Book Title: Yoganubhavsukhsagar
Author(s): Ruddhisagar
Publisher: Buddhisagarsuri Jain Gyanmandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008686/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Wan www.kobatirth.org pAtaMjalayogadarzana upara Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yogAnubhavasukhasAgara tathA zrI haribhadrasUriracita yogaviMzikA gurjara bhASAnuvAda vivecanakAra AcArya RddhisAgarasUri Bian Bian 65555555566 For Private And Personal Use Only Wan phra Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra STINIA www.kobatirth.org vi0 1997 SINDIA L pAtaJjalayogadarzana jainadRSTie (vivecana yogAnubhavasukhasAgaraH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA zrI haribhadrasUrikRta yogaviMzikA ( TIkAnuvAda) Pin vivecanakAra AcArya zrIRddhisAgarasUri prata. 1000 For Private And Personal Use Only vI. saM. 2467 97977 ALYT Summummy 7200000000000000000000 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra prAza www.kobatirth.org zrImad buddhisAgarasUri jaina jJAnamaMdira vidhura (u., gurA) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yogazcittavRttinirodhaH - pA. sU. 1-20 adhyAtmaM bhASanA''dhyAnaM samatA vRttisaMkSayaH / mokSeNa yojanAdyoga eSa zreSTho yathottaram / - yogabindu lo, 31. yogaH sarvvavipadvallISitAne parazuH zitaH / amUlamantratantraM ca kArmmaNaM nirvRtizriyaH // 3 5 // - yo. pra. zrImad hemacandrAcAryaja < mudraka -- zeTha daivaca Dha DhAmajI AnaMda prinTIMga presa bhAvanagara. For Private And Personal Use Only wwwww Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoganiSTha jainAcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja mAnada presa-bhAvanagara. For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ganiSTha adhyAtmajJAnadivAkara zAstravizArada parama gurudeva zrImad buddhisAgarasUrIzvarajInA caraNAravidamAM samarpaNa ganiSTha adhyAtmanA, jJAnadivAkara rUpa; buddhisAgara eka cho, zAstravizArada bhUpa. 1 gazAstra anubhavataNe, sukhasAgara sukhakAra; vega sUtranA marmane, spaSTa artha vistAra. 2 alpamati huM zuM karuM? hRdaye dharI viveka, graMtha gurUcaraNe dharI, pUrNa karUM muja Teka. 3 guruvara caraNe graMtha A, arpe je dharI prema, RddhisAgara ziSya zubha, cAhe gurUnI rahema 4 maMgala hai bhavijanataNuM maMgala zAsanadeva; maMgala jinavANu sadA, maMgala jinavara seve. 5 Apane caraNasarAjasevI disAgara - * - - - - : - - For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25-0-0 jIvarAja kADhArI-prAMtija ca'dI vhenanA dIkSA prasage 50-0-0 zA. nyAlacaMda teca'da hA. manubhAi 50-0-0 khAI hIrAnI dIkSA prasaMge hA. bhAgIlAla maNIlAla 10-0-0 bhAvasAra mAhanalAla maganalAla 15-0-0 dalasukhabhAi navAgAmavALA (A rakama geravalle gai che ) keTalIka nAMdha AcArya zrI taraphathI maLI che te rajU karI che. te sivAya A pustaka aMge prAMtija khAtethI keTalIka rakama AvavAnI che tenA hisAba amArI pAse Avela nathI. kha 73-12-6 AcAryazrInA pustako chapAyelA te khAte relave khaca 159-12-0 AcAya mahAzajanA upadezathI humAre tyAM Avela rakama sivAyamAMthI mAkalAvelA che. 200-0-0 ane amArA tyAMthI mekalAvyAM che te sivAyane! presanA hIsAba bAkI che. buddhisAgarasUri jaina jJAnamaMdira vijApura-( gujarAta ) For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir haya- bhAvanA prakAza zubhe yathAzakti ytniiym| uparokta mahopAdhyAya zrI vinayavijayajInAM suvAkyane lakSamAM laI, gasUtra jevA kaThina viSaya para yathAzakti jaina daSTie manana karI yogAnubhava sukhasAgara nAme vivecana karavA prerAya chuM. zrImad mahopAdhyAya yazavijayajIe pAtaMjala pegasUtranA sattAvIza sUtra para jaina matAnusArI TIkA racI che tadanusAre te zailIne anusarI bAkI rahelA tamAma sUtre para svataMtra rIte jaina daSTie "gAnubhavasukhasAgara" vivecana lakhI vidvAnanI sanmukha rajU karuM chuM. A graMthamAM pUrvAcAryo temaja maharSi haribhadrasUrijI, kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryajI, gurudevazrI buddhisAgarasUrijI Adi racita ghaNA graMthane AdhAra lIdho che. A graMthamAM je koI grahaNa karavA egya hoya te grahaNa karI mumukSu AtmAe paramAnaMda prApta kare. emanA anubhavIo yogya navIna For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anubhava jaNAvaze te tene bIjI AvRttimAM gya sthAna ApavAmAM Avaze. A graMtha sAthe 1444 graMthanA racayitA maharSi haribhadrasUrijIe racela bhegaviMzikA graMtha, jenA upara vAcakavarya yazovijayajIe TIkA racI che tenA AdhAre gujarAtI bhASAmAM anuvAda karyo che. A graMtha guNAnurAga daSTithI Atmahita mATe lakhAyele paraMtu keTalAka mahAnubhA taraphathI chapAvavAne Agraha thatAM chapAvavAmAM Avye che. tenAM praphe kALajIpUrvaka tapAsavA mATe tathA bIjI vividha rIte mane pitAnA amUlya samayane bhega ApI madada karavA mATe kaviratna vidvAna munirAja hemendrasAgarajI tathA paMDitajI bhAIzaMkarabhAI e udAramA madada ApavA badala temane atyaMta AbhArI chuM. tA. 7-8-41 prAMtija (gujarAta) trAddhisAgara 197 zrAvaNI pUrNimA ) For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jainAcArya zrImada RddhisAgarasurIzvarajI mahArAja For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prastAvanA A bhatakAlamAM je svAdhIna bhArata saMtoSathI paritRpta ane ujavala kItirUpa cAritrane eka Adarza bhUta namune hate, eTaluM ja nahi paNa te ramaNIya prakRtinuM e krIDAgRha heI dhana, dhAnya, pazu vagere jIvanapayogI sarva sAdhanothI saMpanna hovAnA kAraNe mahAnubhAva maharSi pataMjali, kaNAda, gautama, vAlmikI, vyAsa vi. tathA prAtaHsmaraNIya mahAna tArkika siddhasena divAkara, maharSi haribhadrasUri, kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryajI, nyAyavizArada nyAyAcArya mahApAdhyAya yazavijayajI, mahAna gIrAja zrI AnaMdaghanajI, gavidyAkuzala cidAnaMdajI, tathA ganijha zAstravizArada AcArya zrI buddhisAgarasUrIzvarajI vagere AdabhUta aneka vidvataziremaNi AcAryo, mahApuruSane utpanna karavA samartha hate. pAzcitya paMDitAe paNa mUktakaThe tenAM yazagAna gAyAM che- "World's cradle, oradle of human race, Cradle of humanity." For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jagatane, mAnavajAtanA ane manuSyatvane e janaka hatA, te ja bhArata kALabaLe ke svavAsanAnI atithi anelI svAsthya parAyaNatA ane mehavazatAnA kAraNe uttarAttara aneka vikRtirUpa banI vAsanAonu vilAsabhuvana anI parAdhInatAnI parAkASThAne sevatA, bahulatAe viparIta bhAvane pAmyA hAvAthI bhrAntarUpe tAsanA hAlamAM pAzcAtya vikRti rUpa saMskRtinA praNayamAM svagaurava gumAvI rahI che. vaLI bhAratIya jane peAtAnA pUrvAnubhUta Aya sa MskRtinA gauravanuM AchuM smaraNa paNa khAi vikRti rUpa vezyAnA praNayamAM prakRti sannArIne sadAne mATe dezavaTA devA udyukta thayA che. "If slavary is not wrong, nothing is wrong." e ukti pramANe gulAmI-dAsya ke je pAparUpa che 6. tene ja peAtAnuM dhyeya mAnI levAthI bhagavatI vidyA paNa nA vidyA yA vimuktaye e svarUpane tyAgI 'sA vidyA yA amuye mati" evA viparIta rUpane pAmI avidyAbhAvane bhaje che. A paristhitimAM prAyaH a'grejI keLavaNI lenArAone uAdaranI pUrti mATe ke viziSTa mehanI khAtara aMgrejI kelavaNInu prAdhAnya anivAya bhAsatu hAI buddhimAna ghaNA mANasA ane vidyAthIe ghaNA samaya tene hastagata karavA tenI sevAmAM ja vyatIta kare che. eTale tenA aneka varSanA satata prayAsathI sAghya saMskRta girAnI sevAnA For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avakAza purato na maLatA hoI chAtrasevakenI atyabhyatAnA kAraNe saMskRta bhASAnI utkRSTa zailIthI lakhAyelA Arya saMskRtinA dArzanika vicAre uttarottara mRtyuSaNanI nikaTa jaI rahyA che. tyAM AdhyAtmika saMskRtinuM svapna paNa durlabha thAya temAM zuM Azcarya ? hajI paNa AryasaMskRtipriya vidvAna ane sAkSare temaja dhArmika AcAryo, munivare taraphathI gya upAye javAmAM na Ave te kadAca "kaMIka hatuM! e sthitimAM paNa raheze ke kema? e saMdeha che. vividhatA e janasamAjane mUla maMtra che. e vividhatA mahApuruSoe derelI hadane anusaranArI hevI joIe. eka ja saMskRtino vikAsa thAya evI ItihAsavidhAtAnI IcchA nathI. Arya saMskRtimAM jaina philosephI(tatvajJAna)nI daSTie vividhatAmAM ektA sthApita karavI emAM ja naisargika AnaMda samAyeluM che, tevuM AdhyAtmika puruSe nisaMdehabhAve samaje che. jene ekAMgI sAkSAtkAra thaye hoya tene uparanuM tatva samajAtuM nathI, ane teTalA mATe ja te ekanayavAdI (dazanakAra) pitAnA taravanuM sArvabhaumapaNuM sthApita karavAne bahAra paDe che. AvA pracArake hamezAM niHsvArthI ja hoya che evuM nathI hotuM. - saumya ane sAtvika to je dharmamAM mukhya hAya che te dharma lekone zAMti Ape che, paNa loko tene pUratA pramANamAM grahaNa karI zakatA nathI, arthAt pALI zakatA nathI. jaina darzanane pAce svAduvAda siddhAMta para racAyela For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che. pramANika aneka dRSTionA ekatra milAnane svAduvAda kahe che. svAduvAda siddhAMtane uddeza eTale je che ke keI paNuM samajadAra vyakti ke vastunA viSayamAM siddhAMtane nizcaya karatI vakhate pitAnI pramANika mAnyatAne vaLagI rahe, eTaluM ja nahi paNa te je vastu viSayamAM siddhAMtane nizcaya karatI vakhate bIjAonI pramANika mAnyatAone savinaya Adara kare. vastutaH svAduvAne siddhAMta hRdayanI udAratA, dRSTinI vizALatA, pramANika matabhedanI jijJAsA ane vastunI vividharUpatAnA gAla para sthira che. svAduvAdanuM maMgalamaya - darzana egya jijJAsuo mATe sulabha thAya ane vaLI ga ane jaina darzananA milAnanI draSTithI gaMgA yamunAnA saMgamasthAnarUpa ke jemAM matabhedarUpa pANIne vaNabheda hovA chatAM banenI ekarasatA adhika jaNAya che. - mANasajAtamAM be to pragatinI apekSAe mAluma paDe che. (1) sthAvara (2) jaMgama. sthAvara tavALe sthAyI rahenAra, pitAnI jAta pUrate vicAra karanAra, saMrakSakavRttivALe purANa-laukika kathAvArtAne abhilASI ane jaDa zAntine upAsaka hoya che. (2) jagasa tatvavALe caMcaLa, citanyavaMta, aneka sAhitya prathAne sApekSa dRSTithI vAMcI, manana karI, Atma tatvanI zodha karanAra, videzagamana karanAra, sAhasika, puruSArthanuM sAhasa kheDanAra ane pravRttimAM nivRttirUpa zAMtine sAce upAsaka hoya che. - A saMsAramAM anAdi kALathI Izvarabhakti ane For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kombika meha e be vacce parApUrvathI yuddha cAlatuM AvyuM che temAM "dhama e mAnavadadayanI atyaMta urasa prakA nI vRtti che. tene bAda karIe te pachI kazuM ja rahetuM nathI. ane te vRtti manuSyanA AkhAya jIvanamAM vyApI rahelI che. buddhipradhAna tAkika leke dharmavRttine tattvajJAnanuM dArzanika rUpa Ape che, premALa bhaktipradhAna lAke dharmavRttine upAsanAnuM rUpa Ape che, karmapradhAna kalArasika lake pUjA-arcana dvArA dharmavRttinuM poSaNa kare che, sAmAnya janasamudAya kathA-kIrtanadvArA dharmanA ucca siddhAMtene AsvAda le che. dharmAcaraNanuM aMtastha ane ucca phaLa hoya che paNa te siddhAMta badhAnA dhyAnamAM AvI zako na hovAthI purANuM caritredvArA dharmatattvanuM bAhyadaLa (bAhya svarU5) batAvavuM paDe che, kAraNa ke duniyAne ghaNe janasamudAya a5 prANavALo hovAthI dharma to game teTalAM ucca AdarzavALAM hoya te te alpa mATe samAjanI bhUmikA sudhI vyavahArU saMkalanAnI-racanAnI apekSA rAkhe che. mahAna sarvajJa sarvadazI tIrthakarane bhaviSyano saMpUrNa khyAla hevAthI sAdhya eka hevA chatAM sAdhane aneka prakAranAM batAvyAM che. mANasane herAna karI pAmara banAvanAra asaM. khya zatruo jagatamAM vidyamAna che. A pikInA aMtaraMga zatruo sAme jhUjhanAranI saMkhyA bahu ja alpa che. jenAmAM saMyama pALavAnI himmata, dhIraja, aDagatA ane ekSaprAptinI tamannA svataMtratAnI abhilASA hoya che tevA puruSo s, For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ja prANavAna che-vIra che ema kahI zakAya. ane AvA purUSa mATe yoganA grantha khAsa upayogI che. jaina ane jenetara vidvAnoe aneka graMtha racyA che. darekamAM kaMI ne kaMI navIna dizAsUcana hoya che. - kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcAryajIe yoga viSayamAM sarvotkRSTa sAhitya adhyAtmapaniSada dvArA pragaTa karela che. tenuM manana karI AcaraNa karanAra sAdhakane niSpakSapAta daSTi e kahevuM paDe che ke jagatavikhyAta sarva dazAmAM "ga"nI vyApakatA siddha karI vizvadharmane jhaMDe pharakAvanAra A eka advitIya puruSa thaI gayA. yoga viSayaka graMthanuM bArIka avakana karanAra vyaktine bAhya viSayo ane antaraMga zatruone bheda jANavAnI jijJAsA utpanna thavAthI, AvI jijJAsA piSavA mATe svakarma roganuM prathakakaraNa karavAne viveka suje che. jyAM sudhI AvI viveka daSTine satata upayoga cAlu rahe tyAM sudhI ganI sAdhanA sAdhaka karI zake. A sAdhaka dhIme dhIme satata abhyAsathI apramatta thaI bAhya viSayanI hayAtI chatAM AtmAbhimukha thavAthI arthAt AtmAgamAM sthira rahevAnI kuzaLatA prApta karavA samartha thaI zake che. jema jema AtmavicAramAM upaganI dhArA satat vahevarAvI zake, tevI sthitine sAdhaka prApta thAya tyAre te upazamazreNInI umedavArIne adhikArI bane che. AvI sthitie pahecela sAdhakane anAsakta kamaganI siddhi anukULa thavAthI For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvanmukta dazAnI zaktine AnaMda anubhava, saMyamamAM jIvanayAtrA pUrNa kare che. A roganI sAdhanA mATe pAtaMjala gadarzanamAM ATha aMga batAvyAM che, ke jemAnA pAMcane (yama, niyama, Asana, prANAyAma ne pratyAhAra) haThAgamAM samAveza karela che. A haga zArIrika taMdurastI mATe keTalAka aMze upayogI che, paNa haThAganI vidyAomAM jokhama ghaNuM che, te laukika kahevatathI samajAya che. dekhAdekhI sAdhecAga paDe piMDane vAdhe re......' dhAraNA, dhyAna ane samAdhi e traNa vegane rAjagamAM samAveza thAya che. yoganI sAdhanA mATe IzvaranA anugrahanI apekSA rAkhavAnuM maharSi pataMjali jaNAve che, egamAM te puSTAlaMbana rUpa che paNa svataMtra daSTie vAcaka vicAre te, laukika kiMvadaMtIthI samajI zakAya ke, Apa muvA vinA svarge na javAya" "eka maraNIo sone bhAre." ityAdi vahevAra svAzrayI puruSArthane sUcaka anubhavAya che, tyAre mekSa meLavavArUpa mahAna puruSArthamAM bIjAnI madada yA kRpAnI apekSA je sAdhaka rAkhe te parAzrayI banavAthI saMpUrNa daDhatAvAlA puruSArthathI siddha thatI ganI sAdhanA zI rIte karI zake ? cauda rAjaloka arthAta svarga, mRtyu ane pAtALamAM karmano pravADa niraMtara cAlu che, tyAre jagatamAM rahenAra prANI A pravAhanI asarathI zI rIte bacI zake? anAsakta egIne tenI asara na thAya. saMyamI, tyAgIne anAsakta bheganI lAyakAta vadhu saMbhave che. zAnta, vivekI, samayajJa apramatta munine adhyavasAyanI taratamatA pramANe ceganI zreNuM For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 sulabha che. arthAt niHspRha anAsakta sAdhaka munipaNAne gya che ane te ja saMyamanI dhurA aDagapaNe vahI Avazyaka kriyAonA pega dvArA, Atmapradezone karma rajathI alipta anubhavI zake che. jaina darzanamAM dharmavyApAra svabhAvanmukha vRtti yA cetanAbhimukha kiyA, samiti guptisvarUpane "ga" kahela che. sAdhakanI pasaMdagI mATe be mArga mukhyapaNe sarvajJa prabhue batAvyA cheH (1) sarvavirati eTale (saMsAranI vRddhi karanAra viSayenI vRttine mana, vacana, kAyAnA gadvArA sarvathA tyAganI pratijJA karanAra tyAgI) sAdhu. (2) dezavirati eTale saMsAranI vRddhi karanArA viSayenI vRttine mana, vacana ane kAyAnA gadvArA kAMIka aMze tyAganI pratijJA grahaNa karI che tevA gRhasthAzramI. A baMnne jAtanA sAdhakanuM aMtima dhyeya mokSa che. adhyavasAyenI nimaLatA para gasiddhine mukhya AdhAra che. mahine sarvathA kSaya bArame guNasthAnake thAya che eTale AThamA guNa sthAnakathI AramAM guNarathAnaka sudhInI sAdhakanI avasthAne saMprajJAta yogamAM samAveza thAya che. " jJAnanacAritrALa mokSamA" tattvArtha--A e sUtraganI sAphatyatA batAve che. yathArtha AtmajJAna AtmadarzananA upayogamAM sthiratA, lInatA rUpa cAritrathI kevaLajJAnanI prApti thAya che. pAtejala gadarzanamAM "vozcittattinirodha: . 2-2 tenA caherAnArA kAkAnI rine For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A sUtragatalakSaNa apUrNa che, ema nyAyavizArada nyAyA cAya mahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI jaNAve che ane maharSi pataMjalie uparanA sUtra pramANe samagra rogadazamAM karela yoganA arthane viSNavirakRttinirodho yoH " sUtrathI pUrNa karI sUtragatalakSaNa susaMgatathI siddha karI batAve che. pAtaMjala gadazanamAM ghaNA sthaLe jaina pAribhASika zabda prayoga thayelo jovAmAM Ave che ke je zabdo anyadarzananA granthamAM maLatA nathI, tethI temanI mahAnubhAvatA ne guNagrAhakatAne khyAla sahaja Ave che. bIjA saghaLA darzane karatAM pAtaMjala yogadarzanano meLa jaina darzana jeDe ghaNI rIte sAmyatA dharAvavAthI anya darzananA vidvAne maharSi pataMjalinuM sthAna apekSita daSTinI vizALatAnA aMge prathama paMktinuM gaNe che. ceAganA paryAyavAcI zabda dareka darzanakAroe ghaNA aMze apanAvyA che. yogazAstranA racayitA maharSi haribhadrasUrijInI vicArasaranI uttamatA nIcenA graMthI spaSTa thAya che. gabiMdu, cagadaSTisamuccaya, peDazaka, yogazataka Adi graMtha zrImad haribhadrasUriviracita prasiddha che. temaNe gamAgamAM eka evI navina dizA batAvI che ke jaina vega sAhityamAM ja nahi paNa Aye jAtIya saMpUrNa cuMga viSayaka sAhityamAM eka navI ja vastu che. AdhyAtmika vikAsanA kramanuM ganI dRSTithI AcAryazrIe varNana kareluM che. AvI jAtanI zailI keI paNa ' * ; , ' For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 8 ceAgaviSayaka sAhityamAM hajI sudhI upalabdha thaI zake tevu amArI jANamAM nathI. ceAgabaMdumAM AtmavikAsanI zarUAtanA prazna carcA che. jyArathI AtmAnA upara mAhanA prabhAva ghaTavAnA Ara Mbha thAya che tyArathI AdhyA tmika vikAsanI zarUAta thAya che. A vikAsanI zarU AtanA pUrvavatI samaya AdhyAtmika vikAsa rahita hAya che tethI te samayane acaramapudgala parAvartananA nAmathI ALakhavAmAM Ave che, ane uttaravatI samaya eTale AdhyAtmika vikAsanA krama sahita hAya che tethI te samaya carama pudgalaparAvatInA nAmathI suprasiddha che e ane vacce sindhu ane bindu jeTalA taphAvata che. je AtmAnA sasArapravAha carama pudgalaparAvata parimANu zeSa rahe che tene jaina pirabhASAmAM apuna dhaka ane sAMkhya paribhASAmAM nivRttiadhikAraprakRti kahe che. A sthitimAM AtmA upara mAhanuM dRmANu A thAya che ane AtmAnA aMtaraMga upayega vikasavAthI mAha upara AtmAnuM dabANa zarU thAya che. A AdhyAtmika vikAsanuM bIjArApaNa che. arthAta ceAgamAganA AraMbha thAya che, ane jenA pariNAme AtmAnI pratyeka pravRttimAM saralatA, namratA, udAratA, paropakAraparAyaNatA Adi sadAcAra vAstavika svarUpamAM jaNAya che, ane A vikAseAnmukha AtmAne bAhya paricaya samajApa che. ceAganA ArabhathI laIne ceAganI parAkASThA sudhInA AdhyAtmika For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vikAsanI kramika vRddhine samajAvavAne mATe pAMca bhUmikAmAM tenI vaheMcaNI karI dareka bhUmikAnAM lakSaNa spaSTa batAvyAM che. vaLI bodhadarzana tathA yogadarzananI paribhASAne meLa ke che te paNa batAvyuM che. bhinna bhinna darzana saMmata ekarUpatAnuM spaSTa pradarzana karAvyuM che. - "aramAvanAthA, ramatAjhuriyA . noleja cokanA yoga-paSa cheda caNottara " (1) adhyAtma (2) bhAvanA (3) dhyAna (4) samatA (5) vRttisaMkSaya e yogamArganI pAMca bhUmikAo che. temAMnI pahelI cArane bhagavAna pataMjali maharSie saMprajJAtagamAM gaNI che ane aMtima bhUmikAnI gaNatrI asaMprajJAtAgamAM karI che. gadaSTisamuccayamAM veganI ATha bhUmikA batAvI che. bhagavAna pataMjali maharSie yogadarzanamAM yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi e ATha gAMge batAvyAM che. maharSi haribhadrasUrie pahelI cAra daSTie (1) mitrA (2) tArA (3) balA (4) dIprA te ganI prAraMbhika avasthAo rUpa hevAthI ane temAM avidyAne aMza raheto hovAthI te sthitine avedyasaMvedya pada kahyuM che. AgaLanI cAra dRSTie (5) sthirA (6) kAntA (7) prabhA (8) parA ke jemAM avidyAne aMza nathI tevI sthitine vedyasaMvedyapada kahyuM che. vaLI pAchaLI cAra daSTionI (1) IcchAga (2) zAstra For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ciga (3) sAmaga evI traNa bhUmikAomAM vaheMcaNI karavAmAM AvI che. yogaviMzikAmAM ' yeganA adhikArI tyAgIone ja mAnyA che. arthAta tyAgabhAvanA je manuSyanI prabaLa hoya tene ja yogane adhikArI gaNele che. vaLI vegane roga vizikAmAM pAMce Avazyaka kriyAonI bhUmikAomAM vaheMcela che. te (1) sthAna (2) zabda (3) artha (4) sAlaMbana (5) nirAlaMbana nAmathI prasiddha che. A pAMca bhUmikA paikInI pahelI be bhUmikAne samAveza karyogamAM karela che ane pAchalI traNa bhUmikAne samAveza jJAnayogamAM karela che. pratyeka bhUmikAmAM IcchA, dhairya ane siddhirUpathI AdhyAtmika vikAsanA taratamabhAvanuM pradarzana karAvela che, ane dareka bhUmikAnAM lakSaNa spaSTa batAvyAM che. e rIte upara kahela pAMca bhUmikA ane tenI aMtargata sthitienA bhinna bhinna prakAra karatAM (saMkhyAmAM) eMzI bheda thAya che. A lakSapUrvaka vicAravAthI dareka sAdhakane mAlUma paDaze ke huM AtmavikAsanI nisaraNanA upara jaNAvyA paikInA kayA pagathiye chuM? gaviMzikA e maharSi haribhadrasUrijInI kRti, mULa prAkRtamAM che, pramANa ane viSaya tenA nAma uparathI samajI zakAya che. vIsa gAthAomAM ega saMbaMdhI lakhAyela A eka nAne chatAM suMdara graMtha che. graMthakartAe bhinnabhinna viSaya upara, vIza vIza gAthAo viMzikAomAM lakhelI che, te mULarUpe pragaTa thayelI jovAmAM Ave che. te sarva viMzikAomAM For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cogaviziMkA sarvottama graMtha che. te sattaramI viMzikA che, AmAM cegano viSaya Alekhela che. A graMtha upara TIkA zrImAna nyAyAcArya yazovijayajIe racI che je AtmAnaMda sabhA taraphathI paMDita zrI sukhalAlajI saMpAdita pragaTa thayelA che, te vAMcavAthI ne vicAravAthI TIkAkAranI bahathatagAminI buddhi ane aneka zAstradehanane paricaya thaI zakaze. . A graMtha pramANamAM bahu ja nAne hovA chatAM viSacanI khIlavaNuM TakAthI uttama banI che. rUpa arUpI dhyAnanuM varNana TuMkANamAM paNa sArI rIte kareluM jovAmAM Avela che. nyAya, tarka, pega Adi tattvajJAnanA kaThina viSayanI saMkalana-racanA saMskRta, ardhamAgadhI ane prAkRta bhASAmAM karavAmAM AvatI hatI. te bhASAonuM gaurava atizreSTha hoya che. bIjI bhASAomAM e sarva kaThina viSa sAthe pAMga utarI zakatA nathI. saMskRta AdimAM lakhAyela graMthonI paribhASA vidvAnane samajavAmAM jarA mAtra aDacaNa paDatI nathI. mahAna tArkika madvavAdisUri, siddhasena divAkara, maharSi haribhadrasUrijI kalikAlasarvajJa hemacandrAcArya vagere uparokta game te bhASAmAM tadanusAra suspaSTa lakhI zakayA che. temanI vidvattA ajoDa hatI. tethI ja temanI aneka jaina jainetara vidvAnoe ghaNuM ghaNI prazaMsA karI che. khAsa jainone daSTivAda sAhitya graMtha saMskRtamAM hato tyAre AgAme ardhamAgadhI ane prAkRtamAM che. AMjanA jamAnAmAM alpa zikSaNa pAmelAene mAtRbhASAmAM bhASAntare ApavAmAM Ave te zreSTha For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatvajJAna tarapha rucidhAraNa karI tadanusAra pravRtti karavA prerAya ane parama tavanA bhaktA bane. vidvAnoe potAnA sAhityane vidvagya ane sarva sAdhAraNa jana bheca banAvavA bahu bahu rIte prayatna sevelA che. banne prakAranA tattvajijJAsuo lAbha meLave te hetuthI dareka prakAranA graMthanI racanA karI vADmayanI apUrva sevA karI che. jinezvara devanA sarvazreSTha anubhUta tane vividha bhASAmAM samajAvIne, zAsanapriya banAvavA arthe AcAryapuMgavoe je prayatna kare che te AvakAradAyaka ane dhanyavAdane pAtra che. tadanusAra je jamAnAmAM je je bhASA priya hoya te bhASAmAM tenA anuvAda ApavA te te pUrva mahApuruSanI sAcI sevA che. tethI dezanA purAtana dArzanika viSayanA graMtho mAtRbhASAmAM ja paThana pAThana egya racAya ane te viSayane jANanArA paMDite Arya saMskRtine punarUddhAra karavA tarapha kaTibaddha thAya. vaLI mULa graMtho jenI maulikatA che te taraphanI zraddhA kAyama rAkhI tadanusAre pAThazALAomAM ane vidyApIThamAM kAma karanAra zikSakavarga paNa AvA mAtRbhASAnA graMthonuM adhyayana zarU kare te mAtRbhASA puSTa thavA uparAMta, luptaprAya dArzanika zA ane Arya saMskRti punaH navajIvana dhAraNa kare ane vadhu kheDAI cirasmaraNIya bane tethI ja roganiSTa zAstravizArada jainAcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarajInA ziSyaratna zAntasUri AcArya addhisAgarasUrijIe pAtaMjala gadazanane khUba vAMcI manana For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karIne jaina daSTie zrI "gAnubhavasukhasAgara ane dezaviMzikA upara TIkAne AdhAre vivecana karela che. AmAM anya darzananA gazAstranA siddhAntanI tulane paNa te te sthaLe yathAmati karelI jevAmAM Ave che, temaja jaina darzananA siddhAntanuM paNa ganI dRSTie yathAzAkta nirUpaNa karAyuM che. vaLI jaina darzanamAM mukhya gaNAtI kama phIlasUphIne AdhAra ganI prakriyAne jyAM jyAM baMdhabesate mAluma paDe tyAM tyAM tevo ullekha karela che. graMthanA aMtamAM pariziSTa tathA dArzanika pAribhASika zabdonuM lIsTa ApavA kaMIka prayAsa karela, chatAM graMthavistAranA bhayathI Apela nathI. bIjI AvRttimAM prayatna thaze. - Astika, nAstika so keI dArzanike yegazAstranI vicArasaraNuMne cheDAghaNA aMze upayukta gaNatA hoI A zA mATe jaina dArzanika zailIe gurjara bhASAmAM prathama prayatna karela che. anuvAda karanAra sUrijInA prayAsane AvakAra Apa ghaTe. svataMtra buddhinA vicArane navIna preraNA maLe evI, jainaprakriyA roga saMbaMdhamAM kevI che te batAvavAne AcAryazrIe ThIka ThIka prayAsa karyo che. gRhasthAzramI janene jIvanavikAsamAM madadagAra thAya, teo parAdhInavRtti tajI svAzrayI bane, kSaNe kSaNe thatA AtmAnA bhAvamaraNathI sAvadha thaI mana, vacana ane kAyAnA yegathI AtmaupagamAM satata pravRttizIla rahI zake, ane vyakti For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 23 vikAza samAjane jarUra lAbhadAyI nIvaDe, evA hetuthI A 'ceAgAnubhavasukhasAgara 'graMtha AcAya zrIe vivecana sAthe gujarAtI bhASAmAM lakhI bahAra pADavAnu sAhasa kheDyu che te kharekhara praza'sanIya che. koipaNa ceAganA prakhara abhyAsIne jaina philaseAphI pramANe ceAganA vivecanamAM peAtAnA anubhava jaNAvavA mATe A graMtha mahAna upacegI thai zake tema che. ' vi jIva karU' zAsanarasI ' bhAvanAne pASanAra saMyamItraga peAtAnA vizvadharmanA paricaya judA judA AgamomAMthI meLavelA tattvajJAnanA anubhavadvArA cegaviSayaka sAhityamAM vadhu prakAza pADI samAja pratyenI pharaja adA karavA kRpA karaze. yogAthinAM ta: prativanda:'' sAcA saMyamIja kuzaLa cogI anI zake, vizvapremanI sAdhanA cegI sAdhI zake. tattvajJAnanA samudramathanamAM DubakI mAranAra cegIne jagatanA kayA padAtha bhaya utpanna karI zake? ceAgInI mastInuM mApa kevaLajJAnI zivAya anya kANu jANI zake ? AnaMdaghanajI ceAgI hatA, cidA naMdajI paNa ceAgI hatA. ekase ATha graMthanA racayitA zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI adhyAtmajJAnadivAkara ceAganiSTha tarIke suprasiddha ja che. AvA mahApuruSAnu dana smaraNu punyazALI jIvAne ja thAya. ceAgI puruSAne oLakhavAnI zakti paNa kAI viralA puruSAne ja hAya che tethI A jagatamAM yAgI puruSAnI hayAtI chatAM parAdhInatA, daridratA,bhIrUtA ane sakecanI nAgacUDamAMthI ghaNuM! mAnavasamudAya chUTI zakatA nathI, . For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 23 tethIyeganA pustakanI niraMtara AvazyaktA rahe che. A graMthanA praphe kALajIpUrvaka muni mahArAja zrIhemendrasAgarajIe tathA paMDita bhAIzaMkarabhAIe sudhAryo che temaja yogya sudhAraNuM aneka sthaLe karI che te badala temane dhanyavAda ghaTe che. dareka vAcaka gadvArA siddhi meLave ane paraMparAe mekSanI prApti kare evI zubha bhAvanA sAthe A prastAvanArUpa catkiMcita nivedana karyuM che. keIpaNa bhASAmAM lakhAyele graMtha te bhASAnA badhA jANakArone mAtra vAMcavAthI ja samajAvo joIe e niyama nathI, kAraNake akSaraparyAlacanathI je arthanvaya baMdha thatuM hoya te pachI jagatane zikSaNa kramanI apekSA rahe ja nahi. vaLI pratipAdya arthane anukULa pAribhASika zabda ane vAkyaracanA na hoya te te artha zi thila thAya te svAbhAvika che, mATe vAMcavAthI artha na samajI zake tevA jijJAsuoe yogya adhyApaka pAse paddhatisara adhyayana karavuM Avazyaka che. OM zAntiH zAntiH zAntiH prAMtija(e.pI. re.)) (gujarAta) yogAbhilASI tA. 26-7-41 i Do. mAdhavalAla nAgaradAsa zAha. For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi paga pRSTha lITI azuddhi 1 14 mahAbhAga 12 8 abhAvapratyayA''valamba nAnAvRttinidrA 17 11 kAya 22 8 tIvrasaMvegAnAmAsana: mahAmArga, abhAvapratyayA''lambanAvRttinidrA kArya 26 8 kadApi'pi 26 11 nityoddhaTina 27 1 pUrveSAmapi 29 2 tiyIka 31 13 yyantarA'pAyA 34 13 matrI 34 13 punyA'punya adhimAtropAyAnAMtIvrasaMgAmAsannaH . kadA'pi nityodghaTita sa eSa pUrveSAmapi tirya pyantarAyA bhAvazca maitrI puNyA'puNya For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSTha lITI azuddhi 35 4 subha 38 4 karUNA 36 19 havA 36 19 puna; 37 8 kArUNya 37 9 mAdhyasthAni 14 prakirtita 37 16 zAya 37 16 siMha 37 16 gua 37 17 mANI 37 18 phUritAmaf 38 5 DAMkI 39 13 che 39 15 pramattapamatta 39 18 saMprajJAna 41 4 avazyaka 11 trapheMdriya 21 marmit 4 astiva 43 12 AkAsamAM 44 44 10 gaMdha 44 11 dravya 44 12 hAjara thAya sukha karuNA khalva puMsAm karuNya mAdhyasthyAni prakIrtitaH kAruNya niSA : guru mAdhyasthya tRTitAmapi DhAMkI pramata apramatta saMprajJAta Avazyaka trIndriya manuSyANAM astitva AkAzamAM thaI. gaMdha dravya thAya For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra zuddhi Idriya muMjhAya saMprajJAta asaMprajJAta sUtra jyotiSmatI upasarga vRtti pRSTha lITI azuddhi 44 15 caMdriya 44 16 muMjhAya 5 3 saMprajJAna 45 6 asaMpajJAta 459 sutra 45 8 jyotipmati 45 13 upazamAM 45 15 vatti 45 20 zreSa 46 3 samuta 46 4 kSayAvekSa 46 4 sAkSAtkAtvAri 46 4 darzananAvaraNIya 46 10 paryAya 46 19 pazAcu 47 1 kiSTanTa 47 2 svarUpamAM 47 12 nidrAsvapane 47 22 veSane 48 6 doSa 48 15 mahatyA 48 20 sabhya 49 9 Dri 50 1 ji : 50 14 nirmANa samudbhUta kSayApekSaM sAkSAtkAritva dazanAvaraNIya paryAya padarAyu kilaSTa, AtmasvarUpamAM nidrAsvaprane deSane mahattvAnto suma grahIta vikalpaiH nirbhAsA For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pRSThe lITI azuddhi sutratathAM 22 51 pA para sara 54 15 prajJA 8 dRddhi 76 78 18 tavaiva 18 sukSma 17 skula 14 niroddhA 10 eyasmi 17 4 7 viSAka 64 2 unpAbuddhi 64 4 ayukkabuddhi 64 10 viSayaya 4 64 6 }} 21 71 16 73 14 76 15 badhyate 12 rekAtmatava 13 dazakti 18 chakayati ivAkuSTaH bhUle www.kobatirth.org daMsANAvaraNaM 15 karmanAM 2 3 kama tyajante 'ntye 80 81 16 hatutA 82 3 ane 82. 4 Ayu 28 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi sUtrathA dadhi etayaiva sUkSma sthUla prajJAM nirodhA eyammi vipAka unmArgabuddhi ayuktabuddhi viSaya rekAtmatevAsmitA zikata cchalayanti ivAkRSTaH mUle daMsaNAvaraNa badhyate karmaNAM tyajatyanteH ka haitatA aneka AyuSa For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSTha lIkI azuddhi 82 8 mAgha 82 12 gauNukarmane 82 16 mRtatvA 83 10 viluSTinA 83 13 mistra 83 13 mehanIyana 84 4 siMdhyatva 84 6 mehanIyara 24 che je mulpadyate gauNakarmane mUlyAvisuddhditthtthistaa mizra mehanIyanA mithyAtva mehanIya ne . 84 12 mi 84 13 34 84 18 sUla 80 7 hajAra 86 8 rAjyasAna 86 13 judA paroparammi ubaTTaNA mUla DhA: . rAjyAsana sukkhaM varte che kahevAo cho. rA je karma karyo hoya 28 13 varte che. 88 16 kahevAo che 29 1 zatre 29 16 kAryo heya. 89 22 hAya 90 1 amara 90 21 siyahiMtu 40 22 dRSya he abhakkhANa sayogoheyahetuH dRzya For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSTha lITI azuddhi 82 4 bhogApavargAya 43 20 vinizvara 94 11 te 95 3 5ra 95 5 saMbaMdha che 96 1 upanna 86 4 savAya 86 11 prAgabhAvasya 96 13 prAgubhAva 86 23 pratyanupazyaH 98 17 parAdhanI 88 20 dazyasya 99 3 Atma 9 10 sAdhArasvAt 89 20 ubha 102 14 caritra 1041 saptadhA 104 22 samAdhi 105 21 dIptIrAvivekakhyAte 106 vAcyAvAcya 107 2 'shvjni| 107 13 ciMtavuM 1086 hisA 108 14 nAparAdhyumalaM 109 20 uraka bhogApavargAma vinazvara thaze upara saMbaMdha nathI utpanna samavAya prAgabhAvasya prAgabhAva pratyayAnupazyaH parAdhIna dRzyasya AtmA sAdhAraNatvAt bhA cAritra tasya saptadhA samAdhi dIptirAvivekakhyAte vAcyAvAcyau 'STAvaGgAni ciMtavavuM hiMsA nAparAddhumalaM uraga For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi bhUmthalIkAni steSA dUrato pravartate parigrahatyAga nA kAda aMtarbhAva padArtha tene tene pRSTha lITI azuddhi 110 7 mora 112 2 teSAM , 112 2 surata 112 2 pAta 112 12 parigraha 113 5 mina 113 15 dii 114 3 aMtabhAva 115 5 padArtho 116 11 tane 116 23 teNe 117 11 anuvrata 118 4 jApu 118 4 dhira 118 4 ti 118 5 zvetA 118 16 mavyA 118 19 saMkhyAnA 119 14 dizipariNAma 119 17 prAkRtipAta 119 18 puro 120 14 svayu 123 1 mUyara 123 1 vi 123 1 sApati 4 8 8 2 aNuvratA kaSAyakeSu vizAM tirazcAm bhAvaNyayANaM saMkhyAtA. diziparimANu prANAtipAta - - - bhuvana samuddevi sappamAmi For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 setubaMdha pRSTha lITI azuddhi 123 2 29 123 4 bhUvananI 123 17 parimAna 125 1 sAmAjika 126 4 4 127 4 mati 127 10 co . 127 22 praNidhAnAniyamAH 130 3 kaLA 130 3 131 22 parata 132 9 147 15 parisara 148 5 pArita 148 14 pragara 15ra 15 jaNAvuM chuM 153 3 vAdya 155 2 capazvi 157 3 duSa 157 4 duSa 157 17 thaMbhavato 158 7 iMDA 158 11 zvara 159 11 vize 159 21 choDavA bhuvananI parimANu sAmAiamiha sarva miti cothuM kaniSAnA niyama jogAveramaNaM pannataM veramaNe parisara sarave pAyacchita pragaTa jaNAve che vAmo'ghi yatropavizya thaMbhAva iDA svara vRttideza choDavAmAM For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 92 zuddhi tyAre kuMbhanAd netre. brahmaradhra sthairya pRSTha lITI azuddhi 159 22 tyAge 161 14 kuMbhAnAdU 197 14 netra 1986 bahmaraMdhra 170 7 sthaiya 175 5 vyutpAna 177 14 cocchA 177 15 kutaH 12 nA prApnoti 178 15 citta 181 18 tIthike 148 7 niSThuravatva 202 2 pratiprAti 204 15 samadhi 212 13 sarvathaikAgratayo 216 13 dharmanupAnI 217 8 meveka 224 3 khavena 235 4 pratima 238 14 bahmapuraM 240 11 nAzayA 242 17 prANavijaye 251 16 . mAmmanauti , SaDpada 255 16 rAkhe vyutthAna cocchraGkhalAni kRtaH / nApnoti cittasya tIrthika niSThuratvaM pratipAti sAmAdhi sarvArthakAgratayoH dharmAnupAtI mevaka rakhAveva prAtibha brahmapuraM nAsayA prANasyavijaye mAmoti SaDapada: he rAkhe < For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pRSTha lITI azuddhi 256 16 sAmyuM 258 17 kSetre 259 11 14 4 270 5 vRttiH 275 2 janmoSadhi 276 9 pahe 280 1 mAtA 293 18 zudghoSaga 293 18 nijAssnmani 31 14 muyata 301 14 paNa 303 1 saMvedana catanya 263 269 yajJadA paNa a zrati 304 305 8 paTe www.kobatirth.org 307 7 kuma 309 ra te 14 hemendra 336 * Avasya 16 apramata patra lIMTI. azu 4 8 viniyoga: ma 34 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi sthAnyu svakSetreNa yajJadattapaNe akSaya zruti cUti janmauSadhi peThe aparamAtA zuddopayeAga nijA''tmani muSTi tara paNa.. savedana caitanya peke ka tu hemendre cAgavizikA For Private And Personal Use Only zuddha viniyoga avaya apramatta Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pRSTha lITI mazuddhi mitAhArA 7 18 17 tattvadraSTithI 19 11 tathaivetad 28 2 kAMkSa 28 4 rAhata 44 14 avalakhapaNuM 47 7 paNa. para 54 10 -11 kara = 19 18 kriyAhetu poimatA 17 caSTyate 20 khAnAnIona 64 10 9t 80 vacanAsaGgA Alambana 18 18 12 samthugucito www.kobatirth.org 35 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only zuddhi mitAhArA: tattvadRSTI tathaivetad kAMkSA rahita avalaMbanapaNuM kApaNu ajJAnIonA kriyAhetuH pIibhattA ceSTayate vacanAsaGgA Alambana 11 samyagupacito. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI cagAnubhavasukhasAgara viSayAnukrama pRSThakrama -sUtrakrama 1-1 1-2 3 prathama pAda. viSayakrama maMgalAcaraNa ane graMthapratijJA. yogenuM lakSaNa jena tathA cogadarzananI mAnyatA saMbaMdhI vicAraNA. pramANunuM lakSaNa te saMbaMdhI jena daSTie vicAraNA. viparyaya-mithyAjJAnanI vicAraNA. nidrAnuM svarUpa.. skRtinuM svarUpa. kilaSTa vRttinA rodhane upAya. 1-8-9 10 1-10 12 1-11 13 1-12-13 13-14 14-15 1-16 17 1-17 1-18 tRSNa nAza karavAne upAya. saMprajJAta samAdhinuM lakSaNa tathA upAyaasaMprajJAtanuM svarUpa tathA upAya. videhI prakRtinuM svarUpa jaina dRSTie. yoga samAdhi prApta karavAnA upAya. 1-10 1-20-21 23 22-23 1-24 24 1-25 25-26 izvaranuM lakSaNa jena tathA yoga daSTithI. izvara tathA jIvanA jJAnanuM pramANa tathA svarUpa jaina ane yoga dRSTithI. For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtrakrama pRthyakrama viSayakrama 1-26-27 2-30. Izvara avasthA ane gurUpaNAnI vicAraNuM.. 28-29 1-30 32 gasamAdhimAM ADA AvatA aMtarAyo 1-31 33 vikSepano vicAra 1-32 34 aMtarAya ne vikSepa dUra karavA mATe puruSArtha 1-33 34-35-36-maitrI, karaNuM, muditA, upekSA bhAvanAnI 3-38-39 yoga tathA jaina daSTithI lakSaNa, svarUpa ane tenI vicAraNa. 1-34 39-42 prANAyAmanuM lakSaNa tenI upAgitA jena tathA egadaSTithI vicAraNuM. 1-35-36 44-48 mananI kilaSTa pravRtti rokavA mATe Ale. -37-38 banenI vicAraNa. - 39-40 1-41-42 49-50-54 saMprajJAta samAdhi nirvikalpa saMprajJAta -43-44 samAdhinuM svarUpa -45-46-47 1-48- 54-55 RtaMbharA prajJAnuM svarUpa -49-50 1-51 - 56 niba ja asaMprajJAta samAdhinuM svarUpa dvitIya pAda 2-1 58-59-60 kriyAyoganA bheda tapa, svAdhyAya, Izvara, dhyAna vigerenI vicAraNA kriyAyoganI hetutA For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra -sUtrakrama pRSThama 2-3 thI 9 63-68 2-10 2-11 2-14 215 69 69 2-12-13 70 thI 84 kalezanuM mUla khIja karyAM, tenuM svarUpa tathA bhedAnI jaina daSTie vicAraNA, sukhaduHkhAdinA kAraNurUpa :punya, pAparUpa dharmAMdhanI vicAraNA. anukULa tathA pratikULa viSaye! je ajJAnIne sukhaduHkhanuM kAraNa thAya che te ja vivekIne du:kharUpa samanvaya che tenI vicAraNA sukhadu:khane vivekathI samajIne tene tyAga karavA vivekapUrvaka pravRttinA vicAra 92 thI 94 dekhAtA paudgalika padArthAnu svarUpa, jaina dRSTie . tenI vicAraNA. 218 216-17 29 2-19 2-20 : - 85 -221-22 -23 -2-24 87 www.kobatirth.org 38 -- 99-100 11 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayakrama kalezarUpa avidyA, asmitA, rAga, dveSa, bhayarUpa abhinivezanI vicAraNA,mithyAvarUpa avidyAnA bheda jaina dRSTie asmitArUpa bhrAMti tathA rAganu svarUpa vagere kalezeAne nabaLA karavA sAthe tenA tyAganA upAya 94 thI 96 vizeSa sAmAnya padArthonu svarUpa, jaina dRSTithI svarUpa samajavAnI rIta. 96--98-99 draSTAnI dRSTi jevI heAya te pramANe sasAramAM ajJAnatAnA yeAge tenI pravRtti. AtmA je bhAga bhAgave che tenA pAte draSTA che. tethI vikAradaSTi tyAgavAne upadeza kaba'dhanA hetu avidyArUpa ajJAna e ja mithyAtva che, tene tyAga karavA mATe upadeza. For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 107 39 sUtrakrama pRSThakrama vikrama 2-25-26 102-103 kaivalya tathA mekSa prApta karavAnA upAya 2-27 104 sAta prakAranI prajJArUpa prAMta bhUmi vivekane prApta karAve che 2-28 105-106 viveka khyAti rUpa samyagajJAnane prApta karanArI ATha roganI zuhatA. 2-29 yoganA ATha aMga 2-30 107-112 pAMca yama eTale vratanuM svarUpa 2-31 jAti, deza, kAla, zakti pramANe aNuvata tathA mahAvata zrAvaka sAdhu saMbaMdhI vatanI vicAraNA 2-32 128 zaucAdika niyamanI vicAraNa. . 2-33-34 129-136 yamanuM pAlana nahi karavAthI tethI viruddha vartavAthI AtmazAMti prApta thatI nathI, ulaTuM AtmAnaMdane ghAta thAya che te saMbaMdhI vicAraNu. 2-35 136 ahiMsA pAlanathI thatA lAbha 2-36 137 satya pAlanamAM thatAM lAbho 2-37 338 asteya-coryatyAgathI thatA lAbho 2-08 139 brahmacaryapAlanathI thatA lAbho parigraha tyAgathI je AtmAne saMtoSa thAya che teno vicAraNuM 2-40-41 142-14 dravya, bhAva, zaucathI thatI dravya bhAvanI zuddhino lAbha .. 2-4ra 144 saMtoSathI AtmAne sukhane lAbha che tenI vicAraNA 2-30 141. For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sutrama pRSTha krama viSayakrama -43 145-149 dravya, bhAva, tapanI AcaraNAthI mana, vacana, kAyA pavitra thAya che. 2-44 149 svAdhyAyathI-bhaNavuM, vAMcavuM, vicAravuM vigerethI mRtadevatA prasanna thAya che. ' 2-45 150 paramAtmAnA smaraNathI samAdhinA abhyAsane lAbha. 2-46- 151-157 sukhAsanAdika Asane zarIra tathA manane 47-48 sthira karavAmAM sahAya kare che 2-49 157 AsananI siddhithI prANAyAmano abhyAsa thAya che 250 51 159-165 prANAyAmanuM svarUpa ne tenAM prakAre. 2-5ra 15 prANAyAmathI prakAza, jJAna, tene rokanAra AvaraNano kSayapazama 253 167-170 prANAyAma phalarUpa dhAraNAnuM svarUpa, bhaga vAna hemacaMdrasUrie kahela vyAkhyAna. 2-54 55 170-179 pratyAhAranuM svarUpa tethI thatI dhArmika pravRtti trIje pAda 180-182 dhAraNAnuM svarUpa 3-2 183-195 sAmAnya bAnanuM svarUpa, padastha, piMDastha, rUpastha tathA rUpatitadhyAnanuM TUMka vivecana. 196-202 dharma tathA zukaladhyAnanuM svarUpa jene dRSTie. 3-3 202-206 khAnanA baLathI sthiratArUpa samAdhi thAya che tenI vicAraNA. 26-08 mana, vacana, kAyAnI abhedatA thavA -1 For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtrakrama vRkrama A viSayakrama rUpa saMyama samAdhine vicAra, 36. 3-209-10 saMyama baLathI prajJA thato prakAza s-11 3-8 , prajJA tathA saMyamanA baLathI apramAda 3-9 2-210thI13 guNasthAnakanI prApti anukrame nirvikalpa 3-10 samAdhino lAbha abhyAsathI thAya che vigere 3-12 213-2014 zAMta thaelI tathA udayamAM rahelI prakRtinA sarakhA baLavaDe kaMIka zuddha tathA azuddha evo kSayapasama pariNAma apramatta guNa sthAnake thAya che te viSenI vicAraNuM.. 3-13 214-218 jemAM ikiyo tathA mana saMbaMdhI je je 14 15 pariNAmo thAya che tenuM kAraNa sarva dravyo je cetana tathA acetanarUpa che, temAM utpAda thAya tathA dhruvatA rahe che, tenAvaDe pariNAma je che, te payayamAM thAya che. tenuM samaye samaye parivartana thAya che, tenA pariNAmanI vicAraNA. 3-16 219 te pariNAmane ati sUkSma jJAnavaDe jANIne tenI upara dhyAna karatAM bhUta, bhAvi tathA vartamAnanuM jJAna pragaTa thAya che. 3-17 219-22. zabda tathA artha upara saMyama-dhyAnathI sarva bhUtaprANInA zabdArthanuM jJAna thAya che tenI vicAraNuM. For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3-14 sUtrakrama pRSNakrama viSayakrama . 220 saMskArane UhApoha ekAgra bhAve karatAM jAtismRti-pUrvabhavanuM jJAna thAya, 3-19 221 citta upara saMyama karavAthI Idri nigraha karanArane kSayopazamabhAve pari citanuM jJAna thAya che tenI vicAraNuM 3-20 221-222 je viSaya hAla pratyakSa che chatAM tenuM jJAna parAvalaMbI kahevAya che. 3-21 222 kAyA upara saMyama-dhyAna karavAthI aMtaradhyAnanI labdhi pragaTe che. 3-22 223-224 saMyama yoganA baLathI sva tathA paranA AyuSyanuM jJAna thAya che. 2-23 225 maitrI Adi bhAvanA upara saMyama thavAthI kAyA, mana tathA vacanabaLa vadhe che ane sarva prANIo vaza thAya che. 3-24 225 hasti AdinA baLa para saMyama karavAthI tethI adhika baLa pragaTe che. 3-25 226 pAMca ikiyAthI bhogya vastuo para saMyama yAna vItarAgabhAve karavAthI sama tathA dUra rahela bhUta, bhaviSyamAM rahela-rahasya tenuM jJAna thAya. 3.2 6-27 22~228 sUryAdika praha para saMyama dhyAna karavAthI 28, aneka prakAranA jJAne kSayopazamabhAve bane che tene vicAra 3-29 228 nAbhi upara saMyama karavAthI kAyAnI racanAnuM jJAna saMprApta thAya che. For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sUtrakrama 3-30 31 3-32 3-35 3-36 3-33-34 231 3-37 3-38 3-39 3-41 pRSThama 342 229-231 231 232 235 236 237 240242 243 145 www.kobatirth.org 43 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayakrama zarIranA aneka bhAga upara sayama karavAthI zarIranI aneka pIDAe zAMta thAya che. pratibhAthI sarva padArthoM jANavAnI zakti pragaTa thAya che. hRdayamAM sayama karavAthI cittanuM' sthiratva thAya che. satva-prakRti tathA AtmasvarUpa arthAt AtmA ane ka`vaDe upArjana karelA zarIra, iMdriya, kAyA, buddhi Adi jJAnane kSayApazama temA thAya vivecana karI samyaktva jJAnavaDe tenuM bhinnava jANI sthiratApUrvaka AtmasaMyamayeAge lAka-- purUSanuM jJAna thAya che tenI vicAraNA. pAMca iMdriyAnA bhAgA saMbaMdhI sukhavRtti upar sayama yAge lekapurUSanu jJAna thAya tenI vicAraNA, samAdhiomAM AvatA praleAbhana, upasarga vAthI DagavuM nahi. parakAyapravezanI prAptinA upAya tethI thatA lAbhAlAbha, udAnavAyunA jaya karavAthI thatA lAbheA. AkAza sAthe zravaNendriyanA jaya kara vAthI thatA lAbhAlAbha AkAza sAthe kAyA para saMyama karavAthI catA lAbhAlAbhAnI vicAraNA. For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sUtrakrama 3-43 3-44 346 345 247 thI -4} 251 3-7 : 25ra 3 48 3-11 pRbha 245 3-52 3-53 3-54 mana upara jayu karavAthI sarva jagatanI vastue svAdhIna thAya che 3-49-50 253-256 AtmAnuM sarvasatva, kuvA ceAgathI dhyAnathI 256 pragaTa thAya tenI vicAraNA. AtmAM ne cAga-cAritrakhaLathI pragaTela labdhirUpa zaktionA lIlA athe upayAga na karavA teneA upadeza kAlarUpa samayAdinA saMyama karavAthI apramAdabhAve cAritra AcaraNathI samyag vivekAdi jJAna thAya che. 3 252 257 258 www.kobatirth.org 240 44 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayakrama khAdya kalpelI vRtti para saMyama karavAthI thatA sthUla tathA sUkSma paramANu para sama dhyAna karavAthIsava bhUtAdi upara jaya thAya. pUrNa sayamaye gathI aneka prakAranA jJAnanA sabhava tathA aneka aNimAdi labdhirUpa zaktione pragaTa kare che. indriyAnI caMcalatA upara sayama karavAthI pUrNapaNe indricA upara jaya meLa thAya che jAti lakSaNa dravya guNa paryAyane vicAra karavAthI svaparaMtu' samyagajJAna thAya che, tenI vicAraNA. AtmAne sa'sArathI tAranArA sarva viSacAnA viveka jJAnathI yukta dhadhyAna che, For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 45 satrama 3-pa5 pRkrama viSayakrama tenuM svarUpa tathA bhedonuM vyAkhyAna 26-274 AtmAne kaivalyarUpa sarvatva prApta karAva nAruM, kamaprakRtine nAza karanAruM zukladhyAna vigerenuM rarUpa cotho pATha 275-278 AtmAne sahaja avasthA pragaTa thanArI siddhio eTale zaktionuM vyAkhyAna, tathA cAritrayoge pragaTa thanArI siddhiolibdhionuM vyAkhyAna. janmAMtaramAM chAne pUrva kALamAM hoya te karatAM judA pariNAma thAya che, tenI vyAkhyA. nimitta pAmIne udaya AvanArA karmavaDe bheda thAya tenI vyAkhyA, tathA karmadalane kSaya athavA kSapazamathI pragaTa thatI zaktio. eka ja cittavaDe yogIne svalabdhithI aneka kAyAnuM karavApaNuM thAya che tene vicAra. gIo prayojanavaDe athavA AnaMda mATe aneka jagyAe judA judA kAryo karI batAve che tenuM svarUpa. , dharma athavA zukaladhyAnathI je je siddhilabdhi athavA zaktio pragaTe che tenuM phaLa, yogIthI anya saMsArI jIvone punyapAparUpa kriyAthI ane zubhAzubha karmane baMdha paDe che, paNa yogIne dharma athavA 28. ra81 For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra trakrama 4-8 4-9 4-10 4-11 4-12 4-13 4-14 422-23 424 4-25 pRSThama 284 285 *} 287 290 291 { 309 vAsanAnuM anAdiva kevI rIte che ? kSanA upayeAga tevA karmAMnA udayathI ja thAya che te saMbaMdhI vicAraNA. 288-290 AtmAne prakRti pramANe nAnAdi guNAnA kSayApazama pragaTe che tathA urdU. yamAM Ave che tenI vyAkhyA AtmA purUSanI sAthe vAsanArUpa kane kayArathI sabaMdha che? 308 www.kobatirth.org 307 46 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayakrama zukaladhyAnathI zubha karmaneA ja baMdha paDe che, te zubhAzubha karmAMnA vinAza karAve che tenuM vyAkhyAna. *vipAkAne anusAre vAsanA upaje ke krama ? smRti tathA pUrva sa'kAranuM ekatva che ke kema ? rAjasa, tAmasa, sattvarUpa guNA kamA~nA udda yane AdhIna heAvAthI te judA judA dekhAya che tethI sarva pudgalA eka jaDAtmA ja che. caitanyathI bhinna svabhAve tenu vyAkhyAna AtmA-citta tathA jJAnanA ekatva vA bhinnatAnA saMbaMdhI vicAra. pUrva kAle grahaNa thaelI vAsanAthI citta kanA vipAkane anusarIne tevI kama prakRti kare che. tenA vicAra. vivekadRSTi AtmAmAM For Private And Personal Use Only kAyama thAya. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 47 sUtrakrama 4-26 4-2728 4-20 313 pRSNakrama viSayakrama 310 vivekae ja kaivalyaprAptimAM kAraNabhUta thAya 311 kevalyalabdhi AvatAM rogI je pudgala labdhimAM rokAya to tenI dazA kevI ? adhyAtma jJAnI yogIe ja vivekavaDe dharmamegha samAdhine pAme che. kevI rIte kahezanI nivRtti kare che. 315 thI 319 jJAna ane kSaya saMbaMdhI vicAra. kalezanI hAnIthI yogamArgamAM pravRtti thAya 319 sarva karmane abhAva ja AtmAne kRtArtha 314 4-30 4-31 4-29 4-32 4-33 32 0 dravyamAM pariNAmone-paryAne krama kevo hoya che tene vicAra 4-34 324 thI 34 vItarAma yogIne paulika rAjasAdi guNa kevI rIte choDe che tenI samaja. pR. 336 yogAnubhAvI gurudevane (kavitA) racayitA-zrI muni hemendrasAgarajI yogaviMzikA pR. 1 thI 80 For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // OM namaH zrImahAvIrAya // // zrIpAtaJjalayogadarzanasUtram // tadupari yoganiSTha adhyAtmajJAnadivAkarasarvazAstravizArada pUjyapAda jainAcAryazrImadbuddhisAgarasUrIzvaracaraNa paMkajasevitazrIRddhisAgarasUriviracitaH ||shrii yogaanubhvsukhsaagrH|| praNamya zrImahAvIraM, svayaMbhuvaM jinezvaram / buddhisAgarasUriM ca, sarvazAstravizAradam // 1 // pUrvAcAryAnusAreNa, svAtmonnatividhAyakam, yogadarzanA'nuvAda, kurve'haM hitakAmyayA // 2 // A anAdi saMsAramAM anaMta dukhothI pIDAtA prANIonA upakAra mATe karUNAvaMta jinezvaroe dezanA ApIne parama sukhane mahAmArga darzAvyuM che, tene anusarIne dayAlu AcAryapravaree paNa aneka upakAraka For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 2 ). thone vAraso ApaNane Ape che, tevI rIte aneka darzanakAro paNa pitAnA jJAnAvaraNIya karmanA kSapazama pramANe je je satya vicAronA anubhava thayA teo paNa potAnA anuyAyIone pustakarUpe ApatA gayA che. zrImAna pataMjali mahaSi paNa gadarzanarUpe eka graMtha janasamAjane arpatA gayA che. temAM mArgonusAripaNuM kAMIka grAhya jaNavAthI parama pUjya vAcakavara zrI yazovijayajIe gadarzana upara TuMkANamAM mahAna bhAvane pragaTa karanArI zrI jenadarzanane anukUla sUtre para spaSTa arthane pragaTakAraka tathA viparIta sUtre para pramANapuraspara samAlocanArUpa TIkA racI gayA che. temanA vacanane anusarIne bane teTalA mAdhyagya bhAvathI gadarzana upara anubhava karavAne A prayAsa che. zrIpAtaJjalayogadarzanaM gurjarabhASayA saMkalitam / / e~ nmH| aindravRndanataM natvA, vIraM sUtrAnusArataH / / vakSye pAtaJjalasyArtha, sAkSepaM prakriyAzrayam // 1 // bhAvArtha -IdronA vRMda-samUhe vaMdana karelA zrImAna mahAvIra bhagavAnane namaskAra karI, mULasUtrone anusarI maharSi pataMjalipraNata egadarzananA arthane prakriyA pramANe AkSepapUrvaka, huM (yazovijayajI nAme vAcakapravara) kahuM chuM. # 1 mRta -Atha yoganuzAsana che .. For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3 ) a -ahIMyA yAganuM anuzAsana eTale ceganA sabadha spaSTa pratipAdana karAya che. bhAvA -prathamathI ja zrImAna pataMjijJa mahiSa yegazAstranA pravaktA che, ane bIjA koI nathI ema zakA karavI nahI. kAraNake pataMjali mahiSa e pUva thaelA duiraNyagarbha, kapila, vaziSTha Adi aneka prAcInAcAya maharSi praNIta ceAgatuM savistara-sAMgopAMga pratipAdana karyu che tethI sUtramAM anuzAsana evA prayAga mUkayA che. anyathA " cegaTHnavuM '" lakhavAmAM Avata. yoga-samAdhi. have mega e prakAre che: saprajJAta ane asaMprajJAta ema e prakAranA ceAganuM lakSaNa kahevAnI icchAthI sUtra kahe che. // 1 // yogazcittavRttinirodhaH // 1-2 // bhAvArtha:--cittavRttinA rAdha karavAte yoga kahevAyaarthAt cittavRttione niyamamAM rAkhavI-prakhyA-pravRti ane sthiti ema cittavRtti traNa prakAre pariName che. sattva rajasU tathA tAmas e traNa guNavAlA pudgaleAnA saMbaMdhane lIdhe pravRtti paNa traNa prakAranI thAya che. vaLI te cittapravRtti kilaSTa ane aliSTa ema e prakAranI che. temAM kilaSTa cittapravRttinA nirAdha karavA te saprajJAta cega kahevAya che. ane sarva cittavRttinA nirodha karavA te asa'prajJAta coga kahevAya che. ahIM jaina dRSTie vicAra karatAM yegalakSaNumAM " kliSTa ' pada vadhAravAnI AvazyakatA jaNAya che, kAraNa For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ke-sarva zabdanuM grahaNa karavAthI saMprajJAta egamAM avyApti Ave che. kAraNake tyAM sarva pravRttine nirodha thato nathI, mAtra kilaSTa pravRttine dha saMbhave che. sarva zabdanuM grahaNa na karavAthI paNa lakSaNamAM ativyApti doSa prApta thAya che, kAraNa ke kilaSTa cittapravRtimAM paNa aliSTa cittapravRttine abhAva hoya che, tethI kilaSTamAM lakSaNa na jAya te mATe "TivittavRttinA : e lakSaNa rogya che. liSTa-rAjasa ane tAmasa vRttithI yukta je cittavRtti hoya tene pAMca samiti traNa guNirUpa dhama vyApArathI rokavI athavA Azravane nirodha kare te saMvararUpa roga kahevAya. kahyuM che ke- "matiptisAdhArAjyavyApAratvameva yojAva"- pAMca samiti traNa guNirUpa sAdhAraNa dharmane vyApAra je kriyAnukAnamAM saMbhava hoya tyAM ja gatva ghaTe che. " muLa jetharo, no navo vi gharmavAvA" viziT | mokSa mArgamAM je pejanA karAve te athavA sarva dharma vyApAra te yoga kahevAya che. temaja tattvArtha sUtro kahe che ke - "gAzrayanirodhaH saMvara:" mana, vacana ane kAyava thati ayogya pravRtti rUpa Azravane tyAga kare te saMvara roga kahevAya. pUrvokta pramANe dharmavyApAra Adara ane samiti, musivaDe Azravane nirodha kara e regavaDe cittanI kilaSTa pravRtti rokAya che. anukrame akilaSTa paNa rekAya che jethI AtmA nirvANa padane sahaja bhAve paramAnaMda meLave che . 2 che For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (5) tA dravruDa pasqsthAnama / 1-2 // bhAvArtha-jyAre sarva cittavRttine sarvathA prakAre nirodha thAya che tyAre sarva jIvAjIva jagane jovA-jANavAnA svabhAvavA zuddha cidAmA parama purUSarUpe svasvarUpamAM sthira rahe che ane tevI avasthA pAmela draSTA kevali kahevAya che. jaina tatvArthasUtra jaNAve che ke "mokSayA jJAnavarzanAvaraNAttarAyakSayA vastram" AtmA jyAre kSepaka zreNi e ArUDha thAya che tyAre AtmAne viSe pUrva kALanA lAgelAM jJAna darzana Adi AtmaguNone rokanArAM je AvaraNone tathA meha mAyAne sarvathA nAza kare che tyAre sarva vastune yathArtha svarUpe jANanAre draSTA parasvarUpanI brAMtine choDIne pitAnA AtmasvarUpamAM sthira bane che eTale kevaLajJAna kevaladarzanane prApta kare che ane pitAnA svarUpamAM sthira thAya che. tevo kaTA-kevali jagatane pUrNapaNe jue che. juve jJAnasAre. aiMdrazrIsukhamagnena, lIlAlagnamivA' khilam / saccidAnaMdapUrNena, pUrNa jaMgadevakSyate // 1-4 // vRttikAthamitaratra | 2-4 . bhAvArtha -jyAre jIvAtmA savarUpa avasthA prApta karavA mATe abhyAsa karatA nathI ane sAMsArika bhAvanI pravRttiomAM mugdha thAya che tyAre sAtvika, rAjasa ane -tAmasa ema tridhA pravRttine lIdhe kilaSTa ane akilaSTa For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 6 ) pravRttiomAM vibhAvadArUpa mehamAyAne prApta thAya che. aneka dArUNa duHkha bhAgave che. (jJAnasAra) '; vikalpacaSakairAtmA, pItamohAsave hyayam / bhavoccatAlamuttAla-prapaMcamadhitiSThati // 5 // a:-jema dArUnA vyasanI dArUnA pAtrane hAthamAM lA mukha tarapha lagAvI pAna karIne pachI e hAthavaDe karIne tAlI pADatA samadha vA asabadha vAkayAthI khakavAda karatA chatA tAMDava-nAca kare che tema A jIvAtmA anAdikALathI mahumAyArUpa dArUnuM pAna karatA chachtA svasvarUpanuM bhAna bhUlIne saMsAranA prapa`camAM Asakta banIne Anandva mAnatA chatA rahe che paNa sa'sAranA janma, jarA, mRtyu, vyAdhi Adi duHkhane bhAgavate chatA jANatA nathI, ane temAM ja mazagula thAya che. te ja mAhyAtmA jAvA, 5 4 ! vRttaya: grAmya: viSTA'SThiThThAH || -9 || bhAvArtha:--cittavRtti. pAMca prakAranI gaNAya che. te dareka cittavRttie kilaSTa ane akilaSTa e bhedathI e prakAre paNa kahI che. kilaSTa eTale duHkhadAyaka ane aliSTa-sukhadAyaka. cittanI je je zubha vA azubha vRttie karIe te emAM ja aMtarbhAva thAya che. 5 5 5 pramANaviparyayavikalpanidrAsmRtayaH / / 1-6 / / bhAvAH--pramANa,--viSaya,-vikalpa, nidrA ane For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mRti ema pAMca prakAranI cittavRtti che, ema sAMkhya mate manAya che. paNa vAstavika rIte te pramANa ane viparyaya e be bheda ja saMbhave che, bAkInA traNa bhedane A bemAM aMtarbhAva thAya che. paNa je pratyeka bheda laIe te kSopazama bhAvanI apekSAe bhedathI asaMkhyAta bhede paNa thAya. ahiM je vicAra karIye te jaNAze ke pramANe mananI vRttirUpe nathI, kAraNa ke pramANa te te jJAnasvarUpa che ane te AtmAne vastusvarUpa jANavAne vyApAra che. have pramANamAM samRti, pratyabhijJA jJAnane paNa samAveza thAya che, te je satya hoya te pramANamAM ane je asatya hoya te viparyayamAM samAveza thAya che. temaja vikalpa saMkalpa paNa kaI sAnukuLa vastuvALA pratikula varatuvALA dekhatA, sAMbhaLatA smRtimAM AvatAM zAMti vA azAMtivALA te te nimittA prApta thatA aneka prakAranA thAya che temAM keTalAka satya zAMti Ape tevA hovAthI pramANarUpe ane asatya hovAthI te viparyayarUpe thAya che tethI ahaMtu siddhAMta pramANe be ja vRttimAM pAMcane samAveza thAya che. te 6 tatra pratyakSAnumAnAgamAH pramANAni // 1-7 // bhAvArtha-te pramANa vRttimAM traNa pramANa jJAnajanaka che. te pratyakSa, anumAna ane Agama ema traNa pramANa che. temAM pramANanuM prathama lakSaNa jANavuM joIye. pramANe te AtmAnuM dRSTava-darzanajJAna zaktirUpa je upa For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (8). ga che te ja pramANa che paNa mana, Iddhione dharma jANavA dekhavAne nathI. jo idrione dharma hoya te mRta kalevara paNa dekhavA jANavAne vyApAra karI zake? paNa tema na banatuM hovAthI jJAnarUpa pramANa Atmadharma ja che, cittavRttino dharma nathI; kAraNa ke AtmasvarUpamAM ramaNa karanArA yegI maharSione je vastu ApaNu jevAne iMdriyagocara na haiya, vatamAnakALamAM paNa na hoya tevI bhUta tathA bhAvikALanI vastuone jANa joI zake che, manathI paNa agecara vastuo paNa gIo AtmajJAnanA balathI jANe che tema sarva Astika dharmavaMte mAne che mATe te AtmavRttirUpe ja che ema nizcaya mAnavuM joIe, paraMtu vyavahAramAM Idriya tathA mananI sahAyatAthI thatA pratyakSAdika jJAnavyavahAramAM upacArathI (AropitabhAve) pramANa mAnIye chIye. have e pramANanuM lakSaNa kahetA. bhAgyakAra, "pramIyate tat pramA" ema kahIne bAhya vA atyaMtara vastune nizcaya je upagathI karAya te pramANa arthAta pramAnA kAraNarUpa je thAya te pramANa ema kahyuM che. have pramANa eTale vastune bodha Idriya ane manathI thavAnuM lekaprasiddha hovAthI Idriyajanya pratyakSa thavuM te pramANa paraMtu Idri tathA mana jaDa hovAthI bedhamAM sAkSAta kAraNa nathI paNa AtmAne je upayoga te ja pratyakSa Adi sarva jJAnamAM samartha hovAthI upagarUpa je jJAnazakita teja pramANa hoI zake. tethI jena siddhAMta pramANe pramANunayatattva For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 9 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavasAyijJAnuM pramANama 19 sva leAkamAM jaNAve che ke-" eTale pAte ane para eTale cetanAcetana rUpa jJeya padAraeNnA niNya( vyavasAya) karavAmAM je sama hAya te jJAna te ja pramANu kahevAya. temAM pratyakSa pramANu--paSTa matsyakSAra a-AtmAne anAddhi kAlathI azubha karmanA yegathI lAgelA jJAnanA AvaraNAnA jeTalA jeTalA aMze kSApazama bhAva pragaTa thAya teTalA pramANamAM AtmAne mana tathA IIMdriya taraphanI sahAyatAthI je zuddha dha rUpa jJAna thAya tene vyavahArathI IMdriya pratyakSa pramANa kahevAmAM Ave che. sAMkhyahArika jANavu' ane bIjuM pAramArthi ka ema e prakAranuM pratyakSa pramANu che. temAM sAMvyavahArika pratyakSa pAMca iMdriya tathA manavaDe vastune badha karAve che te mati jJAna kahevAya che. tenA aThAvIsa bhe che vaLI pAramArthika pratyakSa traNa prakAranuM che. avadhi, manaH5va ane kevalajJAna temAM avadhajJAna deva tathA nArakIne bhavapratyayI--te te bhavamAM janma letAM thAya che ane avadhi tathA mana:paryavajJAna sAdhu ceAgIone kSayApazamalAve zula vA zuddha bhAve apramatta cAritra ArAdhatA hoya che tevA puruSapravAne jJAnAvaraNIya karmanA kSApazamalAve thAya che. te kSaye pazamapratyayika kahevAya che, tathA sarva dhAti karmAMnA kSaya thavAthI yathAkhyAta cAritrayeAge cAra ghAtI karmanA kSaya thAtAM kaivalajJAna pragaTe che, te A pramANuvRtti kevala cittavRttisvarUpe nathI. paNa AtmavRttirUpa che. pramANu vRttine For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (10) nirodha egamAM upayegI nathI,"samiti rAmanumAnam' liMgajanya athavA heturUpa eka aMza jevAthI sarvasvarUpane vyavasAya karAya te anumAna pramANa kahevAya ane anubhavigurUne upadeza sAMbhaLI parokSa rahelA sarva padArthone satyarUpa vyavasAya karAya te AgamapramANu kahevAya, temaja pratyabhijJA ane samRtijJAnane paNa pratyakSa Adi pramANamAM samAveza thAya che temAM matijJAna tathA AgamajJAna tathA avadhijJAna AtmatatvanI yathArtha zraddhAvaMtane pramANa rUpe ane viparita advAvaMtane ajJAna rUpe thAya che. . 7 che viparyayo mithyAjJAnamatadrUpapratiSTham // 1-8 // bhAvArtha -je jJAnavaDe vastusvarUpane ayathArtha UlaTe baMdha thAya te viparyaya-viparIta jJAna kahevAya. jemake AtamabuddhithI kAyAmAM huM rUpe bodha thAya, chIpamAM hiraNyanuM jJAna thavuM temithyAjJAna che athavA rAju-doraDAmAM sarSa buddhi dhana yauvana strI bAMdhava ghara jamina mahela gADI ghoDA moTara baluna ane vimAna vigere pAMca IdriyethI bhagavAti vastuomAM mArApaNAnI je buddhi tathA zarIra Idriye tathA mana devatva, manuSyapaNumAM rAjA Indra vigerenI padavIomAM ahaMpaNuM mAnavuM te viparIta-mithyArUpa hovAthI tevA jJAnane viparyaya kahevAya che. tevA viparyaye bAhya AtmadazAmAM vartanArAne vizeSatAo hoya che. 8 che zabdazAnAganupAti vastuzanyo virApa - // For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (11) bhAvArtha-zabda sAMbhaLyA pachI vastuzanya-vastu nahoya chatAM paNa A amuka vastu che evuM je maraNa jJAna te vikalpa kahevAya che. ahiMyAM zabda mAtrathI vA anya vastu dekhavAthI athavA manathI thatA vicArane vege je vikalpa thAya te. pUrNa vastune jyAM prakAza thAya nahIM tethI asata khyAtirUpe-prasiddha hovAthI vikalpa kahevAya. paraMtu-"mano na0i nile " A vizeSAvazyakanA vacanathI sarvathA asaduvastune niSedha karAte ja nathI, sad vastune vikalpa saMbhave che tethI sarvathA te asatya nathI ja jema ke je vastune jagatamAM sadUbhAva hoya tene khaMDathI prasiddha vastune ja vikalpa thAya che jemake "mArAma " AkAza saMbaMdhI puSpaevA vacanathI AbhAsa-vikalpa thaye che, temAM saMsargane Aropaja thAya che. temaja abheda padArthomAM bhedane paNa Aropa karAya che. jemake-"mAramana naitanyam ' varatu svarUpe abheda hovA chatAM paNa AtmAnuM caitanya che, A paNa bhAsa-vikalpa thAya che. te pramANunA aMzarUpe naigamanaya temaja saMgrahavyavahAranayanA mata pramANe jJAnamaya che, temAM AkAzakusuma vyavahArathI apramANa gaNAya che, temaja AtmAnuM caitanya ahIM AtmA ane caitanya e dravya tathA guNarUpa hovAthI baMnene abheda che, kAraNa ke guNa ane guNine sarvadA abheda saMbaMdha che chatAM paNa chaThThI vibhaktine lIdhe bhedanI kalpanA karAya che. e paNa naigama ane vyavahAra nayanA mate pracalita hevAthI pramANane aMza mAtra che. For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (12) ahIM vyavahAra daSTithI kaI vakhata bhedanI pradhAnatA ane keI vakhata abhedanI pradhAnatA hoya che. be daSTine jyAM meLApa thAya che tyAM pramANa thAya che tethI vikalpa paNa pramANarUpa che paNa jyAM ajJAna mithyAtva mAyAne deSa che te apekSAe apramANa che ema jANavuM tethI vika95 pramANu tathA apramANarUpe paNa thAya che. e 9 che have nidrAnuM svarUpa kahe che. abhAvapratyayA''lambanAnAvRttinidrA // 1-10 // bhAvArthaabhAva viSayavALA jJAnane Azraya karavAvALI je cittavRtti te nidrA kahevAya che, ema maharSijInuM mAnavuM che paNa ahIM nidrA saMbaMdhI vicAra karatAM vastusvarUpanA jJAnanA abhAvane grahaNa karI sarvathA nidrA nathI hotI. keI kaI vakhata nidrAmAM paNuM svapna Ave che temAM hAthI, ghoDA, pAlakhI vigere padArthone prAdurbhAva thAya che te sarvathA mithyA nathI hotA, keI vakhata sAcI vastune paNa bhAsa thAya che, vaLI keTalIka vakhata jAgratamAM je vastune anubhava thAya che te nidrAmAM paNa anubhava thAya che. ane jAgyA pachI te vAta purepurI sAcI siddha thAya che. zrI vivekAnaMda svAmi paNa uMghamAM aneka prakAranA taraMgo uThavAnuM jaNAve che eTale sarvathA abhAvanuM avalaMbana nathI ema siddha thAya che. tevI ja rIte svapna avasthAmAM keTalAka For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (13) ghama AtmAo prabhubhajana pUjA bhakita dhyAna samAdhi karatA hoya tema pitAne jANe che tethI tAmasa vRtti paNa kema kahevAya? je ke bannemAM vasturUpe rahelA padArtha jAgRta thAtA dekhAtA na hovAthI darzanazakitanuM AvaraNa che ema mAnavuM joIe. te paNa te nidrA ekAnta kilaSTa citta vRttirUpe nathI upara je pramANanI vAta jaNAvI che te Atma samAdhimAM sahAyaka che tethI akilaSTa cittavRtti tathA AtmavRtti rUpe paNa che. tema jANavuM. 1-10 have rakRtinuM lakSaNa kahe che. anubhUtaviSayA'sampramoSaH smRtiH / / 1-11 // bhAvArtha-prathama matijJAna, zruta jJAna, anumAna ane pratyabhijJAvaDe anubhavelA padArthonA jJAnane sAcavI rAkhanArI je Atma sahakAri cittavRtti te smRtijJAna kahevAya. emAM paNa anubhavelA arthanuM jayAM yathArtha paNe samaraNa thAya tyAM pramANarUpa ane viparIta hoya tyAM apramANarUpa ema smRti paNa be prakAranI che, tethI vikala5-nidrA ane samRtine pramANamAM tathA viparyayamAM aMtarbhAva thAya che. eTale jyAM satya hoya tyAM pramANa ane jyAM asatya hoya tyAM apramANa che ema pAMca vRttione bemAM ja aMtarbhAva thAya che, chatAM vizeSa mAnavAmAM maharSi graMthakAranI rUci anubhavAya che. jaina siddhAMtAnusAra te pramANamAM matijJAnane zrutajJAna smRti tathA vikalpane samAveza thAya che. AvRttio samyajJAnavaMtane akilaSTa rUpe thAya che. 11 saMkhyA vaipAyAbhyAM tamiAyA | -62 || For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (14) bhAvArtha-kilaSTa ane akilaSTa cittavRttione abhyAsa tathA vairAgyavaDe nirodha thAya che arthAtu-anAdikALathI cittavRttino pravAha bahirAtmadazAmAM strI-dhana-bhAIbhaginI-putra-putrI-parivAra ane viSaya bhegamAM vahyA kare che. tethI jIvAtmA cAra gatimAM bhramaNa kare che. tevI rIte Azrava svabhAvamAM gamana karanArI cittavRttine aMtarAtma bhAve abhyAsa tathA vairAgyathI rekIne saMvaramAM lAvavAthI jIvAtmA AtmasvarUpamAM praveza kare che ! 12 | tasthita jovakhyAta che ?-23 . bhAvArtha-pUrvokta nirodhamAM cittavRttinI sthiratA mATe yatna kare te abhyAsa kahevAya. arthAt jIvAtmA rAjasa ane tAmasavRttivaDe bAhAbhAvamAM rahI kedha, mAna, mAyA, lebha, hAsya, rati ane arati vigere pApasthAnaAzrane tyAga karI jJAnamaya Agamane abhyAsa karI, tathA samabhAva lAvavA mATe kaSAya Azravane rokavA mATe yamarUpa pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti, chakAyanI rakSA ane viga tyAgane upavAsa Adine abhyAsa kare eTale parama gurUe kahelAM vacanamAM saMkalpavikalavaDe utpanna thatI azraddhA, mithyAtva, avirati, kaSAya tathA azubha mana, vacana, kAyanA vyApAra rUpa cagane samyagajJAna ane vivekathI dUra karI yathApravRttikaraNa apUrvakaraNa karI graMthabheda kare pachI samyagadarzana pAmI AtmAne paramabhAvanI prApti thAya te mATe sAmAyika, pauSadha vrata pratyAkhyAna ane tapa saMyama karI pudgalabhAvamAM jatI cittavRttine pAchI vALIne Atmasanmukha For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 15 ) karAvanAra vyApAra vAraMvAra prayatnapUrvaka karavuM te abhyAsa kahevAya tethI liivRttine nirAdha thAya che. 1-13 sa tu dIrghakAlanairantaryasatkArAsevito dRDhabhUmiH // 1-14 // anuvAda-te abhyAsa je lAMbA kALa sudhI niraMtara AdarapUrvaka sevavAmAM Ave te draDha-mujabUta thAya che; kAraNake jIvAtmAonI cittavRtti anAdi kALathI mithyAtvaavirati-kaSAya-duI gAdithI gherAyelI hoya che. tethI tapajapa-saMyama-AgamavAcana- anubhavajJAna-tattvavicAra-brAcarya ane ahiMsA vigere dharmAnuSThAnanuM vAraMvAra sevana karavuM jethI AtmA, azubhapravRttithI nivRtta thaI anukrame zubha pravRttimAM praveza karI chevaTe draDha saMskAra thavAthI savaguNamAM sthira thAya che ! 1-14 dRSTA'nuzravikaviSayavitRSNasya vazIkArasaMjJAvairAgyam // 1-15 // bhAvArtha-A lekamAM jeelA ane parAkanA sAMbhabelA viSayabhegonA bhUta bhAvI dukha vipAko jANe te saMbaMdhI bhegAdi tRSNA-irachAno tyAga kare te vazIkAra nAmane vairAgya kahevAya che. zrImAn kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri jaNAve che ke zamasaMveganirvedAnukaMpA'stikyalakSaNaiH / paMcabhilakSaNeH samyak samyaktvaM lakSyate // 1 // atha-zatru, mitra vA anya keInuM paNa buruM nahi ciMtavavuM-darekanuM bhaluM citavavuM te samabhAva vA upazama For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 16 ) bhAva kahevAya. bI saMvega te deva, manuSya cakravatInA bhega ApAta-bhegakALe ja madhurA che paNa aMte duHkharUpa saMsAranA baMdhanarUpa jANIne eka muktinI ja vAMcchA kare te saMvega kahevAya che temaja nirvedarUpa vairAgya-temAM viSayaganA doSathI utpanna thatA vipAkone jANI ApAtadharma-saMnyAsa zarU thaI prathama vairAgya utpanna thAya che. zrI haribhadrasUri jaNAve che ke" nArayatiriyanarAmara-bhavesunivveyao vasaI duHkham / gAya royama-mamattavivedivi che ? " atha-je jIve paraleka mATe dharmamArganuM AcaraNa karyuM nathI, te jIva nAraka, tiryaMca ane manuSyAdi bhAmAM aneka prakAranA tADana-tarjana-rega-zeka-janma-jarA-maraNa Adi duHkhane anubhavI, mamatva-A hAruM, A anyanuM; huM rAjA-huM zeTha vigere viSayanA vegathI mukta thaye chate paNa nirvedane lIdhe bahu duHkhI thaI rahe che-A nirveda ane AstikatA parama gurUdeve je tapadeza Ape hoya temAM pUrNa zraddhA rAkhavI. anukaMpA-dravya bhAvathI duHkhI prANIo joI tenA bhalA mATe zakya prayatna kare temaja manathI Adra pariNAma rAkhavA tethI yathApravRttirUpa prathama bhayagarbhita vairAgya apUrvakaraNa te tava samajavAnI irachA, tyAra pachI anivRttikaraNa rUpa mohamAyAnI graMthIne bhedavArUpa kArya karIne samyagadarzanane prApta kare che te prathama For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17 ) dharma saMnyAsa (vazIkaraNa) nAmano vairAgya jANa. 15 tata puruSAvaiwyama ?-?6 bhAvArtha-tyArapachI vazIkaraNa vaiirAgya pachI AgaLa vadhate cegI purUSa khyAti-AtmAnA guNa-svarUpanuM jJAna thavAthI pUrNa cAritravaMta AtmadharmamAM ramaNatA karanArA yegIne pudgalenA bhegAdika guNomAM vairAgyarUpa tAtvika dharmasaMnyAsa rUpa pramatta guNasthAnathI AgaLa vadhIne apramatta guNasthAnaka, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa (bAdara nivRttikaraNa), sUkSama saMparAya, upazAMtamoha vA kSaNamaha vigere Atma-guNazreNuM caDhIne upazama vA kSAyi. kabhAve guNanI pUrNatA meLavI guNonA kAyarUpa viveka jJAnathI pudgalaga mAna ahaMtArUpa tRSNane kSaya-abhAva thavAmAM kAraNa te paravairAgya kahevAya che. 1-16 vitrkvicaaraa''nndaa'smitaasvruupaa'nugmaatsNprjnyaatH|| 17 // bhAvArtha-jyAre parapugala tRSNanA kSaya rUpa para vairAgya thAya tyAre AtmajJAnI egI apUrva vIryavaDe temaja AtmarUpavaDe saMprajJAta samAdhine pAme che. te saMprajJAta samAdhi cAra prakAranI che. vitakanugama, vicArAnugAma AnaMdAnugama ane amitasvarUpAnugama. anugama eTale saMbaMdha tethI je nirAdha te saMprajJAta kahevAya che. te A pramANe, "adhyAtmaDamAvanA dayAnaM, samatA vRttikSaya: zrI For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (18) gabIMdumAM adhyAtma, bhAvanA, AdhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya-A pAMca prakAranA roga mokSa prAptinAM sAdhano che. temAM prathama maitrI Adi bhAvanA sAthe ucita vratAdi dhAraNa karI zAstravaDe jIvAjIva tatvanA vicArane vivekapUrvaka bhAva te adhyAtma yoga. (1) niraMtara cittavRtti radhavAne abhyAsa vadhAre jethI cittane AtmasvarUpa ciMtavavAnI jAgRti thAya te bhAvanA. (2) prazaMsavA gya AlaMbanamAMthI paramadeva-guru-dharma-tIrtha vigere kaI vastunuM AlaMbana laI temAM nirvAtadIpaka vA caMdrakAMta maNanI prabhAnI peThe sthira rahI saMkalpa-vikalpane tyAga karI utpAda, vyaya ane pravarUpa dravyanI tripadInA sUkSma upaga rahe tevuM sthira citta karavuM te AdhyAna (3) mithyAtvarUpa avivAthI kapelI anukUla vA pratikUla padArthomAM ISTa ane aniSTa saMjJAne tyAga karI sukhadukhakAraka padArthomAM samatvabhAva rAkha te samatA kahevAya. (4) manavaDe saMkalpavikalpane tyAga kare ane zarIravaDe halanacalana kriyAno tyAga karo tema ja anya saMgarUpa vRttine nirodha kare te vRttisaMkSaya nAme vega kahevAya (5) A vRtti saMkSaya gamAM saMprajJAta ane asaMprajJAga baMne ghaTI zake che. vRttine saMkSaya eTale AtmAne lAgelA mehamAyArUpa karmone nAza kare che. vRtti-sthala ane sUma e mananI ceSTA jANavI, AvI cittavRttine hetu karmasaMganI gyatA che. ane te mithyAtva avirati kaSAya garUpa che. te kSaya karavAthI apUrva vIryavaDe utkRSTa mehanIya karmagraMthIne bheda karI, For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) te karmadalane kSaya karI, apUrvakaraNaguNasthAnaka, anivRtti, sUkSmasaM5rAya vigere guNasthAnake kama prakRtinA baMdhane tevA tevA heturUpa guNazreNithI kSaya karato prathama pRthakRtvavitake savicArarUpa bIjo ekavitarka apravicArarUpa zukaladhyAnanA prathama be pAyA sudhI yathAkhyAta cAritrarUpa kSINamehane kare che tyAM sudhI saMprajJAta samAdhi hoya che, kAraNa ke tyAM cittavRtti tathA bAhya padArthonuM samyagU Agama jJAna hovAthI tene saMprajJAta thAya che. kahyuM che ke "samAdhideva ivA, saMghajJAmitte sagavAyaveLa, vRrthajJAnataMtathA zA yogabIMdu gAthA 418 artha-vRtti-cittapariNAma ane bAhya arthanA samyagU jJAnavaDe dravya tathA paryAyanuM utpAda, vyaya ane dhrauvyarUpe sUphamavarUpanI bhAvanA bhAvIne yathAkhyAta cAritrane meLave te saMprajJAta samAdhi kahevAya che. vitarka vicArAnaMdAsmitAnirmAsa eTale saMka9pa-vikalapane tyAga karIzuddha AtmadravyanA vicAra-dhyAnavaDe AnaMdane anubhava karatAM temAM sthiratA karavI tethI zukala yAnane bhAva anubhavAya che. nizcaya nayanA AlaMbanathI ahIMyA-AvI avasthAmAM " sara mAre! rUlya sijhana " arati eTale zuM ? AnaMda e zuM ? ItyAdi bheda vinA tema ja Agraha vinA AtmaguNamAM vicare che. AvI bhAvanAthI kSapakazreNie caDhIne kevalajJAna prApta thAya tyAM sudhI saMprajJAta ga jANa. 1-1chA asaMprajJAta samAdhi prApta karavAne ke upAya tathA tenuM zuM lakSaNa ? For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 20 ). virAmapratyayAbhyAsapUrvaH saMskArazeSo'nyaH // 1-18 // bhAvArtha-sarva cittavRttionA vinAzanA kAraNa rUpa je para vairAgya tene abhyAsa che sAdhana jenuM evA bhapagrAhI-te ja bhavamAM bhAgya saMskAra jemAM bAkI hoya tene paNa virAma-abhAva thAya te asaMprajJAta vega kahevAya eTale saMprajJAtanA balathI sarvaghAti karmane kSaya thavAthI kevalajJAna thAya che, tyAre grAhyagrahaNaAkAravAlI mA vavRttione avagraha-IhA-apAya-dhAraNAnA kramavaDe thatA parijJAnane abhAva thAya che, mATe kevalIne bhAvamanarUpa saMjJAne paNa abhAva jANu ane phakta dravyamanavaDe saMjJIpaNuM hevAthI kevalI saMzI paNa kahevAya che. zrI haribhadrasUri gabiMdumAM jaNAve che ke " asaMprajJAta eSo'pi, samAdhirgIyate praiH|| niruddhA'zeSavRtyAdi-tatsvarUpAnuvedhataH // 1 // dharma megho'mRtAtmA ca, bhavazatruH zivodayaH / / satvAnandaH parazceti, yojyo'traivArthayogataH // 2 // " artha-AtmasvarUpanI pUrNa prApti thavAthI pUrNa kRtArthayegI azeSa bhAvamana tathA jJAnAvaraNa Adi cAra ghAti karmavRttine vinAza thayo che jene tevA gInuM svarUpa-sthiti asaMprajJAta samAdhiga kahevAya che. vaLI te asaMprajJAta yegane--dharmamegha--amRtAtmA-bhavazatru-zidaya-satyAnaMda ane para-paramezvara paramAtmA arthagathI kahevAya che. For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 21 ). ahIMyAM saMskAranuM zeSapaNuM kahyuM che te bhapagrAhate cAlu bhavamAM ja bhegavAya tevA aghAti karma ke je AyuSyakarma, nAmakarma, gotrakama ane sAtA vedanIya dagdarajIvat karma zeSa rahe che te apekSAe saMbhave che; paraMtu matijJAnanA bhedarUpa saMskArano kaivalya samaya vakhate ja sarvathA abhAva thAya che. 1-18 che mAnjayo vijhitiyAnA che -22 / bhAvArtha-videha-devane ane jemane mehanIya karmanI prathama cokaDIrUpa je prakRtine laya-kSaya thaye hoya temane bhavapratyaya jJAnasamAdhi hoya che. arthAt jJAnagarUpa samAdhi hoya che. upazamazreNie caDhato je purUSa apUrvakaraNa-anivRttikaraNa-sUkSmaparAya ane upazAMta meha guNasthAnake caDhIne te sAtame apramatta guNasthAnake pAcho AvI bIjIvAra guNazreNamAM na caDI zake ane AyuSa pUrNa thatAM kAla-maraNa pAme ane kSapakazreNine na pAmI zake tethI upazAMtamUha guNasthAnakathI pAche vaLato tetrIza sAgaropama AyuSyane baMdha karIne sAtavedanIya kamanI sAthe kSaye pazama bhAvanA utkRSTa matizrata avadhi jJAna sahita sarvArtha siddha vimAnamAM-layasatakamAM sarvArthasiddhanAmaka devakamAM ukhanna thaI jJAnayogasamAdhimAM lIna thAya te yogI deva ane manuSyane eka eka bhava karI, saMprajJAta vegane siddha karI asaMprajJAta ega prApta kare che eTale traNa bhavamAM mukta thAya che. 1lA For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) zraddhAvIryasmRtisamAdhiprajJApUrvaka itareSAm // 1- 20 // bhAvA--je ucca koTInA cegIe hAya temanI sevAmAM rahelA prathama sAdhaka dazAmAM praveza karanArA sAdhakA zraddhA, vIya, smRti, samAdhi ane prajJA-A pAMca sAdhane ne abhyAsa hAya te anukrame sa'prajJAta tathA asaMprajJAta yAga jaldI siddha kare che. ahiyAM cAritra AvaraNIya mAhanIya karmanA kSacepazama bhAva tAdAtmya kAraNa che. ! 1-205 sItrasaMvegAnAmAsatraH || 1-26 // bhAvArtha-atyaMta vairAgyavALA purUSone tyAga-saMyamajapa-tapa-svAdhyAyamAM ekacitta hovAthI sa'kalpavikalparUpa pApAzravane saMbadha cheADIne savabhAve cAritraguNamAM apramatta thaI jaladI samAdhi yoga siddha kare che! 1-21 // tIvra vairAgyanA paNa traNa bheda mAnIne temAM vizeSa kahe che-- mRdumadhyA'dhimAtrattvAttato'pi vizeSaH // 1-22 // bhAvA-mRdu-madhyama ane adhika saveganA yAgathI paNa samAdhi lAbha thAya che, paraMtu, mRdu-ma vairAgyathI lAMkhe kALe, madhyama vairAgyathI gheADA samayamAM ane tIvra vairAgyathI bahu jaladI samAdhinA lAbha yathA mesiddha thAya che // 1-22 phekcaraNidhAnA| / / 1-22 / / bhAvArtha-IzvaranA praNidhAnathI izvara eTale rAgadveSathI rahita vItarAga paramAtmA jANavA temanA dhyAnathI, For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 23 ) bhaktithI stavana, bhajanamAM ekatAnathI, tenA nAmasmaraNathI paNa cittavRttinI sthiratA-samAdhiyoga prApta thAya che. zrImAn parama gurUdeva buddhisAgarasUrijIe kahyuM che ke vimalAcalathI mana mohyuM re, mane game na bIje kyAMya mane bIje na game kayAMya, manamehanamAM sukha joyuM re, muja AtmasukhanI chAya vimalA che samaruM siddhAcalasvAmi, laLI laLI vaMduM guNarAmI; muja jIvana aMtara jAmI re, anubhavathI anubhavAya vi0 nA manamohana lAgyA mIThA, AdIzvara nayaNe dIThA rahyA na have lakhavA ciThA re, mana mastimAM makaLAya che ra che vi siddhayA tuja prema anaMtA valI siddhaze bhavIjana saMtA; thaze siddha buddha bhagavaMtA re, jJAnIye tujane gAya che 3 che tuja sAthe laganI lAgI, bhavanI bhAvaTha bhAMgI; muja AMtaracetanA jAgI 2, muja manaDuM tujane cahAya 4 5 vi0 | ANaMda jJAne ulasile, muja hRdayakamalamAM vasiye; zraddhA prItie vikasiye re, ghaTa sukhasAgara ubharAya che pA viTa che tuja zaraNe nirbhaya thaI, Atama jIvana gahagahiye, marajI thaI tuja lahIyo re, tuja ApoApa suhAya che 6 vimalAcalavAsI vahAlA, muja suNa kAlAvAlA; buddhisAgara ghaTa bhALyA re, nitya raheryo haiDA mAMhaya che 7 me vi0 che purUSottama purANanuM, tuja nAme sukha lahIe re. buddhisAgara zuddhatA pAmI, nija pade rahIe re. For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 24 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAsupujya tribhuvana dhaNI, izvaranuM prAMNadhAna, sevAbhakti svarUpavicAraNA, traNa ceAge cittanI sthiratA thAya ane anukrame saprajJAta tathA asa`prajJAta ceAga siddha thAya che ! 1-23 // bhAvA:--kaleza-mAnasa kleza karmavipAkAzayairaparAmRSTapuruSavizeSa IzvaraH // 1-24 // tathA kAyika duHkhane utpanna karanArA drazya tathA bhAvaka-mithyAtva, avirati, kaSAya tathA mana-vacana-kAyA sabaMdhI ceAgavaDe thatI malina cittavRttithI AtmA ATha prakAranA jJAnAvaraNIya Adi kadalane grahuNa karIne rAkhelA hAya tene tathA te kamane vipAkakAle udayamAM AvIne aneka prakAranA zubha vA azubha phalane Ape che. AvA prakAranA je karma samudAyanA jemane AtmazuddhopayeAgavaDe samyagdarzana-jJAna-cAritrayogane apramattabhAve ArAdhI ghAti aghAti kamane kSaya karyAM hAya, ane je kaivala jJAna, darzana Adi ATha guNa yukta azarIrIsiddha paramAtmA ane jeee cAra ghAti kanA kSaya-ghAta karyo hAya te ariDuta kevalI vA tIrthaMkara ceAgIdra . paramAtmA paramezvara mahAdeva zivazaMkara svayaMbhU nAmathI ApaNe samAdhIe chIe te izvara-leAkeAttara purUSavizeSa che, paNa kAI jagatanA kartA ke jagata jIveAne sukhaduHkhano saMbaMdha karAvanArA nityezvara nathI. kahyuM che ke-- For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 25 ) yasya saMklezajanano, rAgo nAstyeva sarvathA || na ca dveSo'va sattvapu, jJamendhanavAnaH // // na ca mohospi sajjJAna- cchAdano'zuddha vRttakRt // trijonyAtamahimA, maDhAvela : sa utte|| 2 // ajI aH--jeonA sa sAra saba Mdhi kalezanA kAraNarUpa rAga sarvathA nAza pAmyA che. ane zamatA bhAvarUpa dharmone khAlavAmAM dAvAnala samAna dveSa paNa koi jIvAjIva upara jarA pazu nathI, temaja samyagajJAna darzana caritrane DhAMkanAre azuddha vRttivAlA mADu paNa jemane nathI ane A ja kAraNathI traNa jagatamAM jenA mATe mahimA prakhyAta che te ja sarvajJa-sada AtmA vizeSa heAya te mahAdeva-izvara kahevAya. temanI pUjA, bhakti, dhyAna, japa, tapa vigere vaDe pazu kilaSTa cittavRttinA rodha thAya che ane dRSTA rUpa AtmA krame krame svarUpamAM sthira thAya che. // 1-24 5 sUtra-tatra niratizayaM sarvajJabIjam // 1-25 // bhAvArtha:--je sarvajJapaNuM sAdhAraNa sarva jIveAmAM neganamayanI dRSTithI bhAvI thanArAsava izvareAmAM a'za khIjarUpe avidha manaHpa va rahelu che temAM tathA matijJAna zrutajJAnarUpe je je AtmAone yApazama bhAvanAthI vyakta vA avyakta rUpe rahelu che te jJAna jyAre sarva ghAtIkanA kSaya thAya For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 26 ). tyAre pUrNapaNe kAlokane prakAza karavA mATe samartha thAya che tyAre AtmA pUrNa sarvajJa IzvarapaNe oLakhAya che. avadhijJAna tathA mana:paryavajJAna vigere kSaye pazamabhAve pragaTa thanArA jJAne paNa sarvajJatAnA aMza(bIja)rUpe ja che ane ati kSudrajI ke je kIDIo athavA vanaspati Adi ati sUkamajevo che temAM paNa jJAna anaMtamA bhAga (anaMtamAM aMzebIjarUpe) raheluM che. lekaprakAzamAM jaNAve che ke - jIvasya jJasvabhAvatvAt, matijJAnaM hi zAzvatam / saMsAre bhramato'nAdau, patitaM na kadApi'pi yat // 1 // akSarasyA'naMtabhAgo, nityoddhaTina eva hi / nigodinAmapi bhave-dityetatpAriNAmikam // 2 // artha-jJAna jIvane guNa-ravabhAva hovAthI matijJAna bIjarUpe (aMzarUpe) zAzvata che, kAraNa ke saMsAramAM anAdikAlathI bhramaNa karatA chatAM paNa keI vakhata sarvathA te jJAnazakti ( je bIjarUpa che te ) kadApi paNa avarAtI ja nathI, akSara-kSaya nahi thanAruM sarvajJapaNuM che tene anaMta bhAga hamezAM sarva ne ughADo rahe che. nidamAM atizaya sUkSma zarIrI paNa rahelA zudra mAM paNa jJAnanA azaM pariNAmika bhAve rahe che te bIja rUpe raheluM jJAna atyaMta atizaya vinAnuM che; paNa abhAvarUpe nathI ema mAnavuM. A ja kAraNe sarva jI pratye, maitrI kAruNya mAdhyazya tathA guNavaMte pratye pramada Adi bhAvanA rAkhavI joIye 1-2pa For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 7 ) jU-pUrvanAma guru, zAnASnavajIvAta - I bhAvArtha-pUrvokta guNavALA izvara sAmAnyatAo kAlathI tathA saMkhyAthI aparimita hovAthI pUrvagurUonA paNa gurUhina che. sAmAnya gurUo siddhAntamAMthI je anubhava maLe che teTaluM ja kahI zake che ane A Izvara te sarvadA jANe che. have ahIMyA izvarane trikAlAbAdhita mAnavAmAM Ave te bahu dUSaNe Ave che te vastu na matAnusAra batAve che. IzvaramAM savaguNa prakRNa (1) jagata katva (2) ekatva (3) anAdi zuddhatA nityamuktatA (4) anugraha karavAnI IcchAthI (5) sarvajJapaNuM (6) A cha lakSaNathI Izvaratva mAnavAmAM Ave che; te ISTa nathI kAraNa ke prathama savaguNa prakRSTatA ane jagakartRtva e be saMbhavatA ja nathI. kevala satva guNanA atizayavALA ivara hoya tevI kala5nA rAjasa tathA tAmasaguNanA atizayAvALA Izvara kema na thAya? kAraNa traNa guNavALuM jagata tevA svabhAva vinA na banI zake tevI ja rIte Atmatva dharmanA vegathI anAdi saMsAranA saMbaMdhanuM nimittapaNuM AtmAne ghaTe che tema IzvaramAM paNa ghaTavuM joIe. IzvaravathI anya AtmatvanI kalpanA karIe te ati vyApti Ave che, kAraNa ke caitanya samAna hovA chatAM paNa Izvarane sattvaguNanuM utkRSTatva ane anya AtmAone traNa guNavALI mAyAnA vege anAdi saMsAritva kevI rIte ghaTe? kevala savaguNa utkRSTatvanI peThe adraNa purUSa kalpanAmAM nitya jJAnane Azraya ApanAra taiyAyike mAnelA Izvarane svIkAra zA For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 28 ) mATe na kara ? mATe sarvakarmanimukta siddha paramAtmAne tathA mahaniya Adi ghAti karmane nAza karanArA ArihaMtane Izvara tarIke mAnavA e nyAya che. upAsanA karavA mATe te ja egya che; kAraNa ke tyAMja kevalajJAna Adi sarva guNene pUrNa prakAza thayela che. (1) jagatakartApaNuM je eka purUSamAM svIkArAya te jaganI racanA karavAmAM samavAyI ke nimitta kAraNabhUta Izvara che? je te Izvara samavAyI kAraNa hoya te Izvara jagarUpa thaI aneka prakAranAM sukha duHkha bhegave ane nAraka tathA devarUpa paNa thaIne aneka prakAranAM vicitra bhAvane naTanI peThe dhAraNa kare, te mAnavuM aniSTa che kAraNa ke tethI sarva jI izvararUpa thaI zake. aMzarUpa hovAthI jIvathI bhinna izvaranI asiddhi thaI jAya che. vaLI asamavAyI kAraNa sAgarUpa hovAthI te anitya che kAraNa ke kArya naSTa thaye chate asamavAyI kAraNane paNa nAza thAya che tethI IzvaramAM te kAraNa paNa ghaTatuM nathI. have nimitta kAraNa je izvaramAM mAnIe te jagathI bhinna zarIradhArI ivara svIkAravuM joIe. kArya karavAmAM zarIradhArI kartAne vyApAra vyApya vyApaka lAva mAna paDe tevuM upakArI IzvaramAM saMbhavatuM ja nathI. jIvane duHkha ApavAne Are paNa te Izvara upara Ave che tethI (2) vaLI IzvaranuM ekapaNuM mAnavuM te paNa asaMgata che, kAraNa ke siddha Izvare aneka che, anAdi Izvara eka che ema kahenArAone jaNAvIe chIe ke siddhathI anya je saMsArI jIve che temane jyAM atyaMtAbhAva che tevA IzvaranuM je jJAnAdi For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 29 ) atizaya rUpa ekatva satra siddhomAM anekapaNuM hAvA chatAM tirthaMka sAmAnyatA haiAvAthI ekavanA khAdha karatuM ja nathI. tethI ahIM saMkhyArUpa eka zabdanu' pratyeAjana nathI, athavA apekSAe anekapaNuM hAya te paNa svarUpAstitva ane AzrayatAnI sAdRzyAstitvamAM abheda vRttinuM,sarvatra prasiddhapazu che, mATe sAmAnya dharmanI apekSAe ekapaNu' che paNa izvararUpa eka vizeSa vyakti siddha thatI nathI. (3) vaLI kALathI abhinna izvaranI upAsanA IcchavA caiAgya nathI kAraNa ke tevA eka izvaramAM sarvajJapaNAnA tathA kartApaNAnA asaMbhava hovAthI nitya mukta izvaranI siddhatAmAM koi paNa pramANa maLatuM ja nathI; mATe-- ''nityamuta: TraeNkcara:''nityamukta izvara che ema elavAmAM paNa " vartAvyAghAta: '' pratijJA hAnIrUpa vacananA vyAghAta Ave che, kAraNa ke je baMdhAyela hAya tene ja muktapaNu' saMbhave che, je khaMdhAyelA nathI tene muktapaNu kevI rIte saMbhave ? mATe pUrve jene karma-kala kane bAMdha hoya te ja sayama-japa-tapadhyAna-samAdhiyeAge muktatA meLave che, AvI anAdi vyavasthA che. ema na heAya te ghaTa-paTa Adi jaDa vastu ke jemane pUrva kama baMdha nathI hAte temane paNa nityamukta kahevAmAM zA mATe na Ave ? anAdi zuddha izvaranI kalpanA paNu pravAhanI apekSAe syAdvAdaSTithI siddha paramAtmAmAM ja AvI zake che. A saMbaMdhI zrImAn haribhadra sUrIzvarajI anAdivi'zikAmAM jaNAve che ke--se aAmaM niya, For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 30 ). suddho ya tao aNAi sughotti / jutto ya pavAheNaM,Na annahA suddha vA sarma 2 anAdriviMzI (12) artha-je Izvara mukata thayA tyAMthI anAdi avasthAvAna ane zuddha che teja siddha paramAtmA parama zuddha ja che, te ja mukta che, kAraNa ke pravAhanI apekSA e anaMta siddhomAM saMbhave che paNa nitya mukta Izvara vigeremAM zuddhatA ghaTatI ja nathI. (4) anugrahanI IcchA paNa tyAM ghaTatI nathI. anugraha-maherabAnI karavI arthAta sevakanI IcchA pUrNa karavI te rAga dveSavALA devamAM ghaTe che paraMtu vItarAga paramAtmAmAM pudgalabhAvanI pUrNatA karavI te ghaTatuM ja nathI, paNa paramAtmAnuM dhyAna tathA ciMtavana karanAra gIne samyaga darzanane jJAna caritra pazamabhAve vA kSAyika bhAve pragaTe temAM puchAvalaMbana rUpa nimitta paramA tmA hovAthI temane anugraha upacArathI kahevAya, kAraNa ke dayAnanA baLathI cagI apunabaMdhaka (rIthI saMsAra bhramaNarUpa karmabaMdhanane jemAM abhAva thAya) tevI AtmAnI zuddhatA meLave ane sadAcAra rUpa pAMca mahAvrata vA kSepakazreNayukta cAritra paNa meLave te Izvara-paramAtmAnI kRpA samajavI. (5) sarvajJa paNuM rAga, dveSa, kAma, krodha, mAna, mAyA ane lebha vigere doSa hoya tevA IzvaramAM ghaTatuM ja nathI, paraMtu jyAM tevA deSa na hoya ane jJAnAvaraNIya Adi ghAti karmone jyAM kSaya thayela hoya tevA vItarAga paramezvaramAM ja ghaTe che ane upAsanAdika paNa vItarAga deva IzvaramAM ja ghaTe che tethI sarva karma melane vinAza karanArA IzvaranI upAsanA karavI teja egya che. 1-26 For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3 ) - vIva pravara | 2-27 che. bhAvArtha-te paramAtmAne vAcaka zabda praNavamaya che ke je dhyAnamAM uccAra karAte paramAtmAnA dhyAnamAM dayAtA ane dhyeyamAM ekarasatA karAve che. te praNava maMtra garda madArI che. tenA yoge cittavRtti je bAhya bhAva kaluSita hoya te haLave haLave zuddha thaI paramAtmAnA svarUpanuM bhAna karAve che. je 1-26 sUtratahas dImAvanama -28 | bhAvArtha -te praNava-kArane japa ane tadarthapraNavayukta paramAtmAnuM dhyAna karavuM jethI te samyaga jJAna, darzana ane cAritranuM udurbodhana karI anukrame kilaSTa cittavRttine radda karavAmAM sahAyaka thAya che. 28. sUtra. tataHpratyakcetanA'dhigamo'pyantarA'pAyAbhAvazca. 1-29 bhAvArthaIzvaranA praNidhAnathI AtmAne sAkSAtkAra thAya che ane vidanene paNa abhAva thAya che arthAta praNavathI yukta paramAtmAne japa anukrame samyam jJAnadarzana ane cAritra guNane vyakta karate karate AtmAnA sahaja svarUpane paNa kaMIka aMze pratyakSa karAve che, kAraNa ke IzvaranuM jevuM zuddha svarUpa che tevuM AtmAnuM paNa che. te karmarUpa mAyAthI dabAyeluM che. te paramAtmAnA japadhyAna vaDe paratmAnuM svarUpa samajAya tyAre AtmAne paNa samAna dharma hevAthI huM paNa tevA svarUpavALe ja chuM, For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 32 ) ema bhAvanA thAya che. jemake- ni 4 svajAtIya siMha nihALI Aja vRMda gata hari ce, nija svajAtIya siddha saMbhALI jIva svAparamAM vahete ho cidudhana caMdraprabhA pada rAcuM" zrI gurUdeva zrI buddhisAgara sUrIzvara caMdra prabha jinanI stavanA karatA jaNAve che ke-aja-bakarAnA TeLAmAM jIvananA AraMbhathI rahele siMha jyAre vanamAM rahelA siMhane dekhe che tyAre jema bIjA bakarA bhayathI nAzI jAya che tema te paNa nAsavA lAgyA paNa jayAre te siMhanA ane pitAnA svarUpane samAna jANyuM tyAre te paNa svajAtIya siMhanI peThe svataMtra thaye. tevI rIte paramAtmAnA svarUpane joIe tyAre te dhyAnanA abhyAsa yoge AmA paNa paramAtmA thAya che. " nI vai fza nAya" | temaja AvatA aMtarAye paNa naSTa thAya che. me 1-29 te aMtarAyanI saMkhyA kahe che - sUtraM-vyAdhi styAna saMzaya pramAdAlasyA'viratibhrAntidarzanAlabdha bhUmikatvA'navasthitatvAni cittavikSepAste antarAyAH // 30 // bhAvArtha-vyAdhi-zarIranA roga, tyAna-cittanuM maMdapaNuM-saMzaya kArya siddha thaze ke nahi thAya, pramAdautsAhapUrvaka pravRtti na karavA de, Alasya-zarIra ane cittanA gurUtvane lIdhe pravRttine abhAva. tathA AtmasvarUpa Izakti na karavAde avirati-IdrinA viSaya bhegane tyAga na karavo te, bhrAMtidarzana-viparIta bAdha (mithyAtva)nI alabdha For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 33 ) bhUmikava-mahAdikAraNe cAritra yoganI sAdhanA chatAM paNa Atma darzanarUpa ga-bhUmikAne lAbha na meLave che. anavasthitatva-cittamAMthI kilaSTatA na javAthI sthiratAno abhAva, A nava vikSepe mithyAtva avIrati kaSAya tathA garUpa cittavRttine vyAkula kare che, tethI, aMtarAya kahyA che. te Atma caritragamAM aMtarAya karanArA havAthI cAritra mohanIya kamarUpe jANavA. 1-30 suu0-duHkhdaurmnsyaanggmejytvshvaasprshvaasaavikssepshmuvaH 2-3 bhAvArtha-duHkha traNa prakAranuM che. mananA duSTa pariNAma Adi sAta bhayathI utpanna thatuM te AdhyAtmika, pAMca bhUtanA prakopathI vA sarSa pazu AdinA dekhAvAthI roga maraNaya upaje te Adhibhautika ane pUrvakRta pAdiyathI devAdinA kepathI mananI sthiratA na thavA de Adhidaivika. daurmanasya-ISTa vastunA lAbhanA abhAve ArtadhyAna thavuM aniSTha vastunA saMge raudradhyAnanuM thAvuM te. aMgamejayatvavAtAdika roganA kAraNe zarIranuM kaMpavuM. zvAsa-pramANathI adhika zvAsa cAle te paNa eka rogathI upaje che. prazvAsa pramANathI adhika IcchA vinA aMdaranA vAyunuM bahAra nIkaLavuM te. paNa AtmasamAdhimAM AvavA mATe mananI sthiratA na thavA de tethI teo vikSepanA mitra For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 34 ). jANavA. A vidanone mehanIya tathA asAtAnA udayathI upaje che tene jItavA apramattabhAve prayatna karI joIe, tethI Atmadarzanane lAbha thAya. 31. sUtatidhAtA bhAvArtha -upara kahelA aMtarAya tathA vikSepa tathA duHkhAdi ke je temanA sahacArIothI AtmasamAdhine lAbha pAmI zakAtuM nathI, tethI temanA niSedha mATe paramArtha svarUpa tattvajJAnane abhyAsa karI, vairAgya bhAvanA Adi vA maithyAdi bhAvanAvaDe svapadravyaguNaparyAyanA abhyAsavaDe svadravya paradravya pudgaladravyanI vaheMcaNa thAya tevuM viveka jJAna thAya che ane tethI paNa vasvarUpa samAdhirUpa saMprajJAta yoganI siddhi thAya che. 32. sU0-matrIkaruNAmuditopekSANAM sukhaduHkhapunyA'punyaviSayANAM; bhAvanAtazcittaprasAdanam // 1-33 / / / bhAvArthI--sukhI bhegI ja pratye sneha rAkhave te maitrI bhAvanA, dukhI jIve upara dayA karavI te karUNa bhAvanA punyavaMta pratye prasanna thavuM te mudita bhAvanA ane pApI aparAdhi cha pratye vaira na ciMtavavuM te upekSA bhAvanA. A bhAvanAonA abhyAsathI citta prasanna thAya che. ahiM sukha bhegamAM magna thayelA sarva prANIo upara prema rAkhe te maitrI bhAvanA kahevAya che. ahiMyA mArA mata pramANe avyAptI Ave che kAraNake samAna For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 35 ) dharmo samAna guNu samAna vacaH samAna AcAravaMta manuSya pratye prAca: mitratA dekhavAmAM Ave che sukhI bhAgI pratye ja jo maitrI bhAvanA rakhAtI haiAya te tapa sayama dhyAna guNumAM rahenArA cegI bAhya svarUpe subha bhAga vinAnA hovAthI tyA maitrInu lakSaNa pravezatuM nathI mATe sarva prANIo ke jemAM sacidAnaMda svarUpanI samAnatA haiAvAthI teo pratye maitrI lAvanA rAkhavI joIe mATe " satve hitacintA viSayA maitrI'' AvuM lakSaNa cegya lAge che kAraNake syAdvAda rahasya verI dayAlu jainAcAryoe cAra bhAvanAnA samyag lakSaNeA kahyA che te zrI haribhak sUrIzvara jaNAve che keH " viicantA maitrI, paradu:vinAzinI haLA | paramuladiEdritA, paropamuvekSaLamupekSA / / 2 / / ja a:--parachavAnA hita mATe ciMtA karavI te maitrI bhAvanA ane paravAnA duHkhanA vinAza karanArI citA te karuNA bhAvanA, te jIvAne sukhI thayelA jANI Ana dvita thavu te mudritA ( prameda ) bhAvanA ane peAtAnA aparASi vA pApI evA te jIyAne pApamAM rakta thayelA jANatA chatA paNa tenuM bhalu thAya tevI IcchA karavI tenA doSanI upekSA karavI te mAdhyasthya vA upekSA bhAvanA jANavI. te upara mahApAdhyAya zrI yazovijaya vAcakapravara jaNAve che ke- For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 36 ) " upakAri svajanetara - sAmAnyagatA caturvidhA maitrI | mohAsukhasaMvegA'nyahitayutA caiva karuNA tu // 2 // sukha mAtre saddhetAvanubandha yute parecamuditAtu / karuNA'nuvandha nirvedatatvasArA pekSeti 3 || " a --peAtAne dravya ane bhAvathI upakAra phara nArA tema ja svajana sabaMdhI anya kuTuMbamAM janmelA ane anya saMbaMdha vinAnA jIvAtmAe pratye hita ci Mta vavuM te maitrI bhAvanA cAra bhede jANavI. ( 1 ) meAhunA udayathI aneka prakAranA Atta ane raudra dhyAnamAM paDelA kita cAra prakAranA jIvAtmAe pratye saMvega bhAve je cA citavavI te karUNA bhAvanA (ra) sukha mAtramAM sadhetutA-paramasukhanA kAraNarUpa dharmanuM Asevana rUpa punyAnuadhipunya kare te pratye pramAda (mudItA) bhAvanA (3) mehanA udbhayathI pApa karma bAMdhI durgatimAM janAra jIve pratye niveda lAve karUNA sahita upadeza karIye, te jIveA mAnatA na chatAM paNa teo pratye dveSa vA kheda na karavA tethI te bhAvanA ne upekSA--mAdhyasthya bhAvanA kahe che. A pramANe te bhAvanAomAM bheda batAvIne zrIupAdhyayajI nIce pramANe kahe che etAH khalvAbhyAsAta, krameNa vacanAnusAriNAM puMsAMm / sadvRttAnAM satataM zrAddhAnAM pariNamantyuccaiH // 4 // a--A cAra bhAvanAe abhyAsathI Adarapurvaka For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 37 ) sArA utkRSTa vratane dhAraNa karanAra sAdhu yogIone tathA samyaga darzanadhArI ane dezathI vratadhArI zrAvakone anukame uMcA bhAve pariName che. tema ja cittanI parama zuddhi karAvIne saMprajJAta veganI uMcI bhUmi para laI jAya che. A cAra bhAvanAone AcaraNa vidhi kahyo. A saMbaMdhI spaSTatatva zrI yazavI jayakRta cheDazaka TIkAmAMthI jIjJAsue joI levuM yogya che. tema ja kalIkAlasarvajJazrImAn hemacaMdrasUri puraMdare vegazAstramAM jaNAvyuM che ke maitrI pramoda kArUNya mAdhyasthAni niyojayet / dharmadhyAna mupaskartuM taddhi tasyarasAyanam // 1 // mAkArSItko'pi pApAni mA ca bhUtkA'piduHkhitaH / mucyatAM jagadapyeSAmati maitrI nigadyate // 2 // apAstAzeSa doSANAM, vastu tatvAvaloki nAm guju pakSapAta H samagra pratiH || 3 | vIrevaartessu bhItepu, yAcamAnepu jIvitam / pratikAra parA buddhiH, kArUNyamabhidhIyate // 4 // krUrakarmasu niHsaMkaH devatA gurU nindiSu / AtmazaMsipu yopekSA mAdhyastha mudIritam // 5 // AtmAnaM bhAvayannAbhirbhAvanAbhirmahA matiH / ttaTitAmapi saMpatte vizuddha dhyAna saMtatim / / 6 / / artha-AtmadhyAnamAM vikSepa na paDe te mATe maitrI prada kArUNya madhyasthatArUpe A cAra bhAvanA dharmadhyAnamAM rasAyaNanI peThe puSTi ApanArI thAya che. temAM prathama For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (38 ) keIpaNuM AtmA pApakarma karIne naraka Adi enimAM duHkha na bhega ane sarva karma malane dura karIne parama sacita AnaMdarUpa mokSa sukha ne anujA AvI je bhAvanA te maitrIbhAvanA jANavI, (1) AtmaguNane DAMkI denArI je ajJAna mithyAtva avirati kaSAya AtmAnA azubhaga : vaDe hiMsA mRSAvAda cerI maithuna Adi je je de che tene nAza karIne samyagadarzana jJAna cAritranI ArAdhanA vaDe kamane kSacopazama vA kSaya karIne jagatamAM rahelI vastuo ke je bhogyarUpe che temAM yathArtha baMdha thAya eTale gya vastu AtmasvarUpathI bhinna che jaDa che tyAjya che AvA bhAvathI bhega kAmanAne tyAga karI AtmasvarUpamAM utkRSTa cAritrane ArAdhe che evA purUSane joI sAMbhaLI temanI stuti karavI, vaMdana karavuM, sevA-bhakita karavI ane AtmAne AhAda Ape tevA guNa prApta karavAnI je AtmabhAvanA karavI guNavaMta pratye pakSapAta kare te pramada bhAvanA jANavI. (2) dIna dukhI ajJAnI bhaya pAmelAM ane bhUkhyA tarasyA regI evA prANane duHkhathI choDAvavAnI pravRtti karavI tathA mRtyu AdimAM sapaDAyelA chene choDAvavA tema ja pitAnI rakSA mATe mAgaNI karanArA ne madada karavI duHkhathI mukta karavA mATe yogya pravRtti karavI tathA tevA prakAre pravRtti karavI te karUNa bhAvanA jANavI ( 3 ) je jI krara pApakarmamAM rakata thayelA che ane parabhavamAM mAnatA For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (39). na hovAthI duHkhane jAya na hovAthI zaMkA vinAnA nirbhaya che ane te ja kAraNathI paramAtmA sadUgurU dharma tathA dharmi nI niMdA kare ane upazaguM kare AvA je pApI jIve che te pitAnuM baLa zakita ane pakSa vaDe abhimAnI thaIne Atmagaurava (prazaMsA) kare teo upara paNa madhyasthatA dharavI tene upekSA vA mAdhyastha bhAvanA kahevAya che AcAra bhAvanAthI AtmaguNane bhAvate sadabuddhivaMta AtmA vikSepakaSAyAdika kArahuthI TuTatI AtmadhyAnanI dhArAne sAMdhIne sthiratA prApta kare che te ja kAraNe A cAra bhAvanAothI sarva chAnuM bhalu karavAnI je vRtti te maitrI ajJAnI dukhInA dukhe dura karavA te karUNA guNavaMta dharmIonI upara zraddhApremabha pti karIne khuzI thAvuM che pramoda nirdaya zaTha jI upara dveSa na kare te madhyasthatA A cAra bhAvanA bhAvanAra Atma yegI pramatta pramatta dazAnA sAdhu tathA deza virati zrAvaka samyaga darzanadhAri vigere AtmAo AgaLa vadhatA parama utkRSTa bhAvane pAmI citanI zuddhi karIne saMprajJAna samAdhi tathA chevaTe asaMprajJAta samAdhi yogane pAme che.-1-33 che sUtraM-pracchardanavidhAraNAbhyAM vA prANasya // 1-34 bhAvArtha-prANa ne sthira karavAthI paNa cittavRtti sthira thAya paNa ahiMyAM bhASyakAra prANa eTale keThAmAM rahelo vAyu ke jethI zvAsozvAsa laI ne jIvanane nivAMha For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 40 ) karAya che tene recaka puraka karIne kuMbhaka karo eTale koThAmAM sthira kare tethI cittavRttinI sthiratA thAya tema kahe che paNa te vAta ThIka nathI bhagavAna zrI sudharma svAmI Avazyaka sUtramAM dhyAnamAM-kAyetsarga karatAM ATalA AgAchuTIo Ape che te A pramANe che. annattha usasieNaM nisasieNaM khAsieNaM chIeNaM jaMbhAeNaM uDDaeNaM vAyanisaggeNaM bhamalie pitta mucchAe suhumehiM aMga saMcAlahi muhume hiM khelasaMcAlehiM suhumehiM diThThisaMcAlehiM eva mAiehiM AgArehi abhaggo avi rAhio hujame kAusaggA jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM namukkAreNaM na pAremi tAvakAyaM ThANeNaM mANeNaM jhANeNaM appANaM vAsirAmi // artha--atra kAryotsarga eTale kAya-zarIrano mArA paNAnI buddhithI tyAga karavAmAM anya sarva kAyika vAcika mAnasika vyApArane tyAga karavAmAM paNa nIce jaNAvelA AgAra chuTI erAkhuM chuM te A pramANe uce zvAsa levAthI, nIcezvAsa levAthI vA mukavAthI khAMsI khAvAthI, chIMka khAvAthI, bagAsuM khAvAthI, oTakAra khAvAthI apAnavAta cheDavAthI bhamarI caDhI AvavAthI pItta vaDe mucha AvavAthI, a95 aMga pharakavAthI a95 kaphanA nIkaLavAthI a5 daSTI nAkhavAthI ItyAdi kAraNethI mArU dhyAnarUpakAtsarga na bhAMge, na virAdhAya A mAruM dhyAna huM pragaTa bhAve uracAra pUrvaka namo arihaMtANuM na kahuM tyAM sudhi mAre A sthAnane For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 41 ) abhigraha che temAM eka sthAne mana bhAve dhyAna-dharma dhyAnamAM rahine apAyuM-mArI kAyAne mamatva bhAva sAthe - tyAga karUM chuM upara kahyA te AgAro rAkhavAnuM kAraNa zrImAna bhagavAna bhadrabAhu svAmi avazyaka niryuktimAM jaNAve che keH ussAsaM na niraMbhai abhiggahiovi kimua ciThThAu ? / samarAM nirede mumukSA, tunALA / 60 || kAsa khuanaMmie mAhu stthmnnile| nilassa tivvuNho / asamAhIya nirohe mAmasagAI ato hatthI // 1512 // vAyanisaggu DDoe jayaNA saddAmsa ne vaya nirAho / uDDoevA hatthA bhamalI mucchAsu aniveso // 1512 // artha-zvAsozvAsa kadApi paNa rekI zakAtuM nathI kadApi abhigraha karavAmAM Ave ke nAsikA dAbI devAmAM Ave ke evI bIjI kaI ceSThA karavAmAM Ave te paNa vAyune haThayoganA abhyAsa vinA niSedha karI zakAto nathI. tethI maraNane bhaya upaje che. te vAyuthI trasa jIvone ghAta na thAya te mATe yatanA pUrvaka mukha ADe hAtha vA muhapattI rAkhI ne karavA joIye paNa rekavA nahi. temaja jethI AtmAne asamAdhi na thAya tene upayoga rAkhave tevI ja rIte khAMsI bagasu chIMka vigere jevAM nahi. have jaNAvavAnuM ke prANane artha je zvAsa mAtra kahevAmAM Ave che te For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 42 ) cogya nathI navatatva prakaraNamAM prANa dazaprakAranA jaNAvyA che te A pramANe. dasahAjiyANapANA, iMdiusAsAujoga / balaruvA egidie sucauro, vigalesucha satta aTheva // 1 // asanni sanni paMciMdie su nava dasa kammeNa bodhavvA // tehiM saha vippaogeo jIvANa mannA rA artha-daza prakAranA prANo jIve ne hoya che te A pramANe pAMca Idriyo sparzana, rasana, prANa, cakSu ane zravaNa A pAMca Idriye zvAse zvAsa AyuSya manabela, vacana bala ane kAyabala ema daza prANa che temAM ekedriyane cAra prANu be indriya ne trakriyAne ane catureMdriyane cha sAta tathA ATha ane saMmuchIMyane nava sannIgajane daza prANa hoya che temAM manuSyane dasa prANa hoya che temAMthI AyuSya tathA zvAsozvAsane rokavAnuM sAmarthya nathI. paraMtu pAMca iMdriya tathA mana vacana ane kAyA A traNane duSTa pravRttithI rekavAnuM sAmarthya hovAthI AtmAne samyagra jJAnadarzana ane cAritrane vega gurU upadezathI prApta thAya te pAMcendrio traNa balane duSTa pravRttithI rekavA pravRtti karIne mana vacana kAyAne Atma yegamAM joDavA Atmavirya pravartAve te samAdhi bhAvane prApta thAya e ja prANAyAmane sAra che vaLI kahevAya che ke mana gva manuSyanAM, rAvadha mokSayoH eTale ja Atma samAdhimAM mana kAyA tathA Idriyone nigraha karavo joIe. A For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 43 ) sUtranI vyAkhyA karatA zrImAna vivekAnaMda svAmi paNa prANane kharA artha zvAsa mAtra thatuM nathI paNa je zakti AkhA jagatamAM vyApIne rahelI che tene prANa kahe che." arthAt jagatamAM je je vastuo astiva tathA jIvanane dharAve che te badhAthI prANune ja vikAsa thaelo che "AthI ema ja siddha thAya che ke jagatanA jIne jIvanamAM upagI je zakti tatva te prANa kahevAya, te jaina daSTi pramANe upara jaNAvyA te prANe ja saMbhave che prANa-koThAne vAyu rakavAthI mana sthira thAtuM nathI paraMtu gabharAmaNa thAya che. te paNa haThAganA abhyAsio haLave haLave pavana upara kAbu lAve che tethI kadAca zarIrane nirogI karI zake tema ja zarIrane AkAzamAM addhara rAkhI zake vA tevI ja rIte AkAzamAM IrachA pramANe gamana karI zake adazya rahI zake anyanI kAyAmAM pravezI zake paNa AtmAne samAdhimAM sthiratA lAvavAmAM upayogI prAyaH nathI thAtA paNa mananI sthiratAthI AtmAne paramAnaMdathAya che paraMtu pavanane rokavAthI ja mana kAya tevI ekAMtatA te nathI ja te paNa abhyAsanA yege zvAsozvAsa upara jeTale saMyama sahajabhAve thAya te mana sthira thavAmAM sahAyaka thAya te vAta prANAyama viSayaka sUtramAM jevAze. * 1-34. che sUtra-viSayavatI vA pravRtti rutpannA manasaH sthiti nibndhnii|| che -rUra che. For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 44 ) bhAvArtha-mananI je pravRtti che te viSayavatI thaIne mananI sthiratA lAve che tema sUtrakAra tathA bhAkAra mAne che te jaNAvavAnuM ke viSaya eTale je rUpa rasa gaMdha sparza zabda rUpabhege Adi viSayovALI je mananI pravRtti te bhega bhAvane dhAraNa karIne pAMca idri manane Adhina banAve che. tethI te viSayamAM mana sthira thAya paNa Atma samAdhine lAbha na pAme te ulaTu vadhAre cala thAya Arta tathA raudra dhyAna vaDe bAhya AtmadazAvALa jIvane durgatInA khADAmAM nAkhIne dukhI kare che mATe manane sthira karavA mATe viSaya bheganI vRttithI manane zekavuM joIe sAmAnyatAe je gaMgha dravya je nAyikAthI levAya che te nAsikAne je saMyama karAya te divya gaMdhanA padArtho tenI sevAmAM hAjara thAya thAya che raseMdriyane je saMyama thAya te dIya khAdya padArtho tenI sevAmAM deve hAjara kare che rUpa dekhanArI cakSu caMdriyane je saMyama karavAmAM Ave to deva devAMganA dikanA rUpamAM na sujhAya tethI tenI sevAmAM ane devendro AvIne te brahmacAriyegIMdranI stuti guNa gaNumahimA kare che sparze driyane jaya karanArA yegI virya rakSA karI zakatA hovAthI kamekame paNa samAdhilAbhane pAmIne deve drothI paNa na chatAya tevA bala viryane pAmIne apurva AtmAnaMdane meLave che zabda iMdriya upara saMyama karanArA yegIne sarva jagata mitra bhAve thAya che AkhA jagatamAM keI zatru tene rahete nathI viSaya For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (45 ) vALI cittanI pravRttine nidha karanAra ceAgIne rahetA ja nathI. pAMce ici upara jemanA sayama hAya te ceAgI sa'prajJAna samAdhine jhaTa sAdhI zake che mATe viSayavALI thAtI cittapravRttine dUra karIne sayamana ta karavI jethI AtmA aMtarAtma dazAne purNabhAve siddha karIne sa'prajJAna ceAganI prApti karIne e asa pajJAna yoganI bhUmi mAM praveze che mATe viSayane tyAga te ja Atma samAdhinuM eka aMga che !! 35 // muntra-vizorA vA jyotiti // 2-36 || bhAvA-samyaga jJAnavaDe vastutatvane yathArtha rUpe jANIne rAjasa tAmasa vittavALA Ata tathA rIdra dhyAna ne tyAgIne sAnukuLa vA pratikula rUpe AvelAM stuti nATakrAditADana tana Adi UpazarmAM parihAne harSa zeka karyAM vinAsamabhAve sahe tevA cagI matijJAna zrutajJAna avadhijJAnane vimala cAritra ceAgathI pAmIne citta tti ne jyAtiSmati prajJAyukta zuddha teomaya anAve che ane AtmasamAdhimAM sthira thAya !! 36 ll sUtra-vItarAga viSe vA cittam || 1-27 | bhAvArtha-AtmasamAdhimAM sthiratA karavA mATe jema nA rAga dveSa meha mAyA ajJAna kAma krodha Adi aDhAra doSa kSaya thayA haiAya tema ja cAra ghAti kramanA sathA kSaya karIne kevala jJAna darzana yathAkhyAta cAritrane ane For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (46) pAmyA hoya te vItarAga kahevAya che pramANanayatatvAkamAM jaNAve che ke sakalaM tu sAmagrI vizeSataH samudbhuta samastAvaraNakSayAvekSa nikhila dravya paryAya sAkSAtkAtvAri svarUpa kevala jJAnamAM taskuna nivAl aa 22-24 | artha- yathA khyAta cAritra zukala dhyAna vaDe guNa zreNa caDavuM vigere sarva prakRSTha sAmagrInA sahakArathI mehanIya karma tathA ane jJAnAvaraNIya darzananA varaNaya aMtarAya ema cAra ghAtI karmanA kSaya karavA rUpa apekSAne pAmIne sarva dravya guNa paryAya ne sAkSAt karanAruM AtmaguNa svarUpa kevala jJAna jemane pragaTa thAya te nirdoSa hovAthI arvana vItarAga paramAtmA kahevAya che temanuM dhyAna karavAthI eTale vItarAga viSe citta rokavAthI paNa Atma citta vRtti zAMta thAya che atizuddha bhAvathI vAukRSTa bhAvathI nirodha pAme che. zrI buddhisAgarasUri gurU pravara jaNAve che ke Rddhi tamArI tevI ja mArI, mujathI kadiena nyA rIcaMdraprabha Adarza nihALI, zAzvata zakti saMbhALI he cidadhana caMdra prabha pada rAcuM mana mAnyuM e sAcuM re cidadhana caMdraprabha padarAAcuM nIja svajAtiyasIMha nihAlI Aja vRMda gata hari ce nijasvajAtiyasiddha saMbhALI Ama svapadamAM vahe te he cidadhana caMdraprapada rAcu che upara kahyA te vItarAgenuM cittamAM je dhyAna karavAmAM Ave te bAhya bhAvanI rUci je anAdinI lAgelI che For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (47) te dUra thAya ane cittanI kiraNa (aniSa) vRtti virAma pAme ane svarUpamAM sthira thAya che 37 che mU-vana nidrA jJAnA vA . 2-28 | bhAvArtha-nidrAmAM paNa zubhAzubha karmanA udayathI zubha vA azubha svapna Ave che temAM guNavaMta gurUnA upadeza je pUrva sAMbhalyA che deva pUjA karI che paramAtmAnuM dhyAna karyuM che te sarva svapnAmAM Ave che manane AhallAda vadhAre che AtmasamAdhimAM sthiratA Ave che jAgyA pachI paNa tevI samAdhimAM rahevAne Adara pUrvaka bhAva vadhAre che te kAraNathI te akilaSTa citta vRtti svarUpa che tethI pramANa svarUpatA paNa Ave che mATe maharSijI paNa nidrAsvapUne samAdhimAM puNAlaMbana rUpa kAraNa mAne che mUvathAmimataththAnA drA | rU5 / bhAvArtha-jagatamAM dareka jIvAtmAo pazamabhAvanI bhinnatA vaDe buddhinI bhinnatA ane rUcinI bhinnatAo jovAya che te kAraNe te AtmAo jevI jevI zreNI ne avalaMbI ne Atma jAgRtti karI zake tevA tevA arihaMta siddha paramAtmA AcArya upAdhyAya sAdhu jJAna darzana cAritra tapa sevA bhakti dAna ziyala ahiMsA deza-aMzathI vrataniyamavA sarvathA AraMbha parigraha tyAga rUpa mahAvrata AdinI upAsanA kare abhiSTa-je upara prema bhakti jAge tevA aDhAra deSa vinAnA rAga daveSane kSaya karanArA koI paNa For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (48) sudevanuM dhyAna karavAthI paNa Atma citta vRtti sthira thAya che kahyuM che ke - bhavabIjAMkura jananA rAgAdayaH kSaya mupAgatAyasya / brahmA vA viSNu vA haro jino vA namastasmai // 1 // atha-saMsAranA bIjarUpa ATha karmanA samudAyarUpa bIjanA aMkurArUpa rAga tathA deSa jemAM yugma che evA mehanIya Adi bhAva karmane jemane kSaya thayuM che tevA nAmathI kaI paNa deva brahmA kahevAtA hoya viSNu hoya hara-zaMkara hAya buddha-jaganAtha hoya ke badrInAtha-nArAyaNa vigere nAmathI prasiddha hoya jana-vItarAga nAmathI paNa hoya te sarva devane mArI trIkaraNa yoge namaskAra che. kAraNa eTaluM ja ke temanA AtmaguNa ApaNA mATe Adarza rUpa thAya tevA devagurUnuM dhyAna paNa Atma samAdhi mATe AdaravA gya che e ja kathanIya che ke 39 sUtraM-paramANu parama mahatvAntA asya vazIkAraH / / 2-40 || bhAvArtha-pAMca Idri tathA mana vacana kAyabala tathA zvAse zvAsa Upara jemane saMyama che tevA cogIe Atma samAdhinA bale trATaka yoga siddha kare tevA bhegIne paramANu jevI sukSama vastu mahAnamAM merU Adi AkAza Adi sudhInA maheTA padArthone jANI joI sake che jIvAjIvane jANI zake che. sarva rUpI For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 49 ) dravyane pratyakSa karI pitAnA vazamAM ANI zake paraMtu paramANu Adine vaza karavA rUpa je vazIkAra zakita lekane camatkAra-Azrarya pamADe che paNa AtmAne sAcI zAMti ANaMda karanArI nathI e ja vicAravA yogya che Apudagala zaktimAM je muMjhAtA nathI te AtmasvarUpamAM sthira rahe che paraMtuM je AvI zakita (labdhiIomAM je muMjhAya te AgaLa nahi vadhatAM pAchA paDe che ne pitAne saMsAra vadhAre che, e ja samajavAnuM che ke 1-40 sUtra-kSINavRtterabhijAtasyeva maNaugrahitagrahaNagrAhyeSu tarazatanAmAvatti che ?-? bhAvArtha--abhijAta uttama jAtivaMta maNi jema aneka padArthonA pratibiMba je grAhA bhAve che tene grAhaka bhAve grahaNa kare che te paNa te tAdAsya bhAve pariNamatAnathI tema ja jemane kilaka cittavRtti kSINa thavA mAMDI che. tevA abhyAsI yegIne saMbaMdhamAM AvatA sarva padAthene yarUpe grahaNa karatA chatAM A mAne bhegya bhAve pariNAmane pamADatA nathI. tevA gI virakatabhAvane dharatA chatAM paramAtmAnA svarUpane grAhya bhAve(yarUpe) grahaNa rUpakriyA vaDe grAhaka svarUpe bhegI AtmasvarUpamAM ekAgratA karIne sarva bAhya cittavRttine dura kare che ane AtmabhAvamAM thira thAya che te ne saMprajJAta samApatti kahevAya che 41 te traNa prakAre che. For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) sUtra-tatra zabdArthajJAnavikalyaiH sakIrNA savitarkA - samApattiH // 1-42 // bhAvArtha temAM zabda eTale paramAtmAnA nAmano uMcAra karavA sAthe temAM arthanA epa thAya ane paramAtmAnA AtmikasvarUpanuM anubhava jJAna thAya tevA prakAranI avagraha ihA, apAya ane dhAraNA rUpa savikalpa vaDe Atma svarUpamAM je sthiratA thAvI te savitarka samApatti kahe vAya che. jemake gurUnA upadezathI sAMbhaLelA AgamanA vacaneAthI thayelI tatvagaveSaNA ne saMbhALatA zabdanuM Tana thAya tenA a nA vicAra thAya ane zabda tathA ane anusAre AtmAnA anubhava karAvanArA vicAra rUpa vikA vaDe AtmaramaNutA jAge tene saMkINu savikalpa samApatti vA jJAna yAga kahevAya teja AtmA ne nivikalpa samApattinu kAraNa thAya che. 54rA mUlaM smRti parizuddha svarUpazUnyevA'rthamAtra nirmAsa nirvitatkramamApattiH // 2-43 || bhAvA:-mAnya lAva sadhi je pradArthoM che tenA tyAga karIne gurUthI maLela Agama ( zabda ) tathA arthanI thayelA anubhava cege AtmaramaNatAmAM sthiratA lAvatA AgaLa Agama tathA arthamAM je nathI kahevAyu. athavA vacana vaDe kahi zakAya tevu na hovAthI anirvacanIya je AtmAnAM anubhava rUpe svarUpamAM je sthiratA Ave che te vakhate sutra anAta+ vicAraNAnI tathAM For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 1 ) spatti chuTI jAya che mAtra Atma svarUpanI ja parama zuddhivALI smRti rahe che temAM paramAtmA rUpa yeya ane aMtarAtmA rUpa thAtA te bannene eka svarUpe joDavAmAM pula samAna yAna ne karatA nirvitaka samapatti AtmayogI prApta kare che zrImAna parama gurU zrI haribhadrasUri pravara jaNAve che ke - yogyatApagamepye va-masyabhAvo vyavasthitaH / bhuja vinipura slimito inimaH che ? | artha -jevA kAraNa maLe tevA kArya thAya te AtmA jyAre vastu svarUpa ne jANIne parama vairAgyane yege svaparane mamatva tyAge che ane Azrava bhAvanA kAraNa rUpa mananA vyApArane baMdha kare che saMvara prApta kare che tethI karmabaMdhanI yegyatAne abhAva thavAthI saMkalpa vikalpa rUpa Azrava baMdha thAya che ane sarva prakAranI utsukatAthI mukta thayelA gI nuM dhyAna, thIjAyelA ghInA samudra samAna taMraMga vinAnuM sthira bane che AvI nirvitarkasamA pattimAM AtmA paramAnaMda bhagave che tevA mUlaM-etavaiva savicArA nirvicArA ca mUkSmaviSayA vyAvyAtA. 1-44 / bhAvArtha -upara e sUtramAM savitarka tathA nirvitaka samapattinuM ja svarUpa jaNAvyuM che te syula svarUpanuM dhyAna che ane tethI sukSma viSayatAvALI savicAra For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (52) ane nivicAravALI samApatti che, AtmA apUrva viryanA ulAse anukrame anukrame dharmadhyAna ne pUrNa karI zukaladhyAnamAM apUrvakaraNa cegamAM rAyaNanI gAMThane kuhADAthI teDavAnI pravRtti samAna mehaniya karmanI ghUMthIne teDavA kuhADArUpa savitarka samapatti ane ghA karavA rUpa nivitarka samApatti jANavI tevIja rIte AtmAmAM rahelA mohamAyAnA dalane phekI devA rUpa savicAra samApatti tathA te phekavAthI kAMIka aMze rahelA je dala che, tene dAbI daIne upazAMta karavA rU5 upazAMta meha ane tene kSaya karavA rUpa kSINamAha saMbadhI je Ame paga rUpa kiyA te nirvicAra samApati jANavI uparanI be samApatti sthalabhAvavALI ane nIcenI be sukSma bhAvavALI jANavI pahelI tathAM trIjI guNa paryAyane dhyAve che bIjI tathA cothI dravyamAM guNa paryAyane saMkamAve che ahiMyA sudhInI cAre samApatti zukala yAnanA prathama tathA bIjA pAyAnI bhAvanA rUpa che A bhAvanA rUpa samAdhi vega AtmAnI sAthe lAgelA karma dalane nAza karavAnI kriyA kare che . 44 - zaM-sukSmaviSayatve vAlphiAryavAna e 2-45 bhAvArtha...A cAra samApatti (samAdhi)nI sAdhanA prathama sthala viSayavALI savitasamApatti zukala dhyAnamAM praveza karavAmAM daravAjA samAna che te anivRttikaraNa ke ghAtikarmanI prakRttione vikhI nAkhavA pravRtti kare che. For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3 ) tyAMthI AgaLa dazamA sUkSma saMparAmAM mehanA sarva dalane kSaya karatAM baha sUma dalane bAkI rAkhe che have te bAkI rahela je dala che tene nivicAra samApatti zuddha Atma tatvamAM payAne dravyamAM samAvezavA rUpa dayAna kSINa meha bAramA guNasthAnakanuM bhAna thAya che. ahiM sudhI ja mAyArUpa liMganuM avasthAna hoya che. sarvicAra samApattimAM eTale prathakatva zrata vicAra rUpa prathama pAye dhyAyIne, aprathakatvaavicAra rUpa bIje pAye dhyAvatA liMgarUpa mAyA-mehane kSaya kare che paNa je kSapakazreNI karI hoya che. teramA guNasthAnake kevalajJAnane prApta kare che paNa upazama che e caDela ne A anirvicAra samapatti sudhi AvIne moha mAyArUpa liMgane haNayA vinA pAcho paDe te te sabIja samAdhi kahevAya che paNa mehamAyA rUpa liMgano nAza kare te nibIja samAdhI kahevAya che. 1-45 che sUtA sacIna samAdhi ! -46 .. bhAvArtha -upara jaNa vI te cAra samapattiomAM savitarka nirvitarka sthala thAnavALI be ane savicAra tathA nirvicAra A be sukSama dhyAnavALI be ema cAra samApattio paryAya tathA dravyanA sthala tathA sukSama svarUpe dhyAna karavArUpa zukala yAnanI ekAgratArUpa che te upazama zregavaMtane upazAMta moharUpa sabIja samAdhI jANavI ane kSINa For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (54) mehIne nibaja samAdhi jANavI ema jaina siddhAMta vizArade kahe che. -nirvivAra vaizasdhyAtma kalA che ?-47 | bhAvArtha-upara jaNAvI te cAra samApattione pUrNa karIne chellI nivicAra aprathakatva apravicAra ne AvatA pUrNatA bhAve AtmAnI prasannatArUpa apUrva paramAvadhirUpa jJAna prakAze che te jJAnathI sukSama paramANuthI laI sarvathI mahAna evA merU Adi sarvarUpIdravya ne hastakamalavatuM jANe che ke 47 che sUrNa-rAtamAM tatra prajJA che ?-48 | bhAvArtha-adhyAtmaprasAdathI gIne paramANuthI mAMDIne paramamahatvasudhInI pratyakSatA thayA pachI dhyAnasamAdhInAyege parama zuddhakeje siddhAMta tathA anumAnathI paNa agamya Ame paga rU5 bodha paNa thAya che tene RtabharAprajJA kahevAya che. kahyuM che ke "AgamenAnumAnena dhyAnAbhyAsarasena ca / vidhAprakalpayan prajJA labhatejJAnamuttamam // " artha--anumAna, Agama tathA dhyAnanA satata abhyAsathI traNa prakAre abhyAsa karate thegI tevA prakAranI prajJAnA baLe uttama jJAna meLave che tene rUtaMbharA prajJA kahe che temaja prajJAleka paNa kahe che ahiyA pAMca indriye tathA For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (55). gurUnA upadezaka vacana mAtrane ja anubhava nathI paNa tenAthI apUrva koI vakhata nahi anubhavela te badha AtmA ne mananI svataMtra sahAyatAthI RtaMbharA prajJAmAM pragaTe che ane te chellI koTInA cegIone kaivalya avasthAnI pUrve pragaTe che. ke 48 sU0-zrutAnumAna prajJAbhyA manya vissyaavishessaarthtvaat|1-49|| bhAvArtha-jataMbharA prajJA, zAstra prajJA ane anumAna prajJAthI para hovAne lIdhe je padArthonuM vacana dvArA tenuM kathana karI zakAtuM nathI, phakta anubhavarUpe vizeSa prakAranA apUrva ane te prakAza kare che. kahyuM che ke "sandhyevadinarAtribhyAM, kevalAccazrutAtprathak budhairgumavo, vAsaNoyA '' || | sAMbharA prajJA divasa ane rAtrIthI arUNodaya-saMdhyA jema judI che tema kevalajJAna zrutajJAna ane anumAna jJAnathI taMbharA prajJA bhinna che, A anubhava jJAna kSapazama bhAve pragaTe che tene anaMbharA prajJA kahe che. kAraNa ke te RtaMbharA anubhava jJAnamAM zAstra jJAna ane mati jJAnathI bhinna temaja IdriyothI agecara padArthone grahaNa karanAruM ane bIjA apUrva karaNanA pariNAmathI thanAra sAmarthyagavaDe pragaTe che. te vAta gya che. . 1-49 | g-taja saMs saMdara prativarSa 2-2nA For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 56 ) bhAvAH--te rutabharA prajJAthI je kSaye pazama bhAve navA navA anubhava jJAnarUpa sauMskAra pragaTe che, te saMskAra, anya sauMskAranA kAraNa bhUta kilaSTa vRttivALA sauMskArone cittavRttimAM AvatA rAke che tethI suddha thayela citta vRtti puTTugala vyApArane baMdha karIne Atmazuddho payogamAM rahi zukala dhyAnavarDasaghAti kama ne kSaya karIne saMsAranA ( bhavanA ) kAraNa bhUta, sarva sauMskAra-mAsika bhAvanA paNa kSaya kare che, ane parama azvarUpa kaivalyajJAna darzana ne pragaTa kare che ane aLI gayela dAraDAnA vaLa samAna dravyamana tathA kAyayeAga tathA vacana Tega nAma kama gotrakama AyuSya karma sAtA asAtArUpa vedanIya kanA aMzarUpa zeSa anya saraskAra che tene bhAgavIne kSaya kare che paNa navA bhava vRSikAraka baMdhAtA ja nathI. 51-5nA ' sUtraM tasyA'pinirodhe sarva niroddhAnnirbIjaH samAdhiH 1-51 bhAvA-kharamAM gurusthAna sudhInA kSayApazama bhAvanA sakArA ke je mAhanIya karmanI krAdhAkrika cAra savala prakRtti che tene yathAkhyAta cAritra guNu sthAnakamAM AvIne kSaya karI teramA guNasthAnakamAM kevalajJAna darzana prApta karI khAkI rahevA nAmaka geAtrakama vedanIya krama AyuSyakane bheAgavI kSaya karIne zailezIkaraNa vaDe sa kane bhAgavI kSaya karIne mukitamAM jAya tene niIja samAdhi kahevAmAM Ave che ke kayu che ke For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 57) evamAsAdya caramaM, janmAjanmatva kAraNam / zreNimApya tataH kSipra, kevalaM lamate kramAt / / 420 // artha -e prakAre saMprajJAta samAdhinI sahAyatAthI chelA bhavamAM ke je bhava have pachI kaI bhava saMbaMdhi janma rogya karma bAMdhavAnuM thAtuM nathI temaja je bAkI che te chelA bhavane anubhavIne-bhegavIne kSaya karIne tathA kSepaka zreNIne pAmIne kevalajJAna darzanane anubhave che teja nibIja samAdhi kahevAya che tene prApta karI bAkI rahela karmane bhegavI khapAvIne mukti mAM jAya che. garvizikAmAM paNa jaNAya che ke* eyasmi mohasAgara taraNaM seDhI kevalaM ceva / tato ajogajogo kameNa paramaMca nivvANaM // 20 // artha-evI rIte yogI nirAlaMbana yugamAM vartatA mAha sAgarane tarIne kevalajJAna darzanane prApta karI chevaTe sarva mana vacana kAyAnA vegane nirAdhine agIyegI niba ja samAdhi nirAlaMbanagane avalaMbIne kamathI parama nirvANa ne pAme che. 1-51 che iti zrI pAtaJjala yogadarzane zrImadyazovijayavAcaka puGgavakRtaTIkAnusArigurjarabhASAyAMyogAnubhavasukhasAgare paramapUjya guru pravara yoganiSThAdhyAtmajJAna divAkara jainAcArya zrImAn -buddhisAgarasUrIzvara caraNa sarojamadhukarAyamAna zrImaRddhisAgara sarikRte prathamaH pAdaH samAptaH // che atha dvitIyasAdhanA For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 58 ) prathama pAdamAM saMprajJAta tathA asaMprajJAta yoga cittanI kilaSTa tathA akilAka vRttione nAza karavAthI caMcalatA dura thAya che ane aMte asaMprajJAta vega prApta thAya che mATe cittanI caMcalatA kevI rIte dura thAya te jaNAvavA mATe A sAdhanapAdane prAraMbha karAya che. sUtratA:dhyAnadhAnAni ziyALa 2-zA bhAvArtha-tapa, svAdhyAya, IzvarapraNidhAna-prabhunI pUjA bhakti dhyAna karavuM te kriyAga kahevAya che, kAraNa ke jIvaAtmA anAdikAlathI lAgelA cIkaNuM karma ane tenA kAraNarUpa mithyAtva, ajJAna, avirati, kaSAya-krodha, mAna, mAyA, lema, kAma, rAga, dveSa vigere mana, vacana kAyAnI duSTa pravRttithI lepAyele che tethI cittanI pravRtti ekadama te zAMta na ja thAya te kAraNe tapa svAdhyAya izvara praNidhAna karavAnI AvazyakatA che te ja kriyAyoga jANa. temAM tapa-bAhya tathA atyaMtara rUpe be prakAra che. aNasaNa muNoyariyA vittisakhevaNaM rsccaao| kAyakileso saMliNaAya bajho tavo hoi / artha--aNasaNa-AhAra tyAganavakArasI pArasI sADhapirasI puramRDha AMbIla nIvI upavAsa ekAsaNu vigere (1) UNedarI AhAranI icchA karatAM paNa be cAra ke tethI vadhAre kelIyA alpa AhAra kara (2) vRttisaMkSepa-je je khAvApIvAnI vA bheganI IcchA thAya te te balathI For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 5 ) kavI tevA AhAradine tyAga kara (3) rasatyAga-viSaya ghI dudha dahIM gola tela vigere mAMhethI jeTalI bane teTalIne khAvA pIvAnotyAga kara () kAyakaleza-AtApanA levI UbhA page sthira rahevuM, tADha tApa tADanA tarjanA sahevI mastakanA kezanuM laMcana karavuM vigere (5) saMlaNatAaMgaupAMga saMkecI rAkhavA (6) A prakArane bAhya tapa paNa bahu kaThiNa tyAM sudhI karo ke jethI AtmAne zaktithI sahana karAya, te bAhya tapa jANo ane manamAMthI kaSAya pariNati dura thAya te atyaMtara tapa ke je pAyacchittaM vinao veyAvacca taheva sajhAo jhANaM uvasaggoviya ambhitaro tavo hoi // 1 // artha-prAyazcita-pUrvakALamAM prasAdanA kAraNe je de lAgyA hoya tenI cittazuddhi karavA mATe gurU AjJA tapa karavuM te (1) gurU sAdhu-pUjya. dharma arihaMta vigerene vinaya sevA namaskAra atyutthAna karavuM, te vinaya (2) vaiiyAvRtya AcArya upAdhyAya glAna sAdhu vigerenI sevA bhakti karavI (3) tathA svAdhyAya-siddhAMtanuM vicAravuM vAraMvAra adhyayana karavuM (4) dhyAna dharavuM (5) kAtsarga kAusagna kara (6) A cha prakArane atyaMtara tapa mananI zuddhinuM kAraNa thAya che. mananI zuddhatA sthiratAmAM kAraNe thAya che te sarva tapa, svAdhyAya-parama gurU sarvajJa vItarAgapraNIta Agama zAstra smRttionuM adhyayana karavuM te. niryukti For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 60 ) bhAgya TIkA cUNa avagurI paraMparA gurU anubhavane samaja, tenuM manana karavuM, paramArtha samajIne vapara padArthone viveka kare te. Izvara-paramazuddhAtma svarUpavaMta vItarAga arihaMta tathA siddha paramAtmAnuM prema bahumAnapUrvaka dhyAna karavuM joIe jethI mananI sthiratA tathA zuddhatA thAya kahyuM che ke-mina sthite ti, hRthasthataravate munIndra iti / hRdayasthite ca tasmin niyamAtsarvArthasaMsiddhiH // 1 // artha-vItarAga praNIta nirdoSa AgamanuM rahasya jenA hRdayamAM hoya athata vItarAganI AjJA jenA manamAM sthira hoya tenA manamAM nizcayathI paramAtmA sarve munionA Indra paramezvara rahelA che tema mAnavuM ane te ja kAraNathI mananI zuddhi abhyAsage thAya che te ja kAraNa jemane samyagadarzana-zraddhA tathA jJAna ane cAritra-tapasvAdhyAya mananI sthiratA lAvavAmAM kAraNe thAya che mATe te kriyA roga jANa che 1 me vizeSa prakAre jaina zAstro A pramANe paNa batAve che - AlayavihArabhASAvinaya bhikSATanaM samiti guptayaH / pratikramaNapratilekhane, kriyAyogo hi sAdhUnAm // 1 // artha -ogI sAdhuone nirdoSa vastI-ghara tathA gAme gAma vihAra kara, bhASA sarva dezanI jANavI athavA vacana upara saMyama rAkhavo, deva gurU sAdhu yogI jJAnIne abhyasthAna karavuM, sAmA levA javuM uMcA cogya Asana upara Adara bahumAnathI besA For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DIne vaMdana-namana karavuM, AhArane mATe vA gurU glAna, mAMdA vA bAlavRddha Adi azakta munione AhAra pAchuM lAvI ApavA vA pitAnA mATe bhikSA lAvavA zuddhatA mATe ghare ghare jamavuM temaja IriyA-gamana Adi samitie mana vacana kAyA upara saMyama rAkhavArUpa guptie temaja be vakhata pratikramaNa aticAra-pApathI pAchA pharavA pratikramaNa tathA vo vasatI pAtra vigerene upaga karatA jIvahiMsA na thAya te mATe kALajIpUrvaka tapAsa karavI. jI vigere hoya te yatanA pUrvaka grahaNa karI ne sArA-ghAta na thAya tevA sthAne mUkavuM te pratilekhaNa jANavI. A sarva sAdhuo mATe kriyA che ema jANavuM che ra-1 sUtraM-samAdhibhAvanArthaH klezatanakaraNArthazca // 2-2 // bhAvArtha-upara jaNAvela tapa svAdhyAya praNidhAna vigere kriyAga samAdhInI bhAvanAnA lAbha mATe kare tema ja vacana tathA kAyA saMbaMdhi kaleza-du tathA te duHkhanA kAraNa rUpe AtmAmAM rahelA kaSAyane dUra karavA vA pAtaLA karavA mATe paNa kriyAonI AvazyakatA che tapAdikathI pAtalA thayelA kaSA AtmasvarUpanA dhyAnarUpa cAritragathI dAjhelA bIja samAna thaI ne navA aMkurarUpa kaSAne utpanna karI zakatA nathI. chevaTe A kriyAga paraMpaNa e kSINa vA upazAMta meharUpa guNasthAnakanI prApti karAve che. te 3 | For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 62 ) sUrga-viSamatA vaminizA patrakAra ra-rA bhAvArtha--avidyA-mithyAtva, asmitA-Aropita karavuM te, rAga dveSa abhiniveza-maraNa Adino bhaya A pAMca mana vacana kAyAne duHkha tathA alAbha utapanna thavAmAM kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryane Areya vyavahAranI apekSAe karAya che. A pAMca kaleze rAjasa tAmasa vRttimaya hovAthI kSudra yonIomAM utpanna thAvAmAM kAraNika thAya che. e 2-3 5 sUtraM-avidyAkSetramuttareSAM prasuptatanuvicchinnodArANAm // 2-4 // bhAvArtha-avidyA-mithyAtva, asmitA-zarIra Idriyo ane mana je karmanA vipAko janmanI sAthe prApta thayA che tene abhedabhAve haMkArapaNe jANe arthAta zarIra te huM chuM Idri tathA manane paNa pitAnA svarUpa jANe eTale vastumAM huM-AtmapaNAno Aropa kare te amitA kahevAya che. zrImAna AnaMdaghana parama cogIzvara jaNAve che ke " Atmabudhe he kAyAdikane graha bahirAtama agharUpa-sujJAnI" kAyA Idriye mana vigerene AtmarUpe jANe te bahirAtmA jANa temaja rAgadveSa tathA maraNa saMbaMdhi bhaya che te sarva mehanIya karmanI prakRtie rUpe che temAM keTalIka audayikamAve-vipAkedaye sukha duHkha ApavA mATe kArya karanArI jANavI te kalezarUpa maha prakRttine prasutakAla-sattAmAM rahIne vikAlarUpe dayika For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( $3 ) bhAve rahIne kula na ApavAnI cAgyatAnA sAva jyAM sudhI rahe te akhAdha kAla jANavA te akhAdha kAla pUrNa thAya tyAre te zula nA azubhra rUpe duHkha vA sukha mASavAmAM te prakRttie viSAkabhAve dayamAM Ave che tanutva- te kalezeAne pAtalA karavA rUpe jANavA arthAt upazamabhAve vA kSaye pazamabhAve thayelA jANavA, vicchinnatavirUddha prakAranI prakRtinA jyAre udayabhAve vipAka lAgavAtA hAya tyAre je kama prakRtinuM dakhAi rahevu thAya tene AMtarakatva-tirAbhAva rUpe rahelI jANavI. udAratva-udayamAM AvIne vipAkarUpe bhogavAya te jANuvI. A pAMca kalezeAne nAnu karavA mATe tapa sayama ahiM sA izvaranuM dhyAna karavuM. jhA sUtra - anityA'zuciduHkhAnAtmasu nityazuci sukhAtmakhyAtiravidyA ! || 2-5 || bhAvA --anitya, apavitrI, du:kha, anAtmA-- jaDa padArtharmAM nityatA, pavitratA, sukha, Atmatva mAnavuM te avidyA-mithyAtva kahevAya che. jagatanA jIve manAdi kAlathI lAgelA cikaNA karmanA khaLathI ajJAnatAnA yoge evA prakAranI viparIta buddhivALA hAya che jethI satyAsatyanA viveka jAgatA nathI. avidyA aneka kusaskArone utpanna kare che kAraNa ke je vastu AtmAdika jevA lakSaNusvabhAvava ta che tethI UlaTA-viparItarUpe meha-mAyA-ajJAnapaNAthI jANe che ane pravRtti paNa tevI kare che. zrI sthAnAMga sUtramAM daza prakAranI avidyA-mithyAtva rUpe jaNAvI che For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 64 ) (1) dharma adharmavRddhi: (2) gadharme dharmavRddhi (2)sanmA mAguddhi (4) mA mA hAdi: (1) bI bagIva di: (6) manI jIvabuddhiH (7) asAdhau sAdhubuddhiH (8) sAdhau asAdhubuddhiH (6) kayu gurUvuddhi ( 20 ) pure mayurvavRddhi AvI je viparIta buddhi te ajJAta-avidyA ke mithyAtva kahevAya che. A mithyAtva jIvane saMsAramAM aneka duHkha kunamAM janma vigere dInatAnuM kAraNa thAya che, kAraNa sugurUnA vege sAce bodha maLe te avidyAne nAza karI sAcI zraddhA-samakitane pragaTa bhAva thAya che. ahiM avidyA te pramANarUpa nathI paNa apramANa-vipayayarUpa jANavI, kAraNa ke avighAtatva bodhanA abhAva rUpa che. sUtraM-dRgdarzanazaktyorekAtmatavAsmitA / / 2-6 // bhAvArtha -dakazakti-purUSa(AtmA)mAM rahelI vastusvarUpa jANavAnI sahaja bhAve rahelI zakti, ane darzanazakti-bAhyabhAve rahela sarva dazya padArtho jANavAmAM sahAya karanArI indriyanI zakti jANavI te pudgala bhAvamaya che. bauddhadarzana "" dAyo vartam" daSTAne tathA darzanane ekatva bhAva che ema mAne che te je satya hoya te daSTita: sRSTipUte jJAnamAtrathI jagatanI utpatti thAya tema mAnavuM paDe che tethI kSaNika jJAnaravarUpa jagatane svIkAra karatA sarva kalapanArUpa hovAthI puNya pApane baMdha tene garUpe phaLa ApavAne paNa abhAva thAya che, mATe te For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 5 ) mAnavu pramANukhAdhita jANavuM, paraMtu bAhya AtmadazAmAM vartatA jIvAne meAhanA udayathI iMdriyA mana zarIra vigere darzana vA dRzyarUpe athavA bhAgyarUpe rahelA padArthAMmAM draSTA bhoktA svarUpe AtmAne mAne che, tene asmitA AreApita bhAva manAya che, paNa jJAnIe AreApitabhAve rahelI asmitA buddhine mithyAtva vA bhramaNArUpe mAne che. A asmitA aDru kAra tathA mamakAranA samavAyI kAraNu bIjarUpa mAnIce te rAgadveSamAM aMtarbhAva paNa thAya che. AtmAne bhinna je pudgala dravyanA saMbaMdha na hAvA chatAM paNu vyavahAranI apekSAye ekatvarUpa Aropa thAya che. jemake zAlIgrAmamAM zrIkRSNanA Arepa ane tulasI vRkSamAM tulasI devIneA Aropa karI bhaktithI lagnavivAha karIne bhaktAtmA AnaMda mAne che te asmitArUpa hovA chatAM paNu kalezajanakatva rUpa nathI ! huM 5 mUtra-muNAnugathI rAmaH // 2-7 || bhAvAtha--jIvAne je je anukUla bhAgya padArthAnA saMbaMdha thAya, te sukha sAtA Ape che ane te meLavavA icchA thAya che tenuM ja dhyAna karAya, tenI ja mATe aneka leAhinI naTTIce manAvAya AvA je AtmAnA pariNAma tene rAga kahevAya che te mahusvarUpa che. A pariNatI avivekanA kAraNe thAya che. rAgI DhASAne guNurUpe jANe che, satyAsatyane jANavA mATe vicArarUpa cakSu ba Mdha thaI jAya che; mATe 5 For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 6 ) te tyAjya che. AvI pudgala sukhanI icchA tene Ata dhyAnarUpa rAga jANavA. temahanIyakanI prakRttirUpa che, duraMta duHkhadAyI saMsArapravRttinuM kAraNa che mATe mAkSAthIne tyAjya che. 52-75 mUtra-tulAnuzathI dveSaH || 208 // bhAvA jIvAne je je pratiqala padArthAMne sabaMdha thAya te duHkha Ape, tethI dUra nAzI javAnI icchA thAya tevA pratikULa manuSyone mAravAnI, duHkhI karavAnI icchA-pariNAma thAya te dreSa krodha paNa mehanIya prakRttirUpa che, avivekabhAve utpanna kare che. je je padArthAM pratikULa hoya te dekhatA sAMbhaLatA smaraNamAM AvatA krodha upaje te dveSa jANavA, tene paNa dUra karavA pravRtti karavI joie, kAraNa ke te paNa rAganI peThe mehasvarUpa hAvAthI AtmabhAna bhulAvanAra che mATe meAkSAthIe tyAga karavA ucita che. uparanA be rAga dveSa che tene jItavA bahu kaThaNu che. zrImAn hemaca`drasUripravara jaNAve che ke AtmAyattamapi svAMtaM kurvatAmatra yoginAM / , " rAgAdibhiH samAkramya, parAyattaM vidhIyate // 1 // rakSyamANamapi svAntaM samAdAya manAmiSam / pizAcA iva rAgAdyAcchalayaMti muhurmuhuH || 2 || rAgAditimiradhvasta, jJAnena manasA janaH / baMdhanoMdha svAdaH, vAyate nAyare || 2 || For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 67 ) artha -AtmAne-manane vaza karavAnI pravRtti karatA yegIonA manane paNa rAga dveSa meha Adi zatruo dAbIne AtmAne parAdhIna kare che. saMyama tapa AdivaDe mananuM rakSaNa karatA chatA jarA bAnu-lAga maLe ke tarataja lAyaMkara pizAca samAna rAgadveSAdika vAraMvAra chetare che. rAgadveSa ArirUpa aMdhakAravaDe jJAnarUpa Alokana-prakAzane nAza karanArUM azubha mana AMdhaLA lokone doranArA AMdhaLAo bhayaMkara narakanA uMDA khADAmAM kheMcIne nAkhe che, mATe rAgadveSane vaza na thavuM. sUtraM-svarasavAhI viduSo'pi tathArUDho'bhinivezaH // 2-9 // bhAvArtha -sarva prANIone svarasavAhI-svabhAvathI ja rUDha thayelA AlivezanI-maraNa bhayanI saMjJA hoya che. A maraNaya saMjJA vidvAna hoya ke mUkha hoya tevA sarva saMsAra prIya jIvane paNa hoya che. ahiM jaNAvavAnuM ke jene abhiniveza kahevAmAM Ave che tene kharA arthabhayasaMjJA svarUpa ja che, nAmane ja bheda che. jema mUrkhane hoya tema paMDita purUSane paNa AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithuna saMjJA, parigrahasaMjJA dekhavAmAM Ave che. vidvAnane-zuddha saMyamavAna munine apramattadazAmAM upara kahI te cAra tathA bIjI cha prakAranI ema daza prakAranI saMjJA ke je mehanA udayathI utpanna thAya che te nathI hotI, paraMtu saMsAramAM muMjhAelA jaDabhAvamAM rakta banelA zRMgArAdi bhegarasanA mahAna vidvAnane te AgaLa For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 68 ) kahevAmAM AvanArI daza prakAra saMjJA-Abhiniveza hoya che te daza saMjJA zrI bhagavatIsUtramAM A pramANe jaNAve che AhArabhayapariggaha-mehuNa tathA kohamANamAyA ya / loho logooho ya, sannA savva jIvANaM // 1 // artha-ahAra, bhaya, parigraha, maithuna, tathA krodha, mAna, mAyA, lobha, leka tathA Ai ema daza prakAranI saMjJA prAya sarva saMsArI jIvone hoya che, paraMtu jeone zuddha Atmatatavane bedha hoya, tavaramaNatA hoya tevA vidvAna munine A AbhinivezarUpa saMjJAne abhAva che temAM paNa mithyAtva vAsita jIvane maraNanI jema sAta bhaya hoya che te paNa vidvAna apramattamunine nathI hotA, arthAta tene kSApazamabhAva thAya che. A sarva Abhiniveze (maraNAdibhaya ) saMjJAo mehanIya karmanI audayika bhAve thayelI prakRtio che ane kalezarUpa-avivArUpa che jyAre mehanIya karmane sarvathA zaya-nAza thAya tyAre uyara jaNAvelI saMjJArUpa A abhinezane paNa vinAza thAya che ane kaivalya pragaTe che. AvI saMjJA bahAranA vidvAna paMDitagaNane jarUra hoya che. maraNasamo maLyo naci, rUha sama veNA naOi maraNa samAna laya nathI temaja bhukha samAna duHkha nathI "te tevA bhayAdikanA kAraNa AtmAe che sAthe ajJAnabhAve karelA virodhe takarAra ghAte vigere kAraNe che mATe koIne For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ApaNAthI duHkha thAya tevI pravRtti na karavI tema jaNAve che 2-9 che -te tivatavAra sUkSma | 2-10 | bhAvArtha -te avidyA asmitA rAgadveSa tathA Abhiniveza rUpa pAMca kaleze upara jaNAvelA samyajJAna, darzana, cAritra, saMyama, tapa, dhyAna, japa, svAdayAyavaDe nirbala karIne apramatta, apUvakaraNa, anivRttikaraNa, sUma saMparAya Adi cAritra dhyAnayoge te kaleza kAraNa rUpa mehadayane kSaya-dagdha bIja tulya karavAthI dazamAM guNasthAnakarUpa cAritragamAM sUphamasaMparAyarUpa thAya che. je 2-10 che sugaM-dAnatattara 2- 2? . | bhAvArtha -upara sUkSmasaM5rAya guNasthAnakamAM mehanIya karmanI prakRtio rUpe rahelA pAMca kaleze jaNAvyA che te dagdha bIja tulya ane sUkama rU5 rahelA karmaLa che tene paNa yathAkhyAta cAritraga rUpa dhyAnamAM AtmaguNamaya je paryAye ne guphala thAnagavaDe dravyamAM saMkramaNa karAvatA vizene sAmAnya rUpe bhAvatA prathama mehane ghAta kare che. pachI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAyane paNa ghAta kare che ane kaivalyane pAme che tyAre baLela bIja samAna rahelA adyAtI ume navA bhava-saMsAravRddhimAM kAraNa thAya, na janma levuM paDe tevA utpanna karatA nathI paNa te vRttione For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 70 ). dhyAnavaDe samaye tyAga kare che. ApaNe paNa tene tyAgavA mATe cagya udyama karavo joIe. sUtraM-klezamUlaH karmAzayo dRssttaadRssttjnmvedniiyH||2-12| bhAvArtha-je je karmanA samudAye bAMdhyA hoya te jyAre udayamAM Ave tyAre kaSTa janma-cAlu janmamAM karelA hoya tevA ane pUrve adraSTa janmamAM karelA hoya te vedAya che-bhagavAya che te sarve karmanuM mULa kaleza-meha nIya karmanI prakRtione ja udaya-vipAka che. A karma mithyAtva avirati kaSAya duSTaga che te ja vartamAnavAbhaviSya janmamAM ke bhUtakALamAM bAMdhelA ke navA baMdhAtA karmanA samuhanuM kAraNa thAya che. jJAnAvaraNIya karmane udaya thAya tyAre jJAnane paDada-AvaraNa Ave darzanAvaraNiyane udaya thAya tyAre jJAna darzanamAM upayogI thatI iMdriyane jANavA-dekhavAmAM paDade paDe. mehanIya karmavaDe samyaga zraddhA tathA cAritra prApta na thAya, aMtarAya karmavaDe dAna, lAbha ke bhega vA upaga na pAme, dharmakAryamAM Atmazakti na pragaTa karI zake temaja nAma, gotra, AyuSya tathA vedanIya karma paNa vipAkakALe AtmAne duHkha-kalezanA kAraNabhUta thAya che paNa je karmanuM mULa-mithyAtva avirati kaSAya tathA bhegane dUra karyA hoya te navA karmane baMdha na thAya tethI kaleza mulaka sukhaduHkhane tyAga thavAthI AmAnubhava jAgRta thAya. jema taLAvamAM pANInI Avaka rUpa Azrava dvAra ughADA hoya tyAM sudhI talAva phATe tyAM sudhI pANI For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 71 ) paNa bharAya ane saradI melerIyAdIka upajAve, paNa jyAre dvAra baMdha thAya tyAre navI Avaka na hovAthI prathama bheguM thayeluM pANI krame krame zukAya che ane taLAva khAlI thAya che tema AtmAne navA karmabaMdhane jyAre samyakatva darzana, virati-cAritra tathA kaSAyanuM rUMdhana tathA duSTa cegane saMyama karavA rUpa saMvara bhAva pragaTa thAya che tyAre navA karmoDhava prAyaHbaMdha thAya che ane tapa, japa, saMyama, dhyAna ga rUpa sUryanI garamIthI kamene nijere che-kherave che. aMte te AtmAnuM karbhAzayarUpa taLAva khAlI thAya che tethI te rAga zeka, Adhi, vyAdhi, upAdhithI mukta thaIne paramAtmArUpa AnaMda anubhave che. janmamAM navA bhavamAM davA gya jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya, nAma karma, gAtra AyuSa ane aMtarAya karmane utpanna kare che te saMbaMdhI vicAra AgaLa sUtramAM kahevAze. sUtraM-sati bhUle tadvipAko jAtyAyu gAH // 2-13 // bhAvArtha-karmarUpa mULa jyAM sudhI hoya che tyAM sudhI tenA zubhAzubha vipAke sahita janma, AyuSa ane bhegarUpa vipAko utpanna thAya che. have te vipAkanuM mUla kAraNa karma ATha prakAranuM che. janmavaDe nAma getrane udaya jANave, AyuSavaDe AyuSa karmane udaya jANu ane bhagavaDe jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya, aMtarAya For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 7 ) ane vedanIya kamane samAveza jaina dRSTiye karma svarUpane vicAra karatA thAya che. traNa ja prakAranA vipAke mAnanArA pratye ahIM yazovijaya vAcakavara vistArapUrvaka jaNAve che ke A viSayamAM sAta bAbate matabheda che, (1) traNa prakAranA ja vipAke che te vAta jaina daSTie mAnya nathI. (2) karmanA samudAyane baMdha tathA phalane kama ekasarakhe heya te pUrva karmane purva anubhava ane pAchalA karmane pAchaLa anubhava thAya te saMbaMdhI vicAra (3) vAsanAnuM anAdipaNuM ane karmanuM ekabhavipaNuM, vAsanA ane karmathI bhinnapaNuM (4) karma samUhanuM eka bhavikapaNuM ane prArabdhatA (5) karma samudAyanuM uddha na karavApaNuM maraNa ne che purva kyA janmamAM karelA karmanuM phaLa maraNa pachI navIna bhavamAM maLe te saMbaMdhI vicAra (6) maraNa samayamAM karma samudAyanuM phala ApavAmAM samarthapaNuM te ja tenI mukhyatA che ane phUla ApavAmAM asamartha paNuM te tenI gaNatA che. (7) gauNa karmane pradhAna karmamAM praveza tha, te karmamAM eka rUpe thavuM, badalAI javuM, ema sAta vastumAM vicAra karavAne che. te A pramANe-prathama (1) jAti, AyuSa ane bhega ema traNa prakAranA ja vipAka je kahyA che temAM pUrNa pramANa nathI, paraMtu tethI adhika paNa thAya che, vaidika mata pramANe gaMgAnA kAMThe maraNa thAya evA zubha punyane uddezIne traNe kAla saMdhyA, gAyatrI, pUjApATha Adi anuSThAnathI utpanna For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 73 ) thatuM je adRSTa-zubha kama, gaMgAnI samIpa maraNuvaDe bheAgavAya che tethI AyuSyanI peThe maraNane paNa ceAthA vipAka gaNuvA joie. A uparathI ema mAnavuM joIe ke tattvadRSTie vicAra karatA jAti, AyuSya tathA upabhAga ema traNa ja vipAke mAnavAmAM Ave che te barAbara nathI. gaMgA maraNa mATe tapa karIne meLavelu punya ( adRSya traNamAM samAtu nathI, kAraNa ke maraNu vipAka upabhAga rUpa nathI paNa tenA ke vinAzaka che tevI rIte vidyA mATe abhyAsa karatA kAI hatabhAgIne samyavidyA na thAya te te adRSya karma pazu anya ema adRSya karmanA aneke bhedo traNamAM samAvI zakAtA nathI mATe syAdvAdarahasyavedI mahaSi pravarA karmanA ATha prakAro batAve che. zrI kama~vipAkanAme prathama vibhAgamAM jaNAve che ke-- paDhamaM nANAvaraNaM, bIyaM puNadaMsANavaraNaM hoI | taiyaM ca veyaNIyaM, tahA cautthaM mohaNIyaM // 1 // AUnAmaMgoyaM, aMtarAiyaM aTTama hoI / mUlapayaDIueyA, uttarapayaDIu kittemi // 2 // -- atha paheluM jJAnAvaraNu, bIjI danAvaraNu, trIjuM nAmakarma AThe mULa veDhanIya cAthuM meAhanIya pAMcamuM AyuSya chaThThuM sAtamu' gotrakama, AThamuM atarAyakrama, ema karmanI prakRti jANavI ane uttama prakRtie mULanA vibhAga rUpe eka so aThAvana peTA prakRtie jANuvI. te sarva For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 74 ) karma prakRtie AtmAnA sahaja svarUpanI je je zaktio che tene Avare che. jJAnAvaraNIya jJAnane, darzanAvaraNIya darzana zaktine roke che tevI rIte ATha (uttara eka se aThAvana) prakRtie AtmAnA guNane reke che. tene jeTalo zubha vA azubha udaya hAya vA kSapazamabhAva hoya tevA prakAre sukha dukha vA jJAna viveka vigere jAge che. bIjuM (2) je pUrve bAMdhyuM hoya te prathama bhagavAya ane pAchaLa bAMdhyuM hoya te pAchaLa bhegavAya te ekAMta niyama nathI. koI vakhata pAchaLanA kama parve bhagavAya che ane pUrvanAM pAchaLa paNa bhagavAya che. janmathI pahelAnA kSaNamAM je AyuSa bhegavAya che tenI sAthe je pUrvakarmanA vipAke bhagavAya te pAchaLanA AyuSa kSaNamAM pAchalA ja karma vipAko bhegavavA joIe, paNa te niyama nathI, mATe kama bhegavavAmAM eka AyuSa karma sivAya bIjA te aniyamita che. pAchaLanAM pUrve bhegave ane pUrvanAM pAchaLa paNa bhagave che. vaLI AyuSavaDe gati vigerene saMgraha karAya to te AyuSavaDe janmane paNa saMgraha kema na karAya? mATe janmapadathI gati, jAti AdinA nAmakarmanA udayavaDe thayelA jIvanA bhavaparyAye jANavA kAraNa ke gati AdinA vipAka bheLavavAmAM gati Adi nAmakama prakRtionI judI judI kAraNatA mAnavI joie, nahiM te karmanuM saMkarapaNuM prApta thAya che. (3) AyuSanA vika95vaDe manuSya, nArakI, deva ane tiryaMca ema cAra For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 75) prakAranA jIvapaya jANavA ane temanA kAraNarUpa AyuSa ku paNa cAra prakAranuM avazya mAnavu joie. (2) bhAgapadathI bAkI rahelAM cha karmAMnA phaLanI kalpanA karavI, jJAnAvaraNIya karmanA kula mATe jJAnAvaraNIya kramane, kAraNunA darzana guNanA rAdhamAM darzanAvaraNane, samyakatva tathA cAritra guNanirAdhamAM meADunIyane, anaMta zikatanA rASamAM vIryaMtarAyane, akSaya sthitine AyuSyakama roke che, agurUlaghu svarUpane geAtrakama zake che, ana MtAnaMdane vedanIya kama rAke che, arUpItvane nAmaka rAke che evI rIte AtmAnA sahaja ATha guNe che tene ATha karmanA samudAya rokI rahyo che tenA jeTalA jeTaleA udaya vA kSApazamalAva thAya tevA svarUpe jIvanavyavahAra AtmA calAve che. ema aneka la mATe aneka bhinna bhinna kamane anvaya vyatirekavaDe kAraNutA mAnavI, paraMtu pUrvanA tathA pachInA krathI AvatA bhavamAM--janmAMtaramAM tevA prakAranA kalane kramathI bhAgamAM AvavuM te aniyamita che arthAta krame karI bhAga thAya te ducana che; kAraNa ke koI ThekANe viparItatA paNa anubhavAya che. buddhinA vizeSapaNAne karmAMsamudAyanuM mULa ApavAmAM upAdAna hetu rUpe kAraNabhAve mAnavuM te ThIka nathI. tema thavAthI ghaTapaTa vigeremAM paNa IMDa vaimAdikane upAdAna kAraNa mAnavu paDe. jo ke bIjAM pramANa na maLavAthI buddhivizeSane kAraNu mAnIne kama leganuM sthaLa tame kalpA cheA pazu te ThIka nathI; kAraNa ke jemane For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 76 ) vItarAga deve kahelAM vacane upara vizvAsa che teo karmasvarUpanuM sarva rahasya jANe che. tethI kamane phala ApavAmAM jevI kAraNutA che tene yathArtha bhAve anubhave che. A pramANe cAlatA bhavamAM bhegavAtA AyuSya Adi karmamAM zubha vA azubha adhyavasAyavaDe eka ja janmanuM AyuSa baMdhAya che ane te ja AyuSabaMdhane maraNa pachI bIjA bhavamAM te ja kSaNathI janmamAM vipAkanA udayavaDe bhegave che; paNa anya karma saMbaMdhI e niyama nathI ke te anukame janma laIne bhegave, keTalAMka niyamapUrvaka ane keTalAMka aniyamita bhegavAya che. temAM je prathama nAma, getra ane vedanIya karmanI sAthe je AyuSyakama bhogavAya te bhopAhIpaNe jaNAvAya che. prAcIna karma graMtha uparanI zrImAna malayagIrI sUrIzvarakRta TIkAmAM jaNAve che ke- " yadA'nubhUyamAnabhavAyustrIbhAgAdirUpe zeSe sati parabhavAyu yate tadA aSTAnAmApi karmanAM bandhaH zeSakAle AyuSo bandhAbhAvAtsaptAnAmeva. " artha-jyAre AtmA zubhAzubha adhyavasAya kare che tyAre tyAre cAlu bhavanA AyuSyane tathA pUrva kALe karelA karmane anubhavate chate te AyuSyano trIjo bhAga bAkI rahe tyAre egya adhyavasAyavaDe AThe kamane bAMdhe che ane bAkInA kALamAM AyuSyane baMdha na thato hovAthI sAta karmane baMdha thAya che, kAraNa e ja che. AyuSyane baMdha For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 77 ) cAlu bhavamAM ja AvatA navA bhavane ja ane ekaja vAra thAya che. eka bhavamAM aneka bhavanA AyuSya baMdhAtA nathI tathA eka sAthe vadhAre bhavanA AyuSya bhegavAtA paNa nathI ane jene anya-sAMkhya matavALA prArabdhasaMjJA mAne che. eka ja bhavamAM te cAlu bhavanA AyuSane baMdha paDate ja nathI tema bhagavAne paNa nathI tethI tene niSedha karelA che. jo tema bhagavAya te jamasaMkaratAne deSa lAge che. naMdIzvara ane nahuSa AdimAM te mAnavAmAM Ave te janmasaMkaratA dUra karAya tema nathI, kAraNa ke janmAMtara vinA AyuSya karmane ubedhaka thatuM ja nathI ane zarIrataramAM je tene svIkAra thAya te janmAMtara prANInA navA bhavane svIkAra ja thaye ja. tethI vaikiya zarIranI peThe zarIrAMtara eka bhavamAM mAnavuM te mithyAdRSTipaNuM ja che. mATe eka ja bhavanA karbhAzayane bhayagrAhInI apekSAe ja kahelo che te gya che. adhyavasAyanA cegathI bAMdhelA karmanA anubhavathI banelI vAsanA aneka janmamAM anusare che, ema svIkAravAmAM Ave che te vAsanA kamatararUpe ja mAnelI jANavI, ane te krodha, mAna, mAyA ane labha, rAgadveSarUpa vAsanA bhAva karmarUpa hovAthI navIna karmanA baMdhamAM kAraNa rUpe thAya che. bIjI rIte jAti, vyakti pakSanI vAsanA je manAya che te ThIka nathI ema jANavuM. bhapagrAhI kamane AyuSarUpa mAnavAthI amAre kaI rIte paNa sAta janma sudhI viprapaNuM ApanAra eka For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 78 ) grahaNa thAya ane jIvA eka lAIne AyuSakrama che ema svIkAravAnA prasaMga nathI ja AvatA. jo ema tame kahetA haiA te tamArA jaina zAstramAM kahyuM che ke deva ane nArakane eka ja bhava pAMca iMdriya tiryaM ca vA manuSyanA paNa sAta vA AThe bhavanuM grahaNa karI zake che. pRthvI, apa, teja, vAyu ane pratyeka vanaspatikAyavALA jIveA saMkhyAta vA asakhyAta lavA eka zreNIe kare che, te kevI rIte ? uttara-siddhAMtamAM kahelI anukramaNikA pramANe te te bhavamAM tevA te kramanA ceAgya adhyavasAyathI tevI te jAti, gati ane nAma kramanI yogya sAmagrI je pUrvabhaveAmAM saMgrahita hAya che tenA baLathI cAlu bhavamAM navA Ayu:ne para parAye bAMdhatA jIvAtmA tevI gatimAM krame krame jAya che, tethI eka lavamAM aneka bhavanA AyuSyanA aMdha vA bhAga mAnavAne amAre prasaMga ja nathI AvatA, athavA mAnA ke aneka bhavAmAM bhAgavavA cAgya krama eka ja lavamAM baMdhAya che, saMcita kare che te paNa eka ja karma prArabdhapaNAne-janmAMtara bhAgapaNAne pAmatuM ja nathI. pazu te te kSaNumAM rahelA alpa vA bahu sukha-duHkhanA hetubhUta aneka gurU vA laghu jJAnAvaraNIyaAdi karmane janmAMtaranA kALa AyuSya karmonI sAthe udha ( udaya ) kare che. te ja prArabdha rUpa kahevAya che. tethI eka janmamAM sAta janmanA bhAga ApanAra kamanA svIkAra amAre kevI rIte thai zake For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 7 ) gItAnA AThamA adhyAyanA chaThTha kamAM kahyuM che ke"yN yaM vA'pi smaranbhAvaMtyajante'ntyekalevaram / taM tamevaiti kaunteya / sadA tadbhAvabhAvita // 1 // " atha-je je bhAvanuM smaraNa karate jIvAtmA maraNAMte te kalevarane tyAga kare che, te te bhAvane che koMteya (ana!) pAme che. (1) A uparathI ekAda janmamAM tevA prakAranA zubhAzubha karma kSaye pazamabhAve thayelA smRtijJAnanA balathI sAta janma sudhInA pariNAmone jAtismRtirUpa matijJAnathI saMbhAta judA judA zarIramAMthI bhegavelA viSayeno anubhava krame krame jANe che, tethI prArabdhavaDe maLelA viprapaNunA sAta bhavane svIkAra karAte hoya te tamoe mAnelI aihika bhava- avidyamAna bhavasaMbaMdhI karbhAzaya, sAtabhava bhegavAve che e pratijJA naSTa thaI tevI ja rIte anaMtabhava saMbaMdhI bheganuM paNa jANavuM. vaLI karmanA sarva pracavaDe je janma laIne bhegavavAnA hoya te A janmanI apekSAe prArabdhapaNe ane janmAMtaramAM bhega ApanAra hoya te A janmanI apekSAe saMcitapaNe gaNAya che. tema na hoya te tattvajJAnIne tevA prakAranA karmanA kSaya mATe anya dehane svIkAra karavo paDe paNa te ThIka nathI, kAraNa ketevA prakAranA tatvajJAnIne aneka bhavavaDe bhogavavA gya je saMcita rUpa karma hoya che te apramatta dazAnA zuddha For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 80 ) cAritraga hovAthI jJAnavAna yogIne saMprajJAna cuMga samAdhivaDe naSTa thAya che, paNa prArabdha te bhegavyA vinA naSTa thatuM nathI, mATe janmAMtara saMbaMdhI saMcita kama hovAthI tene nAza tatvajJAna tathA apramatta bhAvanA cAritra tathA dhyAna vigere saMprajJAta sAmarthagavaDe thatuM hovAthI amAre eka zarIre aneka karma bhegAvavA mATe aneka bhava karavAne prasaMga-deSa AvatuM nathI. e ja pramANe te janmamAM bhegapradAnathI prArabdhapaNuM siddha thAya ane prArabdhapaNuvaDe bhegapradAna siddha thAya ema eka bIjAne para 5ra Azraya hovAthI anyAzraya deSa A? tethI eka AyuSa karmane prArabdha gaNavuM ane tene ja kamataravaDe upagrAhika ne bhegapradAnapaNe svIkAravuM tethI jAti nAma karmavaDe yukata AyuSa Adi bheda paNa siddhAMtavaDe thayele jANa. kevalIone paNa AyuSa karatAM adhika karmanuM je astitva hoya te kevalI samudraghAta vaDe te karmane naSTa karI, te bAkI rahelA AyuSathI bhagavAya eTalA sarakhA kare che, tethI tenI anupatti nathI; anya sthale AyuSa eka bhavanuM ja che paNa anya karma samudAya eka ja bhava saMbaMdhI hoya te ekAMta niyama nathI. kAraNa ke jJAnAvaraNa yAdi karmo aneka bhavavaDe paNa bhegavavA gya hoya che. prArabdhanA vipAkavaDe vedavA egya karma te eka AyuSamAM ja lAgu paDe che. ane anya sarva karma je vipAkavaDe davA nathI hotAM teo pradezapudgala For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 21 ) vaDe ja vedAya che. tethI jamavaDe pUrva bhave karelA karmonA pracaya urdUdha-udayamAM Ave ja evA ekAMta niyama nathI, chatAM janmavaDe te udayamAM Ave tema mAnavuM te duHzikSita gurUtu. vacana che. maraNu sivAyanA anya karma samudAya hAya che te dravya, kSetra, kAla ane bhAva Adi nimitta kAraNa pAmIne udhaka thAya che--udayamAM Ave che pudgala-jIva-bhatra-kSetra tathA vipAkanA bhedathI bhinna bhinna karyAM vipAkeA thatA hovA chatAM AyuSakamanA vipAka janma pachI udaya AvatA heAvAthI sa kama pracaya te janma vaDe ja udayamAM Ave ema kahevuM te azakaya che kAi ThekANe je lavAmAM khAMdhyA hAya tyAMja udayamAM Ave ane kei vakhata aneka bhava pachI paNa udayamAM Ave che paNa maraNa samaye ja bAMdhelA badhA karmo eka sAthe udaya mAM Ave teve niyama nathI keAi vakhata na paNa Ave, ATalu te najare pazu joie chIe ke nidrA Adi vi pAkane utkraya-udbadha karavAmAM kAvizeSane hatutA che, vaLI dRzyamAna karma phelane asiddha che ema kevI rIte kahevAya? janmane sva-vA anya karma samudAyanI paraparAne udabodhakatA-udayamAM lAvavApaNuM svIkAravuM te atinyApti doSarUpa che. paraMtu bhinna bhinna bhavAnI paraparAe karma pracaya bhAgavAya che. ema kahevAmAM samyakatvapaNuM ghaTe che. kanu pradhAnapaNuM eka AyuSane ja ghaTe che. te vinA anyanuM pradhAnapaNu For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 2 ) mAnavuM te beThuM che. eka bhavane bhinnabhinna gatimAM bhega vavA egya karma samudAyanuM upAdAnapaNuM che, tene aMtasamaye eka ThekANe phalavaMtapaNuM ane sthaleniyAmakapaNuM che ema mAnavuM nahIM, kAraNa ke-Ayu eka bhavamAM ekavAra baMdhAya che ane te bhavanI karmane anusarIne aMta samaye tevA prakAranI kRSNAdi lezyAvaDe maraNa pAmIne tevI gatimAM jAya che. kahyuM che ke yayayA zreyate taskeravAyAmudyate" che je lezyAthI jIva maraNa pAme che te lesthAmAM jIva utpanna thAya che. tethI ema siddha thAya che ke- purvabhave bAMdhela AyuSa tevA prakAranI vezyAvaDe viyAkabhAvane pAmIne pradhAnapaNe prApta thaI anya karmane upagraha kare che. A vAta sarvatra saMbhave che. pradhAna karmamAM gauNukarmane praveza thAya che te paNa mUlakama prakRtithI je abhinna hoya tene ja jANu. " mUlaprakRtya bhinnAH, saMkramayatiguNata uttraaH| prakRtIH nanvAtmA'mRtatvA-dadhyavasAyaprayogeNa " // 1 // artha-AtmA, amUrta hevAthI adhyavasAyanA prayoga vaDe guNathI uttara-gauNa evI karmaprakRtie mUlaprakRtithI je abhinna hoya temane mUlamAM saMkramAve che arthAta teo temAM praveza kare che A pramANe pUrve kahelI rIti pramANe saMkramaNanuM svarUpa jANavuM. For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 83 ) sosaMkamotivuccai, jaM baMdhaNapariNao paogeNa / pagayaMtaratthadaliyaM, paNimaI tayaNu bhAvejeM atha-saMkramaNa te tene ja kahevAya ke je jIe prathama zubhAzubha pariNatI rUpa hetuo vaDe bAMdhelA karmanA dalane AtmAnA rAga dveSa pariNAma rUpa vIryanA pragavaDe anyaprakRttirUpe purvanA karmadalane pariNumAve che tene saMkamaNa kahe che jemake sAtavedanIyane asAtArUpe, matijJAnAvaraNIyane zrutajJAnAvaraNIya rUpe uMcagotra ne nIcagetrarUpe zubhAzubha adhyavasAyanA coge paraspara svarUpe pariNumAve che dusuvegediThidugaM baMdhaNeviNA visuddhahissA pariNamai jIsetaMpagaii pariggaho eso // 2 // artha_vizuddha samya draSTi AtmA samakatva mohanIyamAM mistra mehanIya tathA mithyAtva mehanIyana dalane baMdha vinA saMkramAve che ane mithyAtvane mizramAM saMkramAve che paNa mithyAtvamAM samyakatva vA mitrane saMkamAvI zakta nathI je prakRtiomAM AdhAra rUpamAM anya pravRttione saMkamAvI zakAya che te prakRttione pattagraI (pAtra) rUpe jaNAvAya che ahiMyA A bhAva che ke baMdha te mAtra mithyAtvane ja paDe che paNa samyaga tathA mistrane baMdha paDatuM nathI ahiyA kedarAne daSTAMta kahevAya che jenA taMdula ane che tevA madana kedarAne mehanIya prakRti rUpe jANe ane tene samyakatvarUpa Atma pariNAma auSadhivaDe vizuddha For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 84 ) karatA je sarva pherA rUpa dalane naSTa karavA te ane zuddha kodarAno paMja kare te samyaga mehanIya ane eka paDa sIvAyanA sarva paDene dUra karavA te azuddha( mizra)mehanIya ane tethI vadhAre dala-paDa jemAM rahe te mithyatva mehanIyada dala kahevAya che te traNa mehanIyanI karmanI peTA prakRttio che temAMthI samyaga tathA mistrane baMdha paDate nathI phakta mithyAtva je baMdha paDe che. have zubha pariNAma vaDe AtmA mithyAtvanA dala te misamAM va samyakatvamAM zuddha karIne saMkamAvI le che mizra dalane AtmapariNAmane yege samyaktvamAM saMkramAvI le che. A pramANe saMkramaNanuM sAmAnya svarUpa jANavuM. moha duyAu mUla payaDINaM, na paropparami saMkamaNaM / saMkamaNa baMdhudaya uvvadRNA liMgAINa karaNAi // 3 // artha-darzana mohanIya tathA cAritra mohanIya prakRttione tathA AyuSya (nArakI, deva, manuSya, tiryaMca saMbaMdhI AyuSya)ne tathA jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya nAma gotra AyuSya tathA aMtarAya A ATha suLa tathA uttara pravRttione paraspara saMkramaNa (adalabadalo) thAtuM nathI temaja karmanI varganA para mANuone baMdhAye chatevA saMkramaNa karate chate-udaya Ave chate udvartaNa karate chate eka AvatIkA kAla sudhI kei paNa rekI zakatA nathI ke 3 che For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 85 ) A viSayamAM vizeSa saMkramaNanu` saMpUrNa jJAna vinA jema tema siddha karavAthI kArya siddha thatuM nathI kai prakRti kayAM sakrame che ane kayAM saMkramatI nathI tene saMpurNa nizcaya karavA kitamAn thaI zakAtu nathI mATe vizeSa jIjJAsue zrI yazevijaya vAcake karelI kamprakRtinI vyAkhyA joI levI. // 2-13 5 sUtra - te halAda paritApakalA : puNyApuNyahetutvAt // 2-14 // bhAvA--upara jaNAvyA te jAti AyuSyanA upabhAga jemAM samAya che tevA A prakAranA kA samudAya AtmAe anAdi kAlathI mithyAtva ajJAna mAhurUpa rAga dveSanI zubha vA azubha pariNatIthI rhiMsA cArI maithuna parigraDa vigere aDhAra pApanA sthAnakeAne sevIne meLavye hAya te jyAre udayamAM Ave tyAre zubhAzubha-punyakama zubha rUpe apunya-pApakarmAM duHkharUpa pAkamAM heturUpe thAya che te mATe mahApurUSo jaNAve che ke " baMdha samaya jIva cetIye use syA saMtApa saluNA " he jIva ! je vakhate tuM peAtAnA svArtha mATe mazagula thaIne hiM...sA, cArI, maithuna, vyabhicAra vigere pApakama dutine Apaze eve viveka pUrvaka vicAra karIne tuM caitya hota te vadhamadhana chedana, bhedana, rega, sAga, saMtApa vigere duHkha na bhAgavavA paData paNa tyAM tuM caitye nahi tethI have tenA le @gavavAnA samaya Avye tyAre hAyavarALa saMtApa zu karavA kare che tethI tuM have chUTI zake tema nathI, mATe huM "" For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 86 ) vahAlA baMdhu! have te samatA bhAve je udaya AvyA che tene te bhegava, paNa have je sAcuM bhAna AvyuM hoya te navA pApa na karIza. sarva jIvene khamAvI temanI sAthe maitrI bAMdha. kaI paNa jIvanI sAthe vairavidha na karIza, kAraNa eTaluM ja ke te vairavidha bhAvimAM duHkha darbhAgyanuM kAraNa thAya che. AtmAnI cittavRttine zAMta thavA detI nathI, te ja dayAnamAM rAkhavuM tevI rIte vivekavaMtee punyanuM phala jogavatA kadApi rAjyAsAna male, cakavRttitva maLe ke devonI sahAyatAthI zAlibhadra jevA bhege maLe te paNa temAM muMjhAvuM nahIM, kAraNa te punya phaLa paNa suvarNanI beDIsamAna baMdhanakAraka thAya che kahyuM che ke " naravivusaramuvaravuM surva viya mAvo 3saMto | saMvegao na mukakhaM muttUNaM kimapi patthei // 1 // artha -narezvara-cakravatI tathA vAsudeva, baladeva, prativAsudeva, mAMDalika tathA ekAda dezanuM rAjya maLavAthI rAjApaNuM paNa maLe tevI ja rIte vibudhezvara-vaMbhUvanene svAmi thavAya ke sarva devakane svAmi iMdra thavAya topaNa te kAyama nitya rahevAnuM na thAtuM hovAthI choDatI vakhate paNa duHkha upajAve che, mATe te sukha duHkhanuM kAraNa thAtuM hovAthI vivekI sajajana prathamathI ja saMvegabhAvane satya vairAgyane vicAratA tevI devendra- nareMdratvanI padavIo sattAomAM duHkha ja joI rahyA che te kAraNathI tevA purUSa For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 87 ) gIo mokSa-sarva karmathI rahita thavArUpa nirvANapadane choDIne bIjA kazA prakAranA sukhanI IcchA ja karatA nathI. che 14 kevI rIte te jaNAve che ? sUtraM-pariNAmatApasaMskAraduHkhairguNavRttivirodhAca duHkhmeva sarva vivinara | 2-5 che bhAvArtha-dunIyAnA sarva sukhaduHkho bhege AnaMda aMte duHkhanuM kAraNa thatA hevAthI tAmasa rAjasa sAvika prakRtionA guNe zarIranA saMskAra-rUpe duHkhamaya thatA hovAthI tathA AtmaguNa-satya jJAna, darzana tathA cAritra gamAM vihmarUpa thatA hovAne kAraNe vivekI AtmAone pariNAme-kAryarUpe tApa karatA-duHkhakartA lAge che, kadApi punyavaMta mahAtmAo tIrthaMkara cakravRttao pUrvanA punyathI bhega phaLane udaya bhogavatA hoya chatAM te jherarUpe baMdhana rUpe mAne che ane cagya samayanI rAha jotA cetatA rahe che te mATe bhagavAna mahAvIradevanuM caritra joyA gya che temaja zrImAn buddhadevanuM niSkamaNa paNa vicAravA jevuM che, prANuone putra, strI, mitra, dhana, bhUvana, vimAna vigere viSayasukhanA padArtho rAgadveSanA kAraNarUpe banIne atyaMta malina pariNAme upajAve che te pariNA-vicAro durgatimAM laI javAnA kAraNarUpa thAya che mATe nizcaya nayathI vicAratA sarva tyAjya che te mATe zrI vItarAga devanI stuti karatA mahAkavirAja zrImAna For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 88 ) siddhasenasUridivAkara jaNAve che ke - bhavabIjamanantamujjhitaM vimalajJAnamanantamarjitam / na ca hInakaleo'sinAdhikaH samatAM nApyati vRtya vartase // 1 // artha--he vItarAga paramezvara ! tame jIvane anaMta duHkha denArA evA anAdikAlathI anubhavelA bhava-saMsAranA kAraNarUpa rAga, dveSa, meha, mAyA, kAma, krodha vigere bhavabIjene AtmaguNazreNImAM caDhIne lAyakabhAve yathAkhyAta cAritragamAM AvIne pheMkI dIdhA tethI tame AtmAnA mUla guNarUpa jJAna darzana AnaMda ke je anAdikAlathI DhaMkAyA hatA tene pUrNAve-aMta vinAnI sAdi anaMta bhAve pragaTa karyA tethI he prabhu paramAtmA paramezvara have tamArI divyakalA vadhavAnI nathI tema hINa thavAnI nathI; paraMtu sadAkAla samatva bhAve ekatva rUpe tame varte che tethI ja tame jagatajaMtuone tAraka-saMsArasamudrathI tAranAra ane dharmamAM jIne sthApana karatA hovAthI dhAraka paNa kahevAmAM che. ahiMyA anaMtakAlIna bhavabIjanuM pheMkI devuM je kahevAya che te nizcayanayathI vicAratA saMsAraduHkhanuM kAraNa che. paraMtu vyavahAra nathI punya tathA pApa jIvone sukha duHkhamAM kAraNe thAya che, mATe vivekapUrvaka vicAravAnuM ke duHkhanA kAraNabhUta pApane tyAga kare ane sukhanA kAraNabhUta punya dharmane vyavahArathI Adara kara. zrImAna haribhadrasUrIzvarajI jaNAve che ke For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 89) " sukhaM dharmAd duHkhaM pApAt / sarvazAsreSu saMsthitiH / ato na kartavyaM pApaM, kartavyo dharmasaMcayaH // 1 // " artha -jIvAtmAone dharma AcaravAthI sukha prApta thAya ane adharma-pApanA AcaraNathI duHkha maLe che, A vAta sarva zAstromAM prasiddha che. te mATe jIvo pApakamene tyAga karavo joIe ane punya dharmane saMcaya karavuM joIe jethI AtmA deva, manuSya cakravartI, rAjA Adine bhava pAmIne sukha bhegave. A vyavahAra dharma jIne prathama AdaravA gya che tethI deva vA manuSya gati maLe te vyavahAra dharma, ahiMsA, satya, acaurya, brahAcarya, akiMcaNatA, bAhya atyaMtara pavitratA, viveka, vyavahAra dharmane abhyAsa paripUrNa thAtAM krame krame nizcaya dharma pragaTe che. 15 che sUcai-deyaM suSamanAmatama che - bhAvArtha-duHkha vA sukha te jIve ajJAnabhAve karyA hoya te vakhate te ajJAna, mithyAtva, avirati, kaSAya AdinA vegathI jIvane bhogavavA paDaze tema jANa thatI nathI paNa jyAre vipAka kALamAM te pApakarmanA phala bhagavAya che tyAre AkuLavyAkuLa thAya che, temAMthI mukta thavA phAMphA mAre che paNa te chUTI zakatuM nathI mATe anAgata kAle duHkha bhogavavuM paDaze tene vicAra karIne te duHkhanA kAraNabhUta pApakarma te hoya-tajavA gya che. For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 90 ) kahyuM che ke-vamAra amAravA-A paradhA viTTAvALA savva jahanno udayodasaguNio ikkasi kayANaM // 1 // artha-jIne vadha kare, mAravuM, pITavuM, DATI devuM, gaLuM dAbavuM, aMga, upAMga kApavA, daMDAdikathI pIDavuM ItyAdika hiMsAnA kAme karavA, jUThuM, bolavuM, ALa devuM, niMdA karavI, cADI khAvI, anyanuM dhana-mAla-malakta lUMTI levuM, vizvAsathI saMpyuM hoya te eLavavuM, pAchuM na ApavuM, eka bIjAne jhagaDavavA ItyAdika aneka prakAranA pApakarmonA pula ochAmAM ochA dazagaNuM male che, paraMtu tIvra bhayaMkara adhyavasAya thAya te sagaNuM hajAragaNuM lAkha karoDa karatA paNa anaMtagaNu vipAka kAle duHkhakara thAya che, mATe ja kahyuM che ke "baMdha samaya citta cetiye, ze udaya saMtApa saluNe che je karma bAMdhatA viveka vicAra karyo nathI, aneka jIvane bhayaMkara trAsa Ape che, mAryA che, lUMTayA che, sattAnA ghenamAM pAchuM vALIne joyuM nathI te have jyAre te pApanA phala bhegavavAne kola Avyo tyAre bhaya pAmIne nAsavuM, saMtAvuM, lAMca ApavI ke veza badalave, saMtAI javuM bane tema nathI; mATe he bhAI! have te samatA ja bhegava jethI navA karmane baMdha te na paDe e ja bhAvanA karavI. che 16 sUtre kRdancAra saM yehai: || -67 | bhAvArtha-draSTA caitanya svarUpa AtmA duSyajevA For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gya chatAM paNa nahi dekhAtA tathA dekhAtA evA bane prakAranA jaDa padArthone saMga saMbaMdha AtmAe anAdi kAlathI karyo che tethI ja AtmasvarUpane nahi oLakhate bahirAtma bhAve zarIra, Idriye, mana, karmathI maLelA deva, manuSya, tiryaMca, nArakI Adi bhavamAM upajavuM vigere kriyAne AtmarUpe mAne che temaja rAjya, dhana, sattA, dAsa, dAsI, prajA, vaibhava, putra, putrI, kalatra vigerene pitAnuM mAnI harakhAya che-abhimAna dhare che tene mATe aneka prakAranA chaLa-prapaMca karIne bahu pApakarma kare che. parama gurU zrImAn buddhisAgarasUrijI jaNAve che ke bahirAtma pahele kaho, tenuM lakSaNa he kahyuM zAstra mejhAra ke, pudgala rUci citta dharI, mAne tehi ja he Atama rUci sAra ke jinavANI citta ANiye che 1 | strI dhana bhAI bhaginI, ne putra, putrI he kuTuMba parivAra ke, tenA saMge rAcI, mehe mujhe he duHkha pAye apArake, jinavANa citta ANIye . 2 | dehane mAre mAno bheda samaje nahi teha ajANu ke, bahIrAtamAM te jANu bheda pahele, he cheDe sujANake jinavANuM citta ANiye 3 Atmakarma saMbaMdha che anAdi, haraja kanaka dRSTAMta ke; anAdi sAMta bhavya Azraya, abhavyane he, kahu suNe vicAra jinavANI citta Ape che AvI rIte ajJAna bhAve dazya pugala draSTA AtmAne saMbaMdha che te jyAre satya viveka jAgaze tyAre ja Atma pudgalane bheda jANaze tyAre ja tyAga karavA For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra ) gurUsevA pAMca vrata tapa svAdhyAya dhyAna vigerene Adara karaze eja sAra che ke 17 che ahiMyA sUtrakAra dRzyanuM svarUpa batAve che. sUtra-prakAza kriyAsthitizIlaM bhUtendriyAtmakaM bhogApavargAya darathama II 2-18 | bhAvArtha-prakAzasvarUpa, kiyAsvarUpa, sthitisvarUpa je jaDa padArthonA saMgathI AmAe ajJAna bhAvathI pAMca iMdriye mana zarIra vigere utpanna karIne tenA vaDe jagatanA bhAgya padArthone bhegavate temAM eka rUpa thAya che jema dArU pInAro bhAna bhUlIne jema tema egya agya bakavAda kare che tevI gaMdI kriyA paNa kare che tema bahirAtmAdazAvALA prANIo te bAhya pradArtho dazya-jANavA lAyaka che, kAraNa jene jANapaNe thAya tene yogya vA agyane bheda karIne ayogya jANIne cheDe che te krame krame apavarga, muktine pAme. ahiMyA pudgala dharmane dazya-dekhavA gya kahyo che, paraMtu badhA pudgala paramANuo dekhavAmAM AvI zake tema nathI. paraMtu te jyAre saMghAta(jaththArUpa) thAya tyAre temAM rahelA guNane anusarIne tathA ApaNI kSapazama bhAve pragaTa thayelI tene egya darzana zakti vaDe keTalAka rUpAdi ApaNuM cakSuthI dekhAya che, keTalAka nAsikAvaDe gaMdha dravyapaNe jaNAya che, keTalAka pudgale pavana pRthvI Adi sparza vaDe dekhAya che. A badhA pudgalenA lakSaNe For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 23 ) zAstramAM A pramANe jaNAvyA che." sadRDhuMdhayarasajjoba, pabhAcchAyA tavehiyA, vannagaMdharasaphAsapuggalagaMtu lakravarNaM // 1 // a:--zabda thavA, aMdhakAra, udyota, prabhA, chAMyA, Atapa, AghAta, varNa, gaMdha, rasa, sparze Adi je darzane jemAM thAya che te pudgalanA lakSaIA jANavA. te pudgale AtmAthI para che. te sarvadA nitya trA anitya nathI paNu dravyarUpa nitya ane paryAyarUpa anitya che. temAM utpAda, vyaya. probyatA rahelI tevI ja rIte AtmAmAM paNa utpAda vyaya, dhrauvyatA paNa che. kahyuM che ke "utpATUTyayakovyyuktN sad " aH--je sad-padArthAM che te dravyArthi kanayatho dhrauvyatAyukta che ane paryAyA ikanayathI utpAda yayukta che. Avu sa dRzya tathA adRzya padArthAMmAM anubhavAya che. eka suvarNa dravyamAM prathama ghaTarUpe hatuM te kAlAMtare ghaTane bhAMgI nAkhIne mugaTa thayA. te ghaTa tathA mugaTa ekane nAza ane anyanI utpatti rUpe thAya paraMtu khannemAM suvarNa dravya rahevApaNuM tevI ja rIte AtmA dravyAki nayathI nItya haiAvA chatAM paNa nara, nAraka, devarUpa lava paryAyAne karatA anityapaNuM' dhare che. kahyuM che ke-- 4. AtmA dravyAthaMto nitya: paryAya audinizvara: || 'ka artha :-AtmA-purUSa dravyArthi kanayathI dravya rUpe nitya che paryAyA ikanayathI kAya rUpe anitya che paraMtu auddha mata For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 4 ) pramANe samUla nAza ke advaita mata pramANe abAdhita nitya nathI eTale dravya svarUpe nitya ane paryAya rUpe anitya che. ahiMyA kahyuM che keyH kartA karmabhedAnAM, bhoktA karmaphalasya ca // saMsRtA parinirvAtA sa hi AtmA nA'nyalakSaNam // 1 // artha--je zubhAzubha karmanA bhedene kartA che te ja te karmane bhaktA thAya che. te ja saMsArI AtmAnuM lakSaNa che ane jyAM sudhI karma karavA bhegavApaNuM che tyAM sudhI ja saMsArIpaNuM che. jyAre AtmA sarva karmane lAyaka bhAve vinAza karaze tyAre parinivatA thaIne mekSa meLavaze tyAre te siddha paramAtmA purNa saccidAnaMda te paNa bIje paramAtmA bhagavAna nahIM thAya te ja AtmAnuM satya lakSaNa yathArtha che, anya lakSaNa nathI. AmAM iMdrajAla jevuM svama jevuM vA dazyapaNuM nathI paNa karmane anAdikAlika saMbaMdha che ke 18 che mUlaM-vizeSAvizeSaliGgamAtrAliGgAni guNaparvANi // 2-19 / / bhAvArtha-sarva dravyamAM eka bIjAnI apekSAne vicAra karatA sAmAnyatA tathA vizeSatAne anubhava jyA sudhI tenA rUparasAdi guNorUpa liMganuM jJAna thAya tyAM sudhI gaNAya che tethI paNa atyaMta sUkSama svarUpane dharanArA pudugalo che. temAM rahelA lakSaNe A paNa Idi grahaNa karI zakatI nathI tevA ati sUkama dravya je pAMca bhUtanA For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 5 ) kAraNe tarIke sAMkhya darzana jaNAve paNa zabda dravyarUpa tamAtrA AkAzanuM kAraNa banatI nathI zabda pudgalane dharma che te upara "HhRdhayAra' paranI gAthAmAM jaNAvela che. ane AkAza guNa avakAza jagyA ApavAnuM che tethI te zada tathA AkAzane guNaguNI bhAvane saMbaMdha che paNa kAraNa kAryabhAvane (upAdAna upAdeya bhAvane ) saMbaMdha siddha thatuM nathI arthAt zabdathI AkAzanI utpatti pratyakSathI virodhI che paNa pudgala dravya je jagatamAM che tenA paramANu (tamAtrA)ene samudAya sahaja bhAve bhegA thaIne skaMdharUpe pANItejasa vAyu, pRthvInA moTA jaththAmAM saMkamIne tevI svarUpatAne ghaTe che ema aneka rUpI padArtho kAryakAraNa bhAvane pAme che. meTA jaththAmAMthI chuTA paDIne ApaNuthI adazya thatA vAdaLA paNa ApaNe joIe chIe paraMtu dravyatA nAza pAmatI nathI paryAya svarUpe naSTa thayA chatAM dravya rUpe nitya rahe che. guNa te dravyane sahabhAvI hovAthI dravyamAM tAdAmya bhAve rahe che tethI ja " 3NAvyAdhrauvyayukta sat ' e niyama sarva cetana tathA jaDa padArthomAM rahe che. paraMtu sAMkhya darzana aliMgamAM nityatA ane vizeSatA tathA sAmAnyatA mAne che temaja liMgamAM anityatA mAne che te egya nathI. kAraNa ke sarva dravya cetana vA acetana hoya te paNa tevA guNa je sahabhAvI rUpe rahele dharma tethI yukta hoya che dravya te dravyatva rUpe nitya che ane paryAyarUpe anitya che temAM guNane tIre bhAva AvirbhAva thAya che tethI je sa6 heya te ja For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 96 ) unna thAya paNa asadu unna thAtA nathI, tema sAMkhya darzana je mAne che tethI temane mate prAgU bhAva tathA praasAbhAvane asvIkAra thaye te ayogya che. dravyamAM saMvAya saMbaMdhathI vA upAdAna saMbaMdhI je kArya thAya te jo ke temAM tevuM karavAnI (banavAnI zakti hatI te te kAryarUpe te na hatuM te sAmagrI pAmIne kAryarUpe thayuM tethI je prathama nahotuM te thayuM te kAraNathI kAryanI purva avasthA te prAgabhAva kahevAya ane jyAre te ghaTa paTa kAryane nAza thAya tyAre pravaMsAbhAva kahevAya che. te mATe zrImAna akalaMkadevasUri jaNAve che ke kAryadravyamanAdi, syAtprAgabhAvasya ninhave / pradhvaMsasyA palApetu tadevA'nantatA vrajet // 1 // artha- prAgabhAva na mAnavAmAM Ave te sarvamAM kAryapaNe thavAne abhAva thAya athavA kAryane anAdimAna mAnavuM paDe che ane pradarvAsAbhAva ne je na mAnIe te paryAya rUpa vinAzavaMta dravyane anAdimAna mAnavuM paDe che temane prAgabhAva tathA pradarva sAbhAvane mAnIe te sarva cetana tathA jaDa padArthomAM dravyarUpe sad ane utpAdu vyayarUpe-paryAyarUpe asat mAnavAmAM Ave te te barAbara ghaTe che tema je sAMkhya darzanamAM dharma lakSaNa tathA AvasthAna rUpa traNa pariNAma paNa kathaMcita lAve yathArtha ghaTI zake che. je 19 che mundrAdazi mAtra ruddhas pratyanupara | 2 20 | For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 7 ) bhAvArtha-draSTA-AtmA jJAnadazanAdi guNasvarUpa che te kAraNathI sattAe eTale svabhAvathI zuddha che te paNa te guNene rAjasU, tAmasU, sAtvika prakRtimaya kadalathI avarAyelA hovAthI pitAnA svarUpane jANatA nathI. A anAdi kAlathI hovAne kAraNe bAhya tana mana idrithI thatA anubhavathI sukha duHkhane anubhave che te paNa matijJAna zrutajJAnano aMza cheDo avarA na hovAthI kSudrAvamAM hevA chatAM paNa duHkhatyAga karavAnI sukhanA bheganA AdaranI vRti kAyama rahelI che, paraMtu ajJAna, mithyAtva, kaSAya, aviratinA kaluSita pariNAmathI aneka pApakarma karIne duHkha-durgatimAM jaI parAdhInatA bhegave che, ane potAnA zuddha svarUpa je sata citta AnaMdamaya che tene jANatA nathI ane zrImAna vivekAnaMdasvAmIjIe je IMdranuM daSTAMta ApyuM che tevI rIte parasvarUpamAM svabhAna bhUlI anaMta du:khane anubhava kare che. te IMdranuM daSTAMta A pramANe che - eka vakhata dene rAjA IMdra pitAnA asurAdi zatruthI bhaya pAmIne te leke pitAne herAna na kare evA vicArathI bhuMDanuM svarUpa dharIne gaMdA-gebarA taLAvamAM kAdava kicaDathI zarIra lapeTIne rahyo hato. tyAM AvatI bhuMDaNa sAthe mehanA udayathI kAmAtura thaIne viSayabhegamAM paDyo ane kAlakrame pitAnA sAcA svarUpane bhUlIne pitAne bhuMDarUpa mAnI te bhuMDaNIthI je prajA thaI tenI sAthe rakta thaye. have jyAre asure deva For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 98 ) nagarathI cAlyA gayA tyAre deve peAtAnA rAjA IMdrane zeAdhavA nIkaLyA. teoe bhuMDarUpe rahelA iMdrane oLakhI kADhayA ne deva nagaramAM AvIne peAtAnuM sthAna saMbhALavAnI vina ti karIne bahu samajAvye, paNu bhAnabhUlelA IMdre te vAta mAnavAnI nA pADI tethI devAe bhuMDaNunA baccAne tathA bhuMDaNune mArI nAkhI. A badhA thyA joIte bhuMDane bahu kalpAMta thayA. tyArapachI te devAe bhu'DanA kalevarane paNa cIrIne pheMkI dIdhu' tyAreja i'dranu' mahAvaraNa dura thayu ne pote satya IMdra banyA tema ApaNe paNa anAdi kAlanI ajJAnatA, bhAgavAsanA, mithyAtva Adi aneka pApakarmanA cege bhUlyA chIe te sugurU, sudeva, sudharmanI samyaga prakAre ArAdhanA karavAthI prabhunuM svarUpa ciMtavavAthI tathA tevI peAtAmAM svarUpa prAptinI tAkAda che ema punyAnubaMdhI punyanA ceAge nizcaya thAya. AtmA svarUpaprAptine purUSArtha kare te krame krame te mehu--mAyAnA AvaraNa-paDadAne cIrI nAkhIne peAtAnuM akha`Da saccidAnaMda svarUpa pragaTa karIna Atma svarUpamAM sthira thAya che. tyAre iMdriyAkrikanuM parAdhanIpaNuM jJAnAdika AtmaguNNAne rahetuM nathI paNu svayaM prakAzaka thAya che, ane te mArga mATe upadeza paNa Ape che. ArA mUtra--tathaeN v yasyAmA // 2-2 // bhAvA--AtmA svayaM draSTA che te paNa jyAre bAhyAtmabhAvamAM gherAyA hoya che tyAre gula vA azubha For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 99 ) pariNatIvaDe jo punya pApakama bAMdhyA hAya tenA udbhaya kAlamAM te bhAgya kamane anukUla je je dRzya pAMca iMdricethI bhegavAya tevA padArthAMne mATe te Atma AcaraNa kare che ane te padArtha svarUpa peAtAne mAne che. peAtAne janma tenA mATe ja thayeA haiAya tevuM bhAna ajJAnatAnA cege thAya che te kAraNathI cAra gati ceArAzI lAkha yAnImAM bhamIne anaMta du:kha bhogave che, mATe sadgurUnu upAsana karavAthI satya AtmasvarUpanuM bhAna thAya te te bhAgatRSNAne dura karavA pravRtti karI zake che. 5 21 // sUtra-RtAthe pratinachavi satAdhAraJAt // 2-22 // bhAvAH--je je AtmAoe svasvarUpa parastrarUpane oLakhI, parastrarUpa-pudgalabhAvane grahaNa karavAne tyAga karIne, savara bhAve Atma, jJAna, darzana, cAritrarUpa cegamAM praveza karIne, anAdi kAlathI lAgelA ka samUhane nAza karIne, sahajAnaMda svarUpane pUrNa bhAve prApta karIne kRtakRtya thAya-kRtArtha thayA have temane A dunIyAmAM kAMI paNa karavAnuM bAkI rahyuM nathI tevA paramAtmA izvara vItarAga thayA che. chevaTe zarIra, AyuSya, nAma, gotra, sAtAvedanIya karma bAkI hatuM tene paNa tyAga karIne mukta thayA arthAt temane lAgelA kama naSTa thayA tethI sajIveAnA krama naSTa nathI thayA, kAraNa ke dareka jIvAne Atmagu sarakhA hAvA chatAM paN kanI pariNati bhinna bhinna heAvAthI For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (100) tene kSaya, upazama, pazama, udaya paNa aneka prakArano hoya che, tethI je purUSArtha kare tenA karma mala naSTa thAya ane temAM jenI maMdatA tIvratA pramANe naSTa thAya che te paNa sAdhAraNatAe ATha karmane samUha dareka saMsArI jIvone prAya hoya che te karma prakRtine dUra karavA puruSArtha karavuM joIe. 22 che sUtraM-svasvAmizaktyoH svarUpopalabdhihetuH saMpogaH // 2-23 // bhAvArtha -AtmA ajJAnatAne vaza thayela hovAthI je je zubha vA azubha punya vA pApa karma kare che tene te svAmI thAya che paNa mANabhaTanI kathAmAM zrI "bhImasena khAya ane mAmA zakunI pIDAya" tema nathI. je kare te ja pAme, vAve te laNe te zuddha nyAya hovAthI potAnA karelA karmane pite ja svAmI-mAlIka thAya che tethI te karmanA phalane vipAka jevA svarUpe bhogavavA gya hoya tevA svarUpanI upalabdhine saMbaMdha thavAmAM te kamane anAdi kAlathI prahavAthI hetutA che paNa nahIM karelA karmane joga AtmAne kaI paNa thAtuM nathI. kahyuM che ke kRtakarmakSayaM nAsti, pUrvakATizatairavi avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karma zubhA'zubhaM // 1 // artha -karelA karmane kSaya kareDe kalpa jAya te paNa thAtuM nathI ne karelA hoya te karmanA zubha vA azubha phala bhegavavA paDe che. ahIMyA AtmAnI anaMta For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 101 ) zakti che paNa te avarAi gai hAvAthI viparita ajJAnamaya zaktivaMta che ane karmAMne-dRzyane tenA mULanA bhAga ApavAnI zakti che te ane jaDa cetana zaktinA saMbaMdha AtmAnI vibhAvika parizuti rUpa jANavA. / / 23 // mUtra-tasya hetuvidyA / / 2-24 / / bhAvArtha AtmAne AvI vibhAvika dazAnA sabaMdhanuM kAraNa avidyA, mithyAtva, avirati, kaSAya, cALa, rUpa rAga dveSanI je pariNati che te ATha kramekha dhamAM hetu thAya che te ja kAraNathI rAgadveSa mithyAtvarUpa avidyA, avirati, kaSAya tathA azubha mana-vacana-kAyAnA yAganu pariNamana bhAvaka rUpa gaNAya che te ja bhava-saMsAranuM bIja che. te avidyAna tyAga karavA pravRtti karavI joIe. zrI dazavaikAlika sUtramAM jaNAve che ke-- paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciThThaI savvasaMjae / annANi kiM bAdI ? hri, vA nAhIra cheJa pAvAM ? | che aH--sayama ceganI prAptImAM prathama jJAnanI jarUra che jJAnathI svaparanA viveka jIva ajIvanI samajaNu paDe tethI te sati AtmA sva.-peAtAnI dayA tema pa jIvAnI dayA pALe che keAine paNa mana cana kAyAthI kubhavatA nathI tevI rIte vartatA sacama ceAgamAM sthira thAya che paNa ajJAnI te vapara ne jANutA na heAvAthI keLI For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 102) rIte dayA pALe? pitAne karma baMdhathI pAcho vALI zake ? pUrva kALe lAgelA pApane ajJAnI kevI rIte chedI zake ? mATe jaNAve che ke-sogALakuM vakyA, sojAnArU vAva 3maye vinASTra sozvA baMseyaM taM samAyare che 2 gurUne upadeza sAMbhaLI vicArIne zrotA saMyamI kalyANanA mArgane jANe sAMbhaLI vicArIne pApa paMthane paNa jANe ema pApa tathA punya dharmanA paMthane jANane saMyamI gI je zreya-mekSane mArga hoya tene vicArIne Acare che pApane tyAga kare che mATe jaNAvAya che ke-"mA vidyA yA vimuruge te ja vidyA kahevAya ke je muktine mATe ja thAya A pramANe vicArI avidyA je karmabaMdhanA hetu rUpa che te tyAga karavI 24 ke sUtra-tadabhAvAta saMyogAbhAvA hAnaM tad dRzeH kaivlym||2-25|| bhAvArtha--jyAre AtmA samyaga jJAna, darzana, caritranuM svarUpa samajIne dAna, ziyaLa, tapa, bhAva yuddha thaI devagurUnI apramattabhAve upAsanA kare che tyAre svapara dravyane viveka jANe che. para-pudgala svarUpane tyAga karavAnA abhyAsa karatA karatA prathama te avidyArUpa mithyA tvanA kAraNa rUpa krodha, mAna, mAyA, lebharUpa anaMtAnuM-- baMdhInI cekaDIne kSaya kare ane lAyaka samyaphatva pAme. AtmavIryanI utkRSTatAnA cage kSapaka zreNImAM caDIne apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sukSma saMpAya, kSINameha nAmanA For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 103) guNasthAnakane pAmIne jJAnavaraNIya, dazanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya rUpa cAra ghAtI karmane kSaya kare ane anaMta vastune guNaparyAya yukta yathArtha bhAve jANavA dekhAvArUpa kaivalya jJAnane pAme che ane sarva kilaSTa cittavRttine sarvathA rodha kare che tyAre ja AtmA draSTA svarUpamAM avasthita thAya che. sarvathA saMsAranuM baMdhana naSTa tyAre ja thAya che . 25 che te kama ne naSTa karavAnuM jaNAve che- sUtra- vihyAtiravivA apAya |ra-2AA bhAvArtha-AtmAne zAstranA abhyAsa karatA satya vivekajJAna thAya che te mithyAtva-vivekAkhyAtirUpa ajJAnanA nAzathI thatuM hovAthI samyagadarzana-satya vastunI arthAt AtmA ane parapugalanA bhedanI vahecaNanuM jJAna thAya che te samyagna darzanane viveka khyAti kahe, vAya che. viveka khyAti kSAzama, upasama tathA kSAyakabhAva ema traNa prakAranI thAya che. te je kSopazama thAya te prAyaH azuddhatAvALI hovAthI lAMbA kAle mahAdi karmane ghAta karavA mATe samartha thAya, upazama bhAve vivekakhyAti thaI hoya te sthira rahetI nathI, paraMtu te rahe tyAM lagI AtmA ANaMdane anubhava kare che. paraMtu je cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya (krodha, mAna, mAyA tathA lebharU5) kSaya thayA hoya sabhya mohanIya mizra mohanIya, mithyAtva mehanIya ema sAta prakRtine kSaya thavAthI je zAkabhAve samyagU darzana For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 104) vivekakhyAtI thaI hoya te AtmAne cAritra prApta karAvavAmAM eTale puTTugala bhAgane tyAga karAvavA samartha upAyarUpa bane che, cAritrayege ane vivekakhyAti AtmAne lAgelA krama melanA vinAza kare che. sa'prajJAta cega tathA asaMprajJAta cegane prApta karAve che ! 26 // sutradhA prAntamRmi: prajJA ||2-2|| bhAvAtha vivekakhyAtivata-samyagdarzanava ta AtmAne sudevagurUdha nI AsevanA abhyAsanA ceAge sAta prakAranI prajJA svarUpa AtmadharmarUpa bhUvanamAM caDAvanArI sAta prakAranI prAMta prAMta bhUmikA pragaTe che. te A pramANe saMsAranA je pAlika bhAgonu svarUpa have meM jANI lIdhuM te AtmAne zAMtikAraka nathI te tyAgavA caiAgya che tevu " daiyaparajJAna '1 tyAjya paCnuM jJAna (1) te saghaLA bhAgya padArthoM mArA nathI huM tenA nathI, te pudgalasvarUpa che ane caitanya jJAnavaMta AtmA chuM, mAre ane tene koI prakAranA svAmisevakabhAvane saMbaMdha nathI AvA viveka khyAti-vivekajJAnavarDa zrInA daiyadaitava: '' heya-tyAga karavA ceAgya bhAgya padArthoM ne grahaNa karavAnI bhAvanA kSINu thAya che te bIjI bhUmikA ( 2 ) jyAre bhAga uparathI citta UThI jAya che tyAre AtmAne bhAgya grAhakabhAva rUpa ajJAna-avidyA-mithyAtva rUpa mananA kaleze paNa nAza pAme che 4 A nivedha samaSimaMtrAda 'mR "" For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (105) AzravanA tyAga rUpe saMvaramaya zuddha cAritragarUpa saMprajJAna samAdhi prApta thAya che. (3) have jyAre zuddha cAritrogathI AzravarUpa heyane tyAga thaye che te tene te have apramattabhAve AtmaupayogamAM rahIne te rAgadveSAdika corane mArA manamAM jarA paNa sthAna nahi ApuM evA AtmAne "vivethayA mAvate SchuM " viveka jJAnathI huM vAsita thaye chuM. AvI bhAvanAvALI cAra bhUmikA AtmAnA prayatnathI sAdhya karI zakAya che ane bAkInI traNa bhUmikAmAM che te (1) " nittavamukita " Aja sudhI huM cittane tAbedAra hatuM tenI AjJA mArAthI nahotI lepAtI paNa have satya viveka jAgyAthI te cittanA baMdhanathI huM mukta thAuM chuM. (1) jyAre huM A citta manathI svataMtra thaye tyAre cittanI sAthe joDAyelI satva rAjasU, tAmasU vRttivALAM saMka95vikalpa paNa mArAthI judA thayA che (2) satva rAjasU, tAmasU prakRttithI rahita-rAga dveSa moha mAyAthI rahita thayeluM AtmasvarUpa paramati svarUpa thaIne saciAnaMdarUpa anaMta jJAna-darzana-cAritramaya banI akSaya AnaMdane anaMtakALa anubhave A sAta prAMtabhUminI bhAvanA svarUpanuM bhAna karAvavAne atyaMta upakAraka thAya che. je 27 mUlaM-yogAGganuSThAnAdazuddhikSaye jJAnadIptIrA vivekakhyAte | | 2-28 For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 106 ) -bhAvArtha-AtmAne paramasukhamAM kAraNabhUta muktine pAmavAnA upAyamAM ATha prakAranA yuganA aMgonuM anukAna karavAthI AtmAne lAgela azuddhatAne kSaya thavAthI samyagU darzanArUpa viveka khyAti sudhI samyam jJAna dIpaka pragaTe che. zrImAna parama gurUdeva buddhisAgara sUripravara gadIpakamAM jaNAve che ke--U#Isnejo nAtma, vAdhyAvAtthaiv ca / kartA'kartA ca hartA vai, sApekSAta: prabhAsate // 1 // artha-samyagUjJAnanA yogenganayanI apekSAye AtmA saMgrahanayanI apekSAye sAmAnya guNanA sAvathI eka jaNAya che ane naigamanayanI apekSAye eka aMze parama zuddha jaNAya che, vyavahAranayanI apekSAye karmanI pravRttione yoga havA vaDe aneka jaNAya che tevI ja rIte anaMta svarUpanA guNene vyakta na karI zakela hovAthI avAcya tathA kSapazamika bhAve keTalAka guNo vyakta thayelA hovAthI vAgye paNa kahevAya che, temaja nizcayanayathI svaguNaparyAyane kartA para pudagala paryAyane akartA vyavahAyanayathI svakarma ne kartA tene bhaktA saMsAramAM aneka bhavane kartA bhaktA ane svakarmane hartA-vinAzaka paNa che ema apekSA anubhavAya che. AtmAne jyAre jANe mAne svIkAre te karmamalane dUra karavA gya mAne tyAre vikhyAti sAcuM jJAna ane zraddhAMrUpa samyam darzana thAya che ane karmamalane dUra karavA jJAna cAritragamAM abhyAsayukta pravRti kare che ne te roganA ATha aMge nIcenA sUtramAM jaNAve che 28 che. For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 107 ) sUtraM - yamaniyamAsanaprANAyAmapratyAhAradhAraNAdhyAnasamA thayodAvani / / 2-21 bhAvA --yama, niyama, mbhAsana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi ema yAganA anuSThAneAmAM ATha aMga AtmAnI zuddhi mATe vidhipUrvaka siddha karavAnI AvazyakatA che, // 29 // mUtra-divAsatyama taiyatrAyAvapridAyamA:! 2-30 || bhAvA--ahiMsA-jIvAne mana, vacana, kAyAnA ceAgavaDa na mAravA-na pIDA karavI teenA aMgaupAMga na chedyavA daMDAdithI prahAra na karavA, bhaya na upajAvavA ema kAyAthI jIvadayA pALavI, temaja vacanavaDe te . jIvAne manamAM AghAta thAya, bhaya upaje tevA vacana na khelavA, manathI paNa te jIvAnuM khurU na ciMtavuM te ahi~MsA Atmavat sarvabhuutessu sukhaduHkhe priyA'priye / ciMtayannAtmano'niSTAM hiNsaamnyya nAsaretu | z arthA--sa jIvAne sukha priya che, duHkha kAine priya nathI, ApaNe paNa sukhanI ja irachA rAkhIye chIye ane du:khathI bhaya pAmIne kapIe chIe mATe AtmAne sukhI karavAnI IcchAvALA sarve mahAnubhAvAe sarva jIvAne peAtAnA AtmA samAna gaNIne ApaNane jethI duHkha thAya tevI kriyA bIjA pratye na karavI arthAt AtmAne jarA kAMTA For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (108) vAgavAthI paNa duHkha thAya che te tevI ja rIte bIjA prANIene tamArI kutuhalavRtti mATe, ahAra mATe ke mitra vargane khuzI karavA mATe paNa hiMsAnuM AcaraNa na karaze je je hiMsA kare che tenA burA phala bhegavavA paDe che. kahyuM che ke- paMgukuSTikuNitvAdi jJAtvA hiMsA phalaM sudhIH / nirAgastrasajaMtUnAM hiMsAsaMkalpataH tyajet // 1 // atha-pAMgaLApaNuM, kaDhIyApaNu, ThuMThApaNuM, rAgIyApaNuM, baherApaNuM, muMgApaNuM, kedI paNuM vigere sarva duHkhe ApaNe je bhegavIe chIye te pUrvabhave jIvadayA na pALI hovAthI tenA phalarUpe AvelA karmanA vipAke che tema jANIne he buddhivaMta mahAnubhAvo ! aparAdhI vA aparAdha vinAnA trAsa sthAvara jIvone vadha, hiMsA tyAga karaze A jagatamAM je jIve tamArI dRSTimAM AvyA che temaNe tamAro keI paNa prakArane aparAdha karyo nathI, karavAnA paNa nathI, ApaNe te ApaNA karelA pUrva bhavanA zubha vA azubha karmo ja aparAdha karyo che to je purUSArtha kare te te aparAdhI karmane dUra karavA AtmasvarUpanuM ciMtavana kare paNa kaI jIvane pIDA na karaze. karaze te tenuM phaLa avazya bhegavavuM paDaze. AtmasamAdhIne lAbha nahi levAya. kahyuM che ke-zUrti prANaghAtena raudradhyAnaparAyaLI kumUmo trahmahata% saptama narAta | artha-prANIone ghAta karanArA aneka pApAraMbhamAM rakta evA subhUma ane brahmA For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 109 ) datta cakravarti A raudradhyAna karIne sAtamI nArakImAM jaIne aneka mahAbhayakara du:kha bhogave che mATe hiMsAne tyAga karavA te prathama mahA vrata jANavuM (1). satya-jevu... dekhyu, sAMbhaLyuM hoya tevuM yathArtha kapaTa karyAM vinA khelavuM te satya kahevAya che. te satya jJAna darzana cAritrayAganuM mULa che tevuM satya khelanArA AtmAevaDe A pRthvI pavitra karAya che. je leAkeA asatya khelatA nathI ane satya tarUpa mahA amUlya dharmane dhAraNa kare che tene bhUta pizAca sarpa Adi kei paNa pazu deva yA manuSya rAkSasa pIDA karI zakatA nathI. kahyuM che ke-- jJAnacAritrayormUlaM satyameva vadanti ye, dhAtrI pavitrIkriyate teSAM caraNareNubhiH, alikaM ye na bhASante satya vratamahAdhanAH, nAparAdhyumalaM tebhyo bhUtapreto uragAdayaH / a----satvataMtrata vinayasvarupa hAvAthI jJAnanu mULa tathA cAritranuM mULa che tema jJAnI maharSie kahe che te satya vratane dharanArA purUSanA caraNu regunA rajakaraNathI pRthvI pavitra bane che vaLI je manuSa juThuM, khelatA nathI te satya vrata rUpa dharma dhanavatanA bhUta preta pizAca uraka abhuvanapati vyaMtara vigere devA aparAdha karI zaktA nathI ! mATe huMAtman asatya nahi khelavuM je vANIthI khIjA chetarAya, je ApaNe jANatA naheAya dekhyuM na hAya temAM satya ae For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 110 ) jANutA na hoya tevuM khelavuM, bIjAne samajAvavu, bIjAne temAM vizvAsa besetema karavuM te asatya kahevAya che sUryoda viruddhaM yadyadvizvasitaM ghAtakam / yadvipakSazca puNyasya na vdettmUttuta ? || je leAkathI virUddha gaNAtuM hoya te vacana, vizvAzIne chetaranArU hAya te, punyadharmanu zatrupaNa karatu hAya tevu vacana asatya gaNAya che tene tyAga karavA bAyo bhUmyalokAni nyAsApaharaNaM tathA / kUTasAkSyaM ca paJceti; sthUlA satyAnyotayam|| | || kanyA,go,bhUmikA saMbaMdhI juThuM khelavAnA tyAga karavA tathA ApaNA upara vizvAsa rAkhIne kei paNa mANase peAtAnI khAnagI milakata dhana gharANuM vigere sAcavavA sAMkhyu hAya tene gopavI rAkhavuM, tene mAlIka mAge tyAre pAchuM nahI ApavuM tathA kheATI sAkSI bharavI A pAMca asatyanA tyAga karavAthI gRhasthA sukhI, rAjyamAnya thAya che. satya khelanArA pratye deve prasanna thAya che. ( 2 ) trIjI'-asteya-adatta na levuM. pArakA atha, paisA, dhana, ratna AbhUSaNeA grahaNu karavAne jemane zuddha manathI tyAga karyAM che temane rAjyalakSmI sattA vigere peAtAnI meLe AvIne pagamAM paDe che, sarva Adhi upAdhI apakIti dUra jAya che ane svargasamAna manuSyabhavamAM pazu sukha anuRRvAya che. kahyuM che ke For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11 ) __parArthagrahaNe yeSAM niyamaH zuddhacetasAM / abhyAyAnti zriyateSAM svayameva svayaMvarAH // 1 // anarthA durato yAnti sAdhuvAdaH pavarttate / svarNasauravyAni Dhokate sphUTamasteyacAriNAM // 2 // artha-pArakuM dhana coravA, luMTavA yA paDAvI levAne jeoe tyAga karyo che, paradravya jemaNe mATInA Dhepha samAna gayuM che tevA zuddha cittavALA mahAzayane lakSmI yaMvarA kanyAnI peThe tenA caraNamAM potAnI meLe AvI dAsInI peThe rahe che-temaja save anartho, vidgo paNa dUra jAya che. sarva jagyAe sadukIti phelAve che ane svarganA sukhe paNa pragaTaze te AvI maLe che tethI te caurya tyAga karavuM. corya karanAra A bhava ke parabhava duHkha pAme che. tevA AtmAne haMmezA bhaya, kodha. hiMsA vigere vairavRtti rahetI hovAthI AtmasamAdhI pAmI zakAtI nathI. (4) brahmacarya--maithuna tyAga kare te AtmacAritranA prANa samAna che. brahmAsthaMthI citta nirmaLa thAya che, ane paramAtmAne pratyakSa thavAmAM AtmasvarUpamAM sthiratA prApta thAya che. AyuSya paNa dIrdhakALavALuM lAMbuM thAya che. deva ne mAnava paNa temane AdhIna thAya che. jagatamAM koI tene zatru thatuM nathI. kahyuM che ke - prANabhUtaM cAritrasya parabrahmaikakAraNam / samAcaran brahmacarya pUjitairapi pUjyate // 1 // cirAyuSaH saMsthAnA draDhasaMhananA narAH / For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (112) tejambinomahAvIryAbhaveyu brahmacaryataH // 2 // gIone brahmacarya e cAritraganA prANa samAna che, kAraNa ke parama brahma-saccidAnaMda (mokSa)nI prAptimAM e brahmacarya kAraNa bane che te ja kAraNathI brahmacaryane dharanAra purUSe, lekathI pUjAtA devadeveMdra cakavartI rAjAone paNa pUjanIya bane che (5) aparigrahava-parigrahane tyAga karavo te. je je vastu najare paDe tenA bheganI vAMchA ajJAnatAnA yege jIvane thAya tevI vastune saMgharavA mATe IcchA jAge, temAM rAga baMdhAya, dhana, dhAnya strI, putra ghara, jamIna, dAsa, dAsI, hAthI, ghoDAgADI yA pAlakhI zigerene mamatva mUchabhAve saMgraha karAya te parigraha kahevAya che tevI vastuo ne tyAga kare te dravya parigraha kahevAya. atyaMtara tyAga mUccha mamatva na rAkhave te bhAvaparigrahatyAga kahevAya che. kahyuM che ke--no parigha vatto nArUputte tArUNA mujI parimAhA kutto suvu masiLA ?! dhana, dhAnya, suvarNa, ratnadi, mANikaya parigraha kahevAya che te sAce parigraha nathI paNa te vastuo para mArApaNAnI je vRtti (buddhi e vastuo mArI che, bIjAne mATe khapamAM na ja Ave, mAre bhegavavI joIe tevI je buddhirUpa mUcha te ja sAce parigraha che tema maharSi-bhagavAna jJAnaputra mahAvIra deva kahe che. A jagatamAM mUcha parigraha meTA duHkhanuM kAraNuM thAya che. kapIlanI pAThe be ja mAsA mAtra sonAnI vAMchAthI For Private And Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 113 ) cha khaMDanA rAjyathI paNa sateSa nathI thAteA, paraMtu tenI, kAMi paNa jarUra nathI ema jyAre manamAM lAge che tyAre sarpa kAMcalIne cheDe tema peAtAnI pAsenI vastune cheDI de, tenA rAga cheDI de tyAre AtmAne ANuMda thAya che kahyuM che ke--maMnidhI niyataya, vAmAvyanuAmino / amarA: virAyate, saMtA yahya mUlam ||o|| a-jenI pAse satASarUpa AbhUSaNe che tevA mahAtmA pAse ATha siddhi, nanidhio, svarganI kAmadhenunI peThe sevA kare che; eTaluM ja nahI. paNa devadevedro tenI sevakanI peThe AjJApAlaNa kare che. A pAMca tratA sAdhu cegIne sarvathA hAya che ane gRhastha zrAvakeAne azathI heAya che. te niyama-cittavRttine damanArA kahyA che. tene pAlanArA Atmazuddhi karavA vaDe muktine ArAdhI zake che. // 2-30 // te mATe te mahAvratarUpa came kevA levAne pALavA te jaNAve che. sArvabhaumA sUtra - jAtidezakAla samayAnavacchinnA mahAvatam // 23? || bhAvA -jAti, dezakAla, samaya, thI maryAdA vinAnA sarvadA AjIvana sudhI pAlavA mATe je pratijJA thAya te mahAvrata kahevAya che jainAcAya bhagavatA A pAMca mahAvratAne dravya~pRthvI pANI agni vAyu vanaspati tathA eiMdriyAvALA, treiMdriyavALA, cAra iMdriyAvALA, pAMca iMdriyAvALA 8 For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 114 ) deva mAnava nArakI pazu prANi vigere jIvone mAravA nahi paDavA nahi chedavA nahi A jAtibhedane dravyamAM aMtabhAva thAya che (1) dezathI kSetrathI ahiyA jyAM ApaNe rahiye chIye te tathA bIjA kSetramAM rahelA pAtAlamAM devabhUvanamAM, manuSyalakamAM rahelA chane na mAravA (2) kAlathI jyAM sudhI A zarIramAM prANa che tyAM sudhI samaya-rAtre vA divase keI jIvane haNa nahi (3) bhAvathI-rAgabhAvathI athavA TheSabhAvathI krodha, mAna, mAyA, lema, kAma vigere duSTa bhAvathI hiMsAne tyAga kare tevA bhAvavaDe paNa koI jIvane haNa nahi, haNava nahi, bIjA koI tevuM kAma karatA hoya tene sAruM mAnavuM nahi. AvA prakAranuM prathama mahAvrata prANAtipAta viramaNarUpa jANavuM.(1) have bIjA mahAvratamAM jUThuM nahi balavAnuM pratyAkhyAna karavAnuM che. te deza-dravyathI jagatamAM je dazya vA adazya padArtho rahelA che tene je svarUpe avasthAmAM rahelA che tethI viparIta kahevA athavA niSedha kare te dravyathI mRSAvAda kSetrathI dezathI ahiMyA vA anya jagyAmAM rahelA pradArtho vize ulaTuM belavuM, kAlathI divasa rAtri mAsa Rtu ayana saMbaMdhI jUThuM bolavuM, bhAvathI kAma krodha mAna mAyA lAbha ahaMkAra rAgadveSa vA upaga cukavAthI juThuM belAya che, te tevI dRSTithI je vastu jeI sAMbhaLI hoya tene tethI virUddha che tema bolavuM, kSetrathI ahiMA vA bIjI jagyAye, kAlathI divasethI rAtrIe, bhAvathI rAgathI zreSathI mehathI kAma kodha mAna For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 115) mAyA lebhathI paNa huM nahi balavuM. bIjA pAsa nahi lAvavuM bIjA jUThuM bolatA hoya tene sAruM nahi mAnavuM. A bIjuM mRSAvAdaviramaNa mahAvrata jANavuM. (2). trIjuM adattAdAnaviramaNa paNa dravyathI bhAre kimatavALe vA ochI kImatavALe je padArtho hoya tene tenI mAlIkanI rajA vinA grahaNa kare te dravyathI adatta kahevAya. tene tyAga kara joIe. kSetrathI ahiMyA vA anyatra, kAlathI divase vA rAtrie corI karUM nahi, bhAvathI rAgathI SathI vA krodha mAna mAyA leba vigere kAraNe corI karUM nahi, karAvuM nahi, karatA hoya tene sArA mAnuM nahi. A trIjuM adattAdAnaviramaNa mahAvrata jANavuM. (3) cothuM maithuna viramaNa vrata dravyathI deva devAMganA manuSya strI purUSa tiryaMca pazu pakSInI sAthe zarIravaDe saMga karavApUrvaka vayapAtarUpa bhega kare te dravya maithuna. kSetrathI A kSetra vA anya kSetre, svane manuSya pAtALamAM kAlathI divase vA rAtrie jyAM sudhI jIvana A zarIramAM che tyAM sudhI, bhAvathI kAma kodha mAna mAyA lobha rAgadveSa Adi vaDe paNa maithuna sevavuM nahi, evuM mana-vacana-kAyAnA gane maithunavRttithI rokuM, AvuM maithuna karUM nahi, bIjA pAse karAvuM nahi, je kaI bIjA karatA hoya tene sAruM mAnuM nahi. AvuM cothuM methuna viramaNa nAme mahAvrata jANavuM. (4) For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 116 ) pAMcamuM parigraha viramaNa vrata dravyathI sacitta vA acitta vastunA sa'graha na karU' eTale dhana, dhAnya, suvaNu, rUpa AbhUSaNa, vastra, pAtra, dAsa, dAsI, vAhana, pazu pakSI vigere vastune parigraha na karU, kSetrathI gAma nagara, pATaNu, karabaTa, ghara, vana, bAga, upAzrayanA sa Mgraha na karU kAlathI divasa vA rAtri mATe jyAM sudhI A zarIramAM prANa che tyAM sudhI parigraha na rAkhuM', bhAvathI alpa mUlyavALI vA bhAre kImatavALI vastuo upara rAga dveSa krodha mAna mAyA leAla kAma hAsyavaDe paNa parigrahane na icchuM manathI vacanathI tathA kAyAvaDe parigraha na rAkhuM, kAi pAse rakhAvuM nahi, je rAkhatA hoya tane sArA mAnu' nahi. pAMcamuM AvuM parigraha viramaNu mahAvrata jANavu'. ( 5 ) AvI ja rIte rAtribhojananA paNa tyAga A prakAre che dravyathI sacitta vA acitta azana pAna khAdIma tathA svAdima padAthenei rAtre khAvA nahi, kSetrathI jyAM sthAnamAM vasatA haiAya tyAM hAya tyAM vA anyatra khAvuM nahi, kAlathI divasanuM rAdhelu rAtre khAvuM nahi. rAtre rAMdhelu dIvase khAvuM nahi bhAvathI rAga dveSa krodha mAna mAyA leAla kAma vigerenA pariNAmavaDe pazu rAtre khAvAnI icchA karavI nahiM,-manathI icchavuM nahi, vacanathI khelavu nahi, kAyAthI mukhamAM mukavu' nahi, hAthane pAtrane zarIranA te AhArAdi pratye sparza paNa na karavA, pAte na karavA bIjA pAse na karAvavA, karatA hAya teNe sArA jANavA nahi A uparanA For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 117 ) pAMca yamene mana vacana kAyAvaDe karavuM nahi karAvavuM nahiM anumedavuM nahi eTale nava kATIthI zuddha pAMca mahA vratanu pAlaNa rAkhavu, tenI sAthe rAtrieAjana tyAga paNa sAdhuone karavAnA hoya che. eka paNa vratamAM jo pramAda thAya teA badhA vratamAM doSa Ave che. A vratathI mana vacana kAyAnI zuddhi thAya che. zrAvakone A vratA dezathI-a'zathI cathAkitae pALI zakAya tevA grahaNu karAya che. te paNa krame krame mananI sthiratAnA kAraNa thAya che. sarva prakArathI utkRSTa mahAvratAne AdaravAmAM jee azakti ta hoya tevA mumukSuo deza-azathI vratane Adare che te tene zrAvakanA anuvratA kahevAya che. tenI saMkhyA khAranI che. tenI sevanA pazu saM ka`malane dUra karavA upaceAgI thAya che. Atmaprodha graMthamAM zrI jinalAbhasUrijI jaNAve che ke " sadAtmavodhena vizuddhibhAjo, bhanyA hi kecitsphuritAtma viiryaaH| bhajaMti sArvAditazuddhadharma, dezena sarveNa ca kecidAryAH ||1|| a--sadgurUthI prApta thayelA vizuddha Atmaedha vaDe yukta bhavyAtmAne jo sarva prakAre sarvavirati cAritrarUpa mahAvrata AdaravAmAM azakti hoya teA keTalAka anya mumukSue pragaTa thayela . AtmavI vatA sajJapraNIta zuddha dharmane zaktivaMtA sava aMze a Mze pUrNa paNe bhaje che, paraMtu tevI zitanA abhAve zraddhAMta zrAvako pAMca For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 118 ) aNuvrata, traNa guNavrata, cAra zikSAvrata, ema mAra vratane sevIne mukitamAga nI sevArUpa yogAbhyAsane A --vive kavatA je che kahyuM. che ke: iha dvitIyeSu kaSAyeSu kSINopazAMteSu viMzA tirazvA | samyaktvayuktena zarIriNaiSA, labhyetA dezAdviratirvizuddhA // 2 // ceAkaDI-ana'tAnu khaMdhi a--prathama kaSAyanI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krodha, mAna, mAyA, thaye AtmAne kaSAyarUpa vAkSaye pazama tathA leAlanA kSaya zuddha samyakRtvanA lAbha thAya. tyArapachI samyaktvathI yukta AtmAne bIjI krodha, mAna, mAyA, lAbhanI cokaDI apratyAkhyAnInA kSayapazuma thaye chate vizA--mAnavI tathA tiya cAne vizuddha deza virati cAritrane lAbha thAya che paNa deva tathA nArakIne dezavA savirati cAritrane lAbha maLate nathI, pravacanasArAdvAramAM jaNAvyuM che ke. sammantaMmmiya laddhe paliyapuhutteNa sAvao hoi / caraNo samabhakhayANaM sAyara saMtarA huMti // 3 // a--AtmA zuddha samyakRtva pAmye chate methI nava paDye pamakAla pachI zrAvakatvapaNAnA lAbha pAme che. sakhyAnA sAgaropama pachI kSApazama vAzcAyaka cAritrabhAvanA lAla pAme che. samyakRtvane lAbha pAmyA chatA tevA prakAranA vIryAntarAya karmonA yoga hAvAthI savira tinA lAbha AtmA nathI laI zakatA. kahyuM che ke--- For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 119) je na khamaMti parisahabhayasayaNasinehavisayalobhehiM / sabavirai dhareuM te juggA desaviraIe // 4 // artha--je AtmA samyaktva pAme chate paNa bAvIza parisahana na rahI zake tevA bhayathI vA svajana, kuTuMba, strI, putra, mAtAnA nehathI vA viSayabhoganA lobhathI gherAyele AtmA sarvavirati dharavA mATe asamartha heya te tene yogya dezaviratirUpa zrAvaka dharmane aMgIkAra kare che, te bAra vrata A pramANe che- (2) Avida (2) mulAva (2) gatta (4) dUdha (5) gharagADha vA (6)hiti (7) mA (8) haMsa (2) sa (20) te (22) tAsada (22) vimAna 2 / artha (1) prANIvane tyAga,(2)mRSAvAdane tyAga(3) cerIne tyAga(4) maithuna bhegane tyAga (5) parigrahane tyAga (6) dizipariNAma (7) bhego bhegane viramaNa (8) anarthadaMDa viramaNa(9)sAmAyaka (10) dezAvagAsika tathA(11)pasadhavrata (12) atithisaMbhavibhAgavata ema zrAvakanA bAravrata che temAM prathama sthalathI prANutipAta viramaNavrata A pramANe che thulA suhumA jIvA, saMkappAraMbhao a duvihA / savarAhA niravarAhA savikravA ceva niravikravA // 6 // atha-jI be prakAranA che temAM prathama sthala jI bIjA susUphamajI dRSTigocara hevAthI tenI For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 120 ) ahiMsA pALavI azakaya che, sthUla jIvA pRthvI,pANI, agni, vAyu, vanaspati tathA trasa. ema sthAvara tathA sa prANImAM sthAvara jIvanI dayA gRhasthane AhArapANIbhAganI pravRtti hAvAne kAraNe te ArabhanA tyAga karI zake tema nathI tethI trasa jIveA dayAnA viSaya rahe che, temAM paNa sthAvarakAyanI sAthe je joDAyA che tevA trasa jIvenI yA azakaya che paNa moTA pace'driya jIveAnI dayA paLI zake, temAM paNa aparAdhI javAnI dayA daiyA pALavI azakaya che; niraparAdhI jIvAnI dayA grahastha pALI zake che tethI sAdhu vIsavIsA ( eka rUpie ) pUN yA pALI zake tyAre grahastha vratadhara sArA upayega rAkhIne savAvaseA ( eka AnI) yA pALI zake, mATe temane sthUla prANAtipAtaviramaNa vratane svIkAra hoya che. bIjI slathumRSAvAda viramaNa vrata zrAvaka nIce e pramANe pALI zake: kannAgeobhUaliyaM nAsAvahAraMca kUDasakkhijaM / sthUlamalIaM paMcaha, caei suhumaM jaha satti // 7 // artha-kanyA tathA putra sabadhI vivAhAdi kAraNe jIruM khelAya te tathA gAya baLada Adi pazu vecavA-levA mATe paNa grahastheAthI juThu belAya, bhUmi levA-devAnA viSayamAM juhu khelAya temaja keAi vizvAsu jIve ApaNane guptadhana-mAla soMpyu hAya te huM nathI jANatA ema kahIne pAchuM na ApavuM te vizvAsaghAta tathA khATI sAkSI ApavI For Private And Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) Ama grahasthane pAMca prakAranA juThANune tyAga avazya kara joIe paNa sarvathA na bane te paNa jeTalI zakti hoya teTale jUThA bolavAne tyAga avazya karavo ema sthUla mRSAvAdaviramaNa vrata dharavuM (2) have trIjuM sthala adattAdAnaviramaya vrata grahastha A pramANe pALI zake nAsIkayaM nihigayaM paDiaM vIsAriaM ThiaMnaTaM / paraatthaM hIraMto niyaatthaM ko viNAsei / / 8 // artha-dhananA mAlIke pitAnA gharamAM vA bahAra khADAmAM anyanuM dATeluM dhana laI levuM te cerI athavA bhaMDAramAM paDeluM hoya te teDIne levuM, rastAmAM paDI raheluM vA bhUlI gayeluM, rastAmAM koIe mUkeluM vA keInuM khevAI gayeluM evuM dhana haraNa karatA AtmAnA pitAnA aMtarane dhanavinAza thAya che te e keI DAhyo hoya ke pArakuM dhana haraNa karatAM pitAnuM aMtara dhana vinAza kare? A pramANe pAMca prakAranI cerI gRhasthoe tyAga karavI. tathA dAna cerI paNa na karavI evI rIte sthUla adattAdAna viramaNa vrata gRhasthane avazya pALavuM joIe (3). have ethuM svadArAsaMteSa padArA mithuna viramaNa vrata sthaLatAthI A pramANe pALI zake orAliya veubviya, paradArAsevaNa pamuttUNaM / gehIvae cautthe sadAratuThi pavajjijjA // 5 // artha-dArIka zarIra dharanArA manuSya tathA tiryaMcanI strI-purUSanA sAthe, vaikriya zarIravALA For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 122 ) devadevInI sAthe maithuna sevavuM, svadArAthI anya je strI hAya te sarve paradvArA-kuMvArikA kanyA ra`DAyelI vezyA vigere paradArA kahevAya tenI sAthenA maithunasenananA tyAga karavA ane svadArA-peAtAnI pacanI sAkSIe mAtapitAnI AjJAthI svIkArAyelI strInI sAthe paNa tithivAra, samaya, rAtri divasa vigerenA bhAga sabadhI zakti pramANe maithunatyAganA niyama karI svadArAmAM satASa ja mAnI gRhatha svadyArAsa tASa paradArAviramaNurUpa sthula cAthuM vrata zrAvakane avazya Aya (4) pAMcamA sthUla parigrahaviramaNa vratamAM A pramANe levAnu jaNAve che-- gehi giddhimataM parihariya pariggahe navavihaMmi / paMcama vae pamANaM karejja icchAnumANeNaM // 6 // a:-gRhastha zrAvakane kSetra, ghara, dukAna, vADI, bagIcA vigere kSetra (1) vastu rAca-racIlu* (2) hiraNyarUpuM, suvaNaeN -sAnu, dhana, dhAnya, dvipada-manuSya-dAsadAsIcatuSpada gAya bhaiMsa, baLada UMTa Adi pazu, kuSya-zaiyyA Asanaratha gADuM huLa vAsaNa vigere nava prakAranA parigratumAM jeTalI AvazyakatA lAge jeTalI icchAthI mana zAMta thAya teTalA parigrahane meAkaLe rAkhI te uparAMtane tyAga kare e sthUla parigraha viramaNa vrata (5) have chaThThuM+ kriziparimANu vrata daza-dizAmAM gamana karavAnA svabhAvathI aneka Azravane traNa karAya che mATe For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 123) bhUvanakamaNasamatthe lobhasamuddevi sappamANaMsi / kuNaidisA parimANaM susAvao seDabaMdha va // 7 // artha-AtmAne lebha evA prakAre lAgelAM che ke traNa bhUvananI badhI vastune svAmI thAya te paNa pUrNa saMtoSa thAya tema nathI. lebha samudra traNe jagatane nAza kare che tethI parigrahanuM pramANa karavAthI teTalA pApathI bace che. te kAraNe je je dekhavA, jovAmAM, anubhavamAM Ave tenI icchA thAya te kAraNe daze dizAmAM gamanAgamananuM paNa zrAvake pramANa karavuM. daza yA se rojana vA tenI aMdara gamanAgamanane nizcaya kare jethI setubaMdha karyo chate samudragamana sukhe thAya tema dizAparimANathI labhasamudra pAra pamAya tema che; mATe chaThThA dizAparimANa vrata zrAvake AdaravuM. have sAtamuM pagaviramaNa vrata zrAvake karavuM joIe. bhoaNakammehiM duhA, bIyaM bhogovabhAgamANavayaM / bhoaNao sAvajja ussaggeNa pariharai // 8 // arthabhegapaga parimAna vratamAM bhejana saMbaMdhI kriyAvaDe be bheda thAya che temAM zuddha dharmA rAdhaka zrAvaka utsargathI-sIdhI rIte sacitta aneka jIvaghAtavALA bhejanane tyAga kare che jethI bahu pApane saMbhava che paNa apavAdathI sarvasAvadya-pApamaya AhArano For Private And Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 124 ) tyAga na karI zake te paNa abhakSya anaMtakAya vigere bhajanane avazya tyAga kare. tema ja madha, mAkhaNa, mAMsa tathA dArUne tyAga kare. paMcubarI hIma viSa karA sarva mATI rAtribhojana bahubIja vigere abhaya AhArane tyAga zrAvaka kare ema sAtamuM bhego paga parimANu zakti pramANe karIne vratane ArAdhe (7) ema zrAvaka anarthadaMDane paNa tyAga kare. te anarthadaMDaviramaNa vrata A pramANe che - daMDIjai jeNa jio, vajjiya niyadehasayaNadhamma / so AraMbho kevala-pAvaphaloNatthadaMDatti // 9 // artha_kriyAvaDe jIva daMDAya, pApavaDe gherAya te kriyA potAnA tathA kuMTuMbanA piSaNa arthe hoya te anarthadaMDa gaNAya. te gRhastha zrAvaka tyAga karavA azakta che paraMtu tethI pitAne lAbha thAya. aneka jIvone ghANa nIkaLI jAya, mejazekhavaDe ghaNu jI evA anarthaprapaMce khele che te anarthakArI kArya karavAthI kevaLa pApane ja baMdha jIva kare che, mATe jema saMsArathI pAra pamAya tema AtmAe tevA anarthakAraka karmone tyAga kare. save jIvanuM bhaluM thAya, temane upakAra thAya tevI pravRtti kare te zubha phaLakAraka thAya che. mATe anarthadaMDathI zrAvaka virAma pAme. have navamuM sAmAyaka vratane zrAvaka niyama kare te A pramANe che. For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 125 ) sAmAiabhiha paDhamaM, sAvajje jatthaM vajjiuM joge / samaLI DhorU samo, tene phesavo viz // a--zrAvaka be ghaDI sudhI AtmasamAdhine abhyAsa karavA mATe sarve Arabane-pApakanA vyApArane cheADIne samatA bhAvarUpa sAmAyika kare, sajIva pratye rAgadveSa na kare, maitrIbhAve vicare, AtmAne paramAtmAnI sevAbhaktibhAvathI te sAmAyakramAM hoya tyAM lagI sAdhu samAna bhAvane dhare che. jo ke dezivarita che te paNa sAmAyaka karate chate sAdhu jevA manAya che; tethI saMva2bhAve rahevAthI navA pApane AMdhatA nathI ane prAcIna pApanA Atma upayoga rAkhIne kSaya kare che, mATe zrAvake sAmAyaka vrata niyamita karavu joie. have dasamuM dezAvagAsikavrata zrAvake karavuM. te A pramANe che puvvaM gahiassadisA vayassa savvavayANaM vANudiNaM / jo saMkheva desAvagAsiaM taM vayaviiaM // / 11 // a--prathama zrAvake je mAra vrata lIdhA hAya temAM prANAtipAta vrata jeTalI ArabanI mAkalAza hAya temAMthI AraNanI jeTalI ochAza thAya teTalI kare paNa mAkalAza na kare tevI ja rIte khIjA tenI paNa mekalAza hAya tene sa MkSepathI zuddha kare ema dareka divase judI judA abhigrahapUrvaka mAkalAzane dura karIne vratanI zudhdhikare tene dezAvakAsika vrata kahevAya che. A For Private And Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 126 ) dezAvagAsika vratamAM A bhAvanA avazya rahevI joie. savvasavvasaMgehi, vajjie sAhuNo namasijjA ! savvahi jehiM savvaM sAvajjaM savhahA cattaM { 12 5 artha-sarpa dezAvagAsika vratamAM sarva sa'sArIka sabadhAnA tyAga karIne sAdhu gurU AcAya bhagavaMtane guNu stutinamaskArathI pujIne temanI anumatithI sa sAgha-pApavALA vyApAranA tyAga kare che ema peAte je zrAvakanA vrata lIdhA hAya temAM divase rAtre niyamapUrvaka echAsa karatA jAya te dazamuM dezAvagAsika vrata. have agIyAramuM poSadhavrata jaNAve che AhAradehasakAra gehavAvAra virai bhehi / pavvadiNANu hANaM taiyaM posaha vayacauhA || 2 || artha-AhAra-cAra prakAranA asana, pANu, khAdima sAdima ema cAra prakAranA ahAranA tyAga karavA te upavAsa utkRSTa pauSadha jANavA, dehasatkAratyAga-snAna, vilepana AbhUSaNa vigere zAbhAnA tyAga karavA te zarIrasatkAra tyAga poSadha. gRha vyApArane tyAga karavA ne gRhavyApAra tyAga pauSadha, strIsevanatyAgarUpa cAthA brahmacaya poSadha ema cAra prakArane pauSadha parvanA divase savasAvadya-pApavyApAranA tyAga rUpa zubha anuSThAnaka karavA joie jethI AtmA savarabhAve rahI svasvarUpamAM praveza karI zake che tethI krama For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (17) nI paNa nirjarA thAya chehave bAramuM atithisaMvabhAga nAmanuM vrata zrAvakane AdaravuM joIe. jaM ca gihi suvisuddhaM, muNiNo asaNAi dei pAraNae / paramavinaeNa eyaM turiya mati hi saMvibhAgavayaM // 14 // artha-pauSadhanuM pAraNuM hoya tyAre vA anukUla saMga hoya tyAre gRhastha zrAvake nirdoSa AhAra ne zuddha bhAvapUrvaka parama vinaya bhakita sahita sAdhugurUne vaherAvIne pAraNuM karavuM. kadApitevA guNavaMta sAdhu mahArAjane roga na hoya te zrAvaka zrAvikA samyaktvadhara zrAvakane paNa bhaktipUrvaka jamADI je pAraNuM kare e the zikSA trata. ema bAra grata zrAvakane dezathI-aMzathI jANavA. te paNa zradadhAvaMta mumukSune abhyAsathI sarvavirati cAritra yega prabhubhakti zAstrA abhyAsa samiti gupivaDe yukta thaIne ArAdhanAvaDe saMprajJAna yoganI prApti thAya. krame krame sarva karmamaLano paNa kSaya karIne asaMprajJAna ane lAbha adhyAtma jJAnagI cAritranA baLathI meLave che. sAdhuone paMca mahAvratarUpa yama jAti-dravya, deza-kSetra, kAla-samaya ane bhAvanI anukULatAe sarvabhauma vyApaka che ane zrAvakene zakti pramANe aMzathI yAvat jIva vA abhigrahamAM dhArelA kAla pramANe ArAdhI svIkAryamuktinI egyatArUpa siddhine meLave che . 2-31 che -suutr-shaucsNtoptpHsvaadhyaayeshvrprnnidhaanaaniymaaH||2-32|| For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (128). bhAvArtha-zauca-pavitratA (1) saMtoSa, lobhane, tyAga (2) tapaH bhege pagAdikathI mana, vacana, kAyane rekavA, svAdhyAya jJAna cAritra Adi guNane abhyAsa kare tathA izvarapraNidhAna paramezvara paramAtmAnA svarUpane citavavuM vigere niyamo nitya karavAthI AtmAne svarUpanI prAptimAM madadagAra thAya che. temAM zauca be prakAre che temAM bAhya dravya zauca mATI rAkha tathA pANI tathA sUrya kiraNa vAyunA sparzathI zuddha thavAnuM manAya che te ekAMte egya gya nathI. zarIranA bAhyamalane pANI kSAra dravyavaDe ja prAya dura karAya tema che paNa bIjAthI tevI pUrNa zuddhatA thatI nathI temaja zuddha bhajana surAdithI sparzAela bhejanA pAnane tyAjavuM te dravyazuddhi temaja manane rAgadveSa kAma kodha mAna mAyA leba abhyAkhyAna meha vigerethI dUra rAkhavuM te abhyattara bhAva zauca kahevAya che. temAM jaina draSTie vicAratA je bhAva zauca-pavitratAmAM madadagAra thAya te dravya zauca, devapUjA gurUbhakti saMghabhakti svAdhyAya mATe aMga upara pramAdathI azaucatA lAgI hoya te dura karavI joIe ane sAtvika nirdoSa bahArathI zarIra piSavuM te dravya zica AdaraNIya che. tapa jeTalA AhArathI sAmAnyatAe cAlatuM hoya tethI jeTaluM a5levAya te UMdarI vrata tathA ekAsana AMbIla nIvI upavAsa sarvathA AhAradikane tyAga kara Adi tapaH svazakti anusAre mana vacana kAyAnI zuddhatA mATe karavA temaja abhakSyAdikane For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 129) paNa tyAga kara, rasa vigaya (vikRttikAraka) madha, mAkhaNa, madya mAMsane sarvathA tyAga kara te tapaH kahevAya. svAdhyAya svaparasvarUpanI bhedakatA batAvanArA dravyAnuyoganA (tatvajJAnanA) AgamagraMthonuM adhyayana, manana, dhyAna karavuM te svAdhyAya. IzvarapraNidhAna ahiMyA izvara eTale ATha karmanA saMbaMdhathI chane je doSa duHkha upaje che tene jeNe kSaya-nAza karyo che punaH saMsAramAM gamana-bramaNa nathI, je satya upadeza Ape che, sarva jIne kamamalathI mukta karavA mATe sadA pravRtti karanArA Izvara-paramezvaraparamAtmAnuM dhyAna je sAlaMbana rU5 che, jemAM paramAtmAnA guNanuM dhyAna karavuM te-A sarva niyame kahevAya, tethI sthiratA thAya, mithyAtva avirati kaSAya tathA azubha mana, vacana, kAyAnA ganI pravRtti naSTa thaIne AtmasvarUpamAM krame krame sthiratA prApta karAve che. je 32 mU-vitarvavAre pratipakSamAvana 2-3 . bhAvArtha-upara kahelA yama niyama samyagU darzanapUrvaka ArAdhavAthI manathI sthiratA thAya che, paNa temAM je ktarka vitarka karIne mithyAtva, ajJAna, avirati, kaSAya vigere sevavAmAM Ave te yama-niyamanA bAdhaka thaInevinAza kare che mATe te yama-niyamanA bAdhaka evA mithyAtva avirati kaSAya AdithI A raudrarUpa kudhyAnavaDe durgatimAM javuM paDaze, mATe tevA Azrava bhAvathI virAma For Private And Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 130 ) pAmaveza vratane Atmaupayega vadhe tema bhAvanA rAkhavI joIe kahyuM che ke S appasatthAe je joNA, pariNAmA ya dAruNA / pANAvAyassa veraNaM esabuttaM aikkame || 1 || a-aprazasta-je vakhANavA ceAgya nathI tevA mana, vacana, kAyAnA vyApAramAM joDAyela ceAge pariNAme-vipAka kAle dArUNa-bhaya kara duHkha ApanArA thAya che, temaja narakamAM gamana karAve che jIva hiMsA-pRthvI pANI agni vAyu vanaspati eiMdriyA teiMdriyA carakriyA asannipa ce driyA saMpi ceMdriyA deva, manuSya, tiryaMca, nArakI vigere sava jIvAne manathI, vacanathI, kAyAthI mAravA nathI, marAvavA nathI, kAi mAratuM hoya te sArUM' mAnavuM nathI. du:khIne ApaNA zakaya prayatnathI duHkha muktakaravA pravRtti karavI. koi paNa pratye jhera vera irSA na karavA. sava prANIpratye maitrI bhAvanA rAkhavI. AvI bhAvanAvaDe AtmabhAvane vicAratA prANAtipAtathI sarvathA pAche haThThuM chuM. (1) tivvarAgAyajahA bhAsA, tivvadosAya taheva ya / musAvAyarasa veramaNaM esa vRttamaikame || 2 || a-tIvra rAgathI tathA dveSathI jIMDuM khelAya che. jyAM peAtAnA paigalika svArtha prApta thatA hAya tyAM jIvane anukULa vastumAM rAga thAya, tenI prApti arthe mAyA-kapaTa keLavAya, tethI saMbaMdhamAM AvanArA For Private And Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (132) strI vA purUSanI sAthe vArtAlApamAM, hAMsImAM, namra vArtAmAM, rAga dveSa IrSA kodha mAna mAyA lema kAma vigere kaThaNa pariNAmathI juduM-mRSAvAda bolAya che te paNa parvata pUrohita tathA vasu rAjAnI peThe dArUNa vipAkane bhagavAne che, mATe tevA prakAranA sarva mRSAvAdathI virAma pAmuM chuM-tevA bhAvane tyAga karUM chuM. 2 che uggahaM ca ajAittA, avidinneya uggahe / adinnAdAnassa veramaNe esa vutta aikkame // 3 // artha-avagraha-jenI mAlIkImAM hoya tenI AjJA lIdhA vinAnI vastuo, ghara, upAzraya, pATa-pATalA, vastra, kaMbala vigere levI vAparavI te adatta-cArya vRtti kahevAya; mATe jyAM sudhI mAlIka pAse yAcanA na karI hoya ane mAlIke rajA ApI na hoya tevI vastu ApAgI sAdhu na vApare temaja mAlIka, rAja vA anya rajA Apate chate jyAM sudhI ApaNe svIkAra na karIye tyAM sudhI paNa ApaNe na vAparI zakIye. AvI rIte para vastune mana, vacana, kAyAthI nahi IcchanAre sAdhu adattAdAna-anya mAlIke ApyA vinAnI vastune svIkAravArUpa cArya, vRttithI upara kahI te bhAvanAthI pAchA phare che. huM paNa tevI rIte cArya vRttithI virAma pAmuM chuM temaja te 3 che mAmi jIvAdattaM. tityayara adattaM tahevaya guruhi / evaM adattaM cauhA pannattaM vIyarAyahiM // 4 // For Private And Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 13ra) artha-mAlIkanI AzA vinA jIvanI AjJA vinA tIrthakara tathA gurUnI AjJA vinA je kArya karAya te dharma vRddhi karanArA kahevAtA hoya te paNa arihaMta vItarAga tathA gurU mAlIka tathA dIkSA ApavA mATe te taiyAra karela jIvanI AjJA mAnasika IrachA na hoya te tenI dIkSAmAM paNa cIyatA sAdhu ne lAge che te mATe paramAtmAe tevI cAra prakAranI cerIne tyAga upadezele che " saddArUvArasAgaMdhA, phAsANaM ca viyAraNe mehuNassa veraNe esa vutte aikkame " // 5 // artha-srI devAMganA vigerenA gAna saMgIta vigere zRMgArika zabda sAMbhaLavAthI vA tevI strIAdikanA rUpane jevAthI madha, mAMsa, mAkhaNa, madya ItyAdi SaDa rasanI. pariNativALA AhArane khAvAthI bakula, kamala Adi surabhigaMdhane bhegA karavAthI atyaMta sukemala vastra, Asana, pazu, bAlaka, strInA zarIrAdikane sparza karavAthI AtmAnI vikRti-mahinA udayane kare che tethI Atma cAritra naSTa thAya, AtmA durgatine bheMkatA thAya, te kAraNe upara kahela zabdAdika virUpa maithuna bhAvathI pAcho haThuM chuM. brahmacaryanA rakSaNa mATe navaprakAranI vADa- maryAdA batAvelI che te A pramANe che 4 vasahI kahanisijjidiya, kuDittara puvva kIlie paNie / aimAyAhAra vibhUsaNaI, nava nabaMbhacera guttio // 6 // For Private And Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 133) aH--vastI-jyAM srI, pazu, paMDaLa ( napuMsaka ) rahetA heAya te vastImAM na rahevu. (1) kathA-strIne lagatI bhAgane lagatI zrRMgArIka kAnya vigere kathA kahevAne sAMbhaLavAnA tyAga karavA (ra) strInA Asana upara be ghaDI sudhI nahu besavu' pathArImAM suvuM paNa nahi (3) srInA aMgeApAMga jovAM nahi temaja peAtAnA paN aMgaupAMga ughADAM rAkhavAM nahi zrI Adine ApaNAM aMgaupAMga dekhADavAM nirDa (4) bhI'tane AMtare srIne! jo vAsa hoya tenA zabda hAsya rUdana sabhaLAtA hAya temaja bheganI vArtA kathA sa`bhaLAtI heAya te te vastIne paNa brahmacArI tyAga kare (5) pUrvakALamAM je abrahma sevyu hAya udAra bhAgA sevyA hAya tenI smRti na kare yAdi Ave te bhUlavAne prayatna kare (6) praNIta ahAra-madya mAMsa mAkhaNu madha vigere zarIramAM vikriyA karanArA mehunA udaya lAvanArA ahAranA tyAga karavA (7) atimAtrA ahAra-svAdiSTatAthI vA bIjA kAraNathI dAbI ne vadhAre khAvAne tyAga karavA (8) zarIra saMskAra vibhUSaNa vigere zarIrane zANAvanAra AbhUSaNane tyAga karavA (9) A nava brahmacaryanI guptIe sAdhu muni AtmAnI jAgRtI rAkhIne sAcave tethI adhyAtma yAganI jAgRti thAya che. " mumujhjhAyamatiya, vAtome Ja vAho / pariggahassa veramaNe, esa kutte a aikame // 7 // For Private And Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (134) atha-bhegAdikanI IcchAthI athavA atyaMta mUcha- mRddhibhAvathI apamUlyA vA bahumUlyA vastra pAtra kaMbala vigere mamatva bhAve grahaNa karyA hoya, temaja tevI atyaMta lebhAdikathI IcchA karI hoya te bhayaMkara bhavabhramaNamAM kAraNe thAya che, Ad raudradhyAnane upajAve che; mATe tevA prakAranA parigrahathI pAche haThuM chuM parigrahane tyAga karUM chuM. AvI rIte aviratibhAvathI viparIta mahAvratanI bhAvanA karavAthI pApanA Azrava-AvavAnA kAraNarUpa azubha adhyavasAye naSTa thAya che. sArI rIte mahAvratamAM sthiratA Ave che. krame krame mana, vacana, kAyAnI vizuddhi thaIne Atma ramaNatAmAM sthiratA thAya che tevI ja rIte niyamathI virUddha vartana thAtuM hoya te paNa AtmasvarUpanI zuddhatA mATe viparIta bhAvane tyAgavA pavitra bhAvanA bhAvavI, anItinuM dravya bhejana Adi na levuM, zarIrane apavitra karavAnA kAraNa rUpa jene dekhavAthI sparza karavAthI mana malIna thAtuM hoya tevAne tyAga karavA sAvadhAna rahevuM jethI AtmA parabhAvamAM muMjhAIne pratyAkhyAna eTale niyamane tyAga na kare che 2-33 che sUtraM--vitarkA'hiMsAdayaH kRtakAritA'numoditAlobhakrodha moha pUrvakA mRdumadhyA'dhimAtrAduHkhA'jJAnA'ntaphalA rUti pratipakSamatanama | 2-34 che bhAvArtha-vitarka-viparItabhAve karavI arthAta je je AtmAnI zuddhi mATe AcaravA yogya ahiMsA For Private And Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (135) dika niyame manazuddhikAraka niyama kahyA che tethI virUddha hiMsA karavI. juThuM bolavuM, corI karavI, strIgamana karavuM, parigraha bhego kare, mojazokha mATe game tyAM yegya agya sthale bhamavuM, bhaThyAyane viveka mukI daIne game te khAvuM-pIvuM, bhegapariga kare, gRhakuTuMba mATe tathA AtmAne upayogI na hoya tevA anarthakAraka kAryathI daMDAvuM. bInaupacogI hiMsAkAraka AraMbha karavA, AvAM kArya kodha mAna mAyA lebha rAga dveSa vigere kAma mehapUrvaka karavAthI AtmA durgAnavaDe savajAna bhUlIne aneka duryonImAM-duHkha ApanArA kusthAnakamAM me che. AvAM pApakarma karavAM, bIjA pAse karAvavAM, karatA hoya tene vakhANavA te sarva durgati denArA che. te je mRdu zithila adhyavasAyathI a9pa baMdha, madhyama adhyavasAyathI madhyama baMdha ane tIvra adhyavasAyathI bhayaMkara karma baMdha thAya ane anaMtakAla sudhI ati bhayaMkara avAgya dukha bhogave, ajJAna mithyAtva vadhAre. aviveka e ja sarva duHkhanuM mUla che mATe AvA apavitra vicAra karmanA udayathI AvatA hoya te tene rokavA. maitrIbhAvathI sarva jI pratye samAnatA bhAvavI. kodhAdine jItavA samatva bhAva-upazama bhAva vicAra; mAnane jItavA maharSi jinezvara cakavatInA baLavIrya vicAravA mAyA paravaMcanAne jItavA saraLatA satyatva vicAravA, lebhane jItavA saMteSa akiMcana bhAva dhara. ItyAdika vrata, tapa, saMyama, svAdhyAya, For Private And Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 136 ) paramAtmAnuM dhyAna karavuM. jethI vadhatAM saprajJAta cega prApta thAya sUtra-hiMsApratiSThAyAM tasaziyo dhairasyAH // 2-rUpA AtmasamAdhinI zreNI che ! 2-34 5 bhAvA--kAI paNa jIvanA manane mArI pravRttithI duHkha na thAya tema te jIva na haNAva, temanA zarIrane jarA paNa pIDA na thAya. AvI yatanA tathA bhavanA rUpa mahAvratamAM jyAre AtmAnI sthiratA thAya che tyAre kAi paNa jIvanI sAthe vairavRttine tyAga thAya che. tema bIjI mULa paNa maLe che, kahyuM che ke dIrghamAyuH paraM rUpamArogyaM zlAghanIyatA / ahiMsAyAH phalaM sarva, kimanyatkAmadeva sA // 1 // ' yogazAstra zrI hemacaMdrasUri asa jIva upara dayA-ahiMsA karavAnuM phaLa dIrgha AyuSya, zreSTha rUpa AragyatA, nirogIpaNuM satra prazasanIya kIti prApta thAya che, vadhAre zuM kahevuM ? A ahiMsA ja kAmadhenu samAna phUla ApanArI che. A ahiMsA je cegI mana, vacana, kAyAnA traNa ceAgathI karavu, karAvavuM, anumedana rUpe jo vrata paLAya te tenA Atma cAritranA balathI tenI najIkamAM rahenArA janmathI hiMsaka jIve vAgha akarIne premathI jove che, khIlADI uMdarane, siMha haraNane, premathI ramADe che; mATe ahiMsA AtmAne unnatinA zikhare caDAve che !! 2-35 5 For Private And Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 137) . sUruM-satyapratiSThAyAM ziyAtrAzayaa | 2-36 che. bhAvArtha-satya vacana bolavAthI,-asatya vacanane tyAga karavAthI pegI AtmakriyAmAM sthira thAya che. je yegI bAhyabhAvarUpa mAyAvI ADaMbarane tyAga karIne vacana upara saMyama rAkhanArA bhegI vacanasiddhi prApta kare che. vANInA saMyamathI ghaNe ja anarthakAraka Azrava rokAya che. Amane malina karatuM nathI. satyanA sahakArathI ahiMsA zuddha palAya che. zubha kriyAnA bhege punya dharmanA phalarUpa manuSyatA, zreSTha kula surUpatA. rAjya bhoga vigere sAmagrIne pAme che. azubha asatya vacanathI hiMsA mithyAtva Adi pA5 kiyAmAM rakta thayela che pazu paMkhI vigere parAdhInatAvALA azubha yonImAM janma le che. satyanA phala mATe zrImAna kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri prabhu jaNAve che ke - jJAnacAritrayormUlaM satyameva vadantiye / dhAtrI pravitrI kriyate, teSAM caraNareNubhiH // 1 // artha-satya vacana ja vAstivika rIte samyagna jJAna tathA samagra cAritranuM mUla che. satyavAdI sarvatra vicarIne, jIne satya upadeza ApIne jagatane pavitra banAve che, mATe asatya vacanane tyAga kare, satya belatA jIva hiMsA thAya vA keIne upAdhi thAya tema jaNAya to sudarzana zeThanI peThe mauna dhAraNa karIne AvatA upasargo For Private And Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 138) (du ) sahana karavA joIe, paNa bIjAne duHkhakara vacana satya hoya te paNa vastutaH asatya rUpa ja che 36 che sUtra-garle pratiSThAmAM sarvatnothasthAna -rU7 | bhAvArtha--asteya-cArI tyAga karavI jagatamAM je je upagI varatu che tenA je mAlIka hoya tene pUchyA vinA te vastu levI bhogavavI te cerI kahevAya che. tene tyAga karavAthI mana vacana kAyA nirbhaya thAya che. cerIthI rAjA tathA mAlIkathI maraNa Adine bhaya upaje che tethI cIryavRttine tyAga karavo joIe AtmA asteyacaurya tyAga vratamAM mana, vacana, kAyAnA vegathI karaNa karAvaNa anumaMdanarUpe sthira thAya che. tevA bhegInI sevAmAM deva jagatanA sarvaratna bhaMDAro sthApana kare che. nava nidhi, ATha siddhio tevA yogInI AjJAmAM rahe che. zrImAna hemacaMdrasUri lAgavAna yogazAstramAM ja jaNAve che kepraarthgrhnne yeSAM niyamaH zuddhacetasAm / abhyAyAnti zriyasteSAM svayameva svayaMvarAH // 1 // anarthA dUrato yAnti sAdhuvAdaH pravartate / sarvasaukhyAni Dhaukante sphuTamasteyA cAriNAm // 2 // artha-je zuddha manavALA thaIne bIjA manuSyanuM dhana dhAnya rUpuM senuM AbhUSaNa gAya bheMsa balada dAsa dAsI kanyA strI vigere je koI vastu hoya te sarva para For Private And Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (139) vastu kahevAya tene grahaNa nahi karavAne jene utkRSTa niyama che tevA parama zuddha cittavALA manujone punyane ga jAgatAM sarva saMpattio pitAnI meLe svayaMvara kanyAnI peThe AvI maLe che, dAsInI jema sevA kare che. vaLI asteya vratadharane bhAvI tathA vartamAna kAlanI sarva ApadA upAdhi Adi anAthe dara jAya che. temaja jagatamAM sAdhuvAda-sArI prazaMsA thAya che. sarva svargAdika sukhanA sAdhane tenA caraNamAM ALoTe che. mATe A acauryavrata dharanArane A leka paralekanA sarva sukho AdhIna thAya che. 2- 37 sUcaMdrAvatigyAM vIrthagrAmara 2-38 che. bhAvArtha-brahmacarya-zarIrathI vIryanI rakSA karavI tethI mananI tathA zarIranI zakita vadhe che. "brahmacarya" pAlavAthI aneka phAyadA thAya che, zarIramAM tAkAda Ave che tethI mananI zakita vikAsa pAme che, mananI zakita vadhavAthI AtmAnI zuddha caitanyazaktio kame krame prakAza pAme che, zarIra baLavAna rahe che, bAla vRddha strI mAtA bena vigere kuTuMbanI AbarUnA rakSaNa mATe luccA badamAza vyabhicArInA baLavAna humalAne pAchA haThAve che, AyuSya nAza pAmatuM nathI temaja brahmacaryanA baLathI agharA tatvavicAraNAvALA zAstramAM paNa sahelAIthI pravezakarIne anubhava jJAna pAme che temaja aneka tattvagraMthane paNa zrImAna hemacaMdrasUri, haribhadrasUrIzvara paramagurU zrI For Private And Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 140 ) buddhisAgarasUrIzvaranI peThe pragaTAvI zake che. kharI rIte brahmacarya eka devazakita svarUpa ja che. brahmacaryane dharanArA peAtAnA sa`kalpathI rAgAne dUra karI zake che, magaja majabUta banAve che, manamAM dhArelA kA kAryo sahelAIthI pUrNa karI zake che, maMtra-taMtranI siddhio paNa brahmacarya - vatane pragaTa thAya che, deva pratyakSa darzana Ape che, rAjAonA kApa paNa zAMta thAya che, vyavahAra cAritranu brahmamaye mUla samAna che, brahmacaryathI AtmA saprajJAta cega siddha karI zake che. zrImAna hemacaMdrasUripravara jaNAve che ke-- prANabhUtaM caritrasya parabrahmaikakAraNam / samAcaran brahmacarya pUjitairapi pUjyate cirAyuSaH susaMsthAnA dRDhasaMhananA narAH / tejasvino mahAvIryA bhaveyurbrahmacaryataH || o || || 2 || brahmacaya prANa kAyAnI a--Atma yAga cAritramAM bhUta che athavA AtmasamAdhimAM sthiratA lAvavA brahmacarya eka ja kAraNa che. je cegI mana vacana zuddhipUrvaka brahmacarya pALe che te deva devedra cakravartIthI pUjAya che eTale sAmAnya leka je devane pUje che te devA paNa brahmacarya dharanI kikaranI peThe sevA--bhakata kare che. temaja AyuSya lAMbu bhegavAya che, zarIrane majabUta tathA suMdara mA prApta thAya che temaja tejasvi For Private And Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 14 ) pazu mahAn parAkrama brahmacaryathI pAme che. * ghara-385 mUtra-pridaaiyajJanmacaMtA saMoyaH // 2-31 || bhAvAtha-parigrahane tyAga-dravyathI bAhya upakaraNeAne tyAga bhAvathI mUrchA tyAga-parigrahanA tyAga--zarIra upakaraNa vageremAM mamatva tyAga karavAthI aparigraha vrata prApta thAya che. temAM sthiratA thavAthI janma kathA-bhava smRti, jJAnanA anubhava prApta thAya che, mATe satAja rAkhavA joiye. akiMcanabhAvathI je sukha maLe che te iMdranA sukhathI paNa adhika hoya che kahyuM che ke asaMtoSavataH saukhyaMnazakrasya na cakriNaH / janto: saMtoSabhAjAyadabhayasyevajAyate // 1 // - a--zakra tatha! cakrane asatASa hAvAthI je sukha maLatuM nathI tevuM sukha satASavaMta akiMcaNvata munie abhayakumAranI jema prApta kare che. kahyuM che keH " saMnidhau nidhayastasya, kAmagavyanugAminI / amarA kirAyante, saMtoSo yasya bhUSaNam || 2 || a:--jenA AtmAne akicanabhAvamAM mana sthira thavAthI satASabhAvarUpa bhUSaNa prApta thayuM che tevA purUSane ATha siddhi, nava nidhi sevAmAM prApta thAya che, kAmadhenu tenI pAchaLa cAle che, amara devA cAkaranA jevuM For Private And Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 142 ) AcaraNa kare che. AvI rIte pAMca mahAvratane pALavAthI aneka siddhio prApta thAya che // 2-39 5 sUtraM - zaucAtsvAGgajugupsA parairasaMsargaH // 2-40 // bhAvArtha:--dravya tathA bhAvathI zuci-pavitratA rAkhavI joiye. temAM dravyathI bAhya aMga, kapaDA tathA A AhA2nI pavitratA jALavavI. temAM aga-zarIrane malina padArthez jevA ke-dArU niSThA, malasUtrathI nahi kharaDAvavA temaja strI, pazu, napuMsaka vagere apavitra vicAra dharanAranI sAthe esavu, ekAMta karavI, ThaThThA-mazkarI karavI evu kArya karatA mana vibhrama thavAthI vIrya pAta vigere thavAthI aMga apavitra thAya che. tethI vicAra paNa milana thAya. apavitra sRSTithI vacana paNa milana thAya. te kAraNe dravya zAcanI AvazyakatA che tema je deva-pUjA, gurUbhakti, svasvarUpavicAraNAmaya bhAva zocamAM paNa tenI prAyaH jarUra rahe che; mATe dravya zocanI sAthe zrI, pazu, napusaka, madya pInAra, mAMsabhakSaka, cAra, vyabhicArI vigere adhama mArgoMmAM cAlanArAne sa`ga pazu tyAga karavA ceAgya che. tevI ja rIte aMganI pavitratAnA vicAra karatA AtmAne zarIra ane bhAgya padArthoM upara jugupsA-vairAgyabhAva jAge che. zrImAn hemacaMdrasUri bhagavAn jaNAve che ke - rasAsRgmAMsamedAsthimajjA zukrAMtravarcasAm / azucInAM padaM kAyaH, zucitvaM tasya vai kutaH // 1 // For Private And Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 143) navasrotaH sravadvisrarasaniHsyadapicchi le / dehe'pizaucasaMkalpo mahanmohavijUMbhitam // 2 // artha - rasa, lehI, mAMsa, meda, hADakAM, majajA-carabI, vIya, AMtaraDAM tathA viNA Adi apavitra vastunA bhaMDAra samAna A kAyA-zarIramAM kahe bhAIo ! kaI jagyAe pavitratA rahelI tamane dekhAya che? je zarIramAM niraMtara nava nALAmAMthI vahI rahelA atyaMta dusaha durgadha yukta rasathI nitya kharaDAyelA zarIramAM ke DAhyo manuSya pavitratAnuM abhimAna dharI zake che? hA jyAMsudhI mahAmehathI AtmA gherAye hoya tethI miyAtvamaya malina buddhithI apavitra dehane pavitra mAne che. AvuM meM ghaNuM vakhata mAnyuM paNa have te apavitra ane vinAzI dehanA mamatvane tyAga karuM evI bhAvanA zicabhAva vicAratAM thAya che; tethI parapudgalanA bhegane tyAga karavAthI zuddha brahmacarya vratanuM pAlaNa thAya, paMcamahAvratarUpayama palAya tethI AtmasthiratA thAya che. vAra-4 suutr-stvshuddhisaumnsyaikaagryendriyjyaatmdrshnyosvAni ja ra-4 bhAvArtha -mananI pavitratAthI satva-AtmAnI zuddhi thAya che, sarva jIve para maitrI, pramoda, kAruNya, mAdhyasthatAdi bhAvanA jAge che tethI phATikamaNi samAna nirmala thayelA AtmAmAM sarva IMdriye tathA mana vaza thayeluM hovAthI For Private And Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (144) bAhya viSayabheganI IcchA naSTa thAya che ane mana sthira thayeluM hovAthI aMtarAma dazAvaMta samyagadarzana, jJAna, cAritravaMta yogI parama zuddha paramAtma svarUpane sAkSAtkAra AtmAne karAvavAnI yogyatA prApta kare che ra-41 -sanveSAdraguramaH suNAmaH ra-karA bhAvArtha-saMtoSathI anupama sukhanI prApti thAya che ane parigraha sarva duHkhanuM mULa che. lobhathI duHkha upaje che eka dokaDAnA lebhanI AzAthI vadhatAM vadhatAM AkhA jagatanI lamIthI paNa pUrNatA mAnI zakatA nathI. kahyuM che ke jahA lAho tahA loho lAhe loho pavaDhi / / artha-jema jema lAbha vadhe tema tema lobha paNa vadhatuM ja jAya che. be suvarNa mAsAnA lAbhathI vaghate vadhate cha khaMDa pRthvInA rAjyalAbhathI paNa lAbha pUrNa na ja thAya, paNa jyAre vicAra karavA mAMDe A zuM kAma Avaze? kayuM sukha Apaze arthAta kAMI lAbha sukha ApanArI e vastu nathI paNa je kamanA udayabhAve anukula vA pratikuLa AvyuM hoya te samabhAve saMtoSapUrvaka anubhavI levuM bheLavI levuM evo AtmAne jyAre nizcaya thAya eTale iMdrathA paNa adhika sukhane lAbha bhegave. zrImAna vAcakapravara yazavajayajI mahArAja jaNAve che ke-jIre mAre lebha taje te dhIra, tasa savI saMpadA kiMkarIcha, re mAre su vilAsa suziSya tasa guNa gAye sura su daroja 15 lAbhatyAgadhana, mAna, For Private And Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 145) sUtraM kAyendriyasiddhirazuddhikSayAttapasaH / bhAvA--dravya tapa tathA bhAva tapathI kAya-zarIra tathA iMdriye tathA mananI zuddhi-pavitratA thAya che. eTale nya tapathI Adya driya vaza thAya che ane abhya tara tapathI rAjas, tAmaslR prakRtirUpa krodha, mAna, mAyA, lAbha, kAma vigere rAgadveSanI pariNatie naSTa thAya che tethI jJAna, cAritrayAganI prApti thAya che. dravyekriyA tathA bhAve driyAnI zuddhi thAya che. te AtmazuddhimAM kAraNa thAya che. zrImAna zAstrakAra bhagavAna jaNAve che ke-- dravya tathA bhAva tapanuM svarUpa A pramANe aNasaNamRNAdariA, vittIsaMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileseA saMlINayA ya bajho tavo hoi // 1 // artha-aNusaNa-cAra prakAranA aDDArane tyAga karavA eTale sUryanA udayathI AraMbhIne navakArasI eTale e ghaDI AhArane tyAga, pArasI eTale eka prahara tyAga, sADhaperasI eTale doDha prahara, purimudbe eTale e prahara, avaDhDha eTale traNa prahara, cAra prakAranA ahAranA tyAga karavA. upavAsanA e prakAra che eka zuddha acitta pANI-jalanI mekalAza rAkhI bAkInA traNa AhArane tyajavA te tIvihAra upavAsa, khIje cAra prakAranA AhAranA tyAga karavA te covihAra upavAsa. ema sadhyA sudhInA pratyAkhyAna 10 For Private And Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 16 ) karAya che. ahiyAM upavAsa karanArane saMyA-sAMja samaye cAra AhAra tyAga rUpa pANahAranuM pratyAkhyAna-paccakhANa karAya che temaja ekAsaNu bIyAsaNanuM paccakhANa pArasI tathA te uparanuM kAlikapaccakhANa karanArane IcchA hoya te eka vakhata khAvAnI chuTarUpa ekAsaNu, be vakhata chuTI rUpa bIyAsananA paccakhAna paNa karAya che, temaja sAMjare ekAsaNa tathA bIAraNa karanArane cAra AhArane tyAga karavArUpa pANahAranuM paccakhANa karAya che. jeNe cAra AhAra makalA rAkhyA hoya teo paNa sAMje cevihAranuM pathyakhANa kare che. azakta hoya teo traNa AhArane tyAga karI tivihAranuM paccakhANa kare che. eka pANI ekAda prahara sudhI vAparIne cauvihAra kare che, athavA jeo bahu azakta che, mAMdA che, teo zakita IcchAne anukula AhArAdikano tyAga karIne dezathI aNasaNa kare che. jeone jIvana-maraNanI AkAMkSA sarvathA cheDI che tevA mahAtmAo yAvat jIva eTale maraNu kALa sudhInuM paNa cAra AhAranA tyAgarUpa aNusaNa karIne AtmasaMyama kare che. te 1 | bIjuM udarI tapa-AhAra karatA jeTalI bhUkha hoya tethI A5 AhAra le. prAyaH manuSya batrIsa keLIyAne AhArI gaNAya temAMthI IcchAne zedha karIne eka be traNa kavala vA ardha AhAra e che ke vigere udarI tapa kahevAya che. je 2 | vRttisa kSepaNa-vRttine saMkoca kare te je je padArtho For Private And Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (17) khAvAnI IcchA thAya tenI tyAgavRtti keLavavA udyama kara miSTa padArthono tyAga kara che 3 rasatyAga te jethI mana-vacana-kAyAmAM unmAda Ave tevA je rase madha, mAkhaNa madha-dArU-mAMsane sarvathA tyAga karo, ane alapa unmAdanA kAraNarUpa ghI, goLa, dudha, dahIM, tela tathA A pUrve kahela pAMca vigaya rasathI saMsakAra pAmelI kaDAviyane anukrame tyAga kare. eka vakhata eka bIjI vakhata anya-ema yathA zaktie eka be traNa vigaya rasane tyAga karavo. keI vakhata sarva vigaya-vikRtionA tyAgarUpa vigaya(navI)nuM pratyAkhyAna karavuM ema ja snigdha tathA rasa svAdanA tyAgarUpa AMbIlanuM paNa pratyAkhyAna karavuM ke kAyAkaleza tapa-te mastakanA kezane leca kare. uNa kAlamAM tApa tarasa sahavA, zItakAlamAM tADha sahavI, varSAkAlamAM DAMsa-machara vigerene parisaha ane manane sthira rAkhavuM . pa . saMbhINutA-zarIranA aMgopAMga saMkecIne rahevuM, hAtha, paga vA zarIrathI cheTI ceSTA na karavI. strI, pazu tathA napuMsakane AMkhathI na jevAM. teonI sAthe saMjJAthI vA vacanathI vAtacIta vigere ceSTA na karavI che ? ema cha prakArane bAhya tapa atyaMtara-bhAva tapane pragaTa thavAmAM kAraNabhUta thAya che, tethI iMdriya upara tathA kAyA For Private And Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 148). zarIra upara nigraha thAya che, tema ja Idriya tathA kAyAnI zuddhi 5NuM bAhA tapathI thAya che te kAraNe mokSanA Icchaka AtmAgIe avazya AcaravuM. have atyaMtara tapathI mananI tathA AtmAnI zuddhi thAya che. te A pramANe pAyacchitaM viNao, vegAvaccaM thevsjjhaao| jhANaM usaggovi a, abhiMttarao tavo hoi / / 2 // artha --pramAdathI je je vratamAM deSa lAgyA hoya, avivekavALuM AcaraNa thayuM hoya tene gurU AgaLa bALakanI peThe saralabhAve jaNAvIne gurU je anuSThAna batAve te pramANe AlecanA-pazcAttApUrvaka kriyA karavI te prAyazcita ta5 (1) vinayatapa-gurU pramukhane ayutthAna Adi karavuM (2) vaiyAvRtya tapa-gurU, bAla, glAna tapasvIne AhArapANI devA vigere saMbaMdhI yogya sevA karavI (3) tathA adhyAtma bhAvane pragara karanArA zAstro, aMgopAMga, prakaraNa gAthAnuM gaNavuM, artha-paramArtha vicAre te svAdhyAya ta5 (4) dhyAna tapa-Ata dhyAna-mAyA lAbha rAgAdinuM dhyAna karavAnuM bhAgya padArthanI prAptinuM tathA pratikuLa padArthanA saMbaMdhane tyAga karavAnI bhAvanAne ArtadhyAna kahevAya che mAravA-pITavA vigerenI bhAvanA te raudradhyAna. A bene sarvathA tyAga karavo. ane dharmadhyAna Atma dravyathI anya pugala saMbaMdha ajJAna mithyAtvanA roga thAya che. tene tyAga karavAnI IcchA te bAra bhAvanA, maitrI Adi cAra lAvanA te dharmadhyAna. paramAtmA ane AtmAnA svarUpanI dravya guNa paryAyanI For Private And Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 149 ) vivecanArUpa prathama pAye. ane guNu paryaMcAnu Atma dravyamAM samAvavArUpe samAnatAnuM je yAna te khIjA pAyArUpa zukaladhyAna. piDasthAdi dhyAnarUpa A bhAvanAvaDe AtmasvarUpa pragaTa thAya che. (5) kAyotsarga-kAusagga tapa-kAyA uparanA mamatva tyAga karavArUpasthiratA samAdhirUpa abhyaMtara tapa. A abhyaMtaratapathI mana tathA AtmAnI zuddhi thAya che. khAra prakAranA bAhya abhyaMtara tapathI mana-vacana-kAyA AtmAnI azuddhine kSaya thAya che ane parama Atmazuddhi thAya che. zrI hemacaMdrasUri pravara jaNAve che ke-- viSayebhyo viraktAnAM, sAmyavAsitacetasAm / upazAmyaSayAtri--nAdhipa samumiyet / / ? / / atha--tapathI iMdriyA tathA mananA viSayavikArA jenA zAMta thayA che tevA AtmAne krodha, kAma, mAna, mAyA, lAbharUpa rAgadveSamaya agni upazamI jAya che; samyakatvadarzanarUpa-edhi dIpaka pragaTa thAya che; tenA yeAge kAyA tathA pAMce iMdriyA mana, bhAva, jJAna, cAritrayegamAM sthira thAya che; tethI vikAro naSTa thavAthI zuddhi thAya che. temAM mUla kAraNa dravya tathA bhAva tapa che Ara-4zA mUlaM svAdhyAyAdiSTadevatAsamprayogaH // 2- 44 // bhAvA --tattvajJAnanuM svAdhyAya manana karavAthI tathA sUtra siddhAMta prakaraNu Agamanu' svAdhyAya-adhyayana karavAthI zAsanadeva prasanna thAya che. kahyuM che ke ---- suadevayA bhagavaInANAvaraNiyakammasaMghAyaM / tesi khaveu sayayaM jesi suasAyare bhatti // 1 // For Private And Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 150 ) artha-je sAdhu vA zrAvakanI tIrthakara devapraNIta Agama aMga upAMgAdi zratasAgara upara ananya bhakti che te sarva sAdhu zrAvakane he zrutadevatA bhagavatI ? jJAnAvaraNIya karma samudAyane vinAza karavA mATe sahAya karanArI thAya? arthAta zAstrArthanA karanAranI buddhi paropakAriNI hovAthI zAsanadeva sahAyakArI thAya che ane mana prasanna thAya che. temaja anubhavajJAnathI Atmazuddhi thaIne svarUpa ramaNatA prApta thAya che. 44 sUtra-samAdhisiddhirIzvarapraNidhAnAta // 2-45 / / bhAvArtha-IzvaranA praNidhAnathI samAdhinI siddhi thAya che. atra, izvara, rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lema, kAma, ajJAna, mithyAtva, hAsya, rati arati, bhaya, sega durgacchA, IcchA, meha jenA naSTa thayA che. ane pUrNa pAramArthika jJAnapragaTa thayuM che jethI sarvajIne satya mokSamArgane upadeza ApIne saMsAranA duHkhathI mukta kare che tevA sarvajJa Izvara paramAtmAnI vicAraNuM, temanA nAmanuM raTaNa, temanA upadezelA jJAna-darzanacAritra guNamAM ramaNatA karavI te save paramAtmAnA dhyAnapraNidhAna svarUpa ja che. parama gurU buddhisAgarasUripravara munisuvrata svAmInA stavanamAM jaNAve che ke-"munisuvrata jinarAja mahezvara, darzana zivasukhakArI re; darzana-sparza anubhava thAtA, maMgalapada taiyArI re. munisuvrata jinarAja mahezvara 1 jinavara darzana dIThuM ghaTamAM, sthiratAmAM prabhu maLI A re; paramAlaMbana cetana hetu nija bhAve, guNa For Private And Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (15) phaLIyA re, munisuvrata jinarAja mahezvara 5 SaTadarzananA , bheda TalyA sahu jinadarzana avadhArI re buddhisAgara sukhamAM mahAle, darzananI balihArI re, munisuvrata jinarAja mahezvara | 7 | vItarAga paramAtmA IzvaranA dhyAnathI parama samAdhI-sAlaMbana samAdhigamAM ekAgratA pragaTatI hovAthI saMprajJAta yoganI siddhi thAya che. A 45 che A pramANe yama-niyamanA abhyAsathI mananI sthiratA rUpa praNidhAna yoganI siddhimAM kAraNe thAya che te batAvIne AsanaganuM svarUpa kahe che -. sUtra-sthiramuNamAnam II 2-46 / bhAvArtha-kAyA-zarIranI caMcalatA dUra thavAthI mananI sukhamaya sthiratA thAya. tevI je kriyA tene AsAna kahe, vAya che. parama gurU zrImAn buddhisAgarasUrIzvaradeve vegadIpakamAM jaNAvyuM che ke "dareka AsananA jayathI (siddhithI) zArIrika bhinna bhinna phAyadA thAya che te zAstromAM batAvyA, che. Asane saMkhyAmAM rAzI che. temAM paNa siddhAsana (1) ane padmAsana e be Asano meTA (mukhya) che. yegya evA sthAnamAM (jyAM zarIrane kharAba havA na lAge, jyAM pazu strI najSaka najare dekhavAmAM na Ave, teonA zabda na saMbhaLAya zuddha havA ujAza Ave) tevA ghara, upAzraya, udyAna, bAga, bagIcA derAsara Adi pavitra sthale Asanane abhyAsa kara joIe. traNa kalAka sudhI sthira Asane besa For Private And Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (1para) vAnI Teva pADavI joIe. ega mATe siddhAsana tathA padmAsana yegya che, e amAre (pUjya gurUdevane)mata che. goduhikAsane besavAnI Teva paNa pADavI Asanane jaya karavAthI zarIra upara kAbU Ave che, prakRtti kAbumAM rahe che, vAtapIta kaphanA upadravane haLave haLave maTADe che." zrImAna kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvara deva AsanenA nAma kahe che. paryaGka vIra vajrAbja bhadra daNDAsanAni ca utkaTikA godohikA, kAyotsargastathAsanam // 1 // artha-1) paryakAsana (2)vIrAsana (3) vajAsana (4) padmAsana (5)bhadrAsana (6)daMDAsana (7)ukaTAsana (8)gedohikAsana (9)kAyetsarvAsana A nava prakAranA Asane prANayAma Adi samAdhigamAM upayogI jaNAya che. bIjA paNa ghaNA Asane che, paNa tenuM svarUpa atra bhegamAM upayegI nathI tethI jaNavyuM nathI have. paryakAsananuM svarUpa jaNAvuM chuM - syAjadhayoradhobhAge pAdoparikRte sti| paryako nAbhigottAna-dakSiNottarapANikaH / / artha-be jaMghAnI nIce bhAgane banne paganI nIce rAkhIne nAbhinI pAse jamaNI DAbIbAju be hAthane UMcA rAkhavAthI paryakAsana thAya che. parama kRpAlu mahAvIradeve nirvANa avasare A paryakA Asana karyuM hatuM temaja be jAnu tathA For Private And Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 153) hAthane pahoLA karIne suvuM tene pAtaMjalI maharSi paryakasana kahe che. (1) have vIrAsananI vidhi jaNAve che. - vaamo'dhiNdkssinnoruu_vaamoruupridkssinnH| kriyate yatra tadvIrocitaM vIrAsanaM smRtam // 2 // artha-prathama jamaNu sAthaLa upara DAbe paga sthApo ane pachI DAbI sAthaLa upara jamaNe paga sthApa ane bane hAtha nAbhI nIce eka bIjA upara sthApana karavA te vIrAsana kahevAya che. te vIrAsana puruSa-AtmAe kamazatrune jItavA dhyAnaga vakhate karAtuM Asana vIra egya hovAthI virAsana kahevAya che. (2) have vajAsananI vidhi kahe che- pRSThe vajrAkRtIbhUtadoA vIrAsane sati / gRhNIyAtpAdayoryatrAMguSTho vajrAsanaM nu tat // 3 // artha-upara kahelA vIrAsana karyA pachI vajanI AkRtinI peThe bane hAtha pAchala karIne DAbA hAthe DAbA pagane ane jamaNA hAthe jamaNA pagane aMguThe pakaDIne sthira thAvuM tene vizvasana kahevAya che. keTalAka tene vaitAlAsana paNa kahe che ke 3 che virAsanano bIjo prakAra bIjA mata pramANe A pramANe paNa kahevAya che te jaNAve che-- siMhAsanAdhirUDhasyAsanApanayane sati / tathaivAvasthitiryA tAmanye vIrAsanaM viduH // 4 // . artha-siMhAsana upara besIne bane, paga bhaya For Private And Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 154) upara rAkhIne, pachI siMhAsana khaseDI nAMkhIne bane paga upara ja sthira rahevuM tene siMhAsana kahevAya che. ema kAcakaleza prakaraNamAM siddhAMtanA jANanArA kahe che paNa maharSi pAtaMjalI te be page sIdhA UbhA rahIne eka paga bheya upara rAkhIne eka paga vAMko vALIne nAbhinI upara sthira rAkhe tene vIrAsana kahe che ke 4 che have padmAsananI vidhi jaNAve che. jaMghAyAmadhyamAge tu saMzloSo yatra jaghayA / padmAsanamitiproktaM tadAsanavicakSaNaiH // 5 // artha-jaghAnA madhya bhAgamAM tenI sAthe bIjA jaMghAne je meLApa kare tene AsananA keTalAka anulavIe padmAsana kare che. che have bhadrAsanane vidhi jaNAve che. saMpuTIkRtya muSkAgre talapAdau tathopari / pANikacchapikAM kuryAta, yatra bhadrAsanaM tuta // 6 // atha-paganA taLIyAne saMpuTa karIne nAbhi nIce upasthaliMgane bane taLIyAthI dabAvIne baMne paga upara besavuM ane baMne hAtha paga upara paraspara hAthanA AMgaLA bharAvIne kAcabAnI pIThanI jema rAkhavAM tene bhadrAsana kahevAya che. 6 che ; have daMDAsananI vidhi jaNAve che. For Private And Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 155) .. zliSTAMgulI zliSTagulpho bhUzliSToruprasArayet / yatropavizvapAdau tadaMDAsanamudIritam // 7 // artha-bheya upara besIne hAthanI AMgaLIo guphA tathA sAthaLa pRthvIne aDe evI rIte karIne bane pagane lAMbA karavA te daMDAsana kahevAya che. je 7 che have utkaTikAsana kahe che. putapANisamAyoge / prAhurutkaTikAsanam / / atha-kaTI bhAga nIcenA kulAe( DhagarA )ne be paganI pAnIo upara TakAvIne jamIna upara sthira thavuM tene utkaTikAsana kahevAya che. A Asane paramaprabhu zrI mahAvIra devane sAmakRSIvalanA kSetramAM kevaLajJAna pragaTa thayuM hatuM ane sarva ghAtakarmane aMta thaye hate. have gadevikAsananuM svarUpa jaNAve che - pANibhyAM tu bhuvastyAge tatsyAd godAhikAsanam // 8 // artha-be paganI pAnIo jamIna upara aDe tevI rIte gAya dovA besavAnA AkAre sthira besavuM te devikAsanA kahevAya che. A 8 kAryotsargAsananuM svarUpa kahe che. prAlaMbitabhujadvandvamUrdhvasthasyAsitasya vaa|| sthAnaM kAyAnapekSaM yat kAyotsargaH sakIrtitaH // 9 // artha-be bhujA-hAtha lAMbA karI laTakatA rAkhI UbhA rahevuM, be pagane eka sIdhI lAInamAM rAkhavA, AgalI For Private And Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 16 ) tarapha traNa AgaLa ane pAnI tarapha cAra AMgaLa aMtara rAkhIne UbhA rahIne kAyA uparathI mamatva tyAga kare athavA beThA rahIne be hAtha chuTA DhIMcaNa upara rAkhIne kAyAnI mamatA choDIne sthira thavuM te kAtsagAsana kahevAya che. 9 ahiMyA te samAdhi mATe je cagya jaNAya teTalA ja dhyAna batAvyA che, paraMtu AsananA cerAsI prakAra che te bIjA graMthethI jANavA. sAra e ja che ke jethI citta sukhapUrvaka dhyAnamAM sthira rahe tevA je Ayane ApaNane jaNAya teno dhyAna mATe apa kare. bIjI bhAMjagaDanI jarUra nathI. A 2-46 che mUtraM-prayatnazaithilyAnantasamApattibhyAm // 2--47 // bhAvArtha-AsanathI zarIramAM rahelI halanacalananI je kriyA thAya che te prayatna-ceSTA DhIlI karavAthI caMcalatA dUra thAya ane indriya tathA manamAMthI ahaM mamatva bhAvane prayatnapUrvaka dUra karavAthI AtmasvarUpa anaMta guNavaMta hovAthI anaMta svarUpavaMta paramAtmAnA dhyAnamAM temanI sAkAra pratimAmAM cittanI ekAgratA karavAthI AsananI sthiratA (lekadRSTi pramANe) zeSanAga jema akhila brahmAMDane dhAraNa kare che tema ekAgrabhAve sthira thAya che. AvI je AsananI samApatti sthiratA dhyAnayoga tathA prANayAmamAM sahAyaka thAya che. e 2-47 sUtra--tA kundrAsfmAtaH | 2-48 | bhAvArtha -AsananI siddhi thavAthI tathA mana bAhya For Private And Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (157) IdriyothI pAchuM paDIne paramAtmAnA sthAnamAM sthira thavAthI anukuLa strI Adi zIta, uSNa padArthonA saMbaMdhI rAga - meha, kAma vigere parisanuM utpanna thAvuM. temaja dviSa kaMTaka zatru vigere pratikuLa vastuonA saMbaMdhathI krodha-dvaSarUpa Arta tathA raudradhyAnanuM thavuM. tevA je anukuLa tathA pratikuLa upasargo-parisihonA ge Atmarama yegI kAyara thAta nathI ane upasarga parisahane sahana karavAnuM bala abhyAsanA mege prApta kare che. ra-48 che have prANAyamanuM svarUpa graMthakAra jaNAve che. sUtraM-tasmin sati zvAsaprazvAsayorgativicchedaH prANAyAmaH || 2-46 che. bhAvArtha--AsanaganI pUrNa siddhi thaye chate yegI zvAsa-prazvAsanI je sahaja gati thAya che ane tene ge mana caMcala thAya che tene rUMdhana-viraccheda kare che arthAt bahAranA vAyune nAsikAmAM grahaNa karavArUpa pUraka tathA aMdaranA vAyune bahAra kADhavArUpa recaka, tema ja koThAmAM vAyune thaMbhAvate tene kuMbhaka kahe che. tevI rIte recaka pUraka, tathA kuMbhaka kriyAne prANAyAma kahevAya che. parama gurU zrI buddhisAgarasUrIzvara deva jaNAve che ke "prANAyAmathI zvAsa-udhAsa vadhu pramANamAM cAlatA nathI. prANAyAmanI siddhithI svarodaya parIkSAnI paNa siddhi thAya che. zarIranI nADImAM rAtri For Private And Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 158 ) divasa prANa-zrvAsozvAsa kAyama vahyA kare che. niyamita zvAse zvAsa levAthI zarIranI ArAgyatA rahe che, mananI prasannatA vRddhi pAme che. prANAyAmathI zarIramAM rahelA rAgo nAza pAme che. nADIethI 1ra cAle che. zarIramAM ghaNI nADIo che, paNa temAM cAvIsa nADIe mATI che. temAM paNa nava pradhAna che ane temAM paNa traNa meATI che. have traNa nADIonA iMDA, piMgalA ane suSumgA che. tene bhrakuTicakrathI prakAza thAya che. va kanAlamAM thaine nAbhimAM nivAsa kare che. zvAsa nAbhimAMthI DAmI iMDA-cakramAmAM zvAsasa care che tene cAMdravara, temaja jamaNI pi'galA sUrya nADImAM paNa sa'care che tene sUca'zvara kahevAya che. te banne nADIonI madhyamAM suSumhA nADI che. tevA zvAsa vahe che tyAre suSumhA svara kahevAya che. DAkhImAM svara cAle te caMdranA uya, jamaNI cAle te sUryanA udaya jANavA. zAMtinuM kArya karavAnA AraMbhamAM caMdravara uttama, krura bhayaMkara kAryoMmAM sUryasvara grahaNa karAya che. A pramANe be nADIonI svara vakhate je je kArya karavA ceAgya heAya te karAya te sukha pamAya che. have jyAre e svara sAthe cAle che teNe suSumhA thai ema mAnavuM. jevA samayamAM kAi paNa sa'sArika sukhane lAbha-hANInA vicAra na karavA, kAraNa ke suSumhA vakhate je je vicAra karavAmAM Ave tethI UlaTuM viparIta duHkhakara pariNAma Ave che, ema anubhavI yAgIye jaNAve che. " A viSaya bhaNuvA icchanAre yogadIpaka graMtha ( AcArya zrI buddhisAgara For Private And Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ' (159) sUrIzvara gurUdeva je. zarIramAM pAMca prakAranA vAyu mukhyatAe vahe che te jaNAve che - hadiprANo gudepAnaH, samAno nAbhimaMDale / udAno kaNThadeze syAt, vyAnaH sarvazarIragaH // 1 // artha hRdayamAM je prANavAyu vahe che tene prANa kahevAya che (1) gudAmAM je pavana vahe che tene apAna vAyu (2) nAbhimaMDalamAM vahe che tene samAna vAyu (3) kaMTha vibhAgamAM je vAyu vahe che tene udAnavAyu (4) kahevAya che ane vaLI sarva zarIramAM je vAyu vahe che tane vyAnavAyu (5) kahevAya che. che ra-49 sUtraM-bAhyAbhyantarastaMbhavRttirdezakAlasaGkhyAbhiH paridRSTo tIrthakSmaH || 2-10 || bhAvArtha-recaka karIne bahAranA pavanane bahAra rAka tathA atyaMtara-puraka karIne hRdayamAM pavanane sthAna kare te kuMbhaka prANAyAma dezathI tathA kAlathI, saMkhyAthI, dravyathI ane bhAvathI abhyAsa vRttithI anubhava karatA haLave haLave zarIranA bhAgamAM vadhAre sthiratA kare che, lAMbA kAla sudhI Take che ane ane pUrNa abhyAsage bahu sukSma paNa thAya che, te paNa dhyAna rAkhavAnuM ke-prANAyAma mAtrathI sarvathA mana sthira thatuM nathI. kAmaThAmAM tIrane jema vadhAre kheMcI rAkhavAmAM Ave te pachI jyAre choDavA Ave tyAge bahu vega Ave che tema mananI caMcaLatA vadhAre che, For Private And Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) mATe manane sthira karavA pAMca IdrinA viSayabhogane abhyAsavaDe rokavA pravRtti karavI te egya che. A prANAyamanA aneka bheda che-te sUryabhedana kuMka (1) ubhayI kuMbhaka (2) sItkArI kuMbhaka (3) zItalI kuMbhaka (4) lasikA kuMbhaka (5) bhrAmarI kuMbhaka (6) mucha kuMbhaka (7) plAvinI kuMbhaka (8) sUryadaka-be nAkanA naskorA jorathI pheMkIne azuddha malamaya pavane bahAra kADhIne jamaNe nAsikAthI prANavAyune zarIramAM balapUrvaka pUra-pUraka karo. pachI zakti pramANe kuMbhaka rAkhIne DAbI nAsikAvaDe dhIme dhIme recaka kare tene sUryabheda kuMbhaka kahevAya che. A prANAyAma abhyAsathI mastaka zuddha thAya che, mAthAnA roga tathA kamI rega maTe che ane sUryabhedakuMbhakathI corAsI jAtanA vAyu same che. A anuSThAna svastikAsane vA vAsanavaDe karavuM ? bIje ubhayIkuMbhaka siddhAsane karavo. prathama mukha baMdha karIne sAdhAraNa zabda bolatA jema hRdayathI kaMTha sudhI prANavAyunuM gamana thAya che tevA pramANunI gatithI be naskorAthI vAyune aMdara kheMcIne zakti pramANe kuMbhaka karIne, jamaNI iMDAthI recaka kare tene ujajavI prANAyAma paNa kahe che, A prANAyAma beThatA vA uThatA karavA gya che, tethI kapha vAyunA vikAro zame che ane jaTharanA roga tathA jalaMdhara saMbaMdhI tamAma roga nAza pAme che. udharasa, salekhama ane hRdayanA roga tathA dhAtuvikArane nAza thAya che.rA sItakArI kuMbhaka-be AThamAM jIbhane ardhacaMdrAkAre For Private And Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11 ) rAkhIne mukhavATe ahAranA vAyune sItkArapUrvaka kheMcIne mukha baMdha karIne, zakti pramANe ku laka karIne rAkavA ane ahAra e nAsikAthI haLave haLave kADhavA-recaka karavA tene sItakArI kuMbhaka kahe che A prANAyAmathI rUpa kAmadeva sarakhuM ane che temaja bhukha tRSAnI vedanA zAMta thAya che; nidrA tathA ALasa nAza pAme che zarIra maLavAna tathA rAga rahita thAya che. A prANAyAma karatA bahAranA vAyu sItkAra zabdapUrNAMka haLave haLave karatA sahelAithI levA // 3 // zItalI kuMbhaka-kAgaDAnI cAMcanI peThe jIla jarA mahAra rAkhIne mahAranA vAyune aMdara kAThAmAM khe'cave ane AkhA zarIramAM nakhazIkhApayaMta vyApaka karIne kulaka karavA. pachI zakti pramANe rAkhIne zAMtithI e nAsikA vATe haLave haLave recaka karavA tene zItaLIku laka kahe che A prANAyAmathI zuk, plIhA, tAva, pIttavikAra tathA viSavikAra vigere rAgAdi upadrave zame che. ane prANAcama siddha thayA pachI navA rAganA upadrava thatA nathI AjA 5 bhastrikAkuMbhaka-padmAsane vA vIrAsane besIne kaTha tathA peTa sIdhA rAkhIne, mukha aMdha, karIne luhAra dhamaNu puMke che tema zarIranA vAyune vAraMvAra calAyamAna karIne DAkhI nAsikAthI vAyune puraka karIne kaMTha, uttara, kapAla pata bharavA ane jamaNI nAsikAthI turata recaka karavA. puna: DAbI nAsikAthI pUraka karIne jamaNIthI recaka 11 For Private And Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 16 ) kare. evI rIte vAraMvAra pUraka recaka karatA parizrama lAge tyAre jamaNIthI puraka karI ApaNuM zakti pramANe kuMbhaka karIne DAbI nAsikAthI recaka kare tene bhastrikA kuMbhaka kahe che. sarva kuMbhakamAM bhastrikA uttama che tema sarva vegavizArada kahe che. AthI tridoSa nAza thAya che. suSuNyanuM bhedana karavAmAM A prANAyAma madadagAra thAya che. pa . bhrAmarIkuMbhaka-DAbA nAkathI bhamarAnA jhaMkAra nAdanI peThe zabdapUrvaka bahAranA vAyune pUraka karIne, zakti pramANe kuMbhaka karIne, jamaNu nAkanI vATe recaka kara tene bhrAmarIkuMbhaka kahe che. AthI cittanI sthiratA thAya che, mana AnaMdita thAya che ke 6 che mUracha kuMbhaka-jamaNI nAsikAthI pUraka karIne jAlaMdhara baMdhathI pavanane kaMThamAM rAkhIne, yathAzakti kuMbhaka karIne prANavAyune be nAsikA vATe haLave haLave recaka kare tene mUcha kuMbhaka kahevAya che. ahiMyA keTalAka yogIo uparanI rIte kuMbhaka karIne jAlaMdhara baMdhana karyA pachI be hAthanA aMguThAthI kAna DhAMke, be hAthanI ATha AMgaLIothI nAka tathA mukha tathA AMkha baMdha karIne zakti pramANe kuMbhaka karIne pachI jamaNuM nAsikAthI vAyune recaka kare. Ane kaI yogI SamukhI mudrA prANAyAma paNa kahe che che plAvinI kuMbhaka-padmAsana vALI, chAtI bahAra kADhI, mastaka bhaNI be hAtha lAMbo karI, be hAthanA aMgUThAnA For Private And Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (163 ) AMkaDA eka bIjA sAthe majabUta bhIDI, pachI bahAranA vAyune ``cI, pUraka karI, peTa pUrNa bharAya evI rIte pavanathI pUraka karI kuMbhaka karavA. A prANAyamanI siddhithI agAdha pANIvALI nadI, taLAva sukha-zAMtithI tarI zake che. A prANAyAmathI e traNa abhyAsaka yAgI amArI najare tarI zakayA che ema paramagurU zrI buddhisAgarajIsUripravara ceAgadIpakamAM jaNAve che. A sivAya ghaNI jAtanA prANAyamA yAgIo karI zake che tethI zarIrasa padAne puSTa banAve che, paNa AtmasvarUpanI prApti mATe te haTha ceAganI bahu upacAgitA nathI. zrI cauda pUrvadhara zrutakevalI parama pUjya gurUdeva bhadramAjhusvAmi AvazyakaniyuktimAM jaNAve che keusaase Na NiraMbha, AmiggAhio vi kimua ciThThAu / sajja maraNaM nirohe, suhumusAsaM u jayaNAe ' // z // a--zvAsozvAsa prayatnapUrvaka rokavA jaIye tepaNa nathI rAkI zakAtA, abhigraha karIne haThathI rokavA bahu khaLa karIne UMTa vaidyanI davA ApavAnI rIte prANAyAmanA rItasaranA abhyAsa vinA ekadama karatA maraNu vA tenA jevI upAdhI-rAgAdikane karanArI thAya che. paraMtu abhyAsa karatA karatA yatnapUrvaka zvAsane dhIme ane sUkSma karIne cogI dhyAnamAM sthiratA karI zake che // 2-50 // sUtra-vAhAnvaMtara viSayAkSepI caturthaH || 2-62 // bhAvA--mAhya-bahAranA pavanane aMdara kheMcyA For Private And Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 114') rahe vinA vA anya'tara-aMdaranAne bahAra kADhyAvinA viSayanI sthAna Asana mudrA vigerenI apekSA vinA jyAM je pavana hAya tene te ja jagyAe staMbhana karavA te ceAtheA-prathama pUraka, kuMbhaka, recakra e traNathI bhinna ceAtheA prakAranA kaivala kuMbhaka prANAyAma kahe che, arthAt zarIramAM rahelA vAyune AkAzanI jema sthira karaveA, mukha nAsikA peTa vIgere zarIramAM pavanane rokI rAkhavA te evI rIte ke mukha nAsikA khullA hoya te paNa zvAsezvAsa gati aMdha ja A prANAyAma sahita kuMbhakanA abhyAsathI siddha thAya che. te sahita laka prANAyAma A pramANe thAya--bahAranA vAyune ``cIne, nAka tathA mADhuM baMdha karIne, phephasA tathA peTamAM pavanane rekIne zakti pramANe rahIne recaka karavA. puna: zvAsa kheMcIne turta recaka karavA ane zakti pramANe rokI kuDalaka karavA tene " sahitakuMbhaka kahevAya che. AvA aneka prakAranA prANAyAmA abhyAsathI haLave haLave siddha thAya che. zrI buddhisAgarasUrIzvarajI gurUdeva te vidhi jaNAve che-"prANavAyunA nirAdha haLave haLave karavA joie. jema vanamAM rahenArA hAthI si'ha, vigere kara pazuone dhIme dhIme yuktithI pakaDavAmAM Ave che ane vaza karAya che; paNa jaldIthI yukti vinA pakaDavAmAM Ave te pakaDanAranA nAza thAya che, tema prANAyAma siddha karavAmAM paNa prANavAyune yuktithI haLave haLave za karavAmAM na Ave te sAdhakane kAza-udharasa, zvAsa vigere rAgA 46 "" For Private And Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 165 ) ( Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAya che ne nAza-mRtyune pamADe che. mATe gurugamapUrvaka yuktithI dhIme dhIme prANAyANanA abhyAsa karIne prANavAyune sAdhavA joie. anyathA " dekhAdekhI sAthe joga, paDe pIMDa ke vAdhe rAga"ne ghATa bane che, mATe te vAkayane yAda rAkhIne gurugamapUrvaka prANAyAmanA abhyAsa tenA jANakAra anubhavI ceAgI hAya tenI pAsethI prANAyAma vidyA zIkhavI joie. temaja jemane je padArthA khAvAmAM tathA pIvAmAM Ave che tenI asara mana-buddhi upara che, mana buddhinI AtmA upara asara thAya che, tevI ja rIte prANAyAmanI asara zarIra tathA mana upara thAya che mananI AtmA upara thAya che mATe cAgya upAdhi vinAnA sthAne yeAgya Asana yukta prANAyAma karavAthI mana tathA AtmA upara auSadhanI jema sArI asara thAya che; mATe prANAyAma mana tathA AtmAnI ucca dazA lAvavAmAM madadagAra thAya che. ! 2-51 // mUtra-tata: kSIyate trAjJAvaLamU || 2-12 || bhAvArtha -te prANAyAmanA abhyAsathI prakAzanuM jJAnadanane zakanArU je AvaraNu te kSaya vA upazama vA kSayepazama thAya che tema maharSi jInu mAnavu che, para Mtu prANAyAma Adi DhayeAgathI zarIra malavAna nirAgI thAya paNa samyag cAritra, jJAna, darzIna, sabadhI AcAravicAra vinaya, abhyAsa, tapa, gurUsevA, devapUjA ADhi viveka vinA jJAna, darzanarUpa AtmaprakAza pragaTatA nathI. ekalA prANA For Private And Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 16 ) cAmathI Atmazuddhi thatI nathI, mATe AtmajJAnanA prakAza mATe prANAyAma tenA AvaraNane kSaya karI zakatuM nathI, paNa samyak prakAre devasevA,gurUsevA, vinaya, samyag devagurUdhamanI zraddhA tathA cAritra ane jJAnanA abhyAsa gurUnI sAnidhyamAM karavAthI prakAzAvaraNane kSaya vA upazama vA kSApazama thAya che. ahiM paramapUjya kalikAlasarvajJa gurUdeva hemacaMdrasUripravara jaNAve che ke-- " recanAdudaravyAdhiH kaphasya ca parikSayaH / puSTi: pUrvayogena dhivAtathya gAyate || o || '' a--recaka prANAyAmathI uttaranA roga tathA kafa rAga nAza pAme che. pUrakathI zarIra puSTa thAya che temaja sarva vyAdhine kSaya thAya che. // 1 // vikasatyAzu hRtpadmaM, graMthirantarvibhidyate / balasthairyavivRddhizva kuMbhAnAd bhavati sphuTam || 2 | athakuMbhaka prANAyAmathI hRdayakamala tu vikasvara thAya che, aMdaranI gAMTha lennAya che, zarIramAM baLa vadhe che, zarIramAM vAyu sthira thAya che, AvI zakti pragaTa abhyAsayeAge thAya che tethI zarIrasa'patti mATe prANAyAmane abhyAsa karavA caiAgya che. ! 2-para // sUtraM - dhAraNAsu ca yogyatA manasaH || 2-53 // --prANAyAmanA nitya abhyAsa karatA karatA bhAvA For Private And Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 197 ) dhArAzaktimAM dhamanI ceAgyatA prApta thAya che. alpakAlathI lAMbAkAla sudhI prANAyAmamAM rahI zakAya tevI dhAraNAzakti abhyAsathI siddha thAya che. te dhArAzaktithI mananI caMcaLatA nAza pAme che ane vastunA svarUpane jANavAmAM madada kare che. dhAraNA siddha karavA mATe abhyAsa karatA ceAgIe mATe zrImAna kalIkAlasarvajJa AcArya deva zrImAna hemacaMdrasUripura dara bhagavaMta yAgazAstramAM dhAraNAnu' svarUpa A pramANe jaNAve che-- uktAsanasamAsino recayitvA'nilaM zanaiH / ApAdAMguSThaparyaMtaM vAmamArgeNa pUrayet pAdAMguSThe manaHpUrva, ruddhvA pAdatale tataH / pANagulphe ca jaMghAyAM, jAnunyUrau gude tataH // 2 // liMge nAbhau ca tuMde ca, hRtkaMThe rasane'pi ca / tAlunAsAgra netra ca bhruvormAle zirasyatha evaM razmikrameNaiva, dhArayanmarutA saha / sthAnAtsthAnAMtaraM nItvA, yAvad brahmapuraM nayet // 4 // // 3 // " tataH krameNa tenaiva pAdAMguSThAntamAnayet / nAbhipadmAMtaraM nItvA tato vAyuM virecayeta pAdAMguSThAdau jaMghAyAM, jAnUrugudamehane / dhAritaH kramazo vAyuH, zIghragatyai balAya ca // 1 // For Private And Personal Use Only 11 4 11 // 6 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (168 ) nAbhaujvarAdighAtAya, jaThare kaayshuddhye| jJAnAya hRdaye kUrmanADyAM roga jarAcchide ke suttanAzA, nivAre sasaM i gandhajJAnAya nAsAgre rUpajJAnAya cakSuSoH // 8 // bhAle tadroganAzAya, krodhasyopazamAya ca / bahmaraMdhre ca siddhAnAM, sAkSAd darzanahetave artha-pUrva kahelA siddhAsana tathA padmAsane besIne haLave haLave vAyune bahAra kADhIne, nAsikAnA DAbA chidrathI prANavAyune aMdara kheMca. te pagane aMguThA sudhI pahoMce tyAMsudhI pUraka karo, pachI prathama aMguThA upara manathI trATaka kare tathA pavanane tyAM TakAvo tethI mana tyAM abhyAsathI sthira thAya che. pachI paganA taLIye pavana re, ane tyAM trATaka karo pachI pAnIye, tyAMthI gujumAM, pachI, jaMghAmAM, jAnumAM, sAthaLamAM, gudAmAM, upasthamAM, nAbhimAM, udaramAM, hadayamAM, kaMThamAM, jahuvA upara, tALavAmAM, nAsikAnAM TeravA upara pachI AkhamAM, pachI bhrakuTI kamara upara, pachI kapALamAM bhAlasthale ane pachI mastakamAM manane trATaka karIne sthira karavuM ema kamekame pratyeka sthAnamAM manane sthira karatA karatA chevaTe mastakamAM bhramaraMdhra payata prANavAyune mananI kalapathI rokIne trATaka saha kuMbhaka karatA karatA laI ja pachI bhramaraMdhrathI ulaTA krame dareka sthAnamAM kuMbhaka karatA karatA chevaTe paganA aMguThAmAM For Private And Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 169), kuMbhaka karIne vaLI tyAMthI mana tathA prANa vAyune nAbhi kamalamAM laI jaIne recaka kare. A prANavAyunI dhAraNa prANAyamanA pUrNa prAya abhyAsathI siddha thAya che. tenuM phala paganA aMguThe jaMghAmAM, ghuMTaNamAM, sAthaLamAM, gudAmAM, liMgamAM anukrame vAyune dhAraNa karatA cAlavAmAM sArI gati ane balanI prApti thAya che. nAbhImAM dhAraNa karavAthI jherI tAva utare che. jaTharamAM dhAraNa karavAthI maLa jhADe pesAba sApha thAya che ane zarIra zuddha thAya che. hRdayamAM dhAraNa karavAthI vidyAvRddhinI zakti pragaTa thAya che-tarka vidyAmAM mana pravezI zake che karma nADImAM dhAraNa karavAthI vRddha yuvAna thAya che kaMThamAM dhAraNa karavAthI bhukha tarasa nAza pAme che javAnAM Teze pavana dhAraNa karavAthI rasajJAna thAya che nAsikAnA agra bhAge dhAraNa karavAthI gaMdhanuM jJAna thAya che. AMkhamAM prANane dhAraNa karavAthI rUpa jJAna thAya che. kapAlamAM dhAraNa karavAnA abhyAsathI ati krodhane nAza thAya che. brahmaraMdhramAM prAzane dhAraNa karavAthI mahAna yogI purUSa paramAtma vatarAga deva vigerenAM pratyakSa darzana thAya che meM paNa evuM sAMbhaLyuM che ke eka zrAvaka bramaraMdhramAM prANa dhAraNa karI dhyAnamAM sthira thAvAne abhyAsa karatA hatA tyAM jyAre ekAgratA thatI tyAre zrI sImaMdhara paramAtmAnAM samavasaraNamAM besIne paramAtmAnI dezanA sAMbhaLatA dravyAnu veganA rUcivata hovAthI tenA praznottarI karatA pitAne dekhatA. hadayamAM prANa tathA mana rokavAnuM abhyAsathI jyAre siddha thAya For Private And Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 170). tyAre ajJAna mithyAtva nAza pAme che temaja pAMca indrionA viSaya bheganI tRSNA tathA saMkalpa vikalpa nAza pAme che. aMtaramAM anubhava jJAna pragaTe che ema dhAraNAthI aneka lAbha maLe che. zrImAna hemacaMdrasUri puraMdara bhagavAna kahe che ke evaM prANAdivijaye, kRtAbhyAsaH pratikSaNam / dhAraNAdikamabhyasyenmanaHsthaiyakRte sadA // 1 // artha -e pramANe mananI sthiratA lAvavA mATe prANadikane idrine vijaya abhyAsa vAraMvAra karatA prANanI sAthe mananI paNa dhAraNuM yege avasya siddhi thAya che aMte samAdhine lAbha maLe che. je 2-53 che have dhAraNa ganI siddhi thayA pachI pratyAhArane abhyAsa karAya che tenuM kevuM svarUpa che arthAta pratyAhAra kone kahevo? te jaNAve che- sUtraM-svaviSayA samprayoge cittasvarUpAnukAra rudriyAnAM pratyAhAra: 254 / bhAvArthapitAnA cittane pAMca iMdriyenA viSayathI pAchuM khecavu ane mananA saMkalpa vikalpathI manane pAchuM vALIne Ama svarUpamAM anukula karavuM tene pratyAhAra kahevAya che te prANAyAma tathA pratyAhAranA abhyAsanA baLathI dhAraNA yoga siddha thAya che. mATe pratyAhAra ne siddha karavAnI AvazyakatA che te pratyAhAra idri tathA manane saMka95 vikalpa rUpa tAmasa rAjasa prakRti maya kilachAvasthAthI jJAna cAritra zakti vaDe For Private And Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (171) pAchuM vALI sAtvIka bhAvamaya mana tathA indriyone karIne Atma svarUpa jJAna dazana cAritra yugamAM sthira karavAnA abhyAsamAM pravRtti karavI te pratyAhAra kahevAya Idrine vaza karavI te Idriya pratyAhAra manane jaya karavAne mana:pratyAhAra ema be prakArane pratyAhAra che.zrI hemacaMdrasUri bhagavAna yogazAstramAM pratyAhAranuM svarUpa A pramANe kahe che - iMdriyaiH samamAkRSya viSayebhyaH prazAMtadhIH / dharmadhyAnakRte pazcAnmanaH kurvItanizcalam // 1 // atha-zabda rUpa rasa gaMdha sparza vigere viSayane grahaNa karI ne manane vyAkula banAvI ne AtmAnuM adha:patana karAvanArI je iMdriye che tene bhegAdi viSayA vyApAramAMthI prANAyAma, pratyAhAra tathA dhAraNuMnA makkama abhyAsathI haTha yegI bela purvaka pratyAhAra karI pAchI vALe che ane manane saMkalpa vikalpathI dura karIne prazAMta buddhimaya kare che ane dharma dhyAna mATe avazya AcaravA gya che susvara tathA duHsvara je sAMbhaLatA AtmAne sukha tathA duHkha thAya te banne prakAranA svane jaya karavA manane tyAMthI Atma sanmukha kheMcI levuM joIye ApaNuM mana jyAre koI ISTa: vAtamAM eka rasathI rokayuM hoya te najIkamAM thatI vAte saMbhaLAtI nathI AMkha ughADI hoya to paNa pAsenI te vastu dekhAtI nathI sArI yA kharAba gaMdha vALI vastu naja dIka hoya te paNa tenuM bhAna thatuM nathI svAdiSTa bhojana khAtA For Private And Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) hoya te paNa svAdanuM bhAna thAtuM nathI A upara eka draSTAMta Ape che te vicAro. keI rAjA pAse vineda sabhAmAM aneka zeThIyA amAtyAdi hajurIyA beThelA hatA tyAM kaI mahAtmAnAM saMyama, tyAga, vairAgyanI prazaMsA sAMbhaLIne temAMthI eka zeTha te vAta na mAnatA kahevA lAgyuM ke Idrine kaI paNa jaya karI zakatuM ja nathI jene je bhegAdi na maLe tene tyAga karyo kahevAya nahi. tame je mahAtmAnI prazaMsA kare che te DhoMgI che, bIjAne chetare che vigere vAta karIne rAjAne nirUttara karyo. rAjAe enI sAna ThekANe lAvavA upAya vicArIne e zeTha upara bhayaMkara cerInuM tahomata mukAvyuM. tenA gunhA mATe maraNanI sajA karI tyAre tyAM hajurIe vinaMti karI ke mahArAja e zeTha ApaNu junA mitra che mATe eka vakhatene gune mApha karavA huM nAmadAranAM caraNa pAse araja gujAruM chuM. rAjAe kahyuM ke tArI vAta mAnya tyAre ja karAya ke e zeTha jyAre mArA bhaMDAramAMthI eka tAMsaLImAM pUrNa bhareluM tela be hAthathI pakaDIne AkhA gAmamAM zerIye bajAre mahellAomAM phare. mArA lazakarI mANase khullI talavAre pAchaLa cAle. temAM je telanuM eka biMdu bhece paDe te sainIka tenuM mAthuM uDAvI de te sarata kabula hoya te tene gunho tyAre ja mApha thAya tema che, have maraNanA samAna jIvane bIje meTe laya nathI. kahyuM che ke " mAsamAM mA nathi, hAlamAM vecA nathi | " For Private And Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 173 ) artha-jagatamAM prANione maraNu samAna khIje thaya nathI bhukha samAna duHkha-vedanA nathI. ethI zeThe te vAta aMgIkAra karI telanI puN bharelI tAMsalI ( vATakA ) be hAthe khAe karIne dhAraNa karI ane AkhA nagaramAM rAjAnI AjJA pramANe pharIne rAjAne tAMsaLI sAMpI sainikAne puchyu ke zeTha kharAkhara vA~ ke kema ? zeThanI barAbara vartavAnI sainike sAkSI bhaNI eTale zeThane pUchyuM ke tame nagaramAM kai kautuka joyuM ? zeTha he nAjI. kAraNa puchatA kahe ke maraNunA bhaya hateA tethI AMkha kAna nAka ughADA hovA chatAM paNa mArAthI kazuM jovAyu nathI. have rAjA kahe che bhAi jema tane maraNanA bhayathI anukula vastu najare paDavA chatAM paNa jovA dekhavAmAM na AvI tema mahAtmA ceAgIe anaMta maraNanA bhayathI aneka ceAnImAM aneka duHkha yAtanA bhogavavI paDaze, AtmAne mukti vinA satya Anada nathI evuM satya jJAna hovAthI viSaya bhAgane najare dekhatA chatAM bhAganI IcchA karatA nathI virakta rahe che tethI zeTha paNu rAjAe batAvelA camakArathI zraddhAvata thayA. tyAga-vairAgya upara premavALA thayA. kahevAnuM ke abhyAsa tathA jJAna vairAgyavaDe IMdriye tathA mana upara baLa karIne pratyAhAra karI zakAya che te dhAraNA tathA pratyAhAravaTe mana zAMta thayeluM hAvAthI dharma tathA zukala dhyAnamAM sthira thAya che. te mATe indriyAneA pratyAhAra siddha thatA manane paNa pratyAhAra karavA joiye. zrI parama For Private And Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 174 ) gurU zrI buddhisAgara sUripravara jaNAve che ke-- rAgadveSAdiyuktaM manaH saMsAra ucyate / rAgadveSaviyuktatvAnmano mokSasya kAraNam // 1 // a: :~mana jyAre rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lAbha kAma vigere kaSAya yukta hAya tyAre te sa'sAranu kAraNa hovAthI tene ja sasAra kahevAya che te mana jyAre tevA kaSAyathI rahita thAya che tyAre meAkSanuM kAraNa thAya che mATe jJAnI mahiSa ceAgIe mananA ya ( pratyAhAra )upazama kSaye pazama vA Ayaka bhAve nAza karavA satata udyama karI rahyA che, ApaNe paNa AtmasukhanI prApti mATe abhyAsa karavA. // 2-545 mUruM--tata: paramA vacyatendriyALAm // 2-ba bhAvAH--te pratyAhAranA balathI sarvAMttama rIte IMdriyA tathA manane jaya thAya che kahevAnu` ke manA pratyAhAra karanArA ceAgIenI sava iMdriye tene ceAgya khAdya vyApAra kare che chatAM paNa manamAMthI medika kaSAyane pratyAhAra kare chate mana zamatva upazama bhAva karavArUpa bhAvane pAme che; kAraNa ke kahyuM ke mana eva manuSyANAm, kAraNaM bandhameAkSayeAH / a:--mana ja manuSyAne ane sarva jIvAtmAne paNa krama madhanuM kAraNu thai saMsAra samudramAM ana Mta kAla rAkI rAkhe che teja mana jyAre vaza thaIne AtmAne For Private And Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (175 ) AdhIna thAya che tyAre mekSa pAmavA mATe AtmAne anukUlatA karI Ape che mATe manane pratyAhAra bahu ja upayegI che. A viSayamAM zrImAna vAcakapravara parama gurU yazovijayajI gaNi pravara TIkAmAM jaNAve che ke thAnAvasthAmAM ke yupAna avasthAmAM zarIra saMbaMdhI kArya karatA upadeza ApatA anya sAmAnya dharma kAryamAM vyApAravALA hevA chatAM paNa je legIne svapara vastune samyagU bedha thayelo che tethI rAga dveSa rUpa mehanA udayathI baMdhAtA karmane tathA tenA phaLane upabhaga sarvathA karavAne abhAva hoya che kAraNa ke pudgalanI jogya vastuo ke je pAMca indriyathI bhegevAya che te sarva bhUgya vastuonA bhaMga grahaNa karavAmAM samartha evI iMdriyamAM anityAdika bhAvanAvaDe vicArIne jJAnadarzana cAritra guNa rU5 bhAva cAritra gamAM AvI manane pratyAhAranigraha kare che. teja iMdriyane tathA manano paramakRSTa nya jANa. zrI AcArAMga sUtranA trIjA zIte adhyayanamAM prathama uddezamAM jaNAvyuM che ke - " jassime sadA ya rUvA ya gaMdhA ya ramA ya phAsA ya-- abhisamannA gayA bhavaMtise AyavaM nANavaM veyavaM vaMmarva rUAdri artha:-jJAna darzana, cAritravaMta thaIne mukti sAdhaka yogI anukula idriya bhegamAM anukula vA pratikula duHkhakara thAya tevA pAMce IdrinA viSaye ke je zabdamaya rU5maya samaya gaMdhamaya sparzamaya je je padArtho tene saMbaMdha thAya che tene For Private And Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 176 ) nAza karavA AvIne vaLage che tethI sAmAnya janatA tenI upara rAga dveSa dhare che anukulamAM AnaMdamAM tallIna thAya che pratikulamAM tenI upara dveSa karIne tyAga karavA tene aneka chaLa-prapaMca race yuddha kare raDe duHkhI thAya paNa jJAnI cegI samatvane dharatA chatA Atma jJAnavarDa svaparane vivekathI vicAra karIne rAga dveSane na karatA e mArA nathI huM teneA nathI ema vicAratA samyag jJAna, darzana, cAritrarUpa parama brahmaneA anubhava kare che. harSaM zAka karyAM vinA anukula vA pratikula vastuomAM manane zAMta samatva parAyaNu kare che ane adhUrA hAya tA pazu abhyAsa karIne manane sthira karIne AtmasvarUpamAM lAve che te ja indriyA tathA mananA parama jaya kahevAya che. bIjA anya AgamomAM paNa kahyuM che ke sakkA va maddaTuM cakkhU visayamAgayaM / rAga dosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae // 1 // a--sAdhu joke rUpa rasa gadha tathA spa Adi anukula vA pratikula viSayavALA padArtharnA je sa'badha thAya te rUpAdikane nahi dekhavuM nahi sAMbhavaLuM nahi aDakavu nahiM AsvAdavuM ityAdika bAhya viSayAnA saMbadhanA tyAga te karI zakatA nathI paNa temAM meha lAve rAga dveSa, kAma, krodha, mAna, mAyA, lAla, thAya tevI AtmavRtti cittanA sa'kalpa vikalparUpa vicAra thAya tene bhikSu apramata For Private And Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 177 ) bhAve tyAga kare che. te rIte Atma samAdhi mATe citta nirodha karyAM vinA bIjA koI prayatnanI apekSA iMdriyAnI pratyAhAramAM AvazyakatA-apekSA nathI. ane e cittanA nirodha jJAna, darzana, cAritra yAgathI ja sAdhya thAya che. parama utkRSTa kAMdriyAnA jaya samyag jJAnathI sAdhya hovAthI bIjA ajJAnayukta haeNThayAganA prayatne anAcaraNIya che, apekSA karavA ceAgya nathI arthAta cittavRttiniAdha-vicAra karavAne je cittane dharma che tene kavA mAtrathI ja parama iiMdriyAne jaya karI zakAtA nathI, paraMtu AtmApayeganA jJAnathI ja rAkAya che, te pachI te jJAna paNa kevu devu oie ? te stutikAra tarIke prasiddhi pAmelA mahAntArkika zrImAn siddhasena divAkarasUri puradara jaNAve che ke-- saMyatAni tavAskSANi na cAcchaGkhalitAni ca / rUti mukhyatta prativadya, svacendriyajJayaH zrutaH / / 2 / / a--he paramAtmA-paramezvara ! tamArI sayamita thayelI iMdriye sahajabhAve samyagUjJAnapUrvaka vaza thayelI hAvAthI chUTI mukAya te paNa uccha khala-umAditaphAnI anatI ja nathI tethI huM nAtha ! huM mAnuM chuM ke jagatamAM kharekharI rIte-samyaga prakAre iMdriyAneA jaya tame ja karelA che, paNa bIjA kAi iMdra, nAgeMdra, vyAsa, sUrya caMdra vigere jagatane utpanna karavAnI nAmanA dharAvanArA hariharabrahmAdi devAe nathI 12 For Private And Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (178 ) karyo tevI vAta purANanA vyAkhyAnethI jaNAya che. zA prANAyAma vigere haganA abhyAsIo idrino nirodha-saMyama mananA-cittanA nirodhathI thavAnuM mAne che te sarvathA egya nathI. jJAna, darzana, cAritrane ja parama IdriyajyamAM nizcaya upAdeyapaNuM che-kAraM ga LaruM maruM ItyAdi zvAsa Adino nirodha kAMI karI zakatA nathI tethI mana sthira thatuM nathI. e pramANe AgamapATha hovAthI roga sAdhavAmAM vikvarUpa prAyaH thatuM hovAthI te prANAyAma Adi hAgane Avazyaka sUtra Adi AgamamAM niSedha karele che, temaja paramapUjya kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri bhagavAna egazAstranA chaThThA prakAzamAM jaNAve che ke tannAprApnoti manaHsvAsthyaM, prANAyAmaiH kadarthitam / prANasyAyamane pIDA, tasyAsyAcittaviplavaH // 4 // pUraNe kumbhane caiva, recane ca parizramaH / citta klezakaraNAt, mukteH pratyUhakAraNam // 5 // atha-prANAyAmathI kadarthanA pamADAyeluM te mana ArogyatAne pAmatuM nathI kAraNa ke prANa eTale zvAsane yamana-jdhana karavAmAM zarIrane tathA manane pIDA thAya che, tethI citta DoLAI jAya che paNa sthiratAne nathI pAmatuM, temaja zarIramAM pavanane pUraka kuMbhaka ke recaka karatAM ghaNe parizrama thAya che tethI cittane kalezanuM kAraNa thatuM For Private And Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 18 ) hovAthI AdhyAnanI saMbhAvanA thAya che te kAraNathI prANAyAma muktimArgamAM vidanakAraka thAya che. je 2 | mATe adhyAtma bhAvanAthI yukta samatva bhAva parigumanA pravAhane pragaTAvanAra jJAnamaya rAjoga eka ja citta tathA idrinA parama jaya karavAmAM kAraNa rUpa thAya che, mATe tenI sAdhanA karavI yogya che. zrI harilAdrasUrijI jaNAve che ke adhyAtmabhAvanAdhyAnaM, samatA vRttisaMkSayaH / mAkSeNa yojanAd yoga, eSa zreSTho yathottaram // 2 // atha- adhyAtmabhAvanA AdhyAna, samatA vRttisaMkSaya uttarottara zreSTha e pAMca, AtmAne mekSamAM janAra hovAthI, lega tarIke nirUpelAM che. " iti zrIpAtaMjalayogadarzane zrImad mahopAdhyAya yazovijayavAcakamahApuGgavakRtaTI kAnusArigurjarabhASAyAM zrI yogAnubhavasukhasAgare paramapUjya gurupavarayoganiSThAdhyAtma jJAnadivAkarajainAcArya zrImadbuddhisAgarasUrIzvaracaraNasarojamadhukarAyamAna-RddhisAgarasUrikRte dvitIyaH pAdaH samAptaH // For Private And Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha tRtIyo vibhuutipaadH|| sUtraM zivazvazcittasya dhAraNA II rU- bhAvArtha-pratyAhArarUpa roganuM aMga siddha thayA pachI dhAraNAne abhyAsa karavo. citta-mana sadA caMcala che, tene prANAyAmanA abhyAsathI pratyAhAra karI IMdriyenA vegane kabaje karIne jJAnapUrvaka manane paramAtmAnA guNa-varUpa bhAvanAmAM nA ApaNA zarIranA nAbhi, hRdaya, bhAla, brahmaraMdha,nA zikA, kaMTha, jIhuvA vigeremAMthI eka bhAgamAM IzvaranA svarUpano saMkalpa karavApUrvaka dhAraNa karavA abhyAsa kare tene dhAraNA vega kahevAmAM Ave che. zrI yegazAstra chaThTha prakAzamAM bhagavAna hemacaMdrasUri mahArAja jaNAve che ke - ridra samAdhya, viSaya: prazAvatI ! dharmadhyAnate tasmAn, manaH kurvIt nizcalam // 6 // artha-dhAraNa yoganI siddhi mATe pAMca iMddhinA visaviSayomAM rakta thayela manane tyAMthI kheMcIne dharma dhyAnamAM sthira karavA mATe sthira buddhivaMta gIo manane nizcala kare che. ane pachI nAbhihRdayanAsAgra-bhAlabhratAludRSTayaH / mukhaM vau~ zirazceti, dhyAnasthAnAnyakIrtayan // 7 // For Private And Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 181 ) a--nAbhimAM, hRdayamAM, nAkanA TeravA upara, kapAlamAM tIlakanI jagyAe,-AMkhanI bhramara upara tALavAmAM, brahmaraMdhramAM, kAna upara tathA mukha-jIhvA upara cittane sthApana karIne saMkalpa vikalpa badha karI dhyeyamAM eka lakSa rAkhI sthira karavuM te dhArA kahevAya che, tenu phaLa A pramANe jaNAve che-- eSAmekatra kutrApi, sthAne sthApayato manaH / 30thate saMvi-naivai: prayA: viru|| 8 || a--upara je zarIranA vibhAgaiA jaNAvyA che temAMthI ekAdi kai jagyAe manane sthApana karatAM svasa Mvedana thAya che, temaja jaya parAjaya, jIvana maraNu, lAbhAlAbha vigere nimittanA tathA rUpa, rasAdi vigerenA jJAna, anubhavajJAnanA sahacArathI thAya che adgi AMgurUdeva buddhisAgarasUrijI jaNAve che ke-dhAraNAnA yAganA abhyAsIyAne sUcanA ke-jeNe dhAraNAnA abhyAsa karavA hAya vadhAravA hoya tene upAdhi tyAgavI. jana, strI, bALaka, pazu vigerenA sagatyAga karI nijaeNnasthAnamAM nipaavasthAmAM rahevu. paramAtmAnA jJAna yAganuM AlaMbana rAkhavu. khAtA, pItA, haratA, pharatA paNa dhAraNAnu' lakSya rAkhavu joiye. AtmAnI sAdhya dazA smaraNa karavI. je je vastunI dhAraNA karavI hAya tenA gudaeNSa vicArI iSTa aniSTatA samajavI joie. ahiM vivekadRSTithI prathama vicAra karavA joie ke kai vastunI dhAraNA For Private And Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (182 ) karavI joie ? samyag jJAna, darzana, cAritra ane tenA hetukAraNeAnI dhAraNA karavI joie, adbhuita, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhunI pratimA tathA jJAna, darzana, cAritra, tapa e navapada vigerenI hRdayakamalamAM dhAraNA karavI. evI rIte ghaNA bheda che te sarvonA gurugamathI abhyAsa karavA. iSTadevanI pratimAnu` saMkalpathI sthApana karavuM, temAM ekAgraMthavu. bIjA saMkalpavikalpane rAkavA rAgadveSanA sabaMdhathI dUra rahevuM, zarIrane pathya niyamita rasAsvAda vinAnA adgAra paNa alpa levA jethI pramAda na Ave tevA cagya AlamanathI dhAraNAzakti vadhe che, paNa dhyeyamAM premabhAva kalpave joie. dhAraNA yAgamAM vastunA vicAra karavA. Ahya vastumAM iSTavA aniSTane bhAsa na thAya, AtmAnA samyagraNNAnI dhAraNA karavAmAM Ave te jJAnadarzanArdikanA AvaraNA TaLe che ne je je guNAnA dhAraNamAM avatAra thAya te sa`skAraye!ge vadhavA lAge che ane tenA gADha sauMskAra paDavAthI AgAmI janmamAM alpa prayAse pragaTI nIkaLe che. dhAraNA karanAre mananA utsAha vadhAravA joie paNa vyAkSipta-vyagra manana karavu joie. manane AvI kriyAmAM rasa na paDe te prathama kaTALA paNa Ave te te kAya na ja karI zake, mATe kaTALA na lAvavA. dhIrajathI makkama bhAve mana sthira thAya eTale svAbhAvika AnaMda upaje che, mATe dhAraNAne abhyAsa siddha thAya tyArapachI dhyAnayoganA abhyAsamAM AgaLa vadhAya che"!! 3-1 || For Private And Personal Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 183 ) mUtra pratyaye jJAnatA Anam / / OM-2 || bhAvA:-te paramAtmA vA zarIranA eka bhAgamAM navapada AdinA guNu svarUpanuM avala khana karIne dhAraNA karelI DAya tyAM ekAgratAe sakalpavikalpane cheDIne ekatAna thavuM tene dhyAna kahevAya che. padmAsana, vIrAsana, bhadrAsana, siddhAsana, kAyAtsaga Adi Asane besIne devamaMdira, upAzraya, tIrthaMkarAdikanI janma, dIkSA, jJAna, nirvANabhUmikAne vize pravitra tIrthaM sthalAmAM ekAMtamAM manuSya AdinA abhAvavALA sthaLe pazu, paMkhI, napuMsaka srI vigerenA jyAM vAsa naheAya tathA javA AvavAnu` na karatA hAya, tenA zabda-ghAMghATa jayAM na thatA haiAya tevI jagyAe besIne maitrI Adi cAra athavA anityAdika mAra bhAvanAthI tathA AjJAvicaya apAyavicaya vigere dharmAMdhyAnathI AtmAne bhAvavA. tyArapachI paramAtmAnA svarUpamAM va AtmAnA zuddha svarUpanu dhyAna karavuM. dhyAnamAM paramAtmA temaja AtmasvarUpane dhyeya karIne manane tyAM sthira karavuM. bAhya vastune kADhI nAkhavI. hRdayamAM tene lAsa na thavA deve tethI saheja Anada pragaTe che. A yAnamAM abhyAsa prathama e ghaDI karatAM Aste Aste traNa kalAka sudhI heAMcavuM, tethI 'mezAM tenA khaLathI Anada raheze. duHkhanA samaye paNa tene du:khanI asara nahi ja kare aMtaramAM AnaMdanA lAbha zrImAna hemacaMdrasUripravara sAtamA prakAzamAM jaNAve che ke For Private And Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 184 ) dhyAnaM vidhitsatA jJeyaM, dhyAtA dhyeyaM tathA phalam / sidhyanti na hi sAmagrI, vinA kAryANi karhicit // 1 // artha:- --yAna karavAnI icchAvALA mAnavIe peAtAnI ceAgyatAvicAravI dayeyanuM svarUpa tathA phUlanuM jJAna gurU pAsethI meLavIne dhyAtA--yAna karanArA AtmA, dhyeya-yAna mATenuM lakSya nakkI karIne cegIe satyasAmagrIsahita yAnamAM pravRtti karavI. tevA yeAgya avalaMbana vinA kadyApi siddhi thatI nathI temaja bAhya sAmagrI mAtra legI karavAthI kAryasiddhi kadApi na thAya. have dhyAna bhAve che. karanAranA lakSaz amucan prANanAze'pi, saMyamaikadhurINatAm / paramApyAtmavatpazyan, svasvarUpAparicyutaH // 2 // upatApamasaMprAptaH, zItavAtAtapAdibhiH / pipAsuramarIkAri, yogAmRtarasAyanam || 3 || rAgAdibhiranAkrAntaM krodhAdibhiradUSitam / AtmArAmaM manaH kurvana, nirlepaH sarvakarmasu // 4 // virataH kAmabhogebhyaH, svazarIrepinispRhaH / saMvegahada nirmanaH, sarvatra samatAM zrayan // 5 // " narendre vA daridre vA, tulyakalyANakAmanaH / amAtra karuNApAtraM, bhavasaukhyaparAGmukhaH || 6 || For Private And Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 185) sumeruriva niSkaMpaH, zazIvAnaMdadAyakaH / samIra iva niHsaMgaH sudhIrdhyAtA prazasyate // 7 // ' ' aH--je yAnI prANAnA nAza thavAnA prasa'ga Ave tyAre sayamamAM-AtmacAritramAM agresarapaNuM cheDatA nathI. ane bIjA jIve--zatru vA mitra vA anya jIvAne peAtAnI samAna mAnIne temanA duHkhane dUra karavA IcchatA dhyAnI jane peAtAnA satyasvarUpane cheDatA nathI. tApa, TADha, vAyu AdithI kheda ne pAmatA nathI AtmAne jarA, vRddhatva, mRtyuthI rahita amara banAvanAra rasAyaNlR samAna cega vidyArUpa amRtanuM pAna karavAne pipAsu (icchaka) heAya che rAgadveSathI kAi vakhate gherAyela na hAya temaja krodha, mAna, mAyA, leAlathI duSita banatA na hoya te sava kAryamAM lepAtA nathI te AtmArUpa bagIcAmAM manane ramADatA AnaMdI rahe, kAmalega-pAMca i'driyAnA bhAganI icchA vinAnA, zarIranI mamatA vinAnA, saMvega rasa kuMDamAM nimagna thayela, zatru, mitra, suvarNa, patthara, nidA, stuti vigere anukUla pratikUla jagyAmAM avasare samabhAvane rAkhanAra, hAya che rAjA ane ra ka upara kalyANanI sarakhI bhAvanAvALA, sarva jIva mAtra upara karUNAvata, sauMsArasukhanI icchA vinAnA merUparvatanI peThe vasa'kalpamAM sthira rahenAra, upasaga thI-'parisahuthI' nahi DaranAra, caMdranI peThe sane AnaMda ApanAra, vAyunI peThe ni:saMga, saMbadha vinAnA phAinI sAthe mAhabhAvanA sa'ba`dha nahi rAkhanAra-AvA prakAranI For Private And Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (186) zuddha buddhivALe dhyAtA dhyAna karavA lAyaka che. have dayeya kevuM rAkhavuM joIe te jaNAve che. piMDasthaM ca padasthaM ca, rUpasthaM rUpavarjitam / caturdhA dhyeyamAmnAtaM, dhyAnasyA''laMbanaM budhaiH // 8 // artha-piMDastha, pada, rUparatha tathA rUpAtIta ema cAra prakAranA dhyAnanuM avalaMbana rUpa je dayeya che. tene dhyAnamAM AlaMbanarUpe jJAnI purUSe mAneluM che. piMDatha dayAnamAM vicAra karavAnuM dhyeya " AtmA karmanA mege zarIrarUpa piMDamAM rahyo che. A zarIranA pAMca bheda che. audArika, vaikiya, AhAraka, taijasa, kArmaNa A pAMca prakAranA zarIramAM rahelA AtmAne jarA paNa sAcI zAMti nathI maLatI mATe zarIrarUpa piMDamAM rahelA pitAnA AtmAne nirmaLa karavA mATe AtmadhyAnamAM lakSa rAkhIne para-pudgala paravastu upara thatA rAgadveSane kSaya karavo joIe. zarIramAM rahele AtmA zarIrathI bhinna che evI bhAvanA bhAvavI joIe. AtmA sattAthI paramAtmAsvarUpa hovA chatAM paNa kamalathI baMdhAyelA hiovAthI paramAtmAnI dazAne pAmI zakato nathI, paNa jyAre karmamalane dUra kare che tyAre paramAtmA thaIne apUrva AnaMda bhagave che tethI huM AtmA karmathI baMdhAelA zarIra, Idriye, mana vigere pudgalathI bhinna chuM, mAre have te pugalane saMbaMdha rAkha nathI ema dhyAna karatAM vicAravAnuM che. jyAM jyAM zarIra dekhAya che tyAM tyAM AtmA For Private And Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 187 ) jJAna svarUpe vyApI rahyo che. AtmAmAM anaMta jJAna, darzana, cAritra, AnaMda Adi anata guNNA hAvAthI te sahajabhAve saccidAnaMdamaya che." kahyuM che ke-- aiMndrazrIsukhamagnena, lIlAlagnabhivAkhilaM / saccidAnaMda pUrNena, pUrNa jagadavekSyate // 1 // a -iMdra jema sa devAmAM agresara thaIne, sukhabhAgamAM magna thayA chate|, titi lekanA jIvane aneka prakAranA nATaka karatA, vaDa anA leAgavatA eka bIjAnI upara peAtAnA maLathI sattA bhogavatA avadhijJAnathI juveche tevI rIte AtmA svarUpathI sahaja bhAve arhameMdra hAvAthI jyAre pUrNa bhAve svarUpanI jAgRti kare che, mehanA AvaraNa-paDadAne sava thA kSAyaka bhAve pheMkI de che tyAre te sa MpU` jJAna, darzana, Ana Mdamaya thaine AkhA jagatanA jIvAne navA navA bhavagrahaNa karIne aneka prakAranA lIlArUpa nATaka karI rahelA che tene te saccidAnaMdarUpa ati siddha paramAtmA haMmezAM nirakhI rahyA che temanuM dhyAna piMDastha rUpa arihaMtanA zarIrane vicAratAM kare tethI bheda jJAnanA anulava pragaTe ane te draDha thatA jAya che. A dhyAnamAM dhyAtA potAnA AtmAne zarIrathI dArika, vaikriya AhAraka, tejaza ane kANuthI bhinna che ema nirdhAra karIne mAne, zarIranA aMgaupAMgomAM huM tathA mArU AvA (ahu Mmamatva rUpa) piraNAmathI adhAte nathI tema bhAgya vastuomAM paNa mamatva lAve AdhAta nathI. temaja bhAgyabhAve khAdya padArthAMmAM For Private And Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 188 ) grahaNubhAva dhAraNa karIne bIjA AtmAne du:khanu kAraNu thatA nathI. zarIrane vasra samAna mAnIne prArabdha ka audicaka bhAve maLelA zarIra, dhana, mAla, mIlakata, kuTuMba, sattA vigeremAM nahi mujhAtA sapa jema kAMcaLI tyAgIne tenA sAmu' paNa jote nathI tema yAgI te vastuomAM mu'jhA nathI. maLye harakha karatA nathI, jAya te mu'jhAtA nathI ane eka AtmAnA svarUpanuM, arihaMtanA svarUpanuM yAna pi'Dastha yeAgathI karatA chatA temAM ja sthiratA dhare che. tethI cAsa iMdro vA anuttara vimAnI devanA sukheAne paN tRNu samAna mAne tethI te vItarAgatAne prApta thatA chatA sava deva manuSya cakravatI ne pazu pUchyuM ane che. nAbhikamaLamAM yAna karatAM jJAnazakti pragaTAve che zrImAn hemacaMdrasUri bhagavAn cAgazAstramAM sAtamA prakaraNamAM jaNAve che ke ; saptadhAtuvinAbhrataM, pUrNenduvizada dyutim / sarvajJaLamAtmAna, zuddhavRddhi: rettataH // 23 // tataH siMhAsanArUDhaM sarvAtizayabhAsuram / vidhvastAszeSakarmANaM, kalyANamahimAnvitam // 24 // svAMgagarbha nirAkAraM smarediti tacabhUH / sAbhyAsa iti piMDasthe, yogI zivasukhaM bhajet // 3 // a:--A cAra dhAraNA karavA pachI zuddhabuddhivALA cegIe sAta prakAranI zarIranI dhAtune choDyA chatAM pUrNa caMdranI mAka zuddha kAMtine dharatA te AtmAne sarvajJa-siMhAsana upara * For Private And Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 189) beThelA, sarva atizayathI yukta, sarva kA nAza karanAra kalyANakArI, mahimAvaMta zarIramAM rahyA chatA paNa nivikAra nirAkAra sujJa samAna AtmAne yAvata chate| tattva bhU, piMDatha yAnI-cegI siddhasamAna sukhane bhogave che. Itipistha dhyAna vicAra (1) padastha dhyAna tathA dhyeya kevu hAya te jaNAve che yatpadAni pavitrANi, samAlaMvya vidhIyate / taspartha samAvyAta, dhyAna siddhAMtavAai yo.6.8 aH----pavitra padavALA paramAtmAnA svarUpanI yAdi ApanArA OM arthe mahAvIrAya nama: maMtrAkSanu avala khana karIne dhyAna karavAmAM Ave che tene siddhAMtasamudranA pAragAmIe padastha dhyAna hetu che ! 1 tathAhRtpadmamadhyasthaM, zabda bakakAraNam / svara vyaMjanasaMvItaM, vAcakaM parameSThinaH || 29 // mUrddhasaMsthitazItAMzu - kalAmRtarasa plutam / kuMbhakena mahAmaMtraM, praNavaM paricitayet // 30 // aH-tathA hRdayakamalamAM rahelA sava zabdabrahma zabda(vacana vilAsa svarUpa)nA samudAyanI uttinu eka kAraNu svaranya janathI yukta pAMca parameSThI (arihaMta, siddha, AcAya, upAdhyAyane sAdhu) e pAMca padanA vAcaka ( a--a----u--ma.) OM ke je mastakanI madhya bhAgamAM rahelA cadranI kalAmAM For Private And Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 190 ) hAvAthI jharatA amRtarasathI bhIMjAyelA praNavarUpa mahAmaMtra OM aham ne kuDalaka karIne (zvAseAzvAsane rAkIne) yAvave.30nA tathA puNyatamaM maMtra jagatritayapAvanam / yogI paMcaparameSThi- namaskAraM vicitayet // 32 // a-tathA atya'ta pavitra karanAra ane mahA pavitra hovAthI traNa jagata svarga, manuSya, pAtAlamAM vasanArA sa jIvane pavitra karanArA mahAmaMtra OM banne padastha yAna dharanArA ceAgIee vizeSa prakAre ci'tavavA te A pramANe-- aSTapatre sitAM bhoje, karNikAyAM kRtasthitim / Adya sasAkSara maMtra, pavitra tiyettataH // 33 // siddhAdikacatuSkaM ca, dikpatreSu yathAkramam / cUlApAdacatuSkaM ca vidik patreSu citayet // 34 // a--ATha pAMkhaDInuM cadra samAna ujjavala kamala hRdayamAM sthApavu. tenI madhya bhAge kaNikAmAM sAta akSaravALA pavitra maMtra OM namo arihaMtANaM ne sthApavA pUrva dizAmAM OM namo siddhALuM dakSiNe OM namo bAyariyaannN pazcime OM namo uvajjhAyANaM uttare namo loe savvasAdAM ane cAra khUNAmAM cAra pAMkhaDIomAM anukrame agni khuNAmAM to paMca namukAro nairUtyamAM savvapAvapaLAvaLo vAyavya khUNAmAM maMjALa ca savremi izAna khUNAmAM paDhamaM var maMgatuM A pramANe namaskAra maMtranuM dhyAna karavuM. mana, For Private And Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (191 ) vacana, kAyAnI zuddhipUrvaka eka so ATha vAra navakAra maMtrano jApa karatA muni upavAsanA phalane pAme che. A padastha dhyAnanuM svarUpa kahyuM che, tevI rIte zrutasiMdhusamudbhUta, manyadapyakSaraM padam / azeSa dhyAyamAnaM syA-nirvANapadasiddhaye // 78 // artha-sarvazratasiddhAMtarUpa samudrathI upajelA sarva akSare, pado ane tasvarUpa maMge tathA tenA rahasya vigerenuM dhyAna ke je dharmadhyAnamaya che tenA abhyAsa, manana, ciMtavana, anubhavathI nizcayapUrvaka mokSa padanI siddhi thAya che. have rUparathadhyAna kahe che - vItarAgo bhaved yogI yatkicidapi ciMtayet / tadeva dhyAnamAmnAta-mato'nye graMthavistarAH // 79 // artha--upara je siddhAMtasamudra kahyo tenA keI paNa pada, vAkya, sUtrane gaNanAra, arthavicAranAra, anubhava karanAra, zuddha cAritravaMta egI vItarAgabhAvane pAmI zake che. tene vicAra dharmadhyAnamaya rUpasthadhyAna kahevAya che. rAgadveSamahAmohavikArairakalaMkitam / sAntaM kAntaM manohAri, sarvalakSaNalakSitam // 8 // tIthikairaparijJAta-yogamudrAmanoramam / akSNoramaMdamAnaMdanisyadaM dadadadbhutam For Private And Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 192 ) jineMdra pratimArUpamapi nirmalamAnasaH / nirnimeSadRzA dhyAyana, rUpastha dhyAnavAn bhavet // 10 // yo0 pra0 9 a--rAga, dveSa Adi mahAmeAhanA vikArAthI je kulakita-DhASita thayela nathI ane zAMta tathA deddIpyamAna manahara kAMtivALI sarva zubha lakSaNathI yukta tIthaMkaradevanI pratimAonu' dhyAna AMkhane mahAna AnaMda tathA sthiratA ApanArI thAya che; tema ja mana nirmala-zuddha karatI hovAthI pAMpaNAne vIMcavuM -ughADavu karyAM vinA te paramAtmAnA khA abhyaMtara guNusvarUpanuM dhyAna karanAra rUpastha dhyAnavALA thaine siddhisukhanI najIka jAya che. AvI tIrthaMkaranI ceAgamudrAne mahAmanAhara prabhAva anya danakAra jANatA nathI. Avu dhyAna trATaka karIne mUrtinI sanmukha karAtuM hovAthI Alabana dhyAna kahevAya che. te AtmAnA guNane pragaTa karavAmAM parama upayAgI che. tenu la A pramANe che-- yogI cAsbhyAsayogena, tanmayatvamupAgataH / sarvajJIbhUtamAtmAna- mavalokayati sphuTam // 11 // a- AvA rUpastha dhyAnanA abhyAse karI cAgI tanmayapaNAne pAmI pratyakSapaNe sajJa svarUpa thayelA hAvAthI peAtAne jue che. sarvajJo bhagavAn yo - mahamevA'smi sa dhruvam / chyuM tanmayatAM yAsa, sarvavelIti manyate|| 2 // For Private And Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 193 ) a-jema bhanya AtmA sava karmonA samaLathI nAza karIne pUrNapaNe sarvajJa bhagavAna thayA che, tema huM paNa nizca yanayathI sattAe tevA chuM, AveA vicAra karI sva para-AtmA tathA pudgalanI vaheM'caNI karI pudgalane tyAgabuddhithI tyajatA, ane AtmasvarUpane bhajatA, evA yogI jana rUpastha yoganA abhyAsathI AgaLa rUpAtIta dazAmaya jIladhyAnanI pAse Ave che. . peAtAnA AtmAne saCjJa svarUpamaya bhAve che. cAgazAstra pra.-10mAM rUpAtIta dhyAnanuM svarUpa A pramANe kahe che. amUrtasya cidAnaMda rUpasya paramAtmanaH / niraMjanasya siddhasya, dhyAnaM syAdrUpavarjitam // 1 // pra - 10 a--amRta -AkRti rahita arthAt va, gaMdha, 5za, rasa, zabdAdika rUpa vinAnA sacidAnaMda, sad-nitya, satyazuddha jJAna tathA AnaMda-cAritramaya, tathA ATha jAtanA je karma AtmAne lAge che tethI rahita hAvAthI nira MjananAmarUpa, UMca, nIca, rUpa, jAti vinAnA-paramAtmA-siddhonuM dhyAna te rUpAtIta kahevAya che. ityajasraM smaran yogI, tatsvarUpA'valaMbanaH / tanmayatvamavApnoti, grAhyagrAhakavarjitam // 2 // a--upara kahyuM tevuM nira Mjana siddhaparamAtmAnA svarUpanuM avalakhana karIne cogI nitya ghyAnanA abhyAsa karatA havAthI pUrNa paNe bAhya vastune adhyavasAyayeAge mArA 13 For Private And Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 194) tArApaNAnI buddhithI levuM-mUkavuM, pite grAhakabhAve thaIne pudgala samudAyane grAhyAbhAve grahaNuM karavAnA vyApArane choDI daIne cagI svarUpamAM tanmaya-thaIne ekAgrabhAve samAdhine pAme che te-jaNAve che. ananyazaraNIbhUya, sa tasmin lIyate tathA / dhyAtRbhyAnomayAbhAve, dhyeyenaikyaM yathA vrajet // 3 // artha-bIjA sarva bAhya bhAvanA AlaMbanene tyAga karIne eka siddhanuM ja zaraNa karIne temAM laya-ekatva bhAva pAmIne dhyAtA tathA dayAnanA bheda bhUlI jaIne siddha paramAtmArUpa dhyeyamAM ekatvabhAvane pAme che. so'yaM samarasIbhAva-stadekIkaraNaM matam / aAtmA yadapRthaktvena, lIyate paramAtmani // 4 // artha je dhyAnamAM AtmAyegI dhyAtA dayeya ane dayAnamAM eka rasa banIne paramAtmAnA svarUpamAM pRthakatva -abhera bhAve lInatA prApta kare che te dhyAnane anubhavI gIo samarasI bhAva kahe che. A dhyAnane prApta karavAnA abhyAsane Agala kahevAya te pramANe kama jANa- alakSyaM lakSyasaMbaMdhAt, sthUlAt mUkSmaM vicitayet / sAlaMbAcca nirAlaMba, tattvavittavamaMjasA // 5 // . - artha-prathama piMDasthAdi sthala dhyAnamAM lakSya karIne haLave haLave anukrame caDatA caDatA alakSya-nirAlaMbana For Private And Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 1lma ) dhyAna samAdhiyogamAM avAya che, mATe abhyAsanA athIe prathama sthala-mUti Adi vaDe piMDasthane trATaka ga vaDe sAdhavuM. temAM siddhi thatAM jenI mUti baeNya tarIke hoya temanuM nAma tathA guNasvarUpanuM dhyAna karavuM te padastha dhyAna che. tyAra pachI AtmAnA jJAnAdika guNa rU5 zvasvarUpanuM rUpastha dhyAna karavuM. te pachI rUpatIta siddha paramAtmAnuM nirAlaMbana dhyAna karavuM. AvA nitya thatA abhyAsanA ge tatvajJAnI yogI prathama sthala tyArapachI sUkSma, sUkSmatama sUmatara dayeyane avalaMbatAM nirAlaMbana dhyAna rUpa paramatatvasvarUpatAne pAme che. AvA cAra prakAranA dhyAnathI muni, kavi, legInuM dhyAnAmRtamAM magna thayeluM mana jagatanA tane yathArtha jANuM anubhavIne AtmAne parama zuddha kare che. bIjI rIte paNa dhyAnanuM svarUpa che, te jaNAve che. jaina niyama pramANe dhyAna cAra prakAranAM che. prathama Atta dhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna, zukaladhyAna-ema cAra prakAranA dhyAna che, temAM AdhyAna ISTa saMgonI IcchA, aniSTa viyeganI icchA vigere pudgala bheganI IrachAvAlA havAthI, te durthAna che. temaja raudradhyAna hiMsAnA, cerInA, juThuM belavAnA vicAravALuM tIvra pariNamatuM dhyAna AtmAne satya AnaMdane virodhI hevAthI tene dUra karIne dharma tathA zukaladhyAnane dhyAvavuM joIye. A dhyAna te piMDastha, padastha tathA rUpastha rUpAtIta svarUpa dharmadhyAnamAM aMtarabhAva thAya che. athavA dharmadhyAna cAra prakAranuM ahiMya gayuM che. te A pramANe -- For Private And Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 196 ) prAjJA'pAyavipAkAnAM saMsthAnasya ca ciMtanAt / itthaM vA dhyeyabhedena dharmyaM dhyAnaM caturvidham // 7 // a--prabhunI AjJA pramANe cAlavAnI bhAvanA karavI te AjJAvicaya, kahyuM che ke-- AjJA syAdAptavacanaM, sA dvidhaiva vyavasthitA / AgamaH prathamA tAva - ddhetuvAdo'parA punaH || 1 || zabdAdeva padArthAnAM pratipattikRdAgamaH / pramANAntarasaMvAdA-ddhetuvAdo nigadyate // 2 // * a--AjJA eTale pUrNa vizvAsapAtra je paramA tmA tathA sugurunA kathana pramANe cAlavuM te. AjJA e ' prakAranI che, eka teA paramapurUSa tI karadeve upa dezelA vacana samUhane gaNudharadeve khAra agarUpe vyavasthApUrvaka racanA karI te AgamarUpa AjJA, trIjI hetuvAdarUpa AjJA te A pramANe, Agama, anumAna, tathA pratyakSa Adi pramANurUpa hetune lakSamAM rAkhI khuhuzruta Agamadhara gurU naya tarka nikSepa vigere pramANeAthI pUrvApara virAdha na Ave tevA AtmahitanA je upadeza Ape te hetuvAda AjJA kahevAya, te banne prakAranI AjJAne AtmAe mAnavI, tene anusarIne ApaNI zakti anusAra cAlavuM, prabhunA mArgane anusaravAnI nira Mtara bhAvanA karavI te AjJA vicaya dharmAM dhyAna kahevAya che, have vipAka vicaya For Private And Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 197 ) thatA dharma dhyAnane jaNAve che. rAgadveSarUpa kaSAyathI karmabaMdhathI naraka, nigAda, tiya caceAnImAM laya kara duHkha bhAgavavuM paDaze tethI have pApakarmoMmAM pravRtti na kara evI bhAvanA te aSAyavicaya (2) samaye samaye AtmA krama baMdha karatA heAvAthI tenA mAThA pariNAma thAya che vigere vicAra, te vipAkavicaya (3) anAdi anaMta jIva leAka rUpa saMsAramAM jIvA ka nA uDDayathI navA navA AkAre utpanna thAvu... ne keTalA vakhata sudhI rahevu, utpanna thavuM, vinAza pAmavuM, mULarUpe dravyathI sthira rahevuM-te saMsthAna vicaya. (4) anAdikALathI AvAM svarUpa karatAM hajI zAMti na thai. eka vakhata deva, bIjI vakhata duHkhapUrNa mAnava ane gadheDA, phrI nArakI ema aneka jIvatho aneka saMsthAna eTale AkArA karyAM, temAM ana Mta duHkha bhogavyAM te kevI rIte baMdha thAya te vicAravuM, te saMsthAna vicaya. te dhamayAna cAra prakAranuM che tenA vicAra karatAM vairAgyanI utpatti thAya che. tethI thatA phAyadA A pramANe che. dharmadhyAne bhavedbhAvaH kSayopazamikAdikaH / nephyA: vizuddhAH ghuH, pItava=vitAH punaH ||6|| " artha :--dharma yAnamAM kSayApazamika lAve jema jema AgaLa-kramathI vadhe che tema tema tejasa, padma tathA zukala lezyAthI yukta vizuddha vizuddhattama vizuddhatara thAya che. tethI je kharUM AtmAnuM sukha thAya te jaNAve che -- For Private And Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 198) amminitAMtavairAgya-vyatiSaMgataraMgite / jAyate dehinAM saukhyaM, svasaMvedyamatIMdriyam / / 17 // artha-A cAra prakAranA dharmadhyAnamAM rahenAra gI, atyaMta vairAgya rasathI taraMgita banIne IdrinA viSayathI rahita AtmAnA anubhavanuM sahaja sukha prApta kare che. have zukaladhyAnanuM svarUpa e.pra11 mAM kahe che. alaulyamArogyamaniSThuravatvaM, gandhaH zubhA mUtrapurISamalpam / kAntiH prasAdaH svarasaumyatA ca, yogapravRtteH prathamaM hi cihnam // 1 // artha-AtmayogamAM pravRtti karanArA gIone dhama dhyAnamAMthI prathama cihna tarIke te pudgalanI Azakti naSTa thAya thAya che, bIjuM zarIra nirogI rahe che, temanA manamAMthI nirdaya bhAva naSTa thAya che, zarIramAMthI sAro gaMdha Ave che mUtra, viSTA thoDAM thAya che kAti, prasannatAne prabhAva rahe che, temaja zabdamAM saumyatA pragaTa thAya che; arthAt e pega pravRttinAM prAthamika cihna che. have zukaladhyAnanuM svarUpa kahe che. svargApavargaheturdharmadhyAnamiti kIrtitaM tAvat / apavargakanidAnaM zuklamataH kIrtyate dhyaanm||1||yo.pr.11 artha-upara je dharmadhyAnanA cAra bhedanuM svarUpa For Private And Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (19) jaNAvyuM te prathama varga, ane (paraMparAe) mokSanA kAraNa bhUta thAya che. dharmasthAnanuM svarUpa kahyuM, kAraNa ke punya tathA nirjarA dharmadhyAnathI thAya che ane te paraMparA zukaladhyAnane prApta karAvIne muktinI prAptimAM kAraNabhUta thAya che. have muktimAM ekAMta kAraNabhUta zukaladhyAnanuM je svarUpa siddhAMtamAM kahyuM che te jaNAve che. 1 temAM prathama adhikArI koNa hoya te jaNAve che. " idamAdimasaMhananA, evAlaM pUrvavedinaH kartum / sthiratAM na yAti citaM, kathamapi yatsvalpasatvAnAm // 2 // artha -A zukaladhyAnane prApta karavA mATe prathama vajIrUSabhanArA saMhananavALuM zarIra ane dazapUrvAdikanuM anubhavajJAna prAya: samartha kAraNa bane che. evuM jene na hoya tevA a95 baLa tathA jJAnane abhAva jyAM hoya te AtmA zukaladhyAnanI zreNane sthiratA dhIratA dharI zakatuM nathI. dhatte na khalu svAsthyaM vyAkulita tanumatAM mano vissyaiH| zukladhyAne tasmAnAstyadhikAro'lpasArANAm // 3 // artha je AtmAnuM viSayabhegAdikamAM AsaktithI vyAkula citta rahyA karatuM hoya tevA manuSyo a5 satvavALA jIve AtmasvarUpamAM sthiratA karI zakatAM nathI arthAt zukaladhyAnamAM pravRtti karI zakatA nathI caMcala cittavALA tathA a5 balane kAraNe vajIrUSabhanArA saMghayaNa dharanAruM For Private And Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (200 ) zarIrabala meLavyuM nathI tevAo paNa zukaladhyAna prAptinA adhikArI nathI. A zukaladhyAna keNa meLave te jaNAve che- Adhe zrutAvalaMbanapUrva, pUrvazrutArthasaMbaMdhAt / / pUrvadharANAM chadmasthayoginAM prAyazo dhyAne // 13 // atha-zukaladhyAnanA cAra pAyA-bheda che, temAM be prathama bheda che te vajArUSabhanArA saMghayaNa yukta chavastha avasthAvALA pUrva dhara muni zrutajJAnanA AlaMbanathI prApta karI zake che, temaja pUrvanA jJAnane nahi dhAraNa karanAra paNa zukaladhyAnane AtmasvarUpanI ciMtavanA karanAra hovAthI prApta kare che. have te zukaladhyAnanA cAra bheda A pramANe thAya che. jJeyaM nAnAtvazrutavicAramaikyazrutA'vicAraM ca / sUkSmakriyamutsannakriyamitibhedaizcaturdhA tat // 5 // artha-jemAM judA judA padArthone yarUpa dravyamAM guNa paryAyano vicAra thAya te pRthakRtta vicAra (1) temaja guNapane dravyamAM samAvavA svarUpa apRthakRtva ekatvaapravicAra (2) sUkSmakriyA je kAga che. tene vyApAra na kare te sUpharmakriyApratipAti (3)sava kiyAne tyAga karI zailezIkaraNa-parvatanI jema sthira thavuM te ucchinnakriyA nivRtti (4) ema cAra bheda zukala dhyAnanA che. tene prApta karavA. zukaladhyAnane pUrNajJAnanA abhyAsIo ja pAme che. zukaladhyAnamAM zrutajJAnamAMthI eka padArthane laIne tene artha vicAre, tyAMthI zabdanA vicAramAM Ave, parI zabda For Private And Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 201 ) mAMthI arthavicAraNAmAM jAya, ema zrutabuddhine dhAraNa karanArA yegI gatine pUrNa vegane pAme che. jevI rIte dayAna karanArA abhyAsanA yoge vilaMba vinA artha tathA zabdAdikamAM saMkramaNa kare che tema pharI tyAMthI pAcho zabdamAM Ave ema krame krame sUkSama vicAramAM abhyAsane dhyAnI AtmaguNamAM ekatvane yogya bane che. ekatva bhAve AtmaramaNatAmAM AvIne dravyanA utpAta, vyaya prauvya AdimAMthI eka paryAyanuM dhyAna kare te eka avicAra kahevAya che. A bIjA zukaladhyAnanuM phala A pramANe che- jvalati tatazca dhyAnajvalane, bhRzamujjvale yatIndrasya / nikhilAni vilIyante, kSaNamAtrAdghAtikarmANi // 21 // artha-zukaladhyAnarUpa ujajavaLa agnivaDejJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya, mohanIya, aMtarAya, ema sarva ghAtikarmane eka kSaNamAM yogI dro-tirocho vinAza karIne kevalIpaNAne prApta kare che. te jJAnathI sarva jagatanA svarUpane jANe dekhe che. zukaladhyAnanA trIjA bhedanuM svarUpa A pramANe che. nirvANagamanasamaye, kevalinobAdaraniruddha yogasya / / sUkSma kriyApratipAti, tRtIyaM kIrtitaM zuklam // 8 // artha:-kevalIjinane AyuSyAdi sarva karma kSINa thaye chate mezagamananA avasare mana, vacana tathA kAyanA je (bAdara) vega che, tenA vyApArane tyAga karavo te sUkSmakriyA apratipAti nAmanuM trIjuM sthAna gaNavuM. For Private And Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 202 ) kevalinaH zailezI - gatasya zailavadakampanIyasya / utpanna kriyamapratiprAti turIyaM paramazuklam // 9 // a--kevalI paramAtmA cAra aghAtika ke je nAma, gotra, vedanIya tathA AyuSya kama bAkI rahyA che tene bhAgavIne kSaya karatI veLAye merUparvatanI peThe pU sthiratA--akapanIya bhAvane prApta kare che. A dhyAnarUpa zailezIkaraNamAM AvIne kevalIo sava kriyAne tyAga kare che tethI A cAthA dhyAnane utpannakriyA apratipAti zukaladhyAna nAmanu` ceAthu dhyAna kahevAya che. A ceAthA dhyAnathI AtmA sa kamanA atha, kriyAnA sarvathA tyAga karIne dhanuSyamAMthI chUTelA khANunI jema lakSya je mukti tene sAdiana taLAve prApta kare che. AvI rIte te prasaMgane pAmI pAramArthika dhyAnanuM svarUpa kahyuM che. have samAdhinuM svarUpa kahe che. 1 sUtraM - tadevArthamAtranirmAsaM svarUpazUnyamiva samAdhiH // 3-3 // bhAvA --te samAdhimAM dhyeyarUpa eka amAM lIna thaine mAhya dhyAna, dhyAtAnA rUpabhedane bhUlI javuM te samAdhi kahevAya che. A samAdhi nityanA abhyAsathI dhyAtA, dhyAna ane dhyeyanA ekatvabhAva thAya, eka dhyeyarUpa a ja anubhavAya, bAkI mArA, tArAnuM bhAna-svarUpa bhUlI javAya tyAre thAya che. te AtmAne kSApazamabhAve, kSAyika bhAve tathA upazamikabhAve cAritra ArAdhanA prApta karatAM thAya che. For Private And Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 203). haThaganA abhyAsathI zarIra samAdhi paNa prApta thAya che, A haga keTalIka apekSAe zarIranI zuddhatA mATe pramAda dUra karavA arthe upayogI che. tenuM varNana zrImAna karyuMracaMdajI cidAnaMdajI mahArAje haThagavicAramAM kaheluM che temaja paramagurUdeva paramapUjya buddhisAgara sUrIzvarajIe AtmapradIpa samAdhi zataka vigeremAM karyuM che. A haThaga samAdhi prANAyAmanA satata abhyAsathI saMka9pavikalpane tyAga thAya tyAre ArAdhyadeva vItarAga paramAtmAnA svarUpamAM ananyabhAve sthiratA meLave che ane sahaja bhAve parama vItarAgata zAstra-AgamonA abhyAsanA ge samyagU darzana, jJAna, cAritramAM sthiratA thAya te satya-sahaja samAdhi kahevAya che, ne te kSaye pazama bhAve prApta thAya che. guNazreNImAM caDelA yegIne ghAtakarmane nAza thavAthI prApta thAya che. cAritra mohanIya tathA samyagU darzanane rokanArA darzana mehanIyanA udayane upazamabhAve ke te upazamasamAdhi prApta thAya che, tevI ja rIte sarvaghAtakamanI prakRttiomAM darzana mehanIya kSaya kare te kSAyika darzana samAdhi ane sarva jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya, aMtarAya ema. cAra ghAtakarmane sarvathA kSaya kare te kSAyakabhAve jJAna, darzana, cAritrarUpa AtmasamAdhine AtmA prApta kare che. sarva karmane sarvathA jyAre kSaya thAya tyAre anaMta AnaMda samAdhine pAme che. zrImAna hemacaMdrasUri kahe che ke sAdikamanaMtamanupamamavyAvAcaM svabhAvajaM saukhyam / / For Private And Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra04) mata sa jevajJAnazano mote mu 6 . artha-sarva ghAtakamane kSaya thavAthI kevalI paramAtmA temaja sarva karmane kSaya thavAthI siddha paramAtmAmAM kevalajJAna kevaLa darzanane prApta karIne muktimAM sAdi anaMta bhAge upamArahita avyAbAdha paramasukhane egIe prApta kare che. haribhadrasUripravara cogabindumAM jaNAve che samAdhireSa evAnyaiH, saMprajJAto'bhidhIyate / samyak prakarSarUpeNa, vRtyarthajJAnatastathA // 418 // atha-pAramArtha daSTie AtmAnI zuddha svarUpamAM ramatA thAya, tenA vege, kSaye pazama bhAve jJAna, darzana, cAri. tranI utkRSTatA vRttirUpa saMprajJAta ega mATe je sthiratA pragaTe tene anya dArzanika leke saMprajJAta samAdhi kahe che, tenA cAritranI utkRSTatAthI kSAyakabhAve yathAkhyAta cAritra bhAvanAthI apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sumaraMparAya karI, ane kSINa meha nAmanA guNasthAnake cAra ghAtI karma, meha, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAyane kSaya karIne temaja kevaLa jJAna, kevaLa darzana tathA yathAkhyAta cAritramAM ramaNutArUpa pUrNa asaMprajJAta samAdhimAM rame che. kahyuM che ke asaMprajJAta eSo'pi, samadhirgIyate paraiH, nirUddhAzeSavRttyAditat svarUpAnuvedhitaH // 420 / / dharmamegho'mRtAtmA ca, bhavazatruH shivodyH| sacAnandaH parazceti, yojyo'trevArthayogataH / / 421 // For Private And Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (2005) artha-kevaLajJAna, darzana, cAritramAM pUrNa ramaNatA karatA je bhava saMbaMdhI karmasaMskAra bAkI hoya tene pUrNa karIne zazIkaraNa vakhate sarva karma saMskAranI vRttione rAkIne svarUparamANutAmAM pUrNa thAya che, tene asaMprajJAta samAdhi anya leke kahe che, temaja keTalAke te dazAne pAmelAo siddhaparamAtmAne dharmamedha, amRtAtmA, bhavazatru, zivadaya, sattAnaMda, para, paramAtmA vigere nAmathI saMghe che te pUrNa samAdhinuM phala jANavuM, paNa pitAnA satya svarUpanI zUnyatA thavI eTale bhUlI javuM te satya samAdhi nathI paNa ajJAnatA che, tene samAdhi mAnavI te paNa bhUlabhareluM che. zrImAna guruvarya buddhisAgara sUrIzvarajI aSTAMgayegapUjAmAM samAdhinuM svarUpa A pramANe jaNAve che te kahIe chIe. dhyAnataNuM abhyAsathI, pragaTe AtmasamAdhi; rAgadveSane kAmanI, heya nahiM manaAdhi che 1 AtamamAM mana sthira thatAM, zuddha samAdhi thAya; mahAtmaka saMkalpane, vikalpa upazamI jAya che ? jJAne page sahaja che, AtmasamAdhi vyakta; paramAnaMda rasasvAdathI, bAhira nahi Asakita 3 A upara kahyA tevA prakAranA dharmadhyAna, zukaladhyAna piMDastha padastha rUpastha rUpAtIta vigere dhyAnamAM sthira thavuM te samAdhi kahevAya che, mUlasUtramAM svarUpamAM zUnyane For Private And Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (206 ) je samAdhipaNuM jaNAvyuM che te pudgala bhAvathI zarIra, mana, IdrimAM mArApaNuM je mAnavAmAM Ave che tenuM zUnyatva jANavuM kAraNa ke te pugala bhAvane bhUlyA vinA satya AnaMda pragaTate nathI che 3-3 sUtratrathamera saMyama rU-4 bhAvArtha dhyAna, dhyAtA ane dayeyanuM jyAre abhedabhAve ekapaNe bheda bhUlAya bahirAtmabhAva tyajAya, aMtaraAtmabhAvanAne iMdriya, mana, vacana, kAyA uparathI mamatvabhAva jAya, AtmasvarUpanuM jJAna jAge, tenA yoge paramAtmAne dhyeya karI, tenA dhyAnamAM yAtA banI ekatvarUpatA Ave tene eganA abhyAsIe saMyama kahe che. te te samAdhinuM svarUpa thayuM vAstavika rIte saMyama-sArI rIte yama kara, Idrine tathA manane azubha pravRttimAM jatAM rokavAM tene saMvara vA saMyama kahe che. jema taLAvamAM bArA khullA hoya te temAM AkhA gAmanI gaTaranuM meluM pANI bharAvAthI gaMdakI prasare che, tenA kAraNe tevA gaMdA pANI lAvanArA bArA baMdha karavAmAM Ave te temAM prathama pANI sukAI jAya tyAre lokone gamanAgamana megya te sthAna thAya che, tevI rIte AtmAne gamanAgamanarUpavicAra karavAnA sthAnarUpa talAvamAM hiMsA, asatya, cerI, maithuna, parigraha vigere pApanA sthAnakerUpa Asavane manamAM AvatAM rokavAsaMvaravAM tene saMyama kahevAya che. A viSayamAM zrImAna For Private And Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 207 ) hemaca`drasUri bhagavAna triSIya dezanA sagrahamAM rR. 57 jaNAve che ke sarveSAmAzravANAM tu, nirodhaH saMvaraH smRtaH / saH purnAmale dveSA, prathamAvimettaH // 2 // yaH karmapudgalAdAnecchedaH sa dravyasaMvaraH / bhavahetukriyAtyAgaH, sa punarbhAvasaMvaraH // 3 // artha :--mithyAtva, avirati, kaSAya, mana, vacana, kAyAnA azubha vA zubha cAga ane pramAda, kAma Aphri Azravane rAkave tenuM nAma sA~vara-sayama kahevAya che. tenA be bhedya thAya cheH dravyasavara tathA bhAvasa vara-temAM dravyasavara te karma pudgaleAnu aDhAra prakAranA AzravAnu sevana karatAM grahaNa karavu te dravya Azrava ane Azravane rAkave te dravya savara kahevAya che. lava eTale janmamaraNu jemAM thatA hoya te saMsAranI vRddhinA kAraNarUpa je vyavasAya thAya te bhAvaAzrava kahevAya. arthAt rAgadveSa, meha, Ata, raudra,dhyAna te bhAvazrava kahevAya. tevI kriyAne rAkavA AtmA je zuddha adhyavasAya mATe pravRtti kare te bhAva savara kahevAya che. te dravya tathA bhAvasavara sayamanI sAdhanAthI AtmA zAMtatAne bhaje che, mATe tenA upAcanI AvazyaktA batAve che. kahyuM che ke yena yena chupAyena, rudhyate yo ya AzravaH / tasya tasya nirotrAya, sa sa yojyo manISibhiH // 4 // For Private And Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 208) artha -je je upAyathI pAparUpa Azrava rekI zakAya che te te upAyathI manavacana kAyAnI azubha pravRtti karI te saMyama vA saMvara kahevAya che ema vidvAne kahe che. e Azrava kevI rIte rokavA pravRtti karavI joIe te jaNAve che. kSamayA mRdubhAvena, ajutvenApyanIhayA / krodhaM mAnaM tathA mAyAM, lobhaM raMdhyAdyathA kramam / / 5 // artha --kSamAthI krodhane roka, mRdutAthI-komalatAvaDe mAna-ahaMkArane rAka, jutA-saralatAthI mAyAne rekI zakAya che. paugalika bheganI ahAra, upadhi, vastra, pAtra, vastI vigerenI IcchA nahi karavAthI lai zakAya che. tema aDhAra pApasthAnene baMdha karavAthI sarva pApa krame krame rAkAya che. A badhA prakAranA pApanuM mULakAraNa mithyAtva avirati kaSAya tathA vega ane ajJAna che. te samyam darzana tathA jJAnathI rokAya che temaja avirati bhAva che te dezathI vA sarvathI cAritrane roke che. deza avirati ane sarva aviratI ne roke che, apramatta saMyamabhAvanA pramAdane roke che temaja yathAkhyAtacAritra-saMvara sarva kaSAyane ghAta kare che. vaLI agI kevalI sarva mana, vacana, kAyAnA yegano sarvathA saMvara kare che. AvI rIte sarva Azravane rodha karanAra dhyAnIne saMvara tathA saMyama bhAvaga te dayeya che ke je siddha paramAtmAnuM dhyAna tene karanArA evA dhyAtAne traNanuM ekatva bhAva karavAmAM saMvarane kAraNutA che. 3-4 For Private And Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (209 ) sUtratA jJAnottara | 25 bhAvArtha-te saMyamavaDe bAhA tathA atyaMtara Azravane rodha thAya che temaja mana, vacana, kAyAnA yegane jaya thavAthI jJAnAvaraNaya, darzanAvaraNIya tathA mehanIyasabhya mohanIya tathA cAritramehanIya karmapravRttione kSapazamabhAva thavAthI zuddha zraddhArUpa samyagadarzana guNanI prApti thAya che ane zuddha cAritra paNa khIle che. tenA baLathI zrutanA abhyAsathI saddagurUnA prasAda apUrva prajJA prakAza thAya che. je 3-5 che vagaMta mUnig viniyoga che rU-ja || bhAvArtha-te prajJA lekanI prApti mATe gurUAjJA mujaba zuddha cAritrane pALatAM Idriya tathA manane pUrNa bhAve nigraha thavAthI savitarka tathA nirvitarka samAdhinI je bhUmikArUpa cittanI zuddhatA thAya, ane AzravanA saMkalpavikalparUpa daravAjA baMdha thAya e ja kAraNe mana paramAtmAnA svarUpamAM ekatvabhAve sthiratA thAya che. AvA nityanA abhyAsathI nirmaLa thayelA manamAM prajJA-zuddha buddhine samyaga zAstranA anubhavane prakAza thAya che, mATe tevA prakAranA saMyamane prApta karavA nitya abhyAsa kare che 3-6 sUtraM-traNattara pUrvekhyA 2-7 | bhAvArtha-dhyAna, dhAraNA tathA samAdhi e traNa aMta 14 For Private And Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra10 ) raMga-abhyatara go che tenI prApti yama, niyama, Asana, prANAyAma tathA pratyAhAra e pAMca aMgo bahAga rUpa che temAM dhyAna dhAraNuM tathA samAdhine abhyAsa AlaMbananA baLathI thatuM hovAthI saMprajJAta coga kahevAya che. tenI prApti mATe je bAhA yama, niyamAdine abhyAsa kAraNarUpa hovAthI tenA bAhya aMgarUpa yega kahevAya che. chA sUrtAi vahiM nirvanaya | 2-8 bhAvArtha-dayAna, dhAraNA tathA samAdhi je sAlabana egamAM atyaMtara aMga che te paNa nibI ja samAdhimAM AvavA mATe tene bAhya aMgarUpa jANo, kAraNa ke apramatta cAritrarUpa parama vairAgyanA yoge apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sUkSmasaM5rAya ane kSINameharUpa guNasthAnakanI zreNIe caDIne zubha vA azubha gatinA janmamaraNanA kAraNarUpa karmabIjane vinAza karanAra je nirdI ja samAdhi che te aMtaraMga kAraNa che. tene prApta karavAnA abhyAsarUpa ATha yuganA aMge temAMnA dhyAna, dhAraNA, samAdhirUpa atyaMtara aMge bhAvacAritramAM-nibaja samAdhimAM kAraNa bane che parama gurU devazrI budidhasAgarasUrijI paNa jaNAve che ke - bhASacAritrakArye hi, dravyacAritrakAraNam / #AjArAmAvarA, raghavasthA saMvartite ? artha-ganA je ATha aMge kahyA che te dravya cAritra tathA bhAva cAritranI prAptinA upAya che. temAM yama, * For Private And Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 211 ) niyama, Asana, prANAyAma tathA pratyAhAra dravyacAritrasvarUpa DayeAga che. tene abhyAsa karatAM, jyAre pUrNa siddhatA Ave eTale AtmA dhyAna, dhAraNA tathA samAdhirUpa jJAnayoga vA rAjayogarUpa bhAva cAritrane anubhave che temAM jeTalA nIce llAsa pragaTAve teTalI mAhya upAdhine cheDIne AtmAnA zuddhAnaMda anubhave che. AvA nitya sahaja bhAvanA abhyAse kSAyaka bhAvanI nikhI ja samAdhine, jJAnacAritrayeAgI kSAyaka bhAvanA cege pAme che temAM drazyacAritra-bhAvacAritranu kAraNa che tema nizcaya mAnavuM 85 sUtraM - vyutthAnanirodhasaMskArayorabhibhavaprAdurbhAvau / nirodhakSaNacittAnvayo nirodhapariNAmaH // 39 // je bhAvA--citta-mananI kSisa,mUha, vikSisa ema, traNa avasthA che temAM je vyutthAna avasthA che. te cittane DALI nAMkhe che, sthiratA thavA detI nathI temaja kSima avasthA viparItabhAve mithyAtvane avalakhIne Atmasukhane bhulAvI bAhya upAdhimAM masta banAvI de che, ane mUDha avasthA AtmabhAnane bhulAvI mehu-mUrchAmAM lIna kare che. A traNe avasthAnA nirodha samyag jJAna, dana, cAritra yAganA je saskArAvaDe thaela parama vairAgyarUpa apramatta cAritrayegathI thAya che, ane kSAyika bhAva athavA upazama bhAvarUpa cAritrayoganA jyAM pragaTabhAva thAya che te bhAva cAritrarUpa apUrNAMkaraNa, anivRttikaraNa, sUkSmasa parAya, upazAMtameha, kSINumeha vagere For Private And Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 212 ) pragaTa karanArA saMskArAmAM upara kahyA te vyutthAna, kSIsa, mRDha avasthAnA sa MskArAnA nirAdha-savarabhAva cAritra guNune prAdurbhAva-pragaTapaNu* thAya che. tenA yoge AtmAnA guNane rIya karanAra ghAtikanA kSaya thAya che tene nirAya pariNAma kahevAmAM Ave che. sUtra-sasya prazAntavAhitA saMvat // 3-20 || bhAvAH--tevI rIte upara kahelA kSisa, mUDha tathA vikSipta rUpa kusaskArone nirodha thavAthI zreSTha yAgIne cAritrarUpa cega abhyAsanA punIta saMskArathI kaSAyAnA upazAMtabhAva athavA sAyakalAva thate hAvAthI te AtmadhyAnanI je dhArA pragaTe che tene prazAMtavAhitA kahevAmAM Ave che tene ceAgIjanA pAme che !! 3-10 // sUtra - sarvathaikAgratayo kSayodayau cittasya tataH punaH samAdhiAmaH // 3-12 bhAvAtha:-sava jagatamAM rahelA je az-padArthAM tenA viSayabhAganA jyAre mana, vacana, kAyAnA ceogathI tyAga thAya, tenA bhAganI athavA tenI icchAnA udayanA kSaya thAya athavA upazamalAva thAya tyAre mana-cittanI vyagratA karanArI vikSipta mUDha tathA kSipta avasthAne paNa vinAza thAya che ane sthira vaya'bhUramaNanI jema mana AtmasvarUpanI ramaNutAnA nitya karAtA abhyAsavarDa savitaka niyiMtakasapraticAranivicArarUpa zukaladhyAnanI bhAvanAvaDe dravyaguNu For Private And Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (13) paryAyanA svarUpanI jJAnapUrvakanI vicAraNAmAM ekatvarUpa dayAna che te udaya bhAvane pAmI te sahaja samAdhine vare che. tene samAdhi pariNAma kahevAmAM Ave che. kahyuM che ke saMtyaktasarvasaMkalpo, nirvikalpasamAdhitAm / saMprApya tAcikAnanda,-maznute saMyataH svayam // 1 // artha-sarva saMkapi vikalpane sarvathA tyAga karIne jayAre saMyata-saMyamavAna sAdhu yogI nirvitaka-nirvikalpa samAdhimAM Ave che tyAre te pUrNa samAdhivAn gI satya tArivaka paramAnaMdane anubhave che ke 1-11 che sUtra-zAntoditau tulya pratyayau cittasyaikAgratA prinAma che rU-2 / bhAvArtha-te kAraNa mATe jevI rIte kSita, vikSipta, mUDha avasthAvAlA cittanA pariNAme zAtibhAva ane cittanI ekAgratAne udayabhAva thavAmAM AtmAne samAna prayatna thAya tyAre mehanIya karma Adine kSaya vA upazAMta thAya AtmAne samyagajJAna cAritrane utkRSTa pariNAma pragaTe che tene ekAgratA pariNAma kahevAya che. zrImad maharSi haribhadrasUrIzvarajI gabIndumAM jaNAve che kenivRttirshubhaabhyaasaacchubhaabhyaasaanukuultaa / tathA sucittavRddhizva, bhAvanAyAH phalaM matam // 360 // anAdikALathI karma saMskAranA cage cAlyA A For Private And Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 214 ) vatA krodha, mAna, mAyA, leAbha. mithyAtva avirati vagere e azubha kriyAnA abhyAsa che, te samyagajJAna, cAritrayA ganA abhyAsathI dura thAya che, ane zubha kriyA dAna, zIyala, tapa. bhAva, dayA, udAratA, viveka, vinaya vagere guNAne prApta karavAmAM anukulatA thAya temaja pavitra mana thAya te dhyAnanuM phaLa jANavu. tenA yeAge AgaLa je mahA lAbha thAya che te jaNAve che. zubhakAsslambanaM cittaM dhyAnamAhurmanISiNaH / sthirapradIpasadRzaM sUkSmA bhogasamanvitam !! 262 {} arthAt 52ma gItArther jaNAve che ke prazasta ekeka pudgala, AtmA, kALa, AkAza vageremAM tenA guNa svabhAvanA cintavana rUpa cittanI je ekAgratA tene dhyAna kahevAmAM Ave che. temAM sthira ratnadIpananI caitimALA samAna athavA vAyu vinAnA gharanA madhyabhAgamAM rahela dIpakanI javAlA samAna sthiratApUrvaka AtmAnI sUkSma vicAraNA pUrvaka gaveSaNA karIne khAdya rAga dveSane bhUlI javA pUrvaka mana-cittane sthira, ekAgratArUpa karavu te ekatA pariNAma kahevAya che. 3-12 sUtraM - etena bhUtendriyeSu dharmalakSaNa pariNAmA vyaakhyaataaH||3 - 13 bhAvAH--AvI rIte cittanA pariNAma-paryAyanu vyAkhyAna karavAthI sarva bhUta-jIvA tathA IdriyA eTale paudgalika dharmanuM svarUpa jene dharma, lakSaNu tathA pariNAma For Private And Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 215) kahevAmAM Ave che tevA utpAdu, vyaya tathA dhrauvyarUpa sarva dravyamAM rahela sahaja dharma, tenuM paNa vyAkhyAna thayuM, kAraNa ke sarva prANune karmanI pariNatinA anusAre janma, maraNa, bAla, yuvAna, vRddhatva vigere avasthAo karavI paDe che, tevI ja rIte pudgala dravyamAM paNa maLavuM, vikharAvuM, saDavuM-paDavuM, vidhvaMsana pAmavuM, kayaNukathI laIne meru paryata mahA skaMdharUpe pariNAma pAmavAne paNa te pudgala dravyamAM svabhAva che te ja pudgala dravyane jIva zubhAzubha ayavasAyage grahaNa karIne jJAnAvaraNa Adi ATha kamanI prakRtio rUpa pariNumAve che te karmanA vipAke udayamAM Ace chate te karmanA phalarUpa zarIra, mana, idri, bhUtedri tathA jJAnendriya paNa meLave che te vipAke udaya AvelA karmadalane bhega pUrNa thaye pUrvakALamAM bAMdhela kama udayamAM Ave che ane te vakhate karAtA adhyavasAyanA ge tathA navA karmanA baMdhane bAMdhate jIva aneka bhavamAM bhagavAya tevA paNa kama prAya bAMdhe che tene anusAra pudgala dravyane grahaNa karI zarIra idriya, mana vigere rUpe pariNAma le che ane emAM utpanna thaIne AyuSyakALa sudhI rahe che. evI rIte AtmA, pudgala, dharma, adharma tathA AkAza paNa utpAda, vyaya tathA prauthata yukta che, jIva tathA pudgalamAM utpAda-dharma, vyaya-lakSaNa, avasthAna-dhrauvyatA te te dravyanA svarUpa pramANe rahelI che. kahyuM che ke -" pAvaya dhrauvarAyu " jemAM utpatti, an a deg For Private And Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 216 ) vyaya tathA progyatA-sthiratA hoya te sadupadArtha kahevAya che, tethI pAMca jaDa dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza, kALa tathA pudgala te pAMca tathA chaThThA chavadravyamAM evI ja rIte pariNAma pAmavAnA svabhAva rahyA che te ja pramANe AtmA jyAre gAbhyAsa mATe pravRtti kare che tyAre vikSipta avasthA-calacittatA hoya che ane haLave haLave abhyAsa karatAM ekAgratA Ave che. tyArapachI jJAnanI sahAyatAthI samyagu zraddhA tathA cAritraganI pUrNa sahAyatAthI dhyAna samAdhirUpa samApattione siddha kare che, evI rIte temaja AtmA tathA Idriye, pudgala, mana, karma, kAla, AkAza Adi dravyamAM pariNAma-paryAye, thAya che ema mAnavuM che 3-13 naM-zAkanoTitAthaparAvati dharmI rU-4. bhAvArtha --bhUta, vartamAna tathA bhaviSya ema traNa kALanA pariNAme ke je bhUtakALanA zAMta-naNa thayelA tathA vartamAna kALamAM udaya thaIne bhegavAtA, bhaviSyamAM utpanna thanArA evA abhyapadezya pariNAmo rUpa je paryA-dharmone je dravya dhAraNa kare te dhamI kahevAya che. pudgalarUpa jaDa dravyomAM ghaTa paTa Adi pariNAma dharmane dharanArA mATI tathA taMtu e dravya kahevAya che. prakAza mATe caMdra, sUrya dIpaka kahevAya che temaja gamanAgamana karanAra jaDa cetana dravyane avakAza ApanAra kAla dravya, gamanamAM sahAyadAna For Private And Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 217 ) karanAra dharma dravya, sthiratAmAM sahAyaka adharma dravya, navA purANutvapaNAne dharanAra putUMgala dravya, vibhAva dazAmAM aneka bhava paryAyane dharanAra cetana dravya pazu pUrva paryAya rUpa bhavane! tyAga karIne navA bhavarUpa paryAyane aMgIkAra kare che, tevI ja rIte khAla, yuvAna, vRddhatvane paNa anukrame anubhava che; te paNa temAM cetana dravya-AtmA sadA kAyama ja raDe che tevI rIte pAMca dravyamAM paNa utpAta, vyaya tathA dhroLyatA abAdhita rahe che. syAdvAdama'jarImAM kahyuM che keaadiipmaanystrpaatrN svAdvAdamudrAnatibhedi vastu ! tannityamevekamanityamanya-diti tvadAjJA dviSatAM pralApaH // 5 // a :~A jagatamAM je je najare dekhAtI tathA nahi dekhAtI vastuo jevI ke dvIpakathI mAMDIne AkAza paMta sudhInI vastue che te kharekhara syAdvAdamudrAne syAdvAda dharmane ja anusare che paNa ekAMta nitya vA atitya dharmane ja nathI anusaratI temAM dvIpaka navAnavA paryAyane dharatA chatA dravyarUpe dIpakatAne dhArI rAkhe che temaja AkAza nitya hovA chatAM paNa aneka paryAyane dhare che tethI navIna rIte upaje che, pUrva bhAve vinAzane pAme che. sava padArthAnA paNu e ja dravyarUpe nitya ane paryAyarUpe anityapaNuM che. dIpaka Adi ekAnta anitya ane AkAza, AtmA, kAla vigere ekAMta nitya nathI ja, AvI anAdikAlathI vyavasthA rahelI che. arthAt tethI sarvadravyo peAtapeAtAnA dharmanI apekSAe dhamI che. 5 3-14 // For Private And Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (18) sUtra-kramA'nyatvaM pariNAmA'nyatve hetuH // 3-15 // - bhAvArtha-dravyamAM jema krame krame pariNAma thAya che tema te pUrvanA pariNAmenA vinAzathI uttarakAlIna pariNAme thAya che, temAM dravyanI tAdAsyabhAve upAdAnatA rahelI che, temaja pUrva paryAya-pariNAmanI uttarakAlInatA pariNAmamAM paNa upAdAnapaNe che temAM eka kama hovAthI eka dravyane upAdAna kAraNa--hetu mAnave paNa je anya jAtanA kramavALA pariNAme thAya, tyAM to anyane kAraNe mAnavuM joIe, atra eka AmraphalanuM draSTAMta vicArI ene eka AMbAnI kerImAM rUpa, rasa, gaMdha tathA paze apakava avasthAmAM judA hoya che, ane pakava kAlamAM judA hoya che. temAM rUpanA parAvartanamAM rUpane rasamAM, rasane gaMdhamAM, gaMdhane sparzamAM, ane je sparzane kAraNa na mAnIe te paNa e sarvamAM AmraphaLane upAdAna sAmAnyatAe mAnavuM ja paDaze mATe eka dravyamAM paNa aneka svabhA rahelA che tevI ja rIte te kAraNe syAdavAdaraharayavedIe jaNAve che ke-"nityAnatyAdri pranattaraag: I" nitya anitya eka aneka Adi anaMta dharma svabhAva svarUpa vastu-dravya che. temAM je je rUpa, rasa, varNa, gaMdha, paryAya thAya tevA tevA te kula rUpa dravyamAM svabhAve rahelA che, tene kAraNu mAnavuM, tevA krame AtmamAM paNa jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya, caitanya paryAye che temAM je dravyamAM kAyama rahe tene guNasvarUpa ane je pariNAme For Private And Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (19) kame kame badalAya tene paryAya kahe che tethI ema siddha thayuM ke je dravya bhinna hoya tenA pariNAme paNa bhinna ja hoya che . 3-15 che sUtre-mitra saMyamaDhatItAnAtijJAna ne 3-26 / bhAvAtha-samyage cAritranA baLathI gurUnI kRpA vaDe mahAna tapasvIone pazama bhAvathI zAstranA abhyAsathI traNakAlanuM jJAna thAya che, temaja avadhi jJAnAvaraNIyanA pazama bhAvathI avadhi jJAna thAya tevI rIte paNa traNa kAlanuM rUpI padArtha saMbaMdhI jJAna thAya che temaja zukala dhyAnamAM caDhela apramatyegIne upara kahelA dharma-utpatti avasthA, lakSaNa-vinAza avasthA ane avasthAna-sthiratA avasthArUpa traNa pariNAma je dravyamAM thAya che temAMthI eka paramANu Adi keI dravyane dhyeyarUpa sanmukha karI dhyAnamAM guNa paryAyanI saMyamamaya dhAraNa karavAmAM ekatva thavAthI zukala yAnanA prathama pAyArUpa pRthakavadyutavicAra ane aneka pariNAmane dravyamAM saMkramaNa karavArUpa ane pRthakavaapravicAra AvuM dayAna apramatta cagI bAramAM guNarathAnake kare che, ane te sarvaghAti karmane kSaya karI kevalajJAna, darzanane pragaTa karI che, ane bhUta, bhAvI, vartamAnakAlanuM anaMta varatune jANuvA dekhAvArUpa tene jJAna prApta thAya che 3-16 suutrN-shbdaarthprtyyaanaamitretraadhyaasaatsngkrsttprvimAnasamAvapUtaratajJAnama ! rU-17 || For Private And Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 20 ) bhAvArtha-zabda tathA arthane jJAna mATe vAgya-vAcakabhAva saMbaMdha che tethI je je zabda belAya te vaDe vyavahArathI je padArtha mATe saMjJA joDAyelI hovAnA kAraNe A zabda eTale vAcakane amuka artha padArtha ghAtaka thAya te tene vAyatvabhAva kahevAya che tevI rIte zabda tathA arthane vAgyavAcakabhAva saMbaMdha che, tema jJAna thAya che temAM maharSijI saMkaratA jaNAve che. te paNa zabdane sAMbhaLatAM arthane satya bodha thAya tyAM satya jJAna ane viparIta thAya tyAM vyabhicArIpaNAthI deSita jJAna (ajJAna) samajavuM. Avu jJAna kSapazama bhAve sarva jIvamAM saMbhave che. zudra jIvamAM, a5, pazu-pakSImAM tethI adhika ane mAnuSya, deva,nAraka jIvamAM tethI adhika bhAve je jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya karmane kSayopazama thAya tevA tevA bhAve matizrutajJAna pragaTe che. temAMthI zabda rUpa AptavacanamAMyegIne je dhyAnasaMyamarUpa ekAgratA thAya te bhUta, bhAvInuM kSapazamalAve zrata balathI jJAna thAya che. ane pazu-pakSI AdinA zabdathI tenA bhUta bhAvI pariNAmanuM jJAna paNa prApta thAya che. || 3-17 | sUtra-saMskArasAkSAtkaraNAtpUrva nAtijJAnam // 3-18 // bhAvArtha---saMskAra viSayaka je je vastu saMbaMdhamAM Ave tenA pariNAmane pratyakSa karatAM tevI vastu meM kayAMe paNa joI che? anubhavI che? jogavI che? ema vicAra karatAM avagraha, IhA, apAyarUpa jJAna upara dhyAnarUpa saMyama karavAthI matijJAnanuM AvaraNa chuTI javAne lIdhe mati-vicAraNA For Private And Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (221 ) karavAnI zakti rUpa jJAna prApta kare che tema pUrvabhavamAM je je anubhavyu hAya tenuM paNa bahu hA apeAha karatAM tevA AvaraNanA kSayApazamabhAve pUrvabhavanuM satya jJAna (jAtismRti) thAya che. zrImAn AdinAtha RSabhadevane zikSA mATe peAtAnA AMgaNe AvelA joine zreyAMsa rAjakumArane sa'kalpa thayA ke-AvA veza dharanArane meM agAu joyA che, kayAM joyA ? tema pUjavanA sa skArane ihA karatAM pUrvabhavanuM jAtismRti jJAna thayuM hatuM. // 3-18 / sUtra-pratyayasya pavittajJAnam // 3-11 || bhAvArtha :-pratyaya citta upara saMyama karavAthI, arthAt saMkalpa-vikalpa rekIne manane sthira karavAthI Atmane satya jJAna thAya che. mananuM sAcu' svarUpa samajAya che, mana u52 pU sayama thAya te tene AtmA, mana, vacana, kAyA, IMdriya vigere svapara vastunuM sAcuM jJAna prApta thAya che, tema anyanA citta upara dhyAna karavAthI anubhavayeAge paranA cittanuM paNa jJAna meLavI zakAya che, arthAt kalpanAthI tenA vartana-kriyAvaDe tenA cittanuM anumAnandvArA jJAna thAya che. jaina ceAgIone Atmasa'yamamAM utkRSTatAnA cage atIndriya mana:paryava jJAna thAya che. te satya-aviparItabhAve thAya che tema mAnavu'. 519aa sUtra - na ca tatsAlambanaM tasyA'viSayIbhUtatvAt // 3 - 20 // bhAvAH- :-A anyanA cittanuM je jJAna thAya che temAM sAkAra viSayabhUta padmA'nu' Ala khanana hovAthI te para cittanA For Private And Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 222 ) jJAnamAM nirAla`bana jANavuM temaja te jJAnamAM rUpI drazya paNa pratyakSa nathI thatuM, phakta mananA pariNAmanu* kSaye pazama bhAvanI Atmika zakitae anumAnathI jANavApaNu che. ahi~yAM keTalAka AtmAe sAmA hAjara thayelA manuSyanA mukhavikAra elacAla vigere aMganA vikArathI tenA cittanuM anumAna kare che te koi vakhata sAcuM paNa paDe. bIjI jaina tattvajJAnamAM jaNAvyA pramANe AtmAnA kSayApazamabhAvanA zuddha cAritra guNanI utkRSTatAne yAge AtmaramaNutA karanArA sAdhu-yogIne matijJAna, zrutajJAna avidha tathA mana:paryaMtra jJAna tevA prakAranA jJAnAvaraNIya kramanA kSayapazamabhAvanA cege pragaTe che te yAgI sAdhu avadhijJAnanA baLathI drazya maneAvagaNAne jANe dekhe che, tenA pariNAmane mana:paryavajJAnanA upayoMgathI jANe che te satya avitatha rIte jANe che, temAM te ceAtrInI zakti hAvAthI te jJAna sAla bana kahevAya paNa ApaNI dRSTie tevA atha pratyakSa na hovAthI nirAla bana kahevAya che. 3-20 sUtraM - kAyarUpasaMyamAttagrAhyazaktistambhe cakSuSmakA zAsamprayoge'ntardhAnam || 2-2 | abhyAsa bhAvA:-kAyAnA rUpane prANAyAmanA vaDe athavA sauMcama-cAritranA baLathI utpanna thatI labdhi - zaktinA baLathI te grAhyazakti che tenu' sthaMbhana karavAna abhyAsa siddha thAya tyAre kAyAne paracakSuthI agrAhya karI zakavAnI zakti jAge che. eTale ke anya AtmAnI For Private And Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 223) cakSunA prakAza sAthe saMbaMdha na thavAnA cege grAhya banatu nathI ne a MtardhyAna guptapaNe thAya che tethI kAi pazu sAmAnya manuSya te ceAgIne joI zakatA nathI, 53-215 mUtra - sopakramaM nirupakramaM ca karma ttsNymaadpraatajJAna@imyA vA || 2-22 | bhAvArtha :--sApakrama kAlanA kramavinA nimittayeAge udayamAM AvIne bhAgavAtuM karma pUrNa kAla thayA vinA paNa nimittanA bhAge bhogavIne kSaya karAya tevA AyuSya Adi kama ane nirUpakrama-udayamAM AveluM kama anukrame tenA cegya kALa sudhI bhegavAya tevuM AyuSya Adi kama te vacamAM nimittA maLe te paNa pUrNa kAla thayA vinA kSaya na thAya tevuM AyuSya karmIne nirUpakrama kahevAya che. tevA karmanA vipAkAne kayAre udayamAM AvI bhAgavI kSaya karAze te iSTa vA aniSTa je je nimitte AvavAnA hoya tenu ceAgone sa'camanA baLathI satya jJAna thAya che. ahiMyA bhagavAna zrI hemacadrasUripravara ceogazAstranA pAMcamA prakAzamAM jaNAve che ke - ekaM dve trINyahorAtrANaparka eva marudvahan / vastribhirdvAbhyAmekenAntAyendau ruje punaH / / 72 / a:--jo eka rAtri-divasa sUrya nADImAM pavana vahe teA traNa varSanuM AyuSya jANavuM. e rAtri-divasa vaDe te e varSanuM traNa rAtri-divasa vaDe te eka varSanuM AyuSya For Private And Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 224 ) jANavuM ane caMdra nADImAM tevI rIte pavana vahe te teTalA TAIme rAga upaje ema samajavuM. mAsamekaM khAveva vahan vAyurvinirdizet / ahorAtrAvadhi mRtyuM zazAMke tu dhanakSayam // 73 // atha--jo eka mAsa sudhI sUryanADImAM pavana vahete tenA aMte eka rAtri divasamAM mRtyu jANavu ane caMdna nADImAM jo eka mAsa kAyama pavana vahe te dhananA kSaya thAya tema jANavuM. // 73 / / / vAyumArgagaH zaMsenmadhyAhnAtparatomRtim / dazAhaM tu dvimArgastha, saMkrAntau maraNaM dizet // 74 // | a--sUrya, ca dra tathA suSamaNAmAM kAyama sAthe pavana vahe te madhyAhna khapere paNa mRtyu thavAnuM samajavu mane caMdra tathA sUryamAM jo sAthe pavana vadhu tA daza divase mRtyu jAvuM ane ekalI suSumaNAmAM lAMbA kAla pavana vahe te thADA kAlamAM mRtyu Avaze ema mAnavuM rAjA A viSayamAM vizeSa jANavAnI ThacchAvALAe cegazAstranA abhyAsa karavA. AvuM jJAna prANAyAmanA abhyAsIene pavana upara saMyama karavAthI tenA sAcA anubhava abhyAsathI tathA gurUgamathI paNa thAya che. // 3-22 // mUtra-mAgi vani // 3-23 // bhAvA:----maitrI, karuNA, muditA ane mAdhyasthatA For Private And Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (225 ) e bhAvanAomAM cittano saMyama thAya che tevA prakAranuM AtmabaLa vadhe che, maitrI bhAvanAnA baLathI paricayamAM AvanArA hiMsaka prANIo paNa ahiMsaka bhAvane dhare che. karuNAmAM saMyama karavAthI prasaMgamAM AvanArA chamAM paNa paropakAravRtti jagAve che. muditA bhAvanAmAM saMyama thavAthI zuddha AtmaguNamAM ramaNatA upaje che ane prasaMgamAM AvanAra manuSya tathA pazu-pakSo paNa guNAnurAga dharanArA guNa grAhaka thAya che. mAdayasthabhAvanAnA baLathI jagata cho pratye kaI jAta ne DhaSa vera-virodha rahetuM nathI. bIjAne paNa tenA pratyeno dveSa nAza pAme che ane jagatamAM ekatva-abheda bhAvanAnA AMdolana upaje che. teja saMyama mAyAthI mukta kare che. te 3-23 che sUtravattey ratavattADhani rU-ra4 | bhAvArtha-maitrI Adi bhAvanA keLavI saMyamathI vizuddha jIvana banAvanAra gIne ane prakAranI labdhio prApta thAya che. je labdhio-zaktionI AgaLa Indra jevAonI zaktio pAchI paDe che. tevI rIte bala upara saMyama karavAthI, hAthI-vAgha siMha vigerenA balathI adhikatara bela prApta thAya che. vajathI apratihata zakti dharAvanAra mahAtmAe Indra cakravatInI zaktio karatAM anaMtaguNa zaktio dharAve che teo zaktine durupaga kadI paNa - 15 . . . ' , For Private And Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( rara6). karI zakatA nathI. sarvatra samatva bhAvathI nihALI pitAnA mArgamAM AgaLa ne AgaLa vadhatA hoya che. bhagavAna mahAvaranA pUrvabhavanA vizvabhUti AtmAe munipaNamAM mathurAmAM mAsakSapaNanA pAraNe jatAM rastAmAM temane gAye pADI nAMkhyA tyAre temanA pUrva saMsArI vizAkhAnaMdI nAmanA pitarAI bhAie upahAsya karyuM te vakhate gAyane traNa vAra AkAzamAM jamAvIne nIce mukI dIdhI. viSNukumAramunie zramaNa saMghanI rakSA arthe namucIne pagathI dabAvI pAtALamAM dAbI dIdhe vi. aneka udAharaNa che. hasti, siMha, cakravatI, Indra vagerenA baLe che tethI adhika baLe saMyamavaMta mahAtmA grahaNa kare che. AtmA svayaM anaMtabaLI che, kSaye pazamabhAve baLa pragaTa thAya che. paNa khAsa kAraNa vinA egIe tevI zaktine upayoga nathI karatA je tevI zaktine vinAkAraNa durUpayoga kare te egathI bhraSTa thaIne nIca nImAM bhramaNa karavuM paDe che. A sUtra svayaM suspaSTa che. A 3-ra che sUtraM-pravRzyAlokanyAsAt sUkSmavyavahitavipakRSTArtha / 3 5 / bhAvArtha -pAMce Indriyajanya vastuomAM bhegabuddhithI gamana pravRtti thAya tyAre tenA upara anityAdika bhAvanAnA baLathI saMyama karAya, tenA bheganI bhAvanA na karAya, mana uparathI dveSanI vRttio naSTa thAya tevA jJAna, darzana cAritrarUpa, rAjagavaDe mati Adi jJAnathI anubhavamAM AvelA bhegya pudgala dravya upara tyAgarUpa saMyama karAya te mati Adi jJAnAvaraNIya karmane kSayopazama bhAva jAge, For Private And Personal Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra mosama pa :::: www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 227 ) tenA khaLathI sabhyati zrutajJAna, adhijJAna, manaHpavajJAna thAya, tenA baLathI sUkSma paramANu paryaMtathI mAMDIne meru sudhInA padAnuM tathA te kAle na heAya tevA bhUta bhaviSyakAlIna padArthAMnuM temaja bahu dUra paDadA pAchaLa rahelA evA ghaNA rUpI padArthanuM jyeAtitinI jema tethI adhikatara sUkSma dravya tathA tenA paryAya-pariNAmAnu jJAna cegI munione thAya che. // 3-25 5 . mUtra-mUvanajJAna sUrve saMcaLAt // 2-26 / / bhAvArtha-prAyANAma tathA trATakanA abhyAsayege zarIra nA vibhAgo upara saMyama-sthiratA zubhasa'kalpa thavAthI aneka prakAranI labdhio-zaktie pragaTe che, jemAM prathama sUryanI nADImAMthI vahetA pavananA sayama siddha thAya tyAre sUryabiMba upara trATaka paNa siddha thAya tenA baLathI cegI traNa bhuvanamAM rahelA padArthanuM jJAna (anubhava) meLave che. 3-26aa sUtra-pa, tArAbUdajJAnam // 3-27 // bhAvAtha candranADImAMthI vahetA prANa-pavana upara saMyama thAya te caMdra upara trATaka yoga siddha thAya ane tenA baLathI tArA, thaDa, nakSatranI vyavasthAgati A gatinu' jJAna thAya che. aa 3-27 // sUtraM - dhruve tadgatijJAnam || 3-28 / / // bhASA:-uttara dizAmAM sthira rahelA je dhruvanA For Private And Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (rara8) tAre che te sadA nizcalatAbhAve uttaramAM ja rahe che. te upara trATaka vegathI prANAyAmayukta saMyama siddha thAya tyAre jagatanA sarva tArA, graha, nakSatra vigere aMtarikSa vastunI gati Agati tathA tenAthI bhaviSyamAM jagata upara thanAra ISTa aniSTa bhAva-svarUpanuM jJAna thAya che. sUrga-nAma vAyadajJAna ne 3-21 / bhAvArtha - nAbhi upara trATaka yukta prANAyAmathI saMyama karavAmAM Ave te kAya- zarIranI racanAnuM anubhava jJAna thAya che, temaja mAnasika saMkalpavika9pa paNa nAza pAme che. meM paNa eka anubhavI cegI pAse sAMhyuM che ke nAbhimaMDalamAM je bAra varSa payaMta trATaka karI zake te sarva siddhAMta ke je bAra aMga dvAdazAMgI caMda pUrva vigere nAme saMdhAya che te sarvasUtranuM anubhavajJAna prApta karI zake che parama gurUdeva zrI buddhisAgarasUrIzvarajI kahe che ke-"nAbhicakramAM dayAna dharavAthI kAyavyuhanuM jJAna thAya che. zarIramAM amuka amuka nADIo che te amuka prakAranuM kArya kare che te tenA kAryathI jaNAya che, temaja manamAM aneka prakAranA vikalpo saMkalpa pragaTe che tene paNa vilaya thAya che. mananI sthiratA vRddhi pAme che ane vivekazakita pragaTe che. anya manuSyanA saMkalpa jANI zakAya che. temaja tethI je je vicAre utpanna thAya che te pramANe sarva thatuM dekhavAmAM Ave che. samAna vAyunI sthiratA thAya che tethI For Private And Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (29 ) aneka upadranI zAti thAya che. jema jema nAbhicakramAM dhyAnanI vizeSa prakAranI sthiratA thatI jAya che, tema tema saMyamanI vRddhi thAya che ane tethI AtmAne prakAza khIle che." magaja upara kAbu (saMyama) Ave che aneka prakAranA vidane zame che je je vicAro karavAmAM Ave che tenuM phala paNa Asanna (najIkamAM) dekhAya che, potAnA pratye lekenuM AkarSaNa thAya che. hipaneTIjhama vigere kriyAo paNa saheje siddha thAya che. pitAnA mananuM baLa anya upara asara kare che. memerIjhama vigere kiyAe paNa nAbhi cakranA dhyAnamAMyamathI kharekhara pragaTe che nAbhicakamAM prANane saMyama karavAthI zarIramAM rahelA sarva padArthonuM jJAna thAya che temaja vAta, pIta, kapha, lehI vigere padArthonA svabhAvane paNa anubhava thAya che. tethI tenI uparanI mamatA dura thAya che. 3-ralA -# suvighA nivRtti -che bhAvArtha -kaMTha nIcenA khADAmAM saMyama-trATaka yoga prANAyAma zarU karavAmAM Ave te bhUkha tarasa dUra thAya che. jema jema tyAM dhyAna pUrvaka saMcama siddha karavAmAM Ave tema tema dinapratidina uttarottara sudhA tRSAnI nyUnatA thatI jAya che, temaja kaMThamAM dhyAna-saMyama karavAthI kaMThanI garamI vagere, re nAza pAme che. vaikharI vANIne paNa sArI rIte prakAza thAya che temaja vyAkhyAnakAranA zabdo paNa For Private And Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (230 ) je kaMThathI nIkaLe che te kaMTha upara saMyama karavAthI zrotA upara sArI asara thAya che. je 3-30 che sUtra-jUryanAkyAM 2-22 bhAvArtha-kaMThanI nIce kUrmanADI je kAcabAnA AkAranI che athavA gUMcaLuM vaLelA athavA geLa thayelA sarpAkAre rahelI che. temAM trATaka karI ekAgra bhAve dhyAna saMyama karAya te mananuM caMcaLa dUra thaI sthiratA vadhe che. je kArya karavA gya hoya te paNa sthiratAe karAya che. vikSepa naDatA nathI, gabharAmaNane prasaMga AvatuM nathI, balavAmAM sthiratA joIe jethI pastAvAne paNa vakhata nathI AvatuM. kUrmanADImAM je Atmapradeze che te tyAM sthiratAthI saMyama-dhyAna trATakapUrvaka siddha thavAthI merunI jema sthiratA guNa pragaTe che. caMcala svabhAvanA prANIone AtmasaMkalpathI sthira karI zake che. anyanuM mana paNa sthira kare che. ema je sthiratAnA saMskAro uttarottara vadhatAM taddabhava athavA be. traNa, sAta ATha bhave te AtmA paramAtmA siddha buddha thaI jAya che te 3-31 che sUtra- mR ta siddhavarNana rU-rara .. bhAvArtha-mUddha--tALavAno madhya bhAga ke jyAM brahmaraMdhranI ti che tyAM dhyAna saMyama thAya te aneka labdhidhara siddhapuruSanA darzanasevAne lAbha maLe che, temanA aneka AzIrvAda laIne ghaNu pApa kamane paNa kSaya karI For Private And Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra f www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 231 ) zake che, dharmazraddhA vadhe che, mahAtmA te bhaktane dhyAnasamAdhimAM pUrNatA prApta karavAnA raste AgaLa vadhAre che, pAchaLa rahelA sahAya mAMganArane paNa te AgaLa caDAvI zake che, zaMkAo paNa vayameva nAza pAme che. mananI ekAgratA varSIta jAya che ane zarIra badalA karavAnuM ati gupta jJAna paN yaigyatA pramANe siddha puruSanA prasaMgathI te meLavI zake che temaja cegamArganA avanavA anubhave tene thAya che tethI hu Anada prApta thAya che. ane AgaLa vadhavA prayatna karatAM tene chevaTe zukladhyAnanI paNa prApti thAya che. !! 3-32 // mUtra-timADhA sarvam | rU-22 // bhAvA :--pratibhA-buddhizakita dvArA paramaguru pAse vinaya, vaiyAvRtya, sevA, bhakti karatAM, Agama jJAnanA abhyAsa karatAM satya adhyAtma bhAvanA anubhava AtmAne vagara prayAse sahelAithI maLe che sadAgamanuM dhyAna manana svAdhyAya sacama pUrvaka karatAM jJAnAvaraNIya kama nA kSayApazama bhAva thAya che tethI tene sarva sUkSma vA sthULa, samIpa vA dUra cakSusamIpa vA gupta rahelI rUpI vastunu jJAna karAvanAra avadhijJAnarUpa Aleka pragaTe che // 3-335 mUtra-nRtye cittavit // 3-4 || bhAvA--hRdayamAM trATaka karIne cittane rokI dhyAna karAya tA citta-mananA svarUpane te sAdhakane pragaTa bhAva For Private And Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (23ra ) thAya che. temaja anyanA vicAro jANavAnI zakti Ave che. hRdayanI sAtvikatA paNa pragaTe che. vicAronI je paraMparA Ave che tenuM kAraNa paNa anubhava thayethI samajAya che tema mana paNa maLarahita zuddha thAya che, tethI AtmaguNa nirmaLatAnA yoge vRddhi pAme che. hRdayamAM je je jJAnane anubhava thAya tenI satyatA yathArthatA paNa mAluma paDe che. saMkalpa tathA vikalpo. nA samUhane baMdha karavAnI kaLA hAtha lAge che temaja hRdayamAM dhyAna saMyamarUpa samAdhine abhyAsa vadhAratAM rAjasa, tAmasa guNane kSaya thAya che, ane sArivakatAnI vRddhi thAya che, rAgadveSa vigere vikAro nAza pAme che, AtmAnI ugratA vadhe che. 34 sUtra-satvapuruSayoratyantAsaMkINayoH pratyayAvizeSodbhogaH parArthatvAtsvArthasaMyamAtpuruSajJAnam / / 3-35 / / bhAvArtha-sAMkhyamate satya buddhi tathA puruSa-AtmA ema banne vastu judI judI mAnI che. temanA mata pramANe AtmA-puruSa ekAMta zuddha nirguNa che ane buddhi satva, rAjasa, tAmasa tathA sAtvika guNavALI che. ane purUSaAtmAthI sarvathA bhinna che. AvuM te bannenuM nivRtva hevA chatAM paNa anAdikAlathI eka rUpe sAmAnyapaNuM raheluM che tethI anAsakatapaNAnI zakitathI gIne pratibhA jJAna thAya che. bIjI rIte zarIramAM, iMdrimAM, manamAM huMpaNuM thayeluM che tenI anukULatA ane pratikULatAvALA padArthomAM For Private And Personal Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 233 ) svAbhAva ane parA bhAva paNa pragaTe che, jyAM svAsthyanI anukUlatA hoya tyAM mArApaNu jyAM pratikuLatA DAya tyAM parapaNa pragaTe che, tenA kAraNe rAga dveSa paNa thAya che, tevA rAgadveSanA kAraNarUpa bhegane tyAga karavAnI je vRtti tenA upara dhyAna saMyama karavAthI puruSa-AtmasvarUpanuM jJAna thAya che tema majIinuM mAnavuM che ahiM jaina darzanamAM AtmAnuM zuddha svarUpa kevu che te cAgabAramA prakAzamAM hemacandrAcAya jI jaNAve che. cipAnandamayo niHzeSopAdhivarjitaH zuddhaH / pratyakSo'nantaguNaH paramAtmA kIrtitastajjJaiH // 8 // zAstranA (* aH--cittarUpa,-jJAnarUpa, AnaMdamaya,-cAritramaya sarva upAdhi rahita parama zuddha akSa-iMdriyathI ageAcara athavA jene kSaya thavAnA nathI tevA atyaMta anata guNumaya paramAtmA te ja zuddhAtmA che tema te paramAtmAnA svarUpanuM jJAna dharanArA yAgIe paramAtmasvarUpane kahe che. (8) pRthagAtmAnaM kAyAtpRthak ca vidyAtsadAtmanaH kAyam / ubhayorbhedajJAtA''tmanizcaye na skhaledyogI // 9 // a--kAyA zarIra mana iMdriyathI AtmA-puruSa sadA bhinna che temaja AtmAthI kAyAdi vastu paNa bhinna ema AtmA ane paigalika vastunA bheda jyAre cAMgI samaje che tyAre te AtmadhyAnathI skhalA-bhrAMti pAma * For Private And Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (234) nathI (9) temaja paramaguru zrI buddhisAgarasUripravara rogapradIpamAM paNa kahe che ke zuddhAtmapadamicchAmi, svabhAvikasukhapradam / sarvakarma vinAzArthamutsuko'haM prayatnataH // 1 // svabhAvikasvarUpo me, sukhAnantamahodadhiH / jJAnAdisadguNAH sarve, vartante svarUpataH // 2 // artha--je AtmasvarUpa zuddha hovAthI svAbhAvika Atmasukhane Ape che, tevA zuddhAtmapadanI huM IcchA rAkhuM chuM, te kAraNe te zuddhAtmapadanA AcaraNarUpa je ghAtikarma anAdi kALathI lAgelA che tene vinAza karavA prayatnapUrvaka huM usuka thaye chuM. mArA svAbhAvika AtmasvarUpamAM anaMta sukhane mahAsamudra rahelo che, kAraNa ke AtmAnA saha ja svarUpamAM anaMtajJAna, darzana, cAritra, vIrya Adi sarva guNa sarvadA rahelA che. AthI satkAdika je prakRttio che te joke pudgalarUpa mAyAthI banelI che, paraMtu buddhi te jJAnasvarUpa hovAthI AtmaguNa che tenI sAthe sAtvikAdine jyAM sudhI saMbaMdha hoya tyAM sudhI AtmaguNane pUrNa vikAsa thayele heta nathI paNa svAbhAvika buddhirUpa prakRti AtmasvarUpanuM jJAna thavAmAM bAdhakaranArI nathI paNa sahAyaka che. tenA baLathI samyagadarzana kSayazamabhAve pragaTe che. jJAnanA abhyAsathI zuddha cAritra gathI AtmApuruSa tathA prakRtti-karma, zarIra, Ikriye, mana For Private And Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (235 ) vigerenI judAI samajAya che tethI zuddha cAritra gane puruSArtha jyAre pragaTAve tyAre AtmA kevaLajJAna, darzanane pragaTa kare che tethI te mukti pAme che 3-35 sUtra-tataH pratibhazrAvaNavedanAdarzAsvAdavArtA jAyante // 3-36 // - bhAvArtha -te pAMca iDhiye mana tathA zarIra upara trATaka, prANAyAma tathA dhyAna samAdhimaya saMyamane abhyAsa karatAM sAdhakane pratibhA eTale sUma daradaSTi bahAra rahelA tathA bhUmi AdimAM DhaMkAyelA nAnA moTA sarva padArtho jJAnAvaraNIya karmanA pazama thavAnA yoge anubhavamAM Ave che. te pratibhAnA baLathI divya sUma zabdanuM zravaNa karavAnI zakti zravaNedriyamAM Ave che tema ja vedanapadArthonuM pratyakSa thavuM tarka zakti vaDe tenA svarUpanuM jANavuM, ane pAMce IdriyathI padArthone yathArtha jANavAnI zakti paNa Ave che te AvI rIte cakSuvaDe divya rUpane jovApaNuM, jihAthI divya rasone AsvAda, nAsikAvaDe divya sugaMdhane levAnuM sAmarthya pragaTe che. kAnathI divya gAyana sAMbhaLavAnuM tema ja zarIrane suMdara divya sukomala sparzane anubhavAya thAya che. tema ja tattvajJAnane anubhava jAgavAthI zrotAvarganI sAthe divya AnaMdadAyaka vArtAo thAya che. deva tathA vidyAsiddha puruSanA darzana thAya che A sarvemAM mukhya pUla -svArtha saMyamathI paramArthika puruSa-AtmajJAnarUpa pratibhAnuM che, ane AnuSaMgika phaLa upara kahyuM te bAhya idrine For Private And Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra36) AnaMda ApanArA camatkArI prasaMge jANavA maLe che. paNa temAM muMjhAvuM na joIe. AvA prakAranI labdhiomAM muMjhAya che te zAMtirUpa dayeyane nathI pAmatA, mATe AtmasvarUpamAM yeya rAkhI AgaLa vadhavuM e ja zreyaskara che ke 3-36 che sUtraM-te samAdhAvupasargA vyutthAne siddhayaH // 3-37 // bhAvArtha-pUrve je saMyamanA pratibhA, zravaNa, vedana, darzana, AsvAdana, vArtAdika cha prakAranAM samithya saMyamanA yoge pragaTe che temAM je rAce, temAM ahaMkAra thAya, tene durupayoga kare, lekamAM khyAti mATe te divya zaktine kharce te te samAdhi AtmasvarUpane sAkSAtkAra karavAmAM vizna-upasarga karanArI thAya che. ane mana caMcaLa thavAthI AtmAnaMdamAM bhaMga paDe che mATe saMprajJAta tathA asaMprajJAta eganA abhyAsIe bAhya siddhiomAM rakata na thavuM joIe. zrImAna paramaguru buddhisAgarasUrijIkRta bhajana saMgraDanA bhAga 1 mAM 88 muM bhajana juo. teo jaNAve che ke-"jIvaDA jAgIne re jogI saMge, cAlaje nija dezamAM paDhata pustaka paMDita paNa, ghaTa vaDe che kalezamAM. jIvaDA jAgIne -(1) tirachI nADI madhya gADI, bela bethI zobhatI, gaganamaMDala cAlatI te, sthAnake sthira zebhatI. jIpaDA jAgIne - 2) premI paradezI janA, tyAM lebhathI lalacAvaze, manahara mehinI mAninIo, tyAM hAvabhAva darzAvaze. jIvaDA jAgIne-(3) svastha citta For Private And Personal Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 237 ) cAlavuM tyAM, mahaghATI bhedavI, ghATa avaghaTa utarIne, Atma sattA vedavI jIvaDA-(4) citta nija upayogamAMhi, rAtri divasa cAlaje; pAmI preme deza tAro, nija svarUpe mahAlaje. jIvaDA-(5) sArI Alama dekhaje tuM, ti ta milAvaje. bhUlI jagatanuM bhAna vAhama? tArI dhavanI pAvaje. jIvaDA-(6) anaMta akSara AtmA tuM, jeDIlAne jagADaje, buddhisAgara taraNA pAchaLa, bhAnune tuM bhALaje. jIvaDA-(7)" ahiMyA e ja kahevAnuM che ke cAritramArgamAM mokSanI vATe cAlatA AtmAne aneka prakAranI siddhio-labdhio pragaTe che ke tenA yoge aneka deva-devI mAnavIe vaza thAya che. varadAna tathA zrApa ApavAnI, mArI nAkhavAnI, duHkhI karavAnI, sukhI karavAnI, jagatane pitAnI AjJAmAM lAvavAnI zaktio rUpa manaharastrI rUpa, tAmasa tathA rAjasa zakitaone saMbaMdha thAya che. te bhega mATe prema dekhADIne AmaMtraNa kare che tyAM te muMjhAya bhegamAM lapaTAya te sAdhya je mokSasukha thAya che. te naSTa siddhiomAM muMjhAyele yogI bhavabhramaNamAM paDe che, mATe svastha citta rAkhIne AtmaupagamAM sadA rahevuM ke jethI uttara dizAmAM je dhruvane tAre acala rahe che tema mokSanuM acala sukha AtmA meLave e ja sAra che te 37 che sUtraM-bandhakAraNazaithilyAta pracArasaMvedanAcacittasya prrANIverA 2-28 || For Private And Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org (236) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvA--prANAyAmanA abhyAsathI pavana tathA ma.ne rAkanArA adhanA kAraNeA ane zarIra, IMdriye| tathA mananA sacamayeAgavaDe zithila kare che eTale peAtAnI IcchA pramANe gamanAgamana karAvI zake che temaja cittanuM kharAkhara jJAna thAya che tethI abhyAsage veSa karIne paraAtmAnAM zarIramAM praveza karAvI zake che. temAM aSTa nADInA sacamanA pazu upayAga karAya che tenuM vyAkhyAna cAgazAstramAM pra. pAMcamAmAM kalikAlasarvajJa zrImAn hemacaMdrasUrIzvarajI A pramANe jaNAve che S pUritaM pUrakeNAdhomukhaM hRtpadmamunmiSet / Urdhvazroto bhavettacca kumbhakena prabodhitam // 264 // AkSipya recakenAtha, karSedvAyuM hRdaMbujAt / Urdhva zrotaH pathagranthi, bhivA bahmapuraM nayet / / 265 // brahmaraMdhrAniSkramayya, yogI kRtakutuhalaH / samAdhito'rkatUleSu, vedhaM kuryAcchanaiH zanaiH || 266 // muhustatra kRtAbhyAso, mAlatI mukulAdiSu / sthiralakSyatayA vedhaM sadA kuryAdatandritaH dAbhyAsastataH kuryAt, vedhaM varuNavAyunA / karpUrAgurukuSThAdi - gandhadravyeSu sarvata : eteSu labdhalakSo'tha, vAyusaMyojane paTuH / 'pakSikAyeSu sUkSmeSu, vidadhyAdvedhamudyataH // 267 // / / 268 / / // 269 // For Private And Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 239 ) pataMgabhraMgakAyeSu, jAtAbhyAso mRgeSvapi / ananyamAnaso dhIraH, saMcaredvijiteMdriyaH // 270 // nAzvagi, vANiti, kurvIta saMkramaM pusto-palarUpeSvapi kramAt // 271 // artha--gIo pavana upara kAbu meLavIne bIjAnA zarIramAM pravezI zake che, paraMtu teoe prathama vedha karavAnI vidhi siddha karavI. te A pramANe-pUraka kriyAne karI vAyune letAM hRdayakamalanuM mukha nIcuM rahe che tene saMkeca ane kuMbhaka karatAM praphulla thaI UMcA mukhavALuM thAya che, mATe prathama kuMbhaka karI hRdayakamalanA vAyune recaka karavA vaDe halAvIne mukhavaDe bahAra nahi kADhatAM kuMbhakanA baMdhanathI hRdayamAM ja chUTe karo ane upara kheMca ane UMcI dhArAe vaherAva. rastAmAM je kaThaNa graMthI-gAMTha Ave che tene bhedIne brahmaraMdhramAM pavanane laI ja, tyAM tene sthira karavAthI samAdhi thAya che, paraMtu keTalAka yegIe kutuhalapriya hoya teoe te pavanane brahmaraMdhadvArA bahAra kADhI, AkaDAnA rUmAM haLave haLave vedha karIne te tenA upara sthira karavo. pAcho brahmaraMdhramAM laI javo, punaH AkaDAnA rU upara lAva ema abhyAsa karateM te siddha thayAthI caMbelI jAI, juI, gulAba, kevaDe vigere sugaMdhI dravya puSpane lakSa karI vedha kare. tyAM sthiratA rAkhI upaganI jAgRtipUrvaka siddha kare ema tyAM gamanAgamana karatAM daDha abhyAsa For Private And Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (24) thAya, tyArapachI varuNa maMDaLamAM vAyu cAlato hoya tyAre karyuM, agaru, kucha vigere sugaMdhI dravyamAM vedhapUrvaka sthira kare. ema sarvatra nirjIva vastuomAM vedhakatA siddha thAya tyAre parizrama vinA vAyune joDavAmAM zakita Ave eTale vividha pakSIonA zarIramAM vedha karavo. pataMga, bhramara vigerenA zarIramAM vedha barAbara thAya tyAre mRgAdika pazunA zarIramAM abhyAsa kare. pachI ekAgra citta karI, dhIra thaI, jiteMdriya banI, manuSya ghaDA, hAthI pramukhanA mRta zarIramAM vedha karavApUrvaka praveza nigama karatAM anukrame pASANu, dhAtu mATI vagerenI devamUrtimAM vedha karI saMkramaNa karavuM. evaM parAsudeheSu pravizedvAmanAzayA / - jIvadehapravezastu, nocyate pApazaMkayA // 272 // artha-e pramANe je maraNa pAmeluM hoya tenA zarIra-kalevaramAM yegI DAbI nAsikAnA dvArathI praveza kare paNa jIvatA zarIramAM praveza karavAthI anarthane saMbhava hevAthI te viSaya ame nathI kahetA. A parakAya praveza kutuhaLamaya ja che tethI AtmaguNaramaNatAne IcchanArAne lAbha nathI,mATe AvI siddhimAM nahi paDavuM eja sAruM che.vedhazakita Ave te paNa tene paramArthe lAbha nathI mATe tyAjya che.3-38 sUtraM-udAnajayAjjalapaGkakaNTakAdiSvasaGga utkrAntizca bhAvArtha-udAna-hRdayakaMTha, tALavuM, bhrakuTInA madhyamAM, For Private And Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (241 ) 7 prANAyAmathI te ane zarIranA upara , mastakamAM udAna vAyunuM sthAna che. tyAM udAnavAyunA zakti pravAhane phephasAM sa aMgamAM niyamita kare che, tyAre tenA yAgI jaya karI zake che tyAre te atizaya laghu halako thaI jAya che. jaya karanAra ceAgIne pANI DubADatuM nathI, paka-kAdava tene aDatA nathI, kAMTA teA pagane sparza pazu karI zakatA nathI. evI rIte udyAna jaya karanArA yAgI alaMga gatithI adhara pANI upara ane kAMTAnI upara tathA taravAranI dhAra upara vinA prayAse bhramaNa karI zake che, agnimAM UbhA rahI zake, khIjI paNa aneka zaktie tene prApta thAya che. marakAle prANane utkrAMti karIne dazamA dvArathI tyAga kare che. kalikAlasarvajJa zra hemacaMdrasUrijIe ce, pra, 5 ma mAM kahyuM che - utkrAntirvArikAdyaizvAvAghodAnanirjaye / jaye vyAnasya zItoSNAsaMgaH kAMtirarogitA // 24 // a--udAna vAyunA je cegI jaya' karI zake che tene maraNasamaye prANanI utkrAMti karI. dazamA dvAre lAvI tyAga karavAnI zakti pragaTe che, tema ja pANI, kAMTA, kAdava, tene sparzIne pIDA karI zakatA nathI. tema ja nyAna nAmanA pavanane jaya karavAthI zIta tathA uSNu rogA tene pIDI zakatA nathI, zakti tathA teja zarIramAM vadhe che, temaja rogazeka nAza pAme che! 3-39 // * 16 For Private And Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (24) sUtra-mAnanavAjyAna | 2-40 bhAvArthasamAna vAyune ya karavAthI A pIDA karI zakatuM nathI. tema ja zarIramAM agni samAna tejasvItA Ave che. A vAyunuM sthAna nAbhi tathA hRdayanI varace che. tyAM vAraMvAra recaka karIne kuMka kare tevA abhyAsathI te jaya thAya che. rogazAstramAM-pra. 5 kahyuM che ke - .: rohaNaM kSatabhaMgAderudarAgneH pradIpanam / vaDapara vyAdhAtA, pAnApAna 23 || - che. artha-samAna tathA apAna vAyune jaya karavAmAM Ave te gaDagumaDAthI zarIramAM chidra paDavA, ghA vAgavA, hADanuM bhAMgavuM thayeluM hoya te samAna tathA apAna vAyune jaya karanArane saMdhAI jAya che. udaramAM jaTharAgni pradIpta thAya che, kaThaNa lakhe lAkaDA je padArtha paNa pacI jAya che, maLamUtranuM paNa apapaNuM thAya che tathA sarva rega nAza pAme che. . prAbalyaM jaatthrsyaagnerdiirghshvaasmrujjyau|| lAghavaM ca zarIrasya, prANavinaye bhavet / / 22 / / che artha-prANavAyune jaya karavAthI jaTharAgninuM praba lapaNuM, lAMbA zvAsa levAnI zakti, damane nAza, zarIramAM vAyunA vikAre jevAM ke zarIranuM pakaDAvuM, sAMdhA dukhavA, peTamAM ajIrNa thavuM, vAyunuM vadhavuM vagere roga For Private And Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 243). maTI jAya che . 2 TuMkANathI sarva pavananA jayathI je phaLa thAya te jaNAve che. yatra yatra bhavet sthAne, jaMto rogaHprapIDakaH / taratye dhArata tatra, nA ipatAsA. rara | jyAM jyAM jIvane rogAdithI pIDA thatI hoya tyAM prANAyAmathI pavanane dhAraNa karatAM haLave haLave rega nAza pAme che. A viSaya atre pavana-jaya karavAmAM upayogI hovAthI dAkhala karela che tenuM vadhAre svarUpa jANavAnI IcchAvALAe zrImad hemacaMdrasUrikRta egazAstra jevuM 3-40 che sugaM-jotrAzaya vanyasaMganA vidhyotraNa rU-kaze. bhAvArtha -zrotraMdriya ane AkAzanA saMbaMdhane saMyama karavAthI kAnane sAMbhaLavAmAM divya zakti pragaTe che. zrotra-zravaNendriya tathA bIjI cAre grahaNa karavI, kAraNa ke e pAMce Idrine pitapotAnA kArya karavAmAM AkAza dravya sthAna Ape che te kAraNe te rUpI dravya pAMca iMdriye pagalarUpa che tene AkAzanI sAthe saMga saMbaMdha che uttarAdhyayanamAM kahyuM che ke - sabaMdhayAraujjo o pahAcchAyA tavei vaa| vanarasagaMdhaphAsA, pumaMgalANaM tu lakhkhaNaM // 1 // artha-zabda, aMdhakAra, udyo-prakAza, prazA-kAMti, chAyA-paDachAye, Atapa-taDake tathA dIpakanI jyota, caMdra For Private And Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 244) kAMta, sUryakAMta maNinI ta vagere varNa, rasa, gaMdha, sparza te sarva pagalenA ja lakSaNa jANavA ane sarva pudgaladravya sAthe temaja indriyanI sAthe AkAzane saMga saMbaMdha che tethI je yegI AkAzanI sAthe pAMce Idrine tathA manane jaya kare-nigraha kare te IcchA karyA vinA sahajabhAve indriyajanya bhAga sukha saMprApta thAya, paNa tethI adhika AtmAnaMdane anubhava kare che 3-41 sUtrakAyAssjharAyoH saMbaMdhasaMcamA sattaghuttapApazALAza mana rU-4ra che. bhAvArtha-kAyA-zarIra tathA AkAzanA saMga, saMbaMdha upara saMyama karavAthI zarIra AkaDAnA rU jevuM pheruM thaI jatuM hovAthI AkAzamAM yogI IrachAnusAra gamana karI zake che. zarIramAM pRthvI, apU, tejasa, vAyu tathA AkAza e pAMca tatvo rahe che tenA yathArtha jJAnathI iMdrine jaya karIne nitya tapa, japa, saMyamanA vegathI asAra kacarArUpa bhAre zarIramAMthI dUra thAya che ane manane saMkalpavika65 zahita kareluM hovAthI te paNa vaza thAya che temaja cAritrayegathI aneka gaganagAmI, tIrabhAvinI, bahurUpiNuM, brahadzarIradhAriNI evI vaikiyalabdhio tathA jaMghA tathA vidyAcAraNa labdhio paNa vegIone prApta thAya che. AjathI 100 varSa lagabhagamAM zrIcidAnaMdajI mahArAja nAmanA gI AkAzagamana karanArA vidyamAna hatA temaja For Private And Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (245) kalikAlasarvajJa zrImAna hemacaMdrasUrIzvajI, nAgArjuna, pAdalipta vagere pUrva kAlamAM AkAzagamana karanArA jaina gIo hatA. hAlamAM paNa tevA bhegI vidyamAna havAne saMbhava che. prANAyAmanA abhyAsathI zrI hemacaMdrasUrIzvara sAta (sataviza) pATa jeTalA addhara AkAzamAM avalaMbana vinA rahIne vyAkhyAna paNa ApatA hatA. vajA svAmIne paNa gaganagAminI vidyA hatI. prANe upara jene kAbU meLavyo che tevA gI pANI upara cAlatAM paga bhIMjAya nahi, agni upara cAlatAM baLe nahI, khagadhAra taMtu-jhINuM derA upara paNa cAlI jAya evI kriyA teone bALacAla jevI lAge che tethI abhimAna paNa dharatA nathI. vastutaH tevI labdhi mAyArUpa pudgala ja che tethI akhaMDa AnaMdamAM ramaNa karanArA gIone tevI camatkArI zakitaono garva na kare e ja sAra che . 3-42 sUtra-kavitArikhevA tata:jJAzAvAsANArU-43 bhAvArtha-zarIra Idriye mana vigere AtmAthI bAhya vastu che-te AtmAthI mitra che tene AtmAne saMga saMbaMdha che te vinA koI saMbaMdha nathI tevI anyatva bhAvanAne parama vairAgyarUpa mahAvidehatA pragaTe che. . pra. 4 mAM kahyuM che keytraanytvshriirsy, vai sAdRzyAccharIriNaH / dhanabandhusahAyAnAM, tatrAnyatvaM na durvacam // 70 // For Private And Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (246) yo dehadhanabandhubhyo bhinnmaatmaanmiiksste| ..... ka zokazaMkunA tasya, haMtA''taMkaH pratanyate? // 71 / / artha-jyAM AtmAthI anya je jaDa tathA cetana che te mUrtarUpI, amUrta--apI, nitya tathA anitya dazya vA adazya sarva padArtha ApaNAthI para che eTale bhinna dravya che. ApaNAthI judA judA svarUpane dhAraNa karanArA che tevA dhane, baMdhu, mitra arthe janma pAmavAthI sahAyake kahevAtA temaja bhAryA, putra, mAtapitA, bena, nekara, cAkara, dAsa, dAsI hAthI, gheDa vigere sarva nizcayathI judA che tevAne anyatva mAnavuM te jaThuM vacana nathI paNa satya che, tethI mehabhAvane tyAga karI AtmA deha, dhana, baMdhu vageremAM ApaNAthI judApaNuM vicAre te tenA saMga vige zoka tathA harSane tyAga kare che tethI sukha, dukharUpa zalyathI pIDA pAmavAne prasaMga AvatuM nathI, mATe anyatva bhAvanA bhAvatAM parama vairAgyayoge vaidehitAne pAmavAthI mohanA AvaraNane kSaya karIne yogI prakAza-jJAna darzana tene rokanAra AvaraNane kSaya karI kevalajJAna-dazanane prApta kare che. sarva kalezakArI karmane kSaya thatuM hovAthI pUrNAnaMda dazA bhegave che 3-43 | sUtraM-sthUlasvarUpasUkSmA'nvayArthatvasaMyamAdbhUtajayaH // 3-44 // bhAvArtha-pRthvI, pANI, agni vAyu tathA vanaspatirUpa pAMca bhUtanA sthala svarUpa je e grahaNa karIne pitAnA zarIrarUpe pariNumAvyA che te tathA ati sUkSamabhAve For Private And Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (247) rahelA paramANu je anaMta paramANuonA sUkSma skaMdha banelA che teo ATha prakAranI vargaNa rUpe vaheMcAyA che te udArika (1) vaikiya (2) ahAraka (3) taijasa () bhASA (5) uzvAsa (6) mana (7) kArpaNa ema ATha vargaNA Adi svarUpamAM rahelA parasparanA saMbaMdhanuM thavuM te bhUtanA rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabda, rUpa, guNa, paryAya thAya che ItyAdinuM utpAda, nAza tathA sthiti vigeremAM guNa dravyanuM abAdhitva vicAratAM sarvadevanA jJAnanuM satyapaNuM samajAtAM AtmasvarUpa parasvarUpane vicAra karavArUpa saMyamadhyAnanA baLathI samAdhiyoge sarva bhUta upara vijaya prApta thAya che pitAnA vaikriya rUpe devAdi jevA banAvI zakAya che temaja te padArthone IcchAnusAra ramADavAnI zakti prApta thAya che. AvI labdhio vibhUtio yogIone sulabha che, paNa temAM mUMjhAya te satya svarUpanI. gaSaNA AvI jAya che 3-44 mUtra-tato'NimAdiprAdurbhAvaH kaaysNpttddhrmaa'nbhidhaanshc||3.45|| - bhAvArtha...upara kahyA te bhUtano saMyama thAya tevA prakAranA cAritra gabalathI yogIone aNimAdi ATha mahAsiddhio tathA zarIra saMbaMdhI mahAna saMpadAo prApta thAya che paNa temAM tatvajJAnI bhegI muMjhAtuM na hovAthI Atmadharma-saman darzana, jJAna, cAritra, viya, upagarUpa adhyAtma dharma haNAto nathI. kahyuM che ke- A che For Private And Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra48 ) jJAninAmAtmacintAsyAda-jJAninAM kuto bhavet ? / / madhyamAnAM vapuzcintA, bhaugacintA tu mohInAm / / 1 // artha-jJAnI yogIe AtmaciMtavana kare che, paNa ajJAnIne te AtmaciMtA kyAMthI hoya ? je madhyama varganA prANa che tene te pitAnuM zarIra kevuM che te kevI rIte sacavAya tenI mAtra ciMtA hoya che ane mUrkha mahA mehamAM khucelA ajJAnIne mAtra viSayabheganI prApti kevI rIte maLe te ja vicAra-thAna hoya che, eTale je jJAnI che te svaparasvarUpane ja viveka ciMtavana AtmasvarUpanI ja ciMtA karatA hovAthI Atmadharmane ghAta thavA detA nathI, tevA yogIne kAyA saMbaMdhI rUpa, guNa, baLa zakti tejavitA, AdeyatA vigere kAyA saMbadhI saMpadA prApta thAya che, temaja aNimAdi ATha mahAsiddhi prApta thAya che parama gurudeva zrI buddhisAgarasUri pravara gapradIpakamAM jaNAve che ke - bhUtA maharSayo ye ye, AtmadhyAnakRtaM ca taiH| yaddhayAnena parA zAnti-labdhAryo'nekazastathA / / 76 // arthapUrvakALamAM je je parama maharSie yogIo AcAryo thayA che bhaviSyamAM thavAnA che vartamAnakALamAM vidyamAna che teoe AtmadhyAna karyuM hatuM, kare che, ane bhaviSyamAM karaze te mahAtmAo avazya dhyAna yoganA baLathI sarvottama AtmazAMti prApta karI zakyA che ane te ja For Private And Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 249) dayAnanA baLathI aNimAdi mahAna siddhio tathA labdhio pAmyA che ne pAmaze . pra. 1mAM kahyuM che ke kaphavimalAmarSa-sarvoSadhimahardhayaH / saMbhinna zroto labdhizca, yogatANDavaDaMbaram // 8 // cAragAzIviSAvadhimanaHparyAyasaMpadaH / yogakalpadrumasyaitA, vikAsikusumazriyaH // 9 // artha_gane siddha karanArA yogI mahAtmA ene kapha, thuMka, mala, sveda, temanA zarIra Adi avayavane sparza karAyelI raja paNa auSadhirUpe thaI gAdine maTADe che tema ja saMbhinnazrotelabdhithI pAMcamahelI koI paNa eka ja iMdriyavaDe pAMca idrinA sarva viSayane grahaNa karI zake che jANI zake che. A veganuM mahAbhya kevuM adbhuta che? vaLI cAraNa-AkAzamAM cAlavAnI zakti, tema ja dharma dveSI nAstikane nigraha karavAnI zakti tene satya dharma samajAvIne narkAgArathI bacAvI levArUpa upakAra karavAnI tathA AzIviSa bhayaMkara daSTiviSane dharanArA prANInA viSane je pravAha vaheto hoya tene AvA labdhidhara muni saMkalpa mAtrathI aTakAvI nAza karI zake che tema ja avadhijJAna tathA mana:paryavajJAnanI saMpadA paNa garUpaka95vRkSanA vikasvara puSparUpa che tenuM kharUM phaLa te mekSanI prApti che. zuddha cAritranA ge sarva prANI upara samatva bhAva AvavAthI te sarva prANI tathA jaDa upara vijaya meLave che tevA megIne aNimA For Private And Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 250 ) (1) mahimA (ra) laghimA (3) garimA (4) pramazakti (5) prAkAmya (6) izitva (7) vaziSa (8) ema ATha siddhio pragaTe che. te sa` cAritra yoganA puSpa samAna che cAritra yAganuM satyala sarva kramanA kSaya karIne mukta thai saccidAnaMdamAM rahevuM te che // 3-45 // sUtra - rUpalAvaNyabala saMhananatvAni kAyasaMpat / / 3-46 // bhAvA--zuddha cAritranA yAgathI ceAgI sarva viSayathI nivRtta thaI sarva jagat upara zuddha prema pragaTAve che, samatvabhAva Ave che. tenA baLathI apUrva rUpa tathA lAvaNya, teja ane baLa vIya' pragaTe che. zarIranA sahunana je vrajaRSalanArAca vigere kAyika saMpadApunyananA yAge parabhavamAM pragaTe che ke te punyAnubaMdhI punyapUrvaka lAge te mukti-siddhi prApta karAve che. maneAvaNa upara sayama thAya teA mananA svarUpanA anubhava thAya. anyanA manepariNAmanA anubhava maLe, tenA sAdhanarUpa manapatra jJAna prApta thAya che tema ja zrote kriya upara saMyama karavAthI tenA kSaye pazama bhAva vRddhi pAme che. cakSusa'yama thavAthI divya darzanazakti khIle che, danAvaraNInA kSayApazamabhAva pragaTe che. dhrANunA ! . + sayama karavAthI gadha drazyanA lAbhahAnInuM jJAna pragaTe che tenI zaktinA kSayApazama bhAva khIle che, rasanA sayama karavAthI rasanA guNadoSa, vikArI vigerenA bedha thAya che, spaidrA upara saMyama karavAthI-cAmaDI upara sayama For Private And Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 251 ) karavAthI ATha prakAranA spardhAnA medha thAya. pavALA pudgalanu dravya, kSetra, kALa tathA bhAvanuM anubhavagamya jJAna thAya che, kAyaala, vacanabaLa tathA maneAkhaLa upara sayama thAya teA kAcAnuM, vANInuM, mananuM khaLa atyaMta vRddhi pAme che. tethI yogI ne dhAre te kSAzubhAM use zar3e haiM. // 3-46 // sUtraM-grahaNasvarUpA'smitA'nvayArthavattva saMyamAdindriyajayaH / / 3-47. bhAvArtha:--satya sukhanuM mULa kAraNa iMdriyane jaya karavAthI thAya che te iMdricanA jaya tenA svarUpanuM jJAna thAya tyAre zakya ane che, mATe pAMca iMdriyAnA tevIza viSayAne yathAtha svarUpe oLakhavA joie ceo. pra. ceAthAmAM jaNAve cheHvshaa sparzasukhAsvAdaprasAritakaraH karI / AlAnabaMdhanakleza-mAsAdayati tatkSaNAt // 28 // payasyagAdhe vicarana, gilan galagatAmiSam / mainikasya kare dIno, mInaH patati nizcitam // 29 // nipatanmattamAtaMga - kapole gaMdhalolupaH / tAlatalamRtyumAnauti SaTpada // 30 // kanakaccheda saMkAza - zikhAloka vimohitaH / rabhasena patan dIpe zalabho labhate mRtim // 31 // hariNo hAriNIM gIti- mAkarNayitumuddharaH / AkarNAkRSTacApasya yAti vyAdhasya vedhyatAm / / 32 / For Private And Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (252 ) evaM viSaya ekaikaH, paMcavAya niSevitaH / 2 hi yunava Mca, paMcalAya mati na ! ! 22 1 artha :--DhAthaNInI sAthe viSayasegane icchatA hAthI peAtAnI suDhane lAMbI karanArA thaine AgaLa pAchaLa rahelA pakaDanArAne nahi jANate AlAnanA khIle baMdhAi jaIne jaldI kalezane pAme che. vaLI UMDA ane zItala pANImAM sadA vasanArA mAchalAe macchImAranI jALamAM rAkhelA veDhAnA kAMTAmAM bharAvelI mAMsanI pesIne khAvAnA leAle teenA hAthamAM pakaDAine te garIbaDA bahu duHkha pAme che. madrenmatta hAthInA ga'DasthaLamAMhethI vahetA madanI gadhamAM leAbhI thayelA bhamarAo tenA gAla-kapAla upara be vIMjhatA tAlapatranA kAnarUpI supaDAnA jhapATAthI aphaLAIne maraNa pAme che. vaLI pata'gI prakAzamAna thayelA dIpakeAnI zIkhAne tejasvI suvaNu mAnI tene jaldI levA jatA jhALamAM paDIne maraNune zaraNa thAya che. harI pazu manane haraNa karanArA sagIta sAMbhaLavA mATe utAvaLA thaine pAradhIee kAna sudhI khe*cI rAkhela tIrathI vidhAine maraNa pAme che. e pramANe ekeka iMdriyabhAgamAM Asakta thayelAne bhegAsakti maraNa mATe thAya che teA A mAnavI jAtane pAMce iMdricAnA begamAM tAlAvelI lAgelI DAvAthI tene maraNu, vyAdhi, paravazatA, chedana, vedana, bena kema na thAya ? mATete indriyAnA tathA zarIrarUpa dhana sattA vigere sAmagrIe mAM na mujhAtAM For Private And Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (253) upara jaNAvela pAMca indriyonA svarUpane barAbara samajI tenA upara saMyama karanAro bhegI zarIra, rUpa, lAvaNya, zaktizAlIpaNuM ne saubhAgyapaNAne meha mamatva anurAgIpaNuM (parapara bhegA saMbaMdhI rAgINuM) na rAkhe temaja anitya, ekatva, azaraNu, azuci vagere bhAvanAtA balathI Idri upara jaya meLave che. 3-4chA sUtraM-tato manojavitvaM vikaraNabhAvaH pradhAnajayazca // 3-48 // bhAvArtha-pAMca iMdriyone jaya thavAthI brahmacaryanuM yathArtha pAlana thAya tethI vIrya sthira thaIne mananI caMcalatA na thavA detAM zarIranA regAdika vikAzane nAza karIne AtmAne AdhIna banAve che. tenA balathI vaza-AdhIna thayeluM mana je je deza kAla pramANe kAryanI saphalatA Ape che, zarIrane IcchA pramANe vaikriya labdhiyoge karIne pradhAna-satvarAjasa, tAmasa vRttivALI mAyA upara paNa jaya karAvI Ape che tethI sarva kAraNa tathA kArya paNa AtmAne AdhIna ja thAya che. tethI te gIne dInatA rahetI nathI. 3-48 sUtraM-satvapuruSAnyatAsyAtimAtrasya sarvabhAvAdhiSThA tRtva sarvajJAta 1 | rU-42 / bhAvArtha-satvarUpa prakRti ane purUSa rUpa AtmA tat saMbaMdhI vivekamaya anyatA khyAti jemane mAyA-ATha karmanI pravRttionA svarUpane jANa che, vicArI che, samya darzana, samyaga jJAna, samyagU cAritrane ArAdhatAM gurUgama For Private And Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra54) pUrvaka Agamane abhyAsa karela che te dharmadhyAnanI bhAvanA karatAM apUrvakaraNarUpe jaDa cetananI vaheMcaNI karatAM anyatA khyAtIrUpa kSAyakabhAvanuM samyam darzana pAme che ane kSapakazreNIe caDhIne jJAnazakti rUpI sarva padArtho upara Adhipatya tathA sarva rUpI padArthonuM dravyaguNaparyAyanuM jJAna gurU prasAdathI thAya che. apramatta cAritrayege upazamabhAva athavA kSAyaka bhAvanI zreNIe caDe che. cAritrathI AtmAnaMda anubhave che. ema zrImAna hemacaMdrasUri bhagavAna yogazAstranA bAramA prakAzamAM jaNAve che ke - pRthagAtmAnaM kAyAtpRthak ca vidyAtsadAtmanaH kAyam / ubhayorbhedajJAtA'tmanizcaye na sakhaledyogI // 9 // arthakAyAthI AtmA bhinna che ane AtmAthI kAyA paNa bhinna che ema bAhya daSTithI eka rUpa jaNAtAM A banne vastu ekabIjAthI alaga alaga che e nizcaya jene thayo che te yogI kadApi svasvarUpathI calita thato nathI. vaLI jaNAve che ke - aMtaHpihitajyotiH, saMtuSyatyAtmano'nyato mUDhaH / - turthayAtmava , rnittino coLI ? || ' artha-je AtmAnI Atmajyati karmanA AvaraNathI dabAI gaI che tevA mUDha bahiAtmAo pucalanA bhegane vAMcyuM che, teo tenI prAptimAM ja saMtoSa For Private And Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (255) mAne che, tenA mATe aneka pApaprapaMce paNa kare che, paraMtu jene sadgurUne bodha maLavAthI bAhya sukha te sAcuM sukha nathI, temAM sukha mAnavuM te mUrkhatA che ema jJAnaze zrAMti naSTa thaI che te aMtarAtmanI AtmaguNa sadcidAnaMdarUpa samyajJAna, darzana, cAritra, tapa, vIye AtmAnA upagamAM, dhyAnasamAdhimAM saMtoSa mAne che, tenI prApti mATe sarva cakravartInI chaddhine tyAga karIne sanatakumAranI peThe yegI bane che, zarIranI paNa spRhAne tyAga kare che, mana moTAIne paNa tyAga kare che, AvA svaramaNatAmAM rakta banela yogI aMte sava maLane tyAga karIne paramAtmabhAvane pAme che. paramagurUzrI buddhisAgarasUrIzvare kahyuM che ke ghAtikamenAnAzathI, pAmyAha kevalajJAna guNa mahaMta ke traNa bhuvananA bhAvane, samaye jANe che cidAnaMdabhadata ke jinavANI cita ANI 1 dravyaguNa paryAyanA, jJAtA jJAne ha paramAtama jeha ke bheda trIjo e Atmane, teha zuM rAkhe nityaneha ke - jina vANI cita ANIe rA" AvI rIte jene bheda jJAna eTale anyanI khyAti rUpa anubhava thAya che, vaparane bheda karI samyaga jJAna, darzana, cAritranAyege apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sUkSamasaMpAya guNasthAnake caDIne zukaladhyAna gavaDe ghatikarmane khapAvIne sarvajJapaNAne pAme che. te 3-49 For Private And Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (56). mUtra-vairAgyA hovAnA vacam rU-pI " bhAvArtha -te viveka khyAtirU5 samyagu zraddhA pragaTavAthI apramabhAvanuM cAritra paLAya, sarva Agamarahaspa, tapa, saMyama, dhyAna pragaTe ane ATha karmane utpanna thavAmAM kAraNika rAgadveSarUpa deSane kSaya thAya evA parama vairAgyane pragaTa thatAM lAyakabhAvanI guNazreNIe AvI, sava ghAtIkane kSaya karI kaivalyane prApta kare che. kahyuM che ke - jJAnagarmitavairAgyamuttamaM prApya yogirAT / akSaraM nirmalaM zuddhaM, paramAtmapadaM bhajet // 1 // artha-uttama zreSThatara jJAnamaya parama vairAgyane pAmIne gIrAja sarva jI upara, sarva padArtho upara, sarva deza kSetra, kALa, bhAvarUpa samatvabhAvane pAmela bhegI bAhya padArthomAM nilepa thaIne cAritragavaDe sarva karma kalaMkane kSaya karIne zuddha mala rahita kevalajJAna, darzanathI yukta paramAtmapadane bhaje che 3-50 che sUtraM-syAnyupanimantraNe saMgasmayAkaraNaM punaraniSTa prasaMgata rU-pa / bhAvArtha -AtmAnA zuddha cAritranA baLathI aneka labdhio, siddhio pragaTe che. jemake vikriya ladhivaDe aNuthI mAMDI eka lAkha ye jana sudhInuM rUpa pragaTe, sarva jagatane dezane upakAra karI zake, apakAranAza karI zake, For Private And Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (257) sarva deva, Idro, aprasarAe, dikakumArikAo pAse AvI nAcaraMga kare, bhakti kare, hAvabhAva darzAve kadAcita tenA mananI zakti jevA bhoga mATe paNa AdarapUrvaka nimaMtraNa kare tyAM je muMjhAya ne bheganI IcchA thAya athavA sarva pitAne Adhina che tevA prakArane abhimAna thAya te yogI vegathI bhraSTa thaIne saMsAramAM paDIne anaMtakAlIna duHkhane pAme che, mATe temAM muMjhAvuM te aniSTa che tethI gIe sAvaceta rahevuM 3-51 sUtraM-kSaNatatkramayoH saMyamAdvivekajaM jJAnam / / 3-52 // bhAvArtha-kALane je ati sUkSama bhAga ke jene kSaNa kahevAmAM Ave che te kSaNa, AvalI, lava, muhUrta, ghaTI prahara, divasa, rAtri, pakSa, mAsa, varSa AdikAlane sUkSama daSTithI vicAratAM te paNa dravyanA paryAya rUpa ja che. dravyamAM navA paryAya-parAvRtti thavI navujUnuM thavuM navA svarUpe utpanna thavuM Ave je anAdi kAlina kama che temAM A sAruM A kharAba e meha na thavA de. AtmasvarUpanA dhyAnamAM eka kSaNa paNa pramAda ALasa na karavI. kahyuM che ke-" samartha Toya! mA mAre" he gautama! eka kSaNane te pramAda na karIza. ema AtmasvarUpanuM apramattabhAve dhyAna karatAgIne vapara-svaAtmadravya, parapudgala dravyane satya-yathArtha jANe che. zuddha deva. guru tathA dharmane jANe che, tene satya Atmika zraddhArUpa vivekajJAna saMprApta thAya che. te vivekanA jJAnathI 17 For Private And Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (258) samyaka cAritra, tapasyA, dhyAnege AtmasvarUpamAM sthiratA thAya, tethI anukrame sarva karmane kSaya karI anaMta alaga AnaMda meLave che. 3-para che sUtra-jAtilakSaNadezairanyatAnavacchedAttulyayostataH pratipattiH : bhAvArtha-jAti-dravya te rUpa lakSaNa che jenuM sarva padArtho dravyAstikAyathI nitya paryAyAstikathI anitya dezakSetrathI bhinnabhinna sthAnamAM avasthita kAlanI apekSAe-utpAdu, vyaya bhAvanI apekSAe bhinna bhinna svabhAvanuM jJAna anubhavatAM dravyAdikamAM rahelA sAmAnya tathA vizeSa svabhAvathI tulyatA tathA atulya tAvaDe ekava, anekatva, astitA, nAstitAmaya aneka dharma-svabhAvamaya vastunuM vivekapUrvaka pratipatti-anubhavajJAna thAya che, tethI meha, mamatA, mAyA naSTa thAya che. ane AtmaramaNatAmAM sthiratA thAya che. AtmapradIpamAM" paramagurU zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI jaNAve che ke svadravyena svakAlena, svakSetrena svabhAvataH / grahitavaparanano , maH zAvizAlai ? | nAstitA paravastUnAM, dravyAditastathA''tmani / jJeyA sApekSayA buddhayA, asti nAstitvasaGgatiH // 12 // atha-syAdvAdazAstranA rahasyavedI vizAradA-jaNAve For Private And Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (259) che ke jagatamAM, je dazya tathA adazya padArtho che te sarvenuM jJAna apekSArUpa vivekathI thAya che. dareka padArtho pitAnA dravyatvathI, kSetratvathI, kaLatvathI ane bhAvathI astitva che ane para-anya dravyathI kSetrathI kAlathI ane bhAvathI nAstitvapaNuM che; kAraNa ke dravyanuM asAmAnya lakSaNa siMghAva TUMghatvanuM che kriyA karavApaNuvALuM dravyatva che eTale dareka dravya pitAnA guNa-paryAyanI kiyA kSaNe kSaNe karyA ja kare che tethI deha dravya pitAnA dravyathI sadu-vidyamAna-vA astitva gaNAya paNa paradravyathI astitva nathI. jemake devadatta purUSa potAnA devadattapaNe astitvamAM che, paNa yajJadatta paNa tenI astitA na gaNAya tevA svarUpe te nAstitA gaNAya, te pramANe pitAnA kSetramAM astitva che. para kSetramAM nathI mATe nAstitA paNa rahelI che temaja pitAnA kALamAM eTale janmathI mAMDIne maraNa paryata devadattapaNe astitva gaNAya, paNa bIjA kALamAM tenuM astitva na ja gaNAya eTale nAstitva gaNAya. devadatta pitAnA svabhAve rUpaguNa, jJAnaguNa, cAritraguNe astitva gaNAya paNa paranA svabhAvathI tenI astitA na gaNAya te pramANe dareka dravya pitAnA dravya, kSetra, kALa, bhAva, 25 jAti-dravya, lakSaNa-vabhAva, deza-kSetra kAla-samaya, AdithI anya dravyathI pite bhinna che te svarUpane samyagajJAnathI jANe che temaja sAmAnya keTalAka svarUpathI samAnapaNuM paNa jANe che, paraMtu jyAre samyapha cAritrane For Private And Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (26) yoga Adare che tyAre yathArtha kSapazama pariNAmathI jJAnAvaraNIya karmane haThAvIne svaparasvarUpanI yathArtha vahecaNI kare che. karmanA bIjarUpa mehanI gAMThane bhedIne dharma, zukaladhyAnamAM ramaNatA kare che. 3-53 sUtraM-tArakaM sarvaviSayaM sarvathAviSayakramaM ceti vivekajaM jJAnam # rU-14 . bhAvArtha-tAraka-saMsArasamudrathI tAravAmAM mAnapAtra samAna samyagazAsa, Agama, siddhAMtane gurUgamapUrvaka gurUsevA, bhakti, zraddhA, utsukatA, premavaDe abhyAsa karatA, save viSaya-padArthonuM anubhava jJAna tathA sarva kartavyAkadvya viSayane anukramapUrvaka viveka thAya che. te vivekajJAnathI dharmakAryamAM AvanAra pramAda ahaMkAra kheda Alasane nAza thAya tethI satya cAritra pAlatAM cAra prakAranA dharma dhyAna pragaTe che. te A pramANe prathama AjJAvicaya (1) apAyavicaya (2) vipAkavicaya (3) ane saMsthAnavicaya (loka svarUpavicAra) (4) je vItarAga sarvajJApraNeta vacana che te satya hevAthI AdaraNIya che tevI bhAvanA karavI (1), apAyanA hetu rAga, dveSa, kAma, krodha, mAna, mAyA, viSayabhegathI je lAvI kaSTa-duHkha paDavAnuM che tene vicAra (2), vipAka-kSaNe kSaNe zubha vA azubha adhyavasAyanA ge je je zubha vipAka vA azubha vipAkanA udayathI sukha nA duHkha upaje te AtmAnI kevaLa vibhAvika-ajJAnAvasthA che tethI For Private And Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra6) upajAvelA che temaja utkRSTa punyadayanA vipAke arihaMtanI Rddhi-saMpadA thAya evA samaye cakravartInA bhegane zubha vipAkedaye anubhava karAya, ane azubha karmane je utkRSTa vipAkedaya thAya tyAre sAtamI nArakI nIgeTa vigerenA duHkhane ati bhayaMkara anubhava thAya che te sarva karmavipAkanA phale samajIne sukhamAM garva na thAya ane duHkhamAM dInatA na Ave te vicAravAnuM je thAna te vipAkavicaya kahevAya che, ane zuM saMsthAna-lekasvarUpa vicAra te loka-jagatanA AkAra, avasthAne vicAra kare. te AvI rIte-A jagata UbhA purUSanA AkAre sadA sthira rahela che. temAM dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya, pudgaladravya, kALadravya tathA Atmadravya anaMta che. te sadA paryAyathI utpatti tathA layabhAvane kSaNe kSaNe pAmavA chatAM dravyathI zAzvata che, dravyathI anaMta padArthothI yukta, kSetrathI codarAjapramANu, kALathI anAdi anaMta, bhAvathI anaMta svabhAvavAle che, temAM mAre AtmasvarUpa vinA bIju kAMI paNa sAdhya karavA gya nathI, te saMsthAna vicaya nAmane ce bheda dharmadhyAnane jANa. AvuM jJAna, dhyAna athavA vivekathI lAvanA utpanna thatI hovAthI tene viveka jJAna kahevAya che. tenuM aMtima phaLa A pramANe jANavuM. te yegazAstranA dazamAM prakAzamAM jaNAve che- dharmadhyAne bhavedbhAvaH, kSayopazamikAdikaH / lezyAH kramavizuddhAH syuH, pItapadmasitAH punaH // 16 // For Private And Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 262) - atha--A cAra prakAranA dhamadhyAnathI kSayApazama bhAvanuM zuddha cAritra pragaTe che. temAM anukrame pItalezyA, padmamalezyA tathA zukalalezyA kramazaH vizuddha pariNAma yukta thAya che. tenA yeAge je phaLa prApta thAya te jaNAve che asminnitAMtavairAgyavyatiSaMgataraM gate || jAyate dehinAM saukhyaM, svasaMvedyamatIMdriyam / / 17 / / A cAra prakAranA dhyAnamAM atyaMta vairAgya rasanA sa sAgathI taragata thayelA cegIne zarIramAM paNa svasa vedya peAtAne anubhavagamya iMdriyathI nahu jANI zakAya tevu apUrva sukha anubhave che 53-54nA sUtra-satrapuyoH zuddhisAthe naimiti // rU-budh ! bhAvAtha--jyAre purUSa-AtmAne, anyatA khyAtipadmapudgalathI huM-AtmA anya chu, pudgala zarIra, iMdriya, mana, karma vagere mArAthI bhinna che tevI samyagdarzana jJAnathI pratIti thAya tyAre cAritrayAgathI apramattabhAve bhavanA duHkharUpa kalezanA kAraNarUpa je meharUpa bIja te bhasmIbhUta thAya che tyAre purUSa-AtmA zuddha thaine sattva-buddhi ke je mana tathA IMdriyAnI sahAyatAthI utpanna thAya che tethI tathA gurUnA upadezathI thanArUM jJAna te bannenI sahAyatAthI dhamadhyAna karatAM AgaLa zukaladhyAnamAM AvIne parama vairAgya rUpa apUNa, anivRtti, sUkSmasa'pAya rUpa guNasthAnake AvI yathAkhyAta cAritra yAgamAM sava mAhunA kSaya karI jJAnA For Private And Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (263 ) varaNIya, dazanAvaraNIya tathA aMtarAyane paNa kSaya karI parama kaivalya kevaLajJAnadarzanane meLave che, pUrva prApta karelu vivekajJAna je thApazamalAvatu' che te tathA bhAganI A zaktirUpa aviveka jJAna nAza thAya, tyAre pUrNa kevaLajJAna pragaTe che, ane sattvarUpa buddhi, jJAnanA tathA zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryAMvajJAna paNa te kevalajJAna,darzanamAM samAveza thai jAya che. judA rahevA pAmatA nathI. jemake sUrya pragaTe che tyAre anya graha,tArA nakSatranA abhAva jaNAya che tema kevaLajJAna AtmAmAM pragaTe che tyAre anya jJAna temAM aMtarbhAva thAya che.atre zrImAna vAcakapravara kahe che te jaNAvIe chIe prathama jaNAvavAnuM ke A trIjA vibhUtipAdamAM yoganA abhyAsa karavAthI mana, zvAsa, iMdriyA upara jaya karavAthI kaSAya upara jaya karavAthI yamaniyama karavAthI aneka aizvaya vibhUti siddhionA lAbha prApta thAya che temAM azrvaya labdhirUpa jANavu temAM AtmasamAdhipaNuM nathI. te aizrvaya punyanA vipAkarUpa hAvAthI bhAgAMtarAya, upabhAgAMtarAya, vIryaMtarAya vigeranA kSaya thavAthI auyika bhAve pragaTe che, te kAMi paNa AtmasamAdhimAM kArarUpa thatuM nathI, kAraNa ke judA judA vicitra prakAranAM pratiba`dhakarUpa je kama che tene daza na, jJAna, cAritrarUpa cAganA baLathI ane vicitra prakAranA kSApa zamalAvathI cittanI sthiratArUpa upayeAgavaDaeN ja ghaNu' karIne Atma dravyanA guru paryAya svarUpa ciMtavatAM, je zukaladhyAna pragaTe che te zukaladhyAnanI ja kevalajJAnamAM hetutA che, paNa - For Private And Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 264) maharSijI izvarane tathA anIvarane viveka jJAnavAna ane aviveka jJAnavAnane satva tathA purUSanI zuddhimAM samAnatA Ave chate kaivalya thAya che, tema jaNAve che te ayukta che, kAraNa ke vastusvarUpanuM yathArtha jJAna thavuM te ja viveka jJAnarUpa samyagu darzana, jJAna, zraddhAyukta hevAthI thAya che. tene ja sarva karmanA kSaya thavArUpa bhAvacAritramAM upagitA che kAraNa ke tenA baLathI ja kaivalyajJAna, darzana, pragaTa thAya che. temaja saMpUrNa jJAna vinA sava tathA purUSamAM sAmyapaNuM tathA zuddhi thatI ja nathI. vaLI dagdha bIjane jJAnanI apekSA nathI ema kahevuM paNa cheTuM che, kAraNa ke jyAre karmanA bIjarUpa rAga, dveSa, moha, kAma, krodha, mAna mAyA lebha vigerene ATha karma baMdhanamAM tAdAmya kAraNutA rahelI che te jyAre baLI jAya tyAre saMsAranI bhramaNatA navI na baMdhAya paNa tenI jyAM sudhI sattA hoya tyAM sudhI kaivalyamAM pratibaMdhakatA rahe che. tene jyAre nAza thAya tyAre kevalajJAnadarzananI pragaTatA keIthI dUra karI zakAtI ja nathI, tethI je pUrNa, kRtakRtya thayA che teone kaI vastunI apekSA nathI te paNa pratibaMdhakatAne abhAva thavAthI te yoganA phaLarUpa kevalajJAnadazanA pitAnI sAmagrothI siddha thAya che. paNa prajanamAM khAmI Avaze mATe tevA bhayane lIdhe tevA prakAranA phaLane ApanArI sAmagrI kArya na utpanna kare? e kadApi banyuM nathI. te mATe A pramANe kahyuM che ke For Private And Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra6pa ) klezapaktimatijJAnAna kiMcidapi kevalAt / tapaHpacayaniHzeSa-vizuddhiprabhavaM hi tat // 1 // artha-anAdi kAlathI paraMparAgata mithyAtva, avirati, kaSAya tathA gavaDe ATha prakAranA karmadaLa je kaleza-duHkha pIDA utpanna kare che tene samyagadarzanathI yukta matijJAna tathA gurU upadezajanya kRtajJAna ja nAza kare che, kaleza maTADe che paNa te kevalajJAna kaMI nathI karatuM tenuM kAraNa ke te sarva kaleza-vipAkene sarvathA vinAza thayA pachI ja te kaivalyanI utpatti thAya che, tethI kevalajJAnane sarva karmane nAza karavAmAM kAraNatA nathI AvatI, paNa sava ajJAnanA samuharUpa aMdhakArane matijJAna tathA zrutajJAnane Atma upagamaya apramattabhAvanuM cAritra tathA sarva AtmaguNarUpa lAyakabhAvamaya je cAritra che tene lAvavAmAM te matizrutajJAnane ja kAraNatA che tema mAnavuM. Atmadarzana thavAmAM te matijJAna tathA zrutajJAnane kSaye pazamabhAvathI kAraNatA rahelI che. tethI ja mukita-sarva kSaya thavArUpa mekSa thavAmAM paNa paraMparAe te mati zratane ja kAraNutA che. rAtrinA aMdhakArane caMdra tathA tArAgraha, nakSatra, dIpaka vigere dura karI kAryasAdhaka thAya che, sarva aMdhakArane sUryanI pUrve udayagata thatuM arUNa dura kare che, pachI ja sUryapUrNa bhAve prakAze che tevI rIte mati zrutajJAna, kSayopazama bhAve Atmadarzana anyatA khyAtI (samyagadarzana) ja dura kare che. tenA abhyAsanI paraMparArUpa anubhava AtmacAri For Private And Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (266 ) tranA kSAyakabhAva coge apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sUkSma saMparAya tathA yathAkhyAta cAritrathI yukta kSINamehaguNa sthAnake sarva aMdhakArarUpa meha tathA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa tathA aMtarAya karmarUpa sarva kalezane kSaya karI kevalajJAna, darzanarUpa sUrya prakAzita thAya che. tethI AtmA kRtakRtya thAya che. pachI tene kAMI karavAnuM rahetuM nathI tethI ema siddha thAya che ke matidhrutajJAna tathA samyagadarzana rUpa AtmakhyAtivA anyatAkhyAti tathA pazamabhAve cAritragane Atmadarzana thavAmAM tathA mukti meLavavAmAM sarakhApaNuM che. vastutaH satya rIte vicAratAM jaNAya che ke jJAnane sarva viSayamAM vyApakapaNuM che eTale ke jJAnane rUpI vA arUpI dravya guNa paryAyanuM bedhakatva che tethI ja sarva padArthane yAkAre. AtmAmAM prakAzamAna karavAne sahaja svabhAva che temAM je pratibaMdha kema na hoya te jJAna sane yabhAve grahaNa kare che, paraMtu chadmastha avasthAvALAne jJAnAvaraNIya karmane vicitra prakArane pratibaMdha rahele che te jevA prakAre kSopazamabhAvane pAme tevA prakAre yane yAkAre pragaTAvIne AtmAne jAgrata kare che, mATe ema avazya mAnavuM paDaze ke jJAnane sarva viSaya grAhakatA avazya rahelI che. zrImAna haribhadrasUri bhagavAna gabiM. dumAM jaNAve che ke - ' . ' | " zo che jathapajJa cAta, pratiti - vADado na thAta, jAtivA jarUza" For Private And Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 267) artha-je jJAnavAna AtmA vastu-dravya pAse hoya chatAM tenA jJAnane pratibaMdha karanAra jJAnAvaraNIya karma na hoya te padArthanA dravyaguNaparyAyane jANavAmAM ajJa kevI rIte rahe? na ja rahe jemake bALavAyegya vastune saMbaMdha thayA chatAM agni je pratibaMdhaka maMtra, taMtra, maNine saMbaMdha na hoya te zuM bALavAyegya vastune nathI bALa? bALe che, paNa je agni tene na bALI zake te te agni keIthI paNa pratibaMdhita thayela che tema mAnavuM paDe ja. tethI e ja nizcaya thAya che ke vivekajanya sarva vastune (dravya paryAyarUpa viSayane) yathArtha bhAve jANavAnuM jJAna pragaTa thaIne satvaguNa rUpe sarva seyane nahi grahaNa karavArUpe nivRtta thaIne prakRttimAM laya thAya che, paNa purUSa jaNAve che paNa AtmAne sparzatuM ja nathI. mATe te jJAna AtmA tathA padArthone grahaNa karavAnA abhAvarUpe nirvikalapa cittarUpa thaIne mukta bhAve rahe che. Ama sAMkhya mata je mAne che. te egya nathI tema siddha thAya che kAraNa ke AtmAnuM lakSaNa " cittatvAvacchedenaikasIviSayakatvasvabhAvatvaM jJAnaM " artha-sarva rUpI arUpI vastuo ke je dravya tathA paryAya rUpe che te zeyarUpe che tene vyApakabhAve thaIne grahaNa karavAne svabhAva eka mAtra cittava dharmavALA jJAnane che tevuM svIkAravAnuM hovAthI tathA artha grahaNa karavAnA abhAvavALuM citta-jJAna hoya che temAM kaI satya pramANa na For Private And Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (268 ) hovAthI temaja tame kadAcita biMba-darpaNamAM saMmelI chAyArUpa sAmAnya cittane aviva-paryAyarahita che ema svIkAraze te tevI kalpanA karatAM te citta acittarUpe kalpanAthI manAyuM tethI kAraNa ke acitta-jaDa padArthone sAmAnyatAe cittasvarUpa hevAnI kalpanA karavAne Aropa tamArA upara kema na mukAya? vyavahAranayathI vicAratAM buddhi vizeSa te ja cittane dharma che tema kahIe te acitta sAmAnyamAM citta sAmAnyanuM vivartana-paryAyarUpe pAmavApaNuM thayuM tema citta sAmAnyamAM acitta sAmAnyanuM paryAyarUpe pAmavApaNuM thAya che tema kalpanA karIe te citta sAmAnyanA paryAyanuM tathA acitta sAmAnyanA paryAyanuM eka ja adhikAna-sthAna mAnavuM te ja nyAyayukta kahevAya. sAta nayenI apekSA daSTie vicArIe te sarva dravyamAM tulyatA anubhavavAmAM Ave che. sarva dravyamAM dravyatva, padArtha tva, nityatva, anityatva, ekatva, anekatva, satva, yatva Adi dharmonuM samAnatva apekSAe anubhavAya che temaja vizeSa dharmanI apekSAye bhinnatA paNa anubhavAya che. AtmA- purUSane phUTastha nitya kRtivaDe siddha karavAmAM Ave che. te jaNAve che nityavijJAnamAnaMda brahma / puruSa evedaMgniM sarva yadbhUtaM 4 mArca rAri . je nitya vijJAnamaya, AnaMdamaya, brahmasvarUpa, purUSa che For Private And Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 269) te ja sarva bhUtakAlIna tathA bhaviSyakAlIna vartamAnakAlIna avasthAmAM eka svarUpa che te traNa kalamAM abAdhita eka kUTastha avasthAmAM rahe che. tene baMdhana tathA muktatva nathI tema je prati vagerethI siddha karavAmAM Ave che. temaja " niravaM vitta krauTa te kRti vacana che. citta-eTale AtmAnA jJAnanuM kuTastha avasthA rUpe nirdhava-utpAda, vyayarUpa dharmanA abhAvarUpe avasthAye rahevApaNuM che tethI AtmA-purUSa baMdha tathA muktinA aAvavAlo mAnavo paDe che, kAraNa ke je kuTasthAvasthA che te traNe kAla eka svarUpe rahetI hovAthI pApa-punya, dharma-adharma, baMdhAvuM-mukta thavuM te rUpa parAvartana thatuM nathI, temaja vijJAnasvarUpatA paNa ghaTatI nathI, kAraNa ke jJAna upaga svabhAvavALuM hovAthI navAnavA varUpane yAkAre grahaNa karavAne vyApAra kare tyAre tevI avasthA thAya te AtmasvarUpa kUTatA saMkalpavikalpa rahita hovAthI jJAnapayayane abhAva thAya tethI jJAna-caitanyanA abhAvavALo AtmA jaDa-mugala samAna gaNAya che temAM AtmajJAnAtmaka na hevAthI anya paryAyarUpa AvRtti svarUpe, jJAna darzana, upaga AtmikatAne paNa abhAva thAya che te anubhava virUddha che. vaLI AtmA-purUSa sacidAnaMda brahma kahevAya. che. kahyuM che ke nityavijJAnamAnaMdaM bahma yatra pratiSThitam / zuddhabuddha svabhAvAya, namaH tasmai paramAtmane // 1 // For Private And Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ra70 ) vidyAjJanitaiH saMvaiwiAnukUtarA vyaktvA zivapadastho'sau, zaktyA jayati sarvagaH // 2 // yato vAco nivarttate, na yatra mnsogtiH| zuddhAnubhavasaMvedyaM, tadrUpaM paramAtmanaH // 3 // na sparzo yasya no varNo, no gaMdho na rsoyuutiH| zuddhacinmAtro guNavAn, paramAtmA sa gIyate // 4 // artha-je nitya, vijJAnamaya-sarveyane jANanAra, AnaMdasvarUpa (cAritravaMta), zuddha buddha eTale jJAnavAna svabhAva che jemane te paramAtmAne namaskAra thAo. (1) avidyA-mithyAtva ajJAna mehanA bhAvathI je je vikriyAvikAra thAya che tethI AtmasvarUpatA jenI abAdhita hoI je kamamelane joIne vyaktabhAve-pragaTapaNe zivapadanemokSane pAmelA hoya ane je jJAnazaktithI sarvavyApaka hoya te paramAtmAne namaskAra thAo. (2) jyAM vANI pahoMcatI nathI, jyAM mananI paNa gati thatI nathI paraMtu zuddha AtmasvarUpanA anubhavane kavalya jJAnadarzanathI vedyajANavA paNuM te teja svarUpa paramAtmAnuM jANavuM. (3) jene parza, varNa, gaMdha, rasa vigere pudgala svarUpane dhAraNa karavA paNuM nathI paNa je zuddha ci-jJAna, darzana, upayoga Adi guNavAna hoya te paramAtmA kahevAya che. tevuM svarUpa kuTastharUpa purUSa svIkAratAM ghaTI zakatuM nathI. tame paNa * divAnAM trahma " sadA cit jJAna tathA AnaMda For Private And Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 271 ) svarUpa brahma-Atma purUSane jaNAve che te paNa kUTastha varUpa mAnatAM agya lAge che. te deSane uddhAra karavA mATe asat AdinI nivRttithI sa6 AdinuM sthApana karaze te cittanI vyAvRttithI citta-satvane dUra karavAthI ane cittatva-jaDane paNa svIkAra Ave che tethI cittatva sAmAnyanI siddhi na thaI zake mATe je tame cittatvanI siddhi mATe--" kAvyadhoSayu sa" artha--je dravya-AtmAdika che te utpAda-utpatti tathA nAza paryAyanI apekSAe hovA chatAM dravyatvanI apekSAe nitya heva te sad-sAcuM dravya gaNAya. te pramANe guNasthAnaka prakaraNamAM batAvyA pramANe saMdu-dravya sAmAnyanuM lakSaNa sarva jagyAe siddha thAya che. kahyuM che ke - yaH kartAkarmabhedAnAM, bhoktA karmaphalasya ca / saMghatA parinirmAtA, na IMrimA nAgAlA ? . . je jJAnAvaraNIya kama bhedone karyA che tethI ja te kamaranA phala je zubha yA azubha heya te vipAkanA udaye Ave chate bhogavanAro che jyAM sudhI karmane saMbaMdha heya tyAM lagI saMsAramAM navA navA deva mAnavAdika bhava karIne bhamanAro che ane AtmasvarUpane upaga AvyAthI viveka jAge tyAre karmabaMdhanA kAraNene saMvara karI cAritra, tapa,svAdhyAya, dayAyege pUrva baMdhAyelA kama samUhano kSaya karIne saMsArathI mukata thAya tevI jenI For Private And Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 272 ) zakti che, svabhAva che tevA lakSaNa jemAM hAya. te caitanya svarUpa AtmA jANavA. bIju` kAi AtmAnI vivekatA khatAvanAruM' lakSaNa nathI eTale AtmA paNa junA bhavAdika pAMcAnA tyAga karI navA bhavAkrika paryAyane karatA temAM katha cita. tAdAtmabhAve utpanna thAya, pUrva paryAya svarUpe maraNu pAme temaja Atma svarUpe sadA avasthita rahe che bIjA jaDa dravyamAM paNa utpAda vyaya thayA kare che mATe sarva dravya mATe utpAda vyaya, dhrauvyayukta sat sava drazyamAM sAmAnyatAe e lakSaNa ghaTI zake che ane tethI ja saMsArI tathA siddhAvasthAmAM guNu lakSaNunA viveka samajAyAthI sAMkaratA nathI AvatI, kAraNa ke AtmAne peAtAnA ajJAnatAthI vibhAvika paryAyathI yukatatA hoya tyAM lagI sa`sArapaNAnI avasthA che, ane sahuja svAlAvika jJAna darzanamaya Atma paryAya svabhAvika paryAya thatA heAvAthI te AtmAmAM prathamanA vibhAvikatAthI khASaka svarUpatA rahelI che. ane bIjI svAbhAvika dazAthI sahajAnaMda rUpa AtmAnI dazA che. tethI dha tathA meAkSAdikanI vyavasthA kharAkhara satya rIte ghaTe che. e pramANe jinezvara paramAtmAnA satya AgamarUpa amRtarasanuM pAna karanArA vastunuM yathArtha svarUpa samajelA haiAvAthI ha. ratimALAmAyo mojJa" upacArathI mAnelA bhegane jyAre abhAva thAya tyAre AtmA mekSanA anubhava kare che te paNa vAta satya nathI. kAraNu jyAM jene upacAra karAya che tyAM tevA prakAranA dharma guNuparyAyane pAmavAnI cagyatA For Private And Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra73) hAya tyAM ja karAya paNa gadheDAmAM gAyane upacAraArepa karavAthI gadhADuM gAya na ja bane, mATe tevA upacAra satya na ja gaNAya. kahyuM che ke-"Atma kama saMbaMdha che anAdine he, rajakanaka daSTAMta ke; anAdi zAMta bhavya AzrayI, abhavyano ho huM suNe vicAra ke, jinavANa citta ANIye ! 1che". AtmA tathA karmane anAdi kAlathI suvarNa tathA mATInI jema saMbaMdha che te upacArathI nathI. paNuM jIvana zubhAzubha adhyavasAyane yoge grahaNa karAyelA vipAkavaDe bhegavAtA ne vaLI navA grahaNa karAtA karmane saMbaMdha anAdikAlane che paNa upacArathI Apa karAyela nathI te karmane samyagurzana jJAna cAritra vegathI AtmA kSaya karIne karmane abhAva thaye chate AtmA parama mukta thAya che mATe tevA mithyAtvanI vAsanAvALA vidvAna gaNAtA paMDitene saMga na kare tevI mithyA bhAvanI vAsanAvAlA joe anAdi kAlathI mithyAtva pravacanarUpa viSa pIdheluM che tenuM vamana karI parama sadgurUe upadezelA vItarAga pravacanarUpa amRtanuM pAna karIne sahudaya Atmatatva paripuSTa thayelA AtmAoe niHzaMkabhAve mithyAtva, avirati, kaSAya tathA azubha gane tyAga kara egya che, e ja upadeza zrImAna vAcakavara yazovijayajI kahe che. enuM vadhAre svarUpa svAduvAdakalpalatA vigere temanA graMthethI jANavuM gya che. 18 For Private And Personal Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org J. ( 274 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti zrIpAtaMjalayogadarzane mahopAdhyAyazrImAn yazovijayagaNi mahApuMgavakRtA TIkAnusArigurjara bhASAyAM zrI yogAnubhavasukhasAgare paramapUjya gurupravara yoganiSThAdhyAtmajJAnadIvAkara jainAcArya zrImad - buddhisAgarasUrIzvaracaraNa zrI sarojamadhukarAyamAna RddhisAgarasUrikRte tRtIya vibhUtipAdaH saMpUrNam // For Private And Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha caturtha kaivalyapAdaH sUtra-godhagaMtratAH samAdhinA: siddhayaH i-- bhAvArtha-AtmAne zubha vA azubha karmanA vipakenA udayathI keTalIka zakitao siddhio, labdhio vA vibhUtio prApta thAya che. A siddhio pAMca prakAranI gaNAya che. temAM je janmanA sahacArathI maLelI hoya te janmaja kahevAya che. jaDIbuTTI auSadhivaDe je zakita prApta thaI hoya te auSadhijanya; maMtranA jApathI devagaMdha e vara ApyA hoya te maMtraja tathA tapa, svAdhyAya, vaiyAvRtyabhaktithI maLelI siddhio tapajanya kahevAya, samAdhi prANAyAmanI utkRSTatAthI je siddhi maLe te samAdhijanya kahevAya che. janmathI pazupakSIone deva tathA nArakI jIvone sahajabhAve zakti maLe che. temAM pakSIene AkAzamAM UDavuM, pazuone gamana karavuM, deva jalacAri cha magharAdikane pANImAM cAlavuM nArakIne rUpI dvavyane pratyakSa karanAruM avadhijJAna thavuM, te vaDe pitAnA pUrvAva, zatrumitrane oLakhavA, devane svataMtra For Private And Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 276 ) AkAzAdimAM gamana, nArakIne a'dhIkhAnAmAM purAvuM te janmathI hAvAthI janmajanya kahevAya, te vastutaH pU. bhave karelA kanA ja vipAka bhogavAya che ( 1 ) zeSadhijanya siddhi keTalIka jaDIbuTTi, patramUla, chAla, rasAyaNa, pArada vagerenA sevanathI zarIrane roga rahita karavuM teja, khala, vIca vadhavuM, magajanI vicAraNA, tarkazakita khIlavavI dhruva jevA prabhAvane dhAraNa karavA, astrazastranA ghAne rUjhavavA, zarIra upara ghA na paDavA devA, samudramAM taravuM, AkA zamAM vicaravuM, devanI paThe sAmAnya jana upara prabhutA pADavI vagere zubha punyAyathI maLelI auSadhinI zakita samajavI ( 2 ) ma`tranA khaLathI devane AmatraNa karI rIjhavIne, mana mAnyA Anada bhAga bhAgavavA, rAjya sAhebI bhogavavI, AkAzAdikamAM vicaravu te paNa pU`kRta punyanA vipAkAdayathI ja mane che (3) tapaH AhArAdikanA tyAga karavA, vrata paccakhANa karavA jIvadayA pAlavI satya khelavu cArIne! tyAga karavA, parastrInA sa MbaMdha mana, vacana kAyAthI tyajavA gurUbhakita karavI, satya Agamane abhyAsa karavA, pApa kAyathI dUra rahevuM, sanA bhalA mATe manavacana, kAyAthI pravRtti karavI, grISmamAM sUryanI AtApanA levI, zItakAlamAM parvata vigere khullI havAmAM rahIne TADha sahavI, bAvIsa parisahA sahevA; manathI kAya-krodha mAna, mAyA leAla, rAgadveSa na thavA devA te tapa kahevAya, tethI aneka siddhi-labdhi vA vibhUtio pragaTe che. tapathI prathama For Private And Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 277 ) peTanuM ajIrNa maTe, pramAda, ALasa paNa dUra thAya, Ata mAtrA pAcanazakti uparAMta bhejana karanArane ajIrNa vipAkanA vege aneka roga thAya che te tapavaDe rasanAdika Idriyone saMyama karanAra tevA regathI mukta rahe che, mAsAdikanI uparAMta tapa karanArA kaSAyathI mukata rahi samatA bhAve tapa kare te acinya zakita-siddhione meLave che vacanasiddhio paNa tevA tapagIne meLavavI muzkela nathI. pazu, pakSI, deva, dAnava paNa tapathI AdhIna thAya che paraparanA jAtivaira paNa tapasvI puruSanI saMgatithI dUra thAya che temaja tapathI pUrvakAlamAM je kaThaNa karma bAMdhelA heya te paNa dUra karIne mahAna punya tathA nirjarAkamane ghAta kare che, tapathI dhyAnasamAdhige ghAtI karmane kSaya karI mukita meLave che. tapa e dharma, zukaladhyAna samAdhimAM ati upayogI che. tapathI deva,dAnava maMtra, taMtra paNa siddha thAya che. zrI vAcapravara yazavijayajI navapadamAMnA tapadanI pUjAnI DhAlamAM jaNAve che ke-"Hdumo*manA namo namo utaratavamarasa " anAdi kAla thI paraMparAgata vaDanA bIjathI vaDarUpa vRkSa jema lAgelA karmarUpa mahAvRkSane mULamAMthI ukheDIne pheMkI devAmAM samartha tIva-kaThaNa tapanA samUharUpa gajeda hAthIne namo namo-vArevAra namaskAra thAo. kAraNa jaNAve che-" vikAlikapaNe kamekaSAya Tale, nikAcita paNe bAMdhIyAM teha baLe; kahyuM teha tapa bAhA atyaMtara du bhede, kSamAyukata nihetu durgAna For Private And Personal Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 278 ) chedye // 1 // hAya jAya mahimAthakI ladhi siddhi, avAM chakapaNe kama AvaraNa zuddhi; tapeA teha tapa je mahAna da hete, hAce siddhi sIma'tinI jima sa Mkete "rA" jIve bhUtakAlamAM je kama samUhe khAMdhela che tene tathA kamabaMdhamAM tAdAtmakArarUpa rAga, dveSa, meha, krodha,mAna, mAyA, lAla, kAma vigere kaSAyA che tene tapa TAle che-AtmAthI dUra kare che ane je kama nikAcita-bhAgaLyA vinA na jAya tevuM hAya te paNa A tapaH te karmane idhananI peThe khALI nAkhe che. te tapa mAhya tathA atyaMtara ema e bheDhe che. tene kSamA, Ava, mArdava vigerethI yukata Adarelu'hAya te| anane upajAvanAra je durdhyAna-AAtta raudrarUpa che tene tyajIde che-nAza kare che te tapanA prabhAvathI aNimAdi labdhiA tathA siddhi pragaTe che. tene icchIe, tenA durupayoga na karIe teA jJAnAvaraNu, darzanAvaraNu, atarAya tathA mehu nIyarUpa Atmazaktine rokanArA kama samudAyanI zuddhi thAya che eTale kamasamuha nAza pAme che mATe Atmamaya te tapane tame tapeA ke je tapa mahAAnaMda ApavAmAM hetubhUta siddhirUpa sima'tinI-srIne meLavavAmAM saMketarUpa hoya tevA tapane tameA tA. vaLI jaNAve che ke-tapa eTale zu? tapa kAne kahevAya ? 'icchArAdhe savarI, pariNati samatA cege 25 tapa te eddhi ja AtamA, te nija guNu bhAge 25 vIrajinezvara upadeze ! Agama ne AgamataNA, bhAva te jANA sAcA re; AtamalAve ri For Private And Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 279 ) hAje, parabhAve mata rAce re vIrajinezvara upadize." A tapanuM atyaMtara phala jANavuM-tapathI aneka siddhio tathA labdhio pragaTe che te jaNAve che. "AmeyahI pamuhA bahu laddhi, have jAsa prabhAve, aSTa mahAsiddhi navanidhi pragaTe, namiye te tapa bhAve bhavikA. phaLa zivamukha moTuM, suranaravara saMpatti jehanuM kUla te tapasurataru sarikhe vaMduM, sama makarada amUla re bhavikA. si" ema tapathI aneka A bhava tathA parabhavamAM bhAgya sukha tathA siddhio labdhio prApta thAya che. temaja samAdhithI paNa aneka siddhio pragaTe che. samAdhi eTale dharmadhyAna tathA zukaladhyAnane abhyAsa karatI cAritraganI utkRSTatA. e avadhijJAna, manaHparyavajJAna tathA karmo kSayarUpa kevalajJAnarUpa adhyAtma siddhi-labdhi pragaTe che temaja siddhi tathA labdhiothI bheLA ajJAnIo camatkAra pAmIne muMjhAya che. je ucca sthitie pahoMcelAyegIo temAM muMjhAya te saMsAramAM bhramaNa kare, mATe tethI khAsa karIne yogI sAvadha rahe che. 4-1 sUtra-jJAtyaMtararAH vApUrata 4-rA bhAvArtha---jIe bhavAMtaramAM je je zubha vA azubha karma karyA hoya tenA vipAkane udaya Ave tyAre te jIvanA pUrvakAla saMbaMdhI zatru vA mitrathI karAyelA maMtra, taMtra, auSadhI AdinA prayogathI pitAnI janmathI meLavelI kAya-zarIra tathA IdriyamAM vikiyA-vikAra thaIne anya jAtipaNe eTale manuSya pazupaNe pragaTa thAya che, For Private And Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 280) pitAnI mAtAnA maMtroge zrIcaMdrarAja karkaTapaNe thaye hate. purUSa strIpaNe ane strI purUSapaNe dekhAya che. devAdinA prasAdathI kAmadeva samAna suMdara rUpa pragaTe che, paNa anya jAtipaNAne janma svarUpatAne dhAraNa nathI karatA. tapasaMyamanA baLathI vaikriya labdhivaDe IcchA pramANe rUpa gamana karI zake che, paNa navIna bhavasvarUpatA nathI AvatI mA-rA sUtraM-nimittamaprayojakaM prakRtInAM varNabhedastu tataH trivata 4-rUA. bhAvArtha -AtmAo je je svazuddhatA karavAnI pravRtti karatA hoya che, temAM je lAla thAya te viSayamAM dharmAdika punya phala nimittarUpe hovAthI tene ApaNe vyavahArathI kAryasAdhaka mAnIe chIe paNa te dharmAdika pugala prakRtimAM prAjaka-kAryasAdhaka nathI thatA paraMtu te kArya je kudaratathI thatuM hoya temAM je je ADakhIlI rUpe thaI aMtarAya-AvaraNa karatA hoya tevA karmane bhedIne kArya thavAmAM kheDUtanI peThe madada kare che. kheData Atma pradezarUpakSetramAM adhyavasAya rUpa je pANI ne vahevaDAvAnI nIkemAM je aMtarAyarUpa pApa heya tene dura karI pANarUpa adhyavasAyane prakRtithI thatA kAryamAM madada kare che. have te Atma svarUpa kSetramAM svasvarUpa Atma dharmanI khetI vAvI che, temAM piSaNarUpa zuddhAtma adhyavasAyarUpa dharmadhyAna tathA zukaladhyAnarUpa amRtamaya pANIne pravAha te kayArAmAM pahoMcADavAmAM je je pramAdanA AvaraNe AvatAM For Private And Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 281 ) hAya tene dha rUpa kSetro-kheDuta dura karI pravAhane te sthAnamAM paheAMcADe che, tethI Atmadharma nI khetI purNa thatAM sa'prajJAta samAdhi tathA pUrNa paripAka kADhe asa'prajJAta samAdhi AtmA pragaTa kare che, vAstavika rIte te AtmA peAtAnA svarUpane mahArdikanA kSaya tathA kSApazamabhAvane aMtarAya dUra thatAM te prApta kare che. tethI ja AtmA kArya siddha karavAmAM zaktimAna thAya che. 5 4-3 / mUtra-nirvAcittA--vitAmAtrAt // 4-4 // bhAvArtha jyAre cegI vaikriyalabdhinA prabhAvathI aneka zarIra kare che, te vaDe aneka judA judA kArya kare che te vakhate aneka sakalpavikalpa paNa thAya tenuM upAdAna kAraNa mana-citta, huM amuka karuM chuM evA ahaMkAra aneka zarIramAM paNa AtmA vyApela hAvAthI thAya che te te pratyeka zarIramAM mana judA judA samajavA na joie kAraNa ke sava zarIramAM eka ja Atmadravya hAvAthI AtmAnI sAthe pApya bhAve mana paNa rahelu che te eka ja che. manane sabaMdha AtmAmAM vyApyabhAve rahelA che. ahiM aneka citrAnI zaMkA bahuvacanavaDe jaNAvI che te asmitAajJAnasvarUpa mithyAtva ja che // 4-4 // tenuM spaSTIkaraNa AgaLa sUtramAM jaNAve che mUtra-ttime? trayonAM citanemaneSAm // 4-1 // For Private And Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 282) bhAvArthayegI vaikiya labdhirUpa siddhivaDe AnaMda mATe aneka zarIra karIne dareka zarIrathI judI judI pravRttio thAya, bAhyathI jenArane aneka mAlama paDe to paNa te sarva zarIramAM eka AtmA puruSarUpa upAdAnathI thayela hovAthI temAM vyApaka AtmA eka ja hovAthI te AtmAnI sAthe saMbaMdhita thayeluM mana-citta aneka zarIramAM eka ja che. dareka AtmAmAM citta juduM juduM hoya che paNa eka AtmAnA aneka zarIramAM te eka ja hoya, paraMtu te citta pudgala dravya che, aneka dharma-svabhAvavALuM che. paryAya paNa aneka thAya te apekSA bahu kahevuM te aduSTa che te vyavahAra nayathI jANavuM che ka-pa che ke mUtratatra dAnanamanAzavaH || 8 || bhAvArtha-te pAMca prakAranI je siddhio kahI che temAM je dhyAnathI dharmadhyAna ane zukaladhyAnathI je siddhio prApta thAya che te Azaya vAsanAothI rahita havAthI pudgalabheganI bhAvanA nathI thatI. te kAraNathI rAga, dveSa, mithyAtva, avirata, kaSAya tathA garUpa kilagvRttione vinAza thavAthI paramAtmA vitarAganA svarUpanuM padastha pIMDastha, rUpa rUpAtIta dhyAnane abhyAsa vadhavAthI tene phalarUpa svasvarUpanI prAptirUpa saMprajJAta aprajJAta samAdhinI pUrNa prApti thAya che, saMsAra kalezane kSaya thAya che mATe te ja sAdhya che 4-6 For Private And Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 283) sUtraM-karmA'zuklA'kRSNaM yoginastrividhamitareSAm // 4-7 / / bhAvArtha_karma-kriyA te cAra prakAranI che. zukalazubha (1) kRSNa-azubha (2) zukalakRSNa-zubhAzubha (3) ane cethI zukalAakRSNa-zuddha (4) ema cAra prakAranI kriyA che temAMthI prathama traNa prakAranI kriyA sAmAnya prANIomAM hoya che. keTalAka parabhavamAM sukhazAMti maLe tevA hetuo jIvadayA, satya vacana, acaurya, paradAratyAga vA brahmacarya, dAna, vrata, niyama, prabhupUjA, saMghabhakti vigere sadAcArarUpa zubha-zukalakriyA-karmane AcarIne punyadharmane prApta thAya che. jyAre keTalAka che, mithyAtva, avirati kaSAyathI yukta thaIne hiMsA, asatya, cerI, vyabhicAra, parigraha, kedha, mAna, mAyA, lema, kAma vigere kRSNa-azubha karmane sevIne naraka pazu vigere duHkhakara saMsAramAM bhame che. tyAre keTalAka jIve upara kahyA tevA jIvadayA vigere zubha tathA hiMsA, corI vigere azubha ema mizrabhAve zubhAzubhazukalakRSNa karma-kriyAne punya pApane jaththo meLavIne sukha tathA duHkhane mizra bhega anubhave che tyAre jeoe mithyAtva, avirati, kaSAya tathA yeganA svarUpane duSTa jANa pudgalabhegane jagatanI eMTha mAnI AtmAnA satya svarUpanI prApti mATe sarva Azravane-zubhAzubha karma AvavAnA kAraNa jemAM hoya tevA mAnanA adhyavasAyane tyAgIne yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhyAna dhAraNuM, samAdhi For Private And Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (284) vaDe tyAga karIne apramattabhAve cAritra yogane ArAdhatAM dhama dhyAna tathA zukaladhyAna dhyAvatAM zubha vA azubha kamakiyA tathA AzravanA kAraNarUpa adhyavasAyano abhAva thAya che eTale zuddha AtmasvarUpanA pariNAme tevA prakAranA rogIone varte che. 4-LA mUtra-tatastadvipAkA'nuguNAnAmevA'bhivyaktirvAsanAnAm // 4-8 // bhAvArtha-pUrva sUtramAM je cAra prakAranA karma-kiyA batAvI che, temAMthI ethI zuddha adhyavasAyarUpa kriyA yegIne saMbhave che, bAkInI traNa punya, pApa, punya pApa mizra ema traNa kriyA zubha tathA azubha karmabaMdhamAM hetubhUta thaIne rAga, dveSa, mithyAtva, avirati hAsya, kAma, krodha vigere utpanna karI tenA phalarUpa ATha kamane baMdha kare che te kamane vipAka jyAre bhega saMbaMdhI kAlamAM paripAkarUpe pragaTa thAya tyAre tIvra, maMda, madhyama ke jevA bhAve baMdhAye hoya tevA rasathI yukta thaIne vipAkodaya karavA vyakta thAya che. tevA prakAranI kRSNa, nila, kApita, tejasa pa zukalA ema cha lezyAthI yukta vAsanArUpa A raudra vigere azubha dhyAnavaDe yukta thaI deva, nAraka, tiryaMca, manuSya nimAM paNa tevA adhyavasAyathI yukta thaIne upaje che, paraMtu punya pApa viSayanA adhyavasAya jyAM na hoya AtmasvarUpa mAtra ja vicArAtuM heya tevA maitrA, prameha, karUNA, mAdhyastha bhAvanAvaDe sarva jIvane Atma samAna mAnI rAgaDhanA kAraNa For Private And Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (285) maLe chatAM paNa madhyasthatA rAkhI AtmaupayogamAM je gI ramaNatA karatA hoya te pUrve bAMdhelA karmavipAkane samatvabhAve bhagavI, kSaya karI, navA pApamaya saMskArane prApta nathI karate tethI jaladI mukta thAya che, tene ja AtmAnaMda vahelA prApta thAya che tema nizcaya mAnavuM che 4-8 che sUtra-jAtidezakAlavyavahitAnAmapyAnantarya smRtisaMskArayorekarUpatvAt / / 4-9 bhAvArtha - jAti eTale janmathI manuSya, deva tiryaMca pazu, pakSI vigere yonimAM avatarelA AtmAnI dizA badalAyelI heya deza-kSetra bhArata, cIna, jApAna, brahma, aphaghAna vigere dezanA vibhAgamAM rahelo hoya, kAla-bAla, yuvAna, vRddha avasthA haya, pUrva bhegavelA bhegane gya sAdhanane abhAva hoya te paNa pUrvakAlamAM anubhavelA bhegavela vicArela saMskAro dezakAla janmAdi jAtithI dabAI gayelA hoya che te paNa tenI anukULatA maLatAM akasamAta pragaTa thAya che, smaraNamAM Ave che tethI ema mAnavuM joIe ke te saMskAra, avagraha, ihA, apAya, dhAraNuM svarUpa matijJAnanA pariNAme che temAM dhAraNA vaDe dRDha thayela yAdIrUpa che tene kAlanuM AvaraNa AveluM hoya che te paNa sUkSama rahelA saMskAre te vastu pratyakSa thatAM mRtimAM Ave che. kAla-umaranI paripAka avasthAmAM paNa mohane udaya te pUrvabaMdha karmanA saMskArathI thAya che For Private And Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (286 ) tethI smRtimAM saMskAra upAdAna kAraNa hovAthI apekSAe ekarUpatA kahevAya. tema ja e paNa ekAMta niyama nathI ke pUrve anubhavelA saMskAranI pUrve ane te pachI tene smRti thAya? paNa pAchalA-pUrve, pUrvenA pAchaLa paNa yAdI-smRtimAM Ave che. mohajanya bhege udayamAM Ave tyAre ja bhagavAya che. pUrve pAchaLano niyama nathI. 4-95 sUtraM-tAsAmanAditvaM caashiss| nityatvAn / / 4-10 bhAvArtha -te smRtio mohanIya Adi karmanI vAsanArUpa che. tenuM paraMparAgatapaNuM hovAthI vaTa-bIjanI peThe kAryakAraNane paraspara saMbaMdha hovAthI anAdipaNuM jANavuM. te AvI rIte-te viSayabhogothI pragaTatA tevA pUrve bhegavelA bheganI pratyakSatAthI nahI paNa mithyAtva, avirati, kaSAya tathA azubha ga saMsAramAM rahelA jIvane anAdikAlathI lAgelA hovAthI rAgadveSa, rU5 bhAva karma ke azubha adhyavasAyarUpa che tenA baLathI AtmA nitya evuM Icche che ke mAre sukha joIe. duHkha na hovuM joIe sukha meLavavuM, duHkha dUra karavuM tevA adhyavasAya hovAthI sukha meLavavA duHkha dUra karavA A raudradhyAna kare che te paNa anAdi pravAhanI apekSAe che, kAraNa ke je je karma phalarUpe bhegavatA zubha vA azubha adhyavasAyanA sahacArathI navA navA bAMdhe che, udaya AvIne tene gya vipAka samaye For Private And Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 287 ) bhAgave che. te vAsanArUpe paNa bhAvaka'nuM pravAhathI anAdipazu jANavuM. pazu te karmavAsanA saMskAra anubhava abAdhita anAdi nathI, pUrva nAza thAya. vaLI navA karmasaMskAra baMdhAya tema pravAhathI tenuM anAdipaNuM 54-105 sUtraM - hetuphalAzrayAlambanaiH saMgRhItatvAdeSAmabhAve tadabhAvaH // 4 - 11 // bhAvA--hetu kula bhAve rahelI heturUpe vAsanAsvarUpa rAgadveSamaya bhAva kamathI ATha prakAranA jJAnAvaraNIyAdi dravya kanuM baMdhAvuM, tenA vipAkayathI rAga dveSAdika vAsanArUpa bhAva karmanuM pragaTavu, vaLI tenAthI ATha karmanuM baMdhAvu ema parasparanA AlaMbanathI paraMparAe kramane saMgrahuvApaNuM anAdi kAlathI cAlatuM Ave che. tene AtmApuruSa mithyAtva, ajJAna,avirati, kaSAyayoga, rAgadveSa, kAma, icchA, mAyA vigere bhAvaka rUpa vAsanAne kSaya karI anyatA khyAti-rUpa bhedajJAna-samyagdarzanane pAme. yama, niyama; Asana, pratyAhAra,dhyAna,dhAraNA, samAdhirUpa yoganA abhyAsa kare; manamAMthI bhAganI vRttine cheDe; AtmasvarUpamAM sthiratA lAvI AvatA karmone savarabhAve sthira karIne ka rUpa Azravane rAke; tapaH svAdhyAya dhyAna-paramAtmAnuM tathA zuddhAtmasvarUpanuM dharma tathA zukalarUpa dhyAna kare tyAre pUrvakAle khAMdhelA sava karmanA mUlamAMthI alAva thAya, kanI sattA-vAsanAnA kSayathI navA na badhAya tyAre AtmA zuddha thaine kaivalyajJAnandanane kSAyakabhAve pragaTAvIne zarIrane For Private And Personal Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (288) lagatA aghAti cAra karma bAkI hoya tene kamathI thapAvIne siddha thAya eTale asaMmajJAna samApattine pAme che. 4-11 ahiyAM eka zaMkA utpanna thAya ke asatane saMbhavautpatti nathI thatuM, sata-zAzvata padArthone vinAza nathI thatuM ema dravyamAM dekhAtuM hovAthI, je vAsanA sata hoya te tene nAza kema thAya ? asata hoya te jIvAtmAone pIDA duHkha ApanArI kema thAya?tene utara ApatAM jaNAve che kesuutrN-atiitaanaagtN svruupto'styidhvbhedaaddhrmaannaam||4-12 / / bhAvAtha-AtmAnI sAthe karma tathA te saMbaMdhI vAsanAne saMbaMdha pravAhanI apekSAe anAdi che, vartamAnamAM paNa tenA phalarUpe udayamAM Avela vipAke gavAya che. vaLI zubha vA azubha adhyavasAya-mananA pariNAmone yoge navA baMdhAya che. tene bhUtakALamAM jyAre udaya Avaze tyAre jogavaze kAraNa ke tenA upAdAna kAraNa jene bIjarUpe jANIe chIe te rAgadveSa, moha, mAyA, kAmakrodha vigerene AtmA sAthe pravAhathI anAdi saMbaMdha che. kAlika svarUpe vijAvika dazAmAM AdhArarUpa dharmi AtmAmAM AdheyarUpa karma svarUpa dharmasattAthI rahe che te ja vipAkaudaye A tmAne sukha dukha ApavAmAM samartha thAya che. eTale ja purvanA bhegane nAza karAya navA adhyavasAyage baMdhAya ema kama tathA tenI vAsanA pravAharUpe anAdithI jyAM For Private And Personal Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 289 ) sudhI savathA bIjarUpe kSaya na thAya tyAM sudhI raheze. svAdaraSTithI zrImAn yazeAvijayajI vAcakapravara jaNAve che ke dravya, paryAyavanI apekSAe kAlanA bhUta, vartamAna tathA bhaviSyat ema traNa bheda kahevAya che eTale kAla dravyathI anAdi che paNa temAM pUbhUta paryAya naSTa thayA pachI vamAna paryAya upaje che. bhaviSyat paryAya upajaze te anekAMta dRSTithI satya che paNa ekAMte te sathA nitya athavA ani tya nathI, tenI sAthe pAMca kAraNeAnA samudAyavaDe AtmA aneka prakAranA kArya karatA chatA nitya anityapaNAne dhAraNa kare che te pAMca kAraNeAnA samavAya A pramANe che te AtmapradIpa graMthamAM paramagurU zrImAn buddhisAgarasUrIzvara A pramANe jaNAve che-- svamAvo niyatiH kAlasturyaM karmeti kAraNam / prathama; padmamojJeya-2 saipha chAyAvAda !! 18 // a:-- kArya thAya che te darekamAM svabhAva, niyati, kAla, tathA kama, udyama-purUSAkAra athavA purUSA nI jarUra paDe che, pAMcamAM koi goNa ane kArya mukhya pazu hAya che, te kAraNe kAla, svabhAva, niyati, puruSAkAra (prayatna) tathA karUpa pAMca samavAya nimittonA bheda-prakArAneA AtmA sAthe saMba Mdha che, tenA ceAge aneka prakAranA vicitra zubhAzubha bhAgane anubhave che tethI dareka AtmAmAM ATha kramanI prakRtti vipAkanI apekSAe tathA AtmarUpa vyaktinI ape 19 For Private And Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 20 ) kSAye linna bhinna ja jANavI. jo ke pratyeka AtmA vyaktimAM pravAhathI eka jaNAya che kharo, te paNa linna bhinna kAle bhinna bhinna phaLa vipAkane anubhava kare che, mATe te karma pravRttio judI judI che, ema sarva koIe mAnavuM joIe, eTale e ja nizcaya thAya che ke AtmA pUrvakAle bAMdhelA karmanA vipAko eka vakhata zubha bIjI vakhata azubhane vedate pUrve zubha pachI azubha paryAyane anubhave che. te ja kAraNe dravya tathA paryAyamaya sarva vastu mAnavI, ema jaina svAduvAda siddhAMta jaNAve che. vastu padArthone bhAva-sattA, abhAva eTale asattA paNa dravyaparyAya svarUpa ja che. jemake eka AmraphalamAM pUrvakAle madhuratAno abhAva hato, tyAra pachI temAM kamekame madhuratA AvI te bahArathI nathI AvI paNa tene yogya pavana, pANI, jamIna, khAtara vagerenA anukUla sAmagrInA sahakArathI AvI ane tenI khaTAza naSTa thaI paNa kerI dravya temAM kAyama rahyuM tethI bhAva tathA abhAva dravya paryAyarUpa ja samaja, tema na mAnIye te amuka apAyavALA punyanuM A zubha vA azubha phaLa che, tema kevI rIte kahevAya? AyegI, A sevaka, A rAjA, A zeTha, A cera, A sajajana vagere vyavahArathI kahevAya che te paNa svAduvAdasvarUpa jaina siddhAMtane anusAre-apekSAe ja vyavahAra karAya che, ema anubhavI vidvAne mAne che. je 4-12 che -te kacaratabA pusnAtaka che 4-23 | For Private And Personal Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 291 bhAvA:-upara kahyA te sarva tAmasa, rAjaya tathA sAttvika guNNAthI yukta AThe karmanA samudAyanA pudgala nyA che. te vyakta-zubha vA azubha phUla ApavArUpe pratyakSa thaIne anubhavAya che. temaja baMdhAIne sattAmAM rahyA che te bhaviSyamAM phUla ApavAnA hAvAthI vartamAnamAM parAkSa hovAthI sUkSma rUpe jANavA te karmAMsamudAyamAMthI je je krama bhAgavAIne bhUtakAlInarUpe naSTa thayA che, je sattAmAM che te bhaviSyamAM kula ApavA mATe vyakta thaze, tenA AtmA sAthe saMbaMdha che. ane bhUtakAlIna tA A mAthI bhAgavAIne bhinna thayelA che te krarmAMdalA vipAkakAle udayamAM AvIne zarIra iMdriya, mana, zvAseAzvAsa, AyudhyAdri rUpe vyakta banIne-pariNamIne zujA vA azubha punya, pApa Adi kamanA phaLarUpe jJAna, darzana, cAritra, vIrya, upaceoga vigere AtmAnA guNNAne DhAMkIne rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabdarUpe anukUla tathA pratikUla viSayanA bhAgamAM nimitta anIne kA sAdhaka thAya che. te kAraNe vyakta athavA sUkSmarUpa kadalAnA samudAya AtmaguNurUpa nathI paNa khAhyaSTIvaMtajanA, tevA pariNAmane AtmaguNarUpe mAne che. 4-13aa pUrva-pazimevAtlRstutatram // 4-13 // bhAvArtha: pudgalAmAM aneka svarUpe pariNAma pAmavAnA svabhAva-guNu hAvAthI vastutattvathI pudgalarUpa rAjasa, tAmasa, sAttvika Adi guNathI yukta eka prakRtisvarUpa ja te pudgalA che. zrI hemacaMdrasUrijI jaNAve che ke For Private And Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 292) AdIpamAvyomasamasvabhAvaM, syAdvAdamudrAnatibhedivastu, dIpaka ke je sadA anitya (kSaNika) dekhAya che te tathA ma-AkAza sadA nitya dekhAya che, tevA je anaMta padArtho ApaNe ekAMta nitya athavA anitya ja mAnIe chIe, paraMtu anubhava karatAM e siddha thAya che ke ekeka vastu ekAnta nitya vA anitya nathI ja, paNa dravyanI apekSAe nitya, paryAyanI apekSAye anitya che, tethI vastu, tatvathI eka ja svAduvAda svabhAvathI ja pariNAmavALI che. je sarva guNo aneka idriyethI grAhya che te eka zabda ja ekedriyagrAhya thAya? A zaMkAne vicAra karatAM jaNAya che ke pudgala dravyamAM rahelA rUpa rasa gaMdha sparza zabdarUpa guNe ekeka iMdriyagrAhya che. cakSuthI rUpa, rasanAthI rasa, nAsikA thI gaMdha, spaze driyathI sparza grahAya che. pAMca indriyane pariNAma pudgala dravyathI AtmA upajAve che tema zabda paNa pudgalathI ja upaje che mATe te sarva Idriya tathA tethI grAhya guNe tathA dravya idriyethI ja grAhya che e apekSAe dravya kahevAya che. paryAyanI apekSAe guNa kahevAya che. temAM ekAMta guNasvarUpatA ke dravyasvarUpatA nathI ja. dravya paryAyAtmaka ja sarva vastu che, mATe eka tathA aneka pariNAmane svAduvAda siddhAMta je aMgIkAra karavAmAM na Ave te te eka pariNAma sarva vastuomAM mAnavA gya nathI. dIpakamAM anityatva dekhAya che te paNa mULathI nAza nathI dravyatvapaNe nityatA kAyama che. AkAza paNa dravyathI nitya For Private And Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 293). hovA chatAM aneka vastune aneka rUpe avakAza sthAna ApatuM hovAthI aneka tathA saMga viyegarUpa kAryanuM karavApaNuM hovAthI anityatva paNa lAgu paDe che tethI ekapariNAmatva siddha thatuM nathI tevI ja rIte AtmAmAM paNa aneka pariNAmatva kAyama rahe che. 4-14 sUtraM-vastusAmye cittabhedAttayovibhaktaH panthAH / / 4-15 // bhAvArthaA jagatamAM sarva pudgalavatu, pudgala paramANuonA saMbaMdhe karIne ja pragaTa thAya che. te pugele sarakhA tathA bhinna bhinna prakAranA AkArane guNa kriyAmaya pariNAmane dhAraNa kare che. temAM sAmyatA-sarakhA pariNAmanI paraMparA hevA chatAM paNa dareka AtmAomAM citta-mananIpariNatio-rucio samaye samaye badalAtI hovAnA kAraNe jJAna tathA reyanuM pariNAmIpaNuM juduM juduM jANavuM; kAraNa ke jema vastu-jaDa-padArthomAM pariNatI-palaTAvApaNuM anubhavAya che, tema AtmAmAM paNa svabhAvadazAmAM tathA vibhAvadazAmAM guNaparyAyanI apekSAthI pariNamIpaNuM sadA raheluM che ja. parama gurudeva zrImAn buddhisAgarasUrivara Atmazudhe paga graMthamAM jaNAve che ke vaibhAvikapariNAmAd-bhinno nijA''nmani sphuTam / svabhAvikapariNAmaH, zuddhopayoga ucyate ? // 1 // vaibhAvikapariNAmAda-bhinnasvAbhAvikA''tmani / upayogapariNAma, kuruSva bhavyacetana ? / 2 // For Private And Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 294 ) artha :pudgalamAM tA sadAya, vibhAvika pariNAmatA varte che tyAre AtmAmAM vilAvika pariNAme azuddhopayoga avasthAmAM varte che, ane zuddhopayAga avasthAmAM svAbhAvika pariNAme jJAna, darzana, cAritra-mAna guNamaya sadA pragaTapaNe te che, ema vibhAvika tathA svabhAvika pariNAmA bhinna bhinna svarUpatAvALA che, temAM jyAre svabhAvika pariNAmanI dhArA cAle che, tyArathI sadA zuddhopayegI AtmA gaNAya che mATe huM Atman ! vibhAvika pariNAmane AtmasvarUpathI bhinna jANIne svabhAvika pariNAmane tuM kara ? tethI sadA AtmAna ne bhagavanAre thaiza. 5 4-15 // sUtraM na caikacittatantraM vastu tadapramANakaM tadA kiM sthAt 4-16 bhAvAthaA jaDa cetanamaya jagatamAM anAdi kAlathI anaMta vastuo utpanna thatI ane naSTa thatI jovAya che eTale je pudgalavastue pRthvI, pANI, agni, vAyu vanaspati, deva, nAraka, ti``ca, mAnavasamudAyanA zarIrarUpe tathA jaDa paramANunA jaththArUpe thaine sUkSama tathA mahAna skaMdhapaNAne dhAraNa karIne IdriyA tathA citta-mananI sahAyatAthI te tevA yApazama bhAvanA jJAnadarzananA upayegavaDe AtmA pratyakSa karI zake che, paNa te cittanA avalaMbana mAtrathI ja upaje che, tevA khAsa niyama nathI paraMtu te jaDa, cetana vastu AtmajJAnamAM jJeyAkAre upayAgathI upajAve che ane tenA upayAga che|DatAM jJeyAkArathI naSTa thAya che,. For Private And Personal Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 295 ) paNa citta-manathI thatA jJAnane te bAhya vastunI utpatti, vinAzamAM jarA paNa kAraNatA nathI ja. tethI sarva draSyaguNaparyAcavarDa yukta DAvA chatAM sarva AtmAe traNe kAlamAM jJAnathI grahaNa na karI zake te tethI te vastuomAM prameyatAnA abhAva thavAthI tenu' jJAna apramANika thAya tenu zu karavu ? A zaMkA udbhave che ! 4-16 5 tenA uttara ApatAM sUtrakAra jaNAve che kesuutr - taduparAgApekSitvAccittasya vastujJAtA'jJAtam // 4-17 // bhAvArtha:--bAhya tathA abhya tara jJAnavRSTi nA sa''dhanI apekSA rAkhyA vinA sarva vastue dravyathI nitya hovA chatAM paryAyavaDe svAbhAvathI utpanna ane naSTa thAya che, tethI te thavAmAM mana citta, IdriyA, jJAna ke AtmAnI sAthe saMbaMdha nathI te paNa je je vastu guNuparyAyadravyanI sAthe manacitta, iiMdriyAthI, thatA jJAnamAM jJAnAkAre saMbadha thAya tenA AtmA jJAtA thAya che, kAraNa ke AtmAnA jJAnApayega rUpa svabhAva che, tethI sava vastune jANavApaNuM raheluM che paratu jJAnAvaraNIya kama nI prakRtine jeTalA aMze kSaye pazamabhAva thAya teTalA pramANamAM jJAnazakita jAge che, jeTalu' AvaraNu khAkI hAya te viSayamAM AtmA ajJAta rahe che tethI ema mAnavuM joie ke AvaraNa hovA chatAM vastune sabaMdha thAya te paNa tenuM yathArtha jJAna na thAya ane AvaraNanA jo kSaya thaelA hAya teA vastunA sayegA ka saMbaMdha vinA paNa yathArtha beSa thAya che 5 4-17 5 For Private And Personal Use Only 31 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 296 ) sUtraM sadA jJAtA vittavRtta yastatprabhoH purussruupaa'prinnaamitvaat| 4-18 bhAvA--cittanI vRttie sadA-sarvakAlamAM te citta-jJAnanA svAmI AtmA-purUSane sava vastuonA jJAtA anAve che, paraMtu purUSa apariNAmI hovAthI cittaja jJAnAkAre pariNAmane pAme che AtmA-purUSa phUTastha rUpe apari zAmI rahe che, tema je sUtrakAra tathA bhASyakAranuM mAnavApaNuM che te ahiM saMbhavatuM nathI; kAraNa ke zrImAn yazeAvijayajI vAcakrapravara te saMbaMdhI TIkAmAM jaNAve che ke anaMta vastuone jJeyAkAre viSaya karanAra jJAnasvarUpa cittane sadA AtmAmAM dharUpe pariNAma pAmavApaNuM che, tethI te jJAnanI peThe . AtmA tatsvarUpa hovAthI pariNAmI svabhAvavALA ja che. te kAraNathI apiriNAmIpaNuM siddha thatu nathI. AtmA-purUSa jJeyAkAre pariNAmane pAme che, tethI AtmAne pariNAmI mAnavAmAM khAdha dekhAte nathI. kAraNa e che ke citta jJAnasvarUpa ja che ane jJAna te AtmAne sahuja dharma che ane sadA AtmAnI sAthe ja rahe che, tethI AtmA kadApi ajJAta-jJAna vinAnA jaDa nathI thatA. paraMtu jJAnAvaraNIya karmInA vicitra yApazama bhAvanAceAge zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza vagere viSayavALA padArthAne sabadha indriyeAthI thatA vyaMjanAvagraTha, arthAvagraha, iMDA, apAya tathA dhAraNAdika matijJAna sAthe kAyama nathI rahetA. kAi vakhata tenA upayAga te viSaya upara paNa heya, ane koi vakhata For Private And Personal Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 297 ) na paNa hAya tethI AtmAne jJAna thAya che, te kAraNathI iMdriyAthI thatA jJAnamAM zabdatAdi viSayA jJAna jANavAmAM AvatA nathI. paraMtu AtmA svapurUSAthaeNvaDe mithyAtva, avirati, kASAya tathA azuddha ceganA sarvathA kSaya karI kSAyakabhAvanA darzana tathA yathAkhyAtacAritrayeAgathI savA ghAtIkamanA kSaya karI kevalajJAna, danavaDe bhUta, bhAvI vamAna kAlanA paryAyathI cukta sarva dravya guNu Adi padArthAne jANe che, dekhe che, nirAvaraNa dazAmAM pragaTelA jJAnadarzananI evI apUrva zakti che ke jethI zabda, rUpa, 24, gaMdha, sparze viSayAnA sadA AtmA jJAtA thAya che, tema sarvajJatva siddhi avasthAmAM paNa AtmAnA sahuja guNu hAvAthI kAyama ja rahe che. paramagurU zrI buddhisAgarasUrijI jaNAve che ke--ghAti karamanA nAzathI pAmyA hai, kevalajJAna guNamahaMta ke! traNa bhUvananA bhAvane samaye jANe DA cidAnaMda bhada'ta ke. jInavANI cita ANIye // 1 // dravya guNa pariyAyanAjJAtA jJAne DhA paramAtama teDu ke, bheda trIjo e Atmane, teNu' nitya rAkhA nehuMke, chanavANI cita ANIye. apariNAmI phUTastha je AtmA hoya te koi vakhata jJAnazaktinA saMbaMdha karI zake nahi, sadA te ajJAta ja rahe tethI vadhArAmAM jaDa-acaitanyasvarUpI thAya, te mATe AtmA piraNAmI che. navA navA jJAna, darzana, cAritra, vIya upayAgarUpa AtmagunA paryAyane prApta karatA hovAthI tenA pariNAmI svabhAvakAyama ja che, jyAre sa'pUrNa. AtmayeAgamAM na Ave tyAMsudhI vibhAvaparyAyane kare che, kahyuM che ke-- For Private And Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 298 ) yaH kartA karmabhedAnAM bhoktA karmaphalasya ca / saMsRtA parinirvAtA, sahyAtmA nAnyalakSaNam // 1 // atha--je kama bhedAneA kartA hAya tathA tekanA phaLanA vipAkADhaye bhAgavanArA hoya, tene karmAMnA karavApaNuM tathA bhogavavApaNuM hoya che, tethI tene saMsAramAM bhamavApaNuM che ane te kamanA samUlathI kSaya karIne muktimAM jene jAvApaNu hoya te ja AtmA kahevAya, tenuM kAi bIjuM lakSaNa ja nathI. A pramANe hAvAnA kAraNe navI navI paryaMcapAvatanA thatI hAvAthI AtmA pariNAmI ja siddha thAya che, paNa temAM apariNAmIpaNuM jaNAtu nathI. dareka dravya svadravya, kSetra, kALa bhAvanA, apekSAthI svaguNuparyAyamAM pariNAmI che. paradravya, kSetra, kAla, bhAvathI apariNAmI che, ema nizcaya mAnavu, te AtmA-purUSa tAdAtmyabhAve jJAnamaya hAvAthI te AtmAnu haMmezAM jJAnatva abhASita ja rahe che. e pramANe vItarAga paramezvaranA vacanathI yathArtha siddha thAya che. 54-185 " citta jema viSayanA edhamAM kAraNa thAya che tema peAtAnA AdhamAM paNa agninI peThe kAraNa thavu joie te vastuvarUpa jaNAve che. sUtra-na tattvAmAAM dayaravAr / 4-.1 // bhAvA-te citta-mana paNa ghaTapaTAdika pudgala vastumaya hovAthI peAtAnA prakAza karI zakatu" nathI, temaja indriye! paNa peAtAnA prakAza karI zakatI nathI tethI svapra For Private And Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (ra9) kAzaka nathI paNa drazyarUpa sarva bAhya viSaya jaDa padArthonI jema paraprakAzaka che. paraMtu Idri tathA mananI sahAyatAthI thatuM mati zruta, vigere jJAna svaparaprakAzaka che je jJAna pitAne tathA anya prakAza kare potAnuM tathA anya pudugAdi dravyanAM svarUpane dekhADe te jJAna pramANu kahevAya che. te jJAna mana tathA IdrirUpa bArIvaDe kSapazamabhAva pramANe vastune jANe che tema mana tathA iMdriyanA svarUpasvabhAvane paNa te jJAna jANe che, ane te jJAnasvarUpa AtmAne paNa jJAtA ja jANa tathA apekSAthI sAkSIrUpe jANuM. te mATe zuddhopAgamAM gurudeva jaNAve che ke dRzyA'dRzyapadArtheSu, sAkSiNa upayoginaH / manovAkAyaceSTAsu, prArabdheSvapi saakssinnH||1|| dekhI zakAya tevA tathA na dekhAya tevA padArthonuM jJAna thavAmAM upayogI e AtmA sAkSIrUpe che, tema mana, vacana, kAyAdikanI kriyA-ceSTA thavAmAM prArabdha karmanA yege zubha athavA azubhane anubhava thavAmAM AtmA sAkSIrUpe ja che paraMtu te kAryamAM rAga-dveSane dhAraNa karAya te karmabaMdha thAya che ke 4-19 che sUtraM-ekasamaye cobhayAnavadhAraNam // 4-20 // bhAvArtha_eka samayamAM eka sAthe jJAtA-cetana ane citta temaja khAdya padArthone baMdha thatuM nathI ema bhagavAna maharSi pataMjalijI mAne che te yukta nathI. bAhyavyavahAramAM paNa For Private And Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (300) anubhavavAmAM Ave che ke eka oraDAmAM ghaTapaTa vigere padArtho che te aMdhakAra hovAthI grahaNa nathI karAtA te dIpakane prakAza thavA sAthene dIpane prakAzaja tathA ghaTapaTa vagere hoya te dekhAya che tema huM ghaTa jJAnavAna chuM; e jJAnamAM pitAnuM tathA ghaTanuM ema ubhayanuM jJAna eka samayamAM sAthe thavAmAM pratyavAya AvatuM nathI, paraMtu bauddha darzana tathA niyAyikanA mate jJAna-buddhi kSaNika hovAthI padArthanA bedhasamaye pitAne badha na karI zake. bIjA samaye te naSTa thAya che, tethI jenI asattA hoya tene baMdha na thAya te kAraNe bIjA jJAnavaDe tene bedha mAnave paDe che. te saMbaMdhI vicAra zyAvAdaratnAkarAvatArikAthI jANavA gya che. eka samayamAM ubhayanuM avadhAraNa na thavuM te jaina dRSTithI barAbara che. te AvI rIte, AtmAne jJAna-darzanane vizeSa sAmAnya ne upayoga bhinna bhinna samaye thAya che. pahelo darzanArUpa sAmAnya avabodha, pachI vizeSarUpa jJAnane yathArtha vastutattvane avadhAraNarUpa upayoga bhinna thAya che. tevI rIte aneka vastune avadha vizeSa prakAre bhinna bhinna paNe anya samayamAM ja thAya che 4-20 che mUa-vijJAnatAda guddhiAMta saMskRtinaM 4-2 bhAvArtha-pitAnA kAryamAM rokAyeluM citta bIjA cittathI grahaNa karAya tevI buddhi thAya te te ThIka nathI, kAraNa ke je eka cittane bIjA pachI thanArA cittathI For Private And Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (301 ) grahaNa karAya te bIjA cittarUpa dazyane grahaNa karavA : mATe trIjA cittane mAnavuM paDe, tethI cittathI thanArI buddhine apramANatA Ave che, kAraNa ke buddhine pramANa na ApavA bIjInI AvazyakatA tene mATe trIjInI jarUra ema paraMparAe buddhi tathA cittanI kAMI paNa sthiratAprAmANikatA AvatI nathI, temaja samRtinuM saMkara vyabhicArIpaNuM Ave che, tethI citta, buddhi tathA smRtimAM koI jagyAye pramANikatA nahi Ave. mATe jJAna thavAmAM avagraha, IhA, apAya ane dhAraNAdika buddhi cittathI tathA iMdriyathI thatA sava matijJAnamAM AtmAnA upayogane kAraNa mAnavAmAM Ave to te AtmA pagarUpa buddhijJAna vA cittane AtmAnuM abhedapaNuM hevAthI te sarva AtmavRttirUpajJAna ne pramANa siddha thAya citta, cittAMtara, buddhi buddhayaMta vigere paryAye jJAnamaya hovAthI pramANa paNa ghaTe che. kahyuM che ke-ravAra thavA jJAnuM pramANam | sva-pitAne tathA para-anya jJAnamAM grahaNa karavA yogya cetana jaDa padArthone vyavasAyanizcaya kare, yathArthe Avabodha kare te jJAna pramANa che, tethI citta, buddhi, rakRti, anumAna, upamAna, pratyabhijJAna, zratajJAna vigeremAM pramaNikatA Avaze. ativyApti, avyApti asaMbhava vigere doSane kSaya thAya che. e 4-21 che Ama kevI rIte bane te jaNAve che - For Private And Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 32 dha sadA kare che ane tenI cayananAnA anya sUtra-citterapratisaMkramAyAstadAkArApattau svabuddhisaMvedanam / / 4-22 bhAvArtha-sarva jaDa cetana padArthone bedha karanAra jJAna che te mati, zrata, avadhi, mana:paryava tathA kevalajJAna che. temAM kevalajJAna sarva jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI upajatuM hovAthI keI paNa padArthomAM gamana karyA vinA pitAnA sthAnathI ja bhUta, bhaviSya vartamAnakAlika padArthone dha sadA kare che, temaja avadhijJAna tene rokanArA AvaraNane kSapazama thaye chate tenI gyatA pramANe rUpIdravyane pitAnA sthAnamAM rahe chate jANe che. mana:paryavajJAna anya manuSya, tiryaMca prANInA mananuM ciMtaveluM jANe che. mati tathA zrutajJAna Idri tathA mananI sahAyatAthI tevA prakAre AvaraNane kSaye pazama thaye tenI egya zakti pramANe dUra najIkanA padArthone grahaNa kare che. zrutajJAna gurUpadezathI jaDa cetana vastunuM jJAna saMprApta kare che. pAMca iMdriyAmAM eka cakSu ane mana vastune dUra hoya te paNa tenI yogya zakti pramANe nizcaya kare che. te sivAyanI cAra iMdriya paze. driya, rasanA, zrotra, ghANa e vastune spazane bodha kare che. A sarva IdriyathI thanArAM jJAne tathA zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryava tathA kevaLa te yanA AkArane potAnI jJAna zaktimAM grahaNa karIne jANe che. tethI citta tathA mana vastuomAM saMkramaNa karyA vinA pitAnI buddhimAM te For Private And Personal Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 303) tevA bhaya thAya che *kAsa grahaNa karI zakato nathI. padArthonuM savedana kare che, ane reyanA AkAra ne jJAnatevA AkAre pariNAvIne grAhyane grahaNa kare che, tethI ema nizcaya thAya che ke sarva IdriyagrAhya viSayamAM AtmAjJAnasvarUpe praveza karIne grahaNa karI zake che, paNa bhinna rahI saMcAra karyA vinA grahaNa karI zakatuM nathI. buddhimAM AtmA tathA padArthonuM pratibiMba thavuM te vAta ThIka lAgatI nathI. kAraNa AtmA tevA zemAM tevA prakAranA upayoganI ekAgratA vinA, tevI reya vastune jANI zakatuM nathI, temaja darzana, jJAna, zakti, AtmAne sahaja dhama hovAthI ajJadazAmAM tevA prakAranA kSapazama bhAvathI sarvajJadazAmAM kSAyaka bhAvathI zuddha rUpe pragaTAve che, mATe te zakti opacArika nathI. upAdhi janya nathI paNa sahaja che pararA A vAtane have siddha kare che- sUtraM-draSTadRzyoparaktaM cittaM sarvArtham / / 4-23 // bhAvArtha-draSTA-AtmA dazya-jaDa cetana padArtho bannenI sAthe citta-mana uparakta thaIne sarva arthamAM sAdhaka bane che tethI citta sarvArtha kahevAya che, kAraNa ke sphaTika ratnanI peThe sarva padArthone pitAmAM pratibiMbita kare che tethI te cittane ja cetana-AtmA kSaNika varUpI che, tema mAne che. keTalAkanA mate citta ja sarvasva che. gAya, bheMsa, ghaTa, paTa vagere je dekhAya che te bIjuM kAMI nathI; citta For Private And Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 304) -mAtra ja che, paNa A temanI eka brAMti mAtra che; kAraNa ke sava rUpanA AkArane grahaNa karanAra citta-mana ja che. temAM sava padArthoM pratibiMbibhUta thaine rahe che. tene AtmA-cetana huMpaNe bhrAMtithI mAne che. vastutaH AtmA grahaNu grahItRtva svabhAvathI rahita phUTastha mAtra che tethI kamaLapatranI peThe nitya nileCpa che. A pramANe sAMkhya siddhAMta mAne che. tene uttara zrImAna vAcakrapravara yazeAvijayajI mahArAja jaNAve che te siddhAMta sAthe traNa khAkhata vicAravAnI che. te A(1) caitanya pote svaprakAzaka che. (2) je caitanya che te ja citizakti vA cetana che; kAraNa ke citizakti svayaM svataMtra che, paNu kAi padArthanA aMza nathI, te kAraNathI nirguNu che, (3) te citizakti kUTastha hAvAthI sarvathA nile'pa che. tenA uttara ApatAM jaNAve che ke agni utpanna thayA chatAM potAnA tathA anya padArthAMnA sacAga-sakhadha karyAM vinA paNa prakAza kare che tethI te svataHprakAzaka kahevAya che tema dareka prANIgaNamAM rahelA cetana khIjAnI apekSA rAkhyA vinA peAtAnI meLeja prakAzamAna thAya che. tema na thAya teA anavyavasthA doSathI anupattinI thAya che, para Mtu tenu paraprakAzakapaNu kSayApazamabhAvanI dazAmAM rahelu che tethI gurU upadeza, Agama, anumAnathI te AtmA tathA jJAna,darzana guNunuM jANavApaNuM raheluM che. temaja sava jaDa padArthAnu jJAna viSayeAnu' niyamapUrNAMka saMbadha thavAne ceAge iMdriyajJAnanA kSaye pazama bhAvathI thavANu che ane kSAyakabhAvanI For Private And Personal Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (305) dazAmAM te jJAnanA Avarano sarvathA kSaya-nAza thavAthI svAbhAvika rIte svAdhIna hoya che te pragaTe che. (1) bIjuM caitanya-AtmA puruSanI jJAna, darzana, cAritra(AnaMda)maya cetanAzakti rUpe che te AtmAnA ja aMza eTale guNe che, paNa jaDa dravyanA guNe nathI ja ane guNe yAvat dravya lAvI hoya che tethI AtmAnI peThe te paNa zAzvatA ja che paNa te naSTa thanArA nathI ja paraMtu rUpa, rasa, gaMdha, sparzanA sAmAnya dharmanI paThe acala eTale palaTaNa svabhAvavaMta nathI, ema paNa siddha karI zakAtuM nathI. rUpAdikamAM hAni vRddhi thAya che tema AtmAnA guNene paNa kSapazama bhAvathI hAnivRddhi thAya che. kSAyika bhAvanI dazAmAM mehanIya, jJAnAvaraNIya, tathA aMtarAyakarmane kSaya thAya te dazAmAM pUrNa cetanya guNe kevalajJAna darzana AnaMdarUpe zAzvata thaI zeyanA utpAda vyayanI bhUta, bhAvI vartamAnanA jJAnarUpe hAnivRddhi jaina Agama pramANe manAya che te barAbara che. te guNe AtmArUpa guNInA Azraya-tAdA bhAve karIne rahelA che. te guNavAna ane te ja tadurUpI AtmA hovAthI kevI rIte te nirguNa kahevAya? sAMkhya zAstramAM AtmA-puruSane nirguNa kahevAmAM Ave che te saMsArAvasthAmAM je tAmasa, sAtvika, guNanA sahakAravALI mAna(cittavRtti)nI sahAyatAthI kSayepazama bhAvayoge te guNamAM hAni-vikAsa thAya che tenI apekSAthI kahevAmAM Ave che. bIjI rIte AtmA nirguNa ghaTI zakate : 20 For Private And Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (306 ) nathI, kAraNa ke sahaja bhAve nirAvaraNa dizAmAM anaMtaguNone AdhAra AtmA che.-zrI hemacaMdrasUripravara jaNAve che keanNtvijnyaanmtiitdoss-mbaadhysiddhaantmprtypuujym / zrIvardhamAnaM jinamApta mukhyaM, svayaMbhuvaM stotupa yatiSye / 1 / artha--anaMta vijJAna, eTale anaMta jJAnadarzanane dharanArA tathA sarva dene kSaya karanArA, temane upadezela siddhAMtazAstra abAdhya-pramANika hevAthI kuvikalapa karanArA mahAmaha mithyAtvamAM muMjhAyelA paMDitathI kadI paNa dUSita karI zakAtuM nathI, ane te sarva Ata purUmAM-vizvasanIya evA mahAnubhAmAM mukhya evA zrI vardhamAna-vara nezvara paramAtmAnI stavanA karavA huM prayatna karuM chuM. te uparathI nirAvaraNa dazAmAM anaMta jJAna, darzana, cAritra guNonuM astitva che te tyAM te guNe nirgamAM kema saMbhave ? (2) sAMkhya mata pramANe cittamAM pratibiMbarUpa thayela AtmA nilepa kahevAya che, tene je satya mAnavAmAM Ave te te cittamAM pratibiMbita thayelI buddhie grahaNa karelA padArthone jANavApaNuM hovAnuM siddha thatuM nathI; kAraNa ke biMba-darpaNa ane pratibiMba temAM samAyelI chAyA te bene grAhyagrahaNa saMbaMdha banenA saMga-saMbaMdhanI cogyatAthI ja thAya che. te regyatA lepa samAna che. AtmA AkAzanI peThe nilepa hevAthI tenuM pratibiMba buddhimAM paDatuM nathI mATe AtmAne karmane saMbaMdha anAdikAlIna rAgadveSanA lepathI For Private And Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 307) hovAthI buddhivaDe temAM grahaNa karAtA padArthonA zubhAzubha bhegamaya pratibiMba yukta thAya che, paNa nirlepa akarmamaya AtmAne tevA karmabhegane saMbaMdha nathI thatuM. tene je aupacArika mAnavAmAM Ave te sarva viSaye AtmajJAnanI peThe zAstra, ga, sukha, duHkha, saMsAra saMbaMdhanuM paNa upacAritva mAnavuM paDe che. cikaNA lepa vinA bene ekatvabhAve saMbaMdha nathI thatuM. AtmAmAM kama malanI ekatA hoya te jaDa padArthone saMbaMdha thAya che. muktimAM gayelA AtmAne nathI thatuM, tevI yogyatA temAM rahelI nathI, mATe naigama. saMgraha, vyavahAra vagere nayenI apekSAe eno vicAra karatAM apekSAthI pAvApaNuM, apekSAe nirlepa paNuM jaina svAduvAda siddhAMtane Azraya karavAthI ghaTI zake che, kadI paNa ekAMtathI ghaTI zakatuM nathI. AtmAnuM svataMtrapaNuM, parAdhInapaNuM, citta-mananuM sarvagrAhakapaNuM e badhuM jaina nyAya daSTinuM avalaMbana karavAthI apekSAe saMbhave che 4-23 sUtra-tadasaMkhyeyavAsanAbhizcitramapi parArtha maMhatyakAritvAta che 4-24 . bhAvArtha -te citta-mana anAdikAlathI kama saMbaMdhanA yoge aneka zubhAzubha saMskAravALI vAsanAothI vicitra thayeluM hoya che te karmanA udayathI vipAkarUpe thaIne mana, idri, zarIra ane jJAnazaktine rokanArA AvaraNane vicitra prakArane pazama bhAva pragaTa thaIne For Private And Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 308) anya anukUla va. pratikUla padArthonA viSaye AtmAne sAtA, asatA, kheda harSa ApanArA thAya che te jo ke AtmAthI vastutaH bhinna che te paNa vicitra karmanA saMbaMdhanA yoge kathaMcita tAdAmya bhAvane dhare che tethI AtmA mithyAtva, avirati, kaSAyagamAM muMjhAye chate vicAre che, huM sukhI, duHkhI, rAjA, zeTha, bhIkhArI, deva, iMdra vagere rUpathI pitAne mAne che ane abhimAna dhare che. tethI tenA vege sahaja Atmavivekane bhUlI jAya che 4-ra4 mUtraM-vizeSadarzina AtmabhAvabhAvanAnivRttiH // 4-25 // bhAvArtha -AtmAne jyAre ghAtikarmanA-jJAnAvaraNIya, dazanAvaraNaya, mehanIya, aMtarAya, karmane yathArtha kSapazamabhAva pragaTe che tyAre tenA ge yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNarUpa bhAvanAnA ge gurunA upadezavaDe, AgamanI vANI sAMbhaLavAthI pragaTela vivekavaDe samyagadarzana pragaTe che-AtmAne vizeSa prakAranuM tAtvika darzana prApta thAya che, tethI te AtmA pitAnI mAyAjanya udbhavela vAsanAthI thayela bhUlane pazcAttApa karatAM vicAre che ke - na sA jAI na sA joNI, nataM ThANaM nataM kulaM / na jAyA na mumA jattha, savvejIvA aNaMtaso // 1 // artha-he jIva! evI kaI jati nathI, evI enI (uptatti sthAna) nathI, ane kaI evuM sthAna-pradeza-kSetra nathI, tevuM eka paNa kuLa nathI ke jyAM A AtmA For Private And Personal Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 309 ) anaMtIvAra jape na hoya, temaja maraNa pAme na heyatevuM eka paNa sthAnaka nathI ke jayAM anaMtI vakhata te dareka sthaLamAM janmya haIza ane maraNa paNa pAye he Iza. temaja aneka yAtanA-duHkho paNa bhagavyA haze mATe tene kheTe mamatava have te Atmana ! tuM choDa. A jagatamAM sagAkuTuMbInA saMbaMdho paNa evA ja asahAyaka hoya che. te zAvizArade jaNAve che ke - mAyA piyA ya bhAyA, bhajjA puttA suhI ya niyagAya / iha ceva bahuvihAI, karaMti bhavavemaNassAI / / 1 / / piyamAibhayaNI bhaJjA, puttattaNeNa sabve vi| jIvA jAyA bahuso, jIvassau egamegassa // 65 // artha-A saMsAramAM bhamatA jIvane ekamekapaNe aneka jIvAtmAo sAthe mAtA-putra paNe pitA-putra paNe bhAIbena paNe, bhAyo-bharatArapaNe, pitA-putrI mAtA-putrIpaNe aneka vakhata paraspara maLyAM che, vaira-virodha paNa ajJAnatAthI paraspara karyA che ekabIjAnA dhanamilkata luMTIne revarAvyA che. AvuM te aneka vakhata karyuM che. teoe tane paNa tevI rIte pIla che te have te tArA, anya pArakA tuM teno ema kayA saMbaMdhane laIne moha kare che? je sAmAnya jIvatva dharmane yoge baMdhu mAnato hoya te jagatanA sarva AtmAo pratye tuM baMdhutvabhAva rAkha. tenAthI para saMsArI saMbaMdha vinAnA jIva pratye paNa vaira-TheSa-kheda karIza nahi. sarvanuM For Private And Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (310 ) bhaluM ciMtava. AtmAne te pigalIka saMbadhethI para jANI hita mATe gaveSaNa karavI yogya che. hiMsA, asatya, caurI, vyabhicAra, strIbhega, ane parigrahane tyAga kare. idrinA vikArane damavA, kaSAyane nAza kare, maitrI, pramoda, kAruNya, mAdhyastha vigere bhAvanAvaDe A mAne vairAgyathI bhAvita kara. mana tathA iMdriyane vaza karIne apUrva vairAgyathI apramattabhAve AtmacAritramAM sthiratA karavI tethI bhavazreNInI nivRtti thaze-bhava paraMparA nAza pAmaze 4-2pa sUtraM-tadA vivekanimna kaivalyaprAgbhAraM cittam / / 4-26 // - bhAvArtha...jyAre AtmA vivekadazI thaIne kaSAyabhAvathI cittane dUra karI AmacAritra yugamAM Ave che, tyAre vivekamAM nimagna-tarUpa banIne eTale vivekanamra banIne saMsAranI mehamAyAne pitAthI para jANI tene tyAga karIne huM AtmA chuM, ekalo chuM, mAruM koI nathI, huM koIne nathI; mATe zarIra upara paDatA duHkha-upasargomAM mAre kenI sahAyanI apekSA nathI, mana mAruM nathI, huM sarva pudgala saMbaM, thI para chuM, jJAna, darzana, cAritramAM ja mAruM AtmAnuM satya dhana che, huM bhIkhArI nathI, rAjA nathI, zeTha nathI, sarvathI huM judo chuM ema ekattva aniyatva azaraNatva vigere bhAvanAbaLe AmacAritragamAM sthiratA karate, samajAve parisaha-upasargane jItatA, cAritrane AvaraNa karanArA krodha, mAna, mAyA, leja, rAga, dveSane kSaya karate siddhio For Private And Personal Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 311 ) labdhiomAM naDhuiM muMjhAte, svasvarUpamAM ramaNu karatAM sthiratAbhAve samAdhimAM lIna thai saghAtI kamane khapAvI cittane eTale manane AtmAthI kriyA vinAnuM banAvI kSapakazraNIvaDe cathAkhyAtacAritrayogane meLavI, kevalajJAnadarzanane AtmA bhaje che. sUtramAM sUtrakAra cittane kaivalyane bhAva jaNAve che paNa citta tA pudgala che ane kaivalya e AtmasvarUpanA thayelA pUrNa pragaTabhAva che, mATe cittane tyAM vyApAra rahetA nathI; mAtra AtmAnA ja sadRcidAnaMdamaya zuddhopayoga svarUpe varte che. 14-265 sUtra - tacchidreSu pratyayAntarANi saMskArebhyaH // / 4-27 // bhAvA --kaivalyabhUmimAM AvavA pravRta thayelA yAgIone aneka siddhio, labdhi, vibhUtie ADI AvIne ubhI rahe che. satpaMthe jatAM bhulAvA khavarAve che, te kAraNe parama, gurUdeva jaNAve che ke-- "premI paradezI janA tyAM, leAlathI lalacAvaze; manahara mAhI mAninIo, hAvabhAva darzAvaze! jIvaDA jAgIne re, negI sa`ge cAlaje nija dezamAM 1aa svastha citte cAlavu tyAM, meha ghATI bhedavI ! ghATa ava ghaTa utarIne, Atma sattA vedavI. jIvaDA-nA 4 5 citta nija upayogamAMhi, rAtrI divasa cAlaje; pAmI preme deza tArA, nija svarUpe mAlaje ! jI // 5 // sArI Alama dekhaje tu', ceAtI jyAta milAvaje; bhUlI jagatanuM bhAna vAlhama, tArI dhruvanI ST For Private And Personal Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 312) pAvaje cha 6 anaMta akSara AtamA tuM, jeDIlAne jagADaje buddhisAgara taraNuM pAchaLa, bhAnune tuM bhAlache ja che 7 " te kAraNe labdhIomAM muMjhAvuM nahi te siddhio AtmaprakAzamAM dhUmaketu samAna chidromAM pUrve bAMdhela karmanA saMskAravaDe muMjhAI javAnuM bane che, tethI AtmacaritramAM vadhAro thaI zakatuM nathI, te ja kAraNe kSapakazreNInuM zudvAvalaMbana prApta nathI karI zakatA, paNa kadAcita apramattadazA rUpa caritrage upazamazreNIe caDhIne vitarAgabhAvanuM pamikacAritrane anubhavIne AtmA pAchA paDe che, ane sarvArthasiddha vimAnamAM devabhavanuM AyuSya sAtavedanIya yukta bAMdhIne ahiMnuM AyuSya pUrNa karI tetrIsa sAgara sudhI jJAnasamAdhi egamAM lIna thAya che, paNa cAritraga tyAM sudhI eTale devanImAM nathI AvI zakta, te bhava pUrNa thaye manuSya bhava pAmIne pUrvanA sarva saMsAra saMbaMdhI saMskArane naSTa karI cAritragane apramatta bhAve sAdhIne kaivalyajJAna, darzanane pAme che. keTalAka yogIo satya vivekane mohanA udayathI bhUlI jAya che, tethI tapasaMyamathI zeDIghaNuM prApta thayelI siddhiomAM muMjhAI AtmabhAna ane sAdhyane bhUlI jaIne huM yegI, huM siddha, huM guru, huM sarvajJa (alpajJAna hovA chatAM) ema pitAne mAne che. avivekI bhaktothI pUjA pAmIne ahaMkArathI tapa, japa, svAdhyAya, dhyAna, samAdhinA phalane hArI jAya che, temaja bhava-saMsAranI paraMparAnI vRddhi karavA sAthe kaNa-duHkhane bhagave che. zAka-rA For Private And Personal Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 313). sUtra-dAnameSa rAvatuma i-28 bhAvArtha-mehabhAvanA je saMskAro hoya che, te AtmAmAM rahe tyAM lAgI vividha kaleza--piIDA Ape che, ane prApta thayela siddhio paNa aMte AtmAne baMdhanakartA thAya che, cittane asthira karI AtmasamAdhine vinAza kare che, mATe mahajanyasaMskArane nAza kara joIe. jyAre samAdhimAM praveza karatAM yegIne aneka upasargovidane Ave che, te vakhate tene samajAve kSaya karatAM kSamA, Ava, mArdava vigere guNathI AtmabhAvamAM sthiratA lAvavI joIe; tethI sUtrakAra jaNAve che ke bAhaduHkha-kalezanI peThe te siddhio-labdhione paNa kSaya kare eTale pitAnA pidugalika sukha mATe tene vyaya-upaga kara egya nathI. evI khAsa kALajI rAkhavI joIe, te siddhio maLe tema paNa na icchavuM. parastrI, vezyA kuzIlanI saMgata jema sabhyane karavI yogya nathI tema Atma-samAdhinA IrachanArA yegIne te siddhio kadApI IcchavAyegya ke aMgIkAra karavA gyA nathI. kadAcita guru, saMgha tathA dharmanA rakSaNa-unnatinA kAraNe Adeza thAya tyAre te siddhine upacAra karavAno apavAda che, paNa pitAnA mATe te ahaMkArathI na ja kare ema jANavuM che 4-28 sUtra-prasaMkhyAne'pyakusIdasyasarvathA vivekakhyAtedharmameghaH samAdhi ! che-22 bhAvArtha-prasaMkhya-sarvazAstranA anubhavIo jJAnavate paNa tapa, japa, maMtrane abhyAsa, anuSThAna karatAM yama, niyama, For Private And Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (314 ) Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, samAdhi, Adiyegane abhyAsa-anubhava karI navA navA zAne sAMbhaLI vicAra viveka karatA hatA, paNa je teo bAhabheganI vAMcchA kare, paralokamAM devatva, cakitva, rAjya AdinI kIti, yaza, lakSmInI vAMcchA kare te temane Atma-samAdhine sthiratA lAbha maLatuM nathI, ulaTuM saMkalpa vikalpa, Ata raudra dhyAnathI saMsAramAM paribramaNa thAya che, mATe vidvAnoe vivekajJAnathI vastasvarUpane bheda karIne pudgalabhegane mana, vacana, kAyAnA vegathI tyAga karatAM ane Atazadra dhyAnane choDatAM, maitrI, pramoda, mAdhyastha, karUNabhAvane, bhAvatA, yama-niyamarUpa bAhya atyaMtara AtmacAritrane sevatAM, tenA atyaMta abhyAsage pugalabhegane tyAgatAM, dharma yAna, zukaladhyAnane anubhavagamya karatAM, varUpanI ramaNatA rUpa dharmamegha samAdhine zreSTha Atma bhaje che ane te gamAM pUrNa sthiratA pAmIne sarva karmamaLane kSayakarIne pUrNa kaivalya bhAvane pAme che. 4-29 sUtra-tataH zanivRtti: | 4-20 . bhAvArtha-te upara jaNAvyA pramANe dharmamegha samAdhimAM kSAyakabhAve sthiratA thAya te apramattagI apUrvakaraNa, anivRttikaraNagavaDe ghAtI karmanI aneka prakRtiono kSaya karIne dazamA guNasthAnakamAM kaSAyane ati sUkSama karavArUpa sUmasaMparAya guNasthAnakane avalaMbe che, prApta kare che, tyAMthI sUkSma rahelA mehanIya For Private And Personal Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 31pa) kaSAyane bAramAmAM kSaya karI jJAnAvaraNa, dazanAvaraNa, aMtarA yarUpa ghAtI kamane samUlaghAta-kSaya karIne sarva kliSTa karmavRttithI nivRtta thavarUpa yathAkhyAta cAritragane anubhavatAM AtmA teramA guNasthAnakamAM pravesa karIne kevalajJAnadarzanane bhaje che. A dharmamegha samAdhino vaNamAgye mahAlAja che? 4-30 sUtra-tadA sarvAvaraNamalA'petasya jJAnasyA''nantyAta jJeyamalpam 5 4-2 // bhAvArtha-jyAre sarva kilaSTa karmarUpa mela AtmAthI dUra thAya che tyAre citta eTale mane te vaDe tathA IdrivaDe thatuM pazamabhAvanuM mati tathA zrutajJAna ane Idriye tathA mananI sahAyatA vinA jJAnAvaraNIya karmanA kSe pazama bhAvane AtmAne thatuM avadhijJAna tathA mana:paryavajJAna paNa naSTa thaIne sarva rUpI jJAnathI atyaMta zreSTha evuM sarvajJANAvALuM kevaLajJAna je jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mihanIya, aMtarAya ema cAra ghAtI karmanA kSayane anaMta vastune sarvadA jANavA dekhAvArUpa sAmarthyatAvALuM kevaLajJAna AtmAmAM pragaTe che. A jJAna mAnasika nathI jeTalA mAnasa jJAna che. te AvaraNanA kSapazamabhAve pragaTe che. mananA sahacArathI vicAra, mananarUpa bane che temane traNa prakRtio tAmas rAjas sAtvika hAya. che, tenA cage vicAra, manana, dhyAna karI zake che, rAjasa For Private And Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 316) tAmasU ane sAtvika ema traNane sarakho sahakAra hoya tyAre dharma karavAnI bhAvanA pragaTe, gurupUjA karavI, punya bAMdhavuM, dAna devuM aneka prakAranA viSaya saMbaMdhI bhega bhegavavA, zatrune mAravAnI buddhi thavI, aneka rAjyane Adhipatya meLavavuM, zeThAI bhegavavI evI aneka pudgala bheganI bhAvanA thAya che, paNa te dharma mizrita thAya che, tenA vege aha5, ane vadhArApaNAmAM aneka vicitra karmane karavApaNuM thAya che. mana te rAjasU tAmasU saravanA asahakAramAM kAma karatuM nathI tethI sarva malarUpa AtmAnuM AvaraNa kSaya thavAthI tene mAnasika vyApAra nathI rahetuM, te kevala AtmavarUpanuM dhyAna je mana, vacanathI agocara AmasvabhAva ene ja pragaTe che, mATe kevalajJAnanuM anaMta vastune-dravyaguNa paryAyane jANavA dekhavApaNuM che. eTale dravya anaMta che te dravyomAM svabhAva anaMtaguNa che, guNa anaMtatAye paryAya anaMtA che, agurulaghu bhAva paNa anaMta rahe che, te sarva kevalajJAna, darzanathI jANe-dekhe che. jema khaja (khadyota) prANI sUryanA abhAvamAM pitAnI zakita pramANe prakAza kare che paNa te prakAza sarva vastune dekhADI zakatuM nathI. tema mAnasajJAna a95 prakAzaka hovAthI sarva vastune viSaya karI zakatuM nathI. kevalajJAna AtmasvarUpamaya hovAthI ane sarva AvaraNane kSayathI pragaTa thatuM hovAthI sarva reya vastuone jANe che, te jJAna ja sUrya samAna pUrNa prakAzaka che mATe te prakRtithI thayeluM nathI. prakRtithI thayeluM For Private And Personal Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 317 ) hoya te anaMta vastune viSaya na ja karI zake, mATe te jJAna prakRtijanya siddha thatuM nathI lAdhyakAre kahyuM che ke - andho na maNimAvidhyetta-manamulirAvaret / / sthAvarta nA mutAnihyAMsqnayata || 2 || artha-suMdara devamaNI pAse hoya te paNa AMdhaLe manuSya tene vidhI zakato nathI, hAtha-aMgulIe vinAne hoya teDhAMkI zakata ke pakaDI zakatuM nathI, grIvA-kaMTha-Deka na hoya te mANasa AbhUSaNane paherIne zobhAvI zakato nathI, jiddA na hoya te tenI guNa-stuti karI zako nathI. AvI rIte jemAM caitanya nathI tevI kevaLa jaDa prakRti anyanuM jJAna karI zakatI nathI. te kAraNathI prakRtie jJAnajanaka nathI paNa rAjasa tAmasa sAtvika prakRtie jJAnAvaraNIya Adi rUpe heIne te jJAnAdi guNane AvaravAnuM-DhAMkavAnuM kAma kare che. te prakRtiene jeTalA aMze kSapazamabhAva AtmA puruSArthathI prApta kare teTalA aMze te jJAnavAna rahe che. prakRtie game teTalI baLavAna thAya te paNa sarvathA jJAna-caitanya zakitane AvarI zakti nathI. sarvathA jJAnarUpa svarUpanuM AvaraNa karI zake te AtmA acaitanya-jaDathAya paNa te kadApi paNa coga banatuM nathI. kahyuM che ke"akkhrss anantamobhAgo nicya umyADio atthijIvassa" artha - ne niraMtara ochAmAM ocho akSarakRta jJAna tene anaMtame bhAga apajJAnAvasthAmAM nigedA For Private And Personal Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (i8 ) vasthAmAM paNa UghADe ja rahe che, te kadA.pa paNa avarAte nathI, mATe kAi paNa kALe AtmAmAM acaitanyapaNuAnA prasaMga anatA natho. jyAre kaivalyajJAna prAgaTya avasthAmAM hrAya tyAre jANavA ceAgya vastu alpa thAya che e vAta manAvavAnA prayatna te kharekhara hasavA jeve lAge che; kAraNa ke jJAnanu' ana MtapaNuM eja jJeya padArthonuM anaMtapaNuM che, teja siddha kare che. eTale kevalajJAnathI AtmA jagatamAM rahelA anatA drazya, gu, paryAya, utpAdanyAyAdine pragaTa kare che, kahyuM che ke-- sUktaM cAtmaparAtmakatRkarma jAna pada padamitidig // a--he prabhu sarvajJaparamAtmA ! Apa upadeza ApatA ke jJAna, darzana, cAritra, vIya, upayAga Adi caitanya guNavALA ane sukhadu:khane jANanArA evA lakSaNuthI yukata A AtmA che, ane tevA lakSaNeAnA abhAvavALAM rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabdAdi jaDa guNavALA acetana pudgala drazya che, temaja gamana kriyAmAM sahAya karanAra dhama drazya, sthiratA karavAmAM sahAyaka adharmedravya, avakAza ApanAra AkAza dravya, tema ja samaya, kSazu, ghaDI, muhUta, prahara, divasa rAtrimAM pakSa mAsa, ayana, vigere batAvanAra kAla drazya che te acetana jaDa che. eTale AtmAthI para che tethI svarUpamAM jJAna, darzana Adi guNumAM ramaNatA karavI te Atmava ane pudgaladinA gurumAM ramavu te anAtmatva jAvu. temaja te jaDamAM ramaNatA karatAM karmabaMdha thAya tene For Private And Personal Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 329) paNa AtmA karyAM che, te kriyAvaDe karma kare che ane bhAgave che ema je upadeza ApyA che te sarvathA sAthe che. ApazrInA vacana sUkata-metInA dANA samAna zreSTha che iti Adi jANavuM. // 4-31 // mUtra-tataH tAryAMnAM vAvana sAIinuMnAm |4-rUA bhAvAtha:--je AtmAe samyag darzana,jJAna, cAritranA cegane apramattabhAve ArAdhIne sa ghAtI kama ( jJAnAvaraNa, mehanIya tathA aMtarAya )ne samUla ghAta karIne yathAkhyAta cAritrayeAgavaDe kevalajJAna, darzanane pragaTa karIne kRtArtha satra kattavyathI mukta thAya che te vItarAga paramezvarane have saMsAra sabaMdhI janmamaraNu duHkha daurbhAgya yonImAM avatAra vigere kAMI karavAnuM, levAnuM devanu rahetu nathI. tevA paramAtmA tIrthaMkara deva kRtakRtya kaDevAya che. temane rAjas-tAmasa sAttvika guNavALI prakRttiene grahaNu karavA mukavAnuM rahetuM nathI, te prakRtinA guNA-svabhAvane parimAvavAnA kramanA tyAga thAya che; paraMtu AtmaguNu jJAnanA paryAyane-pariNAmene sadA dhAraNa kare che, kAraNa ke vijJAnamAtmano dharmaH svAnyabhAvaprakAzakam / cAraNanojJAnavaryAya-nodAno vIyate| (yogapradIpa) a--sAmAnya tathA vizeSa prakAre dravya guNa paryAyane yathArtha jANavAM pazu te vijJAna ( kevala For Private And Personal Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 320 ) jJAna ) te AtmAne dharma che, ane te AtmA tathA anya prameyane yathArtha batAvanAra che. A AtmAnA jJAnasvarUpa paryAya-pariNatimAM sarva leka tathA aleka (jagata tathA anya sarva) samAya che eTale jJAnamAM pratibiMbabhUta thAya che. A sarva AtmaparyAyane AtmA kahe che, te paraparyAya-paugalika paryAyane nathI karate tethI maharSijI kahe che ke kRtArthone-kRta kRtya thayelA pUrNa thegIne siddhAvasthAmAM guNenA pariNAma kamanI samAptI thAya che te pidugalika guNo-rAjasa, tAmasa, sArika pravRtionA guNo-pariNAma-paryAyamAM karmanI samApti thAya che eTale karavApaNuM nathI rahetuM, paNa AtmAnA sahaja jJAna, darzanAdi guNenA pariNAma-paryAyane kama zuddhatAe zarU thAya che ke 4-32 che tethI atra prazna thAya che ke kema tene kahe ?? sUtra-kSaNapratiyogI pariNAmAparAntaniryAhya krmH||4-33|| bhAvArtha-sarva dravyamAM paryAne kama hoya che temAMthI pudgala dravyamAM ghaTa, 5Ta Adi dazyamAM pratyakSarUpe jovAya che. anyamAM ghaNA anubhava mege dekhAya che te kAmamAM AvanArA pariNAme-pa apara pariNAmanI utpatti samaye aMta-nAza pAmanArA hoya che. A kame utpanna thanArA paryAye kSaNe kSaNe naSTa thAya, ane navA utpanna thAya che, jema vastramAM navInatva tathA pUrANatva anubhavAya che ane ghaTapaTa vigere padArthomAM pUrva pariNAmonuM utpatti paNuM junAnuM vinAzItva, kAraNa ke pudgalanuM maLavuM, vikharAvuM, saDavuM, For Private And Personal Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 321 ). paDavuM, vinAza pAmavuM evA prakArane dharma sahacArabhAve rahelo che; paNa paramANuo sarvathA nAza pAmatA nathI. temAM rahelA guNa paryAye navA navA svarUpe utpanna thAya che. temAM guNa kAyama rahe che ane paryAya kramazaH navA navA thAya che. kahyuM che ke "dRmAviguw: mamAviSarcA:" dravyamAM dravyarUpe nitya rahe te guNa, ane "krame krame thAya tene paryAya kahevAmAM Ave che," mATe dravya nitya hovA chatAM paNa tenA paryAye kama anubhAvavAmAM Ave che. A kAraNathI maharSijI tathA vyAsajI bhASyakAra " niyatA, TanaranA pariNAma niyatA =" nityatA be prakAranI kahe che. eka kUTastha nityatA ane bIjI pariNAmI nityatA. temAM kUtha nityatA AtmApuruSa saMbaMdhI che, ane pariNAmI nityatA satva, rAjasa, tAmasa, guNavALI che, te mAyAmAM che. temAM je AtmAne phUTastha nitya mAnIe to sukha-duHkha, nIca-UMca nimAM gamana Agamana, eka vakhata zeTha bIjI vakhata dAsa, eka rAjA te bIje prajAjana, eka yegI te bIje gI-AvI vicitratA AtmAomAM je jevAya che te tamArI mAnyatAthI te na hovI joIe; paraMtu temAM je je pariNAme-paryAne anubhava thAya che, te te AtmAoe zubha vA azubha karma karelA che, tenA vipAkarUpe je tevA paryAye anubhavAya che temAM jo ke AtmAnuM alagapaNuM nathI paNa temAM tAdAsyabhAva 21 For Private And Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (32) anubhavAya che, mATe phUTastha niyatA te zraddhA karavA lAyaka nathI, paraMtu sarva dravyamAM dravyapaNe akama-nahi badalAvApaNuM ane paryAyapaNe kamathI badalAvApaNuM anubhavAya che, mATe upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke - "amAnuvicaittAivara sutta raghuravAr dravyamAM paryAne kama, dravyatvane akrama ane ubhaya Atmaka padAWvarUpe kramAkrama ema traNa lakSaNathI yukta hoya tene anubhava mAnavA yogya che, paNa satya pramANane abhAva hovAthI kuTastha nityatA te mAnavAjoga nathI. ulaya prakAranI-bane prakAranI nityatA padArthomAM tAva-bhAvanAnI sattAne ghAta na thata hevAthI nityatA abAdhita rahe che. te mAtra kahevA gya che, paNa te anubhavagamya nathI. je kUTastha nityatA maharSi bhAgavAna mAne che, te jevI rIte purUSamAM che tevI ja rIte pudgala paramANuomAM, dharma dravyamAM, adharmarUpa dravyamAM, kAlamAM, AkAzamAM paNa anubhavAya che, kAraNa ke tyAM dravyanI kadApi hAni thatI nathI. AthI payane utpAda ne vyaya thAya che te te jaDa acetana tathA cetana puruSamAM paNa samAnabhAve anubhavAya che. guNadharmavALI buddhi jJAna sAmAnya vizeSa jJAna, darzana, cAritra, vIrya, upayoga vagere guNene AtmAnA eTale purUSanA guNemAM adhyavasAyane pariNAmonI parAvRtti-paryAne nAza, utpatti e grAhya che, tevI rIte AtmA temAM tAdAsyabhAve hovAthI tenI paNa parAvRtti abhedabhAve kAyama ja che. vaLI je kahevAmAM Ave che ke For Private And Personal Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3ra3 ) nitya evA dhamaemAM guNanA kamane avasAna thAya che, te paNa yukti saMgata nathI. pazamabhAvanA guNa naSTa thaye lAyakabhAve jJAnAdi guNadhama abAdhitarUpe paryAyayukta AtmA anubhave che. ane pudgalAdikamAM te te pudgalenA rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabdane anubhava tha, mIlana vikharaNa thavuM vagere dharma anubhavAya che. sarva karmane kSaya karIne mukta thayelA puruSa (siddha paramAtmAe) mAM varUpa mAtrathI sthira hovAthI temane phUTastha nitya kahevAmAM Ave che. temAM svarUpanI astitA che te krame krame anubhavAya che." Ama zrImAna bhASyakAra kahe che te paNa vicAravA yogya che. "pudgalemAM paNa svarUpa astitA che kAraNa ke te pudgale paNa savarUpane kadApi paNa tyAga karatA ja nathI. temAM je saDana, paDana, puraNa, galaNa e dharmo che tenA guNane te pudgala cheDatA nathI tema AtmA-purUSa paNa potAne dharma svabhAva jJAna darzana cAritra virya upagarUpa svarUpa dhama guNane paNa tyAga karato nathI, mATe te banemAM paryAnuM utpannatva, vidhvaMsa samAna bhAve hevAthI koI paNa guNa paryAne sarvathA avasAnabhAva nAstitva nathI ja." je sthala pudgala kaMdha rUpa paryAyamAM dekhAya che te paNa pudgala paramANuomAM apekSAe saMbhave che. temAM dravya, kSetra, kALa, bhAva Adi cAra prakAranI sthitinuM vicitrapaNuM che. te jaina spAduvAda rahasya yukta pravacanathI jANavA gya che, mATe sarva cetana acetana drAmAM "kAphUrathayo gayum ghAgha" For Private And Personal Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (324 ) paryAyarUpe utpanna thavuM, naSTa thavuM ane dravyatvarUpe pravayaNe rahevuM-A pramANe jemAM vartavApaNuM hoya te guNa paryAya yukata hoya te dravya, ane te sadudravya kahevAya che, paNa zatru anurAgrathiramAve nivaravam ! evuM kuTastha nityanuM lakSaNa vicAratAM e vicAra keI paNa dravyamAM ghaTatuM ja nathI che 4-33 che mUtraM-puruSArthazRnyAnAM guNAnAM pratiprasavaH kaivalyaM svarUpapratiSThA vA citizaktiritiH / / 4-34 // bhAvArtha-je meLavavA purUSArtha thato nathI tevA rAjasa, tAmasa, sAtvika guNene nAzalaya thAvAthI eTale purUSane bhegarUpe pariNAma na pAmavAthI purUSa-AtmAne saMbaMdha tyAga thAya che. ane ghAtI karma rUpa rAgadveSa, mehamAyA, krodha, mAna, mAyA, lobha, ajJAna vagere doSarUpamAyika guno kSaya karIne AtmA citizakita-caitanya nirAvaraNapaNuM kaivalya jJAnadarzanarUpa svasvarUpamAM vAstavikarUpe sthitimAM pratiSThita thAya che. savarUpa pratiSThA athavA citizaktinI prApti thAya te ja kevaya. kahyuM che ke- karmopAdhikRtAbhAvA- stadbhinno nishcyaatsmRtH| so'haM tattvarmAsa prokta-aAtmA'saMkhyapradezakaH // 1 // zanattarazanajJAna-zAritravA ghaM. anantaguNaparyAyai-rutpAdavyayavArakaH + 2 || For Private And Personal Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3rapa ) artha-kama eTale ATha karma jJAnAvaraNIyArIthI utpanna thayelI upAdhi che tyAM sudhI janmamaraNa ane cAragatirUpa saMsAramAM rakhaDavAne svabhAva eTale jyAM vibhAvadazAnA paryAye vividha thAya che, paNa tene kSaya karavAthI AtmA kevaLa darzanamaya thaIne sva svarUpamAM sthira thAya che mATe tethI sarva upAdhithI bhinna AtmA che, tema nizcayathI jANa. tethI sehaM "te paramAtmA che te huM sattAthI paramAtmA chuM. mAre AtmA asaMkhya pradezamaya che. nirAvaraNa dazAmAM anaMta jJAna, darzana, cAritra anaMta vIryavAna hovAthI anaMta guNaparyAyavaDe utpAda, vyaya e janmamaraNa tene vAraka svayaM huM chuM AvI bhAvanAthI sva-paranI vaheMcaNI karete svaguNane avalaMbate pudgala bhAvanA mehane cheDate e AtmA abhyAsanA cege saMsArathI mukta thAya che, mATe deva, guru, dharma, dayA, bhakita, tapa, japa, dhyAna, samAdhi, zAstrAbhyAsa karatAM, kSaye pazama bhAve paMca mahAvrata AdaratAM, cha prakAranA jInI dayA karatAM, sAta bhayane chatAM zarIra, ghara, kuTuMbane meha tyAga karatAM, AtmA anukrame savikalpanirvikalpa dhyAna karatAM, sarva karmamalane dhoI nAkhIne zukala dayAnamAM kSAyakabhAvanA cAritragamAM AvI sarvathA ni:kamakarma kSaya karI kevaLa jJAnadarzana, dhAraNa karIne nija svarUpa avasthAmAM sthira thaIne vicare che. tIrthakaranAmasajJaM, na yasya karmAstisopi yogabalAt / utpanna kevalaHsan satyAyuSi bodhayatyurvIm // 48 // For Private And Personal Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (3ra6 ) artha-AtmAne je ghAtakarmane kSaya thAya te kevaLajJAna, darzana prApta thAya che ane tIrthaMkaranAmakarmane udaya hoya te aneka deva-devIothI vaMdana karAya, pUjA atizayathI yukta pRthvImAM vicarI aneka bhavya prANIone uddhAra kare che ane samavasaraNamAM dezanA ApIne mokSamArgane pravAha vadhAre che, paNa je atmAne tIrthaMkaranAmakarmane udaya nathI tevA sAmAnya kevalIo paNa AyuSyanA kALa sudhI pRthvImAM vicArIne suvarNa kamalAsane virAjI dezanA vaDe jagatajIne samyaga dharmane mArga upadeza kare che-mokSamArgane pravAha calAve che. ce. pra. 11 saMpanna kevalajJAnadarzano'ntarmuhurtazeSAyuH / arhati yogI dhyAna, tRtIyamapi kartumacireNa // 49 // kevaLajJAnadarzana yukta ahaMta tathA sAmAnya kevaLa yogI ne jyAre manuSya bhavanuM AyuSya pUrNa thavA Ave che ane eka aMtamuhurta kALa mAtra be ghaDI) bAkI rahe che tyAre trIjuM zukaladhyAna kare che. zrImAnacintyavIryaH, zarIrayoge'tha bAdare sthitvA / acirAdeva hi niruNaddhi, bAdazaivAGmanasayogau / / 53 / / sUkSmeNa kAyayogena, kAyayogaM sa bAdaraM sandhyAt / tasminnaniruddha sati zakyo roddhaM na sUkSmatanuyogaH // 54 // vacana manoyogayuga, sUkSma niruNaddhi sUkSmAttanuyogAt / vidadhAti tato dhyAnaM, sUkSmakriyamasUkSmatanuyogam / / 55 // For Private And Personal Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 327 ) tadanantaraM samutsanna - kriyamAvirbhavedayogasya / asyAMnte zrIyante vaghAtikarmANi catvAri jAya che. tyAM kahyuM che ke // 16 // artha-acitya vIya vAna evA jJAna, darzana, carcAratrarUpa lakSmIvaMta bhagavAn khAdara zarIrayogamAM rahIne jaldIthI bAdara vANI tathA manA ceogane rupe che. pachI sUkSma kAyayogathI Adara kAyayegane rUpe che. ema Adara kAyane jyAM sudhI na rUpe tyAM sudhI sUkSma kAyayoga rUdhAya nahi mATe te pramANe Adara mana, vacana, kAcAnA yAgane rUce ite sUkSma vacana, mana ema e ceAgane sUkSma kAyayogavaDe rUMdhIne tyArapachI sUkSmatayAganI kriyAne rUdhanAruM dhyAna dhare che. tyArapachI samucchinna kriyA-samyag prakAre sarva kriyAone tyAgI daine ayogI guNasthAnake AvIne cAra aghAtI kane kSaya kare che. azarIrI thai muktimAM nira Mtara magna thAya che. saccidAna dnamAM sAdikamanantamanupama - mavyAvAdhaM svabhAvajasaukhyaM / prAptaH sakevalajJAnadarzano modate muktaH // 6 // a-ghAti aghAti ema sava kamane kSaya karI meAkSamAM javAnI Adi hAvAthI paNa tyAMthI pharI bIjI sthitimAM javAne abhAva hAvAthI sAti anata bhAgathI muktimAM upamA rahita haiAvAthI anupama mana, vacana, kAyAnA yAganA sarvathA abhAva thavAthI sAtA asAtArUpa vedanA pIDAnA For Private And Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 328 ) tyAM abhAva che svAbhAvika zuddha saccidAna damaya kevaLajJAna darzanamaya mukta-siddha paramAtmA mekSamAM anaMtasukhane anubhava kare che. mAyAvI prakRtimAM puruSArthonA tyAga thavAthI svarUpamAM avasthAnarUpa kaivalyamaya cittizaktiAtmazaktiva'ta siddha paramAtmAne dhama medhasamAdhi, ziveAdaya, sattvAnaMda, para-paramezvaratva, vagere kahevAmAM Ave che. ke dharmameo'mRtAtmA ca bhatrazatruH zivodayaH / sAnanta: pati, yogyoDovAyotaH || 422 || a--AtmA dhamegha samAdhine dhAraNa karatA hAvAthI tene dhamegha kahevAmAM Ave che. jema megha pANI varasAvIne pRthvIne tApa naSTa kare che tema sa ghAtIkanA kSaya karanArA sarvajJaparamAtmA jagatajIveAnA trividha tApane dhadezanArUpa me varasAvIne antaHkaraNA zAMta kare che. temaja siddhaparamAtmA svarUparamaNutArUpa dhama meghane dhAraNa karatA haiAvAthI dhama ane dharmInA tAdAtmya saMbaMdha hAvAthI siddhAtmA paNa (1) dhamegha kahevAya. (2) amR tAtmA-je AtmAe mRtyunA kAraNarUpa janmane utpanna karatA nathI te janma maraNu kAraNarUpa zubhAzubha ayavasAyane tyAgakarI AtmasamAdhimAM sthita rahuine sava mAhunIya Adi haLAhaLa jherarUpa karmanA kSaya karIne janmamaraNane nAza kare che tethI te siddhaparamAtmA amRtAtmA kahevAya che. (3) bhazatru-bhava eTale janmamaraNarUpa For Private And Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (329) saMsAra, tene samULa kSaya karanAra teo bhava zatru gaNAya che. yathAkhyAta cAritra AcarI, saMgI, agI padaprApta karIne pUrve pUrNa avasthA prApta karelI che jemaNe te siddhaparamAtmA bhavazagu kahevAya che. athavA arihaMta paramAtmA tathA sAmAnya kevalI paramAtmA seMkaDe dharmasabhA eTale dharmopadeza ApavA mATe samavasaraNamAM ane suvarNa kamalAsane birAjIne aneka bhavyAtmAone dharmopadeza ApIne trividhatApa Adhi, vyAdhi, upAdhine tyAga karAvela che, paramAnaMdanuM dAna karela che. niyatA saMprApta karI anya bhavyane abhaya ApeluM che. tethI te paramAtmAe bhavazatru" kahevAya che. (4) zivadaya-ziva eTale kalyANa athavA suvarNa vA paramAnaMda teno udaya, "AtmA anAdi kAlathI suvarNanI peThe raja-karmarUpa malathI malina thayela hatA, tyAre sadgurune samAgama pAmIne, dharmano upadeza sAMbhaLIne, paramArthane samajIne, azubhAkarmane kSayakaratAM yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa karIne mehanIya Adi karmanI graMthIno bheda karIne-dIne, anivRttikaraNa karI, yathArtha tatvazraddhAne saMprAsakarIne zuddha samya phatva pAme che. tyAra pachI zakti anusAra vrata niyama karatAM karatAM AtmavIryane pragaTAvI ne sarva AsavarUpa pApabaMdhanA kAraNene rokanAra paMca mahAvratarUpa cAritracagane ArAdhIne, pUrva karmamalane kSayakarI zuddha suva nI peThe anaMtAnaMdamaya kSAyika bhAvane je cAritra For Private And Personal Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (330 ) ga che tene prAptakarIne jJAnAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya kamane samUva sabIja kSaya karIne kevaLajJAna, darzana tathA pUrNAnaMdarUpa zivadayane pAme che, tethI paramAtmA-guNaguNInA abhedarUpe hovAthI tene zivodaya kahevAmAM Ave che. (5) satyAnaMda-jagatanA jIvo pAMca idrinAM trevIzaviSane bhogavavAmAM mazagUla-tatpara thayelA hoya che tethI teo pudgala bhegamAM je je sukha mAne che te sarva arithara ane kSaNika che, nAza thanArA che te bhegone meLavavA mATe aneka prakAranA kukarma karavA paDe che, te kukarmanA bhayaMkara-duHkhakAraka vipAkane pitAne ja bhegavavA paDe che, mATe te mAneluM sukha-AnaMda kSaNika ane aupacArika che te satya AnaMda nathI paraMtu sarva karmane kSaya thAya te pachInI avasthA-nikrarma avasthAmAM AtmA zAzvata sukhamaya AnaMda anubhave che, tethI siddhAtmAo "satvAnaMda" kahevAya che (6) para-satkRSTa sarva jI kamane AdhIna che. tyAre paramAtmA paramezvara sarvakarmane nAza karIne pUrNasvataMtra thaIne AtmAne satya AnaMda anubhave che ane bhavyAtmAne te satyAsatya, sukha, duHkha, tenA kAraNone upadeza ApIne sarvajIne muktine satya AnaMda batAve che, tethI arihaMte sAmAnya kevalIo para eTale paramAtmAparamezvara kahevAya che. A che vizeSaNe arthavaDe paramAtmA, paramezvara athavA sarvezvarone lAgu paDe che, temaja paramAtmAne prabhu, vibhu, parezAna, AtmA, mahezvara, mahAdhAra, For Private And Personal Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 331 ) acyutAna, jagadIzvara, ziva, svayaMbhU, zakara, sadAziva, vagere nAmathI paNa lakhAvavAmAM Ave che. temanuM dhyAna, sevA, zakti, smaraNa karavAthI AtmA peAtAnA kramanA kSaya karI paramAnaMdano anubhava kare che. zrImAn buddhisAgarasUrIdharajI ' AtmapradIpa'mAM jaNAve che ke~ prabhuM vibhuM parezAnamAtmA''tmAnaM smaredyadA / tadA sa tanmayo bhUtvA syAjjanmAdivinAzakaH // 78 // mahezvaraM mahAghAraM, acyutAnandakaM smaret / sa prApnoti dhruvaM saukhyaM, bhUtvA zrI jagadIzvaraH / / 79 // zivaM svayaMbhuvaM bhaktyA, vandasvAntaradRSTitaH / bhoktA svakIyaRddhInAM, zaMkarastvaM sadAzivaH ||80|| a--(1) jyAre prabhu-AtmA ATha karmanI vargaNAthI gherAyalA che tevakhate zubhedaya thavAthI AtmavIya pheAravI ATha kamanI vagaNAnA jyAre kSaya karIne paramAnaMdane prApta kare che, tevI zaktine dhAraNa karanArA hovAthI te AtmA prabhu kahevAya che. (2) vibhu-vyApaka paramAtmA kevalajJAna- rUpa AtmavarDasa dravyaguNaparyAya je leAkAlekamAM rahelA che tene sadA sarvadA jANe che, dekhe che tethI paramAtmA vibhu kahevAya che. (3) parezAna-parameza paramAtmA anaMtajJAna, anatana, ana'tacAritra, anaMtavIya, ane taAnaMda, anAddhi paramAtmAmAM pUrNa paNe pragaTelI hovAthI parameza athavA paramezvara kahevAya che. (4) mahezvara For Private And Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (33ra ) sarve de tathA Iko, cakavartI, rAjAo, manu vagere je paramAtmAnI sevA-bhakti-pUjA kare che, AjJA mukuTanI peThe, dhAraNa kare che tethI te paramAtmA mahAna Izvara che tethI teo mahezvara kahevAya che. (5) mahAdhAra-paramAtmA sarvathA nirAvaraNa jJAna, darzana, cAritra, AnaMda rUpa guNe tathA bhUta, bhAvI, vartamAna sarva paryAyanI vartamAnA AdhArarUpa hovAthI mahAdhAra kahevAya che. (6) ayutAnaMda-naraMtara zAzvata AnaMda anubhavatA hovAthI, tathA janmamaraNanA duHkhane sarvathA abhAva hevAthI, paramAtmA ayutAnaMda kahevAya che. (7) jagadIzvara-sarva jagatanA jInuM durgatithI rakSaNa karatA hovAthI paramAtmA jagadIzvara kahevAya che. (8) ziva-paramAtmA sarva upadravane nAza karIne sarva jIvane nirAmaya karavAnI pravRtti karatA hovAthI ziva kahevAya che. (9) svayaMbhU paramAtmA sarva ghAtikarmane nAza karI pitAnI svayaMzakti prApta kare che. te koInI sahAyatA vinA kevalajJAna darzanamaya guNa ne pragaTAve che tethI te svayaMbhU kahevAya che. (10) zaMkara-sarva upadra bhaya, zeka, saMtApane samAvI sukha Ape che, tethI paramAtmA zaMkara che. (11) sadAziva-sarvadA sarvanuM kalyANa karavAnI pravRtti karatA hovAthI tathA svayaM pite sarvadA zAzvata AnaMda anubhavatA hovAthI paramAtmA te sadAziva paNa kahevAya che. paramAtmA sarvadA pitAnI zAzvata trAddhine bhegave che. janma, jarA, maraane vinAza kare che, sarvadA nityasukha AnaMdane prApta kare che, tethI anAsaktabhAve temanI bhakti sevA karanArA anukrame For Private And Personal Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 333 ) samyaga jJAna, darzana, cAritrane pAmI, sarva karmamalane kSaya karIne paramasukhane bhajanArA thAya che. vItarAgane vItarAgabhAve bhajanAra avazyameva vItarAga bane che. ayaM pAtaJjalasyArthaH, kinycitsvsmyaangkitH|| darzitaH prAjJabodhAya, yazovijayavAcakaiH // 1 // A zrI pataMjala maharSijIe banAvela gadarzananA arthane svasamaya-jena siddhAMtane anulakSI karIne alpa akSara ane mahAn artha yukta paMDitapuruSone be dha thAya tevI prakriyA-TIkA sattAvIsa sUtre upara vAcakavarya zrImAnazevijaya gaNIvare racanA karI che. temanI TIkAne anusarIne temaja svataMtra vicAra karIne meM paNa svAnubhavasukhasAgara nAmanuM vivecana raceluM che. dareka sUtre upara vivecana karela che. temAM haMsavata nIrakSIranI viveka daSTie vidvAne avaleze te satya jJAna meLavI zakaze. mAro a5 prayAsa te vAcakavaryanA ullekhanuM pAna karI akathya AnaMda prApta thavAthI tenA baLe ja thaye che. bahukRta vidvAnI mahattA mArAmAM nathI temaja vidvattAne leza paNa nathI. mAtra svAnubhavanA AnaMdane hRdayagata sAcavI rAkhavA karatAM mumukSu enI AgaLa dharUM, je vya hoya te prayAsa saphaLa thaze. je kaMIka khAmIo haze te te vidvAnI sUcanAthI sudharaze. adhyayanamAM vizeSa vadhAro thaze, te hetu lakSamAM rAkhI pustakarUpe pragaTa karavA keTalAka mumukSuonI preraNAthI A purataka pragaTa thAya che vidvAne, mumukSuo mane anubhava ApavA madadarUpa thaze. vinA saMke ce bhUlanuM parimArjana karaze e ja abhilASA. 34 zAntiH 2 . For Private And Personal Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrImAna pataMjali maharSipraNIta gadazana upara A pramANe sarvasAragrAhI yathAmati pUrvAcAryonI paddhati anusAra vivecana lakhAyuM che temAM je kaMI azuddhi rahI gaI hoya athavA viparita lakhAi gayuM hoya to te mATe sakaLa saMgha samakSa kSamA yAyuyu. yogAnubhavasukhasAgaragranthanI prazasti. zrImacchAmanamadbhutaM mamabhara-cchImanmahAvIrataH / tasminpAdapa iSTasiddhiphaladaH, zrImAn tapAgacchakaH / yA zAkhAbhiratIva zAntijanakaH khyAto'sti vikhyAtibhiyasya svAduphalAni tuSyati zubhAnyAsvAdya dharmapriyaH // 1 // tadIyasacchAmanabhAravoDhA, zrIhIrasUriH kramataH prabhAvI / prabodhitA yena mahAdhirAjAH, zrIjainadharmArthanirUpaNena // 2 // tadIyapaTTe ca parAMmparAto, vairAgyasaMgI muninemasAgaraH / yo'nekajIvAn pratibodhya bhanyAnAcAracaJcurvyacarajaneSu // 3 // tatpaTTapUrvAcalabhAnubhAsvaraH, smykriyaajnyaanprcaarlkssH| kakSIkRtAtmonnatimukhyamArgo,jitAntarArI ravisAgaro'bhUt // 4 tatpaTTapaGkeSaTrAdAzriyaM, babhAra bhavyAM sukhasAgaraH sudhiiH| cAritracUDAmaNizuddhabhAvataH, samyaktvabodhaprathanakanatparaH // 5 // For Private And Personal Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 335 ) tadIya paTTAmbarabhAnumAlI, para:zatagranthavidhAnadakSaH / yogipradhAnaH zrutadharmaniSThaH kRtAvadhAnaH zubhatattvarAzau // 6 // vizuddhabhAvo'jani vuddhisAgaraH, mUrIzvaro buddhinidhaanmukhyH| pIyUpatulyAni vacAMsi yasya, nipIya santoSamiyAya bhavyaH // 7 // tadIyapaTTe jitasAgaro'bhUta, mUrIzvaro svIyaguruSabhAvAt / granthAnanekAn vyalikhad yathAmati,yaccAruzIlaH smtaanidhaanH|| tatpaTTalakSmI rucigaM dvitIyo buddhabdhisUrIndrapadAbjasevI / / dadhAti ziSya svayamRddhisAgaraH mIzvaraH shaastrvidaaNvrennyH||9|| pAnaJjalAkhyayogasya, sAragrAhi vivecanam / vyalekhi bhavyalokAnA-mupakArAya sUriNA // 10 // tena tAcikabhAvena, yogAnubhavapUrvakaH / / sukhasAgaranAmA'yaM granthoyaM yAtu vistRtim // 11 // maGgalaM bhagavAn vIro, maGgalaM gaNanAyakAH / maGgala dharmazAstrANi, maGgalaM suurivaackaaH| OM zAntiH 3 For Private And Personal Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yogAnubhavI gurudeva-smaraNa ( kavAlI) samajAye na gati nyArI, divyAtmana ! gurujI, gurujI, gurujI. mujhAye mati ati mahArI, premAtmanI gurujI, gurujI, gurujI. Teka suSumaNAne daMDa banAvuM, IDA piMgalA bAMdhu tAra; hara nADI--tAMte gAu, devAMzI ! gurujI gurujI gurujI. 1 AnaMdamaya snA prakAzI, je jJAnacakre ul lA vI; ama uramAM AvI prakAzo, jJAnendu! gurujI gurujI, gurujI. 2 okAra kerI dhUnamAM, magna brahmAnaMdamAM, AnaMde aikaya dhAro, AnaMdI gurujI, gurujI, gurujI. 3 uranAM siMhAsane, A sUnAM paDyAM gurujI ! premethI Apa caraNe, divya mAMDe gurujI, gurujI, gurujI. 4 karuNA karI gurue, joti prakAzyA; hemendra harSa nA samAte, harSamUrti! gurujI, gurujI, gurujI, 5 Jo) krama == For Private And Personal Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OM namo vItarAgAya | zrImadAcAryapravara sadguruzrIbuddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH zrIyogaviMzikAprakaraNam / aindrazreNinataM vIraM, natvA tattvopadezakam | yogaviziSThA nuyAya, geskRti: muzriye ! ? / / apAra Adhi ane vyAdhigrasta sa`sAranA bhayathI pIDAtA bhavya jIvAtmAone mAtra dhuma ja sukhadAyaka zaraNa che. vaLI te dhama dAna, zIla, tapa ane bhAva ema cAra prakAranA che, temAM paNa savathI bhAvadha nizcayathI meAkSanuM avyAbAdha sukha Ape che, vaLI te bhAva aMtaHkaraNanI zuddhatA vinA prApta thatA nathI, tema ja ataHkaraNanI zuddhi AtmAnA yAganI apekSA rAkhe che, arthAt AtmAga vinA hRdayanI zuddhi thatI nathI. zrImad caAAvijaya vAcakavaya jaNAve che keH For Private And Personal Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 2 ] " vittavRttinirodho thoDA:" pApavyApAra karanArI cittanI pravRttione rokavI te yoga jANa. vaLI ganuM svarUpa kahevA mATe maharSi zrImad haribhadrasUrie gavizikA racI che. tene spArtha mATe tenI upara zrImad yazovijayajI mahopAdhyAye suMdara vRtti karI che. paraMtu te vRtti saMskRta bhASAmAM hovAthI dareka jIvAbhAonA hita mATe chAyA ane gurjara bhASAmAM huM anuvAda karUM chuM. zrImad-haribhadrasUriviracitA zrImad-RddhisAgarasUripraNItacchAyA'nuvAdasaMvalitA viMziTI. mUlam-mukkheNa joyaNAo, jogo savvo vi dhammavAvAro parisuddho vibeo, ThANAigao viseseNaM // 1 // chAyA mokSeNa yojanAto, yogaH sarvo'pi dharmavyApAraH / parizuddho vijJeyaH, sthAnAdigato vizeSeNa // 1 // atha-mokSanI sAthe rojanA karavAthI sarva prakArane paNa dharmano vyApAra yoga kahevAya che. vaLI te roga viSeze karIne sthAna Adine prApta thayela zuddha jANo TIkAtha-mahAAnaMdanuM sthAna (mekSa) che, tenI je prApti karAve te sarva prakArane dharmavyApAra coga kahevAya che. kahyuM che ke For Private And Personal Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [3] AlayavihArabhASA - vinayo bhikSATanaM samitigupti / pratilekhanaM pratikramaNa, kriyAyogo hi sarvasAdhUnAm // 1 // Alaya-ghara, upAzraya, pASadhazAlA vigere muniene rahevAnuM sthAna. vAcana, parAvana ane dharmakathA vigere AtmAnA abhyAsamAM upakArI hAvAne lIdhe upacArathI yoga kahevAya che. vihAra-apramattapaNe gAmAgAma vihAra karavA, bhASA-satya khelavu', vaLI kAi paNa mANusane duHkha na thAya tevI vANI kheAlavI vigere paNa upacArathI ceAga jANavA vinaya-arihaMta Adi daza dhama vadha ka sthAnakAnA Adara satkAra ane bahumAna vagere karavuM te paNa upacArathI yAga che. bhikSATana-nirdoSa gAcarI mATe ceAgya gRhasthAnA gharamAM gamanAgamana karavuM. pAMca samiti, traNa gupti pratilekhana ane pratikramaNa vigere sAdhue mATe prAthamika kriyA yAga che; temaja cega zabdanI vyutpattithI meAkSasAdhanamAM kAraNabhUta je AtmAnA zuddha vyApAra te ja ceAga kahevAya che. vaLI te ja pramANe sa prakAranA zuddhadhanA vyApAramAM paNa yotva ghaTe che. te A pramANe kahyuM che ke-parizuddha-praNidhAna Adi zuddha AzaceAthI je yukata hAya teja ceAga ane je tevA prakAranA na hoya ane mAtra dravya-bAhyakriyArUpa ja hAya te tuccha phUla vinAnA hovAthI yAga gaNAtA nathI, kahyuM che ke-- AzayabhedA ete, sarve'pi tato'vagantavyAH | bhAvo'yamanena vinA ceA dravyakriyA tucchA // 2 // ( i. rU-2 ) For Private And Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 8 ] e praNidhAna vigere sarva prakAranA Azaya bheda tattvathI vicAratAM kathaMcit kriyArUpa che ane A pAMca prakArane je Azaya te bhAva kahevAya. vaLI A bhAva vinAnI ceSTA " mana, vacana ane kAyArUpa je dravyakiyA te tuccha-niSphala che arthAt Icchita phala ApavA samartha nathI. praNidhAna Adi Azaya jaNAve che praNidhipravRttivighna-jayasiddhiviniyogaH bhedataH prAyaH / dharmajJairAkhyAtaH, zubhAzayaH paJcadhAtra vidhau // 3 // praNidhi, pravRtti, vinaya, siddhi ane viniyoganA bhedathI A zubhAzaya samyagadharmaza paramamaharSioe upadeza vidhimAM pAMca prakArane kahyo che. vaLI te zubhAzaya yukta kriyAyoga yathArtha phaladAtA thAya che. praNidhAna lakSaNa jaNAve che. praNidhAnaM tatsamaye, sthitimattadadhaH kRpAnuga caiva / niravadyavastuviSaya, parArthaniSpattisAraM ca // 4 // (va3-7) - sadagurUne upadeza sAMbhaLI pitAnI zakita pramANe dharma pALavA mATe te samaye je vratamaryAdA rAkhI hoya tethI utaratI koTInA jIvAtmAo je nIti, dharmazraddhA ane prema vinAnA hoya teo pratye paNa dayAvaMta thaI, For Private And Personal Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pa ] pitAnI zakti pramANe nirdoSa vastuvaDe upakAra kare, paraMtu teone hIna guNavALA jANe temanI upara kAdha ke dveSa karavo nahI ane temane sudhAravA mATe yogya prayatna Avazya kare temaja guNavaMta vratavALA athavA samparvadhArI jIvAtmAo pratye sAdharmika prema lAvIne temanI ApaNAthI banatI dhArmika tathA Arthika avasthA sudhAravI temane AdarasatkAra kare ane potAnI dharmakriyAmAM apramatta rahevuM. 4 have pravRttinuM svarUpa jaNAve che tatraiva tu pravRttiH, zubhasArogAyasaGgatA'tyantam / adhikRtayatnAtizayA--dautsukyavivarjitA caiva // 5 // ( rU-8) adhikRta dharmasthAna( gurusthAna)mAMja atizaya adhika nipuNatA sahita upakAravaDe saMgata ane samyaga jJAnapUrvaka apramattabhAve caMcalatA rahita atyaMta adhikRta yatnathI je kriyA karavAmAM Ave te pravRtti kahevAya che. vinajaya-vidane upara jaya meLava arthAta dharmakAryamAM je aMtarAya AvatA hoya tene purUSArthathI tyAga kare te vidata jaya kahevAya. have vihvajayanuM svarUpa kahe che vighnajayastrividhaHkhalu, vijJeyo hInamadhyamotkRSTaH / mArga iha kaNTakajvara--mohajayasamaH pravRttiphalaH // 6 // ( jo -1 ) For Private And Personal Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha-vidana jaya traNa prakAra che. hIna, madhyama ane utkRSTa. jagatamAM manuSyane A traNa prakAranAM vi Ave che. temane jItavAnA upAya paNa traNa prakAranA hoya che, te dRSTAMtadvArA jaNAve che. keI mANasa potAnA ISTa. sthAnamAM javA mATe nIkaLyo. cAlatAM cAlatAM kAMTAkAMkarA vigerethI vyAsa kharAba raste AvyA. temAM cAlate te musAphara mahAsaMkaTamAM AvI paDyo jethI ISTa sthAnamAM jatAM tene vidana AvyuM, paNa te kaMTaka-kAMTAkAMkarane sAvacetIthI dUra karIne te nizcala bhAve cAlyo jAya che te chevaTe pitAnA ISTa sthAnamAM pahoMce che. te ja pramANe mekSamAge gamana karanAra mANasane kAMTA ane kAMkarA samAna sudhA-bhUkha, tRSA-tarasa, tApa ane zIta Adi aneka parISahe vijJabhUta thAya che. tethI nirAbAdha pravRtti karI zakato nathI, paraMtu te bAvIza parISahone sahana karavAne manamAM nizcaya karI temane sahana karanAra apramata sAdhu AkuLavyAkula thayA vinA ja mekSamArgamAM gamana karI zake che, tethI A prathama laghuvinajaya kahyo che. have bIje vaTemArgu pitAnA ISTa sthaLe javA gamana kare che. tAva, luo ane kolerA vigere rogothI atyaMta pIDAtA hovAne lIdhe jaladI javAnI IrachA hovA chatAM paNa gamana karavAne te zaktimAna thaI zakato nathI. A vina kAMTAnA vidanathI adhika baLavAna che. tene sudarzana cUrNa auSadhothI agara upavAsa vigere upAyothI dUra karI I. For Private And Personal Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 7 ] sthaLe jaI zakAya che. temaja zarIramAM lAgelA kSaya, udharasa ane zvAsa (dama) vigerethI azakti AvavAne lIdhe vizeSe karIne dharmAnuSThAna tapa, japa, kriyA ane dhyAna karavAmAM vidane Ave che temane dUra karavA mATe "piMDa niryuktimAM kahyA pramANe "hitAddArA mitAhArI ? Atmadharma ArAdhavAmAM hitakara thAya-vigha na AvavA de teTalA ja pramANayukta AhAra le, zarIrane anukULa hoya ane cAritra barobara ArAdhAya te prakAra apramatta rahI te manane majabUta kAbUmAM laIne vicare. jemake regathI pIDAyelA mahAmunizrI sanatakumAre zarIra saMbaMdhI mamatva dUra karI aneka prakAranA pralebhanane jItI zuddhatara cAritra ArAdhyuM tevI rIte anya mumukSu janee vartavuM. vaLI jema bAhAroga zarIrane pIDe che tema AtyaMtara bhAva rega AtmAne aneka vAra janma-maraNa karAve che ane bhayaMkara duHkhe Ape che, tevA duSTa bhavadAyaka mahAregane nAza karavA mATe mahAvaidya zrI jinezvara bhagavAne, A garUpI mahAauSadha amRta ja upayogI che, mATe tenuM ja yogya anuSThAna karavuM evI bhAvanAthI samyagra dharmane ArAdhI bIjA prakArane vighajaya karyo, tevI ja rIte mokSArthI jIvAtmAoe yatna kare. trIjA prakArane vidhrujaya-eka vaTemArga bharajaMgalamAM ghATI jhADI vaTALIA vigere kAraNone lIdhe bhUlo paDyo che. dizAne bhrama thayo che evAmAM te rastAnA jANakAra koI eka bIje For Private And Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [<] purUSa maLyo. tenA kahevA chatAM paNa pote iSTa dizAmAM gamana karI zakatA nathI paraMtu te dizAnA jANakAra prAmANika purUSanA kahyA pramANe bhramane dUra karI gamana kare te iSTa sthAnane jarUra prApta kare tevI rIte meAkSamA mAM gamana karanAra purUSa mithyA-ajJAna anekugurU vigerenA cegathI satya dhamAM vibhrAMta thayela che, te sadgurUnI nizrAthI samyag zAstra vicArIneviveka pUrvaka satya jJAna meLavIne yathApravRtti, apUrva, anivRtti karaNa vigere kAraNe karIne samyag darzana pAme, gatimAM janma maraNa karAvanAra mithyAtvarUpa dizAbhramane TALe. A trIjo vijJajaya utkRSTa che, kAraNa ke mithyAtva TaLavAthI ja meAkSamA mAM sIdhI rIte gamana karAya che. AdyanAM e vizva sahelAithI jItI zakAya che. ane trIjo musIbate jItAya che. e pramANe traNa prakAranA vidhrujaya AtmAnA zubhAzayarUpa ja che, te sane sAthe Adara karavAthI bIjA gugu na heAya te paNa meAkSamAga mAM avirata pravRttikarAve che ema nizcaya jANavuM. have siddhi jaNAve che siddhistattaddharma - sthAnAvAptiriha tAccikI jJeyA / adhi ke vinayAdiyutA hone ca dayAdiguNasArA // 7 // aH--siddhi eTale ApaNe je je dharmasthAnAguNasthAnAnI prApti icchIe chIe te te dha sthAne guNasthAnAne aticAra lagADavA vinA zaddha cAritra pALanAra ApaNAthI adhika guNuvata gurU AcArya, upAdhyAya, For Private And Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ratnAdika jJAnavaMta ane tapasvI Adine vinaya, viyovRtya ane bahumAna karavuM. ApaNAthI ochA guNavALA tathA nirguNa ane duHkhI jano upara dayA karavI-temanAM duHkha dUra karavA banatA upAya kare temaja madhyama guNavALA jIvAtmAone gya dAna, mAna ane satkAra kare. vaLI Arthika AphatamAMthI uddhAra kare. AvA upakAra prAyaH tatkALa phaLadAyaka thAya che tethI ApaNa ne tathA ApaNA jevA hINa agara nirguNa jIvAtmAe ahiMsA, satya Adi samyaktva yukta guNene prApta kare che. tene siddhi zubhAzaya kahe che. have viniyoga svarUpa jaNAve che - siddhezvottarakArya, viniyogovandhyametadetasmin / satyanvayasaMpattyA, sundaramiti tatparaM yAvat // 8 // artha-jemane ahiMsA, satya, brahmacarya ane tyAga Adi guNonI prAptirUpa siddhi zubhAzaya pragaTa thaye heya teoe bIjA jIvAtmAone samyakatva ane ahiMsA vigerethI thatA phAyadA-phaLa samajAvavA upadeza ApIne potAnA jevA guNavaMta banAvavA upAya karavA joIe jethI saMprati mahArAjAnI peThe uttarottara janmamAM zreSTha saMpatti ane aMte mokSasukhanI paNa prApti thAya che, A zubhAzayane viniyoga kahe che. bIjAmAM zubha guNasthApana karavAM ema paNa thAya che te paNa yathArtha che. ahIMyA pAMca zubhAza karavAnuM tAtparya kahe che-A praNidhAna For Private And Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 10 ] Adi pAMca zubhAza satya dharmanI puSTi kare che, dharma eTale rAga, dveSa, kAma, krodha, lobha, mAyA, hiMsA, meha, ajJAna, dInatA ane bhaya Adine vinAza karIne zubha. pudayanI puSTi tema ghAtakarma ane jJAnAvaraNIya Adi pApakarmane kaMIka kSayopazama karavArUpa zuddhinirmaLatA ema baMne saphala thAya che te zuddhi ane puNyanA yoge samagraghAti kamane vinAza thaI kevalajJAna darzana prApta thAya che, zubhAzayanA saMbaMdha vinAnI ekalI kriyA mokSa mArgarUpa phaLa ApatI nathI, tethI e ja nizcaya thAya che ke praNidhAna Adi zubhAzaya sAthe hovAthI sarva dharma vyApAra atizaya zuddha thAya che. tethI teone yoga kahevAmAM Ave che, to paNa sarva darzanakAroe je saMketavaDe yoga eLakhAvyo che, te vizeSa prakAranA sthAnakone prApta thayela dhamane je vyApAra te yoga kahevAya ema kahevAnI IcchA graMthakAra kare che, te sthAne A zubhAzaya sthAnethI judAM ja che ane te cogapadavaDe oLakhAya che ema jANavuM. have te sthAna kayAM ke jemane yoga kahe che ane tenA keTalA bheda che te jaNAve che - mulam-ThANunnatthAlaMbaNa-rahio taM tammi paMcahA eso| dugamitthakammajogo, tahA tiyaM nANa jogou // 2 // chAyA-sthAnoArthAlambana-rahitastantreSu paJcadhA eSaH / dvayamatrakarmayoga-stathA trayaM jJAnayogastu // 2 // For Private And Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 11 ) artha-sthAna, UrNa, artha, AlaMbana ane nirAlaMbana ema pAMca prakArane A ga taMtrazAstramAM kahyo che, temAM sthAna ane Urtha e be prakAra kama (kiyA) yeganA che ane bAkInA traNa prakAra jJAna meMganA che. TIkAtha-sthAna-jenAthI sthira rahevAya te sthAnaAsana, kAtsarga (kAusagga) paryakAsana ane padmAsana Adi sakala ga zAstromAM prasiddha vizeSa prakAranAM Asane che. (1) UrNa-AtmAne gakiyAmAM joDatAM je praNava maMtranA zabda bolavAmAM Ave che te UrNa kahevAya che, maMtra zabda jemake- baTuM soDathuM, tattva, vIra, tathA AtmadhyAna, samAdhi ane prANAyAma vigerenI upayogitA jaNAvanAra zAstrone UrNa kahe che. (2) artha-dhyAna ane samAdhi vigerenA prAraMbhamAM belAtA maMtra ane te saMbaMdhI zAstronA paramArtha, TIkAcUrNa, avacUrI, niryukti, bhASya, rahasya ane vivaraNa AdimAM rahelA bhAvane samajI tevA prakAranI bhAvanA yukta thavuM. (3) AlaMbana-bAhya pratimAne AlaMbane dhyAna athavA trATaka kare, vItarAganI premathI pUjyabhAve rAvaNanI jema bhakti karavI te Alabana kahevAya. AlaMbananA cAra bheda che. (4) nirAlaMbana-rUpadravyapratimA AdinA AdhAra vinA nirvikalapa citmAtra saccidAnaMdanA svarUpanuM ja samAdhi-dhyAna karavuM tene nirAlaMbana yuga kahe che. vaLI te ga pAMca prakAra che, ema bhegane ja pradhAnapada ApanAra dazanakAre-sAMgyAdikee kahyuM che. For Private And Personal Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [12] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir poDazake uktaJca - sthAnorNArthAlambana- tadanyayogaparibhAvanaM samyak / paratattvayojanamalaM, yogAbhyAsa iti samayavidaH // 9 // a-sthAna, UNu, atha, Alakhana ane nirAlakhana A pAMca prakAranA yoga samyag rIte ArAdhyA hoya te paramatattva-mekSa ApavA samatha thAya che, e pramANe samacavidya-pUrvadharA (gItAryA,)kahe che tethI A pAMca sthAneAmAM cegapaNuM rahyuM che. kahyuM che ke-"mokSArLomUtAtmavyApAradve yogatvam meAkSa meLavavA mATe je AtmA, sayama, tapa, vinaya, vaiyAvRtya, jJAnAbhyAsa, bhAvanA, dhyAna ane samAdhi Adi cApAra sthAna vigerethI yukta hoya tene ja yeAgatva lakSaNa ghaTe che. A lakSaNa ApacArika kalpanArUpa nathI paraMtu maharSi pata Mjala yAdanamAM jaNAve che ke" yamaniyamAsanaprANAyAmapratyAhAradhAraNAdhyAnasamAdhayo'STAva 17 GgAni yogasya " cama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi-A ATha aMga ceganAM che. teomAM ceganI kAraNatA hovAthI ApacArika yogapaNuM che, temaja sthAnAdikamAM paNa hetu phUlabhAvanI para'parA hAvAthI opacArika ceAgapaNa che, ema SoDazaka vRttimAM kahyu' che temaja pata'kRita cogadarzanamAM kahela lakSaNa * cittavRttinirodho yokaka cittanI vRttiene rAkavI te cega, A abhiprAyane laine ema kahyu che. ahIM sthAna AdimAM prathama be sthAna ane Une karmI For Private And Personal Use Only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 17 ] vega kahela che, ane artha, sAlaMbana ane nirAlaMbana e traNane jJAna kahela che. sthAna-Asanane sAkSAt kiyAga kahyo che, ane UrNa zabdothI bolavApaNuM ja svIkArAya che tethI jeTalA aMze bolavA pADyuM che teTalA aMze kiyArUpanA hovAthI kriyApaNuM jANavuM. atha, AlaMbana ane nirAlaMbana e traNamAM jJAna lakSaNa ghaTavAthI teo jJAnayoga kahevAya che. have karmayoga ane jJAnagane yogya koNa hoya che te jaNAve che. mUlam--dese savveya tahA, niyameNeso carittiNo hoi| iyarassa bIyamittaM, ittucciya kei icchati // 3 // chAyA-dezAtsarvatazca tathA, niyamenaiSa cAritriNo bhavati / itarasya bIjamAtra--mita eva kecidicchanti // 3 // artha-AtmadazAne nirmala karanAra A pAMca prakArane yoga niyamathI cAritradhArIne hoya che, temaja dezacAritrI-samyaga darzana yukta bAra vratadhArI zrAvakane paNa A yoga dezata hoya che, ane sarvaviratidhAraka sAdhu mahAtmAne A cega sarvata: heAya che ja. bIjA vrata vinAnA mAtra samyagadarzanIne ke apunabaMdhakane mAtra gabIja ja hoya che ema keTalAka gItArtha munione mata che. 3. bhAvArtha dezacAritravaMta tathA sarvacAritravaMtane pUrva gAthAmAM kahelA pAMca sthAnAdi rUpayoga nizcaya hoya che, kriyArUpa ga tathA jJAnAga e baMne prakAranA coga cAritramehanIya karmanA pazama bhAva thavAthI ritramohanIA tathA sAnaga e vijaya For Private And Personal Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 14 ]. pragaTa thAya che, tethI ema nizcaya thAya che ke adhyAtma (jJAna) Adi ganI pravRtti cAritranI prAptinA AraM. bhathI pragaTa thAya che. e mATe gabiMdumAM zrI haribhadrasUrijI jaNAve che ke - dezAdibhedatazcitra-midaM coktaM mahAtmabhiH / atra pUrvoditoyogo'dhyAtmAdiH saMpravarttate // artha-adhyAtmavegI parama maharSi jaNAve che ke ahiM dezathI ane sarvathI ema be prakAranA cAritra cAritrAvaNIya karmanA vicitra prakAranA kSayopazamabhAvavaDe aneka prakAranAM che. temAM adhyAtma, bhAvanA, AdhyAna, samatA ane vRtti saMkSaya A pAMca adhyAtma Adi pravarte che. adhyAtmapitAne cagya dharma pravRttithI yukta vrata, pratyAkhyAna pALate chato matrI, prameha, kArUNya, mAdhyastha Adi bhAvayukta jIvAdi tatvane zAstra vaDe vicAre-ciMtave (1) bhAvanA-azubha mAnasika pravRttione rokavAne abhyAsa kare ane adhyAtmabhAvane ja nitya vadhAro kare (2) AdhyAna-prazaMsavA gya jinapratimA, jinaguNaciMtavana, adhyAtma svarUpa vicAraNA, jinanAma AdimAMthI eka arthane lakSa karIne, halanacalana karyA vinA kAyAne sthira karIne utpAda, vyaya ane dhruva e tripadIvaDe manane atisUkSma upagavALuM kare tene AdhyAna kahe che. (3) samatA-ajJAnabhAvathI kalpanA karelA ISTa athavA aniSTa saMkalpavikalapine tyAga kare, For Private And Personal Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 15 ] ApaNane bAhyabhAvanA ceAge anukUla hAya agara pratiphUla hoya tevA zatru agara mitra upara tathA peAtAnA zarIra pratye athavA para-sAmA pratye vikaTa sAgAmAM paNa samAna bhAva rAkhe ane rAga-dveSathI dUra rahe te samatAvAna kahevAya. (4) vRttisa`kSaya-manathI thatAM saMkalpavikalpAne tathA zarIravaDe thatuM halanacalana tathA mitra, bAMdhava, strI, putra ane anukUla bhAjya padArtha agara bhAgya vastunA meLApa-saMbaMdha karavAnI citta vRttine tyAga karavA, pachIthI A vRttie manamAM na AvavA devI tene vRttisakSaya kahe che (5) have te adhyAtma Adi bhAvA te sthAna Adi kayA cegeAmAM aMtarbhAva thAya che te ahiMyA jaNAve che. ( 1 ) adhyAtmaH--devasevA, gurUbhakti, matrajApa, tattvane vicAra, vratu-pratyAkhyAna, dAna, zIla Adi aneka bhedothI yukta he!vAthI adhyAtmanA sthAna-UNu athamAM yathAyeAgya aMtarbhAva thAya che. ( 2 ) bhAvanAmaMtrI, prameAda, kArUNya, mAdhyasthyAdi bhAvanA bhAvavA ceAgya hAvAthI UNu ane arthamAM ja aMtarbhAva thAya che. (3) AdhyAna-dharma dhyAna ane zukaladhyAna ema be prakAranAM dhyAna che. temAM AjJAvicaya, apAyavicaya, vipAkavicaya ane saMsthAnavicaya A cAra prakAranA dharma dhyAnane sAlaana yAgamAM aMtarbhAva thAya che, temaja zukala dhyAnanA (1) pRthakatravitaka (2) ekatruvitaka A e bheda paNa Atmatattva ciMtanarUpa hAvAthI sAlabana For Private And Personal Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 16 ] caiAgamAM aMtarbhAva thAya che, ane sUkSmakriyAapratipAti ane byuparatakriyAtivRtti ema be prakAranA zukaladhyAnane nirAlakhana ceAgamAM a'tarbhAva thAya che. (4) samatA- sukhadu:khamAM samabhAva hovAthI ane sakalpavikalpane vinAza thavAthI teneA nirAlakhana ceAgamAM aMtarbhAva thAya che. (5) vRtisa'kSaya-mananA sakalpavikalpane vinAza thavAthI ane zarIranuM halanacalana paNa madha thatu hAvAthI tenA paNa nirAlaana yogamAM atarbhAva thAya che, tethI dezacAritrI ane sacAritrIone ja sthAnAdi yogamAM pravRti sabhave che ema siddha thAya che. have kAi zakA kare ke jo dezathI ane savathI cAritravaMtane sthAnAdi yoganI prApti thAya tA evA cAritra vinAnA vyavahArathI zraddhA ane dhama AdimAM pravRti karanArA zrAva kAne sthAnAdi ceganI kriyA phaLa vinAnI ja thAya ? AzakAnA javAkhamAM kahe che ke-deza ane sava cAritrathI rahita evA samakitavata ane mArgAnusArI guNavaMta AtmAone mAtra cAgabIja ja hoya che. temAM keTalAeka vyavahAranayane pradhAna mAnanArA pUrvadharA kahe che kemoksskaarnniibhuutcaaritrtttv saMvedanAntarbhUtattvena sthAnAdikaM cAritriNa eva yogaH apunarbandhakasamyagdRzo'stutadyogabIjam / a--mAkSanA kAraNarUpa cAritra ane tattvajJAna jenI aMdara che evA sthAnAdikavALuM cAritra te ja ceAga kahevAya che. jJAna ane kriyA e ane ceAga che, apuna For Private And Personal Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 17 ] baMdhaka ane samyagadarzanIne yogabIja mAtra ja hoya che. apunabadhaka-jemane utkRSTa karmanI avasthA pharIthI bAMdhavAnI nathI hotI, tevA AtmAone te yogabIja avazya hoya che, ema nizcayanayavAdIne mata che. vyavahAranaya AdinA mata pramANe yogabIja paNa upacArathI yoga ja che, temaja apunabaMdhaka ane sabhyatvavaMta paNa sthAna Adi roganA svAmI hoya che. nizcayanayanA matathI cAritravaMta zrAvaka ane sAdhuo ja sthAnAdi roganA svAmI hoya ema baMnenA matamAM bhinnatA che. vyavahAranaya ane nizcayanayanA A pramANe bhinnamata che. apunarbandhakasyA'yaM, vyavahAreNa tAcikaH / adhyAtmabhAvanArUpo, nizcayenottarasya tu / / covindu ( rU68 ) arthavyavahAranayanA mata pramANe apunabaMdhaka temaja samyagadRSTi AtmAo krame krame cAritramehanIya karmanA kSapazama agara kSAvikabhAva athavA upazamabhAva pAmIne cAritra( kriyA jJAnaga)ne prApta kare che; mATe te apunabaMdhaka samyagadaSTi cAritraganuM kAraNa hovAthI ahIM aupacArika bhAve kAraNamAM kathaMcit kAryapaNuM kaheluM che. nizcayanayanA mata pramANe te adhyAtma cAritravaMta sAdhu ane zrAvakane ja sthAnAdi yoganuM svAmitva hoya che. For Private And Personal Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 18 ] tevI ja rIte sakRta baMdhane paNa cogane abhyAsa hoya te jaNAve che-gabindu zloka 369 sakRdAvartanAdInA--matAtvika udAhRtaH / pratyapAyaphalaprAya-stathA veSAdimAtrataH // artha-sakRtabaMdhaka eka vakhata karmanI utkRSTa sthiti bAMdhanAra jIvAtmAo ane be vakhata karmanI utkRSTa sthiti bAMdhanAra AtmAone sthAnAdika yoganuM zuddhapaNuM na hovAthI temane vyavahAra ane nizcayathI paNa yoga nathI; paraMtu sAdhuone veSAdivaDe kaMIka yogAdinI kriyA dekhAya te te abhyAsamAtra azuddha ja che. A pramANe sthAnAdi yuganA ArAdhakanuM vivecana karIne have sthAnAdi roganA bheda-prabheda jaNAve che - mUlama-ikikko ya cauddhA, itthaM puNa tattao munneyvyo| icchApavittithirasiddhi-bheyao samayanIIe // 4 // chAyA-ekaikazca caturdA, itthaM punastatvato jJeyaH / icchapravRttisthira-siddhibhedataH samayanItyA // 4 // artha-sthAna Adi dareka yugane tattvadraSTithI vicAratAM eka ekanA cAra bheda thAya che. te IcchA, pravRtti, sthiratva ane siddhi ema zAstramAM kahyA che. | bhAvArtha-sthAna, UrNa, artha, sAlaMbana ane nirAlaMbana A pAMca ane jJAna ane kriyA e be bhAgamAM vaheMcyA che. For Private And Personal Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 18 ] te apekSAe karIne e sthAna AdinA eka ekanA cAra cAra bheda sAmAnya tattvadraSTithI jANavA, te IrachA, pravRtti, sthiratA ane siddhi ema egazAstrane pratipAdana karanArA jaNAve che. mUlam-tajjuttakahApII-isaMgayA vipariNAmiNI icchaa| savvatthuvasamasAraM, tappAlaNamo pavitcIu . // 5 // tahaceva eyabAhaga-ciMtArahiyaM thirattaNaM neyaM / saa parasthA-ve pucha ho siddhitti I chAyA-tadyuktakathAprItyA, saGgatA vipariNAminI icchA / sarvatropazamasAraM, tatpAlanaM pravRttistu // 5 // tathaivetad bAdhaka-cintArahitaM sthiratvaM jJeyam / sarva paramArthasAdhaka-rUpaM punarbhavati. siddhiriti // 6 // artha -sthAnAdi yogathI yukta je munikathAne prItivaDe sAMbhaLIne te sthAnAdi vega sahita saMyama roga ArAdhavAnA pariNAmavALI buddhi thAya te IcchAga kahevAya. (1) sarva sthAnAdikone upazama bhAvapUrvaka pAlana karavuM te pravRtti ega (2) jANa che pa che te ja pramANe te sthAnAdika ne bAdha karanAra evA bhAvanI ciMtA na karavI te sthirapaNuM jANavuM, (3) temaja sarva paramArtha sAdhakarUpa je zubha pariNAma hoya te siddhiyoga (4) jANavo. 6 bhAvArtha-pUrve kahelA sthAnAdi yoganA ArAdhaka samakitadhArI zrAvaka athavA muninI zubha kathA sAMbhaLa For Private And Personal Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 20 ]. vAmAM bahu prIti thAya, vaLI te kathAnA paramArthanA bedhathI atyaMta harSollAsa thAya, tethI paNa vadhAre te ganI ArAdhanA pratye Adara-bahumAna thAya ane tethI pitAnA harSollAsavaDe te sthAnAdi bheganA abhyAsa karavAnA zubha pariNAma thAya, temaja dravya, kSetra, kALa ane bhAva vigere pratikULa hovA chatAM paNa sthAnAdi bhegane ArAdhavA pitAnI zakti pramANe kriyA kare te IcchAvega kahevAya che. pravRtti-pote anukULa tathA pratikULa saMgamAM paNa upazamabhAvanI pradhAnatA rAkhIne zakti anusAra sthAnAdi ceogane vidhipUrvaka ArAdhe ane AtmAne vIllAsa vadhe tyAre zAstramAM kahyA pramANe sarva aMga ane upAMga sahita pUrNa yogane abhyAsa kare te pravRtti kahevAya. sthaya tathA pravRttiyAganI peThe upazamabhAvanI pradhAnatAvaDe sthAna, UrNa, artha sAlaMbana ane niralaMbanegane ArAdhe temaja parISahane vega thAya te paNa aticAra bhAvanI ciMtA na rahe evI mAnasika avasthA niDara bane te gAvasthAne sthirAga kahe che. pravRttimAM aticArane bhaya hoya che, kAraNa ke tyAM cittanI caMcalatA jItelI hotI nathI, ane sthira bhegInA mananI avasthA ratnanI prabhAnI peThe sthira hoya che, eTale vizeSa aticAravaDe bAdhakanI ciMtA vinA maNi prabhAnI peThe sthirabhAve sthAnAdi vegane ArAdhe che, te sthiga che. pravRtti ane sthiratAmAM bhedapaNuM A pramANe che. For Private And Personal Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 21 ] pravRttirUpa sthAna Adi peganI ArAdhanA aticAravALI hovAthI bAdhakanI ciMtAvALI hoya che, prAthamika abhyAsa yukta hevAthI ane sthirayogamAM te sthAnAdikane abhyAsa ati dRDha thaela hevAthI cittano Arta tathA raudradhyAnano saMsarga baMdha thAya che, tethI pratibAdhaka thaela che. evA prakAranA sthAnAdi vega ati zuddhatAvALA thAya che, te nityane abhyAsa vadhavAthI pudgaLa bhAvanI lAlacarUpa bAdhaka bhAva sthiragimAM nathI. aticArarUpa bAdhakanI ciMtA vinA sarva sthAnAdi yuganA ArAdhake upazama bhAvarUpa phaLane prApta karavA chatAM parArtha sAdhaka thAya che. potAnA zikhya agara bIjA jeo sthAnAdi ceganI sAdhanA karatA hoya temAM teone je vigho AvatAM hoya temane potAnI siddhivaDe dUra karI samAna phaLavALA siddha banAve tevuM jenuM svarUpa che tene siddhayoga kahevAya che. sthAnAdi yeganA abhyAsanA baLathI ahiMsAbhAva jemane siddha thAya che tevA tIrthakara athavA labdhivaMta muni vigerenI pAse janmathI hiMsaka prANIo paNa hiMsA karI zakatA nathI, eTaluM ja nahIM paNa temanI dUra bhAvanA paNa na thAya che. temaja satyabhAvanI tathA acauryabhAvanI siddhi karanAra yogI pAse koI asatya belI zakatuM nathI kivA corI paNa karI zakatuM nathI. parama zuddha brahmacarya jeNe siddha karyuM che tevA brahmacArI yogInI pAse koI anIti paNa karI zakatuM For Private And Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [22 ] nathI:-jema mahAsatI sItAnI pAse rAjA rAvaNu hatAza thayA, satI rANakadevI pAse rAjA siddharAja hatAza thayeA,, te samadhI zAstrAmAM ane itihAsAmAM hajAro dAkhalA mAjuda che. jeNe kAma tathA draSTimAne jIce che ane sa kaSAye upazamAvyA che tevA cagI pAse mAyAvI jane dAsa anI jAya che, ema nizcaya mAnavuM, A pramANe icchA, pravRtti, sthaya ane siddhiyAganu svarUpe kahyuM. have TIkAkAra te cAra yAganA lakSaNAne eka ja zlAkamAM jaNAve che-- icchA tadvatkathA prItiH pAlanaM zamasaMyutam / pravRttiomahAni, bhairya sikriya vAcatA / / aH--sthAnAdi ceAganA ArAdhananI kathA sAMbhaLavAmAM prIti utpanna karavI, athavA ArAdhavAnI bhAvanA thavI tathA vidhithI te ceAga kaiMka ArAdhavA te icchAceAga kahevAya. kaSAya bhAvanA tyAga yukta samatA bhAve paMca mahAvrata pALavAM ane sthAnAdi ceAgatuM ArAdhana karavu. te pravRttiyeAga kahevAya, aticAra Adi dveSa tathA bhayane nivArIne ekatAna thavu te sthirAga kahevAya. che. te ja pramANe anya jAne ceAgamAM sthiratA karAvavI te siddhiceAga. e pramANe icchAdi yAganA bheda kahyA. have te ceAganA hetu kahe che-- - mUlam - ee ya cittarUvA, tahA khaovasamajogao huti | tassa usaddhApIyA-i jogao bhavvasattANaM // 7 // For Private And Personal Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 23 ] chAyA-ete ca citrarUpA-stathA kSayopazamayogato bhavanti / tasya tu zraddhAprItyA-di yogato bhavyasatvAnAm // 7 // artha-sthAnAdi yoganA ja upara kahelA IcchAdi cege aneka prakAranA che, temaja teo kSapazamanA ge karIne prApta thAya che. vaLI te zraddhA ane prIti vigerenA gathI bhavya prANIone prApta thAya che. TIkAicchAdi cAra yoga aneka prakAranA che. paraspara-eka bIjA bhinna bhinna prakAranA hovAthI temaja sthAnAdi vegathI adhikAra karAyelA te IcchAdiyega asaMkhyAta bheda yukta thAya che. AvA prakAranA sthAnAdi ganA aMtabhUta IcchAdi roga hoya te prakAranI buddhi te zraddhA (1) te yuganI kriyA-anuSThAna karavAmAM AnaMda mAnava te prIti, temAM haiye rAkhavuM te dhRti, te yogane anubhava kare te dhAraNuM. e pramANe prIti ane zraddhA AdinA vegathI mokSagamana mATe apunabaMdhaka asabhyakUvaMta jIvone paNa tevA prakAranA kSapazama bhAvanI vicitra saMpatti vaDe sthAnAdi athavA IcchAdigane pragaTa kare che. arthAta IcchAdi vegane pragaTa karavAmAM kSaye pazama bhAvanA bhedarUpa praNidhAnAdinuM hetupaNuM che ema samajavuM. A uparathI e siddha thAya che ke-jene jeTalA pramANamAM kSapazamabhAva pragaTyo hoya tene teTalA pramANamAM IcchAdi saMpattinI sAthe sthAnAdi yoga pragaTe che. mokSa mArga mATe AgaLa jaNAvela kiyA anuSThAnamAM pravRtta thaela For Private And Personal Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 24 ] AtmAne kadAcit tevA prakAranA kSayApazamanA abhAve sUkSmakhAdha na thayA hoya te paNa mArgAnusArI guNa te haNAtA ja nathI ema nizcaya jAvu evA zAsrakAronA mata che. IcchAdiyAganA hetu kahyA have temanA kAya jaNAve che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUlam - aNukaMpA nivveo, saMvego hoi tahaya pasamutti / eesiM aNubhAvA, icchAINaM jahAsaMkhaM || 8 || chAyA - anukampA nirvedaH, saMvego bhavati tathA prazamazca / eteSAmanubhAvA, icchAdInAM yathA saMkhyam // 8 // a:anuka'pA, nivedya, savega ane prazama A cAra icchAdiyoganAM kAya che, icchAnuM kArya anuka MpA, pravRttinuM nivedya, sthiratAnu savega ane siddhinuM prazama ema anukrame kAya jANavA. ; .. bhAvArtha:(1) anuka'pA-dravya ane bhAva ema bane prakAranA duHkhathI pIDAyelAnAM duHkhAne dUra karavAnI cchiA te anukapA. (2) niveda-srI kuTuMba Adi sarva parivAra svAsthyamaya hAya che, tee sukha-duHkhamAM bhAga lenAra nathI, tethI teAmAM kicit mAtra paNa sukha sthAna nathI ema jANI A sasArane asAra-nirguNu samajI sa'sArarUpa adIkhAnethI mukta thavA mATe je tIvra abhilASA tene niveda kahe che. (3) savega-devAnA bhAga paNu kSaNikavinazvara hAvAthI aMte nAzavata che ane parama sukhanuM For Private And Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 25 ] dhAma sthAna phakta mokSa ja che mATe tene meLavavA parama - purUSapraNIta ratnatrayI ( jJAna, darzana ane cAritra)ne ArAdhavAnI pravRtti te saMvega. (4) prazama-kodha, mAna, mAyA, lAbha, rAga, dveSa, kAma, viSayAbhilASa ane tRSNA Adi mohanIyane upazama kara ne kaSAyone dabAvavA te prazama kahevAya. nirveda vigere IcchAdikanI pachIthI thatA hevAne lIdhe teo yoganAM ja kArya che. teo samyakatvanAM ja kAryarUpa liMga che, ema AgAmamAM prasiddha che. yoganA abhyAsathI meLavela anubhavasiddha purUSanA mata pramANe anukaMpA vagere IcchAdiganAM kArya che. vAstavika rIte te samyaktvane lAbha thaye chate paNa vyavahArathI IcchAdika ganI pravRttithI ja anukaMpAdi bhAvane pariNAma thAya che, e ja tenI siddhi pramANatA che, jyAM anukaMpAdi sAmAnya hoya tyAM IcchAdi vega paNa sAmAnya ja hoya che. tevI ja rIte anukaMpAdi vadhu hoya tyAM IcchAdika yuga adhika jANava, mATe IcchAdikane anukaMpAdikane hetu mAnavo, e nyAyasiddha che. te ja kAraNathI prazama, saMvega, nirveda ane anukaMpA e AstikaLyarUpa lakSaNe te samyaktvanA guNa rUpe che, tene pazcAnupUrvathI ja lAbha jANa ema saddharmaviMzikAmAM jaNAvyuM che. 8 "yathA mALe, vivA iva vivAmi su ti | " ' avaraddhe vi na kuppai, uvasama o savvakAlaM pi // 10 // For Private And Personal Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [26] prakRtIzca vA karmaNAM vijJAya vA vipAkamazubhamiti / aparAddhe'pi na kupyati, upazamAtsarva kAlamapi // 10 // samyagadRSTi AtmA anubhavadvArA AThe kamanI sarva prakRti ane tenAM zubhAzubha-sukhaduHkharUpa vipAkane jANIne tema sarvadA upazama bhAvamAM rahevApaNuM hovAthI tene aparAdhI AtmA jaNAya chatAM paNa kadI tenI upara kodha kaMkAsa karatuM nathI. tene upazamabhAvI jANavo. (10) naravibuhesarasukkhaM duHkhaM, ciyabhAvao u mnnto| saMvegao na mukkhaM muttUNaM kiMpi patthei // 11 // naravibudhezvarasaukhyaM duHkhameva bhAvatastu manyamAnaH / saMvegato na mokSa, muktvA kimapi prArthayate // 11 // saMvegabhAvamAM ramaNatA karate AtmA cakavartI tathA IndranA sukhane bhAvathI duHkharUpa mAnate chatAM kevaLa mokSasukhanI ja vArachA prArthanA kare che. tene saMvegabhAva kahe che. (11) daTTaNa pANinivahaM, bhIme bhavasAgarammi dukkhattaM / avisesao'NukaMpaM, duhA vi sAmatthao kuNaI // 12 // dRSTvA prANinivahaM, bhIme bhavasAgare duHkhArtam / avizeSato'nukampA, dvidhA'pi sAmarthyataH karoti // 12 // bhayaMkara evA bhavasAgaramAM duHkhathI pIDAtA prANisamUhane joI sarvasAmAnya rIte sarva prANIo upara For Private And Personal Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 17 ] dravya ane bhAvathI zakti pramANe anukaMpa dhAraNa kare te anukaMpA bhAva jANavA. (12) nArayatiriyanarAmarabhavesu nivveya o vasai dukkhaM / akaya paraloyamaggo mamattavisavegarahio vi // 13 // nArakartiyanarAmarabhaveSu nirvedAdvasati duHkham / akRtaparalokamArgo mamatva viSavegarahito'pi // 13 // samyagdaSTi mahAnubhAve vicAre che ke mamatvabuddhirUpa viSanA vega rahita chatAM nathI Acaryo paralokamArga- cAritradharma jeNe evA jIvane naraka, tiryaMca, mAnava ane deva bhavanI aMdara duHkha anubhavavuM paDe che. janmamaraNa dhAraNa karavAM paDe che. AvI rIte vicAratAM anubhavatAM caturgatirUpa saMsArathI nirveda-kheda thAya, bhegane rega mAne, zatru mitrane samAna gaNe tevA bhAvane nirveda kahe che. (13) mannai tame va sacca nIsakaM jaM jiNehiM paNNattaM / suhapariNAmo, saccaM kaMkhAi visuttiyA rhio|14|| manyate tadeva satyaM niHzakaM yajjinaH prajJaptam / zubhapariNAmaH sarva kAGkSAdivisrotasikArahitaH // 14 // - je jinezvara dee yathArtha vastusvarUpe taravanI prarUpaNa karI che te kadAca kSaye pazamanA abhAve buddhigamya na paNa thAya chatAM te ja vastu satya che, deva bhavanI e vI rIte vicAratAM e zaga mAne, For Private And Personal Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 18 ] ema nizaMkapaNe mAne. 1 zaMkA, deva, gurU ane dharmAMmAM zakA saMzaya kare te 2 kAMkSa-anya matanI IcchA. 3. viAMtagicchA-dhama upara dugacchA--arUcIbhAvarUpa ajINu A traNethI rAhata-zuddhabhAve vastutatvane yathArtha rUpe mAne tene AstikacabhAva kahe che. ( 14 ) pacchANuputrio puNa guNANameesi hoi lAhakamo / pAhanao u evaM vineo si uvannAso // 18 // pazcAnupUrvyA punarguNAnAmeteSAM bhavati lAbhakramaH / prAdhAnyatastvevaM vijJeya eSAmupanyAsaH || o8 | A graMthamAM kahyA pramANe upazama, saMvega, niveda, AstikayatA tathA anukaMpAe pAMca zubha bhAvarUpa guNAnA pazcAttupUrvika kramathI-UlaTA kramathI prathama lAbha thAya che.jema ke-anukaMpA, bIjI AstikayatA, trIjI nivedatA, ceAthI sa MvegatA tathA pAMcamI upazamatA. A pramANe bhAvane meLave che atre je krama jaNAye che te guNAnu bahumAna tathA pradhAnapaNAM darzAvavA mATe lakhyA che. AtmAthI janA uttama guNA meLavI samyasUtva niLa karI parama sukha meLave (18) A pAMca sabhya katvanA cinha che te vaDe icchAdika yAga sAdhya thAya che. 5 8 5 e pramANe taMtunA bhedathI anubhavane paNa bheda thAya te ja pramANe icchAdika cAgeAnA bhedanu vivecana kayu, temaja eka eka yAganAsthAna, U, atha, Alakhana ane nirAlaana e pAMcamAM icchA, prIti, thaiya For Private And Personal Use Only Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 29]. ane siddhi ema cAra cAra bheda guNatAM vIza bheda thAya che, te vIza bhedane IcchAdirUpa pratibhedathI guNatAM eMzI bheda thAya che, tevI rIte cagane yathArtha anubhava batAvIne have sthAna Adika ganI sAmAnya rIte janA karIne batAve che. mUlam-evaM ThiyaMmi tatte, nAeNa u joyaNA imA payaDA / . ciivaMdaNeNa neyA, navaraM tattaNNuNA sammaM // 9 // chAyA-evaM sthite hi tattve, jJAtena tu yojanA prgttaa| ___caityavandanena jJeyA, kevalaM tatvajJena samyag // 9 // ' artha-e pramANe gatatvanI vyavasthA pragaTa hoye chate cityavaMdananA dRSTAMta sAthe A yojanA karIne sArI rIte ghaTAvIne tattvajJa puruSee jANavI. che 9 bhAvArtha - upara jaNAvyA pramANe sthAnAdika roganA vizeSarUpe IcchAdika pratibhedavaDe eMzI bheda thAya che, paraMtu sAmAnya rIte to sthAna, UrNa, artha, sAlaMbana ane nirAlaMbana e pAMca ja bhede che. ema gatattvagraMthakAroe vyavasthA karela che, te caityavaMdananA dRSTAMtathI te kriyAnA abhyAsamAM tatpara thayelA puruSane pragaTa rIte prApta thAya che, ema tattvajJa puruSoe yathArtha ghaTAvavuM, have te dRSTAMta kahe che - mUlam-arihaMta gheiyANaM, karemi ussagga evamAiyaM / saddhAjuttassa tahA, hoi jahatthaM payannANam // 10 // UgatI paraMtu badhA karela For Private And Personal Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 30 ]. chAyA-arhacaityebhyaH, karomyutsargamevamAdikam / zrIyuca tathA, mati athArtha paDhAnama kerA artha--"arihaMtaIyANuM karemi kAusagga" A caityavaMdananuM pada che, tene zraddhA-bhakti sahita gaNanArane U ga, zuddha varNa uccAravAthI athAga-padArthanuM yathArtha jJAna thAya che 10 TIkAthI - arihaMphALuM karemi dvArA " arihaMtanAM caitya pratimA, temaja samyagu nirAvarNa darzana, jJAna ane cAritramaya AtmAne dhAraNa karanAra dehane uddezI huM kAyAnA vyApArane tyAga karuM chuM. zrI arihata prabhunuM pUjana, arcana ane satkAra mATe zraddhA, prIti, dhRti, dhAraNu sahita caityavaMdana daMDakanI kriyA karavAmAM AstApUrvaka zuddhatA sahita vyaMjana ane svara saMpadAvaDe suMdara svarathI anupUrvI lakSaNavaDe uccAra karatAM satya ane baMdha thAya che. parama zuddha ucAramAM padadeSa na hovAthI UNuganI, (sadaganI) siddhi thAya che, kAraNa ke samyagu jJAnanuM kAraNa kAnamAM paDatA satya uccArAyelA padane AdhIna che ema samajavuM 11 mUlam-evaM catthAlaMbaNa-jogavao pAyamavivarIyaM tu| . iyaresi ThANAisu, jattaparANaM paraM seyaM // 11 // chAyA-etaccAlimbana-yogavataH prAyamaviparItaM tu / itareSAM sthAnAdiSu, yatnavatAM paraM zreyaH // 11 // For Private And Personal Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [31 ] artha-e pramANe samyagu tattvanuM yathArtha jJAnaarthayega, sAlaMbana yogavALA purUSane ghaNuM karIne sAkSat mokSadAyaka che. te sivAyanA sthAna ane UrNa vigere abhyAsakane paNa paraMparAe mokSapada prApta thAya che. - TIkArya-A parama zuddha caityavaMdana daMDakanA padanuM pUrNa jJAna ane upadezapadamAM zrI haribhadrasUrie karela vAya, mahA vAkyanI rIti pramANe caityavaMdana Adi zAstranuM athavA paramArthanuM yathArtha jJAna ane AlaMbana, caiityavaMdana, bRhata devavaMdanamAM pahelA "arihaMtaIyANuM karemi kAussagga" A sUtra daMDakavaDe je tIrthakarane uddezI kriyA zarU karI hoya temanI stuti, bIjA "satvalee arihaMtaIyANuM karemi kAusagga " daMDakavaDe sarva jinavaronI stuti, trIjA-" pukharavaradIvaDe ". A daMDakathI pravacana-jinavacananI stuti ane cothA siddhANuM buddhANuM" e daMDakavaDe samyagadaSTi devanI stuti karAya, A rIte cityavaMdana kriyAmAM tene egya Asana karavAthI sthAnAga zuddha varNa, pada ane vAkyathI yukta saMhitAnA uccAravaDe U ga ane tenA arthanA upa gavALAne arthaga tathA ekAgra cittavALAne ghaNuM karIne atyaMta ISTaphaLanI prApti karAvavAthI athAga tathA AlaMbana garUpa thAya che; kAraNa ke svArthamAM ekAgra bhAvane upayoga hovAthI AlaMbana gavaDe bhAva caitya For Private And Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 32 ] vadana siddha thAya che. bhAva caityavaMdana amRtAnuSThAna rUpa hAvAthI nizcayathI nirvANuphaLarUpa thAya che, ahiM "prAyaH" e pada mUkayuM che tenuM kAraNa e che ke-je gasAdhakane cittanI vyagratArUpa kaI paNa vyAghAta thAya to tene mekSagamanamAM aMtarAya paNa thAya. zubha kAryo ghaNuM karIne vighathI bharelAM hoya che, tethI "prAyaH" zabda mUke che, te kAraNe ganA be bheda kahyA che. eka sApAya-apAya sahita ane bIje nirapAya-apAya rahita. e be prakAranA bheda samajAve che. mokSamArgarUpa cAritragamAM pratikULa thAya tevA prakAranI pApamaya manovRttione vadhAranArAM pUrve bAMdhelAM nikAcita mehanIya karma te ja apAya ane te sahita AtmAne sthAna tathA UrNa Adi ga te sApAyaga jANa; temaja tevA prakAranA apAya vinAnA sthAna, UrNa, artha sAlaMbana ane nirAlaMbana yogane nirapAyathega kahevAya che. temAM apAyavALA artha ane sAlaMbana gavALAne kadAcita mekSaphaLa prApta thavAmAM vilaMbane saMbhava paNa hoya che. vaLI nirapAya-jene vigho nathI tevA purUSone artha, sAlaMbana ane nirAlaMbana ga jaladI phaLa prApta karAve che. artha tathA AlaMbanaze jemane nathI tevA purUSone caityavaMdana padanA jJAnavALAne, sthAnAdiyegamAM gurUnA upadeza pramANe vizuddha sthAna UrNa vigeremAM karelo anubhava ane artha sAlaMbana caganI atyaMta IcchAvALAne kalyANamaya thAya che. artha ane AlaMbana coga jemane nathI temane vAcana, pucchanA ane parAvartAnAmAM, temaja e padanA anu For Private And Personal Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 73 ] bhavathI AtmabhAvanA jemane jAgrata thaI nathI tevA purUSone caityavaMdana vigere dravya kriyA che kahyuM che ke manuSa dhyam'' upaga vinAnI kriyA te dravyakriyA che, mATe dravya satyavaMdanarUpa paNa sthAna ane UrNa (varNa) Adi gavALAne je artha ane AlaMbana ganI pUrNa IcchA hovAthI temanI caityavaMdana kiyA tahetu anuSThAnarUpa thAya che ane paraMparAthI bhAva caityavaMdanarUpe amRta kiyA banIne pitAnA Icchita phaLarUpa mokSapadane siddha kare che prApta kare che. 11 che . have sthAnAdigamAM jene prayatna nathI evA purUSanuM caityavaMdana Adi anuSThAna gauNa bhAve hovAthI dravyarUpa ja che ane tethI te samyaka phaLane ApatuM nathI athavA viparIta phaLane Ape che, mATe sthAnAdi vegamAM jemane jarA paNa prayatna nathI temane artha, sAlaMbana ane nirAlaMbana gane upadeza na devo joIe ema upadeza ApatAM jaNAve che ke - mUlam-iharA u kAyavAsiya-pAyaM ahavA mhaamusaabaao| tA aNurUvANaM ciya, kAyavyo eyavinAso // 12 // chAyA-itarathA tu kAyavAsita-prAyamathavA mahAmRSAvAdaH / tato'nurUpANAM vai, karttavya etadvinyAsaH // 12 // arthabIjI rIte zraddhA prIti vinAnA purUSothI karAtI kriyA dravya kriyA hovAthI mRgI vAyuvALAnI peThe kAya-zarIraceSTA hovAthI niSphaLa ja che athavA te For Private And Personal Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 74 ] purUSa mRSAvAdI che, mATe egya zraddhALu ane prItivALAne ja tene upadeza Ape 12 che TIkAtha-bIjI rIte eTale artha ane AlaMbana yoga vinAnA purUSone sthAna Adi rogamAM pravRttine paNa abhAva hoya che, tethI temanuM caityavaMdanarUpa dharmAnuSThAna mRgIvAyuthI mUchita thayelA purUSanI kAyaceSTA samAna manane prazasta upayoga na hovAthI paramArtha rU5 phaLa vinAnuM nakAmuM ja che. athavA belAtA vacananA vyApArarUpa ja jANavuM; temaja mananA zubha bhAvarUpa anuSThAna vinAnI hovAthI te kiyA niSphaLa ja che ema jANavuM. athavA caityavaMdana anuSThAna mahAmRSAvAdarUpa ja che. caityavaMdanamAM " ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi // " avagraha karelA sthAnamAM vANInuM mana karavAvaDe mananA azubha saMkalpavikalpane tyAga karavArUpa dhyAnavaDe jyAM sudhI abhigraha che tyAMsudhI zarIrane vasarAvuM-tyAguM-chuM. AvI pratijJAvaDe jeNe kAussaga karyo hoya te je sthAnAdika ga na sAcave te pratijJAna bhaMga thAya che, ane tethI pragaTa mRSAvAda thAya che. vaLI pote egya vidhithI viparIta kriyA anuSThAna karate chate tenI pAchaLa cAlanAra bIjAne paNa teja pramANe khoTuM anuSThAna karavAne upadeza ApIne mithyAtva buddhine utpanna kare che, tethI te purUSa laukika mRSAvAdI thato hovAthI pApakarmovaDe atibhAre thAya che. viparIta For Private And Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 35 ] anuSThAna karanAre pApakarma sivAya bIjuM zuM meLave? pApakarma meLave temAM zI navAI !!! have bIjI vAta kahe che. keIpaNa sAdhaka sthAna, UrNa, artha ane sAlaMbana ga zuddhatApUrvaka karate hoya te paNa A lokamAM huM sAro mahAna bhegI gaNAuM, tyAgI gaNAuM, rAjA Adi sarve nAnAmaheTA leke hAre svAdhIna thAya, sarva jagatamAM hArI kIrti, gavAya, evI aneka IcchAothI gAdi kare temaja parakamAM devalokamAM deva, Idra ane cakavartI thavAnI IcchAthI roganuM anuSThAna kare te te egI paNa phaLane prApta karI zakatuM nathI; kAraNa ke te mukhya rIte gurU pAse mokSanI pratijJA karelI heI viparIta anuSThAna karate hovAthI viSa anuSThAna paNa aMte garala anuSThAnarUpane ja anusare che, tethI te mahAmRSAvAdanA anubaMdhavALI levAthI viparIta phaLavALI ja kiyA jANavI. zrI gabiMdu leka 155 mAM kahyuM che ke" viSaM garo'nanuSThAnaM, taddheturamRtaM param / gurvAdipUjAnuSThAnamapekSAdividhAnataH // 1 // " artha -viSa be prakAranuM che. eka sthAvara ane bIjuM jaMgama. halAhala, aphINa, somala tathA ajANI vastu e sthAvara viSa gaNAya che. sarSa, viMchI ane godhA (gha) Adi jherI prANIomAM raheluM jaMgama viSa kahevAya che. te dravya ( bAhya) viSa hovAthI A bhavamAM ja duHkhanA kAraNarUpe thAya che, jema garala kharAba vastuo jevAM ke For Private And Personal Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 36 ] mahuDAM, tAddha vagere te pANImAM kahevaDAvI banAvavAmAM Ave che ane tene upabhega karanArane bhramita AdireganI utpatti thAya che tema viSAnuSThAna paNa parabhave duHkhanuM kAraNa thAya che, tethI upayoga vinA mAtra kAyAthI kareluM dravyAnuSThAna zubha phaLane nahi ApatuM hovAthI garala tulya ja che, tethI tene satyaanuSThAna nahi kahetAM anukAnabhAsa ja kahe che. anuSThAnamAM che ke ane upayoga kadAcita barAbara na hoya to paNa A anuSThAna huM mahArA pApanA kSaya mATe karUM chuM evI bhAvanA barAbara rAkhavI. arthanA upagavALAne paNa yathArtha kiyAnuSThAna thatuM hevAthI te tahetu amRtAnuSThAnamAM yathArtha Atmapaga vate che, tethI bhaviSyamAM mukti sukhane Ape che. vaLI apekSAe bIjI rIte paNa te kahevAya che, jemake - viSaM labdhyAdyapekSAta, idaM saJcittamAraNAt / mahato'lpArthanAjjJeyaM, laghutvApAdanAttathA // 2 // atha-labdhi, kSIrAzava, vaikiya ane tejalezyA vigerenI IcchAthI athavA huM sAre udAra kahevAuM tevI IcchAthI je anuSThAna karAya te AtmAnA jJAna, darzana ane cAritra Adi zuddha pariNAmone vinAza karatuM hovAthI viSarUpa ja jANavuM ane tethI bhavobhava janma-maraNanuM duHkha ApatuM hovAthI viSAnuSThAna paNa kahevAya, For Private And Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 37 ] divyabhogA'bhilASeNa, garamAhurmanISiNaH / etadvihitanItyeva, kAlAntaranipAtanAt // 3 // artha-A lekanA phalanI IcchA na rAkhanAra evA paNa je paralokamAM svarganA divya bhoganI IcchA rAkhIne kiyA anuSThAna kare tene vidvAn purUSe gara (garala) anuSThAna kahe che. viSa turata mAre che ane garala kAlAMtare mAre che eTale je viSakriyA che te turata ja anarthotpAdaka nivaDe che ane garala kiyA bhavAMtare (kAlAMtare) anarthadAyaka thAya che. anAbhogavatazcaita-dananuSThAnamucyate / saMpramugdhaM mano'syeti, tatazcaitadyathoditam // 4 // artha-mokSAdika phaLamAM jenuM lakSa nathI tevA mANasanuM anuSThAna saduupaga na hovAthI anuSThAna kahevAya che. mRgI vAyu tathA saMnipAtanA rogavALA purUSane IrachA vinA jema halanacalananI kiyA thAya tenI peThe sadanuSThAnamAM upayoga vinA phakta kAyAthI kriyA thAya te niSphaLa che tethI tene ananuSThAna kahe che. etadrAgAdidaM hetuH, zreSTho yogavido viduH / sadanuSThAnabhAvasya, zubhabhAvAMzayogataH // 5 // artha-prathama dharma pAmavAnI avasthAmAM devapUjA, gurubhakti ane saMgha vAtsalyAdi rAmAnuSThAna para bahu prema hovAthI saMsAra choDavAnI IcchA thAya, vaLI mekSa For Private And Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 38 ] upara prema thAya tethI mokSamArgane anusarIne kaMIka zubha bhAvanAvaDe zubhAnuSThAna karAya te kAlAMtare paNa zreSTha mekSaphaLano hetu che ema mAnuSThAnane jANanArA vidvAne kahe che. jinoditamiti tyAhu-rbhAvasAramadaH punaH / saMvegagarbhamatyanta-mamRtaM munipuGgavAH // 6 // atha-mahAmunizrI gautamasvAmI Adi munivare kahe che ke jene viSe zraddhA pradhAna (zreSTha) che ane te kAraNathI mokSanI abhilASA mATe saMvega sahita zuddha upagapUrvaka karAtuM kriyAnuSThAna mokSanuM kAraNa hevAthI te anuSThAnane amRtAnuSThAna kahevAya che. ema tIrthaMkara para mAtmAnI AjJA che. - vaLI e pAMca anuSThAnomAM prathamanAM traNa anuSThAna yeganA dekhAva mAtra (gAbhAsarUpa ja) hevAthI ahita karanArAM che, ane bAkInAM be anuSThAna zubha tathA zuddha garUpa hovAthI hita karanAra che ema jANavuM. sthAna, UrNa Adi yugamAM jemane cagya prayatna nathI temane artha, sAlaMbana ane nirAlaMbana yogane upadeza Ape te doSajanaka thAya che, mATe te eganA anukAnamAM je cogya hoya tene ja te anuSAnane upadeza Apa. caityavaMdanasUtranI vAcanA paNa zraddhArUcivaMta yogya AtmAne ApavI che 12 . have te caityavaMdana tathA sthAnAdika yaMga kevA purUSane ApavA gya che te jaNAve che. For Private And Personal Use Only Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 39 ] mUlam-je desaviraijuttA, jamhA iha vosirAmi kAryati / suvvai viraI e imaM, tA sammaM ciMtiyavamiNaM // 13 chAyA-ye dezaviratiyuktA, yasmAdiha vyutsRjAmi kAyamiti / zrUyate viratAvidaM, tasmAtsamyak cintitvymidm||13 artha-jeo dezaviratithI yukta che teo ja caityavaMdana Adi dharmanuSThAnamAM gya che, kAraNa ke-"vosirAmi krAyam " A pratijJA virativaMtane ja saMbhave che, anyane saMbhavatI nathI, ema sAMbhaLyuM che mATe te bAbatane sArI rIte vicAra karavo joIe. me 13 bhAvArtha-je purUSe dezavirativaMta hoya eTale pAMcamA guNasthAnakane yogya pariNAmavALA hoya arthAt samyagadarzanathI yukta sthUlathI prANAtipAta viramaNa aNuvrata Adi bAra vrata dhAraNa karyA hoya teo ja A pramANe cityavaMdana pratikamaNa AdimAM "pAuM vAriifma" pAye yunAIma-kAyAne azubha vyApAramAMthI nivRtta karuM chuM, AvI pratijJA karI zake che. amoe paraMparAthI sAMbhaLyuM che ke-kAyAne azubha vyApAramAMthI mukta karuM chuM A pratijJA jemAM virati hoya teomAM ja saMbhave jyAM virati na hoya tyAM te saMbhave nahiM, kAraNa ke temAM kAtsagane asaMbhava hovAthI. vaLI caityavaMdana, pratikramaNa ane pauSadha AdimAM karAta kAussagna mana, vacana ane kAyAnI guptirUpa (azubha For Private And Personal Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 40 ] vyApAranA tyAgarUpa ) heAvAthI aviratithI na ja ane mATe huM sujJa jana ! tamAre A bAbata barAbara vicAravI joie. kahyuM che ke-" TALeLa mALeLa jJALeLa avvA vAsirAmi 17 amuka sthAnanA AlakhanavaDe mana, vacananA vyApAranuM mauna karavAvaDe kAyAnuM mamatva cheDI dai vAsarAvu chu. A pratijJA anyathA ( bIjA punaH dhakamithyAtvavata vratapratyAkhyAna vinAnA janAmAM) siddha thatI na heAvAthI dezivarati pariNAmavALAne ja caityavaMdanAdi dharmAnuSThAneAmAM adhikAripaNuM che, kAraNa ke tenI mati, Agama zAstro ke jeo jinendra, gaNudhara, zrutakevalI ane suvihita savijJa mahApurUSAe prarUpyAM che. temane AdhIna che-svacchaMdI nathI. te kAraNathI ja te viratine dharmAnuSThAnamAM Adara-prIti-bahumAna hovAthI amRtAnuSThAna nI prApti thAya che, e paNa siddha ja che. A vAtamAM tulA daMDanA madhya bhAga grahaNa karavAthI Adi ane ata bhAga paNa AvI jAya che tema e nyAyathI ahIyAM AcArya deve paNa madhyama prakAranA AtmAone dharmonuchAna Adi caityavaMdana mATe ceAgya adhikArI jaNAvyA che. e uparathI savirativata sarvathA parama"" amRtAnuchAnane prApta thayela ja mAnavA. temaja apunama dhake paNa vyavahAranayanA mata pramANe caityavaMdanamAM adhikArI samajavA kAraNake mithyAtvamaya khoTo kadAgraha temane hAtA nathI. tethI teo paNa devapUjA, gurUbhakti, caityavaMdana, sAmAyika Adi dharmAnuSThAnAnuM zubha phaLa meLave For Private And Personal Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 1 ] che; kAraNa ke apunabaMdhakone taddhatuvALuM te dharmAnuSThAna kAyama hoya che, paMcAzaka Adi graMthamAM paNa e ja pramANe jaNAvyuM che. vaLI kahyuM che ke he bhavyAtmAo ! apunabaMdhakabhAvane jeo pAmyA nathI temane dharmAnuSThAna kiyAvidhimAM Adara-bahumAna-prIti kiMcit paNa hatI nathI, teo phakta gADarIyA pravAhanI peThe dekhAdekhI ja kriyA kare che. paramArtha samajyA vinA karatA hovAthI sarvathA ayogya ja che. 5 13 che ahIM zaMkA thAya che ke-avidhithI karAtA caitya vaMdanAdi dharmAnuSThAnavaDe tIrthanI pravRtti kAyama cAle che, vaLI zuddha vidhi karanAra te kadAcita eka be maLe athavA na paNa maLe, mATe te vidhivaMtanA abhAve dhIme dhIme tIrthane ucheda thAya, tethI tIrthanuM rakSaNa karavA mATe avidhithI thatuM anuSThAna paNa AdaravA gya che. A zaMkAnA samAdhAnamAM jaNAve che - mUlam-titthassuccheyAi vi, nA laMbaNa jaM sa samaevameva / suttakiriyAi nAso, eso asamaMjasavihANA // 14 // chAyA-tIrthasyocchedAdyapi, nA lambanaM yatstra samaya evameva / sUtrakriyAdinAza-eSa asamaMjasavidhAnAt // 14 // artha -avidhithI thatA anuSThAnane nahIM cAlavA daIe te tIrthane uccheda thaI jAya AvuM beTuM AlaMbana karavuM nahIM. ayogya rIte vidhAna karavAthI AtmAne atyaMta hitakara samaya( zAsana )ne e ja pramANe nAza For Private And Personal Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ kara ] thAya che eTaluM ja nahIM paNa sUtrakriyAdine vinAza thAya che. je 14 che bhAvArtha-avidhithI kriyA karavAne pakSa karanAra pitAnA matanI puSTimAM dalIla kare che ke-avidhithI karAtuM anuSThAna bIjuM kaMI na kare te paNa tIrthanuM te rakSaNa kare che ja, AvuM khoTuM AlaMbana na levuM joIe, kAraNa ke avidhi yuktadharmAnuSThAna karavAthI eka te mRSAvAdanuM pApa ane bIjo zuddha kiyAne lepa thAya che. sUtramAM prarUpelA vidhithI viparIta-bIjI rIte karavAthI azuddhatA vadhe, artha-paramArtha bhUlAya ane kriyA karavAmAM AtmAne AnaMda paNa na Ave. anukrame sUtrokta kiyAne abhAva thAya che, tethI paNa tIrtha, zAsana ane zAstrane paNa lepa thAya che. phakta ekale bhakta kahevAtA manuSyone samudAya ja saMgha-tIrtha na ja kahevAya, jinezvarapraNIta zAAzAne na mAnanArane te hADakAMne saMgha-Dhagale ja kahevAze??? kahyuM che ke-(jema jema bahu janasaMmata, bahu ziSya paravarIye; tema tema jinazAsanane vairI, je nahIM nizcaya darI) "mAgutto saMyo' prabhunI AjJAne anusaranArA tapa, japa, saMyama ane kriyArUpa AtmadhanathI samRddhivaMta sAdhu, sAdhvI ane pitAnI zakti anusAre prabhu AjJAthI yukta dAna, zIla, tapa, bhAva ane vrata pratyAkhyAnathI yukta zrAvaka tathA zrAvikArUpa caturvidha saMgha pratipAdana kare che. For Private And Personal Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 43 ] paNa avidhithI kriyA anuSThAna karanArane saMgha nathI ja kahyo. AvI rIte avidhithI sUtra ane tethI kahevAyelI zuddha kriyAne vinAza thato hovAthI satya rIte tIrthane paNa vinAza thAya che ja; tethI tIrtha-ucchedanA bhayathI avidhie cAlatuM azuddha kiyAnuM anuSThAna cAlavA devuM athavA tenI sthApanA karavI te cagya nathI, AthI te je vyApArathI lAbhanI IcchA rAkhato hate tene badale mULa dhana paNa nAza pAme che, e ja tAtparya samajavuM 14. sUtra kriyAne vinAza te ja ApaNane ahita karanAra che. te vAtane barAbara samajAve che. mUlamso esa vaMka o ciya, na ya sayamaya maariyaannmviseso| eyaM pi bhAviyavyaM, iha titthuccheyabhIrUhi // 15 // chAyA-sa eSa vakra eva, na ca svayaM mRtmaarityorvishessH| etadapi bhAvitavya-miha tiirthocchedbhiiruubhiH||15|| artha kharekhara te e ahIMyAM deSa che ke- sUkta kriyAne vinAza thAya che, mATe tIrtha-uchedane bhaya dharanArAoe e paNa vicAravuM joIe ke potAnuM AyuSya pUrNa thavAthI je mANasa svAbhAvika mare che ane bIjAnA hAthe je marAya te baMnemAM avizeSatA-sAmAnyapaNuM nathI, kiMtu vizeSatA che. me 1pa che bhAvArtha-ahiMyA pUrvadhae AtmAnA hitamATe dharmakriyA upadezelI che tene vinAza thAya temaja paraMparA tIthane uccheda thAya, tethI adharmanA pariNAmane For Private And Personal Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 44 ] lIdhe, duHkhe dUra karI zakAya tevA mahAkarUpa phUlana adha thAya tevA vajra ( doSa ) mAhu ane mAyAmaya adhyavasAya manamAM Ave che. ahIMyAM sakriyAnA virodhIo zakA kare che ke-tame zuddha kriyAnA pakSa karI che paraMtu evI zuddha kriyAdhAraka eka e bhAgye ja maLe che athavA nathI maLatA, mATe zuddha kriyA karanAra ane karAvanArAonA abhAva hAvAthI temaja azuddha kriyAnA Apa niSedha kareA che te uparathI siddha thAya che ke-cAlatA nadInA pravAhane je bAju vALIe tyAMthI ApaNI tarapha te pA| AvatA nathI te ja pramANe janasamudAyane jo A pramANe cAlatI kriyA baMdha karAvIe tA kriyAnA pariNAma vinAnA hovAthI ane tamArA niSedha hAvAthI enI meLe tIne vinAza thaye ja samajavA, para'tu jema tema cAlatI kriyAnA anuSThAnanuM avala bapaNu svIkAratA leAkeAne jo niSedha nahIM karA tA jainadhama ne bIjAthI bhinnatA batAvatI kriyA anuSThAnane karanAra janasamudAyarUpa tI*-saMghanA uccheda nahIM thAya ane upadezaka gurUe dharma saMbaMdhI vidhi anuSThAna karavAnA upadeza, vidhi karanArAone ApatA DAyAthI temane kAIpaNa avidhi karAvavAnA doSa lAgatA nathI. kriyA nahIM karanAranI pravRtti ane guNadoSa tenA adhyavasAya( mananA riNAma )ne AdhIna che. te ja pramANe avidhithI kriyA anuchAna karanAranI pravRtti ane guNadoSa paNa tenA pariNAmane anusarIne ja thAya che. phakta dharmakriyAnI pravRtti karavAne ja gurUe upadeza Ape che, tethI te tee vyavahArathI For Private And Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pa ] tIrthanuM rakSaNa kare che; mATe tIrtha-vicachedane deSa na ja lAga joIe. A zaMkAne uttara dRSTAMta ApIne vastu tattva samajAve che. jemake-eka mANasa potAnuM AyuSa pUrNa thavAthI maraNa pAme ane bIje mANasa zatruthI thayelA vadha baMdhanathI maraNa pAme, te baMnemAM vizeSapaNuM zuM nathI? arthAt che ja. AyuSya pUrNa thavAthI svAbhAvika je maraNa pAme che te mANasa potAnA zubhAzubha karmane lIdhe maraNa pAme che, te bIjAnA khoTA Azayane nimitta banatuM nathI, ane bIjI rIte maranAra vyakti potAnA karma uparAMta mAranArane duSTa adhyavasAya paNa nimitta bane che. temaja te mAranAra paNa pite duSTa karmabaMdhanane nimitta bane che. te ja pramANe ahIMyAM jIva pitAnI meLe ja kiyA anuSThAna na kare ane dharma saMbaMdhI vacana na sAMbhaLe temAM gurU nimitta kAraNa banatA nathI tethI teo deSane pAtra nathI, paraMtu te gurUoe avidhithI dharmAnuSThAnane upadeza Apyo hoya tene anusarIne sAMbhaLanArA avidhithI dharmAnuSThAnamAM pravRtti kare che tethI temanI unmArgamAM pravRtti karavAnA azubha pariNAme thavAthI tene upadeza karatA gurUo mahAnuM duSapAtra thAya che, ema avazya samajavuM. ahIM zrutakevalInAM vacana A pramANe jaNAve che. "jaha saraNamuvagayANaM, jIvANasiro nimtie jou| evaM Ayariyo vihu, ussuttaM paNNaveto ya // 1 // chAyA-yathA zaraNamupagatAnAM, jIvAnAM ziro nikRntati ystu| evamAcAryo'pi khaltsUtraM prajJApayaMzca // 1 // For Private And Personal Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 46 ]. artha-jema zaraNe AvelA vizvAsu manuSyanuM mastaka kApI nAkhIne tene vinAza kare che tema upadezaka AcArya paNa utsutra-tIrthakara, gaNadhara ane pUrvadhara Adi gItArthonA karelA siddhAMtathI virUddha upadeza ApI bhoLA ne saMsArabhramaNa karAve che. je 1 che temanAmAM usUtraprarUpaNAmaya A eka mukhya doSa che, ema na samajavuM paraMtu suvidhinI prarUpaNane bhega ApIne avidhinI puSTi Ape che, ane avidhine niSedha karatA na hovAthI tenI prazaMsA tathA anumodananI Apatti Ave che. tethI phalitArtha e ja Ave che ke-te avidhi anuThAnane upadeza ApanAra tathA pravRtti karAvanAra hovAthI deSapAtra ja che. je loko ema kahe che ke-ame te vidhine upadeza karIe chIe, teo pote avidhithI anuSThAna kare temAM amAro doSa nathI, tethI ame deSapAtra nathI, kAraNa ke-ame avidhie dhArmika anuSThAnane upadeza ApatA nathI tethI ame doSapAtra nathI. AvA khoTA bacAvane grahaNa karI besI rahevuM vyAjabI nathI, kAraNa ke dharmAcArya sAdhu purUSe bIjA bhavyAtmAne tAravAmAM tatpara rahelA hoya che, tethI sarva prakAranA udyamapUrvaka avidhine niSedha karI vidhipUrvaka anuSThAnane zrAtA zrAvakene upadeza ApI zuddha dharmAnuSThAnamAM pravRtti karAvavI joIe, jethI te zrAvakavarga satya mArgamAM praveza karIne Atmahita kare, nahI te umArgamAM AvavAthI aneka maraNa karI vinAza pAme che, temAM For Private And Personal Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 87 ] pite nimitta hevAthI pitAne paNa bhavabhramaNa thAya che, te mATe marIci ane kapilanAM dRSTAMta mahAvIra caritrathI jANavA, temATe tIrthocchedamAM bhavabharUoe vicAra kare joIe, temaja samyaga upadezavaDe vidhinI sthApanA karavAthI eka AtmA paNa sabhya darzana (samati)no lAbha pAme te paNa cauda rAjalakamAM amArI paDaha IpaNa jIva vadha na kare tevI AjJAvALe DhAla) vagaDAvavA jeTalI tIrthanI unnati thAya che, ane avidhithI kiyA anuSThAnanI sthApanA karavAthI viparIta pravRtti karavAthI zuddha kiyA anuSThAna karanAra zrAvaka, zrAvikA, sAdhu ane sAdhvIrUpa caturvidha saMgha-tIrthane uchera ja thAya, temaja je zrotAvarga vidhi anuSThAnane upadeza sAMbhaLe chatAM paNa temane saMvega bhAva na khIle ane unmatta bhAva thAya tevA AtmAone upadeza Apavo na joIe, temane upadeza ApavAmAM mahAna deSa thAya, te pramANe graMthakAra maharSi haribhadrasUrijI cheDazakamAM kahe che- " dhRvatra vidvAna, viSayaviSANAtita pAvaI prApnoti na saMvega, tadA'pi yaH so'cikitsya iti // 1 // naivaM vidhasyazastaM, maNDalyupavezapradAnamapi / . kurvannetadgururapi, tadadhikadoSo'jagantavyaH // 2 // artha-je purUSa siddhAMtamAM kahelo Atmadharma pudgalasvarUpane upadeza gurU pAsethI sAMbhaLIne paNa viSaya bhegamAM atyaMta Asakti rAkhate chate saMvega-vairAgya For Private And Personal Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 48 ] dazAne pAmatuM nathI ane aneka prakAranAM pApakarma Acare che tevA agyane vyAkhyAnamaMDalamAM praveza paNa na karavA de eTaluM ja nahIM paNa tenI pAse dharmane upadeza nahIM ja Apa; kAraNa ke te pApI mANasa aneka prakAranAM pApakarma karate chate bIjAne paNa tevA prakAranA pApamAM joDe tethI upadezaka gurU paNa tenAthI adhika doSavALA thAya che, ema nizcaya samajavuM. thoDaza 10 gAthA 14-15. maMDalI-sabhAmAM siddhAMtane upadeza ane tene artha sAMbhaLIne UlaTe adharma vadhAre tethI mahAdoSa utpanna kare che, kAraNa ke zrotAnuM agyapaNuM je che te pite pApa kare ane anyane karAve che, je pote ekale. pApa karate hoya tenAthI bIjA pAse pApa karAvanAre vadhAre doSapAtra thAya che, te kAraNathI je vidhi anuSThAnane sAMbhaLavAmAM premavALA hoya, zraddhAvaMta hoya ane samajavA mATe cagya buddhimAna hoya tevA gya zrotA-zrAvakane yathArtha vidhi anuSThAna sahita devapUjA, gurubhakti, sAmAyika, pauSadha, sarvaviraticAritra, dravya tathA bhAva caityavaMdana, samyagadarzana, samyagajJAna ane samyAritra Adi siddhAMtane upadeza ApavAthI Atmadharma pAme che arthAt saMsAra dUra kare che. tevA saMvega raMgathI raMgAyela samudAya-saMgharUpa mahAtIrthamAM akhaMDa rahIne mekSamAgarUpa jJAnakriyAgane ArAdhe che, ema siddha-nizcaya jANavuM mAnapA ahIM For Private And Personal Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 49 ] zaMkA thAya che-AvA prakAranA gUDha arthane sAdhavAnuM kaMI paNa prajana nathI. jema bahu leka cAlatA hoya te ja rIte ApaNe paNa cAlavuM-tema ja karavuM, "mAnano cena taH sa sthA:" heTe janasamAja je mAge cAle te dhorI mArga jANa. A vacana sarvatra prasiddha che ane AjakAla ghaNuM karIne jItavyavahAranI pravRtti dekhAya che, temaja jyAM sudhI tIrtha pravRtti cAlaze tyAM sudhI te chatavyavahAra kAyama ja raheze. tene anusaravAthI tIrthanI vyavasthA barAbara cAle che. A zaMkAno uttara ApatAM jaNAve che. mUlam-muttUNa logasannaM uDDUNa ya sAhusamayasabbhAvaM / samma paTTiyavvaM, buheNa mainiuNabuddhIe // 16 // chAyA-muktvA lokasaJjJAM, voDhavA ca saadhusmysdbhaavm| samyak pravartitavyaM, budhena matinipuNabuddhayA // 16 // artha_vidvAna purUSe pitAnI zreSTha buddhivaDe lekasaMjJAne choDI daI ane prabhupraNIta zAstranA rahasyane barAbara samajI yathArtha vivekathI buddhipUrvaka dharmakriyAmAM samyam rIte pravRtti karavI che 16 che bhAvArtha-le ke A pramANe kare che mATe ApaNe paNa te ja pramANe karavuM, "vA prava pramANam"kare che te sapramANa che. A prakAranI je lokasaMjJA che te For Private And Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 50 ] kevalI bhagavAne prarUpelAM zAstronI apekSA vinAnI hAvAthI AtmAne hita karanArI nathI, mATe tevI matine tyAga karavA, temaja sarvajJapraNIta siddhAMtAnA rahasyanA gItA gurU pAsethI vinaya bahumAnapUrvaka yathArtha anubhava karIne paMDita purUSAe atyaMta sUkSmabuddhi, zraddhA, vivekayukta thaine caityavaMdana, pratikramaNa, pUjAbhakti, tapa, japa, samAdhi ane dhyAnaAdi dharmAnuSThAnamAM vidhipUrvaka pravRtti karavI joie. ahIMyA badhI kriyAo tathA pavitra zAstro ke jee sajJanA upadezane anusarIne racAyAM che. temAM prIti zraddhA ane zreSTha sadbhAva rAkhavA. te sadbhAvanu svarUpa jaNAve che. " lomAlavya tayaM, taM yadumiya zvet / tadA mithyAdRzAM dharmo, na tyAjyaH syAtkadAcana // 1 // stokA AryA anAryebhyaH, stokA jainAtha teSvapi / suzraddhAsteSvapi stokAH, stokAsteSvapi satkriyAH // 2 // ', zreyorthino hi bhUyAMso - loke lokottare na ca / stokA hi ratnavaNijaH, stokAca svAtmazodhakAH // 3 // a:--jo bahu leAkeAe karelA kAryane pramANa mAnIne tenu avalakhana karavu. ceAgya hAya te jagamAM saMsAranI vRddhi karanAra pudgala bhAvamAM AnaMda mAnanAra mithyASTine heATA samudAya che tene anusaravu paDe, tenA kahelA matanA kadApi tyAga nakarAya. vaLI te anAce For Private And Personal Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 51 ] vyavahAra, jagamAM ghaNA che. temanAthI Aya--nIti mhATA, nhAnA vigere nyAyakeATIne anusaranArA gheADA che. tema ja te ArmImAM nAstike vadhAre che, ane deva, gurU ane dhama para zraddhA-prIti karanArA AstikA thADA hoya che. vaLI te AstikAmAM paNa samyagdeva, gurU, dhanA yathArtha anubhavakAraka samyagdarzanI samyagdarzanI pazu gheADA haNavA, tethI paNa vrata, pratyAkhyAna, saMcamanA ArAdhA, zuddha kriyAmAM pravRtti karanArA thoDA hAya che, tethI niraticAra parama zuddha pacamahAvratadhAraka thADA hoya che, tethI paNa kSapakabhAvane pAmIne kaivalyajJAnavata alpa hAya che. jema zaheramAM vyApArI varga tarapha tapAsa karaze! tA jaNAze ke savathI ratnaparIkSaka ane temanA vecanArA gheADA ja hAya che. tema lAkika ane leAkeAttara vyavahAramAM jo najara karaze| te jaNAze ke AtmAnA sukhane IcchanArA ghaNA che tepaNa jethI AtmAnuM hita thAya tevI dharmapravRtti samajanArA ane cAritramAM-jIvanamAM mUkanArA bahu a5 hAya che. 1-2-3. eko'pi zAstrItyA yo- varttate sa mahAjanaH / jimajJasAthe: zatama----ndhAnAM naiva pati || 4 || yatsaMvignajanAcIrNa, zrutavAkyairavAdhitam / tajjItaM vyavahArAkhyaM pAramparyavizuddhimat // 5 // yadAcIrNamasaMvigaiH, zrutArthA navalambibhiH / jItaM vyavahArasta - dandhasantatisambhavam // 6 // For Private And Personal Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ para ] AkalpavyavahArArtha, zrutaM na vyavahArakam / itivaktumahattantre, prAyazcittaM pradarzitam // 7 // tasmAcchratA'nusAreNa, vidhyekarasikairjanaiH / saMvignajItamAlambya-mityAjJA pAramezvarI // 8 // artha--eka paNa purUSa zAstra nIti-AjJAne anusarI je pravRtti kare che te ja mahAjana eTale moTe purUSa kahevAya che. paraMtu A jJAnIone moTo samudAya mahAjana kahevAya nahIM, zata-so AMdhaLA ekaThA thayelA hoya paNa teo pite dekhatA nathI temaja temanI sAthe cAlanAra mANasa temane raste-mArge anusarI khADAmAM paDI jIvane jokhamamAM nAkhe che ane eka ja dekhatAnI sAthe cAlavAthI ISTa sthaLe pahoMcI zakAya che, mATe je saMvegI jJAnI gItArtha purUSoe AcareluM hoya ane zAstranI AjJA jene niSedha karatI na hoya tevA AcArakiyA anuSThAnane jItavyavahAra kahe che. tethI ja paraMparAe AtmA zuddha thAya che. vaLI je AcAra asaMvegIagItArtha purUSoe Acarela hoya, zAsanA ane anusarate na hoya te chatavyavahAra kahevAya nahI; kAraNa ke te AMdhaLAonI paraMparA samAna anarthakAraka thAya che. zrI jinapraNIta zAstromAM je AcAra kiyAanuSThAna ka5-karavA yogya jaNAvyuM che te hAlamAM vyavahAra mATe AcaravA gya nathI, arthAta akathya che ema kahenAra prAyazcitane lAyaka thAya che. temaja tatvoe For Private And Personal Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 53 ] jaNAvyuM che mATe zuddhakiyA anuSThAnamAM rasa lenAra bhavyAtmAoe saMvignapurUSoe Acarela jIta-AcAra kalapane anusarIne cAlavuM evI paramezvara jinarAjanI AjJA che. 4-pa-6-7-8. A pramANa jJAnasAramAM jaNAvyuM che mATe zAstrAnusAre gItA je AjJA kare te pramANe cAlavuM. punaH eka zaMkA thAya che ke-sarva prakAranA Adara bahumAnapUrvaka kriyA karavI e vAtane tame pUrepUro pakSa kare che, te hAre jaNAvavuM joIe ke kiyA nahIM karanAra prAyazcitta jaNAve che tenuM kema ? te gAthA A pramANe che avihikayA varamakayaM,asUyavayaNaM bhaNaMti savvannU / pAyacchittaM jamhA, akae guruyaM kae lahuaM // 1 // chAyA-avidhikRtAdvaramakRta-masUtravacanaM bhaNanti sarvajJAH / prAyazcittaM yasmA-dakRte gurukaM kRte laghukam // 1 // artha--avidhithI karavA karatAM nahi karavuM te zreSTha che ema kahevuM te sUtra virUddha vacana che ema sarvajJa purUSo jaNAve che. vaLI teo kahe che ke- je dharmakriyA kiMcitmAtra paNa karatA nathI tene mahAna prAyazcitta che ane je avidhithI kare che tene ladhu thoDuM prAyazcitta lAge che. enA uttaramAM kahe che ke-e vacanano Azaya avidhinI pravRttinI sthApanA (siddhi) karavA mATe nathI, paraMtu vidhipUrvaka pravRtti karAvavA mATe che. temAM anAbhoga For Private And Personal Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pa ] (upaganI zUnyatA thI kadAcit avidhideSa cha% sthane lAge te saMbhava hovAthI tenA bhayane lIdhe kaI jIvAtmA dharmakriyAne tyAga karatA hoya tenA mATe kiyAtyAga karavA badala te upadeza che; paraMtu avidhi calAvavA mATe nathI. jIvAtmAe prathama kiyAanuSThAnamAM praveza karanAra devA joIe, tevA prakAranA jJAnane abhAva hovAthI anya gurU AdikanA kahevA pramANe cAlatAM samaja pharakathI avidhikriyAne deSa thAya te paNa Te pariNAma na hovAthI deSa lAgatuM nathI, paraMtu tene samajAvanArane doSa gaNAya. tenA azuddha pariNAma na hevAthI te niranuM baMdhaka ja che, ane tenI tevA prakAranI kiyA paNa doSavALI nathI, kAraNa ke te jIvAtmAne vidhi upara bahumAna tathA Adara che. temaja gurUnI AjJA hovAthI te doSapAtra nathI. vaLI tenI azuddhatAvALI kiyA chevaTe phaLarUpe vidhimaya thavAnI hovAthI guNakAraka ja che. te vAtane ja pratipAdana karavAmAM te samartha che, tethI te gAthA deSarUpa nathI. adhyAtmasAramAM kahyuM che ke' azuddhApi hi zuddhAyAH. kriyAhetusadAzayAt / tAnaM rasAnuvedhena, svarNavamupagacchati // 1 // artha-azuddha evI paNa kiyA sArA pariNAmavALI hovAthI phaLarUpa thanAra zuddha kriyAnuM kAraNa bane che, jemake pArada-pArAnA vedhathI tAmra-tAMbu sonArUpa bane che. che 1che tethI ema phalitArtha siddha thAya che ke-vidhianuSThA For Private And Personal Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 55 ] namAM Adara bahumAna hAvAnA kAraNe karAte avidhi paNa vidhi samajIne te pramANe karavAmAM rasika-premI hAvAthI te vidhi na karatA hAya te paNa te jIvAtmA bhavyasudara che ja. vaLI yogadRSTisamuccayamAM jaNAve che ketaattvikH tAcikaH pakSapAta, bhAvazUnyA ca yA kriyA / anayorantara jJeya, mAnudyotayonirava / / ? || a--ahIMyAM paramArthAne anusarI azuddha kriyAmAM pakSapAta karyAM te ja vyAjabI che. je kriyA karavAmAM AtmAnA zuddha upayAga nathI temAM ane samajapheranA kAraNe zuddhatAnI buddhithI kadAcita azuddha thayela kriyA anuSThAnamAM sUrya ane khannu sarakhu mhATu aMtara che, ema jANavuM. // 15 vaLI sAdhupaNA mATe ceAgya chaThThA vA sAtamA guNaThANAnI pariNati paNa nathI, tema sAdhupaNAne anusarI joItA vidhi anuSThAnanA vyavahAra paNa nathI, tethI hAlamAM amAre cha prakAranA Avazyaka Adi paNa na karavA joie ema ApaNA jevA mATe kriyAnA niSedha thaye! evI zakA karavI nahIM, kriyAanuSThA namAM DhIlAo paNa nirjarAnA kriyA anuSThAnane cegya kare che. kahyuM che ke 66 jA jA havijja jayaNA, sA sA se NijjarA hoi " chAyA - yA yA bhavedyatanA, sA sA tasya nirjarAbhavati || a-bhavyAtmA jeTalA upayAgapUrvaka jeTalI For Private And Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 56 ] yatanA kare che, temaja dharmAnuSThAna kriyA-kare che tene teTalA pramANamAM kA~nI nirA avazya thAya che. e pramANe zAsravacananuM pramANa hovAthI je je dhamanAM anuSThAne vizeSa prakAranA dharmonI kriyA anuSThAna karavAnI bhAvanA jagADatA hAvAthI khIjA bAlajIvAne pazu dha karavAnI icchAyAgarUpa upakAra karatI hAvAthI azuddha evI paNa kriyA karavA ceAgya siddha thai. na karavI ema siddha thayu nahI. icchAyAgavALAe jo ke-cathA anuSThAna na karI zakatA hAya tApaNuM gItArthIe tevAone paNa siddhAMtamAM kahelA dharmAnuSThAnanA upadeza nirbhaya thaine ApavA, kAraNa ke-te icchA ceAgIone mATe siddhAMtakathita upadeza kalyANakArI thAya che. gacchAcAra pacantAmAM kahyuM che ke " jJarU viLA sarja vhAruM, mukhkhuM naLamAniye anukALa | to samma bhAsijjA, jaha bhaNiyaM khINarAgehiM // 1 // chAyA - yadyapi na zakyaM karttu, samyag jinabhASitamanuSThAnam / tasamyamAvavA, maLatuM zILarAyaiH // 2 // artha - jo ke jinezvaraprabhue kahelA anuSThAnane kharekhara na AcarI zakAya tepaNu tene karavAnI pUrNa icchAvALA je icchAyAgo hAya temane kSINa thayela che rAga jemanA evA kevalIonA upadezodha ApavA jethI teo svakalyANa sAdhI zake For Private And Personal Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pa ] mUlam-" osannovi vihAre, kammaM sohei sulabhabohIya / caraNakaraNaM visuddhaM, utravRhaMto parUvito // 1 // chAyA-abasanno'pi vihAre, karma zodhayati sulabhabodhizca / caraNakaraNaM vizuddha-mupahana prarUpayan // 1 // artha--vihAra karavAmAM zithila hoya te paNa sulabhadhijIva caraNakaraNa-cAritrakriyAmAM atyaMta vizuddhatAne dhAraNa karatA te AtmAne lAgela azubha karmadalane zodhe che-vinAza kare che. 5 1 che mATe jeo sat kriyA anuSThAnanA khapI hoya teo chadmasthapaNAne lIdhe upayogathI cUkIne bhUla kare te paNa ArAdhaka ja gaNAya che. paraMtu je lo ke gItAtha saddagurUnI AjJA mAnatA nathI chatAM ame samya vidhi anuSThAna karIe chIe ane utkRSTa cAritravALA chIe evA prakAranI abhimAnIo navA prakAranA khoTA manakalipata vyavahAra calAve che, temaja vizuddha cAritra tathA gya vyavahAra prApta karI zakatA nathI tevA mUDha ajJAnIo AtmAnI zuddhinuM je yogabIja-samyagdarzana je kaMIka meLaveluM hoya te vinAza kare che, tethI moTA doSane pAtra thAya che. jeo satya vidhi anuSThAnane kare che ane bIjA pAse karAve che. vaLI barAbara upadeza Ape che tevA mahApurUSanuM darzana, samAgama ane paricayathI kharekhara vighasamudAyane vinAza thAya che, ema ame kahIe chIe. vaLI kahyuM che ke For Private And Personal Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 18 ] " sAdhUnAM darzanaM puNyaM, tIrthabhUtA hi sAdhavaH / tIrtha pati ni, sA sAdhusamAjama: III" artha--sAdhu-saccAritravaMta mahAmunionuM darzana bahu pavitra che arthAta puNyajanaka che, AtmAne uddhAra pUjya mahAtmA sAdhuonA darzana ane sevAbhaktithI thAya che, kAraNa ke sAdhupurU tIrthasvarUpaja che, eTaluM ja nahI paNa je sthAvara tIrtha te jyAre tenuM svarUpa samajIne ArAdhIe tyAre te tAre che ane sAdhupurUSane samAgama te jyAre thAya tyAre tarata ja phAyadAlAbha Ape che mATe je satya vidhinA upadezaka hoya evA mahApurUSane samAgama IcchAyegIoe choDe nahiM. e pramANe prasaMga prApta viSayanI vyAkhyA kahI have mULa viSayane prakAza karatA jaNAve che - mUlam-krayamittha pasaMgaNaM, ThANAisu jattasaMgayANaMtu / hiyameyaM vineyaM, sadaguTThANataNeNa tahA // 17 // chAyA-kRtamatraprasaGgena, sthAnAdiSu yatnasaMgatAnAM tu / hitametadvijJeyaM, sadanuSThAnatvena tathA // 17 / / atha--cAlatA A viSayanA prasaMgane anusarI ATalA vicAra jaNAvyA te basa che, have sthAnAdika pAMca cogamAM jeo prayatanavaMta che . temane caityavaMdananuM sadanuSThAnapaNuM jANavuM. For Private And Personal Use Only Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 59 ] bhAvArtha--ahIMyAM prarUpavA gya sthAnAdika ganA vyAkhyAnamAM tIrthane uracheda thavAnAM kAraNe ane tene rakSaNa mATe javA yogya upAyane smRtimAM lAvIne vistArathI varNana karyuM. have vadhAre kahevAthI saryuM. mukhya vAta e che ke-sthAna Adi yugamAM yathArtha prayatna vaMtane caityavaMdanAdi anuSThAna hitakAraka thAya che, anukame mokSasAdhanamAM atizaya kAraNa thAya che, ema samajavuM; kAraNake caityavaMdanamAM karAtAM Asana, mudrArUpa sthAna, zuddha-yathAyogya uccAra rUpa UrNa-zabdane gurUupadezathI samajAyele paramArtha arthayega, dharmadhyAna-prabhunuM svarUpa, ApaNAmAM emanA pUjya pUjakabhAve bhakti, temanA upadezelA tattvanI AtmAmAM bhAvanA utAravI Adi AjJAviya, vipAkavicaya, loka svarUpa A prakAranA dharmadhyAna temaja zukaladhyAnamAM pRthakatvavitarkavicAra ane ekavitarka vicAra AsAlaMbanaga ane nirAlaMbana e cAre mekSanA kAraNe hovAthI te gone caityavaMdana (devavaMdana) gurUbhakti pUjA, tapa, japa, anuprekSA, bhAva ane kAryotsarga vigeremAM mekSa ApavAnI kAraNatA hovAthI te sthAnAdika athavA IchAdika te paNa barAbara apramAdabhAve AdaravA ema samajavuM. athavA bIjI rIte kahIe te sadanuSThAna, yathAvidhi taddhatu vA amRtAnuSThAna yukta je IcchAdikanA sthAnAdika yogane AdaravAnA je paramazuddha pariNAme thAya tenI sAthe puNyAnubaMdhI puNyanI apekSA rAkhyA vinA ja For Private And Personal Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 60 ] atyaMta zuddhamAnanA saMskAra rUpe kaSAya mohane vinAza karanArI prazamarUpa mahAnadI cityavaMdana Adi dharmAnuSThAnanA balavaDe mahAdika ghAtakamane svataMtrapaNe nirmUla-nAza karIne mokSarUpa mahAnaMdane ApavAmAM hetu thAya che, eja ahIMyAM kahevuM che. ahiMyAM nayanA bhedanI apekSAe yoganA bheda kahyA che. teo AtmAne kame krame utkRSTa dazAne ApanArA thAya che, mATe kaMI paNa zaMkA rUpa deSa nathI. 17 have sadanuSThAnanA bhedanI vyAkhyA nahIM karatAM tene chelle bheda je asaMganaSThAnane, temAM chelle ega nirAlaMbana che tenA bhedane varNavatA chatA kahe chemuulm-eyN ca pIi mattA-gamANugaM taha asaMgayAjuttaM / . neyaM cauvihaM khalu, eso caramo havai jogo||18|| chAyA-evaJca prItibhaktyA-gamAnugaM tathA saMgatAyuktam / jJeyaM caturvidhaM khalu, eSa caramo bhavati yogaH // 18 // atha-e pramANe prati ma,i gAma ane asaMgatA ema cAra prakAranAM sadanuSTAne kahyAM che, te barobara samajavAM joIe vaLI A cAra anuSThAnamAM chelluM asaMgatAnuSThAna ja anAlaMbana ga che, ema nizcaya jANavuM. me 18 bhAvArtha-prIti, bhakti ane Agamane anusarIne tIrthasvarUpa mahAnuzrutajJAnI gItAe anubhavelAM vacanAmRta ema traNa bhejavALAM sadanukAnemAM asaMgatAnuSThAna For Private And Personal Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 6 ] meLavavAthI cAra prakAranAM sadanuSThAnA thAya che. temanuM svarUpa jaNAvatAM temAM prathama prItinuM svarUpa jaNAve che yatrAdaro'sti paramaH prItizca hito dayA bhavati kartuH / zeSatyAge na karoti yacca tatprItyanuSThAnam // 1 // aje sthAnAdikayeAganA anuSThAnamAM atyaMta Adara satkArathI yukata AtmAnuM ati-apUrva hita thAya tevI parama zreSTha prIti upaje ane bIjA badhA khoTA ADa'are na thavA pAme te prIti anuSThAna kahevAya che. have bhakti anuSThAna jaNAve che- gaurava vizeSayogAd, - buddhimato yadvizuddhatarayogam / kriyayetaratulyamapi jJeyaM tadbhaktyanuSThAnam // 2 // 3 abhakti anuSThAna paNa prIti anuSThAna samAna che, te paNa pUnyatAvALI vizeSa prakAranI buddhithI AlaMbana karavA yogya anuSThAnanA paramazuddha vyApAra karavA te bhakti anuSThAna kahevAya che. atyantavallabhA khalu, patnI tadvadvitA ca jananIti | tulyamapi kRtyamanayo- rjJAnaM syAtprItibhaktigatam || 3 // a--A vyavahArathI sasAramAM jotAM jaNAya che ke-patnI-prANavallabhA deva tathA mAnavajAtine paNa sava kAIne atyaMta priya hoya che, te ja pramANe janmadAtA mAtA ane pAlanapeANa karanAra pitA darekane atya'ta vallabha For Private And Personal Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 62 ] hoya che. temanA pratye bharaNapoSaNa, sevA ane cAkarI sarakhI karAya che, te paNa prANavallabha gaNAtI strI pratye prIti, tene saMtoSavAnI pravRtti temaja AjJA karavAnI pravRtti paNuM hoya che. ane mAtApitA pratye bhakita, pUjyatA ane Adara namratAvaDe vantana calAvavAnuM hoya che, te dRSTAMtane anusarI AtmAnA hita mATe apramattabhAve sacAritrane pAlanArA sAdhue jinezvarapraNIta Agamane AdhIna rahIne gurU tathA ziSya AdinI sAthe gya vyavahArathI varte che. have vacana anuSThAnane jaNAve che. vacanAtmikApravRttiH, savatraucityayogato yAtu / vacanA'nuSThAnamidaM, cAritravato niyogena / / 4 / / atha-zAstranA paramArthanI sAthe saMbaMdhita thayela dravya, kSetra, kAla ane bhAvane anusarI zuddha cAritravaMta sAdhuonI nIravagha upadeza ApavAnI ucita vacanarUpa je pravRtti tene vacanAnuSThAna kahe che. je 9 cothuM asaMgatAnuSThAna jaNAve che yatvabhyAsAtizayAta-sAtmIbhUtamiva caSTayate sadbhiH / tadasaMgAnuSThAnaM, bhavatitvetattadAvedhAt / / 5 // cakrabhramaNaM daNDA-tadabhAve caivayatparaM bhavati / vacanAsAgAnuSThAnayostu tajjJApakaM bhavati // 6 // artha-kiyAanuSThAnanA vyavahArakAlamAM paNa je apramAdI jinakalpI sAdhue pUrve bhaNelA zAstronA For Private And Personal Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 63 ] AlApaka-pAThane saMbhALyA vinA ja atyaMta gADha saMskAranA balavaDe ja caMdanamAM jema sahaja bhAve sugaMdha rahe che, te nyAyathI jinakalpI apramAdI, sadguNagaNAlakRta sAdhuo paNa upadeza dAna, gocarIgamana, pratikamaNa ane vihAra Adi jIvanakriyAnI peThe svAbhAvika ja bane che. te asaMgAnuSThAna kahevAya che. ahIMyA daSTAMta Ape che. jema kuMbhAra ghaTa-ghaDAne AkAra utAravA mATe caka upara mUkIne prathama te cakane daMDathI bhamAve che. tyArapachI daMDane choDI de che, te paNa te cakapUrve ApelA bramaNanA saMskArathI bhamyA ja kare che, tema jinakalpI apramAdI sAdhuo ne saMskAranA baLathI zAstranA pATha saMbhALyAvinA sahajabhAve phuraNAyamAna thAya che, mATe asaMgAnuSThAnane adhikAra apramAdI jinakalpI sAdhuone ja che. temaja vacanAnuSThAna ane asaMgAnukAnamAM upara pramANe bheda samaje che 6 (Dazaka prakaraNa) A kAraNane lIdhe A cAra prakAranA anuSThAnamAM A asaMgAnukAna pAse (AtmopaganI samIpa) rahelo hevAthI asaMgAnuSThAna rUpe chello anAlaMbana yoga thAya che. tenuM lakSaNa "sakrayA thaiyAnAzvano yor; " dravya ane bhAvarUpa, bAhyAbhyatararUpa, sacitta acittarUpadravyane temaja kSetra,kAla, bhAva, nAma ane sthApanAne mana, vacana ane kAyAnI sAthe saMbaMdha prabhu mahAvIranI peThe tyAgave te anAlaMbana coganuM lakSaNa jANavuM. gaviMzikAmAM For Private And Personal Use Only Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 64 ] A yuganA bheda-prabhedanA bhAga pADIne eMzI bheda batAvyA che, te A pramANe-sthAna, UrNa, artha, sAlabana ane nirAlaMbana ema pAMca bheda ne IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhi e cAra bhedathI guNatAM viza bheda thAya che. te viza bhedane prIti, bhakti, vacana ane asaMga A cAra anuSThAnothI guNatAM zI bheda thAya che || 185 have AlaMbana caganuM pratipAdana kare che. mUlam-AlaMbaNaMpi eyaM, rUvamaruvIya ittha paramutti / tagguNapariNairUvo, suhUmo'NAlavaNo nAma // 19 // chAyA-Alambanamapyeta-drUpyarUpIcAtra parama iti / tadguNapariNatirUpaH, sUkSmonAlambano nAma // 19 // artha-AlaMbana yuga paNa be prakAranA che (1) rUpI ane (2) arUpI. temAM bIje arUpI AlaMbanayoga muktinuM sAkSAt kAraNa hovAthI parama zreSTha che. te siddha paramAtmAnA guNa gaNanA viSayamAM ati sUkSma bhAvanI je pariNatimAM ekatva thavArUpa nirAlaMbana yega kahevAya che. me 19 bhAvArthagaviMzikA prakaraNamAM yoganA svarUpane vicAra karatAM ema anubhavAya che ke yoga ane dhyAna ane zabda eka arthane jaNAve che, ahIMyA dhyA nanA be bheda batAve che (1) sAlaMbana ane (2) nirAlaMbana, temAM sAlaMbana paNa be bhedavALuM che. (1 ) rUpI ane (2) arUpI. temAM rUpI dhyAna arihaMta-kevalI For Private And Personal Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pa ]. bhagavAnanuM, ke jeo bhavyAtmAone hitakara upadeza ApIne paropakAra kare che, temanI pratimA athavA samavasaraNamAM virAjamAna tIrthakara devanA zarIrane anusarI pratimA tathA tevA bIjA paNa cakSu Adi iMdrithI joI zakAya tevA rUpI dravyanuM avalaMbana karIne trATaka vA prANAyAma rUpe dhyAna karavuM te sAlabana dhyAna (ga) kahevAya che. bIjA arUpImAM je zarIra, mana, vacana, rUpa, rasa, varNa, gaMdha, sparza, sAtA, asAtA, ucca ane nIcatA Adi aneka prakAranA rUpIpaNAno tyAga karIne sahajAnaMda cinmaya siddhadazAne sAdi anaMta bhAge pAmela siddha paramAtmAnA je kevalajJAna, kevaladarzana vigere Atmika guNe-cakSu Adi idriyothI agocara che tevA guNonuM dhyAna te arUpI dhyAna kahevAya che. temAM paNa te guNene AtmabhAve svaparane bheda tyAgIne atyaMta sUkSma bhAvamAM eka rUpe thaIne je vacanathI paNa nahIM kahI zakAya tevA prakAranA atyaMta sUkSma guNonA pariNAmanuM je dhyAna te nirAlaMbana dhyAna-ga kahevAya che. athavA je dhyAnamAM rUpIdravyanuM AlaMbana na hoya ane arUpI dravya (AtmA ane tenA guNe)nuM AlaMbana hoya te anAlaMbana dhyAna (ga) kahevAya che. ema viSayanI apekSAthI paNa bane dhyAnamAM bheda paDe che. pahelA sAlaMbana dhyAnamAM cakSu Adi iMdriyathI dekhAya, samajAya te dravya (mUrti) AdinuM jovApaNuM che; ane bIjAmAM te viSayane jevApaNuM nathI hotuM. For Private And Personal Use Only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 66 ] A prakAranAM banne dhyAna chadmastha jIvAne hAya che. temAM pahelA rUpI dravyagAcara sAla'khana dhyAnamAM pAMcamA tathA chaThThA gurusthAnakanA svAmI zrAvaka tathA sAdhue adhikArI thAya che ane bIjA arUpI nirAlaana dhyAnamAM sAtamAguNasthAnakanA svAmIthI ArabIne khAramA guNasthAnakanA svAmI sudhInA adhikArI thAya che, ema samajavuM. zrImAn haribhadrasUripravara SoDazaka graMthanA cAdamA SoDazakamAM A dhyAna yeAganA adhikAra varNavatA jaNAve che ke* sApano nirAha--dhana yogaH vo dvidhA jJeyaH | jinarUpadhyAnaM khalvAdyastattattvagastvaparaH || 1 // " aH-sAlakhana ane nirAlaana ema be prakAranA ceAga che, temAM AlaMbananI sahAyatA eTale cakSuSa AdinA jJAnathI jANI zakAya tevA jinezvara-tItha kara-kevalI AdinI leAkeAttara avasthAne batAvanArI mUrtti, temaja bIjA paNa prazasya dravya AdinA dhyAnamAM je je upaceAga Ave tenuM avalaMbanathI karAtA dhyAnane sAlakhana dhyAna kahe che. ane tevA prakAranA Alaanane! tyAga karI AlakhanIya vastunA bAhya AkArane joyA vinA mAtra tIrthaMkara gaNadhara AdinA Atmika guNAnu ja je dhyAna karavuM te nirAlaMbana ceAga kahevAya che. je ceAgI chadmastha hAvA chatAM te tIrthaMkara AdinA guNA ke jemane AgamathI jANyA che paraMtu pratyakSathI For Private And Personal Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 67 ] temanuM svarUpa jovAmAM AvyuM nathI tene dayAnagocara karavuM te nirAlaMbana vega kahyo che. vaLI tenuM vizeSa vivaraNa karatA jaNAve che ke-pahelo sAlaMbana ga temAM samavasaraNamAM beThelA tIrthakaranI pratimAnuM dhyAna karavuM te sAlaMbana yoga ane te tIrthakaranA bAhya zarIrAdine tyAgI daI tattvasvarUpa jIvanA asaMkhyAtA pradezamAM- samudAyamAM tAdAmya bhAve ( guNabhAvarUpe ) rahela kevaLajJAna Adi to ke cakSuSa gecara nathI tevA viSayamAM dhyAna karavuM te anAlaMbana ega parama zreSTha che. ahIMyAM AtmAnA jJAna, darzana ane cAritra guNe arUpI havAthI pragaTa rUpe jovAya tevA nathI. tevA svAbhAvika rUpanI sAthe AtmAnA guNanI tulanA karavA rUpa dhyAna karavuM te nirAlaMbana dhyAnayega kahyo che, ema gaviMzikAmAM cAlatI gAthAmAM jaNAvyuM che ke"nUDanAzvanonAmata mUvama-carama cakSuSavALAne dRSTi- gocara na thAya tevA zudhdha guNamaya AtmadravyanuM AlaMbana je vegamAM thAya che tene anAlaMbana (nirAlaMbana) yuga kahe che, te gAthAnA padArtha pramANe bAhya radivALI pratimAdinA AlaMbanane grahaNa na karyuM" hoya ane sUkSma Atmika guNone avalaMkhyA hoya tevA dhyAnane anAlaMbana ega hoya che tema siddha karyuM che. temAM phalitArtharUpe vicAratAM kaMIpaNa deSa nathI tema jANavuM. vaLI For Private And Personal Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 18 ] " zAstrasaMdarzitopAya-stadatikrAntagocaraH / zaktyurekAdvizeSeNa, sAmarthyAkhyo'yamuttamaH // 1 // artha-zAstromAM muktinA hetu rUpa gAnuSThAna mATe je upAya kahyA che temane pUrNa karI tethI AgaLa jaIne AtmAnA apUrva bhAvarUpa zaktinA atizayapaNAthI AtmA uttama sAmarthyoga meLave che. 15 A pramANe kSepaka vA upazamazreNimAM prathama thanArUM bIjuM apUrvakaraNa-apUrvakaraNa be thAya che. temAM prathama yathApravRtti karaNa karIne sAte karmanI sthiti eka kaTAkoTI sAgaropamathI paNa alapa kare che. tyArapachI Atma zubha pariNAmanA yoge mehanIyAdi karmanI prakRtine dabAvI eka muhUrtamAM khapAvAya teTalIne kSaya karIne apUrvakaraNa kare che, ane tyArapachI AtmA gADha karma bAMdhavAmAM asA-. dhAraNa kAraNa thAya tevI mehanIya karmanA bIja rUpa graMthi(gAMTha)ne bhede che, tyArapachI AtmavIryane aMtarakaraNa karIne kSepaka vA kSapazama vA upazamasamyaktva pAme che. ahIM thanArUM prathama apUrvakaraNa thAya che. tenA ge kSapazamabhAve thanAra zAMti, Arjava, mArdava Adi prathama keTInA bAhya pAMca mahAvrate Adine gauNabhAve karavArUpa (dharma-saMnyAsarUpa) sAmarthyavega thAya che. te sAmarthya yuganA baLathI niHsaMgabhAvanI akhaMDa pravRttivaDe parama7(parama mahAtattva)ne jovAnI IcchArUpa lakSaNa che jenuM e anAlaMbana yoga thAya che. kahyuM che ke - For Private And Personal Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 69 ] " sAmarthyayogato yA, tatra didRkssetysnggshktyaadyaa| sA'jAlambanayogaH, proktastad darzanaM yAvat // 1 // " artha A AtmA sarva prakAranA mana, vacana ane kAyAne sukha ApanArA saMganA saMbaMdhano tyAga karavAthI utpanna thayela sAmarthya yogarUpa Atma vIrya-zaktithI pUrNa evA kSepaka zreNinA guNasthAnaka pariNAmanA ge zuddha nma svarUpanA darzananI pratyakSa karavAnI tIvratara bhAvanA pragaTe che. ane te AtmAne pratyakSa karIne ja virame che. te yogane nirAlaMbana yoga kahe che. ahIM AtmAne jJAnAdi guNarUpa parama tava darzana eTale kevalajJAna darzana samajavAM. te pragaTa thayA bAda anAlaMbana ega rahetuM nathI, kevala jJAnadazananuM pUrNa AlaMbana pratyakSa thayela hovAthI tenuM AlaMbana hoya che. jemake parama tatvane lAbha maLyo nathI paNa tene meLavavA mATe dhyAna rUpe karAtI pravRti te ja anAlaMbana ega kahevAya che. ane te kSepaka zreNimAM caDhela mahAmunirUpa dhanurdhara kSapakazreNirUpa dhanuSanA daMDathI sAdhya parama tattva kevalajJAnadarzanarUpa lakSyane dhAraNAmAM lAvIne te paramatattvanI prAptimAM AvaraNarUpe rahela karmane kSINameharUpa bANathI vidhIne sarva prakAranA mahanIya karmanA dalano saMpUrNa vinAza karIne kRtArtha thAya che. te vidhimAM ATaluM samajavuM ke-jyAM sudhI te bANa na mUkAya tyAM sudhI anAlaMbana yegane vyApAra hoya che, paNa jyAre dhyAnAMtara kSINamohanAme bANane paramatattvarUpa sarvajJa paNAne For Private And Personal Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 70 ]. rekanAra kamanI upara cheDIne te kamane nimUla vinAza kare che temAM je bANanuM choDavuM te sAlaMbana yAna (ga) kahevAya che. tethI kevalajJAnane pragaTa bhAva thAya che, paraMtu anAlaMbana egamAM tevA prakArane phala ApavAnuM sAmarthya nathI tema samajavuM. Dazaka prakaraNamAM jaNAvyuM che ke - tatrApratiSitoDyuM, thatA pravRtta tavatatatra sarvottamA'nujaH khalu, tenA'nAlambano gItaH // 1 // drAgasmAttadarzana-miSupAtajJAtamAtrato jJeyam / etacca kevalaM tata, jJAnaM yattatparaM jyotiH // 2 // artha te paramatattvamAM (kevalajJAna mAtramAM) A nirAlaMbana rahetuM nathI, kAraNa ke ahIM prApta thanAra nirAlaMbana cogane svabhAvathI ja pratyakSa nahI thayela parama tattvane lakSya karavA mATe ja pravRtti karavAnI hoya che ane tyArapachI aMtya-chele sarvottama sUmakiyAapratipAtI ane vyuparata-kriyAnivRttirUpa caudamA guNasthAnakarU5 anAlaMbana yoga thAya che ane tenI pachI tarataja nibaMdha zAzvata anaMtasukhamaya saccidAnaMda mekSanI prApti thAya che. A vegane anAlaMbana ega paNa sarvajJa purUSoe kahyo che. te mATe pRthakatvavitarka, ekatvavitarka, ane vicAramaya zukala dhyAnarUpa bANa mUkavArUpa anAlaMbana ganuM paramatatva ( zuddhAtma) darzana karAvavA sudhI rahevA For Private And Personal Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 71 ] paNuM ja che. A paramatattvane kevaLajJAna anatajJAna vA anavijJAna ke paramajyAti paNa kahe che. // 1-2 // ahIM kAine evI zakA thAya ke kSINameAharUpa khANu mUkIne jJAnAvaraNIyaAdi cAra ghAti kane huNIne kevalajJAna pAme chate ane parama tattva pratyakSa dekhe chate anAlakhana pravRtti bhale na heAya para Mtu sAla'bana ceganI pravRtti te vizeSa prakAre hevI joie, kAraNa ke kevalajJAna jo ke prApta thayuM che te paNa haju mekSa meLavavA pravRtti thavI ja joiene ? AcAryazrI javAba ApatAM jaNAve che ketame ema geravyAjabI na meleA. jo ke kevalIone mekSa meLavavAnu bAkI che te paNa mekSa meLavavA ( meAkSa) svarUpa jANavApaNuM na heAtrAne laine te dhyAnanuM AlaMbana hetu nathI. temaja kSapazreNInA samayamAM vizeSa prakAranA yAganA prayatna jema thAya che tema kevalIpaNAmAM thatA na heAvAthI anAla anaceAga kevalIone nathI hAtA. temaja Arjita karaNathI cAra ghAti kanA mULathI vinAza karele| hAvAthI tyArapachI zreSTha yAga caudamA guNasthAnakamAM ayAgI guNasthAnakamAM yoganirodha karavAmAM vizeSa prakAranA prayatna karavAnA nathI hAtA. ane cAganirAyanI pahelAM kevalI avasthAmAM dhyAnanA vyApAra nahIM hAvAthI temaja ceAga( dhyAna )nu lakSaNa dhyeyanI ritimaya hAvAthI kevalIone nathI hatu. kahyu` che ke~~ For Private And Personal Use Only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 73 ] sudaDhappayattabAdhAraNaM, giroho va vijamANANa / jhANaM karaNANa mayaM, Na u cittaNirohamittAMgaM // 1 // vivAra, chAyA-sudRDhaprayatnavyApAraNaM, nirodho vA vidyamAnAnAm / dhyAnaM karaNAnAM mataM, natu cittanirodhamAtrAGgam // 1 // artha--atyaMta prayatnapUrvaka mana, vacana, kAyA, pAMca iMdriya ane cAra kaSAya Adi je mehanIya Adi karmone bAMdhavAmAM vidyamAna (vartatA) karaNe-asAdhAraNa kAraNe che temane rokavAna (nirodha karavAne) je AtmAne prazasta vyApAra te yoga (dhyAna) kahevAya che. ema gItArthone mata che, paraMtu ekalA cita (mana) mAtrane ja rokavuM enuM nAma dhyAna nathI kahyuM. 1 AvA prakArane vyApAra munivare apramatta dazAmAM, vA upazamabhAve, kSAyikabhAve vA guNazreNimAM kare che, mATe tevI avasthAne dhyAna athavA yoga kahe che. kevalIone A vastumAM pUNatA hovAthI kaMI paNa karavAnuM rahetuM nahIM hovAthI dhyAna nathI hotuM. ahiM zaMkA thAya che ke-ema paNa bane. je kSapakazreNI tathA upazamazreNImAM bIjA apUrvakaraNa (AThamA guNasthAnaka)mAM thatuM sAmarthya yuga anAlaMbanarUpa che ema graMthakAre kaheluM che, to pachI te guNazreNIne nahiM pAmelA evA apramatta sAtamA guNasthAnakamAM pravRtti karatA evA munio temaja sarva prakAranA bAhya abhyatara saMka9pavikalapanI paraMparArUpa mahAnadIne sukavI For Private And Personal Use Only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 73 ] nAkhanArA caitanyane guNu cit ( jJAna ) mAtramAM prema (prIti) AMdhavA Agraha che jemane, temaja samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa ratnatrayIvALA samasAmrAjyane pALanArA jinakalpI mahAmunivarezane nirAla'khana dhyAna che. tema kahevuM te asaMgata (saMbaMdha vinAnu) thAya, e zakA karavI nahIM, jo ke tattvathI vicAratAM te paramatattva-AtmasAkSAtkAra lakSyane dhyeya karI kharAkhara tevI avasthAmAM sthira rahenAra ceAgIne sAmarthya yoga thAya che, ane te ja nirAla'ana pazu che, te paNa paramatattvarUpa lakSyane prApta karavA mATe je taiyArI thAya tevI AtmapariNatinI pahelAM paramAtmA ( arihaMta siddha )nA guNunA dhyAnamAM ekatva ( abheda ) bhAve eka dhyeyamAM tadAkAra tadrupa thavA mATe ceAgya zaktimaya hAvAthI temaja pratyakSa nahi dekhAyelA AtmAnA guNAne prApta karavAmAM samatha hovAthI nirAlaMbana ja che. te kAraNathI piMDastha, padastha ane rUpastha ema traNa prakAranI avasthAnI bhAvanAthI rUpAtIta nAmarUpa AdithI tathA temanA kAraNarUpa kathI rahita thayelA sahajAnaMdI saccidAnaMda siddha paramAtmAnA guNNAnI bhAvanAvaDe AtmAne ekatArathI bhAvatA chatA jyAre ekatvarUpa praNidhAna thAya che tevA avasaramAM apramatta jinakalpi mahAmunivarA zukula dhyAnanA aMza anubhavamAM Ave che. te vakhate te dhyAna nirAla'ana yAga kahevAya ema anubhavasiddha ja che. temaja saMsArI AtmA paNa vyavahAra (naigama, saMgraha vyavahAra) nayanI apekSAthI mUla sahaja guNane mukhya karavAvaDe For Private And Personal Use Only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 74 ] aupacArika bhAve siddha kahevAya che. hAlanA svarUpane gaNa karIne zuddha nizcaya nayathI kalpAyelA sahaja svabhAve AtmAnA guNajJAnAdikane bhAvavAmAM Ave tyAre nirAlaMbana yAna hoya che. tevI avasthAmAM nathI ema kahevuM kaThiNa ja che, kAraNa ke paramAtmAnI tulyatAvaDe AtmAnA jJAnAdiguNane bhAvavA te ja nirAlaMbana dhyAnanA aMza rUpe che. temaja te ja bhAvanAne mehane vinAza karavAnuM sAmarthya che tethI nirAlaMbana dhyAna jANavuM. kahyuM che ke-ao gAgarU arihaMte, vattApattapana hiM so jANai appANaM, moho khalu jAi tarasa layaM // 1 // chAyA-yojAnAtyahantaM-dravyatvaguNatvaparyAyatvaiH / / sa jAnAtyAtmAnaM, mohaH khalu taspa yAti layam // 1 // atha-je purUSa arihaMta paramAtmAne dravya, guNa ane paryAyathI jANe che te nizcaya pitAnA AtmAne paNa jANe che ane kharekhara tene moha vinAza pAme che. te rUpI dravyanuM dhyAna sAlaMbana che ane arUpInuM dhyAna nirAlaMbana che. e pramANe nizcaya jANavuM. me 19o upara kahyA pramANe sAlabaMna ane nirAlabaM dhyAnanuM yathArtha svarUpa jaNAvIne have dhyAnathI paraMparA je phaLa thAya te chevaTanI gAthAmAM dekhADe che. mUlamU-eyammi mohasAgara-taraNaM seDhI ya kevalaM cev| te to somavAno, tame paramaM 2 niDyA 20 | For Private And Personal Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ pa ] chAyA-etasminmohasAgara-taraNaM zreNizva kevalaM nUnam / tatazcAyogayogaH, krameNa paramaJca nirvANam // 20 // artha-A pramANe nirAlaMbana yAnane jyAre gI pUrNa rIte siddha kare che tyAre te yogI mahisAgarane tarIne pAra pAmI jAya che. te ja kSapakazreNimAM caDhavAnuM (siddhirUpa) phaLa che. A mehasAgara taravAnuM phaLa kevalajJAnanI prApti ane kevalajJAnanuM phaLa ayoga, vaLI ayoganuM phaLa paramanirvANa che ema nizcaya jANavuM. che 20 che bhAvArtha-AvA prakAranA nirAlaMbana dhyAnanI siddhithI temAM pUrNatA meLave te apramatta yogI munivaro ke jemaNe saMsAranI asAratA ane Atmika sahaja jJAnAdi guNene jANyA che ane te ja kAraNathI pudgalabheganI apavitra vAsanAne sarvathA tyAga karI che tevA sAdhu purUSo sAmarthya yeganA baLavaDe apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sUphamasaMparAya, kSINameha Adi guNothI yukta guNasthAnakanI kSakabhAva zreNimAM caDhatA caDhatA anukame aneka prakAranI Adhi, vyAdhi ane upAdhithI bharapUra narakAdika aneka gatimAM gamananA kAraNabhUta saMsAranuM bIja maha che, tethI te mehane sAgara kahyo che. te moharUpa mahAsAgarane tare che evA adhyAtma bhAvanI pariNatine cagadarzanakAra pataMjali muni saMprajJAtasamAdhi kahe che. te A pramANe-"vitarvavivAranandrAsmitApAnujamAtaMtrajJAta: " gasUtra. 1-17 artha-Atma dravya viSe vizeSa prakAranA tarkarUpa vicAravaDe For Private And Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 76 ] je abhuta AnaMda ane sthiratArUpa jJAnane anubhava thAya tene saMprajJAta samAdhi kahe che. ahiMyAM je kharekhara vicAra karIe te ja jaNAze ke saMprajJAta samAdhimAM vizeSa prakAranA tarka-vicArarUpa AtmAnA jJAnAdiparyAyarUpa arthane ane dvIpa samudrAdika keTalAka padArthonuM jJAna thAya che. tevA prakAranuM jJAna te rUpI dravya je jJAnane gocara che tevA avadhijJAnathI paNa thAya che, mATe kharI rIte te lakSaNa saMprajJAtasamAdhimAM baMdhabesatuM nathI. temaja saMprajJAta pachI turta ja kevalajJAna ja thAya che. ene pataMjali maharSi asaMprajJAta samAdhi kahe che te sUva daSTie apramANa che. virAmapratyAkhyAnapUrva saM zoca: "(naM. 228) artha--abhyAsa karatAM karatAM chevaTe mana AlaMbanane choDI daI nirAlaMbana rIte agAcara AtmAdi bhAvane prApta karavAnuM sAmarthya thAya evo je chelle saMskAra tene asaMskAra kahe che. A lakSaNa paNa asaMprajJAtamAM ghaTatuM nathI, kAraNa ke sarva prakAranI zubhAzubha vRttione sarvathA kSaya karIne AtmAnA sahaja svabhAvarUpa kevalajJAnane lAbha pAme chate tevA prakAranA kevalIone mAnasavijJAna (matizatAdijJAna) nathI hotuM, kAraNa ke kevalajJAnamAM pUrNapaNe che. tethI asaMprajJAtamAM te lakSaNa ghaTatuM nathI. jainasiddhAMtamAM asaMprajJAta samAdhi be prakAranI kahI che. eka sagI kevalI saMbaMdhI ane bIjI agI kevalI saMbaMdhI, temAM pahelI sagI kevalIne saMkalpavikalparUpa jJAna jenAthI For Private And Personal Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 73 ] utpanna thAya che tevA prakAranI mananI vRttine sarvathA ucacheda thAya che. temaja agIne halana, calana, zIta, tApa ane sudhA Adi zArIrika kriyAne sarvathA vinAza thAya che. A pramANe sagI kevalInI avasthAne zrIpataMjali asaMprajJAta samAdhi kahe che te vAta zrI gobiMdumAM graMthakAra jaNAve che. " asaMprajJAta eSo'pi, samAdhirgIyate praiH|| niruddhA'zeSavRttyAdi-tatsvarUpAnuvedhataH // 1 // arthaanya darzanakAra pataMjali Adi jene asaMprajJAta samAdhi kahe che te avasthAmAM sarva jaganA rUpI arUpI padArthone saMpUrNa jANavApaNuM hevAthI svarUpaAtmasvarUpa saccidAnaMdarUpa tene pUrNa rIte jANe ane dekhe che, te kAraNathI bAhya saMka95vikalparUpa mana saMbaMdhI vRttione nirodha (vinAza) thayela che evA prakArano asaMprajJAta yoga kevalIone hoya che. A prakAre mohane vinAza thavAthI kevalajJAnarUpa phaLane lAbha thAya che. te ja prakAre kevalajJAnanA phaLarUpe tenI pachI prApta thanAra agAga nAme caudamuM guNasthAnaka che tenA phaLarUpe vRttirUpa bIjadAhaga samAdhi thAya che ane maharSi dhamamegha kahe che tene gadarzana bhASyakAra jaNAve cha. tadeva rajolezamalopetaM svarUpapratiSThaM satcapuruSAnyatA ratimArga dharmavidhyAnA mavati | artha-AtmA For Private And Personal Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [[ 74 ] kama-prArabdharUpa maLa athavA rajane dUra karIne arthAta kiMcit mAtra paNa na rAkhIne sat , cit ane AnaMdarUpa potAnA zAzvata-sadAkAlIna AtmadharmasvarUpamAM sthira thAya che. vaLI te sAttvika puruSa zarIra mana Adi prArabdhane maLelA zarIrAdi vaDe oLakhAvAya che. tenAthI pitAnA AtmAne anyapaNe oLakhAve che ane AtmAne samyaguM dhyAna prApta karAve che. A puruSane teo dharma megha kahe che. ane anya darzanakAre amRtAtmA, ke te satyAnaMda ane koI tene para paNa kahe che. "vikRtama aa, mArAguH zivozaH | satyAnandaH parazceti, yojyo'traivArthayogataH // 2 // " artha-dharmamegha je AtmAe bhavane dAha samyagujJAna, darzana ane cAritravaDe elakhe che te ratnatrayarUpa AtmA dhamamegha kahevAya che. (1) amRtAtmA-kamarUpa bIjane jeNe vinAza karyo che te AtmA punaH punaH janmamaraNa nahIM karavAthI amRtAtmA kahevAya che. (2) bhavazatru- jemazaMkara mahAdeve trIjA locanathI kAmarUpa saMsArane vinAza karyo che tema je AtmA bhava-saMsAranA kAraNabhUta kAma, krodha, mada, mAyA, lobha, tRSNA ane ajJAnane vinAza karanAra che. te AtmAbhavaza jANa (3) zivodaya-svaparachanuM bhaluM karavAmAM niraMtara pravRttivALo je AtmA hoya te zivedaya-kalyANurUpa sUryane prakAza karanAra che. (4) satyAnaMda-sarva jIvone duHkhathI mukta For Private And Personal Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ ] karavAnI pravRttivALA je hAya te AtmA satyAnaMda jANava ( 4 ) para - sAmAnya meTInA lavo mAM mana mAne che, ane tenA mATe kAvAdAvA khele che tevA prakAranA sukhathI para eTale alaukika( leAkeAttara AnaMda)ne meLavavAnI icchA heAvAthI te para paNa kahevAya che. AvI rIte zuddha AtmaguNumAM ramanArA AtmA arthAMnA yAgathI anekarUpe joDAelA dekhAya che. / / 2 / AvA AtmAe anukrame upadezelA ceAganI ArAdhanAvaDe ayAgI thaine asaMgata ( a Mtya ) sarvathI utkRSTa 33 nirvANa (bhokSa ) ne pAbhe che. 20. prazastiH zrImanmahAbora jinendra zAsane prazastipAtraM tapagaccha pAdapaH / anekazAkhAbhirasau virAjate, saddharmasusvAduphalapradAyakaH ||1|| tadIyasacchA yasamAzrito'bhUcchrIhIrasUrirjagadekapUjyaH / paTTe tadIye ca paramparAtaH saMvegimukhyo muninemasAgaraH // 2 // tarapAdapaGkeruhapaTpadazrIH, samyakkriyoddhAravidhAnadakSaH / lakSIkRtA''ramonnatidharmadhIro-nirmAnamoho ravisAgaro'bhUt // 3 // tacchiSya mukhyaH sukhasAgaraH sudho-zcAritracUDAmaNizAntamAnasaH / vyarAjatA'khaNDitazuddhabhAvanaH samyaktvatattvArthavidAM susmmtH||4 tatpaTTapUrvAcalatigmarazmiH paraH zatagrantha vidhAyako'bhUt / yogIndrapUjyaH kSatakarmarAziH kRtAvadhAnaH zivadaH kriyAyAm // 5 // sarveSu jIveSu samAnabhAvaH, zrIbuddhipAthonidhisUrivaryaH / yadvAcanAmbhonidhimajjanena jAtaM pavitraM jagadaNDametat // 6 // 2 For Private And Personal Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 80 ] tatpaTTapUrvAcalabhAnumAlI, vabhUva zrImAnajitAbdhisUriH / gurupratApena tatAna so'pi granthAnanalpAn svamatiprabhAvAt // 7 // tatpaTTAmarabhUdharAgrazikharaM bhAsA sadA bhAsayan. dIvyAnandamayo vikArahitastanvaJjanebhyo hitam / jantUnAM bhavavAridhau nipatatAM naukAyamAnaH sudhIH, zrImAnRddhipayonidhirvijayate sUriguNAnAM nidhiH surizrIharibhadreNa racitA yogaviMzikA | tacchAyAM sAnuvAdAJca surinirmitavAnasau yAvadbhUmaNDalaM dhatte, yAvaccandradivAkarau / tAvattiSThatu medinyAM grantho'yaM sukhadAyakaH hemendrAbdhimunIzvareNa sudhiyAM saMmAnanIyena yaH, saMzodhyAdita eva sampUgucito notaH prasiddhiM mudA / so'yaM sarvajaneSTakAmaphaladaH saMjAyatAM bhUtale, sacchAyAsvanuSAdataH sulalitaH zrIviMzikAhaH zubhaH // 11 // // 8 // For Private And Personal Use Only // 9 // 11 20 11 zrIsUricakracakravartiharibhadrasUrivaraviracitAyAM yogaviMzikAryA mahopAdhyAya zrImad-yazovijayakRta vivaraNA'nusAreNa jainAcAryazrImad-buddhisAgarasUrIzvara pAdapadmopAsakazrImad-RddhisAgarasUriviracitacchAyA'nuvAdazca samAptaH // OM zAntiH // 3 // Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcArya zrI RddhisAgarasUrisa pAdita pustaka ki. 0-12-0 (1 saptatizatasthAna prakaraNa mULa chAyA TIkA anuvAda ki. 0-12-0 2 cogAnubhavasukhasAgara tathA cagavi zikAnuvAda ki. 1-4-0 1 laghustAtraratnAkara 2 jinarUtuticaturvi'zatikA saralA TIkA kiM'1-8-0 3 nUtana stavanAvanI | [ navIna rAga mATe navIna pustaka] ki. 0-8-0 4 gIta prabhAkare, kiM. 1-4-0 5 ajitasena caritra saMskRta kiM. 1-8-0 6 candrarAja caritra 3, 5 ki. 2-8-0 zrImad buddhi sAgarasUrIzvarajInA 108 pustakamAMhenA upagI dareka pustake atrethI maLI zakaze. zrI buddhisAgarasUri jaina jJAnamaMdira vijApura ( gujarAta ), zrI buddhisAgarasUri sevA samAja pethApura ( mahIkAMThA ) For Private And Personal Use Only