Book Title: Surishwara ane Samrat
Author(s): Vidyavijay
Publisher: Yashovijay Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004699/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara samrATa. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A : kI ke koI pharaka che je kacchaka utsarga. paramapUjanIya svargIya gurUvarca zAsavizArada-jenAcArya zrIvijayadharmasUri mahArAjanA karakamalamAM bhaktipUrvaka sAdara samarpaNa T528 che. 2 ' S Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagadguru zrIhIravijayasUri. nirvANa saM. 1652. janma saM. 1583. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - a aa sUrIzvara ane samrATa. Hot kartA sunirAja vidyAvijaya, 6 4 prakAzaka *** * zrIyazavijaya jainagraMthamALAnA kayavasthApaka maMDaLa taraphathI zeTha amRtalAla chaganalAla tathA zeTha ane pacada narasiMhadAsa, bhAvanagara * * - vIra saM. 2448, dharma saM. 1 saM. 178 9 ki. 3-87 jana sarakAra! bha Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDAdarA-luhANAmitra sTIma prinTIMga presamAM viThThalabhAI mAzArAma Thakkare maDhAzaka mATe chApI prasiddha karyuM. tA. 1-823. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STARSKAR zAstravizArada-jainAcArya zrI vijayadharmasUri, e. ema. e. esa. bI. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama. pRSTha. viSaya. 1 prastAvanA. 2 granthasUcI. 3 upaghAta. zrIyuta kanveyAlAla mA. munazI likhita. 4 prakaraNa paheluM paristhiti. 5 prakaraNa bIjuM. sUri-paricaya. 6 prakaraNa trIjuM. samrA-paricaya. 7 prakaraNa zuM. AmaMtraNa. 8 prakaraNa pAMcamuM. pratibaMdha. 9 prakaraNa che. vizeSa kArya siddhi 10 prakaraNa sAtamuM. sUbAo para prabhAva. 11 prakaraNa AThamuM. dIkSAdAna. 12 prakaraNa navamuM. ziSya-parivAra 13 prakaraNa dasamuM. zeSa paryaTana. 14 prakaraNa agiyAramuM. jIvananI sArthakatA 15 prakaraNa bAramuM. nirvANa. 16 prakaraNa teramuM. samrATanuM zeSa jIvana. 17 pariziSTa ja pharamAna naM. 1 ne anuvAda 18 pariziSTa pharamAna naM. 2 anuvAda 19 pariziSTa pharamAna naM. 3 ne anuvAda. 20 pariziSTa 1 pharamAna naM.4 ne anuvAda. 21 pariziSTa - pharamAna naM. 5 ne anuvAda, 22 pariziSTa 1 pharamAna naM, dano anuvAda 23 pariziSTa che pInaheranA be patro. 24 pariziSTa ja akabaranA vakhatanuM nANuM. 19 204 226 264 289 303 375 379 382 388 391 394 403 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. ja na sAdhuoe gUrjara sAhityanI sevA ane rakSA karavAmAM karI sauthI vadhAre bhAga bhajavyo che; e vAta vArtamAnaka sAkSane have ekI avAje kabUla karavI paDI che; paraMtu tenI sAtheja sAthe jainasAdhuoe dezanI sevA karavAmAM paNa kaMi eka bhAga nathI lIdhe, e vAtathI hajU maheoTo bhAga ajANe che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya ane evA bIjA aneka jainAcAryo thaI gayA che ke-jemanI kAryAvalInuM sUkSmadaSTithI avakana karIe te e spaSTa jaNAI Ave che ketemanI samasta jIvanayAtrA dezanA kalyANanAM kAryomAM ja vyatIta thaI hatI. prAcIna jainAcAryonuM e daDhatA pUrvaka mAnavuM hatuM ke dezanA kalyANane AdhAra adhikAriyonI-satAdhAriyAnI anukULatA upara rahelo che. " ane tene vizvAsa hato ke -" lAkho manuSyone upadeza ApavAmAM je lAbha samAyelo che, te lAbha ekaja rAjAne pratibodhavAmAM rahelo che. " A mantavya ane vizvAsathI ja teo mAna-apamAnanI darakAra karyA sivAya paNa rAjya-darabAramAM praveza karatA ane rAjA-mahArAjAone pratibodhatA. jyAM te prAcIna sadiyamAM paNa jenAcAryonI AvI udAratA ane kyAM A jAgatI-jIvatI vIsamI sadImAM paNa keTalAka jaina sAdhuonI saMkucitatA !! prAcIna samayamAM dezakalyANanA kAryamAM bhAga lenArA je je jainAcA thaI gayA che, temAM hIravijayasUri paNa eka che. soLamI zatAbdImAM thaI gayela hIravijayasUrie, jaina samAjane ja nahi; paratu bhAratavarSanI samasta prajAne-temAM khAsa karIne gujarAtanI prajAne te mahAna kaSTamAMthI bacAvavAne je bhagIratha prayatna karyo hato, ane temAM pitAnA zuddhacAritra ane purUSArthathI je saphaLatA meLavI hatI; e vAtathI janatAne mATe bhAga arAta ja che. je thoDA ghaNuM jene, hIravijayasUrinA jIvanathI jANItA che, temaNe mAtra ekapakSIya-dhArmika dRSTie ja sarijInuM jIvana jANeluM hovAthI, vastutaH teo paNa hIravijayasUrine saMpUrNa rIte oLakhI zakayA nathI; ema kahIe, te temAM lagAre cheTuM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) nathI. hIravijayasUri, bhale akakharanA darabAramAM eka jainAcAya tarIke dAkhala thayA haiAya ane bhale temaNe prasaMgeApAtta jainatIrthonI svataMtratA mATe akabarane upadeza ApI paDhA karAvyA hAya, parantu kharI rIte hIravi jayasUrinA upadeza akabaranA rAjyanI tamAma prajAne sukha upajAvavA saMbadhIja hateA; e vAta hIravijayasUrinA jIvanane sapUrNa rIte avalAkana karanArathI kathA sivAya rahI zakAya tema nathI. jIjIyAvarI kara karAvavA, laDAinI aMdara pakaDAtA manuSyane mukta karAvavA (badImeAcana), ane marela manuSyatuM dhana nahi grahaNa karavAnA badAkhasta karAtraveA-e vigere kAryAM devala jainAnA ja hitanAM nahiM hatAM, kintu samasta prajAnA hitanAM hatAM. thA mATe bhUlAya che ? bhAratavarSanI samasta prajAnA AdhArabhUta gAya-bhesa-baLada ane pADAnA vadha sava thA baMdha karAvavA, pakSiyAne pAMjarAmAMthI mukata karAvavAM, jagalAnI zeAbhA samAna riddhi pazuAnA zikAra adha karAvavA ane tenA AkhA rAjyamAM eka varSanI aMdara judA judA divase maLIne cha mahInA sudhI jIvahiMsA badha karA vavI, e paNu samasta prajAnA kalyANanAMja kAryAM hatAM ema kahevAmAM zu khATu che ? je pazuvadhane mATe Aje samasta bhAratavAsiyA pAkAra karI rahyA che, chatAM aMdha thatA nathI, te pazuvadhu eka mAtra hIravijayasUrinA upadezathIja aMdha thayA hatA, e zuM A janakalyANanuM kAya kahI zakAya ? AvA mahAna pavitra jagadgurU mIhIravijayasUrijInA vAstavika jIvanacaritrathI janatAne vAkepha karavI, eja A pustakanA mukhya uddezya che, ane A uddezyane dhyAnamAM rAkhIteja A pustaka lakhavAmAM Avyu che. i. sa. 1917 nA cAturmAMsamAM, jyAre suprasiddha chatihAsakAra vingeTa. e. smIthanu agarejI akammara ' mArA jovAmAM AvyuM ane temAM akabaranI kAryavalImAM hIravijayasUrine paNa keTaleka aMze nyAya maLelA me joyA, tyAre mane e vicAra udbhavye kre--mAtra dhArmika dRSTie ja nahiM, parantu aitihAsika ane dhArmika ane dRSTie hIravijayasUri ane akabaranA sabaMdhane lagatu eka svataMtra pustaka lakhavuM joie. A vicArathI me... teja cAturmAMsamAM A viSayane lagatAM sAdhatAnA saMgraha ane krAnA AraMbha zarU karyAM. jo ke kAryanI zarUAtamAM ane svapnamAM paNa e khyAla nhAtA AvyA, ke huM A viSayamAM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATaluM lakhI zakIza. paratuM dhIre dhIre jema jema huM A viSayamAM UMDo utarata gaye ane mane baheLAM sAdhana maLatAM gayAM, tema tema mAruM A kAryakSetra vizALa thatuM gayuM; ane tenuM pariNAma e AvyuM ke janatAnI samakSa mArA A kSudraprayAsanuM phaLa upasthita karatAM mane lAMbA samayane bhoga Apavo paDaze. ane temAM paNa khAsa karIne amArA sAdhudharmanA niyama pramANe eka varSamAM ATha mAsa paribhramaNa karavAnA kAraNe A pustakane pUruM karavAmAM AzAtIta samaya lAgI gaye. A pustaka lakhavAmAM jyAM sudhI banyuM tyAM sudhI koIpaNa viSayanI satyatA ItihAsathI ja puravAra karavAno prayatna karelo che ane teTalA mATeja hIravijayasUrinA saMbaMdhamAM, keTalAka lekhakoe lakhelI evI bAbate, ke je mAtra sAMbhaLavA uparathIja vagara AdhAre lakhI devAmAM AvelI, te bAbatane A pustakamAM sthAna ApyuM nathI. mAtra hIravijayasUrie ane temanA cokkasa ziSyoe temanA cAritranA baLathI-upadezathI akabara upara je prabhAva pADe, ane je bAbatene jenalekhakonI sAthe bIjA lekhake paNa deI ne koI rIte maLatA thayelA che, te ja bAbatane pradhAnatayA meM A pustakamAM sthAna ApyuM che. pustakanA vAMcanArAone te jaNAI Avaze ke mAtra caritranA baLathI-pitAnA upadezanA prabhAvathI hIravijayasUri ane emanA ziSyoe akabara jevA musalamAna samrA upara kaMI ocho prabhAva nathI pADa? ane tenuM ja e kAraNa hatuM ke--akabarano ane jainene saMbaMdha mAtra akabaranI hayAtI sudhIja rahevA pA; parantu te pachI 4-5 peDhI sudhI-arthAta jahAMgIra, zAhajahAna, murAdabakSa auraMgajeba ane AjhamazAha sudhI ghaniSTha saMbaMdha cAlu rahyAnAM pramANa maLe che. eTaluM ja nahiM, paraMtu akabaranI mAphaka temaNe paNa keTalAMka pharamAne navAM karI ApyAM hatAM. tema akabare ApelAM keTalAMka pharamAnene tAjA paNa karI ApyAM hatAM. AvAM keTalAMka pharamAnenA hindI ane aMgarejI anuvAda bahAra paNa paDI gayA che. te uparAMta amArA vihAra daramIyAna khaMbhAtanA prAcIna jainabhaMDAra tapAsatAM sAgaragacchanA upAzrayamAMthI akabara ane jahAMgIranAM cha pharamAne (jahAMgIranA eka patra sAthe) akasmAta amane prApta thayAM. dilagIra, chuM ke te cha pharamAne paikInuM eka pharamAna, ke je jahAMgIranuM ApeluM che, ane jemAM vijayasenasUrinA stUpane mATe khabhAtanI akaba Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) rapuramAM rahuM saMdhavInA kahevAthI daza thIdhA jamIna aApyAnI hakIkata che, te kamAna dhaNu jIrUM thaI gayeluM hAvAthI ane tenA gujarAtI anuvAda nahi thai zakavAthI A pustakamAM ApI kai nathI. te sivAyanAM pAMce pharamAnI, -je A pustakamAM lakhelI keTalIka hakIkatAne puSTa kare che, anuvAda sAthe ApavA bhAgyazALI nivaDayA chuM. A prasaMge e kahevuM jarUranuM samaju chuM keyapi akabara pachI OM AjhamazAha sudhI jaina-jaina sAdhuonA sabaMdha musalamAna bAdazAhA sAthe teA cAlu rahyo hatA; parantu temAM paNa khAsa karIne jahAMgIranI sAthe tA akabaranA jeTalAja sabaMdha rahyo hatA, ane te vAta A pustakanA pR. 238 mAM varNavela bhAnuya drajI ane jahAMgIranA samAgamanA prasaMga uparathI temaja pariziSTa mAM vijayadevasUri upara lakhela jahAMgIranA patra uparathI sArI rIte joi zakAya che. AvI rIte jahAMgIra tapAgacchanA sAdhu bhAnucaMdrajI ane vijayadevasUri vagereneja cAhatA hatA, ema nahi', parantu kharataragacchanA sAdhu mAnasiMha, jemanuM prasiddha nAma jitasiMhasUri hatu. ane jemane paricaya A pustakanA pR. 154 mAM karAvavAmAM AvyA che, temanI sAthe paNa jahAMgIranA sArA saMbaMdha hatA. jo ke pAchaLathI game te kAraNe paNa jahAMgIranA temanA pratye abhAva thayeA hAya, ema jahAMgIre pote lakhelA peAtAnA AtmavRttAnta tAjake jahAMgIrI' nA pahelA bhAga uparathI jovAya che. A pustaka lakhavAnA mukhya uddezya hIravijayasUri ane akabaranAja saMbaMdha atAvavAnI hAvAthI akabara pachInA bAdazAheA sAthenA jainasAdhuonA sabaMdhane batAvavAnI meM ceSTA karI nathI. jo ke ema tA mAre kahevuMja paDaze OMA viSayamAM mane jema jema vadhAre vAMcavAnuM ane jANavAnuM maLatuM gayu, tema tema pAchaLathI evI keTalIe Avazyaka khAkhatA mane jaNAi ke je A pustakamAM ApavI jarUranI hatI, temAMnI khanI teTalI bAbateAnA tA hu umerA karI zakyA chuM, jyAre bIjI kreTalIeka bAbate na chUTake jemanI tema rAkhI mUkavAne khAdhya thavuM paDayuM. che. ane e vAta itihAsanA abhyAsiyAthI ajANI nahija hAya ke tihAsa eka evI vastu che ke temAM jeTalA vadhAre ne vadhAre UMDA utaravAmAM Ave, teTaluM vadhAre ne vadhAre navuM jANavAnuM maLe che. * Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka eka etihAsika purataka che, e vAta huM pahelAM kahI cUkayo chuM. tema chatAM paNa itihAsanA viSayanI nirasatAne anubhava A pustakanA vAMcanArAone kara na paDe, e mATe paNa mArAthI banato prayatna karyo che. mAruM e namra mantavya che ke-eka rAjAnI prajA pratye kevI bhAvanA hovI joIe ane rAjAmAM kayA kayA durgAne abhAva ane saguNene sadbhAva hevo joIe; ene khyAla utpanna karavAne A pustakamAM AlekheluM akabaranuM caritra-citra jema janatAne ati upayogI thaI paDaze, tevI ja rIte eka sAdhu-dharmagurUne are, eka AcAryane samAjanA ane dezanA kalyANa sAthe keTale ghaniSTha saMbaMdha rahelo che, ane eka saMsArI manuSya karatAM eka dharmagurUne mAthe keTalI vadhAre javAbadArI rahelI che, e vAta samajavAne, A pustakamAM varNana vela AcArya hIravijayasUrijInA pratyeka banAvo kharekhara AzIrvAdarUpa thaI paDaze. huM dilagIra chuM ke je mahAna prabhAvaka AcAryavarya pratyenA bhaktibhAvane laIne huM A pustaka lakhavA prerAye, te mahAna purUSanuM (hIravijayasarituM) asalI citra mane kyAMyathI paNa maLI zakavuM nahi. ane tethI tevuM khAsa citra ApavAne huM niSphaLa nivaDa chuM, te paNa saharSa jaNAvIza ke-AcArya hIravijayasUrinA nivaNa thayA bAda thoDA ja samayamAM banAvelI pASANanI mUrtinAM darzana meM lagabhaga cAreka varSa upara kAThiyAvADamAM Avela mahuvA gAmamAM karelAM, teja mUrtine pheTa levarAvI meM A pustakamAM ApavA prayatna karyo che. jo ke, mUrtinA upara keTaleka sthaLe gRhasthAe cAlatI AvatI ajJAnajanya rUhInA lIdhe cAMdInAM TIlAM coTADIne mUrtinI vAstavika suMdaratAmAM kRtrimatA karI nAMkhI che, te paNa hIravijayasUrinA citrano abhAva, A citrathI dUra thaze, ema huM avazya mAnuM chuM. hIravijayasUrinI mUrtinA pheTAmAM khAsa eka vizeSatA che. te e ke -tenI nIce khAsa eka zilAlekha che, ke je mUrti saMbaMdhI keTalIka mAhitI Ape che. te saMpUrNa lekha A pramANe che " 1653 pAtasAhi zrIakabarapravartita saM0 41 varSe phA0 sudi8 dine zrIstaMbhatIrthavAstavya zrA0 paumA (bhA0.) pAMcI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ) nAmnA zrIhIravijayasUrIzvarANAM mUrttiH kA0 pra0 tapAnachai ( che ) zrIvinayasainasUci: ' A lekha uparathI ema mAlUma paDe che ke-hIravijayasUrinA [nirvANa pachI khIjAja varSe` ma`bhAnivAsI parNamA ane tenI strI pAMcI nAmanI zrAvikAe A mUrtti karAvelI ane tenI pratiSThA vijayasenasUrie karI hatI. A sivAya A pustakanA bIjA nAyaka akabara ane tenA pradhAna matrI ambulakjalanAM citrA iMDiyA Aphsi lAyabrerImAMthI DaoN. ek Dabalyu. thAmase, pUjyapAda paramagurU zAstravizArada-jainAcArya zrIvijaya dhasUrIzvarajI mahArAjazrI upara mekalI ApI, tee A pustakanI zAlAmAM vadhArA karavAnA kArabhUta thayA che; ataeva temane dhanyavAda ApyA vagara rahI zakatA nathI. vamAna jamAnAmAM prastAvanAne pustakanu bhUSaNa samajavAmAM Ave che. ataevuM A pustaka mATe prastAvanA ke upodghAta lakhavAnuM kAma mArA karatAM kAi gUrjara sAhityanA sAkSara pAse karAvavAmAM Ave, te te pustakane cAgya nyAya ApI zake, e vicArathI mArI dRSTi gujara sAhityanA samartha lekhaka khyAtanAmA zrIcuta kanaiyAlAla mANekalAla munazI khI. e. elaela, bI. eDavekeTa taraph gai. jo ke te eTalI adhI vizAla pravRttimAM guMthAelA rahe che ke jenA lIdhe temane A kAma seoMpavAmAM mane ghaNAja saphrAya thatA hatA, parantu 'temanA jevA taTastha lekhaka ja mArA pustakanA guNa-dASAne khatAvI zakaze," e mantavyathI jyAre me teone A kAma mAthe levA mATe sAgraha kahyuM, tyAre te peAtAnI sajjanatA batAvyA sivAya rahI zakyA naMdu, ane peAtAne asAdhAraNa kAryaM rahetu. hAvA chatAM, uddAta lakhavAnuM kAma mAthe lIdhuM ane karI paNa ApyuM. munazInI A sajjanatA mATe hu* kayA zabdothI temane dhanyavAda ApuM, te kaMi samajI zakAtu nathI. A prasaMge khaMbhAtanI hAiskUlanA heDamAratara zAha AAgIlAla nagInadAsa ema. e. te dhanyavAda Apave! bhUlIza naMdu ke jemaNe peAtAnI hAiskUlanA parIzIyana zikSaka pAse A pustakamAM ApelAM kramAnAnA gujarAtI anuvAda karAvI ApyA che. ane su banI elphInsTana Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) kolejanA suprasiddha chephesara zekha abdulakAdara sarapharAja ema. e. ne paNa teTaloja dhanyavAda ghaTe che, ke jemaNe parizrama laIne pharamAnanA te anuvAdo barAbara tapAsI ApyA che. A uparAte janAgaDhanI bahAuddIna kelejanA che, esa, eca, heDIvAlA ema. e. nuM nAma paNa mAre bhUlavuM joItuM nathI, ke jeoe A pustakanAM chapAtA phArge tapAsI mane keTalIka aitihAsika sucanAo karI vadhAre vAkepha karyo che. chevaTa-huM eka vAtanI spaSTatA karavI jarUranI samaju chuM. te e ke je A pustaka lakhavAmAM itihAsata mahedadhi upAdhyAyajI zrI IdravijayajI mahArAjanI mane saMpUrNa sahAyatA na maLI hata, te mArA je aMgarejI, phArasI ane urdune bilakula anabhijJa mANasa A pustaka lakhavAmAM koI paNa rIte phaLIbhUta thaI zakate nahiM ane teTalA mATe teozrIne zuddha aMta:karaNathI upakAra mAnavA sAthe e spaSTa jaNavIza ke-A pustakanA yazane bhAgI pradhAnatayA teozrI ja che. te sivAya zAntamUrti AtmabaMdhu zrImAna jayantavijayajIne paNa upakAra mAnavo bhUlIza nahiM, ke jeo prapha zodhavAmAM mane madadagAra thayela che. pustakanA bhUSaNasvarUpa upAzvAta lakhavAnuM kAma jyAre zrIyuta munazIjIe karI ApyuM che, tyAre prastAvanAmAM uparyukta vakatavya sivAya mAre kahevAnuM bIjuM zuM hoI zake ? goDIjIne upAzraya, pAyadhUnI, muMbai akSayatRtIyA, vIra saM. 2446. ) vidyAvijaya Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI AvRti. " Adhunika jaina lekhakonA hAthe lakhAgelAM pustAnA janatAmAM joie tevA Adara nathI thatA " AvA janarava jaina samAjamAM te lagabhaga prasiddhaja che. parantu tema heAvAtu zuM kAraNa che, e zAdhavAnI traNA ma lekhakAe darakAra karI che. kharI rIte jainetara prajAnA pakSapAta, e kAraNa hAya tApaNu jaina lekhaDhDhAnI lekhanapaddhati--aikAnta dhArmika viSaSanIja puSTatA kravA jAnu teTalu sAcuMja ' batAvavAnI paddhati--paNa kaMi kama kAraNabhUta che ema nathIja. kAMpaNu viSayane pramANu puraHsara puSTa karavAne badale " sA--se va upara Ama thayuM hatu' " lANAe Ama karyuM. hatu" mATe mAnavuja joIe. te grAla hAvuja joie," Ave Amaha janatAnI abhirUcine na prApta karI zake, te temAM kaMi Azcaya jevu nathI. . .. A pustaka lakhatI vakhate A vAta avazya dhyAnamAM rAkhavAmAM AvI hatI, ane teja vAtanA ullekha prathama AvRttinI prastAvanAmAM paNa A zabdAmAM karyAM cheH " A pustaka lakhavAmAM jyAM sudhI anyuM tyAM sudhI kAipaNa viSayanI satyatA itihAsathI ja puravAra karavAnA prayatna karelA che. ane teTalA mATe hIravijayasUrinA sabaMdhamAM, keTalAka lekhAe lakhelI evI khAkhatA ke je mAtra sAMbhaLavA uparathIja vagara AdhAre lakhI devAmAM AvelI, te bAbatane A pustakamAM sthAna ApyuM nathI. mAtra hIra vijayasUrie ane temanA ceAkasa ziSyAe temanA caritranA baLathI35dezathI akabara upara je prabhAva pADayA, ane je je bAbatene jaina lekhakonI sAthe khIjA lekho paNa krAi na koi rIte maLatA thayelA che teja bAbatAne pradhAnatayA me' A pustakamAM sthAna ApyuM che. " mane e jaNAvatAM huM thAya che -mArI A manevRtti ane dhAraNAne pariNAme mArA A kSudra prayatna janatAne sArA Adara pAmI zakayA che. ane tenAM apratyakSa pramANeA che ke--bhAratavarSoMnAM hindI tathA gujarAtI ghaNAMkharAM prasiddha patrAe ane vidyAnAe A pustakane mIThI naja rathI nihALI ucca abhiprAya ApavA uparAnta ghaNAM kharA padmAe tA A pustakanA keTalAka zAnA utArA peAtAnAM patrAmAM paNa prakaTa karyo e. tyAM sudhI ke pravAsI ' jevAM magALI mAsiTTAmAM paNa A pustaka ' Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparathI lakhAelA vistRta lekho prakaTa thayA che. janatAne A Adara mArA bhudra prayatnanI yatkiMcita paNa saphalatA sUcave che e jANuM mane AnaMda thAya, e svAbhAvika che. bIjI taraphathI jaina samAja, ke je pitAnA A mahAna parama prabhAvaka AcAryane temanA vAstavika-satya svarUpamAM oLakhI zakI nahatI, te paNa oLakhatI thai, ane jene eka sAmAnya AcArya athavA sAdhu tarIke gaNI rahI hatI, tene tenA satya svarUpamAM mahAna purUSa tarIke oLakhI jayaMtI paNa ujavatI thaI che, e paNa eka khuzAlInuM ja cihna che. ' e pramANe A pustaka eka aitihAsika-mukhyatve jaina itihAsayukta pustaka hovA chatAM jena ane jainetarAmAM sAre Adara pAmyuM, enaja e kAraNa che ke- prakAzakane tenI bahu jaladI bIjI AvRtti bahAra pADavAnI jarUra paDI. jo ke AmAM AvelA eka navIna pharamAnane anuvAda karAvavAmAM ane bIjA keTalAMka anivArya kAraNe upasthita thavAthI pustaka taiyAra thaI gayeluM hovA chatAM tene prakaTa karavAmAM ghaNo vilaMba lAgI gayA che. vizeSatA-prathamavRtti karatAM A bIjI AvRttimAM khAsa eka vizeSatA vAMcake joI zakaze. ane te viSezatA pariziSTomAM vadhArelA, eka pharamAna saMbaMdhI che, khaMbhAtathI maLelAM akabara ane jahAMgIranAM cha pharamAno paikI eka, pharamAna, ke je jahAMgIre ApeluM che, te ati jIrNa hovAthI ane tene anuvAda saMtoSakAraka nahIM thaI zakavAthI prathamavRttimAM ApI zakAyuM nahatuM. jo ke A pharamAnane ulekha prathamavRttinI prastAvanAmAM jarUra karyo hato. A cha pharamAna paNa A bIjI AvRttimAM pariziSTa 2 tarIke ApyuM che. bIjAM pAMca pharamAnonI mAphaka A pharamAna paNa jaina itihAsamAM ati mahatvanuM che. hIravijayasUrinA pradhAna ziSya vijayasenasUrine khaMbhAtanI pAsenA akabarapuramAM svargavAsa thayo. temanuM mAraka kAyama rAkhavAne tRpAdi karAvavA dasa vighA jamInanA eka TrakaDAnI mAgaNI aMdu saMdhavI bAdazAha jahAMgIra pAse kare che. bAdazAha madada-i-muArA nAmanI jAgIra tarIke akabarapuramAMja teTalI jamInane TUkaDA bheTa kare che. A pustakanA 236 mAM pejamAM varNavelI Aja hakIkatane ApaNuM A pharamAna akSarazaH puSTa kare che. vadhumAM vAMcanArAo joi zakaze ke Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 A pharamAnamAM mAtra jamInaneA TUkaDA ApyAnIja hakIkata nathI, parantu cakrU saMdhavInA pUrA paricaya, tenA zarIranI AkRtiyukata ane teNe kayA prasaMge kevI rIte bAdazAha pAse A jamInanI mAgaNI karI, eneA pazu khullekhullA ullekha kareleA che. eTale A kuramAna vijayasenasUrinA smArakanI sAthe atIva niSTha saMbaMdha dharAvatu hA aitihAsika satyatAne vadhAre dRDha banAvanAra che. A kamAna ati kaI haiAvAthI tenA anuvAda karavAmAM dhaNI murazkelI naDatI hatI, chatAM paMjAbanA yAvRddha mAlavI mahummasmRnIre hmA parizrama lai tenA anuvAda karI ApyA; tema zivapurInA tahasIladAra sAheba navAma abdulamunIme tene tapAsI ApyuM, te badala te anne mahAzayeAne A sthaLe dhanyavAda ApavAM bhUlIza nahi. 66 prAnta--jagadgurU hIravijayasUri jaiJAnAja nahi, parantu bhArata varSanA uddhAraka eka mahAna purUSa hatA.. akabara jevA musalamAna samrATna peAtAnA paricayamAM lAvI dezanA abhyudayamAM temaNe mhoTA phALA ApyA hatA. ane vastutaH jovA jaIe te samAjanA ane dezanA kalyANu sAthe, sAdhuonA-AcArthInA-dharmAMzunA, eka saMsArI manuSya karatAM kaM kama saMbadha nathI raheze. jagadgurU hIravijayasUrinI bhAka dharmogurUe samaje, te temane mAthe gRhasthA karatAM kai guNI vadhAre javAbadArI rahelI che, ane evI javAbadArI samajanArA dharmagurunme kadAdiSa ema kahevAnu tA sAhasa najare ka amAre ane dezane zu? " " amAre ane svadezIne zuM ? " vadhAre nahi' te kramamAM krama ApaNuA A jagatapUjya-jagadgurUnA jIvananI pratyeka ghaTanAo uparaja jarA dhyAna ApavAmAM Ave te dharmagurUone ghaNuM jaNavAnu maLe tema che. mATe dharmagurU hIravijayasUrinA jIvana upara dhyAna Ape, temanA jIvananuM anukaraNa karavAvALA thAya, jaina samAja hIravijayasUrinA mahAtmyane oLakhe, temanI mahimA sarvatra prasAre ane gAmegAmaja nahi; parantu dharaMdhara temanI vAstavika jayantIe ujavAya, eja anta:karaNuthI icchI vimu. bru. zrIvijayadhalakSmI jJAnamaMdira melaNuga ja AgarA. di. jye. su. 5, vIra saM. 244 9 dharma sa. 1. } 3 vidyAvijaya. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthasUcI. A pustakamAM nimna likhita granthAnI sahAyatA levAmAM AvI che. jaina granthA. ( gujarAtI ) 1 hIravijayasUriAsa--karto zrAvaka kavi RSabhadAsa. vi. sa. 1685 2 lAbhAdayarAsa--kA~ 5. yAkuzala. vi. saM. 1649 kaca', cApAi--kA~ 5. suvinaya. vi. sa'. 1655 4 jainarAsamALA bhA. 1 lA--mAhanalAla DhalIca'da dezAi saMpAdita. 5 tIrthamALA saMgraha-zA. jai. zrIvijayadhama sUrisa'pAdita. 6 aitihAsidgharAsa saMgraha bhA. 3 jo, 99. 7 zrIvijayatilakasUri rAsa, e adhikAra karto 5. dadnavijaya sa. 1679 tathA 1687, 8 amarasena-vayasena AkhyAna--kanheM zrIsa vijayajI. vi. sa'. 1679 e aitihAsika sajjhAyamALA. bhA. 1 lA. mArI sapAdita. 10 mallInAtha rAsakartA RSabhadAsa kavi. vi. sa. 1685 11 khabhAtanI tImALA--kartA RSabhadAsa. 12 khaMbhAtanI tIthamALA-ko~ mahisAgara. 1701 13 padmamahAtsavarAsa--k 5 dRyAkuzala. vi. sa. 1685 14 hIravijaya zilAkA----kartI 5. avijaya. 15 du nazAla bhAvanI--kA~ kRSNadAsa. vi. sa'. 1651 16 hIravijayasUri kathAprabaMdha 17 paTTAvalI sAyakaI 5. vinayavijaya, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ni che. gurjara jANavA-zrIyuta jinavijayajI sampAdita (thAya che.) 18 zilAlekha saMgraha--zrIyuta jinavijayajI sapAdita 20 prAcIna lekha saMgraha--zA. je. zrIvijayadharmasUri mahArAja saMpAdita (Aya che.) 21 praznottara puSpamAlA--mahArAja zrIhaMsavijayachalikhita. rara hIravijayasUri sajajhAya--kartA vivekaha, kavirAja harSAnaMdanA ziSya. 23 parabrahmaprakAza kartA vivekaharSa. 24 hIravijayasUri rAsa-nhAne. kartA vivekaharSa saM. 16para. 25 vijayaciMtAmaNi stotra-kartA paMDita paramAnaMda, vijayasenasUri nA ziSya. 26 mahAjana vaMza muktAvalI-trIyuta rAmalAlajIgaNi kRta. 27 hIrasaubhAgya kAvya saTIka-kartA paM. devavimala. 28 vijayaprazasti kAvya saTIka-kartA paM. hemavijaya, TikAkAra , paM. suvicaNi. dizA se 688 28 jagadguru kAvya-kartA paM. padmasAgara. 30 rajika- . = saM. 2290. 31 gurvAvalI-kartA munisuMdarasUri. 32 kRpArasakAza-kartA zAnticandra upAdhyAya. 33 tamAma vya- paM. nijhAma. saM. 2024. 34 tapAgacchapaTTAvalI-kartA ravivardhana. 75 tapAchavTTAvI-tta saM. dharmasAgara. 39 tapAgacchapaTTAvalI-kartA upAdhyAya meghavijayajI. 37 sUryasahasra nAma-kartA upAdhyAya bhAnucaMdrajI. (paracUraNa ) 38 jainazAsanane dIvALIne eka prazastisaMgraha-paramagurU AcArya mahArAja saMgRhIta. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tapAgacchanA AcAryonI neTa-pUjyapAda AcArya mahArAjazrI ja kenpharansa heralDane aitihAsika aMka. jainetara grantho. (gujarAtI) 42 mIrAte ehamadI-paThANa nIjhAmakhAna khAnane anuvAda. 43 mIrAte sikandarI -AtmArAma matIrAma dIvAnajIne anuvAda. 44 musalamAnI rIyAsata-sUryarAma somezvara devAzrayIne anuvAda 45 kAThiyAvADa sarva saMgraha 46 mIrAte AlamagIrI kartA zekha gulAmamahamada AbIdamiyAM sAheba. 47 akabara-gujarAta varnAkyulara sosAITIvALuM. 48 phArbasa rAsamALA-raNachoDabhAI udayarAmane anuvAda, (hindI) 44 sIrohI rAjyakA itihAsa-zrIyuta rAyabahAdura gaurIzaMkara hIrAcaMda gaNA tA. 50 akabara (inDIyana presa-alAhAbAdavAlA) 51 mAvaja ( strIkarArA ) 52 samrATa akabara-paM. gulajArIlAla caturvedI-anuvAdita 53 bhAratabhramaNa-zrIvaGkaTezvara presameM mudrita. 54 samrATa akabara-zrIvakimacandra lAhiDI bi. ela. praNIta. 55 samasAmayika bhAratera unaviMza khaNDa. yogendranAtha samAdAra. saMpAdita. 56 bhAratavarSa' mArivArikA 57 darabAre akabarI-pro. AjAda kRta. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ENGLISH 58 Akabar by Vincent A. Smith. 59 The Emperor Akabar translated by A. S. Beveridge Vols. I & II. 60 Akabar by a Graduate of the Bombay University. 61 Akabar translated by M. M. with notes by C. R. Markham. 62 The History of Argan Rule in India by E. B. Havell. 63 Al-Badaoni Vol. I translated by George S. A. Ranking. & Vol. II translated by W. H. Love. 64 Akabarnama translated by Beveridge Vols. I, II & III. 65 Ain-i-Akabari Vol. I translated by H. Blochmann & Vols. II & III by H. S. Jarrett. 66 The History of Kathiawad by H. W. Bell. 67 Dabistan translated by Shea and Troyer. 68 Travels of Bernier translated by V. A. Smith. 69 The History of India as told by its own Historians by Elliot & Dowson Vols. I-VIII. 70 Local Muhammadan Dynasties by Bayley. 71 Mirati Sikandari translated by F. L. Faridi. 72 The Early History of India by V. A. Smith. 73 The History of fine art in India in Series by V. A.Smith. 74 Storia do Mogor translated by William Irvine 4 Vols. 75 Ancient India by Ptolemy. History of Oxford by Smith. 77 ,, ,, Gujarat by Edulji Dosabhai. 78 The Mogul Emperors of Hindustan by Holden. 79 The Jain Teachers of Akabar by V. A. Smith. (Printed in R. G. Bhandarkar commemoration Volume. ). 80 Catalogue of the Coins in the Punjab Museum, Lahoro. by R. B. Whitehead Vol. II. Catalogue of the Coins in the Indian Museum, Calcutta Vol. III. by H. N. Wright. 82 Architecture of Ahmedabad by T. C. Hope and J. Fergusson. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 83 The Cities of Gujarashtra by Briggs. 84 Journals of the Punjab Historical Society. 85 The Journal of the Bombay Branch of the Royal Asiatie Society Vol. XXI. 86 English factories in India by William Foster. (16181621, 1646-1650 & 1651-1654. > 87 Description of Asia by Ogilby. 89 88 Manual of the Musalman Numismatics by Codrington. The Coins of the Mogul Emperors of Hindustan in the British Museum by Stanley Lane-Poole. 90 Collection of voyages & travels Vol. IV. 91 Tavernier's Travels in India Vol. II edited by V. Ball. 92 The History of the Great Moguls by Pringle Kennedy 2 Vols. 93 The History of Gujarat translated by James Bird. Medieval India by Stanley Lane-Poole. 94 95 The History of India by J. T. Wheeler. Vol. IV part I. $6 Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland (issues of July and October, 1918. ) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdghAta. mhane muni vidyAvijayajIe peAtAnA pustakanA upAdghAta lakhavAnu kaThaNa kAma soMpyuM, tyAre mhane svAbhAvika rIte kSeAla thayA. ceDA vapara jyAre mhArI 'pATaNanI prabhutA' mhAra paDI,tyAre jainadhama nA huM dveSI chuM, tevI chApa pADavAne prayatna karavAmAM AvyeA hateA; ane te chApa e kAyama rahI hAya, te munijInu pustaka kAMika lAkapriyatA bhuve, evA Dara mhane lAgyA; ane tethI A kAma keAi khIjAne soMpavAnI temhane araja karI, paNa temhane Agraha nizcala hatA; ane Akhare mhane A kAma mAthe levu' paDayuM. te chApa kAyama rahI che ke nathI rahI, meM purANA jaina itihAsasAhitya viSe mAMdhelA mhArA abhiprAye vAstavika che ke nathI, e viSe kAMi paNa vicAra karyAM vinA mhane soMpeluM kAma pUrU karavAnI huM rajA laiza. A pustaka eka atyaMta stutya prayatna che. jaina sAhityamAM chupAyelA itihAsane mahA mahenate chate karavA, te bhagIratha kA gujarAtanA itihAsakArA AgaLa paDyu che. ane jeTale a Mze te kAya thaze, teTaleja aMze gujarAtanA madhyakAlIna itihAsa lakhAze; kAraNa ke...e samayanAM itihAsanAM sAdhanAmAM mukhya jainasAhitya che. A pustakamAM muni vidyAvijayajIe athAga zrama lai, je mahAna jainasAdhue zahenazAha akabarane peAtAnA ziSya banAvye hatA,tyenA jIvana ane samayanA itihAsa ApavAnA prayAsa Ada che. aitihAsika sAhityanI bhAvanA naja2 AgaLa rAkhI kA~e khIjA` aitihAsika sAdhananI madada lIdhI che, anyuM tyAM sudhI niSpakSapAta itihAsakAranA dRSTibinduthI satyanu saMzAdhana karyuM che. ane pariNAme A pustakane dharmAMdhatAnA doSamAMthI bacAvI iti Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAranI paMkitamAM ghaNe aMze lAvI mUkayuM che. lekhaka pote jainasAdhu che. pustakanA nAyaka mahAna jenagurU hatA. sAdhane ghaNe bhAge prAcIna janasAhityamAM daTAyelAM hatAM A badhuM dhyAnamAM letAM lekhakane jeTaluM abhinandana ApIe teTaluM ochuM che. A viSaya mI. venseTa smIthanA lekhe, ane khAsa karI heNe racelA "akabara" nAmanA pustake sarala karI dIdho che, te itihAsakAra lakhe che ke-(pAnuM 166 ). "akabaranA vicArane rAjyanIti para je prabhAva jaina AcAe pAye hato, henA prAbalyanI itihAsakAroe seMdha lIdhI nathI. te jaina mahAtmAnAM vacane evA dhyAnathI sAMbhaLate ke-te jainanamatAvalaMbI thaye che, ema jaina lekhake gaNatA; ane 1582 pachInAM tenAM ghaNAM kAma keTaleka aMze svIkArelA jaina matane lIdhe ja thayAM che. A bInAone vahema paNa elphInsTana, vaina ara ane molIsananA pustakanA vAcakane bhAgyeja paDe. abuphajalanI lAMbI TIpamAM lakhelA te samayanA traNa mahAsamartha vidvAna-hIravijayasUri vijayasenasUri ane bhAnacaMdra upAdhyAya nAmaka jaina gurUo athavA dharmAcAryo hato. A vAta blekamena paNa joI zakyA nathI. A traNamAM jahenuM nAma prathama ApyuM che, te traNemAM agragayA hatA, ane akabarane jainamatAvalaMbI karavAnuM mAna temane che, ema jainalekhake mAne che, ane abulaphajhala hene vidvAnanA pAMca vargamAMnA prathama vargamAM, zekha mubAraka vigere bIjA cunaMdA vIza vidvAne ke jeo "bane duniyAnAM rahasya hamaje che tevAnI paMktimAM mUke che." paNa mukhyatve karIne A pustakane AdhAra hemavijayanA "vijaya prazasti kAvya" para, paMDita devavimalakRta "hIrasaubhAgya kAvyapara ane kavi gaSabhadAsakRta "hIravijayasUri rAsa" para rAkhavAmAM AvyuM che. smIthe jyAM mAtra mArga dekhADe che, tyAM vivAvijayajIe saMpUrNa mAhitI ApavAnuM kAma hAtha dharyuM che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 jUnA jainapradhA ane rAseAnA AdhAra para itihAsa racave, e lagabhaga azakaya kAma che; kAraNa ke e sAhitya sAdhAraNa rIte mAtra eka pakSI, avizvasanIya sAdhanA pUrAM pADe che. A pramA ne rAse| mAtra jinazAsananI kItti vadhAravAnA ane mahAn jainonAM Adarza jIvana zraddhALu zrAvaka AgaLa raju karavAnA hetuthI cUsta jainalekhake e lakhyAM che. ane hemAM itihAsane upacAgI sAmagrI keTalI che, te pArakhavA hemAM nIce ApelAM lakSaNe keTale aMze che, te jovuM jarUratu thai paDe che. (1) itihAsanI vastu je samayamAM ne sthale khanI hAya, vhenAthI lekhakanA samaya ane sthala jeTale aMtare hAya, teTale lekha vizvAsapAtra eche. gaNAvA joie. ghaNA kharA lekhA pracalita datakathAe uparathI lakhAelA che; ane A daMtakathAomAM rahelA satyanA aza sthaLa ne samayanA aMtara thatAM Ache ne AchA thatA jAya, e svabhAvika che. (2) A lekhamAM jinazAsana ke zrAvakavaoNnI kITa vaSe je hakIkatA hAya te, atizayeAkti bharI ane zraddhALu zrAvakavRMdanA lAbha mATeja lakhAyelI hAvAthI jyAM sudhI svataMtra purAvAnI madada na maLe, tyAM sudhI sarvAM ze mAnya rAkhavA lAyaka hotI nathI. (3) A lekhamAM jainetarA viSe ke jainamatanI kIrtti jhAMkhI kare evu kAMi hAca, tA temAM kharI hakIkata samAI rahevAnA vadhAre saMbhava hAya che. (4) A lekhAmAM jyAM paTTAvalI hoya ke jyAM varSa spaSTa rIte lakhyAM hAya, te ghaNAM kharAM kharAM hovAnA saMbhava che, kAraNa ke sAdhue e bAbatamAM ghaNA cAkasa hatA ema lAge che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 je pustakane AdhAre A pustaka lakhavAmAM AvyuM che, te ghaNAMja vizvAsapAtra lAge che. emhAMnAM "vijayaprazasti kAvya" nA kartA hemavijaya ane "kRpArasakezananA kartA zAMticaMdra bane nAyaka hIravijayasUrinI joDe akabaranA darabAramAM hatA. hIrasaubhAgya'nA kartA devavimalagaNi te, hIravijayasUrinA ziSya siMhavimalanA ziSya hatA. A siMhavimala paNa gurUnI sAthe akabaranA darabAramAM hatA. ane gujarAtI kavi- hIravijayasUrirAsa"nA kartA 2SabhadAsa kavi paNa hIravijayajInA ziSya vijayasenasUri, je gurUnA mRtyu pachI saMvat 16para mAM paTTadhara thayA, ane jahene gurUe potAne badale akabaranA darabAramAM mUkyA hatA, ane hene "AIna-I-akabarI" "vijayasenasUrInA nAmathI Alekhe che, henA ziSya hatA. jo ke rAsa devavimalanA "hIrasaubhAgya" upara racele che, chatAM kavine hakIkata jANavAnI taka evI hatI ke heNe ApelI vigata vizvAsane pAtra thayA vinA rahe nahi. A uparAMta je pustakanI madada levAmAM AvI che, te paNa lagabhaga teja saikAnAM che. (1) padmasAgaranuM "jagadagurU kAvya. saMvat 1646. (2) paMDita dayAkuzaLane "lAbhadayarAsa." saMvat 16498 (3) lAhoranA paMDita jayasomanuM karmacaMdracaritra saMvata 1650. () lAhoranA kRSNadAsa kavinI "durjanazAlabAvanI'. saMvata 11. (5) guNavinayajInI karmacaMdra copAI. saMvat 1655. (6) darzanavijayajIne "vijayatilakasUrirAsara, 1 adhikAra saMvat 1679. (7) rASabhadAsa kavine mallInAtharAsa' saMvat 1685 (8) guNavijayajInI vijayaprazastipara TIkA'. savaMta 1688 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 (9) darzanavijayajInA vijayatilakasUrirAsa', 2 adhikAra sa'vat 1697, upara jaNAvelA cAramAMnuM khIjuM lakSaNa paNa A lekhamAM jaDe che. A lekhamAM ApelI mInAne kasATIe heDAvavAnAM svataMtra sAdhana paNa puSkaLa che. jevAM ke AIna-I-akakharI' akabaranAM pharamAnA vigere. A sAdhanAnA paNa upayoga vidyAvijayajIe ahALe hAthe karyo che. A be lakSaNA AvI sArI rIte A mUla lekhAmAM che ane tethI hemAM samAyalA itihAsa satya ane niHpakSapAta che, ema sakAraNa kahI zakAya ema che. A sAdhanA parathI A pustakanI mUla hakIkata siddha thAya che. hIravijayasUrinuM jIvanavRttAMta, akakharanu' nima MtraNa; sUrinI musAphrI ane AgrAnA darabAramAM AvAgamana; zahenazAhanI gurUbhakti ne jaina tarapha valaNa; ane sUrinA tarapha pakSapAta thavAthI zahenazAhe ahAra pADelAM ramAnA--A badhI vAtA have itihAsanI bhUmikA pAmI gai che. lekhakanA zabdomAM kahIye te " AcAya. zrIhIravijayasUri, zrIzAnticaMdra upAdhyAya, zrIbhAnucaMdra upAdhyAya ane zrIvijayasenasUrie akamara bAdazAha upara prabhAva pADIne aneka janahitanAM, dhamanI rakSAnAM, jIvadayAnAM kAryo karAvyAM; gujarAtamAMthI 'jIjIyAverA'dvakarALye, siddhAcala, girinAra, tAraMgA, AASTra, kezariyAjI, rAjagRhInA pahADA ane sammetazikhara vigere tIrtho zvetAMkharanAM che, e saMbadhI paravAne lIdheA, siddhAcalajImAM levAtuM sUku aMdha rAkhyuM, marela manuSyanuM dhana grahaNa karavAnA ane yuddhamAM aMdI grahaNa karavAno niSedha karAvce, vaLI pakSiyAne pAMjarAmAMthI cheDAvavAnu ane DAmara taLAvamAM thatI hiMsA baMdha karAvavAnu -vigere aneka kAryA karAvyAM hatAM. A uparAMta teonA upadezathI sauthI mhoTAmAM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahesuM ane sauthI vadhAre mahattvanuM kArya thayuM hatuM, te e che kebAdazAhe potAnA samasta rAjyamAM AkhA varSamAM cha mahInA ane cha divasa sudhI koI paNa mANasa keIpaNa jIvanI hiMsA na kare, evA hukama bahAra pADyA hatA". lekhake mAtra A prasaMgene ItihAsa lakhe che, eTaluM ja nahi paNa akabaranuM jIvana ane kArakIrdI viSe kAMI khAsa lakhyuM che. akabara viSe vadhu mAhitI ApavI e mIsmIthanA ItihAsa pachI kaThaNa kAma che, chatAM jaina gurUnA samAgamane ane "amArIghaSANuM " saMbaMdhI keTalAka prasaMgane cItAra aitihAsika sAhityanI samRddhimAM vadhAre kare che. ghaNe ThekANe akabaranA svabhAva viSe lekhake vivecana karyuM che. jaheNe samasta hindapara ANa varatAvI hindu ane musalamAnanuM akaya sAdhavA atula prayatna karyo, jaheNe vidharmIone chatI pite temanoja che ema banAvyuM, jaheNe paradharma vidvAnanI sAthe vivAda karatAM temane evI mAnyatAmAM rAkhyA ke pote te dharmasiddhAntane anuyAyI thaI beThe che-te mutsaddI, pratApI narezanA cAritryanA abhUta, avarNanIya raMge zabdavaDe spaSTa karatAM bhalAbhalA ItihAsakArenI kalamo kAMpI che, ane niSphaLa nIvaDe che. ane AvA mahA purUSanA aneka raMgI citromAMthI-aneka stabdha banI rahelA lekhakenA prazaMsA karavAnA kAvatrAmAMthI-henA kharA cAritryanI rUparekhA zodhI kahADavI, e lagabhaga azakya vAta che ane A azakaya vAta zakaya karavA jatAM lekhake asaMtoSakAraka ke eka pakSI citra ApyuM hoya, to te deSa kSaktavyaja manAze, ema huM dhAruM chuM. lekhaka vidvAna jaina sAdhu che, eTale svAbhAvika rIte naitika siddhAntanuM pratipAdana karavAnI ane avAranavAra jUnI bhAvanA ane AdhunIka jamAnA vacceno virodha spaSTa karI be bodha vacana kahevAnI taka AvatAM potAnI kalama aTakAvI zakyA nathI. A kAraNathI keTalAka phakarAo pustakanA aitihAsika sAhitya tarIkenA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 gauravane bhAre che; ane A pustaka lakhavAmAM samAyelA lekhakanA Aje hetu chatA kare che. ane te hetu, eka jaina mahAgurUnI naitika prazaMsA karatAM jainadharmasiddhAntAnI mahattA siddha karAvAnA che, ema lAge che, mhArA mAnavA pramANe lekhakanA vicAra mAtra itihAsa lakhavAne nathI, sAthe sAthe jainasAhityamAM umero karavAnA paNa che; ane A dRSTibinduthI jotAM pustakanA A bhAge) keTalIka prakAranA vAcakone AkarSIka paNa nIvaDe, e abhavita nathI. A pustaka pAchaLanAM pariziSTA ghaNAMja 'imatI che; ane te adhAne ApavAmAM lekhake itihAsanI ghaNIja sevA khajAvI che. madhu zvetAM A pustaka gujarAtI itihAsanA nhAnakaDA sAhityamAM upayegI umerA karyA vinA raheze nahi, ema huM dhArU che. ApaNA sAhityanuM A jAtanuM dAridra dayAjanaka che; ane henA tarapha sAhityakAronI eparavAi zocanIya che, AvI sthitimAM AvuM pustaka lakhavA mATe lekhakane kharekhara abhinandana ghaTe che. ane temAM jainasAdhuoe racelA sAhityamAM daTAyelA 'itihAsa jainasAdhuja mhAra kahADe, ane te paNa vaLI tenDanA AcAya zrIvijayadhama sUri jevA mahAtmAnI preraNAthI, enA jevu samayanu zubhacihana sAhityamAM bIjI bhAgyeja maLaze. ane, jyAre AvA bIjA prayatna thaze, ane Adhunika aitihAsika dRSTie jUnAM pustakAnA upayega thaze, tyAreja gujarAtanuM aitihAsikasAhitya pramala sAhityane zAlArUpa eka aMga banI raheze. mhane AzA che ke muni vidyAvijayajI A pustaka pragaTa thaye bIjo keAi aitihAsika viSaya hAtha dharaze, ane emanI vidvattA, ane emanA saMzodhananA pariNAma rUpa bIjo kAi itihAsa mhAra pADI gujarAtane upakRta karaze. kanaiyAlAla mANekalAla munazI, bAbulanAtha rADa, muMbaI. tA. 20-4-1820. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramaguruzrIvijayadharmasUribhyo namaH / sUrIzvara anne nA . prakaraNa paheluM. paristhiti . H.;mir[..!! (RSS ! sAra parivartanazIla che. evI eka paNa vastu jevAmAM nathI AvatI, ke je haMmezAM ekaja sthitimAM rahetI hoya. saMsAranI vAsanAothI sarvathA ajJAta-ghaDiyAnI aMdara jhalatA bALakane che ke eka vakhate yuvAnInA madamAM saMsAranA mohaka padArthothI viMTAcele joIe chIe, e zuM? pitAnA zArIrika baLanA abhimAnathI pRthvI para paga daIne cAlatAM paNa lajajA dharAvanAra manuSyane vRddhAvasthA prApta thatAM lAkaDInuM zaraNuM laIne cAlavuM paDe che, e zuM? saMsAranI parivartanazIlatAja, bIjuM kaIja nahiM. je sUryane, ApaNe potAnAM prakhara pratApI kiraNene phelAvatA udayAcalanA siMhAsana upara ArUDha thate joIe chIe, teja sUryane Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAkSAt, dedhathI lAla thaparaMtu nisteja avasthAmAM-astAcalanI gaMbhIra guphAmAM chipAI jatAM paNa kyAM nathI jotA? eka vakhata jagane prakAzamaya karI mUkanAra gaganamaMDala evI te svaccha ane nirmaLa avarathAmAM javAya che ke-jene dekhatAM manuSyanI mAnasika zaktiemAM ekAeka eraja prakArane vinAza ane utkrAMti thaI jAya che, jyAre teja gaganamaMDala meghAchinnAvasthAmAM manuSyanAM mana ane zarIrane paNa zuM zithila-pramAdI nathI karI nAkhatuM? je nagaramAM, heTI heTI aTTAlikAothI suzobhita ghare ane AkAzane sparza karavAvALA maMdire vidyamAna hatAM, jyAM cAre tarapha utsAhita manuSya rahetA hatA, jyAMnAM makAne upara suvarNa ane ratnanA kaLaze tema citra-vicitra vajAo dUra dUra sudhI janatAnI sukha-samRddhinI sAkSI ApI rahyAM hatAM, tyAM jaMgala ane khaMDere daSTigocara thAya che. jyAM sAmrAjyanI duMdubhine nAda thatA, tyAM zagAlo rUdana karatAM saMbhaLAya che, jene tyAM janatA ane addhisamRddhine pAra hete, tene roTalAnA TUkaDA mATe ghera ghera bhramaNa karate joIe chIe.eka vakhata je manuSyanA rUpa ane lAvaNya upara manuSya mugdha thaI jAya che, te ja manuSyamAM kaI vakhata evI paNa kurUpatA nivAsa kare che ke-tenI hAme jotAM paNa manuSyane asIma ghaNA utpanna thAya che. are, lAkho ane koDe manuSyanuM Adhipatya bhegavanAra cakravarti rAjAone paNa nirjana vanamAM nivAsa kayAM hete kare paDa? A badhuM zuM sUcave che? saMsAranI parivartanazIlatA ! udayanI pAchaLa asta ane astanI pAchaLa udaya. sukhanI pachI duHkha ane duHkhanI ane sukha,ema saMsArane araghaTTaghaTInyAya anAdikALathI cAlyo Ave che. sukha ane duHkhane athavA bIjA zabbAmAM kahIe te unnati ane avanatine pravAha, dareka upara pitAne prabhAva pADate cAlyA AvyA che. saMsAramAM e keI deza, evI koI jAti ke e kaI manuSya nathI ke jenA upara saMsAranI A parivartanazIlatAe pitAne prabhAva na rADa hoya! nidAna, Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paristhiti. iranim bhAratavarSane paNa saMsArasAgaranI A parivartanazIlatArUpI bharatIoTamAM cakaDeLe caDhavuM paDayuM hoya athavA caDhavuM paDe che temAM kaMI, Azcarya jevuM nathI. - duniyAne heTa bhAga jItanAra bAdazAha sikaMdare Aja bhAratavarSamAM evA evA khagoLazAstri, vaidya, bhaviSyavettAo, zilpazAriye, tyAgiye, tatvajJAni, khanijazAstri, rasAyana zAstriye, nATakakAra, kavi, spaSTavaktAo, kRSizAstri, nIti pALanArAe, rAjanItijJa, zUravIra ane vepArIo joyA hatA, ke jenI barAbarI karanAra bIjA ke dezamAM joyA hatA. kahevAnI matalaba ke A badhI bAbatamAM bhAratavarSa eke hate.bhAratavarSanI barAbarI karanAra bIje kaI deza hete. zrIyuta baMkimacaMdra, lAhiDI pitAnA rASTra saravara nAmanA baMgALI pustakanA pi. 8 mAM ThIkaja kahe che - ___bhAratera mRttikAya ratna, svarNa, raupya, tAmra prabhRti janmita / jagatera suprasiddha kahinUra bhAratei utpanna hajhyAchila / ekhAnakAra vRkSa lauhera nyAya dRddh'| ekhAne pAhAr3a zvetamarmara, samudra muktAphala, vRkSa candanavAsa o vanaphUla sogandha pradAna kare / svarNaprasU bhArate kesera abhAva chila?" bhAratanI mATImAM ratna, enuM, rUpuM ane tAMbU vigere utpanna thatAM. jagatane suprasiddha ke hinUra (hare) Aja bhAratamAM utpanna thayA hatA. ahiMnAM vRkSa loDhAnI mAphaka daDha-majabUta hoya che. ahiM pahADe veta ArasapahANa, samudra muktAphala, vRkSe caMdanavAsa ane vanale sugandhi pradAna kare che. svarNa prasU bhAratamAM kaI vastune abhAva hato? suprasiddha AlabarUnI paNa gujarAtanA vRttAntamAM kaye che - "varasanI cAre mAsamAM tyAM 70 jAtanA gulAbI thAya che. zrAkSane pAka varSamAM be vakhata utare che. jamIna eTalI te rasALa, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA. che ke tyAM kapAsanA choDavAo pazcimanA "vIlejha ane bahenanA jhADAnI mAphaka uge che. daza varSa sudhI eka cheDa lATa pAka Ape che gujarAtanI-nahiM nahiM bhAratavarSanI rasALatAnuM A varNana zuM baMkimacaMdranA upayuMkata kathanane Teke nathI ApatuM? itihAsanAM pRSTho mathurA,zrAvati, rAjagRhI,epAraka, sAranAtha, takSazilA, mAdhyamikA, amarAvatI,sthabhatIrtha, bhinnamAla, vaizAmbI, vaizAlI, aNahillavADa, pratiSThAnapura, kAzI, adhyA, girinagara,gukaccha (bharUca),caMdrAvatI ane nepAlanA kItisthaMbhe zilAlekhe ane tAmrapatra vigere atyAre A vAtanI sapramANa dakSatApUrvaka sAkSI ApI rahyAM che ke-bhAratavarSanA bhUSaNa samAna caMdragupta, azaka, saMprati, vikramAditya, teramAna, zrIharSa, zreNika, keNika, caMdraprota, allaTa, Ama, (nAgAvaleka) zilAditya, kakka pratihAra, vanarAja, siddharAja ane kumArapAla jevA hindu ane jainarAjAoe bhAratavarSanI Rddhi-samRddhine bhAratavarSamAM ja jALavI rAkhavA uparAnta bhAratanI kIrtilatAne duniyAnI daze dizAomAM phelAvI hatI, eTaluM ja nahIM paraMtu bhAratanI samastaprajAne pitApitAnA dharmanI rakSA ane pracAra karavAmAM saMpUrNa rIte madada karI hatI ane tethI bhAratavarSanA manuSya saralasvabhAvI hAI premanI eka derIthI baMdhAela hatA. prajAne potAnI mAla-milakatanI rakSA karavA mATe kaMI paNa citA ke prabaMdha kare paDate hete. madirA ane evAM bIjA vyasanathI manuSya sarvathA dUra rahetA. bhAratavarSanI leNadeNane vyavahAra lagabhaga vizvAsa upara cAlatuM hatuM. na te kaI keInA jAmina letuM ke na koI prakAranA kelakarAre karavAmAM AvatA. A bhAratavarSanA manuSyanI prAmANikatA ane nyAyazIlatAnuM ja pariguma hatuM. videzI musApharoe bhAratavarSIya manuSyanA A apratima guNa mATe pitAnA jamaNavRttAntamAM ghaNuM ghaNuM lakhyuM che. Ane ekaja dAkhale ahi ApIzuM, Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paristhiti alaIdrasI-abdullAha muhammada ke je agiyAramI zatAbdi (I. sa.)nI aMtamAM thaye che, teNe kutukuratAfhatAluksamAM lakhyuM che - bhAratavaSaya ke kudaratI rIte nyAya tarapha vaLelA hoya che, "temanA kAryomAM ethIja e lake pAchA paDatA nathI,emane sAre "vizvAsa, prAmANikapaNuM ane kathana pramANe vartavuM-A guNe sArI "rIte jANItA che. ane A guNene mATe te leke eTalA te prasiddha "che ke dareka taraphathI leke emanA deza tarapha kheMcAI Ave che. mATe A deza samRddhizAlI che ane emanI sthiti bahu sArI che. " AvI rIte rAjAe paNa prajAne prema saMpAdana karavAne saceSTa rahetA. rAjAe pite jIvahiMsAthI dUra rahI prajAne tema karavAne pharaja pADatA. ghaNAkharA rAjAoe potAnA samasta rAjyamAM zikAra kheladhAnuM yajJamAM pazuone vadha karavAnuM ane bIjI bIjI rIte paNa jIvahiMsA karavAnuM sarvathA baMdha karAvyuM hatuM. rAjA azoke potAnA rAjyamAM evI AjJA phelAvI hatI ke "eka dharmavALo bIjA dharmanI kadApi niMdA na kare." AvI udAravRttivALI AjJAthI pratyeka manuSya niDara thaIne potAnA dharmanuM pAlana karavAne samartha thAya emAM navAI jevuM zuM che? suprasiddha rAjA vikramAdityanA vakhatanI bhAratavarSanI jAhojalAlI zuM keIthI ajANa che je vidyA, vijJAna ane vividha prakAranI kaLAone pracAra A pratApI rAjAnA vakhatamAMja thayuM hatuM. atyAre duniyAnA ghaNAkharA saMskRta siddhasena divAkara ane kAlidAsa jevA je mahAna kaviyenAM pavitra nAme pitAnI ji upara raTI rahyA che, teo Aja rAjAnI sabhAne zobhAvanAra bhAratanA caLakatA hIrA hatA. citrazuklA ane bhuvananirmANakalAnI pUrajozathI unnati paNa Aja rAjAnA vakha( 1 jUo. eca. ema. iliyaTakRta hIsTarI oNpha IDiyA . 1 luM. 5. 88. --- --- Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane zaNA; tamAM thaI hatI. saMgIta vidyA, gaNita ane tiSane vadhAre pracAra paNa AnA ja vakhatamAM thaye hate. rAjA zrIharSanA vakhatamAM paNa bhAratIya jane akhaMDa zAntisAgaramAM nAna karI rahyA hatA. A rAjAnI prajA pratyenI lAgaNI, udAravRtti ane dAnezvarIpaNAnuM mAtra ekaja daSTAnta laIzuM. rAja, pratyeka pAMcamA varSe prayAganA saMgama para pitAnA khajAnAnI samasta dhana-saMpatti bhinna bhinna dharmavalambine dAna karavAmAM kharacI nAkhate. je vakhate cInI yAtrI hyenaseMga (Huen Thiang) bhAratanI musApharIe AvyuM hatuM, te vakhate rAjA harSanI yAtrAne chaTTha utsava hate. huyenaseMga paNa tenI sAtheja prayAga gaye hatuM. A vakhate yAtrAmAM pAMca lAkha manuSya ekatrita thayA hatA, temAM 20 rAjAo paNa hatA. 75 divasa sudhI rAjyanA badhA karmacAriye pAchalAM pAMca varSomAM ekaThA karelA dhananuM dAna devAmAM lAgI rahyA hatA. rAjAnI A dhanasaMpatti keTalAe kaThAromAM bharelI hatI. rAjAe dAnamAM potAnAM AbhUSaNe, ratnajaDita hAre, kuMDale, mALAo, mukuTa ane maktika vigere samasta vastuo ApI dIdhI hatI. bhAratavarSanA AryarAjAonI A udAratA zuM jagatane cakita karanArI nathI ? A rAjAnA vakhatamAM paNa saMskRtanI bahu unnati thaI hatI. A rAjA paNa jIvahiMsAne kaTTara virodhI hatA. teNe AkhA rAjyamAM evI udghoSaNA karI hatI ke "je ke manuSya jIvahiMsA karaze, tene aparAdha akSamya gaNavAmAM Avaze ane tene mRtyudaMDa devAmAM Avaze." je rAjAonAM nAme ame upara AvI gayA chIe, temAM keTalAka jenI rAjAo paNa che; jyAre keTalAka jainadharma pratye anurAga dharAvanArA paNa che. rAjA saMprati eka daDha jenadhamI heI, teNe anArya dezamAM paNa jainadharmane pracAra karavAmAM sArI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paristhiti, saphalatA meLavI hatI. paramAtmA mahAvIra svAmInA paramabhakata paNAnuM heThuM mAna meLavanAra rAjA zreNika, keNika ane capradyote jainadharmanI prabhAvanA karavAmAM kaMI kamI rAkhI nhotI. rAjA Ama ane zilAditye jainadharmanA vAstavika geravane saMpUrNa rIte jALavI rAkhyuM hatuM. chevaTa vanarAja, siddharAja ane kumArapAla jevA rAjAoe jIvadayAne amArI paTaha vagaDAvI je ahiMsA dharmane pracAra karyo hate, te keIthI ajANyuM nathI. AvI ja rIte hindu ane jainadharmane pALanArA rAjAe ja zA mATe? zakaDAla, vimala, udayana, vAgabhaTTa, vastupAla ane karmacaMdra, jevA mahAna pratApI rAjamaMtri kayAM ochA thayA che ke jeone pratApa AkhA bhAratavarSamAM gAjI rahyo hate. eka tarapha viraprasU bhAratamAtA, AvA vIra AryadharmarakSaka rAjAone utpanna karavA bhAgyazALI nivaDI hatI, tema teNIe pitAnI kukSithI evA evA dharmapracAraka saccaritra pratApI jaina AcAryone paNa janma ApyuM hatuM, ke jemaNe pitAnA agAdha pAMDityane paricaya ApI Aja paNa AkhA jagatane camatkRta karI mUkayuM che. eTaluM ja zA mATe? te AcAryoe evAM evAM sAmarthyanAM kAryo karelAM che ke je kAryonI AzA sAdhAraNa vyakita taraphathI kadApi rAkhIja na zakAya? mairyavaMzIya samrA caMdragumane pratibodha karanAra caMdapUrvadhara zrIbhadrabAhusvAmI, 500 graMthanI racanA karanAra umAsvAti vAcaka, 1444 graMthanI racanA karanAra haribhadrasUri, hajAre kSatriyene ozavAla banAvanAra ratnaprabhasUri, anyAyamAM lisa thayela gadaMbilane prajAnA hitane mATe gAdI parathI uThADI mUkI zakAne sthApana karavAnuM sAmarthya dharAvanAra kAlikAcArya, AmarAjAnA gurU tarIkenuM moTuM mAna bhegavanAra a5bhakTi "kuvalaya mAlA kathA "(prAkRta) nA kartA UdyatanasUri, upamitibhava prapa-cAkathA" jevuM saMskRta bhASAmAM advitIya upanyAsa lakhanAra mahAtamA siddhaSi, heTI heDhI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIzvara ane samrA camatkArika vidyAonA khajAnA svarUpa yazobhadrasUri, tAkikazi ramaNi malavAdI, graMthanI vizeSa vyAkhyAo karavAmAM asAdhAraNa buddhi vAparanAra maladhArI hemacaMdra, siddharAja jayasiMhanI sabhAnA eka rana tarIkenuM heThuM mAna meLavanAra ane vAda karavAmAM atulanIya zakita dharAvanAra vAdidevasUri ane kumArapAla jevA rAjAne pratibadhI aDhAra dezamAM jIvadayAnuM eka chatrasAmrAjya sthApana karAvanAra tema sADatraNa kareDa glaeNkenI racanA karanAra kalikAlasarvajJa zrIhemacaMdrAcArya jevA mahAna pratApI jainAcArya rUpI ratnane paNa Aja bhAratamAtAe utpanna karyA hatAM. vaLI tenI sAthe pethaDazA, jhAMjhaNu, jhaghaDuzA, jagasiMha, bhImAzAha, jAvaDa, bhAvaDa, sAraMga, samarAzA, karmazA ane emAhaDAliyA jevA jaina lakSamIputra paNa Aja bhAratabhUmimAM thayA che, ke jemaNe pitAnI lAkhe nahiM, karaDe nahiM, paraMtu abajanI lakSmIne vyaya, bhAratabhUminAM bhUSaNa rUpa maheNAM maheTAM jinAla baMdhAvI AryAvartanI zilpakaLAnI rakSA karavAmAM, AryabaMdhuonuM pAlana karavAmAM, pitAnA mAna-martabAone jALavI rAkhavAmAM tathA heTA maheTA saMgha-varaDAo ane jJAnanA sAdhane pUrAM pADavAmAM karelA che. vaLI dhamanI-AryadharmanI rakSA karavAne mATe teo potAnI lakSamI te zuM, paraMtu pyArA prANanI paNa darakAra karatA hatA. AvA Astika, akhUTa dhana-lahamInA jogavanArA paNa Aja AryabhUmie utpanna karyA hatA. AvI ja rIte Aja vIraprasU bhAratamAtAe dhanapAla, AsaDa, vastupAla, yazapAla, yazazcaMdra, vijayapAla, zrIpAla, pabrAnaMda ane uSabhadAsa jevA gRhastha kavio paNa utpanna karyA che. A badhuM zuM batAve che? bhAratanuM gaurava! AryAvartanI uttamatA ! bIju kaMIja nahiM. je bhAratamAM AvuM zAntinuM sAmrAjya, AvI advitIya vidyAo, AvA dAnezvariye, AvA jIvadayApratipAlako, AvI dhanasaMpatti, A AnaMda, AvI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paririthati. udAratA, AvI vizALatA, A prema, AvI dharmazIlatA, AvI vIratA ane AvA aprApya vidvAne vidyamAnatA dharAvatA hatA, te svargasamAna bhAratanI atyAre AvI sthiti ? bhAratanuM gaurava jUo-AvI aghaHpatana avasthAmAM paNa atyAre duniyAnI samasta prajAne ekI avAje svIkAravuM paDe che ke, bhAratavarSane prabaLa pratApa eka vakhata anirvacanIya hato. bhAratanI prajAmAM kudaratI rIte ja vIratva jhaLahaLI rahyuM hatuM ane tene ja e pratApa hatuM ke-bhAratIya prajA "kama" ane "dharma" banemAM vIrava dAkhavI zakatI hatI. AvI apUrva zAnti ane gaMbhIra AnaMda-sAgaramAM kalela karanArI bhAratIya prajAne saMsAranI parivartanazIlatAe pitAno vijaLInI jema camatkAra batAvI Ape. eTale jeNe dukhanA divase dekhyA hatA ane jene pitAnA AryatvanI rakSA karavAne mATe kaI paNa prakAranA prayatna sevavA paDatA natA, te paramazraddhALu Arya prajA5ra ekAeka paThANenA humalAo zarU thayA. ame je samayanI sthiti batAvavA mAgIe chIe, te samayane AvavAne haju vAra che, teTalAmAM te paThANee bhAratanI lamInA mAhathI,pitAnI krUratAne trAsa bhAratanI samastaprajA upara varatAva zarU karyo. je paThANae evA siddhAntapUrvaka kamara kasI hatI ke kAM te Arya isalAmI dharmane svIkAra kare, nahiM te zarIranA TukaDA karAvavAne mATe taiyAra rahe," te paThANee bhAratIya prajApara keTale trAsa varatAle he joIe, tenuM sahaja anumAna thaI zake tema che. niraparAdhI lAkhe manuSyane mArI nAkhavA, Arya rAjAenI jIvatAM ne jIvatAM cAmaDI utarAvavI, zikAranI IcchA thatAM AryaprajAne gherI laI te gherAmAM AvelAM strI, purUSa ane ALakane judI judI rIte rIbAvIne mAravAM, devamUrtiyone te TukaDA karI tenI sAthe mAMsanA TUkaDA lagADI Arya prajAne game phAvavA. ItyAdi judA judA paThANa rAjAo taraphathI thatA vAre . , , Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zera ane sapA bhAratavarSamAM mahAna kera varatAvI mUka hatA. baMkimacaMdra lAhiDI paThANonA trAsanuM varNana ApyA pachI pR. 24 mAM kahe che - "pAThAna digera atyAcAre bhArata smazAnAvasthA prApta hil| ye sAhityakAnana nitya nava nava kusumera saundarya o saugandhe amo. dita thAkita, tAhAo vizuSka haila / svadezahitaiSitA, ni:svArthaparatA, jJAna o dharma sakalai bhArata haite antarhita haila / samagra deza viSAda o anutsAhera kRSNachAyAya AvRtta hil|" "paThAnA atyAcArathI bhAratavarSa smazAnAvasthAne prApta thaye. je sAhitya-bagIce hamezAM navAM navAM puSponA saMdarya ane sugaMdhathI praphUllita rahe, te paNa sukAI gaye. svadezahitaiSitA, nisvArthaparatA, jJAna ane dharma, badhuM e bhAratathI antahita thaI gayuM. Akhe deza viSAda ane anutsAhanI kALI chAyAmAM AvRtta thaI gayo." eka tarapha bhAratavarSa, paThANonA trAsathI trasta te thaI ja rahyo hate, tevAmAM vaLI I. sa. cAdamA sikAnI lagabhaga pUrNAhutinA samaye bhAratavarSanI asAdhAraNa kIrtithI madhya eziyAnA samarakaMdamAM rahetA taimUraliMgane IrSyA utpanna thaI ane tethI teNe pitAnA rAjyathI saMtoSa na mAnatAM bhAratavarSanI lamIne paNa savAdhIna karavAnI vRttine hRdayamAM sthAna ApyuM. nidAna, teNe bhAratavarSamAM AvatAM ja aneka lUTaphATa, satinA satItvanuM khaMDana, agnidAha ane katala vigerethI bhAratavarSIya prajAnAM kaSTamAM heTe. vadhAre karyo. ThIka che-"mAviSTa no ghanita mAtA pitAM tathA je lebhavRtti mAtA-pitAne paNa mAravAnuM duSkRtya karAve, te lobhavRttinA pratApe taimUraliMga Ave kera varatAve, emAM kaMI navAI nathI. kahevAya che ke-taimUraliMge mAtra dilhImAMja eka lAkha hiMduonI hatyA karI hatI. jo ke A taimUranA upadravathI paThANenI zaktine kaMIka dhakko avazya pahoMcyuM hatuM, te paNa teoe potAnA jAtIya svabhAvane te sarvathA che nhAteja ane te anusAra Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paristhiti. sikaMdara ledIe devamaMdira ane devamUrtine naSTa karavAnuM kAma cAlu ja rAkhyuM hatuM. AvI rIte anekAneka vipattimAM ja bhAratavarSe I. sa.ne paMdaramo saMke pasAra karyo. have ApaNe soLamI zatAbdImAM praveza karIe, ke je samayanI rUparekhA A pustakamAM ame batAvavA mAgIe chIe. seLamI zatAbdIne prAraMbha thavA chatAM paNa bhAratavarSanA dukhanA dahADA te dUra nahetAja thayA. kAraNa ke musalamAna bAdazAhane trAsa tenA upara jene teja kAyama rahyo hate. ATaluM chatAM paNa ema kahevuM ja paDaze ke-bhAratavarSamAM AdhyAtmika bhAvanA ane AryatvanuM abhimAna e bane jevAM ne tevAM kAyama ja rahyAM hatAM. bhAratIya prajAe potAnA jAtitvanI rakSAne mATe lakSInetRNasamAna gaNI hatI. eTaluM ja nahi paraMtu prANunI paNa darakAra karyA sivAya dharma rakSA" eja mukhya lakSyabiMdu rAkhyuM hatuM. AnI sAthe vaLI bhAratavarSa, ddhi samRddhie paNa kaMI sarvathA hIna hete the. je ke atyAra sudhImAM navA navA lebhAviSTa musalamAna bAdazAhae bhAratavarSane lUMTI ghUMTIne potAnA deza ane gharane bharavAmAM kaMI kamI rAkhI hatI. daSTAntamAM-mahamUdagijhanI vigerenI lUTaphATe itihAsanAM pRSThomAM cekhI rIte AlekhAelI che. kahevAya che kemahamUdagijhanIe I. sa. 1014 mAM jyAre kAMgaDA (ke jene pahelAM nagarakeTa athavA bhImanagara kahetA) ne kile kabaje karyo, tyAre tene apAra saMpatti maLI hatI. jemAM eka cAMdIne baMgale paNa hatuM. A baMgalAnI laMbAi 90 phITa ane paheLAI 45 phITa hatI. tene vALIne phAve tyAM ubho karI zakAya te ta hatA. - A te eka daSTAnta mAtra che. AvA aneka bAdazAhae bhAratavarSane lUMTI lUMTI pAyamAla karavAnI-khAlI karavAnI ceSTAo karI hatI, chatAM bhAratavaSane mATe te, kAnakhajarAnA dANA pagamAMthI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvara ane sama, eka paga tUTayA jevuMja, balake, samudramAMthI eka biMdu ochuM thayA jevuM ja hatuM. ataH bhAratavarSanI Rddhi-samRddhinA gAravamAM kAMI vizeSa ghaTADe te thaye, ema kahie te cAle. spaSTa zabdomAM kahIe te vartamAna samayanI apekSAe te vakhatanI (soLamA sikAnI) jAhojalAlI koI ora ja prakAranI hatI. AkhA bhAratavarSanI vAtane te bAjU upara mUkIe, paraMtu ekalA gujarAtamAM khaMbhAta, pATaNa, pAlaNapura ane sUrata vigere zahero evI te asAdhAraNa unnatAvasthA bhagavatAM hatAM, ke jenuM varNana A kalamathI thavuM asaMbhavita nahi, te kaThina avazya kahI zakAya. je khaMbhAtane atyAre nisteja ane nirUdyamI dekhIe chIe, te khaMbhAta, te vakhatanuM samuddhizAlI zahera hatuM. tenA bArAmAM IrAna ane evA daradezAntarothI AvelA vizALa vahANanI gaganaspaza vijao jyAre ne tyAre jovAmAM AvatI hatI. je pATaNanivAsine atyAre dara dezAntaramAM jaI nekarI vigerethI pitAne nirvAha calAvavAnI pharaja paDI che, teja pATaNanA vAsiye lAkhanI nahi, balake karoDonI uthala pAthale potAne ghera beThA karatA hatA. peluM sAdhAraNa zahera gaNAtuM pAlaNapura, te vakhate vizALa ane jAhojalAlI dharAvatuM zahera hatuM. AvAM AvAM keTalAMe nagare hatAM, ke jenA lIdhe seLamA saikAmAM paNa gujarAta ja nahi, paraMtu bhAstavarSa gAravazAlI gaNAtuM hatuM. ATaluM chatAM paNa, ame punaH paNa kahIzuM ke-gujarAtane te zuM ? AkhA bhAratavarSane sukhe roTalo khAvAne te vakhata haju sudhI heteja AdezanI azAnti haju dUra nhotI ja thaI. bhAratanI mane mehaka lahamIdevI, videzI musalamAnene eka pachI eka lalacAvatI ja rahI hatI. eka tarapha bhArata varSamAM ThekANe ThekANe Adhipatya bhegavanArA paThANene julma hajU zAnta paDAe hete, teTalAmAM vaLI hamaNAMja trAsa vartAvI gayelA pilA taimUranA eka vaMzadhara bAbaranuM citta A tarapha AkarSAyuMteNe ekAeka kAbulane mArga hAtha dharIne bhAratavarSamAM Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paristhiti. praveza karyAM. eTalu ja nahi parantu teNe ane tenA putra humAyune vAravAra humalAo karIne bhAratIya prajAne khUba lUTI ra'jADI ane pAyamAla karI chevaTe teNe zrApabhUta pelA paThANAnA paNa parAjaya karI peAtAnA yathAyAgya adhikAra bhArata para jamAvI dIdhuM. AkharanA rAjyakALamAM paNa bhArata te hatabhAgyanuM hatabhAgyaja rahyuM hatuM. dezamAM jarAe zAnti hatI nahi. eka te tepura--sIkarI tarapha mAgalA ane rajapUte nu ghara yuddha cAlatu', bIjuM' sarvatra lagabhaga arAjakatAnA piraNAme prakha lUTaphATA thatI, trIjI judA judA prAntAnA adhikArI sUkhAe potapotAnA prAntAnI prajAne khUba raMjADatA, ceAthu' tI yAtrA mATe nIkaLanArA yAtrALuo pAsethI levAtA ' kara' ane ' jIjIyAverA ' jevA mhoTA mhoTA julamI karo prajAne pAyamAla karI nAkhanArA te ubhAja hatA. ane pAMcamu sAmAnya gunhegAronA paNa hAtha paga vigere avayA kApI levAnI ane Dagalene pagale dehAntadaMDanI temaja evI bIjI bIjI krUra sajAAnA trAsa teA vaLI kAi Araja prakAranA hatA. AvI rIte cAre taraphathI bhaya'kara trAseAmAM divase gujAratI prajA sukhe nidrA le, athavA sukhe rATalA khAya, e kalpanAmAMe kema AvI zake? hajArA keze upara cAlatA yuddhanA asAdhAraNa prabhAva ahi kheThAM paDe che, arthAt, nhAnA ke mhATA, garIba ke tava'gara, rAjA ke prajA darekanA upara tenI asara paheAMce che, te pachI jenI AMkha AgaLa bhayaMkara yuddho cAlI rahyAM hAya ane mahAn trAse varatAI rahyA hoya, evI prajA kaSTamAM divaso gujAre, sukhe nidrA na le, rAta divasa temanAM hRdayA kapAyamAna rahe, te temAM navAi jevu'ja zuM che ? kahevu joie kendra lagabhaga i. sa. nA seALamA zatakanA prAraMbhanAM cAlIsa varSoM sudhI, khake te pachI paNa keTalAka samaya sudhI bhAratavarSanA judA judA vibhAgeAmAM mhoTI mhoTI laDAie ane lUTaphATA cAlatIja rahI hatI. ane tethI leAkeAne peAtAnA jAnamAlanI rakSA karavAnu kA zreNuM kaThina thai paDyuM hatuM, Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAha. ame je " jIyAverA" nuM nAma upara laI gayA chIe. te chachayAre sAdhAraNa kara heta. keTalAka vidvAnene mata che, ke-A kara bhAratIya prajA upara I. sa. nA AThamA saikAmAM musalamAna kAsime dAkhala karyo hate. teNe prathama te AryaprajAne IsalAma dharma svIkAravA mATe pharja pADI hatI. AryaprajAe te vakhate akhUTa dhanasaMpatti ApIne paNa pitAnA dharmanI rakSA karI hatI. A dharmanA bacAva mATe arpaNa karAtI rakamane "jIjayAre" kahevAmAM Avate, te pachI dhIre dhIre tyAM sudhI TharAvavAmAM AvyuM hatuM ke- Arya leke khAtAM pItAM je kaI milakata bacAve te badhI milakata " jIjayAverA' rUpe khajAnAmAM ApI devI." phiratAnA zabdomAM kahIe te "mRtyutulya daMDa Ape eja jIjIArAne mukhya uddeza hato. A daMDa ApIne paNa Arya prajAe potAnA dharmanI rakSA karI hatI, Ave taddana asahya jIjayAvere cheDe vakhata cAlIne baMdha thaI javA pAmyuM hatuM ema paNa hetuM. khalIpha umare A jIyArAne traNa vibhAgamAM mukarara karyo hate. manuSya dITha vArSika 48-24 ane 12 darahAma (darahAma e te vakhatanA nANA vizeSanuM nAma che) ane i. sa. nA codamAM ane paMdaramA saikAmAM paNa phirojazAha tugalake dhanavAna gaNAtA gRhasthanA gharamAM jeTalAM umara lAyaka manuSya hAya, te dareka manuSya dITha vArSika 40, sAmAnya saMpattivALA gRhastha pAsethI manuSya dITha 20, ane daridrI pAsethI manuSya dITha 10 TAMka "jIjIyAverA" rUpe levAnuM TharAvyuM hatuM. tyAMthI AgaLa vadhIne tapAsIye te ApaNA prastutakALamAM eTale seLamA saikAmAM paNa A jIjIyAre hayAta hate. saMkSepamAM kahIe te bhAratavarSanI rASTrIya sthiti bhayaMkara hatI. temAM khAsa karIne ame je prAntane mATe A pustakamAM vizeSa karIne kahevA mAgIe chIe, te-gujarAta prAMtanI sthiti te ghaNI ja bhayaMkara hatI. gujarAtanA sUbAonI nAdarazAhI gujarAtanI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazipati. prajAne vadhAre duHkhadAyaka thatI hatI. marajI mUjaba daMDa, marajI mUjaba sajA, marajI mUjaba kara ane nahiM jevI AkhatAmAM paNa prajAnI dhaDapakaDathI gujarAtanI prajA ghaNIja trasta thaI rahI hatI. A samayamAM ekI avAje ekI najare rASTrIya sthitine sudhAranAra koI mahAn pratApI purUSanI-samrATranI gujarAtanIja nahi; parantu bhAratavarSanI samasta prajA taraphathI pratIkSA thaI rahI hatI. tamAma Aya prajA ekI avAje peta peAtAnA ISTa devAne divasa ane rAta-UMghatAM ane jAgatAM eja prArthanA karI rahI hatI ke- prabhA ? amArA duHkhanA, are kALA keranA divase dUra kare ! amArA AryatvanI rakSAne mATe bhAratabhUmimAM zAntina sAmrAjya sthApana kare ! ! ame hRdayathI icchIe chIe ke A vIrapraslR bhAratamAtAnI kukSithI eka evA vIrapurUSa utpanna thAo ke bhAratamAM zAntinu sAmrAjya sthApana 1kare, ane amArA uparanA A jIlma sarvathA nAbUda kare ! ! ! A bhAratamAtA ! tuM amArAM A duHkhanAM AMsUDAM dUra karavAneA vakhata najIka nahi lAvI Ape ke ? " A prasaMge eka khIjI vAta kahevI paNa jarUranI che. dezanA hitanA AdhAra jema dezanA adhipati rAjA upara rahevA che, tema saccaritravALA vidvAnuM mahAtmAo upara paNa rahelA che. vidvAn sAdhumahAtmAo jema prajAnA hitane mATe prajAne anItithI dUra rAkhavA ane samAga para lAvavA prayatna kare che; tema niDarapaNe rAjAAne temanA dharmAM samajAvavAmAM paNa teeja siddhahasta nivaDI zake che. game tevA ghaniSTha saMbadhInI ghaNI khuzAmatAthI paNu je asara nathI thatI, te asara, zuddha cAritravALA muninA eka vacana mAtrathI thAya che. itihAsanAM pRSTho uthalAvI jUe. jyAre ne tyAre rAjAone pratimAdha karavAmAM ke prajA pratyenA dharma samajAvavAmAM jo kAi paNu salaparizrama nivaDayA hoya, te te dharmagurUoja che. temAM jo niSpakSapAtapaNe kahevAmAM Ave, te kahevu joie ke-A sa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sakA, pharaja adA karavAmAM khAsa karIne jainAcAryoe vadhAre bhAga bhajave che ane temAM temaNe je saMpUrNa rIte saphaLatA prApta karelI che, tenuM je kaMI paNa kAraNa hoya, te te temanuM zuddha cAritra ane vidvattAja che. kayA itihAsavettAthI ajANyuM che kesaMpratirAjAne pratibaMdha karavAmAM Aryasuhastio, AmarAjane pratibaMdhavAmAM bappabhaTTIe, hastikaDInA rAjAone pratibaMdha karavAmAM vAsudevAcArya, vanarAjane pratibaMdhavAmAM zIlaguNasUrie tathA siddharAja ane kumArapAlane pratibaMdhavAmAM hemacaMdrAcArya mahATuM mAna meLavyuM hatuM ? A ane evA bIjA keTalAe jainAcAryo thaI gayA che ke, jemaNe rAjA-mahAjAone prati karI dezamAM zAnti ane AryadharmanA pradhAna siddhAnta-akilA-ne pracAra karAvavAmAM saphaLatA prApta karI hatI. eTaluM ja zA mATe? muhammada tugalaka, phIrAjazAha, alAudRAna ane eraMgajeba jevA krUra ane niSphara hadayanA musalamAna bAdazAhe upara paNa jinasiMhasUri, jinadevasUri ane ratnazekharasUri (nAgapurIya) jevA jenA cAryoe keTaleka aMze prabhAva pADI dharmanI ane sAhityanI sevA bajAvI hatI kahevAno matalaba ke-je jaina dharmamAM samaya samaya upara AvA prabhAvaka AcAryo thatA Avya hatA te jainadharma upara paNa te vakhatanI (paMdaramA ane soLamA nI) arAjakatAe vIjaLInI mAphaka camatkAra batAvyuM hatuM. ke jANe AkhA dezamAM aMdara samasta prakAranI arAjakatA-ninonA saghaTita svataMtra tAne pavana phUMkAI rahyo hoya, tyAM keIma prakAranI maryAdA na rahevA pAme e banavA jegaja che. "zAtipriya" nuM mAnavaMtu pada bhegavanAra ane ekatAnA viSayamAM sauthI agrasthAna bhegavanAra jainajAtimAM paNa te vakhatanI azAntidevIe pitAne pagapesAre karI dIdhA ha. nidAna, te samaye na te saMghanuM majabUta baMdhAraNuM Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paristhiti. ~ ~ ~-~ ~ ~~~ ~ rahevA pAmyuM ke na kaI kaIne kaMI kahI zake tevuM rahyuM. Ane parINAme saMghamAM eka prakAranI chinnabhinnatA thavA lAgI hatI. pariNAme eka pachI eka navA navA mate paNa nIkaLavA lAgyA jevA ke-I.sa.1452 mAM lakA nAmanA gRhastha lAmata kADha. teNe mUrtipUjAnI uthApanA karI. I. sa. 156 mAM kaTuka nAmanA gRhastha kahukamata kADhaye. I. sa. 1514 mAM vijaye vijayamata kADhaye. I. sa. 1516 mAM pArjacaMdra pArdhacaMdramata kADhaye ane I. sa. 1546 mAM sudharma? mata nIkaLe. vigere. A badhA matanA kADhavAvALAoe janadharmanA mUla riddhAmAM kaMI ne kaMI pheraphAra avazya karyo ane janadharmanA eka chatra sAmrAjyamAM chinnabhinnatA karI nAMkhI. je dharmanA anuyAyiAmAM eka bIjAnI tANutANuM ane virUddhatA hoya, te dharmamAM zAntinuM sAmrAjya kAyama rahe, e kalapanAmAM paNa lAvavA jevI bAbata nathI. A samayamAM jema jema navA navA phAMTAche ane te nIkaLatA gayA hatA, tema tema dareka pitA potAnA mata ane phAMTAnI prabaLatAne mATe eka bIjAnA upara virUddhatAo ane AkSepa prakaTa karavA lAgyA hatA. "pitAnuM sAcuM ane bIjAnuM che' A niyamate darekanA upara savAra thayuM hatuM, ane tenA lIdhe teo mUla paraMparAne cheda karavAmAM kuThAra samAna kArya karavA lAgyA hatA. ATalethIja teo hetA aTakatA. jenenAM prAcIna tIrtho, maMdire ane upAzrayamAM paNa potapotAnI sattA jamAvavAne mATe prayatnazIla rahetA hatA ane teTalA mATe te siddhAcalajI tIrtha upara eka vakhata judA judA gacchanA AcAryo vigeree maLIne e TharAva karyo hate ke-"zatruMjayatIrtha uparane mUlagaDha ane mukhya zrI AdinAtha bhagavAnanuM maMdira samasta tAMbara jenuM che. ane bAkInI devakulikAo judA judA gacchavALAonI che." vigere. eka tarapha AvI rIte judA judA phAMTAo ane mate pUrajoyamAM nikaLavAthI jaina dharmanA anuyAyiomAM mahaTe khaLabhaLATa " Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samrA, ane azAnita phelAI rahI hatI, jyAre bIjI tarapha sAdhuomAM zithilatAe paNa potAne pagapesAro karyo hate, nidAna, sAdhuemAM svataMtratAnAM vAtAvaraNe phelAtAM nhAnA heTAonI maryAdAo prAyaH chUTavA lAgI hatI. gRhasthanI sAthe sAdhuo vadhAre paricayamAM AvatA jatA hatA. ane tethI karIne "atifjAvavA e niyamane temane saMpUrNa anubhava kare paDatuM hatuM. vaLI AnuM pariNAma e paNa AvavA lAgyuM hatuM ke-sAdhuomAM, eka prakAranA mamatve pustake ane vastronA saMgrahathI paNa AgaLa vadhIne kayAMya kyAMya dravya rAkhavA sudhInI paNa pravRtti karAvI dIdhI hatI. jindriyanI lAlacathI keTalAka AhAranI zuddhatA-azuddhatAnuM paNa bhAna bhUlI javA lAgyA hatA. teonI, hamezanI dhArmika kriyAo ane evI bIjI jayaNAmAM paNa upekSA thaI gaI hatI. temaja vacanavagaNaemAM paNa kaMIka kaThoratAe praveza karyo hato. AthI pariNAma e AvavA lAgyuM hatuM ke-gRhasthanI zraddhA sAdhuo uparathI ochI thavA lAgI hatI. sAdhuo potAnA mAna martabAne lagabhaga gumAvI beThA hatA. sAdhuo, zrAvakane pitapatAnA rAgI banAvavA mATe vadhu prayatna karatA. vaLI rAjya khaTapaTo ane tenI mArAmArImAM keTalAka prAntamAM te sAdhuone vihAra paNa baMdha thaI gaye hate. sAdhuonI A zithilatAthI navA navA nikaLatA matAnuyAyiye ghaNuM phAvI jatA hatA. teo sAdhuonI zithilatAo ane kalezane AgaLa karIne pitAnA matanI puSTi karI lekane pitAnA rAgI banAvatA hatA. A viSayamAM ApaNe ekaja seMkAnuM dRSTAnta laIzuM. seMke AvI sthitinA pariNAmathI e phAvI gayuM hatuM ke-teNe pUra jozathI pitAnA matane AgaLa vadhAryo hate. je dezomAM zuddha sAdhuo nahiM jaI zakatA hatA, tevA dezomAM vicarIne teNe hajAre manuSyane mUttipUjAthI vimukha karI potAnA anuyAyI banAvyA hatA. balake jyAM jyAM mUrtipUjaka sAdhuo vihAra nahatA karatA, tyAM jaIne sekaDo jinamaMdiramAM kAMTA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paristhiti, ~-~~- ~- ane ~ devarAvyA hatA. A badhuM sAdhuonI zithilatA ane ApasanA kalezanuM ja pariNAma hatuM. bIjI tarapha zrAvakenI sthiti paNa evI ja DhaMgadhaDA vinAnI thaI paDI hatI. teo paNa pitAnAM kartavyathI vimukha thaI manamA. varatAva karavA lAgI gayA hatA. sAmAyika, pratikramaNa ane paiSadhAdi kriyAothI ghaNAkharA hAtha dhoI beThA hatA. keTalAka dharmadhyeSiA sAdhudharma upara AkSepa karavA lAgyA hatA, jyAre keTalAke te derAsara ane upAzrayamAM jatA paNa aTakI gayA hatA. teo potAnA upakArI gurUonI hAme thatAM paNa acakAtA hatA ane keTalAka te " ameja utkRSTa chIe" ema mAnI alaga alaga khIcaDI pakAvavA lAgyA hatA. vaLI sArA sArA zraddhALu gaNAtA zrAvakemAM paNa beTI mAnyatAne praveza thaI gayuM hatuM. beTI khoTI mAnatAo mAnavI, bIjAonAM parvo ujavavAM, zuddhadeva, gurU ane dharmathI vimukha thaI tethI bhinna devAdinI pUjA-mAnatA karavI, maMtrajatrAdinA beTA ADaMbaramAM lebhAI svadharmane bhUlI ja pitAnA mAnelA sAdhumAM game tevA sAkSAt durguNa hoya, paraMtu tenI tarapha daSTi na karatAM, teneja sAcA sAdhu tarIke mAnavA, ane bIjA pavitra sAdhuonI niMdA karavI, jyAre keTalAka te evA paNa hatA ke jeo sAdhunA veSamAM ja mahattva samajIne bhraSTa sAdhuone paNa mAnatA hatA. AvA prakAranI sthiti thaI gaI hatI. sAdhuonI ane zrAvakenI AvI bhayaMkara sthiti thaI paDI hatI, chatAM paNa amAre kahevuM joIe ke-te samayamAM paNa evA tyAgI ane AtmazreyamAM lIna rahenArA sAdhu mahAtmAo vidyamAna hatA ke-jee, evAM jherI vAtAvaraNamAM paNa sAdhudharmanI sArI rIte rakSA karI zakyA hatA. eTalu ja nahiM, paraMtu keTalAka evA paNa zAsanapremI mahAtmAe hatA ke-jeone AvI bhayaMkara sthiti joI ghaNu lAgI paNa AvatuM hatuM, jyAM jozabhera pravAha eka tarapha Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrI ane sAr vahI rahyo hAya, tevAmAM koi paNa jAtanuM sAhasa karavuM, e tana azakaya athavA muzkelIothI bharelu' kahI zakAya; te chatAM paNu AvA kaTAkaTInA samayamAM te ekaja mahAtmA yAdvAra karavAne bahAra paDayA hatA, ke jeonuM nAma Ana divamalasUri hatuM. Ana'vimalasUrijIe kriyAddhAra karavAmAM mhoTA purUSA vAparyAM hatA. kahevAya che ke-temane A mahat kAya mAM joie tevA ane joie teTalA sahAyakInhAtA maLyA, tApaNu peAtAnA purUSAthathI temaNe te vakhatanI sthitimAM ghaNe pheraphAra karI nAkhyA hatA. samayAnusAra sAdhanA samasta niyameAne kharAkhara pAlana karavA, koI paNa zrAvaka ke zrAvikAparatve mamatva na rAkhatAM darekane eka sarakhI draSTithI jovA, niHspRhatAthI vicaravuM, niHsvArtha paNe upadeza ApavA, zuddhamAnA prakAza karavA ane utkRSTa kriyA karavI--e badhI khamatA upara pUratu lakSya ApavA uparAnta tapasyA paNa ghaNI karavA lAgyA hatA. AthI ghaNA zrAvakAne sA e pratye bhAva vadhavA lAgyA hatA. sAdhudhama kevA hovA joie ? sAdhuomAM kaI kaI kriyAonI AvazyaktA che? sAdhuoe kAi paNa vastu upara mAha ke mamatva na rAkhatAM niHspRhatAnuM akhtara dhAraNa karI kevA zuddha upadeza ApavA joie ? ityAdi khAkhatAnu jJAna eka AnavimalasUrinI jIvanacaryAM uparathI thavA lAgyuM hatuM. jo ke temaNe ghaNA dezamAM vicarIne lekane sadbhApara lAvavAne prayatna karyAM hatA ane temAM temane keTalIka saphalatA paNa prApta thai hatI, temaja temanI pachI vijayadAnasurie, temaNe vAvelA bIjane keTaleka aMze sa cana paNa karyuM hatuM, tepaNu ApaNe ema te svIkAra karavu ja paDaze ke-jema samaya samaya upara zajA-mahArAjAo upara prabhAva pADanAra eka pachI eka jainAcAryo thatA AvyA hatA ane tee rAjAne sAcA upadeza ApI rASTrIya sthitine sudhAravAmAM kAraNabhUta thayelA hatA; tevI rIte, AvA musatAjAnI rAjyakALamAM paNa eka evA jainAcAyanI AvazyakatA . Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUri-paricaya hatI ke-je potAnA prabaLa puNya pratApe dezanA judA judA adhikArIo upara ane khAsa karIne dillIzvara upara prabhAva pADe" bhAratavarSamAM-khAsa karIne gujarAtamAM mahAna jumarUpe hayAtI dharAvatA " jIyAverA jevA dukhada karone dUra karAve, ahiMsApradhAna AdezamAM vadhI gayelI jIvahiMsAne dUra karAve ane khAsa karIne jainene pitAnAM pavitra tIrthonI yAtrAe karavAmAM je je heTI moTI musIbata uThAvavI paDatI hatI, balake tIrthonA hako khei beThA jevuM karI beThA hatA, teone potAnAM tIrtho sarva sattAthI pAchAM seMpAve. A kAryonI mahattA uparathI ApaNe sahaja joI zakIe chIe ke-jema bhAratavarSanI rASTrIya sthiti sudhAranAra-pitAnI prajAne putravat pAlana karanAra bhArata varSamAM eka sugya samrAnI AvazyaktA hatI, tema dezanI hiMsaka pravRtti Adine dUra karAvavAmAM samartha evA eka mahAtmA rUSanA avatAranI paNa teTalI ja AvazyakatA hatI. prakaraNa bIju. sUriparicaya. maye samaye saMsAramAM evA mahAtmA purUSe utpanna thAya che ke, jeo "opakArane ja pitAnA jIvananuM pradhAna lakSyabiMdu nahi rAkhatAM parapache? kAramAM ja jIvananI sarvathA saphalatA samaje che. A vAtanA cekakasa anubhavanA pariNAme ja rana mukhathI e vacana nikaLeluM che ke pAra ra. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIara ane samrAT vistRtaya: ' sajjanAnI-mahAtmAonI samasta vibhUti parApakArane mATeja hoya che. A prakaraNamAM amejenA paricaya karAvavA mAgIe chIe, te paNa sa'sAranA tevA paropakArI mahAtmAo paikInA eka che. jemanuM nAma che hIravijayasUri para A mahAtmAnA janma te pAlaNapuramAM thayA hatA, ke je pAlaNapura sAmasuMdarasUri jevA mahAn prabhAvaka purUSanI janmabhUmi tarIke pavitra gaNAtuM hatuM, ane jenI jAheAjalAlI eka vakhate gujarAtanAM prasiddha nagarone paNa Takkara mAre tevI hatI. A nagara caMdrAvatInA paramAra dhArA varSanA yuvarAja prahlAdanadeve vasAvyuM hatuM ane teNeja ahi prahlAdanapArzvanAthanI sthApanA karAvI hatI. jagaccaMdrasUrinA samayamAM A derAsaramAM rAja 16 maNu sApArI ane 1 mUDe cAkhA bheTamAM AvatA hatA. eja te vakhatanA jaineAnI jAheAjalAlInu pramaLa pramANu che. A nagaranA rahIza khImasarA getrIya ane ozavAlava'zIya OM...rAzAhane tyAM, tenAM dharma patnI nAcIe vi. sa'. 1853 (i. sa. 1527) nA mAzISa suda 9 ne somavAranA divase eka putrane janma ApyA hatA, jenuM nAma hIrajI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A hIrajI teja AApA nAyaka hIrAvejayasUri che. hIrajInA janma pahelAM nAthIne traNa putra ane traNa putriya thaI cUkyAM hatAM. putrAnAM nAmeAsa*ghajI, sUrajI ane zrIpAla hatAM, jyAre putriyAnAM nAmeA-rbhA, rANI ane vimalA hatAM. putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI jAya ' e niyamAnusAra kahIe te, hIrajI mAlyAvasthAthIja tejasvI, sulakSayukta ane premALa svabhAvavALA jaNAtA hatA. ane tethI tenA kuTubacAnAja nahi, paraMtu je kAi tene dekhatu', temanA hRdayamAM kudaratI rItaja tenA pratye prema jAgRta thatA. ' } pahelAMnA vakhatamAM e niyama hatA ke gRhasthA potAnA putrAne vyAvahArika zikSaNa ApavA mATe jema zALAomAM dAkhala Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUri paricaya karatA, tema temanA dhArmika saMskAranI daDhatA ane dhArmika AvazyakIya kriyAonA abhyAsane mATe temane dharmagurUo pAse paNa kAyama mokalatA. AjakAlanA gRhasthanI mAphaka te vakhatanA gRhastha e bhaya ke zaMkA hotA rAkhatA ke- sAdhunI pAse javAthI rakhene mAre cheka sAdhu thaI jaze te ?" sAdhu thavuM athavA pitAnA chekarAne sAdhu banAve, emAM gRhastha pitAnuM ane pitAnA kulanuM goravaja samajatA hatA. bezaka, sAdhu thavAnI IcchA rAkhanArane teo sAdhudharmanI kaThinatA avazya samajAvatA, paraMtu sAdhu nahi thavA devA mATe laDAI-TaMTA karavAnA ke korTonAM bAraNu jevAnA prasaMge bahu ceDAja upasthita thatA. bake, ghaNu kharA bhavabhIrU ane nikaTabhavI purUSe te pitAnA putrane bAlyAvasthAthI sAdhune samarpaNa karavAnuM paNa saubhAgya prApta karatA. je tema na hata, te hemacaMdrA cArya 5 varSanI umare, AnaMdavimalasUri 5, vijayasenasUri 9 vijayadevasUri 9, vijayAnaMdasUri 9, vijayaprabhasUri 9 vijyadAnasUri , munisuMdarasUri 7 ane sAmasuMdarasUri 7 varSanI umare -ema hAnI nhAnI umaramAM teo dIkSA laI zakateja kema? gurUo paNa evI nhAnI umaramAM dIkSA ApavA pahelAM tenI khAnadAnI, kula ane dIkSA levA AvanAra bALakanAM lakSaNo paNa jotA ja. evI rIte tenI dIkSAo uparathI keIe ema paNa nathI samajavAnuM ke teo potAnuM gujarAna calAvavAne azakta hovAthI sAdhu thaI jatA haze, athavA temanA vAliye sAdhu karI detA haze. nahi, tema paNuM hatuM. ApaNe teonAM caritra ane temanI prabhAvaktAo uparathI sahaja joI zakIe chIe ke, te vakhate sArA sArA khAnadAna kuTuMbanA-dhanADhaya gRhasthanA puja ghaNe bhAge dIkSA letA hatA. ane tethI teo "zaramathI mata sAdhu:"e AkSepathI sarvathA dUraja rahetA. kharUM che ke-jeo "dIkSA" ne aihika ane pArelaikika sukhanuM parama sAdhana samajatA hoya ane jeo "zuddha cAritra" neja jaganA upara prabhAva pADavAne eka camatkArika jAdu samajatA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samA - heya, teo kSaNavAramAM naSTa thavAvALI lamI ke pariNAme bhayaMkara kaSTane pahoMcADanAra viSayavAsanAomAM mugdha thatAja nathI. teo te pratikSaNa eja vicAra kare che ke ame sAdhu thaI, amAruM ane jagatanuM lyANa kema karIe." AvI zubha bhAvanApUrvaka sArA sArA khAnadAna kuTuMbanA manuSya te jamAnAmAM dIkSA letA hatA ane tenuM ja e pariNAma hatuM, ke-teo "vAkyoti vaparALati sAdhu: " e parama siddhAntane caritArtha karavAne zaktimAna thatA hatA ane ATalI ucca sthitie pahoMcavAmAM agara kharUM kAraNa tapAsavA jaIe te, temane bAlyAvasthAmAMthI ja sAdhunI pAse mokalIne je dharmanA saMskAra daDha karAvavAmAM AvatA hatA, teja kahI zakAya. atyAre, dIkSAnI vAta to bAjU upara mUkIe, parantu, game teTalA vyAvahArika jJAnamAM AgaLa vadhelA yuvakemAM paNa dhArmika saMskArane prAyaH abhAva jovAmAM Ave che, tenuM kAraNa eTaluM ja che ke-teone bAlyAvasthAthI gurUsamAgama karavA devAmAM Avele nathI hote. je prAcIna paddhati anusAra bAlyAvasthAthI ja vyAvahArika zikSaNa ApavAnI sAthe amuka amuka samaya dharmagurUonI pAse javA AvavAnI chUTa devAmAM AvI hata, te teonI dharmabhAvanAo daDha raheta; eTaluM ja nahi, paraMtu atyAre tenA upara nAstikatA" ne je Apa mUkavAmAM Ave che, te paNa prasaMga Avataja nahi. atu. uparyukata rIti anusAra hIrajIne, pAMca varSanI umare tenA pitA rAzAhe jema vyAvahArika jJAna prApta karAvavA mATe zALAmAM mULe, tema dhArmika abhyAsane mATe sAdhu pAse javAnI paNa chUTa ApI. pariNAme mAtra bAra varSanI umaramAM te e te hoziyAra ane dhArmika jIvana vALe tha ke-jene joI lekene bahu Azcarya thavA lAgyuM. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - . . . . tenI bAlyAvasthAnI paNa saMsAra uparanI virakatatA ane bhavabhIratAne sUcana karanArI vANIe, tenA AkhA kuTuMbane ema khAtarI karI ApI hatI ke- A kei na kaI divase avazya - sAdhu thaze. temAM vaLI eka vakhata prasaMgopAtta tenA pitA AgaLa teNe kADhelA-" ApaNu kuLamAMthI kaI eka jaNa sAdhu thAya te ApaNuM kuLa kevuM dIpe?" A vacane te uparanI vAtane bahuja daDha karI. banavA kALe thoDA ja vakhatamAM hIrajInA pitA kurA zAha ane nAthI devI ane svargavAsI thayAM. saMsArathI virakatabhAva vALA hIrajIne saMsAranI anityatAnuM AthI vizeSa bhAna thayuM, mAtA-pitAnA svargavAsanA samAcAra sAMbhaLI hIrajInI be bahene vimalA ane rANuM ke je pATaNa rahetI hatI, te pAlaNapura AvI hIrajIne pitAnI sAthe pATaNa laI gaI. A vakhate pATaNamAM zrIvijayadAnasUri, ke jemAM prathama prakaraNamAM varNavela kiye ddhAraka zrIAnaMdavimalasUrinA ziSya thatA hatA, te birAjatA hatA. hIrajI hamezAM teone vaMdana karavA javA lAgyuM. dhIre dhIre vijayadAnasUrinI dharmadezanAe hIrajInA kemala hRdayapaTa para sArI asara karI, ane tethI tene dIkSA levAne cakkasa vicAra thaye. A vicAra teNe manamAM ja na rAkhatAM pitAnI bahenane paNa jaNAvyuM. bahena samaju ane zANI hatI. " dIkSA e manuSyanA kalyANamArganI uMcI hada che." ema te sArI peThe samajatI hatI, tethI teNIe jema bhAIne dIkSA levAne niSedha na karyo, tema bhAI uparanA mehathI dIkSA levA mATe khullA zabdomAM anumati paNa na ApI. A vakhate teNIne "vyAvratara" nyAya jevuM thayuM hatuM. AthI teNIe mAnanuM ja avalaMbana karyuM. AavalaMbanathI harajIne joke pahelAM te kaI na sUjhayuM, paraMtu pAchaLathI tene jaNAvyuM ke Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sApha "aniSimaMjumati e nyAyanuM avalaMbana karI mane rajA maLI cukI, emaja mAre samajavuM joIe." chevaTa. teNe, saM. 1596 (I. sa. 1540)nA kArtika vadi 2 ne somavAranA divase pATasumAMja zrIvijayadAnasUri pAse dIkSA lIdhI. A vakhate tenuM nAma hariharSa rAkhavAmAM AvyuM hatuM. hIrajInI sAthe bIjA amIpAla, amarasiMha (amIpAlanA pitA), kapUrAM ( amIpAlanI bahena), amIpAlanI mAtA, dharmazatraSi, rUDeSi, vijayaharSa ane kenazrI e ATha jaNe paNa dIkSA lIdhI hatI. havethI ApaNe hIrajIne muni zrIhariharSanA nAmathI oLakhIzuM. vartamAna samayamAM "nyAyazAstra ane mATe kendrasthAna jema navadvIpa (baMgAla) ane "vyAkaraNa"ne mATe kAzIne gaNavAmAM Ave che, tema te vakhate taiyAyikenI pradhAnatA dakSiNadezamAM vadhAre hatI. arthAt dakSiNamAM nyAyazAstranA advitIya vidvAne rahetA hatA. hIraharSa muninI buddhi jema tIvra hatI, tema temanI vidyAprApti tarapha abhirUci paNa ghaNI hatI. AthI vijayadAnasUrie temane dakSiNa dezamAM nyAyazAstrane abhyAsa karavA mATe javAnI rajA ApI. teo zrIdharmasAgarajI ane zrIrAjavimala e banene sAthe lai dakSiNe dezanA suprasiddha devagirinagaramAM 1 devagirine vattamAnamAM dAlatAbAda kahe che. atyAre ahiM lagabhaga deDha hajAraja mANasanI vastI che. san 1187 mAM tenI sthApanA thaI hatI. eka vakhata yAdavanI rAjadhAnInuM A zahera hatuM. . sa. 1739 mAM AnuM nAma daulatAbAda paDayuM hatuM. A nagara dakSiNa hadarAbAdanA rAjayamAM eraMgAbAdathI 10 mAIla pazcimottaramAM che I. sa. 1294 mAM A nagarano abhedya kile allAuddIna khIlajIe to hato. ahiMnA adhipatinuM nAma nijAmazAha ApavAmAM AvyuM che. tenuM pUruM nAma burAnanijAmazAha che. A zAhe I. sa. 1509 thI 1553 sudhI Adhipatya bhagavyuM hatuM. hIravijayasUri AnA ja vakhatamAM devagiri gayA hatA. vadhu mATe jUo, ImpIrIyala gejITIyara oNpha IMDiyA. vaeN 11, Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paricaya : gayA ane tyAM keTaleka vakhata rahI, ciMtAmaNi vigere nyAyazAstranA kaThinamAM kaThina graMthane abhyAsa karI AvyA. A vakhate devagirine hAkema nijAmazAha hatA. uparyukta traNe muniyAne abhyAsamAM je kaMI kharca thatuM, te badhuM tyAMnA rahIza devazIzAha, ane tenI strI jasamAIe pUruM pADyuM hatuM. abhyAsa karIne AvyA pachI hIraharSamAM jyAre sUrijIe sArI egyatA dekhI, tyAre temane nADelAI (mAravADI gAmamAM saM. 1607 (I. sa. 1551 ) mAM paMDitapada ane 1608 (I. sa. 1552) nA mAgha zudi panA divase maheTA utsavapUrvaka nADalAInA zrInemanAthanA maMdiramAM UpAdhyAyapada ApyuM hatuM. temanI sAthe dharmasAgarajI ane rAjavimalane paNa upAdhyAyapada maLyAM hatAM. te pachI saM. 1610 (i. sa. 1554) nA piSa zudi 5 nA divase zIrahI (mAravADa) mAM temane AcArya zrI vijayadAna rie sUripada (AcArya pada) ApyuM hatuM. A prasaMge rANaka'puranA maMdiranA karAvanAra dhannAzA paravALAnA vaMzaja cAMgA mahetAe utsava karyo hate. kahevuM Avazyaka thaI paDaze ke prathama prakaraNamAM ApaNe je eka mahApurUSanI-sUrIzvaranI pratIkSA karI gayA chIe, te Aja che, ane teone havethI ApaNe zrIhIravijayasUrinA nAmathI oLakhIzuM. A pustakanA be nAyake paikI pahelA (sUrIzvara) nAyaka Aja che. AcArya pada thayA pachI jyAre teo pATaNa AvyA, tyAre tyAM temane pATamaetsava thaye hatuM. A pATotsavamAM sUbA zerakhAnanA maMtrI bhaNazALI samarathe atulita - 1 A zerakhAna, ahamadazAha bIjAnA vakhatamAM pATaNane sUbedAra hate. AnA saMbaMdhamAM vizeSa mAhitI meLavavA icchanAre "mirAte sikaMdarI'nA gujarAtI anuvAdanuM codamuM ane paMdaramuM prakaraNa jovuM, Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane soT dravyanA vyaya karyo hatA. pATamahAtsava vakhate khAsa karIne eka jANavA jevI kriyA thAya che. ane te e che ke-jyAre AcAya, navIna paTadharane pATapara sthApana kare che, tyAre AcAya pAte pazu navIna paTadharane vidhipUrvaka vaMdana kare che ane te pachI samasta saMgha vaMdana kare che. Ama karavAmAM khAsa eka mahettva rahelu che. pATapara sthApana karanAra AcAya pote vadana karIne ema batAvI Ape che ke-navIna gacchapatine-paTTadharane huM mAnu chuM, mATe tamAre ( saMghe ) badhAe paNa mAnavA. vaLI pATapara sthApana thanAra sAdhuthI dIkSA pA~ce kAi mhoTA sAdhu hAya ane teene kadAca vaMdana karatAM sakAgra thatA hoya, te temane paNa saMkreca dUra thAya. A uparathI kAIe ema nathI samajavAnuM ke navIna paTadharane AcArya haMmezAM vaMdana karatA haze. mAtra pATapara sthApana karatI vakhateja vadana kare. te pachI te hamezAMnA niyama mUjaba ziSya AcAya ne vaMdana kare, have, upara pramANe hIravijayasUrinI AcAya padavI thayA pachI khAra varSe saM. 1622 ( i. sa. 1566 ) nA vaizAkha zudghi 12 nA divase vaDAvalImAM temanA gurU vijayadAnasUrinA svavAsa thaye ane tethI temanI bhaTTArakapadavI thatAM samasta sadhanA bhAra temaNe uThAvI lIdhA ane pRthvItalamAM vicaravA lAgyA. ame prathama prakaraNamAM khatAvI gayA chIe ke, vikramanI seALamI zatAbdIne samaya AkhA bhAratamAM ane khAsa karIne gujarAtamAM te lagabhaga arAjakatA jevAja hatA. ane tene pariNAme prAntasUbAe prajAne rajADavA ke herAna karavAmAM kaI kamI rAkhatA nhAtA. gunhegAra ke binagunhegAranI tapAsa karyo sivAya, phrAI jaIne lagAra kAna bhaMbheratu te jhaTa vAraTA kADhatA ane temane, pachI te sAdhu hAya ke gRhastha, kaSTa ApavuM, eja peAtAnI hukumatanuM cihna samajatA hatA. mAthI sAru sAruM salunA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAra-paricaya. upara paNa koi koi vakhate Aphata AvI paDatI, ane tenI muzkeliyAmAMthI pasAra thavuM ghaNuMja kaThinatA bhareluM thaI paDatuM. A azakatA athavA kahA ke sUbAonI nAdarazAhIne ata soLamI zatAbdImAMja nhAtA AvyA, parantu tenI cAkhkhI asara sattaramA saikAmAM paNa cAluja rahI hatI. ApaNA prathama nAyaka hIravijayasUrinI AcAya padavI thayA pachI, jyAre teo gujarAta prAMtamAM vicaratA hatA, te izmIyAna teone paNa te vakhatanA sUbAonI nAdarazAhIne pariNAme keTaluMka sahevuM paDayuM hatuM, balki ghaNI vakhata mahAn ko uThAvavAM paDayAM hatAM, ema kahIe te paNa kai khoTu nathI. A saMbaMdhI temanA prAthamika jIvananA, vadhAre nahi te be cAra prasaMgA paNu A sthaLe ApavA upayukata thai paDaze. " eka vakhata hIravijayasUri vicaratA vicaratA khabhAta AvyA. ahi` ratnapAla dAsI nAmane eka zrImAna rahetA hatA. ane tenI ThaMkAM nAmanI strI hatI. A ratnapAlane rAmajI nAmanA eka traNa varSanA putra hatA, ke je ghaNAja bhaya kara rAgathI vyathita hatA. ratnapAle eka vakhata sUrijIne vaMdanapUrvaka kahyuM - mahArAja ! jo A chekarI sAo thaI jaze ane tenI marajI heze, te huM Apane vhArAvI Iza. thoDA divasa pachI AcAryazrI tyAMthI vihAra karI gayA. ane chekarI anukrame sAjo thavA lAgyA. yAvat chekarAne bilakula ArAma thai gayA. jyAre chekarA ATha varSanA thayA, tyAre AcAya zrI vicaratA vicaratA tyAM AvyA ane jyAre temaNe cheka rAnI (rAmajInI) mAgaNI karI, tyAre ratnapAla dAsI ane tenA AkhA parivAra AcAya zrI pratye kaleza karavA lAgyuM. AthI sajIie bilakula mAna dhAraNa karyuM ane te vAtane cheDI paNuM dIdhI. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sA. rAmajIne aja nAmanI eka bahena hatI. teNInA sasarAnuM nAma haradAsa hatuM. haradAse pitAnA chokarAnI strInI preraNAthI A vakhate khaMbhAtanuM Adhipatya bhegavanAra navAba zitAbakhAna nI pAse jaI kahyuM - ATha varSanA bALakane hIravijasUri sAdhu banAvI devA cAhe che, mATe temane aTakAvavA joIe." kAnanA kAcA sUbAe jhaTa hIravijayasUri ane temanI sAthenA bIjA sAdhuone pakaDavA mATe vAraMTa kADhyuM. AthI hIravijayasUrine ekAnta sthAnamAM saMtAI javuM paDayuM. nidAna, hIravijyasUri nahi maLavAthI ratnapAla ane rAmajIne zitAbakhAna pAse laI javAmAM AvyA. chokarAnuM rUpa-lAvaNya joI zitAbakhAne ratnapAlane kahyuM- kema re, Ane tuM kema sAdhu banAvI de che? A bALaka vegane zuM samaje ? yAda rAkhaje, je Ane tuM sAdhu banAvI daIza, te tane mAryA vinA cheDaza nahi.' A zitAbakhAnanAM kepayukta vacanethI gabharAIne ratnapAle kahyuMhuM Ane sAdhu banAvatuM nathI ane banAvIza paNa nahi. huM te enuM lagna karavAne chuM. ApanI hAme keIe jUThI hakIkata kahelI che. " ratnapAlane A bacAvathI choDI dIdho ane te pachI badhI zAti thaI gaI. A jhaghaDAmAM hIravijayasUrine trevIsa divasa sudhI gupta paNe rahevuM paDayuM hatuM. - bIje upadrava--vi. saM. 1630 (I. sa. 1574) nI sAlamAM hIravijayasUri jyAre borasadamAM hatA, tyAre zrIkaNuMtraSinA celA jagamAlatraSie temanI pAse AvI pharIyAda karI ke 1 zitAbakhAnanuM kharuM nAma che saiyada IsahAka. zitAbakhAna e enuM upanAma che. AnA saMbaMdhamAM vizeSa mAhitI meLavavA icchanAre "akabaranAmA " prathama bhAganA varijanA aMgarejI anuvAdanA pe, 218 mAM jovuM. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUri-paricaya. '' mArA gurU mane pothI ApatA nathI, te mane apAve. " sUrijIe kahyuM!----" tArA gurU tArAmAM lAyakAta nahi jotA hoya, ethI nahi ApatA DAya, parantu tethI takarAra karavAnI zI jarUra ? " ema AcAya zrIe samajAvavA chatAM paNa jyAre te na samajyA, tyAre tene gacchabahAra karavAmAM AvyeA. jagamAla potAnA ziSya lahuARSine sAthamAM lai peTalAda gayA, ane tyAMnA hAkemane maLI hIravijayasUri sabaMdhI keTalIka banAvaTI vAtA kahI. AthI te hAkema cIDAyA, ane hIravijayasUrine pakaDavAne mATe jhaTa keTalAka peAlIsanA sIpAiyeA tenI sAthe mekalyA. sIpAicAne laIne te erasada Avye; parantu ahiM tenI kArya siddhi thai nahi. eTale ke--hIravijayasUri ke koi maLyu' nahi, AthI te peTalAda pA gayA ane keTalAka ghoDesvAro laIne pAcho kherasada Avye A vakhate paNa hIravijayasUri teone sanyA nahi. chevaTa zrAvakoe vicAryuM ke- AvI rIte vAraMvAra upadrava thAya, ane sUrijIne herAna thavu paDe, te ThIka nahi.' ema vicArI sAma, dAma, daMDa ane bheda-cyA paikI 8 dAmanIti ' thI zrAvake e gheADesvArIne samajAvI dIdhA. tethI te badhA jagamAlanI virUddhamAM thai gayA ane jagamAlane kahevA lAgyA tu celA che, ane e tArA gurU che. temanA sAthe takarAra karavI e vyAjabI nathI. gurUnA adhikAra che ke-cAhe te! te tArA hAtha pakaDIne tane vecI paNa de, athavA cAhe tA tArA nAkamAM nAtha nAkhe. tAre te adhuM sahana karavu. ja joIe." dara jeenI tene sahAya hatI, teja tenAthI virUddha thaI paDayA eTale tenu* kai cAlyu nahi. chevaTe badhAe tyAMthI tene kADhI mUkayA. A pramANe A upadravanA aMta AvatAM hIravijayasUri prakaTapaNe vihAra karavA lAgyA ane anukrame khaMbhAta AvyA. A pachI teA jagamAla akamara sudhI pahAMcyA hatA, tyAM akabarane jema tema samajAvI peAtAne anukUla sAhimakhAna upara Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUvAra ane sAkSA eka pharamAna lakhAvI lAvyo hate. parantu turataja mAnukalyANa ane mAnasiMgha dvArA kharI hakIkata akabaranA jANavAmAM AvatAM akabare jagamAlanI virUddha lakhI ApyuM. A pharamAna zrAvakoe bahu tAkIde jagamAlanA gujarAta pahoMcyA pahelAM ja gadhAra meka hyuM; kAraNa ke A vakhate sUrajI gaMdhAra hatA. pariNAme jagamAla pitAnuM dhAryuM kaMI karI zakyuM che. te pachI jyAre sUrijI akabaranI pAse javA lAgyA hatA, tyAre jagamAlane pAchA gacchamAM levAmAM AvyuM hatuM. - trIjo eka utpAta-zrImavijyajInI dIkSA thayA pachI hIravijayasUri vihAra karatA karatA pATaNa thaI kuNagera AvyA (A kuNagera pATaNathI 3 gAu dUra thAya che.) ane comAsu ahiMja karyuM. A vakhate semasuMdara nAmanA eka AcArya paNa kuNageramAMja hatA. paryuSaNa parva vItyA pachI tyAM vaLI udayaprabhasUri AvyA. (A udayaprabhasUri te vakhatanA zithila sAdhuo jati. paikInA keI levA joIe. kAraNa ke, je tevA na hoya, te vinA kAraNe comAsAnI aMdara eka gAmathI bIje gAma AvI zakeja kema kahevAya che ke- A vakhate temanI sAthe traNa mahAtmAe hatA. astu) A udayaprabhasUri taraphathI hIravijayasUrijIne ema kahevAmAM AvyuM ke-" tame sAmasuMdarasUrine khAmaNuM kare, te ame tamane karIe." sUrijIe kahyuM -"mArA gurUjIe nathI karyo, te mArAthI kema thaI zake?" A pramANe hIravijayasUrie temanuM kathana nahi mAnavAthI teo badhA sUrijI pratye ghaNIja IrSyA karavA lAgyA, eTaluM ja nahi paraMtu sUrijIne vadhu kaSTa pahoMcADavAnA IrAdAthI teo pATaNamAM jaI sUbA kalAkhAnane maLyA. ane evI vAta bharAvI ke "hIravijayasUrie varasAdane aTakAvyuM che. buddhivAdanA samayane kaI paNa mANasa A kAraNane sAcuM mAnI zake kharA? chatAM pATaNanuM Adhipatya jogavatAra kalAkhAne te vAtane taddana sAcI mAnI ane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUri paricaya. ' ' AANVAAAAAAAAAAA hIravijayasUrine pakaDavA mATe jhaTa so ghoDesavAre deDAvyA. savAre kuNagheranI cAre tarapha pharI vaLyA. hIravijayasUri, rAtanI aMdara, tyAMthI cAlI nikaLyA. temanI rakSAne mATe vaDAvalI, ke je pATa thI lagabhaga paMdara mAIla thAya che, tyAMnA rahIza telA dhAmIe keTalAka kaLI lekone sAthe karyA. hIravijayasUri vaDAvalImAM gayA. adhurAmAM pUruM vaLI je vakhate teo vaDAvalI javA nIkaLyA hatA, te vakhate khAImAM utarIne chIMDe thaIne jatAM temanI sAthenA sAdhu lAbha vijayajIne sApe DaMkha mAryo. paraMtu sUrijInA hAtha pheravavA mAtrathI sarSanuM viSa caDhayuM nahi. bIjI tarapha pelA kuNageramAM AvelA gheDesvAroe haravijayasUrinI zodha karI, paraMtu temane patto lAge nahiM, eTale pagalAM tapAsatA teo vaDAvalI AvyA. vaDAvalImAM paNa ghaNI tapAsa karatAM sUrijI maLyA nahi. chevaTe nirAza thaIne teone pATaNa pAchA ja AvavuM paDyuM. A upadravamAMthI bacavA mATe sUrijIne eka gharanA bheMyarAmAM rahevuM paDyuM. hatuM. AvI rIte traNa mAsa sudhI teo guptapaNe rahyA hatA. vi. saM. 1634 (I. sa. 1578) Aja eka upadrava vi. saM. 1636 mAM paNa thayo hate. jyAre hIravijayasUri amadAvAda AvyA, tyAre tyAMnA hAkema zihAbakhAna pAse jaIne koIe tene bhaMbheryo ke-"hIravijaya 1 A upadrava vi. sa. 1634 (I. sa. 1578 ) mAM thayo hato, ema kRSabhadAsa kavi kahe che, paraMtu jo A upadrava pATaNanA sUbA kalAkhAna, jenuM nAma khAnekalAna mIrasuhammada hatuM, tenA vakhatamAM thaye heya, te uparyukta saMvata lakhavAmAM bhUla thayela jaNAya che. kAraNa ke kalAkhAna te pATaNanA sUbA tarIke vi. saM. 1631 (I. sa. 1575) sudhI ja rahyA hatA, te pachI tenuM mRtyu thayuM hatuM. A uparathI ema samajAya che ke kAM te saMvata lakhavAmAM bhUla thaI che athavA kAM to bAne nAma lakhavAmAM bhUla thayelI che. * 2 zihAbakhAnanuM pUruM nAma zihAbuddIna ahamadakhAna hatuM. AnA saMbaMdhI vizeSa mAhitI meLavanA IcchanAre " Aina-I-akabarI' no " pahelA bhAganA blekamena nA aMgarejI anuvAjo peja 33ra mA jevA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surI ane sAbU sUrie varasAdane rAkI rAkhyA che. " ziDhAmakhAne jhaTa hIravijayasUrine lAvyA, ane kahyuM-' mahArAja ! AjakAla varasAda kema nathI varasatA ? zu Ape bAMdhI lIdhe che ? ' sUrijIe kahyu - ame varasAdane zA mATe bAMdhI laie ? varasAda nahi' varasavAthI leAkAne zAnti maLe nahi ane jayAre leAkeAneja zAnti na hoya, te amane zAnti karyAMthI maLe ? - MAAAR AvI rIte bannene ApasamAM vAtacIta thai rahI hatI, tevAmAM amadAvAdanA prasiddha jainagRhastha kuvarajI tyAM jai paheAMcyA, ane teNe zihAbakhAnane jaina sAdhuonA AcAra ane udAra vicAra saMbadhI badhI hakIkata kahI sabhaLAvI. AthI zihAbakhAna khuzI thayA ane teNe jIine upAzraye javAnI chUTa ApI. sUrijI upAzraye AvyA. lokone khUba dAna ApavAmAM AvyuM. dAna ApatI vakhate eka turakI sIpAI inAma levAne Avye. AnI sAthe kuMvarajI jhaverIne takarAra thaI. sUrijIne koNe che|DAvyA ? 2 A viSayamAM bannene hUMsAtuMsI ghaNI thai. takarAra vadhI paDI, chevaTa sIpAi, ema kahIne cAlatA thayA ke- huvethI tu tArA gurUne ADAvI lAvaje. ' tene sUrijIne punaH krUsAvavAnA irzAdAthI mAThe visa gayA pachI koTavAlanI pAse jaI khUba kAna bharAvyA. koTavAle khAnane kahyuM. pariNAme khAne sUrijIne pakaDI lAvavA mATe sipAjIMcIne hukama karyAM. sipAiyAe jhaverIvADAmAM AvI sUrijIne pakaDayA. ane jyAre te sUrijIne lai javA lAgyA, tyAre rAghava nAmanA gadhava ane sAmasAgara vacamAM paDayA. chevaTe hIravijayasUrine haTAvyA. A rakajhakamAM rAdhava gadyarvanA hAthane cATa pazu lAgI gai. sUrijI tyAMthI ughADA zarIre nAThA. DaranA lIdhe temanu zarIra kAMpavA lAgyuM. sUrijIne A AphatamAMthI nAsatI vakhate devajI nAmanA leAMkAe Azraya ApyA hatA ane teA tyAMja rahyA hatA. zrIjI tarapha pelA pakaDavA AvelA nakaza bhrama . mAratA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kacerImAM gayA, ane kahevA lAgyA ke-"amane mukkIe mukkIe mAryA, hIrajI nAzI gaye, ane te keTane paNa mAnatA nathI." A sAMbhaLatAM khAna vadhAre gusse thaye. mahAna zera macI ga. paLe devAI gaI. rAjaneka sUrijIne javA lAgyA. jatAM jatAM teo te na maLyA, paraMtu dharmasAgara ane zratasAgara e be sAdhu hAthamAM AvI gayA, A banene khUba mAryo, ane pachI "A te te (hIravijaya) nathI," ema vicArI temane choDI mUkyA ane koTavAla tathA bIjA badhA mANase pAchA vaLyA. A dhamAla ghaNu divasa sudhI cAlI hatI ane A dhamAlane aMta AvyA pachIja hIravijayasUri zAntipUrvaka vihAra karavA lAgyA hatA. uparyuMkata tamAma upadra uparathI ApaNe sahaja joI zakIe chIe ke, te jamAnAnA adhikAriye kAyadAnI bArIkAImAM kayAM sudhI AgaLa vadhelA hatA ? eka sAmAnya buddhine mANasa paNa na svIkAra karI zake, evI bAbatone paNa sAcI mAnI eka mahAna dharmagurUne pakaDavA mATe polIsa deDAvavI, ghoDesvAre deDAvavA ane cAre tarapha dhamAdhama karI mUkavI, e te jamAnAnI arAjakatAne athavA bIjA zabdomAM kahIe te adhikAriyenI nAdarazAhIne namUne nahiM, te bIjuM zuM kahI zakAya? yenakena prakAreNa prajAne pAyamAla karavAvALI bAbata nahiM te bIjuM zuM ? astu. upara batAvelA upadro paikI chelle upadrava saM. 1636 nI sAlamAM thaye hate, e vAta ApaNe upara joI gayA chIe. te pachI teo zAntipUrvaka vihAra karavA lAgyA hatA. saM. 1637 nI sAlamAM sUrijI berasada padhAryA. ahiM temanA padhAravAthI ghaNu utsavo thayA. A sAlanuM comAsu ahiMja pUruM karI sUrijI - khaMbhAta padhAryA. ahiMnA saMghavI udayakaraNe saM. 1638 (i. sa. 1582) nA mahA zudi 13 nA divase sUrijInA hAthe caMdra prabhunI pratiSThA paNa karAvI, tema teNe AbarioDa vigerenI Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAhu - thayAtrA mATe saMgha paNa kADho. te pachI sUrijI vihAra karIne gadhAra padhAryA. graMthanA prathama nAyaka hIravijayasUrijInA have pachInA vRttAntane ApaNe AgaLa upara mulatavI rAkhI, have bIjA nAyakasamrAnI beja karIe. prakaraNuM trIjuM. samrAparicaya thama prakaraNamAM bhAratIya prajAnA upara julama gujAranArA keTalAka videzI rAjAonAM nAme levAmAM AvyAM che. temAM bAbara ane tenA putra humAyu nanAM nAme paNa pAThake vAMcI gayA che. A bAbache ane hiMdurathAna sAthe saMbaMdha I. sa. 1504 mAM tenI bAvIsa varSanI umare thaye hatuM, ane tenA saMbaMdha vakhate te kAbulane amIra thaye hate. ahiM e vAtanuM punaH smaraNuM karAvavuM jarUranuM thaI paDaze ke-A bAbara, teja taimUrane vaMzaja hatuM, ke jeNe bhAratavarSamAM AvIne lAkhe hiMdavAsinI katala karI hatI, ane jeNe satinA satItvane nAza karavAne mATe lagAra nyUnatA rAkhI hatI. bAbaranA AvavA pachI bhAratIya prajAne zAnti nahotI maLI, e vAta ApaNe prathama prakaraNamAM je gayA chIe. A bAbare I. sa. 1526 nA eprIlanI 21 mI tArIkhe imAhIma lerIne pANIpatanA medAnamAM mAryo hate. te Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaaricaya : pachI I. sa. 15ra7 nA mArcanI 16 mI tArIkhe cittoDanA rANA saMgrAmasiMhanA lazkarane khAnavA ( bharatapura) AgaLa harAvyuM hatuM. A bAbaranA saMbaMdhamAM ApaNe vizeSa vivecanamAM nahi utaratAM mAtra eTaluM ja kahIzuM ke saMsAranI sapATI upara hajAra rAjAo jema apayazanA peTalA bAMdhIne saMsArathI vidAya thaI gayA che, tema bAbara paNa teja mAge i. sa. 1530 mAM 48 varSanI umare pitAnI tephAnI jiMdagIne pUrI karI vidAya thaI gaye. te pachI tene putra humAyuna bAvIsa varSanI umare dilInI gAdIe beThe. durbhAgya bicArI bhAratIya prajAne haju sudhI zAtinuM sAmrAjya sthApanA karanAra eka paNa rAjA na maLe. kharuM che ke-je rAjAo rAjyanA madamAM masta banIne prajA pratyenA dharmo bhUlI jAya che, athavA te te dharmone samajatAja nathI, teo prajAne sukha kayAMthI ja ApI zake? humAyunA paNa bAbarathI be mAtrA vadhe inikaLe. kharI vAta te e hatI ke-tenAmAM rAjAnA guNeja hatA. tenA aphINanA vyasane tene pAyamAla karI nAkhyuM hatuM ane tenI te agyatAne lAbha laIne ja zerazAhe I. sa. 1539 mAM cAsA ane kanojanI pAse tene harAvyuM, ane pite gAdIe beThA hate. A pramANe humAyuna padabhraSTa thavAthI te pazcimamAM nAsI gayo hate. ane chevaTe "mAre bhAI mane Azraya Apaze,' e IcchAthI te kAbulamAM pitAnA bhAI kAmarAna pAse gaye. paratu tyAM paNa tene dhaDe na tha, kAmarAne te tene lagAra paNa Azraya na Ape. AthI te pitAnAM thoDAMka manuSyanI sAthe siMdhanA raNamAM jyAM tyAM bhaTakateja rahyo. saMsAramAM eka sarakhA divase hamezAne mATe kenA kAyama rahyA che? sukhanI pAchaLa lAkha ane duHkhanI pAchaLa sukha-e "araghaTTaghaTI" nyAyathI saMsArane ke manuSya bacavA pAme che? je A niyamanuM manuSya bArIkAithI avakana kare, te saMsAramAM ATalI anIti, anyAya Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke sUrIzvara ane saprA. adharma thavA pAme kharAM? AvI kaDhaMgI sthitimAM paNa humAyuna eka 13-14 varSanI bALakanA mehamAM phasAye hate. A bAlikA bIjI kaI nahiM. paratu humAyunanA nhAnA bhAI hiMDalanA eka zikSaka zekha alI akabara jAmInI putrI hatI, ane jenuM nAma hamIdAbegama athavA mariyamamakAnI hatuM. A bALA, je ke rAjakIyavaMzanI oNtI, chatAM humAyunanI sAthe paraNavAne te khuzI nahetI; kAraNa ke, humAyuna rAjA hete. A banAva kene AzcaryamAM garakAva nahi kare? humAyuna rAjyathI padabhraSTa thaye che, kaI sthaLe Azraya maLatuM nathI, nisteja avasthAne bhegave che ane jyAM tyAM mAryo mAryo phare che, chatAM eka tera di varSanI bALakAnA rUpa-lAvaNya upara tenI ATalI badhI mugdhatA !! meharAjAnI mAyAmayI jALathI keNu bae che? pariNAme keTalAMka aThavADiyA pachI tenI mAgaNI svIkAravAmAM AvI, ane I. sa. 1541 nI aMta ane 1542 nI zarUAtamAM pazcimasiMdhanA pATanagaramAM humAyunanuM tenI sAthe lagna thayuM. A vakhate teNInI umara mAtra 14 varSanI hatI. humAyune karelA A lagnathI tene nhAne bhAI hiMDAla paNa tenAthI jude pI gaye. humAyunanI pAse A vakhate kaMIja rahyuM hatuM. rAjya hetuM, lazkara tuM, tema bIjuM paNa kaI tene sahAyaka nahotuM. are ! pitAnA nhAnA bhAI hiMDAlanI sAthe bA bacAvya je kaMI neha rahyo hato, te paNa A hamIdA begamanA kAraNe naSTa thaze. have nirAzraya-ni. laMbaNe te jyAM tyAM bhaTakavA lAgyA. Ama bhaTakatAM bhaTakatAM te pitAnI strI ane thoDAMka mANase sAthe, hiMdusthAna ane siMdhanI vaccenA mukhya rastA upara siMdhanA raNanI pUrva bAjue AvelA amarakeTa (umarakeTa) mAM dAkhala thaye. sukhIyAnA sahAyaka ghaNA hoya che, paraMtu duHkhIyAne elI kaI thatuM nathI." A eka sAmAnya kahevata che, chatAM paNa je A ekAnta niyama hoya, te saMsAranA lakhI manuSyanA duHkhane kaI divasa ArAja na Ave, Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrA-paricaya, - - - - - - - - - - - - - - - humAyunane pitAnAM mahAna kaSTane aMta AvavAnI kaMIka jhAMkhI ahiM thavA lAgI. nidAna, amarakoTamAM praveza karatAM ja, tyAMnA hiMdu rAjA rANAprasAdane aMtaHkaraNamAM, eka rAjavazIya atithinI durdazA dekhI dayAne saMcAra thaye. tenuM hRdaya humAyunane duHkhI dekhI gadagada thaI gayuM ane tethI humAyunane teNe pitAne tyAM Azraya Ape, eTaluM ja nahiM, paraMtu humAyunanuM duHkha kema dUra thAya, ene mATe te pitAthI banatA yatna karavA lAge. A manuSyanA Aryatvane zuM samULago nAza kaI divasa thaye che? "eka videzI musalamAna rAjavaMzIya purUSane ApaNe zA mATe Azraya Ape ?" e kaI paNa vicAra karyA sivAya amarakoTanA hiMdu rAjAe kharekhara humAyunane jIvitadAna ApyuM, ema kahIe, te paNa atyukita te nahiMja gaNAya. humAyunane pitAnA bhAgyanA tejasvI kiraNonA darzana A pramANe I. sa. 1542 nA ogasTa mahInAthI thavA lAgyAM. amarakoTanA rAjAe humAyunane sArA satkAra karyo, AzvAsana ApyuM eTaluM ja nahiM paraMtu teNe e salAha paNa ApI ke "mArA be hajAra gheDevAre ane mArA mitra saradAranA hAtha nIcenA 5000 mANasa laIne tame ThaMdu ane bakhara para gaNuo upara caDhAI kare." humAyune A salAha mAnya rAkhI ane 20 mI navembare be traNa hajAra mANase sAthe teNe rasthAna karyuM. A vakhate tenI strI hamIdAbegama sagarbhA hovAthI tene amarakeTamAM ja rAkhavAmAM AvI. humAyunanA vidAya thayA pachI thoDA ja vakhatamAM hamIdAbegame hiMdu rAjAnA gharamAM I. sa. 154ra nA navembaranI 23 mI tArIkhane gurUvAre putrane janma Ape. A vakhate hamIdAbegamanI umara mAtra 15 varSanI ja hatI. putranuM nAma badarUddIna muhammada bAbara evuM rAkhavAmAM AvyuM. A pramANenuM nAma pADavAmAM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samrA vidvAnA kAraNe e batAve che ke-te srInA pitAnu nAma alIakaara hatu. bhAratavarSanI prajA je samrATnI pratIkSA karI rahI hatI ane jenA paricaya ame A prakaraNamAM karAvavA mAgIe chIe, te samrAT Aja badarUddIna muhammada akabara che, ke jenI prasiddhi * samrAT akamara ' nA nAmathI jagamAM thayelI che. ApaNe paNu A samrATna samrAT akbaranA nAmathIja eLakhIzu. 40 je vakhate akamaranA janma thayA hatA te vakhate tenA pitA humAyuna amarakoTathI 20 mAila dUra eka taLAvane kinAre mukAma karI rahyo hateA. putrane janma thatAMja tarAdIbegamakhAna nAmanA eka mANase putrajanmanI vadhAmaNI tene ApI. je vadhAmaNI sAMbhaLI humAyunane pArAvAra AnaMda thA. vyavahAranA niyama rAjA ke raka-darekane zakita anusAra sAcavavA paDe che. A vakhate putraprAptinI khuzAlImAM koIpaNa rIte utsava manAvavA, e humAyuna peAtAnu kanya samajatA hatA, paNa 6 vasu vinA nara pazu, ' temAM vaLI jaMgalamAM nivAsa ! A vakhate humAyuna zuM karI zake ? humAyuna pAse atyAre jI' hatu` ke-te dvArA pAtAnA manArathA pUrNa karI zake ? putraprApti jevA huSa nA prasa`gamAM paNa uparyukata kAraNe tenA mukha kamala upara kaika udAsInatAnI rekhA upasI AvI. A joIne tenA eka agarakSaka mANusa-jAhare tenuM kAraNa samajI lIdhuM teNe jhaTa peAtAnI pAse rAkhI mUkelA kastUrInA eka phUTA lAvI humAyuna AgaLa dharyo. AthI humAyunane ghaNI hiMmata AvI. teNe eka mATInA pAtramAM te kastUrInA bhUkA karI pAtAnI sAthenA manuSyAmAM vheMcI ane kahyu ke huM dilagIra chu ke-mArI pAse bIjI phreMija na hovAthI putrajanmanA upalakSamAM Apa sa`baMdhuone A kastUrInI sugadhIja paheoMcADIne sateSa mAnuM chuM. huM AzA rAkhu` ` ke-A kastUrInI suga sauthI jema A ma`DaLa suvAsita thayuM che, tevIja. rIte 68 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sasAparicaya A NE mArA putranA yazarUpI sugaMdhathI A pRthvI suvAsita-sugadhIvALI thAo." akabaranI janmatithinA saMbaMdhamAM vidvAnemAM be mata che. keTalAkanuM kathana che ke- akabarane janma tA. 15 mI akasmara I. sa. 1542-ravivArane divase thaye hatuM paraMtu vinsenTa e. smItha sapramANa jAhera kare che ke-" yadyapi, akabarane janma te tA. 23 navembara 1542 ne gurUvAre thaye hatuM, paraMtu pAchaLathI te tArIkhanA badalAmAM tA. 15 mI akaTembara ravivArane divasa jAhera karavAmAM AvyuM hatuM. AvI rIte jema tenI janmatithine pheravavAmAM AvI hatI, tevI rIte tenuM nAma "badarUddIna muhammada akabaranA bale "jalAluddIna muhammada akabara jAhera karavAmAM AvyuM hatuM." Ama kahevAmAM teo pramANa e Ape che ke-akabaranuM nAma pADatI vakhate ja hAjara rahenAra humAyunanA vi- zvAsu jauhara nAmanA manuSya potAnI neMdhabukamAM pUrvokata tithi ane nAmaja lakhyuM che. game te he, paraMtu prasiddhimAM te akabaranuM pUruM nAma " jalAluddIna muhammada akabara" ane tenI janma tithi tA. 15 akaTembara I. sa. 1542 ravivAraja ApelAM che. astu, mahaTAonI heTAImAM kaMI te vaicitrya hovuM ja joIe. ' ApaNe pahelAM joI gayA tema, akabara bAbarane patra thAya che ane bAbara, taiisUra ke je taka hatuM, tenAthI pAMcamI peDhIe thaye hate, sutarAM, akabara pitRpakSamAM turka hatuM, ane te taimUraliMgathI sAtamI peDhIe thaye hate. akabara pAMca varSane thaye, tyArathI ja tenI zikSAne mATe humAyune prabaMdha karyo. prAraMbhamAM tene bhaNAvavAne mATe je zikSaka rAkhavAmAM AvyuM, teNe akabarane akSarajJAna na karAvatAM kabUtarane pakaDavAnuM ane uDAvavAnuM jJAna ApyuM. eka pachI eka cAra zikSake tene bhaNAvavAne mATe rahI cUkayA, paraMtu akabara Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA > ija bhaNyA nahi. kahevAya che. AkhI jiMdagI sudhI, akabara potAnu' nAma lakhavA vAMcavA jeTaluM paNa zIkhI zakyA nhAtA. A saMa dhamAM paNa vidvAnAmAM e matA che.keTalAka ' te lakhI- ghAMcI zakatA hatA ' ema kahe che, jyAre keTalAkI tene akSarakSAnathI bilakula zUnya ' batAve che. game tema haze, parantu akabara mahAvicakSaNa, buddhizAlI ane pitAnI sAthe vArtA-ninAda karavAmAM ghaNeAja kuzaLa hatA, ema tA dareka kakhulaja kare che. bhAratamAM evA purUSA karyAM nathI thayA ke jeemAM akSarajJAna bilakula nahi hovA chatAM mahApurUSa tarIke ke sATAM mhoTAM rAjyataAA calAvanArA lekhAyA che. eTaluja nahi parantu heTI vIratAvALAM mahAbhArata kAryo paNa karI gaya! che. akabare paNa tevIja rIte akSarajJAna nahi levA chatAM AvAM mahattvanAM kAryoM karI batAvyAM hoya te temAM navAI jevuM zuM che ? vidvAnAnA mata che ke-yadyapi akamara pAte lakhI vAMcI nhAtA jANatA, parantu bIjAnI pAse vaMcAvIne sAMbhaLa nAnA te ghaze zekhI hatA. ghaNI kharI kavitAo vigere te ka<< sthaja rAkhatA. khAsa karIne hAphijha ane jalAluddIna rUmInI kavitAe tene vadhAre pasaMda hatI. kahevAya che ke-AnuMja e pariNAma che ke-bhaviSyanI ji'dagImAM te dharmAndha na thaye. ra mhoTAone mhoTAM kaSTa' athavA sphuTAone vhATI ciDatAM e sAmAnya niyama che. akabare jema potAnI pAchalI jiRRgImAM nizciMtatA pUrvaka eza-AAma karyo hatA, tevI rIte prArabhika jiMdagImAM tene kaSTanI hAme pazu kaMi kama thavu' paDayu nhotu, paNa tenuM kharUM kAraNu tA tenA pitA humAyunanA bhAgyanI viSamatAja che. C humAyunane mahAn kaSTanA samayamAM jeNe mAthaya ApyuM hatA te-amarakeTanA adhipati-nI sAthe pazu tenI prIti lAM vakhata TakI zakI nahiM. kAraNa ema manyu ke--humAyunanA eka asamAna anucare asarakATanA rAjAnuM apamAna karyuM; nA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrAji . - humAyune kaMI paNa pratIkAra na karyo. AthI amarakoTane rAjA kuddha thaye ane teNe potAnuM sinya humAyuna pAsethI laI lIdhuM, have humAyuna pahelAMnI mAphaka pAche asahAya thaye. teNe potAnA putra (akabara) ane strIne laIne kaMdhAra tarapha prayANa karyuM. te vakhate tyAM rAjA humAyunane bhAI kAmarAna hato. teNe ane tenA bIjA bhAI askarIe humAyunane keda karavAne yatna karyo, paraMtu humAyuna teja vakhate akabarane tyAM paDatuM mUkI strIne sAthe laI palAyana thaI gaye. akabara bAlyAvasthAmAM ja mAtA-pitAthI viyegI banI, pitAnA zatrunA paMjAmAM sapaDAI gaye. A bALakane uThAvI jaI askarIe tenuM saMrakSaNa karavAnuM kAma pitAnI strIne seMpyuM 1 humAyuna tyAMthI TI IrAnamAM gayA. tyAMnA rAjAnI sakhtAIthI tene zIAdharma svIkAra paDaze. e pramANe zIAlamane svIkAra karIne paNa teNe IrAnanA rAjAnI maherabAnI meLavI, ane e maherabAnInA pariNAme keTaluMka sinya ane dravyanI sahAyatA me. LavIne teNe kaMdhAra ane kAbula upara caDhAI karI. A laDAImAM eka vakhata te teNe kaMdhAra ane kAbulane adhikAra meLavI potAnA pyArA putrane paNa prApta karyo, paraMtu bIjI vakhata kAmarAna che, ane teNe kAbula tathA akabarane pAcho laI lIdhe. eka vakhata e prasaMga banyuM ke humAyuna topanA geLA kAbula upara cheDavAnI taiyArI karavA lAgyuM ane kAmarAnane jyAre bIjo koI upAya na cA, tyAre teNe akabarane tepanA meMDhAnI sanmukha kilalA upara lAvIne ubhe karyo. AthI humAyune te cheDavAnuM kAma baMdha rAkhyuM. ema dhArIne ke-bIjAne kSaya karavA jatAM hAle akabara khapI jaze." A bhAIyenI laDAimAM pariNAme te kAmanA hAryo ane te bhAratavarSamAM nAzI gaye. AthI humAyune kAbula ane akabarane prApta karyA. humAyana paNa kAmarAnathI kaMI kama niSphara-niya he, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA, pitAnA bhAIe Apela kaSTane badale vALavAmAM teNe paNa kaI kama dayA (1) khetI karI. jyAre humAyune dilInI gAdI prApta karI ane kAmarAna tenA kabajAmAM AvyuM, tyAre kAmarAnane teNe keda karyo, eTaluM ja nahi paraMtu tenI AMkhe UDI nAkhI ane temAM lIMbu ane mIThAne rasa nAkhIne kAmarAnane asAdhAraNa kaSTa ApyuM. te uparAnta AvI ja avasthAmAM tene makkA ekalI dIdhe. AvI rIte bIjA bhAI askarIne paNa traNa varSa kedamAM rAkhI makkA tarapha ravAnA karyo. hAya! lebhAviSTa manuSya zuM nathI karI zakatA? lAkhe. manuSyanA upara Adhipatya bhegavavAnuM kArya karanAra, DAhyA gaNAtA manuSya paNa AvI bhUla kare che, AvI nirdayatAo vApare che, e kene pratApa! eka mAtra lebhaneja, bIjA keIne nahiM. I. sa. 1551 mAM jyAre hiMDAla (humAyunane bhAI) maraNa pAmyuM, tyAre gijanI ane tenI AsapAsane mulaka, ke jenA upara hiMDala rAjya karato hato, akabarane soMpavAmAM AvyuM. vaLI Aja hiMDAlanI dIkarI rUkaiyAbegamanuM akabara sAthe lagna paNa thayuM hatuM. te pradezanI dekharekha akabara pite rAkhate ane tenA uparanI dekharekha mATe bIjA hozIyAra mANase rokavAmAM AvyA. kahevAya che ke ahi te mAtra te cha mahInA sudhI ja rahyo hate. akabara bAlyAvasthAthI ja mahAt tejasvI ane bahAdura hate. game tevA tepanA bhaDAkA, tene divALI upara phaDAtAM phaTAkIyAM jevA lAgatA. tenA kudaratathI bakSIza maLelA vIratAnA ane ziyanA guNe chupA rahyA hatA. kaMI paNa samajavA lAge tyAra thI ja te yuddhAdi kAryomAM tenA pitAne sahAya karavA lAgyA hatA. AnuM ekaja daSTAnta joIe. eka vakhata humAyune bairAma khAnane sAthe laI pAMca hajAra ghoDesvAre sAthe kAbulathI prayANa karyuM. tyAMthI paMjAbamAM sahi. 6nA jaMgalamAM AvatAM ja sikaMdarasUranI senA sAthe tene athaDA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrATa parimathI maNa thaI. humAyunane senApati te sikaMdaranI senAne joIne ja hatAza thaI gayo. tene vicAra thaye ke- AvI jabarajasta senA sAthe yuddha kema thaI zakaze? A vakhate humAyuna ane tenA senApatine uttejita karavAmAM eka mAtra bALaka akabaranIja vIratA kAmamAM AvI. akabare teone vacananA pUrasapATAthI uttejita karyA. eTaluM ja nahi paraMtu poteja sarvathI AgaLa paDate senApati tarIkene bhAga bhaja. pariNAme A bhISaNa yuddhamAM akabaranI sahAyatAthIja humAyune sarva prakAre jaya meLavyuM. pAThakane e jANIne navAI thaze ke-akabaranI umara mAtra bAra varSanI ja hatI. te pachI humAyune anukrame dillI ane AgrAne paNa adhikAra . sa. 1555 mAM meLavyuM hatuM. hajAre, lAkhe ke kare manuSyanAM lehInI nadi vahevarAvIne ane saMsAramAM halakAmAM halakAM-nIca kAma karIne paNa je manuSya rAjAo bane che, te kAyamanA-hamezane mATe rAjA banI rahelA keIe joyA che? vinAzI ane virodha karAvavAvALI je rAjaya saMpatti-lakSamI-ne mATe manuSya anyAya-anIti ane adharma karIne lAkho manuSyanAM antakaraNane duHkhI kare che, te lakSamI keInI paNa pAse kAyamane mATe rahI che? jeo bhaviSyanI lAMbI lAMbI AzAonA havAI killAo bAMdhIne mahAna anartho karI rAjya prApti kare che, teo pitAnA AyuSyanI kSaNikatAne-vizva ratAne vicAra karatA hoya, te AdhyAtmika saMskArane hara haThAvI, saMsAramAM eTalI anIti ke anyAya kare kharA? je pRthvIne mATe manuSya pitAnuM sarvasva beI nAkhe che, te pRthvI koInI sAthe gaI che? gaMDalanA mahArANI sAhebA zrImatI naMdarabA, pitAnA gAmaDala parikrama" nAmanA pustakamAM kevuM sarasa lakhe che "pRthvIpati thavAne keTalA lake phAMphAM mAre che? kebhalI jAtanI khuvArI kare che? keTaluM lehInuM pANuM kare che? le anyAya kare che? paNa e te pRthavI koInI thaine . Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane sArA. "rahI che? ene vicAra je pRthvInA bhUkhyA nRpati karatA hoya, te duniyAmAMthI ghaNe anartha ocho thAya." humAyunane rAjyagAdI levA mATe keTalAM konI hAme thavuM paDayuM ? bhUkha-tarasa veThavI pad, bIjAone Azraya le paDaDyo, pAchaLathI tene paNa tirasakAra saha paDyo, pitAnA pyArA putrane nirAdhArapaNe mUkIne nAzI chUTavuM paDayuM, sagA bhAI ane nehienI sAthe vaira-virodha karavAM paDyAM, are, pitAnA hAthe sagA bhAInI AMkhe pheDavAnuM ane aMdara lIMbuno rasa ane mIThuM nAkhavA jevuM krUratA bhareluM kArya paNa karavuM paDyuM. ATaluM badhuM karavA chatAM humAyune dilhInI gAdIne kAyamane mATe bhogavI zake ke? nA. gAdIe beThA pachI mAtra cha mahInA jeTalI TakI mudatamAM ja eka pustakAlayanI nisaraNIthI utaratAM, nIce paDI javAnA kAraNe tene potAnI badhI AzAone A saMsAranI sapATI upara mUkIne vidAya thaIja javuM paDyuM. (24 jAnyuArI I. sa. 1556). A vakhate akabara paMjAbamAM hatuM. kAraNa ke, tene I. sa. 1555 nA navembara mahInAmAM paMjAbane sUbe banAvavAmAM AvyuM hate. akabara te vakhate bairAma khAnanA Adhipatya nIce sikadarasUrane parAjita karavAmAM rokAyeluM hatuM. te humAyunanA mRtyu samaye dilIne zAsanakartA tarAdIbegakhAna hate. kahevAya che ke teNe sattara divasa sudhI te A zekasa vAda sAdhAraNa lekAmAM jahera paNa hete karyo. ema dhArIne ke akabarane rAjyaprAptimAM rakhene kaMI vidana upasthita thAya. A daramIyAna te samAcAra eka vizvAsu manuSyadvArA teNe paMjAbamAM akabara pAse mokalyA hatA. pitRvatsala akabarane A duHkhada samAcAra mAlUma paDayA, tyAre, tene asIma duHkha thayuM. te pachI teNe pitAnI samAdhi upara evA prakAranuM maMdira banAvyuM ke-je Aja paNa dareka darzakanAM cittone AkarSaNa karI le che. dillImAM jeTalI jovA lAyaka vastuo che, temAM A samAdhimaMdiranI mukhyatayA gaNatarI karavAmAM Ave che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GUNAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA sApariyA, ~~~~ ~~~ ~ - pitAnA mRtyu pachI akabara jhaTa tenI gAdI upara besI gaye hatA, ema hetuM; dillInI gAdI upara besavAmAM tene heluM yuddha kheDavuM paDyuM hatuM. jo ke, tene prathama prasaMge gurUdAsapura jIllAnA kalAnara gAmamAM I. sa. 1556 nA phebruArInI 14 mI tArIkhe gAdIe besADavAmAM AvyuM hatuM, paraMtu dillIne rAjyAbhiSeka thatAM kaIka vAra lAgI hatI. emAM vidata e naDayuM hatuM ke-je vakhate humAyunA svargavAsI thaye, te vakhate musalamAnamAM ghera Atmakalaha ubhuM thayuM hatuM. A lAbha levAne eka hiMdu,ke je AdilazAna maMtrI hatA, ane jenuM nAma hema hatuM, tenuM mana lalacAyuM. tenI IcchA hatI ke-huM dillIne adhIzvara thaI vikramAditya temanA nAmathI prasiddha thAuM. te cunAra ane baMgAlanAM vidrohene zAnta karate AgaLa vadhe. AgrA teNe anAyAsathI sara karyuM ane have dIlIne levA mATe pitAnI daSTi pheravI. te vakhate dilIne zAsana kartA tarAdIegakhAna hatuM. te te hemUthI parAjita thaI bacyuM bacAvyuM sinya laIne paMjAbamAM akabaranI pAse javA mATe palAyana thaI gaye. kharekhara, hema, dilhInI gAdI meLavI laI asIma AnaMdamAM garakAva thaI gaye, paNa tenI bhavRti teTalethIja virAma na pAmI. tenI IcchA paMjAba tarapha vadhavAnI thaI ane tethI teNe paMjAba tarapha prasthAna paNa karyuM bIjI tarapha akabarane e samAcAra maLI cUkyA ke-dillI ane AgarA hemUe laI lIdhAM che. AthI tene ghaNI ciMtA thaI, teNe pitAnI samasabhA ekaThI karIne badhAnI salAha lIdhI ke ApaNe zuM karavuM?" ghaNuone mata te eja paDe ke- jyAre cAre taraphathI vAdaLa gherAyuM che, to pachI ApaNe kabulane adhikAra meLavI hamaNAM cUpa rahevuM joIe, paraMtu rAmakhAne ekta Ape ke-"nahiM. ApaNe dillI ane AgarAne adhikAra meLavaja joIe. chevaTe merAmakhAnane vicAra nizcaya thaye ene Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sA. ARARAAAAAAA hemUne harAvavA dillI tarapha prasthAna karyuM. mArgamAM tarAdibegakhAna DAka sainya sAthe rahAme maLyo. tene bairAma khAne chetarIne mArI nAkhyuM. te pachI AgaLa vadhatAM pharakSetra nAmanA prasiddha sthAnamAM akabara ane hemUnA sainyane bhayaMkara yuddha thayuM. yuddhamAM pariNAma e AvyuM ke bairAma khAnanA eka bANathI hema hAthI parathI nIce paDaze. tenuM sainya nAzI gayuM ane akabare jaya meLavyuM. te pachI akabare AgaLa vadhIne dillI ane AgarAne svAdhIna karyA ane pitAnA siMhAsane nizaMkapaNe ArUDha thaye. akabara gAdIe beThe, te vakhate bhAratavarSanI sthiti bahu kharAba hatI. lagabhaga dareka sthaLe avyavasthA ane arAjakatA jevAM ja cihane dekhAtAM hatAM. temAM paNa Arthika sthiti lekenI kaMIka vadhAre kharAba hatI. temAM kAraNe aneka hatAM. je dezanI rAjakIya sthiti ThIka na hoya, prabaMdhavALI na hoya, te dezanI Arthika sthitine jarUra dhakake pahoMce che. eka te e, ane bIjuM . sa. 1555 ane 1556 ema be varSa lAgeTa duSkALa paDe 1 tarAdibegakhAna ( tAdibega)ne kAraNe mAryo? e viSayamAM ItihAsakAranA judA judA mato che. baMkimacaMdra bAheDIe A mato pitAnA "samrATa akabara' nAmanA baMgALI pustakamAM ApyA che. te uparathI jaNAya che ke-adAunInA mata pramANe- " akabaranI sammatithI bherAmakhAne tene mAryo hato. " phirasAe lakhyuM che ke-barAmakhAne akabarane kahyuM ke- ApanAmAM dayA bahu che, Apa tArdi begane jarUra kSamA karata, eTalA mATe Apane jaNAvyA sivAya meM tene mAryo che. A sAMbhaLI akabara kaMpI uThayo " vigere. 2 hemUnA mRtyu saMbaMdhI paNa bhinna mata che. ahamada yAdagore lakhyuM che ke akabare berAmakhAnanA AdezathI strAghAta karIne hemanuM mastaka apavitra zarIrathI alaga karyuM hatuM. " abuphajala,, phejI, sarahindI ane bAunIe lakhyuM che ke "akabara temanA zarIramAM ajhAvAta karavAne asvIkRta thayo ane bairAmakhAne tene ziraccheda karyo. " Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUkayA hatA. tema laDAI AsapAsanA bIjA pradeze gayA hatA. samrAT paricaya: cAlavAthI dillI, AgarA ane tenI lagabhaga ujaDa ane verAna jevA anI akabare gAdI upara AvyA pachI dezanI sthiti sudhAravAne ane potanA pitAnA vakhatamAM gayelAM paragaNAMone pAchAM meLavavAne dhyAna para lIdhuM hatu. kAraNa ke-A vakhate bhAratavarSAnA judA judA prAnte A pramANe svataMtratA bhegavatA hatAH-- kAbula, ke jyAMnuM rAjya akakharanA nhAnA bhAInA nAmathI cAlatuM hatu. te kharI rIte svataMtra hatuM. baMgAla, ke je deza aphaghAna saradArenA hAtha nIce hatA, te paNa khaseAthI vadhAre varSothI svataMtra anI gayA hatA. rAjapUtAnAnAM rAjya, humAyunA hAryo pachI te badhAM sArI sthitimAM AvI gayAM hatAM, ane pAtapeAtAnA killAethI peAtAne kamajo bhAgavatAM hatAM. mALavA ane gujarAte te ghaNA lAMbA vakhatathIja dillInuM adhipatya dUra karyuM hatuM. goMDavANA ane madhyaprAntAnAM rAjye peAtAnA dezanA teja saradArAne mAna ApatAM hatAM-ke je saradAra pAtAthI uparI kAine samajatAja nhotA. erIsA rAjye te kAine dhaNI tarIkeja strIkAryo nhAtA. dakSiNamAM khAnadeza, varADa, medara, ahamadanagara, geALakAMDA ane vIjApura vigeremAM tyAMnA sulatAnAja rAjya karatA hatA, ke je dillInA bAdazAhenA nAmanI paNa darakAra karatA nhAtA. tyAMthI dakSiNamAM vadhAre AgaLa vadhIne joie te kRSNA ane tuMgabhadrAthI laIne kepakumArI sudhInA pradeza vijayanagaranA rAjAnA kamAmAM hatA. A vakhate vijayanagaranuM rAjya ghaNI jAhejalAlImAM hatu'. gAvA ane evAM bIjA keTalAMka kharA poTu gIjhoe rokI rAkhyAM hatAM ane temanAM vahANAne vyavahAra arakhIsamudramAM cAlate hateA. chevaTe uttaramAM kAzmIranu` rAjya, siMdha, balucistAna ane bIjA keTalAMka rAjya uparInI sattAthI taddana svataMtra hatAM, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa A uparathI ApaNe joI zakIe chIe ke-hiMdustAnanA mahaTA bhAganA loko pitapotAnI svataMtra hamase bhegavatA hovAthI akabaranI sattA nIce prAraMbhamAM mAtra Doja bhAga haste ane tethI tenI icchA bIjA dezane svAdhIna karavAnI thAya, e svAbhAvika ja hatuM. akabare pitAnI kacerInA rivAje traNa prakAre rAkhyA hatA. 1 sukI 2 mAMgala ane 3 IrAnI, Ama karavAnuM kAraNa hatuM. akabara pitRpakSe taimUraliMgathI utarI AvyuM hatuM ane te taimUraliMga turkahate, eTalA mATe tuka rivAja rAkhyuM hatuM. akabara mAtRpakSe cagejakhAna vaMzamAM thaye hatuM ane te gejakhAna megala hevAthI mAMgala rivAja paNa rAkhe; vaLI akabaranI mA IrAnI hovAthI IrAnI rivAja paNa rAkhe hate. akabaranA rAjatvanI zarUAtamAM tenA rAjyamAM hiMdurivAjonI asara bahu thaI hatI. eTale tenA rivAje jema traNa prakAramAM ! vaheMcAelA hatA, tema tenA nekare ane hajUriyAo paNa be vibhAgomAM vibhakta hatA. eka vibhAgamAM tarka ane mAMgala athavA cagatAI ane ujhabega, ane bIjA vibhAgamAM IrAnI hatA. kahevAya che ke-akabare pitAnA vakhatamAM zerazAhanA kAyadAonI nakala vadhu pramANamAM karI hatI ane khAsa karIne vasUlAta khAtAmAM kaMIka sudhAre avazya karyo hate. A zerazAha teja che ke-jeNe humAyunane I. sa. 1539 mAM causA ane kannauja pAse harAvyuM hatA ane jenuM nAma zerakhAna hovA chatAM, zerazAha evuM nAma dhAraNa karIne gAdIe beThA hatA. A zerazAhe I. sa. 1545 sudhI dillImAM rahI, keTalAka sudhArA karyA hatA. - keTalAkane mata che ke-akabare dIvAnI ane jadArI saMbaMdhI khAsa kei kAyadA hetA rAkhyA, tema te saMbaMdhI cepaDA ke 2jIsTara paNa hetAM rAkhyAM. lagabhaga te badhuM mahehethI calAvo ane Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrAT parivA je ka'i te zikSAo karatA, te kurAne zarIphanA niyama pramANe karatA. akabara aDhAra varSanI uMmaranA thA, tyAM sudhI tenA saMra kSakapaNAnuM kAma bairAmakhAna karatA hatA. eTaluja nahi, parantu rAjyanI sa'pUrNa sattA-rAjyanI lagAma- erAmakhAnanA hAthamAM hatI, ema kahIe tApa cAlI zake. akabarano paNa aizamakhAna upara sapUrNa vizvAsa hatA; parantu e vizvAsane bairAmakhAne kharekhara durUpayoga karyAM hatA. jo ke, pAchaLathI te akakhara ema jANI zakayA hatA ke-berAmakhAna mahA krUra ane anyAyI che. tenAM kattabyAthI akakhara sArI peThe jANItA thayelA heAvA chatAM keTalAMka kArajJAne laIne te dareka khAkhatA pratye AMkha ADA kAnaja karI lete; tema chatAM paNa berAmakhAnanA anyAyanI mAtrA te divase dvivase vadhatIja rahI. berAma khAna jevA anyAyI hatA, tevAja te uddhata, vANInA kaMThAra, hRdayanA niSThura ane caritrathI pApI hatA. game tevA sAmAnya manuSya mATe paNa A durguNa niMdanIya gaNAya che; teA pachI eka rAjyazAsakane mATe teA kahevuMja zuM ? astu, koI paNa rIte bairAmakhAnanI sAthe vaimanasya na thAya, ene mATe akamara mahu sabhALa rAkhatA. parantu kahevata che ke ghaNu, te gheADAne mATe hoya che ? ' athavA * ati sayaMtra vafcet ' chevaTe akamaranI paNu IcchA rAjyanI sapUrNa sattA potAnA hAthamAM levAnI thai, paNu yuktipUrvakaja kAma karavAthI lAbha che, ema dhArI akabare utAvaLa na karI. ' 3 . "" eka vakhata prasa`ga evA manyA ke akhara AgarAthI keTalAMka mANusAne sAthe lai nIkaLye. tyAM tene dillIthI samAcAra maLyA ke- tenI mA khImAra che. A samAcAra sAMbhaLI te dillI AvyA. dillI AvyA pachI tarataja teNe peAtAnA rAjyamAM AjJA pheravI dIdhI ke rAjyazAsananA samasta bhAra marA hAthamAM levAmAM AvyA che. mATe havethI mArI AgA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane saprA. jemake sivAya bIjA koInI paNa AjJA mAnavI nahi." (I. sa. 1560) A DhaDhare bahAra pADavA sAthe rAmakhAna upara paNa eka vinayathI bharelo patra lakhyo. temAM teNe jaNAvyuM ke-" ApanI sajajanatA ane vizvAsa upara nirbhaya rahIne rAjyane samasta bhAra ApanA para soMpIne, meM atyAra sudhI AnaMda karyo che. have huM rAjyabhAra mArA hAthamAM lauM chuM. Apa makkA javAnI abhilASA prakaTa karatA hatA, te te pramANe have Ape makkA khuzIthI padhAravuM. Apane bhAratavarSanuM eka khAsa paragaNuM ApavAmAM Avaze, Apa tenA jAgIradAra thaze, ane tenI je Avaka thaze, te ApanA nekare ApanA para mokalI Apaze." pariNAme rAmakhAna AgarAthI makAne mATe vidAya thaye, paraMtu akabara pratye tene virodhabhAva jAgrata thavAthI te makake na jatAM paMjAba tarapha vaLe. evA IrAdAthI ke-akabaranI sAthe yuddha karavuM." A samAcAra akabarane pahelAM ja maLI gayA ane tethI tenuM lazkara paMjAba tarapha pahoMcI gayuM. A yuddhamAM samrAhnA senApati munImakhAne bairAma khAnane keda karI lIdhe (I. sa. 1560). A akabare A pramANe rAjyasattA pitAnA hAthamAM lIdhI, te. paNa eTaluM te kharUM ja te kharAba sahavAsamAMthI ekadama chUTI zake nahiM. kahevAya che ke-te traNa varSa pachI ja sarvathA svataMtra athavA te kharAba sahavAsathI bacavA pAmyuM hatuM. - jyAM juo tyAM rAjAomAM A durgaNa maheTa hoya che. potAnI buddhimattAthI kArya karanArA ane nyAyane tapAsanArA rAjAo bahuja thatA hoya che. pAvatti manuSyanA kathana upara cAlanArA rAjAo vadhAre jovAmAM Ave che. atyAre ghaNuMeka dezIrAjyamAM prajAne pitAnA rAjA pratye abhAva ke ghaNA jovAmAM Ave che. enuM kAraNa eja che ke rAjAnI pAse besanArA khuzAmatiyAo rAjAne bhale manAvavAnI khAtara athavA te pitAnuM ISTa sAdhavAnI khAtara rAjAnA kAnamAM kaMi phai bharAve che ane tene Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrAhu paricaya. pariNAme ja rAjA vagara tapAse, vagara e hukama bahAra pADe che. AnA pariNAme rAjA -prajA vacce aNabanAva ubhuM thavA pAme che. kharI vAta te eja che ke, rAjAe svayaM nirIkSaka banavuM joIe. ane tenI sAtheja sAthe prajA pratye keIpaNa prakArane anyAya na thAya, evI rIte vartAva karavo joie. akabarane paNa prAraMbhikakAla lagabhaga teja-eTale khuzAmatiyAonA jeravA have, paratu pAchaLathI te potAnI buddhithI kAma karavAnuM vadhAre pasaMda karavA lAgyuM hatuM. I. sa. 1562 mAM-eTale pitAnI vIsa varSanI umare samrATe pitAnI prajAnI kevI sthiti che, te jANavAne sArA prayatna AdaryA hatA ane tene mATe te phakIra-sAdhuono sahavAsa vadhu karavA lAgyuM hatuM. vAta paNa sAcIja che ke niSpakSapAtI sAdhudvArA prajAnI sthiti vadhAre sArI rIte jANI zakAya che. vartamAna samayanA ghaNAkharA rAjAo te sAdhu-phakIrane maLavAmAM moTuM pApaja samajI beThA che. atu, akabarane, sAdhu-phakIrane maLavAmAM eTale AnaMda maLate ke-kaI kaI vakhate te pitAne veSa badalI badalIne paNa sAdhu-saMtene maLavAnI pitAnI IcchAne pUrI karate. Ama karIne jema te sAdhuo dvArA prajAnI sthiti saMbaMdhI mAhitI meLavate, tema AtmAnI unnatinAM sAdhanonuM paNa anveSaNa karate. akabara kahI gayela che ke- On the completion of my twentieth year,' he said, 'I experienced an internal bitterness, and from the lack of spiritual provision for my last journey my soul was seized with exceeding sorrow.'* vIsa varSanI uMmara pUrI thatAM mane mArA aMtaHkaraNamAM * Ain-i-Akbari, Vol. III, p. 386 by H. S. Jarrett. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA. ugra zokane anubhava thayuM hatuM ane duniyAnI chevaTanI musApharIne mATe dhArmika jIvananI khAmI rahevAne lIdhe mAre AtmA atyanta duHkhI thatuM hatuM." akabarane atyAra sudhInA anubhava uparathI e paNa jaNAyuM hatuM ke-jenI jenI sAthe teNe vizvAsa rAkhyuM hatuM, te badhAe vizvAsa rAkhavAne lAyaka hatA. tema temAMnA keTalAka akabarane mAravA sudhIne prayatna karI cUkyA hatA. atyAra sudhI akabaranA rAjyanI upajanI paNa avyavasthA hatI. A hakIkata jyAre akabaranA samajavAmAM AvI tyAre teNe sUravaMzIyarAjyanA eka vaphAdAra mANasane nekara rAkhyuM hatuM, ke jene itamAdakhAnane IlakAba ApavAmAM AvyuM hatuM. A mANase keTalAka kAyadA kAnUne evA banAvyA ke jethI upaja saMbaMdhI badhI avyavasthA dUra thaI hatI ane rItasara kAma cAlavA lAgyuM hatuM. akabara Aja varSamAM eTale I. sa. 1562 nA jAnyuArI mahInAmAM khvAjA muInuddInanI yAtrA karavA mATe ajamera gaye. mArgamAM AvatAM dosA gAmamAM AMbera (jayapuranI jUnI rAjyadhAnI) nA rAjA bihArImale pitAnI moTI dIkarI paraNAvavAnuM kabUla karyuM. akabara ajamerathI ekadama Agare AvyuM. ane sAMbhara AgaLa te hiMdukanyAnI sAthe akabare pitAnuM lagna karyuM. hiMdu rInI sAthe A tenuM prathama lagna hatuM. (akabarane putra "jahAMgIra" (salIma) e Aja strIthI utpana thayela putra hatA.) I. sa. 1569. akabaranI AMtarika icchA e hatI ke-bhAratavarSamAM eka chatra sAmrAjya sthApana karavuM ane rASTrIya draSTithI jovA jaIe te bhAratavarSanI prajAne sukhasAgaramAM jhIlavAnuM paNa tyAre ja maLI zake tema hatuM ke-jyAre keI paNa eka pratApI rAjAnA eka chatra sAmrAjya heThaLa samasta prajA rahevAne bhAgyazALI bane. judA judA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrAha paricaya ~- ~~-~~~-~~-~~-~-~~-~ ~~-~~-~~-~~~~~-~rAjAonI hakUmatathI jyAre ne tyAre cakamaka jharavAneja prasaMga rahe che ane tenA pariNAme prajAnI pAyamAlI thAya che. ataH akabare pitAnuM pradhAna lakSa eja rAkhyuM hatuM ke- ekaja rAjAnA Adhipatya nIce samasta prajAne lAvI mUkavI. A udezane dhyAnamAM rAkhIne ja teNe dhIre dhIre nhAnAM heTAM paragaNuone svAdhIna karyA hatAM ane e pramANe bhAratavarSanA maheTA bhAganuM Adhipatya, meLavavA mATe akabare bAra varSa sudhI laDAIe zarU rAkhI hatI. akabaranI A samasta cuddhayAtrAenuM vRttAnta na ApatAM mAtra TUMkamAM eTaluM ja kahIzuM ke-teNe pitAnA uddezyamAM ghaNe bhAge saphalatA paNa meLavI hatI. akabarane vizeSa paricaya karavA mATe have ApaNe tenA bIjA guNa-avaguNonuM nirIkSaNa karIe. yadyapi akabara musalamAna kuletpanna hatuM, chatAM tenAmAM dayAnI lAgaNI sArI hatI. dIna ane raMka janenI sevA karavI, athavA teonAM dukhe dUra karavA prayatna kare e akabara potAnuM kartavya samajate hate. pitAnI hiMdu ke musalamAna keIpaNa prajAne raMjADavAmAM ke duHkhI karavAmAM te pApa samajatA hate. eka rAjAnA prajA pratye kevA dharmo hovA joIe, e akabara sArI peThe samajato hato. mera pIMchAMthIja zebhe che" tema "rAjA, prajAthIja zebhe che? arthAta "prajAnI zobhAmAMja rAjAnI zobhA che." e vAta akabaranA khyAla bahAra hatI ane tethI karIne te, prajAnI lAgaNI dukhAya. evAM kAmathI dUra rahetuM. balake, jyAre ne tyAre prajAnI anukUlatAnAM kAryo karIne prajAne bahu prasanna rAkhata. arthAt jyAM jevI jarUrata jaNAtI, tyAM tevAM kAryo karAvI dete. akabare karAvelAM AvAM aneka kAryomAM phatepura sIkarImAM pANInI achata dUra karavAne mATe 6 mAIla lAMbu ane 2 mAIla pahoLuM baMdhAveluM taLAva paNa eka che. A taLAvanAM kaMIka cihune hajU paNa tenI dayALu lAgaNInI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA, - - - - - - - - - - - sAkSI ApI rahyAM che. zrIdevavimalagaNIe potAnA darabaimAe nAmaka kAvyamAM A taLAvane ullekha karyo che ane tene "DAbara" taLAvanA nAmathI oLakhAvyuM che. tenI A dayALuvRttine pariNAme ja teNe rAjyanI lagAma hAthamAM lIdhA pachI AThame varSe " mAtrAverA" nA nAme levAte kara potAnA rAjyamAMthI dUra karyo hato ane navame varSe " jIjIcAre' paNa kADhI nAkhyuM hatuM. (I. sa. 1562) A bane karAthI prajAne ghaNuM ja kaSTa uThAvavuM paDatuM hatuM. A jIjIyAverAnI utpatti bhAratavarSamAM kayArathI thaI hatI, tene cakkasa samaya je ke nirdhArita nathI karI zakatA, te paNa tenI TUMkI mAhitI ApaNe prathama prakaraNamAM joI gayA chIe. prasiddha ItihAsakAra vinsenTa smIthanA mata pramANe rAjazAhe nAkhele kara abaranA vakhata sudhI cAlu rahyA hate. A vere, ke jenI upaja akabarane lAkha balake karaDe rUpiyAnI thatI hatI, te paNa eka mAtra pitAnI dayALu lAgaNIthI ja kADhI nAkhyuM hatuM. A uparathI ApaNe sahaja joI zakIe chIe ke- akabara je musalamAna bAdazAha pitAnI prajA pratye keTalI lAgaNI dharAvate he joIe. je Arya prajAne musalamAnI rAjava kAlamAM paNa AvA julamI karethI dura rahevAnuM saubhAgya prApta thatu hatuM, teja AryaprajAne AryarAjAonA Adhipatya nIce rahIne judI judI jAtanA kare dvArA ane bIjI raMjADethI keI keI sthaLe je dukhe uThavavAM paDe che, e kenAthI ajANyAM che? A prasaMge te amane kenTina elekjhAnDara hemilTana, ke je sarkeTalAMDane * " sa zrIkarIpuramavAsayadAtma zilpi sAthenA vArasAnadhei rAH | indrAnujAta iva puNyajanezvareNa zrIdvArakAM jaladhigAdhavasaMnidhAne // 33 // (20 ra ) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapATa parimaya, rahevAsI hatuM ane je I. sa. 1988 thI 1723 sudhI hiMdurathAnamAM vyApAra karatuM hatuM, tenuM ja vacana yAda Ave che. te kahe che ke svarAja karatAM megalenA amalamAM rahevuM hiMdu lokene "sArU lAgatuM; kAraNa ke megalee leke upara karane be vizeSa "nA hete je kara Apa paDate, te adhikArInI marajI "upara AdhAra rAkhatuM na haI mukarara kareluM hatuM ane pratyeka mANasa te agAuthI jANatuM hatuM. hiMdu rAjA marajI pramANe leke upara kara besADatA. manane dravyalebha, eja loko pAsethI paisA vasUla "karavAnuM pramANa manAtuM. teo kSullaka kAraNe uparathI pADesIe sAthe laDAI ubhI karatA, AthI temanI mahatvAkAMkSA ane mUrkhatAnuM pariNAma sarva prajAne bhegavavuM paDatuM ane dehasaMbaMdhI tathA dravya saMbaMdhI temane atyanta nukasAna veThavuM paDatuM." (musalamAnI rIyAsata, bhA. 1 lo. puSTa kara6) kharekhara atyAre paNa kaI kaI dezI rAjyanI prajA upara pramANene anubhava karI rahI che. amuka gaNyA gAMThayAM rAje, ke jyAMnA rAjAe prajAnI unnati mATe niraMtara saceSTa rahe che ane prajAnI lAgaNIne koI paNa rIte dukhI karavAnI lagAra paNa bhAvanA rAkhatA nathI, teone bAda karIe te, bhAratavarSamAM hajU paNaAvA vijJAnanA jamAnAmAM paNa evAM dezI rAjya daSTigocara thAya che ke-jyAMnA hiMdu rAjAo-Arya rAjAo-nAM kRtye kharekhara eka julamI musalamAna rAjAnA kane paNa bhUlAvI de, tevAM jovAya che. aphasosa! je rAjAe hiMdu heI karIne pitAnI AryaprajA upara julamI kare nAkhIne hareka rIte prajAne raMjADe che, are-prajAnI najara AgaLa hiMsA karavA ke karAvavAmAM prajAnI lAgaNIne lagAra mAtra paNa vicAra karatA nathI, te rAjAe nahiM te prajAnA mAlika nahiM, paranta prajAnA duzamane che je rAjA,hareka rIte prajAne raMjADIne, kho Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 sUrIzvara ane samA -~-~~ ~~ -~~-~~-~karIne ane trAsa pamADIne pitAne bhaMDAraja pUravA cAhe che te rAjAja kema kahI zakAya? bhaMDAra bharavAnI AzAthI A pRthvInI sapATI upara keTalA rAjAo anIti ane anyAya karI cUkyA, paNa keIne bhaDAra kAyamane bharelo rahe ? are! eka mAtra tuccha lakSamInI khAtara jemaNe hajAra, lAkhe ke karoDe manuSyanA khananI nadio vahetI karI hatI, teo paNa zuM te lakSamIne pitAnI sAthe laI gayA? AvI rIte prajAnA upara anyAya karanArA ane trAsa varatAvanArA rAjAo mAtra eTale ja vicAra karatA hoya ke- eka manuSya eka nAnakaDe gunho kare che, te tene mATI zikSA ApI ame A bhavamAMja tenA pApanuM phaLa batAvI ApIe chIe, jyAre hajAre ke lAkha manuSya upara gujArAtA trAsanuM phaLa amane kevuM maLavuM joIe?" khedane viSaya che ke DAhyA ane vicakSaNa manuSya paNa svArthavRttimAM aMdha banIne pitAnA pahADa jevaDA gunhAne paNa gunhA tarIke joI zakatA nathI athavA te pitAnA adhikAranA madamAM "bhavAntaramAM pApanuM prAyazcitta kevuM bhegavavuM paDaze, "ene paNa khyAla rAkhI zakatA nathI. akabare pitAnI dayALuvRttinA pariNAmathI prajA uparathI AvA kare dUra karyA hatA, eTaluM ja nahiM, parantu baLada, bheMsa tathA pADA, ghoDA ane uMTa e jAnavarone keIe mAravAM nahiM, e kAyade pitAnA rAjyamAM pracArita karyo hate. A sivAya koIpaNa tIne potAnI marajI virUddha satI thavAne paNa koIe pharja na pADavI, evI AjJA pracalita karI hatI. tema amuka amuka divasee koI paNa prANIne vadha na kare, e paNa hukama bahAra pAye hatuM, je ke pAchalI jiMdagImAM te AthI paNa vadhAre dayALu kAryo karyAM hatAM je vAta AgaLa upara ApaNe joIzuM. akabaranA A dayALuvRttinA guNane prakAzamAM lAvanAra tene udAratAne guNa hatA. pitAnA Azrita manuSyanA kAryanI kadara karavAmAM te kA hete. kharI vAta che ke maherAonuM mahatva Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samApithAya kAryanI kadara karavAmAM ja raheluM che. akabaranI udAravRtti eTale sudhI AgaLa vadhelI hatI ke pitAnA duzmanamAM rahelA guNenI paNa te khullI rIte prazaMsA karate. eTaluM ja zA mATe? duzmana hovA chatAM tenA guNathI mugdha banIne tenuM nAma amara rAkha. vAne paNa te pitAthI banatuM karate. AnuM ekaja daSTAnta joIe, akabare jyAre cittADapara caDhAI karI ane rANAnI sAthe eka baranuM dArUNu yuddha thayuM, te vakhate rANanA be pradhAne-jayamala ane patAe akabaranI sAthe yuddha karavAmAM asAdhAraNa vIratA batAvI hatI. teonI A vIratAthI akabarane eka vakhata tyAM sudhI bhaya pesI gaye hato ke-jayamala ane patAnI viratA mane saphalatA prApta thavA deze nahi, paNa pAchaLathI A yuddhamAM akabaranI krUratAne pariNAme jayamala ane patA maraNane zaraNa thayA hatA. paratu akabaranA hRdayapaTa parathI te bannenI vIratAnA prabhAvanI chApa dUra thavA pAmI rahetI ane tethI akabare, AvA vIrapurUSe duniyAmAM vidyamAna nahi hovA chatAM paNa, kharekhara pitAnA yazane jIvateja mUkI jAya che e chApa besADavAnI khAtara-te bannenI vIratAnA guNa upara phidA thaI Agare AvI te banenAM pUtaLAM AgarAnA killAmAM ubhAM karyAM hatAM. akabaranA samayane ja zrAvaka kavi gasSabhadAsa akabaranA mRtyu pachI vIsa varSe banAvelA zrIhIravijayasUrirAsa nA pR. 80 mAM lakhe che ke - jayamala patAnA guNa mana dhare be hAthI pattharanA kare; jayamala patA besAryA tyAMhi esA zUra nahi jaga mAMhi." je ke, jayamala ane pitAnAM A bAvalAM akabare te AgarAnA killAnA siMhadvAranI banne bAjue sthApana karyA hatAM; parantu pAchaLathI jyAre zAhajahAne dillI vasAvyuM ane tenuM nAma zAhajahAnAbAra rAkhyuM, tyAre uparanAM bane bAvalAne AgathI uThAvIne dillInA killAnA siMhadvAranI banne bAjue sthApana karavAmAM AvyAM hatAM. ahiMnAM A banne bAvalane joIne, zanivAra Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samAn aniyara, ke je 1655 thI 1667 sudhI hiMdustAnamAM rahyo hatA, te peAtAnA bhramaNavRttAntamAM lakhe che ke-- t " killAnA si'hadvAranI banne bAjue pattharanA mhoTA e " hAthiyAne cheDIne khIjI kai ullekha cegya nathI. eka hAthI upara " cittADanA suprasiddha rAjA jayamakSanI mUtti che ane khIjA upara " tenA bhAI patAnI mUtti che. A e sAhasI vIrAe ane tenI " vadhAre sAhasI mAtAe suvikhyAta akabarane aTakAvIne avina"zvara kIrtti utpAdana karI hatI. tee akabare gherI lIdhela nagaranI " DhaDhatApUrvaka rakSA karavAmAM ane chevaTe uddhRta AkramaNa karanArAothI parAjaya thavA karatAM zatru upara AkramaNu karIne prANatyAga karavA yuktiyukta samajyA hatA. A pramANe atiAzcayapUrvaka jIvana "tyAga karavAthI temanA zatruoe A mUtti A sthApana karIne te"Ane cirasmaraNIya banAvyA che. A be meTI hArthInI mUrttiye " ane tenA upara sthApana karela e vIrAnI mUrtticeA atyanta mahi "mAyukta ane avaNu nIya sammAna ane bhIti utpAdana kare che.10 66 " " A uparathI cAkkasa thAya che ke akabare be hAthiyA upara anne vIra purUSonI mUrttiA esADI hatI. kharekhara Ama karIne Akhare rasava sAthe pUro yerI re calAna ' e kahevatane caritArtha karI batAvI hatI. akakharanI guNAnurAgitAnuM A eka javalata udAharaNa che. jo ke, keTalAkAnu ema mAnavu che ke akabare cittoDanA laDAImAM eTalI badhI krUratA vAparI hatI, ke jenAthI lAka tene bIjo alAuddIna khUnI ke khInne zihAbuddIna kahetA hatA. A kalaka dUra karavAne mATe arthAt lApheAne satASa ApavAnI khAtara - jayamala ane patAnAM pUtaLAM teNe ubhAM karyAM. hatAM; parantu amArA mata pramANe tema na hoi zake. lokone satASa pamA 1 jAo arnicaranA bhramaNavRttAntanA magALI anuvAda-samasAmayika bhArata, 21 se| khu, pe. 404 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 havAnA A karatAM paNa bIjA ghaNu sArA mArgo hatA, paNa te na letAM A mArga lIdhe e tenI guNAnurAgitAne ja sUcave che. keTalAka vidvAne ema paNa kahe che ke-uparyukta bAvalAM akabare tyAre ubhA karyA hatAM ke jyAre te musalamAna dharmane choDIne hiMdu dharmamAM dAkhala thayA hatA. A kathanamAM paNa joIe tevuM tathya mAlUma paDatuM nathI. astu akabara, AvI rIte jenAmAM je kaI guNa dekhate, tenA upara te guNathI avazya prasanna thate eTaluM ja nahi, paraMtu tene uttejana paNa sArUM Apate. suprasiddha bIrabala, eka vakhata bilakula daridra mahezadAsa nAmane brAhmaNa hatuM, paraMtu te jyAre akabaranA darabAramAM AvyuM, ane akabare tenAmAM ghaNA prakAranA guNo dekhyA, tyAre turtaja tene "kavirAyanI upAdhithI vibhUSita karyo, eTaluM ja nahi, paraMtu divase divase jema jema akabarane tenA pAMDityane vizeSa paricaya thate gaye tema tema tenA upara maherabAnIne varasAda varasAvA lAge. pariNAme teja daridra mahezadAsa brAhmaNa "be hajAra senAne adhipati,"rAjA bIrabalanI upAdhivALe ane chevaTe nagarakeTanA rAjyane paNa mAlika thaye. mahaTAonI maherabAnI zuM kAma nathI karI zakatI? AvI ja rIte suprasiddha gavaiyA tAnasenanA ane bIjA keTalAe lekenA guNethI prasanna thaI, samrATe teone kuberabhaMDArInA nAtedAra banAvI dIdhA hatA. ApaNA nAyaka-samrAmAM keTalAka akRtajJa rAjAonA jevI udAratA (!) hatI ke koInA guNethI prasanna thai tenuM kharekharUM nAka kApI senAnuM nAka banAvI ApavAnI udAratA kare! : akabara udAratAmAM eTale badhe AgaLa vadhela hato ke, ghaNe vakhata keIe karelA hajAre aparAdhane paNa bhUlI jaIne te bhayabhIta thayelA aparAdhIne AzvAsana Apate. AnuM paNa daSTAna joIe. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra ane sAhu, - ApaNe pahelAM joI gayA chIe ke-akabaranA eka vakhatanA mAnItA merAmakhAne akabaranI virUddhamAM keTalAMe kAvatarAM ryA hatAM. tyAM sudhI ke akabarane kaTTara virodhI thaI akabaranuM rAjya chInavI levAnA paNa teNe prayatna karyA hatA. A prayatnamAMja jyAre rAmakhAna kedI thaye, ane tene je vakhate akabaranI pAse lAvavAmAM AvyuM, te vakhate akabaranI udAratA bhAva bhajavyA vinA rahI zakIja nahiM. akabare pitAnA keTalAka adhikArIne svAmA mekalIne "rAmakhAnanuM sanmAna karyuM eTaluM ja nahiM, paraMtu have mArI saMsArayAtrAnI pUrNAhutine samaya najIka AvyuM che" evI bhayAvasthAmAM tharathara kAMpate airAmakhAna jyAre akabaranA daSTipathamAM AvyuM, tyAre akabare siMhAsanathI ubhA thaI bairAmakhAnane hAtha paka, tene potAnA jamaNA hAtha tarapha siMhAsana upara besADa. vAha! akabara vAha!! tArI udAravRttine keTizaH dhanyavAda che!!! prasiddhimAM AvelA ucI hadanA manuSyomAM jema sArA sArA guNenuM darzana thAya che, tema teomAM kaI kaI evAM apalakSaNe kiMvA durguNe paNa hoya che, ke jenA lIdhe teo sarvatabhAvathI lekapriya thaI zakatA nathI, eTaluM ja nahi, paraMtu pitAnA kAryomAM paNa te durguNonA lIdhe pAchA paDe che. akabara je zAna hatuM, te krodhI paNa hatuM, je te udAra hatuM, te lebhI paNa hata; je kAryadakSa hatuM, te pramAdI paNa hatuM, je dayALu hatuM, te krUra paNa hatuM ane je te zANe hatA, te ramatIyALa-khelADI paNa hate. kudaratanA niyamane kaI pahoMcI zake tema che? eka manuSyanA guNonI jeTalI tArIpha karavAmAM Ave che, tenA durguNe tarapha teTalI ghaNu paNa batAvavI paDe che. pitAnI guNavALI prakRtine sarvathA saMbhALI rAkhanArA jagatamAM viralA ja purUSa hoya che. manuSyomAM je zuM che hoya che athavA je durguNe paDe che, temAM keTalAka svabhAvataH hoya che, keTalAka zekhathI paDe che ane keTalAka saMsargathI paNa Ave che. sayAmAM je kaMI pharza hatA, te bhinna bhinna rIteja AvelA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrAT-pazrciya. hatA, samrAhne jiMdagInA prAraMbhathIja kAraNe paNa temAMja maLyAM hatAM. ApaNe pahelAM joI gayA chIe tema, tenI pAMca vaSa~nI umaramAM tenI zikSAnA prakhadha mATe je zikSaka rAkhavAmAM Avye hatA, te zikSake prAra'bhathIja akSarajJAnane badale pakSijJAna Apyu hatuM, eTale ke kabUtarIne kema uDAvavAM, kema pakaDavAM,-e vigere zikhavyu hetuM. kahevAya che ke, akabare, peAtAnI te khAlyAvasthAmAM 20000 kabUtarAnA dasavarga pADIne rAkhyA hatA. A pramANe akamaranA magajamAM AlyAvasthAthIja ramatanA sakArA paDayA hatA. jema jema te mATI umarane thatA gayA, tema tema tenAmAM bIjA keTalAMka nahi' icchavA yogya vyasanA paNa paDavA lAgyAM hatAM. sAthI prathamatA tenAmAM dArUnuM vyasana asAdhAraNa hatuM. dArUnA vyasanathI ghaNI vakhata peAtAnAM cAkkasa kAmeAne paNa bhUlI jatA ane dArUnA nize| utarI jatA, tyAre te, te kAmAne bahu kaThinatAthI smaraNamAM lAvatA. A *casananA lIdhe koi vakhata tenAthI eve aviveka paNa thai jate ke--game tevA UMcI hadanA mANasane teNe maLavA khAlAvye hAya, paNa jo teja TAImamAM tene dArU pIvAnuM mana thaI AvatuM, te te, tene maLatA paNa nahi. A ekalA dArUthIja tene sataSa nhAtA thayA. aphINa ane pAstA pIvAnu` paNa tene jamarU* vyasana hatuM. ghaNI vakhata dharma carconA prasa'gamAM paNa te beThA beThA UMghyA karatA, enu kAraNu tenuM vyasanaja hatuM. akabaramAM bahu kharAba Adata eka e hatI ke- manuSkAne ApasamAM laDAvI tamAze jovAnI majArDane te pUrI karatA. peAtAnI majAhanI khAtara manuSya manuSyane pazuonI mArka laDAvavAM, e eka rAjAne mATe nahi* icchavA ceAgyaja gaNI zakAya. A sivAya, ghaNA kharA rAjAe je mhoTA vyasanathI dUSita gaNAya che, athavA bIjA zabdomAM kahIe tA-rAjAone temanA jAtIya jIvanamAMje vyasana kala karUpa gaNavAmAM Ave che,te zikAranA vyasanathI paNa ApaNA samrATra acce nhAte. zikAranu vyasana tene jabaradasta hatuM. cittA dvArA hariNanA zikAra karavAnA Feng Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane grAhu zekha pUro karavAmAM te bahu AnaMda mAnate. akabara vakhate vakhata zikArane mATe bahAra nikaLatA. A zikArane zekha pUre karavAmAM samrATe lAkha balake kare prANiyenA prANa lIdhA haze. eka tarapha rAjAonI udAratAnuM ApaNe nirIkSaNa karIe chIe ane bIjI tarapha rAjAonI AvI zikArI pravRtti joIe chIe tyAre kharekhara navAI upajyA vinA rahetI nathI. dhAre ke-be rAjAone ApasamAM varSo sudhI yuddha thayuM hoya, lAkho manuSya ane karoDo rUpiyAnI te yuddhamAM Ahuti apAI hAya ane temAM paNa eka rAjAnA manamAM emaja thaI AvyuM hoya, ke je duzmana mArI pAse Ave, te tenA TukaDe TukaDA karI nAkhuM, AvI phara bhAvanA tenA manamAM thaI AvI hoya, paraMtu je teja duzmana eka kSaNabharane mATe mahelamAM ghAsa laIne te rAjAnI pAse Ave, te te rAjA tene mAraze khare? nahiM, kadApi nahiM. tene mAravAnI game tevI IcchA hoya, chatAM, "A mArI AgaLa pazu thaIne Ave che, ema dhArIne tene choDI ja deze. AvI udAratAvALA rAjAo hamezAM ghAsa khAIne ja pitAnuM jIvana calAvavALAM, pitAnuM duHkha bIjAne nahi kahI zakanArAM ane haMmezAM pUTha batAvanArAM nirdoSa prANiyAne vadha karavAmAM ane zikAra karavAmAM lagAre vicAra na rAkhe, e ke navAI je viSaya ? rAjAonI A rAjAI te kevI? rAjAonuM A vIratva te kevuM? je taravAra ke baMdUkane upayoga rAjAoe pitAnI samasta prajAnI (pachI te manuSya che ke pazu pakSI he) rakSA karavAne mATe karavAne che, teja taravAra ke baMdUkane upaga potAnI prajAne aMta lAvavAmAM karanArA rAjAo zuM pitAnAM te hathiyAne lajAvatA nathI? duzmanane lalakArIne hAme thavAnuM khAI beThA pachI nirdoSa ane ghAsa khAIne jIvana vyatIta karanArAM jAnavare upara vIratvane ajamAvanArA vIrA (!) pitAnA vIratvane zuM lajAvatA nathI ? ApaNuM pustakanA eka nAyaka-akabare te kharekhara zikAranI hadaja vALI hatI, A prasaMge teNe vakhate Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAparicaya. wwwwwwwwwvANANNAnnunum vakhata karelA aneka zikAranuM varNana na karatAM mAtra temAMnA ekaja dAkhalAne ahiM ulekha karIzuM. I. sa. 1566 nI sAlamAM akabarane bhAI muhamada hakIma aphaghAnIstAnamAMthI jaLa upara caDhI AvyuM hatuM. tene pAchA haThAvavA mATe akabara tenI hAme caDhaye hate. akabaranA caDhI AvavAthI tene bhAI tyAMthI nAsI chUTyo hate; eTale akabarane laDAI karavAne vizeSa prasaMga maLI AvyuM nahi. paratu akabare te vakhate lAheranI pAsenA eka jaMgalamAM pacAsa hajAra mANasane dasa mAIlanA gherAvAmAM eka malhanA sudhI jaMgalanAM jAnavarone ekaThAM karavAmAM kayA hatA. e pramANe tamAma jAnavare dasa mAI lanA gherAvAmAM ekaThAM thayA pachI talavAra, bhAlA, baMdUka, bANa ane jALa vigerethI te prANine pAMca divasa sudhI krUratApUrvaka saMhAra karyo hato. A zikArane "kamaI" nAmanA zikArathI oLakhavAmAM Ave che. evuM kahevAmAM Ave che ke-A zikAra pahelAM kadi thaye hete, ane hajU sudhI jANavAmAM paNa AvyuM nathI. dasa mAIlanA gherAvAmAM ekaThAM thayelAM kare: prANiyene pAMca divasa sudhI ghANa kADhanAranAM hRdaye te vakhate kevAM phUra thayAM haze, enuM kaI anumAna karI zake tema che? akabaranI krUratA A uparathI sahaja joI zakAya che ane eTalA mATe pahelAM kahevAmAM AvyuM che ke-akabara jevo dayALu hatuM, te dUra paNa hato. ghaNe bhAge rAjAomAM kSaNamAM rUSa ane kSaNamAM tuSTa thavAnI Adata vadhu jovAmAM Ave che, prasanna thatAM vAra nahiM ane rUe thatAM vAra nahiM. akabara paNa lagabhaga tevIja prakRtine hate. tene rAjI thatAM vAra naheAtI lAgatI ane nArAja thatAM paNa vAra hetI lAgatI. je vakhata te keInA upara nArAja thatuM, te vakhata te tene zuM karaze ? e keIthI paNa kaLI zakAtuM nahiM. gunhegArane triA karavAmAM teNe kaMi niyama heta rAkhyo. manamAM Ave te Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane salAha zikSA. eka vakhata eka mANase keInA joDA ceryA, evI phariyAda akabara pAse AvI ke akabare tenA be paga kApI nAkhavAne hukama karyo. akabaranA svabhAvamAM phedhanI mAtrA vadhu hovAne lIdheja, te kaI kaI vakhata nyAya ke anyAya joyA sivAya hAme AvelA gunhegArane hAthInA paga nIce kacaDavAnI, khIlA jaDIne mAravAnI, gaLuM kApavAnI ane phAMsInI paNa zikSA daI dete. aMgachedana ane sakhtAIthI phaTakA mAravAnA hukame te akabaranA mukhethI vAtanI vAtamAM nIkaLatA. akabara pote ja zA mATe? akabare judA judA prAntamAM rAkhelA sUbAo paNa sULIe caDhAvavAnI, hAthInA paga nIce kacaDavAnI, phAMsInI, jamaNe hAtha kApI nAkhavAnI ane cAbuka mAravAnI-ItyAdi sajAo karatA hatA. akabara je je deza upara caDhAI karate athavA jenI jenI sAthe te laDate temAM tene jyAM sudhI pitAnI chatanuM pariNAma draSTimAM na AvatuM, tyAM sudhI te nirdayatA pUrvakaja katala calAvate. AvI nirdayatAnAM akabaranA jIvanamAMthI aneka pramANe maLI Ave che. i. sa. 1564 mAM gAMDavANunI nyAyazAlinI rANI dugavatInI sAthe evI ja nirdayatApUrvaka laDAI karI hatI. vaLI rANu udayasiMhanA vakhatamAM I. sa. 1567nA akabara mAsamAM akabare cittaDa upara caDhAI karI, je dasa mAIlane ghere ghA hate, te paNa tevI ja laDhAI hatI. kahevAya che ke A citteDane kilo 400 phITa uce late. akabare te laDAImAM eTalI badhI nirdayatA-krUratA vAparI hatI ke, jenuM smaraNa karatAM Aja paNa kaMpArI chUTayA vinA rahetI nathI. "hAryo jugArI bamaNuM rame tenI mAphaka akabarane A laDAImAM jyAre asaphalatAnAM ci jaNAyAM, tyAre, pitAnI samasta phejane eja hukama karyo hato ke 'cittoDanA eka kUtarAne paNa dekhe, te katala karyA vinA na mUke." cittoDanI cAlIsa hajAra manuSyanI kheDuta varganI-garIba nirdoSa varatI upara teNe evI te asAdhAraNa krUratAvALI katala calAvI hatI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- samrApariya ---- -- ke trIza hajAra mANasane te sapATAbaMdha kApI nAkhyA hatA. pAchaLathI tene krodhAgni eTale badhe bhapakI uThaye hatuM ketenI zaraNe AvanAra mahetA mahATA dhanikane paNa yamarAjanA atithi banAvI dIdhA hatA. are, tyAM sudhI ke nirdoSa bALAo ane sine paNa agnimAM hemI hemIne teNIonA prANa lIdhA hatA. AvA ugra pApane lIdhe ja atyAre paNa "tuM Ama kare, te tArA upara cittoDanI laDAInuM pApa" evI kahevata bolavAmAM Ave che. kahevAya che ke-cittoDanA rAjapUte A laDAImAM khapI gayA hatA, tene aMdAja kADhavAne teonI jaI taLavAmAM AvI hatI. jenuM vajana 74 maNa thayuM hatuM. atyAre vaNike patra lakhavAnI zarUAtamAM 74 ne je aMka lakhe che, tenuM kAraNa paNa keTalAke teja kahe che. paNa A vAta aitihAsikadaSTie mAnya thaI zake tema nathI, kAraNa ke-cittoDanI laDAI pahelAM paNa 74 aMka lakhavAne rivAja pracalita hatuM, evuM aneka pramANethI siddha thAya che. akabarane ajameranA khvAjA muMInuddIna cizatI upara bahu zraddhA hatI ane tethI ja teNe cittoDanI caDhAI vakhate evI pratijJA karI hatI ke A laDAImAM huM phatteha meLavIza, te. khvAjA muInuddInanI yAtrA page cAlIne karIza." laDAImAM phateha meLavyA pachI karelI pratijJA pramANe yAtrA mATe te 28mI phebruArIe page cAlI ravAnA thayA hate. unhALAnI Rtu hatI, keTalIka strIo ane bIjA mANaso paNa tenI sAthe pageja cAlatAM hatAM. A vakhate mAMDala, ke je cittaDathI 40 mAIla dUra thAya che, tyAM AvatAM ajamerathI ravAnA thayelA keTalAka phakIre temane hAmAM maLyA. te phakIree kahyuM ke- jvAjAe svapramAM AvIne amane kahyuM che ke-bAdazAhe savArI pUrvaka AvavuM." AthI bAdazAha ahiMthI savAra thaye ane chevaTanA bhAgamAM te badhAe page cAlI ajamera gayA, Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sArA A pachI thoDA ja vakhatamAM eTale saM. 1569 mAM rAjapUta rAjAonA hAthamAMthI raNathaMbhera ane kaliMjara paNa teNe kabaje karyA. tadanantara saM. 1572-73 mAM teNe gujarAta dezane lagabhaga mATe bhAga kabaje karyo. A vakhate gujarAtane sulatAna mujapharazAha hatA. teNe vagara prayAse zaraNe AvIne pitAnuM rAjya akabarane svAdhIna karyuM hatuM. jyAre sUrata, bharUca, vaDodarA ane cAMpAnera vigere levAmAM jo ke tene kaMika musIbato uThAvavI paDI hatI, paraMtu antatagatvA te tene levAmAM te saphaLaja nIvaDyA hatA. kahevAya che ke-gujarAtanI laDAImAM eka vakhata saranAla (ThAsarAthI pUrvamAM pAMca mAila che, te) pAse akabarane jIva jokhamamAM AvI paDyo hato, paraMtu jayapuranA rAjA bhagavAnadAsa ane mAnasiMhe jabaradasta parAkrama karIne akabarane bacAvyuM hatuM. I. sa. 1575 mAM baMgALa, bihAra ane erIsA e traNe prAte teNe tevIja vIratA ane krUratA pUrvaka kabaje karyA hatA. A pachI traNa cAra varSa kaMika zAntimAM gayA. akabaramAM kaIka lebhavRti vizeSa hatI ane tenA lIdhe te kharca paNa kama rAkhate. te pote eka e jabaradasta samrATu hevA chatAM kAyamane mATe lazkara mAtra 25000 manuSyanuM ja rAkho. paNa tenIhAtha nIcenA je rAjAo hatA, temanI sAthe e TharAva karavAmAM AvyuM hatuM, ke temaNe amuka amuka khaMDaNI ApavI ane jarUra paDe lazkara pUrU pADavuM. jyAre samrATe I. sa. 1581 mAM kAbula upara caDAI karI hatI, tyAre tenI pAse 45000 gheDesvArenuM lazkara hatuM ane 5000 hAthI hatA. jaina kavi gUrUSadAse, "hIravijayasUrirAsamAM akabaranI vyakti A pramANe batAvI che sola hajAra hAthI, navalAkha gheDA, vIsa hajAra ratha, aDhAra lAkha pAcadala (jemanA hAthamAM bhAlA ane guraja hathIyAra Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamA-paziya. rahetAM), A pramANenI senA uparAnta cAra hajAra hariNa, bAra hajAra cittA, pAMcaso vAgha, sattara hajAra zakarA ane bAvIsa hajAra bAja vigere jAnavaro hatAM. sAta hajAra gAnAra ane agIyAra hajAra gAnArI hatI. te sivAya akabaranA darabAramAM pAMca paMDite, pAMca heTA pradhAne, vIsa hajAra kArakune ane dasa hajAra umarA hatA. umarAvamAM AjamakhAna, khAnakhAnA, ToDaramaNa, zekha abulaphajala,bIrabala, itamAdakhAna,kutubuddIna,zihAbakhAna khAnasAheba, talakhAna, khAnekilAna, hAsimakhAna, kAsimakhAna nairaMgakhAna, gujarakhAna, paraveja khAna, dilatakhAna, nijAmudIna ahamada ane zAha zamasuddIna vigere mukhya hatA. atagabega ane kalyANarAya e be khAsa akabaranI pAse ja rahenArA hajUrIyAhatA. vaLI akabarane tyAM sela hajAra sukhAsana, paMdara hajAra pAlakhiye, ATha hajAra nagArAM, pAMca hajAra madanabhera, sAta hajAra vajAo, | pAMcase birUda belavAvALA, traNa vaidyo, traNase madyane banAvanArA ane salase sutAra hatA. te sivAya chayAsI manuSya samrATrane AbhUSaNa paherAvavAvALA, chayAsI maradana karAvavAvALA, traNase paMDite zAstra vAMcanArA ane traNaso vAjI hatAM." A uparAnta te kavi ema paNa lakhe che ke-" akabaranI tahenAtamAM kSatri, rajapUta, mugale, habazI, remI, rehelA, aMgareja ane phiraMgiye paNa rahetA hatA. bheI vigere paNa tenA darabAramAM ghaNA hatA. pAMca hajAra pADA, vIsa hajAra kUtarA ane visahajAra vAgharI paNa rahetA hatA. akabare eka eka kesane AMtare eka eka hajIre banAvyuM hatuM evA eka cida hajIrA teNe karAvyA hatA ane te dareka hajIrA upara pAMca pAMca sIMgaDAM goThavyAM hatAM. vaLI akabare dasa dasa gAune AMtare eka eka dharma zALA ane eka eka kU karAvyuM hatuM, eTaluM ja nahi paraMtu te te ThekANe lekenA ArAmane mATe suMdara vRkSe paNa pAvyAM hatAM. akabare eka vakhata eka eka harinuM cAmaDuM, babe sIgaDAM ane Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIra ane sA. eka eka senA mahera-eTalI vastuonuM zekhAnAM chatrIsa hajAra gharamAM lahANuM karyuM hatuM." - A sivAya eka bIjA jainakavi . dayAkuzale akabaranI vidyamAnatAmAM ja-eTale akabaranA dehatsarga pahelAM bAra varSe " harA' banAvyuM che, temAM akabaranA varNanamAM lakhyuM akabara bahu haThI hate. akabaranuM nAma sAMbhaLatAM ja ke dhrUjI jatA. teNe cittoDa, kuMbhalamera, ajamera, samANuM, jodhapura, jesalamera, jUnAgaDha, sUrata, bharUca, mAMDavagaDha, raNathaMbhera, cAla kaTa ane hitAsa vigerenA killA lIdhA hatA. vaLI geDa vigere ghaNA deza paNa svAdhIna karyA hatA. maheTA maheTA rAjA-rANuo tenI sevA karatA. rAmI, phiraMgI, hiMdu, muhalA, kAcha, paThANa ane evuM bIjuM kaI hetuM ke-je tenI AjJA lepI zake?" akabaranI senAnA saMbaMdhamAM abulakajala kahe che ke"samrA pAse 44 lAkha sainike hatA. temane moTe bhAga jAgIradAra taraphathI ja samrAne maLyuM hatuM." phica kahe che ke-"ema kahevAmAM Ave che ke-akabaranI pAse 1000 hAthI, 30000 gheDA, 1400 pALelAM hariNa, 800 rAkhelI riye ane te sivAya cittA, vAgha, pADA ane muraghAM vigere ghaNAM hatAM." akabaranA sainya vigerenA saMbaMdhamAM upara pramANe judA judA mate javAya che tethI akabara pAse cakkasa keTaluM sainya hatuM, ene nirNaya kara asaMbhavita nahiM, te kaThina avazya che. te paNa eTaluM anumAna jarUra thaI zake che ke- judA judA lekhake e judI judI daSTiethI te varNana kareluM hovuM joIe. astu, A vAtane bAju upara mUkIe te paNa, prastutamAM ema te avazya kahevuM paDaze ke- akabara prakRtine avazya lebhI hatuM ane tenuM ja e Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrApariSaca, pariNAma hatuM ke- akabara maLe tyAre tenA eka AgarAnAja khajAnAmAMthI be karoDa piDanI kiMmatanA te ekalA sikkAja nIkaLyA hatA, ane bIjI cha tIjorImAM paNa teTalAja bharI rAkhyA hatA. atyAranI sthitie jotAM te te milakata vIsa karoDa piMDanI kahI zakAya, ema visenTa smIthanuM kahevuM thAya che. akabaranuM aMtaHpura (janAnakhAnuM) eka moTA zahera jevuM ja hatuM. tenA aMtarapumAM 5000 ai hatIdarekane rahevAne mATe judAM judAM makAne hatAM. te striyomAM amuka amuka priyenA bhAga pADI te dareka bhAga upara eka eka strI daregA tarIke rAkhI hatI ane kharcane hisAba lakhavA mATe kalArko rAkhavAmAM AvyA hatA. akabare phatepura-sIkarImAM eka e mahela banAvyuM hite ke-jenI AkhI ImArata mAtra ekaja thAMbhalA upara ubhI karavAmAM AvI hatI. A mahelane "eka thabhiyA mahela" nA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. kavi devavimalagaNie paNa pitAnA hIratama nAmaka kAvyanA 10 mA sarganA 75 mA kokamAM A eka thaMbhiyA mahelane ullekha karyo che. 1 have mAtra akabara saMbaMdhI ekaja bAbatane ullekha karI akabaranA A paricayane thobhAvIzu. Aja prakaraNamAM eka sthaLe kahevAmAM AvyuM che tema, akabaranA hRdayamAM kaMIka dharmanA saMskAranI mAtrA avazya hatI. tenI icchA ema rahyA karatI hatI, ke-jene mATe lokomAM ATaluM badhuM Andolana cAle che, te dharma zI vastu che? ane tenuM vAstavika tatva zuM che? te jANavuM, AvI IcchA thayA 1 "jJAnarAmiSa kriyA staMbhaM niketnmkbbrbhuumibhaanoH|" arthAta-jema eka nALanI upara raheluM kamaLa zebhe che, tevI rIte ekaja thAMbhalA upara raheluM akabaranuM ghara zobhe che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAhu - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - pUrve paNa-bIjA zabdomAM kahIe te AnI tapAsane mATe yatna karavA pUrve paNa tene musalamAna dharma pratye te kharekhara arUcija thaI gaI hatI. enI sAthe sAthe tenI e paNa IcchA thaI hatI ke, bhAratavarSamAM hiMdu ane musalamAnonI ekatA karavI. A IcchAthI teNe I. sa. 1579 mAM "Izvarane dharma" (dIna-I-IlAhI) nAmanA eka navA dharmanI sthApanA karI hatI. eTaluM ja nahi paraMtu, A navA dharmamAM ghaNA hiMdu musalamAnene meLavavA prayatna karavA lAgyA hatA ane temAM te keTaleka aMze saphaLa paNa nivaDyA hatA. - keTalAkane mata che ke-akabara mAnAbhilASI bahu hatuM. tyAM sudhI ke, pitAne "izvaranA aMza" tarIke te oLakhAvate, ane teja IcchAthI teNe A navA dharmanI sthApanA karI hatI. kene kaMIne kaMI camatkAra batAvavAnuM tene vadhAre priya hatuM. regIne roga maTADavA mATe potAnA paganuM che evuM pANI te Apate. dhIre dhIre tenA camatkAra mATe tenI dukAna khUba jAmI gaI hatI. ane tene ghaNI siye karAM thavA mATe tenI bAdhA paNa rAkhatI. temAM jenI IcchA pUrNa thatI, te bAdhA pUrI karavA AvatI. jyAre bAdazAha paNa, teNie je je vastu lAvatI, te te vastuone AnaMdathI svIkAra karate. bAdazAhanA uparyuMkata vartanathI ane navA dharmanI sthApanAthI ghaNA musalamAne tene virodha karavA lAgyA hatA. pariNAme akabara paNa i. sa. 1582 mAM khullI rIte musalamAna dharmathI bilakula virUddha pa hato. A pramANe virUddha paDavA pahelAM paNa teNe musalamAna ane hiMdu bane tarapha samadaSTithI vartAya, evAja rAjakIya siddhAnta calAvavAnA prayatna zarU karyA hatA. A zarUAta teNe te vakhate karI hatI ke jyAre te pakko aMdhazraddhALu musalamAna jaNAte hate ane pAchaLathI jo ke tenA vicAramAM ghaNuM pheraphAra thayA hatA, ane lagabhaga te hiMdu jeja jaNAte hate. te paNa te kayA dhama Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrAT akAra Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrA paricaya . upara pahako AsthAvALe che, e nirNaya keIthI thaI zakate hete ane tenA vicAro jANavAne paNa kaI samartha thaI zakatuM nahi. Ane mATe akabaranA vakhatano ja eka krizcIyana pAdarI, jenuM nAma bATalI (Bartoli) che, te lakhe che - "He never gave any body the chance to understand rightly his inmost sentiments, or to know what faith or religion he held by... ...And in all business, this was the characteristic manar of king Akbar-a man apparently free from mystery or guile, as honest and candid as could be imagined; but, in reality, so close and self-contained, with twists of words and deeds so divergent one from the other, and most times so contradictory, that even by much seeking one could not find the clue to his thoughts. *** che arthA-tenA AMtarika vicAro barAbara samajavAnI, athavA 'kayA dharma ke kayA paMtha pramANe te vartate hate, te jANavAnI taka keI divasa keine Apate nahiM, ane tenA dareka kAmamAM khAsa rIta e hatI ke-te dekhItI rIte te bheda ane prapaMcathI dUra rahe. tema jeTale dhArI zakAya teTale prAmANika ane nikhAlasa rahete paNa vastutaH te eja UMDo ane svataMtra hate. hareka vAta tathA kAryamAM paraspara virodhI zabda evA te maraDI maraDIne belate ane ghaNI vakhata evuM virUddha vartana karate ke-ghaNa tapAsa karavA chatAM paNa keIne tenA vicAro jANuM levAnI cAvI maLatI haitI. A uparathI samajAya che-ke akabaranI sthiti dharmanA viSayamAM te kharekhara DAmADela ja hovI joIe, athavA to tenI sthiti kaI jANI zakAyuM hetuM. astu. akabaranI have pachInI jiMdagIne parAmarza AgaLa upara karavAnuM mulatavI rAkhI, atyAre te akabanA ATalAja paricayathI ApaNe saMtoSa mAnIzuM. ** Akbar The Great Mogul, page 73. 10 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA prakaraNa cothuM. AmaMtraNa ta prakaraNamAM ApaNe joI gayA chIe ke, akabare I. sa. 1579 mAM "dIna-I-IlAhI' nAmanA eka svataMtra dharmanI sthApanA karI hatI. A pramANe vastra dharmanI sthApanA karavA pahelAM teNe I. sa. eka ka 1575 mAM eka ibAdatakhAnAnI sthApanA karI hatI ke jene ApaNe dharmasabhA tarIke oLakhIzuM.A sabhAmAM teNe sauthI pahelAM te kevaLa musalamAnI dharmanA judA judA phirakAonA vidvAna mAlaviyeneja dAkhala karyA hatA. teo haMmezAM ApasamAM vAdAnuvAda karatA ane akabara te badhuM barAbara sAMbhaLate. khAsa karIne zukravAranA divase to akabara A sabhAmAM ghaNe vakhata vyatIta karate. lagabhaga traNa varSa sudhI te A pramANe ekalA musalamAne ja dharmacarcA karatA rahyA, paraMtu tenuM pariNAma sArU AvyuM nahiM. je musalamAne akabaranI samakSa vAdavivAda karatA hatA; teomAM dhIre dhIre pakSe baMdhAI gayA, ane te banne pakSavALAo eka bIjAne khoTA TharAvavAnAja prayatna karatA. A banne pakSe pakI ekane AgevAna sukhamumuka' hatuM, ane bIjA pakSane AgevAna abadullAbI ho, ke jene "sadasadUra" nI padavI hatI. A banne pakSamAM dhIre dhIre evI cakamaka jharavA lAgI ke-jene lIdhe akabarane "he va Atha tarapara nA badale tethI virUddhaja phaLa jaNAvA lAgyuM. chevaTe jhagaDe vadhI paDatAM akabaranI te banne pakSe upara sarvathA arUci thaI gaI. akabaranA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmaMtraNa. darabAramAM rahenAre kaTTara musalamAna badAunI, A dharmasabhAmAM besanArA musalamAnamAM ubhI thayelI takarAra saMbaMdhI lakhe che - There he used to spend much time in the Ibadat-khanah in the company of learned men and Shaikhs. And especially on Friday nights, when he would sit up there the whole night continually occupied in discussing questions of religion, whether fundamental or collateral. The learned men used to draw the sword of the tongue on the battle-field of mutual contradiction and opposition, and the anta. gonism of the sects reached such a pitch that they would call one another fools and heretics.' (Al-Badaoni, Translated by W. H. Lowe, M. A. Vol. II. p. 262. ) atha-"IbAdatakhAnAmAM bAdazAha vidvAne ane zenI sebatamAM ghaNe vakhata gujArate; ane khAsa karIne zukravAranI rAtri, ke je vakhate te AkhI rAta jAgate besI rahe, te vakhate game te mukhya tatvanA athavA te avAntara viSayanA savAlenI carcA karavAmAM niraMtara guMthAyeluM rahetuM. A vakhate te vidvAne ane zekhe parasparanI virakita ane sAme thavAnI raNabhUmi para jIbhanI talavAra kheMcatA ane te te pakSavALAonI rasAkasI eTale darajaje pahoMcatI, ke teo eka bIjAne mUrkha ane pAkhaMDo kahetA musalamAnI AvI takarArane pariNAme ja bAdazAhe te musalamAna dharmagurUo (ulamA) pAse eka karAranAmuM karAvI lIdhuM hatuM, jemAM evuM lakhavAmAM AvyuM hatuM ke-"jyAre jyAre matabheda thAya, tyAre tyAre nikAla karavAne ane kurAnanAM vacanone anusarIne dharmamAM navIna pheraphAra karavAne adhikAra bAdazAhane che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAruM, A karAranAmuM zekha mubArake lakhyuM hatuM ane tenA upara te ulamAoe (musalamAna AgevAnoe) sahIo karI hatI. (sa. 1579) A pachI paNa bAdazAhe ulamAonA uparyukata vaDA ane saranyAyAdhIza banene nekarImAMthI dUra karyA hatA. kahevAya che ke-musalamAna dharma uparathI jyAre tenI zraddhA uThI gaI ane tenA upara nArAja thaye, tyAre bAdazAha khulla khullA balavA lAgyo hato ke "muhammada pegaMbare daza varSanI chokarI aSA sAthe lagna karyuM hatuM, ane eNnAba tenA dattakaputranI strI hovA chatAM, tenA chUTAcheDA thayA bAda muhammada pegaMbare pite ja tenI sAthe lagna karyuM hatuM,AvA anAcAra karanAra muhammada paramezvarane hRta hoI zake nahi." A pramANe musalamAnI dharma pratye arUci thayA pachI teNe hiMdu, jaina, pArasI ane krizciyana dharmanA vidvAnane belAvI pitAnI sabhAmAM joDavAnuM zarU karyuM. e pramANe judA judA dharmanA vidvAna purUSonI sAthe te besate ane temAM thatI dharmacarcAne sAMbhaLate. teNe A sabhAmAM dareka dharmanA vidvAnene pitapotAnA abhiprAyo prakaTa karavAnI chUTa ApI ane tethI dareka vidvAne evI. zAnti ane evI gaMbhIratApUrvaka dharmacarcA karavA lAgyA, ke akabarane tethI ghaNo ja AnaMda AvavA lAge. bIjI tarapha pelA musala-. mAne uparathI te tene bhAvaja uThI gaye, eTaluM ja nahiM paratu. pariNAme teNe masajIdamAM javAnuM paNa choDI dIdhuM ane kevaLa te pitAnI dharmasabhAmAM besI, dharmacarcA sAMbhaLI temAMthI sArA grahaNa karavAnuM ja vadhAre pasaMda karavA lAgyo. abuphejala kahe che ke-"akabara potAnI A dharmasabhAmAM eTalo badhe AnaMda levA lAgyuM hatuM ke kharekhara akabare pitAnI keTane tattva zodhakanuM ghara banAvI mUkyuM hatuM."-- The Shahinshah's court became the home of Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAma gayuM. inquirers of the seven climes, and the assemblage of the wise of every religion and sect." ( Akbarnama-translated by H. Beveridge. Vol. III p. 3866. ) arthAt--zahenazAhane daramAra, sAte pradezA ( pRthvInA bhAga) nA zeAdhakanuM ane dareka dharma tathA saMpradAyanA DAhyA mANusAtu' ghara thai paDyuM hatuM. wly akamaranI A dharmasabhAmAM DaoN. vinseTa smIthanA mata pramANe sAthI pahelAM i. sa. 1578 mAM pArasI vidvAn joDAyA hatA, ke je navasArIthI AvelA dastUra meharajI rANA hatA ane pArasIe jene mAkheda kahe che. A vidvAn I. sa. 1579 sudhI tyAM rahyo hatA. te pachI i. sa. 1580 nA phrebruArInI 28 mI tArIkhe krizciyana pannurI phAdhara rIDA ekavAthIvA (Father Ridolfo Aqvaviva) AAnsirATa ( Monserrate ) ane enarIzejha ( Enrichez ) gAvAthI tenI pAse AvyA hatA. A prasaMge e jaNAvavu. jarUranuM thai paDaze ke, akamare peAtAnI A dharmasabhAnA membarAne pAMca vibhAgeAmAM vibhakata karyo hatA. A pAMce vibhAgeAmAM maLIne kula 140 membarA hatA. * AIna--i-akakharI ' ( aMgrejI ) nA bIjA bhAganA 30 mA AInanI aMtamAM A membarAnu lisTa ApavAmAM Avyu che. tenA 537-538 mA pejamAM pahelA varganA 21 membarazanAM nAmA che. jemAM sAthI paheluM nAma ' zekha sumAraka" nuM che, ke je ambulajala ' nA pitA thatA hatA ane sAthI chelluM nAma 'Aditya ' nAmaka kAI hiMdunuM che. pahelAM mAr nAme musalamAnAnAM che ane te pachInAM 8 nAmeA ( sAlamuoDIne) hiMduonAM mAlUma paDe che. jyAre sAlamu* nAma 'harijIsUra' (Hariji Sur) A pramANe che. A'haDisUra ' eja ApaNA A pustakanA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 sUrIzvara ane samrATa nAyaka che, ane jene ApaNe "hiravijayasUri' nA nAmathI oLakhIe chIe. - A hIravijayasUrinI sAthe akabara bAdazAhane saMbaMdha kevI rIte thaye, e tarapha have ApaNe daSTipAta karIe. eka vakhata akabara bAdazAhI mahelanA jharUkhe besI nagaracarcA joI rahyA hatA. te vakhate tenA kAnamAM vAjiMtrone avAja paDyo. A avAja sAMbhaLI teNe pitAnI pAse ubhelA eka nekarane pUchyuM - "A dhUmadhAma zAnI che?" teNe jaNAvyuM ke-cAMpA nAmanI eka zrAvikAe cha mahInAnA upavAsa karyA che. te upavAsa evA ke-jyAre jarUra paDe tyAre mAtra divase garama pANI sivAya kaI vakhata bIjI kaMI paNa vastu moMmAM nAkhI zakAya nahi ane te nimitta A vAji vAgI rahyAM che. cha mahInAnA upavAsa" A zabda sAMbhaLatAMja bAdazAha te AzcaryamAM garakAva thaI gaye. musalamAne eka mahInAnA rajA kare che, temAM paNa rAtre te peTa bharIne khAya che temAM te keTaluMe kaSTa paDe che te pachI bilakula bhejana lIdhA sivAya cha mahInAnA upavAsa kema thaI zake? A zaMkA tenA hRdayamAM upasthita thai ane tethI teNe A vAtanI khAtarI karavAne mATe maMgala codharI ane kamara 1 cha mahInAnA upavAsathI, keIe ema nathI samajavAnuM keAja kAla jainomAM jema chamAsI tapa eTale eka divasa upavAsa ane eka divasa pAraNuM-ema cha mahInA sudhI kare che, te karyo hato, paraMtu cAMpAe lAgaTa cha mahInA sudhI upavAso karyA hatA, emAM lagAre atyuti jevuM nathI, kAraNa ke-te pramANe cha mahInAnA lAgeTa upavAsa karyAnA bIjA paNa keTalAMka pramANamAM maLe che. jema, je samayanI ApaNe vAta karIe chIe, te samayathI kaMIka pahelAM eTale vikramanI paMdaramI zatAbdimAM thayela semasuMdarasUrinA vakhatamAM zrI zAMticaMdragaNie paNa cha mahInAnA lAgeTa upavAsa karyA hatA. jAo, "tamatamArAccha " sage 10 me, kaleka 61, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmatraNa. ' - - ---- - - - - - - -- khAna nAmanA pitAnA be mANasene cApAne tyAM moka9yA. A bane tyAM jaI vinaya bhAvathI pUchayuM - bahena ! tamArAthI ATalA badhA divase sudhI bhUkhyAM kema rahI zakAya che? eka divasa bapore bhejana na thayuM hoya, te zarIra dhrUjavA lAge che, te pachI ATalA badhA divasa sudhI anna vinA kema cAlI zake?" cAMpAe kahyuM- bhAIe ! AvI tapasyA karavI, e mArI zakitathI bahAranuM kAma che; parantu deva-gurUnI kRpAthI ja huM A tapasyA karuM chuM ane AnaMdapUrvaka dharma dhyAnamAM divase gujAruM chuM?" cAMpAnAM parama AstitAvALAM A vacane sAMbhaLI teone ema pUchavAnuM mana avazya thaI AvyuM ke A bAInA deva ane gurU keNu che, ke jenA pratApathI A bAImAM ATalI badhI zakti AvI che? pitAnI A jijJAsA pUrNa karavAne temaNe jyAre pUchyuM tyAre cAMpAe kahyuM mArA deva trASabhAdi tIrthakare che, ke jeo samasta prakAranA deze ane janma-maraNathI rahita thayelA che, ane mArA gurU hIravijayasUri che ke-jeo kaMcana-kAminInA tyAgI thaI rAmAnugrAma vicarI jagannA kalyANane upadeza Ape che." maMgaLa codharI ane kamarUkhAne bAdazAha pAse AvI uparanI tamAma hakIkata nivedana karI. bAdazAhanI A vakhate tIvra IcchA thaI ke-AvA mahApratApI sUrinAM darzana avazya karavAM joIe. A vakhate bAdazAhane ema paNa vicAra thaye ke-ItamadakhAna gujarAtamAM ghaNuM rahela che, mATe te hIravijayasUrithI paricita haze. AthI teNe itamAdakhAnane belAvI pUchyuM-zuM tame hIravijayasUrine jANe che?" ItamadakhAne kahyuM:- hA hajIra, hIravijayasUri eka sAcA skIra che. teo eka gADI, gheDa vigere kaI paNa vahAnamAM besatA nathI hamezAM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAr page cAlI grAmAnugrAma kare che, dravya rAkhatA nathI, strIthI sarvathA dUra rahe che. ane hamezAM IzvaranI baMdagI karI lAkone sArA sArA eya ApavAmAMja divase gujAre che. 30 itamAdakhAnanAM A vacanAthI AdazAhanI utkaMThAmAM kAika vadhAro thayA ane tenI sapUrNa icchA thai ke--AvA sAcA phakIrane avazya ApaNA darabAramAM elAvavA joie; ane temanA upadeza sAMbhaLavA joie. ' AvAja prasa`gamAM eka divasa nagaramAM nIkaLelA eka meTA varagheADe tenI draSTimAM paDaceA. aneka prakAranA vAji Mtre ane hajAro manuSyanI bhIDa tenA jovAmAM AvI. teja vakhata teNe ToDaramallane pUchyu'-' ATalAM badhAM mANasonI bhIDa ane A vAjA-e badhu... zAne mATe che ?' ToDaramale kahyuM- sarakAra ! je khAIe cha mahInAnI tapasyA karI hatI te tapasyA Aje pUrI thai che, tenI khuzaTImAM zrAvake e A varagheADA caDhAvele che. ' bAdazAhe utsukatApUrvaka punaH pUchyuM, * te zuM, te khAI paNu A varagheADAmAM sAmela che ?' ToDaramale kahyuM- hajUra ! te khAi uttamettama vastro ane AbhUSaNAthI susajjita thaI prasannatApUrvaka eka pAlakhImAM beThI che. tenI sAme phUlA ane sApArI vigerethI bharelA keTalAka thALe rAkhavAmAM AvyA che. Ama vAta thatI hatI, tevAmAM varaghoDA bAdazAhI mahela pAse AvyA. bAdazAhe vivekI mANasAne mekalI mAnapUrvaka cAMpAAIne potAnA mahelamAM melAvI, ane vinayapUrvaka pUchyuM- mA tAjI ! tame keTalA ane kevI rIte upavAsA karyAM ?? cAMpAe kahyuM-- pRthvInAtha ! meM cha mahInA sudhI amAja dIdhuM nathI. mAtra koi koi vakhata vadhAre tRSA bhagatI, tyAre Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNu divasanA bhAgamAM garama pANI thADu' greDa' pI letI. evI rIte mArA te chamAsI tapa Aje pUrNa thayA che. ' bAdazAhe AzcaryAnvita thai kahyu---- upavAsa tamArAthI kema thai zakayA ? ' khAi ! ATalA badhA cAMpAe daDhatA ane zraddhApUrvaka kahyuM --< mArA gurU hIravajayasUrinA pratApathIja huM ATalI tapasyA karI zakI chuM, ' 1 ne ke bAdazAhu maMgalacaiAdharI ane kamarUkhAnane pahelAM mekalIne cAMpAnI A hakIkatathI vAkepha thayA hatA; chatAM kudaratanA kAyado che ke--khIjAnA mukhathI sAMbhaLelI vAtamAM jeTale Ana ane lAgaNI udbhave che, tenA karatAM sAkSAtkArathI kaI guNA Ana| ane lAgaNI utpanna thAya che ane teTalAja mATe bAdazAhe, 'jANavA chatAM pharI zA mATe pUchavuM ? evI manamAM lagAra paNa zaMkA lAvyA sivAya upayu kata hakIkata khAsa cAMpAneja pUchIne peAtAnI jIjJAsA pUrI karI. A vakhate bAdazAhe e paNa pUchIne potAnuM samAdhAna karI lIdhuM ke- hIravijayasUri atyAre kayAM birAje che ? ? tene cAMpAnA kahevAthI mAlUma paDyu. ke-sUrIzvarajI atyAre gujarAta prAMtanA gadhAra nagaramAM birAje che. bAdazAha cAMpAnI badhI vAtethI bahu khuzI thaye. teNe peAtAnA manamAM nizcaya karyAM ke-game te rIte paNa hIravijayasUrine ahiM belAvavA yatna karavA. 'hIravijayasUrirAsa'nA kauSabhadAsanA kahevA pramANe akabare te vakhate prasanna thaI cAMpAne, ahumUlya senAnA cUDo paherAvye hateA. tema tenA varagheADAmAM peAtAnAM rAjakIya vAjiMtra ApIne varagheDAnI zezabhAmAM vadhArA karyAM hatA. 'jagadgurUkAvya' nA kanheM zrIpadmasAgaragaNi te pAtAnA kAvyamAM ema paNa kahe che ke-akabare A bAInI tapasyAnI parIkSA karavA mATe teNIne mahInA dADha mahInA sudhI khAsa eka sthAnamAM rAkhIne, tenI tapAsa rAkhavA mATe potAnA mANase rokayA 11 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAT hatA. A parIkSAmAM mAInI sadbhAvanA ane bhanA sarvathA abhAva jaNAyA hatA. te pachI ' hIravijayasUri teNInA gurU thAya che ? ema jANI lai, ' te mahAtmA kayAM che ? ' enA pattA teNe thAnasi'gha ke je eka jainagRhastha hatA ane akabaranA darabAramAM rahetA hatA, tenAthI meLavyeA hatA. va jayAre 'vijayaprazasti' kAvyanA karto hemavijayagaNi kahe che ke-akabare hIravijayasUrinI prazaMsA itamAdakhAna dvArAja sAMbhaLI hatI, ane te uparathIja teNe hIravijayasUrine AmaMtraNa mAkalavAnuM nakkI karyuM hatu. astu, game tema hA, parantu akabarane uparanA kAraNeAthI hIravijayasUrinA nAmanA paricaya thayA hatA, e vAta tA cAsaja che. have akamare temane! sAkSAtkAra karavAnI pUrNa icchA karI. ane te IcchA eTalI badhI tIvra thai, ke teNe tuta ja mAnulyANu ane thAnasi`gha rAmajI nAmanA be jainagRhasthA ane dharmasIpanyAsa, ke je te vakhate tyAMja hatA, temane khelAvI kahyuM ke 'tame hIravijayasUrine ahIM padhAravA mATe eka vinatipatra lakhA, ane huM... paNa eka patra lakhuM chuM. parasparanI sammati pUrvaka mane patrA lakhAyA. zrAvakoe patra lakhyA sUrijI upara, jyAre bAdazAhe te vakhatanA gujarAtanA sUbA zihAkhakhAna (zihAbuddIna ehamadakhAna ) upara lakhyA. bAdazAhe zihAbakhAna upara je patra lakhyA, temAM hIravijayasUrijIne meha lavA mATe mAmUlI lakhyuM, ema nahi, parantu hAthI, gheADA, pAlakhI ane khIjI tamAma Arthika sahAyatAnA Akhira sAthe tene mekalavA mATe lakhyuM. A banne patra laIne bAdazAhe e mevaDA The Mewrahs. They are natives of Mewat and are famous as runners. They bring from great distances with zeal anything that may be required. They are excellent spies, and will perform the most Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ati bhAgyamAM ene amadAvAda mokalyA. hIrAbhAgyakAvya"mAM A be mevaDAenAM nAme mAMdI ane kamAla batAvavAmAM AvyAM che. A prasaMge lagAra eka bIjo paNa vicAra karI laIe. akabara samrA hato. tenI pAse samasta prakAranI sAmagrIhatI. hAthI hatA, UMTa hatAM, ghoDA hatA ane lakSmIne te te, tema mANasanI khoTa hatI. te jamAnAmAM jeTalI jaladI kAya siddhi karavI hoya, te pramANe karAvI zake, evI badhI sAmagrI akabara pAse vidyamAna hatI. TUMkamAM kahIe te akabarane hAma, dAma ne ThAma badhuM hatuM. ataH te potAnuM dhAryuM kAma kare, emAM lagAre navAI nahiM. chatAM paNa kahevuM paDaze ke- vartamAna jamAnAne eka daridra manuSya jeTalI jhaDapathI kAryasiddhi karI zake che, teTalI jhaDapathI kAryasiddhi te vakhatane samrA akabara hete karI zakate. akabira pAse evuM vaijJAnika sAdhana hetuM ja, ke jevuM atyAranA eka 'daridranA bhAgyamAM paNa prApta thayuM che. akabarane Agare beThe, yadi gujarAtamAM kaMI jarUrI samAcAra paNa pahoMcADavA paDatA, te tene mATe ochAmAM ochA 10-12 divasa jeTalo samaya te saheje joItuM. atyAre 10-12 divasonI vAta te dUra rahI, parantu 10-12 kalAke paNa tevA kArya mATe joItA nathI. are, 10-12 miniTa paNa seMkaDe gAu dUra samAcAra pahoMcADavAne kAphI thaI paDe che. vaLI intricate duties. There are likewise one thousand of them, ready to carry out orders. [The Ain-i-Akbari translated by H. Blochmann | M. A. Vol. I p. 252.] arthAta-teo mevAtanA rahIzo che, ane deDanAra tarIke prakhyAta che. je kaMI vastu joItI hoya; te utsAhathI ghaNe dUrathI teo lAvI Ape che. teo uttama jAsUse che ane ghaNI gUMcavaNa bharelI pharaje bajAvI Ape che. hukama bajAvavAne taiyAra evA teomAM eka hAjara che, samAcAra jeTale Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIthara ane siMha, - - - - - - - - - - je samAcAra mokalavA mATe te vakhate ghaNA rUpiyAone vyaya kara paDatuM hatuM, teja samAcAra atyAre mAtra bAra AnAmAMja pahecADI zakAya che. haju lagAra jamAnAne AgaLa vadhavA che. bhAratavarSamAM sAdhanenI chUTa aheLA pramANamAM zarU thavA de. je samAcAra pahocADavAmAM atyAre 10-12 miniTano samaya lAgI jAya che, te paNa bacIne sekaDonI gaNatarImAM samaya lAgavA lAgaze. priya pAThaka ! batAve, akabara samrATuM hovA chatAM-are, te vakhatane cakravartI je rAjA hevA chatAM, AvuM sAdhana tenA nasIbamAM hatuM ? nA, hetu, lagAre hetuM. ochAmAM ochA kahIe te ATha ATha daza daza divasa ke kaI vakhata tethI paNa vadhAre divasa sudhI rastAnI dhULa phAkI phAkIne UMTa ke ghaDAne ane tenI sAthe mANasane paNa aMta nikaLI jatuM, tyAre akabara muzkelathI eka samAcAra gujarAta pahoMcADI zako. akabaranI ghaNae IcchA hatI ke-hIravijyasUrine mokaleluM AmaMtraNa hamaNAM ne hamaNAM pahoMce te sAruM, paNa tenuM dhAyuM zuM kAmamAM Ave? manuSya jAtathI te jeTaluM thatuM hoya, teTaluM ja thAya ne! te paNa akabarane ane thAnasiMgha vigere zrAvakene patra laIne AgathI ravAnA thaelA mevaDAe, lAMbI lAMbI epe karIne jema banyuM tema jaladI amadAvAda AvI pahoMcyA, ane zihAbakhAnane ane patre suparata karyA. - zihAbakhAne samrA patra hAthamAM laI bhaktipUrvaka mAthe caDhAvyuM ane te patrane vAMcyA pahelAM ja utsukatApUrvaka tene samrA nI, samrATranA traNa putra-zekhUcha, pahAddha ane dAnIyAlanI ane samasta bAdazAhI kuTuMbanI sukhazAntinA samAcAra pUchaDyA. tadanantara teNe bAdazAhanuM senerI pharamAna bahuja dhyAnapUrvaka vAMcyuM. temAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke - - hAthI, gheDA, pAlakhI ane bIjI rAjya sAmagrI sAthe sammAna ane dhUmadhAmapUrvaka zrIhIravijayasUrine ahi mokalo? Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zihAbakhAna, khuda samrAne A patra joi eka vakhata te stabdhaja banI gaye, ane pitAnuM pUrvakRta samaraNamAM AvyuM. "A teja hIravijayasUrine bAdazAhe AmaMtraNa karyuM che ke-jeone meM zeDAja samaya upara anItipUrvaka julamI upadrava karyo hate. are, Aja hIravijayasUri eka vakhata mArA DarathI evI AphatamAM AvI paDyA hatA ke- temane ughADA zarIre mArA duSTa sipAInA paMjAmAMthI nAsavuM paDayuM hatu" ItyAdi vicAronI bharatI tenA hRdayasAgaramAM thavA lAgI. ane tenI sAtheja sAthe "AvA mahA tmAne ApelA kaSTa mATe tenA hRdayamAM asAdhAraNa pazcAttApa thavA lAgyuM. paNa pAchaLathI "na jo ita na maLe' e niyamanuM avalaMbana karI, pitAnA mAlikanI AjJAne kema jaladI amala thAya eja vAta teNe hAthamAM lIdhI. teNe amadAvAdanA prasiddha prasiddha AgevAna jaina gRhasthane bolAvyA. teo badhA ekaThA thayA. pachI zihAbakhAne AgarAnA zrAvakone patra teone Ape ane pitAnA uparane bAdazAhane patra paNa vAMcI saMbhaLAvyuM. te uparAMta teNe e paNa kahyuM ke jyAre samrATu AvA mAnapUrvaka hIravijayasUrijIne AmaMtraNa kare che, te pachI tamAre teone tyAM javA mATe khAsa karIne vinati karavI joIe. A evuM mAne che ke-je mAna bAdazAha taraphathI atyAra sudhI keIne paNa maLyuM nathI. sUrIzvarajInA padhAravAthI tamArA dharmanuM gaiArava vadhaze, ane tamArI paNa kAttimAM vadhAro thaze. eTaluM ja nahi paraMtu, hIravijayasUrijInI ziSya paraMparAne mATe paNa A prAthamika praveza ghaNuM ja lAbhadAyaka thaI paDaze. mATe kaMI paNa jAtanI " hA " " nA karyA sivAya hIravijayasUrine jarUra tyAM javA mATe sammati Apa. mane khAtarI che ke-teo tyAM jaIne jarUra bAdazAha upara pitAne prabhAva pADaze, ane bAdazAha pAse sArAM sArAM kAma karAvaze." AnI sAthe khAne e paNa kahyuM ke sUrijInI rastAnI saga Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAT vaDatAne mATe hAthI, ghoDA pAlakhI ane dravya vagere je kaMi joie, te badhu ApavAne mATe mane samrATnA hukama che, mATe te saMbadhI tamAre kaMi paNa vicAra karavAnA nathI. ' jo ke samrATna A Ama traNa vAMcatAMnI sAthe teA amadAvAdanA gRhasthAne prasannatA thavAne badale jhAMkhI paNu glAnI thaI hatI, parantu zahAbakhAnanA uparyukta uttejanAtmaka zabdothI tenA mukhA para kaika utsAhanI rekhAo upasI AvI hAya, tema jaNAvavA lAgyu hatu. chevI zrAvaka, zihAkhakhAnane ema kahIne uThayA ke' sUrijI mahArAja hAla gudegdhAramAM khirAje che, mATe ame gadhAra jaine teozrIne vinati karI ahIM laI AvIe.' te pachI zrAvakAe ekaThA thai amuka amuka gRhasthAne ga dhAra javAnuM zabyu. ane te pramANe vaccharAja pArekha, mUlAzeTha, nAnA vipuzeTha ane kuvarajI verI vigere gADIo joDI gadhAra gayA. bIjI tarapha amadAvAdanA jainasa'dhanI sUcanAthI khaMbhAtathI saMghavI udayakaraNa, pArekha vajIA, pArekha rAjIA ane rAjA zrImalla ozavAla vigere paNa sIdhA gadhAra pahoMcyA. amadAvAda ane khaMbhAtanA AgevAna gRhasthAnA AvavAthI jo ke sUrijIne mahuM bhAnanda thayA, parantu 'Ama ekAeka AvavAnuM zuM kAraNa haze ?' e zakAe teozrInA hRdayamAM avazya sthAna lIdhuM banne gAmeAnA sadhAe sUrijI ane tamAma munima Dalane vaMdana karI sUrijInuM vyAkhyAna zravaNa karyuM. sUrijIe mAranA AhArapANI karyAM.... zrAvako paNa sevA-pUjA ane bhAjanAdi kAauthI nivRtta thayA.te pachI khapeAranA samaye amadAvAdanA gRhasthA, khaMbhAtanA gRhasthI ane gadhAranA AgevAna gRhasthA,tema sUrIzva 27, vimalaha upAdhyAya ane khIjA temanI sAthenA pradhAna suniyeA A badhA ekAnta sthAnamAM vicAra karavAne beThA. A vakhate amadAvAdanA sathe akabara bAdazAhanA ziSAma Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmatraNuM, khAna upara AvelA patra ane AgarAnA jainasa'ghanA patra, ema banne patrA sUrijIne ApyA. sUrijIe peAtAnA uparanA AgAnA sudhanA patra pote vAMcyA, ane pachI te banne patrA khullI rIte A maDaLamAM vAMcavAmAM AvyA. vaLI amadAvAdanA sa'ghe ziDAmakhAne kahelAM vacanA paNa kahI sA~bhaLAvyAM. ' javu ke na javu'enA vicAra teA habrU have thaze, paNa akabara khAdazAhanA A AmaMtraNanI vAta sAMbhaLatAMja eka vakhata te madhA suniyeA ane gadhAra tathA khabhAtanA sagha vigere Azcaya mAM garakAva thai gayA. 'A zu ?? akamaranuM A AmatraNa zAne mATe ? ' ityAdi aneka prakAranI kalpanAonI sthApanA teenA manAma`diramAM thavA lAgI. amadAvAkranA sa'ghane te vakhate je kaMi kahevAnu' hatuM, te kahI lIdhA pachI have dareka potapotAnA vicAra prakaTa karavA lAgyA, > " koi paNa jamAnAmAM ane koi paNa prasa'gamAM dareka manuSya ekaja vicAranA hoya, evu koi divasa atyu' nathI, anatuM nathI ane banavAnu paNa nathI. vicArAnI bhinnatA dareka prasage raheja che. amuka viSayamAM kAinA kevA vicArA hAya che, to koinA kevA DAya che. je jamAnAnuM A vRttAnta lakhIce chIe, te jamAne paNa A aTala niyamathI dUra rahelA nhAtA. nidAna, te vakhate paNa keTalAka udAra vicAranA hatA, jyAre keTalAka samucita vicAra dharAvanArA paNa hatA, ane tenAja pariNAme ' khAdazAhanA A Amatra ne mAna ApI, sUrijIe tyAM padhAravu* ke kema ? ' e viSayamAM zrAvakAmAM ghaNA matabheda paDayA. kAi kahevA lAgyA ke- sUrijI mahArAjane tyAM padhAravAnuM kAmaja zuM che ? bAdazAhane dharmopadeza sAMbhaLavA haze, athavA sUrijI mahArAjanAM darzana karavAM hato, te ghaNAe ahi' Avaze. ' keTalAka kahevA lAgyA are sUrijI mahArAjane te tyAM mAkalAya ? e tte mahA mleccha rahyA, na mAlUma zuM kare ? ApaNe tyAM javAnu` kAmaja zu? ? vaLI koie kahu Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane kSamA. akabarane tame te na samajaze. enA nAmathI ja lekene reca lAge che, te enI pAse te jaIja keNa zake?" ke te kahe ke "e te khAsa rAkSasane avatAra che. mANasane mArI nAkhavAM e te ene ekaDe eka jevuM ja che. AvA duSTa rAjA pAse javAnuM ApaNe zuM kAma che?' ema vAdAnuvAda karatAM karatAM keI te akabaranI addhi samRddhine hisAba lagAvavA lAgyA, te kaI enI laDAInI gaNatarI karavA lAgyA. vANIyAonI vAtane Are Ave khare? sUrijI A badhuM mauna dhAraNa karI cupacApa sAMbhaLI rahyA hatA. keTalAka taraphathI ema paNa kahevAmAM AvyuM ke nahi, nahiM, bAdazAha e dUra hovA chatAM tenAmAM guNAnurAgatAne mATe guNa che. te keInAmAM paNa kaMI mahattva guNa dekhe che, te te phidA phidA thaI jAya che. mATe sUrijI jevA mahAtmA puruSane dekhIne ja te laTTa banI jaze. keI kahe- ApaNane AvI saMkucitatA rAkhavI na joIe. jyAre rAjA pote AvA mAnapUrvaka teDAve che, te pachI sUrIzvara mahArAjanA padhAravAthI zAsananI ghaNIja zobhA vadhaze. ? koIe kahyuM- ApaNe DaravAnuM kaMI kAma nathI. akabara bAdazAhane selase te atiurI che. teomAMja te pitAne divasa vyatIta kare che. mATe te bicAre strinI sevAmAMthI ane rammata gammatamAMthI navare thaze, tyAre sUrijI mahArAjane maLazene ?" eTalAmAM te kaI belI uThaye ke- jyAre maLaze ja nahiM, te pachI tyAM javAnuM kAma zuM che?" A pramANe zrAvakemAM je vAdAnuvAda thaye, tenuM sUrIzvarajI mahArAje zAntacittathI zravaNa karyuM. have teo sAhebe zAsana sevAnI saMpUrNa lAgaNIvALA hRdayathI cittanI utsukatApUrvaka gaMbhIratAthI kahyuM - - "mahAnubhA! tamArA badhAonA vicAre meM atyAra sudhI zravaNa karyA che ! ane huM samajuM chuM tyAM sudhI pota potAnA vicAre prakaTa karavAmAM koIne paNa kharAba abhiprAya nathI, siAe lAbhane Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmatraNa mana- ma na ne - : -- - ---- - udezya rAkhIne ja potAnA abhiprAye batAvyA che. have huM mArA vicAra jaNAvuM chuM. je ke-e vAtanuM atyAre lAMbu vivecana karavAne prasaMga nathI ja ke-ApaNuM pUrvAcAryoe kevaLa zAsananI sevA mATe mAna-apamAnanI darakAra rAkhyA sivAya rAja-darabAramAM paga pesAra karI karIne rAjAone pratibodha karyo hate; eTaluM ja nahi parantu teo dvArA zAsana-hitanAM mahaTAM mhoTAM kAme karAvyAM hatAM. keNa nathI jANatuM ke Arya mahAgirie saMpratirAjAne, bapabhaTTIe AmarAjAne, siddhasena divAkare vikamAdityane ane kalikAla sarvajJa prabhuzrI hemacaMdrAcAryo mArapAla rAjAne-ema aneka pUrvAcAryoe aneka rAjAone pratibedhyA hatA ane tenAja pariNAmathI jainadharmanI atyAre ATalI jAhejalAlI joI zakIe chIe. bhAIe! je ke huM to te mahAna pratApI AcAryonA jevI zakti dharAvatuM nathI, huM te te pUjya purUSenA paganI raja samAna ja chuM; te paNa te pUjya purUSenA puNya-pratApathI bacAva suvica" e niyamAnusAra kaI paNa zAsanasevA mATe udyama kare, e mArI pharaja samajuM chuM. vaLI ApaNa te pUjya purUSane te rAjya darabAramAM paga pesA re karavAmAM keTalIka muzkelIo paNa paDI hatI. ane A te samrATu pate ApaNane AmaMtraNa kare che. te pachI ApaNe AmaMtraNane pAchuM ThelavuM, e mane te vyAjabI jaNAtuM nathI. tame badhA samajI zake che ke, hajAro balake lAkha manune upadeza ApavAmAM je lAbha rahelo che, tenA karatAM kaI guNe lAbha eka rAjAne-samrAne upadeza ApavAmAM rahe che. kAraNa ke gurU kRpAthI yadi samrATranA hRdayamAM je eka paNa vAta utarI jAya, te tenuM anukaraNa karavAne hajAre ke lAkho manuSyane bAdhya thavuM ja paDe. vaLI ApaNe ema paNa vicAra karavAnI jarUra nathI ke jene garaja haze, te ApaNe tyAM vastune svIkAra karavAnuM Avaze, AvA vicAro zAzanane mATe lAbhadAyaka nathI. saMsAramAM potAnI meLe dharmanA karanArA-sArAM sArAM kAma karanArA-manuSya bahu thA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAru ---- --- - - -- - - hoya che. atyArane dharma pAMgaLo che. lekene samajAvI samajAvIne yukita ThasAvI hasAvIne je dharma karAvavAmAM Ave, teja manuSya dharmamAM ArUDha thAya che, ane puNyakAryamAM joDAya che. eTalA mATe ApaNe te zAsanasevAnIja bhAvanA rAkhavI joIe ane zAsavAnI lAgaNathI-bhAvanAthI ApaNane game tyAM javuM paDe, te paNa A paNe temAM saMkoca rAkhaja na joIe. paramAtmA mahAvIra devanA akAya siddhAntane ghera ghera jaine prakAza karavAmAM Avaze, tyAre ja ApaNe sAcI zAsanasevA bajAvI zakIzuM. sarva va zA naravA e bhAvanAne mULa uddezya zuM che? game te rIte paNa manu vene dharmanA-ahiMsA dharmanA anurAgI banAvavA mATe prayatna kara. mATe tame badhA bIje badhe vicAra cheDI daIne akabaranI pAse javA mATe mane sammata thAo, eja huM icchuM chuM." sUrijI mahArAjanA gaMbhIratAvALA A upadezanI dareka upara vijaLInI mAphaka asara thaI. eka vakhata je leke akabaranI pAse javAmAM alAbha jotA hatA, teo badhA lAbhaja jevA lAgyA. "sUrijI mahArAjanA upadezathI bAdazAha mAMsAhAra choDI de, te kevuM sAruM !" sUrijI mahArAjanA upadezathI bAdazAha pazuvadha baMdha kare, te keTalo badho lAbha thAya ?" "sUrijI mahArAjanA upadezathI bAdazAha jaina thAya, te kevI majAha?" ema aneka ka95nAdevInA ghaDAo darekanA hRdayamAM doDAdoDa karavA lAgyA. dareka ekI avAje sUrijI mahArAjane prasannatAthI kahevA lAgyA- "sAhebajI! Apa khuzIthI padhAre. ame badhA rAjI chIe. Apa mahApratApI purUSa che, A5 mahApuNyazALI che, ApanA taparatejathI bAdazAha rAgI thaze ane aneka prakAranAM zAsananI unnatinAM kAryo thaze. Apa prabhu hemacaMdrAcAryanA jeja pratApa pATha jIvadayAne vijaya vAva A bhAratabhUmimAM pharakAve, evI ame AzA rAkhIe chIe. ane amArI te AzA zAsanadeva avazya Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmaraNa, - ~- ~ ~~~~~ ~ ~~ ~ ~~~~~ saphaLa karaze, ema amane cokakasa khAtarI che, amAre Atmadeva evIja sAkSI pUre che." te pachI sUrijI mahArAjane vihAra karavAnuM nakkI thatAM harSanA AvezapUrvaka ekaThA thayelA saMghe ekI avAje vIra paramAtmAnI ane hIravijayasUri mahArAjanI jaya bolAvI Ape upAzraya gajAvI dIdhe. - Aje mAgazara vadi 7 ne divasa che. hajAre manuSyanI bhIDa dhAranA upAzrayamAM thaI rahI che. sAdhu-munirAje kammara bAMdhavAnI taiyArI karI rahyA che. AgevAna zeThiyAo sUrijI mahArAja pAse besI harSa ane zekanI samakAlIna sthitimAM sUrijI mahArAjanA mukha kamalathI bodhavacane grahaNa karI rahyA che. eka tarapha strI varganuM mahekuM keLuM UbhuM che. temAM keTalIka gurUvirahathI AMsu pADI rahI che, keTalIka "guru mahArAja akabara bAdazAhane baMdha ApavA jAya che" vigere vAto karI rahI che, keTalIka "gurU mahArAja eTale badhe dUra jAya che, te have darzana kayAre thaze?" evI bhAvanAo karI nisteja mukhe stabdha thaI ubhI rahI che, jyAre keTalIka gAvAmAM heziyAra gaNAtI mahilAe "gurUvirahanI gaLIo gAI rahI che. munirAje kammara bAMdhIne taiyAra thayA, eTale sUrijI mahArAje paNa tarANI ane daMDe hAthamAM lIdhe. hajAre strI-purUSa sUrijInI mukhamudrAne nihALatAMja rahyAM. sUrijI AgaLa AgaLa cAlavA lAgyA. pAchaLa pAchaLa munirAjeno samudAya pita pitAnI upadhi ane pAtarAM khabhe laI cAlavA lAgyuM. temanI pAchaLa purUSane samudAya ane sauthI chelle strI samudAya cAlavA lAgyo. gurUthI paDatA A lAMbA virahanI vArtA jema jema manuSyonA magajamAM AvavA lAgI, tema tema teonA hRdaye bharAI AvavA lAgyA ane game teTalI dhIratAthI rokavA chatAM paNa darekanI AMkhethI AMsu paDavAja lAgyAM, gurU te hajAre manuSyanI A udAsInatAne na dekhatAM mAtra Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sonA ane zAha. a - 5 5 ke - - - - - - - - - samabhAvamAM lIna thaI paramakInuM dhyAna karatA, dhIre dhIre AgaLa vadhatA ja rahyA. nagarathI bahAra cheDe dUra AvI sUrijIe tamAma saMdhane vairAgyamaya upadeza Ape. sUrijIe kahyuM - "dharmane saneha, e saMsAramAM ajaba sneha che. guru ane ziSyane neha, e dharmaraneha che. tamAre ane amAre neha, e dharmaneha che ane teja dharmanehanA lIdhe atyAre tamArA mukhakamaLo karamAI gayelAM jovAya che, paNa tame badhA jANe ja che ke paramAtmAe amAre mATe e mArga batAve che ke-je mArgamAM cAlavAthI ja ame amArA cAritranI rakSA karI zakIe chIe. jemAsAnA cAra mahInAnI sthitimAM tamane eTalo badho saneha thaI jAya che ke sunirAje vihAra kare, tyAre tamane pAra vinAnuM duHkha thAya che. jo ke A dharma saneha lAbhakartA che, bhavyapurUSe A dharmanehathI pitAne uddhAra karI zake che, paraMtu A raha paNa keI vakhata baMdhananuM kAraNa thaI paDe che. mATe pariNAme te A nehathI paNa ApaNe badhAe mukataja thavAnuM che mahAnubhA! munirAjonA dharma pramANe A samaya amAre mATe vihArane ja che. temAM paNa tame jANe che tema, ApaNA dezanA samrATu akabara bAdazAha taraphathI AvelA AmaMtraNane mAna ApI, mAre teonI pAse javAne bAdhya thavuM paDayuM che. jo ke tame atyAra sudhImAM ghaNI bhakita karI che, ane te bhakita mane niraMtara smaraNamAM AvyA karaze, paNa have huM tamArA badhAnIcaturvidha saMghanI eka sahAyatA mAguM chuM. ane te e che ke tame badhAe zAsanadevane evI prArthanA karaze ke teo mane vIra paramAtmAnA zAsananI sevA karavAnuM sAmarthya arpaNa kare ane mane nirvikapaNe phatepura-rasIkarI pahacADI mArA kAryamAM sahAyaka thAya. have huM tamane badhAne eja kahevA mAgu chu ke-tame badhAe dharmadhyAnamAM udyama rAkhaje, kaleza-kaMkAsathI dUra rahejo, viSaya vAsanAthI nivRtti thaze ane A manuSya janamanI sArthakatA karavA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAma traNa mATe dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa dharmanI ArAdhanA karavAmAM haMmezAM dattacita raheze, eja OM zAMtiH dd khasa, sUrijIe ' 74 zAntiH paNa hAme sRSTi na detAM AgaLa prayANu kAe peAtapeAtAnI bhAvanAnusAra pAchaLa gurU mahArAja dekhAtA hatA, tyAM sudhI ubhA rahI gurU mahArAja adazya thatAM saiA phAi eka pachI eka udAsIna cahere pAchA vaLyA. . nA uccAraNa pUrNAMka kAinI karyuM, zrAvaka ane zrAvicAlyAM ane pachI jyAMsudhI sUrijIe ga"dhArthI nikaLI paDela mukAma cAMcAlamAM karyuM. te pachI tyAMthI jakhUsara thai dhruAranA Are mahInadI utarI vaTAdare AvyA. A gAmamAM sUrijIne vaMdana karavA khabhAtanA sagha AnyA hatA. sUrijIne A gAmamAM rAtrinA samaye eka ajAyakhI bharele banAva anubhavavAmAM AvyuM. evuM banyu. ke jyAre teo rAtrinA samayamAM kaika ni drA ne kaMika jAgrata-evI avasthAmAM hatA, te vakhate temanA jovAmAM Avyu ke-eka TvivyAkRtivALI strI temanI AgaLa ubhI che. teNIe hAthamAM kaku ane metI grahaNa karelAM che. sUrijIne te meAtIthI vadhAvIne kahevA lAgI- pUrva dizAmAM rahIne lagabhaga AkhA bhAratavarSa upara rAjya karI rahela khAdazAha akabara Apane ghaNAja cAhe che. mATe Apa koipaNa jAtanI zaMkA sivAya tyAM padhArA ane vIrazAsananI zAbhAne vadhAraze. ApanA padhAravAthI dvitIyAnA caMdranI mAphaka ApanI kIrttimAM vadhAro thaze. " 66 khasa, ATalA zabdo AlyA pachI, te divyAkRtivALI strI aMtardhAna thaI gaI. te vAtanI vAtamAM kacAM gai, enI sUrijIne paNa ka'I khabara na paDI ane tethI sUrijI vazeSa khulAsA karI zakavAne paNa samatha thai zakayA nahi'. paNa eTalu tA kharU ja keuparanA zabdadhvanithI temanA hRdayamAM apUrva utsAha prakaTa thayA. jIe tyAMthI AgaLa vihAra karyAM, ane sAjItarA, Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAha, mAtara ane bArejA vigere thaI amadAvAda AvyA. amadAvAdanA zrAvakee maheTA ADabaMra sAthe sUrijIne pravezotsava karyo. ahiMne sUbe zihAbakhAna, je ke eka vakhata sUrijIne upadrava karavAvALe hatuM, ane tethI atyAre sUrijIne maLavuM, e ene mATe kaThinatAvALuM thaI paDyuM hatuM, arthAt tene paga bhAre thaI gaye hatA, te paNa manamAM dhairya dhAraNa karIne te potAnA rasAlA sAthe sUrijInI hAme gaye ane sUrijInA caraNakamalamAM mastaka jhukAvI teNe sUrijIne praNAma karyuM. sUrijInA zaheramAM AvyA pachI eka vakhata zihAbakhAne sUrijIne pitAnA darabAramAM padharAvyA ane teonI AgaLa hIrA, mANeka, metI vigere jhaverAta ane bIju dravya mUkI te kahevA lAgya- "mahArAja ! A vastuo Apa ApanI sAtheja laI jAo. A sivAya huM hAthI, gheDA ane pAlakhI vigere paNa mAnI sagavaDatAne mATe Apane ApuM chuM. te paNa svIkArI Apa dillIzvarane jaI maLe. ApanI sAthe A badhI sAmagrI rahevAthI Apane mArgamAM kaI paNa jAtanI takalIpha paDaze nahiM. raste ghaNe lAMbo che, ApanI paNa avasthA lagabhaga vadhAre thayelI che. mATe A badhA sAdhano Ape sAthe rAkhavAM jarUranAM che. " mahArAja ! A sivAya huM ApanI pAse eka vAtanI vAraMvAra mAphI mAguM chuM ane te eja che ke-meM ApanA jevA mahAmA purUSane heATI takalIpha ApI hatI. huM e tuccha manuSya chuM ke, meM Apane pahelAM samAgama karIne paricaya na karyo, ane ekadama nekaranA kahevA UparathI ApanA upara maheATe upadrava karyo. Apa mArA te akSamya gunhAonI mAphI Apaze ane Apa mane e ArzIvAda Apa ke mArA je duSTa manuSya paNa te mahetA pApathI bacavA pAme." ' sUrijIe A vakhate prasanna vadanathI eja kahyuM - Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmatraNa ~ ~~~~ ~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ~ "khAna sAheba! amAre dharma judA ja prakAra che. amAre mATe te paramAtmA mahAvIra deve emaja kahyuM che ke "tamane kaI game tevI takalIpha de, te paNa tame tenA upara samabhAvaja rAkhaje" prabhunI A AjJA amAre je ke zivAhA che, te paNa e te mAre avazya kahevuM paDaze ke haju mArI tevI avasthA AvI nathI. ane je divase saMpUrNa rIte tevI avasthA prApta thaze, te divasa huM svayaM mArA AtmAne dhanya mAnIza. te paNa atyAre huM eTaluM te tamane avazya kahIza ke, mane tamArA upara lagAra mAtra paNa dveSa nathI. tamAre te saMbaMdhI tamArA aMtaHkaraNamAM lagAra mAtra paNa calAni na lAvavI. huM mAnuM chuM ke duniyAmAM mArUM kaI bhaluM ke bUra karatuM ja nathI. je kAMI sArA-kheTAne ke sukha duHkhane anubhava ha karuM chuM temAM mArA pitAnAM ja karmo kAraNabhUta che. te sivAya bIjuM keI kAraNabhUta nathI. saMsAramAM ApaNe jevAM jevAM karmo karIe chIe; tevAM tevAM phaLo ApaNane maLe che. mATe tame lagAra mAtra paNa te saMbaMdhI vicAra karaze nahi." ' sUrijIe te pachI pitAnA AcAra saMbaMdhI keTaluMka vivecana karyuM, ane zihAbakhAnane e vAta daDhatApUrvaka samajAvI ke"ame kaMcana ane kAminathI sarvathA dUraja rahIe chIe. hIrA, motI, mANeka Adi jhaverAta ane pise Take e vastuo amArAthI rAkhI zakAyaja nahiM. amAre te page cAlIneja gAmegAma vicarI, janasamAjane upadeza ApavAne dharma che, mATe Apa je kaMI varatuo mArI sagavaDatAnI khAtara sAthe mekalavA ke ApavA cAhe che, te vastuo mArA dharmanA bhUSaNarUpa nathI. mATe huM mArA dharma pramANe gAmegAma vicarate vicarate samrAnI pAse jema banaze, tema jaladI pahoMcIza." sUrIzvarajInA A vaktavye zihAbakhAnanA hRdayamAM sacoTa asara karI, jaina sAdhuonI tyAgavRtti ane cIrAla phakIrI upara te Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ solAra ane sArA la banI gayA. teNe upayuMkata tamAma vAta dhyAnamAM laI bAdazAha upara eka lAMbe patra lakhyuM. temAM teNe e paNa jaNAvyuM ke hIravijayasUri gaMdhArathI page cAlIne ahiM padhAryA che. teone ApanI AjJA pramANe tamAma prakAranI sAmagrI pUrI pADI; parantu pitAnA dharmanI rakSAne mATe temaNe kaMIpaNa vastune svIkAra karyo nathI. sarakAra, huM Apane zuM nivedana karUM? hIravijayasUri eka evA phakIra che ke temanI jeTalI tArIpha karavAmAM Ave, teTalI DIja che. teo paisAne ( dravyane aDI paNa zakatA nathI. page cAle che. kaI paNa vAhanamAM besatA nathI ane priyenA saMsargathI sarvathA dUra rahe che. vigere emanA evA kaThina AcAre che ke jyAre Apane teo maLaze, tyAre ApanI khAtarI thaze." amadAvAdamAM thoDAja divasanI sthiratA karI sUrijIe AgaLa vihAra karyo. meMdI ane kamAla nA mane je be mevADA akabara bAdazAha pAsethI AmaMtraNapatra laIne AvyA hatA, teo atyAra sudhI amadAvAdamAM ja rahyA hatA. teo paNa sUrIzvarajInI sAtheja cAlyA. amadAvAdathI vihAra karyA pachI usaMmAnapura, sehalA, hAjIpura, berIsANa, kaDI, vIsanagara ane mahesANuM vigere thaI sUrijI pATaNa padhAryA. ahiM sUrijI sAta divasa rahyA, te daramIyAna keTalIka pratiSThAo paNa karI. ahithI zrI vimalaharSa upAdhyAye pAMtrIsa sAdhuo sAthe AgaLa vihAra karyo. ane te pachI sUrijIe vihAra karyo. sUrijI vaDalImAM pitAnA gurU vijayadAnasUrinA stUpane (pAdukAne vaMdana karI siddhapura padhAryA. vijayasenasUri ahiMthI pAchA pATaNa padhAryA; kAraNa ke-saMghanI-sAdhuonI saMbhALa rAkhavAne teone gujarAta mAM ja rahevAnuM nakkI thayuM hatuM. siddhapurathI AkhUnI yAtrA mATe vihAra karatAM sUrijI saretara (satrA ) thaI raha padhAryA, ahiM sahasA arjuna nAmaka bhalene uparI rahetuM hatuM, teNe ane tenI ATha siyAe sUrijInI sAdhuvRttithI prasanna thaI sUri Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmatraNa. jInA upadeza zravaNu karyAM. jene pariNAme teNe kAi paNa niraparAdhI jIvane nahi haNavAnA niyama grahaNa karyAM. e pramANe sahasA arjunane pratimAdhI sUrijI AkhUnI yAtrA mATe AbU padhAryAM. AmUnAM madirAnI kArigirI joi sUrijIne ghaNIja prasannatA thaI. AmrUthI sirAhI padhAryAM. sirAhInA rAjA suratrANe ( devaDA sulatAne) sUrijInA sArA satkAra karyAM, eTaluMja nahi' parantu sUri jInA upadezathI teNe madirApAna, zikAra, mAMsAhAra ane ane pa2zrI sevana-e cAra Amate nahi karavAnI pratijJA lIdhI. te pachI sUrijI tyAMthI sAdaDI thai rANakapuranI yAtrAe gayA. ahinA ma'hiranI vizALatA, ke je sRSTinI sapATI upara advitIyatA bhogave che, te joi sUrijIne ghaNeja AnaMda thayA. tyAMthI pAchA teo sAdaDI AvyA. sUrijInI sevAmAM AvavAne varADathI nika Lela zrIkalyANavijaya upAdhyAya paNu sUrijIne ahiMja maLyA. 'ahiMthI teo AuA sudhI sUrijInI sAtheja rahyA ane pachI pAchA vaLyA. AuAnA svAmI viSNuk gRhastha tAlhAe sUrijInA padhAravAthI utsava karyo, ane pirAjikA nAmanu nANu dareka mANasane vhecyuM tyAMthI sUrijI meDate padhAryA. meDatAmAM be divasanI sthiratA karI. ahiMnA rAjA sAdimasulatAne paNa sUrijIne sArUM' mAna Apyu hatuM. bhAratavaSa upara eka chatra sAmrAjaya bhogavanAra madazAha akabare jyAre sUrijIne ahumAna pUrvaka teDAvyA che, te pachI tenI mahattA dharAvanAra sUrijInu' bIjA nhAnA rAjAe bahumAna kare, emAM ApaNane kaI paNa Azcarya pAmavA jevuM jaNAze nahi; parantu sUrijInA upaTTezamAM rahelI adabhutazakita, ApaNane Azcaya pamADyA vinA rahetI nathI. sAthI pahelAM te tenI gaMbhIra ane zAnta mukhamudrA leAkAne AkaSa Nu karI letI, ane te pachI zuddhacAritranA ra'gathI raMgAelA temanA upadeza pravAha evA nikaLatA ke game tevAne paNa tenI asara thayA vinA rahetI nahi. 13 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAr meDatethI sUrijI ' phaleodhI pArzvanAtha'nI yAtrA mATe lAdhI paNa padhAryAM hatA ane tyAMthI vihAra karI sAMgAnera padhAryAM hatA. have sUrijIne ahiMja mUkI, ApaNe sUrijIthI AgaLa nikaLela zrIvimalaharSa upAdhyAya pAse jaie. te vimala upAdhyAya hamaNAMja-sUrijI sAMgAnera padhAryAM tyAre-phatehapura-sIkarI pahoMcyA che. temanI sAthe sahavimala vigere vidvAna muniratnA paNa che. temaNe upAzrayamAM mukAma karyAM pachI tuja thAnasigha, mAnukalyANa ane asIpAla vigere AgevAna zrAvakAne kahyuM-'cAlA ApaNe bAdazAhane maLIe.' upAdhyAyajInI A utsukatA, vAMcanArane lagAra asthAne avazya lAgaze. hajU teA upAzrayamAM AvIne mukAma karatAM vAra thaI nathI ane ekadama akabara jevA khAdazAhane maLavA mATe taiyAra thavuM, e lagAra asabhyatAvALuM nahiM, teA anucita jevu* tA avazya lAge che. upAdhyAyajInA A vacananA uttaramAM thAnisaga ane sAnukalyANe eja kahyuM- AdazAhe vicitra prakRtinA mANasa che, ekAeka tenI pAse jaine ubhA rahevu', e ApaNe mATe ceAgya nathI, mATe Apa sthiratA karo. ame zekha ambulaphejalane maLIe chIe. teo je salAha Apaze, te pramANe karIzu, " tr thAnasiMgha, mAnukalyANa ane amIpAla vigere keTalAka AgevAna zrAvake ambulajala pAse gayA. ane kahyuM-ke hIravajayasUrinA keTalAka ziSyA AvI gayA che, ane teo bAdazAhane maLavA cAhe che. ambulaphajale ahu hapUrvaka jaNAvyu` ke--khuzIthI teone lAve, ApaNe mAdazAha pAse lai jaie. A prasage eTale khulAsA karI devA jarUranA thai paDaze ke-- sUrIzvarajInA AvyA pahelAM vimala upAdhyAyanI icchA bAdazAhane bahu jaladI maLavAnI thai hatI; temAM khAsa eka kAraNa hatuM. ane te e ke-mAdazAhanA samadhamAM nAnA prakAranI vAtA teonA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLavAmAM AvI hatI. bAdazAhane bilakula asabhya batAvatA, kaI krodhI batAvatA, ane kaI prapaMcI jaNAvatA te kaI dharmAbhilASI paNa kahetA. AthI upAdhyAyajI vigere AgaLa AvelA sAdhuoe vicAra karyo ke ApaNe bAdazAhane pahelAM maLIe, ane joIe te kharA ke te kevI prakRtine mANasa che ? ApaNuM apamAna karaze, te tenI kaMI harakata nathI, paNa sUrIzvarajI mahArAjanuM kaMI apamAna thAya, te te mahAduHkhadAyI thaI paDe. are, kadAcita eka vakhata ApaNane kaMI AphatamAM paNa AvavuM paDe, te paNa gurUbhakita ke zAsanasevA mATe evI Aphata uThAvavI, e paNa ApaNe mATe te zreyaskaraja che, paNa ethI sUrIzvarajI mahArAjane te cetI javAno prasaMga maLazejane!" basa, Aja abhiprAyathI teoe pahelAM maLavAnuM ucita dhAryuM hatuM. zrAvake belAvavA AvyA. upAdhyAyajI, siMhavimalajI. paMnyAsa, dharmasIdraSi ane guNasAgarane sAthe laI pahelAM abulaphajalane tyAM gayA. abulaphajalanI pAse jaIne pahelAM upAdhyAyajIe eja kahyuM"ame phakIra chIe, bhikSAvRtti karI nirvAha karIe chIe, eka ke paNa pAse rAkhatA nathI. gAma nathI, garAsa nathI, ghara nathI, khetara nathI, page cAlIne pRthvI para grAmAnugrAma bhramaNa karIe chIe. tema maMtra, jaMtra ane taMtrAdipaNu karatA nathI, te pachI bAdazAhe zA kAraNathI amane (amAsa gurU hIravijayasUrine) lAvyA che? upAdhyAyajInA A praznane khulAse abulaphajale mAtra eTalAja zabdomAM karyo ke-"bAdazAhane ApanuM bIjuM kaMIja kAma nathI, mAtra teo ApanI pAsethI dharma sAMbhaLavAne cAhe che." te pachI abdulaphajala A cAre mahAtmAone bAdazAha pAse laI gaye. ane teone paricaya karAvatAM kahyuM- A mahAtmAe teja hIravijayasUrinA celAo che ke-jeone ahiM padhAravA mATe Apa nAmadAre AmaMtraNa mokalyuM che.' Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAT * hAM, A hIravijayasUrinA ziSyA che ?' ema AlatAMnI sAtheja bAdazAha sa hAsanathI uco ane galIcAthI mahAra jyAM upAdhyAyajI vigere ubhA hatA, tyAM shAme AnyA. teja vakhate upAdhyAyajIe dharmalAbha rUpa AzIrvAda ApI sUrijI taraphathI paNa dharmalAbha jaNAvyA. khAdazAhe A vakhate tIvrecchApUrvaka kahyu mane te paramakRpALu sUrIzvarajInAM darzana kayAre thaze ? ' upAdhyAyajIe kahyuM ke' hAla teo vihAramAM che ane have jema banaze, tema jaladI teo padhAraze. A vakhate bAdazAhe pAtAnA eka hajUriyA pAse A cAre mahAtmAonAM nAmA, pUrvAvasthAnAM nAme, temanAM mAtApitAnAM nAmeA ane gAmanAM nAme paNa lakhAvI lIdhAM. vadhumAM teNe parIkSA karavAnA huM game te abhiprAyathI pUchyu ke- Apa kUkIra zA mATe thayA ? ' upAdhyAyajIe mAdazAhanA A praznanA uttaramAM kahyuM:-- " sa'sAramAM asAdhAraNa duHkhanAM kAraNeA traNa che-janma,jarA ane mRtyu. A traNe kAraNeAthI jyAM sudhI mukata na thavAya, tyAM sudhI paramasukha athavA AnaMdanI prApti thatI nathI. A sukha athavA AnadanI prAptine mATeja ame sAdhu-kIra thayA chIe. kAraNa ke--gRhasthAvasthAmAM aneka prakAranI upAdhI ethI A jIva vIMTAelA rahe che ane tethI te peAtAnI Atmika unnatine mATe karavA lAyaka kAryo karI zakatA nathI. mATe tevA kAraNAthI dUra rahevAmAMja sAra che, ema samajIne ame gRhasthAvasthA cheDelI che. kAraNa ke AtmaddhAramAM yadi kAi paNa asAdhAraNa kAraNa saMsAramAM jaNAtuM hAya, teA te dharmaja che. A dharmAMnA sa'graha sAdhu avasthAmAM-phakIrImAMja sArI rIte thai zake che. vaLI ApaNA upara mRtyune Dara paNa eTalA badhA rahelA che, ke te kayAre ApaNune jhaDapaze, enI lagAra mAtra paNa khabara nathI. jyAre AvI avasthA che to pachI mahAtmA AnA A vacanane, ke --- Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmatraNa. anityAni zarIrANi vibhavo naiva zAzvataH / nityaM saMnihito mRtyuH karttavyo dharmasaMgrahaH // 1 // smaraNamAM rAkhIne zA mATe dharmanA saMcaya karavAmAM tatpara na rahevu' joie. re rAjan ! ApanA praznanA uttara ATalAja zabdamAM AvI jAya che. mAthI paNa jo TUMkANamAM kahuM te te eTaluMja che ke-gRhaisthAvasthAmAM rahIne manuSyA joie tevI rIte dhama sAdhana karI zakatA nathI ane dhasAdhana karavu e mahu jarUratu che, khasa eTalAja mATe ame sAdhu-phakIra thayA chIe. "" ma upAdhyAyajInA A khulAsAthI bAdazAhene ghaNI prasannatA thai. teonI niDaratA ane askhalita vacanadhArA joi bAdazAhane ema thai AvyuM ke--jenA ziSyA AvA tyAgI, vidvAna ane hAzIyAra che, te gurU teA na mAlUma kevAe haze ? chevaTe mAdazAhe peAtAnA Tu zabdodvArA paNa jAhera karyAM, ane te pachI upAdhyAyajI vigere pAchA upAzraye AvyA. mAdazAha sAthenI A prAthamika mulAkAtathI upAdhyAyajI ane bIjA muniyAne khAtarI thai ke mAdazAhanA samayamAM je kai vidantie sa'bhaLAtI hatI, temAMnu kai cheja nahi. khAHzAhe vinayI, vivekI ane sabhya che, te vidvAnAnI kharekhara kannura kare che ane dharmanI paNa jijJAsA sArI dharAve che. ' priya pAThaka, ApaNane khakharaja che ke hIravijayasUri sAMgAnera sudhI padhArelA che. have mAdazAhanI sAthe upAdhyAyajInI mulAkAta thayA pachI tepurasIkarInA ghaNA zrAvakA sAMgAnera sudhI sUrijInI sTAme gayA. temaNe upAdhyAyajI ane bAdazAhe saMbadhI badhI hakIkata jaNAvI, tema bAdazAhe ApanAM darzana karavAnI tIvra icchA dharAve che, te paNa jaNAvyu, sUrijIne A badhI hakIkatathI bahu smAnaMda thayo. temanA hRdayanA koI khUNA khacakAmAM khAda Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhanI prakRti saMbaMdhI lagAra paNa zaMkA rahelI haze, te paNa dUra thaI ane have te teozrInA hRdayamAM paNa ekAnta eja bhAvanAe sthAna lIdhuM ke-"kayAre bAdazAhane maLuM ane dharmopadeza saMbhabAvuM." astu - sAMgAnerathI vihAra karI navalIgAma, cATar hiMDavaNI, sikaMdarapura ane khyAnA vigere thaI sUrijI abhirAmAbAda 1 AgAma khyAnAthI dakSINamAM traNa mAIla thatuM hatuM. atyAre A gAma vidyamAna nathI. 2 abhirAmAbAdane keTalAka lekhake alAhAbAda tarIke oLakhAve che, paraMtu te ThIka nathI. kAraNa ke-je raste thaIne sUrijI phatepurasIkarI padhAryA hatA, te rastAmAM alAhAbAda AvatuM ja nathI. vaLI phatepura-sIkarI pahoMcavAmAM hIravijayasUrie sauthI chelluM mukAma abhirAmAbAdamAM karyuM hatuM. "daraNamANa kAvya ' nA teramA sargamAM pavitrayaMstIrtha ivAdhvajantUnpure'bhirAmAdimavAdanAni / yAvatsametaH prabhuretya tAvad drAgyAcakendreNa nataH sa taavt||44|| AthI mAlUma paDe che ke-vimalaharSa upAdhyAya phatehapura-sIkarIthI sUrijInI hAme ahiM AvyA hatA ane ahiM AvIne temaNe e jaNAvyuM hatuM ke- bAdazAha ApanA samAgamane cAhe che.' e vAta AgaLanA lekathI pratIta thAya che.- bhayo pikokAnta iSaiSa yuSmatsamAgama kAkSati bhUmikAntaH / tavAcakenetyudito vratIndraH phatepuropAntabhuvaM babhAja // 45 // A lAka uparathI ema paNa jaNAya che ke-jyAM vimalaharSa upAdhyAye uparyukta hakIkata jaNAvI, e sthAna phatepurathI thoDe dura hovuM joIe. labhadAsa kavi "hIravijayasUri rAsa' mAM lakhe che - " bayAMnA naI abhirAmAbAda gurU AvatAM gaye vivAda phatepura bhaNI AvI jasyi aneka paMDita pUrSi tasyaI." ( pU. 108) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa pathAya. ahiMnA saMghamAM kaMIka kaleza hatuM, te paNa sUrijInA upadezathI dUra thaye. upAdhyAyajI paNa phatepurasIkarIthI sUrijInI hAme ahiM AvyA. A uparathI paNa ema jaNAya che ke-abhirAmAbAda, e sArachanuM chelluM mukAma hatuM. ahiMthI ravAnA thaIne sUrijI phatepura padhAryA hatA. A sivAya eka prabaLa pramANu bIjuM paNa maLe che. jagadagurUkAvya" mAM kahyuM cheaayaataa iha nAthahIravijayAcAryAH suziSyAnvitA itthaM sthAnakasiMhavAcikamasau zrutvA nRpo'kambaraH / svaM sainyaM sakalaM phatepurapurAdvyUtaSaTkAntarAyAtAnAmabhisammukha yatipatInAM prAhiNot sphiitiyuk||163|| A uparathI spaSTa thAya che.- sUrijI cha gAu (12 mAIla) upara AvyA che" ema jANIne bAdazAhe temanA satkArane mATe potAnuM sainya kahyuM hatuM. sutarAM, abhirAmAbAda phatehapurasIkarIthI cha gAu (bAra mAIla) thatuM hatuM, e vAta nivivAda siddha thAya che. jyAre alAhAbAda te phatepurathI lagabhaga piNuM traNa mAIla dakSiNa-pUrvamAM AveluM che, eTale abhirAmAbAdane alAhAbAda kahevuM, e ThIka nathI. A saMbaMdhI Mundy's Travels (maDInuM Trevasa) ke je sara rIca sI. Tempala taraphathI bahAra paDayuM che, temAM lakhyuM che ke abhirAmAbAda e bahAnuM zahera athavA ko hate. A gAma khyAnAthI uttaramAM Azare be gAu dUra hatuM. tene abhirAmAbAda athavA ibrAhImAbAda paNa kahetA. ahiM eka ghaNI ja suMdara vAva hatI. atyAre paNa A vAva vidyamAna che, jene jhAlaravAva kahe che. AnA lekha uparathI jaNAya che kealAudIna khIlajIne vajIra kAphe I. sa. 1318 mAM baMdhAvI hatI. jAo-Cunningham Archaeological Survey of India Report. Vol. XX 69-70, Also Mundy P. 101. uparanI vAtane vIlIyama phIca paNa Teke Ape che. A lekhaka katapara sIkarIthI khyAnAne 16 mAIla batAve che. jyAre upara khyAnAthI abhirAmAbAda be gAu (cAra mAIla ) batAvavAmAM AvyuM Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzAra ane have phatepura-sIkarI mAtra cha gAuja rahyuM che ane tethI sUrijI abhirAmAbAda padhAryA che, evA samAcAra phatepura-sIkarImAM bahuja jaladI phelAI gayA. lekenI Ava jA zarU thaI gaI ane bIjI tarapha sUrijInA sAmaiyA mATe, thAnasiMdha, mAnukalyANa ane amIpAla vigere AgevAna gRhasthAe bAdazAhane maLI bAdazAhI vAjA ane hAthI, gheDA vigere je je vastuonI apekSA hatI, te te vastuone paNa babasta karI lIdhe. Aje STha vadi 12 (vi. saM. 1939) ne divasa che. prAtaHkAlathI AkhA zaheramAM kaMIka navInatAnAM cihune dekhAvA lagyAM che. keTalAke pitAnAM bALabaccAMone uttamottama AbhUSaNe ane vastra paherAvavA lAgI paDayA che, keTalAke potapotAnA hAthio ane ghoDAo vigerene zaNagArI rahyA che jyAre keTalAke rathanI taiyArIo karI rahyA che. jyAre keTalAke te divasa ugyA pahelAM aMdhArAmAMja helA vahelA uThIne, bane teTale dUra sudhI sUrijInA hAme javAne vidAya thaI gayelA che. e pramANe lagabhaga nava vAgatAM vAgatAM zahera bahAra hAthiye, ghoDA, UMTa, ratha, ane ke-nizAna temaja khAsa bAdazAha taraphathI maLelAM rAjyakIya vAjiMtranI taiyArI pUrvaka hajAre manuSya sUrIzvarajInI pratIkSA karIne ubhA rahelA che. jeDI vAra thatAMja saMkhyAbaMdha sAdhuonuM Te lokonI daSTie paDayuM. leke harSamAM ne harSamAM sUrijInI hAme cAlavA lAgyA. A vakhate sUrijInI sAthe vimalaharSa upAdhyAya, zAnticaMdragaNuM, paMDita sAmavijaya, 5. sahajasAgara gaNi, paM. siMhavimala gaNi, paM. che. eTale e cAra mAIla jatAM "abhirAmAbAda phatepurasIkarIthI 12 mAIla thatu hatuM " e jagadagurU kAvyanA kartAnuM kathana satya Thare che. atyAre A nAmanuM gAma nathI, tema "TriomeTrIkala sarve nA nakazAmAM paNa nahi hovA chatAM, sUrijInA vakhatamAM A gAma hovAthI ane sUrijIe ahiM khAsa mukAma karela hevAthI sUrijInA vihAranA nakazAmAM A nAma ApavAmAM AvyuM che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmaMtraNa 15 guNavijya, paM. guNasAgara, paM. kanakavijaya, paM. dharmasIhaSi, 5. mAnasAgara, paM. ratanacaMdra, gaSi kA, paM. hemavijaya, naSi jagamAla, paM. ratnakuzala, paM. rAmavijaya, paM, bhAnavijaya, paM. kIrtivijaya, 5. haMsavijaya, paMjatavijaya, 5, jayavijya, paMlAviye, paM. munivijaya, dhaMdhanavijaya, pa. munivimala ane muni jayavijaya vigere 67 sAdhuo hatA. A sAdhuomAM keI vaiyAkaraNa hatA, te keInaiyAyika hatA; keI vAdI hatA, te kaI vyAkhyAnI hatA ke adhyAtmI hatA, te kaI zatAvadhAnI hatA, ane keI kavi hatA, te koI dhyAnI paNa hatA,ema judA judA viSayamAM asAdhAraNa vidvattA dharAvanArA hatA. sUrijI zaheranA daravAjAnI pAse AvyA eTale tamAma saMghe vidhipUrvaka vaMdana karyuM. kumArikAoe senA cAMdInAM phUlethI sUrijIne vadhAvyA. jyAre keTalIka sAbhAgyavatie metInA sAthIyAvaDe gahuLI paNa karI. ema zubha zakune pUrvaka sUrijI phatepura-sIkarInA eka parAmAM thaIne zaheramAM praveza karavA lAgyA. teTalAmAM te parAmAM rahete eka sAmanta, ke jenuM nAma jagamala karacchavAha hatuM, te AvIne sUrichanA pagamAM paDyo ane harSanA AvezamAM AvIne potAnA mahelane sUrijInAM pagalAMthI pavitra karavAnI bhAvanAthI te pitAnA mahelamAM laI gaye, eTaluM ja nahi paraMtu teNe potAnA mahelanA eka svataMtra kamarAmAM Akho divasa ane rAta rAkhyA, ane teo zrInA mukhathI ghaNeja upadeza zravaNa karyo, sUrijIe pitAnA vihAranI je sImA bAMdhI hatI, te sImAne aMta pUre thAya che. sUrijI gadhArathI vihAra karIne je 1 A jaganmala kacchavAha teja che ke, je jayapuranA rAjA bihArImalane nahAna bhAI thaDe. AnA saMbaMdhamAM vizeSa mAhitI meLavavA icchanAre AIna-I-akabarI " ne pahelo bhAga, plekamenanA aMgarejI anuvAdanA 436 mA pejamAM jovuM. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzAra ane sAmAnya raste thaIne phatepura-sIkarI padhAryA, te rastAne nirNaya hIravijayasUrirAsa, hIrabhAgya kAvya, vijaya prazasti, ane lAbhadaya rAsa uparathI karavAmAM AvyuM che. ane te uparathIja "TriAmeTrikala sarvenA nakazAo sAthe meLavIne sUrijInA vihArane nakazo taiyAra karAvavAmAM Avyo che, ke je A sAthe joDavAmAM AvyuM che. prakaraNa pAMcamuM. pratibodha, je ceSTha vadi 13 ne divasa che. prAtaHkAla - tAja thAnasiMdha vigere AgevAna gRhastha sUri dharI chanI pAse AvI pahoMcyA. sUrijInA hRdayamAM kIka) te svAbhAvika AnaMdane saMcAra thaI rahyo che. je kAryane mATe, mahaTAM kaSTa uThAvIne seMkaDe gAunI musApharI karI sUrijI ahiM padhAryA che, te kAya nuM maMgalAcaraNa Aje ja karavAnuM temaNe aMtaHkaraNamAM dhAryuM che. ane teTalAja mATe, kaI paNa zubhakAryane prAraMbha karavA pahelAM maMgala nimitta-te kArya nivinapaNe pUruM paDe tene mATe pratyAkhyAna (saMka95) paNa sUrijIe Amilanuja karyuM che eTaluM ja nahi paraMtu sUrijInI IcchA paNa prAtaHkAlathI evIja thaI ke-upAzraye paNa kAryanI zarUAta karyA pachIja javuM. 1 bila, jenenI eka tapasyA vizeSanuM nAma che. A tapasyAnA divase mAtra eka ja vakhata ane te paNa ghI, dUdha, dahi, goLa vigere vastuothI rahita athatu nIrasa bhejana karavAmAM Ave che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimA. sUrijIne ahiM kayuM mahatvanuM kArya karavAnuM che, e pAThakathI ajANyuM nathI. "akabara bAdazAhane pratibaMdha kare," eja sUrijInuM sAdhyabiMdu che. prAtaHkAlamAMja sUrijIe evI vyavasthA karI dIdhI ke je sAdhuone vidvAna sAdhuone-pitAnI sAthe rAjasabhAmAM laI javAnA hatA, teone pitAnI pAse rAkhyA, ane bIjAone upAzraye mokalI dIdhA. sAthI pahelAM abulaphajalanA makAne AvavA mATe sUrijI jaganmalakachavAhane tyAMthI ravAnA thayA, ane jyAre siMhadvAra nAmane mukhya daravAje, ke je brAhmaNavADAnA nAke hatuM, tyAM AvyA, eTale thAnasiMgha vigere zrAvakoe AgaLa jaIne abulaphajalane e vAtanI sUcanA ApI ke sUrijI "siMhadvAre padhAryA che, eTaluMja nahiM, paraMtu sAthe sAthe e paNa jaNAvyuM ke- sUrijI hamaNAMja bAdazAhane maLavAne cAhe che." abulaphajala kaMI paNa bahAnA kAnI karyA sivAya bAdazAha pAse gaye ane jaNAvyuM ke- hIravijayasUrijI siMhadvAra sudhI padhAryA che. have ApanI AjJA hoya, te huM teone ApanI pAse lAvuM, kAraNa ke teo hamaNAMja ApanA samAgamane cAhe che." pratyuttaramAM bAdazAhe jaNAvyuM-"jeonI huM ghaNI ja cAhanA karatuM hatuM, teonA padhAryAnA samAcArathI mane ghaNeja harSa thAya che, paraMtu dilagIra chuM ke-hAla huM kaMIka kAryamAM vyagramanavALa hoI mahelamAM jAuM chuM. mATe tyAMthI AvuM, tyAre tame sUrijIne laIne Avaje, tyAM sudhI tame sUrijInA caraNakamaLathI tamArA sthAnane pavitra kare. bAdazAhane A javAba keI paNa sahudayane khUNyA vinA nahi rahe. jeone seMkaDe kezonI musApharI karAvI potAnI pAse bolAvyA che, ane jeone maLavA mATe meghanI mAphaka pratIkSA karI rahyo hato, teonAja AvavA pachI-AvavA pachI ja nahi, paraMtu Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA. samAgamane mATe pUchAvavA chatAM "atyAre huM kAryamAM vyartha chuM" "thoDI vAra pachI maLIza" A uttara bAdazAhanA kayA durguNanA pariNAme nikaLyuM haze, e zodhI kADhavuM, asaMbhava nahiM, te kanitAvALuM avazya che. zrIhIrImAthAthanA kartA, 13 mA sarganA 125 mA - kanI TIkAmAM Ane mATe kahe che ke- tathAM vatina bhajJAtataravabhAvena mlecchatvena vA / yathAstikaH syAttadA tu Ini cavavA vavata para " paNa amane te, ApaNe trIjA prakaraNamAM joI gayA chIe te ja tenA dArUnA vyasananuM ja A pariNAma lAge che. kemake, A vyasananA lIdhe tenAthI ghaNI vakhata nahi IcchavA aviveka thaI jatuM. jyAre tene dArU pIvAnuM mana thaI AvatuM, tyAre te game tevAM kAne paDatAM mUkIne, are, game tevA mANasane maLavA bolAvyA hoya, te paNa tene nahiM maLatAM, te dArU pIvAnI IcchAne pUrNa kare. zuM e banavA joga nathI ke potAnI A kuTevane pariNAme ja teNe upara pramANene uttara Ape hoya? atu, game te he, paNa kharI rIte te sUrijInI bAdazAhane maLavAnI IcchA thaI, tenA karatAM hajAra guNI IcchA bAdazAhane tatkAla thavI joItI hatI. atu. have, "je thAya che te sArAne mATe e eka sAmAnya niyama pramANe, bIjI rIte vicAra karIe te-ekAeka bAdazAhane nahi maLavAthI thaye te phAyadeja. kAraNa ke bAdazAhane maLavA pahelAM sUrijIne, bAdazAhanA sarvasva tarIke gaNAtA vidvAna zekha AbulaphajalanI sAthe lAMbe vakhata vAtacIta karavAne prasaMga maLI AvyuM. ane tethI bAdazAhane maLavA pahelAM bAdazAhanA khAsa mAnatA ekAda purUSanA aMtaHkaraNamAM, sUrijInI vidvattA ane pavitratAnA saMbaMdhamAM je chApa besADavAnI jarUra jovAtI hatI, te paNa pUrNa thaI, eTale ke bAdazAhane maLavA pahelAM, maLelA A Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimA samayamAM sUrijI zekha abulaphajalane tyAM padhAryA, ane lAMbA vakhata sudhI abulaphajalanI sAthe dharma carcA karI. vinsenTa ramItha paNa kahe che ke bAdazahane temanI sAthe vAtacIta karavAne purasada maLI, tyAM sudhI, temane abulaphajalanI pAse besADavAmAM AvyA hatA- " The weary traveller was made over to the care of Abul Fazl until the soverign found leisure to converse with him." Akbar-p. 167 ] abulaphajalanI sAthenI A prAthamika mulAkAta ane prAthamika dharmacarcAmAM abulaphajale kurAne zarIphanI keTalIka AjJAenuM pratipAdana karyuM hatuM, jyAre hIravijyasUrie teja vAtane yukitapUrvaka samajAvI, IzvaranuM vAstavika savarUpa kevuM che? sukhadukhane ApanAra Izvara nahi, paraMtu ApaNA karmo ja che, e, ane tenI sAthe dayAdharmanuM paNa pratipAdana karyuM hatuM. zekha abdula phejalane sUrijInI A vidvattAbharI vANI ane yuktithI bahuja AnaMda thaze. abulaphajalane tyAM dharmacarcA karatAM ja lagabhaga madhyA kALa thaI gaye. ApaNe jANI gayA chIe ke Aje sUrijIe A bilanI tapasyA karI hatI. have ahiMthI upAzraye jai AhAra kare, ane pAchA bAdazAhanI pAse javA mATe ahiM AvavuM, e azakaya jevuM thaI paDayuM hatuM. kAraNa ke tema karavAmAM ghaNe vakhata vyatIta thaI jAya tema hatuM; atae sUrijIe upAzraye na jatAM abulaphajalanA mahelanI pAseja karaNarAja nAmanA hiMdugraha1 karaNarAjanuM khAsa nAma rAmadAsa kacchavAha hatuM. ane rAjAkaraNa, e enuM birUda hatuM. A karaNarAja 500 senAne adhipati hatA, Ane mATe vizeSa hakIkata meLavavA IcchanAre, AIna-I-akabarI, bhAga pahele, blekamenakRta aMgarejI anuvAdanA pe. 483 mAM jevuM. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tha surIzvara ane samrAT sthanA makAnanA eka ekAnta sthaLamAM-gAcarI vhArI lAvIneAMbila karI lIdhu. have eka tarapha sUrijI AhAra-pANI karIne nivRtta thayA ane bIjI tarapha khAdazAha paNa peAtAnA kAryathI chUTA thaIne darakhAramAM AvI pahoMcyA. teNe darabAramAM AAvatAMnI sAtheja eka mANusa sAthe sUrijIne padhAravA mATe samAcAra mekalyA. samAcAra maLyA ke tu sUrijI, keTalAka vidvAn ziSyA, thAnasigha ane mAnukalyANa vigere gRhastha zrAvakA ane ambula jalane paNa sAthe lai bAdazAhe pAse padhAryAM. kahevAya che ke A vakhate sUrijInI sAthe saiddhAntika ziza maNi upAdhyAya zrIvimalaharSagaNi, zatAvadhAnI zrIzAMtica dragaNi, pa"Dita sahajasAgaragaNi, pa`Dita si'havimalagaNi, ( hIraAbhAgyakAvyanA kartAnA gurU ), vakatRtva ane kavitva zaktimAM yunipuNa parahita hemavijayagaNi (* vijayaprazasti ? kAvyahinA kattoM ), vaiyAkaraNacUDAmaNi paDita lAbhavijayagaNi ane sUrijInA pradhAna ( dIvAna ) tarIke gaNAtA zrIdhanavijayagaNi vigere 13 sAdhue gayA hatA. navAi jevA viSaya tA e che ke--Aje divasa paNa terasanA ane sAdhue paNa teraja hatA. mAdazAhe dUrathI A sAdhumaDalane joyu' ane tethI te ekadama potAnA sihAsanane cheDI, potAnA traNa putra-zemU, pahADI ( murAda ) ane dAniyAlane sAthe laI sUrijInI heAme AnyA. ane sArA satkArapUrvaka sUrijIne eThakakhAnA pAse laI gayA. A vakhate eka tarapha khAdazAha, peAtAnA traNa putra, ambulakjala ane mIrabala vigere rAjyamaDaLa sAthe hAtha joDIne ubhe che, ane zrIjI tarapha, jemanA mukhakamaLa upara apUrva tapasteja jhaLakI rahyuM che, evA sUrijI, vidvAn munima`DaLa sAthe gabhIratA dhAraNa karI ubhA che. A vakhatane dekhAva kuvA hAvA joie, enI kalpanA karavAnuM kAma pAkAneja soMpIzu Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pratimA - A pramANe bAdazAhanA beThakakhAnAnA bahAranA ja bhAgamAM saMgamaramaravALA eka dalAnamAMja bane maMDaLe ubhAM rahyAM. bAdazAhe sUrijIne vinayapUrvaka kuzala-maMgalanA samAcAra pUchayA, ane te pachI tyAM ubhAM UbhAMja bAdazAhe bahu namrabhAvathI sUrijIne kahyuM - mahArAja ! Ape mhArA jevA eka musalamAnakulatpanna tuccha manuSya upara upakAra karavAnI buddhithI je takalIpha uThAvI che, tene mATe huM kSamA yAcuM chuM. paNa Apa mane kRpA karIne e pharamAvazo ke-mArA amadAvAdanA sUbAe hAthI, ratha, gheDA vigere Apane joItAM sAdhane zuM pUrAM na pADyAM ke-jene lIdhe Apane page cAlIne ahiM sudhI AvavAnI takalIpha uThAvavI paDI?" sUrijIe kahyuM-"nahiM rAjana! tamArI AjJA pramANe te mahAnubhAve te tamAma prakAranI sAmagrI pUrI pADI hatI, paraMtu mArA sAdhudharmanA AcArane AdhIna thaI, huM te vastuone svIkAra karI zakaze nahiM. bIjI vAta e che ke Ape amArA ahiM AvavA saMbaMdhI je kSamA yAcI te ApanI sajajanatAne ja jAhera kare che. vastutaH amArA ahiM AvavAmAM kSamA yAcavA jevuM ke upakAra mAnavA jevuM kaIja nathI. kAraNa ke amArA sAdhujIvananuM mukhya kartavya "dharmane upadeza Apa" eja che. have dharmanA upadezane mATe amAre game tyAM paNa amArA dharmanI rakSApUrvaka javuM paDe, te temAM ame amArA kartavyathI vadhAre kaMIja karatA nathI. temAM paNa ApanA jevA samrA, ke jeo lAkhe bake karaDe manuSyonA mAlika che, temane dharmopadeza saMbhaLAvavA mATe game teTalI takalIpha uThAvavI paDe, teo zuM? huM te emaja samaju chuM ke-lAkhe manuSyane upadeza ApavAmAM je phaLa samAeluM che, teTaluM phaLa, ApanA jevA eka mahAzaktizALI samrAne ApavAmAM samAeluM che. mATe Ape te saMbadhI lagAra paNa vicAra karavo joIne nathI." sUrijInA A pratyuttare bAdazAhanA ataHkaraNamAM sUrijInI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUdhezvara ane sAha - * * * * * * * kartavyaniSThatA mATe asAdhAraNa chA5 pI. bAdazAha pharIthI A saMbaMdhI kaI paNa bolI zake nahi, paNa teNe thAnasiMghane sabadhIne kahyuM ke "thAnasiMgha! tAre mane sUrijInA AvA kaThina AcAra saMbaMdhI vistArathI vAta te karavI hatI. je mane emaja khabara hata, ke sUrijIne A kaThina AcAra che, te huM teone ATalI badhI takalIpha zAmATe Apate?" thAnasiMgha bAdazAhanI sAme Tagara Tagara joI rahyo. te bAdazAhane zuM uttara Ape, e vicAramAM ja hatuM. eTalAmAM bAdazAha savaya bolI uThayo "ThIka che, ThIka che, thAnasiMgha ! huM tArI vANiyAvighAne samajI gaye. te tArI matalaba sAdhavAne mATeja mane e badhI bAbatathI ajJAta rAkhe che. kemake sUrijI mahArAja A dezamAM pahelAM keI paNa samaye padhAryA nathI ane tethI sarijInI sevAbhaktine apUrva lAbha levAnA irAdAthIja tuM mArI vAtane puSTi ja Apato rahyo, paNa tema karavAmAM (sUrijIne bolAvavAmAM) keTalI kaThinatA che, e vAta te mane samajAvI nahi. ThIka che, AvA mahApurUSanI bhaktine lAbha tane ane tArA jAtibhAIne maLe, te enAthI vadhAre sibhAgyanI vAta tamAre mATe bIjI kaI hoI zake? bAdazAhanI A madhura ane hAsyayukta vANIthI munimaMDaLa ane rAjamaMDaLa-ane maMDaLe khuzI khuzI thaI gayAM. A prasaMge bAdazAhe te be mANase-suInuddIna (mAMdI) ane kamAluddIna (kamAla) ne lAvyA, ke jeo bAdazAhanuM AmaMtraNapatra laIne sUrijIne teDavA mATe gayA hatAM. teone bolAvI bAdazAhe sUrijIne rastAmAM kaMI takalIpha te pI hatI? kevI rIte teo vihAra karatA hatA? vigere hakIkata pUchI. tenA javAba sAMbhaLI bAdazAhane bahu AnaMda thayo, ane sUrijInA AvA utkRSTa AcAranI hadayathI tArIpha karavA lAgyA. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibiya, - - - - - A pachI bAdazAhe e pUchayuM ke-"mahArAja ! Apa mane e jaNAvavA kRpA karazo ke-ApanA dharmamAM hATAM tIrtho kayAM kayAM mAnavAmAM Ave che." sUrijIe zaruMjaya, girinAra, Aba, sametazikhara ane aSTApada-e vigere keTalAMka tIrthonAM nAme thI DI mA: hitI sAthe kahI batAvyAM. jo ke, A pramANe ubhAM UbhAMja vAta karavAmAM vakhata ghANe lAgI gayA hatA, tepaNuM sUrijI sAthenI atyAra sudhInI vAtacIta uparathI maLelA AnaMdathI bAdazAhanuM mana kaI eka sthAnamAM nizcitatAthI besIne sUrijInA mukhakamaLathI dharmopadeza sAMbhaLavAne lalacAyuM ane tethI ja teNe sUrijIne pitAnI citrazAnAnA eka manahara kamarAmAM padhAravA mATe namrabhAve vinati karI. surijIe paNa samayasUcakatA vAparI bAdazAhanI vinatine svIkAra | karyo, pachI bAdazAha vigere te citrazALA pAse gayA. - citramALAmAM praveza karavAnA dvAra pAse jatAMja sUrijIe ghaNeja suMdara galI bIchAve che, ke je galIcA upara thaIne aMdara-kamarAmAM javAnuM hatuM. galI jotAM ja sUrIzvarajInI gati kaMika maMda thaI. teo daravAjA pAse jaIne ja ekadama bhAyA. bAdazAha vicAramAM paDyA ane tene zaMkA thaI ke zuM kAraNa haze kesUrijI aMdara AvatAM bhAyA? bAdazAhe potAnI A zaMkAne zabdo dvArA vyakata karIe nahi, eTalAmAM te sUrijIe svayaM kahyuM "rAjana ! A galIcA upara thaIne amArAthI aMdara AvI zakAya nahi; kAraNa ke galIcA upara paga daIne cAlavAne amAre adhikAra nathI." bAdazAhe Azcarya pUrvaka pUchayuM-" mahArAja ! ema kema? galI bilakula svaccha che. keI jIva-jaMtu enA upara che nahi, te pachI tenA upara cAlavAmAM Apane zI harakata che ?" 15: Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA. ~~~ ~ ~~ ~ ~ ~~ ~ ~ ~ ~ sUrijIe gaMbhIratAthI kahyuM- rAjana! jenasAdhuone mATeja nahiM, paraMtu tamAma sAdhuone mATe e niyama che ke[gp setU pA " ( manusmRti, a-6 kaleka 46 ) daSTithI pavitra thaelI jamIna upara paga mUka. athaoNt jyAM cAlavuM tathA besavuM hoya, tyAM daSTithI jamInane joI levI joIe. A sthAnamAM galI bichAvela hovAthI, tenI nIce zuM haze, e kaMI dRSTithI joi zakAtuM nathI, mATe ja A galIcA upara amArAthI cAlI zakAya nahiM." upalaka daSTie te sUrijInuM A kathana bAdazAhane kaMIka hAsyanuM kAraNa nivaDyuM. "AvA manahara svaccha galIcAnI nIce kayAMthI ja AvIne pesI gayA haze ?" ema manamAM vicArI bAdazAhe sUrijIne aMdara laI javA mATe potAnA hAthe je galIcAne eka cheDe upADI galIcAne dUra karyo, ke turtaja nIcethI bAdazAhe kIDiyAne Dhagalo joyo. "e, A zuM che?" tapAsIne jUe che, te kIDiyAne Dhagale. bAdazAha te cakita ja thaI gaye. sUrijI pratyenI zraddhAmAM kaI guNe vadhAre thaye. "kharekhara, sAcA phakIra te AnuM nAma!" ema hRdayanI lAgaNathI teNe zabanuM uccAraNa karyuM. pachI bAdazAhe pate eka sukomaLa vastrathI te kIDiyene dUra karI ane galIce uThAvI lIdhe. tadanantara sUrijIe te kamarAmAM praveza karyo. sUrijI ane bAdazAhe pitapotAnA yogya Asane upara beThaka lIdhA pachI, bAdazAhe namratApUrvaka sUrijI pratye dharmopadeza sAMbhaLavAnI jijJAsA prakaTa karI. AthI sUrijIe prathama keTaloka sAmAnya upadeza ApyA pachI, bAdazAhanA pUchavAthI TUMkamAM deva, gurU ane dharmanuM svarUpa samajAvatAM kahyuM - jema, eka makAnane banAvavAvALe manuSya, e makAna saMbadhI hamezAMnI nirbhayatAne mATe tenI traNa vastuo bahu daDha Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibAdha majabUta manAve che--1 pAye, 2 bhIMte ane 3 dharaNu ( mela). je makAnanI A traNa vastue majabUta hoya che, te makAnane ekA eka paDhavAnA bhaya tenA mAlikone rahetA nathI.tevIja rIte manuSyajIvananI ni yatAne mATe manuSya mAtre deva, gurU ane dharmanI parIkSA karIne tenA svIkAra karavA joie. kAraNa ke--e kudaratane kAyado che ke-manuSya guNInI sevA kare, te guNI ane nirguNonI sevanA kare, te nirguNI khane che. ene mATe deva, gurU ane dharmanI paNa parIkSA evIja rIte karavI joie. " > ' vastutaH vicArIe te! sasAramAM mata-matAntarAnA athavA danAnA je jhaghaDA jovAmAM Ave che, te Izvarane laIne ja che; ane te Izvarane mAnavAmAM te je ke-kAinI 'hA ? * nA ? kAnI nathI, parantu nAmeAmAM bhedo paDavAthI ane IzvaranA svarUpane bIjI bIjI rIte mAnavAthI jhaghaDA ubhA thaelA che. A IzvaranAM aneka nAme che- deva, mahAdeva, za'kara, ziva, vizvanAtha, hari, brahmA, kSINASTakarmo, parameSThI, svayaMbhU, jina, pAragata, trikAlavita, adhIzvara, zatru, bhagavAn, jagatprabhu, tIthaMkara, jinezvara, syAdvAdI, abhayada, sarvajJa, sava`darzI, kevalI, purUSottama, azarIrI ane vItarAga e vigere nAmA guNaniSpanna che. arthAt te nAmAnA arthamAM kAIne vivAda iMja nahiM, parantu nAmamAtramAMja bhinnatA mAnelI jovAmAM Ave che. A deva-mahAdeva-IzvaranuM svarUpa TUMkamAM kahIe teA, Aja che ke 15 ' jene kaleza utpanna karanAra rAga nathI, zAnti rUpI kAine ALavAmAM dAvAnaLa samAna dveSa nathI; samyajJAnane nAza karavAvALA ane azubhavatta nane vadhAranAra mAha nathI, ane traNa leAkamAM jenI mahimA prasarelI che, te mahAdeva kahevAya che. vaLI je sarvajJa che, zAzvata sukhanA mAlika che, ane jemaNe peAtAnA samasta karmonA kSaya karIne mukti sukhane meLaveluM che, tema jemaNe paramAtmapadane Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yurIzvara ane sapAha. prApta karyuM che, te mahAdeva athavA Izvara kahevAya che. bIjA zabdomAM kahIe te-Izvara janma, jarA ane maraNathI rahita che. rUpa, rasa, gaMdha ane sparza paNa tene nathI, tema rega, zoka ane bhayathI paNa rahita heI, te anaMtasukhane anubhava kare che. "IzvaranA upayuMkata svarUpa uparathI ApaNe sahaja samajI zakIe chIe ke-Izvarane pharIthI saMsAramAM janma dhAraNa karavAnuM kaMI paNa kAraNa rahetuM nathI. kAraNa ke-teNe samasta kane kSaya karela hoya che. ane e niyama che ke- kaI paNa AtmA samasta karmone kSaya karyA sivAya saMsArathI mukta thaI zake nahi ane sukta thayele AtmA punaH saMsAramAM AvI zake nahiM." jainadharmane A aTala siddhAnta che. "saMsAra" zabdathI ahiM deva, manuSya, tiryaMca ane naraka-e cAra gatiye samajavAnI che." e pramANe devanuM svarUpa saMkSepamAM batAvyA pachI sUrijIe gurUnA guNe varNavatAM kahyuM- jeo pAMca mahAvrate (ahiMsA, satya, asteya, brahma carya ane aparigraha) nuM pAlana kare che, bhikSA mAtrathI pitAne - nirvAha kare che, jeo samabhAvarUpa sAmAyikamAM hamezAM sthira rahe che ane jeo dharmane upadeza kare che, teo gurU kahevAya che. gurUnAM A lakSaNane jeTaluM vistRta artha kare che, teTale thaI zake. athI sAdhunA samasta AcAra-vicAro ane vyavahArane samAveza uparyukta pAMca bAbatemAM thaI jAya che. gurUomAM sauthI moTAmAM mATI be bAbate te hovI ja joIe-strInA saMsargane abhAva che ane mUchIne tyAga. A be bAbato jenAmAM na hoya, te gurU tarIke mAnI zakAya ja nahiM. A be bAbatenI rakSApUrvakaja sAdhuee-gurUoe potAnA badhA AcAre pALavAnA che. vaLI gurU te che ke, je pitAnI jine vazamAM rAkhe.arthAta-sArA sArA padArthoariSThapadArtho vAraMvAra vApare nahiM, game tevAM kaSTane paNuM samabhAva Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibaMdha ? ) pUrvaka sahana kare. eka, gADI, gheDA, UMTa, hAthI ane ratha vigere kaI prakAranA vAhanamAM bese nahi ane mana, vacana, kAyAthI koI paNa jIvane takalIpha pahoMce, evuM kAma paNa na kare. pAMca iMdricenA viSane kAbUmAM rAkhavA prayatna kare, mAna-apamAnanI darakAra kare nahi. strI, pazu ane napuMsakanA sahavAsathI dUra rahe ekAnta sthAnamAM strInI sAthe vAta paNa kare nahi. tema zarIranI zuzraSA paNa kare nahi, hamezAM yathAzakti tapasyAne Adara kare. cAlatAM, besatAM, uThatAM, khAtAM, pItAM-dareka kriyA karatAM barAbara upaga rAkhe rAtre bhojana kare nahiM, ane maMtra jaba vigerethI paNa dUra rahe. vaLI aphINaAdinuM vyasana paNa rAkhe nahi. ItyAdi aneka AcAra sAdhuoe-gurUoe pAlana karavAnA che. TUMkANamAM kahie te-gRhasthanA 6 mULa tata tApUra pAma" gRhasthane je bhUSaNa che, te sAdhuone dUSaNarUpa che." sUrijIe A prasaMge e paNa spaSTapaNe kahI dIdhuM ke "je ke, A pramANenA gurUnA AcArane ame saMpUrNa pALIe chIe, ema huM kahevA mAgatA nathI; paNa dravya, kSetra, kALa ane bhAva pramANe yathAzakita te AcArene pALavA ame avazya prayatna karIe chIe. e pramANe gurUnuM svarUpa samajAvyA pachI sUrijIe kahyuM- dharmane mATe te vizeSa kahevA jevuM rahetuM ja nathI. kAraNa ke-saMsAramAM ajJAnI manuSya je dharmanuM nAma laIne kaleza kare che, te vastutaH dharma ja nathI. je dharmathI manuSya mukitanuM sukha levA cAhe che athavA jenAthI mukitanuM sukha maLe che, te dharmamAM kaleza hoI zake ja nahiM; kharI rIte dharma te enuM nAma che ke- attararAtvei dharmama" jenAthI aMtaHkaraNanI zuddhi thAya-hRdayanI pavitratA thAya, tenuM nAma ja dharma che. pachI aMtaHkaraNanI zuddhi nimaLatA game te kAraNathI thAya. bIjA zabdomAM kahIe te kiyanivRttiI dharma viSayathI nivRtta thavuM-dUra thavuM enuM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvara ane saprA. nAmaja dharma che. have emAM vicAra karavAnI vAta e che ke-A pramANe dharmanuM lakSaNa karavAmAM Ave, te koIne paNa phezanuM kAraNa rahe kharUM? kalezanuM kAraNa te dUra rahyuM, paraMtu keIne asvIkAra karavAne paNa vakhata Ave khare? kadApi nahiM. khare dharma te duniyAmAM Aja che ane Aja dharmathI manuSya Ichita sukhane- yAvata mukti sukhane paNa prApta kare che." sUrijInA A upadeze bAdazAhanA aMtaHkaraNamAM saTa asara karI. bAdazAhe khullaMkhullA jaNAvyuM ke- deva, gurU ane dharmanuM sAcesAcuM svarUpa samajavAne prasaMga mane maLe che, te te A paheleja che. Aja sudhImAM keIe paNa AvA nikhAlasa hRdayathI yathArtha hakIkata samajAvI nhotI. jeo AvatA, teo pitAnuM ja gAtA. paraMtu Aje mArAM ahebhAgya che ke Ape deva gurU ane dharmanuM yathArtha svarUpa samajAvyuM." bAdazAhe sUrijInI bhUri bhUri prazaMsA karI. bAdazAhanA hRdayamAM sUrijInI vidvattA ane cAritra mATe ghaNo ja UMce abhiprAya baMdhAye. tene cekasa khAtarI thaI ke A eka asAdhAraNa mahA purUSa che. te pachI bAdazAhe sUrijIne eka vAta pUchI. teNe kahyuM- mahArAja ! mane mIna rAzimAM zanizcaranI dazA beThI che. loko kahe che ke-durjana ane yamarAjanI mAphaka kharAbI karavAvALI A dazA che. mane ane bahu jAya che. mATe Apa kRpA karIne e kaMIka upAya kare ke-jethI te dazA dUra thaI jAya. sUrijIe cekhuM kahyuM ke-"mAre viSaya dharmane che. patiSane nathI ane A hakIkata tiSasaMbaMdhI che. eTale huM te viSayamAM kaMI paNa kahevAne azakata chuM. Apa kaI tiSine pUchaze, te te kaMIka batAvI zakaze." - sUrijInA A kathanathI bAdazAhanI ISTasiddhi na thaI. bAdazAha ema cAhate hato ke sUrijI mane kaMI maMtra, jaja ke re Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimApa, dhAge karI Ape, ke jethI te dazAnI mArA upara kaMI asara thAya nahiM. paraMtu sUrijIe te e viSaya pitAne nathI ema jyAre jaNAvyuM, tyAre bAdazAhane spaSTa zabdomAM kahevuM ja paDayuM ke mahArAja ! mAre jatiSazAstrInuM kaMI kAma nathI. Apaja mane kaMI e maMtra-jatra karI Ape ke jethI mane te kharAba kazA hAni na kare." ' sUrijIe kahyuM-"rAjana ! maMtrAdi karavAne amArA AcAra nathI. bezaka, Apa jIve upara khUba mahera karazo, ane jIvane abhaya dAna deze, te ApanuM paNa sArja thaze, kAraNa ke "bIjAnuM sAruM karavAthI ja ApaNuM sAruM thAya che. e kudaratane kAyade che." ' sUrijInA A kathanathI bAdazAhane bahuja AnaMda thaye. kAraNa ke bAdazAhanA ghaNuM ghaNuM kahevA chatAM paNa sUrijI pitAnA AcAra pratyenI daDhatAmAM calAyamAna na thayA bAdazAhe abulaphajalane pitAnI pAse bolAvI sUrijInI bahu tArIpha karI. Aja vakhate bAdazAhe bIjA paNa keTalAka praznane-jevA ke- sUrijIne keTalA zige che?" "sUrijInA gurUnuM nAma zuM che?" vigere pUchIne tenA khulAsA karI lIdhA. tadanantara bAdazAhe pitAnA vIla putra zekhajI dvArA pitAne tyAMthI pustakane bhaMDAra maMgAvya. zekhajIe piTImAMthI tamAma pustake kADhIne mAnakhAnA 1 sAthe bAdazAha pAse 1 khAnakhAnAnuM pUruM nAma hatuM-khAnakhAnAna mIjA ara rahIma. tenA pitAnuM nAma birAmakhAna hatuM. jyAre teNe gujarAta chayu, tyAre tenA upara prasanna thaI bAdazAhe tene " khAnakhAnA" nI upAdhi ApI hatI ane pAMcahAra senAne adhipati banAvyo hato. AnA saMbaMdhI vizeSa hakIkata mATe juo- AIna-I akabarI, pahelo bhAga blekamenano aMgrejI anuvAda pU. 336. tathA " mIrAte emaDI" ne gujarAtI anuvAda pU. 151-154. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surezara ane sArA - - - - - - pahoMcatAM kya. sUrijI ane vimalaharSa upAdhyAya vigerene A pustaka joI bahu AnaMda thaye. kahevAya che ke-A bhaMDAramAM jaina graMtha ane bIjA darzanenAM paNa atiprAcIna ghaNAM pustaka hatAM. surijIe pUchayuM ke- ApanI pAse uttama pustakane bha. hAra kayAMthI?" bAdazAhe kahyuM: "amAre tyAM pasuMdaranAmaka eka nAgaparIya tapAgacchanA vidvAna sAdhu hatA. jotiSa, vaidyaka ane siddhAntamAM paNuM sArA nipuNa hatA. temane vargavAsa thayA pachI temanAM A pustako meM darabAramAM sAcavI rAkhyAM che. have Apa mArA upara anugraha karIne A pustakane svIkAra kare." bAdazAhanI A udAravRttine mATe sUrijIne bahu AnaMda tha. paNa svakIya tarIke te pustaka rAkhavAmAM, tenA upara mamatvabhAva thaI javAne saMbhava jevAthI, sUrijIe te pustaka levAnI cokhkhI nA pADI. ane kahyuM ke amArAthI jeTalAM uThAvAya, teTalAM ja pustake ame rAkhIe chIe. vadhAre laIne ame zuM karIe? bAkI jyAre jyAre amane kaI kaI pustakanI jarUra paDe che, tyAre tyAre te pustaka jyAM tyAMnA bhaMDAramAMthI maLI ja rahe che, te pachI ATalI badhI upAdhi amAre uThAvavAnI zI jarUra ? vaLI ATalAM badhAM pustako svakIya tarIke rAkhavAmAM Ave, te mATe ke mArA ziSyane paNa kaI vakhata mamatvabhAva thaI javAne saMbhava rahe, mATe evAM kAraNothI sarvathA dUra rahevuM, eja amAre mATe te zreyakara che." pustakone mATe mArAmArI karanArA Aja kAlanA mahAtmAoe hIravijayasUrijInA uparyukta zabdothI upara khUba dhyAna devuM joIe che. samaya samayanuM kAma kare jAya che. te jamAnAmAM vahetI atyAranA jeTalI lAyabrerie ke te vakhate hetAM atyAranA jeTalAM vistRta sAdhane, chatAM te vakhatanA AvA pUjyagurUSo vakIya tarIke Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibApa, pustaka rAkhavAmAM mamatvabhAva thaI javAne ke bhaya rAkhatA hatA, te hIravijayasUrijInA uparyukta zabdathI spaSTa thAya che. sUrijInI AvI niHspRhatA mATe yadyapi bAdazAhane bahu AnaMda thaye, paraMtu teNe vAraMvAra e prArthanA karI ke-game te prakAre paNa mArI A nAnakaDI bheTane te Apa avazya svIkAre." chevaTe abulaphajale paNa sUrijIne samajAvatAM kahyuM ke-je ke Apane pustakanI darakAra nathI, paraMtu puNyanuM kArya samajIne paNa Ane svIkAra kare. Apa A pustakane svIkAra karaze, te tethI bAdazAhane bahu prasannatA thaze." tadanantara sUrijIe vizeSa "hA" "nA" kAnI karyA sivAya te pustakene svIkAra karyo ane kahyuM ke- ATalAM badhAM pustakane ame kayAM kayAM pheravatA rahIzuM ? mATe A pustakane eka bhaMDAra banAvI devAmAM Ave te sAruM, ane temAMthI amane jyAre jaIza, tyAre vAMcavA mATe maMgAvyA karIzuM." bAdazAhe paNa e vAtanI sammati ApI ane darekanI sammatipUrvaka te pustakane bhaMDAra karavAmAM AvyuM, ane tenI vyavasthAnuM kAma cAnasiMghane soMpavAmAM AvyuM. "vijayaprazasti kAvya" nA kartAnA mata pramANe A bhaMDAra AgarAmAM akabaranA nAmathIja kholavAmAM Avyo hate. bAdazAha sAthenI prathama mulAkAta A pramANe pUrI thaI. sUrijI bAdazAhI vAjiMtro ane bIjI mahaTI dhUmadhAma pUrvaka upA zraye padhAryA. zrAvakomAM AnaMda AnaMda phelAI gaye. tema thAnasiMgha vigere keTalAka bhAvika zrAvikee A zubhakArya nimitte ghaNuM dAna paNa karyuM. thoDA divasa tepura-sIrImAM sthiratA karI, pachI sUrijI Agare padhAryA. phatepura ane AgarAne vIsa mAIlanuM AMtarUM che. sUrijIe cAturmAsa AgarAmAMja vyatIta karyuM. A daramIyAnamAM za Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara sUrIzvara ane sAr jyAre paryuSaNAparvanA divaso najIka AvyA, tyAre AgarAnA zrAvakAe vicAra karyAM ke- sUrijI ahIM birAje che. bAdazAha paNa teone sArUM' mAna Ape che. AvA avasaramAM jo paryeSaNAnA AThe divasa AkhA zaheramAM jIvahi`sA na thAya, teA karADA jIvAne abhayadAna maLe. ' Ama vicArI samasta sagha taraphathI asIpAladAsI vigere keTalAka AgevAnA bAdazAha pAse gayA. bAdazAhe A vakhate sidhu nadIne kinAre hatA. bAdazAhanI AgaLa zrIphaLa vigere bheTANuM dharI sUrijI taraphathI bAdazAhane dharmalAbha jaNAvyA. sUrijInI AzISa sAMbhaLI bAdazAha bahu khuzI thayA ane utsukatA pUrNAMka pUchyuM-' zuM sUrijIe mArA lAyaka kai kAma pharamAvyu che ?" amIpAla dAsIe kahyuM- amArUM paryuSaNApava najIka Ave che. te pavitra nA divasamAM koi paNa mANasa koi paNa jIvanI hi'sA na kare, evI udghASaNA ApanA taraphathI karAvavAmAM Avaze, te mane bahu AnaMda thaze, ema sUrijIe kahyuM che. " "6 AdazAhe tu ja ATha divasanuM kmAnapatra lakhI Apyu' ane bAdazAha taraphathI AgarAmAM ATha divasa sudhI kAI paNa mANusa kAI paNa jIvanI hi'sA na kare, evA hukama pheravavAmAM AvyA. 'hIrasAbhAgya' ane ' jagadgurUkAvya ' mAM A pramANe sa. 1639 nI sAlanA paryuSaNApanA AThe divasamAM amArIpaDatu vagaDAvyA saMbadhI kaMI paNa hakIkata nathI, parantu * vijaya prazasti' mahAkAvyamAM A vakhate Arphe dvivasa jIvahiM'sA madha karAvyAnI hakIkata che, jyAre ' hIravijayasUrirAsa ' mAM RSabhadAsa kavi pAMca divasa amArI paLAvyAnu lakhe che. cAturmAsa pUrNa thaye sUrijI saiArIpuranI yAtrA karIne pAchA Agare AvyA ane ahi' ci'tAmaNi pArzvanAthanI pratiSThA HOME 1 A ciMtAmaNi pArzvanAthanuM maMdira atyAre paNu AgarAnA rAzana mahAllAmAM vidyamAna che, ane te ci'tANi pArzvanAthanA maMdira' nA nAmathIja prasiddha che. kavi sAbhAgyavijayajIe sa, 1910 mAM * Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibAdha vigere keTalAMka zAsana prabhAvanAnAM kAryAM karI punaH phatepurasIkarI padhAryAM. A vakhate sUrijIne khAdazAhanI sAthe vadhAre vakhata samAgama karavAnA prasaMga maLyA hatA. kahevAnI jarUra cheja niha ke-ambulanjala eka vidvAn purUSa hateA. tattvAnI carcA karavAmAM ene jeTalA Anada ApatA, eTalA bhAgyeja bIjA koi viSayamAM AvatA. khAvA-pIvAnu' ane bIju badhu kArya mUkIne paNa dharmacarcA karavAmAM te potAne vadhu samaya vyatIta kaphtA. eTalu ja nahi parantu te jenI sAthe dhama carco karatA, tenI sAthe jijJAsu thaIneja karatA. nahiM ke--peAtAnA kaTako kharA karavAne vitaMDA karatA, ane eTalAja mATe; te hIravijayasarijInI sAthe vakhato vakhata dharmacarcA karavAnA prasaga letA hatA. sUrijIne paNa tenI sAthe vAtacIta karavAmAM khahu AnaMda paDatA. kAraNa ke-ambulakjala jijJAsu hovA sAthe buddhizAlI paNa hatA. tenI buddhi mane jaladI pahoMcI jatI, sutarAM, game tevI kaThina vAtane paNa te bahu jaladIthI samajI zakatA hatA. kharekhara vidvAne vidvAnI sAthe vAtacIta karavAmAM apUrva AnaMdaja Ave che. C tI mALA ' banAvI che, temAM A madira saMbadhI A pramANe ullekha karyo che.-- " adhika pratApi Agare sAhe, zrIciMtAmaNI janamana mAhu; sa Mvata sAlase' AgaNucyAlIsai, zrIgurU hIravijaU sugisaU krIthI pratiSThA pAsaja sAra Sace' dhana sAhu mAnasiMgha udAra; A te ciMtAmaNi pArsAja svAmI. vadhA Agare ANuMda pAmI. 7 (prAcIna tIrthamALA saMgraha. pR. 73-74.) kavinA A krazanathI mAlUma paDe che ke A pratiSThA AgarAnA zreNI. mAnasiMdha karAvI hatI. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra ane sAr eka vakhata ambulakjalanA mahelamAM hIravijayasUri ane ambulaphajala jJAnageASThI karI rahyA hatA. tevAmAM akasmAt tyAM bAdazAha AvI caDhayo. ambulajale ubhA thaI bAdazAhane satkAra karyAM. bAdazAhane ucitAsane besADavAmAM Avye. pachI abdulaphajale sUrijInI vidvattA sabaMdhI mutakaThe prazaMsA karI. A vakhate AdazAhanA aMtaHkaraNamAM svAbhAvika rIte evA vicAra sphurI AvyA ke'sUrijInI prasannatAnI khAtara te mAge te ApavuM.' mA vicArathI teNe sUrijIne prAnA karI ke--" mahArAja ! Apa ApanA amUlya samayanA bhAga ApI amane je upadeza Ape che, e upakAranA badalA amArAthI ddei paNa vALI zakAya tema nathI. te paNu, mArA kalyANunI khAtara Apa mArA lAyaka kaI paNa kAma khatAvaze, teA huM ApanA vadhu upakAra mAnIza. ApanI prasannatAnu je kaMi kAma khatAvazeA, te karavAne A sevaka hamezAMne mATe taiyAra che" akabara jevA samrATnI ATalI badhI bhakti ane lAgaNI hAvA chatAM, sUrIzvarajIe potAnA aMgata-svAnu eka lagAra mAtra paNa kAma na batAvyuM. A vakhate sUrijI cAhate, te peAtAnA gacchane mATe, potAnA anuyAyiAne mATe athavA peAtAnA agrata svArthane mATe game te kArya karAvI zakate; paraMtu sUrijIe te temAMnA eka paNa kAya nI mAgaNI na karI. teo sAthI sArAmAM sArU ane agatyanuM kArya jIveAne abhayadAna ApavAnuM ja samajatA hatA ane tethIja temaNe mAdazAha pAse jyAre jyAre kaI kAma karAvyu, tyAre tyAre jIvAne abhayadAnanu ja jIvAne ArAma pahoMcADavAnuM ja kAma karAvyuM hatuM. A vakhate khAdazAhe jyAre kai paNu kAma batAvavAnI mAgaNI karI, tyAre sUrijIe pakSiyAne pAMjarAmAMthI mukta karavAnuM sUcavyuM. bAdazAhe bahuja prasannatA pUrvaka tema karI dIdhuM. arthAt pakSiyAne pAMjarAmAMthI mukata karyo, eTalu'ja nahiM, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pratimA - paratu phatehapurasIkarInA suprasiddha DAbara taLAvane mATe paNa e hukama kADhayo ke tyAMthI kaI paNa mANasa mAchalAM vigere jInI hiMsA kare nahiM." A kAryane amala teja vakhate thavA mATe keTalAka sipAInI sAthe zrIdhanavijayajI pite te taLAva upara gayA ane tamAma joI lekene niSedha karI tyAMthI dUra karyA. hIrabhAgyakAvyanA kartAnuM kathana che ke-DAbara taLAvamAM thatI hiMsA bAdazAhe zrI zAMticaMdrajInA upadezathI baMdha karI hatI. A vakhate zekha abulaphajalanA makAnamAM sUrijIne ane bAdazAhane ghaNA lAMbA vakhata sudhI dharmacarcA thaI hatI. ekAnta prasaMga hevAthI jema bAdazAhe khullA dilathI vAtacIta karI, tema sUrijIe paNa yathAgya zabdomAM bAdazAhane upadeza ApavAmAM kaMI paNa na rAkhI. A vakhatanI vAtacItamAM sUrijIe prasaMga joIne papaNAnA ATha divasamAM akabaranA AkhA rAjyamAM koI paNa mANasa keI paNa jIvanI hiMsA na kare, e hukama bahAra pADavA bAdazAhane sacoTa upadeza karyo. bAdazAhe sUrijInA upadezane mAna ApI tatkAla sUrijInA kahevA pramANe paryuSaNanA ATha divase ja nahi, paraMtu pitAnA kalyANa mATe temAM cAra divase vizeSa umerIne bAra divasa (zrAvaNa vadi 10 thI bhAdaravA sudi 6 sudhI)ne hukama bahAra pADavAnuM kabUla karyuM. abulaphajale A vakhate bAda zAhane namrabhAvathI evI bhalAmaNa karI ke-"A hukama Apa khudAvida taraphathI evI rIte bahAra pADavA joIe ke je peDhInI piDhiye sudhI kAyama rahe "bAdazAhe kahyuM ke- tameja pharamAnapatra lakhe." abulaphajale pite pharamAnapatra lakhyuM ane te pachI te bAdazAhanA sahI sIkkA sAthe tenA samasta rAjyamAM mokalavAmAM AvyuM. A pharamAnapatramAM sahI sIkake thaI gayA pachI, te rAjasabhAmAM vAMcavAmAM AvyuM. ane te pachI bAdazAhe potanA ho Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane kSamA thAnasiMghane arpaNa karyuM. thAnasiMghe tene bahumAnapUrvaka mastaka para caDhAvyuM ane bAdazAhane teNe phUle ane metiyethI vadhAvyA. bAdazAhe ApelA A pharamAnathI lekamAM aneka prakAranI vAyakAo cAlavA lAgI. keI kahe ke sUrijI kevA pratApI ke bAdazAhane A rAgI karyo. keI kahe ke-sUrijIe bAdazAhane tenI sAta peDhI AkAzamAM batAvI. keI kahe ke-sUrijIe bAdazAhane sonAnI khANe batAvI. jyAre kaI kaI ema paNa kahevA lAgyA ke-sUrijIe eka phakIranI TepIne uDAne camatkAra batAce, ema aneka prakAranI vArtAo janatAmAM thavA lAgI. AvI ja rIte pAchaLanA keTalAka jaina lekhakee paNa paraMparAthI cAlI AvelI uparyukata kiMvadantine sAcI mAnI. hIravijayasUri saMbaMdhI kaIne kaMi lakhatAM AvI camatkAranI keTalIka bAbate lakhelI che. parantu vastutaH aitihAsika satyathI te virUddha hakIkata che. hIravijayasUrie kaI divasa maMtra-jaMtra ke bIjI kaI paNa vidyAdvArA bAdazAhane camatkAra batAvyuM ja nathI. jyAre ne tyAre temaNe "maMtra -taMtrAdi karavAne amAre dharma nathI." eja vacana bAdazAhane kahyuM hatuM. teo eka pavitracAritradhArI AcArya hatA. teonA cAritrane ja prabhAva e hatuM ke-jenA lIdhe teo game tevA manu SyanA hRdayamAM saddabhAva utpanna karAvI zakatA hatA. teonA mukhAravida upara evI te zAti vikasita rahetI ke-game te zatru paNa temanAM darzana karatAM zAnta thaI jatuM. keNa nathI jANatuM keeke manuSya pavitra cAritrathI je prabhAva pADe che, te prabhAva seMkaDe upadezakane upadeza paNa pI zakatuM nathI. zuddha AcaraNa-pavitra cAstri vinAnA manuSyanA upadezane leke "pothImAMnAM rIMgaNuM" ja kahIne hasI kADhe che. sUrijInA pavitra cAritrathI game tevA mANase paNa phidA thaI jatA ane enuM ja e pariNAma hatuM ke akabara bAdazAha paNa hIravijyasUrinAM vacanene brahmAnAM vacanonI mAphaka zahaNa karate hate. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimA. javAba hAra ApaNe e vAtane sArI peThe jANIe chIe ke-hIravijayasUri tyAgI ane bilakula nirapRhI purUSa hatA. AvA niHspRha mahAtmA pratye bAdazAhane sabhAva thAya, emAM kaI Azcarya pAmavA jevuM nathI. kAraNa ke-bAdazAhamAM paNa e mATe guNa hato, ke te niHspRhI, nirlobhI ane pitAnAja AtmAnI barAbara jaga nA tamAma AtmAone-tamAma prANiyone jenArA pratye khAsa karIne vadhAre prema dharAvatuM hatuM. ane pitAnA AvA guNanA pratApe bAdazAha, hIravijayasUrinA upadezanuM sanmAna kare-sUrijInA upadeza pramANe kAma kare, emAM kaMI Azcarya pAmavA jevuM nathI. tema akabara jevA musalamAna samrA A upadeza-kaI paNa jAtanI svArtha vRtti sivAya mAtra jagatanAja kalyANanAM-bIjA chanAM kalyANanAM kAryone upadeza jainasAdhu jevA tyAgI-nispRhI purUSa sivAya bIjuM ke zuM ApI zake ema hatuM ? bAdazAhe hIravijayasUrijInA upadezathI paryuSaNAnA ATha divase ane bAkInA cAra-ema bAra divasa (zrAvaNa vadi 10 thI bhAdaravA sudi 6) sudhI potAnA samasta rAjyamAM koI paNa mANasa kaI paNa jIvanI hiMsA na kare, e je hukama bahAra pADa, tenI cha nakala karavAmAM AvI. jemAMnI 1 gujarAta ane saiArASTramAM, 2 dillI-phatepura vigeremAM, 3 ajamera, nAgapura vigeremAM, 4 mALavA ane dakSiNa dezamAM, 5 lAhera-sulatAnamAM mekalavAmAM AvI ane chaThThI nakala khAsa sUrijIne soMpavAmAM AvI hatI. e pahelAM ja kahevAmAM AvyuM che ke AkhujalanA makAnamAM je vakhate sUrijI ane bAdazAhane ApasamAM dharmacarcA thatI hatI, te vakhate sUrijI ane bAdazAha-annene khullA dilathI bahu AnaMdapUrvaka vArtAlApa thaye hate. sUrijIe A vakhate bAdazAhane upadeza ApatAM jaNAvyuM ke-"manuSya mAtre satyane svIkAra karavA tarapha rUci rAkhavI joIe. jo ke, ajJAnAvasthAmAM manuSyo dukamI karI nAkhe che, paraMtu jyAre teone satyanuM bhAna thAya, tyAre teoe Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarakAra ane sArA - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - te mArga hAthamAM leveja joIe. paraMtu pite je mArga upara cAlayA AvatA hoya, teja mArga sAre che, ema mAnI athavA pitAnA bApadAdA e pramANe karatA AvyA che, mATe te naja choDe. e durAgraha na rAkhavuM joIe." sUrijInA Aja vacanane puSTa karanAra eka ramUjI vAta bAdazAhe upasthita karI. teNe kahyuM-- mahArAja ! mArA jeTalA sevake che, te badhA mAMsAhAra karanArA che, eTalA mATe teone ApanI pharamAvelI jIvadayA rUcatI nathI. teo kahe che ke ApaNA bApadAdA je kAma karatA AvyA hoya, te kAmane choDavuM joIe nahiM. eka vakhata badhA umarA ekaThA thayA hatA, te vakhate te umarAe mane kahyuM-pitAne sAce beTe teja che ke-je pUrvathI cAlatA AvelA mArgane cheDe nahiM." A vAta upara temaNe eka daSTAnta paNa ApyuM- eka dezane bAdazAha hatuM, teNe pitAnA nagaranI pAsenA | pahADane evA IrAdAthI naSTa karI devAne hukama karyo ke-A pahADa havAne roke che. joke e eka eka maNa dArUthI se se maNanA patthara tela teDIne te pahADane naSTa karI dIdhuM ane te jagAmAM medAna banAvI dIdhuM. eka vakhata e Avyo ke samudranuM pANI, ke je pahADanA kAraNathI rokAI rahyuM hatuM, te garjanA pUrvaka zahera tarapha dhasI AvyuM. basa, kahevuM ja zuM hatuM ? lake taNAvavA lAgyA ane bIjA vAramAM AkhuM gAma samudranA uttaramAM samAI gayuM. kahevAnI matalaba ke te bAdazAhe prAcInakALathI sthira rahelA pahADane teDAvI dIdhe, to tene daMDa tene bhagavAja paDaye. mahArAja ! umarAe mane jayAre evI vAta saMbhaLAvI, tyAre meM paNa mArI vAtanI puSTimAM eka daSTAna ApyuM. meM kahyuM- " sAMbhaLeeka bAdazAha hatA, AMdha hatuM. tene cheka Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibAdha, ka tha, te paNa AMdhaLo thayo ane tene ( chokarAne) kare thaye, te dekhate thaye. have batAve, tamArA nyAyathI te dekhatA chokarAe AMdhaLA thavuM joIe ke nahiM? kAraNa ke tene bApa ane tenA bApane bApa AMdhaLo hatuM te pachI teNe AMdhaLe zA mATe na thavuM?" vaLI eka bIjuM daSTAnta-"mArI sAtamI peDhI upara taisara bAdazAha thaye. te pahelAM pazuone cAravAnuM kAma karatuM hatuM. eka vakhata eka phakIra evI Tahela mArate AvyuM ke mane je jeTalI Ape, tene huM duniyA ApuM." taimUre roTalI ApI, tyAre phakIre taimUranA mAthA upara chatra dhAraNa karI kahyuM-"huM tane badhe mulAka ApI dauM chuM.' eka vakhata eka dubaLA ghoDAne eka cAravAvALAe cAbuka mAryo. te vakhate hajAro caravAdAra ekaThA thaI gayA ane kaMIka kArazusara jagalamAM gayA. A caravAdAramAM taimUra paNa hate. AvA samayamAM te jagalamAM thaIne keTalAka leke UMTe upara mAla bharI bharIne jatA hatA. teone taimUra vigere ekaThA thayelA caravAdAroe nasADI bhagADIne teone mAla laI lIdhA. lUMTArA caravAdArone pakaDavA mATe meTuM lazkara AvyuM lazkarane paNa harAvI dIdhuM. chevaTa bAdazAha svayaM laDavA mATe AvyuM, paraMtu tene te pUroja karI dIdho ane tene badhe mulaka tamUre laI lIdhe. e pramANe taimUra bAdazAha thaye. have kahe, taimUranI pUrvAvasthAnI mAphaka ame gulAmagIrI karIe tyA bAdazAhI?" umarAva, khAna, vajIra vigere tyAM beThelA tamAma mANasane eja kahevuM paDayuM ke-"purANI rIta hovA chatAM paNa je te rIte anucita hoya, to tene choDI devI joIe." mahArAja, kharI vAta te eja che-je leke mAMsAhAra kare che, teo mAtra pitAnI jihuvendriyanI lAlacathI ja kare che, paraMtu te najIvI lAlacane pUrI karavAmAM hajAre ane ghANa nikaLI jAya che, te tarapha te kaI dhyAna ja ApatuM nathI, 17 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAha, - "gurUjI! huM bIjAonI vAta zA mATe karUM? meM pote saMsAramAM evAM evAM pApa karyo che ke tevAM pApa bhAgyeja saMsAramAM bIjA ke manuSya karyo haze. jayAre meM cittoDagaDha lIdhe tyAre meM je pApa karyo che, tenuM varNana mArAthI paNa thaI zake tema nathI. te vakhate rANAnA hAthI, ghaDA ane strI-purUSenI te zI vAta kahuM, paNa cittoDanA eka kUtarAne paNa meM cheDathuM hetuM. cittoDamAM rahevA vALA keI paNa jIvane huM dekhate, te tenI kallaja karate. mahArAja! AvA pApa karIne te meM keTalAe gaDha lIdhA. A sivAya zikAra khelavAmAM paNa meM kaMI khAmI rAkhI nathI. gurUjI! Ape meDatAnA raste AvatAM mArA banAvelA hajIrA rAha joyA haze, ke jenI + A pramANe hajIrA karAvyAnA saMbaMdhamAM kavi gaSabhadAse zrIhIravijayasUrirAsamAM akabaranA mukhathI A pramANe zabdo kaDhAvyA che "e hajIre hamAre tahma ekaso cauda kIe ke hama; akeke siMga paMcaseM paMca pAtiga karatA nahi khalakhaMca cha A vAtanI satyatA badAunInA zabdothI paNa siddha thAya che. 'adAunI lakhe che - "His Majesty's extreme devotion induced him every year to go on a pilgrimage to that city, and so he ordered a palace to be built at every stage between Agrah and that place, and a pillar to be erected and a well sunk at every coss." (Vol. II by W. H. Lowe M. A. p. 176). arthAta-dara varSe te zahera (ajamera)nI yAtrAe javA mATe bAdazAha pitAnI atyaMta bhaktine lIdhe lalacAto ane tethI karIne teNe AgrA ane ajameranI vacce sthaLe sthaLe eka mahela ane dara eka gAue eka eka sthaMbha (hajIro) baMdhAvyo hato tathA eka eka ku AgrA ane ajameranI madhyamAM 228 mAilanuM AMtarU che, A Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , pratibhA. 11. AAAAAAAAAAAAAAAAAAA A AAAAAAANRALANAN saMkhyA 114 nI che. te dareka hajIrA upara pAMcasehariNanAM sIMgaDAM rAkhavAmAM AvyAM che. vaLI meM chatrIsa hajAra harigunAM cAmaDAnuM hANu zekhonAM kula gharamAM karyuM hatuM. jemAM eka eka cAmaDuM, be be sIMgaDAM ane eka eka seno A hato. ATalAja uparathI Apane vidita thaze ke meM keTale zikAra ane te dvArA keTalA jIvenI hiMsA karelI hovI joIe? mahArAja! huM mArA pApanuM zuM varNana karUM? huM hamezAM pAMca pAMcase cakalAMnI jIbhe khAte hate; paratu ApanAM darzanathI ane ApanA pavitra upadezathI te pApa kArya meM cheDI dIdhuM che. vaLI Ape mArA upara kRpA karIne ghaNeja sarasa mArga batAvyo che, tene mATe huM Apane vAraMvAra upakAra mAnuM chuM. gurUjI' huM khullA dilathI spaSTa kahuM chuM ke-meM eka varSamAM cha mahInA mAMsa khAvuM cheDI dIdhuM che ane jema banaze tema, sarvathA mAMsAhArane cha devAne banate prayatna karato rahIza. huM satya kahuM chuM ke-have mAMsAhAra tarapha mane bahu arUci thaI che." bAdazAhanA uparyukta saMbhASaNathI sUrijIne pArAvAra AnaMda thaye ane tenI saraLatA evaM satyapriyatAne mATe sUrijIe vAravAra dhanyavAda Ape. kharekhara sUrijInA upadezane bAdazAha upara keTale badhe prabhAva paDele he joIe, te bAdazAhanAM uparyuMkata hArdika vacane uparathI ApaNe sahaja samajI zakIe tema chIe. bAdazAhane mAMsAhAra uparathI arUci karAvavAmAM je kaMI paNa upadezaka siddhahasta nivaDyA hoya, te te hIravijayasUrija che. hisAbe paNa 114 hajIrA banAvyA saMbaMdhI kavi RSabhadAsanuM kathana satyaja kare che. AvI ja rIte pratyeka kosa upara hajIrA banAvyAnuM nikolAsa viddhine ane viliyama phice paNa pitAnA bhramaNavRtta temAM lakhyuM che. jUo aralIvalesa Ina InDiyA, saMgrAhaka vilIyama stara (1583 thI 1619) , 148, 225. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samrAT A pramANe hIravijayasUrijInA samAgamamAM AvyA pachIthIja khAdazAhanA AcAra-vicAra ane vanamAM meATA pheraphAra thavA lAgyA hatA. dhIre dhIre A parivarttane kayAM sudhI rUpa pakaDayu hatu, tenA vizeSa prakAza AgAmI prakaraNamAM pADavAnuM mulatavI rAkhI hAla tA ApaNe ambujalanA makAnamAM, khAdazAha ane sUrijInI jJAnagASmIneja AsvAda levAnuM kAma karIzuM ra "C < bAdazAhe prasaMga lAvIne sUrijIne kahyuM- mahArAja ! keTalAka leAkeA kahe che ke- hRtinA tA'camAno'panAOonama vim ' ' hAthI mArI nAkhe teA hettara, parantu jainama`diramAM na javuM, enu* kAraNa zuM che ? - bAdazAhanI A vAta upara sUrijIe lagAra hasIne kahyu " rAjan ! AnA uttara huM zuM Apu' ? Apa vina che; ataeva vayaM jANI zake tema che, te paNa huM eTaluM teA avazya kahIza ke A vAkaya khAlanArAone ApaNe pUchavu joie ke kAi paNu vidvAn koi paNa prAcIna zruti-smRtimAMthI A vAkya kADhI batAve tema che ?' kadApi nahi. A vAkaya te koi evA dveSIlA mANaseja banAveluM' hevu joIe, ane ema teA ame jainA paNa kahI zakIe tema chIe ke- sinaDatA-camAne'pi na e jIvamaMviram ? * siMha cAre taraphathI tADanA karatA hoya, paNa zavamadiramAM javuM nahiM. ' paNa AnuM pariNAma zuM ? laThThAlaThThI ane kezAkezI sivAya bIjI" ka'Ija nahi.' rAjana ! bhAratavaSa~nI avanatinu` krAI kAraNa hoya, te te Aja che. hiMduoe jainAne nAstika kahyA, te jainAe hiMduone mithyASTi ( mithyAtvI ) batAvyA, musalamAnAe hiMduone kAra kahyA, tA, hiMduoe musalamAnone sveccha kahyA. khasa, ema eka bIjAne khATA-nAstika TharAvavAnAja dareka prayatna kare che, parantu evA vicAra rAkhanArA bahu thADA manuSya che ke-bAlAtti ghumati sAma game te eka khALaka paNa kaMI Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibAdha. sArUM' vacana kahe, te te grahaNa karavuM joie. manuSya mAtre game tyAMthI paNa sArI vAtane svIkAra karavAnI buddhi rAkhavI, ane tema karavAmAM Ave, tAja te potAnA jIvanamAM sArA sArA guNA meLavI zake che. paNa tema na karatAM jo badhAe pota potAnI apekSAe eka bIjAne nAstika ke jUThA TharAvaze, te pachI duniyAmAM sAcA ke Astikaja kANu raheze ? mATe eka bIjAne jUThA ke nAstika na TharAvatAM satyavastuneAja jo prakAza karavAmAM Ave, te keTalA badhA lAbha thaI zake ? kharI rIte nAstika tA teja che ke-je AtmA, puNya, pApa, Izvara Adi padArthIne mAnatA nathI, je A padArthone mAne che, teo koi kALe paNa nAstika kahevAyaja nahi', ' sUrijInI A taTastha vyAkhyA sAMbhaLIne AdazAhane ghaNAja Anada thayA. tenA hRdayamAM cAkkasa khAtarI thai ane te ambulajalane sa'AdhIne spaSTapaNe prakaTa paNa karI ke atyAra sudhImAM huM jeTalA vidvAnene maLyA hatA, te badhA ' mArUM teja sAcuM' ema kahevAvALA maLyA hatA; parantu A sUrijInA graMthanamAMthI cokhkhI dhvani nikaLe che ke- mArU te sAcuM nahi, parantu sAcuM te mArU, ' eja siddhAntane te mAne che. emanA pavitra hRdayamAM dusagrAhanu' nAmaja nathI. dhanya che AvA mahAtmA purUSane !! " 6 sUrijI ane mAdazAhanI uparyuMkata vAtacIta prasaMge devImizra nAmanA eka brAhmaNa paDita paNa beThA hatA. tene saMedhIne bAdazAhe pachayu- kema 5'DitajI ! hIravijayasUrijI je kahe che, te ThIkaja kahe che ke kai pheraphAra jevu' che, kaMi virUddhatA jevuM hAya, tA kahejo. jarUra "" 1 krevImizra, e akabaranA darabAramAM rahenArA eka vidvAna brAhmaga hato. te mahAbhAratAdinA anuvAdanA kAryoMmAM dubhASiyA tarIke grAma aAvatA. bAdazAhanI tenA upara sArI maherabAnI hatI. AnA sabaMdhamAM vadhu hakIkata meLavavI heAya teNe, madAnI, bhAga 2 jo, Dhablyu. eca. lA. ema. e. nA agarejI anuvAdanA pe. 265 mAM jovuM, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samrAT pa*DitajIe kahyu-" nahi mahArAja ! sUrijI je vacanA kADha che, te bilakula vedavAkyasamAna che. emAM lagAre pheraphAra jevu" nathI. emanA jevA svacchahRdayI taTastha ane apUrva vidvattAvALA muni me atyArasudhI kyAMya paNu joyA nathI, tee eka jabaradasta pati-yuti che, emAM lagAra paNa za'kA lAvavA jevuM nathI. eka vidvAna brAhmaNanA mukhathI nikaLelA A zabdo AdyazAhanI zraddhAne vajralepa samAna hRDha kare-majabUta kare, emAM ka'I navAi jevuM che ? abdulajalanA makAnamAM A pramANe vAtacIta thayA pachI bAdazAha potAnA mahelamAM gaye, jyAre sUrijI paNu vakhata ghaNe thai javAthI upAzraye padhAryAM, A pachI jyAM sudhI sUrijI tepura-sIkarImAM rahyA, tyAM sudhImAM aneka vakhata bAdazAhanI sAthe tenI mulAkAta ane dha carcA thaI. vakhate vakhatanI mulAkAtamAM sUrijIe judA judA viSayA upara vivecana karI bAdazAhane te te viSaye samajAvavAne manate prayatna karyAM hatA, ane tethI bAdazAhane cAkkasa khAtarI thaI hatI ke- sUrijI eka asAdhAraNa vidvAn sAdhu che. eTaluMja nahi parantu tenI vidvattA ane pavitra cAritranA lIdhe temane janAja mAna Ape che, ema nahi parantu jagatanA koi paNa dharma vALAe tene mAna ApavAne khAdhya thAya che, sutarAM te jaineAnA gurU nahi, kintu jagatanA gurU che, ema kahevAmAM lagAre atyukita nathI, ' khAIzAha pAtAnI A AMtiraka bhAvanAne dabAvI paNa na zakayA. teNe eka vakhata avasAra joIne sUrijIne rAjasabhA samakSa 'jagadgurU' nA birUdathI vibhUSita paNa karyAM. sUrijInA A padapradAnanI khuzAlImAM paNa khAdazAhe ghaNA pakSiyAne kha'dhanathI mukta karyAM. te sivAya hariNa, rAjha, sasalAM ane bIjA ghaNAM jAnavarAne cheDI mUkayAM. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibAdha. 175 eka vakhata bAdazAha, abulaphajala ane bIrabala vigere rAjamaMDala sAthe beThe hate. tevAmAM zAMticaMdrajI vigere keTalAka vidvAn muni sAthe sUrijI paNa padhAryA. A vakhate sUrijIe bAdazAhane keTaleka upadeza karyo, tadanantara bAdazAhe prasanna thaI kahyuM- mahArAja Apane mArA lAyaka kaMI paNa kArya heya, te avazya batAve, Apa emAM lagAra paNa saMkeca karaze nahi. kAraNa ke huM Apane ja chuM, ane jyAre huMja Apane chu, te pachI e spaSTa karavAnI jarUra rahetI nathI ke A rAjya-Rddhi-samRddhi ane tamAma maMDala paNa ApanuM ja che." sUrijIe kahyuM- Apane tyAM ghaNA kediye che, e kedine kedathI mukata kare, to sAruM." kahevuM jarUranuM thaI paDaze ke bAdazAhane gunhegAre upara vadhAre cIDa hatI. ane tethI ja sUrijInI uparyuMkata mAgaNIne bAdazAhe svIkAra na karyo. garaSabhadAsa kavinA zabdomAM kahIe to bAdazAhe kahyuM ke kahaI akabara e moTA cora, mulakamiM bahuta paDAvaI sora eka kharAba hajArakuM karaI, IDAM bhale e jaba lagi maraI (hIravijayasUrirAsa pR. 134) janakavinI kevI satyatA? je kAma akabarena karyuM, te kAma mATe temaNe spaSTa lakhI dIdhuM ke A kAma na karyuM. A pachI akabare kahyuM ke- Apa te sivAya bIjuM kaMI mAge." sUrijI, "zuM mAgavuM?" e kaMIka vicAra karatAja hatA, eTalAmAM zAMticaMdrajIe sUrijInA kAnamAM kahyuM ke- sAheba! vicAra zuM karo cho? evuM mAne ke-tamAma gacchanA leke mane page paDe ane mAne." vAcaka! sUrijInI udAra prakRtine anukULa A vAta tame kadi mAnI zake che? sUrijInA mukhakalamathI AvI svArthamizrita sirabha keI divasa paNa nikaLI zake kharI? "labha sarva vinAzanuM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAh > mULa" e zu sUrijIthI ajANyu hatu ? AvI aAbhavRtti dhAraNa karI potAnuM mAna vadhAravAnI mAgaNI karavAmAM pariNAma kevuM kharAba Ave, e vicAra sUrijInA hRdayapaTa para ramavA lAgyA. sUrijI, zAMntica'drajInI bhalAmaNanI upekSA karIne mAdazAhane kaMIka kahevA jatA hatA, teTalAmAM bAdazAhe peAte sUrijIne Agraha pUrvaka pUchyu - gurUjI ! zAMnticadrajIe Apane zu kahyuM ' ? sUrijIe je hakIkata hatI, te spaSTa kahI dIdhI. tenI sAthe e paNa kahyuM "huM tevI mAgaNI kara vAne svapnamAM paNa cADhatA nathI. ziSyA gurUnI bhakti nimitte game tevA vicAro kare, parantu huM emaja mAnuM chuM ke- mane kAI mAne tAe zuM, ane na mAne e zuM? mAro dhama tA jagannA tamAma jIvA pratye samabhAva rAkhIne upadeza karavAnAja che. ' sUrijInI A udAratA mATe-niHspRhatA mATe te khAdazAhene hadapArane Ana Mda thaye. eTalu ja nahi, parantu peAtAnA samasta rAjyamaDalasamakSa teNe e zabdo uccuM ke jagamAM AvI niHspRhatA rAkhanAra tA me hIravijayasUrijIneja dekhyA. jee peAtAnA svA KIY nI lagAra mAtra paNa vAta na pharatAM kaivala jyAre ne tyAre khIjA jIvAnA kalyANanAja upadeza Ape che. sa*sAramAM sanyAsI ' 'nnegI' ke 'mahAtmA'nAM nAmeA dharAvanArAonA kaMi pAra nathI;parantu te badhAnI prAyaH sthiti joie chIe te teo kaIne kaI kdamAM sAelA jovAya che. keTalAkeA te khAsA meATA meATA maDAnA mAlika thaI esI lAkhAnI lakSmI upara tAgaDadhinnA karatA jovAyache, keTalAka sI, zekha ane kathAdhArI banavA chatAM, dravya ane maghne siyenu patipaNu' bhAgave che. keTalAka ' mahera ' rAkhavAnA pekAra karavA chatAM jAnavarAne mArI khAtAM paNa acakAtA nathI. keTalAka maMtra-taMtra karavAnA DhAMga lai leALA jIvAne ThagatA phare che, keTalAka daDadhArI ane daravezanA veSa levA chatAM aneka prakAranA phaMdAne phelAve che; jyAre keTalAka ' tApasa' nAmadhArIe vairAgInA Amira dhAraNa karI ghera ghera bhikSA mAge che, parantu legavilAsane bhUlatAja nathI. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratizodha - are, keNa maThavAsI ke keNa saMnyAsI, ke diDiyA ke koNagiripurI, kaNa nAtha ke kaNa nAgA, prAyaH teo badhAe kedhAdine kama karI zakyA nathI ane jJAnathI rahita heI aneka prakAranI dhAMdhale karatA jovAya che. have teone duniyAnA gurU-dharmagurU tarIke kema mAnI zakaya? vaLI jemAM kedha, mAna, mAyA ane lebhAdi kaSAye rahelA hoya ane jeenuM cAritra viSayavAsanAothI bhareluM hoya, tene pUjya kema manAya? kharekhara, A saMsAramAM vicAratA rahIne kaMcana-kAminIthI AvI rIte sarvathA dUra rahevuM ane koI paNa jAtanI pRddhA na rAkhavI e zuM ochuM kaThina kAma che?" bAdazAhanAM A vacanee tamAma adhikArI maMDala para saTa asara karI ane tethI teonI sUrijI pratyenI bhaktimAM kaI guNe vadhAre thaye. A vakhate bIrabalanI IcchA thaI kesUrijIne kaIka pUchuM. ane tethI teNe bAdazAhanI maMjUrI mAgI. bAdazAhe maMjUrI ApyA pachI bIrabale sUrijIne pUchyuM - mahArAja ! zuM zaMkara saguNa heI zake?" sUrijI--"hA, zaMkara saguNa che." bIrabala-"huM te mAnuM chuM ke zaMkara niNaja che." sUrijI-nA, ema na hoI zake huM pUchuM chuM ke-zaMkarane tame Izvara mAne che?" bIrabalajI , he?" sUrijI--"Izvara jJAnI che ke ajJAnI ?" bIrabala-Izvara jJAnI che." sUrijI--"jJAnI eTale?" bIrabala-AnavALe." 18 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Re surIzvara ane samAnuM AAAMAA sUrijI ThIka, tyAre e batAve ke-jJAna, guNu che ke nahi. khIramala-- mahArAja ! jJAna, guNa che. ' , sUrijI--jJAna guNa che ? bIrabalajI hA, jJAna guNu che.' sUrijI--' jo tame jJAnane guNu mAnatA ho, te pachI Izvarazakara ' saguNu " che, ema tamAre mAnavu ja joie ane te tamArA zabdothIja siddha thAya che. > bIrabala--'sUrijI ! mane khAtarI thai che ke kharekhara Izvarazakara ' saguNu ' che.' sUrijInI A spaSTa samajAya tevI yuktithI AkhA mahelane bahuja Anada thaye. A mulAkAta pachI sUrijI lAMkhA vakhata sudhI khAdazAhane maLI zakayA nhAtA ane tethI eka vakhata bAdazAhe utkaTa IcchA pUrNAMka sUrijIne yAda karyAM. sUrijI khAdazAha pAse padhAryAM ane asarakAraka dharmopadeza ApyA. sUrijInA upadeza sAMbhaLavAthI khAHzAhanA hRdayamAM eka airaja prakAranI zItalatAnA sa`cAra thayA. kharekhara, sUrijInI vANImAMja eka evA prakAranuM mAdhuryaM hatu kejenA lIdhe temanA upadeza sAMbhaLavAmAM bAdazAhane bahuja rasa paDatA, eTaluMja nahiM, parantu vAraMvAra tenA upadeza sAMbhaLavAnI bAdazAhene IcchA paNa thayA karatI. A prasage eka vAta khAsa vicAravA jevI che. AjakAlanA keTalAka rAjA-mahArAjAonI mAphaka, lAMkhA vakhata upadeza sAMbhaLyA pachI upakAra mAnavA puratuM phaLa akabara nhotA ApatA. te sama jatA hatA / - jagane tRNuvat samajanArA AvA niHspRhI mahAtmAo peAtAnA amUlya samayanA lega ApI amane upadeza Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pratizodha. ' A5vAnI takalIpha uThAve che, te zAne mATe? "Apane upakAra mAnuM chuM eTalA zabdo sAMbhaLavA mATe? nA, jaganA ane mArA kalyANane mATe. mahAtmAne upadeza sAMbhaLyA pachI, temAMnuM je kaMI paNa kArya na karavAmAM Ave, te emanA upadezanuM ane bannenA vakhatane vyaya thayAnuM pariNAma zuM?" akabara, pitAnI A udArabhAvanAne lIdhe ja jyAre ne tyAre, upadeza sAMbhaLavA pachI te avazya ema kahe ke-Apa mArA lAyaka kaMI kArya pharamAve ane ApanI IcchA hoya te mAge." - surijIe A mulAkAta vakhate eka mahatvanA kAryanI mAgaNI karI. sUrijIe kahyuM-"Ape Aja sudhI mAgaNuM pramANenAM ghaNAM sAruM sArAM kAma karyA che ane tethI je ke mane vAraMvAra evI mAgaNI karatAM saMkeca thAya che, te paNa bIjAonA bhalAne mATe Aje huM eja mAguM chuM. ke- Apane tyAM je jIjIyA vere levAmAM Ave che te, ane tIrthomAM je mUDakuM levAmAM Ave che te-A banne bAbate Ape baMdha karI devI joIe. kAraNa ke A ane bAbatathI lekene ghaNe trAsa bhegavo paDe che." - - - 1 jo ke, kharI rIte te bAdazAhe potAnA rAjyamAMthI A vare. gAdIe beThA pachI navame varSeja (I. sa. 1562 mAM) kADhI nAkhe hato, ane te vAta ApaNe trIjA prakaraNamAM joI paNa gayA chIe, paraMtu gujarAtamAMthI A kara dUra thayo hato. kAraNa ke te vakhate gujarAta deza akabaranA Adhipatya nIce jo Avyo. ataH e siddha thAya che ke-hIravijayasUrinA upadezathI jayAre baMdha karyA saMbaMdhI bAdazAhe je pharamAna ApyuM hatuM, te gujarAtane lagatuM hatuM. A vAta hIrasAbhAgyakAvyanI TIkAthI paNa siddha thAya che. hIrobhAgyakAvyanA 14 mA sanA 271 mA zlekanI TIkAmAM lakhyuM che- yaha viro: jIjayAvera, e gujarAtanA kara vizeSanuM nAma che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 140 sUrIzvara ane sAduM sUrijInA vacanane mAna ApI bAdazAhe turtaja te banne bAbate baMdha karAvI dIdhI ane te saMbaMdhI sarakArI hukame bahAra pADayA. hIravijayasUrirAsanA kartA kavi RSabhadAse A vakhatanI mulAkAtanuM varNana ApatAM ema paNa kahyuM che ke-"bAdazAha ane sUrijIne upara pramANe jAhera vArtAlApa thayA pachI, sUrijI ane bAdazAha-eja jaNa ekAMtamAM vAta karavA beThA hatAparantu tyAM zI vAta thaI, te koInA jANavAmAM AvI nathI." kahevAya che ke-je vakhata sUrijI ane bAdazAha ekAMtamAM vAta karatA hatA, te vakhata mIThe gagyo, ke jene game te vakhate bAdazAha pAse javAnI chUTI hatI, ughADe mAthe namo nArAyaUT karate bAdazAha pAse pahoMcI gaye, eTaluM ja nahiM, paraMtu pitAnA savabhAva pramANe keTalIka hAsyajanaka ceSTAo paNa karavA lAgyA. bAdazAhe A lapane dUra karavA mATe tene zAla ApI vidAya karyo. e pramANe khAnagImAM vAtacIta thayA pachI sUrijI upAzraye padhAryA. A prasaMge eka bIjI vAtanuM spaSTIkaraNa karavuM jarUranuM samajAya che. sUrijI pitAnI atyAra sudhInI sthiti daramIyAna ekaja sthAne rahyA hatA, ema nahotuM.vacagALe teo mathurAnI yAtrA karavA paNa padhAryA hatA. tyAM teoe pArzvanAtha ane supArzvanAthanI yAtrA karI hatI. tema ja bUsvAmI, prabhavavAmI ane bIjA mahApurUnAM kula 57 ratUpane vaMdana karyuM hatuM. tyAMthI teo gvAlIyara padhAryA hatA. ane tyAM bAvana gaja pramANunI 3SabhadevanI mUttine vAsakSepa pUrvaka namaskAra karyo hato. te pachI tyAMthI pAchA Agare padhAryA hatA. A vakhate meDAnA rahevAsI sadAra sAhapUrvaka Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - hAthI, gheTA ane bIjI keTalIka vastuonuM dAna karyuM hatuM. tema moTA ADaMbara pUrvaka pravezotsava karAvyuM hatuM. A comAsu-saM. 1641 nuM comAsuM sUrijIe AgarAmAM karyuM hatuM, cAturmAsa pUrNa thaye, punaH phatepura-sIkarI padhAryA hatA. dhAryA karatAM vakhata ghaNe thaI gaye. phalaprApti paNa kaI vakhata kalpanAmAM e nhotI AvI, evI thaI gaI. gujarAtathI paNa vijayasenasUrinA vAraMvAra patre AvavA lAgyA ke Apa gujarAtamAM jaladI padhAre." AvAM aneka kAraNothI sUrijInI IcchA thaI ke"have gujarAta tarapha vihAra kara." vAta paNa ThIkaja che. kAraNake ekaja sthAnamAM sAdhuone vadhu vakhata rahevAmAM phAyadAnA badale nukasAna paNa thaI jAya che. kavi ra3SabhadAsanA zabdomAM kahIe to be strI pIhari nara sAsaraI saMyamiyA sahivAsa e triNe alaSAmaNuM je maMDaLa ciravAsa," mATe sUrijInI vihAra karavAnI IcchA ayogya athavA asthAne hetI. eka vakhata prasaMga joI sUrijIe pitAnI A IcchA bAda zAhane jaNAvI. pratyuttaramAM bAdazAhe bahu lAgaNapUrvaka jaNAvyuM ke-"Apa je kaMI kArya batAve, te karavA mATe huM taiyAra chuM. Apane gujarAtamAM javAnI kaMI jarUra nathI. Apa ahiM birAje ane mane dharmopadeza saMbhaLAve." sUrijIe kahyuM-hu pite paNa samajuM chuM ke-ahiM ApanA. samAgamamAM rahevAthI huM dhArmika lAbha ghaNe uThAvI zakuM tema chuM. paraMtu keTalAMka anivArya kAraNothI gujarAtathI vijayasenasUri ane jaladI lAve che, mATe mAre tyAM javuM jarUranuM che. tyAM gayA pachI banatAM sudhI huM vijayasenasUrine ApanI pAse mokalIza.' Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIara cane grA. chevaTa-sUrijIne nizcayarUpa vicAra jANa bAdazAhe gujarAtamAM javA mATe sammati ApI, paraMtu tenI sAthe evI mAgaNuM bahu lAgaNIpUrvaka karI ke- "mane vijayasenasUri maLe, tyAM sudhI vakhate vakhata upadeza ApanAra, kei eka ApanA sArA vidvAna ziSyane avazya ahiM mUkIne padhAre." bAdazAhanI A sAgraDa vinatithI sUrijIe zAMticaMdraane bAdazAhanI pAse mUkyA ane pote jetAzAhane dIkSA ApI, tyAMthI vihAra karI vi. saM. 1642 nuM cAturmAsa abhirAmAbAdamAM karyuM. prakaraNa 7 vizeSa kAryasiddhi. Cup-manTL. irls mtrning thA prakaraNamAM ApaNe joI gayA chIe ke-akabare pitAnI dharmasabhAnA 140 membarane pAMca viA to e bhAgamAM vibhakta karyA hatA. athaekase cA 1 lI membarone pAMcazreNiyomAM vaheMcI nAkhyA hatA. jemAMnI pahelI zreNimAM jema hIravijayasUrinuM nAma chevAya che, tevI ja rIte pAMcamI zreNimAM paNa be jaina mahAtmAonAM nAme levAya che. 1 vijayasenasUri ane 2 bhAnuzaMka. abulaphajale AIna-akabarInA bIjA bhAganA trIsamA AInanI aMtamAM A badhA sabhAsadanuM lisTa ApyuM che. temAM 547 mA pejamAM A banne mahAtmAonAM nAme che 189 Bijai sensur, 140 Bhan. thand , vicAra ane bhAjacaM" eja Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kAsita vijayasenasUri ane bhAnacaMdrajI che. A banne mahatmAoe paNa akabaranI dharmasabhAmAM jainaupadezaka tarIke kAma karyuM hatuM. ataeva teonA saMbaMdhamAM paNa kaMIka prakAza pADave jarUra che. A banne mahAtmAonA saMbaMdhamAM kaMIka kahIe, te pahelAM, gata prakaraNamAM ApaNe je zAMticaMdrajInuM nAma laI gayA chIe, ane jeone a. kabara bAdazAhanI vinatithI, hIravijayasUribAdazAhanI pAse mUkI gayA hatA temanAja saMbaMdhamAM kaMIka kahIzuM. arthAta temaNe bAda zAhanI pAse rahIne zuM zuM karyuM ? tenuM avalokana karIzuM. emAM te kaI zakaja nathI ke-zAnicaMdajI mahAna vidvAna ane game tevAne asara kare, evI upadezazakita dharAvanArA mahAtmA hatA. temAM paNa ekI sAthe ekaso ATha avadhAna karavAnI temanAmAM je zakti hatI, te te kharekhara atulanIyaja hatI. temaNe akabara bAdazAhane maLyA pahelAM ghaNA rAjA-mahArAjAone potAnI vidvattA ane camatkArika zaktithI camatkRta karyA hatA. tema ghaNA vidvAnonI sAthe zAstrArtha karIne vijayapatAkA paNa prApta karI hatI. akabarane paNa temaNe khUba rajita karyo. teo avAranavAra bAdazAhane maLatA ane upadezadvArA athavA zatAvadhAna sAdhIne tene bahu khuzI karatA, A sivAya temaNe pArAvAra nAmanuM 128 kalekenuM eka cittAkarSaka saMskRta-kAvya banAvyuM hatuM ke je kAvyamAM bAdazAhe karelAM dayALu kAmenuM varNana karavAmAM AvyuM hatuM A kAvya teo vakhate vakhata bAdazAhane saMbhaLAvatA. bAdazAha pitAnI tArIphanuM A kAvya-kavitA pUba cAhanAthI sAMbhaLate ane sAMbhaLIne bahu khuzI thato. hIravijayasUrinI mAphaka zAMticaMdrajIe paNa bAdazAhane bahu prasanna karyo hate ane tene pariNAme bAdazAhanA janmane Akho mahIne, ravivAranA divase saMkrAMtinA divase ane navarejanA divase-e divasemAM kee paNa jIvahiMsA na karavI, evA hukama kaDhAvyA hatA. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che ke- jyAre bAdazAha lAheramAM hatuM, tyAre zAMticaMdrajI paNa tyAMja hatA. te prasaMge eka vakhata IdanA divase zAMticaMdrajI bAdazAha pAse gayA ane prasaMga joIne bAdazAhane kahyuM-yAdi ApanI sammati hoya, te huM ahiMthI vihAra karavA cAhu chuM." bAdazAhe vimata thaIne kahyuM-ekadama A vicAra kema thayA? Ama karavAnuM kAraNa zuM che? je kaMI kAraNa hoya, te Apa avazya kahe. zAMticaMdrajIe spaSTa kahyuM bIjuM kaMIja kAraNa nathI, paNa kAle Idano divasa haI sAMbhaLavA pramANe lAkhe balake kare chanI hiMsA thavAnI che. AvI sthitimAM mAre ahiM rahevuM ane vyAjabI lAgatuM nathI, mArA aMtaHkaraNane ghaNe AghAta pahoMcADanArUM kAraNa upasthita thayuM che." A prasaMge zAMticaMdrajIe kurAne zarIphanI keTalIka evI AjJAo batAvI ApI ke-jemAM bhAjI ane jeTalI khAvAthI ja rajA kabUla thavAnuM jaNAvyuM che. tema dareka jIve upara mahera rAkhavAnuM pharamAvyuM che. a bAdazAha A vAtathI ajANyo hato. te sArI peThe samajato hato-khAsa karIne hIravijayasUrijInA maLyA pachI khAtarI pUrvaka samajavA lAgyuM hatuM ke-jIne mAravAmAM mahesuM pApa che. tema kurAnezarIphamAM paNa enI hiMsA karavAnuM nathI pharamAvyuM, kintu mahera khAvAnuM ja pharamAvyuM che," tathApi vizeSa khAtarIne mATe athavA te bIjAone khAtarI karAvI ApavA mATe teNe abulaphajala ane bIjA keTalAka umarone ekaThA karI musalamAninA mAnya dharmagra vaMcAvI lIdhA ane te pachI lAheramAM e hare pITAvI dIdhuM ke-"kole-IdanA divase keIe koI paNa jAtanA jIvanI hiMsA karavI nahiM." bAdazAhanA A pharamAnathI kare chanA jAna bacyA, tha vaMcAya kadanA divase Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kAryasiddhi AAA vANiyAoe ThekANe ThekANe jAte pharIne, kaI gupta rIte paNa hiMsA na kare, enI tapAsa rAkhI. A pachI zAMticaMdrajIe bAdazAhane upadeza ApIne maheramane Akhe mahine ane sUphI lokonA divase mAM jIvavadhano niSedha karAvyuM. "hIrabhAgyakAvyanA kartAnA mata pramANe bAdazAhe pitAnA traNa putra-sUlIma ( jahAMgIra ), murAda ane dAnIyAlanA janmanA mahInAomAM paNa kaI paNa mANasa ke paNa jIvanI hiMsA na kare, evA hukame kADhayA hatA. ekaMdara rIte akabara taraphathI pitAnA AkhA rAjyamAM eka varSamAM chamAsa ane chadivasa sudhI kaI paNa mANasa kei paNa jIvanI hiMsA na kare, evA hukame nikaLyA hatA. A vAtane nirNaya AgaLa upara karavAnuM mulatavI rAkhI, ahiM e batAvavuM jarUratuM samajAya che ke-zAMticaMdrajIe bAdazAha pAse je kaMI jIvadayAnAM kAryo karAvyAM hatAM, temAM khAsa kAraNa-nimitte temaNe banAvela "parisorA" nAmanA kAvyane batAvavAmAM Ave che, astu zAMticaMdrajIe uparyukata jIvadayAnAM pharamAne meLavavA uparAnta "jayAre baMdha karyAnuM paNa pharamAna meLavyuM hatuM. A pharamAne meLavyA pachI, bAdazAhanI sammati laIne teo pote nathu mevADAne sAthe laI gujarAtamAM AvyA ane siddhapuramAM hIravijayasUrine maLyA. bIjI tarapha bhAnucaMdrajIne bAdazAhanI pAse rAkhavAmAM AvyA. A bhAnucaMdrajI teja che ke jeo bAdazAhanI dharmasabhAnA 140 mA naMbaranA (pAMcamI zreNInA) sabhAsada hatA. bhAnucaMdra ane siddhicaMdra-e banne gurU-ziSya akabara bAdazAha pAse rahIne bahu sArI khyAti meLavI. khyAti meLavI, eTaluM ja nahi paraMtu teo potAnI vidvattA ane catmakArika vidyAethI bAdazAhane bahu priya paNa thayA. bAdazAha phatepura-AgarAne chAlane bIje koI sthaLe jate, tyAre bhAnucachane paNa sAthe ja 19 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha% ane mAnava * - ----- laI jatA. eTale bAdazAha svArI mAge che, jyAre bhAnucaMdrajI pitAnA AcAra pramANe page cAlIne jatA. bAdazAhanI bhAnucaMdrajI upara bahu zraddhA jAmI hatI ane tene ema cikkasa thayuM hatuM keA mahAtmA vacanasiddhivALA che. AvI zraddhA thavAmAM keTalAMka khAsa kAraNe paNa tene maLI AvyAM hatAM. eka vakhata bAdazAhane atyanta zirevedanA thaI AvI. A vakhate vaidyoe ghaNu ghaNA upacAra karyA chatAM ArAma thaye nahi, chevaTe, teNe bhAnucaMdrajIne bolAvI potAnI vedanAnI hakIkata jaNAvI ane bhAnacaMdrajIne hAtha pakaDI pitAnA mastaka upara mUka. bhAnacaMdrajIe kahyuM-"Apa ciMtA lagAre na kare, bahu jaladI ArAma thaI jaze." basa, thIja vAramAM bAdazAhane ArAma thaI gayo. kahevuM jarUranuM thaI paDaze ke AmAM bhAnacaMdrajIe maMtratatrAdine prayoga lagAre nahoto karyo. bAdazAhane ArAma thaI javAmAM je kaMI paNa kAraNa hatuM, te te "bhAnucaMdrajI uparanI tenI daDha zraddhA ane bhAnacaMdrajInuM nirmaLa cAritraja" hatuM. bIju kaMIja nahiM. zraddhA ane zuddhacAritrane sIga kayuM kArya siddha nathI karI zako? bAdazAhanI zivedanA dUra thayAnI khuzAlImAM umarAe pAMcase gAyane ekaThI karI. jyAre bAdazAhe A vAta jANI tyAre umarAne pUchyuM ke "ATalI gAye kema ekaThI karI che?" umarAe jaNAvyuM ke-"khudAvaMda! Apane ArAma thaye che, enI khuzAlImAM A gAyanI kurabAnI karIzuM." bAdazAha gusse thaye ane kahevA lAgya-"aremane ArAma thayAnI khuzAlImAM bIjA jIvanI katala!! bIjA ne khuzI utpana karAvavAnA badalAmAM temane samULage nAza !!! cheDI mUke badhI gAyane ane vicAravA de nirbhayapaNe!" bAdazAhanA hukamathI badhI gAne mukta karavAmAM AvI. bhAnucaMdrajIne A hakIkata sAMbhaLatAM bahu AnaMda thaye, teo bAdazAha pAse gayA ane bAdazAhane bahu dhanyavAda Ape. www.jainelibrary.org Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kArya siddhi. ra bAdazAhe jyAre kAzmIranI musAphIe gaye, tyAre bhAnucaMdrajI paNa temanI sAthe gayA hatA. kahevAya che ke eka vakhata rAjA mIramale AdazAhene kahyu hatu' ke sUryanA pratApathIja manuSyane kAmamAM AvatAM phaLe ane ghAsa vigere utpanna thAya che. tema adhakArane dUra karI jagamAM prakAza karanAra paNa sUja che. mATe sUryanI ArAdhanA Ape karavI joie. ' mIramalanA A anurAdhathI mAdazAhe sUryanI upAsanA karavA lAgyA hate. badAunI lakhe cheH "A second order was given that the sun should be worshipped four times a day, in the morning and evening, and at noon and midnight. His Majesty had also one thousand and one Sanskrit names for the sun collected, and read them daily, devoutly turning towards the sun. " ( Al-Badaomi, translated by W. H. Lowe M. A, Vol. II p. 332.) arthAt--mIjo hukama evA ApavAmAM AvyuM hateA kesavAre ane sAMje tathA apeAre ane madhyarAtrie ema divasamAM cAra vakhata sUryanI pUjA thavI joie. bAdazAhe vaLI sUrya pUjAne mATe eka hajAra eka (1001) saMskRta nAmeA ekaThAM karyAM hatAMmeLavyAM hatAM ane sUrya tarapha pharIne bhakitapUrvaka dararAja te vAMcatA hatA. A pramANe dareka lekhakoe 'akakhara sUrya'pUjA karatA hatA,' e sabadhamAM lakhyuM che; parantu kAie ema batAvyu` nathI keakabare sUryanAM eka hajArane eka nAmeA kayAMthI prApta karyAM hatAM, athavA te nAme tene kANe zIkhavyAM hatAM ? A sabadhI jaina graMthAmAM bahu vistRta vRttAnta jovAmAM Ave che. RSabhadAsa kavi te ' hIravijayasUrirAsa mAM tyAM sudhI kahe che ke Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhAra ane samAra, - - - - * pAtazAha kAzamIre jAya bhANacaMda puThe paNi thAya; pUchaI pAtazA RSine joI khudA nijIka kene vaLI hAI. 19 bhANacaMda bolyA tatakheva najIka taraNuM jAgate deva; te sama kari bahu sAra tasa nAmiM Rddhi apAra. huo hakama te teNIvAra saMbhalAve nAma hajAra: Aditya ne araka aneka AdidevamAM ghaNe viveka A uparathI samajAya che ke bAdazAha jyAre kAzmIra gaye, tyAre bAdazAhanA pUchavAthI bhAnucaMdrajIe sUryanI ArAdhanA karavAne anurodha karyo hato. eTaluM ja nahiM parantu, sUryanAM ekahajAra nAmonuM stotra paNa temaNeja (bhAnucaMdrajIeja) saMbhaLAvyuM ane zIkhavyuM hatuM. AgaLa cAlatAM kavi ema paNa kahe che ke-bAdazAha, dareka ravivAre bhAnucaMdrajIne suvarNa ane ranathI jaDita bAjaTha upara padharAvIne temanA mukhathI sUryanA eka hajAra nAmanuM stotra sAMbhaLatA hatA. A sivAya eka bIjuM paNa prabaLa pramANa maLe che, te e che ke- bhAnucaMdrajIe, bAdazAhane zIkhavavAne ane saMbhaLAvavAne sUryanAM sahastra nAmanuM je tetra banAvyAnuM upara kahevAmAM AvyuM che, tenI ja eka hastalikhita prati pUjyapAda gurUvarya zAstravizAradajainAcArya zrI vijayadhamesUrIzvarajI mahArAjazrInA pustaka bhaMDAramAM che. tenI Adine leka A che namaH zrIsUtravAra sahastranAmadhArA je sarvavyAnAM tAjadutaugaNe che ? II jyAre antane bhAga A pramANe che- " yastvidaM zRNuyAnnityaM paThedvA prayato naraH / pratApI pUrNamAyuzca karasthAstasya saMpadaH // 1 // nRpAnitaskarabhayaM vyAdhibhyo na bhayaM bhavet / vijayI ca bhavenityaM sa zreyaH samavApnuyAt // 2 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikasipi - - - - - - - - - - kIrtimAn mubhago vidvAn sa mukhI priydrshnH| bhavedvarSazatAyuzca sarvabAdhAvivarjitaH // 3 // nAmnAM sahasramidamaMzumataH paThedyaH prAtaH zuciniyamavAn susmaadhiyuktH| dareNa taM pariharanti sadaiva rogA mItA sumi vimonnA 4 | iti zrIsUryasahasranAmastotraM saMpUrNa // amuM zrIsUryasahasranAmastotraM pratyahaM praNamatpRthvIpatikoTIrakoTisaMghahitapadakamalatrikhaMDAdhipatidillIpatipAtisAhizrIakabbarasAhijalAladInaH pratyahaM zRNoti so'pi pratApavAn // mag II rAma" A uparathI spaSTa samajAya che ke sUryanAM sahasa nAme khAdazAha avazya sAMbhaLate hate. vaLI kAdambarInI TIkA, vivekavilAsanI TIkA ane bhakatAmaranI TIkA vigere aneka graMthamAM bhAnacaMdajIne "sUrasUnAmAika evuM viSezaNa paNa ApeluM jevAya che, aeva bAdazAhane sUryanAM sahastranAme zIkhavanAra bhAnu cakachaja hatA, e vAta nivivAda siddha thAya che. astu. kAzamIra pahoMcyA pachI bAdazAhe eka cAlIsa kezanA pANathI bharelA taLAvane kinAre taMbUo nAkhI mukAma karyo hate. "hIrasaubhAgya kAvyanA kattAnA kathana pramANe A taLAva "jayanala? nAmanA rAjAe baMdhAvyuM hatuM ane tenuM nAma "jayanalalaMkA hatuM. ahiMnI asahanIya TADha bhAnacaMdrajIne sahana karavI paDatI hatI. * 1 kharIrIte A taLAva kAzmIranA bAdazAha jaina-ula AbiMdIna, ke je i. sa. 1447 thI 1467 sudhI thayo che, teNe baMdhAvyuM hatuM. A taLAvane jhanalaMka ( Zainlanka ) kahetA. jUe, AIna-I akabarI, bIjo bhAga, jeriTakata aMgrejI anuvAda pU. 364; tathA bAunI bIjo bhAga, lavane aMgrejI anuvAda, pR88 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ver sUrIzvara ane saMgrA bAdazAha ahiM paNa nirantara ravivAre sUryanAM sahasranAmeA sAMbha LatA hatA. eka vakhata bAdazAhe bhAnuca'drajIne pUchyuM kema bhAnucaMdrajI ! ahi' tamane kAi jAtanI takalIph tA nathI ne ? ' bhAnucaMdrajI lagAra hasyA ane pachI bolyA- rAjan ! ame sAdhu chIe, amAre tA game tevI takalIpha hAya, tApaNa sahana karavIja joIe.' bAdazAhe kahyuM- nahiM nahi', ema te nahi; parantu Apane kai jarUra hAya, te avazya pharamAveza ', bhAnucaMdrajIe bAdazAhanI prasannatA joI kahyu AjakAla TADha ghaNI paDe che ane tethI zarIramAM ka'ika garamAvA rahe, teA TADhanI asara kama thAya kharI ?. AdazAhe kahyuM- Apa enI zI ci'tA rAkheA che ? jeIe tevA garama kuzAlA --dhussA darabAramAM ghaNA che, Apane ucita lAge te avazya laI zake tema che.' bhAnucadrajIe spaSTa samajAvatAM kahyuM- nahiM, huM dhussA ke kuzAlAonA garamAvAthI TADhanI asara kama karavA mAgatA nathI. dhanAM kAme karavAmAM mane je garamAvA rahe che, te garamAvA garama kapaDAM ADhavAthI rahetA nathI. ' bAdazAhe kahyuM- tyAre Apa zu' mAgeA che ? ' bhAnucadrajIe kahyuM- Ape eka kAma khAsa karIne karavA jevuM che, ane te e che ke amArA pavitra tI siddhAcalajI upara yAtrA karavA janAra pAsethI je kara ane dANu levAmAM Ave che, te dUra karI te tItha' amane samasta haka sAthe soMpavuM joIe. ' . bAdazAhe A vAta maMjUra karI ane te sakha`dhI kmAnapatra lakhI hIravijayasUri upara mokalavAmAM AvyuM. " hIrasAbhAgyakAvya ' nA karyAMnu' kathana che ke- A siddhAcala tItha upara yAtrA karavA janAra pAsethI pahelAM dInAra (sAnAnANuM), te pachI pAMca mahamu`dikA ane tadanantara traNa mahemu'hikA levAtI; chevaTe akamarathI A kara dUra thayA hatA. kahevAya che ke-bAdazAha jyAre kAzmIranI musApharIthI pAchA vanyA, tyAre te himAlayanA viSama mArga mAM thaine pIpa'jAlanI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viroya kA sili 1 ghATInA raste AvyA hatA. A abhedya ghATImAM thaIne pasAra thatAM bhAnucaMdrajI ane bIjA sAdhuone ghaNI takalIpha uThAvavI paDI hatI. alki paga phATavA lAgyA hatA ane tethI cAlavu paNa muzkela thaI pazu' hetu', AthI bAdazAhe teone vAhunA svIkAravAne kahyuM, parantu temaNe te saMbaMdhI cAkhkho inkAra karI dIdhA, khAdazAhe paNa AvI viDa banAvasthAmAM teone mUkIne AgaLa vadhavuM anucita dhArI tyAMja mukAma karyAM ane traNa divasa bAda jyAre tee cAlavAne samatha thayA, tyAreja tyAMthI paDAva upADayo hatA. A musAphI pUrI karI jyAre teo lAheAramAM AvyA, tyAre tyAM mhATa utsava thayA ane bhAnucaMdrajInA upadezathI vIsa hajAra rUpiyAnA vyaya karI tyAMnA zrAvakAe eka mhoTA upAzraya ma dhAnyeA. AvIja rIte jyAre bAdazAha ahAnapura gayA hatA, tyAre paNa bhAnucaMdrajIne sAtheja lai gayA hatA. kahevAya che ke ahi nagarane lUMTatu aTakAvavAmAM khAsa bhAnucaMdrajInA upadezaja kAmamAM AnyA hatA ane tethI tamAma prajAne bahu AnaMda thayA hatA. ahi'thI pAchA Agare AvyA pachI paNa temaNe mAdazAha pAse keTalAMka jIvadayA vigerenAM kAryo karAvyAM hatAM. eka vakhata bAdazAhanI samakSa eka brAhmaNa patine parAjita karIne pazu temaNe mAdazAhanI sArI prasannatA meLavI hatI. bhAnucaMdrajInI upAdhyAya" padmavI paNa mAdazAhanI prasannatAnA phaLa rUpeja hatI. RSabhadAsa kavie hIravijayasUrirAsamAM A saMkhadegdhI khAsa jANavA jevI hakIkata ApI che-- eka vakhata zekhujI ( jaDAMgIra )ne tyAM mUla nakSatramAM putrIne janma thayA. te vakhata keTalAka joziyee ema jaNuAvyuM ke- mAizAhane, A putrI jo jIvaze, tA tethI mhATA utpAta thaze, mATe teNIne pANImAM vahetI mUkI daivI joIe, 'jyAre bhAca drajIne Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA. pUchavAmAM AvyuM, tyAre temaNe kahyuM-" tema karIne strI hatyAnuM pApa vahoravAnI koI ja jarUra nathI. tenI zaktine mATe aSTottarI snAtra bhaNAvavuM joIe. bAdazAha ane jahAMgIrane A vAta pasaMda pache. temaNe je zironA kahevA pramANe na karatAM karmacaMdrajIne aSTottarIsnAtra bhaNAvavAne hukama karyo. thAnasiMha ane mAnukalyANunI AgevAnI nIce upAzrayamAM eka lAkha rUpiyAnA vyayapUrvaka heTA utsava sAthe supArzvanAthanuM arTottarI snAtra bhaNAvavAmAM A AvyuM. zrImAnasiMge (kharataragacchIya jinasiMhasUrie) A snAtra bhaNavyuM. A apUrva utsavamAM bAdazAha ane jahAMgIre paNa utsAhathI bhAga lIdhe hatuM. A snAtra vakhate tamAma sAdhu ane zrAvakee AMbilanI tapasyA karI hatI. AvA pavitra mAMgalika kAryathI bAdazAhanuM ane zekhanuM vigha dUra thayuM ane jinazAsananI paNa sArI prabhAvanA thaI. AvA uttamakAryathI bhAnucaMdrajInI sarvatra vadhAre prazaMsA thavA lAgI. A prasannatAnA pariNAmeja eka vakhata bAdazAhe zrAvakene pUchayuM ke-"bhAnucaMdrajIne kaMI padavI che ke kema? ane che te kaMI ?" zrAvakoe "paMnyAsa" padavI hovAnuM jaNAvyuM. pachI bAdazAhe sUrijI (hIravijayasUri) upara patra lakhI bhAnucaMdrajIne upAdhyAya padavI ApavA mATe anurodha karyo. sUrijIe jhaTa vAsakSepa maMtrIne bAdazAha upara mekalA. vAsakSepa AvyA pachI mahetA utsavapUrvaka bhAnucaMdrajIne "upAdhyAya" padavI ApavAmAM AvI. A padavI prasaMge zekha abulaphajale pacIsa ghoDA ane dasa hajAra rUpiyAnuM dAna karyuM hatuM. te sivAya saMghe paNa ghaNuM dAna karyuM hatuM. hIrabhAgyakAvyanA kartAnuM evuM kathana che ke jayAre bAdazAha lAhoramAM hatuM, tyAre teNe hIravijayasUri upara AmaMtraNa patra lakhI mokalI, sUrijInA pradhAna ziSya-paTTadhara zrIvijasenasUrine bolAvyA hatA. temaNe jaIne nadimahatyapUrvaka Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijApa kAri , bhAnucaMdrajIne 'upAdhyAya padavI ApI hatI. tema zekha abdulaphajale A prasaMge 600 rUpiyA ane keTalAka gheDAe vigerenuM dAna karyuM hatuM. astu, game te he, paraMtu bhAnucaMdrajInI upAdhyAya padavI akabara bAdazAhanA anurodhathI ane bAdazAhanI samakSa lAheramAM thaI hatI, e vAta te nirvivAda siddha che. kahevAya che ke bhAnacaMdrajIe akabaranA putra jahAMgIra ane dAnIAlane jainazAstrane abhyAsa paNa karAvyuM hatuM. uparanA vRttAntamAM be navAM nAmone ullekha ame karI gayA chIe. karmacaMdra ane mAnasiMga. A banne mahAnubhAvone TUMka paricaya ahiM Apa jarUra che. karmacaMdra, e eka vakhata bIkAneranA mahArAjA kalyANamalanA maMtrI hatA. dhIre dhIre petAnI zaktithI AgaLa vadhIne teNe akabara bAdazAhanuM maMtritva prApta karyuM hatuM. maMtrI karmacaMdra, kharataragacchanA anuyAyI janagRhastha hevAthI jainadharmanI unnatinAM kAryomAM bahu utsAhathI bhAga lete hatuM. bAdazAhanI paNa tenA upara bahu prItI hatI.A karmacaMdranA kAraNathIja kharataragacchIya AcArya zrIjinacaMdrasUri akabaranA darabAramAM gayA hatA. karmacaMdracaritra' vigere keTalAka the uparathI jaNAya che ke-jinacaMdrasUrie paNa bAdazAha upara sAre prabhAva pADa hatuM ane temanA upadezathI bAdazAhe ASADa zudi 9 thI ASADa zudi 15 sudhI sAta divasa amArI-jIvavadhanA niSedha-ne hukama bahAra pADaye hatuM ane te saMbaMdhanuM pharamAnapatra pitAnA agiyAra prAntamAM mekalI ApyuM hata. A te vakhatanI vAta che ke-jyAre bAdazAha lAhAramAM rahetuM hatuM ane je vakhata bhAnucaMdrajI vigere paNa tyAM ja hatA. 1 A atalI pharamAnapatra sAthI pahelAM paramagurU zAstrAvizAradajainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjane vi. sa. 1968 nI 20. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM nAma mAnasiMhanuM che. A mAnasiMha, teja zrI ji. nacaMdrasUrinA ziSya hatA ane jeonuM prasiddha nAma zrIjinasiMha sUri hatuM. jyAre bAdazAha kAzmIranI musApharIe gaye hatuM, tyAre jema bhAnucaMdrajIne sAthe laI gayo hato, tema mAnasiMha (jinasiMhasUri)ne paNa sAtheja laI gaye hatuM ane jinacaMdrasUri lAheramA rahyA hatA.kAzmIranI musApharIthI AvyA pachI mAnasiMhane moTA utsavapUrvaka AcAryapadavI ApavAmAM AvI hatI, ane te vakhate temanuM nAma "jinasiMhasUri' sthApana karavAmAM AvyuM hatuM mAnasiMhanI AcAryapadavInI khuzAlImAM bAdazAhe khaMbhAtanA baMdaramAM thatI hiMsA baMdha karAvI hatI. tema lAheramAM paNa eka divasa, keI paNa mANasa jIvanI hiMsA na kare, e prabaMdha karyo hite. karmacaMdramaMtrie A prasaMge ghaNuM dravya kharacIne utsava karyo hate. ApaNe pahelAM jaI gayA chIe ke-jyAre zAMticaMdrajI bAdazAha pAsethI vidAya thayA, tyAre bhAnacaMdrajInI sAthe temanA sugya ziSya siddhicaMdrajIne paNa rAkhavAmAM AvyA hatA. te sivAya udacacaMdrajI vigere paNa temanA keTalAka vidvAn ziSya rahyA hatA. bAdazAha siddhicaMdrajIne paNa bahumAna ApatuM hatuM, jyAre umarA vigere temane bahumAna Ape emAM Azcarya zuM che? kahevAya che ke eka vakhata bahonapuramAM batrIsa cero mAyI jatA hatA, te vakhata dayAnI lAgaNIthI teo bAdazAhane hukama sAlamAM lakhanaune kharataragacchano prAcIna pustakabhaMDAra tapAsatAM maLI AvyuM hatuM. ane tenI eka nakala sarasvatI sampAdaka sAkSararatna zrIyuta mahAvIraprasAda dvivedIjIne ApatAM, temaNe "sarasvatI nA I. sa. 1912 nA jUnanA aMkamAM te pharamAna prakaTa paNa karyuM hatuM.A pharamAnapatramAM bAdazAhe, hIravijayasUrinA upadezathI sUrijIne paryuSaNunA ATha ane bIjA cAra ema bAra divaso sudhI jIvarakSAnuM je pharamAna ApyuM hatuM, tene paNa ullekha karelo che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziva kAlika kaI jAte tyAM gayA hatA ane te corone choDAvyA hatA. vaLI jayadAsa jape nAmane eka lADavANiye hAthI taLe cakadAvIne mAryo jate hete, tene paNa choDAvyuM hatuM. siddhicaMdrajI jevA vidvAna hatA tevAja zatAvadhAnI paNa hatA. AthI bAdazAha temanA upara prasanna rahetuM. temanI AvI camatkRtithI camatkRta thaIne ja bAdazAhe temane "khuzaphahama"nI mAnaprada padavI ApI hatI. teoe phArasI bhASA upara paNa sAro kAbU meLavyuM hatuM, ane tethI karIne keTalAka umarA sAthe paNa temanI sArI prIti thaI hatI. judI judI bhASAonuM jJAna, judAjudA dezanA manuSyone upadeza ApavAmAM asAdhAraNa upayegI thAya che. game tevA vidvAna manuSya hoya, paraMtu je tene judI judI bhASAonuM (deza bhASAonuM) jJAna na hoya, te te pitAnA manane bhAva joIe tevI rIte bIjI bIjI bhASAnA jANakArone samajAvI zake nahi. kevala gujarAtI bhASAne jANakAra game te vidvAna ke vakatRtvazakti dharAvanAra hoya, paNe je te baMgAlamAM jAya, te tyAMnA lokone kaI paNa rIte patAnI vidvattAne ke vakatRtvazakitane lAbha ApI zakaze nahi. eTalA mATe te pahelAMnA jamAnAmAM keIne AcAryapadavI ApavA vakhate jema temanI vidvattAne khyAla karavAmAM AvatuM hatuM, tema temanuM bhASAjJAna paNa jovAmAM AvatuM hatuM. arthAt AcAryane judA judA dezanI judI judI bhASAo zIkhavI paDatI hatI. upazakee A vAta khUba dhyAnamAM levI joIe che. rASabhadAsa kavinA kahevA pramANe siddhicaMdrajI, pitAnA sAdhudharmamAM kevA pawA che? teo kaI paNa upAye gRhasthAzrama tarapha lalacAya che kema? enI parIkSA karavA mATe bAdazAhe keTalIka dhana-mAlanI lAlaca ApI hatI, ane chevaTe temane bAMdhIne mAravA sudhIne paNa bhaya batAvyuM hatuM, paraMtu siddhicakrajI pitAne kaDha Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sANA, - - - - - - tAmAM ekanA be thayA nhotA. temaNe eja zabda uccAryA hatA ke-"A lakSamI te zuM? AkhuM rAjya Ape ane A pramANe kaSTa ApavAnI vAta te zI? paNa prANa cAlyA javAno vakhata Ave, tepaNa huM mArA A cAritradharmane cheDI zakuM tema nathI. je tuccha vastuone tyAga karyo che, te tuccha vastuone svIkAra kare, e ekalAne pAchuM khAvA barAbara che. vizeSa zuM kahevuM?" siddhicaMdrajInAM A daDhatAbharyA vacanethI bAdazAhane pArAvAra AnaMda thaye ane gadagada hRdaye siddhicaMdrajInA pagamAM paDI teNe bhakitapUrvaka namaskAra karyo. bhAnucaMdrajI ane siddhicaMdrajI vakhate vakhata bAdazAhanI AgaLa vijayasenasUrinI tArIpha karatA hatA. bAdazAhane paNa smaraNamAM hatuM ke-hIravijayasUrie pitAnA pradhAna ziSya vijayasenasUrine mekalavA mATe vacana ApyuM che. eka vakhata bAdazAhanI IcchA thaI ke-vijayasenasUrine bolAvIe, A vakhate bAdazAha lAhoramAM hate. "lAbhadaya rAsa" mAM kahevAmAM AvyuM che ke bAdazAha jyAre lAheramAM have tyAre tenI IcchA hIravijayasUrine punaH pitAnI pAse belAvavAnI thaI. jyAre teNe pitAnI A IcchA abulaphajalane jaNAvI tyAre, abulaphajale bAdazAhane samajAvatAM kahyuM hatuM ke-1 hIravijayasUri have vRddha thaI gayA che. AvI avasthAmAM teone ahiM sudhI bolAvavA te ThIka nahiM. tethI teNe vijayasenasUrine belAvavA mATe AmaMtraNa mokalyuM hatuM. A patramAM temaNe lakhyuM hatuM ke ke, Apa te nIrAgI che, paraMtu huM rAgI chuM. Ape saMsAranA tamAma padArtho uparathI mehane tajI dIdhuM che. tethI e banavAjoga che ke-Apa mane paNa bhUlI gayA he; parantu mahArAja ! huM Apane bhUlyA nathI. Apa vakhate vakhata mArA lAyaka kaMIne kaMI kArya pharamAvatA raheze, te mane bahu AnaMda thaze ane huM mAnIza Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kAryasiddhi ~ ~~ ~ ~ ~~ ke-gurUjInI dayA mArA upara haju jevIne tevI ja che. bIjI vAta e che ke-Apane yAda haze ke jyAre Apa mArI pAsethI vidAya thayA, te vakhate mArA uparanI anahada kRpAne pariNAme Ape mane vacana AvyuM hatuM ke-"vijayasenasUrine melIza." AzA che ke Apa vijayasenasUrine mokalIne mane vadhAre upakRta karaze." A vakhate sUrijI rAdhanapuramAM birAjatA hatA. bAdazAhane patra vAMcI sUrijI bahu vicAramAM paDyA. pitAnI AvI vRddhAvasthAmAM vijayasenasUrine pitAthI judA pADavA-lAMbI musApharIne mATe judA pADavA--mATe sUrijInuM mana vadhatuM hatuM jyAre bAdazAhane ApelA vacana pratye upekSA karavAnI paNa temanI hiMmata cAlatI hatI. antatogatvA vijayasenasUrine mokalavAneja nizcaya karyo. vijayasenasUrie paNa gurUnI AjJA pUrvaka, vi. saM. 1649 nA mAgazara suda 3 nA divase zubha muhUrve prayANa karyuM. vijayasenasUri pATaNa siddhapura, mAlavaNa,sottara, reha, suMDathalA kAyadrA, Abu, sIhI sAdaDI rANapura, nADalAI, bAMtA, bagaDI, jayAraNa, kekiMda, meDatA, bhamarUdA(barUdA), nArAyaNa, jhAka, sAMgAnera, vairATa, bIrAja (bihAra), ramavADI, vikramapura, jhajhara, mahimanagara ane samAna thaIne lAhera padhAryA. lAheramAM AvyA pahelAM jyAre ludhiANumAM AvyAnA samAcAra maLyA, tyAre krUjI rahAme AvyuM tema kalyANamalla vigere keTalAka zrAvake paNa lAhorathI ahiM AvyA hatA. ahiM naMdivijayajIe aSTAvadhAna sAdhI batAvyAM hatA. AthI phejIne bahu AnaMda thaye; ane tethI teNe bAdazAha pAse jaIne bahu tArIpha karI. vaLI vijayasenasUri lAherathI pAMca gAu dura khAnapuramAM AvyA, tyAre bhAnucaMdrajI vigere temanI hAme AvyA hatA. lAheramAM praveza karyA pahelAM teo gaMja nAmanA parAmAM pravezatsava pUrvaka padhAryA. vijayasenasUrinA A pravezatsavamAM bAdazAhe hAthI, ghoDA ane vAjitre vigere keTalae bAdazAhI sAmAna ApI, temaja jahAMgIra ane Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zathaze ane samA abulaphajale padhArI pravezotsavanI zobhAmAM vadhAro karyo hato. e pramANenA utsavapUrvaka vijyasenasUrie lAheramAM vi. saM. 1949 (I. 154) nA jayeSa zudi 12 nA divase praveza karyo. vijayasenasUri paNa akabaranI pAse lAMbAkALa sudhI rahyA hatA. temaNe pitAnI vidvattAthI bAdazAhane camatkRta karavAmAM bAkI rAkhI hetI. kahevAya che ke vijayasenasUrinI bAdazAha sAthenI sauthI pahelI mulAkAta lAhoranA " kAzmIrI mahelamAM thaI hatI, vijayasenasUrinA ziSya nadivijayajI aSTAvadhAna sAdhatA hatA. e vAta ApaNe pahelAM joI gayA chIe. temaNe eka vakhata bAdazAhanI sabhAmAM paNa hoMzIyArI pUrvaka aSTAvadhAna sAdhyAM hatAM. A vakhate bAdazAhanI sabhAmAM bAdazAha uparAMta mAravADanA rAjA mAladevane putra udayasiMha, jayapuranerAjA mAnasiMha, kacchavAha, mAnakhAnA, abulaphajala, AjamakhAna, jAlerane rAjA gajanIkhAna ane bIjA paNa keTalAka rAjA-mahArAjAo ane rAjapurUSa mojUda hatA. A badhAnI vacamAM temaNe aSTAvadhAna sAdhyAM hatAM. nadivijayajInuM A pramANenuM buddhikozalya joIne bahAdazAhe temane khuzaphahama"nI padavIthI vibhUSita karyA hatA. vijayasenasUrie theDA ja vakhatamAM bAdazAha upara sArI chApa - - - - - - 1 A udayasiMha paMdarase senAne adhipati hatA. ane te " meTArAjA " nA nAmathI prasiddha hato. vadhu hakIkata mATe jUo, * AIna-I-akabarI," pahelo bhAga, blekamenakRta aMgrejI anuvAda, 5. 429. 2 A mAnasiMha jayapuranA rAjA bhagavAnadAsane putra thata hatA. vizeSa hakIkata mATe jUo "AIna-I-akabarI" pahelo bhAga, plAkamenakRta aMgrejI anuvAda, pe. 338. 3 gajanIkhAna cArase senAne adhipati hatA. vadhu hakIkata mATe juo AIna-I-akabarI"ne pahelo bhAga, blekamenakRta agrejI anuvAda, pa. 43, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pADI hatI ane tethI bAdazAhanA temanA pratyenA pUjyabhAvamAM vadhAro thaye hatuM, paraMtu kahevuM joIe ke A vAta jainadharmanA keTalAka dveSI manuSyane bilakula asahya thaI paDI hatI. - bhAratavarSanI avanatinuM khAsa kAraNa Apasane cheSabhAva batA vavAmAM Ave che, te kheTuM nathI. jyArathI A ISyae-dveSabhAve bhAratavarSamAM paga pesAro karyo che, tyArathI bhAratavarSa dinapratidina adhaH avasthAmAM ja Avate jAya che. temAM khAsa karIne keTalAkane te ApasamAM nityara jevuM ja thaI paDeluM hoya che. AvA lekamAM yati"(sAdhu) ane brAhmaNe" nuM dRSTAMta pahelAM apAya che, ane teTalAja mATe vayAkaraNa lokene " nirca" e samAsasUtramAM dina4 ItyAdi nitya nairavALAonAM udAharaNanI sAthe ritrAttApU e udAharaNa paNa ApavuM paDayuM che. jo ke e bahu khuzI thavA jevuM che ke-jAgatA jIvatA A vaijJAnika jamAnAmAM dhIre dhIre A varane nAza thato jAya che ane jamAnAne oLakhanArA cati (sAdhu) ane brAhmaNe ApasamAM prema rAkhavA lAgyA che, paraMtu je jamAnAne ItihAsa ApaNe avakIe chIe, te jamAnAmAM "atidrAnnA" nuM udAharaNa vizeSatayA caritArtha thatuM hatuM, ema keTalIka aitihAsika bInAo uparathI mAluma paDe che. | vijayasenasUri jyAre lAhoramAM akabaranI pAse hatA, tyAre paNa eja eka prasaMge upasthita thayA hatA. kahevAya che ke jyAre akabara bAdazAha vijayasenasUrine bahu mAnavA lAgyA ane teone upadeza vAraMvAra zravaNa karavA lAgyA, tema jainamAM maheTA moTA unsa thavA lAgyA, tyAre keTalAka asahyaprakRtivALA AhANee prasaMga joine bAdazAhane e vAta ThasAvI ke-"ne te paramakRpALu paramAtmA-Izvarane ja mAnatA nathI, te pachI temane mataja zA. kAmane? je loke Izvarane na mAnatA hoya, temanI badhI kriyAo nakAmI ja che." Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIra ane samAha. lekamAM kahevata che ke rAjAe kAnanA kAcA ane bIjAnI AMkhe jevAvALA hoya che." A kahevatamAM keTaleka aMze tathya avazya raheluM che. ghaNe bhAge rAjAo pArzvavatta manuSyanA kahevA pramANe vartAva karanArA vadhu jovAmAM Ave che. potAnI buddhithI vicAra karIne koI paNa viSayamAM bArIkAIthI tapAsa karyA pachI ja kAma karanArA ghaNAja ceDA rAjAo jevAmAM Ave che ane enuM ja e pariNAma che ke bhAratavarSamAM haju paNa keTalAMka dezI rAjyanI prajA eTalI badhI trasta jovAmAM Ave che ke-jenuM varNana paNa A paNAthI na thaI zake. pArzvavartI manuSyanuM ramakaDuM bananAra rAjA, pitanA rAjyadharmane bhUlI jAya, emAM kaMI navAI nathI. jayAre AvA AgaLa vadhatA jamAnAmAM paNa AvI sthiti jovAya che, te pachI seLamI ke sattaramI zatAbdImAM ane temAM paNa akabara je bAdazAha, vidvAna gaNutA paMDitenA bharamAvavAthI bhramita thaI jAya, te temAM asaMbhavita jevuM zuM che? upara pramANe brAhmaNanA kahe. vAthI bAdazAhanA manamAM kaMIka lAgI AvyuM. teNe vijayasenasUrinA belAvyA ane bahArathI krodha na batAvatAM zAntipUrvaka pUchyuM-"mahArAja, keTalAka vidvAna brAhmaNe A pramANe kahe che enuM kema?" sUrijIe kahyuM- je ApanI IcchA hoya te A vAtanA nirNayane mATe ApanI adhyakSatAmAM eka sabhA bharavAmAM Ave. jemAM A vAtane nirNaya thaI jAya, bAdazAhe A vAtane svIkAra karyo. teNe divasa mukarara karI vidvAnenI sabhA bharI. jemAM ghaNuM brAhANu paMDite pitAne pakSa sthApana karavA ekaThA thayA, jyAre jaine taraphathI vijayasenasUri ane nadivijaya vigere keTalAka muni hatA. khAsa karIne te vijayasenasUri ekaja kahI zakAya. A sabhAmAM banne pakSa taraphathI potapotAne mata pratipAdana karavAmAM AvyuM. arthAt brAhmaNae "jaine Izvarane mAnatA nathI" e pUrvapakSa uThA, jyAre vijayasenasUrie jene Izvarane kevI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSa kAryasivi. ANANANANNANAN rIte mAne che ? tenuM svarUpa kevuM che? sarvathA karmathI mukta thayela ane saMsAranA saMbaMdhathI chUTA thayela Izvarane jagane kartA mAnavAthI-jaganI racanAnA prapaMcamAM pADavAthI-kevI kevI bAdhAo, upasthita thAya che? e vigere batAvavA sAthe hiMdu dharmazAstranAMja keTalAMka pramANethI e vAta siddha karI batAvI ke-kharekhara jene Izvarane mAneja che ane teo je svarUpamAM mAne che, te ja svarUpa vAstavamAM sAcuM che.* bAdazAhane vijayasenasUrijInI akATaTyayukti ane zAstra pramANothI bahu prasannatA thaI ane tethI teNe adhyakSapadethI e zabda uccAryA ke-"je leke ema kahe che ke- jaine Izvarane mAnatA nathI, teo taddana jUThA che. jene jevI rIte joIe tevI rIte ja Izvarane mAne che." A sivAya brAhmaNa paDita taraphathI, "jana sUryane ane gaMgAne paNa mAnatA nathI" evI dalIla ubhI karavAmAM AvI. Ane uttara paNa sUrijIe TUMkAmAM paNa bahu yukitapuraHsara Ape. sarijIe kahyuM-"jevI rIte ame-jaine "sUrya ne ane "gaMgA" ne mAnIe chIe tevI rIte bIjuM kaI mAnatuM ja nathI, ema huM dAvA sAthe kahI zakuM chuM. ame sUryane tyAM sudhI mAnIe chIe-sUryanuM tyAM sudhI bahumAna karIe chIe ke-sUryanI vidyamAnatA sivAya ame anna pANI paNa letA nathI. arthAt sUryane udaya thayA pahelAM ane sUryane asta thayA pachI ame pANI paNa pItA nathI. keTaluM badhuM bahumAna? keTalI badhI sAcI mAnyatA? lagAra vicAra karavAnI vAta che ke jyAre ke marI jAya che, tyAre tenA saMbaMdhI manuSya are, rAjAnuM mRtyu thayuM hoya, te tenI prajA tyAM sudhI bhejana nathI karatI ke jyAM sudhI tene agnisaMskAra +joe mAnela IzvaranuM svarUpa TUMkAmAM paNa pAMcamA prakaraNamAM lakhavAmAM AvyuM che. eTale ahiM ApavAmAM AvyuM nathI. 21 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane saNA, karavAmAM nathI. Avate. tyAre divAnAtha-sUryanI astaradazAmAM (rAtrinA samaye) bhajana karanArA je sUryadevane mAnavAne dAve karatA hoya, te te taddana khecyuM che, e vAta buddhivAna manuSya sahaja samajI zake tema che. mATe kharI rIte sUryane mAnanArA ame jeneja chIe. have gagAjIne mAnavAne 3La paNa temane teja che. gaMgAjIne mAtA-pavitramAtA mAnavA chatAM tenI aMdara pIne nhAya che, temAM kogaLA kare che. are, viSThA ane pezAba paNa tenI aMdara nAkhe che, kayAM sudhI kahevuM? marelA manuSyanAM maDadAM, ke jene aDatAM paNa ApaNe abhaDAIe, tenAM hADakAM vigere paNa te pavitragaMgAmAtAne samarpaNa kare che. jUo mAtAnuM bahumAna, jUo mAtAnI mAnyatA ? pavitra ane pUjya gaNatI gaMgAmAtAne AvI vastuone upahAra karanArA bhakatanI bhaktAIne mATe zuM kahevuM? amAre tyAM gaMgAnA pavitra jaLa upaga biMbapratiSThAdi zubhakAcaeNmAM ja karavAmAM Ave che. gaMgAjImAM DubakI mArIne snAna paNa karavAmAM AvatuM nathI. A vartane uparathI buddhimAne vicAra karI zakaze ke gaMgAjInuM sAcuM bahumAna jaine kare che ke A mArI sAthe zAstrArtha karavA ubhA thayelA paMDite?" sUrijInI A akATaya ane asarakAraka yuktithI AkhI sabhA cakti thaI gaI. te paMDite bilakula nirUttara thayA ane bAdazAhe vijayasenasUri upara prasanna thaI temane "sUrisavAInI padavIthI vibhUSita karyA. - have punaH punaH kahevAnI jarUra nathIja kevijayasenasUrie paNa hIravijayasUrinI mAphaka bAdazAhane bahu prasanna karyo hatuM. temaNe bAdazAhane upadeza ApI ghaNuM ghaNAM kAryo karAvyAM hatAM. jemAMnAM gAya, bheMsa, baLada ane pADAnI hiMsAne niSedha, marelA manuSyanuM dhana grahaNa karavAne niSedha, ane laDAImAM Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kArya sizi. E manuSyane baMdi karavAne niSedha, e vigere kAmo mukhya che. vijayasenasUrinA upadezathI bAdazAhe karelAM kAryonuM vistRta varNana vijayaprazastikAvya" vigeremAM jovAmAM Ave che. paM. dayAkuzalagaNi paNa lAbhadayarAsa"mAM vijayasenasUrinA upadezathI bAdazAhe karela kAryone ullekha A pramANe kare che "akabara sahagurUkuM bakasaI te suNatAM hIaDuM vikasAI; nagara ThaThau siMdha kaccha pANuM bahulAM jihAM maccha. 127 jihAM huMtAM bahuta saMhAra dhana dhana sahagurU upagAra; yAra mAsa ke jAla na ghAlaI vizeSaI valI varasAla. 128 gAya balada bhIMsi mahiSa jeha kadI kAe na mAra teha;. gurUvacani ke baMdI na jhAlaI mRtaka kerU kara TAI." 128 A uparathI e paNa jaNAya che ke vijayasenasUrinA upadezathI bAdazAhe siMdhu nadI ane kacchamAM jyAM ghaNA monI jIvahiMsA thatI hatI, tyAM cAra mahInA koI jALa na nAkhe, ane kaI chavanI hiMsA na kare, e paNa hukama bahAra pADI hate. atyAra sudhInAM vRttAnta uparathI ApaNe joI zakayA chIe ke-AcArya hIravijayasUri, zAMticaMdra upAdhyAya, bhAnucaMdra upAdhyAya ane vijayasenasUrie akabara bAdazAha upara prabhAva pADane aneka janahitanAM, dharmanI rakSAnAM ane jIvadayAnAM kAryo karAvyAM hatAM. gujarAtamAMthI "jIjayAvere dUra karAvyuM siddhAcala, girinAra, tAraMgA, Abu, kezariA, rAjagRhInA pahADe ane sametazikhara vigere tIrtho AvetAmbarAnAM che, e saMbaMdhI paravAne lIdhe siddhAcalajImAM levAtuM mUDakuM baMdha karAvyuM; marelA manuSyanuM dhana grahaNa karavAne ane yuddhamAM baMdIgrahaNa 1 A asala paravAne amadAvAdanI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhImAM mejUda che. tene aMgarejI anuvAda rAjakeTanI rAjakumAra kole janA suMzI suhamA abadhAe karyo che. A paravAnA uparathI spaSTa Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surakSara ane samrAT karavAno niSedha karAvyeA; vaLI pakSiAne pAMjarAMmAMthI cheDAvavAnu DAmara taLAvamAM thatI hiMsA adha karAvavAnu, gAya, bheMsa, pADA ane baLadanI hiMsA baMdha karAvavAnu; ane te sivAya vakhate vakhata jIvahi'sAnA prasa`gA prApta thaye khAdazAhane kahI kahIne te hiMsA baMdha karAvavAnu vigere aneka kAryo karAvyAM hatAM. uparAnta tenA upadezathI sAthI mhoTAmAM mhATu ane sAthI vadhAre mahattvanuM kArya thayu hatu, te e che ke bAdazAha potAnA samasta rAjyamAM AkhA varSamAM cha mahInA ane cha divasa sudhI koi paNa mANusa kAIpaNa jIvanI hiMsA na kare, evA hukamA bahAra pADayA hatA. A divaseAnI cAkkasa gaNatarI karavAnuM kAma kaThinatA bharelu che, kAraNa ke, jo ke hIrasAbhAgya kAvya, hIravijayasUriAsa, dharma sAgaranI paTTAvalI, pAlItANAnA vi. sa'. 1650 nA zilAlekha ane jagadgurUkAvya vigera na judA aneka jaina graMthAmAM akabare jIvadayAne mATe mukarara karelA mahInAo ane divaseAnAM nAmeA avazya ApyAM che, kintu temAM keTalAka mahInA musalamAnI tahevAronA hAi e nirNaya sheje samajAya che, ke te hIravijayasUrinA upadezathI ApavAmAM AvyA hatA. keTalAka leAkA uparyukata tIthI zvetAmbarAnAM svataMtra hAvAmAM vAMdhA uThAve che, parantu te bilakula kheATu che. kAraNake eka tA uparanA paravAne vidyamAna che, ane bIjuM, uparA paravAne ApyA pachI amu* muddate, uparanA paravAnAnI dRDhatAne mATe akabaranA darabAramAM rahetA zvetAmbara mUtta pUjaka kharatagacchIya bhAtri cadrane paNa teja tIrthoM ApyAne ullekha, bAdazAhanA samakAlIna pa. jayasAme paNa potAnA banAvelA madhapravRttitra mAM A pramANe karyo che " nAthenAtha prasannena jainAstIrthAstame'pi pi / maMtrisAdvihitA nUnaM puMDarIkAcalAdayaH " // 396 // // // puMDarIka ( siddhAcatra ) Adi badhAM ItY arthAt bAdazAhe prasanna thane jaMtatIrtho matrIne svAdhIna karyo. A uparAnta lAbhAiyarAsa " saMtu... jAti tItha jeluM " . nA kartA e paNa lakhyuM cheH bakasai lahui gurUku teha " Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizaSa kAryazizi. thaI zake tema nathI ke te mahInAonA keTalA keTalA divase gaNavA athavA temAM kone kone samAveza thaI jAya che. Ama chatAM paNa pahelAM gaNAvyA che, te pramANenA athavA te paikInA amuka amuka divasamAM bAdazAhe pitAnA samasta rAjyamAM jIvahiMsAne niSedha karyo hate, ane te divasamAM bAdazAha pite paNa mAMsAhAra karate nahi, e vAta aneka jainetara lekhakoe paNa potapotAnA graMthamAM lakhI che. baMkimacaMdra lAhiDI potAnA samrATuM akabara"nAmanA baMgALI pustakanA pe. 2para mAM lakhe che - "samrAT ravivAre, caMdra o sUryagrahaNadine evaM Ara o anyAnya aneka samaye kona mAMsAhAra karitena naa|rvivaar o Ara o katipaya dine pazuhatyA karite sarva sAdhAraNake niSedha kariyA chilena / " arthAta-samrA ravivAra, caMdra ane sUryagrahaNanA divase ane bIjA paNa judA judA aneka samayemAM mAMsAhAra karate hete. ravivAra ane bIjA keTalAka divasomAM pazuhatyA karavAne sarva sAdhAraNamAM teNe niSedha karyA hate. AvI ja rIte akabaranA sarvasva tarIke gaNAte ane akabarane rAtadivasane sahacara zekha abulaphajala pite paNa AInaI-akabarI" mAM lakhe che - " Now, it is his intention to quit it by degrees, conforming, however, a little to the spirit of the age. His Majesty abstained from meat for some time on fridays, and then on Sundays; now on the first day of every solar month, on Sundays, on solar and lunar eclipses, on days between two fasts, on the Mondays of the month of Rajab, on the feastday of the every solar month, during the whole month Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racAra ane samrATa, of Farwardin and during the month, in which His Majesty was born, viz, the month of Aban. [The Ain-i-Akbari translated by H. Blochmann M. A. Vol. I p. p. 61-62.]. arthAta-te ( bAdazAha) jamAnAnI lAgaNIone kaMIka aMze vaLagI rahIne paNa hAlamAM dhIre dhIre mAMsa cheDavAne vicAra rAkhe che. bAdazAha ghaNA vakhata sudhI zukravAroe ane tyArapachI ravivArAe paNa mAMsa bhakSaNa karate nahi. hAlamAM te dareka saiArya mahInAnI pahelI tithie, ravivAre, sUrya ane caMdragrahaNanA divasoe, be upavAsanI vaccenA divasoe, rajaba mahInAnA somavAree, dareka sArya mahInAnA tahevAre, AkhA pharavaradIna mahInAmAM ane pitAnA (bAdazAhanA) janmanA mahInAmAM athatu AkhA AbAna mAsamAM mAMsabhakSaNa karatA nathI. jaina lekhakenI satyatA, abulaphajalanA A vacanathI bahu daDha thAya che. kAraNa ke-jaina lekhake je divase gaNAvyA che, teja divaso lagabhaga abulaphajala paNa gaNAve che, eTaluM ja nahi paratu jena lekhake, bAdazAhe cha mahInA ane cha divasa-athavA cha mahInA upara mAMsAhAra choDayA saMbaMdhI ane teTalA ja divasamAM jIvahiMsA. baMdha karyA saMbaMdhI je hakIkata jaNAve che, teja hakIkata akabaranA darabArane kaTTara musalamAna barAunI paNa lakhe che. te kahe che- " At this time His Majesty promulgated some of his new-faugled decrees. The Killing of animals on the first day of the week was strictly prohibited, (P. 322 ) because this day is secred to the Sun, also during the first eighteen days, of the month of Farwardin; the whole of the month of Aban ( the month in which His Majesty was born); and on several other days, to please the Hindus. This order Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhi kAryasivi. was extended over the whole realm and punishment was inflicted on every one, who acted against the Command, Many a family was ruined, and his property was confiscated. During the time of those fasts the Emperor abstained altogether from meat as a religious penance, gradually extending the several fasts during a year over six months and even more, with a view to eventually discontinuing the use of meat altogether." [Al-Badaoni, Translated by W. H. Lowe, M. A, Vol. II, p. 331.] arthAt -A vakhate bAdazAhe tenA keTalAka navIna priya karAvene pracAra karyo hato. aThavADiyAne pahele divase prANiyAnA vadhanI sakhta manAI karavAmAM AvI hatI, kAraNa ke A divase sUrya pUjAne che. vaLI pharavaradIna mahInAnA pahelA aDhAra divasomAM, AkhA AbAna mahInAmAM (je mahInAmAM bAdazAhane janma thaye hate) ane hiMduone khUza karavAne bIjA keTalAka divasoe prANacenA vadhane sakhta niSedha karyo hate. A hukama AkhA rAjyamAM phelAvavAmAM AvyuM hatuM, ane hukama virUddha vartana karanArane sajA karavAmAM AvatI hatI. AthI ghaNAM kuTuMba pAyamAla thaI gayAM hatAM, ane teonI milakata japta karavAmAM AvI hatI. A upavAsenA divase mAM bAdazAhe eka dhAmika tapa tarIke mAMsAhAra taddana baMdha karyo hato ane dhIre dhIre varSa daramIyAna cha mahInA uparAnta ane tethI paNa vadhAre keTalAka upavAse evA hetuthI vadhArate gaye ke te mAMsane upaga Akhare taddana baMdha karI zake. - baTAunIe uparanA vAkayamAM je "hindu" zabda vAparyo che, te "hindu" thI "jena" ja samaja joIe. kAraNa ke pazuonA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - vana niSedha karavAmAM ane jIvadayA saMbaMdhI rAjA mahArAjAne upadeza ApavAmAM Aja sudhI je kaI paNa prayatnazIla rahyA hoya, te te jeneja che. suprasiddha itihAsakAra vinseTa smItha paNa pitAnA Akbar nAmanA pustakanA 335 mA pejamAM spaSTa rIte lakhe che - " He cared little for flesh food, and gave ap the use of it almost entirely in the later years of his life, when he came under Jain influence." arthAta-mAM bhejanapara bAdazAhane bilakula rUci nahotI, ane tethI tene pAchalI jiMdagImAM, jyArathI te jenenA samAgamamAM Avya, tyArathI mAMsajanane sarvathA cheDaja dIdhuM. A uparathI siddha thAya che ke-bAdazAhane mAMsAhAra choDAvavavAmAM tathA jIvavadha baMdha karAvavAmAM hIravijayasUri Adi jaina upadezakeja siddhahasta nivaDayA hatA.. smItha sAheba ema paNa kahe che ke " But the Jain holy men undoubtedly gave Akbar prolonged instruction for years, which-largely influenced his actions ; and they secured his assent to their doctrines so far that he was, -eputed to have been converted to Jainism." [Jain Teachers of Akber by Vincen, A mpith.] arthAta-parantu, janasAdhuoe niHsaMdeha te varSo sudhI akabarane upadeza Ape hatuM, e upadezane ghaNaja prabhAva bozAhanI kAryavalI upara paDayo hate. teoe pitA siddhAnta tenI pAse eTale sudhI mAnya karAvyA hatA ke temAM e pravAda relAI gayo hato ke bAdazAha jenI coka, Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kAsidhi A pravAda, pravAda mAtraja nhAte; parantu te vakhatanA keTalAka videzI musAphAne paNu akakharanA vana uparathI ema cAsa lAgyuM hatu` ke- akamara jainasiddhAntAnA anuyAyI che.' " A saMbaMdhI DA. smItha sAhebe peAtAnA 'akabara' nAmanA pustakamAM eka mArkonI vAta prakaTa karI che. temaNe ukta pustakanA 262 mA pejamAM * pinaharA'( Pinheiro ) nAmanA eka pArTUgIjha pAdarInA patranA, te azane uddhRta karyo che ke je uparanI vAtane praTa kare che. A patra teNe lAheArathI tA. 3 sapTembara sa. 1595 nA divase lakhyA hatA, temAM teNe lakhyu che-- 216 He follows the sect of the Jains (vertei) arthAt-- akbara jainasiddhAntAnA anuyAyI che. Ama lakhIne teNe eka jainasiddhAnta pazu te patramAM lakhyA che. A patrane lakhyAnA samaya teja che ke je samaye vijayasenasUri lAhAramAM akabara bAdazAhanI pAse hatA. AvI rIte videzI musAphAne paNa jyAre eka vakhata akakharanA vattana uparathI ema kahevAne kAraNu maLyuM hatuM ke ' akabara jainasiddhAntAnA anuyAyI che. ' tyAre e saheja samajI zakAya tema che ke akabaranI dayALu vRtti ahu DhaDha pAcethI majabUta thayelI hAvI joIe ane A dayALu vRtti jainAcA eja-jainaupadezakaeja utpanna karAvI hatI, e vAtanAM have vizeSa pramANeA ApavAnI jarUra rahetI nathI. ApaNe upara joI AvyA chIe ke AdazAhe potAnA rAjya. mAM eka varSImAM cha mahInA uparAnta jIvavadhanA niSedha karAvye hutA, tema te divaseAmAM te mAMsAhAra paNa karatA nahi, Aja kA enI dayALutAne prakaTa kare che. eka vakhata haMmezAM pAMcase pAMcasa cakalAMnI abheA khAnAra ane maragha jevA zikArane khelanAra musalamAna bAdazAhanI bhAvI dayALu vRtti thAya, e hIravijayasUri Ati 22 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. sUdhIzvara ane samrAha jaina sAdhuonA upadezanuM keTaluM mahatva sUcave che? jaina sAdhuo nA upadezanuM AvuM mahatva adAunI paNa svIkAre che. te kahe che- ." And Samanas? and Brahmans ( who as far as the matter of private interviews is concerned (p. 257) gained the advantage over every one in attaining the honour of interviews with His Majesty, and in associating with him, and were in every way superior in reputation to all learned and trained men for their treatises on morals, and on physical and religious sciences, and in religious ecstacies, and stages of spiritual progress and human perfections ) brought forward proofs, based on reason and traditional testimony, for the tre of their own, and the fallacy of our religion, and inculcated their doc. trine with such firmness and assurance, that they affirmed mere imagination as though they were selfevident facts, the truth of which the doubts of the sceptic could no more shake. [Al-Badaoni Translated by W. H. Lowe M. A. Vol. II. p. 264] 1 mULa phArasI pustakanA sevaDA zabdane anuvAdake zramaNe lakhela che, paraMtu joIe sevaDA; kAraNake te samayamAM jaina sAdhuone "sevaDA nA nAmathI oLakhavAmAM AvatA. atyAre paNa paMjAba vigere keTalAka dezamAM janasAdhuone "sevaDA" kahevAmAM Ave che. vaLI A aMgrejI anuvAdaka Dabalyu. eca. la. ema. e. e potAnA anuvAdanI neTamAM zramaNa no artha "baddhazramaNakaryo che. te paNa ThIka nathI. kAraNa ke bAddhazramaNa" to bAdazAhane darabAramAM keI gaja nahote, e vAtanuM vadhAre spaSTIkaraNa Aja prakaraNamAM have pachI karavAmAM Avaze. ahiM sevaDAthI "jenasAdhu" ja levAnA che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kAryasiddhi ' arthA-"samrA anya saMpradAyanI apekSAe zrama (jaina sAdhuo) ane brAhmaNane ekAta paricayanA mAnane vadhAre lAbha Apate. teonA sahavAsamAM vadhAre samaya vyatIta karate. teo naitika, zArIrika, dhArmika ane AdhyAtmika zAstromAM tema dharmonnatinI pragatimAM ane manuSya jIvananI saMpUrNatA prApta karavAmAM bIjA badhA (saMpradAyanA) vidvAne ane paMDita purUSonA karatAM dareka rIte caDiyAtA hatA. teo pitAnA matanI satyatA ane amArA (musalamAna) dharmanA deze batAvavA mATe buddhipUrvaka ane paraMparAgata pramANe ApatA ane evI te daDhatA ane dakSatAnI sAthe potAnA matanuM samarthana karatA ke jethI teone kevaLa kalpita je mata vataH siddha pratIta thatuM hatuM ane tenI satyatAne mATe nAstika paNa zaMkA lAvI zakate nahi." - ATaluM badhuM sAmarthya dharAvanAra jaina sAdhuo akabaranA upara A prabhAva pADe, e zuM banavAjoga nathI? atu. akabare pitAnA vartanamAM jyAre ATale badhe pheraphAra karI nAkhyA hatA, tyAre e uparathI evA nizcaya upara AvavuM lagAre khe nathI ja keakabaranA dayA saMbaMdhI vicAre ghaNIja ucca keTie pahoMcI gayA hatA. A vAtanI daDhatAnAM aneka pramANe paNa maLe che. jUo, bAdazAhe rAjAonA je dharmo prakAzita karyA hatA, temAM teNe eka A dharma paNa batAvyuM hatuM prANIjagata jeTaluM dayAthI vazIbhUta thaI zake che, teTaluM bIjI kaI vastuthI thaI zakatuM nathI. dayA ane paropakAra, e sukha ane dIrghAyuSyanAM kAraNe che." abulaphajala lakhe che ke-"akabara kahete ke- mArUM zarIra yadi eTaluM heThuM hatuM, ke-mAMsAhAriye eka mAtra mArA 1 AIna-I-akabarI, khaMDa trIje, jeriTakRta aMgarejI anuvAda, 5, 783384, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA zarIrane ja khAIne bIjA jInA bhakSaNathI dUra rahI zakate, to kevA sukhane viSaya thAta? athavA mArA zarIrane eka aMza kApIne mAMsAhAriyAne khavaDAvavA pachI paNa, je te aza punaH prApta thatuM hata, topaNa huM ghaNe prasanna thAta. huM mArA eka zarIradvAra mAMsAhAriyAne tRpta karI zakate." dayA saMbaMdhI kevA sarasa vicAre? pitAnA zarIrane khavaDAvIne mAMsAhAriyenI IcchA pUrNa karAvavI, paraMtu bIjA jIvanI kaI hiMsA na kare, evI bhAvanA uccakeTinI dayALuvRtti sivAya kadApi thai zake kharI ke ? abulaphajala " AIna-I-akabarI' nA pahelA bhAgamAM eka sthaLe ema paNa lakhe che ke - " His Majesty cares very little for meat, and often expresses himself to that effect. It is indeed from ignorance and cruelty that, although various Kinds of food are obtainable, men are bent upon injuring living creatures, and lending a ready hand in killing and eating them; none seems to have an eye for the beauty inherent in the prevention of cruelty, but makes himself a tomb for animals. If His Majesty had not the burden of the world on his shoulders, he would at once totally abstain from meat. [Ain-i-Akbari by H. Blochmann Vol. I. p. 61]. zahenazAha mAMsanI bahu ochI darakAra kare che, ane ghaNI vakhata te saMbaMdhI pitAne mata jAhera kare che ke-je ke, ghaNI jAtanI khAdya vastu maLe tema che, chatAM jIvatAM prANiyene duHkha devAne manuSyanuM valaNa rahe che, ane teonI katala karavAmAM tathA temanuM 1 AIna-I-akabarI, khaMDa 3 je, pa. 35, Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kAryasili. bhakSaNa karavAmAM tatpara rahe che, e kharekhara temanI ajJAnatA ane niyatAne lIdhe che. kaI paNa manuSya, nirdayatA aTakAvAmAM je AMtarika suMdaratA rahelI che, te pArakhI zakatuM nathI paNa ulaTa prANiyAnI kabara pitAnA dehamAM banAve che - je zahenazAhanI khAMdha upara duniyAne (rAjyakArabhArane) bhAra na hata, te te mAMsAhArathI tadana dUra raheta." AvI ja rIte . vinseTa smIthe paNa akabaranA vicAre ullekha karyo che. jemAMnA A paNa che " Men are so accustomed to eating meat that, were it not for the pain, they would undoubtedly fall on to themselves." " From my earliest years, whenever I ordered animal food to be cooked for me, I found it rather tasteless and cared little for it. I took this feeling to indicate the necessity for protecting animals, and I refrained from animal food." " Men should annually refrain from eating meat on the anniversary of the month of my accession as a thanks-giving to the Almighty, in order that the year may pass in prosperity. " " Butchers, fishermen and the like who have no other occupation but taking life should have a separate quarter and their association with others should be prohibited by fine." [Akbar The Great Mogal, pp. 335-336.] arthata--"manuSyane mAMsa khAvAnI evI Adata pI jAya che, ke-je teone dukha na thatuM hatuM, te teo pote pitAne paNa avazya khAI jo,* Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAT ' huM... mArI nhAnI umarathIja jyAre jyAre mAMsa pakAvavAnI AjJA karatA, tyAre tyAre te mane nIrasa lAgatu' ane tenA bhejananI hu' echI apekSA karatA. Aja vRttithI pazurakSAnI Ava zyaktA tarapha mArI dRSTi gaI ane pAchaLathI huM mAMsa bhAjanathI savathA dUra rahyo. lor " mArA rAjyAbhiSekanI tArIkhanA divase prativarSa IzvaranA AbhAra mAnavA mATe kAI paNa mANasa mAMsa khAya nahi, ke jethI karIne Apu' varSa AkhAdImAM vyatIta thAya. ' 4t kasAi, macchI mAra ane evAja khIjA, ke jeonA dhaMdhA kevala hiMDasA karavAnA ja che, teone mATe rahevAnA sthAne alaga hAvAM joIe. ane bIjAonA sahavAsamAM teo na Ave, tene mATe daMDanI ceAjanA karavI joIe, " jIvAne mATe keTalA badhA sarasa vicAro ! jIvadayAnAja zA mATe ! peAtAnI te prajA ke je prajA mAMsAhAra pratye ane jIva vadhanAM kArya pratye ghaNAnI najarathI jotI hoya, tenAM aMtaHkarahyA na dukhAya, enI sabhALa rAkhavAne mATe paNa khAdazAhanI keTalI badhI ucca lAgaNI !! musalamAna samrAT akabaranA uparyukta vicArI tarapha amArA AryAvarttanA te dezI rAjAoe dhyAna Apavu joie che ke jee pAtAnI prajAnI lAgaNInA kaMI paNa khyAla rAkhatA nathI. astu. uparanA tamAma vRttAnta uparathI ApaNe e nizcaya karI cUkayA chIe ke-akakharanI jIvana-mUttine suzobhita dedIpyamAna banAvanAmAM suyeAgya-jevI joie tevI dakSatA jo koie vAparI hoya tA te hIravijayasUri Adi jainasAdhueeja vAparI hatI. bIjA zabdomAM kahIe te-akamaranI jIvanayAtrAne saphaLa banAvavAmAM jo koIe paNa mhoTA bhAga bhajgyA hatA, te te hIravijayasUri Adi jainasAdhuoeja lakhyA hatA. ATaluM' hAvA chatAM e Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSa kAryasivila 15 saheje navAI upaje e viSaya che ke-akabaranI jIvanamUrtine AlekhavAvALA-lipibaddha karavAvALA Adhunika eka paNa jainetara lekhake jaina sAdhuoe akabaranA upara pADelA prabhAva saMbaMdhI potapotAnAM pustakamAM kaMI paNa ullekha karyo nathI. AnuM mUla kAraNa zuM che, e saMbaMdhI parAmarza kara, A prasaMge samucita samajAya che. yadyapi e vAta te nivivAda siddha che ke-"akabaranA darabAramAM rahenArA be mULa itihAsakAro ke jeonAM nAme zekha abdulaphajala ane bAunI che, ane jeonA graMthonA AdhAre ja atyAra sudhInA dareka lekhake akabaranA saMbaMdhamAM kaIne kaI lakhatA AvyA che, teo te akabaranA upara prabhAva pADanArAonAM nAmAmAM jaina sAdhu" nuM nAma ApavuM bhUlyA ja nathI. pachI te nAma "sevaDA zabdathI ApyuM, ke "yati" zabdathI ApyuM. paNa jaina sAdhu akabaranA darabAramAM gayA hatA, ane temanA upadezane ghaNeja prabhAva paDyo hate, e vAta temaNe avazya svIkArI che; parantu te pachInA jainetara anuvAdake ane svataMtra lekhakedAraja uparanI satya hakIkata upara DhAMka picheDe paDavA pApe che, ema teonA graMtha tapAsanArane mAluma paDyA vinA rahetuM nathI. vadhAre navAI jevI te vAta e che ke-abulaphajale akabaranI dharmasabhAnA 140 membarane pAMcazreNimAM vibhakata karIne, teonuM je lisTa 'AIna-I-akabarInA bIjA bhAganA trIsamA AInamAM ApyuM. che, temAM pahelI zreNimAM harijasUra (kharUM nAma hIravijayasUri) ane pAMcamI zreNimAM vijayasenasUra ane bhAnacaMda (kharAM nAme vijayasenasUri ane bhAnacaMdra) nAM nAme hovA chatAM, teo keNa hatA? kayA dharmanA hatA? ItyAdi kaMI paNa jANavAnI daskAra, tenA anuvAdake ane svataMtra lekhakoe karI nathI; paNa je teo jainasAhityanA abhyAsI hatuM, te teone raheje ema svIkAravAne bAdhya thavuM paDatuM, ke abulaphajale lIdhelAM uparyukta traNa nAma Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUNezvara ane sAha baddhazramanAM ke bIjA keInAM nahi, paraMtu janasAdhuonAja che. ane tenA lIdhe pariNAme satya itihAsa upara je kaMI DhAMkapicheDe devAya che, te devAne vakhata paNa kadApi Avate nahi. A DhAMka pichaDAne dUra karIne itihAsakSetramAM satyasUryane prakAza pADavAnuM saibhAgya atyAra sudhImAM je kaMI paNa jainetara lekhake prApta karyuM hAya, te te eka (Akbar the Great Mogal) "akabara dhI greTa mogala" nAmanuM ati mahattavanuM pustaka lakhanAra DaoN.viseMTa. e. smItha ja che. DaoN. mItha, ghaNu zodha ane parAmarza pUrvaka jAhera kare che ke-abulaphajala ane badAunInA graMthAnA anuvAdakee potAnI anabhijJatAnAja kAraNathI "jana' nA sthAnamAM baddha zabdane vyavahAra sarvatra karyo che, kAraNa ke-abdula phajale te potAnA graMthamAM spaSTa lakhyuM che ke "sUphI, dArzanika, tAkika, ramA, sunnI, ziyA, brAhmaNa, yati, sevA, cArvAka, nAjarIna, yahUdI, sAbI ane pArasI vigere dareka tyAMnA dhamanuzIlanane apUrva AnaMda letA hatA." A vAkayamAM "jana sAdhu" ne (nahiM ke khAddhasAdhu"ne) sUcavanAra "yati" ane "sevaDA" zabda ApelA che. chatAM DaoN. smItha kahe che tema, "calamarsa" sAhebe akabara nAmAnA aMgarajI anuvAdamAM bhUlathI tene artha "jaina" ane "baddha karyo. te pachI tenuM ja anukaraNa karIne iliyaTa" ane "DAusana," ke jeo "musalamAnI ItihAsa saMgraha nA kartA che, temaNe paNa teja bhUla karI. ane A bhUle "vainanoarane paNa pitAnA pustakamAM teja bhUla karavAne bAdhya karyo. Ama eka pachI eka dareka lekhake bhUla karatA gayA ane enuM pariNAma ApaNe tyAM sudhI joI zakIe chIe ke-akabaranA saMbaMdhamAM jainetara 1 jUo, akabaranAmA, bevarijane aMgarejI anuvAda, khaMDa che, adhyAya 45, 5. 36 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kA sili dekhAtAnA hAthathI lakhAyelA dareka anuvAda ane svataMtra graMthAmAM jyAM jAo tyAM bahotu ja nAma jovAmAM Ave che. eTale sudhI ke Adhunika kha gALI, hindI ane gujarAtI graMthalekhake paNa tejA pramANe bhUla karatA AvyA; paraMtu kAie e vAtanI tapAsa naja karI ke-vAstavamAM akabaranI dharmasabhAmAM koi mAddhasAdhu hatA ke nahi ? athavA te akabare mAddhasAdhuone upadeza kAMI divasa sAMbhaLyeA hatA ke nahi ? vastuta: atyAranI zodha pramANe e nirvivAda siddha thAya che phai-akabarane kaI divasa kAi paNa vidvAna khAddhasAdhu sAthe samAgama karavAnA avasara maLyeAja nhote. Ane mATe aneka pramANe ApIne pustakanA AkArane vadhAravAnI AvazyakatA jaNAtI nathI. saiAthI pramaLamAM prabaLa ane vadhAre mAnya thai zake, evA ammulajjalanA kathananeja ahiM udhdhata karIzuM. te 'AIna-dha-amarI' mAM eka sthaLe kahe che. - " lAMkhA kALathI hiMdusthAnamAM baddhasAdhuone kyAMya paNa pattA maLate nathI. hA pegU, tanAsirama ane tikSmatamAM bezaka teo maLI Ave che. AdazAhanI sAthe trIjI vakhata ramaNIya kAzmIra dezanI musApharIe jatAM, A mata ( bahumata ) ne mAnavAvALA e cAra vRddha manuSyanI mulAkAta thai hatI, paraMtu kAI vidyAnI sAthe meLameLApa thayA nhotA.1 4 A uparathI spaSTa prakaTa thAya che ke akabarane kai davasa, phrAI paNa vidvAn bAddhasAdhune maLavAnA avasara prApta thayeAja nhAtA, tema koi baddha vidvAne phatepura sIkarInI dharmasabhAmAM bhAga paNa lIdhA nhotA. uparyuMkta pramANu ane bIjA aneka pramANeAnA parAmaza karIne chevaTa-DaoN. vinse'Ta smItha paNa eja niSkarSI kADhe che kejA, Aina--i akabarI, khaMDa 3, jeriTakRta agarejI anuvA pe. 212. 23 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samA, To sum up. Akbar never came under Buddhist influence in any degree whatsoever. No Buddhists took part in the debates on religion held at Fatehpur -Sikri, and Abu-l Fazl never met any learned Buddhist. Consequently his knowledge of Buddhism was extremely slight. Certain persons who part in the debates and have been supposed erroneously to have been Buddhists were really Jains from Gujarat." [Jain Teachers of Akbar by V. A. Smith. ] ardhA-"sArAMza e che ke akabarane baddhAnI sAthe kaI divasa samparka thaye hete, ane teone akabara upara kaMI paNa prabhAva te na te phatepura-sIkarInI dharmacarcAomAM kaI divasa baddhamatavALAoe bhAga lIdho hato ane na abulaphajalanI ke divasa vidvAna baddhasAdhuothI mulAkAta thaI hatI. ataeva baddhadharmanA saMbaMdhamAM tenuM jJAna ghaNuMja thatuM hatuM. dhArmikaparAmarza sabhAmAM bhAga levAvALA je be cAra purUSonuM baddha hevAnuM chamAtmaka anumAna lokoe karyuM che te vAstavamAM gujarAtathI AvelA jaine hatA." - A uparathI e cekasa jaNAI Ave che ke-atyAra sudhImAM je je lekhaka ane anuvAdake akabaranA upara prabhAva pADanArAemAM boddhanI gaNatarI karatA AvyA che, e teonI dekhItIja bhUla che. aeva jyAM jyAM "baiddhane ullekha che, tyAM tyAM jenI ja samajavAnA che. A pramANe akabaranI sAthe jaina sAdhuone avyavahitaavicchinna saMbaMdha vi. saM. 1639 thI vi. saM. 1951 sudhI rahyo hatuM ane te pachI paNa akabara jajo tyAM sudhI, balki, tenA mRtyu bAda, tenA putra jahAMgIrane paNa jaina sAdhuo avAranavAra maLatAja rahyA hatA, Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUbAo para prabhAva, prakaraNa 7 muM. sUbAo para prabhAva. ravijayasUrinI prabhAvakatA saMbadhI ApaNe gata prakaraNeAmAM ghaNu joi gayA chIe; tApaNu e kahevuM asthAne nahi ja gaNAya ke-sUrIzvare akabara bAda zAhu uparaja prabhAva pADayA hatA, ema nahi; parantu jyAre ne tyAre je kAi sUbA ke khIjA rAjAnA samAgamamAM AvavAnA temane prasaMga maLatA, te mA upara temanA nirmaLa cAritra-maLanI ane upadezazaktinI evI te asara thatI ke jethI te sUbAe ane rAjAe mugdha thayA vinA rahetA nahi.. jo ke akabara jevA samrATnA upara eTalI khadhI asara karanArane mATe bIjA nhAnA nhAnA sUbAone pratibAdhavAnI hakIkata upalaka dRSTie jonArane vadhAre mahattvanI na lAge, e manavA joga che; paNa lagAra UMDA utarIne vicAra karanArane e sheje jaNAI Avaze ke--akamaranA upara prabhAva pADavA karatAM nhAnA nhAnA fut sUbAo ane bIjA rAjAone upadeza ApavAnuM kAma vadhAre kaThina hatuM. adhikAramAM masta khanelA ane te vakhatanI arAjakattAnA lAbha laI peAtAne ahamindra samajanArA te svacchaMdI sUbAe ane rAjAe zuM kAinuM paNa mAna rAkhe tevA hatA ke ApaNe bIjA prakaraNamAM joi gayA chIe tema, nyAya-anyAyanI kuM satyAsatyanI kai paNa tapAsa karyAM sivAya ane manuSyanI hadanA pazu vicAra karyAM vinA ekadama ' mArA '' pakaDo" nAja hukamAM kADhanArA te samA ane rAjAe kAinA paNu upadeza upara dhyAna Ape, tevA hatA kharA ke ? kadApi nahi tepaNu ApA * Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mate ziyAra ane sAruM prathama nAyaka hIravijayasUrie tevA sUbAo ane rAjAone paNa vAraMvAra upadeza ApI mahattvanAM kAryo karAvyAM hatAM. yadyapi nig2 vRLa rajata e nyAyathI hIravijayasUrine keNa rAjA ke keNu mahArAjA, keNa zeTha ke keNa sAhUkAra ane keNu sUbe ke keNu sulatAna-keinI paNa darakAra nhotI. tepaNu jIvenA kalyA nI je bhAvanA temanA nirmaLa aMtaHkaraNamAM sthApita thaI hatI, tenA lIdhe keI paNa jIvanuM hita kema thAya, evA prayatna karavAne temanuM mana pratyeka vakhate ullasita rahetuM; ane teja kAraNathI aneka kaSTa uThAvIne paNa teo sUbAo vigerenA nimaMtraNane mAna ApI rAja-darabAremAM javA AvavAnuM vadhAre pasaMda karatA. A pramANe che ke sUrIzvare pitAnI jIvanayAtrAmAM ghaNA sUbAo ane rAjAone pratibaMdhavAnuM bhAgya prApta karyuM hatuM, paNa te badhAne ahiM ulekha na karatAM mAtra thoDAja prasaMgane tapAsIzuM. lAkhAna.' vi. saM. 193 (I. sa. 1574) nI lagabhagamAM jyAre sUrIzvarajI pATaNa padhAryA hatA, tyAre vijayasenasUrinA pATamahe 1 kalAkhAnanuM khAsa nAma khAneklAna mIra muhammada hatuM. te atalakhAnane maheTo bhAI thatuM hatuM. kAmarAna ane humAyunane A sevaka dhIre dhIre akabaranA rAjyamAM UMce darajaje caDhayA hate. ghaNuM bahAdurI bharyA kAma karIne teNe sArI khyAti meLavI hatI. bAdazAhe kalIkhAnane I. sa. 157ra mAM gujarAtane pharI jItavA mATe AgaLathI mokalyo hato. mArgamAM zirohInI pAse koI rAjapUte kaMI paNa dekhItA kAraNa vinA tene ghAyala karyo hato, paNa temAMthI te sAjo thaze ane gujarAta para jIta meLavyA pachI te pATaNanA sUbA tarIke nima. pATaNamAM te i. sa. 1574 mAM maraNa pAmyo hato. vadhu hakIkata mATe jUo AIna-I akabarIne lAkamenane aMgrejI anuvAda, bhA. 1 lo. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasava prasaMge ahinA hemarAja nAmanA jainamaMtrie ghaNu (vya baracIne aneka zubhakAryo karyA hatAM. A vakhate pATaNana kalAkhAna hatuM. A sUbAnA julamathI prajA gaNuM vyasta hatI. teNe prajAne eTalI badhI herAna karI mUkI hatI ke jenA lIdhe prajApaikIne eka paNa mANasa tenuM sAruM belato nahi. sUrIzvare A nagaramAM AvIne ghaNuM vyAkhyAne ApyAM. jethI dhIre dhIre temanI vidyatAnI prazaMsA AkhA zaheramAM thavA lAgI tyAM sudhI, ke te prazaMsAne paDaghe kalAkhAnanA kAna sudhI paNa pahoMcyA. pariNAme kalAkhAnane ema thayuM ke "AvA vidvAna sAdhu keNa AvyA che ke jenI ATalI badhI prazaMsA thAya che. chevaTe tenI e IcchA thaI ke e mahAtmAne maLavuM joIe. e IcchAthI teNe sUrijI pAse potAnAM mANase mekalI sUrijIne pitAnI pAse bolAvyA. jo ke sUrijInA anuyAyI vargane te AthI asAdhAraNa bhaya lAgyuM hatuM, paraMtu sarijha sarvathA niDara hatA. kAraNa ke teo ema samajatA hatA kestye mAsti bhayaM kvacit / / kalAkhAna pAse prAraMbhamAM keTalIka vAtacIta thayA pachI kalAkhAne sUrijIne pUchayuM-- "mahArAja ! sUrya uge che ke caMdra?" sUrijI-"ucA caMdra che ane tenAthI kaMIka nIce sUrya che." A vacana sAMbhaLI lAkhAna kaMIka camaka ane e he, zuM sUryathI caMdra uce che?" sUrijI-"hA, sUryathI caMdra UMce che." kalAkhAna- tyAre amAre tyAM te sUryane UMce ane candrane tethI nIce batAvela che. tame kema caMdrane sUryathI UMce batAve che?" sUrijI- huM kaMI sarvajJa nathI, tema tyAM jaIne jemAM Aje paNuM nathI. jevI rIte me mArA gurUnA sukhathI sAMbhakaryuM che, ane Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa amAza zAstramAM vAMcyuM che, tevI ja rIte huM kahuM chuM. tamArAM zAstrAmAM tema kahyuM hoya, te bhale tame tema mAne." AcAryazrInuM A kathana sAMbhaLatAM kalAkhAna kaMIka vicAramAM paDe. tene samajAyuM ke-je vastu agamya che, parela che tene mATe zAstrIya matathI haTha pakaDane pitAne kakke khare karAvavA Agraha kare, e nakAme che. tethI teNe sUrijIne kahyuM- "mahArAja! ApanuM kathana yathArtha che. je vastu ApaNe pratyakSa joI nathI, tene mATe amuka vAtanI "hA" paDAvavA mATe haTha pakaDavI, e nakAmI che. gurUjI mahArAja ! ApanI saraLatAthI huM ghaNe prasanna thaye chuM. mArA lAyaka kaMI paNa kAma hoya, te te Apa avazya pharamAve." sUrijIe anukaMpAnI daSTithI, te kadiyene choDI mUkavAnI sUcanA karI-ke jeone dehAnta daMDanI sajA karavAmAM AvI hatI. sUrijInA kathanathI te kedione mukta karavAmAM AvyA ane te uparAta AkhA zaheramAM eka mahInA sudhI kaI paNa mANasa keI paNa jIvanI hiMsA na kare, e paNa hukama bahAra pADavAmAM AvyuM. te pachI kavAkhAne karelA sArA saMskAra pUrvaka sUrijI upAzraye padhAryA. A te vakhatanI vAta che ke jyAre hIravijayasUri ane samrATa akabarane ApasamAM saMbaMdha thayeja te. khAnakhAnA akabara bAdazAhanA samAgamamAMthI mukta thaI, sUrijIe jyAre gujarAta tarapha prayANa karyuM, tyAre teo meDI padhAryA hatA. A vakhate khAnakhAnA, ke je sUrijInI pavitratA ane - 1 jUo, A pustakanA peja 119 nI neTa. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAo para prabhAva vidvAntAthI paricita hatA, te meDatAmAMja hatA. teNe sUrijIne nagaramAM AvelA jANI pAtAnI pAse khelAvyA ane sUrijInu' sAr sammAna karyuM. te pachI sUrijInA mukhathI IzvaranuM svarUpa jANuvAnI icchA prakaTa karI, ane teNe pUchyuM-- ' mahArAja ! Izvara arUpI che ke rUpI ? ' sUrijI~~ Izvara arUpI che.' mAnakhAnA---- jo Izvara arUpI che. te pachI tenI mUrtti zA mATe karavI joie ? ' 143 sUrijI--' mUrtti, e IzvaranuM smaraNa karAvavAmAM kAraNa che. arthAt mRttine jovAthI jenI te mUtti hAya che, te vyaktinu smaraNa thAya che. jema kAinu... citra-tasavIra dekhavAthI te vastu yAda Ave che, athavA jema nAma nAmavAnnu smaraNa karAve che, tevI rIte 'mUtti' mUttimAne jenI mUtti hoya che tene-yAda karAve che, je manuceA ema kahe che ke- ame mUttine nathI mAnatA ' tee kharekhara bhUla kare che. sa`sAramAM dhyAtA, dhyAna ane dhyeya-e tripuTIne mAnyA sivAya phAine paNa cAlatuM nathI. kAraNa ke-kepaNu vastu upara manane lagAvyA sivAya dhyAna thai zakatu nathI. vaLI duniyAnA arUpI padArthonuM jJAna ApaNane mUttithIja thAya che. Apa mane sAdhu tarIke ALakhA che, e zA uparathI ? mArA veSa uparathI. arthAt huM' sAdhu chuM, evuM jJAna thavAmAM jo koipaNu sAdhana hAya, te te mArA vaiSaja che. ' A hindu che ', A musalamAna che ' e ApaNe zA uparathI jANIe chIe ? temanA veSe uparathI. khasa, enu nAmaja mUtti. ! paNe ApaNAM zAstrone joIne kahIe chIe ke- A zuM che ' 'bhagavAnI vANI--khudAnAM vacanA-paigambaranI vANI. ' are muddAnAM vacanA te melatAMnI sAtheja AkAzamAM uDI gayAM hatAM, chatAM A vacanA khudAnAM vacanA kayAMthI ? tyAre kahevu' paDaze ke A khu nAnAM vacanAnI mUtti che. matalaba ke mUtti sivAya phAine paNa cAle " Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIra ane jaNAvyuM tema nathI ane je mUrtine nahi mAnavAne dA kare che, teo paNa prakArAntare te mUrtine mAneja che." - A sivAya mUrtine mAnavAnAM bIjAM paNa keTalAMka pramANe sUrijIe ApyAM. te pachI khAnakhAnAe pUchayuM - "mUttine mAnavAnI jarUra che, leke mAne che, e vAta kharI; paNa have Apa e batAve ke-mUrtinI pUjA zA mATe karavI joIe? te mUrti ApaNane zuM lAbha ApI zake tema hatI?" Ane uttara ApatAM sUrijIe kahyuM - " mahAnubhAva! je manuSya mUrtinI pUjA kare che, teo vastutaH mUrtinI pUjA nathI karatA, paraMtu mUrti dvArA IzvaranI pUjA kare che. mUrtinI pUjA karatI vakhate teonI bhAvanA evI nathI hatI ke huM A pattharanI pUjA karU chuM. teo emaja samaje che ke ame paramAtmAnI pUjA karIe chIe. musalamAne masajidamAM jaine pazcima dizA tarapha nimAja paDhe che, teo ema nathI samajatA ke-ame A bhIMta hAme nimAja paDhIe chIe, paraMtu emaja samaje che ke-pazcima dizA tarapha je makkA zarIpha Avela che, tenI tarapha ame nimAja paDhIe chIe. je lAkaDAne ghaDIne TebalanA rUpamAM mUkayuM che. tene kaI lAkaDuM nahi kahe, paratu Tebalaja kaheze. saMsAranI tamAma priye eka sarakhI ja hoya che, parantu jenI sAthe vivAha-pANagrahaNa thAya che, te strI pitAnI ardhInA kahevAya che. arthAta tenA pratye strItvane ja bhAva rahe che. bIje nahiM. tevIja rIte patthara, te te pattharaja che, paNa je pattharane ghaDIne mUrtirUpe batAvela che ane maMtrAdithI pratiSThA karIne jenI sthApanA karavAmAM Avela che, te mUrtimAM paramAtmAneja Arepa karavAmAM Ave che. A umarathI e siddha thAya che ke-mUrtinI pUjA karanArAo patharanI nathI karatA, paraMtu mUtti dvArA paramAtmAnI pUjA kare che, Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUbAo para prabhAva - - - - - - - - have mUrtinI pUjA karavAne hetu e che ke mUrtinI pUjAthI-mUrtinAM darzanathI manuSya potAnA hRdayane pavitra karI zake che. mUrtinAM darzana karavAthI jenI te mUrti hoya che, te vyakitane paramAtmAnA guNe yAda Ave che ane te guNene samaraNamAM lAvavAte pramANe vartana karavA prayatna kare, e heTAmAM mATe dharma che. manuSyone jevA saMyego maLe che, tevuM ja tenuM hRdaya bane che, vezyAnI pAse janAra manuSyane pApa lAge che, enuM kAraNa zuM? zuM tene vezyA pApa ApI de che? vezyAne te pApanuM jJAna paNa hotuM nathI. tyAre kahevuM paDaze ke-vezyA pApa nathI ApatI, paraMtu vezyAnI pAse javAthI tenuM ataHkaraNa malina-apavitra thAya che. ane antaHkaraNanuM malina thavuM, eja pApa che. A pramANe je ke-paramAtmAnI mUrti ApaNane kaMI detI-letI nathI, paraMtu tenAM darzana ane pUjanathI ApaNuM aMtaHkaraNa nirmaLa - zuddha bane che, ane aMtakaraNanuM zuddha thavuM-nirmaLa thavuM enuM nAma ja dharma che." A vigere keTalIka yuktithI sUrijIe mUrti ane muktipUjAnuM pratipAdana karyuM. ' sUrijInA uparyukata vivecanathI khAnakhAnAne ghaNI ja prasanatA thaI. teNe sUrijInI bahu tArIpha karI ane muktakaThe kahyuM ke-" kharekhara, akabara bAdazAhe ApanI ATalI badhI kadara karI che, e taddana yathArtha ja che. ApanA guNe evI kadarane cogya ja che." te pachI khAnakhAnAmAM keTalIka vastuo ravIkAravAno Agraha karyo, paraMtu sUrijIe pitAne te AcAra nathI, e samajAvatAM janasAdhuone pALavAnA aDhAra belenuM vivecana karI batAvyuM. A pramANe khAnakhAnA upara paNa sUrijIe pitAne prabhAva pADa hate.. 1 jaina sAdhuone pALavAnA aDhAra bole A che-hiMsA, mRSAvAda cerI, abrahma ane parigrahathI dUra rahevuM, e 5; rAtribhojana na karavuM che, WWW.jainelibrary.org Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAd mahArAva suratAna. sUrIzvarajI jyAre vihAra karatA karatA siAhI padhAryA tyAre tyAMnA pratApI rAva suratAna upara paNa prabhAva pADayo hatA, rAva suratAnane sUrijIe pAtAnA ghaNA samAgamamAM lAvIne tene pratibAdha karyAM hatA ane keTalAka karI, ke je prajAnA upara julama re pRthvI, pANI, teja, vAyu, vanaspati ane trasajIvane takalI ApavI nahi, e 6, rAjapiMDa grahaNa karavuM nahiM, arthAt jeA rAjyAbhiSeka thayeA haiAya, evA rAjAnA dharanu bhAjana grahaNa karavuM nahi; 1, kAMsA vigere dhAtunAM vAsaNAmAM bhAjana karavuM nahi 1; palaMga vigeremAM sUvuM esavuM nahi 1; gRhasthanA dhare mesavuM nahiM. 1; snAna karavuM nahi' 1 ane zaNagAra paNa sajavA nahi' 1. ekaMdara A aDhAra khele sAdhuee pALavAnA che. 1 mahArAva sultAna, sirAhInI gAdI upara vi. sa. 1628 mAM beThA hatA. te vakhate tenI umara mAtra 12 varSanI hatI. mahArAva suratAnane ghaNI vakhate rAjapUtA sAthe ane mAdazAhI phAja sAthe yuddha kheDavuM paDayuM hatu. ane temAM kAi krAi vakhata tene hAra khAine gAdI paNa cheDavI paDI hatI, parantu pAchaLathI peAtAnI vIratAnA pratApe zatruAne harAvavAmAM te siddhahasta nivacA hatA. ane pAchI gAdI meLavI hatI. mahArAva suratAna vIraprakRtinA rAjA hatA. mahArANA pratApasihanI mAphaka tene svataMtratA priya hatI. jenA lIdhe teNe peAtAnI jiMdagInA mhATe bhAga laDAiyeAmAMja vyatIta karyAM hatA. kahevAya che ke tene eka dUra khAvana laDAkhyAmAM utaravuM paDayuM hatuM. jyAre te AbUnA pahADane Azraya letA, tyAre game tevI zatrunI senAne paNa kAi cIja na samajatA. te jevA bahAdura hatA, tevA udAraprakRtinA paNa hatA. teNe ghaNAM gAme dAnamAM ApI dIdhAM hatAM. tenA milanasArI svabhAvanA kAraNe ghaNA rAjAonI sAthe tenI mitrAcArI hatI. AnA sabaMdhI vizeSa mAhitI meLavavA kacchanAre virodhI rAjya a kRtidAsa ( paDita gArIkara hIrAcaMda ejhAkRta ) nA pe, 217 thI 244 sudhImAM jovuM, Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUmA para prabhAva. rUpe hatA, te dUra karAvyA hatA, tema anyAya nahi' karavA mATe suratAnane nizcaya karAvyeA hateA. A sivAya sUrijInA tapeAkhaLathI eka mahettvanuM kArya A paNu thayu. hetuH sirAhInA rAva suratAne kaMI paNa kAraNasara nirdoSa sA AvIne gunhegAra TherAvIne kedamAM nAkhyA hatA. AthI samasta sadhamAM hAhAkAra macI gayA hatA. saMghanA AgevAnA ghaNA prayatna karatA hatA, chatAM suratAna teone chete nhAtA. \\\ prasaga evA anya ke-eka vakhata sUrijInI sAthenA sAdhue bahAra Dila ( jaMgala ) jaI AvIne iriyAvahiyA karyo sivAya pAtapAtAnA kAme vaLagI gayA. sUrijIe A vAta yAnamAM rAkhI ane sAMje tamAma sAdhuone AjJA karI ke AvatI kAle tamAre badhAe AMkhila karavuM. kAraNa ke-tame Aje DeMphila jaI AvIne 'iriyAvahiyA' karyAM nathI." tamAma sAdhuoe A prAyazcittanA svIkAra karyAM. bIjA divase sUrijInI AjJA pramANe tamAme AMkhilanI tapasyA karI. sUrijInI sAthe badhA sAdhue jyAre AhAra karavA beThA, tyAre mAlUma paDayu* ke sUrijIe paNa Aje AMbilanIja tapasyA karI che. sAdhuoe sUrijIne pUchyu* kempa vyApane Aje akhila zAnu ?" tyAre sUrijIe kahyuM-' mArUM mAtarU` ( pezAbane jainasAdhuo mAtara' kahe che ) paDilehyA sivAya paraThavyu hetu'.? A divase aka'dara esI AMkhila thayAM hatAM. A pramANe * 1 jainasAdhue, jyAre peAtAnA sthAnathI jaMgala jaine yA pezAba karIne makAnamAM Ave che, tyAre mAmAM jatAM AvatAM rAkhavA jematA upayAgamAM thayelI skhalanAnA prAyazcittane mATe gurU samIpe eka kriyA kare che, jene iriyAvahiyA kahevAmAM Ave che. 2 bilane mATe jUe pR. 106 nI teTa. 3 jainasAdhue gaTara-mArI vigere sthAnAmAM pezAma karatA nathI. te chUTI jamInamAM, ke jyAM krApta prakAranA jIvajaMtu hAte nathI, tyAM pezAba kare che. athavA kuDInI aMdara pezAma karIne nirdeauSa jamInamAM Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surezvara ane sAmrA, ma * AMbila karavA-karAvavAne sUrijIne AMtarika IrAde jude hate. sUrijInI IcchA hatI ke-je zrAvake AphatamAM AvI paDyA che, teo keI upAye chUTI jAya, te sArUM. sUrijIne AMbilanI tapa syA upara bahu zraddhA hatI. jyAre ne tyAre keIpaNa mahattvanuM kArya karavAnI temanI IcchA thatI, te tenA prAraMbhamAM teo AMbila karatA. eka tarapha sUrijIe A pramANe AMbilanI tapasyA karI ane bIjI tarapha sidehInA mahArAva suratAnane maLIne kArAgAramAM baMdha karelA te nirdoSa zrAvakene cheDavA mATe upadeza karyo. sUrijInA upadezanI suratAnanA hRdayamAM evI asara thaI ke teNe teja divase sAMje badhAone mukta karyA. sulatAna habIbullAha sUrijI eka vakhata vihAra karatA karatA khaMbhAta padhAryA.ahiM habIbullAha nAmaka eka khe rahete hato, ke jene khorAka eka TaMkane lagabhaga eka maNuM hatuM ane je zarIre khUba ja hate. A habIbullAhe game te rIte dhananuM bahAnuM kADhIne sUri chanuM ghaNuM apamAna karyuM. temAM vaLI sUrijIne dveSI mahIe nAmane eka gRhastha tene maLI gaye, eTale te vadhAre phAvI gaye. pariNAme sUrijIne teNe gAma bahAra kADhyA. AthI AkhI jainakAmamAM khaLabhaLATa macI gaye. sUrijInA A apamAnathI judA judA gacchanA je sAdhue te vakhate khaMbhAtamAM hatA, teo paNa gAmamAMthI nIkaLI gayA ane surijInA pakSamAM rahyA. sUrijInuM A apamaM kharekhara akSamya hatuM. Ane mATe kaMI paNa pratIkAra kare jarUra hatA. svachaMdI ane niraMkuzI manuSyane madana utAravAmAM chUTa nAkhe che, ke jethI jaladI sukAI jAya, durgaka phelAya nahi ane jItpatti paNa na thAya. Ama karavAmAM Ave che, tene "mAta paraThaNuM' kahe che. - 1 Ane mATe jUo pariziSTa : " Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumA para prabhAva. Ave, tA teo avAranavAra--jyAre ne tyAre game tevA manuSyanu apamAna karavAmAM AAcakA khAtA nathI. ataeva bhaviSyamAM tevA prasaMge! na banavA pAme, tenI khAtara paNa ka'I prayatna karavA jarUranA che, ema dhArI hIravijayasUri pAsethI vihAra karIne dhanavijaya nAmanA sAdhu ekadama akabara khAdazAha pAse gayA. A vakhate chaThThA prakaraNamAM vaNu vela bhAnucaMdrajI upAdhyAya khAdazAha pAseja hatA, teo bhAnucaMdrajIne maLyA ane tamAma hakIkata jaNAvI. pachI bhAnuca'drajIe bAdazAha pAse jaine tamAma hakIkata nivedana karI. khAdazAhe zussAmAM AvIne kahyu- tene bAMdhI-jatAM mArIne ahi' lAvavAnA hamaNAMja hukama karU chuM.' A vakhate akabara mAdazAha pAse uparyuMkata habIbullAhanA hIrAnaMda nAmanA eka gumAstA rahetA hatA. teNe bAdazAhane bahu mAjIjI pUrvaka prArthanA karI ke khudAva`da ! Apa mApha karo. huM temane lakhIne madhu ThIka karI dau chuM." bAdazAhe tenuM kahevuM mAnyu* nahi ane pote evA hukama lakhI ApyuMA kendra hIravijayasUrinI khurAI karavAvALA mArge jAya. > dhanavijayajI A pharamAna laIne gujarAtamAM sUrijI pAse AvyA. zrAvakA ghaNA khuzI thayA. jyAre pelA habIbullAhane A hakIkatanI khabara paDI ane zrAvakADhArA uparyukta pharamAna vAMcyuM, tyAre te tenA peTamAM jorathI khaLabhaLATa thavA lAgyA. have zuM thaze ? huM kema khacIza ? ' * akabara khAdazAhe paNa jene ATaluM mAna Ape che, tenu meM apamAna karyuM, e mArI kevI dubuddhi ? ? ityAdi aneka vicArI tene thavA lagyA. chevaTa teNe ghaNA mAnapUrvaka sUrijIne peAtAnA nagaramAM lAvavA mATe keTalAka mANaso AkaLyAM, sUrijInA manamAM tA ka'I hatuMja nahiM mAtra bhaviSyamAM nasa enuM AvuM apamAna na kare, evI chApa esAvAnI khAta dhana Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAha. raja ATale prayatna karavAnI jarUra paDI hatI. sUrijI khuzInI sAthe khaMbhAta tarapha padhAryA. habIbullAhe hAthI, gheDA ane catura gIsenA pUrvaka sUrijInuM svAgata karyuM. te pote paNa sUrijInI hAme gaye. sUrijIne dekhatAMnI sAthe ja te temanA pagamAM paDe ane sUrijInA guNa gAvA lAgyuM. sarichanA khaMbhAtamAM praveza karyA pachI habIbullAhe sUrijI pAse mAphI mAgI ane kahevA lAge ke-"mahArAja Apa dayALu purUSa che. meM ApanuM je apamAna karyuM che, tenI Apa mArA upara dayA lAvIne mane mAphI Ape. huM khudAnA nAma pUrvaka kahuM chuM ke have keI paNa divasa kaI paNa mahAtmAnuM AvuM apamAna karIza nahiM?" sUrijIe kahyuM-"sulatAnajI! jUo A gAma ApanuM che. ApanA taraphathI mANase bolAvavA mATe AvyA ke turtaja huM ravAnA thaye. je mArA manamAM ApanA upara kaMI paNa durbhAva hata, te huM Avateja zA mATe?" - habIbullAha AthI ghaNeja prasanna thayo. sUrijInI mukhamudrA ane asala phakIrInuM nirIkSaNa karatAM ja tenA aMtaHkaraNamAM kaI eraja prakArane bhAva utpanna thayo. tene khAtarI thaI ke AvA guNavAnuM mahAtmAne akabara bAdazAha ane tamAma leke mAna Ape, emAM kaI navAI nathI. - A pachI paNa habIbullAha avAranavAra sUrijIne upadeza zravaNa karavAne upAzrayamAM Avate rahe. eka vakhata sUrijInA vyAkhyAna prasaMge habIbullAha AvyuM. A vakhate sUrijI mukha upara suhapatI bAMdhIne vyAkhyAna vAMcatA hatA. A joIne habI 1 muhapatInuM saMskRta nAma "mukhavacikA " che. A mukhavastrikA jaina sAdhuo hamezAM pitAnI pAse hAthamAM rAkhe che ane jyAre belavAnuM kAma paDe che, tyAre moM AgaLa rAkhe che. prAcIna jamAnAmAM, ke jayAre kAgaLone pracAra hete theye ane the lAMbA lAMbA tApa Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUbAo para prabhAva khullAhe sUrijIne pUchyuM-"mahArAja! Ape mahe upara kapaDuM kema bAMdhyuM che?" ' sUrijIe kahyuM- "atyAre A pustaka mArA hAthamAM che mATe belatAM bolatAM tenA upara thuMka na paDe, eTalAnI khAtara A kapaDuM bAMdhavAmAM AvyuM che." habIbullAhe punaH pUchayuM-"mahArAja ! zuM zUka nApAka che?" sUrijIe kahyuM-"hA, jyAM sudhI thuMka moMmAM rahe che, tyAM sudhI pAka che ane moMthI bahAra nIkaLatAM te nApAka gaNAya che." sUrijInA A uttarathI te khuzI thaze. te pachI teNe prArthanA karI ke "Apa mArA lAyaka kaI kAryuM hoya, te pharamAve.' sUrijIe keTalAka baMdivAnene choDI mUkavAnI sUcanA karI. habIbullAhe te sUcanAne mAna ApyuM ane sUrijInA kahevA pramANe baMdivAnene mukata karyo. tema AkhA gAmamAM amArI paDaha (keI jIva na mAre e Dhare) vagaDA, upara lakhAyelA hatA, tyAre te graMthonAM pAnAM banne hAthamAM pakaDIne vyAkhyAna vAMcavuM paDatuM. Ama baMne hAthe pustakane pakaDavAmAM jyAre rikavA paDatA, tyAre te mukhavatrika sAdhuo mukha upara bAMdhatA hatA. eTalA mATe ke ghUMka pustaka upara na paDe. paraMtu have evAM lAMbA lAMbA tADapatra hAthamAM rAkhIne vyAkhyAna vAMcavuM paDatuM nathI. have te khAsa majAnAM ekaja hAthamAM pakaDI zakAya, evAM kAgaLanAM pAnAM upara mathe chapAI gayA che; mATe A jamAnAmAM vyAkhyAna vakhate te mukhatrikA mahe upara bAMdhavAnI jarUra jaNAtI nathI. eka hAthathI pAnAM pakaDavAmAM Ave ane eka hAthamAM mukhavastrikA rAkhI mahe upara barAbara upaga rAkhavAmAM Ave, te cAlI zake tema che. chatAM te jUne rivAja haju paNa kaI kaI sthaLe dRSTigocara thAya che. paNa kharI rIte vyAkhyAna vakhate he upara bAMdhavAnuM kAraNa dUra thayeluM hovAthI have te rivAjane pakaDI rAkhavAnI kaMI jarUra jaNAtI nathI. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIgAra ane sayA - - - AjhamakhAna, vi.saM. 1648nI sAlamAM hIravijayasUriamadAvAda padhAryA hatA. A vakhate amadAvAdane sUbe AjhamakhAna, ke je bIjIvAra nimAye hatuM, te hate. AjhamakhAnanI sUrijI upara bahu zraddhA hatI. eka vakhata AjhamakhAna soraTha upara caDhAI karavAne taiyAra thaye, tevAmAM dhanavijayajI temane maLyA ane kahyuM ke-"haravijayasUrijI mahArAje mane ApanI pAse mokalyo che." teNe utA pUrvaka pUchavuM-zuM sUrijIe mArA lAyaka kaMI kArya pharamAvyuM che? dhanavijayajIe kahyuM-"hA, kArya e ke-Apa jANe che ke amArAM pavitra tIrtho-girinAra, zatruMjaya vigere bAdazAha taraphathI amane suparata thayelAM che, ane te saMbaMdhI paravAnA paNa maLyA che. paNa kheda che ke-hajU tene joIe te amala thatuM nathI. keTalAMka vine upasthita thAya che, mATe tene pAka baMdobasta ApanA taraphathI tha joIe." teNe dhanavijayajIne javAba Apyo ke "sUrijI mahArAjane mArI salAma sAthe jaNAvaze ke-hAla huM laDAInA kArya mATe jAuM chuM. tyAMthI AvyA pachI jarUra ApanI AjJA pramANe karI daIza" dhanavijayajI sUrijI pAse AvyA. AjhamakhAne saraka upara caDhAI karI. sauthI pahelAM te jAmanagara upara caDhyo. eka tarapha AjhamakhAnanuM lazkara ane bIjI tarapha hAlA, jhAlA ane kAThI ke-ema bane lazkarene ApasamAM khUba yuddha thayuM. AjamakhAnane sUrijI upara baha zraddhA hatI. tene vizvAsa hato ke 1 A AjhamakhAna teja che ke jene khAne Ajhama ( mahetA) athavA mirajA ajIjhakAkAnA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. te I. sa. 1587 thI I. sa. 1592 sudhI amadAvAdanA sUbA tarIke rahyo hate. vadhu hakIkta mATe jUo mIra ehamadIne gujarAtI anuvAda, 5. 17 thI 185 sudhI. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakhAo para prabhAva, - laDAIne mATe taiyAra thatAM ja sUrijInA pratinidhi dhanavijayajInAM mane darzana thayAM hatAM, mATe mArI avazya phateha thaze." AjamakhAnanA lazkare khUba dhIratA ane vIratApUrvaka AgaLa vadhavA mAMDayuM. banavA joga e banyuM ke-jAmanagarane je sata jAma AjamakhAnanI hAme thaye hatuM, tenI ghaDI ekAeka bhaDakI, AthI bIjA ghaDesavAramAM paNa mahesuM bhaMgANa paDayuM ane tamAmane potAnA ghaDAone mUkI daI chUTA thaI javuM paDayuM. AthI AjamakhAna phAvI gaye ane tenA lazkare AgaLa vadhI chata meLavI. jo ke jAma taraphanA jasA vajIre bahu bahAdurI batAvI hatI, paraMtu Akhare te raNamAM mAryo gaye ane satA jAmane nAsI javuM paDayuM. e pramANe navAnagarane sara karyA pachI AjamakhAne junAgaDha upara caDhAI karI ane tyAM paNa saMpUrNa jIta meLavIne pachI te pAchA amadAvAda gaye. amadAvAdamAM AvatAnI sAthe ja teNe sUrIzvarajIne yAda 1 satA jAmanuM khAsa nAma hatuM satarasAla ( zatruzalya ). te jAma vibhejInA cAra putro paikIne mukhya hatA. tenI prasiddhi jAma satAjInA nAmathI thaI hatI. te gAdInazIna thayo, tyAre gujarAtamAM ghaNI avyavasthA cAlatI hatI. i. sa. 1568 mAM tenA pitA maraNa pAmatAM te gAdIe beTho hato. jAma satAjInA vakhatathI ja sulatAna mujaphapharanI paravAnagIthI jAmanagaranA jAmo kariye pADavA lAgyA hatA. A hajAmanA vacharanuM nAma jaso vajIra kahevAmAM AvyuM che, tenuM pUruM nAma hatuM vajIra jasA lAdhaka teNe ane jAmanA putra kuMvara ajAjIe bahAdurI pUrvaka AjhamakhAnanI sAthe yuddha karyuM hatuM; parantu Akhare banne laDAImAM khapI gayA hatA. AjhamakhAna ane jAma satAjInI A laDAInuM vizeSa vRtAta jANavuM hoya, teNe akabaranAmA-trIjo bhAga-bevarijana aMgarajI anuvAda, pe. 902; kAThIyAvADa sarvasaMgraha ( gujarAtI bhASAntara) pi. 54-455, mirAte ahamadI ( gujarAtI anuvAda) 5. 177 ane mIte sijarI (gujarAtI anuvAda) 5. 468 vigeremAM jevuM. 25. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadInAra gAma gayuM. karyAM. surIzvarajI, sAmavijayajI ane dhanavijayajIne sAthe laI AjamakhAnanA mahelamAM padhAryAM.mahelamAM padhAratAMja AjasakhAte sUrijInA satkAra karyAM, tadanantara keTalIka vAtacIta thayA pachI AjamakhAne kahyuM -M 147 mahArAja ! ApanA pavitra nAmathI huM. ghaNA vakhatathI paricita hatA ane ApanA te zubhanAmanu smaraNa karavAthIja mArA kAyamAM mane phatteha maLI che. hu' ApanAM darzana karavAne ghaNA lAMbA vakhatathI utsuka hatA; malika kharI vAta tA eja che ke- Ape akabara bAdazAhane prasanna karyo, tyArathIja Apane maLavAnI mArI cAhanA hatI. mArI te cAhanA Aje saphaLa thaI che, ethI mArA AtmAne huM bhAgyazALI samaju chuM. "" ** A pramANe viveka batAvyA pachI teNe kahyuM "mahArAja ! Apa kayA paigambaranA kADhelA dharma pramANe cAleA che ? '" sUrijI--" mahAvIra svAmI, ' AjamakhAna--" mahAvIra svAmIne thaye keTalAM varSa thayAM ?" sUrijI--" lagabhaga be hajAra varSa, ' AjamakhAna--" tyAre te ApanA dhama bahu purANA na kahI zakAya ? " sui--" hu* je mahAvIrasvAmInuM nAma lau* chu te te cAvIzamA paigambara che, temanI pahelAM paNa tevIsa paigambaro thai gayA che. ame mahAvIraravAmInA sAdhu kahevAIe chIe. kAraNu ke-temaNe je mArga khatAnye che teja mArgamAM ame cAlavAvALA chIe. " AjamakhAna " teA zuM ApanA pahelA ane chellA pagambaramAM kai pharka che? ? sUrijI "pahelAM paigambaranu nAma cheASabhadeva,temanuM' zarIra Sp Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca dhanuSya pramANanuM hatuM. te pachI bIjA trIjA vigere je je paigambara thayA, temanuM zarIrapramANa nhAnuM nhAnuM hatuM. temanAM vaso ane lakSaNomAM paNa pharka che. gaSabhadeva bhagavAne sapheda vastra batAvyAM, ane te paNa pramANamApavALAM, te pAMca kahyAM-ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha. AvI rIte pahelA ane chelA tIrthakaranA sAdhuone AcAra te lagabhaga eka sarakhoja che, paraMtu vacalA bAvIsa tIrthaMkaranA sAdhuonA AcAramAM kaIka pharka che. bAvIsa tIrthakaree pAMca varNanAM vastra kahyAM ane te paNa pramANa vinAnAM. temaNe vrate cAra kahyAM. arthAt brahmacarya ane aparigraha-e bannene ekamAMja samAveza karyo. A pramANe bheda hevAmAM bIjuM kaI paNa kAraNa nathI. tenuM mAtra eka ja kAraNa che. ane te eja ke bAvIsa tIrthaMkaranA vakhatanA manuSya saraLa prakRtinA ane samajU hatA, eTale teo thoDAmAM ghaNuM samajI zakatA hatA. jyAre A kALanA manuSya varka ane jaDa kahevAya che. aeva eTale AcAra kahevAmAM AvyuM che, eTale paNa pALI zakatA nathI. dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke AcAramAM ATalo bheda hovA chatAM vIsa tIrthakaree prakAzita karelA siddhAntamAM kaMI paNa pharka nathI. pUrva pUrva tIrthakaree jevA jevA siddhAnta prakAzita karyA che, tevAja utarattara tIrthakare prakAzita karatA AvyA che. pahelA tra3Sabhadeva tIrthakarane thaye asaMkhya kALa thaI gaye che ane chellA mahAvIra svAmIne thaye lagabhaga be hajAra varSa thayAM che. basa, temanA kahelA mArgamAM ame dravya, kSetra, kALa ane bhAvAnusAra cAlIe chIe.". A sAMbhaLI AjamakhAna bahu khuzI thaye. te pachI teNe pUchaghu-"Apane sAdhu thaye keTalAM varSa thayAM ?" sUrijI-babAvana varSa." AjamakhAna-" Ape ATalAM varSomAM kaMI camatkAra prApta karyo ke nahi? athavA khudAthI koNa vakhata leTa thaI ke nahi? . Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane zikSA sarijI--" khAnasAheba! saMsAramAM khudA AvI zakateja nathI, te pachI tenI bheTa thAyaja kayAMthI? vaLI deza, mAla, ghara, sI vigere samasta varatuone chevane ame sAdhu thayA chIe, pachI amAre evA camatkAra karIne jagane camatkRta karavAnI jarUraja zI che? amane nathI paisAnI icchA ke nathI rAjyaprAptine lebha. bezaka, e vAta kharI che ke-evI camatkArika vidyAo saMsAramAM avazya majUda che, paraMtu tenA karavAvALA nispRhI ane tyAgI mahAtmAo saMsAramAM bahuja ceDA che. te kAlikAcArya have kyAM che ke jemaNe iMTanuM sonuM banAvyuM hatuM ? have te sanaskumAra kayAM che - jenA theMkamAtrathI zarIranA rage cAlyA jatA hatA? AvI AvI aneka vidyAone dhAraNa karanArA mahAtmAo vidyamAna hatA, parantu temaNe ema samajIne pAchalI saMtatine e vidyAo na ApI, keA loke A vidyAothI gAvita thaIne potAnuM sAdhupaNuM paNa che deze. pahelAnA je sAdhuo hatA, te te temanI vidyAone durUpayoga nahatA karatA. jyAre kaMI dharmanuM kArya AvI paDatuM ane khAsa jarUra jaNAtI, tyAre ja teo tene upayoga karatA. kharI vAta te e che ke atyAre paNa sAdhu, pitAnA cAritranuM nirmaLa rIte pAlana kare ane pitAnA sAdhudharmamAM barAbara daDha rahe, te te paNa dhAryuM kAma avazya pAra pADavAne samartha thaI zake che. cAritrane prabhAvaja evo che ke-vagara vacana kADhe paNa hajAre manuSyanA upara vijaLInI mAphaka asara karI zakAya che. cAritranA prabhAvathI ja, sAdhunI hAme AvanArAM jAtivairavALAM prANiye paNa pitAnA varane bhUlI jAya che. paraMtu eTaluM nirmaLa cAritra levuM joIe. evA nirmaLa cAritravALAnI pAse maMtra-taMtrAdi na hoya, te paNa cAlI zake che. pitAnA nirmaLa cAritrathI ja badhuM kArya siddha thaI zake che. ame atyAre je khudAnI baMdagI karIe chIe, ane sAdhudharma pALIe chIe, te eTalA mATe ke dhIre dhIre kALAntare ame paNa khudA thaI zakIe" Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cabAo para prabhAva sUrijInu uparyuMkata kathana dhyAnapUrvaka sAMbhaLyA pachI AjamakhAne eka hAsyajanaka kathA saMbhaLAvI. teNe kahyuM Apane yadi khoTuM na lAge, te huM eka vAta kahu. hiMdu leke khudAne kadi paNa prApta karI zaktA nathI. musalamAne ja prApta karI zake che. jUo-eka vakhata evuM banyuM ke hiMdu ane musalamAna bannene ApasamAM jhaghaDe thaye. hiMduo kahevA lAgyA ke khudA pAse ame jaI zakIe chIe. musalamAne kahe ke ame. A jhaghaDAmAM e nizcaya thaye ke-bane pakSanA eka eka mANasane tyAM mokalavAmAM Ave temAMthI je pakSane mANasa tyAM jaIne Ave, te pakSa khudAnI najadIka che, ema mAnavuM. basa,hiMduomAMthI eka vidvAna mANasa tyAM javAne taiyAra thaye; te pitAnuM zarIra cheThane khudAnI pAse javA ravAnA thaye. paraMtu AgaLa jatAM rastAmAM mahATu jagala AvyuM. te jagalane ullaMghIne AgaLa jaI zakyo nahi, ane pAchA AvyuM. lekee pUchayuM-"khudAnI pAse jaI AvyA?" teNe kahyuM-"hA, jaI AvyA." pharI pUchayuM- khudA ke che?" javAba Ape-"ghaNeja suMdara." paraMtu teNe kaMi nizAnI ApI nahi, tethI tenuM jUThApaNuM jAhera thaI gayuM. te pachI eka musalamAna potAnI kAyAne cheDIne khudAnI pAse gaye. AgaLa jatAM teNe dADama, badAma, drAkSA, akhaMDa, capa, AMbA, jAMbU ane lIMbU vigerenAM jhADe joyAM. senAnAM makAne dekhyAM. mIThA TeparA jevAM pANI pIdhAM. vaLI AgaLa cAlyuM eTale teNe hIrA-mANeka-motIthI jaDelA senAnA siMhAsana upara beThelA khudAne joyA. khudAnI pAse aneka phirastAonI ubhelI ja joI, khudAne namaskAra karIne te jhaTa pAcho vaLe. mArgamAM AvatAM khudAnI pAse jaIne Avyo che, enA khAtarI karAvavAne mATe te maracAMnI eka leba bagalamAM bhArate AvyuM. AthI siddha thAya che ke musalayAnA sivAya bIjuM ke khudAnI pAse jaI zakatuM nathI." Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjamakhAnanI A kathA sAMbhaLIne sUrijIne ane temanI sAthenA bIjA sAdhuone te hasavuM AvyuM. temanuM A hAsya joIne AjamakhAne pUchayuM-" mahArAja ! Apa hase che kema? kaMI kAraNa te kahe." sUrijIe kahyuM-" Ape kahelI kathA upara amane hasavuM Ave che. jenAmAM kaMI paNa samajavAnI zakti che, te mANasa ApanI A kathAne satya mAne khare? manuSya pitAnA zarIrane ahiM mUkIne khudAnI pAse jAya, rastAmAM jaMgala hevAnA lIdhe tene pAchuM AvavuM paDe athavA khudAnI pAse pahece, te khudAne siMhAsana upara beThele jUe, rastAmAMthI maracAMnI laMba bagalamAM bhArate Ave, A badhuM havAmAM kile bAMdhavA jevuM zuM Apane nathI lAgatuM? zuM khudA zarIravALe che ke je senAnA siMhAsana upara caDhI beThA hate? vaLI ahiMthI javALe musalamAna zarIra te ahiM mUkI gaye hatuM, te pachI tenI pAse bagala ja kyAM hatI, ke jemAM maracAMnI laMba lete AvyuM?" AjamakhAna te khaDakhaDa hasI ja paDaze. tene cekhuM jaNAyuM ke-A te meM havAmAMja kille bAMdhyuM. pachI te sUrijInI ghaNI prazaMsA karavA lAge ane chevaTe teNe e prArthanA karI ke-, mArA lAyaka kaMI paNa kAma hoya, te Apa pharamAve." sUrijIe, jagaDuzAha nAmane eka zrAvaka kedamAM paDa hatuM, tene che mUkavA mATe kahyuM. AjamakhAne turtaja te vAta dhyAnamAM lIdhI ane jagaDuzAhane choDI mUko, tema eka lAkha rUpiyAne je daMDa TharAvyuM hatuM, te paNa mApha karyo. te pachI ghaNuM dhAmadhUma pUrvaka AjamakhAne sUrijIne upAzraya pahoMcADyA. jagaDuzAhanA chUTA thavAthI ane sUrijIne AjamakhAna upara prabhAva paDavAthI amadAvAdanA samasta zrAvakAmAM bAda Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga para sakAya sthAnaH phelAi gayA ane tenI khuzAlImAM zrAvakAe ghaNu dravya kharacI mhoTA utsava karyAM. AjamakhAnanI zraddhA sUrijI upara bahu jAmI hatI. jyAre jyAre prasaMga maLatA, tyAre tyAre te sUrijInAM darzana karavA jatA ane sUrijInI vANI zravaNu karate, kahevAya che ke jyAre sUrijIe vi. saM. 1651 mA UnAmAM paheluM cAmAsu karyu hatu, tyAre paNa AjamakhAna hejathI ( makkAthI ) pAchA vaLatAM sUrijInA darzanArthe AvyeA hatA. te vakhate teNe sAtaso rUpiyA sUrijIne bheTa karyAM hatA, parantu sUrijIe samajAvyu` hatu` ke ame phaMcana ane kAminInA sathA tyAgI chIe. mATe A rUpiA amArAthI laI zakAya nahi. AjamakhAne te rUpiA khIjA sanmArge vAparI dIdhA hatA. Aja makhAne ahiM paNu sUrijInA upadeza zravaNa karyAM hatA ane tethI tene bahu AnaMda thayA hatA. kAsimakhAna.ra vi. sa. 1649 nI sAlamAM sUrijI pATaNa padhAryA hatA. A vakhate ahine sUkSmA kAsimakhAna hatA. sAthI pAchA 1 junAgaDhanI phateha meLavyA pachI thADAja sa. 150 mAM AjamakhAna, kuTuMba parivAra, dAsa nAkarA karatAM vadhAre mAyuseAne lai, sarakArI haeNAddo tyAga karI sakkA javAnA irAdAthI ravAnA thayA hatA. vaLatAM sUrijIne te vi. sa. 1651 mAM maLela che, te uparathI samajAya che ke-te makkAmAM lagabhaga eka varSa rahyo hatA. vadhu mATe, AIna-i akabarIteA lAkamenanA agarejI anuvAda, pe. 325 thI 3ra8 sudhI. ' 2 kAsimakhAna, e ku'livAlabhAratanA khAna saiyada suhamma .. vakhatamAM eTale vi. dAsiyA ane se ane amIrInA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vakhate tejasAgara ane sAmalasAgara nAmanA be sAdhuene kaI paNa kAraNathI samudAya bahAranI zikSA karavAmAM AvI hatI. AthI te banne sAdhue gusse thaIne kAsimakhAnane maLyA. A vakhate kAsimakhAnanA zarIramAM kaMIka rega thaye hate. te rega A bane sAdhuoe davA karIne maTADaye. AthI simakhAnanI te sAdhuo upara kaMIka prasannatA thaI ane tethI teNe kahyuM "je tamArI amArA upara prasannatA che, te hIravijayasUrine samajAvIne amane samudAyamAM levaDAve." kAsimakhAne 8 hIravijayasUrine pitAnI pAse bolAvyA. je ke-eNe te emaja dhAryuM hatuM ke-hIravijyasUrine dabAvIne A banne sAdhuone samudAyamAM levaDAvavA, paraMtu hIravijayasUrine dekhatAMjatemanI bhavyAkRti ane cAritranI chApa tenA upara evI te paDI ke tenA badhA vicAre laya pAmI gayA. sutarAM, je nimitte sUrijIne pitAnI pAse lAvyA hatA, te nimitta te teNe dabAvI ja dIdhuM ane sAre satkAra karavA pUrvaka premathI vAta karavA lAge. prasaMgopAtta sarie kAsimakhAnane jIvahiMsA choDavA mATe upadeza karyo, tyAre kAsimakhAne kahyuM saMsAramAM chava, jIvanuM lakSaNa che. e kaye manuSya ke-je jIvenuM bhakSaNa na karate hoya? loko anAja khAya che, te zuM che temAM paNa chava che. e leke anAjanA ghaNA jIvanuM bhakSaNa putra thatA hatA. te pahelAM khAnaAlamanA hAtha nIce kara rahyo hate. teNe muhammada husena mirajhAM ke je muhammada ajIjha kekAthI hAra pAmI dakSiNamAM nAzI gayA hatA, tenI pUTha pakaDavAmAM bahAdurI batAvI hatI. dhIre dhIre te AgaLa vadhatAM gujarAtanA subA tarIke nimAye hato. I. sa. 1598 mAM te gujaryo hato. maryo te vakhate te paMdarase senAne nAyaka hate. vadhu mATe juo. AIna-I akabarI blekamenane aMgrejI anuvAda, 5. 419. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subA para prabhAva. 201 kare che, tyAre tenA karatAM eka jIvanuM bhakSaNa karIne ghaNA jIvAnu poSaNa thAya, e zuM khATu che ? " sUrijIe kahyuM --" sAMbhaLe! khAnasAhema ! khudAe samasta jIvA upara mahera rAkhavAtu pharamAvyuM che. e vAtane te Apa paNu svIkAra karazeA. have khanI zake te samasta jIvA upara rahema-dhyA rAkhIne tenA bhakSaNathI dUra rahevuM, e te sAthI zreSTha mArga che, parantu ema karavu' manuSyajAtine mATe azakaya che. kAraNa ke peDha bharavAnI darekane jarUrata rahelI che. have peTanuM peSaNa kevI rIte karavuM ? eja mAtra vicAravAnu` rahe che. " sasAramAM jIvA e prakAranA jovAya che. sthAvara ane sa. je jIvA peAtAnI meLe hAlI cAlI zakatA nathI, te sthAvara jIvA che. jevA ke pRthvI, pANI, teja, vAyu ane vanaspatinA jIve. anAjanA jIvA e sthAvara jIvA che . ane je jIvA peAtAnI meLe hAlI-cAlI zake che,te trasa jIvA che. naraka, tiya ca, manuSya ane dhruvalAkanA jIve trasa kahevAya che. sthAvara jIvAne mAtra ekaja iMdriya hAya che, jyAre trasa jIveA che, traNa cAra ane pAMca indriyAvALA hAya che. ekendriya karatAM e indriyavALA jIvAnu puNya vadhAre. eindriya karatAM teiMdriya, teiMdriya karatAM ca'ndriya ane carindriya karatAM pacendriya jIve nu puNya vadhAre. jo e pramANe puNyamAM yUnAdhikatA na heAya, teA eka pachI eka vadhAre indriyAnI prAptija kema thAya ? pAMca iMdriyAvALA jIvAmAM paNa pazu-manuSya vigere che.temAM pazuo karatAM manuSyanuM puNya vadhAre. manuSyeAmAM paNa puNyaprakRti nyUnAdhika jovAmAM Ave che. Ai garIba che, te koI rAjA che; koI gRhastha che, te koi sAdhu che, A badhI puNyanIja lIlA che. have te puchu chuM ke--je manuSyA anAjanA jIvAne ane pazuonA * jIvAne sarakhA gaNIne pazuonuM mAMsa khAyache,teo zA mATe manupyAnuM mAMsa khAtA nathI ? kAraNaketemanA mantavya pramANe te anAja 26 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r sudhIra ane sad. pazu ane manuSya-badhAnA jIvo eka sarakhAja che. paNa nahi kahevuM paDaze ke tamAma jIveAnA puNyamAM yUnAdhikatA rahelI che. ane je jIvAna' puNya echuM te jIvonI hiMsAnuM pApa paNu ochu sutamAM, e siddha thAya che ke jyAM sudhI thADA puNya vALA jIvAthI cAlatuM hoya, tyAM sudhI vadhAre puNyavALAthI kAma levuM e geranyAjabI che ane e hisAbe jayAre anAjathI ApaNu' kAma cAle che, teA pachI tethI vadhAre iMdriyAvALA trasa jIvAneA sahAra zA mATe karavA joIe ? vaLI je mAMsAharI che, teenA a'taHkaraNa mAM khudAe pharamAyelI mahera dayA rahetI nathI, e vAta cAkkasa che. " sUrijInA A vakatavyathI kAsimakhAna bahu khuzI thayA, tenA ma takaraNamAM dayAnI lAgaNI jAgRta thai ane e prasannatAnA pariNAme teNe kai paNa kArya batAvavA mATe jyAre sUrijIne namra vinati karI, tyAre sUrijIe, je je bakarA, pADA, pakSio ane 'divAnAne pUrI rAkhavAmAM AvyA hatA, teone mukta karavA mATe sUcanA karI. A sUcanAne mAna ApI teNe te badhAMne cheDI mUkayAM. have kAsimakhAne sUcchinI A kArya dvArA prasannatA meLavI eka vAtanI mAgaNI karI. teNe kahyu-- " ApanA je e ziSyAne Ape gaccha bahAra karyo che, temana Aya gacchamAM pAchA leze, teA mane bahu mAna thaze. " tr sUrijIe kahyu-- saiyada sAheba ! bApa vicAra karI za che ke ame manuSyane temanA kalyANane mATe sAdhu banAvavAnA keTalA badhe! prayatna karIe chIe, ane eka jIva sa'sArathI bahAra nIkaLI sAdhu thAya che, te pArAvAra AnaMda thAya che; tyAre AvA thaelA sAdhuone ame vinA kAraNe alaga karI daie, e kAI divasa paNa sabhavI zake kharU ? paNa zuM karavu ? tekAInu kahyuM * mAnatA nathI ane svataMtra rahe che, mATeja mAre tema karavu paDyu Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUbAo para prabhAva che. tema chatAM jyAre Apane anurodha che, te bhale huM teone ga27mAM laI lau chuM, Apa teone belAvIne eTaluM samajAve keteo mArI AjJA pramANe vartAva kare." - kAsimakhAne jhaTa te bane-tejasAgara ane sAmalasAgara ne pitAnI pAse belAvI kahyuM ke-"hIravijaya sUri kahe, te pramANe tamAre vartAva kare.' e pramANe bhalAmaNa karIne te bane sAdhue sUrijIne sepavAmAM AvyA. te pachI vAjate gAjate sUrijI upAzraye padhAryA. sulatAna murAda vi. saM. 1850 nI sAlamAM sUrijI pATaNathI nIkaLelA eka hoTa saMghanI sAthe siddhAcalanI yAtrAe padhAratA hatA. anukrame A saMgha jyAre amadAvAda AvyuM, tyAre tyAMnA sulatAna murAde sUrijIne ane saMghane ghaNoja satkAra karyo. teNe uttamauttama rane mUkIne sUrijInI pUjA karI ane saghanI paNa sArI sevA karI. | A vakhate sulatAne sUrijInA mukhathI vANI sAMbhaLavAnI jijJAsA prakaTa karI. AthI sUrijIe tene ghaNe dharmopadeza saMbhaLAvyuM. sUrijIe A prasaMge hiMsAne tyAga, satyanuM AcaraNa, paraNIne tyAga, anIti-anyAyathI dUra rahevuM, tema bhAMga, aphINuM, tA ane dArU vigerenAM vyasanathI bacavAne khUba upadeza Ape. ane tethI ja teNe sUrijInA upadezane mAna ApI te divase Akho rAheramAM ke mANasa jIvahiMsA na kare, evo amArIpaTaha vaga 1 amadAvAda sUbedAra AjhamakhAna jyAre junAgaDhanI jIta - meLavyA pachI makakAnI yAtrAe gaye, tyAre tenA sthAnamAM bAdazAha akabare pitAnA putra sulatAna murAdanI nimaNuka karI hatI. AnA saMbadhamAM vizeSa hakIkta jevI hoya, teNe mIrAte ahamadIne gujarAtI anuvAda che. 186 mAM jevuM. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa. hA hatuM. tema jayAre sUrijIe vihAra karyo, tyAre sarakArI be mevADA sUrijInI sevAmAM mekalyA hatA. A uparAnta sUrijIe pitAnA bhramaNa daramIyAna bIjA paNu ghaNu sulatAne ane sUbAone upadeza ApI jIvadayA vigerenAM kAryo karAvyAM hatAM. prakaraNa 8muM. dIkSAdAna mAne jamAnAnuM kAma karyA ja kare che. kudaratanA he chekAyadAnI rahAme yuddha karavAne kaI paNa manuSya samartha thaI zake nahiM. jamAnAne anukULa kudaratI A rIte ja dareka pravRttiomAM parivartane thayAja kare che. je bhAratavarSanI prAcIna vibhUtine pratyakSa purA ApI rahelAM Abu, girinAra, tAraMgA, pAlItANuM ane rANapura vigere anekAneka sthAnamAM gaganasparzI advitIya maMdironuM avalekina karanArAone (keTalAkane) atyAre raheje e kalpanA uddabhave che ke te jamAnAnA lakSmIputra kevA ke-jemaNe pitAnI akhUTa lakSamIno vyaya AvAM maMdiro banAvavAmAM karyo? zuM teone bekiMga, bALAzrame, vizvavidyAlaya, anAthAzrama ane pAThazALAo vigere sthApavAnuM na sUjhayuM?" parantu AvI kalpanA karanArAo jarA saMsAranI parivartanavAta avalova kare, te teone potAnI kalapanAnuM samAdhAna Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kowhAna. raheje thaI jAya tema che. koI paNa jamAne haMmezAne mATe eka sarakhI pravRttivALe rahyoja nathI. je jamAnAmAM jevAM kAryonI AvazyakatA jaNAya che, te jamAnAmAM kudaratI rIte manuSyanI buddhionuM vAtAvaraNa tevA prakAranuM thAya che. keI jamAne e Ave che ke-je vakhate darzanane udayakALa hoya che. te vakhate ThekANe ThekANe maMdira banAvavA tarapha, pratiSThA karAvavA tarapha, saMghe kADhavA tarapha ane moTA maheTA utsave karavA tarapha pradhAnatayA lokonI pravRtti rahe che. koI jamAne jJAnanA udayakALane hoya che te vakhate ThekANe ThekANe pAThazALAo, vizvavidyAlace ane pustakAlaye vigere jJAnanAM sAdhanane bahoLA pramANamAM pracAra karavA tarapha leke jhUkI paDe che, jyAre ke jamAne cAritranA udayakALane Ave che, te vakhate cAre taraphathI sAdhuonI vRddhija thatI jovAya che. | vikramanI soLamI ane sattaramI zatAbdinA samayamAM, ke je samayanuM ApaNe avalokana karIe chIe, pradhAnatayA cAritrane udayakALa hatuM, ema kahevAne avazya kAraNa maLe che. arthAta te vakhate saMsAranI anityatAnuM bhAna thatAM ghaNu gRha-ghaNA garbha zrImate paNa gRhasthAvasthAne chevane cAritra (dakSA) agIkAra karatA hatA ane enuM ja e pariNAma hatuM ke te vakhate seMkaDo nahiM paraMtu, hajAronI saMkhyAmAM jaina sAdhuo hayAtI dharAvatA hatA. kartavyakarmathI paribhraSTa thayelA manuSya saMsAramAM nidAne pAtra bane che. jo ke, e vAta kharI che ke duniyAnA samarata manuSya sarakhIja prakRtinA, sarakhIja vidvattA dharAvavAvALA ke sarakhAMja kAryo karavAvALA nathI hotA, paraMtu eTaluM te kharUM ja ke-manuSyae pitAnA lakSyabiMdune nahiM cUkavuM joIe. dIkSA lenAre, dIkSA levAne uddezya zuM che? e jema khUba samajI rAkhavuM joIe che, tema dIkSAdAna karanAre paNa dIkSA ApavAne uddezya bhUla joIne nathI, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surakSA ane samA - - - - - - - - - - - - - - dIkSA, e paramasukhanuM kAraNa che. dIkSA, e mokSanI nisaraNI che. dIkSita manuSya je sukha anubhave che, te IndracaMdra-nAgendrane paNa nathI. AvI A bhava ane parabhavane mATe sukha ApanArI dakSA levI, e pitAne sukha icchanAra dareka manuSyane mATe jarUranuM che, paraMtu manuSyanI te tarapha abhirUci thatI nathI, enuM kAraNa saMsAranA anitya padArtho uparane moha ane cAritranA mahatvanuM ajJAta paNuM ja che. bezaka, e vAta kharI che ke-dIkSA lIdhA pachI paNa manuSya sva-pApakAra sAdhavAmAM tatpara na rahe, viSaya-vAsanAo ane moha-mUchathI mUrzita thaI jAya, te tenI sthiti ghebInA katarA jevI ja thAya che. eTaluM ja nahi, paraMtu pitAnI sAthe bIjA aneka AtmAone DUbADe che. paraMtu AvI sthiti teja manuSyanI thAya che, ke je pitAne dIkSA levAne uddezya mUMDa muMDAye tIna guna miTe sIsakI khAja / khAneko laDDa mileM loka kaheM mahArAja // A rAkhe che, paraMtu jeo-sAdhoti raja-zaafimti sApu athavA catare nidrAti ati sva-para kAryone sAdhana kare te sAdhu athavA indriyane vazamAM rAkhe, teja yati, e vyA khyAne pitAnA hRdayapaTa para hamezAne mATe kotarI rAkhe che, teonI tevI sthiti thatI nathI. eTalA ja mATe upara kahevAmAM AvyuM che ke manuSya potAnA layabiMdune nahiM cUkavuM joIe. AvI ja rIte dIkSAdAna karanAre paNa potAnI udArabhAvanAne hamezAne mATe kAyama jALavI rAkhavI joIe. kahevAnI kaMI jarUra nathI ke-dIkSA lenAranA karatAM dIkSA ApanArane mAthe vadhAre javAbajArI rahelI hoya che. dIkSA lenAra pitAnuM ane jagatanuM kalyANa karavAvALo kema thAya? viSaya-vAsanAothI tenuM citta kema che? tenuM jIvana AdarzajIvana kema bane? ityAdi bAbate tapa dIkSA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ApanAra gurUe hamezAMne mATe prayatnazIla rahevAnuM che. AvI rIte teja gurU-dIkSA ApanAra saceSTa rahI zake che ke jeo saMsAranA AraMbha samAraMbhanAM kAryomAM masta banI rahela ane viSayavAsanA tathA dhAdikaSAyathI paritRpta thayela chavane dayAnI lAgaNIthI ane zAsananA hitanI khAtara bahAra kADhe che. paraMtu jeo mAtra ghaNA celAonA gurU kahevarAvavAnI lAlacathI ane beTA ADaMbarathI lekene raMjita karavAnI IcchAthI ja celA kare che, teo te dIkSA lenAranuM kaMI paNa hita karI zakatA nathI. mAtra kaI paNa manuSyane gRharAvasthAmAMthI mukata karI pitAnA maMDalamAM lai le, eTalAmAMja pitAnA kartavyanI "itizrI" karI bese che. ghaNI vakhata AnuM pariNAma e Ave che ke-dIkSA lenAra kAM te thoDA vakhata pachI gharabhegeja thaI jAya che, athavA kadAca kulanI lajajAne lIdhe sAdhunA veSamAM rahe, te paNa te AkhI jiMdagImAM sAdhupaNAnA vAstavika sukhane lagAra paNa anubhava karI zakatA nathI, na te te samAjanuM bhaluM karI zake che ke na te pitAnuM hita paNa karI zake che. AvA gurUo ane celAo kharekhara samAjane bhArabhUtaja thaI paDe che. ApaNA nAyaka hIravijayasUri mahAna vicakSaNa, zAsananA premI ane jagatanuM kalyANa IcchanArA hatA ane tethI ja teo jene dIkSA ApatA, tene pavitra uddezyathI ja ApatA hatA. ane tenuM eja kAraNa hatuM ke temanA upadezathI saMkhyAbaMdha manuSya dIkSA levAne taiyAra thatA hatA. A pramANe sUrijIe jo ke ghaNAone dIkSA ApI hatI, paNa te badhA prasaMgene ulalekha ahiM na karatAM mAtra thoDAja prasaMge ahiM TAMkIzuM. te uparathI te vakhatanI dIkSAo, manuSyanI bhAvanA ane bIjI keTalIka vyAvahArika bAbatone khyAla paNa pAThakane AvI zakaze. ApaNe eka prakaraNamAM joI gayA chIe ke je samayanuM Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pi00 surIzvara ane sadA, - - ApaNe avalokana karIe chIe, te samayamAM keTalAka svacchaThThI purUSe navanavA mate kADhavAmAM ane te navIna matene pracAra karavAmAM phAvI jatA hatA ane tethI hIravijayasUri jevA dharmarakSakone vadhAre prayatnazIla rahevuM paDatuM hatuM, - laMkA nAmanA gRhastha kADhelA je matanA saMbaMdhamAM pahelAM kahevAmAM AvyuM che te matane mAnavAvALA je ke- te vakhate ghaNA sAdhuo ane gRhastha hatA, paraMtu jyAre hIravijayasUri sapramANe mUrtipUjAnI siddhi ThekANe ThekANe karI batAvavA lAgyA, tyAre mUttine nahiM mAnavAvALA ghaNA sAdhuo ane gRhasthanA vicAre pharavA lAgyA. eTaluM ja nahi paraMtu, keTalAka sAdhuo te pitAnA matanI dIkSA chIne hIravijayasUri pAse punaH dIkSA laI mUrtipajaka paNa thayA. AvI rIte bheMkAmatamAMthI mUrtipUjakathayelA sAdhuo pikI meghajISi, ke jeo ekI sAthe trIsa sAdhuonI sAthe pitAne mata che tapAgacchamAM AvyA hatA, teone prasaMga khAsa karIne nedhavA lAyaka che. leMkAmatamAM meghajI nAmane eka sAdhu mukhya gaNAtuM hatuM jeke te lokene anuyAyI hatuM, paraMtu pAchaLathI jaina sUtronuM avalokana karatAM tene ema jaNAvyuM ke "jaina sUtramAM mUrtipUja avazya batAvavAmAM AvelI che, chatAM jeo mUrtipUjA nathI mAnatA e temane kadAgrahaja che."meghajInI zraddhA mUrti ane mUrtipUjAne mAnavAnI thaI. dhIre dhIre teNe bIjA paNa keTalAka sAdhuone potAnA matamAM meLavI lIdhA. A vakhate tapAgacchanA sAdhuomAM mukhya hIra. vijayasUri hatA. meghajI vigere laMkAmatanA anuyAyI sAdhuonI icchA hIravijayasUri pAse tapAgacchanI dIkSA levAnI thaI. A vAtanI sUrijIne khabara paDatAM teo jaladI amadAvAda AvyA ke jyAM meghajI vigere sAdhuo hatA. sUrijInA AvyA pachI kAmatanA anuyAyI trIsa sAdhuoe ekI sAthe sarijI pAse punaH Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hIrAna, dIkSA levAnuM nakakI karyuM. tenA mATe amadAvAdanA saMghe mATe utsava paNa Ara. A prasaMge vaLI eka vizeSa navAI je prasaMga banyuM. ane te e ke-bAdazAha akabara, ke je te vakhate eka maheTa samrA gaNatuM hatuM, tenuM akasmAtu amadAvAda AvavuM thayuM. tenI sAthe tene mAnIte anucara thAnasiMgha rAmajI nAmane AgarAne eka jainagRhastha paNa hatA. tenI lAgavagathI bAdazAhI vAjiMtre vigere ghaNe sAmAna A utsava prasaMge mAnya hatuM, ke jeNe utsavanI zobhAmAM ane jenA geravamAM atulita vadhAre karyo hate. A pramANe amadAvAdanA jaina saMghe karelA maheTA utsavapUrvaka meghachatraSie kAmatane tyAga karI hIravijayasUri pAse saMvata 1628 nI sAlamAM dIkSA lIdhI. sUrijIe meghajInuM nAma utavijaya rAkhyuM. meghajI je eka AgevAna sAdhu pitAnA matane tyAga karI zuddhamArga upara AvyA, tethI tenA trIza ziSya-anuyAyio paNa tenI sAtheja tapAgacchanI aMdara dAkhala thayA ane 1 akabaranuM A Agamana te vakhatanuM Agamana che ke, jyAre teNe pahelI ja vAra gujarAta upara caDhAI karI hatI. te I. sa. 157 nA navembaranI 20 mI tArIkhe amadAvAda Avyo hato ane I. sa. 1573 nA eprIlanI 13 mI tArIkhe teNe gujarAta cheDayuM hatuM. lagabhaga pAMca mahInA jeTalI mudata te gujarAtamAM rahyo hate. (jUo, akabaranAmAno trIjo bhAga, bevarIjane aMgrejI anuvAda, pe, 11 thI 48 sudhI ) Aja mudata daramyAna mevajInI dIkSAne paNa prasaMga banyo hato. 2 A meghajI gRhasthAvasthAmAM prAgraMzaya , ema bahaSabhadAsa vinA kathanathI mAluma paDe che. ( 3 meghajIe keTalAonI sAthe hIravijayasUri pAse dIkSA lIdhI, e viSayamAM lekhakenA judA judA mata che. "zrIrasaumAthA nA navamA sarganA 115 mA lekamAM trIsa jaNanI sAthe kAmata tyAga karyAnuM lakhyuM che- pitA taman ! AvI ja rIte 27 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 sUrIzvara ane sAha hIravijayasUri pAse dIkSA lIdhI. te trIsamAM mukhya aMbe, je, zrIvaMta, nAkara, lADaNa, gAMge, gaNe (guNavijaya) mAdhava ane vIrAdi hatA. jyAre tenA gRhastha anuyAyI, jevA ke dAsI zrImaMta devajI, lAlajI, ane haMsarAja vigere paNa sUrijInA anuyAyI thayA. . keI paNa vakhate nahiM banelA A banAvathI jema vetAmbara mUttipUjaka jainenI tArIpha thavA lAgI, tevI ja rIte hIravijayasUri nI mahimAmAM paNa ghaNuM vadhAro thayo. jyAre meghajI vigere municenI te tethI paNa vadhAre prazaMsA thAya, emAM navAI jevuM ja zuM che? kAraNa ke temaNe satyane svIkAra karavAmAM lokApavAdane lagAre bhaya na rAkhe. ApaNA nAyaka hIravijayasUri gItArtha hatA, utsarga-apavAdanA jANakAra hatA, zAsananA prabhAvaka hatA, teone hete ziSyane lobha ke nahatI mAnanI abhilASA. mAtra jaganA jInuM raSabhadAsa kavi hIravijayasUrirAsamAM trIsanI sAthe dIkSA thayAnuM jaNAve che- sAthaI sAthe lie nara triIza" viSayagphArita ja ' ne AThamA sanA navamA lekanI TIkAmAM sattAvIzanI sAthe dIkSA levAnuM lakhyuM che-narvirAtisaMha jIta: jyAre- guNavijayanA ziSya saMghavijayajIe vi. saM. 1679 nA mAgazara zu5 nA divase banAvela amarasena-vAyarasenanA AkhyAnamAM " aThThAvIsa RSiryuM paravarI AvI vaMdaI manoDi.' Ta7 ema lakhavAmAM AvyuM che.Aja saMdhavijayajIe pitAnI banAvela siMghAsaNa batrIsImAM paNa advIsanI sAthe ja dIkSA lIdhAnuM lakhyuM che eTale meghaSajInI sAthe keTalAoe dIkSA lIdhI, e saMbaMdhI cekasa saMkhyA kahI zakAtI nathI. kadAca ema saMbhavI zake che ke pahelAM mevajInI sAthe trIsa jaNAo nIkaLyA hoya ane pAchaLathI temAMthI be traNa jaNa nikaLI gayA hoya, ane tethI keTalAka kavioe te nIkaLI gayelAone bAda karI saMkhyA lakhI hoya, Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAdAna. " kalyANu kema thAya ? jainadhama mAM prabhAvika purUSo pedA kema thAya? ane ThekANe ThekANe ahiM'sAdhama nI vijayapatAkA kema pharake ? eja bhAvanA teone pratikSaNa rahetI hatI, ane tenA lIdheja tenA upadeza eTalA mA asara karatA hatA ke jyAre ne tyAre teonI pAse sa'khyAbaMdha manuSyA dIkSA levAne taiyAra thatA hatA. zuddha hRdayathI, paropakAra buddhithI apAtA upadeza zA mATe asara na kare ? vi. sa. 1631 nI sAlamAM hIravijayasUri jyAre khabhAtamAM hatA, tyAre temaNe ekI sAthe agiyAra jaNane dIkSA ApI hatI te ane amadAvAdamAM ekI sAthe aDhAra jaNane ApelI dIkSA paNa uparanIja vAtane puravAra kare che. A banne prasa`gAne lagAra vistArathI joIe, jethI vAcakAne khAtarI thaze ke-te vakhatanA manuSyA AtmakalyANa karavAmAM kevA utsuka hatA. pATaNanI aMdara abhayarAja nAmaka eka AzavAla gRhastha rahetA hatA. te kALAntare peAtAnA kuTuMba sAthe dIvakhadiramAM jaI vasyA. abhayarAja dIvamadiranA eka mhATa vyApArI gaNAtA hatA; kAraNa ke tenI pAse cAra tA heATAM vahANeA hatAM. abhayarAje ghaNI lakSmI peAtAnI jAtamahenatathI meLavI hatI. tenI amarAde nAmanI strI hatI ane ga*gA nAmanI putrI hatI, ke je khAlakuM vArI hatI. gaMgA kegalavijayajI panyAsanI eka sAdhvI pAse nira'tara abhyAsa 1 A kramavijayajI heATA kramalavijayajI'nA nAmathI oLakhAya che. teo mULa draNADA nA rahIza hatA. prAcIna tIrthaM mALAmAM dhruNAli nAmathI je gAmanA ullekha karyo che, eja kadAca A gAma hAya. vadhu mATe jajUeaitihAsika rAsa saMgraha bhA. 3jo, pR. 87. teo nAte ozavALa ane chAjahaDa geAtrIya hato. temanA pitAnu nAma gAvizA ane mAtAnu nAma gelamaDhe hatuM. mUlanAma kehurAja hatuM. bAra varSanI umare pitAnA svavAsa thatAM mAtAnI sAthe teo jAlAra AvyA. ahiM hita amaravijayajIne samAgama thatAM temane dIkSA levAnI IcchA thaI. dhaNI musIbate mAtAnI AjJA meLavIne dhAmadhUma pUrvAMka pa, amavijayajI pAse dIkSA lIdhI, nAma kramaLavijayajI sthApavAmAM Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samA, karavAne jatI hatI. abhyAsa karatAM karatAM teNunA aMtaHkaraNamAM vairAgya nivAsa karyo. pariNAme teNInI IcchA dIkSA levAnI thaI. jyAre pitAne A vicAra gaMgAe potAnI mAtAne jaNAvyuM, tyAre tene ghaNuM duHkha thayuM.pitAe paNa cAritra levA karatAM pALavAmAM keTalA pairyanI ane sahanazIlatAnI jarUra che, e hakIkata samajAvI. paraMtu gaMgA pitAnA vicAramAM khUba daDha rahI. putrIne daDha vicAra jANI mAtAe paNa eja kahyuM ketuM dIkSA laIza, te huM paNa tArI sAtheja sAdhvI thaIza," abhaya rAja vicAra kare che ke "jyAre strI ane putrI ane dIkSA levAne taiyAra thayAM che, to pachI mAre saMsAramAM rahIne zuM karavuM che? huM paNa sAdhu kAM na thaI jAuM?" paratu abhayarAjane eka vAta manamAM avazya khaTakatI hatI, ane te e ke "abhayarAjane meghakumAra nAmane eka hAne putra hatuM, tenI zI vyavasthA karavI?" eka vakhata abhayarAje meghakumArane kahyuM "vatsa ! huM, tArI mAtA ane bena gaMgA-traNe jaNa dIkSA levAne IrAde rAkhIe chIe, mATe tuM sukha pUrvaka saMsAramAM rahI AnaMda kara." meghakumAre kahyuM-"piAvyuM. thoDA ja vakhatamAM temaNe Agamo vigerane sAre abhyAsa karI lIdhe. tadanantara temanI cagyatA jANIne AcArya zrIvijayadAnasarie temane gaMdhAramAM paMDita pada ApyuM. ( vi. saM. 1614). tema che mAravADa, mevADa, soraTha vigere dezomAM ammalita vihAra karyo hato. ane ghaNAone dIkSA ApI hatI. teonI tyAgavRtti ghaNaja prazaMsanIya hatI. mahInAmAM cha upavAsa to teo kAyama karatA ane dararoja vadhAremAM vadhAre sAtadravya (sAta vastuoja ) vAparatA. vi. saM. 1661 nI sAlamAM AcArya vijayasenasUrinI AjJAthI temaNe mahesANAmAM cAturmAsa karyuM. tyAM azADa sudi 12 nA divase temanA zarIramAM vyAdhi utpanna thayo. jo ke sAta divasanI lAgaNe bAda thoDA vakhatane mATe roganI zAnti thaI hatI, paraMtu chevaTe teja mahInAnI eTale azAha vAda 12 nA divase 72 varSanI vaye teo svargavAsI thayA ( vadhAre hakIkata mATe ja matihAsikAsa saMgraha bhA, 3 jo . 12) Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - tAjI! Apa mArI kaI paNa ciMtA na kare. huM paNa ApanI sAthe ja dIkSA levAne taiyAra chuM. mAtA-pitA ane bahenanI sAthe mane dikSA levAne prasaMga prApta thAya, e zuM mAre mATe kama sibhAgyanI nizAnI che, A apUrva prasaMga mane kayAM maLavAne hate?" putrane svatA A vicAra jANe pitAne bahu prasannatA thaI. AtmakalyANanA pagathiyA upara caDhavAne pitAnI meLe taiyAra thatA bALaka meghakumAranA uparyukta zabdoe bahuja asara karI. meghakumArane paNa dIkSA levAne mATe vicAra thatAM tenI kAkIne paNa vairAgya thaye ane te paNa dIkSA levAne mATe taiyAra thaI. dhIre dhIre eka pachI ekane vairAgya thatAM AkhA kuTuMbane (pAMca jaNane) dIkSA levAne taiyAra thayela jeTha, abhayarAjanA cAra mukhya vAtare paNa temanI ja sAthe dIkSA levAne taiyAra thayA. ekaMdara nave jaNane dIkSA levAne vicAra nakkI thatAM abhayarAje AcArya hIravijayasUri upara eka patra lakhe, ane A pramANe dIkSA levAnI hakIkata jaNAvI. A vakhate AcAryazrI khaMbhAtamAM birAjatA hatA. AcAryazrIe pratyuttaramAM dIkSA ApavA mATe bahu khuzI batAvI AvA lajajAsaMpanna, kulasaMpanna, vinayasaMpanna, dhanasaMpanna ane dareka rIte cagya-evA vairAgI purUSane dIkSA ApavA mATe AcAryazrI utsukatA batAve, emAM navAI jevuM ja zuM che? sUrijIne javAba AvatAMnI sAthe ja abhayarAja badhAMone sAthe laI hIravijayasUri pAse khaMbhAta gaye. khaMbhAtamAM teoe vAghajI zAha nAmanA gRhasthane tyAM utAre karyo. dIkSetsavanI taiyArI thavA lAgI. leke ekaThA thavA lAgyA. miSTAna pAchu uDavA lAgyA, dAnakriyAo zarU thaI. e pramANe lagabhaga traNa mahInA sudhI zubha kAryo thatAM abhayarAje te nimitta pAMtrIsa hajAra mahamuMdizA vyaya karI pitAnI lavamIne sArthaka karI, Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA. e pramANe pitAnI chatI dvi-samRddhine choDIne moTA ADaMbara sAthe abhayarAje pitAnA putra, putrI, strI, bhAInI strI ane cAra nekare sAthe khaMbhAtanI pAse Avela kasArIpuramAM - - 1 kaMsArIpura, e khaMbhAta zaherathI lagabhaga eka mAila upara Avela pare che. jo ke atyAre tyAM jainanI vastI ke derAsara vigere kaMIja nathI, paraMtu pahelAM tyAM derAsara ane zrAvakAnI vastI sArI hatI, ema keTalAMka pramANe uparathI mAlUma paDe che. sattaramI zatAbdinA suprasiddha kavi DaSabhadAse khaMbhAtanI ciyaparipATI banAvI che, (A citya paripATInI eka prati AcArya mahArAjazrInA saMgrahamAM che ke je prati kartAnA hAthanIja lakhelI che, temAM kaMsArIpuranuM varNana karatAM lakhyuM che - bhIDabhaMjaNa jina pUjavA kaMsArIpuramAMhiM jaII, bAvIsa khaMba tahAM namI bhavika jIva nImalahaI thaII; bIjai deharaI jaI namuM svAmI RSabhajiNaMda, satAvIsa khUba praNamatA suparaSamani ANaMda 5 46 ! A uparathI jaNAya che ke te vakhate kaMsArIpuramAM be derAsare hatAMeka bhIDabhaMjana pArzvanAthanuM ane bIju DaSabhadevanuM, bhIDabhaMjana pArzvanAthanA derAsaramAM bAvIsa jinabiMbe hatAM, jyAre kaSabhadevanA derAsaramAM sattAvIsa hatAM. saM. 1939 nI sAlamAM sudharmagacchanA AcArya vinayadevasUri khaMbhAta AvyA, tyAre kaMsArIpuramAM AvIne traNa divasa rahyA hatA. te vakhate temaNe pArzvanAthanA darzana karyAnuM manajIRSie vinayadevasUrirAsamAM lakhyuM che. te lakhe che- gapati pAMgaryA parivAraI bahU paravaryA, guNabharyA kaMsArII AvIyA e; pAsajirNoda e azvasenakuli caMda e, vaMda e bhAva dharInaI vaMdIyA eka vaMdhA pAsajirNosara bhAvaI triNa divasa bhI karI, havaI nayari AvaI motI badhAvaI zubha divasa manasyau dharI. - (aitihAsikarAsa saM. bhA. 3 je, pR. 31) AvI ja rIte vivipakSIya rAjasAgarasUrinA praziSpa ane lalita Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAdAna, akhA sarovara pAse rAyaNanA vRkSa nIce hIravijayasUri pAse dIkSA lIdhI. AvI rIte ekI sAthe nava jaNanI dIkSAe jaI zrImAlI jJAtinA nAnA nAgajI nAmanA gRhasthane vairAgya thaI AvyuM, ane tethI teNe paNa teja vakhate dIkSA laI lIdhI. tenuM nAma bhANuvijaya rAkhavAmAM AvyuM. AvI rItanA kSaNika vairAgyathI ekAeka dIkSA laI levAnuM ane ApavAnuM kArya, keTalAkane nahiM IcchavAyegya-utAvaLIyuM jaNaze; parantu vaDuta tevuM nathI. kAraNa kaffsa gfar zubha kAryomAM aneka vidane AvavAne prasaMga rahe che ane teTalA ja mATe dharmastha saritA atiH ema kahevAmAM Ave che. dharmanA kAryamAM DhIla thavI joIe nahiM. temAM khAsa karIne dIkSA jevA kAryane mATe te hiMdudharmazAstramAM paNa emaja kahevAmAM AvyuM che ke-caDhava vikreta tava pravartetA je divase vairAgya thAya, teja divase dIkSA laI levI. tIvra vairAgya thAya, te vakhate muhUrtanI paNa rAha jovAnI jarUra nathI. keNa jANe bIjA kSaNamAM kevA vicAre thaI Ave? bezaka, e vAta kharI che ke ke-dIkSA denAre yogyatAne vicAra avazya karavuM joIe che. bIjA prakaraNamAM ApaNe joI gayA chIe ke-hIravijayasUri sAgaranA ziSya matisAgare paNa saM. 1701 nI sAlamAM khaMbhAtanI tIrthamALA banAvI che, tenI aMdara paNa ciMtAmaNi pArzvanAthanuM, AdinAthanuM ane neminAthanuM-ema traNa derAsara hovAnuM jaNAvyuM che. vartamAnamAM khaMbhAtanA khAravADAnA derAsaramAM kaMsArI pArzvanAthanI mUrti che. kahevAya che ke-A mUrti kaMsArIpuramAMthI lAvavAmAM AvI hatI. saMbhava che, Aja pArzvanAthanI mUrtine pahelAM " bhIDabhaMjanapArzvanAtha' kahetA hoya. 1 AMbAsarevarane vartamAnamAM AMbAkhADa kahe che. te kasArIpurathI lagabhaga aDadhA mAila upara pazcima dizAmAM Avela che. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. sUrIzvara ane sAha - - eka vakhata khaMbhAtamAM AvyA, tyAre tyAMnA ratnapAla desI nAmanAM gRhastha sUrijIne evuM vacana ApyuM hatuM ke mAre chekarA rAmajI, ke je ghaNe bImAra che, te je sAjo thaze, te huM tene Apane ziSya karI daIza. je tenI marajI haze te." pAchaLathI te cheka sAjo thaI javA chatAM teNe sUrijIne meM hete. rAmajI A dIkSAnA prasaMge tyAMja ubho hate. rAmajI pahelethI e jAte hate, ke-"mane mArAM mAtA-pitAe hIravijayasUrine seMpavA mATe vacana ApyuM hatuM, paraMtu pAchaLathI seMge nahiM, te paNa pitAe ApelA vacana pramANe te huM sUrijIne ziSya thaI ja cUkela chuM. game te prasaMge mAre teozrInI sevAmAM javuM ja joIe." A abhiprAyathI ja, pitAne ghaNe Agraha hovA chatAM teNe lagna karyuM hatuM. upara kahyA pramANe je vakhate dasa jaNanI dIkSA thaI rahI hatI, te vakhate rAmajI paNa hAjara hatA. tenuM mana AvA apUrva prasaMge dIkSA levA mATe talapI rahyuM hatuM; parantu kare zuM? tenA pitA ane bahenane sakhta virodha hatuM. rAmajIe bhANuvijayajI, ke jemaNe rAmajInAja vacanathI dIkSA lIdhI hatI, nAmanA sAdhunI hAme joyuM ane sArAmAM e samajAvyuM ke koI paNa upAe mane dikSA Ape.? A vakhate evI saMtalasa karavAmAM AvI ke-teja vakhate pAlajI nAmane eka zrAvaka rAmajIne rathamAM besADIne pIpalai upADI gayA ane tenI pAchaLa pAchaLa eka paMnyAsa paNa gayA. tyAM jaI rAmajIne dIkSA ApI, teo vaDalA gayA. 1 jUe A pustakanuM pR. 29-30. pIpaleI khaMbhAtathI 6-7 mAIla dUra che, vartamAnamAM paNa tene pIpaleI ja kahe che, 7 vaDalAne vartamAnamAM vaDadalA kahe che. hAla tyAM maMdira nathI, paratu zrAvakenAM thoDAMka gharo che. khaMbhAtathI te lagabhaga 8-10 mAIla dUra che, Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArAna, dIkSA levA icchanAranuM mana daDha heya, te hajAre vidane kaMI paNa karI zakatAM nathI, e vAta nivivAda siddha che. rAmajInuM mana daDha hatuM-dIkSA levAnI tenI saMpUrNa IcchA hatI, te teNe chevaTe dUra jaIne paNa dIkSA te laI lIdhI. jo ke A pramANe dIkSA levAthI tenI bahena ane kuMarajI nAmanA tenA bhAIe pAchaLa dhAMdhala ane vazya karI, paraMtu Akhare udayakaraNanA samajAvavAthI teo samajI gayA; ane zAntipUrvaka navadIkSita rAmajIne patra lakhI khaMbhAtamAM teDAvI tenI dIkSA nimitte dhUmadhAmathI utsava karyo. upara pramANe meghakumAra (meghavijaya) vigere agiyAra jaNanI ekI sAthe dIkSA thaI. AvI rIte amadAvAdamAM eka prasaMga e banyuM hatuM kesUrijIe ekI sAthe aDhAra jaNane dIkSA ApI hatI. vIramagAmamAM vIrajI malika nAmane eka vajIra rahetuM hatuM, ke je jAte paravAla hatuM. A mANasa e te nAmI purUSa hatuM, ke-tenI sAthe kAyamane mATe pAMcase ghaDesvAre rahetA hatA. vIraane putra sahasakaraNa malika thaye. A paNa bahu prasiddha thaye. ane te mahamUdazA 1 bAdazAhane maMtrI hate. sahasakaraNane gopALajI nAmane eka putra thaze. gopALajInI bAlyAvasthAthI ja dharma upara prIti sArI hatI. tenuM hRdaya viSayavAsanAothI virakta rahetuM hatuM. gepALajI sAdhuone sahavAsa vadhAre karate ane tema karIne prathama te teNe nhAnI ja umaramAM nyAya-vyAkaraNadine sAro abhyAsa karI lIdhe eTaluM ja nahi paraMtu naisargika kavitvazaktinA pratApe te sArAM 1 A mahammadazAha te che ke jeNe I. sa. 1536 thI 1554 sudhI rAjya karyuM hatuM. vizeSa hakIkata mATe jUo-musalamAnI riyAsata (gujarAta varnAkayulara sosAiTI-amadAvAda taraphathI bahAra paDela) pR. 222. 28 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane saTTA ~~~~~~~~~~ sArAM kAvyo paNa pitAnI hAnI umaramAM banAvavA lAgyuM hatuM. bAra varSanI umaramAM teNe brahmacarcane niyama paNa lIdhe hate. thoDAja samaya pachI gepALajInuM aMtaHkaraNa vairAgyavAsita thayuM. tyAM sudhI ke tenI dIkSA levAnI IcchA thaI. pitAne A vicAra jyAre teNe pitAnA kaiTumbika purUSane jaNAvyuM, tyAre te badhAe prathama te niSedha ja karyo, paraMtu te pite pitAnA vicA. ramAM makakama rahyo; eTaluM ja nahi, paraMtu pitAnA bhAi kalyANajI ane bahenane paNa dIkSA levA mATe vicAra karAvyuM. A be bhAIo ane eka bena traNe jaNa hIravijayasUri pAse amadAvAda gayA ane jhaverI kuMarajIne tyAM utAra karyo. dIkSAne utsava zarU tha. varaghoDA caDhavA lAgyA. kuMarajI jhaverIe A utsavamAM ghaNu dravya kharacyuM. gopALajI ane kalyANajIne dIkSA leto joi zAhagaNujI nAmanA gRhasthane paNa vairAgya tha ane gepALajInI sAthe ja teNe paNa dIkSA lIdhI. A sivAya dhanavijaya nAmanA eka sAdhu thayA, ke jemanI sAthe temanA be bhAI ( kamala ane vimala) tathA temanA mAtA-pitAe paNa dIkSA lIdhI. A uparAnta sadayavaccha bhaNazALI, padmavijaya, jinasAgara, devavijaya ane vijayaharSa vigere maLIne ekaMdara aDhAra jaNe dIkSA lIdhI hatI. gepALajInuM nAma semavijaya rAkhavAmAM AvyuM hatuM, A semavijayajI teja che ke-jeone upAdhyAyanI padavI hatI. ane jeo hIravijayasUrinA pradhAna tarIke hatA. kalyANajInuM nAma kIsivijaya ane temanI benanuM nAma sAdhvI vimalathI rAkhyuM. A kIrtivijaya eja che ke je suprasiddha upAdhyAya vinaya vijayajInA gurU thatA hatA. hIravijayasUri ghaNe bhAge evAone ja dIkSA ApatA hatA, ke jeo khAnadAna kuTuMbanA ane lajajAsaMpanAdi guNavALA hatA. kharekhara, jyAM sudhI evAone dIkSA ApavAmAM na Ave, Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAdAna. athavA bIjA zabdomAM kahIe te uttamakulanA ane vyAvahArika kAryomAM kuzala purUSe dIkSAo na le, tyAM sudhI teo sAdhuna zAsana pratyenI potAnI pharaja bajAvavAne zaktimAna thaI zake nahiM. bhUlavuM joutuM nathI ke-dezanI, samAjanI ke dharmanI unnatine mukhya AdhAra sAdhuo uparaja rahelI che. evA niHsvAtha, tyAgI ane sAcA upadezaka sAdhuo nahiM hoya, tyAM sudhI unnatinI AzA AzAmAtramAMja rahevAnI che. jyAre jyAre zAsanamAM mahAna kAryo thayAM che, tyAre tyAre te kAryo heTe bhAge sAdhuonA upadezathIja thayela che. deza-dezAntaromAM vicarIne lekonAM hRdamAM dharmanI lAgaNIo jAgRta rakhAvavA prayatna sAdhuo dvArA ja thAya che ane rAjadarabAromAM praveza karIne yatkiMcit aMze paNa dharmanuM bIja vAvavAne prayana sAdhueja kare che. A sAdhuo kaMI jhADathI utaratA nathI, paraMtu gRhastha vargamAMthIja thAya che. jyAre emaja che te pachI, je gRhastha pitAne keLavAyalA samaje che ane ghaNuM 'vakhata "sAdhuo kaMI karatA nathI, sAdhuo joIne upadeza ApatA nathI," ItyAdi prakAranA AkSepa karI pitAne zAsananA hitaiSI hovAne dA kare che, teo pote sAdhutva svIkArIne zA mATe samara ja ke dharmanI unnatine mATe yAhema karIne utarI paDatA nathI ? zA mATe pote sAdhu banIne bIjA vArtA mAnika sAdhuone mATe AdazaMbhUta thatA nathI? kahevAnI kaMI ja AvazyakatA nathI ke-jamAne kArya karI batAvavAnuM che, vAta karavAnuM nathI. karavuM kaMI nahiM ane mAtra maheTI mahaTI vAta karavI athavA bIjAo upara AkSepa karavA, ete eka prakAranI vAvaThThatAja kahI zakAya, lAkha khAMDa bolanAra karatAM eka paisAbhAra karI batAvanAranI asara vadhAre thAya che, e niyama barAbara yAda rAkhavA joIe che. jo ke-amAre dRDha vizvAsa che ke-vartamAna sAdhuo dvArA je kArya thaI rahyuM che, tethI ja ApaNe saMtoSa mAnavAne nathI. jamAnAne anukULa kArya karanArA zikSita ane sArA pANadAra sAdhuo ubhA karavAnI jarUra che, kAraNa ke e vacana satya che ke je te je sUvA jeo - Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane grAhaka maMmAM zuravIra hoya che, teo ja dharmamAM paNa vIratA batAvI zake che, mATe zAsananI unnatinI AzAne vadhAre saphaLa karavI hoya te tevI gyatA dharAvavALA sAdhuo thavAnI jarUra che. Ane mATe khAsa karIne ApaNA sAdhu varSe paNa vicAra karavAnI jarUra che. che. bAdazAha akabaranI pAse jaitAzAha nAmane eka nAgarI gRhastha rahetuM hatuM, te bAdazAhane ghaNe mAnItuM hatuM. hIravijayasUri bAdazAha pAsethI jyAre vidAya thavA lAgyA, tyAre uparyukata jetA nAgorIe sUrijIne prArthanA karI ke-je Apa be traNa mahInAnI sthiratA kare, te huM ApanI pAse dIkSA lauM." sUrijIne mATe A viSaya vicAraNIya thaI paDaye. jetAzAha jevA bAdazAhanA mAnItA ane pratiSThita purUSane dIkSA ApavAne lAla kaMI kama hete, jyAre bIjI tarapha gujarAta tarapha prayANa karavAnI AvazyakatA paNa kaMI ochI nahetI. have kema karavuM ? e sabaMdhI lAbhAlAbhanA vicAramAM hatA, tevAmAM thAnasiMghe jaitAzAhane kahyuM ke jyAM sudhI bAdazAhanI AjJA na maLe tyAM sudhI tamArAthI dIkSA laI zakAze nahI. jaitAzAhane evI sUcanA karIne thAnasiMgha ane mAnukalyANabane bAdazAha pAse gayA, ane bAdazAhane e hakIkata jaNAvI ke- "jatA nAgarI hIravijayasUri pAse dIkSA levAne cAhe che, paraMtu temAM ApanI AjJAnI apekSA che." bAdazAhe jatA nAgorIne potAnI pAse bolAvIne pUchayuM ketuM sAdhu zA mATe thAya che? tane je kaMI dukha hoya te huM te dukha dUra karavAne taiyAra chuM. gAma-garAsa-dhana je joIe te khuzIthI mAgI le." jatAzAhe kahyuM-"huM mArI rAjIkhuzIthI sAdhu thavA cAhuM Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chuM. mAre nathI strI ke nathI putra. AtmakalyANa karavAne mATe ja huM sAdhu thavAne icchuM chuM. mAre gAma-garAsa ke dhananI kaMI jarUra nathI. huM te mAtra ApanI prasannatA cAhuM chuM ane evI prasannatA pUrvaka Apa mane sAdhu thavAnI AjJA Ape, eja mArI vinati che." jetAzAhanI saMpUrNa daDhatA joIne bAdazAhe dIkSA levAnI AjJA ApI. te vakhate thAnasiMghe kahyuM-"hIravijayasUri to ahiM rahetA nathI, te pachI emane dIkSA keNa Apaze? bAdazAhe kahyuM- jAo, sUrijIne jaIne kahe ke jyAM lAbha hoya, tyAM Ape rahevuM joIe. jetAzAha ApanI pAse dIkSA levAne cAhe che, e lAbha kaI kama nathI,sutarAM, sUrijIne cheDe vakhata sthiratA karavI ja paDI. jaitAzAhanI dIkSAne mATe utsava zarU thaye. bAdazAhanI anumatithI thayelI maheTI dhUmadhAma pUrvaka sUrijIe jetAzAhane dIkSA ApI ane teonuM nAma jItavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. A jItavijayajI "bAdazAhI yati" nA nAmathI prasiddha thayA. jetAzAha jevA prasiddha ane bAdazAhanA mAnItA gRhastha dIkSA levAthI jainadharmanI keTalI prabhAvanA thaI haze, e sahaja samajI zakAya tema che. AcArya hIravijayasUrinA upadezamAM ja eka prakAranI evI camatkArika zakita hatI ke jenA lIdhe temanA upadezathI ke koI vakhate te kuTuMbanAM kuTuMba dIkSA letAM hatAM. - surijI jyAre zirehamAM hatA, tyAre temane eka divasa rAtre evuM svapna AvyuM ke -" hAthInAM cAra nhAnAM baccAM sUra karIne pustaka bhaNI rahyAM che." A vanane vicAra karatAM temane jaNAvyuM ke suMdara prabhAvaka cAra celA maLavA joIe." ceDAja Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 sUrIzvara ane samrA. - - - vakhatamAM sUrijInuM uparyuMkata svapna sAcuM paDayuM. vAta evI banI ke-rAhanA rahevAsI suprasiddha zrIvaMta zeTha ane temanA kuTuMbanA bIjA nava jaNe ekI sAthe sUrijI pAse dIkSA lIdhI. te daza jaNa A hatA:-zrIvata zeTha, temanI strI lAlabAI (bIjuM nAma ziNagArade hatuM ), temanA cAra putro (dhAre, meghe, kuMvarajI (ka) ane aje,) temanI putrI, temanI bahena, temanA banevI ane bhANeja, A dazenAM nAme A pramANe rAkhavAmAM AvyAM- 1 zrIvata zeTha (kaMI jANavAmAM nathI) 6 ajAnuM amRtavijaya 2 strInuM lAbhazrI, 7 putrInuM sahejazrI 3 dhArAnuM dharmavijaya 8 bahenanuM raMgazrI 4 meghAnuM merUvijaya 9 banevInuM zAlaSi 5 kuMarajI (kale)nuM vijayAnaMdasUri 10 bhANejanuM bhakitavijaya AvI rIte AkhA kuTuMbe lIdhelI dIkSA kene ajAyabI utpanna nahi kare ? uparyuMkata dIkSAomAM zrIvaMta zeThanA je cAra putrae dIkSA lIdhI hatI, temAM arajI (ka) vadhAre prasiddha thayuM hatuM. A kaMarajI teja che ke-jeo pAchaLathI vijayAnaMdasUrinA nAmathI oLakhAyA che. Aja zirohImAM varasiMgha nAmane eka gRhastha rahe te hatuM. te ghaNe dhanavAna hatuM ane te yuvAvasthAmAM Avela hevAthI tenA lagnane mATe taiyAra thaI rahI hatI. tenA ghare maMDapa nakhAye hate. gIte gavAI rahyAM hatAM. haMmezAM vAji vAgI rahyAM hatAM ane jamaNune mATe miSTAne paNa banI rahyAM hatAM. e pramANe vivAhacita tamAma prakAranI sAmagrI taiyAra hatI. mAtra lagna muhU rtanA gaNyA gAMThayA divase ja bAkI hatA. 1 AbuthI lagabhaga dakSiNamAM 12 mAIla upara rAjapUtAnA mAlavA relavemAM sTezananuM A gAma che. atyAre paNa tene rehaja kahe che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAdAna, varasiMgha eka dharmiSTha manuSya hatuM te hamezAM upAzraye jato ane dhArmika kriyAo karate. lagnane divasa najIka Avela hevA chatAM ane pitAne ghare eTalI badhI dhamadhAma hevA chatAM te pitAnI dharmakriyAone cheDate nahiM. eka divasa varasiMdha upAzrayamAM AvIne mAthe kapaDuM oDhI sAmAyika karI rahyo hato. A vakhate te evI rIte beTho hato ke kaI tene oLakhI zake nahi, kAraNa ke tenuM meTuM kapaDAthI DhaMkAyeluM hatuM. upAzrayamAM sAdhuone vaMdana karavAne aneka strI-purUSanAM TeLAM AvatAM hatAM, AmAMnA eka TeLAmAM varasiMghanI strI paNa vaMdana karavAne AvelI. je TeLAmAM varasiMghanI strI hatI, te sicenA TeLAe sAdhuone vaMdana ka2vAnI sAthe varasiMghane paNa vaMdana karyuM. ema dhArIne ke-A keI sAdhu beThelA che. te siye vaMdana karIne cAlI gaI, eTale varasiMghanI pAse beThela eka gRhastha haryo ane teNe varasiMghane kahyuM ke- varasiMgha ! have to tArAthI paraNaze nahi ane paraNavuM joIe paNa nahi; kAraNa ke tArI strI tane sAdhu samajIne hamaNuMja vaMdana karI gaI. tArI strI tane vAMdIne e sUcanA karI gaI che ke-"have tame cetI jaze." varasiMghe kahyuM- bhAItArA kathanane huM mAnya rAkhuM chuM. ane huM teja prayatna karIza ke jethI te ( ) ane bId badhAM sAcI rIte ja mane vaMdana kare." ghare AvIne teNe jaNAvyuM ke mAre paraNavuM nathI. tenuM AkhuM kuTuMba ekaThuM thayuM. dareka samajAvavA lAgyA, paraMtu teNe keInuM mAnyuM nahiM, chevaTe teNe eja kahyuM ke mane tame dIkSA nahiM levA gho, te AtmaghAta sivAya mAre mATe bIjo eke raste nathI." basa, varasiMgha jyAM khAvuM pIvuM cheDIne besI gaye ke-jhaTa mAtA pitAe dIkSA levAne mATe AjJA ApI dIdhI, ane vivAhanA nimitte je utsava zarU thayeluM hatuM, je pakavAne banI rahyAM Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 sUdhAra ane sAru - - - - hatAM, te badhAone upaga dIkSAnA nimittamAM karavAmAM AvyuM, ane varasiMghe moTI dhUmadhAma pUrvaka dIkSA lIdhI. mAtA-pitA ane strI-putrAdinA kSaNika mehamAM lubdha thaI janArA kamajora hRdayanA dIkSAnA AkAMkSI purUe uparane prasaMga dhyAnamAM levA jevuM che. mAtra eka vacana uparathI kAryamAM utarI paDavuM, e zuM ochuM mane baLa batAve che? Aja varasiMgha dhIre dhIre AgaLa vadhI paMnyAsa thayA, ane ekase ATha ziSyanA adhipati thayA. A sivAya pATaNanI aMdara saMghajI nAmanA gRharathe bIjA sAta jaNAonI sAthe lIdhelI dIkSA paNa khAsa nedhavA lAyaka che. - saMghajI pATaNane eka heTa gRhastha hate. trAddhi samRddhi tene tyAM ghaNI hatI. tenI eka suzIlA strI hatI ane eka putrI hatI. batrIsa varSanI umare sarijIne upadeza sAMbhaLatAM tene dIkSA levAnI bhAvanA thaI hatI. eka vakhate sUrijIne upadeza sAMbhaLIne ghera AvyuM ane batrIsahajAra mahamRdika pitAnI strIne ApIne kahyuM--"A jo ane mane dIkSA levAnI anumati Apo" tenI strI dharmazIlA hatI. teNIe kahyuM-huM dIkSA levAne mATe nA nathI pADatI, paraMtu A putrI nhAnI che, tenuM lagna karyA pachI tame dIkSA le." saMghajIe kahyuM-'tenA lagnane AdhAra zuM mArA upara rahelo che? zuM huM ja tenuM lagna karIza te thaze? anyathA nahIM thAya? nahiM, evuM dhAravuMja nahiM! dareka manuSya potAnA puNyathI vyavahAra calAvI rahyAM che. keInuM karyuM kaI thatuM nathI. atyAre huM A saMsArayAtrAne khatama karIne cAlyA jAuM, te pachI tenuM zuM thAya? kaMI nahi. sA sAnA bhAgya pramANe thayA ja kare che." saMghane daDha nizcaya jANo tenI patnIe anumati ApI. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roNAkAna, te pachI dhUmadhAmapUrvaka zubha muhUrtamAM saiyada dailatakhAnanI vAtamAM teNe dIkSA lIdhI. jo ke AthI tenI strI, putrI ane tenA saMbadhiene mehavazAta duHkha avazya thayuM, parantu vastutaH teo A kAryane prazaMsanIyaja samajatAM hatAM. saMghajInuM nAma sUrijIe saMghavijaya rAkhyuM. saMghajI jevA gRhasthane dIkSA lete joI bIjA sAta jaNane paNa vairAgya thaye ane teoe paNa dIkSA lIdhI." A pramANe sUrijIe pitAnA hAthe aneka bhavyAtmAone dikSAo ApI teone uddhAra karyo hato ane jainadharmanA sAcA upadezaka banAvyA hatA. ra3SabhadAsa kavinA zabdomAM kahIe te - siSya dilIA ekaso ni sATha, sAdhaI haramugatinI bATaH 40 eka sAThi paMDita pada dIdha, sAti ujavajhAya gurU hari kIdha. pa. 221 A uparathI jaNAya che ke-sUrijIe pitAnA ziSya tarIke ekase sATha jaNane pitAne hAthe dIkSA ApI hatI ane pitAnI jiMdagImAM ekase sATha jaNane paMDitapada ApyAM hatAM tema sAta upAdhyAya banAvyA hatA. 1 A te latakhAna jaNAya che ke-je khaMbhAtanA rAya kalayAne cAkara hate. Ane mATe jUo-mIrAte ahamadInA gujarAtI anuvAdanuM pR 148, 29 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samrA, - - prakaraNa 9 muM. ziSya-parivAra mAM te zakaja nathI ke-keIne paNa Adhipatya puNya-prakarSa sivAya maLatuM nathI. ekaja mAtAnI kukSithI utpanna thayela be bhAIomAM ekane hajAre manuSya mAne che, tenA mukhathI nIkaLatA zabdane IzvaravAkayanI tulya gaNuM loke mastake caDhAve che, ane tenA hAthathI lakhAelA thoDAja zabda paNa AkhI Alama svIkAravAne taiyAra thAya che, jyAre bIjAne kaI bhAva paNa pUchatuM nathI. AnuM kAraNa ekanA puNyane prakarSa ane bIjAnA puNyanI hInatA sivAya bIjuM kaMIja nathI. saMsAranA hajAro manuSya mAna meLavavAne mAryA mAya phare che, chatAM mAna maLatuM nathI; lAkho manuSya pratiSThA meLavavAne Izvara pAse prArthanA kare che, chatAM pratiSThA maLatI nathI, enuM kAraNa zuM? enuM kAraNa tevA prakAranA puNyanI khAmIja che. kharI rIte jovA jaIe te koI paNa vastunI abhilASA, eja te vastune meLavavAmAM bAdhaka nivaDe che. - annanAM jAta mirsa mait fma mINA A leketimAM kharekhara satya samAyeluM che. nahiM mAMganArane badhI vastuo maLe che. niHspRhI-nirAha purUne te vastu jaladI ane anAyAsathI AvI maLe che. ApaNA nAyaka hIravijayasUrimAM niSNuhatAne ke guNa hatuM, e atyAra sudhInA temanA jIvana uparathIja ApaNe joI zakayA chIe. ane tenuM ja e kAraNa hatuM ke teo jyAM jatA, tyAM mAna-pratiSThA meLavatA, ane dhAruM kAma paNa karI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya parivAra zakatA, eTaluM ja nahi, paraMtu teone aNadhArI ziSya-saMpadAo AvI maLatI. Ane eja purAve che ke-teo dhIre dhIre AgaLa vadhIne be hajAra sAdhuonuM Adhipatya bhogavanAra AcArya thayA hatA.' A prasaMge eka vAta avazya samajavA jevI che, ane te e ke koI paNa pada prApta karavAmAM eTalI muzkelI nathI rahelI, ke. jeTalI te "pada"nI-uparIpaNa" nI javAbadArI samajavAmAM rahelI che. AcArya hIravijayasUri AcArya thayAgacchanAyaka thayA-be hajAra sAdhuo ane lAkhe jainagrahasthAnA AgevAna thayA, tethI teo jeTalA prazaMsAspada che, tenA karatAM teoe pitAnA 'pada" nI javAbadArI samajIne je je kAryo karyA hatAM, je yukti ane vizALabhAvathI temaNe samudAyanI saMbhALa rAkhI hatI, ane zAsananA hitanI khAtara je je muzkelIonI hAme thavAmAM temaNe purUSArtha vAparyo hate, tene mATe teo vadhAre prazaMsAspada che. Ama kahevAmAM khAsa eka vajUda che, ane te e che ke-hamezAMthI banatuM Ave che tema, hIravijayasUrinA samayamAM paNa keTalAka kalezapriya ane saMkucita hRdayanA manuSya kaI paNa kAraNane hAthamAM laI, samAjamAM navA navA leze ubhA karatA keTalAka mAnanA bhUkhyA ane pratiSThAnA pUjArI manuSya potAnI IcchA tRpta karavAne samAna jamAM bheda pAla detA, ane keTalAka IrSALu hRdayanA manuSya eka bIjAnI kIrtine nahi sahana karI zakavAthI nahi IrachavAyegya upadravane ubhA karatA; paratu AvA prasaMge vakhate lagAra paNa utA, vaLa, durAgraha ke uchAMchaLApaNuM nahi karatAM bairya, gaMbhIratA ane dIrgha vicAra pUrvaka sUrijI evAM pagalAM bharatA ke jenuM pariNAma sArUM ja AvatuM. jo ke, kaI kaI vakhate sUrijInuM pagaluM, temanA anuyAyione paNa ekAeka te utAvaLIyuM lAgatuM, paraMtu pAchanathI jyAre tenuM pariNAma jovAtuM, tyAre "mahAtmAonA hadayasAgarane keI pattA meLavI zakatuM nathI. e vAtanI satyatA cakkasa rIte temane samajAtI, sUrijIne, AvA prasaMge upasthita thaye, te Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaNezvara ane samAha. prasaMgane dAbI devA mATe jeTale khyAla rAkhavo paDate, eTale ja balake tethI paNa vadhAre khyAla "samAjamAM ekane cepa bIjAne lAgu na paDe ane kaI paNa jAtane saDe na pesavA pAme e muddA tarapha rAkhavuM paDatuM. jyAre kaMI e prasaMge upasthita thatuM, tyAre sUrijI bahu gaMbhIratApUrvaka vicAra karIne tene mATe pagalAM bharatA. sUrijIne pitAnA AdhipatyamAM kAlanA prabhAve karIne AvA aneka prasaMge prApta thayA, paraMtu temAMnA eka be prasaMgeja ahiM TAMkIzuM hIravijayasUri jyAre akabara bAdazAha pAse hatA, tyAre teonI avidyamAnatAne lAbha laI gujarAtamAM keTalAka dveSI lakee maheTA upadrava ubhe karyo hate. khaMbhAtanA rAyakalyANe keTalAka jaine pAse amuka kAraNane AgaLa karI bArahajAra rUpiyAnuM khata lakhAvI lIdhuM, ane keTalAkanAM mAthAM mUMDAvarAvyAM, temAM, keTalokene te pitAnA jAna bacAvavAnI khAtara jainadharmane tyAga paNa kara pADyo. A upadravathI AkhA gujarAtamAM hAhA macI gaI hatI. vaLI bIjI tarapha pATaNamAM vijayasenasUri sAthe kharatara gacchavALAoe zAstrArtha kara AraMbha karyo hato. A 1 rAyakalyANa e rAjyAdhikArI purUSo paikInuM eka hatA, ane te sAte vaNir ane khaMbhAtane rahevAsI hatA. A te rAyakalyANa lAge che ke jeNe prayAgamAM akSayavaDanI nIcenAM RSabhadevanAM pagalAMne uthApI saM. 1648 mAM zivaliga sthApana karyuM hatuM. 5 vijayasAgara pitAnI "sameta zikhara-tIrthamALAmAM A rAyakalyANa "lADa vANiyo "hevAnuM jaNAve che. (jUo, prAcIna tIrthamALA saMgraha pR. 3, 77 ) A vAyakalyANa saMbaMdhI vizeSa hakIkata jANavI hiya, teNe akabaranAmAnA trIjA bhAgane aMgarejI anuvAda, pe. 683 tathA bAunInA bIjA bhAgane aMgrejI anuvAda pa. 24 jovuM. 2 A zAstrArtha te vakhatane zAstrArtha che ke jyAre vijayasenasUrie vi. saM. 1642 mAM pATaNamAM cAtumasa karyuM hatuM. A zAstrAjemAM kharataragacchAvALAo jyAre nittara thayA, tyAre teoe thAya Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya-parivA - - 15 A badhI hakIkata hIravijayasUrijIne jaNAvavAmAM AvI. sUrijI atyAre gujarAtathI ghaNe dUra hatA. teo ekAeka gujarAtamAM pahoMcI zake tema nahetuM. tema teonA patrathI paNa A vigraha zAnta thAya, e prasaMga hete. kAraNa ke vigraha karanArA pitAnA anuyAyI nahiM, kiMtu bIjA hatA. atae A kalahane zAnta kema kare ? e sUrijIne mATe bahu vicAraNaya viSaya thaI paDaye hate. sUrijI ema paNa dhAratA hatA ke A vakhate je ucita pagalAM nahiM bharavAmAM Ave, te bhaviSyamAM bIjAo paNa ApaNA upara AvA humalAo karatAja raheze. mATe kaMI paNa majabUtIthI evAM pagalAM bharavAM, ke jethI haMmezAMne mATe te duHkha dUra thaI jAya. Ane mATe mAtra eka ja upAya hIravijayasUrine jaNAye, ane te e ke-A vAta bAdazAhanA kAne nAkhIne kaMI paNuM hukama meLava? sUrijI A vakhate abhirAmAbAdamAM hatA. teo abhirAmAbAdathI tepura AvyA ane jainenI eka sabhA bolAvI, Ane mATe zAM pagalAM bharavAM te saMbaMdhI vicAra calALyuM. A sabhAmAM e TharAva karavAmAM AvyuM ke, amIpAladesIne bAdazAha pAse mokalavA. bAdazAha A vakhate nIlAba kalyANane Azraya laIne pAcho amadAvAdamAM zAstrArtha zarU karyo hato. amadAvAdamAM thayele A zAstrArtha tyAMnA sUbA khAnakhAnAnI sabhAmAM thayo hato. temAM paNa kalyANarAya ane bIjA kharatara gacchAnuyAyione vijayasenasUrinA ziSyothI nirUttaraja thavuM paDayuM hatuM. A saMbaMdhI vizeSa hakIkata jevI hoya, teNe vinayaprazasti jAcanA dazamAM sarganA 1 thI 10 zloka sudhI jovuM. ( 1 nIlAba, e siMdhu athavA aTaka nadInuM bIjuM nAma che. paMjAbanI bIjI pAMca nadI karatAM A nadI moTI che. jUo AIna-IakabarIne bIjo bhAga, eca. esa. jarITane aMgrejI anuvAda 5. 325 uparyukata hakIkata vi. saM. 1642 ( i. sa. 1586 ) mAM banI hatI, ane Aja vakhate akabara bAdazAha aTaka upara hatuM, e vAta Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUyara ane sakhA. nadIne kinAre hate. zAnticaMdrajI paNa tyAM ja hatA. amIpAla desIe tyAM jaIne pahelAM zAnticaMdrane badhI vAta karI. te pachI bhAnucaMdrajIne bolAvIne badhI hakIkata samajAvI. tadanantara zAticaMdrajI ane bhAnacaMdrajIe bannee maLIne tamAma hakIkata abulaphajalane kahI. teonI salAhathI amIpAla desI bAdazAha pAse gayA. zrIphalanuM bheTanuM mUkI ubhA rahyA ketu bAdazAhe sUrijInA sukhazAntinA samAcAra pUchayA. tadanantara zekha abdulaphajale bAdazAhane kahyuM ke-hIravijayasUrinA je ziSya gujarAtamAM che, teone bahu takalIpha paDI rahI che, mATe kaIka baMdobasta kare joIe." A sAMbhaLatAMja bAdazAhe amadAvAdanA sUbAmijIkhAna upara eka patra lakhe, temAM jaNAvyuM ke "hIravijayasUrinA ziSyane jeo takalIpha ApatA heya-kaSTa pahoMcADatA hoya, teone vagara vilaMbe zikSA karo." A patra amadAvAda AvyA pachI amadAvAdanA AgevAna gRhasthAe vIpuzAha nAmanA gRhathane jaNAvyuM ke A patra laIne tame khAnasAheba pAse jAo." vIpuzAhe evI salAha ApI ke-"bane tyAM sudhI aMdara aMdaraja samajI levAmAM sAra che. rAjayAdhikAriothI dUra rahevuM, eja zreyaskara che. vaLI kalyANarAyanI pAse je viTThala mahete che, te e te nAlAyaka ane khaTapaTiye che ke-enuM cAlaze, tyAM sudhI te ApaNane daMDAvyA vinA raheze nahi." A vakhate jI ane sAmala nAmanA be nAgerI gRhae himatapUrvaka kahyuM ke-"mirjA khAnane maLavA javA mATe ame taiyAra chIe, paraMtu khaMbhAtamAM jeonAM mAthAM mUkyAM che, teone ahiM teDAvavA joIe; kAraNa ke-badhAM sAdhane taiyAra rAkhavA heya te sArUM." akabaranAmAnA trIjA bhAgane aMgrejI anuvAda pe 708 thI 715 sudhImAMthI paNa siddha thAya che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAta patra lakhIne jeonAM mAthAM mUkavAmAM AvyAM hatAM, teone teDAvavAmAM AvyA. teonA AvyA bAda te badhAne sAthe laI uparyukata bane gRhastho khAna pAse gayA. bAdazAhane patra tenA hAthamAM ApavAmAM AvyuM. patra vAMcatAnI sAthe ja te ThaMDegAra je thaI gaye. teNe jhaTa Avela gRhasthane jaNAvyuM ke " kahe, mArA lAyaka zuM kAma che ?? jIvA ane sAmale kahyuM ke-"rAyakalyANa tyAM sudhI trAsa vartAvI rahyA che ke amArA dharmane paNa khovarAve che. mATe tene baMbasta tha joIe." ema kahevA sAthe temaNe pahelAM banelI badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI. mikhAne rAyakalyANane pakaDI lAvavA mATe hukama karyo. vilane paNa pakaDavAmAM AvyuM ane AkhA gAmamAM pheravIne traNa daravAjA AgaLa tene bAMdhIne ghaNI zikSA karavAmAM AvI. bIjI tarapha basa gheDesvArane khaMbhAta mokalavAmAM AvyA. rAyakalyANa tyAMthI nhAsI gayelA ane bhayabrAnta avasthAmAM sUbAnI sevAmAM hAjara thaye. khAne rAyakalyANane ghaNe Thapake Ape ane sAdhuonA pagamAM paDAvI mAphI maMgAvI. vaLI bAra hajAra rUpiyAnuM je khata jorajulamathI lakhAvI lIdhuM hatuM, te paNa rada karAvyuM ane rAyakalyANanA julamathI jeoe jainadharmane tyAga karyo hate, teone pAchA ThekANe lAvavAmAM AvyA. lAgavaga zuM kAma nathI karI zakatI? hajAre nahi paraMtu lAkha rUpiyA kharacatAM je kAma nathI thaI zakatuM, te kAma lAga vagathI thaI zake che. eTalA mATe te zAsanazubhecchaka dharmadhuraMdhara pUrvAcAryo mAna-apamAnanI darakAra karyA sivAya rAjadarabAremAM pagapesAro karatA hatA. ane aTakI paDelAM dharmanAM kAryo anAyAsathI karI zakatA hatA. AvA aneka daSTAnta ItihAsamAM majAda che. eka vakhata sUrijI khaMbhAtamAM hatA, tyAre amadAvAdamAM Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara surIzvara ane samrAT vimalatu upAdhyAyanI sAthe bhaduA Adi zrAvakane kaMi kAraNuthI cacA~ thai. Anu pariNAma e Avyu kebhaduA zrAvake upAdhyAyanI shAme evAM vacanA kADhayAM, ke je eka zrAvakane kaI rIte chAje nahiM. vimalar3eSa upAdhyAye A hakIkata khabhAta sUri jIne jaNAvI. sUrijIne A hakIkata sAMbhaLI bahu kheda thayA. teoe vicAra karyuM ke AvI rIte gRhasthA peAtAnI maryAdAne chADatA jaze, te tenA pariNAmamAM sAdhu ane gRhasthanI vacamAM je eka ga'bhIra mA~dA rahelI che, tenA cheda thaze. AvI uparaadghaTita svata tratA upara teA akuza mUkavAja joIe. ema vicAra karI amadAvAdamAM rahelA sAdhue upara evI matalabanA eka patra lakhavA sAmavijayajIne AjJA karI ke ' bhaTTaA Adi zrAvakAne saMgha bahAra mUkI, tene tyAM geAcArI--pANI javu* adha karI. ' kAgaLa lakhavAmAM AvyeA ane te patra khepIyAnI sAthe ravAnA karatI vakhate vijayasenasUrie hIravijayasUrine ema vinati karI OM- patra hamaNAM na mekalavAmAM Ave te sArU.' parantu sUrijIe te vAta upara dhyAna ApyuM nahi, ane patra meAkalIja dIdhA, amadAvAda pahoMcatAMja sAdhuoe sUrijInA AjJApatra pramANe bhaTTha zrAvakane sa ghabahAra karI dIdhA ane tene tyAM gocarIpANI javu' paNa aMdha karyuM. AthI amadAvAdanA sadha ahuja vicAramAM paDI. 1 bhadue zrAvaka hIravijayasUrinA bhaktazrAvakrA paikIne eka hatA. paraMtu te amuka samayane mATe dhasAgarajInA pakSamAM bhaLI gaye hatA. mAlUma paDe che ke-Aja kAraNathI vimala upAdhyAyanI sAthe tene kaMi khelAcAlI thai haze. bhaduA zrAvaka Adi para zrAvakAne sadha bahAra mUkayAnI hakIkata 5 dunavijayajIe peAtAnA anAvelA vijayatilakasUrirAsa ' mAM pazu lakhI che. e aitihAsikarAsasaMgraha bhA. 4 thA, pR. 23, Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya-parivAra, bhaduAe sAdhuonuM apamAna karavAne mahAnuM guhe karyo hate, emAM te kaMi zaka jevuM hatuM ja nahi ane temAM paNa AcAryazrInA patrathIja sAdhuoe saMghabahAranI zikSA karI hatI. eTale temAM kaI belI zakAya tema rahyuM hetuM. Ane mATe te have mAtra eka ja upAya rahyuM hatuM, ane te mAphI mAgavAneja mAphI mAgyA sivAya bIjo keI upAya rahyo hate. amadAvAdane jaina saMgha bhaduA zrAvakane sAthe laI khaMbhAta Avye. saMgha ane bhaduA zrAvake bahu AjIjIpUrvaka thayelA gunhA mATe mAphI mAgI. sUrijIe paNa kaI paNa prakArane Agraha rAkhyA sivAya tene guhe mApha karI tene saMghamAM laI lIdhe. saMghanA bhalAnI khAtara-zAsanamaryAdAne bhaMga nahi thavA devAnI khAtara-mahaTAoe pitAnI sattAne upayoga kare, e teone mATe jeTaluM yegya kahI zakAya, teTaluM ja pitAne uddezya saphaLa thayA pachI paNa vAparelI sattAne pAchI kheMcI levAmAM durAgraha rAkhavAnuM kArya nidita gaNI zakAya che. sUrijI A niyamane saMpUrNa rIte dhyAnamAM rAkhatA hatA, e vAta temanA uparanA kAryathI puravAra thAya che. amadAvAdane saMgha pAcho amadAvAda AvyuM ane amadAvAda AvIne paNa bhaduA zrAvake vimalavarSanI pAse mAphI mAgI ane manathI paNa vairabhAvane tyAga karyo. A sivAya suprasiddha upAdhyAya dharmasAgarajI, ke jeo mahAna vidvAna hatA ane jeone marema zAsanane prema pravAhita thayeluM hatuM, teonA cokkasa zene mATe paNa jainasaMghamAM te vakhate mATe khaLabhaLATa ubhuM thavA pAmyuM hatuM, paraMtu sUrijIe game te rIte zAntipUrvaka samajAvI-bujhAvIne dhamasAgarajI pAse saMghasamakSa mAphI maMgAvI hatI ane A gaMbhIra mAmalAne evI te yuktipUrvaka pitAnI vidyamAnatA sudhI saMbhALI rAkhe Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ane sAmA hatuM ke jenA lIdhe temanI avidyamAnatAmAM jevuM pariNAma AvyuM, tevuM AvavA pAmyuM hatuM. haTAone moTI ciMtA. AkhA samudAyanI rakSA karavI, e kaI nhAnuM sUnuM kAma nathI. keTalI gaMbhIratA ane samayasUcakatA vAparIne heTAoe dareka kAryo karavA joIe,e vAta hIravijaya sUri sArI peThe samajatA hatA ane tethI ja te vakhatanA samasta samudAya upara teone prabhAva paDatuM hatuM. ApaNe pahelAM joI gayA chIe ke hIravijayasUri lagabhaga be hajAra sAdhuonA uparI hatA. A sAdhuomAM keTalAka vyAkhyAnI hatA, te keTalAka kavi hatA, keTalAka vaiyAkaraNa hatA, te keTalAka naiyAyika hatA, keTalAka tAkika hatA, te keTalAka tapasvI hatA, keTalAka rogI hatA to keTalAka avadhAnI hatA, ane keTalAka svAdhyAyI hatA, te keTalAka kriyAkAMDI hatA, ema judA judA viSayamAM saMpUrNa kuzaLatA dharAvanArA hatA ane tethI ja te sAdhue bIjAo upara sArI asara karI zakatA. sUrijInI AjJAmAM rahenArA sAdhuomAM mukhya A hatA - 1 vijayasenasUrI. AmanAM kAryonuM avalekana karIe chIe, tyAre ema kahevAmAM lagAre cheTuM nathI jaNAtuM ke gurUnA ghaNA guNe teone vArasAmAM maLyA hatA. TUMkamAM kahIe te, haravijayasUri jevAja lagabhaga te pratApI hatA. ane e vAtanI khAtarI ApaNane chaTTha prakaraNamAMthI thaI ja gayelI che ke-temaNe paNa pitAnI vidvattAthI bAdazAha upara ghaNo ja prabhAva pADayuM hatuM. teo mULa mAravADamAM AvelA nADalAI gAmanA rahevAsI hatA. temanI pUrva piDhIye tapAsatAM mAlUma paDe che ke teo rAjA devaDanI pAMtrIsamI peiDhIe thayela che. temanA pitAnuM nAma kamAzAha ane mAtAnuM nAma keDimade hatuM ane tenuM nAma jesiMgha hatuM. vi. saM. 1604 nA phAgaNa sudi 15 nA divase temane janma thayo hate. temanI sAta varSanI umara thaI tyAre temanA pitAe ane Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'Syi parivAra, nava varSanI umare eTalevi.sa.1617nA ceSTha sudi 11 nA divase sUrata zaheramAM vijayadAnasUri pAse pitAnI mAtAnI sAthe temaNe pote dIkSA lIdhI hatI. dIkSA lIdhA pachI turtaja vijayadAnasUrie hIravijayasUrinA ziSya tarIke temane suprata karyA hatA. kramazaH cagyatA prApta thatAM vi. saM. 1926 mAM khaMbhAtamAM paMDita pada, saM. 1928 nA phAgaNa sudi 7nA divase amadAvAdamAM upAdhyAyapara ane A cAryapada (A vakhate mUlAzeTha ane vIpA pArekhe utsava karyo hate.) ane saM. 1630 nA piSa va.4nA divase pATaNamAM teonI pATasthApanA thaI hatI. emanI vidvattAnuM evalaMta udAharaNa che ke-temaNe "gazAstranA prathama zlekanA sAtasa arthe karelA che.kahevAya che ke-temaNe kevI, gaMdhAra, cAMpAnera, amadAvAda, khaMbhAta ane pATaNa vigere sthAnamAM lagabhaga cAra lAkha jinabiMbanI pitAne hAthe pratiSThA karI hatI. tema temanA upadezathI tAraMgA, zaMkhezvara, siddhAcala, paMcAsara, rANapura, ArAsaNa ane vIjApura vigeremAM maMdiranA uddhAre paNa thayA hatA. temanA samudAyamAM 8 upAdhyAye, 150 paMDito ane bIjA ghaNuM sAmAnya sAdhuo hatA. teo jevA vidvAna hatA, tevA vAdI paNa hatA. temanI vAda karavAnI apUrva zaktine lIdhe ja temaNe akabara bAdazAha samakSa brAhmaNa paMDitane ane sUratamAM bhUSaNa nAmanA digammarAcAryane zAstrArthamAM nirUttara karyA hatA. temanI tyAgavRtti ane nispRhatA paNa tevI ja prazaMsanIya hatI. 68 varSanuM AyuSya bhegavI saM. 1672 nA jyeSTha va. 11 1 vi. saM. 1632 ne vaizAkha sudi 13 nA divase cAMpAneramAM javavanta nAmanA grahathe karelA utsavapUrvaka pratiSThA karIne vijayasenasUrie suratamAM AvI jemAsuM karyuM hatuM. jemAsu utaryA pachI ciMtAmaNamitra vigere paMDitonI sabhA samakSa A zAstrArtha thayo hato, jAo zivamahimA , saMge 8 me, le, 42 thI 48, Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samAnU nA divase khaMbhAtanI pAsenA akabarapuramAM te svaga vAsI thayA hatA. khAdazAha jahAMgIre temanA stUpane mATe dasa vIghA jamIna maphta ApI hatI ane traNa divasa sudhI pAkhI pALI hatI. (khajArA vigere adha rAkhyAM hatAM. ) 5. sa'ghavijayajInA ziSya pa'. devavijayajIe vijayasenasUrisAya'mAM Aja pramANe AAma hakIkta jaNAvI che.-- saMdhavI caMduM guthI suNI tu gurU niravANuja Ahi; suSathI takhela tava nAMSIe tu narapati salema sAhi`re.e. 36 ari palAvai gurUnAmi tu tri divasa nija rAji re; bhUmI dRza vIdhA dIrdhe tu thUla nIMpAvA kAja re. ' temanA thayelA agni sa"skAra vALI bhUmi upara khaMbhAtanA sAmajIzAhe stUpa karAvyA hatA.ra 1 akabarapura, e khaMbhAtanI pAse Avelu' eka parU che. RSabhadAsa kavie banAvelI ane peAtAneja hAthe lakhelI bhAtanI caitya paripATI uparathI te vakhate tyAM traNa derAsarA hAvAnuM jAya che. 1 vAsupUjyanuM, jemAM sAta bikhkhA hatAM. 2 zAntinAthanu, jemAM ekavIsa jinabi e hatAM ane 3 AdIzvaratu, jemAM vIsa pratimA hatI. kAlanA prabhAve atyAre ahiM eka paNu derAsara nathI. de 2 sAmajI zAhe karAvelA A rastUpa paikI atyAre akabarapuramAM kaMIja nathI; parantu khabhAtanA bhoMyarAvADAmAM zAntinAthanu maMdira che. tenA mULa gabhArAmAM DAbA hAtha harapha pAdukAvALA eka patthara che, tenA uparanA lekha uparathI mAlUma paDe che ke A pAdukA teja che ke je seAmaLazAhe vijayasenasUrinA stUpa upara sthApana karI hatI. kAlanA prabhAve akabarapuranI sthiti paDI bhAgavAthI A pAdukAvALA patthara ahiM lAvavAmAM AvyA haze. A lekha uparathI nIcenI hakIkata maLe che. vi. saM. 1673 nA mAdha sudi 13 ne ravivAranA divase sAmajIe, peAtAnI mena dharmoi, striyA sahajalade ane yajalade tathA putrA sarajI ane rAmajI vigere kuTuMbanI sAthe petAnA kalyANane mATe vijayasenasUrinA ziSya vijyadevasUri pAse vijayasenasUrinI A pAduDhAnI sthApanA karAvI hatI. sAmajI, khabhAtanA rahevAsI yuddhazAkhIya Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSyanyarivAra, . zAnticaMdrajI upAdhyAya. emanA gurUnuM nAma sakalacaMdrajI hatuM. temaNe IDaramAM rAjA rAyanArAyaNanI sabhAmAM vAdI bhUSaNa nAmanA digambarane harAvIne jaya meLavyAnI hakIkta, osavAla jJAtIya zAha jagasIne putra thato hato. tenI mAtAnuM nAma tejalade hatuM. kAkAnuM nAma zrImala hatuM ane kAkInuM nAma mAhaNade. lekhanI aMdara lakhelA " : jo tuvalhatA. pitAH " A zabdo uparathI e paNa siddha thAya che ke-A pAdukA eka UMcA tUpa sAthe sthApana karavAmAM AvI hatI. A lekha A pramANe che // 60 saMvat 1672 varSe mAghasitatrayodazyAM ravau vRddhazAkhIya / staMbhatIrthanagaravAstavya usavAlajJAtIya sA0 zrImalla bhAryA moha. Nade laghubhrAtR sA0 jagasI bhAryA tejalade suta sA0 somA nAmnA bhaginI dharmAI bhAryA sahajalade vayajalade suta0 sA0 sUrajI sa (rA) majI pramukhakuTuMbayutena svazreyase zrIakabbarasuratrANadattabahumAnabhadvAraka zrIhIravijayasUripaTTapUrvAcalataTIsahasrakiraNAnukArakANAM / aidaMyugInarAdhipaticakravatisamAnazrIakabarachatrapatipradhAnaparSadi prAptaprabhUtabhaTTAcAryodivAdivRMdajayavAdalakSmIdhArakANAM / sklsuvihitbhttttaarkprNpraapurNdraannaaN| bhaTTArakazrIvijayasenasUrIzvarANAM pAdukAH prottuMgastUpasahitAH kAritAH pratiSThApitAzca mahAmahaHpuraHsaraM pratiSThitAzca zrItapAgacche / bha0 zrIvijayasenasUripaTTAlaMkArahArasaubhAgyAdiguNagaNAdhArasuvihitasUri zrRMgArabhaTTArakazrI vijayadevasUribhiH lekhano saMvata batAvI Ape che ke-tUpa sahita A pAdukAnI sthApanA teja sAlamAM thayelI che, ke je sAlamAM vijayasenasUrie kALa karyo hato. A pramANe samajIzAhe stupa karAvyAnI hakIkata paM. saMdhavijayanA ziSya paM. devavijayajIe vijayasenasUrisakjhAyamAM paNa ulekhI che. 1 A teja rAjA che, ke jenuM nAma akabaranAmAnA trIjA bhAganA aMgarejI anuvAdanA pR. 58 mAM ane Aina-IakabarInA pahelA bhAganA blekamenakRta aMgarejI anuvAdanA pR. 433 mAM ApavAmAM AvyuM che. A rAjA jJAte rADeDa rAjapUta hatA. ane te bIjA nArAyaNanA nAmathI oLakhAya che. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 sUrIzvara ane sA. temanAja ziSya amaracaMda kavie saMvat 1678 nA vaizAkha su 3 ne ravivAre banAvelA kula vajarAsanI prazastimAM lakhI che. AmaNe ajitazAntistavamAM AvelA dene anusarIne gaSabhadeva ane vIraprabhunI saMskRta bhASAmAM stuti banAvI che. tema jazadvIpapannatinI TIkA vi. saM. 1951 mAM banAvI che. A sivAya teonI prabhAvakatA kevI hatI, e vAta temaNe akabara bAdazAha pAse karAvelAM kAryothI suviditaja che. 3 bhAnudrajI upAdhyAya, teo paNa te vakhatanA prabhAvika purUSe paikInA eka hatA. teo mUla siddhapuranA rahIza hatA. temanA pitAnuM nAma rAmajI hatuM ane mAtAnuM nAma ramAze. temanuM potAnuM nAma bhANucha hatuM. sAta varSanI umare temane nizALamAM besADavAmAM AvyA hatA ane dasa varSanI ummare te huMzIyAra thayA hatA. temanA vaDIla bhAInuM nAma raMgajI hatuM sUracaMdra paMnyAsane samAgama thatAM te baMne bhAIoe dIkSA lIdhI hatI. ghaNA graMne abhyAsa karyA pachI temane paMDitapada maLyuM hatuM. hIravijayasUrie temanA egya jANIne akabara bAdazAha pAse rAkhyA hatA. akabarane paNa temane upadezathI bahu prasannatA thaI hatI. ane te prasannatAnA kAraNe temanA upadezathI bAdazAhe ghaNAM sArAM sArAM kAme kayAM hatAM, je kAmanuM varNana chaThThA prakaraNamAM ApavAmAM AveluM che. te akabarane dehAnta thayA pachI bhAnacaMdrajI punaH Agare gayA hatA ane akabara bAdazAhe pahelAM je je pharmone karI ApyAM hatAM te badhAM kAyama rAkhavAne mATe jahAMgIrane punaH hukama meLavyuM hite. akabaranI mAphaka jahAMgIranI paNa bhAnucaMdrajI upara bahuzraddhA 1 jUo, pR. 143 thI 145. 2 A suracaMda panyAsa teja che ke-jemaNe dharma sAgarajI upAdhyAye banAvela " usatrakakadAla ' nAmanA graMtha AcArya zrI vijayadAna sUrinI AjJAthI pANumAM bALI dIdho hato. ( jUo aitihAsika rAsa sa, bhA. 4 the. 5. 13.) 3 jue , 145 thI 153 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya-parivA, 100 hatI. jyAre jahAMgIra mAMDavagaDha hatuM, tyAre teNe gujarAtamAM mANasa mokalIne bhAnucaMdrajIne potAnI pAse teDAvyA hatA. ahiM teNe pitAnA putra zaharayArane bhAnacaMdrajI pAse bhaNavA mUka hatA. bhAnacaMdrajI jyAre mAMDavagaDhamAM AvyA, tyAre bAdazAha jahAMgIre zuM kahyuM hatuM - " milyA bhUpanaI, bhUpa AnaMda pAyA, bhalaI tame bhalaI ahI bhANagaMda AyA; tuma pAsithiI mohi sukha bahUta hevai, sahariAra bhaNavA tuma vATa jevai. paDhAo ahma pUtakuM dharmAvata, jiuM avala suNatA tumaha pAsi tAta; bhANacaMda! kadIma tume he hamAre, sabahI thakI tumaha he hammati pyAre. 1310 (aitihAsikarAsasaMgraha bhA. 4, pR. 18 ) - bhAnucaMdrajI jyAre burahAnapura gayA hatA, tyAre tyAM temanA upadezathI daza maMdira banyAM hatAM, tema daza jaNAone temaNe dIkSA ApI hatI. mAlapuramAM temaNe vijAtinI sAthe vAda karIne temane parAjaya karyo hate. ahiM paNa temanA upadezathI eka vizALa jinamaMdira banyuM hatuM ane tenA upara suvarNamaya kaLaza caDhAvarAvI pratiSThA karI hatI. jyAre teo mAravADamAM AvelA jAlora nagaramAM AvyA hatA, tyAre tyAM temaNe ekavIza jaNAene eka sAthe dIkSA ApI hatI. ekaMdara temane 80 vidvAna ziSya hatA, ane tera paMnyAsa hatA, ema traSabhadAsa kavinA kathanathI mAlUma paDe che. 4. pAsAgara. teo khAsA vAdI hatA. prasaMga prApta thaye zAstrArtha karIne bIjAne parAsta karavAmAM teo sArI kuzaLatA dharAvatA hatA. zirohInA rAjA samakSa narasiMha bhaTTane temaNe vAtanI vAtamAM nirUttara karyo hate. vAta ema banI ke 1 A gAma jayapura sTeTamAM ajamerathI pUrvamAM lagabhaga pacAsa mAIla upara AveluM che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane sAha eka vakhata vyAkhyAna samaye padyasAgarajIe "yajJamAM pazuhiMsA karavAmAM Ave che. tene niSedha karyo. A vakhate tyAM beThela brAhmaNe paikI eke kahyuM-nahiM, ame bakarAne amArI IcchAthI mAratA nathI, tenI prArthanAthI ja mArIe chIe. te barADA pADIne kahe che ke-"he manuSya! amane jaladI mArIne svargamAM pahoMcADe, jethI ame A pazunA bhavathI chUTI jaIe." padmasAgarajIe A yuktinA prativAdamAM kahyuM-paMDita pravare! Apa evI kalpanA na kare. e te eka prakAranI svAthika kalpanA che. te pazu te barADA pADIne emaja kahe che ke "he sajajana purUSe ! huM svarganAM phaLane bhegavavA mATe utsuka nathI. tema meM tamane svargamAM pahoMcADavA mATe prArthanA paNa karI nathI. huM te hamezAM tRNabhakSaNa karavAmAMja saMtuSTa chuM. ane je e vAta sAcIja hoya, ke tamArI dvArA yajJamAM homAtA jI svargamAM ja jAya che, te pachI tame tamArA mAtA-pitA-putra ane bhAI vigerene zA mATe sauthI pahelAM yajJamAM nathI hAmatA ? ane thata teone ja pahelAM svargamAM kema pahoMcADavAmAM nathI AvatA?" sajajane ! svArtha yukta yuktithI kaMI vaLatuM nathI. vastutaH vicAra kara joIe ke-jema ApaNane lagAre dukha priya nathI, tema jaganA keI paNa jIvane duHkha priya nathI. AvI avasthAmAM ke paNa jIvane keI paNa nimitta vadha kara, e koI rIte cogya gaNI zakAya nahi." padmasAgarajInI uparyukta yuktithI darekane cUpaja thavuM paDayuM. Aja prasaMge karmasI nAmanA bhaMDArIe vaLI eka prazna ule karyo. teNe mUrtinI anAvazyakatA batAvatAM kahyuM kaI strIne pati paradeza jAya, pachI patinI avidyamAnatAmAM te strI patinI mUrti banAvIne hamezAM pUje, paraMtu ethI tenuM kaMI vaLe nahi, tevIja rIte mUrtithI paNa kaI vaLatuM nathI." padhasAgarajIe kahyuM- huM bIjuM dRSTAnta ApuM, te pahelAM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaSya-pariyAra. tamArAja daSTAMta upara jarA dhyAna Ape. huM mAnI lauM chu ke-- patinI mUrttine haMmezAM pUjavA chatAM kai vaLyu' nahi; parantu eTalu' te mAnavuMja paDaze ke--jyAre jyAre te strI, patinI mUttine jotI haze, tyAre tyAre tenA pati ane tenA guNu-avaguNA tenA smaraNupathamAM avazya AvatA haze. tyAre kaheA, tenA patinu ane patinA guNavarguNAnuM smaraNa karAvavAmAM te mUrti kAraNabhUta thai ke nahi' ? vaLI mUrttinuM keTaluM mAhatmya che, ene mATe eka bIjI duSTAMta jU - * eka purUSane e striyA hatI. purUSa paradeza gaye, eTale banne jioe patinI mUtti banAvI. temAM eka te te mUrttinI hamezAM pUjA karatI, jyAre bIjI e mUrtti upara paga detI ane thUMkatI. pati AbyA, ane jyAre bannenI vataNukanI tene khakhara paDI, tyAre harmezAM pUjA karanAra ne potAnI mAnItI banAvI ane mUrtti upara paga denArI ane thUMkanArIne tiraskArapUrvaka kADhI mUkI. saheja samajI zakAya tema che ke-mUttithI keTalI asara thAya che.1 padmasAgarajIe A vigere mIjI ghaNIeka yuktiyA dvArA mUtti ane mUrtti pUjAnI siddhi karI batAvI. AthI AkhI sabhA ghaNIja khuzI thai ane padmasAgarajInA buddhivaibhavanI mukataka prazasA karavA lAgI. 41 AvIja rIte padmasAgarajIe kevalIne AhAra hoya ke nahi ane sIne mekSa thAya ke nahi', ' e viSayamAM digambara paDitAnI sAthe zAsrA karIne paNa temane nirUttara karyAM hatA. padmasAgarajI jevA tArkika hatA, tevA vidvAn paNa hatA. temaNe aneka graMthAnI racanA paNa karI che. jemAM mukhya A che uttarAdhyayanathA ( naM. 697 ), coSacaritra, yuttimAza 1 mUrti ane mUrtti pUjAnA sabaMdhamAM vizeSa yutiyA mATe jUe pR. 183 thI 185. 31 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI ane saha. mArIrA, jayakArA-dIvA (saM. gharUrU ), pramANapaNA-satI, jagadgurukAvya, zIlaprakAza. dharmaparIkSA ane tilakamaMjarIkathA (4) vigere vigere- 5 kalyANavijaya vAcaka-temane janma lAlapura (siddhapurathI dakSiNamAM 15 mAIla upara che te) mAM vi. saM. 1601 nA Ase va0 5 nA divase thaye hate. saM. 1616 nA vaizAkha va. 2 nA dIvase mahesANumAM temaNe hIravijayasUri pAse dIkSA lIdhI hatI ane saM. 1624 nA phAgaNa va. 7 nA divase temane paMDita pada maLyuM hatuM. teo jevA vidvAna hatA, tevAja vyAkhyAnI paNa hatA ane tevAja tArkika paNa hatA. vaLI temanuM cAritra paNa evuM nirmaLa hatuM ke-janatA para temanA upadezanI sacoTa asara thatI hatI. eka vakhata rAjapIpaLAmAM rAjA vaccha trivADInA nimaMtraNathI cha hajAra brAhmaNa paMDite ekatra thayA hatA. rAjA udAra manane hatuM. teNe brAhmaNa paMDitanI A virATa sabhAmAM kalyANa vijayajIne paNa nimaMtraNa karI belAvyA ane brAhmaNa paMDita sAthe vAda karavAne jaNAvyuM. rAjA madhyastha bane. vAda zarU thayo. - 1 rAjA vaccha trivADI, e rAjapIpaLAne brAhmaNa jJAtIya rAjA hata, jUo- AIna-I-akabarInA bIjA bhAgano aMgarejI anuvAda pR. 251. vache, e tenuM nAma hatuM ane trivADI e tenI aTaka hatI. akabaranAmAnA trIjA bhAganA aMgarejI anuvAdanA 608 mA pejanI cethI neTamAM lakhavAmAM AvyuM che ke-trIjo mujaphaphara, ke je gujarAtane chello bAdazAha hato, te phatepura-sIkarIthI nAsIne rAjapIpaLAnA rAjA taravArI (trivADI) pAse gayo hate. navAI jevuM che ke-mirAte sikaMdarInA-AtmArAma matIrAma dIvAnajIe karelA-gujarAtI anuvAmAM taravArIne eka sthAna tarIke gaNavAnI maheTI bhUla thayelI che, jAo pe. 458. AvI ja bhUla mirAte ehamadInA-paThANa nijhAmakhAna narakhAna vakIle karelA-gujarAtI anuvAdamAM paNa thavA pAmI che. jAo. pi, 128. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya parivAra ra brAhmaNa paMDitAe hari (Izvara), brAhmaNa ane zevadharma e traNa tanI sthApanA karI. arthAt "hari, e Izvara che ane te jaganA kartA, hartA ane pAlanakartA che. brAhmaNe gurU che ane zivadharma eja sAco dharma che." e pramANe pratipAdana karyuM. kalyANa vijyajI vAcake A uparyukata pUrvapakSane pratyuttara ApatA pahelAM te eja jaNAvyuM ke-je Izvara che, te kadApi jagatane kartA, hatta ke pAlanakartA thaI zakatuM nathI, kAraNa ke te Izvara tyAre ja thAya che ke-jyAre samasta karmone kSaya karI saMsArathI sarvathA nirALe thAya che. arthAt rAga-dveSAdi dene nAza karIne jyAre saMsArathI mukta thAya che. ane saMsArathI mukta thayA pachI te Izvarane evuM kaMI prayajana rahetuM nathI ke jethI te dunIyAnA prapaMcamAM paDe. ane prajA sivAya maMdanI paNa pravRtti thatI nathI, e eka kudaratI kAyade che. kAnamanura roDariyA ataeva Izvarane kartA-hartA ke pAlana kartA tarIke kaI rIte gaNI zakAya nahiM.vaLI ema paNa kahI zakAya nahiM ke-Izvara potAnI IcchAthI suSTine banAve che, kAraNa ke IcchA tene ja thAya che ke-jene rAgadveSa hoya che. rAgadveSanuM ja pariNAma IcchA che. jyAre ApaNe te Izvara teneja mAnIe chIe ke jemAM rAgadveSane sarvathA abhAva che ane je Izvarane paNa rAga-dveSI mAnavAmAM Ave, te te pachI tenAmAM ane ApaNAmAM pharkajaze? bIjI vAta e paNa che ke-jagatamAM jeTalI vastuo banelI che, te badhI zarIradhArIe banAvI che. have je A jagat Izvareja banAvyuM hoya, te te zarIrI Tharaze ane Izvarane paNa je zarIra mAnavAmAM Ave, te tene karmayutaja samajavuM joIe. ane Izvarane te karma cheja nahiM, ataH te yukita paNa ThIka nathI. A sivAya jagatamAM evA pApI che paNa jovAmAM Ave che ke jeo bIjA ne saMhAra kare che. tyAre parama dayALu paramezvara evA ane utpanna karIne pitAnI dayAlutAne kema kalaMkita kare? are, evA ene utpanna karavAnI vAta te dUra rahI, paraMtu eka Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sajA ~ ~~ ~~ ~ ~ ~ ~ ~ e paNa vicAra karavAnI vAta che ke-keI gRhasthane vIsa varSane ekane eka chokare marI jAya, te zuM te chokarAne Izvare laI lIdha? ane ne je Izvareja lai lIdhuM hoya, te pachI tenI A dayAlunA kevI? atae ekaMdara rIte vicAra karatAM ema cokkasa nirNaya thAya che ke-"Izvare A jagat banAvyuM nathI. Izvara A jJane saMhAra karatA nathI. tema Izvara pAlana paNa karatuM nathI." e pramANe IzvaranA kartA, hartA ane pAlana kartA saMbaMdhI javAba ApyA pachI brAhmaNa paMDitAe sthApana karela brAhmaNonA gurUva saMbaMdhI javAba vALe. temaNe kahyuM- bezaka, brAhmaNe gurU thaI zake che. kahevAmAM paNa AvyuM che ke-arfi arao guru samasta vaNenA brAhmaNa gurU che. paraMtu te brAhmaNa kayA ? jeo zAnta che, dAnta che, jItendriya che. zAstronA pAragAmI che, brAcaryanuM pAlana kare che, ahiMsAnA upAsaka che, kaI divasa jUThuM bolatA nathI, vagara pUche keInI vastu letA nathI ane saMtoSavRttine dhAraNa kare che, te ja brAhmaNe gurU hevAne athavA kahevarAvavAne dA karI zake. guNa vinAne gurU gurU kahevAya ja nahi." AvI ja rIte zivadharmane dharma tarIke mAnavAmAM paNa keIne InkAra nathI. paraMtu dhama te che, ke jemAM kalyANane mArga rahele hoya ane jemAM ahiMsAnuM sarvathA pratipAdana karavAmAM AvyuM hAya. dharmanI parIkSA cAra prakAre thAya che-skRta ( zAstra), zIla (AcAra), tapa ane dayA. A cAre bAbatanI jemAM utkRSTatA hoya, teja dharma mAnya che. pachI te game te dharma kema na hoya? amukaja dharma mAna, amuka nahi, amukane ja gurU mAnavA asukane nahiM, ane ame mAnela svarUpavALo ja Izvara che, bIje nahiM, A vRttine saMkucita vRtti ja kahI zakAya.' lyANavijaya vAcakanI A vigere keTalIka yukita sAM bhaLI rAjA vaccharAja bahu khuzI thaze ane jainadharmanI khUba tArIpha Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya-parivAra. karavA lAgyuM. rAjA, kalyANavijayajIne uttama vastro ApavA lAge, paraMtu temaNe, rAjAo pAsethI tevI vastuo nahi levA saMbaMdhI pitAne dharma bahu yuktipUrvaka samajAvyuM. jethI rAjA vizeSa prasanna thaye ane vAjate gAjate temane upAzraye pahoMcADayA. kalyANavijaya vAcake vi. saM. 1656 nI sAlanuM cAturmAsa sUratamAM karyuM hatuM. A vakhate dharmasAgarajInA anuyAyI ane hIravijayasUrinA anuyAyiomAM ghaNo vivAda cAlatuM hatuM. A dhamAdhamImAM vAcakane paNa ghaNuM sahavuM paDyuM hatuM. te paNa Akhare temaNe bahu samayasUcakatA vAparI hatI ane AcArya vijayasenasUrine te badhI hakIkata jaNAvI gunhegArane daMDanA bhAgI banAvyA hatA+ upara batAvela mukhya mukhya sAdhuo uparAnta siddhicaMdrajI, nadivijayajI, semavijayajI, dharmasAgara upAdhyAya, prItivijayajI, tejavijayajI, ANaMdavijayajI,vinItavijayajI, dharmavijayajI ane hemavijayajI vigere paNa dhuraMdhara sAdhuo hatA, ke jeo sva-paranuM sAdhana karavAmAM tatpara rahetA hatA. ane teonuM AdarzajIvana janatA para apUrva prabhAva pADatuM hatuM. gaSabhadAsa kavi hIravijayasarirAsamAM hIravijayasUrinA pradhAna sAdhuenAM nAme gaNAvI TUMkamAM kahe che - hIranA guNane nahi pAre, sAdha sAdhavI aDhI hajAre; vimalaha sarISA uvajhAya, semavijaya sariSA RSirAya. 1 zAMticaMda paramuSa vaLI sAta, vAcakaSade eha vikhyAta; siMhavimala sariSA panyAsa, devavimala paMDita te pAsa. 2 dharmazatraSi sabaLI lAje, hemavijaya moTo kavirAje; jasasAgara valI paramuSa pAsa, ekasane sATha paMnyAsa." 3. (pR. 274) + A saMbaMdhI vizeSa hakIkata jovI hoya, temaNe aitihAsika rAyasaMha bhA. 4 ( vijayatilakasUrirasa) je, - - - - - - Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samrAh hIravijayasUrinI AjJAne satAbhAvathI mAna ApanAro sAvaja hatA, ema nahi, kintu te vakhate sekA nahi, paraMtu hejArAnI sakhyAmAM, amuka gAmAmAMja nahi, parantu mevAta, mAra vADa, mevADa, gujarAta, kAThiyAvADa ane 5 jAma vigere dezonA prAya: tamAma gAmAnAM zrAvakA paNa hatA, ke jeonI hIravijayasUri upara ananya zraddhA hatI. koi paNa kArya karavAmAM hajAro rUpiyAne vyaya kema na thatA hoya, paraMtu temAM mAtra hIravijayasUrinI sUcanAnIja apekSA rahetI hatI. ja ja sUrijInI sUcanA thayA pachI zakAne avakAza rahetA ja nahi. temanA bhakta zrAvakAne jema e vAtanI sa'pUrNa khAtarI hatI ke* hIravijayasUri nirUpayogI kAryoMmAM dravya kharacavAne amane upadeza Apeja nahi, tevIja rIte surijI paNu e vAtane sapUrNa samajatA hatA ke-gRhasthA lAhInuM pANI karIne aneka prakAranAM pApAne sevIne je paisA pedA kare che, te paisA nirarthaka ane peAtAnA svArthanI khAtara kharacAvA e anItinu pANu karavA kharAaraja nahiM, parantu vizvAsanA bhaMga karavA kharAbara che. A kAraNuthIja hIravijayasUrinI jyAM tyAM mahimA thatI hatI. hIravijayasUrinA bhakta zrAvakomAM mukhya A hatA. ga'dhAramAM IMdrajI pAravAla sUrijInA paramabhakata hatA. agiyAra varSanI umaramAM tenI dIkSA levAnI bhAvanA thaI hatI. parantu tenA bhAi nAthAe tenA uparanA mehanA kAraNathI tene dIkSA letAM aTakAvyA hatA. jo ke tenA bhAinI icchA te tenuM lagna karavAnI hetI, paraMtu iMdrajIe cAkhkhI nA pADI hatI ane yAvajjIva mAlabrahmacArI paNe rahyo hatA. IMdrajI eka dhanAca gRhastha hatA. teNe potAnA jIvanamAM chatrIsa tA pratiSThA karAvI hatI. A sivAya Aja gadhAranA rAmajI zrImAlI paNa sUrijIneA bhakata hatA. teNe siddhAcalajI upara Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya parivAra - - sUrijInA upadezathI eka vizALa ane suMdara maMdira baMdhAvyuM hatuM.' khaMbhAtamAM saMghavI sAmakaraNa, saMghavI udayakaraNa, senI tejapAla, rAjA zrImala, Thakakara jayarAja, jasavIra, Thakkara lAIyA, Thakakara kAkA vAvA, Thakakara kuMarajI, zAha dharmazI, zAha lakake; desI hIre, zrImala, semacaMda ane gAMdhI kuMarajI vigere mukhya hatA. Aja khaMbhAtanA rahevAsI pArekha rAjIo ane vajI sUrijInA paramabhakta hatA. A rAjIA ane vajIe potAnA jIvanamAM sUrijInA upadezathI ghaNAMja samAcita kAryo karyAM hatAM. teo 1 A maMdira te che ke-je siddhAcalajI upara AdIzvara bhagavAnanA maMdiranI bhamatInA IzAna khUNAmAM caumukhajInuM maMdira kahevAya che. AnI aMdaranA lekha uparathI jaNAya che ke vi. saM. 1620 nA kArataka su0 2 nA divase A maMdiranI pratiSThA thaI hatI. hIravijayasUrinA upadezathI gaMdhAravAsI zrImAlIjJAtIya pAsavIranA putra vardhamAna tenA putro sA. rAmajI, bahujI, haMsarAja ane manajIe cAradhAravALuM zAntinAthanuM A maMdira banAvyuM hatuM. 2 saghavI udayakaraNa, hIravijayasUrine parama zraddhALu zrAvaka hato. teNe hIravijayasUrinA svargavAsa pachI turtaja siddhAcalajI upara temanA (sUrijInAM) pagalAMnI sthApanA karI hatI. A pagalAM atyAre paNa jhaDaSabhadevabhagavAnanA maMdiranI pazcime nAnA maMdiramAM vidyamAna che. tenA uparanA lekhathI mAlUma paDe che ke-sUrijIno svargavAsa thaye, teja sAlanA eTale 165ra nA mAgazara va. 2 ne somavAranA divase udayakaraNe, vijayasenasUrinA hAthe mahopAdhyAya kalyANavijaya ane paMDita dhanavijayajInI vidyamAnatAmAM pratiSThA karAvI hatI. lekhanA bAkInA bhAgamAM hIravijayasUrie akabara bAdazAhane pratibaMdhI karAvelAM kAryonuM TUMkamAM varNana ApeluM che. saMdhavI udayakaraNa khaMbhAtane prasiddha zrAvaka hate. haSabhadAsa kavie "hIravijayasUrirAsa" mAM ThekANe ThekANe tenuM nAma lIdhuM che. 3 3SabhadAsa kavie vi. saM. 1685 nA piSa su. 17 ne ravivAranA divase khaMbhAtamAMja malInAthanAsa banAvyuM che. tenI aMtamAM khaMbhAtanA dherI zrAvakane paricaya temaNe A pramANe ApyA che -. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 sarIgAra ane samrATa. jo ke khaMbhAtanA rahevAsI hatA, paraMtu ghaNe bhAge govAmAM ja rahetA hatA. gAvAmAM temane vyApAra jora-zorathI cAlatuM hatuM. eTaluM ja nahi paraMtu rAjyadambAramAM paNa temanI pratiSThA sAsa hatI. A rAjIA ane vajIAe pAMca te moTAM maheTAM maMdira banAvyAM hatAM. te paikI khaMbhAtamAM eka; jemAM jillAmaNipAzvanAtha sthApyA hatA. gaMdhAramAM eka, jemAM navapalapArzvanAthanI pAriSa vajIe niM rAjIo, jasa mahImA jagappA gAjIe; auTha lASa rUpaka pUrmaThAmi, amAri paLAvI gAmegAmi. 282 osavasi senI tejapAla, zetruja-gIra UghAra vIsAla; kAhArI deya lASa paraceha, trAMbAvatIne vAsI teha. 283 semakaraNa saMdhavI udaIkaraNa, adhalaSya rUpaka te purakaraNa; usavasi rAjA zrImala, adhalaSya rUpaka Saracai bhAla. 284 Thakara jairAja aniM jasavIra, athavaSya rUpaka pacaI dhIra; Thakara kIkA vAghA jeha, adhalaSya rUpaka paracaI teha. 285 1 rAjIyA-vajIyAe banAvela ciMtAmaNi pArzvanAthanuM A maMdira atyAre paNa mojUda che. A maMdiranA raMgamaMDapanI eka bhIMtamAM eka patthara upara katarele 28 paMkitaone eka bRhada lekha che. jemAM 61 kalekemAM eka prazasti ApavAmAM AvI che. prazasti pUrI thayA pachI chellI be paMktimAM je lakhavAmAM AvyuM che, te A che- - I 60 + 5 namaH mA zakipAtIta saMta hRkaI pravartamAnazAke 1509 gaMdhArIya pa0 jasiA tadbhAryA bAI jasamAde saMpratizrIstaMbhatIrthavAstavya tatputra pa0vajiA parAjiAbhyAM vRddhabhrAtRbhAryA vimalAde laghubhrAtRbhAryA kamalAde vRddhabhrAtRputra meghajI tadbhAryA mayagalade pramukha / nijaparivArayutAbhyAM / zrIciMtAmaNipArzvanAthazrImahAvIrapratiSThA kAritA zrIciMtAmaNiprArzvacaityaM ca kAritaM kRtA ca pratiSThA sakalamaMDalAkhaMDalazAhizrIakrabbarasanmAnitazrIhIravijayasUrIzapaTTAlakArahArasadRzaiH zAhizrIakabbaraparSadi prAptavarNavAdau zrIvijayasenasUribhiH / / Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya parivAra 249 sthApanA karI hatI. nejAmAM eka, temAM tra4SabhadevanI sthApanA karI hatI ane varaDelAmAM (khaMbhAta pAsenA) be maMdira banAvI kareDApATvanAtha ane nemanAthanI sthApanA karI hatI. emaNe saMghavI thaIne AbU rANapura ane geDIpArzvanAthanI yAtrAne mATe saMgha kADhayA hatA. A banne gRhasthanuM eTaluM badhuM mAna hatuM ke bAdazAha akabare paNa temanuM dAna sarvatra mApha karyuM hatuM. jIvadayAnA kAryamAM paNa te banne bhAIo AgaLa paDate bhAga letA hatA. ghaghalAmAM keI mANasa jIva na mAre, e hukama temaNe meLavyuM hatuM. caM. 1661 nI sAlamAM bhayaMkara duSkALa paDaze, tyAre temaNe cAra hajAra maNa anAja vAparIne ghaNAM kuTuMbanI rakSA karI hatI, eTaluM ja nahi paratu potAnI taraphanA keTalAka mANasane gAmegAma pheravIne thANA garIbane kI rakama ApIne paNa sahAyatA karI hatI. ekavAra teoe tetrIsa lAkha rUpIyA puNya kAryamAM kharacyA hatA. A lekha uparathI jaNAya che ke-vi. saM. 1644 nI sAlamAM rAjIA-vajIAe A maMdira karAvyuM ane ciMtAmaNi pArzvanAtha tathA mahAvIrasvAminI pratiSThA karAvI. pratiSThA karI vijayasenasUrie. A lekhamAM je ke-saMvata uparAnta pratiSThA karyAnI tithi ke vAra nathI lakhavAmAM Avela, paratu A lekha je mUrtine sthApana karyAnI hakIkata pUrI pADe che, teja (ciMtAmaNipArzvanAthanI mUtti) uparanA lekhamAM pratiSThAnI tithi saM. 1644 nA jayeSTha su. 12 somavAranI ApavAmAM AvelI che. AvI ja rIte "vinacaritArtha ane hIravijayasUrirAsa" mAM paNa Aja tithi ApavAmAM AvI che. upara ApelA lekha uparathI e paNa jaNAya che ke-rAjI ane vachaA mULa gadhAranA rahevAsI hatA, paraMtu maMdira thayuM, te samayamAM teo khaMbhAtamAM rahetA hatA. 1 nejA, khaMbhAtathI lagabhaga rA mAIla uttaramAM AveluM eka hAnuM gAmaDuM che. vartamAnamAM ahiM nathI zrAvakanuM ghara ke nathI maMdira, gAma paNa lagabhaga vastI vinAnuM che. mAtra eka sarakArI bagIce che. 2 A gAma dIva baMdarathI lagabhaga be mAila upara AveluM che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 50 surakSA ane salA, - , kahevAya che ke-eka vakhata cIulanA eka khAjagIne ane bIjA keTalAka mANasane gAvAnA phIraMgI leke (pigI) e keda karyA hatA. teone te phiraMgIne adhipati keme karIne cheDate hete. chevaTe te jagIne eka lAkha lyAharI daMDa karyo. jANe A daMDa lAva kayAMthI? aMtamAM te bejagIe rAjIyAvajIyAnuM nAma lIdhuM. teone belAvavAmAM AvyA. rAjIye phiraMgIcenA adhipati vIjala pAse gaye. teNe lAkha lyAharI bharIne jagIne choDAvI dIdho ane keTalAka divasa pitAne tyAM rAkhI pachI cIula pahoMcate karyo. pAchaLathI khojagIe paNa eka lAkha tyAharI rAjiyAne bharI dIdhI. eka vakhata bejagIe bAvIsa cerene keda karyA hatA. teone te eka divasa taravAra laIne jyAre mAravA ubhe thaye, tyAre te ceree kahyuM- Apa moTA purUSa che, amArA upara dayA kare, vaLI Aje rAjiyAzeThane moTA tahevAra (bhAdaravA suda 2) ne, divasa che." "rAjiyAnA tahevArane divasa che"e sAMbhaLatAMja corene mAravA te dUra rahyA, paraMtu teNe sarvathA kedathI mukta karyo ane teNe kahyuM ke teo mArA mitra che, eTaluM ja nahi paraMtu mane jIvana devAvALA che. temanA nAmathI huM jeTaluM karuM, teTaluM thoDuM ja che." A rAjIyA ane vajiyAnI tArIpha karatAM paM.zIla vijayajI potAnI tIrthayAtrAmAM lakhe che - pAriSa vachaA ni rAjiA, zrIzrIvaMzi bahu gAjIyA; 1 vIjarela e piorTugIjha zabda ( Vice-rei on Viso-rei nuM apabhraMza rUpa jaNAya che. aMgrejImAM tene vaeNyasarAya kahevAmAM Ave che. jUo, DIkSanarI opha dhI IMglIza-porTugIjha leMgrejIsa. banAvanAra enthanI, vIrA 5. 694 ( Dictionary of the English Portugese Languages by Anthony, Yieyra. Page 694.) Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya-parivAra pAMca prAsAda karAvyA caMga saMdhapratiSThA manani raMga. jehanI gAdI AbaMdiri, sevana chatra sehi upari, keI na lapi tehanI lAja, nAmi sIza pharaMgIrAja. 131 hIravijayasUrinA zrAvake AvAja udAra ane zAsanapremI hatA. AvI rIte rAjanagaramAM vaccharAja,nAnA vIpu, jhaverI arajI, zAha bhUle, pUje baMgANI ane desI panajI vigere hatA. pATaNamAM sanI tejapAla, desI abajI, zA. kakU vigere hatA. vIsalanagaramAM (vIsanagara) zAha vAghe, desI galA, meghA, vIrapAla vIja ane jiNadAsa vigere hatA. sIhImAM AsapAla, sacavIra, tejA, harakhA, mahete pUje ane tejapAla vigere hatA. verATamAM saMghavI bhAramala ane drarAja vigere hatA. pIpADamAM hemarAja, tAle puSkara vigere hatA. alavaramAM zAha bhairava 1 hIravijayasUri, akabara bAdazAha pAsethI vidAya thaIne jyAre gujarAtamAM AvatA hatA, tyAre pIpADanagaramAM sUrijIne vaMdana karavA vairATanA saMdhavI bhAramalane putra iMdrarAja Avyo hato. ane tene sUri jIne pitAnA nagaramAM padhAravA mATe khUba vinati karI hatI. paraMtu sUrijIne bahu jaladI sIhI javAnuM hovAthI pite na padhAratAM kalyAvijaya upAdhyAyane mokalyA hatA. kalyANavijaya upAdhyAya pAse, IrAje cAlIsa hajAra rUpiyAne vyaya karI maTI dhUmadhAmathI pratiSThA karAvI hatI. (jUo, hIravijayasUrirAsa, pR. 15ra ). 2 bhairava, e humAyunane mAnIte maMtrI hatA. kahevAya che ke teNe pitAnA purUSArthathI navalAkha baMdivAnene cheDAvyA hatA. baMdivAnethI ahi kedI samajavAnA nathI. bAdazAhI jamAnAmAM laDAIono aMdara zatrupakSanA je mANasane pakaDavAmAM AvatA hatA, teone baMdivAna kahevAmAM AvatA. A baMdivAnene musalamAna bAdazAha gulAma tarIke gaNIne khurAsAna ke evA bIjA dezomAM vecI detA hatA. AvA navalAkha baMdivAnane tairave ekI sAthe cheDAvIne abhayadAna ApyA saMbaMdhI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 sUrIzvara ane samrATa hatA. jesalameramAM mAMDaNa kerI, nAgaramAM jayamala mahetA ane jAlerAmAM mehAla rahetuM hatuM, ke je vase piravALa hatuM. teNe sIrImAM lAkha rUpiyA kharacIne mukhajInuM maMdira karAvyuM jANavA jevI kathA kaSabhadAsa kavie "hIravijayasUrirAsa " mAM lakhI che. kathAne TUMka sAra A che - ja bAdazAha humAyune jyAre seraTha upara caDhAI karI, tyAre teNe navalAkha manuSyone baMdivAna tarIke pakaDayA hatA. teNe A manuSyo cUkImane suprata karyo, ane khurAsAna dezamAM vecI AvavAnI AjJA karI. A badhA manene pahelAM te alavaramAM lAvavAmAM AvyA. gAmanA mahAjane A manuSyane choDI devA mATe ghaNI prArthanA karI, parantu choDI mUkayA nahiM. hamezAM dasa-vIsa manuSyo te rakSAnI bedarakArIthI temAMthI maratAMja hatAM. bhairavane A hakIkata bahu trAsadAyaka jaNAI. te humAyunane mAnato pradhAna hatA. AvI avasthAmAM paNa je te pitAthI banatuM na kare, to pachI tenI dayAlatA zI ? prAtaHkAlamAM bAdazAha jyAre dAtaNa karavAne beThe, tyAre bAdazAhe bheravanA hAthamAM pitAnI vIMTI ApI. bherave te vIMTInI chApa eka korA kAgaLa upara pADI lIdhI. bhairava tyAMthI ravAnA thayo. teNe potAnA dhrujatA hAthe kAgaLa upara pharamAna lakhyuM A pharamAna laine te rathamAM besIne pelA mukIma pAse gayA. mukImanI pAse pahelAM te pharamAna laIne pitAnA mANasane maka, ane pite rathamAMja besI rahyo. pharamAnamAM te mUkIma zuM vAMce che- kaMi paNa vilaMba karyA sivAya navalAkha baMdivAlo bheravane soMpI deze." A pramANe bAdazAhanI mahera sAthenI AjJA jotAMja, teNe jhaTa bheravane pitAnI pAse bolAvyo ane bahu AdarasatkAra pUvarka bhairavane navalAkhe baMdivAne soMpI dIdhA. bhairave rAte ne rAte badhAone mukta karAvI dIdhA. strI, purUSo ane bALake aMta:karaNathI auravane AzIrvAda devA lAgyAM. te badhAone ravAnA karatI vakhate bhaira pitAne tyAMthI pAMcaso ghaDA maMgAvIne AgevAnone ApyA, ane darekane eka eka sonAmahera ApI. ja prAta:kAlamAM devapUjana, gurUvaMdana vigere Avazyaka kriyAo karIne bherava eka vicitra vA paherI bAdazAha pAse gaye. bAdazAha te ekA Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya-parivAra, raNa hatuM, meDatAmAM sadAraga hate. AgarAmAM thAnasiMgha, mAnukalyANa eka tene oLakhI paNa na zako. teNe pUchyuM- tame keNa che ?" lerave kahyuM- huM Apane dAsa bharava. huM Aje Apane maheTa guhegAra banyo chuM, kAraNa ke meM te navalAkha baMdivAnane choDAvI dIdhA che, ane ghaNuM dravyane vyaya karyo che " bAdazAha ekadama cIDAI gayo. "zA mATe tema karyuM ?" "kenI AjJAthI karyuM ?" vigere vigere keTaluMe kahI nAkhyuM. bhairave dhIrethI kahyuM-khudAvaMda ! Apane mAthe bhAra rahele che. eTalA mATe te badhA mANasane gheDA ane mAla ApIne meM ravAnA karI dIdhA che. teo potAnAM bAla-baccAM ane kuMTubI purUSathI viyogI thayA hatA, te temane viyoga maTADIne kharI rIte meM ApanuM AyuSya vadhAryuM che. "bharavanI yukitathI bAdazAda zAnta thaye ane bharavAnA upara prasanna thayo. " AvI ja rIte zrIyuta maNilAla bakerabhAI vyAse pitAnA zrImALIenA jJAtibheda" nAmanAM pustakanA 86mAM pejamAM baMdivAna choDAvanAra bherazAhane chaMda prakaTa karyo che, temAM paNa bherazAhanAM smaraNIya kAryone ulalekha karyo che. namUnA dAkhalA mAtra te chaMdanI ekaja kaDI ahiM uddhata karIzuM - khurasANa kAbila disaha khaMcahi eka rUzana barasa, asavare ya mulitAna lIjai karaba ceDI dakhaye; khaTaharDe kaTa duraMga pADI dharA asapati dhAvaye, punivaMta sAraMga pache bhera bahuta maMda chuDAvaye. 1, uparyukta chaMdamAM e paNa jaNAvyuM che ke-bherUzAhanA pitAnuM nAma hAhAzAha hatuM, ane temanuM gotra hatuM lohA. Aja bherazAhanA bhAI rAmAzAhe paNa ghaNuM mahatvanAM kAryo karyA hatAM. je kAryonuM digdarzana karAvanAra rAmAzAhanI eka kavitA uparyukata pustakanAja . 88 mAM prakaTa thayelI che. 1 A thAnasiMdhe phatepuramAM maheTA utsavapUrvaka jinabiMbanI pratiSThA hIravijayasUrinA hAthe karAvI hatI. ane te ja vakhate AzAnti caMdrajIne upAdhyAya pada ApavAmAM AvyuM hatu. AvI ja rIte teNe AgarAmAM paNa ciMtAmaNi pArzvanAthanuM maMdira banAvI pratiSThA karAvI hatI. A maMdira atyAre paNa AgarAnA rezanamahollAmAM vimAna Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sadhA ' ane durjanazAla hatA, phAjanagaramAM aku saMghavI hate. A ' che. temAM mUlanAyakajInI mUrti te te vakhate sthApanA thaI hatI, teja che, paraMtu maMdira tenuM teja heya ema lAgatuM nathI. 1 vi. saM. 1651 nA vaizAkha mahInAmAM kRSNadAsa nAmanA kavie lAheramAM durjanazAlanI eka bAvanI banAvI che. te uparathI jaNAya che ke-durjanazAla osavAla vaMzIya jaDiyA gotrane hate. ane te jaguzAhanA vaMzamAM thayo hato. jaguzAhane traNa putro hatA-1 vimaladAsa, 2 hIrAnaMda ane 3 saMdhavI nAna, durjanazAla, nAnune putra thAya che. A durjanazAlanA gurU hIravijayasUri hatA, e vAta bAvanInI pa3 mI kaDI uparathI spaSTa jaNAya che - haraSu dhariu manamahijha jAta sorIpura kiddhi, saMgha caturavidhi meli lacchi subhamAragi diddhI; jinaprasAda uddharai sujasasaMsAri hi saMjai, supatiSTA saMghapUja dAni chiya daMsana raMjai; saMghAdhipatti nAnU sutana durajanasAla dharammadhura, kahi kiznadAsa maMgalakarana hIravijayasUriMda gura. 53 A kavitA uparathI e paNa jaNAya che ke teNe sirIpuranI yAtrA karI catuvidhasaMdhanI bhAkA karavAmAM potAnI lakSmIne sa5ga karyo hatuM. tema teNe jinaprasAdano uddhAra ane pratiSThA paNa karAvI hatI. AgaLa cAlatAM kavi, durjanazAlanI prazaMsA karatAM kahe che - lachina aMgi batIsa cAridasa vidyA jANai, pAtisAhi de mAnu SAna sulitAna vaSANa; lAhanUragaDha majhjhi pravaraprAsAda karAyau, vijayasenasUri baMdi bhayo AnaMda savAyau; jAM lagai sUra sasi mera mahi surasarijalu AyAsi dhua, kahi kiznadAsa tAM laga tapai durajanasAla pratApa tuma, 14 A uparathI eka khAsa muddAnI vAta nikaLe che, ane te e kedurjanazAle lAheramAM eka maMdira karAvyuM hatuM. A A noTamAM durjanazAlanA kAkA hIrAnaMdanuM nAma upara ApavAmAM AvyuM che. A hIrAnaMda te che ke jeNe AgarAmAM sImaMdharasvAmIna Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya parivAra sAvI bahu punyazALI hate. cha-- varSanI umara thavA chatAM tenI pAMce Idriye majabUta hatI. tenI hayAtImAM tenA gharamAM ekANuM purUSe pAghaDIbaMdha hatA. teNe keTalIka auSadhazALAo ane jinaprAsAdo karAvyA hatA. A gRhastha dhanADhaya hovA uparAnta kavi paNa hatuM. teNe "akubAvanI' tathA bIjI ghaNI kavitAo banAvI hatI. siAhImAM AsapAla ane netA hatA. A baMne gRhasthAe anukame mukhajInA maMdiramAM AdinAtha ane anaMtanAthanI pratiSThA bahu dhAmadhUma pUrvaka karAvI hatI. bahanapuramAM saMghavI udayakaraNa, bhojarAja, Thakakara saMghajI, hAMsajI, Thakkara saMbUcha, lAlajI, vIradAsa, uSabhadAsa ane jIvarAja vigere hatA. mALavAmAM DAmarazAha ane sUratamAM gopI, sUrajI, baherA sUra ane zAha nAnajI vigere hatA. vaDodarAmAM sonI pAsavIra ane paMcAyaNa, navAnagara ramAM abajI bhaNazAlI ane jIvarAja vigere hatA. jyAre dIvamAM pArekha meghajI, abherAja, parikha dAme, desI jIvarAja, zavajI ane bAI lADakI vigere hatAM. maMdira banAvyuM hatuM, ke je maMdira atyAre paNa vidyamAna che. A maMdirane ullekha hIrAnaMdanA nAma sAthe paM. saubhAgyavijayajIe pitAnI tIrthamALAmAM karyo che. ( jUo prAcIna tIrthamALA saMgraha pR. 74 ) A hIrAnaMde eka vakhata bAdazAha jahAMgIranI paNa mahemAnI karI hatI. A mahemAna saMbaMdhI eka kavitA " zrImALIonA jJAti bheda" nAmanA pustakanA 96 mA pejamAM prakaTa thaI che. te uparathI jaNAya che ke-A mahemAnI saM 1667 mAM karI hatIH1. "saMbata solahai satasaThe sAkA ati kIyA; mihamAnI patisAhakI karike jasa lIyA " (pR. 97). A hIrAnaMda jhaverI viSe eka kathA vIlIyama hAvakInsa(William Hawkins) (1600-13) nAmanA musAphare lakhI che. jUo, vilIyama phesTara sanmAdita "aralI Trevalsa ina iDiyA " ( 1583-1919 ) 5. 111. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa - AvI rIte ghaNuM gAmamAM sUrijInA aneka bhakta zrAvaka rahetA hatA.te lekenI sUrijI upara eTalI badhI aTala zraddhA hatI kesUrijInA upadezathI kaMI paNa kArya karavAne mATe teo haravakhata taiyAra rahetA hatA, eTaluM ja nahi paraMtu sarijInI padharAmaNI vakhate ane evA bIjA prasaMgamAM hajAranuM dAna karavAmAM paNa lagAre saMkoca karatA nahi. hIravijyasUri eka vakhata khaMbhAtamAM hatA, tyAre temane pUrvAvasthAne adhyApaka khaMbhAtamAM AvI caDha. surijI atyAre sAdhu hatA, lAkhe manuSyanA gurU hatA, chatAM sUrijIe potAnA pUrvAvasthAnA adhyApakanuM bahumAna karyuM. pachI kahyuM- mahAzaya ! Apa satkAra karavAne cagya che; parantu Apa jANe ja che ke huM atyAre nigraMtha chuM, atae Apane zuM ApI zakuM? adhyApake kahyuM- mahArAja ! Apa e saMbaMdhI kaMI ciMtA na kare. huM ApanI pAse Avyo chuM, enuM kAraNa juduM ja che. mane eka divasa sarpa karaDa hatuM. tenuM viSa keme karI utaratuM hetu. chevaTa eka gRhastha ApanuM nAma smaraNa karIne te cAmaDane khUba cUsI ke jyAM DaMkha mAryo hate. ApanA nAmanA prabhAvathI viSa utarI gayuM ane huM bacI gaye. pachI mane vicAra thaye keje hIravijayasUrinA nAma samaraNathI huM bacI gayo chuM, te sUrinAM darzana karIne mAre pavitra thavuM. basa, Aja vicArathI huM ApanI pAse A chuM." A vakhate surijInI pAse saMghavaNa sAgade beThAM hatAM, temaNe sUrijIne pUchayuM ke-"zuM A brahmadeva ApanA pUrvAvasthAna zera che ? sarijIe kahyuM-nahiM, te mArA pUrvAvasthAnA gora nahiM, kintu gurU che. saMghavaNe jhaTa potAnA hAthamAMthI kaThuM kADhIne ApyuM, ane bIjA paNa bArase rUpaka ekaThA karIne pelA brAhmaNane dakSiNAmAM ApyA. brAhmaNe khuzI thate ane sUrijInuM nAma japate vidAya thaye. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya parivAra. AvI rIte, eka vakhata sUrijI AgarAmAM hatA, tyAre paNa bhAveja kIrttidAnane prasa`ga banyA hatA. vAta ema banI ke-sUrijInA padhAravAnA nimitte leAkAe ghaNA prakAranAM dAna karyAM. A vakhate akU nAmanA eka cAcakanI strI pANI bharavAne gaI hatI. teNIne ghare AvatAM kaMika vizeSa vAra lAgI. ghare AvI eTale tenA patie teNIne ghaNA ThapakA ApyA, ane kahyuM ke- ATalA badhA vakhata kema lagADayA, huM kayAranA bhUkhyA thayA chu." e kahyuM'pANI bharI lAvavu' kaMi helu kAma nathI. etA vAre thAya, ane jo eTalI badhI bahAdurI rAkhatA hA, teA jAAne ekAda hAthI te lai Ave. ? te yAcaka cAnakamAM ne cAnakamAM gharethI nikanyA ane hIravijayasUrinA guNA gAvA lAgyA. peAtAnA gurUnA guNa gAtA joI zrAvake tenA upara bahu prasanna thayA ane vastrAdinuM ghaNuM. dAna karavA lAgyA, parantu te yAcake ka iMja na lIdhu', ane kahevA lAgyA ke- jo mane kAI hAthI Ape teA lau ' ha A vakhata sadAraga nAmanA gRhastha, peAtAnA gherathI hAthI maMgAvIne lU'chaNuM karI te yAcakane ApavA lAgyA. tevAmAM eka bhrAjaka tyAM beThA hatA, te jhaTa eTalI uThayA ke- je vastunuM lUchatuM thAya che, te vastu upara bheAjanakanAja huka hoya che, bIjAnA nahi.' sadAra'ge turta ja te hAthI bhAjakane ApI dIdhuM, ane aku yAcakane bIjo magAvI ApyA. thAnasiMghe A hAthIne zaNagArI ApyA. aku yAcaka hAthamAM akuza lai hAthI upara savAra thayA, ane umazA tathA khuda bAdazAha pAse jaine paNa hIravijayasUrinI tArIph karavA lAgyo. pachI te peAtAne ghera jaI strI AgaLa peAtAnI bahAdurI khatAvavA lAgyeA. strI jo ke ghaNI khuza thai, paraMtu teNIe ghu'- hAthI aa teja rAkhI zake, ke je heATA zajA-mahArAjA hAya athavA jene gAma-garAsa hoya, ApaNe te yAcaka kahevAie, 33 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para -- ApaNe tyAM te hAthI zobhI zake? mATe tene vecIne paisA karI levA sArA che.' aDuM cAcake paNa A vAtane ThIka mAnI ane te haLI eka mugalane tyAM vecI tenI se suvarNa mahere laI lIdhI. eka vakhata sUrijI amadAvAda padhAryA, tyAre teonI padhAsvAnI khuzAlImAM sArA sArA gAyakoe sUrijInI stutinAM sumadhuragIta rAga-rAgaNIthI gAyAM. gAyakanA madhura svare ane sUrijInI stutimAM rahelA alaikika bhAvathI AkhI sabhA citravat sthira thaI gaI. pariNAme gAyakenA upara atyaMta prasanna thaIne bhaduA nAmanA zrAvake te ja vakhata pitAnI kamaramAMthI cAra hajAra rUpiyAnI kiMmatane senAne kare kADhIne te gAyakone dAnamAM Ave. te pachI te eka pachI eka bIjA aneka zrAvakoe koIe pAgaDI te koIe aMgarakhuM, keIe vIMTI te keIe ke, ema jene je ThIka lAgyuM te dAnamAM ApyuM. te sivAya khAsa eka TIpa paNa thaI, jemAM lagabhaga bArase rUpiyA ekaThA thayA, te paNa te gAyakone dAnamAM ApyA. evI ja rIte patA nAmanA eka bhejake hIravijayasUrine rAsa gAye hatuM, jethI prasanna thaI zrAvakee eka lAkha TakA karI ApyA hatA. kahevAnI matalaba ke sUrijInA bhakate AvI rIte vakhate vakhata prasaMga prApta thaye aDhaLaka dAna karatA hatA. e paNa sUrijInA puNyaprakarSanI ja mahimA, nahi te bIjuM zuM kahI zakAya? have A prasaMge khAsa eka mahattvanI bAbata tarapha pAThakanuM dhyAna kheMcavuM ucita samajAya che. hIravijayasUrinA uparyukta bhakta zrAvakonAM kAryo tarapha dhyAna ApIe chIe tyAre bahudhA teonI pravRtti maMdira banAvavAmAM, pratiSThAo karAvavAmAM, saMgha kADhavAmAM ane evAja AvyAnya kAryo prasaMge heTA mahaTAutsave kasthAmAM thayelI che. rAma Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asa kavinA kahevA pramANe ekalA sUrIzvarajInA hAthe ja pacAsa pratiSThAo thaI hatI. ane temanA upadezathI lagabhaga pAMca rAsa thayAM hatAM. jema mUlAzAha, kuMarajI jhaverI, sonI tejapAla rAyamala AsapAla, thAnasiMdha, mAnu kalyANa, durjanamahala, 1 sonI tejapAla khaMbhAtane rahevAsI hatA. te sUrijInA ghaNA dhanADhya ane mahAna udAra zrAvake paikIne eka hatA. vi. saM. 1646 nI stamAM hIravijayasUri jyAre khaMbhAta AvyA, tyAre zreSTha sudi 8 nA divase teNe anaMtanAthanI pratiSThA karAvI pacIsa hajAra rUpiyA kharacyA hatA. Aja vakhate sAmavijayajIne upAdhyAya padavI paNa ApavAmAM AvI hatI. teNe Aja khAMbhAtamAM eka mahATuM jinabhuvana paNa banAvyuM hatuM. tenuM varNana karatAM RSabhadAsa kavi "hIravijayasUrirAsa'mAM lakhe che "adabhuvana jaryuM deharU karAvyuM, citra likhita abhirAma; treivIsamo tIrthakara kAvyo, vijayaciMtAmaNuM nAma che. hI. 6 vApabhataNI teNe mUrati bharAvI, atyaMta moTI seya; bhuizAmAM jaIne juhAre, samakita niramala heya he. hI. 7 aneka biMba jeNe jinanAM bharAvyAM, rUpakakanakamaNi kerAM; ozavaza ujavala jeNe karIe, karaNI tAsa bhalerA he. hI." 8 A derAsara vartamAnamAM khaMbhAtanA mANekacokanI khaDakImAM vidyamAna che. tenA beMyarAmAM rASabhadevanI moTI pratimA che. A bhayarAnI bhIMta upara eka lekha che, te uparanIja vAtane puravAra kare che. lekha A pramANe che // 60 // zrIgurubhyo nmH|| zrIvikramanRpAt // saMvat 1661 paraSe vaizApa zudi7 some // zrIstaMbhatIrthanagaravyAstavya // Ukeza jAtIya // AbUharAgotravibhUSaNa // sauSaNika kAlAsuta sauvrnnik|| vAcA bhAryA rmaaii|| putra sauvarNika vchiaa|| bhAryA suhAsiNi putra sauSaNika // tejapAla bhAryA // tejalade nAmnyA / mijpti|| sauvaNika tejpaalprdttaashyaa||prbhuutdrvyvyyen subhUmigRhazrI jinaprAsAdarakAritaH // kAritaM va tatra mUlanAyakatayA // sthApanakale Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAha. - gAnA kapha, jIA, rAjiyA, Thakakara jasu, zAha rAmajI vardhamAna, zrIvijayaciMtAmaNipArzvanAthaviMbaM pratiSThitaM taM ca zrImattapAgacchAdhirAjabhaTTArakazrIANaMdavimalasUripaTTAlaMkAra // bhaTTArakazrI. vijayadAnasUri tatpadRprabhAvaka // suvihitasAdhujanadhyeya // su. gRhItanAmadhyeya // pAta // saahshriiakbbrprdttjgdguruvirudpara che mArA | zrIhaviSayasUri ! tapovara che sahasrapAda // pAtasAhazrIakabbarasabhAsamakSavijitavAdivRdasamubhUtayazaHkarpUrapUrasurabhIkRtadigvadhUvadanAraviMdabhaTTArakIvi nalimiH ||. krIDAyAtasuparvarAziruciro yAvat suvarNAcalo medinyAM grahamaMDalaM ca viyati adhneMdumukhya lasat / tAvatpannaganAthase vitapadazrIpArzvanAthaprabhomUrtizrIkalitoyamatra jayatu zrImajineMdrAlayaH ||1||chH||| A lekha uparathI jaNAya che ke tenI tejapAla osavAla jJAtine hatA, ane tenuM gotra AbUrA hatuM. tenA pitAnuM nAma vachiA hatuM ane mAtAnuM nAma suhAsiNI. A sivAya AmAMthI eka mahattvanI vAta nikaLe che. te e che ke--A bhUmigrahavALuM jinamaMdira nI tejapAlanI bhAryA tejaladee pitAnA patinI AjJAthI ghaNuM dravya kharacIne karAvyuM hatuM. biMbanI pratiSThA saM. 1661 nA vaizAkha vada 7 nA divase vijayasenasUrie karI hatI. Aja sanI tejapAle eka lAkha lyAharI kharacIne siddhAcalajI upara mUlanAyaka zrISabhadeva bhagavAnanA maMdirane jIrNoddhAra karAvyA hatA. A hakIkata siddhAcalajI uparanA mukhya maMdiranA pUrvadhAranA raMgamaMDapamAM eka thAMbhalA upara kotarelA zilAlekha uparathI paNa siddha thAya che. - A lekha ekaMdara 87 paMkitaomAM kotarelo che, prAraMbhamAM AdinAtha ane mahAvIrasvAminI stuti karIne hIravijayasUrInI padAvalI ApIne hIravijayasuri ane vijayasenasUrinAM prabhAvaka kAryone ullekha karyo che. te pachI tenI tejapAlanA pUrva purUSanAM nAmo ApI tejapAle hIravijayasUri ane vijayasenasUrinA upadezathI jinamaMdire banAvavAmAM ane saMdhabhakti karavAmAM agaNitadravya kharacyAnuM lakhyuM che. temAM khAsa karIne saM. 1646 mAM khaMbhAtamAM supArzvanAthanuM bhAra Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya parivAra amajI ane bhAramala' vigeree aneka madirA ane sUrijInA karAvyAnI paNa noMdha lIdhI che. te pachI prastuta RSabhadevanA maMdirane jIrNoddhAra karAvyAnI hakIkata lakhavA sAthe A maMdiranI UMcAi, tenA geAkhalA ane tAraNA vigere tamAca bAbatAnu varNana karyuM che. taddanantara sa. 1649 mAM A maMdira taiyAra thayAnuM ane tenuM naDhivana nAma sthApana karI sa. 1650 mAM bahu dhUmadhAmapUrvaka zatruMjayanI yAtrA karI hIravijayasUrinA pavitra hAthathI pratiSThA karAvyAnuM lakhyu che. AnI sAthe e paNa jaNAvavAmAM Avyu` che. -A maMdiranA uddhAranI sAthe zA. rAmajI, jasu kara, arajI ane . mUlAzeThanAM taiyAra thayelAM maMdiranI pratiSThA paNu sUrijIe Aja samaye karI hatI. chevaTe-sUtradhAra vastA, prazastinA lekhaka phamalavijaya pahitanA ziSya vijaya, zilA upara lakhI ApanAra, sahejasAgaranA ziSya jayasAgara ane zilAmAM akSarA ke taranAra mAdhava tathA nAnA nAmanA zilpIonAM nAmeA ApIne A lekha pUrA karavAmAM AvyA che. uparyukata kAryAM sivAya tejapAle bIjA paNu zAsanaprabhAvanAnAM naika kAryo karyAM hatAM. RSabhadAsa kavi hIravijayasUrirAsamAM tejapAlanI prazasA karatAM kathe che AmrUgaDhanA saMdhavI thAya, lahiNI karatA jAya; AnUgaTe acalezvara Ave, pUje RSabhanA pAya hA. sAte khetre jeNe dhana vALyu, rUpaka nANuM lahiNA; hIratA zrAvaka e hAye, jANu' mugaTa parigahiNAM hai. seAnI zrItejapAla kharAbari, nahi~ kA aiASadhadhArI; vigathA vAta na aDakI thAMbhe, hAthe peAthI sArI hA. --pR. 166 1 zrImALIenA jJAtibheda nAmanA pustakanA pR. 1 mAM judAM judAM gAtrAnA prasiddha zrImALIe' sabaMdhI eka kavitA prasiddha thai che, temAM A bhAramala sabaMdhI paNuM varNana che. AnA varSoMna uparathI jAya che ke-bhAramalle sa. 1635 nA duSkALamAM garIbene sahAyatA karI duSkALaneA bhaya dUra karAvyA hatA. akabare tene TakazALanu kArya sAMpyu hatuM. bhAramalanI A stuti dRvi khetAe sa. 1943 mAM lakhI che. jA, te pustakanuM pu krUra mu hI 1 hI 11 hI 12 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIjA ane zA. hAthe pratiSThA karAvI te nimitte mahaTA maheTA uTsa karyA hatA. zAha hazae navAnagaramAM, kuMvarajI bAhuAe kevImAM, zAha lahue gaMdhAramAM ane zAha hIrAe cIulamAM jinamaMdire karAvyAM hatAM, te sivAya lAhora, AgarA,mathurA, mAlapura, phatepura, 1. A kaMvarajIe kAvI, ke je khaMbhAtanI pAse Avela che, tyAM be moTAM maMdira banAvelAM che. banne maMdire hAla vidyamAna che. eka dharmanAthanuM maMdira kahevAya che ane bIjuM AdIzvaranuM. dharmanAthanA maMdiranA raMgamaMDapanI bahAra daravAjAnI bhIMtamAM eka lekha che, temAM ane rajIne Trake paricaya che. A lekhane saMvata A cheH-1654 nA zrAvaNa vadi 9 zanivAra. A maMdiranuM nAma "ratnatilakI ApyAnuM jaNAvyuM che. A sivAya Aja maMdiranA mUlanAyakanA parikaranI jamaNI bAjunA kAusagiyA upara eka lekha che. temAM saM. 1656 nA vaizAkha su. 7 nA divase arajIe vijayasenasUri pAse pratiSThA karAvyAnuM lakhyuM che. AdIzvaranA maMdiramAM mUla gabhArAnA daravAjAmAM pesatAM jamaNu hAtha tarapha gokhalAmAM 32 malekenI eka prazastiyukta lekha che. temAMthI arajI saMbaMdhI A hakIkata nikaLe che - gujarAtamAM Avela vaDanagara gAmamAM laghunAgarajJAtIya ane ziyANA gotrane gAMdhI depAla raheto hato. tene putra abuA, ane tene putra lAlikA nAmane thaye. tene be putro thayA--maka ane gaMgAdhara, bAhukane be strI hatI-1 popaTI ane 2 hIrAdevI. te banene traNa putro thayA. popaTIne kuMarajI ane hIrAdevInA damadAsa ane vIradAsa. lakSmIne prApta karavAnI icchAthI gAMdhI Ao khaMbhAtamAM AvI vasyo hato. khaMbhAtamAM teNe dareka prakAre unnati karI hatI. A vakhate kAvItIrthamAM eka maMdira hatuM, te ghaNuMja jIrNa thai gayuM hatuM. ene joIne kuMvarajInI icchA teno jIrNoddhAra karavAnI thaI; parantu teNe prazastimAM kahevA pramANe tataH kAvatA tene mUfmazuNipurA rajA mukAtarina pAvara sarito navaHA te zraddhALu zrAvake pitAnI bhujAthI utpanna karela dravyathI, jamIna zuddhithI laIne AkhuM maMdira navuM ja karyuM. ane sa. 1648 nA mArgazIrSa su. 13 somavAranA divase zrI AdIzvara bhagavAnanuM sthApana karI vijayasenasUri pAse tenI pratiSThA karAvI, Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi parima rAdhanapura, kalikoTa, mAMDavagaDha, rAmapura, Dabhola vigeremAM ghaNAM maMdira temanA upadezathI thayAM hatAM. bhAramalazAhe vairATamAM, vastupAle sIhImAM, vacharAja ane rUpAe rAjanagaramAM krU zAhe pATaNamAM, vadhu ane dhanajIe vaDalI ane kuNagheramAM zrImala, kIkA ane vAghAe zakarapuramAM derAsara ane piSadhazALAe banAvI hatI. Thakkara jayarAja ane jasavIre mahimadapuramAM derAsara baMdhAvyuM hatuM ane Abune saMgha kADhaye hate, Thakakara lAIe akabarapuramAM derAsara ane upAzraya baMdhAvyuM hatuM, Thakakara vIrA ane seDhAe paNa jinabhuvana karAvyuM hatuM, jyAre kuMarapAle dIllImAM karAvyuM hatuM. vartamAna jamAnAmAM keTalAkane A hakIkta anucita jevI lAgaze kharI; parantu kahevuM jarUranuM thaI paDaze ke-je jamAnAnuM avakana ApaNe karIe chIe, te jamAnAne mATe sUrijIne upadeza samucita-gRja hatuM, kAraNa ke -kAlanA prabhAve thoDAja vakhata upara thayelA keTalAka musalamAnonA julmanA kAraNe ghaNuM kharAM sthAnemAMthI maMdire naSTaprAya thaI gayAM hatAM, tema AzAtanAnA bhayathI keTalIka mUrtine paNa guptasthAnemAM bhaMDArI devAmAM AvI hatI. AvI avasthAmAM dharmanI rakSAne mATe te saMbaMdhI upadeza Apa, e jamAnAne anukUlaja kahI zakAya. - TUMkamAM kahIe te-ApaNa nAyaka hIravijayasUrinAM tamAma kAra tarapha lakSa ApanAra keI paNa sahadaya ema kahyA sivAya nahi rahI zake, ke temaNe saMpUrNa rIte samayanA pravAhane dhyAnamAM rAkhIne ja upadeza Ape hatA. - 1. zakarapura, khaMbhAta zaherathI lagabhaga be mAila upara Avela para che. vartamAnamAM tyAM be maMdiro che, eka ciMtAmaNi pArzvanAthanuM ane bIjuM sImaMdhara svAmInuM. banne derAsaromAM jANavA je koI lekha nathI. mAtra AcAryonI pAdukAo uparanA ane evA chUTA chavAyA lekhe che, ke je ghaNe bhAge aDhAzmI zatAbdinA che. upara batAvela mUhanA nAmane eka paNa lekha nathI, Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAha - - - - prakaraNa 10 muM. - - zeSaparyaTana kilable atulguill li | pAMcamA prakaraNanI aMtamAM ApaNe ApaNuM nAyaka E hIravijayasUrine abhirAmAbAdamAM mUkI AvyA chIe. have ApaNe temanA te pachInA paryaTanane tapAsIe. vi. saM. 1642 (I. sa. 1586) nuM cAturmAsa temaNe alirAmAbAdamAM vyatIta karyuM. te daramIyAna, gujarAtamAM upasthita thayelA bhayaMkara upadravane zAMta karAvavAne mATe temane punaH phatepura-sIkarI javuM paDayuM hatuM, e vAta ApaNe gata prakaraNamAM joI gayA chIe. abhirAmAbAdathI vihAra karI pAMcamA prakaraNamAM kahevA pramANe mathurA ane gvAlIyaranI yAtrA karI sUrijI Agare AvyA hatA. temanA padhAravAthI AgarAmAM sArA sArAM dharma kAryo thayAM hatAM. tyAMthI pachI vihAra karI teo meDane padhAryA hatA. phAgaNa comAsu temaNe meDatAmAMja vyatIta karyuM hatuM. te pachI tyAMthI AgaLa vihAra karI nAgara padhAryA. nAgeAramAM sari ne bahu sAre satkAra thaye hate. saMghavI jayamala bhaktipUrvaka sUrijIne vaMdana karavAne hAme gaye hate. mahetA mehAjale paNa sUrijInI ghaNuM bhakita karI hatI. ahiM jesalamerane saMdha sUrijIne vaMdana karavAne AvyuM hatuM. jemAM mAMDaNa kaThArI mukhya hatuM. A saMghe sUrijInI senaiyAthI pUjA karI hatI. saM. 1643 nuM cAturmAsa pUruM thayA pachI sUrijI pIpADa padhAryA. sUrijInA padhAravAnI khuzAlImAM ahiMnA tAlA puSkaraNAe (brAhmaNe) ghaNuM dravya kharacyuM hatuM. tyAMthI pachI sUrijI sIrahI padhAryA hatA. bIjI tarapha vijayasenasUrijI, ke jeo gujarAtathI sUrijInI hAme AvatA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roSa na hatAM, teo paNa ahija sUrijIne maLyA hatA. banne AcAyarthInA ekatrita thavAthI leAkeAmAM apUrva utsAha phelAyA hatA. jo ke, A pramANe banne AcAryone ekatrita nivAsa sIrAhImAM gheADAja vakhata rahyA hatA; kAraNa ke vijayasenasUrine keTalAMka anivAyaeN kAraNeAthI mahu jaladI gujarAtamAM hIravijayasUrinI AjJAthI AvavuM paDayuM hatuM sIrAhImAM hIravijayasUrinA birAjavAthI ane temanA upadezathI zAsananI unnatinAM bahu sArAM sArAM kAryAM thayAM hatAM. A vakhate sIrAhInA gRhasthA eTalA badhA utsAhamAM AvI gayA hatA, ke sUrijIne AbUnI yAtrA karAvyA pachI ghaNIja vinaMti karIne pAchA sIrAhImAM lAvI cAmAsu karAvyuM hatuM. ( vi. sa'. 1644 ). sUriane cAmAsu karAvavAmAM rAya sulatAna ane tenA maMtrI pUjA mahetAnA ghaNA Agraha hatA. sIrAhImAM paNa aneka dIkSAtsavA ane khIjA' keTalAMka dharmanI unnatinAM kAryoM karAvI sUrijI pATaNa padhAryAM ane vi. saM. 1645 tuM cAturmAMsa temaNe pATaNamAMja karyuM. pArTaNamAM paNa temaNe sAta jaNane dIkSA ApI hatI. pATaNathI vihAra karIne sUrijI khA~bhAta padhAryAM aRsi' temaNe pratiSThAdghi keTalAMka kAryo karyAM hatAM. mAlUma paDe che ke-vi. saM. 1646 nu' cAturmAMsa temaNe khaMbhAtamAMja karyuM hatuM. Aja varSoMmAM dhanavijaya, jayavijaya, rAmavijaya, bhANuvijaya, kItti vijaya ane labdhivijayane panyAsa padavice ApavAmAM AvI hatI. vi. sa'. 1647 nI sAlamAM e pramANe keTalAMka kArTI karI sUrijI amadAvAda AvyA hatA. amadAvAdamAM sUrijInA sArA satkAra thayA hatA. temanA padhAravAnI khuzAlImAM ghaNA zrAvakoe atulita dAna karyuM hatuM. tema mhoTA ADaMbarapUrvaka utsavA karyAM hatA. vi. saM. 1648nI sAlamAM surijI amadAvAdamAMja rahyA hatA, ane te vakhate nAkha AjamakhAnanI sAthe vadhAre paricaya thayA hatA. jenu varNana sAtamA prakaraNamAM ApavAmAM AvyuM che, sUrijI ahithI vicaratA vicaratA rAdhanapura padhAryAM hatA. A vakhateja sUrijIne akabara bAdazAhano patra 34 pa Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savIzvara ane samrA, maLe hatuM, jemAM vijayasenasUrine pitAnI pAse mokalavAne prArthanA karI hatI. ane vijayasenasUrine mokalavAmAM paNa AvyA hatA. ahiM cha hajAra senAmahorothI lokee sUrijInI pUjA karI hatI. ahiMthI vihAra karI sarijI pATaNa padhAryA hatA. pATaNamAM A vakhate traNa pratiSThA karI hatI. kAsamakhAnanI sAthe dharmacarcA ke jenuM varNana sAtamA prakaraNamAM karavAmAM AvyuM che, te karavAne prasaMga paNa sUrijIne Aja vakhate maLe hate. pATaNanI A vakhatanI sthiti daramIyAna sUrijIne eka divasa rAtre ravapna AvyuM. temAM temaNe joyuM ke pote eka hAthI upara savAra thaIne parvata upara caDhI rahyA che ane hajAre leke temane namaskAra kare che. - sUrijIe A hakIkata semavijayajIne jaNAvI. pratyuttaramAM temaNe bahu vicArapUrvaka kahyuM ke A svapnanA phaLamAM mane lAge che ke-saddhAcalanI yAtrA thavI joIe." banavA kALa ketheDAja vakhata pachI sUrijIne siddhAcalanI yAtrA karavAno vicAra thaze. sUrijIne vicAra nakkI thatAM pATaNanA jainasaMghe sUrijInI sAtheja charI pALatAM siddhAcalanI yAtrAe javAnuM nakakI karyuM. saMghe gujarAta ane kAThiyAvADanAM tamAma gAme uparAnta lAhera, 1 vidhipUrvaka tIrthayAtrA karanArane charI pALavAnI zAstrAjJA che. arthAta jenI aMtamAM rI Ave, evI cha bAbate pALavAnI che. te cha bAbato A che -1 ekAhArI (eka vakhataja bhojana karavuM), 2 bhUmisaMskArI ( jamIna uparaja sUvuM ), 3 pAdacArI (page cAlIne ja javuM), ja samyakadhArI (deva-gurU ane dharma upara pUrNa zraddhA rAkhavI), 5 saciraparihArI (sacita-jIvanavALI vastuono tyAga karavo che, ane 6 brahmacArI (gherathI nikaLavuM, tyArathI yAtrA karIne ghera AvavuM, tyAM sudhI barAbara brahmacarye pALavuM.) A pramANe charI pALavA pUrvaka je tIrthayAtrA karavAmAM Ave che, te vidhipUrvakanI yAtrA gaNI zakAya che, Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgarA, sulatAna, kAzmIra ane baMgALAmAM paNa maheTAM moTAM zaheramAM kAsariyAo sAthe nimaMtraNe mekalyAM. zubha muhUrtamAM pATaNane saMgha sUrijIAdi munimaMDala sAthe ravAnA thaye. gADiye, ghoDA, UMTa ane mAphA vigere maheTI dhUmadhAma pUrvaka hajAra mANasanI saMkhyAmAM saMgha AgaLa vadhavA lAgyuM. dhIre dhIre cAlatAM cAlatAM A saMgha amadAvAda pahoMcyuM. A vakhate amadAvAdamAM sUbA tarIke akabarane putra sulatAna murAda hatuM. teNe saMghanI ane sUrijInI bahu ja bhakti karI tathA sUrijInA upadezathI prasanna thaI pitAnA be mevADA sUrijInI sevAmAM mokalyA. anukrame prayANa karatAM karatAM saMgha dhoLake AvyuM. A vakhate khaMbhAtanA saMghavI udayakaraNe vinati karIne dhoLakAmAM 3 vakhata sthiratA karAvI, te daramIyAna khaMbhAtathI bAI sAMgade ane sonI tejapAla pitAnI sAthe chatrIsa sejavAlAM laIne Lake AvI pahecyAM ane teo paNa A saMghanI sAtheja siddhAcalanI yAtrAe cAlyAM, - jyAre A maheTe saMgha pAlItANunI najIkamAM lagabhaga AvavA thaye, tyAre meraThanA adhipati navaraMgakhAnane khabara paDI ke suprasiddha jainAcArya hIravijayasUri eka moTA saMghanI sAthe siddhAcalanI yAtrA karavAne padhAre che, tyAre te ekadama te saMghanI hAme A. soraThanA sUbAnI sAthe upalaka keTalIka vAtacIta thayA pachI bAdazAha akabare ApelAM keTalAMka pharamAne tene batAvAmAM AvyAM. sUe bahuja khuzI thayA. teNe sUrijIne ghaNuM ja mAna ApyuM. ghaNuM ADaMbara sAthe pAlItANAmAM praveza karAvyuM. eka tarapha aneka prakAranAM vAjIthI gAjI rahela gaganamaMDaLamAM bhATenA mukhathI nikaLatI birUdAvaliyAnI dhavani kei eraja sura pUratI hatI. bIjI tarapha bhajanamaMDalI taraphathI levAtA dAMDiyArAsa ane chevaTanA bhAgamAM, siddhAcalajIne bheTavA mATe pretsAhita karanArA suMdariyenAM madhura gIte lekenAM cittAne gadagada karI nAkhatAM hatAM. lAkha Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le sUrIzvara ane samrAT manuSyAnI medanInI madhyamAM cAlatA sUrIzvarajIne hajArA mANase sonA-cAMdInA phUlothI vadhAvatA hatA. ane gRhasthavarga eka bIjAne kezaranAM chaMTakAvathI cha'TakAva karI AjanA apUrva prasaMganA harSa prakaTa karatA hatA. RSabhadAsa kavinA kathana pramANe A vakhate sUrijInI sAthe mahAttara sa'ghavice. yAtrA karavAmAM sAmela hatA. jemAM zAha zrImala, sadhavI udayakaraNa, sonI tejapAla, Thakkara kIkA, kALA, zAha manajI, sAnI kAleA, pAsavIra, zAha sa`ghajI, zAhe sAmajI, gAMdhI OM arajI, zAha tAle, heArA varAga, zrIpAla, zAha zrImaNU vigere mukhya hatA. zAha zrImalanI sAthe pAMcaseA sejavAlAM ane azva-pAlakhIceA vigerenA tA pAraja nhAtA. vaLI tenI sAthe cAra joDI teA nizAna-DakAnI hatI. A sivAya pATaNathI kakuzeTha paNa saMgha laine AvyA hatA, mhetA abajI, seAnI tejapAla, dosI lAlajI ane zAha zivajI vigere pATaNanA saMgha sAthe AvyA hatA. amadAvAdanA traNa sa'thai' AvyA hatA. zAha vIpU ane pArekha bhImajI saMghapati thaIne AvyA hatA. jo agANI, zAha sAmeA ane khImasI paNa AvyA hatA. mALavAthI DAmarazAhe paNa sa'dha laine AvyeA hate. tenI sAthe caMdrabhANu, sUrA ane lakharAja vigere paNa hatA. mevAtathI kalyANuM paNa saMgha laIne Avye teNe bazera mazera khAMDanI lhANI karI hatI. meDatAthI sadAra'ga paNa sagha laine Avye hatA. - A kalyANaabU AthrAne rahIza hatA. A kalyANunA pitA athyue ane kuMarajI nAmanA bIjA gRhasthe ( kadAca banne bhAi thatA DAya) sammezakharanI yAtrA mATe eka TThA saMdha kADhayA hatA. saMghe pUrva dezanAM tamAma tIrthAMnI yAtrA karI hatI, A yAtrAnuM varNana zrIkalyANavijaya vAcakranA ziSya ya'. jayavijayajI. sammetaziva-tIthamAlA mAM karelu che. jUo-tIrthamajjAsaMma, bhA. 1 leA. 12 22 thI 3ra, Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSamatA. uparanAM gAme uparAnta sUrijInI A yAtrAnA prasaMge jesalamera,vIsanagara, siddhapura, mahesANA IDara,ahamanagara, (himmatanagara) sAbalI, kapaDavaMja, mAtara, chatarA, naDIyAda, vaDanagara, DAbhaluM, kaDA, mahemadAvAda, bArejA, vaDodarA, Ameda, sInera, jaMbusara, keravADA, gaMdhAra, sUrata, bharUca, rAnera, UnA, dIva, ghA navAnanagara, mAMgaroLa, verAvaLa, devagIrI, vIjApura, varADa naMdarabAra, sIhI, naDulAI, rAdhanapura, valI, kuNagera, prAMtIja mahIaja, pethApura, borasada, kI, dhoLakA, dhaMdhUkA, vIramagAma, jAnAgaDha, ane kAlAvaDa vigere gAmanA saMghe paNa AvyA hatA. vijayatilakasUrirAsa nA kartA paM. darzanavijayajInA kathana pramANe A saMghamAM ekaMdara be lAkha mANaso ekaThA thayA hatA. je jamAnAnuM vRttAnta ApaNe joIe chIe; te jamAne vartamAna jamAnA je hete. te jamAnAmAM eka gAmathI bIje gAma samAcAra pahoMcADavAmAM divasenA divase vyatIta thatA hatA; jyAre atyAre hajAro mAIla samAcAra pahoMcADavAmAM mAtra mInITenI jarUra paDe che. te jamAnAmAM koI paNa tIrthanI yAtrA karavAmAM ghaNA mahInAone samaya lAgate, atulita dravyane vyaya thate ane keTalI muzkelIo uThAvavI paDatI, jyAre atyAre teja tIrthayAtrA mAtra kalAkanI aMdara thoDAja kharcamAM karIne leke pitAne ghera pAchA AvI jAya che. te jamAnAmAM eTalA badhA vakhatane ane samayane bhega ApI tIrthayAtrAo thaI zakatI hatI, tenuMja e kAraNa hatuM ke loke tIrthayAtrA karavAne bahukama jatA hatA. jyAre kaMI evA moTA saMghe nikaLatA, tyAre ja leke AnaMdathI yAtrA karI zakatA. - prastuta yAtrAnA prasaMge ATalA badhA bhAganA saMghe ekaThA thayA hatA, tenuM kAraNa paNa eja hatuM ke-A apUrva prasaMga teone pharI maLI zake tema hatuM. A vakhate tyAM AvanArAone sthAvara ane jaMgama ane prakAranAM tIrthonI yAtrAne apUrva lAbha Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahae sUrIzvara ane sayA, - - maLavAne hate. te be prakAranAM tIrtho siddhAcala ( sthAvara tIrtha) ane hIravijayasUri (jagamatI). ane teTalAja mATe lAkha mANasone abhUtapUrva meLo bharAye hate. 2SabhadAsa kavinA kathana pramANe A vakhate sUrijInI sAthe yAtrA karavAmAM eka hajAra sAdhuo sAmela hatA. AvatI kAle caitrIpUrNimAne divasa che. puMDarIkaravAmI pAMcakeDa muninI sAthe mekSe paNa Aja divase gayA che. sUrIzvarajIe paNa Aja pavitra divase yAtrA karavAnuM nakkI rAkheluM che. pAlItAtANuM gAmathI zatruMjaya pahADa lagabhaga be mAIla dUra hovAthI ane havAramAM samasta saMghanI sAthe ekAeka vakhatasara na nikaLI zakAya, eTalA mATe sUrijIe ane samasta saMghe cidazanA divase ja pAhaDa tarapha prasthAna karyuM hatuM. zatruMjaya pahADanI talahaTImAM atyAre yAtrALuone mATe aneka sAdhane banelAM che, tevuM te vakhate kaMI hetuM. ane teTalA mATe sarijIe zivanA maMdiramAM rAtri vyatIta karI hatI, ane saMghe medAnamAM paDAva nAkhyuM hatuM, ema "hIrabhAgyakAvyanA kartAnuM kathana che. bIjA divase eTale pUnamanA divase havAramAM maheTA moTA dhanADhaya gRhasthoe senA rUpAnAM puSpa ane sAcAM metIthI A pavitra pahADane vadhAvyuM ane sUrijInI sAthe samasta saMghe pahADa upara caDhavuM zarU karyuM. dhIre dhIre paNa himmata ane utsAha pUrvaka eka pachI eka mekhalA ane TekarIo ullaMghana karI badhAoe parvatanA uparitanabhAga upara AvelA pahelA killAmAM praveza karyo. A pachI kayAM kayAM sUrijI ane saMghe darzana karyA? te saMbaMdhI hIrAbhAgyakAvyanA kartAe A pramANenuM varNana ApeluM che? prathamanA killAmAM sitAM hAthI upara beThela marUdevI mAtAne namaskAra karyo. te pachI zAntinAthanA maMdiramAM ane ajitanAthanA maMdiramAM darzana karI pethaDazAe banAvelA maMdiramAM Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryaTana - - - darzana karI, chIpAvasatImAM gayA. tyAMthI TeTA ane mahA nAmanAM be derAsaramAM thaI kadiyakSa ane adabada dAdA AgaLa stuti karI. te pachI marUdevIzikhara uparathI utarI svargorahaNa nAmanI TUMka upara anupamadevIe banAvelA anupama nAmanA taLAvane jotA jotA upara caDyA ane kahaSabhadevanA maMdirane pharatA kilAmAM praveza karyo. A killAnI pAse vastupAle banAvelI giranAranI racanA I. te pachI kharataravasatI nAmanA derAsaramAM jaIne ane tyAM rAmatI ane temanAthanI cerI joIne tyAM birAjamAna mUrtinAM darzana karyA. tyAMthI ghaDAcekIgekha nAmanA maMdiramAM ane pagalAMnAM darzana karI tilakataraNa nAmanA derAsaramAM darzana karyA. te pachI sUryakuMDa joI mULa maMdiranA killAmAM praveza karI pagathiyAM caDhavA lAgyA. anukrame teraNuM, derAsarane raMgamaMDapa, zikhara upara katarelAM citra, zikhara uparanA ' kaLaze, dhvajAo, raMgamaMDapanA thAMbhalA, hAthI upara beThela marUdevI mAtA, derAsarane gabhAre ane khuda kahaSabhadeva bhagavAnanI mUrti jeI sUrijIne ghaNe AnaMda thaye. te pachI mULa derAsarane pradakSizuo pharatAM derIomAM sthApela mUrti ane rAyaNavRkSa nIcenAM pagalAMnAM darzana karyA. tadanantara jasu Thakkare baMdhAvela traNa dvAravALuM derAsara, rAmajIzAhe banAvela cAra dvAravALuM derAsara ane ra8SabhadevanI hAme birAjela puMDarIka svAmInAM darzana karI mULa derAsaramAM praveza karyo. derAsaranA maMDapamAM rahela marUdevI mAtAne namaskAra karI gaSabhadeva bhagavAnanI bhAvathI stuti-pUjA karI. tyAMthI pachI bahAra nIkaLI mULadvAra AgaLa dIkSAo ane traccAraNa vigere dharmakriyAo karAvI, tyAMthI uThIne pachI puMDarIka gaNadharanI pratimA AgaLa AvIne sUrijIe yAtrALuo samakSa zatruMjaya mahAbhya upara vyAkhyAna ApyuM. hIrasaubhAgyakAvyanA kartAe uparanA vRttAnta sAthe eka mahavanI bAbatane ullekha karyo che. te e che ke-hIravijayasUri keTalAka divase sudhI siddhAcala parvata upara rahRAA hatA." Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAra ane sArA - - - - - siddhAcalajI jevA pavitra tIrtha upara rAtre rahevAne niSedha che, paratu hIravijayasUri vRddhAvasthAvALA hatA ane mahAna tapasvI hatA. ataeva avAra navAra teo caDhI utarI zake tema nahi hovAthI apavAdarUpe teone upara rahevAnI pharaja paDI hatI. hIrasaubhAgyanI TIkAmAM paNa Aja khulAse kare che.' AvIja rIte nahaSabhadAsa kavie paNa hIravijayasUrirAsamAM A vakhatanI yAtrAnuM varNana ApyuM che, te paNa khAsa jANavA jevuM kahevAthI ahiM ApavAmAM Ave che. teo kahe che - "taLeTIe traNa stUpa che, temAM ekamAM AdIzvaranAM pagalAM che, bIjAmAM dhanavijayajInAM ane trIjAmAM nAkaranAM che. te traNe sthaLe stuti karI tyAMthI dhoLIparabe AvI thI sthiratA karI. tyAMthI upara sAkaraparabe AvyA. ahiM sAkaranAM pANI ApavAmAM AvatAM hatAM. tyAMthI trIjI beThake AvyA. jyAM kumArakaMDa che. jethI beThakane hIMgaLAjane haDe kahevAmAM Ave che. tyAMthI pAMcamI beThake caDhatAM sarijIne thAka lAgavAthI semavijayajIe sUrijIne hAtha pakaDaye. ahiM zalAkuMDe kee pANI pIne zAnti lIdhI. ahiM rASabhadevanAM pagalAM paNa che. saMgha sAthe sUrijIe tenAM darzana karyo, ane pachI AgaLa vadhyA. chaThThI beThake be pALIyA jovAmAM AvyA. tyAMthI sAtamI beThake gayA eTale be rastA AvyA. bArImAM pesIne jatAM mukhajInuM maMdira Ave che, ane bIjA mArge jatAM siMhadvAra Ave che. sUrijI saMgha sAthe siMhadvAranA mArge padhAryA. sauthI moTA maMdire AvatAM pahelavahelAM gasSabhadeva bhagavAnanA darzana karyA ane pachI traNa pradakSiNa pharyA. A meTA derAsaranI pradakSiNAo pharatAM ekasa saiAda hAnI derIemAM ekaso vIsa jinapratimAnAM darzana karyA. ekase ATha meTI derIo ane daza derAsaromAM ekaMdara 245 jinabiMbanAM 1 jUo 16, sarga bleka 141 5, 847 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSaparyA , darzana karyA. A sivAya eka suMdara samavasaraNa che. tyAM darzana karI rAyaNavRkSanI nIce rANuM pagalAM che, tyAM ane bhoMyarAnI aMdara rAkhelAM base jinabiMbanAM paNa darzana karyA. tyAMthI sUrijI ane bIjA badhA keTanI bahAra AvyA. keTanI bahAra siAthI pahelAM kharataravahImAM AvI base jinabiMbanAM darzana karyA, ahiM 2SabhadevanI manahara mUrtie badhAonuM khAsa dhyAna kheMcyuM. tyAMthI pachI piSadhazALAmAM AvI sUrijI ane badhA saMghe cheDe vakhata sthiratA karI. ekaMdara keTanI bahAra sattara jinamaMdiramAM rahela base jinabiMbanAM darzana karyA. te pachI adabadajI jatAM anopama taLAva ane pAMDavonI derIe thaI adabadajInAM darzana karI kavAyakSane prasAda ane savAsomajInuM mukhajInuM derAsara ke jene pharatI bAvana derIo hatI, ane je na prAsada thayuM hatuM, tyAM AvyA. tyAMnA eka bheMyarAmAM rAkhela se pratimAonAM paNa darzana karyA. ahiMnI ekra pIThikA upara vIsa pagalAM hatAM, tenAM paNa darzana karI tyAMthI puMDarIkajInA derAsare AvI darzana karyA, ahiM saMghane "zatruMjayamAhAsya" saMbaMdhI sUrijIe upadeza Ape." sUrijIe lAkhe manuSyanI medanI sAthe upara pramANe si. dvAcalanI yAtrA karI. uSabhadAsa kavie ApelA uparanA vRttAnta uparathI e sahaja joI zakAya che ke- sUrijIe yAtrA karI te samaye (vi. saM. 1850 mAM) siddhAcalajI pahADa upara kace kaye sthaLe zuM zuM hatuM ? ane te cokkasa sthAnemAM keTalI keTalI mUtti hatI ? te jamAnAnA parivartanane pravADa keTale badhe jozabhera cAle che, ene khyAla sUrijInA uparyukta yAtrAnA prasaMga uparathI paNa pUrepUre thaI Ave che. kayAM AkhI jiMdagImAM eka be vakhata paNa pitAnA jIvanane nirmaLa karavAnA hetuthI AvanArA yAtrALuo ane kayAM atyAre utpALA jevI RtumAM mAtra havA khAvAne mATe athavA Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sozvara ane saprA. ta - - - - vyApAra-rojagArathI kaMTALI eza-ArAma karavA mATe tIrthasthA nemAM janArA keTalAeka yAtrALuo ! kayAM evaDA moTA tIrthamAM mAtra gaNuM gaThI mUtti ane kayAM atyAre eka eka cikha mUke paNa A na Ave eTalI mUrtinI bahulatA? kayAM e tIrthayAtrAo karyA pachI manuSyane pitAnA jIvanamAM satya, brahmacarya, anItine tyAga ane IcchAne nirodha karavAnI udAra bhAvanAo, ane kayAM atyAre aneka vakhata tIrtha yAtrAo karavA chatAM paNa jIvanamAM guNene sthApana karavAnI ghaNe bhAge upekSA ! kayAM e tIrthasthAnamAM cAre tarapha chavAI raheluM zaktinuM sAmrAjya, ane kayAM atyAre zAstronI anabhijJatAthI vadhI paDele azAnti bharyo ADaMbara! kyAM e tIrtho ane devamaMdironI rakSA mATe lekene rAkhavI paDatI nizcitatA ane kayAM atyAre tenI rakSAne bahAne calAvavAM paDatAM pakSapA, tathI bharelAM heTAM rAjya-darabArI kArakhAnAM!! A badhu zuM? jamAnAnA parivartanane pravAha! bIjuM kaMIja nahi. te jamAnAmAM je leke tIrthayAtrAe jatA hatA, teo para tAnuM ahobhAgya samajatA hatA. tIrthonI te pavitrabhUmine sparza karatAMja zubha bhAvanAomAM ArUDha thatA hatA. jyAM sudhI tIrtha rathAnamAM rahetA hatA, tyAM sudhI krodha-mAna-mAyA-lobha Adi kaSAne maMda karatA hatA ane pitAnA jIvananA sudhArane mATe sArA sArA nityame grahaNa karatA hatA. A pavitra tIrtha upara badhe sthaLe devavaMdana karyA pachI sUrijI eka sthaLe nivRtta thaIne beThA. te vakhata badhA saMghavALAoe gurUvaMdana zarU karyuM. DAmarasaMghavIe sUrijIne vaMdana karatAM sAta hajAra mahamuMdikAne vyaya karyo. gaMdhArane rAmajIzAha jyAre gurUvaMdana karavA lAgyuM, tyAre sUrijInI tenA upara dRSTi paDI. sUrijIe rAmajIzAhane saMdhI kahyuM-'kema? vacana sAMbhare che ke ?" rAmajIzAhe kahyuM-hA sAheba! meM ApanI AgaLa kahyuM hatuM ke"saMtAna thaze, eTale brahmacaryavrata dhAraNa karIza.' sUrijIe kahyuM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSaparyaTana 25. - - - - " tyAre have kema? meM sAMbhaLyuM che ke tamAre saMtAna te thayuM che." rAmajIe kahyuM-"sAheba taiyAra chuM. mAruM evuM kayAMthI ahebhAgya ke-AvA pavitra sthAnamAM ApanA jevA pavitra gurUnA hAthe huM vrata dhAraNa karUM?" te pachI te ja vakhate caturvidha saMghanI sAkSIe rAmajI ane tenI strI, jeNInI umara mAtra bAvIsa varSanI hatI, banee yAvAjIva sudhI brahmacarya pAlana karavAne niyama laI lIdhe. AvI nAnI umaramAM A bane sI-purUSane brahmacaryavrata dhAraNa karatAM je bIjA paNa ghaNAM strI-purUSae brahmacaryavrata dhAraNa karyuM. te pachI pATaNanA saMghavI kaku zeThe paNa brahmacaryavrata dhAraNa karyuM. temanI sAthe bIjA trepana manuSyae teja vrata aMgIkAra karyuM. A vakhate hIravijayasUrinI pUjA karavAmAM agIyAra hajAra bharUacInI upaja thayAnuM traSabhadAsa kavi lakhe che. A pramANe siddhAcalajI tIrtha upara zubhabhAvapUrvaka devavaMdana ane vratagrahaNAdi kriyAo karI badhA nIce utaryA ane pAlItANuM gAmamAM AvyA. pAlItANAmAM keTaleka vakhata sthiratA karyA pachI saMghane vidAya thavAnuM ane sUrijIne vihAra karavAnuM nakakI thayuM. gAme gAmathI ekaThA thayelA gRhastha pitatAnA gAmamAM padhAravA mATe sUrijIne sAgraha vinati karavA lAgyA. temAM khAsa karIne khaMbhAtanA saMghavI udayakaraNanI ane dIvanA meghajI pArekha,dAmajI pArekha ane sava sAhanI vinati vadhAre joradAra hatI.A bane gAmanA gRhasthAe pita pitAnA gAmamAM padhAravA mATe sUrijIne anahada Agraha karyo. dIvanI lADakIbAI nAmanI eka zrAvikA hatI, teNIe paNa sUrijIne vinati karatAM kahyuM- gAme gAma pharIne Ape sarvatra prakAza karyo che, paraMtu ame haju sudhI aMdhArAmAMja ravaDIe chIe. mATe amArA upara kRpA karIne Ape dIva padhAravuM ja joIe." ityAdi vinayapUrvaka, paraMtu sAgraha vinati bahu karI. chevaTa-sUri Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa, jIe dIvanA saMghane saMbodhI kahyuM, "jema tamArI rUci haze, ane siA koIne sukhazAnti raheze, tema karIzuM.' * dIvane saMgha A vacana sAMbhaLI bahu khuzI thaze. pAlItAthI eka vadhAmaNio ekAeka dIva pahoMcI gayo. teNe dIvamAM jaIne sarijhanA padhAravA saMbaMdhI zubha samAcAra saMbhalAvyA. lekee prasanna thaI te vadhAmaNiyAne cAra telA suvarNanI jIbha, vastro ane ghaNI lyAharI vadhAmaNImAM ApI. ' have dezadeza ane gAmegAmanA A maheTA meLAmAMthI jyAre sUrijIe UnA tarapha prayANa karyuM, tyAre te badhA mANasane gurUvirahanuM atyanta du:kha thayuM. A vakhate ke jANe kudaratI rIte te judA paDatA saMghanA mANasane hRdayamAM e prAsake paDe ke have gurU mahArAjanAM darzana thaze ke kema? sau udAsIna cahere gurathI judA paDayA. sUrijI ane temanA ziSya maMDaLe nIrAgacittathI dIva tarapha vihAra karyo. pAlItANethI vihAra karI dAThA-mahuvA vigere thaI sarijI delavADe padhAryA. ane tyAMthI ajAra jaI ajArA pArzvanAthanI yAtrA karI. dIvane saMgha ahiM sUrijIne vaMdana ane vinati karavA AvyA. ahiMthI maheTA ADaMbara sAthe sUrijIne dIvamAM laI gayA. tyAMthI ne padhAratAM lokoe motInA thALathI sUrijIne vadhAvyA. kahevAya che ke A vakhate sUrijInI sAthe pacIsa sAdhuo hatA. ahiM rahIne sUrijI roja navA navA abhigraho-nithama dhAraNa karavA lAgyA. sArajI UnAmAM hamezAM vyAkhyAna-vANI karavA lAgyA. hajAre leke lAbha levA lAgyA. aneka utsava thAya. meghajI pArekha, lakharAja rUDe, ane lADakInI mAe surijInA hAthe pratiSThA karAvI. zrIzrImAlIvaMzIya zAha bakere pitAnuM dravya samArgamAM kharacIne sUrijInI pAse dIkSA lIdhI. A sivAya sUrijInA birAjavAthI bIjI paNa aneka dhArmika kriyAo jenemAM thavA pAmI. suphijInI UnAnI sthiti daramyAna jAmanagaranA jAmasAhebane Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananI sArthakatA. - - - - - - - - - - - - vachara abajIbhaNazAlI sUrijIne vaMdana karavAne AvyuM hatuM. teNe sUrijInI ane bIjA sAdhuonI senaiyAthI navaaMge pUjA karI hatI. eka lAkha TaMkAnuM luchaNuM karyuM hatuM ane yAcakane ghaNuM dAna ApyuM hatuM. saM. 1951 nuM cAturmAsa sarijIe UnAmAMja vyatIta karyuM. cAturmAsa pUrNa thaye je ke-sUrijIe vihAranI taiyArI karI, paraMtu temanuM zarIra asvastha hevAthI gRhae vihAra nahi karavA dIdhe. agatya sUrijIne tyAM ja rahevuM paDyuM. prakaraNa 11 muM. jIvananI sArthakatA. ' ma udayanI pAchaLa asta niyamena rahela che, tema janmanI pAchaLa maraNa avazya raheluM che. rAjA ssssshe ke mahArAjA he, zeTha ho ke zAhukAra 3 , garIba ho ke tavaMgara ho, bALaka che ke vRddha che, strI che ke purUSa he, are, sAkSAta devaja kema na hoya, darekane-janma dhAraNa karanArane-helAM ke meDAM maravuM avazya paDe che; parantu maravA mAravAmAM pharaka che. jeoe A saMsAramAM janma dhANuM karIne potAnA jIvananI sArthakatA karI lIdhI che, tene maravuM e AnaMdane viSaya thaI paDe che. kAraNa ke tene e vAtanI cokkasa khAtarI che ke-mane niMdya-tuccha mAnuSI zarIra choDIne divya zarIra maLavAnuM che. kharUM che ke-jene jhuMpaDI cheDayA pachI mahATe mahela maLavAnI khAtarI hoya, tene paDI choDatAM meM thAya ja nahi. have Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA. je manuSya potAnA jIvananI kaMI paNa sArthakatA karatuM nathI, tene "hAya, zuM thaze? "hAya ! zuM thaze. evI hAya hAyamAMja maravuM paDe che. eTale A janamamAM jevI hAya hAya, tevI janmAktaramAM paNa hAya hAyaja rahevAnI. - jIvananI sArthakatA je kaImAM rahelI hoya, te uttattama guNomAM rahelI che. dayA, dAkSiNya, vinaya, viveka, samabhAva ane kSAtyAdi guNe eja jIvananI sArthaktAnA hetuo che. ApaNuM hIravijayasUri AvA uccatama guNenA bhaMDAra hatA, ema kahIe te lagAre khoTuM nathI. pitAnI jIvanayAtrAmAM avAranavAra paDatI takalIphane temaNe je sahanazIlatAthI sahana karI che, te temanA jIvananI sArthaktAne ja sUcave che. gujarAta jevA ramya ane paramazraddhA pradezane cheDIne mahAna kaSTa uThAvI phatepura-sIkarI sudhI javuM ane te pradezamAM cAra varSa sudhI rahI akabara jevA musalamAna samrAne pratibadhI AkhA varSamAM cha mahInA uparAnta jIvahiMsA baMdha karAvavAnuM kArya zuM ochI jIvananI sArthakatA batAve che? A sivAya pitAnA sAdhudharma upara teonI keTalI AsthA hatI, teone samabhAva ke hite, eTalI UMcI hade pahoMcavA chatAM teo kevI namratA, vinaya, viveka ane laghutA rAkhatA hatA, ane teonI gurUbhakita kevI prazaMsanIya hatI, e saMbaMdhI temanA jIvanamAMthI maLatA prasaMgo tarapha jyAre dhyAna ApIe chIe tyAre kharekhara temanA jIvananI saphaLatAne mATe keIne paNa AnaMda thayA vinA rahetuM nathI. - hIravijayasUri pitAnA sAdhudharmamAM keTalA daDha hatA ane pitAnAja nimitte thayelI vastuone nahiM vAparavAmAM keTalo upayega rAkhatA hatA, te saMbaMdhI ekaja prasaMga joIzuM. - eka vakhata sUrijI amadAvAdanA kAlupurAmAM AvyA ane jyAre, upAzrayamAM praveza karIne zrAvakane upadeza ApavA mATe navA banAvelA eka gekhalAmAM besavAnI zrAvake pAse AjJA mAgI. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananI sArthakatA. tyAre zrAvakoe kahyuM- mahArAja, amane pUchavAnI kaI jarUraja nathI. e gAmale te Apane mATeja khAsa banAvavAmAM AvelA che. ' sUrijIe kahyuM- tyAre te te amane peja nahi. kANu ke amAre mATe banAvelI kAMi paNa vastu amArA upayogamAM lai zakAya nahi. ' te pachI tyAM rAkhelI lAkaDAnI pATa upara Asana karI zrAvakAne upadeza ApyuM. 2. potAne mATe taiyAra karelI vastune nahi vAparavA mATe sUrijI keTalI sAvadhanatA-upacAga rAkhatA hatA, tenu' A javala'ta udAheraNa che. " eka vakhata eka gRhasthane tyAMthI bhikSAmAM khIcaDI AvelI. A khIcaDI sUrijIe khAdhI. sAdhue AhAra pANI karIne nivRtta thayAe nahi, eTalAmAM te je gRhasthane tyAMthI e khIcaDI bhikSAmAM AvI hatI, te gRhastha upAzrayamAM AvI paheAMgye, ane sUrijInA ziSyAnI AgaLa kahevA lAgyA ke-Aje mArAthI mhoTAmAM mhoTA anatha thai gayeA che. mAre tyAMthI je khIcaDI Apa vhArI lAvyA, te eTalI badhI khArI che, ke mArA memAM paNa pesI nahi sAdhue te khArI khIcaDInu' nAma sAMbhaLatAM stabdhaja banI gayA. kAraNa ke-daivayeAge teja khIcaDI sUrIzvarajIe vAparI hatI, parantu temaNe vAparatAM eka zabda paNu uccAraNa karyo nhAtA ! haMmezAMnI mAphaka AhAra karatAja rahyA hatA. tema mADhA uparathI evA bhAva paNa nhAtA prakaTa thatA ke--khIcaDI khAI zakAya tevI nathI. sUrIzvarajIe peAtAnI jihvendriya upara keTalA kAbU meLavyeA hatA, e vAta uparanA prasaMgathI prakaTa thai Ave che. jilvendriya upara kAbU meLavavA, e kai ekjhu' purUSAtha bharyuM kA nathI. mIjI madhIe mAkhatA upara samabhAva rAkhavAvALA hajAro manuSyA nIkaLI Ave, parantu iMdriyane na gamI zake, evI vastu prApta thaye lagAra paNa manamAM durbhAvanA karyA sivAya-lagAra pazu cittamAM glAni lAvyA sivAya tene upayogamAM levI e ghaNuMja na Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sAmA kaThina kAma che. dareka manuSyae, khAsa karIne sAdhuo, ke jeone bhikSAvRttithIja nirvAha karavAne AcAra che, teoe te jihavendriyanA viSayane jItaja joIe. ghaNI vakhata keTalAka nAmadhArI sAdhuo pitAne nahi kalpI zake tevI vastuo arthAt sadeSa vastu e svIkAra karatAM paNa AMcake khAtA nathI, enuM kAraNa teonI lAlacavRtti sivAya bIjuM kaMI ja nathI. hIravijayasUri evA dhuradhira prabhAvaka AcArya hovA chatAM indriyanuM damana karavA tarapha keTaluM dhyAna ApatA hatA, e uparanA daSTAntathI jaNAI Ave che. AvI ja rIte UnAmAM paNa eka khAsa prasaMge jANavA jevuM banyuM hatuM. sarijI jyAre unAmAM hatA, tyAre teonI kamaramAM gUmaDuM thayuM hatuM. sUrijI samajatA hatA ke "jyAre pApane udaya thAya che, tyAre regethI bharelA A zarIramAMthI kaI ne kaI rega bahAra nikaLe che ane te pApanuM pariNAma hoI tene samabhAva pUrvaka sahana karavuM, eja manuSyane mATe ucita che. hAyavoya karavAthI kaMI vedanA zAnta thatI nathI, balika vastutaH teja hAya navA karmone upArjana karAve che. AvI ja bhAvanAthI, jo ke zarIranA dharma pramANe te gUmaDAnI vedanA ghaNI thatI hatI, paraMtu sUrijI tene samabhAvapUrvaka sahana ja karatA hatA. evAmAM ja vaLI eka divasa evuM banyuM ke rAtre sUrijIe saMthAro karyo, tyAre eka hastha sUrijInI bhakti karavAne AvyuM. banavA kALa ke-te gRha nA hAthamAM senAne veDha hatuM, ane te veDhanI aNI pelA gUmaDAnI aMdara pesI gaI. AthI sarijhane kSatakSAra jevuM thayuM. gUmaDAnI vedanAmAM kaI guNe vadhAre thaye. sUrijInAM kapaDAM lehI vALAM thaI gayAM, ATaluM thavA chatAM sUrijIe pitAnI jIbhathI ema na kahyuM ke-"are te A zuM karyuM?" sUrijIe vicAryuM ke- emAM te gRhasthane zeSa che? mAre jeTalI vedanA bhegavavAne nimaNa thayelI haze, tene mithyA keNa karI zake tema che? je ke-prAtaHkAlamAM sUrijInAM kapaDAM lehIvALAM jaIne zIsemavijayajIe, te Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananI sAthetA. 1 zrAvaka pratye, ke jenA hAthathI Ama banavA pAmyu hatuM, bahu kheda prakaTa karyAM; parantu sUrijIe teA prAcIna mahAmuninAM dRSTAntA ApI kahyuM ke- teonAM kaSTI AgaLa A kaSTa kai gaNutarInu che? tevAM mahAn kaSTone te mahiSAe samabhAvapUrNAMka sahana karIne A tmasAdhana karI lIdhu, te pachI AvuM tuccha--najIvuM kaSTa paNa ApaNe na sahana karI zakIe, e keTalA badhA kheDhanA viSaya kahI zakAya ? sUrijImAM rahelA khIjA aneka guNNAnI apekSA eka vizeSa guNu ghaNeAja mahattvanA ane vadhAre dhyAna khecanArA hatA. te guNu hateA guNAnurAgatAnA sUrijI AcAryAM hatA. bethI aDhI hajAra sAdhuo temanI AjJAmAM rahevAvALA hatA. lAkhA nAnu Adhipatya tee bhAgavatA hatA ane mhoTA mhATA rAjA-mahArAjAone pratimAdhavAnI kita dharAvatA hatA, eTale ATalI U'cI hade paheAMcelA DAvA chatAM temAM guNAnurAgatAnA evA guNa hatA ke-koi paNa manuSyamAM rahela guNanI praza'sA ane anumedanA karyAM sivAya teo rahetAja nahi. sUrijInA samayamAMja amaravijayajI nAmanA eka sAdhu hatA.tee tyAgI, vairAgI ane mahAna tapasvI hatA. nirdoSa AhAra levA upara teA ematuM eTaluM badhuM lakSya hatuM ke-traNa traNa cAra cAra divasanA upavAsa karavA chatAM, jo zuddha AhAra na maLate te te uparA upara upavAsaja karI detA. hIravijayasUri temanI tyAgavRtti upara kharekhara mugdhaja thatA. eka vakhata badhA sAdhuo AhAra-pANI karavAne beThA, te vakhata hIravijayasUrie amara vijayajIne kahyuM-' mahArAja Aja te Apa ApanA hAthathI mane AhAra Ape. ' keTalI badhI laghuttA ! guthI purUSa pratye keTaleA badhA anurAga ! eTalI UMcI hade pahAMcavA chatAM, che lagAre abhimAna !! amaravijayajIe sUrijInA pAtramAM AhAra ApyA. eka mahAn pavitra-tapasvI mahApurUSanA hAthathI AhAra levAmAM 1 A te amaravaJaya che ke jeo, A pustakanA rR. 211 nI teTamAM varNavela pa, kramalavijayajInA gurU thAya che. 36 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIra kAne sAta sUrIzvarajIne je AnaMda thayo, e kharekhara avarNanIya che. sUri jIe AjanA divasane pitAnA gaNatarIne pavitra divase pikIne eka mAnya ane pitAnA AtmAne paNa teo dhanya mAnavA lAgyA. sUrijImAM jevI paraguNagrAhakatA hatI, tevI ja laghutA paNa hatI. ApaNe sArI peThe jANIe chIe ke akabare jIvadayA saMbaMdhI ane te sivAyanAM bIjAM je je kAmo karyA, te badhAM hIravijayasUrineja AbhArI che. jo ke vijayasenasUri, zAnticaMdrajI, bhAnucaMdrajI ane siddhicaMdrajIe bAdazAha pAse rahIne keTalAMka kAca karAvyA hatAM, paraMtu te badhe pratApa te hAravijayasUrija kahI zakAya. kAraNa ke temaNe lAMbA kALa bAdazAha pAse rahIne je bIja vAvyuM hatuM bIjaja hetu vAgyuM, paraMtu jenA aMkurA paNa ugADyA hatA-tenAM ja te phaLe hatAM. eTale te saMbaMdhI badhe yaza sUrijIneja che. chatAM sUrijI te emaja samajatA hatA ke "meM je kaMI karyuM che athavA huM je kaMI karuM chuM, te mArI pharaja. uparAnta kaMIja nathI. batika pharaja paNa pUrI adA thaI zakatI nathI." eka vakhata eka zrAvake prasaMgopAtta sUrijInI stuti karatAM kahyuM "dhanya che mahArAja Apa jevA zAsanaprabhAvakane ke-Ape akabara bAdazAhane pratibodhI eka varSamAM cha mahInA sudhI jIva. hiMsA baMdha karAvI ane zatruMjaya vigere tIrthonA paTA karAvI lIdhA sUrijIe kahyuM-"bhAI ! amAre te dharma ja che ke jagatanA jIne sadumArga upara lAvavAno prayatna kare. ame te mAtra upadeza devAnA adhikArI chIe. te upadezane amalamAM mUkave ke na mUka, e zrotAonA adhikAranI vAta che. ame jyAre upadeza ApIe chIe, tyAre keTalAka te sAvadhapaNe sAMbhaLe che, jyAre keTalAka te beThA beThA jholAMja khAtA hoya che, vaLI keTalAka avyavasthita citta besI rahe che, te keTalAka cAlatA paNa thAya che. eTale hajAra mANasene upadeza ApavAmAM lAbha te gaNyA gAMThayA mANaseneja thAya. akabare paNa je kaMi kAma karyuM, e enA cAkhyA dilanuM ja Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAma che. teNe te kAmA na karyo' hata, te ApaNA kai jora-jIvama nhAtA. me jyAre rAsagunAmADha divaseA mAgyA, tyAre teNe khuzI thaine khIjA cAra divaseA peAtAnI taraphanA umerIne khAra visAtuM *mAna karI ApyuM. A enI sajjanatA nahi te bIjI zu kahI zakAya ? kharI rIte jovA jaie tA mAganAranI kIrtti karatAM ApanAranI kItti kai guNI vadhAre hoya che. meM mAgaNI karI, e mArI pharja adA karI ane mAdazAhe kAma karyuM, e. eNe udgAratA karI che. mULa adA karavA karatAM udAratA karavI, e vadhAre mahattvanuM kArya che. vaLI mAre spaSTa kahevuM. joie. ke madazAhe je je amArI paDehe vagaDAvyA jIvahiMsA baMdha karAvI ane gujarAtamAM cAlatA jajIyA nAmane julmI kara adha karAbve, enu mAna zAnticaMdrajIne ghaTe che, jyAre zatru yAdinAM kramAnA meLavavAnuM kAya bhAnucaMdrajIne AbhArI che. kAraNa ke te te kAryo temanA upadezathI thayelAM che. " ra sUcchinuM keTaluM spaSTavakatApaNuM ! keTalI badhI laghutA !keTala nirabhimAnapaNu: !! kharekhara uttama purUSonI uttamatA AvA zuSNeA. mAMja samAelI che. sUrijImAM gurUbhaktinA guNa paNa praza'sanIyaja hete, gurUnI AjJAne te paramAtmAnI AjJA samajatA hatA. eka vakhata koi eka gAmathI temanA gurU vijayadAnasUrie temanA upa2 (hIravijayasUri upara ) patra lakhyA. temAM temaNe lakhyu ke A patra vAMcatAM jema bane tema jaladI ahi AvA sUrijIne patra maLyo ke tu`ja te ravAnA thayA, e divasanA upavAsanu Aje pAraNuM hatu, zrAvakae pAraNu karyo pachI vihAra karavA mATe bahu vinati karI, parantu temaNe kAinu mAnyuM ja nahi. ' gurUdevanI AjJA mAre jaladI javAnI che, mATe mArAthI eka ghaDI paNa.rahI zakAya nahi. ' ema jaNAvI te vidyAyaja thayA. bahu jaladI ane esae gurUjInI pAse paheAMcatAM, gurUne bahu Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA " Azcarya thayuM. * ATalA badhA jaladI kema AvI paheAMcyA, ' ema jyAre gurUe pUchyuM, tyAre sUrijIe jaNa:chyu ApanI AjJA jaladI AvavA mATe hatI, evI AvasthAmAM mArAthI eka ghaDI paNa krama vila'kha karI zakAya ? ' hIravijayasUrinI AvI gurUbhakita je temanA gurU vijayadAnasUrine bahu prasannatA thaI. temAM paNu jyAre temaNe ema jANyuM' keA tA be divasanA upavAsanu' pAraNa' karavA AhAra karavA paNa na rahyA, ane ekAeka vagara AhAra pANI ka2e nikaLIja gayA, tyAre te vijayadAnasUrinI prasannatAnA pAraja na rahyA. gurUnI AjJAnuM pAlana karavAmAM keTalI utsukatA ! keTalI tatparatA !! AvA gurUbhakatA gurUnI sapUrNa kRpA meLavI saMsAramAM sarvatra suyazanI sArasa phelAve, emAM navAi jevuM zuM che ! hIravijayasUrimAM upara pramANenA uttameAttama guNA hatA, ane upadeza dvArA hajAro manuSyAnu kalyANa karavAne avizrAntama uThAvatA hatA. eTale temanu jIvana te kharekhara sArthakaja hetu, chatAM paNa tenu e mAnavu' hatuM--ane te satyaja hatu ke-game teTalI khAtApravRtti karatAM AdhyAtmika pravRtti vadhAre lAbha ka thai paDe che. AdhyAtmika pravRttithA prApta thayelI hadayanI pavitratA mAhI pravRttimAM ghaNuM kAma karI zake che. hRdayanI pavitratA sivAyanA lAkhakhAMDI bakavAda paNa nakAmA thai paDe che. ane jeNe hRdayano pavitratA prApta karI che, tene vadhAre khelAvAnI paNa jarUra nathI. thADAja zabdomAM khIjA upara sacADha asara thavA pAme che, e hRdayanI pavitratAnuM ja pariNAma che, ApaNA nAyaka hIravijayasUrie jema upadezAdghi khAA pravRttithI potAnuM jIvana sArthaka karyuM hatuM, tema teja bAhmapravRttine athAga sahAya ApanAra athavA bIjA zabdomAM kahIe to svApakAra karavAmAM pradhAna kAraNabhUta evI AdhyAtmika pravRttine paNa temaNe visArI hatI. te vakhateA vakhata ekAnta sthAnamAM kalAkonA lA dhyAna karatAM, ghaNI vakhata nija nasthAnamAM jaI tapelI kutI Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanano sAtha tA. upara besI AtApanA paNa letA, ane temAM paNa rAtrinA pAchalA bhAgamAM, ke je samaya ceAgiyAne dhyAna karavAmAM apUrva gaNavAmAM Ave che, te vakhate jAgRta dhyAna karavAnI hamezAMnI pravR. ttine tA kadApi ghaDatAja nahi' sUrijInI AdhyAtmika pravRttithI laga bhaga leAkA ajANyAja hatA. tyAM sudhI ke temanI sAthe kAyama rahevAvALA sAdhue paNa A vAtane bahu krama jANutA hatA. hIravijayasUri jyAre sIrAhImAM hatAM, tyAre eka divasa evuM banyu` ke sUrijI pAchalI rAtrie jAgRta thaIne haMmezAMnI mArka dhyAnastha thaine ubhA rahyA. banavA kALa ke-avasthA ane zarIranI azakitanA lIdhe teone cakarI AvI, ane te ekadama jamIna upara paDI gayA. dhamAkA thatAMja sAdhue jAgI uThyA. tapAsa karatAM mAlUma paDayu` ke sUrijIja atinA lIdhe paDI gayA che. ceDIvAre sUrijIne zuddhi AvatAM sAmavijayajIe kahyuM-" mahArAja sAheba ! ApanI avasthA thai che, jainazAsananI ci'tAmAM ne ciMtAmAM Ape ApanA zarIrane sukAvI dIdhu che. zarIramAM azika vadhI gaI che. AvI avasthAmAM Apa AvI Abhyantara kriyAAthI dUra raheA tA sArUM. Ape paramAtmAnA zAsanane mATe atyAra sudhI je karyuM che ane kare che, e kaI echuM nathI. vaLI ApanA zarIramAM vadhAre zakita raheze, teA Apa vadhu kArya karI zakazA ane amArA jevA aneka jIvonA uddhAra paNa karI zakazeA " sUrijIe sAmavijayajI Adi sAdhuone samajAvatA kahyu'- " bhAI ! tame jANeAja che ke A zarIra kSaNulagura che. kayAre vinaSTa thaze, enA bhAsA nathI. A adhArI kATaDImAM amUlya ratnA bharelAM che, temAMthI jeTalAM kADhI lIdhAM, teTalAMja kAmanAM che. zarIranI dunatA tarapha tame dhyAna Apaze te tamane jaNAze ke-game teTalu khavaDAvI--pIvaDAvIne tene puSTa karavAmAM Ave, parantu antatAgavA teA te judu ja thavAnu che-ahiM ja rahevAnuM che. teA pachI tenA upara mamatva ze ? tenAthI tA jetu' ane tela" kAma kADhI levu ja Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sArA sArUM che. vaLI tame e paNa dhyAnamAM rAkhaze ke hajAre ke lAkho manuSyane AdhIna karI zakAya che, paraMtu AtmAne AdhIna kare bahu kaThina kAma che. ane jyAre A mAne svAdhIne karyo, eTale AkhuM jagatsvAdhIna che. "Mr rv ' AtmA che eTale sarva karyuM. jagane jItavAmAM-manuSyanA upara prabhAva pADavAmAM paNu AtmA upara kAbU meLavavAnI jarUra che. ane te kAbU meLavavAne mATe AdhyAtmika pravRtti manuSya mAtrane mATe jarUranI che. AdhyAtmika baLa, e lAkhe manuSyanA baLa karatAM karaDe gaNuM vadhAre che. lAkhe manuSya je kAma nathI karI zakatA, te eka AdhyAtmika baLavALe manuSya karI zake che." ' sUrijInAM A vacane sAMbhaLI sAdhuo te stabdhaja thaI gayA. teo te sUrijInA pratyuttara pachI eka zabda paNa na bolI zakyA. balika teone e vAtanuM atyanta Azcarya thayuM ke-jagatamAM ATalI badhI pratiSThA ane pUjanA hevA chatAM sUrijImAM ATaluM badhuM virAgya ! sAdhuone saMbhALavAmAM, lekene upadeza ApavAmAM ane samAjahitanAM anekAneka kAryo karavAmAM satata zrama levA chatAM, te bAhA pravRtti pratye ATalI badhI nirlepatA! kharUM adhyAtma te AnuM nAma, mana upara kAbU meLavavAnA IrAdAthI-AtmAne jItavAnA abhiprAyathI jeo adhyAtmanI pravRtti rAkhe che, teo adhyAtmipaNanA ADaMbarathI sarvathA dUraja rahe che. sAcA adhyAtmio ADaMbarapriya hatAja nathI, ane jyAM ADa arapriyatA che, tyAM sAcuM AdhyAtma rahI zakatuM nathI. idrinuM damana, zarIra uparanI mUrchAne tyAga ane vairAgya-e guNe adhyAtmiemAM hevAja joIe. A guNe sivAya adhyAtmamAM pravRtti thaI zakatI ja nathI. vartamAna jamAnAnA keTalAka zuSka adhyAtmie pitAne adhyAtmI havAne dA to karatA phare che, paraMtu jevA jaIe te uparanA guNe paikIne eka paNa guNa jovAmAM AvatuM nathI. AvA adhyAtmione adhyAtmI kahevA athavA mAnavA, e Thagene uttejana ApavA barAbara che. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananI sArA. hIravijayasUrinA jIvananI sArthakatAnA sabaMdhamAM have kaI vizeSa kahevA jevu' rahyuM nathI. AdhyAtmika pravRtti ane upadezAdi bAhya pravRtti-banne rIte teonuM jIvana janatAne AzIrvAda rUpa nivaDyuM hatuM. te uparAnta karmonA kSayane mATe tapasyA paNa temaNe ka Mi krama karI nhotI. TUMkamAM kahIe te teo jema eka upadezaka hatA, tema tapasvI paNa hatA. svAbhAvika rIte hIravijayasUrimAM tyAgavRtti vadhAre hatI. haMmezAM mAtra gaNI gAMThI khAra vastueja vAparatA. chaThThuM, adrema, upavAsa, AMkhila, nIvi ane ekAsaNAti tapasyA te vAtanI vAtamAM karI detA. RSabhadAsa kavinA kathana pramANe temaNe potAnI jidaMgImAM je tapasyA karI hatI, te A cheH " ekazI arjuma, savAkhase. chaThTha, chatrIsase upavAsa, e hajAra mila ane be hajAra nIvi karI hatI. A sivAya temaNe vIsasthAnakanI vIsavAra ArAdhanA karI hatI. jemAM cArasA AMmila ane cArasA cAtha karyAM. chUTaka chUTaka paNa cArasA ceAtha karyAM. vaLI te surima MtranuM ArAdhana karavAmATe traNa mahInA sudhI dhyAnamAM rahyA hatA. te traNa mahInA temaNe upavAsa, AMkhila, nIvI ane ekAsaNAM AdimAMja vyatIta karyAM hatA. jJAnanI ArAdhanA karavA mATe paNa temaNe khAvIsa mahInA sudhI tapasyA karI hatI. gurUtapamAM paNa temaNe tera mahInA cha%0, arRma, upavAsa, AMbila ane nIvi AdimAM vyatIta karyAM hatA. evIja rIte jJAna, darzana, ane cAritranI ArAdhanAnA agiyAra mahInAnA ane khArapratimAnA paNa tapa karyAM hatA. " vigere. AtmazaktionA vikAsa ema ne ema thatA nathI. khAvApIvAthI ane iMdriyonA viSayAmAM lubdha rahevAthIja jo AtmazaktienA vikAsa thatA hoya, tA duniyAnA tamAma manuSyA na karI zake ? parantu tema nathI. Atmazaktine vikAsa karavAmAM lAkhA manuSyA upara prabhAva pADavAnI zakti prApta karavAmAM ghaNA parizramanI jarUra paDe che. paramAtmA mahAvIradeve Atmazaktine sa'pUrNa vikAsa kayAre karyuM ? bAra varSa sudhI lAgata ghAra tapasyA karI tyAre. igni Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samrAh ceAnA viSA taraphanI Asakita dUra karyAM sivAya, bIjA zabdomAM kahIe teA icchAnA nirodha karyo sivAya tapasyA thaI zaktI nathI, ane tapasyA karyAM sivAya ka kSaya thai zakatA nathI. ane eja kAraNathI, yadyapi hIravijayasUri jagat para upakAra karavAnA mahAna puraSA karatA hatA chatAM paNa AtmazakitanA vikAsane mATe temaNe zakita anusAra tapasyA paNa ghaNI karIne jIvananI sArthakatA karI hatI, AA prasa`ge sUrijInI vidvattAnA saMbadhamAM paNa e zabdonA ullekha karavA jarUrano che. hIravijayasUrimAM vidvattA padma kai sAdhAraNa nhAtI. jo ke-temaNe banAvelA graMthe--ja bUTTIya prajJapti TIkA ane atarIkSapArzvanAthastava vigere thADAkaja upalabdha thAya che; parantu temaNe karelAM kAryo tarapha daSTipAta karatAM temanI asAdhAraNa vidvattAnA saMbadhamAM lagAre zakA lAvavA jevu' rahetu nathI. te vakhatanA mhATA mhoTA jainetara vidvAnAnI sAthe Takkara jhIlavAmAM tathA AlamaphAjala sUmAe! ane khAsa karIne samasta dharmAMnuM tattva zuMdhavAmAM peAtAnI AkhI jiM'dagI vyatIta karanAra akhara bAdazAha upara dharmika chApa pADavAmAM saMpUrNa saphaLatA meLavavI, e sAdhAraNu jJAnavALAthI naja ganIzake, e dekhItI vAta che. tema akabare peAtAnI dharmasabhAnA pAMca vargo paikI pahelA vaga mAM teeneja dAkhala karyo hatA ke jeo asAdhAraNa vidvattA dharAvatA hatA. hIravijayasUri A pahelA varganA sabhAsada hatA. e vAta ApaNe prathama joi gayelA chIe. A badhI bAbate uparathI ema saheja jANI zakAya che kehIravijayasUri prakhara pAMDitya dharAvatA hatA. have temanA jIvana saMbadhI kai paNa kahevA jevuM rahyuM nathI. jJAna-dhyAna--tapasyA-dayA-dAkSiNya-lekopakAra-jIvadayAnA pracAra ane evI tamAma bAbatethI ApaNA granthanAyaka hIravijayasUrijIe peAtAnA jIvananI sArthakatA karI hatI. AvI rIte jIvananI sAkatA karanArane mRtyunA bhaya na hAya-na rahe, e tadna manavA jogaja che. teone mATe mRtyu, e evAja AnaMdane viSaya che kejevA jhupaDI mUkIne mahelamAM janArane hoya che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivA, prakaraNa 12 muM. nirvANa yAnA AgalA prakaraNanI aMtamAM ApaNe joI gayA chIe ke-hIravijayasUri vi. saM. 1651 nuM - cAturmAsa pUrNa karIne unAthI jyAre vihAra karavA ii lAgyA, tyAre teonuM zarIra asvastha hovAnA p kAraNe saMghe vihAra karavA dIdhuM nahi. agatyA mUrijIne tyAMja rahevuM paDayuM hatuM. je reganA kAraNe sUrijIne pitAne vihAra baMdha rAkhave paDe te rege, vihAra baMdha rAkhavA chatAM zAnti te naja pakaDI. divase divase te roga vadhateja gaye, tyAM sudhI ke page sejhA paNa caDhI AvyA. zrAvake oSadhane mATe tamAma prakAranI sagavaDa karavA lAgyA; parantu sUrijIe tema karavAnI cokhkhI nA pADI. temaNe kahyuM:- bhAIo ! mAre mATe davAnI tame jarA paNa khaTapaTa karaze nahi. udayamAM AvelAM karmo samabhAva pUrvaka mAre bhegavavAM, eja mAre dharma che. regathI bharelA ane vinazvara A zarIrane mATe aneka prakAranAM pApavALAM kAryo karavAM, e mane vyAjabI lAgatuM nathI." na utsarga-apavAdane jANanArA zrAvake e sUrijIne keTalAMka zAstrIya pramANe ApI ema ThasAvavA prayatna karyo ke-apavAdamAga ApanA jevA zAsanaprabhAvaka ga7nA nAyaka sUrIzvarane mATe rega nivAraNArtha kaI deSa seva paDe, te te zAstrayuktaja che; paranta sUrijIe temanuM mAnyuMja nahi. sUrijI A apavAda mArgathI che ? Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahae sUrIzvara ane sayA, ajANyA nahi hatA. teo zAstronA pAragAmI hatA, gItArtha hatA ane mahAna anubhavI hatA. eTale temanAthI A hakIkata ajANa nahotI, chatAM teo sakhta niSedha karatA hatA, enuM kAraNa eja hatuM ke, teonA samajavAmAM cokkasa AvyuM hatuM ke have "mAruM AyuSya alpa che. have te mATe bIjA bAhya upacAra-auSadhe karavA karatAM dhamaSadhinuM sevanaja vizeSatayA karavuM joIe. the jiMdagIne mATe evA AraMbha-samAraMbhavALI davAo karavAnI zI jarUra che." basa, Aja kAraNathI teo zrAvakane niSedhaja karatA rahyA. zrAvakone bahu dukha thayuM. teo badhA upavAsa karIne besI gayA. "sUrijI davA nahi karavA de, te ame te kaI bhejana karavAnA nathI."Ave niyama karIne besI gayA. 4SabhadAsa kavi te tyAM sudhI kahe che kesarijIe davA nahi levAthI jema gRhastha upavAsa karIne besI gayA, temAM keTalIka bAIoe te pitAnAM bALakane dhavarAvavAM paNa baMdha karyA. AkhA gAmamAM hohA macI gaI. sarijInA ziSyone paNa bahu lAgI AvyuM. chevaTa semavijayajIe sUrijIne samajAvatAM kahyuM- mahArAja ! Ama karavAthI zrAvakanAM mana sthira raheze nahi. jema Apa davA karavAnI nA pADe che, tema zrAvake ane zrAvikAo nahi khAvA-pIvAnI haTha laIne besI gayela che, mATe Ape saMghanA mAnanI khAtara paNa davA karavAnI "hA" pADavI jarUranI che. pUrva RSie paNa re upasthita thatAM auSadhopacAra karela che, e vAta ApanAthI ajANa nathI. bhale zuddha ane DuM auSadha thAya, paraMtu kaMIka te Ape chUTa ApavI ja joIe." semavijayajInA vizeSa AgrahathI pitAnI IcchA virUddha paNa sarijIe davA karavAnI chUTa ApI. saMgha ghaNe khuzI thaye. sio bALakane dharAvavA lAgI. sArA dakSa vaiSe vivekapUrvaka davA zarU karI ane divase divase vyAdhimAM kaIka ghaTADo thavA lAgyA. paraMtu zarIrazakti evI naja thaI ke jethI karIne teo sukha-samAdhe jJAna-dhyAna-kriyAmAM tatpara rahI zake. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANa: ma hIravijayasUrinA pradhAnaziSya ane temanI pATanA adhikArI vijayasenasUri A vakhate akabara bAdazAhanI pAse lAhAramAM hatA. sUrijIne gacchanI sAra sa'bhALa sa'badhI vadhAre ciMtA rahyA karatI hatI. ' vijayasenasUri che nahi:. teo ghaNe dUra che, jo najIka hata, tA melAvIne gacchasabaMdhI tamAma bhalAmaNa karI dete. ' Aja tricAro temanA hRdayasAgaramAM vAravAra ubharI AvatA hatA. chevaTe temaNe A vakhata peAtAnI pAsenA mAM sAdhuone ekaThA karI kahyuM ke jema khane tema vijayasenasUri jaladI ahiM Ave, tevA pra " ? yatna karo. sAdhuoe vicAra karI bIjA koI mAjIsane na mAkalatAM dhanavijayajIneja lAhAra tarapha ravAnA karyAM. ghaNI lAMkhI mepA karIne te bahu jaladI lAhAra pahoMcyA ane sUrijInI bImArI saMbadhI tathA tene sUrijI vAravAra yAda kare che, te sabadhI samAcAra kahyA. vijayasenasUri temanA A samAcArathI mahe citAtura thayA. temanA zarIramAM ekAeka zithilatA AvI gaI. temanA hRdayamAM ekadama dhrAsako paDaye ane paga DhIlA thaI gayA. te ekadama bAdazAha pAse gayA ane sUrijInA vyAdhi saMbadhI ane peAtAne teDAvavA samadhI vAta karI. bAdazAhe A vakhate rahevA mATe Agraha karI zake tema nhAtA, A anivAya kAraNe temane gujarAtamAM javA mATe sammati ApavIja joIe, e vAta AdazAhanA hRdayAM AvI gaI, ane tethI teNe vijayasenasUrine gujarAtamAM javAnI sammati AApI; tema peAtAnA taraphathI sUrijIne kahevAnI paNa bhalAmaNa karI. vijJayagarAnti majjAAtmyanA kartAnA mata che ke-vijayasenasUri, akabara bAdazAha pAse niivajayajIne mUkIne jyAre gujarAtamAM AvatAM mahimanagaramAM ( atyAre jene mAhama kahe che ) AvyA, tyAre temane hIravijayasUrinI khImArI sabadhI putra maLyA hatA. 2 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suzAra ane samrA, game tema ho, paratu hIravijayasUrinI bImArI vakhate teo temanI pAse nahiM hatA ane temane jaladI AvavAne sUcanA karavAmAM AvI hatI, emAM te be mata cheja nahiM. bIjI tarapha hIravijayasUrinI vyAdhimAM jema vadhAre te gaye, tema teone vijayasenasUrinI avidyamAnatAnA khedamAM paNa vadhAreja thate gaye. "hajU sudhI teo kema na AvyA? je A vakhate teo mArI pAse hata, te chevaTanA prasaMge anazanAdi kriyA karavAmAM mane ghaNe ullAsa thAta." Aja vicAre temane vAraMvAra thayA karatA. game teTalA vicAre thavA chatAM ane game teTalI utAvaLa karavA chatAM, manuSyajAtithI jeTaluM calAtuM hoya, teTaluM ja calAya che. manuene kaMI pAMkhe nathI hotI, ke jethI UDIne Icchita sthAne jaI zakAya tema vijayasenasUri eka jaina sAdhu hei e paNa emanAthI bane tema hatuM ke-akabara bAdazAhanA khAsA kaI pavanavegI ghoDA para savAra thaIne ekadama lAhorathI UnA jaI zake. hIravijayasUri, vijayasenasUrine AvavAnI jeTalI pratIkSA karI rahyA hatA, teTalI ja balika tethI paNa vadhAre vijayasenasUri hIravijayasUrinI sevAmAM jaladI pahoMcavAnI utkaTa IcchA rAkhatA hatA. paraMtu kare zuM? ghaNa divase vyatIta thaI javA chatAM vijaya senasUri AvI pahoMcyA nahiM, tyAre surijIe eka divasa badhA sAdhuone ekaThA karI kahyuM ke vijayasenasUri hajU sudhI AvyA nahi. huM cAhate hato. ke teo mane chevaTanI ghaDIe maLyA hata, te samAja saMbaMdhI kaM. Ika bhalAmaNa karata. khera, have mane mAruM AyuSya TUMkuM lAge che, A mATe tamArI badhAonI sampati haya, te huM AtmakArya sAdhavAne kaI yatna kare." Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaeNjI. hIravijayasUrinAM A vacanA sAMbhaLI sAdhue gaLagaLA thaI gayA. sAmavijayajIe kahyuM--mahArAja Apa lagAra paNa ci'tA na karaze. Ape te AvA viSamakALamAM paNa AtmasAdhana karavAmAM kaMI kacAsa rAkhI nathI. tyAga, vairAgya, tapasyA, dhyAna ane kSAntyAdi guNA tathA asakhya jIvene abhayadAna ApavA--apAvavA vaDe karIne Ape te ApanA jIvananI sArthaMkatA karIja lIdhI che. Apa ekira rahe, Apane bahu jaladI ArAma thai jaze ane vijayasenasUri paNa jaladIja ApanI sevAmAM AvI pahoMcaze. " sUrijIe AnA uttaramAM vadhAre na kahetAM mAtra eTa'luja kahyuM H" tame kaheA che te ThIka che, parantu cAmAsu besI gayu* che ane hajU sudhI vijayasenasUri AvyA nahiM na mAlUma teo kayAre Avaze ?" sAmavijayajIe punaH eja kahyuMH mahArAja ! Apa mahu jaladI nirAkhAdha thaI jaze ane vijayasenasUri paNa zIghra AvI pahoMcaze. " ema samajAvatAM samajAvatAM pannUsaNa sudhI divase kADhI nAkhyA. e navAI jevI sukIta che ke--AvI avasthAmAM paNa sirajIe peAte pannUsaNamAM kaeNpatranuM vyAkhyAna vAMcyu hatuM. parantu vyAkhyAna vAMcavAnA parizramathI temanu zarIra vadhAre zithila thaI gayuM. pannUsa pUrAM thayAM ane sUrijIne potAnA zarIramAM vadhAre zithilatA jaNAi, tyAre teo bhAdaravA sudI 10 (vi. sa. 16para) nA divase madhyarAtrie pAtAnI sAthenA vimalaharSa upAdhyAya vigere tamAma sAdhuone ekaThA karI kahevA lAgyAH " munivare, me... mArA jIvananI smAzA have cheDI dIdhI che, DIkaja che, janme che te avazya mareja che. vhelAM ke meADAM-madhAone te mArga levAnA che. tIkaro paNa A aTala siddhAntathI TI thayA nathI. are, AyuSya kSaNlRmAtra vadhAravAne paNa phAI Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrI ane kSamA samartha thaI zakatuM nathI. mATe tame lagAra paNa udvega karaze nahi. vi jayasenasUri ahiM hata, te huM tamArA badhA mATe egya bhalAmaNa karata. kalyANavijaya upAdhyAya paNa chevaTe maLyA nahi. khera, have huM tamane je kaMI kahevA mAguM chuM te e che ke-tame kaI paNa jAtanI ciMtA karaze nahi. tamArI badhIe AzAe vijayasenasUri pUrNa karaze. teo zUravIra, satyavAdI ane zAsananA pUrNa premI che. huM tamane bhalAmaNa karuM chuM ke-jevI rIte tame badhA mane mAne che, tevI ja rIte temane paNa mAnajo ane temanI sevA karaje, teo paNa tamAruM putranI mAphaka pAlana karaze. tame badhA saMpIne raheze ane jema zAsananI zobhA vadhe tema vartAva karaje. khAsa karIne vimalaharSa upAdhyAya ane sAmavijayajIne jaNAvuM chuM ketame chevaTa sudhI mane bahu sateja Ape che. tamArA kAryothI mane bahu prasannatA thayelI che. huM tamane paNa anurodha karuM chuM ketame zAsananI zobhA vadhAraze, ane A samudAya jema saMpIne rahe che, tevI rIte kAyamane mATe rahe, te prayatna karaje." ! - sAdhuone upara pramANe zikhAmaNe ApI sarijI pitAnA jIvanamAM lAgelAM pApanI AcanA ane samasta cha pratye kSamApanA karavA lAgyA. je vakhate teo sAdhuo pratye kSamAvavA lAgyA, tyAre sAdhuonAM hRdaye bharAI AvyAM. temanI AMkhamAMthI azru vahevA lAgyAM. kaMTha rUMdhAI gaye. AvI sthitimAM semavivijayajIe sUrijIne kahyuM -"gurUdeva! Apa A bALakone zAnA amAve che? Ape te amane pyArA putranI mAphaka pALyA che, putrothI paNa adhika gaNIne amArI sArI saMbhALa rAkhI che. tema ajJAnarUpI aMdhakAramAMthI hAtha pakaDIne amane prakAzamAM lAvI mUkyA che. ATale badhe anahada upakAra karanAra Apa-pUjya amane khamA, amane te bahu lAgI Ave che. ame ApanA a jJAnI-avivekI bALake chIe. Dagale ne pagale amArAthI Apane, vinaya thaye haze, vakhate vakhata amAsa nimitte ApanuM hAya Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nithI; - - dubhAyuM haze. te badhAnI ame ApanI pAse kSamA yAcIe chIe, pra! Apate guNanA sAgara che. Apa je kAMI karatA AvyA che, te amArA bhalAnI khAtaraja, chatAM ApanA gaMbhIra Azayane nahi samajI, ghaNI vakhata manathI paNa ApanA abhiprAyanI virUddha ciMtavana thayuM haze. e badhA gunhAone Apa mApha karazo.gurUdeva! vadhAre zuM kahIe ame ajJAnI ane avivekI chIe. ata eva manavacana-kAyAthI je kaMi Apane avinaya-aviveka ke AzAtanA thayAM hoya, tenI Apa kSamA Apaze." ' sUrijIe kahyuM-" munivare tamAruM kahevuM kharUM che. paraMtu mAre paNa tamane khamAvavA e mAre AcAra che. bhegA rahevAmAM vakhate keIne kaMI kahevuM paNa paDe, ane tenuM mana dubhAya, e svAbhAvikaja che. mATe huM paNa tamane badhAne khamAvuM chuM." pati , upadeza ja Acarela potAnA citta e pramANe samarata ene khamAvyA pachI sUrijIe pApanI AlocanA karI ane arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma-e cAra zaraNene Azraya karyo. surijI, badhI bAbate taraphathI pitAnA cittane haThAvI laI pita pitAnA jIvanamAM Acarela zubhakAryo-vinaya, vaiyAvacca, gurUbhakita, upadeza, tIrthayAtrA ane evAM bIjAM kAryonI anumodanA karavA lAgyA. DhaDhaNuM, daDhaprahArI, araNika, sanakumAra, khaMdhakakumAra, phUga, bharata, bAhubalI, balibhadraabhayakumAra, zAlibhadra, medhakumAra ane dhannA vigere pUrva RSionI tapasyA ane temanI kone sahana karavAnI zaktinuM smaraNa karavA lAgyA. te pachI navakAra maMtranuM dhyAna karI daza prakAranI ArAdhanA karI. cheDe vakhata sUrijI mana rahyA. temanA ceharA uparathI jaNAtuM hatuM ke, teo kaI gabhIra dhyAnasAgaramAM nimana che. cAre tarapha gherAIne beThelA muni surijInA mukhAraviMdanI hAme Tagara Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIzvara ane siyA, Tagara joI rahela che. ane evI pratIkSA karI rahyA che ke-hamaNAM gurUdeva kaMIka bolaze, jyAre tyAM AvatAM seMkaDe strI purUSa sUrijInI pUjA karI judA judA sthAnamAM udAsInatA pUrvaka besatAM jAya che. Aje bhAdaravA sudi 11 (vi. saM. 1para) ne divasa che. saMdhyAkAla thavA AvyuM. sUrijI atyAra sudhI dhyAnamAM magna hatA. sAdhuo temanA mukhakamalane nihALI rahyA hatA. akasmAta sUrijIe AMkha ughADI. pratikamaNane vakhata thayele je. pite sAvadha thaIne badhA sAdhuone pitAnI pAse besADI pote pratikamaNa karAvyuM. pratikamaNa purUM thayA pachI sUrijIe chellA zabdo uccAratAM kahyuM - bhAIo! have huM mArA kAryamAM lIna thAuM chuM. tame kaI kAyara thaze nahiM. dharmakArya karavAmAM zuravIra raheje." eTaluM bolatAM bolatAM sUrijIe siddhanuM dhyAna karyuM. sUrijInI vANI baMdha thatAM mArUM kaI nathI" "huM koIne nathI" "mAre AtmA jJAna-dazarnacAritramaya che,-saccidAnaMdamaya che, "mAro AtmA zAzvata che! huM zAzvata sukhane mAlika thAuM." "bIjA badhA bAhyabhAvene sarAvuM chuM." tema AhAra, upAdhi ane A tuccha zarIrane paNa sarAvuM chuM." A vacane kADhI mUrijI cAra zaraNAMnuM smaraNa karavA lAgyA. A vakhate sarijI padmAsane birAjamAna thayA. hAthamAM navakAravALI laI jApa karavA lAgyA. cAra mALA pUrI karIne jyAre pAMcamI mALA gaNavA jatA hatA, ke turta te mALA hAthamAMthI nIce paDI gaI. lokamAM hAhAkAra macI gaye. jagane hIro Aja kSaNe A mAnuSI dehane cheDI cAlato thaye surakamAM hIranI padharAmaNI thatAM suraghaMTAne nAda thaye, tyAre bhAratavarSamAM gurUvirahanuM bhayaMkara vAdaLa chavAi gayuM. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nila 290 papapapa hIravijayasUrine nirvANa thatAM sarvatra hAhAkAra macI gaye. unAnA saMghe A khedakAraka samAcAra gAmegAma pahoMcADavA mATe "kAsazIAone ravAnA karyA. je je gAmamAM A dukhada samAcAra " mAlUma paDayA, te te gAmamAM sarvatra zoka prasarI gaye. gAmegAma 'haDatAle paDavA lAgI. keNa hiMdu ke keNa musUlamAna, keNa jaina ke koNa bIjA-darekane A mAThA samAcArathI atyanta duHkha thayuM. je be purUSa ratnanI vidyamAnatAthI bhAratavarSanI rASTrIya ane dhArmika sthitimAM ghaNoja sudhAre thavA pAmyuM hatuM, ane jenA lIdhe bhAratavarSanI prajA kaMIka sukhanA divase jevA pAmI hatI, temAMnuM eka ratna guma thavAthI kene duHkha na thAya? tenI na pUrI zakAya tevI paDelI khoTathI kenA hRdayamAM AghAta na pahoMce ? bIjI tarapha sUrijInI atyakriyAne mATe unA ane dIvane saMgha taiyArI karavA lAgyA. temaNe terakhaMDavALI eka mAMDavI taiyAra karI. je mAMDavI kathI, makhamala ane mazarUthI maDhavAmAM AvI. A mAMDavIne motInAM jhUmakhAM, rUpAnA ghaMTa, senAnI lUthari, chatra, cAmara, teraNa ane cAre tarapha aneka prakAranI pharatI pUtaLIcethI evI te manahara zaNagAravAmAM AvI ke khAsA eka deva vimAnane paNa bhUlAvI de tevI banI. kahevAya che ke A mAMDavIne banAvavAmAM be hajAra lyAharIne kharca thayuM hatuM. ane te sivAya aDhI hajAra lyAharI bIjI lAgI hatI. kezara, caMdana ane sUAthI sUrijInA zarIrane lepa karavAmAM Avye. ane te pachI te zabane mAMDavImAM padharAvavAmAM AvyuM. ghaMTAnAda thavA lAgyA. vAjiMtre vAgavA lAgyAM. maheTa heTA purU e mAMDavI upADI. jaya jaya naMdajaya jaya bhaddA ! nA advitIya nAdathI gagana maMDala gAjI uThayuM hajAro loko potapotAnI zraddhA pramANe rUpiyA, paisA ane badAma vigere vastuo uchALavA lAgyA. mArgamAM ThekANe ThekANe puSpanI vRSTi thavA lAgI. AbAla Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAh gopAla tamAma purUSo makAnAnA mALAe ane chajA upara ubhA rahIne bhAvapUrvaka vaMdana karavA lAgyA. sUrijInI mAMDavInI pAchaLa cAlanArA hujArA mANasAmAM kAI ghaTAnAda karatA te kAi khIra uchALatA. e pramANe gAmanA meATA latAemAM phrIne gAmathI bahAra eka AMbAvADImAM AvyA. ahiM niva bhUmimAM uttama jAtanA caMdananI citA khaDakavAmAM AvI. sUri jInA zamane temAM padharAvyuM. parantu Aga mUkavAnI kAinI hiMmata cAlatI nathI. leAkAnAM hRda. pAchAM bharAI AvyAM. dareka sUrijInI mukhamudrA sAme joine citravat sthira thaI gayA. AMkhamAMthI cAdhArAM AMsu vahevA lAgyAM. lAkA rUdruka'ThathI kahevA lAgyA, " huM gurUrAja ! Apa amane madhuradezanA ApeA. huM hIra ! Apa dharmanA vicAra prakAzita karo. ATalA ATalA ApanA sevake kalpAMta karI rahyA che, chatAM Apa kema khelatA nathI. are gurUdeva ! A vakhate amArA mastaka upara ApanA pavitra hAtha sthApana karI amane niya anAvA. are prabhA ! Ape ekAeka A zu' karyuM... ? amene rajaLatA mUkIne Apa kayAM gayA ? ame kAnAM duzdana karIne haeNve pavitra thaizuM ? Apa sivAya have amArA sa Mdezane kANu dUra karaze ? ke dInadayALa ! te mIThI vANInA AsvAda have kenAthI laizuM'. amArA jevA sa'sAramAM selA prANiyAnA uddhAra have kANa karaze ?" ? 20 Ama tamAma manuSye kalpAMta karavA lAgyA. chevaTe hRdayAne kaThina karI hA ! hA ! kAranI kAramIcIsa pUrNAMka citAmAM Aga mUkavAmAM AvI. A citAmAM pa'dara maNu sUkhaDa, traNa maNu agara, traNa zera kapUra, zera kastUrI ane traNa zera kezara nAkhavAmAM AvyuM. tema pAMcazera cUe paNa khALavAmAM AvyeA. asa, hIranuM mAnuSI zarIra bhamasrAt thai gayu'. have hIranuM yazaHzarIra mAtra A saMsAramAM kAyama rahyuM. eka dara hIrasUrinA zarIranA sahaskAra karatAM sAta hajAra lyAharInA vyaya thayA. samudranA Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivaNa. rahe - - - - - - - AkhA kinAre amArI paLAvavAmAM AvI. koI jALa na nAkhe, e baMdobasta thaye. vaLI gurUvirahathI viraha banelA tamAma sAdhuo traNa traNa divasanA upavAse karI besI gayA. agnisaMskAra karIne tamAma zrAvakee derAsaramAM AvI devavaMdana karyuM, ane pachI sAdhuene vairAgyamaya upadeza zravaNa karI si pita pitAne ghera gayA. je bagIcAmAM hIravijayasarine agnisaMskAra karavAmAM AvyuM hatuM, te bagIce ane tene lagatI bAvIsa vIghA jamIna akabara bAdazAhe janene bakSIsa ApI havI. Aja bagIcAmAM dIvanI bAI lADakIe eka mahaTe stupa banAvI, te upara hIravijayasUrinA pagalAM rathApana karyA. che hIravijyasUrinA nirvANa pachI paMdara divase kalyANavijaya upAdhyAya Una AvyA. teone sUrijInA svargavAsanA samAcAra sAMbhaLatAMja mahAna kheda thaye. sUrijInA advitIya guNe vAraMvAra yAda AvavA lAgyA. ane jema jema te guNe yAda AvatA, tema tema temanuM hRdaya bharAI AvatuM ane atyanta zeka thatuM. kalayANuvijayajIne aneka zabdothI zrAvakee ane sAdhuoe samajavI zAnta karyA pachI temaNe agnisaMskAravALA sthAne rastAnI vaMdanA karI. 1 jUo mAtharSya nI 17, zloka. 195, 5. 990 2 A pagalAM atyAre paNa mojUda che. tenA uparanA lepathI jaNAya che ke A pagalAMnI pratiSThA vi. saM. 165ra nA kArtikavadi 5 budhavAranA divase vijayasenasUrie karI hatI. lekhamAM sUrijInA nivaNanI tithi (bhAdaravA sudi 11 ) paNuM ApavAmAM AvelI che. tema hIravijayasUrie karelAM keTalAMka mahetAM maheDhAM kAryo ullekha paNa karavAmAM AvyuM che. A lekha "zrI ajArApAzvanAtha paMcatIrthImahAtma ane iddhArane ditIya rIperTa " nAmanI bukanA pR. 4 mAM bahAra paNa paDe che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samA bIjI tarapha lAhorathI ravAnA thayela vijayasenasUri hIravijayasUrinA nirvANa divase kyAM sudhI AvI pahoMcyA che, tenI keIne khabara hatI, temavijayasenasUri paNa jema bane tema jaladI keIpaNa sthaLe rokAyA sivAya eka pachI eka gAmo ane nagaramAM thatA evI utkRSTa IcchAthI UnA tarapha AvatA hatA ke kayAre gurUdevanA caraNamAM mArA mastakane mUkI AtmAne pavitra karUM. paratu bhAvI padAthe AgaLa kenuM zuM cAlI zake ? game teTalI utAvaLa karavA chatAM vijayasenasUrine hIravijayasUrinAM darzana nahiM thavAnAM te naja thayAM. bhAdaravA vadi 6 nA divase je vakhate pATaNanA. zrAvako hIravijayasUrinA nirvANunA samAcAra sAMbhaLIne devavaMdana karatA hatA, teja vakhate teo pATaNamAM AvI pahoMcyA. vijaya senasUrinI ghaNA divasathI IcchA hatI ke-huM pATaNamAM jaIza, eTale kaMIpaNa zubha samAcAra maLaze; paNa thayuM tethI ulaTuM. pATaNanA upAzrayamAM praveza karatAM ja temane A mAThA samAcAra sAMbhaLavAnuM dirbhAgya prApta thayuM sUrijInA nirvANunA samAcAra sAMbhaLatAM ja temanA hRdayamAM ekAeka AghAta pahoMcyA. teo vivAra avAkurja banI gayA ane mUccha AvatAM jamIna para paDI gayA. vivAre cetanA AvatAM paNa temane kaMI cena paDatuM nahi. kSaNamAM besatA te kSaNamAM ubhA thatA, kSaNamAM sUtA te kSaNamAM kaMI bolatA. are "A zuM thayuM ? "have huM zuM karIza?"huM Une jaIne kene vAMdIza?" ItyAdi aneka prakAranA saMkalpa-vikalpa temane thavA lAgyA. teo nathI AhAra karatA ke nathI pANI vAparatA; nathI vyAkhyAna vAMcatA ke nathI vAta karatA. teo gaMbhIra vicArasAgaramAM garakAva thaI gayA hoya, tema, zanyacitta divase gALavA lAgyA. traNa divasa emane ema nikaLI gayA. vijayasenasUri kaI vakhate kaMI paNa bolatA, te "are hIra haMsale mAnasarovarathI uThe gaye" "are prabhe! amane ekAeka mUkIne kayAM cAlyA gayA!" "have amAruM zuM thaze? kenI AjJA mAgIzuM" "are A zAsananuM paNa zuM thaze.' evAM ja vAka akasamAta kADhI nAkhatA, Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navA -- --- a ma ---- traNa divase emane ema nikaLI gayA pachI, cothA divase pATaNane saMdha ekaThA thaye. vijayasenasUrine ghaNuM ghaNuM samajAvyA. temane AzvAsana ApavAmAM AvyuM. saMghanA samajAvavAthI temanuM citta kaIka zAnta thayuM. temaNe pitAnA hRdayane majabUta karyuM, pairya dhAraNa karyuM. cothA divase kaMIka AhArapANa paNa karyA. te pachI badhA munine sAthe laI teo Une AvyA, ane tyAM hIravijayasUrinAM pagalAMne bhAvathI vaMdanA karI. Aja vijayasenasUri hIravijayasUrinI pATe sthApanA thayA. ane temaNe paNa hIravijayasUrinI mAphakaja jainadharmanI vijaya patAkA cAre dizAomAM pharakAvI. A prakaraNanI pUrNAhuti karyA pahelAM hIravijayasUrinA nivaNa prasaMge banelI eka AzcaryakAraka ghaTanAne ulekha kare bhUlavo joIto nathI. gaSabhadAsa kavinA kathana pramANe-je divase hIravijyasUrinuM nirvANa thayuM, teja divase rAtre, je sthAnamAM agnisaMskAra karavAmAM AvyuM hatuM, te sthAnamAM aneka prakAranAM nATAraMga thatAM, pAsenA khetaramAM sUtelA eka nAgara vANiyAe joyAM hatAM. prAtaHkAlamAM teNe zaheramAM AvI kene rAtre banelI hakIkata kahI saMbhaLAvI. lekanAM TeLeTeLAM te vADImAM gayAM. te vakhate nATAraMga jevuM te lokee kaMI naja dekhyuM, paraMtu te vAvanA tamAma AMbAo upara kerIo lAgelI joI. temAM keI AMbA upara mahera sAthe jhINI jhINI kerIo joI, te, keI upara mahaTI geTalAvALI joI. ane kaI upara sAkhe joI te keI upara bilakula pAkI gayelI paNa I. A AMbAomAM keTalAka to evA paNa hatA, ke jenA upara koi kALe kerI thatI ja hatI, eTale tene vAMjhiyA AMbA kahevAmAM Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yurIbhAra ane sAha AvatA. lekanA Azcaryane pAra rahyo nahi. bhAdara mahIne. A RtumAM kerI hoyaja zAnI? ane vaLI gaI kAla sudhI te te AMbAo upara kaMI hatu paNa nahiM. ane Aje kerIothI khIlelA AMbA joI kene Azcarya na thAya? zrAvakee keTalIka kerIo utArI lIdhI. temAMthI amadAvAda, pATaNa ane khaMbhAta vigere zaheramAM mokalAvI. tyAM sudhI ke TheTha abulaphajala ane akabara pAse paNa te kerIe mokalavAmAM AvI. jeNe jeNe kerIo joI ane hakIkata sAMbhaLI tenA tenA AnaMdane pAra rahyo nahiM. bAdazAha paNa sUrijInA puNyaprakarSa upara phidA thaye. sUrijInA mAhAsya mATe tenA aMtaHkaraNamAM atulita harSa utpanna thayA, paraMtu tenI sAthe ja sAthe sUrijInA svargavAsathI bAdazAha ane abulaphajalanA khedane paNa pAra rahyo nahi. aneka prakAre sUrijInI stutinA zabdo uccAravA lAge.gaSabhadAsa kavie bAdazAhanA mukhathI sUrijInI stutinA je zabda kaDhAvyA che, teja zabdomAM ame paNa A prakaraNanI pUrNAhuti karIe chIe: "dhana jIvyuM jagatagurUnuM, karyo jaga upagAra re. maraNa pAmya phaLyA AMbA, pAme sura avatAra che. hIra. 5 zekha abulaphajala akabara, kare kharakhare tAma re. asyA phakIra navi rahyA kAle, bIjA kuNa nara nAma re. hIra, 6 jeNe kamAI karI sArI, ve lahe bhavapAra re; khera mahira dila pAka nahi, beyA AdamI avatAra reTa hIra7 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A samAnanuM zeSa ana prakaraNa teramuM. samrATanuM' zeSa jIvana paNA prathama nAyaka hIravijayasUrinA sabadhamAM ghaNuM kahevAI gayuM. have ApaNe khIjA nAyaka samrAT akakharanI avaziSTa jIvanayAtrA tapAsIe, akamaranA guNa-dazeAnu avalAkena upalaka draSTie ApaNe trIjA prakaraNamAM karyuM' che, tema pAMcamA ane cha4 prakaraNamAM tenA dhArmika vicAro ane teNe karelAM jIvadayA samathI kAryAMnI noMdha paNa lIdhI che, tema chatAM paNa akamaranA jIvananI trIjI AMkhatA tarapha upekSA karI je A pustakanI pUrNAhuti karavAmAM Ave, te teTalA azamAM kharekhara nyUnatAja lekhAya, ane teTalA mATe A prakaraNamAM ApaNe akamaranI khAkInI jIvanayAtrA upara TUMkamAM draSTipAta karIzu', e tA suprasiddha vAta che ane trIjA praNamAM kahevAI paNa gayuM che ke akabara AlyAvasthAthIja evA te tejasvI, zUravIra ane cacala svabhAvanA hatA ke kudaratI rIte tene mATe loko ucca abhiprAyA mAMdhatA hatA. akSarajJAna meLavavAmAM joIe tevI abhirUci nahi haiAvA chatAM te navuM navuM jANavAne ane abhinava kaLA zIkhavAne eTaleA badhA Atura rahetA hatA ke tenI te AturatAne eka prakAranuM vyasana kahIe te paNa cAlI zake. nhAnI umarathIja te cAhatA hatA keM-jagamAM hu' nAmanA krama meLavu ? ane hajAro alke lAkhA manuSyane hu* mArA AdhIna kema manAvuM ! parantu gAdI upara AvavA chatAM paNa jyAM sudhI tenA upara maherAmakhAnanI dekharekha hatI, tyAM sudhI te peAtAnI umedene pUrI pADavAmAM joie 308 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI saphaLatA meLavI zako nahote. jyAre te baherAmakhAnanA badhanamAMthI mukata thaye, ane rAjayanI saMpUrNa lagAma pitAnA hAthamAM lIdhI, tyAre tene ema lAgyuM ke-have huM mAruM dhAryuM karI zakIza. purUSArthI purUSe potAnA kAryanI siddhi karavAmAM game tyAre paNa avazya saphaLatA meLave che, e vAtanI khAtarI akabaranuM jIvana bahu sacoTa rIte karI Ape che. rAjyanI saMpUrNa lagAma hAthamAM lIdhA pachI have akabare pitAnI umedo pUrI pADavAnA prayatna hAtha dharyAM. akabaranA kAryo uparathI ApaNe ema kahI zakIe tema chIe ke-akabaranA aMta:karaNamAM mukhyatve traNa cAra bAbate khAsa karIne ramI rahelI hatI. prathama te e ketenI pahelAM thaI gayelA bIjA rAjAo keIna kaI rIte jema potAnuM nAma kAyama rAkhI gayA hatA tema teNe (akabare) paNa rAkhI javuM. bIjI vAta e ke tamAma sUbedAre upara pitAnI pUrNa sattA rAkhavI, eka paNa sUbedArane svataMtra na thavA de. trIjI vAta e ke potAnA bApanA vakhatamAM gayelA ane svataMtratA bhogavanArA tamAma deza upara pite Adhi. patya bhegavavuM ane cothI vAta e ke rAjyanI Abhyantara vyavasthAe paNa sudhAravI, ke-je aneka uthalapAlenA lIdhe bagAI hatI. lagabhaga A cAra hetuo siddha karavAmAM te potAnA jIvanadera upara nAcce hate. bIjA prakaNamAM batAvyA pramANe tene "dIna-i-IlAhInAmane dharma calAvavAne hetu "nAmanA meLavavA sivAya bIjo eka paNa nahe. jo ke A hetune siddha karavAmAM teNe joIe tevI saphaLatA hetI meLavI, e dekhItuM ja che. kAraNa ke-teNe calAvele dharma tenI sAthe ja adazya thaye hate. te paNa ema te kahevuM ja paDaze keteNe potAnI jiMdagImAM te tene AsvAda pUrepUre nahiM, te moTe lAge avazya cAkhyuM hate. sAcI zraddhAthI nahi paratu dAkSiNyatIthI Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAkoSa jIvana ke svArthathI paNa tenA dharmanA mAnavAvALA sArA sArA AgevAna hindu-musalamAne bahAra AvyA hatA. tenA dharmamAM je leke jeThAyA hatA, teomAM moTA umarAve paikInA mukhya A hatA - 1 abulakajala. 10 sadarajahAna muphatI. 11-12 sadarajahAna mukInA be 3 zekha mubAraka nAgarI. dIkarA. 4 jApharabega AsaphakhAna. 13 mIra zasapha amalI. 5 kAsama kAbalI. 14 sulatAna khyAA sadara 6 abdurasamada, 15 mIrajA jAnI hAkama ThaThThA. 7 AjamakhAna kAkA. 16 nakI starI. 8 sullA zAhamahammada 17 zekha jAdAgosalA banArasI. zAhAbAdI. 18 bIrabala. 9 sUNI ahamada "dhI hisTarI oNpha Aryana rUla ina iDiyA nA ka7 mI. i. bI. hevela kahe che ke-akabaranA dharmamAM je leke joDAyA hatA, teo cAra vibhAgamAM vibhakta hatA. eka varga e hatuM ke jeo, pitAnI duniyAdArInA saghaLA lAbhane bAdazAhane bhoga ApavAne taiyAra rahetA. bIje varga e hatuM ke-jeo bAdazAhanI sevAmAM pitAnI jidagIne bhega ApavAne tatpara rahetA. trIje varga-pitAnuM samasta mAna bAdazAhane arpaNa karanAre hatuM, ane cothA varganA manuSya evA hatA ke jeo bAdazAhanA dharma saMbaMdhI vicArene akSarazaH pitAnA tarIke svIkAratA. 1 jAo . AjAde urdUmAM banAvela darabAra-akabarI, pR0 73. 89 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 rezvara ane sayA, uparanA cAra vargo paikI cethA varganA manuSya je ke bahuja cheDA bahAra AvyA hatA, paraMtu te evA ke-akabarane kharekhara khurAnA khalIphA tarIke mAnanArA hatA. vaLI e paNa bhUlavA jevuM nathI ke akabare, uparanA cAra vargomAM manuSyonI saMkhyA vadhAravA mATe potAnI sattAne kadApi upayoga karyo nahote, eTaluM ja nahiM paraMtu tenAthI virUddha vicAre kaI raju karatuM, te tene te dhyAna pUrvaka sAMbhaLate ane tenA yathAgya uttara Apate. teNe pitAne dharma calAvavAmAM ghaNI zAMti ane sahanazIlatAthI kAma lIdhuM hatuM, ane tenI hayAtImAM te tenA mahatvanI eTalI badhI dhUma macI hatI ke, zraddhALu ane bheLA dilanA hindu musalamAne tenI mAnatAo paNa mAnavA lAgyA hatA. keI putra prApti mATe, te kaI lakSamInI lAlacathI, keI snehInA saMga mATe, te kaI duzmananA parAbhava mATe-game te kAraNe paNa hajAre leke tenI mAnatA mAnatA hatA. abulaphajala lakhe che ke ** Other multitudes ask for lasting bliss, for an upright heart, for advice how best to act, for strength of body, for enlightenment, for the birth of a Son, the reunion of friends, a long life, increase of wealth, elevation in rank, and many other things. His Majesty, who knows what is really good, gives satisfactory answers to everyone, and applies remedies to their religious perplexities. Not a day passes but people bring cups to water of him, beseeching him to breathe upon it.?" arthAta-zAzvata sukha, prAmANika hRdaya, zubha vartananI Ain-i-Akbari, Vol I, by H. Blochmann M. A. P. 164. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ~ ~ salAha, zArIrika baLa, susaMskAra, putra prApti, mitrone punaH samAgama, dIrdhAyuSya, dhana-sampatti ane ucca padavI vigere bIjA ghaNAM kAraNene laIne manuSyanA keTalAka samUhe samrATu akabara pAse AvatA hatA. samrATa zreyane jANate hei, dareka vyakitane sateSakAraka pratyuttara ApatA ane teonI dhAmika gUMcavaNe dUra karavAnA upAye jate. akabaranI pAse, ma ccAraNathI pANInA kaTerAne pavitra karAvavA mATe purUSe na Ave, e eka paNa divasa vyatIta thate nahiM. akabaranI mAnatAonAM ghaNAM daSTAnta ItihAsa pUrAM pADe che. rASabhadAsa kavie hIravijayasUrirAsamAM bAdazAhanA camatkAra saMbaMdhI keTalAMka daSTAMte ApyAM che. temAMnAM eka be daSTAMta vAcakonA vinedane mATe ahiM ApavAM asthAne te nahija lekhAya. eka vakhata navarajanA divasemAM aine bajAra bharA - 1 1 navaraja, e pArasIonA tahevArane divasa che. akabare pitAnA aneka tahevAranA divaso uparAnta pArasIonA keTalAka tahevAranA divasone potAnA utsavanA divaso tarIke niyata karyA hatA. jemAM navarejane divasa paNa AvI jAya che. akabare svIkAra karelA pArasIonA utsavanA divasenI gaNatarI AIna-I-akabarI, akabaranAmA, baTAunI ane mIrAte ehamadI vigere aneka graMthomAM karI batAvI che. te paikI akabaranAmAnA bIjA bhAganA aMgarejI anuvAdanA pR. 24 mAM, ane Aina-I akabarInA pahelA bhAganA aMgarejI anuvAdanA pR. ra76 mAM nIce pramANe divaso gaNuvyA che - 1 navA varSane pahelo divasa. 1 miharane 16 mo divasa. 1 pharavaradInane 18 me divasa. 1 AbAnane 10 mo divasa. 1 aradIbahitane 3 je divasa. 1 Ajharane 9 me divasa1 khuradAdane 6 divasa. 3 dAIne 8-15-23mo divasa, 1 tIrane 13 me divasa 1 bahamanane 2 je divasa, Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 surIzvara ane sari hatA. bAdazAha pote te majAra jevAne nikaLatA hatA. bAdazAha, 1 amaradAdanA 7 me divasa. 1 askaMdAramujhanA 5 me divasa, 1 zaherIvaratA 4 the! divasa. kula 15 upara pramANe 15 divasA gaNAvavAmAM AvyA che; parantu mIrAte ehasadInA khaae karelA agarejI anuvAdanA pR. 388 mAM 13 divasA gaNAvyA che. eTale ke temAM navA varSanA 1 le divasa ane dAtA 8 me divasaema e divazeA gaNAvavAmAM AvyA nathI. vaLI bIjo e paNa bheda che keakabaranAmA ane AIna-i-akabarInA matathI uparanA lisTamAM jaNAvyA pramANe aka dAramujhanA 5 me divasa gaNAvavAmAM AvyA che jyAre mIrAte ehaMdImAM asphadAramujhane 9 me divasa batAvavAmAM AvyA che. A e matAmAM jo adAunInA mata umerIe tA, badAunInA, khIjA bhAganA agarejI anuvAdanA 331 mA pejamAM, teNe besatA varSanA utsavanA aMza tarIke pharavaradIna mahInAnA 19 mA divasane gaNIne 15 ne badale 14 batAvyA che. matalaba ke-pharavaradIna mahInAnA 1 lA ane 19 mA divasa paikI kAIe pahelA gaNyA, te kAie 19 mA gaNyA. athavA to kAie 1 leA ane 19 mA e gaNyA. A e matAmAM kaMi mahattva jevuM nathI, kAraNa ke pharavaradInanA 19 me divasa paNa pharavaradInanA 1 lA divasanA eka aAja che. arthAt te navarAjanA divasanA utsavanA chellA divasa che, parantu DhAinA 8-15 ane 23-e traNa divasA paikI kAie 15 me ane 23 mA e gaNAvyA, e zAthI ? enuM kaMi kAraNa samajI zakAtuM nathI, vaLI askaMdAramujhanI kAe 5 menA divasa batAvyA, te kAie huM mA batAvyA, e matabheda paNa khAsa vicAraNIyaja che. uparanA divaseAmAM navarAjatA divasa te che ke-je navA varSanA pahelA divasa gaNavAmAM AvyA che. A divasa te pharavaradIna mahInAne pahelA divasa che. A divasanI meLakhANa mIrAte ehamadInA agarejI anuvAdanA pR. 4034 mAM A pramANe ApI cheH-- "Let him do everything that is proper to be Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAI zeSa jIvana eka strI ke je kapaDAM vecatI hatI, teNIne kahyuM-zuM tAra kaI done at the festival of the Nao-Roz, a feast of first consequence, which commences at the time when the sun enters Aries, and is the beginning of the month of Farvardin." atha-navarejanA divasamAM ucita kAma karavAM. A navarAja agatyane tahevAra che, ke je dhanarAzImAM sUrya dAkhala thAya che, tyAre zarU thAya che. ane te pharavaradIna mahInAnI zarUAtamAM hoya che. AvI ja rIte lAbhIstAnanA pahelA bhAganA aMgarejI anuvAdanA 5. 268 mA pejanI neTamAM spaSTa lakhyuM che ke - "The Naoroz is the first day of the year, a great festival. " arthAtu-navareja e varSo pahelo divasa che, ane te mATe tahevArane divasa che. AthI e spaSTa thAya che ke navarejane divasa te eka (varSane pahele divasa) ja, paraMtu tenA nimitte 19 divasa sudhI utsava cAle. A vAta AIna-I-akabarInA pahelA bhAganA aMgarejI anuvAdanA 276 mA pejamAM ApelA A vAkyathI vadhAre spaSTa thAya che " The new year day feast. It commences on the day when the sun in his splendour moves to Aries and lasts till the nineteenth day of the month (Farvardin ). Two days of this period are considered great festivals, when much money and numerous other things are given away as presents: Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAj chokarI-karI nathI ? * srIe uttara vAyai. Apa mAlikathI the first day of the month of nineteenth which is the time Farvardin & the " of the Sharaf. arthAt--navA varSanA divasane utsava, te divase zarU thAya che ke-je divase sUrya dhanarAzImAM jAya che. ane A utsava, pharavaradIna mahInAnA 19 mA divasa sudhI cAle che. A divaseAmAMnA e divaseAne mhATA utsava rUpe mAnyA che, ke je divaseAe ghaNu dravya ane vastuo bheTa tarIke apAya che. A e divaseA pharavaradIna mahInAne 1 lA divasa ane 19 mA divasa che. A chellA divasa zanA ( arthAt gatine ) che. ATalA vivecanathI have e sahaja samajI zakAya tema che kenavarAjanA divasa, pharavaradIna mahInAnA pahelA divasa che. A divasane utsava 19 divasa sudhI cAlatA hatA, eTalA mATe te eMgaNIse divasAne kAi apekSAe kAi navarAjanA divase kahe, te te vyavahArasatyamAM avazya gaNI zakAya. jema jainAmAM pAne ekaja divasa ( bhAdaravA sudi 4 tAja ) che, chatAM te nimitte A divasane utsava thatA hAvAthI e AThe divaseAne lekA paryuSAnA divase gaNe che. paraMtu A pharavaradIna mahInAnA 19 divasAne cheDIne upara je khIjA divase gaNAvavAmAM AvyA che, tene to kAi rIte navarAjanA divase gaNI zakAya tema cheja nahi. uparanA utsavanA divaseAmAM lekA AnaMdamAM magna thai ujANIyA karatA, pratyeka paheAramAM nagArAM vagaDAvavAmAM AvatAM, jenI sAthe gAnArA ane vagADanArAe tAla ApatA. A tahevAro paikI pahelA divase ( navarAjanA divase ) raMgI-ergI dIvAe traNa rAta sudhI bALavAmAM AvatA; jyAre bIjA tahevArAnA divaseAe mAtra ekaja rAta dIvA khALatA. uparanA utsavanA ( ujANInA ) divasa paikI dareka mahInAnA trIjA ujANInA divase samrATra ghaNI ajAyakhI bharelI vastunI mAhitI meLavavAne mhoTA bajAra bharatA, te vakhatanA mhoTA vyApAriyA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrAhatu roSa jIvana. zu' ajANyu che ? ' khAdazAhe teja vakhata thoDu pANI matrIne ApyuM ane kahyuM- Ane tuM pIne dharmAMnAM kAmeA karaje. kAi jIvane mArIza nahi. ane mAMsa paNa khAIza nahi. jo tu' mArA kahevA pramANe karIza, teA tane ghaNAM sa'tAnA thaze ? ' kharekhara, mAdazAhanA kahevA pramANe eka pachI eka teNIne khAra satAnA thayAM. 11 te bajAramAM hAjarI ApavAne Atura rahetA. ane sarva dezamAMthI vastuo maMgAvIne lAvatA. janAnakhAnAnI zriyA temAM bhAga letI ane khIjI kriyAne paNa Ama traNA mokalavAmAM AvatAM. kharIdavuM ane vecavu, e te sAmAtyaja hatuM. AvA divaseAnA upayega samrAT, je vastuone kharIdavI hAya, tene pasaMda karavAmAM athavA cIjonI kimata pheravavAmAM tema A pramANe peAtAnA jJAnanA vadhArA karavAmAM vAparatA. Ama karavAthI rAjyanA chupA bhedo, leAkeAnI vattaNuMka ane dareka ApI tathA kArakhAnAnI sArI narasI vyavasthA mAlUma paDatI. AvA divaseAne samrAT khuzarAjanuM nAma ApatA. triyone mATenA A bajAra khalAsa thayA pachI purUSAne mATe bajAra bharavAmAM AvatA. dareka dezonA vyApAriA potAnI vastuo vecavA lAvatA. dareka levaDa-devaDane samrAT svayaM jotA. je lokone bajAramAM dAkhala karavAmAM AvatA, te leAke vastu kharIdavAmAM AnaMda mAnatA. bajAranA loko AvA prasa`gamAM samrATnI AgaLa peAtAnAM duHkhA jAhera karatA, ane tema karavAmAM cokIdAro rAkatA paNa nahi. te peAtAnA sayeAge samajAvavAnI ane peAtAnA mAla raju karavAnI A taka letA, je sArA prAmANika nivaDatA, temanA vijaya thatA, ane anItivALAonI tapAsa cAlatI. vaLI A prasaMge eka khajAnacI ane hIsAbI rAkavAmAM AvatA, jee vagara vilae mAla vecanArAne paisA bharI detA. kahevAya che keAvA prasaMge vyApArione sArA naphA thatA. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAraNa ane sApAva, bIju eka daSTAnta ApavAmAM AvyuM che ke AgarAne eka sodAgara vyApArArthe paradeza ga. mArgamAM tenA keTalAka leNadAre maLyA. sodAgarane ema lAgyuM ke have mArI pAse kai bacavAnuM nathI ane A leNadAre mArI pAsenuM badhuM laI jaze, AthI teNe akabaranI mAnatA mAnI ke je mArA mAla bacI jaze te huM cothe bhAga akarabarane samarpaNa karIza." tene mAla bacI gaye. vyApAra karatAM sAre naphe paNa raho. vaLI pAcho vyApAra karyo ane e bhAga akabarane ApavAnI mAnatA mAnI. temAM paNa sAre nA maLaje. evI rIte eNe traNavAra mAnatA mAnI, ane traNa vAra napho meLavyuM, paraMtu akabarane ce bhAga ApavAnuM mana mAnyuM nahi. akabare eka vakhata mANasa mokalI tene pitAnI pAse belAge ane kahyuM kema? e bhAga kema ApI ja nathI" sedAgara Azcarya pAmyuM ane te kahevA lAge-"kharekhara, Apa te jAgatA pIra che, meM A vAta koIne paNa karI hatI, chatAM ApanA te jANavAmAM AvI ja gaI.' ema akabaranI ratuti karI cotho bhAga ApI gaye." vaLI eka vakhata e paNa prasaMga banyuM hatuM ke eka strIe evI mAnatA mAnI ke-je mAre putra thaze, te huM usava pUrvaka bAdazAhanuM vadhAmaNuM karIza, ane be zrIphala mUkIza." samaye te strIne putra thaye. teNIe utsavapUrvaka abaranuM vadhAmaNuM karyuM, ane akabaranI sahAme eka zrIphala mUkayuM. akabare ka-be mAnyAM hatAM, ane eka kema mUkayuM.?"I Azcarya pAmI ane jhaTa bIjuM zrIphaLa mUkavuM." vigera, vira Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparyukata kathAomAM keTalI satyatA che, ene nirNaya atyAra thI asaMbhava che. game tema haze, paraMtu tenI mAnatAo thatI hatI, ghaNA leke tene IzvaranA avatAra tarIke mAnavA lAgyA hatA, emAM te be mata cheja nahi. zrIyuta baMkimacaMdralAhiDI pitAnA "sarva ra' nAmanA baMgALI pustakanA pR. 282 mAM lakhe che - ___" se samayera hindU o musalamAna samrATke RSivat jJAna karita, tAMhAra AzIrvAde kaThina pIDA Arogya haya, putra-kanyA lAbha haya, abhISTa siddha haya, ei rUpa sakale vizvAsa krit| paijanya pratyaha dale dale loka tA~hAra nikaTa upasthita haiyA AzIrvAda prArthanA karita / " atha-te samayanA hinduo ane musalamAne samAne viSiva samajatA hatA. tenA AzIrvAdathI kaThina pIDA dUra thAya che, putra-putrIne lAbha thAya che, ISTa-siddhi thAya che, e lekane vizvAsa hate. eTalA mATe TeLeTeLAM hamezAM tenI pAse AvIne AzIrvAdanI prArthanA karatAM. ATaluM hovA chatAM eka vAta Azcarya utpanna karAve tevI che. ane te e ke-eka taraphathI ema kahevAmAM Ave che ke akabaranuM upara pramANe mAhAsya phelAyuM hatuM, jyAre bIjI taraphathI jotAM akabaranuM te mAhAtmya ane akabarane te dharma-ane akabaranI sAthe ja avasAnAvasthAne prApta thayAnuM mAluma paDe che. Ama kema hoI zake? AnA saMbaMdhamAM vidvAne aneka tarko kare che. keI kahe che ke akabaranI mahimA vadhAranArA ane akabaranA dharmane khAsa anumodanArA abulaphajala ane DrejI jevA akabaranI pahelAM ja vidAya thayA hatA. eTale pAchaLathI ke tenuM dharma-zakaTa calAvanAra gherI ro hete. jyAre keTalAke ema paNa kahe che ke-akabarane 'zIna-ilAhI dharma keIe kharA dilathI svIkAryoja hete, Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yurIzvara ane sayA, ane tethI ja te akabaranI sAtheja samApta thayuM hatuM. vaLI keTalAka ema paNa kahe che ke dharmanA sthApanAramAM je niSpakaMpa-acalita zraddhA hevI joIe, te akabaramAM pitAmAMja hetI. jyAre tenA saMsthApakamAM ja zraddhAnI khAmI hoya, te pachI tenA anuyAyiomAM zraddhA hoyaja kayAMthI? game tema paNa AvAM ja kAraNathI akabarane dharma ke akabaranA camatkAra saMbaMdhI mahimA AgaLa AvavA pAmyAM nahi, akabare pitAnA dharmanA mAnavAvALAomAM eka bIjI paNa khUbI dAkhala karI hatI. atyAre be hinduo jyAre ApasamAM maLe che, tyAre "juhAra" "jayakRSNa" vigere bole che. be musalamAne ApasamAM maLe che, tyAre eka salAmAlekama " kahe, tyAre bIje vAlekama salAma kahe che. be jene ApasamAM maLe che, tyAre praNAma kare che. A badhA rIvAjone dUra karI akabare pitAnA dharmanA mAnavALAomAM eka "huM tRta " rIvAja dAkhala karyo hatuM. tenA dharmane mAnavAvALA be jaNa jyAre maLatA, tyAre eka kahete "allAha akabara" jyAre bIje javAbamAM kahete "jala jalAluhu. akabaranI A khUbI paNa tenA mahattvAkAMkSIpaNAne khullI rIte prakaTa kare che. astu. kahevAya che ke-bhAratavarSamAM judA judA dharmo ane te dharmavALAonI ApasanI mArAmArI joI akabaranuM citta bahu vivala banyuM hatuM. sau potapotAnI satyatA siddha karavA prayatna karatA, eTale temAMthI kharUM satya tAravavuM azakya thaI paDayuM hatuM. AvI sthitimAM akabare manuSyane svabhAva kudaratI rIte-kaMI paNa saMskAra sivAya kayA dharma tarapha vaLe che, e jANavAne eka yukti karI hatI. teNe vIsa 1 jUo AIna-I akabarI, pahele bhAga, aMgarejI anuvAda pU. 16, Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTTAnuM zaSa jIvana. bALakone-ja janmatAMnI sAtheja eTale sAMsArika manuSyanI havAmAM AvavA pahelAM ja evA ekAnta sthAnamAM ucheravAne prabaMdha karyo hatuM ke jyAM manakhya vyavahAranI gaMdha paNa teone na lAgI zake. akabare dhAryuM hatuM ke-A bALake moTAM thaIne kudaratI rIte kayA dharma tarapha vaLe che, te joIe. paraMtu temAM teNe saphaLatA meLavI nahatI. pariNAme temAMthI keTalAMka bALake te bedarakArIne lIdhe marI ja gayAM, ane bIjA 3-4 varSa pachIthI mUgAMja rahyAM hatAM ? kudaratanA kAyadAthI virUddha kArya karavAmAM pariNAma sAruM nathIja AvatuM, e vAta akabara daDhapaNe jANatA hata, te A prAga te kadApi karate nahIM. akabaramAM eka khAsa jANavA jevI cAlAkI hatI. ane te e ke kaI paNa kArya siddha karavAmAM sAthI pahelAM te te anukULatAne ja upayoga karate. tenuM mAnavuM hatuM ke-mIThI davAthI rAga jato hoya, te kaDavI davA ApavAnI jarUra nathI. ane eja nItinuM avalaMbana karIne teNe ghaNuMkharAM rAjya ane ghaNAkharA varane te pitAne svAdhIna karI lIdhA hatA. akabaranI eka tarapha e icchA hatI ke-tenA bApanA hAthamAMthI gayelA ane kabajAmAM nahi AvelA badhA dezane pitAne kabaje karavA, jyAre bIjI tarapha te dhyAna ApatuM, tyAre tene jaNAtuM ke-bhAratavarSa vIrAnI khANa che. bhAratavarSanA vIra AgaLa bhalA bhalAonI dALa nathI gaLavA pAmI, te hArI kema gaLaze? AvI cekasa khAtarI thatAM ja teNe bhedanItinuM avalaMbana karI bhAratavarSanA vIrAmAM mATe bheda paDAvI ghaNAkharAone potAnA pakSamAM laI lIdhA hatA. akabarane deze jItavAmAM ane bIjI dareka rIte madada karavAmAM pradhAnatayA bhAga - 1 jUo-badhI hisTarI opha Aryana rUla ina iDiyA kartA i. bI. hevela 50 494 ( The History of Aryan rule in India. By E. B. Havell. P. 494). Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra ane saNA - * * * * * * === lenAra rAjA bhagavAnadAsa, rAjA mAnasiMha ane rAjA roDaramalala vigere koNa hatA? bhAratavarSanAja vIra hatA. teja bhAgavAnadAsanI bahena arthAt mAnasiMhanI pheInI sAthe akabare lagna karI teone pitAnA pakSamAM lIdhA hatA. salIma (jahAMgIra) e Aja hiMdu-zrIthI utpana thayela akabarane putra hatA. kahevAya che ke-akabare traNa hiMdu rAjakanyAo sAthe lagna karyuM hatuM. jemAM bIkAneranI rAjakanyA paNa hatI. e te ekaja vIrakezarI mahArANu pratApanuM nAma ja amara rahI gayuM che ke-je-chevaTanI ghI sudhI paNa akabaranI A bhedanItinA bhegA thaI paDe che, ane hiMdusUrya tarIke potAnuM nAma ItihAsanAM pRSTha para sonerI akSare lakhAvI gaye. basa, hiMduvAmAM bheda paDAvatAnI sAthe ja teonI sahAyatAthI akabara judA judA dezo upara caDavA lAgyuM ane eka pachI eka sara paNa karavA lAgyo. akabara pote laDAInI aMdara utarate, ane eka jabaradasta cuddhA tarIke bhAga bhajavate. pariNAme pitAnI bahAdurI, nizcalatA ane cAlAkInA lIdhe pitAnA kAryamAM teNe AzAtIta phatteha meLavI hatI, akabarane deze chatavAmAM tenI lazkarI vyavasthA paNa vadhAre sahAyaka thaI paDatI hatI. te rAjapUta rAjAone lazkarI khAtAmAM raheTI heTI padavIo ApI khUba khuzI rAkhatA. pAMca hajAra upara phraja rAkhanAra amaladArane "amIra' nuM pada Apate ane pAMca hajArathI ochI phejanA adhipatine "manasabadAra banAvate. A sivAya nIcalA darajajAnA paNa ghaNA amaladAre hatA. akabare lazkaranI egya vyavasthApUrvaka eka pachI eka deze hAtha karavAno avizrAnta zrama lIdhA hatA. kahevAya che ke bAra varSa sudhI teNe satata parizrama pUrvaka laDAI karI hatI. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sayA zeSa jIvana, ~ ~~ ~ ~~~~ ~ ~ ~~~ ~ ~ ~~ e te ApaNe trIjA prakaraNamAMja joI gayA chIe ke teNe rAjasattA hAthamAM lIdhI, te vakhate kayA kayA deze ke nA kenA tAbAmAM hatA. ane te uparathI spaSTa jaNAya che ke bhAratavarSane mahaTe bhAge svataMtra-tenI hakUmatathI dUraja hatuM. ane tethIja upara kahyA pramANe satata parizramapUrvaka laDAI karI eka pachI eka deze pitAne svAdhIna karate gaye hate. akabare karelI laDAImAM paMjAba, siMdha, kaMdahAra, kAzamIra, dakSiNa, mALavA, jainapura, mevADa, gujarAta ane baMgALa vigerenI laDAiye khAsa karIne vadhAre dhyAna kheMcanArI che. e bhayaMkara laDAIomAM saphaLatA meLavIne teNe te tamAma deze pitAne svAdhIna karyA hatA ane pitAnA sUbedAre goThavI dIdhA hatAM. A laDAImAM keTalIka vakhata muzkelI bharelI kaseTImAMthI tene pasAra thavuM paDayuM hatuM. keTalIka vakhata te te evAM saMkaTamAM paNa AvI paDayAnA prasage maLe che, ke je vakhate tenA sAthenA mANasemAM te evI ja vAte phelAyelI ke akabara mAryo gaye. parantu pAchaLathI jyAre te sAthIone maLatuM, tyAre teone zAti thatI. keI paNa deza upara caDhAI karavAmAM pahelAM te ghaNe bhAge te abulaphajala, mAnasiMhakeDaramalla ke evA bIjA senApatinA Adhipatya nIceja pitAnI phrija mokalate, ane pachI jarUra jaNAtAM te pite laDAInA medAnamAM utarate. vaLI ghaNu vakhata laDAimAM bane che tema-dareka deza teNe pahele sapATeja sara karyA hatA, ema hatuM. keI kaI deza upara te tene babbe traNa traNa vakhata paNa humalAo lai javA - paDatA ane ghaNuM muzkeli pasAra karyA pachI ghaNu samayanA, ane manuSyanA bhege te deza pitAnA tarIke jogavI zakate. kaI paNa deza akabaranI saMpUrNa sattAmAM AvyA pachI te dezanI sAthe akabara evuM te saMhArda joDI lete ke-pAchaLathI te akabaranI hAme thavA ke mAthuM ucuM karavA zaktimAna thaI zakate Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAT nahi. kAzmIranA mhoTA mhoTA leAkeAnI kanyAo sAthe akabare ane kumAra salIme pANigrahaNa karyAM hatAM. e uparanIja vAtanuM javalata udAharaNa che. akabare karelI laDAiyeAnA prasageAmAMthI paNa koi kAi evA banAvA jovAmAM Ave che ke je mATe akabarane prazasyA sivAya kAi paNa lekhaka rahI zake nahi. eka e dRSTAnta jA-rAjA mAnasaddha jyAre pajAkhanA zAsanakartA hatA, tyAre akabaranA bhAi mI suhammada hakIme kAbulathI AvI pajAkha para AkramaNa karyuM hatuM. bhAI hovA chatAM teNe dhAryuM" ke-akabaranI sattA huM' paDAvI lau, bhAInI sDAme akabara pAte utaryAM ke jhaTa te nAsI gayeA. te pachI rAjA mAnasi hai kAbula para caDhAi karI. hakIma parAjita thayA. akabare kAbula sara karyuM". hakIma evI sthiti upara AvI gayo -te ApaghAta karavAne taiyAra thayA. akakhare jyAre te samAcAra sAMbhaLyA, tyAre tene vicAra thaye - bhAI dIna-hIna thaine pAyamAla thAya ane huM aizvaryAMnA upayoga karU ?? A ciMtA te sahI na zakayA. teNe jhaTa bhAInI pAse peAtAnA eka mANasa meklyA, ane tene pAcha kAbulanA zAsanakoMnA pada upara niyukta karyAM. dhanya che akabara tArI udAratAne ! tArA sAhAne ! je bhAI vAravAra tArI sAthe duSTatA karatA, te bhAI upara paNa tArI ATalI badhI anukampA ! akbare meDatAnA killA levA mATe mIjezarakuddIna husenane ' mAkalyA hatA. ( i. sa. 1562 ) tyAMnA rAjA mAladeva 1 mI zardIna husena, e umarAva kuTuMbanA khvAjA suInano putra thatA hatA. khvAjA muni, te ke je khAvikramahamUda putra hatA. ane khAviMda mahamUda, khvALa kalAnane bIjo chekarA hateA. khvAjA kalAna, te jANItA mahAtmA khvAjA nAsIrUddIna ukhaDakalA, Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAnuM roSa jIvana, tenI sAthe ghaNI bahAdurI pUrvaka laDaye hate. pAchaLathI annapANI khUTI javAthI tene zarapuddInane zaraNe thavuM paDayuM hatuM. je mAladeve akabaranI sAthe ATalI virUddhatA karI hatI, teja mAladevane akabare pitAnI jamaNI bAjunI beThakanuM mAna ApyuM hatuM. mAladeve paNa pitAnI putrI jodhAbAI akabaranI sAthe paraNAvI hatI. i. sa. 1560 nA camAsAmAM akabare mALavA levA mATe adhamakhAnanA Adhipatya nIce lazkara mokalyuM hatuM. mALavAnA aharArano maheTa kare che. tethI ja mIrajhA zaraphaddIna husena khAsa karIne ahurArI kahevAtuM hatuM. vizeSa hakIkata mATe jUo AIna-I-akabarI, bhAga 1 le, blekamenane aMgarejI anuvAda pR. 32. 1 rAjA mAladeva, eka jabaradasta purUSa hatuM. te baherAmakhAnane kadde zatru hatA. baherAmakhAna, jyAre makkA jato hato, tyAre mAladevanA bhayathI ja te gujarAtanA mArge na jatAM bIkAnera-tenA mitra kalyANamalla pAse gayo hato. kAraNa ke gujarAtane raste te vakhate mAladevanA tAbAmAM hate. (jUo, AIna-I-akabarI, pahele bhAga - blokamenane aMgarejI anuvAda, pe. 316) mAladevane cheka udayasiMha, mahArAjAnA nAmathI ItihAsamAM prasiddha thaye che. mAladeva pAse 80000 ghoDesvAre hatA, je ke, rANAsAgA, je phiradeza makAnI (bAbara) sAthe laDe hatuM, te ghaNe sattAvALe ha; te paNa jamInanA vistAramAM ane lazkaranI saMkhyAmAM mAlava tenA karatAM caDhI gayuM hatuM. ane tethI ja te vijaya meLavato hate. vadhu mATe jUo-AInai-akabarI, pahele bhAga, blekamenane aMgarejI anuvAda pU.429-300 2 adhamakhAna e, mAhamaaMgAne chokare thato hate. yupIyana ItihAsakAre tene AdamakhAnanA nAmathI ullekhe che. tenI mA mAma, e akabaranI aMgA (AyA) hatI. akabara pAraNAthI laI karIne TheTha gAdIe Avyo tyAM sudhI adhamakhAnanI mAja tene Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaNIyA ane sapAha rAjA bAjabahAdurane i. sa. 1591 mAM harAvyuM hatuM. A laDAimAM adhamakhAna ane pIramahamuje krUratApUrvaka si ane bALakane mAryA hatAM, te mATe akabara temanA upara bahuja nArAja thaye hate. yuddha karavAmAM paNa anItine 25 kara, rAjAnA dharmathI vimukha thavA barAbara akabara samajate hate. adhamakhAnanA atyAcArane lIdhe samrA pote mALavAmAM AvyuM, ane adhamakhAnane zikSA karavA tatpara thaye, parantu adhamakhAnanI mA mAhama aMgAnI prArthanAthI tene mukata karavAmAM Avye hate. chevaTe teNe Agare jaIne paNa pAchI dhAMdhala uThAvI hatI. paraMtu pariNAmamAM te tenuM mRtyuja thayuM hatuM. adhamakhAna pachI saMbhALatI hatI. mAhamanuM janAnakhAnAmAM ghaNuM cAlatuM; bake akabara paNa tenuM mAna rAkha. aherAmakhAna pachI munImakhAna ke je vakIla nImAye hatuM, tenI te salAhakAraka hatI. aherAmakhAnanI paDatI lAvavAmAM teNIe ghaNe bhAga bhajavyo hate. adhamakhAna pAMca hajArI hato. ane te mAnakaTanA gherAmAM bahAdurI batAvI jANIte thayo hato. tenI acAnaka caDhatI thavAthI te ghaNe svecchAcArI thaI gayuM hatuM. vadhu mATe jUo-AIna-I-akabarI pahele bhAga, blekamenane aMgrejI anuvAda . 323-324. - 1 pIramahamammadakhAna, e ziravAnane mullAM hatuM. te kaMdahAramAM baherAmakhAnane vaLagI rahyA hatA, ane tenI lAgavagathIja te, akabara gAdIe Avyo tyAre amIranI padavI upara Avyo hate. teNe hemUnI sAthenI laDAImAM bahAdurI batAvI hatI, ane tethI ja tene "nAsIra9malaka" ne khItAba maLyo hato. te eTale magarUra thaI gayo hate ke-teNe cagatAI amIrAnI ane chevaTe baherAmakhAnanI paNa avagaNanA karI hatI. AnA pariNAme baherAmakhAne tene rAjInAmuM ApavA hukama karyo hato ane zekha gadAInA uzkeravAthI tene khyAnAnA killA tarapha mokalI ApyuM, ane tyAra pachI tene jabarAIthI yAtrAe mokalyo hate. vadhu mATe jUo-AIna-I-akabarI pahele bhAga, blekamenane aMgrejI anuvAda pU. 325, Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapanuM Sa ane abadullAhakhAna ujhabakIne mALavA mokalavAmAM AvyuM hatuM, ane je bAjabahAdura akabaranI viruddhamAM yuddha karyuM hatuM, tene 1 abdullAhakhAna ujhabaka, e humAyunanA darabArane eka amIra hatA. hemUnI hAra pachI tene "zujAtakhAna "ne ilakAba ApavAmAM Avyo hato, ane nokarInA badalAmAM jAgIra tarIke tene kApI maLyuM hatuM. gujarAtamAM adhamakhAnanA hAtha nIce teNe nokarI karI hatI. pIra mahammadanA maraNa pachI jyAre bhAjabahAdure mALavA lIdhuM, tyAre tene ( abdullAhakhAnane) pAMcahajArI banAvavAmAM Avyo hate. ane tene lagabhaga hada vinAnI sattA ApIne mALavA mokalavAmAM AvyuM hatuM. teNe pitAne prAMta pAche jItI lIdhuM ane mAMDavamAM rAjA tarIke rAjya karyuM. vadhu mATe jAo, AIna-I-akabarI, pahelo bhAga. bleka menane aMgrejI anuvAda pR. 321 2 abulaphajalanA kahevA pramANe bAjabahAduranuM kharuM nAma mAjIdakhAna hatuM. bAjabahAdurane pitA zujAtakhAna sara hatuM, jene ItihAsamAM sajAvalakhAna ke sajAvalakhAnanA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. AnAja nAma uparathI mALavAnA eka maheTA gAmane sajAvalapura kahetA. jenuM mULa nAma sujAtapura hatuM. sujAtapura, e sAraMgapura sarakAra (mALavA) nA tAbAmAM hatuM. vartamAnamAM te vidyamAna nathI. bajabahAdura hIjarI sa. 863 (I. sa. 1555) mAM mALavAne rAjA thayo hato. teNe gaDha tarapha caDhAI karI hatI, paraMtu rANI durgAvatIe tene harAvyuM hatuM. tyAra pachI te mojazokhamAM gulatAna banI gayo hato. te pote advitIya gayo hato. ane tethI teNe sArI sArI ghaNI gAnArIone ekaThI karI hatI. jemAM rUpamatI paNa hatI. jeNIne haju paNa leke yAda kare che. - Akhare te hI. sa. 1001 ( I. sa. 1543 ) nI lagabhaga maraNa pAmyuM hatuM. kahevAya che ke bAjabahAdura ane rUpamatI bannene sAthe ujajenanA eka taLAvanI madhyabhAgamAM dATavAmAM AvyAM hatAM. vadhu mATe jUo, AIna-I-akabarInA pahelA bhAgane aMgarejI anu 41 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAne mAnIte banAvI, eka hajAra senAnA manasabadAranI jagA upara niyukata karI chevaTe be hajArane adhipati banAvyA hatA. kAliMjara, ke je alAhAbAdathI 90 mAila, ane rIvAMthI 60 mAIla thAya che, tyAMnA killAne sara karavA akabare majanunakhAna kakSAlane mokalyA hatA. A kille 6 athavA -- - - vAda pR. 428. tathA ArcilejIkala sarve oNpha iDiyA, vai. 2 juM, kartA e. kaniMgahAma, pR. 288 thI 282. (Archelogical survey of India Vol. II by A. Cunningham pp. 288-292 ). 1. majanUnakhAna kAkSAla, e humAyunane maheTa vachara hate. ane tenI pAse nAranela (paMjAba) nAmanI jAgIra hatI. jyAre humAyuna IrAna nAsI gaye hato, tyAre hAjIkhAne nAranelane ghere ghAlyo hata; parantu rAjA bihArImala, ke je te vakhate hAjIkhAnanI sAthe hatA, tenI arajathI majanUnakhAnane kaMI paNa harakata karyA sivAya javA dIdho hate. akabara gAdIe AvyuM, tyAre mANekapura ke je te vakhate zahenazAhatanI pUrvanI hada upara hatuM; tene jAgIradAra banAvavAmAM Avyo hatuM. tyAM te bahAdurIthI akabara taraphane bacAva karatA hatA. ahIM te khAnajhamAnane maraNa sudhI rahyA hate. hI. sa. 877 ( I. sa. 1568 ) mAM teNe kAliMjarane ghere ghAlyo hato. kAliMjarane killo rAjA rAmacaMdranA tAbAmAM hatuM. A kille teNe bIjhalIkhAna, ke je pahADakhAnane khoLe lIdhela chokare te, tenI pAsethI moTI rakama ApIne vecAtuM lIdhuM hatuM. pariNAme kAliMjara, majanUnakhAnane saMpI rAjA rAmacaMdra zaraNe thayo hato. akabare majanUnakhAnane te killAne senApati banAvyuM hatuM. tabakatanA kathana pramANe te pAMcahajArI hatA. ane te sivAya paNa tene joItuM pAMcahajAranuM lazkara maLI zakatuM, chevaTa te pirAghATa (baMgAla) nI laDAI jItyA pachI maraNa pAmyuM hatuM. vadhu mATe juo, AIna--akabarI pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda, pR. 36970 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIvAMnA rAjA rAmadevanA tAbAmAM hatuM. rAjA rAmacaMdra tene zaraNa thatAM akabare te rAjAne alAhAbAdanI najIkanI jAgIra ApI hatI. kahevAnI matalaba ke-je rAjAe akabaranI sAthe yuddha karatA, hajAre mANasanI katala karatA ane lAkha rUpiyAnuM pANI karAvatA, te rAjAo paNa akabarane zaraNe thatA, pachI te cAhe saMdhI karIne zaraNe thatA ke hAra khAIne, paraMtu akabara teonI sAthe lagAra paNa duzmanAvaTa rAkhate nahiM, balake teonuM sammAnaja ghaNe bhAge karate. akabara jema potAnA zatruonuM paNa sanmAna karate, tema anItithI laDAI karavI paNa pasaMda nahiM karate tenuM ekaja daSTAnta - je vakhate akabara base mANasenA lazkara sAthe mahI nadI AgaLa AvyA, tyAre tene khabara paDI ke chellAhIma husena mIrA ghaNuM mahesuM lazkara laIne ThAsarAthI pAMca mAIla upara saranAlanI pAse AvI pahoMcyuM che. AthI akabaranA senAdhipatie evI salAha ApI ke ApaNane ApaNuM bIjuM lazkara AvI 1 rAjA rAmacaMdra, e vAghelA vaMzane hate. ane te bha (rIvAM) ne rAjA hatA. bAbare, bhAratavarSanA traNa heTA rAjAo gaNAvyA che, jemAM ne rAjAne trIjA naMbare gaNAvyo che. suprasiddha gavaiyA tAnasena Aja rAmacaMdranA Azraya heThaLa pahelAM rahetA hatA. AnI pAsethI ja akabare pitAnA darabAramAM bolAvyo hato. jyAre akabara pAse tAnasene pahela vahelAM potAnI vidyAne paricaya Apyo, tyAre akabare tene be lAkha rUpiyA InAmamAM ApyA hatA. vizeSa mATe jUo-AIna-I-akabarI, pahelA bhAgane aMgrejI anuvAda pR. 406, 2 mahImahusena mIrajA. AnA pitAnuM nAma mahammada sulatAna mIrajA hatuM. jenuM bIjuM nAma zAha mIrajA hatuM. ane tenA chokarAnuM nAma mujhapharahusena mIrajA hatuM. vadhu mATe jue AIna-I-akabarI, pahelA bhAgane agarejI anuvAda pU. 41-42 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe, tyAM sudhI ApaNe AgaLa na vadhavuM, ane rAtre chApo mAra. A vAta akabare bilakula nApasaMda karI. akabare kahyuM-rAtre chA mAra, e anItinI laDAI che. akabara mAnasiMdha, bhagavAnadAsa ane bIjA musalamAna yuddhAo sAthe nadI utarI saranAla Ajo ane ibrAhIma husena mIrajAnI sAthe yuddha karI tene parAjaya karyo. i. sa. 1572 nA DIsembaranI 24 mI tArIkhe. emAM te zakaja nathI ke-akabare avizrAnta laDAI karIne bahAdurI, dakSatA ane cAlAkIthI pitAnI AMtarika IcchA pUrNa karI hatI. tenI e pahelI nema hatI ke bhAratavarSamAM ekachatra sAmrAjya sthApana karavuM. potAnI A IchA teNe ghaNekhare aMze pUrNa ja karI hatI. bIjA zabdomAM kahIe te-I. sa. 15lpa sudhImAM te te unnatinA zikhara upara pahoMcI cUkyo hate. akabare Icchita phaLa prApta karyuM, ekachatra sAmrAjaya sthApana karyuM ane sarvatra zAti phelAvI dIdhI. e badhIe vAta kharI, paraMtu vIraprasU bhAratamAtAnAM mahArANA pratApa, jayamalapatA, udayasiMha ane hemU jevA vIra saMtAnee tathA kaI paNa hiMdurAjAnI 1 A hemUe akabaranI sattA upara talapa mArI AgarA kabaje karyuM hatuM, paraMtu atilabhanA pariNAme kurukSetramAM haNAyo hato, e vAta pR. 47-48 mAM ApaNe joI gayA chIe. bhale te mAryo gayo, parantu te viraprazna bhAratamAtAne vIraputra hatA, e keIthI na paDAya tema nathI. A hemanI vIratAnA saMbaMdhamAM prA. AjAda, pitAnA * darabAre akaberI" nAmanA udde pustakanA pR. 843 thI bahu cittAkarSaka varNana Ape che. te uparathI mAlUma paDe che ke-" hemU e vADIne rahevAsI dUsara vANiyuM hatuM. te je ke-zarIre suMdara nahi hatuM, paraMtu baMdobasta karavAmAM hoMzIyAra, uttama yuti racavAvALA ane yuddhamAM vijaya meLavanAre hate. kharI rIte tenA guNe aMdhArAmAM rAkhavAmAM AvyA che, ane durgaNe prakAzamAM lAvavAmAM AvyA che. pra. AjAda kahe che ke A vANiyAne tenuM bhAgya galIcimAMthI kheMcIne Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAnlR roSa jIvana. pa sahAyatA lIdhA sivAya ekalI peAtAnA lazkaranI sAthe medAne jaMgamAM utaravAvALI, eka vakhata mALavAnA rAjA mAjabahAdurane harAvavA salImazAhanA lazkaranA bajAramAM lai gayuM. lazkaranA khajAramAM te dukAna khAlIne rahevA lAgyA; darekathI haLImaLIne rahIne teNe leAkeAnI prIti meLavI. pariNAme lokoe tene cAdarI banAvyo. dhIre dhIre te kATavAla thayA. pachI phAjadArInu kAma tenA hAthamAM AvyuM. peAtAnA hAdA upara rahAne kharI nimakahalAlIthI teNe kAma karyuM. sevAthI, mAlIkanuM bhalu cAhavAthI athavA lAkonI cADithAthI--game te kAraNe paNa te bAdazAhanA mAnIte banyA. ane tethI amIra umarAvAnAM kAme tenAM hAthamAM AvatAM gayAM. pariNAme tenA bhAgye tene bAdazAhanA priyamAM priya vajIra banAvyuM. jo ke-cagatAi vazanA itihAsalekhA vANiyAnI jAtane garIba samajI bhale game tema kahe, parantu hemUnA baMdobastanA ThIka ThIka kAyadAo ane tenA hukamA evA dRDha hatA kendrIlI dALe gArzI ( mAMsa ) ne dabAvI dIdhuM. ( vANIyAe musalamAne ne dukhAvyA chevaTe-paThANAnI laDAImAM mahummuddaAdila bAdazAhanA mAryAM javAthI te eka jakharasta rAjA banI gayA. AvAja prasaMgamAM DhillI ane AgarAnI AsapAsa ghaNAja bhayaMkara duSkALa paDayA hatA. badAunIe AnuM hRdayadrAvI varNana ApyuM che. te kahe che ke-te pradezamAM te vakhate rA rU. nI eka zera makAi paNa maLatI nhAtI. sArA sArA mANasA tA daravAjA baMdha karIne makAnAmAMja mesI rahetA. khIjA divase jovAmAM AvatuM te makAnamAMthI 10-10, 2020 maDadAM nikaLatAM, gAme| ane jagalAmAM te jotu Mja krANu ? kana krANu lAve, ane daphana kANa kare ? garIkhe! AkRtanA lIdhe jaMgalemAM vanaspatithI nirvAha karatA. amIre gAya-bhesAne vecatA ane leke tene khAvA mATe lai jatA. je leAkeA AvAM jAnavarone mArI khAtA, temanA hAtha-paga thoDA vakhatamAM sUjhI jatA ane tethI te paNa yamarAjanA atithi banatA. koi koi vakhata te manuSya manuSyane khAi jatA teenI AkRti evI to khIhAmaNI. thai gai hatI ke temanI Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALI, akabarane paNa pitAnA vIratvathI tabita karavAvALI, baMdUka ane dhanuSya choDavAmAM nipuNA tathA zatrune pITha batAvavA karatAM AtmahatyA karavAnuM vadhAre pasaMda karanAra kAliMjaranI rAjakanyA ane gAMDavANAnI rAjadhAnI cArAgaDha (ke je atyAre jabalapuranI pAse che)nI surakSikA mahArANA dugavatI jevI vIraramaNIe akabarane potAnI vIratAne je paricaya Apyo hato, tene akabara maravA pAmyuM, tyAM sudhI bhUlya hete. are, mAnasiMha, ToDaramala, bhagavAnadAsa ane bIrabala jevA prakharaddhAo, ke jeoe samrA akabarane sarvadeza upara hakUmata sthApana karAvavAmAM asAdhAraNa sahAyatA karI hatI, teonAM nAma zA mATe bhUlAya che? teo paNa kayAM mugalasatAne hatA? teo paNa vIrajanetA bhAratamAtAnAja hAme paNa joI na zakAya. ekAntamAM kaI ekalo mANasa maLI jatA te jhaTa tenA nAka-kAna kApI khAI jatA. dezamAM Avo bhayaMkara samaya AvI lAgyuM hatuM, paraMtu kAryadakSa bahAdura hemUnA lazkara upara te samayanI lagAre asara nahotI thaI. e enA purUSArthaneja pratApa kahI zakAya. tene tyAM je hajAra hAthI hatA, te hamezAM cokhA ane ghI-sAkaranA malIdA uDAvatA. sIpAInuM te kahevuM ja zuM ? chevaTe-che. AjAda kahe che ke-"hema vANI hatI, paraMtu tenAM parAkrame gAjI rahyAM che. te pitAnI jAtathI himmatavAna-vairyavALe hate. ane pitAnA mAlikane yogya nekara hatuM. te bahu premI hatuM ane dilane bahu khuzI rAkha. akabara A vakhate bAlyAvasthAmAM hatuM. je te hoMzIyAra-umara lAyaka hata, te AvA mANasane potAnA hAthathI kadApi te nahi, tene te pitAnI pAse rAkhI ane dilAsAthI kAma leta. pariNAme dezanI unnati thAta ane rAjyane pAye majabUta thAta." 1 rANI durgAvatI, e madhyabhAratavarSanI vIra ramaNa hatI ane te geDavANa je bhaThThAnI dakSiNe che, tyAM rAjya karatI hatI. vadhu mATe jAeAInA-akabarI, pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda, 5, 37 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAha roSa chA saMtAna hatA. teonI vIratAnuM gaurava paNa bhAratamAtAne ja zobhe che. bhAratanA vIzanI vIratA joIne akabarane ema cokkasa khAtarI thaI hatI ke-je bhAratavarSanA vIrakSatriAmAM Te-virUddhatAe paga pesAro na karyo hata, te huM (akabara) keI kALe paNa sAmrAjaya sthApana karI zakatuM nahi." hAya re phUTa! bhAratavarSane sarvathA pAyamAla karI nAkhavA chatAM haju paNa tuM tAruM kALuM moM laIne A 5vitradezamAMthI palAyana nathI thaI jatI. jyAM te AryatvanI rakSAne mATe bhUkha ane tRSAne sahana karI jaMgala ane pahADomAM bhaTakanAre hiMdusUrya mahArANA pratApa, ane kayAM atyAre TAITalene mATe mArI paDanArA-pitAnI Arya prajAne paNa pAyamAla karanArA khuzAmatiyA keTalAka nAmadhArI hiMdurAjAo !! e bhAratamAtA ! evA dharma rakSaka, dezarakSaka vIraputre utpanna karavAnuM gaurava tuM have kayAre prApta karIza? ItihAsanAM pRSTha e vAtane puravAra karI Ape che ke bIjA badhA musalamAna bAdazAhe karatAM akabare prajAnI cAhanA vadhAre meLavI hatI. eTaluM ja nahiM paraMtu atyAra sudhI paNa ItihAsa kArone mATe te akabara ItihAsane eka viSaya thaI paDe che. Ama hevAmAM aneka kAraNe AgaLa dharI zakAya che. sauthI paheluM kAraNa te eja ke-teNe kaNa hiMdu ke keNa musalamAna, ke pArasI ke keNu yAhUdI, kaNa jena ke keNu prIstI, darekanA upara samadaSTi rAkhI hatI. eTaluM ja nahi paraMtu darekane judI jUdI jAtanAM evAM te pharamAne ApyAM hatAM ke-je pharamAne yAvaccadra divAkara akabarane bhUlAveja nahiM. bIjI vAta e ke teNe darekane khuzI rAkhavA mATe lAgaNI pUrvakanA sudhArA paNa karyA hatA. teNe dArU ane vezyAo mATe bahu sakhtAI karI hatI. paisAdAra ke garIbadarekane pitAnI jarUrIAta pUratuM ja anAja vigere saMgrahavA hukama karyo hate. bajAranA bhAve vadhArI daIne vyApArica garIba lokone trAsana Ape, tene mATe te keTavAle dvArA bahu dhyAna Apate te Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIyara ane samrAT sivAya teNe satI thavAnA rivAja adha karavA sAthe bALalagna pa aTakAvyuM hatuM. bALalagna aTakAvavA mATe teNe chekarAnI 16 varSanI ane chekarInI 14 varSanI uMmara nakkI karI hatI. arthAt teTalI umara pahelAM lagna karavAnA niSedha karyAM hatA. vaLI teNe jema punalagna baMdha karyuM hatu, tema vRddhAsiyAne yuvAneA sAthe paraNavAna paNa niSedhaja karyo hatA. kahevAya che ke musalamAnAmAM A rivAja te vakhate vadhAre pracalita hatA. bAdazAhanuM e mantavya hatu. ke--je mANasa eka sIthI vadhAre striye! sAthe lagna kare che, te peAtAnI meLeja pAtAnA nAza kare che. je hiMdu alidAnane nAme jIvAnI hi"sA karatA hatA, teone paNa, te kAryane anyAyanuM kAya batAvI, tenA niSedha karAvyeA hatA. revanyumAtAne tamAma AdhAra kheDUto upara che, ema samajIne teNe kheDUtA uparanA keTalAka trAsakAyaka verA dUra karyAM hatA. eTalu ja nahi, paraMtu hiMduMrAjAoe nAkhelA verA paNa uThAvI dIdhA hatA. ane kheDUto pAsethI je kaMi kara levAtA hatA, temAM teNe ghaNI chUTachATa ane maryAdA rAkhI hatI. kAI mANasane te kara bhAre paDatA, tA temAMthI kamI karatA athavA koi mANasa potAnI upajane amuka bhAga ApavAnI IcchA karatA, tA te pramANe laine paNa calAvI letA. vaLI koI vakhate jamInamAM pANI bharAi jatAM ke evA kAi kAraNe pAka nahi thatA, te tevAM varSomAM samULageA kara mApha paNa karI detA. karanI vyavasthAnuM kAma paNa teNe ToDaramallaneja soMpyuM hatu; maraNa ke ToDaramala pahelAMthI jamInadAra DAi te viSayane tene sArA anubhava hatA. be prajAnA lAbha mATe AvA AvA sudhArA karanArA rAjAzA mATe prajAne priya na thai paDe ? eka tarapha dharmanA kaMI paNa bheda rAkhyA sivAya dareka dharmavALAone samAna draSTithI jovAnI sAthe prajAhitamAMja potAnu hita samajanAra bAdazAha, pachI te hiMdu hAya ke musalamAna, pArasI hoya ke yAhUdI jaina hoya ke Adbhu Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrAlUnuM roSa jIvana. haraha game te hoya, paraMtu te jagatanA tamAma manuScAthI praza'sA pAmI jAya--jagamAM nAmanA kADhI jAya, emAM navAi jevuM zuM che ? TUMkamAM kahIe te akabaranI rAjyavyavasthAmAM nyAya ane dayAnuM kharekhara mizraNa hatu. nyAya khAtAmAM teNe je sudhArA karyAM hatA, te, te vakhatanA jamAnAmAM ghaNA sudharelA kahI zakAya. tenA kAyadAomAM dayA ane prajA pratyenA prema jhaLakI rahyAM hatAM. aka khare potAne mATe nahi', parantu rAjyanA bIjA sUbedAro ane mhoTA hoddedArone mATe paNa je je kAyadAo ghaDavA hatA, temAM uparanI e khAkhatAnuM pradhAnatayA lakSya rAkhavAmAM AvyuM hatuM. ApaNe tenA vAyasarAyanAja kAyadAo tapAsIe. tenA vAyasarAcene nIcenI mamatA upara pUratI rIte dhyAna Apavu paDatuM -- 1 leAkeAnu' sukha nira'tara dRSTi AgaLa rAkhavuM. 2 pukhta vicAra karyAM vagara kAinI ji'DhaMgI lai levI nahi. 3 nyAyane mATe je arajI kare, tene vilaMba karIne duHkha devuM nahi. 4 pazcAttApa karanArAonI mAphI svIkAravI. 5 rastAe sahIsalAmata karavA. * udyAgI kheDutanA mitra thavAnI potAnI pharaja samajavI. uparanA kAyadAomAM kai mamatAnA samAveza nathI thatA ? have lagAra akabaranI bIjI keTalIka vyavasthAo tarapha draSTipAta karIe. akamaranA vakhatanA nANAnA sabaMdhamAM ema kahevAmAM Ave e ke, teNe pahelAMnA rAjAnI chApavALA nANAM gaLAvI nAkhIne peAtAnI chApanAM nANAM calAvyAM hatAM. akamaranA eka rUpiyAnA 42 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sImA ane safi, 40 dAma thatA. eka dAma e ApaNA eka paisAthI kaMika vadhAre thatuM. dAma e tAMbAnuM nANuM hatuM, ane rUpiye e rUpALuM nANuM hatuM. vaLI akabarane lAlIjalAlI nAmane senAne sikake paNa cAlatuM hatuM. A sivAya eka cAra khUNAne senAne rUpiyA cAlate, tenI kiMmatamAM avAranavAra pheraphAra thayA karate. akabare pitAnA te sikkAomAM I. sa. 1575-76 nI sAlathI bahu jalAvara" zabda nAkhyA hatA. mI. Dabalyu.eca. moralenDanuM kathana che ke -"atyAre 18. grenane eka rUpiye che, tenA karatAM akabarano sikko kaMIka ochA vajanane hate. paraMtu te cekhA rUpAne baneluM hatuM." akabaranI meherachAne (sIlane) mATe paNa emaja kahevAmAM Ave che ke-tenI maherachApe judI judI jAtanI hatI. ekamAM te mAtra tenuM nAma ja rahetuM ane bIjImAM taimUra sudhInA vaDavAonAM nAme hatAM. 1 akabaranA samayanA sikkAo saMbaMdhI jUo pariziSTa "ka". 2 maherachApa (sI ) ne rivAja jema atyAre che, tema pahelAM paNa hato. ane te mArA judI judI jAtanI ja rahetI. abulaphajalanA kahevA pramANe samrATu akabaranAM judI judI jAtanAM sale (maherachA) hatAM. temAM eka sIla evuM hatuM ke-je molAnA makasade akabaranA rAjyanI zarUAtamAM ja kotaryuM hatuM. ane te lekhaDanuM goLa hatuM. A sIla upara rIkA paddhatimAM (eTale poNa goLAnI vacamAM sIdhI lAIne lakhavI te) zahenazAhanuM ane taimUraliMgathI tenA prakhyAta vaMzajonAM nAma lakhavAmAM AvyAM hatAM. bIjuM sIla evuM ja geLa, paraMtu nAstAlIka paddhatinuM ( arthAt tenI aMdara badhI goLa lAIne rahetI ) hatuM, A sIlamAM eka zahenazAhanuM ja nAma ketaravAmAM AvyuM hatuM, Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArA zapa chA - - - - - -- -- - - ApaNe sArI peThe jANIe chIe ke-akabaranA jamAnAmAM trIjuM eka sela hatuM, je nyAyakhAtAnA upayogamAM levAmAM AvatuM. Ane AkAra meharAmI ( jene AkAra che khUNAvALA laMbagoLa je che.) jevo hato, tenI upara zahenazAhanA nAmanI Aju bAju evA arthanuM lakhANa lakhavAmAM AvyuM hatuM ke " Izvarane rAjI karavAnuM sAdhana prAmANikatA che; je sIdhe raste jato hoya, tene bhUlA paDele meM kadI je nathI. " . - evuM eka sIla hatuM, je namakIne banAvyuM hatuM. (A namakIna kAbulane hate.) pAchaLathI A jAtanAM nAnAM moTAM banane sIlene dIllInA milAnA alI ahamade sudhAryA hatAM. AmAMnuM hAnuM goLa sIla ujhuka (cagatAI ) nA nAmathI oLakhatuM, ane te pharamAnai-nsabatIsa ne mATe vaparAtuM. A pharamAna-I-sabatIsa traNa kAraNe mATe kADhavAmAM AvyAM hatAM. (1) manasabanI nimaNuMka mATe, (2) jAgIra mATe, ane (3) sayUrvAla mATe. bIjuM eka mahetuM hatuM. emAM zahenazAhanAM vaMzajonAM nAmo karavAmAM AvyAM hatAM. A sIla pahelAM paradezI rAjAo upara patra lakhAtA, tenA upayogamAM lAvavAmAM AvatuM, pAchaLathI uparyukata pharamAna-I-sabatImAM paNa vaparAtuM, A sivAyanAM bIjAM pharamAne mATe eka cerasa sIla hatuM, enI upara "sAdu kavara che kAdu zabdo hatA. upara je usuka nAmanuM sIla batAvavAmAM AvyuM che, te bIjuM kaI nahiM, paratu akabaranA hAthamAM paheravAnI vIMTI hatI, teja hatuM. akabarane pitA humAyuna 5Na AvI vIMTI pitAnA hAthe rAkhato hata; je sIla tarIke kAmamAM AvatI hatI. A vAta A pustakanA pR. ra5ra nI neTamAM ApelA vRttAntathI puravAra thAya che. kahevAya che ke-I. sa. 1548 mAM ( akabaranA rAjyanA kara mA varSamAM ) akabare krizcIyana upadezake ( Jesuit Missionaries ). ne ApelAM zahenazAhI pharamAne upara je sIla che, te uparathI jaNAya che ke akabaranA sIlamAM ekaMdara ATha sarkala ( gaLAkAre) hatAM, te Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'bl-p'm nahAtI relagAha ke nahetAM havAI vimAna. eka gAmathI bIjA gAma samAcAra pahoMcADavAmAM te vakhate je kaMI sAdhana hatuM, te pachI jahAMgIre pitAnA nAmanuM eka sarkala vadhArIne nava karyA hatAM, ane te pachI tenI pAchaLa AvanArA dareka mahAna mogaloe potapotAnA nAmanuM eka eka sarkala vadhAryuM hatuM. upara pramANe akabaranA sIlamAM ATha sarkale hovAnuM kAraNa e jaNAya che ke-taimUraliMgathI te AThamI peDhIe thaye hate. keTalAka lekhake evuM anumAna kare che ke-"bhAratavarSanA mogalanA vakhatamAM paNa rAjA, pradhAna, maheTA amaladAra, tathA mulkI ane lazkarI khAtAnA amaladAranA potAnA hodA pramANe nhAnAM heTAM sIle hatAM. te sIle upara teonAM nAmo uparAnta rAjyakartA zahenazAhe temane ApelA IlkAba paNa katarelA rahetA.tema hodAnI rUe sala vAparavAne maLelA hakanuM varSa ane mathALe hIjharI vaLyuM hatuM. vaLI megala salomAM sAdhAraNa rIte je lakhANuM rahetuM, te nIcethI upara vaMcAtuM. AthI rAjyakartA zahenazAhanuM nAma sauthI mathALe rahetuM. kahevAya che ke-mogala zahenazAhanI caDhatInA samayamAM pradhAnenAM sIla ghaNuM nhAnAM eTale 1 thI 12 iMca vyAsanAM hatAM, ane temAM lakhANa paNa ghaNuM sAdu ane namra rahetuM. pachI jyAre megala bAdazAhanI paDatInI zarUAta thaI, tyAre moTA banI besavAnI tIvra IcchA rAkhanArA pradhAne e mAtra nAmanA zahenazAhanA hAthamAMthI rAjyane kAbU grahaNa karyo. tyAre teonAM sIla ghaNA maheNAM banAvavAmAM AvyAM hatAM. ane te bahu suMdara kArIgarIvALAM hatAM, tema temAM lakhANa paNuM uMcA prakAranuM chetaravAmAM AvyuM hatuM megalanA sale saMbaMdhI vizeSa mAhitI meLavavA IcchanArane mATe " jarnala opha dhI paMjAba hIsTerIkala sosAITI" nA pAMcamA volyamanA pR. 100 thI 125 sudhI chapAyela The Rev. Father Felix ( 0. C. ) ne lekha ghaNuMja upayogI thaI paDaze. tathA jAo AIna-I-akabarInA pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda, pR. para Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrATanuM roSa ana manuSyA hatA. tema chatAM paNa saraLatAnI khAtara TapAla jema ane tema jaladI pahAMcADavAne mATe teNe evI vyavasthA rAkhI hatI ke dara cha cha mAIlane cheTe teNe eka TapAlI zakayA hatA ane te dvArA TapAle jyAM tyAM mekalavAmAM AvatI. ghaNuM dUranA-jarUranA samAcAra lai javA mATe sAMDhaNI savArA taiyAraja rahetA, ke je samAcAra maLatAMnI sAtheja ravAnA thatA. eka tarapha prajAnA sukhane mATe akamare karI ApelI anukU LatAethI prajAne nizciMtatA maLI hatI, tevIja rIte te vakhate hamezAMnI vaparAzanI vastuo paNa eTalI khudhI sastI hatI ke, game tevA garIma-kaMgAla mANasane paNa peAtAnu gujarAna calAvavu muzkelI bharela nahAtu. bezaka, atyAranA karatAM calaNI nANAnI chUTakAgaLanI nATA-cUMkA ane nakalI dhAtunAM nANAMnI chUTa-ochI haze, parantu jo vaparAzanI vastuo sastI hoya, te pachI tevAM nANAMnI vadhAre vastakatA na paDe, e dekhItu ja che. manuSya jAtane peTanI citA pahelAM rahe che; ane te peTanA khADA calaNI nANAMthI--nATAthIrUpiyAthI purAtA nathI, parantu anAja-ghI-dUdha-dahiM vigere padAthothI bharAya che; AvA padArthoM te vakhate kevA sastA hatA; te sa'badhI W. H. Moreland nAmanA vidvAn potAnA "dhI velyu Ak manI eTa dhI kATa Ak akabara" nAmanA lekhamAM ' ghaNe! sAza prakAza pADe che. temanA lekha uparathI e jaNAya che ke--te vakhate haMmezanI vaparAzanI vastuo, jevI ke--ghauM, java, ceAkhA, ghaunA leTa, dUdha, ghI khAMDa ( sapheda, zyAma ), mIThuM enA bhAva nIce pramANe hatAH 1 ghauM java 1 rU. nA 185 ratala. 1 rU. nA 277 mR 333 1 jUe, jarnala opha dhI rAyala esiyATIka sesAiTInA i. sa. 1918 nA julAI ane akaTombaranA aMkA pe, 375-385. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra sUrIzvara ane samrAna halakAmAM halakA cokhA 1 rU. nA 111 ratala. ghauMnA loTa 1 rU. nA 148 1 rU. tu 89 1 rU. tu 21 17 sapheda khAMDa 1 rU. nI zyAma khAMDa 1 rU. nI 39 mIThuM dUdha thI ' jIvAra khAjarI 1 2. nuM 137 1 rU. nI 222 1 rU. nI 27NNA 99 "" "" "" "" "" 1 hamezanI vaparAzanI vastue atyAranA karatAM te vakhate keTalI sastI hatI; tenA khyAla uparanA bhAvA * uparathI kharAkhara AvI zake che. karyAM atyAre eka rUpiyAnA 5 ratala ghauM ane kayAM te vakhate 185 ratala ? kayAM atyAre eka rUpiyAnA 3-4 ratala ghauMnA loTa, ane kayAM te vakhate eka rUpiyAnA 148 ratala ? kayAM atyAre eka rUpiyAnuM lagabhaga pANA ratala dUdha, ane kayAM te vakhate 88 ratala ? kayAM atyAre eka rUpiyAnu... lagabhaga pANA ratala ghI ane kayAM te vakhate 21 ratala ? lagAra hiMdusthAnanA azAstriyA batAvI Apaze ke bhAratavarSanA manuSyae pahelAM karatAM unnati prApta karI che ke avanati ? jyAM dezanA manuSyeAnA moTA bhAgane eka vakhatanuM paNa anAja maLavuM ( ghI-dUdhanu tA nAmaja zAnuM hoya ? ) muzkela thaI paDayuM hoya, peTamAM vheMta vhe'tanA khADA paDayA hoya, AkhAmAM khADA paDI gayA hoya, DAcAM besI gayAM hoya, cAlatAM pagamAM kapArI "1 1 DA. vinseTa. e smIthe potAnA akbara' nAmanA pustakanA pR. 390 mAM akabaranA vakhatanA je bhAvA ApyA che, te paNa uparanA bhAvAnI sAthe lagabhaga maLatAja che. kaMi paNa pharaka jevuM lAge che. tA te ghInA bhAvamAMja che. arthAt mI. meralenDe ghIne bhAva upara jaNAvyA pramANe * rU. 1 nA 21 ratala ' pramANenA ApyA che. jyAre mI. smIthe rU. 1 te 13 ratala * pramANete ApyA che. . "" Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sApha zeSa jIvana, chUTatI hoya, ane navI utpanna thatI saMtatiye te nirmAlya jevIja utpanna thatI hoya, e deza unnata avasthAmAM Ave che, evuM kahevAnuM sAhasa keNa karI zake ? kadAcita dezamAM nANuM vadhyuM paNa hoya; ( nANuM pahelA kahevAmAM AvyuM te) tepaNa te manuSya jAtanA zArIrika ane mAnasika unnatinA kAryamAM zuM AvI zake tema che? kadAcita kei ema kahe ke-atyAre je bhAve vadhI gayA che, te laDAInA kAraNe vadhelA che, te te vAta sAcI che, paraMtu je vakhate laDAInI asara dezane heAtI thai, te vakhate paNa-laDAI pahelAM paNa kaI vadhAre sastI vastuo nahiM hatI. uparyuMkata vidvAna ja akabaranA vakhatanA bhAvanI sAthe I. sa. 1914nI sAlanA paNa bhAve TAMkI batAve che. te uparathI jaNAya che ke- i. sa. 1914 mAM A bhA hatA - 1 rU. nA 25 ratala java 1 rU. nI 29 ,, cekhA 1 rU, nA 15 , ghahune leTa 1 rU. ne 21 ) dUdha 1 rU. nuM 16 >> ghI 1 rU. nuM 2 , (lagabhaga) sapheda khAMDa 1 rU. nI 9 ratala zyAma khAMDa 1 rU.nI 10 >> eTale laDAI pahelAM paNa A vastuo vadhAre sastI hatI, ema te hetuja. vRddha purUSe jotA AvyA che ke-divase divase A vastuo vadhAre meMghIja thatI gaI che. have Ama zAthI thavA pAmyuM, enA samAdhAnamAM utaravAnuM A rasathAna nathI. tene mATe lAMbA samaya ane sthAna joIe. te paNa eTaluM te kahevuM ja paDaze ke-vastuonI kimatane AdhAra Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIzvara ane sayA, tenI nikAza, chata ane khIlavaNI upara raheluM che. dezane mAla jema jema bahAra javA lAgyo, tema tema hamezanI upayogI vastuo meMghI thavA lAgI ane garIba tathA sAdhAraNa lekenA hAthathI te chUTI ja gaI. vaLI ghI, dUdha ane dahIM jevI vastuo atyAre asAdhAraNa meMghI thaI che, enuM kAraNa pazuonI achata ja che. ghI dUdha, dahiM pUrAM pADanAra pazuo eka tarapha lAkhonI saMkhyAmAM Itara dezamAM upaDavA lAgyA ane bIjI tarapha bhAratavarSamAM paNa vyApArane nimitte tenI katalenAM kArakhAnAM vadhI gayAM. baMne rIte pazu ene ghaTADo thavA lAge, enuM ja e kAraNa che ke bhAratavarSanA manuSyanA jIvanabhUta dUdha-dahiMnI meghavArI vadhI paDelI che. akabara musalamAna hatuM, chatAM tenA vakhatamAM ATale badhe pazuone saMhAra nahi thatuM hatuM, balake teNe gAya-bheza-baLada ane pADAone vadha te pitAnA rAjyamAM bilakula baMdha ja karyuM hatuM, e vAta ApaNe pahelAM jaI gayA chIe. AvI sthitimAM te vakhate dUdha-ghI-dahiM jevI vastuo atyanta sastI hoya emAM navAI jevuM zuM che? vaLI bIjI tarapha ApaNA dezamAMthIja bahAra gayelI vastuo navA navA rUpa dhAraNa karIne dezamAM AvavA lAgI. eTale dharmanuM ke dezanuM abhimAna nahIM rAkhanArA manuSya tenA upara phidA thaI tene svIkAra karavA lAgyA. sthiti tyAM sudhI AvI ke potAnuM Aryatva khAvAnI sAthe pitAnA veSathI paNa vimukha thayA. jyAre ApaNe videzI vastuone svIkAra karavA lAgyA eTale svadezI vastuonI khIlavaNa aTakI gaI. ane e te cokkasa che kevastuonI kiMmatane AdhAra tenI khIlavaNa upara rahelo che. ApaNe uparanIja vastuomAMnuM eka daSTAMta laIzuM. akabaranA vakhatamAM bIjI badhI vastuonI apekSAe sapheda khAMDa vadhAre maLI hatI. ane tema havAnuM kAraNa e hatuM ke-te khAMDane sudhAravAnI-zodhavAnI rIta ke bahuja kama jANatA hatA ane tethIja sapheda khAMDa bahuja kama maLatI hatI. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrAnuM roSa jIvana, uparanA vRttAnta uparathI ApaNe joI zakIe chIe ke te vakhate game tevA garIba manuSyane paNa pitAnuM gujarAna calAvavAmAM muzkelI naDatI hatI. hIsAba joDatAM mAluma paDe che ke eka sAdhAraNa manuSya te vakhate mAtra 5-6 AnAmAM eka mahInA sudhI potAnuM peTa pUratuM gujarAna AsAnIthI calAvI zakatA. jyAre atyAre sAdhAraNamAM sAdhAraNa manuSyane paNa ochAmAM ochA 15-20 rU. mAtra khAdhA khorAkInA te joIe ja, A dezanuM daibhAgya nahIM te bIjuM zuM kahI zakAya ? have ApaNe akabaranI keTalIka AMtarika vyavasthA tapAsIe. rAjyavyavasthAomAM ghaNI vakhata aMtaHpura (janAnakhAnuM) vadhAre kalezanuM kAraNa thaI paDe che, e vAta akabara sArI peThe jANute hatA ane tethI ja te pitAnA janAnakhAnAnI vyavasthA upara vadhAre dhyAna ApatuM hatuM. teNe aMtaHpuranI strinA vargo pADayA hatA ane teone mukarara karyA pramANe jUnAdhika mAsika pagAra maLyA karatuM hatuM. abulaphajalanA kahevA pramANe-pahelA varganI sine 1028 thI laI karIne 1610 rUpiyA sudhI mAsika ApavAmAM AvatA. janAnakhAnAmAMnA mukhya nekamAMnA keTalAkane rU.20 thI 51 sudhI mAsika pagAra maLato. jyAre bIjAone 2 thI 40 sudhI maLate. ( dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke akabaranA vakhatane rUpiyo 55 seMTa barAbara hatuM). briAnA samudAya pikInI keIne kaMI joItuM, te teNe khajAnacIne araja karavI paDatI. vaLI aMta:puranA aMdaranA bhAganI cekI siye karatI. ane bahAranA bhAgamAM nAjara daravAna ane lazkarI cokIdAre jude jude sthaLe pitapatAnA niyata karelA sthAne rahetA. abulaphajala lakhe che ke I. sa. 15lma mAM akabarane pitAnA parivAra saMbaMdhI kharca 77 (savA sIttera) lAkha rUpiyAthI adhika thayo hate. * keTalAka lekhakone mata che ke, akabarane mukhya dasa jiye. hatI, jemAM traNa hiMdu ane bAkInI musalamAna hatI, 48 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane zAha mI. i. bI. helanuM kahevuM ema che ke-"tene ghaNuM siyo hatI." teo te AgaLa vadhIne ema paNa lakhe che ke megalanI daMta kathA pramANe je bAdazAha keI paNa paraNelI strInA premamAM paDe hoya, te teNInA dhaNIe chuTA cheDA karIne teNIne mukata karavI ja paDatI." A vAtamAM keTalI satyatA che, te kaMI kahI zakAya nahiM. game tema paNa te samayanI apekSAe te akabara jevA samrAnI siyenI saMkhyA kamaja hatI, ema keTalAMka udAharaNa uparathI joi zakAya che. kahevAya che ke-rAjA mAnasiMhane 1500 sviye hatI, ane te paikInI 60 te tenI sAtheja satI thaI hatI. akabaranA eka bIjA manasabadArane 1200 striye hatI. eTaluM ja zA mATe, humAyuna ane jahAMgIrane paNa akabarathI vadhAre siye hatI, ema ghaNuM itihAsakAranuM kathana che. akabaranI aiyenA saMbaMdhamAM eka bIjI vAtane uhApoha Adhunika lekhakemAM vadhAre thayeluM jovAya che. ane te e che keakabaranI siyAmAM kaI krizcIyana strI hatI ke kema? A saMbaMdhamAM sAthI pahelAM kalakattAnI seMTa jhevIyarsa kelejanA phAdhara eca. hosTena I. sa. 1916 mAM "sTeTamenapatramAM ema kahe vAne bahAra paDyA hatA ke- akabaranI eka krizcIyana dhaNIyANI hatI." A pachI bIjA aneka ItihAsakAroe A viSayamAM UhApita karyo che, paraMtu haju sudhI e cokkasa nathI thaI zakayuM ke, akabaranI kaI strI kizcIyana hatI? astu. bIjA musalamAna bAdazAhe karatAM balake keTalAka hiMdu rAjA o karatAM paNa akabare vadhAre nAmanA meLavI hoya, ema ApaNe joIe chIe. ema kahevAmAM kharI rIte tenA guNe ane kArya karavAnI dakSatAja vadhAre kAraNabhUta che. prajAnI cAhanA meLavavI, e kAMI ochI dakSatAnuM kArya nathI. ane te nirvivAdasiddha vAta che ke-nAmanA meLavavAnI, mAna pAmavAnI IcchA darekane hoya che, Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAnuM zeSa jIvana, paranuM kevuM vartana rAkhavAthI te kAryanI siddhi thaze, e layabiMdu jyAM sudhI samyakItyA nathI bAMdhI zakAtuM, tyAM sudhI te kAryamAM saphaLatA kadApi meLavI zakAtI nathI, balake ghaNI vakhata tenuM ulaTuM ja pariNAma Ave che. vartamAna jamAnAmAM paNa joIe chIe ke bhAratavarSa upara Adhipatya bhegavanAra ghaNAe vaiyasarA AvI gayA, paraMtu kapriyatA meLavavAnuM-yaza prApta karavAnuM mAna te oNrDa rIpana ane lairDa hArDiga jevA thoDAkaja pAmI gayA che, bAkI te jeTalA vaiyasarA AvI gayA, te badhAe yazanI AzA . sAtheja laIne AvelA parantu pitAnI AzA jeone phaLIbhUta na thaI hoya temAM teonA lakSyabiMdunIja khAmI samajavI joIe. akabaranI atyAre hiMdu-musalamAne ja nahi, paraMtu yuropIyana vidvAne paNa mukataka ke prazaMsA kare che, e enA guNeneja AbhArI che. jo ke akabara eka manuSya heI, tenAmAM aneka avaguNe bharyA hatA, ke jenuM avalokana ApaNe trIjA prakaraNamAM karI gayA chIe, te paNa ema te kahevuM ja paDaze ke tenA keTalAka asAdhAraNa guNee tenA avaguNene DhAMkI dIdhA hatA. akabaranA guNene nihAlIne keTalAka lekhake te tyAM sudhI kahe che ke akabara siMhAsanane vegya ja hatuM. ema nahi, paraMtu teNe kharekhara siMhAsanane alaMkRta karyuM hatuM-zabhAvyuM hatuM. kAraNa ke siMhAsanasthita rAjAne pradhAnadharma prajAnuM sukha-prajAnuM kalaNaNa IcchavuM te che. ane te dharmanuM akabare sArI rIte pAlana karyuM hatuM. eTalAja mATe kahevAmAM Ave che ke teNe siMhAsanane zobhAvyuM hatuMalaMkRta karyuM hatuM. akabaramAM sauthI vadhAre vakhANavA lAyaka guNa e hatuM ke, game te duzamanane paNa te pitAnuM cAlatuM tyAM sudhI te anukULatAthI ja pitAnA pakSamAM laI leto. vaLI te je sAhasI hatuM, teja atyanta baLavALe ane sahanazIla paNa hatA. pitAnA upara AvI paDelAM kanTene te bahu gaMbhIrAIthI sahana karI le, Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sArA para na akabaranuM mAnavuM hatuM ke-" je rAjakAryo karavAne prajA samartha che, te kayI rAjAe nahi karavAM joie. kAraNa ke je prajA bhramamAM paDaze, te tene rAjA sudhArI zakaze paraMtu je rAjA bhramamAM paDI jaze, te tenuM sa zodhana koNa karaze?" kevuM sarasa mantavya!prajA svAtaMtryane keTale UMce vicAra! prajAne ucuM mAthuM nahi karavA devAnI, are, temanA meM khAsa khaMbhAtI tALu devAnI johukamI calAvanArA amArA keTalAka dezI rAjAe akabaranA upayuMkata pAThamAMthI eka akSara paNa zIkhaze ke? akabaranA tamAma kAryonuM sAdhyabiMdu ekaja hatuM ane te e ke bhAratavarSane garAnvita kare ane e lakSyabiMdune khyAlamAM rAkhIne ja teNe pitAnA rAjatva kAlamAM, aMtahiMta thaI gayelI kRSi, zilpa, vANijya Adi vidyAone jAgRta karI hatI. eTaluM ja nahi, paraMtu te vidyAonI teNe ghaNe darajaje unnati karI hatI. te je dayALu hatuM, teja dAnezvarI hate. akabara jyAre darabAramAM besate, tyAre eka khajAnacI ghaNI mahore ane rUpiyA laIne samrAknI paDakhe ubhA rahetA. te vakhate je kaMI daridra manuSya Avate, tene dAna kare te. jyAre akabara bahAra pharavA nikaLate, tyAre paNa eka mANasa ghaNuM dravya laIne tenI pAse ja rahetA ane te vakhate paNa najare paDatA athavA mAMgavA AvatA garIbane te kaMIne kaMI ApyA vinA na ja rahete. lUlAM, laMgaDAM, ane evI bIjI rIte azakata thayelAM manuSya upara akabara vadhAre dayA karate. akabare jema nyAya ApavAmAM dhanI ke nirdhana, hiMdu ke musalamAna, koI paNa jAtane vibheda rAkhavAnI anudAratA haitI rAkhI, tevI ja rIte dAna ApavAmAM paNa jAti ke dharma, paMDita ke mUrkhakoI paNa jAtane bheTa rAkhyuM . teNe potAnA rAjyanAM ghaNuM sthAnamAM Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarAnuM zika jIvana te anAthAzrame ughADyAM hatAM, temAM teNe phatepurasIkarImAM be anAthAzrama kholyAM hatAM. eka hinduone mATe ane bIjuM musalamAnene mATe. hiMduovALA Azramane dharmayura kahevAmAM AvatuM ane musalamAnavALAne kahetA kherapura. ' kahevAya che ke-akabare keTalIka evI hunnarazALAe khelI hatI, jemAM mahedI tepa, baMdUke, dArU, gaLA, talavAra, DhAla ane evAM bIjA yuddhanAM sAdhane banatAM hatAM. tenI te hunnarazALAmAM je sethI maTI te banatI hatI, temAM bAra maNa vajanane goLa calAvI zakAte. yuropanA mahAnuM samare hamaNAM thoDAja vakhata upara batAvelA camatkAra pahelAM akabaranI AvI te mATe keTalAe leka camatkRta thatA haze, paraMtu hamaNAM pasAra thayelA yuddha pachI have tevI bAbate ApaNane zuSka sarakhI lAge che. akabara samajatuM hatuM ke- durAcAra e pApanuM mULa ane avanatinuM pradhAna kAraNa che. je dezamAM brahmacaryanuM sammAna nathI te dezanI unnati nathI, je jAtimAM brahmacaryanAM baMdhAraNa nathI, te jAti mAla vinAnIja thaI paDe che. ane je kuTuMbamAM brahacayane nivAsa nathI, te kuTuMba jagatamAM apamAnita thavA sAthe koI paNa rIte UMce AvI zakatuM nathI. akabare pitAnI prajAne AvA durAcAravALA vyasanathI dUra rAkhavA mATe ghaNA upAe lIdhA hatA. teNe vezyAvADa nagaranI bahAra amuka sthAnamAM rAkhyuM hatuM. jenuM nAma zaitAnapura rAkhavAmAM AvyuM hatuM. samrATe tyAM eka ophIsa rAkhI hatI. je koI mANasa vezyAne tyAM jate athavA vezyAne pitAne tyAM laI jate, tenuM nAma-ThAma-ThekANuM ephIsamAM rahenA kArakuna neMdhI lete. ApaNe pahelAM ghaNIvAra kahI gayA chIe ke-akabaramAM jevI sahanazIlatA hatI, tevI ja kAryakuzaLatA paNa hatI. keI vakhate kaI mANasa kaI kahI dete, te tenA upara ekAeka gusse na thatAM pahe Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIzvara ane grAhaka lI take sahana karI lete. ane pachI potAnI buddhithI uttara ApatA athavA yukitapUrvaka have pachI tema banavA na pAme te prayatna karate, ApaNe sArI peThe jANIe chIe ke- lekemAM evuM jAhera thaI gayuM hatuM ke akabara musalamAna dharmathI bhraSTa thaI gaye. kahevAya che ke tUrAnanA rAjA abadullAhakhAna ujhabege paNa bAdazAhanA dharmabhraSTapaNAnI sAcI-khoTI ghaNuM eka vAta sAMbhaLI ane te saMbaMdhI teNe jyAre bAdazAhane lakhI paNa jaNAvyuM, tyAre bAdazAhe tene javAba Ape ke - IzvaranA saMbaMdhamAM leke kahI gayA che ke tene eka dIkarA hate. paigambarane mATe paNa keTalAka taraphathI ema kahevAmAM AvyuM che ke te te eka aindrajAlika hatuM. jyAre Izvara ke paigambara paNa mANasonI niMdAmAMthI nathI bacyA, tyAre huM te kevIja rIte bacI zakuM?" 1 ujhabega lokene ane megalane lAMbA vakhatathI duzmanAvaTa cAlI AvatI hatI. A duzamanAvaTane aMta sadarahu abdullAhakhAna ujhabeganA I. sa. 157 mAM maravA pachIja Avyo hate. I. sa. 1571 mAM A abdullAhakhAna ujhabegane eka elacI akabaranA darabAramAM Avyo hato, jene akabare ghaTate satkAra karyo hato, akabare tA. 23 ogaSTa I. sa. 1586 mAM A abdullAkhAna upara eka patra lakhyo hatA, temAM jaNAvyuM hatuM ke-- - " phiraMgI kAphare, ke je dariyAnA TApUo upara AvIne vasyA che, teone bhAre nAza karavo joIe, e vicAra meM mArA hRdayamAM rAkhI mUkayo che.............. te lekenI saMkhyA ghaNI vadhI che. ane yAtrALuo tathA vyApAriyone aDacaNakartA thAya che. ame jAte jaIne raste sApha karavAne irAdo karyo hato........ .......... " - jUo, DaoN. vinsenTa e. smIthanuM aMgrejI akabara, pR. 10, 104 ane 265. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "samAM roSa jIvana game tema hatu; parantu peAtAnA khacAva karavA mATe akabare kevI sarasa yuktithI javAba ApyA ? akamara sAhityane pUrNa zaiAkhI hatA.sAhityanI andara dharmazAstrathI laIne jyAtiSa, gaNita, saMgIta yAvat tamAma vidyAonA samAveza thai zake che. te badhIe vidyAo tarapha akabaranI abhirUci ahu hatI ane tethIja teNe athavaveda, mahAbhArata, rAmAyaNa, harivaMzapurANu bhAskarAcAya nu lIlAvatI ane evA khIjA gaNita tathA khagALa vidyAnAM pustakAnAM phArasI bhASAmAM bhASAntarA karAvyAM hatAM, tema sa'gItAdi vidyAomAM sunipuNa vidvAnAne potAnA darakhAramAM rahevAnu* mAna paNa Apyu hatu. eTaluMja nahi parantu te te vidvAnAnA sArA satkAra paNa karatA hatA. kahevAya che ke-akabararanA darabAramAM paD tA kivace hatA. te kaviyAmAM sAthI zreSTha phaijI gaNAtA. kaviyA uparAnta tenA darabAramAM 142 5Dita ane cikisakA hatA. temAM 35 hiMdu hatA. saMgItavizArada suprasiddha tAnasena ane bAbA rAmadAsa jevA paNa akabaranA darabAranAja caLakatA hIrA hatA.AvA bhinna bhinnaviSayanA vidvAnAnA AdarasatkAra, e akamaranA te vidyAe pratyenA premaja patAvI Ape che jo akabara e vAtane sArI peThe jANatA hatA ke-mhoTA khAtAmAM mhoTI peAla hoya che. A vAtane ghaNI vakhata tene anubhava paNa maLyA hatA. ane jema jema te vAtanA tene anubhava thatA gayA. tema tema te peAtAnA judAM judAM khAtAM upara jAte dekharekha rAkhavA lAgyA. akabaranAM aneka khAtAomAM eka khAtuM evu paNa hatu. ke jemAM jAgIra ane sayudghAlanA samAveza karavAmAM AvyA 1 jAgIra, ke jene tuyUla ( Tuyul ) kahevAmAM Ave che, te sanasabadArAne nAkarInA badalAmAM amuka nakakI karelA vakhata mATe je jamIna ApavAmAM AvatI, tenuM nAma che. jUe, jarnala Apha dhI pa'jAma hIsTArIkala seAsAiTI, veA, 5 mu. pR. 13. ( Journal of the Punjab Historical Society Volume V. P. 18 ). 2 saMcAla 'e cagatAi zabda che, tene a ' jiM dagInA pASaNa Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa samIra ane zA , C hatA. A khAtu eka evu" khAtu hatu` ke RprAmANika-cAlAka mANasa temAMthI joIe teTalI dhApa mArI zake, paraMtu akabaranI dekharekha evI hatI ke-koinu kai cAlI zakatuM nahi. jo ke jyAre zekha arjunabInA hAthamAM A khAtuM hatuM, tyAre teNe keleka * evA thAya che. tenA arI zabda nI madada madada-ula-mAza che, jyAre phArasI zabda madada-7-mAza' che. AnA sabaMdhamAM amula jala ema jaNAve che ke akabara cAra jAtanA mANaseAne temanA gujarAnane mATe penzana athavA jamIna ApatA. te cAra jAtanA mANase A che:1 je sa MsArathI dUra thaIne rAta divasa satya ane DahApaNunI zodha karatA, 2 mANusajAtanA svabhAvanA ekalapeTA jussAthI macI rahI mANasAnA sa`sa cheADI detA, 3 nirmaLa ane garIba hAi kaMi puN kAma karavAne je azakta hatA, ane 4 je khAnadAna kuTuMbamAM janma pAmelA, paraMtu jJAnanA abhAvane lIdhe dhaMdhA karI peAtAnuM poSaNa nahi karI zakatA. A cAre jAtanA manuSyanA gujarAnane mATe je rokaDa rakama ApavAmAM AvatI, tene madada-i-mAza kahetA. A bannene samAveza uparyukta sayurkAlanI aMdara thaI jAya che, jUe AIna-i-akabarI nA pahelA bhAgane agrejI anuvAda, pR. 28-270, : " 1 zekha abdunnabI, enA pitAnuM nAma zekha ahamadda hatuM. je IMdrI tAme gaMgA ( sahAranapura ) nA rahevAsI hatA ane tenA pitAmahanuM nAma abdulama hatuM. abdunnabI sayuzaila khAtAmAM i. sa. 1564 thI 1578 sudhI rahyo hatA. vaLI kAIne paNa jamIna ApavAmAM tene mujhapharakhAna ke je te vakhate vajIra ane vakIla hatA, tenI salAha levI paDatI. i. sa, 1565 mAM tene ' sare sadgura nI padavI maLI hatI. arjunakhIne ane mandUmumulkane bahu rASa hatA. akhame AnI virUddhamAM keTalAka lekhA bahAra pADIne ane zIravAnanA khIjhara khAna ane mIra humazInA khUnI tarIke jAhera karyAM hatA, jyAre abdunnabIe makhamane mUrkha tarIke prasiddha karI zApa ApyA hatA. Ane lIdheja ulsAomAM mhoTI e pATI paDI gai hatI. bAdazAhe arjunnabI ane sakhaThUmakhannene i. sa. 1579 mAM sukkA tarapha Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goTALo karyo hato, paraMtu akabare jhaTa te vAta pakaDI kADhI hatI. I. sa.1578 mAM tene A khAtAthI dUra karI massu kanI sAthe ravAnA karyA hatA. ane vagara AjJAe pAchA nahiM AvavAne hukama pharamAvyA hatA. abdunnabIne makake jatAM bAdazAhe sIterahajAra rUpiyA ApyA hatA. jyAre makathI AvI darabAramAM hAjara thayA hatA, te vakhate tenI tapAsa karavAnuM kAma abulaphajalane soMpyuM hatuM. vaLI jema bIjA keTalAka ka inajarakeda tarIke hatA; tema Ane paNa abulaphajalanI dekharekha nIce najarakedaja rAkhavAmAM Avyo hato. kahevAya che ke koI eka divase bAdazAhanA izArAthI abulaphajale tene gaLu gheTI bharAvI nAkhyo hato. A vAta ikabAlanAmAmAM lakhelI che; vizeSa mATe juo AIna-I-akabarI, pahelo bhAga, aMgarejI anuvAda pR. 27-273 tathA darabAre akabarI pR. 320327. 1 mamukSuka, e sulatAnapurane rahevAsI hato ane tenuM nAma golAnA abdullAha hatuM. "manmukSulka" e ene khItAba hatA. bIjo paNa tene "zekha-ula-IslAma" nAmano khItAba hato. A bane khItA tene humAyune ApyA hatA. pra. AjAda, pitAnA darabAre akabarImAM kahe che ke bIje khItAba ( zekha-ula-IslAma) tene zerazAhe A hatA. te eka dharmAnta sunnI hato. zarUAtathI ja te abulaphajalane bhayaMkara mANasanI upamA Apate hato. teNe makkAnI yAtrA karavI atyAre vyAjabI nathI, evo phata kADho hato ane tenA kAraNamAM teNe jaNAvyuM hatuM kemake javAnA mULa be rastA che. eka IrAnamAM thaIne ane bIje gujarAtamAM thaIne. A banne rastA nakAmA che. kAraNa ke je irAnamAM thaIne javAya te tyAM IrAnanA zIyA musalamAne taraphathI lokone herAnagati bhogavavI paDe che. ane je gujarAtamAM thaIne dariyA mArge jaIe, te pArTugIjhanAM vahANe upara rAkhelAM methI ane jIsIsanAM citro jovAnuM sahana karavuM paDe, arthAt mUrtipUjana jevuM paDe. aeva bane rastA nakAmA che. makhumukSuka, kharekhare yuktibAja purUSa hate. AnI yuktio AgaLa heTa heTA lokonI yuktio paNa kaMI hIsAbamAM nahatI. kahevAya che ke teNe zekhe ane AkhA dezanA garIba varga upara nirdaya Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAjara ane sA ekake ravAnA karI dIdhe| hatA ane akare, te khAtu pAtAnA hAthamAM lIdhu hatu. upara pramANeja peAtAnA koi paNa varganAM nAkara corI karatAM na zIkhe, tene mATe paNa akabara pUratI cAkasAI rAkhavA lAgye hato. tyAM sudhI ke hAthIonA khArAkamAM paNa cArI thAya che kainahi, tenI paNa tapAsa rAkhavAne teNe peAtAnA adhA hAthIone tera vibhAgAmAM vibhakta karyAM hatA; ane te tere vibhAganA hAthIne cAkkasa vajananA khArAka pUro pADavAmAM AvatA, temAMthI jo thADI pazu cArI thatI, te jhaTa pakaDI letA. akabare A badhI vyavasthA karavAne guNu peAtAnA pitAthI lIdhA hatA. kahevAya che ke-humAyunamAM A guNu uttama hateA, parantu tenA duzAe A guNanA tene amala karavA dIdhA nhotA. vaNuMka calAvI hatI, ane tenI te nirdayatAnI vAteA eka pachI eka bahAra AvavA mAMDI hatI. chevaTe tenA upara sapta hukama karIne bAdazAhe tene makakA tarapha ravAnA karyAM hatA. AnA rahevAnAM makAne lAheAramAM hatAM. tenA gharamAM dhaNI lAMkhI ane paheALA kabarA hatI. e kArA mATe evI prasiddhi hatI ke kakharA jUnA vakhatanA vaDavAeMnI che. A kabA upara lIlu kapaDuM DhAMkeluM rahetu ane divase paNa dIvAo maLatA. vastutaH A barA nahi, parantu anItithI ekaThA karelA jamInamAM dATI rAkhela vananA khajAnA hatA. mamurmulpha makakethI AvIne i. sa. 152 mAM amadAvAdamAM marI gayA, te pachI kAjIalI phatepurathI lAhAra gayA hatA. teNe tyAM tapAsa karI, tyAre tenA gharamAMthI dhaNuM dhana nikaLyu hatuM. uparyukata arAmAMthI keTalIka evI peTIe nikaLI hatI, ke jemAM seAnAnI iMsa hatI. A sivAya traNa karoDa rUpiyA nagada paNa nikaLyA hatA. uparanA vRttAnta mATe jUo-AIna-i-akSarI pahelA bhAgane aMgrejI anuvAda, pR. 172-173, 544, tathA dare akbarI, (u) pR. 311-319, Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sarA nuM zaka chalana akabara, rAjyanI vyavasthAomAM jema potAnI hozIAracAlAkIne upayoga karate, tema rAyakhaTapaTathI saceta rahevAmAM te ochI sAvadhAnI nahiM rAkhate. pUrvanA itihAsethI ane keTalAka anubhave uparathI e ema ekkasa samajatuM hatuM ke-caMcala rAjaya lahamI ane pitAnI sattA besADavAne mATe pitA putranuM, putra pitAnuM ane bhAI bhAInuM khUna karavA mATe paNa taiyAra thaI jAya che. tenA A jJAnane lIdhe ja te potAnAM badhAMe kAryo barAbara vyavasthApUrvaka, niyamita ane pUrepUrI ekasAI pUrvakaja karate. tene pratikSaNa e bhaya rahete ke-rakhene mArI beparavAIne lAbha laI kaI anartha utpanna na kare ane teTalAja mATe te pitAnI AkhI dinacaryA barAbara vyavasthita rAkhatuM. tenI kAryapraNAli bahu jANavA jevI che. te nidrA bahuja kama lete. rahAje thoDuka ane havAramAM DuiM sUte. rAtrine ghaNakhare bhAga hukama ApavAmAM ane bIjA kAryomAM gALatA. divasa ugavAne traNa kalAka rahetA, tyAre judA judA dezathI AvelA gavaiyAone bolAvo ane gavarAvatA. divasa ugavAne eka kalAka rahetuM, tyAre te bhaktimAM lIna thatedivasa ugyA pachI kaMIka kAmakAja heya, te te karIne sUI jate... A uparathI te alpa nidrA lete, e vAta siddha thAya che divasa rAta maLIne traNa kalAka te nidrA lete. vaidyakazAstranA niyama pramANe alpa nidrA levAnI pravRttivALAe mitAhArI rahevuM jarUranuM che ane teTalA mATe akabara paNa mitAhAraja karate. balake divasamAM mAtra ekaja vakhata bhejana karate, ane temAM paNa ghaNe bhAge te dUdha, cokhA ane mIThAI lete. e pramANe akabaranI kAryAvalija evA prakAranI hatI ke-ke vakhata kaMI paNa jAtanI gaphalata rahevA pAme nahi, ghaNI vakhata Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hata suzAra ane samaya rAjyakhaTapaTAnuM pariNAma raseDA khAtAmAM pahere che ane guptazatruo te dvArA ja pitAnuM ISTa sAdhe che. akabara A vAtathI ajAye nahete ane tethI ja te rasoDA khAtA upara paNa pUratuM dhyAna Apate. prAmANika-pUrNa vizvAsavALA mANasone ja te raseDA khAtAmAM niyukata karate. tene mATe je raseI banatI, te bIjA mANase cAkhI lIdhA pachI ja te bAdazAha pAse jatI. raseDAmAMthI je rakAbIo akabarane mATe jatI, te badhI sIlabaMdha jatI. akabare potAnA khANu saMbaMdhI e hukama bahAra pADa hatuM ke"mArA mATe je kherAka taiyAra karavAmAM Ave, temAMthI thoDe khorAka hamezAM thoDAM ghaNuM bhUkhyAM mANasene Apa." vaLI akabarane mATe je vAsaNe upagamAM AvatAM, tene mahInAmAM be vAra kalaI devAmAM AvatI ane rAjakumAra tathA aMta:puranA upayogamAM AvatAM vAsaNane mahInAmAM eka vakhata devAmAM AvatI. akabara khAsa karIne javakhAra nAkhIne ThaMDuM pADeluM gaMgAnuM pANI pIne. rasoInAM sthAnemAM upara caMdaravA bAMdhavAmAM AvatA, eTalA mATe ke akasmAta koI jherI jAnavara aMdara na paDe. ' mRtyuthI bacavAne mATe manuSya keTale prayatna kare che? parantu te ja mRtyune bhaya rAkhIne manuSya anIti, anyAya, atyAcAraanAcAranuM sevana na karatA hoya, te jagatamAM keTalA chane trAsa che thAya ? akabaranI kAryadakSatA ApaNe joI gayA, te uparathI ApaNe ema kahI zakIe ke-eka rAjAmAM-samrAmAM je kArya kuzaLatA hevI joIe, te tenAmAM avazya hatI. AvI kArya kuzaLatA rAkhanAre manuSya dilAvara dila-uMcA manane have joIe. ane te pramANe akabara evA uMcA manane hate paNa khare. akabaranA UMcA vicA q 04211--The Mogul Emperors of Hindustan p. 187 ( dhI megala empararsa eka hiMdustAna pu. 137 ). - ka Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabrahanuM ziSa vana ranuM jayAre manana karIe chIe, tyAre sahasA ema kahA sivAya nathI rahI zakAtuM ke akabara samrArja nahiM hatuM, kintu tatvajJAna saMbaMdhI UDe vicAraka paNa hatuM. A prasaMge akabaranA mudrAlekhe athavA vicAronA thoDAka namUnA ahIM TAMkIzuM, te te asthAne nahija gaNAya, jyAre parIkSArUpa saMkaTa AvI paDe che, tyAre dhArmika (sahaja) AjJAMkitapaNuM, krodhayukta bhramara caDAvIne gusse thavAmAM samAyeluM nathI; parantu vaidyanA kaDavAM ASanI mAphaka tene praphullita cahere svIkAravAmAM raheluM che." "manuSyanI sarvottamatAne AdhAra vicArazakita (vivekabuddhi) pI hIrA uparaja rahe che, mATe dareka manuSyane ucita che ke, temaNe tene cakacakita ane prakAzita rAkhavAnI mahenata karavI tathA tenA mArgathI virUddha javuM nahiM." "je ke, ehika ane pAralaukika sampatti, IzvaranA cegyapUjana uparaja AdhAra rAkhe che, te paNa bALakonI sampatti teonA pitA (5ya vaDalA) ne AdhIna rahevAmAM ja samAyelI che." "are! samrA humAyuna ghaNA vakhata pahelAM gujarI gayA che, ane tethI mArI nimakahalAla sevA temane batAvavAnI mane bilakula taka maLI nathI." manuSya pitAnA svArthamAM aMdha thayela levAthI pitAnI ApAsanI sthiti joI zakatA nathI. kabUtaranA lehIthI kharaDAela bIlADInA paMjAne joIne manuSya duHkhI thAya che, ane teja bIlA be kArane pADe che, te tene (te manuSyane) AnaMda thAya che. A Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane sA. kanaka zuM? kabUtare tenI zI sevA bajAvela che ke jethI tenA mRtyuthI te dukhI thAya che ? ane pelA kamanasIba UMdare tenuM zuM nukasAna karela che, ke jenA mRtyuthI te khuzI thAya che?" "ApaNuM Izvara pratyenI prArthanAmAM evA aihika sukhanI mAgaNuM nahiM hevI joIe ke-jenI aMdara bIjA ane halakA gaNavAne AbhAsa hoya." tatvajJAna saMbaMdhI vivecana mAre mATe eka evI alaikika mohinI che ke bIjA badhAM kAryomAMthI mArU citta te tarapha kheMcAya che, ane mArI hamezanI cAlu jarUrIyAtanI pharajo adA karavAmAM be darakArI na jaNAya, tevA bhayathI ja huM tattvajJAna sAMbhaLavAmAMthI mane parANe aTakAvI zakuM chuM, " game te manuSya paNa je te jagatanI mAyAthI virakata thavAnI mArI paravAnagI cAhaze, te huM tenI IcchAnusAra AnaMdita cahere mArI kabUlAta ApIza. kAraNa ke je teNe kharekhara jagata, ke je mAtra mUrkhAone ja pitAnI tarapha kheMcI zake che, temAMthI pitAnuM aMtaHkaraNa kheMcI lIdhuM haze, te tethI tene aTakAva, e mAtra niMdya ane doSapAtraja che; parantu je mAtra bAhyADaMbarathIja te pramANe dekhAva karate haze, te tene tenuM phaLa maLaze ja." bAjapakSI, ke je bIjA prANinA jIvanane naSTa karI pitAnuM gujarAna calAve che, te badalanI zikSAmAM tenuM astitva TUMkuM Apela che (arthAt te bahu thoDuM ja jIve che ); te pachI manuSyajAtinA kherAkane mATe judI judI jAtanAM puSkaLa sAdhane hovA chatAM, je manuSya mAMsabhakSaNathI aTakatuM nathI, tenuM zuM thaze? Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrAnu` roSa jIvana. " eka strI uparAnta vizeSane mATe pRhA rAkhavI, te peAtAnI pAyamAlInAja prayAsa che. parantu kadAcita strIne putra na thayeA hAya, athavA te vAMjhaNI rahe, tA ekathI vadhAre mInI icchA rAkhavI vyAjabI che. " X x X X " jo mArAmAM jarA vhela. DahApaNu Avyu hata te mArA janAnakhAnAmAM egama tarIke mArA rAjyamAMthI kAi paNa strIne huM pasaMda karate nahi; kAraNa ke mArI prajA, te mArI dRSTimAM mArAM saMtAnatulyaja che. ?? X x huM dharma nAyakanI pharaja, AtmAnI paristhiti jANavI ane sudhArA tarapha prayatnazIla rahevu', te che. nahiM ke EthopnI mAphaka jaTA vadhAravI ane phATela-tUTela abheA paherI AtA janAnI sAthe zirastA mUjaba upalaka vivAda karyAM karavA. "" x X * 1 akabaranA vicAro, tenI ucca bhAvanAo ane tenA mudrAlekhAnA uparyukta namUnAo vAMcanAra koi paNa sahRdaya ema kahyA sivAya nahIM rahI zake, ke te jeTale rAjadvArI khAkhatemAM UDA utarelA hatA, teTaleAja sAmAjika, dhArmika ane naitika khAkhatA upara pUrNa vicAra karanArA hatA. kharekhara akabaranA AvA sadguNA tenA pUrva janmanA saskAreneja AbhArI che. nahi teA lAkhA ke karoDo manuSya upara Adhipatya bhAgavanAra eka musalamAnakulatpanna bAdazAhamAM AvA ucca vicArAnA nivAsa thavA, bahuja kaThina kahI zakAya. akabarane saceAge paNa dhIre dhIre evAja maLatA gayA, ke je tenA vicArane vadhAre daDha karanArA-puSTi ApanArA hatA. akamaranA darabAranA pradhAna purUSonA saMbaMdha paNa akabarane vadhAre X X kara X 1 akabaranA vicAre. mATe jUe AIna-i-akabarInA trIjo bhAga, kala jairiSkRta aMgrejI anuvAda pR. 380-400, Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadhI ane pArTa, - - - - - upakArI thaI paDaye hato. temAM paNa khAsa karIne abulakajalanI chApa te akabara upara vadhAre ja paDI hatI. ApaNA nAyaka samrArtI unnatine sUrya barAbara madhyAhana samayamAM AvI pahoMcyo. tenI dhArelI mana kAmanAo pUrNa thaI. tenuM sAmrAjya hindukuza parvatathI brahmaputrA sudhI ane himAlayathI dakSiNa pradeza sudhI phelAI gayuM. sarvatra zAntinAM darzana thavA lAgyAM. videzI lokenA AkramaNanuM paNa nivAraNa karI nAkhyuM. TakamAM kahie te-bhAratavarSanuM gaurava pAchuM sajIvana karI dIdhuM. teNe aneka prakAranA prayatnathI bhAratavarSane rasAtalathI UMcakIne unnatinA zikhara upara lAvI mUke ane mastaka upara rahelA sUryane sarvatra prakAza paDavA lAge ane tethI akabaranA AnaMdane pAra rahyo nahi. paNa pAThaka ! bhAratanuM evuM saddabhAgya kayAMthI ja heya, ke te unnatine sUrya kAyamane mATe mastaka uparaja jhagajhagate joyA kare ! pAche te sUrya dhIre dhIre nIce namavA lAge. paDatIne paDachAyA paDavA lAgyA. eka taraphathI akabaranA gharamAM ja phaTa devIe nivAsa karyo, jyAre bIjI taraphathI akabaranA snehionAM mRtyu uparA u. parI thavA lAgyAM. akabara zAntinA divase dekhavA bhAgyazALI thaye eTalAmAM te uparanA be bAjunA phaTakAo akabarane pUra jesathI AghAta pahoMcADavA lAgyA. ApaNe sArI peThe jANIe chIe kekeTalAka anudAra musalamAne akabaranI pravRttithI ghaNAja nArAja hatA, teoe akabaranA moTA putra salImane akabarathI virodhI banAvye, eTaluM ja nahi paraMtu salImane tyAM sudhI uzkeryo ketame tamArA pitAne gAdI uparathI uThADI mUkesalIma jagajAhera zcaritrI hate, dArUDIye hatuM, ane tene kaI paNa dharma upara zraddhA paNa nahiM hatI, chatAM te saMkIrNa musalamAnee tenI darakAra karyo sivAya tene uzakeravAmAM bAkI rAkhI ane akabarathI sakhta virodhI Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTTAnuM zeSa jIvana, banAvyuM. bIjI tarapha, I. sa. 1589mAM jyAre akabara kAzmIranI sara karavAne gaye hatuM, te vakhate tene priya anucara tahaullA ke je eka sAre paMDita hatuM, ane je saMskRta graMthane phArasImAM anuvAdakarate, te maraNa pAme.kAzmIranA sImADAmAM abulaphataha. 1 phatahaullA, e abulaphatahane cheka thato hato, ane te khuzarUne sebatI hovAthI tene jahAMgIre mArI nakhAvyuM hatuM. jUo AIna-I-akabarInA pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda pR. 45 2 abulaphataha, te gIlAnanA mullA akhtarakane kare tha. hato. tenuM pUrU nAma hakIma masIhuddIna abulaphataha hatuM. araphI nAmanA kavie AnI stutinI kavitAomAM tenuM nAma mIra abulaphataha lakhyuM che. tene bApa gIlAnanA samadaranI jagyAe ghaNe vakhata rahyA hatA. i. sa. 1566 mAM gAlAna tahamAspanA hAthamAM gayuM, tyAre tyAMnA rAjA ahamadakhAnane keda karavAmAM Avyo, ane | adrakane mArI nAkhavAmAM Avyo. AthI hakIma abulaphataha, pitAnA be bhAIo ( hakIma humAma ane hakIma nuruddIna ) ne sAthe laI potAno deza choDI I. sa. 1575 mAM bhAratavarSamAM Avyo. akabaranA darabAramAM tene sAruM mAna maLyuM hatuM. rAjyanA covIsamA varSamAM abulaphatahane baMgaLAne sadara ane amIna banAvavAmAM Avyo hate. dhIre dhIre te akabarane mAnIto thayo hato. jo ke hodAmAM te phakata eka hajArI hatA, paraMtu tenI sattA vakIla jeTalI hatI. I. sa. 1588 mAM jyAre akabara kAzmIra gayo tyAre abulaphataha paNa sAtheja gayA hatA. tyAMthI te jAbulistAna gayo. tyAM jatAM rastAmAM mAMdo paDyuM ane marI gaye, akabaranA hukamathI khvAjA zamasuddIna tenI lAza hasanaabdAla laI gayo, ane je kabara potAne mATe banAvI hatI, te kabaramAM tene dATavAmAM Avyo. pAchA pharatAM akabare te kabara pAse AvIne prArthanA paNa karI hatI. badAunInA lakhavA pramANe akabare IslAma dharma che, emAM abulaphatahanI lAgavagane paNa kAraNa mAnavAmAM Ave che. vadhu mATe juo AIna-I-akabarInA pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda, pR. 424-425, tathA darabAre akabarI pU. 656-666. 4 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 surIzvara ane sakrAph ke jeNe akabaranA dhama' svIkAryAM hatA, tenuM mRtyu thayuM. samrAT kAzmIra gayA tyAre, rAjA ToDaramala ke je 5 jAmanA zAsana 1 rAjA TAramala, e lAheAranA rahevAsI hatA. kreTalAka lekhakrAnA mata che ke te lAheAra tAbAnA yUniyAM gAmanA rahevAsI hatA. eziyATIka seAsATIe karelI tapAsa pramANe te lAharapura, ilAkA avadha rahevAsI jaNAya che. te jAtane khatrI ane geAtratA Ta'Dana hatA. i. sa. 1573 lagabhagamAM te akabaranA darabAramAM dAkhala thaye. hatA, dhIre dhIre AgaLa vadhAratAM vadhAratAM akabare rAjyanA 27 mA varSomAM tene rAjyanA bAvIsa sUbAene dIvAna ane vajIra banAvyeA hatA. te cAra hajArI hatA. te jeTale hIsAbI kAmamAM prasiddha thayA hatA; teTalAja potAnA parAkramathI paNa jANItA thayA hatA. pakSapAtathI to te bilakula dUraja rahetA. kahevAya che ke teNe hIsAba gaNuvAnI kUciyAnuM eka pustaka lakhyuM hatuM; jenuM nAma khAneisarAra hatuM. preA. AjAdunA kahevA pramANe A pustaka kAzmIra ane lAheAranA vRddha lAkAmAM ToDaramalanA nAmathI prasiddha che, ToDaramalla kriyAkAMDamAM custa hindu hatA. te kAika divasa potAnA iSTadevanI pUjA karyA sivAya tA annapANI paNa letA nahi. ghaNI vakhata tene potAnA dhArmika niyame sAcavavAmAM muzkeliyA ubhI thatI; parantu tene sahana karIne pazu te peAtAnA niyamAne sabhALI rAkhatA. je leAkeA ema kahe che ke nAkarA mAlikanA vaphAdAra tyAreja thaI zake che ke--jyAre teonA vicArA, vattaNuMka, dharma ane vizvAsa-badhuM e mAlikanI barAbara hAya.' temaNe ToDaramalanA jIvana upara dhyAna devuM joIe che. tenA jIvana uparathI e cokkasa mAlUma paDaze ke--sAcA dharmI teja che ke je potAnA svAmInI sevA lAgaNI ane vizvAsa pUrvaka bajAve che; balke ema kahevu joie ke jeTalI lAgaNI ane vizvAsa, te peAtAnA dharmamAM vadhAre rAkhaze, teTalIja vadhAre vaphAdArIthI svAmInI sevA karI zakaze. abulakjala AnA saMbaMdhamAM ema kahe che ke jo te potAnIja vAta upar abhimAna ane bIjAnA upara DaMkha na rAkhatA hata, te eka Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM zaSa chAta, karI hatI, te paNa maraNa pAmyA ane rAjA bhagavAnadAsa paNa ghare AvIne maraNa pAme. e pramANe i. sa. 1589 mAM eka pachI eka pitAnA anucaronAM mRtyu thavAthI akabarane pArAvAra zeka thaye. nehinA A mRtyanA zeka karatAM paNa gharane kalaha akabarane vadhAre duHkhadAyI thaI paDaye hatuM. bIjA keInI zatrutA game te rIte paNa dUra karI zakAya, paraMtu potAnA putranI zatrutAne hAvavAmAM akabarane asAdhAraNa muzkelIo uThAvavI paDatI; topaNa pariNAma te kaija na AvyuM. salIme akabaranI sAthe tyAMsudhI jAhera zatrutA karI ke-teNe alhAbAda potAnA kabaje karyuM. ane AgarAnI gAdI levA mATe paNa udyata thaye, eTaluM ja nahiM parantu pitAne vadhAre krodhita banAvavAne mATe teNe potAnA nAmanA sikakA paNa calAvyA. samrATu agara dhArate te salImane sArI rIte svAda cakhADate, paraMtu te vAtsalyabhAvathI Abaddha hAI, putranI sAthe yuddha karavuM, teNe chevaTa sudhI pasaMda naja karyuM. vaLI A sivAya akabara atyAre sAdhanarahita paNa thaI gaye hate, ema kahIe to paNa cAle, kAraNa ke tenI zAsananIti ane dharmanuM samarthana karavAvALA purUSe eka pachI eka paraloka sidhAvyA hatA. mAtra abulaphajala ane phejI jevI be traNa vyakita bacI hatI. tenI sAthe te salImanI pUrNa zatrutA hovAthI temanAthI kaMI thaI zake tema hatuM nahi. eka tarapha AvuM tephAna cAlI rahyuM hatuM, evAmAM vaLI akabarane eka bIje AghAta lAge, eTale ke je prejI, akahe mahAtmA tarIke tenI gaNatarI thAta. chevaTe te I. sa. 1588 nI 10 mI navembare maraNa pAmyA hatA. jUo AIna-I-akabarInA pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda pU. 32, tathA darabAre akabarInA pR. 518534, Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIzvara, ane sasAt, barane pUrNa mAnItuM hatuM, ane jenI kavitAo upara akabara phidA hata, teja re sapta bImAra paDaye. akabarane tenA upara eTale badhe prema hato ke-te pite prasiddha hakIma alIne sAthe laIne tene jovA mATe gaye. phejI A vakhate mRtyu zayyA paraja paDele hate. pheMjIne bacavAnI AzA dareke cheDI dIdhI hatI, abula 1 hakImaalI, e galAna (IrAna) ne rahevAsI hatuM. jyAre te IrAnathI bhAratavarSamAM Avyo, tyAre ghaNe garIba ane sAdhana vagarane hate; paraMtu thoDAja vakhatamAM te akabarane mAnI ane mitra thaI gayuM hatuM. i. sa. 1586 mAM tene sAtaso senAne adhipati banAvyA hatA, tema " jAlInasa ujamAnI ane khItAba paNa ApavAmAM Avyo hato. badAunInA mata pramANe-te zirAjanA phatahaulAnA hAtha nIce vaidakazAstra zikhyA hatA. te eka dharmAdha zIyA hatA ane madAunI kahe che ke-te e kharAba vaidya hatA ke--keTalAe regIone teNe purA karI nAkhyA hatA. AvI ja rIte phatahaullAne paNa mArI nAkhyo hate. bIjI tarapha ema paNa kahevAya che ke akabare tenI parIkSA karavA mATe keTalAka rogI mANase ane pazuonA pezAbanI zIzIo tene ApI hatI; je teNe barAbara pArakhI kADhI hatI. i. sa. 1540 mAM tene bIjApuranA rAjA alI AdilazAhanI pAse elacI tarIke mekalavAmAM Avyo hato, tyAM tene sAre AvakAra maLyo hate; parantu te bAdazAha tarapha bheTo laIne pAchA phare, te pahelAM te AdilazAha akasmAt maraNane zaraNa thayA hatA. akabara jyAre mRtyunI zayyA upara hatuM, tyAre te AnIja sAravAramAM hatuM. jahAMgIra kahe che ke-akabarane ANeja mArI nAMkhyuM hatuM. vaLI ema paNa kahevAmAM Ave che ke-hakImaalI evo dayALu hatuM ke garIbanI davA pAchaLa te dara varSe cha hajAra rUpiyA kharacI nAkha. jahAMgIranA vakhatamAM jahAMgIre tene be hajArI banAvyo hato. chevaTe hI. saM. 1018 (I. sa. 1610 ) nI 5 mI muharame te maraNa pAmyo hato. jUo-AIna-I-akabarInA pahelAbhAgane aMgarejI anuvAda, 5, 466-467, Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *, pAya.. " . " . " kula eka oraDAmAM jaIne zokasAgaramAM beThe hatuM. bAdazAha je hakImane laI gaye hatuM, tenA ilAje kaI paNa asara naja karI ane te saMsArathI vidAya thaIja gaye. pitAnA priya kavi phejInA mRtyuthI akabarane udAsInatAja nahetI thaI, paraMtu tenuM hRdaya bharAI AvavAthI te dhrusake dhrusake re hate. cha upara samrA keTalo prema have joIe te A uparathI sahaja joI zakAya che. je ne I. sa. 1568 pahelAM te akabara jANatAe hete, te phejInA mRtyuthI akabarane ATale badhe zeka! ATale badho kheda ! ATale badhe vilApa !! janmAnaranA saMskAre paNa kayAMthI kayAM saMbaMdha meLave che? phrajInA mRtyuthI akabarane kharekhara asAdhAraNa phaTako lAgyo. 1 pheMjI, tene janma AgarAmAM I. sa. 1546 mAM thayo hate. tenuM nAma abulakSyaja hatuM. zekha mubAraka, ke je nAgarane rahevAsI hata, tene te heTo putra hatuM. teNe arabI sAhitya, kAvyakaLA ane vaidyamAM uMcuM jJAna meLavyuM hatuM. tenI sAhityaviSayaka prazaMsA sAMbhaLIne akabare tene i. sa. 1568 mAM pitAnI pAse bolAvyA hatA. te pitAnI yegyatAthI thoDA ja vakhatamAM akabarane kAyamane sahavAsI ane mitra banI gayo hato. bAdazAha tene zekhajI kahIne ja lAvate. rAjyanA tetrIsamA varSamAM tene "mahAkavi' banAvavAmAM Avyo hate. phaLane damane roga lAgu paDa hatuM, ane teja regathI te rAjyanA 40 mAM varSamAM maraNa pAmyuM hatuM. kahevAya che ke teNe 101 pustake racyAM hatAM. te vAMcavAne bahu zokha hato. te maryo, tyAre tenA pustakAlayamAMthI hastalikhita 4300 pustake nikaLyAM hatAM, je pustake akabare pitAnA jJAnabhaMDAramAM mUkI dIdhAM hatAM. phejI, pahelAM rAjakumAranA zikSaka tarIke joDAyA hatA ane keTaleka vakhata teNe elacInuM paNa kAma karyuM hatuM. vadhu mATe-jUo AIna-I-akabarInA pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda pR. 480-81 tathA darabAre akabarI pR. 358-418, Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrInAra ane samArM. tene ema dhrAsako paDyo ke eka tarapha gharamAM kuTuMbakalahu saLagI rahyA che, ane bIjI taraphathI Ama mArA eka pachI eka anucarA upaDavA lAgyA che, na mAlUma mArU' te zu' thavA eThuM che ! ! akabara, peAtAnA upara AvatI vipattiyAne eka pachI eka sahana karI rahevA lAgyA. jyAre jyAre peAtAnA snehinAM mRtyu ane gharakaleza yAda AvatA, tyAre tyAre te adhIra thai jatA tenu hRdaya Akula-vyAkula thai jatu; parantu pAche te peAtAnA manane samajAvI kAryamAM lAgI jatA. atyAre have akabarane kharekharU AzvAsana ApanAra kAi rahyuM hatu te, te mAtra amula jalaja hatA. ApaNe hamaNAMja joI gayA chIe ke-kumAra salIma akaaranA pUrepUrA vidrohI banI alAhAmAdamAM jaI eTho che, ane te akakharanI sAthe khullI rIte zatrutA karI rahyA che.salIma tenA pitAthI jema vidnehI banyA hatA, tema te abulaphajala upara pUrA krodhita hatA. te samajatA hatA ke jyAM sudhI khAdazAha pAse abulakjala che, tyAM sudhI khIjA koinu' kaMI cAlavAnu` nathI ane teTalA mATe te abulaphejalane koI paNa rIte mAravAnA praya`camAMja ramatA hatA. je samayanuM ApaNe varNana joie chIe, te samayamAM amulajala dakSiNa dezamAM zAnti sthApana karavAmAM rAkAyA hatA. A vakhate salIma, akabarathI bIjIvAra bahu-sakhta virAdhI anyA. ane tethI akakhara gabharAyA. akabare tatkAla abulaphajalane lakhI jaNAvyuM ke--' tyAMnuM kAma tamArA putrane soMpI tamAre jaladI A gere AvavuM. abulakjala ceADIka senA laIne AgarA tarapha ravAnA thayA. rastAmAMthI temAMnA keTalAka svArIne tA pAchA vALI dIdhA. mAtra thoDA manuSyone lai te AgaLa vadhyuM. bIjI tarapha AgarAnA keTalAka salIma pakSanA musalamAnAe salImane khabara ApI ke- amula jala Agare AvavAne ravAnA Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAnuM Sa jIvana, thayo che. teNe abulaphajalane mAravA mATe vIrasiMha nAmanA eka AravaTiyAne sAcce, ke je bAravaTiye ghaNuM mANasa sAthe cekasa pradezamAM ghaNA vakhatathI upadrava karI rahyA hatA. abulaphajala jyAre sarAibarAra Ave, tyAre tene eka phakIre kahyuM ke-"kAle tamane vIrasiMha mArI nAkhaze." abulaphajale tene eja uttara Apyo ke-"mRtyuthI DaravuM nakAmuM che. tenAthI ra rahevAmAM keNu samartha che?' bIjA divase havAramAM pitAne paDAva upADatAM paNa akaghAnagadAImAne tene be vakhata rekaryo, paraMtu teNe mAnyuM nahiM ane AgaLa cAlyA. eTalAmAM te vIsiMha ghaNuM mANasa sAthe ekAeka tenA upara dhasI AvyuM. abulaphajalanI sAthe rahelA cheDA mANasanuM vIrasiMhanA manuSyanI vizALatA AgaLa kaMI cAlyuM nahiM. jo ke abulaphajala duzmanI sAthe bahAdurIthI ghaNuM 'jhUjha, tenA zarIra upara bAra jakhama thayA, te paNa chevaTe-abu 1 sarAibarAra, e gvAlIyarathI 12 mAIla upara Avela aMtarIthI 3 kesa thAya che. A aMtarImAM abulaphajalanI kabara atyAre paNa vidyamAna che. 2 vIrasiMha, enuM pUruM nAma vIrasiMhadeva buMdelA hatuM. keTalAka lekhakoe tenuM nAma nArasiMhadeva paNa lakhyuM che. tenA pitAnuM nAma madhukara buMdelA hatuM ane tenA heTA bhAInuM nAma rAmacaMda hatuM. salImane tenA upara bahu prema hatuMteNe abulaphajalanA karelA khUnanA badalAmAM salIme tene orachA inAmamAM ApyuM hatuM. teNe mathurAmAM keTalAMka devaLe baMdhAvI 33 lAkha rUpiyAne vyaya karyo hate. te devaLane AraMgajebe hI. sa. 1080 mAM nAza karyo hate, salIme A bahAravaTiyAne AgaLa vadhArI traNa hajArI banAvyuM hatuM. vadhu mATe jUovIsenTa smIthanuM aMgarejI akabara, pR. 305-307, tathA AIna-i-akabarAnA pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda pR. 488. 3 abulaphajala, tene janma I. sa. 1551 ( hI. sa. 58 nA Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra ane sAha - - - - laphajalane pAchaLathI eka mANase AvI jerathI e bhale maLe ke je tenA zarIranI ArapAra utarI gayo. abulaphejala ghoDA upara mahoramanI chaThI tArIkhe) mAM thayo hato. tenA pitA zekha mubAraka tenuM nAma pitAnA zikSakanA nAma uparathI ja pADayuM hatuM. janmAntaranA saMskAra tenA evA hatA ke-varSa-savAvarSanI umaramAMthI ja te vAta karavA lAgyuM hatuM. 1574 mAM te akabaranA darabAramAM dAkhala thaye hate. dhIre dhIre te AgaLa vadhyo hato ane i. sa. 1602 mAM te pAMca hajArI thayo hato. te, pitAne zAsvabhAva, niSkapaTatA ane nimakahalAlIthI bAdazAhane priya thaI paDe hate. abulaphajalanA dAkhala thayA pachIja akabaranI rAyapaddhatimAM heTo pheraphAra thayo hato. akabaranI jAhejalAlInuM mULa kAraNa abulaphajala hatA, ema kahIe te kaMpa khoTuM nathI. kharI rIte abulaphajaleja paDadAmAM rahIne AkhA rAjyakArabhAra calAvyo hato. ane pAchaLathI bAdazAhanAM mahAna kAryone itihAsa teNe eka sAdA itihAsakAra tarIke bahAra pADyuM. kahevuM jarUranuM thaI paDaze ke-abulaphajalanA hAthe samrATa akabarane itihAsa na lakhAyA hatA, te samrAnI kIrtigAthAo ATalI uccasvare gavAta ke kema? e mahe zaMkAne viSaya che. akabarane ane abulaphejalane evo ghaniSTha saMbaMdha thayo hate ke-akabaranA vicAre, eja abulaphajalanA ane abulaphajalanA eja akabaranA vicAra manAtA. akabaranA darabAramAM dareka dharmanA vidvAnane bhegA karavAne prastAva paNa prathama abulaphajaleja mUkyo hate. kAraNa ke te pahelethI ja jJAna ane satyane jijJAsu hatA. akabaranA rAjyavahIvaTamAM ane dhArmika bAbatamAM abulaphajala mukhya bhAga bhajavate, e IrSAthI ja salIme tenuM khUna karAvyuM hatuM, ema salIma pote pitAnI noMdhapothImAM kabUla kare che. che. AjAda pitAnI darabAre abarImAM te tyAM sudhI kahe che keabulaphajale bAdazAhanuM citta eTaluM badhuM kheMcI lIdhuM hatuM ke pratyeka kAryamAM te abulaphajalanI salAha le, ane tenA mata pramANe karate. TUMkamAM kahIe te abulaphajala akabarane darabArI mANasa, salAhakAra, vizvAsu sAthI heTa maMtrI, darabArI banAvonI neMdha lenAre, ane dIvAnI khAtAne uparI ' hatuM, eTaluM ja nahi, paraMtu akabaranI jIbha Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zekha abulaphajala. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAnuM roSa jIvana 3 thI nIce DhaLI paDayA, ane ezuddha thai gayA. evAmAM vaLI khIjA mANase AvI taravArathI amula jalanuM mastaka kApI lIdhuM. I. sa. 1602 nA oNgasTanI 12 mI tArIkhe. zatrutAnu Ate pariNAma !! basa, akabaranA ekanA eka anucara, are sAcA salAhakAra sa'sArathI vidAya thai gayA. udAra musalamAnAe peAtAnA sAcA tattvajJAnI khAI nAkhyo ane hiMdue peAtAnA kharekharA vidharmI prasa zakane khAI beThA ! ! abulaphejalanuM mastaka hAthamAM laIne je vakhate salImane harSa pAmavAnA samaya maLye, te vakhate akamaranA AkhA rAjyamAM zAkanuM vAdaLa chavAi gayu. abulaphajala mAye| gayA, parantu tenA mRtyunA samAcAra ane kharane kANu paheAMcADe ! samrAT, jene prANathI paNu adhika samajatA ane hRdayathI jenI zraddhA karatA, tenA mRtyu samAcAra samrATna pahoMcADavAnI hiMmata kAnI hAi zake ? chevaTa hamezanA rivAja pramANe abula jalanA vakIla kALA raMganuM kapaDuM kamare bAMdhIne dInabhAvathI samrATnI hAme jaine ubhe rahyA. amula jalanA vakIlane AvA veSamAM AvelA jotAMja samrAT pAka mUkI rAvA lAgyA. tenI AkhAmAMthI ceAdhArAM AMsu vahevA lAgyAM. tenuM hRdaya vidhIzuM thavA lAgyu. te vAravAra abulakjalanA guNlRAne yAda karIne punaH punaH rAvA lAgyA. A vakhate samrATna jeTalA zAka thaye, teTalA tA peAtAnA putranA mRtyuthI paNa thayA nhAtA. keTalAe divase sudhI te te na koIne maLye ke na kai rAjakAya' paNu karyuM. kevaLa madhunA zAkamAMja garakAva rahyA. bIjI tarapha je musalamAnoe amulla AgarA taraph Ave che, evA samAcAra salImane ApyA hatA. teone evA bhaya ane tenA DahApaNanI kUMcI hateA, ema kahIe tApaNu kai khATuM nathI. vizeSa mATe jU-jarnala opha dhI paMjAba hIsTerIkala sAsATI, vA. ku lu. pR. 31, tathA darabAre akabarI pR. 463-518, 46 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIzvara ane sAha. - - - - - pisI gayA ke bAdazAhane A vAtanI khabara paDI jaze, te te ApaNuM jIvatAM cAmaDI utAyA vinA raheze nahi. tethI teoe ema jAhera karI dIdhuM ke "kumAra salIme siMhAsananA lAbhathI abulaphajalane marAvyuM che. samrATu A duHkhada samAcAra sAMbhaLI dIrghanizvAsapUrvaka vilApa karate karate kahevA lAgyA - "hAya re salIma ! tArI samrA thavAnI IcchA hatI, te abulaphajalane na mAratAM, mane ja te kema na mAryo ?" astu samrATe potAnA priya mitrane mAranAra pitAnA kuputrane sAmrAjya nahiM soMpavAno nizcaya karyo, ane bIjI tarapha abula phajalanA putrane tathA rAjA rAjasiMha1 ane rAyarAmAna patradAsa 1 rAjA gajasiMha, e rAja AsakaraNa kachavAhane putra hato. ane rAjA AsakaraNa e rAjA bIhArImallane bhAI thato hato. rAjasiMhane tenA pitAnA bharaNa pachI "rAjA" ne IlkAba maLyo hato. teNe dakSiNamAM lAMbo vakhata nekarI karyA pachI, rAjyanA 44 mAM varSamAM tene darabAramAM lAvavAmAM AvyA hatA. darabAramAM AvatAM ja tene vAlIyarane be banAvyuM hatuM. rAjyanA pIstAlIsamA varSamAM arthAta I. sa. 1600 nI sAlamAM zahenazAhI senAmAM te joDAyA hatA. A senA te hatI, ke jeNe AsIranA killA upara humalo karyo hato. vIrasiMhanI hAme thavAmAM teNe bahAdurI batAvelI hevAthI I. sa. 1605 mAM tene cAra hajArI banAvavAmAM Avyo hato. jahAMgIra ( salIma ) nA rAjyanA trIjA varSamAM teNe dakSiNamAM nekarI bajAvI hatI, tyAM te I. sa. 1615 mAM maraNa pAmyo hato, vizeSa mATe jAo AIna-I-akabarInA pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda pR. 458 2 phAyarAmAna patradAsa, e rAjA vikramAditya" nA nAmathI prasiddha thaye hati. te jAtane khatrI hate. akabaranA rAjyanI zarUAtamAM te hAthIonA tabelAne muzaripha hato. "rAmarAyAna" e ene IlkAba hato. I. sa. 1568 nA citADanA humalAmAM te prasiddha thayuM hatuM. I. sa. 1578 mAM tene ane mIraadhamane baMgALAnA saMyukata dIvAna Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrATna roSa jIvana vigerene pramalasenA sAthe evA hukamapUrvaka ravAnA karyo kevIrasi'hanu' mastaka mArI pAse upasthita karo. " mugalasenAe tyAM jaIne vIsiMhanI pUTha pakaDIne tene gherI lIdhA. chevaTe, jo ke akakharanI AjJA pramANe tenI pUruM pakaDanArA vIrasiMhanu mastaka akamara pAse huM lAvI zakayA, paraMtu vIsiMhane te yuddhamAM ghAyala avazya karyAM, ane tenuM saOsva lUTI lIdhuM. 26 kANu naDui' kahI zake kehave akakhara kharekhara AtmIya purUSa vinAnA thayA hatA,bhale tenI pAse lAkhA manuSyA ane akhUTa zastrAdi hatAM, paratu jeenI sahAyatAthI te jhUjhatA hatA, game tevA kaTAkaTInA prasaMgamAM jeenI sAthe te vicArAnI lenaphrena karatA hatA ane jeAe tene sAmrAjya sthApana karAvavAmAM asAdhAraNa sahAyatA karI hatI, evA AtmIyapurUSAthI teA te rahitaja banyA, emAM te lagAre khoTuM nathI, akhUTa lakSmI ane adhikAra hevA chatAM akabaranI paDatInAM cihno cAnsa dekhAvA lAgyAM hatAM, alke ema kahIe ke-akabaranI vanatinA paDado paDI cUkayA hatA, te paNa ka'i kheATu' nathI. eka tarapha AtmIyayapurUSonA abhAva ane khIjI tarapha potAnA putranuM' vidrohI thavu, evI sthitimAM akaba < ' > banAvavAmAM AvyA hatA. i. sa. 1601 mAM tene traNa hajArI banAvyeA hatA. i. sa. 1602 mAM tene pAchA keTamAM elAvavAmAM AvyuM ane i. sa. 1604 mAM tene pAMcahajArI banAvI rAjA vikramAditya ' nA ilkAba ApavAmAM AvyA hatA. jahAMgIranA gAdIe AvyA pachI tene mIramAtarA * banAvyeA hatA. tema pacAsAra pacI ane traNahajAra te pagADIe taiyArI rAkhavAne tete hukama maLyA hatA ane tenA nibhAva mATe paMdara paragaNAM alaga rAkhavAmAM AvyAM hatAM. vadhu mATe jUe AIna-imArInA pahelA bhAganA agarejI anu vAra pR. 48 ge Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIra ane mAd tu hRdaya dhaiya na pakaDI zake, tenA hAthapaga DhIlA thaI jAya, te temAM navAi jevuM zuM che ? atyAre akabaranI pAse suprasiddha rAjA rakhala pazu nathI rahyA, ke je hAsyarasanuM poSaNa karIne aneka prakAranI vArtAthI akabaranA cittane Anada pamADe. kAraNa ke Irabala paNa i. sa. 1586 mAM jhenakhAnanI 1 rAjA bIrabala brahmabhATa hatA. ane tenuM nAma mahezadAsa hatuM. sthitinA ghaNA garIba, parantu tIvra buddhizALI hatA. adAnInA kahevA pramANe akabara gAdI upara AvyA, tyAre te kAlpIthI AvIne darabAramAM joDAyA hatA. tyAM te peAtAnI zakitayeAthI samrATnI cAhanA meLavI zakayA. tenI hindI kavitAe vakhaNAvA lAgI. akabare tenI kavitAethI prasanna thai tene virAya ' nI padavI ApI ane kAyamane mATe potAnI pAse rAkhyA. * . i. sa. 1573 mAM nagarakAya tene jAgIramAM ApavAmAM AvyuM' hatuM. tema rAjA khIramala ' (bIrabara) nuM TAiTala pazu Apyu hatuM, i. sa. 1589 mAM jainakhAna kAkA mAjoDa ane svAdanA yusa loko sAme laDAimAM rAkAyA hatA, te vakhate teNe madada mATe bIjI lazkara maMgAvatAM hakIma amula taha ane bIrabalane tyAM mekalavAmAM AvyA hatA. kahevAya che ke akabare akhula jala ane khIrabala paikI krAne tyAM meAkalave, e mATe cIDIyeA nAMkhI hatI, jemAM khIrabalanuM nAma AvatAM anicchAthI paNa bIrabalane mekalavA paDayA hatA. Aja laDAimAM 8000 mANase sAthe bIrabala mAryAM gayA hatA. U < alanA maraNa pachI evI - vAta phelAi hatI, ke te nagarakoTanI TekarIomAM jIvate kare che. akabare A vAta sAcI mAnI evI kalpanA karI ke yusaphajhailAkAnI sAthenI laDAimAM hAra khAvAthI te ahi AvatAM zaramAtA haze, athavA te sasArI lAkethI virakata rahetA hAvAthI cegiyAnI sAthe joDAyA haze, AvI kalpanAthI eka aheMdIne mekalI te TekarIomAM akabare tapAsa karAvI hatI, paraMtu te vAta khATI nikaLI hatI. ane bIrabala caryAM che, eja siddha thayuM hatuM. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArTUna roja jIvana. sArI pahADI leAkeAne parAsta karavA jatAM te lekenI sAthe laDAi pharavAmAM ja mAryAM gayA hatA. AthI akabara vadhAre gabharAvA lAgyA, ane have peAtAnuM zuM thaze, tenA vicAra karavA lAgyo. kahevAya che ke " jene atima avasthAmAM sukha, tene AkhA bhavanuM sukha. * atima avasthAmAM sukhanAM sAdhana prApta thavAM mahu kaThina che. akabara jevA samrAT, ke jene prAyaH phoI paNa vAtanI nyUnatA nhAtI ane jene mATe duHkhanI kalpanA paNa kadAca na karI zakIe, tenA upara, tenI atima avasthAmAM kudarate karelA kApanu vadhu na jyAre ApaNe joIe chIe, tyAre ApaNI evIja bhAvanA thAya che ke, prabheda ! amArA duzmanane paNu akabaranA jevuM kaSTa na prApta thA jema jema akamaranI atima avasthA AvatI gaI, tema tema tenA upara AphatanAM vAdaLa gherAvAthI mAnasika vyAdhi tene pIDita karavA lAgI. peAtAnA sahAyaka madhue vidAya thayA; traNa putrA paikInA eka-surAda surApAnamAMnA surapAnamAM ja prANatyAga karI cUkayeA hate. dAnIyAla paNa tene vaTalAve tevA nipajyA hatA. te paNa evA dArUDiyA ane dughdharitrI thai gayA hatA, ke tenAthI lAkA trasta thaI gayA hatA. bAdazAhe tene sudhAravA mATe ghaNA ghaNA prayatna karyA hatA. tene dArU pAnA ane prANu daMDanI zikSAno hukama bahAra pADaceA hatA, chatAM paNa te dArUthI aTako nhAtA. peAtAnI ' mRtyu ' nAmanI baMdukanI naLImAM dArU maMgAvI maMgAvIne paNa te pIdhA vinA rahetA nahIM. bIrabala potAnI svataMtratA, saMgItavidyA ane kavitvazakita mATe vadhAre jANItA thayA hatA. tenI kavitAe ane TUcakAo hajI paNa leAkAne kastha che. vadhu mATe jUe, AIna-akabarInA pahelA bhAgamAM agarejI anuvAda pR. 404405 tathA darabAre amarI pR. 25-310 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surezvara ane sAhu pariNAme teNe potAnA vyasanamAMja saMsAra yAtrA pUrI karI. have akabaranI pAchaLa kaI hatuM, te te salIma ja hatuM, paraMtu salIma samA pUre virodhI hatA, e vAta keIthI ajANI vhetI. te vidhabhAva dhAraNa karI alAhAbAda rahetuM hatuM. akabara ciMtAmAM ne ciMtAmAM kRza thavA lAgyuM. tenuM zarIra sUkAvA lAgyuM. akabaranI zrI salImAbegamane vicAra thaye ke kaI paNa upAye pitA-putramAM pAcho prema baMdhAya, te sArI vAta che. A IrAdAthI te alAhAbAda gaI, ane game te rIte salImane samajAvI Aga lAvI. samrArnI mAtAe banene samajAvI pitA-putramAM prema karAvyuM. udAra samrATe salImane guhe mApha karyo. paraspara amUlya vastunI lena-dena thaI, te pachI jyAre salIma alAhAbAda javA lAgyuM, tyAre bAdazAhe eja kahyuM ke jyAre tArI IcchA thAya, tyAre khuzIthI Avaje. salIma, tenA bIjA be bhAIothI kaMI utare te hete. te paNa tenA jevo ja dArUDiye ane duzcaritrI hatA ane temAM paNa jyArathI te alAhAbAdamAM svataMtrapaNe rahevA lAgyuM hatuM, tyArathI te teNe pitAnI te be bAbatenI hada ja mUkI hatI. akabara tene samajAvavA mATe eka vakhata alAhAbAda tarapha javA nikaLe, paraMtu rastAmAM jatAM tene tenI mAtAnI bImArInA samAcAra maLyA. te alAhAbAda na jatAM pAche Agare AvyuM. A vakhate mAtAnI sthiti bhayaMkara hatI. teNInI vANI baMdha thaI hatI. mAtra zvAsa cchavAsa pUrA karatI hatI. akabara ravA lAge. chevaTe tenI mAe te ja samaye saMsArayAtrA pUrI karI. akabarane pitAnI pAchalI jiMdagImAM uparA uparI paDatA aneka phaTakAomAM ekane vadhAre thaye. tene eka mAtAnI otha hatI, te paNa cAlatI thaI. have te akabaranA upara udarAmayanA rage paNa humale karyo. pahelA ATha divasa te teNe davA paNa na lIdhI. pAchaLathI dakSa cikitsako e jeke davAo ghaNI karI, paraMtu te ulaTIja paDatI gaI. arthAta ga ghaTavAnA badale vadhateja ga. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrA zeSa jIvana. bIjI taraphathI salIma ane tene putra khusare siMhAsananI AzAthI Azare AvI pahoMcyA. A vakhate akabaranI pIDita avasthAmAM tene dhAtrIputra khAne ajhama ajIja keka rAjakArya calate hato. bIjI tarapha te kumAra khusarene sAsare thatuM hate. janatAne moTe bhAge salImanI kuzIlatAthI jANItuM hatuM ane tethI te lokoe khusane siMhAsana upara besADavAnuM paNa nakkI karyuM. ajIja kekAe jyAre A prastAva sabhAmAM mUka, tyAre keTalAka musalamAne virodhamAM paDayA. kAraNa ke keTalAka musalamAna karmacAri salImane cAhatA hatA. pariNAme ajIjakekA ane mAnasiMhe pitAne vicAra mAM vAje, ane anicchA chatAM paNa salImane siMhAsane besADavAno nizcaya karyo. udarAmayanA regathI AkrAnta thayela samrA bhAratanI bhAvI durdazAne vicAra karato palaMga upara piDha che. cAre tarapha sunipuNa hakIma ane rAjyanA pradhAna karmacAri vyagracittathI-udAsInatApUrvaka gherAIne beThelA che. Aje tA. 15 mI akaTebara I. sa. 1605 ne divasa che. AkhuM AgarA zahera viSAdathI Achanna thaI gayuM che. nathI lekanA mukhacaMdra upara nara ke nathI dizAomAM nUra akabaranA oraDAmAM atyAre aneka manuSe bhAratanI bhAvI durdazAno vicAra karatA stabdha cittathI beThelA che, tevAmAM keTalAka musalamAna gRhastha sAthe eka navayuvake pravesa karyo. loke A koNa? A koNa? e vicAra karatA ja rahyA. evAmAM te te yuvake samrATa nA caraNakamaLamAM mAthuM namAvI dIdhuM. A yuvaka bIje kaI nahiM, parantu samrA putra salIma ja ! salIma chevaTanI ghaDIe paNa AvyuM te khare. tenA pASANu jevA hRdayamAM paNa pitAnI A dazAe karUNAne saMcAra karAvyuM, pitRzothI tenuM hRdaya bharaI AvyuM, tene kaMTha rUMdhAI gaye. pitAnA caraNamAM paDI te pike pike karavA lAgyuM. hAya re pitRneha ! eka vakhata pitAne mAravA mATe Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marIzvAra ane samAjU taiyAra thanAra putrane, pitAnA mRtyunA prasaMge ATale badhe zeka! kene pratApa? pitRnehane ! samrATe eka mANasane AjJA karI ke mArI talavAra, rAjakIya pizAka ane rAjamukuTa salImane Ape."vAhara samrATu! dhanya che tArA putravAtsalyane ! maravAnI ghaDIe paNa putrane eka paNa gunha yAda nahiM lAvatAM ATalI badhI udAratA! samrATu samakSaja tenI zuMdvimAM samrATe kahelI vastuo salImane seMpavAmAM AvI. samrA jANe ATalA kArya mATe jo na hoya, tema, pitAnA putrane pitAnI zuddhimAMja te vastuo arpaNa karI-darekanI sAthe pitAnA aparAdhanI kSamA yAcI AkhA bhAratavarSane zekasAgaramAM gamagIna banAvI sadAne mATe vidAya thaI gaye! bhAratavarSanuM daibhAgya pAchuM tarI AvyuM. hAhAkAra macI gaye. bhAratavarSane duHkhanA mahAsAgarathI bacAvI lenAra, rASTrIya sthitine ucca keTI upara lAvI mUkanAra bhAratavarSane bIje sUrya paNa astAcalanI adAlatamAM jaI beThA, eTale bhAratamAM pAche te ne te aMdhakAra phelAI gaye. akabarane jIvanahaMsa saMsAra sarovarathI ule gaye. pacAsa varSanA rAjyakAlamAM aneka AzAone pUrI karIne ane seMka AzAone adhurI mUkI akabara cAlate thaye. bIjA divase prAtaHkALamAM tenA sthala zarIrane musalamAnI rivAja pramANe mahetA ADaMbara sAthe bahAra laI javAmAM AvyuM. salIma ane tenA traNa putre maLI cAre jaNe akabaranA zabane uThAvyuM, ane teo kilAnI bahAra sudhI lAvyA. te pachI darabAranA bIjA adhikArIo AgarethI cAra mAIla upara Avela sikandarAmAM laI gayA. sikajarA sudhI ghaNuM hiMdu-musalamAne tenI sAthe gayA hatA. tyAM samrAnuM sthUla zarIra kAyamane mATe bhArata mAtAnA pavitra khoLAmAM samarpaNa karavAmAM AvyuM. pAchaLathI samrATu jahAMgIre, je bagIcAmAM samrAddha zaba Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASA, zaka ja dATavAmAM AvyuM hatuM, tyAM namUnedAra samAdhimaMdira banAvI samrATa akabarane mUrtimaMta yazathaMbha kAyamane mATe ubhe karyo. akabara eka musalamAna samrA hovA chatAM te hiMdu-musalamAna ja nahiM, paratu yuropIyana vidvAnene mATe paNa prazaMsAne viSaya thaI paDe che, e vAta ApaNe aneka vakhata joI gayA chIe. ane te, te prazaMsAne pAtra nivaDa, temAM khAsa kAraNa je kaI hoya, te. tenI udAra rAjanItija che. prajAnA kalyANanI daSTi dhyAnamAM rAkhIne teNe je udArAzayathI rAjyataMtra calAyuM hatuM, tenA lIdhe tenA pachInA tamAma vidvAna lekhakoe tenI muktakaMThe prazaMsA karI che. temAM khAsa karI dharmAnyapaNuM ane nirarthaka virUddhabhAva-A bethI te te bIlakula dara rahele hevAthI ja keTalAka lekhakoe tene bIjA badhA rAjAo karatAM uMcI paMkitamAM mUke che. bhAratavarSanA rAjAonA itihAsa vAMce; musalamAna rAjAoe hiMdu, jaina ke bA upara ghaNe bhAge julama gujAryo che, tyAre hiMdurAjAoe musalamAnone ane bIjA dharmavALAone aneka prakAranI bAdhAo utpanna karI che, paraMtu te ekaja akabaranuM rAjya thaI gayuM, ke je rAjatvakALamAM jAti ke dharmane kaMI paNa bheda rAkhyA sivAya darekane eka sarakhe nyAya maLe che. A vAtanI sacoTa khAtarI A pustakanAM atyAra sudhInAM prakaraNe karI Ape che. AvI rAjyanIti vALe samrATu sarvanI prazaMsA pAmI jAya, emAM navAI jevuM zuM che? ane evI rAjyanIti sthApana karavAmAM eja kAraNa jaNAya che ke-akabara ema daDhatA pUrvaka samajate hase ke-prajAnI AbAdImAMja rAjanI AbAdI rahelI che."akabare pitAnI A udAra rAjyapaddhatinuM AMtarika baMdhAraNa evu majabUta bAMdhyuM hatuM, ke jenI asara lAMbA kALa sudhI TakI rahI hatI; bake atyAra sudhI te asara cAlI AvI che, ema kahIe te paNa kaMI khoTuM nathI. A saMbaMdhI aneka lekhakee ghaNuM 47 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara ane samrA ghaNuM lakhyu che,parantu te madhAonAM vacanA na TAMkatAM mAtra pragala keneDI ( Pringle Kennedy ) e peAtAnA 'dhI hIsTarI opha dhI greTa megasa, bhA. 1 nA ( The History of the Great Moghuls, V. I. P. 311 ) pR. 311 mAM lakhelA zabde TAMkI A prakaraNa sAthe A pustakanI paNa pUrNAhuti karIzu. hoda "That each person should be taxed according to his ability, that there should be shown on exemp. tion or favour as regrds this, that equal justice should be meted out and external foes kept at bay, that every man should be at liberty to believe what he pleases without any interference by the State with his conscience. Such are the principles upon which the British Government in India rests, and such are its real boast and strength. But all these principles were those ef Akbar, and to him remains the undying glory of having been the first in Hindustan to put them into practice. These rules now underlie all modern Western States, but few even of such States can boast that these principles are as thoroughly carried out by them in this the twentieth century, as they were by Akbar himself more than three hundred years ago. "" 8 8 dareka manuSyane tenI zakita anusAraja kara ApavAnI pharaja pADavI, ane A bAbatamAM koi paNa mANusa upara maherabAnI karavI nahi; temaja kAi paNa mANasane A khAmatathI mukata karavA nahi, '' darekane sarakhI rIte nyAya Apave ane bAhya zatruone dUra rAkhavA, ** dareka manuSyane rAjya taraphathI kai paNa dakhala karyA sivAya tenI icchAnusAra koi paNa mAnyatA dharAvavAne vyakita-svAtaMtrya ApavuM,' AvAM Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samA roSa jIvana to uparaja hiMdustAnamAM briTIza sAmrAjaya racAyeluM che, ane A tAja tenI (briTIza sAmrAjyanI) kharI magarUrI ane baLanuM kAraNa che. paNa A badhAM to akabara' nAM che ane hiMdustAnamAM vyavahArU rIte A tAne pracalita karavAne amara yaza teneja ghaTe che. Adhunika samayanAM sarva pAzcAtya rAjyomAM A niyama pravarte che, paNa te rAjyomAMnAM ghaNAM ja thoDA rAjyo magarUrI sAthe kahI zake tema che ke-akabare pate traNa varSa upara jevI rIte A niyamanuM pAlana karyuM hatuM, tevI saMpUrNa rIte A vIsamI sardInA jamAnAmAM ame pAlana karIe chIe, Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bakkaakaas 3pa ri zi che B44444444 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akabara bAdazAhanuM pharamAna. , zbn khwldy myr khy wrshh Gnrb ft wl thrn `lbn b m tnmt yrjt blzn w rkhrwrty rzr srwry d `tmd lmlk l`Zby `tdZlf lky wlmwDy` wlylm mnyr rkhn llh lqhrh mwtzr@ lbhm mwrd lGbt lslTn mnZwr z nZrwkhqn SHbD blshr wlkml llmzy trwchrn lzmn mbrzldyn `Zkhn bwfwrnshn r`Tn rwzkhwdh bdshh trnsy zny bnd chwn hmkhy hmt `lbnht tmrynt khr jmy` Twyf nm rTbnt `lm ztkhlfyn mshp w mbthnyn mdhhb wmnyw`z mqwmtkhl`yzkhwzshryfrrD` wkbrSGyr wGny dftrwn wnlth hrkhlm znmZmtkhlt khSHy rmSrZhwr tqryr jwnn st wzrb` mrb` bzynZm drTbn khwd thbt nm brdm khwrfrG khTrt jrt wmhm `dt wsyzmTlbjnwr shtGl shmwl lmstdmt twfq mn zwhb mt`l w khrm mkhtSl s lt nmydjyt lGm@ bzr rm bnSb khwn rzlth rGlm srwr Tbqt rdhsht khshtn `m wnTlq rkh prtwbt zZl rHt blGryzdy bshwy khwd skhn khbrrt sry mHbtkl trnmyr bry bry m`nssnhjy `brlmysr@ mhrbnn rTb shfqzy khrd wdr mrHwrt khdy kntyj `r`n mkhnjf wjrbwrt nZm`n 'nwkhth m`rt mnSdrmnrbnn nbrrt z D`yn khrt, brrh hkhrm mwrdl wmbhr bTn bshndn Htm rzsh ryDt drkhrTyy `rh mrtDn hyzyy swrsywn wnbn rynh lwkh zndny rft lHlmn drkhh ndHk shrkh hry z khm andyrnrlmrHl lsshwd. drh skhn yshnkhr dwrhwrbwslhy yshn bl khysy frd byrrTt bnynmr drh rzkhn nrdbndbrbrn sh bshd wzm`tn wkhbn yshn b syr SHb bnk fytyr bsr` an hm 'Hry lm` wmn`m mzn Gtbdrj * khlnshnsn slrz wmthl an khrkhrt z nnw nm`ml fsrdm dnstm nsbt yn nm yrnshnsy mynbyndrn zrmyttrykrmly mrd mlyn ylt wkhrnh hrndn smrt mdt nshwd rhbn msmw` rjy mSr rwHtly jrtn sy n qdrw mydrgzry b tmmy msylt byn khTrnd ntZm `lm stkhn amr b ykh yjnn rzn mlk Hbdr mshtrkh st wr stm ntwnd Trbtjy` rwtl wstqbl jmy` mtdyn shGlndmr z ayt kh Hkhm pdshhy khr njn fn lmst`r@ lnqySH khlfrdn Gltkhrnh s`dty wdyrab rwy Swr rm`wy drmtn trtsr yrn r mTl` nrdh tlh brdsht Hddnnyd t hmwrh dyn brd dr `brt khrd khz` wy br sty srgrmy ynd drGyrh dnt khlf r `lndhndkhtrh tb` nmzr lmym mTbq 68 mhr mHrm lHrm s y 909 2 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ys khr n bwlfDl wq` brhym khyr tqym skht hy mrfq Sl pharamAna na0 3 ne pAchalanA bhAga, Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ka. pariziSTa - pharamAna naM. 1 ne anuvAda allAhu akabara jalAluddIna muhammada akabara bAdazAha gAjInuM pharamAna. allAhu akabaranA sikkA sAthe zreSTha pharamAnanI nakala asala mUjaba che. mahAna rAjyane Teke ApanAra, mahAna rAjyanA vaphAdAra, sArA ravabhAva ane uttama guNavALA, ajita rAjyane majabUti ApanAra, zreSTha rAjyanA bharAsAdAra, zAhI maherabAnIne bhegavanAra, rAjAnI najare pasaMda karela UMcA darajAnA khAnanA namUnA samAna subArijajuddIna (dharmavIra ) AjhamakhAne bAdazAhI maherabAnIo ane bakSIsenA vadhArAthI zreSThatAnuM mAna meLavI jANavuM - judI judI rItabhAtavALA, bhinna dharmavALA, vizeSa matavALA ane bhinna paMthavALA, sabhya ke asabhya, nhAnA ke moTA, rAjA ke raMka, athavA dAnA ke nAdAna-duniyAnA dareka darajA ke jAtanA leka, ke jemAMnI dareka vyakti paramezvaranA nUrane jAhera thavAnI jagyA che, ane duniyAne pedA karanAre nirmANa karela bhAgyane jAhera thavAnI asala jagyA che, temaja suSTisaMcAlaka (Izvara) nI ajAyabI bharelI anAmata che, teo, potapotAnA zreSTha mArgamAM daDha rahIne tathA tana ane mananuM sukha bhegavIne prArthanA ane nityakriyAomAM temaja pitAnA dareka hetuo prApta karavAmAM lAgelA rahI, zreSTha bakSIsa karanAra (Izvara) taraphathI amane lAMbI umara maLe, ane Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvA ane saprA. sArAM kAma karavAnI preraNA thAya, evI duvA kare, kAraNa ke-mANasa jAtamAMthI ekane rAjAne daraje UMce caDhAvavAmAM ane saradArIne paheraNa paheravAmAM pUrepUruM DahApaNa e che ke--te sAmAnya maherabAnI ane atyaMta dayA ke je paramezvaranI sapUrNa dayAne prakAza che. tene potAnI najara AgaLa rAkhI je te badhAnI sAthe mitratA meLavI na zake te kamamAM kama badhAonI sAthe salAha-saMpane pAye nAkhI pUjavAlAyaka jAtanA (paramezvaranA) badhA baMdAo sAthe maherabAnI, mAyA ane dayAne raste cAle. ane Izvare pedA karatI badhI vastuo (badhAM prANio), ke je UMcA pAyAvALA paramezvaranI suSTinAM phaLa che, temane madada karavAnI najara rAkhI temanA hetuo pAra pADavAmAM ane temanA rItarIvAjo amalamAM lAvavAmAM madada kara, ke jethI baLavAna nirbaLa upara judama nahiM gujAratA, dareka manuSya manathI khuzI ane sukhI thAya. A uparathI gAbhyAsa karanArAomAM zreSTha hIravijaya sUri sevA ane tenA dharmane pALanArA, ke jemaNe amArI hajUramAM hAjara thavAnuM mAna meLavyuM che, ane jeo amArA darabAranA kharA hitecchuo che, temanA gAbhyAsanuM kharApaNuM, vadhAre ane paramezvaranI zedha upara najara rAkhI hukama thayo ke-te zaheranA (te taraphanA) rahevAsIomAMthA keIe emane harakata (aDacaNa) karavI nahiM, ane temanAM maMdire tathA upAzrayamAM utAre kare nahi; tema temane tucchakAravA paNa nahi. vaLI je temAMnuM (mahire ke upa2mAMnuM) kaMI paDI gayuM ke ujajaDa thaI gayuM hoya, ane 1 "vetAmbara jaina sAdhuone mATe saMskRtamAM pada zabda che: tenuM apabhraMza bhASAmAM vahu rUpa thAya che. te ja rUpa vadhAre bagaDIne rakA thayuM che. tevA zabdano upayoga be rIte thAya che. jene mATe ane jaina sAdhuo mATe. atyAre paNa musalamAna vigere keTalAka loko jaina sAdhuone ghaNe bhAge tevatA kahIne bolAve che. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aziSTa 2 tene mAnanArA, cAhanArA ke kherAta karanArAomAMthI koi tene sudhA ravA ke tenA pAyA nAkhavA icche, te tene, koi upalaka jJAnavALAe ( ajJAnIe ) ke dharmAMndhe aTakAva paNa karavA nahi ane jevI rIte khudAne nahi. ALakhanArA, varasAdanA aTakAva ane avAM bIjA kAmA ke je IzvaranA adhikAranAM che, tenA ArApa, mUrkhAi ane evakUphIne lIdhe jAdunAM kAma jANI, te bicArA-khudAne oLakhanArA upara mUke che ane temane aneka prakAranAM kaSTA Ape che; evAM kAmA tamArA rakSaNa ane 5 dobastamAM, ke je tame sArA nasIbavALA ane bAheArA che, thavAM joie nahi. vaLI ema paNa sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke hAjI habIbullAha, ke je amArI satyanI zodha ane khudAnI ALakhANu viSe caiDu' jANe che, teNe A jamAtane ijA karI che, ethI amArA pavitra manane, ke je duniyAnA adekhasta karanAra che, ghaNu khATuM. lagyuM che ( duHkhanu` kAraNu thayuM che ); mATe tamAre tamArI rIyAsatathI evA khabaradAra rahevu' joie ke-kAi phAinA upara julma karI zake nahi te taraphanA vamAna ane vi SyanA hAkemA, navA ane rIsAsatane pUrepUrA athavA keTaleka aMze kArabhAra karanArA musad.enA niyama e che ke-rAjAnA hukama, ke je paramezvaranA pharamAnanuM rUpAntara che, tene peAtAnI sthiti sudhAravAne vasIle jANI tenAthI virUddha kare nahuM, ane te pramANe karavAmAM dIna ane duniyAnuM sukha tathA pratyakSa sAcI AbarU jAze. A phmAna vAMcI tenI naphA rAkhI la" temane Apavu joie, ke jethI haMmezAMnI temane mATe sanada thAya. tema teo peAtAnI bhakitanI kriyAe karavAmAM ciMtAtura paNa thAya nahiM. ane IzvarabhakitamAM * 1 A saMbadhI hakIkata mATe jUo-A pustakanuM... pR. 32-33 2 jue, A pustakanA pR. 188-191 mAM ApelI hakIkata, tathA akabaranAmAnA trIjA bhAganA khevarIjakRta agarejI anuvAda pR. 207 48 ht Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sArA utsAha rAkhe. eja pharaja jANI ethI virUddhane dakhala thavA de nahiM. IlAhI saMvata 35 nAM ajhAra mahInAnI chaThThI tArIkhane khuradAda nAmanA divase lakhyuM. mutAbika 28 mAhe muharama sane 9 hajarI, murIda (anuyAyio) mAMnA namramAM namra abulakajalanA lakhANathI ane ibrAhImahusenanI dhathI nakala asala mUjaba che. - - - - - - - - - - - - - - - - 1 abulaphajala pitAne "murIda" vizeSaNa eTalA mATe Ape che ke te akabaranA dharmane anuyAyI hatA. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akabara bAdazAhanuM pharamAna, s lbr HkmT bw smnn dr nshn `lyshn mwfq Sl dndnn lyn wkhbl shd. nmd dwrt. kHkm wHkhrdrkhrn Hl wstqbl w mtSdyn m zr khyt rb srwjwn zmn `lyshn s`l y drbrh dr rtlny khrwkhrbn wmlh mltdym rft rd: khzrd rh brs mrwn `lyn zrd khr dry bjz rwzbljrrynn khntrtHl wjbt wmtrzmnDyt ndrj nzn khn jntn brndm mkhlfkhryn bzdsh@ Htrznm wmlHZrkhzdm nbyd rd.. wwd nzldh`n nyd ? krnZr brsty dkhsht bnt wkhTyy `md mrtDny swrhZbHyrbyswyr jn Tryqt wr shrf mlmtn ndydn m`lmn dr mdh bmyd wskhn ys nkhr dr slhy yshnyndkhy nbrdnwhnt yshnn wkn bq` rw khdm bshnd wnmHntzdHmn jn szmHbny ykhtrbshd khh b`yryd wysy khnh lmdZhryn w`mwdh st ntyd jnj. khrj zkhd nshnsn msl yn khr stnmnyng m`mldy@ ynswn wTls dnstnbt yn nmrdn myndwnw` tmm brsnnd wzyr wTn khwd khmykhnd mn` mykhrdnd mT y mmlkh mwbn nmdrt nkhrdh dnd khrbG khT brtHzr brdh b`yd shtGl ndrwTryq dr rwdr my mwn: bstndbyHsb lrhn `lyshn `lmzdHmn khydnmynd khryjyb tryn bhy `zdyd wHd khn ntwn khrddyn dntr w nrdh dygr bh wZn brkhrm ln` .. Grh shhr br l`mmh phnn Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mHDmr . mzwry mrbl HDrt nyr l l l n y nshn `lyshn hm khrdr wr nr blG wrwz hr drd nyz bry dwst khh drmn dr zmn bz myshwd rrh khrwn bwd rwshn pharamAna na'0 2 tA pAchaLanA bhAga. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSa e.. (ka pariziSTa che. samAna na. 2 ne anuvAda, hu akabara bAbu bahAmujaphaphara sulatAnAbAnA hukama. UMcA darajAnA nizAnanI nakala asala mUjaba che. A vakhate UMcA darajAvALA nizAnane bAdazAhI maherabAnIthI nikaLavAnuM mAna maLyuM (che) ke-halanA ane bhaviSyanA hAkema, jAgIradAra, kaDIo ane gujarAta sUbAnA tathA seraTha.. sarakAranA musadoeAe, sevaDA (jena sAdhu) leke pAse gAya ane AkhalAne tathA bheMza ane pADAne keIpaNa vakhate mAravAnI tathA tenAM cAmaDAM utAravAnI manAI' saMbaMdhI zreSTha ane sukhanA civALuM pharamAna che, ane te zreSTha pharamAna pAchaLa lakheluM che ke dara mahInAmAM keTalAka divasa e khAvAne IcchavuM nahiM. e pharaja ane vyAjabI jANavuM. tathA je prANioe gharamAM ke jhADA upara mALA nAkhyA hoya, tevAone zikAra karavAthI ke keda karavAthI (pAMjarAmAM pUravAthI) dura rahevAmAM pUrI kALajI rAkhavI."(vaLI) e mAnavA lAyaka pharamAnAmAM lakhyuM che ke "gAyAsa karanArAemAM zreSTha hIravijayasUrinA ziSya vijayasenasUri sevaDA, ane tenA dharmane pALanArA-jemaNe amArA darabAramAM hAjara thavAnuM mAna meLavyuM che ane jeo amArA darabAranA khAsa hitecchuo. che-temanA cogAbhyAsanuM kharApaNuM ane vadhAre tathA paramezvaranI * 1 jUo A pustakanuM 5, 10ra-13, Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIyara ane saMpA - - - - - - dha upara najara rAkhI ( hukama thaye) ke-emanA devala ke-upAthayamAM koIe utAre leve nahiM. ane emane tucchakAsvA nahi. tathA je te jIrNa thatAM hoya ane tethI tenA mAnanArA, cAhanArA ke kherAta karanArAomAMthI ke tene sudhAre che tenA para nAkhe, te kai upalakiyA jJAnavALAe ke dhamape tene aTakAva kara nahi ane jevI rIte khudAne nahi oLakhanArA varasAdano aTakAva ane evAM bIjA kAme, ke je pUjavA lAyaka jatanAM (IvaranAM) kAma che, tene Apa mUkhaI ane enA lIla jAdunAM kAma jANI, te bicArA khudAne mAnanArA upara mUke che ane temane aneka jAtanAM dukhe Ape che, tema teo je dharmakriyAo kare che, temAM aTakAva kare che; evAM kAme Aropa e bicArAe upara nahiM mUkatAM emane pitAnI jagyA ane mukAme sukhethI bhatinuM kAma karavA devuM. tema pitAnA dharma mUjaba kiyAe karavA devI." - tethI te zreSTha pharamAna mUjaba amala karI evI tAkIda karavI joIe ke-e pharamAnane amala sArAmAM sArI rIte thAya ane tenI virUddha kaI hukama kare nahiM.(dareke) potAnI pharaja jANI pharamAnathI daragujara karavI nahiM. ane tethI virUddha karyuM nahiM tA. 1 lI zahara mahIne IlAhI sane 46, suvAzika, tA. 25, mahIne saphara 101 hIjarI paTAnuM varNane pharavaradIna ahIne, je divasemAM sUrya eka rAzImAMthI bIjI zazImAM jAya che, te divase Ida; meharane divasa dareka mahInAnA ravivAre te divasa ke je be suphiyAnA divasanI vacamAM Ave che jaba mahInAnA mavAre; AbAna mahInA ke je bAdazAhanA jamane mahIne che, dareka zamazI mahInA pahele divasa, jenuM nAma Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa . Amajha che ane bAra pavitra divase, ke je zrAvaNa mahInAnA chelA che ane bhAdaravAnA prathama cha divase maLIne kahevAya che. nazAne AlIzAnanI nakala asala mujaba che. sikake. (A sikkAmAM mAtra kAjI khAnamahammadanuM nAma vAya che. te sivAyanA akSaro vaMcAtA nathI.) sikake. ( A sikAmAM "akabarazAha surIdajAdA dArAba? A . pramANe lakhela che.) 1. dArAba, enuM pUruM nAma mIrajA dArAbakhAna hatuM ane te aburahIma khAnakhAnAnane chokare te hato. vadhu mATe jUo-AIna-akabarInA pahelA bhAgane aMgrejI anuvAda pU. 33, Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIAI ane sI. pariziSTa ga. fhn aramAna na 3 ne anuvAda A akabara nakala. (tA. 26 mAhe pharavaradIna sane 5 nA karAra mujabanA pharamAnana.-3 tamAma rakSaNa karelA rAjyanA mahaTA hAkeme, heTA dIvAne, dIvAnI mahAna kAmonA kArakune, rAjya kArabhAranA baMdobasta karanArAo, jAgIradAra ane kaDioe jANavuM ke-duniyAne jItavAnA abhiprAya sAthe amAre InsAphI IrAdo paramezvarane rAjI karavAmAM kAelo che ane amArA abhiprAyane pUre hetu, tamAma duniyA, ke jene paramezvare banAvI che, tene khuza karavA tarapha raju thaele che, (temAM) khAsa karIne pavitra vicAravALAo ane mekSadharmavALA, ke jemane hetu satyanI zodha ane parame zvaranI prApti karavAnuM che, teone rAjI karavA tarapha ame (vadhAre) dhyAna daIe chIe. tethI A vakhate vivekaharSa, 1. A vivekaharSa, tapAgacchamAM thayela AnaMdavimalasUrinA ziSya kaSi zrIpatinA pra. ziSya ane paM. harSAnaMdanA ziSya thatA hatA. teo eka mahApratApI purUSa hatA. ghaNA rAjA mahArAjAone temaNe pratidhI jIvadayA saMbaMdhI kAryo karAvyAM hatAM. khAsa karIne kacchanA-rAjA bhAramallane pratibadhI jainadharmane anuyAyI banAvyA hatA A sivAya temaNe kacchanA bhUja, rAyapura, okhara ane lAyajA vigere Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tale. o8i9a wit?lis s khh myn r qrry n sy fr m w zwrdy nrh Hkhm khrm wr'yn `f wmSdy myry mnZrn st lslTny wjbtr dhrlnz w khrwryn khlmkhr mHrwy bwl tndrjwn hykhhyn `dlt bry jhngyry dr mbryt lyl mSrf w tyy nyt khtTysh drst rdnkhTrmn brykhh mbr` m`brdrrjr wjb lwjwdn mTrzst khrm dr strDy qlb fkhystn wnrSt ndyshn khy wjh mqSwd w mTrbnzjwyy wkhrTy wrydrkhnyt `yt Hj mbrrly mydrm hr dryn wlkh pykhh khwyrndrhnd rwrkhrkhy ptcht khrbn jy sbz swrbjy drswrwntrh khwsh khym khh yn mdt dryy srprslTnt my bwrjwn ltms wstd` brndkh khrl mkl mHrws dr dwzdh rwz m`br khr rwz .mdrnjn yshdyrmsly n tjwzh w Hywnt khy grd mwjb srfrry yn mskhn khhrbrd w chndynjk mn rbrkht yn Hkhm ndrlkhlSy khwhryft rtb khr brzkhrzkh HDrt trsndhywn `br khwhd khrdyrrjkbnhn bbHH mTlb wm rbTl wkhl zhftm wTnk srk kn `zrmmrqrshyrm mltwrh bqrlnGryn dshth nqT` wjbtb` m l nrd Srynt khy drwzy rwz khrl bsly khl mlkh mHwr mslmjnwr nkhnnd w brmwn yn mr nkhrd wdryn bsy hr sl Hkhm wzmjltTnnd mbdrHsb lkm ln `lmwdh nd w mrtHlwkhn nwrzyd `ml w pr Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharamAna na. 3 ne pAchaLanA bhAga Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ga, - - - - gAmamAM keTalIka pratiSThAo paNa karI hatI. A badhI bAbate, meTI khAkhara (kaccha) nA zatruMjayavihAra nAmanA jaina maMdiranI aMdarane zilAlekha (je munirAjazrI haMsavijayajI viracita praznottara puSpamAlA" nAmanA pustakanA pR. 155 mAM chapAya che) ane Aja vAta vivekaharSanA ziSya mahAnaMde saM. 1960mAM rAyapuramAM banAvela "aMjanAsuMdarIrAsa paNa puravAra karI Ape che. A vivekaharSane "mAnanArAkuvarI " nA kartA zrIyuta rAmalAlajIgaNi kharataragacchanA sAdhu tarIke oLakhAve che. ( jUote pustakanI prastAvanAnuM pR. 6 tathA pustakanuM pR. 50-60 ) paraMtu A vAta itihAsathI bilakula virUddha che. meTI khAkhara (kaccha) nA maMdiranA je zilAlekhane ullekha upara karavAmAM Avyo che, te, ane prastuta trIjA naMbaranuM pharamAna khullI rIte batAvI Ape che ke teo tapAgacchIya sAdhu hatA. vaLI vivekahaSanI banAvelI kavitAo paNa temane tapAgacchanA sAdhu tarIke ja puravAra kare che. temaNe banAvelI "ravijayari sAya" nI aMtamAM lakhyuM che - " jasa pada pragaTa pratApa uge vijayasena divAkare, - kavirAja harSANuMda paMDita "vivekaharSa suekaro. " uparanI kaDI uparathI teo tapachAcArya zrI vijayasenasarinI AjJAmAM rahenAra ane harSAnaMda kavinA ziSya hatA, e cokkasa thAya che. A sivAya temaNe "patraNa prakAza ' nAmano graMtha bhASAmAM kavitAbaddha lakhyo che. tenI aMtamAM paNa teo pitAne tapAgacchanAja batAve che. A sivAya temaNe vIjApuramAM vi. saM. 165ra mAM hIravijayasUri rAsa banAvyo che, ke je hAno che. temAM paNa pitAne tapAgacchanA anuyAyI batAve che. vadhAre Azcarya jevuM te e che ke-zrIyuta rAmalAlajI gaNie vivekaharSane kharataragacchanA sAdhu tarIke oLakhAvavA jatAM vivekaharSanA badale vepAuM nAma ApavAnI paNa heTI bhUla karelI che. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIyara ane samrA. paramAnada,mahAna da,ra ane UdayaharSa, ke je tapAyati (tapagacchanA sAdhu)vijayasenasUri, vijayadevasUri, ane na daiivi r 1 paramAnada teo upayukta vivekahaeNrSanA gurUbhAi ane harSAna'nA ziSya thatA hatA. e vAta aMjanAsu darIrAsa ' nI prazastinI nIcenI kaDiye! uparathI spaSTa thAya cheH C " tapagacchabhaDana patizirAmaNI 2 haraSANuMda paMDita guNari OM. tasa pada padavI udayAcala sigAravA 2 ugyA ugyA badhava joDi re; vivekaharSa pati dinakarU paramANuMda paMDita guNa keADi re. " r vi A paramAnane paNa zrIyuta rAmalAlajIe kharataragacchanA sAdhu tarIke batAvyA che, parantu te paNa bhUla che. paramAna paNu tapAgacchanAja sAdhu hatA, te vAta uparyukta kathana ane A trIjA nabaranuM pharamAna spaSTa batAvI Ape che. te uparAnta temaNe judI judI dezIbhASAmAM banAvela vijayaci'tAmaNi sneAtra ' nI aMtamAM lakhela " .. zrIvijayasenasUri sevaka paDita paramAnaMda jayakare ' A pada paNa teja vAtane puravAra kare che. viSa 2 A mahAnaMda upayukta vivekaharSanAja ziSya thAya che. e vAta uparyukta temanA banAvelA rAsa uparathI temaja emaNe sa. 1669 nA mAgasara vida 8 ne rivavAre ATa. gAmamAM lakhela aAma stotra nA a'tima ullekhathI paNa mAlUma paDe che. A stotranI prati paramajIra AcArya mahArAjazrInA bhaMDAramAM che. 3 jUe A pustakanu pR. 157-163 tathA 234236, 4 vijayadeva ri-te vijayasenasUrinA ziSya thatA hatA. vi. saM. 1643 mAM temaNe vijayasenasUri pAse amadAvAdamAM dIkSA lIdhI hatI saM. 1956 mAM temanI AcArye pRthvI thai hatI. sa. 1674 mAM te mAMDavagaDhamAM jahAMgIra AdazAhane maLyA hatA. mAdhyAha Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikha ga jayajI-ke jeo 'khuzarUhama' nA khitAkhavALA che--temanA celAA che; teo A vakhate amArI hajUramAM hatA, ane temaNe darakhAsta ane vinati karI ke-o samagra rakSaNa karelA rAjyamAM amArA pavitra khAra divaseAje bhAdaravA pannUsaNanA divase che--temAM hiMsA karavAnI jagyAemAM kAi paNa jAtanA jIvAnI hiM'sA karavAmAM nahi Ave, te amane mAna maLavAnu kAraNa thaze ane ghaNA jIvA ApanA UMcA ane pavitra hukamathI khacI jaze. tema tenA sArA maThThale ApanA pavitra-zreSTha ane sukhAraka rAjyane maLaze " ame bAdazAhI rahema najara, dareka nAta-jAtanA ane dharmanA hetu tathA kAmane uttejana ApavA balke dareka prANIne sukhI karavA tarapha rAkhI che; tethI e vinati kabUla karI duniyAe mAnele ane mAnavA lAyaka jahAMgIrI hukama thaye ke-majakUra khAra divasomAM daravarSe hiMsA karavAnI jagyAemAM tamAma rakSaNa karelA rAjyanI aMdara prANiyAne mAravAmAM Ave nahi ane e kAmanI taiyArI karavAmAM (paNa) Ave nahi. vaLI e sabaMdhI dara varSIne navA hukama ke sanada (paNa) mAgavAmAM Ave nahiM. A hukama mujaba amala prasanna thai temane mahAtapA ' nuM birUda Apyu hatuM. udayapuranA mahArAjA jagasiMhujIe temanA upadezathI pIchAlA ane udayasAgara nAmanAM taLAveAmAM jALeA nAkhavAne niSedha karyo hato, tema rAjyAbhiSekanA divase ane janmanA tathA bhAdaravA mahInAmAM kAi jIvahiMsA na kare, eve! hukama bahAra pADayA hatA. vaLI navAnagaranA lAkhA rAjAne, dakSiNunA idalazAhane, iDaranA kalyANamallane ane dIvanA phira giyAne temaNe upadeza ApI jIvahiMsAe echI karAvI hatI, vi. saM. 1713 nA aSADha sudi 11 nA divase unAmAM te svargavAsI thayA hatA. vadhu aitihAsika sajjhAya mATe jUe 'vijayaprasti mahAkAvya' tathA mALA bhA0 1 leA ' vigere graMthe, > 1 jA~-A pustakanu pR-158. 49 " Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI pharamAnathI virUddha vartavuM nahi ane ADe mArge javuM joIe nahiM. e pharaja jANavI joIe. namramAM namra abulaAranA lakhANathI ane maharinI nepathI. 1 abulakhera, e zekha mubArakane putra ane zekha abulaphajalane bhAI thato hato. te hI. sa. 867 nA jamAdIula avvalanI bIjI tArIkhe ( AIna I. akabarImAM lakhyA pramANe 22 mI tArIkhe ) ja hato. te ghaNe bAhoza ane bhalo mANasa hatA. jIbha upara teNe sAre kAbu meLavyA hatA. abulaphajale lakhelI cIkI uparathI mAluma paDe che ke bIjA bhAIo karatAM AnI sAthe tene vadhAre sAre saMbaMdha hate. abulaphajalanA sarakArI kAgaLa ghaNe bhAge AnA ja hAthamAM rahetA ane lAyabrerInI dekharekha paNa Aja rAkho. vadhu mATe juo-darabAre akabarI pR. 355-356 tathA AIna-I-akabarInA pahelA bhAgamAM Apela abulaphajalanuM jIvanacaritra. pR. 33 2 mahamudasada, te sujAtakhAna zAdIbegane cheka hatA, paraMtu zekha pharIde tene dattaka lIdho hato. kAraNa ke zekha pharIdane kaI chokaro nahi hatA, tema tenI putrI paNa nirvazaja maraNa pAmI hatI. AnA sivAya mIrakhAna nAmanA eka yuvAnane paNa zekha pharIde dattaka lIdhuM hatuM. eTale mahamudasaida ane mIrakhAna bane bhAI thatA hatA. teo banne ADaMbarathI rahetA ane bAdazAhanI paNa paravAha nahiM karatAM teo raMgIna phAnasa ane mazAlathI zaNagArelI hoDImAM besI ni:zaMkapaNe bAdazAhanA mahela pAse thaIne nikaLatA. ghaNI vakhata jahAMgIre tema karavAnI manAI karI hatI, chatAM jyAre te pravRtti baMdha naja karI tyAre jahAMgIranI sUcanAthI mahAbatakhAne eka mANasa mokalIne mIrakhAnane mArI naMkhAvyo hato. zekha pharIde AthI bAdazAha pAse mahobatakhAnane mAravAnI mAgaNI karI hatI, parantu mahAbate keTalAka AbarUdAra sAkSIo meLavIne evuM kahevaDAvyuM ke-mIrakhAnane meM nahiM, paraMtu mahammada side ja mArI nAkhe che. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArazila ga nakala asala mUjaba che. sikke (A sikko vAMcI zakAtuM nathI.) evI rIte mahammada saidanA upara A kalaMka AvyuM. mahummada siMda zAhajahAnanA vIsamA varSamAM jIvate hate,ane te 700 senA tathA 300 gheDesvArene adhipati hate. jUo AIna-I-akabarI nA pahelA bhAgane aMgarejI anuvAda 5, 416 tathA 481 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane grAha. pariziSTa che pharamAna naM. 4ne anuvAda allAha, abaraabula mujaphaphara sulatAna zAha salIma gAjInuM duniyAe mAneluM pharamAna. asala mUjaba nakala. moTAM kAme saMbaMdhI hukama ApanArAoe, tene amalamAM lAvanArAoe, temanA kArakunee tathA vartamAna temaja bhaviSyanA mAmalatadAre .vigeree ane khAsa karIne seraTha sarakAre bAdazAhInuM mAna meLavIne tathA AzA rAkhIne jANavuM ke-bhAnuM caMdra yati ane "khuza hama" nA khitAbavALA siddhicakra yatie amane araja karI ke "jIjIe, jakAta, gAya-bheMzapADA ane baLada-e jAnavaranI bilakula hiMsA, bIjA dareka mahInAnA mukarara divasamAM hiMsA, marelAnA mAlane kabaje kara, lokone keda karavA ane zatruMjaya parvata upara mAthAdITha seraTha sarakAra je kara letA te, e badhI bAbate AlA hajarate (akabara bAdazAhe) mApha ane tenI manAI karI che, tethI ame paNa dareka-leke upara amArI saMpUrNa maherabAnI che, tethI-eka bIje mahIne, ke jenI aMtamAM amAro janma thaye che, te umerIne nIce lakhelI tapasIla mUjaba mAphI ApI-amArA zreSTha hukama mUjaba amala karI * 1 jUo-A pustakanuM pR. 145-156 tathA 238-238 2 jAo-pR. 155-156. ' 3 jUo-5, 138, 144, 145, 150, 12, 163." Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . r seats g aretana 'nhGT` lTrygy sln hy Hkm wlrshSdyn mhmt wmnskr Hl wstqbl w nHS str dr brjhdshhn srf wlmrwr bwdh bdnd khwn jnchnchy drj@ Tw mjzwm m`rDn rsndndkhr wjn jzyrwrk wydhbhj wn z khr nzwmrw Dl wHywnt dkr m mrwh wyfrwl mn wsyrkhrdn mrdm dyrm mrt`yn khr rkhwstrkhms mykhrkhndHDrt l`l m`nw mhr bmrn bnkhlt rfy` lmzlt mnyzn lTft wmmrly khrbyn khn sray drm mwr khwr y m`lshn kh rtr m wlz mrkhr n` shdn brchy khr rGm twSl shm`n wmrdm mbrkhHst lHr lnryd `lnrdh tkhlf rG brzn rwy br rwy khlyj ndz Hwlnm khbr dr brdh Hrk jn jdwnd drbbndr`t wm qtyb rnl mrbm nwrh mjm` ndyfrm rsndkh bkhTr r`y dwm rlt qhrh shtGl nmwdh bshnd dr brkhm w ykh qT` mlH drjjrmykhrwskhrdr mdh z dstwr qdm msk frr khrdnd khwn bb chhrm mhr bry l`h Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wrtql ly m bnt bny tTlb drwb kh `lmr . pharamAna naM. 4 ne pAchalane bhAga. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa che. te virUddha ke ADe mArge javuM joIe nahiM tathA vijayasenasUri ane vijayadevasUri, ke jeo tyAM (gujarAtamAM che, temanA hAlanI khabaradArI karI, jyAre bhAnuca ane siddhicaMdra tyAM AvI pahoMce tyAre temanI sAra saMbhALa rAkhI je kAma karavAnuM teo rajU kare, tene saMpUrNa karI ApavuM joIe, ke jethI teo chata karanArA rAjyane hamezAM (kAyama) rahevAnI duA karavAmAM sukhI manathI kAme lAgelA rahe. vaLI unA paragaNAmAM eka vArta che, ke jyAM temaNe potAnA gurU hIrajInAM pagalAM sthApana karyA che, tene jUnA rivAja pramANe verA vigerethI mukata jANI te saMbaMdhI kaMI harakata ke aDacaNa karavI nahiM. lekha (tha) tA. 14, zaherIvara mahIne, sane IlAhI 55. peTane khulAze. - mahIne pharavaradIna; te divaso ke je divasamAM sUrya eka rAtamAMthI bIjI rAzImAM jAya che; Idane divasa, meharanA divase; dareka mahInAnA ravivAre; te divasa ke je sUphiyAnA divasanI vacamAM Ave che; rajaba mahInAne semavAra; akabara bAdazAhanA janmane mahIne-je AbAna mahIne kahevAya che, dareka zamazI (Solar ) mahInAne pahele divasa, ke jenuM nAma emaja che, bAra barakatavALA divase, ke je zrAvaNa mahInAnA chellA cha divasa ane bhAdaravAnA pahelA ja divase che. alAhu akabara. nakala asala mUjaba che. sikake. (A sikkAnA akSara vAMcI zakAtA nathI, Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIpara ane samrA (sA. (chA sikkAmAM kAjI ajjussI tuM nAma che. ) sikA asala mUjaba nakala che. ( A sikkAmAM ' kAjI khAna muhammada nuM nAma che, khIjA akSarA vaheMcAtA nathI.) 1 kAjI abdusamI, te sIcAMphAla nAmanA pahADI pradezanA rahIza hatA, ke je pradeza samaraka ane mukhArAnI vacce AvelA che. maThThAunInA kahevA pramANe te paisAne mATe rotraja ramatA ane dArU bahu pItA. hI. sa. 90 mAM akabare tene kAjI jalAluddIna mulatAnInA sthAnamAM phAjIkuMjAta banAvye hateA. jUeAInai akabarInA pahelA bhAgane agrejI anuvAda 5 545. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahAMgIra bAdazAhe vijayadevasUri upara lakhele patra tw s dny khy dwsry bt tw w brn khrj bnyt shdh bwd dr drm shmy shrdh z jwn nshryn shh b jn nZr zt z hmrh dytrl Hrsh dbn br st frd z mHmd hshm wdwrh lkhyrh m`qwl drbrh mwr dry dnwwst bwny zn khyrdr w khr w m dyr frntty khrd m`rkhrh mtrwkhny znn w dr rwydr y`ny pwry khw dwrt nylw frnnw mh w lh wr nd ) Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTha 8 - - - - pariziSTa 3 pharamAna naM. pa ne anuvAda allAhu akabara hakane oLakhanAra, gAbhyAsa karanAra vijayadevasUrie amArI khAsa maherabAnI meLavIne jANavuM ke tamArI sAthe pattanamAM mulAkAta thaI hatI, tethI kharA mitra tarIke ghaNuM karIne (huM) tamArA samAcAra pUchate rahuM chuM. (mane) khAtrI che ke-tame paNa amArI sAthe kharA mitra tarIke saMbaMdha mUkaze nahiM. A vakhate tamAre ziSya dayAkuzala paMnyAsa amArI pAse hAjara thaye 1 pattana " thI gujarAtamAM AveluM pATaNa nahi, paraMtu mAMDavagaDha (mALavA) samajavAnuM che, kAraNa ke jahAMgIra ane vijayadevasUrina samAgama mAMDavagaDhamAMja thayuM hatuM. A samAgamanuM saMpUrNa vRttAnta vidyAsAgaranA praziSya athavA paMcAyaNanA ziSya kRpAsAgare zrInemisAgaranirvANurAsamAM ApyuM che, temAM paNa jyAM mAMDavagaDhanA zrAvakenuM varNana lakhyuM che, tyAM cekhuM lakhyuM che ke vIradAsa chAjU vaLI e, zAha jayU guNa jANuM ke, pATaNe te vase ityAdika zrAvaka ghaNA e, " 91. ( juo-jana rAsamALA bhA. 1 le pR. 25ra ) A uparathI spaSTa samajAya che ke-mAMDavagaDhanI te vakhate pATaNa tarIke paNa prasiddhi hatI. 2 A dayAkuzala teja che ke jemaNe vi. saM. 1648mAM vijayasena sarinI stutimAM lAbhadayarAsa banAvyo che. temanA gurUnuM nAma kayAkala hatuM. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane sajA che. tamArA samAcAra tenI dvArA jANyA che, (tethI) ame bahu khuzI thayA. tamAre cele paNa bahu anubhavI ane tarkazaktivALo che. tenA upara ame saMpUrNa maherabAnInI najara rAkhIe chIe. ane je kaMI te kahe che, te mUjaba karavAmAM Ave che. ahiMnuM je kaMI kAmakAja hoya, te tamArA pitAnA ziSyane lakhavuM ke jethI hajUramAM jANavAmAM Ave. jenAthI tenA upara (ame) dareka rIte dhyAna daIzuM. amArA taraphathI sukhe (bekara) raheze ane pUjavAlAyaka jAtanI pUjA karI amAruM rAjya kAyama rahe evI duA karavAmAM kAme lAgelA raheze. vizeSa kaMI lakhavAnuM nathI. lakhyuM tA. 19 mahIne zAhabAna, sane 1027. sikako. A sikakAmAM "jahAMgIra murIda zAha navAjakhAna" ATalA 1 zAha navAjakhAna, enuM khAsa nAma hatuM araja. te pitAnI zuravIratA mATe bahu jANIto thayo hato. jyAre te juvAna hato, tyAre tene " khAnakhAna-I-juvAna " kahetA. rAjyanA cAlIsamA varSamAM tene cArasane adhipati banAvavAmAM Avyo hato, ane rAjyanA suDatALIsamAM varSamAM malika abbaranI sAthe khArakImAM laDIne teNe bahAdura " ne. ilkAba meLavyo hato. zAhajahAnanA samayamAM eka umarAva-zAha navAjakhAna-I zavI nAmane thaI gaye che, tenAthI judI oLakhANuM mATe ItihAsa lekhako ane "zAha navAjakhAna-I-jahAMgIrI " lakhIne oLakhAve che. jahAMgIre Ane hI. sa. 1020 mAM "zAha navAjakhAna " ne IlkAba Apyo hato, ane te ja vakhate traNa hajArI banAvI hI. sa. 1027 mAM pAMca hajArI banAvyuM hatuM. jahAMgIranA rAjyanA bAramA Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akSara che. A 1 varSamAM teNe dakSiNamAM kumAra zAhajahAnanI nokarI karavA mAMDI hatI. te eka ao sanika hatA, paraMtu lUgaDAMnI bAbatamAM bahu bedarakAra raheto. tenI eka putrInuM lagna zAhajahAnanI sAthe karavAmAM AvyuM hatuM. gAje lakhelA madhyaprAMtanA gejITIyara pramANe A Iraja (zAhanavAjakhAna ) nI kabara burahAnapuramAM che. A kabara tenAM jIvatAM ja bAMdhavAmAM AvI hatI. hI. saM. 1928mAM te atizaya madApAnathI gujarI gayA hatA. kahevAya che ke-akabara potAnA pharamAnAmAM A Iraja ane bIjA pharamAnanI chellI neTamAM (pR. 381 mAM ) batAvela dArAbanAM nAmo keI na kaI rIte lAvI mUkate. vizeSa mATe juo - AIna-I--akabarInA prathama bhAgane aMgarejI anuvAda pR. 338, 481 tathA darambhAre akabarI pU. 642-644, 60 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surezara ane sAyA pariziSTa 2 pharamAna na. 6 ne anuvAda. allAhu akabara, gurUdIna mahammada jahAMgIra bAdazAha gAjInuM pharamAna. hamezAM rahevAvALuM AlIzAna pharamAna, ke je tA. 17 rajaba- ula murajajaba hI. sana 1024 nuM che, tenI nakala. have A pharamAna AlIzAnane prakaTa ane prasiddha karavAnA mahavane prasaMga prApta thaze. ema pharamAvavAmAM Ave che ke, mApaNI karelI dasa vIghA jamIna, khaMbhAtanI najIkanA cerAsI paragaNAnA mahamadapura (akabarapura) gAmamAM nIce lakhyA pramANe caMdra saMghavIne mATe madade-muArA nAmanI jAgIra kharIphanA prAraMbhana zakAnaIla (julAI) mahInAthI kAyamane mATe ApavAmAM Ave, jethI tenI upajane upayoga dareka phasala, dareka sAla pitAnA kharcane mATe te kare ane ananta bAdazAhI akhalita rahevAne mATe te prArthanA karatA rahe. hAlanA ane have pachInA adhikAriye, talATiye, jAgIra dAre ane mAlanA ThekedAne mATe ucita che ke, teo A pavitra ane UMcA hukamane hamezAM cAlu rAkhavAno prayatna kare. upara lakhelA jamInanA TUkaDAnI mApaNI karIne ane tenI maryAdA bAMdhIne te jamIne te caMdra saMghavInA tAbe kare, ane temAM koIpaNa jAtane pheraphAra yA adalA badalI na kare, tene takalIpha na Ape, tema tenI pAsethI, keIpaNa kAraNane mATe kaMI paNa vastunI mAgaNI na kare, jemake-pa banAvavAnuM kharca, najarANuM, mApaNInuM kharca, jamIna caMdra saMghavI ane AmAM ullekhela zrIvijayasenasUrinA stUpa mATe bAdazAhe ApelI 10 vIghA jamInanI hakIkata mATe jUo A pustakanuM pu. 236. - - --- Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mysy bry twr khryn w wyt wq` rm 2 `rqy w srTn lrml myny srt hy yrn yry th wrt jbs m lnwr mn nw wryn jnwrdn ykhy z yn dr khnr my rwd mrh sryl khryy dsyr s khw khy wr r khy ykh rt myry my khrdm w w r dr dry `mry yrny st sr dr lm y dr yrn r dr yrn yrn yn 21 rrh ntqlw khr dy zr khbr tw rw rwn ` lmm lmrt dlm wrnr Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , bry ykh br ngry l s kh wr nh s ny Srr zyr dr hwz rwz psyn rmntwn r bry mlkh hwny khy Swrt w br yn nbr md w `bwr z zmyn bry mn st z Dmnkhry bh hr chh khrd: dr yn th sfr byn rh bry shrw` khr dy wr br br dsr r tkhrr khshydh khr dy wr phr chhn bynrz w z w ryz yrnh wjdt drnd r nshr mrkhz jhn yh bhy hyN n tmm rkhn z bymry sy n khy rhy. ryb rwkh khr n khw tr dy wr ykh n th lykhn rzym hy m`mry dr bl dr brf w brn khrd nmwd, dygr dr zndn bh ngr ryl 2 - Drrmr, l s y Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa che. kabajAmAM ApavAnuM kharca, 2jIsTarInuM kharca, talATInuM phaMDa; tahasIladAra ane daregAnuM kharca veTha, zikAra ane gAmanuM kharca naMbaradArInuM kharca jeladArI seMkaDe 2 TakA phI; kAnugenI phI; keI khAsa kAmane mATe sAdhAraNa vASika kharca, khetI karavA vakhate amuka phI ane evI tamAma jAtanI dIvAnI ane sulatAnI takalIphathI tene kAyamane mATe mukata karavAmAM Ave che. ene mATe hara sAla koI no hukama ke sUcanAnI AvazyakatA nathI. je kaMI hukama karavAmAM AvyuM che, tene teDe nahiM joIe; ane mane teoe pitAnuM sarakArI kAma samajavuM joIe. tA. 17 mI asphanTAramujha-IlAhI mahIne 10 muM varSa bIjI bAjune anuvAda. tArIkha 21 amaradAda ilAhI 10 muM varSa, jenI barAbara rajabula murajajaba hI. sana 1024nI 17 mI tArIkha ane gurUvAra, thAya che. pUrNatA ane uttamatAnA AdhAra rUpa, sAcA ane jJAnI evA saiyada ahammada kAkIe mokalavAthI; buddhizAlI tathA vartamAna samayanA jAlInasa (dhanvantarI vaidya) ane hAlanA khrIsta evA jegIe ApelA TekAthI vartamAna samayanA popakArI rAjA subhAne ApelI oLakhathI ane sAthI namra ziSyamAMnA ziSya ane nedhanAra IsahakanA lakhANathI caMdra saMghavI, pitA berU (8) pitA (pitAmaha) vajIvana (varajIvana), rahevAsI AgrAne, tene madada muArA nAmanI jAgIra ApavAmAM AvI. caMdra saMghavI, pitA berU () pitA ( pitAmaha ) vajIvana (varajIvana,) rahevAsI AgarA, sabajavama (sevaDAne mAnanAra), jenuM kapALa pahoLuM, bramara paheLI, gheTA jevI jenI AMkhe, kALA raMga, mUDelI dADhI, moM upara ghaNA mAtAnA DAgha, bane kAnamAM ThekANe ThekANe cheda, madhyama kAcA ane jenI lagabhaga 60 varSanI umara che, teNe bAha Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 39 sUrIzvara ane samrATa zAhanI UMcI daSTine eka ratnathI jaDelI vIMTI 10mA varSanA IlAhI mahInAnI 20 mI tArIkhe bheTa karI ane teNe araja karI ke, akabarapura gAmamAM 10 vIghA jamIna, tenA saddagata gurU vijayasenasUrinA maMdira, bAga, meLe ane sanmAnanI yAdagIri mATe ApavAmAM Ave. sUryanAM kiraNanI mAphaka caLakAvavALe ane badhI duniAne mAnavA lAyaka e hukama thaye ke, caMdU saMghavIne gAma akabarapura, paragaNuM corAsI, ke je khaMbhAtanI najIka che, tyAM dasa vIghA khetInI jamInane TUkaDe madade muAza nAmanI jAgIra tarIke ApavAmAM Ave. hukama pramANe tapAsa karIne lakhavAmAM AvyuM. mAInamAM lakhela che ke "lakhanAra sAce che." jumalutula mulka, madArUla mahAma etamAdulAnA hukama - "(pharI) bIjI vakhata araja karavAmAM Ave." sukhalIsakhAna, jeo maherabAnI karavAne lAyaka che, teoe bAdazAhanI hAme bIjIvAra arajI peza karI. (punaH A kAgaLa peza karavAmAM Ave che.) tA. 21 mAha pUra, IlAhI sa. 100 jumalutulamuka, madArUla mahAmane hukama-"kharIphanA prAraMbhanezakAnaIlathI hukama lakhavAmAM Ave." jumalutula mulakI madArUla hukama chemahAmIne hukama -arajI jumatula madArUla mahAmane Ache ke(vAjabI) banAvavAmAM majA mahamadapurathI A (caMda saMghavI) Ave. ne mAphI ApavAmAM Ave. sikake. (barAbara vaMcAta nathI) A nakala asala pramANe che, Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa che. pariziSTa che. pirTugIjha pAdarI pinahare (Inheiro) nA be page. A pustakanA pU. 169 mAM pinaharo (Pinheiro) nAmanA eka piTugIjha pAdarIe lAhArathI tA. 3 sapTembara sa. 155 e pitAnA dezamAM lakhela patranuM eka vAkaya DaoN. vileTa e. smithanA aMgarejI "akabaramAMthI uddhata karavAmAM AvyuM che. te patramAM teNe jene saMbaMdhI je vizeSa hakIkata lakhI hatI te A che-- { "This king (Akbar) worships God and the sun, and is a Hindu Gentile 7; he follows the sect of Vertei, who are like monks living in communities [ congregationi ] and do much penance. They eat nothing that has had life [ anima ] and before they sit down, they sweep the place with a brush of cotton, in order that it may not happen ( non si affironti ] that under them any worm [or'insect;' vermicells ] may remain and qe killed by their sitting on it. These people hold that the world existed from eternity, but others say No,-many worlds having passed away. In this way they say many 1 pinaheranA A bane patronA aMgarejI anuvAda suprabiddha ItihAsakAra Do. vinsenTa e. smIthe pitAnA tA. 2-11-18 nA patra sAthe pUjyapAda gurUvarya zAstravizAradA-jainAcArya zrIvijayadharmasUri mahArAja upara mokalI ApyA hatA, Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sUrIzvara ane samrATa silly things, which I omit so as not to weary your Reverence. >> rAjA akabara paramezvara ane sUryane pUje che. ane te hiMdu che. te vRti saMpradAyane anusare che. te vatio maThavAsI sAdhunI peThe vastImAM rahe che ane bahu tapazcaryA kare che. teo kaMIpaNa sajIva vastu khAtA nathI ane jamIna upara besavA pahelAM jamInane rUnI (unanI) pachI (ghA) thI sApha kare che, ke jethI jamIna upara rahelA jIva-jaMtune nAza thAya nahiM. A lekonuM evuM mAnavuM che ke-jagata anAdi che. paNa bIjAo kahe che ke ghaNI duniyAe thaI gaI che. AvI mUrkhAI bharelI (2) vAtethI A5 pUjyazrIne kaMTALo nahiM ApatAM ATalethIja viramuM chuM." AvI ja rIte eka bIjo patra teNe (pinaharae) tA. 6 navembara 15lma nA divase pitAnA dezamAM lakhyuM hatuM temAM jene saMbaMdhI je hakIkata lakhI che, te A che - " The Jesuit narrates a conversation with a certain Babansa ( ? Baban shah ) a wealthy notable of Cambay, favourable to the Fathers, 1 pezI pR. 68 mAM chapAyela patranA leTIna anuvAda uparathI karela tarajumo. Aja hakIkata mekalegane " jarnala epha eziyATika sosAyaTI opha engala volyuma 45, prathama aMkanA pR. 70 mAM ApI che. 2 vatI, e bIjA keI nahi, paranta jaina sAdhuo ja che. te vakhatanA ghaNuM kharA lekhake e pitAnAM pustakomAM jaina sAdhuone vatI zabdathI ja ullekhyA che. Diskazana opha eziyA" nAmanuM pustaka ke je i. sa. 1673 mAM chapAyeluM che, tenA 115, 213, 232 vigere pomAM A dezanA jaina sAdhuonuM varNana ApyuM che, te chatI zabdathI ja ApyuM che, tyAM sudhI ke suprasiddha gurjara kavi zAmaLadAse paNa sUDA baheteza" mAM "vatI" zabdathI ullekha karyo che. to zabdanI vyutpattithI artha vratamAnastAsi gratA (jeone vrata hoya te) thAya che, paraMtu rUDhIthI "vatI zabda jainasAdhuone mATe ja vaparAya che, ane vaparAya che, Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa che. 'He is a deadly enemy of certain men who are called Verteas, concerning whom I will give some slight information [delli quali toccaro, alcuna cosa ]. The Verteas live like monks, together in communities [congregatione ]; and when I went to their house in Cambay ] there were about fifty of them there. They dress in certain white clothes; they do not wear anything on the head; their beards are shaven not with a razor, but pulled out, because all the hairs are torn out from the beards, and likewise from the head, leaving none of them, save a few on the middle of the head up to the top, so that they are left a very large bald space. 39 They live in poverty; receiving in alms what the given has in excess of his wants for food. They have no wives. They have the teaching of) their sect written in the script of Gujarat. They drink warm water, not from fear of catching cold, but because they say that water has a Soul, and that drinking it without heating it kills its Soul, which God created, and that is a great sin, but when heated it has not a Soul. And for this reason they carry in their hands certain brushes, which with their handles look like pencils made of cotton (bambaca) and these they use to sweep the floor or pavement whereon they walk, so that it may not happen that the Soul anima of any worm be killed. I Saw their prior and superior (maggiore) frequently sweep the place before sitting down by reason of that scruple. Their chief Prelate or supreme Lord may Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrizvara ane sayA, - - - have about 100,000 men under obedience to him, and every year one of them is elected. I saw among them boys of eight or nine years of ago, who looked like Angels. They seem to be men, not of India, but of Europe. At that age they are dedicated by their fathers to this Religion They hold that the world was created millions of millenniums ago, and that during that space of time God has sent twenty three Apostles, and that now in this last age, he sent another one, making twenty-four in all, which must have happened about two thousand years ago, and from that time to this, they possess scriptures, which the others | Apostles 1 did not compose. Father Xavier and I discoursed about that saying, to them that this one (questo ) [ Seil apparently the last Apostle ] concerned their Salvation. The Babansa aforesaid being interpreter, they said us, we shall talk about that another time, But we never returned there, although they pressed us earnestly, because we departed the next day.? " pAdarIone anukULa khaMbhAta zaheranA amuka dhanADyuM umarAva bAbAsA (bAbanazAha) nI sAthe thayelI vAtacItane pAdarI nIce pramANe ullekha kare che. 1 rizInA pU. para mAMthI karelo tarajume. A hakIkta maMkalegane paNa potAnA lekhanA pR. 65 mAM lakhI che. 2 bAbanasA, e pArasI gRhasthanuM nAma che. tenuM zuddha nAma ahamanazA hoya, ema jaNAya che. te samayamAM khaMbhAtamAM pArasI gRhastha rahetA hatA. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSya che. te "vatI"nA nAmathI oLakhAtA amuka mANasane ka duzamana che. te dratiya saMbaMdhI huM kaMIka hakIkta ApIza. vRti, sAdhuonI mAphaka samudAyamAM rahe che ane huM jyAre temanA sthAna (khaMbhAtamAM) gaye, tyAre temanAmAM pacAseka jaNa tyAM hatA. teo amuka prakAranAM zveta vastro pahere che. teo mAthA upara kaMI paNa oDhatA nathI, vaLI astrAthI dADhInI hajAmata karAvatA nathI, paNa te dADhIne kheMcI kADhe che arthAt dADhInA temaja mAthAnA vALane teo leca kahe che. mAthAnI Tece vacalA bhAgamAM ja cheDA vALa hoya che, AthI karIne teonA mAthAmAM moTI TAla paDI gayelI hoya che, teo nirmatha che. bhikSAmAM, je khAdyapadArtha (gRhasthanI ) jarUrIAta uparAMta vadheluM hoya che, te ja le che. teone priya hotI nathI. gujarAtanI bhASAmAM teonAM dharmazikSaNe lakhelAM hoya che. teo garama kareluM pANI pIe che. te zaradI lAgavAnA bhayathI nahiM, paNa evA mantavyathI ke pANImAM jIva che, ane ukALyA sivAya te pIvAmAM Ave, to te jIvane nAza thAya che. A jIva paramezvare banAvyA che. ane AmAM ( ukALyA vagara pIvAmAM) bahu pApa che. paNa jyAre ukALavAmAM Ave che, tyAre temAM jIva rahetuM nathI. ane A kAraNathI teo temanA hAthamAM amuka prakAranI pIMchIo (ghA) laIne phare che. A pachI tenA dAMDAo sahita rUnI (unanI) banAvelI sIsApene jevI lAge che. teo A pIMchIo vaDe jamIna athavA bIjI jagyAe ke jyAM temane cAlavAnuM hoya che, tene sApha kare che. kAraNa ke tema karyAthI kaI jIvanI ghAta thAya nahiM. A hemane lIdhe temanA vaDavAone ane uparione ghaNI vakhata jamIna sApha karatAM meM joyA che. temanA sAthI heTA nAyakanA hAtha nIce tenI AjJAmAM rahenArA eka lAkha mANase haze. ane dareka varSe AmAMne eka cUMTAya che. meM temAM ATha-nava Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 sUrIzvara ane sajA ~~~~ ~~~ ~~ ~ ~~ ~~ ~~~~~~~~~~~~~~~ varSanI umaranA chokarAo paNa joyA,ke jeo deva jevA lAgatA hatA. teo hiMdusthAnanA nahiM, parantu, yuropanA hAya, evA lAgatA hatA. ATalI umare temanAM mAtA-pitA temane dharmane mATe arpaNa karI de che. teo pRthvIne anAdi mAne che ane mAne che ke ATalA vakhatamAM (anAdikALamAM) temanA Izvare 23 pegambare (pravartake) mekalyA. ane A chellA yugamAM bIjo eka mekalya, eTale evI thayA. A covIsamAne thaye be hajAra varSa thaI gayAM che. ane te vakhatathI te atyAra sudhImAM bIjA pravartakee nahiM banAvelAM evAM purata ke temanA kabajAmAM che. phAdhara jhevIyare ane meM A bAbatanI temanI sAthe vAta karI ane pUchayuM ke-A chellA pravartakathIja tamAre uddhAra che ke zuM? uparyukta bAbAzA amAre dubhASiye hate. ane teoe amane kahyuM ke-A bAbatanI ApaNe pharIthI vAta karIzuM. paNa ame bIje divase tyAMthI nikaLI gayA, tethI amArAthI pharIthI tyAM javAyuM nahiM. jo ke teoe amane ghaNuM ja Agraha karela hatuM." ka Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ja pariziSTa 7. akabaranA vakhatanuM nANuM. manuSyAnA upacegamAM AvanArI vastuonA vyavahArane mATe dareka dezamAM ane dareka samayamAM nANAMnA pracAra avazya hoya che. A nANAM e prakAranAM heAya che; eka te chApavALAM ane bIjA chApa vinAnAM. je nANAM chApavALAM hoya che, tenA upara te te samayanA rAjAnu citra, rAjyacihna athavA te mAtra rAjAnu' nAma-savat vigere kAtarela akSaraja hoya che ane je nAM chApa vinAnAM DAya che, tenA vyavahAra ghaNe bhAge gaNatarIthIja thAya che. jevAM ke-badAma kADiyA vigere. vaLI je nANAM chApavALAM hAya che, tenAM khAsa karIne vizeSa nAmeA rAkhelAM DAya che. jema vattamAna samayamAM seAnAnA nANAne gInI kahe che. rUpAnA nANAne rUpIyA kahe che ane tAMbAnA nANAMne paisA kahevAmAM Ave che. ghaNe bhAge dareka samayamAM A traNa dhAtuonuM nANuM vaparAeluM itihAsanAM pRSTAthI avalokAya che. sAnu, rUpa ane tAMbu, bahu jUnA vakhatamAM kalaI ane bIjI dhAtuonu' paNuM nANuM cAlatu, parantu chellA 300-400 varSomAM te uparyukata traNa dhAtuonAMja nANAnI vaparAza heATe bhAge thaelI che. bezaka, vajanamAM nyUnAdhikatA hovAthI tenAM nAmeA judAM judAM avazya rAkhelAM che, parantu dhAtu te prAyaH e traNuja. sapha je samayanA sikkAonu' ( nANAMnu' ) varNana huM karavA mAgu' chuM, te samayanAM ( akabaranA samayanAM) nANAMmAM paNa upayukta traNa dhAtu vaparAI hatI. ane te paNa bilakula cAkhkhIja, kAI paNa jAtanA lega vinAnI, Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 sUrIzvara ane samrATa - - - - - - - - - - - - akabaranA vakhatamAM je nANuM cAlatuM hatuM, te ghaNuM jAtanuM hatuM. arthAt vyavahAranI saraLatAne mATe akabare pitA nANAMnA ghaNA vibhAgo pATha nAkhyA hatA. sAthI pahelAM ApaNe akabaranA vakhatanA sonAnA nANu saMbaMdhI tapAsa karIe, 'e maeNnyuala opha musalamAna namIsameTIkasa' ( A Manual of Musalman Numismatics) nA pR. 120 mAM lakhavAmAM AvyuM che ke " Also there are the large handsome gold pieces of 200, 100, 50 and 10 muhrs of Akbar and his three successors, which were, no doubt, not for currency use exactly, but for presentation in the way of honour for the emperor or offered to the emperor or king for tribute or acknowledgment of fealty, nazarana as it is called.," arthAta-A sivAya bIjA moTA suMdara senAnA sikakA hatA, je akabara ane tenI pAchaLa AvanArA rAjAonA 10-10 100 ane 200 maheranA hatA. A sikakAo vAparavAmAM nahetA AvatA, paraMtu zahenazAha taraphathI mAna batAvavA khAtara athavA zahenazAhane ke rAjAne khaMDaNuM tarIke ke najarANuM tarIke ApavAmAM AvatA. akabaranA A senAnA sikakAonuM varNana AIna-IakabarInA pahelA bhAganA aMgarejI anuvAdanA pR. 27 thI A pramANe ApavAmAM Avela che - (1) zahenazAha-A nAmane eka geLa senAne siko hato, jenuM vajana 101 telA 9 mAsA 6 sukha hatuM. tenI kiMmata ekaso lAlajalAlI mahera (jenuM varNana AgaLa karavAmAM A vaze) jeTalI hatI. A sikakAnI eka bAjue zahenazAhanuM nAma Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ja. 405 kotaravAmAM AvyuM hatuM; ane sikkAnI kinArInA pAMca bhAgamAM A arthane sUcavanArA zabdo hatA - "mahAna sulatAna prakhyAta bAdazAha, prabhu tenA rAjya ane amalanI vRddhi karo A sikako AgrArAjadhAnImAM pADavAmAM AvyuM hatuM. A sikkAnI bIjI bAjue "lA IlAha Ila- allAha muhammaduna rasUla-ulAha" e kalama tathA kurAnanuM eka vAkya lakhavAmAM AvyuM hatuM. jene artha A thato hate - "paramezvara jenA upara prasanna thAya che, tenA prati te atizaya dayALupaNe rahe che." vaLI A sikakAnI AsapAsa pahelA cAra khalIphAnAM nAme lakhavAmAM AvyAM hatAM. A sikakAnI AkRti sAthI pahelAM mAlAnA makasade banAvI hatI, te pachI sullAM alI ahamade A pramANe sudhAre karyo - eka bAjue A arthavALA zabda lakhyA -izvaranA mArgamAM, pitAnA sahadhaminI sahAyatA karavAmAM je sikkAne vyaya thAya che, te sike sarvottama che." bIjI bAjue A pramANe lakheluM hatuM-mahAna sulatAna suprasiddha khalIpha sarvazaktimAna, tenA rAjya ane amalanI vRddhi karo. tathA tenI nyAyaparAyaNatA ane dayAjutA amara rAkho" kahevAya che ke-pAchaLathI A sikkA uparanA uparyukta badhAe zabda kADhI nAkhI, zekha phejInI nIcenI be rUbAIo mullAM alI ahamade ketarI hatI. eka tarapha je rUbAI kelarI hatI, tene artha A thAya che Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrA, sAta samudromAM je metI utpanna thAya che, te sUryanA prabhAvane laIne ja; kALa parvatamAM je ratna utpanna thAya che, te sUryanA prakAzanuM pariNAma che; khANemAMthI je senuM nIkaLe che, te sUryanA maMgaLakArI prakAza ne ja AbhArI che ane uparyukta khANanuM senuM akabaranI chApathI uttamatAne pAme che." vacamAM "alAha akabara" ane "jalala jalAluha" zabdo hatA. jyAre sikkAnI bIjI bAjUe A arthavALI rUbAI hatI - A sikake AzAne alaMkAra che. tenI chApa amara che, sikkAnuM nAma amartya che ane maMgaLasUcaka cihana tarIke sarve dareka samayamAM tenA upara pitAne prakAza nAkhyo che." vacamAM-ilAhI saMvat kotaravAmAM AvyuM hatuM. (2) bIje senAne sikake upara pramANenI ja AkRti ane akSaravALo hate. mAtra vajanamAM pharka hatuM, eTale A bIjA sikakAnuM vajana 91 telA 8 mAsA hatuM, ane tenI kiMmata se geLa senA mahera jeTalI hatI. AvI eka sonA maheranuM vajana 11 mAsA hatuM. (3) trIje rahasa nAmane sikake hate. A sikake paNa be jAtane hate. ekanuM vajana zahenazAha nAmanA sikakAthI aDadhuM hatuM, jyAre bIjAnuM vajana, bIjA naMbaranA sikakAthI aDadhuM hatuM. A sikake vakhate rasa paNa pADavAmAM AvatuM. AnI eka bAjUe zahenazAha sikkAnA jevIja AkRti rAkhavAmAM AvI hatI, jyAre bIjI bAjUe pheMjInI rUbAI lakhavAmAM AvI hatI, ke jene arthe A thatuM hatuM - Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ja " bAdazAhI tIjorInA cAlu sikA jIbha bhAgyanA grahayukta che. huM sUrya ! A sikkAnI vRddhi kara; kAraNa ke dareka samayamAM akbaranI chApathI A sikko uttamatAne pAmyA che. " (4) ceAthe Atmaha nAmanA sikake hatA. A sikako prathama zahenazAha nAmanA sikkAnA cAthA bhAganA hatA. tenI AkRti goLa ane cArasa hatI. AmAMnA keTalAka upara tA zahenazAha nAmanA sikakAnA jevIja chApa pADavAmAM AvI hatI. ane keTalAka upara kUMjInI rUkhAi hatI; jenA atha A thatAH---- " A sikakA bhAgyasALI purUSanA hAthane zeAbhAve, nava svarga ane sAta graheAnA alaMkAra thAe; ane A sAnAnA sikkA hAi A sikkAthI kArya paNa sAnerIja thAo ( vaLI ) A sikakA bAdazAha akabaranI kIrtine sarva samayamAM cAlu rAkhe " jA bIjI mAjUe upayukata rahesa nAmanA sikakAvALIja rUkhAI kAtaravAmAM AvI hatI. ( 5 ) pAMcame ainsaTa nAmanA sikko hatA, jenI mAkRti Atmahe nAmanA banne jAtanA sikkAonA jevI hatI. AnI ki'mata zahenazAha nAmanA sikakAnI jeTalI hatI. AvAja khIjA keTalAka sikakA hatA. je zahenazAha sikakAnA Tai, ane pa jeTalI ki'matanA hatA. (6) chaThTho cugula (jIgula) nAmanA sikakA hatA. zahenazAha sikkAnA pacAsamA bhAga jeTale hatA. tenI mahAra hatI. (7) sAtamA sikakA lAlejalAlI hateA. AnI AkRti A sika kiMmata e Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAr gALa hatI. AnI kiMmata kheMgALa seAnA mahAra jeTalI hatI. AnI eka bAjue allAhu avara ane bIjI bAjUe cAmunu zabdo hatA. sava (8) AThamA AphatAbI nAmanA sikakA hatA, A sikakA gALa hatA, ane tenu vajana 1 0 2 mAsA jA sukha hatuM.. AnI kiMmata 12 rUpIyA hatI. AnI eka bAjUe ahAhu avara naku nAjuduM ' zabdo hatA, jyAre khIjI bAjue ilAhI saMvat ane TaMkazALanu nAma hetu'. ( 9 ) navame| sikko ilAhI nAmanA hatA. tenI AkRti gALa hatI ane vajana 12 mAsA 15 sukha hatuM. AnA upara chApa AtAbI sikakA jevIja hatI, ane tenI ki`mata 10 rU. thatI, ( 10 ) lAlejalAlI nAmanA eka cArasa sikkA hatA. AnuM vajana ane kiMmata ilAhI sikakA jeTalIja hatI. AnI eka mAe adattu avara ane bIjI bAjue nallu nahAlu zabdo kAtarelA hatA. ( 11 ) adalagutpha nAmanA eka gALa sikakA hatA. tenuM vajana 11 mAsA hatuM, ane ka mata 9 rUpiyA hatI. AnI eka AeahAdu avara ane bIjI bAjUe cappu nu zabdo hatA. ( 12 ) khArame sikakA geALa mahAra hatI. A maheAranu vajana ane ki'mata adalagutya jeTalAM hatAM, paNa tenI chApa judI jAtanI hatI. ( 13 ) terameA miharAbI nAmanA sikakA hatA. enuM vajana, kiMmata ane chApa gALa mahAra jevIja hatI. ( 14:) suinI sikakA. AnI AkRti cArasagALa hatI. vajana ane kiMmatamAM te lAlejalAlI ane gALa maheAra jeTale hetA. tenA upara cAmu nu zabdanI chApa hatI. ( 15 ) cahAragAzaha. A sikakAnI chApa ane vajana AphatAbI ( naM. 8 ) nI kharAbara hatAM. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTa ja. - - - - * . . (10) girdanAmane sikake ilAhI sikkAthI arthe hatA, ane chApa paNa tenA jevI ja hatI. (17) dhana (dahana) nAmane sikako lAlajalAlIthI arthe hate. (18) salImI nAmane sikake adalaguka (na. 11) thI arthe hate. (19) rabI. e AphatAbI (naM. 8) ne ce bhAga hate. (20) mana nAmane sikake ilAhI ane jalAlIne cA bhAga hate. (21) adhI salImI sikake adalazuka(na. 11) caro bhAga hate. (22)paMja. e IlAhIne pAMcame bhAga hato. (23) 5. e lAlajalAlIne pAMcame bhAga hate. tenI eka bAjue kamaLa ane bIjI bAjUe jagalI gulAba cItaravAmAM AvyuM hatuM. (24) samanI athavA aSTasiddha nAmane sikakA ilAhI sikkAnA AThamA bhAga jeTale hatA tenI eka bAjUe jaNag savAra ane bIjI bAjUe kikAjAQdu zabda lakhavAmAM AvyA hatA. . (25) kalA, e ilAhIne selame bhAga hate. AnI baMne bAjAe galI gulAba cItaravAmAM AvyuM hatuM. (26) jharaha A sikke ilAhI sikakAnA batrIsamA bhAga jeTale hatA. ane uparyuMkata kalAnA jevI ja tenA upara chApa hatI. e pramANe akabaranA chavIsa jAtanA sikkAo senAnA hatA. abulaphajala kahe che ke "uparyukta chavIsa sikAomAM lAlajalAlI, dhana (dahana) ane mana-e traNa jAtanA sikkAo dareka mahInA sudhI lAgaTa zahenazAhI TaMkazALamAM pADavAmAM Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surIzvara chAne samrAh gatA, ane bAkInA sikkAo mATe jyAre khAsa hukama maLatA, tyAreja pADavAmAM AvatA. " A uparathI e anumAna saheja thaI zake che ke-upayuM kata chavvIsa jAtanA sAnAnA sikkAo paikI vyavahAramAM vadhAre pracalita upayukta ( lAlejalAlI, dhana, ane mana) traNa sima khAja hovA joie. ' DIskrapzana epha eziyA nA pu, 113 I. sa. 1673 mAM chapAyela ( Description of Asia by Ogilby Page 163) mAM kahevAmAM Avyu che ke-- maha "upara je mahArane sikko kahevAmAM Avye che,tene rekIna akabara (?) paNa kahetA. kAraNa ke-akabare A sikakA pahela vahelA kAcA hatA ane tenI kimata 13aa rU. hatI. A sikata vadhAre nahiM cAlatA, parantu ghaNe bhAge amIra loko tenA sagraha karI zakhatA. akabaranA rAjyamAM jema sonAnA sikkA judI judI jAtanA, judI judI ki'matanA ane nyUnAdhika vajananA hatA, tevI rIte cAMdInA sikkA pazu aneka cAlatA hatA. jemAMnA mukhya sikkAe aNulaphela A pramANe matAve che.-- (1) pite gALa hatA. ane tenu" vajana 115 mAsA hatu. sAthI pahelAM zerazAhanA vakhatatAM rUpiyAnA upayoga thavA mAMDayA hatA. AnI eka bAjUe akkAdu aghara, eka cAlu zabdo hatA, jyAre khIjI mAe vakAtaravAmAM bhALyu hatu. mAnI kiMmata lagabhaga 40 dAma hatI. (2) jalAlaha--AnI khAkRti corasa hatI. mAnI kiMmata ane chApa rUpiyA jevIja hatI. nA pu. 1 dhI iMglIza phekTarIjha qhana IDiyA ( i.sa. 1618-1621 ) 269 mAM rUpiyAnI kiMmata 80 paisA batAvI che. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ja. (3) darza-nAmane sikako hatA, te jalAlahathI ardha bhAga jeTalo hate. (4) carna-A sikake jalAlahanA cothA bhAga jeTalA hate. (5) 5dau-A sikakA jalAlahanA pAMcamA bhAga jeTalo hate. (6) aNa-A sikake jalAlatanA AThamA bhAga jeTalA (7) dasA-e jalAlahane dasamA bhAga hatA. (8) kalA-e jalAlahane solA bhAga hate. (9) sUkI-e jalAlahane vIsamo bhAga hate. abulaphajala kahe che ke- jema jalAlaha nAmanA cArasa AkRtivALA sikkAnA upara pramANe judA judA bhAge pADavAmAM AvyA hatA tevI ja rIte goLa sikake, jenuM nAma upara rUpiyA ApavAmAM AvyuM che, tenA paNa upara pramANe bhAga pADavAmAM AvyA hatA. paraMtu A bhAgonI AkRti kaMIka bhinna hatI. virenTa e. smItha pitanA aMgarejIamaranA pR. 388-89 mAM kahe che ke-"A baranA rUpiyAnI kiMmata atyAranA hisAbe karIe, te 2 zI. 3 pensa lagabhaga thAya. " "ilIza deTarINa ina inDiyA" (I. saM. 1951 thI 1654) nA 5.38 mAM paNa akabaranA rU. nI kiMmata teTalIja 2 zI. 3 pensa batAvavAmAM AvelI che. "praskrIpzana epha eziyAnA pa. 163 mAM kahevAmAM AvyuM che ke-"rUpiyAne rUkI, rUpiyA athavA zAhajahAnI rUpiyA kahatA.tenI kiMmata 2 zI. 25 barAbara hatI ane te cekhA rUpAne banate hate. A nANuM AkhA gujarAtamAM cAlatuM hatuM." Aja lekhake 12 nA 53 thI 54 paisA hovAnuM jaNAvyuM che. jyAre Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrAT . mI. TevaranIyara, TrAvelsa ina iDiyA bhA. 1 lAnA 13-14 mAM jaNAve che ke " mArA chellA pravAsa vakhate sUratamAM x 1 rU. nA 49 paisA maLatA hatA, jyAre koi vakhata 50 paNa maLatA ane vakhate 46 nA bhAva paNa thaI jatA. " mAja vidvAn sadarahuM pustakanA rR. 413 mAM jaNAve che ke- AgarAmAM eka rU. nA 55 thI 56 paisAnA paNa bhAva hatA. " * klekzana Ara vAyejIjha eNnDa TrAvelsa ' nA cothA vA. nA pR. 241 mAM kahevAmAM AvyuM che ke hiMdusthAnamAM je sikkA pADavAmAM AvatA, temAM rUpAnA rUpiyA, aDadhA rUpiyA ane hai rUpiyA (pAvalAM) paNa hatA. " A kathana paNu, upara je sikkAonA le khatAvavAmAM AvyA che, eja vAtane puSTa kare che, AgaLa cAlatAM A lekhaka ema pa kahe che ' eka rUpiyA 54 paisA kharAbara thatA, ' arthAt eka rUpi; yAnA 54 paisA maLatA. A vAta upara batAvela rUpiyAnI kiMmataneja TakA Ape che. have ApaNe akabaranA tAbAnA sikkAo tapAsIe. abula jala tAMbAnA cAra jAtanA sikkA hovAnu' jaNAve che, te cAra sikA A cheH-- (1) dAsamAnuM vajana pa TAMka hetu, pAMca DhAMka, e 1 tAle 8 mAsA ane 7 surkha kharAbara thatuM. dAma, e eka rUpi yAnA 40 mA bhAga thatA. bIjA zabdomAM kahIe tA eka piyAnA 40 dAma maLatA. jo ke-A sikkAne akabaranA samaya pahelAM paisA ane mahaleAlI kahetA, paraMtu akabaranA samayamAM te dAsaja kahetA. A sikkAnI eka bAjUe TaMkazALanuM nAma ane khIjI khAjAe savata rahetA, amula jala kahe che ke ' gaNutarInI ' Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSa jA saraLatAne mATe eka dAmanA 25 vibhAga karavAmAM AvyA hatA ane AvA pratyeka bhAga jetala kahevAtA. A kAlpanika vibhAgane mAtra hIsAbIoja upaceoga karatA hatA. (2) adhelA-e aDadhA dAma kharAkhara hatA, ( 3 ) pAUlAnjhAmanA re bhAga. (4) damarI-dAmane ? bhAga, upara khatAvyA pramAthe sAnuM, cAMdI ane tAbAnA sikkA akabaranA vakhatamAM cAlatA hatA. te sivAya bIjA paNa keTalAka sikkAo cAlavAnuM' keTalAka lekhakonA lakhANathI mAlUma paDe che. jemAM mukhya A sikkA cheH # 1 mahasudI. e cAMdInA sikakA hatA ane tenI kIMmata eka zilIMga lagabhaga hatI. athavA 25-26 paisAnI eka mahu suTTI thatI. kahevAmAM Ave che ke kadAca A mahemudI gujarAtanA rAjA muhammada begaDA (i. sa. 1459 thI 1511) nA nAma uparathI nikaLela che. 1 menDaslA nAmanA musAphara jaNAve che ke- sahamuddI, e halakAmAM halakI meLavaNIvALI dhAtuothI suratamAM pADavAmAM AvI hatI. tenI kiMmata 12 pensa (1 thI. ) hatI. ane te surata, vaDodarA, bharUca, khaMbhAta ane tenI AjJAAnA bhAgAmAMja cAhatI hatI. 2 "6 devaranIyarsa TrAvelsa ina iMDiyAnA vA.1 lA nA pR. 13-14 mAM eka mahamudInI 'mata cAkakasa rIte vIsa paisA batAvavAmAM AvI che. jyAre upara 25-26 paisA batAvI che. temaja 1 jUnAsIka jIllAnuM geTIyara. pR. 459 nI trIjI meTa. 2 jUe-mIrAte ehamadI ( banI ) pR. 126-127 tathA jarnala eka dhI bAe mAnya dhI rAyala e sAsAyaTI i. sa. 1907 pR. 247, Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa - - - - - - dhI IglIza phekaTarIjha Ina InDiyA (I. sa. 16181921) nA pa. 269 mAM eka mahamaMdInI kiMmata 32 pisA lakhI che. A uparathI samajAya che ke tenI kiMmata avAranavAra pharatI rahetI haze. akabaranA vakhatamAM mahamuMdInI kiMmata keTalI hatI, e kaI rATakasa jaNAtuM nathI, paraMtu tenA vakhatamAM paNa tenI kiMmata karatI rahetI haze, ema anumAna jarUra thaI zake che. A sivAya lArI nAmane sikake cAlate. je eka pAsIyana sikakA hate. A sikake cekhA rUpAne banAve hatA. tenI AkRti laMbagoLa hatI, ane kiMmata 1 zI. 6 pensa hatI.' dhI IglIza phekaTarIjha Ina InDiyA (I. sa. 1618 thI 1921) pR. 229nI neTamAM AnI kiMmata Azare 1 zilAMga batAvavAmAM AvI che. vaLI TUMkA nAmane tAMbAne sikake paNa hate. jainagraMthamAM A sikkAnuM nAma ghaNuM Ave che. vinsenTa e. samItha, inDImana enTIkarI vaeN. 48, julAI 1919nA aMkanA pU.132 mAM jaNAve che ke-TakA ane dAma ekaja che." mI. ramIthanuM A kathana -hAnA TakAone mATe lAgu paDe che. kAraNa ke " kaeNTaloga Arka dhI iDiyA keinsa Ina dhI brITIza myujhiyama nA pa. 40 thI Apela sikakAonA varNanamAM be prakAranA TakA batAvavAmAM AvyA che. nAnA ane mahaTA. maheTA TaMkAnuM vajana 640 grena batAvavAmAM AvyuM che ane nhAnA TaMkAnuM vajana 320 grena. moTA TaMkAne kamala hAma (be vAma) barAbara batAvyA che, jyAre mahAnA TaMkAne eka kAma barAbara. atae smIthane mata nhAnA TekA sAthe lAgu paDe che. mI, barDanI mIrAte ehamadInA pU. 118 mAM 100 TaMkAnI barAbara 40 dAma (1 rUpiye) batAvavAmAM Avela che. AthI paNa uparyukta vAtane ja Teke maLe che. 1 jAo-baskrIpTana oNpha eAi pR. 173. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - A uparAnta tAMbAnA sikakAomAM phasa, aDadhA dAma jene ninA nAmathI oLakhAtA, eka TakI, e TakI, cAra kI vigere keTalIe jAtanA sikakAe cAlatA. akabaranA samayamAM upara kahevA pramANe chApavALAM nANAMne pracAra hate. tevI rIte chApa vinAnI keTalI vastuo paNa nANAM tarIke vyavahAramAM cAlatI hatI, ke jene hIsAba gaNatarIthI thatuM hatuM. AvI vastuomAM badAma (kaDavI) ane keSyi mukhya che. TevaranIyara lakhe che ke - magalarAjyamAM kaDavI badAma ane keDiyA paNa cAlatI hatI. gujarAta prAMtamAM nahAnI levaDa devaDane mATe irAnamAMthI lAvelI kaDavI badAme vaparAtI. 1 paisAnI 35 thI 40 badAma maLatI. 1m Aja vidvAna AgaLa cAlatAM lakhe che ke dariyA kinAre eka paisAnI 80 keDiye maLatI. hariyAthI jema jema dUra jaIe, tema tema kaDiye ochI emAM maLatI. jema AgarAmAM 1 paisAnI 50 thI 55 maLatI." baskIzana opha eziyAnA pa. 163 mAM paNa mahAmAnA bhAva, 1 paisAnI 36 ane karine bhAva 1 paisAnI 89 batAvavAmAM Avye che. uparanA tamAma vRttAnta uparathI ApaNe akabaranA samayanA mukhya mukhya pracalita nANAnuM keSTaka A pramANe banAvI zake e-- 35 thI 40 badAmo athavA 80 keDiye= paise. 45 thI 56 pisA athavA 40 dAma=1 rUpiye. 13 thI 14 rUpiyA= 1 mahera, 1 jUo-varanIyarsa TrAvelsa Ina IDiyA vaeN 1 luM, 5-14 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________