaM kimartham ?, ucyate, nigamanasUtravyavadhAnavadarthAntareNa vyavadhAnakhyApa- jIvasvarUpa // 142 // nArtham, tathAhi-trasakAyanigamanasUtrAvasAno jIvAbhigamaH, atrAntare ajIvAbhigamAdhikAraH, tadarthamabhidhAya cAritradharmoM vaktavyaH, tathA ca vRddhavyAkhyA-eso khalu chaTTo jIvanikAo tasakAutti pacaha, esa te jIvAbhigamo bhaNio, iyANi ajIvAbhigamo bhaNNai-ajIcA duvihA, taMjahA-puragalA ya nopoggalA ya, poggalA chavihA, taMjahA-suhamamuhumA suhumA suhumabAyarA bAyarasuhamA bAyarA bAyaravAparA / muhu-II 4masuhamA paramANupoggalA, suhamA dupaesiyAo ADhatto jAva suhumapariNao aNaMtapaesio khaMdho, suha-/ mavAyarA gaMdhapoggalA, bAyarasuhumA vAukkAyasarIrA, bAdarA AukAyasarIrA ussAdINaM, bAyarabAyarA teuvaNassaipuDhavitasasarIrANi / ahavA caubvihA poggalA, taMjahA-khaMdhA khaMdhadesA khaMdhapaesA paramANupoggalA, SXSASAR RASACX anukrama [32] 1 eSa khalu SaSTho jIvanikAyaH trasakAba iti procyate, eSa tubhyaM jIvAbhigamo bhaNitaH, idAnImajIvAbhigamo bhavyate-bhajIvA dvividhAH, tadyathA-pulAva nopudgalASa, pudgalAH SaDiyAH, sabadhA--sUkSmasUkSmAH sukSmAH sakSmavAdarA bAdaramukSmA bAdarA bAdasyA bdhI yAnarasUkSmapariNato'nantapradezikaH skandhaH, sUkSmabAdarA gandhapuralAH, bAdarasUkSmA vAyukAyazarIrAgi, bAdarA bakAyazarIrANi avazyAyAdInAM, baadrbaadraa-IR||14|| |stejovanaspaticItrasazarIrANi / athavA caturvidhAH puralAH, tabayA-skandhAH svandhavezAH skanyapradezAta paramANapadakAH / ~295
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka 5 esa poggalasthikAo gahaNalakSaNo, NopoggalasthikAo tiviho, taMjahA-dhammasthikAo adhammatthikAo AgAsasthikAo, tattha dhammadhikAo gailakSaNo, adhammasthikAo ThiilakSaNo, AgAsasthikAo avagAhalakSaNo, tathA caitatsaMvAdyArSam-"duvihA huMti ajIvA poggalanopoggalA ya cha sivihA paramANumAdi poggala Nopoggala dhammamAdIyA // 1 // suhumasuhumA ya muhamA taha ceva ya muhumAyarA nneyaa| vAyarasuhamA boyara taha vAyaravAyarA ceva // 2 // paramANu duppaesAdigA u taha gaMdhapoggalA honti / vIja AusarIrA teUmAdINa carimA u // 3 // dhammAdhammA''gAsA loe NopoggalA tihA hoti / jIvAINa gaihiiavagAhaNimittagA NeyA // 4 // " iccesi chaNhaM jIvanikAyANaM neva sayaM daMDaM samAraMbhijA nevannehiM daMDaM samAraMbhAvijA daMDaM samAraMbhaMte'vi anne na samaNujANAmi jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM 1 eSa punalAsikAyo grahaNalakSaNaH, nopugaNastikAyavividhaH, tadyathA-dharmAstikAyaH adhati kAyaH bhAkASAAstikAyaH, tatra dharmAstikAyo gatilakSaNaH adhamarmAstikAyaH sthitilakSaNaH AkAzAstikAyo'vagAhalakSaNaH |-vividhaa bhavanyajIvAH pugalA nopulAva padmividhAH / paramAvAdayaH pugalA | nopalA dhamokhikAyAdayaH ||1||sukssmsuushmaabsmaakhn sUkSmavAdarA shessaaH| bAdarasamA bAdarAstathA bAdaravAdarAva // 2 // paramAta pravezikAstu tathA gandhapuralA bhavanti / vAyuracharIrANi tejabhAdInAM paramAratu // 3 // dharmAdharmAkAzAstikAmA loke nopulAniyA bhavanti / jIvAdInAM gatithisamAhAnimittA shiyaaH||4|| anukrama [32] 525*5*5 -96 Jamacaron | SaD jIva-nikAyAnAm hiMsAyA: viramaNasya pratijJA ~2964
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [2] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: % prata sUtrAMka 95+% SaDjIvanikAdhya jIvasvarUpa dIpa anukrama [33] dazavaikA. maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi tassa hAri-vRttiH bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / (sUtra02) // 143 // ukto jIvAbhigamaH, sAmprataM cAritradharmaH, tatroktasaMbandhamevedaM sUtram-'icesiM' ityAdi, sarve prANinaH paramadharmANa ityanena hetunA 'eteSAM SaNNAM jIvanikAyAnA miti, supA supo bhavantIti saptamyarthe SaSThI, eteSu SaTsu jIvanikAyepu-anantaroditasvarUpeSu naiva 'khayam AtmanA 'daNDaM' saMghanaparitApanAdilakSaNaM 'samArabheta pravartayet, tathA naiva 'anyaH preSyAdibhiH 'daNDam uktalakSaNaM 'samAraMbhayet' kArayedityarthaH, daNDa samArabhamANAnapyanyAn prANino 'na samanujAnIyAt nAnumodayediti vidhAyakaM bhagavadvacanam / yatazcaivamato yAvajIva mityAdi yAvad vyutmajAmi, evamidaM samyaka pratipadyatesyaidamparya, padArthastu-jIvanaM jIvA yAvajjIvA yAvajjIvam-AprANoparamAdityarthaH, kimityAha-'trividhaM trividheneti tisro vidhA-vidhAnAni kRtAdirUpA asyeti trividhaH, daNDa iti gamyate, taM trividhena-karaNena, etadupanyasyati-manasA vAcA kAyena, eteSAM kharUpaM prasiddhameva, asya ca karaNasya karma uktalakSaNo daNDA, taM vastuto nirAkAryatayA sUtreNaivopanyasyannAha la-na karomi svayaM, na kArayAmyanyaiH, kurvantamapyanyaM na samanujAnAmI'ti, 'tasya bhavanta ! pratikrAmAmIti 1 liTo tattvAi, tathA va nAgapuruSavacanenApyucau kSatiH. // 143 // JanElicitatli SUnabraryang ~297
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [2] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [33] tasyetyadhikRto daNDaH saMbadhyate, saMbandhalakSaNA avayavalakSaNA vA SaSThI, yo'sau trikAlaviSayo daNDastasya saM bandhinamatItamavayavaM pratikrAmAmi, na vartamAnamanAgataM vA, atItasyaiva pratikramaNAt, pratyutpannasya saMvaraNAdAdanAgatasya pratyAkhyAnAditi, bhadanteti gurorAmannaNam, bhadanta bhavAnta bhayAnta iti sAdhAraNA zrutiH, mAetaca gurusAkSikyeva vratapratipattiH sAdhvIti jJApanArtha, pratikrAmAmIti bhUtAddaNDAnnivarte'hamityuktaMbha vati, tasmAca nivRttiryattadanumateviramaNamiti, tathA 'nindAmi gomIti, atrAtmasAkSikI nindA parasAdikSikI gahA~-jugupsocyate, 'AtmAnam atItadaNDakAriNamailAdhyaM 'vyutsRjAmIti vividhAoM vizeSArthoM vA vizabdaH ucchabdo bhRzArthaH sajAmIti-tyajAmi, tatazca vividhaM vizeSeNa vA bhRzaM tyajAmi vyutsRjAmIti / Aha-yadyevamatItadaNDapratikramaNamAtramasyaidamparya na pratyutpannasaMvaraNamanAgatapratyAkhyAnaM ceti, naitadecaM, na karomItyAdinA tadubhayasiddheriti // paDhame bhaMte! mahavvae pANAivAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte! pANAivAyaM paJcakkhAmi, se suhumaM vA bAyaraM vA tasaM vA thAvaraM vA, neva sayaM pANe aivAijA neva'nnehi pANe aivAyAvijjA pANe aivAyate'vi anne na samaNujANAmi, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujA prANAtipAta-viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vistRta vyAkhyA ~298~
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [34] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [3] / gAthA ||15...|| niryukti: [ 232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikAo hAri-vRttiH // 144 // NAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / paDhane bhaMte! mahavvae uvaTTiomi savvAo pANAivAyAo veramaNaM // 1 // (sUtra0 3 ) ayaM cAtmaprati daNDanikSepaH sAmAnyavizeSarUpa iti, sAmAnyenoktalakSaNa eva, sa tu vizeSataH paJcamahAvratarUpatayA'pyaGgIkartavya iti mahAvratAnyAha - 'paDhame bhaMte' ityAdi, sUtrakramaprAmANyAt prANAtipAtaviramaNaM prathamaM tasmin bhadanteti gurorAmantraNaM, 'mahAvrata' iti mahacca tadvataM ca mahAvrataM, mahattvaM cAsya zrAvakasaMvandhyaNuvratApekSayeti / atrAntare saptacatvAriMzadadhikapratyAkhyAna bhaGgakuzatAdhikAraH, tatreyaM gAthA'sIyAlaM bhaMgasyaM paJcakkhANaMbhi jassa ucaladdhaM / so pacakhANakusalo sesA savve akusalA u // 1 // enAM cAsaMmohArthamupariSTAdvyAkhyAsyAmaH / tasmin mahAvrate 'prANAtipAtAdviramaNa' miti prANA-indriyAdayaH teSAmatipAtaH prANAtipAtaH - jIvasya mahAduHkhotpAdanaM, na tu jIvAtipAta eva, tasmAt prANAtipAtAdviramaNaM, viramaNaM nAma samyagajJAnazraddhAnapUrvakaM sarvathA nivartanaM, bhagavatoktamiti vAkyazeSaH, yatazcaivamata upAdeyametaditi vinizcitya 'sarve bhadanta ! prANAtipAtaM pratyAkhyAmIti sarvamiti niravazeSaM na tu paristhUrameva, bhadaanteti gurvamantraNaM, prANAtipAtamiti pUrvavat, pratyAkhyAmIti pratizabdaH pratiSedhe AGAbhimukhye khyA prakadhane, pratIpamabhimukhaM khyApanaM prANAtipAtasya karomi pratyAkhyAmIti, athavA pratyAcakSe saMvRtAtmA sAmpratamanAga Forane & Personal Use City ~299~ 4 par3ajIvanikAdhya0 jIvasvarUpaM // 144 // brary dig
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [3] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [3] dIpa tapratiSedhasya AdareNAbhidhAnaM karomItyarthaH, anena vratArthaparijJAnAdiguNayukta upasthAnAI ityetadAha, uktaM mAca-"paDhie ya kahiya ahigaya pariharaughaThAvaNAi jogotti / chakaM tIhi visuddhaM parihara NavaeNa bhedeNa M // 1 // paDapAsAuramAdI viTThatA hoMti vayasamAruhaNe / jaha maliNAisu dosA suddhAisu vamihaiMpi // 2 // "IX ityAdi, etesiM lesuddeseNa sIsahiyaTThayAe attho bhaNNai-paDhiyAe satthapariNAe dasakAlie chajjIvaNi-14 kAe vA, kahiyAe atthao, abhigayAe saMmaM parikkhiUNa-pariharai chajjIvaNiyAe maNavayaNakAehiM kaya-14 kArAviyAgumaibhedeNa, tao ThAvijai, Na annahA / ime ya ittha paDAdI diTuMtA-mailo paDo Na raMginahara sohio raMgijai, asohie mUlapAe pAsAo Na kinnai sohie kijai, vamaNAIhiM asohie Aure osahaM na dinnai sohie dijai, asaMThavie rayaNe paMDibaMdho na kijA saMThavie kijaha, evaM paDhiyakahiyA 1 paThite va karite adhigate pariharati upasthApanAza yogya iti / paTU nibhirvizuddhaM parihara navakena bhedena // 1 // paTaprAsAdAturAdayo dRSTAntA bhavanti tisamArohaNe / yathA malinAdiSu doSAH zaSa naivamihApi // 2 // etayolezaddezena ziSyahitArthAyArthI bhaNpate-paThitAyo zatraparijJAyA~ dazavaikAlikasya path jIvanikAyAM vA, kathitAyAmardhataH, amigatAyo samyak parIkSya-pariharati SaDjIvani kAyAn manovacanakAyaiH kRtakAritAnumati dena tata upasthApyate, nA| nyathA / ine cAtra paTAdayo dRSTAntAH-malinaH paTo na rajyate zodhito rajyate, azoSite mUlapAde prAsAdo na kriyate zobhite kriyate, vamanAdibhirazodhite Ature auSadhaM na dIyate zodhite dIyate, asaMsthApite rane pratibandho na kriyate saMsthApita kriyate, evaM paThitakavitAdibhirazodhite ziSya na tAropaNaM kiyate zodhite kiyate, azodhite ca (upasthApanAmA) karaNe purodoSAH, zoSiteAlane ziSyasya doSa iti taM prasona, 2 aladAreSu nyAsa daza025 anukrama [34] *Liu Ge Liu Ling Liu *** ~300~
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [34] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [3] / gAthA ||15...|| niryukti: [ 232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikaro hAri-vRttiH // 145 // Jan Education in IhiM asohie sIse Na vayArovaNaM kijjai sohie kijjaha, asohie ya karaNe guruNo dosA, sohiyApAlaNe sissassa doso tti kayaM pasaMgeNa / yaduktam- 'sarva bhadanta ! prANAtipAtaM pratyAkhyAmI'ti tadetadvizeSeNa abhidhitsurAha - 'se muhumaM vetyAdi, sezabdo mAgadhadezIprasiddhaH athazabdArthaH, sa copanyAse, tadyathA - 'sUkSmaM vA bAdaraM vA asaM vA sthAvaraM vA' atra sUkSmo'lpaH parigRhyate na tu sUkSmanAmakarmodayAtsUkSmaH, tasya kAyena vyApAdanAsaMbhavAt, tadetadvizeSato'bhidhitsurAha-- 'bAdaro'pi sthUraH, sa caikaiko dvidhA trasaH sthAvarazca, sUkSmanasaH kundhvAdi: sthAvaro vanaspatyAdiH, bAdarastraso gavAdiH sthAvaraH pRthivyAdiH etAna, 'Neva sarya | pANe aivAejati prAkRtazailyA chAndasatvAt, 'tiGAM tiGo bhavantI'ti nyAyAt naiva svayaM prANinaH atipAtayAmi, naivAnyaiH prANino'tipAtayAmi, prANino'tipAtayato'pyanyAnna samanujAnAmi, yAvajjIvamityAdi puurvvt| iha ca 'sUkSmaM yA bAdaraM vetyAdinopalakSita 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNa' miti caturvidhaH prANAtipAto draSTavyaH, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazceti, tatra dravyataH SaTsu jIvanikAyeSu sUkSmAdibhedabhinneSu, kSetrato loke tiryaglokAdibhedabhinne, kAlato'tItAdI rAjyAdau vA, bhAvato rAgeNa vA dveSeNa vA, mAMsAdirAgazatrudveSAbhyAM tadupapatteriti / caturbhaGgikA cAtra davvaMo NAmege pANAhavAe Na bhAvao ityAdirUpA yathA drumapuSpikAyAM tathA draSTavyeti / vratapratipattiM nigamayannAha prathame bhadanta ! mahAvrate 'upasthito'smi'upa-sA 1 dravyato nAmakaH prANAtipAto na bhAvataH For ane & Personal Use City ~301~ SaDjIva nikAdhya0 jIvasvarUpaM // 145 // brary dig
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [3] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [3] dIpa na tatpariNAmApattyA sthitaH, ita Arabhya mama sarvasmAtmANAtipAtAdviramaNamiti / 'bhadanta' itya : nena cAdimadhyAvasAneSu gurumanApRcchaya na kiMcitkartavyaM kRtaM ca tasmai nivedanIyamevaM tadArAdhitaM bhavatItyevamAha / uktaM prathamaM mahAvratam // ahAvare ducce bhaMte! mahavvae musAvAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! musAvAyaM paccakkhAmi, se kohA vA lohA vA bhayA vA hAsA vA, neva sayaM musaM vaijjA neva'nnehiM musaM vAyAvijA musaM vayaMte'vi anne na samaNujANAmi jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / ducce bhaMte ! mahavvae uvaTriomi savvAo musAvAyAo veramaNaM 2 // (sU04) idAnI dvitIyamAha-'ahAvareM' ityAdi, 'athAparasmin dvitIye bhadanta ! mahAvrate mRSAvAdAdviramaNaM, sarva bhadanta ! mRSAvAdaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathA-'krodhAdA lobhAdve'tyanenAvantagrahaNAnmAnamAyApa-| rigrahaH, 'bhayAdA hAsyAdvA' ityanena tu premadveSakalahAbhyAkhyAnAdiparigrahA, 'Neva sarya musaM vaejatti naiva anukrama [34] maSAvAda-viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA ~302~
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [4] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka 545 + dIpa anukrama [35] dazavaikA khayaM mRSA vadAmi naivAnyairmRSA vAdayAmi mRSA badato'pyanyAn na samanujAnAmi ityetat 'yAvajjIva'mi-18 paddhajIvahAri-vRttiH tyAdi ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat / vizeSastvayam-mRSAvAdazcaturvidhA, tadyathA-sadbhAvapratiSedhaH asadbhAvo-nikAdhya // 14 // dAvana arthAntaraM gahIca, tatra sadbhAvapratiSedho yathA-nAstyAtmA nAsti puNyaM pApaM ghetyAdi, asadbhAvo- jIvasvarUpa dbhAvanaM yathA-astyAtmA sarvagataH zyAmAkatandulamAtro betyAdi, arthAntaraM gAmazvamabhidadhata ityAdi, gaho| kANaM kANamabhidadhata ityAdiH, punarayaM krodhAdibhAvopalakSitazcaturvidhaH, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, dravyataH sarvadravyeSvanyathAprarUpaNAt kSetrato lokAlokayoH kAlato rAvyAdI bhAvataH krodhAdibhiH [iti / dravyAdicaturbhazrI punariyam-davao NAmege musAvAe No bhAvao bhAvao NAmege No davyao ege davvao'vi bhAvao'vi ege No davyao No bhAvao / tattha koi kahiMci hiMsujao bhaNai-io tae pasumiNA(gA)iNo diTTatti?, so dayAe dihAvi bhaNai-Na viTThatti, esa dabbao musAvAo no bhAvao, avaro musaM bhaNIhAmittipariNao sahasA sarca bhaNai esa bhAvao no dadhvao, avaro musaM bhaNIhA|mittipariNao musaM ceva bhaNaha, esa bvao'vi bhAvao'Si, caramabhaMgo puNa suNNo 2 // 1vyato nAmaiko mRSAvAda no bhAvataH bhAvato nAmaiko no dravyataH eko dravyato'pi bhAvato'pi eko no dravyato no bhAvataH, tatra ko'pi kutracit hiMsokAyato bhaNati-itasvacA pArAgAdayo yA iti !, sa dayayA dRdhA api bhaNati na raza iti, eSa ivyato mRSAbAdo na bhAvataH, aparI bhUSA bhaNiyAmIti prinntH| 146 // lisahasA sarva bhaNati eSa bhAvato no dravyataH, aparo sUSA bhaNiyAmIvi pariNato bhUSeya bhApati eSa ibbato'pi bhAvato'pi, caramabhAH punaH zUnyaH, % % ~303~
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [9] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [36] ahAvare tacce bhaMte! mahavvae adinnAdANAo veramaNaM, savvaM bhaMte! adinnAdANaM paJcakkhAmi, se gAme vA nagare vA raNe vA appaM vA bahuM vA aNuM vA thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA neva sayaM adinnaM gihijA neva'nnehiM adinnaM gihAvijjA adinnaM giNhate vi anne na samaNujANAmi jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi / tassa bhaMte! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / tacce bhaMte ! mahavvae uvaDhiomi savvAo adinnAdANAo veramaNaM 3 // (sU05) uktaM dvitIya mahAvratam, adhunA tRtIyamAha-'ahAvare' ityAdi, athAparamiMstRtIye bhadanta ! mahAvate adattAdAnAdviramaNaM, sarva bhadanta! adasAdAnaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathA-'grAme vA nagare vA araNye vA' iti, anema kSetraparigrahaH, tatra grasati buDhyAdIna guNAniti grAmaH tasmin, nAmin karo vidyata iti| nakaram, araNya-kAnanAdi / tathA 'alpaM vA vaha vA aNu vA sthUlaM vA cittabadA acittavaddA iti, anena tu dravyaparigrahaH, tatrAlpa-mUlyata eraNDakASThAdi bahu-bajrAdi aNu-pramANato vajrAdi sthUlam-eraNDakASThAdi, CARCISEASSAMSUCCE hara adattAdAna-viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA ~304~
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [5] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [36] dazavaikA. etaca cittavadA acitsvdveti-cetnaacetnmityrthH| 'Neva sayamadipaNaM geNhijatti naiva svayamadattaM gRhAmi SaDjIvahAri-vRttiH navAnyairadattaM grAhayAmi adattaM gRhRto'pyanyAna na samanujAnAmItyetadyAvajIvamityAdi ca bhAvArthamadhikRtya nikAdhya // 14 // pUrvavata, vizeSastvayam-adattAdAnaM caturvidhaM-dravyataH kSetrataH kAlato bhASataca, dravyato'lpAdau kSetratojIcasvarUpa grAmAdau kAlato rAthyAdI bhAvato rAgadveSAbhyAm / dravyAdicaturbhaGgI punariyam-davyao NAmege adiNNAdANe| prANo bhAvao bhAvao NAmege No davyao ege davvaovi bhAvao'vi ege No davao No bhaavo| sAtattha arasaduTThassa sAhuNo kahiMci aNaNupaNaveUNa taNAi geNhao davao adiNNAdANaM No bhAvao. harAmIti anbhujayassa tadasaMpattIe bhAvao no dabbao, evaM ceva saMpattIe baccaopi bhAvaoSi, carimabhaMgo puNa sunno|| ahAvare cautthe bhaMte ! mahavvae mehuNAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! mehaNaM paJcakkhAmi, se divvaM vA mANusaM vA tirikkhajoNiyaM vA, neva sayaM mehaNaM sevijA neva'nnehi mehaNaM 1davyato nAmaikamadattAdAnaM no bhAvataH bhAvato nAmaikaM no dravyataH ekaM davyato'pi bhAvato'pi ekaM no dravyato no bhAvataH, tabAraktadviSTasya sAdhoH phutracit ananujJApya tRNAdi gahato dravyato'vattAdAnaM na bhAvataH harAmIsabhyudyatasya tadasaMpattau bhAvato no ivyataH evameva saMpattI dravyato'pi bhAvato'pi, paramabhaH IM // 147 // punHshuunyH| JanElicitati maithuna-viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA ~305~
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [6] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [37] sevAvijA mehaNaM sevaMte'vi anne na samaNujANAmi jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / cautthe bhaMte! mahavvae uvaTTiomi savvAo mehuNAo veramaNaM 4 // (sU06) uktaM tRtIya mahAvratam, idAnIM caturthamAha-ahAvare' ityAdi, athAparamizcaturthe bhadanta ! mahAvrate maithunAdviramaNa, sarva bhadanta ! maithunaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathA-daivaM cA mAnuSaM vA tairyagyonaM vA, anena dravyaparigrahaH, devInAmidaM devam, apsaro'marasaMvandhItibhAvA, etacca rUpeSu vA rUpasahagateSu vA dravyeSu bhavati, |tantra rUpANi-nirjIvAni pratimArUpANyucyante, rUpasahagatAni tu sajIvAni, bhUSaNavikalAni vA rUpANi bhUSaNasahitAni tu rUpasahagatAni, evaM mAnuSaM tairyagyonaM ca ceditavyamiti, 'Neva sarya mehuNaM sevijjA' naiva khayaM maithuna seve, naivAnyamaithuna sevayAmi, maithunaM sevamAnAnapyanyAna samanujAnAmi ityetdyaacjjiivmityaadi| |ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat / vizeSastvayam-maithunaM caturvidhaM dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, dravyato TrAdivyAdI kSetratatriSu lokeSu kAlato rAtryAdI bhAvato rAgadveSAbhyAm / doseNamimIe varSa bhaMjemitti dosu 1dveSeNAsyA prataM bhavAmi iti dveSodbhava, rAgeNa bhavati. RELA JanElication ~306~
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [6] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka hAri-vRttiH SaDjIvanikAdhya. jIvasvarUpa [6] dIpa anukrama [37] dazavaikA0mbhavaM, rAgeNa hoi / dravyAdicaturbhaGgI viyam-davao NAmege mehuNe No bhAvao 1 bhAvao NAmege No yAdavao ra ege davyo'vi bhAvao'vi 3 ege No dabbao No bhAvao4, tattha arattaduvAe itthiyAe // 148 lApalA pari jamANIe davyao mehuNaM No bhAvao, mehuNasaNNApariNayassa tadasaMpattIe bhASao No dacao, evaM ceva saMpattIe davaovi bhAvao'vi, caramabhaMgo puNa sunno // ahAvare paMcame bhaMte ! mahavvae pariggahAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! pariggahaM paJcakkhAmi, se appaM vA baI vA aNuM vA thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA neva sayaM pariggahaM parigihijjA nava'nnehiM pariggahaM parigiNhAvijA pariggahaM parigiNhate'vi anne na samaNujANijA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi gari vyato nAmaika maithuna ma bhAvataH bhAvato nAmakaM na dravyataH 2 eka dravyato'pi bhAvato'pi 3 eka na dravyato na bhAvataH 4 / tatra bharatadviSTAyAH striyA balAt pArabhujyamAnAyA dravyato maithunaM na bhAvataH, maithunApariNatasya tadasaMpattA bhAvato na dravyataH, evameva saMpattau dravyato'pi bhAvato'pi, caramabhakaH punaH zUnyaH // 148 // | parigraha-viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA ~307~
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [7] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [38] hAmi appANaM vosirAmi / paMcame bhaMte! mahavvae uvaTTiomi savvAo pariggahAo veramaNaM 5 // (sU07) uktaM caturthaM mahAvrata, sAmprataM pazcamamAha-'ahAvare' ityAdi, athAparasmin paJcame bhadanta ! mahAbate parigrahAdviramaNa, sarva bhadanta ! parigrahaM pratyAkhyAmIti pUrvavat / tadyathA-alpaM vetyAdyavayavavyAkhyApi pUrvavadeva, naiva khayaM parigrahaM parigRhAmi naivAnyaiH parigrahaM parigrAhayAmi parigrahaM parigRhNato'pyanyAna samanujAnAmItyetadyAvajjIvamityAdi ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat, vizeSastvayam-parigrahazcaturvidhaH, tadyathA-dravyataH kSetrataH / kAlato bhAvatazca, dravyataH sarvadravyeSu kSetrato loke kAlato rAzyAdau bhAvato rAgadveSAbhyAm , anyadveSa parigrahopapatteH / dravyAdicaturbhaGgI punariyam-davao nAmege pariggahe No bhAvao1 bhAvao NAmege No davao 2 ege dabbaovi bhAvo'vi 3 ege No dabvao No bhAvao8A tattha arattaduhassa dhammovagaraNaM dacao pariggaho No bhAvao, mucchiyassa tadasaMpattIe bhAvao Na dabbao, evaM ceva saMpattIe dabbao'vi bhAvao'vi, caramabhaMgo uNa suno| .1vyato nAmaikA parigraho no bhAvataH 1 bhAvato nAmaiko mo inyataH 2eko ivyato'pi bhAvato'pi / eko no vyato no bhAvataH 4 / tatrAraktadviSTasya sAdharmopakaraNa dravyataH parigraho no bhAvataH, mUrSiyatasya tadasaMpattI bhAvato no dravyataH, eSaneva saMpattau dravyato'pi bhAvato'pi, dharamamAH punaH kAnyaH. 4%9E%%A5%45-455555 ~308~
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: SaDjIva nikAdhya prata sUtrAMka [8-9] jIvasvarUpa dIpa anukrama [39-40] dazavaikA ahAvare chaTTe bhaMte ! vae rAIbhoyaNAo veramaNaM, savvaM bhaMte! rAIbhoyaNaM paccakkhAmi, hAri-vRttiH se asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA, neva sayaM rAI bhuMjejjA neva'nnehiM rAI // 149 // bhuMjAvijA rAI bhuMjaMte'vi anne na samaNujANejA jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kApaNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! pamikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / chaTTe bhaMte! vae uvaTriomi savvAo rAIbhoyaNAo veramaNaM 6 // (sU08) icceyAI paMca mahavvayAI rAibhoyaNaveramaNachaTAI attahiyaTTayAe uvasaMpajittA NaM viharAmi // (sU09) uktaM pazcama mahAvratam, adhunA SaSThaM vratamAha-'ahAvareM' ityAdi, athAparasmin SaSThe bhadanta ! vrate rAtribhojanAdviramaNaM, sarva bhdnt| rAtribhojanaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathA-azanaM vA pAnaM vA svAcaM vA khAcaM yA, azyata ityazanam-odanAdi, pIyata iti pAnaM-mRdvIkApAnAdi khAdyata iti khAdya-khajUrAdi| 6 khAdyata iti khAyaM-tAmbUlAdi, 'Neva sayaM rAI bhuMjejA' naiva khayaM rAtrau bhujhe naivAnyai rAtrI bhojayAmi rAtrI bhuJjAnAnapyanyAnnaiva samanujAnAmi ityetadyAvajIvamityAdi ca bhAvArdhamadhikRtya pUrvavat / vizeSastvayam-rAtri 60-70-505495%-4-6-594-96 // 149 // | rAtribhojana-viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA ~309~
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [8-9] dIpa anukrama [39-40] C-AACOCC-SG PIbhojanaM caturvidha, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, dravyatastvazanAdau kSetrato'rdhatRtIyeSu dvIpasa-| mudreSu kAlato rANyAdI bhAvato rAgadveSAbhyAmiti / svarUpato'pyasya cAturvidhyaM, tadyathA-rAtrI gRhNAti rAtrI mujhe rAtrI gRhNAti divA bhuGkte 2 divA gRhNAti rAtrau bhuGkte 3 divA gRhNAti divA bhuGge 4 saMnidhiparibhoge, dravyAdicatarbhalI punariyam-davyao NAmege rAI muMjai No bhAvaobhAvao NAmege No dabvaora ege| davao'vi bhAvao'vi 3 ege No davao No bhAvao 4, tattha aNuggae sUrie uggaotti atthamie8 sAvA aNathamiotti arattaduhassa kAraNaotti rayaNIe vA bhujamANassa davvao rAIbhoaNaM No bhAvao. rayaNIe bhuMjAmi mucchiyassa tadasaMpattIe bhAvao No davyao, evaM ceva saMpattIe dabbao'vi bhAva4 o'vi, cautthabhaMgo uNa sunno / etaca rAtribhojanaM prathamacaramatIrthakaratIthayoH phajujaDavakrajaDapuruSApekSayA mUlaguNatvakhyApanArthaM mahAvratopari paThitaM, madhyamatIrthakaratIrtheSu punaH RjuprajJapuruSApekSayottaraguNavarga iti / samastavatAbhyupagamakhyApanAyAha-'iyAI ityAdi, 'ityetAni' anantaroditAni paJca mahAvratAni rAtribhojanaviramaNaSaSThAni, kimityAha-'AtmahitAya' Atmahito-mokSastadartham, anenAnyArthaM tattvato vratA 1vyato nAmaiko rAtrI bhukte no bhAvataH 1 bhAvato nAmaiko no davyataH 1 eko davyato'pi bhAvato'pi 3 eko no dravyato no bhAvataH 4 / tatrAnugate | sUrye udta iti astamite vA'nasAmita iti araktadviSTasya kAraNato vA rAtrI bhunAnasya dravyato rAtribhojanaM no bhAvataH, rAtrI bhuo ivi mUrSichatasya tadasaMpattI | | bhAvato no dravyataH, evameva saMpanI dravyato'pi bhAvato'pi, caturka bhanaH punaH zUnyaH. ~310~
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [8-9] dIpa dazabaikA bhAvamAha, tadebhilASAnumatyA hiMsAdAvanumatyAdibhAvAt, 'upasaMpadya sAmIpyenAGgIkRtya vratAni 'viharAmiSaDjIvahAri-vRttiH susAdhuvihAreNa, tadabhAve cAGgIkRtAnAmapi vratAnAmabhAvAt , doSAzca hiMsAdikardaNAmalpAyurjihAccheda- nikAdhya. // 15 // dAriyapaNDakaduHkhitatvAdayo vAcyA iti / sAmprataM prAgupanyastagAthA vyAkhyAyate-'saptacatvAriMzadadhika-jIvasvarUpa bhaGgazataM vakSyamANalakSaNaM 'pratyAkhyAne pratyAkhyAnaviSayaM, yasyopalabdhaM bhavati 'sa' itthaMbhUtaH pratyAkhyAne kuzalo-nipuNaH, zeSAH sarve 'akuzalAH tadanabhijJA iti gAthAsamAsArthaH / avayavArthastu bhaGgakayojanApradhAnA, sa caivaM draSTavyaH-'tinni tiyA tinni duyA tinikekA ya hoti joesu / tiduekaM tiduekaM tidueka ceva karaNAI // 1 // trayastrikAH (333) trayo dvikAH (222) trayazcaikakA (111) bhavanti yogeSu / kAyavAGmanovyApAralakSaNeSu, trINi dvayamekaM trINi dvayamekaM trINi dvayamekaM caiva karaNAni-manovAkAyalakSaNAni iti padaghaTanA / bhAvArthastu sthApanayA nirdizyate, (dazya) sA ceyam-11 kA'tra bhAvanA ?, na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi maNeNaM vAyAe kAraNaM eko bheo / iyANi viio-Na karei Na sAkAravei karataMpi annaM na samaNujANai maNeNaM vAyAe iko bhaMgo tahA maNeNaM kAraNaM bihao bhaMgo tahA cAyAe kAraNa ya taio bhaMgo, biio mUlabheo gao / iyANiM taio-Na karei Na kAravei karataMpi annaM na 1 narendratvAdhabhilAdhahetunA. 2 doSaprAptyavagamAtU. 3 prathamanate trividhaM trividhenesyasya vyAsthAne. anukrama [39-40] Mil // 15 // ~311
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [8-9] dIpa anukrama [39-40] samaNujANai maNeNaM eko vAyAe viiyo kAraNaM taio. gao tahao muulbheo|yaanni cauttho-Na kare Na kAravei maNeNaM vAyAe kAeNaM ikko na karei karataM NANujANai biio Na kAravei karataM NANujANai taio, gao cauttho mUlabheo / iyANi paMcamo-Na karei Na kAravei maNeNaM vAyAe ekoNa kareha karataM NANujANai viio Na kAravei karataM NANujANai taio, ee tinni bhaMgA maNeNaM vAyAe laddhA, annevi tinni maNeNaM pakAeNa ya labhaMti, tahAvare'vi vAyAe kAeNa ya labhaMti tinni, evameva savve ee naya, paMcamo'pyukto mUla-13 bhedaH / idAnIM SaSThaH-Na karei Na kAravei maNeNaM iko, tahA Na karei karataM NANujANai maNeNaM biio, Na kAra-1 vei karaMtaM NANujANai manasaiva tRtIyA, evaM cAyAe kAeNavi tinni tinni bhaMgA lanbhaMti, ee'vi sabve Nava, uktaH SaSTho mUlabhedaH / saptamo'bhidhIyate-Na karei maNeNaM vAyAe kAraNaM eko, evaM Na kAraveda maNAdIhiM biio, karaMtaM NANujANai taio, saptamo'pyukto mUlabhedaH / idAnImaSTamaH-Na karei maNeNaM vAyAe eko, maNeNaM kAraNa ya biio, tahA vAyAe kAraNa ya taio, evaM Na kAravei etthaMpi tinni bhaMgA, evameva karataM | NANujANai etyapi tinni bhaMgA, ee sabbe Nava, ukto'STamaH / idAnIM navamaH-Na karei maNeNaM eko, Na kAravaha biio, karaMtaM NANujANai taio, evaM vAyAe biiyaM kAyeNavi hoi taiyaM, evamete sabvevi miliyA Nava, navamo'pyuktaH / AgataguNanamidAnI kriyate-laddhaphalamANameyaM bhaMgA u havaMti auNapannAsa / 1 labdhaM phalamAnametat bhajAstu bhavanti ekonapazcAzat / paza026 ~312~
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka [8-9] SaDjIvanikAdhya. jIvasvarUpaM dIpa dazakAtIyANAgayasaMpatiguNiyaM kAleNa hoi im||1||siiyaalN bhaMgasayaM, kaha ? kAlatieNa hoti guNaNA u / tItassa hAri-vRttiH paDikamaNaM pazuppannassa saMvaraNaM // 2 // pacakhANaM ca tahA hoi ya esassa esa guNaNA u / kAlatieNaM bhaNiyaM |jiNagaNadharavAyaehiM ca // 3 // iti gAthArthaH // uktazcAritradharmaH, sAmprataM yatamAyA avasara, sathA baah||151|| se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se puDhaviM vA bhittiM vA silaM vA lelaM vA sasarakkhaM vA kArya sasarakkhaM vA vatthaM hattheNa vA pAeNa vA kaTeNa yA kiliMceNa vA aMguliyAe vA silAgAe vA silAgahattheNa vA na AlihijjA na vilihijjA na ghahijA na bhiMdijA annaM na AlihAvijA na vilihAvijA na ghaTTAvijjA na bhiMdAvijjA annaM AlihaMtaM vA vilihaMtaM vA ghahataM vA bhiMdaMtaM vA na sama NujANejA jAvajIcAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kApaNaM na karemi na kAra1 atItAnAgatasaMpratikAlena guNitaM bhavatIyam // 1 // saptacatvAriMzaM bhAzataM, karSa! kAlatrayeNa bhavati guNanAttu / atItasa pratikramaNaM pratyutpannastra (saMvaraNam // 2 // pratyAkhyAnaM ca tathA bhavati ca eSyAta eSA (etasmAt ) guNanA tu / kAlatrikeNa bhaNitA jinagaNadharakhAparkaH // 3 // anukrama [39-40] ARRASSOSSES AMOXICROS 8 // 15 // JanEcitatil atha "yatanA" dharma prakAzyate ~313~
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [10] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: -- prata sutrAMka [10] dIpa anukrama [41] vemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi 1 // (sU010) 'se' iti nirdeze sa yo'sau mahAvratayukto, bhikSurvA bhikSukI vA-ArambhaparityAgAddharmakAyapAlanAya, bhikSaNazIlo bhikSuH, evaM bhikSukyapi, puruSosamo dharma iti bhikSurvizeSyate, tadvizeSaNAni ca bhikSukyA api draSTavyAnIti, Aha-saMyataviratapratihatapratyAkhyAtapApakarmA' tatra sAmastyena yataH saMyataH-saptadaza-18 prakArasaMyamopetaH, vividham-anekadhA dvAdazavidhe tapasi rato virataH, pratihatamalyAkhyAtapApakarmeti-pratihataMsthitihAsato grandhibhedena pratyAkhyAtaM-hetvabhAvataH punarvRddhyabhAvena pApaM karma-jJAnAvaraNIyAdi yena sa tathA-17 da vidhaH, "divA vA rAtrI ghA eko vA pariSadto vA supto vA jAgradA' rAtrau supto divA jAgrat, kAraNika ekA, zeSakAlaM pariSadgataH, idaM ca vakSyamANaM na kuryAt / 'se puDhaviM yA' ityAdi, tadyathA-pRthivIM yA bhitti yA zilAM vA loSTaM vA, tatra pRthivI-loSTAdirahitA bhittiH-nadIsaTI zilA-vizAla: pASANaH loSTaH-pra|siddhaH, tathA saha rajasA-AraNyapAMzulakSaNena vartata iti sarajaskastaM sarajaskaM vA 'kAyam' kAyamiti dehaM | tathA sarajaskaM vA vastraM-colapaTTakAdi 'ekagrahaNe sajjAtIyagrahaNa miti pAtrAdiparigrahaH, etat kimityAha6 hastena vA pAdena vA kASThena vA kaliona vA-zudrakASTharUpeNa aGgulyA vA zalAkayA vA-ayAzalAkAdirU SANCHAR ACT ~314~
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [10] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sutrAMka [10] parajIvanikAdhya jIvasvarUpaM dIpa anukrama [41] dazakApayA zalAkAhastena vA-zalAkAsaMghAtarUpeNa 'NAlihijatti nAlikhet na vilikhet na ghayet na bhindyAt, hAri-vRttiH tatra ISatsakRddhA''lekhanaM, nitarAmanekazo vA vilekhana, ghahanaM cAlanaM, bhedo vidAraNam, etat vayaM na kuryAt, tathA anyamanyena vA nAlekhayet na vilekhayet na ghaTyet na bhedayet, tathA'nyaM khata eva AlikhantaM vA // 152 // vilikhantaM vA ghaDyantaM vA bhindantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat // se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se udagaM vA osaM vA himaM vA mahiyaM vA karagaM vA harataNugaM vA suddhodagaM vA udaullaM vA kArya udaullaM vA vatthaM sasiNiddhaM vA kArya sasiNiddhaM vA vatthaM na AmusijjA na saMphusijA na AvIlijjA na pavIlijjA na akkhoDijjA na pakkhoDijjA na AyAvijjA na payAvijA annaM na AmusAvijA na saMphusAvijA na AvIlAvijA na pavIlAvijA na akkhoDAvijjA na pakkhoDAvijA na AyAvijA na payAvijjA annaM AmusaMtaM vA saMphusataM vA AvIlaMtaM vA pavilaMtaM vA akkhoDataM vA pakkhoDataM vA AyAvaMtaM vA payAvaMtaM vA na sama RHI 152 // ~315
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [11] dIpa anukrama [42] + vRtti:) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + :+ bhASya + adhyayanaM [4], uddezaka [- ], mUlaM [11] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education in jANejA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appArNa vosirAmi // ( sU0 11 ) tathA 'se bhikkhU vA ityAdi yAvajjAgaramANe vatti pUrvavadeva / 'se udagaM vetyAdi, tadyathA-udakaM vA avazyAyaM vA himaM vA mahikAM vA karakaM vA haratanuM vA zuddhodakaM vA, tatrodakaM-zirApAnIyam avazyAyaHhaH himaM-styAnodakam mahikA - ghUmikA karaka:- kaThinodakarUpaH haratanuH- bhuvamudbhiya tRNAgrAdiSu bhavati, zuddhodakam-antarikSodakaM, tathA udakA vA kArya udakArDa vA vastraM, udakArdratA ceha galahindutuSArAdyanantaroditodaka bhedasaMmizratA tathA sasnigdhaM vA kArya saligdhaM vA vastram, atra snehanaM nigdhamiti bhAve niSThApratyayaH, saha nigdhena vartata iti sanigdhaH, sasnigdhatA meha vindurahitAnantaroditodaka bhedasaMmizratA, etat kimityAha-'NAmuseja' ti nAmuSenna saMspRzet nApIDayenna prapIDayet nAsphoTayet na prasphoTayet nAtApayet na pratApayet, tatra sakRdISadvA sparzanamAmarSaNam ato'nyatsaMsparzanam, evaM sakRdISadvA pIDanamApIDanamato'nyatprapIDanam, evaM sakRdISadvA sphoTanamAsphoTanamato'nyatprasphoTanam, evaM sakRdIpadvA tApanamAtApanaM vipa rItaM pratApanam etatsvayaM na kuryAttathA'myamanyena vA nAmarSayena saMsparzayet nApIDayet na prapIDayet nAspho For te&Personal Use Cily ~316~
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [11] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata dazavaikA hAri-vRttiH // 15 // pUrvavat // satrAka dIpa anukrama [42] yet na prasphoTayet nAtApayet na pratApayet, tathA'nya khata eva AmRSantaM vA saMspRzantaM vA ApIDayansAra SaDjIvavA prapIDayantaM vA AsphoTayantaM vA prasphoTayantaM yA AtApayantaM vA pratApayantaM vA na samanujAnIyAditvAdinikAdhya jIvasvarUpaM se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaJcakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se agaNiM vA iMgAlaM vA mummuraM vA aJciM vA jAlaM vA alAyaM vA suddhAgaNiM vA ukkaM vA na ujejjA na ghavejA na ujAlejjA na nivvAvejA annaM na uMjAvejA na ghaDAvejA na ujAlAvejjA na nivvAvejA annaM ujaMtaM vA ghaTTataM vA ujAlaMtaM vA nivvAvaMtaM vA na samaNujANejA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi // (sU0 12) 'se bhikkhU vA ityAdi jAva jAgaramANe vatti pUrvavadeva, se agaNi vekhAdi, tadyathA-agniM dhA aGgAra 153 // ~317
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [12] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAka [12] dIpa anukrama [43] vA mumuraM vArciA jyAlA vA alAtaM vA zuddhAgniM vA ulkAM vA, iha ayaspiNDAnumato'gniH, jvAlAra-13 hito'GgAraH, viralAgnikaNaM bhasma murmuraH, mUlAgnivicchinnA jvAlA arci, pratibaddhavA jvAlA, alAtamulmukaM, nirindhana:-zuddho'gniH ulkA-gaganAgni, etat kimityAha-'na uMjevA' notsicet 'na ghaTejA na ghayet na ujyAlayetana niryApayet, tatroJjanamutsecanaM, ghaTTanaM-sajAtIyAdinA cAlanama. ujjcAlana-vyajanAdibhivajayApAdana, nirvApaNaM-vidhyApanam, etatkhayaM na kuryAt, tathA'nyamanyena vA notsecayenna ghaTyennojjvAlayenna nirvApayet, tathA'nya khata eva utsiJcayantaM vA ghaTTayantaM vA ujjvAlayantaM vA nirvApayantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat // se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaJcakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se sieNa vA vihuNeNa vA tAliaMTeNa vA patteNa vA pattabhaMgeNa vA sAhAe vA sAhAbhaMgeNa vA pihuNeNa vA pihuNahatyeNa vA celeNa vA celakapaNeNa vA hatyaNa vA muheNa vA appaNo vA kArya bAhiraM vAvi puggalaM na phumejA na bIejjA annaM na kumAvejA na vIAvejjA annaM phumaMta vA vI1 na TIkAkUlA vyAkhyAtaM paraM dIpikAnAM vyAkhyAnAta sthitiH, anyathA'pikAye nidenA jAne kyA kopo'bhaviSyadasya. ~318~
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [13] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAka [13] dIpa anukrama dazavaikA. aMtaM vA na samaNujANejA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na 4 paDUjIvahAri-vRttiH karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikamAmi niM nikAdhya jIvasvarUpaM // 154 // dAmi garihAmi appANaM vosirAmi // (sU013) 'se bhikkhU vA ityAdi jAva jAgaramANe vatti pUrvavadeva, 'se sieNa vetyAdi, tadyathA-sitena vA vidhavanena vA tAlavRntena vA patreNa vA zAkhayA vA zAkhAbhaGgena vA pehuNena vA pehuNahastena vA celena vA celakarNena vA hastena vA mukhena vA, iha sitaM-cAmaraM vidhavana-vyajanaM tAlavRntaM-tadeva madhyagrahaNacchidraM dviputtN| patra-padminIpatrAdi zAkhA-vRkSaDAlaM zAkhAbhaGgaM-tadekadezaH pehuNa-mayUrAdipiccha pehuNahasta:-tatsamUhaH celaM-vastraM celakarNaH-tadekadezaH hastamukhe-pratIte, ebhiH kimityAha-Atmano vA kArya-khadehamityarthaH, bAhya vA pudgalam-uSNaudanAdi, etat kimityAha-'na phumelA' ityAdi, na phUtkuryAt na vyajet, tatra phUtkapAraNaM mukhena dhamanaM vyajanaM camarAdinA vAyukaraNam, etatkhayaM na kuryAt, tathA'nyamanyena vA na phUtkArayenna vyAjayet, tathA'nyaM svata eva phUtkurvantaM vyajantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavadeva // se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se bIesu vA bIyapaiTTesu vA [44] // 154 // + ~319~
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [14] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAka [14] dIpa anukrama [45] rUDhesu vA rUDhapaiTesu vA jAesu vA jAyapaiTesu vA hariesu vA hariyapaiTresu vA chinnesu vA chinnapaihesu vA sacittesu vA sacittakolapaDinissipasu vA na gacchejjA na ciTrejA na nisIijA na tuadvejjA annaM na gacchAvejA na ciTThAvejA na nisIyAvejA na tuaTTAvijA annaM gacchaMtaM vA ciTuMtaM vA nisIyaMtaM vA tuyadRtaM vA na samaNujANejA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi // (sU014) 'se bhikkhU vA ityAdi jAva jAgaramANe vatti pUrvavadeva, 'se bIesu vetyAdi, tadyathA-bIjeSu vA bIjapratiSThiteSu vA rUDheSu vA rUDhapratiSThiteSu vA jAteSu vA jAtapratiSThiteSu vA hariteSu vA haritapratiSThiteSu vA chineSu vA chinnapratiSThiteSu vA sacitteSu vA sacittakolapratinizriteSu vA, iha bIja-zAlyAdi tatpatiSThitamAhArazayanAdi gRhyate, evaM sarvatra veditavyaM, rUDhAni-sphuTitavIjAni jAtAni-stambIbhUtAni haritAnidUrvAdIni chinnAni-parazvAdibhiSakSAt pRthaka sthApitAnyANi apariNatAni tadaGgAni gRhyante sacittAni Jiancubani ~320
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [14] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAka [14] dIpa anukrama [45] dazavaikA aNDakAdIni kolo-ghuNastatpratinizritAni-jaduparivartIni dAdIni gRhyante, eteSu kimityAha-maga-4 SaDjIvahAri-vRttiHcchejjA' na gacchet na tiSThet na niSIdet na tvagdhateta, tatra gamanam-anyato'nyatra sthAnam ekatraiva niSIdanam-nikAdhya.. upavezanaM tvaravartanaM-khapanam , etatvayaM na kuryAt, tathA'nyameteSu na gamayet na sthApayet na niSIdayet na khA- jIvasvarUpaM // 155 // 6payet, tathA'nyaM khata eva gacchantaM vA tiSThantaM yA niSIdantaM vA vapantaM cA na samanujAnIyAdisyAdi pUrvavat // 3 se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se kIDaM vA payaMgaM vA kuMthu vA pipIliyaM vA hatthaMsi vA pAyaMsi vA bAhuMsi vA Urusi vA udaraMsi vA sIsaMsi vA vatthaMsi vA paDiggehaMsi vA kaMbalaMsi vA poyapuMchaNasi vA rayaharaNaMsi vA gocchagaMsi vA uMDagaMsi vA daMDagaMsi vA pIDhagaMsi vA phalagaMsi vA sejasi vA saMthAragaMsi vA annayaraMsi vA tahappagAre uvagaraNajAe tao saMjayAmeva paDilehia paDilehia pamajia pamajia egaMtamavaNejA no NaM saMghAyamAvajejA // (sU015) 7 nnni praayyaalaani khriiskaayaa biithindhyaay' mu aabdmaaraani, ~321
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka -1, mUlaM [15] / gAthA ||15...|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata satrAka [15] dIpa anukrama [46] 'se bhikkhU vA ityAdi yAvajAgaramANe vatti pUrvavat, se kIDaM bA' ityAdi, tadyathA-kITaM vA pasaGgaM vA kunyuM vA pipIlikAM thA, kimityAha-haste yA pAde vA bAho vA aruNi yA udare vA vastre vA rajoharaNe vA guccha vA undake vA daNDake vA pIThe vA phalake yA zayyAyAM vA saMstArake vA anyatarasmin vA tathA-14 prakAre sAdhukriyopayogini upakaraNajAte kITAdirUpaM trasaM kathaJcidApatitaM santaM saMyata eva sana prayanena vA pratyupekSya pratyupekSya-paunApunyena samyaka pramRjya pramRjya-paunApunyenaiva sampaka, kimityAha-ekAnte' tasyAdanupaghAtaphe sthAne 'apanayet' parityajet , 'nainaM asaM saMghAtamApAdayet nainaM trasaM saMghAta-parasparagAtrasaMsparzapIDA rUpamApAdayet-pApayet, anena paritApanAdipratiSedha ukto veditavyA, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAdU' anyakAraNAnumatipratiSedhazca, zeSamatra prakaTArthameva, navaramundakaM-sthaNDilaM, zayyA-saMstArikA vasatirvA / ityuktA |yatanA, gtshcturtho'rthaadhikaarH|| ajayaM caramANo a (u), pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 1 // ajayaM ciTThamANo a, pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 2 // ajayaM AsamANo a, pANabhUyAi hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 3 // ajayaM sayamANo a, pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM 25% "ayatanA"yA: phalasya varNanaM tathA yatanayA pravartane upadeza: ~322~
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1-9|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata dazavaikA. hAri-vRttiH // 156 // sUtrAMka ||1-9|| dIpa anukrama [47-55] 545-5-4-3454545438 kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 4 // ajayaM bhuMjamANo a, pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI SaDjIvapAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 5 // ajayaM bhAsamANo a, pANabhUyAI hiMsai / danikAdhya. baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 6 // kahaM care kahaM ciTTe, kahamAse kaha jIvasvarUpaM sae / kahaM bhujaMto bhAsaMto, pAvaM kammaM na baMdhai ? // 7 // jayaM care jayaM ciTThe, jayamAse jayaM sae / jayaM bhuMjaMto bhAsaMto, pAvaM kammaM na bNdhi||8|| savvabhUyappabhU assa, sammaM bhUyAI paaso| pihiAsavassa daMtassa, pAvaM kammaM na baMdhai // 9 // sAmpratamupadezAkhyaH paJcama ucyate-'ajaya'mityAdi, 'ayataM caran' ayatam anupadezenAsUtrAjJayA iti, kriyAvizeSaNametat, caran-gacchan, turevakArArthaH, ayatameva caran, IryAsamitimullaGghya, na khanyathA, kimityAha-prANibhUtAni hinasti' prANino-dIndriyAdayaH bhUtAni-ekendriyAstAni hinasti-pramAdAnA-IK bhogAbhyAM vyApAdayatIti bhAvaH, tAni ca hiMsan 'badhnAti pApaM karma' akuzalapariNAmAdAdatte kliSTaM jJAnAvaraNIyAdi, 'tat se bhavati kaTukaphalaM' tat-pApaM karma se-tasyAyatacAriNo bhavati, kaTukaphalamityanukhAroDalAkSaNika: azubhaphalaM bhavati, mohAdihetutayA vipAkadAruNamityarthaH // 1 // evamayataM tiSThan UrdhvasthAne // 156 // ~323
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-9|| dIpa anukrama [47-55] :+bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [15...] / gAthA ||19|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH daza0 27 Ja Education nAsamAhito hastapAdAdi vikSipan zeSaM pUrvavat // 2 // evamayatamAsIno- niSaNNatayA anupayukta AkuJcanAdibhAvena, zeSaM pUrvavat // 3 // evamayataM khapan-asamAhito divA prakAmazayyAdinA (vA), zeSaM pUrvavat ||4|| evamayataM bhuJjAno - niSprayojanaM praNItaM kAkazRgAlabhakSitAdinA (bA), zeSaM pUrvavat ||5|| evamayataM bhASamANogRhasthabhASayA niSThuramantarabhASAdinA (cA), zeSaM pUrvavat // 6 // atrAha-yadyevaM pApakarmabandhastataH 'kahaM care' ityAdi, 'kathaM kena prakAreNa caret kathaM tiSThet kathamAsIta, kathaM khapet, kathaM bhuJjAno bhASamANaH pApaM karma na banA tIti ? // 7 // AcArya Aha- 'jayaM care' ityAdi, yataM caret sUtropadezeneryAsamitaH, yataM tiSThet samAhito hastapAdAdyavikSepeNa, yatamAsIta upayukta AkuJcanAdyakaraNena, yataM khapet samAhito rAtrau prakAmazayyAdiparihAreNa, yataM bhuJjAnaH- saprayojanamapraNItaM pratarasiMha bhakSitAdinA evaM yataM bhASamANaH - sAdhubhASayA mRdu kAlaprAptaM ca 'pApaM karma' kliSTamakuzalAnubandhi jJAnAvaraNIyAdi 'na banAti' nAdatte, nirAzravatvAt vihitAnuSThAnaparatvAditi // 8 // kiMca- 'savvabhUya' ityAdi, sarvabhUteSvAtmabhUtaH sarvabhUtAtmabhUto, ya Atmavat sarvabhUtAni pazyatItyarthaH, tasyaivaM samyaga vItarAgoktena vidhinA bhUtAni pRthivyAdIni pazyataH sataH 'pihi tAzravasya' sthagitaprANAtipAtAdyAzravasya 'dAntasya' indriyanoindriyadamena 'pApaM karma na badhyate' tasya pApakarma [1] pratikramaNaM kRtvA khAdhyAyaH tataH zayanaM vi. pa. For ane & Personal Use City ~324~
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||10-13|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||10-13|| dazavaikAbandho na bhavatItyarthaH // 9 // evaM sati sarvabhUtadayAvataH pApakarmabandho na bhavatIti, tatazca sarvAtmanA dayAyAmevI SaDjIvahAri-vRttiH yatitavyam , alaM jJAnAbhyAsenApi (neti) mA bhUdavyutpannavineyamativibhrama iti tadapohAyAha nikAdhya 4 jIvasvarUpaM // 157 // paDhamaM nANaM tau dayA, evaM ciTui savasaMjae / annANI kiM kAhI, kiMvA nAhI cha apAvagaM? // 10 // socA jANai kallANaM, soccA jANai pAvagaM / ubhayapi jANae soccA, jaM cheyaM taM samAyare // 11 // jo jIvevi na yANei, ajIvevi na yANei / jIvAjIve ayANaMto, kaha so nAhIi saMjamaM? // 12 // jo jIvevi viyANei, ajI vevi viyANei / jIvAjIve viyANato, so hu nAhIi saMjamaM // 13 // 'paDhama NANa'mityAdi, prathamam-Adau jJAnaM-jIvasvarUpasaMrakSaNopAyaphalaviSayaM tataH tathAvidhajJAnasamanantaraM dayA' saMyamastadekAntopAdeyatayA bhAvatastatpravRtteH, 'evam' anena prakAreNa jJAnapUrvakakriyApratipattirUApaNa 'tiSThati' Aste 'sarvasaMpataH' sarva pravajitaH, ya: puna: 'ajJAnI' sAdhyopAyaphalaparijJAnacikala: sa kiM kariSyati ?, sarvatrAndhatulyatvAtpravRttinivRttinimittAbhAvAt, kiM vA kurvan jJAsyati 'cheka' nipuNaM hitaM // 157 // kAlocitaM 'pApakaM yA' ato viparItamiti, tatazca tatkaraNaM bhAvato'karaNameva, samagranimittAbhAvAt, dIpa anukrama [56-59] F inabraryang jJAnasya mahattA pratipAdyate ~325
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||10-13|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka // 10 -13|| andhapradIpsapalAyanaghuNAkSarakaraNavat, ata evAnyatrApyuktam-"gIatyo a vihAro bIo gIatthamI-1 sio bhaNio" ityAdi, ato jJAnAbhyAsaH kaaryH||10|| tathA cAha-'socA' ityAdi, 'zrutvA' Akaye sasAdhanakharUpavipAka 'jAnAti' buddhyate 'kalyANaM kalyo-mokSastamaNati-prApayatIti kalyANa-dayAkhyaM saMyamasvarUpaM, tathA zrutvA jAnAti pApakam-asaMyamasvarUpam, 'ubhayamapi saMyamAsaMyamasvarUpaM zrAvakopayogi jAnAti zruvA, nAzrutvA, yatazcaivamata itthaM vijJAya yat cheka-nipuNaM hitaM kAlocitaM ttsmaacretkuryaadityrthH| // 11 // uktamevArtha spaSTayannAha-'jo jIve'vi'ityAdi, yo 'jIvAnapi' pRthivIkAyikAdibhedabhinnAn na jA nAti 'ajIvAnapi' saMyamopaghAtino madyahiraNyAdInna jAnAti, jIvAjIvAnajAnankathamasI jJAsyati 'saM4 yamaM?' tadviSayaM, tadviSayAjJAnAditi bhAvaH // 12 // tatazca yo jIvAnapi jAnAtyajIvAnapi jAnAti jIvA-15 jIvAna vijAnan sa eva jJAsyati saMyamamiti / pratipAditaH pazcama upadezArthAdhikAraH // 13 // jayA jIvamajIve a, do'vi ee viyANai / tayA gaI bahuvihaM, savvajIvANa jANai // 14 // jayA gaI bahuvihaM, savvajIvANa jANai / tayA puNNaM ca pAvaM ca, baMdhaM mukkhaM ca jANai // 15 // jayA puNNaM ca pAvaM ca, baMdhaM mukkhaM ca jANai / tayA ni1 gItAzca bihAro dvitIyo gItArtha mizrito bhaNitaH. dIpa anukrama [56-59] dharmafalsya adhikAra: varNayate ~326~
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||14-25|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: dazavaikA 4 SaDjIvanikAdhya jIvasvarUpa prata hAri-vRtti // 158 // sUtrAMka ||14 -25|| die bhoe, je divve je a mANuse // 16 // jayA nividae bhoge, je dibve je a mANuse / tayA cayai saMjogaM, sabhitarabAhiraM // 17 // jayA cayai saMjogaM, sabhitarabAhiraM / tayA muMDe bhavittA NaM, pavvaie aNagAriaM // 18 // jayA muMDe bhavittA NaM, pabvaie aNagAriaM / tayA saMvaramukTuiM, dhamma phAse aNuttaraM // 19 // jayA saMvaramukTuiM, dhamma phAse aNuttaraM / tayA dhuNai kammarayaM, abohikalusaMkaDaM // 20 // jayA dhuNai kammarayaM, abohikalusaMkaDaM / tayA savvattagaM nANaM, daMsaNaM cAbhigacchai // 21 // jayA savvattagaM nANaM, daMsaNaM cAbhigacchai / tayA logamalogaM ca, jiNo jANai kevalI // 22 // jayA logamalogaM ca, jiNo jANai kevlii| tayA joge nilaMbhittA, selesiM paDivajai // 23 // jayA joge nilaMbhittA, selesi pddivji| tayA kammaM khavittA NaM, siddhiM gacchai nIrao // 24 // jayA kammaM khavittA NaM, siddhiM gacchai nIrao / tayA logamatthayattho, siddho havai sAsao // 25 // dIpa anukrama [60-71] // 158 // ~327
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||14-25|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||14 454555555 -25|| / sAmprataM paSThe'dhikAre dharmaphalamAha-'jayA' ityAdi, 'yadA' yasmin kAle jIvAnajIvAMzca dvAvapyetI vijAnAti-vividhaM jAnAti 'tadA' tasmin kAle 'gati' narakagatyAdirUpAM 'bahuvidhAM khaparagatabhedenAnekaprakArAM sarvajIvAnAM jAnAti, yathA'vasthitajIvAjIvaparijJAnamantareNa gatiparijJAnAbhAvAt // 14 // uttarottarAM laphalavRddhimAha-'jayA' ityAdi, yadA gatiM bahuvidhAM sarvajIvAnAM jAnAti tadA puNyaM ca pApaM ca-bahuvidhagatinivandhanaM [ca tathA 'vandha jIvakarmayogaduHkhalakSaNaM 'mokSaM ca tadviyogasukhalakSaNaM jAnAti // 15 // 'jayA ityAdi, yadA puNyaM ca pApaM ca bandhaM mokSaM ca jAnAti tadA nirvinte-mohAbhAvAt samyagvicArayatyasAradu:kharUpatayA "bhogAn' zabdAdIn yAna divyAn yAMzca mAnuSAna, zeSAstu vastuto bhogA eva na bhavanti // 16 // 'jayA' ityAdi, yadA nirvinte bhogAn yAn divyAn yAMzca mAnuSAn tadA tyajati 'saMyoga' saMbandha dravyato bhAvataH 'sAbhyantaravAhya krodhAdihiraNyAdisaMbandhamityarthaH // 17 // 'jayA' ityAdi, yadA tyajati saMyoga sAbhyantaravAyaM tadA muNDo bhUtvA drabyato bhAvatazca 'pravrajati' prakarSeNa vrajasyapavarga pratyanagAra, dravyato bhAva-18 tazcAvidyamAnAgAramiti bhAvaH // 18 // 'jayA' ityAdi, yadA muNDo bhUtvA pravajayanagAraM tadA 'saMvaramukki ti| prAkRtazailyA utkRSTasaMvaraM dharma-sarvaprANAtipAtAdivinivRttirUpaM, cAritradharmamityarthaH, spRzatyanuttara-samyagAsevata ityarthaH // 19 // 'jayA' ityAdi, yadotkRSTasaMvaraM dharma spRzatyanuttaraM tadA dhunoti-anekArthatvAtpAta-Tri yati 'karmarajA' kamaiva AtmarakSanAdraja iva rajaH, kiMviziSTamityAha-ayodhikaluSakRtam' ayodhikaluSeNa dIpa anukrama [60-71] ~328~
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||14-25|| niyukti : [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||14 -25|| dazavaikA mithyAdRSTinopAttamityarthaH // 20 // 'jayA' ityAdi, yadA dhunoti karmarajaH abodhikaluSakRtaM tadA 'sarvatragaM SaDjIvahAri-vRttiH / jJAnam' azeSajJeyaviSayaM 'darzanaM ca' azeSadRzyaviSayam 'adhigacchati' AvaraNAbhAvAdAdhikyena prApnotI-nikAdhyaka tyarthaH // 21 // 'jayA' ityAdi, yadA sarvatragaM jJAnaM darzanaM cAdhigacchati tadA 'loka' caturdazarajavAtmakam 'a- jIvasvarUpaM // 159 // lokaM ca' anantaM jino jAnAti kevalI, lokAlokau ca sarva nAnyataramevetyarthaH // 22 // jayA' ityAdi, yadA lokamalokaM ca jino jAnAti kevalI tadocitasamayena yogAgniruddhaya manoyogAdIn zailezI pratipadyate, bhavopagrAhikarmIzakSayAya // 23 // 'jayA' ityAdi, yadA yogAgniruddhya zailezI pratipadyate tadA karma kSapayiskhA bhavopagrAhyapi 'siddhiM gacchati' lokAntakSetrarUpAM 'nIrajAH' sakalakarmarajovinirmuktaH // 24 // 'jayA' ityAdi, yadA karma kSapayitvA siddhiM gacchati nIrajAH tadA 'lokamastakasthaH' trailokyoparivartI siddho bhavati 'zAzvataH' karmavIjAbhAvAdanutpattidharmeti bhAvaH / ukto dharmaphalAkhyaH SaSTho'dhikAraH // 25 // suhasAyagassa samaNassa, sAyAulagassa nigAmasAissa / uccholaNApahoassa, dulahA sugaI tArisagassa // 26 // tavoguNapahANassa ujjumai khNtisNjmryss| parIsahe jiNaMtassa sulahA sugaI tArisagassa // 27 // pecchAvi te payAyA, khippaM // 159 // 1 naiSA gAthA vidvatA pUjyaiH haribhadrAcAryairNikadbhizca. dIpa anukrama [60-71] ~329~
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||26-28|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||26-28|| gacchaMti amrbhvnnaaii| jesi pio tavo saMjamo akhaMtI a baMbhaceraM ca // 1 // (pra.) prakSepa-gAthA icceaM chajjIvaNiaM sammaTTiI sayA jae / dullahaM lahittu sAmapaNaM, kammuNA na virAhijAsi // 28 // tibemi // cautthaM chajjIvaNiANAmajjhayaNaM samattaM // 4 // sAmpratamidaM dharmaphalaM yasya durlabhaM tamabhidhitsurAha-suhe'ti, sukhAsvAdakasya-abhiSvaGgeNa prAptasukhabhoktuH 'zramaNasya' dravyapravajitasya 'sAtAkulasya bhAvisukhArthe vyAkSiptasya 'nikAmazAyinaH sUtrArthavelAmapyulladhya zayAnasya 'utsolanApradhAvina' utsolanayA-udakAyatanayA prakarSeNa dhAvati-pAdAdizuddhiM karoti yasa tathA tasya, kimityAha-'durlabhA' duSpApA 'sugatiH siddhiparyavasAnA 'tAdRzasya bhagavadAjJAlopakA|riNa iti gAthArthaH // 26 // idAnImidaM dharmaphalaM yasya sulabhaM tamAha-tavoguNe'tyAdi, 'tapoguNapradhAnasya SaSThASTamAditapodhanavataH 'RjumateH' mArgapravRttabuddheH 'kSAntisaMyamaratasya' kSAntipradhAnasaMyamAsevina ityarthaH, 'parISahAn kSutpipAsAdIna 'jayataH' abhibhavataH sulabhA 'sugatiH' uktalakSaNA tAdRzasya' bhagavadAjJAkAriNa kA iti gAthArthaH // 27 // mahArthA SaDjIvanikAyiketi vidhinopasaMharanAha-'iceya'mityAdi, 'ityetAM SaDjIvanikAyikAm' adhikRtAdhyayanapratipAditArtharUpAM, na virAdhayeditiyogaH, 'samyagdRSTiH' jIvastattvazraddhAvAna 'sadA yataH' sarvakAlaM prayatnaparaH san, kimityAha-'durlabhaM labdhvA zrAmaNyaM duSpApaM prApya amaNabhAvaM-SaD dIpa anukrama [72-75] ~330~
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||26-28|| niyukti: [233], bhASyaM [60...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka // 16 // // 26 dazabaikA jIvanikAyasaMrakSaNakarUpaM 'karmaNA' manovAkAyakriyayA pramAdena 'na virAdhayet'na khaNDayeta, apramattasya tApajIvahAri-vRttiH dravyavirAdhanA yadyapi kathaJcid bhavati tathA'pyasAvavirAdhanaivetyarthaH / etena 'jale jIvAH sthale jIvA, A-|| |nikAdhya kAze jIvamAlini / jIvamAlAkule loke, kathaM bhikSurahiMsakaH? // 1 // ' ityetatpratyuktaM, tathA sUkSmANAM vi- jIvasvarUpa mArAdhanAbhAvAca / bravImIti pUrvavat / adhikRtAdhyayanaparyAyazabdapratipAdanAyAha niyuktikAra: jIvAjIvAbhigamo AyAro ceva dhammapannattI / tatto carittadhammo caraNe dhamme a egaTThA / / 233 // KI vyAkhyA-'jIvAjIvAbhigamaH' samyagjIvAjIvAbhigamahetutvAt evam 'AcArazcaiva' AcAropadezatvAta 'dharmamajJaptiH' yathAvasthitadharmaprajJApanAt tataH 'cAritradharmaH' tannimittatvAt 'caraNaM' caraNaviSayatvAt 'dharmazca' zrutadharmastatsArabhUtatvAt, ekArthikA ete zabdA iti gAthArthaH / anye tvidaM gaathaasuutrmnntroditsuutrsthaadho| vyAkhyAnayanti, tatrApyaviruddhameva / ukto'nugamaH, sAmprataM nayAste ca pUrvavadeva / vyAkhyAtaM SaDjIvanikAdhyayanam // 28 // -28|| dIpa anukrama [72-75] iti zrIharibhadrasUrikRtau dazavakAlikaTIkAyAM caturthAdhyayanam // 4 // // 16 // adhyayanaM -4- parisamAptaM ~331
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||28...|| niyukti: [234], bhASyaM [61] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||28..|| dIpa anukrama [75..] atha paJcamAdhyayanam / Demaem. adhunA piNDaiSaNAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane 'sAdhorAcAraH SaDjIvanikAyagocaraH prAya' ityetaduktam , iha tu dharmakAye satyasau vasthe samyakpAlyate, sa cAhAramantareNa prAyaH khasyo na bhavati, sa ca sAvayetarabheda ityanavadyo grAhya ityetaducyate, uktaM ca-"se saMjae samakkhAe, niravajjAhAri je biU / dhammakAyaTTie sammaM, suhajogANa sAhae // 1 // " ityanenAbhisaMvandhenAyAtamidamadhyayanaM, bhadya-| ntareNaitadevAha bhASyakAra: mUlaguNA vakkhAyA uttaraguNaavasareNa AyAyaM / piMDaljhayaNamivANi nikkheve nAmaniSphanne // 61 // bhASyam // ___ vyAkhyA-'mUlaguNA'prANAtipAtanivRtyAdayaH 'vyAkhyAtA samyak pratipAditA anantarAdhyayane, tatazca 'uttaraguNAvasareNa uttaraguNaprastAvenAyAtamidamadhyayanam-idAnIM yatprastutam / iha cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tathA cAha-nikSepe nAmaniSpanne, kimityAha piMDo ma esaNA va dupayaM nAmaM tu tassa nAyavyaM / caucaunikkhevehiM paruvaNA tassa kAyavvA / / 234 // 1sa saMyataH samAkhyAto niravadyAhAra yo vidvAn / dharmakAyasthitaH samyak zubhayogAnA sAdhakaH // 1 // adhyayanaM -4- "pinDaiSaNA" Arabhyate ~332~
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||28...|| niyukti : [235-244], bhASyaM [62] (42) dazavaikA0 hAri-vRttiH 5piNDaiSaNAdhya0 prata // 161 // sUtrAMka ||28..|| nAmaMThavaNApiMDo dabbe bhAve a hoi nAyabvo / guDaoyaNAi dabve bhAve kohAiyA cauro / / 235 // piDi saMghAe jamhA te udyA saMghayA ya saMsAre / saMghAyayaMti jIvaM kammeNaTTappagAreNa // 236 // davvesaNA u tivihA sacittAcittamIsadavvANaM / dupayacauppayaapayA naragayakarisAvaNadumANaM / / 237 // bhAvesaNA u duvihA pasatya apasatthagA ya nAyabbA / nANAINa pasasthA apasatthA kohamAINaM / / 238 / / bhAvassuvagArittA evaM davesaNAi ahigAro / tIi puNa atthajuttI vattavvA piMDanimjuttI / / 239 / / piNDesaNA ya savyA saMkhevegoyarai navasu koDIsu / na haNai na payai na kiNai kArAvaNaaNumaIhi nava / / 240 // sA nabahA duha kIrai uggamakoDI visohikoDI a / chasu paDhamA oyarai kIyatiyammI visohI 3 / / 241 // koDIkaraNaM duvihaM uggamakoDI visohikoDI a / uggamakoDI chakaM visohikoDI aNegavihA / / 62 // bhASyam / / kammuresiacarimatiga pUiyaM mIsacarimapAhuDiA / ajhoyara avisohI visohikoDI bhave sesA // 242 // nava cevahArasagA sattAvIsA taheba caupanA / nauI do ceva sayA sattariA hu~ti koDINaM / / 243 // rogAI micchAI rAgAI samaNadhamma nANAI / nava nava sattAvIsA nava nauIe ya guNagArA / / 244 // vyAkhyA-piNDazRSaNA ca 'dvipadaM nAma tu' dvipadameva vizeSAbhidhAnaM 'tasya' uktasaMvandhasyAdhyayanasya jJA 1pratibhAtIya prakSiptaprAyA, padapaTanA veSam - rAgadveSI navanirmithyAtvAjJAnAviratayo navamiH rAgadveSau saptaviMzasyA zramaNadharmavazarka mAmiH jJAnadarzanadhAri- ANi navatyA ca (evaM) guNakArAH, 4%ARRORA dIpa anukrama [75..] // 16 // 111 // 'piNDa tathA 'eSaNA' zabdayo: nikSepA: ~333~
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||28...|| niyukti : [235-244], bhASyaM [62] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: R prata sUtrAMka ||28..|| dIpa anukrama [75..] tavyaM, catuzcaturnikSepAbhyAM nAmAdilakSaNAbhyAM prarUpaNA 'tasya' padadvayasya kartavyeti gAthArthaH // adhikRtaprarU-1 paNAmAha-nAmasthApanApiNDo dravye bhAve ca bhavati jJAtavyA, piNDazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, nAmasthApane kSuNNe, dravyapiNDaM vAha-guDaudanAdiH 'dravya' miti dravyapiNDA, bhAve krodhAdayazcatvAraH piNDA iti gaathaarthH|| atraivAnvarthamAha-'piDi saMghAte' dhAturiti zabdavitsamayaH, yasmAtte krodhAdaya uditAH santo cipAkapradezodayAbhyAM saMhatA eva saMsAriNaM saMghAtayanti-jIcaM yojayantItyarthaH, kenetyAha-karmaNA'STaprakAreNa-jJAnAvaraNIyAdinA, ataH krodhAdayaH piNDa iti gAthArthaH // prarUpitaH piNDaH, sAmpratameSaNA'vasaraH, tatra kSuNNatvAnnAmasthApane anAdRtya dravyaiSaNAmAha-dravyaiSaNA tu trividhA bhavati, sacittAcittamizradravyANAmeSaNA dravyaiSaNA, sacittAnAM dvipadacatuSpadApadAnAM yathAsaMkhyaM naragajadumANAmiti, kArSApaNagrahaNAdacittadravyaiSaNA alaGkRta-18 dvipadAdigocaramizrAdravyaiSaNA ca draSTavyeti gAthArthaH // bhAvaiSaNAmAha-bhAvaiSaNA tu punardvividhA, prazastA aprazastA ca jJAtavyA, etadevAha-'jJAnAdInA miti jJAnAdInAmeSaNA prazastA krodhAdInAmaprazastaiSaNeti gAdhArthaH // prakRtayojanAmAha-'bhAvasya jJAnAderupakAritvAd 'atra' prakrame dravyaiSaNayAdhikAra', 'tasyAH punadravyaiSaNAyAH 'ardhayukti' heyetararUpA arthayojanA vaktavyA piNDaniyuktiriti gAthArthaH // sA ca hai | piNDaniyukeH pRthaksthApitatvAt tatra bhadrabAhulAminA'rthayuktiAlyAneti nAnAdhyayanAdhikAre tayAkhyAnam / anyathA vA'sti haribhadrasUrikatA piDaniyuktivRttiriti tAmAvilApi svAdidaM vacaH. SSER ~334~
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||28...|| niyukti : [235-244], bhASyaM [62] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||28..|| dazabaikA0pRthaksthApanato mayA vyAkhyAtaiveti neha vyAkhyAyate / adhunA prakRtAdhyayanAvatAraprapaJcamAha-piNDaiSaNA ca5 piNDaihAri-vRttiH sarvA udgamAdibhedabhinnA saMkSepeNAvatarati navasu koTISu, tAzcamA:-na hanti na pacati na krINAti khayaM, tathA paNAdhya. na ghAtayati na pAcayati na krApayatyanyena, tathA nantaM vA pacantaM vA krINantaM vA na samanujAnAtyanyamiti nv|| // 162 // // etadevAha-kAraNAnumatibhyAM naveti gAthArthaH / / sA navadhA sthitA piNDaiSaNA dvividhA kriyate-pudamakoTI vizo|dhikoTI ca, tatra padasu hananadhAtanAnumodanapacanapAcanAnumodaneSu prathamA-udgamakoTI avizodhikoTyavatarati, krItatritaye krayaNakApaNAnumatirUpe vizodhistu-vizodhikoTI dvitIyeti gAdhArthaH / etadeva vyAcikhyAsurAha| bhASyakAra:-koTIkaraNa miti koTyeva koTIkaraNaM, koTI(karaNa) dvividham-udgamakoTI vishodhikottii| ca, udgamakoTI SaTraM-hananAdiniSpannamAdhAkarmAdi, vizodhikoTI-krItatritayaniSpannA anekadhA oghauddezikAdibhedeneti gAthArthaH // SaTakoTyAha-karma-saMpUrNameva auddezikacaramatritayaM-kaudezikasya pAkhaNDazramaNani-18 granthaviSayaM, pUti-bhaktapAnapUtyeva mizragrahaNAtpAkhaNDazramaNanirgranthamizrajAtaM caramaprAbhRtikA bAdaretyarthaH, adhyavapUraka ityvishodhirityettpdN| vizodhikoTIbhavati zeSA-oghauddezikAdibhedabhinnA'nekavidheti gaadhaarthH|| ihaiva rAgAdiyojanayA koTIsaMkhyAmAha-nava caiva kovyaH tathA'STAdazaka koTInAM tathA saptaviMzatiH koTInAM // 162 / / tathaiva catuSpazcAzatkoTInAM tathA navatiH koTInAM ve eva ca zate saptatyadhike koTInAmiti gAthAkSarArthaH / / 1 saMkhyA samAhAre dvigudhAnAdhyayam (si-3-1-99) iti dvigubhAvenaikagAnaH. ERA dIpa anukrama [75..] ~335~
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-2|| dIpa anukrama [76-77] :+|bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||1-2 || niryuktiH [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH daza0 28 Ja Education bhAvArthastu vRddhasaMpradAyAdavaseyaH sa cAyam parva koDIo dohiM rAmadosehiM guNiyAo aTThArasa havaMti, tAo caiva nava tihiM micchattANANaaviratIhiM guNitAo sattAvIsaM havaMti, sattAvIsA rAgadosehiM guNiyA caupannA havaMti, tAo caiva Natra dasaviheNa samaNadhammeNa guNiAo visudvAo gaDatI bhavaMti, sA NautI | tihiM nANadaMsaNacaritehiM guNiyA do sayA sattarA bhavatIti gAthArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM tacedam saMpatte bhikkhakAlaMmi, asaMbhaMto amucchio| imeNa kamajogeNa, bhattapANaM gavesae // 1 // segAme vA nagare vA, goaraggagao muNI / care maMdamaNuvviggo, avvakkhitteNa ceasA // 2 // asya vyAkhyA- 'saMprAse' zobhanena prakAreNa svAdhyAyakaraNAdinA prApte 'bhikSAkAle' bhikSAsamaye, anenAsaMprApte bhaktapAnaiSaNApratiSedhamAha, alAbhAjJAkhaNDanAbhyAM dRSTAdRSTavirodhAditi, 'asaMbhrAntaH' anAkulo 1 nava koTyo dvAbhyAM rAgadveSAbhyAM guNitA aSTAdaza bhavanti sA evaM nava tribhirnidhyAtvAjJAnA viratibhirguNitAH saptaviMzatiH bhavati, saptaviMzatiH rAgadveSAbhyAM guNidA catuSpAt bhavati, tA evaM nava dazavidhena amaNadharmeNa guNitA vizuddhA nayatirbhavati sA evaM navatiH tribhiH jJAnadarzanaparimitA dve zate saptatitra bhavati. paMcame adhyayane prathama uddezaka: ArabdhaH For ane & Personal Use City ~336~ brydig
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||1-2|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: -33 R 5 piNDai bhASaNAdhya prata sUtrAMka ||1-2|| - dIpa *- dazabaikA yathAvadupayogAdi kRtyA, nAnyathetyarthaH, 'amUchitaH piNDe zabdAdiSu vA agRddho, vihitAnuSThAnamitikRtvA, hAri-vRttiH na tu piNDAdAvevAsakta iti, 'anena' vakSyamANalakSaNena 'kramayogena' paripATIvyApAreNa "bhaktapAnaM' yati yogyamodanAranAlAdi gaveSayeda' anveSayediti suutraarthH||1|| yatra yathA gaveSayetsadAha-se' ityAdi sUtra, / / 163 / vyAkhyA-se' ityasaMbhrAnto'mUJchitaH grAme vA nagare vA, upalakSaNavAdasya karbaTAdau vA, 'gocarAgragata' iti Taigoriva caraNaM gocara:-uttamAdhamamadhyamakuleSvaraktadviSTasya bhikSATanam agra:-pradhAno'dhyAhRtAdhAkarmAdipari |tyAgena tadgata:-tadvartI muni:-bhAvasAdhuH careta-gacchet 'mandaM zanaiH zanairna dutamityarthaH, 'anudvigna' prazAntaH KI parISahAdibhyo'vibhyat 'avyAkSiptena cetasA' vatsavaNigjAyAdRSTAntAt zabdAdiSvagatena 'cetasA' anta:karaNena eSaNopayukteneti sUtrArthaH // 2 // purao jugamAyAe, pehamANo mahiM care / vajaMto bIahariyAI, pANe a dgmhi||3|| ovAyaM visamaM khANuM, vijjalaM parivajae / saMkameNa na gacchijjA, vijamANe parakkame // 4 // pavaDate va se tattha, pakkhalaMte va saMjae / hiMseja pANabhUyAI, tase aduva thAvare // 5 // tamhA teNa na gacchijjA, saMjae susamAhie / sai anneNa maggeNa, jayameva parakkame // 6 // iMgAlaM chAriyaM rAsiM, tusarAsiM ca gomayaM / sasara anukrama [76-77] RESS MARROR 16 // - atha prathama-vrate yatanA-adhikAra: ~337~
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||3-8|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||3-8|| dIpa anukrama [78-83] kkhehiM pAehiM, saMjao taM naikkame // 7 // na careja vAse vAsaMte, mahiyAe vA paDaM tie / mahAvAe va vAyaMte, tiricchasaMpAimesu vA // 8 // PI yathA carettathaivAha-purato' iti sUtraM, vyAkhyA-purataH' agrato 'yugamAtrayA' zarIrapramANayA zakaTorddhi saMsthitayA, dRSTyeti vAkyazeSaH, 'prekSamANaH' prakarSeNa pazyan 'mahIM bhuvaM 'caret' yAyAt, kecinnetti yojayanti, KAna zeSadigupayogeneti gamyate, na prekSamANa eva api tu 'varjayan' pariharana vIjaharitAnIti, anemAnekabhe dasya vanaspateH parihAramAha, tathA 'prANinoM dvIndriyAdIn tathA 'udakam akArya 'mRttikAM ca pRthivI kAyaM, cazabdAttejovAyuparigrahaH / dRSTimAnaM tvatra laghutarayopalabdhAvapi pravRttito rakSaNAyogAt mahatsarayA dAtu dezaviprakarSaNAnupalabdheriti sUtrAyaH // 3 // uktaH saMyamavirAdhanAparihAra, adhunA khAtmasaMyamavirAdhanA parihAramAha-ovAya miti sUtraM, vyAkhyA-'avapAtaM gAdirUpaM 'viSama nimonnataM 'sthANum' arcakASThaM 'vijala' vigatajalaM kardama 'parivarjayet etatsarvaM pariharet , tathA 'saMkramaNa' jalagartAparihArAya pASANakAlATharacitena na gacchet , AtmasaMyamavirAdhanAsaMbhavAt, apavAdamAha-vidyamAne parAkrame-andhamArga ityarthaH, asati tu tasmin prayojanamAzritya yatanayA gacchediti suutraarthH||4|| avapAtAdau doSamAha-pabaItetti 4|| sUtra, vyAkhyA-prapatanyA'sI 'tana' avapAtAdI praskhalanyA 'saMyataH sAdhuH 'hiMsyAd vyApAdayet prANimU-IM Jianta.cahani ~338~
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||3-8|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||3-8|| dIpa anukrama [78-83] dazakAtAni' prANino-dvIndriyAdayaH bhUtAni-ekendriyAH, etadevAha-prasAnadhayA sthAvarAn , prapAtenAtmAnaM cetyehAri-yattiHvamubhayavirAdhaneti sUtrArthaH // 5 // yatazcaivaM 'tamhA' sUtraM, vyAkhyA-tasmAttena-avapAtAdimArgeNa na gaccheta paNAdhya0 saMyataH susamAhito, bhagavadAjJAvartItyarthaH, 'satyanyene ti anyasmin samAdau 'mArgeNe ti mArga, chaandstvaa|| 164 // prAtsaptamyarthe tRtIyA, asati vanyasminmArge tenaivAvapAtAdinA 'yatameva parAkramet yatamiti kriyAvizeSaNaM.pAla kAyatamAtmasaMyamavirAdhanAparihAreNa yAyAditi sUtrArthaH // 6 // atraiva vizeSataH pRthivIkAyayatanAmAha-- gAla'miti sUtram, AjAramiti aGkArANAmayamAGgArastamAGgAra rAzim, evaM kSArarAzi, tuSarAziM ca goma-12 sAyarAzi ca, rAzizabdaH pratyekamabhisaMbadhyate 'sarajaskAbhyAM paGgyAM' sacittapRthivIrajoguNDitAbhyAM pAdAbhyAM 'saMyataH sAdhuH tam anantaroditaM rAzi nAkAmet, mA bhUtpRthivIrajovirAdhaneti sUtrArthaH // 7 // atraivAkAyAdiyatanAmAha-'na careja'tti sUtraM, na caredvarSe varSati, bhikSArtha praviSTo varSaNe tu pracchanne tiSThet, tathA mahikAyAM vA patantyAM, sA ca prAyo garbhamAseSu patati, mahAbAte yA vAti sati, tadutkhAtarajovirAdhanAdopAt, tiryaksaMpatantIti tiryasaMpAtA-pataGgAdayaH teSu vA satsu kacidazanirUpeNa na carediti sUtrArthaH // 8 // na careja vesasAmaMte, baMbhaceravasANu(Na)e / baMbhayArissa daMtassa, hujA tattha visu // 164 1 ItirUpo hi pataGgAderApAta iti pUrvaNAnvayaH, yatA hetau tRtIyeti sAdhusvarUpAkhyAnaM. %* JamEscahani caturtha-vrate yatanA-adhikAraH ~339~
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 9-11 || dIpa anukrama [84-86 ] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||9-11 || niryuktiH [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education in ttiA // 9 // aNAyaNe caraMtassa, saMsaggIe abhikkhaNaM / huja vayANaM pIlA, sAmannaMmi a saMsao // 10 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDaNaM / vajjae vesasA maMtaM, muNI egaMtamassie // 11 // ukta prathamatatA, sAmprataM caturthavratayatanocyate- 'na careja'tti sUtraM, 'na caredvezyAsAmante' na gacchedgaNikAgRhasamIpe, kiMviziSTa ityAha-'brahmacaryavazAnayane ( naye) ' brahmacarya -maithunaviratirUpaM vazamAnayati-AtmAyantaM karoti darzanAkSepAdineti brahmacaryavazAnayanaM tasmin doSamAha - 'brahmacAriNaH' sAdhoH 'dAntasya' indriyanoindriyadamAbhyAM bhavet 'taMtra' vezyAsAmante 'visrotasikA' tadrUpadarzanasmaraNApadhyAnakaccaranirodhataH jJAnazraddhAjalojjhanena saMyamasa (za) svazoSaphalA cittavikriyeti sUtrArthaH ||9|| eSa sakRcaraNadoSo vezyAsAmantasaMgata uktaH, sAmpratamihAnyatra cAsakRcaraNadoSamAha - 'aNAyaNeti sUtram, anAyatane-asthAne vezyAsAmantAdI 'carato' gacchataH 'saMsargeNa' saMbandhena 'abhIkSNaM' punaH punaH kimityAha bhavet 'vratAnAM' prANAtipAtaviratyAdInAM pIDA, tadAkSiptacetaso bhAvavirAdhanA, 'AmaNye ca' bhramaNabhAve ca dravyato rajoharaNAdidhAraNarUpe bhUyo bhAvavatapradhAna hetI saMzayaH, kadAcidunniSkrAmatyevetyarthaH tathA ca vRddhavyAkhyA- vesA1] zyAdigatabhAvasya maithunaM paucyate, anupayoganaiSaNA karaNe hiMsA, pratyutpAdane ( varttamAne ) abhyaSTacchAyAmapalApe'satyavacanam, ananujJAtazyAyA darzanedattAdAnaM, mamatA karaNe parigrahaH evaM sarvavatapITA, dravyAmadhye punaH saMzaya untrikamaNena Forse & Personal Use City ~ 340~ KI
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||9-11|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata dazavaikA hAri-vRttiH // 165 // 5 piNDai| SaNAdhya sUtrAMka ||9-11|| dIpa anukrama [84-86] digayabhAvassa mehuNaM pIDijjaha, aNuSaogeNaM esaNAkaraNe hiMsA, paDuppApaNe annapucchaNaavalavaNA'sacava- yaNaM, aNaNuNNAyavesAidaMsaNe adattAdANaM, mamattakaraNe pariggaho, evaM savvavayapIDA, dakhvasAmanne puNa saM-1 sayo uNNikSamaNeNa tti sUtrArthaH // 10 // nigamayannAha-tamhA' iti sUtram , yasmAdevaM tasmAdetat vijJAya | 'doSam anantaroditaM durgativardhanaM varjayedvezyAsAmantaM muni' 'ekAntaM' mokSamAzrita iti sUtrArthaH // 11 // Aha-prathamavratavirAdhanAnantaraM caturthavratavirAdhanopanyAsaH kimartham ?, ucyate, prAdhAnyakhyApanArtham, anyavratavirAdhanAhetutvena prAdhAnyam , tacca lezato darzitameveti / atraiva vizeSamAha sANaM sUiaM gAviM, dittaM goNaM hayaM gayaM / saMDimbhaM kalaha juddhaM, dUrao parivajae // 12 // aNunnae nAvaNae, appahiDhe aNAule / iMdiANi jahAbhAgaM, damaittA muNI care // 13 // davadavassa na gacchejA, bhAsamANo a goare / hasaMto nAbhigacchijjA, kulaM uccAvayaM sayA // 14 // AloaMthiggalaM dAraM, saMdhi dagabhavaNANi a / caraMto na vinijjhAe, saMkaTANaM vivajae // 15 // raNo gihabaINaM ca, rahassArakkhiyANa 1 pamabaNA'karaNe pra. 2 darzane vi. pa. RECERESEARESIRECK // 165 // bhikSAcaryA-gamane vidhi: ~341
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||12 -18|| dIpa anukrama [87-93] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA || 12-18 || niryuktiH [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Jan Education in ya / saMkilesakaraM ThANaM, dUrao parivajjae // 16 // paDikuTukulaM na pavise, mAmagaM parivajjae / aciattakulaM na pavise, ciantaM pavise kulaM // 17 // sANIpAvArapihiaM, apaNA nAvapaMgure | kavADaM no pazuhijA, uggahaMsi ajAiA // 18 // 'sA' ti sUtra, 'zvAnaM' lokapratItam, 'sUtAM gAm' abhinavaprasUtAmityarthaH 'harsa' ca darpitaM kimityAha - gAvaM hayaM gajaM, gau:-balIvardI hayaH- azvo gajo-hastI / tathA 'saMDimbha' bAlakrIDAsthAnaM 'kala' vAkpratibaddha 'yuddha' khaDgAdibhiH, etat 'dUratoM' dUreNa parivarjayet, AtmasaMyamavirAdhanAsaMbhavAt zvasUtagoprabhRtibhya AtmavirAdhanA, DimbhasthAne vandanAdyAgamanapatana bhaNDanapraluThanAdinA saMyamavirAdhanA, sarvatra cAtmapAtrabhedAdino| bhayavirAdhaneti sUtrArthaH // 12 // atraiva vidhimAha - 'aNuNNae 'tti sUtram, 'anunnatoM' dravyato bhAvatazca, dravyato nAkAzadarzI bhAvato na jAtyAdyabhimAnavAn, 'nAvanato' dravyabhAvAbhyAmeva dravyAnavanato'nIcakAyaH bhAvAnavanataH alabdhyAdinA'dInaH 'amahRSTaH' ahasan 'anAkulaH' krodhAdirahitaH 'indriyANi' sparzanAdIni 'yathAbhAgaM yathAviSayaM 'damayitvA' iSTAniSTeSu sparzAdiSu rAgadveSarahito 'muniH' sAdhuH 'cared' gacchet, viparyaye prabhUtadoSaprasaGgAt, tathAhi dravyonnato lokahAsyaH bhAvonnata IyoM na rakSati dravyAvanataH baka iti saMbhAvyate bhAvAvanataH kSudrasattva iti, mahRSTo yoSidarzanAdrakta iti lakSyate, Akula evameva, adAntaH pravajyAnaI iti For ane & Personal Use City ~342~ anbrary dig
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||12-18|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: dazabaikA prata sUtrAMka ||12 // 166 // -18|| dIpa anukrama [87-93] sUtrArthaH // 13 // kiMca-davadavasa'tti sUtraM, 'dutaM dutaM tvaritamityarthaH na gacchet bhASamANo vA na gocare 5 piNDai gacchet, tathA hasannAbhigacchet, kulamuccAvacaM sadA, ucaM-dravyabhAvabhedAdvidhA-dravyocaM dhavalagRhavAsi | sASaNAdhya &bhAvocaM jAsyAdiyuktam, evamavacamapi dravyataH kuTIrakavAsi bhAvato jAtyAdihInamiti / doSA ubhaya virAdhanAlokopaghAtAdaya iti sUtrArthaH // 14 // atraiva vidhimAha-'Alociggala' ti sUtram, 'avalokaM 4ni!hakAdirUpaM 'thiggalaM' citaM dvArAdi, saMdhiH-citaM kSatram, 'udakabhavanAni' pAnIyagRhANi carana bhikSArtha na 'vinidhyAyet' vizeSeNa pazyet, zaGkAsthAnametadavalokAdi ato vivarjayet, tathA ca naSTAdau tatrAzaGkopajAyata iti sUtrArthaH // 15 // kiMca-'rapaNoM'tti sUtraM, rAjJaH-cakravAdeH 'gRhapatInAM zreSThiprabhRtInAM rahasAThANamiti yogaH, 'ArakSakANAM ca daNDanAyakAdInAM 'rahAsthAnaM guhyApavarakamanagRhAdi 'saMklezakaram asadicchApravRttyA mantrabhede vA karSaNAdineti, dUrataH parivarjayediti sUtrArthaH // 16 // kiMca-'paDikuTTatti sUtraM, pratikuSTakulaM dvividham-itvaraM yAvatkathikaM ca, itvaraM sUtakayuktaM, yAvatkadhikam-abhojyam, etanna vizet zAsanalaghutvaprasaGgAt, 'mAmaka' yatrA''ha gRhapatiH-mA mama kazcidgRhamAgacchet, etat varjayet, bhaNDanAdiprasaGgAt, 'aciattakulam' aprItikulaM yatra pravizadbhiHsAdhubhiraprItirutpadyate, na ca nivArayanti, kutazcinnimittAntarAt, etadapi na pravizet, tatsaMklezanimittatvaprasaGgAt, 'ciasam aciattaviparIta vizetkulaM, tadanugrahaprasaGgAditi sUtrArthaH // 17 // kiM ca-'sANi'si sUtra, 'zANIprAvArapihita miti zANI II // 166 // ~343~
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||12 -18|| dIpa anukrama [87-93] :+|bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||19|| niryukti: [ 244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education in atasIvalkajA paTI, prAvAraH pratItaH kambalyAnupalakSaNametat evamAdibhiH pihitaM sthagitaM, gRhamiti vAkyazeSaH / 'AtmanA ' svayaM 'nApavRNuyAt' nodghATayedityarthaH, alaukikatvena tadantargata bhujikriyAdikAriNAM pradveSaprasaGgAt, tathA 'kapArTa' dvArasthaganaM 'na prerayet' nodghATayet pUrvoktadoSaprasaGgAt kimavizeSeNa 1, netyAha- 'avagrahamayAcitvA' AgADhaprayojane'nanujJApyAvagrahaM vidhinA dharmalAbhamakRtveti sUtrArthaH // 18 // goaraggapaviTTho a, vaJcamuttaM na dhArae / ogAsaM phAsuaM naccA, aNunnavia vosire // 19 // vidhizeSamAha-- 'goparaggati sUtraM, gocarAgrapraviSTastu varco mUtraM vA na dhArayet avakAzaM prAsukaM jJAtvA'nujJApya vyutsRjediti / asya viSayo vRddhasaMpradAyAdavaseyaH, sa cAyam-pubbameva sAhuNA sannAkAiobayogaM kAUNa goare pavisiavvaM, kahiMvi Na kao kae vA puNo hojA tAhe vayamuktaM Na dhAreavvaM, jao muttanirohe cakkhuvadhAo bhavati, vacanirohe jIviovaghAo, asohaNA a AyavirAhaNA, jao bhaNiaM - 'savvattha saMjama 'mityAdi, ao saMghADayassa sayabhAyaNANi samappia paDissae pANayaM gahAya sannAbhUmIe vihiNA vosirijA / vittharao jahA ohaNijasIe / iti sUtrArthaH // 19 // 1 pUrvameva sAdhunA saMjJAkAyikopayogaM kulA gocare praveSTavyaM kadAcitra kRtaH kRte vA punarbhavet tadA vacamUtraM na dhArathitavyaM yato mUtranirodhe cakSuSa upapAto bhavati vacanirodhe jIvitopapAtaH, azobhanA cAtmavirAdhanA, yato bhaNitam- sarvatra saMyamamityAdi, ataH sahATakAya lakabhAjanAni samarpya pratizrayAyAnIyaM gRhItvA saMhabhUma vidhinA vyutsRjet vistarato yathA opaniryukI For late & Personal Use City ~344~ brary dig
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||20-22|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: 4 5 piNDai prata sUtrAMka ||20-22|| dazavaikA0 hAri-vRttiH // 16 // NIaduvAraM tamasaM, kuchagaM parivajjae / acakkhuvisao jattha, pANA duppaDilehA (hagA) SaNAdhya // 20 // jattha pupphAI bIAI, vippainnAI kutttthe| ahuNovalitaM ullaM, daTTaNaM parivajae // 21 // elagaM dAragaM sANaM, bacchagaM bAvi kuTTae / ullaMghiA na pavise, viuhittANa va sNje|| 22 // tathA 'nIyaduvAranti sUtraM, 'nIcadvAraM nIcanirgamapravezaM 'tamasamiti tamovantaM 'koSThakam' apavarakaM pa-17 rivarjayet, na tatra bhikSAM gRhNIyAt, sAmAnyApekSayA sarva evaMvidho bhavatyata Aha-acakSurviSayo yantra' na cakSuApAro yatretyarthaH, atra doSamAha-prANino duSpratyupekSaNIyA bhavanti, IryAzuddhina bhavatIti sUtrArthaH // 20 // kiMca-'jatyatti sUtra, yatra 'puSpANi' jAtipuSpAdIni 'bIjAni' zAlibIjAdIni 'vipakINoMni' ane-17 kadhA vikSipsAni, parihartumazakyAnItyarthaH, koSTake koSThakadvAre vA, tathA 'adhunopalisa' sAmyatopalisam18 'Adrem' azuSkaM koSThakamanyadbA dRSTvA parivarjayeharata eva, na tu tatra dharmalAbhaM kuryAta, saMpamAtmavirAdha-| nApatteriti sUtrAyaH // 21 // kiMca-'elagati sUtram, 'eDaka' meSaM 'dAraka' bAla 'zvAnaM' maNDalaM 'carasakaM vApi kSudravRSabhalakSaNaM koSThake ullaGghaya padubhyAM na pravizet, 'vyUkha vA' merya vetyarthaH, 'saMyataH' sAdhuH aa-18||167 // tmasaMyamavirAdhanAdoSAllAghavAceti sUtrArthaH / / 22 / / dIpa anukrama [95-97]] FU rjarga ~345~
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||23-26|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||23-26|| dIpa anukrama asaMsattaM paloijA, nAidUrA valoae / upphullaM na vinijjhAe, niadvija aryapiro // 23 // aibhUmi na gacchejjA, goaraggagao muNI / kulassa bhUmi jANittA, miaM bhUmi parakkame // 24 // tattheva paDilehijA, bhUmibhAgaM viakkhaNo / siNANassa ya vaccassa, saMlogaM parivajae // 25 // dagamaTTiaAyANe, bIANi hariANi a| parivajaMto ciTThijA, savidiasamAhie // 26 // ihaiva vizeSamAha-'asaMsatta' ti sUtram, 'asaMsaktaM pralokayet' na yoSidRSTedRSTiM malayedityarthaH, rAgotpattilokopaghAtadoSaprasaGgAt, tathA 'nAtidUraM pralokayet dAyakasyAgamanamAtradeza pralokayet, paratazcaurAdizaGkAdoSaH, tathA 'utphullaM' vikasitalocanaM 'na viNijjhAe' tina nirIkSeta gRhaparicchadamapi, adRSTa-18 kalyANa iti lAghavotpatteH, tathA nivarteta gRhAdalabdhe'pi sati ajalpana-dInavacanamanucArayanniti // 23 // tathA-'aibhUmi na gacchi jA' iti sUtram, atibhUmi na gacched-ananujJAtAM gRhasthaiH, yatrAnye bhikSAcarA na yAntItyarthaH, gocarAgragato muniH, anenAnyadA tagamanAsaMbhavamAha, kiM tarhi ?, kulasya bhUmim-uttamAdi-| rUpAmavasthAM jJAtvA 'mitAM bhUmi' tairanujJAtAM parAkrameta, yatraiSAmaprItirnopajAyata iti sUtrArthaH // 24 // vi-14 vizeSamAha-'tattheva'tti sUtraM, 'tatraiva' tasyAmeva mitAyAM bhUmau pratyupekSeta sUtroktena vidhinA 'bhUmibhAgam' [98 -101] JanEkcanonli bhikSA-grahaNe yat vidhi: tat pradarzyate ~346~
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||23 -26|| dIpa anukrama [98 -101] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [ 15...] / gAthA ||23-26 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazakA ucitaM bhUmidezaM 'vicakSaNoM' vidvAn, anena kevalAgItArthasya bhikSATanapratiSedhamAha, tatra ca tiSThan snAnasya dvAri-vRttiH / tathA 'varcaso' viSThAyAH saMlokaM parivarjayet, etaduktaM bhavati-lAnabhUmikAyikAdibhUmisaMdarzanaM pariharet, pravacanalAghavaprasaGgAt, aprAvRtastrIdarzanAca rAgAdibhAvAditi sUtrArthaH // 25 // kiMca- 'daga'ti sUtram 'udakamRttikAdAnam' AdIyate'nenetyAdAno-mArgaH, udakamRttikAnayanamArgamityarthaH, 'bIjAni' zAlyAdIni 'haritAni ca' dUrvAdIni cazabdAdanyAni ca sacetanAni parivarjayaMstiSThedanantarodite deze 'sarvendriyasamAhitaH zabdAdibhiranAkSiptacitta iti sUtrArthaH // 26 // / / 168 / / tattha se ciTTamANassa Ahare pANabhoaNaM / akappiaM na gevhijjA, paDigAhijja kapiaM // 27 // AharaMtI siA tattha, parisADija bhoaNaM / ditiaM paDiAikkhe, patArasaM // 28 // saMmadamANI pANANi, bIANi hariANi a / asaMjamakariM naccA, tArisiM parivajjae // 29 // 'tatya'tti sUtraM, 'taMtra' kulocitabhUmau 'se' tasya sAdhostiSThataH sataH 'Ahareva' nayetpAnabhojanaM, gRhIti gamyate, tatrAyaM vidhiH-- 'akalpikam' aneSaNIyaM na gRhNIyAt, pratigRhNIyAt 'kalpikam' eSaNIyam etacArthApannamapi kalpikagrahaNaM dravyataH zobhanamazobhanamapyetadavizeSeNa grAhyamiti darzanArthaM sAkSAduktamiti For Pane & Personal Use City ~ 347~ 5 piNDai paNAdhya0 // 168 //
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||27-29|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||27 -29|| dIpa sUtrArthaH // 27 ||'aahrNti' tti sUtram, 'AharantI' AnayantI bhikSAmagArIti gamyate 'syAt' kadAcit 'tatra' deze 'parizArayed' itazcetazca vikSiped bhojanaM vA pAnaM vA, tataH kimityAha-dadatI 'pratyAcakSIta pratiSedhayettAmagArI, khyeva prAyo bhikSAM dadAtIti strIgrahaNaM, kathaM pratyAcakSItetyata Aha-namama kalpate tA-14 dRzaM-parizATanAvat, samayoktadoSaprasaGgAt, doSAMzca bhAvaM jJAtvA kathayed madhuvindadAharaNAdineti sUtrArthaH // 28 // kiMca-saMmaddatti sUtraM, 'saMmardayantI' padbhyAM samAkrAmantI, kAnityAha-prANinoMdIndriyAdIn 'bI-12 jAni zAlivIjAdIni 'haritAni dUrvAdIni 'asaMyamakarIM sAdhunimittamasaMyamakaraNazIlAM jJAvA tAdRzIM| parivarjayet, dadatIM pratyAcakSIta iti sUtrArthaH // 29 // sAhadda nikkhivittA NaM, sacittaM ghaTTiyANi yAtaheva samaNaTrAe, udagaM sNpnnulliyaa||30|| ogAhaittA calaittA, Ahare pANabhoaNaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 31 // purekammeNa hattheNa, daLavIe bhAyaNeNa vA / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 32 // evaM udaulle sasiNiddhe, sasarakkhe mahiAuse / hari1 madhu kSIre jale naye iti haimorittakakathApratipAditakSIrebIdRSTAnto'tra gamyaH, anukrama [102-104] daza0 29 ~348~
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||30 -34|| dIpa anukrama [105 -109] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [ 15...] / gAthA ||30-34|| niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikaro hAri-vRttiH / / 169 // Ja Education Ale hiMgulae, maNosilA aMjaNe loNe // 33 // geruavanni aseDhiasoraTTi piTThakukkusakae ya / ukkiTThamasaMsaTTe, saMsaTTe caiva boddhavve // 34 // tathA 'sAhaddu'ti sUtraM, saMhatyAnyasmin bhAjane dadAti, 'taM phAsugamavi vajae, tattha phAsue phAsUyaM sAharai phAsue aphAsu sAharai aphAsue phAsUyaM sAharai aphAsue aphAsuaM sAharai, tattha jaM phAsuaM phAsue sAharai tatthavi theve thevaM sAharai theve bahuaM sAharai bahue thevaM sAharai bahue bahuaM sAharai / evamAdi yathA piNDaniryuktau / tathA nikSipya bhAjanagatamadeyaM SaTsu jIvanikAyeSu dadAti, 'sacittam' alAtapuSpAdi 'ghayitvA' saMcAlya ca dadAti tathaiva 'zramaNArthI' pravrajitanimittamudakaM 'saMpraya' bhAjanasthaM prerya dadAtIti sUtrArthaH // 30 // 'ogAhaittA' sUtraM, tathA ca 'avagAhya' udakamevAtmAbhimukhamAkRSya dadAti tathA cAlayitvA udakameva dadAti, udake niyamAdanantavanaspatiriti prAdhAnyakhyApanArthaM sacitaM ghayitvetyukte'pi bhedenopAdAnam, asti cAyaM nyAyo yaduta sAmAnyagrahaNe'pi prAdhAnyakhyApanArthaM bhedenopAdAnaM, yathA brAhmaNA AyAtA vaziSTho'pyAyAta iti, tatazcodakaM cAlayitvA 'Aharet' AnIya dadyAdityarthaH, kiM tadityAha - 1 tatprAkamapi varjayet, tatra prAmuke prAsu saMharati prAzuke'prAyukaM saMdarati aprAmuke prAyukaM saMharati aprAmuke aprAkaM saMharati, tatra yat prAcuke prA. yukaM saMdarati tatrApi stoke khokaM saMharati stoke bahu saMharati vahI stokaM saMdarati bahI bahu saMharati For te&Personal Use City ~ 349~ 5 piNDai paNAdhya0 1 uddezaH // 169 //
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||30-34|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||30 -34|| dIpa pAnabhojanam' odanAranAlAdi taditthaMbhUtAM dadatI 'pratyAcakSIta' nirAkuryAt na mama kalpate tAdRzamiti || pUrvavadeveti sUtradvayArthaH // 31 // 'purekamme tti sUtraM, purakarmaNA hastena-sAdhunimittaM prAkRtajalojAnavyApAraNa, tathA 'dA' DovasadRzayA 'bhAjanena vA' kAMsyabhAjanAdinA dadatIM 'prakhyAcakSIta' pratiSedhayet, na mama kakalpate tAdRzamiti pUrvavadeveti sUtrArthaH // 32 // evaM ti sUtram, 'evam udakANa 'hastena' kareNa, udakAdroM nAma galadudakabinduyuktaH, evaM saligdhena hastena, sasnigdho nAma ISadkayuktaH, evaM 'sarajaskena hastena sarajasko nAma-pRthivIrajoguNDitaH, evaM 'mRdgatena hastena' mRgato nAma-kardamayuktA, evamUpAdiSvapi yojanIyam , etAvanti eva etAni sUtrANi, navaramUSaH-pAMzukSAraH, haritAlahiGgulakamanaHzilA:-pArthivA 8 varNakabhedAH, aJjanaM-rasAcanAdi lavarNa-sAmudrAdi // 33 // tathA 'gerua'tti sUtraM, gairikA-dhAtu, varNikAdApItamRttikA, zvetikA-zuklamRttikA, saurASTrikA-tubarikA, piSTam-AmataNDulakSodA, kusAH pratItA, 'kRteneti' ebhiH kRtena, hasteneti gamyate, tathotkRSTa iti utkRSTazabdena kAliGgAlAvutrapuSaphalAdInAM zastrakRtAni zlakSNakhaNDAni bhaNyante, cizciNikAdipatrasamudAyo vA udUkhalakaNDita iti, tathA asaMsRSTovyaJjanAdinA aliptaH, saMsRSTazcaiva vyaJjanAdilipto boddhavyo hasta iti, vidhi punaratro vakSyati svayameveti sUtrArthaH // 34 // asaMsaTTeNa hattheNa, dabIe bhAyaNeNa vA / dijamANaM na icchijjA, pacchAkammaM jahiM anukrama [105-109] ~350~
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"-mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||35-36|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||35 5 piNDe. -36|| dIpa dazavaikA. bhave // 35 // saMsaTTeNa ya hattheNa, davIe bhAyaNeNa vA / dijamANaM paDicchijA, jaM hAri-vRttiH tatthesaNiyaM bhave // 36 // paNAdhya // 170 // Aha ca-'asaMsaTTeNa ti sUtram , asaMsRSTena hastena-annAdibhiraliptena dA bhAjanena vA dIyamAnaM uddezA neccheta, kiM sAmAnyena ?, netyAha-pazcAtkarma bhavati yatra' dhyAdau, zuSkamaNDakAdivat tadanyadoSarahitaM 15 gRhNIyAditi sUtrArthaH // 35 // 'saMsa?Na' ti sUtraM, saMsRSTena hastena-annAdiliptena, tathA dA bhAjanena vA dIyamAnaM 'pratIcched' gRhNIyAt, kiM sAmAnyena ? netyAha-yattatraiSaNIyaM bhavati, tadanyadoSarahitamityarthaH, iha || ca vRddhasaMpradAyA-saMsaDhe hatthe saMsaDhe matte sAvasese dabbe, saMsaTTe hatthe saMsaTTe matte hiravasese dabve, evaM aTTha | bhaMgA, estha paDhamabhaMgo sabbuttamo, annesu'vi jattha sAvasesaM davvaM tastha ghippar3a, Na iyaresu, pacchAkammadohai sAu si sUtrArthaH // 36 // kiMca duNhaM tu bhuMjamANANaM, ego tattha nimaMtae / dijamANaM na icchijjA, chaMdaM se paDi lehae // 37 // duhaM tu bhuMjamANANaM, do'vi tattha nimaMtae / dijamANaM paDicchijjA, 1 saMsRSTo hasaH saMpaSTa mAtraka ( mamatra ) sAvazeSa dravya, saMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtra niravazeSa dravyam, evamaSTI bhAH, atra prathamo bhAgaH sarvottamaH, ba-| nyeSvapi yatra sAvazeSaM dravyaM tatra gRhIvAda, netareSu, padhArakarmadoSAtU. anukrama [110 / // 170 // JamElcanonil ~351~
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||37-44|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||37 -44|| dIpa jaM tatthesaNiyaM bhave // 38 // yukSiNIe uvapaNatthaM, vivihaM pANabhoaNaM / bhuMjamANaM vivajjijjA, bhuttasesaM paDicchae // 39 // siA ya samaNaTAe, guThviNI kAlamAsiNI / uTriA vA nisIijjA, nisannA vA puNuTrae // 40 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappi / diti paDiAikkhe, na me kappai tArisa // 41 // thaNagaM pijemANI, dAragaM vA kumaariaN| taM nikkhivittu roaMtaM, Ahare pANabhoaNaM // 42 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 43 // jaM bhave bhattapANaM tu, kappAkappaMmi sNki| ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 44 // 'duhati sUtra, 'dvayorbhujato' pAlanAM kurvatoH, ekasya vastunaH svAminorityarthaH, ekastatra 'nimantrayet' tahAna pratyAmanayeta, taddIyamAnaM necchedutsargataH, apitu 'chandam' abhiprAya 'seM tasya dvitIyasya pratyupekSeta netravakAdivikAraH, kimasyedamiSTaM dIyamAnaM naveti, iSTaM celahIyAnna cennaiveti, evaM zuJjaonayoH-abhyavahArAyodya 1 icchidrasyAkAlayavAhajiH pAlanArtho'tra. 2 atrANe 'bhunajo'pANa' ityAtmanepadabhAvAn, anukrama [112 -119] akalpita vastUna: vidhAnaM pradarzyate ~352~
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||37-44|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||37-44|| dIpa dazavaikA tayorapi yojanIyaM, yato bhujiH pAlane'bhyavahAre ca vartata iti sUtrArthaH // 37 // tato 'duhaMti sUtra, dvayostu 5 piNDaihAri-vRttiH pUrvavat bhuJjato jAnayorvA dvAvapi tatrAtiprasAdena nimantrayeyAtAM, tatrAyaM vidhiH-dIyamAnaM 'pratIccheda' gRhNI-1 SaNAdhya0 yAt yattatraiSaNIyaM bhavet , tadanyadoSarahitamiti sUtrArthaH // 38 // vizeSamAha-'gubviNIe'tti sUtraM, 'gurviNyA 1uddezaH // 171 // garbhavatyA 'upanyastam' upakalpitaM, kiM tadityAha-vividham anekaprakAraM 'pAnabhojanaM drAkSApAnakhaNDakhAdyakAdi, tatra bhujyamAnaM tayA vivajya, mA bhUttasyA alpatvenAbhilASAnivRttyA garbhapatanAdidoSa iti, bhukta|| zeSa bhuktodaritaM pratIcchet , yatra tasyA nivRtto'bhilASa iti suutraarthH|| 39 // kiMca-'siA yatti sUtra, |'syAca' kadAcica 'zramaNArtha sAdhunimittaM 'gurviNI' pUrvoktA 'kAlamAsavatI' garbhAdhAnAnavamamAsavatItyarthaH, utthitA vA yathAkathazcinniSIde niSaNNA dadAmIti sAdhunimittaM, niSaNNA vA khavyApAreNa punaruttiSThedana didadAmIti sAdhunimittameveti suutraarthH||40||'tN bhave' ti sUtra, tadbhavedbhaktapAnaM tu tathA niSIdanotthA nAbhyAM dIyamAnaM saMyatAnAmakalpikam , iha ca sthavirakalpikAnAmaniSIdanotthAnAbhyAM yathAvasthitayA dIyamAnaM 4 kalpika, jinakalpikAnAM tvApannasattvayA prathamadivasAdArabhya sarvathA dIyamAnamakalpikameveti sampradAyaH, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamityetatpUrvavadeveti sUtrArthaH // 41 // kiM ca-yaNagIti sUtraM, stanaM (nyaM) pAyayantI, kimityAha-dArakaM vA kumArikA, vAzabdasya vyavahitaH saMbandhaH, ata eva napuMsakaM vA, // 171 // 1 chandena nimantraNAkApanArthamatItyAdi. anukrama [112-119] ~353~
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||37-44|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||37 -44|| dIpa tihArakAdi nikSipya rudadbhUmyAdI AharespAnabhojanam, atrAyaM vRddhasaMpradAyA-gacchavAsI jai thaNajIvI pi aMto Nikkhito to na giNDaMti, robau vA mA vA, aha annaMpi AhArei to jati Na rovara to giNhaMti, aha rovaI to na giNhaMti, aha apiaMto Nikkhitto thaNajIvI robai tao Na giNhaMti, ahaNa rovai to giNhaMti, gacchaNiggayA puNa jAva thaNajIvI tAva rovau vA mA vA pivaMtao (vA) apivaMtao vA Na giNhaMti, jAhe annapi AhAre ADhatto bhavati tAhe jai pivaMtao to rovau vA mA vA Na geNhaMti, 'aha apibatao to jaha rovai to pariharaMti, arovie gehaMti, sIso Aha-ko tattha doso'sthi?, Ayario bhaNai-1 tassa NikkhippamANassa kharehiM hatthehiM ghippamANassa athirataNeNa paritAvaNAdosA majjArAdi vA avaha-18/ reja tti sUtrArthaH // 42 // taM bhaveM' tti sUtra, tadbhavedbhaktapAnaM tvanantaroditaM saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 43 // ki yahuneti, upadezasarvakhamAha-'jaM bhaveM gacchadAsI yadi stanyajIvI piyan nikSiptastadAna gRhAti, roditu vA mA vA, athAnyadapyAhArayati tadA yadi na roditi tadA gRhNAti, atha roditi tadAna rahAti, athApiyan nikSiptaH sAnyajIvI roditi tadAna gRhAti, aba na roviti tadA ekAti, yacchanirgatAH punayA~varasvanyajIjI tAvada roditi vA mA vA piban apiban vA na gRhanti, yadA anyadapyAha mAhato bhavati tadA yadi pican tadA roditi vA mA vA na zAnti, athApican tadA yadi ropiti tadA pariharanti arubati gRhanti / ziSya bAra-tatra doSo'sti !, AcAryoM bhaNati-tassa nikSipyamANasya kharAbhyAM hastAbhyAM nazAmANasAsthiratvena paritApanAdoSA mAjorAdi || | vA'pahareta, anukrama [112-119] JanElcanonline ~354~
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||45-46|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka *5*5- 5 // 45-46|| dIpa dazavakAsi sUtraM, yadbhavedbhaktapAnaM tu 'kalpAkalpayoH' kalpanIyAkalpanIyadharmaviSaya ityarthaH, kim ?-zaGkitaM na vidmaH5 piNDaihAri-vRttiH kimidamudgamAdidoSayuktaM kiMvA netyAzaGkAspadIbhUtaM, taditthaMbhUtamasati kalpanIyanizcaye dadatI pratyAcakSIta sASaNAdhya. na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 44 // |1 uddezaH // 172 // dagavAreNa pihi, nIsAe pIDhaeNa vA loDheNa vAvi leveNa, sileseNavi keNai // 45 // taM ca ubhidiA dijA, samaNaTrAe va dAvae / ditiaM paDiAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 46 // || kiM ca-'dagavAreNa tti sUtra, 'dakavAreNa' udakakumbhena 'pihita bhAjanasthaM santaM sthagita, tathA 'nIsA-12 e'tti peSaNyA, 'pIThakena vA' kASThapIThAdinA, 'lona vApi' zilAputrakeNa, tathA 'lepena' mUllepanAdinA 'zleSeNa vA' kenacijatusikthAdineti sUtrArthaH // 45 // taM ca' ti sUtraM, 'taca' sthagitaM liptaM vA sat udbhidya | dadyAcchramaNArtha dAyakA, nAtmAdyartha, taditthaMbhUtaM dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 46 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANija suNijjA vA, dANaTA pagaDaM imaM // 47 // tArisaM bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| ditiaM paDiAikkhe, na 1 madhUcchiSTaM tu sikthakam. anukrama [120-121] %85 65 // 172 // % JamEscahan ~355
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||47 -54 // dIpa anukrama [122 -129] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [ 15...] / gAthA ||47-54|| niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Educator e me kappai tArisaM // 48 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANija suNijjA vA, puNNaTTA pagaDaM imaM // 49 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 50 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANija suNijjA vA, vaNimaTThA pagaDaM imaM // 51 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / diMtiaM paDiAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 52 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANija suNijjA vA, samaNaTThA pagaDaM imaM // 53 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 54 // kiMca- 'asaNaM'ti sUtra, azanaM pAnakaM vApi khAyaM khAdyam, 'azanam' odanAdi 'pAnakaM' ca AranAlAdi, 'svAyaM' laDDukAdi, 'khAyaM' harItakyAdi, yajjAnIyAdAmantraNAdinA zRNuyAdvA anyataH, yathA dAnArthaM prakRta 1zyamAneSvAda 'odanAranAkalakaharItakyAdi' ityetAvanmAtrameva 2 guDasaMskRtadantapavanAdi mAyaM, bAyakAvadhivAsotimodakAdibhojanaprakAra iti pacAsako ke. For hate & Personal Use Oily ~356~ by diy
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||47-54|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka // 47-54|| dIpa dazavaikA0mivaM, dAnArtha prakRtaM nAma-sAdhuvAdanimittaM yo dadAsyavyApArapAkhaNDibhyo dezAntarAderAgato vaNikprabhRti- 5 piNDaihAri-vRttiH riti suutraarthH||47||'taarisNti sUtraM, tAdRzaM bhaktapAnaM dAnArtha pravRttavyApAra saMyatAnAmakalpikaM, yatazcai- |SaNAdhya vamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti suutraarthH||48||'asnnN' ti sUtram, evaM puNyArtha, puNyArthI |1 uddezaH prakRtaM nAma-sAdhuvAdAnaGgIkaraNena yatpuNyArthaM kRtamiti / atrAha-puNyArthaprakRtaparityAge ziSTakuleSu vastuto |bhikSAyA agrahaNameva, ziSTAnAM puNyArthameva pAkapravRtteH, tathAhi-na pitRkarmAdivyapohenAtmArthameva kSudrasakvivatpravartante ziSTA iti, naitadevam, abhiprAyAparijJAnAt, khabhogyAtiriktasya deyasyaiva puNyArthakRtasya niSedhAt , svabhRtyabhogyasya punarucitapramANasyettvarayadRcchAdeyasya kuzalapraNidhAnakRtasyApyaniSedhAditi, etenA'-18 deyadAnAbhAvaH pratyuktaH, deyasyaiva yadRcchAdAnAnupapatteH, kadAcidapi vA dAne yadRcchAdAnopapatteH, tathA vyavahAradarzanAt, anIdazasyaiva pratiSedhAt, tadArambhadoSeNa yogAt, yadRcchAdAne tu tadabhAve'pyArambhapravRtteH nAsI tadarthe hatyArambhadoSAyogAt, dRzyate ca kadAcitsUtakAdAviva sarvezya eva pradAnavikalA ziSTAbhima-15 tAnAmapi pAkapravRttiriti, vihitAnuSThAnatvAca tathAvidhagrahaNAnna doSa ityalaM prasaGgena, akSaragamanikAmAtraphala khAtprayAsasyeti / / 49 // taM bhaveM tti sUtraM, pratiSedhaH pUrvavat // 50 ||'asnnN ti sUtraM, evaM vanIpakArthe / | vanIpakA:-kRpaNAH // 51 // taM bhavetti sUtraM, pratiSedhaH pUrvavat // 52 // asaNaM ti sUtraM, evaM amaNArtha, evaM zramaNArtha. // 173 // zramaNA-nindhAH zAkyAdayaH // 13 // 'taM bhave' tti sUtraM, pratiSedhaH pUrvavat // 54 // anukrama [122-129] ~357~
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||55|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||5|| dIpa anukrama [130] kaSTakara udesiaMkIagaDaM, pUikammaM ca AhaDaM / ajjhoara pAmiccaM, mIsajAyaM vivjje|| 55 // kiMca-'uddesiti sUtraM, uddizya kRtamauddezikam-uddiSTakRtakarmAdibhedaM, krItakRtaM-dravyabhAvakrayakItabhedaM pUtikarma-saMbhAvyamAnAdhAkarmAvayavasaMmizralakSaNam , AhRtaM-khagrAmAhRtAdi, tathA adhyavapUraka-khArthamUlAdrahaNaprakSeparUpaM, pAmityaM-sAdhvarthamucchidya dAnalakSaNaM, mizrajAtaM ca-Adita eva gRhisaMyatamizropaskUtarUpaM, varjayediti sUtrArthaH // 55 // uggamaM se a pucchijjA, kassaTTA keNa vA kaDaM? / succA nissaMkiaM suddhaM, paDigA hija saMjae // 56 // aa saMzayavyapohAyopAyamAha-uggama' ti sUtraM, 'udgamaM tatprasUtirUpam se tasya zaGkitasyAzanAdeH 'pR-18 cchet tatkhAminaM karmakaraM vA, yathA-kasthArthametat kena vA kRtamiti, zrutvA tadbaco na bhavadartha kiM tvanyArthamityevaMbhUtaM nimzaGkitaM 'zuddha' sadRjutvAdibhAvagatyA pratigRhNIyAtsaMyato, viparyayagrahaNe doSAditi sUtrArthaH / / 5 / / asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / pupphesu huja ummIsaM, bIesu hariesu vA // 57 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| diti paDiAikkhe, na me gaucarI saMbaMdhI doSANAM varNanaM ~358~
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||57-64|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: dazavaikA0 hAri-vRttiH prata sUtrAMka ||57-64|| paNAdhya 1 uddeza: // 174 // kappai tArisaM // 58 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / udagaMmi hujja nikkhittaM, uttiMgapaNagesu vA // 59 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 60 // asaNaM pANagaM vAvi, khAima sAimaM thaa| teummi huja nikkhittaM, taM ca saMghaTTiA dae // 61 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi|diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 62 // evaM ussakkiyA, osakiyA, ujjAliA, pajAliA, nivvAviyA, ussiciyA, nisiMciyA, uvavattiyA, oyAriyA dae // 63 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANaM akppiaN| diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 6 // 6456767-06-15 dIpa anukrama [132-139] tathA 'asaNaM' ti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAyaM tathA 'puSpaiH' jAtipATalAdibhiH bhavedunminaM, vIjaiharitaiti sUtrArthaH // 57||'taarisNti sUtraM, tAdRzaM bhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH / / 58 // tathA 'asaNaM' ti sUtraM, azanaM pAna vApi // 174 / SCAS ~359~
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||57-64|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||57-64|| 22-254564-%% dIpa khAdyaM khAyaM tathA, udake bhavennikSiptamuttiMgapanakeSu vA kITikAnagarollISu vetyarthaH, udayanikkhittaM duvihaMaNaMtaraM paraMparaM ca, aNaMtaraM NavaNItapoggaliyamAdi, paropparaM jalaghaDovaribhAyaNatthaM dadhimAdi, evaM uttiMga-2 paNaesu bhAvanIyamiti sUtrArthaH / / 59 // taM bhavetti sUtraM, tadbhavedbhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato davatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH / / 60 // tathA 'asaNIti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi| khAdya khAdya tathA, tejasi bhavennikSita, 'tejasi' ityagnau tejaskAya ityarthaH, taca saMghaTya, yAvadbhikSAM ddaami| tAvattApAtizayena mA bhUdurtiSyata ityAghaTya dadyAditi sUtrArthaH / / 61 // 'taM bhavetti sUtraM, tadbhavedbhaktapAnaM, tu saMyatAnAmakalpikamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH / / 62 // evaM 'ussaki yatti yAvadbhikSAM dadAmi tAvanmA bhUdvidhyAsthatItyutsicya dadyAd, evaM 'osakkiyA' avasal atidAhabhahAyAdulmakAnyutsAryetyarthaH, evaM 'ujAliyA pajAliyA' 'uvAlya' ardhavidhyAtaM sakRdindhanaprakSepeNa, 'prajvAlya' punaH punaH / evaM 'nivvAviyA' nirvApya dAhabhayAdeveti bhAvaH, evaM ussiMciyA nissiciyA, 'utsicya' atibhRtAdujjhanabhayena tato vA dAnA tImanAdIni, 'niSicya tadbhAjanArahitaM dravyamanyatra bhAjane tena dadyAt, udvartanabhayena cA''drahitamudakena niSicya, evaM 'ovattiyA oyAriyA', 'apavarya' tenaivAgninikSiptena 1 upakanikSipta vividham --anantaraM paramparaM ca, anantaraM navanItanAMsAdi, paramparaM jalapaToparibhAjana cyApi, eSamuttiApanakayo, anukrama [132-139] caza030 Jamaicationa l ~360~
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 65 -69|| dIpa anukrama [140 -142] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [ 15...] / gAthA ||65- 69 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazakA0 2 bhAjanenAnyena vA dadyAt, tathA 'avatAyeM dAhamayAdAnArthaM vA dadyAt, atra tadanyaca sAdhunimittayoge na hAri-vRttiH kalpate // 63 // 'taM bhave si sUtraM pUrvavat // 64 // // 175 // Jan Education in hujja kaTTaM silaM vAvi, iTTAlaM vAvi egayA / ThaviaM saMkamaTTAe, taM ca hoja calAcalaM // 65 // Na teNa bhikkhU gacchijA, diTTho tattha asaMjamo / gaMbhIraM jhusiraM ceva, savvidiasamAhie // 66 // nisseNiM phalagaM pIDhaM, ussavittA NamAruhe / maMca kIlaM ca pAsA, samaNaTTA eva dAvae // 67 // durUhamANI pavaDijjA, hatthaM pAyaM va lUsae / puDhavijIve vihiMsijjA, je a tannissiyA jage // 68 // eArise mahAdose, jANiUNa mahesiNo / tamhA mAlohaDaM bhikkhaM, na paDigiNhaMti saMjayA // 69 // gocarAdhikAra eva gocarapraviSTasya 'hoja' tti sUtraM bhavet kASThaM zilA vApi idvAlaM vA'pi 'ekadA ekasmin kAle prAvRDAdau sthApitaM saMkramArthe taca bhavet 'calAcalam' apratiSThitaM, na tu sthirameveti sUtrArthaH // 65 // 'Na teNa' tti sUtraM, na 'tena' kASThAdinA bhikSurgacchet, kimiti?, atrAha dRSTastatrAsaMyamaH, tacalane prANyupamasaMbhavAt, tathA 'gambhIram' aprakAzaM 'zuSiraM caiva' antaHsArarahitam, 'sarvendriyasamAhitaH' zabdA For ane & Personal Use City ~ 361~ 5. piNDai paNAdhya0 1 uddezaH // 175 // brary dig
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||70-74|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||70 -74|| dIpa diSu rAgadveSAvagacchan, pariharediti sUtrArthaH // 66 // kiM ca-NisseNi' ti sUtraM, nizreNiM phalakaM pITham 'ussavittA' utsRtya Urddha kRtvA ityarthaH, ArohenmaJca, kIlakaM ca utsRtya kamArohedityAha-prAsAda, 'zramaNArtha sAdhunimittaM 'dAyakoM dAtA Arohet, etadapyagrAhyamiti sUtrArthaH / / 67 // atraiva doSamAha-durUhamANi tti sUtra, ArohantI prapatet, prapatantI ca hastaM pAdaM vA lUpayet' khaka khata eva khaNDayeta, tathA pRthvIjI-IKI vAn vihiM syAta, kathaMcittatrasthAna, tathA yAni ca tanizritAni 'jaganti' prANinastAMzca hiMsyAditi suutraarthH|| 18||eaarise' si sUtraM, IzAn' anantaroditarUpAnmahAdoSAn jJAtvA 'maharSayaH saadhvH| yasmAddoSakAriNIyaM tasmAt 'mAlApahRtAM mAlAdAnItAM bhikSAM na pratigRhNanti saMyatAH, pAThAntaraM vA | haMdi mAlohaDaM' ti, handItyupapradarzana iti sUtrArthaH // 69 // kaMdaM mUlaM palaMba vA, AmaM chinnaM va sanniraM / tuMbAgaM siMgaberaM ca, AmagaM parivajae // 70 // taheva sattucunnAI, kolacunnAiM AvaNe / sakuliM phANipUaM, annaM vAvi tahAvihaM // 71 // vikAyamANaM pasaDhaM, raeNaM priphaasi| ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 72 // bahuadviyaM puggalaM, aNimisaM vA bahukaMTayaM / acchiyaM anukrama [145-149] JamElicationlin ~362~
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||70-74|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||70-74|| dIpa dasavaikA tiMduyaM billaM, ucchRkhaMDaM va siMbaliM // 73 // appe siA bhoaNajjAe, bahuujjhiyadha- 45 piNDaihAri-vRttiH mmiyaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 74 // paNAdhya. // 176 // 1 uddezaH pratiSedhAdhikAra evAha-'kaMdaM mUlaM' ti sUtraM, 'kanda' sUraNAdilakSaNam 'mUlaM' vidArikArUpam 'pralamba bhAvA' tAlaphalAdi, AmaM chinnaM vA 'sanniram' sanniramiti patrazAkam, 'tumbA' tvagmijAntarvati AdrI vA tulasImityanye, 'zRGgAyera cAkam , Ama parivarjayediti sUtrArthaH // 70 ||'thev' tti sUtraM, tathaiva 'sakta na' saktUn 'kolacUrNAna' badarasaktUn 'ApaNe vIthyAM, tathA 'zAkulI' tilaparpaTikAM 'phANitaM' vaguTa I'pUrva' kaNikAdimayam , anpadA tathAvidhaM modakAdi / / 71 // kimityAha-'vikAyamANa' ti sUtra, vikrIya-1 mANamApaNe iti vartate, 'prasahya' anekadivasasthApanena prakaTam, ata eva 'rajasA pArthivena 'parispRSTaM vyApta, taditthamabhUtaM tatra dadatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtradvayArthaH // 72 // kiMca-'bahuadviyaM|ti sUtraM, yahasthi 'pudgala' mAMsam 'animiSaM vA' matsya vA bahukaNTakam , ayaM kila kAlAvapekSayA grahaNe pratiSedhaH, anye tvabhidadhati-vanaspatyadhikArAttathAvidhaphalAbhidhAne ete iti, tathA cAha-asthikaM' asthi // 176 // lakavRkSaphalam, 'teMdukaM teMdurukIphalam , vilvam ikSukhaNDamiti ca pratIte, 'zAlmaliM vA' ballAdiphaliM vA, vAzabdasya vyavahitaH saMvandha iti sUtrArthaH // 73 // atraiva doSamAha-'appe'tti sUtra, alpaM| %A4%ACXCXCSCCSC anukrama [145-149] JanElicitatli II ~363~
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||75-81|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||75 -81|| dIpa sthAbhojanajAtamatra, api tu bahujjhanadharmakametat, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 74 // tahevuccAvayaM pANaM, aduvA vAradhoaNaM / saMseimaM cAulodagaM, ahaNAdho vivajae // 75 // jaM jANeja cirAdhoyaM, maIe daMsaNeNa vA / paDipucchiUNa succA vA, jaM ca nissaMkiaM bhave // 76 // ajIvaM pariNayaM naccA, paDigAhijja saMjae / aha saMkiyaM bhavijA, AsAittANa roae // 77 // thovamAsAyaNaTAe, hatthagaMmi dalAhi me / mA me acaMbilaM pUaM, nAlaM taNhaM viNittae // 78 // taM ca acaMbilaM prayaM, nAlaM taNhaM viNittae / diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 79 // taM ca hojja akAmeNa, vimaNeNaM pddicchi| taM appaNA na piye, novi annassa dAvae // 8 // egaMtamavakkamittA, acittaM paDilehiA / jayaM pariTravijA, pariTrappa paDikkame // 81 // ukto'zanavidhiH, sAmprataM pAnavidhimAha tahevatti sUtra, tathaiva yathAzanamuccAvacaM tathA pAnam 'uccaM varNAgupetaM drAkSApAnAdi 'avacaM varNAdihInaM pUtyAranAlAdi athavA 'vArakadhAvanaM' guDhaghadadhAvanamityarthaH anukrama [150-156] azana saMbaMdhI vidhi: pradarzitA: atha pAna saMbaMdhI vidhi: kathayate ~364~
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||75-81|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||75-81|| dIpa dazavekAnasaMkhedaja' piSTodakAdi, etadazanavadutsargApavAdAbhyAM gRhNIyAditi vAkyazeSA, tandulodakam' aDikarakA 5 pinnddaihaari-vRttiH| adhunAdhautam' apariNataM vivarjayediti sUtrArthaH // 75 // atraiva vidhimAha-'jaM jANija'si sUtraM, yattandu- | SaNAdhya. 1 uddeza: // 177 // dAlodakaM 'jAnIyAt vidyAcirautam , kathaM jAnIyAdityata Aha-matyA darzanena vA, 'matyA tahaNAdikarma-13 jayA 'darzanena cA varNAdipariNatasUtrAnusAreNa ca, vA cazabdArthaH tadapyevaMbhUtaM kiyatI velA'sya dhautsyeti| pRSTvA gRhasthaM, zrutvA vA' mahatI veleti zrutvA ca prativacanaM 'yaceti yadeva niHzaGkitaM bhavati niravayavaprazA-10 tatayA tandulodakaM tatpratigRhNIyAditi, vizeSaH piNDaniyuktAyukta iti sUtrArthaH / / 76 // uSNodakAdivi-18 dhimAha-'ajIvaMti sUtraM, uSNodakamajIvaM pariNataM 'jJAtvA' tridaNDaparivartanAdirUpaM matyA darzanena vetyAdi / vartate, taditthaMbhUtaM pratigRhNIyAtsaMyataH, caturtharasamapUtyAdi dehopakAraka matyAdinA jJAtvetyarthaH, atha zaGkita bhavet tata AvAya 'rocayed' vinizcayaM kuryAditi sUtrArthaH // 77 // tacaivaM-'yoti sUtraM, stokamAkhAdanA) 13/ prathamaM tAvat haste dehi me, yadi sAdhupAyogyaM tato grahISye, mA me atyamla pUti nAlaM tRDapanodAya / ttH| kimanenAnupayogineti sUtrArthaH // 78 // taM ca si sUtraM, sugamam // 79 // AsvAditaM ca satsAdhupAyogya pAcagRhyata eva no cedagrAhyaM / 'taM catti sUtraM, 'taca' atyamlAdi bhaved 'akAmena' uparodhazIlatayA 'vimana-13 // 177 // skena anyacitena 'pratIpsitaM gRhItam tadAtmanA kAyApakArakamityanAbhogadharmazraddhayA na pibet nApyatAnyebhyo dApayet, ratnAdhikenApi svayaM dAnasya pratiSedhajJApanArtha dApanagrahaNam , iha ca 'samvattha saMjamaM saMja anukrama [150-156] ~365~
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||82-86|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: - prata - sUtrAMka ||82 -- -86|| -- SSAISASSACREA -% 2 dIpa mAo appANameve'tyAdi bhAvanayeti sUtrArthaH // 8 // asyaiva vidhimAha-egataMti sUtraM, ekAntam 'avakramya' gatvA 'acittaM' dagdhadezAdi pratyupekSya cakSuSA pramRjya rajoharaNena sthaNDilamiti gamyate 'ytm| atvarita pratiSThApayedvidhinA nirvAkyapUrva vyutsRjet / pratiSThApya vasatimAgataH pratikrAmedIryApathikAm / dAetaca bahirAgataniyamakaraNasiddhaM pratikramaNamavahirapi pratiSThApya pratikramaNaniyamajJApanArthamiti suutraarthH||8|| siA a goyaraggagao, icchijjA pribhuttuaN(bhuNjiuN)| kuTugaM bhittimUlaM vA, paDilehitANa phAsuaM // 82 // aNunnavittu mehAvI, paDicchannaMmi saMvuDe / hatthagaM saMpamajjittA, tattha bhuMjijja saMjae // 83 // tattha se bhuMjamANassa, aTriaM kaMTao siaa| taNakaTusakara bAvi, annaM vAvi tahAvihaM // 84 // taM ukkhivittu na nikkhiveM, AsapaNa na chaDDae / hattheNa taM gaheUNa, egatamavakkame // 85 // egaMtamavakkamittA, acittaM pddilehiaa| jayaM paridRvijjA, pariTuppa paDikkame // 86 // evamannapAnagrahaNavidhimabhidhAya bhojanavidhimAha-siA atti sUtraM, 'syAt' kadAcid 'gocarAgragato' grAmAntaraM bhikSAM praviSTa icchetparibhoktuM pAnAdi pipAsAdyabhibhUtaH sana , tatra sAdhuvasatyabhAve 'koSTaka' 0-0-3 -0- anukrama [157-161] 20-% pratikramaNa va pariSThApana saMbaMdhI upadeza: ~366~
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||82-86|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||82 -86|| *, dIpa dazavakA0zUnyacaTTamaThAdi bhittimUlaM vA kuDyaikadezAdi, pratyupekSya cakSuSA pramRjya ca rajoharaNena prAsukaM bIjAdira- 5 piNDaihAri-vRttiHhitaM ceti sUtrAdheH // 82 // tatra 'aNunnavitti sUtraM, 'anujJApya' sAgArikaparihArato vizramaNaNyAjena ta-IIpaNAdhya. svAminamavagrahaM 'medhAvI' sAdhuH 'praticchanne tatra koSThakAdau 'saMvRta' upayuktaH san sAdhurIryApratikramaNaM kRtvA / // 178 // tadanu 'hastakaM mukhavatrikArUpam, AdAyeti vAkyazeSaH, saMpramRjya vidhinA tena kAyaM tatra bhuJjIta 'saMyato 4 rAgadveSAvapAkRtyeti sUtrArthaH // 83 // 'tatyatti sUtraM, 'tatra' koSThakAdau se tasya sAghorbhunAnasya asthi ka& NTako vA syAt, kathaMcigRhiNAM pramAdadoSAt , kAraNagRhIte pudgala evetyanye, tRNakASThazarkarAdi cApi syAt, ucitabhojane'nyadApi tathAvidhaM badarakarkaTakAdIti sUtrArthaH / / 84 // 'taM ukkhivitu' iti sUtraM, 'tad'asthyAdi utkSipya hastena yatra kacinna nikSipet, tathA 'Asyena' mukhena nojjhet, mA bhUdvirAdhaneti, apitu hastena gRhItvA tad asthyAdi ekAntamavakrAmediti sUtrArthaH // 85 / / 'egaMtatti sUtraM, ekAntamacakramya acittaM pratyupekSya yataM pratiSThApayet, pratiSThApya pratikrAmediti, bhAvArthaH pUrvavadeveti sUtrArthaH / / 86 // siA ya bhikkhU icchijjA, sijamAgamma bhutu| sapiMDapAyamAgamma, uMDuraM pddilehiaa|| 87 // viNaeNaM pavisittA, sagAse guruNo muNI / iriyAvahiyamAyAya, // 178 // Agao a paDikame // 88 // AbhoittANa nIsesaM, aIAraM jahakkama / gamaNAga anukrama [157-161] **,Zhong Shi Zhong K*k ~367~
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"-mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||87-96|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||87-96|| dIpa anukrama [162-171] SACROSCORT maNe ceva, bhattapANe va saMjae // 89 // ujuppanno aNuvviggo, avvakkhitteNa ceasA / Aloe gurusagAse, jaM jahA gahiraM bhave // 9 ||n sammamAloiaM hujA, puci pacchA va jaM kaDaM / puNo paDikkame tassa, vosaTTo ciMtae imaM // 91 // aho jiNehiM asAvajjA, vittI sAhaNa desiaa| mukkhasAhaNahe ussa, sAhudehassa dhAraNA // 92 // NamukkAreNa pArittA, karitA jiNasaMthavaM / sajjhAyaM paTuvittA NaM, vIsameja khaNaM muNI // 93 // vIsamaMto imaM ciMte, hiyama, laabhmssio| jai me aNuggahaM kujjA, sAhU hujjAmi tArio // 94 // sAhavo to ciatteNaM, nimaMtija jahakkama / jai tattha kei icchijjA, tehiM saddhiM tu bhuMjae // 95 // aha koI na icchijjA, tao bhuMjijja ekko| Aloe bhAyaNe sAhU, jayaM apparisADiyaM // 96 // vasatimadhikRtya bhojanavidhimAha-'siA yatti sUtraM, 'sthAt kadAcit tadanyakAraNAbhAve sati bhikSuricchet 'zayyAM vasatimAgamya paribhoktuM, tatrAyaM vidhiH-saha piNDapAtena-vizuddhasamudAnenAgamya, vasati ~368~
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"-mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||87-96|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata 5piNDai sUtrAMka dazavaikA hAri-vRtti // 179 // SaNAdhya0 1 uddezaH ||87 -96|| dIpa anukrama [162-171] miti gamyate, tantra bahirevondukaM-sthAnaM pratyupekSya vidhinA tatrasthaH piNDapAtaM vizodhayediti suutraarthH||8|| tata Urva 'viNaeNa'tti sUtraM, vizodhya piNDaM bahiH 'vinayena naiSedhikInamAkSamAzramaNebhyo'JjalikaraNalakSa- Nena pravizya, vasatimiti gamyate, sakAze guroH muniH, gurusamIpa ityarthaH, ipithikAmAdAya "icchAmi |paDimiuM iriyAvahiyAe" ityAdi paThitvA sUtra, Agatazca gurusamIpaM pratikrAmet-kAyotsarga kuryAditi sUtrArthaH // 88 // 'AbhoittANa'tti sUtraM, tatra kAyotsarge 'AbhogayitvA' jJAkhA niHzeSamaticAraM 'yathAkrama paripATyA, ketyAha-gamanAgamanayozcaiva' gamane gacchata Agamana Agacchato yo'ticAraH tathA 'bhaktapAnayozca' bhakta pAne ca yo'ticAraH taM 'saMyataH sAdhuH kAyotsargastho hRdaye sthApayediti sUtrArthaH // 89 // vidhinotsArite caitasmin 'ujjuppanna'tti sUtraM, 'RjuprajJaH' akuTilamatiH sarvatra 'anudvinaH kSuvAdijayAtma-| zAntaH avyAkSiptena cetasA, anyatropayogamagacchatetyarthaH, AlocayedgurusakAze, gurornivedayediti bhAvaH, 'yadU' azanAdi 'yathA' yena prakAreNa hastadA (dhAva) nAdinA gRhItaM bhavediti sUtrArthaH // 10 // tadanu ca 'na saMmati sUtra, na samyagAlocitaM bhavet sUkSmam ajJAnAt-anAbhogenAnanusmaraNAdvA, pUrva pazcAdA yaskRtaM, purako pazcAtkarma vetyarthaH, 'punaH' AlocanottarakAlaM pratikrAmet 'tasya' sUkSmAticArasya 'icchAmi paDikamiuM goaracariAe, ityAdi sUtraM paThitvA 'vyutsRSTaH' kAyotsargasthazcintayedida-vakSyamANalakSaNamiti suutraarthH||11|| 'aho jiNehiM' sUtraM, 'aho' vismaye 'jina' tIrthakaraiH 'asAvadyA' apApA 'vRttiH' vartanA sAdhUnAM darzitA| // 179 // ~369~
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||87-96|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||87 -96|| dIpa anukrama [162-171] dezitA yA 'mokSasAdhanahetoH samyagadarzanajJAnacAritrasAdhanasya sAdhudehasya 'dhAraNAya' saMdhAraNArthamiti| sUtrArthaH // 92 // tatazca NamokAreNa'tti sUtraM, namaskAreNa pArayityA 'namo arihaMtANa'mityanena, kRtvA | jinasaMstavaM "logassujoagare" ityAdirUpaM, tato na yadi pUrva prasthApitastataH khAdhyAyaM prasthApya maNDalyupajIvakastameva kuryAt yAvadanya Agacchanti, ya: punastadanyaH kSapakAdiH so'pi prasthApya vizrAmyet 'kSaNaM stokakAlaM muniriti sUtrArthaH // 93 // 'vIsamaMta'tti sUtraM, vizrAmyannidaM cintayet pariNatena cetasA,-hita kalyANaprApakamartha-vakSyamANaM, kiMviziSTaH san ?-bhAvalAbhena-nirjarAdinA'rtho'syeti lAbhArthikaH, yadi meM mama anugrahaM kuryuH sAdhavaH prAsukapiNDagrahaNena tataH syAmahaM tArito bhavasamudrAditi sUtrArthaH // 94 // evaM saMcintyocitavelAyAmAcAryamAmabrayed, yadi gRhNAti zobhanaM, no cedvaktavyo'sau bhagavan ! dehi kebhyo'pyato yaddAtavyaM, tato yadi dadAti sundaram , atha bhaNati tvameva prayaccha, atrAntare-'sAhavotti sUtraM, sAdhUMstato , gurvanujJAtaH san 'ciatteNaM'ti mana:praNidhAnena nimaayet 'yathAkrama' yathAranAdhikanayA, grahaNaucityApekSayA bAlAdikrameNetyanye, yadi tatra 'kecana' dharmavAndhavAH 'iccheyuH abhyupagaccheyustatastaiH sArdhaM bhuJjIta ucitasaM-1 vibhAgadAneneti sUtrArthaH // 94-95 / / 'aha koItti sUtraM, atha kazcinnecchet sAdhustato bhuJjIta 'ekako' rAgA-11 dirahita iti, kathaM bhuJjItetyatrAha-Aloke bhAjane makSikAdyapohAya prakAzapradhAne bhAjana ityarthaH 'saadhuH| 18|| pravajitaH 'yataM' prayatnena tannopayuktaH 'aparizATa' hastamukhAbhyAmanujajhan iti sUtrArthaH // 9 // 4%b24note ~370~
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||97 -100|| dIpa anukrama [172 -175] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||97-100|| niryukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavekA0 hAri-vRttiH / / 180 / / tittagaM va kaDuaM va kasAyaM, aMbilaM va mahuraM lavaNaM vA / ealaddhamannattha pauttaM, mahughayaM va bhuMjija saMjae // 97 // arasaM virasaM vAvi, sUiaM vA asUiaM / ulaM vA jar3avA sukaM, madhukummAsabhoaNaM // 98 // uppavaNaM nAihIlijA, appaM vA bahu phaasu| muhAladdhaM muhAjIvI, bhuMjijjA dosavajjiaM // 99 // dulahA u muhAdAI, muhAjIvi duhaa| muhAdAI muhAjIvI, do'vi gacchati suggaI // 100 // ti bemi / piMDesaNAe paDhamo uddeso samatto // 1 // bhojyamadhikRtya vizeSamAha - tittagaM vatti sUtraM, tiktakaM vA elukavAluGkAdi, kaTukaM vA ArdrakatImanAdi, kaSAyaM ballAdi, amlaM takrAranAlAdi, madhuraM kSIramadhvAdi, lavaNaM vA prakRtikSAraM tathAvivaM zAkAdi lavaNotkaTaM vA'nyat, etatiktAdi 'labdham' Agamoktena vidhinA prAptam 'anyArtham' akSopAGganyAyena paramArthato mokSArthaM prayuktaM tatsAdhakamitikRtvA madhughRtamiva ca bhuJjIta saMyataH, na varNAdyartham, athavA madhuSTatamiva 'No vAmAo haNuAo dAhiNaM haNuaM saMcAreja'ti sUtrArthaH // 97 // kiMca- 'arasaMti sUtraM, ara1 dravatvAt yathAzIghra jevyate tathA. 2 na vAmAdanunI dakSiNa hanu saMcArayet bhojyaM adhikRtya vizeSa upadeza: Forte & Personal Use City ~371~ 5 piNDaipaNAdhya0 1 uddezaH // 180 // brary dig
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||97-100|| niyukti: 244..., bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata * sUtrAMka ||97-100|| 45*5 RECAXECTSC dIpa sam-asaMprAptarasaM hiGgvAdibhirasaMskRtamityarthaH, 'virasaM vApi' vigatarasamatipurANaudanAdi 'sUcita vyaanAdiyuktam 'asUcitaM vA tadrahitaM vA, kathayitvA akathayitvA vA dattamityanye, 'A' pracuravyaJjanam , yadicA zuSkaM stokavyaJjanaM vA, kiM tadityAha-'manthukulmASabhojanaM' mandhu-badaracUrNAdi kulmASA:-sibhASA:, yavamASA ityanye iti sUtrArthaH // 98 // etadbhojanaM kimityAha-uppaNNa'ti sUtraM, 'utpannaM vidhinA prAsaM 'nAtihIlayet sarvathA na nindet , alpamatanna dehapUrakamiti kimanena ?, bahu vA asAraprAyamiti, vA zabdasya vyavahitaH saMvandhaH, kiMviziSTaM tadityAha-prAsuka' pragatAsu nirjIvamityarthaH, anye tu vyAcakSate AI-alpaM vA, vAzabdAdvirasAdi vA, bahuprAmuka-sarvathA zuddhaM nAtihIlayediti, api vevaM bhAvayet-yadeveha | |lokA mamAnupakAriNaH prayacchanti tadeva zobhanamiti / evaM 'mudhAlabdha' koNTa lAdivyatirekeNa prApta 'mudhAjIvI' sarvathA anidAnajIvI, jAtyAyanAjIvaka ityanye, bhuJjIta 'doSavarjitaM' saMyojanAdirahitamiti sU-14 trArthaH // 99 // etadurApamiti darzayati-'dullahatti, durlabhA eva mudhAdAtAraH, tathAvidhabhAgavatavat, mudhAjIvino'pi durlabhAH, tathAvidhacellakavat / amISAM phalamAha-mudhAdAtAro mudhAjIvinazca dvAvapyetI gacchataH 'sugati' siddhigati kadAcidanantarameva kadAcidevalokasumAnuSapratyAgamanaparamparayA / bravImIti |pUrvavat / atra bhAgavatodAharaNam-jahA~ ego parivyAyago so ega bhAgavayaM upaDhio, ahaM tava gihe 1 yathaikaH parimAnakaH, sa eka bhAgavatamupasthitaH, ahaM tava gRhe anukrama [172-175] *352 daza. 31 ~372~
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||97-100|| niyukti: 244..., bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||97-100|| dIpa dazabaikA barisArattaM karemi, mama udaMtaM vahAhi, teNa bhaNio-jai mama udaMtaM na vahasi, evaM havau ti|so se bhAgavao 5 piNDaihAri-vRttiH sejabhattapANAdiNA udaMtaM vahati / annayA ya tassa ghoDao corohiM hio, atippabhAyaMtikAUNa jAlIe bhASaNAdhya. Vbaddho, so a paribbAyago talAe pahAyao gao, teNa so ghoDao diho, AgaMtuM bhaNai-mama pANIyataDe 1 uddeza // 18 // pApotI cissariyA, goho visajio, teNa ghoDao diTTho, AgaMtuM kahiye, teNa bhAgavaeNa NAyaM, jahA-pari-12 vvAyageNa kahiyaM / teNa parivvAyago bhaNNati-jAhi, NAhaM tava NibbirTa udaMtaM vahAmi, Nigvida appaphalaM bhavati / eriso mudhAdAI / / mudhAjIvimi udAharaNaM-eko rAyA dhamma parikkhaI, ko dhammo ?, jo aNivvirTa hAbhuMjai ti, totaM parikkhAmitti kAUNa maNussA saMdiTThA, rAyA modae deha, tastha bahave kappaDiyAdayo| AgayA, pucchizati-tumhe keNa bhuMjaha ?, anno bhaNai-ahaM muheNa bhuMjAmi, anno-ahaM pAehiM, anno-ahaM hatthehi, anno-ahaM logANuggaheNa, cellago bhaNai-ahaM muhiyAe / raNNA pucchiaM-kahaM ci, egeNa varSArAnaM karomi mamodantaM yaha, tena bhapitaH yadi mamodantaM na vaha si, evaM bhavarivati, sabhAgavatastasmai zayyAbhakapAnAdinodantaM vahati / anyadA ca takha poTakabIrataH, atiprabhAtamitikRtvA jAlyA baddhaH, saca parivrAjakastaTAke nAtaM gataH, tena sa ghoTako sTaH, bhAgala bhaNati-mama potikA pAnIyataTe vismRtA, karmako visRSTaH, tena ghoTako dRSTaH, bhAgaya kathitaM / Tena bhAgavatena jJAtaM, yathA-parimAjakena kathitaM / tena parivAjako bhaSyate-yAhi, nAI tava sAniviSTa (sasevaM) udantaM bahAmi, nizmilpaphala bhavati / Idazo mupaadaayii| mubhAjIcinyudAharaNam-eko rAjA dharma parIkSate, ko dharmaH / , yoniviSTa bhuitiIX // 181 // tatakhata parIkSe itikRtvA manuSyAH saMdiSTaH, rAjA modakAn dadAti, tatra bahAH kAThikAdaba AgatAH, pRcchayante-yUrva kena bhuvam ?, anyo bhaNati--ahaM mukhena bhuje, anyaH-ahaM pAdAbhyAm , anyaH-ahaM hastAbhyAm, anyaH-aI lokAnugraheNa, zuruko bhaNati-aI mudhikayA / rAjJA pRS-kathameva hai, ekena anukrama [172-175] ~373~
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||97-100|| niyukti: 244..., bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||97-100|| kahiaM-ahaM kahago ao muheNa, aNNeNa bhaNiaM-ahaM lehavAhago ao pAehiM, aNNeNa bhaNiaM-ahaM lehago / ao hatthehi, bhikkhuNA bhaNi-ahaM pabbaio ao logANuggaheNa, cellaeNa bhaNi-ahaM saMjAyasaMsAravirAgo ao muhiyAe, tAhe so rAyA esa dhammottikAUNa AyariyasamIvaM gao, paDibuddho pabva-18 io ya / eso muhAjIvitti muutraarthH|| 10 // iti zrIharibhadsariviracitAyAM dazavakAlikavRttau piNDaiSaNAdhyayanasya prthmodeshkH||1|| dIpa anukrama [172-175] paDiggahaM saMlihitA NaM, levamAyAe saMjae / dugaMdhaM vA sugaMdhaM vA, savvaM bhuMje na chaDDue // 1 // piNDaiSaNAyAH prathamodazake prakrAntopayogi yannoktaM tadAha-paDiggaha'ti sUtraM, 'pratigraha bhAjanaM 'saMlikhya' pradezinyA niravayavaM kRtvA, kathamityAha-lepamaryAdayA' alepaM saMlihA 'saMyataH sAdhuH durgandhi vA 1 kathitam-ahaM kathakaH ato mukhena, anyena bhagitam-naI lekhvAhakaH ataH pAdAbhyAM, anyena bhaNitam-ahaM lekhako'to hastAbhyAm , anyena bhaNitam-naI bhikSurato lokAnugrahega, zukrakena bhanitam-ahaM saMjAtasaMsAravairAmyo'to mudhikayA / tadA sa rAjA eSa dharma itikaravAcAryasamIpaM gataH, pratibuddhaH pravajitaca, eSa mughAjIvIti. JamElicatonline atra paJcama-adhyayane prathama-uddezaka: samApta: evaM vitiya uddezaka: Arambha: ~374~
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka |||| dIpa anukrama [176] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM+niryuktiH+ bhASya + vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA || 1 || niryukti: [ 244 ...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH * // 182 // sugandhi vA bhojanajAtaM, gandhagrahaNaM rasAnupalakSaNaM, 'sarva' niravazeSaM 'bhuJjIta' aznIyAt 'nojjhet' notsRjet kiJcidapi mA bhUtsaMyamavirAdhanA / asyaivArthasya garIyastvakhyApanAya sUtrArdhayorvyatyayopanyAsaH, pratigrahazabdo mAGgalika ityuddezAdau tadupanyAsArthaM vA, anyathaivaM syAt - durgandhi vA sugandhi vA, sabai bhuJjIta nojzet / pratigrahaM saMli lepamaryAdayA saMyataH / vicitrA ca sUtragatiriti sUtrArthaH // 1 // sejjA nisIhiyAe, samAvanno a goare / ayAvayaTThA bhuccA NaM, jai teNaM na saMthare // 2 // tao kAraNamupapaNe, bhattapANaM gavesae / vihiNA puvvautteNaM, imeNaM uttareNa ya // 3 // vidhivizeSamAha--'sejja'tti sUtraM, 'zayyAyAM vasato 'naiSedhikyAM' svAdhyAyabhUmau zayyaiva vA'samaJjasaniSedhAnnaSedhikI tasyAM samApanno vA gocare, kSapakAdiH channamaThAdau ayAvadarthaM bhuktvA na yAvadartham - aparisamAptamityarthaH, Namiti vAkyAlaGkAre / yadi tena bhuktena 'na saMstaret' na yApayituM samarthaH, kSapako viSamaveLApattanastho glAno veti sUtrArthaH // 2 // 'tao'tti sUtraM tataH kAraNe' vedanAdAvutpanne puSTAlambanaH san bhaktapAnaM 'gaveSayed' anviSye (nveSayet, anyathA samRddhatameva yatInAmiti 'vidhinA' pUrvoktena saMprApte bhikSAkAla ityAdinA, anena ca vakSyamANalakSaNenottareNa ceti sUtrArthaH // 3 // kAle nikkhame bhikkhU, kAleNa ya paDikkame / akAlaM ca vivajittA, kAle kAlaM sa zayyA, naiSedhikyA Adi saMbaMdhI vizeSa vidhiH pradarzyate For ne&Personal Use City ~ 375~ 5 piNDai paNAdhya0 2 uddezaH // 182 //
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||4-13|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||4-13|| dIpa anukrama SAHEBSITE mAyare // 4 // akAle carasI bhikkhU , kAlaM na paDilehasi / appANaM ca kilAmesi, saMnivesaM ca garihasi // 5 // sai kAle care bhikkhU , kujjA puriskaariaN| alAbhutti na soijA, tavRtti ahiAsae // 6 // tahevuccAvayA pANA, bhattaTTAe samAgayA / taM ujuaM na gacchijjA, jayameva parakame // 7 // goaraggapaviTTho a, na nisIija kasthaI / kahaM ca na pabaMdhijjA, ciTTittA Na va saMjae // 8 // aggalaM phalihaM dAraM, kavADaM vAvi saMjae / avalaMbiA na ciTThijjA, goaraggagao muNI // 9 // samaNaM mAhaNaM vAvi, kiviNaM vA vaNImagaM / uvasaMkamaMtaM bhattaTThA, pANaTAe va saMjae // 10 // tamaikamittu na pavise, navi ciTTe cakkhugoare / ergatamavakkamittA, tattha ciTrija saMjaya // 11 // vaNImagassa vA tassa, dAyagassubhayassa vaa| appattiaM siA hujA, lahuttaM pavayaNassa vA // 12 // paDisehie va dinne vA, tao tammi niyattie / uvasaMkamija bhattahA, pANaTThAe va saMjae // 13 // [179 -188] JanEducatalil ~376~
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||4-13|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka paNAdhya 2 uddezaH ||4-13|| dIpa anukrama dazavaikA. 'kAleNIti sUtra, yo yasmin grAmAdAvucito bhikSAkAlastena karaNabhUtena 'niSkAmeda'bhikSurvasaterbhikSAya, hAri-vRttiH kAkAlena cocitenaiva yAvatA svAdhyAyAdi niSpadyate tAvatA pratikrAmet' nivarteta / bharNiaMca-svetaM kAlo bhAyaNaM tinnivi pahuppaMti hiMDautti aTTa bhNgaa|'akaalN ca varjayitvA' yena svAdhyAyAdi na saMbhAvyate sa // 18 // khalvakAlastamapAsya kAle kAlaM samAcarediti sarvayogopasaMgrahArtha nigamanaM, bhikSAvelAyAM bhikSA samAcaret , khAdhyAyAdivelAyAM khAdhyAyAdInIti, uktaM ca-jogo jogo jiNasAsaNaMmI'tyAdi, iti sUtrArthaH // 4 // akAlacaraNe doSamAha-'akAle tti sUtraM, akAlacArI kazcit sAdhuralabdhabhaikSaH kenacit sAdhunA prAptA bhikSA navetyabhihitaH sannecaM brUyAt-kuto'tra sthaNDilasaMniveze bhikSA?, sa tenocyate-akAle carasi bhikSo ! pramAsAdAtvAdhyAyalobhAdA, kAlaM na pratyupekSase, kimayaM bhikSAkAlo naveti, akAlacaraNenAtmAnaM ca glapayasi dAdIghATananyUnodarabhAvena, saMnivezaM ca garhasi bhagavadAjJAlopato dainyaM pratipayeti straarthH||5|| yasmAdayaM dossH| saMbhAvyate tasmAdakAlATanaM na kuryAditi / 'sati'tti sUtraM, 'sati' vidyamAne 'kAle bhikSAsamaye caredbhikSuH, anye tu vyAcakSate-smRtikAla eva bhikSAkAlo'bhidhIyate, smaryante yatra bhikSAkAH sa smRtikAlastamina, 'carebhikSuH bhikSArtha yAyAt, kuryAt puruSakAraM, javAbale sati vIryAcAraM na lyet| tatra cAlAbhe'pi bhikSAyA |alAbha iti na zocayed, vIryAcArArAdhanasya niSpannatvAt , tadarthaM ca bhikSATanaM nAhArArthamevAto na zocet, 1 bhaNitaM ca-kSetra kAlo bhAjanaM trINyapi prabhavanti hiNDamAnaspesaTI bhannAH 2 yogo yogo jinazAsane. [179 -188] // 183 ~377~
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||4-13|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||4-13|| apitu tapa ityadhisaheta, anazananyUnodaratAlakSaNaM tapo bhaviSyatIti sampagvicintayediti sUtrArthaH // 6 // hai uktA kAlayatanA, adhunA kSetrayatanAmAha-tahevatti, tathaiva 'uccAvacAH' zobhanAzobhanabhedena nAnAprakArAH prANino bhaktA samAgatA baliprAbhRtikAdiSvAgatA bhavanti, 'tahajuka' teSAmabhimukhaM na gacchet , tatsaMtrAsanenAntarAyAdhikaraNAdidoSAt, kiMtu yatameva parAkrAmet , tadudvegamanutpAdayanniti sUtrArthaH // 7 // kiM ca 'goaragatti sUtraM, gocarAgrapraviSTastu bhikSArtha praviSTa ityarthaH 'na niSIdet nopavizet 'kacidU' gRhadevakulAdI, saMyamopaghAtAdiprasaGgAt, 'kathAMca'dharmakathAdirUpAM 'na prabadhnIyAt prabandhena na kuryAt, anenaikavyAkaraNakajJAtAnujJAmAha, ata evAha-sthitvA kAlaparigraheNa saMyata iti, aneSaNAdveSAdidoSaprasaMgAditi suutraarthH||8|| uktA kSetrayatanA, dravyayatanAmAha-'aggalaM'ti sUtraM, 'agalaM' gopurakapATAdisaMvandhinaM parigha nagaradvArAdisaMbandhinaM 'dvAra zAkhAmayaM 'kapAI' dvArayanaM vA'pi saMyataH avalambya na tiSThet , lAghavavirAdhanAdoSAt, gocarAgragato' bhikSApraviSTA, muniH saMyata iti paryAyau tadupadezAdhikArAdaduSTAyeveti suutraarthH||9|| uktA da dravyayatanA, bhAvayatanAmAha-'samarNa ti sUtra, 'zramaNaM' nirgranthAdirUpaM, 'brAmaNa' dhigvarNa vApi 'kRpaNaM vA' piNDolakaM 'vanIparka' pazcA(nAM vanIpakA)nAmapyanyatamam 'upasaMkrAmantaM sAmIpyena gacchantaM gataM vA bhatArtha pAnArtha vA 'saMyataH' sAdhuriti sUtrArthaH // 10 ||'t'miti sUtraM, 'ta' zramaNAdim 'atikramya' ullaGya na pravizet, dIyamAne ca samudAne tebhyo na tiSTheccakSurgocare / kastatra vidhirityAha-ekAntamavakramya tatra ti TakaTaka dIpa anukrama [179 -188] ~378~
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||4-13|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata dazavaikA hAri-vRttiH 5 piNDaiSaNAdhya. uddezaH sUtrAMka ||4-13|| dIpa anukrama chet saMyata iti sUtrArthaH // 11 // anyathate doSA ityAha-vaNImagarasa'tti sUtra, 'vanIpakasya vA tasyetyeta- cchramaNAgupalakSaNaM, dAturvA ubhayoA aprItiH kadAcit syAt-aho alokajJateteSAmiti, laghutvaM pravacanasya vA'ntarAyadoSazceti suutraarthH||12|| tasmAnnaivaM kuryAt, kiMtu-paDisehiati sUtraM, pratiSiddhe vA datte vA tataH' sthAnAt 'tasmin vanIpakAdau nivartite sati upasaMkrAmedbhatArtha pAnArthaM vApi saMyata iti suutraarthH||13|| uppalaM paumaM vAvi, kumuaM vA magadaMtiaM / annaM vA pupphasaccittaM, taM ca saMluMciA dae // 14 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiraM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 15 // uppalaM paumaM vAvi, kumuaM vA magadaMtiaM / annaM vA puSphasaJcittaM, taM ca saMmaddiA dae // 16 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 17 // sAluaM vA virAliaM, kumuaM upplnaali| muNAliaM sAsavanAliaM, ucchRkhaMDaM anivvuDaM // 18 // taruNagaM vA pavAlaM, rukkhassa taNagassa vA / annassa vAvi hariassa, AmagaM parivajae // 19 // taruNioM vA chivADiM, AmiaM bhajiaM sii| ditiaM paDiAikkhe, [179 REKHA%25A -188] // 184 // V Jamaication-A MI argong ~379~
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||14-24|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: 4OS prata sUtrAMka ||14-24|| na me kappai tArisaM // 20 // tahA kolamaNussinnaM, velluaM kaasvnaaliaN| tilapappaDagaM nIma, AmagaM parivajjae // 21 // taheva cAulaM piTuM, viaDaM vA tatta'nivvuDaM / tilapiTTAipinnAgaM, AmagaM parivajae // 22 // kaviTuM mAuliMgaM ca, mUlagaM mUlagattiaM / AmaM asatthapariNayaM, maNasAvi na patthae // 23 // taheva phalamaMthUNi, bIa maMcaNi jaanniaa| bihelagaM piyAlaM ca, AmagaM parivajae // 24 // parapIDApratiSedhAdhikArAdidamAha-'uppalaM ti sUtraM, 'utpalaM' nIlotpalAdi 'padmam' aravindaM vApi / 'kamadaM vA gaIbhakaM vA 'magadantikA mettikA, mallikAmityanye, tathA'nyadA puSpaM saci-zAlmalIpu-lA pAdi, taca 'saMlukya' apanIya chittvA dadyAditi sUtrArthaH // 14 ||'taarisNti sUtraM, tAdRzaM bhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAzamiti sUtrArthaH // 15 // evaM taca saMmRdya dayAt, saMmardanaM nAma pUrvacchinnAnAmevApariNatAnAM mardanaM, zeSaM sUtradvaye'pi tulyam / Aha-etatpUrvamapyuktameva-'saMmaddamANI pANANi vIANi hariANi a' ityatra, ucyate, uktaM sAmAnyena vizeSAbhidhA-12 nAdadoSaH // 16-17 // tathA 'sAlu'ti sUtraM, 'zAlUkaM vA' utpalakandaM 'virAlikAM' palAzakandarUpAM, parvava dIpa anukrama [189-199] JanEkcanonli ~380
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||14-24|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka KApaNA ||14 -24|| dazavaikA. llipratiparvavallipratiparvakandamityanye, kumudotpalanAlau pratItI, tathA 'mRNAlikA padminIkandotyAM 'sarSapanA- ID5piNDehAri-vRttiH likA siddhArthakamaJjarI tathA ikSukhaNDam 'anivRta' sacittam / etaccAnirdhatagrahaNaM sarvatrAbhisaMbadhyata iti // 185 // sUtrArthaH // 18 // kiMca-taruNayaMti sUtraM, taruNaM vA 'pravAla' pallavaM 'vRkSasya cizciNikAdeH tRNasya vA' ma dhurataNAdeH anyasya vApi haritasya AryakAdeH 'Amam' apariNataM parivarjayediti sUtrArthaH // 19 // tathA'taruNiti sUtra, 'taruNAM vA asaMjAtAM 'chivADimiti mugAdiphalim 'AmAm' asiddhAM sacetanA, tathA bharjitAM 'sakRd' ekavAraM, dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzaM bhojanamiti sUtrArthaH // 20||'thaa kolaMti sUtraM, tathA 'kolaM' badaram 'akhinnaM' vahnayudakayogenAnApAditavikArAntara, 'veNuka' vaMzakarillaM 'kAsavanAliaM zrIparNIphalam , akhinnamiti sarvatra yojyaM, tathA 'tilaparpaTa' piSTatilamayam 'nImaM nImaphalamAma parivarjayediti sUtrArthaH // 21 // taheva'tti sUtraM, tathaiva tAndulaM piSTaM, lohamityarthaH, vikaTaM vA-zuddhodaka tathA taptanivRtaM kathitaM sat zItIbhUtam , tapsAnivRtaM vA-apravRttatridaNDa, tilapiSTaM-tilaloI, 'pUtipiNyArka' sarSapakhalamAma parivarjayediti sUtrArthaH // 22 // kaviDha'ti sUtraM, 'kapitthaM kapitthaphalaM, 'mAtuliGgaM ca' bIjaKI pUrakaM, 'mUlakaM' sapatrajAlaka 'mUlavartikA mUlakandacakkalim 'AmAm' apakAmazastrapariNatAM svakAyazastrAlAdinAvidhvastAm , anantakAyatvAdgurutvakhyApanArthamubhayaM, manasApi na prArthayediti sUtrArthaH // 23 // tahevatti dIpa anukrama [189-199] XII // 185 / ~381~
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"-mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||25-28|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||25-28|| sUtraM, tathaiva 'phalamanthUn' badaracUrNAn 'bIjamanyUna' yavAdicUrNAn jJAtvA pravacanato 'vibhItaka' vibhItakaphala 'priyAlaM vA' priyAlaphalaM ca 'Amam' apariNataM parivarjayediti sUtrArthaH // 24 // samuANaM care bhikkhU , kulamuccAvayaM syaa| nIyaM kulamaikkamma, UsaDhaM nAbhidhArae // 25 // adINo vittimesijjA, na visIija paMDie / amucchio bhoaNami, mAyapaNe esaNArae // 26 // bahuM paraghare atthi, vivihaM khAimasAimaM / na tattha paMDio kuppe, icchA dija paro na vA // 27 // sayaNAsaNavatthaM vA, bhattaM pANaM va saMjae / aditassa na kuppijjA, paJcakkhevi a dIsao // 28 // | vidhimAha-samuANa'ti sUtra, samudAnaM bhAvabhakSyamAzritya caredrikSuH, ketyAha-kulamucAvacaM sadA, agarhitatve sati vibhavApekSayA pradhAnamapradhAnaM ca, yathAparipATyeva caret 'sadA' sarvakAlaM, nIcaM kulamatikramya vibhavApekSayA prabhUtataralAbhArtham 'utsRtam' RddhimatkulaM 'nAbhidhArayet' na yAyAta, abhiSvaGgalokalAghavAdiprasaGgAditi sUtrArthaH // 25 // kiMca-adINa'tti sUtra, 'adInoM' dravyadainyamaGgIkRtyAmlAnavadanaH 'vRtti' varsanam 'eSayed' gaveSayet, 'na viSIdedU' alAbhe sati viSAdaM na kuryAt 'paNDitaH sAdhuH 'amUJchitaH' dIpa anukrama [200-203] 1515 056056 na ~382~
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||25 -28|| dIpa anukrama [200 203] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [ 2 ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||25-28|| niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 186 / / Jan Education in agRddho bhojane, lAbhe sati mAtrAjJa AhAramAtrAM prati 'eSaNArataH' udgamotpAdaneSaNApakSapAtIti sUtrArthaH // 26 // evaM ca bhAvayet -'bahuM'ti sUtraM, 'bahu' pramANataH prabhUtaM 'paragRhe' asaMyatAdigRhe'sti 'vividham anekaprakAraM khAyaM khAyam, etacAzanAdyupalakSaNaM, 'na tatra paNDitaH kupyet' sadapi na dadAtIti na roSaM ku ryAt, kiMtu- icchayA dadyAt paro na veti icchA parasya, na tantrAnyat kiJcidapi cintayed, sAmAyikabAdhanAditi sUtrArthaH // 27 // etadeva vizeSeNAha - 'sayaNa' ti sUtraM zayanAsanavastraM cetyekavadbhAvaH bhaktaM pAnaM vA saMyato'dadato na kupyet tatsvAminaH, pratyakSe'pi ca dRzyamAne zayanAsanAdAviti sUtrArthaH // 28 // itthi purisaM vAvi, DaharaM vA mahallagaM / vaMdamANaM na jAijjA, no a NaM pharusaM vae // 29 // je na vaMde na se kuppe, vaMdio na samukase / evamannesamANasta, sAmapaNamaciTTha // 30 // 'itthiti sUtraM, striyaM vA puruSaM vApi, apizabdAttathAvidhaM napuMsakaM vA, 'DaharaM' taruNaM 'mahallakaM vA' vRddhaM vA, vAzabdAnmadhyamaM vA, vandamAnaM santaM bhadrako'yamiti na yAceta, vipariNAmadoSAt, annAdyabhAvena yAcitAdAne na cainaM paruSaM brUyAt-vRthA te vandanamityAdi, pAThAntaraM vA vandamAno na yAceta lallivyAkaraNena / zeSaM pUrvavaditi sUtrArthaH // 29 // tathA-'jeNa vaMditti sUtraM yo na vandate kazvidgRhasthAdiH na tasmai For & Personal Use City ~383~ 5 piNDai SaNAdhya0 2 uddezaH // 186 //
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||29 -30|| dIpa anukrama [204 -205] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [ 2 ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||29-30|| niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH daza0 32 kupyet tathA vanditaH kenacinRpAdinA na samutkarSet / 'evam' uktena prakAreNa 'anveSamANasya' bhagavadAjJAmanupAlayataH zrAmaNyamanutiSThatyakhaNDamiti sUtrArthaH // 30 // siA egaio lakhuM, lobheNa viNigRhai / mAmeyaM dAiyaM saMtaM, daddaNaM sayamAyae // 31 // attaTThA guruo luddho, bahuM pAvaM pakuvvai / duttosao a so hoi, nivvANaM ca na gacchai // 32 // siA egaio lahuM, vivihaM pANabhoaNaM / bhahagaM bhaddagaM bhuccA, vivannaM virasamAhare // 33 // jANaMtu tA ime samaNA, AyayaTThI ayaM muNI / saMtuo seva paMtaM, lahavittI sutosao // 34 // pUaNaTTA jasokAmI, mANasammANakAmae / bahu pavaI pAvaM, mAyAsalaM ca kuvvai // 35 // svapakSasteyapratiSedhamAha - 'sia'tti sUtraM, 'syAt' kadAcidU 'ekaH' kazcidatyantajaghanyo labdhvotkRSTamAhAraM 'lobhena' abhiSvaGgeNa 'vinigUhate' ahameva bhokSya ityantaprAntAdinA''cchAdayati-kimityata Aha-mA mama 'idaM' bhojanajAtaM darzitaM saddRSTvA''cAryAdiH "svayamAdadyAd' Atmanaiva gRhNIyAditi sUtrArthaH // 31 // asya doSamAha - 'atta'ti sUtraM, AtmArtha eva jaghanyo- guruH pApapradhAno yasya sa AtmArthagururlugdhaH For hate & Personal Use City ~384~ brary dig
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||31-35|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||31-35|| dIpa dazakApasan kSudrabhojane 'bahu' prabhUtaM pApaM karoti, mAyayA dAridraM karmetyarthaH, ayaM paralokadoSaH, ihalokadoSamAha- 5 piNDai. hAri-vRttiH 'dustoSazca bhavati' yena kenacidAhAreNAsya kSudrasatvasya tuSTiH kartuM na zakyate, ata eva 'nirvANaM ca na paNAdhya. gacchati ihaloka eva dhRtiM na labhate, anantasaMsArikatvAdvA mokSaM na gacchatIti sUtrArthaH // 32 // evaM yaH 2 uddezaH // 187 // pratyakSamapaharati sa uktaH, adhunA yaH parokSamapaharati sa ucyate-sitti sUtra, syAdeko labdhveti | | pUrvavat, 'vividham anekaprakAraM pAnabhojanaM bhikSAcaryAgata eva 'bhadrakaM bhadraka' ghRtapUrNAdi bhuktvA 'vivarNa vigatavarNamAmlakhalAdi 'virasaM' vigatarasaM-zItaudanAdi 'Ahared' Anayediti sUtrArthaH // 33 // sa kimarthamevaM kuryAdityata Aha-jANaMtu'tti sUtraM, jAnantu tAvanmAM 'zramaNAH zeSasAdhayo yathA 'AyatArthI mokSArthI ayaM 'muni' sAdhuH 'saMtuSTo' lAbhAlAbhayoH samaH sevate 'prAntam' asAraM rUkSavRttiH' saMyamavRtti hai 'sutoSyA' yena kenacittoSa nIyata iti sUtrArthaH // 34 // etadapi kimarthamevaM kuryAttatrAha-'pUaNaTThatti sUtra, 'pUjArtham' evaM kurvataH khapakSaparapakSAbhyAM sAmAnyena pUjA bhaviSyatIti 'yazaskAmI' aho ayamiti pravAdAthai vA, tathA mAnasanmAnakAma evaM kuryAt, tatra vandanAbhyutthAnalAbhanimitto mAna:-bApAtrAdi-12 lAbhanimittaH sanmAnaH, sa caivaMbhUtaH 'bahu' atipracuraM pradhAnasaMklezayogAt 'prasUte' nirvarttayati pApaM tadguru- // 18 // tvAdeva samyaganAlocayana 'mAyAzalyaM ca bhAvazalyaM ca karotIti sUtrArthaH // 35 // anukrama [206-210] %25% ~385
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"-mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||36-41|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||36 -41|| dIpa suraM vA meragaM vAvi, annaM vA majagaM rasaM / sasakkhaM na pibe bhikkhU, jasaM sArakkhamappaNo // 36 // piyae egao teNo, na me koi viANai / tassa passaha dosAI, niarDiM ca suNeha me // 37 // vaDDaI suMDiA tassa, mAyAmosaM ca bhikkhuNo / ayaso a anivvANaM, sayayaM ca asAhuA // 38 // niJcaviggo jahA teNo, attakammehiM dummaI / tAriso maraNaMtevi, na ArAhei saMvaraM // 39 // Ayarie nArAhei, samaNe Avi tArise / gihatthAvi Na garihaMti, jeNa jANaMti tArisaM // 40 // evaM tu aguNappehI, guNANaM ca vivajae / tAriso maraNaMte'vi, Na ArAhei saMvaraM // 41 // pratiSedhAntaramAha-'suraM vatti sUtraM-'surAM vA' piSTAdiniSpannAM, 'merakaM vApi' prasannAkhyA, surAprAyoKI gyadravyaniSpannamanyaM vA 'mAyaM rasaM sIdhvAdirUpaM 'sasAkSika' sadAparityAgasAkSikevalipratiSiddhaM na piyezikSuH, anenAtyantika eva tatpratiSedhaH, sadAsAkSibhAvAt / kimiti na pibedityAha-yazaH saMrakSanAtmanaH, yazAzabdena saMyamo'bhidhIyate, anye tu glAnApavAdaviSayametatsUtraM alpasAgArikavidhAnena vyAcakSata / sadA pariNAge sAkSiNaH kevalyAvayo ye taiH pratisidaM, arihatasakriyamityAgutebhavatyeva te sAkSiNaH. anukrama [211-216] ~386~
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||36 -41|| dIpa anukrama [211 -216] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [ 2 ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||36-41|| niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazabaikA 0 dvAri-vRttiH // 188 // Ju Education | iti sUtrArthaH // 36 // atraiva doSamAha - 'pithae'ti sUtraM pivati 'eko' dharmasahAyavipramukto'lpasAgAri kasthito vA 'stenaH' cauro'sau bhagavadadattagrahaNAt anyApadezayAcanAdvA na mAM kaJcijjAnAtIti bhAvayan, tasyetthaMbhUtasya pazyata doSAnaihikAn pAralaukikAMzca 'nikRtiM ca' mAyArUpAM zRNuta mameti sUtrArthaH // 37 // 'vaha' ti sUtraM, vardhate 'zauNDikA' tadatyantAbhiSvaGgarUpA tasya mAyA mRSAvAdaM cetyekavadbhAvaH pratyupalabdhApa| lApena vardhate tasya bhikSoH, idaM ca bhavaparamparAhetu:, anubandhadoSAt, tathA ayazazca khapakSaparapakSayoH, tathA | anirvANaM tadalAbhe satataM cAsAdhutA loke vyavahArataH caraNapariNAmabAdhanena paramArthata iti sUtrArthaH // 38 // kiMca- 'nicubbiggo'tti sUtraM, sa itthaMbhUto 'nityodvignaH' sadA'prazAnto yathA stenaH' caura: 'AtmakarmabhiH svaduzcaritaiH durmatiH-duSTabuddhiH 'tAdRza:' kliSTasattvo 'maraNAnte'pi' caramakAle'pi nArAdhayati 'saMvaraM' cAritraM, sadaivAkuzalabuddhyA tadvIjAbhAvAditi sUtrArthaH // 39 // tathA - 'Ayarie 'ti sUtraM, AcAryAnnArAdhayati, azuddhabhAvatvAt zramaNAMzcApi tAdRzAnnArAdhayatyazubhabhAvatvAdeva, gRhasthA apyenaM duSTazIlaM 'garhante' kutsanti, kimiti ?-yena jAnanti 'tAdRzaM' duSTazIlamiti sUtrArthaH // 40 // evaM tu'tti sUtraM, 'evaM tu' uktena prakAreNa 'aguNaprekSI' aguNAn pramAdAdIna prekSate tacchIlaca ya ityarthaH, tathA 'guNAnAM ca' apramAdAdInAM svagatAnAmanAsevanena paragatAnAM ca pradveSeNa 'vivarjakaH' tyAgI 'tAdRzaH kliSTacitto maraNAnte'pi nArAdhayati 'saMvaraM' cAritramiti sUtrArthaH // 41 // For e&Personal Use City ~387~ 5 piNDai paNAdhya0 2 uddezaH // 188 // brary dig
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||42-45|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||42-45|| dIpa tavaM kumvai mehAvI, paNIaM vajae rasaM / majappamAyavirao, tavassI aiukkaso // 42 // tassa passaha kallANaM, aNegasAhupUiaM / viulaM atthasaMjuttaM, kittaissaM suNeha me // 43 // evaM tu saguNappehI, aguNANaM ca vivajae / tAriso maraNaMte'vi, ArAhei saMvaraM // 44 // Ayarie ArAhei, samaNe Avi tArise / gihatthAvi Na pUyaMti, jeNa jANaMti tArisaM // 45 // yatazcaivamata etadoSaparihAreNa 'ta'ti sUtraM, tapaH karoti 'medhAvI' maryAdAvartI 'praNIta ligdhaM carjayati 'rasa' ghRtAdikaM, na kevalametatkaroti, apitu madyapramAdavirato, nAsti kliSTasattvAnAmakRtyamityevaM pratiSedhaH, 'tapasvI' sAdhuH 'atyutkarSaH ahaM tapasvItyutkarSarahita iti sUtrArthaH // 42 // 'tassati sUtra, 'tasya' itthaMbhUtasya pazyata 'kalyANaM' guNasaMpadrUpaM saMyama, kiMviziSTamityAha-anekasAdhupUjitaM, pUjitamiti-sevitamAcaritaM, 'vipulaM' vistIrNa vipulamokSAvaha tvAt 'arthasaMyuktaM' tucchatAdiparihAreNa nirupamasukharUpamokSasAdhanatvAt kIrtayiSye'haM zRNuta meM mameti sUtrArthaH // 43 // evaM tu' uktena prakAreNa 'sa' sAdhuH 'guNaprekSI guNAnapramAdAdIn prekSate tacchIlazca ya ityarthaH, tathA 'aguNAnAM ca pramAdAdInAM svagatAnAmanAsevanena paragatAnAM anukrama [217-220] ~388~
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||42-45|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dazavaikA hAri-vRttiH // 189 // // 42 dIpa cAnanumatyA 'vivarjaka tyAgI tAdRzaH' zuddhavRtto 'maraNAnte'pi caramakAle'pyArAdhayati 'saMvara' cAritraM, piNDaisadaiva kuzalabuddhyA tadabIjapoSaNAditi sUtrArthaH // 14 // tathA 'Ayarie'tti sUtraM, AcAryAnArAdhayati. paNAdhya. || zuddhabhAvatvAta, zramaNAMzcApi tAdRza ArAdhayati, zuddhabhAvatvAdeva, gRhasthA api zuddhavRttamenaM pUjayanti,18|2 uddeza: kimiti ?, yena jAnanti 'tAdRzaM zuddhavRttamiti sUtrArthaH // 45 // tavateNe vayateNe, rUvateNe a je nare / AyArabhAvateNe a, kuThabaI devakivisaM // 46 // ladrUNavi devattaM, uvavanno devakivvise / tatthAvi se na yANAi, kiM me kiccA ima phalaM? // 47 // tattovi se caittANaM, labbhihI elamUayaM / naragaM tirikkhajoNi vA, bohI jattha sudullahA // 48 // eaM ca dosaM daTThaNaM, nAyaputteNa bhAsiaM / aNumA yapi mehAvI, mAyAmosaM vivajae // 19 // stenAdhikAra evedamAha-tava'tti sUtraM, tapasteno vAsteno rUpastenastu yo naraH kazcit AcArabhAvastenazca, pAlayannapi kriyAM tathAbhAvadoSAdevakilviSaM karoti-kilbiSikaM karma nirvatayatItyarthaH, tapasteno nAma kSapakarUpakalpaH kazcit kenacit pRSTastvamasau kSapaka iti, sa pUjAdyarthamAha-aham, athavA vakti-sAdhava eva anukrama [217-220] 189 // RAKAR anabraryang ~389~
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"-mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||46-49|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||46-49|| dIpa kSapakAH, tUSNIM vA''ste, evaM vAkasteno dharmakathakAditulyarUpaH kazcitkenacit pRSTa iti, evaM rUpasteno rAjaputrAditulyarUpaH, evamAcArasteno viziSTAcAravattulyarUpa iti, bhAvastenastu parotpekSitaM kathaJcit kizcit zrukhA / khayamanutpekSitamapi mayaitatpapaJcena carcitamityAheti sUtrArthaH // 46 // ayaM cetthaMbhUtaH 'laNa si sUtraM, labdhvApi devatvaM tathAvidhakriyApAlanavazena upapanno 'devakilbirSe devakilbiSikA ye, tatrApyasau na jAnAtyavizuddhAhai badhinA, kiM mama kRtvA 'idaM phalaM kilbiSikadevatvamiti sUtrArthaH / / 47 // atraiva doSAntaramAha-tattovitti sUtraM, 'tato'pi devalokAdasau cyutvA lapsyate 'elamUkatAm' ajAbhASAnukAritvaM mAnuSatve, tathA narakaM tiryagayoni vA pAramparyeNa lapsyate, 'bodhiryatra sudurlabhaH sakalasaMpannibandhanA yatra jinadharmaprAptirApA / iha ca prAmotyelamUkatAmiti vAcye asakRdbhAvaprAptikhyApanAya lapsyata iti bhaviSyatkAlanirdeza iti suutraarthH||48|| prakRtamupasaMharati-'eaMcatti sUtraM, enaM ca doSam-anantaroditaM satyapi zrAmaNye kilbiSikasvAdimAptirUpaM dRSTvA Agamato 'jJAtaputreNa bhagavatA barddhamAnena 'bhASitam' uktam 'aNumAtramapi stokamAtramapi kimuta prabhUtaM? 'medhAvI' maryAdAvartI 'mAyAmRSAvAdam anantaroditaM 'varjayet parityajediti sUtrArthaH // 49 // __ sikkhiUNa bhikkhesaNasohi, saMjayANa buddhANa sagAse / tattha bhikkhu suppaNihiI anukrama [221-224] ~390
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||50|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata 5 piNDaipaNAdhya. 2 uddeza: sUtrAMka 55-% dabAbakA die, tivvalajaguNavaM viharijAsi // 50 // tibemi samattaM piMDesaNAnAmajjhayaNa hAri-vRttiH paMcamaM // 5 // // 19 // adhyayanArthamupasaMharannAha-'sikkhiUNatti sUtraM, 'zikSitvA' adhItya 'bhiSaNAzuddhim piNDamArgaNAzuddhimudgamAdirUpAM, kezyaH sakAzAdityAha-saMyatebhyaH' sAdhubhyo 'buddhezyA' avagatatattvebhyaH gItArthebhyo na dravyasAdhubhyaH sakAzAt , tataH kimityAha-tatra bhiSaNAyAM 'bhikSuH sAdhuH 'supraNihitendriya zrotrAdibhirgAdaM tadupayuktaH 'tIvalajja' utkRSTasaMyamaH san , anena prakAreNa guNavAn viharet-sAmAcArIpAlanaM kuryAd, iti bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH / ukto'nugamaH / sAmprataM nayAH,te ca pUrvavadeva / vyAkhyAtaM piNDaijaSaNAdhyayanam // 50 // | atra adhyayana 5 uddezaka: 2 samApta: ||50|| dIpa anukrama 225] iti zrIharibhadrasariviracitAyAM dazavakAlikazabdArthavRttI piNDaiSaNAdhyayanaM samAptam // 5 // // 19 // 25*35*35 nabraryang adhyayanaM -4- parisamAptaM ~391~
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||50...|| niyukti : [245], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||50..|| dIpa atha mahAcArakathAkhyaM SaSThamadhyayanam / adhunA mahAcArakathAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-hahAnantarAdhyayane sAdhomikSAvizodhiruktA. 4 iha tu gocarapraviSTena satA khAcAraM pRSTena tadvidApi na mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavya iti, api tvAlaye guravo vA kathayantIti vaktavyamityetaducyate, uktaM ca-"goaraggapaviTTho u, na nisIejja katthA / kahaM ca na pacaMdhejA, cidvittA Na va sNje||1||" ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, asya | cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra ca mahAcArakatheti nAma, etaca tatvataHprAnirUpitamevetyatidizannAha jo puriva divo AyAro so ahINamairitto / sacceva ya hoi kahA AyArakahAe mahaIe // 245 // vyAkhyA-yaH 'pUrva kSullakAcArakathAyAM nirdiSTa' uktaH 'AcAroM jJAnAcArAdiH asAvahInAtirikto valaktavyaH, saiva ca bhavati 'kathA' AkSepaNyAdilakSaNA vaktavyA, cazabdAttadeva kSullakapratipakSoktaM mahadvaktavyam , AcArakathAyAM mahasyAM prastutAyAmiti gAthArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepa ityAdicarcaH pUrvavattAcadyAva|tsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM, tacedam 1 gocarAmapravidhastu na nidhI deva kutracit / kathAM ca ca prabandhayet sthitvA ca saMyataH // 1 // +5%sakasa anukrama [225..] adhyayanaM -6- "mahAcArakathA" Arabhyate ~392~
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1-5|| niyukti: 245...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: + prata sUtrAMka ||1-5|| dazakA. hAri-vRttiH // 191 // 2uddeza: + ACANADA dIpa anukrama [226-230] nANadaMsaNasaMpannaM, saMjame a tave rayaM / gaNimAgamasaMpannaM, ujANammi samosaDhaM // 1 // 6mahAcArAyANo rAyamaccA ya, mAhaNA aduva khattiA / pucchaMti nihuappANo, kahaM bhe A rakathAdhya yAragoyaro? // 2 // tesiM so nihuo daMto, savvabhUasuhAvaho / sikkhAe susamAutto, Ayakkhai viakkhaNo // 3 // haMdi dhammatthakAmANaM, niggaMthANaM suNeha me| AyAragoaraM bhIma, sayalaM durahiTriaM // 4 // nannattha erisaM vuttaM, je loe paramadu varaM / viulaTThANabhAissa, na bhUaM na bhavissai // 5 // asya vyAkhyA 'jJAnadarzanasaMpannaM jJAnaM-zrutajJAnAdi darzana-kSAyopazamikAdi tAbhyAM saMpanna yuktaM 'saMyameM paJcAzravaviramaNAdau tapasica' anazanAdau 'ratam' AsaktaM, gaNo'syAstIti gaNItaM gaNinam-AcAryam 'AgamasaMpanna' viziSTazrutadharaM, bahvAgamakhena prAdhAnyasthApanArthametat , 'udyAne' kacitsAdhuprAyogye 'samavamRta' sthita dharmadezanArtha vA pravRttamiti suutraarthH||1|| tarikamityAha-rAyANoM'tti sUtraM, 'rAjAnoM narapatayaH 'rAjAmA-1 tyAzca matriNaH 'brAhmaNAH pratItAH 'adubatti tathA kSatriyAH' zreSThyAdayaH pRcchanti 'nibhRtAtmAnaH' asaMbhrAntA 8| // 191 // racitAJjalayaH kathaM meM bhavatAm 'AcAragocara' kriyAkalApaH sthita iti sUtrArthaH ||2||'tersiti sUtraM, AAR Jamaication- KIL ... SaSThe adhyayane nAsti uddezakaH, atra sarvatra zirSaka-sthAne yat "2 uddeza:" likhitaM tat mudraNa-doSa: mAtra. ~393
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1-5|| niyukti: [246], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka OMOMOM dIpa anukrama [226-230] tebhyoM' rAjAdibhyaH 'asauM' gaNI 'nibhRtaH' asaMbhrAnta ucitadharmakAyasthityA, dAnta indriyanoindriyAbhyAM, 'sarvabhUtasukhAvahaH' sarvaprANihita ityarthaH, zikSayA' grahaNAsevanarUpayA 'susamAyukta' suSTu-ekIbhAvena yukt| 'AkhyAti kathayati 'vicakSaNa' paNDita iti sUtrArthaH // 3 // 'haMdi ti sUtraM, handItyupapradarzane, tamena 'dhaPArmArthakAmAnA miti dharma:-cAritradharmAdistasyArthaH-prayojanaM mokSastaM kAmayanti-icchantIti vizuddhavihitA8/nuSThAnakaraNeneti dharmArthakAmA-mumukSavasteSAM 'nirgranthAnAM bAdhAbhyantaragrandharahitAnAM zRNuta mama samIpAda AcAragocara' kriyAkalApaM 'bhIma' karmazaJcapekSayA raudraM 'sakalaM' saMpUrNa 'duradhiSThaM' kSudrasattvairdurAzrayamiti sUtrArthaH / dharmArthakAmAnAmityuktaM, tadetatsUtrasparzaniyuktyA nirUpayati-tatra dharmanikSepo yathA prathamAdhyayane, 3/ navaraM lokottaramAha-- dhammo bAbIsaviho agAradhammo'NagAradhammo a| paDhamo a bArasaviho dasahA puNa bIyao hoi // 246 // vyAkhyA-dharmoM 'dvAviMzatividhA' sAmAnyena dvAviMzatiprakAra, 'agAradharmoM gRhasthadharmaH 'anagAradharmazca sAdhudhameM, 'prathamaca' agAradharmoM dvAdazavidhA, dazadhA punaH 'dvitIyA' anagAradharmoM bhavatIti gaadhaasmaasaathaiH|| vyAsArthaM tvAha- paMca va aNuvbayAI guNaruvayAI ca hoti tinneva / sikkhAvayAI cauro gihidhammo bArasaviho a / / 247 // vyAkhyA-paJcANuvratAni-sthUlapANAtipAtanivRttyAdIni, guNavatAni ca bhavanti trINyeva-digvatAdIni IXII dharmasya bheda-prabheda pradarzayate ~394
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niyukti: [247], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-5|| OMOM* dIpa anukrama [226-230] dazavakA0 zikSApadAni catvAri-sAmAyikAdIni, gRhidharmoM dvAdazavidhastu eSa evANuvratAdiH / aNuvratAdisvarUpaM mahAcAhAri-vRttiH cAvazyake carcitatvAnoktamiti gAthArthaH // sAdhudharmamAha dArakathAdhya khaMtI a mahava'lava muttI tavasaMjame a boddhavve / saJcaM socaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo / / 248 // 2 uddeza // 192 // vyAkhyA-kSAntizca mArdavam ArjavaM muktiH tapAsaMyamau ca bodavyau satyaM zaucamAkizcanyaM brahmacaryaM ca yatidharma iti gaathaakssraarthH| bhAvArthaH punaryathA prathamAdhyayane // dhammo esuvaiTTho asthassa cauvviho u nikkhevo / ohNa chavviha'tyo causadviviho vibhAgeNaM // 249 // &aa vyAkhyA-dharma eSa 'upadiSToM vyAkhyAtA, adhunA tvarthAvasaraH, tatredamAha-arthasya catarvidhasta nikSepo-nAmAmAdibhedAta, tatra 'oghena' sAmAnyataH paDidho'rthe AgamanoAgamavyatirikto dravyAH , catuHSaSTividho| 'vibhAgena' vizeSeNeti gAthAsamudAyArthaH // avayavArtha tvAha| dhannANi rayaNa thAvara dupayacauppaya taheva kuvi ca / oheNa chabbihattho eso dhIrehiM pannatto // 25 // vyAkhyA-dhAnyAni' yavAdIni, ratna-suvarNa sthAvara-bhUmigRhAdi dvipada-gaDyAdi catuSpadaM-gavAdi tathaiva | kurya ca-tAmrakalazAyanekavidham / opena SaDDidho'the 'eSaH' anantaroditaH 'dhI tIrthakaragaNadharaiH 'prajJasakA prarUpita iti gAthAGkaH // enameva vibhAgato'bhidhitsurAha laa||192|| 1 carittadhammo samaNadhammo ityatra pUrNikRddhirvikRtyoH saMlInatAsayamAdI vA vyAkhyAnAdevamAhuH, * ~395
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-5|| dIpa anukrama [226 -230] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM+niryuktiH+bhASya | + vRttiH) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niryuktiH [250 ], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH daza0 33 Jar Education is cabIsA tigadugadasahA aNegaviha eva / sabvesipi imesi vibhAgamahayaM pavakkhAmi / / 251 / / vyAkhyA- caturviMzatiH caturviMzatIti caturviMzatividho dhAnyArthI rakhArtha, 'tridvidazadhe 'ti trividhaH sthAvarArthaH dvividho dvipadArthaH dazavidhaJcatuSpadArtha, 'anekavidha evetyanekavidhaH kupyArthaH sarveSAmapyamISAM caturvi | zatyAdisaMkhyAbhihitAnAM dhAnyAdInAM 'vibhAgaM' vizeSam 'artha' anantaraM saMpravakSyAmItyarthaH // dhannAI caDabbIsaM jaba1gohuma 2 sAli 3 vIhi 4 saDIA5 / kodava 6 aNuyA7 kaMgUTa rAlaga9 vila 10 muga11 mAsA12 // 252 // ayasi 1 3 harimantha 14 viDaga 15 niSphAva 16 siliMda 17rAyamAsA 18a / iklU19masUra20 tuvarI 21 kulattha 22 taha 23 dhannagakalAyA 24 // vyAkhyA - dhAnyAni caturviMzatiH, yavagodhUmazAlinIhiSaSTikAH kodravANukAH karAlagatilamudgamASAzca atasIharimanyatripuTakaniSpAvasilindarAjamASAzva ikSumasUratuvaryaH kulatthA dhAnyakakalAyAzceti, etAni prAyo laukika siddhAnyeva, navaraM SaSTikAH-zAlibhedAH kaDuH-udakaDaH tadbhedo rAlakA harimandhAH - kRSNacaNakAH niSpAvA ballA: rAjamASA :- cavalakAH zilindA-makuSThAH dhAnyakaM kustumbharI kalAyakA-vRttacaNakA iti gAthAdvayArthaH // ukto dhAnyavibhAgaH, adhunA ratnavibhAgamAha raNANi caDabbIsaM suvnnnntutNbrthylohaaii| sIsagahiraNNapAsANavairamaNimottiapavA // 254 // saMkho tiNisAgurucaMdaNANi vatthAmilANi kaTTANi / taha cammatavAlA gaMdhA duvvosAI ca // 255 // vyAkhyA - ratnAni caturviMzatiH, suvarNatraputAmrarajatalohAni sIsakahiraNyapApANavajramaNimauktikaprathA For ane & Personal Use City ~ 396~ brydig
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niyukti: [255], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-5|| %A9% E dazavaikA lAni / zaGkhatinizAgarucandanAni vastrAmilAni kASThAni tathA carmadantavAlA gandhA dravyoSadhAni ca dharmArthahAri-vRttiH etAnyapi prAyo laukikasiddhAnyeva navaraM rajataM-rUpyam hiraNyaM-rUpakAdi pASANA-vijAtIyaratnAni maNayo- kAmA0 jAtyAni / tinizo-vRkSavizeSaH amilAni-karNAvastrANi kASThAni-zrIpAdiphalakAdIni carmANi siM-18|2 uddezaH // 193 // hAdInAM vantA gajAdInAM vAlAH camaryAdInAM dravyoSadhAni-pippalyAdInIti gAthAvayArthaH // ukto ranavi-12 bhAgaH, sthAvarAdivibhAgamAha bhUmI gharA ya tarugaNa tivihaM puNa thAvaraM muNeavaM / cakAravaddhamANusa duvihaM puNa hoi dupayaM tu // 256 / / vyAkhyA-bhUmigRhANi tarugaNAzca, cazabdasya vyavahita upanyAsaH, trividhaM punaroghataH sthAvaraM mantavyaM, punAzabdo vizeSaNArthaH, kiM cizinaSTi?, svagatAna bhedAna , tadyathA-bhUmi:-kSetraM, taca nighA-setu ketu setuketu ca, gRhANi prAsAdAH, te'pi trividhAH-khAtotchuitobhayarUpAH, tarugaNA nAlikeryAcArAmA iti, 'cakrAkArabaddhamAnuSa'miti cakrAravarddha-gajhyAdi mAnuSaM-dAsAdi, evaM dvipadaM punarbhavati dvividhamiti gAthArthaH // uktaM sthAvarAdi, catuSpadamAha gAyI mahisI uTThA bhayaelagaAsaAsataragA a / ghoDaga gadaha hatthI caupparya hoi dasahA // 257 // vyAkhyA-gaumahiSI uSTrI ajA eDakA azvA azvatarAzca ghoTakA gardabhA hastinazcatuSpadaM bhavati dazadhA dIpa anukrama [226-230] R ~397~
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka , mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niyukti: [257], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [226-230] tu, ete gavAdayaH pratItA eva, mavaramazvA-vAlhIkAdidezotpannA jAtyAH azvatarA-vegaMsarAH ajAtyA gho-tI kA iti gAthArthaH / uktaM catuSpadaM, kupyamAha nANAvihovagaraNaM NegavihaM kuppalakSaNaM hoi / eso attho bhaNio chambiha pAusadvimeo u // 258 / / vyAkhyA-'nAnAvidhopakaraNa' tAmrakalazakaDillAdi jAtitaH anekavidha vyaktita: kupyalakSaNaM bhavati / 'eSaH anantarodito'dhoM 'bhaNita' uktaH pavidhaH, catuHSaSTibhedastu oghavibhAgAbhyAM prakRtopayogo dravyArtha dAiti gAthArthaH // ukto'rthaH, sAmprataM kAmamAha kAmo caucIsaviho saMpatto khalu tahA asaMpatto / saMpatto caudasahA dasahA puNa hoasaMpatto / / 259 // | vyAkhyA-kAmazcaturvizatividhaH oghatA, saMprAptaH khalu tathA asaMprApto vakSyamANasvarUpaH, saMprAptaH 'caturdadazadhA-caturdazaprakAraH, dazadhA punarbhavatyasaMprApta iti gAthAsamAsArthaH // vyAsAthai tvAha, tatrApyalpataravaktavyavAdasaMprAptamAha tattha asaMpatto astho 1 kiMvA 2 vaha saddha 3 saMsaraNameva 4 / vikkavaya 5 lajanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tabbhAvo 9 // 26 // / vyAkhyA-tatrAsaMprApto'yaM kAma:, 'arthe ti arthanamarthaH adRSTe'pi vilayAdI, zrutvA tadabhiprAyamAtramityarthaH / tatraivAho rUpAdiguNA ityabhinivezena cintanaM cintA, tathA zraddhA-tatsaMgamAbhilASA, saMsmaraNameva-saMka-1 lpikatadrUpasyAlekhyAdidarzanaM, viyogataH punaH punarativiklavatA-tacchokAtirekeNAhArAdiSvapi nirapekSatA, ~398~
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-5|| dIpa anukrama [226 -230] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM+niryuktiH+bhASya | + vRttiH) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA || 5...|| niryukti: [ 260 ], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 194 // lajjAnAzo-gurvAdisamakSamapi tadguNotkIrtanaM, pramAdaH - tadarthameva sarvArambheSvapi pravartanam, unmAdo - naSTacittatayA AlajAlabhASaNaM, tadbhAvanA-stambhAdInAmapi tadbuddhyA''liGganAdiceSTeti gAthArthaH // maraNaM 10 ca hoi dasamI saMpattaMpi samAsao vocchaM / diTThIe saMpAo 1 diDIsevA ya sabhAso 2 // 261 / / vyAkhyA - maraNaM ca zokAdyatirekeNa krameNa bhavati dazamaH asaMprAptakAmabhedaH / saMprAptamapi ca kAmaM samAsato vakSya iti, tatra dRSTeH punaH saMpAtaH strINAM kucAyavalokanaM dRSTisevA va bhAvasAraM taddRSTerdRSTimelanaM, | saMbhASaNam-ucitakAle smarakathAbhirjalpa iti gAthArthaH // hasina 3lalija 4 vahia 5daMta 6nahanivAya 7cuMbaNaM 8hoi| AliMgaNa 9mAyANaM 10kara 11 sevaNa 12saMga 13 kiDDA 14 a // 262 // vyAkhyA- hasitaM - vakroktigarbha pratItaM lalitaM-pAzakAdikrIDA upagRhitaM pariSvaktaM dantanipAto-dazanacchedyavidhiH nakhanipAto-nakharadanajAtiH cumbanaM caiveti- cumbanavikalpaH AliGganam - ISatsparzanam AdAnaM| kucAdigrahaNaM 'karasevaNaM'ti prAkRtazailyA karaNA sevane, tatra karaNaM nAma-nAgarakAdiprArambhayantram AsevanaM -maithunakriyA anaGgakrIDA ca asyAdAvardhakriyeti gAthArthaH // uktaH kAmaH, sAmprataM dharmAdInAmeva sapatnatAsapavrate abhidhitsurAha dhammo atyo kAmo bhinne te piMDiyA paDisabattA / jiNavayaNaM utcinnA asabattA hoMti nAyavvA // 263 // vyAkhyA-dharmo'rthaH kAmaH traya ete piNDitA yugapatsaMpAtena 'pratisapalAH' parasparavirodhinaH loke kupravaca For & Personal Use City ~399~ 6 dharmArtha kAmA0 2 uddezaH // 194 // by dig
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niyukti: [263], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka 6 dIpa anukrama [226-230] neSu ca, yathoktam-"arthasya mUlaM nikRtiH kSamA ca, kAmasya vittaM ca vapurSayazca / dharmasya dAnaM ca dadyA daMmakSa, mokSasya sarvoparamaH kriyAzca // 1 // ityAdi ete ca parasparavirodhino'pi santo jinavacanamavatIrNAH tataH kuzalAzapayogato vyavahAreNa dharmAditattvakharUpato vA nizcayena 'asapatnAH' parasparAvirodhino bhavanti / lA jJAtavyA iti gAthArthaH / tatra vyavahAreNAvirodhamAha jiNavayaNami pariNae avasthapihimANuThANao dhammo / sacchAsayappayogA attho vIsaMmao kAmo // 264 / / vyAkhyA-jinavacane yathAvatpariNate sati avasthocitavihitAnuSThAnAt-khayogyatAmapekSya darzanAdizrA-1 vakapratimAGgIkaraNe niraticArapAlanAdbhavati dharmaH, khacchAzayaprayogAdviziSTalokataH puNyabalAcArthaH, vizra-13 mbhata ucitakalanAGgIkaraNatApekSo vizrambheNa kAma iti gaadhaarthH|| adhunA nizcayenAvirodhamAha dhammassa phalaM mokkho sAsayamaulaM sirva aNAvAeM / tamabhiSpeyA sAhU tamhA dhammatvakAma ti // 265 // A vyAkhyA-dharmasya niraticArasya phalaM 'mokSoM nirvANa, kiMviziSTamityAha-'zAzvataM nityam 'atulam ananyatulaM 'ziva' pavitram 'anAyAdhaM vAdhAvarjitametadevArthaH 'taM' dharmArtha mokSamabhipretA:-kAmayantaH sAdhabo | yasmAttasmAddharmArthakAmA iti gaathaarthH|| etadeva dRDhayannAha- paralogu muttimaggo nasthi hu mokso ti biti avihin / so asthi avitaho jiNamayaMmi pavaro na annattha // 266 // vyAkhyA-'paraloko' janmAntaralakSaNo 'muktimArgA' jJAnadarzanacAritrANi nAstyeva 'mokSa' sarvakarmakSaya -2525-4025-15 ~400~
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||6-7|| niyukti : [266], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ** prata sUtrAMka ||6-7|| *** * dazavaikA lakSaNa: 'iti' evaM bruvate 'avidhijJA' nyAyamArgApravedinaH, atrottaraM-sa' paralokAdiH astyeva 'avitathA dharmArthahAri-vRttiH satyo 'jinamate' vItarAgavacane, pravaraH pUrvAparAvirodhena, nAnyatraikAntanityAdau, hiMsAdivirodhAditi gA-12 kAmA0 // 195||dhaarthH // 4 // vyAkhyAtA kAcitsUtrasparzaniyuktiH, adhu thaarthH|| 4 // vyAkhyAtA kAcitsUtrasparzaniyuktiH, adhunA sUtrAntarAyasaraH, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihA- 2 uddezaH nantarasUtre nigrandhAnAmAcAragocarakathanopanyAsaH kRtaH, sAmpratamasyaivAtheto gurutAmAha-NapaNatyatti sUtraM na 'anyatra' kapilAdimate 'IdRzam uktamAcAragocaraM vastu yat 'loke' prANiloke 'paramaduzvaram' atyantadu-12 karamityarthaH, IdRzaM ca 'vipulasthAnabhAjina' vipulasthAna-vipulamokSahetutvAt saMyamasthAnaM tadbhajate-sevate 4 tacchIlazca yastasya, na bhUtaM na bhaviSyati anyatra jinamatAditi sUtrArthaH // 5 // sakhuDDagaviattANaM, bAhiANaM ca je guNA / akhaMDaphuDiA kAyavvA, taM suNeha jahA tahA // 6 // dasa aTTa ya ThANAI, jAiM bAlo'varajjhai / tattha annayare ThANe, nigga thattAu bhssi||7|| etadeva saMbhAvayannAha-'sakhuDa'tti sUtra, saha kSallakaiH-dravyabhAvayAlaye vartante te vyaktA-dravyabhAvavR | |195 // ddhAsteSAM sakSullakavyaktAnAM, savAlavRddhAnAmityarthaH, vyAdhimatAM cazabdAdabyAdhimA ca, sarujAnAM nIrujAnAM ceti bhAvaH, ye 'guNA' vakSyamANalakSaNAste'khaNDAsphuTitAH kartavyAH, akhaNDA dezavirAdhanApari dIpa anukrama [231-232]] * * * * ~ 401~
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||6-7| dIpa anukrama [231 -232] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM+niryuktiH+bhASya | + vRttiH) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||6-7 || niryukti: [ 266 ], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Ja Education in tyAgena asphuTitAH sarvavirAdhanAparityAgena, tat zRNuta yathA kartavyAstatheti sUtrArthaH // 6 // te cAguNaparihAreNAkhaNDAsphuTitA bhavantIti aguNAstAvaducyante- 'dasa 'tti sUtraM, dazASTau ca 'sthAnAni' asaMyamasthAnAni vakSyamANalakSaNAni 'pAni' Azritya 'bAlaH' ajJaH 'aparAdhyati' tatsevanayA'parAdhamApnoti, kathamaparAdhyatItyAha-tatrAnyatare sthAne vartamAnaH pramAdena 'nirgranthatvAt' nirgranthabhAvAdU 'bhrazyati' nizcayanayenApaiti bAla iti sUtrArthaH // amumevArtha sUtrasparzaniyucyA spaSTayati aTThArasa ThANAI AyArakahAeN jAI bhaNivAI tesiM anatarAgaM sevaMtu na hoi so samaNo / / 267 / / vyAkhyA- aSTAdazasthAnAnyAcArakathAyAM prastutAyAM yAni bhaNitAni tIrthakareH teSAmanyatarasthAnaM sevamAno na bhavatyaso bhramaNa Asevaka iti gAthArthaH // kAni punastAni sthAnAnItyAha niyuktikAra: vayachakaM kAya kaM, akappo gihibhAyaNaM / paliyaMkanisejjA ya, siNANaM sohavajjaNaM / / 268 / / vyAkhyA- 'vrata' prANAtipAtanivRtyAdIni rAtribhojanaviratiSaSThAni SaT vratAni kAyaSa-pRthivyAdayaH SaD jIvanikAyA: 'akalpa:' zikSakasthApanAkalpAdirvakSyamANaH 'gRhibhAjanaM' gRhasthasaMbandhi kAMsya bhAjanAdi pratItaM 'paryaGkaH' zayanavizeSaH pratItaH / 'niSayA ca' gRhe ekAnekarUpA 'lAnaM' dezasarvabhedabhinnaM 'zobhAvarjanaM' vibhUSAparityAgaH, varjanamiti ca pratyekamabhisaMbadhyate, zobhAvarjanaM snAnavarjanamityAdIti gAthArthaH // 7 // For ne&Personal Use City ~ 402~ beary dig
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||8-10|| niyukti : [268], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||8-10|| 6 dharmArthakAmA0 2 uddezaH dIpa dazavaikA0 tatthimaM paDhamaM ThANaM, mahAvIreNa desiaM / ahiMsA niuNA diTTA, savvabhUesu saMhAri-vRttiH jmo||8|| jAvaMti loe pANA, tasA aduva thAvarA / te jANamajANaM vA, na haNe // 196 // Novi ghAyae // 9 // savve jIvAvi icchaMti, jIviDaM na marijiuM / tamhA pANavaha ghoraM, niggaMthA vajayaMti NaM // 10 // vyAkhyAtA sUtrasparzaniyuktiH, adhunA sUtrAntaraM vyAkhyAyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-guNA aSTAdazama sthAneSu akhaNDAsphuTitAH kartavyAH, tatra vidhimAha-tasthimaM'ti sUtraM / 'tatra' aSTAdazavidhe sthAnagaNe vratasASate vA anAsevanAdvAreNa 'idaM vakSyamANalakSaNaM prathama sthAnaM 'mahAvIreNa bhagavatA apazcimatIrthakareNa 'dezita kathitaM yadutAhiMseti / iyaM ca sAmAnyataH prabhUtairdezitetyata Aha-nipuNA' AdhAkarmAdyaparibhogataH kRtakAritAdiparihAreNa sUkSmA, na AgamadvAreNa dezitA apitu 'dRSTA' sAkSAddharmasAdhakatvenopalabdhA, kimitIyameva nipuNetyata Aha-yato'syAmeva mahAvIradezitAyAM 'sarvabhUteSu' sarvabhUtaviSayaH saMyamo, nAnyatra, uddizyakasAtAdibhogavidhAnAditi suutraarthH||8|| etadeva spaSTayannAha-jAvaMti' sUtraM, yato hi bhAgavatyAjJA yAvantaH kecana loke prANinakhasA-dvIndriyAdayaH athavA sthAvarA:-pRthivyAdayaH tAn jAnan rAgAyabhibhUto kyApAdanabuddhyA ajAnanyA pramAdapAratatryeNa na hanyAt svayaM nApi ghAtayedanyaiH 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAdU anukrama [233-235] // 196 // JantacionIME ~403~
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||8-10|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||8-10|| 551 - dIpa anukrama [233-235] mato'pyanyAnna samanujAnIyAd, ato nipuNA dRSTeti sUtrArthaH // 9 // ahiMsaiva kathaM sAdhvIkhetadevAha-'sabvetti sUtraM, sarve jIvA api du:khitAdibhedabhinnA icchanti jIvituM na martu prANavallabhatvAt, yasmAdevaM tasmAtprANava, 'ghoraM raudraM duHkhahetutvAd 'nirgranthAH' sAdhavo varjayanti bhAvataH / Namiti vAkyAlaGkAra iti sUtrArthaH // 10 // appaNaTTA paraTrA vA, kohA vA jai vA bhyaa| hiMsagaM na musaM cUA, novi annaM vayAvae // 11 // musAvAo u logammi, savvasAhahiM garihio / avissAso a bhUANaM, tamhA mosaM vivajae // 12 // uktaH prathamasthAnavidhiH, adhunA dvitIyasthAnavidhimAha-'appaNa?'tti sUtraM, 'AtmArtham AtmanimisamaglAna eva glAno'haM mamAnena kAryamityAdi 'parArtha vA' paranimittaM vA evameva, tathA krodhAdvA tvaM dAsa ityAdi, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNa'miti mAnAdvA abahuzruta ecAhaM bahuzruta ityAdi mAyAto bhikSATanapariMjihIrSayA pAdapIDA mametyAdi lobhAcchobhanatarAnnalAbhe sati prAntasyaiSaNIyatve'pyaneSaNIyamidamityAdi, yadiyA 'bhayAt' kizcidvitathaM kRtvA prAyazcittabhayAnna kRtamityAdi, evaM hAsyAdiSvapi vAcyam , ata evAha'hiMsakaM' parapIDAkAri sarvameva na mRSA brUyAt svayaM nApyanya vAdayet, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAt' avato 15 % ~404~
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||11 -12|| dIpa anukrama [236 -237] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||11-12 || niryuktiH [ 268...], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 197 // Ja Education in pyanyAnna samanujAnIyAditi sUtrArthaH // 11 // kimityetadevamityAha- 'musAbAuti sUtraM, mRSAvAdo hi loke sarvasminneva sarvasAdhubhiH 'garhito' ninditaH, sarvavratApakAritvAt pratijJAtApAlanAt, 'avizvAsazca' avizvasanIyazca bhUtAnAM mRSAvAdI bhavati yasmAdevaM tasmAnmRSAvAdaM vivarjayediti sutrArthaH // 12 // cittamaMtamacittaM vA, appaM vA jaivA bahuM / daMtasohaNamittaMpi, uggahaMsi ajAiyA // 13 // taM appaNA na givhaMti no'vi giNhAvae paraM / annaM vA giNhamANaMpi, nAjANaMti saMjayA // 14 // ukta dvitIyasthAnavidhiH, sAmprataM tRtIyasthAnavidhimAha -- 'cittamaMta'tti sUtraM, 'cirAvad' dvipadAdi vA 'acittavadvA' hiraNyAdi, alpaM vA mUlyataH pramANatazca, yadivA bahu mUlyapramANAbhyAmeva, kiMbahunA ? - 'dantazodhanamAtramapi tathAvidhaM tRNAdi avagrahe yasya tattamayAcitvA na gRhNanti sAdhavaH kadAcaneti sUtrArthaH // 13 // etadevAha - 'taM'ti sUtraM, 'tat' cittavadAdi AtmanA na gRhNanti viratatvAt nApi grAhayanti paraM viratatvAdeva, tathA'nyaM vA gRhNantamapi khayameva 'nAnujAnanti' nAnumanyante saMyatA iti sUtrArthaH // 14 // abaMbhacariaM ghoraM, pamAyaM durahiTTi / nAyaraMti muNI loe, bheAyayaNavajiNo For hate & Personal Use Oily ~ 405~ 6 dharmArthakAmA0 2 uddezaH // 197 //
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||15 -16|| dIpa anukrama [240 -241] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||15-16 || niryuktiH [ 268...], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Jan Educator in // 15 // mUlameyamahammassa, mahAdosasamussayaM / tamhA mehuNasaMsaggaM, niggaMthA vajjayaMti NaM // 16 // uktastRtIyasthAnavidhiH, caturthasthAnavidhimAha - 'ayaMbha'tti sUtraM, 'abrahmacarya' pratItaM 'ghoraM raudraM raudrAnuSThAnahetutvAt, 'pramAdaM' pramAdavat sarvapramAdamUlatvAt 'durAzrayaM' dussevaM viditajinavacanenAnantasaMsArahetutvAt, yatazcaivamato 'nAcaranti' nAsevante munayo 'loke' manuSyaloke, kiMviziSTA ityAha- 'bhedAyatanavarjinoM bheda:- cAritrabhedastadAyatanaM tatsthAnamidamevotanyAyAttadvarjinaH- cAritrAticArabhIrava iti sUtrArthaH // 15 // etadeva nigamayati- 'mUla'ti sUtraM, 'mUlaM' bIjametad 'adharmasya' pApasyeti pAralaukiko'pAyaH 'ma hAdoSasamucchrayaM mahatAM doSANAM cauryapravRttyAdInAM samucchrayaM saMghAtavadityaihiko'pAyaH yasmAdevaM tasmAt 'maithunasaMsarga' maithunasaMbandhaM yoSidAlApAdyapi nirgranthA varjayanti, Namiti vAkyAlaGkAra iti sUtrArthaH // 16 // biDamubbheimaM loNaM, tilaM sappiM ca phANiaM / na te saMnihimicchaMti, nAyaputtavaorayA // 17 // lohassesa aNupphAse, manne annayarAmavi / je siA sannihiM kAme, gihI pavvaipa na se // 18 // jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / taMpi saMja Fore&Personal Use City ~406~ nbrary dig
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-21|| niyukti : [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: 2454 prata sUtrAMka hAri-vRttiH kAmA ||17 -21|| dazavaikA0 malajaTA, dhAraMti pariharaMti a // 19 // na so pariggaho vutto, nAyaputteNa taainnaa| 6 dharmArthamucchA pariggaho vutto, ia vuttaM mahesiNA // 20 // savvatthuvahiNA buddhA, saMrakkha 2 uddeza: // 198 // Napariggahe / avi appaNo'vi dehami, nAyaraiti mamAiyaM // 21 // pratipAditazcaturthasthAnavidhiH, idAnIM paJcamasthAnavidhimAha-'biDa'tti sUtraM, 'birDa' gomUtrAdipakaM 'udbhedya sAmudAdi yA 'birDa' prAsukam 'unedyam' aprAsukamapi, evaM dviprakAraM lavaNaM, tathA tailaM sarpica phANi-12 tam, tatra tailaM pratItaM, sarpitaM, phANitaM dvaguDaH, etallavaNAyevaMprakAramanyaca na te sAdhayaH 'saMnidhiM kurvnti| &AparyuSitaM sthApayanti, 'jJAtaputravacoratA' bhagavadbardhamAnavacasi niHsaGgatApratipAdanapare saktA iti sUtrArthaH | // 17 // saMnidhidoSamAha-lobhassa'tti sUtraM, 'lobhasya cAritravighnakAriNazcaturthakaSAyasya 'eso'NupphAsatti eSo'nusparza:-eSo'nubhAvo yadetatsaMnidhikaraNamiti, yatazcaivamato 'manye' manyante, prAktazailyA eka-IX vacanam, evamAhustIrthakaragaNadharAH 'anyatarAmapi' stokAmapi 'yaH syAt' yaH kadAcitsaMnidhi 'kaamyte| sevate 'gRhI' gRhastho'sau bhAvataH prabajito neti, durgatinimittAnuSThAnapravRttaH, saMnidhIyate narakAdiSvAtmA4A'nayeti saMnidhiriti zabdArthAt pravrajitasya ca durgatigamanAbhAvAditi sUtrArthaH // 18 // Aha-yadyevaM vastrAdi AdhArayatAM sAdhUnAM kathamasaMnidhirityata Aha 'jaMpitti sUtraM, yadapyAgamoktaM 'vakhaM vA' colapaTTakAdi 'pAtraM dIpa anukrama [242-246] // 198 // lambargaing ~407~
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-21|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: % prata sUtrAMka ||17 B -21|| dIpa anukrama [242-246] vA' alAvukAdi 'kambalaM' varSAkalpAdi, 'pAdapuMchana rajoharaNaM, tadapi 'saMghamalajjArtha miti saMyamArtha pAnAdi, tavyatirekeNa puruSamAtreNa gRhasthabhAjane sati saMyamapAlanAbhAvAt , lajjArtha vastraM, tavyatirekeNAGganAdau viziSTazrutapariNatyAdirahitasya nirlajatopapatteH, athavA saMyama eva lajjA tadartha sarvametadvastrAdi dhArayanti, puSTAlambanavidhAnena 'pariharanti ca 'paribhuJjate camUcchArahitA iti sUtrArthaH // 19 // yatazcaivamata:-'na so'tti sUtraM, nAsau nirabhiSvaGgasya vastradhAraNAdilakSaNaH parigraha ukto, bandhahetutvAbhAvAt, kena? 'jJAtaputreNa jJAta-udArakSatriyaH siddhArthaH tatputreNa vardhamAnena 'jAtrA' svaparaparitrANasamarthena, api tu 'mI' asatsvapi vastrAdiSvabhiSvaGgaH parigraha ukto, bandhahetusvAda, arthatastIrthakareNa, tato'vadhArya 'iti' evamukto 'maharSiNA gaNadhareNa, sUtre sejaMbhava Aheti suutraarthH|| 20 // Aha-vakhAdyabhAvabhAvinyapi mUrchA kathaM vastrAdibhAve sAdhUnAM na bhaviSyati?, ucyate, samyagbodhena tabIjabhUtAyodhopaghAtAdU, Aha ca-'sabbatyatti sUtraM, 'sasarvatra' ucite kSetre kAle ca 'upadhinA 'Agamoktena vastrAdinA sahApi 'buDA' yathAvadviditavastutatvAH sAdhavaH 'saMrakSaNaparigraha' iti saMrakSaNAya SaNNAM jIvanikAyAnAM vastrAdiparigrahe satyapi nAcaranti mamatvamiti pAyogaH, kiM cAnena?, te hi bhagavantaH 'adhyAtmano'pi deha' ityAtmano dharmakAye'pi viziSTapratibandhasaMgatiM na | kurvanti 'mamatvam' AtmIyAbhidhAnaM, vastutatvAvabodhAt, tiSThatu tAvadanyat, tatazca dehavadaparigraha eva ta diti sUdhArthaH // 21 // vaza034A ~408~
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||22 -25|| dIpa anukrama [247-250] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||22- 25 || niryuktiH [ 268...], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 199 // aho nicaM tavo kammaM, savvabuddhehiM vaNNiaM / jAva lajjAsamA vittI, egabhattaM ca bhojaNaM // 22 // saMtime suhumA pANA, tasA aduva thAvarA / jAI rAo apAsaMto, kahamesaNiaM care ? // 23 // udaullaM vIasaMsattaM, pANA nivaDiyA mahiM / diA tAI vivajjijjA, rAo tattha kahaM care ? // 24 // eaM ca dosaM dahUNaM, nAyaputtreNa bhAsiaM / savvAhAraM na bhuMjaMti, niggaMthA rAibhoaNaM // 25 // uktaH paJcamasthAnavidhiH, adhunA SaSThamadhikRtyAha - 'aho' ti sUtraM, 'aho nityaM tapaH karmeti aho vismaye | nityaM nAmApAyAbhAvena tadanyaguNavRddhisaMbhavAdapratipAtyeva tapaHkarma- tapo'nuSThAnaM 'sarvabuddheH' sarvatIrthakaraiH 'va'rNitaM' dezitaM, kiMviziSTamityAha - 'yAvala jAsamA vRttiH' lajjA-saMyamastena samA-sadRzI tulyA saMyamAvirodhinItyarthaH vartanaM vRtti:- dehapAlanA 'ekabhaktaM ca bhojanam' ekaM bhaktaM dravyato bhAvatazca yasmin bhojane tattathA, dravyata ekam ekasaMkhyAnugataM, bhAvata eka karmabandhAbhAvAdadvitIyaM taddivasa eva rAgAdirahitasya anyathA bhAvata ekatvAbhAvAditi sUtrArthaH // 22 // rAtribhojane prANAtipAtasaMbhavena karmabandhasadvitIyatAM darzayati- 'saMtimetti sUtraM, santyete pratyakSopalabhyamAnakharUpAH sUkSmAH 'prANino' jIvAH sA dvIndriyAdayaH athavA sthAvarAH - pRthivyAdayaH yAn prANino rAtrAvapazyan cakSuSA katham 'eSaNIyaM' sattvAnuparodhena cari Forte & Personal Use City ~409~ 6 dharmArtha kAmA0 2 uddezaH // 199 //
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||22 -25|| dIpa anukrama [247 -250] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [ 15...] / gAthA ||22- 25 || niryuktiH [ 268...], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH Jan Education In vyati bhokSyate ca ?, asaMbhava eva rAtrAveSaNIyacaraNasyeti sUtrArthaH // 23 // evaM rAtrau bhojane doSamabhidhAyAdhunA grahaNagatamAha -- 'udaulleti sUtraM, udakA pUrvavadekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAtsasnigdhAdiparigrahaH, tathA 'bIjasaMsaktaM' bIjaiH saMsaktaM-mizram, odanAdIti gamyate, athavA vIjAni pRthagbhUtAnyeva, saMsaktaM cAranAlAdyapareNeti, tathA 'prANinaH' saMpAtimaprabhRtayo nipatitA 'mahyAM' pRthivyAM saMbhavanti, nanu divAppetatsaMbhavatyeva ?, satyaM, kiMtu paraloka bhIruzcakSuSA pazyan divA tAnyudakArdrAdIni vivarjayet, rAtrau tu tatra kathaM carati saMyamAnuparodhena ?, asaMbhava eva zuddhacaraNasyeti sUtrArthaH // 24 // upasaMharannAha - 'eaM canti sUtraM, 'etaM ca' anantaroditaM prANihiMsArUpamanyaM cAtmavirAdhanAdilakSaNaM doSaM dRSTvA maticakSuSA 'jJAtaputreNa' bhagavatA 'bhASitam' uktaM 'sarvAhAraM' caturvidhamapyazanAdilakSaNamAzritya na bhuJjate 'nirgranthAH sAdhavo rAtribhojanamiti sUtrArthaH // 25 // puDhavikAryaM na hiMsaMti, maNasA vayasa kAyasa / tiviheNaM karaNajoeNaM, saMjayA susamAhiA // 26 // puDhavikAyaM vihiMsaMto, hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 27 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDDaNaM / pur3ha1] yadyapyavacUrNidIpikayostodaM tathApi pratigrahapratilekhanAdoSa saMpAtimasatyoparodhasaMgrahArtha svAvenAsaMbhava iti manye, sarvAdaSu darzanAt. pRthvikAya AdikAyAnAM hiMsA akaraNa-upadeza: Fur Pas&Personal Use Only ~410~
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||26-31|| niyukti : [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA0] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||26-31|| dazavaikA vikAyasamAraMbha, jAvajIvAi vajae // 28 // AukAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasa hAri-vRttiH / dharmArthakAyasA / tiviheNa karaNajoeNa, saMjayA susmaahiaa|| 29 // AukAyaM vihiMsaMto, kAmA0 // 20 // hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 30 // tamhA | 2 uddeza eaM viANittA, dosaM duggaivaDaNaM / AukAyasamAraMbhaM jAvajIvAi vajae // 31 // uktaM vrataSaTram, adhunA kAyaSaTamucyate, tatra pRthivIkAyamadhikRtyAha-'puDhavitti sUtraM, pRthvIkArya na hiM-1 santyAlekhanAdinA prakAreNa manasA vAcA kAyena, upalakSaNametadata evAha-trividhena karaNayogena' manaHprabhR-IX jAtibhiH karaNAdirUpeNa, ke na hiMsantItyAha-saMyatA' sAdhakaH 'susamAhitA' udyuktA iti sUtrArthaH // 26 // atraiva hiMsAdoSamAha-'puDhavitti sUtraM, pRthivIkArya hiMsannAlekhanAdinA prakAreNa 'hinastyeva' turavadhAraNArthoM vyApAdayatyeva, 'tadAzritAn pRthivIzritAna 'sAMzca vividhAn prANino' dvIndriyAdIn cazabdAtsthAbarAMzcApkAyAdIn 'cAkSuSAMzcAcAkSuSAMzca' cakSurindriyagrAhyAnagrAhyAMzceti sUtrArthaH // 27 // yasmAdevaM 'tamha'tti | sUtraM, tasmAdevaM vijJAya doSaM tattadAzritajIvahiMsAlakSaNaM 'durgativardhanaM saMsAravardhanaM pRthivIkAyasamAraMbhamA-| lekhanAdi 'yAvajjIva' yAvajjIvameva varjayediti sUtrArthaH // 28 // uktaH saptamasthAnavidhiH, adhunASTamasthAnaIN|vidhimadhikasyocyate-AukArya'ti sUtraM, sUtratrayamakAyAbhilApena neyaM, tatazcAyamapyukta eva 29-30-31 // SEXSEkala dIpa anukrama [251-256] ~411~
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||32-35|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42]mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||32-35|| jAyateaM na icchaMti, pAvagaM jalaittae / tikkhamannayaraMsatthaM, savvao'vi durAsayaM // 32 // pAINaM paDiNaM vAvi, uI aNudisAmavi / ahe dAhiNao vAvi, dahe uttaraovi a|| 33 // bhUANamesamAghAo, havvavAho na saMsao / taM paIvapayAvaTThA, saMjayA kiMci nArabhe // 34 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivavaNaM / teukA yasamAraMbha, jAvajIvAi vajae // 35 // sAmprataM navamasthAnavidhimAha-jAyateti sUtraM, jAtatejA-agniH taM jAtatejasaM necchanti manAprabhRti-| bhirapi 'pApa' pApa eva pApakasta, prabhUtasattvApakAritvenAzubhamityarthaH, kiM necchntiityaah-'jyaalyitum'| utpAdayituM vRddhiM vA netuM, kiMviziSTamityAha-'tIkSNaM' chedakaraNAtmakam 'anyataratzastraM sarvazastram , ekadhArAdizatravyavacchedena sarvatodhArazastrakalpamiti bhAvaH, ata evaM 'sarvato'pi durAzrayaM sarvatodhArakhenAnAzrayaNIyamiti sUtrArthaH // 32 // etadeva spaSTayannAha-pAINa ti sUtraM, 'mAcyA pratIcyAM vApi pUrvAyAM pazcimAyAM cetyarthaH, UrddhamanudikSvapi, 'supA supo bhavantIti saptamyarthe SaSThI, vidizvapItyarthaH, adho dakSiNatathApi 'dahati' dAdyaM bhasmIkarotyuttarato'pi ca, sarvAsu vikSu vidikSu ca dahatIti sUtrArthaH // 33 // yatazce 1 vAcA kAyena cecyAdarzakacezanirodhAta, 2'bhava pUrvA vAdI' adidAdI samupi vA pUrvAdayo bhava sAMdiriti zAkaTAyanasUbarahasyAmApaprayogazakA. dIpa anukrama [257-260] ~412~
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||36 -39|| dIpa anukrama [261 -264] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA || 36-39 || niryuktiH [ 268...], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH | // 201 // vamato 'bhUANa'tti sUtraM, 'bhUtAnAM' sthAvarAdInAmeSa 'AghAta' AghAtahetutvAdAghAtaH 'havyavAhaH agniH 'na 6 dharmArthasaMzaya' ityevamevaitad AghAta eveti bhAvaH, yenaivaM tena 'taM' havyavAhaM 'pradIpapratApanArtham' AlokazItApanodArtha 'saMyatAH' sAdhavaH 'kiJcit' saMghaTanAdinA'pi nArabhante, saMyatatvApagamanaprasaGgAditi sUtrArthaH // 34 // yasmAdevaM 'tamha'ti sUtraM, vyAkhyA pUrvavat // 35 // kAmA0 2 uddezaH aNilassa samAraMbha, buddhA mannaMti tArisaM / sAvajjabahulaM ceaM, neaM tAIhi seviaM // 36 // tAliaMTeNa patteNa, sAhAvihuaNeNa vA / na te vIiumicchati, veAveUNa vA paraM // 37 // jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / na te vAyamuIraMti, jayaM pariharati a // 38 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDaNaM / bAukAyasamAraMbha, jAvajIvAi vajjae // 39 // ukta navamasthAnavidhiH, sAmprataM dazamasthAnavidhimadhikRtyAha - 'aNilassa'tti, 'anilasya' vAyo: 'samArambha' tAlavRntAdibhiH karaNaM 'buddhAH' tIrthakarA 'manyante' jAnanti 'tAdRzaM' jAtatejaH samArambhasadRzaM / 'sAvayabahulaM' pApabhUyiSThaM caitamitikRtvA sarvakAlameva nainaM 'trAtRbhiH' susAdhubhiH 'sevitam' AcaritaM ma For P&Personal Use Chily ~413~ // 201 // rocayang
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||36-39|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA0] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||36-39|| nyante buddhA eveti sUtrArthaH // 36 // etadeva spaSTayati-tAliyaMTeNatti sUtraM, tAlavRntena pantreNa zAkhAvidhUnanena vetyamISAM varUpaM yathA SaDjIvanikAyikAyAM, na 'te' sAdhavo vIjitumicchantyAtmAnamAtmanA, nApi vIjayanti parairAtmAnaM tAlavRntAdibhireva, nApi vIjayantaM paramanumanyanta iti sUtrArthaH // 37 // upakaraNAdattadvirAdhanetyetadapi pariharannAha-jaMpitti sUrya, yadapi vastraM vA pAtraM vA kambalaM vA pAdapuJchanam, amISAM | pUrvoktaM dharmopakaraNaM tenApi na te vAtamudIrayanti ayatapratyupekSaNAdikriyayA, kiMtu yataM pariharanti, paribhogaparihAreNa dhAraNAparihAreNa ceti sUtrArthaH // 38 // yata evaM susAdhuvarjito'nilasamArambhaH, 'tamha'tti sUtraM, vyAkhyA pUrvavat // 39 // ukto dazamasthAnavidhiH, idAnImekAdazamAzritya ucyate iti vaNassaI na hiMsaMti, maNasA vayasa kAyasA / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjayA susamAhiA // 40 // vaNassaI vihiMsaMto, hiMsaI ataMyassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 41 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivahaNaM / vaNassaisamAraMbha, jAvajIvAi vje||42|| tasakAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasa kAyasA / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjayA susamAhiA // 43 // tasakAyaM vihiMsaMto, hiMsaI u % dIpa anukrama [261-264] ~414~
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||40 -45|| dIpa anukrama [265 -270] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||40-45 || niryuktiH [ 268...], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazabaikA 0 hAri-vRttiH // 202 // tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhase // 44 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDaNaM / tasakAyasamAraMbhaM, jAvajIvAi vajjae // 45 // 'auter' ityAdi sUtratrayaM vanaspaterabhilApena jJeyaM, tatazcaikAdazasthAnavidhirapyukta eva // 40 // 41 // 42 // sAmprataM dvAdazasthAnavidhirucyate--- 'tasakArya'ti sUtraM, 'vasakArya' dvIndriyAdirUpaM na hiMsantyArambhapravRtyA manasA vAcA kAyena tadahitacintanAdinA 'trividhena karaNayoyena' manaHprabhRtibhiH karaNAdinA prakAreNa 'saMyatA:' sAdhavaH 'susamAhitAH' udyuktA iti sUtrArthaH // 43 // tatraiva hiMsAdoSamAha - 'tasakArya' ti sUtraM, trasakArya vihiMsan ArambhapravRttyAdinA prakAreNa hinastyeva turavadhAraNArthe vyApAdayatyeva 'tadAzritAn' trasAna vividhAMzca prANinaH - tadanyadvIndriyAdIna, cazabdAtsthAvarAMca pRthivyAdIn, 'cAkSuSAnacAkSuSAMzca' cakSurindriyagrAhyAnagrAdyAMzceti sUtrArthaH // 44 // yasmAdevaM 'tamha'si sUtraM, tasmAdetaM vijJAya doSaM tadAzritajIvahiMsAlakSaNaM durgativardhanaM saMsAravardhanaM trayakAyasamArambhaM tena tena vidhinA 'yAvajjIvayA' yAvajjIvameva varjayediti sUtrArthaH // 45 // jAI cacAri bhujAI, isiNA''hAramAiNi / tAI tu vivajaMto, saMjamaM aNupAlae // 46 // piMDaM sijjaM ca vatthaM ca cautthaM pAyameva ya / akappiaM na icchijA, paDi For P&Personally ~415~ 6 dharmArtha kAmA0 2 uddezaH // 202 // tony
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||46 -49|| dIpa anukrama [271 -274] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||46 49 || niryuktiH [ 268...], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH gAhijja kappiaM // 47 // je niAgaM mamAyaMti, kIamuddesiAhaDaM / vahaM te samaNujANaMti, ia uttaM mahesiNA // 48 // tamhA asaNapANAI, kIamuddesiAhaDaM / vajayaMti ThiappANo, niggaMthA dhammajIviNo // 49 // dvAdazasthAnavidhiH pratipAditaM kAyaSTum etatpratipAdanAyuktA mUlaguNAH, adhunaitadvRttibhUtottaraguNAvasaraH, te cAkalpAdayaH paTuttaraguNAH, yathoktam- 'akaSpo gihibhAyaNa mityAdi, tatrAkalpo dvividhaH - zikSakasthApanAkalpaH akalpasthApanAkalpaJca tatra zikSakasthApanAkalpaH anadhItapiNDaniryuktyAdinA''nItamAhArAdi na kalpata iti uktaM ca- "aNahIA khalu jeNaM piMDesaNasajjavatthapAesA / teNANiyANi jatiNo kappaMti Na piMDamAINi // 1 // uubarddhami na aNalA vAsAvAse u do'vi No sehA / dikkhijaMtI pAyaM ThavaNAkappo imo hoi // 2 // " akalpasthApanAkalpamAha - 'jAI'ti sUtraM, yAni catvAri 'abhojyAni' saMyamApakAritvenAkalpanIyAni 'RSINAM' sAdhUnAm 'AhArAdIni' AhArazayyAvastrapAtrANi tAni tu vidhinA varjayan 'saMyama' saptadazaprakAramanupAlayet, tadatyAge saMgamAbhAvAditi sUtrArthaH // 46 // etadeva spaSTa 1 anItAH kha yena piNDeSaNAzayyAmarUpAtraiSaNAH / tenAnItAni yateH na kalpante piNDAdIni // 1 // Rtubaddhe nAvalA: varSAvAse tu dvaye'pi na - zakA dIkSyante prAyaH sthApanAkalpo'yaM bhavati // 2 // Fur Pasonal Use City ~416~
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||46 -49|| dIpa anukrama [271 -274] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||46 49 || niryuktiH [ 268...], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazabaikA 0 hAri-vRttiH // 203 // yati - 'piMDa 'nti sUtra, piNDaM zayyAM ca vastraM ca caturthI pAtrameva ca etatsvarUpaM prakaTArtham, akalpikaM necchet, pratigRhNIyAt 'kalpikaM yathocitamiti sUtrArthaH // 47 // akalpike doSamAha - 'je'ti sUtraM, ye kecana dravyasAdhvAdayo dravyaliGgadhAriNo 'niyAgaMti nityamAmantritaM piNDaM 'mamAyantIti parigRhNanti, tathA 'krItamauddezikAhRtam' etAni yathA kSullakAcArakathAyAM 'vadha' sasthAvarAvighAtaM 'te' dravyasAdhvAdayaH 'anujAnanti' dAtRpravRtyanumodanena ityuktaM ca 'maharSiNA vardhamAneneti sUtrArthaH // 48 // yasmAdevaM 'tamha'tti sUtraM, tasmAdarzanapAnAdi caturvidhamapi yathoditaM krItamaudezikamAhRtaM varjayanti 'sthitAtmAno' mahAsattvA 'nigranthAH' sAdhavo 'dharmajIvinaH' saMyamaikajIvina iti sUtrArthaH // 49 // kaMsesu kaMsapAesu, kuMDamopasu vA puNo / bhuMjaMto asaNapANAI, AyArA paribhassai // 50 // sIodagasamArambhe, mattadhoaNachaDuNe / jAI chanaMti (chippaMti) bhUAI, diTTho tattha asaMjamo // 51 // pacchAkammaM purekammaM siA tattha na kappai / eamaTTaM na bhuMjaMti, niggaMthA gihibhAyaNe // 52 // ukta kalpastadabhidhAnAtrayodazasthAnavidhiH, idAnIM caturdazasthAnavidhimAha - 'kaMsemutti sUtraM, 'kaMseSu' karodakAdiSu 'kaMsapAtreSu' tilakAdiSu 'kuNDamodeSu' hastipAdAkAreSu mRnmayAdiSu bhuJjAno'zanapAnAdi tada nirgranthAnAm saMyama- maryAdA upadeza: For P&Praise Ch ~417~ 6 dharmArthakAmA0 2 uddezaH // 203 // Jay
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||50-52|| niyukti : [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42]mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||50 -52|| nyadoSarahitamapi 'AcArAt' zramaNasaMbandhinaH 'paribhrazyati' apaitIti suutraarthH||50|| kathamityAha-'sI-1 haodargati sUtraM, anantaroddiSTabhAjaneSu zramaNA bhokSyante bhuktaM vaibhiriti zItodakena dhAvanaM kurvanti, tadA zItodakasamArambhe' sacetanodakena bhAjanadhAvanArambhe tathA 'mAtrakadhAvanojjhane' kuNDamodAdiSu kSAlanajalatyAge yAni 'kSipyante' hiMsyante 'bhUtAni' apkAyAdIni so'tra-gRhibhAjanabhojane 'dRSTa' upalabdhaH kevala jJAnabhAkhatA asaMyamaH tasya bhokturiti sUtrArthaH // 51 // kiMca-pacchAkammati sUtraM, pazcAtkarma pura:karma sthAt-satra kadAcidbhavedahibhAjanabhojane, pazcAtpurakarmabhAvastUktavadityeke, anye tu bhuJjantu tAvatsA vo vayaM pazcAdbhokSyAma iti pazcAtkarma vyatyayena tu purakarma vyAcakSate, etaca na kalpate dharmacAriNAM, yatazvamataH 'etadarthe pazcAtkarmAdiparihArArthaM na bhuJjate nigranthAH, ketyAha-'gRhibhAjane' anantarodita iti sUtrArthaH // 52 // AsaMdIpaliaMkesu, maMcamAsAlaesu vA / aNAyariamajjANaM, Asaittu saittu vA // 53 // nAsaMdIpaliaMkesu, na nisijjA na pIDhae / niggaMthA'paDilehAe, buddhavuttamahiTagA // 54 // gaMbhIravijayA ee, pANA duppaDilehagA / AsaMdI paliaMko a, eamaTuM vivjiaa|| 55 // CARREACHEKACCEXTara dIpa anukrama [275-277] ~418~
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||53-55|| niyukti : [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA0] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||53-55|| dazakA0 ukto gRhibhAjanadoSaH, tadabhidhAnAcaturdazasthAnavidhiH, sAmprataM paJcadazasthAnavidhimAha-AsaMditti dharmArthahAri-vRttiH sUtraM, AsandIparyako pratItI, tayorAsandIparyayoH pratItayoH, macAzAlakayozca, mazca:-pratItaH AzAla kAmA0 kAkastu-avaSTambhasamanvita AsanavizeSaH etayoH 'anAcaritam' anAsevitam 'AryANAM sAdhUnAm 'Asi- pahecA // 204 // tum upaveSTuM 'khaptuM vA' nidrAtibAhanaM vA kartu, zuSiradoSAditi sUtrAdheH // 53 // atraivApavAdamAha-nAsaM-II ditti sUtraM, na 'AsandIparyayoH pratItayoH na niSadyAyAma-ekAdikalparUpAyAM na pIThake-betramayAdI kA nirgranthAH' sAdhavaH 'apratyupekSya' cakSurAdinA, niSIdanAdina kurvantIti vAkyazeSaH, naJ sarvatrAbhisaMbadhyate, na kurvantIti / kiviziSTA nirgranthAH, isyAha-'buddhoktAdhiSThAtAra tIrthakaroktAnuSThAnaparA ityarthaH, iha cApratyupekSitAsandhAdau niSIdanAdiniSedhAt dharmakathAdI rAjakulAdiSu pratyupekSiteSu niSIdanAdividhimAha, vizeSaNAnyadhAnupapatteriti sUtrArthaH // 54 // tatraiva doSamAha-'gaMbhIra'tti sUtraM, gambhIram-aprakAzaM vijaya -AzrayaH aprakAzAzrayA 'ete prANinAmAsandhAdayaH, evaM ca prANino duSpratyupekSaNIyA eteSu bhavanti, pIyante caitadupavezanAdinA, AsandaH paryazca cazabdAnmaznAdayazca etadartha vivarjitAH sAdhubhiriti suutraarthH|| 55 // . goaraggapaviTrassa, nisijjA jassa kappai / imerisamaNAyAraM, Avajjai abohiaM // 204 // // 56 // vivattI baMbhacerassa, pANANaM ca vahe vaho / vaNImagapaDigdhAo, paDikoho SS-555 PRASAXXC dIpa anukrama [278-280] J Exation ~419~
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||16-19|| niyukti: [268...], bhAjyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42]mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||56-59|| OM45 agAriNaM // 57 // aguttI baMbhacerassa, itthIo vAvi saMkaNaM / kusIlavaDaNaM ThANaM, darao parivajae // 58 // tihamannayarAgassa, nisijjA jassa kappaI / jarAe abhi bhUassa, vAhiassa tvssinno|| 59 // uktaH paryavasthAnavidhiH, tadabhidhAnAtpazcadazasthAnam , idAnIM SoDazasthAnamadhikRtyAha-'goaragga'tti sUtraM, gocarAyapraviSTasya bhikSApraviSTasyetyarthaH, niSadyA yasya kalpate, gRha eva nidhIdanaM samAcarati yaH sAdhuriti bhAvaH, sa khalu 'evam' IdRzaM vakSyamANalakSaNamanAcAram 'Apadyate' prApnoti 'abodhika mithyAtvaphalamiti sUtrArthaH // 56 // anAcAramAha-vivattitti sUtra, vipattibrahmacaryasya-AjJAkhaNDanAdoSataH sAdhusamAcaraNasya prANinAM ca vadhe vadho bhavati, tathA saMvandhAdAdhAkarmAdikaraNena, vanIpakapratIghAtaH, sadAkSepaNA aditsAbhidhAnAdinA, pratikrodhazcAgAriNAM tatvajanAnAM ca syAt tadAkSepadarzaneneti sUtrArthaH // 57 // tathA |'agutti'si sUtraM, aguptibrahmacaryasya tadindriyAdyavalokanena, strItazcApi zaGkA bhavati taduraphullalocanadarzanAdinA anubhUtaguNAyAH, kuzIlavardhanaM sthAnam-uktena prakAreNAsaMyamavRddhikAraka, dUrataH 'parivarjayet' parityajediti sUtrArthaH // 58 // sUtreNaivApavAdamAha-tihatti sUtraM, 'trayANAM vakSyamANalakSaNAnAm 'anyatarasya' ekasya niSayA gocarapraviSTasya yasya kalpate aucityena, tasya tadAsevane na doSa iti vAkyazeSaH, kasya punaH kalpata ityAha-jarayA'bhibhUtasya' atyantavRddhasya 'vyAdhimataH' atyantamazaktasya 'tapakhino' vikRSTakSa dIpa anukrama [281-284] daza035 Jation ~420~
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||60 -63|| dIpa anukrama [ 285 -288] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||60-63 || niryuktiH [ 268...], bhASyaM [ 62...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikA0pakasya / ete ca bhikSATanaM na kAryanta eva, AtmalabdhikAyapekSayA tu sUtraviSayaH, na caiteSAM prAya uktadoSAH hAri-vRttiH saMbhavanti, pariharanti ca vanIpakapratighAtAdIti sUtrArthaH // 59 // 11 204 11 vAhio vA arogI vA, siNANaM jo u patthae / bukkaMto hoi AyAro, jaDho havai saMjamo // 60 // saMti suhumA pANA, ghasAsu bhilugAsu a / je a bhikkhU siNAyaMto, viaDeNuppalAvae // 61 // tamhA te na siNAyaMti, sIeNa usiNeNa vA / jAvajjIvaM vayaM ghoraM, asiNANamahiTTagA // 62 // siNANaM aduvA kakkaM, luddhaM paumagANi a / gAyassuvvaTTaNaTTAe, nAyaraMti kayAivi // 63 // ukta niSayAsthAnavidhiH, tadabhidhAnAtSoDazasthAnaM, sAmprataM saptadazasthAnamAha - 'vAhio va 'nti sUtraM, 'vyAdhimAn vA' vyAdhigrastaH 'arogI vA' rogavipramukto vA 'snAnam' aGgaprakSAlanaM yastu 'prArthayate' sevata ityarthaH tenetthaMbhUtena vyutkrAnto bhavati 'AcAro' vAdyataporUpaH, asnAnaparI pahAnatisahanAt, 'jadaH' parityakto bhavati 'saMyamaH' prANirakSaNAdikaH, aSkAyAdivirAdhanAditi sUtrArthaH // 30 // prAsukasnAnena kathaM saMyamaparityAga ityAha- 'saMti'ti sUtraM, santi 'ete' pratyakSopalabhyamAnakharUpAH 'sUkSmAH' lakSNAH 'prANino' dvIndriyAdayaH 'ghasAsu' zuSirabhUmiSu 'bhilugAsu ca' tathAvidhabhUmirAjISu ca, yAMstu For P&Personal Use City ~421~ 6 dharmArthakAmA0 2 uddezaH / / 205 / /
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||60-63|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA0] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||60-63|| bhikSuH slAnajalojjhanakriyayA 'vikRtena' prAsukodakenollAvayati, tathA ca tabirAdhanAtaH saMyamaparityAga iti sUtrArthaH // 11 // nigamayannAha-tamhatti sUtraM, yasmAdevamuktadoSaprasaMgastasmAt 'te' sAdhayo na slAnti zItena poSNenodakena, prAsukenAprAmukena vetyarthaH, kiMviziSTAsta ityAha-yAvajjIvam' Ajanma prataM 'ghoraM duranucaramastAnamAzritya 'adhiSThAtAra' asyaiva kartAra iti suutraarthH||32|| kiMca 'siNANa'ti sUtra, 'slAna' pUrvo-IA ktam, athavA 'kalka' candanakalkAdi''lodhaM gandhadravyaM 'padmakAni ca kuDamakesarANi, cazabdAdanyaJcaivaMvidha gAtrasya 'udvarttanArtham' udvarttananimittaM nAcaranti kadAcidapi, yAvajjIvameva bhAvasAdhava iti sUtrArthaH // 33 // nagiNassa vAvi muMDassa, dIharomanahasiNo / mehuNA uvasaMtassa, kiM vibhUsAi kAriaM? // 64 // vibhUsAvattiaM bhikkhU , kammaM baMdhai cikkaNaM / saMsArasAyare ghore, jeNaM paDai duruttare // 65 // vibhUsAvattiaM ceaM, buddhA mannaMti tArisa / sAvajabahulaM ceaM, neyaM tAIhiM seviaM // 66 // ukto'snAnavidhiH, tadabhidhAnAtsaptadazasthAnaM, sAmpratamaSTAdazaM zobhAvarjanAsthAnamucyate-zobhAyAM nAsti / doSaH alaGkRtazcApi careddharma'mityAdivacanAd (iti) parAbhiprAyamAzaGkayAha-nagiNassatti sUtraM, 'nagnasya vApi' kucelavato'pyupacAranagnasya' nirupacaritasya nagnasya vA jinakalpikasyeti sAmAnyameva sUtraM muNDaspa dIpa anukrama [285 -288] ~422~
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||64-66|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA0] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: dharmArthakAmA0 2 uddeza: prata sUtrAMka ||64-66|| dazakA0 dravyabhAvAbhyAM 'dIrgharomanakhavataH' dIrgharomavataH kakSAdiSu dIrghanakhavato hastAdau jinakalpikasya, itarasya tu haari-vRttiH| pramANayuktA eva nakhA bhavanti yathA'nyasAdhUnAM zarIreSu tamasyapi na laganti / maithunAda 'upazAntasya' upa- ratasya, ki 'vibhUSayA' rADhayA kArya?, na kiJciditi sUtrArthaH // 64 // itthaM prayojanAbhAvamabhidhAyApAya- // 206 // mAha-'vibhUsa'tti sUtra, 'vibhUSApratyayaM vibhUSAnimittaM 'bhikSuH sAdhuH karma banAti 'cikarNa' dAruNaM, saMsA rasAgare 'ghoreM' raudre yena karmaNA patati 'duruttAreM akuzalAnuvandhato'tyantadIrgha iti sUtrArthaH // 6 // evaM mAvAdyavibhUSApAyamabhidhAya saMkalpavibhUSApAyamAha-vibhUsa'tti sUtraM, 'vibhUSApratyayaM vibhUSAnimittaM ceta evaM caivaM ca yadi mama vibhUSA saMpadyata iti, tatpravRttya cittamityarthaH, 'buddhA' tIrthakarA 'manyante' jAnanti tAdarza' raudrakarmavandhahetubhUtaM vibhUdhAkriyAsadRzaM 'sAvadyabahulaM caitad' ArtadhyAnAnugataM cetA, naitaditthaMbhUtaM kAtrAtRbhiH' AtmArAmaiH sAdhubhiH 'sevitam' AcaritaM, kuzalacitsavAtteSAmiti sUtrArthaH / / 66 // khavaMti appANamamohadaMsiNo, tave rayA saMjamaajave gunne| dhuNaMti pAvAI purekaDAI, navAI pAvAI na te karaMti // 67||sovsNtaa amamA akiMcaNA, savijavijjANugayA jasaMsiNo / uuppasanne vimaleva caMdimA, siddhiM vimANAI uti tAiNo // 68 // tibemi // chaTuM dhammatthakAmajjhayaNaM samattaM // 6 // dIpa anukrama [289-291] // 206 // ~423~
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||67-68|| niyukti : [268...], bhASyaM [62...] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42]mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: prata sUtrAMka ||67 -68|| uktaH zobhAvarjanasthAnavidhiH, tadabhidhAnAdaSTAdazaM padaM, tadabhidhAnAcottaraguNAH, sAmpratamuktaphalama-13 darzanenopasaMharannAha-kharvati'tti sUtraM, kSapayantyAtmAnaM tena tena citrAyogenAnupazAntaM zamayojanena jIvaM, kiMviziSTA ityAha-amohadarzinaH' amohaM ye pazyanti, yathAvatpazyantItyarthaH ta evaM vizeSyante-tapasi-I anazanAdilakSaNe ratAH-saktAH, kiMviziSTe tapasItyAha-saMyamArjavaguNe saMyamArjave guNo yasya tapasastaMsmin , saMyamakAjubhAvapradhAne, zuddha ityatheM, ta evaMbhUtA 'dhunvanti' kampayantyapanayanti pApAni 'purAtAni janmAntaropAttAni 'navAni' pratyagrANi pApAni na 'te' sAdhavaH kurvanti, tathA'pramattatvAditi sUtrArthaH // 17 // kiMca-sadovasaMtatti sUtraM, 'sadopazAntAH' sarvakAlameva krodharahitAH, sarvatrAmamA-mamatvazanyAH 'aki-18 mAnanA' hiraNyAdimidhyAtvAdidravyabhAvakiJcanavinirmuktAH, khA-AtmIyA vidyA vavidyA-paralokopakAriNI kevalazrutarUpA tayA skhavidyayA vidyayAnugatA-yuktAH, na punaH paravidyayA ihalokopakAriNyeti, ta eva vizeSyante-'yazakhinaH' zuddhapAralaukikayazovantaH, ta evaMbhUtA Rtau 'prasanne' pariNate zaratkAlAdI vimala | iva candramAH candramA iva vimalA:, ityevaMkalpAste bhAvamalarahitAH 'siddhiM nivRti tathA sAvazeSakarmANo vimAnAni' saudharmAvataMsakAdIni 'upayAnti' sAmIpyena gacchanti 'trAtAra' svaparApekSayA sAdhavaH, iti bravImIti pUrvavat / ukto'nugamA, sAmprataM nayAH, te ca pUrvavat, // 18 // vyAkhyAtaM SaSThAdhyayanam iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikavRttau SaSThamadhyayanam // 6 // dIpa anukrama [292-293] CCCCCCCC JanEducatatliN atra SaSThaM adhyayana parisamApta ~424~
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / / 68.. / / dIpa anukrama [293..] dazavaikA0 hAri-vRttiH // 207 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM +niryuktiH+bhASya|+ + vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niryukti: [269], bhASyaM [62...] atha vAkyazuddhayAkhyaM saptamamadhyayanam / sAmprataM vAkyazuddhyAyamadhyayanaM prArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH - ihAnantarAdhyayane gocarapraviSTena satA vAcAraM pRSTena tadvidA'pi na mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavya ( AcAra) iti, api tvAlaye guravo vA kathayantIti vaktavyamityetaduktam, iha tvAlayagatenApi tena guruNA vA vacanadoSaguNAbhijJena niravayavacasA kathayitavya ityetaducyate, uktaM ca- "sAvajaNavajjANaM vayaNANaM jo na yANai visesaM / votuMpi tassa Na khamaM kimaMga puNa desaNaM kArDa 1 // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam asya cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra vAkyazuddhiriti dvipadaM nAma, tatra vAkyanikSepAbhidhAnAyAha nikkhevo a (u) ko vakke davvaM tu bhAsavvAI / bhAve bhAsAsaho tassa ya egaDiA iNamo // 269 // vyAkhyA - nikSepastu 'catuSko' nAmasthApanAdravyabhAvalakSaNo 'vAkye' vAkyaviSayaH, tatra nAmasthApane kSuNNe, 'dravyaM tu' branyavAkyaM punajJe zarIra bhavyazarIravyatiriktaM 'bhASAdravyANi' bhASakeNa gRhItAnyanuccAryamANAni, 'bhAva' iti bhAvavAkyaM 'bhASAzabda:' bhASAdravyANi zabdatvena pariNatAnyuccAryamANAnItyarthaH / tasya tu vAkyasya ekArthikAni 'amUni' vakSyamANalakSaNAnIti gAthArthaH // bakaM vayaNaM ca girA sarassAI bhArahI a go vANI bhAsA pannavaNI desaNI a vayajoga joge a // 270 // 1] sAvadhAnayorvacanayoryo na jAnAti vishessm| vaktumapi na tasya kSamaM kimaGga punardezanAM kartum // 1 // 7 vAkya zuddhya0 bhASAvarUpam 2 uddeza ~425~ // 207 // For P&Personal Use City inbyg pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH adhyayanaM -7- "vAkyazuddhi" Arabhyate | asya adhyayane uddezaka: nAsti, zirSakasthAne yat "2 uddeza" iti mudritaM tat mudraNadoSa eva i
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti : [270], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||68..|| vyAkhyA-vAkyaM vacanaM ca gI. sarasvatI bhAratI ca gaurvAka bhASA prajJApanI dezanI ca vAgyogo yogazca, bhaetAni nigadasiddhAnyeveti gAthArthaH // pUrvoddiSTAM dravyAdibhASAmAha dalve tivihA gahaNe a nisiraNe taha bhave parAghAe / bhAve davve a sue carittamArAhaNI ceva / / 271 / / vyAkhyA-'dravya iti dvAraparAmarzaH, dravyabhASA trividhA-grahaNe ca nisarga tathA bhavetparAghAte / tatra grahaNaM bhASAdrabyANAM kAyayogena yat sA grahaNadravyabhASA, nisargasteSAmeva bhASAdravyANAM vAgyogenotsa-8 gakriyA, parAghAtastu nisRSTabhASAdrabyastadanyeSAM tathApariNAmApAdanakriyAvatpreraNam, eSA triprakArA'pi kriyA dravyayogasya prAdhAnyena vivakSitatvAt dravyabhASeti / 'bhAva' iti dvAraparAmarzaH, bhAvabhASA trividhaiva, dravye ca zrute cAritra iti, dravyabhAvabhASA zrutabhAvabhASA cAritrabhAvabhASA ca, tatra dravyaM pratItyopayuktA bhASyate sA dravyabhAvabhASA, evaM zrutAdiSvapi vAcyam, iyaM triprakArApi vakabhiprAyAttadravyabhAvaprAdhAnyApekSayA bhAvabhASA, iyaM caughata evArAdhanI caiveti, dravyAcArAdhanAt, cazabdAdvirAdhanA cobhayaM cAnubhayaM ca 8 bhavati, dravyAdyArAdhanAdizya iti / Aha-iha dravyabhAvavAkyasvarUpamabhidhAtavyaM, tasya prastutakhAt, tatkimanayA bhASayeti, ucyate, vAkyaparyAyatvAdbhASAyA na doSaH, tattvatastasyaivAbhidhAnAditi gAthAsamudAyArthaH, avayavArtha tu vakSyati / tatra dravyabhAvabhASAmadhikRtyArAdhanyAdibhedayojanAmAha ArAhaNI u dave sacA mosA virAhaNI hoi / sacAmosA mIsA asacamosA ya paDisehA // 272 // SACSCGOCOCONSS dIpa anukrama [293..] SONG pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: dravyabhASAyA: artha evaM bhedA: ~426~
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [273], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||68..|| dazavaikA vyAkhyA-ArAdhyate-paralokApIDayA yathAvadabhidhIyate vastvanayetyArAdhanI tu 'dravya' iti dravyaviSayA IN7vAkyahAri-vRttiH bhAvabhASA satyA, tuzabdAt dravyato virAdhanyapi kAcitsatyA, parapIDAsaMrakSaNaphalabhAvArAdhanAditi, mRSA hA zuddha virAdhanI bhavati, tadravyAnyadhAbhidhAnena tadvirAdhanAditi bhAvaH, satyAmRSA mizrA, mizretyArAdhanI virA- bhaassaasv||208|| dhanI ca, asatyAmRSA ca 'pratiSedha' iti nArAdhanI nApi virAdhanI, tadbAcyadravye tathobhayAbhAvAditi, AsAM rUpam BAca svarUpamudAharaNaiH spaSThIbhaviSyatIti gAthArthaH // tatra satyAmAha 2 uddeza: jaNavayasammayaThavaNA nAme rUve paDucca sacce a / vavahArabhAvajoge dasame ovammasace a|| 273 // vyAkhyA-satyaM tAvadvAkyaM dazaprakAraM bhavati, janapadasatyAdibhedAt, tatra janapadasatyaM nAma nAnAdeza-18 bhASArUpamapyavipratipattyA yadekArthapratyAyanavyavahArasamarthamiti, yathodakArthe koNakAdiSu payaH picamudakaM / nIramityAdyaduSTavivakSAhetutvAnnAnAjanapadeSviSTArthapratipattijanakatvAdvayavahArapravRtteH satyametaditi, evaM zeSa-18 pvapi bhAvanA kAryA / saMmatasatyaM nAma kumudakuvalayotpalatAmarasAnAM samAne paGkasaMbhave gopAdInAmapi saM-Ik matamaravindameva paGkajamiti / sthApanAsatyaM nAma akSaramudrAvinyAsAdiSu yathA mASako'yaM kArSApaNo'yaM zatamidaM sahasramidamiti / nAmasatyaM nAma kulamavardhayannapi kulavarddhana ityucyate dhanamavardhayamapi dhanavarddhana ityucyate ayakSazca yakSa iti| rUpasatyaM nAma atadguNasya tathArUpadhAraNaM rUpasatvaM, yathA prapaJcayateHpravajitarUpadhAraNa-IN M // 208 // samiti / pratItyasatyaM nAma yathA anAmikAyA dIrghatvaM hakhavaM ceti, tathAhi-asthAnantapariNAmasya dravyasya dIpa anukrama [293..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: atha bhASA svarupam prakAzyate ~427~
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [273], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||68..|| tattatsahakArikAraNasaMnidhAnena tattadpamabhivyajyata iti satyatA / vyavahArasasyaM nAma dayate girigalati bhAjanamanudarA kanyA alomA eDaketi girigatatRNAdidAhe vyavahAraH pravartate tathodake ca galati sati tathA saMbhogajabIjaprabhavodarAbhAve ca sati tathA lavanayogyalomAbhAve sati / bhAvasatyaM nAma zuklA balAkA, satyapi pazcavarNasaMbhave zuklavarNotkaTatvAcchukleti / yogasatyaM nAma chatrayogAcchatrI dnnddyogaaddnnddiityevmaadi| dazamamaupamyasatyaM ca, tatraupamyasatyaM nAma samudravattaDAga iti gAthArthaH // uktA satyA, adhunA mRSAmAha kohe mANe mAyA lobhe peje taheva dose a / hAsabhae akkhAiya uvaghAe nissiA dasamA / / 274 // vyAkhyA-krodha iti krodhanimRtA, yathA krodhAbhibhUtaH pitA putramAha-na vaM mama putraH, yadA krodhAbhibhUto vakti tadAzayavipatsitaH sarvamevAsatyamiti, evaM mAnanimRtA mAnAdhmAtaH kaciskenacidalpadhano'pi pRSTa Aha-mahAdhano'hamiti, mAyAnimRtA mAyAkAraprabhRtaya AhuH-naSTo golaka iti, lobhanisRtA vaNikmabhRtInAmanyathAkrItamevetthamidaM krItamityAdi, premanisRtA atiraktAnAM dAsohaM tavetyAdi, dveSanimRtA matsariNAM guNavatyapi nirguNodhyamityAdi, hAsyanisRtA kAndarpikAnAM kiMcitkasyacitsaMbandhi gRhItvA pRSThAnAM na dRSTamityAdi, bhayanistA taskarAdigRhItAnAM tathA tathA asamaJjasAbhidhAnam, AkhyAyikAnimRtA tatpratibaddho'satpralApaH, upaghAtanisRtA acaure caura ityabhyAkhyAnavacanamiti gaathaadheH|| puratA mRSA, sAmprataM satyAmRSAmAha dIpa anukrama [293..] GANA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~428~
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [274], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA hAri-vRtti prata // 209 // sUtrAMka ||68..|| uppannavigayamIsaga jIvamajIve a jIvaajjIve / vaha'NatamIsagA khalu paritta addhA a abaddhA / / 275 // 7vAkyavyAkhyA-'utpannavigatamizrake'ti utpannaviSayA salyAmRSA yathaikaM nagaramadhikRtyAsminnaya daza dArakA u-18| zuddha tpannA ityabhidhatastanyUnAdhikabhAve, vyavahArato'syAH satyAmRSAvAt, zvaste zataM dAsyAmi ityabhidhAya bhASAkhapaJcAzatsvapi datteSu loke mRSAvAdarzanAt, anutpanneSvevAdatteSveva (ca) mRSAkhasiddhe, sarvathA kriyAbhAvena sa-18/ rUpam vadhA vyatyayAdityevaM vigatAdiSvapi bhAvanIyamiti, tathAca vigataviSayA satyAmRSA yathaikaM grAmamadhikRtyA-82 uddezaH sminnadha daza vRddhA vigatA ityabhidhatastabyUnAdhikabhAve, evaM mizrakA satyAmRSA utpannavigatobhayasatyAmRSA, yathaikaM pattanamadhikRtyAhAsminnadha daza dArakA jAtA daza ca vRddhA vigatA ityabhidhatastanyUnAdhikabhAve, jIvamizrA-jIvaviSayA satyAmRSA yathA jIvanmRtakRmirAzI jIvarAziriti, ajIvamizrA ca-ajIvaviSayATa satyAmRSA yathA tasminneva prabhUtamRtakRmirAzAvajIvarAziriti, jIvAjIvamiti-jIvAjIvaviSayA satyA-| mRSA yathA tasimakSeva jIvanmRtakRmirAzI pramANaniyamenaitAvanto jIvansyetAbantazca mRtA ityabhidadhatastanyU-18 nAdhikabhAve / 'tadhAnantamizrA khasviti anantaviSayA satyAmRSA yathA mUlakandAdI parItapatrAdimatyanantakAyo'yamityabhidadhatA, parItamizrA-parItaviSayA satyAmRSA yathA anantakAyale zavati parItamlAnamUlAdI // 209 // parIto'yamityabhidhataH / addhAmizrA-kAlaviSayA satyAmRSA yathA kazcit kasmiMzcit prayojane sahAyAMsvarayan pariNataprAye vAsara eva rajanI vartata iti bravIti, addhaddhamizrA ca divasarajanyekadezaH addhaddhocyate, dIpa anukrama [293..] Himcatani pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~429~
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [275], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||68..|| tadviSayA satyAmRSA yathA karmizcit prayojane tvarayana praharamAtra eva madhyAha ityAha / evaM mizrazandA pratyekamabhisaMbadhyata iti gAthArthaH / / uktA satyAmRSA, sAmpratamasatyAmRSAmAha____ ArmataNi ANavaNI jAyaNi taha pucchaNI a pannavaNI / paJcakvANI bhAsA bhAsA icchANulomA a // 276 // vyAkhyA-AmantraNI yathA he devadatta ityAdi, eSA kilApravartakatvAtsatyAdibhASAtrayalakSaNaviyogatastathAvidhadalotpatterasatyAmRSeti, evamAjJApanI yathedaM kuru, iyamapi tasya karaNAkaraNabhAvataH paramArthenaikatrApyaniyamAttathApratIteH aduSTavivakSAprasUtatvAdasatyAmRSeti, evaM svabuddhyA'nyatrApi bhAvanA kAryeti / yAcanI| yathA bhikSAM prayaccheti, tathA pracchanI yathA kathametaditi, prajJApanI yathA hiMsApravRtto duHkhitAdirbhavati, pratyAkhyAnI bhASA yathA'ditseti bhASA, icchAnulomA ca yathA kenacitkazciduktaH sAdhusakAzaM gacchAma iti, sa Aha-zobhanamidamiti gaathaarthH|| aNabhingahiA bhAsA bhAsA a abhiggahami boddhavvA / saMsayakaraNI bhAsA bAyaDa avvAyaDA ceva / / 277 / / vyAkhyA-anabhigRhItA bhASA arthamanabhigRhya yocyate DitthAdivat , bhASA cAbhigrahe boddhavyA-arthamabhigRhya yocyate ghaTAdivat, tathA saMzayakaraNI ca bhASA-anekArthasAdhAraNA yocyate saindhavamityAdivat, vyAkRtA-spaSTA prakaTA devadattasyaiSabhrAtetyAdivat, avyAkRtA caiva-aspaSTA'prakaTArthA bAlakAdInAM thapanikelyAdivaditi gAthAthaiH / uktA asatyAmRSA, sAmpratamoghata evAsyAH pravibhAgamAha dIpa anukrama [293..] SESEORAXACUS pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~430~
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [278], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||68..|| dazavaikA0 savyAvi asA dubihA pajattA khalu tahA apajattA / paDhamA do pajattA uvarillA do apajjattA / / 278 // 7vAkyahAri-vRttiH vyAkhyA-sarvA'pi ca 'sA' satyAdibhedabhinnA bhASA dvividhA-paryApsA khalu tathA'paryAptA, paryAsA yA ekapakSe zuddha mAnikSipyate satyA vA mRSA veti tadvyavahArasAdhanI, tadviparItA punaraposA, ata evAha-prathame 2 bhASe sasthA- bhaassaasv||21 // mRSe paryApte, tathAkhaviSayavyavahArasAdhanAt, tathA uparitane dve satyAmRSA'satyAmRSAbhASe aparyApse, tathAkha-181 rUpam viSayavyavahArAsAdhanAditi gAthArthaH / / uktA dravyabhAvabhASA, sAmprataM zrutabhAvabhASAmAha 2 uddezaH suadhamme puNa tivihA saccA mosA asacamosA a / sammadiDI u suovauttu so bhAsaI sabai / / 279 // vyAkhyA-'zrutadharma' iti zrutadharmaviSayA punastrividhA bhavati bhAvabhASA, tadyathA-satyA mRSA asatyAmRSA ceti, tatra 'samyagdRSTistu' samyagdRSTireva 'zrutopayukta' ityAgame yathAvadupayukto yaH sa bhASate 'satyam' AgamAnusAreNa vaktIti gaadhaarthH|| sammariDI u sumi aNuvautto aheugaM ceva / jaM bhAsai sA mosA micchAdiTThIvi a taheva // 28 // vyAkhyA-sammaTThiI samyagdRSTireva sAmAnyena 'zruteM Agame anupayuktaH pramAdAyatkicid 'ahetukaM caiva' yuktivikalaM caiva yadbhASate tantubhyaH paTa eva bhavatItyevamAdi sA mRSA, vijJAnAderapi tata eca bhA-18 vAditi / mithyAdRSTirapi 'tathaive'tyupayukto'nupayukto vA yadbhASate sA mRSaica, ghuNAkSaranyAya(yAt saMvAde'pi // 21 // sadasatoravizeSAdyadRcchopalabdherunmattavaditi gaathaarthH|| SANSAR dIpa anukrama [293..] is Etcu pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~431~
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [281], bhASyaM [62...] prata sUtrAMka ||68..|| havai u asaJcamosA sumi uvarilae tinAthami / jaM uvauco bhAsai eco bocchaM carittaMbhi / / 281 // vyAkhyA-bhavati tu asalyAmRSA 'zrute' Agama eva parAvartanAdi kurvatastasyAmANyAdibhASArUpatvAttathA uparitane' avadhimanaHparyAyakevalalakSaNe 'vijJAna' iti jJAnatraye yadupayukto bhASate sA asatyAmRSA, Ama- braNyAdivat tathAvidhAdhyavasAyapravRtteH, ityuktA zrutabhAvabhASA / ata UrdU vakSye 'cAritra' iti cAritravi-| SayAM bhAvabhASAmiti gAthArthaH // paDhamavidA carite bhAsA do va hoti nAyabvA / sacarittassa u bhAsA sakSA mosA cha iarassa / / 282 // | vyAkhyA-prathamadvitIye satyAmuSe 'cAritra' iti cAritraviSaye bhASe dve eva bhavato jJAtavye, kharUpamAha | -'sacaritrasya' cAritrapariNAmavataH, tuzabdAttaddhinibandhanabhUtA ca bhASA dravyatastathA'nyathAbhAve'pi satyA, satAM hitatvAditi / mRSA tu 'itarasya' acAritrasya tadRddhinivandhanabhUtA ceti gAthArthaH // uktaM vAkyamadhunA zuddhimAha NAmaMThavaNAsuddhI davyasuddhI a bhAvasuddhI a / eesi patte parUvaNA hoi kAyavyA / / 283 // vyAkhyA-nAmazuddhiH sthApanAzuddhidravyazuddhizca bhAvazuddhizca, 'eteSAM nAmazujhyAdInAM pratyeka prarUpaNA bhavati kartavyeti gAthArthaH / tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanaGgIkRtya dravyazuddhimAha tivihA udalyasuddhI tahavvAdesao pahANe a / tahabagamAeso aNaNNamIsA havai suddhI // 284 // dIpa anukrama [293..] RECE0256*%A750 daza036 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: atha "zuddhi" zabdasya nAmAdi catvAraH nikSepA: darzayate ~432~
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [284], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||68..|| savaikA vyAkhyA-vividhA tu dravyazuddhirbhavati tadravyata' iti tadravyazuddhiH 'Adezata' iti AdezadravyazuddhiH vAkyahAri-vRttiH prAdhAnyatazceti prAdhAnyadravyazuddhizca / tatra tadravyazuddhiH 'ananye tyananyadravyazuddhiH, yaDravyamanyena dravyeNa zuddhaH sahAsaMyuktaM sacchuddhaM bhavati kSIraM dadhi vA asau tadravyazuddhiA, Adeze mizrA bhavati zuddhiranyAnanyaviSayA, bhASAsva. // 211 // etaduktaM bhavati-Adezato dravyazuddhirdvividhA-anyakhenAnanyatvena ca, anyatve yathA zuddhavAsA devadattA,kA rUpam ananyatve zuddhadanta iti gaathaarthH|| prAdhAnyadravyazuddhimAha 2 uddezaH ___vaNNarasagaMdhaphAse samaNuNNA sA pahANao suddhI / tattha u sukila mahurA cha saMmayA ceva ukkosA // 285 // vyAkhyA-varNarasagandhasparzeSu yA manojJatA-sAmAnyena kamanIyatA athavA manojJatA-yathAbhiprAyamanukU-18 hAlatA sA prAdhAnyataH zuddhirucyate, "tatraM caivaMbhUtacintAvyatikare zukmadhurau varNarasI tushbdaatsurbhimRd| gandhaspazauM ca saMmatI, yathAbhiprAyamapi prAyo manojJI, bahUnAmitthaMpravRttisiddhe, 'utkRSTau ca' kamanIyau ca / cazabdasya vyavahita upanyAsa iti gAthArthaH / / uktA dravyazuddhiA, adhunA bhAvazuddhimAha emeva bhAvasukhI tabbhAvAesao pahANe a / tambhAvagamAeso aNaNNamIsA havAi suddhI / / 286 // - vyAkhyA-'evameveti yathA dravyazuddhistathA bhAvazuddhirapi, trividhetyarthaH, 'tadbhAva' iti tadbhAvazuddhiH 'A-12 dezata' iti AdezabhAvazuddhiH 'prAdhAnyatadheti prAdhAnyabhAvazuddhizca, tatra tAvazuddhiH 'ananye'tyananyabhA-131 vazuddhistadbhAvazuddhiH, yo bhAvo'nyena bhAvena sahAsaMyuktaH san zuddho bhavati bubhukSitAderannAyabhilASava dIpa anukrama [293..] // 211 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~433~
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [286], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||68..|| dasau tadbhAvazuddhiH, Adeze mizrA bhavati zuddhistadanyAnanyaviSayetyarthaH, etaduktaM bhavati-AdezabhAvazuddhi ividhA-anyatve'nanyatve ca, anyatve yathA zuddhabhAvasya sAdhoguruH ananyatve zuddhabhAva iti gaathaarthH|| pradhAnabhAvazuddhimAha dasaNanAkcaritte tavovisuddhI pahANamAeso / jamhA u bisuddhamalo teNa vimuddho havai muddho / / 287 // vyAkhyA 'darzanajJAnacAritreSu' darzanajJAnacAritraviSayA tathA tapovizuddhiH 'prAdhAnyAdeza' iti yaddarzanA-3 dInAmAdizyamAnAnAM pradhAnaM sA pradhAnabhAvazuddhiH, yathA darzanAdiSu kSAyikANi jJAnadarzanacAritrANi, tpaaprdhaanbhaavshuddhiH-aantrtpo'nusstthaanaaraadhnmiti| kathaM punariyaM pradhAnabhAvazuddhiriti?, ucyate, ebhirdarza18nAdibhiH zaryamAdvizuddhamalo bhavati sAdhuH, karmamalarahita ityarthaH, tena ca malena 'vizuddhoM mukto bhavati / siddha ityataH pradhAnabhAvazuddhiryathoktAnyeva darzanAdInIti gAthArthaH // uktA zuddhiH, iha ca bhAvazukhyAdhikAraH, sA ca vAkyazuddherbhavatItyAha jaM varSa vayamANarasa saMjayo sujjhaI na puNa hiMsA / na ya attakalusabhAlo seNa iha bakasuddhitti / / 288 // vyAkhyA-'yad' yasmAdvAkyaM zuddhaM vadataH sataH saMyamaH zuddhyati, zuddhyatIti nirmala upajAyate, na punahiMsA bhavati kozikAderiva, na cAtmanaH kaluSabhAvaH kAluSyaM-duSTAbhisaMdhirUpaM saMjAyate, tena kAraNena 'iha' pravacane vAkyazuddhirbhAvazuddhenimittamityato'tra prayatitavyamiti gaathaarthH| tatazcaitadeva kartavyamityAha dIpa anukrama [293..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~434~
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti : [289], bhASyaM [62...] prata sUtrAMka ||68..|| dazavaikA0 vavaNavibhattIkusalasa saMjamaMmI samujuyamaissa / dumbhAsiega hujjA hu virAhaNA tattha jaiavvaM // 289 // (7vAkyahAri-vRttiH vyAkhyA-'vacanavibhaktikuzalasya' vAcyetaravacanaprakArAbhijJasya na kevalamitthaMbhUtasyApitu 'saMyame u(samu)-18| zukhya catamateH' ahiMsAyAM pravRttacittasyetyarthaH tasyApyevaMbhUtasya kathaMcidurbhASitena kRtena bhavet virAdhanA-paralo- bhaassaasv||212|| kapIDA ataH 'tatra' durbhASitavAkyaparijJAne 'yatitavyaM prayatnaH kAyeM iti gaathaathaiH|| Aha-yayevamalamanenaiva|8| rUpam prayAsena, maunaM zreya iti, na, ajJasya tatrApi doSAda, Aha pa bayaNavibhattiakusalo vaogayaM bahuvihaM ayANato / jaivi na bhAsai kiMcI na ceva vayaguttathaM patto // 290 / / vyAkhyA-vacanavibhaktyakuzalo' vAcyetaraprakArAnabhijJaH 'vAggataM bahuvidham' utsargAdibhedabhinnamajAnAnaH yadyapi na bhASate kizcit maunenaivAste, na caiva vAgguptatAM prAptaH, tathApyasI avAragupta eveti gaathaarthH|| vyatirekamAha vayaNavibhattIkuMsalo baogayaM bahuvihaM viyANato / divasaMpi bhAsamANo tahAvi kyaguttayaM patto // 291 / / dI vyAkhyA-vacanavibhaktikuzaloM vAcyetaraprakArAbhijJaH 'vAggatam' bahuvidhamutsargAdibhedabhinnaM vijAnan divasamapi bhASamANaH sihAntavidhinA tathApi vAraguptatAM prAptA, vAragupta evAsAviti gAthArtheH // sAmprataM R // 212 // 4 vacanavibhaktikuzalasyaughato kvanavidhimAha pulaM yuddhIi pehitA, pacchA vayamuyAhare / acakkhuo va netAra, buddhimanneu te girA // 292 // dIpa anukrama [293..] CHCECA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: vacanavibhakti-akuzalAnAM upadeza: ~435~
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka , mUlaM [15...] / gAthA ||1-4|| niyukti: [292], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||1-4|| vyAkhyA-'pUrva prathamameva vacanocAraNakAle 'buddhyA prekSya' vAcyaM dRSTvA pazcAdvAkyamudAharet , arthApatyA kasyacidapIDAkaramityarthaH, dRSTAntamAha-'acakSuSmAniva' andha iva 'netAram' AkarSaka 'buddhimanyetu te gI' buddhyanusAreNa vAkpravartatAmiti shlokaarthH|| ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasthAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedam cauNhaM khalu bhAsANaM, parisaMkhAya pannavaM / duNhaM tu viNayaM sikkhe, do na bhAsijja savvaso // 1 // jA a saccA avattavvA, saccAmosA a jA musA / jA a buddhehiM nAinnA, na taM bhAsija pannavaM // 2 // asaJcamosaM saccaM ca, aNavajamakakkasaM / samuppehamasaMdiddhaM, giraM bhAsijja pannavaM // 3 // eaM ca aTThamannaM vA, jaMtu nAmei sAsayaM / sa bhAsaM saccamosaMpi, taMpi dhIro vivajjae // 4 // | catasRNAM khalu bhASANAM, khaluzabdo'vadhAraNe, catamRNAmeva, nAto'nyA bhASA vidyata iti, "bhASANAM satyAdInAM parisaMkhyAya' savaiH prakArAkhA, svarUpamiti vAkyazeSaH 'prajJAvAn' prAjJo buddhimAna sAdhuH, kimityAha-dvAbhyAM satyAsatyAmRSAbhyAM turavadhAraNe dvAbhyAmevAbhyAM 'vinayaM' zuddhaprayogaM vinIyate'nena karmetikRsvA RSEASEX dIpa anukrama [294-217]] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrA42]mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH | sUtrakAreNa sUtritaM bhASA svarupam ~436~
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-4|| dIpa anukrama [294 -217] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 213 // :+bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1-4|| niryuktiH [292...], bhASyaM [62...] 'zikSeta' jAnIyAt, 'dve' asatyAsatyAmuSe na bhASeta 'sarvazaH' sarvaiH prakArairiti sUtrArthaH // 1 // vinayamevAha - 'jA a sabatti sUtraM, yA ca satyA padArthatattvamaGgIkRtya 'avaktavyA' anucAraNIyA sAvadyatvena, amutra sthitA pallIti kauzikabhASAvat, satyAmRSA vA yathA daza dArakA jAtA ityAdilakSaNA, mRSA ca saMpUrNava, cazabdasya vyavahitaH saMbandhaH, yA ca 'buddheH' tIrthakaragaNadharairanAcaritA asatyAmRSA AmantraNyAjJApanyAdila5 kSaNA avidhipUrvakaM kharAdinA prakAreNa, 'nainAM bhASeta' netthaMbhUtAM vAcaM samudAharet 'prajJAvAn' buddhimAn sAdhuriti sUtrArthaH // 2 // yathAbhUtA'vAcyA bhASA tathAbhUtoktA, sAmprataM yathAbhUtA vAcyA tathAbhUtAmAha - 'asacamosa'ti sUtram, 'asatyAmRSAm' uktalakSaNAM 'satyAM ca' uktalakSaNAmeva, iyaM ca sAvadyApi karkazApi bhavatyata Aha-'asAvayAm' apApAm 'akarkazAm' atizayoktyA hyamatsarapUrvI 'saMprekSya' khaparo|pakAriNIti buddhyA''locya 'asaMdigdha' spaSTAmakSepeNa pratipattihetuM 'giraM' vAcaM 'bhASeta' brUyAt 'prajJAvAn' buddhimAna sAdhuriti sUtrArthaH // 3 // sAmprataM satyAsatyAnRSApratiSedhArthamAha--' eaM canti sUtram, 'etaM cArtham' anantarapratiSiddhaM sAvayakarkazaviSayam 'anyaM vA' evaMjAtIyaM, prAkRtazailyA 'yastu nAmayati zAzvataM ya eva kazcidartho nAmayati-ananuguNaM karoti zAzvataM - mokSaM tamAzritya 'sa' sAdhuH pUrvoktabhASAbhASakatvenAdhikRto bhASAM 'satyAmRSAmapi' pUrvoktAm, apizabdAtsatyApi yA tathAbhUtA tAmapi 'dhIro' buddhimAn 'vivarjayet' na brUyAditi bhAvaH / Aha- satyAmRSAbhASAyA oghata eva pratiSedhAtathAvidhasatyAyAca e%%%% ~ 437~ 7 vAkya zujya0 bhASAsva rUpam 2 uddeza // 213 // Far P&Personal Use Chily ayang pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka -1, mUlaM [15...] / gAthA ||5-7|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||5-7|| sAvadyatvena gatArtha sUtramiti, ucyate, mokSapIDAkara sUkSmamapyarthamaGgIkRtyAnyatarabhASAbhASaNamapi na kartavya-13/ mityatizayapradarzanaparametaduSTameveti sUtrArthaH // 4 // vitahapi tahAmutti, jaM giraM bhAsae naro / tamhA so puTro pAveNaM, kiM puNaM jo musaM vae? // 5 // tamhA gacchAmo vakkhAmo, amugaM vA Ne bhavissai / ahaM vA NaM karissAmi, eso vA NaM karissai // 6 // evamAi u jA bhAsA, esakAlaMmi sNkiaa| saMpayAiama? vA, taMpi dhIro vivajjae // 7 // . sAmprataM mRSAbhASAsaMrakSaNArthamAha-'vitahapisi sUtra, 'vitatham atadhyaM 'tadhAmUryapi' kathaMcittatkharUpamapi vastu, apizabdasya vyavahitaH saMbandhaH, etaduktaM bhavati-puruSanepathyasthitavanitAvapyaGgIkRtya yAM giraM bhASate naraH, iyaM strI Agacchati gAyati vetyAdirUpAM, 'tasmAd bhASaNAdevabhUtAtpUrvamevAsI vaktA bhASaNA-18 dAbhisaMdhikAle 'spRSTaH pApena' baddhaH karmaNA, kiM punaryo mRSA vakti bhUtopaghAtinI yAcaM?, sa sutarAM baddhyata iti sUtrArthaH // 5||'tmh'tti sUtraM, yasmAdvitathaM tathAmUrtyapi vastvaGgIkRtya bhASamANo bayate tasmAdgamiSyAma | 13 eva zva ito'nyatra, vakSyAma eva zvastattadoSadhanimittamiti, amukaM vA naH kArya vasatyAdi bhaviSyatyeva, ahaM8 cedaM locAdi kariSyAmi niyamena, eSa vA sAdhurasmAkaM vizrAmaNAdi kariSyatyeveti sUtrArthaH // 6 // eva-14 SAGARSANSAR dIpa anukrama [298 -300] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~438~
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||8-10|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||8-10|| dazavakA012mAi'tti sUtram, evamAyA tu yA bhASA, AdizabdAt pustakaM te dAsyAmpevetyevamAdiparigraha, 'eSyaskAle' 7 vAkyahAri-vRttiH bhaviSyatkAlaviSayA, bahuvinatvAt muhUrtAdInAM 'zaGkitA' kimidamityameva bhaviSyatyutAnpadhesyanizcitago-| zukhya carA, tathA sAmpratAtItAyorapi yA zaGkitA, sAmpratArthe strIpuruSAvinizcaye eSa puruSa iti, atItArtheDa-I bhaassaasv||214|| pyevameva valIvardatatrUyAyanizcaye tadA'tra gaurasmAbhidRSTa iti / yApyevaMbhUtA bhASA zaGkitA tAmapi dhIro rUpam vivarjayet, tattathAbhAvanizcayAbhAvena vyabhicArato mRSAtvopapatteH, vinato'gamanAdau gRhasthamadhye lAghavAdi-18 2 uddeza prasaGgAt, sarvameva sAvasaraM vaktavyamiti sUtrArthaH // 7 // kiMca aIaMmi a kAlaMmi, paJcuppaNNamaNAgae / jama, tu na jANijA, evameaMti no vae // 8 // aIaMmi a kAlaMmi, pacuppaNNamaNAgae / jattha saMkA bhave taM tu, evameaMti no vae // 9 // aIyaMmi a kAlaMmi, paJcuppaNNamaNAgae / nissaMkiaM bhave jaMtu, evameaMtu nidise // 10 // 'aIyamiti sUtraM, atIte ca kAle tathA pratyutpanne vartamAne'nAgate ca yamartha tu na jAnIyAt samyageva-13 samayamiti, tamaGgIkRtya evametaditi na brUyAditi sUtrArthaH, ayamajJAtabhASaNapratiSedhaH // 8 // tathA--'aIya-12 4mmitti sUtraM, atIte ca kAle pratyutpanne'nAgate yatrArthe zaGkA bhavediti tamapyarthamAzrityaivametaditi na brUyA dIpa anukrama [301-303] REA4%ii Limelicatom.inkar pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~439
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||11-20|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) - 45 prata sUtrAMka ||11-20|| diti sUtrArthaH, ayamapi vizeSataH zaGkitabhASaNapratiSedhaH // 9 // tathA-'aIyaMmitti sUtra, atIte ca kAle pratyutpanne'nAgate niHzaGkitaM bhavet, yadarthajAtaM tuzabdAdanavayaM, tadevametaditi nirdizeta, anye paThanti'stokastoka'miti, tatra parimitayA vAcA nirdizediti sUtrArthaH // 10 // taheva pharusA bhAsA, gurubhUovaghAiNI / saccAvi sA na vattavvA, jao pAvassa Agamo // 11 // taheva kANaM kANatti, paMDagaM paMDagatti vA / vAhiaM vAvi rogitti, teNaM coratti no vae // 12 // eeNa'nneNa aTeNaM, paro jeNuvahammai / AyArabhAvadosannU , na taM bhAsija pannavaM // 13 // taheva hole golitti, sANe vA vasulitti a / damae duhae vAvi, nevaM bhAsijja pannavaM // 14 // ajjie pajie vAvi, ammo mAusiatti a / piussie bhAyaNijjatti, dhUe NantuNiatti a|| 15 // hale halitti annitti, bhadde sAmiNi gomiNi / hole gole vasulitti, ithiaM nevamAlave // 16 // nAmadhijeNa NaM bUA, itthIgutteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha, Alavija lavija vA dIpa anukrama [304-313] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: bhASA, yat tu no vadet ~440~
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||11-20|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka -20|| dazakA // 17 // ajae pajae vAvi, bappo cullapiutti a| mAulo bhAiNija ti, putte 7vAkyahAri-vRttiH da NatuNiatti a|| 18 // he bho halitti annitti, bhadde sAmia gomia / hola zuddhya bhaassaasv||215|| gola vasuli ti, purisaM nevamAlave // 19 // nAmadhijjeNa NaM bUA, purisagutteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha, Alavija lavija vA // 20 // 2 uddeza: 'tahevatti sUtraM, tathaiva 'paruSA bhASA' niSThurA bhAvaleharahitA 'gurubhUtopaghAtinI' mahAbhUtopaghAtavatI, yathA kazcitkasyacit kulaputratvena pratItastadA taM dAsamityabhidadhataH, sarvathA satyApi sA bAkhArthAtathAbhA-- |vamaGgIkRsya na vaktavyA, 'yato' yasyA bhASAyAH sakAzAt 'pApasyAgamaH' akuzalabandho bhavatIti suutraarthH| // 11 // 'tahevatti sUtraM, tathaiveti pUrvavat , 'kANati bhinnAkSaM kANa iti, tathA 'paNDaka napuMsakaM paNDaka iti vA, vyAdhimantaM vApi rogIti, stenaM caura iti no vadet, aprItilajAnAzasthirarogabuddhivirAdhanAdidoghaprasaGgAditi gAthArthaH // 12 // 'eeNa'tti sUtraM, etenAnyena vA'rthenoktena satA paro yenopahanyate, yena kena-14 citprakAreNa / AcArabhAvadoSajJo yatinaM taM bhASeta prajJAvAMstamarthamiti sUtrArthaH // 13 // 'tahevatti sUtraM, tathaiveti pUrvavat, holo gola iti zvA vA vasula iti vA dramako vA durbhagazcApi naivaM bhASeta prajJAvAn / iha 5/ // 215 // dAholAdizabdAstatsadezaprasiddhito naiSThuryAdivAcakAH atastatpratiSedha iti sUtrArthaH // 14 // evaM strIpuruSayoda SSC dIpa anukrama [304-313] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~441
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||11-20|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||11-20|| sAmAnyena bhASaNapratiSedhaM kRtvA'dhunA striyamadhikRtyAha-ajie'tti sUtraM, Arjike prArjike vApi amba mAtRSvasa iti ca pitRSvasaH bhAgineyIti duhitaH naptrIti ca / etAnyAmazraNavacanAni vartante, tantra mAtu: piturvA mAtA''ryikA, tasyA api yA'nyA mAtA sA prAryikA, zeSAbhidhAnAni prakaTArthAnyeveti sUtrArthaH H // 15 // kiM ca-hale hale'tti sUtraM, hale hale ityevamanne ityevaM tathA maha khAmini gomini / tathA hole gole vasule iti, etAnyapi nAnAdezApekSayA AmantraNavacanAni gauravakutsAdigarbhANi vartante, yatazcaivamataH striyaM naivaM halAdizabdarAlapediti, doSAzcaivamAlapanaM kurvataH saGgagahA~tatpadveSapravacanalAghavAdaya iti sUtrArthaH // 16 // yadi naivamAlapet kathaM tAlapedityAha-nAmadhijeNaM ti sUtraM, 'nAmadheyene ti nAmnaiva enAM brUyA|triya kacitkAraNe yathA devadatte! ityevamAdi / nAmAsmaraNAdau gotreNa vA puna--yAt striyaM yathA kAzyapagotre! ityevamAdi, 'yathAI' yathAyathaM vayodezaizvaryAdyapekSayA 'abhigRhya' guNadoSAnAlocya 'AlapellapedvAha ISatsakRdvA lapanamAlapanamato'nyathA lapanaM, tatra vayovRhA madhyadeze IzvarA dharmapriyA'nyatrocyate dharmazIle ityAdinA, anyathA ca yathA na lokopaghAta iti sUtrArthaH // 17 // uktaH striyamadhikRtyAlapanapratiSedho vivizva, sAmprataM puruSamAzrityAha-'ajaetti sUtraM, AryakaH prAryakazcApi vappazcullapiteti ca, tathA mAtula |bhAgineyeti putra napta iti ca, iha bhAvArthaH striyAmiva draSTavyaH, navaraM cullabappaH pitRbhyo'bhidhIyata iti suutraarthH||18||kiNc-'he bhotti sUtraM, he bho hleti| annetti bhrtH| svAmin gomin hola gola vasula iti dIpa anukrama [304-313] Samekcisani pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~442~
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||21-25|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||21 -25|| dazavaikA0 puruSa naivamAlapediti, abApi bhAvArthaH pUrvavadeveti sUtrArthaH // 19 // yadi naivamAlapet, kathaM tAlapedi- vAkyahAri-vRttiH tyAha-nAmadhijjeNa'tti sUtraM, vyAkhyA pUrvavadeva, navaraM puruSAbhilApena yojanA kAryeti // 20 / / zuddhya // 21 // paMciMdiANa pANANaM, esa itthI ayaM pumaM / jAva NaM na vijANijjA, tAva jAitti bhASAsva rUpam Alave // 21 // taheva mANusaM pasuM, pakkhi vAvi sarIsarva / thUle pameile vajhe, pA 2 uddezaH yamitti a no vae // 22 // parivUDhatti NaM bUA, bUA uvaciatti a / saMjAe pINie vAvi, mahAkAyatti Alave // 23 // taheva gAo dujjhAo, dammA gorahagatti a| vAhimA rahajogitti, nevaM bhAsija pannavaM // 24 // juvaM gavitti NaM A, gheNuM rasadayatti a / rahasse mahallae vAvi, vae saMvahaNitti a|| 25 // uktaH puruSamapyAzrityAlapanapratiSedho vidhizca, adhunA paJcendriyatiryaggataM vAgvidhimAha-'paMciMdiAprANa'si sUtra, 'pazcendriyANAM gavAdInAM prANinAM 'kacidU' viprakRSTadezAvasthitAnAmeSA strI gauraya pumAn bapAlIvardaH, yAvadetadvizeSeNa na vijAnIyAt tAvanmArgapraznAdau prayojane utpanne sati 'jAti'miti jaatimaa-4||216|| zrityAlapet, asmAdgorUpajAtAtkiyareNetyevamAdi, anyathA liGgavyatyayasaMbhavAnmRSAvAdApattiH, gopAlA dIpa anukrama [304-313] RAHA% pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~443~
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||21-25|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) 4-MARA prata HISRUSSRP4 sUtrAMka ||21 dInAmapi vipariNAma ityevamAdayo doSAH, AkSepaparihArau tu vRddhavivaraNAdavaseyau, taccedam-jai liMgavaccae doso tA kIsa puDhavAdi napuMsagattevi purisithiniddeso payahai, jahA pattharo mahiA karao ussA mummuro| lAjAlA vAovAulI aMbao aMpiliAkimiojalyA makoDaokIDiA bhamarao macchiyA icchevamAdi', Ayario Aha-jaNavayasacceNa cavahArasacceNa ya evaM payaitti Na ettha doso, paMcidie puNa Na eyamagIkIraha, govAlAdINavi Na suviThThadhammatti vipariNAmasaMbhavAo, pucchiasAmAyArikahaNe vA guNasaMbhavAditi iti sUtrArthaH // 21 // kiMca-tahevatti sUtraM, 'tathaiva' yathoktaM prAk 'manuSyam' AryAdikaM 'pazum' ajAdikaM 'pakSirNa vApi' haMsAdikaM 'sarIsRpam ajagarAdikaM sthUla' atyantamAMsalo'yaM manuSyAdiH tathA 'pramedura' prakarSeNa medaHsaMpannaH tathA 'vadhyoM' vyApAdanIyaH pAkya iti ca no vadet, 'pAkya' pAkaprAyogyaH, kAlaprApta ityanye, 'no vadet na brUyAt tadaprItitavyApattyAzaGkAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 22 // kAraNe punarutpanna evaM vadedityAha-parivUDhatti sUtraM, parivRddha ityenaM-sthUlaM manuSyAdiM brUyAt, tathA yAdupacita iti ca, saMjAtaH prINitazcApi mahAkAya iti cAlapet parivRddhaM, palopacitaM pariharedityAdAviti suutraatheN| 1 yadi lijavyatyaye doSaH tadA karSa pRSyAdInAM napuMsakarave'pi zrI satvena nirdeza pravartate, yathA prasAro mRttikA karako'vazyAyo musuro jyAlA bAto cAtUlI (vAyA) bAma amlikA kamiH jalIkAH matkoTakaH kITikA bhramaro makSikA ityevamAdi ?, AcArya Aha-janapadasatyena vyavahArasatyena pe pravartate iti gAtra doSaH, pavendriyeSu puna tadIkriyate, gopAlAdInAmapi na sudRSTadharmAya iti vipariNAmasaMbhavAda, pRSTasAmAcArIkapane vA guNasaMbhavAta. -25|| - dIpa anukrama [304-313] daza037 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~444~
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||21-25|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] prata sUtrAMka ||21 -25|| dazavakA0 // 23 // kiMca-tahevatti sUtraM, tathaiva gAvo 'dohyA' dohAhIM dohasamaya AsAM vartata ityarthaH, 'damyA vAkyahAri-vRttiH 18 damanIyA gorathakA iti ca, gorathakAH kalhoDAH, tathA vAhyAH sAmAnyena ye kacittAnAzritya rathayogyAzcaita zuddhya. iti naivaM bhASeta prajJAvAna sAdhuH, adhikaraNalAghavAdidoSAditi sUtrArthaH // 24 // prayojane tu kacidevaM bhaassaasv||217|| bhASetetyAha-jurva ti sUtraM, yuvA gauriti-damyo gauryuveti yAt, dhenuM gAM rasadeti brUyAt, rasadA gau- rUpam riti, tathA ikhaM mahallakaM vApi gorathakaM hakhaM vAcaM mahallakaM vadet, saMvahanamiti rathayogyaM saMvahanaM vadet | KI2 uddeza: kaciddigupalakSaNAdau prayojana iti sUtrArthaH // 25 // taheva gaMtumujANaM, pavvayANi vaNANi a| rukkhA mahalla pehAe, nevaM bhAsija pannavaM // 26 // alaM pAsAyakhaMbhANaM, toraNANa gihANa a / phaliha'ggalanAvANaM, alaM udagadoNiNaM // 27 // pIDhae caMgabere (rA) a, naMgale maiyaM siaa| jaMtalaThThI va nAbhI vA, gaMDiA va alaM siA // 28 // AsaNaM sayaNaM jANaM, hujjA vA kiMcuvassae / bhUovaghAiNi bhAsaM, nevaM bhAsijja pannavaM // 29 // taheva gaMtumujANaM, pavvayANi vaNANi a / rukkhA mahalla pehAe, evaM bhAsija pannavaM // 30 // jAimaMtA ime rukkhA, RROGASC-I-KARMA dIpa anukrama [314-318] MIN217 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~445
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||26 -35|| dIpa anukrama [319 -328] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA || 26-35 || niryuktiH [292...], bhASyaM [ 62...] dIvA mahAlayA / payAyasAlA viDimA, vae darisaNitti a // 31 // tahA phalAI pakkAI, pAyakhajjAI no vae / veloiyAI TAlAI, vehimAi ti no vae // 32 // asaMthaDA ime aMbA, bahunivvaDimAphalA / vaija bahusaMbhUA, bhUarUvatti vA puNo // 33 // tahevosahio pakkAo, nIliAo chavIi a / lAimA bhajjimAutti, pihukhaja tti no vae // 34 // rUDhA bahusaMbhUA, thirA osaDhAvi a / gambhiAo pasUAo, saMsArAuti Alave // 35 // 'tava'tti sUtra, 'tathaiveti pUrvavat, gatvA 'udyAnaM' janakrIDAsthAnaM tathA parvatAn pratItAn gatvA tathA vanAni ca tatra vRkSAn 'mahato' mahApramANAn 'prekSya' dRSTvA naivaM bhASeta 'prajJAvAn' sAdhuriti sUtrArthaH // 26 // kimityAha - 'alaM'ti sUtraM, 'alaM' paryAptA ete vRkSAH prAsAdastambhayoH, atraikastambhaH prAsAdaH, stambhastu staMbha eva, tayoralam, tathA 'toraNAnA' nagaratoraNAdInAM 'gRhANAM ca' kuTIrakAdInAm, alamiti yogaH, tathA 'paridhArgalAnAvAM cA' tatra nagaradvAre parighaH gopurakapATAdiSvargalA nauH pratIteti AsAmalamete vRkSAH, 1 'alaM nivAraNe / alaGkaraNasAmarthya paryAptiSvavacArane' ityukteH alamiti paryAptyarthaMgrahaNamityukvAtra sAmarthyarthagrahaNAtra caturthI. Far P&Personal Use City pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~ 446~
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||26-35|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] prata sUtrAMka ||26-35|| dazavaikA0tathA udakadroNInAM alam , udakadroNyo'rahaTTajaladhArikA iti sUtrArthaH // 27 // tathA 'pIDhaetti sUtraM, vAkyahAri-vRttiH pIThakAyAlamete vRkSAH, pIThakaM pratItaM tadartham , 'supAM supo bhavantIti caturthyarthe prathamA, evaM sarvatra yojanIyaM, zuddha tathA 'caMgaverA yeti caGgaverA-kASThapAtrI tathA naMgale'tti lAgalaM-halaM, tathA alaM mayikAya syAt, mayikam bhaassaasv||218|| 4-uptabIjAcchAdanaM, tathA yatrayaSTaye vA, yanayaSTiH pratItA, tathA nAbhaye vA, nAbhiH zakaTarathAGga, gaNDikAyai | rUpam vA'laM syurete vRkSA iti, naivaM bhASeta prajJAvAniti vartate, gaNDikA suvarNakArANAmadhikaraNI (ahigaraNI) 2uheza sthApanI bhavatIti sUtrArthaH // 28 // tathA 'AsaNaM'ti sUtraM, 'Asanam AsandakAdi 'zayanaM' paryAdi 'yAnaM' yugyAdi bhavedbA kizcidupAzraye-vasatAvanyad-dvArapAtrAdyeteSu vRkSeSviti 'bhUtopaghAtinI' sattvapIDAkAriNI bhASAM naiva bhASeta prajJAvAna sAdhuriti sUtrArthaH / / doSAzcAtra tadanasvAmI vyantarAdiH kupyet, salakSaNo vA vRkSa ityabhigRhNIyAt, aniyamitabhASiNo lAghavaM cetyevamAdayo yojyaaH|| 29 // atraiva vidhimAha-taheva'si sUtraM, vastutaH pUrvavadeva, mavaramevaM bhASeta // 30 // 'jAimaMta'tti sUtraM, 'jAtimantaH uttama-12 jAtayo'zokAdayaH anekaprakArA 'eta' upalabhyamAnasvarUpA vRkSA 'dIrghavRttA mahAlapAH' dIrghA nAlikerIpra-IN bhRtayaH vRttA nandivRkSAdayaH mahAlayA vaTAdayaH 'prajAtazAkhA' utpannaDAlA 'viTapina' prazAkhAvanto vadepradarzanIyA iti ca / etadapi prayojana utpanne vizramaNatadAsannamArgakadhanAdau vadezAnyadeti sUtrArthaH // 31 // yA 29 // 218 / / 'tahA phalANi'tti sUtraM, tathA 'phalAni' AmraphalAdIni 'pakkAni' pAkaprAptAni tathA 'pAkakhAdyAni dIpa anukrama [319 -328] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~447~
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||26 -35|| dIpa anukrama [319 -328] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA || 26-35 || niryuktiH [292...], bhASyaM [ 62...] baddhAsvInIti gartaprakSepakodravapalAlAdinA vipAcya bhakSaNayogyAnIti no vadet / tathA 'velocitAni' pAkAtizayato grahaNakAlocitAni, ataH paraM kAlaM na viSahantItyarthaH, 'TAlAni' avaddhAsthIni komalAnIti taduktaM bhavati, tathA 'dvaidhikAnIti pezI saMpAdanena dvaidhIbhAvakaraNayogyAnIti no vadet / doSAH punaratrAta Urdhva nAza evAmISAM na zobhanAni vA prakArAntarabhogenetyavadhArya gRhipravRttAvadhikaraNAdaya iti sUtrArthaH // 32 // prayojane punarmArgadarzanAdAvevaM vadedityAha - 'asaMdhaDa 'tti sUtraM, asamardhA 'ete' AnA, atibharaNa na zaknuvanti phalAni dhArayitumityarthaH, AmragrahaNaM pradhAnavRkSopalakSaNam, etena pakkArtha uktaH, tathA 'bahunirvarttitaphalAH bahUni nirvarttitAni - baddhAsthIni phalAni yeSu te tathA anena pAkakhAyArtha uktaH, vaded 'bahusaMbhUtAH' bahUni saMbhUtAni - pAkAtizayato grahaNakAlocitAni phalAni yeSu te tathA, anena velocitArtha uktaH, tathA bhUtarUpA iti vA punarvadet, bhUtAni rUpANi - avaddhAsthIni komala phalarUpANi yeSu te tathA, anena TAlAdyartha upalakSita iti sUtrArthaH // 33 // 'taheva'tti sUtraM, tathA 'oSadhayaH' zAlyAdilakSaNAH, pakA iti, tathA nIlAichvaya iti vA vallacavalakAdiphalalakSaNAH tathA 'lavanavatyo' lavanayogyA: 'bharjanavatya' iti bharjanayogyAH tathA 'pRthukabhakSyA' iti pRthukabhakSaNayogyAH, no vadediti sarvatrAbhisaMbadhyate, pRthukA | ardhapakazAlyAdiSu kriyante, abhidhAnadoSAH pUrvavaditi sUtrArthaH // 34 // prayojane punamargadarzanAdAvevamAlapedityAha - 'ruTa' ti sUtraM, 'rUDhAH' prAdurbhUtAH 'bahusaMbhUtA' niSpannaprAyAH 'sthira' niSpannA: 'utsRtA' iti Far P&Personal Use City yang pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~ 448~
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||36-37|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA hAri-vRttiH prata // 219 // zukhya bhASAva rUpam 2 uddeza: sUtrAMka ||36-37|| upaghAtebhyo nirgatA iti vA, tathA 'garbhitA' anirgatazIrSakAH 'prasUtA' nirgatazIrSakAH 'saMsArAH saMjAta-IN tandulAdisArA ityevamAlapet, pakkAdyarthayojanA khadhiyA kAryeti sUtrArthaH // 35 // taheba saMkhaDiM naccA, kiccaM kajaMti no ve| teNagaM vAvi vajjhitti, sutisthiti a AvagA // 36 // saMkhaDi saMkhaDiM bUA, paNiaTTa tti teNagaM / bahusamANi titthANi, AvagANaM viAgare // 37 // vAgvidhipratiSedhAdhikAre'nuvartamAna idamaparamAha-tahevatti sUtraM, tathaiva 'saMkhaDiM jJAtvA' saMkhaNDyante / prANinAmAyUMSi yasyAM prakaraNakriyAyAM sA saMkhaDI tAM jJAtvA, 'karaNIya'ti pitrAdinimittaM kRtyaivaiSeti no |vadet, mithyAkhopavRMhaNadoSAt, tathA stenakaM vApi vadhya iti no vadeta, tadanumatatvena nizcayAdidoSaprasa-1 jhAt, sutIrthI iti ca, cazabdAhustIrthA iti vA 'ApagA' nadyaH kenacitpRSTaH sanno vadeta, adhikaraNavighAtAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH / / 36 // prayojane punarevaM vadedityAha-saMkhaDinti sUtraM, saMkhaDi saMkhaDiM brUyAta, sAdhukathanAdau saMkIrNA saMkhaDItyevamAdi, paNitArtha iti stenakaM vadeta, zaikSakAdikarmavipAkadarzanAdau, paNitenArtho'syeti paNitA, prANataprayojana ityarthaH, tathA bahusamAni tIrthAni 'ApagAnAM nadInAM vyAgRNIyAt sAdhvAdiviSaya iti sUtrArthaH // 37 // dIpa anukrama [329-330] X EKACESSIL // 219 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~449~
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||38 -40|| dIpa anukrama [331 -333] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||38-40 || niryuktiH [292...], bhASyaM [ 62...] tahA naIo puNNAo, kAyatijjati no vae / nAvAhiM tArimAutti, pANipijatti no vae // 38 // bahuvADA agAhA, bahusaliluppilodagA / bahuvitthaDodagA Avi, evaM bhAsija pannavaM // 39 // taheva sAvajjaM jogaM, parassaTTA a niTTiaM / kIramANaMti vA naccA, sAvajjaM na lave muNI // 40 // vAgvidhipratiSedhAdhikAra evedamAha - 'tahA naIu'ti sUtraM, tathA naya: 'pUrNA' bhRtA iti no vadet, pravRttazravaNanivarttanAdidoSAt, tathA 'kAyataraNIyAH zarIrataraNayogyA iti no vadet, sAdhuvacanato'vimamiti pravarttanAdiprasaGgAt, tathA naubhiH-droNIbhistaraNIyAH -taraNayogyA ityevaM no vadet, anyathA vinazaGkayA tatpravarttanAt, tathA 'prANipeyA:' taTasthaprANipeyA no vadediti tathaiva pravartanAdidoSAditi sUtrArthaH // 38 // prayojane tu sAdhumArgakathanAdAvevaM bhASetetyAha-- 'bahuvAhaDa'tti sUtraM, bahubhRtAH prAyazo bhRtA ityarthaH, tathA 'agAdhA' iti bahnagAdhAH prAyogambhIrAH, tathA 'bahusalilotpIlodakAH' pratisrotovAhitAparasarita ityarthaH tathA 'vistIrNodakAca' khatIralAvanapravRttajalAca, evaM bhASeta prajJAvAn sAdhuH, na tu tadA''gataSpRSTo na vedmyahamiti brUyAt, pratyakSamRSAvAditvena tatpradveSAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 39 // vAgvidhipratiSedhAdhikAra evedamAha - 'taheba'si sUtraM tathaiva 'sAvayaM' sapApaM 'yogaM' vyApAramadhikaraNaM sabhAdiviSayaM 'parasyArthAya' For P&Personal City pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~450~ loca
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-42|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) vAkyazukhya bhASAsva prata rUpam sUtrAMka 2 uddeza: ||41-42|| dazavaikA0paranimittaM niSThita niSpannaM tathA 'kriyamANaM vA vartamAnaM vAzabdAdbhaviSyatkAlabhAvinaM vA jJAtvA 'sA- hAri-vRttiH vayaM nAlapet' sapApaM na brUyAt 'muniH' sAdhuriti sUtrArthaH // 40 // // 220 // sukaDitti supakkitti, succhinne suhaDe maDe / suniTrie sulaTritti, sAvaja vajae muNI // 41 // payattapakkatti va pakkamAlave, payattachinnatti va chinnamAlave / payattala dvitti va kammaheuaM, pahAragADhatti va gADhamAlave // 42 // tatra niSThitaM naivaM byAdityAha-'sukaDi'si sUtraM, 'sukRta'miti suSTha kRtaM sabhAdi 'supaka miti suSTu pArka sahasrapAkAdi 'succhinna miti suSTu chinnaM tadanAdi 'suhRta miti suSTu hRtaM kSudrasya vittaM 'sumRta' iti suSTu mRtaH pratyanIka iti, atrApi suzabdo'nuvartate, 'suniSTita'miti suSTu niSThitaM vittAbhimAnino vittaM 'mulahitti suSTu sundarA kanyA ityevaM sAvadyamAlapanaM varjayedU muniA, anumatyAdidoSaprasaGgAt, niravayaM tu na varjayet, yathA-'sukRtamiti muSTha kRtaM vaiyAvRttyamanena 'supaka miti suSTu pakaM brahmacarya sAdhoH 'succhinimiti suSTu chinnaM snehabandhanamanena, 'suhRta'miti suSTu hRtaM zikSakopakaraNamupasarge 'sumRta' iti suSTu mRtaH paNDitamaraNena sAdhuriti, atrApi muzabdo'nuvartate, 'suniSThita'miti suSTha niSThitaM karmApramattasaMyatasya 'mulaTThatti suSTu sundarA sAdhukriyetyevamAdIti sUtrArthaH // 41 // uktAnuktApavAdavidhimAha-'payattatti dIpa anukrama [334-335]] // 220 // Edream pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~451~
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 41 -42|| dIpa anukrama [334 -335] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-42 || niryuktiH [292...], bhASyaM [ 62...] sUtraM, 'prayatnapaka' miti vA prayatnapakkametat 'pakaM' sahasrapAkAdi glAnaprayojana evamAlapet, tathA 'prayatnacchi na miti vA prayatnacchinnametat 'chinnaM' banAdi sAdhunivedanAdI evamAlapet, tathA 'prayatnalaSTe'ti vA prayatnasu ndarA kanyA dIkSitA satI sampaka pAlanIyeti 'karmahetuka' miti sarvameva vA kRtAdi karmanimittamAlapediti yoga:, tathA 'gADhamahAra' miti vA kazcana gADhamAlapet- gADhaprahAraM brUyAt kacitprayojane evaM hi tadaprItyAdayo doSAH parihRtA bhavantIti sUtrArthaH // 42 // savvukkasaM paragdhaM vA aulaM natthi erisaM / avikkiamavattavvaM aciattaM caiva no va // 43 // savvameaM vaissAmi savvameaM ti no vae / aNuvIi savvaM savvattha, evaM bhAsija panavaM // 44 // sukkIaM vA suvikkIaM, akijjaM kijjameva vA / imaM giyaha imaM muMca, paNIaM no viAgare // 45 // appagdhe vA mahagghe vA, kae vA vikaeva vA / paNiaTTe samutpanne, aNavajaM viAgare // 46 // kacidvyavahAre prakrAnte pRSTo'pRSTo vA naivaM brUyAdityAha - 'sabbukasaM'ti sUtraM, etanmadhya idaM 'sarvotkRSTaM' svabhAvena sundaramityarthaH, 'parArdhe vA' uttamArdhaM vA mahA krItamiti bhAvaH atulaM nAstIdRzamanyatrApi kacit, 'avikiaM'ti asaMskRtaM sulabhamIdRzamanyatrApi, 'avaktavya' mityanantaguNametat aviattaM vA-a Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~ 452~
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||43-46|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) 28* * prata * * sUtrAMka 2 uddezaH ||43-46|| dazavekA hAmItikaraM caitaditi no vadet, adhikaraNAntarAyAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 43 // kiM ca-'savva 7vAkyahAri-vRtti meti sUkhaM, 'sarvametadvakSyAmIti kenacit kasyacit saMdiSTe sametatvayA vaktavyamiti sarvametadvakSyAmIti | zukhya // 221 // no vadet, sarvasya tathAsvaravyaJjanAyupetasya vaktumazakyatvAt, tathA sarvametaditi no vadeta, kasyacitsaMdezaM bhASAsvaprayacchan sarvametadityevaM vaktavya iti no vadet, sarvasya tathAkharavyaJjanAyupetasya vaktumazakyatvAt, asaMbha-15 rUpam vAbhidhAne mRSAvAdaH, yatazcaivamataH 'anucintya' Alocya sarva vAcyaM 'sarvatra' kAryeSu yathA asaMbhavAdyabhi-da dhAnAdinA mRSAvAdo na bhavatyevaM bhASeta prajJAvAn sAdhuriti suutraarthH||44 // kiMca-mukkIaM vatti sUtraM, 'sukrItaM veti kizcit kenacit krItaM darzitaM satsukrItamiti na vyAgRNIyAt iti yogaH, tathA 'suvikrI ta'miti kizcitkenacidvikrItaM raSTA pRSTaH san suvikrItamiti na vyAgRNIyAt, tathA kenacit krIte pRSTaH 11'akreyaM krayAmeva na bhavatIti na vyAgRNIyAta, tathaivameva 'keyameva vA krayAImeveti, tathA 'idaM guDAdi digRhANAgAmini kAle mahA bhaviSyati tathA 'idaM muJca ghatAdyAgAmini kAle samargha bhaviSyatItikRtvA 'paNitaM paNyaM naiva vyAgRNIyAt, aprItyadhikaraNAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 45 // atraiva vidhimAha'appagghe vatti sUtraM, alpAcai vA mahArdhe vA, kasminnityAha-kraye vA vikraye'pi vA 'paNitArthe' paNyavastuni samutpanne kenacit pRSTaH san 'anavadyam' apApaM vyAgRNIyAt yathA nAdhikAro'tra tapakhinA vyApArAbhAvA|diti sUtrArthaH // 46 // 2-6436-0-5 dIpa anukrama [336-339] R||221 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~453~
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||47-49|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||47-49|| tahevAsaMjaya dhIro, Asa ehi karehi vA / saya ciTra vayAhitti, nevaM bhAsija pannavaM // 47 // bahave ime asAhU, loe vuccaMti sAhuNo / na lave asAhu sAhutti, sAhuM sAhutti Alave // 48 // nANadaMsaNasaMpannaM, saMjame a tave rayaM / evaMguNasamAuttaM, saMjaya sAhumAlave // 49 // kiMca-taheba'tti sUtraM, tathaiva 'asaMyata' gRhasthaM 'dhIra' saMyataH Askhehaiva, ehIto'tra, kuru veda-saMcayAdi, tathA zeSva nidrayA, tiSTho sthAnena, braja grAmamiti naivaM bhASeta prajJAvAn sAdhuriti sUtrArthaH // 47 // kiMca-bahavetti sUtraM, bahavaH 'ete' upalabhyamAnakharUpA AjIvakAdayaH asAdhavaH nirvANasAdhakayogApekSayA 'loke tu' prANisaMghAte ucyante sAdhavaH sAmAnyena, tatra nAlapedasAdhu sAdhu, bhUSAvAdaprasaGgAt, apitu sAdhu sAdhumityAlapet, na tu tamapi nAlapet, upabRMhaNAticAradoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 48 // kiMviziSTaM sAdhu sAdhumityAlapedityata Aha-nANa'tti sUtraM, jJAnadarzanasaMpannaM-samRddhaM saMyame tapasi ca rataM yathAzakti evaM-| guNasamAyuktaM saMyataM sAdhumAlapet, na tu dravyaliGgadhAriNamapIti sUtrArthaH // 49 // devANaM maNuANaM ca, tiriANaM ca buggahe / amugANaM jao hou, mA vA hou tti dIpa anukrama [340-342] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~454~
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||50-54|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA0 hAri-vRttiH // 222 // prata sUtrAMka ||50-54|| no vae // 50 // vAo vuTaM ca sIuNhaM, khemaM dhAyaM sivaMti vA / kayA Nu hujja e. 7 vAkyaANi?, mA vA hou ti no vae // 51 // taheva mehaM va nahaM va mANava, na devadeva zuddha tti giraM vaijA / samucchie unnae vA paoe, vaijja vA vuTu balAhaya tti // 52 // bhASAsva rUpam aMtalikkhatti NaM bUA, gujjhANucariatti a / riddhimaMtaM naraM dissa, riddhimaMtaMti 2 uddezA Alave // 53 // taheva sAvajaNumoaNI girA, ohAriNI jA ya parovaghAiNI / se koha loha bhaya hAsa mANavo, na hAsamANo'vi giraM vaijA // 54 // kiMca-'devANIti sUtraM, 'devAnAM devAsurANAM 'manujAnAM narendrAdInAM 'tirazcA' mahiSAdInAM ca 'vigrhe| saMgrAme sati 'amukAnAM devAdInAM jayo bhavatu mA vA bhavatviti no vade, adhikaraNatatsvAmyAdidveSado prasaGkAditi suutraarthH||50|| kiM ca-'vAu'tti sUtraM, 'vAto' malayamArutAdiH, 'vRSTaM vA varSaNaM, zItoSNaM pratItaM 'kSemaM rAjaviDvarazUnyaM 'bhAtaM' subhikSaM 'ziva'miti copasargarahitaM kadA nu bhaveyuH 'etAni vAtAdIni, mA vA bhaveyuriti dharmAdyabhibhUto no vad, adhikaraNAdidoSaprasaGgAd, vAtAdiSu satsu sttvpiiddaaptteH||||222|| tadvacanatastathAbhavane'pyAtadhyAnabhAvAditi sUtrArthaH ||51||'thev'tti sUtraM, tathaiva megha vA nabho cA mAnavaM 2.%20-%Akara dIpa anukrama [343-347] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~455~
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||50 -54|| dIpa anukrama [343 -347] vaza0 38 [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||50-54|| niryuktiH [ 292...], bhASyaM [62...] vA''zritya no devadevanti giraM vadet, meghamunnataM dRSTvA unnato deva iti no vadet, evaM 'nabha' AkAzaM 'mAnavaM' rAjAnaM vA devamiti no vadet, mithyAvAdalAghavAdiprasaGgAt / kathaM tarhi vadedityAha unnataM dRSTvA saMmUchita unnato vA payoda iti vadedvA vRSTo balAhaka iti sUtrArthaH // 52 // nabha AzrityAha-'aMtalikkha'tti sUtraM, iha nabho'ntarikSamiti brUyAdyAnucaritamiti vA, surasevitamityarthaH, evaM kila megho'pyetadubhayazadivAcya eva / tathA 'RddhimantaM' saMpadupetaM naraM dRSTvA, kimityAha- 'riddhimaMta' miti RddhimAnayamityevamAlapet, vyavahArato mRSAvAdAdiparihArArthamiti sUtrArthaH // 53 // kiMca- 'taheba'tti sUtraM tathaiva sAvadhAnumodinI 'gI' vAgU yathA suSThu hato grAma iti, tathA 'avadhAriNI' idamitthameveti saMzayakAriNI vA, yA ca | paropaghAtinI yathA-mAMsamadoSAya 'se' iti tAmevaMbhUtAM krodhAllobhAdrayAddhAsAdvA, mAnapremAdInAmupalakSaNametat, 'mAnavaH' pumAn sAdhune hasannapi giraM vadet, prabhUtakarmabandhahetutvAditi sUtrArthaH // 54 // sakasuddhiM samupehiA muNI, giraM ca duTuM parivajjae sayA / miaM aduDe (iM) aNuvIi bhAsae, sayANa majjhe lahaI pasaMsaNaM // 55 // bhAsAi dose a guNe a jANiA, tIse aduTTe parivajjae sayA / chasu saMjae sAmaNie sayA jae, vaija buddhe hia 1 evama samAptAvityu kereyamatho'tretistena na devamiti viruddham Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH upasaMhAra-rUpeNa bhASAzuddhiH viSayaka upadezaH ~ 456 ~
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||55-17|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) 7ivAkya dazavaikA0 hAri-vRttiH zudyaH // 223 // prata sUtrAMka ||55 bhASAsva. rUpam -47|| mANulomiaM // 56 // parikkhabhAsI susamAhiiMdie, caukkasAyAvagae aNissie / se nihuNe dhunnamalaM purekaDaM, ArAhae logamiNaM tahA paraM // 57 // ti bemi // savakkasuddhIajjhayaNaM samattaM // 7 // vAkyazuddhiphalamAha-'savakka'tti sUtraM, sadvAkyazuddhiM khavAkyazuddhiM vA savAkya zuddhiM vA, satI zo-| bhanA, khAmAtmIyAM, sa iti vaktA, vAkyazuddhiM 'saMprekSya' samyag dRSTvA 'muni' sAdhuH giraM tu 'duSTAM yathoktalakSaNAM parivarjayet sadA, kiMtu 'mita' kharataH parimANatazca, 'aduSTaM dezakAlopapannAdi 'anuvicintya' paryAlocya bhASamANaH san 'satAM' sAdhUnAM madhye 'labhate prazaMsana prAmoti prazaMsAmiti sUtrArthaH // 55 // yatazcaivamataH-'bhAsAItti sUtraM, "bhASAyA' uktalakSaNAyA doSAMzca guNAMzca 'jJAtvA' yathAvadavetya tasyAzca duSTAyA bhASAyAH parivarjakaH sadA, evaMbhUtaH san SaDjIvanikAyeSu saMyatA, tathA 'zrAmaNye zramaNabhAve caraNapariNAmagarbhe ceSTite 'sadA yataH' sarvakAlamuTuktaH san vaded buddho 'hitAnuloma hitaM-pariNAmasundaram anulomaM -manohArIti sUtrArthaH // 56 // upasaMharannAha-parikkha'tti sUtraM, 'parIkSyabhASI' AlocitavaktA tathA 'susamAhitendriya supraNihitendriya ityarthaH, 'apagatacatuSkaSAyaH krodhAdinirodhakarteti bhAvaH, 'anizritoM dIpa anukrama [348 -350] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~457~
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||15-17|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||55 dravyabhAvanizrArahitaH, pratibandhavimukta iti hRdayam , sa itthaMbhUto nidhUyaM prasphoTya 'dhUnamala' pApamalaM I'purAkRtaM' janmAntarakRtaM, kimiti?-'ArAdhayati' praguNIkaroti lokam 'enaM manuSyalokaM vAksaMyatatvena, tathA 'para'miti paralokamArAdhayati nirvANalokaM, yathAsaMbhavamanantaraM pAramparyeNa veti grbhH| bravImIti pUrva|vat / nayAH pUrvavadeva // 57 // -47|| iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavakAlikaTIkAyAM (saptamasya) vAkyazuddhyadhyayanasya vyAkhyAnaM samApsam // 7 // dIpa anukrama [348-350] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: atra saptamaM adhyayanaM parisamAptaM ~458~
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17...|| niyukti: [293], bhASyaM [62...] (42) dazabaikA hAri-vRttiH prata // 224 // sUtrAMka ||57..|| athASTamamAcArapraNidhinAmAdhyayanaM prArabhyate // AcAra praNidhyavyAkhyAtaM vAkyazuddhyadhyayanam , idAnImAcArapraNidhyAyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH, ihAnantarA-16 dhyayanam dhyayane sAdhunA vacanaguNadoSAbhijJena niravadyavacasA vaktavyamityetaduktam, iha tu tanniravayaM vaca AcAre| praNihitasya bhavatIti tatra yatnavatA bhavitavyamityetaducyate, uktaM ca-"paNihANarahiasseha, niravalaMpi bhAsi sAvajjatallaM vinne, ajjhattheNeha saMvuDam // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, asya cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra cAcArapraNidhiriti dvipadaM nAma, tatrAcAranikSepamatidizana praNidhiM ca pratipAdayannAha jo purdiva uddiTo AyAro so ahINamairito / duviho a hoi paNihI davve bhAve a nAyavdo // 293 // vyAkhyA-yaH pUrva kSullikAcArakathAyAmuddiSTa AcAraH sohInAtirikta:-tadavastha evehApi draSTavya iti || vAkyazeSA, kSuNNatvAsAmasthApane anAhatya praNidhimadhikRtyAha-dvividhazca bhavati praNidhiH, kathamityAha'dravya' iti dravyaviSayo 'bhAva' iti bhAvaviSayazca jJAtavya iti gAthArthaH / tatra // 224 // 1 praNidhAnarahitaspeha niraSadyamapi bhASitam / sAyacatulya vijJeyaM adhyAtmasneha pUrAm // 1 // dIpa anukrama [350..] 4%4585 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: adhyayanaM -8- "AcArapraNidhi" Arabhyate ...asya adhyayane uddezaka: nAsti, zirSakasthAne yat "2 uddeza" iti mudritaM tat mudraNadoSa eva asti ~459~
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||57..|| dIpa anukrama [350..] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + :+ bhASya + + vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||57...|| niryuktiH [294], bhASyaM [62...] dabe nihANamAI mAya uttANi caiva davvANi / bhAvidianoiMdia duviho u pasattha apasattho // 294 // vyAkhyA- 'dravya' iti dravyaviSayaH praNidhiH nidhAnAdi praNihitaM nidhAnaM nikSiptamityarthaH, AdizabdaH svabhedaprakhyApakaH, mAyAprayuktAni ceha dravyANi dravyapraNidhiH, puruSasya strIveSeNa palAyanAdikaraNaM striyo vA | puruSaveSeNetyAdi / tathA 'bhAva' iti bhAvapraNidhirdvividhaH - indriyapraNidhirnoindriyapraNidhizca tatrendriyapraNivirdvividhaH-prazasto'prazastazceti gAthArthaH // prazastamindriyapraNidhimAha sahesu a rusu a gaMdhesu rasesu taha va phAsesu / navi rajjai na vi dussai esA khalu iMdiappaNihI // 295 // vyAkhyA - zabdeSu ca rUpeSu ca gandheSu raseSu tathA ca sparzeSu eteSvindriyArtheSviSTAniSTeSu cakSurAdibhiri ndriyairnApi rajyate nApi dviSyate eSa khalu mAdhyasthyalakSaNa indriyapraNidhiH prazasta iti bhAvArtha:, anyathA tvaprazastaH, tatra doSamAha soiMdirassIhi u mukAhiM samucchio jiivo| Aibhai aNAutto saddaguNasamuTThie dose / / 296 / / vyAkhyA- 'zrotrendriyarazmibhiH' zrotrendriyarajjubhiH 'muktAbhiH ucchaGgalAbhiH kimityAha - 'zabda mUcchitaH' zabdagrado jIvaH 'Adatte' gRhNAtyanupayuktaH san kAnityAha- zabdaguNasamutthitAn doSAn-zabda evendri yaguNaH tatsamutthitAn doSAn bandhavadhAdIn zrotrendriyarabhirAdatta iti gAdhArthaH // zeSendriyAtidezamAhajaha eso sadesuM eseva kamo u sesaehiM pi / cahiMpi iMdiehiM rUve gaMdhe rase phAse / / 297 / / Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH "praNidhi" zabdasya dravyAdi bheda-prabhedAH varNanaM ~ 460~
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||57...|| niyukti : [297], bhASyaM [62...] (42) AcArapraNidhyadhyayanam *2 uddeza: prata CAUST sUtrAMka ||57..|| dazavaikA vyAkhyA-yathaiSa 'zabdeSu zabdaviSayaH zrotrendriyamadhikRtya doSa uktaH, eSa eva kramaH zeSairapi cakSurA- hAri-ttiH kAdibhizcaturbhirapIndriyairdoSAbhidhAne draSTavyaH, tadyathA-cakvindiarassIhi u, ityAdi, ata evAha-rUpe // 225 // 22para gandhe rase sparze' rUpAdiviSaya iti gAthArthaH // amumevArtha dRSTAntAbhidhAnenAha jarasa khalu duSpaNihiANi iMdiAI tavaM caraMtassa / so hIrai asahINehi sArahI vA turaMgehiM / / 298 // vyAkhyA-'yasya khalviti yasyApi duSpaNihitAnIndriyANi vizrotogAmIni tapazcarata' iti tapo'pi kurvataH sa tathAbhUto 'hiyate' apanIyate indriyaireva nirvANahetozcaraNAt, dRSTAntamAha-'akhAdhIna' akhavazeH 'sArathiriva' rathaneteva'turaGgamai azvairiti gAthArthaH // ukta indriyANidhiH, noindriyANidhimAha kohaM mANaM mAyaM lohaM ca mahabbhayANi cattAri / jo raMbhai suddhappA eso noiMdiappaNihI / / 299 // vyAkhyA-krodhaM mAnaM mAyAM lobhaM cetyeteSAM kharUpamanantAnubandhyAdibhedabhinnaM pUrvavat, eta eva ca mahAbhayAni catvAri, samyagadarzanAdiprativandharUpatvAt / etAni yo ruNaddhi zuddhAtmA udayanirodhAdinA 'eSa niroddhA krodhAdinirodhapariNAmAnanyatvAnoindriyapraNidhiH, kuzalapariNAmatvAditi gAthArthaH // etadanirodhe doSamAha jassavi bha duSpaNihimA hoti kasAyA tavaM caraMtassa / so bAlatavassIviva gayaNhANaparissamaM kuNai // 300 // 1 avazya ke bisAreNa pUrva vyAkhyAnAta, dIpa anukrama [350..] AREE M||225 // Edream pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~461~
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17...|| niyukti: [300], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||57..|| vyAkhyA-yasyApi kasyacidvyavahAratapakhino duSpaNihitA-aniruddhA bhavanti 'kaSAyA' krodhAdayaH 'tapa-18 bhArataH tapaH kurvata ityarthaH sa bAlatapakhIva upavAsapAraNakaprabhUtatarArambhako jIvo (yathA) gajanAnaparizramaM / karoti, caturthaSaSThAdinimittAbhidhAnataH prabhUtakarmabandhopapatteriti gAthArthaH // amumevArtha spaSTataramAha sAmannamaNucaraMtassa kasAyA jassa ukkaDA hoti / mannAmi ucchuphulaM va niSphalaM tassa sAmannaM / / 301 // vyAkhyA-'zrAmaNyamanucarataH' bhramaNabhAvamapi dravyataH pAlayata ityarthaH, kaSAyA yasyotkaTA bhavanti kodhAdayaH manye ikSupuSpamiva niSphalaM nirjarAphalamadhikRtya tasya zrAmaNyamiti gAthArthaH // upasaMharannAha eso duviho paNihI suddho jai dosu tassa tesiM ca / etto pasasthamapasatya lakSaNamahAsthaniSpharma // 302 // .. vyAkhyA-eSaH' anantarodito 'dvividhaH praNidhiH' indriyanoindriyalakSaNaH 'zuddha' iti nirdoSo bhavati, yadi 'dvayoH' yAhyAbhyantaraceSTayoH 'tasya' indriyakaSAyavataH teSAM ca' indriyakaSAyANAM samyagayogo bhavati, etaduktaM bhavati-yadi bAhyaceSTAyAmabhyantaraceSTAyAM ca tasya ca praNidhimata indriyANAM kaSAyANAM ca nigraho| bhavati tataH zuddhaH praNidhiritarathA vazuddhaH, evamapi tatvanItyA'bhyantaraiva ceSTeha garIyasIsyAha, ata evamapi tattve prazastaM cAru, tathA'prazastamacAru lakSaNaM praNidheH 'adhyAtmaniSpannam adhyavasAnodgatamiti gAthArthaH // etadevAha mAyAgAravasahio iMdianoiMdiehi apasatyo / dhammatthA a pasatyo iMdianoiMdiappaNihI / / 303 // dIpa anukrama [350..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~462~
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||57..|| dIpa anukrama [350..] dazaanto hAri-vRttiH // 226 // :+bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||57...|| niryukti: [303], bhASyaM [62...] vyAkhyA- 'mAyAgAravasahito mAtRsthAnayukta RddhyAdigAravayuktaJcendriyanoindriyayornigrahaM karoti, mA tRsthAnata IryAdipratyupekSaNaM dravyakSAntyAdyAsevanaM tathA RddhyAdigAravAdveti 'aprazasta' ityayamaprazastaH pra| NidhiH / tathA dharmArtha prazasta iti, mAyAgAravarahito dharmArthamevendriyanoindriyanigrahaM karoti yaH sa tadabhedopacArAta 'prazastaH' sundara indriyanoindriyamaNidhirnirjarA phalatvAditi gAthArthaH // sAmpratamaprazastetarapraNidherdoSaguNAnAha advavidaM kammarayaM baMdhai apasatthapaNihimAutto / taM caiva khavei puNo pasatthapaNihI samAtto // 304 // vyAkhyA- 'aSTavidhaM' jJAnAvaraNIyAdibhedAt karmarajo 'vRnAti' Adate, ka ityAha- 'aprazastapraNidhimAyuktaH' aprazastapraNidhau vyavasthita ityarthaH, tadevASTavidhaM karmarajaH kSapayati punaH kadetyAha-prazastapraNidhisamAyukta iti gAthArthaH // saMyamAdyarthe ca praNidhiH prayoktavya ityAha daMsaNanANacaritANi saMjamo tassa sAhaNaTTAe / paNihI pauMjiabbo aNAvaNAI ca bajAI // 305 // vyAkhyA- darzanajJAnacAritrANi saMyamaH saMpUrNaH, 'tasya' saMpUrNa saMyamasya sAdhanArthaM praNidhiH prazastaH prayoktavyaH, tathA 'anAyatanAni ca' viruddhasthAnAni varjanIyAni iti gAthArthaH // evamakaraNe doSamAha duppaNihiajogI puNa laMDijjai saMjamaM ayANaMto / bIsatyanisagobba kaMTaile jaha paDato // 306 // vyAkhyA- 'duSpraNihitayogI punaH supraNidhirahitastu prabrajita ityarthaH lanchayate-khaNDyate saMyamamajAnAnaH 8 AcAra praNiSya dhyayanam 2 uddezaH ~463~ // 226 // Far P&Personal Use Chily pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ay
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||57...|| niyukti : [306], bhASyaM [62...] (42) 45 prata sUtrAMka ||57..|| saMyata eveti / dRSTAntamAha-vizrabdho nisRSTAGgastathA ayanaparaH kaMTakavati zvanAdau yathA patana kacillachayate | tadvadasau saMyata iti gAthArthaH / / vyatirekamAha suppaNihiajogI puNa na lippaI gunyamaNibhadosehiM / niddahai a kammAI sukataNAI jahA aggI / / 307 / / vyAkhyA-'supraNihitayogI punaH' supraNihitaH prabajitaH punaH na lipyate 'pUrvabhaNitadoSaiH karmabandhAdibhiH, saMvRtAzravadvAratvAt, nirdahati ca karmANi prAktanAni tapApraNidhibhAvena, dRSTAntamAha-zuSkatRNAni yathA agnirnirdahati tadvaditi gAthArthaH / / . tamhA cha apasarathaM paNihANaM uziUNa samaNeNaM / paNihANami pasatthe bhaNio AdhArapaNihitti // 308 // | vyAkhyA-yasmAdevamaprazastapraNidhiduHkhada itarazca sukhadastasmAd 'aprazastaM praNidhAnam' aprazastaM praNidhim 8 'ujjhitvA' parityajya 'zramaNena' sAdhunA 'praNidhAne' praNidhau 'prazaste' kalyANe, yanaH kArya iti vAkyazeSaH / nigamayannAha-bhaNita AcArapraNidhiriti gAthArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpanasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, tavedam AyArappaNihiM laddhaM, jahA kAyavva bhikkhuNA / taM bhe udAharissAmi, ANupurdiva suNeha me // 1 // dIpa anukrama [350..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~464~
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka |||| dIpa anukrama [351] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 227 // :+bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA || 1 || niryuktiH [ 308 ], bhASyaM [62...] asya vyAkhyA- 'AcArapraNidhim' uktalakSaNaM 'labdhvA' prApya 'yathA yena prakAreNa kartavyaM vihitAnuSThAnaM 'bhikSuNA' sAdhunA 'taM' prakAraM 'me' bhavadbhyaH 'udAhariSyAmi' kathayiSyAmi 'AnupUrvyA' paripAThyA zRNuta mameti gautamAdayaH svaziSyAnAhuriti sUtrArthaH // 1 // puDhavidagaagaNimArua, taNaskvasvIyagA / tasA a pANA jIvati, ii vRttaM mahesiNA || 2 || siM acchaNajoeNa, nicaM hoavyayaM siA / maNasA kAyavakkeNaM, evaM havai saMjae // 3 // puDhaviM bhittiM silaM leluM neva bhiMde na saMlihe / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjae susamAhie // 4 // suddhapuDhavIM na nisIe, sasarakkhaMmi a AsaNe / pamajittu nisIijjA, jAittA jassa uggahaM // 5 // sIodagaM na sevijjA, silAvuTuM himANi a / usiNodagaM tattaphAsuaM, paDigAhijja saMjae // 6 // udaullaM apaNo kArya, neva puMche na saMlihe / samuppeha tahAbhUaM, no NaM saMghaTTae muNI // 7 // iMgAlaM agaNi arthi, alAyaM vA sajoiaM / na uMjijjA na ghaTTijjA, no NaM nivvAva muNI // 8 // tAliaMTeNa patteNa, sAhAe vihuNeNa vA / na vIjaspaNo kArya, 8 AcArapraNidhyadhyayanam 2 uddezaH ~465~ // 227 // Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH sUtrakAreNa ukta AcAra-praNidheH varNanaM Arabhyate
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||2-12|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka bAhiraM vAvi puggalaM // 9 // taNarukkhaM na chiMdijA, phalaM mUlaM ca kassaI / AmagaM vivihaM bIaM, maNasAvi Na patthae // 10 // gahaNesu na ciTThijjA, bIesu hariesu vA / udagaMmi tahA nicca, uttiMgapaNagesu vA // 11 // tase pANe na hiMsijjA, vAyA aduva kammuNA / uvarao savvabhUesu, pAseja vivihaM jagaM // 12 // taM prakAramAha-'puDhavitti sUtraM, pRthibyudakAgnivAyavastRNavRkSasavIjA ete paJcaikendriyakAyAH pUrvavat, trasAzca prANino dvIndriyAdayo jIvA ityuktaM 'maharSiNA' vardhamAnena gautamena veti sUtrArthaH // 2 // yatazcaivamataH 'tesi'ti sUtraM, asya vyAkhyA-'teSAM pRthivyAdInAm 'akSaNayogena' ahiMsAvyApAreNa nityaM 'bhavitavyaM vartitavyaM syAt bhikSuNA manasA kAyena vAkyena ebhiH karaNairityarthaH, evaM vartamAno'hiMsakaH san bhavati saMpato, nAnyatheti sUtrArthaH // 3 // evaM sAmAnyena SaDjIvanikAyAhiMsayA saMyatatvamabhidhAyAdhunA tadgatavidhIvidhAnato vizeSeNAha-'puDhavitti sUtraM, pRthivIM zuddhAM 'bhitti' tI 'zilA pASANAtmikA 'leSTum / / ihAlakhaNDaM naiva bhindyAt no saMlikheta, tatra bhedanaM dvaidhIbhAvotpAdanaM 'saMlekhanam ISallekhanaM 'trividhena karaNayogena' na karoti manasetyAdinA 'saMyataH' sAdhuH 'susamAhitaH' zuddhabhAva iti suutraarthH||4|| tathA 'su'tti sUtraM, 'zuddhapRthivyAm' azastropahatAyAmanantaritAyAM na niSIdet, tathA 'sarajaske vA' pRthvIrajo'vagu SONGRES ||2-12|| dIpa anukrama [352-362]] RECE pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~466~
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||2-12|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) AcArapraNidhyadhyayanam uddezaH prata sUtrAMka ||2-12|| dazakA0NThite vA 'Asane pIThakAdau na niSIdeta, niSIdanagrahaNAtsthAnatvagvartanaparigrahaH, acetanAyAM tu pramRjya hAri-vattiH tAM rajoharaNena niSIdeta 'jJAtve sacetanA jJAtvA 'yAcayitvA'vagraha'miti yasya saMbandhinI pRthivI tamavana- hamanujJApyeti sUtrArthaH // 5 // uktaH pRthivIkAyavidhiH, adhunA apkAyavidhimAha-'sIodagaM'ti sUtraM, // 228 // zItodaka' pRthivyudbhavaM sacittodakaM na seveta, tathA zilAvRSTaM himAni ca na seveta, tatra zilAgrahaNena karakAH parigRhyante, vRSTaM varSaNaM, himaM pratItaM prAya uttarApathe bhavati / yadyevaM kathamayaM varttatetyAha-'uSNodaka kathitodakaM tapsamAsuka' tasaM satprAmukaM tridaNDottaM, noSNodakamAtra, pratigRhNIyAhatyartha 'saMyataH sAdhu.. etaca sauvIrAdyupalakSaNamiti sUtrArthaH // 6 // tathA 'udaullaMIti sUtraM, nadImuttINoM bhikSApraviSTo vA vRSTihataH 'udakAm' udakabinducitamAtmanaH 'kArya' zarIraM nigdhaM vA naiva 'puJchayed' vastratRNAdibhiH 'na saMlikhet' pANinA, apitu 'saMprekSya nirIkSya 'tadhAbhUtam' udakArdAdirUpaM naiva kArya 'saMghayet' munirmanAgapi na spRzediti sUtrArthaH // 7 // ukto'SkAyavidhiH, tejAkAyavidhimAha-iMgAlaM'ti sUtraM, 'aGgAra' jvAlAra-1 hitam 'agnim' ayApiNDAnugatam 'arci' chinnajvAlam 'alAtam' ulmukaM vA 'sajyoti' sAgnikamityarthaH, kimityAha-notsicet na ghayet, tatroJjanamutsecanaM pradIpAdaH, ghanaM mithacAlanaM, tathA nainam-agniM 'nirvATrapayed' abhAvamApAdayet 'muniH' sAdhuriti sUtrArthaH // 8 // pratipAditastejAkAyavidhiH, vAyukAyavidhimAha -tAliaMTeNatti sUtraM, 'tAlavRntana' vyajanavizeSeNa 'patreNa' padminIpatrAdinA 'zAkhayA' vRkSaDAlarUpayA dIpa anukrama [352-362]] // 228 // is Etcu pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~467~
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||2-12|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata AASAREERRECE sUtrAMka vidhUpa(ba)nena vA' vyajanena bA, kimityAha-na vIjayed 'AtmanaH kArya svazarIramityarthaH 'bAhyaM vApi pugalam' uSNodakAdIti sUtrArthaH // 9 // pratipAdito vAyukAyavidhiH, vanaspatividhimAha-taNa'tti sUtraM, tRNavRkSamityekavadbhAvaH, tRNAni-darbhAdIni vRkSA:-kadambAdayaH, etAnna chindyAt, phalaM mUlaM vA kasyacidRkSAdena chinyAt, tathA 'Amam' azastropahataM 'vividham' anekaprakAraM bIjaM na manasA'pi prArthayet, kimuta anIyAditi sUtrArthaH // 10 // tathA 'gahaNesutti sUtraM, 'gahaneSu' vananikuzepu na tiSThet, saMghaTanAdidoSaprasaGgAt, tathA 'bIjeSu' prasAritazAlyAdiSu 'hariteSu vA' dUrvAdiSu na tiSThet, 'udake tathA nityam' anodakam-anatavanaspativizeSa:, yathoktam-'udae avae paNae' ityAdi, udakamevAnye, tatra niyamato vanaspatibhAvAt, uttimapanakayo na tiSThet , tatrosiGgaH-sarpacchatrAdiH panakaH-ullivanaspatiriti sUtrArthaH // 11 // ukto vanaspatikAyavidhiH, trasakAyavidhimAha-'tasatti sUtraM, 'trasapANinoM' dvIndriyAdIn na hiMsyAt, kathamityAha-vAcA athavA 'karmaNA' kAyena, manasastadantargatavAdagrahaNam , api ca-'uparataH sarvabhUteSu nikSiptadaNDaH san pazyedvividhaM 'jagat karmaparatantraM narakAdigatirUpaM, nirvadAyeti sUtrArthaH // 12 // aTTha suhumAi pehAe, jAI jANittu saMjae / dayAhigArI bhUesu, Asa ciTTha saehi 1 udakaM vanaspativizeSaH pra. 2 padakamavakaH panakA, ||2-12|| dIpa anukrama [352-362] vaghA0 39 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: AcAra-praNidhe: sthUlavidhi: uktaM, adhunA sUkSma vidhi: ucyate ~468~
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||13-16|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] dazavaikA hAri-vRttiH // 229 // / prata sUtrAMka ||13-16|| vA // 13 // kayarAiM aTTa suhumAiM?, jAiM pucchijja saMjae / imAI tAI mehAvI, AcAraAikvija viakssnno||14|| siNehaM pupphasuhamaM ca, pANutiMgaM taheva ya / paNagaM praNidhya | dhyayanam bIahariaM ca, aMDasuhumaM ca aTThamaM // 15 // evameANi jANijjA, savvabhAveNa saM. 2 uddeza: jae / appamatto jae niccaM, savidiasamAhie // 16 // uktaH sthUlavidhiH, atha sUkSmavidhimAha-'aTTatti sUtraM, aSTau 'sUkSmANi vakSyamANAni prekSyopayogata AsIta tiSThecchayIta veti yogaH, kiMviziSTAnItyAha-yAni jJAtvA saMyato jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca dayAdhikArI bhUteSu bhavati, anyathA dayAdhikAryeva neti, tAni prekSya tadrahita evAsanAdIni kuryAd, anyathA teSAMsAticArateti suutraarthH||13||aah-'kyraanni sUtraM, katarANyaSTau sUkSmANi yAni dayAdhikAritvAbhAvabhayAt pRcchetsaMyataH?, anena dayAdhikAriNa eva evaM vidheSu yatnamAha, sa hyavazyaM tadupakArakANyapakArakANi ca pRcchati, tatraiva bhAvapratibandhAditi / 'amUni tAni anantaraM vakSyamANAni medhAvI AcakSIta vicakSaNa iti, anenApyetadevAha-maryAdAvartinA tajjJena tatprarUpaNA kAryA, evaM hi zrotustatropAdeyabuddhirbhavati, anyathA se viparyaya iti sUtrArthaH // 14 // 'siNehati sUtraM, 'sneha miti lehasUkSmam-avazyAyahimamahikAkarakaharata-15 // 229 / / 1 sArambhANAmazakya varjana yasa, nirArambhaH sUkSmopayogena varNanIyaM yat / saruNa vA sUkSmatAbhAk. dIpa anukrama [363-366] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~469~
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||13-16|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) 82% prata sUtrAMka 5 ||13-16|| nurUpaM, puSpamUkSma ceti vaTodumbarANAM puSpANi, tAni tadarNAni sUkSmANIti na lakSyante, 'pANI'ti prANisUkSmamanuddhariH kunthuH, sa hi calana vibhAvyate, na sthitaH, sUkSmatvAt / 'uttiMgaM tathaiva cetyuttiMgasUkSmakITikAnagaraM, tatra kITikA anye ca sUkSmasattvA bhavanti / tathA 'panakAmiti panakalUkSma prAyaH prAvRTkAle bhUmikASThAdiSu paJcavarNastadvyalInaH panaka iti, tathA 'bIjasUkSma zAlyAdivIjasya mukhamUle kaNikA, yA he loke tuSamukhamityucyate, 'haritaM ceti haritasUkSma, taccAtyantAbhinavodbhinnaM pRthivIsamAnavarNameveti, 'a-12 daNDasUkSmaM cASTama miti etaca makSikAkITikAgRhakolikAbrAhmaNIkRkalAsAdyamiti sUtrArthaH // 15 // evameANitti sUtraM, 'evam uktena prakAreNa etAni sUkSmANi jJAtvA sUtrAdezena 'sarvabhAvena' zaktyanurUpeNa svarUpasaMrakSaNAdinA 'saMyataH sAdhuH kimityAha-'apramattoM nidrAdipramAdarahitaH yateta manovAkAyaH saMrakSaNaM prati 'nityaM sarvakAlaM 'sarvendriyasamAhitaH' zabdAdiSu rAgadveSAvagacchanniti sUtrArthaH / / 16 / / dhuvaM ca paDilehijjA, jogasA pAyakaMbalaM / sijamuccArabhUmi ca, saMthAraM aduvA''saNaM // 17 // uccAraM pAsavaNaM, khelaM siMghANajalliaM / phAsujhaM paDilehitA, pariThThAvija saMjae // 18 // pavisittu parAgAraM, pANaTA bhoaNassa vA / jayaM ciTTe miaM bhAse, na ya rUvesu maNaM kare // 19 // bahuM suNehi kannehiM, vahuM acchIhiM picchai / na ya CXCCESSTORY dIpa anukrama [363-366] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~470~
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 17 -28|| dIpa anukrama [367 -378] dazacaikA 0 hAri-vRttiH // 230 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya + vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA || 17-28 || niryuktiH [ 308], bhASyaM [62...] di suaM savvaM, bhikkhU akkhAumarihai // 20 // suaM vA jai vA diTTaM, na lavi - jovadhAiaM / na ya keNai uvAeNaM, gihijogaM samAyare // 21 // nidvANaM rasanijjUDhaM, bhagaM pAvagati vA / puTTho vAvi apuTTo vA lAbhAlAbhaM na niddise // 22 // na ya bhoami giddho, care uMlaM ayaMpiro / aphAsuaM na bhuMjijjA, kIamuddesiAha // 23 // saMnihiM ca na kuvvijjA, aNumAyaMpi saMjae / muhAjIvI asaMbaddhe, havija jaganissie // 24 // havittI susaMtuTTe, apicche suhare siA / AsurataM na gacchinA, succA NaM jiNasAsaNaM // 25 // kannasukkhehiM sadehiM, pemmaM nAbhinivesa / dAruNaM kasaM phAsaM, kAraNa ahiAsae // 26 // khuhaM pivAsaM dussijaM, sIunhaM araI bhayaM / ahiAse avvahio, dehadukkhaM mahAphalaM // 27 // atthaMgayaMmi Aice, puratthA a aNuggae / AhAramaiyaM savvaM, maNasAvi Na patthae // 28 // tathA 'dhuvanti sUtraM, tathA 'dhruvaM ca' nityaM ca yo yasya kAla ukto'nAgataH paribhoge ca tasmin pratyupekSeta 8 AcArapraNidhyadhyayanam 2 uddezaH ~ 471~ // 230 // Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-28|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata 2525 sUtrAMka ||17 -28|| siddhAntavidhinA 'yoge sati' sati sAmadhye anyUnAtiriktaM, kiM tadityAha-pAtrakambalam' pAtragrahaNAdamalAbudArumayAdiparigrahA, kambalagrahaNAdUrNAsUtramayaparigrahaH, tathA 'zayyA vasatiM dvikAlaM trikAlaM ca uccArabhuvaM / / ca-anApAtavavAdi sthaNDilaM tathA 'saMstAraka' tRNamayAdirUpamathayA 'Asanam' apavAvagRhItaM piitthkaadi| pratyupekSeteti sUtrArthaH // 17 // tathA 'uJcAti sUtraM, uccAraM prasravaNaM zleSma siMghANaM jallamiti pratI-1 PAtAni, etAni prAsukaM pratyupekSya sthaNDilamiti vAkyazeSaH, 'paristhApayet' vyutsRjet saMyata iti| sUtrArthaH // 18 // upAzrayasthAnavidhiruto, gocarapravezamadhikRtyAha-'pavisittu' sUna, pravizya 'parA-18 gAraM' paragRhaM pAnArtha bhojanasya glAnAderauSadhArtha vA yataM-gavAkSakAdInyanavalokayan tiSTheducitadeze, mitaM yatanayA bhASeta AgamanaprayojanAdIti, na ca rUpeSu' dAtRkAntAdiSu manaH kuryAta, evaMbhUtAnyetAnIti na mano nivezayet, rUpagrahaNaM rasAzupalakSaNamiti sUtrArthaH // 19 // gocarAdigata eva kenacittathAvidhaM pRSTa evaM brUyAdityAha-'bahunti sUtraM, athavA upadezAdhikAre sAmAnye nAha-'bahu'nti sUtraM, 'bahu' anekaprakAra zobhanAzobhanaM zRNoti karNAbhyAM, zabdajAtamiti gamyate, tathA 'bahu' anekaprakArameva zobhanAzobhanabhe denAkSibhyAM pazyati, rUpajAtamiti gamyate, evaM na ca dRSTaM zrutaM sarvaM khaparobhayAhitamapi 'zrutA te rudatI TrapatnI yevamAdi bhikSurAkhyAtumarhati, cAritropaghAtAt , aheti ca khaparobhayahitaM 'dRSThaste rAjAnamupazAmaya ziSya' iti sUtrArthaH // 20 // etadeva spaSTayanAha-'suti sUtraM, zrutaM vA anyataH yadivA dRSTaM khayameva | dIpa anukrama [367-378] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~472~
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-28|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||17 -28|| dazavaikAnAlapetna bhASeta, 'aupacAtikam' upaghAtena nivRttaM tatphalaM vA, yathA-caurastvamityAdi, ato nAlape- AcArahAri-vRttiHdapIti gamyate, tathA na ca kenacidupAyena sUkSmayA'pi bhajhyA 'gRhiyoga' gRhisaMyandhaM tadvAlagrahaNAdirUpaM prnnidhy|| 23 // gRhivyApAraM vA-prArambharUpaM 'samAcaret kuryAnnaiveti sUtrArthaH // 21 // kiMca-NiTThANa'ti sUtraM, 'niSThAnaMdhyayanam sarvaguNopetaM saMbhRtamannaM rasaM niyUTametadviparItaM kadazanam , etadAzrityAya bhadrakaM dvitIyaM pApakamiti vA, pRSTo| |2 uddeza: vApi pareNa kIdRg labdhamiti apRSTo cA khayameva lAbhAlAbhaM niSThAnAdena nirdizeda, adya sAdhu labdhamasAdhu17 vA zobhanamidamaparamazobhanaM veti sUtrArthaH // 22 // kiM ca-'na yati sUtraM, na ca bhojane gRhaH san vizipaSTavastulAbhAyezvarAdikuleSu mukhamaGgalikayA caret, apitu uJchaM bhAvato jJAtAjJAtamajalpana (granthAnam 5500) zIlo dharmalAbhamAtrAbhidhAyI caret , tatrApi 'aprAsuka' sacittaM sanmizrAdi kathaJcidgRhItamapi na bhuJjIta, tathA krItamIdezikAhataM prAsukamapi na bhuJjIta, etadvizodhyavizodhikoTyupalakSaNamiti sUtrArthaH // 23 // 'saMnihiMti sUtra, 'saMnidhi ca' prAnirUpitasvarUpAM na kuryAt 'aNumAtramapi' stokamapi 'saMyataH sAdhuH, tathA mudhAjIvIti pUrvavat, asaMbaddhaH padminIpatrodakavadgRhasthaiH, evaMbhUtaH san bhavet 'jaganizritaH' carAcaradasaMrakSaNapratibaddha iti sUtrArthaH // 24 // kiMca-lUha'tti sUtraM, rUkSaiH-vallacaNakAdibhivRttirasyeti rukSavRttiH, susaMtuSTo yena vA tena vA saMtoSagAmI, alpeccho nyUnodaratayA''hAraparityAgI, subharaH syAt alpecchatvA- 231 // hAdeva durbhikSAdAviti phalaM pratyekaM vA syAditi kriyAyogaH, rUkSavRttiH syAdityAdi / tathA 'AsuratvaM kro dIpa StockCROSOCIRCANCY anukrama [367 -378] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~473~
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-28|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka 456 ||17-28|| dhabhAvaM na gat kacit khapakSAdau zrutvA 'jinazAsana' krodhavipAkapratipAdakaM vItarAgavacanaM / "jahA cuhiN| RsThANahiM jIcA AsurasAe kammaM parati, taMjahA-kohasIlayAe pAhuDasIlayAe jahA ThANe jAva jaNaM maela esa purise aNNANI micchAdihI akosai haNai vA taM Na me esa kiMci avarajjhaitti, kiM tu mama eyANi veyaNijANi kammANi avarajjhaMtitti sammamahiyAsamANassa nijarA eva bhavissaiti sUtrArthaH // 25 // tathA 'kapaNa'tti sUtraM, karNasaukhyahetavaH karNasaukhyAH zabdA-veNuvINAdisaMbandhinasteSu 'prema' rAga 'na abhinivezayet' na kuryAdityarthaH, 'dAruNam' aniSTaM 'karkazaM' kaThinaM sparzamupanataM santaM kAyenAdhisahet na tatra dveSa kuryAditi, anenAvantayo rAgadveSanirAkaraNena sarvendriyaviSayeSu rAgadveSapratiSedho veditavya iti sUtrArthaH / // 26 // kiM ca-khuhaM pitti sUtraM, 'kSudhaM' bubhukSA 'pipAsA' tRpaM 'duzayyAM' viSamabhUmyAdirUpAM zItoSNaM pratItam 'arati' mohanIyodbhavAM 'bhayaM' vyAghAdisamutthamatisahedetatsarvameva 'avyathitA' adInamanAH san dehe duHkhaM mahAphalaM saMcintyeti vAkyazeSaH / tathA ca zarIre satyetahuHkhaM, zarIraM cAsAraM, samyagatisahyamAnaM ca mokSaphalamevedamiti sUtrArthaH // 27 // kiMca-'atyati sUtraM, 'astaM gata Aditve astaparvataM prApte ada-17 1 yathA pani sthAna vA mAsuravAya karma prakurvanti, sapA-kodhazIlatayA prAbhUtazIlatayA yathA khAnA yAvat yanmAmeSa puruSo'kSAnI bhidhyAradhi-18 rAkoSAti hanti mA tantra ge eSa kicidaparAbhyatIti, kintu mamaitAni vedanIyAni karmANi aparAdhyatIti samyaganyAsInasya nirava bhaviSyatIti. dIpa A anukrama [367-378] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~474~
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||29-40|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata AcAra| praNidhyadhyayanam 2 uddeza: sUtrAMka 25 SROCESSAGADCREA ||29 dazavaikA0rzanIbhUte vA 'purastAcAnugate' pratyUSasyanudita ityarthaH, AhArAtmakaM 'sarva' niravazeSamAhArajAtaM manasApi hAri-vRttina prArthayet, kimaGga punarvAcA karmaNA veti sUtrArthaH // 28 // atitiNe acavale, appabhAsI miAsaNe / havija uare daMte, thovaM laddhaM na khise||29|| na bAhiraM paribhave, attANaM na samukkase / sualAbhe na majijjA, jaccA tavassibuddhie // 30 // se jANamajANaM vA, kaTu AhammioM payaM / saMvare khippamappANaM, bIaM taM na samAyare // 31 // aNAyAraM parakkamma, neva gUhe na niNhave / suI sayA viyaDabhAve, asaMsate jiiMdie // 32 // amohaM vayaNaM kujA, Ayariassa mahappaNo / taM parigijjha vAyAe, kammuNA uvavAyae // 33 // adhuvaM jIviaM naccA, siddhimaggaM viaanniaa| viNiahija bhogesu, AuM parimiappaNo // 34 // balaM thAmaM ca pehAe, saddhAmAruggamappaNo / khitaM kAlaM ca vinAya, tahappANaM nijhuMjae // 35 // jarA jAva na pIDeI, vAhI jAva na vddii| jAviMdiA na hAyaMti, tAva dhamma samAyare 1 naiSA vyAkhyAkRnmatA. -40|| dIpa 2044 anukrama [379-390] // 232 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~475
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||29-40|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata -G9629 sUtrAMka ||29 -40|| // 36 // kohaM mANaM ca mAyaM ca, lobhaM ca pAvavaDaNaM / vame cattAri dose u, icchaMto hiamappaNo // 37 // koho pIiM paNAsei, mANo viNayanAsaNo / mAyA mittANi nAsei, lobho sbvinnaasnno||38|| uvasameNa haNe kohaM, mANaM mahavayA jiNe / mAyaM cajavabhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe // 39 // koho amANo a aNiggahIA, mAyA a lobho a pavaDhamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA, siMcaMti mUlAI pu Navbhavassa // 40 // divApyalabhamAna AhAre kimityAha-'atitiNe'tti sUtraM, atintiNo bhavet, atintiNo nAmAlAkAbhe'pi neSadyatkiJcanabhASI, tathA acapalo bhaveta, sarvatra sthira ityarthaH / tathA 'alpabhASI' kAraNe parimita-12 vaktA, tathA 'mitAzano' mitabhoktA 'bha'dityevaMbhUto bhavet, tathA 'udare dAnto' yena vA tena vA vRttizIlaH, tathA 'stokaM labdhvA na khiMsayet deyaM dAtAraM vA na hIlayediti sUtrArthaH // 29 // madavarjanArthamAha-'na bAhiraMti sUtraM, na 'pAdyam Atmano'nyaM paribhavet, tathA AtmAnaM na samutkarSayet, sAmAnyenetthaMbhUto'hamiti, zrutalAbhAbhyAM na mAyeta, paNDito labdhimAnahamityevaM, tathA jAtyA-tApa-1 dIpa anukrama [379-390] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~476
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||29 -40|| dIpa anukrama [379 -390] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 233 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||29-40|| niryukti: [ 308], bhASyaM [62...] svayena buddhyA vA, na mAyeneti varttate, jAtisaMpannastapasvI buddhimAnahamityevam upalakSaNaM caitatkulabalarUpANAm, kulasaMpanno'haM valasaMpanno'haM rUpasaMpanno'hamityevaM na mAyeteti sUtrArthaH // 30 // oghata AbhogAnAbhoga sevitArthamAha-' se 'ti sUtra, 'sa' sAdhuH 'jAnannajAnana vA' Abhogato'nA bhogatazcetyarthaH ' kRtvA'dhArmikaM padaM kathaJcidrAgadveSAbhyAM mUlottaraguNavirAdhanAmiti bhAvaH 'saMvaret' 'kSipramAtmAnaM' bhAvato nivartyAlocanAdinA prakAreNa tathA dvitIyaM punastanna samAcaret, anubandhadoSAditi sUtrArthaH // 31 // etadevAha-'aNAyAraM 'ti sUtraM, 'anAcAra' sAvadyayogaM 'parAkramya' Asevya gurusakAza Alocayan 'naiva gRhayet na niduvIta' tatra gahanaM kiJcitkathanaM nihava ekAntApalApaH, kiMviziSTaH sannityAha- 'zuciH' akaluSitamatiH sadA 'vikaTabhASa:' prakaTabhAva: 'asaMsaktaH' apratibaddhaH kacit 'jitendriyo' jitendriyapramAdaH saniti sUtrArthaH // 32 // tathA 'amohaMti sUtraM, 'amogham' avandhyaM 'vacanam' idaM kurvityAdirUpaM 'kuryAditi evamityabhyupagamena, keSAmityAha - 'AcAryANAM mahAtmanAM zrutAdibhirguNaiH, tatparigRhya vAcA evamityabhyupagamena 'karmaNopapAdayet' kriyayA saMpAdayediti sUtrArthaH // 33 // tathA 'adhuvaM'ti sUtraM, 'adhruvam' anityaM maraNAzaGki jIvitaM sarvabhAvanibandhanaM jJAtvA / tathA 'siddhimArga' samyagadarzanajJAnacAritralakSaNaM vijJAya vinivartata bhogebhyo bandhaikahetubhyaH, tathA dhruvamapyAyuH parimitaM saMvatsarazatAdimAnena vijJAyAtmano vinivarteta bhogebhya iti sUtrArthaH // 34 // upadezAdhikAre prakrAntameva samarthayannAha - 'jara'ti sUtraM, 'jarA' vayohA AcAra praNidhya ~477~ dhyayanam 2 uddezaH // 233 // For P&Personal Chily pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH y
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||29-40|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) 49-60-50 prata sUtrAMka ||29 -40|| nilakSaNA yAvanna pIDayati 'vyAdhiH kriyAsAmarthyazatruryAvanna varddhate yAvad 'indriyANi' kriyAsAmopa18kArINi obAdIni na hIyante tAvadatrAntare prastAva itikRtvA dharma samAcarecAritradharmamiti sUtrArthaH // 35 // 6 // 36 // tadupAyamAha-kohaM' gAhA, krodhaM mAnaM ca mAyAM ca lobhaM ca pApavardhanaM, sarva ete pApahetava iti pApavarddhanavyapadezaH, yatazcaivamato vamecaturo 'doSAn etAneva krodhAdIn hitamicchannAtmanaH, etadvamane hi [4 sarvasaMpaditi mntraarthH|| 37 // avamane lihaloka evApAyamAha-koha'si sUtraM, krodhaH prItiM praNAzayati.13 krodhAndhavacanatastaducchedadarzanAt, mAno vinayanAzanaH, avalepena mUrkhatayA tadakaraNopalabdheH, mAyA mivANi nAzayati, kauTilyavatastatyAgadarzanAt, lobhaH sarvavinAzana, tattvatastrayANAmapi tadbhAvabhAvivAditi sUtrArthaH // 38 // yata evamataH-'uvasameNa tti sUtraM, 'upazamena' zAntirUpeNa hanyAt krodham , udayanirodhodayamApsAphalIkaraNena, evaM mAnaM mArdavena-anucchitatayA jayet udayanirodhAdinaiva, mAyAM ca phAja-16 bhAvena azaThatayA jayet udayanirodhAdinaiva, evaM lobhaM 'saMtoSataH niHspRhatvena jayet, udayanirodhodayaprAptAphalIkaraNeneti sUtrArthaH // 39 // krodhAdInAmeva paralokApAyamAha-kohotti sUtraM, krodhazca mAnazcA-81 nigRhItI-ucchRGkhalau,mAyA ca lobhazca vivardhamAnI ca' vRddhi gacchantI, 'catvAra' ete krodhAdayaH 'kRtsnAta saMpUrNAH 'kRSNA vA kliSTAH kaSAyAH siJcanti azubhabhAvajalena mUlAni tathAvidhakarmarUpANi 'punarbhavasyA punarjanmataroriti suutraarthH||40|| dIpa anukrama [379-390] CAREERECEX pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~478~
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-50|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) 456 dazakA. hAri-vRttiH prata AcArapraNidhyadhyayanam 2 uddeza: sUtrAMka // 234 // // 41 -50|| rAyANiesu viNayaM pauMje, dhuvasIlayaM sayayaM na hAvaijA / kummuvva allINapalINagutto, parakkamijjA tavasaMjamaMmi // 41 // niI ca na bahu mannijjA, sappahAsaM vivjje| miho kahAhiM na rame, sajjhAyami rao sayA // 42 // jogaM ca samaNadhammami, juMje analaso dhuvaM / jutto a samaNadhammami, aTuM lahai aNuttaraM // 43 // ihalogapArattahiaM, jeNaM gacchai suggaiM / bahussuaM pajjuvAsijjA, pucchijjatthaviNicchayaM // 44 // hatthaM pAyaM ca kAyaM ca, paNihAya jiiMdie / allINagutto nisie, sagAse guruNo muNI // 45 // na pakkhao na purao, neva kiccANa pittro| na ya Uru samAsijjA, ciTThijA guruNaMtie // 46 // apucchio na bhAsijjA, bhAsamANassa aMtarA / piTTimaMsaM na khAijjA, mAyAmosaM vivajjae // 47 // appattiaM jeNa siA, Asu kuppija vA paro / savvaso taM na bhAsijjA, bhAsaM ahiagAmiNi // 48 // diTuM miaM asaMdiddhaM, paDipunnaM viaM jiaM / ayaMpiramaNuvviggaM, bhAsa nisira attavaM dIpa anukrama [391-400 // 234 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~479~
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-50|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka // 41 // 19 // AyArapannattidharaM, diTTivAyamahijagaM / vAyavikkhaliaM naccA, na ta uvahase muNI // 50 // yata evamataH kaSAyanigrahArthamidaM kuryAdityAha-rAyaNie'tti, 'ravAdhikeSu' ciradIkSitAdiSu 'vinayam' abhyutthAnAdirUpaM prayuJjIta, tathA 'bhuvazIlatAm aSTAdazazIlAGgasahasrapAlanarUpAM 'satatam' anavarataM yathAzaktyA(kti) na hApayet, tathA 'kUrma iva' kacchapa ivAlInapralInaguptaH aGgopAGgAni samyaka saMyamyetyarthaH, parAkrameta' pravarsata 'tapaHsaMyameM tapaHpradhAne saMyama iti suutraarthH||41|| kiMca-nidaM catti sUtra, 'nidrA ca na bahu manyeta' na prakAmazAyI syAt / 'samahAsaMca' atIvahAsarUpaM vivarjayet, 'midhAkathAsu' rAhasthi-13 kIpu na rameta, 'khAdhyAyeM pAMcanAdI rataH sadA, evaMbhUto bhavediti sUtrArthaH // 42 // tathA-'jogaM pati sUtra, 'yogaM ca' vividha manovAkAyavyApAraM 'zramaNadharme kSAntyAdilakSaNe yuJjIta 'analasa' utsAhavAn, 13'bhuvaM' kAlAdhaucityena nityaM saMpUrNa sarvatra pradhAnopasarjanabhAvena vA, anuprekSAkAle manoyogamadhyayanakAle| vAgyogaM pratyupekSaNAkAle kAyayogamiti / phalamAha-'yukta evaM vyAptaH zramaNadharma dazavidhe'rthe 'labhate' prAmotyanuttaraM bhAvArtha jJAnAdirUpamiti sUtrArthaH // 43 // etadevAha-ihaloga'tti sUtraM, 'ihalokaparatrahitam' ihAkuzalapravRttiduHkhanirodhena paratra kuzalAnuvandhata ubhayalokahitamityarthaH, 'yena' arthena jJAnAdinA %*%AE%ACHA -50|| dIpa anukrama [391-400 ***OK* pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~480~
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-50|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||41 -50|| dazavaikApa karaNabhUtena gacchati sugati, pAramparyeNa siddhimityarthaH, upadezAdhikAra uktavyatikarasAdhanopAyamAha- 8AcArahAri-vRttiH 'bahuzrutam' AgamavRddhaM 'paryupAsIta' seveta, sevamAnazca pRcched 'arthavinizcayam' apAyarakSaka kalyANAvaha praNidhya. vArthAvitathabhAvamiti sUtrArthaH // 44 // paryupAsInazca 'hatya'ti sUtraM, hastaM pAdaM ca kAyaM ca 'praNidhAyeti dhyayanam saMyamya jitendriyo nibhRto bhUtvA AlInagupto niSIdet, ISallIna upayukta ityarthaH, sakAze gurormuniritika | 2 uddeza: sUtrArthaH / / 45 // kiM ca-na pakkhao'tti sUtraM, na pakSata:-pArvataHna puratA-agrataH naiva 'kRlyAnAm' AcAyoMNAM 'pRSThato'mArgato niSIdediti vartate, ythaasNkhymvinycndmaanaantraayaadrshnaadidossprsnggaat| na ca'UruM samA-2 zritya' UrorupayUlaM kRtvA tiSThedgurvantike, avinayAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 46 // uktaH kAyapraNidhiH, | vAkapraNidhimAha-'apucchiotti sUtraM, apRSTo niSkAraNaM na bhASeta, bhASamANasya cAntareNa na bhASeta, nedamitthaM kiM tavamiti, tathA 'pRSThimAMsa' parokSadoSakIrtanarUpaM 'na khAdet na bhASeta, 'mAyAmUSAM mAyApradhAnAM mRSAvAcaM vivarjayediti suutraarthH||47|| kiMca-appattiti sUtraM, 'aprItiryena syAditi prAkRtazailyA yeneti-yayA bhASayA bhASitayA aprItirityaprItimAtraM bhavet tathA 'Azu' zIghra 'kupyevA paroMda roSakArya darzayet 'sarvazaH' sarvAvasthAsu 'tAm itthaMbhUtAM na bhASeta bhASAm 'ahitagAminIm' ubhayalokaXviruddhAmiti sUtrArthaH / / 48 // bhASaNopAyamAha-diti sUtra, 'dRSTA' dRSTArthaviSayAM 'mitA' kharUpaprayo-||3|| janAbhyAm 'asaMdigdhA nizavitA pratipUrNI kharAdibhiH 'vyaktAm' alallAM 'jitA paricitAm 'aja-IC dIpa anukrama [391-400] 156455442 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~481~
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-50|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka // 41 -50|| lpanazIlA' nocairlagnavilagnAm 'anudvignA nodvegakAriNImevabhUtAM bhASAM 'nisRje' yA 'AtmavAn / sacetana iti sUtrArthaH // 42 // prastutopadezAdhikAra evedamAha-AyAra'tti sUtraM, 'AcAraprajJaptidhara mityAcAradharaH strIliGgAdIni jAnAti prajJaptidharastAnyeva savizeSANItyevaMbhUtam / tathA dRSTivAdamadhIyAnaM prakRti-15 pratyayalopAgamavarNavikArakAlakArakAdivedinaM 'vAgaviskhalitaM jJAtvA' vividham-aneka prakArairliGgabhedAdibhiH skhalitaM vijJAya na 'tam' AcArAdidharamupahasenmuniH, aho nu khalvAcArAdidharasya vAci kauzala-13 mityevam, iha ca dRSTibAdamadhIyAnamityuktamata idaM gamyate-nAdhItadRSTivAda, tasya jJAnApramAdAtizayataH skhalanA'saMbhavAdU, yavaMbhUtasyApi skhalitaM saMbhavati na cainamupahasedityupadezaH, tato'nyasya sutarAM saMbhavati, nAsI hasitavya iti sUtrArthaH // 50 // nakkhattaM sumiNaM joga, nimittaM maMtabhesajaM / gihiNo taM na Aikkhe, bhUAhigaraNaM payaM // 51 // annaTuM pagaDaM layaNaM, bhaija sayaNAsaNaM / uccArabhUmisaMpannaM, itthIpasuvivajiaM // 52 // vivittA a bhave sijjA, nArINaM na lave kahaM / gihisaMthavaM na kujjA, kujA sAhahiM saMthavaM // 53 / / jahA kukkuDapoassa, nicaM kulalao bhayaM / evaM khu baMbhayArissa, itthIviggahao bhayaM // 54 // cittabhittiM na nijjhAe, nAriM vA sualaM dIpa anukrama [391-400] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~482
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||51-60|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata dazabaikA hAri-vRttiH sUtrAMka // 23 // ||51 -60|| kiaM / bhakkharaMpiva dahaNaM, didriM paDisamAhare // 55 // hatthapAyapalicchinnaM, kaNNa- 8 AcAranAsavigappi / avi vAsasayaM nAriM, baMbhayArI vivajae // 56 // vibhUsA isthisaM praNidhya dhyayanam saggo, paNIaM rasabhoaNaM / narassa'ttagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // 57 // aMga 2 raddezAH paJcaMgasaMThANaM, caaruddviapehiaN| itthINaM taM na nijjhAe, kAmarAgavivaDaNaM // 58 // visaesu maNunnesu, pemaM nAbhinivesae / aNiJcaM tesiM vinAya, pariNAmaM puggalANa u|| 59 // poggalANaM parINAma, tesiM naccA jahA thaa| viNIataNho vihare, sI IbhUeNa appaNA // 6 // kiMca-nakSataMti sUtra, gRhiNA pRSTaH sannakSatram-azvinyAdi 'kha' zubhAzubhaphalamamubhUtAdi 'yoga' vazIkaraNAdi nimittam' atItAdi 'malaM' vRzcikamannAdi 'bheSajam atIsArAghauSadhaM 'gRhiNAm' asaMyatAnAM tadU nAcakSIta, kiMviziSTamityAha-'bhUtAdhikaraNaM pada miti bhUtAni-ekendriyAdIni saMghahanAdinAdhikriyante'sminniti, tatazca tadprItiparihArArthamitthaM brUyAd-anadhikAro'tra tapakhinAmiti suutraarthH||51|| kiMca-'anna8'ti sUtra, 'anyArtha prakRtaM na sAdhunimittameva nirtitaM 'layana' sthAnaM vasatirUpaM 'bhjet| dIpa anukrama [401-410] // 6 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~483~
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||51-60|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka -60|| seveta, tathA 'zayanAsana'mityanyAdha prakRtaM saMstArakapIThakAdi sevetetyarthaH, etadeva vizeSyate-'uccArabhUmisaMpannam' uccAraprasravaNAdibhUmiyuktaM, tadrahite'sakRttadarthaM nirgamanAdidoSAt, tathA 'strIpazuvivarjita'mityekagrahaNe tajAtIyagrahaNAt khIpazupaNDakavivarjitaM khyAdyAlokanAdirahitamiti sUtrArthaH / / 52 // taditthaMbhUtaM layana sevamAnasya dharmakathAvidhimAha-vivittA yatti sUtraM, 'viviktA ca' tadanyasAdhubhI rahitA ca, cazabdAttathAvidhabhujaGgaprAyaikapuruSayuktA ca bhavecchayyA-vasatiyedi tato 'nArINAM' strINAM na kathayetkayAM, zaGkAdidoSaprasaGgAt, aucityaM vijJAya puruSANAM tu kathayet, aviviktAyAM nArINAmapIti, tathA 'gRhisaMstavaM gRhiparicarya na kuryAt tatlehAdidoSasaMbhavAt / kuryAtsAdhubhiH saha 'saMstava' paricarya, kalyANamitrayogena kuzalapakSavRddhibhAvata iti sUtrAtheMH // 53 // kathaJcidgRhisaMstavabhAve'pi strIsaMstayo na kartavya evetyatra kAraNamAha-jahatti sUtraM, yathA 'kukuTapotasya' kukkuTacellakasya 'nityaM sarvakAlaM 'kulalato' mArjArAt bhayam , evameva 'brahmacAriNaH' sAdhoH 'strIvigrahAt' strIzarIrAdbhayam / vigrahagrahaNaM mRtavigrahAdapi bhayakhyApanArthamiti sUtrArthaH // 54 // yatazcaivamata:-citta'tti sUtraM, 'cittabhiti' citragatAM striyaM 'na nirIkSeta' na pazyet, nArI vA sacetanAmeva khalaGkRtAm, upalakSaNametadanalaGkRtAM ca na nirIkSeta, kathaJciddarzanayoge'pi bhAskaramica' Adityamiva dRSTvA dRSTiM 'pratisamAhare' drAgeva nivartayediti sUtrArthaH // 55 // kiMbahunA - mahatya'tti sUtra, 'hastapAdapraticchinnA'miti praticchinnahastapAdAM 'karNanAsAcikRttA'miti vikRttakarNanA dIpa ADSEKASSSSC anukrama [401-410] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~484~
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||51-60|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka -60|| dazavaikA sAmapi varSazatikA nArIm, evaMvidhAmapi kimaGga punastaruNI?, tAM tu sutarAmeva, 'brahmacArI' cAritradhanoda AcArahAri-vRttiH mahAdhana iva taskarAn vivarjayediti sUtrArthaH // 56 // apica-'vibhUsa'tti sUtraM, 'vibhUSA' vastrAdirADhA 'strIsaM- praNidhya sargaH' yena kenacitprakAreNa khIsaMbandhaH 'praNItarasabhojana' galaneharasAbhyavahAraH, etatsarvameva vibhUSAdi| dhyayanam // 237 // narasya 'AtmagaveSiNa' AtmahitAnveSaNaparasya 'viSaM tAlapuTaM yathA' tAlamAtravyApattikaraviSakalpamahita- 2 uddeza: miti sUtrArthaH // 57 // 'aMga'tti sUtraM, 'aGgapratyaGgasaMsthAna'miti aGgAni-ziraprabhRtIni pratyaGgAni-naya-| nAdIni eteSAM saMsthAna-vinyAsavizeSa, tathA cAru-zobhanaM 'lapitapekSitaM' lapitaMjalpittaM prekSita-nirI-18 AIkSitaM strINAM saMbandhi, tadaGgapratyaGgasaMsthAnAdi 'na nirIkSeta na pazyet, kimityata Aha-kAmarAgavivarddhana miti, etaddhi nirIkSyamANaM mohadoSAt maithunAbhilASaM varddhayati, ata evAsya prAk strINAM nirIkSaNapratiSedUdhAgatArthatAyAmapi prAdhAnyakhyApanArthoM bhedenopanyAsa iti suutraarthH||58|| kiMca-'visaesutti sUtraM, 'viSayeSu' zabdAdiSu 'manojJeSu' indriyAnukUleSu 'prema' rAgaM 'nAbhinivezayet' na kuryAt, evamamanojJeSu dveSam, Aha-uktamevedaM prAka 'kaNNasokkhehI tyAdau kimarthaM punarupanyAsa iti?, ucyate, kAraNavizeSAbhidhAnena vizeSopalambhArthamiti, Aha ca-'anityameva pariNAmAnityatayA 'teSAM pudgalAnAM, tuzabdAcchandAdiviSayasaMbandhinAmiti yogaH, 'vijJAya' avetya jinavacanAnusAreNa, kimityAha-'pariNAma' paryAyAntarApa-11 ttilakSaNaM, te hi manojJA api santo viSayAH kSaNAdamanojJatayA pariNamanti amanojJA api mnojnytyaa| dIpa anukrama [401-410] // 237 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~485
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 61 -64|| dIpa anukrama [411 -414] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [ - ], mUlaM [15...] / gAthA ||61-64 || niryuktiH [ 308], bhASyaM [62...] iti tucchaM rAgadveSayornimittamiti sUtrArthaH // 59 // etadeva spaSTayannAha - 'poggalANaM'ti sUtraM, 'puGgalAnAM zabdAdiviSayAntargatAnAM 'pariNAmam' uktalakSaNaM teSAM 'jJAtvA' vijJAya yathA manojJetararUpatayA bhavanti tathA jJAtvA 'vinItatRSNaH' apetAbhilASaH zabdAdiSu viharet 'zItIbhUtena' krodhAdyamyupagamAtprazAntenAtmaneti sUtrArthaH // 60 // jAi sakhAi nikkhato, pariAyANamuttamaM / tameva aNupAlijjA, guNe AyariasaMmae // 61 // tavaM cimaM saMjamajogayaM ca, sajjhAyajogaM ca sayA ahiTTae / sure va seNAi samattamAuhe, alamappaNo hoi alaM paresiM // 62 // sajjhAyasajjhANarayassa tAiNo, apAvabhAvassa tave rayassa / visujjhaI jaMsi malaM purekaDaM, samIriaM ruppa - malaM va joiNA // 63 // se tArise dukkhasahe jiiMdie, suraNa jutte amame akiMcaNe / virAyaI kammaghaNaMmi avagae, kasiNabbhapuDAvagame va caMdimi // 64 // ti bemi // AyArapaNihI NAma ajjhayaNaM samattaM 8 // kiM ca -- 'jAi'ti sUtraM, yayA 'zraddhayA' pradhAnaguNasvIkaraNarUpayA niSkrAnto'viratijambAlAt 'paryAya Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~ 486~ roya
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||61-64|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||61 -64|| dazakAsthAnaM pravrajyArUpam 'uttama pradhAna prApta ityarthaH, tAmeva zraddhAmapratipatitatayA pravarddhamAnAmanupAlayedyanena, AcArahAri-vRttiH ka ityAha-guNeSu mUlaguNAdilakSaNeSu, 'AcAryasaMmateSu tIrthakarAdibahumateSu, anye tu zraddhAvizeSaNameta-18 prnnidhy||238||4 18|diti vyAcakSate, tAmeva zraddhAmanupAlayedguNeSu, kiMbhUtAm ?-AcAryasaMmatAM, na tu svAgrahakalatitAmiti sU-pAdhyayanam vArthaH // 11 // AcArapraNidhiphalamAha-tavaM cimati sUtraM, tapazcedam-anazanAdirUpaM sAdhulokapratItaM 2 uddezaH 'saMyamayogaM ca pRthivyAdiviSayaM saMyamavyApAraM ca 'svAdhyAyayogaM ca' vAcanAdivyApAraM 'sadA sarvakAlam / 'adhiSThAtA tapaHprabhRtInAM kartetyarthaH, iha ca tapo'bhidhAnAtsadbhahaNe'Si svAdhyAyayogasya prAdhAnyakhyApanArtha bhedenAbhidhAnamiti / 'sa' evaMbhUtaH 'zUra ivaM vikrAntabhaTa iva 'senayA' caturaGgarUpayA indriyakaSAyAdirUpiyA niruddhaH san 'samAptAyudhA' saMpUrNatapaHprabhRtikhadgAdyAyudhaH 'alam' atyarthamAtmano bhavati saMrakSaNAya alaM[4 |ca pareSAM nirAkaraNAyeti sUtrArthaH // 62 // etadeva spaSTayannAha-sajjhAya'tti sUtraM, svAdhyAya eva saddhyAnaM khAddhyAyasadhyAnaM tatra ratasya-saktasya 'trAtu: khaparobhayatrANazIlasya 'apApabhAvasya labdhyAdyapekSArahitatayA zuddhacittasya 'tapasi' anazanAdau yathAzakti ratasya 'vizudhyate' apaiti yad 'asya sAdhoH 'malaM' karmamalaM 'purAkRta' janmAntaropAtaM, dRSTAntamAha-'samIritaM' preritaM rUpyamalamiva 'jyotiSA' agnineti sUbhAvArthaH / / 63 // tataH-'se tArise'tti sUtraM, 'sa tAdRzaH' anantaroditaguNayuktaH sAdhuH 'duHkhasahaH' parISa- 238 // 4 hajetA 'jitendriyaH parAjitotrendriyAdiH 'zrutena yuktoM vidyAvAnityarthaH 'amamA sarvatra mamatvarahitaH4 dIpa anukrama [411-414] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~487~
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 61 -64|| dIpa anukrama [411 -414] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||61-64 || niryuktiH [ 308], bhASyaM [62...] 'akiJcano' dravyabhAvakiJcanarahitaH 'virAjate' zobhate, 'karmaghane' jJAnAvaraNIyAdikarmameghe apagate sati, nidarzanamAha - 'kullAbhrapuTApagama iva candramA iti' yathA kRtsne kRSNe vA abhrapuDhe apagate sati candro virAjate zaradi tadvadasAvapetakarmaghanaH samAsAditakevalAloko virAjata iti sUtrArthaH // 64 // bravImIti pUrvavat, ukto'nugamaH, sAmprataM nayAH, te ca pUrvavadeva / vyAkhyAtamAcArapraNidhyadhyayanam // 8 // iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikabRhadvRttAvaSTamAdhyayanam saMpUrNam // 8 // For Pro & Personal Use Chiy pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH atra aSTamaM adhyayanaM parisamAptaM ~ 488~
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niyukti: [309], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||64..|| pA- 2 uddezaH dazavaikA atha navamaM vinayasamAdhinAmAdhyayanaM prArabhyate // 9 vinayahAri-vRttiTA samAdhyaadhunA vinayasamAdhyAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane niravayaM vaca AcAre pra dhyayanam // 239 // /Nihitasya bhavatIti tatra yatnavatA bhavitavyamityetaduktam, iha tvAcArapraNihito yathocitavinayasaMpanna eva / vinaya bhavatItyetaducyate, uktaM ca-"AyArapaNihANaMmi, se sammaM baddaI buhe / NANAdINa viNIe je, mokkhaDA bhedAH nivigicchae // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, asya cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyA4 vanAmaniSpanno nikSepaH, tatra ca vinayasamAdhiriti dvipadaM nAma, tanikSepAyAha viNayassa samAhIe nikkhevo hoi dohavi cauko / davvaviNayaMmi tiNiso suvaNNamicevamAINi // 309 // PI vyAkhyA-'vinayasya' prasiddhRtatvasya 'samAghezca prasiddhatattvasyaiva nikSepo-gyAso bhavati dvayorapi catuSko nAmAdibhedAt, tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyavinayamAha-dravyavinaye jJazarIrabhavyazarIrabyatirikta 'tinizoM' vRkSavizeSa udAharaNaM, sa rathAGgAdiSu yatra yatra yathA yathA vinIyate tatra tatra tathA tathA pariNamati, yogyatvAditi / tathA suvarNamityAdIni kaTakakuNDalAdiprakAreNa vinayanAdU dravyANi dravyavinayaH, AdizabdAttattadyogyarUpyAdiparigraha iti gAthArthaH // sAmprataM bhAvavinayamAha / / 239 // AcArapraNidhAne sa sampavartate cuH / jJAnAdiSu vinIto yo mokSArbha nivicikitsakaH // 1 // dIpa anukrama [414..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: adhyayanaM -9- "vinayasamAdhi" Arabhyate ~489~
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niyukti : [310-313], bhASyaM [62...] prata sUtrAMka ||64..|| logovayAraviNo atyanimittaM ca kAmaheSu ca / bhavaviNaya mukkhaviNao viNao khalu paMcahA hoi // 310 // ambhuhANaM aMjali AsaNadANaM atihipUA ya / logovayAraviNo devayapUA va vihaveNaM // 311 // abbhAsavittichaMdANuvattaNaM desakAladANaM ca / abbhuTThANaM aMjaliAsaNadArNa ca asthakae / / 312 // emeva kAmaviNo bhae a neabvamANupubbIe / mokkhaMmi'vi paMcaviho paruvaNA tassimA hoi / / 313 / / vyAkhyA-lokopacAravinayo lokapratipattiphala: 'arthanimittaM ca arthaprAptyarthaM ca 'kAmahetuzca kAmanimi-18 ttizca tathA 'bhayavinayoM bhayanimitto 'mokSavinayoM mokSanimittaH, evamupAdhibhedAdvinayaH khalu 'paJcadhA' paJcaprakAro bhavatIti gAthAsamAsArthaH // vyAsArthAbhidhitsayA tu lokopacAravinayamAha-'abhyutthAna' taducitasthAgatasyAbhimukhamutthAnam 'aJjaliH' vijJApanAdau, AsanadAnaM ca gRhAgatasya prAyeNa, ati-18 thipUjA cAhArAdidAnena 'eSa' itthaMbhUto lokopacAravinayaH, devatApUjA ca yathAbhakti balyAgupacArarUpA 'vibhavene ti yathAvibhavaM vibhavociteti gAthArthaH // ukto lokopacAravinayA, arthavinayamAha-'abhyAsavRttiH narendrAdInAM samIpAvasthAnaM 'chando'nuvartanam' abhiprAyArAdhanaM 'dezakAladAnaM ca kaTakAdau viziSTanRpateH prastAvadAnaM, tathA'bhyutthAnamaJjalirAsanadAnaM ca narendrAdInAmeva kurvanti 'arthakRte' arthArthamiti gAdhArthaH // ukto'rthavinayaH, kAmAdivinayamAha-evameva yathArthavinaya ukto'bhyAsavRttyAdiH tathA kAmavinayaH 'bhaye ceti bhayavinayazca 'jJAtavyoM vijJeyaH 'AnupUA paripATyA, tathAhi-kAmino sasa dIpa anukrama [414..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: atha "bhAvavinaya prakAzyate ~490~
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niyukti: [310-313], bhASyaM [62...] -- - dazavaikA0 hAri-vRttiH vinayasamAdhyadhyayanam // 24 // prata sUtrAMka vinaya: ||64..|| bhedAH 2 uddeza: vezyAdInAM kAmArthamevAbhyAsavRttyAdi yathAkrama sarva kurvanti preSyAzca bhayena khAminAmiti, uktau kAmabha- yavinayau, mokSavinayamAha-'mokSe'pi' mokSaviSayo vinayaH 'paJcavidhA' pazcaprakAraH 'prarUpaNA nirUpaNA tasyaiSA bhavati vakSyamANeti gAthArthaH // dasaNanANacarite tave a taha ovayArie cevaM / eso a mokkhaviNao paMcaviho hoi nAyathyo // 314 // davyANa savvabhAvA ubaihA je jahA jiNavarehiM / te vaha saddahai naro IsaNaviNao havai tamhA / / 315 // nANaM sikkhai nANaM guNei nANeNa kuNai kiccAI / nAgI navaM na baMdhai nANaviNIo havai tamhA / / 316 // aTThavihaM kammacarya jamhA rittaM karei jayamANo / navamannaM ca na baMdhai carittaviNao havai tamhA // 31 // avaNei taveNa tama uvaNei a saggamokkhamappANaM / tabaviNayanicchayamaI tavoviNIo havai tamhA / / 318 // aha ovayArio puNa duviho viNo samAsao hoi / paDirUvajogajuMjaNa taha ya aNAsAyaNAviNao // 319 / / paDirUvo khalu viNo kAibhajoe ya bAi mANasio / aTTha caubviha duviho parUvaNA tassimA hoi / / 320 // abbhuTThANaM aMjali AsaNavANaM abhigAha kiI a / sussUsaNamaNugacchaNa saMsAraNa kAya aDhaviho / / 321 // hiamiaapharusavAI aNuvIIbhAsi vAio viNao / akusalacittaniroho kusalamaNaudIraNA ceva / / 322 // vyAkhyA-darzanajJAnacAritreSu' darzanajJAnacAritraviSayaH 'tapasi ca' tapoviSayazca tathA 'aupacArikazcaiva pratirUpayogavyApArava, eSa tu mokSavinayo-mokSanimittaH paJcavidho bhavati jJAtavya iti gAthAsamAsAdhe dIpa anukrama [414..] 5555 // 240 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: mokSavinayasya paMca prakArA: savyAkhyA prakAzyate ~491~
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||64..|| dIpa anukrama [414..] daza0 41 [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niryuktiH [314-322] bhASyaM [ 62...] vyAsArthe darzanavinayamAha - 'dravyANAM dharmAstikAyAdInAM 'sarvabhAvAH' sarva paryAyAH 'upadiSTAH kathitA 'ye' agurulaghvAdayo 'yathA' yena prakAreNa 'jinavaraiH' tIrthakaraiH 'tAn' bhAvAn 'tathA' tena prakAreNa zraddhatte naraH, zraddadhAnazca karma vinayati yasmAddarzanavinayo bhavati tasmAd, darzanAdvinayo darzanavinaya iti gAthArthaH // jJAnavinayamAha-- 'jJAnaM zikSati' apUrva jJAnamAdatte, 'jJAnaM guNayati' gRhItaM satpratyAvarttayati, jJAnena karoti 'kRtyAni' saMyamakRtyAni, evaM jJAnI navaM karma na badhnAti prAktanaM ca vinayati yasmAt 'jJAna| vinItoM jJAnenApanItakarmA bhavati tasmAditi gAthArthaH // cAritracinayamAha - 'aSTavidham' aSTaprakAraM 'karmacayaM karmasaMghAtaM prAgabaddhaM yasmAdU 'riktaM karoti' tucchatApAdanenApanayati 'yatamAnaH' kriyAyAM yatnaparaH tathA navamanyaM ca karmacayaM na badhnAti yasmAt 'cAritravinaya' iti cAritrAdvinayazcAritravinayaH cAritreNa vinItakarmA bhavati tasmAditi gAdhArthaH // tapovinayamAha - apanayati tapasA 'tamaH' ajJAnam upanayati ca svarge mokSam 'AtmAnaM jIvaM tapovinayanizcayamatiH, yasmAdevaMvidhastapovinIto bhavati tasmAditi gAthArthaH // upacAravinayamAha - adhaupacArikaH punardvividho vinayaH samAsato bhavati, dvaividhyamevAha-pratirUpayoga yojanaM tathA'nAzAtanAvinaya iti gAthAsamAsArthaH // vyAsArthamAha- 'pratirUpaH' ucitaH khalu vinayastrividhaH, 'kAyayoge ca vAci mAnasaH' kAyiko vAciko mAnasaca, aSTacaturvidhadvividhaH kAyiko'STavidhaH vAcikaaturvidhaH mAnaso dvividhaH / prarUpaNA tasya kAyikASTavidhAderiyaM bhavati vakSyamANalakSaNeti gAthArthaH // For P&Personal Use City pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~ 492 ~
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||64..|| dIpa anukrama [414..] dazabaikA 0 hAri-vRttiH // 241 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niryuktiH [314-322], bhASyaM [62...] kAyikamAha-abhyutthAnamarhasya, aJjaliH praznAdau, AsanadAnaM pIThakAgupanayanam, abhigraho guruniyogakaraNAbhisaMdhiH, 'kRtizceti kRtikarma vandanamityarthaH, 'zuzrUSaNaM' vidhivaddUrAsannatayA sevanaM, 'anugamanam' AgacchataH pratyudgamanaM, 'saMsAdhanaM ca' gacchato'nuvajanaM cASTavidhaH kAryAvinaya iti gAthArthaH // vAgAdivinayamAha - hitamitAparuSavA 'giti hitavAka-hitaM vakti pariNAmasundaraM, mitabAga- mitaM stokairakSaraiH, aparuSavAgaparuSam-aniSThuraM, tathA 'anuvicintyabhASI' khAlocitavateti vAciko vinayaH / tathA akuzalamanonirodhaH ArtadhyAnAdipratiSedhena, kuzalamanaudIraNaM caiva dharmadhyAnAdipravRtyeti mAnasa iti gAthArthaH // Aha-kimarthamayaM pratirUpavinayaH ?, kasya caiSa iti ?, ucyate paDivo khalu viNao parANuattimaio munnebhbvo| appaDirUvo viNao nAyavvo kevalINaM tu // 323 // eso bhe parikahio viNao paDirUvalakkhaNo tiviho / bAvannavihivihANaM veMti aNAsAvaNAviSayaM || 324 // titthagarasiddhakulagaNasaMghakiyAdhammanANanANINaM / Ayariara ojjhAgaNINaM terasa payANi // 325 // aNasAyaNA va bhattI bahumANo taya vanasaMjalaNA / titvagarAI terasa caugguNA hoti bAvannA / / 326 / / vyAkhyA- 'pratirUpa: ' ucitaH khalu vinayaH 'parAnuvRtyAtmakaH' tattadvastvapekSayA prAya AtmavyatiriktapradhAnAnuvRtyAtmako mantavyaH / ayaM ca bAhulyena chadmasthAnAM / tathA 'apratirUpo vinayaH' aparAnuvRttyAtmakaH sa ca jJAtavyaH kevalinAmeva, teSAM tenaiva prakAreNa karmavinayanAt teSAmapItvaraH pratirUpo'jJAtakevala bhAvAnAM 9 vinaya samAdhya dhyayanam 1 uddezaH ~ 493 ~ // 241 // For P&Personal Use Chily pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niyukti : [323-326], bhASyaM [62...] prata sUtrAMka ||64..|| bhavatyeveti gAthArthaH // upasaMharannAha-eSaH' anantarodito meM bhavatAM parikathito vinayaH pratirUpalakSaNaH trividhA' kAyikAdi: 'vipazcAzadvidhividhAnam etAvatmabhedamityarthaH 'vate' abhidadhati tIrthakarA 'anA|zAtanAvinayaM vakSyamANamiti gAthArthaH // etadevAha-tIrthakarasiddhakulagaNasaGghakriyAdharmajJAnajJAninAM tathA AcAryasthaviropAdhyAyagaNinAM saMvandhIni trayodaza padAni, atra tIrthakarasiddhI prasiddhI, kulaM nAgendraka-I lAdi, gaNaH koTikAdiH, saGghaH pratItaH, kriyA'stivAdarUpA, dharmaH zrutadharmAdiH, jJAnaM matyAdi, jJAninastahai dvantA, AcAryaH pratItaH, sthaviraH sIdatAM sthirIkaraNahetuH, upAdhyAyaH pratItaH, gaNAdhipatirgaNiriti gAthArthaH / etAni trayodaza padAni anAzAtanAdibhizcaturbhiguNitAni dvipazcAzadbhavantItyAha-anAzA|tanA ca tIrthakarAdInAM sarvathA ahIlanetyarthaH, tathA bhaktisteSvevocitopacArarUpA, tathA bahumAnasteSvevAntarabhAvaprativandharUpaH, tathA ca varNasaMjvalanA-tIrthakarAdInAmeva sadbhUtaguNotkIrtanA / evamanena prakAreNa tIrthakarAdayastrayodaza caturguNA anAzAtanAdyupAdhibhedena bhavanti dvipaJcAzadbhedA iti gAthArthaH // ukto 18 vinayaH, sAmprataM samAdhirucyate, tatrApi nAmasthApane kSuNNavAdanAtya drabyAdisamAdhimAha davvaM jeNa va damveNa samAhI AhiraM ca jaM davvaM / bhAvasamAhi cauThivaha daMsaNanANe tavacarite // 327 // vyAkhyA-dravya miti dravyameva samAdhiH dravyasamAdhiH yathA mAtrakam avirodhi vA kSIraguDAdi tathA yena jAvA dravyeNopayuktena samAdhistriphalAdinA tad dravyasamAdhiriti / tathA AhitaM vA yadravyaM samatAM karoti dIpa anukrama [414..] +ISISASS pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: samAdhe: dravyAdi bhedA: kathayate ~494~
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||1|| niyukti: [327], bhASyaM [62...] (42) samAdhyadhyayanam prata 1uddeza satrAMka ||2|| tulAropitapalazatAdivatsvasthAne tad dravyaM samAdhiriti / ukto dravyasamAdhiH, bhAvasamAdhimAha-bhAvahAri-vRttiH samAdhiH' prazastabhAvAvirodhalakSaNazcaturvidhaH, cAturvidhyamevAha-darzanajJAnatapazcAritreSu / etadviSayo darzanA mAdInAM vyastAnAM samastAnAM vA sarvathA'virodha iti gAthArthaH // uktaH samAdhiH, tadabhidhAnAnnAmaniSpanno // 242 // nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavat tAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM | sUtramucAraNIyaM, taccedama thaMbhA va kohA va mayappamAyA, gurussagAse viNayaM na sikkhe / so ceva u tassa abhUibhAvo, phalaM va kIassa vahAya hoi // 1 // 'thaMbhA 'ti, asya vyAkhyA-stambhAvA' mAnAdvA jAtyAdinimittAt 'krodhAdvA' akSAntilakSaNAt lA'mAyApramAdAditi mAyAto-nikRtirUpAyAH pramAdAda-nidrAdeH sakAzAt, kimityAha-'guroH sakAze' AcAryAdeH samIpe 'vinayam' AsevanAzikSAbhedabhinnaM 'na zikSate' nopAdatte, tatra stambhAtkathamahaM jAtyAdimAna jAtyAdihInasakAze zikSAmIti, evaM krodhAtvacidvitathakaraNacodito roSAdvA, mApAtaH zUlaM me kriyata ityAdivyAjena, pramAdAtmakrAntocitamanavabuddhyamAno nidrAdicyAsaGgena, stambhAdikramopanyAsazcetthamevAmISAM vinayavighnahetutAmAzritya prAdhAnyakhyApanArthaH / tadevaM stambhAdibhyo guroH sakAze vinayaM na zi dIpa anukrama [415] KI1242 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~495
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||1|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sutrAMka 5453 kSate, anye tu paThanti-guroH sakAze 'vinaye na tiSThati' vinaye na vartate, vinayaM nAsevata ityarthaH / iha ca sa eva tu stambhAdivinayazikSAvighnahetu: tasya' jaDamateH 'abhUtibhAva' iti abhUterbhAvo'bhUtibhAvaH, asaMpadbhAva ityarthaH, kimityAha-vadhAya bhavati' guNalakSaNabhAvaprANavinAzAya bhavati, dRSTAntamAha-phalamiva kIcakasya' kIcako-vaMzastasya yathA phalaM vadhAya bhavati, sati tamistasya vinAzAt, tadvaditi suutraarthH||1|| je Avi maMditti guruM viittA, Dahare ime appasuatti naccA / hIlaMti micchaM paDivajamANA, karati AsAyaNa te gurUNaM // 2 // pagaIi maMdAvi bhavaMti ege, DaharAvi a je suabuddhovaveA / AyAramaMto guNasuTriappA, je hIliA sihiriva bhAsa kujA ||3||je Avi nAgaM DaharaMti naccA, AsAyae se ahiAya hoi| evAyarizrapi hu hIlayaMto, niacchaI jAipahaM khu mNdo||4|| AsIviso vAvi paraM suruTro, kiM jIvanAsAu paraM nu kujjA? / AyariapAyA puNa appasannA, abohiAsAyaNa natthi mukkho|| 5 // jo pAvarga jaliamavakkamijjA, AsIvisaM vAvi hu kova dIpa anukrama [415] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~496~
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 2- 10 // dIpa anukrama [416 -424] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 243 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [ 15...] / gAthA || 2- 10 || niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] ijjA / jo vA visaM khAyai jIviaTThI, esovamA''sAyaNayA gurUNaM // 6 // siA hu se pAvaya no DahijA, AsIviso vA kuvio na bhakkhe / siA visaM halahalaM na mAre, na Avi mukkho guruhIlaNAe // 7 // jo pavvayaM sirasA bhitumicche, sutaM va sIhaM paDibohaijjA / jo vA dae satiagge pahAraM, esovamA''sAyaNayA gurUNaM // 8 // siA hu sIseNa giriMpi bhiMde, siA hu sIho kuvio na bhakkhe / siA na miMdija va sattiaggaM, na Avi mukkho guruhIlaNAe // 9 // AyariapAyA puNa appasannA, abohiAsAyaNa natthi mukkho / tamhA aNAbAhasuhAbhikakhI, guruppasAyAbhimuo ramijA // 10 // * kiM ca- 'je Avitti sUtraM, ye cApi kecana dravyasAdhavo'gambhIrAH kimityAha - 'manda iti guruM viditvA' kSayopazamavaicitryAttatrayuktyAlocanA'samarthaH satprajJAvikala iti svamAcArya jJAtvA / tathA kAraNAntarasthApitamaprAptavayasaM 'Daharo'yam' aprAptavayAH khalvayaM, tathA 'alpazruta' ityanadhItAgama iti vijJAya, kimityAha -- 'hIlayanti' sUyayA'sUyayA vA khiMsayanti, sUyayA atiprajJastvaM vayovRddho bahuzruta iti, asU 9 vinaya samAdhyadhyayanam 1 uddezaH ~ 497~ // 243 // For P&Personal Use Chily pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH wariy
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||2-10|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||2-10|| 6 payA tu mandaprajJastvamityAyabhidadhati, mithyAtvaM pratipadyamAnA' iti guruna hIlanIya iti tattvamanyathAM'vagacchantaH kurvanti 'AzAtanA' laghutApAdanarUpA 'te' dravyasAdhavaH 'gurUNAm AcAryANAM, tatsthApanAyA hai abahumAnena ekagurvAzAtanAyAM sarveSAmAzAtaneti bahuvacanam , athavA kurvanti 'AzAtA svasamyagdarza-10 nAdibhAvApahAsarUpAM te gurUNAM saMvandhinI, tannimittatvAditi sUtrArthaH // 2 // ato na kAryA hIlaneti, se Aha ca-pagaItti sUtraM, 'prakRtyA' khabhAvena karmavaicitryAt 'mamdA api sadbuddhirahitA api bhavanti / 'eke' kecana vayovRddhA api tathA 'DaharA api ca apariNatA api ca vayasA'nye'mandA bhavantIti vAkyazeSaH, kiMviziSTA ityAha-yeca 'zrutabujhyapapetA tathA satmajJAvantaH zrutena buddhibhAvena cA, bhAvinI vRtti-paTU mAzrityAlpazrutA iti, sarvathA 'AcAravantoM' jJAnAdyAcArasamanvitAH 'guNasusthitAtmAnoM guNeSu-saMgrahopagrahAdiSu suSTu-bhAvasAraM sthita AtmA yeSAM te tathAvidhA na hIlanIyAH, ye 'hIlitAH' khisitAH 'zi-12 khIva' agnirivendhanasaMghAtaM 'bhasmasAtkuyuH jJAnAdiguNasaMghAtamapanayeyuriti suutraarthH||3|| vizeSeNa DaharahIlanAdoSamAha-je Avitti sUtra, yazcApi kazcidajJo 'nAga' sapai 'Dahara iti' bAla iti 'jJAkhA' vi jJAya 'AzAtayati' kiliJcAdinA kadarthayati 'sa' karthyamAno nAgaH 'se' tasya kadarthakasya 'ahitAya bhadravati bhakSaNena prANanAzAya bhavati, eSa dRSTAnto'yamApanayaH-eyamAcAryamapi kAraNato'pariNatameva sthA pitaM hIlayana nirgacchati 'jAtipanthAna dvIndriyAdijAtimArga 'mandaH' ajJaH, saMsAre paribhramatIti sUtrArthaH dIpa anukrama [416-424] SCHOCESCANOAAAA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~498~
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 2- 10 // dIpa anukrama [416 -424] dazavaikA0 hAri-vRttiH // 244 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||2 - 10 || niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] // 4 // atraiva dRSTAntadASTIntikayormahadantaramityetadAha - 'Asitti sUtraM, 'AzIviSazcApi' sarpo'pi paraM 'suruSTaH' sukruddhaH san kiM 'jIvitanAzAt' mRtyoH paraM kuryAt ? na kiMcidapItyarthaH, AcAryapAdAH punaH 'aprasannA' hIlanayA'nanugraha pravRttAH, kiM kurvantItyAha- 'abodha' nimittahetutvena mithyAtvasaMhati, tadAzAtanayA midhyAtvabandhAt, yatazcaivamata AzAtanayA gurornAsti mokSa iti, abodhisaMtAnAnubandhenAnantasaMsArikatvAditi sUtrArthaH // 5 // kiM ca--'jo pAvagaM'ti sUtraM yaH 'pAvakam' agniM jvalitaM santam ' apakAmed' avaSTabhya tiSThati, 'AzIviSaM vApi hi' bhujaGgamaM vApi hi 'kopayet' roSaM grAhayet, yo vA viSaM khAdati 'jIvitArthI' jIvitukAmaH, 'eSopamA' apAyamAtiM pratyetadupamAnam, AzAtanayA kRtayA gurUNAM saMcandhinyA tadvadapAyo bhavatIti sUtrArthaH // 6 // atra vizeSamAha - 'siA hutti sUtraM, 'syAt kadAcinmantrAdipratibandhAdasI 'pAvakaH' agniH 'na dahet' na bhasmasAtkuryAt, 'AzIviSo vA' bhujaGgo vA kupito 'na bhakSayet' na khAdayet, tathA 'syAt' kadAcinmantrAdipratibandhAdeva viSaM 'hAlAhalam' atiraudraM 'na mArayet' na prANAMstyAjayet, evametatkadAcidbhavati na cApi mokSo 'guruhIlanayA' gurorAzAtanayA kRtayA bhavatIti sUtrArthaH // 7 // kiMca- 'jo pavvayaMti sUtraM yaH parvataM 'zirasA' uttamAGgena bhetumicchet, suptaM vA siMhaM giriguhAyAM pratibodhayet, yo vA dadAti 'zaktya' praharaNavizeSAgre prahAraM hastena, eSopamA''zAtanayA OM // 244 // guruNAmiti pUrvavadeveti sUtrArthaH // 8 // atra vizeSamAha - 'siA hu'tti sUtraM, 'syAt' kadAcitkaJcidvAsu 29 vinaya samAdhya dhyayanam 1 uddezaH For P&Personality pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~499~
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||2-10|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||2-10|| devAdiH prabhAvAtizayAcchirasA 'girimapi' parvatamapi bhindyAt, syAnmantrAdisAmarthyAtsihaH kupito na || bhakSayet, syAdevatAnugrahAverna bhinyAdvA zaktyagraM prahAre datte'pi, evametatkadAcidbhavati, na cApi mokSo IMI'guruhIlanayA' gurorAzAtanayA bhavatIti suucaarthH||9|| evaM pAvakAdyAzAtanAyA gurvAzAtanA mahatItyati zayapradarzanArthamAha-Ayaritti sUtraM, AcAryapAdAH punaraprasannA ityAdi pUrvArdha pUrvavat, yasmAdevaM tasmAd 'anAvAdhasukhAbhikAhI mokSasukhAbhilASI sAdhuH 'guruprasAdAbhimukhaH' AcAryAdiprasAda udyuktaH san rameta' varteta iti sUtrArthaH // 10 // jahAhiaggI jalaNaM namase, nANAhuImaMtapayAbhisittaM / evAyariaM uvaciTraijjA, aNaMtanANovagao'vi sNto|| 11 // jassaMtie dhammapayAI sikkhe, tassaMtie veNaiyaM pauMje / sakArae sirasA paMjalIo, kAyaggirA bho maNasA anicca // 12 // lajjA dayA saMjama baMbhaceraM, kallANabhAgissa visohiThANaM / je me gurU sayayamaNusAsayaMti, te'haM gurU sayayaM pUayAmi // 13 // jahA nisaMte tavaNaccimAlI, pabhAsaI kevala bhArahaM tu / evAyario suasIlabuddhie, virAyaI suramajJa va iMdo // 14 // dIpa anukrama [416-424] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~500~
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 11 -17|| dIpa anukrama [ 425 -431] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 245 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [ 15...] / gAthA ||11-17|| niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] jahA sasI komuijo jutto, nakkhattatArAgaNa parivuDappA / khe sohaI vimale anbhamukke, evaM gaNI sohai bhikkhumajjhe // 15 // mahAgarA AyariA mahesI, samAhijogesuasIlabuddhie / saMpAviukAme aNuttarAI, ArAhae tosai dhammakAmI // 16 // sucANa mehAvi subhAsiAI, sussUsae Ayariappamatto / ArAhaittANa guNe aNege, se pAvaI siddhimantaraM // 17 // ti bemi / viSayasamAhIe paDhamo uddeso samatto // 9- 1 // kena prakAreNetyAha- 'jahAhi aggi'tti sUtraM yathA 'AhitAgmiH' kRtAvasathAdirbrAhmaNo 'jvalanam' agniM namasyati, kiMviziSTamityAha - 'nAnAhRtimantra padAbhiSiktaM' tatrAhutayo ghRtaprakSepAdilakSaNA mantrapadAni - agnaye svAhetyevamAdIni tairabhiSiktaM- dIkSAsaMskRtamityarthaH, 'evam' agrimivAcAryam 'upatiSThet' vinayena seveta, kiMviziSTa ityAha- 'anantajJAnopagato'pIti anantaM khaparaparyAyApekSayA vastu jJAyate yena tadanantajJAnaM tadupagato'pi san, kimaGga punaranya iti sUtrArthaH // 11 // etadeva spaSTayati- 'jassa'tti sUtraM, 'yasyAntike' yasya samIpe 'dharmapadAni' dharmaphalAni siddhAntapadAni 'zikSeta' AdayAt 'tasthAntike' tatsamIpe kimityAha- 'vainayikaM prayuJjIta' vinaya eva vainayikaM tatkuryAditi bhAvaH, kathamityAha-satkArayedabhyutthA 9 vinaya samAdhya dhyayanam 1 uddezaH ~ 501~ // 245 // For P&Personal City Sorry my pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||11-17|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata C sUtrAMka ||11-17|| ristics nAdinA pUrvoktena 'zirasA' uttamAGgena 'prAJjali' progatAJjaliH san 'kAyena' dehena 'girA' vAcA mastakena vande ityAdirUpayA "bho' iti ziSyAmantraNaM 'manasA ca bhAvaprativandharUpeNa 'nityaM sadaiva satkArayet, na tu sUtragrahaNakAla eca, kuzalAnuvandhavyavacchedaprasaGgAditi sUtrArthaH // 12 // evaM ca manasi kuryAdityAha'lajjA daya'tti sUtraM, 'lajjA' apavAdabhayarUpA 'dayA' anukampA 'saMyamaH' pRthivyAdijIvaviSayaH 'brahmacarya vizuddhatapo'nuSThAnam, etallajjAdi vipakSavyAvRttyA kuzalapakSapravartakatvena kalyANabhAgino jIvasya 'vizodadhisthAna karmamalApanayanasthAnaM vartate, anena ye mAM 'gurava' AcAryAH 'satatam' anavaratam 'anuzAsayanti kalyANayogyatAM nayanti tAnahamevabhUtAna gurUna satataM pUjayAmi, na tebhyo'nyaH pUjAI iti sUtrArthaH / / 13 // itazcaite pUjyA ityAha-'jaha'tti sUtraM, yathA 'nizAnte rAtryavasAne divasa ityarthaH, tapan 'arciAlI' sUryaH 'prabhAsayati' udyotayati kevalaM saMpUrNa 'bhArata' bharatakSetraM, tuzabdAdanyacca krameNa evam-arciAlIvAcAryaH 'zrutena' Agamana 'zIlena' paradrohaviratirUpeNa 'buddhyA ca' svAbhAvikyA yuktaH san prakAzayati jIvAdibhAvAniti / evaM ca vartamAnaH susAdhubhiH parivRto virAjate 'suramadhya iva' sAmAnikAdimadhyagata iva indra iti suutraarthH||14|| kiMca-'jaha tti sUtra, yathA 'zazI' candraH 'kaumudIyogayuktaH' kArtikapaurNamAsyAmudita ityarthaH, sa eva vizeSyate-'nakSatratArAgaNaparivRtAtmA' nakSatrAdibhiryukta iti bhAvaH, khe' AkAze zobhate, kiviziSTe khe?-'vimale'namukte' abhramuktamevAtyantaM vimalaM (tat) bhavatIti khyApanArthametat , evaM candra iva 'gaNI' dIpa anukrama [425 -431] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~502~
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||11-17|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] prata sUtrAMka ||11 (tat) AcAryaH zobhate 'bhikSumadhye' sAdhumadhye, ato'yaM mahattvAtpUjya iti sUtrArthaH // 15 // kiMca-'mahAga-1 hAri- sitti sUtraM, mahAkarA jJAnAdibhAvaratnApekSayA AcAryA 'mahaiSiNoM' mokSaiSiNaH, kathaM mahaiSiNa ityAha-'samA-1 samAdhya|AdhiyogazrutazIlabuddhibhiH' samAdhiyoga:-dhyAnavizeSaH zrutena-dvAdazAGgAbhyAsena zIlena-paradrohaviratirUpeNa[dhyayanama // 246 // lavajayA ca autpattikyAdirUpayA, anye tu vyAcakSate-samAdhiyogazrutazIlabuddhInAM mahAkarA iti / tAnevAzA bhUtAnAcAryAn saMprApnukAmo'nuttarANi jJAnAdIni ArAdhayedvinayakaraNena, na sakRdeva, api tu 'tossyed'| asakRtkaraNena toSaM grAhayet dharmakAmo-nirjarAtha, na tu jJAnAdiphalApekSayA'pIti sUtrArthaH // 16 // 'socANa'tti sUtraM, zrutvA medhAvI subhASitAni gurvArAdhanaphalAbhidhAyIni, kimityAha-zuzrUSayedAcAryAn 'apramatto' nidrAdirahitastadAjJAM kurvItekhA, ya evaM guruzuzrUSAparaHsa ArAdhya 'guNAna' anekAna jJAnAdIna prAmoti siddhimanuttarAM, muktimityarthaH, anantaraM sukulAdiparamparayA vA / bravImIti pUrvavadayaM sUtrArthaH // 17 // iti zrIdazavaikAlikaTIkAyAM zrIharibhadrasUriviracitAyAM navamAdhyayane prathama uddezakaH // 1 // -17|| dIpa 3555-%A5% anukrama [425 // 246 // atha dvitIya uddeshH| mUlAu khaMdhappabhavo dumassa, khaMdhAu pacchA samurviti sAhA / sAhappasAhA viruhaMti -431] is Etcu pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: atra navame adhyayane prathama uddezaka: parisamApta: tathA dvitiya uddezaka: Arabdha: ~503~
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||1-2|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka DER ||1-2|| dIpa pattA, tao si puSpaM ca phalaM raso a||1|| evaM dhammassa viNao, mUlaM paramo se mukkho| jeNa kittiM suaM siggha, nIsesa cAbhigacchai // 2 // vinayAdhikAravAneva dvitIya ucyate, tatredamAdimaM sUtraM-mUlAu' ityAdi, asya vyAkhyA-mUlAd' AdiprabandhAt 'skandhaprabhavaH' sthuDotpAdaH, kasyetyAha-'drumasya' vRkSasya / 'tataH skandhAt sakAzAt pazcAttadanu 'samupayAnti' AtmAnaM prAmuvantyutpadyanta ityarthaH, kAstA ilAha-'zAkhA' ta jaaklpaaH| tathA 'zAkhAbhya' uktalakSaNAbhyaH prazAkhAstadaMzabhUtA 'virohanti' jAyante, tathA tebhyo'pi 'patrANi parNAni viro-4 |hanti / 'tataH tadanantaraM 'se' tasya drumasya puSpaM ca phalaM ca rasazca phalagata evaite krameNa bhavantIti suutraarthH| // 1 // evaM dRSTAntamabhidhAya dASTontikayojanAmAha-evaM ti sUtraM, 'evaM dumamUlabat dharmasya paramakalpavR-12 kSasya binayo 'mUlam' AdipravandharUpaM 'parama' ityagro rasaH 'se tasya phalarasavanmokSA, skandhAdikalpAni tu4 devalokagamanasukulAgamanAdIni, ato vinayaH kartavyaH, kiMviziSTa ityAha-yena' vinayena 'kIti' sarvatra PIzubhapravAdarUpAM tathA 'zrutam aGgamAviSTAdi 'lamyaM prazaMsAspadabhUtaM 'niHzeSa saMpUrNam 'adhigacchati' prA-12 motIti // 2 // je a caMDe mie thaddhe, duvbAI niyaDI saDhe / vujjhai se aviNIappA, kadraM soagayaM anukrama [432-433] daza042 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~504~
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||3-4|| dIpa anukrama [434 -435] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 247 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ :+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||3-4 || niryuktiH [327...], bhASyaM [62...] jahA // 3 // viNapi jo uvAeNaM, coio kuppaI naro / divvaM so sirimijjatiM, daMDeNa paDisehae // 4 // avinayavato doSamAha - 'je atti sUtraM yaH 'caNDo' roSaNo 'mRgaH' ajJaH hitamapyukto ruSyati tathA 'stabdho' jAtyAdimadonmattaH 'durvAga' apriyavaktA 'nikRtimAna' mAyopetaH 'zaThaH' saMyamayogeSvanAdRtaH, ebhyo doSebhyo vinayaM na karoti yaH utyate'sau pApaH saMsArasrotasA 'avinItAtmA' sakalakalyANaikanibandhanavi| nayavirahitaH / kimivetyAha-kASThaM 'srotogataM' nayAdivahinIpatitaM yathA tadvaditi sUtrArthaH // 3 // kiM ca'viSayaMpI'ti sUtraM, 'vinayam' uktalakSaNaM yaH 'upAyenApi ekAntamRdubhaNanAdilakSaNenApi apizabdasya vyavahitaH saMbandhaH 'codita' uktaH 'kupyati' ruSyati naraH / atra nidarzanamAha - 'divyAm' amAnuSIm 'aso' naraH zriyaM lakSmIm 'AgacchantIm' Atmano bhavantIM 'daNDena' kASThamayena 'pratiSedhayati' nivArayati / etaduktaM bhavati-vinayaH saMpado nimittaM, tatra skhalitaM yadi kazcicodayati sa guNastatrApi roSakaraNena vastutaH saMpado niSedhaH, udAharaNaM cAtra dazArAdayaH kurUpAgatazrIprArthanApraNayabhaGgakAriNastadrahitAstadabhaGgakArI ca tayuktaH kRSNa iti sUtrArthaH // 4 // taheva aviNIappA, uvavajjhA hayA gayA / dIsaMti duhamehaMtA, AbhiogamuvaTTiA For Pr 9 vinaya samAdhya dhyayanam 2 uddezaH ~ 505~ // 247 // y pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||5-6|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||5-6|| // 5 // taheva suviNIappA, uvavajjhA hayA gayA / dIsaMti suhamehatA, iDDiM pattA mahAyasA // 6 // avinayadoSopadarzanArthamevAha-tahevatti sUtraM, 'tathaiveti tathavaite 'avinItAtmAnoM vinayarahitA a-12 nAtmajJAH, upavAkhAnA-rAjAdivallabhAnAmete karmakarA ityaupavAyAH 'hayA' azvAH 'gajA' hastinaH, upalakSaNametanmahiSakAdInAmiti / ete kimityAha-dRzyante' upalabhyanta eva mandurAdau avinayadoSeNa ubhayalo kavarsinA yavasAdivoDhAraH 'duHkhaM' saMklezalakSaNam 'edhayantaH anekArthatvAdanubhavantaH 'Abhiyogya' karmakahArabhAvam upasthitAH' prAptA iti sUtrArthaH // 5 // eteSveva vinayaguNamAha-taheba'tti sUtraM. 'tathaiveti tathaivaite 'suvinItAtmAno' vinayavanta AtmajJA aupavAhyA rAjAdInAM hayA gajA iti pUrvavat / ete kimityAha 'dRzyante' upalabhyanta eva sukham-AhAdalakSaNam 'edhamAnA' anubhavantaH zuddhi prAptA iti viziSTabhUSadANAlayabhojanAdibhAvataH prAptaIyo 'mahAyazaso' vikhyAtasadguNA iti sUtrArthaH // 6 // taheva aviNIappA, logaMmi naranArio / dIsaMti duhamehatA, chAyA vigaliteMdiA // 7 // daMDasatthAparijunnA, asambhavayaNehi a| kaluNAvivannacchaMdA, khuppi dIpa anukrama [436 -437] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~506~
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||7-9|| dIpa anukrama [438 -440] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 248 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ :+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [2] mUlaM [15...] / gAthA ||7-9|| niryukti: [ 327...], bhASyaM [62...] vAsAiparigayA // 8 // taheva suviNIappA, logaMsi naranArio / dIsaMti suhamehaMtA, ihiM pattA mahAyasA // 9 // etadeva vinayAvinayaphalaM manuSyAnadhikRtyAha - 'taheva'tti sUtraM, 'tathaiva' tiryaJca iva avinItAtmAna iti pUrvavat / 'loke' asminmanuSyaloke, naranArya iti prakaTArthe dRzyante duHkhamedhamAnA iti pUrvavat 'chArA (tAH)' kasa ghAtatraNAGkitazarIrA: 'vigalitendriyA' apanItanAsikAdIndriyAH pAradArikAdaya iti sUtrArthaH // 7 // tathA 'daMDa' tti sUtra, daNDA - vetradaNDAdayaH zastrANi khaDgAdIni tAbhyAM parijIrNAH samantato durbalabhAvamApAditAH tathA 'asabhyavacanaizva' kharakarkazAdibhiH parijIrNAH, ta evaMbhUtAH satAM karuNAhetutvAtkaruNA-dInA vyApannacchandasaH-parAyattattathA apetakhAbhiprAyAH kSudhA vubhukSayA pipAsayA tRSA parigatA-vyAptA annAdvinirodhasto kadAnAbhyAmiti / evamiha loke prAgavinayopAttakarmAnubhAvata evaMbhUtAH paraloke tu kuzalApravRtterduHkhitatarA vijJeyA iti sUtrArthaH // 8 // vinayaphalamAha - 'tahevatti sUtraM, 'tathaiva' vinItatiryaJca iva suvinItAtmAno loke'sminnaranArya iti pUrvavat / dRzyante sukhamedhamAnAH zuddhiM prAptA mahAyazasa iti pUrvavadeva, navaraM svArAdhitanRpagurujanA ubhayalokasAphalyakAriNa eta iti sUtrArthaH // 9 // taheva aviNIappA, devA jakkhA a gujjhagA / dIsaMti duhamehaMtA, abhiogamuva 9 vinaya samAdhya dhyayanam 2 uddezaH ~ 507~ // 248 // For P&Personal City oryg pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||10 11 || dIpa anukrama [ 441 -442] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [ 2 ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||10- 11 || niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] TTiA // 10 // tava suviNIappA, devA jakkhA a gujjhagA / dIsaMti suhamehaMtA, ss pattA mahAyasA 11 // etadeva vinayAvinayaphalaM devAnadhikRtyAha -- 'taheba'ti sUtraM, 'tathaiva' yathA naranAryaH 'avinItAtmAno' bhavAntare'kRtavinayAH 'devA' vaimAnikA jyotiSkA 'yakSAzca' vyantarAzca 'guhyakA' bhavanavAsinaH, ta ete dRzyante AgamabhAvacakSuSA duHkhameghamAnAH parAjJAkaraNaparavRddhidarzanAdinA, abhiyogyamupasthitA:-abhiyogaH- AjJApradAnalakSaNo'syAstItyabhiyogI tadbhAva abhiyogyaM karmakarabhAvamityarthaH upasthitAH prAptA iti sUtrArthaH // 10 // vinayaphalamAha - 'taheva'tti sUtraM, 'tathaiveti pUrvavat, 'suvinItAtmAno' janmAntarakRtavinayA niraticAradharmArAdhakA ityarthaH, devA yakSAca guhyakA iti pUrvavadeva, dRzyante sukhamedhUmAnA arhatkalyANAdiSu 'RddhiM prAptA' iti devAdhipAdiprAsarddhayo 'mahAyazasoM' vikhyAtasaguNA iti sUtrArthaH // 11 // je AyariauvajjhAyANaM, sussUsAvayaNaMkarA ! tesiM sikkhA pavaiMti, jalasittA iva pAvA // 12 // appA paraTTA vA, sippA NeuNiANi a / gihiNo uvabhogaTTA, ihalogassa kAraNA // 13 // jeNaM baMdhaM vahaM ghoraM pariAvaM ca dAruNaM / sikkhamANA For P&Personally pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~508~
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||12-16|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||1216|| dazavaikA0 niacchaMti, juttA te laliiMdiA // 14 // te'vi taM guruM praaMti, tassa sippassa vinayahAri-vRttiH samAdhyakAraNA / sakAraMti namasaMti, tuTTA nidesavattiNo // 15 // kiM puNaM je suaggAhI, dhyayanam // 249 // aNaMtahiakAmae / AyariA jaM vae bhikkhU, tamhA taM nAivattae // 16 // 2 uddeza: evaM nArakApohena vyavahArato yeSu sukhaduHkhasaMbhavasteSu vinayAvinayaphalamuktam, adhunA vizeSato lokohottaravinayaphalamAha-'je Ayariti sUtra, ya AcAryopAdhyAyayoH-pratItayoH 'zuzrUSAvacanakarA' pUjApra dhAnavacanakaraNazIlAsteSAM puNyabhAjAM 'zikSA grahaNAsevanAlakSaNA bhAvArtharUpAH 'pravarddhante' pRddhimupayAnti, dRSTAntamAha-jalasiktA iva 'pAdapA' vRkSA iti sUtrArthaH // 12 // etacca manasyAdhAya vinayaH kArya ityAha'AtmArtham' Atmanimittamanena me jIvikA bhaviSyatIti, evaM 'parArthaM vA paranimitaM vA putramahametadvAha-dra yiSyAmItyevaM 'zilpAni kumbhakArakriyAdIni 'naipuNyAni ca' AlekhyAdikalAlakSaNAni 'gRhiNaH' asaMyatA 'upabhogArtham annapAnAdibhogAya, zikSanta iti vAkyazeSaH 'ihalokasya kAraNam' ihalokanimitta-18 miti sUtrArthaH // 13 // 'yena' zilpAdinA zikSyamANena 'vandhaM nigaDAdibhiH 'vadha kaSAdibhiH 'ghora' raudraMTa paritApaM ca 'dAruNam etajjanitamaniSTaM nirbharsanAdivacanajanitaM ca zikSamANA guroH sakAzAt 'niy-IP||249|| cchanti' prApnuvanti 'yuktA' iti niyuktAH zilpAdigrahaNe te 'lalitendriyA' garbhazvarA rAjapucAdaya iti dIpa anukrama [443-447]] hamala pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~509~
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||12 16|| dIpa anukrama [443 -447] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [ 15...] / gAthA || 12-16 || niryuktiH [ 327... ], bhASyaM [ 62...] sUtrArthaH // 14 // te'pItvaraM zilpAdi zikSamANAstaM guruM bandhAdikArakamapi pUjayanti sAmAnyato madhuravacanAbhinandanena tasya zilpasyetvarasya kAraNAt, tannimittatvAditi bhAvaH, tathA 'satkArayanti' vastrAdinA 'namasyanti' aJjalipragrahAdinA / tuSTA ityamuta idamavApyata iti hRSTA 'nirdezavarttina' AjJAkAriNa iti sUtrArthaH // 15 // yadi tAvadete'pi taM guruM pUjayanti ataH 'kiM' sUtraM, kiM punaryaH sAdhuH 'zrutagrAhI' paramapurupapraNItAgamagrahaNAbhilASI 'anantahitakAmukaH' mokSaM yaH kAmayata ityabhiprAyaH tena tu sutarAM guravaH pUjanayA iti, yatazcaivamAcAryA yadvadanti kimapi tathA tathAsnekaprakAraM 'bhikSuH' sAdhustasmAttadAcAryavacanaM nAtivartteta, yuktatvAtsarvameva saMpAdayediti sUtrArthaH // 16 // nIaM sijaM gaIM ThANaM, nIaM ca AsaNANi a / nIaM ca pAe vaMdijA, nIaM kujjA a aMjaliM // 17 // saMghaTTaittA kAeNaM, tahA uvahiNAmavi / khameha avarAhaM me, vaijja na putti a // 18 // duggao vA paoeNaM, coio vahaI rahaM / evaM dubuddhi kiccANaM, vRtto vRtto pakuvvaI // 19 // "AlavaMte lavaMte vA na nisijAi paDissuNe / muttUNa AsaNaM dhIro, sussAe paDissuNe // " kAlaM chaMdovayAraM ca, paDilehittA Na uhiM / teNa teNa uvAeNaM, taM taM saMpaDivAyae // 20 // prakSepagAthA-1 rsonal Use Chily pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: : ~ 510 ~
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 17 -20|| dIpa anukrama [ 448 -452] Casto hAri-vRttiH // 250 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [ 2 ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||17-20|| niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] vinayopAyamAha - nIcAM 'zayyAM' saMstArakalakSaNAmAcArya zayyAyAH sakAzAtkuryAditi yogaH, evaM nIcAM gatiM AcAryagateH, tatpRSThato nAtidUreNa nAtidrutaM yAyAdityarthaH evaM nIcaM sthAnamAcAryasthAnAt, yatrAcArya Aste tasmAnnI catare sthAne sthAtavyamiti bhAvaH / tathA 'nIcAni' laghutarANi kadAcitkAraNajAte 'Asa nAni' pIThakAni tasminnupaviSTe tadanujJAtaH seveta, nAnyathA, tathA 'nIca' ca samyagavanatottamAGgaH san pAdAvAcArya satkau vandeta, nAvajJayA, tathA kacitpranAdI 'nIcaM' namrakArya 'kuryAt' saMpAdayecAJjaliM na tu sthANuvatstabdha eveti sUtrArthaH // 17 // evaM kAyavinayamabhidhAya vAgvinayamAha - 'saMghahiya' spRSTrA 'kAyena' dehena kathaMcittathAvidhapradezopaviSTamAcArya tathA 'upadhinApi kalpAdinA kathaMcitsaMghadvya mithyAduSkRtapuraHsaramabhivandya 'kSamakha' sahakha 'aparAdha' doSaM me mandabhAgyasyaivaM 'vaded' brUyAt 'na punariti ca' nAhamenaM bhUyaH kariSyAmIti sUtrArthaH // 18 // etaca buddhimAn svayameva karoti, tadanyastu kathamityAha - 'dugaurava' galibalIvaIvat 'pratodena' ArAdaNDalakSaNena 'codito' viddhaH san 'vahati' nayati kApi 'rathaM' pratItam, 'evaM' dugauriva 'durbuddhiH' ahitAvahabuddhiH ziSyaH 'kRtyAnAm' AcAryAdInAM 'kRtyAni vA' tadabhirucitakAryANi 'ukta uktaH punaH punarabhihita ityarthaH, 'prakaroti' niSpAdayati prayuGkte ceti sUtrArthaH // 19 // evaM ca kRtAnyamUni na zobhanAnItyataH (Aha) - 'kAla' zaradAdilakSaNaM, 'chanda:' tadicchArUpam 'upacAram' ArAdhanAprakAraM, cazabdAdezAdiparigrahaH, etat 'pratyupekSya' jJAtvA 'hetubhiH' yathAnurUpaiH kAraNaiH kimityAha tena tenopAyena 9 vinaya samAdhya dhyayanamra 2 uddezaH ~511~ // 250 // Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH www
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||21-23|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) A5% prata sUtrAMka ||21 -23|| gRhasthAvarjanAdinA 'tattat pittaharAdirUpamazanAdi saMpratipAdayet , yathA kAle zaradAdau pittaharAdibhojanaM pravAtanivAtAdirUpA zayyA icchAnulomaM vA yadyasya hitaM rocate ca ArAdhanAmakAro'nulomaM bhASaNaM granthAbhyAsavaiyAvRtyakaraNAdi deze anUpadezAzucitaM niSThIvanAdibhirhetubhiH zleSmAdyAdhikyaM vijJAya taducitaM saMpAdayediti sUtrArthaH // 20 // vivattI aviNIassa, saMpattI viNiassa ya / jasseyaM duhao nAya, sikkhaM se abhigacchai // 21 // je Avi caMDe maiiDigArave, pisuNe nare sAhasahINapesaNe / adidhamme viNae akovie, asaMvibhAgI na hu tassa mukkho // 22 // niddesavittI puNa je gurUNaM, suatthadhammA viNayaMmi koviA / tarittu te oghamiNaM duruttaraM, khavittu kammai gaimuttamaM gaya // 23 // tti bemi // viNayasamAhiajjhayaNe bIo uddeso samatto // 2 // kiMca-vipattiravinItasya jJAnAdiguNAnAM, saMprAptirvinItasya ca jJAnAdiguNAnAmeva, 'yasyaitat jJAnAdi-| mAsyapAsiddhayam 'ubhayataH' ubhayAbhyAM vinayAvinayAbhyAM sakAzAt bhavatItyevaM 'jJAtam' upAdeyaM caitaditi dIpa anukrama [453-455] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~512~
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||21-23|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||21 -23|| dazavaikA bhavati 'zikSA grahaNAsevanArUpAm 'asauM' itthaMbhUtaH adhigacchati-prAmoti, bhAvata upAdeyaparijJAnAditi vinayahAri-vRttiH sUtrArthaH // 21 // etadeva dRDhayannavinItaphalamAha-yazcApi 'caNDa' prajito'pi roSaNaH 'RddhigauravamatiH' - samAdhya dvigaurave abhiniviSTaH pizunaH pRSThimAMsakhAdakaH 'naroM' naravyaJjano na bhAvanaraH 'sAhasikaH' akRtyakaraNa- dhyayanam // 251 // paraH 'hInapreSaNa' hInagurvAjJAparaH 'adRSTadharmA' samyaganupalabdhazrutAdidharmA 'vinaye'kovidoM' vinayaviSaye'pa-15 2 uddezaH *NDitaH 'asaMvibhAgI' yatra kacana lAbhena saMvibhAgavAn / ya itthaMbhUto'dhamo naiva tasya mokSaH, samyagdRSTekhA-IN ritravata itthaMvidhasaMklezAbhAvAditisUtrArthaH // 22 // vinayaphalAbhidhAnenopasaMharannAha-nirdeza-AjJA tadvartinaH punarye 'gurUNAm' AcAryAdInAM 'zrutArthadharmA' iti prAkRtazailyA zrutadharmArthA gItArthA ityarthaH, vinaye kartavye kovidA-vipazcito ya itthaMbhUtAstI| te mahAsattvA 'oghamena' pratyakSopalabhyamAnaM saMsArasamudraM duruttAraM tIveva tIvA, caramabhavaM kevalitvaM ca prApyeti bhAvaH, tataH kSapayitvA karma niravazeSa bhavopanAhisaMjJitaM da gatimuttamAM siddhyAkhyAM 'gatA prAptAH / iti bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 23 // // iti vinayasamAdhau vyAkhyAto dvitIya uddeshH||2|| Act dIpa anukrama [453-455] // 251 // jeca pesarga pAyariehiM diNaM taM desakAlAdIhiM hIrNa kareda. Edream pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: atra navame adhyayane dvitIya uddezaka: parisamApta: ~513~
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-7|| dIpa anukrama [456 -462] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ :+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||17|| niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] atha tRtIya uddezaH / AyariaM aggimivAhiaggI, sussUsamANo paDijAgarijA / AloiaM iMgiameva naccA, jo chaMdamArAhayaI sa pujjo // 1 // AyAramaTThA viNayaM pauMje, sussUsamANo parigijjha vakaM / jahovaiTuM abhikakhamANo, guruM tu nAsAyayaI sa pujo // 2 // rAyaNiesu viNayaM pauMje, DaharA'vi a je pariAyajiTThA / nIattaNe vahai saccavAI, uvAyavaM vakkakare sa pujjo // 3 // annAyauMchaM caraI visuddhaM, javaNaTTayA samuANaM ca niccaM / alaaM no paridevaijA, laDuM na vikatthaI sa pujo // 4 // saMthArasijAsa bhattapANe, apicchayA ailAbhe'vi sNte| jo evamappANabhitosaijjA, saMtosa pAhannaraesa pujjo // 5 // sakkA saheuM AsAi kaMTayA, aomayA ucchahayA nareNaM / 'aNAsae jo u sahijja kaMTae, vaImae kannasare sa pujjo // 6 // muhuttadukkhA uha For P&Personal Use City pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH atha navame adhyayane tRtIya uddezaka: ArabdhaH ~514~
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-7|| dIpa anukrama [456 -462] dazakA0 hAri-vRttiH // 252 // :+|bhASya|+vRttiH) [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||17|| niryukti: [ 327...], bhASyaM [62...] kaMTA, aomayA te'vi tao suuddharA / vAyAduruttANi duruddharANi, verANuvaMdhINi mahabhayANi // 7 // sAmprataM tRtIya Arabhyate, iha ca vinItaH pUjya ityupadarzayannAha - 'AcArya' sUtrArthapradaM tatsthAnIyaM vA'nyaM jyeSThAyai, kimityAha- 'agnimiva' tejaskAyamiva 'AhitAgniH' brAhmaNaH 'zuzrUSamANaH' samyaksevamAnaH 'pratijAgRyAt' tattatkRtya saMpAdanenopacaret / Aha-yathA''hitAgnirityAdinA prANidamuktameva, satyaM, kiMtu tadAcAryamevAGgIkRtya idaM tu ratnAdhikAdikamapyadhikRtyocyate, vakSyati ca- 'rAyaNIesa viNaya' mityAdi, pratijAgaraNopAyamAha - 'AlokitaM' nirIkSitam 'iGgitameva ca' anyadhAvRttilakSaNaM 'jJAtvA' vijJAyAcAryAya 'yaH' sAdhuH 'chandaH' abhiprAyamArAdhayati / yathA zIte patati prAvaraNAvalokane tadAnayane, iGgite vA niSThIvanAdilakSaNe zuNDyAyAnayanena 'sa pUjyaH' sa itthaMbhUtaH sAdhuH pUjArhaH, kalyANabhAgiti sUtrArthaH // 1 // prakrAntAdhikAra evAha-- 'AcArArthe' jJAnAyAcAranimittaM 'vinayam' uktalakSaNaM 'prayuddhe' karoti yaH 'zuzrU pan zrotumicchan, kimayaM vakSyatItyevam / tadanu tenokte sati parigRhya vAkyam AcAryayaM tatazca 'yathopadiSTaM yathoktameva abhikAGgana, mAyArahitaH zraddhayA kartumicchan vinayaM prayuGkte, ato'nyathAkaraNena 'guruM vi'ti AcAryameva 'nAzAtayati' na hIlayati yaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 2 // kiM ca-ratnAdhikeSu' jJAnA 9. vinaya samAdhya dhyayanam uddezaH ~ 515 ~ // 252 // For P&Personal Use City pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH vinItasya pUjyatA pradarzyate brocayang
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||1-7|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) / prata sUtrAMka ||1-7|| dibhAvaratnAbhyucchiteSu 'cinayaM' yathocitaM 'prayuta karoti, tathA DaharA api ca ye vayaH zrutAbhyAM 'paryAya-13 jyeSThAH' ciraprajitAsteSu vinayaM prayuGkte, evaM ca yo 'nIcatve' guNAdhikAn pati nIcabhAve vartate 'satyavAdI aviruddhavaktA tathA 'avapAtavAna' vandanazIlo nikaTavartI vA evaM ca yo 'vAkyakaroM' gurunirdezakaraNazIlaH | zAsa pUjya iti sUtrArthaH // 3 // kiM ca-'ajJAtoJcha' paricayAkaraNenAjJAtaH san bhAvoncha gRhasthoddharitAdi 'carati aTitvA''nItaM bhuGke, na tu jJAtastahahumatamiti, etadapi 'vizuddham' udgamAdidoSarahitaM, na tadvipa rItam, etadapi 'yApanArtha' saMyamabharodvAhizarIrapAlanAya nAnyathA 'samudAnaM ca ucitabhikSAlabdhaM ca nitya mAsarvakAlaM na tachamapyekatraiva bahulabdha kAdAcitkaM vA, evaMbhUtamapi vibhAgataH 'alabdhvA' anAsAtha 'na pari-131 devayet' na khedaM yAyAt , yathA-mandabhAgyo'hamazobhano vA'yaM deza iti, evaM vibhAgatazca 'labdhvA' prApyocitaM 'na vikatvate na zlAghAM karoti-sapuNyo'haM zobhano vA'yaM deza ityevaM sa pUjya iti sUtrArthaH // 4 // kiM ca-saMstArakazayyAsanabhaktapAnAni pratItAnyeva, eteSu 'alpecchatA' amUrchayA paribhogo'tiriktAgrahaNaM vA atilAbhe'pi sati saMstArakAdInAM gRhasthebhyaH sakAzAt ya evamAtmAnam 'abhitoSayati' yena vA tena vA yApayati 'saMtoSaprAdhAnyarataH saMtoSa evaM pradhAnabhAve saktaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 5 // indriyasamA-1 |dhidvAreNa pUjyatAmAha-zakyAH sodum 'Azayeti idaM me bhaviSyatIti pratyAzayA, ka ityAha-kaNTakA 'ayomayA' lohAtmakA: 'utsahatA nareSa' adhoMyamavatetyarthaH, tathA ca kurvanti kecidayomayakaNTakAstaraNazaya dIpa anukrama [456-462]] -- pi- * pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~516
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||1-7|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) mA // 253 // 1 prata sUtrAMka ||1-7|| dazavaikAnamapyarthalipsayA, na tu vAkkaNTakAH zakyA ityevaM vyavasthite 'anAzayA' phalapratyAzayA nirIhaH san yastu | 9vinayahAri-vRttiH saheta kaNTakAna 'vAGmayAna' kharAdivAgAtmakAna 'karNasarAna' karNagAminaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 6 // samAdhya. etadeva spaSTayati-muhUrtaduHkhA' alpakAladuHkhA bhavanti kaMTakA ayomayAH, vedhakAla eva prAyo duHkhabhAvAt, dhyayanam te'pi 'tataH' kAyAt 'saddharA' sukhenaivodriyante vraNaparikarma ca kriyate, vAgduruktAni punaH 'duruddharANi' du:-143 uddeza: khenodriyante manolakSavedhanAda 'vairAnuvandhIni' tathAzravaNadveSAdineha paratra ca vairAnuvandhIni bhavanti, ata eca mahAbhayAni, kugatipAtAdimahAbhayahetutvAditi sUtrArthaH // 7 // samAvayaMtA vayaNAbhighAyA, kannaMgayAM dummaNi jaNaMti / dhammutti kiccA paramaggasUre, jiiMdie jo sahaI sa pujjo // 8 // avaNNavAyaM ca parammuhassa, paJcakkhao paDiNIaM ca bhAsaM / ohAraNiM appiakAriNiM ca, bhAsaM na bhAsija sayA sa pujo // 9 // alolue akuhae amAI, apisuNe Avi adINavittI / no bhAvae no'via bhAviappA, akouhalle a sayA sa pujjo // 10 // guNehi sAhU aguNehi'sAhU, giNhAhi sAhU guNa muMca'sAhU / viANiA appagamappaeNaM, jo rAgadosehiM samo dIpa anukrama [456-462]] CACANCE 1 // 253 / / pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~517~
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||8-15|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||8-15|| sa pujo // 11 // taheva DaharaM ca mahallagaM vA, itthIM pumaM pavvaiaM gihiM vA / no hIlae no'vi a khisaijA, thaMbhaM ca kohaM ca cae sa pujjo // 12 // je mANiA sayayaM mANayaMti, jatteNa kannaM va nivesayaMti / te mANae mANarihe tavassI, jiIdie saccarae sa pujo // 13 // tesiM gurUNaM guNasAyarANaM, succANa mehAvi subhAsiAI / care muNI paMcarae tigutto, caukkasAyAvagae sa pujo // 14 // gurumiha sayayaM paDiaria muNI, jiNamayaniuNe abhigamakasale / dhuNia rayamalaM purekaDaM, bhAsuramaulaM gaI vai // 15 // tti bemi // viNayasamAhIe taio uddeso samatto // 3 // kiM ca-'samApatanta' ekIbhAvenAbhimukhaM patantaH, ka ityAha-vacanAbhighAtA' kharAdivacanapahArA: kaaMgatAH santaH prAyo'nAdibhavAbhyAsAt 'dIrmanasya' duSTamanobhAvaM janayanti, prANinAmevaMbhUtAna vacanAbhidhAtAn dharma itikRtvA sAmAyikapariNAmApanno na tvazaktyAdinA paramAgrazaroM' dAnasaMgrAmazUrApekSayA pradhAnaH zUro jitendriyaH san yaH sahate na tu tairvikAramupadarzayati sa pUjya iti sUtrArthaH // 8 // tathA-'avarNavAda ca' azlAghAvAdaM ca 'parAbukhasya pRSThata ityarthaH 'pratyakSataca pratyakSasya ca 'pratyanIkAm apakAriNI cau dIpa anukrama [463-470] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~518~
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti: adhyayanaM [1], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||8-15|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] dazavaikA0 hAri-vRttiH prata // 254 // sUtrAMka ||8-15|| rastvamityAdirUpAM bhASAM tathA 'avadhAriNIm azobhana evAyamityAdirUpAm 'apriyakAriNI ca' zrotu- ravinaya. mRtanivedanAdirUpAM "bhASAM vAcaM 'na bhASeta sadA' yaH kadAcidapi naiva brUyAtsa pUjya iti sUtrArthaH // 9 // samAdhyatathA-'alolupa AhArAdiSvalubdhaH 'akuhaka' indrajAlAdikuhakarahitaH 'amAyI' kauTilyazUnyaH 'api-18 dhyayanam zunazcApi' no chedabhedako 'adInavRttiH AhArAdyalAbhe'pi zuddhavRttiH (granthAnam 6000) no bhAva |3 uddezaH yed akuzalabhAvanayA paraM, yathA'mukapurato bhavatA'haM varNanIyaH 'nApi ca bhAvitAtmA' khayamanyapurataH svaguNavarNanAparaH akautukaba sadA naTanakAdiSu yaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 10 // kiMca-'guNaiH' anantaroditairvinayAdibhiryuktaH sAdhurbhavati, tathA 'aguNaiH uktaguNaviparItairasAdhuH, evaM sati gRhANa sAdhuguNAn muJcAsAdhuguNAniti zobhana upadezaH, evamadhikRtya prAkRtazailyA 'vijJApayati' vividhaM jJApayasyAtmAnamAsmanA pA tathA 'rAgadveSayoH samaH' na rAgavAna dveSavAniti sa pUjya iti sUtrArthaH // 11 // kiMca-tathaiveti| pUrvavat, DaharaM vA mahalakaM vA, vAzabdAnmadhyamaM vA, striyaM pumAMsamupalakSaNasvAnnapuMsakaM vA prabajitaM gRhiNaM vA, vAzabdAdanyatIrthikaM vA 'na hIlayati nApi ca khiMsayati tatra sUyayA asUyayA vA sakRduSTAbhidhAna hIlanaM, tadevAsakRtivasanamiti / hIlanakhiMsanayozca nimittabhUtaM 'stambhaM ca' mAnaM ca 'krodhaM ca ross| ca tyajati yaH sa pUjyo, nidAnatyAgena tattvataH kAryatyAgAditi sUtrArthaH // 12 // kiM ca-ye mAnitA abhyutthAnAdisatkAraiH 'satatam' anavarataM ziSyAn 'mAnayanti' zrutopadezaM prati codanAdibhiH, tathA 'yatnena ka- / // 254 / / dIpa anukrama [463-470] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~519~
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||8-15|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||8-15|| nyAmiva nivezayanti yathA mAtApitaraH kanyAM guNairvayasA ca saMvaya yogyabhartari sthApayanti evamAcAryAH ziSya sUtrArthavedinaM dRSTvA mahatyAcAryapade'pi sthApayanti / tAnevabhUtAn gurUnmAnayati yo'bhyutthAnAdinA 'mAnAhAn' mAnayogyAna tapasvI san jitendriyaH satyarata iti, prAdhAnyakhyApanArtha vizeSaNadvayaM, sa pUjya iti &aasuutraarthH||13 // teSAM 'gurUNAm' anantaroditAnA 'guNasAgarANAM guNasamudrANAM saMvandhIni zrutvA medhaavii| subhASitAni paralokopakArakANi 'carati Acarati 'muniH sAdhuH 'pazcarataH paJcamahAbatasaktaH trigupto manogutyAdimAn 'catu:kaSAyApagata' ityapagatakrodhAdikaSAyo yaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 14 // prastutaphalAlAbhidhAnenopasaMharabAha-gurum' AcAyoMdirUpam 'iha' manuSyaloke 'satatam anavarataM 'paricarya vidhi-IN nA''rAdhya 'muni' sAdhuH, kiMviziSTo munirityAha-jinamatanipuNaH' Agame pravINaH 'abhigamakuzaloM lokamAghUrNakAdipratipattidakSA, sa evaMbhUtaH vidhUya rajomalaM purAkRta, kSapayitvA'STaprakAra karmeti bhAvaH, kimityAha-bhAkharAM jJAnatejomayatvAt 'atulAm ananyasadRzIM 'gati siddhirUpA 'bajatIti gacchati tadA janmAntareNa vA sukulaprajAtyAdinA prakAreNa / bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 15 // // iti vinayasamAdhau vyAkhyAtastRtIya uddezaH // 3 // dIpa anukrama [463-470] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: atra navame adhyayane tRtIya uddezaka: parisamApta: ~520~
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti: adhyayanaM [1], uddezaka [4], mUlaM [1] / gAthA [1] niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) +E prata dazavaikA vinayaatha caturtha uddeshH| hAri-vRttiH samAdhyasuaM me Ausa ! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM-iha khala therehiM bhagavaMtehiM cattAri vi dhyayanam // 255 // NayasamAhiTANA pannattA, kayare khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiThANA pannatA ?, ime khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiDhANA pannattA, taMjahAviNayasamAhI suasamAhI tavasamAhI AyArasamAhI / viNae sue a tave, AyAre niccapaMDiA / abhirAmayaMti appANaM, je bhavaMti jiiMdiA // 1 // atha caturtha Arabhyate, tantra sAmAnyoktavinayavizeSopadarzanArthamidamAha-zrutaM mayA AyuSmaMstena bhagavatA evamAkhyAtamityetadyathA Sar3ajIvanikAyAM tathaiva iSTavyam, iha 'khalvi'ti iha kSetre pravacane vA khalu zabdo vizeSaNArthaH na kevalamatra kiM vanyatrApyanyatIrthakRtpravacaneSvapi 'sthaviraiH' gaNadharaiH "bhagavadbhiH parahai| maizvaryAdiyuktaizcatvAri 'vinayasamAdhisthAnAni' vinayasamAdhibhedarUpANi 'prajJaptAni' prarUpitAni, bhagavataH18 // 255 // sakAze zrutvA granthata uparacitAnItyarthaH, katarANi khalu tAnItyAdinA praznA, amUni khalu tAnItyAdinA hai 4 nirvacanaM, 'tadyathe'tyudAharaNopanyAsArthaH, vinayasamAdhiH1 zrutasamAdhiH 2 tapAsamAdhiH 3 AcArasamAdhiH dIpa anukrama [471-472] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: atha navame adhyayane caturtha uddezaka: Arabdha: ~521
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti: adhyayanaM [1], uddezaka [4], mUlaM [1] / gAthA [1] niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata pa, tatra samAdhAnaM samAdhiH-paramArthata Atmano hitaM sukhaM khAsthya, vinaye vinayAdA samAdhiH vinayasa-11 mAdhiH, evaM zeSeSvapi zabdArthoM bhAvanIyaH // etadeva zlokena saMgRhNAti-vinaye yathoktalakSaNe 'zrute' a jhAdau tapasi' vAhyAdau 'AcAre ca mUlaguNAdI, cazabdasya vyavahita upanyAsaH, 'nityaM sarvakAlaM 'paNDi-7 hatAH samyakparamArthavedinaH, kiM kurvantItyAha-'abhiramayanti anekArthatvAdAbhimukhyena vinayAdiSu yuJjate 4 'AtmAna' jIvaM, kimiti ?, asyopAdeyatvAta, ka evaM kurvantItyAha-ye bhavanti 'jitendriyA' jitacakSurAdibhAvazatravaH, ta eva paramArthataH paNDitA iti pradarzanArthametaditi sUtrArthaH // 1 // cauThivahA khalu viNayasamAhI bhavai, taMjahA-aNusAsijaMto sussUsai 1 samma saMpaDivajai 2 veyamArAhai 3 na ya bhavai attasaMpaggahie 1 cautthaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogo-pehei hiANusAsaNaM, sussUsaI taM ca puNo ahiTae / na ya mA NamaeNa majaI, viNayasamAhi AyayaTie // 2 // vinayasamAdhimabhidhitsurAha-caturvidhaH khalu vinayasamAdhirbhavati, 'tadyatyudAharaNopanyAsArthaH, 'aNu-12 sAsijjato' ityAdi, 'anuzAsyamAnaH tatra tatra codhamAnaH 'zuzrUpati' tadanuzAsanamarthitayA zrotumicchati 1, icchApravRttitaH tat 'samyaka saMpatipadyate' samyaga-aviparItamanuzAsanatatvaM yathAviSayamavabudhyate 2, sa| CCCCCCCCCCASGEET dIpa anukrama [471-472] KAASANS pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~522~
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka [2] ||R|| dIpa anukrama [473 -475] dazavekA0 hAri-vRttiH / / 256 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [2] / gAthA ||2|| niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] caivaM viziSTapratipattereva vedamArAdhayati, vedyate'neneti vedaH - zrutajJAnaM tad yathoktAnuSThAnaparatayA saphalIkaroti 3, ata eva vizuddhapravRtteH na ca bhavatyAtmasaMpragRhItaH Atmaiva samyaka prakarSeNa gRhIto yenAhaM vinItaH susAdhurityevamAdinA sa tathA'nAtmotkarSapradhAnatvAdvinayAdeH, na caivaMbhUto bhavatItyabhiprAyaH, 'caturtha padaM bhavatItyetadeva sUtrakramaprAmANyAduttarottaraguNApekSayA caturthamiti, bhavati ca 'atra zlokaH' atreti vinaya| samAdhau 'zlokaH' chandovizeSaH // sa cAyam- 'prArthayate hitAnuzAsanam' icchatIha loka paralokopakAriNamAcAryAdibhya upadezaM, 'zuzrUSatI 'tya nekArthatvAdyathAviSayamavabudhyate taccAvabuddhaM satpunaradhitiSThati yathAvat karoti, na ca kurvapi 'mAnamadena' mAnagarveNa 'mAyati' madaM yAti 'vinayasamAdhI' vinayasamAdhiviSaye 'AyatArthiko mokSArthIti sUtrArthaH // 2 // cavviA khalu suasamAhI bhavai, taMjahA suaM me bhavissaitti ajjhAiavvaM bha i 1, egaggacitto bhavissAmitti ajjhAiavvayaM bhavai 2, appANaM ThAvaissAmitti ajha avvayaM bhavai 3, Thio paraM ThAvaislAmitti ajjhAiavvayaM bhavai 4, cautthaM payaM bhavai / bhavai ittha silogo-nANamegaggacitto a, Thio a ThAvaI paraM / ANi a ahijittA, rao suasamAhie // 3 // 9 vinaya samAdhyadhyayanam 4 uddezaH ~ 523~ | / / 256 / / Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [3] / gAthA ||3|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata ||3|| ukto vinayasamAdhiH, zrutasamAdhimAha-caturvidhaH khalu zrutasamAdhirbhavati, 'tdythe'tyudaahaarnnopnyaasaarthH| zrutaM me AcArAdi dvAdazAGga bhaviSyatItyanayA buddhyA'dhyetavyaM bhavati, na gauravAcAlambanena 1, tathA'dhyayanaM| | kurvannekAgracitto bhaviSyAmi na viplutacitta ityadhyetavyaM bhavatyanena cAlambanena 2, tathA'dhyayanaM kurvanviditadharmatattva AtmAnaM sthApayiSyAmi zudharma ityanena cAlambanenAdhyetavyaM bhavati 3, tathA'dhyayanaphalAt sthitaH svayaM dharme 'paraM' vineyaM sthApayiSyAmi tatraivetyadhyetavyaM bhavatyanenAlambanena 4 caturtha padaM bhavati / bhavati cAtra zloka iti pUrvavat // sa cAyam-'jJAnamityadhyayanaparasya jJAnaM bhavati 'ekAgracittazca tatparatayA ekAgrAlazAmbanaca bhavati 'sthita' iti vivekAddharmasthito bhavati 'sthApayati para'miti svayaM dharme sthitatvAdanyamapi sthA-15 apayati, zrutAni ca nAnAprakArANyadhIte'dhItya ca 'rataH' sakto bhavati zrutasamAdhAviti sUtrArthaH // 3 // cauThivahA khalu tavasamAhI bhavai, taMjahA-no ihalogaTTayAe tavamahiTijjA 1 no paralogaTTayAe tavamahiTijjA 2, no kittivaNNasadasilogaTTayAe tavamahiTrijA 3, nannattha nijaraTrayAe tavamahiTrijA 4, cautthaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogovivihaguNatavorae niccaM, bhavai nirAsae nijarahie / tavasA dhuNai purANapAvarga, jutto sayA tavasamAhie // 4 // dIpa anukrama [476-478] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~524~
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [4] / gAthA ||4|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] prata dazavaikA0 uktaH zrutasamAdhiH, tapAsamAdhimAha-caturvidhaH khalu tapAsamAdhirbhavati, 'tadyathe'tyudAharaNopanyAsArthaH, vinayahAri-vRttiHlana 'ihalokArtham ihalokanimittaM labdhyAdivAJchayA 'tapa' anazanAdirUpam 'adhitiSThet' na kuryAhammi- smaadhy||257|| lavat 1, tathA na 'paralokArya janmAntarabhoganimittaM tapo'dhitiSThehahmadattavat, evaM na 'kIrtivarNazabdalA- dhyayanam vidhArtha miti sarvadivyApI sAdhuvAdaH kIrtiH ekadigavyApI varNa: arddhadigvyApI zabdaH tatsthAna evaM 8/4 uddezaH hai zlAghA, naitadartha tapo'dhitiSThet , api tu 'nAnyatra nirjarArthamiti na karmanirjarAmekAM vihAya tapo'dhiti-da Thet, akAmaH san yathA karmanirjaraiva phalaM bhavati tathA'dhitiSThedityarthaH caturthaM padaM bhavati / bhavati cAtra zloka iti pUrvavat // sa cAyam-vividhaguNataporato hi nityam-anazanAdyapekSayA'nekaguNaM yattapastadrata eva || sadA bhavati 'nirAzo' niSpratyAza ihalokAdiSu 'nirjarArthikaH karmanirjarArthI, sa evaMbhUtastapasA vizuddhena 'dhunoti' apanayati 'purANapApaM cirantanaM karma, navaM ca na banAyevaM yuktaH sadA tapAsamAdhAviti sUtrArthaH // 4 // cauvvihA khallu AyArasamAhI bhavai, taMjahA-no ihalogaTTayAe AyAramahidvijA 1, no paralogaTTayAe AyAramahiTrijA 2, no kittivaNNasahasilogaTTayAe AyAramahidvijA 3, nannattha ArahaMtehiM heUhiM AyAramahiTijA 4 cautthaM payaM bhavai / bhavai X // 257 // a ittha silogo-jiNavayaNarae atitiNe, paDipunnAyayamAyayaTThie / AyArasamA dIpa anukrama [479-481] CALCANCES CRACe pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~525
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [4] / gAthA ||5-7|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||5-7|| hisaMvuDe, bhavai a daMte bhAvasaMdhae // 5 // abhigama cauro samAhio, suvisuddho susmaahiappo| viulahiaM suhAvahaM puNo, kubvai a so payakhemamappaNo // 6 // jAimaraNAo muccai, itthaMthaM ca caei savvaso / siddhe vA havai sAsae, deve vA apparae mahaDDie // 7 // tti bemi // cauttho uddeso smtto|| 4 // viNayasamAhI NAmajjhayaNaM samattaM // 9 // uktastapAsamAdhiH, AcArasamAdhimAha-caturvidhaH khalvAcArasamAdhirbhavati, 'tadyadhe'tyudAharaNopanyAsArthaH, nehalokArthamityAdi cAcArAbhidhAnabhedena pUrvavadyAvannAnyatra 'ArhataiH' arhatsaMbandhibhirhetubhiranAzravasvAdibhiH 'AcAra' mUlaguNottaraguNamayamadhitiSThennirIhaH san yathA mokSa eva bhavatIti caturthaM padaM bhavati / bhavati cAtra zloka iti pUrvavat // sa cAyam-'jinavacanarata' Agame saktaH 'atintina' na sakRtkiJciduktaH sannasUpayA bhUyo bhUyo vaktA pratipUrNaH sUtrAdinA, 'AyatamAyatArdhika' ityatyantaM mokSArthI 'AcArasamAdhisaMvRta' iti AcAre yaH samAdhistena sthagitAzravadvAraH san bhavati dAnta indriyanoindriyadamAbhyAM 'bhAvasaMghakaH' bhAvo-mokSastatsaMdhaka Atmano mokSAsannakArIti suutraarthH||5||srvsmaadhiphlmaah-'a-1 bhigamya vijJAyAsevya ca 'caturaH samAdhIna' anantaroditAn, suvizuddho manovAkAyaiH, susamAhitAtmA dIpa anukrama [482 -484] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~5264
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [4] / gAthA ||5-7|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||5-7|| dazakA- saptadazavidhe saMyame, evaMbhUto dharmarAjyamAsAdya 'vipulahitasukhAvahaM puna'riti vipulaM-vistIrNa hitaM tadAvedAniya hAri-vRttiH AyatyAM ca pathyaM sukhamAvati-prApayati yattat tathAvidhaM karotyasau sAdhuH pada-sthAnaM kSema-zivam Atmana samAdhyaityAtmana eva na tvanyasya ityanenaikAntakSaNabhaGgavyavacchedamAheti suutraarthH||6|| etadeva spaSTayati-'jAti-18 dhyayanam // 258 // maraNAt' saMsArAnmucyate asau susAdhuH itthaMsthaM cetI daMprakAramApanamitvam itthaM sthitamityaMstha-nArakAdivyapadezabIjaM varNasaMsthAnAdi tacca tyajati 'sarvazaH sarvaiH prakArairapunargrahaNatayA evaM siddho vA' karma-17 akSayAtsiddho bhavati 'zAzvataH' apunarAgAmI sAvazeSakamoM devo cA 'alparataH kaNDUparigatakaNDUyanaka-18 hailparatarahitaH 'maharddhika' anuttaravaimAnikAdiH / bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH, ukto'nugamaH, nayAH pUrvavat // 7 // iti cturthH||4|| atra navame adhyayane caturtha uddezaka: parisamApta: iti zrImaddharibhadrasUrivirAMcatAyAM dazavekAlikaTAkAyA vyAkhyAta vinayasamAdhyadhyayanaM nAma navamamadhyayanam // 9 // 3%OMSHAR dIpa anukrama [482 -484] // 258 // atha dazamaM sabhivadhyayanam / adhunA sabhikSvAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH, ihAmantarAdhyayana AcArapraNihito yathocitavi pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: adhyayanaM -10- "sabhikSu"Arabhyate ~527~
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||7..|| dIpa anukrama [484..] rA0 44 "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + | bhASya |+vRttiH adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niryukti: [ 328 ], bhASyaM [62...] nayasaMpanno bhavati etaduktam, iha tveteSveva navasvadhyayanArtheSu yo vyavasthitaH sa samyagabhikSurityetaducyate, ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam asya cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvaSa sAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra ca sabhikSurityadhyayananAma, ataH sakAro nikSeptavyo bhikSukha, tatra sakAranikSepamAhanAmaMThavaNasayAro bbe bhAve a hoi nAyantro / davve pasaMsamAI bhAve jIvo taduvautto // 328 // nAmasakAraH sakAra iti nAma, sthApanAsakAraH sakAra iti sthApanA, 'dravye bhAve ca bhavati jJAtavyaH' dravyasakAro bhAvasakArazca tatra dravya ityAgamano AgamajJazarIra bhavyazarIratadvyatiriktaH prazaMsAdiviSayo dravyasakAraH, bhAva iti bhAvasakAro jIvaH 'tadupayukta:' sakAropayuktaH tadupayogAnanyatvAditi gAthArthaH // | prakRtopayogI tyAgamanoAgamajJazarIra bhavyazarIrAtiriktaM prazaMsAdiviSayaM dravyasakAramAhanidesapasaMsAe atyIbhAve a hoi u sagAro / niddesapasaMsAe ahigAro itva ajjhavaNe 329 / / nirdeze prazaMsAyAmastibhAve cetyeteSvartheSu triSu bhavati tu sakAraH / tatra nirdeze yathA so'nantaramityAdi, prazaMsAyAM yathA satpuruSa ityAdi, astibhAve yathA sadbhUtamamukamityAdi / tatra 'nirdeza prasaMzAyA' miti nirdeze prazaMsAyAM ca yaH sakArastenAdhikAro'zrAdhyayane prakrAnta iti gAthArthaH // etadeva darzayati je bhAvA dasavealiammi karaNijja vaNNi jiNehiM / tesiM samAvarNamiti (bhI) jo bhikkhU bhannai sa bhikkhu // 330 // ye 'bhAvAH' padArthAH pRthivyAdisaMrakSaNAdayo 'dazavaikAlike' prastute zAstre 'karaNIyA' anuSTheyA 'varNitA:' Far P&Personal Use Cly bayang pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH 'sa' evaM 'bhikSu' zabdayoH nikSepA: ~528~
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka -1, mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti : [330], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka dazabaikAkathitA jina:-tIrthakaragaNadharaiH, 'teSAM bhAvAnAM 'samApane yathAzaktyA(kti) dravyato bhAvatazcAcaraNena paryanta-1810 sabhi nayanena 'yo bhikSuH tadarthaM yo bhikSaNazIlo na tUdarAdibharaNArtha bhaNyate sa bhikSuriti, isizabdasya vyava- vadhya. sAhita upanyAsaH / sa bhikSurityatra nirdeze sakAra iti gAthArthaH // prshNsaayaamaah||259|| caragamarugAiANaM bhikkhujIvINa kAuNamapohaM / ajjhayaNaguNaniutto hoi pasaMsAi u samiksU / / 331 / / | 'carakamakAdInA miti carakA:-parivrAjakavizeSAH marukA-dhigvarNAH AdizabdAcchAkyAdiparigrahaH, a-16 hAmISAM bhikSopajIvinA bhikSaNazIlAnAmaguNavattvenApohaM kRtvA 'adhyayanaguNaniyuktaH prakrAntazAstraniSyandabhUtaprakrAntAdhyayanAbhihitaguNasamanvito bhavati / prazaMsAyAmavagamyamAnAyAM sadbhikSuH-saMzvAsau bhikSuzca tattadanyApohena sadbhikSuriti gAdhArthaH / / uktaH sakAraH, idAnI bhikSumabhidhAtukAma Aha bhikkhussa va nikSevo niruttaegahiANi liMgANi / aguNaDhio na mikkhU avayavA paMca dArAI / / 332 // hai bhikSoH 'nikSepoM' nAmAdilakSaNaH kAryaH, tathA niruktaM vaktavyaM bhikSoreva, tathA 'ekAdhikAni' paryAyaza-18 bdarUpANi vaktavyAni, tathA 'liGgAni' saMvegAdIni, tathA aguNasthito na bhikSurapi tu guNasthita evetyetadvA cyam / atra ca 'avayavAH paJca' pratijJAdayo vakSyamANA iti, dvArANyetAnIti gAthAsamAsArthaH / yathAkrama davyAsArthamAha // 259 // NAmaThavaNAbhikkhU davabhikkhU a bhAvamikkhU a / davammi AgamAI anno'vi a pAvo iNamo / / 333 / / ACC ||7..|| dIpa anukrama [484..] is Etcu pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~529~
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [333], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||7..|| 'nAmasthApanAbhikSu riti bhikSuzabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, nAmabhikSuH sthApanAbhikSuH dravyabhikSuzca bhAvabhikSuzceti / tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyabhikSumAha-'dravya' iti dravyabhikSuH 'AgamAdiH AgamanoAgamajJazarIrabhavyazarIratavyatiriktaikabhavikAdibhedabhinnaH, anyo'pi ca 'paryAyo' bhedaH 'ayaM' dravyabhikSorvakSyamANalakSaNa iti gAthArthaH / / bhejao memaNaM ceSa, bhiviabba taheva va / eesi tihapi a, patteaparUvarNa yocche // 334 // bhedakaH puruSaH bhedanaM caiva parazvAdi bhettavyaM tathaiva ca kASThAdIti bhaavH| eteSAM 'brayANAmapi bhedakAdInAM 'pratyeka pRthakpRthaka prarUpaNAM vakSya iti gAthArthaH // etadevAha jaha dArukAmagAro bheaNamittambasaMjuo mikkhU / annevi davamikkhU je jAyaNagA avirayA a / / 335 / / yathA 'dArukarmakaroM' vardhakyAdiH bhedanabhettavyasaMyuktaH san-kriyAviziSTavidAraNAdidArusamanvito dravya-18 bhikSuH, dravyaM bhinattItikRtvA, tathA'nye'pi dravyabhikSavaH-apAramArthikAH, ka ityAha-ye 'yAcanakA' bhikSaNazIlA 'aviratAzca' anivRttAzca pApasthAnebhya iti gAthArthaH // ete ca dvividhA:-gRhasthA liGgi-15 nazceti, tadAha gihiNo'vi sayAraMbhaga uJjaSpannaM jaNaM vimaggaMtA / jIvaNia vINakiviNA te vijA dababhikkhutti // 336 / / / 'gRhiNo'pi sakalatrA api 'sadAraMbhakA' nityamArambhakAH SaNNAM jIvanikAyAnAmRjuprajJaM janaM anAlo-18 dIpa anukrama [484..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~530~
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [336], bhASyaM [62...] 10 sabhi vadhya prata - sUtrAMka dazakAcakaM vimRgayantaH-anekaprakAraM dvipadAdi bhUmidevA vayaM lokahitAyAvatIrNA ityabhidhAya yAcamAnAH, dravya- hAri-vRttiH bhikSaNazIlavAdravyabhikSavA, ete ca dhigvarNAH, tathA ye ca 'jIvanikAya jIvanikAnimittaM 'dInakR paNA' kArpaTikAdayo bhikSAmaTanti tAna 'vidyAda' vijAnIyAdravyabhikSuniti, dravyAthai bhikSaNazIlatvAditi // 26 // gaathaarthH|| uktA gRhasthadravyabhikSavaH, liGgino'dhikRtyAha mikahiTThI tasathAvarANa puDhavAiviMdiAINaM / nicce bahakaraNarayA abhayArI a saMcaiA // 337 / / zAkyabhikSuprabhRtayo hi 'mithyAdRSTayaH' atattvAbhinivezinaH prazamAdiliGgazUnyAH, basasthAvarANAM prANinAM pRthivyAdInAM dvIndriyAdInAM ca, atra pRthivyAdayaH sthAvarAH dvIndriyAdayastrasAH, nityaM vadhakaraNaratAH sadaitadatipAte saktAH, kathamityatrAha-abrahmacAriNaH saMcayinazca yataH, ato'pradhAnatvAivyabhikSavaH, cazahAbdasya vyavahita upanyAsa iti gAthArthaH / ete cAbrahmacAriNaH saMcayAdeveti saMcayamAha dupayacauppayadhaNadhanakuviatiatiaparimgahe nirayA / sacittamoi payamANagA a uddibhoI a / / 338 // dvipada-dAsyAdi catuSpadaM-gavAdi dhanaM-hiraNyAdi dhAnyaM-zAlyAdi kupyam-aliJarAdi eteSu dvipadAdiSu krameNa manolakSaNAdinA karaNatrikeNa trikaparigrahe-kRtakAritAnumataparigrahe nirtaaH-sktaaH| na caitadanArSam-"vihArAn kArayedramyAnvAsayeca bahuzrutAn" itivacanAt, sadbhUtaguNAnuSThAyino netthaMbhUtA ityAzaGkayAha-sacittabhojinaH, te'pi mAMsApakAyAdibhojinaH, tadapratiSedhAt, 'pacantazca khayaMpacAstApasA CALC46-Lik ||7..|| - - dIpa anukrama [484..] kaa||26|| Samekcanni pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~531~
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||7..|| dIpa anukrama [484..] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4 ...] / gAthA ||7...|| niryukti: [ 338 ], bhASyaM [62...] dayaH, uddiSTabhojinazca sarva eva zAkyAdayaH, tatprasiddhyA tapakhino'pi, piNDavizuddhayaparijJAnAditi gA thArthaH // trikatrikaparigrahe niratA ityetadvyAcikhyAsurAha karaNatira jotie sAbale Ayaupara bhae / aTThANadupavatte te vijjA davvabhikkhutti // 339 // karaNatrika iti 'supAM supo bhavantI'ti 'karaNatrikeNa' manovAkkAyalakSaNena 'yogatritaya' iti kRtakAritAnumatirUpe 'sAvadhe' sapApe AtmahetoH-AtmanimittaM dehAdyupacayAya evaM paranimittaM mitrAdyupa bhogasAdhanAya evamubhayanimittam ubhayasAdhanArtham, evamarthAyAtmAdyartham anarthAya vA vinA prayojanena ArttadhyAnacintanakharAdibhASaNalakSavedhanAdibhiH prANAtipAtAdI pravRttAntatparAna tAnevaMbhUtAn 'vidyAdu-vijAnIyAt dravyabhikSUniti, pravRttAzcaivaM zAkyAdayaH, tadravyabhikSava iti gAthArthaH // evaM rUpAdisaMyogAdvizuddhatapo'nuSThAnAbhAvAccAbrahmacAriNa eta ityAha itthI parimAhAo aannaadaannaaibhaavsNgaao| suddhatavAbhAvAo kutitthibhA'yaM bhacAriti // 340 // 'strI parigrahAditi dAsyAdiparigrahAt 'AjJAdAnAdibhAvasaGgAca pariNAmAzuddherityarthaH na ca zAkyA bhikSavaH, 'zuddhatapo'bhAvAditi zuddhasya tapaso'bhAvAt tApasAdayaH kutIrthikA abrahmacAriNa iti, brahmazabdena zuddhaM tapo'bhidhIyate, tadacAriNa iti gAthArthaH / ukto dravyabhikSuH bhAvabhikSumAhaAgamato uvaDato sagguNasaMveao a (u) bhAvaMni / tassa niruttaM me agame aNabhetavyaraNa vihA // 349 // For P&Personal Use City pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~ 532~
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti : [341], bhASyaM [62...] (42) TOES 10 sabhi zvadhyA prata sUtrAMka ||7..|| dazavekA bhAvabhikSurdvividhaH-Agamato noAgamatazca, tatrAgamata 'upayukta' iti bhikSupadArthajJastatra copayuktaH, hAri-vRttiA 'tadguNasaMvedakastu' bhikSuguNasaMvedakaH punarnoAgamato bhavati bhAvabhikSurityukto bhikSunikSepaH / sAmprataM // 26 // niruktamabhidhAtukAma Aha-tasya nirukta miti tasya' bhikSonizcitamuktamanvartharUpaM bhedakabhedanabhettavyaire-| sabhirbhadairvakSyamANaitridhA bhavatIti gAthArthaH // etadeva spaSTayati bhettA''gamovautto duviha tavo bheaNaM ca bhettavyaM / aTThavihaM kammakhuha teNa niruttaM sa bhikkhutti / / 342 // hai 'bhettA'bhedako'trAgamopayuktaH sAdhuH, tathA 'dvividhaM' bAhyAbhyantarabhedena tapo bhedanaM vartate, tathA 'bhettavyaM vidAraNIyaM cASTavidha karma ca-aSTaprakAraM jJAnAvaraNIyAdi kameM, taba kSudAdiduHkhahetukhAt kSucchabdavAcyaM, hAyatazcaivaM tena nirutaM-yaH zAkhanItyA tapasA karma bhinatti sa bhikSuriti gAthArthaH / / kiM ca bhidaMto ajaha khuha bhikkhU jayamANao jaI hoi / saMjamacarao gharao bhavaM khivaMto bhavaMto u / / 343 // 'bhindaMzca vidArayaMzca yathA 'kSudhaM karma bhikSurbhavati, bhAvato yatamAnastathA tathA guNeSu sa eva ytirbhvti| nAnyathA, evaM 'saMyamacaraka' saptadazaprakArasaMyamAnuSThAyI carakaH, evaM 'bhavaM' saMsAraM 'kSapayan' parItaM kurvan sa eva bhavAnto bhavati nAnyatheti gAthArthaH / / prakArAntareNa niruktamevAha jaMbhikkhamatsavittI teNa va bhikkhU khavei jaM va aNaM / tavasaMjame tavassitti bAvi anno'vi pajAo / / 344 / / 'yadaM' yasmAd 'bhikSAmAtravRttiH' bhikSAmAtreNa sarvopadhAzuddhena vRttirasyeti samAsaH, tena vA bhikSu. dIpa anukrama [484..] Pleps // 261 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~533~
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [344], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||7..|| dibhikSaNazIlo bhikSuritikRtvA, anenaiva prasaGgena anyeSAmapi tatparyAyANAM niruktamAha-kSapayati 'yad yasmAdvA 'RNaM' karma tasmAtkSapaNaH, kSapayatIti kSapaNa itikRtvA, tathA saMyamatapasIti saMyamapradhAnaM tapaH saMyamatapaH tasmin vidyamAne tapasvIti vApi bhavati, tapo'syAstItikRtvA, anyo'pi paryAya iti-anyo'pi bhedo'rdhato bhikSazabdaniruktasyeti gAthArthaH / uktaM niruktadvAram , adhunakArthikadvAramAha tine tAI davie vaI a khaMte a daMta virae a 1 muNitAvasapannavagujubhikkhU buddhe jai viU a / / 345 // tIrNayattIrNa: vizuddhasamyagdarzanAdilAbhAdbhavArNavamiti gamyate, tAyo'syAstIti tAyI, tAyaH sudRSTamArgoMktiH, suparijJAtadezanayA vineyapAlayitetyarthaH, dravyaM rAgadveSarahitaH, vratI ca hiMsAdiviratazca, kSAntazca kSAmyati kSamA karotIti kSAntaH, bahulavacanAt kartari niSThA, evaM dAmyatIndriyAdidamaM karotIti dAntaH, viratazca viSayasukhanivRttazca, munirmanyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH, tapaHpradhAnastApasaH, prajJA|pako'pavargamArgasya prarUpakA, RjuH-mAyArahitaH saMyamavAn vA, bhikSuH pUrvavat, buddho'vagatatattvA, yatiruttamA& zramI prayatnavAna vA, vidvAMzca-paNDitazceti gAthArthaH // tathA pavaie aNagAre pAsaMDI caraga baMbhaNe ceva / parivAyage a samaNe niggaMthe saMjae mutte // 346 / / pravajitaH-pApAniSkrAntaH, anagAro-dravyabhAvAgArazUnyaH, pASaNDI-pAzADDInaH, carakaH pUrvavat, 'brAma ARCASSACREASEX dIpa anukrama [484..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: | 'bhikSu' zabdasya ekArthika zabdA: ~534~
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [346], bhASyaM [62...] 10 sabhi zvadhya. dazavaikA hArivRttiH // 26 // prata RESS sUtrAMka ||7..|| Nazcaiva' vizuddhabrahmacArI caiva, parivrAjakazca-pApavarjakazca, zramaNaH pUrvavat, nigraMthaH saMyato mukta isyetadapi pUrvavadeveti gAthArthaH // tathA sAhU lahe atahA tIraDI hoi ceva nAyabyo / nAmANi evamAINi hoti tavasaMjamarayANaM / / 347 / / sAdhU rUkSazca tatheti nirvANasAdhakayogasAdhanAtsAdhuH khajanAdiSu snehavirahAdUkSaH 'tIrArthI caiva bhavati jJAtavya' iti tIrArthI bhavArNavasya, 'nAmAni ekArthikAni paryAyAbhidhAnAnyevamAdIni yathoktalakSaNAni 4 bhavanti / keSAmityAha-tapaHsaMyamaratAnAM bhAvasAdhUnAmiti gAthArthaH // pratipAditamekArthikadvAram , idAnIM| liGgadvAraM vyAcikhyAsurAha saMvego niveo visayavivego susIlasaMsaggo / ArANA tavo nANadasaNacarittaviNo a|| 348 // 'saMvegoM mokSasukhAbhilASA, 'nirvedaH' saMsAraviSayaH, 'viSayaviveko' viSayaparityAgaH, 'muzIlasaMsargaH zIlavadbhiH saMsargaH, tathA 'ArAdhanA' caramakAle niryApaNarUpA, 'tapo' yathAzaktyanazanAdyAsevana, 'jJAna' yathAvasthitapadArthaviSayamityAdi 'darzana' naisargikAdi 'cAritra' sAmAyikAdi 'vinayazca jJAnAdivinaya iti gAthArthaH / tathA___ khaMtI amahava'jaba vimuttayA taha adINava titikkhA / AvassagaparisuddhI a hoti bhikkhussa liMgAI // 349 / / 'kSAntizca' AkrozAdizravaNe'pi krodhatyAgazca 'mArdavArjavavimuktateti jAtyAdibhAve'pi mAnatyAgA dIpa anukrama [484..] SAMSHAN // 26 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: | bhikSo: liGgadvAram pratipAdyate ~535~
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka -1, mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti : [349], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||7..|| mArdavaM, parasminnikRtipare'pi mAyAparityAga ArjavaM, dharmopakaraNeSvapyamUchI vimuktatA, tathA'zanAcalAbhe'pyadInatA, zudAdiparISahopanipAte'pi titikSA, tathA 'Avazyakaparizuddhirtha' avazyaMkaraNIyayo-11 ganiraticAratA ca, bhavanti 'bhikSoH' bhAvasAdhoH 'liGgAni' anantaroditAni saMvegAdInIti gAthArthaH // vyAkhyAtaM liGgadvAram , avayavadvAramAha ajjhayaNaguNI bhikkhU na sesa ii No painna-ko heU / aguNattA ii heU-ko viluto ? suvaNNamiva / / 350 // 'adhyayanaguNI' prakrAntAdhyayanoktaguNavAn 'bhikSuH' bhAvasAdhurbhavatIti, tatvarUpametat, 'na zeSa tadguNarahita iti 'naH pratijJA' asmAkaM pakSaH, 'ko hetuH? ko'tra pakSadharma ityAzaGkayAha-'aguNatvAditi hetuH avidyamAnaguNo'guNastadbhAvastattvaM tasmAdityayaM hetuH, adhyayanaguNazUnyasya bhikSukhapratiSedhaH sAdhya sAhati, 'ko dRSTAntaH? kiM punaraba nidarzanamityAzaGkayAha-suvarNamiva' yathA suvarNa svaguNarahitaM suvarNa na bhavati tadvaditi gAthArthaH / / suvarNaguNAnAha visadhAi rasAyaNa maMgalattha viNie payAhiNAyatte / gurue aDajjha'kurathe aha suvaNNe guNA bhaNiA // 351 // viSaghAti viSaghAtanasamartha 'rasAyana' vayastambhanakartR 'maGgalA' maGgalaprayojanaM 'vinIta yatheSTakaTakAviprakArasaMpAdanena 'pradakSiNAvarta tapyamAnaM pAdakSiNyenAvarttate 'guru' sAropetam 'adA' nAgninA dadyate dIpa anukrama [484..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~536~
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [351], bhASyaM [62...] (42) vadhya0 prata sUtrAMka ||7..|| dazavaikA0 akuthanIya' na kadAcidapi kuthatItyete'STAvanantaroditAH 'suvarNe' suvarNaviSayA guNA bhaNitAstatsvarUpajJairiti 4|10 sabhihAri-vRttigAthArthaH // uktAH suvarNaguNAH, sAmpratamupanayamAha caukAraNaparisuddha kasacheaNatAvatAlaNAe a / jaM taM visaghAirasAyaNAiguNasaMju hoi / / 352 / / // 263 // 'catuSkAraNaparizuddha' catuHparIkSAyuktamityarthaH, kathamityAha-kaSacchedatApatADanayA ceti kaSeNa chedena tApena tADanayA ca, yadevaMvidhaM tadviSaghAti rasAyanAdiguNasaMyuktaM bhavati, bhAvasuvarNa svakAryasAdhakamiti gAthArthaH / yaccaivaMbhUtam saMkasiNaguNove hoi suvaNaM na sesayaM juttI / nahi nAmarUvameteNa evamaguNo havAi mikkhU / / 353 // 'tad' anantarAditaM 'kRtsnaguNopetaM' saMpUrNaguNasamanvitaM bhavati suvarNa yathoktaM, na 'zeSa' kaSAyazuddha, 'yukti riti varNAdiguNasAmye'pi yuktisuvarNamityarthaH, prakRte yojayati-pathaitatsuvarNa na bhavati, evaM na pAhi nAmarUpamAtreNa-rajoharaNAdisaMdhAraNAdinA 'aguNaH' avidyamAnaprastutAdhyayanoktaguNo bhavati bhikSuH, bhikSAmaTannapi na bhavatIti gAthArthaH // etadeva spaSTayannAha juttIsuvaNarga puNa suvaNNavaNNaM tu jaivi kIrijjA / na hu hoi suvaNaM sesehi guNehi saMtehiM / / 354 // yuktisuvarNa kRtrimasuvarNamiha loke 'suvarNavarNa tu jAtyasuvarNavarNamapi yadyapi kriyeta puruSanaipuNyena tathApi naiva // 263 // bhavati tat suvarNa paramArthena 'zeSairguNaiH kaSAdibhiH 'asadbhiH' avidyamAnairitigAthArthaH / evameva kimityAha dIpa anukrama [484..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~537~
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [355], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||7..|| je ajjhayaNe bhaNiA bhikkhuguNA tehi hoi so mikkhU / vaNNeNa javasuvaSNagaM va saMte guNanihimi / / 355 / / ye'dhyayane bhaNitA bhikSuguNA asminneva prakrAnte jinavacane cittasamAdhyAdayaH taH karaNabhUtaiH sadbhirbha-IN batyasau bhikSurnAmasthApanAdravyabhikSuvyapohena bhAvabhikSuH, parizuddhabhikSAvRttitvAt / kimivetyAha-varNena | pItalakSaNena 'jAyasuvarNamiva paramArthasuvarNamiva 'sati guNanidhauM vidyamAne'nyasmin kaSAdI guNasaMghAte, etaduktaM bhavati-yathA'nyaguNayuktaM zobhanavarNa suvarNa bhavati tathA cittasamAdhyAdiguNayukto bhikSaNazIlo |bhikSurbhavatIti gAthArthaH / / vyatirekatA spaSTayati jo bhikkhU guNarahio bhikkhaM giNhai na hoi so miklU / vaSroNa juttimuvaSNagaM va asaI guNanihimmi / / 356 / / yo bhikSuH 'guNarahitaH' cittasamAdhyAdizUnyaH san bhikSAmaTati na bhavatyasau bhikSurbhikSATanamAtreNaiva, aparizuddhabhikSAvRtsivAta, kimivetyAha-varNana yuktisuvarNamiva, pathA tadvarNamAtreNa suvarNa na bhavatyasati | 'guNanidhI' kaSAdika iti gAthArthaH // kiMca uddidvakayaM bhuMjai chakAyapamahao gharaM kuNai / pakSakkhaM ca jalagae jo piyai kaha na so bhikkhU ? // 357 // uddizya kRtaM bhuGga ityauddezikamityarthaH, SaTakAyapramardakaH-patra kacana pRthivyAApamaIkaH, gRhaM karoti saMbhavatyevaiSaNIyAlaye mUcrchayA vasatiM bhATakagRhaM vA, tathA 'pratyakSaM ca upalabhyamAna eva 'jalagatAn' dIpa anukrama [484..] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~538~
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||..|| dIpa anukrama [484..] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niryukti: [357], bhASyaM [62...] dazavaikA 0 aSkAyAdIn yaH pibati, tattvato vinA''lambanena, kathaM tvasau bhikSuH naiva bhAvabhikSuriti gAthArthaH // ukta hAri-vRttiH + upanayaH, sAmprataM nigamanamAha tamhA je akSayaNe bhikkhuguNA tehiM hoi so bhikkhU / tehi a sauttaraguNehi hoi so bhAviataro u // 358 // // 264 // yasmAdetadevaM yadanantaramuktaM tasmAd ye'dhyayane prastuta eva 'bhikSuguNA' mUlaguNarUpA uktAstaiH karaNabhUtaiH sadbhirbhavatyasau bhikSu, tai 'sottaraguNaiH' piNDavizuddhayAguttaraguNasamanvitairbhavatyasau 'bhAvitataraH' cAritradharme tu prasannatara iti gAthArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM tacedam nikkhammamANA abuddhavayaNe, niccaM cittasamAhio havijjA / itthINa vasaM na Avi gacche, vaMtaM no paDiAyai je sa bhikkhU // 1 // puDhaviM na khaNe na khaNAvae, sIodagaM na pie na piAvae / agaNisatthaM jahA sunisiaM, taM na jale na jalAvae je sa bhikkhU // 2 // anileNa na vIe na vIyAvae, hariyANi na chiMde na chiMdAvae / bIANi sayA vivajjayaMto, saccittaM nAhArae je sa bhikkhU // 3 // vahaNaM ta 10 sabhi kSvadhya0 ~539~ // 264 // Far P&Personal Use City royang pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-5|| dIpa anukrama [485 -489] za0 45 [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + :+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [10], uddezaka [-] mUlaM [4...] / gAthA ||1-5|| niryukti: [ 358...], bhASyaM [62...] sathAvarANa hoi, puDhavItaNakaTThanissiANaM / tamhA uddesiaM na bhuMje, no'vi pae na payAvara je sa bhikkhU // 4 // roia nAyaputtavayaNe, attasame mannijja chappi kAe / paMca ya phAse mahabvayAI, paMcAsavasaMvare je sa bhikkhU // 5 // ''frosts' dravyabhAvagRhAt pravrajyAM gRhItvetyarthaH ' AjJayA' tIrthakaragaNadharopadezena yogyatAyAM satyAM, niSkramya kimityAha - 'buddhavacane' avagatatattvatIrthakara gaNadharavacane 'nityaM' sarvakAlaM 'cittasamAhitaH cittenAtiprasanno bhavet, pravacana evAbhiyukta iti garbhaH, vyatirekataH samAdhAnopAyamAha - 'strINAM' sarvA satkAryanibandhanabhUtAnAM '' tadAyattatArUpaM na cApi gacchet, tadvazago hi niyamato vAntaM pratyApiyati, 'atoM' buddhavacanacittasamAdhAnataH sarvathA strIvazatyAgAd, anenaivopAyenAnyopAyAsaMbhavAt, 'vAntaM' parityaktaM sadviSayajamyAlaM 'na pratyApivati' 'mAgaNyA bhogato'nA bhogatazca tatsevate yaH sa bhikSuH -bhAvabhikSuriti sUtrArthaH // 1 // tathA-'pRthivIM' sacetanAdirUpAM na khanati svayaM na khAnayati paraiH, 'ekagra |haNe tajjAtIyagrahaNa miti khanantamapyanyaM na samanujAnAti, evaM sarvatra veditavyaM / 'zItodaka' sacittaM pAnIyaM na pivati svayaM na pAyayati parAniti, agniH paDjIvaghAtakaH, kiMvadityAha - 'zastraM khaGgAdi yathA 'sunizitam' ujjvAlitaM tadvat, taM na jvAlayati svayaM na jvAlayati paraiH ya itthaMbhUtaH sa bhikSuH / Aha Far P&Personal Use City yang pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~ 540 ~
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 1- 5|| dIpa anukrama [485 -489] dazavaikA hAri-vRttiH // 265 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + :+bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||1- 5 || niryukti: [ 358...], bhASyaM [62...] pajIvanikAyAdiSu sarvAdhyayaneSvayamartho'bhihitaH kimarthaM punarukta iti ucyate, taduktArthAnuSThAnapara eva bhikSuriti jJApanArtha, tatazca na doSa iti sUtrArthaH ||2|| tathA 'anilena' anilahetunA khelakarNAdinA na bIjayatyAtmAdi svayaM na vIjayati paraiH / 'haritAni zaSpAdIni na chinatti svayaM na chedayati paraiH, 'bIjAni' | haritaphalarUpANi vrIhyAdIni 'sadA' sarvakAlaM vivarjayan saMghaTanAdikriyayA, sacitaM nAhArayati yaH kadAcidapyapuSTAlambanaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 3 // audezikAdiparihAreNa trasasthAvara parihAramAha-'badhanaM' hananaM 'sasthAvarANAM' dIndriyAdipRthivyAdInAM bhavati kRtauddezike, kiMviziSTAnAm ? - 'pRthivItRNakASTha| nizritAnAM' tathAsamArambhAt, yasmAdevaM tasmAdaudezikaM kRtAdyanyaca sAvayaM na bhuGkte, na kevalametat, kiMtu ? nApi pacati svayaM na pAcayati anyairna pacantamanujAnAti yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 4 // kiMca- 'roca yitvA' vidhigrahaNabhAvanAbhyAM priyaM kRtvA, kiM tadilAha - 'jJAtaputravacanaM' bhagavanmahAvIravardhamAnavacanam 'AtmasamAna' AtmatulyAn manyate 'SaDapi kAyAn' pRthivyAdIn, 'paJca ceti cazando'pyarthaH paJcApi spRzati' sevate mahAvratAni 'paJcAzravasaMvRtazca' dravyato'pi paJcendriyasaMvRtazca yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 5 // cAri vame sayA kasA, dhuvajogI havijja buddhavayaNe / ahaNe nijAyarUvarayae, gihijogaM parivajjae je sa bhikkhU // 6 // sammadiTThI sayA amUDhe, asthi hu nANe 10 sabhi kSvadhya0 ~541~ // 265 // For P&Personal Chily byg pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||6-10|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) XC prata sUtrAMka ||6-10|| tave saMjame a / tavasA dhuNai purANapAvagaM, maNavayakAyasusaMvuDe je sa bhikkhU // 7 // taheva asaNaM pANagaM vA, vivihaM khAimasAimaM labhittA / hohI aTro sue pare vA, taM na nihe na nihAvae je sa bhikkhU // 8 // taheva asaNaM pANagaM vA, vivihaM khAimasAimaM labhittA / chadia sAhammiANa bhuMje, bhuccA sajjhAyarae je sa bhikkhU // 9 // na ya buggahiaM kahaM kahijjA, na ya kuppe nihuiMdie pasaMte / saMjame dhuvaM jo geNa jutte, uvasaMte aviheDae je sa bhikkhU // 10 // kiM ca-catura krodhAdIna vamati tatpratipakSAbhyAsena 'sadA' sarvakAlaM kaSAyAna , dhruvayogI ca-ucitanityayogavAMzca bhavati, buddhavacana itti tRtIyAthai saptamI, tIrthakaravacanena karaNabhUtena, dhruvayogI bhavati yadhAgama| meveti bhAvaH, 'adhana catuSpadAdirahitaH 'nirjAtarUparajato' nirgatasuvarNarUcya iti bhAvaH, 'gRhiyoga mUrchayA gRhasthasaMbandhaM parivarjayati' sarvaiH prakAraiH parityajati yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 6 // tathA 'samyagadRSTiH' bhAvasamyagadarzanI sadA 'amUDhaH aviplataH sannevaM manyate-astyeva jJAnaM heyopAdeyaviSayamatIndriyedhvapi tapazca bAhyAbhyantarakarmamalApanayanajalakalpaM saMyamaca navakarmAnupAdAnarUpaH, itthaM ca dRDhabhAvastapasA FACECACARRESS dIpa anukrama [490-494] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~542~
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||6-10|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) kSvadhya0 prata sUtrAMka ||6-10|| dazavaikA01:dhunoti purANapApaM bhAvasArayA pravRttyA 'manovAkAyasaMvRtaH' tisRbhirguptibhirguso yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH10 sabhihAri-vRttiH ||7||'tthaiveti pUrvarSividhAnena 'azanaM pAnaM ca prAguktakharUpaM tathA 'vividham anekaprakAraM 'khAdya khAdya ca' prAguktakharUpameva 'labdhvA' prApya, kimityAha-bhaviSyati 'arthaH' prayojanamanena zvaH parazvo veti tad' a||266|| zanAdi 'na nidhatte na sthApayati khayaM tathA 'na nidhApapati' na sthApayatyanyaiH sthApayantamanyaM nAnujAnAti, yaH sarvathA saMnidhiparityAgavAn sa bhikSuriti sUtrArthaH // 8 // kiM ca-tathaivAzanaM pAnaM ca vividha khAdyaM khAyaM ca / landhveti pUrvavat, labdhvA kimityAha-chanditvA' nimaya 'samAnadhArmikAn' sAdhUna bhule, khAtmatulya-1 tayA tadvAtsalyasiddhaH, tathA bhuktvA khAdhyAyaratazca yaH cazabdAcchepAnuSThAnaparaba yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH ||9||bhikssulkssnnaadhikaar evAhana ca 'vaigrahikI kalahaprativaddhAM kAM kathayati, sadbAdakathAdiSvapi na ca kupyati parasya, apitu 'nibhRtendriyaH' anuddhatendriyaH 'prazAnto' rAgAdirahita evAste, tathA 'saMyameM pUrvokta va sarvakAla 'yogena' kAyavAcanaHkarmalakSaNena yukto yogayuktA, pratibhedamaucityena pravRtte tathA 'upa-1X zAnta' anAkulaH kAyacApalAdirahita: 'aviheThaka: na kaciducite'mAdaravAn, krodhAdInAM vizleSaka ityanye, ya itthaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 10 // jo sahai hu gAmakaMTae, akkosapahAratajjaNAo a| bhayabheravasadasappahAse, samasu // 266 // dIpa anukrama [490-494] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~543~
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka -1, mUlaM [4...] / gAthA ||11-15|| niyukti : [358...], bhASyaM [62...] (42) 455555 prata sUtrAMka ||11 -15|| hadukkhasahe a je sa bhikkhU // 11 // paDimaM paDivajiA masANe, no bhIyae bhayabheravAI dissa / vivihaguNatavorae aniccaM, na sarIraM cAbhikaMkhae je sa bhikkhU // 12 // asaI vosaTTacattadehe, akuTe va hae lUsie vA / puDhavisame muNI havijjA, aniANe akouhalle je sa bhikkhU // 13 // abhibhUa kAraNa parIsahAI, samuddhare jAipahAu appayaM / viittu jAImaraNaM mahanbhayaM, tave rae sAmaNie je sa bhikkhU // 14 // hatthasaMjae pAyasaMjae, vAyasaMjae saMjaiMdie / ajjhapparae susamAhiappA, suttatthaM ca viANai je sa bhikkhU // 15 // kiMca-yaH khalu mahAtmA sahate 'samyaggrAmakaNTakAn' grAmA-indriyANi tahuHkhahetavaH kaNTakAstAna , svarUpata evAha-AkrozAna mahArAn tarjanAzceti, tatrAkozo yakArAdibhiH prahArAH kazAdibhiH tarjanA asUchayAdibhiH, tathA 'bhairavabhayA' atyantaraudrabhayajanakAH zabdAH saprahAsA yasmin sthAna iti gamyate tattathA tasmin , vaitAlAdikRtArtanAdATTahAsa ityarthaH, anopasargeSu satsu samasukhaduHkhasahazca-yaH acalitasAmA *OCA dIpa anukrama [495-499] Edream pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~544~
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [F], mUlaM [4...] / gAthA ||11-15|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka -15|| pikabhAvaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 11 // etadeva spaSTayati-pratimA' mAsAdirUpAM 'pratipaya vidhinAs- 10 sAmana hAri-vRttiGgIkRtya 'zmazAne' pitRvane 'na bibheti' na bhayaM yAti 'bhairavabhayAni dRSTA' raudrabhayahetunupalabhya vaitAlAdi-15 // 267 // rUpazabdAdIni 'vividhaguNataporatazca nityaM mUlaguNAyanazanAdisaktazca sarvakAlaM, na zarIramabhikAzte niHspRhatayA vArsamAnikaM bhAvi ca, ya itthaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 12 // na sakRdasakRtsarvadetyarthaH, kimityAha-vyutsRSTatyaktadeha vyutsRSTo bhAvapratibandhAbhAvena tyakto vibhUSAkaraNena dehaH-zarIraM yena sa tathAvidhA, AkruSTo vA yakArAdinA hato vA daNDAdinA lUSito vA khagAdinA bhakSito vA zvazRgAlAdinA 'pRthivIsamaH' sarvasaho munirbhavati, na ca rAgAdinA pIyate, tathA 'anidAnoM' bhAviphalAzaMsAra|hitA, akutUhalaca naTAdiSu, ya evaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 13 // bhikSusvarUpAbhidhAnAdhikAra evAha| -'abhibhUya' parAjitya 'kAyena zarIreNApi, na bhikSusiddhAntanItyA manovAgbhyAmeva, kAnAnabhibhaveTU tatvatastadanabhibhavAta, 'parISahAna' kSudAdIna, 'samuddharati uttArayati 'jAtipathAt' saMsAramArgAdAtmAnaM, kathamityAha-viditvA' vijJAya jAtimaraNaM saMsAramUlaM 'mahAbhayaM mahAbhayakAraNa, 'tapasi rataH' tapasi saktA, kiMbhUta ityAha- zrAmaNye' zramaNAnAM saMbandhini, zuddha iti bhAvaH, ya evaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrAyaH // 14 // tathA hastasaMyataH pAvasaMyata iti-kAraNaM vinA kUrmavallIna Aste kAraNe ca samyaggacchati, tathA vAsaMyataH // 267 // 1 akuzalabAgnirodhakuzalabAgudIraNena, 'saMyatendriyo' nivRttaviSayaprasaraH, 'adhyAtmarataH' prazastadhyAnAsaktA, dIpa anukrama [495-499] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~545
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||16-21|| niyukti : [358...], bhASyaM [62...] (42) prata RCMCSAX sUtrAMka ||16 -21|| da susamAhitAtmA dhyAnApAdakaguNeSu, tathA sUtrArthaM ca yathAvasthitaM vidhigrahaNazuddhaM vijAnAti yaH samyagyathAviSayaM sa bhikSuriti sUtrArthaH // 15 // ubahimi amucchie agiddhe, annAyauMchaM pulanippulAe / kayavikkayasaMnihio virae, savvasaMgAvagae a je sa bhikkhU // 16 // alola bhikkhU na rasesu gijjhe, uMchaM care jIvia nAbhikaMkhe / iDiM ca sakAraNapUaNaM ca, cae ThiappA aNihe je sa bhikkhU // 17 // na paraM vaijAsi ayaM kusIle, jeNaM ca kuppija na taM vaijjA / jANia patteaM puNNapAvaM, attANaM na samukkase je sa bhikkhU // 18 // na jAimatte na ya rUvamatte, na lAbhamatte na sueNa matte / mayANi savvANi vivajaittA, dhammajjhANarae je sa bhikkhU // 19 // paveae ajapayaM mahAmuNI, dhamme Thio ThAvayaI paraM pi / nikkhamma vajija kusIlaliMgaM, na Avi hAsaMkuhae je sa bhikkhU // 20 // taM dehavAsaM asuI asAsayaM, sayA cae niccahiadviappA / chiditu jAImaraNassa dIpa anukrama [500-505] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~5464
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||16 -21|| dIpa anukrama [500 -505] dazabaika 0 hAri-vRttiH // 268 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [10], uddezaka [ - ], mUlaM [4... ] / gAthA ||16-21 || niryuktiH [ 358...], bhASyaM [ 62...] baMdhaNaM, uvei bhikkhU apuNAgamaM gaI // 21 // ti bemi // sabhikkhuajjhayaNaM dasamaM samantaM // 10 // tathA - 'upadhI' vastrAdilakSaNe 'amUcchitaH' tadviSayamohatyAgena 'agRddha:' pratibandhAbhAvena, ajJAtoJchaM carati bhAvaparizuddhaM, stokaM stokamityarthaH, 'pulAka niSpulAka' iti saMyamAsAratApAdakadoSarahitaH, 'krayavikrayasaMnidhibhyo virataH' dravyabhAvabhedabhinnakrayavikrayaparyuSitasthApanebhyo nivRttaH, 'sarvasaGgApagatazca yaH apagatadravyabhAvasaGgazca yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 16 // kiMca- alolo nAma nAprAptaprArthanaparo 'bhikSuH' sAdhuH na raseSu gRddhaH, prApteSvapyapratibaddha iti bhAvaH, uJchaM carati bhAvojchameveti pUrvavat, navaraM tatropadhimAzrityoktamiha tvAhAramityapaunaruktayaM, tathA jIvitaM nAbhikAGkSate, asaMyamajIvitaM, tathA 'RddhiM ca' AmarSoSadhyAdirUpAM satkAraM vastrAdibhiH pUjanaM ca stavAdinA tyajati naitadarthameva yatate sthitAtmA jJAnAdiSu, 'anibha' ityamAyo yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 17 // tathA na 'paraM' svapakSavineyavyatiriktaM vadatiayaM kuzIlaH, tadaprItyAdidoSaprasaGgAt svapakSavineyaM tu zikSAgrahaNabuddhyA badalyapi, sarvathA yenAnyaH kazcit kupyati na tad bravIti doSasadbhAve'pi kimityata Aha-jJAtvA pratyekaM puNyapApaM nAnyasaMbandhyanyasya bhavati agnidAhavedanAvat, evaM satkhapi guNeSu nAtmAnaM samutkarSati na svaguNairgarvamAyAti yaH sa bhikSuriti sU 10 sabhi kSvadhya0 ~ 547 ~ // 268 // For P&Personal City pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka -1, mUlaM [4...] / gAthA ||16-21|| niyukti : [358...], bhASyaM [62...] (42) 6 prata sUtrAMka ||16 -21|| traarthH||18|| madapratiSedhArthamAha-na jAtimatto yathA'haM brAhmaNaH kSatriyo cA, na ca rUpamatto yathA'haM rUpavAnAdeyaH, na lAbhamatto yathA'haM lAbhavAn, na zrutamatto yathA'haM paNDitaH, anena kulamadAdiparigrahaH, | ata evAha-madAn sarvAn kulAdiviSayAnapi parivayaM parityajya 'dharmadhyAnaratoM' yo yathAgamaM tatra saktaH sa bhikSuriti suutraadhH||19|| kiMca-pravedayati' kathayati 'Aryapada zuddhadharmapadaM paropakArAya 'mahAmuni XozIlavAna jJAtA evaMbhUta eva vastuto nAnyaH, kimityetadevamityata Aha-dharme sthitaH sthApayati paramapi-1 lazrotAraM, tatrAdeyabhAvapravRttaH, tathA niSkramya varjayati 'kuzIlaliGgam ArambhAdi kuzIlaceSThitaM, tathA 'naTa cApi hAsyakuhakoM' na hAsyakArikuhakayukto yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 20 // bhikSubhAvaphalamAha-taM dehavAsa mityevaM pratyakSopalabhyamAnaM cArakarUpaM zarIrAvAsam azuciM zukrazoNitodbhavavAdinA azAzvataM pratikSaNapariNatyA sadA tyajati mamatvAnuvandhatyAgena, ka ityAha-nityahite' mokSasAdhane samyagadarzanAdI sthitAtmA atyantasasthitaH, sa caivaMbhUtazchitvA jAtimaraNasya' saMsArasya 'bandhana' kAraNam 'upaiti' sAmImapyena gacchati 'bhikSuH' yatiH 'apunarAgamA punarjanmAdirahitAmityarthaH, gatimiti-siddhigati, bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 21 // ukto'nugamo, nayAH pUrvavat, iti vyAkhyAtaM sabhivadhyayanam // 10 // iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM zrIdazavaikAlikabRhattau dazamamadhyayanam // 10 // dIpa anukrama [500-505] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: atra adhyayanaM -10 parisamApta ~548~
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||--|| dIpa anukrama [--] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 269 // Edocation [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + cUlikA [1], mUlaM [-] / gAthA ||- ||, niryuktiH [ 359 ], bhASyaM [62...] atha cUlike / adhunaughatavaDe Arabhyete, anayozcAyamabhisaMbandhaH - ihAnantarAdhyayane bhikSuguNayukta eva bhikSuruktaH, sa caivaMbhUto'pi kadAcit karmaparatatvAt karmaNaJca balavattvAt sIded, atastasthirIkaraNaM karttavyamiti tadarthA|dhikAravacUDAdvayamabhidhIyate, tatra cUDAzabdArthamevAbhidhAtukAma Aha :+bhASya|+vRttiH) dave khette kAle bhAvammi a cUliAya nikkhevo / taM puNa uttarataMtaM suagahiatthaM tu saMgrahaNI // 359 // nAmasthApane kSuNatvAdanAityAha-'dravye kSetre kAle bhAve ca dravyAdiviSayaH cUDAyA 'nikSepoM' nyAsa iti tatpunaDAdvayam 'uttarataMtra' dazavaikAlikasya AcArapaJcacUDAvat, etacottaratanaM 'zrutagRhItArthameva' da zavekAlikAkhyazrutena gRhIto'rtho'syeti vigrahaH, yadyevamapArthakamidaM, netyAha - 'saMgrahaNI' taduktAnuktArthasaMkSepa iti gAthArthaH // dravyacUDAdivyAcikhyAsayA''ha dabbe saccittAI kukuDacUDAmaNI maUrAI / khettaMmi loganikuDa maMdaracUDA a kUDAI // 360 / / 'dravya' iti vyacUDA AgamanoAgamajJazarIretarAdi, vyatiriktA trividhA 'sacittAyA' sacittA a cittA mizrA ca yathAsaMkhyaM dRSTAntamAha- kukuTacUTA sacitA maNicUDA acittA mayUrazikhA mizrA / 'kSetra' ...' cUDA' zabdasya nAmAdi SaD nikSepAH ~ 549~ 1 rativA kyacUlA Far P&Personal Use City pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH cUlikA -1 "rativAkya" Arabhyate / / 269 //
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||--|| dIpa anukrama [ [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + cUlikA [1], mUlaM [-], / gAthA ||- ||, niryuktiH [360], bhASyaM [62...] :+|bhASya|+vRttiH) iti kSetracUDA lokaniSkuTA uparivarttinaH mandaracUDA ca pANDukambalA kUTAdayazca tadanyaparvatAnAM, kSetraprAdhAnyAt, AdizabdAdadholokasya sImantakaH tiryaglokasya mandara UrdhvalokasyeSatprAgbhAreti gAthArthaH // airitta ahiMgamAsA ahigA saMvaccharA a kAlaMmi / bhAve khaovasamie imA u cUDA muNeavvA // 361 // 'atiriktA' ucitakAlAt samadhikA 'adhikamAsakAH pratItAH, adhikAH saMvatsarAca SaSTyabdAyapekSayA 'kAla' iti kAlacUDA, 'bhAva' iti bhAvacUDA kSAyopazamike bhAve iyameva dviprakArA cUDA ' mantavyA' vi| jJeyA kSAyopazamikatvAcchrutasyeti gAthArthaH // tatrApi prathamA rativAkyacUDA, asyAzcAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAma niSpanne nikSepe rativAkyeti dvipadaM nAma, tatra ratinikSepa ucyate tatrApi nAmasthApane anAdRtya dravyabhAvaratyabhidhitsayA''ha dubve duhA u kamme nokammaraI a sadadavbAI bhAvaraI tasseva u udae emeva araIvi // 362 // | dravyaratirAgamano AgamajJazarIretarAtiriktA dvidhA- karmadravyarati naukarmadravyaratizca tatra karmadravyaratI rativedanIyaM karma, etaca baddhamanudayAvasthaM gRhyate nokarmadravyaratistu zabdAdidravyANi AdizabdAt sparzarasAdiparigrahaH ratijanakAni-ratikAraNAni / bhAvaratiH 'tasyaiva tu' rativedanIyasya karmaNa udaye bhavati, eva| mevAratirapi dravyabhAvabhedabhinnA yathoktaratipratipakSato vijJeyeti gAthArthaH / uktA ratiH, idAnIM vAkyamatidizannAha Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dravya bhAvau rati aratyoH vivecanaM kriyate ~ 550 ~
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) ____ cUlikA [1], mUlaM [-], / gAthA ||-II, niyukti: [362], bhASyaM [62...] (42) 1 rativAkyacUlA prata satrAka ||--|| dazavaikA0 vakaM tu puSabhaNi dhamme rahakAragANi bakANi / jeNamimIe teNaM rahavakesA havai cUDA / / 363 / / hAri-vRttiH vAkyaM tu pUrvabhaNita-vAkyazuddhyadhyayane'nekaprakAramuktaM 'dharma cAritrarUpe 'ratikArakANi' ratijanakAni, zatAni ca vAkyAni yena kAraNena 'asyAM cUDAyAM tena nimittena rativAkyaiSA cUDA, ratikataNi vAkyAni | // 27 // yasyAM sA rativAkyeti gaathaarthH|| iha ca ratyabhidhAnaM samyakasahanena guNakAriNItvopadarzanArtham / Aha ca jaha nAma Aurassiha sIvaNaLejesu kIramANesu / jaMtaNamapatthakucchA''madosaviraI hiakarI ca / / 364 // yathA nAmeti prasiddhametat 'Aturasya' zarIrasamutthena Agantukena vA vraNena glAnasya 'ihaloke 'sIva-15 nacchedeSu' sIvanacchedanakarmasu kriyamANeSu satsu, kimityAha-yantraNaM galayatrAdinA 'apathyakutsA' apathyapratiSedhaH 'AmadoSaviratiH' ajIrNadoSanivRttiH hitakAriNyeva vipAkasundaratvAditi gAthArthaH // dASTIntikayojanAmAha aTThavihakammarogAvarassa jIassa taha tigicchAe / dhamme raI adhamme araI guNakAriNI hoi / / 365 // 'aSTavidhakarmarogAtarasya' jJAnAvaraNIyAdirogeNa bhAvaglAnasya 'jIvasya' AtmanaH 'tathA' tenaiva prakAreNa 'cikitsAyAM saMyamarUpAyAM prakrAntAyAmalAnalocAdinA pIDAbhAve'pi 'dharma' zrutAdirUpe ratiH' AsaktiH 'adharma tadviparIte 'aratiH' anAsaktirguNakAriNI bhavati, nirvANasAdhakatveneti gAthArthaH // etadeva spaTayati + dIpa anukrama laya // 7011 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~551~
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) ___ cUlikA [1], mUlaM [-], / gAthA ||-II, niyukti: [365], bhASyaM [62...] (42) prata satrAka ||--|| sajjhAyasaMjamatave vevace ajJANajoge a / jo ramai no ramai assaMjamammi so vacaI siddhiM / / 366 // khAdhyAye-vAcanAdau saMyame-pRthivIkAyasaMyamAdau tapasi-anazanAdau vaiyAvRttye ca-AcAryAdiviSaye dhyAnayoge ca-dharmadhyAnAdau yo 'ramate khAdhyAyAdiSu sakta Aste, tathA 'na ramate' na sakta Aste 'asaMyama prANAtipAtAdau sa 'brajati siddhiM' gacchati mokSam / iha ca saMyamatapograhaNe sati khAdhyAyAdigrahaNaM prA-1 dhAnyakhyApanArthamiti gAdhArthaH / upasaMharannAha tamhA dhamme raikAragANi araikAragANi (ya) ahamme / ThANANi tANi jANe jAI bhaNiAI ajjhayaNe // 367 // IA tasmAd 'dharme cAritrarUpe 'ratikArakANi' ratijanakAni 'aratikArakANi ca' aratijanakAni ca 'adhameM asaMyame sthAnAni 'tAni vakSyamANAni jAnIyAt yAni "bhaNitAni' pratipAditAni iha adhyayane prakrAnta iti gAdhArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdi pUrvavattAvayAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM, taccedam iha khallu bho! pavvaieNaM uppannadukkheNaM saMjame araisamAvannacitteNaM ohANuppehiNA aNohAieNaM ceva hayarassigayaMkusapoyapaDAgAbhUAI imAI aGgArasa ThANAI samma saMpaDilehiavvAI bhavaMti-taMjahA-haMbho! dussamAe duppajIvI 1, lahusagA itta SROSCOM dIpa anukrama daza046 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~552~
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA hAri-vRttiH // 271 // 1rativAkpacUlA prata satrAkA riA gihINaM kAmabhogA 2, bhujo a sAibahulA maNussA 3, ime a me dukkhe na cirakAlovaDhAI bhavissaI 4, omajaNapurakAre 5, vaMtassa ya paDiAyaNaM 6, aharagaivAsovasaMpayA 7, dullahe khalu bho! gihINaM dhamme gihavAsamajjhe vasaMtANaM 8, Ayake se vahAya hoi 9, saMkappe se vahAya hoi 10, sovakkese gihavAse niruvakkese pariAe 11, baMdhe gihavAse mukkhe pariAe 12, sAvaje gihavAse aNavaje pariAe 13, bahusAhAraNA gihINaM kAmabhogA 14, patteaM puNNapAvaM 15, aNiJce khalu bho! maNuANa jIvie kusaggajalabiMducaMcale 16, bahuM ca khalu bho! pAvaM karma pagaDaM 17, pAvANaM ca khalu bho! kaDANaM kammANaM puTiva duccinnANaM duppaDikaMtANaM veittA mukkho, natthi aveittA, tavasA vA jhosaittA 18 / aTThArasamaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogo'iha khalu bhoH prabajitena' iheti jinapravacane khaluzabdo'vadhAraNe sa ca bhinnakrama iti darzayiSyAmaH, bho| dIpa 22% % anukrama [506] 271 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~553~
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata satrAkA ityAmazraNe, prabajitena-sAdhunA, kiMviziSTenesyAha-utpannaduHkhena' saMjAtazItAdizArIrakhIniSadyAdimAnasaduHkhena 'saMyameM vyAvarNitakharUpe 'aratisamApannacittena udvegagatAbhiprAyeNa saMyamanirviNNabhAvenetyarthaH, sa evaM vizeSyate-'avadhAnotprekSiNA' avadhAnam-apasaraNaM saMyamAdut-prAbalyena prekSituM zIlaM yasya sa tathAvidhastena, utpatrajitukAmeneti bhAvaH, 'anavadhAvitenaiva' anutmabajitenaiva 'amUni vakSyamANalakSaNAnyaSTAdaza sthAnAni 'samyam' bhAvasAraM 'muSTha prekSitavyAni' suSTAlocanIyAni bhavantIti yogaH, avadhAvitasya tu pratyupekSaNaM prAyo'narthakamiti / tAnyeva vizeSyante-hayarazmigajAGkazapotapatAkAbhUtAni' azvakhalinagajAkuzavohityasitapaTatulyAni, etaduktaM bhavati-yathA hayAdInAmunmArgapravRttikAmAnAM raimyAdayo niyamanahetavastathaitAnyapi saMyamAdunmArgapravRttikAmAnAM bhavyasattvAnAmiti, yatazcaivamataH samyaka saMpratyupelakSitavyAni bhavanti, khaluzabdo'vadhAraNe, yogAtsamyaka-samyageva saMpratyupekSitavyAnyevetyarthaH 'taya-13 tyAdi, tadyathetyupanyAsArthaH, 'haMbho duSSamAyAM duSpajIvina' iti haMbho-ziSyAmanaNe duSSamAyAm-adhamakAlAkhyAyAM kAladoSAdeva duHkhena-kRcchreNa prakarSaNodArabhogApekSayA jIvituM zIlA duSpajIvinA, prANina iti gamyate, narendrAdInAmapyanekaduHkhaprayogadarzanAt, udArabhogarahitena ca viDambanAprAyeNa kugatihetunA kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti prathama sthAnam 1 tathA 'laghava itvarA gRhiNAM kAmabhogA, duSSamAyAmiti vartate, santo'pi 'laghava' tucchAH prakRtyaiva tuSamuSTivadasArAH 'itvarA' alpakAlA: 'gRhiNAM' gRha dIpa 44* anukrama [506] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~554~
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata satrAkA dazavaikA0 sthAnAM 'kAmabhogA' madanakAmapradhAnAH zabdAdayo viSayA vipAkakaTavazca, na devAnAmiva viparItAH, ataH 1 rativAhAri-vRttiH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti dvitIyaM sthAnam 2 / tathA 'bhUyazca svAtibahulA manuSyAH duSSamAyA-kyacUlA. miti vartata eva, punazca 'svAtibahulA' mAyApracurA 'manudhyA' iti prANino, na kadAcidvimbhahetavo'mI, // 27 // tadrahitAnAM ca kIhaksukhaM ?, tathA mAyAvandhahetutvena dAruNataro bandha iti kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti tRtIya sthAna 3 tathA 'idaM ca me duHkhaM na cirakAlopasthAyi bhaviSyati' 'idaM ca anubhUyamAnaM mama zrAmaNyamanupAlayato 'duHkhaM' zArIramAnasaM karmaphalaM parIpahajanitaM na cirakAlamupasthAtuM zIlaM bhaviSyati zrAmaNyapAlanena parISahanirAkRteH karmanirjaraNAtsaMyamarAjyaprApteH, itarathA mahAnarakAdau viparyayaH, ataH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti caturtha sthAnaM 4 / tathA 'omajaNapuraskAra miti nyUnajanapUjA, prabajito hi dharmaprabhAvAdrAjAmAtyAdibhirabhyutthAnAsanAJjalipragrahAdibhiH pUjyate, utpravRjitena tu nyUnajanasthApi svavyasanaguptaye'bhyutthAnAdi kAryam , adhArmikarAjaviSaye vA veSTiprayoktuH kharakarmaNo niyamata eva ihaivedamadharmaphalam ataH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti paJcamaM sthAnam 5 / evaM sarvatra kriyA yojanIyA, tathA 'vAntasya pratyApAna' bhuktojjhitaparibhoga ityarthaH, ayaM ca zvazRgAlAdikSudrasatvAcaritaH satAM nindyo: vyAdhiduHkhajanakA, vAntAca bhogAH pravajyAGgIkaraNena, etatpratyApAnamapyevaM cintanIyamiti SaSThaM sthAnam 6 // 272 / / tathA 'adharagativAsopasaMpat' adho(dhara)gatiH-narakatiryaggatistasyAM vasanamadhogativAsaH, etanimittabhUtaM kameM dIpa anukrama [506] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~555
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata satrAkA gRhyate, tasyopasaMpat-sAmIpyenAGgIkaraNaM yadetadutpanajanam , evaM cintanIyamiti saptamaM sthAnaM 7 / tathA 'dulebhaH khalu bho! gRhiNAM dharma' iti pramAdabahulavAhurlabha eva 'bho' ityAmantraNe gRhasthAnAM paramanivRtijanako dharmaH, kiMviziSTAnAmityAha-'gRhapAzamadhye vasatA'mityatra gRhazabdena pAzakalpAH putrakalatrAdayo gRhyante, tanmadhye basatAm , anAdibhavAbhyAsAdakAraNaM nehavandhanam, etacintanIyamityaSTamaM sthAnaM 8 tathA 'Atakastasya vadhAya bhavati' 'AtaGka' sadyoghAtI vicikAdirogaH 'tasya' gRhiNo dharmabandhurahitasya 'vadhAya' vinAzAya bhavati, tathA badhazcAnekavadhahetaH, evaM cintanIyamiti navamaM sthAnaM 9 tathA 'saMkalpastasya vadhAya bha-13 vati 'saMkalpa' iSTAniSTaviyogamAsijo mAnasa AtaGkA, 'tasya gRhiNastathA ceSTAyogAnmidhyAcikalpAbhyAsena |grahAdiprAvadhAya bhavati, etacintanIyamiti dazamaM sthAnaM 10 tathA 'sopaklezo gRhivAsa' iti sahopaklezaiH kAsopaphlezo gRhivAso-gRhAzramaH, upaklezA-RSipAzupAlyavANijyAyanuSThAnAnugatAH paNDitajanagarhitAH zItoSNazramAdayo ghRtalavaNacintAdayazceti, evaM cintanIyamityekAdazaM sthAnaM 11 / tathA 'nirupaklezA paryAya iti, ebhirevopaklezai rahitaH pravajyAparyAyaH, anArambhI kucintAparivarjitaH zlAghanIyo viduSAmisyevaM cintanIyamiti dvAdazaM sthAnaM 12 tathA 'bandho gRhavAsA sadA taddekhanuSThAnAt, kozakArakITavaditi, etathi-| ntanIyamiti trayodazaM sthAnaM 13 tathA 'mokSaH paryAya anavarataM karmanigaDaSigamAnmuktavadityevaM cintanI-I& yamiti caturvezaM sthAnam 14 / ata eva 'sAvadho gRhavAsa' iti sAvadhA-sapApaH prANAtipAtamRSAvAdAdi 54564565555 dIpa anukrama [506] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~556~
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata satrAka dazavaikA0pravRttaretacintanIyamiti paJcadazaM sthAnam 15 // evam 'anavadyaH paryAya' iti apApa ityarthaH, ahiMsAdipAla-darativAhAri-vRttiH nAtmakatvAda, etacintanIyamiti SoDazaM sthAnaM 16 / tathA 'bahusAdhAraNA gRhiNAM kAmabhogA' iti bahasA-II kyacUDA0 // 27 // dhAraNA:-cIrarAjakulAdisAmAnyA 'gRhiNAM' gRhasthAnAM kAmabhogA: pUrvavaditi, etacintanIyamiti sapta-18 dazaM sthAnaM 17 / tathA 'pratyeka puNyapApa miti mAtApitRkalatrAdinimittamapyanuSThitaM puNyapApaM 'pratyekaM pratyeka' 4aa pRthaka pRthaka yenAnuSThitaM tasya karturevaitaditi bhAvArthaH, evamaSTAdazaM sthAnam 18 / etadantargato vRddhAbhimA-1 yeNa zeSagranthaH samasto'traiva, anye tu vyAcakSate-sopaklezo gRhivAsa ityAdiSu SaTsu sthAneSu sapratipakSeSu sthAnatrayaM gRhyate, evaM ca bahusAdhAraNA gRhiNAM kAmabhogA iti caturdazaM sthAnam 14, pratyekaM puNyapApamiti paJcadazaM sthAnam 15, zeSANyabhidhIyante, tathA 'anityaM khalu' anityameva niyamataH bho ityAmantraNe 'manuSyANAM' puMsAM 'jIvitam AyuH, etadeva vizeSyate-kuzAgrajalabinducaJcalaM sopakramasvAdanekopadravaviSayavAdatyantAsAraM, tadalaM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti SoDazaM sthAnaM 16, tathA 'bahuM ca khalu bhoH! pApaM karma prakRtam' bahu ca cazabdAt kliSTaM ca khaluzabdo'vadhAraNe baDheva pApaM karma-cAritramohanIyAdi 'prakRtaM nivartitaM, mayeti gamyate, zrAmaNyaprAptAvapyevaM kSudrabuddhipravRttaH, nahi prabhUtakliSTakarmarahitAnAmevamakuzalA buddhirbhavati, ato na kiJcit gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti saptadarza sthAnaM 17, tathA 'pApAnAM cetyAdi, 'pApAnAM ca' apuNyarUpANAM cazabdAtpuNyarUpANAM ca 'khalu bhoH kRtAnAM karmaNAM khaluzabdaH kAritAnumata dIpa anukrama [506] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~557~
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata satrAkA ACANCCESCOCEX vizeSaNArthaH, bho iti ziSyAmantraNe, 'kRtAnAM manovAkAyayogairoghato nirvatitAnAM 'karmaNAM' jJAnAvaraNI-1 yAvasAtavedanIyAdInAM 'pAka' pUrvamanyajanmasu 'duzcaritAnAM pramAdakaSAyajaduzcaritajanitAni duzcaritAni, kAraNe kAryopacArAt, duzcaritahetUni vA duzcaritAni, kArya kAraNopacArAt, evaM 'duSparAkAntAnAM mithyAdarzanAviratijaduSparAkrAntajanitAni duSparAkrAntAni, hetau phalopacArAt, duSparAkrAntahetUni vA duSparA-13 krAntAni, phale hetUpacArAt , iha ca ducaritAni madyapAnAzlIlAnRtabhASaNAdIni, duSparAkrAntAni vadhavadhanAdIni, tadamISAmevabhUtAnAM karmaNAM 'vedAyitvA' anubhUya, phalamiti vAkyazeSaH, kim ?-'mokSo bhavati / pradhAnapuruSArthoM bhavati 'nAstyavedAyitvA' na bhavatyananubhUya, anena sakarmakamokSavyavacchedamAha, iSyate ca khalpa-13 kopetAnAM kaizcitsahakArinirodhatastatphalAdAnavAdibhistat, tadapi nAstyayedayitvA mokSA, tathArUpattvAt karmaNaH, svaphalAdAne karmatvAyogAt, 'tapasA vA kSapayitvA' anazanaprAyazcittAdinA vA viziSTakSAyopazamikazubhabhAvarUpeNa tapasA pralayaM nIkhA, iha ca vedanamudayaprAptasya vyAgherivAnArabdhopakramasya kramazaH, anyA-18 nibandhanapariklezena, tapAkSapaNaM tu samyagupakrameNAnudIrNodIraNadoSakSapaNavadanyanimittaprakrameNApariklezamiti, atastapo'nuSThAnameva zreya iti na kiMcidgRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti 'aSTAdazaM padaM bhavati' aSTAdazaM sthAnaM bhavati 18 / 'bhavati cAtra zlokA' atretyaSTAdazasthAnArthavyatikare, uktAnuktArthasaMgrahapara ityarthaH, zloka iti ca jAtiparo nirdezaH, tataH zlokajAtiranekabhedA bhavatIti prabhUtazlokopanyAse'pi na virodhaH / / dIpa anukrama [506] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~558~
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1...], / gAthA ||1-8||, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] dazavaikA. hAri-vRttiH prata sUtrAMka ||18|| *5453454643 // 274 // jayA ya cayaI dhamma, aNajjo bhogakAraNA / se tattha mucchie bAle, AyaI nAvabu 1rativAjjhai // 1 // jayA ohAvio hoi, iMdo vA paDio chamaM / savvadhammaparibbhaTTho, kyacUlA. sa pacchA paritappai // 2 // jayA a vaMdimo hoi, pacchA hoi avaMdimo / devayA va cuA ThANA, sa pacchA paritappai // 3 // jayA apUimo hoi, pacchA hoi apuuimo| rAyA va rajapabbhaTTho, sa pacchA paritappai // 4 // jayA a mANimo hoi, pacchA hoi amANimo / siddhi vva kabbaDe chuDho, sa pacchA paritappai // 5 // jayA a therao hoi, samaikaMtajuvvaNo / macchu vva galaM gilittA, sa pacchA paritappar3a // 6 // jayA a kukuDuMbassa, kutattIhiM vihammai / hatthI va baMdhaNe baddho, sa pacchA paritappai // 7 // puttadAraparIkiNNo, mohsNtaannsNto| paMkosanno jahA nAgo, sa pacchA paritappar3a // 8 // yadA caivamapyaSTAdazasu gyAvarttanakAraNeSu satkhapi 'jahAti' tyajati 'dharma' cAritralakSaNam 'anArya' itya-18 --5405581%AX dIpa anukrama [507-514] WI // 24 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~559~
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1...], / gAthA ||1-8||, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||18|| bhanArya ivAnAryo-mlecchaceSTitaH, kimarthamityAha-bhogakAraNAt zabdAdibhoganimittaM 'sa' dharmatyAgI tatra teSu bhogeSu 'mUcchito' gRddho 'bAlA' mandaH 'Ayatim AgAmikAlaM 'nAvavuddhyate' na samyagavagacchatIti mU vArthaH // 1 // etadeva darzayati-yadA 'avadhAcitaH' apamRto bhavati saMyamasukhavibhUteH, utpabajita ityarthaH, mAindro veti devarAja iva 'patitaH kSamA mAM gataH, khavibhavabhraMzena bhUmI patita iti bhAvaH, mA-bhUmiH / / 'sarvadharmaparibhraSTA' sarvadharmebhya:-kSAntyAdibhya Asevitebhyo'pi yAvatpratijJamananupAlanAt laukikebhyo'pi vA gauravAdibhyaH paribhraSTa:-sarvatazyutaH, sa patito bhUtvA 'pazcAt' manAga mohAvasAne 'paritapyate' kimidamakArya mayA'nuSThitamityanutApaM karotIti suutraarthH||2|| yadA ca vandyo bhavati zramaNaparyAyastho narendrA-12 kAdInAM pazcAdbhavatyuniSkrAntaH sannavandhaH tadA devateva kAcidindravarjA sthAnacyutA satI sa pazcAsparitapyata: ityetatpUrvecadeveti sUtrArthaH // 3 // tathA yadA ca pUjyo bhavati-vanabhaktAdibhiH zrAmaNyasAmathyollokAnAM pazcAdbhavatyutpravajitaH sanmapUjyo lokAnAmeva tadA rAjeca rAjyapranaSTaH mahato bhogAdvipamuktaH sa pazcAsparitapyata iti pUrvavadeveti sUtrArthaH // 4 // yadA ca mAnyo bhavatyabhyutthAnAjJAkaraNAdinA mAnanIyaH zIlaprabhAveNa pazcAdbhavatyamAnyastatparityAgena tadA zreSThIva 'kaTe' mahAkSudrasaMniveze kSiptaH san, pazcAtparitapyata ityetatsamAnaM pUrveNeti sUtrArthaH // 5 // yadA ca sthaviro bhavati sa tyaktasaMyamo vayApariNAmena, eta|dvizeSapratipAdanAyAha-samatikrAntayauvanA, ekAntasthavira iti bhAvaH, tadA vipAkakaTukavAdogAnAM matsya dIpa anukrama [507-514] 8454643 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~560
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka / / 1-8|| dIpa anukrama [507 -514] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 275 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH cUlikA [1], mUlaM [1...], / gAthA ||1-8 ||, :+|bhASya|+vRttiH) niryukti: [ 367...], bhASyaM [62...] iva 'galaM' paDizaM 'gilitvA' abhigRNa tathAvidhakarma lohakaNTakaviddhaH san sa pazcAtparitapyata ityetadapi samAnaM pUrveNeti sUtrArthaH // 6 // etadeva spaSTayati-yadA ca 'kukkuTumbasya' kutsitakuTumbasya kutaptibhiH-kutsitacintAbhirAtmanaH saMtApakAriNIbhirvihanyate viSayabhogAn prati vighAtaM nIyate tadA sa muktasaMyamaH san paritapyate pazcAt ka iva ? - yathA hastI kukuDumbabandhanabaddhaH paritapyate // 7 // etadeva spaSTayati- 'putradAraparikINa' viSayasevanAtputrakalatrAdibhiH sarvato vikSiptaH 'mohasaMtAna saMtato' darzanAdimohanIyakarmapravAheNa vyAsaH, ka iva - 'paGkAvasanno nAgo yathA kardamAvamagno vanagaja iva sa pazcAtparitapyate- hA hA kiM mayedamasamaJjasamanuSThitamiti sUtrArthaH // 8 // ajja AhaM gaNI huMto, bhAviappA bahussuo / jai'haM ramaMto pariAe, sAmaNNe jiNadesie // 9 // devalogasamANo a, pariAo mahesiNaM / rayANaM arayANaM ca, mahAnarayasAriso // 10 // amarovamaM jANia sukkhamuttamaM rayANa pariAi tahArayANaM / niraovamaM jANia dukkhamuttamaM ramija tamhA pariAi paMDie // 11 // - mAu bhaTTa sirio aveyaM, jannaggivijjhAabhiva'ppateaM / hIlaMti NaM duvvihiaM ~ 561~ 1 rativA kyacUlA0 // 275 // Far P&Personal Use Cly oryg pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1..], / gAthA ||9-14||, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||9-14|| kusIlA, dADhahi ghorabisaM va nAgaM // 12 // iheva'dhammo ayaso akittI, dunnAmadhijaM ca pihujaNaMmi / cuassa dhammAu ahammaseviNo, saMbhinnavittassa ya hiTrao gaI // 13 // bhuMjinu bhogAI pasajjhaceasA, tahAvihaM kaDu asaMjamaM bahuM / gaI ca gacche aNabhijjhiaM duhaM, bohI a se no sulahA puNo puNo // 14 // kazcit sacetanatara evaM ca paritapyata ityAha-'ava tAvadaham' adya-asmin divase ahamityAtmanirdeze gaNI syAm-AcAryoM bhaveyam "bhAvitAtmA' prazastayogabhAvanAbhiH 'bahuzruta ubhayalokahitavahAgamayuktA, yadi kiM sthAdityata Aha-yayaham 'aramiSyaM ratimakariSyaM 'paryAyeM pravrajyArUpe, so'nekabheda ityAhaIMI zrAmaNye zramaNAnAM saMbandhini, so'pi zAkyAdibhedabhinna ityAha-'jinadezite' nirgranthasaMbandhinIti sUtrArthaH // 9 // avadhAnotprekSiNaH sthirIkaraNArthamAha-devalokasamAnastu devalokasadRza evaM 'paryAya pratrajyArUpa: 'maharSINAM susAdhUnAM 'ratAnA saktAnAM, paryAya eveti gamyate, etaduktaM bhavati-pathA devaloke devAH prekSaNakAdivyApRtA adInamanasastiSThantyevaM susAdhavo'pi tato'dhikaM bhAvataH pratyupekSaNAdikriyAyAM vyApUtAH, upAdeyavizeSatvAt pratyupekSaNAderiti devalokasamAna eva paryAyo maharSINAM ratAnAmiti / 'aratAnAM ca bhAvataH sAmAcAryAmasaktAnAM ca, cazabdAdviSayAbhilASiNAM ca bhagavalliGgaviDambakAnAM kSudrasa dIpa anukrama [515-520] ESSAGAR pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~562~
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 9-14|| dIpa anukrama [515 -520] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 276 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||9-14 ||, niryukti: [ 367...], bhASyaM [62...] svAnAM 'mahAnarakasadRzo' rauravAditulyastatkAraNatvAnmAnasaduHkhAtirekAt tathA viDambanAceti sUtrArthaH // 10 // etadupasaMhAreNaiva nigamayannAha - 'amaropamam' uktanyAyAddevasadRzaM 'jJAtvA' vijJAya 'saukhyamuttamaM | prazamasaukhyaM, keSAmityAha - 'ratAnAM paryAye' saktAnAM samyakpratyupekSaNAdikriyAvyaye zrAmaNye, tathA aratAnAM paryAya eva, kimityAha - 'narakopamaM' narakatulyaM jJAtvA duHkham 'uttamaM pradhAnamuktanyAyAt, yasmAdevaM ratAratavipAkastasmAd 'rameta' satiM kuryAt, ketyAha- 'paryAye' uktakharUpe 'paNDitaH' zAstrArthajJa iti sUtrArthaH | // 21 // paryAyacyutasyaihikaM doSamAha - 'dharmAt' zramaNadharmAd 'bhraSTa' cyutaM zriyo'petaM' tapolakSmyA apagataM 'yajJAgnim' agniSTomAyanalaM vidhyAtabhitra yAgAvasAne'lpatejasam alpazabdo'bhAve, tejaH zUnyaM bhasmakalpamityarthaH 'hIlayanti' kadarthayanti, patitastvamiti paGkayapasAraNAdinA 'enam' unniSkrAntaM 'durvihitam' unniSkramaNAdeva duSTAnuSThAyinaM 'kuzIlAH' tatsaGkocitA lokAH, sa evaM vizeSyate- 'dAduhiaM'ti prAkRta zailyA uddhRtadaMSTram utkhAtadaMSTraM 'ghoraviSamiva' raudraviSamiva 'nAga' sarpa, yajJAgrisapapamAnaM, lokanItyA pradhAnabhAvAdapradhAnabhAvakhyApanArthamiti sUtrArthaH // 12 // evamasya bhraSTazIlasyaughata aihikaM doSamabhidhAyaihikAmuSmikamAha- 'ihaiva' ihaloka eva 'adharma' ityayamadharmaH, phalena darzayati-yaduta 'ayazaH' aparAkramakRtaM nyUnatvaM tathA 'akIrttiH' adAnapuNyaphalapravAdarUpA tathA 'durnAmadheyaM ca' purANaH patita iti kutsitanAmadheyaM ca bhavati, ketyAha - 'pRthagjane' sAmAnyaloke'pyAstAM viziSTaloke, kasyetyAha- 'cyutasya dharmAd u 1 rativAkyacUlA0 ~ 563~ // 276 // For P&Personally pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) ___ cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||9-14||, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||9-14|| mAtpravajitasyetyarthaH, tathA 'adharmasevinaH' kalatrAdinimittaM SaTkAyopamaIkAriNaH, tathA 'saMbhinnavRttasya ca akhaNDanIyakhaNDitacAritrasya ca kliSTakarmavandhAd 'adhastAdgatiH' narakedhUpapAta iti sUtrArthaH // 13 // asyaiva vizeSapratyapAyamAha-sa' utpravajito bhuktvA "bhogAn' zabdAdIn 'prasahyacetasA dharmanirapekSatayA prakaTena cittena tathAvidham ajJocitamadharmaphalaM 'kRtvA' abhinivartya 'asaMyama kRSyAdyArambharUpaM 'bahum' asaMtopAtprabhUtaM sa itthaMbhUto mRtaH san gatiM ca gacchati 'anabhidhyAtAm' abhidhyAtA-iSTA na tAmaniSTAmityarthaH, kAcitsukhA'pyevaMbhUtA bhavatyata Aha-'duHkhAM prakRtyaivAsundarAM duHkhajananI, 'bodhizvAsya' jinadharmaprAptizcAyoniSkrAntasya na sulabhA 'punaH punaH' prabhUteSvapi janmasu durlabhaiva, pravacanavirAdhakatvAditi sUtrArthaH // 14 // imassa tA neraiassa jaMtuNo, duhovaNIassa kilesavattiNo / paliovamaM jhijjhai sAgarovamaM, kimaMga puNa majjha imaM maNoduhaM ? // 15 // na me ciraM dukkhamiNaM bhavissai, asAsayA bhogapivAsa jNtunno| na ce sarIreNa imeNa'vissai, avissaI jIviapajjaveNa me // 16 // jassevamappA u havija nicchio, caija dehaM na hu dhammasAsaNaM / taM tArisaM no pailaMti iMdiA, uviMtavAyA va sudaMsaNaM giriM // 17 // dIpa anukrama [515-520] daza047 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~564~
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||15-18||, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) |1 rativAkyacUlA prata dazavaikA hAri-vRttiH // 277 // sUtrAMka -18|| icceva saMpassia buddhimaM naro, AyaM uvAyaM vivihaM viANiA / kAraNa vAyA adu mANaseNaM, tiguttigutto jiNavayaNamahiTThijAsi // 18 // tti bemi // raivakkA paDhamA cUlA samattA // 1 // yasmAdevaM tasmAdutpannaduHkho'pyetadanucintya notpabajedityAha-'asya tAva'dityAtmana eva nirdezaH, 'nArakasya jantoH' narakamanuprAptasyetyarthaH 'duHkhopanItasya sAmIpyena prAptaduHkhasya 'klezavRtteH' ekAntaklezaceSTitasya |sato naraka eca palyopamaM kSIyate sAgaropamaM ca yathAkarmapratyayaM, kimaGga punarmamedaM saMyamAratiniSpannaM manoduHkhaM tathAvidhaklezadoSarahitam?, etatkSIyata eva, etacintanena notpravajitavyamiti sUtrArthaH // 15 // vizeSeNaitadevAha-na mama 'ciraM' prabhUtakAlaM 'duHkhamidaM saMyamAratilakSaNaM bhaviSyati, kimityata Aha-'azAzvatI' mAyo yauvanakAlAvasthAyinI 'bhogapipAsA' viSayatRSNA 'jantoH pANinaH, azAzvatItva eva kAraNAntaramAha-'na ceccharIreNAnenApayAsyati' na yadi zarIreNAnena karaNabhUtena vRddhasyApi sato'payAsyati, tathApi kimAkulatvam ?, yato'payAsyati 'jIvitaparyayeNa' jIvitasthApagamena-maraNenetyevaM nizcitaH syAditi sUtrA) // 16 // asyaiva phalamAha-'tasyeti sAdhoH 'evam uktena, "AtmA tutuzabdasyaivakArArthatvAt Atmaiva bhavet 'nizcito' dRDhaH yaH sa tyajeddehaM kacidvighna upasthite, 'na tu dharmazAsanaM na punardharmAjJAmiti, taM 'tAdRzaM dIpa anukrama [521-524] // 277 / / is Etcu pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~565
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRttiH ) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||15-18||, niyukti: [367...', bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||15 dharme nizcitaM 'na pracAlayanti' saMyamasthAnAnna kampayanti 'indriyANi' cakSurAdIni / nidarzanamAha-utpata dvAtA iva' saMpatatpavanA iva 'sudarzanaM giri merum , etaduktaM bhavati-yathA meruM na vAtAzcAlayanti tathA tama-11 nApIndriyANIti sUtrArthaH // 17 // upasaMharannAha 'ityevam adhyayanoktaM duSpajIvitvAdi 'saMprekSya' Adita Arabhya yathAvaddaSTA 'buddhimAna samyaga buddhyapetaH 'AyamupAyaM vividha vijJAya AyaH samyagjJAnAdeH upAyaH-tatsAdhanaprakAra: kAlavinayAdirvividhaH-anekaprakArastaM jJAtvA, kimityAha-kAyena vAcA'tha manasA-tribhirapi karaNairyathApravRttaitrigusiguptaH san 'jinavacanam ahaMdupadezam 'adhitiSThet' yathAzaktyA taduktaikakriyApAlanaparo bhUyAta, bhAvApasiddhI tatvato muktisiddheH / bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 18 // ukto'nugamaH sAmprataM nayAH, te ca pUrvavadeva / samAptaM rativAkyAdhyayanamiti // 1 // // iti zrIdazavakAlike zrIharibhadrasUriviracitabRhadvRttyAM prathamA cUlikA // 1 // -18|| MARRESEARCASSA dIpa --000OORN atha dvitIyA cuulikaa| anukrama [521-524] vyAkhyAtaM prathamacUDAdhyayanam , adhunA dvitIyamArabhyate, asya caughataH saMvandhaH pratipAdita eva, vizeSatastvanantarAdhyayane sIdataH sthirIkaraNamuktam , iha tu viviktacaryocyata ityayamabhisaMbandhaH, etadevAha bhASyakAra: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: cUlikA -2- "viviktacaryA" Arabhyate ~566~
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRttiH ) ___ cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||1-4||, niyukti: [367...], bhASyaM [63] (42) dazavaikA0 hAri-vRttiH dala // 278 // prata sUtrAMka ||1-4|| ahigAro purubutto cAunviho biialiajjhayaNe / sesANaM dArANaM ahama phAsaNA hoi // 63 // (bhASyam ) 2 vivikta'adhikAra'-oghataH prapazcaprastAvarUpaH 'pUrvokto' rativAkyacUDAyAM pratipAditaH 'caturvidhoM' nAmacUDA sthApa- caryAcalA nAcUDetyAdirUpo yathA dvitIyacUlAdhyayane AdAnapadena cUlikAkhyena, sAnuyogabAropanyAsastathaiva vaktavya & iti vAkyazeSaH 'zeSANAM dvArANA' sUtrAlApakagatanikSepAdInAM 'yathAkramaM yathAprastAvaM sparzanA-ISad byAkhyAdirUpA bhavatIti gAthArthaH // anaca vyatikare sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM, taccedam cUliaM tu pavakkhAmi, suaM kevlibhaasi| jaM suNittu supuNNANaM, dhamme uppajjae mii||1|| aNusoapaTTiabahujaNaMmi, paDisoaladdhalakkheNaM / paDisoameva appA, dAyavvo houkAmeNaM // 2 // aNusoasuho loo, paDisoo Asavo suvihiaannN| aNusoo saMsAro, paDisoo tassa uttaaro||3|| tamhA AyAraparakameNaM saMvara samAhibahaleNaM / cariA guNA a niyamA a iMti sAhUNa daTTavvA // 4 // 'cuDAM tu pravakSyAmi cUDAM prAgvyAvarNitazabdArthI tuzabdavizeSitAM bhAvacUDAM pravakSyAmIti-prakarSaNAva-18 saraprAptAbhidhAnalakSaNena kathayAmi, 'zrutaM kevalibhASita miti iyaM hi cUDA'zrutaM' zrutajJAnaM vattete, kaarnne|BI||27|| kAryopacArAt, etaca kevalibhASitam-anantarameva kevalinA prarUpitamiti saphalaM vizeSaNam / evaM ca vR dIpa anukrama [525-528] FROM Eram. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~567~
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||1-4||, niyukti: [367...], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||1-4|| ddhavAda:-kayAcidAryayA'sahiSNuH kuragaDukamAyaH saMyatazcAturmAsikAdAvupavAsaM kAritaH, sa tadArAdhanayA mRta eva, RSighAtikA'hamityudvignA sA tIrthakaraM pRcchAmIti guNAvarjitadevatayA nItA zrIsImandharasvAmisamIpaM, pRSTo bhagavAn , aduSTacittA'ghAtiketyabhidhAya bhagavatemAM cUDAM grAhiteti / idameva vizeSyate-'ya chutve ti yacchrutvA''kArya 'supuNyAnAM kuzalAnubandhipuNyayuktAnAM prANinAM 'dharma' acintyacintAmaNikakalpe cAritradharme 'utpadyate matiH' saMjAyate bhAvataH zraddhA / anena cAritraM cAritravIjaM copajAyata ityetaduktaM bhavatIti sUtrArthaH // 1 // etaddhi pratijJAsUtram, iha cAdhyayane caryAguNA abhidheyAH, tatpravRttau mUlapAdabhUhai tamidamAha-'anusrotaHpasthite' nadIpUrapravAhapatitakASThava viSayakumArgadravyakriyAnukUlyena pravRtte 'bahujana tathAvidhAbhyAsAt prabhUtaloke tathAprasthAne nodadhigAmini, kimityAha-'pratisrotolabdhalakSyeNa' dravyatastasthAmeva nadyAM kathaJciddevatAniyogAtmatIpasrota prAptalakSyeNa, bhAvatastu viSayAdivaparItyAtkathaMcidavAptasaMyama-2 lakSyeNa 'pratisrota evaM' durapAkaraNIyamapyapAkRtya viSayAdi saMyamalakSyAbhimukhameva 'AtmA' jIvo 'dAtavyaH pravarttayitavyo 'bhavitukAmena' saMsArasamudraparihAreNa muktatayA bhavitukAmena sAdhunA, na kSudrajanAcaritAnyu-17 4AdAharaNIkRtyAsanmArgapravaNaM ceto'pi karttavyam, apitvAgamaikamavaNenaiva bhavitavyamiti, uktaM ca-"nimi-16 tamAsAdya padeva kizcana, svadharmamArga visRjanti bAlizAH / tapAzrutajJAnadhanAstu sAdhayo, na yAnti kRccha parame'pi vikriyAm // 1 // tathA-kapAlamAdAya vipannavAsasA, varaM dviSadvezmasamRddhirIkSitA / vihAya lajjA dIpa anukrama [525-528] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~568~
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||1-4||, niyukti: [367...], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||1-4|| -56-4-2016 dazakAna tu dharmavaizase, surendratA(sA)rthe'pi samAhitaM manaH // 2 // tathA-pApaM samAcarati vItaghRNo jaghanyaH, prApyApadaM 2 viviktahAri-vRttiH saghRNa eva vimdhybuddhiH| prANAtyaye'pi na tu sAdhujanaH khavRttaM, velAM samudra iva lavayituM samarthaH // 3 // " cayocUlA ityalaM prasaneneti sUtrArthaH // 2 // adhikRtameva spaSTayannAha-anusrotaHsukho lokaH' udakanimnAbhisarpaNavat // 279 // pravRttyA'nukUlaviSayAdisukho lokA, karmagurutvAt, 'pratisrota eva' tasmAdviparItaH 'AzravaH' indriyajayA-10 |dirUpaH paramArthapezalA kAyavAGmanovyApAra: 'Azramo vA' vratagrahaNAdirUpaH 'suvihitAnAM sAdhUnAm , ubha-12 dayaphalamAha-'anusrotaH saMsAra' zabdAdiviSayAnukUlyaM saMsAra eva, kAraNe kAryopacArAt, yathA viSa mRtyuH dadhi trapuSI pratyakSo jvaraH, 'pratisrotaH' uktalakSaNaH, tasyeti paJcamyarthe SaSThI 'supA supo bhavantIti vaca-16 nAt, 'tasmAt saMsArAd 'uttAraH' uttaraNamuttAraH, hetI phalopacArAt yathA''yurghataM tandulAnvarSati parjanya iti sUtrArthaH // 3 // yasmAdetadevamanantaroditaM tasmAt 'AcAraparAkrameNe'tyAcAre-jJAnAdau parAkramaH-pravRtibalaM yasya sa tathAvidha iti, gamakatvAhahuvrIhiH, tenaivaMbhUtena sAdhunA 'saMvarasamAdhiyAhuleneti saMvare-i4/ndriyAdiviSaye samAdhiH-anAkulavaM bahulaM-prabhUtaM yasya sa iti, samAsaH pUrvavat, tenaivaMvidhena satA apratipAtAya vizuddhaye ca, kimityAha-caryA' bhikSubhAvasAdhanI bAhyA'niyatavAsAdirUpA guNAca-mUlaguNo-81 ttaraguNarUpAH niyamAzca-uttaraguNAnAmeva piNDavizukhyAdInAM khakAlAsevananiyogAH bhavanti sAdhUnAM draSTavyA' ityete caryAdayaH sAdhUnAM draSTavyA bhavanti, samyagjJAnAsevanaprarUpaNArUpeNeti sUtrArthaH // 4 // 5 dIpa anukrama [525-528] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~569~
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||5-9||, niyukti: [367...], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||5-9|| anieavAso samuANacAriA, annAyauMcha pairikkayA a / appovahI kalahavivajaNA a, vihAracariA isiNaM pasatthA // 5 // AinnaomANavivajaNA a, osanadiTThAhaDabhattapANe / saMsaTakappeNa carija bhiksvU, tajAyasaMsaTTa jaI jaijA // 6 // amajamasAsi amaccharIA, abhikkhaNaM nivigaI gayA a / abhikkhaNaM kAussaggakArI, sajjhAyajoge payao havijA // 7||nn paDinnavijA sayaNAsaNAI, sirja nisijaM taha bhattapANaM / gAme kule vA nagare va dese, mamattabhAvaM na kahi~pi kujjA // 8 // gihiNo veAvaDiaM na kujA, abhivAyaNavaMdaNapUaNaM vA / asaMkiliTehiM samaM vasijjA, muNI carittassa jao na hANI // 9 // caryAmAha-aniyatavAso mAsakalpAdinA 'aniketavAso vA' agRhe-udyAnAdI vAsaH, tathA 'samudAna|caryA' anekatra yAcitabhikSAcaraNam 'ajJAtoJcha' vizuddhopakaraNagrahaNaviSaya, 'pairikkayA ya' vijanaikAntasevitA ca 'alpopadhitvam anulbaNayuktastokopadhisevitvaM 'kalahavivarjanA ca' tathA tadbAsinA bhaNDanaviva dIpa anukrama [529-533]] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~570~
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) __ cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||5-9||, niyukti: [368], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||5-9|| dazavaikArjanA, vivarjanaM vivarjanA zravaNakathanAdinA privrjnmityrthH| 'vihAracaryA' viharaNasthitirviharaNamaryAdA hayam viviktahAri-vRttiHevaMbhUtA 'RSINAM sAdhUnAM prazastA-vyAkSepAbhAvAt AjJApAlanena bhAvacaraNasAdhanAtpavitreti sUtrArthaHcocUlA // 5 // iyaM sAdhUnAM vihAracaryeti sUtrasparzanamAha davye sarIrabhavio bhAveNa va saMjao ihaM tassa / khagahiA paggahiA vihAracarimA muavvA / / 368 // sAdhUnAM vihAracaryA'dhikRteti sAdhurucyate, sa ca dravyato bhAvatazca, tatra 'dravya iti dvAraparAmarzaH, 'zarIrabhavya' iti madhyamabhedatvAdAgamanoAgamajJazarIrabhavyazarIratadvayatiriktadravyasAdhUpalakSaName tat, "bhAvena ceti dvAraparAmarzaH, sa eva 'saMyata' iti saMyataguNasaMvedako bhAvasAdhuH / iha' adhyayane 'tasya' ibhAvasAdhoH 'avagRhItA' udyAnArAmAdinivAsAyaniyatA 'pragRhItA' tatrApi viziSTAbhigraharUpA utkaTukAsanAdivihAracayoM 'mantavyA' boddhavyeti gAthArthaH // sA ceyamiti sUtrasparzanAha aNie pairika aNNAyaM sAmuANioM uMchaM / appovahI akalaho vihAracariA isipasatthA / / 369 / / XI vyAkhyA sUtravadavaseyA / avayavAkramastu gAthAbhaGgabhayAd, arthatastu sUtropanyAsavadraSTavya iti // 'vihA-3 racaryA RSINAM prazaste'tyuktaM tadvizeSopadarzanAyAha-'AkIrNAvamAnavivarjanA caM' vihAracaryA RSINAM prazasteti, tatrAkIrNa-rAjakulasaMkhaDyAdi avamAnaM-khapakSaparapakSamAbhUkhya lokAcahumAnAdi, asya vivarjanA, 1 kathAdinA ni0 1 pariva pra. dIpa anukrama [529-533]] 4-362 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~571~
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) ___ cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||5-9||, niyukti: [369], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||5-9|| -54-5 AkIrNe hastapAdAdilUSaNadoSAt avamAne alAbhAdhAkarmAdidoSAditi / tathA 'utsannadRSTAhata' prAya upa-1 dalabdhamupanItam , utsannazabdaH prAyo vRttI vartate, yathA-"devA osannaM sAyaM veyaNaM veeMti" kimetadityAha-18 bhaktapAnam' odanAranAlAdi, idaM cotsannadRSTAhRtaM yatropayogaH zuddhyati, trigRhAntarAdArata ityarthaH, 'mimakkhaggAhI egatya kuNai bIo a dosumuvaoga'miti vacanAt, ityevaMbhUtamutsannaM dRSTAhataM bhaktapAnamRSINAM prazastamiti yogaH, tathA 'saMsRSTakalpena' hastamAtrakAdisaMsRSTavidhinA carejhikSurityupadezaH, anyathA puraHkamAdidoSAt, saMsRSTameva vizinaSTi-tanAtasaMsRSTa' ityAmagorasAdisamAnajAtIyasaMsRSTe hastamAtrakAdau yatiH 'yateta' yanaM kuryAt , atajAtasaMsRSTe saMsarjanAdidoSAdityanenASThabhasUcanaM, tayathA-saMsaTTe hatthe saM-12 saTTe matte sAyasese davve' ityAdi, atra prathamabhaGgaH zreyAna, zeSAstu cintyA iti sUtrArthaH // 6 // upadezAdhikAra evedamAha-amadyamAMsAzI bhavediti yogaH, amadyapo'mAMsAzI ca syAt, ete ca madyamAMse lokAgamapratIte eva, tatazca yatkecanAbhidadhati-AranAlAriSThAMdyapi saMdhAnAda odanAdyapi prANyaGgatvAttyAjyamiti, tadasat, amISAM madyamAMsavAyogAt, lokazAstrayoraprasiddhatvAt, saMdhAnaprANyaGgakhatulyatvacodanA tvasAdhvI, atiprasaGgadoSAt, dravatvastrItvatulyatayA mUtrapAnamAtRgamanAdiprasaGgAdityalaM prasaGgena, akSaragamani 1 devA utsanaM sAtavedanAM pedayanti. 2 bhikSApAhI ekatra karoti dvitIyazca dUyorupayogam, 3 saMsRSTo istaH saMsAna mAtra gAvazeSa dravyam. 4 take & bhe'zubhe ityuktakam AdinA dadhyAdi. dIpa anukrama [529-533]] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtrAzamUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~572~
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||5-9||, niyukti: [369], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||5-9|| dazavaikA0kAmAtraprakramAt / tathA 'amatsarI ca'na parasaMpadveSI ca syAt, tathA 'abhIkSNaM punaH punaH puSTakAraNAbhAve 2 viviktahAri-vRttiH nirvikRtikazca' nirgatavikRtiparibhogazca bhavet, anena paribhogocitavikatInAmapyakAraNe pratiSedhamAhAcayocUlA tathA 'abhIkSNaM' gamanAgamanAdiSu, vikRtiparibhoge'pi cAnye, kimityAha-kAyotsargakArI bhavet' IryApa- // 281 // thapratikramaNamakRtvA na kiJcidanyat kuryAd, tadazuddhatApatteriti bhaavH| tathA 'khAdhyAyayoge' vAcanAzupacA-15 ravyApAra AcAmAmlAdI 'prayataH' atizayayanaparo bhavet, tathaiva tasya phalavatvAdU viparyaya unmAdAdidoSiprasaGgAditi sUtrArthaH // 7 // kiMca-'na pratijJApayet' mAsAdikalpaparisamAptI gacchan bhUyo'pyAgatasya mamaivaitAni dAtavyAnIti na pratijJA kArayedgRhasthaM, kimAzrityetyAha-zayanAsane zayyAM niSadyAM tathA bha-1 tapAna miti tatra zayanaM-saMstArakAdi AsanaM-pIThakAdi zayyA-vasatiH niSadyA-svAdhyAyAdibhUmiH 'tathA tena prakAreNa tatkAlAvasthaucityena 'bhaktapAnaM khaNDakhAdyakadrAkSApAnakAdina pratijJApayet, mamatvadoSAt / sarvatraitaniSedhamAha-'grAma' zAligrAmAdI 'kule vA' zrAvakakalAdI 'nagare' sAketAdI 'deze vA' madhyade-16 dazAdau 'mamatvabhAva' mamedamiti lehamohaM na 'kacit upakaraNAdiSvapi kuryAt , tanmUlatvAduHkhAdInAmiti | Pln8 // upadezAdhikAra evAha-'gRhiNoM' gRhasthasya 'vaiyAvRttyaM gRhibhAvopakArAya tatkarmasvAtmano vyAvRtta bhAvaM na kuryAt, khaparobhayAtreyAsamAyojanadoSAta, tathA abhivAdanaM-vAGgamaskArarUpaM vndnN-kaayprnnaa-8/||28|| malakSaNaM pUjanaM vA-vanAdibhiH samabhyarcanaM vA gRhiNo na kuryAda, uktadoSaprasaGgAdeva, tathaitadoSaparihArAyava dIpa anukrama [529-533]] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~573~
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||5-9|| dIpa anukrama [ 529 -533] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||5-9 ||, niryukti: [ 369 ], bhASyaM [63...] 'asaMkliSTaiH' gRhivaiyAvRttyakaraNasaMklezarahitaiH sAdhubhiH samaM vasenmuniH 'cAritrasya' mUlaguNAdilakSaNasya 'yato' yebhyaH sAdhubhyaH sakAzAnna hAniH saMvAsatastadakRtyAnumodanAdineti, anAgataviSayaM cedaM sUtraM, praNayanakAle saMkliSTasAdhvabhAvAditi sUtrArthaH // 9 // Na yA labhejA niuNaM sahAyaM, guNAhiaM vA guNao samaM vA / ikko'vi pAvAI vivajayaMto, viharija kAmesu asajjamANo // 10 // saMvaccharaM vA'vi paraM pamANaM, bIaM ca vAsaM na tahiM vasijjA | suttassa maggeNa carija bhikkhU, suttassa attho jaha ANavei // 11 // jo puvvarattAvararattakAle, saMpehae appagamappageNaM / kiM me kaDaM kiM ca me kiccasesa, kiM sakaNijjaM na samAyarAmi ? // 12 // kiM me paro pAsai kiMca appA, kiM vA'haM khaliaM na vivajjayAmi / icceva sammaM aNupAsamANo, aNAgayaM no paDibaMdha kujA // 13 // jattheva pAse kai duppauttaM, kAraNa vAyA adu mANaseNaM / tattheva dhIro paDisAharijA, Ainnao khiSpamiva kkhalINaM // 14 // jasserisA joga For P&Personal Chily pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [42] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~574~ ricaryay
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRttiH ) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||10-16||, niyukti: [369...], bhASyaM [63...] (42) dazabaikA hAri-vRttiH caryAcUlA // 282 // prata sUtrAMka ||10 -16|| jiiMdiassa, dhiImao sappurisassa niccaM / tamAha loe paDibuddhajIvI, so jI- ra viviktaaI saMjamajIvieNaM // 15 // appA khalu sayayaM rakkhiavvo, savidiehiM susamAhiehiM / arakkhio jAipahaM ubei, surakkhio savvaduhANa muccai // 16 // tti bemi // vivittacariA cUlA samattA // 2 // ||ii dasaveAliaM suttaM samattaM // asaMkliSTaiH samaM vasedityuktamatra vizeSamAha-kAladoSAd 'na yadi labheta' na yadi kathaJcit prApnuyAt 'nipuNaM' saMyamAnuSThAnakuzala 'sahAyaM' paralokasAdhanadvitIya, kiMviziSTamityAha-guNAdhikaM vA jJAnAdi-IN guNotkaTaM vA, 'guNataH samaM cA' tRtIyAthai paJcamI guNaistulyaM vA, vAzabdAddhInamapi jAtyakAzcanakalpaM vinItaM, vA, tataH kimityAha-eko'pi saMhananAdiyuktaH 'pApAni' pApakAraNAnyasadanuSThAnAni 'vivarjayana' vividhamanekai prakAraiH sUtrorIH pariharan vihareducitavihAreNa 'kAmeSu' icchAkAmAdiSu 'asajyamAna' saGgamagacchanneko'pi viharet , natu pArzvasthAdipApamitrasaGgaM kuryAta, tasya duSTatvAt, tathA cAnyairapyuktam-"varaM vihA saha pannagarbhavecchaThAtmabhiryA ripubhiH sahoSitum / adharmayuktaizcapalairapaNDitainaM pApamitraiH saha vartituM kSamam dU // 1 // ihaiva hanyurbhujagA hi roSitAH, dhRtAsayazchidramavekSya cArayaH / asatpravRttena janena saMgataH, paratra / dIpa anukrama [534-540] ACCORRECRECCA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~575~
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||10 -16|| dIpa anukrama [534 -540] daza0 48 [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [...], / gAthA ||10-16 ||, niryukti: [ 369...], bhASyaM [ 63... ] | caiveha ca hanyate janaH // 2 // tathA-paralokaviruddhAni kurvANaM dUratastyajet / AtmAnaM yo'bhisaMghatte, so'| nyasmai svAtkathaM hitaH ? // 3 // tathA brahmahatyA surApAnaM, steyaM gurvaGganAgamaH / mahAnti pAtakAnyAhurebhizca saha saMgamam // 4 // " ityalaM prasaGgeneti sUtrArthaH // 10 // vihArakAlamAnamAha - 'saMvatsaraM vApi' atra saMvatsara| zabdena varSAsu cAturmAsiko jyeSThAvagraha ucyate tamapi, apizabdAnmAsamapi paraM pramANaM varSARtubaddhayorutkRSTamekatra nivAsakAlamAnametat 'dvitIyaM ca varSam cazabdasya vyavahita upanyAsaH, dvitIyaM varSa varSAsu | cazabdAnmAsaM ca Rtubaddhe na tatra kSetre vaset yantrako varSAkalpo mAsakalpazca kRtaH, apitu saGgadoSAd dvitIyaM tRtIyaM ca parihRtya varSAdikAlaM tatastatra vasedityarthaH, sarvathA, kiM bahunA ?, sarvatraiva 'sUtrasya mArgeNa | caredbhikSuH' AgamAdezena varttateti bhAvaH tatrApi naughata eva yathAzrutagrAhI syAt api tu sUtrasya 'artha:' pUrvAparAvirodhitatrayuktighaTitaH pAramArthikotsargApavAdagarbho yathA 'AjJApayati' niyuGkte tathA vartteta, nAnyathA, yatheApavAdato nityavAse'pi vasatAveva pratimAsAdi sAdhUnAM saMstAragocarAdiparivartana, nAnyathA, zuddhApavAdAyogAdityevaM vandanakapratikramaNAdiSvapi tadarthaM pratyupekSaNenAnuSThAnena vartteta na tu tathAvidhalokaryA taM parityajet tadAzAtanAprasaGgAditi sUtrArthaH // 11 // evaM viviktacaryAvato'sIdanaguNo| pAyamAha-yaH sAdhuH pUrvarAtrApararAtrakAle, rAtrau prathamacaramayoH praharayorityarthaH saMprekSate sUtropayoganItyA AtmAnaM karmabhUtamAtmanaiva karaNabhUtena, kathamityAha - 'kiM me kRtamiti chAndasatvAttRtIyArthe SaSTI, kiM For P&Personally pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH ~576~ Copy
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRttiH ) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||10-16||, niyukti: [369...], bhASyaM [63...] prata sUtrAMka ||10 -16|| dazavaikA mayA kRtaM zaktyanurUpaM tapazcaraNAdiyogasya 'kiM ca mama kRtyazeSa' kartavyazeSamucitaM?, kiM zakyaM vayo'ya-18||2 viviktahAri-vRttiH sthAnurUpaM vaiyAvRttyAdi 'na samAcarAmi' na karomi, tadakaraNe hi tatkAlanAza iti sUtrArthaH // 12 // tathA- cAcUlA // 283 // kiM mama skhalitaM 'para' svapakSaparapakSalakSaNaH pazyati? kiM vA''tmA kacinmanAka saMvegApannaH ?, kiM vA'hamo-IN ghata eva skhalitaM na vivarjayAmi, ityevaM samyaganupazyana anenaiva prakAreNa skhalitaM jJAtvA 'samyam' Agamoktena vidhinA bhUyaH pazyet 'anAgataM na pratibandhaM kuryAt' AgAmikAlaviSayaM nAsaMyamapratibandha karo-3 tIti sUtrArthaH // 13 // kathamityAha-'yatraiva pazyet yatraiva pazyatyuktavatparAtmadarzanadvAreNa 'kacit' saMyamasthAnAvasare dharmIpadhipratyupekSaNAdau 'duSpayuktaM' durvyavasthitamAtmAnamiti gamyate, kenetyAha-kAyena vAcA atha mAnaseneti, mana eva mAnasaM, karaNatrayeNetyarthaH tatraiva' tasminneva saMyamasthAnAvasare 'dhIroM' buddhimAna pratisaMharet pratisaMharati ya AtmAnaM, samyaga vidhi pratipadyata ityarthaH, nidarzanamAha-AkIrNo javAdibhiguNaH, jAtyo'zva iti gamyate asAdhAraNavizeSaNAt, taccedam-' kSimiva khalina' zIghraM kavikamiva, yathA jAtyo'zvo niyamitagamananimittaM zIghraM khalinaM pratipadyate, evaM yo duSprayogatyAgena khalinakalpaM samyagavidhim, etAvatAuMzena dRSTAnta iti sUtrArthaH // 14 // yaH pUrvarAtretyAyadhikAropasaMhArAyAha-yasya sAdhoH PI'IdRzAH' svahitAlocanapravRttirUpA 'yogA' manovAkAyavyApArA 'jitendriyasya' vazIkRtasparzanAdIndriyaka lApasya 'dhRtimataH' saMyame sadhRtikasya 'satpuruSasya' pramAdajayAnmahApuruSasya nityaM sarvakAlaM sAmAyikapati-15 dIpa anukrama [534-540] 28 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~577~
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||10 -16|| dIpa anukrama [534 -540] [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA || 10-16 ||, niryukti: [ 369...], bhASyaM [63...] patterArabhyAmaraNAntam 'tamAhulake pratibuddhajIvinaM' tamevaMbhUtaM sAdhumAhuH - abhidadhati vidvAMsaH lokeprANisaMghAte pratibuddhajIvinaM-pramAdanidrArahita jIvanazIlaM, 'sa' evaMguNayuktaH san jIvati 'saMyamajIvitena' kuzalAbhisaMdhibhAvAt sarvathA saMghamapradhAnena jIviteneti sUtrArthaH // 15 // zAstramupasaMharannupadezasarvasvamAha - 'AtmA khalvi' ti khaluzabdo vizeSaNArthaH, zaktau satyAM paro'pi 'satataM' sarvakAlaM 'rakSitavyaH' pAlanIyaH pAralaukikApAyebhyaH, kathamityupAyamAha- 'sarvendriyaiH' sparzanAdibhiH 'susamAhitena' nivRttaviSayavyApAreNetyarthaH, arakSaNarakSaNayoH phalamAha-arakSitaH san 'jAtipandhAnaM' janmamArga saMsAramupaiti - sAmIpyena gacchati / surakSitaH punaryathAgamamapramAdena 'sarvaduHkhebhyaH' zArIramAnasebhyo 'vimucyate' vividham-anekaiH prakArai| rapunargrahaNaparamasvAsthyApAdanalakSaNairmucyate / iti bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 16 // zrI haribhadrasUriviracitaTIkopasaMhAraH / yaM pratItya kRtaM tadUvaktavyatAzeSamAha mAsehiM ahI ajhavaNamiNaM tu akSamaNageNaM / chammAsA pariAo aha kAlagao samAhIe // 370 // bhirmAsai: 'adhIta' paThitam 'adhyayanamidaM tu adhIyata ityadhyayanam idameva duzavaikAlikAkhyaM zAstraM, venAdhItamityAha-AryamaNakena - bhAvArAdhanayogAt ArAyAtaH sarvaheyadharmebhya ityarthaH AryazvAsa maNaka zreti vigrahastena, 'SaNmAsAH paryAya' iti tasyAryamaNakasya SaNmAsA eva pravrajyAkAlaH, alpajIvitatvAt, Far P&Personal Use Cly pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra[42] mUlasUtra[3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH atha vRttikAraH upasaMhAraH kriyate ~578~
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||--|| dIpa anukrama [--] dazavaikAo hAri-vRttiH // 284 // [bhAga-34] "dazavaikAlika" - mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH+ bhASya |+vRtti:) adhyayanaM / cUlikA [-], mUlaM [-] / gAthA ||-|| niryukti: [ 370 ], bhASyaM [ 63...] ata evAha--atha 'kAlagataH samAdhineti 'artha' uktazAstrAdhyayanaparyAyAnantaraM kAlagata-Agamoktena vighinA mRtaH, samAdhinA-zubhalezyAdhyAnayogeneti gAthArthaH // 39 // atra caivaM vRddhavAda: yathA tenaitAvatA zrutenArAdhitam evamanye'pyetadadhyayanAnuSThAnata ArAdhakA bhavantviti / / AnaMdasupAyaM kAsI sijaMbhavA tarhi therA jasabhaddassa ya pucchA kahaNA a vibhANA saMghe / / 371 / 'AnandAzrupAtam' aho ArAdhitamaneneti harSAzramokSaNam 'akArSuH' kRtavantaH 'zayyambhavAH' prAgvyAva|rNitavarUpAH 'ta' tasmin kAlagate 'sthavirA:' zrutaparyAyavRddhAH pravacanaguravaH, pUjArthaM bahuvacanamiti, yazobhadrasya ca zayyambhavapradhAnaziSyasya gurvazrupAtadarzanena kimetadAzcaryamiti vismitasya sataH pRcchA-bhagavan! kimetadakRtapUrvamityevaMbhUtA, kathanA ca bhagavataH - saMsAraleha IdRzaH, suto mamAyamityevaMrUpA, cazabdAdanutA| paJca yazobhadrAdInAm aho gurAviva guruputra ke vartitavyamiti na kRtamidamasmAbhiriti evaMbhUtapratibandhadoSaparihArArtha na mayA kathitaM nAtra bhavatAM doSa iti guruparisaMsthApanaM ca / 'vicAraNA saMgha' iti zayyambhavenAlpAyuSamenamavetya mayedaM zAstraM niryUDhaM kimatra yuktamiti nivedite vicAraNA saMdhe kAlahAsadoSAt | prabhUtasattvAnAmidamevopakArakamatastiSThatyetadityevaMbhUtA sthApanA ceti gAdhArthaH // 40 // ukto'nugamaH, sAsprataM nayAH, te ca naigamasaMgraha vyavahAra RjusUtra zabdasamabhirudevambhUtabhedabhinnAH khalvodhataH sapta bhavanti / svarUpaM caiteSAmadha Avazyake sAmAyikAdhyayane nyakSeNa pradarzitameveti neha pratanyate / iha punaH sthAnAzUnyA 2 viviktacaryAcU lA ~579~ // 284 // For P&Personal City pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [ 42 ] mUlasUtra [3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM / cUlikA [-], mUlaM -] / gAthA ||-|| niyukti: [371], bhASyaM [63...] (42) RE prata satrAka ||--|| . mete jJAnakriyAnayAntarbhAvadvAreNa samAsataH procyante-jJAnanayaH kriyAnayazca, tatra jJAnanayadarzanamidam-jJA nameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktattvAt, tathA cAha-NAyaMmi gihiabve agiNihaa|| bvaMmi ceva asthammi / jaiabbameva iha jo uvaeso so nao nAma // 1 // 'NAyaMmiti jJAte samyakpa ricchinne 'giNihaabbatti grahItavya upAdeye 'agihianvetti agrahItavye'nupAdeye heya ityarthaH, cazabdaH khalUbhayorgrahItavyAgrahItavyayotitvAnukarSaNArtha upekSaNIyasamuccayArthoM thA, evakArasvavadhAraNArthaH, tasya TrAcaivaM vyavahitaH prayogo draSTavyaH-jJAta eva grahItavye tathA'grahItavye tadhopekSaNIye ca jJAta eva nAjJAte, 'asthimmi'tti arthe aihikAmuSmike, tatraihiko grahItavyaH srakcandanAGganAdiH agrahItavyo viSazastrakaNTa- 8 kAdiH upekSaNIyastRNAdiH, AmuSmiko grahItavyaH saddarzanAdiragrahItavyo mithyAtvAdirupekSaNIyo vivakSayA abhyudayAdiriti tasminnarthe, 'yatitavyameveti anuvAralopAdyatitavyam 'evam anena prakAreNaihikAmuSmikaphalaprAtyarthinA sattvena pravRttyAdilakSaNaH prayatnaH kArya ityarthaH / itthaM caitadaGgIkartavyaM, samyagajJAte pravarttamA-3 nasya phalAvisaMvAdadarzanAt, tathA cAnyairapyuktam-"vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA matA / midhyAjJAnAtpravRttastha, phalaprApterasaMbhavAt // 1 // " tathA''muSmikaphalaprAtyarthinA'pi jJAna eva yatitavyaM, tathA hai cAgamo'pyevameva vyavasthitaH, yata uktam-"paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai savvasaMjae / aNNANI kiM kAhI, kiMvA NAhIha che apAvagaM? // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyaM, yasmAttIrthakaragaNadharairagItArthAnAM keva 4555555 dIpa anukrama SROGRECACK pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~580
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM | cUlikA -1, mUlaM [1] / gAthA ||-|| niyukti: [371], bhASyaM [63...] (42) prata satrAka ||--|| dazakAdAlAnAM vihArakriyA'pi niSiddhA, tathA cAgamaH-"gIattho a vihAro biio gIasthamIsio bha-18nayAdhihAri-vRttiH / nnio| etto tahaavihAro NANuNNAo jiNavarehiM // 1 // " na yasmAdandhenAndhaH samAkRSyamANaH samyaka- kAra: // 285 // pandhAna pratipadyata ityabhiprAyaH / evaM tAvatkSAyopazamikaM jJAnamadhikRtyoktaM, kSAyikamapyaGgIkRtya viziSTapha-1 FAlasApakatvaM tasyaiva vijJeyaM, yasmAdahato'pi bhavAmbhodhitaTasthasya dIkSApratipannasyotkRSTatapazcaraNavato'pi na ||81 tAvadapavargaprAptirjAyate yAvajjIvAjIvAdyakhilavastuparicchedarUpaM kevalajJAnaM notpannamiti, tasmAjjJAnameva pra dhAnamaihikAmuSmikaphalaprApsikAraNamiti sthitam , 'iti jo uvaeso so No NAma'ti 'iti' evamuktena nyAdAyena ya 'upadezo' jJAnaprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma, jJAnanaya ityarthaH, ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'smi-18 nadhyayane jJAnarUpamevedamicchati, jJAnAtmakatvAdasya, vacanakriye tu tatkAryatvAttadAyattatvAnnecchati guNabhUte haiM ThAcecchatIti gAthArthaH / / ukto jJAnanayA, adhunA kriyAnayAvasaraH, tadarzanaM cedam-kriyaiva pradhAnamaihikAmuSmi kaphalaprAsikAraNaM, yuktiyuktatvAt, tathA cAyamapyuktalakSaNAmeva khapakSasiddhaye gAthAmAha-'NAyaMmi gihi avve ityAdi, asyAH kriyAnayadarzanAnusAreNa vyAkhyA-jJAte grahItavye agrahItavye caiva arthe aihikAmuSImikaphalaprAtyarthinA yatitavyameveti, na yasmAtpravRttyAdilakSaNaprayatavyatirekeNa jJAnavato'pyabhilaSitArthA-1 // 285 // vAsidRzyate, tathA cAnyairapyuktam-"kriyaiva phaladA puMsAM, na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAtsukhito bhavet // 1 // " tathA''muSmikaphalaprAtyarthinA'pi kriyaiva kartavyA, tathA ca maunIndravacanamapye dIpa anukrama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~581~
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM | cUlikA [-], mUlaM [-] / gAthA ||-|| niyukti: [379], bhASyaM [63...] (42) SEASE prata satrAka ||--|| vameva vyavasthita, yata uktam-"ceiakulagaNasaMghe AyariANaM ca pavayaNasue a / sabbesuvi teNa kayaM| tavasaMjamamujamateNaM // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyaM, yasmAttIrthakaragaNadharaiH kriyAvikalAnAM jJAnamapi viphalamevoktaM, tathA cAgamaH-"subahuMpi suamahIaM kiM kAhI caraNaviSpamuphassa? / aMdhassa jaha palittA dIvasayasahassakoDIvi // 1 // " dRzikriyAyikalasvAttasyetyabhiprAyaH, evaM tAvatkSAyopazamikaM cAritramar3I6 kRtyoktaM, cAritraM kriyetyanarthAntaraM, kSAyikamapyaGgIkRtya prakRSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyaM, yasmAdahato'pi bhagavataH samutpannakevala jJAnasyApi na tAvanmuttyavAptiH saMjAyate yAvadakhilakarmendhanAnalabhUtA hakhapazcAkSarogiraNamAtrakAlAvasthAyinI sarvasaMbararUpA cAritrakriyA nAvApteti, tasmArikrayaiva pradhAnamaihikAmuSmikapha-2 laprAptikAraNamiti sthitam 'iti jo uvaeso so Nao NAmati ityevamuktena nyAyena ya upadezaH kriyAprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma, kriyAnaya ityarthaH, ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane kriyArUpamevedamicchati, tadAtmakatvAdasya, jJAnavacane tu tadarthamupAdIyamAnatvAdapradhAnatvAnnecchati guNabhUte cecchatIti gAthArthaH / uktaH kriyAnayA, itthaM jJAnakriyAnayakharUpaM zrutvA'viditatadabhiprAyo vineyaH saMzayApannaH sannAha I-kimanna tattvam ?, pakSadye'pi yuktisaMbhavAt , AcAryaH punarAha-"savesipi nayANaM bahuvihavattavvayaM nisAkAmettA / taM savvanayavisuddhaM jaM caraNaguNahio sAhU // 1 // " athavA jJAnakriyAnayamataM pratyekamabhidhAyAdhunA sthitapakSamupadarzayannAha-'sabversi gAhA' 'sarveSAmapi mUlanayAnAm, apizabdAttaddedAnAM ca 'nayAnAM dIpa anukrama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: ~582~
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (42) [bhAga-34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya+vRtti:) adhyayanaM | cUlikA -, mUlaM [1] / gAthA ||-|| niyukti: [371], bhASyaM [63...] nayAdhikAraH prata satrAka ||--|| dazakAdravyAstikAdInAM 'bahuvidhavaktavyatA sAmAnyameva vizeSA eva ubhayameva vA'napekSamityAdirUpAm athavA hAri-vRttiH nAmAdInAM nayAnAM kA kaM sAdhumicchatIyAdirUpAM nizamya' zrutvA tat 'sarvanayavizuddhaM' sarvanayasaMmataM vacanaM yacaraNaguNasthitaH sAdhuH, yasmAtsarvanayA eva bhAvaviSayaM nikSepamicchantIti gAthArthaH // namo barddhamAnAya // 286 // bhagavate, vyAkhyAtaM cUDAdhyayanaM, tadvyAkhyAnAca samAptA dazavaikAlikaTIkA / samAptaM dazavaikAlikaM cUlikAsahitaM niyuktiTIkAsahitaM ca // // ityAcAryazrIharibhadramariviracitA dazakAlikaTIkA samAsA // mahattarAyA yAkinyA, dharmaputreNa cintitA / AcAryaharibhadreNa, dIkeyaM ziSyabodhinI // 1 // dazavakAlike TIkA vidhArya yatpuNyamarjitaM tena / mAtsaryaduHkhavirahAdguNAnurAgI bhavatu lokaH // 2 // dIpa anukrama RSSCSCRX iti zrImaddharibhadrAcAryaviracitA sacUlikadazavaikAlika vyAkhyA smaaptaa|| iti zreSThi devacandra lAlabhAI jainapustakoddhAre granthAGkaH 47. is Etcu Far-POOLonly pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra[4] mUlasUtrA3] dazavaikAlika mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRtti: bhAga 33 "piNDaniyukti'-mUlasUtra [2/2] mUlaM evaM malayagirisUrijI racitA TIkA parisamAptA: mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha puna: saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI (M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi / ~583~
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga kalapRSTha 314 586 498 392 594 494 338 592 552 savRttika-Agama-sattANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama 01 | Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti bhAga-1 zrutaskandha-1, adhyayana-1,2 02 | Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskndha -1, adhyayana- 3 se 9, zrutaskandha-2 03 | Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zrutaskndha -1, adhyayana- 1 se 13 04 | Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskndha -1, adhyayana 14 se 16, zrutaskandha-2 05 | Agama 03 sthAna mulaM evaM vatti, bhAga-1 sthAna- 1 se 4 06 | Agama 03 sthAna mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 sthAna- 5 se 10 saMpUrNa 07 | Agama 04 samavAya mUlaM evaM vRtti. 08 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zataka-1 se 6 09 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zataka-7 se 11 10 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 zataka- 12 se 20 11 | | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-4 zataka- 21 se 41 saMpUrNa 12 | Agama 06 jJAtAdharmakathA mUlaM evaM vRtti. 13 | Agama-7,8,9,10upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa mUlaM evaM vRtti. 14 | Agama-11,12, vipAka, uvavAI mUlaM evaM vRtti. 15 | Agama 13 rAjapraznIya mUlaM evaM vRtti. 16 | Agama14 jIvAjIvAbhigama bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata] sUtra-1 se 138 17 | Agama14 jIvAjIvAbhigama bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata sUtra- 139 se pratipattI-10 saMpUrNa 18 | | Agama 15 prajJApanA bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. pada-1 se 5 19 | Agama 15 prajJApanA bhAga-2 malaM evaM vatti. pada-6 se 22 20 | Agama 15 prajJApanA bhAga-3 mulaM evaM vatti. pada- 23 se 36 saMpUrNa 21 | Agama 16 sUryaprajJapti mUlaM evaM vRtti. 514 384 522 538 384 314 480 488 426 514 336 610 ~584~
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ kulapRSTha 614 376 426 344 312 27 330 466 442 savRttika-Agama-suttANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? bhAga isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama Agama 17 candraprajJapti mUlaM evaM vRtti. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 1 evaM 2. | AgamA8 jaMbUdavipaprajJapti bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 3 evaM 4. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-3 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 5 se 7. Agama 19-32 nirayAvalikA, kalpavataMsikA, puSpikA, pRSpacUlikA, vRSNidazA, catuHzaraNa, AturaparatyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, ___ bhaktaparijJA, taMdalavaicArika, saMstAraka, gacchAcAra, gaNividayA, devendrastava malaM evaM chAyA Agama 33 thI 39 maraNasamAdhi mUlaM evaM chAyA, nizItha, buhatkalpa, vyavahAra, dazAzrutaskaMdha, jItakalpa/paMcakalpa, mahAnizItha mUlaM eva 28 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, niyukti-1 se 521 29 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-2, niyukti- 522 se 951 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 niyukti- 952 se 1273 apUrNa, [adhyayana- 1 se 4 apUrNa] Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-5 niyukti- 1273 apUrNa se 1623, [adhyayana-4 apUrNa se 6 saMpUrNa) | Agama 41/1 oghaniyukti mUla evaM vRtti. Agama 41/2 piMDaniyukti mUlaM evaM vRtti. | Agama 42 dazavaikAlika mUlaM evaM vRtti. 35 Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, adhyayana- 1 se 5 36 | Agama 43 uttarAdhyana mUla evaM vRtti, bhAga-2, adhyayana- 6 se 21 37 | Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-3, adhyayana- 22 se 36 | Agama 44 nandisUtra mUlaM evaM vRtti. 39 | | Agama 45 anuyogadvAra mUlaM evaM vRtti. 40 | kalpa[bArasA]sUtra... catuHzaraNa, tandulavaicArika, gacchAcAra mUlaM evaM vRtti. 464 426 472 376 590 522 482 466 38 | 528 560 394 ~585
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda- kSamA-lalita - suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH [ bhAga-34 ] Agama 42 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhitaH saMpAditazca "dazavaikAlikaM mUlasUtraM" [mUlaM + niryuktiH + bhASyaM + haribhadrasUri-racitA vRttiH ] ( kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha ) muni dIparatnasAgareNa punaH saMkalitaH " dazavaikAlika" mUlaM evaM vRttiH nAmeNa parisamAptaM "savRttika-Agama-suttANi" zreNi, bhAga-34 ~586~
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ haas'aa nuuN baahr ks ks ks ks kr s s s gugl kis nuuN kaalaa dhn bbr bbaart sNdhuu sNg kaal krn dii jnrl nee srkaar haal nuuN 3 3 vAcanA zatAbdI varSa laal s s s s s nlk nuuN ~ 587 ~
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ajama AvAsa Ajama unama COTER BITOTT namo namo nimmaladaMsaNassa savRttika- Agama- suttANi mUla saMzodhaka 28H pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja Aja Ajama STOTI alabAma abhinava saMkalanakartA ~ 588 ~ Ajabha Agama SIDE Sten Ajama Agama divAkara munizrI dIpatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] Ama prata- prApti aura peja- seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 9825598855 / 9825306275
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA zrI Agama maMdira 20 pAlitANA S E RIENTRANSERIAGE ~589~
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aja Agama AgamaANam A Ajama mUla saMzodhaka - pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba Ama Ajama Ama Agama Ajama Agama Agama Agama 42 "dazavaikAlika" mUlaM evaM vRtti: Agama ANa abhinava-saMkalanakartA Ajama Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI Agama [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] Agama Agama Agama Ajama Ajama Agama Agama ~590~