Book Title: Prashamrati
Author(s): Bhadraguptasuri
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008922/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati vivecanakAra : AcAryazrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamati mULa kArca : vivecana namna sUcana isa grantha ke abhyAsa kA kArya pUrNa hote hI niyata samayAvadhi meM zIghra vApasa karane kI kRpA kareM. jisase anya vAcakagaNa isakA upayoga kara sakeM. - -- - - - - - - - mahAna zratadhara bhagavAna umAsvAti jenazAsananA prakAzastaMbha che. aneka zatAbdIo vItI gayA pachI paNa teo Aje tattvArthasUtra ane prazamaratimAM jIvaMta che! tattvArthasUtra' jo rasAyaNa che to "prazamarati saMjIvanI che. mataprAyaH banI gayelI cetanAne navajIvana ApanArI saMjIvanI eTale- "prazamarati'! je koI A saMjIvanInuM Adara pUrvaka sevana karaze te akSaya yauvana prApta karaze. paramasukha, paramAnanda anubhavaze. vivecanakAra AcArya zrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI ma. For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punaH saMpAdana jJAnatIrtha - kobA bIjI AvRtti kArataka vada-13, vi.saM. 2065, 25 navembara 2008 mUlya pAku peThuMH rU. 301.00 | kAcu puMThuM H rU. 115.00 Ayika sajaja zeTha zrI niraMjana narottamabhAInA smaraNArthe ha. zeTha zrI narottamabhAI lAlabhAI parivAra USIEIS zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgaramUri jJAnamaMdira kobA, tA.ji.gAMdhInagara - 382007 phona naM. (079) 23276204, 23276rapara email: gyanmandir@kobatirth.org website : www.kobatirth.org mudraka zrI bIjala grAphiksa, amadAvAda phona naM. 9376125757 || n | #na ne sAkAra karavA For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUjya AcArya bhagavaMta zrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI zrAvaNa zuklA 12, vi.saM. 1989 ke dina pudagAma mahesANA (gujarAta) meM maNIbhAI evaM hIrAbahana ke kuladIpaka ke rUpa meM janme mUlacandabhAI, juhI kI kalI kI bhAMti khilatIkhulatI javAnI meM 18 barasa kI umra meM vi.saM. 2007, mahAvada 5 ke dina rANapura (saurASTra) meM AcArya zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjA ke karamakamaloM dvArA dIkSita hokara pU. bhuvanabhAnusUrIzvarajI ke ziSya bane. muni zrI bhadraguptavijayajI kI dIkSAjIvana ke prAraMbha kAla se hI adhyayana-adhyApana kI sUdIrgha yAtrA prAraMbha ho cukI thI.45 AgamoM ke saTIka adhyayanoparAMta dArzanika bhAratIya evaM pAzcAtya tatvajJAna, kAvya-sAhitya vagairaha ke 'milasTona' pAra karatI huI vaha yAtrA sarjanAtmaka kSitija kI tarapha mur3a gaI. 'mahApaMthano yAtrI' se 20 sAla kI umra meM zuru huI lekhanayAtrA aMta samaya taka athaka evaM anavarata calI. taraha-taraha kA maulika sAhitya, tatvajJAna, vivecanA, dIrgha kathAe~, laghu kathAe~, kAvyagIta, patroM ke jariye svaccha va svastha mArgadarzana paraka sAhitya sarjana dvArA unakA jIvana saphara dina-ba-dina bharApUrA banA rahatA thA. premabharA ha~samukha svabhAva, prasanna va mRdu AMtara-bAhya vyaktitva evaM bahujana-hitAya bahujana-sukhAya pravRttiyA~ unake jIvana ke mahattvapUrNa aMgarUpa thI. saMgha-zAsana vizeSa karake yuvA pIr3hI, taruNa pIr3hI evaM ziza-saMsAra ke jIvana nirmANa kI prakiyA meM unheM rUci thI... aura isI se unheM saMtuSTi milatI thI. pravacana, vArtAlApa, saMskAra zibira, jApa-dhyAna, anuSThAna evaM paramAtma bhakti ke viziSTa AyojanoM ke mAdhyama se unakA sahiSNu vyaktitva bhI utanA hI unnata evaM ujjvala banA rahA. pUjyazrI jAnane yogya vyaktitva va mahasUsa karane yogya astitva se sarAbora the, kolhApura meM tA. 4-5-1987 ke dina gurudeva ne unheM AcArya pada se vibhUSita kiyA.jIvana ke aMta samaya meM lambe arase taka ve aneka vyAdhiyoM kA sAmanA karate hue aura aise meM bhI satata sAhitya sarjana karate hue dinAMka 19-11-1999 ko zyAmala, ahamadAbAda meM kAladharma ko prApta hue. For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir D ==== prakAzIya pUjya AcArya zrI vijayabhadraguptasUrijI mahArAja zrI priyadarzana) dvArA | likhita ane vizvakalyANa prakAzana mahesANAthI prakAzita sAhitya jena | samAjamAM ja nahIM parantu jainetara lokomAM paNa khUba ja utsukatA sAthe vaMcAtu. lokapriya sAhitya che. - pUjyazrI 19 navembara 1999nA roja amadAvAdamAM kALadharma pAmyA pachI vizvakalyANa prakAzana TrasTanuM visarjana karI teozrInA prakAzanonuM puna:prakAzana baMdha karavAnA nirNayanI vAta sAMbhaLIne amArA TrasTIone bhAvanA thaI ke pUjya AcAryazrInuM utkRSTa sAhitya janasamudAyane hameMzA maLatuM rahe te mATe kaMIka karavuM joIe e Azaya sAthe vizvakalyANa prakAzananA TrasTamaMDaLane A vAta pUjya rASTrasaMta AcArya zrI padhasAgarasUrijInI saMmati pUrvaka jaNAvI. baMne pUjya AcAryonI parasparanI maMtrI ghaniSTha hatI. aMtima divasomAM divaMgata AcAryazrIe rASTrasaMta AcAryazrIne maLavAnI icchA vyakta | karI hatI. pUjyazrIe A kArya mATe vyakti, vyaktitva ane kRtitvanA AdhAre potAnI saMmati prerakabaLa rupe ApI. teozrInA AzIrvAda pAmIne kobAtIrthanA TrasTIoe A kAryane AgaLa dhapAvavA vizvakalyANa prakAzana | TrasTanI pAse prastAva mukyo. vizvakalyANa prakAzana TrasTanA TrasTIoe paNa kobA tIrthanA TrasTIonI divaMgata AcAryazrI priyadarzananA pracAra-prasAranI utkRSTa bhAvanAne dhyAnamAM | laI zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra-kobAtIrthane potAnA TrasTa dvArA prakAzita pustakonA punaHprakAzananA badhAja adhikAro saharSa soMpI dIdhA. te pachI zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra saMsthAnA kRtasaritA (jaina bukasTola)nA mAdhyamathI zrI priyadarzananA lokapriya pustakonuM vitaraNa jAhera janatAnA hitamAM cAlu karyuM. zrapriyadarzananA anupalabdha sAhityanA puna:prakAzana karavAnI zRMkhalAmAM prastuta zrI prazamarati graMthanuM punaHprakAzita karIne vAcakone upalabdha karAvI rahyA chIe. A tattvajJAnasabhara kadamAM nAnA paNa arthathI vizALa A prazamarati prakaraNamAM pUjya vAcaka zrI umAsvAtijI mahArAje 22 adhikAromAM 363 zlokomAM jainazAsananA padArthonuM adbhuta saMkalana karyuM che. yathAnAma tathA guNA' uktine sArthaka karatI A racanAmAM kaSAyapara vijaya, indriyo para vijaya gurUkulavAsa sevana, bArabhAvanAo, dazaviyatidharma, samyagdarzana. == === 3 For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAna, yogAdinuM nirUpaNa thayeluM che. samasta prakaraNano sAra sAdhaka AtmAnuM prazamabhAvamAM sthira karavAmAM sundara mArgadarzana purU pADavAno rahyo che. A prakaraNanA adhyayana-mananathI mumukSu potAnA prazama bhAvamAM uttarottara vadhAro karI Atmika pariNAmanI zuddhi dvArA mokSamArgamAM AgaLa vadhI zake che. sAdhaka pAMte A graMthanA AlaMbanathI sarvotkRSTa jIvana vikAsane sAdhavAmAM saphaLatA meLavI zake che. vAcakazrIno A graMtha adhyAtma jagatamAM anupama prakAza pAthare che. zeTha zrI saMvegabhAI lAlabhAInA saujanyathI A prakAzana mATe zeTha zrI niraMjana narottamabhAInA smaraNArthe ha. zeTha zrI narottamabhAI lAlabhAI parivAra taraphathI je udAra Arthika sahayoga prApta thayo che e badala amo samagra zeThazrI narottamabhAI lAlabhAI parivAranA RNI chIe tathA teonI hArdika anumodanA karIe chIe. AzA che ke bhaviSyamAM paNa teozrI taraphathI AvAM ja udAra sahayoga maLato raheze. A AvRttinuM pruphariDIMga karI ApanAra zrI jagadIzabhAI prajApati, zaileSabhAI zAha tathA phAInala prUpha karI ApavAmAM saMsthAnA paMDitavarya zrI manojabhAI jena, AziSabhAI zAhano tathA A pustakanA suMdara kampAMjhIMga tathA seTIMga karI ApavA badala saMsthAnA kampyUTara vibhAgamAM kAryarata zrI ketanabhAI zAha tathA zrI saMjayabhAI gurjarano ame hRdaya pUrvaka AbhAra mAnIe chIe. Apane amAro namra anurodha che ke tamArA mitro ane svajanomAM A preraNAdAyI sAhityanI prabhAvanA ko, zrutajJAnanA pracAra-prasAra mATe apAyeluM nAnakaDuM yogadAna Apane lAbhadAyaka thaze. anta, navA kalevara tathA sajjA sAthenuM prastuta pustaka ApanI jIvanayAtrAno mArga prazasta karavAmAM nimitta bane ane viSamatAomAM samarasatAno lAbha karAve evI zubha kAmanAo. punaH prakAzana vakhate graMthakArazrInA Azaya tathA jinAjJA viruddhanI kAMI kSati rahI gaI hoya to micchAmi dukkaDam. sujJone dhyAna AkRSTa karavA vinaMtI. TrasTIgaNa zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nyAyavizArada jinazAsanazaNagAra vardhamAna AyaMbila tapanI 108 oLInA apramatta ArAdhaka, hajAro navayuvAnomAM zIla, saMskAra ane dharmabhAvanA bharanArA pUjyapAda gurudeva AcAryadevazrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjanAM karakamalomAM Adara sahita bahumAna sahita '' ''''' zizu bhadraguptavijaya For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivecanakAranuM vaktavya prazamasthena yeneva kRtA vairaagypddhtiH| tasmai vAcakamukhyAya namo bhUtArthabhASiNe / / ajJAta TIkAkAre A lokanA mAdhyamathI vAcakazreSThane namaskAra karyo che. huM paNa A ja zlokathI bhAvapUrNa hRdaye e pUrvadhara maharSinAM caraNe namaskAra karuM chuM. zramaNajIvananA zaizavakALamAM jyAre eka bAju saMskRta, prAkRta bhASAonuM jJAna, prakaraNo, karmagraMthonuM jJAna ane nyAyadarzana Adi darzananuM jJAna pUjya gurudevonI kRpAthI maLatuM hatuM. sAthe sAthe AMtarazAMti ane vairAgyapariNati mATe "jJAnasAra', "prazamarati', "adhyAtmasAra' jevA uttama graMtho kaMThastha karato hatuM. rAtrinA samaye e kalo jyAre jJAnasAra', "prazamarati', ane bhaktaparijJApannA'no arthaciMtana sAthe svAdhyAya karato tyAre keTalo badho AMtara AnaMda anubhavato hato! vyAvahArika jIvananA aneka dvandronI vacce... e vakhate niddha AtmAnaMdanI anubhUti thatI hatI. varSo sudhI A traNa graMthoe mArA manane zAMti ApI che, rasAyaNa ApyuM che, amRta ApyuM che! jJAnasAra! e prazamarati! bhaktaparijJApatrA! mArA bhAvaprANIne navapallavita karanArA A graMtho. jyAM sudhI mAre saMsAramAM janma levA paDe tyAM sudhI maLatA raho, ema mAruM hRdaya jhaMkhyA kare che. "jJAnasAra'nA racayitA nyAyAcArya nyAyavizArada upA. zrI yazovijayajIne, prazamarati'nA racayitA vAcakazreSTha purvadhara maharSi umAsvAtine ane bhaktaparijJApayagrA'nA racayitA zramaNabhagavAna mahAvIranA ziSyaratna vIrabhadra maharSine mArI kroDa kroDa vaMdanA! mane ghaNIvAra vicAra Avato ke "A graMtho jo badhA sAdhuo badhI sAdhvIo kaMThastha karI le. arthaciMtana kare ane anuprekSA kare... to sahu zramaNa saMghanA prANa kevA puSTa bane! sahu sAdhakonAM mana kevI apUrva zAnti anubhave! zramaNajIvana lIdheluM sArthaka banI jAya! mArA paricayamAM AvatA sAdhu-sAdhvIne huM A For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir graMthonuM adhyayana-parizIlana karavAnI bhArapUrvaka bhalAmaNa karato rahuM chuM... mArA aMtevAsIone to kaMThastha ja karAvI dIdhA che A graMtho. A graMthonA anuciMtanamAM meM je AnaMda anubhavyo, te AnaMda sahu anubhave, te mATe anuciMtanane meM lakhavA mAMDayuM... ane 'jJAnasAra' uparanuM vivecana saMpUrNa lakhAI gayuM... tyAra pachI prazamarati' upara lakhavAno prAraMbha karyo... bIjI aneka javAbadArIonI vacce... saMgha ane zAsananAM aneka kAryonI vacce... A 'vivecana' lakhavAnuM kAma DhIluM paDI gayuM. paraMtu mArA AtmIya sakhA munivara... paMnyAsa zrI sthUlabhadravijayajI NanI satata udharANIe ane muMbaInA tattvarasika suzrAvaka pravINabhAI amaracaMda jhaverInA vAraMvAranA AgrahanA pariNAme... A vivecana lakhavAmAM jhaDapa AvI ane 101 zloko upara vivecana pUruM thayuM. vi.saM. 2023mAM jyAre mArA sahodara vaDIlabhrAtA pU. munirAjazrI dharmaguptavijayajI ma.sA. sAthe, pATaNa (u. gujarAta)mAM amAruM cAturmAsa hatuM, tyAre mArA sahRdayI mitra munivara zrI puMDarikavijayajI paNa amArI sAthe hatA. emanI icchA hatI ke 'koI vairAgya bharapura graMtha roja kalAka-kalAka vAMcIe!' pATaNanA tattvarasika suzrAvaka naMdubhAI (naMdalAlabhAI) nI paNa AvI ja bhAvanA hatI... ane 'prazamarati' vAMcavAnuM nakkI karyuM. cAturmAsamAM saMpUrNa graMthano svAdhyAya thayo. alabatta, A pUrve vi.saM. 2014mAM jyAre vyAkhyAtA tarIke mAruM paheluM ja cAturmAsa khaMbhAtamAM thayeluM tyAre vyAkhyAnamAM meM 'prazamarati' upara zrI haribhadrasUrijI ma. (yAkinI mahattarAsunu nahIM, bIjA) nI TIkA ja vAMcI hatI. pATaNanA jJAnabhaMDAramAMthI bIjI paNa TIkA maLI. bhAvanagaranI zrI jainadharmapracAraka sabhA taraphathI vi.saM. 1966mAM mudrita thayelI e TIkA che... TIkAkAranuM nAma nathI! 'avasUri' paNa e pratamAM chapAyelI che. tenA kartAnuM paNa nAma nathI! jyAre meM A TIkA vAMcavA mAMDI... mane pArAvAra AnaMda thayo. AryaMta zrutano divya prakAza maLyAM... ame pATaNanA e cAturmAsamAM baMne TIkAonA sahAre saMpUrNa 'prazamarati'no svAdhyAya karyo... e vakhate ja 'mAre 'prazamaratti' upara vivecana... anuciMtana lakhavuM che! A vicArabIja aMtaranI dharatImAM ropAI gayuM hatuM. vivecana lakhavAmAM meM A upalabdha baMne TIkAono sahAro lIdhAM che... emAM ya ajJAta TIkAkAranI TIkAe to mane tattvaanuprekSAmAM pratikSaNa mArgadarzana For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ApyuM che. e TIkAkAra maharSinA caraNe bhAvabharI vaMdanA! "prazamaratimAM mukhya bAvIsa viSayonI saMkalanA che1pIThabaMdha 2. kaSAya 3, rAgAdi 4. karma pa. karaNa 3. artha 7. ATha madasthAna 8. AcAra 9. bhAvanA 10. dharma 11. kathA 12. jIvAdi 13. upayAga 14. bhAva 15, dravya 16. caraNa 17. zIlAMga 18. dhyAna 19, zreNi 20. samudughAta 21. yoganirodha ane 22. zivagamana. vivecananI saraLatA jaLavAI rahe te mATe tAttvika viSayone vivecanamAM na carcatAM, judAM pariziSTomAM e viSaya carcA che. bAvIsa pariziSTo ApavAmAM AvyAM che. adhyayana karanArAone A pariziSTo viSaya samajavAmAM upayogI banaze. dareka zlokano arthanirNaya TIkAnA AdhAre karelo che. mULa zloko kaMThastha karanArAo mATe arthajJAnamAM te upayogI banaze. sahu jIvonAM aMta:karaNa zAnti, prazama, upazama pAme ane niravadhi AnaMda anubhave, e bhAvanAthI A graMtha prasiddha karavAmAM Ave che... mArA maMda pharyApazamathI.... alpa buddhithI. kaMI paNa visaMvAdI lakhAI gayuM hoya to karuNAvaMta vidvAno mane kSamA karo. - bhadragukhavijaya For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'prazamati'nA racayitA vAyakazreSTha umAsvAti jemanA dIkSAguru agiyAra aMganA dhAraka "ghoSanandi' zramaNa hatA ane maguru (gurunA guru) vAcaka mukhya zivazrI' hatA, vAcanAthI arthAtu vidyAgrahaNanI dRSTie jemanA guru "mUla" nAmanA vAcakAcArya ane praguru mahAvAcaka "muMDapAda' hatA, jeo gotrathI "kaubhISaNI' hatA ane je "svAti' pitA ane "vAtsI' mAtAnA putra hatA, jemano janma "nyagrodhikA'mAM thayo hato ane je "ucca nAgara zAkhAnA hatA, te umAsvAti vAcake guruparaMparAthI prApta thayelA zreSTha Ahata upadezane sArI rIte dhAraNa karIne tuccha zAstrothI hatabuddhi duHkhI lokone joIne, jIvo pratyenI anukaMpAthI prerita thaIne A tasvArthAdhigama' nAmanuM spaSTa zAstra, kusumapura' nAmanA mahAnagaramAM racyuM che. je A tatvArtha zAstrane jANaze ane enA kathana mujaba AcaraNa karaze te avyAbAdha sukha nAmanA paramArthane-mokSane zIdhra prApta karaze. - tatvArthAdhigama-sUtranI prazasti vAcakazreSTha bhagavAna umAsvAtino paricaya ApanAra jo koI pramANika AdhAra hoya to mAtra A prazasti ja che. jo ke A prazastimAMthI teono kALanirNaya maLato nathI, paraMtu vidvAno, bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI lagabhaga 471 varSe umAsvAti thayA, ema mAne che. vikramanI prathama zatAbdIno prAraMbhika kALa kahI zakAya. A mahAna zratadhare potAnA jIvanakALamAM pAMcaso graMthonI racanA karI hatI, temAMthI Aje mAtra pAMca-sAta graMtho ja maLe che. temAM mukhya che : tatvArthAdhigama sUtre ane prazamarati. te sivAya "jambudvIpa" "samAprakaraNa, "pUjAprakaraNa' zrAvakaprajJapti "kSetravicAra' vagere graMtho che. kalikAlasarvajJa AcAryadeva hemacandrasurIzvarajI zrI umAsvAtine sarvotkRSTa saMgrahakAra kahe che. teoe, tattvArtha sUtra'mAM Ahata kRtanA padArthono adabhuta saMgraha karelo che. prazamarati mAM paNa AIta kRtanA DhagalAbaMdha padArthono saMgraha karAyelA che. pUrvadhara maharSi umAsvAtine zvetAmbara jema pUjyabhAve svIkAre che tevI For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rIte digaMbarA paNa bahumAnapUrvaka mAne che zvetAmbaro umAsvAtine potAnI paraMparAmAM thayelA mAne che. digaMbaro emanI paraMparAmAM thayelA mAne che! sarvAgINa daSTie vicAratAM teo zvetAmbara paraMparAnA bahuzruta maharSi hatA. e sunizcita lAge che. prazamarati'mAM A maharSi vividha tejasvI rUpomAM jovA maLe che. prazamarasanA mahAyogI ArSapuruSa prathamasukhamAM mokSasukha jue che, anubhave che ane mokSamArganA pathikone e prazamasukhano AsvAda karavA anurodha kare che. graMthakAra maharSino A eka atisaMkSipta paricaya che. - bhadraguptavijaya Dabhoi nutanavarSAraMbha vi.saM. 2034 For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E samAja pratA .. o ...... ........................... .................. tAkAta che. 22 *,,,,,24 25 27 anukramaNikSa 1. maMgala 2. parameSThi vaMdanA : graMthaprayojana 3. sarvajJazAsana . 4. granthakAranI namratA. 5. verAgyarasano graMtha..... . guruparaMparA.................... 7. sajjano karuNAvaMta . ................................ 8. jinavacananuM anukIrtana ..... 9. punarukti doSarUpa nathI .. 10, verAgyabhAvanA 11. verAgyanA paryAyo... 12. rAganA paryAyo 13. dveSanA paryAya 14, jIvAtmA kaSAya kyAre?. 15. kaSAyonA vipAka .. 13. kaSAyonuM pariNAma 17. krodhanuM pariNAma . 18. mAnanuM pariNAma.... 19. mAyAnuM pariNAma ... 20. lobhanuM pariNAma .. ra1. kaSAyo bhaTakAve saMsAramAM .................. 22. rAga ane dveSa 23. rAga-dveSanA sahAyaka .. 24. karmabaMdha ATha prakAre. 25. karmonA uttarabheda ... raka. karmabaMdha cAra prakAre ................. 27. yoga : kaSAya ? lezyA 28. vezyAonA cha prakAra ....... - 29 MAra .......... ...., ..... 35 ................ ..40 ..................... ********. 45 .................. ...................... ,pa0 .51 .... ...... ...papa ................... ......... paNa For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ***uo 6 2 .78 ... ... * CO ......... .94 109 ra9. sukha ane duHkha .. 30. duHkhanAM kAraNe 31. indriyaparavazatA vere che vinAza ...................... 32. indriyo sadA tarasI.. 33. zubhAzubha kalpanAmAtra 34. kalpanAnI duniyA........ 35. rAga ane dveSa .. 39. karmabaMdha. 37. saMsAra-paraMparAnuM mULa ..... 38. doSajALano viccheda 39. AtmasAdhakanI 13 vizeSatAo ........ 40. AtmasAdhakanI ciMtA.. 41. vinIta bano.... 42. guru-ArAdhanA kare ......... 43. duSpatikArya upakArIo.. 44. sarvakalyANanuM bhAjana : vinaya... 45. avinItonI manaHsthiti 46. avinItanuM patana ..... 47. hitakArI vacananI avagaNanA.. 48. jAti mada ........ 49. kula mada 50. rUpa mada... 51. baLa mada . para. lAbha mada....., 53. buddhi-mada, da....... .............................. 54. lokapriyatA-mada.................... 55. jJAna-mada . 53. madana apAya ................... pa7. madatyAganA upAya......... ... 113 118 123 ............ 123 131 ., 133 138 - 142 144 147 ***** 149 151 a. 154 ......**** 158 *** 16o .. 133 2 For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 170 175 ............... 179 182 ............... . 185 ................ 187 189 191 193 197 201 204 207 20 ............ ......... o 58. naca gotrakarma zAthI baMdhAya? pa9. vairAgyanAM kAraNo. 10. zubha vicAradhArA vahetI raho..... 61. aMte duHkhadAyI viSayasevana.. 62. viSayo vipasamA..... 63. viSayomAM rame te mAnava nahIM! .............. 64. gaMbhIra ciMtanano viSaya : ... 65. AtmAnI rakSA karo . ... 37. paMcAcAra .. 33. AcArAMga-rUparekhA ......... 18. zramaNajIvananI AcArasaMhitA .... Da9, "AcArAMgano prabhAva 70. be vArtAo ..... 71. manuSya lokanA vaibhava 72. bhogasukha : prazamasukha ..... 73, indriyavijetA bano.... 74. sukha : rAgInuM, vItarAgInuM.. ................ 7pa. duHkha mAtra rAgIne......... 74. parama sukhI prazAntAtmA................ 77, kevA sAdhu svastha rahe?.... 78. dharmanimite apavAda ... 79. saMyamIno AdhArasaMsAra! 80. lokaviruddhano tyAga.. 81, nIrogitAno upAya .... 82. sAdhu kevA bhAvathI AhAra kare 83. rAga-dveSarahita bhojana karo... 84. to davAo na joIe. 85. zarIrarakSA zA mATe? ....................... 86. muni! alipta raho! 87. nircantha kone kahevAya? .... *, 211 ......... 213 ............. . 215 220 . 225 } che ........ 229 - 231 .......... ... ra35 ............ # 24) ........... 242 244 246 ........... 2pa0 For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *** 252. . 26 ................... . 262 264 .. 266 268 27) 276 .............. . 27ra 274 ........... ... 278 ........ 280 ................... 5 S .... kAkA - - - - - **** 284 88. kaSya-akathya... 89. sAco puruSArtha.. 90. viSayonAM pratyAkhyAna ..... 91. bAra bhAvanAo . 92. anitya-bhAvanA ........... 93. azaraNa-bhAvanA ....... 94. ekatva-bhAvanA. .................. 95. anyatva-bhAvanA ..... 90. azuci-bhAvanA 97. saMsAra-bhAvanA. 98, Azrava-bhAvanA ....... 99. saMvara-bhAvanA. ................ 100. nirjarA-bhAvanA.. 101. lokasvarUpa-bhAvanA .. 102. dharmaciMtana-bhAvanA .... 103. bodhidurlabhatA-bhAvanA , 104. viratinI durlabhatA. 105. vairAgyavijaya.......... 103. vijayanA upAya 107. daza prakArano nidharma. 108. kSamA.. 109. mRdutA 110. saraLatA.. 111. zauca. 112, saMyama........... 113. tyAga..... 114. satya.... 11pa, tapazcaryA .. 11. brahmacarya. 117. akiMcanya ............................ .. 289 ... 288 290 292 ........ 294 298 300 kAkA ...... ............ 302 - 304 ............. 301 ................. * 38 .... 310 . 312 ,, , , , , ..... ... 314 .. 318 . 32 For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 322 323 0 s 331 327 ................. ............... 333 .. 335 337 339 340 ........... 118. yunidharmapAlananuM phaLa .. 119. mamakAra-ahaMkAra tyAgI .............. 120. buddhisthiratAnA traNa upAyo.. 121. cAra dharmakathA 122. paraguNa-doSanuM kIrtana choDo.. 123. zAstrAdhyayana ............. 124. "zAstra' kone kahevAya? ... 125. sarvajJavacana : e ja zAstra...... 129. navatattva jIva-tattva................. .... jIvanA prakAro........... jIvanuM lakSaNa ... upayoga-sAkAra : anAkAra .......... jIvanA bhAva bhAvonuM kArya ....... ........................ ...... jIvanAM ATha svarUpa.................. ajIva 'dravyAtmA' kevI rIte?.... AtmatattvanuM vizeSa ciMtana..... AtmA : sat-asat . ............... utpatti-vinAza-dhrauvya , ajIva-tattva - pudgala-dravya ........ bhAvomAM padravya ............... lokapuruSa .......................... che dravyonuM avasthAna ..... cha dravyonI saMkhyA ane kartutva.. cha dravyonAM kArya. pudgala dravyanA upakAro. kALa ane jIvanAM lakSaNa puNya ane pApa ....... 341 348 ....... 349 ............... 351 ...... ......... 3pa3 355 357 3pa9 l 362 333 lh cha h che 367 ane katRtva ................ 339 371 373 y che . . 375 .......... 377 For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 382 383 - 384 w 407 412 * 414 415 417 ............ ............ ....................... ....... *, 418 421 422 423 ............. Asava ane saMvara... nirjarA-baMdha ane mokSa 127. samyagudarzana.. 128. mithyAtva. 129. pAMca jJAna ane prakAro 130. pAMca cAritra. 131. mokSamArga ArAdhaka koNa? .... mokSa kyAre?... 132. ArAdhanAnuM svarUpa... 133. sAdhu : aMdha-mUka-badhira... 134. pratyakSa sukha prazamanuM ..... 13pa, ahIM ja mokSa che! 133. sadeva sukhI koNa?... 137. sukha-Ananda.. 138. muninAM Atmateja............... 139, zreSTha ArAdhanA prazamanI! ..... 140, 18 hajAra zIlAMga 141, saMsArabhIrutA : pAyAno guNa 142. dharmadhyAnanuM svarUpa.... 143. munino AdhyAtmika vikAsa , 144. aNagAranI niHsaMgatA..... 145. aNagAranI vibhUti 146. yathAkhyAta-cAritra..... 147, zukladhyAna.. 148zukladhyAnI pUrNacandra jevA............... 149. zukladhyAna : pracaMDa Aga ... 150. je bAMdhe te bhogave . .. 151. mohanIyano kSaya karo ............. 152, kevaLajJAna ............. 425 .. 4ra7 428 ............ 432 * * * 051 .......... lAma...... 429 433 436 ..... 441 ............ ...... ..... 442 444 445 451 453 ......................... ........... *** ................ 457 For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ............... ................ * 403 *** 482 153. kevaLI-samuddAta ...... 1, 4pa9 154. yoganirodha.. .... 465 1papa. trIjuM-cothuM zukladhyAna : 469 15. avagAhanA ghaTe che : ....... .. 890 157. zailezI-avasthA 471 158. zarIrano tyAga.................. ......... 1pa9, iSa~AmbhArA' pRthvI ................... ... 480 10. mokSasukha ................................. 161. muktAtmA abhAvarUpa nathI... 484 12. muktAtmA ahIM kema nA rahe? . ................ 163. muktAtmAnuM Urdhvagamana ja kema?. 164. mokSamAM sukha kevI rIte? .. 165. mokSa nahIM to devaloka!. 491 137. trIjA bhave mokSa ................ .......... 494 17. gRhastha mATeno mokSamArga.. ............. 498 168. prazamaratinuM phaLa ... .......................... ................ 169. granthakAranuM Atmanivedana . 170, kSamAyAcanA.. ............. . pa13 171. jinazAsanano jaya ........................... pa14 * 487 ...... pa09 For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10. yorgAnarodha 11. caraNa-saptati 12. karaNasaptati ........ 1. mahAvrato 2. yatidharma 3. navapada 4. gamana ane paryAya 5. zabda ane artha 6. hetu ane naya buddhi 8. lezyA 7. 9. pAMca mahAvratonI pacIsa bhAvanA 13. paryApti 14. parAvartamAna-prakRti. 15. palyopama. 16. bhavya-abhavya 17. nigrantha-snAtaka 18. kevaLajJAna. 19. samuddhAta 20. paMdara yoga www.kobatirth.org 21. AhAraka : anAhAraka 22. saMjJA ....... pariziSTa For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ********* ....... 517 pa21 522 523 526 527 534 536 547 548 549 para 558 531 562 55 567 570 575 579 582 585 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prathamata vivecanakAra paMnyAsapravarazrI bhadraguptavijayajI gaNI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMgala nAbheyAdyA siddhArtharAjasUnucaramAzcaramadehAH / paMcanavadaza ca dazavidhadharmavidhivido jayanti jinAH / / 1 / / artha : caramazarIrI ane daza prakAranA yatidharmane jANanArA, nAbhiputra (AdinAtha) jemAM prathama che ane siddhArtha putra (vardhamAnasvAmI) aMtima che, tevA pAMca+nava+dasa (covIza) jina (tIrthakara, jaya pAme che. vivecana : jaya bolo! covIsa tIrthaMkara bhagavaMtonI jaya bolo! rAga ane dveSanA vijetAonI jaya bolo! ekAMtavAdIo para jvalaMta vijaya meLavanArA sarvajJa-sarvadarzI jinezvaronI jaya bolo! pAMcaso granthonA racayitA, jinazAsananA jyotirdhara mahAnu AcAryazrI umAsvAti, caramazarIrI jineronI jaya pukAre che; ApaNe paNa rAcI-mAcIne khUba harSathI jaya bolIe. granthakAre harSavibhora banIne covIsa tIrthakarone bhAvavaMdanA karI che, jinezvarI pratye hArdika zraddhA abhivyakta karI che. duHkhapUrNa ane anaMta yAtanAothI bharapUra durgatiomAM jIvAtmAone bhaTakAvanArA rAga ane drapa para vijaya prApta karanArA ane jIvAtmAone vijaya prApta karAvavAno bhagIratha puruSArtha karanArA jinezvaro pratyeno pakSapAta pragaTa karyo che... manuSya jeno jaya pukAre che, tenA pakSanA sabhya banI jAya che; tenAM kAryono anumodaka banI jAya che. bahuzruta AcAryazrIe maMgalAcAra karatAM kuzaLatApUrvaka rAga-dveSa para vijayI banAvavAnA aNamola upAyono garbhita rIte nirdeza karI dIdho che! pa-9-10 nA saMkhyAvAcaka aMkomAMthI e upAyo jaDI jAya che! A rahyA te upAyo : pAMca mahAvratonuM jIvana! navapadonuM samyagu ArAdhana! daza prakAranA zramaNadharmanuM yathArtha pAlana paMcamahAvratamaya jIvana banI jAya, daza prakAranA zramaNadharmanuM sarvoga-suMdara pAlana thaI jAya ane navapadonuM hRdaya kamalamAM dhyAna ramatuM thaI jAya! basa, caramazarIrI banatAM vAra nahIM! zarIra ane AtmAno aMtima saMyoga! jyAM sudhI zarIra ane AtmAno saMyoga che, tyAM sudhI ja parAjaya che, rAga-dveSanA 1-2-3 jue pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati trAsa che ane saMsAramAM paribhramaNa che. AtmA zarIranA baMdhanamAMthI mukta thayo, ke vijetA banyo! rAga-dveSano saMhAra karI sAco vijetA banI jAya. pAMca mahAvratonI ane dasa prakAranA zramaNadharmanI sAdhanA mATe joIe dRDha manobaLa ane apUrva Atmazakti. te manobaLa ane Atmazakti pragaTe che zrInavapadanI upAsanAmAMthI! navapadanA dhyAnamAMthI! arihaMtAdi navapada akhUTaanaMta zaktino zAzvatu bhaMDAra che... jApa ane dhyAnanI upAsanAnA mAdhyamathI upAsaka e bhaMDAramAMthI paryApta zakti prApta karI zake che. rAga-dveSanA vijetAnI jaya bolyA eTale rAga-dveSane kaTTara duzamana mAnyA! rAga-dveSanA vijetAno sadaiva ane sarvatra jaya icchukyo eTale rAga-dveSa sAme khulluM yuddha pokAryuM! saMsAranA mumukSu jIvone A yuddhamAM utArI temane vijayI banAvavA mATe to A karuNAvaMta AcArya A graMthanI racanA karavA cAhe che! ane A racanAnuM ati mahattvapUrNa kArya koI vighna vinA pUrNa thAya te mATe teo jinezvarone bhAvavaMdanA karIne maMgala kare che! A to graMthakAre A avasarpiNI kALanA A bharatakSetranA covIsa tIrthaMkara bhagavaMtonI bhAva-smRti karI, have teo sarvakAlanA ne sarvakSetranA jinezvaronepAMceya parameSThibhagavaMtone praNipAta kare che : parameSThi vaMdanA : graMthauthojana jinasiddhAcAryopAdhyAyAn praNipatya sarvasAdhUMzca / prazamaratisthairyArthaM vakSye jinazAsanAt kiJcit / / 2 / / artha : jina, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sarva sAdhuone namana karIne prazama (vairAgya) mAM pratibhAvanI nizcalatA mATe (prazamanI prItimAM kevI rIte mumukSu bhavya jIva sthira thAya te mATe) jinazAsanamAMthI kaMIka kahIza. vivecana : prazamarasamAM prIti vairAgyabhAvamAM rati! e rati, e prIti alpa kALa mATe nahi, paraMtu dIrdhakALa mATe joIe. prazamarasanI prItinA tAra kAcA sUtaranA nahIM, parantu toDyA tUTe nahIM ane bALyA baLe nahIM tevA tAMbAnA tAra joIe. granthakAra mahAmanA maharSi, saMsAranA saMtapta AtmAone prazamarasa sAthe sudaDha prIti karAvavA icche che. teono A jJAnamUlaka satya nirNaya che ke "jIvo parama AtmazAnti ane akSaya Atmasukhano sumadhura anubhava prazamarasa.. parama For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra parameSThi vaMdanA : graMthaprayojana prazamabhAvamAM ja karI zake, anyatra nahIM'. mATe teo A graMthanI racanA karavA ullasita ane utsAhita banyA che. kSaNika vairAgya nahIM, kSaNika prazama nahIM, divasa ne rAta, mahinA ane varSI... are, pUrNa jIvanane vairAgyaraMge raMgI nAMkhavAnuM che... prazama rasathI chalochala bharelA sarovaramAM nimagna rahevAnuM che... A ja eka AMtaraprasannatA prApta karavAno mArga che; te mArga 'jinazAsana' ja batAvI zake ema che! mATe graMthakAra kahe che : 'huM jinazAsanamAMthI kaMIka kahIza.' kevuM paramakalyANakArI jinazAsana che! kevuM mahAna maMgalakArI jinazAsana che ! vividha viTaMbaNAomAM gUMgaLAI rahelA... akaLAi rahelA... vikSubdha banI gayelA manuSyone parama AzvAsanabhUta, parama AdhArabhUta ane parama vizrAmarUpa hoya to eka ja A jinazAsana che! 'jinazAsana' eTale zuM? jinazAsana e koI paMthanuM nAma nathI, e koI saMpradAyanuM nAma nathI, koI gacchanuM ke samudAyanuM nAma nathI! jinazAsana eTale dvAdazAMgI !jinazAsana eTale zrutajJAnanI paramapAvanI bhAgIrathI! jinazAsana eTale samyajJAnano mahAsAgara! A jinazAsana ja prazamarasanI lahANI karI zake ema che... enI abhiruci ja A che... jIvone prazamaratimAM bhIMjAyelA ja rAkhavA. vairAgyarasamAM nimagna rAkhavA.' jinazAsananA jJAnasAgaranuM avagAhana karanAra bahuzruta ajJAta TIkAkAra kahe che : "sarvAzravanirodhaikarasaM hi jainaM zAsanam " jinazAsanane eka ja vAtano 2sa che ke jIvAtmAonA sarve AzravAnAM dvAra baMdha karI devAM! kAraNa ke e vinA AMtarasukhano anubhava saMbhavita ja nathI. A jinazAsanamAMthI graMthakAra 'kaMIka ja... thoDuMka ja...' kahevAnuM kahe che! badhuM to kahI paNa koNa zake! hRdayamAM kevaLajJAna hoya ane mukhamAM hajAra jIbha hoya... ane AyuSya karoDa varSanuM hoya... to ya samasta jinazAsanane kahevuM saMbhavita nathI... evuM gahana, gaMbhIra ane ananta jinazAsana che! dvAdazAMgInuM saMpUrNa jJAna pAmI zakAya, paraMtu saMpUrNa kahI na zakAya! kaMI vAMdho nahIM, thoDuM paNa amRta che ne! prazamAmRtanAM biMdu paNa gajaba upakAra kare che...! basa, mumukSu AtmAonAM hRdayamAM e amRtabiMduo pahoMcavA do, For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati paDavA do. pachI eno divya prabhAva juo! rAga ane dveSanAM kALakUTa jhara amRta banI jAya che, janama-janamanI vairI vAsanAonAM bhUtaDAM bhAgI jAya che, jIvAtmAo svastha, zAnta ane prasanna banI jAya che. AvuM thoDuMka kahevA mATe, graMthakAra mahApuruSa paMca-parameSThine praNipAta kare che. tIrthakara bhagavaMtone ja nahIM; sAmAnya kevaLajJAnI bhagavaMtone paNa vaMdanA kare che. sarvakarmothI mukta.... sarvaprayojanasiddha, svAdhIna sukhasAgaramAM nimagna... lokAMte siddhazilA para anaMtakALa mATe avasthita siddha bhagavaMtone namana kare che. jinazAsananA sarva jIva hitakArI tattvonuM pratipAdana karavAmAM nipuNa ane paMcAcAranA pAlana tathA prasAramAM kaTibaddha evA AcAryadevane praNAma kare che. sarvadoSothI rahita dvAdazAMgInAM sUtronuM, karuNApUrNa hRdayathI jarAya thAkyA vinA dAna ApanArA upAdhyAya bhagavaMtone namana kare che. samyaga jJAnadarzana ane cAritranA mAdhyamathI mokSamArganI sAdhanA karanArA sAdhupuruSone bhAvapUrNa aMta:karaNathI vaMdanA kare che. sarva kSetromAM rahelA sarve jinone, sarve siddhone, sarve AcAryona, sarve upAdhyAyone ane sarve sAdhuone bhAvavaMdanA karIne granthakAre prakRSTa maMgala karyuM. bhAvamaMgalanI apUrva zakti, apUrva sAmarthya jANanArA ane anubhavanArA maharSi zrI umAsvAti, paMcaparameSThi bhagavaMtone namaskAra kare che... namaskAra dvArA teo zakti ane sAmarthya prApta kare che... adUbhUta AMtara utsAha prApta karIne apUrva evA eka graMthanI racanA karavAno prAraMbha kare che. 'jinazAsanamAMthI kaMIka kahIza," A teonI pratijJA che, mATe teo jinazAsanano paricaya karAve che- sarvajJazAsana yadyapyanantagamaparyayArthahetunayazabdaratnADhyam / sarvajJazAsanapuraM praveSTumabahuzrutairduHkham / / 3 / / artha : ananta gama (arthamArga), paryAya (dravyanI avasthA), artha (padanA artha), hatuM (kAraNa), nayanaMgama-saMgrahAdi), zabda (zabdaprAbhUtamAM pratipAdita), A ratnothI vaibhavavALA gahana sarvajJazAsanamAM abahuzruta jIvone pravezavuM jo ke azakya ja che. vivevana : jinazAsana eTale sarvajJazAsana. sarvajJazAsana eTale eka samRddhanagara! vaibhavazALI nagara! eno vaibhava koI For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir granthakAranI namratA sAmAnya sonA-cAMdIno nathI, ratnono-hIrAono vaibhava che! jovAM che e ratno? oLakhavAM che e ratnone? e ratnonAM nAma che : gama, paryAya, artha, hatuM, naya ane zabda. A cha to enI jAto che! bAkI saMkhyA to che ananta! jinazAsananuM nagara A anA-ananta ratnothI khIcokhIca bhareluM che. atyaMta gahana che... AvA nagaramAM pravezavuM arthAt nagaramAM pravezIne tene jANavuM kharekhara azakya ja che... abahuzruta manuSya kevI rIte te anaMta ratnone jANI zake? cauda pUrvonuM jJAna nahIM, cauda pUrvomAM pratipAdita arthonA jJAna vinA sarvajJazAsananAM tattvaratna kevI rIte jANI zakAya? ane jinazAsananAM tattvone jANyA vinA, enI gahanatA ane gaMbhIratA samajyA vinA, e jinazAsanamAMthI thoDuM paNa kahevuM zI rIte? graMthakAre kahI to dIdhuM-"huM jinazAsanamAMthI kaMIka kahIza; paraMtu jinazAsanamAM tattvonA ratnAgAramAM pravezavuM ja emane azakya lAge che! granthakAra eka mahAnuM mRtadhara... pUrvadhara maharSi che. teone jinazAsanamAM pravezavuM azakya lAge che. to bIjA jIvonuM to gajuM ja zuM! paraMtu nahIM, granthakAra to jinazAsanamAM pravezelA ja hatA, A to teo jinazAsananI gahanatA samajAve che ane potAnI namratA abhivyakta kare che. jinazAsanano utkarSa ane potAno apakarSa batAvIna, A paNa eka bhAvanamaskAra ja teoe karyo che. "svA5rSa-- paronjharSa' A bhAvanamaskAranI eka zarta ja che! granthakAranI namratA zrutavuddhivibhavaparihINakastathApyahamazaktimavicintya / dramaka ivAvayavoJchakamanveSTuM tatpravezepsuH / / 4 / / artha : zrutajJAnanA ane atpAtikI vagere buddhinA vaibhavathI rahita hovA chatAM paNa huM (graMthakAra) mArI azaktino vicAra karyA vinA, raMka manuSyanI jema, jevI rIte raMka manuSya verAyelA dhAnya kaNono saMcaya kare che, tema] verAyelA pravacanAtha rUpa avayavo(dhAnya)nI gANA karavA mATe temAM sarvajJazAsanarUpa nagaramAM praveza meLavavA icchuM chuM. vivecana : "mArI pAse sarve pUrvonuM zrutajJAna nathI, mArI pAse koSThabuddhi nathI, bIjabuddhi nathI ke padAnusArI buddhi nathI... are, viziSTa koTInI 4. juo pariziSTa, pa. juo pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati tpAtikI buddhi nathI, vinayika-kArmikI ke pAriNAminI buddhi paNa nathI... nathI pUrvenA jJAnano vaibhava ke nathI buddhino vaibhavI vaibhavavihIna chuM reka chuM..." jyAre graMthakAra mahAtmA A pratipAdana karI rahyA che tyAre temanI dRSTi zrutakevaLI-cauda pUrvadhara maharSio tarapha gaI che. jyAre ApaNI dRSTimAM to graMthakAra mahAna jJAnavaibhavanA mAlika che! zrutasaMpattinA adhipati che! teonI tulanAmAM ApaNe to raMkanA paNa reka chIe! teo jo zrutajJAnanA mAnasarovara che to ApaNe to enuM eka biMdu paNa nathI. teoe jyAre potAnI buddhino vicAra karyo che tyAre temanI dRSTi koSThabuddhivALA, bIjabuddhivALA ane padAnusArI buddhivALA gaNadhara bhagavaMto vagere mahAmanIpIo tarapha gaI che. teonI apekSAe temane potAnI buddhi tuccha, alpa ane adhurI lAgI che! ApaNI dRSTimAM to graMthakAra AcAryadeva eka prakRSTa prajJAvaMta ane zreSTha buddhidhana mahApuruSa-rUpe ja rahelA che... zratamadanuM mardana karavA mATe ane buddhimadanuM maMthana karavA mATe graMthakAranuM A adbhuta ciMtana che. abhimAnanI gahana khINa teoe jANI che. e bhayaMkara khINamAM gabaDI paDelAonI karuNa cIso teoe sAMbhaLI che. mATe teo sAvadhAna che, satarka che. potAnAthI ucca kakSAnA mahApurUSonuM jJAna ane buddhi jyAM kalpanAmAM Ave ke potAnA jJAna ane buddhinA madano saLavaLATa zAMta thayo samajo! namratA ane laghutA navapallavita banI samajAM! hA, ApaNI e namratA ane laghutA, ApaNane nirAzA-hatAza karanArI to na ja joIe. ApaNI azaktino vicAra ApaNane puruSArtha-paMgu banAvanAra to na ja joIe. granthakAra maharSi potAne bhale "raka' mAne che, paraMtu azaktinuM rUdana nathI karatA; azaktinI paravA karyA vinA; kRtavaibhava ane buddhivaibhavanA abhAvanI avagaNanA karIne, teo sarvajJazAsananA gahana nagaramAM pravezavA lAlAyita banyA che! azaktinI kalpanAthI ALasu banelAone, sAmarthyahInatAnI kalpanAthI nirAza banI gayelAone, graMthakAra mahApuzya kevI adbhuta dRSTi Ape che! hAya, ApaNI pAse to jJAnano kSayopazama nathI.... hAya, ApaNI pAse to sUkSma buddhi nathI.... ApaNe kevI rIte jinAgamAM bhaNI zakIe...? bhAI, ApaNe to beThA beThA navakAravALI gaNIzuM.' Ama nirAza thaIne jJAnaprAptino puSArtha tyajI na do. For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vairAgyarasano graMtha 7 bhalene bhikhArI rahyA! zuM tame dhAnya bajAramAM verAyelA dANAone uThAvI uThAvIne bhegA karatA bhikhArIone nathI joyA? ne e rIte jIvananirvAha calAvatA nathI joyA? jamIna para patharAyelA vikharAyelA anna-kaNone vINIvINIne khAtAM pakSIone nathI joyAM? tema ApaNe paNa jinazAsananA-raMjanaAgamonAM verAyelAM tattvone vINIvINIne bhegAM karIe to? jemanI pAse zrutavaibhava che, jemanI pAse buddhivaibhava che, temanA dharanAM AMgaNe thoDA-ghaNA zrutajJAnanA dANA ane buddhinA kaLiyA verAyelA paDyA ja hoya! tene nirbhayatAthI vINo! te vaibhavazALIo karuNAvaMta che, ApaNane vINavA deze! graMthakAra kahe che : 'te verAyelA pravacana-arthone vINIvINIne bhegA karavA mATe ja huM sarvajJazAsanarUpa nagaramAM praveza karavA cAhuM chuM!' trIjA ane cothA zlokanuM tAtparya A che : sarvajJazAsanane samajavuM, dvAdazAMgInA gahana arthono avabodha prApta karavo ati kaThina che. alpajJAnI ane alpamati jIvo mATe jinabhASita tattvono paricaya karavo azakya che. vairAgyasano graMtha bahubhirjinavacanArNavapAragataiH kavivRSairmahAmatibhiH / pUrvamanekAH prathitAH prazamajananazAstra paddhatayaH // 5 // artha : jinavacananA sAgarano pAra pAmelA caudapUrvadharoe ke jeo zreSTha kavi hatA, buddhi vaibhavavALA hatA, teoe mArA pUrve vairAgyane utpanna karanArI aneka racanAo prakAzita karI che. vivettana : granthakAra AcAryadevanI sAme evI aneka graMtharacanAo paDelI che ke je graMtharacanA vairAgyarasathI mumukSu AtmAone taraboLa karI de. prazamabhAvanA zItala sarovaramAM sarvAMgINa snAna karAvI de. te graMthonI racanA karanArA mahApuruSo tarapha paNa bhagavAna umAsvAti jue che ! emanA pratye emane hArdika bahumAna, AMtarika prIti ane avihaDa zraddhA che. jJAnI ja jJAnIne samajI zake, oLakhI zake, temanuM mUlyAMkana karI zake. je graMtho temanI sAme che, enI racanA karanArA cauda pUrvadhara zrutakevaLI bhagavaMto hatA, mahAkAvyonuM adbhuta sarjana karanArA zreSTha kavio hatA. buddhino akhUTa khajAno dharAvanArA mahAprajJAvaMta puruSo hatA! A eka zramaNaparaMparA che ke jina-kathita bhAvone laI navA-navA granthonuM For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati adhyayana-parizIlana karI saMsArI jIvAtmAo rAga-dveSa-vijetA bane, vairAgyabhAvanAthI plAvita bane ane mokSamArganA ArAdhaka bane, zramaNa bhagavAna vardhamAnasvAmInA zAsanamAM thaI gayelA aneka mahAjJAnI ane mahAmatimaMta mahApurUSoe hajAro graMthonI racanA karI che, ane karI rahyA che. mahApuruSo to saMsAramAM Ave che ne jAya che... teono saMparka to alpakAlIna hoya che, paraMtu teoe racelA grantho dIrghakAlaparyata lAkho karoDo manuSyone bhavya preraNAonuM pAna karAvatA rahe che, parama zAnti ane prasannatAno anubhava karAvatA rahe che.. graMthakAra AcAryadeva teonA pUrve thaI gayelA mahApuruSonA vairAgyagraMthone dRSTipathamAM rAkhIne teone A graMthanI "prazamarati nI racanA kevI rIte karI, te samajAve che. guruparaMparA tAbhyo visRtAH zrutavAkpulAkikAH pravacanAzritAH kAzcit / pAramparyAduttseSikA: kRpaNena saMhatya / / 6 / / tadbhaktivalarpitayA mayApyavimalAlpayA svamatizaktyA / prazameSTatayAnusRtA virAgamArgakapadikeyam / / 7 / / artha : pUvaoNkta zAstraracanAomAMthI paDI gayelA athavA nIkaLelA) jinavacanAnusArI keTalAka AgamavacanarUpa dhAnyanA tuccha dANAo, ke je guruparaMparAthI bacelA, arthAt thoDAka ja rahI gayelA, te dANAone raMka jevo huM bhegA karIne, (6) je mahApuruSo jinavacananA tuccha dhAnyakaraNo mUkI gayA, teo pratyenI prItinA sAmarthyathI, athavA e rahI gayelA Agama-vacanarUpa tuccha dhAnyaka pratyenI bhaktinA sAmarthyathI prApta thayelI thoDI ane avimala buddhizaktithI meM A vairAgyamArganI (prazamaratinI racanA karI che! kAraNa ke mane prazama-upazama khUba priya che. vivecana : bhaktimAMthI zakti pragaTe che! prItimAMthI pratibhA pragaTe che! jJAnI mahApujya pratyenI AMtaraprIti pragaTe, bhaktino AvirbhAva thAya, ke matijJAna ane zrutajJAnano prakAza prApta thayo samaja. jJAnI mahAtmAonI uccatama Atmasthiti pratye sahaja AkarSaNa pragaTI javuM joIe. AtmajJAnanI upalabdhinI lAlasA jAgI javI joIe. pUrvakALamAM thaI gayelA mahAnuM kRtadharonA graMtho Aje ApaNane maLe che, te For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruparaMparA graMthonuM adhyayana-parizIlana karatAM karatAM hRdaya raNajhaNI UThe "aho! kevuM addabhuta jJAna! kevA akADhya tarka kevuM rasapUrNa pratipAdana ! kevuM apUrva tattvavizleSaNa! kharekhara, AvA graMthonI racanA karanArA e mahApuruSo kevA karuNAnA sAgara! kevA mahAprajJAvaMta...?" AvuM AMtarasaMvedana pragaTe, prIti ane bhaktinA ullasita bhAva pragaTe, e saMvedana ane bhAva jJAnAvaraNa karmono kSakSayopazama kare che ane tethI nirmala buddhi prApta thAya che, AgamajJAna prApta thAya che. A graMtha, A prazamarati-graMthanI mULabhUta vastu caudapUrvomAMthI AvelI che, A vAta graMthakAre ahIM kahI dIdhI che.. cauda pUrvadhara maharSionI graMtharacanAnA aMza graMthakArane maLI gayA hatA ane e aMzonI saMkalana karIne zrI umAsvAti bhagavaMte A graMthanI racanA karI che. athavA to kaho ke teo dvArA racanA thaI gaI che! teone prazama-vairAgya khuba priya hato. jene je priya hoya te bIjAone ApavA prerAya! bhagavAna umAsvAtine vairAgya priya hato, mATe A vairAgyagraMthanI racanA karI. jJAnI ane karuNAvaMta mahApuruSone je priya lAgyuM, je iSTa lAgyuM. te teoe vizvane.. vizvanA jIvAtmAone chUTe hAthe ApyuM! 'jenAthI amAruM hita thayuM, amAruM kalyANa thayuM, tenAthI sahu jIvAtmAnuM hita ho! kalyANa ha!" A ucca bhAvanAthI prerita thaI teoe jJAnadAna ApyA ja karyuM. graMthakAranI kevI vinamratA che! teo kahe che1. huM raMka chuM, 2. mArI buddhi alpa che, 3. mArI buddhi vimala nathI. 4. AvI paNa buddhi te jJAnI puruSo pratyenI bhaktimAMthI pragaTelI che. graMthakAra maharSi vaye pUrvadhara-pUrvonA jJAnavALA vilakSaNa pratibhAzALI prakAMDa vidvAn hatA; pAMcaso graMthonA racayitA mahA zAstrakAra hatA. jJAnI puruSonI A ja vizeSatA hoya che ke teo haMmezAM vinamra banyA rahe. jJAnano mada emane sparzI na zake. teo svayaMmAM satata jAgrata rahe ane pUrNatA tarapha niraMtara gati karatA rahe. emano priya viSaya hato prazama! svayaM prazamarasanAM pAna karavA ane anya jIvone enAM amapAna karAvavAM. mATe teoe prazamarati' graMthanI racanA For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10_ prazamarati karI. priya viSaya paranI graMtharacanA haMmezAM marmasparzI, AMtarasparzI, AtmasparzI hoya che. "prazamarati graMtha Avo ja adbhuta graMtha che. sajjano Daujta yadyapi avagItArthA na vA kaThoraprakRSTabhAvArthAH / sadbhistathApi mayyanukaMpaikarasairanugrAhyAH / / 8 / / artha : jo ke A prazamarati'mAM AdaraNIya viSayo nathI. vidvAna pupane yogya gaMbhIra artha nathI, prakRSTa bhAvone varelA artha nathI, te chatAM anukaMpA ja eka jeno svabhAva che te sajjanoe, anukaMpAne yogya evA mArA pratyenI dayAthI, A graMtharacanA svakAravI joIe. vivecana : jeonA hRdayamAM vairAgya-mahodadhi vilasI rahyo che, jeonuM mana vairAgyamArganuM ja rasiyuM che, teo graMtharacanA kare ke zAstra-sarjana kare temAM vairAgyanI vAto sivAya bIjuM zuM kahe? saraLa, subodha ane sarasa vairAgyapoSaka vAto sivAya kaMI nahIM! temanI racanAmAM na hoya paramatonuM khaMDana ke svamatanuM maMDana, temAM na hoya tamatamatA tarkonAM tIra ke na hoya koInA anucita AkSeponA radiyA! temAM na hoya kArya-kAraNabhAvanI carcA ke na hoya hetuvAdanI jaTila carcAo! alpamativALA mumukSu manuSyone turata ja samajAI jAya evI saraLa bhASAmAM ane sIdhI ja AtmAne sparza karI jAya tevI vAto ahIM karavI che! jeno svAdhyAya karanArA manuSya rAga-dveSanI baLatarAothI mukta thAya ane zAntarasamAM nimagna banI parama AMtaraAllAda anubhava kare. paraMtu eka moTo prazna graMthakAranI sAme DAcuM phADIne Ubho che! zuM AvI saraLa graMtharacanAno vidvAno. sajjano svIkAra na kare tyAM sudhI AmajanatA eno Adara karIne apanAvaze? jo nA apanAve...to? hA, jarUra apanAvaze. vidvAnuM ane buddhimAna sajjanapuruSo jarUra A vairAgyamArgano popaka graMtha apanAvaze ja! kAraNa ke sajjano sadeva karaNAvaMta hoya che! karaNapAtra jIvo pratye teo yArasathI paripUrNa dRSTivALA hoya che, saMta puruSonAM hRdaya karuNAthI sadeva komaLa ja rahe che..bhale teo pAse agAdha jJAna hoya ane sUrama buddhi hoya, bhale teo vizvaprasiddha hoya ane mahAna zAstrakAra hoya, karuNA to temanI pAse rahe ja! For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sajjano karuNAvaMta 11 AMkhomAM AjIjI ane vANImAM vinamratA, manamAM nirmaLatA ane AtmAmAM pavitratA, sAthe graMthakAra mahAtmA e sajjanone prArthanA kare che! "tame sahu mArI A tuccha...asAra racanAno svIkAra karajo! bhale emAM pramodabhAva utpanna kare tevuM padArtha-nirupaNa nathI, yukti-prayuktionI camatkRti nathI ke eka zabdamAMthI aneka artho prasphuTa thAya tevI vilakSaNa kAvyapratibhA nathI...chatAM ya tamAre A vairAgyabhAvamAM prIti jagADanArI racanA svIkAravI ja joIe... kAraNa ke Apa to karuNArasathI bharelA mahAmanISI cho! to zuM huM karuNApAtra nathI? huM karuNApAtra chuM. mArA para karuNASTi rAkhIne paNa Apa sahue mArI A racanA svIkAravI joIe!" sajjanatA ane karuNA! karuNA vinA sajjanatA rahI nathI zakatI. sajjanatAno AdhAra karuNA che, dayA che ! karuNA ja karuNAvaMtane sajjanonI haroLamAM besADe che. sajjano koI paNa jIvane du:khI to kare ja nahIM, paraMtu bIjA jIvonAM du:khone dUra karavA prayatna kare, A teonI karuNA che! 'paravuM vinAzinI vheruM' AvA kApUrNa antaHkaraNavALA sajjano zuM graMthakAranI A racanAno tiraskAra karavA jevI krUratA kare kharA? mATe, teo to AvI sarvajIva-hitakAriNI graMtharacanAne hRdaya sAthe jaDI le! alabatta, anAdarane yogya chatAM ya sajjanothI anAdara na karAya! tiraskArana yogya hoya chatAMya sajjanothI tiraskAra na karAya! teo tiraskAra karI ja na zake, karuNA tiraskAra karavA ja na de! sajjanonuM A udAtta ne bhavya vyaktitva che. graMthakAra AcAryadeva A vyaktitva dharAve che ane jaNAve che! graMthakAranA A Agraha che ke vidvAnoe-sajjanoe teonI A vairAgyane jAgrata karanArI kRti "prazamarati" no anukaMpAthI paNa svIkAra karavo ja joIe; te Agrahane haju paNa vadhu karatAM kahe che : ko'tranimittaM vakSyati nisargamatisunipuNo'pi vAdyanyat / doSamaline'pi santo yad guNasAragrahaNadakSAH || 9 || artha : svAbhAvika matithI khuba kuzaLa manuSya paNa (vAghacaMta padanA hisAbe "vAdI" paNa) ahIM sajjanonA saujanyanA viSayamAM bIjuM kyuM kAraNa kaheze? arthAt sunipuNa vyakti paNa svabhAva sivAya bIjuM kaMI kAraNa batAvavA samartha nathI. sajjanono e svabhAva ja che ke paraguNonuM utkIrtana karavuM ane paradopa kahevAmAM mUMgA rahevuM. bIjAnA doSayukta vacanamAM paNa sajjano guNa grahaNa karavAmAM nipuNa hoya che. For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati vivedana : sajjana pakSa taraphathI koI bhaya nathI! sajjana puruSonA svabhAvamAM zaMkA karavAnuM koI kAraNa nathI. sajjanono A svabhAva che. teo bIjAnA guNa ja grahaNa karatA hoya che. bIjAnA doSa to jue ja nahIM, jovAI jAya to mauna dhAraNa kare. bhalene dopothI bharapUra graMtha hoya, sajjanonI guNadRSTi emAMthI paNa guNa zodhI kADha! guNone zodhI kADhavAmAM teo kuzaLa hoya che! jyAM doSa hoya tyAM guNa hoya ja! hA, chAyA hoya eTale koI ne koI jIvAtmA hoya ja, koI ne koI padArtha hoya ja; tema jIvAtmAmAM doSa hoya eTale guNa hoya che, e vAta mAnI guNonI parizodha karo, avazya guNo maLaze ja-sajjanonI sUkSma dRSTi guNa zodhI kADhe che ane e guNonuM ja utkIrtana kare che, guNAgAna kare che. zuM sajjana banavA mATe A guNadaSTi anivArya nathI? anya jIvAnA guNa ja jovA anivArya nathI? zuM bIjA jIvonA doSa jovA chatAM ane bolavA chatAM ApaNI sajjanatA akhaMDita rahI zakaze? bIjA jIvonA guNa na joIe, guNa-kIrtana na karIe, chatAM ApaNe sajjana? bhramaNAmAM na raho. jo ApaNe bIjA jIvonA guNa joI zakatA nathI, guNAnuvAda karI zakatA nathI, to ApaNo sajjana nathI ja. jo ApaNe bIjA jIvonA doSo joIe chIe to ApaNe sajjana nathI ja, ane jo ApaNAmAM sajanatA nathI, to pachI ApaNe zrAvaka hoI zakIe? ApaNe sAdhu hoI zakIe? nA re nA. zrAvakatva ane sAdhutA sajjanatA vinA saMbhavI ja na zake. jyAM sudhI jIvAtmA ATha kamAMthI baMdhAyelo che, chabastha che, tyAM sudhI enAmAM ananta doSo rahevAnA ja. guNo to thoDA ja hoya; A eka sAva sAcI paristhiti che. A paristhitimAM paNa ApaNe guNo ja jovAnA che! dopa nathI ja jovAnA, jo ApaNe sajjana banyA rahevuM hoya to. jo ke sajajano to svAbhAvika rIte ja guNadRSTA hoya che! svabhAvataH ja teonI daSTi guNagrAhI hoya che, svabhAvatA ja teo paraguNarAgI hoya che. AvA mahApuruSo zuM A graMthanI upAdeyatA nahIM svIkAre? avazya svIkAravAnA. graMthakAra, sajjana puruSo taraphathI A apekSA rAkhe che. teo atinipuNa buddhimAnone paNa lalakAre chezuM tame sajjanonA svabhAva aMge bIjI koI kalpanA karI zako ema cho? zuM evuM eka paNa kAraNa batAvI zakazo ke jethI "sajjano paNa doSa jue." e vAta siddha thAya? nahIM ja batAvI zako." For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sajjano karuNAvaMta 13 sajjanono A svabhAva aparivartanIya che. game tevI ApattinA prasaMge paNa sajjano bIjA jIvono doSa jue ja nahIM; bhale bIjAnI vAta doSayukta hoya, bhale bIjI vyakti doSabharapUra hoya. sajjanono e avicala vizvAsa hoya che ke 'jIvamAtramAM guNa hoya ja, guNa vinAno caitanyasvarUpa AtmA hoI ja na zake.' TomidhAne nUtvam! sajjano mUMgA banI jAya! jyAre bIjA jIvAtmAnA sajjano jyAre bIjA jvAtmAnA doSa prakAzita karavAno prasaMga AvI jAya tyAre mUMgA banI jAya abhayArANIno doSa pragaTa karIne potAnI jAtane nirdoSa siddha karavAno avasara Avyo hato, chatAM sajjanazreSTha sudarzane abhayArANIno doSa pragaTa na ja karyo, mUMgA banI gayA! hA, zULI pa2 caDhavAnI sajA sAMbhaLI, chatAM mauna ! A che sajjanatA paraMtu sajjanone potAno graMtha svIkAravA graMthakAra ATalI badhI AjIjI kema kare che te jANo cho? sAMbhaLo sadbhi suparigRhItaM yat kiMcidapi prakAzatAM yAti / malino'pi yathA hariNaH prakAzate pUrNacandrasthaH ||10|| jhartha : sujano dvArA AdarapUrvaka svIkArAyeluM juM kaMI-doSayukta paNa, asAra paNa lokamAM prasiddhi pAme che, ['A vidvAnone saMmata che," A rIte vidyuta samAjamAM prakhyAta thAya che,] jema malina (kALuM) evuM haraNa paNa pUrNa candramAM raheluM hovAthI zobhe che! vivecana : 'AmajanatA e vastuno svIkAra kare che ke jeno sajjana puruSo, vidvAna puruSo Adarasahita svIkAra kare che.' A mAnyatAne manamAM rAkhI graMthakAra maharSi sajjanone anurodha kare che ke 'A graMtha racanAno AdarapUrvaka svIkAra karo.' 'AmajanatA A 'prazamarati' ne cAhe, eno punaH punaH svAdhyAya kare,' evI udAtta kAmanAthI prerAIne AcAryadeva vidvAnone-sajjanone vinamra bhASAmAM vinaMtI kare che... svayaM sajjanazreSTha mahApurUSa hovA chatAM saMsAranA sajjanone teo prArthanA kare che! 'jJAnI puruSo sahaja bhAve ja vinamra hoya che.' A satyane caritArtha karanArA A mahApuruSa che! 'meM to mArA svAdhyAya mATe... mArI karma{narjarA mATe graMtha racanA karI che.... jene upayoga karavo hoya te kare... na karavo hoya te na kare...' AvI parahitanirapekSa vicAradhArAne AcAryadeva pheMkI de che. teoe to prAraMbhamAM ja For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14. prazamarati kahIM dIdhuM ke "bhavya jIvo prazamavairAgyabhAvamAM sthiratA prApta kare te mATe huM kaMIka kahIza.' teonI karuNApUrNa dRSTi rananaphisAya mATe kendrita thayelI che, pachI teo parahitanirapekSa kevI rIte rahI zake? teone to jIvamAtramAM prazamano prema jAgrata karavo che! vairAgyanI vAsanA utpanna karI devI che. A kAma tyAre ja thaI zake ke jyAre jIvo A graMtha tarapha AdarabhAvathI jue, graMthane svIkAre ane enuM adhyayana-manana kare. sAmAnya jIvonI sahajavRttine AcAryadeva samaje che.... "sAmAnya buddhinA manuSyo moTA bhAge sajjano-vidvAnone anusaratA hoya che!' mATe teo sajjanone A graMtha svIkAravA mATe Agraha karI rahyA che. teonuM lakSya sajjano nathI, lakSya to che mumukSu bhavya jIvo! alpabuddhi sAmAnya mAnavo! paraMtu sajjano dvArA ja teo pAse A graMtha pahoMcavAnI saMbhAvanA hovAthI teo sajjanone punaH punaH prArthanA kare che. zyAma haraNano candra svIkAra karyo! haraNane vizvapriya candrano AdhAra maLyo to candranI sAthe haraNa paNa vizvane priya lAgyuM! vizvanI daSTimAM te zobhe che. AdhArabhUta dravyanI A ja balihArI che. AdhAra jeTalAM uttama, AdhAra jeTalo suMdara, AdheyanI bhale te nirmAlya hoya, tuccha hoya, asAra hoya, chatAMya tenI uttamatA, tenI suMdaratA duniyAnI draSTimAM AvavAnI. alaMkAro bhale nakalI sonAnA hoya paraMtu, zrImaMta manuSya paherelA hoya to! kapaDAM bhale sAmAnya... alpa mUlyanAM hoya, paraMtu dhanavAna purarSa pahelAM hoya to! e alaMkAro ane vastro zobhe che ne! AdhAra dravyanI A vizeSatA che. mANasa garIba che. nirdhana che, ane AbhUSaNa zuddha sonAnAM paheryA hoya to? mANasa rUpa-lAvaNya vinAno che, raMka-bhikhArI che, ane vastra mUlyavAna paheryA hoya to? e AbhUSaNa ane vastra zobhA nathI pAmatAM! nijA pAme che! je vastu zobhe che, duniyA tene cAhe che! duniyA jene cAhe che tene svIkAre che. "prazamarati' zobhe to duniyA ene cAha-pyAra kare, to eno svIkAra kare! mATe "prazamarati' ne zobhAvavI ja joIe... te tyAre ja zobhe, jyAre sajjano eno svIkAra kare! sAmAnya pustakanI paNa suprasiddha vidvAna prastAvanA lakhe che to e pustakanuM mahattva vadhI nathI jatuM? mATe to duniyAne mAnya prasiddha puro pAse prastAvanA' AzIrvacana' "prAkathana' ityAdi lakhAvavAmAM Ave che ! For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sajjano karuNAvaMta 15 zrI umAsvAtijI duniyAnA sajjanonI "prastAvanA" levA mATe teone vinaMtI karI rahyA che! teone samajAvI rahyA che! vAlasya yathA vacanaM kAhalamapi zobhate pitRsakAze / tadvat sajjanamadhye pralapitamapi siddhimupayAti / / 11 / / artha : spaSTa zabdocAraNa nahIM karI zakatA zizunuM tataluM-kAluM-kAluM paNa vacana pitAnI AgaLa zobhe che (pitAne paritoSa pamADe che) tema (bALakanAM kAlA-kAlAM vacananI jema) sarjana puruSo samakSa asaMbaddha evuM paNa vacana prakhyAti pAme che. viveina: he sajjano! tame to mArA pitA cho. zuM pitAnI samakSa nAnakaDuM ziza enI totalI bhASAmAM mIThuM mIThuM nathI bolatuM? ane zizunAM e totalAM vacano pitAne harSathI nathI bharI detAM? pitA kevo adUbhUta AnaMda anubhave che? to pachI tamane mArI A totalI bhASAmAM racAyelI "prazamarati' nahIM game? tamane AnaMda nahIM Ape? Apaze ja! mane vizvAsa che, mArA jevA zizu parano Apano pyAra, mArI A tUTalI-phUTalI graMtharacanA pratye sabhAva utpanna karaze ja!" sajajanonuM saMsAra para kevuM gajabanAka varcasva durjano paNa sajjano tarapha jue, emane mAne! sajjana sahune priya! sajajana sahune vahAlo! emAM Azcarya paNa nathI. je bIjA jIvonA guNa ja jue che, bIjA jIvonA guNa ja gAya che, doSo joto nathI ne doSa bolato nathI, te sahune game ja! je sahune game, tenI vAta sahu mAne! ApaNe jemane gamatA nathI, temane ApaNI vAta ApaNe gamADI zakatA nathI, svIkAra karAvI zakatA nathI. ApaNI vAta bhale sAcI hoya ke sArI hoya, duniyAne enI paDI nathI! duniyA to e jue che ke A vAta koNa kahIM rahyuM che? duniyAnI priya vyakti kahI rahI che, to turata ja eno svIkAra thaze, apriya vyakti kahI rahI che, te turata ja eno inkAra thaze! ApaNe duniyAne arthAtu samAjane, dezane priya nathI, paraMtu ApaNI eka sArI ane hitakArI vAta samAja pAse, deza pAse svIkArAvavI che, to enA be upAya che. (1) samAjanI-dezanI priyatA saMpAdana karo. (2) je samAjane-dezane priya che, tenA dvArA ApaNI vAta samAja samakSadeza samakSa rajU karAvarAvo. For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 prazamarati ahIM graMthakAre bIjo vikalpa pasaMda karyo che! sajjana puruSo, ke jeo vyakti ane samaSTi para chavAyelI che, sahunA zraddheya che, teo dvArA A graMtha samaSTi pAse mokalavA cAhe che! to zuM teo (graMthakAra maharSi) svayaM lokapriya na hatA?" Apa prazana na pUchazo! sajjana puruSonI A ja vilakSaNatA che! lokapriya vyakti paNa anya lokapriya vyaktionA mAdhyamathI jyAre prajAnI vacce jAya che, tyAre tenI lokapriyatA, ziSTajanapriyatA prasiddhinA zikhare pahoMcI jAya che! lokapriya sajjanonA samUhamAM, vidvAna puSponA samUhamAM paNa priya banavA mATe ApaNe ApaNA lokapriyatAnA khyAlane tyajI, ApaNI ziSTajanapriyatA tyajI, emanI samakSa vinamra banyA ja rahevuM joIe ane tethI ja vAcakazreSTha umAsvAtijI vidvatsamUhanA ziromaNi banyA hatA? juo to kharA emanI vinamratA! sajjanone pitA' kahI, potAnI jAtane totalI vANI uccArato nAnakaDo bALaka batAve che! sajjanone, A vinamra jJAnI puruSe graMthanI upAdeyatA mAnavA majabUra karI dIdhA! temane prasanna karIne, AslAda pamADIne, hasAvIne graMthanI mAnyatA prApta karI lIdhI! namratAnuM kAmaNa kharekhara, acUka asara karatuM hoya che. jJAnI purUSo to namratAnI nayanaramya mUrti ja hoya! mATe to teo samagra saMsArane mohI letA hoya che, saMsAra emanI sAthe pyAra karato hoya che, jANe sAce ja sajjana-pitAone zizu-umAsvAtinAM kAlAM-kAlAM vacano gamI gayAM! mATe teoe svIkArI lIdhAM ane sAcavI rAkhyAM... seMkaDo varSothI sajjanonI paraMparA ene sAcavatI AvI, prasAratI AvI ane saMbhALatI AvI! ane tethI ja e kAlA-kAlAM ne mIThAM-mIThAM vacano mane khUba gamI gayAM-mATe ja A vivecana' lakhuM chuM ne!! jinavacananuM anukIrtana ye tIrthakRtpraNItA bhAvAstadanantarezca parikathitAH / teSAM bahuzo'pyanukIrtanaM bhavati puSTakarameva / / 12 / / artha : tIrthakaro dvArA praNIta (arthathI) je jIvAdi bhAvo (padArtho) ane temanA pachI gaNadharo dvArA tathA gaNadhara-ziSya dvArA prarUpita je bhAva, te padArthonuM aneka vAra anukIrtana, jJAna-darzana caritranI puSTi karanAra ja (karmanirjarA karanAruM ane e dvArA mokSa ApanAra) bane che. For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinavacananuM anukIrtana 17 vivecana : prazna : jo mahAprajJAvaMta purUSoe pUrve prazamarasa-utpAdaka aneka zAstraracanAo karelI che to pachI A prazamarati' nI racanA karavAnI tatparatA zA mATe ? prazamarasanA rasiyA mumukSuoe ja zAstraracanAono abhyAsa karaze!' uttara : tamArI vAta sAva sAcI che! sarvajJa vItarAga tIrthaMkara bhagavaMtonI je vANIne gaNadharoe sUtrabaddha karI, te vANInuM anukIrtana ja A 'prazamarati' che. mAtra anukIrtana! bIjuM kaMI ja nathI. anukIrtana to karavuM ja joIe. jinavANInuM punaH punaH kIrtana AtmabhAvane puSTa kare che; AtmaguNone sudRDha kare che. A graMthamAM e ja bhAvo che ke jaM sarvajJa paramAtmAe kahelA che. A graMthamAM e ja padArtho che ke je prajJAvaMta gaNadhara bhagavaMtoe prarupelA che. e bhAvone, e padArthone meM ahIM abhinava zabdaracanA dvArA mAtra doharAvyA che! kAraNa ke anukIrtanathI viziSTa lAbha prApta thAya che. huM e badhuM karavA cAhuM chuM ke je karavAthI karmonI nirjarA thAya, karmono kSaya thAya, karmono kSayopazama thAya! mArUM lakSa cheH karma-nirjarA, mAruM dhyeya cheH karminirjarA! huM karmanirjarAno bhavya puruSArtha karavA kaTibaddha thayelo chuM. anaMta anaMta kALathI karmonA dAruNa prabhAva nIce dabAyelo, rIbAyelo... pIsAyelA AtmA have jAgyo che; e karmone ja pIsI nAMkhavA kRtanizcayI banyo che. pharmono sarvathA kSaya karI mAre AtmAnI pUrNatA prApta karavI che, mAre vItarAgasarvajJa banavuM che! te mATe jinavANI-jinavacana sivAya koI bIjo sahAro nathI, koI upAya nathI. bhale e jinavANIne mArA pUrve thaI gayelA mahAminiSI AcAryoe zAstramAM gUMthI lIdhI hoya. huM e zAstrone avagaNato nathI, amAnya karato nathI.... paraMtu 'emanI zAstraracanAo che, mATe mAre zAstraracanA na karavI,' A vAta svIkArI zakato nathI, svIkArI zakAya paNa nahIM. jinavacananuM anukIrtana karavAno mane adhikAra che ! kAraNa ke tethI karmanirjarA thAya che. jJAna darzana ane cAritranA guNo puSTa thAya che.' graMthakAranuM maMtavya keTaluM mArmika che! keTaluM gaMbhIra che! saMsAranA vyavahAramAM paNa juo! zuM bajAramAM pahelethI bIjAonI dukAno che, mATe ApaNe navI dukAna na kholavI? jene dhanasaMpatti prApta karavAnI tIvra tamannA che ane dukAna kholavAthI dhanaprApti thavI ane nizcita lAge che, te buddhimAna puruSa dukAna na khole? zuM purANA prasiddha kalAkAro hoya eTale have bIjAoe kalAkAra na banavuM? jene kalAo priya che ane kalAo dvArA kIrti prApta karavAnI vAsanA For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 prazamarati jAgI gaI che, te kalAkAra na bane? zuM prAcIna maMdiro hoya eTale koI navuM maMdira na banAve? prAcIna graMtho hoya eTale navA graMthanuM sarjana na karavuM? jo graMtharacanA dvArA karmanirjarA thavAnI na hoya, jJAnAdiguNono vikAsa thavAno na hoya, mokSamArganI ArAdhanAmAM pragati thavAnI na hoya to to graMtharacanA na ja karavI joIe, paraMtu je zAstraracanA dvArA sarvatomukhI Atmonnati thavAnI ja hoya, te zAstraracanA kema na karavI? arthAt karavI ja joIe. aneka prakAranI zAstraracanAo karavI joIe. nirbhaya raho. e zAstraracanA karavAthI tame tIrthakaronuM ke gaNadharonuM apamAna nathI karatA. e zAstraracanA karavAthI prAcIna graMthonuM gaurava nathI haNatA. e zAstraracanA karavAthI tame pApakarmonuM baMdhana nathI karatA. e zAstraracanA dvArA tame AtmaguNone durbaLa nathI karatA. jinavacananuM punaH punaH aneka prakAre anukIrtana karavuM joIe. te karavAthI AtmabhAva puSTa ja thAya che. punarukti doSarUpa nathI yadvadupayuktapUrvamapi bhaiSajaM sevyate'ttinAzAya | tadvadrAgArtiharaM vahuzo'pyanuyojyamarthapadam / / 13 / / yadvadviSaghAtArtha maMtrapade na punruktdosso'sti| tadvadrAgavipadhnaM punarUktamaduSTamarthapadam / / 14 / / vRttyarthaM karma yathA tadeva lokaH punaH punaH kurute / evaM virAgavAtahiturapi punaH punazcintyaH / / 15 / / artha : jevI rIte vizvAsaprApta auSadha, vyAdhikRta vaMdanAnA nAza mATe pratidina sevAya che, tevI rIte rAgadvepathI bAMdhelAM kamoMnA udaya dvArA thatI tIvra-maMda-madhyama vaMdanAnA apahAra (nAza) karanAra aneka prakAre arthapradhAna pada paNa bolavuM joIe 13) jevI rIte vRzcikAdinA jherane utAravA mATe maMtravAdI kAra Adi maMtrapadone punaH punaH bola che, temAM punarukti (vAraMvAra ane e bolavuM, doSa nathI, tevI rIte rAga-vinAzaka arthapadanuM anekavAra bolavuM doSarahita che : (arthAtuM 'punarukti' doSa nathI.) [14] For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarukti doSarUpa nathI jevI rIte potAnA ke kuTuMbanA poSaNa mATe, samucita dhanadhAnyavALA paNa manuSya prativarSa khetI vagara kAma vAraMvAra kare che tevI rIte vairAgyavArtAnAM kAraNono paNa punaH punaH abhyAsa karavo joIe. (15| vivettara : ekanI eka vAta vAraMvAra kahevI, ekanI eka vAta punaH punaH lakhavI temAM 'punarukti' nAmano doSa mAnavAmAM AvelA che, vaktAoe ane graMthakartAoe e doSathI bacavuM joIe. nirdoSa graMtha racanA mATe A doSano paNa tyAga karavo joIe. prazamarati nI racanA A 'punarukti doSavALI che, evI kalpanA karavAnI graMthakAra nA pADe che. dekhItI punarukti paNa vAstavamAM doSa nathI! pUrva maharSioe kahelI ane lakhelI vAtone punaH ahIM lakhavAmAM AvI che, chatAM A punarukti ahIM doparUpa nathI! 'punaruktidoSa' evo doSa nathI ke je sarvatra ekAMta doSarUpa ja hoya, kyAMka e guNarUpa paNa che! punaruktinI guNarUpatA siddha karavA graMthakAra ahIM akADhya tarka Ape che, suMdara udAharaNa Ape che. padhanuM sevana! davAonuM sevana tame vyAdhithI. rogathI pIDAI rahyA cho, ghora vedanA anubhavI rahyA cho, e vedanAthI mukta thavA, nIrogI banavA tame talasI rahyA cho, vaidyane bolAvyA, DaoNkTarane bolAvyA. temaNe tamane tapAsyA, roganuM nidAna karyuM ane davAo lakhI ApI; ane kahyuM : A lakhI ApelI goLIo roja divasamAM pAMca vakhata lejo ane trIsa divasa sudhI letA rahejo, roga cAlyo jaze. tyAM tame DokTarane kahezo ke - "DaoNkTa2, tamArI vAta sAcI paraMtu enI e davA roja vAraMvAra levAmAM to 'punati ' doSa lAge che, mATe huM davA nahIM lauM!' are, e vakhate.... evI ghora vedanAnA vakhate tamane 'punarukti' doSa yAda na Ave! e vakhate to game te upAye mArI vedanA zamavI joIe;' e ja vicAra hoya che, te mATe ekanI eka davA mahinAo sudhI satata sevavI paDe to sevavAnI taiyArI rAkhavI paDe che! ane saMsAra sevI rahyA che! tevI rIte, rogano bhayaMkara vyAdhi, kaMpano vikarALa roga... je jIvAtmAone anaMtaapAra vaMdanAo ApI rahyo che, jIvAtmAo ghora vedanAomAM taraphaDI rahyA For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati che; temane joIne karuNApUrNa hRdayavALA saMtapuruSo jeo A rAga-drupanA bhAvarogonA kuzaLa cikitsaka hoya che, teo kahe che : jo tamAre A rAga-dveSanA bhISaNa dAhajvaramAMthI bacavuM hoya to vairAgyabhAvamAM daDha karanArA, prazamabhAvamAM abhiruci pragaTAvanArA graMthonuM punaH punaH adhyayana karo. enA e graMthono vAraMvAra svAdhyAya karo. manana karo.. ane jo evI zakti hoya to vairAgya-bhAvanA utpAdaka graMthonI racanA karo to tame e karuNAvaMta saMtapuruSane zuM kahezo? enA e graMthono roja svAdhyAya karavAmAM.. enA e graMtho lakhavAmAM 'punarukti-dopa Ave, mATe huM svAdhyAya nahIM karuM! mATe huM graMtha racanA nahIM karuM nA re nA! je mumukSu AtmAne rAga-dveSa vyAdhi lAgyA, roga samajAya, e to vairAgya-graMthonuM punaH punaH parizIlana karavAno ja. vairAgyagraMthonuM sarjana karavAno ja. e karavAmAM 'punarukti' doSarUpa nathI, guNarUpa che!" maMtra! gAruDI maMtra! kALotaro Daryo hoya, zarIramAM agana-agana lAgI hoya.. ghora vedanAno taraphaDATa hoya, tyAM sarpanuM jhera utAranAra mAnnikane bolAvavAmAM Ave, mAMtrika "viSApahAra maMtrano jApa AraMbhI de. eno e maMtra punaH punaH bole. e vakhate "punarukti' doSa lAge? ane e doSanA bhayathI punaH punaH maMtroccAra zuM na kare? na kare to zarIramAM vyApeluM viSa Utare kharuM ? jema jema e viSApahAra maMtrano jApa karato jAya, tema tema pratikSaNa viSano prabhAva ghaTato jAya che, jhera UtaratuM jAya che. enAM e ja maMtrapado! vAraMvAra enuM uccAraNa! jherane Utare ja chUTako! jyAM jIvana-maraNano prazna hoya, tyAM "punarukti' doSa jovAto ja nathI, tyAM to kAryasAdhaka daSTi ja joIe; to zuM rAga-dveSanAM jhera ochAM bhayaMkara che? zuM e janama-janamano viSama-vikaTa prazna nathI? hA, e jarAya na bhUlazo ke rAga-dveSa halAhala jherathI paNa ati khataranAka jhera che. e jhera je jIvone caDhyAM, teo bhavobhava mATe maryA samajo! rAga-dveSanAM halAhala jhera! utAravAM che e jhera? nicovI nAMkhavAM che e jhera? to eka ja upAya che, vAraMvAra...pratikSaNa. jinavacanane vAgaLo! enA e vairAgyapreraka bhAvonI raTaNA karo. upazamabhAvane akhaMDita rAkhanArA zabdo ane arthone vAraMvAra For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarukti doSarUpa nathI | 21 raTa; vAraMvAra bolo. temAM tamane punarukti' doSa nahIM lAge. rAga-dvapanAM A jhera evo nathI ke ekAdavAra tame jinavacana bolI do eTale e jhera UtarI jAya! jo ema UtarI jatAM hoya to punaH punaH jinavacana bolavAnI jarUra ja nahIM, paraMtu anekavAra-vAraMvAra e jinokta bhAvAna raTayA vinA e AtmAnA pradeza-pradeza phelAyelAM jhera dUra thAya ema ja nathI. mATe bIjo koI vicAra karyA vinA vAraMvAra... pratikSaNa jinavacanane bahumAnapUrvaka bhAvita karA; emAM punarukti' doSa lAgato nathI. nizcita banI jAo ane kartavyamArge cAlatA raho! ekano eka vyavasAya! ekano eka dhaMdho! ekanuM eka kAma! saMsAra tarapha jarA juo; vizALa mAnavasRSTi tarapha juo.... 'punarukti' tamane sarvatra vyApaka dekhAze, ane te paNa doSarUpa nahIM paraMtu guNarUpa! juo, muzaLadhAra varSamAM... kaDakaDatI ThaMDImAM ane dhomadhakhatA unALAmAM... kAma karI rahelA.... khetI karI rahelA kheDUtane! enuM e khetara ane enI e khetI! prativarSa ane prati mosama e kAma karyuM jAya che. zA mATe ? jIvananirvAha mATe. svajIvananA nirvAha mATe ane parivAranA popaNa mATe enuM e kAma karyo ja chUTapho! juo, pelo mila-majUra.. milanuM roja bhuMgaLuM vAge che... ne hAthamAM 'Tiphina" laI e saDasaDATa mila tarapha roja jAya che. roja e ja mazIna ane enuM e ja kAma... kare che ne? juo pelA zeThane! roja dukAna khole che ne roja eno e vepAra kare che! alabatta, enI pAse to dhananA DhagalA che chatAMya apAra saMpattinI AkAMkSAthI e vepAra kare ja jAya che ne dhana-dhAnyathI samRddha banato jAya che. to zuM vairAgyabhAvanA popaNa mATe, vairAgyanI vipula saMpatti prApta karavA mATe enA e dharmagraMthonuM parizIlana pratidina pratikSaNa na karavuM? je dharmagraMthathI ApaNA vairAgyabhAva puSTa thato jato hoya, e dharmagraMthanuM pratidina adhyayana karavuM ja joIe, e karavAmAM 'punaruti' doSa nathI. je koI zabda je koI vAkya, je koI graMtha... ApaNA vairAgyanI vRddhi karanAra hoya, tenuM punaH punaH adhyayana karyuM ja javAnuM, jethI rAga-dveSanI prabaLatA naSTa thatI jAya, AtmabhAvanI nirmaLatA vadhatI jAya. pUrvakALamAM thaI gayelA mahAna jJAnI puruSoe vairAgyabhAvane puSTa karanArA For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 prazamarata graMtho racelA mojUda hovA chatAM, ane e ja graMthonI vAto laIne A graMthanI racanA karavA chatAM, emAM punarukti doSa nathI, mATe te upAdeya ja che. A vAta graMthakAra siddha kare che! traNa udAharaNa (1) auSadha sevana (2) viSApahAra maMtra, ane (3) kRSi Adi karma, ApIne vairAgyabhAvanA poSaka graMthonuM punaH punaH sarjana, svAdhyAya ane sUkSmaciMtana karavAno khulleAma anurodha kare che. vairAgyabhAvanA dRDhatAmupaiti vairAgyabhAvanA yena yena bhAvena / tasmiMstasmin kAryaH kAyamanovAgbhirabhyAsaH / / 16 / / artha : je je viziSTa antaHkaraNanA pariNAmathI (janma-jarA-mRtyu-zarIra-AdinA Alocana vagerethI) vairAgyavAsanA sthiratA prApta kare te te kAryamAM mana-vacana kAyAthI abhyAsa karavo joIe. vivecana : pratidina eka ja kAma karo! vairAgyanI bhAvanAne vAsanA banAvI devAnuM kAma karo! manathI, vacanathI ane kAyAthI A eka ja kAma karI lo. vairAgyanI bhAvanA vAsanArUpa banI jAya eTale vairAgya sthira banaM. jema jema vairAgya vAsanArUpa banato jaze, tema tema rAga-dveSanI vAsanA DhIlI paDatI jaze. rAga-dveSanI anAdikAlIna vAsanAo para mana-vacana-kAyAthI prahAro karo. manathI evuM ciMtana karo, jabAnathI evI vANI bolo ane pAMca indriyothI evI kriyA karo ke jethI rAga-vAsanAnuM visarjana thai jAya; dveSanI bhaDabhaDatI Aga bujhAI jAya. A dRDha saMkalpa karo, avicala nirNaya karo : 'mAre vairAgyabhAvanAne vairAgyanI vAsanA banAvI devI che, mAre vairAgyabhAvane sudRDha banAvavo che.' jyAM sudhI A saMkalpa nahIM karo; tyAM sudhI e dizAmAM mana-vacana-kAyAthI puruSArtha nahIM karI zako. puruSArthamAM joza, jusso ane jhaDapa nahIM AvI zake. jo tame rAgadazAne khataranAka samajI gayA cho, enAM bhayaMkara pariNAmothI tame dhrujI UThyA chAM, enI vinAza-tAMDavalIlA tame joI lIdhI che, to pachI tame zA mATe e DAkaNa jevI rAgadazAnAM paDakhAM sevo cho? zA mATe enA sahAre sukha levA dAMDo cho? thobho, anaMta janmothI poDanArI ane AtmAnuM hIra cUsanArI e rAgadazAno have tamAre khAtmo bolAvavAM ja paDaze..... te mATe je koI zastra..... je koI astra tamArI pAse hoya, tenAthI enA para For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vairAgya bhAvanA 23 tUTI ja paDo. have vicAra karavAno samaya nathI; AkramaNa karI devAnI kSaNa AvI gaI che! je je sAdhanathI... je je upAyathI e rAgadazAne haNI zakAya, te te sAdhana...... te te upAya ajamAvavA mAMDo. vairAgya bhAvanAne daDha banAvavA mATe mananA vicArone badalavA paDaze. pratyeka prasaMga ane pratyeka ghaTanAnuM ciMtana saMvegamaya ane nirvedamaya vicArothI karavuM paDaze. saMvega-nirvedagati vicArothI vairAgya daDha thAya che; mATe evA vicAro karavAno abhyAsa karavo joIe; arthAt punaH punaH saMvegagarbhita ane nirvedagarbhita vicAro karyo ja javAnA! mokSaprIti ane bhava-udvega! mokSa para rAga ane saMsAra para uga! vicAronA A be kendrabiMdu banAvI devAnAM. janma-jarA ane mRtyu, Adhi-vyAdhi ane upAdhithI bharapUra A saMsAranuM ciMtana tamArA vairAgyane prabaLa banAvaze. kyAreka saMsAranAM sukhonI kSaNabhaMguratAnA ciMtanamAM caDhI gayA to kyAreka bhISaNa saMsAramAM jIvAtmAnI azaraNadazAnA vicAramAM garakAva thaI javAnuM! kyAreka AtmAnI ekalavAyI sthitinA ciMtanamAM magna thaI gayA, to kyAreka svajana-parijana ane vaibhavathI AtmAnI judAInA vicAromAM DUbI javAnuM; kyAreka pratijanmamAM badalAtA rahetA jIvonA parasparanA saMbaMdhonI vicitratAnA ciMtanamAM khovAI javAnuM, to kyAreka zarIranI bhItaranI bibhatsa ane gaMdI avasthAnI kalpanAmAM cAlyA javAnuM! koI veLA, du:khadAyI hisAdi AthavAnA kaTu vipAko yAda AvI jAya, to koI veLA e AzravonA dhasamasatA AvatA pravAhane khALavAnA upAyo manamAM ramI jAya. koI veLA karmonI nirjarAnuM vijJAna cittane DolAvI jAya to koI veLA cauda rAjalokarUpa virATa vizvanI saphare jIva UpaDI jAya. koI veLA dharma'nA addabhuta prabhAvo para AtmA ovArI jAya te koI veLA "bodhinI durlabhatA manane DolAvI jAya! koI veLA manaDuM siddhazilAnI saphare UpaDI jAya ane siddhazilA para siddha-buddha-mukta banI besI gayelA parama-AtmAono paricaya karI Ave! AvuM AvuM karatA ja raho, AvuM vicAravAnuM, AvuM bolavAnuM ane zarIrathI ene anurUpa AcaraNa karavAnuM-puruSArtha karyo javAno. vairAgyano raMga cALamajIThana banI gayo samajo! For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vairAgyanA paryAyo mAdhyasthyaM vairAgyaM virAgatA zAntirupazamaH prazamaH / doSakSayaH kaSAyavijayazca vairAgyaparyAyAH / / 17 / / artha : (1) mAdhyae (2) vairAgya (3) virAgatA (4) zAnti (5) upazama (6) prazama (7) doSaya ane (8) kapAyavijaya-A vairAgyanA paryAya che. riyana : vairAgyabhAvanAne dRDha karavAnI prabaLa preraNA ApIne graMthakAra vairAgyanAM ATha rUpo batAvI rahyA che. vairAgyane tenA aSTavidha rUpe oLakhavAno che; to enuM daDhIkaraNa karavAmAM saraLatA prApta thaze. (1) mAdhyacca : na rAga na Trepa na rAga tarapha DhaLavAnuM, na pa tarapha DhaLavAnuM. na rAgano pakSa levAno, na Sano pakSa levAno. madhyastha rahevA hamezAM prayatna karavAno. (2) vairAgya: rAga ane dveSano abhAva; sarvathA abhAva nahIM paraMtu thoDeka aMze abhAve. rAga-dveSano sarvathA abhAva to vItarAgatA che. vairAgyamAM rAga ane dveSanI maMdatA Ave. indriyonA iSTa viSayamAM rAga nahIM, aniSTa viSayomAM dveSa nahIM. (3) virAgatA mAtra zAbdika pheraphAra che. je artha vairAgyano e ja Ano. (4) zAnti: zama e ja zAnti, rAga ane dveSano udaya ja nahIM, AtmAmAM rAga-dvepa UThe ja nahIM, jyAre eno udaya na hoya, te vakhatanI avasthA, (5) upazama : zamanI najIka hovAthI upazama. rAga-dveSano kSaya nahIM, paraMtu upazama, rAga-dveSa besI gayA hoya, parantu nimitta maLatAM UThe! (6) prazama : rAga-dveSano utkRSTa zama, jyAre A prakRSTa zama hoya tyAre AtmabhAva atyaMta vizuddha hoya. (7) doSakSaya : AtmabhAvane dUSita kare te doSa. AtmabhAvane kaluSita karanArA prabaLa doSa che : rAga ane dveSa. teno Atmattika uccheda tenuM nAma doSakSaya. Atmattika uccheda' eTale sarvathA nAza. vairAgyanI A carama bhUmikA che. (8) kaSAyavijaya : karyuM eTale saMsAra. tenA upAdAnaphAraNa che kapAya. krodha, mAna, mAyA ane lobha-A kaSAya che. kaSAyono parAbhava karIne AtmA vijayI bane te vairAgya, For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAganA paryAyo 25 koI kahe : 'huM to madhyastha bhAva pasaMda karuM chuM.' bhale madhyastha bhAvane dRDha karo. koI kahe : 'huM to vairAgya-vItarAgatA prApta karavA cAhuM chuM.' bhale, vairAgya dRDha karo. vItarAgatA puSTa karyo. koI kahe : 'ApaNe to zama, prazama, upazama keLavavo che.' bhale, e keLavo! koI kahe : 'ApaNe to dorSono kSaya karavo che' bhale, doSono kSaya karo! koI kahe : 'ApaNe kaSAyone nAthavA che...' bhale kAryo para vijaya meLavo, AmAMthI game te karo-e vairAgyabhAvanA che, vairAgyanI ja vAsanA che. ahIM graMthakAra maharSie 'prazama' mAM rati keLavavAnuM pasaMda karyuM che! vairAgyanA ATha paryAyomAMthI 'prazama' zabdane pasaMda karyo che. prazamarasamAM sthiratA prApta karavA ne karAvavA A graMthanuM sarjana karyuM che. eka ja kAma karo-vairAgyane-prazamane puSTa karavAnuM. e kAma tyAre thAya ke jyAre prazama priya lAge. prazamabhAvanI abhiruci pragaTe to e bhAvane TakAvavA mATe prayatna thAya. prazamabhAvamAM paramasukhanI anubhUti karavAnI tamannA jAgI javI joIe. 'kAryomAM-kASAyika bhAvomAM aMza mAtra paNa sukha nathI, AnaMda nathI, zAnti nathI, A vAta barAbara hRdayastha thaI javI joIe to ja prazamabhAvanI ratine AtmAmAM jakaDI rAkhavA mATe puruSArtha thAya. vairAgyanAM A ATha rUpomAMthI game te eka rUpa pasaMda karo. e rUpane prApta karavA mana-vacana-kAyAthI puruSArtha karo. e mATe je koI upAya karavo paDe te karo. jema jema tame e puruSArtha karatA jazo tema tema aMtarAtmAnuM apUrva sukha tame anubhavatA jazo. prazamatimAM e sukhAnubhava karAvavo che. e mATe ja A graMtharacanA che. mumukSu AtmAo pratyenI karuNAthI prerAIne bhagavAna umAsvAtie A graMthanI racanA karI che. kevI rIte e puruSArtha, prazamabhAvamAM sthiratA prApta karavAno karI zakAya, enuM mArgadarzana A graMthamAMthI prApta thaze. rAganA paryAyo icchA mUrcchA kAma: sneho gArdhyaM mamatvamabhinandaH / abhilASa ityanekAni rAgaparyAyavacanAni ||18|| artha : icchA, mUrchA, kAma, sneha, gRddhatA, mamatva, abhinanda (paritoSa) ane abhilASA-A rAganA aneka paryAya-zabdo che. For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati vivecana : 'vigataH rAgaH virAgaH' rAga nahIM te virAga. paraMtu e rAganAM aneka rU5 che! ahIM mukhya ATha rUpa batAvavAmAM AvyAM che. rAganI oLakhANa enAM aneka rUpo dvArA thAya to ja e rAgathI bacI zakAya tema che. (1) icchA: icchA eTale prIti. ramaNIya viSayomAM prIti. suMdara viSayo joIne khuza thaI javuM, rAjI thaI javuM, A icchA che. (2) mUccha: priya viSayomAM lInatA! evI lInatA ke AtmA e viSayamAM abhedabhAva ramaNatA kare. (3) kAma : iSTa padArthane prApta karavAnI jhaMkhanA; priya viSayane prApta karavAnI kAmanA. (4) sneha : viziSTa prema te sneha. gADha prema te sneha. (5) vRddhatA : je padArtho, je viSayo prApta na thayA hoya te prApta karavAnI abhikAMkSA... tIvra jhaMkhanA. samaDI jema maDadAne joIne Asakta thaI jAya tema. () mamatva : A vastu mArI che, huM eno mAlika chuM... AnuM nAma mamatva, A eka manano pariNAma che. (3) abhinaMda : priya viSaya maLI gayAno saMtoSa! paritoSa... khuzI. (8) abhilASa : iSTa-priya-manojJa viSayonI prAptinA manoratha. rAgaviSayaka mananI tamAma vRttionuM kevuM adbhuta vizleSaNa che A! ApaNA manane-mananI A badhI vRttione barAbara samajavI ati Avazyaka che. ene samajyA vinA enA para saMyama karavo azakya che, e vRttionuM zamana karavuM asaMbhava che, e vRttionuM mAraNa karavuM muzkela che. rAganI A vibhinna vRttiomAM phasAyA hovA chatAM ApaNe nathI jANatA hatA ke huM A rAgamAM phasAyo chuM!' ApaNA AtmAmAM UThatI A rAgavRttione khUba sArI rIte oLakhI levAnI che. e vRttione to ja rokI zakAze; to ja e vRttiono virodha karI zakAze, ane to ja vairAgyabhAvanAne dRDha karI zakAze. kyAreka jIva ramaNIonA rUpamAM prIti kare che, to kyAreka bAhya bhautika padArthomAM.... enA dhyAnamAM lIna thaI jAya che..... kyAreka rAMkaDo banIna priya padArthonI prArthanA kare che, to kyAreka manohara viSayone mohI paDe che. For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SanA paryAya kayAreka bIjA pAse rahelA viSayo "A viSayo mane maLe, evI abhikAMkSAomAM khovAI jAya che to kyAreka "A mAruM.... A mAruM. eno mAlika....' A mamatvamAM taNAI jAya che. mArApaNAno rAga to sAce ja pracaMDa Aga che. svajano sAthenA saMbaMdho tADI nAMkhyA, parijanAM paranuM mamatva chedI nAMkhyuM, vaibhava ane saMpattino rAga roLI nAMkhyAM.... chatAMya zarIra paranuM mamatva AtmAne haMphAvI nAMkhe che... AtmAne pachADI de che. kaMDarika muninuM sAtamI narakamAM thayeluM patana kone AbhArI hatuM? zarIranuM mamatva! toDelAM mamatva pharI joDyAM! ane jyAre iSTa vastu maLI jAya che, tyAre AtmA kevo harSathI nAcI UThe che! rAjIno reDa thaI jAya che! are, potAnI jAtane vairAgI samajato manuSya jyAre iSTa padArtha, ISTa kALa, iSTa kSetra maLI jAya che tyAre kevo paritoSa anubhave che? ene khabare ya paDatI nathI ke "mArA gharamAM rAga-zatru ghUsI gayo!" priya padArthonI prAptino harSa anubhave che chatAM mAne che ke huM to vairAgI chuM! vaLI anukULa priya viSayonI prAptinA manoratha keTalA? bhautika sukhanI kalpanAo keTalI? sukhonI niHsIma kalpanAonA ananta AkAzamAM satata UDatAM raheto jIvAtmA kevI rIte vairAgyabhAvane puSTa kare? vairAgyabhAvanAne puSTa karavI che ne? to thobhI jAo. rAganI A sarvabhakSI ghAtaka vRttione khuba sArI rIte samajI lo; e vRttiono nAza karavA mATe manomana daDha saMkalpa karo. tAM ja tame vairAgya bhAvanAne daDha karI zakazo. dveSanA paryAya IrSyA roSo doSo dveSaH privaadmtsraasuuyaaH| vairapracaNDanAdyA naike dveSasya paryAyAH / / 19 / / artha : (1) IrSA (2) rApa (3) doSa (4) hepa (pa) parivAda (6) matsara (7) asUyA (8) vera (9) pracaMDana vagere bIjA paNa ghaNA depanA paryAya che. vivecana : A che dezanA paryAyavAcI zabdo, hepanAM vibhinna rUpa, panI judI judI vRttio. (1) IrSyA : tame jyAre bIjA manuSyano vaibhava, enI saMpatti juo cho tyAre tamane kevo vicAra Ave che? zuM tamane ema thAya che ke "AnI pAse ATalo badho vaibhava? AnI pAsethI vaibhava cAlyo jAya to sAruM! mArI pAse For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 prazamarati ja vaibhava hovo joIe, bIjA pAse nahIM. huM ja vaibhavazALI rahuM..."to samajI levuM ke IrSyAnA rUpe, je tamane bharaDo dIdho che! (2) roSaH roSa eTale krodha, bhale krodhakaSAyarUpa mohanIya karmanA udayathI tamane krodha Avato hoya, paraMtu tenAM amuka bAhya nimitta hoya che; jema ke, manuSya saubhAgyazALI che, enuM jo ene abhimAna che, e durbhAgyanA bhoga. banelA pratye krodha ThAlavaze! svayaM rUpavAna che, ene garva che, to bIjAo tarapha krodha karaze. svayaM lokapriya che, enuM ene abhimAna che, vAtavAtamAM krodha karaze! AvA to bIjAM aneka nimitta hoya che ke jethI jIvAtmA krodha karato hoya che. (3) doSa ? A evI malina vRtti che ke je manane dUSita-malina kare che. (4) dveSa : aprIti, bahArathI jonArane na dekhAya, paraMtu hRdayamAM aprIti hoya, aNagamo hoya. (5) parivAda : paradoponuM utkIrtana! bIjA jIvonA doSa jovA ane bolavA e parivAda che. bhale pachI e mIThIbhASAmAM bolato hoya, ThAvako banIne bolato hoya. e che dveSa, e che parivAda. A kepa rogathI gherAyelo jIva e mAnavA paNa taiyAra nathI hoto ke huM A hepa karI rahyo chuM!' () matsara : bIjAnuM sAruM joI ja na zake. baLyA ja kare! ane pachI potAnI jAta upara ja dhikkAra varasAve, pote ja potAno tiraskAra kare! (7) asUyA : A lepanuM rUpa evuM che ke e koIne kSamA ja na ApavA de! asUyAvALo jIva kSamAdharmanuM pAlana kevI rIte kare? ene kSamA game ja nahIM. (8) vaira : A veranI vRtti janme che parasparanA kalahamAMthIvaranI gAMTha panuM eka khataranAka rUpa che. (9) pracaMDanaH prakRSTa kopa te pracaMDana. zAnta thaI gayela kopAgnine prajavalita kare. eka ja arthanuM pratipAdana karanArA A zabdo, che to badhA paryAyo ja; aMtara che mAtra svaronuM ane akSaronuM pratipAdanano viSaya che kaMpa! vibhinna rUpomAM ahIM dveSane oLakhIne eno kSaya, eno nAza karavA prayatnazIla banIe. vaiSane oLakhyA vinA eno nAza kevI rIte karAya? paraMtu eka vakhata sAMbhaLo. tamAre A ApanA pApane dhIbI nAMkhavuM che? te mATe tamAre vIMkhAI-pIMkhAI gayelA tamArA manobaLane punaH cetanavaMtu karavuM For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 29 jIvAtmA kaSAyI kyAre ? paDaze. e draSaduzmana sAme je gemaMdAnamAM jaya-jayakAra jagAvavA jaLonI jema cITakI paDavuM paDaze. vaiSanA dhakhadhakhatA aMgAramAM baLajhaLI gayelI maitrI-karuNAne sajIvana karavA apratima sAhasa kheDavuM paDaze. paduzmananI pakaDa DhIlIDhasa karI nAMkhavA mATe AtmAe sAbadA banIne pUrNa khumArI sAthe UbhA thavuM paDaze. dezanA nava pAMkhiyA akaLa AkramaNanI sAme satata sAvadhAna banyA rahevuM paDaze. nava nava morace tamAre aDIkhama yoddhA banIne jhajhumavAnuM che! eka paNa morace jo zatru phAvI gayo to te tamAro khurado bolAvI deze. AtmapradezamAMthI vINI vINIne dveSa-zatrune bahAra dhakelI devA mATe, mAtra icchA ke bhAvanAthI nahIM cAle, mAtra vicAra karavAthI nahIM cAle, enA mATe to mana-vacana-kAyAthI macI paDavuM joIze. vairAgyabhAvanAne lAvavA ane sthira karavA mATe AjIvana puruSArtha karavo paDaze. are, aneka janmo sudhI yuddha jArI rAkhavuM paDaze, tyAre teSavijetA AtmabhUminA sArvabhauma samrATa banI zakazo. hepanI oLakhANa karAvIne, e dveSane jIva kevI rIte paravaza banI jAya che, te samajAvavA AgaLa kahe che jIvAbhA 6SAthI kayAre? rAgadveSaparigato mithyAtvopahatakaluSayA dRSTyA / paJcAzravamalavahulAtaraudratIvAbhisandhAnaH / / 20 / / kAryAkAryavinizcayasaMklezavizodhilakSaNemUDhaH / AhArabhayaparigrahamaithunasaMjJAkaligrasta: / / 21 / / kliSTASTakarmabandhanabaddhanikAcitagururgatizateSu / janmamaraNairajastraM bahuvidhaparivartanAbhrAntaH / / 22 / / duHkhasahasranirantaragurubhArAkrAntakarSita: karuNaH / viSayasukhAnugatatRSaH kaSAyavaktavyatAmeti / / 23 / / artha : (1) rAga-dvapanA pariNAmavALo (2) mithyAtvathI kalupita buddhi vaDe prANAtipAtAdika pAMca Azrayo dvArA karmabaMdhathI vyApta (3) ArtadhyAna ane raudradhyAnanI prakRSTa abhisandhivALa aibhiprAyavALo [20]. For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamati 30 (4) kArya [jIvarakSAdi] akArya [jIvavadhAdhUMda] no nirNaya ka2vAmAM tathA kliSTa cittatA ane nirmalacittatAnuM jJAna karavAmAM mUDha (5) AhAra-bhaya-parigraha ane maithuna saMjJArUpa kalahathI grasta-[21] (6) seMkaDo gatiomAM punaH punaH bhramaNa karavAthI ATha karmonAM kliSTa baMdhanathI baMdhAyelo (niyaMtrita thayelo), nikAcita thayelo (ati niyaMtrita thayelo) ane tethI bhAre thayelo (7) niraMtara janma-jarA-maraNa vaDe anekarUpe parivartana karavAthI bhrAnta-2222 (8) nAraka-tiryaMca-manuSya ane devanA bhavomAM niraMtara hajAro duHrkhAnA khUba bhArathI (AkrAnta (pIDita) thaIne) durbala banelo (9) dIna banelo (10) viSayasukhomAM Asakta banelAM (viSayasukhonI tIvra abhilASA karanAro) jIva kaSAyavaktavyatAne prApta kare che - (arthAt 'A krodhI che. A mAnI che, A mAyAvI che, A lobhI che,' ema kahevAya che.) [23] 1 vivecana : jIvAtmAne 'A krodhI che.... A abhimAnI che, A mAyAvI che, A lobhI che,' ema kyAre kahevAya? jene tene na kahI zakAya; enI paNa dasa vizeSatAo che! dasa vizeSatAvALA AtmAne krodhI-mAyAvI ane lobhI kahI zakAya. jIva sIdho ja krodhI banI jato nathI, mAnI-abhimAnI banI jato nathI, mAyAvI ke lobhI thaI jato nathI. jyAre rAgadveSathI te gherAI jAya che.... rAgadveSanA prabhAva nIce AvI jAya che; tenuM citta rAga ane dveSanA kAjaLagherA raMge raMgAI jAya che, tyAre krodhI-mAnI-mAyAvI-lobhI banI jAya che. ane jyAre peluM mithyAtvanuM bhUtaDuM jJAnadRSTine haNI nAMkhe che; dRSTimAM malinatA AvI jAya che, buddhinI nirmaLatA palAyana thaI jAya che, pachI? hiMsA-jUTha-corI-abrahmacarya ane parigrahanAM hiMsaka gIdhaDAMnAM ToLeToLAM tINI ciciyArIo pADatAM AtmabhUmi para dhasI Ave che. mithyAtvamalina mati e gIdhaDAMonuM svAgata kare che! ahiMsA-satya-acaurya-brahmacarya ane aparigrahanA mRtadehonI e gIdhaDAM majethI ujANI kare che! pAMce iMdriyo e ujANImAM bhaLe che... basa, pachI bAkI zuM rahe? enuM pariNAma? vipula ... ghora karmabaMdha! anaMta anaMta pApakarmonAM baMdhana! mithyAtvathI abhibhUta AtmA e karmabaMdhane samajI zakato nathI, joI zakato nathI... paraMtu tatkAla enI pratikriyA cAlu thaI jAya che! pratikriyA che tIvra ArtadhyAna, tIvra raudradhyAna jyAM pAMceya indriyo dvArA jIvAtmA hiMsA-Adi pAMca mahA AzravonA For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 31 jIvAtmA kaSAyI kyAre? kIcaDamAM ragadoLAI gayo ke ArtadhyAna ane raudradhyAnanA maraNiyA humalAo zarU thaI jAya che. A be durgAnanA majabUta bharaDAmAM AtmA coLAI-cUMthAI jAya che. '-Rtu' eTale duHkha, 'ta" eTale saMkleza, temAMthI janme te Arta. ArtadhyAnamAM hoya che. mAnasika du:kha, mAnasika vedanA ane pIDA, zuM apriya viSayo vaLagyA hoya che tyAre e vaLagADamAMthI chUTavAnI tIvra icchA, mAnasika vedanA nathI? zuM priya viSayano saMyoga hoya che tyAre "viSayo mArA pAsethI cAlyA ne jAya" AvI mananI ekAgra-ciMtA e mAnasika pIDA nathI? jyAre zarIra rogothI gherAI gayuM hoya che tyAre zuM e vedanAnI pIDA anubhavI nathI? ane jyAre koI rAjA-mahArAjAonI saMpatti joIne-"mane paNa bIjA janmamAM AvI trakRddhi maLa...' te mATe potAnI tapazcaryAnI bAjI lagAvI devI, te zuM mAnasika tANa nathI? A badhuM ArtadhyAna che. A ArtadhyAna jyAre satata cAlatuM rahe che, tIvra-tIvratara banatuM jAya che, tyAre raudradhyAna medAne jaMgamAM khAbake che! AtmAnI rahI-sahI guNa-saMpattine paNa A raudradhyAna tArAja karI mUke che. cAra-cAra morace te sarvabhakSI jvAlAo oke che ane AtmAnI khaMDita-jarjarita bhAva-imAratone paNa bhasmIbhUta karI nAMkhe che, raudradhyAna eTale krUra dhyAna. jIvonI hatyA karI nAMkhavAno tIvra ane ekAgra vicAra; A hiMsAnubaMdhI raudradhyAna che. "A upAyathI bIjAne ThagI zakAya che...' evA para-vaMcanAnA vicAromAM ekatAna thaI javuM e mRSAnubaMdhI raudradhyAna che. dhADa pADIne, carI karIne, khAtara pADIne, khIsAM kApIne... je je prakAre bIjAonI dhana-saMpatti meLavI zakAya, tenA ekatAna banI vicAro karavA te teyAnubaMdhI rodradhyAna che. divasa ne rAta mananI eka ja raTaNA.... eka ja ciMtana ne eka ja dhyAna ke dhana-dhAnyanuM saMrakSaNa kevI rIte karavuM. te saMrakSaNanA vicAromAM hiMsAnA upAyonuM tIvratApUrvaka ciMtana kare te saMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna che. A ArtadhyAna ane raudradhyAnanI prakRSTa vicAradhArAmAM vahyo jato jIva potAnA bhaviSyane kevuM du:khapUrNa ane yAtanAbharapUra sarje che enI kalpanA paNa ene hotI nathI... AvI sthitimAM rahelo jIva krodhI kahevAya che, mAnI kahevAya che, mAyAvI kahevAya che ne lobhI kahevAya che. kArya-akAryano viveka nahIM! For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati cAhe jIvahiMsA ho ke cAhe jIvarakSA ho! saMpUrNa mUDhatA, ene e jJAna nahIM ke ene bhAna nahIM! mAre jIvahiMsA na karavI joIe, jIvahiMsA pApa che.... evI rIte jUThuM na bolavuM joIe... corI na karavI joIe, durAcAravyabhicAranA mArge na javuM joIe, mAre jIvo pratye dayA-karuNA rAkhavI joIe, satya bolavuM joIe, prAmANikatAthI jIvana jIvavuM joIe... sadAcAra ane brahmacaryanuM pAlana karavuM joIe...' AvI koI ja nirNaya nahIM...hiMsAahiMsA vacce jUTha-satya vacce, corI-prAmANikatA vacce. durAcAra-sadAcAra vacce.. koI ja bhedarekhA nahIM! evI ja rIte, 'hiMsAdi pApAcaraNathI citta kalupitagaMduM bane che ane ahiMsA vagere dharmAcaraNathI mana nirmaLa bane che. A parijJAna paNa je jIvonuM hotuM nathI. cittanI malinatA ane pavitratAnA viSayamAM pUrI ajJAnatA! mAruM mana malina banyuM.... mane hiMsAno, jUThano vicAra AvI gayo..' A ciMtana jenI pAse na hoya, 'mAruM mana pavitra banyuM. mane dayA, karuNAnA, AtmAnA, paramAtmAnA vicAra AvyA." A paNa vicAra jenI pAse nathI, mana ke je sUma che, sthUla nathI, evA sUkSma manamAM DokiyuM karavAnI jemanI pAse dRSTi nathI, ane jeo saMjJAonA jhagaDAmAM aTavAI gayA che. AhAra saMjJA, bhaya saMjJA, parigraha saMjJA ane mathana saMjJAnI bephAma pApalIlAomAM tallIna banI jeo rAcI-mAcI rahyA che, teone krodhAdi kaSAyo pakaDI ja le, temAM kAMI Azcarya nahIM. saMjJAonA jhagaDA gajabanAka hoya che. zuM AhArasaMjJA jaLonI jema jIvane cITakI paDI nathI? jIva sAthe zuM e roja laDatI nathI? mane ThaMDuM bhojana nahi cAle, mAre to garamAgarama bhojana joIe.. mane nIrasa rasoI nahIM cAle, mAre to rasabharapUra vAnagIo joIe... huM to divase khAvuM ne rAtre paNa khAuM... bhakSya khAvuM ne abhakSya khAuM.... huM to masAledAra ja khAuM... eka paNa masAlo ocho hoya to mane na cAle!" A che AhAranI saMjJA. divasa ne rAta manuSyanA manamAM A ja vicAro cAlyA kare... paraMtu jyAre ene managamatA padAtho khAvA-pIvA na maLe eTale enA dhamapachADA juo! ArtadhyAna..... hepa... gusso vaira... enI sImA nahIM, ane managamatA padArtho maLI gayA to enA cALA juo! keTalI vRddhi? keTalI mUrchA? keTalo rAga ane keTalI Asakti? A saMjJAnA pApe to For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvAtmA kaSAthI kayAre? 33 kaMDarika muninuM patana thayuM, ne sAtamI narakamAM dhakelAI gayA. A saMjJAnA pApe maMgu AcArya jevA ati lokapriya ane bahuzruta AcAryane nagaranI khALanA deva banavAno vAro Avyo. bhavasaMjJAnI bhIMsamAM Avela jIva zuM kapAyothI bacI zake? nA re nA! bhaya kyAre utpanna thAya che? rAga vinA ke kepa vinA bhaya utpanna ja na thaI zake. Ihalaukika ane pAralaukika bhayonI bhUtAvaLa vaLagI hoya eTale kapAyo enA para "savAra' thaI ja jAya. parigrahanI saMjJAmAM jakaDAyelA jIvonI to kapAyo ghora kadarthanA karatA hoya che. sthAvara-jaMgama saMpattine meLavavA ane meLavelI saMpattinI surakSA karavA manuSya zuM nathI karato? IrSA, dveSa... vaira vagere to enA jIvanamAM sahajasvAbhAvika jovA maLaze. mAyA, kapaTa ane dagAkhorImAM ene tame pAvaradhoeksaparTa' jozo! mAna ane sanmAnanI tIvra tANa haMmezAM ene satAvatI raheze..... parigrahI manuSya kaSAyI hoya ja! mithuna saMjJA! sarva anarthonuM mULa! sarva vinAzanI bhayaMkara cinagArI! abrahmanA sevananI saMjJA pradipta thayA pachI jIva zuM kaSAyathI bacI zake? vAsanAnI tRptinuM pAtra meLavavAnI jhaMkhanA lobhakaSAya che. e pAtra saraLatAthI na maLatAM, mAyAthI-kapaTathI ke game te upAya meLavavAnI yojanA mAyA che. pAtra na maLatAM athavA vAsanAne tAbe nahIM thatAM pAtra para krodha-roSa ane rIsa AvI javo sahaja che, ne jyAre managamatuM zreSTha pAtra maLI jAya che tyAre abhimAna ene choDatuM nathI. A rIte maithunasaMjJAnA sakaMjAmAM sapaDAyelo jIva kaSAyothI kaluSita bane ja. tame ATha karmone jANo cho? tame ATha karmonA krura niyaMtraNa nIce cha-e gaMbhIra vAta tame samajyA cho? e ATha karmonuM niyaMtraNa cAra prakAre jIva upara ladAyeluM hoya che. (1) pRSTha : Atmapradezo sAthe karmonuM sAmAnya milana ja. jema soyamAM parovelo doro! (2) baddha : Atmapradezo sAthe karmonuM viziSTa baMdhana, jema aneka soyone eka sAthe sajjaDa bAMdhI devAmAM Ave, tevI rIte. (3) nidhatta ; AtmA sAthe kama jANe ekameka jevA thaI jAya! jema garama karelI sIyo ekabIjAne coMTI jAya, tema. For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 prazamarati (4) nikAcita : AtmAnI sAthe karmo kSIranIranI jema ekameka thaI jAya. jema soyone garama karIne, ene phUTI nAkhavAmAM Ave, koI soyanuM alaga astitva dekhAya ja nahIM... judApaNuM pratIta ja na thAya. A rIte hajAro gatimAM janmato ne marato jIva kamane bAMdhato bhArekhama bane che. vAraMvAra deva-manuSya-tiryaMca ane dareka gatimAM janma-jarA ane mRtyu dvArA vividha prakAre. vividha AkAromAM paribhramaNa kare che.... tethI anaMta bhramaNAomAM aTavAI jAya che. Avo bhrAnta AtmA kapAyono zikAra banI jato hoya che. ATheya karmone bAMdhato-nikAcita karato jIvAtmA, niraMtara 84 lAkha yonimAM paribhramaNa karato ane bhramaNAomAM bhramita thaI gayelo, kaSAyonI krUratAno bhoga banI jAya che. jyAM sudhI jIvAtmA karmo bAMdhato raheze, e karmabaMdhathI bhAre banelo e zata-sahasra gatiomAM janma-mRtyu karato bhaTakato raheze, vividha rUpone dhAraNa karatAM paribhramaNa karato raheze tyAM sudhI e kSAyothI mukta nahIM rahI zake. ane A rIte..asaMkhya duHkho....yAtanAo.. vedanAo niraMtara sahana karato bicAruM jIvAtmA kevo pAmara... durbala ne kRzakAya banI jAya che! cAra gatinAM anaMta-anaMta duHkho sahIne enI sahanazaktino aMta AvI gayo hoya che. jyAre enAthI duHkho sahyAM jatAM nathI tyAre e roSathI bhabhUkI UThe che.... dInatAthI raDI paDe che. tyAre enI sthiti kevI karuNAspada banI jAya che? yAtanAothI coLAIcUMthAI gayelo jIvAtmA karuNAnuM pAtra banI jAya che.... emAMya jyAre e kaSAyone paravaza banI jAya che tyAre to vizeSarUpe te karuNApAtra banato hoya che... zuM anaMta anaMta duHkhothI TIpAI gayeluM jIvAtmA kapAya karI zake? hA, ene joItAM hoya che sukha! vaiSayika sukha! pAMca indriyonA managamatA padArtho e viSaya-sukhonI tIvra pyAsane anubhavato cAreya dizAomAM bhaTakato hoya che, ane jyAM vaiSayika sukhonAM-khArAM pANI pIvAnI lata lAgI gaI. punaHpunaH pIo ne punaHpunaH tarasyA! vaiSayika sukhonI raMgIlI galIomAM bhaTakatA jIvone kaSAyo dhIbI nAMkhe che.....raphedaphe karI nAMkhe che. AvA AtmAone tame krodhI, mAnI, mAyAvI, lobhI kahI zako. For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaSAyonA vipAka sa krodhamAnamAyAlobhairatidujayaiH parAmRSTaH / prApnoti yAnanArthAn kastAnuddeSTumapi zaktaH / / 24 / / artha : ati durjaya evA krodha, mAna, mAyA ane lobhathI paribhUta thayela |kaSAya paravaza thayalo jIva je Apattiono bhoga bane che, te Apattio anartho, ne nAmamAtrathI paNa kahavA koNa samartha che! vivevana : kapAyonA hAthe karArI hAra khAdhelA jIvAtmAonI durdazAno vicAra kayo che? traNa bhuvana para prabhutva dharAvatA kapAyoe A saMsAramAM kALo kera varatAvyo che. saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvA kaSAyonA ja sahAre jIvana jIvatA hoya che... "emanA vinA jIvana jIvI ja na zakAya!' evI kapAyonI AdhInatA svIkArIne jIvo bephAma rIte krodha-mAna-mAyA ane lobha karatA rahe che.. bhale enA pariNAme ati bhayaMkara vedanAo bhogavavI paDe! e duHkho, vaMdanAo ane yAtanAo bhogavatA jIvo, emAM kaSAyone aparAdhI samajatA nathI! kaSAyonA pApe huM duHkhI chuM, ApattimAM chuM...' A vAta ta mAnavA ja taiyAra hotA nathI. kapAyoe jANe jIvo para kAmaNa karyuM na hoya, tema jIvAM kapAyone potAnA hitakArI...potAne sukhakArI ja mAne che ane duHkhonA dAvAnaLa vacce paNa teo kaSAyane ja vaLagI rahe che! jIvAne potAnAM duHkhonuM, ApattionuM kAraNa bIjA jIvo ja dekhAtA hoya che. phalANA mANasa mane duHkhI karyo.... amuka vyaktie mane duHkhI karyo..." basa, duHkhanuM doSAropaNa anya jIvA para karavAnuM! e karIne punaH kapAyAnI ja zaraNAgati! "eNe mane duHkhI karyo che, huM paNa ene nahIM choDuM...' Avo krodha kapAya! mane e zuM samaje che? mAruM apamAna joI laIza ene... barabAda karI daIza.' Avo mAna kaSAya! "evAM ane phasAvuM... evI siphatathI ene jALamAM phasAvuM... mane e jiMdagIparyata yAda karI jAya...' Avo mAyA kapAyA enI badhI ja saMpatti paDAvI lauM. saMpattino mAlika huM banI jAuM...' Avo lAbha kapAya! kapAyanA vicAro, kapAyayukta vacano ane kapAyabharapUra pravRttio ane mIThI lAge, priya lAge..... karavA jevI lAge! e karato jAya che ane duHkhI thato jAya che; ghora anarthonA zikAra banI jAya che..... For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 33 prazamarati e tiryaMcayoni ane narakayoninI atithi bane che, e durgatiomAM hajAro lAkho..... karoDo varSo sudhI ekadhArI je bhayaMkara yAtanAo bhogave che, te yAtanAomAM nAma paNa gaNAvavAM zakya nathI! e yAtanAonuM varNana karavuM to dUra rahyuM, koNa enuM varNana karI zake? koNa e anaMta vedanAonAM nAma paNa gaNAvI zake? paraMtu Azcarya! anaMta anaMta ApattiomAM gherAyelo, ghora kadarthanA anubhava karato jIvAtmA, kaSAyono pheDo choDato nathI! e to kaSAyone ja hitakArI mAnato rahe che. e durgatiomAM ene samajAve paNa koNa? ane e samaje paNa kevI rIte? jyAM baddhi nahIM, buddhino vikAsa nahIM, viveka nahIM tyAM jIva, kaSAyone sarva duHkhonuM mULa kevI rIte samajI zake? e samajavAnI kSamatA che mAnavamAM! enI pAse vikasita ane vivekI mana che, nirmaLa citta che, karmonA bhArathI halako thayelo AtmA che. karuNApUrNa hRdayathI graMthakAra mahAtmA kahe che : krodhI na bano, abhimAnI na bano, mAyAvI na bano, lobhI na bane. kapAyaparavazatA tamane.... tamArA AtmAne ghora ApattionI bhayaMkara khAImAM dhakelI deze. asaMkhyakALaparyata tamane duHkha sivAya, kaMI ja nahIM maLe.... tamAre e du:khonAM nAma jANavAM ? e vedanAonA prakAra gaNavA che? e ApattionAM varNana sAMbhaLavAM che? te zakya nathI! je anaMta che, je asaMkhya che-enI gaNanA karavI zakya nathI, enuM varNana karavuM saMbhavita nathI. te chatAMya tamArI tIvra jijJAsA che, e kaSAyonI kadarthanA jANavAnI, to thoDIka vAto sAMbhaLI lo. tamArI pAse buddhi che, mati che.... vicAra karavAnI kSamatA che, to tame A thoDA paNa anarthone jANIne, enA para gaMbhIra ciMtana karajo..... tamane vizvamAM dekhAtAM sarva duHkhonuM mULa A kapAyo ja samajAze! lo, eka-eka kapAyano eka-eka moTo anartha sAMbhaLo kaSAyonuM pariNAma krodhAt prItivinAzaM mAnAd vinayopaghAtamApnoti / zAThyAt pratyayahAniH sarvaguNavinAzanaM lobhAt / / 25 / / artha : krodhathI prItino nAza thAya che. mAnathI vinaya haNAya che. mAyAthI vizvAsanI hAni thAya che ane lobhathI sarva guNa nAza pAme che. For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaSAyonuM pariNAma vivecana : mAnava jIvananAM mahAnuM mUlyono nAza! jIvananA amRtano nAza.... sarvanAza... tame tamArA jIvanamAM "prIti nuM mUlyAMkana karo cho? "prIti ne jIvananuM mahAmUluM amRta mAno cho? jIvanano Ananda, jIvananI saphaLatAno AdhAra prIti' che, A vAta tame svIkAro cho? anya jIvonI prItine tame tamAruM aNamola dhana samajo cho? bIjA manuSyano tamArA pratyeno sneha-tamAruM jIvana che, A satya para tame ciMtana karyuM che? jo tame "hA" kahetA ho to krodha kyAre ya na karazo. krodhanI Agane aMtaramAM pragaTavA ja na dezo. priyatama vyaktio sAthenI paNa prIti, krodhanA bhISaNa dAvAnaLamAM baLajhaLIne rAkha thaI jaze. anya jIvAtmAonI prIti vinAnuM tamAruM jIvana rasahIna banI jaze. ane "vinayanI maghamagha thatI soDama tamane na gamatI hoya, raMka jIvanane vaibhavazALI banAvanArA vinayanI vizvamaMgalA varSAmAM snAna karavuM na gamatuM hoya to bhale tame abhimAnanA AdhArahIna AkAzamAM uDyA karo! uddIpta abhimAnanI pAzavI vRttio, vinayadharmano saMhAra karIne tamArA jIvanane smazAnabhUmi banAvIne bhale nagna nRtya kare! jo tame vipa yakRtyo dhamo dharma vinayamUlaka che' A AhaMtu vacanane mAnatA ho, to mAnakaSAyano kyAreya sahAro na lo, mAna karIne tamAre zuM joIe che ? tamAre lokonAM sanmAna joIe che? bhale, vinayadharmane apanAvo, tamane sAcAM sanmAna maLaze! je vinaya ApaNane mokSa ApI zake che te vinaya zuM mAna-sanmAna nahIM Ape! mATe vinayadharmane vaLagI raho, mAnanI vAsanAo pheMkI do. vizvAsa tamArA para koInoya vizvAsa na hoya, sahu tamArA pratye zaMkAnI dRSTithI jotA hoya to te tamane gamaze? tamAro parivAra, tamArA mitro, tamArA snehI-svajano, koIpaNa tamArA para vizvAsa karavA taiyAra na hoya to paNa tame AnaMdathI jIvana jIvI zakazo? nahIMne? to pachI tame mAyA zA mATe karo cho? kapaTa zA mATe karo cho? mAyA vizvAsano ghAta kare che. mAyAvI para koI vizvAsa mUkatuM nathI. parivAra, samAja ane nagarano vizvAsa ja akhaMDita rAkhavA icchatA ho to mAyA-kapaTanA khela khelavA tyajI do, saraLa banyA raho, nyAya-nIti ane For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38 prazamarati prAmANikatAnA patha para dRDha banIne cAlatA rahe. kyAreya koIno vizvAsabhaMga karavAnuM pApa na Acarazo. lobha! sarvaguNono nAza ja pasaMda hoya to lobhadazA mubAraka ho! tamArA jIvanabAgamAM kSamAnAM puSponI suvAsa jo cAho cho, namratA ane saraLatAnAM AmravRkSonI zItaLa chAyA jo cAho cho, satya ane saMtoSanAM madhura phaLonA AsvAda jo cAho cho, to tame lobha tyajI do. lobha tamane ahiMsaka nahIM rahevA de, lobha tamane satyanA chAMyaDe nahIM besavA de. lobha tamane prAmANika purUSa' nahIM rahevA de. lobha tamane sadAcArIbrahmacArI nahIM rahevA de.... lobha tamane dAna detAM rokaze, tapazcaryAno mArga rokaze... zubha bhAvanAone tamArA manomaMdiramAM pravezatAM AMtaraze! ekeya guNa nahIM rahevA de. pachI? guNa vinAnuM jIvana tamane saMtoSa Apaze? guNa vinAnuM jIvana AtmakalyANanuM sAdhana banaze? to pachI zAne lobhapizAcane bhagAvatA nathI? prIti, vinaya, vizvAsa ane guNa samRddhino nAza karanArA krodha, mAna, mAyA ane lobhane AtmabhUmi parathI bahAra kADhI mUko. kroghanuM pariNAma krodhaH paritApakaraH sarvasyodvegakArakaH krodhaH / vairAnupaGgajanakaH krodhaH krodhaH sugatihantA / / 26 / / artha : krodha sarva jIvone paritApa karanAro che, sarva jIvone uga pamADanArI che, virano anubaMdha utpanna kare che ane sugati-mokSano nAza karanAra che. vivezana: dahAvaranI ghora pIDA anubhavI che kyAreya? athavA dAhavarathI rIbAtA koI manuSyane joyo che tame? asahya vedanAnI ghora akaLAmaNothI taraphaDatA e manuSyane joIne hRdayasparzI vicAra Avyo hato? krodhanI vedanAo evI ja kAramI vedanAo che. krodhInuM jIvana azAntinI AgamAM saLagatuM jIvana hoya che, enA jIvananI baLatarA, nathI to caMdananA zItala vilepanothI zAnta thatI ke nathI caMdranI zItala cAMdanIthI zAnta thatI. eTaluM ja nahIM, paraMtu krodhI svayaM Agano goLo hoya che! jene e aDe, tene dajhADe! je koI ene spa... baLyo ja samajo! For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krodhanuM pariNAma mATe to krodhI manuSyane mitro hotA nathI. krodhI koIno mitra hoto nathI. koNa enI sAthe mitratA rAkhe? krodhIne koI cAhanArA hotA nathI. krodhI koIne cAhato nathI... koNa ene cAhe? krodhI manuSya potAnA parivArane haMmezAM saMtApakArI hoya che. mitrone paritApa upajAvanAra hoya che..... zerImAM, mahollAmAM ane gAmamAM...... sarvatra e bIjAone parezAna karato hoya che. krodhI manuSyanI AsapAsa udvegapUrNa vAtAvaraNa hoya che. sahunAM mana bhAre bhAre rahe che. jyAM sudhI e gharamAM hoya tyAM sudhI gharanA mANasonAM mana udvigna rahevAnAM. jyAM sudhI e dukAnamAM hoya tyAM sudhI dukAnanA mANasonAM mana azAnta rahevAnAM...... krodhI svayaM sukhI hoya nahIM, bIjAone sukhI kare nahIM, paraMtu duHkhI kare. krodhamAMthI janme che verI eka vyakti pratye vAraMvAra krodha karavAnI veranI gAMTha baMdhAI jAya che. A veranI gAMTha to "kensaranI gAMTha karatAM paNa bhayaMkara hoya che. "kensaranI gAMTha to eka vakhata prANa le, veranI gAMTha bhavobhava prANa le che... samarAdityavaLI caritranA agnizamana tame jANo cho ne? jyAM guNarsana rAjA tarapha enA hRdayamAM krodha jo , tyAM veranI gAMTha baMdhAI gaI. nava-nava bhava sudhI e vairanI gAMThe duHkha dIdhAM.... vaira bAMdhIne zuM sukha lIdhAM? krodhI mokSamArga para na cAlI zake. mokSamArga to che zamasAgarano. zamasAgarane krodhI kevI rIte pAra karI zake? tIvra kaudhI kSamAdi dharmonI ArAdhanA karavA samartha banI ja na zake. e to hiMsAdi pApone Acarato durgatinA panAre ja paDI jAya. tame pelA subhama cakravartInuM narakamAM thayeluM patana nathI sAMbhaLyuM? parazurAmanI adhogati nathI jANI? mokSaprApti to e ja karI zake ke jenAmAM samatAnuM sAmarthya hoya; jenAmAM kSamAbhAvanI zakti hoya. kSaNekSaNe krodha, roSa ane rIsa karato jIvAtmA mokSaprApti karI ja na zake.... mokSaprApti to dUra rahI, saMsAranA bhautika sukhonI prApti paNa enA mATe durlabha! bhalA, pachI e krodhane zA mATe ApaNA pavitra AtmA maMdiramAM rAkhavo? zA mATe jIvana jIvavAmAM eno sahAro levo? je AtmAnI sarvatomukhI adhogati kare che, teno saMga zA mATe karavo? je kheranA aMgArAthI paNa bhayaMkara Aga che, temAM zA mATe kUdI paDavuM? zA mATe svayaM baLavuM ne bIjAone bALavA? zA mATe svayaM azAnta banavuM ane bIjAone azAnta karavA? For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40. prazamarati krodhamAM bhAna bhUlIne jo vairanI gAMTha bAMdhI lIdhI to sarvanAza thayo samajo. A jANavA chatAM jo tame krodhane tyajI zakatA nathI to jIvana hArI gayA samajo; bhale tamArI ajJAnamUlaka mAnyatA tamane krodha karavA prerita karatI hoya ane krodhanAM kSaNika rUDAM pariNAma batAvatI hoya, paraMtu enAM pratyakSa ane parokSa pariNAmo khataranAka ja che. are, bIjAone sudhAravA mATe ke bagaDatAone rokavA mATe paNa krodhathI cittane meluM karazo nahIM. svayaM bagaDIne bIjAone sudhAravAno upadeza tIrthaMkara bhagavaMtoe Apyo nathI! mAnanuM pariNAma zrutazIlavinayasaMdUSaNasya dharmArthakAmavighnasya / mAnasya ko'vakAzaM muhUrtamapi paNDito dadyAt / / 27 / / artha : zruta, zIla ane vinayane dUSita karanAra, dharma-artha ane kAma-puruSArthamAM vina karanAra evA mAnane kayo, vidvAna puruSa eka kSaNa paNa potAnA AtmAmAM sthAna Ape? vivecana : jo tame jJAnI cho, zAstrajJa cho, to tamAre garva na karavo joIe. duniyA jJAnI pAsethI namratAnI apekSA rAkhe che. prajA zAstrajJa pAsethI vinamratAnI AzA rAkhe che. ziSTa puruSo, DAhyA mANaso tamane namratAnI mUrtirUpe jovA IcchatA hoya che..... ane jo tame garva karazo to kalaMkita banaze. loko kaheze : "A te jJAnI che? jJAnI thaIne garviSTha? jJAnathI to garvano tyAga karavo joIe, tenA badale jJAnathI ja abhimAna?' Ama garviSTha jJAnI, jJAnane kalaMkita kare che ane svayaM kalaMkita thAya che. janamAnasamAM jJAnInI pratibhA jhaMkhavAya che. jJAnanuM mahattva ghaTI jAya che. jJAnanuM je pariNAma AvavuM joIe, jJAnanuM je phaLa maLavuM joIe, te maLatuM na dekhAya eTale jJAnanuM mUlyAMkana ghaTI ja jAya. tame zIlavAna cho? "zIla" eTale jinazAsananI pavitra dharmakriyAo. tame zIlanI mahattA, zIlanI pratibhA vadhAravA cAho cho? to tame abhimAna tyajI do. abhimAnamAMthI janmato avinaya "zIla' ne dUSita kare che. A zAno zIlavAna? AvuM zIla zuM karavAnuM? zIlavAna puru5 zuM avinIta hoya? uddhata hoya? bhale pachI uccakoTinI dharmakriyAo karatA ho, bhale zAstrAnusArI gharmAnuSThAno karatA ho, tamAruM abhimAna e jinabhASita dharmakriyAo tarapha For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 41 mAnanuM pariNAma anya jIvomAM napharata pedA karaze. tamAruM abhimAna e pavitra dharmakriyAo pratye bIjA jIvonA hRdayamAM bahumAna utpanna nahIM thavA de. abhimAnI manuSyamAM vinaya to hoya ja nahIM. vinayarahita manuSya janahadayamAM AdarabharyuM sthAna pAmI zakato nathI. tamArI zuM evI dhAraNA che ke abhimAnI banIne tame dharmanI kalyANakArI ArAdhanA karI zakaza? tame zuM evI kalpanAmAM rAco cho ke garviSTha banIne tame dhanavAna banI zakazo? tame zuM evI icchA rAkho cho ke abhimAnI evA tame rUpavatI-lAvaNyamayI lalanAonuM bhogasukha mANI zakazo? bhramaNAomAM na aTavAI jAo. A badhI narI bhramaNA ja che, bIjuM kaMI nathI. tame jANo cho ke dharmanuM muLa vinaya che? vigate mUri dho. vinaya nahIM to dharma nahIM. mULa vinA vaLI vRkSa kevuM? ane abhimAnImAM vinaya kevo? abhimAna vinayano ghAtaka che. vinaya nahIM to dharma nahIM arthopArjana karavAmAM abhimAnI manuSya saphaLa bane kharA? dhanavAna pupAne abhimAnI manuSya apriya hoya che; vinamra ane vinIta mANasa ja prItipAtra bane che, je zrImaMtonA prItipAtra bane che teo saraLatAthI arthopArjana karatA dekhAya che. are, vezyAo paNa abhimAnI puruSane pasaMda karatI nathI! gharanI strI paNa abhimAnI puruSane cAhatI nathI! vinamra ane vinIta je bhoga-sukha prApta kare che te abhimAnI prApta karI zakato nathI. jIvanamAM pachI zeSa zuM rahyuM? dharma nahIM; dhana nahIM, bhAMgasukha nahIM! abhimAnI manuSyanA jIvanamAM garvanI garamI sivAya, bIjuM kaMI nahIM. pachI abhimAna zA mATe karavuM? jo tame buddhimAna cha, prajJAvaMta cho, guNa-doSano viveka karanArA cho, to eka kSaNa paNa tame abhimAna na ja karAM. jo tame vinamra ane vinIta banyA rahezo to tamAruM jJAna bIjA jIvonA hRdayamAM jJAnano mahimA vadhAraze; jJAnI puruSonuM sanmAna utpanna karaze, tamArI pavitra dharmakriyAonuM gaurava vadhAraze, tamArI vinamratA tamane dharmAtmA banAvaze, arthopArjanamAM sahAyaka banaze, bhogasukhonI prApti karAvaze. mATe garva tyajI do, abhimAna tyajI do. cAhe sanmAna maLAM, cAhe apamAna thAo-abhimAnane AtmamaMdiramAM pravezavA ja na do. jenAthI koI lAbha nahIM, koI hita nahIM, teno sahAro zA mATe levo? For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAyAnuM pariNAma mAyAzIlaH puruSo yadyapi na karoti kiJcidaparAdham / sa rUvavizvAco bhavati tathAtmivata: ra8I. artha : mAyAnA svabhAvavALo manuSya jo ke mAyAjanita koIpaNa aparAdha karato nathI. (vartanamAM mAyAnA doSathI virata che) to paNa potAnA ja mAyA-pathI upahata thayelo te sarpanI jema avizvAsya bane che. vivedhana : bhalene sarpa zAnta paDyo hoya, parantu eno vizvAsa karAya kharo? enA para vizvAsa rAkhI eno sparza karo kharA? jema sarSe samagra mAnava jAtano vizvAsa gumAvyo che, tema mAyAvI mANase paNa vizvAsa gumAvyo che. tame mAyA-kapaTa karIne tamArA vyaktitvane jhAMkhapa lagADI, duniyAnA DAyarAmAM tame "mAyAvI" "kapaTI' rUpe gavAyA, tamArA para loko vizvAsa nahIM kare. bhale tame be-cAra vakhata mAyA-kapaTa karIne dhana kamAI lIdhuM, koI svArtha sAdhI lIdho. paraMtu tamArI kapaTalIlA duniyAnA cauTe jAhera thaI gaI, ke duniyA tamane "beImAna'rUpe jotI thaI javAnI. pachI bhale tame kapaTa karavAnuM tyajI dIdhuM. parantu tame tamArA vikRta karI nAMkhelA vyaktitvane jaladI badalI nahIM zako. duniyA vicAraze ke, "A bhale hamaNAM saraLatAno dekhAva kare, duniyAnA bhoLA jIvone vizvAsamAM laI, te eka divase sahune navarAvI nAMkhaze.... eno kapaTa-kriyAno svabhAva sudhare nahIM..." AvA AvA vicAro tamArA mATe thavAnA. tame duniyAnI upekSA-avagaNanA nahIM karI zako. "mAre duniyAnI paravA nathI. bhale mArA para loko vizvAsa na rAkha." ema tame bhale ropamAM bolI nAMkho, paraMtu saMsAra vyavahAramAM anya manuSyono vizvAsa saMpAdana karyA vinA na ja cAle. hA, avizvAsanA kalaMkathI kalaMkita jIvana jIvanArA mANaso tamane maLI Avaze, paraMtu temanAmAM tamane azAnti, kleza ane saMtApa ja dekhAze. evuM jIvana tamane vahAluM hoya to bhale tame mAyA-kapaTanA mArge cAlatA raho ane ghora azAnti bhogavatA raho! tame pArivArika jIvanamAM, parivAranA mANaso sAthe mAyA-kapaTanA khela khelavA mAMDyA, parivArane tamArI mAyAjALanI gaMdha AvI gaI; tame parivArano vizvAsa gumAvazo. patnI ane putra-putrIo paNa tamArI tarapha zaMkAnI dRSTithI For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 43 lobhanuM pariNAma . jaze. parivAranA premamAM oTa AvI jaze. are, tamane tamAro ja parivAra dhikkArato thaI jaze. samAjanI sAthe tame dhakhAbAjI karavA mAMDI, vepAramAM ane dhArmika saMsthAonA vahIvaTamAM tame dagAbAjI karavA mAMDI. tamArI e dagAbAjIno paDado cirAI gayo. samAjanI dRSTimAM tame "dagAbAja' rUpe dekhAvA mAMDyA. tamArA pratye hajAro jabAno dhikkAra varasAvaze. tamane gharanI bahAra nIkaLavuM bhAre paDI jaze.... pachI bhale tame mAyA. daMbha karavAnuM tyajI do, duniyAnI dRSTimAM tame avizvAsapAtra ja rahevAnA. tame tamArI ja bhUlanA bhoga banI javAnA. tame tamArA ja doSa doSita banI javAnA; bhale tame bIjAo para doSAropaNa karIne tamArA manane manAvavA prayatna karo, paraMtu tame tema karavA mAtrathI samAjanA vizvAsapAtra nahIM banI zako. mAyA-kapaTa ne daMbhano tamAro bhUtakALa duniyA nahIM bhUlI zake. mAyAvI gRhastha ho ke mAyAvI sAdhu ho, koIpaNa ho, mAyAnuM AcaraNa sahunAM cittamAM azAnti utpanna kare ja che. azAnta manuSya dharmanI kalyANakArI ArAdhanA karI zakato nathI.... bhale manuSya potAnuM pApAcaraNa DhAMkavA mAyAno sahAro le, enuM pApAcaraNa enA AtmAne asthira, caMcaLa ane azAnta banAvaze ja; aneka bhayothI bhayabhIta banAvaze ja; eTaluM ja nahIM, mAyAvInA mAthe hamezAM Apattio laTakatI ja rahe che. kyAre te Apattino bhoga banI jAya, te nizcita nahIM. AvI khataranAka mAyAne koNa matimAna manuSya potAnA jIvanamAM sthAna Ape? koNa mAyAno sahAro le? mATe he buddhimAna, mAyAne tyajI do. saraLatAne ja vaLagI raho. saraLatA tamane anaMta saMpattinA zikhara para sthApita karaze. lobhAnuM pariNAma sarvavinAzAzrayiNaH sarvavyasanaikarAjamArgasya / lobhasya ko mukhagataH kSaNamapi duHkhAntaramupeyAt? / / 29 / / artha : sarva apAyAno Azraya, sarva duHkhAna - sarva vyasanonA aphamAtra rAjamArgaje lobha, teno viSaya banelo koNa jIvAtmA (lobhapariNAmavALo) sukha pAmI zake? arthAtu kaI nahIM. vivecana : sarva vinAzanuM vizrAmasthAna che lAbha! For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 44 sarva apAyonuM AzrayasthAna che lobha! jeTalAM vinAzakArI tattvo che, jeTalAM nukasAna karanArAM tattvo che, te badhAM ja lobhInA AzrayasthAnamAM ArAma meLave che.... bIje kyAMya e tattvone Azraya maLato nathI. coronuM, parastrIlaMpaTonuM ane vairanI gAMTho bAMdhanArAonuM AzrayasthAna lobha che! lobhanA AzrayasthAnamAM tamane cora jaLI Avaze, parastrIlaMpaTone bIje zodhavA javAnI jarUra nathI, lobhanA vizrAmagRhamAMthI teo maLI Avaze! kruratAnI zodha bIje kyAMya ka2vAnI jarUra nathI, lobhanA AzrayasthAnamAM tamane te bheTI jaze! prazamati evI ja rIte, lobha eka rAjamArga che! sarva prakAranAM vyasano pAse pahoMcavAno sariyAma mArga! athavA, sarva vyasano tamane A lobhanA rAjamArga para maLI Avaze! rAjamArga che ne... eTale enA para cAlavAnI badhAne chUTa che! koInA para pratibaMdha nathI... parastrIgamana, jugAra, madyapAna, zikAra, viSayavikAra, kapaTa vagere tamAma vyasano lobhanA rAjamArga para cAlyAM jAya che. lobhadazA AtmAmAM praLa banI eTale AtmAmAM mahAvinAzakArI pApo AvyAM ja samajo. bhayaMkara vyasanona! pagadaMDA jAmyA ja samajo. lobha mAtra dhanano ja nathI hoto, sukhamAtrano lobha! pAMca indriyonA viSayasukhono lobha. zabda, rUpa, 2sa, gaMdha ane sparzanAM priya sukhono lobha! sukho meLavavAnI ane sukho bhogavavAnI vAsanA, A vAsanA ja vyasanono casko jIvane lagaDe che ne! paraMtu zuM Avo lobhI jIva, vyasanone pa2vaza paDelo jIva sukha prApta karI zake che? zAnti prApta karI zake che? jarAya nahIM. je lobhadazAne panAre paDyo te jIva, nathI to sukha meLavI zakato, ke nathI zAntino anubhava karI zakato. enuM jIvana duHkha, kleza ane vedanAothI bharapUra thaI jAya che. For Private And Personal Use Only pelo 'vipAkasUtra'no zreSThIputra ujJitaka vaiSayika sukhono lobhI banyo, zarAbI banyo, jugArI banyo, mAMsabhakSI banyo ne vezyAgAmI banyo.... kAmadhvajA vezyAnA bhoga-sukhomAM lIna banyo; pariNAma kevuM bhayaMkara AvyuM? nagaranA rAjAe potAnA upabhoga mATe vezyAne rAkhI lIdhI hatI, jhitakane e vezyA pAse nahIM javA mATe sUcanA ApI devAmAM AvI hatI, paraMtu vezyAnA sukhano lobhI ujjitaka vaizyA pAse gayA vinA rahe? corIchUpIthI paNa te gayo ja! paraMtu te rAjAnA hAthe pakaDAI gayo. rAjAe ene sainikone soMpI dIdho. tene ghora vedanAo ApavAmAM AvI, aMte zULI para caDhAvI mArI nAMkhavAmAM Avyo.... Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 5 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaSAyo bhaTakAve saMsAramAM pa pacIsa varSanAM e phUTaDo javAna, sukhabhoganI vAsanAnA pArpa zULI para marAyo... marIne pahelI narakamAM gayo.... kahyuM, AvA lobhane eka kSaNa paNa jIvanamAM sthAna ApI zakAya? AvA karapINa lobhane jIvanamAM sthAna ApIne sukha meLavI zakAya? ajJAnI jIva sukha meLavavA mATe lobhano Azaro le che! jIvavA mATe jhera pIe che! prANa bacAvavA siMhanI guphAmAM ghUse che! zItaLatA meLavavA agninI jvALAmAM kUde che! koNa samajAve ene? vinAzakArIne e hitakArI mAne che! dagAkhorane vizvAsapAtra mAne che! koNa bacAve ane? lobha sarva pApono bApa che! lobhI kyuM pApa na Acare? e koI paNa pApa AcaravA taiyAra! ene pApa dekhAtuM nathI, ene to indriyonAM viSayasukha ja dekhAya che... paraMtu e sukha bhogavyAM, na bhogavyAM, du:khonA bhayaMkara dAvAnaLamAM jhIMkAI jAya che... durgationAM bhISaNa duHkho ene pIMkhI nAMkhe che, ene cUMthI nAMkhe che. dhyAna rAkho, sukha meLavavA lobha pAse na jAo; dUrathI bhale tamane tyAM sukha dekhAya, paraMtu te mAtra tamAro bhrama che.... sukhanA paDadA pAchaLa tame kalpI na zako tevAM bhayaMkara duHkha chupAyelAM UbhAM che! kAryo bhaTakAve saMsAramAM evaM krodho mAno mAyA lobhazca duHkhahetutvAt / sattvAnAM bhavasaMsAradurgamArgapraNetAraH / / 30 / / artha : A rIte krodha, mAna, mAyA ane lobha, jIvo mATe duHkhanA hetu hovAthI, narakAdi-saMsAranA bhayaMkara mArganuM pravartana karanArA che. vivecana : bhISaNa saMsArano bhISaNa mArga! narakagati ane tiryaMcagati saMsAranI bhayAnaka gatio che. na2pha gati ApaNA mATe parokSa che, tiryaMcagati pratyakSa che. pazu-pakSI ane kIDAonAM jIvana ApaNI sAme ja che.... zuM e jIvonAM jIvanamAM tamane bhayAnaka duHkho nathI dekhAtAM? katalakhAnAMomAM krUratAthI katala karAtAM e pazuonI hRdaya kaMpAvanArI cIso nathI sAMbhaLI? zikArInI Aga okatI baMdUkanI goLIthI vIMdhAI gayelA.... jamIna para taraphaDatA koIka paMkhInI apAra vedanA nathI joI? koI nadInA.... sarovaranA ke khAbociyAnA kinAre besI mAchalIo For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 43 prazamarati pakaDanArA mAchImAro jyAre jALamAM phasAvelI mAchalIone paththara para pachADI pachADIne motane ghATa utAre che..... tyAranuM chAtIne dhrujAvI nAMkhanAra dRzya nathI joyuM? jIvatAM komalakAya vAcharaDAMo para garama garama UkaLatuM pANI reDI, temanI khAla UtaraDI letA narapizAconuM karapINa kRtya nathI sAMbhaLyuM? tiryaMcayoninA saMsAranI bhISaNatAnA A to be-cAra namUnA ja tamane batAvyA; AvI ane AnAthI khUba vadhAre bhayAnaka rIbAmaNothI bharelo e tiryaMcagatino saMsAra che. ane narakagati? bhale e darda ane vedanAothI ja bharelo saMsAra, Aje ApaNe ApaNI AMkhothI joI zakIe ema nathI, paraMtu ene pratyakSa jonArI jJAnadRSTie e narkAgAra jaIne, jANIne ApaNane batAvyuM che. tamAre te najare javuM che? najare jovAno Agraha na rAkhe.... ApaNe te najare nahIM jaI zakIe... ApaNuM hRdaya e narkAvAsanI ati bhayaMkara yAtanAo sahI nahIM zake... dila ne dimAga behoza thaI jaze..... ApaNe jamIna para DhaLI paDIzuM. ApaNe-ke je katalakhAnAMomAM thatI hiMsA paNa joI zakavA samartha nathItevA komaLa hRdayanA mAnavIo, narkAvAsanI krUratAbharI nRzaMsa hiMsAo joI zakIe kharA? mATe jovAnI utkaMThAne dAbI rAkhI, ene zAstronAM mAdhyamathI jANI laIe e ja ucita che. e du:khapUrNa naraka-tiryaMcagatino mArga paNa eTalo ja bihAmaNo che! eTalo ja bhayaMkara che! eTalo ja duHkhadAyI che! e mArga che hiMsAno, jUThano, corIno, vyabhicArano ane parigrahano. arthAtu hiMsA-jUTha-corI-durAcAra ane parigrahanA mArge cAlo eTale narakagatimAM-tiryaMcagatimAM sIdhA ja pahoMcI javAya, vacce bhUlA paDavAnuM nahIM! ane bhUlA to paDAya ja kevI rIte? A mArgane batAvanAra krodha, mAna, mAyA ane lobha sAthe ja hoya che! A mArganuM pravartana karanArA e che; A mArge cAlavAno upadeza ApanArA e che ane A mArge sAtha ApanArA paNa A ja che! pachI bhUlA to paDAya ja kevI rIte? durgatinA mArganuM pravartana karanArA A kapAya che, jIvone e mArge cAlavA mATe satata upadeza ApanArA A kaSAya che..... ane durgatimAM sArI rIte pahoMcADanAra paNa A ja kapAya che! krodhe parazurAmane kSatriya-hatyAno upadeza nahoto Apyo? ne narakamAM nahotA pahoMcADI dIdhA? abhimAne rAvaNane yuddhanA medAnamAM nahoto utAryo? ane For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAga ane dveSa 47 sIdho ja narakamAM nahoto pahoMcADI dIdho? mAyAe rUkmIrAjAneM hRdayanA azubhabhAva chupAvavAno upadeza nahoto Apyo? na2ka ane tiryaMcAdi gatiomAM ane nathI bhaTakAvI? lobhe mammaNazeThane kRpaNatAnA pATha nahotA bhaNAvyA? raudradhyAna zikhavADI tene sAtamI narakamAM nathI vaLAvI Avyo? krodhanA AdezAM, abhimAnanI preraNAo, mAyAnI zikhAmaNo ane lobhanI lAlacomAM phasAyelA.... bhramita thayelA jIvo, hiMsA-jUTha Adi duSTa AcaraNanA bhayAnaka mArga para cAle che ane naraka-tiryaMca-gatinA bhISaNa saMsAramAM pheMkAI jAya che.... anaMta yAtanAo sahana karatA jIvo pratye e krodha-mAna-mAyAlobhane jarAya dayA AvatI nathI; mATe oLakhI lejo emane! rAga ane dveSa mamakArAhaMkArAveSAM mUlaM padadvayaM bhavati / rAgadveSAvityapi tasyaivAnyastu paryAyAH / / 31 / / artha : krodhAdinuM mULa be pada che : mamakAra (mamatva) ane ahaMkAra (garva), tenA (mamakAra ane ahaMkAranA) ja rAga ane dveSa bIjA paryAya che. vivecana : krodhAdi kAryonA kaTu vipAko jANIne kakaLI UThelo jIvAtmA, e kaSAyone AtmabhUmimAMthI ukhADIne pheMkI devA tatpara bane che tyAre te kaSAyonuM mULa zodhe che. mULamAMthI ukheDIne pheMkI devAthI punaH te AtmabhUmimAM utpanna ja na thAya. mULa salAmata rahe ane upara-uparathI kApI nAMkhavAmAM Ave, to pharIne kyAre paNa e UgyA vinA na rahe. arthAt alpakALa mATe krodha nahIM karavAthI, mAna nahIM dharavAthI, mAyA nahIM AcaravAthI ke lobha nahIM karavAthI kAma nahIM cAle; mAtra e kaSAyono 'upazama' karavAthI AtmA akaSAyI nahIM banI zake. tenAM to mULiyAM ja ukheDI nAMkhavAM paDaze! mATe ahIM graMthakAra mahApuruSa ApaNane 'mULa' batAve che. mamakAra ane ahaMkAra! A che kapAryAnuM mULa! mAyA ane lobhanuM mULa che mamakAra ane krodha-mAnanuM mULa che ahaMkAra. A mamatva ane ahaMtvanAM mULa AtmabhUminA UMDANamAM patharAyelAM che. vaDanA vRkSanAM mULa joyAM che? keTalAM UMDAM ane keTalAM bhUmimAM patharAyelAM hoya che? For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarata 48 enA karatAMya vadhu UMDAM ane vadhu vyApaka A mamatvanAM ane ahaMtvanAM mULa AtmabhUmimAM rahelAM che. mamatvanI vAsanA koI eka prakAranI che? A mAruM'-keTalA viSayone AvarIne paDelI vAsanA che? 'svajano mArA, parijano mArA, dhana-saMpatti mArI.... ane zarIra mAruM!' jene-je padArthane 'mAro' mAnyo tenuM mamatva baMdhAyuM! AvAM vividha mamatvomAMthI mAyA utpanna thAya che, lobha utpanna thAya che. jene 'mAruM' mAnyuM tene meLavavAno lobha! tenI rakSA mATe mAyA! mULa batAvI dIdhuM, have tene rAkhavuM ke kApavuM, te ApaNI icchA para nirbhara che. krodha ane mAnanuM mULa che ahaMtva. 'huM' -paNAno khyAla keTalo khataranAka che? 'tuM nIca, mane gALa de che? tuM adhama, mane mAravA Avyo che?' A krodha bhabhUkyo! 'mAruM apamAna? mane tuM zuM samaje che ?' A abhimAna pragaTyuM! 'aham'nI kalpanAmAMthI krodha ane mAna janme che; mATe krodha ane mAnanuM mULa che ahaMkAra. mamakArane 'rAga' kahI zakAya. ahaMkArane 'dveSa' kahI zakAya. A 'aham' ane 'mama' e moharAjAno mahAmaMtra che! A mahAmaMtrathI to moharAjAe samagra vizvane AMdhaLuM banAvI dIdhuM che. upAdhyAya zrI yazovijayajIe 'jJAnasAra' mAM kahyuM che : 'ahaM mameti mantro'yaM mohasya jagadAndhyakRt' zrI umAsvAti bhagavaMte 'ahaMmama' ne kaSAyonAM mULa kahyAM, upAdhyAyazrIe 'anaM-mama' ne mohano maMtra batAvyo che! A be rAga ane dveSanAM ja be nAma. arthAt kaSAyonuM mULa che- rAga ane dveSa. A rAga ane dveSanAM mULa AtmabhUminA peTALamAM patharAyelAM che...... evAM sudRDha thayelAM A mULa che ke ene ukheDI nAMkhavA te saraLa kAma nathI, jaladI pate tevuM kAma nathI. jyAM sudhI rAga-dveSanAM mULa jAmelAM che, tyAM sudhI kaSAyonAM viSavRkSo paNa phUlelAM-kaLelAM che! mamatva ane ahaMtvanI vAsanAo jyAM sudhI prabaLa che, tyAM sudhI kaSAyo prabaLa rahevAnA ja; mATe mamatva ane ahaMtvanI vAsanAo khodI khodIne bahAra pheMkI devI ja paDaze; to ja kaSAyono nAza thaI zakaze. kaSAyone cheDavAnI jarUra nathI. rAga ane dveSa para ja satata ane sakhata prahAro karo, kaSAyo svataH ja DhaLI paDaze. kaSAyone nAmazeSa pharI nAkhavA mATe rAga-dveSaahaMtva ane mamatvane mAravAM paDaze. For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAga ane dveSa Te anAdikALathI AtmabhUmimAM A rAga-dveSanAM mULa jAmelAM che; eno uccheda karavA pUrve e rAgadveSane enA svarUpe oLakhI levAM jarUrI che. te mATe ahIM graMthakAra mahAtmA enI oLakhANa karAve che. haju vizeSa oLakhANa karAvavA eka vadhu kArikA kahe che : mAyAlobhakaSAyazcetyetadrAgasaMjJitaM dvandvam / krodho mAnazca punadveSa iti samAsanirdiSTaH ||32|| artha : mAyA ane lobhanuM joDaluM rAga che ane krodha-mAnanuM joDaluM drupa che ema saMkSepamAM kahI zakAya. vivecana : cAra kaSAyonuM saMkSepIkaraNa rAga ane dveSamAM thAya che. jyAre jyAre 'rAga' zabda sAme Ave tyAre tyAre 'mAyA' ane 'lobha' kalpanAmAM UpasI AvavAM joIe. evI rIte mAyA ke lobhanuM AcaraNa thayuM ke turata ja 'maiM rAga karyo,' A vAta samajAI javI joIe. 'dveSa' zabda kAne paDatAM ja 'krodha' ane 'mAna' nI kalpanA AvI javI joIe. krodhathI to dveSa samajAI jAya che. arthAt krodha to dveSarUpe prasiddha che, paraMtu abhimAna dveSarUpe prasiddha nathI; eTale abhimAna karavA chatAM 'meM dvepa karyo,' A kalpanA AvatI nathI. jo ke abhimAna Ave che eTale krodhanuM koI ne koI rUpa AvI ja jAya che. chatAMya sAmAnya buddhino manuSya 'mAna'ne 'dveSa' samajI zakato nathI. 'abhimAna e dveSa che,' A vAta ahIM spaSTa karIne bhagavAna umAsvAtijI dveSa ane mAnanI pragADha maitrI batAve che! krodhI abhimAnI hoya ja! ane abhimAnI krodhI hoya ja! krodha hoya tyAM abhimAna ane abhimAna hoya tyAM krodha! baMne che dveSa! evI ja rIte mAyA ane lobha, rAga vinA mAyA nahIM ane rAga vinA lobha nahIM. rAga hoya to ja mAyA ane rAga hoya to ja lobha! lobhI mAyAvI hovAno ja. mAyAvI lobhI hovAno. lobhavRtti jIvAtmAne mAyAkapaTa karavA prere che; ane mAyA-kapaTa jIva tyAre ja kare che, jyAre ene koI ne koI viSayano lobha jAgelo hoya che. graMthakAra have AgaLa cAra kaSAyonA badale enuM TUMkuM rUpa 'rAga-dveSa' upayogamAM levAnA che; teno artha ApaNe krodha-mAna-mAyA ane lobha samajavAno. te rAga ane dveSa, karmabaMdhamAM kevI rIte nimitta bane che, te samajAvavA graMthakAra AgaLa vadhe che - For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAga-dveSanA sahAyaka mithyAdRSTyaviramaNapramAdayogAstayorvalaM dRSTam / tadupagRhItAvaSTavidhakarmabandhasya hetU tau / / 33 // artha : mithyAtva, avirati, pramAda ane mana-vacana-kAyAnA yoga, A cAra te rAga-dveSanA upakArI che, te mithyAtvAdithI upagRhita rAga ane dvepa ATha prakAranA karmabaMdhanA hetu bane che. vivecana : rAga dveSanuM sahAyakamaMDala! A sahAyakamaMDalanA sahAre rAga-dveSa, AtmabhUmine karmonuM jaMgala banAvI rAkhe che. ekalA rAga dveSa karmabaMdhanA kAraNa banI zakatA nathI. are, A sahAyakamaMDalathI ja emanuM astitva che! jo sahAyakamaMDala nahIM, to rAga-dveSa nahIM. Avo; e rAga-dveSanA sahayogI-upakArI maMDalano paricaya karAvuM. (1) A bihAmaNI....rAkSasAkRti je che, temanuM nAma che mithyAtva. enuM kArya che sudeva-sugaruM ane saddharma para rAga nahIM karavA devAnuM. kudeva-kuguru ane kudharma para rAga karAvavAnuM. jinoskRta tattvo para AtmA zraddhAvAna na bane enuM A mithyAtva pUruM dhyAna rAkhe che. (2) bIjI che avirati. rUpe-raMge khUbasUrata! sahu koI mohita thaI jAya evuM enuM AkarSaNa che..... mahAjAlima A strI che..... samagra devaloka para enuM prabhutva che! samagra narakaloka para enuM sAmrAjya che..... manuSyaloka para paNa eno jAdu gajaba che. hiMsAdi pApono e tyAga nathI karavA detI. koI vrata-niyama ke pratijJA nathI karavA detI. heyano tyAga ane upAdeyano svIkAra nathI karavA detI. rAga-dveSanI A prabaLa sahAyaka strI che! (3) A nirAMte nasakorAM bolAvatA poDhI rahyA che te pramAdabhAI! emanuM kAma ghaNuM vyApaka che..... kSetra ghaNuM vizALa che. rAga-dveSane pUrNa sahayoga ApI ATha prakAranA karmabaMdhanuM mahAn kArya saMpanna karAvanAra pramAdabhAI bolavAmAM khUba mIThA che! dezakathA, rAjakathA, strIkathA ane bhojanakathAono to teo bhaMDAra che. bhautika viSayonA AkarSaNanI sImA ja nahIM. pAMce indriyo sAthe svacchaMda vihAra karavAmAM pAvaradhA ane UMdhavAnuM pAra vinAnuM! rAga-dveSanA jigarajAna dosta che. (4) cothA naMbaramAM che yoga. jyAM sudhI A yoga-bAbu mithyAtva avirati ane pramAdanA maMDaLamAM rahe che tyAM sudhI teo rAga-dveSanA dRDha vaphAdAra For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 51 rAga-dveSanA sahAyaka sahayogI rahe che. teo potAnuM mana, potAnuM vacana ane potAnuM tana-traNeyane rAga-dveSanA pUrNa sahayogamAM kAme lagADe che! ATheya prakAranAM karma bAMdhavAnuM rAga-dveSanuM kArya sArI rIte karAve che. duSTa-adhama vicAro, karkaza ane kaTu vacano, hiMsAdi pAponuM pracura AcaraNa. A caMDALacokaDInA sahayogathI rAga ane dveSa karmonA baMdhanamAM nimitta bane che. arthAt AtmAmAM jyAM sudhI mithyAtva, avirati, pramAda ane yoga che, tyAM sudhI rAga-dveSa dvArA AtmA gADha karmabaMdha kare che. jyAM sudhI AtmA sarvajJabhASita tattvArtha para zraddhAvAna nathI banato, tyAM sudhI enA rAga-dveSa ati prabaLa hoya che, tethI te gADha karmabaMdha karatA rahe che. aviratino udaya AtmAne pApono tyAga karavAnI bhAvanA jAgrata thavA deto nathI, pApatyAganI pravRtti ka2vA deto nathI... eTale AtmA niraMtara anaMta karmothI malina thato ja rahe che. pramAda to AtmAne khUba ja game che. viSayalolupatA, indriyaparavazatA, vikathA-pracuratA ane nidrA-priyatAmAM evo lIna banI jAya che ke ene bhAna ja nathI hotuM ke 'huM cIkaNAM karma bAMdhI rahyo chuM.' mana-vacanakAyAnA yoga to A traNeyane anusare che, traNeyane mana-vacana-kAyAnI zakti Ape che..... AtmA e zaktithI mithyAtva-avirati ane pramAdane puSTa karo gADha karmabaMdha karato rahe che. rAga-dveSa ekalAnuM kaMI UpajatuM nathI; e to caMDALacokaDInA sahAre ja kUde che. e sahAro toDI nAMkhavAmAM Ave to rAga-dvepa mahAna upakAraka banI jAya che. mithyAtvano saMga tyajI jo e samyakRtvano sahAro le, aviratino saMga tyajI virati sAthe prema bAMdhe, pramAdane tyajI daI apramAdane mitra banAve to rAga-dveSa AtmAne nyAla karI de! mana-vacana-kAyA, AtmAnA pavitra sahayogamAM AvI gayA pachI unnatinuM pUchavuM ja zuM!! karmabaMdha ATha prakAre sajjJAna- darzanAvaraNa- vedya-mohAyuSAM tathA nAmnaH / gotrAntarAyayozceti karmabandho'STadhA mIlaH / / 34 / / artha : karmabaMdha mULarUpe ATha prakArano thAya che : (1) jJAnAvaraNa (2) darzanAvaraNa (3) vaMdanIya (4) mohanIya (5) AyuSya (6) nAma (7) gotra, ane (8) antarAya. vivena : rAga ane dveSathI thatA maulika karmabaMdhane ahIM graMthakAra batAve che. mithyAtva, avirati, pramAda ane yoganA sahayogathI rAga-dveSa maulika For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamati para ATha prakAranAM karmone bAMdhe che. ATha prakAranAM karmothI AtmA baMdhAya che. (1) jJAnAvaraNa : A karma AtmAnA jJAnaguNane Avare che; kSAyika jJAnane ane kSAyopazamika jJAnane, baMnene Avare che. parokSa ane pratyakSa-baMne jJAnane Avare che. tethI AtmAmAM ajJAnatA, buddhihInatA Adi dekhAya che. (2) darzanAvaraNa : cakSudarzana Adi AtmAnI darzana-zaktine Avare che. AtmAnA darzanaguNane Avare che. pAMca prakAranI nidrAono paNa AmAM ja samAveza thAya che. kAraNa ke nidrA paNa darzana-zaktine Avare ja che! (3) vedanIya : sukhAnubhava ane du:khAnubhava-A karmanAM be kAma che. AtmAnA sahaja-svAbhAvika sukhano anubhava, A karma karavA detuM nathI. (4) mohanIya : jenAthI jIva mohita thAya te mohanIya! UMdhI samaja ane krodha-mAna-mAyA-lobha, A karmanI dena che! hAsyAdi 'no-kapAyo' nI vikRti paNa A ja karmanI bheTa che! ATheya karmomAM A karmanI jAlimatA-prabaLatA gajaba ja hoya che. (5) AyuSya : A karmanI kRpAthI to jIva jIve che! prANa dhAraNa kare che! janma ane mRtyu A karmanI kRpAnuM phaLa che... B (6) nAma : jIvane gati (yoni) ApavI, jAti (ekendriyAdi) ApavI, sUkSmatva-sthUlatva, yaza-apayaza, saubhAgya-durbhAgya, rUpa-2sAdi vagere ApavAnuM kAma A karmanuM che. samagra zarIraracanA A karmane AbhArI che. AtmAnA arUpIpaNAne A karma Avare che. (7) gotra : uttama kuLanI prApti, uttama jAtinI prApti, pratibhA ane aizvarya A karma Ape che, tevI ja rIte nIca kuLa-jAti vagere paNa A ja karma Ape che! AtmAnA 'aguruladhu' guNane A karma Avare che. uccatA ane nIcatA-A karmanA anusAre prApta thAya che. (8) antarAya : A karma, sAme pAtra hoya ane ApavAnI vastu pAse hoya, chatAM ApavAno bhAva jAgavA na de! tevI ja rIte icchita sukhonI prApti na thavA de. prApta thayelAM sukho bhogavavA na de. AtmAnI anaMta zaktine A karme ja to AvarI che! A rIte jIva, mithyAtvAdi sahita rAga-dveSathI maulika karmabaMdha kare che, e karelA karmabaMdha anusAra karmo udayamAM AvIne potAno prabhAva batAve che. cAragatimAM paribhramaNa karatA jIvonuM AMtara-bAhya samagra vyaktitva, A ATha karmono prabhAva ja che. AtmAnuM maulika svarUpa je anaMtajJAna, anaMtadarzana, For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmonA uttarabheda 53 avyAbAdha sthiti, vItarAgatA, akSaya sthiti, arUpIpaNuM, agurulaghutA anaMtavIrya che, te to AvarAyeluM, dabAyeluM paDyuM che. kevI kevI pravRttithI, kevAM kevAM karma baMdhAya che ane e baMdhAyelAM karmo jIva 52 kevA kevA prabhAva pADe che - A vijJAna avazya prApta karavuM joIe. ahIM A zlokamAM to mAtra mULa prakRtibaMdha ATha prakArano batAvIne graMthakAra enA uttara-avAMtara bheda batAvavA AgaLa vadhI gayA che. karmasiddhAnta-karmavijJAnanI pAyAnI vAta che A maulika karmabaMdha. samagra karma-philasUphInI AdhArazilA A che. A ATha karmonuM svarUpa sArI sUkSmatAthI samajI levuM joIe. AtmAnI svabhAvadazAne AvRtta karIne vibhAvadazAmAM ramaNatA karAvanArAM A ATha prakAranAM karmo, samagra jIvasRSTi para chavAyelAM che. koI saMsAravartI jIva A karmonA prabhAvathI bacelo nathI. AvAM A avidha pharmonI oLakha vistArathI karAvavA, enA avAntara prakAro batAvavAmAM Ave che. karmonA uttarabheda paJca nava dvayaSTAviMzatikazcatuH SaTkasaptaguNabhedaH / dvipaJcabheda iti saptanavatibhedAstathottarataH / 135 / / artha : A pramANe kramazaH pAMca, nava, be, aThThAvIsa, cAra, betAlIsa (6X7) baM ane pAMca-ema (ATha karmonA) sattANuM bheda thAya che. vivecana : mULa karmabaMdha ATha prakAre thAya. uttara-bhedoe sattANuM prakAre thAya. ahIM te mULa ATha karmonA kramathI uttara bhedo aMkomAM batAvavAmAM AvyA che, te bhedonAM nAma saMkSepamAM ahIM batAvAya che (1) jJAnAvaraNa : 1. matijJAnAvaraNa, 2. zrutajJAnAvaraNa, 3. avadhijJAnAvaraNa, 4, mana:paryavajJAnAvaraNa ane 5, kevaLajJAnAvaraNa. (2) darzanAvaraNa : 1. catudarzanAvaraNa. 2. akSudarzanAvaraNa. 3. avadhidarzanAvaraNa. 4. kevaLadarzanAvaraNa, 5, nidrA. 6, nidrAnidrA. 7. pracalA. 8. pracalApracalA. 9. thINaddhi (3) vedanIya : 1. zAtAvedanIya. 2. azAtAvaMdanIya, (4) mohanIya : 1, samyaktvamohanIya. 2. mizramohanIya, 3. mithyAtva For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 prazamarati mohanIya. 4. anattAnubaMdhI krodha. 5. a. mAna. 6. a. mAyA, 7. a. lobha. 8-9-10-11. apratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyA-lobha, 12-13-14-15. pratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyA-lobha. 16-17-18-19 saMjvalana kodhamAna-mAyA-lobha. ra0, hAsya, 21. rati, 22. arati, 23, bhaya, 24. zoka. 25. jugupsA, 23. puruSaveda, 27. strIveda, 28. napuMsaka veda. (5) AyuSya: 1 naraka AyuSya, 2. tiryaMca AyuSya, 3. manuSya AyuSya. 4. deva AyuSya. (6) nAma : 1. gatinAma, 2. jAtinAma, 3, zarIranAma, 4. aMgopAMganAma, 5. nirmANanAma, 6. baMdhananAma, 7, saMsthAnanAma, 8. saMdhAtananAma, 9. saMhanananAma, 10, sparzanAma, 11. rasanAma, 12. varNanAma, 13, gaMdhanAma, 14, AnupUrvanAma, 15. agurulaghunAma, 16. upaghAtanAma, 17. parAghAtanAma, 18. AtapanAma, 19. udyAtanAma, 20. ucchavAsa nAma, 21. vihAyogatinAma, 22. pratyeka zarIranAma, 23, sAdhAraNazarIra nAma, 24. trasanAma, 25. sthAvaranAma, 26. zubhanAma, 27. azubhanAma, 28. subhaganAma, 29. durbhAganAma, 30. susvaranAma, 31. dudharanAma, 32. sUkSmanAma, 33. bAdaranAma, 34. paryAptanAma, 35. aparyAptanAma, 36. sthiranAma, 37. asthiranAma, 38. AdeyanAma, 39. anAdeya nAma, 40. yazonAma, 41. ayazonAma, 42. tIrthaMkaranAma. (7) gotra : 1. uccagotra, 2, nIcagotra. (8) antarAya : 1. dAnArAya, 2. lAbhAntarAya, 3. bhogAntarAya, 4. upabhogAntarAya, 5. vIryAntarAya. A rIte - pa+9+1+28+4+42+2+5 = 97 uttarabheda thAya. bIjI paddhatie gaNanA karavAmAM Ave to 122 uttaraprakRti thAya; A gaNanAmAM mAtra nAmakarmanA bhedo vadhu vyApakatAthI gaNavAmAM Ave che, arthAt nAmakarmanI 67 ane bAkInAM sAta karmonI papa=122 bheda thAya. nAma karmanA 97 bheda A rIte thAya che. gati 4 + jAti pa + zarIra 5 + aMgopAMga 3 + saMghayaNa 6 + saMsthAna 6 + varNAdi 4 + AnupUrvI 4 vidAyagati ra = 39 +2sadazaka +sthAvaradazaka + pratyeka ATha = 67. A rIte ATha karmonI 122 prakRti udayamAM hoya che, baMdhamAM to 120 For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMpa karmabaMdha cAra prakAre prakRti ja hoya che. mohanIya karmanI mizramohanIya ane samyakatvamohanIya baMdhAtI nathI. baMdhAya che mAtra mithyAtvamohanIya. udayamAM mithyAtvamoha0 mizramoha0 ane sabhyatvamoha0 traNa Ave che. haju paNa nAmakarmanI uttara pravRttiono vistAra karI zakAya che; ane e vistAra karIe tyAre ATheya karmonI 158 uttaraprakRti thAya. prastutamAM, karmabaMdha graMthakAre samajAvavo che eTale teoe 97 bheda batAvyA che. jo ke karmabaMdhano vicAra pracalita 120 prakRtiono che; paraMtu enA saMkSepa 97 prakRtimAM thaI zake che. A kama kevI rIte baMdhAya che, te samajAvatAM graMthakAra kahe che : baMgha cAra prakAre prakRtiriyamanekavidhA sthitynubhaagprdeshtstsyaaH| tIvro mando madhya iti bhavati vandhodayavizeSaH / / 36 / / artha : A rIte A prakRti aneka prakAranI (122 prakAranI) che, te prakRtinAM, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha thAya che, tenAthI viziSTa prakRtibaMdha thAya che, te tIvra, maMda ane madhyama baMdha thAya che, udaya paNa (prakRtiono) tIvrAdi bheda thAya che. vivecana : phanI prakRti eTale karmonA prakAro. te kama AtmAnI sAthe kevI rIte baMdhAya che; tenI vaijJAnika paddhatie prakriyA ahIM batAvavAmAM AvI che. mULa karmanA prakAra ATha che, avAMtara prakAro 122 che, te 122 prakAro-karmanA, kevI rIte baMdhAya che, tenuM zAstrIya vizleSaNa karavAmAM Ave che. jyAre A kamAM baMdhAya che tyAre enI sthiti (kALamAna), eno rasa ane pradezo paNa sAthe ja baMdhAya che. sthiti-rasa-pradezanA baMdhathI prakRtibaMdha viziSTa bane che. jIva jyAre tIvra AzayavALo hoya che, tIvra vicAro karato hoya che tyAre prakRtibaMdha tIvra thAya che. jyAre jIva ma AzayavALo hoya che tyAre pratibaMdha paNa maMda thAya che. jyAre madhyama koTinA vicAro karato hoya che tyAre karmo madhyama rIte baMdhAya che. tIvra baMdhAyelAM kamAM jyAre udayamAM Ave tyAre tIvra anubhava karAve, manda baMdhAyelA karmo udayamAM Ave tyAre manda anubhava karAve ane madhyama baMdhAyelAM kama madhyama anubhava karAve che. jevo baMdha tevo udaya For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati (1) sthitibaMdha : (1) jJAnAvaraNa : 30 kaDAkoDI sAgaropama; jaghanyasthiti: annaharta (2) darzanAvaraNa : , (3) vedanIya : ,, 12 muhurta (4) aMtarAya : , antarmuhUrta (5) mahanIya : 70 koDAkoDI sAgapama (6) nAma : 20 koDAkoDI sAgaropama ,, 8 muhurta (7) gotra : , (8) AyuSya : 33 sAgaropama. antarmuhurta karmapulonuM Atma-pradezomAM avasthAna te sthiti' kahevAya. arthAt karmono AtmAmAM avasthAnakALano nirNaya thavo te sthitibaMdha che. (2) rasabaMdha : zubhAzubha karmanA baMdha samaye ja "rasa' baMdhAya che; teno vipAka, nAmakarmanAM gatyAdi sthAnamAM rahelo jIva anubhave che. sukha-duHkhanAM tIvra athavA maMda saMvedano A rasabaMdha para nirbhara che. tIvra adhyavasAyathI zubhakarma bAMdhyuM che to e karmano udaya thatAM sukhanuM saMvedana paNa tIvra thavAnuM ane azubhakarma tIvra adhyavasAyathI bAMdhyuM che to duHkhano anubhava paNa tIvra thavAno. (3) pradezabaMdha : mana, vacana ane kAyAthI, AtmA potAnA sarva pradezothI karmaskaMdho grahaNa kare-te pradezabaMdha kahevAya. eka-eka AtmapradezamAM jJAnAvaraNa Adi dareka karmanAM anaMta-anaMta pudgalo baMdhAya! A rIte AtmA sAthe prakRtiono baMdha thAya che. baMdha! jJAnAvaraNIyAdi karmapudgalothI AtmAnuM je baMdhAvuM, arthAtu parataMtratA prApta karavI, tene "baMdha' kahevAmAM Ave che, AtmAno eka-eka pradeza anaMtaanaMta karmayugalothI baMdhAyelo che. karma ane AtmAnI ekatA thavI, tenuM nAma prakRtibaMdha! te ekatA thatI vakhate ja sthiti-rasa ane pradezanA nirNaya thaI jAya che. A rIte pratibaMdhamAM vaiziDyuM Ave che. For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoga : kaSAya : legyA pa7 jyAM sudhI AtmA A rIte karmabaMdha karato rahe tyAM sudhI sukha-duHkhanAM kanDa cAlatAM ja rahe. saMsAra-paribhramaNa cAlatuM ja rahe tyAM sudhI AtmA svasvarUpamAM ramaNatA karI na zake. "karmabaMdha" eTalA mATe samajAvavAmAM Ave che ke jIva e karmabaMdha' karavAnuM baMdha kare! yoga : kaSAya : leDyA tatra pradezabandho yogAt tadanubhavanaM kaSAyavazAt | sthitipAkavizeSastasya bhavati lezyAvizeSeNa / / 37 / / artha : te cAra prakAranA baMdhamAM, pradezabaMdha mana-vacana-kAyAnA vAMgathI vadhAya che te pradezabaddha karmanA anubhava kapAyavaza thAya che ane sthitinA pAkavizepa (jaghanya-madhyama utkRSTa sthitinuM nirmANa) vezyAothI thAya che. vivecana : pradezabaMdha eTale AtmAnA asaMkhya pradezomAM jJAnAvaraNa Adi karmonAM pagalonuM AvavuM ane rahevuM. AtmapradezomAM karmayugalo evAM pravezI jAya che ke rAga-dveSathI AvRtta AtmAne eno khyAla paNa nathI Avato. to zuM e karmapudgalo ema ja AtmAmAM AvI jAya che? nA, karmapudgalo akAraNa AtmAmAM vahI AvatA nathI. jIva manathI vicAro kare che; vacanathI bole che ane kAyAthI-pAMca indriyothI pravRtti kare che, mATe te karmapudgalo AtmAmAM Ave che ne rahe che. A eka atyaMta sUkSma prakriyA che..... pratikSaNa..... pratisamaya A prakriyA dareka jIvAtmAmAM cAlu ja rahe che.... mana-vacana ane kAyAnAM "mazIna ' niraMtara cAlu rahe che, mATe karmayugalonuM AtmAmAM AvavuM paNa niraMtara cAle che! e karmayugalo kyAMthI AvIne AtmAne vaLage che, ema pUcho cho? hA, kArmaNavargaNAnAM anaMta-anaMta pudgalo A samagra cauda rAjalokamAM ThAMsI ThAMsIne bharelA che. anaMta-anaMta jIvo, eka kSaNano ya "inTaravala' pADyA vinA, pratikSaNa anaMta-anaMta karmapudgalo grahaNa kare che. chatAM e kArmaNavargaNAno vipula jaththo kyAreya ocho thato nathI! jema vizvamAM kAmaNavargaNAno anaMta "sToka' bharelo che, tema bIjI pacIsa prakAranI (kula : 26) vargaNAothI paNA loka bharelo che. kharekhara, A vinAmAM zuM nathI!! ApaNe jANatA nathI evuM to apAra-anaMta bhareluM che. manathI-vacanathI ke kAyAthI koIpaNa sUkSma ke sthUla pravRtti karI ke ATheya For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa8 prazamarati prakAranAM karma-pudgalo AtmAmAM AvyAM samajo! e karma-pugalonA sArAnarasA prabhAvono anubhava kaSAya" nA mAdhyamathI thAya che. krodha-mAna-mAyA-lobha, A cAra mukhya kapAyo che. AtmapradezamAM rahelAM karmapudgalonuM sukhAtmaka ane duHkhAtmaka saMvedana, A kaSAyo vinA thaI zakatuM nathI. AtmAnI sAthe baMdhAyelAM karmayugalonI sthitino nirNaya karAyo karatA nathI, te kAma "lezyAonuM che. (1) mana-vacana kAyAnA yogathI pradezabaMdha. (2) krodhAdi kaSAyothI pradezabaddha karmono anubhava. (3) vezyAothI utkRSTa-madhyama ane jaghanya sthitinuM nirmANa. mukhya A traNa vAto che. zA mATe manane pApavicArothI mukta karavAno ane zubha-zuddha vicArathI manane nirmaLa karavAno upadeza tIrthakara bhagavaMte Apyo, te samajAyuM ne? zA mATe pApavANI nahIM bolavAno ane hita-mita-priya ane pathya vANI bolavAno ja Agraha jJAnI puruSo kare che, A vAta gaLe Utare che ne? zA mATe pAMca indriyono nigraha karI indrisaMyama keLavavAno upadeza gurujanA Ape che, tenuM rahasya samajAyuM ne? zubha vicAra, vANI ane vartanathI Atmapradeze sAthe zubha karmo baMdhAya, azubhathI azubha baMdhAya. sukha-duHkhano anubhava kaSAya karAve che. kaSAyono kSaya thayA pachI e pradezabaddha karmapudgalo AtmAmAM sukha-duHkhanI lAgaNIo pragaTAvI zake nahIM ane prazasta lezyAomAM ramatA rahevAthI e pradezabaddha karmonI sthiti paNa sArI baMdhAya che. A rIte karmono pradezabaMdha, teno anubhava ane enI sthitinA nirmANanuM vijJAna samajAvIne have "lezyAone samajAvavA graMthakAra AgaLa vadhe che. levAonA cha prakAra tAH kRNanIlakApotataijasIpadmazuklanAmAnaH / zleSa iva varNabandhasya karmavandhasthitavadhAtryaH / / 38 / / artha : te lagyAo) phaNa, nIla, kApAta, tejasa, padma ane zukla nAmanI lezyAo karmabaMdhamAM sthitinuM nirmANa karanArI che, jevI rIte raMgonA baMdhamAM vAMdara! ka, juo pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lezyAonA cha prakAra pala vivecana : eka citrakAra bhIMta upara citra banAve che, te tame joyuM che? citrakAra lAla-pILA ane vAdaLI raMgothI ane bIjA mizra raMgothI suMdara nayanaramya citra bhIMta upara, kenavAsa upara ke rekmIna upara banAve che, te tame nihALyuM che? jo tame upara uparathI ja jaIne cAlatA thayA hazo to to tame e aMge ciMtana nahIM ja karyuM hoya. zuM tamArA manamAM A prazana pedA thayo hato ke "A lAla-pILA raMgo A bhIMta upara ke kenavAsa upara Takaze kevI rIte? bhIMta upara raMgAne TakAvanAruM , dIrdhakALa sudhI TakAvanAra tattva karyuM che? pANI? nA, pANInA sahAre raMgo dIrghakALa TakatA nathI... pANI sukAI jAya eTale raMgo kharI paDe.... to bIjuM kyuM tattva hoI zake? zleSa! sarasa! guMdara raMgomAM zleSane ghoLI nAMkhavAmAM Ave, sarasa bheLavavAmAM Ave ke evo koI padArtha, ke je raMgo ane bhIMta vacceno saMbaMdha dIrghakAlIna banAvI Ape, tevo padArtha meLavIne raMgo citrakAmamAM vaparAya, to te citra bhIMta upara lAMbo samaya Take." AtmA bhIMta che ane karmayugalo raMga che. karma-pagalonA raMga ema ja AtmAnI bhIMta upara coMTI jatA nathI; vacce koI zleSa joIe! koI guMdara joIe! AtmA sAthe karmayugalono dIrghakAlIna saMbaMdha to ja rahI zake. te Sa kahA ke guMdara kaho te che vezyAo. amuka karmayugalo AtmA para pacIsa varSa Take che ne amuka karmapudgalo pAMcaso varSa Take che.... A samaya-maryAdAnuM niyaMtraNa lezyAo kare che ! amuka jAtanA raMga bhIMta upara eka-be varSa ja Take che ne amuka jAtanA raMga pacAsa ke so varSa sudhI Take che - e konA kAraNe? raMgomAM kyo zleSa... kyo guMdara vaparAyA che-enA kAraNe raMgo alpakALa ke dIrdhakALa TakatA hoya che. A che vezyAonA be bheda batAvavAmAM AvyA che : zubha lezyA ane azubha lezyA. kRSNa vezyA, nIla vezyA ane kApota lezyA azubha che. taijasa lA, padma saMsthA ane zukula leNyA zubha che. jyAre karmabaMdhamAM tIvra pariNAmavALI azubha lezyAo bhaLe che tyAre kamAMnI ati dIrdha sthiti ke je ati duHkha ApanArI hoya che, te baMdhAya che. karmabaMdhamAM jyAre zubha lezyAo bhaLe che tyAre vizuddha-temaja zubha pariNAmavALI. karmasthiti baMdhAya che. lezyAnI paribhASA mahAnuM pUrvAcAryoe A pramANe karI che; For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 50 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'kRSNAdidravyasAcivyAt pariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM 'lezyA' zabda: prayujyate / / je rIte sphaTikamaNi vibhinna vargonuM sAMnidhya prApta karIne te varNomAM pratibhAsita thAya che te rIte kRSNAdi dravyonuM sAMnidhya pAmIne AtmAnA pariNAma, te rUpamAM pariNata thAya che. AtmAnI A pariNati mATe 'lezyA' zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. A pariNati 'bhAvalezyA' kahevAya che. je kRSNAdi dravyono nirdeza karyo che te 'dravyalezyA' kahevAya che. prazamarati dravyaleyA paudgalika che, bhAvalezyA AtmapariNAmarUpa che. zrI abhayadevasUrijIe kahyuM che: 'vidravyAdhivyananitADa'smapariNAmarupA bhAvabhezyA!' pariNAma, adhyavasAya ane lezyA-A traNano ghaniSTha saMbaMdha che. jyAM pariNAma zubha hoya che, adhyavasAya prazasta hoya che, tyAM lezyA vizuddhamAna hoya che. karmonI nirjarAmAM pariNAmonuM zubha hovuM, adhyavasAyonuM prazasta hovuM ane lezyAonuM vizuddha hovuM Avazyaka hoya che. AnAthI viparIta, jyAre pariNAma azubha hoya che, tyAre adhyavasAya aprazasta hoya che ane lezyA saMkliSTa hoya che. AthI ema samajAya che ke karmabaMdhanamAM ane karmanirjarAmAM pariNAma, adhyavasAya ane lazkAnuM sammilitarUpe saMpUrNa yogadAna che. Ano phalitArtha e che ke manuSya jo zubhakarmabaMdha karavA hoya, karmonI nirjarA karavI hoya to eNe potAnA pariNAma, adhyavasAyo ane lezyAne zubha rAkhavI. lezyAonA mAdhyamathI jyAre karmo AtmA sAthe baMdhAya che, tyAre AtmAnI kevI avasthA thAya che te graMthakAra AgaLa batAve che. sukha ane duHkha karmodayAd bhavagatirbhavagatimUlA zarIranirvRttiH / dehAdindriyaviSayA viSayanimitte ca sukhaduHkhe / / 39 / / For Private And Personal Use Only artha : te karmanA vipAkothI narakAdi gatio hoya che ane dainirmANanuM bIja paNa e ja narakAdi bhavati che, te dehathI indriyanA viSayo ane viSayanimittaka sukha ane duHkha (sukhAnubhava ane duHkhAnubhava) thAya che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sukha ane duHkha vivecana : je karmo jIve bAMdhyAM hoya te ja karma udayamAM Ave. jyAre jIva karma bAMdhe che tyAre ja e nakkI thaI jatuM hoya che ke A karma keTalA samaya pachI udayamAM Avaze! hA, eka vAta samajI levI joIe ke baMdhAyelAM badhAM ja karma vipAkodayamAM na paNa Ave! arthAtuM, jyAre e udayamAM Ave tyAre jIvane sukha-duHkhanA anubhava na paNa thAya, chatAM udayamAM AvI jAya ne bhogavAI jAya ane pradezodaya' kahevAmAM Avyo che. karmanA ATha prakAromAM je nAmakarma che, tenA avAMtara 103 prakAra che, temAM gatinAmakarma Ave che. jIva vartamAnamAM je gatimAM hoya te gatimAM AgAmI gatinuM nAmakarma bAMdhato hoya che. dA. ta. vartamAnamAM eka jIva manuSyagatimAMmanuSya bhavamAM che; te jIva A pachInI (mRtyu pachInI) gati A bhavamAM ja nakkI kare! jo ke manuSyane e jJAna hotuM nathI ke eNe kyAre ne kaI gatinuM nAmakarma bAMdhyuM paNa e baMdhAI ja jatuM hoya che. gotrakarma paNa ene anurUpa baMdhAI jAya ane AyuSya karma paNa e ja gatinuM baMdhAya. mRtyu pachI jIva e bhavamAM, e gatimAM utpanna thAya tyAre te bhAvane anurUpa zarIranuM e svayaM nirmANa kare che. evuM nathI hotuM ke zarIra taiyAra (reDImeDa) hoya ne jIva emAM pravezI jAya! jema baMgalo taiyAra hoya ne manuSya emAM rahevA cAlyo jAya. nA, jIva svayaM zarIranI racanA kare che. narakagatimAM jAya to narakanuM zarIra banAve ne devalokamAM jAya to devanuM zarIra banAve. manuSyagatimAM jAya to manuSyanuM zarIra ane tiryaMca gatimAM tiryaMcanuM zarIra banAve. zarIranirmANanI sAthe ja indriyonuM nirmANa thatuM hoya che. deva-nAraka ane manuSyanA bhavamAM to zarIraracanAnI sAthe ja pAMca indriyonI racanA thatI hoya che. eka tiryaMcagati (pazu-pakSI Adino bhava) evI che ke jyAM eka, be, traNa, cAra ane pAMca indriyonI racanA thAya. koI jIvane eka ja indriya, koI ne be, koIne traNa, koIne cAra ane koIne pAMca indriya hoya che, jIvAtmA A indriyonA mAdhyamathI viSayo grahaNa kare che. dareka jIvane sparzanendriya to hoya ja. zarIra banyuM eTale sparzana-indriya to banI ja jAya. zubha ane azubha-sArA ane narasA sparzano anubhava A indriyathI thAya. rasanendriyane priya viSaya maLe eTale jIvAtmAne sukhano anubhava thAya ane apriya viSaya maLe-aNagamato rasa maLe eTale duHkhAnubhava thAya. dhrANendriyane sugaMdha maLe eTale sukha ane durgadha maLe eTale duHkha! cakSurindriyane rUpano viSaya maLe eTale jIva rAjI ane kurUpa viSaya maLe eTale nArAja! zravaNendriyane mITho For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati hara zabda maLe eTale jIvane AnaMda thAya ane kaDavo zabda maLe eTale udvaMga thAya. iSTa viSayanimittaka sukhAnubhava che. aniSTa viSayanimittaka du:khAnubhava che. eka vAtanI spaSTatA karI dauM. je te viSayane grahaNa karavAnuM kArya indriyanuM che. sukha-du:khanA anubhava karavAnuM kAma mananuM che! jIvAtmA indriyothI viSaya grahaNa kare che ane manathI sukha-duHkhanA anubhava kare che. hA, saMsAramAM evA anaMta jIvo che ke jemane zarIra che, indriyo che, paNa mana nathI! AvuM manuSyagati ane tiryaMcagatimAM ja hoya. devone ane nArakone to pAMca indriyo ane mana hoya ja. je ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIvone mana nathI hotuM te jIvone 'saMjJA' to hoya ja che. mana vinAnA jIvone icchA to hoya. khAvAnI icchA, cAlavAnI icchA..... dravya bheguM karavAnI icchA...... vagere. mana vinA paNa jIva icchAo karI zake che, paNa e icchAo ane mana dvArA thatI icchAomAM aMtara ghaNuM hoya che. karmabaMdhanI dRSTie paNa aMtara paDatuM hoya che. ApaNe manavALA mAnavI chIe! jo e mana priya-apriya viSayomAM sukha ane du:khanA anubhavamAM bhaTakavA mAMDayuM to vartamAna jIvanamAM azAnti ane paralokamAM ghora du:kha lamaNe lakhAyelAM samajo. duHkhanAM kAraNa duHkhadviT sukhalipsumahAndhatvAdadRSTaguNadoSaH / yAM yAM karoti ceSTAM tayA duHkhamAdatte ||40| artha : duHkhano dveSI ane sukhanI spRhAvALAM (jIva) mohAndha banavAthI gurA ke doSa joto nathI. te je je ceSTA (mana-vacana-kAyAnI kriyA) kare che tenAthI duHkha meLave che. (du:kha anubhave che.) vivecana : du:khano dveSa! sukhano rAga! sarva du:khonuM mULa A rAga ane dveSa che. duHkha nathI gamatAM, sukha game che; du:kha TALavAM che, sukha meLavavAM che! pAMca indriyonA iSTa ane priya viSayo prApta karavA che ane aniSTa-apriya viSayothI mukta thavuM che! saMsArI jIvomAM arthAt je jIvAtmAo pAse jJAnardiSTa nathI tevA jIvomAM A vRtti ane pravRtti jovA maLe che. koI potAne vaLagI paDelAM du:khothI trAsIne, kaMTALIne For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir duHkhanAM kAraNa 63 e duHkho dUra karavAnI mathAmaNa karatA dekhAya che to koI potAnAM managamatAM priya sukho meLavavA prabaLa puruSArtha karatA jovA maLe che. jyAM A rAga-dveSa prabaLa bane che, e jIvAtmAne mohano roga poDavA mAMDe che. jIvAtmAnI jJAnadRSTi cAlI jAya che, aMdhApo AvI jAya che. mohano aMdhApo! AMkhano aMdhApo to hajuya sAro; te kaMI UMdhI samaja ane avaLI pravRtti nathI karAvato. mohano aMdhApo to UMdhI samaja Ape che! avaLI pravRtti karAve che! 'AvuM kema banatuM haze' ema pUcho cho? kAraNa ke : duHkhanA dveSathI ane sukhanA rAgathI 'mohanIyakarma'nI asara prabaLa thaI jAya che. A aLavItaro moha-duzmana jIvanI jJAnaSTine phoDI nAMkhe che. 'darzanamohanIya' ane 'cAritramohanIya' karmorUpI gIdhaDAMo AtmabhUmi upara ghUmarIo khAtA ane kALamukhI ciciyArIo pADatA tUTI paDe che tyAre AtmAnuM sAmrAjya vIMkhAIpIMkhAI jAya che. 'mohanIyakarma' jaLonI jema AtmAne cITakI paDe che. 'darzanamohanIya' samajane.... sujhane avaLI karI de che; 'cAritra mohanIya' pravRttine raphedaphe karI nAMkhe che; kAryonAM tIvra jhera jyAre mana-vacana ane kAyAnI pravRttimAM bhaLe tyAre zuM bace? AtmaguNono mahAvinAza thaI jAya che. rAga ane dvaipa e mohanIya karmanI Upaja che. jyAre e rAga-dveSa tIvra bane che, tyAre manuSyanA mana upara, enI vANI upara ane kAyA upara enA cokkasa prakAranA prabhAvo paDe che. mana azAnta ane asvastha banI jAya che. vANI dInatAbharI ke uzkerATabharI thaI jAya che. indriyo caMcaLa ane bekAbu banI jAya che. 'AvuM vicAravAthI; AvuM bolavAthI, AvI pravRtti karavAthI pracaMDa pApakarmothI AtmA lepAze. A sUjha paravAre che. 'karmabaMdha' nI prakriyA jovA mATe te AMdhaLo banI jAya che. mana-vacana-kAyAnI pravRttinA guNa-doSa jovAnI divyadRSTi cAlI jAya che. e ADedhaDa vicAravANI ane vartana karato jAya che. pariNAma? pApakarmano baMdha! eno udaya thatAM bhayaMkara yAtanAo, vedanAo ane rIbAmaNa, duHkhothI je Dare che, duHkhone je sahavA taiyAra nathI; duHkhonA sahavAsamAM jIvavA je rAjI nathI, tevA jIvo sukhonA rAgI banavAnA ja. emanAM mAnelAM sukhanAM sAdhano tarapha rAga thavAno ja. jaDa ke cetana, nirjIva ke sajIva-je padArtha tarapha ene rAga thayo, e meLavavA mATe ene icchA thavAnI ja. e meLavavA e prayatna karavAno ja. puNyakarmanA udayathI jo ene e priya padArtho For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 prazamarati maLI gayA to enA para ene gADha mamatA baMdhAvAnI. 'mAhanIya karma'nI vizALa senA vacce e gherAI javAno. asArane sAra mAnavAno! anityanuM nitya mAnavAno ! e mAnyatAnI pAchaLa krodha-mAna-mAyA ane mUrchA karavAno. kyAreka rAjI thavAnAM, kyAreka nArAja thavAno. kyAreka khuzakhuzAla thaIne nAcavAno, to kyAreka poka mUkIne raDavAno. kyAreka uddhata banIne jIvone dhikkAravAno, to kyAreka bhISaNa bhayanA bhaNakArA sAMbhaLIne thara thara dhrUjavAno. kyAreka mohonmatta banIne vikAro ane vilAsomAM ALoTavAno, to kyAreka nirvIrya banI karapINa phAmapIDAthI TaLavaLavAno! A badhAthI niraMtara ananta ananta karmono baMdha! jyAre e karmo udayamAM Ave tyAre naraka-tiryaMca gatinuM paribhramaNa ane sudIrghakAlIna duHkhonI paraMparA duHkhonA dveSanI ane sukhonA rAganI A karuNakathanI che. eka-eka viSaya ...... indriyanA viSayanA rAga..... eka-eka viSayanAM dveSa jIvone kevI rIte mRtyu sudhInI pIDAo Ape che, tenAM dRSTAMto granthakAra pote Ape che, dhyAnathI vAMcajo. indriyapavAtA vere che vinAza kalaribhitamadhuragAndharvaturyatyoSidvirvabhUSaNaravAdyaH / zrotrAvavaddhahRdayo hariNa iva vinAzamupayAti / / 41 / / artha : kalAyukta (mAtrAyukta) ribhita (bolAyelAM) ane madhura (evAM) gaMdharvanAM vAjiMtrono dhvani ane strIonAM vibhUSaNomAMthI utpanna thatAM dhvani-Adi AvA manohara zabdothI jenuM zrotrandriyaparavaza hRdaya che tevA haraNanI jema (pramAdI) vinAza pArme che, viveSana : Aje to ApaNA dezamAM lagabhaga haraNano zikAra baMdha thaI garyA che ane kadAca koI khUNe-khAMcare zikAra thato hoya to te AmajanatA joI zakatI nathI. e kALa hato rAjAzAhIno ane rAjAo moTe bhAge hatA zikAranA rasiyA! emAM ya haraNano zikAra karanAra to bahAdura kahevAtAM! kAraNa ke bhale haraNanAM ToLAM jaMgalomAM nAce, kUde ane mastIthI doDe, paraMtu e mANasothI khUba sAvadhAna rahe, emanI cakora dRSTi mANasane oLakhI le. zikArIne jotAM ja e cAre page kUdIne jaMgalamAM adRzya thaI jAya! zramaNa bhagavAna mahAvIranA caraNe to magadhasamrATa zreNika pachI Avyo. For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indriyaparavazatA vere che vinAza 65 e pUrve zreNika paNa zikArano bhAre rasiyo hato. ene paNa haraNano ja zikAra karavo gamatA ane e zikAranA rasamAM ja eNe narake javAnuM AyuSya karma bAMdhI lIdhuM hatuM. haraNanA badale hariNInI pAchaLa samrATa paDyo hato. hariNI tIvragatie bhAgI.... paNa hatI e garbhiNI. e jhAjhuM na doDI zakI ne samrATanuM sananana karatuM tIra enA peTamAM khUMpI gayuM.... peTa phATI gayuM..... hariNI marI gaI, hariNInuM baccuM paNa taraphaDIne marI gayuM....magadhasamrATa A dazya joIne nAcI UThyo hato. 'eka tIrathI beno zikAra karyo!' e pAzavI nRtyano zirapAva maLyo narakagatimAM dhakelAI javAno. jyAre saraLatAthI haraNa pakaDAtAM na hatAM, haraNamAMsanA lolupIoe haraNano sahelAIthI zikAra karavA, haraNanI eka nabaLI kaDI zodhI kADhI! haraNane saMgItanA sUro khUba game! saMgItanA sUromAM e haraNanuM ToLuM eTaluM tallIna thaI jAya che ke emanI pAchaLa chupAIne UbhelA yamadUta jevA zikArIne e joI ja na zake. saMgItanI sUrAvalI emane eTalI badhI karNapriya lAge! haraNonI A saMgItapriyatAno geralAbha uThAvyo buddhimAna gaNAtA mAnavoe. jaMgalomAM saMgItakAro javA lAgyA. strI-puruSonI e saMgItamaMDaLI evA sthaLe potAnA paDAva nAMkhatI ke thoDe dUra haraNonuM ToLuM hoya. gIta, saMgIta ane nRtyanI ramajhaTa jAme..... madhura gIta! sUrIluM saMgIta ane tAlabaddha nRtya! haraNo dhIre dhIre najIka Ave..... saMgItamaMDaLInA zrotA banI ekarasa.... ekatAna thaI sAMbhaLyA kare. zikArIonI maMDaLI..... e nirdoSa haraNonI pAchaLa bANa upara tIra caDhAvIne taiyAra UbhelI hoya. temanAM tIra chUTe ne eka-be haraNa jamIna para DhaLI paDe..... bAkInAM haraNo bhayabhIta banI chalAMgo mAratAM tyAMthI bhAgI jAya. paNa 'e haraNo zAthI vIMdhAI gayAM?' e prazna granthakAra umAsvAtijI pUche che! pote ja eno javAba Ape che : zrotrAvabaddhatAnA kAraNe! gIta ane saMgIta e zravaNendriyano priya viSaya che. e priya viSayamAM jyAre bhoLuM ha2Na rasalIna bane che, krUra zikArIo enA prANa laI le che. hA, A saMsAra Avo che. tame bhale A vartamAna jIvanamAM koI paNa jIvanuM na bagADayuM hoya, koInuM ahita vicAryuM paNa na hoya, chatAM tamAruM jIvana koI khedAnamedAna karI nAkhe! tamArA 52 du:kha ane trAsa varasAve. haraNo zuM bagADe che. e zikArIonuM? kaMI nahIM, chatAM e haraNone vIMdhI nAMkhe che potAnA svArthanI khAtara For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati eka ja zokha e haraNAMne-saMgItanI surAvalI zravaNa karavAnAM. eka ja indriyanI paravazatA! paNa e paravazatA enA karuNa motanuM kAraNa bane che. zuM indriyaparavazatA mAtra haraNanA mATe motano hetu bane che? bIjA jIvo mATe nahIM? A eka prasiddha udAharaNa ApIne granthakAra maharSi mAnavone gaMbhIra vAta kahI rahyA che. "re mAnava! eka indriyanI paravazatA ja motanA ghATe utArI zake to pachI tAruM zuM thaze? tuM to pAMceya indriyone paravaza paDelo che." gativibhramegitAkArahAsyalIlAkaTAkSavikSiptaH / rUpAvezitacakSuH zalabha iva vipadyate vivazaH / / 4 / / zartha : savikAra gati, snigdha dRSTi, mukha-chAtI Adi AkAra, savilAsa hAsya ane kaTAkSathI vikSipta (manuSya, strInA rUpamAM jeNe patAnI dRSTi sthApI che ane vivaza banyo che, tevA e pataMgiyAnI jema nAza pAme che. vivevana : pAgala pataMgiyAne joyuM che? vIjaLInA dIvAonA jhagamagATamAM kadAca tame pataMgiyuM nahIM joyuM hoya, paraMtu koI grAmya pradezamAM jyAre jAo, rAtrinA samaye ghInA ke telanA dIvAo saLagatA hoya te dIvAo pAse besajo..... e dIpaka jyotinI AsapAsa koI eka-be dIvAnAM pataMgiyAM AvIne cakkara mAravA lAgaze. e dIpakanI jyotimAM ApaNe rUpanuM darzana na karyuM hoya, pataMgiyAe emAM adbhuta rUpadarzana kareluM che! ene dIpajyotinuM rUpa khUba game che..... e jyotinI AsapAsa ghUme che ne e pyArI dIpajyotine AliMgana ApavA dhasI jAya che dipajyotinuM rUpa ane AkarSe che paNa jyAM e dIpajyotine sparze che tyAMja dIpajyoti ene bALIne bhasma karI de che! e bhoLAM pataMgiyAMne kyAM samaja hoya ke dIpajyotinuM 5 jeTaluM AslAdaka che, sparza eTalo ja khataranAka che. jenuM rUpa sAruM hoya eno sparza paNa sukhadAyI ja hoya evo niyama nathI. ajJAnI ane bhoLAM pataMgiyAMne A niyamanuM jJAna na hoya, e vAta ApaNe svIkArIe, paraMtu jJAnI ane cabarAka kahevAto mAnavI paNa A siddhAMtane na samajI zake, e vAta kevI rIte mAnavI? jyAre puruSa koI rUpavatI nArInI laTakALI cAla jue che tyAre enuM mana ciMcaLa thaI jAya che; e lAvaNyamayI lalanAnAM madaghelAM locanamAM snehanI snigdhatA ane AdarapUrvaka AvakAra jue che ne enuM citta halI jAya che, e For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ikiyaparavazatA vere che vinAza kamanIya kAntAnA caMdra jevA mukhaDAne jue che..... unnata ane AkarSaka vakSasthaLane jue che ane enuM hRdaya khaLabhaLI UThe che, e candravadanA mugdhAnuM sAMketika hAsya jue che ne enuM mana enA tarapha AkarSAI jAya che.... animeSa nayaneTagara Tagara e kAmIpuruSa e kAminIne joyA ja kare che. ane pelo niyama to che -jenuM tamane rUpa gamyuM, eno sparza karavA tame icchavAnA ja! rUpano rAga sparzanI icchA jagADe! tyAM pelo bIjo niyama visarAI jAya che. jenA rUpanuM darzana AnaMda Ape, eno sparza paNa AnaMda Ape, sukha Ape-evo niyama nahIM? strInA rUpanuM darzana kAmIpuruSane AnaMda bhale Ape, paraMtu strIno sparza dajhADe ja. are, sparzanI vAta bhale dUra rahI, strInA rUpanuM darzana ja puruSanA manane dajhADe che, bALe che ane sarvanAza kare che. zreSThIputra rUpasene rAjakumAra sunandAnuM mAtra rUpa ja joyuM hatuM ne? sanandAno zabda sAMbhaLyo na hato, sunandAne sparza karyo na hato..... chatAM zuM rUpasenane dajhADyo na hato? rUpasananA manamAM rAganI Aga lAgI gaI na hatI? enA bhAvaprANa baLIne rAkha nahotA thaI gayA? rAjamahelanA jharUkhe beThelI e rAjakumArInI snehasnigdha dRSTi sAthe enI dRSTi maLI, rAjakumArInuM rUpa-lAvaNyathI sabhara yauvana joyuM ane ghATIlA mukha para ramI raheluM vilAsI hAsya joyuM. izArAthI ene AmaMtraNa maLyuM ne rUpasena sunandA tarapha kheMcAI gayo paNa enI pAse na pahoMcI zakyo sunandAnI madabharI yauvananI mausama mANavA te bhAgyazALI na banI zakyo. mArgamAM ja honArata sarjAI gaI. bhIMta tUTI paDI ne rUpamena daTAyo...kacaDAI gayo......! enuM mRtyu thayuM. eno AtmA e ja sunandAnA peTe garbharUpe avataryo ! kevo A sarvanAza kahevAya? A sarvanAzanuM kAraNa samajAI gayuM ne! rUpadarzanano moha. jevI rIte strIrUpamAM mohita puruSa potAno nAza notare che, tevI rIte puruSanA rUpamAM rasika banelI nArI paNa potAno nAza notare che. cakSuindriyanI paravazatA....mAtra eka indriyanI paravazatA haraNanA prANa harI le che, to manuSya? manuSya to pAMca-pAMca indriyone paravaza paDelo hoya che. eno sarvanAza kevo thAya? parapudgalanAM rUpa jovAnA koDa, AtmAthI bhinna dravyonAM rUpa jovAnI tamannAo jIvAtmAne durgatiomAM paTakIne pIsI nAMkhe che. aneka janmo sudhI duHkha ane trAsanI paraMparA cAle che. For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati snaanaanggraagvrtikvrnndhuupaadhiyaaspttvaasaiH| gandhabhramitamanasko madhukara iva nAzamupayAti / / 43 / / artha : khAna, vilepana, vividha varNanI agarabattI, adhivAsa (mAlatI vagere puSponI), ane sugandhI dravyo-cUrNonI gadhathI bhramita (AkSipta) manavALo (mAnavI) bhramaranI jema nAza pAme che, vivevana : kudaratanA khoLe jIvavAnuM jANe ke mAnavI bhUlI gayo che. kRtrimatAnA saMge jIvana mANavAnI jANe hoDa maMDANI che. mAnavanA samagra jIvananI AsapAsa narI kRtrimatA ja patharAyelI che. pachI e kAgaLanA ke plAsTikanA puSpa upara bhramarano madhura guMjArava kevI rIte saMbhaLAya? e kRtrima puSpa upara saMkoca ane vikAsa kyAMthI jovA maLe? e phUlonuM khIlavAnuM ne kharI paDavAnuM kyAMthI dekhAya? granthakAra maharSi ApaNo hAtha pakaDI, eka ramaNIya udyAnamAM laI jAya che. aneka vividhavarNanAM asaMkhya puSpo tyAM khIlelAM che. udyAnanI madhyamAM eka sarovara che. kamalapatrothI chavAyeluM ane kamaLanAM puSpothI suzobhita! tyAM eka AhalAdaka drazya joyuM. keTalAka bhamarAo e padmaparAganI suvAsanuM pAna karavA padhonI madhyamAM besI sugandhamAM nimagna thaI gayA hatA. A bhramarone koNa ahIM kheMcI lAve che, te jANo cho?' maharSi pUche che ane javAba paNa teo ja Ape che. "A kamaLonI suvAsa! suvAsa kheMcI lAve che ane ene e kamaLanI pAMkhaDIomAM besADe che!" hA gurudeva! kevuM ramaNIya dRzya che A!" tane gamyuM A dazya?' khUba gamyuM!' tyAM e udyAnano mALI AvI pahoMcyo. maharSie enA kAnamAM kaMIpha vAta karI. mALI cAlyo gayo ane thoDIka vAramAM e eka puSpa laIne pAcho Avyo. kamaLanuM cImaLAyeluM ane biDAI gayeluM phUla hatuM. mALIe dhIre dhIre enI eka-eka pAMkhaDI dUra karavA mAMDI tyAM mArI najara emAM. puSpamAM rahelA bhamarA upara paDI. e marI gayelo hato..... maharSie mArI sAme joyuM. teo bolyA : A karuNa aMjAma che pelI ganjapriyatAno, gandarasikatAno. kamaLanI suvAsamAM pAgala banI jatA bhamarAne bhAna nathI rahetuM ke sAMje A pAMkhaDIo biDAI jaze. tuM emAMthI nIkaLI nahIM zake..... tArA prANa nIkaLI jaze." For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indriyaparavazatA vere che vinAza mArI sAme be dRzya hatAM : eka hatuM sarovaramAM khIlelAM kamaLo upara nAcatA ane kUdatA bhamarAonuM... bIjuM hatuM ciranidrAmAM poDhI gayelA bhamarAnuM A baMne dRzyo hatAM.... AmAM mAnavInA jIvananuM AdhyAtmika rahasya bhareluM hatuM. eTale to maharSi ApaNane udyAnamAM laI AvyA che! AM dRzya batAvIne teo kahe che : are mAnava, tuM jaDa pudgala dravyonI gaMdhamAM Asakta na thA. sugandhita"senTeDa'pANIthI tAre snAna karavAM che? zarIra upara papha-pAvaDara ane lAlInAM vilepana karavAM che? sadeva tArA AvAsamAM maghamaghATa karatI agarabattIo saLagatI rAkhavI che? suvAsita pukhono guccho laIne tAre pharavuM che? khubUo prasAratAM tela ane attaro zarIra para chAMTIne tAre sugandhasAgaramAM DUbI javuM che? kharekhara, tuM vinAzanA mahAsAgaramAM DUbI jaIza.' prazanaH to zuM amAre sugadha levI ja nahIM? suvAsa levI ja nahIM? uttara : huM Asakta thavAnI nA pADuM chuM. manane emAM lIna karavAnI nA pADuM chuM. sahaja-svAbhAvika rIte suvAsa AvatI hoya to gaTara pAse javAnuM kaheto nathI. game tevI suvAsa maLatI hoya, kadAca manane te AdyAdita paNa karI jAya, chatAM e suvAsa sAthe mana baMdhAI javuM na joIe. sugandhabharyA padArthomAM vAraMvAra mana ramatuM thavuM na joIe. e ramatuM thaI gayuM to AtmaramaNatA ke paramAtmaramaNatA marI-paravArI samajo. bhale bhramaranI jema dravyaprANI na cAlyA jAya, paraMtu pavitra bhAvaprANa... pavitra ane zubha vicAra to marI paravAraze ja. missttaannpaanmaaNsaudnaadi-mdhurrsvissygRddhaatmaa| galayaMtrapAzabaddho mIna iva vinAzamupayAti / / 44 / / artha : atyaMta svAdiSTa bhojana, madyapAna, mAMsa, dana ane madhura rasa (sAkara vagerenA), rasanAnA A viSayomAM Asakta AtmA lohayaMtramAM ane takhtamaya jALamAM phasAyelI-paravaza thayelI mAchalInI jema mRtyu pAme che. vivedana : tame koI taLAvamAM, sarovaramAM, kuMDamAM ke nadImAM mAchalIo joI che? pANInI sapATI upara AvatI.... kSA-be kSaNe bahAra najara karatI ane vIjaLIvege pANInA UMDANamAM sarI jatI e mAchalIo joI che? e mAchalIo eka mAtra rasanendriyane paravaza hoya che..... bIjI indriyo hoya kharI, parantu paravazatA nahIM. rasanendriyanA viSayanI paravazatA..... enA For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 70. prazamarati karuNa mRtyunuM kAraNa banI jAya che. e mAchalIo jema rasanA-jillAnA viSayo zodhe che - viSaya maLatAM vaLagI paDe che, tema A duniyAmAM evA manuSyo paNa hoya che ke jeo mAchalIone zodhe che! kAraNa ke mAchalI emanuM bhakSya che..... emanI rasanAne mAchalI bahu bhAve... mAchalIo dekhAtAM ja, teo tene paphaDavA pANImAM jALa pAthare athavA loDhAnA aNIdAra kAMTA upara mAMsanA TukaDA lagAvIne, dorIthI ene bAMdhIne, e dorIne eka lAkaDI sAthe bAMdhIne, e kAMTo pANImAM nAMkhe che. mAchalI e mAMsano TukaDo khAvA jyAM moMDhAmAM ene dabAve ke aMdara rahelo loDhAno kAMTo enA mukhamAM bharAI jAya..... pelA mAchImArane khabara paDI jAya..... lAkaDIthI dorIne UMcakI le... enA hAthamAM mAchalI AvI jAya... pelI jALamAM to eka sAthe aneka mAchalIo sapaDAI jAya che. kAraNa jANI lIdhuM ne? rasanendriyanA priya ane miSTa viSayanI lolupatA. e lolupatA mAre che. "mane to atyaMta svAdiSTa,... koI paNa khAmI vinAnuM ane vividhatAvALuM ja bhojana game... zarabato to joIe ja... zarAba ekAdavAra to levo ja paDe.. pazu ane pakSIonA mAMsa vinA na cAle. mAre AvI ja jAtanA cokhA khAvA joIe....' AvA Agraha hoya, AvAM bhojana-bhakSya ane pINAM-peya kyAM maLe-e ja dhUna manamAM hoya ane evAM bhakSya ane peya maLI jAya eTale enA para tUTI paDato hoya to e viSayagRddhi kahevAya. zrI rAmacandrajInA pUrvajomAM ayodhyAnA siMhAsane sodAsa nAmano rAjA thaI gayo. maMtrImaMDaLe ene padabhraSTa karI enA putrane zA mATe rAjasiMhAsane besADyo hato, e tame jANo cho? zAthI sodAsa ayodhyA choDIne jaMgalomAM bhAgI gayo? rAjapATa, putraparivAra, vaibhavasaMpatti Adi sarvasva zAthI hArI gayo? manuSyamAMsanA bhakSaNathI lAgelI bhayaMkara lata! seMkaDo mAnavazizuonI hatyA karAvI potAnI rasanendriyane rasapracura mAMsAhArathI tRpta karavAnI lata! jaMgalomAM lohI kharaDAyelI talavAra laI bhaTakto sodAsa narapizAca banI gayo. sepha ziSyonA guru ane hajAro lAkho anuyAyIonA lADIlA e maMguAcArya, marIna mathurAnI gaMdI khALamAM kema baMtara thayA? hajAro jabAno para jemanI kIrtikanyA nRtya karatI hatI, hajAro manuSyonA hRdayasiMhAsana para jeo devarUpa birAjelA hatA... tIvra buddhi ane addabhuta zAstrajJAna jemanI pAse hatuM, te AcAryanI AvI avagati kema thaI? rasanendriyanA pApe! bhakto For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indriyaparavazatA vere che vinAza 31 dvArA thatI miSTAnna ane mAlamevAnI bhakti emaNe saharSa svIkArI hatI. rasanAnI lolupatAmAM evA e gebI rIte phasAtA jatA hatA ke emanI sUkSmabuddhi paNa te samajI zakI na hatI! kSudhAnuM zamana karavA khAvuM ane tRSAne miTAvavA pIvuM e rasavRddhi nathI; paraMtu jIbhanA svAda karavA.... niraMtara evA ja priya bhakSya padArthonuM ciMtana karavuM, enA ja vikalpa karavA. e priya padArtho maLe eTale rAjInA reDa banI javu ne ThAMsI ThAMsIne khAvuM.... A rasavRddhi che. pelA kaMDarIka muninuM sarvahArA patana kema thayuM hatuM? rAjAe e munivaranA saMyama-sahAyaka dehane nIrogI banAvavA rAjamahelamAM rAkhyA hatA..... deha to nIrogI thaI gayo, paraMtu dehane have puSTa karavo hato. to e sAdhujIvananI kaThora sAdhanA ka2vA zaktimAna bane ne! dehane puSTa karavA pauSTika ne svAdiSTa AhAra-pANI levA mAMDyAM. janamajanamanI vAsanA jAgI UThI..... rasanendriyanI lolupatAe mAjhA mUkI. pariNAma kevuM AvyuM? saMyamajIvana tyajI dIdhuM ne doTa mukI rAjamahelanA rasoDA tarapha! managamatAM bhojana khUba karyAM. ThAMsI ThAMsI khAdhuM......zULaroga UpaDyo..... ghora vedanAo UpaDI.... vAsanA sAthe vedanA joDAyelI ja che. marIne sAtamI narake cAlyo gayo..... AthI vadhu vinAza saMsAramAM bIjAM koI che? zayanAsanasaMbAdhanasuratasnAnAnulepanAsaktaH / sparzavyAkulitamatirgajendra iva vadhyate mUDhaH | 145 / / artha : zaiyA, Asana, aMgamardana, cuMbana-AliMganAdi, snAnavilepana..... sparzano vyasanI, sparza (sukha) thI mohita buddhivALo mUDha (jIva) gajendranI jema baMdhAya che. vimena : prAcInakALamAM rAjAo, zrImaMto ane mahaMto hAthI ane ghoDAo khUba rAkhatA, kAraNa ke teo khAsa karIne yuddhamAM kAma AvatA. 'kayA rAjA pAse hastidaLa moTuM che? kayA rAjA pAse azvadaLa moTuM che? enA AdhAre te rAjAnI zakti mapAtI hatI. jema atyAre 'havAIdaLamAM vimAno ane samudranA yuddhajahAjo konI pAse (kayA deza pAse) vadhAre che?' enA AdhAre e dezanI tAkAta mApavAmAM Ave che. rAjAonA rAjamahele hAthIo jhUlatA hoya! zreSThIonI havelIonA dvAra hAthIo ramatA hoya! mahaMtonA maThAmAM paNa hAthIo zAnta banIne vedonI RcAo sAMbhaLatA hoya! paraMtu tame jANo cho, e hAthIo kyAM janme che? aM For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 72 hAthIone kevI rIte pakaDIne lAvavAmAM Ave che? graMthakAra mahAtmA ApaNane teonA vizALa jJAnano paricaya karAve che. hAthIne pakaDanArAo mAtra baLaprayogathI hAthIne nathI pakaDatA..... teo hAthIne vaza-paravaza karavAno saraLa upAya zodhe che. te mATe teo hArthInI nabaLI kaDI zodhI kADhe che. hAthIne hAthaNIono sparza khUba game! jaMgalomAM lagabhaga hAthI hAthaNIonA ToLAmAM ja pharato hoya! pAMcaso-pAMcaso hAthaNIone eka madonmatta hAthI tRpta karato hoya! hAthIne pakaDavA mATe eNnI A nabaLAI (mAnasika)no lAbha uThAvAto hato. hAthaNIomAM paNa vezyA-hAthaNIo hoya che. te hAthaNIo hAthI prasanna karavAmAM kuzaLa hoya che. koI hAthaNI hAthIne potAnA zarIrathI gharsa, koI hAthaNI potAnA kAnathI paMkho nAkhe, koI hAthaNI enA para puSpo pheMke, patra pheke... kAMI hAthaNI AgaLa cAle, koI pAchaLa cAle, koI bAjumAM cAle... svachaMda rIte krIDA karatA te hAthIne pAMjarAmAM lAvavAmAM Ave.... basa, pachI mahAvata aMkuza laIne caDhI bese enA upara. vAraMvAra tIkSNa aMkuzanA prahArothI hAthI paravaza banI jAya che ane aneka prakAranAM tIvra duHkha anubhave che. hAthaNIomAM karAtI tIvra Asakti hAthIne paravaza banAvI de che. sparzendriyanAM sukhomAM Asakta banelA manuSyo paNa AvI ja rIte paravaza banI ghora du:kha anubhave che. sparzanA asaMkhya viSayomAM jyAre jIva lolupI banI jAya che, tyAre te pote kevI vinAzanI bhayAnaka khINa tarapha dhasI rahyo hoya che enuM ene bhAna rahetuM nathI. suzobhita zayanagRhamAM suMdara mulAyama.... sapramANa zaiyyAmAM ene ArbATavuM game che. mRdu komaLa ane suMvALAM Asano para besavuM game che..... snAnagRhamAM jaI vividha sugaMdhI dravyothI zarIranuM mardana (mAlisa) karAvavuM game che. cAmaDIne mulAyama (smatha) rAkhavI game che... pachI ene evA ja sukomaLa zarIrane bheTavAnI tIvra icchA jAge che... sukomaLa kAyAvALI priyAne cuMbano karavAnuM ane AliMgana ApavAnuM game che... aMgakrIDA ane anaMgakrIDAmAM te atyaMta Asakta banI jAya che... AnuM pariNAma? zuM e sparzendriyanA vipayonuM satata sukha anubhavI zake? zuM ene e viSayo satata maLatA ja rahe? pariNAma pUcho pelA lalitAMgakumArane... rAjAnI rANInA mohapAzamAM jakaDAyelA e zreSThIputra rANInA mulAyama dehano mITho sparza to karyo..... sparzendriye kSaNika sukha to anubhavyuM.... paNa pachI? jyAre acAnaka rAjA For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indriyaparavazatA vere che vinAza aMtaHpuramAM dhasI Avyo tyAre rANIe lalitAMgane kyAM pUrI dIdho hato? zaucAlayamAM! rAjAe aMtaHpuramAM AvatAMnI sAthe ja zaucAlayamAM javAnI icchA karI... lalitAge rAjAnI vAta sAMbhaLI. tene zarIre parasevo vaLI gayo. e zaucAlayanI UMDI pAIpamAM UtarI gayo... naraka jevI ghora vedanA sahana karato te e gaTaramAMthI taNAto taNAto gAmanI bahAra khALamAM jaI pahoMcyo. divaso sudhI e khALamAM enuM zarIra saDI gayuM.... behoza sthitimAM ene enA pitA zodhIne ghera laI AvyA. puruSane jema strI zarIranuM sparzamukha muMjhave che tema strIne puruSanA zarIranuM spasukha AkarSe che. je koI A sparzamukhamAM Asakta banyA, divasa ne rAta mana, vANI ane kAyAthI A sparza sukhamAM ja je jIvo lIna banyA, teoe potAno vinAza notaryo che. evamaneke doSAH praNaSTaziSTeSTadRSTiceSTAnAm / durniyamitendriyANAM bhavanti vAdhAkarA bahuza: / / 46 / / artha : avivekI puruSone ke jemanAM iSTa jJAna ane kriyA (ubhaya) nAza pAmyAM che. ane dopamAM jatI indriyone jemaNe saMyamita karI nathI, teone A rIte bIjA paNa) aneka dAMpAM anekavAra pIDAkArI bane che. vivevana: satata sanmArganI preraNA ApanAruM jJAna nathI ane e jJAnaprakAzamAM dekhAtA mArge cAlavAnuM mana nathI. jJAna nathI ane kriyA nathI. baMne nAza pAmI gayAM che, evA jIvAtmAo halAhala karatAMya vadhAre vighAtaka viSayonA saMge majethI phare che..... priya viSaya, managamato viSaya maLavo joIe. teo svacchede emAM krIDA kare che. e bicArA jIvo pAse dRSTi ja nathI, sAcI samaja ja nathI, paralokano vicAra karavAnI zakti ja nathI; pachI emane koNa samajAve ke "payakarmanA udayathI ahIM A jIvanamAM tamane pAMca indriyonA anukuLa ane priya viSayo maLyA che, jo emAM-e viSayabhogamAM lIna thaI gayA, bhAna bhUlI gayA, to naraka ane tiryaMcagatimAM paTakAI jazo. aneka duHkha ane trAsa sahana karavAM paDaze e durgatiomAM tyAM tane A priya viSayo hajAro ne lAkho varSa sudhI nahIM maLe.." koNa samajAve e jIvone A vAta? samajAvavAra hoya paNa samajanAra na hoya tyAM zuM thaI zake? jJAnadaSTi vinA A vAto samajAya ja nahIM; pachI bhale For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 prazamarati samajAvanAra svayaM tIrthaMkara paramAtmA hoya! paramAtmA mahAvIrasvAmI gozAlakane na samAvI zakyA, jamAlIne na samajAvI zakyA; aneka pAkhaMDIone na samajAvI zakyA, te zuM teonI apUrNatA hatI? nA, paramAtmAnI jJAnazakti to paripUrNa ja hatI, paraMtu sAmenA jIvAtmA pAse e jJAnasanmArgadarza dRSTi na hatI. teo paramAtmAnI divya preraNA jhIlI na zakyA; grahaNa na karI zakyA. granthakAra mahApuruSe ApaNane pratyakSa duniyAnAM pratyakSa pramANa ApIne e samajAvyuM ke eka-eka indriyanI paNa paravazatA jIvone duHkhanA dAvAnaLamAM kevA homI de che, pazusRSTimAMthI eka-eka udAharaNa laIne, kevI addabhuta zailImAM teoe nirUpaNa karyuM che? manuSyone kevI lAlabattI dharI che? teo kahe che : A meM pratyakSa je dRSTAnto ApyAM indriyaparavaza jIvonAM, te jIvonAM duHkha to alpakAlIna che, paraMtu jyAre indriyonA viSayomAM lopI ane Asakta jIva naraka gatimAM jAya che; tiryaMca yonimAM jAya che, tyAM ene je dIrghakAlIna duHkho sahevAM paDe che.....e tarapha dRSTi karo. bhale e narakagati parokSa che, tamArI AMkhothI te joI zakAtI nathI. manuSyanI AMkho evI zaktivALI nathI ke e lAkho-karoDo mAIlothI paNa vadhu dUranAM dazya joI zake. divyadRSTA kevaLajJAnI paramapuruSoe potAnA AtmaprakAzamAM e badhuM ja joyeluM che ne vizvane batAveluM che.... e narakagatimAM jIvo je bhayaMkara yAtanAo sahe che e joIne karuNAvaMta puruSonAM hRdaya raDI paDe che. durgatimAM bIjA jIvo na cAlyA jAya te mATe teo bUmo pADe che. kyAreka snehathI, kyAreka ropathI paNa, rokavA prayatna kare che. 'tame indriyonA viSayomAM lolupa na banazo. e viSayono upabhoga karavo jeTalo anivArya hoya teTalo ja karajo. temAM paNa eTalI sAvadhAnI rAkhajo ke tamAro manoyoga emAM na joDAI jAya. manoyoga vinA paNa, mananA upayoga vinA paNa viSayopabhoga thaI zake. mAno ke mana emAM bhaLe che, rokI nathI zakatA to manane rAgamAM vadhu samaya rAcavA na dezo, AsaktimAM baMdhAvA na deza." A badhI vAto koNa samaje !! je jIvonI sanmArgadarzI jJAnaSTi khUlI nathI, je jIvo sanmArge cAlavA tatpara paNa nathI, jeo potAnI indriyone enA zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanA viSayomAM jatI rokI zakatA nathI... indriyo svaca7ndI banIne iSTa ane priya viSayomAM mhAle che; e jIvone A For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7pa ikriyaparavazatA vere che vinAza badhI vAto samajAya ja nahIM; emanA gaLe Utare paNa nahIM! viSayalolupatAnA karuNa vipAkI e vicArI zake ja nahIM. vicArazakti ja kuMThita thaI gaI hoya che evA jIvonI. paramajJAnI karuNAvaMta puruSa jJAnadRSTithI jyAre samagra jIvarAzine jue che; durgatiomAM zArIrika ane mAnasika atyaMta vedanAo bhogavatAM jue che tyAre emano AtmA kakaLI UThe che. saMsAra samudramAMthI e jIvAtmAone bahAra kADhavA teo mathAmaNa kare che. bhagavAna umAsvAtijInI zuM A eka mathAmaNa nathI!! ___ ekaikaviSayasaMgAd rAgadveSAturA vinaSTAste / kiM punaraniyamitAtmA jIvaH paJcendriyavazAtaH? / / 47 / / artha eka-eka viSayanA saMge rAga-dveSathI rogI thayelA haraNa vagere jIvA) nAza pAmyA to pachI pAMceya indriyonI paravazatAthI je vyAkuLa che ane je AtmAne niyamamAM rAkhI zakato nathI, tenuM zuM? vartana : e bhoLuM haraNiyuM, e pAgala pataMgiyuM, e lAlacu bhama... e mAchalI ane hAthI.. kema motanA mukhamAM dhakelAya che? paravaza indriyono viSayo sAtheno saMga! vipayarAga e jIvone vipasaMga karavA prerita kare che. e tiryaMco bicArAM phasAya che ne krUra rIte karAya che. vicArajo, AtmAnI sAkSIe vicArajo, ke eka-eka viSayanI paravazatAthI e jIvo mare che ne? mRtyunI ghora vedanA saha che ne? to pachI, manuSyanI zI dazA thAya, enI kalpanA karI che kyAreya? e tiryaMca jIvo pAse manuSyanA jevuM vikasita mana nathI hotuM. bhUtakALa ke bhaviSyakALanAM vicAra e jIvo karI zakatA nathI. jJAnI puruSono upadeza e sAMbhaLI zakatA nathI, samajI zakatA nathI. pachI e jIvo kevI rIte potAnA Atma upara anuzAsana karI zake? kevI rIte indriyanigraha karI zake? pAMca-pAMca indriyone paravaza mAnavI, jo e potAnA AtmAne vaza rAkhI zakato nathI, potAnA manane indriyonA saMge ramatuM nivArI zakato nathI, to ene kevo sarvanAza thAya, e zAMta citte vicAravA jevuM che. AtmA, mana ane iMdriyo ekameka thaIne-parasparanA gADha sahakArathI jyAre viSayono saMga kare che tyAre e AtmA evo mUDha thaI gayo hoya che. evo laMpaTa banI gayo hoya che ke enA bhAvaprANonuM nikaMdana nIkaLI rahyuM che enuM ene bhAna nathI hotuM. For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 76 prazamarati jyAre manuSyane managamatA mIThA-madhurA zabdo sAMbhaLavA maLe che... tyAre e kalAkonA kalAko emAM khovAI jAya che, bhale, jema pelo zikArI haraNane vIMdhI nAMkhe che ema ahIM e mAnavIne vIMdhanAro koI zikArI enA para goLI nathI choDato paNa e samaye je pApakarmo baMdhAya che..... e karmonI dAruNatA pelA zikArI karatAM paNa vadhAre hoya che. jyAre manuSya koI managamatA priya rUpamAM Asakta banI, animeSa nayane rUpanuM pAna karato hoya che tyAre kukarmo enA bhAvaprANonuM kevuM zoSaNa karatAM hoya che, enuM ene kyAM jJAna hoya che? sugaMdhI puSpo ane seMTa-attaronI maghamagha karatI soDamomAM rAcato jIva.... ene e vakhate jyAM potAnA ja zarIramAM bharelI bhArobhAra durgaMdhano vicAra nathI Avato, tyAM baMdhAtAM karmonI durgaMdha ke je marelA ne saDI gayelA sApanI durgaMdha karatAM paNa ananta ghaNI vadhAre hoya che, e kyAMthI samajI zake? jyAre mAnavI managamatA priya rasamAM....ropabhogamAM lIna bane che, chae rasathI bharapUra bhojananA thALa para trATakI paDe che... emAM taprota banI jAya che... e vakhate mAchalInA jaDabAne vIMdhI nAkhatA pelA loDhAnA kAMTAne paNa bhUlavI de tevA karmonA garamagarama lAlacoLa kAMTAo AtmAne kevA bhoMkAya che, e to pratyakSadRSTA jJAnIpuruSo ja joI zake. managamatA ne priya sparzanA sukhamAM ALoTatA e viSayAMdha mAnavIne koNa samajAve ke 'mAnavI! A IndrayaparavazatA tane rauravanarakanI vaMdanA Apaze... tyajI de A paravazatA... kara AtmA para anuzAsana..... hArI na jA A mAnavajIvana...' koNa sAMbhaLe!! A rIte maLI gayelA zabdarUpa-rasa-gaMdha ane sparzanA viSaya sukhomAM pAMce iMdriyo dvArA rAcatA nAcatA mAnavInA kevA hAla-behAla A saMsAracakramAM thAya che, enuM varNana karatAM paNa dhrUjI javAya che. je manuSyone gamatA priya viSayo nathI maLyA, e viSayonI tIvra abhilASA karatA, e viSayonA upabhoganI kalpanAomAM taraphaDatA ane rAtadivasa e viSone meLavavA kALI majUrI karatA e mAnavIonI manovyathA tame jANo cho? aprApta viSayone prApta karavAnI tIvra jhaMkhanA ane prApta thayelA viSayo cAlyA na jAya, enI satata ciMtA, iMdriyaparavaza jIvane kevI dhora pIDA Ape che, e svastha citte jANo ane vicArAM. pAMceya iMdriyonI paravazatA! svacchaMdI AtmAnI e paravazatA.... bhISaNa bhavasamudramAM ja paTakI de che. zabdAdi viSayo sAthe prIti bAMdhatA, goThaDI bAMdhatA AtmAne rokA; samajAvIne roko; dabAvIne roko; nahIMtara bhaviSyanA asaMkhya bhavo aMdhakAramaya, du:khamaya banI jaze. For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Indriyo sadA tarasI na hi so'stIndriyaviSayo yenAbhyastena nityatRSitAni / tRptiM prApnuyurakSANyanekamArgapralInAni / / 48 / / artha : evo koI indriyano viSaya nathI ke jenuM punaH punaH Asevana karavAthI, hamezAM tarasI (ane) aneka mArge (zabdAdi viSayonA aneka prakAromAM) khUba lIna thayelI indriya tRpti pAme. vivevana : tAre tRpti joIe che? tRptinAM avirata amRta-oDakArono svAda mANavo che? to te pakaDelA mA tane tRpti nahIM maLe. e tRpti meLavavA ghaNA ghaNA puruSArthIo gayA hatA. moTA bhAganA puruSArthI e mArge atRptinI vyathApUrNa khAIomAM garakAva thaI gayA. thoDA puruSArthIo pAchA vaLI gayA ne tRptinA sAcA mArge caDhI gayA. tuM ema mAnI rahyo che ne ke indriyone priya viSanA upabhoga maLe to tRpti thAya? tuM AvuM mAnI levA zAthI prerAyo, e batAvuM? viSayanA upabhogathI indriyoe tane tRptino AbhAsa batAvyo! kSaNika tRptinA e AbhAsamAM tuM bharamAya! mIThA-madhurA zabdo sAMbhaLavA maLyA, tane majhA AvI gaI.... te e ghaDI-be ghaDInI majhAne "tRpti mAnI lIdhI. koI rUDA rUpane joyuM.... AMkho enA para TharI..... tane majhA AvI gaI, teM e pavananA susavATA jevI majhAne tRpti mAnI lIdhI! koI havAnA ghoDe caDhIne suvAsa AvI gaI, nAkane e savAsamAM majhA AvI gaI, teM e majhAne tRpti mAnI lIdhI! koI mIThA, tIkhA ke kaDavA rasanA AsvAdamAM jIbhane majhA AvI gaI, teM ene tRpti samajI lIdhI! koI mulAyama, kALA, gArA zarIrane bheTavAnuM maLyuM...... e saMdhyAnA kSaNika raMgo jevI majhAne teM tRpti samajI lIdhI! A narI bhramaNA che bhAI! e tRpti nathI. tRpti pachI pAchI atRptinI Aga lAge, tene tRpti kahevAya? lAkha rUpiyA maLyA ane thoDA kalAko pachI lAkha rUpiyA cAlyA jAya, to e lAkha maLyA kahevAya? roja e indriyone tRpta karI ne roja atRpta thaI jAya! A indriyono svabhAva ja che. e hamezAM tarasI ja rahe.... kyAreya enI tRSA zAna na thAya. e indriyonI bIjI khAsiyata jANo cho ene ekano eka viSaya nathI gamato kAyama! ene badalAtA viSayo joIe cha! ekanuM eka gIta ene roja sAMbhaLavuM nathI gamatuM.... ene navAM navAM gIta sAMbhaLavA joIe che. kaho, e For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 78 prazamarati zravaNendriyane tRpti thAya kharI? AMkhone ekanuM eka rUpa jovuM nathI gamatuM. roja ene navAM navAM rUpa jovAM hoya che! eno koI anta ja nahIM. eka, be ke pAMca sAta rUpa joIne tRpta thaI jAya, bIjA rUpa jovAnI jhaMkhanA na rahe te e jAta indriyanI nahIM! dhrANendriyane ekanuM eka gulAbanuM ke hInAnuM attara nathI gamatuM, ene to navAM navAM seTa ane attaro joIe. e dharAya ja nahIM... navI navI mAgaNIo UbhelI ja hoya, rasanAnI to vAta ja na karo. ene navAM navAM bhAta bhAtanAM bhojana joIe! roja navAM navAM pINAM joIe! ane tRpti thAya ja nahIM. sparzendriyane ekanI eka vyaktino ke ekanI eka vastuno sparza nathI gamato, judAM judAM zarIrono sparza joIe che..... judI judI ne navI navI vastuono sparza joIe che! e dharAya ja nahIM. asaMkhya jaDa-cetana viSayomAM vistarelI indriyonI lolupatA A rIte zAnta thAya ja nahIM. jema jema tuM ene viSayo ApIza tema tema enI atRpti vadhavAnI che, enI tRSA vadhavAnI ja che. agnimAM lAkaDAM homavAthI agni zAnta thAya ja nahIM, agni pradIpta na thAya. jo kharekhara tRpta banavuM hoya, tRptinI kharekharI jhaMkhanA jAgI hoya to tAre e indriyone viSayonA upabhogathI rokavI joIze. che, enA aneka upAyo che. jo tArI pUrNa taiyArI haze to upAyo tane maLaze ja. tuM sarvaprathama e indriyonA svabhAvane oLakhI le. rojanI tarasI ne bhUkhI e indriyone barAbara oLakhI le. asaMkhya viSayo tarapha lolupa banelI e indriyonA sAcA rUpane joI le. kyAreya sarvathA tRpta thatI nathI, A vAta svIkArI le. zubhAzubha kalpanAmAtra kazcicchubho'pi viSaya: pariNAmavazAtpunarbhavatyazubhaH | kazcidazubho'pi bhUtvA kAlena punaH zubhIbhavati / / 49 / / artha : iSTa paNa koI viSaya adhyavasAyanA kAraNe (panA pariNAmanA kAra) aniSTa bane che, vaLI koI azubha paNa (viSaya) thaIne kAlAntare iSTa bane che (rAganA pariNAmathI). vighana : mananI akaLa gati che! mananA bheda pAmavA e mAmulI khela nathI. e manaDAne je kAle khUba gamatuM hatuM te Aje jarAya nathI gamatuM! ane For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zubhAzubha kalpanAmAtra je ene kAle jarAya nahotuM gamatuM te Aje bharapUra game che. enA vinA kSaNavAra paNa nathI gamatuM! viSaya ano e ja....! dA. ta. be hajAra ke traNa hajAra rUpiyAno TI.vI. (Telivijhana) seTa laI AvyA. lAvyA pachI parivAra sAthe, mitro sAthe snehI-svajano sAthe khUba majethI traNa kalAka TI.vI. nA kAryakramo tame jayA, khUba prasanna thaI gayA. TI.vI. nI vaijJAnika zodha aMge tame prazaMsAnAM phUla veryA. bIjA divase tame savAre paravArIne dukAne gayA ke oNphise gayA. sAMje jyAre tame ghare AvavA nIkaLyA tyAre moDuM thaI gayuM hatuM ane tamane kakaDIne bhUkha lAgI hatI. tame tamArA manamAM nirNaya karyo ke "ghare jaIne paheluM kAma jamavAnuM karaza, pachI bIjI vAta!' tame ghare AvyA. dhara strI-puruSothI cikAra bhareluM joyuM. TI.vI. upara sinemA cAlI rahI hatI. tamArAM patnI, putra, putrI vagere paNa e kAryakrama jovAmAM tallIna hatAM. tame emane rasoDAmAM bolAvo e vakhate e tamane kahe: "pachI jamajo ne! jamavAnuM kyAM bhAgI javAnuM che? A sarasa kAryakrama cAle che, e juo ne!" to zuM tame e kAryakrama jovA beThA hatA? patnInA AmaMtraNane tame smitapUrvaka AvakAryuM hatuM ke moM caDhI gayuM hatuM? patnI upara gusso Avyo hato kharo? tamane bhUkhanuM duHkha hoya che e vakhate TI.vI. jovuM nathI gamatuM! jyAre tamane bhUkha nathI, tarasa nathI ke manamAM koI prabaLa cintA nathI. e vakhate TI.vI. jovuM khUba game che. e jovAmAM tame tallIna ho-e vakhate tamArAM patnI bhojana mATe tamane bolAve to zuM thAya? gusso ja thAya ne? TI.vI. seTano kAryakrama eno e che ane bhojana paNa enuM e che, viSayamAM koI ja parivartana nathI. parivartana thAya che mAnavanA manamAM parivartana thAya che jIvanA adhyavasAyamAM, pariNAmomAM! jyAre mana rAgI hoya che tyAre eka viSaya priya lAge che, jyAre mana hepI hoya che tyAre e ja viSaya apriya lAge che. hanumAnapitA pavanaMjayanA manamAM aMjanA pratye dveSa hato tyAre bAvIsa bAvIsa varSa sudhI enI sAme paNa na joyuM, enA zayanakhaMDamAM paga paNa na mUkyo. bAvIsa varSanA aMte jyAre mAnasarovaranA taTa para mana badalAyuM, hepanA sthAne sneha ane sahAnubhUti jAgyAM, turata mitranI sAthe AkAzamArge e aMjanAnA mahele Avyo! e ja aMjanA hatI! aMjanAmAM koI parivartana na hatuM. pavanaMjayanA manamAM parivartana thayuM hatuM. dezanA sthAne rAga Avyo hato! ene aMjanA sArI lAgI, snehapUrNa lAgI, nidaoNSa lAgI. For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 0. prazamarati 22-22 varSa sudhI aMjanAnuM nAma na lenAra e pavanaMjaya, jyAre vanavana ane pahADa-pahADa khUMdI nAMkhavA chatAM aMjanA nahotI maLI tyAre, jaMgalamAM citA khaDakIne, Aga cAMpIne emAM baLI maravA taiyAra thayo hato! "aMjanA vinA have jIvI na zakuM!" viSayo taraphano iMdriyono ane manano prema.. rAga.. sneha anavasthita che. eka viSaya para ke vyakti para eno prema sthAyI nathI hoto, e badalAyA kare che. eTale indriyajanya sukha paNa sthAyI nathI hotuM, anitya ane kSaNika hoya che. je mIThAI jIbhane Aje bhAve che, e mIThAI bIjA divase nathI bhAvatI ! je mIThAI sAme e kAle joto paNa na hato, Aje e ja mIThAI majethI khAya che ! je vastune gaI kAle aDavAnuM paNa nahoto icchato, e vastune Aje chAtIe vaLagADIne paMpALe che! A badhuM zuM che? mananA rAga ane dveSanA hamezAM badalAtA bhAvonA khela che! viSayAM to enA e ja che. viSaya sAro hoya ke naraso hoya, enI sAthe bahu nibata nathI. rAgIne naraso paNa viSaya vahAlo lAge che, hepIne sAro paNa viSaya apriya lAge che. kalpanAnI duniyA kAraNavazena yadyat prayojanaM jAyate yathA yatra / tena tathA taM viSayaM zubhamazubhaM vA prakalpayati / / 50 / / artha : je kAraNe jyAM jaMvI rIte je je prayojana utpanna thAya che, tevI tevI rIta utpanna thayelA te prayojanathI, te viSayane ISTa ke aniSTa mAne che. vivevana : mAtra kalpanA che priyanI ane apriyanI; iSTanI ane aniSTanI. mananI kalpanA sivAya kaMI ja vAstavika nathI. e kalpanAmAM jyAre rAganA raMgo purAyA hoya che tyAre e padArtho, e vyaktio priya lAge che, iSTa lAge che. jyAre e kalpanAmAM dveSanA raMgo purAya che tyAre duniyAnA padArtho apriya ane aniSTa lAge che. padArtha kharAba che, mATe apriya lAge che, vyakti kharAba che, mATe aniSTa lAge che;' A dhAraNA, A mAnyatA khoTI Thare che. 'padArtha sAro che mATe priya lAge che, vyakti sArI che mATe vahAlI lAge che.' A dhAraNA khoTI sAbita thAya che. vastumAM sArApaNAnA ke narasApaNAno Aropa jIvanI kalpanA kare che! e kalpanAnAM preraka tatvo hoya che : rAga ane pa! For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpanAnI duniyA 81 iSTa lAgatA viSayomAM indriyo pravRtta thAya che ane aniSTa lAgatA viSayomAMthI indriyo nivRtta thAya che. A indriyonI pravRtti ane nivRtti pAchaLa samagra dorIsaMcAra mananI kalpanAno hoya che! eTale indriyo viSayomAM pravRtta ane nivRtta thatI rokavA mATe granthakAra maharSi eka abhinava kalpanA Ape che! divya vicAra Ape che. teo kahe che : 'A gIta sAruM che, A saMgIta-dhvani sAro che,' ema mAnIne tuM tArI zravaNendriyane e gIta-saMgItamAM joDe che ne? tane e gIta, e saMgIta koNa sAruM lagADe che, eno vicAra kara. tArI rAga-dazA e saMgItamAM sArApaNAnI kalpanA karAve che. evI ja rIte koI gIta ke saMgIta tane nathI gamatuM 'A gIta sAruM nathI.....' A kalpanA tArI dveSa dazAmAMthI janme che. A rIte pAMce indriyonA viSayomAM samajavAnuM che. jIvanI rAgadazA sthAyI nathI hotI, dveSadazA sthAyI nathI hotI. rAga pachI dveSa ane dveSa pachI rAga.... cAlyA ja kare che A krama! eTale priya-apriyanI kalpanAo paNa badalAyA ja kare che! rAgadazAmAM je padArtha sAro lAge che e ja padArtha drupadazAmAM kharAba lAge che. padArtha eno e ja hoya che. eka vyakti upara rAga hoya che tyAre enuM rUpa, enA zabda, eno sparza priya lAge che, game che. paraMtu e ja vyakti upara jyAre dveSa jAge che tyAre enuM rUpa, eno zabda ke eno sparza enuM kaMI gamatuM nathI. vyakti enI e ja hoya che,vyaktimAM koI parivartana hotuM nathI. parivartana thayuM hoya che ApaNI rAgadazAnuM, ApaNI dveSadazAnuM. ja vyakti sArI che mATe game che - A mAnyatA sAva khoTI che. ApaNane rAga che! mATe e game che, vyakti kharAba che mATe nathI gamatI A dhAraNA bhUlabharelI che, ApaNane dveSa che mATe nathI gamatI. - juo, anaMta siddha bhagavaMto potAnA kevaLajJAnamAM saMsAranA sarvajIvone jANe che ne? jIvonA..... padArthonA tamAma guNadoSo jANe che ne? chatAM emane A sAruM che ne A narasuM che,' AvI kalpanA kema nathI thatI? kAraNa ke teo vItarAga che! temane nathI rAga ke nathI dveSa! eTale emanuM jJAna rAga-dveSanA raMgothI raMgAyeluM nathI; mATe emanI jJAnavRSTi paramavizuddha hoya che. For Private And Personal Use Only jo A dRSTibiMdu ApaNuM dRSTibiMdu banI jAya to jIvAtmAo ane jaDa padArthomAM sArA-narasAnA Aropa mUkavAnI ApaNI kuceSTAo baMdha thaI jAya ane ApaNA potAnA rAgadveSa ochA karavAno puruSArtha cAlu thaI jAya. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamati 82 A jJAnadRSTi jo ApaNane lAdhI jAya to viSayo tarapha doDatI ApaNI indriyo rokAI jAya; doDadhAma ochI thAya, rAga-dveSanI maMdatA thatAM indriyonA viSayasaMcAramAM karmabaMdha paNa ocho thAya. AvI adbhuta che A rahasyabhUta vAta! A tattvadRSTi che, jJAnadRSTi che, divyadRSTi che. AnA dvArA ApaNe ApaNI kalpanAomAMthI rAga-dveSanA raMgo dhoI nAkhavA prayatnazIla banIe. rAga ane dveSa anyeSAM yo viSayaH svAbhiprAyeNa bhavati tuSTikaraH / svamattivikalpAbhiratAstameva bhUyo dviSantyanye / / 51 / / artha : bIjAone (bIjA puruSone) je viSaya (zabda vagere) potAnA manaHpariNAmathI paritoSa karanAra bane che te ja viSayano, potAnA mananA vikalpomAM rAcatA anya puruSo vaLI dUpa kare che! vivepana : tame jarA svastha citte vicAro to kharA! ciMtananI phevI AzcaryakArI pagadaMDI batAve che A maharSi! teo kahe che : je viSayo tamane sArA, suMdara ane manohara lAge che e viSayo jo kharekhara sArA hoya, sAce ja suMdara hoya ane nizcaye manohara hoya to sahu manuSyone e sArA, suMdara ane manohara lAgavA joIe naM? ema nathI banatuM. je viSaya, je padArtha eka mANasane gamI jAya che, e ja viSaya bIjAne nathI gamato! jo viSayanI ja khUbI hoya, jo viSayamAM ja sArApaNuM hoya to te badhAne gamavo joIe. granthakArano akATaya tarka che. vastu jo sArI hoya, vastumAM suMdaratA ane sukhadAyakatA hoya to te sarva jIvone sArI lAgavI ja joIe. sarva jIvone suMdara lAgavI ja joIe. sarva jIvone enAthI sukha maLavuM ja joIe, A saMsAramAM evuM nathI banatuM. ekano eka ja viSaya ramezane priya lAge che ne surezane apriya lAge che. Avo, ApaNe eka-eka indriyanA viSayane tapAsIe. juo, A gIta tamane saMbhaLAya che ne? A zravaNendriyano viSaya che. tamane A gIta sAMbhaLavuM game che? nathI gamatuM ne? kAraNa ke tame ene ghaNIvAra sAMbhaLeluM che... khera, mane e sAMbhaLavuM game che......... vAraMvAra sAMbhaLavuM game che, gIta to enuM e che, tamane sAMbhaLavuM nathI gamatuM, mane game che! juo, A maMdiranuM zilpa kevuM suMdara che! kharekhara, A prAcIna zilpa upara mana ovArI jAya che, tamane gamyuM A zilpa? kema na gamyuM? tamane AvuM jUnuM For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAga ane dveSa zilpasthApatya jovuM nathI gamatuM...... mane game che! enuM e ja zilpa che. mane jovuM game che, tamane jovuM nathI gamatuM. tamane badhA ja puSponI suvAsa game che? badhAM ja attara ke esenso game che? tamane ahIno' game che, mane nathI gamato. tamane 'gulAba" nathI gamatuM, mane game che! vastu to enI e che-tamane game che, mane nathI gamatI. mane game che, tamane nathI gamatI. Avo, ApaNe rasoDAmAM jaIe. tamane A gulAbajAMbu bhAve che ne? mane to e jovAMya nathI gamatAM! tamane A bhIMDAnuM zAka joIne UlaTI thAya che ne? mArI jIbhamAMthI e joIne pANI chUTe che. bane che AvuM- ekane eka vastu bhAve, e vastu bIjAne na bhAve. cAra mAnavIone bhAve, bIjA cArane na bhAve! ApaNe sparzanendriyanA viSayane paNa joIe. tamane A khAdInuM kApaDa paheravuM? cAmaDIne kharabacaDuM lAgatuM nathI? tamane phAve che khAdI paheravIphAva che, mane khAdI paheravI jarAya phAvatI nathI. khAdInA kapaDAno sparza tamane game che, mane nathI gamata. TerelInanA kapaDAno sparza mane game che, tamane nathI gamato! A gamavAnuM ane na gamavAnuM zuM che? priya ane apriya zuM che? mAtra potAnA mananA taraMgo! rAganA taraMgo ane dveSanA taraMgo! badhA jIvonAM mana eka sAthe rAgI nathI hotAM, eka sAthe hevI nathI hotAM. eka viSaya upara baMdhA jIvonAM mana rAgI nathI hotAM, badhA jIvonAM mana hepI nathI hotAM. bhinna bhinna jIvonA rAga-dvepa paNa bhinna bhinna hoya che. e rAga-dveSathI prerAIne jIvo viSayomAM sArA-narasAno Aropa kare che. A che vAstavikatAnuM sacoTa darzana. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza; pAMca indriyonA A asaMkhya viSayomAM sukhadAyakatA ke duHkhadAyakatA nathI, sArApaNuM ke narasApaNuM nathI. jIvano rAga e viSayane sAro samajAve che, jIvanamAM vaiSa e viSayane kharAba samajAve che! granthakAra mahAtmA vivekI AtmAone attarmukha banAvavA icche che. potAnAmAM paDelA rAga ane dveSane jovA mATe ; samajavA mATe preraNA Ape che. A ja vAtane vadhu spaSTa karavA teo AgaLa vadhe che : For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati tAnevArdhAna dviSatastAnevArthAna prliiymaansy| nizcayato'syAniSTaM na vidyate kiMciMdiSTaM vA / / 52 / / artha : te ja (isTa) zabdAdi viSayono hepa karatA ane) te ja aniSTa) viSayomAM tanmaya thatA Ane (vipayabhogIne) pAramArthika rIte kAMIpaNa iSTa ke aniSTa nathI. vivecana : mAtra zabdanA sthUla arthane pakaDI na besAya , zabdonA rahasyabhUta pAramArthika atho sudhI pahoMcavuM joIe. pAMca indriyonA viSayo priya nathI ke apriya nathI. A pAramArthika dRSTi che, A rahasyabhUta vAta che. rahasyabhUta vAto sahu manuSyone na samajAya. sUkSma buddhivALA manuSya ja e vAto samajI zake, mAtra sthala vyavahAramAM ja rAcatAM manuNe pAramArthika dRSTivALA nathI hotA, nizcayanayanI dRSTivALA nathI hotA. zuM saMsAramAM evA jIvone nathI joyA ke jeo sArA suMdara viSaya-padArtho tarapha paNa dhRNA karatA hoya? are, eka samaye je viSayane, je padArthane khUba cihyA hoya e ja viSayane bIjA samaye krUratAthI dhikkAre! evI ja rIte, eka samaye je padArthane, je viSayane dhikkAyAM hoya, lAta mArI hoya, bIjA samaye e ja viSayane, e ja padArthane hRdayathI cAhavA lAgI jAya! AvuM zuM lagabhaga dareka jIvanA jIvanamAM nathI banatuM? "AvuM zAthI bane che? kema bane che?' A vicAravAno zuM avakAza maLe che? nA, jeno vicAra karavAnI koI jarUra nathI, enA vicAro khUba karIe chIe, ane je vicAro karavA khUba jarUrI che, te vicAro karatA ja nathI. A pAramArthika vAta; rahasyabhUta vAta granthakAra sUkSma buddhivALA vivekI manuSyone kahI rahyA che. e zratadhara mahAtmAnI AvI vAto sAMbhaLavAne pAtra jIvo bIjA che ja nahIM. hA, pAtra manuSyane ja , enI bauddhika yogyatA joIne, tattvopadeza ApI zakAya. jeonI buddhi nirmaLa nathI banI, zuddha nathI banI, sUkSma dhAradAra nathI banI, vivekathI suzobhita nathI banI, evA jIvone mATe A upadeza nathI. te jIvo A vAtone samajI ja na zake. bahu bahu to e jIvo be-cAra dharmakriyAo pharI le athavA be-cAra ke ATha upavAsa karI le, eTaluM ja, emanI cittazuddhi thatI nathI, emano manano maLa dhovAto nathI. A padArtha sAro, A padArtha narasa.... A manuSya sAro, A manuSya kharAba !' basa, A ArtadhyAnamAM jIvo sabaDyA karavAnA. teo AMtaranirIkSaNa nahIM karavAnA, padArthanuM vizleSaNa nahIM karavAnA, e loko to priya viSayone For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAga ane dveSa 85 prApta karavA, prApta thayelA priya viSayone bhogavavA ane e viSayo cAlyA na jAya, tenuM rakSaNa karavA divasa ne rAta DUbelA rahe che. emane ArtadhyAnanuM jJAna nathI e jIvone mananA pariNAmonI oLakhANa ja nathI hotI. AvA jIvone kevI rIte samajAvavA ke "mArA bhAI, kAMI viSaya sAro nathI ke koI viSaya kharAba nathI. koI padArtha priya nathI ke apriya nathI, iSTa nathI ke aniSTa nathI. A badho to tArA rAga-dveSano khela che. rAga vastune priya lagADe che, keSa e ja vastune apriya lagADe che! rAga-dveSa phare che tema vastu aMgenI kalpanAo paNa kare che.' Agraho choDI do. A vyakti to sArI ja che athavA A vyakita kharAba ja che... kyAreya na sudhare.... A vastu sAme to kyAreya na jouM, mane jarAya nathI gamatI.....' AvuM vicAravuM mithyA che, bolavuM ya mithyA che. AvA Agraha koInA TakyA che? je sItAjInA virahamAM rAmacandrajI jaMgalomAM pAgala banIne bhaTakyA hatA, je sItAne laMkAmAMthI laI AvavA rAvaNa sAthe ghora yuddha karyA hatAM... sItAjI upara kevo rAga hato? sItAne teo kevI rIte mAnatA hatA? "sItA vinAnI eka kSaNa paNa akArI lAge...' e ja sItAne e ja rAmacandrajIe vanavAsamAM mokalI dIdhAM! vaSo sudhI rAme sItA vinA jIvana vitAvyuM. sItAjI enA e ja hatAM. rAmacandrajInA rAgape sItAmAM priya-apriyanI kalpanAo karAvI hatI. sItAjI pAse tattvadRSTi hatI. teo samajatAM hatAM ke "ApaNane te sArA mAne, priya mAne, ke je rAgI hoya! e ja vyaktimAM hepa AvI jAya to ApaNane kharAba mAne, ApaNe ene apriya lAgIe! bIjI vyaktinA rAga dveSa upara ApaNo adhikAra nathI.' mATe sItAjIne rAmacandrajI pratye dveSa na thayo. vizvamAM iSTi-aniSTanI ane priya-apriyanI tamAma kalpanAo jIvAtmAnA rAga ane dvaipamAMthI janme che. A vAta mananapUrvaka samajI levI joIe. viSayomAM sArApaNuM ke narasApaNuM pAramArthika dRSTie-nizcaya dRSTie nathI, A vAta khUba UMDANamAM jaIne samajI levA jevI che. to ja rAga-dveSanA dugdhabhAvothI ApaNe bacI zakIzuM. rAgadveSopahatasya kevalaM karmabandha evAsya / nAnyaH svalpo'pi guNo'sti yA paratreha ca zreyAn / / 53 / / artha : rAga ane depathI haNAyelA manavALA) ene mAtra karmabaMdha ja thAya che. A lokamAM ke paralokamAM bIjo thoDo paNa guNa nathI. For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 86 prazamarati vivevana : bhISaNa bhavanamAM bhaTakAvanArAM kamAM zAnAthI baMdhAya che, e vAta khUba spaSTa zabdomAM granthakAre kahI che athavA rAga ane dveSathI haNAyeluM mana, sivAya karmabaMdha, bIjo koI lAbha khATatuM nathI. A vAta granthakAre sacoTa zabdomAM kahI che. koIpaNa viSayamAM mana gayuM, e viSaya para rAgI thayuM ke hepI thayuM. karmonAM baMdhanothI AtmA baMdhAyo samajo. tame kadAca kahezo rAgI ke hepI mana thAya ane kamoMthI AtmA baMdhAya AvuM kevI rIte bane? hA, evuM ja bane che. viSayarAgI bane mana, viSayaSI bane mana ane karmothI lepAya AtmA! kAraNa ke mana ane AtmAno saMbaMdha che. mana to AtmAnuM jaDa yaMtra che! AtmAe ja e yaMtra vicAro karavA banAveluM che, yaMtramAMthI kharAbI utpAdana thAya to nukasAna enA mAlikane ja thAya che? manano mAlika AtmA che. eTale mananA vijayarAganuM ane viyeSanuM nukasAna 'karmabaMdha AtmAne bhogavavuM ja paDe. hA, haju jo bIjo koI moTo lAbha thato hoya to thoDuM nukasAna sahana karI levAya. e vyApArika buddhi che; parantu bIjA koI ja nAnA ke moTA lAbha vinA ja nukasAna karato ja rahe to? nirdhana, daridra ane gharabAra vinAno ja thaI jAya ne? iSTa viSayomAM rAga karavAthI ane aniSTa viSayomAM hepa karavAthI tamane koI lAbha thayo che? koI jIvane thayo che? 'lAbhano artha samajo cho ne? Attara-bAhya sukhanI prApti. sArA zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparza pratye rAgI banIne kahyuM sukha meLavyuM? kSaNika AnaMda! ghaDI-be ghaDI mojamajA! thoDAka divaso, mahinA ke varSo sudhI sukhabhoga, A ja lAbha ne? Ane ja tame lAbha kaho cho ne? bhAgyazALI! A badhA lAbha to saMdhyAnA raMgonI jema vilAI jaze, pachI zoka, saMtApa ane udvegamAM, Adhi, vyAdhi ane upAdhimAM evA roLAI jazo ke pelA lAbha tamane AzvAsana ApavA pUratA paNa yAda nahIM Ave. paralokamAM to, bAMdhelAM pApakamanA udaye ghora ane raudra koTinAM duHkho ja bhogavavAno raheze. 'karmabaMdha' e moTuM nukasAna che', A vAta jyAM sudhI samajAya nahIM tyAM sudhI rAga ane dvepa karavAnA ochA thAya nahIM. kevA rAga-dveSathI kevA kevA karma baMdhAya che ane e baMdhAyelAM karmonA kevA kevA vipAka bhogavavA paDe che, A vijJAnanuM talasparzI ne hRdayasparzI adhyayana karyA vinA vipayarAga ne viSayakaeNpa karatuM mana. nahIM ja aTake. For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmabaMgha yasminnindriyaviSaye zubhamazubhaM vA nivezayati bhAvam / rakto vA dviSTo vA sa baMdhaheturbhavati tasya / / 54 / / artha : indriyonA je viSayamAM rogayukta ka payukta jIva zubha ke azubha cittapariNAma sthApita kare che tene te cittapariNAma karmabaMdhano hetu bane che. vivecana : indriyothI parokSa A karmabaMdhanI vAta kevI rIte samajAvuM? indriyone pratyakSa vAtomAM ja mAnatA ane rAcatA jIvAtmAone gaLe karmabaMdhanuM tattvajJAna na ja Utare. tamAre indriyothI parokSa, paraMtu zAstra pratyakSa vAtone svIkAravI joIze. e zAstronI racanA karanArA jJAnI ane karuNAvaMta mahApuruSo upara pUrNa vizvAsa sthApavo paDaze. hA, karmabaMdhanA ane karma-udayanA siddhAntane tame tamArI buddhithI samajavA prayatna karI zako. samagra saMsAramAM jIvI rahelA ananta ananta jIvAtmAonAM sukha ane du:khano AdhAra A karmabandha che! karmone bAMdhanAra jIve che ane bhogavanAra jIva che. tame vartamAnamAM je sukha-duHkha anubhavI rahyA cho, tenuM kAraNa puNyakarmano udaya ane pApakarmano udaya che. tame svayaM gatajanmomAM je kama bAMdhyAM hatAM e ja karmothI keTalAMka karmo udayamAM AvIne tamane sukhAnubhava ane duHkhAnubhava karAve che! e karmabaMdha kevI rIte thAya che te vAta ahIM samajAvavAmAM AvI che. tamAro cittapariNAma karmabaMdhamAM asAdhAraNa kAraNa che. tamArA mananA vicAro ja karmabaMdhanA mukhya hetuo bane che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA asaMkhya viSayomAMthI game te viSayamAM tame rAgI banyA, tamArA vicAro "A vastu sArI che, game che...' AvA banyA, eTale ke tamArA AtmA sAthe coMTI paDyAM samajo. evI ja rIte hepI banelo jIva viSayo aMge "A padArtho sArA nathI, gamatA nathI....' vagere vicAromAM caDyo eTale karmoe AtmAne AvRtta karyo samajo, karma-pudgalo sAthe vicArono kevo gADha saMbaMdha che! vicAra karatAMnI sAthe ja karmo hAjarI AtmAnI sAthe dUdha-pANInI jema ekameka thaI jAya! mananA vicAro ja mukhyarUpe karmabaMdhanAM kAraNo che. rAgI jIva rAgabharapUra vicAro kare che, tethI jIva dveSabharapUra vicAro kare che! vicAronA viSaya hoya che viSayo! pAMca indriyonA viSayo! For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 88 prazamarati manathI vicAra karanAra rAgI hoya ke dveSI hoya ane vicArono viSaya pAMca indriyonA viSaye hoya-eTale DhagalAbaMdha karmo baMdhAya, jyAre karmo baMdhAtA hoya che tyAre to jIvane koI pIDAno anubhava nathI thato hoto, paraMtu jyAre e baMdhAyelAM karmo udayamAM Ave che tyAre ja paraco dekhADatAM hoya che. tAtparya e che ke rAgI ne dveSI jIvonA iSTa ke aniSTa vicAro karmabandhAnuM asAdhAraNa kAraNa che. AtmA sAthe e karmo kevI rIte baMdhAya che te vAta eka udAharaNa ApIne granthakAra samajAve che : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir snehAbhyaktazarIrasya reNunA zliSyate yathA gAtram / rAgadveSAklinnasya karmavandho bhavatyevam // 55 // artha : cIkAza (tela vagerenI) thI kharaDAyelA zarIravALAnAM gAtra (zarIra)ne jevI rIte dhULa coMTe che, tevI rIte rAga ane dveSathI snigdha (cIkaNA) AtmAne karma coMTe che. viveSana : zarIre sarasavanA telanI mAlisa karIne, khullA badane bahAra pharavA nIkaLyA cho? taLAvamAM snAna karIne, bhInA-pANI nItaratA zarIre e taLAvanI pALe UbhelA cho? havAmAM UDatA dhULanA rajakaNothI tamAruM zarIra bharAI gayuM haze! zarIra sAthe dhULa coMTI jAya, e coMTADanAra pelI telanI cIkAza che! pANInI bhInAza che! rAga ane dveSa e cIkAza che. AtmAmAM rAga ane dveSanI cIkAza hoya tyAM sudhI ja karmanA pudgalo ene coMTe che, zuM tame ema pUchavA iccho cho ke 'e karmapudgalo kyAMthI AvIne coTe che?' sAMbhaLo, cauda rAjalokamAM jyAM jyAM jIvo che, tyAM sarvatra kArmaNavargaNAnAM pudgalo 2helAM ja che. basa, jIva vaiSayika vicAro kare, vyakta ke avyakta, turata ja karmo AtmAne coMTe! AtmAnA asaMkhya pradezo rAga-dveSanI cIkAzathI kharaDAyelA che! e kAryaNavargaNAnAM puddagalo AtmAne coMTe te pachI e pudgalo jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya, aMtarAya, nAma, gotra, AyuSya ane vedanIya A ATha karmorUpe pariNamI jAya. arthAt e kArmaNavargaNAnAM pudgalomAMthI keTalAMka pudgalo jJAnAvaraNarUpe bane, keTalAMka darzanAvaraNarUpe bane.... e rIte ATha bhAgamAM vibhAjita thaI jAya. jema sonAnI lagaDI hoya, temAMthI thoDuMka sonuM vIMTI rUpe banI jAya, thoDuMka sonuM hAra rUpe banI jAya, thoDuMka sonuM baMgaDI rUpe banI jAya... ema. hA, badhAM karmomAM sarakhA bhAge e kAryaNavargaNAnAM pudgalo na vaheMcAya. For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 89 karmabaMdha koImAM vadhAre to koImAM thoDAM! e vibhAgIkaraNa rAga-dveSI jIvanA vicAro para avalaMbatuM hoya che. jevA jIvanA vicAro! vicAro karanArA jIvane A karmabaMdhanI prakriyAnuM bhAna hotuM nathI. e prakriyA AMkhothI dekhAI zake evI nathI. e prakriyA javA mATe to kevaLajJAnanI AMkho joIe! pratikSaNa...pratisamaya AtmA sAthe karmapudagalo coMTe che. anaMta anaMta pagalonA DhagalA AtmapradezomAM khaDakAye jAya che... paraMtu rAgadveSamAM mUDha banelA jIvAtmAne A sUkSma prakriyAnuM jJAna ja nathI hotuM. e to tyAre ja mAthAM pachADe che ke jyAre bAMdhelAM karmo udayamAM AvIne ghora trAsa Ape che, zArIrika ane mAnasika bhayaMkara vedanAo Ape che. mATe kamAM bAMdhatA samaye jAgatA raho. evaM rAgadveSo moho mithyAtvamaviratizcaiva / ebhiH pramAdayogAnugaiH samAdIyate karma / / 56 / / 3 : AvA rAga ane drupa, mohanIya, mithyAtva ane avirati, pramAda sahita yogA (mana-vacana-kAyAnA) ne anusarIne karyagrahaNa kare che. vivecana : karmabaMdhanI prakriyAmAM asAdhAraNa kAraNa rAga-dveSane batAvIne have bIjAM paNa je je kAraNo kAma kare che, eno nirdeza kare che. alabattabIjAM je kAraNo ahIM batAvavAmAM AvyAM che te badhAM mohanIyanA ja prakAro che. paraMtu ahIM te te kAraNa potAnI AgavI rIte prabhAva batAve che, e vAta samajAvavA te kAraNo judAM judAM batAvAyAM che. (1) rAga ane dveSa : A bemAM krodha, mAna, mAyA ane lobhano samAveza thaI jAya che. A cAra kaSAyo mohanIya karmanA ja bheda che. (2) mohanIya : hAsya, rati, arati, bhaya, zAka, jugupsA, strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda; A navane nokaSAya' kahevAmAM Ave che. "mAhanIya'mAM A nokapAyono samAveza karavAmAM Avyo che. (3) mithyAtva : A paNa "darzanamohanIya' no ja eka prakAra che. mithyAtvamohanIyanA udayamAM jIva bhAre karmo bAMdhato hoya che. (4) avirati : "anantAnubaMdhI" ane "apratyAkhyAnI' kaSAyonA udaya sAthe A avirAti saMkaLAyelI che. pApomAM avirAma pravRtti! koI pApano tyAga karavAnI bhAvanA ja jAgavA na de. pApapravRttimAM ja jIvane preryA kare. For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarata co A rAga, dveSa, moha, mithyAtva ane aviratithI karmabaMdha thAya che, paraMtu teo mana, vacana ane kAyAnA sahayoga vinA kaMI na karI zake! e sahayoga paNa kevo joIe? pramAdI mana-vacana-kAyAno sahayoga joIe, to karmabaMdha ja thAya, rAga-dveSathI karmabaMdha thAya, paraMtu temAM sahayogI joIe. pramAdagrasta mana, vacana, kAyAnA yogo hoya che mATe karmabaMdha thAya che. evI ja rIte nokapAyo, mithyAtva ane aviratithI karmabaMdha thAya, paraMtu pramatta yogonA sahayogathI thAya, svataMtra rIte nahIM. kevI sarasa vAta kare che graMthakAra mahAtmA! rAga-dveSa vagerethI pharmabaMdha ane karmothI rAga-drupanA pariNAma! eno artha e thAya ke rAga-dvepa pote ja potAne sarje che! mithyAtva pote ja potAne banAve che. aviratimAMthI avirati pragaTe che! A kevI rIte bane che, enA bheda paNa kholI nAMkhyA. mananvacana ane kAyA pramAdI bane che tyAre! pachI e pramAda vikathAono hoya ke nidrAnAM hoya, madyapAnano hoya ke viSayavAsanAno hoya, rAga-dveSa vagerene A pramAdI yogono sahayoga maLe che, eTale AtmA sAthe karmo coMTe che, karmabaMdha thAya che. A rIte granthakAre karmabaMdhanA hetune spaSTa karyA ane upasaMhAra karyo. saMsAra-paraMparAnuM mULa karmamayaH saMsAraH saMsAranimittikaM punarduHkham / tasmAd rAgadveSAdayastu bhavasantatermUlam / / 57 / / ' artha : karmano vikAra saMsAra che. saMsAranA kAraNe ja du:kha che, mATe rAga-dveSa vagere ja bhavaparaMparAnuM mULa che. (ema siddha thAya che) vivecana : asaMkhya yojananA vistAramAM ane cAra gationA vibhAgamAM rahelo A saMsAra....zuM che? A nArakIpaNuM, tiryaMcapaNuM, manuSyapaNuM ane devapaNuM zuM che? zuM A nArakIpaNuM vagere AtmAnuM svarUpa che? nA, A samagra saMsAra karmono vikAra che. AtmAnI vibhAvadA karmone ja AbhArI che ne! karmoe ja AtmAnI svabhAvadazAne AvRtta karelI che. devapaNuM ho ke manuSyapaNuM, tiryaMcapaNuM ho ke nArakapaNuM; e badhI AtmAnI avasthAo vibhAvA che, vikArIdazA che. AtmA sAthe saMlagna karmomAMthI uddabhavelI vikArI dazA che. samagra saMsAra For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMsAra-paraMparAnuM mULa 91 karmamaya che! kAraNa ke samagra saMsAra jIvamaya che! saMsAranI evI eka iMca jeTalI.... eka dorA jeTalI paNa jagA khAlI nathI.. ke jyAM jIva na hoya! jIva che eTale karma lAgelAM ja che. saMsAranI cAra gatimAM rahelA sarva jIvone karma cAMTelAM ja che, mATe saMsAra karmamaya che! Avo saMsAra ja sarva duHkhonuM kAraNa che. zArIrika ane mAnasika tamAma duHkhonuM kAraNa saMsAra che. jIva narakamAM jAya che mATe paramAdhAmI dvArA ane tyAMnA kSetrathI thatI ghora pIDAo anubhave che ne? ApaNe narakamAM nathI, mATe narakanI vedanA ApaNane nathI. evI ja rIte je jIvo pazu-pakSInI tiryaMcayonimAM che te jIvo tiryaMcayoninI pIDAo, ane du:kho bhogave che. manuSyane e pIDAo kema nathI bhogavavI paDatI? kAraNa ke te tiryaMcagatinA saMsAramAM nathI! ApaNe manuSya gatimAM chIe, mATe manuSyajIvananAM zArIrika ane mAnasika du:kha anubhavIe chIe. devalokanA devone paNa mAnasika du:kha to hoya ja! bhale nahIMvat hoya. A vidhAna eka navI ja tattvadRSTi Ape che. saMsAramAM sukhanI zodha karavI choDI do! A saMsAramAM kyAMya zuddha ane zAthat sukho che ja nahIM.' evI ja rIta-"jyAM sudhI saMsAranI cAra gatimAMthI game te gatimAM tame jIvo cho, tyAM sudhI zArIrika ke mAnasika du:kha rahevAnAM ja! saMsAramAM duHkho sAthe ja jIvavAnuM che.' mATe duHkhothI gabharAIne gationI galIomAM bharAI javA doDadhAma na karo. cAra gationI galIomAM kyAMya duHkharahita sthAna nathI! jyAM jazo tyAM eka nahIM to bIjuM duHkha taiyAra ja hoya che. ekarUpe nahIM, bIjArUpe! badalAtAM duHkhomAM thoDuM AzvAsana laIe ke "pelA duHkha karatAM A du:kha sahevuM sAruM,' e vAta judI che. kyAMka zarIranAM duHkha vadhAre to kyAMka mananAM duHkha jhAjhAM.... saMpUrNa saMsAra karmamaya che..... karmamaya saMsAra du:khonuM asAdhAraNa kAraNa che. saMsAranI A cAra gatimAM ane coryAsI lAkha yonimAM jIvo paribhramaNa karI rahyA che. janme che, jIve che, mare che. eka gatimAMthI bIjI gatimAM.... eka jIva manuSyarUpe che, marIne te pazurUpe janme che, devarUpe janme che, nArakarUpe janme che ane manuSyarUpe paNa janme che. janma, jIvana ane mRtyunI A antahIna hAramALA cAlI rahI che. koNa che A bhavaparaMparAnuM mULabhUta kAraNa? koNa jIvone bhaTakAvI rahyuM che A cAra gatirUpa saMsAramAM? For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamati e ja rAga ane pa! mithyAtva ane avirati! mana-vacana-kAyAnA yoga ane pramAda! zA mATe jIvAtmA A badhI bhUlo kare che? enuM mULabhUta eka kAraNa che ajJAna. jIvAtmAone A jJAna ja nathI ke A rAga-dvapa vagere karavAthI AtmA sAthe kama baMdhAya che. ane e kamoMnA udayathI saMsAranI cAra gatimAM vividha du:kho bhogavavA paDe che. ghora ajJAnatA chavAyelI che. jo A ajJAnatAnuM vAdaLa cIrAya ane jJAnanI AchI-pAtaLI teja khAo bahAra nIkaLe.. to e rAga-dveSa...mithyAtva vagaranI bhayaMkaratA samajAya; ane to ja e doSone nirmaLa karavAno vicAra Ave. puruSArtha thAya. anA cittamAM jijJAsA pragaTe ke "A rAga-dveSa Adi doSone kevI rIte dUra karAya? e doSomAMthI pedA thatAM saMsAra-paribhramaNane kevI rIte khALI zakAya? Avo, e jijJAsAne graMthakAra svayaM saMtApe che; emanI vAtane sthira citte sAMbhaLo. doSakALano viccheda etaddopamahAsaJcayajAlaM zakyamapramattena / prazamasthitena ghanamapyudveSTayituM niravazeSam / / 58 / / artha : A dAMpAnA (rAga-daMpAdinA ane temAMthI utpanna thayelA kamAMnA) moTA samUharUpa na paNa jALano AmUla viccheda karavAnuM pramAdarahita ane prazamamAM rahelA (AtmA) mATe zakya che. vivevana : gahana jALamAM phasAyelo haMsalo! majabUta lokhaMDI piMjarAmAM purAyelo kesarI siMha! jyAM sudhI e haMsalAne ke siMhanuM jJAna nathI thatuM ke huM nibaMdhana chuM.. ananta nIlAkAzamAM UDavA samartha chuM... e ja mAruM jIvana che... emAM ja sAco AnaMda che. huM jaMgalano rAjA chuM. jaMgalo, pahADo ane guphAomAM mAruM sthAna che. mAro AnaMda, mArI mastI... badhuM tyAM che, ahIM A piMjarAmAM nahIM. A jALamAM nahIM.' tyAM sudhI ja ene e jALamAM game che, e piMjarAmAM phAve che. ApaNe eka bhayaMkara jALamAM chIe-e jANo cho? ApaNe eTale huM ane tame ja nahIM, ApaNe eTale saMsAranA anaMta anaMta jIvo! hA, jALa vinAnuM mukta jIvana na hoya to jALa,jALa ja na kahevAta! mukta jIvana che, mukta jIvana jIvanArA paNa ananta ananta jIvo che! temaNe jALamAMthI chuTakAra meLavyo, jALa chedIne nIkaLI gayA. koI kALanuM, koI kSetranuM, koI dravyanuM ke koI bhAvanuM baMdhana nahIM emane! saMpUrNa mukta jIvana. . For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir doSajALano viccheda 93 lalacAya che mana e mukta jIvana tarapha? akaLAya che mana A gahana ane vikaTa karmonI jALamAM? are, eTaluM samajAI gayuM che kharuM ke 'huM' rAga-dveSa Adi ananta ananta doSomAM ane e doSomAMthI janmelAM ananta ananta karmonI jALamAM phasAryo chuM.' sarvaprathama to A samajaNa dRDha thavI joIe. e samajaNa AvyA pachI paNa jo jIvAtmA nirAza thaI jAya, pAMgaLo banI jAya'kevI majabUta ane gahana jALa che? ApaNAthI to A jALa na tUTe. kaMI nahIM, jALamAM to jALamAM jIvIzuM. ahIM khAvAnuM, pIvAnuM, paheravAnuM, oDhavAnuM, rahevAnuM, pharavAnuM A badhuM to maLe che' A rIte jo jIvAtmA jALamAM paNa jIvavAnuM pasanda karI le, to e jALane bhedavAno saMkalpa na karI zake. jALane bhedavAnA upAyo e nahIM zodhe. e to 'jALamAM ja kevI rIte vyavasthita goThavAI javuM,' e vize vicAraze! 'jALane kyAMthI kApuM? jALamAMthI chUTavA zuM prayatna karuM ?' AvI yojanAo e vicAraze paNa nahIM. e jALane kApavAno, naSTa karavAno, puruSArtha to lAkho yojana dUra! 'huM ananta doSo, ananta kA~nI jALamAM jakaDAyelo chuM.' A vicAra paNa evA manuSyane AvI zake ke je manuSya prazamabhAvamAM Tharelo hoya! enA antaraMga doSo, krodha-mAna-mAyA ane lobha zAnta beThA hoya; indriyonI viSayo taraphanI doDadhAma ghaTI gaI hoya; nidrA, ALasa, viSayabhoga ane arthahIna vArtAthI mana-vacana-kAyAnA yogo thoDA samaya mATe paNa nivRtta thayA hoya. mana prazamarasamAM DUbeluM hoya, vANI mauna hoya, ane kAyA sthira hoya, tyAre pelI adazya jALa dekhAya! e jALamAM jema ene potAnI jAta dekhAya tema bIjA paNa ananta jIvo dekhAya. jALane chedIne-bhedIne mukta banelA ananta AtmAo tarapha paNa enI dRSTi jAya, tenuM mana turata ja yojanAo ghaDI kADhe che, jALane bhedavAnI ane mukta banavAnI! yojanA banAvIne e puruSArtha AraMbhI de che, prayatna zarU karI de che. jALane bhedavA jALane oLakhavI paDe. e jALa zAnI banelI che? kevI rIte gUMthAyelI che? kevI rIte guMthAtI jAya che? kaI jagAethI ene chedI zakAya ema che? vagere. doSonI ane karmonI jALane jIvAtmA barAbara oLakhe. potAne te na oLakhAtI hoya, na samajAtI hoya, to e ja jALamAM potAnI pAse rahelA evA samajadAra ane jALane oLakhanArA puruSono sahayoga mAge. emanuM mArgadarzana mArga. ghara bAMdhavuM che paNa kevuM bAMdhavuM, kyAM bAMdhavuM, kevaDuM bAMdhavuM... For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati vagerenI sUjha jaimana nathI hotI teo enjiniyara pAse jAya che, ArkiTekTa pAse jAya che, emane paisA ApIne yojanA-plAna vagere meLave che. karmonI jALane, enI racanAne, enI banAvaTa vagere samajAvanArA jJAnI ane buddhimAna puruSo ApaNa niphaTamAM ja che. e aMgenuM vyavasthita mArgadarzana ApanArA graMtho paNa ApaNane A kALamAM maLe che! apramata banIne, prazamarasamAM lIna banIne A badhuM karavAnuM che, to ja prayatna saphaLa thAya. ofsAdhakaoLI 13 vizeSatAo asya tu mUlanivandhaM jJAtvA tacchedanodyamaparasya / darzanacAritratapaH svAdhyAyadhyAnayuktasya / / 9 / / prANavadhAnRtabhASaNaparadhanamaithunamamatvaviratasya / navakoTyudgamazuddhojchamAtrayAtrAdhikArasya / / 60 / / jinabhASitArthasadbhAvino viditalokatattvasya / aSTAdazazIlAGgasahasradhAraNakRtapratijJasya / / 61 / / pariNAmamapUrvamupAgatasya zubhabhAvanAdhyavasitasya / anyonyamuttarottaravizeSamabhipazyataH samaye / / 2 / / vairAgyamArgasaMprasthitasya saMsAravAsacakitasya / svahitArthAbhiratamateH zubheyamutpadyate cintA / / 63 / / artha : AnuM (dIpasamUhanI jALanuM) mULa kAraNa jANIne - (1) teno uccheda karavA udyamazIla banavAna, (2) darzana-cAritra-tapa-svAdhyAya ane dhyAnathI yuktana, pa9]. (3) hiMsA-asatyavacana-paradhanaharA-maMthanasevana ane parigrahathI viraktane (4) navoTizuddha, udgamazuddha ane uchavRttithI yAtrA (saMyamayAtrA)no jemane adhikAra che, temane, kaol. (5) jinakathita arthanA sabhAvane bhAvanArane (6) lokanA paramArthane jANanArane (7) aDhAra hajAra zIlAMganA ghArakane ane enuM pAlana karavAnI jeNe pratijJA karI che, tene, (11) For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasAdhakanI 13 vizeSatAo | 95 (8) apUrva pariNAma (mananA) prApta karanArane (9) zubha bhAvanAo (anityAdi ane pAMca mahAvratonI..vagere)nA adhyavasAyavALAne, (10) siddhAMtamAM paraspara ekabIjAthI vizeSane ciDhiyAtA) bhAvanAjJAnathI jonArane, ki2). (11) vairAgyamArga para rahelAne, (12) saMsAravAsathI trAselAne, (13) svahitArthamuktisukhamAM jemanI mati khUba rame che temane A zubha cintA janme che. (63) vivedana : rAga dveSa vagere doSo ane doSajanya karmo, A doSo ane karmonA tANAvANAthI gUMthAyelI jALane jANavI jarUrI che. jALa kevI rIte gUMthAI che ane kevI rIte tUTI zake, e samajavuM ati Avazyaka che. e jANavuM ne samajavuM evuM joIe ke AtmAmAM e jALane chedI nAkhavAno utsAha janma. 'huM A mahAjALane chedI nAkhuM.' jALamAMthI mukta thavAno. anaMta jJAnaprakAzamAM muktamane UDavAno jenA hRdayamAM talasATa jAgyo hoya, phaphaDATa thato hoya tevA jIvAtmAnuM kevuM vyaktitva UpasatuM hoya che - te samagra vyaktitva ahIM batAvavAmAM AvyuM che. tera vizeSatAothI viziSTa e vyaktitvanuM ApaNe ahIM vizleSaNa karIne joIzuM. AvA adbhuta vyaktitvane dharAvanArA uttama puruSanA manamAM eka cintA..... prabaLa citA pragaTe che. ema granthakArane batAvavuM che, e batAvavA pUrve A pAMca zlokomAM emaNe sAdhaka AtmAnI tera vizeSatAo je varNavI che, e ApaNe joIe. 1. mahAkALano viccheda karavA udyamazIla : jANIne besI na rahe, pramAdathI besI na rahe ke bhayathI besI na rahe. jaIe chIe, utAvaLa zuM che.... jyAre puruSArtha karavA mAMDIza ke e mahAjALane toDI-phoDIne....' Ama vAto karato rahe ane mahAjALamAM paDyo rahe. pramAdane choDe nahIM; to e mahAjALane kevI rIte bhedI zake? evI ja rIte bhayathI-"are bhAI, A mahAjALa bhedavAnuM kAma ApaNuM nahIM... ApaNe to chelluM saMghayaNa kahevAya... ApaNe to yathAzakti dharma-ArAdhanA karIe. bAkI to jeTaluM saMsAramAM bhaTakavAnuM haze teTaluM bhaTakavuM ja paDaze..." Ama vicArIne jo besI rahyo to paNa e jALane toDavA samartha nahIM bane. jALane e ja manuSya toDI zake che, bhedI zake che ke je manuSya pramAdane manamAM ke tanamAM sthAna Apato nathI, bhayone gaNakArato nathI, mahAjALano viccheda karavAnA dharmapuruSArthamAM AvanArAM vipnothI DarI jato nathI. AMtarautsAha vighnone gaNakAre ja nahIM. utsAhathI thanaganato e mahAmAnava evA For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati pramAdI, ALasu ane Darapoka mANasonI vAtone kAne dharatI nathI. zuM e jaMgalanA nAke gAmalokoe zramaNa bhagavAna mahAvIrane nahotuM kahyuM ke "mahAtmA, A raste na jazo. A raste gayeluM koI pAchuM AvyuM nathI. A raste eka bhayaMkara sApa rahe che, jenI sAme e jue che, te baLIne rAkha thaI jAya che...... zuM mahAvIre e vAtane kAne dharI hatI? nA, e ja raste mahAvIra gayA. sApa maLyo paNa kharo ane DaMkha paNa dIdhA! chatAM e mahAvIranA dehane rAkha na karI zakyAM. mahAvIre enA ropanI rAkha karI nAMkhI! pelA mahAmuni naMdipeNa! magadhano e rAjakumAra bhagavAna mahAvIranA upadezathI jAgrata thayo... eNe potAnA AtmAne anaMta anaMta doSo ane karmonI jALamAM phasAyelo joyo.... "A jALane chedI nAMkhuM.. nibaMdhana ane nirAbAdha banuM... mukta banuM..... A utsAha pragaTI gayo. devIe jyAre AvIne kahyuM-naMdipeNa, haju tAre saMsAranAM bhoga sukha bhogavavAnAM bAkI che... cAritra-mArge javAnI utAvaLa na kara.... naMdiSeNe na mAnyuM. "game te kamAM udayamAM Ave, huM laDI laIza e karmo sAme, huM AtmA chuM, anaMta zaktino mAlika chuM." bhagavAna mahAvIradevanA sAMnidhyamAM, emanA ziSya banIne prabaLa puruSArtha AraMbhI dIdho. e prabaLa puruSArthanuM spaSTa svarUpa graMthakAra maharSi batAve che. 2. darzana-caritra-tapa-svAdhyAya ane dhyAnathI yukta : tattvArthazraddhAne sIni ! tattva ane arthanI zraddhA e samyagadarzana che. jo tamAre samyagdaSTi banavuM che to tamAre tattva ane tattvonA artha baMnene mAnavA paDaze, baMne para zraddhA dharavI joIe. bhagavAna mahAvIre traNa prakAranAM tattvo batAvyAMya, zeya ane upAdeya, choDavA jevAM, jANavA jevAM ane svIkAravA jevAM. bhagavAne e choDavAno, jANavAno ane svIkAravAno artha samajAvyo muni naMdiSaNe e arthane buddhipUrvaka ane hRdayapUrvaka svIkAryo. karmonI mahAjALane bhedavA A karavuM ja paDe. naMdipeNe te karyuM. eNe rAjamahala, vaibhavasaMpatti ane pAMca indriyonAM viSayasukho choDyAM. manathI paNa A badhuM utArI dIdhuM. eNo Atmatattvane jAyuM. e parama-tattvane pAmavA eNe cAritra svIkAryuM. tapazcaryA svIkArI, jJAnopAsanA AdarI ane dhyAnamAM khovAI gayA! A darekano artha che! AMdhaLA banIne ke samUchima banIne A badhuM karavAnuM nathI. khullI AMkhe ane satata jAgRti sAthe A puruSArtha karavAno che. tethI je heya For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasAdhakanI 13 vizeSatAo che te upAdeya nahI lAge; je upAdeya che te heya nahIM lAge. zeyanuM jJAna visarAze nahIM. cAritra aMgIkAra karavuM eTale? daDha pratijJApUrvaka sarvatyAganuM jIvana aMgIkAra karavAnuM. "he bhagavaMta, huM sAmAyika-cAritra svIkAruM chuM. sarva sAvadya-pApamaya yogono tyAga karuM chuM. jIvanaparyata e pApo huM karIza nahIM, karAvIza nahIM ane karatAnI anumodanA karIza nahIM. manathI nahIM karuM, vacanathI nahIM karuM. kAyAthI nahIM karuM.' A pratijJA grahaNa karIne te mahAtmA niSpApa jIvana jIvavAno abhyAsa kare che. pAMca mahAvratone dhAraNa kare che. rAtribhojana karato nathI, pAdavihAra kare che. sAdhujIvananI kaThora sAdhanAmAM te joDAya che. uttarottara Atmavizuddhi karato AtmA yathAkhyAta cAritrane prApta kare che. cAritranI uttarottara pAMca vikAsabhUmikAo batAvavAmAM AvI che (1) sAmAyika cAritra (2) chedopasthApanIya cAritra (3) parihAravizuddhi cAritra (4) sUkSmasaMparAya cAritra ane (5) yathAkhyAta cAritra, cAritradharmanA pAlanamAM tapazcaryAnuM anokhuM sthAna che. bAhya abhyataranI bAra prakAranI tapazcaryA batAvavAmAM AvI che. anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyaleza ane saMlInatA-A bAhyatapanA cha prakAra che. prAyazcita, dhyAna, vaiyAvRtya, vinaya, kAyotsarga ane svAdhyAya-atyaMta2 tapanA be prakAra che. cAritra dharmano prANa che svAdhyAya. pAMca prakAranA svAdhyAyamAM e AtmA lIna hoya, vinayapUrvaka gurucaraNomAM besIne, graMthanI vAcanA le. apramatta besIne, ekAgra citte e sUtra ane arthanI vAcanA le. sUtra ane arthana grahaNa kare. koIpaNa jAtano prazna e vakhate na kare. te pachI sutrane yAda karI le. artha para ciMtana kare. temAM prazna UThe to gudevanI pAse jaI sabhyatApUrvaka e prazna pUche, samAdhAna meLavI pharela arthanirNayanuM avadhAraNa karI le. A rIte sUtra ane artha bhulAI na jAya te mATe punaH punaH punarAvartana kare. meLavelA sUtrArthane mUlyavAna jhaverAtanI jema jALave. te pachI e sutrArtha para apekSA kare. mAtra zabdArthamAM na aTake zabdonA aMdaparyArtha sudhI pahoMcavA prayatna kare, zabda bolanAra, kahenAra, lakhanAranA Azayane samajavA prayatna kare. te zabdA kaI apekSAe kahevAyA che, e apekSA samaje, kayA nathI kahevAyA che, e 7. juo pariziSTamAM 8. bAhya-abhyatara 12 prakAranA tapanuM varNana Aja graMthanA zloka 175-176 nA vivecanamAM vAMco. bhAga : bIjo For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati samaje. jyAre ene A sUtrArthanA maMthanamAMthI rahasyabhUta tattvo maLatAM jAya... e "dharmakathA" dvArA yogya ane pAtra jIvone e tattvo vivekapUrvaka ApavA mAMDe. A rIte svAdhyAyanI pAMceya bhUmikAne AdarapUrvaka ArAdhe, vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharmakathA. divasa ane rAtanA 24 kalAkamAMthI paMdara kalAka anA A paMcavidha svAdhyAyamAM pasAra thAya. e je apUrva jJAnAnanda anubhave enuM varNana zabdomAM na thaI zake. jJAna vinA dhyAna nahIM ane dhyAna vinA kevaLajJAna nahIM! munijIvanamAM dhyAna anivAryarUpe joIe. ArtadhyAna ane rodradhyAna tyAjya che. e azubha dhyAna che. e azubha dhyAnathI bacavA mATe zubhadhyAna hovuM ja joIe. jo tamArI pAse dharmadhyAna nahIM hoya to tame ArtadhyAna-raudradhyAnamAM cAlyA ja javAnA. | dharmadhyAnanA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che arthAt dhyAnamAM vividhatA mAnya karAyelI che. mAnava mana che ne? ene vividhatA vinA nathI cAlatuM. jema mana vividha azubha vicAromAM rame che tema jo ene zubha vicAromAM joDazo, zubha dhyAnamAM joDazo to e zubha dhyAnanI vividhatAmAM ramaze. dharmadhyAnanA cAra prakAra A rIte che : (1) AjJAvicaya (2) apAyaricaya (3) vipAphavicaya (4) saMsthAnavicaya. eka vAta nuM bhUlazo ke A "dhyAna'nA prakAro che; vicAronA prakAro nathI. mAtra vicAra e dhyAna nathI. mana jyAre koI eka viSaya para ekAgra banI jAya che, tanmaya banI jAya che, tyAre ene dhyAna kahevAya che. azubha vicAra judo ane azubha dhyAna juduM. A bheda barAbara samajI levo joIe. evI ja rIte zubha vicAra judo ane zubha dhyAna juduM. svAdhyAyamAM zubha vicAro hoya. te pachInI bhUmikA che zubha dhyAnanI... (1) jinAjJAnuM dhyAna. (2) hiMsA-asatya Adi doSonA nukasAnanuM dhyAna, (3) puNyakarma-pApakarmonA vipAkonuM dhyAna, ane (4) samagra cauda rAjalokanuM dhyAna. A dhyAna zarUAtamAM vijayarUpa hoya arthAtu anuciMtanarUpa hoya, arthanirNayarUpa hoya... dhIre dhIre e ekAgra cittarU pe banI jAya. 'vivAraMvanirjhana A ja granthakAre vicaya' zabdanI paribhASA karI che 9. dharmadhyAnanuM vivecana A ja granthanA loka naM. 246 thI ra50 mAM ApavAmAM Avaze. For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasAdhakanI 13 vizeSatAo arthanirNaya. jinAjJAno arthanirNaya karI tenA dhyAnamAM pravezavAnuM. hiMsA Adi doSonA nukasAnono AtmasAkSIe nirNaya karavAno ane enA dhyAnamAM tanmaya banavAnuM. karmonA vipAkonuM jJAna tamArI pAse hovuM ja joIe. eno arthanirNaya karI emAM dhyAnastha banavAnuM ane cauda rAjalokanA svarUpanuM ciMtana karatAM karatAM emAM lIna thaI javAnuM. jo ke dharmadhyAnanI A cAra bhUmikAo vizeSa karIne ciMtana-pradhAna che, paraMtu sAdhake ciMtanamAMthI dhyAnamAM javuM ja joIe. to pachI e zukladhyAnamAM kyAreka pravezI jAya. atyaMta vizuddha AzayavALA AtmAne zukladhyAna lAdhe che. enA paNa cAra prakAra che : (1) pRthakRtva-vitarka-vicAra. (2) apUtha tva-savitarka avicAra (3) sUkSmakriyA-anivRtti ane (ka) suparatakriyA-anivRtti. sAdhanAkALanI pUrvabhUmikAmAM rahelA jIvAtmAe dharmadhyAnamAM punaH punaH javAno prayatna cAlu rAkhavo joIe. A rIte, (1) kamanI mahAjALane bhedavA tatpara (2) samyagudarzananI (3) cAritravaMta (4) tapasvI (5) svAdhyAyazIla ane (6) dharmadhyAnI mahAtmAnA cittamAM eka citA jAge che! e ciMtA paNa apUrva che! asaMkhya ciMtAone cUranArI e ciMtA che, e ciMtA zAnI hoya che - e vAta granthakAra cosaThamA zlokamAM batAvavAnA che. paNa evI. ciMtA kone jAge che, e AtmAnAM lakSaNo haju ApaNe vicAravAnAM che. 3. hiMsA-asatya-paradhanaharaNa-maithuna-mamatvathI virakRta : 1. hiMsA eTale prANavadha. pramattata pravyaparaMpavi prAIvadha pramAdathI trasa ane sthAvara jIvonI hiMsAthI je mahAtmA virAma pAmelA hoya che, temanA cittamAM eka AtmaciMtA jAge che. je pramAdathI hiMsA thAya che te pramAdanA ATha prakAra che. 1. ajJAna re. saMzaya 3. viparyaya 4. vaiSa 5. smRtibhraza 6. yogaspraNidhAna 7. rAga ane 8. dharmanA anAdara. A ATha pramAdothI jeo mukta hoya che; mana, vacana ane kAyAthI mukta hoya che, te apramatta kahevAya che. 2. jenuM astitva che teno niSedha karavo. jenuM astitva nathI tenuM pratipAdana karavuM. je padArtha jevo hoya enAthI viparIta kathana karavuM ane pApapreraka vacana 10. zukuladhyAnanuM varNana A ja granthanA loka naM. 2pa9 nA vivecanamAM karavAmAM Avaze. For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 100 bolavAM, tene asatya bhASaNa kahevAya, mRSAvAda kahevAya, je priya, pathya, ane tathya bolatA nathI teo mRSAvAdI che. sAcuM paNa apriya vacana na bolAya. sAcuM paNa ahitakArI vacana na bolAya. bolavAmAM je mahApuruSo ATalA jAgrata hoya che teo mRSAvAdaviramaNa mahAvratanA dhAraka kahevAya. 3. corI karavAnA AzayathI bIjAnuM dhana potAnuM karI levuM tene paradhanaharaNa kahevAya. adattanuM grahaNa karavuM tene corI kahevAya. je vastu jenI hoya tenI rajA vinA le, jIvanI potAnI icchA na hoya chatAM ene grahaNa kare, tIrthaMkaroe je grahaNa karavAnI nA pADI hoya te paNa grahaNa kare ane gurunI anumaMta vinA jaDa-cetana padArtho grahaNa kare, tene corI kahevAya, mokSamArge saphara karato sAdhaka AtmA AvA prakAranI corIno tyAgI hoya. 4. strIveda, puruSaveda ke napuMsaka vedanA udayathI vAsanAparavaza banelA jIvo je maithunakriyA karatA hoya che, te maithunakriyAno tyAgI mahAtmA vedodayane nAthato hoya che. vedodayanI sAme jhajhUmato hoya che. 5. mamatva eTale parigraha. 'A mAruM dhana che, huM A saMpattino mAlika chuM....' AnuM nAma mamatva. 'mUrchA parigra' mUrchA eTale mamatva. je dhanadhAnya Adi potAnI pAse na hoya tenuM mamatva paNa parigraha che. munirAja A parigrahanA tyAgI hoya che. eTale emanA prazamasukhano nAza nathI thato. emanI agama-agocaranI mastImAM bhaMga nathI paDato. nahIMtara to A mamatva, A parigraha muninI zAMtine, samatAne, prasannatAne bharakhI ja jAya. muni to potAnA zarIra pratye paNa mamatA na rAkhe. 'A zarIra paNa mAruM nathI. zarIrathI huM (AtmA) bhinna chuM.' A satya eNe aMtarAtmAmAM pacAvyuM hoya che, mATe muni dareka kSetramAM dareka kALamAM samamanA rahI zake che. A pAMca mahAvratone dhAraNa karanArA sAdhaka AtmAo rAtribhojananA paNa tyAgI hoya che. tIrthaMkaroe rAtribhojanano niSedha karelo che, e jo kare to 'tIrthaMkaro-ane' corInuM pApa lAge! 4. navakoTizuddha, udgamazuddha ane uchavRttithI saMyamayAtrAno adhikArI : rasanAnA laMpaTa jIvo mATe to mokSamArganI ArAdhanA jANe che ja nahIM! mokSamArganAM sIdhAM caDhANa caDhatAM pracaMDa manobaLI mahAtmAo rasanendriyanA kevA vijetA hoya che, saMyama jIvananA pAlanamAM mAtra upayogI evI bhikSA 11. tattvArtha sUtraH For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasAdhakanI 13 vizeSatAo 101 te kevI rIte grahaNa kare che, e vAta ahIM graMthakAra karI rahyA che. muni navakoTizuddha ' bhikSA grahaNa kare. arthAt nava aMzathI te bhikSAnI zuddhi tapAsa! 1. bhajana mATe zramaNa svayaM koIpaNa traNa-sthAvara jIvanI hiMsA kare nahIM. 2. bIjA manuSyo pAse hiMsA karAve nahIM. 3. koI potAnA bhojana mATe svayaM hiMsA karatuM hoya temAM muni potAnI anumati Ape nahIM. 4, potAnA mATe ke bIjA mATe muni bhojana rAMdhe nahIM. 5. bIjAo pAse raMdhAve nahIM. ka, koI svayaM rAMdhatuM hoya tenI anumodanA kare nahIM. 7. muni bhojana kharIde nahIM. 8. bIjA pAse kharIdAve nahIM. 9. bIjo kharIdatAM hoya tenI anumodanA kare nahIM. A rIte, pUrNatAnI pagadaMDIe cAlyA jatA sAdhakAne bhikSA na paNa maLe, to teo manamAM kheda nathI karatA. A nava aMzomAM be vibhAga paDe che. pahelA cha aMza azuddha che , pachInA traNa aMza zuddha che. arthAt pahelA cha aMzathI to bhikSA grahaNa kare ja nahIM. vizeSa paristhitimAM chellA traNa aMzothI bhikSA grahaNa karI zake. pahelA cha aMzona "azuddhakoTi' kahevAya che. pachInA traNa aMzone vizuddha koTi', kahevAya che. ugama-zuddha' bhikSA eTale 'AdhAkarma' vagere soLa doSone TALIne lAvelI bhikSA. AtmazuddhinA jAgrata lakSavALo sAdhaka gRhasthonAM gharomAMthI game tema bhikSA upADI na lAve, gRhasthanA gharamAM paDelI khAdyasAmagrI aMge e vicAre : A bhojana konA mATe banAveluM haze? A viziSTa dravyo zA mATe banAvyAM haze? ATalA pramANamAM zA mATe banAvyuM haze?..' te dAtAne ADakatarA prazno pUchIne satyane samajavA prayatna kare. pUchatAcha karyA pachI ane yogya lAge to ja e bhikSA grahaNa kare. e ja rIte, e bhikSA game te dAtA pAsethI paNa na le! ApanAra koNa che, eno paNa sAdhu vicAra kare. ApanArane zArIrika ke mAnasika kaSTa na paDe, enI pUrI kALajI rAkhe. arthAt e "utpAdana'nA 16 doSo na lAge, e rIte For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 prazamarati bhikSA grahaNa kare. 'uchavRttino artha "koIne paNa pIDA na thAya te rIte bhikSA grahaNa karavI, e thAya che. 5. jinakathita arthanA sadbhAvane bhAvanAra : je pramANe sarvajJa vItarAga paramAtmAe artha kahyA ane gaNadharoe sUtrabaddha karyA, te ja pramANe A jIva, ajIva, Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mokSa tattvo che.' A che sabhAvanI bhAvanA. dharmatIrthanI sthApanA karatA ananta karaNAnidhAna paramAtmA tIrthakara sarvaprathama gaNadharone 'tripadI" Ape che. pratre vA vinAmerU gheruM vAM. A tripadI grahaNa karIne gaNadharo dvAdazAMgInI racanA kare. e racanA koI kAgaLa upara ke tADapatra upara nathI thatI, e racanA thAya che mAnasapaTala upara! gaNadharonA AtmAmAM svayaMbhU jJAnano, zrutajJAnano sAgara ubharAya che. tIrthakara potAnA pUrNajJAnamAM e mRtodadhine jue che ane pramANita kare che. pratyeka dravyamAM pUrNajJAnI paramAtmAe utpatti, sthiti ane layanuM vijJAna joyuM. tene dravya na kahevAya ke jemAM utpatti, sthiti ane laya na hoya, dravyArthika nayathI dravyanI dhruvasattA batAvI ane paryAyArthika nayathI utpatti ane laya batAvyouparathI nitya ane sthira dekhAtA dravyamAM utpatti, ane nAzanI prakriyA cAlatI rahetI hoya che. e prakriyA sarvajJa pratyakSa jue, chagha0 zAstrathI ane anumAna pramANathI mAne. jainazAsananA padArthavijJAnano pAyAno siddhAMta che : utpatti, sthiti ane laya, Atmadravya nitya che. AmAnA paryAyo anitya che. paryAyonI utpatti thAya che ane nAza thAya che. paryAya eTale avasthA, AtmAnI "manuSyapaNuM eka avasthA che. te utpanna thaI che ane nAza paNa pAmaze. eno e AtmA deva bane che tyAre devapaNAnI avasthA utpanna thaI ane e paNa nAza pAmavAnI! are, sarva karmonAM baMdhano toDI AtmA siddha, buddha ane mukta banI gayo, tyAM paNa utpatti, sthiti ane layanuM vijJAna hoya che! AtmA nitya, paraMtu jJAnopayoga ane darzanopayogamAM utpatti ane laya cAlyA kare! jema AtmadravyamAM utpatti, sthiti ane layano siddhAMta ApaNe joyo, tema ajIva dravyomAM paNa A siddhAMta rahelo che. ajIva-jaDa dravyomAM paramANu nitya aMza che, enI avasthAo anitya che. avasthAo badalAyA kare che. A rIte dharmAstikAya, adharmAstikAya, pulAstikAya, AkAzAstikAya ane For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasAdhakanI 13 vizeSatAo 103 jIvAstikAya-A paMcAstikAyanI mAnyatA utpatti, sthiti ane layanA siddhAMtanI samajaNa sAthe hovI joIe, A samajaNa "jinavacana' paranI zraddhAne puSTa kare che. hRdaya pokArI UThe : 'tameva ra davaMnistRvaMda nihiM parvaye "te ja sAcuM ane niHzaMka che, je jinezvaroe kahyuM che!' jinota tattvavyavasthA ane padArthavijJAnanA jJAna vinA jinavacana para tAtvika zraddhA pragaTe ja nahIM, je mahAtmAomAM AvI tAvika zraddhA pragaTe che. teo AtmaniSTha banatA hoya che ane AtmavikAsanI yojanAo ghaDatA hoya che. 6. lokanA paramArthane jANanAra : loka eTale janasamUha nahIM, paraMtu jIva ane ajIvanuM AdhArabhUta kSetra. 'loka' zabdano prayoga kSetranA arthamAM thayelAM che. A lokanI UMcAI che cAMda rAja. "rAja' e eka pramANanuM moTuM gaNita che. "cauda rAjaloka zabda jaina paribhASAno zabda che. A cauda rAjalokamAM svarga, naraka AvelAM che, asaMkhya dvIpa ane asaMkhya samudro AvelA che. mAnavo, pakSIo ane kITANuono samAveza A cAMda rAjalokamAM thayelo che. cauda rAjalokanI bahAra jIvasRSTi ja nathI. tyAM che mAtra avakAza! ananta avakAza! caMda rAjalokamAM evI koI sUkSma jagA paNa nathI ke jyAM ApaNA jIve janma-maraNa na karyo hoya! deva, mAnava, tiryaMca ane nAraka..... cAreya gatimAM janma lIdhA che ane mRtyu pAmyA chIe. AdhivyAdhi ane upAdhithI bharelI A cauda rAjalokanI sRSTimAM kyAMya zAzvatuM sukha nathI, ananta zAnti nathI ke avinAzI sthiti nathI. janma, jIvana ane mRtyunuM anAdikAlIna cakra dhumyA ja kare che. manuSyAkRtivALA A cauda rAjalokanA mukhya traNa vibhAgo che : 1. Udgaloka 2. madhyaloka, ane 3, adholoka, UdgalokamAM jyotiSacakranA devo, vaimAnika devo, raivayaka devo ane anuttaranA devono samAveza thAya che. madhyalokamAM manuSyo ane tiryaMcA rahelA che. adholokamAM sAta nArakIo AvelI che. ApaNo AtmA anAdikALathI A samagra lokamAM paribhramaNa karI rahyo che. ananta ananta AtmAo paribhramaNa karI rahyA che. A rIte cauda rAjalokanuM ciMtana pAramArthika dRSTie karavuM joIe. pAramArthika dRSTie ciMtana karavAthI paribhramaNanI nirarthakatA samajAze ane e paribhramaNane rokavAno zubha manoratha pragaTaze. cAMda rAjalokanI Toce rahelI siddhazilA For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104, prazamarati tarapha dRSTi khUlaze, tyAM pahoMcelA ane kAyama mATe vasI gayelA ananta ananta pUrNa AtmAo tarapha anurAga janmaze. emanI divya AtmajyotimAM jyoti svarUpa banI vilIna thaI javAnI tamannA pragaTaze. ananta janmomAM ananta vAra bhogavI lIdhelAM sukhone punaH punaH bhogavavAnI bhAvanAo maraNatola thaI jaze. - anitya, azaraNa Adi bAra bhAvanAomAM lokasvarUpa" paNa eka bhAvanA che. A bAra bhAvanAone, pratidina mokSamArgano sAdhaka AtmA bhAvato rahe. A kartavya batAvAyeluM che munio mATe, A lokasvarUpanuM ciMtana karavAthI muninI dRSTi khUba vizALa bane che, cauda rAjalokavyApI bane che. tethI mahAtmAone A saMsAramAM koI kutUhala nathI thatuM. koI AkarSaNa nathI jAgatuM. ananta janmomAM je joyeluM che, jANeluM che, bhogaveluM che, enAM AkarSaNa zAnAM? enAM kutuhala zAnA? virakta ane anAsakta banelo yogI cauda rAjalokanA ciMtanamAMthI AtmaciMtanamAM UtarI Ave che... ane potAnAmAM ja e cauda rAjalokanAM darzana kare che! 7. aDhAra hajAra zIlAMganA dhAraka ane enuM pAlana karavAnI pratijJA karanAra : zIlAMga eTale cAritranA aMza, "zIla' eTale cAritra ane "aMga" eTale aMza. cAritradharmanA aDhAra hajAra aMza che. A aMzo cAritradharmanA kAraNa paNa banI zake. je mahAtmA vizuddha adhyavasAyomAM vartatA hoya che, jeo bhAva-zramaNa hoya che, teo A aDhAra hajAra azvonA bhavya rathamAM ArUDha thayelA hoya che! aDhAra hajAra zIlAMga A pramANe hoya che : 10 yatidharma kSamA, mRdutA, saraLatA, mukti, tapa, saMyama, satya, zauca, Arphicanya, brahmacarya. * 4 saMjJA AhAra, bhaya, maMthana, parigrahI 40 * pa indriya spirza, rasa, ghANa, cakSu, zrota]. 200 * 10 kAya pRthvIkAya, apa, te., vA, va, dvindriya, tri., ca, paMce, ajIva, (vastra, pAtra, pustakAdi)| For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasAdhakanI 13 vizeSatAo 10pa ________ 105 X 3 yoga mina, vacana, kAyA|| u000 X 3 karaNa kiravuM, karAvavuM, anumodavuM 1800) zIlAMga. dasa prakAranA sAdhudharmanuM pAlana, cAra saMjJAothI virakti, pAMca indriyono nirodha, dasa kAyanI rakSA, traNa yogathI ane traNa karaNathI karavAnI zIlAMganI pAlanAnuM eka rUpa joIe. "kSamAguNamAM vartato huM AhAra saMjJAthI virAma pAmIne, zrotrendriyano nigraha karIne, pRthvIkAyano AraMbha manathI nathI karato." A pramANe aDhAra hajAra rUpa bane. zubha adhyavasAyomAM vartatA bhAva zramaNo A zIlAMgonA pAlanamAM tatpara hoya. zramaNonI pratijJA hoya che zIlAMgonA pAlananI. apramatta jIvana jIvanArA e vIra ane dhIra mahAtmAo aDhAra hajAra athonA rathamAM ArUDha thaIne muktimArge AgaLa vadhatA rahe che. e musApharImAM teo apUrva AnaMda anubhavatA hoya che. niraMtara temano ullAsa vRddhi pAmato hoya che... A zIlAMgonuM pAlana sarvatomukhI ArAdhanA tarapha sAdhakanuM dhyAna dore che. kSamA vagere yatidharmanuM pAlana karanAra saMjJAone chUTo dora Ape to na cAle! saMjJAone kAbumAM rAkhe, paraMtu indriyono nigraha na kare to na cAle! indriyono paNa nigraha kare, chatAM je pRthvIkAyAdi jIvonI rakSA na kare to sAdhanA apUrNa rahe. mATe pRthvIkAyAdi jIvonI rakSA karavI anivArya che. A badhuM mAtra manathI kare ke vacanathI kara athavA kAyAthI kare to na cAle. mana, vacana ane kAyA traNeyathI karavAnuM! karaNa, karAvaNa ane anumodana-traNeya karaNathI yathAyogya kare. koI eka-be aMgonI ArAdhanA karIne "huM mokSamArganI ArAdhanA karI rahyo chuM. avA mithyA AtmasaMtoSa mAnanArAoe A aDhAra hajAra zIlAMgonuM gaMbhIra ciMtana karavuM Avazyaka che. 8. mananA apUrva pariNAma prApta karanAra : apUrva pariNAma apUrva vicAro pUrve kyAreya caMcaLa citta na karyA hoya tevA zubha ane zuddha vicAro! aDhAra hajAra zIlAMganA rathamAM ArUDha thanArA For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10. prazamarati mahAmunine AvA uttama vicAro ja Ave. janmajanmAMtaramAM kyAreya na anubhavyA hoya tevA vicAro pragaTe e mahAtmAnA aMtaHkaraNamAM. parama vizuddha vicAradhArA bAhya jagatanA padArthonA AdhAre nathI pragaTatI, te pragaTe che potAnA ja AtmAmAMthI. AhArAdi saMjJAothI ane krodhAdi. kapAyothI mukta thayelA manamAM kevA kevA divya vicAro pragaTe che, tenI kalpanA saMjJAomAM gaLAbUDa DUbelAone ane kapAyomAM bhaDake baLI rahelAone na ja AvI zake. kSamA, mRdutA vagere uttama guNonI ramaNatAmAMthI pragaTato AnaMda to e ja anubhavIo jANe! te buddhithI samajAya nahIM. AnaMda samajavAnuM tattva nathI, anubhavavAnuM tattva che. 9. zubha bhAvanAonA adhyavasAyavALA : 'pAMca mahAvratonI 25 bhAvanAo ane anitya-azaraNa Adi 12 bhAvanAo ja sAdhaka AtmAnA adhyavasAya banI gayA hoya! game te samaye game te eka bhAvanA emanA cittamAM cAlu ja hoya. 25 ane 12 bhAvanAothI bahAranA vicAro na praveze emanA cittamAM. mahAvratone dhAraNa karanAra mahAmuni e mahAvratonuM to ja suMdara pAlana karI zake jo e mahAvratonI bhAvanAmAM bhAvato rahe. saMsAra pratye enuM hRdaya to ja anAsakta banyuM rahe, je e anityAdi bhAvanAothI potAnA vicArone bhAvita karato rahe. saMsArano tyAga karI devo sahelo che, e tyAgane TakAvavo saraLa nathI. jo sAdhaka anityAdi bhAvanAothI potAnA vicAro prabhAvita karato na rahe to jeno eNe tyAga karyo che, e saMsAranAM AkarSaNa enA cittamAM jAgyA vinA na rahe. mahAvratonuM jIvana ene akaLAvanAruM lAge. mahAvrato ane amArAM baMdhana lAge. eka bAju saMsAranAM AkarSaNa jAgyAM hoya ane bIjI bAju mahAvratonuM jIvana akaLAvanAruM lAge, eTale jIvanuM adha:patana thaI jAya. lIdhelAM mahAvratono bhaMga karI e saMsAramArge cAlyo javAno. anaMta anaMta doSono uccheda karavA kaTibaddha banelA, darzana-cAritra-tapasvAdhyAya ane dhyAnano dharakhama puruSArtha karanAro, hiMsAdi pApothI virakta thayelo, zuddha bhikSAcarIthI saMyamayAtrA karanAro, jinavacana upara akhaMDa zraddhAne sthApita karanAro, cauda rAjalokanA svarUpane samajanArI, aDhAra hajAra zIlAMganA rathamAM ArUDha thanAra ane nitya zuddha adhyavasAyothI pavitra manavALo mahAtmA, 12. juo pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasAdhakanI 13 vizeSatAo 107 tenI vicAradhArA kavI udAtta hoya! e vicAradhArA enI mahAvratapAlananI daDhatAne ane saMsAravaMrAgyane paripuSTa karanArI ja hoya, 10. siddhAntomAM bhAvanAjJAnathI guNavattA janAra ? zrutajJAna, cintAjJAna ane bhAvanAttAnA AgamanAM sUtro ane tenA arthagrahaNa karavA, ene smRtinA bhaMDAramAM bharavA, tenuM nAma zrutajJAna. smRtinA bhaMDAramAM bharelA siddhAntone jJAnane naya ane pramANathI kasIne buddhigamya karavuM te cittAjJAna ane buddhigamya karelA siddhAntone AtmasAt karI enA paramArthano prakAza pAmavA te bhAvanAjJAna. bhAvanAjJAna divya prakAzarUpa hoya che. zabdonA artha ane bhAvArthathI khUba khUba AgaLa.... khUba UMDANamAM jaIne enA paramArthane jyAre sAdhaka AtmA pAme che tyAre e apUrva jJAnAnaMda anubhave che. jJAnamArganI sAcI mastI bhAvanAjJAnI mANe che. svadarzana-paradarzananA siddhAntonI taratamatA ane guNavattA enA cittamAM spaSTa thAya che. mAtra siddhAntonA zabdArtha pakaDIne "huM je artha karuM chuM e ja sAco.' Avo haThAgraha sevanArAo bhAvanAjJAnInI dRSTimAM karaNApAtra banatA hoya che. pUra, zrutajJAna paNa jemanI pAse nathI, vartamAnakALamAM upalabdha AgamonuM paNa jemanI pAse zrutajJAna nathI, je kaMI zrutajJAna che enA upara koI ciMtAjJAna nathI ane bhAvanAjJAnanI to kalpanA paNa jemane nathI, tevA bAla jIvo mAtra ahaMkArathI unmatta banIne "huM zAstravizArada chuM, huM prakAMDa vidvAna chuM..... huM zAstrajJa chuM..." AvA pralApa kare che. jinazAsananI viTaMbaNA karanArA A sAdhuvezadhArIone koI pUchanAra paNa nathI ke "tame keTaluM zrutajJAna meLavyuM che?' AvA jIvo siddhAntonA paramArthane jANayA vinA siddhAMtonI prarupaNa karI saMsAranA bhoLA jIvone unmArge dore che. 11. vairAgya mArga upara rahelA : rAgano koI valavalATa nahIM, rAganI koI aganajhALa nahIM, rAgano koI AlApa nahIM ke vilApa nahIM! vairAgyano taravarATa! vairAgyanI zItaLatA! vairAgyanuM amRtapAna! munijIvanano prANa eTale vairAgya. muni e prANanAM jatana kamara kasIne kare. viratidharma judo ane vairAgyadharma judo. viratidharma pAmyA pachI vairAgyane puSTa karavA mATe muni mana-vacana-kAyAthI macI paDe. game tevAM rAganAM prabaLa nimitte enI sAme Ave, vairAgI munirAja upara For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 108 e nimittenI koI asara na thAya. kamalapatra upara jema obiMdu na Take tema munirAja upara rAga na Take. koI jaDa padArtho ene AkarSI na zake. sohAmaNA ane madhura zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza enA vairAgyane hacamacAvI na zake, vairAgyanA mArga uparathI nIce UtaravAnuM ja nahIM. Utare paNa zA mATe? vairAgyamArga upara e sAdhaka AtmAne evI tRpti hoya che, evAM icchAono abhAva hoya che ke rAganI Aga jevA mArga upara e jAya ja nahIM, jJAna ane dhyAnamAM niraMtara otaprota rahIne vairAgyabhAvanAne vairAgyavAsanArUpa banAvI detA munivaro, devalokanA devendra karatAM paNa uttama sukha anubhavatA hoya che. 12. saMsAravAsathI trAselA : saMsAranAM duHkhothI nahIM, saMsAranAM sukhothI trAselA! 'saMsArasukhonA rAgamAMthI saMsAranAM duHkho janme che. pAMca indriyonAM viSayasukhonA bhauga-upabhoganuM pariNAma cheH du:kha, trAsa ane viTaMbaNAo, jJAnadRSTithI A satyane pAmelA AtmAo saMsArasukhono tyAga karI, e sukho tarapha virakta banI saMyamamaya jIvana-svIkAre che ane jyAre saMsAra-svarUpanuM ciMtana kare che tyAre tyAre gherI vedanA anubhave che. 'oho! mArA jIve saMsAranI cAra gatiomAM keTakeTalAM duHkho sahyAM che! ananta ananta jIvo rAga-dveSa ane mohane paravaza paDI kevI kaivI ghora vedanAo anubhavI rahyA che.....!' emanI kalpanAmAM rorava narakanAM dRzyo ubharAI Ave che...tiryaMcagatinA jIvonI apAra vedanAonA citAra tAddaza thAya che.... ne e karuNAvaMta AtmAo trAsa anubhave che. divya bhogasukhomAM bhAna bhUlIne rAcatA-mAcatA devonuM bhAvi patana jue ne dhrUjI UThe che! Adhi, vyAdhi ane upAdhithI gherAyelA mAnavonAM jIvana e jJAnasiddha mahApuruSonAM hRdayane dravita karI de che. samagra saMsAravAsathI emanuM citta UThI jAya che. uparathI rUDo-rUpALo ane raLiyAmaNo dekhAto saMsAra paNa emane AkarSI zakato nathI. emanuM citta to ajara, amara, zAzvata, mokSasukha tarapha ja AkarSAyeluM hoya che, 'have jo sukha joIe to mokSanuM ja sukha joie. saMsAranAM sukho to na ja joIe.' A emano dRDha saMkalpa hoya che. mokSasukhone meLavavA saMsAranAM jIvaleNa kaSTo paNa sahavA teo taiyAra hoya che. 13. svahitArtha muktimArgamAM manathI ramaNa karanArA : 'mokSa'nuM yathArtha ane vistRta svarUpa jANanArA yogIpuruSonAM mana mokSamAM ja ramatAM rahe! jyAM javAnI ane kAyama mATe vasI javAnI tamannA hoya, mana For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasAdhakanI ciMtA 109 tyAM pahelAM ja pahoMcI jatuM hoya che. bhAratamAMthI amerikA javAnI ane tyAM vasI javAnI icchAvALAonAM mana to armerikAnI klabomAM, gArDanomAM. ane hoTalomAM ramatAM thaI ja jatAM hoya che.... bhale pachI amerikA vahelA pahoMce ke moDA! jyAM javuM che tyAMnuM yathArtha jJAna joIe, tyAMnuM prabaLa AkarSaNa joIe ane javAnI pUrI taiyArI joIe. saMsAravAsathI trAselA ane mokSasukha cAhanArAonI manaHsthitinuM yogabiMdumAM AcAryazrI haribhadrasUrijIe kevuM sAcuM darzana karAvyuM che! mokSe vivuM ane tenuM e yogInuM citta mokSamAM ramatuM hoya, temanuM tana saMsAramAM hoya! ane mana jyAM javA taDapatuM hoya tyAM pahoMcavAmAM vilaMba thato hoya, pahoMcAtuM na hoya eTale hRdaya kevI apAra vyathA anubhave? ane keTalI badhI ciMtA thAya? huM tyAM kyAre pahoMcIza? haju zuM mAro puruSArtha ocho che? jaladIthI jaladI tyAM pahoMcavA mATe mAre zuM karavuM joIe?' A rIte te AtmanirIkSaNa kare ja. jyAM rahelAM che, je saMsAravAsamAM rahelo che tyAM mana jarAya mAnatuM nathI, TharatuM nathI ane jyAM javuM che tyAM pahoMcAtuM nathI... tyAre enuM manomaMthana kevuM hoya che, enuM citraNa granthakAra svayaM kare che. A sAghanI ciMtA bhavakoTIbhirasulabhaM mAnuSyaM prApya kA pramAdo me| na ca gatamAyurbhUyaH pratyetyapi devarAjasya / / 4 / / ArogyAyurvalasamudayAzcalA vIryamaniyataM dhrme| tallabdhvA hitakArye mayodyamaH sarvathA kAryaH / / 65 / / artha : karoDo (ananta) bhavo (naraka, tiryaMca, devanA) e paNa durlabha manuSyabhava meLavIne A mArAM kevA pramAda? gayeluM AyuSya indrane paNa pAchuM AvatuM nathI. to pachI manuSyane to pAchuM AvuM ja zAnuM!) u4. dharmamAM Arogya, AyuSya, baLa, samudAya (dhana-dhAnyAdinA) kSaNabhaMgura che, vIrya (utsAha) vinazvara che. te Arogya, AyuSya, baLa, dhanadhAnya, vIrya) meLavIne hitakAryamAM (jJAna-darzana-cAritramAM) mAre sarva prakAre (vizrAma vinA) puruSArtha karavo joIe. upa. vivevana : mAnavajIvana keTaluM badhuM durlabha che! ananta ananta, jIvanI sRSTimAM sahuthI thoDA manuSyo! tiryaMcagatinA jIvo ananta, devagatinA jIvo For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 prazamarati asaMkhya ane narakanA jIvo paNa asaMkhya! manuSyo gaNI zakAya teTalA temAM ApaNo samAveza thayo che. maLelA durlabha jIvananuM ucca mUlyAMkana karavuM jarUrI che. manuSya je vastune durlabha samaje che, tenuM ucca mUlya AMke che ane eno durupayoga karato nathI. jene durlabha samajato nathI teno durupayoga kare che. pelA kheDUtane khetaramAM khetI karatAM eka kaLaza maLyo. kaLaza upara zrIphaLa mUkeluM hatuM ane rezamI vastrathI bAMdheluM hatuM. kheDUte kaLaza kholIne joyuM to aMdara patharA hatA! tenI kalpanA UMdhI paDI. enI dhAraNA hatI sAMnAnA ke cAMdInA sikkAonI. teNe e patharAothI pakSIone uDADavA mAMDayA. madhyAhna samaye eno nAno putra bhAta laine khetare Avyo. teNe kaLazamAM eka patharo joyo. patharo caLakato hato. teNe te laIne ramavA mAMDyuM. ramato ramato te potAnA ghare javA nIkaLyo. bajAramAMthI te pasAra thAya che, patharo uchALato uchALato te jAya che, dukAne beThelA eka jhaverIe e patharo joyo. teNe chokarAne bolAvIne te paththaro jovA mAMgyo. chokarAe patharo Apyo. jhaverIe patharo joIne rAkhI lIdho ane chokarAne mIThAI ApIne rAjI karI dIdho. jhaverIe patharAnI kiMmata savA lAkha rUpiyA AMkI. teNe bIjA divase kheDUtanA ghera jaIne kheDUtane pUchyuM : 'tamArI pAse AvA bIjA patharAo che?'kheDUta kahyuM : 'ghaNA hatA, meM pheMkI dIdhA....' jyAre jhaverIe kheDUtane pacIsa hajAra rUpiyA ApyA tyAre kheDUta hebatAI gayo! zuM eka patharAnA ATalA badhA rUpiyA? huM kevo mUrkha? meM patharA pheMkI dIdhA...' kheDUte ratnone patharA mAnyA. ratnonuM mUlya na samajI zakyAM.. maLelAM ratnone gumAvI dIdhAM. AvI gaMbhIra bhUla ApaNI na thaI jAya, nahIMtara pastAvAno pAra nahIM rahe. mAnavajIvanane parakhanArA sarvajJa paramAtmAe mAnavajIvanane amUlya ratna kahyuM che. tera vizeSatAothI vibhUSita mahAtmAo A satya samajatA hoya che... teo jIvananAM vItelAM varSo tarapha jue che.... temAM thayelI bhUlo, AcarelA pramAdo, lAgelA aticAro... A badhuM temanA sAdhanApriya hRdayane akaLAve che. vartamAnakALamAM paNa thaI jatA sUkSma pramAdo temane vyathita karI de che... A mAro kevo pramAda?' hRdaya kALo kakaLATa kare che. mAro ATalo samaya jJAna-darzanacAritranI ArAdhanA vinAno gayo....' bahu moTuM nukasAna temane lAge che. For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmasAdhakanI ciMtA 111 "gayelo samaya pAcho maLato nathI ' A satyane samajelA mahApuruSo samayanA durupayogane moTuM nukasAna mAnatA hoya che. "apramatta jIvanano Adarza sAme rAkhIne mokSamArge cAlanArA sAdhakone nAnakaDo paNa prasAda zAno pAlave? nidrA, vikathA ane viSaya-kapAyane kaTTara duzmana mAnanArA sAdhako, e duzmano sAthe kSaNavAra paNa besavAnuM zAnA pasaMda kare? kyAreka rastAmAM e duzmanAM maLI jAya ane pUrvakALanI maitrI yAda AvI jAya.... tethI be ghaDI vAto karI lIdhI.. hasa lIdhuM, ramI lIdhuM.... paraMtu pachI turata ja bhAna AvI jAya che. A mitra nahIM, zatru che!' ke turata potAno rasto pakaDI le. potAnA AtmabhAvamAM pAcho phare. thaI gayelI bhUla tene becana karI de. va: pramAvo ne?" "mAro kevo pramAda?" e jJAnI che, zAstrajJa che. e jANe che ke "devalokano devendra kema na hoya, enA vItelA jIvananI paLo ene pAchI maLatI nathI. gayeluM rAjya pAchuM maLI zake, gayeluM Arogya pAchuM maLI zake, gayelI ijjata pAchI maLI zake. paraMtu gayelI jIvananI paLo pAchI maLatI nathI. mATe je paLo enI pAse hoya che, e paLano sadupayoga karavA te jAgrata rahe che. jIvananI eka eka paLano e samyagu jJAna-darzana ane cAritramAM viniyoga karato rahe che. e jJAnaSTivALA yogIpuruSo e paNa jANatA hoya che ke bhUtakALa vItI gayo che, bhaviSya AvavAnuM che, hAthamAM che. vartamAna!" "vartamAnanI paLa'ne teo ati mUlyavAna samaje che ane te "paLanI ArAdhanA karatAM rahe che. je manuSya vartamAna paLano ArAdhaka hoya che te ja samagra mAnavajIvananI durlabhatA samajanAro che. mAtra bhUtakALanI bhUlone yAda karI rUdana karanAro ane bhaviSyanI kalpanAomAM rAcanAro manuSya mAnavajIvananuM mUlya samajato nathI. sadaiva jAgrata AtmA vartamAna paLamAM jIvato hoya che. enuM bhUtakALanuM avalokana ane bhaviSyakALanuM anuciMtana paNa vartamAnapaLane cetanavaMtI banAvavA mATe hoya che. dharmapuruSArthanI ArAdhanA mATe ja jIvana jIvatA mahApuruSo, e dharmapuruSArthanAM sAdhano tarapha paNa sajAga che. teo jANatA hoya che ke Arogya, AyuSya, baLa, vIrya ane sAnukULa saMyogo hoya tyAM sudhI ja dharmapuruSArtha thaI zake. A sAdhanonI vinazvaratAnuM, kSaNikatAnuM paNa temane pUruM bhAna hoya che. game tyAre naLanuM pANI AvatuM baMdha thAya che....AvuM jANanArAM strIpuruSo pANI bharI levAmAM jarAya pramAda nathI karatAM! "naLa Ave che atyAre bIjAM For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 112 prazamarati kAma paDatAM mUkIne pANI bharI lo!' kAraNa ke pANI vinA cAle ema nathI, A vAta barAbara samajAyelI che. jyAM game tyAre "lAITa cAlI jatI hoya che. tyAM, jyAM sudhI lAITa che tyAM sudhI gharanuM kAma patAvI lo! vAMcavAnuM vAMcI lo!" caMcaLa vastu jyAM sudhI pAse hoya tyAM sudhI teno upayoga karI levAmAM mANaso sAvadhAna hoya che. "atyAre tela sastu che, kharIdI lo. game tyAre tela moMghuM thaI zake che.... soMghavArI caMcaLa che! jyAM sudhI che, kAma karI lo!' atyAre zarIra nIrogI che, koI roga nathI. pAMceya indriya kAryakSama che, koI indriya zithila nathI. dharmapuruSArtha karI lo. tapazcaryA karI lo, sevAbhakti karI lo. jJAna ane dhyAna karI lo! zarIramAM jyAre roga pedA thaze, indriyo zithila banI jaze tyAre dharma puruSArtha nahIM thaI zake. A yathArthatAthI jJAnI puruSa pUrNa paricita hoya. tenI kalpanAsRSTimAM sanatkumAra cakravartI jevAM pAtra vicAratAM ja hoya. snAna karatI vakhate zarIramAM ekeya roga nahIM ane rAjasabhAmAM AvIne siMhAsana para bese che ke zarIramAM eka sAthe soLa soLa roga! atyAre paNa zuM AvI rIte aNadhAryo humalo rogono nathI thato? rAtre sUto tyAre sAja-sAro ane savAre UThe che tyAre gaLuM baMdha! narthI bolAtuM, nathI kaMI gaLe UtaratuM. dukAnathI nIkaLIne ghare AvavA nIkaLe che. tyAre nakhamAMya roga nahIM ane gharanAM pagathiyAM caDhatAM ja DhaLI paDe che...hArTaphaIla! gADImAM bese che tyAre hasato ne khIlato hoya che..... ane Utare che mAtra enuM prANa vinAnuM phlevara! Arogya caMcaLa ane AyuSya paNa caMcaLa, kyAre kALano jhapATA lAge ane A deha choDI javo paDe AtmAne ajJAnI jIvAtmAne khabara nathI paDatI. ene eTalI khabara paDI zake ke "mRtyu game tyAre ane game tyAM AvI zake che !' to e AtmahitanI sAdhanAmAM pratipaLa sAvadhAna rahe. jema Arogya ane AyuSya asthira che, tema zarIranI zaktio paNa asthira che. savArano baLavAna puruSa sAMje nirbaLa banI jato nathI joyo? vizvamAM "cempiyana' banelA pahelavAnone TAMTiyA ghasI ghasIne jiMdagI pUrI karatA nathI sAMbhaLyA? mATe jyAM sudhI zarIramAM baLa che, zakti che, tyAM sudhI AtmazuddhinuM kArya karI levA mATe e mahAtmA tatpara hoya che. sAdhuo, zramaNa to paribhramaNazIla hoya. dareka gAmamAM, dareka nagaramAM temane dharma-ArAdhanA mATe anukULa nivAsa, bhikSA, padhAdi na maLe, anukULa vAtAvaraNa na maLe. jyAre e maLyuM hoya tyAre samAdinA dharmapuruSArthamAM pramAda, For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinIta bano 113 na karAya. maLelA anukULa saMyogono sadupayoga karI levAnI hoziyArI hovI joIe. A badhI vAtomAM mahattvapUrNa vAta che vIryollAsanI, AMtara utsAhanI! hRdayanA ullAsanI! pravardhamAna adhyavasAyo jyAre hoya tyAre dharakhama dharmapuruSArtha kheDI levAno. kAraNa ke vIryollAsa paNa caMcaLa hoya che! kAyama Takato nathI..... Arogya hoya, jIvana hoya, baLa hoya ane anukULa sAmagrI hoya, chatAM jo vIryollAsa na hoya, AMtara utsAha na hoya, to dharmapuruSArtha nathI thato. alabatta, jyAre AMtara utsAha pragaTe che tyAre pramAda TakI zakato nathI ane sahaja bhAve jJAnAdi dharmapuruSArtha thato hoya che.... koI avarodho TakI zakatA nathI. ullAsa-umaMga..... utsAha avarodhone avagaNI nAMkhe che, vighno para vijaya meLave che ane nirdhArita lakSya pahoMcavA jIvane gati Ape che. vinIta bano zAstrAgamAdRte na hitamasti na ca zAstramasti vinayamRte / tasmAcchAkhAgamalipsunA vinItena bhavitavyam || 66 // artha : zAstrAgama (zAstra e ja Agama) vinA, bIjuM koI hita nathI ane vinaya vinA zAstralAbha nathI, mATe zAstrAgamano lAbha icchanAre vinIta thavuM joIe. viveSana : je zAsana kare te zAstra kahevAya. zAsana eTale upadeza. je upadeza Ape te zAstra! zAstrane ja Agama kahevAya che. sarvajJa paramAtmAnA mukhamAMthI arthanirgama thAya che ane viziSTajJAnI gaNadharonA mukhamAMthI sUtranirgama thAya che. A rIte tIrthaMkara ane gaNadharo pAsethI paraMparAe je jJAnanuM Agamana thayuM te 'Agama' kahevAyuM. 'paraMparA AAta tyAgamaH'' 'have mAre AtmAnuM ahita nathI karavuM, AtmahitanI ja ArAdhanA karavI che.' je manuSya Atmahitasanmukha bane che te Atmahita aMge ciMtana kare che, Atmahitano mArga zodhe che, ananta janmothI e AtmAnuM ahita thatuM jue che. vartamAna jIvanamAM ahita na thaI jAya, e mATe sajAga bane che, jJAnadRSTi khulI gayA pachI argocara tattvo tarapha AkarSaNa janme che. e indriyAtIta tattvone samajavA ane pAmavA 'zAstrAgama' tarapha jue che. kAraNa ke e indriyAtIta potAnoparama tattvone pAmelA zreSTha puruSonI racanA che. e zAstrAgamo sivAya kyAMya spaSTa ane satya mArgadarzana maLe nahIM. For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 14 prazamarati AtmA, karma, paramAtmA..... Adi indriyAtIta tattvone zAstro vinA koNa samajAve? e tattvone samajyA vinA AtmahitanI ArAdhanA kevI rIte thaI zake? mATe AtmahitArthI manuSyano zAstro tarapha Adara pragaTe che, zAstronI upAdeyatA samajAya che. e zAstrAna hAthamAM le che, paraMtu jyAre e zAstronI bhASA, paribhASA samajAtI nathI, eno artha bhAvArtha samajAtA nathI, tAtparyArthaaMdaparyAyartha samajAtA nathI tyAre te muMjhAya che, zAstro che, paraMtu huM e zAstrone samajI zakato nathI, mane koNa samajAve A zAstro?" enA manamAM A prazna UThe che. ene jANavA maLe che ke A zAstro to jJAnI-gurudevo samajAvI zake. kAraNa ke te gurujano svayaM parama AtmahitanA ArAdhaka hoya che ane zaraNe AvelA jIvone karuNAbharyA hRdaye AtmahitanI ArAdhanAnuM mArgadarzana Ape che, zAstronuM adhyayana karAve che, sUtra, artha, bhAvArtha ane tAtparyArtha samajAve che...." e AtmahitArthI sAdhakanA hRdayamAM ziSyabhAva jAgrata thAya che. vinamratAno uttama bhAva Agrata thAya che. vinamratAmAMthI vinayanuM sandarya pragaTe che. suvinIta banelo AtmA sadgurunI kRpAnuM pAtra bane che. ane zAstronuM jJAna prApta kare che. e samajavuM joIe ke vinayano bhAva svayaMbhU pragaTe che. bAhya vinayanA prakAro bhale zIkhavA paDatA hoya, AMtara bahumAna zIkhavAthI nathI zikhAtuM. Atma-hitanI prabaLa icchA jIvAtmAne zAstro tarapha AdaravALo banAve che ane e Adara gurujano pratye vinamra banAve che. jyAMthI je vastu meLavAnI hoya, ane e vastu meLavavAnI tIvra icchA hoya, tyAM manuSya vinamra ane vinIta banI jAya che. e vinA e vastu ene maLI zakatI nathI. kularUpavacanayAvanadhanamitrezvaryasaMpadapi puNsaam| vinayaprazamavihInA na zobhate nirjaleva nadI / / 67 / / artha : puruSone vinaya ane prazamarahita kuLa (kSatriyAdi) rUpa (lakSaNayukata zarIra), vacana (priyavAditA), yovana, dhana, mitra ane ezvarya (prabhutA) nI saMpatti, pANI vinAnI nadInI jema zobhatI nathI. vivevana : ATaluM badhuM abhimAna zA mATe? tame ucca kuLamAM janmyA cho te mATe? ATalI badhI akkaDatA zA mATe? tame lAkho AMkhone AkarSanAruM rUpa dharAvo cho te mATe? ATalI badhI udaMDatA zA mATe? vasaMtanI madaghelI mosama jevuM chalakAtuM yauvana che, te mATe? ATalo badho ghamaMDa zA mATe? hajAro For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinIta bano 115 hRdane gamI jAya tevI priya vANI che te mATe ? dharatIthI vaita veMta upara cAlo cho, zA mATe? kuberanA dhanabhaMDAro tamArI tijorImAM chalakAyA che, te mATe? ATalI badhI unmattatA zA mATe? aneka mitrothI vIMTaLAyelA raho cho te mATe? ATalo Thasso ane damAma zA mATe? koI sattAnA siMhAsana ArUDha thayA cho, te mATe? tame nathI zobhatA, jarAya nathI zobhatA. janagaNanI AMkhomAM tame jarAya sArA nathI lAgatA. tame akaLAzo nahIM, tame iccho cho ke tame janasamUhamAM zobho! ane zobhavA mATe ja tame abhimAna ane aphaDatIno Azaro lIdho che. tame tamArA manathI bhale mAnatA ho ke "huM zobhI rahyo chuM, paraMtu huM kahuM chuM ke tame nathI zobhatA. huM cAhuM chuM ke tamArI zobhA khUba khUba vadhe. mahAna puNyodaye maLelI tamArI A vizALa saMpatti saMsAramAM tamArI aparaMpAra zobhA vadhAre, paraMtu te mATe tamAre tamArA jIvanavyavahAramAM eka parivartana karavuM paDaze. hA, eka ja parivartana. jo tame mane cAho cho, mArA pratye tamane zraddhA che; to tame mArI vAta zAnta citte sAMbhaLo ane enA para vicAra karo. tame vinamra bano. suvinIta bano. abhimAna tyajI do. udaMDatAno tyAga karo. lokone evuM samajavA do ke tamane tamArI saMpattino garva nathI. loko tamArA mATe ema bolatA phare ke "juo to kharA, A puNyazALIne, aDhaLaka saMpatti hovA chatAM emane jarAya abhimAna che? garIba mANaso sAthe paNa premathI vAto kare che, emanI sAthe bese che ane emanI paNa kadara kare che..." basa, A che tamArI zobhA. e na bhUlazo ke A vizvamAM, A dezamAM moTI saMkhyA che garIbonI. tame vaso cho e nagaramAM paNa vadhAre garIoM che. vaibhava ane saMpatti bahu thoDA mANaso pAse che. tamArI samAna kakSAnA zrImaMtonI dRSTimAM to tamArI kiMmata che ja nahIM. tyAM to ISyanI Aga ja saLagatI hoya che. tamArI ijjata, tamArI zobhA garIba ane madhyama kakSAnA manuSyo vadhAraze, paNa te mATe tamAre vinamra ane vinIta banavuM paDaze. jema tamAre koI manuSyano anAdara nahIM karavAno, tema kAMI manuSya tamAro anAdara kare tyAre UkaLI nahIM javAnuM mukha para smita rAkhIne e anAdara vadhAvI levAno. "A mAruM apamAna karyuM.' A vicAra AvavAM na joIe, AvI jAya to paNa enI abhivyakti na karavI joIe. tame jo jo potAno, tamArA kuLanI kevI zobhA vadhe che! tamAruM rUpa kevuM soLe kaLAe khIlI UThe che! tamArI vANI loko kevI jhIlI le che! tamAruM yauvana kevo bhavya For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarata 116 Adara pAme che! tamAruM vizALa mitramaMDaLa kevI apUrva prazaMsA pAme che! tamArI zrImaMtAI upara kevI divya duA Utare che! tamArI prabhutA kevI pUjAya che! vinaya ane prazamano A avanavo jAdu che. duniyAnA koI moTA jAdugara Avo camatkAra sarjI zakatA nathI. zatrune paNa mitra banAvanAra vinaya che, prazama che. ujjaDa, verAna banI gayelI jiMdagIne navapallavita karanAra vinaya che, prazama che. tUTI gayelA, bagaDI gayelA saMbaMdhone jIvaMta karanAra vinaya che, prazama che. mATe kahuM chuM ke jIvanamAM vinayane sthAna Apo, prazamane praveza Apo. tamArA dvAre AvelAone madhura svare Adara Apo. besavA mATe Asana Apo. temano ucita satkAra karo. ziSTa bhASAmAM vArtAlApa karo. jo AvanArane tamArI sahAya joIe che, sahayoga joIe che, to tamArI zakti mujaba sahAya Apo, sahayoga Apo. sahAya ke sahayoga ApavAnI tamArI icchA na hoya to na Apazo, paraMtu anAdara ke tiraskAra to na ja karazo. jIvanasaritAnAM pavitra pANI che vinayanAM, ane prazamanAM. pANI vinAnI saritA zobhatI nathI. saritAmAM pANI na hoya to haMsa tyAM krIDA karavA nahIM Ave! sArasa-sArasInAM joDalAM tyAM svecchAvihAra karatAM jovA nahIM maLe! cakravAka ane cakravAkI....eka bIjAnI cAMcamAM cAMca parovI prAyanI abhivyakti karatAM dRSTigocara nahIM thAya. pachI evI ujjaDa..... verAna nadInI zobhA zI? bhale e 'saritA' kahevAya, paraMtu zobhArahita, saundaryarahita! jIvanasaritAmAM vinaya-prazamanAM zAMta ane zItaLa pANI khaLakhaLa vahetAM hoya, emAM bAla, taruNa, yuvAna ane vRddha manuSyo nirbhaya, nizciMta banIne hasatAM, khIlatAM hoya, thAkelA-pAkelA pathiko e saritAnA kAMThe visAmo laI, khobe khobe aM zItaLa jaLa pItA hoya. rasikajano nAnakaDI hoDImAM besI e saritAnA zAMta jaLapravAhamAM sahela karatA hoya... dUra dUrathI tamArI 'jIvanasaritA'nI kIrti, prazaMsA sAMbhaLIne, hajAro, lAkho strIpuruSo jIvanasaritAnA ghATe AvatAM hoya. AnaMda, ullAsa ane abhinava caitanya pAmIne harakhAtAM harakhAtAM pAchAM vaLatAM hoya.... A che tamArI zobhA. A che tamArI suMdaratA. tamane gamI gaIne A zobhA? to tame dRDha saMkalpa karo vinIta banavAno, prazAnta banavAnAM. zraddhA rAkhajo, tame vinIta ane prazAnta banI zakazo. tame gRhastha cho ke sAdhu cho, For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinIta bano 113 tamAre vinayanI ane prazamanI ArAdhanA karavI ja rahI. dharmanuM mULa vinaya che. 'viLayamUno dho.' AryasaMskRtino pAyo vinaya che. na tathA sumahArapi vastrAbharaNairalaMkRto bhAti / zrutazIlamUlanikaSa vinItavinayo yathA bhAti ||68 / / artha : khUba kImatI evAM vastra ane AbhUSaNothI alaMkRta (manuSya) evo nathI zobhatAM, jevAM zruta ane zIlatA nikapa (kasoTIno pApANa) rUpa viziSTa vinayavALo (manuSya) zobhe che. vivecana : tamArA zrutajJAnane ane tamArA cAritrane tame vinayadharmanA kasoTI-pASANa upara cakAsI joyuM che? sonuM sAcuM che ke khoTuM, eno nirNaya kasoTInA pASANa upara thAya che ne? tema zrutajJAna kharekhara samyajJAna che ke kema, teno nirNaya vinayanA pASANa upara thAya che. cAritra kharekhara samyakUcAritra che ke kema, teno nirNaya vinayanA pASANa upara thAya che! jo tame vinIta cho to tame jJAnI cho, jo tame vinIta cho, to cAritravaMta cho! bhale tame ghaNA granthonuM adhyayana karyuM hoya ane niraticAra cAritranuM pAlana karatA ho, paraMtu jo tame vinayadharmanuM pAlana nathI karatA to tame jJAnI nathI, tame cAritrI nathI! bhaNelA hovA chatAM mUrkha cho. cAritradharmanI kriyAo karavA chatAM acAritrI cho. hA, A vAta kadAca tamane kaDavI lAgaze, kadAca atizayokti bharelI lAgaze, paraMtu ema nathI. kaDavI hovA chatAM pathya che, atizayokti vinAnI che, tame UMDANamAM jaIne vicArazo to A kathana yathArtha lAgaze. vinayanA kasoTIpASANa upara jemanuM jJAna ane cAritra sAcuM ane zuddha Thare che, tevA suvinIta AtmAonI divya zobhA AgaLa mUlyavAna vastro ane mUlyavAna AbhUSaNothI alaMkRta puruSa paNa phikko lAge che, zobhAvihIna lAge che. bhale manuSya nita navI phezananAM kapaDAM paherIne, nita navI DIjhAInanA alaMkAro sajIne suMdara dekhAvA dhamapachADA kare, jo e vinIta nathI, vinamra nathI to e zobhato nathI. jyAre, sAdAM ane svaccha vastra paridhAna karanAra, bhale ekeya AbhUSaNa enA zarIra upara na hoya, paraMtu jo e vinIta che, to e zobhe che, janamanane mohI le che. eka satya samajI levuM joIe ke suMdara vastro ane mUlyavAna alaMkAro lokonI AMkhone haju AkarSI zakaze, paraMtu lokonA manane to tamArA vinayamUlaka guNo ja AkarSI zakaze. e AkarSaNa For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 118. prazamarati kSaNika nathI hotuM, sthAyI hoya che. vinayamUlaka guNo bhautika ane AdhyAtmika saMpattinA zikhare manuSyane ArUDha kare che, saMsArakSetre paNa vinayanI ane namratAnI AvazyakatA buddhimAna puruSo samaje che, to AdhyAtmika kSetramAM to e guNanI anivAryatA svIkAryA vinA cAlI zake ema ja nathI. sadgara pAsethI samyagujJAna prApta karavA ane gurucaraNe samyaphacAritranI ArAdhanA karavA tamArA hRdayamAM vinayadharma hovo anivArya che. mAtra bAhya aupacArika vinaya nahIM, AMtarika bahumAnarUpa vinaya hovo jarUrI che. e vinayathI tame samyagujJAna ane samyaphacAritranA zreSTha ArAdhaka banazo. guru-ArAdhanA karo gurvAyattA yasmAcchAstrArambhA bhavanti sarve'pi / tasmAd gurvArAdhanapareNa hitakAMkSiNA bhAvyam / / 69 / / artha : sarve zAstrapravRttio gurune AdhIna hoya che, mATe hitakAmIe gurunI ArAdhanAmAM upayukta rahevuM joIe. vivevana : jJAnamArgamAM gurunuM advitIya sthAna che. jJAnamArganI sarva pravRttiomAM gurunuM mArgadarzana jarUrI hoya che. sUtrapAThanA uccAraNamAM ane sutrArthanA avadhAraNamAM, zaMkAonA samAdhAnamAM ane tAtparyArthanA paryAlocanamAM guru ja prAmANika hoya che. koNe kayuM zAstra bhaNavuM, koNe bhaNAvavuM, kyAre bhaNavuM, kyAre bhaNAvavuM... A badhI ja pravRttimAM guraH nirNAyaka hoya che. tamAre zAstrajJAna meLavavuM che? "zAstrajJAna vinA AtmakalyANanI maMgala ArAdhanA zakya nathI." A vAta tamane jacI gaI che? "A mAnavajIvanamAM mAre AtmakalyANa sAdhI ja levuM che." Avo tamAro dRDha niradhAra che? to tamAre evA gurudeva zodhavA joIe ke jeo tamane zAstrajJAna Ape, zAstromAM kahelo mokSamArga batAve, paraMtu guru pAsethI "mane zAstro bhaNAvo." ema kahevA mAtrathI zAstrajJAna maLatuM nathI. tamAre tamArI yogyatA, pAtratA siddha karavI paDaze. gurunI dRSTimAM tamAre vinIta' banavuM paDaze. gurunI dRSTimAM tamAre "zAnta-prazAnta-upazAnta' banavuM paDaze. tame vinIta ane prazAnta banyA, eTale gurunI dRSTimAM tame zAstrajJAna meLavavA suyogya banyA, pAtra banyA. vinayagA jyAre AtmAmAM pragaTaze tyAre tame svayaM gurunI caraNasevAmAM pravRtta thazo. gurudevanA puNyadehana kema zAMti rahe, sukhAkAritA rahe, e rIte For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guru-ArAdhanA karo 119 tame sevA karavAnA. teo potAnA AsanethI UbhA thaze ke tame UbhA thaI ja javAnA. teo zuM icche che, e emanI mukhAkRti joIne tame jANI javAnA. teo nivAsasthAnanI bahAra jaze to tame sAthe javAnA. teo nivAsasthAnamAM Avaze ke tame temanA hAthamAMthI daMDa laI levAnA. teonAM caraNonuM prakSAlana karavAnA, tame samajI javAnA ke 'atyAre gurudevane zayana karavuM che.' tame saMstAraka pAtharI devAnA. tame emanA sahavAsathI jANI javAnA ke gurudevanI prakRtine kayA bhojya padArtho anukULa che ane kayA bhojya padArtho pratikULa che. te mujaba tame gocarInI gaveSaNA karavAnA. tame gurudevanA mijAjane paNa oLakhI levAnA. temane aNagamatI pravRtti tame nahIM karavAnA. tame satata khyAla rAkhavAnA ke 'gurudevane zuM priya che, zuM apriya che.' priya AcaravAnA, apriya nahIM AcaravAnA. vinaya ane bahumAnanA divya guNo tamArA matijJAnanI vRddhi karavAnA, buddhinI vRddhi karavAnA. te buddhi tamane guru-ArAdhanAmAM nipuNa banAvaze. gurunA manogata bhAvone jANavAmAM vicakSaNa banAvaze. guru pAsethI maLatA zAstrajJAnane grahaNa karavAmAM ane samajavAmAM dakSa banAvaze, gurukRpA tamArA zAstrajJAnamAM niraMtara vRddhi karaze. A guru-ArAdhanAnA mArgamAM eka bhayasthAna che, te paNa tame jANI lo. 'guru kAyama tamane mIThA-madhurA zabdo saMbhaLAve' evI apekSA na rAkhazo. tamArI kyAreka bhUlo thaI javI svAbhAvika che, e bhUlo sudhAravA guru tamane kaDavA zabdo paNa saMbhaLAve! apriya zabdo paNa saMbhaLAve! ane kyAreka zikSA paNa kare. e vakhate jo tame gurudeva upara roSe bharAyA to khela khalAsa! e vakhate tame prazAnta rahejo. tamArA mukha uparathI prazama bhAvanI rekhAone bhUMsAvA na dezo. basa tame gurukRpAne pAtra banI jazo. gurunA puNyaprakopane jo tame zAnta-prazAnta banI sahana karazo to prasanna thayelA guru potAnuM haiyuM kholIne tamane samyagajJAnanA prakAzathI bharI deze. jyAre gurudeva tamane koI kArya batAve, tame saharSa emanI AjJAne zirodhArya karajo ane khaMtathI e kArya karajo. kadAca e kArya karavAnI tamArI zakti na hoya to khUba namratAthI hAtha joDIne kahejo : 'gurudeva, Ape mane A kArya batAvyuM, mAruM ahobhAgya samajuM chuM, paraMtu A kAraNe.... huM e kArya karavA zaktimAna nathI..... mATe mane kSamA karajo.' jJAnI gurudeva tamArI vAta sAMbhaLaze ane samajaze. For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 prazamarati - vinaya ane bhaktithI prasanna thayelA e pUjanIya gurudeva tamane saMbuddha banAvI deze. zrI uttarAdhyayana sUtramAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra deve kahyuM cheH pUjjA jassa pasIyaMti saMvuddhA puvvsNthuyaa| pasannA laMbhaissaMti viulaM adviyaM suyaM / / ga, 1 to, 46 saMbuddha, pUrvasaMskuta ane prasanna pUjya puruSo ziSyane vipula zrutajJAna Ape che.' guru svayaM zAstrajJa ane marmajJa hoya che. temanI pAse jJAnano bhaMDAra hoya che. te meLavavA mATe tamAre emane prasanna karavA paDaze. te mATe tamAre te pUjyamAM rahelA viziSTa guNonI stavanA karavAnI. mAtra adhyayana karatI vakhate ja nahIM, e pUrve jyAre guru svastha citte beThA hoya, koI vizeSa kAryamAM vyagra na hoya tyAre tenA caramAM besIne, tamArA hRdayamAM rahelo bhaktibhAva zabdomAM vyakta karavAno. e zabdo sahaja ane svAbhAvika joIe. adhyayana karatAM paNa vinayathI zrutajJAna grahaNa karavAnuM. gutavanI A rItanI sarvAga saMpUrNa ArAdhanAnuM paraMparAe phaLa mukti che. saMkalpa karIne e ArAdhanAmAM AtmArthIe lAgI javuM joIe emAM sthira thavA mATe tame "uttarAdhyayanasUtra'nA prathama adhyayana vinayazratanuM vAraMvAra anuzIlana karajo. "dazavaikAlika sUtra nA vinaya-adhyayananuM punaH punaH ciMtana karajo. sAthe sAthe eka sAvadhAnI rAkhajo, avinItono paricaya na karazo. avinItonA avinayanuM anukaraNa na karazo. tame tamArAM kartavyonI keDIe cAlatA rahe. sahu prathama to tamAre gurunI pasaMdagI samajI vicArIne karavI paDaze. jyAMthI tamane sadeva samyagujJAnanAM amIpAna maLatAM rahe, samyagujJAna ane sammacAritranI ArAdhanAmAM satata sasperaNAo ane mArgadarzana maLatuM rahe. je gurutattvanI pasaMdagImAM bhUlathApa khAI gayA to mAnavajIvana eLe jaze! dhanyasyopari nipatatyahitasamAcaraNadharmanirvApI / guruvadanamalayanisRto vacanasarasacandanasparza: / / 70 / / artha : ahitakArI kriyAnuSThAnanA tApane dUra karavA samartha, gurunA mukharUpa malayAcalamAMthI nIkaLelA vacanarUpa bhIno candanano sparza, dhanya (puNyazALI) upara paDe che. For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guru-ArAdhanA karo 121 vivedana : asahiSNu ziSyanA cittamAM kyAreka AvA vikalpo UbharAya che: gurudeva mane ja kema Thapako Ape che? vAtavAtamAM mane kema Toke che? zuM mAre jiMdagIbhara A rIte sahana ja karyA karavAnuM? nA, mArAthI have AvAM AkarAM ane kaDavAM vacana sahana nathI thatAM...' joke karuNAvaMta jJAnI gurudeva ziSyonI mAnasika sthitino vicAra karIne, tenI yogyatA jANIne ene mokSamArganI ArAdhanAmAM preraNA ApatA hoya che. khUba komaLa zabdomAM karuNAbharyA haiye mArgadarzana ApatA hoya che. prAya: to sarve ziSyone e preraNA-vANI gamatI hoya che, e mArgadarzana priya lAgatuM hoya che; paraMtu je ziSyo upara pramAdanuM prabhutva chavAyeluM hoya che, iSTa viSayonuM AkarSaNa jAgeluM hoya che, evA ziSyo gurudevanI preraNA jhIlI zakatA nathI, mArgadarzana mujaba jIvana jIvI zakatA nathI. teo potAnAM mahAvratone pramAdanA AcaraNathI dUpita karatA hoya che. A paristhiti joIne gunA hRdayamAM glAni ane ciMtA thAya che : "mArA zaraNe Avelo AtmA A rIte saMyamajIvana hArI jaze..... mAnavajIvana niSphaLa jaze.... mATe mAre ene ahitakArI AcaraNathI rokavo joIe.' A hoya che. gurunI karuNASTi. A dRSTithI guru ziSmane pramAdathI dUra rahevA preraNA ApatA hoya che. te preraNAmAM vaparAtA zabdo mIThA hoya ane kaDavA paNa hoya. AMkhomAM vAtsalya paNa hoya ane kaThoratA paNa hoya. sahAnubhUti hoya ane chaNako paNa hoya. gurunA karuNAbharyA hRdayane nahIM samajanAro ziSya, potAnuM AtmanirIkSaNa nahIM karanAra ziSya, gurunAM kaDavAM ane kaThora vacano sAMbhaLIne guru pratye nArAja thAya che, guru pratye roSe bharAya che. AvA ziSyane grantha kAra maharSi kahe che : tuM tArI jAtane dhanya samaja, puNyazALI samaja ke tArA guru tane hitakArI, kalyANakArI vacano kahe che. tuM yogya che, pAtra che mATe tene kahe che. je AtmAonuM puNya paravArI gayuM hoya che, teone guru kaMI kahetA nathI, mUrkha mANasane upadeza ApatA nathI. tuM samajadAra che, vivakI che, mATe tana guru upadeza Ape che. tuM zAnta citte ja emanAM preraNA-vacano sAMbhaLIza to tane candananA zItaLa sparzano anubhava thaze. gurujanonAM mukha hamezAM malayAcala hoya che, malayAcala upara caMdananAM ja vRkSo hoya che.... enA uparathI Avato vAyu sugaMdhita ane zItaLa hoya che. tuM ene grahaNa kara. tArA manane e vAyunA sparza thavA de, mana uparathI roSa ane rIsanAM AvaraNa dUra karI de eTale manana For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 122 e zItaLa vAyuno sparza thaze. e sparza thatAM ja tArA manano ghAma-baphAro dUra thaI jaze. tuM prazamarasano anubhava karIza.' gurunA upadezane sarasa caMdananI upamA ApIne, granthakAre garbhita rIte gurujanone paNa suMdara mArgadarzana ApyuM che. 'tamArI vANI caMdana jevI zItaLa joIe.' AtmasnehathI chalochala vANI ziSyanA aMtaratamane snigdha kare che, ziSyanA manobhAvone bhaktibhInA rAkhe che. bhaktibhInA manobhAvo gurunA upadezane grahaNa karI zake che ane AtmasAt banAve che. kyAreka gurune potAnI vANImAM uSNatA lAvavI paDe, to paNa teonuM hRdaya to candananA vilepanathI zItaLa ja hoya. kaThora zabdo mAtra abhinayanA ja zabdo hoya! rojiMdA jIvanamAM gurudevanI zItaLa vANInA amRtalUMTa pInArA ziSyo, kyAreka gurunA garama zabdone sahI zake che, kAraNa ke gurunA karuNAbhInA hRdayanI ziSyonI oLakhANa thaI gaI hoya che. gurunA apAra vAtsalyanA sarovaramAM nitya snAna karanAro ziSya gurunA kyAreka bolAtA kaThora zabdonI 'kvinAIna' gaLI zake che. guru-ziSyanA sApekSa saMbaMdhomAM ubhayapakSe keTalIka sAvadhAnIo, keTalIka takedArIo rAkhavAnuM mArgadarzana paramajJAnI puruSoe ApyuM che. zAstrajJAnanI tIvra kSudhAthI vyAkuLa ziSya gurunA kaThora anuzAsanane paNa mAnya karavAno ja, paisAnI tIvra taMgI anubhavanAro krUra zeThanI paNa nokarI nathI karato? ene paisA joIe che eTale zeTha pAsethI enI apekSA mAtra paisAnI ja hoya che, e mATe zeThano kaTuvyavahAra paNa sahana kare che, parantu e pUrNa rIte vaphAdAra ane samarpita to komaLa vyavahAravALA ane udAratAne varelA zeThane ja thaI zake che. lokottara dharmamArge cAlI rahelA sAdhako to 'titikSA' ne paNa 'ArAdhanA' ja mAnatA hoya che. kaSTone sahavAmAM teo 'karmanirjarA'no lAbha jotA hoya che. chatAM jyAre enAthI kaSTo sahana nathI thatAM tyAre e ArttadhyAnamAM cAlyo jAya che, vikalponI jALamAM phasAya che. evA vyAkuLa AtmAne granthakAra AzvAsana Ape che. gurutattva pratye sneha ane sadbhAvane akhaMDa rAkhanArI divya dRSTi Ape che. 'tArA pratye gurudevane karuNA che, vAtsalya che, mATe tanuM hitakArI vacano kahe che, tuM tArI jAtane dhanya mAna, je jIvo puNyazALI nathI hotA, teo gurunAM vacana to zuM, darzana paNa nathI pAmI zakatA. je loko darzana pAme che, te For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir duSpatikArya upakArIo 123 badhA ja guruno upadeza nathI pAmI zakatA. je upadeza pAme che te badhA ja gurukRpA nathI pAmI zakatA. te dhanya che ke tane gurukRpA prApta thaI che. e sivAya gu tane kaDavAM veNa kyAreya na kahe, AtmAnuM ahita karanArI mana-vacana-kAyAnI pravRttione guru vinA koNa samajAve? koNa aTakAve? saMsAranA snehI-svajano ane mitrone tamArA AtmAnA hita-ahita sAthe koI saMbaMdha nathI. teone to potAnA ihalaukika bhautika hita-ahita sAthe ja saMbaMdha hoya che. pAralaukika Atmahitano vicAra to mAtra niHsvArtha karaNAvaMta gurujano ja karatA hoya che. dupratikArya upakArIo duSpratikArau mAtApitarau svAmI gurUzca loke'smin / tatra gurUrihAmutra ca suduSkaratarapratIkAraH / / 71 / / artha : A lokamAM, mAtA, pitA, svAmI (rAjA vagere) ane guru RtikArya che, temAM guru AlokamAM ane paralokamAM khuba ja durlabha pratikArya che. vivecana : upakArInA upakAra mAnyA vinA dharmakSetramAM jIvano praveza ja thaI zakato nathI. paraspara jIvanA upakAra vinA jIvananI kalpanA thaI zake nADI, kutajJa hRdaya ema vicAre che : "mArA upara phonA konA upakAro che? huM e upakArano badalo kyAre ane kevI rIte vALI zakIza?' potAnA upakArIo pratye enA hRdayamAM snehanI saravANI phUTelI hoya, AdarabhAvanAM amRta chalakatAM hoya. jIvananA prAraMbhathI ja upakAra zarU thAya che. jIvanano prAraMbha thAya che mAtAnA udaramAM. mAtAne khyAla Ave che ke "mArA peTe koI jIva Avyo che. e AryamAtAnuM hRdaya pramArTa thaI jAya che. e navA AvelA jIvane koI duHkha na paDe e rIte e potAno jIvanavyavahAra banAve che. nava-nava mahinA sudhI udaramAM AvelA janamajanamanA yAtrikanAM jatana kare che. jyAre e saMsArano pravAsI udaramAMthI bahAra Ave che, mAtA potAnAM tamAma kAryo choDI e pravAsIne putra rUpe ke "putrI' rUpe jue che... ane apAra nehathI navarAvatI rahe che. potAnAM vAtsalyanAM dUdha pAya che. enA melA zarIrane dhUe che, ene khavaDAve che, ene vastra paherAve che. potAnI chAtIe vaLagADI ene For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 prazamarati suvaDAve che..... enuM pAlana-poSaNa kare che. mAtAno A kevo mahAna upakAra che saMtAno upara, e tarapha gaMbhIratAthI vicAravAno graMtha kAra nirdeza kare che. e upakAranI sAthe ja pitAnA upakAro saMkaLAyelA hoya che. vAtsalyathI bharelo AryadezanA pitA potAnAM saMtAnonA uchera mATe, jIvananirvAha mATe, zikSaNa ane saMskAra mATe kaSTa sahIne paNa puruSArtha kare che. rAMsArano tamAma jIvanavyavahAra arthavyavasthA upara nabhelo che. potAnA parivAranA jIvananirvAha mATe ane jIvanavikAsa mATe e arthopArjanano puruSArtha kare che. parivAranAM sukha-duHkhano e sahabhAgI bane che. A rIte pitAnA upakAro saMtAno upara thatA ja rahe che. bAhya jIvananA caNataramAM ane ghaDataramAM trIjuM upakAraka tattva che sattAnA siMhAsane beThelA prajAvatsala sattAdhIzo. e rAjA hoya ke maMtrI hoya, rASTrapramukha ke pradhAnamaMtrI hoya; jo prajAnAM duHkha dUra karavA mATe ane prajAne sukhI karavA mATe satata prayatnazIla hoya to teo upakArI che. prajAe emanA upakAro bhUlavA na joIe. je duHkho dUra kare che ane sukha Ape che, e upakArI che. mAtA, pitA ane rAjA vagere bhautika dRSTie upakArI banatAM hoya che, jyAre dharmaguru pAralaukika dRSTie, AdhyAtmika dRSTie upakArI bane che. upakArInI kyAreya avagaNanA to karAya ja nahIM. A badhA upakArIonI badalo vALI zakAto nathI, chatAM kRtajJa manuSya e badalo vALavA jAgrata hoya che, udyamazIla hoya che. tame mAtA, pitA, mAlika, rAjA vagerenA upakArano badalo keTalo vALI zakavAnA? e paNa pratyupakArarUpe badalo vALavA prayatna karavAnA, paraMtu e badhAM je upakAra kare che, te to koI upakAranA badalArUpe nahIM, sahaja premathI ane vAtsalyathI, karuNAthI ane kartavyathI upakAra kare che. bhale saMtAno moTAM thaIne mAtA-pitAnI bhojana; vastra, zarIrasevA.....ityAdithI bhakti kare, paraMtu mAtA-pitAnA upakAranI tole to na ja AvI zake. nokaro potAnA mAlikanI khAtara prANa paNa pAtharIne mAlikanI sevA kare, paraMtu mAlikanA upakArono saMpUrNa badalo vaLatAM nathI. te chatAM, A bhautika upakArano badalo thoDo paNa vALavAno saMtoSa mAnI zakAya, paraMtu gurunA upakArano badalo vALavo to saMbhava ja nathI. koI svArtha vinA, pratyupakAranI koI ja AzA vinA, apUrva karaNAthI ane vAtsalyathI For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir duSpatikArya upakArIo 125 guru je AdhyAtmika upakAra kare che , te upakAronuM mUlya AMkI zakAtuM nathI, te amUlya hoya che. teo je sanmArganA upadeza Ape che, zAstronuM jJAna Ape che ane bhavasAgarathI pAra utAravAno puruSArtha kare che te upakAro sAmAnya nathI, asAdhAraNa che. yogIzvara AnaMdaghanajI paramAtmA saMbhavanAthanI stavanAmAM kahe che : 'paricaya pAtakaghAtaka sAdhu zuM re, akuzaLa apacaya ceta.", sAdhupuruSono paricaya janamajanamanAM pApono nAza kare che, azuddha cittane zuddha kare che. pApanAza ane cittazuddhi-A be mahAna upalabdhio che. AvI durlabha upalabdhi karAvanArA gurudeva pratye akhaMDa AMtara bahumAna banyuM rahe to janmAMttaramAM parama gurunI prApti thAya. guru-bahumAna parama-gurunI prAptinuM bIja che. guru bahumAnathI tevI puNyasaMpatti prApta thAya che ane e puNyasaMpatti manuSyane sarvajJa paramAtmAno paricaya karAvI de che. e paricaya niSphaLa nathI jatAM, madhyaprApti karAvI de che. parama sukha ane paramAnaMda pamADI de che. mahAna grUtara AcArya zrI haribhadrasUrijI kahe che : 'bhavakSayanuM asAdhAraNa kAraNa che mArA A gura" Avo zobhana cittapariNAma guru pratyenuM sAcuM bahumAna che. ziSya sadeva parama upakArI gurudevanA guNAnuM darzana kara, guNonuM smaraNa kare. guNamaya vyaktitva pratye bahumAna dhAraNa kare. A rIte mokSabIjano saMgraha kare. gunA upakArAne bhaktibharyA haiye saMbhALe. mokSamArganI yAtrAmAM gurutattva'nI mahattA samajanAro ziSya kyAreya e tatvanI avagaNanA na kare. che ke guno avAM puNyaprakaryuM hoya ke ziSyo emanA caraNakamaLe bhramara banIne guMjArava karatA ja raha. gurunA mukhacaMdranI evI zItaLatA hoya ke ziSyonAM hRdaya mayura banIne nRtya karatAM rahe. gurunA anaMta lokottara upakArano badalo vALavA ziSya kamara kase.... bhale gu. duzmati kArya hoya, chatAM kRtajJa ziSya mana-vacana-kAyAthI pratyakAra karavA tatpara ja rahe. vinaya ane bahumAnane sadaiva hRdayastha karIne gurunI ArAdhanAmAM ujamALa rahenAra ziSya kevI divya AtmasaMpatti pAme che, e vAta granthakAra svayaM ja have batAve che. 10 For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvakalyANanuM bhAjaLa : vinaya vinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virativiratiphalaM cAzravanirodhaH / / 72 / / saMvaraphalaM tapovalamatha tapaso nirjarAphalaM dRSTam / tasmAt kriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam / / 73 / / yoganirodhAd bhavasantatikSayaH santatikSayAnmokSaH / tasmAtkalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH / / 74 / / artha : vinayanuM phaLa zravaNa, zravaNa [guru pAse karelA nuM phaLa AgamajJAna, AgamajJAnanuM phaLa virati niyama, viratinuM phaLa saMvara AzranivRtti kara saMvaranuM phaLa tapazakti, tapanuM phaLa nirjarA, nirjarAnuM phaLa kriyAnivRtti, kriyAnivRttithI yoganirodha. 73, yoganirodha thavAthI bhavaparaMparAnAM kSaya thAya che. paraMparA janmAdinI nA kSayathI mokSaprApti thAya che. mATe sarve kalyANanuM paraMparAe bhAjana vijya che. 74 vivevana: have tamAre zuM sAMbhaLavuM che? paranindAnAM pArAyaNo ghaNAM sAMbhaLyAM, have enAthI kaMTALyA cho ne? svaprazaMsAnI ghaNI prazastio sAMbhaLI, have dharAI gayA cho ne? parapugalo, parapadArtho, parabhAvonI ghaNI ghaNI kathAvArtAo sAMbhaLI, tRpta thaI gayA cho ne? A badhuM sAMbhaLIne kevAM kevAM kukarmonAM poTalAM bAMdhyAM, eno tame vicAra karyo che? enAM kevAM duSpariNAmo Avaze, enuM ciMtana karyuM che? baMdha karo have e badhuM sAMbhaLavAnuM. have to evuM zravaNa karo ke aMtaHkaraNa tattvaprakAzathI Alokita thAya. evuM zravaNa karo ke antarAbhadazA pragaTe. evuM zravaNa karo ke anaMta anaMta kamanI nirjarA thaI jAya. AvuM tattvazravaNa tamAre jJAnI gurudevanAM caraNomAM vinayapUrvaka besIne karavuM paDaze. basa, tame tamArA vinayanAM kAmaNa karI gurudeva upara, teonA mukhathI jJAnagaMgA vahevA mAMDaze. vinayathI rIjhalA guradava temana agamaagocaranI vAto saMbhaLAvaze. sAkara ane zeraDIthI paNa vadhu mIThI guravANI tamArA hRdayanI viSaya-kaSAyanI kaDavAzane dUra karI nAMkhaze tamAro vinayabahumAnabhaya vyavahAra tamane dharmazravaNanI pAtratA Apaze. tame gurudeva pAsethI For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvakalyANanuM bhAjana : vinaya 127 aneka zAstronuM jJAna prApta karavAnA. ekAgra citte jijJAsu hRdayathI ane jJAnaprAptinA umaLakAthI tame mAtra zAstronA zabdArtha ja nahIM, zAstronAM rahasya pAmavAnA. tamArA vinayathI UghaDI gayelAM guruhradayanAM dvAromAMthI evI avanavI, gaMbhIra ane rahasyabhUta vAto tamane maLavAnI ke je meLavIne tame nAcI UThavAnA. avinIta ziSyanI samakSa gurunuM hradaya khUlatuM ja nathI. zAstronI rahasyabhUta vArtA hRdayamAMthI nIkaLatI ja nathI. mAtra kartavyanuM pAlana karavA ja guru jJAna Ape. zAstrajJAnanA prakAzamAM tame heya, jJeya ane upAdeya tattvone jovAnA, mAre zAno tyAga karavo joIe? mAre zAno svIkAra karavo joIe ? mAre zuM zuM jANavuM joIe?' A samajaNa maLavAnI zAstrajJAnamAMthI. je ahitakArI tattvo che, ene ahitakArIrUpe samajAve che zAstro. je hitakArI tattvo che, ene hitakArIrUpe oLakhAve che zAstro. vinayapUrvaka sadguru pAsethI meLaveluM zAstrajJAna manuSyanI suSupta cetanAne DhaMDhoLe che, enA antarAtmAne sparza kare che. mAtra thothAmAMthI mAthAmAM jJAna ThalavAtuM nathI, paraMtu hRdayanI komaLa bhUmimAM e jJAnavAri pahoMce che ane e bhUmimAM pacI jAya che. tyAjyano tyAga karavAnI bhAvanA mAtra jAgIne ja nathI aTakI jatI, paraMtu tyAjyano tyAga karAvIne ja aTake che. svIkAryano svIkAra karavAnI bhAvanA bhAvanArUpe ja nathI rahetI, e bhAvanA kAryarUpe pariNata thaI jAya che. AtmAnuM saMkalpabaLa jAgrata thAya che. pApono tyAga karavAno te saMkalpa kare che, pratijJA kare che, AzravonAM dvAra baMdha kare che. pApothI virAma pAmavuM tenuM nAma virati. pAomAM koI rati nahIM! khuzI nahIM. hiMsA, asatya, corI, abrahmasevana ane parigraha; A pAMca mahApApono e mana, vacana ane kAyAthI tyAga kare che. A viratidharmanuM phaLa che Azravono nirodha. jo ke viratinuM svarUpa ja AzronA nirodharUpa che, paraMtu ahIM granthakAre viratinA phaLarUpe AzravAno nirodha batAvyo che, te granthakAranI potAnI eka diSTa che. viratidharma svIkAryo eTale aviratinA Azravane rokyo, aviratinA Azrava dvArA thato abhinava karmabaMdha aTakI gayo. AzravAnAM dvAromAMthI karmo AtmAmAM vahI Ave che. pharmone AtmAmAM pravezavAnA mArgo Azrava che... eka Azrava nathI, aneka che. mukhya Athavo For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 128. prazamarati che pAMca : mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga ane pramAda, samyagu zAstrajJAnanI upasthitimAM mithyAtva rahI zakatuM nathI. viratidharmane svIkAra karyo eTale aviratino daravAjo baMdha thaI jAya che. viratidharmano prabhAva kapAyAnA prabhAvane kSaNa kare che. mana-vacana-kAyAnI pravRtti zubha bane che ane pramAdano unmAda ogaLavA mAMDe che, A rIte AvyavonAM dvAra baMdha thayAM. navAM karmono Atmapraveza nahIMvat banyo; eTale tapa zaktino AvirbhAva thAya che. AtmAmAMthI tapazcaryAnI zakti svayaMbhU pragaTe che, kAraNa ke je anaMta anaMta kamAM AtmAne coMTelAM che te karmono nAza tapazcaryAthI ja thaI zake che. navAM karmono Atmapraveza aTakI gayA pachI, pUrvabaddha karmono khAtamo karavA tapazcaryA ja samartha bane che. ghaNI agatyanI vAta ahIM phalita thAya che. pahelAM navAM karmono Atmapraveza aTaphAvo, pachI pravezI gayelAM karmono nAza karo. navAM mAMne AtmAmAM pravezavAnAM dvAra khullAM rAkhIne, game teTalI tapazcaryA karazo, enuM koI vizeSa mahattva nathI, e tapazcaryAthI jeTalAM karmo baLaze, enAthI anekagaNAM karmo AzravadhAromAMthI AtmAmAM pravezatAM rahevAnA! karmakSaya karatAM karmabaMdha vadhAre thavAno! zuM tamAre ta5:zakti jAgrata karavI che? tapazcaryA karavAnI bhAvollAsa pragaTa karavo che? to tamAre AzravonAM dvAra baMdha karavAM paDaze. AzravanAM dvAra baMdha thayAM ke tapa zakti jAgrata thaI samajIM, kAraNa ke saMvaranuM phaLa tapobaLa che. jo tamAre karmanirjarA karavI che to tapobaLa joIze ja , nirjarAnuM asAdhAraNa kAraNa tapazcaryA che. bAhya ane atyaMtara tapazcaryAthI samaye samaye anaMta kamAMno nAza thAya che. karmanirjarAnA abhikAMkSI upAdhyAya zrI vinayavijayajI tapazcaryAnAM caraNe bhAvavibhora banIne namaskAra kare che : nikAcitAnApi karmaNAM yad garIyamAM bhUdharadurdharANAm / vibhedane vajramivAtitIbram namo'stu tasmai tapase'dbhutAya / / tapa:zaktino kevo yathArtha paricaya Apyo che! "virATa pahADa jevA bhAre ane nikAcita evAM paNa karmone atyaMta tIkSNa vajanI jema tapazcaryA bhedI nAMkhe che, toDI nAkhe che, tevA addabhuta tapane namaskAra ho!" nirAzasabhAve, koI AzaMsA, kAmanA, tRSaNA vinA kareluM tapa AtmAmAM kavuM apUrva parivartana kare che, tenuM varNana A ja upAdhyAyajI kare che : For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvakalyANanuM bhAjana : vinaya 129 zamayati tApaM gamayati pApam, ramayati mAnasahaMsam / harati vimohaM dUrAroham, tapa iti vigatAzaMsam / / tapazcaryAthI karmonI nirjarA thAya che, eTale zuM thAya che? enuM ramaNIya citra upAdhyAyajIe upasAvyuM che. viSayatRSNA ane kaSAyonA AkarA tApa zamI jAya che, jIvana niSpApa banatuM jAya che. manohaMsa AtmabhAvamAM ramaNatA kare che, ane mithyA vyAmoha dUra thaI jAya che. bhale AkAzamAM ghanaghora vAdaLa AvyAM hoya ane jorazorathI garjatAM hoya, paraMtu jyAM pracaMDa vAyunA sUsavATa zarU thAya che, ghanaghora vAdaLo veravikhera thaI jAya che tema anaMta anaMta karmo bhalene AtmA upara chavAI gayAM hoya, jyAM tame ghora, vIra ane ugra tapazcaryA AdarI, ke karmonAM vAdaLAM vikharAyAM samajo! basa, AnuM ja nAma nirjarA. tapanA bAra prakAra che eTale nirjarAnA paNa bAra prakAra kahevAmAM AvyA che. bAra prakAranA tapane "TIma-pAvarathI kAme lagADI do. karmone AtmabhUmimAMthI ukhADIne pheMkI deze. bAhya-atyaMtara tapomAMthI je vakhate jeTalA tamone medAnamAM utAravAM jarUrI hoya, utAratA rahe. tamArI pAse vedhaka dRSTi joIe, kayA tapane kyAre ane kyAM sudhI AcaravuM. lakSma joIe karmonAM mULiyAM ukheDI nAMkhavAnuM. saMvarathI navAM kamano Atmapraveza baMdha karyo ane nirjarA' thI pravezI gayelAM kamane sApha karI nAMkhyAM eTale mana-vacana-kAyAnI kriyAo baMdha! jyAM sudhI AtmA sAthe kamano saMyoga hoya che tyAM sudhI mana-vacana-kAyAnI kriyAo hoya che. kama nAza pAme eTale kriyAo virAma pAme, AtmA mana-vacanakAyAnI kriyAothI mukta bane. AtmA pUrNa svAdhIna bane. alabatta, kriyAnivRttithI je "yoganirodha' thAya che; tenI paNa eka prakriyA hoya che. thoDA samayanI te prakriyA sahajabhAva thAya che ane AtmA "ayogI' banI jAya che, mananA vicAro nahIM, vacanaprayoga nahIM, kAyAnI pravRtti nahIM-AtmAne have A upakaraNonI jarUra ja nahIM, mana, vacana ane kAyAnA koI jAtanA sahayoga vinAnuM AtmAnuM svataMtra jIvana, che. AtmAnI anaMta zaktio pragaTa thaI gayA pachI e zaktio e guNo ane e paryAyonuM ja svAdhIna jIvana! evuM jIvana maLyA pachI kyAreya anaMta kALe paNa mana-vacana-kAyAnuM jIvana jIvavAnuM nahIM. samagra bhavaparaMparAno aMta AvI jAya che ane nirvANa' 13. juA pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130. prazamarati kahevAmAM Ave che. nirvANa thayA pachI nahIM janma ke nahIM mRtyu. jyAM sudhI AtmA kAyAnA baMdhanamAM jakaDAyelo hoya tyAM sudhI ja janma ane mRtyu thAya che. kAyAnuM baMdhana sarvathA tUTI gayA pachI ajara ane amara banI jAya che AtmA. | sarve karmono kSaya thaI gayo eTale mokSanI prApti thaI gaI. kyAreya nAza na. pAme tevA ananta guNo pragaTI jAya AtmAmAM. guNonuM ja jIvana! pUrNAnandI jIvana! anaMta avyAbAdha sukhanuM jIvana! eka pachI eka.... sarva kalyANanI prApti karAvanAra "vinaya' che, gurumukha tattva-zravaNa, AgamajJAna, sarvapApothI virati, Azravano nirodha, tapazakti, karmanirjarA, kriyAnivRtti, yoganirodha, bhavaparaMparAno atta. A badhAM kalyANonuM bhAjana che vinaya. mApatuSa muni, jemane be pada paNa yAda nahotAM rahI zakatAM, temane kevaLajJAna maLI gayuM hatuM, e jANo cho ne? zuM hatuM emanI pAse? eka mAtra vinaya bAra bAra varSa sudhI gurudeve e munine "nA ruSa, mA tuSa be pada raTALe rAkhyAM.. bhUla sudhAratA rahyA..... chatAM e muni kaMTALyA nahIM. vAraMvAra bhUla sudhAranArA guru pratye aruci ke roSa karyo nahIM. "mane yAda nathI rahetuM, huM have yAda nahIM kare. mane vAraMvAra Tokazo nahIM...' AvuM spaSTa saMbhaLAvI devAnA avinaya paNa e mahAmunie karyo na hato. bhale be pada yAda na rahyAM paraMtu samagra Agamagranthono sAra "rAga na karavo, dveSa na karavo.' A bhAvAtmaka jJAna temane gurudeva pAsethI evuM maLeluM hatuM ke e munie kyAreya hepa na kayAM, kyAreya rAga na karyo! pApothI teo virAma pAmyA. AzravaDhArone baMdha karyA. tapa:zakti pragaTI, karmonI vipula nirjarA karavA lAgyA.... ane te mahAmunie ghAtI karmono kSaya karI kevaLajJAna meLavI lIdhuM aghAtI karmono kSaya karI mokSane pAmyA. A zreSTha kalyANanI prApti emane koNe karAvI? vinaye! gurutatvanI ArAdhanA vinayathI ja thAya che. vinayavaMta ziSya ja gurunA cittane rIjhavIne AgamajJAna meLavI zake che. jo tamAre niHzreyasa-padanA bhomiyA gurubhagavaMtono sAtha, sahayoga levo che, to tamAre suvinIta banavuM paDaze. gauravavaMtA gurudeva pratye AMtara bahumAna jaIza ja. emanI zaraNAgati tamAre svIkAravI ja paDaze. teonAM pAvana caraNe tamAruM sarvasva samarpaNa karI devuM paDaze. tamAre tamArI samagra jAta e paramopakArInA caraNe dharI devI paDaze. For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avinItonI manaHrithati vinayavyapetamanaso guruvidvatsAdhuparibhavanazIlAH | truTimAtra viSayasaMgAdajarAmaravannirUdvignAH / / 75 / / artha : vinayarahita manavALA, guno , vidvAnono, sAdhuono anAdara karavAnA svabhAvavALA (jIva) ati alpa mAtra viSayAsaktithI ajara-amaranI jema ugarahita hoya che. vidyAna: 'have mane zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzamAM nahIMvat rAga che. koI gADha viSayAsakti nathI.... have mAruM bhavabhramaNa maTI gayuM. have mAre kaMI meLavavAnuM bAkI rahyuM nathI, meM meLavavA jevuM meLavI lIdhuM che.... sAdhavA jevuM sAdhI lIdhuM che....' sAdhanAkALamAM siddhinI AvI kalpanAmAM rAcato mUDha jIvAtmA nizcita ane nirbhaya banIne jyAre jIvana jIve che, tyAre te mithyA abhimAnamAM taNAto jAya che. vinayarahita, bahumAnarahita e jIvAtmA mokSamArgapradarzaka AcAryane avagaNI nAMkhe che. cauda pUrvadhara, daza pUrvadhara ane evA mahAna zratadhara jJAnI puruSAne tucchakArI kADhe che. mokSamArganI ArAdhanAmAM nirata sAdhupuruSono anAdara karI nAkhe che. nathI A mahAtmAone vaMdana karato, nathI emanuM svAgatasanmAna karato, nathI emanI sevA-bhakti karato, uttama puruSonI avagaNanA karavAno eno svabhAva banI gayo hoya che. e AttaranirIkSaNa to kare ja nahIM. alpa paNa viSayarAga jIvane durgatimAM kevo pachADI de che, enuM ene bhAna nathI hotuM. yauvananA unmAdamAM ene vicAra nathI Avato ke vRddhAvasthA AvI rahI che! mRtyu moM phADIne beThuM che....' e to jANe ajara-amara banI gaya hoya ema ja mAnato hoya che. "have mane vRddhatva AvavAnuM nathI, huM mRtyu pAmavAno nathI...' ema samajIne jIvana jIvato hoya che. AvA unmatta, mithyAbhimAnI ane avinIta manuSyone A upadeza che ja nahIM, teone to upadeza ApavAnI ja jJAnI puruSo nA pADe che; paraMtu je AtmAne potAnuM zuddha svarUpa pAmavuM che, jeone sAdhanAnA, ArAdhanAnA. mArge prayANa karavuM che, teone granthakAra mahApuruSa eka bhayasthAna batAvI rahyA che. "ArAdhanAnA mArge cAlatAM, thoDIghaNI dharma-ArAdhanA karIna, thoDIghaNI viSayAsaktithI virakti meLavIne jojo, ema mAnI na letA ke "have huM pUrNa For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 prazamarati thaI gayo! have mAre gurunI jarUra nathI. have mAre jJAnI puruSonI jarUra nathI....... have mane sAdhuonA sahayoganI jarUra nathI...' jo Ama mAnI lezo to e uttama puruSonI avagaNanA karanArA banI jazo. svotkarSa ane paropakarSa sAdhaka manuSyane patananI UMDI khINamAM pachADe che. tame jevA ucca AtmasthitivALA nathI, jevA jJAnI nathI, jevA AtmasAdhaka nathI, tevI ucca AtmasthitivALI. tamArI jAtane ja mAnI lIdhI, tevI jJAnI ane AtmasAdhaka tamArI jAtane samajI lIdhI to tame bhUlA paDI jazo. vinayano bhAva cAlyo jaze, avinaya tamane bharaDo leze. ane Adara ane bahumAnanA ucca bhAva nAza pAmaze, anAdara ane abhimAna tamane bharakhI jaze. nirAkula, udvegarahita sthiti to vinIta AtmAnI hoya che. e uttama AtmA ArAdhanAnI mastImAM gAI UThe che : 'aba hama amara bhaye! na mareMge!' A abhivyakti hoya che AtmAnA zuddha, buddha, mukta svarUpanA saMvedanAtmaka jJAnanI! 'mAro AtmA to enA zuddha svarUpamAM ajara ane amara che.... janma ane mRtyu to karma prerita che." A divyajJAna jyAre AtmAmAM jAge che, tyAre apUrva AnaMda thAya che ane e AnaMdamAM jhUmI UThato AtmA gAI le che : aba hama amara bhaye na mareMge!' A bhAvuka AtmA to A divyajJAna, divyadRSTi ApanAra gurudeva pratye, jJAnI puruSo pratye ane sAdhu-mahAtmAo pratye anahada AdarabhAvavALo hoya che. "A jJAna e kRpAvaMta gurujanonI kRpAnuM phaLa che." AvA kRtajJa bhAvane dhAraNa karanAra hoya che. Avo AdarabhAva ane kRtajJabhAva dhAraNa karanAra puNyAtmA e gurudevanI, jJAnIpunI ane sAdhusaMtonI sevA ane bhakti bhUle kharo? e to sevA-bhaktinA avasara zodhe. avinIta ziSya je nizcita ane nirAkula banIne pharatA hoya che, temanI mastI ArAdhanAnI nathI hotI, paraMtu ahaMkAranI hoya che. jANe ke mRtyu para vijaya meLavI lIdhI na hoya, tevA madamAM mahAlatA teo paNa gAya aba hama amara bhaye na mareMge!' amara-ajara thaI gayelAone pachI gurunI zI jarUra? jJAnInI zI paravA? sAdhuonI zuM paDI hoya? pachI A badhAno Adara zA mATe? anAdara! anaucitya ! ane uddhatAI! zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA viSayono thoDo For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avinItanuM patana ghaNo tyAga karyo eTale jANe pUrNatA maLI gaI! jANe sarvajJa-vItarAga thaI gayA! AvA mUDha jIvonuM patana kevuM thAya che ane vinAza kevA thAya che, tenuM varNana granthakAra have kare che : avinItanuM patana kecitsAtadirasAtigauravAt sAMpratekSiNa: purussaaH| mohAtsamudravAyasavadAmiSaparA vinazyanti / / 76 / / yartha : zAtA, Rddhi ane rasamAM ati AdaranA kAraNe vartamAnakALane ja jonArA keTalAka puruSo piramArthane nahIM jANanArA ajJAnathI aithavA mohanIya karmanA udayathI samudranA kAgaDAnI jema mAM lAlupI, vinAza pAme che. vivecana : eza-ArAma! vibhava-saMpatti! ane khAna-pAna! jIvananAM A ja dRSTibiMduo! A ja lakSya ane A ja dhyeya! mAtra vartamAnakALano ja vicAra! zarIranI sukhAkAritAnAM vicAra, vaibhava ane saMpattino vicAra, rasanendriyanA priya rasono ja vicAraA ja vicAro ane A ja AcAro. bhaviSyakALano koI vicAra nahIM. mRtyu pachInAM jIvanano vicAra nahIM. vicAra Ave paNa kyAMthI? jyAM pragADha ajJAnano aMdhakAra chavAI gayA hoya, tIvra rAga-dveSanAM AkAzaUMcAM majAM UchaLatAM hoya, tyAM paralokano vicAra Ave kyAMthI? rAga-dveSa ane mohanA prabaLa prabhAva nIce mAtra vartamAnakALano ja vicAra jIva karI zake che. vartamAnakALanA vicAromAM A traNa prakAranA vicAronI paNa mukhyatA hoya che: 1. zarIrane sugaMdhI jaLathI navarAvavuM, sugaMdhI padArthothI suvAsita banAvavuM, managamatAM vastrothI zarIrane sajAvavuM, priya alaMkArothI zaNagAravuM, zarIrane kaSTa thAya evuM kaMI paNa na karavuM. vadhumAM vadhu ArAma karavo. pAMca indriyonA priya viSayono upabhoga karI zarIrane sukha ApavuM. zarIranI badhI ja sukhasagavaDatAo pUrI karavI... A ja vRtti ane A ja pravRttimAM e rAcatAM rahe! 2. duniyAnI dRSTimAM ucca dekhAvA vaibhavonuM pradarzana karato rahe, "huM For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 134 prazamati saMpattizALI chuM, vaibhavazALI chuM....' A dekhAva karavAmAM e racyopacyo rahe. hamezAM bhavya DoLa-damAmathI bIjAone AMjI nAMkhavA tatpara rahe. bhale enI pAse evA vaibhavo kharekhara na hoya, paraMtu vaibhavazALIno dekhAva ka2vAmAM pAvaradho hoya. 3. divasa ne rAta sArA sArA managamatA mIThA, tIkhA, khArA rasono AsvAda karavAmAM lIna rahe. koI vrata nahIM, koI niyama nahIM, bhakSyaabhakSyano viveka nahIM, divasa-rAtano bheda nahIM, vividha mIThAIo, anekavidha vyaMjano, vividha pharasANNa ane judI judI jAtanAM sarabatonI lijjata uDAvato rahe. A khAnapAnathI puSTa thayelA zarIramAM viSayavAsanAnI caLa UpaDe eTale rUpasuMdarIonAM rUpa jovAmAM enI AMkho bhaTakyA kare.... e rUpane bheTI levA talasyA kare ane avasara maLatAM vAsanAnI AgamAM homAI jAya, sarvavinAza thaI jAya. samudranA kinAre eka marelo hAthI paDyo hato. gIdhaDAM ane samaDIoe enA zarIrane kocI nAMkhyuM hatuM. eka kAgaDAne paNa hAthInuM mAsa khAvAnA koDa thayA. ane tAjuM mAsa khAvuM hatuM! te hAthInA zarIramAM dAkhala thaI gayo..... zarIranA polANamAM besIne nirbhayapaNe mAMsa khAvA lAgyo..... eTalAmAM samudramAM bharatI AvI.... bIjIbAju dhodhamAra varasAda paDavA mAMDyo... hAthInuM zarIra samudramAM taNAyuM. kAgaDo potAnI jAtane salAmata samaje che! mAMsa khAIkhAIne jyAre dharAI gaya, e bahAra nIkaLe che..... paNa cArebAju samudranAM vRdhavAtAM pANI jue che..... pAcho kalevaramAM ghUsI jAya che. thoDA samayamAM akaLAya che. pharI bahAra nIkaLe che.... kyAM jAya? koI vRkSa dekhAtuM nathI, koI makAna dekhAtuM nathI.... kyAMya dharatI dekhAtI nathI.... punaH kalevaramAM praveze che.... ane mRtyu pAme che. avinaya, anAdara ane uddhatAImAMthI sarjAtI bhayaMkara honAratanuM A kalpanAcitra che. rasa, Rddhi ane zAtA gAravamAM phasAtA avanItonA jIvananA karuNa nATakanuM A eka hRdayavidAraka dRzya che. te jAtyahetudRSTAntasiddhabhavirUddhamajaramabhayakaram / sarvajJavAgrasAyanamupanItaM nAbhinandanti / / 77 / / Artha : zreSTha hetuo ane dRSTAMtothI siddha (pratiSThita), aviddha (saMvAdI, amara karanAra ane abhaya karanAra evuM sarvajJavANInuM rasAyaNa maLavA chatAM teo risa-Rddhi ane zAtAmAM Asakta, paritRSTa thatA nathI. (te rasAyaNano upayoga karI zakatA nathI.) For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avinItanuM patana 135 vivevana : sarvazanI vANI! addabhuta rasAyaNa! kevAM zreSTha dravyonuM saMyojana che A rasAyaNamAM! avinItonA bhAgyamAM A addabhuta rasAyaNa hotuM nathI. eza-ArAmI ane ALasuonI najare paNa A rasAyaNa caDhatuM nathI. vaibhava-vilAsamAM ALoTanArA A rasAyaNanA astitvane paNa jANatA nathI. kadAca AvA manuSyone A rasAyaNa maLI paNa jAya, to eno upayoga karatA nathI, avagaNanA kare che. te ja vANI satya ane upAdeya bane ke jemAM svAbhAvika zreSTha hetuo hoya. jemAM uttama dRSTAnto hoya, jemAM tattvone paraspara virodha Avato na hoya. sarvajJanI vANI sivAya AvI vANI bIjA konI hoI zake? AvI vANI jenI hoya, tene sarvajJa kahevAya. sarvajJavANImAM hatuonI zreSThatAne samajIe. 1. "je sAco hetu hoya te potAnA sAdhyanI sAthe ja rahe!' 'AdhyAvinAmano tava sAdhya vinA hetuo bIje kyAMya na rahe. sarvajJa paramAtmAoe padArthamAtranA astitvane siddha karanArA hetuo batAvyA : utpatti, sthiti ane laya. _ 'yadasti tadutpadyate'vatiSThate vinazyati ca vastunA.. padArthanA astitvane siddha karanArA svAbhAvika hetuo batAvI didhA! dareka padArthamAM utpatti, sthiti ane laya hoya ja. dareka padArtha utpanna thAya che, sthira rahe che ane nAza pAme che! dArzanika bhASAmAM A kahI zakAya : santi jIvAdayaH padArthAH utpattimatvAd vinAzamattvAt sthitimattvAcca / 'utpattivALA, vinAzavALA ane sthitivALA hovAthI jIvAdi padArtho che." jIva, ajIva vagere padArthonA astitvane utpatti, sthiti ane layanA hetuothI. siddha karyuM. sAdhya che jIva-jIvAdi padArtho. hetuo che utpatti, sthiti ane laya. A hetu tamAma sAdhyamAM vyApta che! sAdhyAbhAvamAM A hetuo hotA nathI ane sAdhyamAM kyAMya paNa eno abhAva hoto nathI! 2. A hetune siddha karanAra eka duSTAnna juo. ApaNA hAthanI eka AMgaLI tame sIdhI rAkho. AMgaLI mUrti che, rUpI che. e AMgaLI have tame vALo, vAMkI karo. AMgaLImAM zuM thayuM? tenA jupaNAno nAza thayo, vakrapaNAnA janma thayo ane mUrtipaNe te kAyama rahI! AMgaLImAM utpatti, sthiti ane layanuM tame darzana karyuM! AMgaLInuM astitva A rIte siddha thayuM. For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 137 prazamarati bIjuM eka dRSTAMta juo. tamArI pAse sonAno hAra che. tame tene toDAvI nAMkhyo ane ghaDiyALano suMdara paTTo banAvyo... A kaI prakriyA thaI? utpatti, sthiti ane layanI A prakriyA che. sonuM kAyama rahyuM, hAra tarIke eno nAza thayo, paTTA tarIke enI utpatti thai! have AtmAmAM A utpatti, sthiti ane layano hetu ghaTAvIe. ApaNo AtmA atyAre manuSya rUpe che, tenuM mRtyu thAya ane te devarUpe janme. koI deva mRtyu pAme ne te manuSya rUpe janme. koI pazu rUpe mRtyu pAme ane manuSyarUpe janme..... jIvonuM cAra gatimAM je niraMtara paribhramaNa cAlI rahyuM che; temAM utpatti, sthiti ane layanI prakriyA ja jovA maLe che. manuSya tarIke laya ane deva tarIke utpatti, AtmArUpe sthiti! deva tarIke laya, manuSya rUpe utpatti ane AtmA kAyama! Atmatattva zAzvat che. AtmadravyanI utpatti ke nAza thatA nathI. e AtmadravyanA paryAyonI utpatti thAya che ne nAza thAya che. e paryAyo, e avasthAo AtmAnI che, eTale 'AtmAnI utpatti', 'AtmAno nAza', ema bolAya che. A rIte AMgaLI, sonuM ane AtmAnAM udAharaNa-DhaSTAMta ApIne utpatti, sthiti ane nAza, A hetune puSTa karavAmAM AvyA, sarvajJavANI AvA zreSTha hetuovALI ane trikAlAbAdhita dRSTAntothI bharapUra che, mATe te uttama rasAyaNa che. 3, sarvajJavANImAM koI virodhAbhAsa nathI, e vANI je pratipAdano kare che, te paraspara viroMdhI hotAM nathI. jema, sarvajJa paramAtmAe kahyuM : 'AtmA nityAnitya che. Ama joIe to 'nityatva' ane 'anityatva' paraspara virodhI tattva che. vastu jo nitya hoya to te anitya na hoya ane anitya hoya to te nitya na hoya. AvuM sAmAnya buddhimAM samajAya che. eka ja vastumAM nityatva ane anityatva baMne rahe! A virodhAbhAsa lAge che ne? nA, virodhAbhAsa nathI, ApaNe sUkSma buddhithI vicArIzuM to virodhAbhAsa dUra thaI jaze! AtmA dravyathI nitya che. AtmA paryAyathI anitya che. AtmAnA deva, manuSya, tiryaMca, nAraka.... A paryAyo che. A paryAyo utpanna thAya che ane nAza pAme che, mATe AtmA 'anitya' kahevAya. paraMtu paryAyonA nAza sAthe dravya (AtmA) nAza pAmatuM nathI, mATe AtmA 'nitya' For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avinItanuM patana 137 kahevAya. A rIte eka AtmadravyamAM niyatva ane aniyatva-baMne rahe che! koI virodha Avato nathI, nityatvanuM nimitta dravya che. aniyatvanuM nimitta paryAya che. | bhinna nimittAvALAM paraspara virodhI tattvo paNa eka sAthe rahI zake che, eka vastumAM rahI zake che. AtmAmAM nityatva dravya-nimitte che, anityatva paryAya-nimitte che. 'bhinnanimittatvAcca na sahAvasthAnalakSaNo virodhaH / ' kaho, sarvajJa sivAya A vAstavikatA koNa batAvI zake? sarvajJavANInA rasAyaNamAM evAM tattvonuM saMmizraNa thayeluM che, ke je enuM sevana kare che, te ajara ane abhaya bane che. 4. sarvajJavANInA rasAyaNanuM pRthakakaraNa karIne, e rasAyaNanI upAdeyatA siddha karI. "A rasAyaNa prayogasiddha che. tamArA upara ajamAyaza karavA A rasAyaNa batAvato nathI, A rasAyaNanuM sevana karIne asaMkhya manuSyo ajara ane abhaya banyA che. tame paNa tamArA AtmAne ajara-abhaya banAvavA A rasAyaNanuM sevana karo." bhagavAna umAsvAti evA jIvAtmAone A rasAyaNanuM sevana karavAnI preraNA ApI rahyA che ke jemane vRddhAvasthA ddha nathI joItI, jemane vAraMvAra motanA DAcAmAM nathI cavAI javuM, vRddhatva ane mRtyuthI jemane chuTakAro meLavavA che. A rasAyaNa cokkasa vRddhatvane sadAkALa mATe dUra kare che, A rasAyaNa kAyama mATe mRtyuno bhaya dUra karI de che. sarvajJavANIne vidhipUrvaka sevavAmAM Ave, ArAdhavAmAM Ave to AtmA azarIrI bane che, zarIranA baMdhanathI mukta bane che. zarIra ja nahIM, pachI vRddhAvasthA konI!! zarIra ja nahIM, pachI bhaya phAno!! sarvajJavANInuM rasAyaNa AtmAmAM ghara karI gayelA karmarogane khodI-khodIne bahAra kADhe che. sukSmamAM sUkSma karmavikAronuM mULathI nAbUda kare che. paraMtu A rasAyaNanuM tamAre enA vizeSajJanA mArgadarzana mujaba sevana karavuM paDaze. jo manamAnI rIte sevana karazo to te phUTI nIkaLaze. A rasAyaNanAM vizeSajJa hoya che. Agama-zAstrajJa evA AcArya, upAdhyAya ane sAdhupuruSo. game te AcArya nahIM, game te upAdhyAya ke sAdha na cAle. mAtra padavIdhara na For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138. prazamarati cAle. sarvajJavANI je zAstromAM, je AgamomAM, je graMthomAM saMgharAyelI che, te zAstronA, AgamonA, graMthanA viziSTa abhyAsI ane anubhavI joIe. teonuM satata mArgadarzana laIne e rasAyaNanuM sevana karavAnuM hoya che. evA niHsvArtha upakArI mahApuruSonI bIjI koI phI hotI nathI, teone mAtra tamAro vinaya, tamArA hRdayanuM bahumAna apekSita hoya che. tamArI vinamratA ane vinayaparAyaNatA teonAM hRdayane tamArA pratye AkarSita karaze. khUba ja dhairya dhAraNa karIne, teo jema sUcave tema rasAyaNano prayoga karatA rahevAnuM eka dhanya divase tame zAzvat yauvana prApta karavAnA, AtmAnuM avinAzI anaMta yauvana pAmI javAnA. A saubhAgya pelA avinItonuM nathI hotuM. eza-ArAma, vaibhava-vilAsI ane rasalolupI manuSyo paNa A rasAyaNanuM sevana nathI karI zakatA. temanA bhAgyamAM ta Adhi, vyAdhi ane upAdhi ja hoya che. janma, jIvana ane mRtyanuM kALacakra ja hoya che. anAdikAlIna kALacakramAM jIva pisAto Avyo che, chatAM ja enI AMkho nathI UdhaDatI to ene zuM kahevAnuM? granthakAra mahAtmA duHkhI hRdaye kahe che : "AvuM sarvajJavANIrUpa adabhuta rasAyaNa maLavA chatAM bicArA manuSyo enuM sevana karI zakatA nathI. emano avinaya emane A mahAna lAbhathI vaMcita rAkhe che.' hitakArI vacananI avagaNanA yadvat kazcit kSIraM madhuzarkarayA susaMskRtaM hRdyam / pittArditendriyatvAdvitathamatirmanyate kaTukam / / 78 / / tadvanizcayamadhuramanukaMpayA sadbhirabhihitaM pathyam / tathyamavamanyamAnA rAgadvepodayovRttAH |79 / / jAtikularUpavalalAbhavuddhivAllabhyakazrutamadAndhAH / klIvAH paratra ceha ca hitamapyartha na pazyanti / / 8 / / artha : mIThI sAkaravALA, saMskAra karelA masAlA nAMkhIne ukALelA) ane hRdayane ISTa dUdhane, indriyo pittathI vyAkuLa hovAthI viparIta buddhivALo koI (puruSa) jema kaDavuM mAne (madhura hovA chatAM, tema sajjano (gaNadhara vagere) dvArA kRpAthI kahevAyelA pariNAme suMdara, yogya ane satyanAM anAdara karanArA, rAga-depathI svacchaMdAcArI jAti, For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitakArI vacananI avagaNanA 139 kuLa, rUpa, bala, lAbha, buddhi, janapriyatva ane kRtanA madathI AMdhaLA ane niHsatta, A bhavamAM ke parabhavamAM upakArI evA paNa arthane sirvajJavANIrUpI jatA nathI. vivecana : zarIramAM jyAre vAta, pitta ane kapha viSama bane che tyAre zarIramAM rAMga janme che, zarIra asvastha ane becena bane che. jyAre pittano prakopa thAya che tyAre zarIramAM je je vikriyAo janme che temAMnI eka viyiA jindriyanI hoya che, mIThau-madhura paNa padArtha jIbhane kaDavo lAge che. gAyanuM mIThuM dUdha hoya, sAkara, pistAM, ilAyacI, badAma, kesara vagere padArtho nAMkhIne ukALeluM hoya, hRdayane gamatuM paNa hoya, paraMtu pittanA prakopathI kaDavI banI gayelI jIbhane e dUdha phaDavuM ja lAge! jo e pittanA prakopanI asara mana upara thaI gaI hoya to bolI UThe : "A te dUdha che? kaDavuM vakha che ... mAre nathI pIvuM, laI jAo ahIMthI...' e madhura dUdhano AsvAda nathI karI zakato, jema A zArIrika vikriyA che, tema jyAre mAnasika vikriyA janme che tyAre e manuSyane sarvajJavANI kaDavI lAge che! e mAnasika vikriyA hoya che rAga ane kaMpanI, rAga-dvapano prakopa pittanA prakopane paNa TapI jAya tevo hoya che. rAga-depanA A prakApa manuSyane svacchedAcArI banAvI de che. jAtimada, kuLamada, rUpamada, baLamada, lAbhamada, buddhimada, lokapriyatA-mada ane zrutamathI AMdhaLo banAvI che. sattvavihoNAM pAMgaLA banAvI de che. rAganI prabaLatA ane kaMpanI prabaLatA tIrthakaronI paNa avagaNanA karAvI de che, gaNadharonI ane mahAn kRtadharonI paNa AzAtanA karAvI de che. vAtsalyapUrNa hRdaye kahevAyelI satya, suyogya ane suMdara vAtono paNa tiraskAra karAvI de che. upasarga sahana karavA, parISaho sahana karavA, indriyono virodha karavo... kapAyo upara kAbU rAkhavo, A badhI sAdhanA karI to che ja. kaDavI vakha davA pIvA jevI che, paraMtu enuM pariNAma kevuM mIThuM hoya che! aneka acinya sukhone ApanArI e sAdhanA hoya che. paraMtu vaiSayika sukhonA tIvra rAgamAM phasAyelo jIvAtmA A sAdhanAne avagaNI nAMkhe che. bhavya jIvo pratyenI ananta karuNAthI mahAtmA puruSA je parama hitakArI, avisaMvAdI vAto kahe che, te vAtone rAga ane ropathI saLagI rahelA jIvAtmAo sAMbhaLatA ja nathI. jamAlImAM jyAre roSathI uddhatAI jAgI, paramAtmA. For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 140 prazamati mahAvIrasvAmInAM yathArtha vacanone eNe avagaNI nAMkhyAM. potAnI buddhinAM ghora abhimAne, potAnI samajanI mithyA pakaDe ene jagadgurunI avagaNanA karAvA prerita karyo. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAne kahyuM : je kAma thatuM hoya te kAma thaI gayuM, evI vyavahArabhASA che ane sAdhuo e vyavahAra bhASA bolyA, te asatya nathI. saMthAro bichAvI rahyA hatA ane temaNe kahyuM : 'saMthAro thaI gayo, te barAbara che.' jamAlIe kahyuM : je kAma saMpUrNa thaI gayuM hoya tene ja 'kAma thaI gayuM' ema kahevAya. bhagavAna mahAvIre divaso sudhI 'hemAna OM no siddhAMta samajAvyo paNa jamAlI te na samajyo. kevI rIte samaje? mithyA abhimAne samajaNanA daravAjA baMdha karI dIdhA hatA. bhagavAnano tattvamArga e kevI rIte jue? madanAM maracAM bharyAM hatAM AMkhomAM. aMdha banI gayo hato. AMdhaLo mArga jue kevI rIte ? bhale e bhagavAnano jamAI hato, bhagavAnanAM ziSya hatAM. parantu e saMbaMdhone AMdhaLuM mana na ja joI zake. eNe bhagavAnano tyAga karI dIdho. sAdhvI priyadarzanAne patirAgano aMdhApo AvI gayo hato! paramAtmA evA pitAno tyAga karI e chadmastha evA patine anusarI. patinA siddhAntano pracAra karatI pharavA lAgI. e to enuM sadbhAgya hatuM ke kuMbhakAra zrAvake yuktipUrvaka ene bhagavAna mahAvIrano siddhAMta samajAvI dIdho ane e paramAtmAnA caraNe pAchI pharI. ArAdhanAnA mArge jyAre potAnI jAtino ane kuLano vicAra prabaLa banne che, tyAre manuSyano AdhyAtmika vikAsa sthagita thaI jAya che. AdhyAtmika vikAsa jAti ane kuLa sAthe saMkaLAyelo nathI. ucca jAti ane ucca kuLamAM janmelA evA manuSyo AdhyAtmika vikAsanuM paheluM pagathiyuM paNa na caDhI zake, evuM bane che. 'A AcArya to hIna kuLamAM janmelA che, mArI jAti karatAM hIna jAtinA che. emanI pAse huM jJAna meLavuM? emanuM mArgadarzana huM laDuM? nA, e na banI zake.' A che jAti ane kuLanuM mithyA abhimAna. A abhimAna pAramArthika satyane pAmavA na de. paramArthanA paMthane jovA na de. jJAnIpuruSa, AcArya vagere rUpavAna na hoya ane pote rUpavAna hoya; jo potAnAM rUpanuM abhimAna haze to e AcAryane avagaNI nAMkhavAno, gurune For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitakArI vacananI avagaNanA 141 tiraskArI nAMkhavAnAM, evI rIte baLanuM, lAbhanuM, lokapriyatAnuM, zrutajJAnanuM abhimAna pAramArthika mArgane jovA paNa detuM nathI, pachI e mArge cAlavAnI to vAta ja zI karavI! madonmattatA manuSyane bhISaNa bhavabhraNamAM bhaTakAve che. bIjI eka mahattvapUrNa vAta granthakAra ahIM kahe che; AvA rAga-dveSathI uddhata banelA manuSyone vinava' kahI dIdhA! niHsattva nirvIrya! rAgI, tethI ane abhimAnI manuSyomAM sattva hotuM nathI, vIrya hotuM nathI. ghaNI gaMbhIra vAta che A, kAraNa ke AvA jIvonAM manamAM eka bhramaNA hoya che : "ame zaktizALI chIe! ame bahAdura chIe! ame ja sattvazIla chIe!' A mithyA bhramaNAne granthakAra bhAMgIne bhUkko karI nAkhe che. rAganA dhasamasatA puramAM niHsarva manuSyo taNAI jAya che. sAttvika manuSya bhayaMkara pUramAM paNa taNAto nathI. te to tarIne sAme kAMThe pahoMcI jAya che. kaMpanI bhaDabhaDatI AgamAM nirvIrya manuSyo saLagI jAya che. vIryazALI vIra pujyone e Aga sparza paNa karI zakatI nathI. mahAtmA daDhaprahArInI AsapAsa lokoe kaMpanI Aga saLagAvI hatI ne. e mahAtmAne eka jhALa paNa sparza zakI nahIM. kAraNa? e mahAna sattvazIla mahAtmA hatA. mahAmuni rAmacandrajInI AsapAsa sItendra rAganAM pUra phelAvyA hatA.... apUrva sattvane dhAraNa karanArA mahAmuni zAnA taNAya e pUramAM? rAganAM pUrane asara ja chUTako. mahAtmAnuM sattva na Asara. jJAnIpurasponI divyadRSTimAM rAgI-bI ane madonmatta puruSo niHsattva che, nivarya che; rAga-dveSarahita ane madarahita puruSo sattvazIla che. jeo ucca jAtimAM ane ucca kuLamAM janmelA che chatAM jemane jAti ane kuLano mada nathI. addabhuta rUpa dhAraNa karanArA hovA chatAM rUpano garva nathI. ajeya baLa hovA chatAM baLanuM abhimAna nathI. teo icche te te vastuo temane maLatI hovA chatAM lAbhano garva nathI, bRhaspatine zaramAve tevI buddhi hovA chatAM buddhinuM abhimAna nathI, atyaMta lokapriya hovA chatAM lokapriyatAno garva nathI, agAdha zrutajJAna hovA chatAM jJAnano utkarSa nathI. AvA mahApuruSo ja sattvazIla che, AvA ja uttama puruSo paramArthane jANe che, jue che ane pAme che. mokSamArganI ArAdhanAmAM A ATha mado kevA bhayaMkara zatruo che? e zatruone jItavA anivArya che, anyathA A madono unmAda jIvone durgatimAM kevA pachADe che? karoDo janma bhaTakAve che?... A badhuM granthakAra vistArathI A granthamAM samajAve che. samajAvIne madane tyAga karavAnI preraNA Ape che.... For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 prazamarati paraMtu A preraNA, pelA rAga-dveSanA pittanA uchALA mAratA mAnavIone to kaDavI ja lAgavAnI! teo to A amRtapyAlAne Thokara ja mAravAnA. AvA karuNApUrNa preraNA dAtAno upahAsa ja karavAnA khera, karavA do emane game te, ApaNe to AdarabharyA aMtaHkaraNathI bhagavAna umAsvAtinI preraNAne jhIlanArA banIe. jAti mada jJAtvA bhavaparivarte jAtInAM koTizatasahastreSu / hInottamamadhyatvaM ko jAtimadaM budhaH kuryAt / / 81 / / naikAn jAtivizeSAnindriyanivRttipUrvakAn satvAH / karmavazAd gacchantyatra kasya kA zAzvatA jAti: / / 82 / / artha : bhavanA paribhramaNamAM coryAsI lAkha jAtimAM hInapaNuM, uttamapaNuM ane madhyamapaNuM jANIne koNa vidyAnuM jAtinA mada kare? indriyaracanApUrvakanI aneka vividha jAtiomAM karmaparavazatAthI jIvAM jAya che. (vA) A saMsAramAM kayA jIvanI kaI jAti zAzvata che? vivecana : parAdhInatA! paravazatA! anaMta anaMta karmonI parAdhInatA! anaMta anaMta janmothI parAdhInatA! anaMta zaktino paMja... pracaMDa tAkAtano mAlika AtmA parAdhIna che! paravaza che! anaMta jaDa karma pudgaloe caitanyasvarUpa AtmAno saMpUrNa kabajo laI lIdho che. AtmA svayaM svataMtratAthI koI pravRtti na karI zake. are, eka vicAra paNa svataMtrapaNe na karI zake! eka zabda paNa svAdhInatApUrvaka na uccArI zake! chatAM Azcarya e che ke AtmAne potAnI A saMpUrNa parAdhInatAno Acho paNa khyAla nathI! A parAdhInatA ene khUMcatI nathI, khaTakatI nathI. kama AtmAne bhaTakAve che, cAra gatimAM bhaTakAve che, coryAsI lAkha yonimAM bhaTakAve che. anaMtakALa avyavahAra rAzimAM nigodamaNe vItyA, eka zarIramAM anaMta anaMta AtmAo bhegA rahyA. avyakta apAra vedanA sahI.... anaMtakALa vanaspatikAyamAM vItyo... akandriya jAtimAM anaMta kALa vItyo, tiryaMcagatimAM anaMtakALa pasAra karyo. tyAMthI manaSyagati, narakagati...devagati.... For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mti madada 143 cAra gatimAM AtmA bhaTakato rahyo che. cAra gatimAM coryAsI lAkha yoni, jeTalI yoni teTalI jAti! pRthvIkAyamAM paNa sAta lAkha jAti che. dareka jAtimAM ApaNo jIva janma laI cUkyo che. apUkAya, teukAya, vAyukAya.... darekanI sAta lAkha jAti! vanaspatinI covIsa lAkha jAti! A rIte ekendriyanI ja bAvana lAkha jAtimAM janma-maraNa karyA che. baMindriya, indriya ane caurindriya, darekanI be-be lAkha jAti! paMcendriya tiryaMcanI cAra lAkha jAti. Ama, tiryaMcagatinI ja bAsaTha lAkha jAti thAya che. devonI cAra lAkha ane nArakInI cAra lAkha jAti, manuSyagatinI cauda lAkha jAti. A rIte coryAsI lAkha jAtimAM janmyA, jIvyA ane maryA! koI halakI... koI madhyama... koI utkRSTa...badhI jAti karelI che. to pachI vartamAna manuSyapaNAnI paMcendriya jAtinuM abhimAna zuM karavAnuM abhimAna karavAlAyaka ApaNI jAti paNa nathI. paMcendriya manuSyajAti karatAM to paMcendriya devonI jAti caDhiyAtI che, mATe jAtimada na karazo. UMcI-nIcI jAtino saMbaMdha indriyo sAthe che. je jIvone mAtra eka indriya sparzendriya hoya che, teo ekendriya jAtinA kahevAya che. jeone sparzendriya ane rasanendriya beindriyo hoya che teo baMindriya jAtinA kahevAya che. jene A be indriyo uparAMta dhrANendriya hoya che teo Indriya jAtinA kahevAya che. je ane A traNa indriyo uparAMta cakSurindriya hoya che teo caurindriya jAtinA kahevAya che ane je jIvone A cAra indriyo uparAMta pAMcamI zravaNendriya hoya che teo paMcendriya jAtinA kahevAya che. A pAMca jAtimAM jIva paribhramaNa karatA rahe che. kamanI paravazatA hovAthI temanI manapasaMda jAti kAyama rahI zakatI nathI. "nA, mAre to paMcendriya jAti ja joIe.... huM bIjI jAtimAM nahIM jAuM..." karmonI AgaLa A haTha cAlatI nathI. koI jIvAtmAnI koI jAti zAzvatuM nathI, pachI kaI jAti upara garva karavAno? konI AgaLa garva karavAno? devonI AgaLa garva Take ema nathI, nArakInA jIvo ApaNI sAme nathI! manuSyo ApaNI samAna jAtinA che.... to zuM pazu-pakSInI samakSa abhimAna karavAnuM? ke "tamArI jAti karatAM amArI jAti uttama che!" A dRSTie to jAtimada thaI zake ema ja nathI. paraMtu ApaNe je navI jAtionI kalpanAo bAMdhI che te kalpanAomAMthI jAtimada pedA thavAnI pUrI zakyatAo che. "ame osavAla jAtinA! ame poravADa jAtinA! ame zrImAla For Private And Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 prazamarati jAtinA... ame agravAla jAtinA! amArI jAti ucca kahevAya. bIjA badhA nIca jAtinA!" varNAzramamAMthI paNa ucca-nIcanA bheda janmyA che. "ame brAhmaNa eTale ucca jAtinA! ame kSatriya eTale ucca jAtinA! ame vaizya eTale ucca jAtinA.... ane zudra eTale nIca jAtinA!" bhale pachI brAhmaNa hovA chatAM corI karato hoya, vyabhicAra karato hoya, surApAna karato hoya! chatAM jAtinuM abhimAna pUrepUrI bhale kSatriya hoya, bhale e prajAnuM rakSaNa na pharatAM hoya, prajAne raMjADato hoya, ezaArAma ane raMgarAgamAM DUbelo hoya, paraMtu jAtinuM abhimAna pAra vinAnuM vaizya hoya, potAnI jAtino bhAre garva dhAraNa karatAM hoya.... ane AcaraNa anIti-anyAya ane aprAmANikatAnuM hoya! nathI osavAlapaNuM kAyama rahevAnuM ke nathI poravADapaNuM ane zrImAlIpaNuM kAyama rahevAnuM... kama upADIne pazuyonimAM paTakI deze, tyAM tamAruM osavAlapaNuM nathI rahevAnuM ke paravApaNuM nathI rahevAnuM. to zuM kSatriyapaNuM ke brAhmaNapaNuM zAzvat rahe che? nA re nA, kSatriya marIna zUdra jAtimAM janme che ane zudra marIne brAhmaNa thaI zake che. vaizya marIne zUdra banI zake che ane zudra mArIne vaizya thaI zake che! koI jAti zAzvatuM nathI. je jAtino tame tiraskAra karazo, ghaNA karazo, e ja jAtimAM karyo tamane "TrAnsaphara" karaze, tamane A jAtimAM janma Apaze. mATe jAtinuM abhimAna tyajI do, phula mada rUpavalazrutamatizIlavibhavaparivarjitAMstathA dRSTvA / vipulakulotpannAnapi nanu kulamAnaH parityAjya: / / 83 / / yasyAzuddhaM zIlaM prayojanaM tasya kiM kulamadena? svaguNAlaMkRtasya hi kiM zIlavata: kulamadena / / 84 / / artha : lokaprasiddha moTA kuLamAM utpanna thayelAone paNa rUparahita, baLarahita, jJAnarahita, buddhirahita, sadAcArarahita ane vaibhavarahita jaIne avazya kuLanAM mada pariharavo joIe. jenuM zIla (sadAcAra) azuddha che, teNe kuLamada karavAthI zuM? je potAnA guNothI vibhUSita che, te zIlavAnane kuLamada karavAthI zuM? For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (145 kula mada vivecana : zuM samAjamAM, nagaranAM prasiddha evA kuLomAM je janme che te rUpavAna ja janme che? baLavAna ja hoya che? jJAnavAna ane buddhimAna ja hoya che? sadAcArI ane zrImaMta ja hoya che? tame dhyAnathI avalokana to karo, je manuSya pAse rUpa nathI, baLa nathI, jJAna nathI, buddhi nathI, sadAcAra nathI ke zrImaMtAI nathI. te zAnA para garva kare? mAtra prasiddha kuLamAM janmI gayo, eno garva? prasiddha kuLamAM janmelo paraMtu sAva kadarUpo kubaDo mAnavI tamArI samakSa AvIne kahe : "amAruM kuLa uttama che ! amArA jevuM koInuM kuLa nahIM!' to tamane kevuM lAge? sAva nirbaLa..durbaLa ane ni:satva mAnavI ema kaheto phare ke "ame to zreSTha kuLamAM janmelA chIe, tamAruM kuLa amArA kuLa karatAM nIcuM...' to tamane kevuM lAge? sAva mUrkha hoya, kakko-bArAkhaDI paNa na AvaDatI hoya ane potAnA kuLanAM gANAM gAya : AkhA gAmamAM amArA jevuM kuLa koInuM nahIM... amAruM kuLa sarvazreSTha!' A sAMbhaLIne tamane zuM thAya? buddhino chAMTo paNa na hoya, sArA-narasAnI parakha na karI zakato hoya, hitaahitano viveka na karI zakato hoya. ane potAnA prasiddha kuLanI prazasti gAto hoya : "amArA kuLamAM to abhayakumAra jevA buddhinidhAna purSo thaI gayA. amAruM kuLa eTale vizvaprasiddha kuLa!' A sAMbhaLIne tamane zuM thAya? hAsyAspada lAge ke bIjuM kaMI? enA pratye dayA Ave ke bIjuM kaMI? pUrvanAM satkAryothI, tyAgathI ane balidAnathI prasiddhi pAmelA kuLamAM janma thavA mAtrathI potAnI mahattA samajanArA abhimAnI mANaso samAjamAM, nagaramAM ane pradezamAM mUrkha' tarIke oLakhAya che. potAnI koI ja yogyatA ke pAtratA prApta karyA vinA, mAtra potAnA kuLanI prasiddhinI mUDI upara kUdanArA ziSTa samAjamAM sthAna pAmatA nathI, jugAra, parastrIlaMpaTatA, corI, DAkugIrI, surApAna Adi ghora pApone AcaranAro potAnI vAhavAha gAto phare "ame uttama kuLamAM janmelA chIe!' to tamArA mana para enI kevI pratikriyA thavAnI! kSaNabhara tamane evA loko pratye napharata thaI javAnI. 'potAnA ucca kuLane kalaMkita karanArA A mUrkhAone potAnA kuLanI prazaMsA karatAM zarama paNa nathI AvatI!' zA mATe kuLanuM abhimAna karavAnuM? koI prayojana batAvazo? kuLanuM abhimAna hRdayamAM bharIne tamAre zuM meLavavuM che? samAjamAM mAna-maratabo meLavavo che? ijjata ane pratiSThA meLavavI che? jo A badhuM meLavavA tame kuLano garva karo cho, to tame gaMbhIra bhUla karo cho. mAna-maratabo ane ijjata-AbarU kuLamada For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 149 prazamarati karavAthI nathI maLatI, A vAta tame cokkasa samaja. e badhuM maLe che sadAcAronA pAlanathI. jo kharekhara tamAre sAmAjika pratiSThA meLavavI che, lokamAnasamAM tamAruM suMdara citra upasAvavuM che, to atyAranI kSaNe ja tame durAcArano tyAga karo, jugAranA aDAomAM javAnuM baMdha karo, vezyAonA saMga karavA tyajI do, parastrIo ane kanyAAnI sAme vikArI dRSTithI jovAnuM baMdha karI do, zarAbanA nazA karavAnA choDI do, kUratA ane niSpharatAne tilAMjali ApI do. basa, tamAre tamArA mukhe tamArA kuLanAM guNagAna gAtA pharavuM nahIM paDe. svAbhAvika rIte ja tamArI ane tamArA kuLanI prazaMsA thavAnI! samAja tamArA kuLanA guNa gAze. tamAre kuLamada karavAnI ja jarUra nahIM rahe! kuLamada karIne tamAre je joIe che, te tamane tamArA suMdara pavitra AcaraNathI maLI jaze. ane, jo tamAre tamArAM durbasano choDavAM nathI, anAcArono tyAga karavo nathI, to pachI kuLamada paNa na karazo. zA mATe karavAno kuLamada? kAMI kuLamada karavAnuM prayojana rahetuM nathI. evI rIte, jo tame zIlavAna cho, sadAcArothI tamAruM jIvana suvAsita che, paramArtha ane paropakAra tamArA jIvanamaMtra che, to paNa kuLamada karavAnI jarUra nathI! kuLamada zA mATe karavAno? kuLamada karyA vinA tamArI prazaMsA thavAnI ja che. tamArI kIrti phelAvAnI ja che! tamArA rUpa, baLa, jJAna, buddhi ane vaibhava vagere guNo tamArI zobhA vadhAravAnA ja che. baMne daSTie kuLamada karavo jarUrI nathI. je zIla-sadAcAra nathI to kuLamadanuM prayojana nathI! ane je zIlano zaNagAra sajelo che, to paNa kuLamada karavo Avazyaka nathI. du:zIla ane durAcArI ja kuLamada kare che, to ethI duHzIlatA ane durAcAra ja vRddhi pAme che. e mada, e abhimAna ene potAnI du:zIlatA samajavA ja nathI detI. ene durAcAra varSa nathI lAgato. e na bhUlazo ke bhUtakALamAM tamArA kuLanI prasiddhi ja thayelI che te satkAryonA pratApe thayelI che. tamArA kuLanI ucatA samAje je svIkArI che, te tamArA kuLanA mANasonI sadAcArapriyatAnA kAraNa! jo kharekhara tamAre e prasiddhine, e uccatAne TakAvI rAkhavI hoya to tamAre avAM ja satyakAryo karavAM joIe, evA ja sadAcAronuM pAlana karavuM joIe. pachI tamAre svaya tamArA kuLanI prazaMsAnAM paDaghama nahIM vagADavAM paDe, duniyA enAM paDaghama vagADaze. For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 35 mada kaH zukrazoNitasamudbhavasya satataM cayApacayikasya / rogajarApAzrayiNo madAvakAzo'sti rUpasya ||85 / / nityaM parizIlanIye tvagmAMsAcchAdite kaluSapUrNe | nizcayavinAzadharmiNi rUpe madakAraNaM kiM syAt / / 86 / / artha : vIrya ane lohImAMthI utpanna thayelA, satata phrAni-vRddhi pAmatA ane roga tathA vRddhatvanA sthAnabhUta zarIramAM rUpanA abhimAnane zo avakAza che? sadA jaino saMskAra karavo paDe tevA, cAmaDA ane mAMsathI AcchAdita, azucithI bharelA ane nizcatapaNe vinAza pAmavAno dharmavALA evA rUpa upara mada karavAnuM zuM kAraNa hoI zake? : vivecana : konA rUpano garva karo cho? konA rUpa upara abhimAna karo cho? zarIranA rUpe tamane madaghelA karyA che? na thazo madadhelA. zarIranA rUpa upara jarAya harakhAvA jevuM nathI, tame e rUpavAna zarIranI utpattino to vicAra karo. e kyAMthI utpanna thayuM che? kevA padArthonA saMyojanathI vaMdA thayuM che? jarA vicAro. (1) pitAnA zarIramAMthI nIkaLeluM vIrya ane mAtAnI yoninuM lohI, A be dravyonA saMyojanathI zarIra bane che. eka bindumAMthI tenI vRddhinI zarUAta thAya che. kalala, arbuda....mAMsa....lohI Adi padArthothI te vadhatuM jAya che. mAtAnA peTamAM ja teno eka cokkasa AkAra ghaDAya che. mastaka, Doka, hAtha, chAtI, uMdara, paga.... vagere avayavono AvirbhAva thAya che. mAtA jaeN bhojana kare che, e bhojanano rasa garbhastha jIva grahaNa kare che, ane nava-dasa mahine jyAre enAM aMgopAMga saMpUrNa thAya che, tyAre te mAtAnA peTamAMthI bahAra nIkaLe che. A thaI zarIranI utpattinI vAta. (2) A rIte utpanna thayeluM zarIra vadhe che ane ghaTe che. zarIramAM vadha-ghaTa cAlu rahe che. pathya ane priya AhAra jo pacI jAya to zarIra vRddhi pAme che. apathya ane apriya annapAnathI zarIra hAni pAme che, ghaTe che. nIrogI zarIra vRddhi pAme che. zarIranAM baLa ane rUpa vadhe che, mAMdagIthI zarIra ghaTe che, baLa dhaTe che. bImArI manuSyane nirbaLa ane nisteja banAvI de che. evA bhayaMkara rogono humalo thAya che ke rUpavAna manuSya sAva kadarUpo banI jAya che. zarIranI hAni-vRddhi sAthe zarIranAM baLa ane rUpanI paNa hAni-vRddhi thayA kare che. For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 148 prazamarati (3) zarIra upara be zatruonA humalA to nakkI ja hoya che. rogono humalo ane vRddhAvasthAno humalo. emAM roganA humalA to game te avasthAmAM game te samaye ane game te sthaLe thaI zake che. jyAre rogano humalo thAya che, tyAre zarIra rUpAhIna banI jAya che; jyAre vRddhAvasthAno humalo thAya che, mRtyuparyata e zarIrane cUMthe rAkhe che. (4) kevuM azucibharyuM che zarIra? dvAromAMthI e azuci bahAra nIkaLyA kare ane enI saphAI karyA karavAnI. roja e kAyAne snAna karAvavAnuM, roja enI sevA karavAnI! AvA mAnavadehanA rUpa-raMga upara zo moha karavAno? AtmA enA svarUpe kevo paramazuddha ane zarIra kevuM sAva azuddha ? AtmAnAM kevAM ananta saundarya ane kAyAnI kevI kadarUpatA... kevI azumiyatA! (5) cAmaDAthI maDhelI kAyAnI aMdara DokiyuM karI juo. emAM zuM zuM bhareluM che, te juo. tamane kamakamI AvI jaze. mAMsa, majjA, lohI, maLa, mUtra ane hADakAMthI khacokhaca bharelI kAyA uparano tamAro moha osarI jaze. paNa eka padArtha evo tamane nahIM dekhAya ke jene joIne AnaMda thAya, khuzI thAya. mAtra upara goruM-kALuM cAmaDuM maDheluM che. e cAmaDI jyAre saDI jAya ane emAM kIDA paDI jAya, kaMI nakkI nahIM. e cAmaDInA kALA-gorA rUpa upara moha na pAmo. pugalanAM e kSaNamAM viNasI jAya evAM rUpa che. eka kavie gAyuM che : koI gorA koI kAlA--pIlA nayaNe nirakhana kI, vo dekhI mata rAco prANI, racanA pudgala kI." mAtra AMkhothI joIne rAcavAnuM... emAMthI maLavAnuM kaMI nahIM. pudgalanI racanA eTale saMdhyAnA raMga! saMdhyAnA raMga kema badalAtA rahe, cAmaDInAM rUpa badalAtAM rahe. evAM lAla-pILAM rUpa upara zA rAga karavAnA? (9) bhale tame zarIre mAlisa karo, bhale vyAyAma karIne snAyuone sudaDha karo, bhale divasamAM traNa vAra ene navaDAvo, enA upara sugaMdhI dravyonAM vilepana karo, manapasaMda pauSTika AhAra Apo.... paraMtu pariNAma to rAkhano ja Dhagalo thavAno athavA kIDAothI bhareluM kalevara mAtra rahevAnuM. tame zAnta citte, AMkho baMdha karIne.... e pariNAmanI kalpanA karo. tamArI kAyAne smazAnamAM citA upara sutelI juo.... bhaDabhaDatI AgamAM saLagatI juo.... thayelA rAkhanA DhagalAne juo... tamAro deharAga hacamacI jaze. zarIranI vinazvaratAnuM yathArtha bhAna thaze. For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir baLa mada 149 kAcamAM, arIsAmAM tamAruM rUpa joI joIne khUba rAjI thayA cho ne? bIjAonAM mukhe tamArA rUpanI prazaMsA sAMbhaLIne khUba khuza thayA cho ne? A rUpanAM darzanathI ane rUpanI prazaMsAthI tamArI AMtaradaSTi biDAI gaI che. vicArazakti kSINa thaI gaI che. tame tamArI najare bIjAonAM anupama rUpona pIMkhAI jatAM nathI joyAM? gaIkAle jeo rUpanA garvathI unnata mastake pharatA hatA, Aje e rUpanAM nAmanizAna jovA nathI maLatAM A badhuM joIne tamane koI vicAra nathI Avato? AvA cAmaDAnAM rUpa upara koNa abhimAna kare ? vicArazUnya, avivekI manuSya ja abhimAna karI zake. vicAravaMta viveka manuSyo to rUpanI vinazvaratA jANIne, e rUpano dharmamArge viniyoga kare. rUpavAna dharmAtmA aneka jIvAtmAone dharmamArge AkarSato hoya che. na hoya ene potAnAM rUpanuM abhimAna, ke na hoya rUpanuM pradarzana karavAnI abhilASA. baLa mada valasamudito'pi yasmAnnaraH kSaNena vivalatvamupayAti / balahIno'pi ca balavAn saMskAravazAt punarbhavati / / 8 / / tasmAdaniyatabhAvaM valasya samyagavibhAvya vudbhivalAt / mRtyuvale cAvalatAM madaM na kuryAd balenApi / / 88 / / artha : baLasaMpanna manuSya paNa kSaNavAramAM baLarahita thaI jAya che. baLahIna paNa saMskAravaza pharIthI baLavAna bane che. mATe baLanA niyatabhAvanuM ane mRtyunA baLa AgaLa nirbaLatAnuM buddhibaLathI samyaga paryAlocana karIne, baLa hovA chatAM mada na karavo joIe. vivevana : baLanI aniyatatA! baLanI nirbaLatA! potAnA zArIrika baLa upara mustAka, potAnI jAtane vizvavijayI pahelavAna" mAnanArAone paNa gaLiyA baLada jevA thaIne paDalA nathI jayA? temanA sudaDha snAyuone DhIlADhasa thaIne labaDI paDelA nathI joyA? zuM tyAre tamArA manamAM prazna nahoto UDyo ke "Avo baLavAna mANasa sAva nirbaLa kema thaI gayo? enuM baLa kyAM cAlyuM gayuM?' paraMtu tamane AvA prazna UThatA ja nathI! For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 1pa0 AvA nirbaLa mANasane zuM tame mahAbalI banelo nathI joyo? thoDAka mahinAo pUrve jenA zarIranAM hADakAM gaNI zakAtAM hatAM, jenA zarIramAMthI mAMsa ane lohI lI thaI gayAM hatAM, Aje e zarIrane laSTa-puSTa joIne tamane koI vicAra Ave che? "are, A zuM? AnuM AvuM lakhra-puSTa zarIra kevI rIta thaI gayuM? kadAca A prazananuM samAdhAna tamArA manamAM A rIte karI lIdhuM haze : "ANe koI sArA DaoNkTaranI davA karI lAge che. koI kuzaLa vaidyanA upacAra karyA lAge che.... kaI davA lIdhI haze eNe?" ane tame evI koI davA zodhI kADhI haze! paraMtu tame ema nahIM vicAryuM hoya ke : "oho, baLanuM koI sthAyItva che kharuM? baLavAnane nirbaLa banato jouM chuM... nirbaLane baLavAna thatA jouM chuM. koInI paNa pAse satata jIvanaparyata baLa TakatuM nathI.... he jIva! mATe tuM tArA baLa upara garva na karIza, abhimAnI na banIza.... jyAre tAruM baLa cAlyuM jaze tyAre duniyA tArA upara hasaze. jemano teM tiraskAra karyo haze, jemanI AgaLa teM tArA baLanAM pradarzana karyo haze, je nirbaLone te paDyA haze, te badhA loko tArA upahAsa karaze, kadAca tArA moDhA upara thuMkaze, tArI chAtI upara lAto mAraze.... tuM eno pratikAra karavA tyAre samartha nahIM hoya.' mAnI lo ke tamArI pAse adbhuta baLa che. tamane tamArA baLa upara pUrNa vizvAsa che. tamArI jAtane "vizvavijetA' samajIne tame garjI rahyA che.... ane kyAMka "zeranA mAthe savAzera maLI gayo ane tamane eNe pachADI dIdhA, harAvI dIdhA, tyAre tamAruM zuM thaze? tamAre tamAruM mo paNa lokothI chupAvavuM paDaze. tamAruM hRdaya ghora parAjayanI vedanAthI ati vyAkuLa banI jaze. jyAre potAnuM ajoDa candrahAsa khaDraga laIne rAvaNa vAnaradvIpa upara rAjA vAlI sAme dhasI gayo hato , tyAre enI kevI durdazA thaI hatI, te tame jANo cho? bAhubalI vAlIe candrahAsa khaDjha sAthe rAvaNane bagalamAM dabAvI jaMbudvIpanI AsapAsa traNavAra ghumAvI dIdho hato! vAlInI bagalamAM dabAyelA rAvaNanuM kalpanAcitra to juo : enA moDhA upara kevI kAlimA chavAI gaI che! ghora parAjayanA saMtApathI enuM hRdaya kevuM banI rahyuM che..... potAnI nirbaLatA upara kevAM AMsu sArI rahyo che.... vAlInI sAme natamastaka banIne kevo UbhAM che! ane mahAbalI vAlI? potAnA baLanuM koI abhimAna nahIM.... sAva nirabhimAnI ane sAttvikatAnI mUrti! e ja yuddhabhUmi upara jIvanaparivartana karI dIdhuM. rAjA vAlI rAjarSi vAlI banI gayA. nAnA bhAI sugrIvane kahyuM : rAvaNanI AjJA zirodhArya karaje.' parAjita rAvaNanA baLanI kevI kadara! For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lAbha mada 151 game tevo baLavAna manuSya hoya, mRtyunI AgaLa to e nirbaLa ja che. vizvavijetA cakravartIo paNa mRtyunI sAme parAjita thAya che. mRtyune e jItI zakatA nathI. samudramAM paTakAI gayelA asahAya subhUma cakravartana kalpanAmAM lAvIne juo. bharatakSetranA cha khaMDa jItIne madonmatta banelA e cakravartI jyAre samudranA taLiye pahoMcyo haze... mRtyunA jaDabAmAM cavAto haze tyAre enI kevI dayanIya sthiti thaI haze? mahAna sikaMdaranA mRtyu samayanA udgAra vAMco. senTa helInA TApu upara kedakhAnAmAM paDelA mahAna nepoliyananuM vasiyatanAmuM vAMco. mRtyu sAmenI emanI vivazatA tamane baLanuM mithyAbhimAna karatAM vicAro karatA karI deze, tame bolI UThazo : "nA re, mAre baLanAM abhimAna nathI karavAM, kyAreya nathI karavAM, tamArI pAse baLa che, to eno sva-paranI unnati mATe, vikAsa mATe upayoga karo. e baLane, aniyama... anizcita baLane zAzvatuM banAvI devAno puruSArtha karo. kSAyika anaMta AtmabaLane pragaTa karavAno bhavya puruSArtha karo. zArIrika baLano upayoga Atmika zaktinA jAgaraNa mATe karo. zArIrika baLanuM abhimAna tamArI pAse akAryo karAvaze. tame bIjA jIvone du:kha devAnA, pIDA pahoMcADavAnA, mRtyunA mukhamAM dhakelavAnA. A ghora pApa tamane bhISaNa saMsAramAM anaMtakALa pIsatuM raheze. tame narakanI bhayaMkara yAtanAonA bhoga banavAnA. mATe granthakAra kahe che : 'baLanuM abhimAna na karo." tamane svastha buddhithI vicAra karavAnI preraNA Ape che. tame thoDI kSaNa mATe svastha banIne granthakAranI vAta samajavA prayatna karo. tamArA baLanI prazaMsA sAMbhaLIne paNa unmatta na banatA. anaMta anaMta duSTa kamane saMhAra karavA mATe tamArA baLane kAme lagADI do. baLano dharmapuruSArthamAM viniyoga karI do. tamAruM baLa akSaya banI jaze. lAbha mada udayopazamanimittau lAbhAlAbhAvanityako matvA / nAlAbhe vaikalavyaM na ca lAbhe vismayaH kAryaH / / 89 / / parazaktyabhiprasAdAtmakena kiMcidupabhogayogyena / vipulenApi yativRSA lAbhena madaM na gacchanti / / 10 / / artha : lAbhAntarAya karmanA udayanimittaka alAbha ane lAbhAntarAya karmanA For Private And Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 152 prazamarati yopazamanimittaka lAbha-A rIte lAbha ane alAbhane anitya mAnIne alAbhamAM dInatA na karavI ane lAbhamAM garva na karavo. bIjAnI (dAtAnI) zaktirUpa ane abhiprasAdarUpa kaMIka upabhoga yogyana (padyarthono) ghaNo paNa lAbha thavA chatAM zreSTha sAdhuo mada nathI karatA. vivevana : lAbhAntarAya pharma! prAptimAM vighna karanAruM karma! "pAMca prakAranA "aMtarAya karma'no A eka prakAra che. tame kyAreka evo anubhava karyo haze ke tamAre eka vastunI jarUra hatI, tamArA phoI paricita manuSya pAse e vastu hatI paNa kharI, e Ape evo paNa hato, tame e vastu mAgI, chatAM eNe nA ApI! tyAre tamane lAgyuM haze ke "AvA udAra mANase, enI pAse mArI jarUriyAtanI vastu hovA chatAM mane kema na ApI?' tame koI bIjI kalpanAo paNa e mANasa mATe karI haze. enA pratye aNagamo paNa thayo haze! enI kadAca niMdA paNa karI haze! nA, emAM e gRhasthano doSa nathI. jo tame karma-tattvajJAna pAmelA cho to tame sAcuM samAdhAna karI zakazo. "mArA lAbhAntarAya karmano atyAre udaya hovA joIe, mATe eNe mane mAre joItI vastu na ApI, mArA lAbhArAya karmo ene dAna detAM rokI dIdho! mAruM A karma udayamAM Ave eTale dAnezvarInA hRdayamAM mane dAna ApavAno bhAva jAgavA na de. je mANasane A lAbhAntarAya karmano udaya na hoya te mAgavA jAya to tarata ja ene prApti thaI jAya! mane na ApanAra dAtA, ene ApI de!" eTaluM ja nahIM, dAna ApavAnuM mana paNa tyAre thAya ke "dAnAttarAya" karmano kSayopazama hoya. dAtAnuM citta prasanna hoya, tamAro lAbhAntarAya karmano kSayopazama hoya ane dAtAnAM dAnAntarAya karmano kSayopazama haya, baMneno sumeLa thAya tyAre tamane icchita vastunI prApti thAya. tamAro lAbhAntarAya pharmano udaya hoya ane dAtAno dAnAntaraya karmano kSayopazama paNa hoya, chatAM tamane prApti na thAya! evA dAtA pAsethI ene ja lAbha thAya jeno lAbhAntarAya karmano kSayopazama hoya! evI rIte, tamAro lAbhAntarAya karmano kSayopazama hoya, paraMtu dAtAno dAnAntarAya karmanA udaya hoya to tamane enI pAsethI prApti nahIM thAya. tAtparya e che ke priya padArthonI prApti-aprAptimAM 14, juo pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lAbha mada 153 'lAbhAntarAya karma' ane 'dAnAntarAya karma' nirNAyaka banatuM hoya che. kaho, A tattvajJAna pAmyA pachI aprAptimAM dInatA thAya kharI? prAptimAM abhimAna thAya kharuM? sAco kAryakA2Na bhAva jANyA pachI harSa-zAMkanA dvandva zamI jAya che, rati-atinA uchALA zamI jAya che, khinnatA ane unmattatA dUra thaI jAya che. [tamane je joIe che te maLI jAya che, to tame samajo ke tamArA lAbhAntarAya karmano kSayApazama che ane jenA pAsethI maLe che teno dAnAntarAya karmano kSopazama che. paraMtu e na bhUlazo ke tamAro lAbhAntarAya karmano kSaryopazama kAyama nahIM rahe! A kSopazama anizcita hoya che. jo tame prAptiveLAe abhimAna karyuM to jyAre prApti nahIM thAya tyAre kalpAMta thaze! koInI zaktithI, koInI maherabAnIthI maLatA-bhoga-upabhoganA padArtho upara garva karAya kharA? jo tame tattvajJAnI cho, samajadAra cho, toM to garva karavAno tyajI do. kyAreka bhoga-upabhoganA padArtho na maLyA, bhale na maLyA, tame becena na bano, vihvaLa na bano, dana na karo. kyAreka evuM paNa bane ke tamAro lAbhAntarAya karmanAM kSayopazama hoya, dAtAno dAnAntarAya karmano kSayopazama hoya; chatAM jo dAtAnuM citta prasanna na hoya to paNa tamane priya padArthonI prApti na thAya. dAtAnI maherabAnI upara prAptino AdhAra rahe . jo tame sAdhu cho, zramaNa cho, mokSamArganA ArAdhaka cho to tamo tamAre aprAptimAM chaMda na karavo joie. tamAre to vicAravAnuM ke 'cAlo, sAruM thayuM..... joItI vastu na maLI to 'icchAnigraha' rUpa tapazcaryA thaI. mAre to icchAothI mukta thavAnuM che, icchAone pUrNa karavAnuM mAruM jIvana nathI.' jo AvuM tattvaciMtana karazo to tamAruM mana svastha raheze ane sAdhakajIvanano AnaMda anubhavazo. tamane kheda, glAni ke saMtApa nahIM thAya. evI rIte, tamArA lAbhAntarAya karmanA kSopazamathI, dAtAnA dAnAntarAya karmanA kSopazamathI ane enA cittanI prasannatAthI tamane joItuM maLI gayuM, to eno garva na karazo kAraNa ke A traNeya vAtono sumeLa kAyama raheto nathI. jyAre A traNa vAtono sumeLa na rahyo ane tamane joItI vastu nahIM maLe, tyAre tamane duHkha thaze, dAtAo upara roSa thaze. icchita padArthonI prAptimAM mada nahIM ane icchita padArthonI aprAptimAM kheda nahIM, AvuM samatAsabhara mana mokSamArganI ArAdhanAmAM upayogI bane che. For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 154 prazamarati AvuM mana manuSyane nirvikAra AnaMdanI anubhUti karAve che. parapadArtho, parapaganI prApti-aprAptinA koI harSa-uga nahIM! mahAna sAdhaka puruSo mATe AvI Atmasthiti sahaja hoya che. jyAre sAdhanAnA mArge caDhanArAo mATe AvI Atmasthiti AMtara purakSArthathI sAdhya bane che. joIe evI Atmasthiti prApta karavAnuM dhyeya, gRhasthajIvanamAM paNa jAgrata manuSya, tattvajJAnI pakSa A dhyeya sAme rAkhIne dharmaArAdhanA kare to evI samatApUrNa Atmasthiti prApta karI zake, sAdhunA mATe to evI Atmasthiti prApta karavI ghaNI saraLa! ane e puruSArtha mATe anukULa vAtAvaraNa maLeluM hoya che, anukULa saMyogo maLelA hoya che. buddhi vAda grahaNodgrAhaNanavakRtivicAraNArthAvadhAraNAdyeSu / vaddhayaGgavidhivikalpeSvanantaparyAyavRddheSu / / 91 / / pUrvapuruSasiMhAnAM vijJAnAtizayasAgarAnantyam / dhRtvA sAMpratapuruSAH kathaM svabudhyA madaM yAnti! / / 92 / / artha : grahaNa (navA sutrArtha grahaNa karavA samartha) udragrahaNa, (bIjAne sutrArtha ApavAmAM samartha), navakRti (abhinava zAstraracanA karavA samartha), vicAraNA (sUma padArtho-AtmA, karma AdimAM yuktipUrvaka jijJAsA), athavadhAraNA (AcAryAdinA mukhethI nIkaLatA zabdArthane eka ja vAramAM grahaNa karavA samartha Adi dhAraNA) hovA chatAM, ane buddhinAM aMgAnA (zuzruSA, pratiprazna, grahaNa Adi) vidhAnanA je vikalpo, ke je vikalpa ananta paryAyothI vRddha (kSayopazama janita viziSTa buddhiprakAro) che te hoya chatAM, pUrvakALanA purupasiMhanA (gaNadhara, cAMda pUrvadhara vagerenA) vijJAnanA prakarSarUpa sAgaranuM anantapaNuM jANIne, vartamAnakAlIna (pAMcamA ArAnA) puruSa kevI rIte potAnI buddhithI mada kare? vivecana : jo tamane tamArI buddhinI khumArI hoya, thoDA mUrkha mANasonI vacce tame buddhimAna' tarIke pUjAtA ho ane e vAtano jo tamane garva hoya to tame mane nIcenA praznonA javAba Apazo. vicArIne javAba Apajo! (1) koIpaNa pustakanI sahAya vinA, saMskRta ke prAkRta... koI paNa bhASAnA sUtrapAThane sAMbhaLIne tame yAda rAkhI zako cho? koIpaNa zAstrapAThanA artho zravaNa karIne tame yAda rAkhI zako cho? tamArI smaraNazaktinuM tarma mApa For Private And Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir buddhi-mada 155 kADhayuM che kharuM? divasa-rAtamAM keTalA kalAka tame sUtrapATha ane arthagrahaNa karI zako cho? (2) tame je sUtra yAda karyA hoya, te sUtra tame bIjAne bhaNAvI zako cho? je artha tame jANo cho e arthajJAna tame bIjAone ApI zako cho? bIjAnI buddhimAM utArI zako cho? bIjAne arthabodha karAvI zako cho? bhaNavuM juduM che, bhaNAvavuM juduM che. bhaNAvavA mATe viziSTa buddhi joIe; tevI buddhi che tamArI? (3) zuM tame koI navI grantharacanA karI zako cho? koI bhAvagaMbhIra kAvyaracanA karI zako cho? koI niSadhIya mahAkAvya" ke "hIra saubhAgya mahAkAvya" jevI adbhuta kAvyaracanA karI che? koI prazamarati' ke 'yogazAstra' jevA AdhyAtmika ane tAttvika granthonI racanA karI zako kharA? are, "upamiti" jevo kathAgrantha paNa racI zakavAnI buddhi che? (4) AtmatattvanuM dravya, guNa ane paryAyathI kyAreya ciMtana karyuM che? AtmAnI svabhAvadazA ane vibhAvadazAnuM manana karyuM che kyAreya ? utpatti, sthiti ane layanA siddhAMtathI Atmatattva parizIlana karyuM che tamArI buddhie? karmonA baMdha, udaya, udIraNA ane sattAnuM ciMtana karyuM che kharuM? baddha, spaSTa, nidhatta ane nikAcita karmabaMdha aMge UMDANamAM jaIne avagAhana karyuM che kharuM? Azrava, saMvara ane baMdha-mokSa aMge kalAkonA kalAko sudhI dhArApravAhI anuprekSA karI che tamArI buddhithI? tamArI jAtane buddhimAna samajo cho ne! te buddhi A sUkSma viSayomAM pravezI che kharI? (5) jemanI pAse tame adhyayana karatA ho, e tamane eka viSaya eka vAra samajAve ane tame samajI jAo, evI buddhi che kharI? be-traNa vAra tamane e viSaya na samajAvavo paDe ne? bhale e viSaya gaNitano hoya, AcAramArganI hoya ke dravyAnuyogano hoya; tame eka ja vAra samajAvavAthI samajI jAo ne? (6) je kaMI tame bhaNatA ho, enI dhAraNA barAbara thaI jAya ne? bhUlI nathI jatA ne? smRtinA bhaMDAramAM bhareluM DhaLI nathI jatuM ne? smRti paNa buddhino ja eka prakAra che. tamArI smRtino vicAra karo. zuM abhimAna karI zakAya evI smRti che ? matijJAnAvaraNanA kSayopazamathI pragaTatA matijJAnanA svarUpane tame jANo cho? matijJAnanI virATa viSayabhUmine naNo cho? matijJAna ane zrutajJAnanA For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15. prazamarati viSaya che sarva dravyAM! anaMta dravyo! jeTalAM dravyo teTalA matijJAnanA vikalpo! matijJAna eTale buddhi! matijJAna eTale prajJA! buddhinA anaMta-vikalpo che! kaho emAMnA keTalA vikalpo che tamArI buddhinA? keTalAM dravyone jANe che tamArI buddhi? bIjI vAta : eka sAthe aneka mANaso judA judA zabdo bole, tame e darekanA zabdo sAMbhaLIne e ja rIte judA judA zabdo yAda rAkhI zako? che AvI grahaNazakita? eka sAthe eka pachI eka so zabda tamane saMbhaLAvavAmAM Ave, tame e ja kramathI yAda rAkhI zakazo e so zabdo? matijJAnanA, buddhinA ATha prakAra tame jANo cho ne? zaznapA vagere. tamane khabara che enA avAMtara keTalA prakAra che? anaMta! e nahIM sahI, tamArI pAse tpAtika buddhi che kharI? je abhayakumAra pAse hatI, tevI ? prazananI sAthe ja sacoTa javAba ApavAnI buddhi che? to pachI abhimAna konA para karavAnuM? hA, AvI badhI viziSTa buddhi hoya ane abhimAna karatA ho to haju paNa zobhe! jo AvI viziSTa buddhi nathI ane garva karo cho to tame jarAya zobhatA nathI. zuM tame vyavasthita tarka paNa karI zako cho kharA? tarkanI sAme pratitI kyAM sudhI karI zake? dalIlanI sAme dalIla kyAM sudhI karI zako? tamArA tarkana, dalIlane bIjAo toDI na zake evA tarka, evI dalIlo tame karI zako cho kharA? mAtra patharA pheMkavA e dalIla nathI, e taka nathI. "tarka'nuM paNa zAstra che! baMdhAraNa che! jANo cho e zAstranuM? jo nathI jANatA to abhimAna karavAnuM tyajI do. buddhimaMdatAno svIkAra karI lo. emAM tame halakA nahIM lAge, mUrkha nahIM gaNAo. tame tamArA karatAM ochI baddhivALA manuSyone joIne tamArI jAta mATe kalpanA bAMdhI lIdhI ke "huM buddhizALI! mArA jevo koI buddhizALI nahIM!' barAbarane? paraMtu jarA bhUtakALa tarapha dRSTi karo. bhUtakALamAM thaI gayelA abhuta buddhi dharAvanArA mahApuruSo sAthe tamArI tulanA karo. tamane tamArI jAta sAva vAmaNI lAgaze, buddhihIna lAgaze. bhagavAna mahAvIra svAmInA e sauthI nAnakaDA gaNadhara prabhAsane juo. soLa varSanI vaye emaNe dvAdazAMgInI racanA karI dIdhI hatI! mAtra tripadInA AdhAre dvAdazAMgInI racanA! vA voDuM vA ghur3a vAM' A traNa pado For Private And Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir buddhi-mada 157 bhagavaMte ApyA ane enA AdhAre anaMta sAgarasamI dvAdazAMgInI racanA karI! e caMda pUrvadharAnI sAme juo. e agiyAra aMganuM jJAna dharAvanArA zratadhara mahApuruSone juo. atyaMta sUkSma prajJAne dhAraNa karanArA e siMha jevA parAkramI puruSono vicAra karo. krodhAdi kaSAyonA vijetA ane indriyonA unmAdane zamAvanArA e sAcA parAkramI siMha che. game tevA AMtara-bAhya upadravone samatApUrvaka vIratAthI sahanArA e prajJAvaMta puruSonA vicAra karazo to tamAruM abhimAna ogaLI jaze. tamane lAgaze ke "huM kaMI nathI.' sarvazAstrone, sarva granthone sukSamatAthI avagAhanArI buddhinI sAme tamArI buddhine mUkIne baMnenI tulanA karo. je mahApuruSo pAse vaMkriya labdhi, AkAzagAminI labdhi ane tejalaThyA. jevI zakti hatI, temanI sAme UbhA rahIne tamArI jAtane juo. e labdhiomAMthI ekAda labdhinI paNa tame tulanA karI zako ema cho kharA? anaMta vijJAnasAgaranI tulanA karavA karatAM e mahAsAgaranA kinAre besIne thoDuM Acamana karo to paNa khyAla thaI jazo, buddhino ahaMkAra tyajIne, vinayI ane vinamra banIne tamArI buddhine e zrutasAgaramAM jhaboLo. e gaNadharo ke da pUrvadharonI vAta choDo. emanA pachI thaI gayelA mahAna mRtadhara AcAya : siddhasena divAkara; vArdidevasUri, malavAdI, haribhadrasUri, hemacandrasUri ane upAdhyAya yazovijayajI jevAnA granthone yathArtha rIte samajavAnI paNa tamArI buddhi che? e granthone samajavAnI paNa buddhi nathI to pachI evA granthonI racanAnI to vAta ja kyAM karavI? e dharmagranthonI vAta choDo. vartamAnakAlIna vijJAnanA granthone samajavAnI buddhi che? AInsTAInanA sApekSavAdanA siddhAntane samajavAnI buddhi che? paramANuvAdanA sUkSma niyamone samajavAnI buddhi che? vijJAnanI aneka zAkhAonA aneka gahana-gaMbhIra granthone enA sAcA arthamAM samajavAnI paNa buddhi nathI; to pachI buddhinuM abhimAna karAya kharuM? jo tame tamArA karatAM vadhu buddhizALI mahApuruSone AMkha sAme rAkhazo to tame abhimAnI nahI bano. bhale tamArI AsapAsa evA prakRSNa buddhivALA mANaso na hoya, alpabuddhivALA mANaso hoya, paraMtu tame kyAreya bhUlA na paDazo. tamArI buddhinI prazaMsA sAMbhaLIne paNa abhimAnI na banazo. tamArI prazaMsA karanArane kahe : "bhAI, mArI buddhi to kaMI nathI. addabhuta buddhivaibhavane dharAvanArA mANaso AgaLa mAro koI klAsa nathI.' A namratAthI tame paNa evo addabhuta buddhivaMbhava meLavazo! For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokapriyatA-mada damakairiva cATukarmakamupakAranimittakaM prjnsy| kRtvA yadvAllabhyakamavApyate ko madastena? / / 93 / / garva paraprasAdAtmakena vAllabhyakena yaH kuryAt / tadvAllabhyakavigame zokasamudayaH parAmRzati / / 94 / / artha : bhikhArIonI jema, upakAranimittaka bIjA mANasanuM cATu karma (priya bhASaNa) karIne lokapriyatA meLave che. tenAthI zA mada karavo? 93 bIjAnI pArU5 lokapriyatAthI je abhimAna kare che, lokavallabhatA cAlI jatAM tene zokasamudAya bheTe che. 94 vivevana : tame tamArA mahollAmAM AjIjIbharyA svare bhikSAnI yAcanA karatA bhikhArIne joyo che? ghare ghare lokonI stuti-prazaMsA karatA ane bhIkha mAMgatA mANasane kyAreka joyo che? e AjIjIbhayAM svara, e stuti-prazaMsA vagere sAMbhaLIne dAtAone dayA AvI jAya che ane e bhikhArIne bhikSA ApI de che! keTalAMka gAmomAM evA bhikhArIone niyamita bhikSA maLI jAya che ke jeone lokonI sArI khuzAmata karatAM AvaDe che, lokonI sAcI ke khoTI prazaMsA karatAM AvaDe che. tame lokapriya cho, lokalADIlA cho, mATe abhimAna karo cho? e lokapriyatA meLavavA tame zuM zuM karyuM che, te have chUpuM nathI. e lokapriyatA TakAvavA tamAre kevI kevI camacAgIrI karavI paDe che te have jAhera thaI gayuM che. tamAre loko pAsethI kaMIka meLavavuM che athavA meLaveluM che. e lokonA camacA banavuM paDe che; ane emanI guNastuti karo cho, jAhera prazaMsA karo cho. pachI tame lokone vahAlA lAgo, emAM Azcarya zuM! lokonI khuzAmata karIne meLavelI lokapriyatA upara tame garva karo cho? tamArI e mAnyatA che ke "A mArI sevA kare che athavA mArAM kAma kare che mATe mAre temanI prazaMsA karavI joIe. athavA A lokonI jo huM prazaMsA karIza to e loko mArAM kAma karaze...' A mAnyatAthI prerAIne tame game tevA lokonI bhATAI karavA lAgI gayA... ane e rIte sastI lokapriyatA meLavI, enA upara ApavaDAI karavA lAgyA.. khera, tamane game te kharuM, paraMtu AnuM pariNAma sAruM nahIM Ave. bIjAonI maherabAnI upara garvita banIne jIvavAnI For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokapriyatA-mada _159 rIta sArI nathI. ThIka che; tame lokonI khuzAmata karo cho eTale loko tamArI prazaMsA kare che ane tamane je joIe te Ape che, paraMtu jyAre lokonI dRSTimAM tame "khuzAmatakhara' lAgazo tyAre e ja loko tamArI niMdA karaze, tamAro tiraskAra karaze. tamArI mithyA prazaMsA nahIM sAMbhaLe. tamane kaheze : "basa, zabdajALamAM have na phasAvo. ame tamane oLakhI gayA chIe," tamArI vAhavAha karanArAo tamAro avarNavAda karaze... tamArI prazasti karanArA tamArI nindAo karaze... e sAMbhaLI zuM tame svastha rahI zakazo? sthiracitta rahI zakazo? tame lokapriya bano, lokono tamArA pratye khUba sneha ane sadUbhAva hoya, enuM amane duHkha nathI. ethI to ame rAjI thaIe chIe. kAraNa ke lokapriyatA e to dharmanA adhikArI banavAnA ekavIsa guNomAMno eka guNa che, uttama guNa che. paraMtu e lokapriyatA judI che? lokonI cApalusI karI karIne meLavelI lokapriyatA nahIM, parantu paramArtha ane paropakAranAM uttama kAryo karavAthI sahaja rIte maLatI lokapriyatA joIe. lokapriyatA meLavavA mATe paramArtha paropakAranAM kAma nathI karavAnAM, paraMtu "paramArtha-paropakAra karavA te mAruM kartavya che. paramAtmAnI AjJA che.... puNyAnubaMdhI puNya bAMdhavAno pavitra hetu che." evI divyadRSTithI paramArtha paropakAra karo! lokono AvA mahApuruSa pratye svAbhAvika ja sneha thavAno. loko enI prazaMsA karavAnA. e mahApuruSa kyAreya lokonI cApalusI nahIM kare. lokonI mithyA prazaMsAo nahIM kare. jarUra lAgatAM e lokonI bhUlo batAvaze ane tIkhI vANInA cAbakhA paNa mAraza. chatAM loko enA upara roSe nahIM bharAya. lokapriya dharmAtmA to aneka manuSyone dharmaArAdhanAmAM joDI zake che. e potAnI lokapriyatAno upayoga potAnA svArtha sAdhavAmAM nathI karato, paraMtu jIvone dharma pamADavAmAM kare che, lokonI cApalusI karavAthI lokapriya banI zakAya che.' A mithyA mAnyatAmAM bharamAyelo manuSya lokapriyatAno upayoga potAnI svArthasAdhanAmAM karato hoya che. jIvo dharma pAme ke na pAme, enI sAthe ene koI nisbata nathI hotI. loko prazaMsA kare, nindA kare ke guNAnuvAda kare, enI sAthe je Ane koI nisbata nathI tevA mahApuruSo karuNAsabhara hRdaye paramArtha ne paropakAranAM kAryo kare jatA hoya che ane duniyA evA mahApuruSonAM gIta gAtI rahetI hoya che. e mahApuruSone e gIta sAMbhaLavAnI koI tAlAvelI hotI nathI. For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 1 phao prazamarati kyAreka nindA paNa sAMbhaLavAmAM Ave tyAre emane koI roSa-rIsa thatI nathI. nindA-prazaMsAmAM samabhAve rahI te kartavyanI keDIe cAlatA rahe che. parahitaparakalyANanI pavitra bhAvanAthI bharelA haiye teo niraMtara sampravRtti karatA rahe che. AvA uttama puruSo ja sAcA lokapriya bane che ane emanI lokapriyatA aneka jIvAtmAone dharma-prAptimAM nimitta bane che. manuSyo AvA puruSanI vAta mAnatA hoya che, preraNA jhIlatA hoya che, kAraNa ke manuSyamananI A svabhAva che ke e jene cAhe che enI vAta prAya: e mAnI le che, enA vacanane svIkAre che ane enI preraNA mujaba pukSArtha kare che. AvA mahApuruSone kyAreya dInatA ke vivazatAnI kSaNa nathI AvatI, kyAreya pastAvAno divasa nathI Avato, kyAreya karelAM satkAryo pAchaLa mana bALavAno avasara nathI Avato. 'lokapriyatA aMge teonI spaSTa samajaNa hoya che ke : "yazaHnAma karmathI yaza maLe che, apayazanAmakarmathI apayaza maLe che." galdha-mada mASatuSopAkhyAnaM zrutaparyAyaprarupaNAM caiva / zrutvAtivismayakaraM ca vikaraNaM sthUlabhadramuneH / / 9 / / saMparkodyamasulabhaM caraNakaraNasAdhakaM shrutjnyaanm| niSNA samadara teva madi vartha varthi? To. artha : mApatupa muninuM kathAnaka (sAMbhaLIna) tathA aMka AgamanA bhedanI prapaNA sAMbhaLIne, ati vismayana karanAra sthUlabhadra muninuM vikaraNa (vaMkriya siMharUpanuM nirmANa ane zrutasaMpradAya viccheda) sAMbhaLIne. 95 saMparka (bahuzruta AcAryAdi sAthe) ane udyamathI sulabha, caraNakaraNanuM sAdhaka zrutajJAna pha je jAtyAdi sarva madone haranAruM che, tene meLavIne tenAthI ja mada kema karAya? 96 vivecana : mApatupa munirAja! gurudeva tamane mAtra be pada yAda karavA ApyAM. "| Sa mAM S' 'Sa na phara, rAga na kara.' tame A be pada paNa sAMgopAMga yAda nathI karI zakatA! tamArI smaraNazakti keTalI badhI ochI che. mA ruSa mA tuSa' nA badale mApatupa".... "mApatuSa' raTavA mAMDyA. gurudeva tamArI bhUla sudhAre che. 'mASatupa" nahIM, 'ma ruSa / tuSa' ema bolo.' tame be hAtha joDI, mastaka namAvI kaho For Private And Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAna-mada 161 chaoN micchAmi yuvADuM' ane mA ruSa mA tuSa bolo cho, gurudeva bhula sudhAre che, paraMtu vaLI bhUla thaI jAya che. 'mASatuSa.... mApatuSa, bolavA lAgo cho. gurudeva bhUla sudhAre che.... 'micchAmi yuvADuM' tame do cho.... paraMtu pAchI bhUla karI besAM cho. gurudeva kaMTALyA vinA bhUla sudhAratA rahe che, tame jarAya rIsa karyA vinA eno svIkAra karo cho ane 'mA rupa mA tuSa' yAda karavA puruSArtha karo cho. paraMtu tame yAda nathI karI zakatA..... divaso, mahinAo ane varSo vIte che! bhale tamane 'mA ruSa mA tuSa' zabdo yAda nathI rahetA, paraMtu e zabdomAM je upadeza-sAra bharelo che, te tamane yAda thaI jAya che.... e upadeza tamArA AtmAmAM prasarI jAya che. tamAruM mana rAga-dveSathI mukta banatuM jAya che. tame apUrva samatAyogamAM sthira thAo cho..... ane eka dhanya divase tame rAgadveSanAM sarva baMdhano toDI vItarAga sarvajJa banI jAo cho. anaMta jJAna pragaTI jAya che Apane. he muni bhagavaMta! Apane baM pada paNa yAda na rahyAM, chatAM Apane kevaLajJAna maLI gayuM, jyAre mane hajAro pada kaMThastha hovA chatAM. kevaLajJAna mArAthI karoDo yojana dUra lAge che! mArA zrutajJAna upara mAro garva mithyA che. je zrutajJAna AtmAne sarvajJatA ane vItarAgatA tarapha na laI jAya tevA zrutajJAna upara abhimAna zuM karavuM? vaLI, zrutajJAna paNa mArI pAse keTaluM alpa che! eka AgamagranthanA eka sUtranA keTalA artha thAya che! mane zuM e badhA arthonuM jJAna che? nA re nA, eka sUtrano eka artha paNa pUro AvaDato nathI : tevA ati alpa zrutajJAna upara zAno garva karavAno! mahAna zrutadhara puruSoe eka sUtranA so-so artha.....hajAra....hajA2 artha karelA che.... evA artha karavAnuM to mAruM gajuM ja nathI, e arthone samajavAnI paNa mA2I kSamatA nathI. pachI zAne abhimAna karavuM? jyAre prAtaHsmaraNIya zrI sthUlabhadra mahAmuni jevA agAdhajJAnI maharSi sAme jouM chuM, tyAre to zrutajJAnano kyAreya mada na ka2vAnI mana pratijJA karI le che. jyAre AryA yakSA vagere bhaginI-AryAo bhrAtA-munivarane vaMdana karavA Ave che, tyAre mahAmuninA manamAM vicAra Ave che : 'bhaganI AryAone mAro jJAnAtizaya batAvuM, mArI vaikriya-labdhino camatkAra batAvuM.' teoe For Private And Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 prazamarati siMhanuM rUpa karyuM. A yakSA vagere gurudeva bhadrabAhusvAmIne vaMdanA karIne jyAre bhAI-munivarane vaMdana karavA Ave che tyAre tyAM siMhane beThelo joI camakI jAya che ane bhadrabAhusvAmI pAse AvIne kahe che : "gurudeva, tyAM to bhAI munivaranA sthAne siMha beThelAM che!' gurudeva potAno jJAnopayoga mUkIne joyuM... aho! A to sthUlabhadra potAnI vaikriya-labdhi vipharyA che..... bahenonI AgaLa potAnI jJAnazaktinuM pradarzana karavA!" teoe sAdhvIone kahyuM : 'jAo, havai tyAM tamane tamArA bhAI-munivaranAM darzana thaze.' sAdhvIo tyAM jAya che ane bhAI-munivaranAM darzana karI prasanna thAya che....bhAI munirAjanA jJAnAtizaya para ovArI jAya che...paraMtu gudeva bhadrabAhusvAmInI jJAnadRSTimAM sthUlabhadra muni "apAtra bane che, zeSa cAra pUrvenA jJAnanI prApti mATe, jyAre zrI sthUlabhadrajI bhadrabAhu svAmI pAse vAcanA levA jAya che, bhadrabAhusvAmI nA pADI de che : "have tamane 11 thI 14 pUvaoNnI vAcanA nahIM maLe. sthUlabhadrajI khUba AjIjI kare che, paraMtu bhadrabAhusvAmI saMmata thatA nathI. chevaTe zrAvakasaMghe khUba vinaMtI karI tyAre 11 thI 14 pUnAM mULa sUtro ApyAM, artha na Apyo te na ja ApyuM. eka ja vAra kareluM labdhi-pradarzana keTaluM khataranAka nIvaDyuM sthUlabhadrajI jevA uccakoTinA maharSine "apAtra' banAvI dIdhA, to pachI bIjAonI to vAta ja kyAM? uccakoTinuM zAstrajJAna abhimAnIne pacatuM nathI, phUTI nIkaLe che. mATe abhimAnI zAstrajJAna mATe apAtra bane che. uccakoTinA zAstrajJAnanA arthIe abhimAnathI dUra rahevuM joIe. mahAna jJAnI puruSonA paricayathI ane satata puruSArthathI zrutajJAna prApta thAya che. je zrutajJAnathI "caraNa' ane 'karaNa'nI ArAdhanA karIne, sarvaprakAranA madone dUra karavAnA hoya che, te zrutajJAnane pAmIne madonmatta thavAya kharuM? prakAzathI aMdhakAra dUra karavAno hoya, jo aMdhakAra dUra na thato hoya to tene prakAza kema kahevAya? je jJAnathI ajJAna dUra na thatuM hoya tene samyagujJAna kema kahevAya? samyagujJAnathI jIvAtmAnA rAga-dvepa ane moha dUra thavA joIe, abhimAnano aMdhApI dUra thavo joIe. adhyAtma vinAnuM zAstrajJAna saMsAravRddhino hetu bane che, e na bhUlazo. 15. caraNa-karaNanuM svarUpa juo pariziSTamAM For Private And Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madanA apAya eteSu madasthAneSu nizcaye na guNe'sti kazcidapi / kevalamunmAdaH svahRdayasya saMsAravRddhizca ||97 / / artha : A jAtyAdi ATha madasthAnomAM paramArtha dRSTie kharekhara koi paNa guNa nathI, che mAtra potAnA hRdayano unmAda ane saMsAravRtti. 93 vivecana : ATaluM samajyA pachI tamane ATha madamAMthI eka paNa mada karavA jevo lAge che kharo? abhimAna karavAno koi lAbha dekhAya che kharo? bhale tamane pAralaukika dRSTie koI nukasAna na dekhAtuM hoya, vartamAna jIvananI dRSTie paNa koI nukasAna nathI samajAtuM! A badhI vAtone tame tyAre nahIM samajI zako, ke jyAre tame koI ne koI madanI asara nIce hazo. je divase.... je kSaNomAM tamArA upara koi madanI asara na hoya, e divase.... e kSaNomAM tamArA hAthamAM Avo graMtha AvI garyA, aMvA koI satpuruSano samAgama thaI gayo, to A vAta tamArA upara asara karI javAnI. tame manomana saMkalpa karI levAnA ke 'have huM kyAreya baLano, buddhino ke jJAnano... koI paNa mada nahIM karuM.' tyAre tamane tame karelAM abhimAnanAM duSpariNAmo samajAze. gurukRpAnA tame pAtra kema nathI banyA? vaDIlonA AzIrvAda tamane kema nathI maLyA? snehI-svajanonI prIti tamane kema nathI maLI? mitro tamArAthI dUra kema thai gayA? tamane samajAze ke tamArA koI ne koI abhimAne ja AvI du:khada paristhiti sarjI che. Aje tamArA pratye koIne sAco prema nathI, sneha nathI ke sahAnubhUti nathI, kAraNa ke tame sahunI dRSTimAM 'abhimAnI' siddha thayA cho. tamArI unmattatAe sahunA hRdayamAM tamArA pratye aNagamo pedA karyo che. abhimAnanA unmAdamAM bolAyelA tamArA kaTu ane kaThora zabdoe anekonAM kALajAM vIMdhI nAMkhyAM che. anekonA komaLa hradaya upara prahAro karyA che. jANe koI duSTa vyaMtarano praveza tamArA dehamAM na thayA hoya.... evI rIte tame vartyA cho, evI rIte tame bolyA cho, ane enA pariNAme tame tamAruM adhaHpatana karyuM che. tamArA hRdayane to juo! hradaya keTaluM caMcaLa, asthira ane udvigna banI gayuM che? zuM tamane AvuM hRdaya pasaMda che? zuM tamane AvuM hRdaya AnaMda....prasannatA Ape che? to pachI zA mATe A madasthAnono tyAga nathI karatA? karI do For Private And Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 164 prazamarati tyAga A pApI madasthAnono, jethI kukarmo baMdhAya nahIM ane bhISaNa saMsAramAM ananta janma-mRtyunAM duHkha sahevAM paDe nahIM. hA, game teTalI tamArI dharmasAdhanA hoya, game teTalAM tapa ane tyAga hoya, vrato ane mahAvrato hoya, paraMtu jo ekAda madanA ravADe caDhI gayA to ananta saMsAramAM bhUlA paDI gayA samajo. 'maricI'nuM dRSTAMta AMkha sAme rAkhajo. potAnA uttama kuLanA made emane kevA bhaTakAvI dIdhA hatA? mATe svapnamAM paNa abhimAnanuM paDakhuM na sevazo. vinaya ane namratAnAM divya puSpone tamArA hRdayabAgamAM khIlavA do. jAtyAdimadonmattaH pizAcavad bhavati duHkhitazceha / jAtyAdihInatAM parabhave ca niHsaMzayaM labhate / / 98 / / gartha : jAtyAdi madothI unmatta (manuSya) A bhavamAM pizAcanI jema duHkhI thAya che ane paralokamAM zaMkA vinA jAtyAdinI hInatA pAme che. 98 vivecana : eka nagara hatuM. e nagaramAM eka brAhmaNa rahe. 'zucipizAca' enuM nAma hatuM. pAko zaucavAdI hato, paNa enI dRSTi azucivAdI banI gaI hatI. ane nagaramAM sarvatra azuci-apavitratA ja dekhAyA karatI. eka divasa eNe gAma-nagara choDI dUranA pradezamAM javA vicAryuM ke jyAM koI mANasa na vasato hoya. e eka vahANamAM besIne samudranI madhyamAM eka dvIpa upara pahoMcyo. dvIpa nirjana hato. zucipizAca rAjI thaI gayo. e dvIpa upara zeraDInAM khetaro hatAM, paraMtu A zucipizAcane to mArgamAM ja paDelAM koI mIThAM phaLa maLI gayAM. eNe phaLa cAkhyAM to khUba mIThAM lAgyAM ane rojanuM bhojana maLI gayuM. potAnI jAtane khUba pavitra mAnato pizAca e dvIpa upara divaso pasAra kare che. tyAM eka divasa eNe eka puruSane joyo zucipizAcane Azcarya thayuM. eNe pelA puruSane pUchyuM : 'tame ahIM zA mATe AvyA cho?' pelA mANase javAba Apyo : 'samudramArge mArA vahANamAM musApharI karato hato, acAnaka dariyAmAM tophAna AvyuM, mAruM vahANa tUTI gayuM ane tarato tarato A dvIpa upara AvI gayo. vepArI chuM paraMtu A jagA gamI javAthI ahIM rahI gayo chuM. tame koNa cho ane ahIM kema AvyA cho?` zucipizAce kahyuM : 'huM zaucavAdI brAhmaNa chuM. gAma-nagaramAM sarvatra azica hovAthI A nirjana dvIpa upara Avyo chuM.' vepArIe pUchyuM : 'ahIM tama bhojana zuM karo cho?' RcipizAce kahyuM : 'ahIM mane to jamIna upara ja phaLa maLI jAya che. khuba svAdiSTa hoya che. basa, enAthI peTa bharAI jAya che,' For Private And Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madanA apAya 165 vepArI vicAramAM paDI gayo. 'A dvIpa upara jamIna upara paDelAM phaLa to meM kyAMya joyAM nathI. ANe kyAM joyAM haze?' Ama vicArIne eNe pizAcane pUchyuM : 'e phaLa kyAM che? mane batAvazo?' zucipizAce kahyuM : 'jarUra, cAlo mArI sAthe,' zucipizAca vepArIne te jagAe laI gayuM ke jyAM ene phaLa maLatAM hatAM. phaLa batAvIne zucipizAce kahyuM : 'A phaLa huM roja khAuM chuM.' vepArI to phaLa joIne khaDakhaDATa hasI paDyo! zucipizAce pUchyuM : 'kema haso cho?' vepArIe kahyuM 'A phaLa nathI!' zucipizAca akaLAyo. teNe pUchyuM : 'rtA zuM che A'vepArIe kahyuM : 'A jagAe huM roja hAjate AvuM chuM. A to mArI viSTA che! huM ahIM zeraDIno rasa pIuM chuM, eTale mArI viSTA paNa mIThI hoya.... tamane e mIThAM phaLa lAgyAM!' pizAca to Abho ane bAhyo thaI gayo! 'arere....huM to saMpUrNa azuddha thai gayo.....' enuM pavitratAnuM abhimAna sAva ogaLI gayuM. e dvIpa choDIne bIjA dvIpa upara gayo.... tyAM vaLI pakSIonAM khAdhelAM phaLa khAvAM paDyAM. tyAMthI trIjA dvIpa upara bhAgyo. ema bhaTakI bhaTakIne jiMdagI pUrI karI. jAti, kuLa, rUpa AdinA mada karIne unmatta banelAM manuSya A zucipizAcanI jema du:khI thAya che. enA abhimAnane jyAre koI bIjo cUrI nAMkhe che tyAre enuM hRdaya duHkhI duHkhI thaI jAya che. koInuM abhimAna saMsAramAM TakyuM nathI ke TakavAnuM nathI. 'zeranA mAthe savAzera ' maLI ja Ave che. abhimAnInAM abhimAna jyAre khaMDita thaI jAya che, TukaDe TukaDA thaIne verAI jAya che tyAre vedanAno pAra raheto nathI. abhimAnamAM baMdhAyelAM pApakarma jyAre udayamAM Ave che, tyAre to duHkha ane trAsanI sImA ja rahetI nathI. manuSya je vAtanuM abhimAna kare che, karmo e vAta ja chInavI le che! jAtinuM abhimAna karanArane hIna jAtimAM janma Ape che. kuLano mada karanArane nIca kuLamAM janma Ape che. rUpano garva karanArane evo kurUpa 'agnizarmA' banAve che ke duniyA enA upara thUMke! baLanuM abhimAna karanArane evo gaLiyo baLada banAve che ke nAnuM bALaka ane lAkaDI mArI jAya! 'lAbha'nuM abhimAna karanArane evo bhikhArI banAve ke ghara-ghera bhaTakavA chatAM roTalAno TukaDo na maLe! buddhino garva karanArAne evo murkha banAve ke zerInAM chokarAM eno huriyo bolAve. lokapriyatAno garva karanArAne evo janma maLe ke duniyAmAM sarvatra ano tiraskAra thAya. koi ene cAhanAra ja na maLe. zrutajJAnanuM abhimAna karanArAne paralokamAM evuM jIvana maLe ke lAkha upAya karavA chatAM For Private And Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 167 jJAna maLe ja nahIM. sAva ajJAnatAmAM sabaDyA kare. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A koI DarAvavAnI vAto nathI. zaMkA vinAnI vAto che, sarvajJa paramAtmAnI pUrNa jJAnadRSTimAM A kArya-kAraNabhAva jovAyelo che. je vAtanuM tame abhimAna karo e vAta tamArI pAse na rahe! mATe abhimAna karavAnI nA pADe che jJAnIpuruSo. khUba karuNAbharyA hradaye abhimAnanAM tyAga karavAnI apIla kare che. n prazamarati tamArI pAse vartamAna jIvanamAM uccakoTinAM jAti, kuLa, rUpa vagere che, tame jo enAM abhimAna nathI karatA, vinamra banyA raho cho, to paralokamAMjanmAMta2mAM tamane AnAthI paNa uttamakoTinAM jAti, kuLa, rUpa vagere maLavAnAM, ema uttarottara tamane caDhiyAtAM sukhanAM sAdhano maLatAM javAnAM chevaTe tame arUpI, anAmI ane ajara-amara banI javAnA. to pachI, Aloka ane paralokamAM anarthonI hAramALA sarjanArA abhimAnane jIvanamAM zA mATe sthAna ApavuM joIe? duHkhanA dAvAnaLa saLagAvanArA garvane AtmabhUmimAMthI ukhADIne pheMkI devA joIe. AtmaguNono sarvanAza karanArA jAti vagereno madano paDachAyo paNa ApaNA upara na paDI jAya, enI takedArI rAkhIne jIvana jIvavuM joIe. game tevAM uccakoTinAM jAti, phaLa, rUpa vagere maLe, enA upara kyAreya garva nahIM karavAno te nahIM ja karavAno. matyAganA upAya sarvamadasthAnAnAM mUlodghAtArthinA sadA yatinA / AtmaguNairutkarpaH paraparivAdazca santyAjyaH / / 11 / / artha : sarva madasthAnonA (garva) nAM muvinAza icchatA sAdhue sadaiva potAnA guNothI garva na karavo joIe, ane bIjAono avarNavAda tyajavo joIe 99 viveSana : kA~, AtmAnI AvI bhayaMkara khAnAkharAbI karanArA medAnono tamAre nAza karavo che? to enA mULano nAza karavAM paDaze. sarva madasthAnonuM mULa che mAnakapAya. mAnakapAyanuM mULa che rUM' nI phalpanA. tamAre 'U' ne bhUlavo paDaze. 'huM kaMIka chuM.' A vicArane pheMkI devo paDaze. 'da' nI jAgRti manuSyamAM be kharAbI pedA kare che : 1. potAnA guNono garva, ane 2. bIjA jIvono avarNavAda. For Private And Personal Use Only tamAre madasthAnono nAza karavA che to tame tamArA guNonI prazaMsA na karo. 'mAruM rUpa adbhuta.....mArA jevuM rUpa koinuM nahIM! mAruM baLa aparAjaya.....mArA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 167 nIca gotrakarma zAthI baMdhAya? jevo baLavAna bIjo koI nahIM! mArI buddhinI AgaLa bhalabhalA buddhizALIo pANI bhare! mAruM jJAna advitIya....mArA jJAnanI tole koI na Ave....! tame tamArI potAnI prazaMsA gAvAnuM baMdha karI do. e mATe tamArI manovRttio badalo, "mArA karatAM ghaNA mahApuruSo caDhiyAtA che....e mahApuruSonAM baLa, buddhi, jJAna AdinI AgaLa huM kaMI nathI.' A vicArane daDha karo. bIjA manuSyonAM baLa, buddhi, jJAna vagerenI bharsanA na karo. bIjA jIvone utArI na pADo. "AnAmAM koI buddhi nathI, mUrkha che.....AnAmAM koI zakti nathI, sAva nirbaLa che. A to nIca kuLamAM janmelo che. A to sAva abhAgI che. phalANo mANasa sAva ajJAnI che....koI jJAna nathI enI pAse Avo avarNavAda na karo. koI paNa jIvAtmAne tucchatAnI dRSTithI na juo, tiraskAranI dRSTithI na juo. evI rIte tamArI prazaMsA tame sAMbhaLo nahIM. vAraMvAra svaprazaMsA sAMbhaLavAthI mAnakAya' puSTa thAya che. 8 nI kalpanAM thAya daDha che. kyAreka svaprazaMsA sAMbhaLavI paDe to emAM taNAI na jAo. prazaMsakane kaho : 'tamane mArAmAM guNo dekhAya che te tamArI rASTine AbhArI che, bAkI mArAmAM mane evo koI viziSTa guNa dekhAto nathI.' koI mANasa koI bIjAnA avarNavAda karato hoya, tame e sAMbhaLo nahIM. bIjA jIvonI niMdA sAMbhaLavAthI e jIvo pratye aNagamo-tiraskAra pedA thAya che. pachI tame paNa dhIre dhIre avavAda karatA thaI jazo. "mAna kapAya'ne khorAka maLI jaze mATe jIvonA avavAda karo nahIM ane sAMbhaLo paNa nahIM. A mATe tamAre khUba jAgrata rahevuM paDaze. je saMsAramAM ne duniyAmAM tame jIvo cho; e duniyAmAM svaprazaMsA ane paraniMdAnAM paDaghama vAgI rahelAM che! enAthI tamAre alipta rahevAnuM che. bI. gojhADa zAthI baMdhAya? paraparibhavaparivAdAdAtmotkarSAcca vadhyate karma / nIrcagA~traM pratibhavamanekabhavakoTidurmocam / / 100 / / artha : bIjAnA parAbhava (niraskAra) thI ane parivAda (avarNavAda) thI, tathA potAnA utkarSathI nIcagAtra karma kAM ke bhavAmAM paNa na chUTe tevuM bhave bhave baMdhAya che. 100 vivevana : tame jANo cho ne ke vicAra, vANI ane vartanathI kama baMdhAya For Private And Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 168 prazamarati che? bIjA jIvono tiraskAra karavAthI ane avarNavAda karavAthI karyuM karma baMdhAya che, e tame jANo cho? e baMdhAyeluM karma jyAre udayamAM Ave tyAre kevuM phaLa Ape che, e tame jANo cho? keTalAM varSo sudhI, keTalA bhava sudhI e phaLa ApatuM rahe che, e jANo cho? tamAre A karma-tattvane sArI rIte samajavuM joIe. e samajyA pachI paNa jo tamane bIjA jIvono parAbhava ane avarNavAda karavo game, to bhale pharajo. ATha prakAranAM karmomAM 'gotrakarma'no eka prakAra che, tenA be bheda che : ucca gotra ane nIca gotra, bIjA jIvono tiraskAra karavAthI ane avarNavAda karavAthI nIca gotra baMdhAya che. A karmanA udayathI e jIvAtmA hInajAtimAM janme che, mleccha jAtimAM janma ane caMDALa jAtimAM paNa janme. kroDo bhava sudhI AvAM jaghanya jAti-kuLamAM ja e janmyA kare, pazuonimAM gardabha vagerenI hInajAtimAM janmyA kare. hInajAtimAM satata aneka prakAranA bharyAnA ochAyA nIce ene jIvavAnuM. sahu ene satAve. sahu ene raDAve, bIjA jIvono parAbhava karavAno AtmasaMtoSa to gika hoya che. bIjA jIvono avarNavAda pharavAno AnaMda paNa kSaNika hoya che; paraMtu enAthI baMdhAtAM karmonAM udaya je du:kha-trAsa Ape che te kSaNika nathI hoto e to kroDo janama sudhI bhAMgavavo paDe che. AtmotkarSathI-jAtanI vaDAI ane baDAithI paNa nIca gotra karma baMdhAya che. tame tamArI mahAnatAnAM gANAM gAIne bhale thoDo samaya rAjI thAo. svaprazaMsA karI karIne mithyA AtmasaMtoSa meLavo, enuM pariNAma bhayaMkara che. jo tame, 'karmabaMdha' ane 'karmaudaya'nA siddhAntamAM zraddhA dharAvo cho to tamAre granthakAranI A vAta mAnavI paDaze. karoDo bhavomAM tamAre hIna-hInatara jAtimAM janma levA paDaze. A vartamAna jIvana to kSaNika che, alpakAlIna che. ahIMthI jyAM AtmAe prayANa karyuM, eka kSaNa karatAM paNa ochA samayamAM ane hIna-nIca jAtimAM janmavuM paDaze. tyAM pachI anekonA ghora parAbho sahana karavAnA. anekonA tiraskAra sahana karavAnA, tyAM tame tamArI svaprazaMsA nahIM karI zako. svaprazaMsA karavA jevuM kaMI maLaze ja nahIM. jo tamAre bhAvi jIvanomAM uccajAti ane divyarUpa vagere meLavavuM che to svaprazaMsA ane paraniMdAnA pApathI baco. For Private And Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra nIca gotrakarma zAthI baMdhAya? www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmodayanirvRttaM hInottamamadhyamaM manuSyANAm / dvidhameva tirazyAM yonivizeSAntaravibhaktam / / 101 / / 169 artha : karma (gotra) nA udayathI manuSyonuM nIcapaNuM, uccapaNuM ane madhyamapaNuM niSpanna hoya che. tevI ja rIte tiryaMcone (te hInatvAdi) judI judI yoninA bhede juduM juduM hoya che. 101 vivecana : uccapaNAno khyAla, nIcapaNAno khyAla ane madhyamapaNAno khyAla mAnavasarjita nathI, paraMtu manuSyanAM karmothI sarjita che. manuSyanAM potAnAM karmothI enuM uccapaNuM sarjAya che, nIcapaNuM sarjAya che, ane madhyamapaNuM sarjAya che. A sarjana karanAra karmanuM nAma che gotrakarma, manuSyane utpanna thavAnI 14 lAkha yoni che. e yonio traNa vibhAgamAM vibhakta che. 1. uttama 2. madhyama 3. adhama, ucca gotrakarma bAMdhanAra jIvAtmA uttama manuSyayonimAM janme che, ucca-nIca mizra gotrakarma bAMdhanAra madhyama manuSya yonimAM janme che. nIca goMtrakarma bAMdhanAra adhama yonimAM janme che. evI rIte tiryaMcayoni paNa traNa vibhAgamAM vibhakta che. hAthI ghoDA, vagere uttama yonivALAM tiryaMco kahevAya che. gheTAM, bakarAM vagere madhyama yAnivALAM tiryaMca kahevAya che ane gardabha vagere adhama yonivALAM tiryaMca kahevAya che. gotrapharmanA hisAbe jIvAtmAo A yoniomAM janme che. ApaNAM mananI sAkSIe ApaNe nakkI karavAnuM che ke ApaNe AgAmI janma kevI yonimAM levo che? jo uttama manuSyayonimAM janma levo che to A jIvanamAM koIpaNa prakArano mada karavAM na joIe. mAnakaSAyanAM mULiyAM ukheDI nAkhavAM joIe. svaprazaMsA ane paranindAnI duSTa vRttino khAtamo bolAvavo joIe. For Private And Personal Use Only vairAgyanA zreSTha mArge prayANa karanAra pathikanuM A ciMtana che. AtmalakSI ciMtana che. A madasthAnone e vairAgyamArganAM vighno samaje che. e vighno enA mArgamAM avarodha UbhA na karI de, prayANane thaMbhAvI na de e mATe sAdhaka satata jAgrata rahe. A jAtimada vagerenAM vighno dekhAvamAM vighno nathI hotAM, dekhAvamAM to A mitra jevAM hoya che.... ane tethI ghaNA mokSamArganA sAdhako ene jaladI oLakhI zakatA nathI. e madasthAnonI jALamAM kyAMya ne kyAMya phasAI jAya che! sAdhakanA jIvanamAM buddhino mada, jJAnano mada, lokapriyatAno mada ane tapano mada kyAreka bhayaMkara honA2ta sarjI deto hoya che. kyAreka to Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 190 prazamarati sAdhakane khyAla paNa nathI Avato ke e eka lohajALamAM.....madajALamAM phasAyo che! AtmahitanI sAdhanAnA mArge cAlanArA mahAtmA A masthAnone ullaMghI jAya che ane AtmaguNonI upalabdhi karI niHzreyasapadane pAme che. vairAgyanAM kAraNo dezakuladehavijJAnAyurvalabhogabhUtiSamyam / dRSTavA kathamiha viduSAM bhavasaMsAre ratirbhavati / / 102 / / artha : deza, kuLa, zarIra, vijJAna, AyuSya, baLa, bhoga ane vaibhavanI viSamatA joIne vidvAnone A narakAdirUpa bhavasaMsAramAM kevI rIte prIti thAya? vivecana : zuM tame vidvAnuM cho? zuM tame prajJAvaMta cho? jo tamArI pAse punita prajJA che, nirmaLa buddhi che, to tame A saMsAranI apAra viSamatAo jANI haze. apAra....anaMta viSamatAothI ThasoThasa bharelo che A saMsAra! pachI bhale, e devono saMsAra hoya, manuSyono saMsAra hoya, pazu-pakSIono ke nArakono saMsAra hoya. saMsAra eTale viSamatA! manuSyanI prajJA jyAM viSamatAnAM darzana kare che, tyAM manuSyanuM mana prItinA tAra nathI bAMdhatuM! ajANatAM prItanA mAMDavA maMDAI gayA hoya che to te tUTa ja paDe che.....jarAya vAra lAgatI nathI. ahIM granthakAra maharSi manuSyane saMsAranI aneka viSamatAonuM spaSTa darzana karAve che, jo manuSyanI pAse nirmaLa baddhi hoya to te viSamatAonuM marmagrAhI darzana karI zakaze ane tenI prItinA pravAhanuM vaheNa badalAI jaze! 1. dezanI viSamatA : vizvanA dezo....pradezo ekasamAna nathI, eka deza dhana, dhAnya ane sarovarothI chalakAto....malakAto ramaNIya deza che, to bIjo deza duSkALa..nirdhanatA ane patharAothI gherAyelo.... chavAyelo dukhapUrNa deza che! koI dezamAM zAnta, prasanna, udAra ane premALa prajA jIvanane AnaMdathI mANe che, to koI dezamAM prajA azAnti, kleza, saMkIrNatA ane vera-virodhanI bhaDabhaDatI AgamAM saLage che....kevI viSamatA che dharatInA judA judA vibhAgomAM! rAjasthAna jo kAzmIrane joI le to? orissAnI garIbAI jo gujarAtanI zrImaMtAI joI jAya to? kyAM AphrikA ane kyAM svITjharaleMDa? kyAM viyeTanAma ane kyAM jarmanI ane jApAna deza deza vacce kevI viSamatAo che? ane For Private And Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vairAgyanAM kAraNo - 171 jIvAtmAnI pasaMdagI anusAranA dezamAM janma maLato nathI ! jIvAtmAnAM zubhaazubha karmo ane sArA-narasA dezamAM janma ApatAM hoya che. Aje tame bhale sArA dezamAM cho, paraMtu kAyama tamane sArA dezamAM ja janma maLatA rahe, evo niyama nathI. kyAreka tamAro janma kAzmIramAM thAya, to kyAreka tame AphrikAnA jaMgalamAM paNa janmo! kyAreka tame bhAratanI pavitra dharmapUta dharatI para janmo, to kyAreka hiMsA ane kuratAthI bharelI ijIpta-ijharAyela jevA dezonI bhUmi para paNa janma. Ama deza-deza vacce koI samAnatA nathI. A deza sAro.. A deza kharAba," evA rAga-dveSa zA mATe karavAnA? 2. kuLanI viSamatA : sarve jIvAtmAone sarakhAM-samAna kuLomAM janma nathI. maLato. koI ucca kuLamAM janme che.... koI nIca kuLamAM janme che..! koI uccakuLamAM janmIne adhama kRtyo Acare che... to koI nIcakuLamAM janmIne uttama kAryo kare che! saMsAranI A aparihArya viSamatA che. A viSamatAne "sAmyavAda' paNa miTAvI zakyo nathI. jAti ane kuLanI viSamatA joIne, prajJAvaMta puruSane A saMsAra pratye anurAga na ja thAya. 3. dehanI viSamatA : koInI kAyA sulakSaNA, to koInI kAyA apalakSaNA! koInuM zarIra ghATIluM ane manamehaka, to koInuM zarIra DhaMgadhaDA vinAnuM ane aNagamatuM! zuM A viSamatA bAvaLanA kAMTAnI jema khUMce evI nathI? eka manuSya suMdara, suDoLa ane sohAmaNo lAge che, to eka manuSya karUpa, beDoLa ane aLakhAmaNo lAge che! mAnava-mAnava vaccenI A viSamatA zuM buddhimAna mAnavIne akaLAvanArI nathI? A viSamatA joIne konA para rAga karavo ne konA para TaeNpa karavo? viSamatA tarapha vairAgya ja janme. 4. vijJAnanI viSamatA : eka buddhimAna puruSa vizvanAM tattvonuM sUkSma ciMtana-manana ane paryAlocana karI, duniyAne navA navA bhautika-AdhyAtmika AviSkArothI Azcaryacakita karI de che, to eka mANasa ajJAnanA ghora aMdhakAramAM aTavAta pAtAnA paDachAyAne paNa pArakhI zakato nathI. eka manuSya potAnI smRti ane dhAraNAnI apAra zaktithI hajAro graMtho yAda rAkhI le che, to eka mANasa potAnuM nAma paNa bhUlI jAya che! jIva-jIva vaccenI A kevI asahya asamAnatA che? kevI dAruNa viSamatA che? 5. AyuSyanI viSamatA : eka jIvAtmAnuM dIrgha AyuSya, eka jIvAtmAnuM alpAyuSya! eka so varSa pUrAM kare che, to eka mAtAnA udaramAMthI bahAra paNa nIkaLI zakato nathI! eka ghaDapaNamAM varSo vitAve che to eka bharajobanamAM For Private And Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 172 prazamarati mRtyune bheTe che! sarvajIvonA jIvanakALa samAna nathI A saMsAramAM buddhimAnanA kALaje khUce evI A saMsAranI viSamatA che. pachI evA saMsAra para haiyAnA hata varase kharA? jIva-jIva vaccenA jIvanakALanI asamAnatAnuM ciMtana bhavavairAgyanI jananI che. 6. baLanI viSamatA : eka mAnavI asAdhAraNa zArIrika-zakti dharAvato hoya che, to bIjA mAnavI potAnA zarIrano bhAra paNa vahana karI zakato nathI! eka mAnavI seMkaDo-hajAro zatruo sAme jhajhUmI zake che, jyAre eka mAnavI ekAda zatrune paNa jItI zakato nathI! mAnava-mAnava vacce baLanI asamAnatA to che ja. deva ane mAnava, mAnava ane pazu, pazu ane nAraka....cAra gatinA jIvonAM baLa vacce paNa ghaNI viSamatA che. jIvonI zakti samAna hotI nathI. A asamAnatA prajJAvaMta puruSane mATe vairAgyanuM nimitta banI zake che. 7. bhoganI viSamatA : mAnI lo ke be mANaso pAse pAMca indriyAnAM viSaya sukho ekasarakhAM che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanAM sukho baMne pAse sarakhAM che. paraMtu baMne e sukhone samAna rIta bhogavI zakatA nathI! eka manuSya e sukhone thAkyA vinA khUba khUba bhogave che, jyAre bIjo mAnavI thoDAMka sukha bhogavavAM na bhogavyAM ne thAkI jAya che. icchA hovA chatAM ane managamatuM bhojana sAme hovA chatAM khAI zakato nathI! sAme svarganuM rUpa ane yauvana hovA chatAM ene joI zakato nathI ke mANI zakato nathI! sukhono upabhoga karavAmAM paNa viSamatA! evI rIte bhogasAmagrInI prAptimAM paNa vipamatA! enI pAse vipula bhogasAmagrI hoya che, to bIjAnI pAse thoDI paNa bhogasAmagrI nathI hotI! A vaiSamyadarzana AtmAnA vairAgyanuM pragaTIkaraNa karI Ape che. 8. vaibhavanI viSamatA : eka manuSya pAse hIrA, motI, sonuM, rUpuM ane vADI-gADIno pAra nathI, to bIjA manuSya pAse khAvA roTalo nathI ane sUvA oTalo nathI! eka mAnavI makhamalanI gAdI upara ALoTe che, to bIjAne pAtharavA mATa phATelItUTelI godaDI paNa nathI; ekanI pAse bhavya mahelAto che, to bIjAnI pAse rahevA ghAsanI jhUMpaDI paNa nathI. emanI pAse paheravAnAM suMdara kiMmatI vastronA DhagalA che, to bIjAnI pAse zarIranI lAja DhAMkavApUratAM paNa kapaDAM nathI....! A che mAnavI mAnavI vaccenI ghora vipamatA..... For Private And Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vairAgyanAM kAraNo - 173 vidvAnone AvA saMsAra pratye rAga kevI rIte thAya? anurAga kevI rIte janma? e prajJAvaMtonAM hRdaya to saMsAra pratyenA ugathI UbharAtAM hoya. saMsAranI AsaktinAM baMdhana tUTI gayAM hoya, dharmAnuSThAnomAM emanAM mana lIna banelAM hoya, viSamatAmAM mana Thare nahIM. jyAM koI ja viSamatA nathI evA anaMta siddhabhagavaMtonA mokSamAM ja vidvAnonuM mana Thare! aparigaNitaguNadoSaH svaparobhayavAdhako bhavati yasmAt / paJcendriyabalavivalo rAgadveSodayanivaddhaH / / 103 / / artha : guNa ane doSano vicAra nahIM karanAra, pAMca iMdriyonA baLathI vibala ane rAgadveSanA udayathI baMdhAyelA [jIvAtmA) sva ane para-baMnene kaSTadAyI bane che. vivecana : janma-jIvana ane mRtyunI avirata yAtrA karatA jIvAtmAnuM kevuM vAstavika darzana karAve che. granthakAra! A darzana karyA pachI saMsAranA azuddha AtmA pratye anurAga ja na thAya! rAganAM baMdhano taDAtaDa tUTI paDe.... AtmA vairAgyarasamAM taraboLa thaI jAya. * saMsAramAM bhaTakI rahelo jIvAtmA, ke 1. je guNA-doSano vicAra karI zakato nathI. 2. je pAMca iMdriyonI zaktithI unmatta che, ane 3. je rAgadveSanA udayathI gherAyelo che, te jIvAtmA potAnI jAtane duHkha ApanAro bane che. duniyAmAM kevA manuSya sAthe jIvatara jIvavAnAM? moTA bhAganA manuSyo guNa-doSano vicAra karI zakatA nathI. zuM hitakArI che ane zuM ahitakArI che, eno bheda samajI zakatA nathI. koNa upakArI che ane koNa anupakArI che, ene parakhI zakatA nathI......hitakArIne ahitakArI mAnIne hitakArIno tiraskAra kare che ane ahitakArIno svIkAra kare che. upakArIne anupakArI mAnIne upakArIno tyAga kare che ane anupakArIno Adara kare che......pariNAma kevuM karuNa Ave che? ne potAnI jAtane nukasAna pahoMcADe che. sAthe sAthe bIjAone mATe paNa duHkharUpa bane che. pAMce iMdriyonI zaktio vaiyika sukhonA bhoga-upabhogamAM atyaMta vyaya karIne zaktihIna banelA jIvo kevA dIna-hIna ane paravaza banI jAya che, te zuM duniyAmAM jovA nathI maLatuM? koNa emane samajAve? iMdriyonI unmattatA jIvAtmAnI samajaNazaktine haNI nAMkhe che. viSayarasamAM lIna banelI e iMdriyo kSakSaNe jIvAtmAnA bhAvANanA chuMdezRMdA karI nAMkhe che. anekavidha vipayika sukhonA bhogapabhogamAM sazakta iMdriyo AtmAnI pavitratAne pIMkhI For Private And Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 174. prazamarati nAMkhe che... bilADI jema pArevAne pIMkhI nAMkhe tema. AvA jIvAtmAothI bharelA saMsAra para zA rAga karavAnA? trIjI vAta che rAga ane hepe vartAvelA hAhAkAranI! rAga ane dveSanI kAramI ciciyArIothI saMsAra kevo bihAmaNo lAge che! dareka jIvAtmA A rAga-dveSanI loha-beDIomAM jakaDAyelo che. koI eka kSaNa evI pasAra nathI thatI ke je kSaNa rAgathI raMgAyelI na hoya ke hepathI dAjhelI na hoya! rAgI svayaM duHkhI thAya che, bIjAne duHkhI kare che. dveSI svayaM azAnta bane che, bIjAne azAnta kare che. duniyAmAM A badhuM sahaja che! svastha citte duniyAnuM avalokana karavAmAM Ave to A satya jaDI jAya, satya samajAI jAya, saMsArano anurAga osarI jAya! ajJAnI jIvAtmAo rAgamAM sukhanI kalpanA karatA hoya che....... paraMtu emanI kalpanA kAcI mATInAM bhIMtaDAMnI jema tUTI paDatI hoya che. teo du:khanA dAvAnaLamAM saLagatA hoya che..... saMsAranI A vAstavikatA che. vivekazUnya ane vairAgyazUnya jIvAtmAo svayaM duHkha, trAsa ane vaMdanAonA zikAra banI jatA hoya che. emanA paricayamAM AvanArA jIvAtmA paNa e ja rIte duHkha vyAsa ane vedanAothI gherAI jatA hoya che. haDakAyA kUtarAnI jema DAciyAM mAratA A rAga ane drupa AtmAne bacakAM bharI lohIluhANa karI rahyA che. bebhAna AtmAne bhale e vedanAnI Aje anubhUti na thatI hoya, paraMtu jyAre iMdriyono unmAda zamI jAya che, iMdriyo zaktihIna banI jAya che.....kaMIka vivekanI AMkho khUle che.....tyAre pelI vedanAo, baLatarAo mAjhA mUkIne jIvane pIDe che. saMsAramAM A traNa vAtonI ja bolabAlA che! samagra jIvasRSTi upara A traNa vAto chavAI gayelI che. aviveka, unmattatA ane rAgAndhatA! AvA saMsAra tarapha rAga kema ja thAya? AvA saMsAramAM Asakti kema ja janme? uparathI mITho, suMdara ane sohAmaNo lAgato saMsAra, aMdarathI kaDavo, kadarUpo ane bihAmaNo che. aviveka enI kaDavAza che, unmattatA enI kadarUpatA che ane rAgAndhatA enI bihAmaNI sUrata che. je prajJAvaMta pU pane saMsAranI vAstavikatAnuM bhAna thaI jAya, ene sahajabhAve bhavavairAgya pragaTe ja. enA AtmAne pradeza pradeze vairAgyanA ratnadIpaka pragaTa ja. enA romerome prazamanAM puSpo khIlI uThe ja. vairAgyanA pyAlA bharIbharIne pIvA mATe, saMsAranI A traNa vAtone tilAMjali Apo.' For Private And Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zubha vicAradhArA vahetI raho. tasmAd rAgadveSatyAge paJcendriyaprazamane dh| zubhapariNAmAvasthitihetoryatnena ghaTitavyam / / 104 / / artha : mATe, zubha vicAronI sthiratA mATe, rAga ane dveSanA tyAgamAM ane pAMca iMdriyone zAnta karavAmAM prayatna joIe. vivevana : A viSama saMsAramAM apAra viSamatAonuM jJAnadRSTithI darzana karyuM? deza, kuLa, zarIra, jJAna, AyuSya, baLa, bhoga ane vaibhava....A badhAmAM viSamatAo ja viSamatAo rahelI che.... bIjIbAju, jIvAtmA rAga ane dveSanI unmattatAthI madaghelo che! pAMce iMdriyonI paravazatAthI dIna-hIna che. A eka vAstavikatAnuM spaSTa darzana thayA pachI, jAgrata AtmAnuM zuM kartavya hoI zake, te kahevuM paDe kharA? 1. rAga ane dveSanI Aga bujhAvo. 2. pAMca indriyonA unmAdane zA karo. A be kAma, mAtra vAto karavAthI ke manamAnI rIte dharmakriyAo karavAthI siddha na thaI zake. A be kAryanI siddhi mATe sarvaprathama to manuA saMkalpa karavo joIe : mAre, mArA hRdayamAM saLagI rahelA rAga-dveSanA dAvAnaLane bujhAvavo ja che A vartamAna jIvanamAM ja bujhAvavo che! mAre mArI unmAdI iMdriyone zAnta karavI ja che. A saMkalpa manuSyane e dizAmAM puruSArthaparAyaNa banAvI rAkhe che. A saMkalpanI siddhi mATe joIe zubha, pavitra... zuddha vicAradhArA! mAtra zubha vicAro nahIM cAle, zubha vicAronI dhArA vahevI joIe, zubha vicAronuM sAtatya rahevuM joIe. kSaNika zubha vicAro rAga-dvaipanI pracaMDa Agane kevI rIte bujhavI zake? jaMgI ghAsanI gaMjI saLagI UThI hoya tene bujhAvavA ekabe loTA pANI ke eka-be DolanuM pANI cAlI zake kharA? na ja cAle. tyAM to joIe "phAyara-brIgeDanA baMbAonI avirata jalavapa! jyAM sudhI Aga na bujhAya tyAM sudhI e jaladhArA varasatI ja rahe! rAga-dveSanI pracaMDa Agane bujhAvavA mATe zubha ane zuddha vicAronI satata jalavarSA karavI paDaze. zubha ane zuddha vicAronuM sAtatya jALavavA mATe koI upAya zodhI kADhavo joIe. badhA jIvAtmAo mATe koI eka ja upAya na For Private And Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 176 prazamarati hoya, judA judA upAya hoI zake, game te upAya karo, para zubha vicAradhArAne niraMtara vahetI rAkho.... alita gatithI vahetI rAkho! pAMca iMdriyonI amApa zaktine nAthavA mATe, niraMtara uchALA mArI rahelI e iMdriyone zAnta-prazAnta karavA mATe paNa pavitra vicAronuM pracaMDa baLa joIe. vicAronA pracaMDa baLathI ja indriyonI amApa zaktione nAthI zakAya che. indriyonA unmAda zAnta pADI zakAya che. Ano phalitArtha e che ke sakriyAonA sAtatya sAthe sadvicAronuM sAtatya hovuM anivArya che. vicArono pavitra gaMgApravAha AtmabhUmi upara vaheto rahevo joIe. sakriyAonI pracuratA jIvanamAM A mATe ja Avazyaka che. saddavicAronI avirata dhArA vahetI rAkhavA mATe ja vividha dharmakriyAo karavAno RSi-maharSioe upadeza Apelo che. deza, kuLa, zarIra, jJAna.....AdinI viSamatAo.....ananta viSamatAonI vacce paNa sarvicAranI dhArA alana na pAme, zubha pariNAmonuM khaLakhaLa vahetuM jharaNuM sukAI na jAya.... te mATe satata jAgrata rahevuM paDe, satata prayatnazIla rahevuM paDe. e kyAreya na bhUlazo ke rAga-panI Aga zubha vicAronI avirata jaladhArAthI ja bujhAvAnI che! e vAta sadava smRtimAM rAkhazo ke pAMca indriyonI upazAnti pavitra pariNAmonA sAtatyathI ja thavAnI che, AnA sivAya bIjA lAkha upAya bhale karavAmAM Ave, pariNAma zunyamAM Avaze. tapa, japa, pUjA-sevA, vrata-niyama... vagere dharmakriyAo karavAno upadeza jJAnI puruSoe A mATe ja Apelo che ke A badhI pavitra kriyAomAM mana joDAyeluM rahe to gaMdA, azuddha ane apavitra vicArothI mana bacI jAya. te te kriyAne anurupa zubha, svaccha ane pavitra vicAromAM mana guMthAI jAya, dharmakriyAo karatI vakhate jo dharmadhyAna akhaMDita rahe to pApakriyAo karatI vakhate paNa aMtarAtmA jAgrata rahevAno ane vicArone apavitra nahIM banavA devAno! kriyA bhale pApanI hoya, vicAro pavitra ja rahevAnA! graMthakAra maharSi bhAra daIne uddabodhe che ke : game te upAya karo, tamane game te upAya karo........paNa rAga-dveSano tyAga karo! pAMca indriyone zAnta karo! arthAtu rAga-dveSanI AgathI baLI rahelA manane bacAvI lo. pAMca indriyonA ravADe caDhI gayelA manane pAchuM vALI lo...indriyo sAthe jAmI gayelI mananI mitratAne toDI nAMkho. For Private And Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zubha vicAradhArA vahetI raho. 177 A baMne kAmanI saphaLatA mATe upAya batAvI dIdho : zubha vicAronI avirata dhArA! pavitra vicAronuM sAtatya! paraMtu, zubha vicAro satata nathI TakatA... te TakAvavA zuM karIe A mUMjhavaNano ukela havenA zlokamAM graMthakAra Ape che. tatkathamaniSTaviSayAbhikAkSiNA bhoginA viyogo vai| suvyAkulahRdayenApi nizcayenAgamaH kAryaH / / 105 / / artha : aniSTa viSayonI AkAMkSAvALA (tethI) atyaMta vyAkula hRdayavALA bhogAsakta jIvAtmAno (vipayAthI) kevI rIte viyoga thAya? nizcayathI (A viSayo A lokamAM ane paralokamAM nukasAna karanArA che, ema jANIne) Agamano (jina-praNIta zAstrono) abhyAsa karavo joIe. vivedana : viSasamA viSayonI tIvra spRhA, aprApta viSayanI prAptinI spRhA, prApta viSayonA saMrakSaNanI tatparatA ane viSayonA upabhoganI satata vAsanA..... tamArA manane-hRdayane vyAkuLa banAve ! hRdayane vyAkuLa..... vidvaLa ane saMtapta banAve te viSayone iSTa kema kahevAya? evA aniSTa viSayonA saMparkamAM hRdaya satata vyAkuLatA anubhave che, chatAM tame eno saMyoga iccho cho? e zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA asaMkhya viSayonI abhilASAoe tamArA pavitra hRdayamaMdirane kevuM gaMdu, kevuM jugupsanIya karI nAMkhyuM che, e to juo. paNa tame kevI rIte joI zako tamArA hRdayamaMdirane? tame atyanta bhogAsana banyA cho. bhogAsaktie tamane azakta banAvI dIdhA che. tamAruM mana sArAsArano, iSTAniSTano vicAra karavAmAM azakta banI gayuM che. ciMtana-manananI zakti tame gumAvI dIdhI che. vivekabuddhi naSTa thaI gaI che. te chatAMya, je savicAronuM ekAda kiraNa tamane maLI gayuM che, tamArA manamAM ATalo paNa vicAra uddabhavyo che ke : "mAruM hRdaya iMdriyonA viSayamAM atyanta bhogAsakta che, huM kevI rIte e viSayono tyAga karuM ? e viSayothI huM kevI rIte alipta rahI zakuM?' ciMtA na karo, tamAruM AMtaramana e viSayonA vaLagADathI chUTavA jhaMkhe che ne? tamArI AMtaracetanA e viSayonI viSamatA samajI gaI che ne? to tame mukta thaI zakazo e vaLagADathI mana, vacana ane kAyAthI tame mukta thaI zakazo! jarAya ciMtA na karo. For Private And Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 prazamarati tamAro eka nizcaya avicala rAkhajo : 'A viSayo A vartamAna jIvanamAM ane mRtyu pachInA paralokanA jIvanamAM....ubhaya lokamAM ahitakArI che....aneka anarthonAM kAraNa che. aneka duHkho ane vedanAonAM mULa che. A nizcaya karIne, tame eka ja kAma karo : AgamonuM adhyayana karo. zAstrono abhyAsa karo. sarvajJa vItarAga paramAtmAnA dharmazAsanamAM aneka Agamo che; aneka zAstro che, grantho che. tame enA adhyayanamAM parovAI jAo! A zAstro ane grantho aneka viSayonA che. tame rasAnubhUti karI zako, jenA adhyayana-parizIlanamAM tame khUba AnaMda anubhavI zako, evA graMtho tame pasaMda karo. tamane gaNitano viSaya gamato hoya to "gaNitAnuyoganA zAstro pasaMda karo. tamane 'dravyAnuyoga' no viSaya gamato hoya to dravyAnuyoganA grantho pasaMda karo. tamane AcAra-vicAranuM pratipAdana karanArA grantho vAMcavA priya hoya to "caraNakaraNAnuyoga'nA grantho pasaMda karo. A traNa prakAranA grantho tamane na samajAtA hoya to tame kathAnuyoga'nA seMkaDo granthonA vAMcanamAM DUbI jAo! viSayonA vamaLomAM phasAI gayelA tamArA manane... tamArA cittane ugArI levAno A eka ja adbhuta upAya che. eTalA mATe sarvajJa bhagavaMte "svAdhyAya'ne zreSTha tapa kahyo che. "sannAyAmo tavo nalthi' svAdhyAya samAna tapa nathI! AvA uttama granthonA vAMcana, manana ane parizIlanamAM tame DUbI jAo. zraddhAvAna ane jJAnavAna evA prAjJapurupAnAM pAvana caraNomAM vinamrabhAve besIne tame AvA granthonuM adhyayana karo. ekAgracitte adhyayana karo. manane e jJAnakuMDamAM jhaboLI rAkho. tattvAmRtathI manane sadeva bhIMjAyeluM rAkho. viSayaspRhAnI Aga, e tasvAmRtathI bhInA-bhInA manane sparzI ja nahIM zake. svAdhyAyanAM pAMca aMgo : vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharmakathAmAM parovAyelA manamAMthI vipayaspRhA bhAgI jAya che. bhalene pachI svarganI apsarAonAM saMgIta relAya, raMbhA ane urvazInAM rUpa sAme Ave, naMdanavananI khubUo cArebAju phelAya, paDresanAM bhojana pIrasAya ke makhamalanAM bichAnAM patharAya..... tamAruM mana jarAya AkarSAze nahIM. bhosakita manamAM jarAya pravezI zakaze nahIM. For Private And Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMte duHkhadAyI viSayasevana.. 179 viSayonI aniSTatA pratye pUrNa sabhAnatA ane dharmagranthonA abhyAsamAM tallInatA-tamArA mananA vicArone zubha ane zuddha rAkhaze. tamArI vicAradhArA pavitra gaMgAnI jaladhArA banI jaze! aMte du:khadAyI viSayasevaLa.... AdAvatyabhyudayA madhye zRMgArahAsyadIptarasAH / nikaSe viSayA vIbhatsakaruNalajjAbhayaprAyAH / / 106 / / artha : [A viSayo prAraMbhamAM utsava jevA lAge che, madhyamAM zRMgAra ane hAsyane udIpta karanArA che ane aMte bIbhatsa, karuNAspada, lajjAjanaka ane bhayotpAdaka hoya che. vivecana : yuvAnInI e utsukatA! yauvananAM e madaghelAM sapanAM... mana:priya priyatamAnA madhura saMgamanI raMgIlI kalpanAo! yuvAna haiyAmAM racAtA mahotsavamAM jeo mahAlyA che, teo ja e mahotsavanA anubhavane romAMcaka varNana karI zake. vaiSayika sukhonA AnaMdanI e prAraMbhika kSaNo ghaNI uttejanAbharI hoya che. na joyeluM jovAnI utsukatA, na bhogaveluM bhogavavAnuM kutuhala, yauvanakALamAM sahaja ane svAbhAvika hoya che. ane jyAre soLa zaNagAra sajIne, suMdara vezabhUSA karIne, mukha para lajjAnuM smita laIne e priyatamAM zayanagRhamAM praveze che, tyAre e daMpatI je zArIrika uttejanA anubhave che, je utkaTa viSayAnaMda anubhave che... tenuM varNana to koI zRMgArarasano mahAkavi ja karI zake! anaMgakriDA ane snehagarbhita risAmaNAMmanAmaNAMnI zayanagRhanI atigupta kriyAomAM anubhavAtI tIvra vaiSayika sukhanI lAgaNIonI abhivyakti paNa koI nirbadhana rasarAja mahAkavi ja karI zake, paraMtu rasaMbhogakriyA pUrNa thayA pachI, zArIrika uttejanAo zamI gayA pachI, emane potAne ja potAnAM vastrarahita nagna deha jugupsanIya lAge che! vastravinAnA nArIdeha dIkyo nathI gamato....ThaMDA paDI gayelA zarIrane pachI aDavAnuM paNa mana nathI thatuM....ema grantha kAra ane TIkAkAra maharSi kahe che. emAMya jo ati viSayasevanathI nArInA dehamAM pIDA utpanna thaI gaI....asahya vedanA jAgI gaI ane kaNa rUdana karavA lAge, to e viSayasukha sukharUpa nahIM paNa du:kharUpa banI jAya che. A strI karuNAspada banI jAya che, kadAca puruSane...atikAmI viSayAMdha puruSane kaDavAM veNa paNa sAMbhaLavAM paDe che. For Private And Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 180. prazamarati kadAca, evI zArIrika pIDA na thAya to paNa e nArI potAnA vastrarahita dehane joIne lajjAthI chaLI mare che. turata ja e vastraparidhAna karI le che. ene bhaya hoya che : "AvI kaDhaMgI sthitimAM vaDIlo mane.....amane joI na le!' viSayasevananI A traNa avasthAonuM spaSTa varNana granthakAre karyuM che. Adi, madhya ane aMta! AdimAM-prAraMbhamAM utsukatA ane kutUhala hovAthI zAnti ane svasthatA nathI rahetI. madhyamAM eTale ke saMbhogakALa tIvra mohanI vedanA-vyAkuLatA hovAthI tyAre paNa zAnti ke svasthatA nathI rahetI. saMbhogakriyAnI samApti pachI bIbhatsa aMgadarzana, karuNAjanaka rudana, zarama ane bhayanI lAgaNIo janmatI hovAthI zAnti ane svasthatA nathI jaLavAtI! viSayasevana pUrve zAnti-svasthatA nahIM, viSayasevana kALe zAnti svasthatA nahIM ane viSayasevana karyA pachI zAnti-samatA nahIM.... to pachI zA mATe viSayasevananI icchA karavI ? jJAnIpuruSa, AtmaSTA maharSio kSaNika sukho karatAM aMtarAtmAnI sthAyI zAnti ane svasthatAne vizeSa mahattva Ape che. viSayasevanamAM bhale kSaNika sukhano anubhava manuSya kare che, paraMtu e thoDI kSaNo vItyA pachI zuM? e vAsanAno juvALa zamyA pachI zuM? narI azAnti ane asvasthatA ja che ne? pUrNajJAnI vItarAgane saMsArane koI khUNo aNadekhyo hoto nathI; koI deza-pradeza ajANyo hoto nathI pachI mAnavInuM zayanagRha aNadevuM kevI rIte hoya? bhale e zayanagRhanAM bArI-bAraNAM baMdha hoya, kevaLajJAnanI dRSTi e baMdha zayanagRhanI bhItara joI zake che te jANI zake che! e javAmAM ane jANavAmAM kevaLajJAnIne nathI hoto rAga ke nathI hoto pa! kAraNa ke teo vItarAgI hoya che. ' zayanagRhanI gupta vAtane pragaTa karIne jJAnIpujya manuSyane e viSayasevanathI aLagA rahevAnI preraNA Ape che. seksa-senTarothI dUra rahevAnI salAha Ape che, AtmAnI zAMti ane svasthatAne akhaMDa rAkhavA mATe vipasaMbhogano tyAga karavAno upadeza Ape che. prazamabhAvamAM AnaMdano anubhava karavA mATe saMbhogakriyAno kSaNika AnaMda ja to karavo ja paDaze. yadyapi niSevyamANA manasaH parituSTikArakA vissyaa| vikraSnAnAdina mane patidurantA||107 {T artha : jA ke sevana karatI vakhate viSayo manane sukhakArI lAge che, to paNa kipAkaphaLanA bhakSaNanI jema pachIthI ati duHkhadAyI hoya che. For Private And Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMte duHkhadAyI viSayasevana... 181 vivevana : 'viSayasevanathI-saMbhogathI kSaNika paNa sukhano anubhava to thAya ja che - e daSTie viSayo sukha ApanArA kharAne?" Adi-madhya ane aMtamAM azAnti tathA asvasthatAnuM pratipAdana karanArA graMthakAra maharSine A prazna pUchavAmAM Avyo che. saMbhoganI kriyAmAM bhale azAMti ke asvasthatA anubhavAtI hoya, sAthe sAthe thoDAka sukhano anubhava paNa thato hoya che! granthakAra A vAtano svIkAra karIne pratyuttara Ape che : kabUla che tamArI vAta. viSayasevanathI tamArA manane kSaNika saMtoSa....kSaNika sukha maLe che.....paraMtu eTalA mAtrathI saMbhogakriyA upAdeya nathI banatI. viSayasevana karavA yogya siddha nathI thatuM. jaMgalamAM eka kiMpAka' nAmanuM vRkSa hoya che. e vRkSa upara je phaLa bese che, te phaLano svAda kerInA svAda karatAM ya vadhu madhura hoya che. enI sugaMdha AmraphaLanI sugaMdha karatAM ya caDhiyAtI hoya che. e phaLane tame khAo to mIThuM lAgaze! svAdiSTa lAgaze! paraMtu e peTamAM jatAMnI sAthe ja tamArI naso kheMcAvA lAgaze... tamAruM mAthuM bhamavA lAgaze..... tame tIvra vedanA anubhavatA thoDI ja kSaNomAM thamasadanamAM pahoMcI javAnA! tamAruM AtmapaMkha UDI javAnuM. e kiMpAkaphaLa jevA A viSaya che. tame viSayasevana karo, tyAM sudhI ja tamane sukhanA anubhava thAya, parantu e saMbhogakriyAmAM je tIvra moha, pragADha Asakti thavAnI, tenA pariNAme je pApakarma baMdhAvAnAM, e pApakarma jyAre udayamAM Avaze tyAre tame eka motane nahIM, aneka motane bheTavAnA. eka duHkha nahIM, anaMta duHkho tamane vaLagI paDavAnAM. mATe "kSaNika sukha to maLe che ne!" ema mAnIne viSayasevana-strIsaMbhoga na karo. nAnAM bALako ke bhALI strIo DAkuonA phaMdAmAM zAthI phasAya che, te jANo cho ne? DAku sajjananA libAsamAM nAnAM bALakone cokaleTa-pIparamenTa Ape, mIThI mIThI vAto kare, eTale nAnAM bALakone e DAku gamI jAya. DAku upara vizvAsa thaI jAya....pachI eka divasa bALaka khovAyAnI bUmAbUma thAya! bALakane DAku upADI gayo hoya. bhoLI strIo paNa A rIte bhoLavAtI hoya che. hAthe ane gaLe sonAnA dAgInA paherIne UbhI hoya, suMdara vastro paheryo hoya, bahAra javuM hoya, For Private And Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati basanI rAha jotI basasTenDa upara UbhI hoya.... tyAM eka gADI AvIne UbhI rahe, gADImAM beThelo sajjananAM vastromAM sajaja puruSa AdarapUrvaka e strIne kahe : "kaho bahena, kyAM javuM che tamAre ? Avo, besI jAo gADImAM, tamAre jyAM javuM hoya tyAM pahoMcADI daIza....' puruSanAM suMdara kapaDAM, saphAIdAra bhASA ane aucityapUrNa vyavahAra joIne e bhoLI strI bhoLavAI jAya ane gADImAM besI jAya to zuM thAya? enA dAgInA to jAya ja, enA prANa ke enuM zIlanI paNa salAmatI na rahe! Aje ghaNAM zaheromAM AvI durghaTanAo banatI ApaNe sAMbhaLIe chIe. mAtra uparano sAro dekhAva, ke thoDI kSaNanuM sukha, enAthI jo lAbhAI gayA to phasAI gayA samajo. mATe TUMkI dRSTithI na vicAro, dIrghadraSTithI vicAro. bhaviSyano vicAra karo. viSayasevanathI kSaNika sukhano.... thoDI ja kSaNonA sukhano anubhava thAya che, paraMtu e kSaNomAM tIvra rAgathI je pApakarmo baMdhAya che, teno gaMbhIratAthI vicAra karo. eTalA mATe "viSayabhoga vibhakSaNathI paNa vadhu bhayaMkara che,' ema tIrthakara bhagavaMtoe kahyuM che. sukhano tIvrarAgI jIvAtmA sukhanA samayano ke sukhanI jAtano vicAra nathI karI zakato. je sukhanI ene tIvra bhUkha lAgI, te sukha bhale kSaNika hoya to kSaNika, te bhogavI levAno! te sukha halakI jAtanuM hoya to bhale halakI jAtanuM, te bhogavI levAno! magadhasamrATa zreNika durgadhA para mohita nahotA thaI gayA? durgadhA sAthe saMbhoga nahoto karyo? sukhanI tIvra bhUkha viSayasukhanI kSaNikatAno vicAra nathI karavA detI. viSayo viSasamAM.....! yadvacchAkASTAdazamantraM vahubhakSyapeyavat svaaduH| viSasaMyuktaM bhuktaM vipAkakAle vinAzayati / / 108 / / tadvadupacArasaMbhRtaramyakarAgarasasevitA viSayAH / bhavazataparamparAsvapi duHkhavipAkAnubandhakarA: / / 109 / / artha : jevI rIte aDhAra prakAranAM zAka ane ghaNI khAvA yogya tathA pIvA yogya svAdiSTa vastuothI yukta svAdiSTa bhojana ja jharavALuM hoya to e khAvAthI aMta mAre che, tevI rIte khuzAmata tathA vinaya vagerethI vadhelI suMdaratAthI ane khUba rAgathI saMvelA viSayo saMkaDA bhavAnI paramparAmAM paNa duHkhabhoganI paramparA karanArA che. For Private And Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayo vizvasamA 183 vivepana : tamane atyaMta priya ane zreSThamAM zreSTha bhojana ApavAmAM AvyuM che, tame atyaMta kSudhAtura paNa cho, bhojanano thALa sAme che, zreSTha mIThAi, priya vyaMjano, svAdiSTa pharasANa, madhura sarabata.....badhuM sAme che, pIrasanAra premathI ane AgrahathI bhojana pIrase che, tame khAvAnI taiyArI karo cho, tyAM tamAro vizvAsapAtra ane nikaTano mitra doDato...hAMphato tamArI pAse Ave che.....ane tamane koLiyo moMmAM nahIM mUkavAno izAro karI, tamane bahAra bolAve che ane kAnamAM kahe che : 'A bhojanano eka kaNa moDhAmAM na nAMkhIza, dago thayo che.....A bhojanamAM jhera bheLavI devAmAM AvyuM che.....' ATaluM kahIne te jhaDapathI cAlyo jAya che. kaho, tame zuM karazo? e priya, svAdiSTa ane zreSTha bhojana tame karazo? e bhojana upara tamAro rAga Takaze? nA, have e bhojanamAM tamane jhera ja jhera dekhAze, cAmaDAnI AMkhothI nahIM, mananI AMkhothI jhera dekhAze. bhojananA padArthomAM ekameka thaIne bhaLI gayelA jherane carmacakSu joI zakatI nathI, mananI AMkho....jJAnanI AMkho joI zake che! e bhojya padArthomAM motanAM darzana thAya che.....zarIra dhrUjI UThe che, zarIre pasIno thaI Ave che....AMkhomAM bhaya tarI Ave che.....tame eka kSaNanoya vilaMba karyA vinA e bhojanano tyAga karI devAnA. 'mane jhera dekhAtuM nathI....A to mArA svajano chuM, teo dago kare nahIM...ATalI bahumUlya sAmagrI pheMkI kema devAya?.....A to koIe jheranI khoTI zaMkA karI haze....' AvA-AvA tarka-kutarka tame karo kharA? 'AmAM jhera che ke kema?' e jANavA thoDuM khAvAno prayoga karo kharA? jarAya nahIM, e padArthone sparza paNa nahIM karyo! vaiyika sukho paNa AvAM che, jheramizrita bhojana jevAM! emAMya strIpuruSanuM saMbhogasukha to halAhala jhera sAthe ghoLAyeluM sukha che. mAno ke koI rUpasuMdarI pratye tamArA manamAM anurAga janmyo. e rUpasuMdarIne paNa tamArA pratye anurAga janme, ema tame iccho cho. ene anurAgI banAvavA tame aneka prayatna karo cho....kyAreka koI udyAnanA latAmaMDapamAM e maLI gaI ke kAzmIranI TUramAM....zrInagaranI koI ramaNIya hoTalamAM maLI gaI.....tame ene manAvI levA enI AdarapUrvaka khuzAmata karavA mAMDI, eno paDyo bola upADI levA tatpara banyA....enuM ekAda mIThuM smita....anA ekAda bolano Tahuko meLavavA tame talapApaDa banyA, ane cAra-pAMca divasanI For Private And Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 184 prazamarati e 'sevAbhakti' nA aMte e priyatamAe tamane hasIne bolAvyA. vibhinna hAvabhAva karIne tamArA dilane bahelAvavA mAMDyuM.....enI suMdaratAmAM tame abhivRddhi joI, tamAro snehasAgara UchaLavA lAgyo....mohanAM mojAM AkAzamAM uchaLavAM lAgyAM. have darzana ane zravaNa pachI, e rUpasuMdarInA sparzanI vAsanA bhabhUkI UThI. tame dIna banIne....bhikhArI banIne....enA dehasukhanI yAcanA karI....eNe potAnAM tana-mana tamane samarpita karavAnI tatparatA batAvI....tame mohanA unmAdamAM nAcI UThyA ane saMbhogasukha mANavA Atura banI gayA..... te vakhate, tamArA e zayanakhaMDanA bAraNe TakorA paDyA, 'koI AvyuM... ema samajIne tame dvAra kholyuM....tamArI sAme zvetavastromAM sajja, hAthamAM daMDa ane pAtra...AMkhomAM karuNA ane vANImAM mAdhurya....evA sAdhupuruSane UbhelA joyA. temaNe tamane kahyuM : 'vatsa, huM kaMI levA nathI Avyo, kaMIka kahevA Avyo chuM!' tame kahyuM : 'munivara, Apane je kahevuM hoya te kaho.' munivare kahyuM : 'vatsa, viSayasukho halAhala jherathI paNa vadhu khataranAka che. jhera to eka mRtyu Ape che, A vaiSiyaka sukho seMkaDo jIvanone du:khamaya banAvaze, seMkaDo motane kota banAvaze. pAcho vaLa mArA priya bALa! zAnta thA. svastha thA, je indriyasukha bhogavavA tuM tatpara thayo che, teno tyAga phara.' ATaluM kahIne, 'dharmama' no AzIrvAda ApIne e sAdhupuruSa cAlyA have tame zuM karazo? tamane e rUparamaNImAM halAhala jheranAM darzana thaze? tamArI uddIpta kAmavAsanAmAM tAlapuTa vipanAM darzana thaze? hA, mananI AMkho khulI gaI hoya, to ja e darzana thAya. e darzana thayA pachI gAtro zithila thaI jAya.....zarIre parasevo vaLI jAya... AMkho bhayathI pahoLI thaI jAya! gayA. granthakAra maharSie viSayone, khUba rAgathI sevelA-bhogavelA viSayone seMkaDo....hajAro jIvanonI paraMparAmAM duHkhonuM sAtatya ApanArA batAvyA che. jo e viSayanuM sevana maMda rAgathI, alpa rAgathI thAya, to e viSayo eTalA badhA bhISaNa du:khadAyI nathI banatA. jo e viSayonuM sevana sarvathA tyajI devAmAM Ave to e viSayo eka kSaNanuM paNa duHkha ApI zakatA nathI! pAMca indriyonA je je viSayo sAthe ApaNA rAgano saMbaMdha thAya che, je je viSayo sAthe hRdaya AktithI baMdhAya che, te te viSayo ApaNA AtmAnuM For Private And Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayomAM rarva te mAnava nahIM! 185 ahita karanArA bane che, arthAt ApaNI rAgadazA ane Asakti ja ApaNuM adha patana kare che. ".... 2/221vitA vivAda' Ama kahIne granthakAre ApaNI tIvra rAgadazA tarapha AMgaLI cIMdhI che. jyAM sudhI vaiSayika sukhono ApaNe sarvathA tyAga na karI zakIe, tyAM sudhI e viSayonuM sevana tIvra rAgathI na karIe. rAgamAM tIvratAne na bhaLavA daIe. "viSaya saMbhoga" mAM halAhala jheranuM darzana karanArI divyadRSTi khUlI gayA pachI, rAgamAM tIvratA AvI zakatI nathI. 'viSayasaMbhoganI bhUkha sahana thatI nathI ane e viSayasevana nAchUTake kare che, tyAre rAga hoya, paraMtu e rAgamAM tIvratA na hoI zake. "samyaguSTi jIvAtmA viSayopabhoga kare, chatAM e pApakamAMno baMdha alpa pramANamAM kare che, AvuM pratipAdana dharmagrantha kare che, enuM hArda A ja che. jJAnadRSTi kaho, divyadRSTi kaho, yogadaSTi kahe ke samyagdaSTi kaho, e dRSTi rAgamAM tIvratAne bhaLavA detI nathI! vaiSamAM tIvratAne bhaLavA detI nathI! e jJAnadRSTi A che : "viSayo vipa karatAMya vadhu bhayaMkara che. viSa eka jIvana naSTa kare che, viSayo anekabhava...aneka jIvana barabAda kare che.' viSayopabhAMga karatAM pahelAM ane viparyApabhoga karyA pachI, A jJAnadRSTi sAva khullI rahevI joIe. viSayopabhoga samaye jJAnadRSTi khullI rahI zakatI nathI! zAnadazA hoI zake! arthAt aMtarAtmA jAgrata hoya, bahirAbhA mohanidrAmAM hoya! pAMceya indriyonA viSayo tarapha A jJAnadRSTithI jovAnuM che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza tarapha "A viSayo mizrita che." A vicArane daDha karI devAnAM che. A vicArathI tamAruM viSaya-rAganuM jhera UtaratuM jaze. jyAre viSaya-rAganuM jhera ochuM thaI jaze, tyAre vairAgyanuM amRta vadhatuM jaze. vairAgyanuM amRta tamArA manane, jIvanane AnaMdathI bharI deze, rAgaja AnaMda karatAM vairAgyajanya AnaMda dIrghajIvI, parizuddha ane puNyabaMdhaka hoya che. viSayomAM rame te mAnava nahIM! api pazyatAM samakSaM niyatamaniyataM pade pade mrnnm| yeSAM viSayeSu ratirbhavati na tAn mAnuSAn gaNayet / / 110 / / artha : sthAne sthAne niyata ane aniyata maraNane pratyakSa jovA chatAM jene viSayomAM Asakti thAya che, temane manuSya na gaNavA joIe. For Private And Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 183 viveghana : sAme mota dekhAtuM hoya chatAM viSayomAM Asakti thAya? jo thAya to tene manuSya na kahevAya! tene buddhimAna na kahevAya. saMsAranI kaI gatimAM jIvo sAthe mota nathI joDAyeluM? cAhe e svargano deva hoya ke nArakIno nAraka hoya.....cAhe e manuSya hoya ke tiryaMcagatinuM pazu-pakSI hoya, jeno janma che, tenuM mota nakkI che. motanuM smaraNa viSayaramaNanuM mAraNa che. mahArASTramAM eka saMta puruSa thaI gayA. nAma hatuM svAmI ekanAtha. temanI pAse eka zrImaMta bhakta Avyo. temaNe ekanAthane kahyuM 'ApanA jIvanamAM eka paNa pApa jovA maLatuM nathI.......jyAre mArA jIvanamAM pApa sivAya bIjuM kaMI jovA maLatuM nathI, Ama kema?' bhaktano prazna zAntithI sAMbhaLI laI, svAmI ekanAtha AMkho baMdha karI dhyAnamAM lIna thaI gayA. bhakta sAme besI rahyo. thoDI kSaNo pachI ekanAthe AMkho kholIne bhakta sAme joyuM ane kahyuM : 'tArA praznano javAba to pachI ApIza, paNa mane AjathI sAtamA divase tAruM mRtyuM dekhAya che!' bhaktanI AMkho pahoLI thaI gaI! tene svAmI ekanAthanA jJAna upara ane vacana upara zraddhA hatI. te bolI UThyo! 'zuM kaho cho Apa? zuM sAce ja sAtamA divase mAruM mota che?' 'hA, sAtamA divase tAruM mota mane dekhAya che....' bhakta potAnA ghera Avyo. parivA2ne teNe kahyuM : 'have mAtra sAta divasa ja mAruM jIvana che...meM mArI jiMdagImAM DhagalA pApa karyAM che. have A sAta divasamAM mAre koI ja pApa karavuM nathI. huM dukAne paNa nahIM jAuM ane gharanAM kAma paNa nahIM karuM . have to rAta-divasa 5ramAtmAnuM ja nAmasmaraNa karIza.' ane e bhakta paramAtmAnI bhaktimAM ane nAmasmaraNamAM lIna thaI gayo. sAtame divase svAmI ekanAtha bhikSA levA enA ghare gayA. bhaktane ghare joIne temaNe pUchyuM : 'kema tameM dukAne nathI gayA?' 'prabhu, have dukAne javAnuM hoya? sAta divasathI dukAne nathI gayo. duniyAnA badhA prapaMca choDI dIdhA che, dinarAta paramAtmAnA nAmasmaraNamAM lIna rahuM chuM' bhakte ekanAthanA caraNomAM namaskAra karyA. ekanAthe pUchyuM : 'A sAta divasamAM tame pApa keTalAM karyAM?' 'eka paNa nahIM! mota sAme dekhAyA pachI raMga-rAga ke bhogavilAsa game For Private And Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 187 gaMbhIra ciMtanano viSaya : kharA? vepAradhaMdho ke bIjI ALapaMpALa game kharA bhagavaMta? have...Aje to chello divasa che...' mahAnubhAva! tArA praznano javAba tane maLI gayo ne? mArA jIvanamAM kema ekeya pApa nathI? huM satata mRtyunuM smaraNa karuM chuM. mRtyunuM smaraNa pApanuM mAraNa che, tane mRtyunuM smaraNa rahyuM, mATe tAruM jIvana niSpApa banyuM. tuM bhagavasmaraNamAM lIna banyo! tuM haju jIvavAno che, Aje maravAno nathI. A to niSpApa jIvananuM rahasya samajAvavA tane meM kaheluM.' ' jJAnI puruSo kahe che : mRtyu anizcita che. game tyAre AyuSya puruM thaI jAya.....game tyAM ane game tyAre mRtyu jIvAtmA para trATake... AvI sthitimAM viSayasukhonI mahephilo uDAvAya? mAnavInuM ane tiryaMconuM AyuSya nizcita nathI hotuM...., game tyAre AyuSya puruM thaI jAya. devonuM ane nArakInA jIvanuM AyuSya nizcita hoya che, tema mRtyu paNa nizcita ja hoya che. vartamAnakALamAM ApaNA sahunAM 'sapakrama-AyuSya hoya che eTale ke game tyAre AyuSya pUruM thaI jAya ane mAta AvI jAya. dhanasaMpatti, ijjataAbarU ke putra-parivAra koI ja bacAvI na zake. koI maMtra, taMtra ke yaMtra bacAvI na zake. koI auSadhi ke jaDIbuTTI na bacAvI zake.... AvI azaraNA... niHsahAya sthitimAM viSayasukhonI raMgarelI khelI zakAya kharI? chatAMya viSayasukho mANavA gamatAM hoya to ApaNe buddhihIna pazu ja chIe, mAnava nathI. bhale kalevara mAnavanuM haya, AcaraNa pazunuM ja kahevAya. jo ApaNe mAnava chIe to pratidina....pratikSaNa motanuM smaraNa rahevuM joIe. ApaNA mRtyunI kalpanA mRtyu samayanuM vAtAvaraNa... mRtyu pachIno punarjanma...A badhuM roja ekAdavAra paNa vicAravuM joIe. to viSayasukhonI Asakti maMda paDI jaze... dhIre dhIre viSayo tarapha ApaNuM mana anAsakta banI jaze. gaMbhIra ciMtadLo viSaya viSayapariNAmaniyamo mano'nukUlaviSayeSvanuprekSya / dvIguNo'pi ca nityamanugraho'navadyazca saMcintyaH / / 111 / / artha : mananA anukuLa viSayomAM vipayAnA pariNAmanA niyamanuM vAraMvAra ciMtana karavuM joIe (a) sarvadA nirdoSa tathA bahuguNayukta lAbhano vicAra karavo joIe. For Private And Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 188 prazamarati vivanana : koI paNa viSayanI avasthA avasthita hotI nathI. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza, pAMca indriyonA A viSayomAMthI koI paNa viSayanI avasthA sthAyI hotI nathI. avasthAo palaTAtI rahe che. Aje zubha ane iSTa lAgato viSaya kAle azubha ane aniSTa paNa lAge, Aje azubha ane aniSTa lAgato viSaya bIjA divase zubha ane iSTa paNa lAge gaIkAle je svara, je avAja iSTa lAgato hato, priya lAgatAM hatAM, Aje te aniSTa ane apriya lAgI zake che! Aje je svara aniSTa ane apriya lAge che te AvatIkAle priya ane iSTa lAgI zake che! jevI rIte sArA viSayamAM narasA banI zake che ane narasA viSayo sArA banI zake che, tevI rIte manaDAnI mAyA paNa vicitra che! manane Aje je game te kAle na game! Aje je na game te kAle gamavA lAge! rAgI ane dveSI mananI priyaapriyanI kalpanAo, iSTa-aniSTanI kalpanAo, zubha-azubhanI kalpanAo badalAtI rahe che. jema viSayonI avasthAo parivartanazIla che, tema mananA bhAvo paNa parivartanazIla che. mATe jAgrata manuSya viparyA pratye anurAgI na banavuM joie, kAraNa ke anurAga avasthAnI sthiratA cAhe che! viSayanI je avasthA pratye anurAga janmyo hoya che, e ja avasthA te kAyama mATe icche che.....parantu e saMbhavita nathI! avasthA badalAtI ja hoya che. priya avasthA jyAre badalAI jAya che, tyAre mana azAnta bane che, du:khI bane che. avasthA eTale paryAya. paryAya utpanna thAya ane nAza pAme! kAyama rahe che mAtra dravya! indriyonA viSaya banatA hoya che dravyanA paryAyo. dravya to jJAnadRSTino viSaya banI zake. zabdamAM madhuratA ke karkazato.....paryAya che, jyAre bhASA vargaNAnA pudgalo dravya che. rUpamAM sundaratA ke kurUpatA.... paryAya che, jyAre audArika vargaNAnA pudgalo dravya che. rasamAM madhuratA, kaTutA ke svAda -besvAda e paryAyo che, jyAre dArika vargaNAnA pudgalo dravya che. gaMdhamAM sugandha ke durgaMdha e paryAyo che, jyAre audArika vargaNAnA pudgalo dravya che. sparzamAM suMvALApa ke kharabacaDApaNuM e paryAya che, jyAre AMdArika vargaNAnA puddagalo dravya che. jIvAtmA jo A parivartanazIla paryAyo uparanA rAga-dveSathI mukta thAya to enAthI dviguNa ja nahIM, anaMtaguNa lAbha thAya! iSTa-aniSTa ane priya For Private And Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmAnI rakSA karo 189 apriyanI kalpanAmAM jIvAtmA pragADha rAga-depa karIne je asaMkhya... anaMta pApakarma bAMdhe che e pApa kama e jIvAtmAne bhISaNa bhavasAgaramAM pheMkI de che. karoDA durgatiomAM apAra vedanAo sahana karatA jIvAtmA dIna-hIna ane jaDavat banI jAya che. - jo e ISTra-aniSTanI, priya-apriyanI, kalpanAothI mukta thAya, rAgaDhebanI pracuratAthI mukta thAya, to pApakarmonAM baMdhanathI chUTI jAya. jIvanamAM navAM pApakarma baMdhAtAM aTakI jAya, ochAM thaI jAya, e nAnosUno lAbha nathI, mahAt lAbha che. A vAta mAtra sAMbhaLavAnI ke vAMcavAnI ja nathI, A vAta upara manuSya gaMbhIra ciMtana karavAnuM che. gahana anuprekSA karavAnI che. graMthakAra maharSi A vAtane gaMbhIratAthI vicAravAnI preraNA Ape che. 1. viSayonI avasthAo sthAyI nathI, parivartanazIla che. 2. vipayavirAgathI pApakarmo baMdhAtAM nathI. 3. 'pAparahitatA' moTo lAbha che! A traNa vAto upara gaMbhIra ciMtana karavuM joIe. jo ApaNe kharekhara AtmazAnti cAhatA hoIe, je ApaNe duHkha-trAsa ane vedanAmAMthI mukti icchatA hoIe to ApaNe mananA chIcharA kuvAne khodIne UMDo karavo paDaze! mananA kuvAmAMthI asat vicAronA kIcaDane bahAra pheMkI daI emAM svaccha pANIno pravAha vaheto karavo paDaze..to ja mana tattvaciMtana karI zakaze. tasvAnuprekSA karI zakaze. jIvAtmA viSaya-rAgathI virAma pAme to ja e pApakamAMnA baMdhathI bace ane to ja du:-trAsa ane vedanAo enAthI aLagI rahe, AbhArI rakSA karI iti guNadopaviparyAsadarzanAdviSayamUrchito hyAtmA / bhavaparivartanabhIrUbhirAcAramavekSya parirakSyA / / 112 / / artha : A pramANe guNa ane dAMpamAM viparIta darzana karavAthI AtmA viSayomAM Asakta banelA che. saMsAraparibhramaNAthI DaratA jIvoe, "AcArAMganuM anuzIlana karIne enI AtmAnI rakSA karavI joIe. For Private And Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 190 prazamarati vivecana : 'haju mAre A bhISaNa bhavanamAM bhaTakavuM paDaze? haju zuM mAre A saMsAra-dAvAnaLamAM saLagavuM paDaze? haju zuM mAre A saMsAranA pAtALakUvAmAM purAI rahevuM paDaze? haju zuM mAre A saMsAra-pizAcanA jaDabAmAM cavANuM paDaze? nA, nA, harve mAre bhaTakavuM nathI, saLagavuM nathI....' saMsAraparibhramaNano bhaya heya lAgI gayo che? bhayathI haiye cIrADA paDyA che? to tamAre eka ja phAma karavAnuM che, tamArA AtmAne bacAvI levAnA che....AtmAnI sarvAgINa rakSA karavAnI che...Aja sudhI ApaNe ApaNA ja AtmAnI paravA nathI karI... AtmA tarapha joyuM ja nathI! anaMta janmothI viSayo tarapha ja joyA karyuM che... viSayo aMge ja vicAryA karyuM che. AtmA ghora upekSAnuM pAtra banI gayo che.....sAva visarAI gayo che... ApaNe jaIe have ApaNA AtmAne. sAva behoza thaIne... sAnabhAna bhUlIne copATa paDelo che AtmA sudhI enA moMDhAne... kevI durgadha AvI rahI che? eNe khUba ThAMsI ThAMsIne vipayarasa pIdhelo che....vipayarasanA tIvra nazAmAM e cakacUra che.... AvI kadarthanA kema thaI che AtmAnI, e jANo cho? kAraNa ke ene viparyAsa thaI gayo che vastudarzanamAM! enI dRSTimAM viparyAsa thaI gayo che. guNakArIne avaguNakArI jue che, avaguNakArIne guNakArI jue che. hitakArIne ahitakArI jue che, ahitakArIne hitakArI jue che....... mAtra jue che, eTaluM ja nahIM, te mujaba AcaraNa paNa kare che. ahitakArIne svIkAre che hitakArI samajIne! duHkhadAyIne apanAve che sukhadAyI samajIne! guNakArIne tiraskArI kADhe che avaguNakArI mAnIne! hitakArInI upekSA karI nAMkhe che ahitakArI mAnIne! pAMca indriyonA je viparyA halAhala jherathI paNa vadhu vidhAtaka che, vadhu vinAzaka che. te viSayone mUDha AtmA hitakArI samajIne, sukhakArI samajIne bhogave che....rAcImAcIne bhogave che. dharmanAM je pavitra anuSThAnA amRtathI paNa vadhu hitakArI che, sukhakArI che. te anuSThAnone duHkhadAyI mAnIne, nirarthaka samajIne tyajI de che! saMsAranA rAgI-pI ane ajJAnI snehIsvajanono sukhakArI samajIne saMga kare che. jyAre paramakRpALu paramAtmAnAM, upakArI sadgaono ane satyapreraNA ApanArA kalyANamitronAM "ahitakArI' samajIne tyAga kare che! For Private And Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcAcAra, 191 kevo anarthakArI viparyAsa thaI gayo che AtmAne! AtmAno A viparyAsa dUra karavo anivArya che. viparyAsa dUra thaze tyAre ja e vastutattvanuM yathArthadarzana karI zakaze; tyAre ja e heyano-tyAjyano tyAga karaze ane upAdeyanosvIkAryane svIkAra karaze. daSTino A "viparyAsa-doSa" gaMbhIra roga che. kensaranA roga karatAM paNa vadhu khataranAka roga che. kensara to eka jIvanane bharakhI le che, jyAre A viparyAsa-roga asaMkhya jIvananI paraMparAne bharakhI jAya che. hA, A roganivAraNanuM Apadha nathI ema na mAnatA, auSadha che! granthakAra maharSie e AMdha batAvyuM che eka dharmagranthanuM! eka dharmagranthanA adhyayanaciMtana ane parizIlanane auSadharUpe batAvyuM che! e grantha che "AcArAMgasUtra." jainazAsananI sthApanAnA pAyAmAM raheluM A "AcAra' sUtranuM jJAna che. tIrthakara bhagavaMta pAsethI puSpanne vA, vikheruM vA, ghuve va A tripadInuM zravaNa karIne, gagadharo je 'dvAdazAMgI'nI racanA kare che, te 'dvAdazAMgI"nAM bAra zAstromAM sarvaprathama zAstra hoya che "AcAra! hA, dareka tIrthakaranI, dharmatIrthanI sthApanAmAM, dareka gaNadhara sarvaprathama A "AcAra" zAstranI ja 2canA karatA hoya che... A zAzvat niyama che. viSayarasanA madirApAnathI behoza..... mati banI gayelA AtmAne hozamAM lAvavA mATe A "AcAra" granthanuM tattvarasAyaNa khavaDAvavuM paDaze......granthanuM tattvAmRta pivaDAvavuM paDaze....samajAvIne, paTAvIne pivaDAvavuM paDaze...... to ja "viparyAsa'no roga nirmaLa thaze. enI daSTimAM punaH jJAnajyoti pragaTaze. A jIvanamAM basa A eka kAma karI laIe-AtmarakSAnuM! AtmAne lAgu paDelA "viparyAsa' rogane nirmaLa karavAnuM! paMcAyA? samyaktvajJAnacAritratapovIryAtmako jina: proktaH / paJcavidho'yaM vidhivat sAdhvAcAraH samanugamya: / / 113 / / artha : tIrthakaroe samyakRtvAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcArarUpa pAMca prakAranA sAdhvAcAra (AcArAMganA athI) kahelo che tena vidhipUrvaka jANavA jAIe. vivecana : jyAre tIrthakaro dharmatIrthanI sthApanA kare che, tyAre sarvaprathama teo AcAramArgano upadeza Ape che, arthAtu pAMca prakAranA AcAronuM varNana For Private And Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 192 prazamarati kare che. tIrthakara bhagavaMtanI A vANIne tenA pramukha ziSyo sUtrabaddha karI le che. e sUtro eTale AcArAMga sUtra! "AcArAMga' e dvAdazAMgInuM prathama aMga che. temAM pAMca prakAranA AcAronuM vizada ane vistRta varNana karavAmAM AveluM che. ahIM saMkSepamAM ApaNe e pAMca AcArone jANIzuM. A paMcAcArane prastutamAM "sAdhvAcAra' kahelA che. eTale ke sAdhujIvanamAM AcaravAnA A pAMca AcAro che, pahelo AcAra che samyatvAcAra. samparvane "darzana paNa kahevAmAM Ave che, eTale samyavAcArane darzanAcAra paNa kahI zakAya. samyagadarzana eTale jinavacana upara niHzaMka zraddhA, vItarAga sarvajJa paramAtmAnA upadaza-vacano upara, teoe ApelA tattvajJAna upara koI zaMkA nahIM karavAnI. e vacano sivAya koIpaNa rAga-dveSI mAnavonAM ke devanAM vacanA tarapha AkarSAvAnuM nahIM. jinavacanonI satyatAne samagratayA svIkAra karavAnAM. alabatta, e jinavacanonI yathArthatAne samajavA mATe jijJAsA pragaTI zake. e jijJAsAne saMtoSavA jJAnI puruSone prazna paNa pUchI zakAya. manamAM UThatA praznonuM samAdhAna karI jinavacanona smRtinI tijorImAM saMgrahI rAkhavAnAM. e jinavacanonA arthane, marmane, tAtparyane ApaNA vicAro sAthe ekameka karI devAnA! bIjo AcAra che jJAnAcAra. darzanAcArathI buddhi jyAre pavitra bane che, tyAre te mati-jJAnAcAra bane che. darzanAcArathI zAstrajJAna jyAre sAcI samajaNarUpa bane che, tyAre te zruta-jJAnAcAra bane che. darzanAcAranA zuddha pAlanathI AtmabhAva jyAre nirmaLa bane ane avadhijJAnAvaraNa karmanA kSayopazama thAya che, tyAre avadhijJAnAcAra janme che. mana:paryavajJAnAvaraNa karmano kSayopazama thAya che tyAre mana:paryavajJAnAcAra bane che. kevaLajJAnAvaraNakarmano kSaya thAya che, tyAre kevaLajJAna pragaTe che ane te ja kevaLajJAnAcAra kahevAya che! trIjo AcAra che cAritrAcAra, ATha prakAranAM kamAMnA cayane-samUhane rikta kare te cAritra kahevAya! pAMca samiti iirSA samiti, bhASAsamiti, apaNAsamiti, AdAnabhaMDamanikSepaNA samiti ane pAriSThApanika samiti ane traNa gupti mino gupti, vacanagupti ane kAyapti rUpa A cAritrAcAra che. cAritra pAMca prakAranAM batAvavAmAM AvelAM che : 1. sAmAyika cAritra. 2. chedo sthApanIya 13. pAMca jJAnanuM svarUpa: juo pariziSTamAM 13. pAMca prakAranA cAritranuM svarUpa : juo pariziSTamAM. For Private And Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 193 AcArAMga-rUparekhA . cAritra 3. parihAravizuddhi cAritra 4. sukSmasaMparA cAritra, ane 5. yathAkhyAta cAritra. A pAMceya cAritramAM samiti ane guptinuM pAlana anivArya hoya che, mATe te samiti-guptinA pAlanane cAritrAcAra kahevAmAM AvyuM che. cotho AcAra che tapAcAra. tapAcAranA bAra prakAra che : cha prakArano bAhya tapa ane cha prakArano Abhyatara tapa. anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa. rasatyAga, kAyaphaleza, ane saMlInatA, A bAhya tapAcAra che. prAyazcitta, dhyAna, vinaya, vaiyAvRtya, vyutsarga ane svAdhyAya, A AtyaMtara tamAcAra che. pAMcamo AcAra che vIryAcAra, vIrya eTale Atmazakti, upara batAvelA cAra AcAronA pAlanamAM Atmazaktino upayoga karavo te vIryAcAra che. apramatta banIne darzanAcAra vagere cAra AcAronA pAlanamAM tatpara banavuM joIe. A pAMca prakAranA AcAranuM jJAna je AcArAMga sUtramAM ApavAmAM AveluM che, te AcArAMga sUtranuM adhyayana vidhipUrvaka karavuM joIe, eTale ke 'yogoThavahana'nI kriyAo ane tapazcaryA sAthe adhyayana karavuM joIe. je sthAnamAM rahIne adhyayana karavAnuM hoya te sthAna zuddha jaIe. je kALamAM divase ane rAtre) adhyayana karavAnuM hoya, e kALa zuddha joIe. kALazuddhi jANavA mATe "kAlagrahaNa'nI kriyAo karavAnI hoya che. kALazuddhinuM pravedana karavAnI kriyA karavAnI hoya che. A rIte kareluM AcArAMganuM adhyayana muninA AtmabhAvane vizuddha kare che. muninA AtmAmAM jJAna pariName che. AtmapariNatirUpa baneluM jJAna mokSamArga prakAzaka jJAna bane che, AtmA upara lAgelAM karmonuM vinAzaka bane che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI zuddhi-azuddhinI upekSA karIne kareluM dharmagranthonuM adhyayana AtmazuddhimAM upayogI nathI banI zakatuM. AyANaga-rUparekhA SaDjIvakAyayatanA laukikasantAna-gaurava-tyAgaH / zItoSNAdiparIpahavijayaH samyaktvamavikampyam / / 114 / / saMsArAdudvegaH kSapaNopAyazca karmaNAM nipuNaH / vaiyAvRtyodyogaH tapovidhioSitAM tyAgaH / / 115 / / artha : cha ivakAyanI rakSA, kaTuMbIjanonA mamatvano tyAga, zIta-uSNa vagere 18. bAra prakAranA tapanuM vivecana : kArikA 175-176 mAM vAMco. For Private And Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 194. prazamarati parIpahonA vijaya, avicala samyakatva, saMsArano uddhaga, kamano kSaya karavAnA kuzaLa upAya, vaiyAvRtyamAM tatparatA, tapanA vidhi ane strIonA tyAga, AcArAMganA A nava bhaMda che. vivecana : samagra AcArAMga sUtramAM pAMca prakAranA AcArano upadeza vaNAyelo che, e vAta kahIne have AcArAMganAM judAM judAM adhyayanomAM je viSayonuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che tenI sAmAnya rUparekhA granthakAra Ape che. AcArAMga sUtranA mukhya be vibhAga che. vibhAgane zAstrIya bhASAmAM zrutaskaMdha' kahevAmAM Ave che. pahelo zrutaskaMdha ane bIjo zrutaskaMdha, pahelA zrutaskaMdhanAM nava adhyayano che, eTale ke nava prakAra che. dareka adhyayananuM nAma ane adhyayanano viSaya batAvavAmAM Ave che : 1. zastraparijJA : A adhyayanamAM sarvaprathama sAmAnyathI jIvanuM astitva siddha karavAmAM AvyuM che. jIvonI chanikAyo batAvavAmAM AvI che. pRthvIkAya, aSkAya, teja skAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya. A cha kAyanuM svarUpa samajAvIne, e jIvono vadha karavAthI saMsAramAM jIvane paribhramaNa karavuM paDe che ane karmabaMdha thAya che, te vAta batAvavAmAM AvI che. A jIvavadhano tyAga mana-vacana-kAyAthI karavo joIe. jIvavadha na karavo joIe, na karAvavo joIe, jIvavadhanI anumodanA na karavI joIe. Ama nava prakAre jIvavadhano tyAga karavAno upadeza ApIne, e jIvanikAyanA jIvonI rakSAno jJAnapUrvaka prayatna karavAnI bhalAmaNa karavAmAM AvI che. 2. lokavijaya laukika saMtAna eTale mAtA-pitA patnI-putra-putrI...snehIsvajana vagere. A badhA pratye sneha nahIM rAkhavAnAM, Asakti nahIM rAkhavAno upadeza ApavAmAM Avyo che. eTale ke je saMsArI svajanono tyAga karyo, temanA pratyenA snehano paNa tyAga karavo joIe, e kahevAmAM AvyuM che. te pachI krodha-mAna-mAyA ane lobha-A kapAyo para vijaya meLavavAno upadeza ApavAmAM Avyo che. kSamA, namratA, saraLatA ane nilabhatAthI kapAyo para vijaya meLavI zakAya che, ema kahevAmAM AvyuM che. 3. zItoSNIya : sudhA, tRpA, zIta, uSNatA vagere bAvIsa parISahone samatAbhAve sahana karavA joIe. e parIpaho Ave tyAre kAyara na banavuM joIe, e vAta A adhyayanamAM kahevAmAM AvI che. bAvIsa parIpahomAM be For Private And Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcArAMga-rUparekhA 195 parIpaha zIta che, jyAre vIsa parIpaha uSNa che! strI parISaha ane satkAra parIpata bhAvAtmaka dRSTie zIta parISaha kahevAya che. bAkInA vIsa parISaha uSNa kahevAya che. 4. samyaktva : samyaktva eTale samyagdarzana. A samyagdarzana tattvArthanI zraddhArUpa hoya che. A zraddhA, zaMkA-kAMkSA-vicikitsAthI rahita joIe ane avicala joie, A viSayane A adhyayanamAM vizada ka2vAmAM Avyo che. 5. lokasAra : muni saMsArathI udvigna hoya, hiMsA-asatya vagere pApomAM pravRtta na hoya, muni akiMcana hoya-A vAto batAvIne pachI, muni saMsAranA kAmabhogomAM kema udvigna hoya, tenA hetuo batAvyA che. muni saMsAramAM saMyamane ja sArabhUta mAne che, nirvANane ja sArabhUta mAne che; tethI saMyama ane nirvANanuM sAdhaka evuM dharmajJAna ja ene mana 'lokasAra' hoya che. potAnA mokSamArgano kyAreya tyAga karyA vinA avirata gatithI e pragati sAdhato sArabhUta mokSane pAme che, A vAta khUba ja mArmika rIte A aghyayanamAM kahevAIe che. 6. dhuta : A adhyayanamAM svajana, mitra, patnI, putra Adi tarapha nirapekSabhAva dhAraNa karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. arthAt A badhAM svajana-parijanono tyAga karavAno upadeza ApavAmAM Avyo che. jJAnAvaraNa Adi karmono kSaya karavA mATe zrutajJAnAnusAra dharmAnuSThAna karavAnI preraNA ApIne chevaTe zarIrano ane upakaraNono paNa tyAga karavAno upadeza ApavAmAM Avyo che. 7. mahAparikSA : zramaNajIvanamAM ArAdhavAnA mULa guNo [pAMca mahAvrato] ane uttara guNo (gocarInA 42 rdoSono tyAga vagere ne samyag rIte jANIne te mujaba jIvavAno upadeza A adhyayanamAM ApavAmAM Avyo che. bhale zramaNa pAse maMtrazakti hoya, taMtronuM jJAna hoya ke AkAzagamana vagerenI labdhi hoya, paraMtu eno upayoga bhautika sukha-samRddhi mATe nahIM karavAnI sAvadhAnI ApavAmAM AvI che. svajIvana pratye nirmama-niHspRha rahI AtmaguNonI ArAdhanA mATe ja sAdhue jIvavAnuM che, e tAtparya che. jIvanano mo, manuSya pAse aneka akAryo karAve che. A ja adhyayanano bIjo vibhAga che : pratyAkhyAnapariNA. AmAM, tyAjyano pratijJApUrvaka tyAga karIne samyagajJAna-darzana-cAritramAM puruSArtha karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. vaiyAvRtyodyo' kahIne satkAryomAM satata udyamazIla banavAno nirdeza karelo che. For Private And Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 196 prazamarati A mahAparijJA ane pratyAkhyAnaparijJA adhyayana Aje AcArAMga sutramAM nathI maLatAM. e kyAre ane kevI rIte vilupta thaI gayAM te jANI zakAyuM nathI. 8. vimokSa-yatanA : sarvatnazaviyoo mokSa' sarvakamaoNnA AtmAthI viyoga thavo, enuM nAma mokSa che. zrAvako (gRhastho) amuka aMzamAM ja karmakSaya karI zake che mATe teono vimokSa kahevAya. sAdhuparaspo sarvakarmano kSaya karI zake che mATe teono sarvavimokSa' kahevAya. A mokSanuM vistArathI varNana A adhyayanamAM karavAmAM AvyuM che. A mAsavarNana traNa prakAranAM anazanonA varNana sAthe karAyeluM che. 1. bhaktapratyAkhyAna, 2, iMginI, ane 3. pAdapApagamana. svecchAe samAdhipUrvaka svIkAravAmAM AvatAM A traNa maraNa che. ( 9. upadhAnazruta : zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe pote karelI tapazcaryAnuM varNana A adhyayanamAM vistArathI karavAmAM AvyuM che. bhagavAna umAsvAtijIe A adhyayanane tapovidhi' kaheluM che. sAthe sAthe brahmacaryano nirdeza 'yopitatyAganA nAme karavAmAM Avyo che. A "AcArAMga' sUtra upara cAMdapUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmIe prAkRta bhASAmAM niyuktinI (gAthAbaddha ) racanA karI che. teoe mULa sutronI vizada chaNAvaTa karavA sAthe avAMtara aneka viSayo ApIne AcAranA viSayane vadhu vyApaka banAvyo che. AcAranAM sUtro ane niryuktinI gAthAo upara mahAna prajJAvaMta AcArya zrI zIlAMkarAcArya TIkA (saMskRta) nI racanA karIne gaMbhIra viSayane subodha ane rasamaya banAvyo che. pAribhASika zabdonI saraLa paribhASA, AtmA, karma vagere parokSa viSayonuM talasparzI spaSTa vivecana ane gaNaparAnI gahana vANImAMthI tAravelAM tAtparyo....A badhuM kharekhara cittane AnaMdathI bharI de tevuM AhalAdaka che. AcArAMga"nuM adhyayana-ciMtana-manana A niyukti ane TIkAnA sahAre ja saraLa banyuM che... bAkI to gaNadharathI sudharmAsvAmIe ApelI sUtrAtmaka vANI to mArA jevA alpajJa ane maMdabuddhi mAnavo mATe dudha ja rahe. have granthakAra AcArAMganA bIjA zrutaskaMdhanI viSayasUci Ape che. For Private And Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zramajIvananI AcArasaMhitA vidhinA bhakSyagrahaNaM svIpazupaNDakavivarjitA shyyaa| iryAbhASAmvarabhAjanaiSaNAgrahAH zuddhAH / / 116 / / artha : 'AcArAMga sutranA dvitIya zrutaskaMdhanI pahelI cUlikAnAM sAta adhyayananAM nAma] vidhipUrvaka bhikSAgrahaNa, strI-pazu-napuMsakathI rahita upAzraya, irSAzuddhi, bhASAzuddhi, vastrazuddhi, pAtrazuddhi ane avagrahazuddhi. vivevana : AcArAMga-sUtranA pahelA zrutaskaMdhanAM nava adhyayanomAM mokSamArganI antaryAtrAmAM upayogI ghaNuM tattvajJAna ApavAmAM AvyuM che, chatAM emAM je kaMI kahevAyuM che te saMkSepamAM kahevAyuM che. keTalIka agatyanI vAta nathI paNa kahevAI tethI bIjA grutaskaMdhanI racanA thaI che. pahelA zrutaskaMdhamAM je vAto kahevAnI rahI gaI che te vAta saMkSepamAM kahevAI che, teno vistAra bIjA zrutaskaMdhamAM karavAmAM AvyA che, jethI mokSamArganA ArAdhaka manuSyane ArAdhanAmAM upayogI vizada ane suspaSTa mArgadarzana maLI zake. bIjA grutaskaMdhanA cAra mukhya vibhArgo che. A vibhAgane cUlikA' nAmathI saMbodhavAmAM AvyA che. dareka cUlikAnAM avAMtara adhyayano che. te adhyayanonA avAMtara uddesA prakaraNo ApavAmAM AvyA che. pahelI cUlikAnAM sAta adhyayana che. eka ja kArikAmAM e sAta adhyayananAM nAmona granthakAre ullekha karyo che. te dareka adhyayanamAM kyA kyA viSayanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che, teno saMkSipta paricaya ahIM ApavAmAM Ave 1, piMDa-eSaNA: sAdhuoe ane sAdhvIoe je bhikSA grahaNa karavAnI hoya che te bhikSA ugya upAyAma-utpAdana ane eSaNAnA 42 doSothI rahita grahaNa karavAnI hoya che. A bhikSAnA viSayane vistArathI A adhyayanamAM carcavAmAM Avyo che. 2. zayyA-eSaNA : zayyA eTale pratizraya ke upAzraya. sAdhu-sAdhvIoe kevA sthAnamAM rahevuM joIe ane kevA sthAnamAM na rahevuM joIe, je sthAnamAM rahevAnuM hoya tyAM kevI rIte rahevuM joIe, tenI vistRta carcA A adhyayanamAM karavAmAM AvI che. mULaguNazuddha ane uttaraguNazuddha evA makAnamAM rahevAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. For Private And Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 194 prazamati 3. iryA-eSaNA : sAdhu-sAdhvI bhikSA levA jAya, vihAra kare....koI paNa kAraNasara gamanAgamana kare, te gamanAgamana temaNe dhIme dhIme karavuM joIe. dRSTine jamIna para sthira rAkhIne karavuM joIe ane koI trasa ke sthAvara jIvonI hiMsA na thaI jAya, tenI kALajI rAkhIne cAlavuM joIe. A vAtane A adhyayanamAM sArI rIte samajAvavAmAM AvI che. cAlavAnI kriyA jIvananI eka mahattvapUrNa kriyA che. te kriyA khUba sAvadhAnIpUrvaka karavAnI jinezvaradevAnI AjJA che. 4. bhASAjAta : sAdhu-sAdhvIe kevA zabdo bolavA joIe, kevA zabdo na bolavA joIe, sAdhu-sAdhvInI vANI sva-parane nukasAna karanArI na hovI joIe. sAdhu-sAdhvIe vicAra karIne bolavuM joIe....A bhASAprayogone A adhyayanamAM batAvavAmAM AvyA che. bolavAnI kriyA mAnavajIvananI mahattvapUrNa kriyA che. vANIsaMyama sAdhujIvananAM prANa che. 5. vastra-eSaNA : sAdhu-sAdhvIe kevAM ane keTalAM vastra dhAraNa karavAM joIe, vastra kyAMthI ane kevAM levAM joIe-e viSayane A adhyayanamAM spaSTa karavAmAM Avyo che. vastraparidhAna e paNa jIvananI eka viziSTa kriyA che. vastranAM paNa lakSaNo jovAnAM hoya che. sArAM lakSaNovALAM vastra grahaNa karavAM joIe. kharAba lakSaNavALAM vastra grahaNa na karavAM joIe. kharAba lakSaNavALAM vastra na levAM joIe. 6. pAtra-eSaNA : sAdhu-sAdhvIne AhAra mATe ane nihAra mATe pAtranI [bhAjananI] jarUra rahe, e pAtra tuMbaDAnAM hoya, lAkaDAnAM hoya, te pAtra sAdhu-sAdhvIe keTalAM rAkhavAM joIe, kevAM rAkhavAM joIe ane kevI rIte e grahaNa karavAM joIe, e viSayanuM pratipAdana A adhyayanamAM karavAmAM AveluM che. 7. avagraha-pratimA : sAdhu-sAdhvIe, je jagyAno, je bhUmino, je makAnano upayoga karavAno hoya, tenA mAlikanI rajA levI joIe, devendra, rAjA, gRhapati, zayyAtara aneM sAdharmika sAdhu-sAdhvI (jo e makAnamAM pahelAMthI rahelA hoya to) nI rajA levI joIe. sAthe sAthe, e makAnamAM jeTalI jagyAno je mATe upayoga karavAnA hoya, teTalI jagyA vAparavAnI rajA paNa levI joIe. A viSayanuM spaSTa mArgadarzana A adhyayanamAM ApavAmAM AvyuM che. sAdhu-sAdhvInA jIvanane atyaMta sparzatI sAta vArtAne A sAta adhyayanomAM evI saraLatAthI samajAvavAmAM AvI che ke sAdhu-sAdhvIne sAro ne spaSTa bodha For Private And Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zramaNajIvananI AcArasaMhitA 199 thaI jAya. A mArgadarzana mujaba je sAdhujIvana jIvavAmAM Ave to samagra jIvanavyavahAra zuddha ane apAyarahita banI jAya. sthAnaniSadyAvyatsargazabdarUpakriyAH praanyonyaaH| paJcamahAvratadAcaM vimuktatA sarvasaMgebhyaH / / 117 / / artha : AcArAMga sutranA bIjA bhRtaskandhanI bIjI cUlikAnAM sAta adhyayanAnAM nAma, sthAnakriyA, niSadyAkriyA, burrakriyA, zabdakriyA, rUpakriyA, parakriyA ane anyonyukiyA, pAMca mahAvratamAM daDhatA trIjI cUlikA sarvasaMgathI mukti cithI cUlikA vivedana : pahelI cUlikAmAM je sAta adhyayano che, te adhyayanonA avAMtara uddesA prikaraNo che, jyAre A bIjI cUlikAnAM je sAta adhyayano che, tenAM avAttara uddesA nathI, avAjora prakaraNo nathI. bIjI cUlikAnAM sAta adhyayanonA viSaya che, te mAtra kriyAtmaka nathI, bhAvAtmaka paNa che. pahelI cUlikAnA viSayo mAtra kriyAtmaka che. ApaNe have eka-eka adhyayananA viSayanI sAmAnya rUparekhA jaIzuM. 1. sthAnakriyA : sAdhue kevA sthAnamAM rahevuM joIe - A vAta viziSTa rIte A adhyayanamAM kahI che. viziSTa pratijJAne dhAraNa karanAra sAdhu. potAnA kAryotsarga-dhyAnane kevI rIte kare che - tenuM varNana karavAmAM AvyuM che. viziSTa pratijJAone ahIM "cAra prakAranI pratimA' kahevAmAM AvI che. 2.niSadyAkriyA: dhyAna ane svAdhyAyane yogya sthAnamAM rahelA sAdhuoe zuM karavuM joIe ane zuM na karavuM joIe, te A adhyayanamAM batAvAyuM che. arthAt sAdhuoe paraspara zarIrane sparza na karavo, mahodaya thAya tevI rIte ekabIjAne vaLagavuM nahIM... vagere mahattvapUrNa vAto saMkSepamAM kahevAmAM AvI 3. vyutsarga kriyA : sthAne rahelA sAdhuoe maLa-mUtrano tyAga kyAM karavo ane kyAM na karavo, enuM spaSTa mArgadarzana A adhyayanamAM ApavAmAM AvyuM che. maLa-mUtranA Avegane rokavAnI sUtrakAre nA pADI che. 4. zabdadiyA : sthAne rahetAM ke bahAra Avazyaka kAme jatAM, priya-apriya zabdo sAdhunA kAne to paDavAnA, paraMtu e sAMbhaLIne sAdhu rAga-dveSa na kare. irAdApUrvaka gIta-saMgIta sAMbhaLavA mATe te na jAya. sahaja rIte zabdo kAne paDI jAya tyAre te rAga ke dveSa na kare. A viSayanuM savAMgINa vivecana A adhyayanamAM karavAmAM AvyuM che. For Private And Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarata 200 5. rUpakriyA : Avazyaka kArya paribhramaNa karatAM kyAMka sAdhu suMdara puSpothI racelA svastikAdi jue, kyAMka suMdara pUtaLIo jue, kyAMka 25 vageremAM lAkaDAnI kArIgIrI jue....kyAMka maNi-mANekanAM toraNa vagere jue....to sAdhu 'A sAruM, A kharAba...' evA rAga-dveSa na kare, irAdApUrvaka te jovA to na ja jAya. A adhyayanamAM A viSayano saMkSipta nirdeza karavAmAM Avyo che. 6. parakriyA : sAdhu evI kriyAo na kare ke jethI pApakarmo baMdhAya. sAdhu potAnA zarIranI sevA-suzrUSA bIjA pAse na karAve. 'koI mArI sevA kare,' evI abhilASA paNa na kare. sAdhue potAnA zarIra pratye kevA niHspRha rahevAnuM che, te vAta A adhyayanamAM samajAvavAmAM AvI che. 7. anyonyakriyA : sAdhuoe 52spara eka bIjAnA zarIranI sevA-suzruSA paNa na karavI joIe. ekabIjAnA sAvagha auSadhopacAra paNa na karavA joIe, A viSayane A adhyayanamAM spaSTa karavAmAM Avyo che. bIjI cUlikAmAM A adhyayano dvArA zramaNajIvanamAM atiupayogI sAta viSayonuM vivecana karavAmAM AvyuM che. trIjI cUlikAnuM nAma che : bhAvanA. paMca mahAvratonA pAlanamAM dRDhatA lAvavA mATe dareka mahAvratanI pAMca-pAMca bhAvanAo bhAvavAnuM kahevAmAM AvyuM che. sAthe sAthe darzanazuddhi mATe darzana bhAvanA, jJAnazuddhi mATe jJAnabhAvanA ane cAritrazuddhi mATe cAritra bhAvanA batAvavAmAM AvI che. vairAgyabhAvanA ane tapobhAvanA paNa batAvavAmAM AvI che. vairAgyabhAvanArUpa anityArpAda bAra bhAvanAo batAvavAmAM AvI che. te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInA janmathI mAMDI kevaLajJAnanI utpatti sudhIno vRttAMta ApavAmAM Avyo che. cothI cUlikAnuM nAma che : vimukti. A cUlikAmAM pAMca viSayonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che : anityatA, parvata, rudraSTAMta, sarpanI kAMcaLInuM dRSTAMta ane samudranuM dRSTAMta. bhAvamuktinA be prakAro batAvIne cUlikA zarU thAya che. dezathI (AMzika) mukta sAdhuothI mAMDI bhavastha kevaLajJAnI ane sarvavimukta siddho. anityAdi bhAvanAothI paripuSTa AtmabhAvavALA mahAmunio upasargaparISahonI sAme parvata jevA hoya che. pRthvInI jema sarvasaha hoya che....ema sarva saMgathI mukta muni kevA hoya che....tenuM hRdayasparzI varNana A cUlikAmAM karavAmAM AvyuM che. For Private And Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'AcArAMga'no prabhAva 201 AcArAMganA bIjA zrutaskaMdhanI A cAra cUlikAo rAga-dveSa mAhanAM halAhala jhera utArI nAMkhanAra gArUDImaMtra samAna che. joIe enuM punaH punaH ciMtana ane parizIlana AcArAMga"no prabhAva sAdhvAcAraH khalvayamaSTAdazapadasahasraparipaThitaH / samyaganupAtyamAno rAgAdIn mUlato hanti / / 118 / / artha : aDhAra hajAra padothI kahevAyelo ane yokta vidhithI pAlana karAyelo sAdhvAcAra kharekhara, rAga-dvepa-mohanAM mULathI nAza kare che. vivecana : huM muni! tana-mana ane AtmAne dajhADatI rAganI bhaDabhaDatI jvAlAo tAre bujhAvavI che? tuM antaHkaraNane pUchI jo. rAga tane Aga lAge che? rAganI baLatarAo teM anubhavI che? ke rAga tane sohAmaNAM puSpono bAga lAge che? rAganA bAgamAM tana-manane praphullita karavAnAM nathI gamatAM ne? jo e game che to e rAganA bAgane ujADavAnuM kAma tuM nahIM karI zake! bhautika...vaipayika sukhonI tamAma icchAo rAga che! sukhomAM Asakta rAga che....sukhonI asaMkhya kAmanAo roga che... sneha ane prema paNa rAga che....kahe, A rAgadazA tarapha tane napharata thaI che kharI? sarve duHkho, sarve saMtApo.....sarve saMleonuM kAraNa rAgadazA che. A satya teM niHzaMkapaNe svIkAryuM che kharuM ? to e rAgadazAno samULa uccheda karavAno saMkalpa kare. evI ja rIte vahAlA muni! tane dhrupa pratye sakhta aNagamo thayo che? tane upazamarasanA chalochala bharelA sarovaramAM kUdI paDatAM rokanAro A dveSanAM kAMTo tAre dUra karavo che? irSyA, ropa, niMdA, asUyA, vera-virodha vagerene tArI AtmabhUmi parathI khadeDI nAMkhavA che? Atmazantine, manaHprasannatAne khedAnamedAna karI nAMkhanArA A dveSanA mitronI mitratA tAre toDI nAMkhavI che? to tuM dRDha saMkalpa karI le ke 'mAre have dveSano paDachAyo paNa levAM nathI...' priya muni! zuddha-buddha-mukta AtmA para chavAyelAM ghanaghora ajJAnanAM vAdaLona tAre vikherI nAMkhavAM che? e vAdaLonI chAyAmAM have tAre jIvavuM nathI ne? je ajJAne tArA AtmAne mUDha banAvI rAkhyo che, je ajJAne tArA AtmAnI sarAsara vismRti karAvIne tane jasaMgI ane bhogaraMgI banAvyo che, te ajJAnanA kALAbheMza aMdhakArane tAre cIrI nAMkhavo che ne ? A ja mAnavajIvanamAM For Private And Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 202 prazamarati A kArya thaI zakazetemAMya vaLI teM to zramaNajIvana svIkAryuM che, zramaNajIvanamAM A rAga-dveSa ane mohano nAza karavAno jvalaMta puruSArtha thaI zake che....are, puSpArtha mATe ja to zramaNajIvana che. A puruSArtha karavA mATenuM yathArtha mArgadarzana, bhavya preraNA ane satata sAvadhAnInuM signala"tane "AcArAMga Apaze! tuM 'AcArAMgane tAro jIvanasAthI banAvI le! tuM enA eka-eka sUtrane yAda karI le, eka-eka sUtranA arthana samajI le, bhAvArthane AtmasAt karI le, enA tAtparyAthana tArI anuprekSAmAM gUMthI la! hA, A badhuM tuM svayaM nahIM karI zake. A mATe tAre evA gurudeva zodhavA paDaze ke jemaNe "AcArAMgane potAnuM jIvana banAvI dIdhuM hoya! emanuM jIvana ja "AcArAMga' hoya! sAdhvAcAronI e jIvaMta mUrti hoya emanAM paramapAvana caraNomAM mana-vacana-kAyAthI samarpita thaI jaje! teo tane AcArAMganI jJAnagaMgAmAM snAna karAvIne zuddha karaze, nirmaLa karaze! saMbhava che ke A vasamA...du:khadAyI paMcamakALamAM AvA gurudeva tane na maLe! chatAM huM nirAza na thaIza. AcArAMgamAM batAvAyelA mokSamArga pratye anahada anurAga dharAvanArA ane AcArAMganA sAdhvAcArothI haryuMbharyuM jIvana jIvavAnI tIvra jhaMkhanAvALA gurudeva to tane A kALamAM paNa maLI jaze. tuM te pUjyanA caraNamAM besIne vinayathI ane vidhipUrvaka AcArAMganAM sUtro grahaNa karaje, e sUtronA artha samajaje. e sUtronA tAtparyone pAje...pachI tuM svaye tArI nirmaLa prajJAthI ciMtana-manana karaje. jemajema tuM e kriyAtmaka ane bhAvAtmaka tattvonA AlokamAM vicarato jaIza, tematema tArA rAgaDha5 ane mAMhano unmAda zAnta thatA jaze! tAro AtmA virAganI mastI anubhavaze! upazamarasanuM amRtapAna karaze! jJAnagaMgAnI sahelagAha karaze! aDhAra hajAra padasaMkhyAvALuM A Agama "AcArAMga" kharekhara, zramajIvanano prANa che. dasa prANonA eka dhabakAra sAthe A prANano dhabakAra bhaLI javo joIe. te bhaLI gayA pachI zvAse zvAse cAritradharmanAM puSpo UgI nIkaLaze! zabdezabda samyagrajJAnanA dIvA pragaTI jaze! pagale pagale zAnti ane samatAnA svastiko racAtA jaze. mahAmuni! jyAre tame AtmasAdhanAnAM bhekha lIdho che, to pachI sAdhanAnA medAnamAM "AcArAMganuM ajeya zastra laIne, rAga-depa ane mohanI sAme pUrI tAkAtathI laDI lo ne! tamAro avazya vijaya thaze. lIdhelA bhekha lakha lAgI For Private And Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcArAMgano prabhAva 203 jaze....saphaLatAnuM madhura smita tamArA mukha para patharAI jaze! AtmA zAzvatuM AnaMdathI chalakAI jaze. aacaaraadhyynoktaarthbhaavnaa-crnngupthdysy| na tadasti kAlavivaraM yatra kvacanAbhibhavanaM syAt / / 119 / / artha : AcArAMganAM adhyayanomAM je artha kahevAya che tenA abhyAsapUrvaka AcaraNAthI jenuM hadaya surakSita che, tyAM kALanuM evuM eka paNa chidra nathI ke jyAM kyAreya parAbhava thAya. vivecana : "meM AcArAMgane saMpUrNa uThAgra karI lIdhuM che, zrI bhadrabAhusvAmInI niyukti ane zrI zIlAMkAcAryanI TIkA vAMcI lIdhI che.... avAranavAra huM AcArAMganA sUtronA svAdhyAya paNa karuM chuM. chatAM mane kaSAya satAvI jAya che....pramAda gamI jAya che....vikathAono rasa bhAvI jAya che ane huM nirAza thaI jAuM chuM. mane mAro ghora parAjaya lAge che sAdhanAnA jIvanamAM." munirAja! tame AcArAMganAM sUtro yAda rAkhI lIdhA ane niyukti tathA TIkA vAMcI lIdhI...eTalA mAtrathI tame kaSAya, pramAda ane vikathAo upara vijaya na ja meLavI zako. pAyo tamane satAve ja! pramAda tamane behoza ja rAkhe ane vikathAo tamane pudgalasaMgI ja banAve! kAraNa ke e badhAne tamArA hRdayamAM pravezavAno samaya maLI jAya che! jyAre tame AcArAMganAM sutrono svAdhyAya nathI karatA hatA, jyAre tame enuM adhyayana ke ciMtana-manana nathI karatA hatA tyAre e kapAya vagerene tamArA hRdayamAM pravezI javAnI taka maLI jAya che! samayanuM chIMDuM maLI jAya che! tamAre eka kSaNanuM paNa chIMDuM nathI rAkhavAnuM ke e chIMDA vATe kaSAya vagere ghUsI jAya tamArA hRdayamAM! pratikSA tamAre "AcArAMganA arthaciMtanamAM, arthAnuprekSAmAM tamArA manane, tamArA hRdayane joDeluM rAkhavAnuM che. "AcArAMganA be zrutaskaMdhAmAM keTalI badhI rasapUrNa vAto kahelI che! keTalI badhI tAtvika ane gamI jAya evI vAto guMthelI che? te badhI vAtomAMthI koI ne koI vAtane laIne tame eno rasAsvAda karatA raho. bhale tame AhAra karatA ho ke vihAra karatA ho, tamAruM mana to e tattvonI ja ramaNatAmAM masta haya, sUtro to tamane badhAM ja yAda che... enA sahAre tamAruM ciMtana-manana cAlatuM ja rahevuM joIe. jemajema tattvono abhyAsa vadhato jaze tematema e tattvonI tamArA vicAro para vAsanA besI jaze! tamArI samagra vicArasRSTi "AcArAMga" banI For Private And Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 204 prazamarati jaze! AcArAMganAM tattvo sivAyano koI vicAra tamArA manamAM nahIM uddabhave! vicAro AcArapreraka hoya che. vRttimAMthI pravRtti janme che! eTale "AcArAMganA vicAro tamane sAdhvAcAranAM anuSThAna tarapha laI jaze. tame e badhAM anuSThAnomAM otaprota thaI javAnA kAraNa ke e anuSThAnomAM tamArI abhirUci pragaTavAnI. je kriyAmAM manuSyanI abhirUci pragaTe che te anuSThAnamAM te lIna banI zake che. eTale, tamArA vicAro ane AcAra AcArAMgamaya banI javAnA! eka kSaNa paNa evI nahIM rahe ke je kSaNa para AcArAMganA vicAranI ke AcAranI cokI na hoya! pachI pelA kapAyo vagere kevI rIte tamArA hRdayamAM praveza karI zakaze? prazna : rAta ne divasa eka sarakhA vicAro ane enI e kriyAo karavAmAM kaMTALo Ave che. vicAro satata eka sarakhA rahI zakatA nathI.kapAya vagere pravezI ja jAya che. uttara : mahAtmA! ema kaMTALavAthI mokSanI kAMTALI keDIe nahIM cAlI zakAya. rogane dUra karavA roja ekanI eka davA... divaso sudhI lo cho ne? nathI kaMTALatAne? roja ekanuM eka anupAna....ekanuM eka bhajana......chatAM nathI kaMTALatA. roganivAraNanuM lakSa che mATe! ema ja tamAruM lakSa nirdhAratA hoya ke "mAre mArA cittamAM kapAya, pramAda ke vikathAone pravezavA nathI devI." to tamane AcArAMga sUtranI vAto.. enI e vAto vAgoLavAmAM kaMTALo nahIM Ave. roja navo AsvAda anubhavazo! roja e sAdhvAcAronAM anuSThAno karazo ane roja AnaMda anubhavazo. AcArAMgane chavAI javA do tamArA jIvananI pratyeka kSaNa para! vaNAI javA do tamArA pratyeka zvAsocchavAsa sAthe! gUMthAI javA do tamArA mananA pratyeka vicAromAM! parovAI javA do tamArA pratyeka zabdamAM! otaprota thaI javA do tamArA zarIranI eka-eka kriyAmAM! pachI tame joI zakazo ke kapAyo para, pramAda para, vikathAo para tamAro jhaLahaLato vijaya thaI gayo che! be vArtAo paizAcikamAkhyAnaM zrutvA gopAyanaM ca kulavadhvAH / saMyamayogairAtmA nirantaraM vyApRtaH kAryaH / / 120 / / artha : pizAcanI kathA ane kulavadhUnA rakSaNane sAMbhaLIne saMyamayagAthI nirantara AtmAne vyagra rAkhavA joIe. For Private And Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org be vArtAo 205 vivecana : eka zeTha hatA. varSothI vepAra karatA hatA, paraMtu zrImaMta nahotA banI zakyA. temane zrImaMta banavAnI jhaMkhanA hatI. eka vakhata koi eka yogIno bheTo thaI gayo. temaNe yogIne zrImaMta banavAno upAya pUchyo. yogIe zeThane eka maMtra Apyo ane kahyuM : 'A maMtranA jApathI tamane eka pizAca vaza thaze. e pizAca tamArI icchA mujaba tamane sukha Apaze.' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zeTha khuza thaI gayA. maMtranA jApa zarU kayA. thoDA divasamAM ja zeThe pizAcane sAdhI lIdho. zeThanI khuzIno pAra na rahyo. zeThe pizAcane suMdara havelI banAvI devAnI AjJA karI, pizAce jotajAMtAmAM bhavya havelI banAvI dIdhI. zeThe tijorIne sonA-cAMdIthI bharI devAnI AjJA karI, pizAce thoDI ja kSaNomAM sonA-cAMdIthI tijorI bharI dIdhI. zeThe dhAnyanA koThAro bharI devAnI AjJA karI, pizAce thoDI ja vAramAM koThAro dhAnyathI chalakAvI dIdhA....zeTha je AjJA kare, pizAca turaMta ja e kAma pUruM kare. sAMja paDatAM pizAce zeThane kahyuM : 'AjJA karo'. zeThe kahyuM : have kAle AjJA karIza. pizAcuM kahyuM nA, mane niraMtara AjJA karo, nahIMtara huM tamane khAI jaIza... zeTha gabharAyA, parantu tatkAla temanA manamAM eka upAya sUjhI Avyo. temaNe potAnI havelInI sAme medAnamAM lAkaDAno eka thAMbhalo Ubho karAvyo ane pizAcane kahyuM : jyAM sudhI huM tane bIjuM koI kAma na batAvuM tyAM sudhI A thAMbhalA upara caDhavAnuM ane Uta2vAnuM kAma karyA karavAnuM! bicAro pizAca! thAMbhalA upara caDha-Utara karyA ja kare che! zeTha nirbhaya banyA. A dRSTAMta ApIne granthakAra sAdhu-sAdhvIne niraMtara AcArAMganirdiSTa saMyamAnuSThAnamAM nimagna rahevAnuM kahe che. mana-vacana-kAyAnA yogone saMyamanA yogomAM pravRttizIla rAkhavAno upadeza Ape che. mana-vacana-kAyAnA yorgo pizAca jevA che! emane nirantara satpravRttimAM joDI rAkhavAmAM na Ave to AtmAne khAI jAya! AtmAnuM durgatimAM patana kare! eka zrImaMta zreSThI hatA. temanAM ekano eka yuvAna putra acAnaka gujarI gayo. mAtA-pitAne apAra du:kha thayuM, yuvAna putravadhunI duHkhamaya sthiti joIne teo vadhu ciMtAtura banyAM. For Private And Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206. prazamarati temaNe putravadhUnA manane jarAya ochuM na Ave e rIte teo putravadhUne sAcavavA lAgyA. putravadhU pAse gharanuM koI kAma karavAnuM rahyuM nahIM. e potAnA nivAsakhaMDamAM rahe che. jyAre tene nivAsakhaMDamAM besavAnuM ke sUvAnuM gamatuM nathI, e havelInA jharUkhAmAM besIne rAjamArga para jatA-AvatA mANasone jue che. eka divasa, rAjamArga parathI eka rUpavAna yuvAna pasAra thAya che. enI najara zeThanI havelInA jharUkhA tarapha jAya che. putravadhU ane yuvAnanI draSTi maLe che.....baMne vacce anurAga thAya che. roja e rIte emanI najaro maLavA lAgI.izArA thavA lAgyA. baMnenAM hRdaya vikArI banyAM milana-saMketa thavA lAgyA. sAsu-sasarAne khyAla AvI gayo. temaNe vicAryuM ke "A paristhiti sarjAvAnuM kAraNa putravadhUnI navarAza che. navaruM mana pizAca che. jIvAtmAne unmArge laI jAya che. teno nAza kare che. temaNe turata ja putravadhUne gharakAmamAM joDI, khUba premathI tene gharano kArobAra soMpyo. gAya-bheMsonI dekhabhALanuM kAma, rasoI banAvavAnuM kAma, mahemAnonI AgatA-svAgatAnuM kAma....prabhAta valoNAnuM kAma...basa, kAma...kAma ane kAma! rAta paDe ne putravadhu thAkIne ghasaghasATa UMdhI jAya che! tenA vikAro upazAnta thaI gayA...pelA premIne paNa bhUlI gaI bhayaMkara patananA khADAmAM paDatI te bacI gaI. tenuM jIvana pAvana banI gayuM. A daSTAMta ApIne granthakAra maharSi sAdhu-sAdhvIne nirantara vividha saMyamayogomAM pravRtta rahevAnI bhalAmaNa kare che. zramaNa-zramaNIe eka kSaNa paNa potAnA manane navaruMna paDavA devuM joIe. temanA manamAM pratikSaNa tattvajJAnanI ramaNatA cAlatI rahevI joIe. temanI vANI sadaiva niravadyaniSpApaya rahevI joIe. temanI tamAma kAyika pravRttio sAvadhAnIyukta thavI joIe. koIpaNa indriya zabdAdi viSayomAM Asakta na banavI joIe. savArathI mAMDIne rAtre zayana kare tyAM sudhInA tamAma saMyamayogomAM jarAya kaMTALyA vinA zramaNo racyApacyA rahe. pAMca prahara eTale ke paMdara kalAka e svAdhyAya-dhyAnamAM lIna rahe! e sivAyanA samayamAM AhAra, vihAra ane nihAranI pravRtti kare. AcArAMgamAM batAvAyelA AcAramArga ane vicAramArga para cAlatA zramaNa ane zramaNIo kyAreya viSaya-kapAyAdi zatruothI parAbhava pAmatA nathI. For Private And Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manuSya lokanA vaibhavo kSaNavipariNAmadharmA martyAnAmRddhisamudayAH srve| sarve ca zokajanakAH saMyogAH viprayogAntAH / / 121 / / artha : manuSyanA sarve RddhisamUha kSaNamAM palaTAI javAnA dharmavALA che. sarve saMyogo vivAMganA aMtavALA che ane zokajanaka che. vivecana : duniyAno pratyeka padArtha parivartanazIla che. mAnavI je je samRddhino saMgraha karavA lalacAya che. te badhA ja padArtho...vibhavo...samRddhi parivartanazIla che. kaMI ja sthAyI nathI....koI avasthA zAzvatuM nathI...phoI paryAya avinAzI nathI. je vaibhavo joIne, meLavIne mAnavI rAjI thAya che, e vaibhavonI avasthA badalAtAM mAnavI nArAja thAya che! e vaibhava uparano prema osarI jAya che. mAnavI zokasAgaramAM DUbI jAya che. rUpavAna patnI jyAre roganA prakopathI kurUpa banI jAya che tyAre ke manaHsaMtApa thAya che, te koI anubhavI patine pUchI juo. A dhAnyathI bharelA koThAro jyAre saDI jAya che tyAre kevo haMyAbaLApo, thAya che, te koI dhAnyanA saMgrahakartAne pUchI juo! saMgraha karelA jhaverAtanA bhAvo jyAre gagaDI jAya che tyAre kevI vedanA thAya che, te koI jhaverIne pUchI juo! suMdara zarIramAM jyAre Thera Thera kiDA paDI jAya che, aneka rogothI zarIra bharAI jAya che tyAre kevuM ghora duHkha thAya che; te koI rogIne pUchI juo. atyaMta nikaTanAM snehI-svajanono sneha sukAI jAya che ane mitra zatru banI jAya che tyAre kevI pIDA thAya che, te tamArI jAtane pUchI juo! to pachI A mAnavajagatanA vaibhavonI abhilASA zA mATe karavI joIe? to pachI mAnavajagatanI samRddhinI kAmanAo zA mATe karavI joIe? mAnavajagatanA kSaNavAramAM bagaDI janArA bhogasukhomAM Asakti zA mATe karavI joIe? na kara abhilASA, na karo kAmanAo A tuccha, asAra ane palavAramAM saDI janArAM vaiSayika sukhonI kAmanAo....abhilASAo karavI ja hoya to AtmAnI avinAzI guNasamRddhinI karo. AtmAnI zAzvatuM guNasamRddhi meLavIne tame svayaM kRtakRtya banI jaze. For Private And Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 208 prazamarati jema mAnavInI samRddhi parivartanazIla che, tema mAnavInA saMbaMdho paNa parivartanazIla che! nAzavaMta che! "saMyogA viyogAntAH' jeno saMyoga teno viyoga! jo koI saMyoga zAzvatu TakI zakato nathI to pachI e saMyogomAM rAjI kema thavAya? e saMyoga....e saMbaMdhonI khAtara pApo kema AcarAya? kyAreya paNa tamArI priya vyaktie tamAro saMbaMdha bagADyo nathI, tamAro saMbaMdha varSothI premabharyo cAlyo Ave che... bhale cAlyo Ave, e saMbaMdhane mRtyu toDI nAMkhaze! mRtyue ghaniSTha premIonA paNa viyoga karAvyA che. mRtyue pragADha saMbaMdhone paNa toDI nAMkhyA che ane toDI nAMkhe che! jo ke jIvanabhara ekasarakhA premanA saMbaMdha TakavA ja muzkela che! kAraNa ke duniyAmAM moTA bhAganA saMbaMdho.... saMyogo svArtha prerita hoya che. jyAM svArtha ghavAyo ke saMbaMdha tUTyo! jyAM svArtha pUro thayo ke saMbaMdha upAyo! rAgI-kepI ane ajJAnI jIvonA saMbaMdho kSaNika ja hoya che. pachI bhale e pitA-putrano saMbaMdha hoya, mA-dIkarIno saMbaMdha hoya, pati-patnIno saMbaMdha hoya ke guruziSyano saMbaMdha hoya! e saMbaMdha tUTyA vinA rahe ja nahIM. jyAre priyajananA saMyogano viyoga thAya che, tyAre kevI apAra vedanA thAya che te jANavuM hoya to zrIrAmacandrajIne pUchajo ke jyAre sItAjIne rAvaNa upADI gayo hato, tyAre tamArI zuM sthiti thaI hatI. sItAjIne pUchajo ke zrIrAme jyAre tamane jaMgalamAM mokalI daI tamAro tyAga karyo hato, tyAre tamArI manovyathA kevI hatI? pelA sagara cakravartIne pUchajo ke : tamArA 60 hajAra putro eka sAthe jyAre agnikumAra devonA prakopano bhoga banI gayA. tyAre tame kevAM kalpAMta karyo hatA? jo saMyogane kSaNika na samajyA, saMyogane zAzvatuM mAnIne e saMyogomAM sukha mANyuM to..ma samajajo! e saMyogano jyAre viyoga thaze tyAre tame viyoganI vedanA sahI nahIM zako...kadAca tame tamArA prANa khoI besazo...kadAca tame pAgala thaI jazo! zrIrAma jevA mahApuruSa lakSmaNajInA mRtadehane khabhe UMcakIne ayodhyAnA rAjamArgo para pharyA hatA....e zuM hatuM? mAnavalokanA vaibhavone kSaNavAramAM bagaDI janArA samajo. saMsAranA tamAma saMbaMdhone vinAzI samaja, zokajanaka mAno, to tamane e vaibhavonI abhilASA nahIM thAya, e saMbaMdhomAM mamatA nahIM baMdhAya. For Private And Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhogasukha prAmasukha bhogasukhaiH kimanityairbhayavahula: kAMkSitaiH parAyattaiH / nityamabhayamAtmasthaM prazamasukhaM tatra yatitavyam / / 122 / / artha : anitya, bhayathI paripUrNa ane parAdhIna bhAMga sukhothI zuM? nitya, bhayarahita ane svAdhIna prazamasukhamAM prayatna karavo joIe. vivepana : zuM tamane anitya... vinAzI... kSaNika sukho game? ja zuM tamane bhayabharelAM..bhayathI gherAyelAM sukho game? zuM tamane parAdhIna...parataMtra sukho game? saMsAranA bajAromAM maLatAM sukho AvAM che! bhale e mIThAmadhurA zabdonuM sukha hoya, bhale e nirUpama rUpanuM sukha hoya, bhale e managamatI suvAsanuM sukha hoya, bhale e miSTa ane priya rasanuM sukha hoya ke bhale e mulAyama sparzanuM sukha hoya..e badhAM ja vaiyika sukho anitya che.....vinAzI che, kSaNika che! tamArI pAse e sukha kAyama na ja rahe. tamArI prabaLa icchA hoya e sukhone tamArI pAse rAkhavAnI, chatAM e na ja rahe.... tamArI pAse suMdara nIrogI zarIra che, tamArI pAse aDhaLaka vaibhavasaMpatti che, tamArI pAse badhI ja suvidhAovALo bhavya baMgalo che, tamArI pAse paradezathI maMgAvelI imporTeDa gADI che... bhale hoya, A badhAnI sAthe tamArI pAse aneka prakAranA bhaya paNa che. A badhuM bagaDI javAno bhaya! A badhuM corAI javAno bhaya! luTAI javAno bhaya! "A badhuM tame anyAyathI, anItithI meLavyuM che," evo Aropano bhaya sarakAranI sajAno bhaya! aneka sukhanAM sAdhana tamArI pAse hovA chatAM A bhaya tamane e sukha mANavA deto nathI! eTaluM ja nahIM, A sukhanAM sAdhanono upabhoga karavA mATe tame svataMtra nathI, svAdhIna nathI! tame tamArA zarIrathI parAdhIna cho! jo tamAruM zarIra nIrogI nathI, svastha nathI, to tame pAMca indriyonAM viSayasukho nahIM bhogavI ziko. jo tamArA pArivArika, sAmAjika ke rASTrIya saMyoga anukuLa nathI to paNa tame tamArAM sukhI nahIM bhogavI zako. tame zarIrathI parAdhIna cho, tame saMyogone parAdhIna cho. tame paristhitione parAdhIna cho...te vRddhAvasthA ane mRtyune parAdhIna cho! bharapUra sukhonI vaccethI mRtyu tamane upADI jaI zake che....tamAruM kaMI ja UpajI zake nahIM! zuM A nAnIsUnI parAdhInatA che? For Private And Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 210 prazamarati mATe AvAM sukhonI abhilASA tyajI do. saMsAranA bajAramAMthI sukhA kharIdavAnuM baMdha karI do. ananta janmomAM e sukho kharIdIne, e sukho bhogavIne......saravALe kaMI ja meLavyuM nathI. meLavyuM che naryuM duHkha, mAtra trAsa ane kevaLa viTaMbaNAo! have mArga badalo, dizA badalo. have tame eka abhinava bajAramAM cAlo. e che AtmAnuM bajAra! tamArI ja bhItaramAM e bajAra vaseluM che. tyAM sukha maLe che....apAra sukha maLe che. te badhAM ja sukhonI traNa vizeSatAo hoya che; te sukho : nitya hoya che. abhaya hoya che. svAdhIna hoya che! e sukho tamane AMkhothI nahIM dekhAya. e sukho tame jIbhathI nahIM AsvAdI zako. e sukhone tame sparzathI nahIM mANI zako, e sukho jema indriyAtIta che tema e anubhava paNa indriyAtIta che. e anubhava tamAruM mana karI zakaze! tamAro AtmA karI zakaze. pahelAM tame 'prazama'nuM sukha meLavo. e sukha nitya che, abhayaprada che ane svAdhIna che. prazamabhAva....upazamabhAvane tame evo meLavo.. meLavIne evo jALavo ke e jAya ja nahIM. e bhAva jyAM AtmasAt thayo ke tyAM AtmAmAM sukhano sAgara laherAyo samo! bhayanI bhUtAvaLa to bhAgI ja samajo. koI bhaya tamane DarAvI nahIM zake. tame nirbhaya banI javAnA ane bIjA jIvone nirbhaya banAvI devAnA! prazamabhAvamAMthI pragaTatuM sukha bhogavavAmAM tame svAdhIna cho. koI parAdhInatA nahIM rahevAnI, prazamabhAvamAMthI kSamAnuM sukha, namratAnuM sukha, saralatAnuM sukha ane nirlobhatAnuM sukha pragaTaze. prazamabhAvamAMthI sarva jIvo pratye maitrIbhAvanuM sukha pragaTaze. duHkhI jIvo pratye karuNAnuM sukha janamaze....uttama AtmAo pratye pramoda bhAvanuM sukha pedA thaze.....A badhAM sukho tame nirbhayatAthI bhogavI zakazo, svataMtrapaNe bhogavI zakazo. A badhAM nitya, abhaya ane svAdhIna sukho meLavavA mATe nirantara prayAsa karavAnI preraNA granthakAra maharSi Ape che. ApaNe e preraNAne jhIlIe ane mana-vacana-kAyAthI e prayAsa zarU karI daIe. A jIvanamAM e prayAsane thoDINa saphaLatA maLI jAya to jIvana dhanya banI jAya! For Private And Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir IndriyavijetA bano. yAvat svaviSayalipsorakSasamUhasya ceSTyate tussttii| tAvat tasyaiva jaye varataramazaThaM kRto yatnaH / / 123 / / artha : potAnA viSayonI icchuka indriyonA samUhanI saMtuSTi mATe jeTalo prayatna thAya che, teTalo prayatna kapaTarahitapaNe ene indriyonA samUhane) jItavAmAM thAya te zreSTha che. vivecana : divasa ne rAta, jIvanabhara zuM tamArI indriyone tRpta karavAnuM kAma karavAnuM che? indriyonI sevAmAM ja jIvana vitAvI devAnuM che? dareka indriyane potapotAnA priya-iSTa viSayo joIe che. tamAre e priya viSayo jIvanaparyata pUrA pADyA karavAnA che? ATaATalI sevA tame karI, tamane zuM maLyuM? thoDuMka kSaNika ane tuccha sukha maLyuM, emAM tame rAjInA reDa thaI gayA? enI sAthe sAthe kevAM duHkho maLyAM, te tame kema bhUlI jAo cho? jyAre e indriyone tame priya viSayo na ApI zakyA tyAre e indriyoe tamane kevA vyagra, azAtta ane dIna-hIna karI mUkyA, te tame yAda karo! e sadeva atRpta rahenArI indriyone tame kyAreya tRpta nahIM karI zako. Aje tRpta karI, kAle pAchI atRptI savAre tRpta karI, bapore atRpta! bapore tRpta karI. sAMje atRpta! A rIte satata ane sakhata parizrama karIne tame tamArI mAnasika, vAcika ane kAyika zaktio kSINa karI nAMkhI, tame Atamadeva! tamArI jAtane ja vIsarI gayA cho. tamArA potAnA prazamasukhane jatuM karIne, e vaiSayika sukhAbhAsomAM tame gaMbhIra rIte phasAI gayA cho. huM tamane ema nathI kaheto ke tame indriyone enA viSayo Apo ja nahIM. te te indriyane enA pramANamAM viSayo tame Apo, paraMtu tame enI gulAmImAMthI mukta thaI jAo. tame indriyonA mAlika banIne enI yogyatA mujaba viSayo Apo. e mAge e pramANe na Apo. tame indriyonA mAlika banIne tamArA vikAsa mATe emanI pAsethI kAma lo! hA, indriyonA mAdhyamathI tamAre bhavya dharmapuruSArtha karavAno che, te mATe indriyone sazakta to rAkhavI paDaze. te mATe emane emanA viSayo paNa ApavA paDaze... paraMtu vivekathI! For Private And Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 prazamarati ananta ananta janmothI mAlika banI beThelI indriyone parAjita karavA mATe tamAre prAmANikapaNe dharakhama puruSArtha karavo paDaze. paraMtu te chatAMya A puraSArtha karavo sAro che! indriyonI tahenAtamAM rahI, emane khuza rAkhavAno puruSArtha karavA karatAM emane parAjita karavAno puruSArtha karavo lAkha ghaNo sAro che. indriyone parAjita karavI eTale ene kacaDI nAMkhavAnI nathI. ene tamAre evA viSayo ApavAnA ke e tamArA aMkuzamAM rahe! juo, e aMge tamane thoDuM mArgadarzana ApuM chuM. zravaNendriyane priya zabdo joIe che. tame ene rAgapracura zabdo na Apo, paramAtmabhaktinA madhura zabdo Apo! saddagurunA upadezavacano Apo! uttama puruSanA guNAnuvAdanA zabdo Apo. cakSurindriyane tame vikArotteja ka rUpa na Apo. tame ene bhavya jinamaMdiro... jinamUrtinuM rUpa Apo. tame ene zatruMjaya... giranAra jevA pavitra pahADonAM rUpa dekhADo. tame enI daSTine... jovAnI rItane badalI nAMkho. ghANendriya koI puSpanI, koI attaranI suvAsa bhale le. tame emAM rAgI na banatA! koI durgadha Ave to hepI na banatA! bhale sugaMdha ke durgadha dhrANendriya pAse Ave...tamAre rAga-dveSa nahIM karavAnA. rasanendriyane bane eTalA ochA rasa Apajo. zarIrane TakAvavA bhojana to karavuM ja paDaze. AhAra ane pANI jIbha uparathI pasAra thaIne ja peTamAM javAnA! priya-apriya rasonA anubhava vakhate tamAre rAga-dvepathI bacavAnI jAgRti rAkhavAnI. sparzendriyane jaDa-cetana dravyono sparza to thavAno ja. priya viSayono sparza cho ApavAno! jo ke ene to kyAreka paththarano sparza paNa gamI jAya che... chatAM tamAre priya-apriya sparza vakhate rAga-dveSI nahIM banavAnuM. tame jo A rIte jAgrata rahyA....to indriyo para tame vijayI banI gayA samajo. mAre indriyavijetA banavuM che. A nirdhAra sAthe puruSArtha zarU karI do. jema jema A puruSArtha vadhato jaze tema tema tamane 'prazama-sukha no apUrva ne adbhuta anubhava thato jaze. indriyavijetAne ja prazamasukhanI anubhUti thaI zake che. For Private And Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhukha : zamInuM, vItarAgInuM yat sarvaviSayakAMkSodbhavaM sukhaM prApyate sarAgeNa / tadanantakoTiguNitaM mudhaiva labhate vigatarAgaH / / 124 / / artha : sarva viSayonI AkAMkSAmAMthI janmeluM je sukha rAgI jIvane maLe che, tenAthI ananta koTiguNa sukha vinAmUlya rAgarahita jIva meLave che. vivecana : sukhanA be prakAra che : rAgInuM sukha ane vItarAgInuM sukha. ApaNe rAgI chIe, pAMcaye indriyonA viSayonAM sukha ApaNe anubhavelAM che. ApaNane e paNa anubhava che ke vaiSayika sukho mAtra icchA karavAthI, mAtra kAmanA karavAthI nathI maLatAM. e sukho meLavavA manathI keTakeTalA vicAro...yojanAo karavI paDe che, vANIthI keTakeTalAnI cApalusI karavI paDe che ane kAyAthI kevo sakhata parizrama karavo paDe che! A badho parizrama karyA pachI je sukha maLe che, te keTaluM badhuM alpakAlIna-kSaNika hoya che! je viSaya Aje ApaNane gamyAM.... thoDA divasa pachI e nahIM game! eka viSaya para satata rAga Takato nathI, rAganAM pAtra badalAtAM rahe che.....je zabdo bhUtakALamAM priya lAgatA hatA, vartamAnamAM priya nathI lAgatA. je rUpa bhUtakALamAM suMdara lAgatuM hatuM, vartamAnamAM suMdara nathI lAgatuM. je rasa pahelAM susvAdu lAgato hato, vartamAnamAM susvAdu nathI lAgato! koIpaNa indriyano koIpaNa viSaya hoya, sAro, suMdara, manohara hoya, e viSayanuM sukha alpakAlIna ja hoya che, kAraNa ke ApaNe rAgI chIe! rAgInuM sukha kSaNika ja hoya! rAgI viSayomAMthI sukha meLavavA abhilaSa che....viSayonI avasthA parivartanazIla hoya che. ema mananA rAga-dveSa paNa parivartanazIla hoya che. rAga sthAyI bhAva nathI, viSayanI avasthA sthAthI pariNAma nathI! baMne asthAyI che eTale baMnenA saMyogamAMthI janmatuM sukha paNa asthAyI hoya che! prabhAte dekhAtuM sRSTisaundarya madhyAhna nathI hotuM.....madhyAhnanI sRSTi saMdhyATANe nathI hotI! saMdhyAnuM saundarya rAtrinI duniyAmAM nathI rahetuM evI rIte bAlyAvasthAnI mugdhatA...sAhajikatA yauvanamAM nathI rahetI... yauvanano thanaganATa prauDhAvasthAmAM nathI raheto. prauDhAvasthAnI pragabhatA vRddhAvasthAmAM nathI rahetI.... badhuM ja badalAyA kare che..rAgI jIvAtmA e parivartanazIla sRSTinA viSayomAMthI keTaluM ane kevuM sukha meLavI zake? For Private And Personal Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 214 prazamarati jo tamAre bharapUra sukha meLavavuM che, anubhavavuM che, to tame rAgarahita bano, dveSarahita bano! eTale ke vItarAga banI jAo, ema nathI kaheto. tame thoDI kSaNo mATe "madhyastha' banI jAo. thoDI kSaNo mATe rAga vinAnA ane dveSa vinAnA banI jAo! e kSaNomAM tame tamArAmAM DUbI jAo! AtmabhAvamAM DUbakI mArI do...e kSaNomAM tame je sukhano anubhava karazo te apUrva haze! e sukhanuM saMvedana pragADha haze! sparzendriyanA priya viSayonA pragADha AliMganamAMthI janmatA vaiSayika zArIrika sukha karatAM e AMtarasukha khUba khUba caDhiyAtuM haze. vaiSayika sukhanI DigrI' karatAM AMtarasukhanI DigrI ananta kroDagaNI haze! tame guNAkAra ja nahIM karI zako! divasamAM AvI madhyasthabhAvanI kSaNo prApta karo. manane viSayonA saMparkathI mukta karo. viSayamukta manane AtmA sAthe bhaLavA do. hA, viSayamukta mana ja AtmAne maLI zake che, AtmasukhanuM tamane evuM mana ja saMvedana karAvaze. je camaco kaDavA zAkathI kharaDAyelo che, e camaca tame mIThA zAkamAM nAMkhIne eno svAda karavA jAo, tame mIThAza nahIM anubhavI zako. evI rIte viSayAnandathI kharaDAyeluM mana AtmAnandano anubhava karAvavA mATe samartha nathI banatuM. thoDI kSaNo mATe tame manane viSayothI sarvathA mukta karo, ekadama lUchIne sApha karI nAMkho, pachI e manane aMtarAtmA sAthe joDo. aMtarAtmAmAM paDelA apAra.... ananta sukhanuM "sampala' tamane cAkhavA maLaze! pachI evI madhyastha bhAvanI kSaNo vadhAravI, te tamAruM kAma che. rAgadazAmAM anubhavAtA vaiSayika sukho karatAM madhyasthadazAmAM anubhavAtuM AMtarasukha tamane caDhiyAtuM lAge, uccatam lAge, zreSTha lAge to tame madhyasthadazAne vadhAravA prayatna karavAnA ja, rAgarahita ane dveSarahita AtmadazAno kALa jema jema vRddhi pAmato jaze, tema tema tamArA AMtarasukhano mahAsAgara UchaLavA mAMDaze! eka jIvana...eka bhava....evo Avaze... ke je jIvanamAM tame zAzvatkALa mATe vItarAga banI javAnA, tamAruM sukha zAzvatu banI javAnuM. rAgInA sakha karatAM vItarAgInuM sukha khUba khUba caDhiyAtuM che... koIpaNa jAtanA parizrama vinA....maLI janAruM che, mATe vItarAgI bano! rAga-dveSa rahita avasthA prApta karavAno puruSArtha karo. For Private And Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir du:kha mAtra rAgIne.... iSTaviyogApriyasaMprayogakAMkSAsamudbhava duHkham | prApnoti yatsarAgo na saMspRzati tadvigatarAgaH / / 125 / / artha : iSTa viyogamAM ane apriya saMyogomAM, iSTanA saMyoganI icchAmAMthI ane apriyanA viyoganI icchAmAMthI upajatuM du:kha je sarAgI prApta kare che, vItarAga te duHkhane sparzatA paNa nathI. vina : priyajanano jyAre viraha hoya che, tyAre mana kevuM taraphaDe che....vyAkuLa bane che...kalpAMta kare che, te tamAre jANavuM hoya to koI evA sarovaranA kinAre jajo ke je sArasInAM joDalAM dinabhara krIDA karatAM hoya. saMdhyAnA raMgo para kALo DhIma raMga relAI jAya, sArasa sArasIne choDI AkAzamAM UMce ne UMce caDhatuM jAya tyAre pANI para mAthAM pachADatI ane karaNa, Akranda karatI e sArasIne jojo..... priyanA viyogamAM e priyanA saMyoganI tIvra jhaMkhanA manane kevuM du:khanA dAvAnaLamAM bALe che....saMtApe che...tyAre tamane samajAze. apriya-aniSTanA saMyogamAM, e aniSTa-apriya vyaktithI chuTakAro meLavavA mana kevuM taDape che, vilApa kare che...jhUre che e tamAre jANavuM hoya to laMkAnA devaramaNa udyAnamAM beThelAM sItAjIne pUcho. rAvaNathI chUTavAnI ane zrIrAmane maLavAnI tIvra abhilASAe temanI mAnasika sthiti kevI karI nAMkhI hatI! sItAjInuM mRtyu thayuM, teo bAramA devalokanAM indra banyAM, tyAM temane zrIrAmanI smRti thaI AvI, temaNe avadhijJAnathI madhyalokamAM rahelA zrIrAmane joyA, zrIrAmane aNagAra-avasthAmAM jayA, dharmadhyAnamAM lIna banelA joyA....sItendrane dhrujArI chUTI ...' zuM rAma suphaladhyAnamAM pravezI, ghAtI karmono kSaya karI, vItarAga-sarvajJa banI mokSamAM cAlyA jaze? to pachI A saMsAramAM mane emano kyAreya saMyoga nahIM sAMpaDe? nA nA...huM emane zukaladhyAnamAM praveza nahIM karavA dauM!' sItendrane zrIrAmanA kAyamI virahanI kalpanA kaMpAvI de che. sItendranuM mana vihvaLa banI jAya che. priyajananA saMyoganI jhaMkhanA jIvAtmAne kevo asvastha ane azAnta karI mUke che! A saMyoga-viyoganI jhaMkhanA jIvAtmAnI rAgadazAnI Upaja che. rAgIne ja saMyoga-viyoganAM duHkhonI hoLImAM saLagI maravAnuM hoya che. For Private And Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 216 prazamarati je vItarAga banI gayA, jemaNe potAnA AtmAmAMthI rAga-dveSanAM mULiyAM ukhADI nAMkhyAM, AtmabhUmine ja evI karI nAMkhI ke jemAM kyAreya rAga-dveSa pedA ja na thAya! arAgI-aSI AtmAne A vizvamAM kaMI priya rahetuM nathI, kaMI apriya rahetuM nathI. emane kaMI iSTa hotuM nathI... kaMI aniSTa hotuM nathI. priyApriyanI ane iniSTanI kalpanAo rAga-dveSanI Upaja che. vItarAgI ane vItaSIne e kalpanAo ja hotI nathI, pachI e kalpanAomAMthI janmatAM duHkho kyAMthI hoya? kadAca koI kahe : priya ane apriyanI kalpanAo vinAnuM jIvana te jIvana kahevAya? duHkha vinAnuM sukha sukha rahetuM nathI! du:kha hoya che to sukha sukharUpa lAge che!' to to taMdurastInA sukha mATe roganuM duHkha paNa joIe! iccho cho ne tamAruM zarIra rogothI bharAI jAya te? zrImaMtAInA sukha mATe garIbInuM du:kha paNa joIe! zrImaMtAIthI kaMTALI gayA cho ne? garIbI iccho cho ne? du:kha vinAnA nirbheLa sukhane kyAMya joyuM nathI, anubhavyuM nathI eTale zuddha sukhanI kalpanA ja kyAMthI Ave? sadaiva du:khamizrita sukhathI ApaNa TevAyelA chIe. saMsAranI cAreya gatimAM duHkha ane sukha sAthe rahelo che. kyAMka du:kha vadhAre ane sukha ochuM, kyAMka sukha vadhAre ane duHkha ochuM! paranuM hoya che baMne. eTale jyAre duHkha vinAnA zuddha sukhanI vAta jJAnI puruSo kare che tyAre AvuM sukha te hotuM haze?" ema zaMkA thAya che. "duHkha vinA sukha bhogavavAnI majA Ave kharI?' Avo prazna pedA thAya che. vItarAga AtmAne priya-apriyanI kalpanAo vinAnuM svAdhIna zAzvatu sukha hoya che. temanA rAgarahita AtmAne koI du:kha sparzI zakatuM nathI... eka vakhata AtmA vItarAgI banI gayo, pachI kyAreya te rAgI nahIM banavAno, eTale kyAreya ene duHkhano sparza nahIM thavAno. duHkha sAthe sukhono anubhava to anaMta janmomAM ApaNA jIve karyo, have bhaviSyakAlIna anaMtakALa ApaNe duHkharahita zuddha sukhano anubhava karavA prayatna karIe to? e mATe ApaNe ApaNA rAga-dveSane ochA pharavAno puruSArtha AraMbhavo joIe. je je mArge rAga-dveSa ochA thatA hoya te te mArge mana-vacana-kAyAthI puruSArtha karavo joIe. rAga-dveSanI tIvratA ghaTADI devI joIe. A vartamAna jIvanamAM vItarAga na banAya to bhale, virAgI to banI ja jaIe! For Private And Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir duHkha mAtra rAgIne.. 217 prazamitavedakaSAyasya haasyrtyrtishoknibhRtsy| bhayakutsAnirabhibhavasya yatsukhaM tatkuto'nyeSAm / / 126 / / artha : jeNe veda ane kapAyane zAnta karI dIdhA che, je hAsya, rati, arati, ane zokamAM svastha rahe che, je bhaya ane nindAthI parAjita thato nathI, tene je sukha hoya che tevuM sukha bIjAone kevI rIte hoya? vivevana : tame koI gatimAM na anubhavyuM hoya, koI bhavamAM na joyuM hoya tevuM apUrva sukha anubhavavuM che? vaiSayika sukhothI juduM, kaSAyothI bhinna, hAsyaratithI judA prakAranuM... evuM sukha jo anubhavavuM hoya to ahIM granthakAra evuM sukha meLavavAno mArga batAve che. alabatta mArga saraLa nathI, sIdho nathI, kaThina mArga che. chatAM sAhasiko mATe, sAttviko mATe azakya nathI. Avo, ApaNe e mArgane avagAhIe. 1. tame jo puruSa cho to tamAre puruSavedane prazanna karavo joIe. tame ja strI cho to tamAre strIvedane upazAnta karavo joIe. arthAtu tamArI jAtIya vAsanAthI...vAsanAnA AvegothI mukta banavuM joIe. saMbhoganI icchAne zAnta karI devI joIe. A maithunanI vAsanAthI mukta thavAnuM kAma saraLa nathI. pratikSaNa jAgRti joIe. pratipala sAvadhAnI joIe. bAhya-Antara tapazcaryA dvArA, jJAna-dhyAnanI satata ramaNatA dvArA ane vividha saMyamayogAnI ArAdhanA dvArA tame tamArI jAtIya vAsanAne, maithunanI vRttine upazAtta karI zakazo. - 2. tamAre kapAyone zAMta karavA paDaze. krodhane kSamAthI, mAnane namratAthI, mAyAne saraLatAthI ane lobhane nirlobhatAthI zAnta karatA raho. jyAre jyAre krodha UbharAya hRdayamAM, tyAre tyAre kSamAnuM ciMtana karo. kSamAjalanA siMcanathI krodhanI Aga bujhAze. jyAre jyAre mAna-abhimAna jAge, tyAre tyAre namratAnA vicArothI ene zAnta karo. mAyA-kapaTa karavAnI icchA thAya tyAre saraLatAno sahAro laI mAyA-kapaTanI icchAne parAsta karo. lobhavRtti jyAre UchaLe tyAre nirlobhatAno sathavAro laI te vRttine DAmI do. kapAyone upazAnta karavAnA dRDha nirdhAra sAthe sAvadhAnIbharyo puruSArtha karazo to avazya tamane saphaLatA maLaze. 3, hAsya upajAve evo prasaMga Ubho thAya tyAre tame svastha rahejo, hasI na paDatA. kaMI evuM joI lIdhuM, sAMbhaLI lIdhuM ke je hAsyapreraka hoya, chatAM tamAre hasavAnuM nahIM! samajaNapUrvaka nahIM hasavAnuM. samagra saMsAranA jaDa-cetana For Private And Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 218 prazamarati bhAvone jJAnadRSTithI jonAra mahAtmAne saMsAramAM kaMI vicitra lAgatuM ja nathI! badhuM ja saMbhavita lAge che...dareka ghaTanAnA kAryakAraNabhAva te jANe che....pachI e kevI rIte hase? harSamAMthI hAsya pragaTe che. AtmabhAvamAM rahelA mahAtmAnA hRdayamAM harSano vikAra TakI zakato nathI. hasavAnuM nimitta upasthita thavA chatAM je hase nahIM te svastha kahevAya. 4. hasavAnuM to nahIM, indriyonA priya viSayomAM rati paNa nahIM karavAnI arthAtu viSayomAM prIti nahIM bAMdhavAnI. viSayAsakti e asvasthatA che! AtmabhAvamAM-svabhAvamAM sthira rahevuM te svasthatA ane anAtmabhAvamAM-vibhAvamAM rahevuM te asvasthatA! Avazyaka viSayono upayoga karavo te judI vAta che, viSayomAM rAcavuM te judI vAta che. viSayomAM priyatnanI kalpanA ja na karo. te mATe viSayonI niHsAratA vicAro. viSayAsaktinA dAruNa vipAkonuM ciMtana karo. 5. jema priya viSayomAM rati nahIM karavAnI, tema apriya viSayomAM arati nahIM karavAnI. apriya-aniSTa viSayonA saMyogamAM udvigna nahIM banavAnuM. udvignatA e paNa asvasthatA che! asvasthatA e mAnasika du:kha che.... viSayamAM sArApaNuM nathI ke narasApaNuM nathI. jIvAtmA emAM sArApaNAnI ane narasApaNAnI kalpanAo kare che. e kalpanAo paNa sthira nathI rahetI. kalpanAo badalAtI rahe che. sAro viSaya naraso lAge che, naraso viSaya sAro lAge che! A tAttvika samajane hRdayastha karanAra tattvajJAnI arati-ugamAM zekAto nathI. 6. jyAre tamane priya vastu ke vyaktino viyoga thAya tyAre tame zoka na karo. "saMyogo anitya che A vicArane khUba vAgoLo. priyajanonA saMyoga, vaibhava-saMpattino saMyoga, viSaya sukhono saMyoga...A badhA saMyogo anitya che, je anitya hoya teno viyoga thAya ja.' A vicAra daDha karo. rogathI zarIra gherAI jAya, yauvana cAlyuM jAya, mRtyunA oLA sAme dekhAya....e vakhate paNa zokAtura na thaI jazo. AMkhone AMsubhInI na karazo. e badhuM A saMsAramAM svAbhAvika ja che. mATe svastha rahevAnuM 7. nirbhaya bano. nirbhayatA vinA sukha nathI, nirbhayatA vinA zAnti nathI. zA mATe bhaya pAmo cho? tamAruM zuM luTAI javAnuM che? je kharekhara tamAruM che tene koI corI jaI zake ema nathI, je kharekhara tamAruM nathI, e luTAI jAya, corAI jAya to tamAre ciMtA karavAnI jarUra nathI. For Private And Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org duHkha mAtra rAgIne... 219 tame jJAtA bano, dRSTA banyuM. tamArI AsapAsa je kaMI banI rahyuM hoya, tame jJAnadRSTithI te joyA karo jANyA karo. rAga-dveSane bheLavyA vinA jAMjo, rAga-dveSane aLagA rAkhIne jANajo. tamAre gabharAvAnuM koI kAraNa nathI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tamAre duniyA pAsethI zuM lai levuM che? tamAre duniyAne zuM ApI devuM che? tamAre duniyAthI zuM chupAvavAnuM che? mahAnubhAva, tamAre kono bhaya che? 'A sRSTimAM je banavAnuM che te banaze ja. je bhAvo nizcita che, te bhAvone koI badalI zakatuM nathI.' A jinazAsananA siddhAntane AtmasAt karI lo. game tevuM bhayapreraka nimitta tamArI sAme Ave, tamAruM rUMvADuM paNa pharakavuM na joIe. bhavijetA banI jAo, bhayathI kyAre paNa hArazo nahIM, parAjita thazo nahIM. 8. tamArI koI nindA kare to karavA dejo! nindA ane prazaMsAmAM zoka ke harSa na karazo. nindA sAMbhaLIne akaLAI na jazo, nindako nindA karavAnA ja! prazaMsako prazaMsA karavAnA ja! tamAre A baMne paristhitimAM svastha rahevAnuM! nindAne jIravavAnI zakti tamAre meLavavI ja joIe. je manuSya potAnI nindA sAMbhaLIne krodha nathI karato, udvega nathI karato, bhayabhIta nathI thato, te manuSya sAco vIrapuruSa che. 'A duniyAe tIrthaMkaronI paNa nindA karI che, pachI huM koNa?' A rIte tamArA mananuM samAdhAna karo. tame tamArA kartavyamArge cAlatA raho, nindA ane tiraskAra karanArA tamArUM kaMI bagADI nahIM zake....bagaDe che potAnAM ja pApakarmonA udayathI! tame bIjA koInI nindA ka2o nahIM. nindAno rasa halAhala viSa karatAM paNa vadhu nukasAna karanAro che. tamAro tiraskAra karanAranI paNa tame nindA na kazo. A rIte je mahAnubhAva, 1. jAtIya vAsanAne upazAnta kare che, 2. krodhAdi kaSAyone zAjA kare che, 3. harSa ane hAsyanA prasaMge svastha rahe che, 4. vaiyika sukhomAM prIti nathI karato, 5. apriya viSayomAM arpita nathI karato, 6. priyaviyogamAM zokAkula nathI banato, For Private And Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 220. prazamarati 7. sarva bhayo para vijaya meLave che, 8. nindA-tiraskAramAM svastha rahe che, te mahAtmA je apUrva sukhanI anubhUti kare che, te anubhUti rAganI pracaMDa AgamAM saLagato jIvAtmA kevI rIte karI zake? na ja karI zake. kaho, A apUrva sukha anubhavavAno rAjamArga che! cAlavuM che. A mArga? A nahIM anubhavelA sukhanuM AkarSaNa jAge che hRdayamAM? jo AkarSaNa jAgI jAya to A mArge prayANa thaI jAya. A mArge cAlavAnI zakti paNa AtmAmAM pragaTI jAya. "mAre have rAgajanya sukho nathI joItAM, A spaSTa nirNaya AtmasAkSIe thaI javo joIe. "mAre have AtmAnuM svAdhIna sukha meLavavuM ja che..." A dRDha saMkalpa thaI javo joIe. A saMkalpabaLane sajIvana rAkhIne, upara batAvelI ATha vAtone siddha karavAnA puruSArthamAM lAgI javuM joIe. Avo puruSArtha mAtra jinazAsananA zramaNajIvanamAM ja zakya banI zake. zramaNajIvana svIkAravA mAtrathI A puruSArtha pUro thaI nathI jato, puruSArthano prAraMbha thAya che! prAraMbhelA puruSArthanI pUrNAhuti bhale A jIvananA aMte na thAya, e mATe bhale pAMca-dasa jIvana pUrAM thaI jAya, parantu saphaLatA maLavI joIe. apUrva...adbhuta prazamasukhanI zAzvatuM saravANI phUTavI joIe. vaiSayika. bhautika...daivika sukhonI abhilASAne nirmaLa karIne AtmAnA zAzvatuM ane svAdhIna sukhanI parizodha AraMbhI daI A mAnavajIvananI zreSTha saphaLatA prApta karI laIe. - parama sukhI prazAkhAbhA samyagdRSTiAnI dhyAnatapovalayuto'pyanupazAntaH / taM labhate na guNa yaM prazamaguNamupAzrito labhate / / 127 / / artha : samyagadaSTi, jJAnI, dhyAna ane tapabalathI yukta (sAdhako paNa jo upazAnta na hoya to te je guNa prApta nathI karato te guNa prazamaguNavALA (sAdhako meLave che. vina : tame mithyA mAnyatAothI mukta thayA cho? tamane samyagadarzananI AMtara-pratIti thaI che? to pachI tame ATalA badhA azAtta kema cho? ATalI badhI kaSAya-paravazatA kema che? ATalI badhI vAsanAvivazatA zAthI che? zuM tame ema samajyA cho ke "amArI pAse samyagdarzana che eTale amAro mokSa For Private And Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parama sukhI prazAttAtmA 221 thaI javAnAM....." AvI bhramaNAmAM na rahezo. jyAM sudhI tame tamArA kaSAyone upazAtta nahIM karo, tamArI viSayavAsanAne nahIM ThAro tyAM sudhI tamAruM samyagudarzana tamane AtmaguNonA khajAnA pAse nahIM laI jAya. kadAca bujhAI paNa jAya. tamArI buddhi dhAradAra che ane tamAruM zAstrajJAna agAdha che; chatAM tame asvastha lAgo cho....zAthI? zuM tame tamArI sukSma buddhi ane agAdha zAstrajJAna upara madAra nathI bAMdhI lIdho ne ke "amArI buddhi ane zAstrajJAna amane mukti apAvaze!" enA bharose to tame viSaya-kaSAyonA khela nirbhayatAthI nathI khelI rahyA ne? Antara zAnti ane citta prasannatAnI upekSA karIne, upazamabhAvanI sarAsara vismRti karIne, mAtra buddhi ane jJAnanA sahAre tame AtmaguNonI samRddhi nahIM meLavI zako. tame divasa-rAtamAM be-traNa kalAka savikalpa ke nirvikalpa dhyAna dharIne huM dhyAnI chuM ane dhyAnanA mAdhyamathI AtmAno prakAza pAmI jaIza. AvuM mAnI beThA nathI ne? dhyAnanA e -traNa kalAka sivAyanA kalAkomAM tame kaSAyono sahAro lo cho, vaiSayika sukhonI suMvALI pathArImAM ALoTo cho, ane mAno cho ke tamane kevaLajJAna thaI jaze! tamane vItarAgatA maLI jaze! A tamArI ajJAnadazA che. kaSAyone upazAnta karyA vinA, viSayavAsanAonI Aga bujhavyA vinA tame AtmAnI pUrNatA kyAreya nahIM pAmI zako. tame tapasvI . ATha upavAsa, soLa upavAsa ane mahinAnA upavAsa paNa karo cho...... e sAthe pAMcaso ke hajA2 AyaMbila karI zako cho... ughADA page ane ughADA mAthe dhomadhakhatA tApamAM mAilo sudhI cAlI zako cho....paraMtu koI tamAruM apamAna kare che tyAre krodhathI lAlacoLa thaI jAo cho ne? koI tamane mAna-sanmAna na Ape tyAre akaLAI jAo cho ne? koI suMdara rUpa najare caDhe tyAre AkarSAI jAo cho ne? duniyAnI vAto jANavAnI-sAMbhaLavAnI utsukatA tamane caMcaLa banAvI de che ne? te chatAM tame mAno cho ke "ugra tapasvI chuM.... eTale mArAM badhAM karmono nAza thaI jaze ane huM vItarAga banI jaIza!' AvI mithyA kalpanAomAM racazo nahIM. upazamabhAva vinA koI vItarAga banI zakatuM nathI. samyagudarzana dvArA sAdhaka prazama-vATikAmAM pahoMcavAnuM che. buddhi ane zAstrajJAnanA sahAre sAdhake upazamanAM nirmaLa-zItala pANIthI sarovaranA kAMThe pahoMcavAnuM che. AtmadhyAna-paramAtmadhyAnanI tallInatAnA mAdhyamathI sAdhake For Private And Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 222 prazamarati jaDa sRSTinAM AkarSaNothI mukta banavAnuM che. jaDa sRSTine jovA-jANavAnI utsuktAthI chuTakAro meLavavAno che. ugra tapazcaryA karIne unmatta viSayavAsanAone bALI nAMkhavAnI che ane nirvikAra AtmadazA prApta karavAnI che. prazAnta AtmA ja nijAnandanI mastI mANI zake che. prazAnta manuSya ja agama agocara sukhanI madhura anubhUti karI zake che. bhale pachI enI pAse sukSma buddhi na hoya ke khUba zAstrajJAna na hoya. bhale e dhyAna na lagAvata hoya ke tIvra tapazcaryA karato na hoya, doraDA para nAcatA ilAcIkumAra pAse zuM hatuM? zuM samyagudarzana hatuM? zAstrajJAna hatuM? dhyAna hatuM? tapazcaryA hatI? nA! teo upazAnta thayA ane sarvajJa banyA. "rupa: mA tuSa' ATalA zabdo paNa yAda na rAkhI zakanArA mApatupa muni pAse keTaluM zAstrajJAna hatuM? chatAM teo prazAnta bhAvanA prabhAve pUrNatA pAmyA. eka varSathI dhyAnastha dazAmAM UbhelA bAhubalIjIne tyAM sudhI kevaLajJAna na ja thayuM jyAM sudhI temano mAnakaSAya upazAnta na thayo, Atma pUrNa prazAnta na banya! saMvatsarI-mahAparvanA divase paNa tapazcaryA nahIM karI zakanArA kUragaDu muni vItarAga-sarvajJa banI gayA, jANo cho konA prabhAve? upazamabhAvano e prabhAva hato. prazamabhAvanI ArAdhanA eTale krodhAdi kaSAyone upazAnta karavAnI ArAdhanA. prazamaguNanI ArAdhanA eTale vaiSayika vAsanAne prazAnta karavAnI ArAdhanA. A ArAdhanA samyagudarzana-jJAna ane cAritrane vizeSa ujjavala phare che. A ArAdhanA cittanI caMcaLatAne, utsukatAne nirmaLa kare che. AtmaguNomAM ramaNatA karAvanArA ane bAhya bhAvonI ramaNatAthI ugAranArA e "prazamaguNa ne aMtaranAM vaMdana che.... hRdayanA AmaMtraNa che. naivAsti rAjarAjastha tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamihaiva sAdhorlokavyApArarahitasya / / 128 / / artha : laukika pravRttiothI mukta sAdhune je sukha A ja bhAvamAM hoya che te sukha nathI hatuM cakravartIne ke nathI hotuM devendrane. For Private And Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parama sukhI prazAntAtmA 223 vivecana : ahIM je sukhanI vAta karavAmAM Ave che te zArIrika ke bhautika sukhonI vAta nathI, e che mananAM sukhanI vAta, e che AtmAnAM sukhanI vAta. pAMca indriyonA vaipayika sukho, vaiSayika sukhanAM sAdhano to rAjA-mahArAjAo pAse ghaNAM hoya che. devalokanA devendra pAse ghaNAM hoya che, chatAM emanI pAse mananuM sukha hotuM nathI, mananI zAnti hotI nathI. dharmagranthamAM je cakravatInuM varNana Ave che, je devalokanA indronuM varNana Ave che, te varNana vAMcatAM, e cakravartIonAM ane indronAM vaiSayika sukhono khyAla Ave che. apAra ane apUrva sukhabho joIne duniyAne lAge ke A duniyAmAM zreSTha sukhI to A ja cakravartIo che.....A ja devendro che.' emanAM sukhothI caDhiyAtAM sukha A duniyAmAM koInI pAse na hoya! vartamAnakALamAM paNa duniyAnA abajopationA sukhavaibhavo joIne manuSyo bole che : "kevA sukhI mANaso che! keTalo vipula vaibhava! kevI apUrva sAhyabI! kevuM sukhI jIvana! mAtra bAhyadRSTithI jonArA ane vicAranArA manuSyo "sukha'nI. kalpanA bhautika sukhanAM sAdhanonA AdhAre karatA hoya che, paraMtu vAstavikatA judI che. Aje ApaNI duniyAmAM cakravartI rAjA nathI, vAsudeva ke baLadeva nathI, jo e hota ane ApaNe emane pUchata ke "tame sukhI cho? tame nirbhaya ane nizcita cho?' to javAba maLata ke "amArI pAse sukhanAM sAdhana che.....paraMtu ame nizcita nathI. nirbhaya nathI....mATe kharekhara ame sukhI nathI. amane maLelAM bhautika sukho nitya nathI, anitya che. bhayarahita nathI, bhayasahita che. svAdhIna nathI, parAdhIna che! aneka prakAranA bhayothI ane ciMtAothI ame gherAyelA rahIe chIe, amAruM mana azAnta rahe che, udvigna rahe che...." devalokanA indro ApaNA mATe kathA-vArtAno viSaya banI gayA che! chatAMya jo kyAreka svapnamAM paNa Indra maLI jAya to pUchI lejo ke "he devarAja ! tame sukhI cho ? tamAruM mana sadeva zAnta, prasanna ane praphulla rahe che ne? tamArA manamAM IrSA, roSa, rAga, Asakti....A badhAM tattva azAnti ane uddeza pedA karatAM nathI ne?' Indrano pratyuttara zuM maLe che, te sAMbhaLajo ane vicArajo. bhautika-vaiSayika sukha-sAdhanonI vRtti ane pravRttithI mukta mahAtmA puruSone pUchajo ke emanuM sukha kevuM che! emanA anupama prazamasukhanuM varNana teo zabdomAM nahIM karI zake. prazamasukhanI abhuta anubhUtinI abhivyakti zabdomAM karI zakAtI nathI. For Private And Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 224 prazamarati jemane koI bAhya sukha meLavavAnI AkAMkSA nathI, jemane koI duHkha dUra karavAnI abhilASA nathI....bAhya sukhaduHkhanI kalpanAothI aLagA rahenArA e sAdhupuruSo je Attara prazamasukha anubhave che, cakravartI ke devendra paNa e sukhanA AsvAda mANI zakatA nathI. je koI mAnavIne prazamasukhano anubhava karavo hoya te saMsAranI tamAma pravRttiothI mukta banavuM ja paDe. koI sUkSma paNa pravRtti na joIe. manathI enA vicAra nahIM karavAnA, vANIthI e aMge kaMI bolavAnuM nahIM ane kAyAthI e viSayamAM koI vyavahAra karavAno nahIM, enuM mana DUbeluM hoya prazamanA sukhamAM! enI avinAzI mastI hoya prazamasukhanA sAgaramAM! vItarAga jevA kahevAtA anuttara devalokanA devone paNa jyAre potAnuM AyuSya pUrNa thavAnuM najIkamAM lAge che tyAre, "mAre manuSya-strInA peTamAM purAvuM paDaze.' A kalpanA duHkhI kare che! anuttara devonAM paNa sukha A rIte duHkhathI kalaMkita hoya che.....! akalaMka sukha hoya che mAtra sAdhupuruSone! laukika pravRttiothI mukta evA sAdhupuruSone! manane, vANIne ane kAyAne sadaiva laukika pravRttithI mukta rAkhavA mATe joIe viziSTa jJAna, e viziSTa jJAna eTale mAtra zrutajJAna nahIM, mAtra zAstronuM jJAna nahIM, viziSTa jJAna eTale AtmajJAna! pariNatijJAna! AtmAnA pradeza-pradeze jJAnanAM ajavALAM patharAyelAM hoya. AtmAno eka paNa pradeza, ajJAnatAnA aMdhakArathI AvarAyelo na joIe. AvA jJAnI mahAtmAo ja laukika pravRttiothI mukta rahI, prazamasukhanA mahodadhimAM mastI mANatA hoya che. jJAnI sAdhupuruSa kyAreya mananAM duHkhothI rIbAto na hoya, vikalponI jALamAM kyAreya phasAto na hoya-rAgadveSanI bhaDabhaDatI AgamAM kyAreya baLato na hoya, enuM AtmajJAna ane saMsAranI pravRttiothI mukta karAvI nivRttinI guphAmAM laI jAya che. nivRttinI guphAmAM prazamasukhanI prApti thAya che. pravRttinA sapATa medAna upara to duHkhanA dAvAnaLamAM ja saLagavAnuM hoya che. pravRttinI sAthe koI paNa AkAMkSA joDAyelI rahevAnI ja. e AkAzA...AzA.. tRSNA, abhilASA ja mananAM duHkhonI janetA che, mATe prazamasukhanA abhilApI manuSya pravRttithI mukta thaI, mana-vacana-kAyAne AtmajJAna-adhyAtma jJAnanA sahAre nivRttinI guphAmAM pahoMcI javuM joIe. For Private And Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kevA sAdhu svastha rahe? saMtyajya lokacintAmAtmaparijJAnacintane'bhirataH / jitaroSalobhamadanaH sukhamAste nicarasAdhuH / / 129 / / garca : lokanI svijana parijananI ciMtA choDIne AtmajJAnanA ciMtanamAM abhirata rahenAra, rAga-dveSa tathA kAmane jItanAra ane tethI nIrogI banelo sAdhu svastha rahe che. uipadravarahita jIve che.' vivecana : je AtmasAdhaka svajana-parijanonI ciMtA choDI de che, ane AtmaciMtanamAM abhirata rahe che te ja AtmasAdhaka svastha rahe che. je svajanaparijanono tyAga karI potAnA AtmAnuM kalyANa sAdhavA mahAnuM cAritradharmanA mArge cAlI nIkaLyo che teNe potAnAM e svajana ane parijanonAM duHkha, daridratA ane durbhAgyanI ciMtA na karavI joIe. e svajanonI smRti paNa na karavI joIe. mArA mAtA-pitA vagere nidhana thaI gayA che...daridratAe emane bharaDo dIdho che.....emanuM zuM thatuM haze? mArAM e svajano rogagrasta thaI gayAM che. ASadhopacAra karAvavAnI temanI zakti nathI.... zuM thaze emanuM? mArA e mitro Arthika saMkaTamAM phasAyA che.....sAthe sAthe rAjyanA aparAdhI banyA che....zuM thaze emanuM?" AvI ciMtAothI sAdhake mukta rahevuM joIe. mArAM e svajano koI puNyakArya karatA nathI.... nathI dAna detA, nathI tapa karatA nathI paramArtha-paropakAranAM kAryo karatA emanuM bhavAMtaramAM? zuM temanI durgati thaze? narakamAM jaze?' AvI ciMtA paNa sAdhake nathI karavAnI, eNe e svajana-parijanone bhUlI javAnAM che. manane A badhI vyartha ciMtAothI mukta rAkhavAnuM che. paraMtu AvI pariciMtA karavAnI Teva AjakAlanI nathI, anAdikAlIna che. anAdikAlIna kuTevothI mukta banavAno prayatna kevo prabaLa joIe? e prayatnamAM kevuM sAtatya joIe? prabaLa ane satata prayatnathI ja e kuTevothI mAnavI chUTI zake. te prayatna che AtmaciMtanano AtmaviSayaka ciMtanamAM manane otaprota karI devAnuM. A anAdi saMsAramAM paribhramaNa karatA mArA AtmAe kevAM dAruNa zArIrika ane mAnasika du:kho anubhavyAM che? vaiSayika sukhomAM niraMtara rAcato jIvAtmA kyAreya tRpta thayo nahIM, sadAno atRpta ne atRpta....kyAreya e For Private And Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 226 prazamarati dharAyo nahIM. e viSayonI mRgatRSNAmAM doDato rahyo... bhaTakato rahyo.....marato ne janamato rahyo.....haju aMta na Avyo. Aje huM mAnava chuM, mane mAnavajIvana maLyuM che....A jIvanamAM mAre e atRptinI Aga bujhAvI devI che-mane A vizvanuM samyagudarzana thayuM che. vizvanI yathArthatA samajAI che. mokSamArgano avabodha prApta thayo che.....have huM evo AMtara-bAhya puruSArtha karuM ke mArA bhavabhramaNano aMta AvI jAya. AtmA siddha, buddha ane mukta thaI jAya.' A vicAradhArAne kendrasthAne rAkhI AtmaciMtananA anaMta AkAzamAM UDato raheto sAdhaka AtmA sarvaprathama traNa AMtarazatru para AkramaNa kare che : rAga para AkramaNa karI rAgavijetA bane che. pa para AkramaNa karI SavijetA bane che. kAmavAsanA para AkramaNa karI kAmavijetA bane che. granthakAra AcAryadeve rAga, kepa ane kAmane varanI upamA ApI che. A anAdinA javara che. "TAIphoiDa' ane 'nyUmoniyA"nA javara karatAM paNa vadhu khataranAka A traNa vara che. lokaciMtAno tyAgI ane AtmaciMtanano anurAgI sAdhaka A traNa varane dUra karavA jIvanaparyata upacAro karato rahe che. jvaranA tApamAM zekAto, akaLAto, manuSya kSaNabhara paNa khuzI anubhavato nathI. A traNa traNa javaranA sakhata tApamAM taDaphaDato jIvAtmA kevI rIte thoDI kSaNo mATe paNa prasannatA anubhavI zake? strIrAgamAM divasa-rAta taraphaDatA ane baLatA mANasonI becenI tame zuM nathI joI? dhanarAgamAM akaLAtA ane vedanAnI cIso pADatA mAnavIonI dayanIya sthiti tame zuM nathI joI? tanarAgamAM vyAkuLatA anubhavatA ane AMsu sAratA manuSyonI behAlI tame zuM nathI joI? I apayaza,parAjaya, parAbhava ane apamAnathI dhUAMpUMA thatA.. ropathI pAgala banI jatA...bhAna bhUlI jatA mANasonI chAtI cIrI nAMkhatA citkAro tame nathI sAMbhaLyA? uddIpta vAsanAone paravaza paDI...tavra kAvyathAthI vyAkuLa banI...niHsAra ane niHsattva banI kamote maratA jIvone tame nathI joyA? ApaNA jIve paNa anaMta janmomAM A dAruNa vedanAo bhAMgavI che. have jo e vedanAothI chUTavuM che, e jIvaleNa jvarothI mukti pAmavI che to lakaciMtAno tyAga karI daIe ane AtmAnI vibhAvadazA tathA svabhAvadazAnA ciMtana-mananamAM otaprota banIe to ja svasthatApUrvaka jIvI zakAya. For Private And Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmanimitte apavAda 227 e sAdhupuruSo adbhuta svasthatAthI jIvanayAtrA karI rahyA che ke jeo samagra pariciMtAothI mukta che ane AtmaciMtanamAM lIna che. jeonA rAgadveSa ane kAmavikAronA viSama jvara zAnta thaI gayA che evA yogIpuruSonI bhAvapUrNa smRti karI, evI avasthA pAmavA puruSArthazIla banIe. gharmanimite apavAda yA ceha lokavArtA zarIravArtA tapasvinAM yA ca / saddharmacaraNavArtAnimittakaM tadvayamapISTam / / 130 / / artha : je koI ihaloka-vArtA ane jo koI zarIravArtA sAdhuonA saddharmanA ane cAritranA nirvAhamAM hetubhUta hoya, te baMne (lokavArtA-zarIravArtA) abhimata che. jinazAsanamAM mAnya che.) vivedana : "jo sAdhu samagra lokaciMtA tyajI de to e potAnuM jIvana kevI rIte jIvI zake? zarIranA nirvAha mATe eNe loko pAse to javuM ja paDe ne?' A praznano uttara ApatAM bhagavAna umAsvAti kahe che : sAdhujIvana jIvavA mATe, sAdhujIvanamAM ArAdhavAnA dharmayogonI ArAdhanA mATe zarIra svastha hovuM jarUrI che. zarIranI svasthatA. AhAra ane pANI upara nirbhara hoya che. AhAra-pANI gRhastho pAsethI lAvavAnAM hoya che. e mATe sAdhuone gRhasthonA saMparkamAM AvavuM paDe to eno saMparka virya nathI, tyAjya nathI. sAdhu eTalo loka-vicAra to kare ja ke ene doSarahita bhikSA kyAMthI maLaze. e bhikSAveLAno paNa vicAra kare ke ene gRhasthonA gharomAM kyAre bhikSA maLaze. e gRhasthonI Arthika ane mAnasika sthitino paNa vicAra kare. e gRharathanI pArivArika sthitino paNa vicAra kare...A badhA vicAronuM mULa kendrabiMdu hoya zarIrane TakAvavA mATe AhAra, vastra, pAtra Adi levAnuM, ke je saMyamajIvana mATe ati Avazyaka hoya. 1. sAdha evAM gRhastha gharomAM bhikSA levA jAya ke jyAMthI e doSarahita bhikSA maLe ema hoya. e mATe e evAM gRhasthagharo aMge vicAra kare ane sahavartI sAdhuo sAthe paNa vAta kare. 2. dareka gAmamAM lokono jamavAno samaya eka sarakho hoto nathI, eTale je gAmamAM sAdhu hoya te gAmamAM lokono jamavAno samaya jANe. e samaye bhikSA levA jAya. For Private And Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 3. bhikSA letAM e gRhasthanA vaibhavano, saMpattino vicAra kare. jo e ghara nirdhana jevuM hoya to e lokone jarAya takalIpha na paDe evI alpa bhikSA le. 4. bhale ghara zrImaMta hoya paraMtu dAna ApavAnI abhirUci na jue to alpa bhikSA le athavA na paNa le. 5. gharamAM pArivArika jhagaDo cAlato hoya athavA koI gaMbhIra bImArI hoya ke koInuM mRtyu thaI gayuM hoya, to e gharamAM bhikSA mATe na jAya. aneka prakAranI citA sAdhue karavI joIe. je ciMtAno saMbaMdha potAnI dharmasAdhanA sAthe na hoya tevI vyartha ciMtA sAdhu na kare. lokonI AraMbhasamAraMbha bharelI vyApAra vagerenI vAto na kare. sAdhu potAnA zarIranI kALajI rAkhe, pAMca indriyonI kALajI rAkhe. kAraNa ke ene je koI dharmaArAdhanA karavAnI che, tenuM mukhya sAdhana che zarIra. ene dharmagranthonuM zravaNa karavAnuM che, mATe enA kAna kAma karatA hovA joIe. ene dharmagranthonuM adhyayana karavAnuM che, paramAtmAnI pratimAnAM darzana karavAnAM che, padayAtrA karavAnI che, pratilekhananI kriyA karavAnI che....mATe enI AMkho nIrogI joIe. sAdhunuM jIvana svAzrayI hoya che eTale enAM dareka aMgopAMga akhaMDa ane vyAdhirahita joIe. eTale sAdhu potAnA zarIranI kALajI rAkhe. enuM lakSa hoya che cAritradharmanI ArAdhanAnuM. kSamA, namratA, saraLatA, nilabhatA vagere daza prakAranA sAdhudharmanuM pAlana paNa svastha zarIrathI thaI zake che. kSudhAtura manuSya prAyaH kSamAbhAva jALavI zakatA nathI, asvastha zarIrathI tapazcaryA thaI zakatI nathI. svAdhyAya thaI zakato nathI, sevA-bhakti thaI zakatI nathI. lokaciMtA nahIM karavAno ane zarIra pratye mamatArahita banavAno upadeza ApanArA jJAnI puruSo lokaciMtA ane zarIraciMtA karavAno mArga batAve che! A che anekAMta daSTi! "lokaciMtA na ja karavI joIe, zararaciMtA na ja karavI joIe.' AvuM ekAMta pratipAdana nathI karatA. lokaciMtA na karavI joIe ane karavI paNa joIe! zarIranuM lAlanapAlana na karavuM joIe ane karavuM paNa joIe! sAdhunI pAse jJAnadaSTi ane, vivekadRSTi joIe. kSamA vagere sAdhudharmanA pAlana mATe, pAMca mahAvratamaya cAritradharmanA pAlana mATe, sAdhudharmanI kriyAo mATe zarIranI jALavaNI karavI ane te mATe lokasaMparka tathA loka-vicAra karavA Avazyaka hoya che. rAgavaza ke mohavaza banI snehI For Private And Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMyamIno AdhArasaMsAra! 229 svajanonAM sukha duHkhonI vAto karavI, ciMtA karavI....have varyu che. zarIranI zAbhA mATe, zarIrane baLavAnuM banAvavA mATe sArA, mAdaka padAtho vAparavA, ghI-dUdha-dahIM vagere vAparavAM....eno niSedha karavAmAM Avyo che. samAjanA loko sAthe evo saMparka na joIe ke emanA aMge evA vicAro na joIe ke je sAdhunA vairAgyano nAza kare. zarIranI evI tuSTi-puSTi na joIe ke je sAdhunA manamAM vikAro janmAve, sAdhunI rasavRtti prabaLa bane. nirAkula ane nirvikAra cittavRtti TakI rahe ane saMyamayAtrA cAlatI rahe, eTalI ja lokavArtA ane zarIravArtA karavAnI che. saMyamIno AghArazaMsAra! lokaH khaldhAdhAraH sarveSAM brahmacAriNAM yasmAt / tasmAllokaviruddhaM dharmaviruddhaJca saMtyAjyam / / 131 / / artha : sarve saMyamIono AdhAra loka janapadaja che, mATe lokaviruddha AcaraNano no tyAga karavo joIe. vivecana : je janasamAjanI nizrAmAM sarve saMyama strI-purone jIvana jIvavAnuM hoya che, e janasamAjanI upekSA saMyamI strI-puruSothI na ja karAya. cAritra-dharmanI ArAdhanA karanArAM sAdhu ane sAdhvIe janasamAjanuM jJAnadRSTithI mUlyAMkana karavAnuM che. emaNe samajavAnuM che ke "amArI saMyamayAtrAno AdhAra janasamAja che." A samajIne e AdhArabhUta janasamAjanI ruci-arucino khyAla rAkhavAno che. AdhArane kyAre AghAta na lAge, tenI saMpUrNa kALajI rAkhIne jIvana jIvavAnuM che. bhale pachI e cAritradhArI madhyamamArgI hoya ke utkRSTa sAdhaka hoya, bhale e gAmanagaromAM vicarato hoya ke jaMgalomAM paribhramaNa karato hoya. bhale saMyamI puruSa para-nirapekSa jIvana jIvato hoya chatAM ene zarIrane TakAvavA AhAranI jarUra to rahevAnI ja. bhale ene zarIranI mamatA na hoya chatAM zarIra, lAja DhAMkavA mATe vastronI AvazyakatA to rahevAnI ja. bhale e kSetra-nirapekSa saMyamayAtrA karato hoya chatAM ene alpakAlIna paNa nivAsasthAnanI jarUra rahevAnI ja. A AhAra, vastra, AvAsa vagere ane janasamAja pAsethI ja meLavavAnAM rahe che. jo e janasamAjanI upekSA kare, avagaNanA kare, tiraskAra kare, to ene AhAra vagerenI prApti durlabha thaI jAya, enI saMyamayAtrA vikaTa banI jAya. eTale, janasamAjane apriya ane arucikara For Private And Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 230 prazamarata kAryo sAdhu na kare. sAdhune e jJAna hovuM anivArya hoya che ke janasamAjamAM kevAM kevAM kAryo niMdanIya gaNAya che, tyAjya gaNAya che. sAdhue lokamAnasanuM adhyayana karavuM joIe. sAdhue kevuM kevuM lokamAnasanuM adhyayana karavuM joIe, enuM mArgadarzana dharmagranthomAM ApeluM che. thoDAMka udAharaNothI A vAta spaSTa karuM chuM, sAmAnyathI je gharamAM putraputrIno janma thayo hoya e gharanuM keTalAka divasa sudhI bIjA loko pANI nathI pItA, bhojana nathI karatA, to sAdhue paNa eTalA divasa e gharanAM AhAra-pANI na levAM joIe. evI rIte je gharamAM koInuM mRtyu thayuM hoya, loko keTalAka divasa e gharanAM AhAra-pANI nathI letA, sAdhue paNa e ghare bhikSA mATe na javuM joIe. evI rIte, je samAjanI nizrAmAM sAdhu-sAdhvI rahelAM hoya, e samAjano je loko sAthe jamavAno saMbaMdha na hoya, evA lokonA ghare bhikSA mATe na javuM joIe. na je gAma-naga2mAM je loko bahiSkRta hoya, jeo samUhabhojanamAM na AvI zakatA hoya, tevA lokone tyAM sAdhuoe UtaravuM na joIe, evA lokone dIkSA ApavI na joIe ke evA lokone tyAM bhikSA na levI joIe. alabatta, sAdhune emanA pratye koI aruci ke aNagamo na hoya, dveSa ke tiraskAra na hoya, e loko pratye sAdhunA hRdayamAM to maitrIbhAvanA ja hoya, chatAM vyavahAradharmanuM pAlana karavuM Avazyaka hoya che. jevI rIte sAdhu loka-mAnasanuM adhyayana karI, lokone apriya hoya evuM AcaraNa na kare, tevI rIte sAdhu potAnA sAdhajIvananI maryAdAonuM paNa yathArtha pAlana kare. arthAt dharmaArAdhanAmAM pratikULa AhAra, vastra, makAna vagere grahaNa na kare, bhale lokaviruddha na hoya chatAM sAdhu mAMsa, mAkhaNa, madha, madirA tema ja kaMdamULa vagere grahaNa na kare. je makAnamAM rahevAthI sAdhunI saMyama-ArAdhanA DahoLAtI hoya, bhale tyAM rahevuM loka-viruddha na hoya, chatAM sAdhu evA makAnamAM na rahe. sAdhu ane samAja vaccenA saMbaMdhanI spaSTa rUparekhA ahIM doravAmAM AvI che. samAjano sAdhupuruSo pratye jema bhaktibhAva hovo jarUrI che, sAdhupuruSonI saMyamayAtrAmAM sahAyaka banavuM jarUrI che, tema sAdhuoe samAja sAthe kevI rIte jIvavuM joIe, e vAta ahIM vicAravAmAM AvI che. samAjamAM koIne duHkha na thAya, pIDA na thAya, dveSa ke aNagamo na thAya, eTalI kALajIthI sAdhue vyavahAra karavAno che. sAdhunI dRSTimAM janasamAja 'A mAro AdhAra che.' A For Private And Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokaviruddhano tyAga 231 vicAra rahevo joIe. mane samAjanI paDI nathI..." AvA vicAra ke AvI vANI sAdhunI na hoya. thoDAka sAdhu ke thoDIka sAdhvIo paNa jo AdhArabhUta janasamAjanI upekSA kare, enI sAthe durvyavahAra kare to enA duSpabhAvo samagra zramaNasaMdha para paDatA hoya che. ethI samagra zramaNasaMghane sahana karavuM paDatuM hoya che. sAdhusAdhvInI saMyama-ArAdhanA duSkara banI jatI hoya che. eTale sAdhu ke sAdhvIe janasamAja sAthe sadaiva aucityapUrNa vyavahAra karavo joIe. dharmanI dRSTie, zAstraSTie bAdhaka na hoya, chatAM jo samAjanI dRSTie akaraNIya hoya, evuM kArya paNa sAdhu-sAdhvIe na karavuM joIe. hA, dharmaviruddha kArya hoya to na karavuM joIe. emAM paNa e sAvadhAnI rAkhavI joIe ke e kArya na karavAthI samAjane aNagamo thato hoya to e gAma-nagara choDIne cAlyA javuM joIe. sarve saMyamIonA AdhArabhUta janasamUha pratye upekSAbharyo vyavahAra na karo. lokaviruddhano tyAga deho nAsAdhanako lokAdhInAni sAdhanAnyasya / __ saddharmAnuparodhAttasmAlloko'bhigamanIyaH / / 132 / / artha : sAdhana vinA zarIra nathI, tenAM sAdhano lokAdhIna che. mATe saddharmana aviruddha lokanuM anusaraNa karavuM joIe. vivecana : "zarIramAdya khalu dharmasAdhanam' dharmaArAdhanA mATe paheluM sAdhana zarIra che. jo zarIra svastha hoya, nIrogI hoya, nirAmaya hoya to ja dharmaArAdhanA zAntipUrvaka-samAdhipUrvaka thaI zake. paraMtu zarIra taraphano sAdhakano abhigama A ja joIe-"dharmasAdhanAnuM A sAdhana che.' A abhigama sAthe je sAdhaka e zarIra pAsethI dharmArAdhanAnuM kAma le, to "dArika zarIra' muktinuM dAna karI de! zarIra mATe be vAtonI kALajI hovI jarUrI che. zarIra rogI na banavuM joIe, zarIra azakta na banavuM joIe. sAdhujIvanamAM A be kALajI hovI khUba Avazyaka hoya che. zarIra rogothI gherAI jAya to sAdhu parAdhIna banI jAya, sAdhu jo azakta ke apaMga thaI jAya to paNa parAzrita ane parAdhIna banI jAya. parAzrayatA ane parAdhInatA sAdhujIvanamAM moTAM vighno che. For Private And Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 232 prazamarati zarIrane nIrogI ane sazakta rAkhavA mATe keTalAMka sAdhano joIe ja! zarIrane AhAra joIe, vastra joIe ane AvAsa joIe. A traNa sAdhano to joIe ja, saMsAratyAgI, vyApAratyAgI evA sAdhupuruSo akiMcana hoya che, emane bhikSAvRttithI jIvavAnuM vrata hoya che. e aNagAra hoya che, gRhatyAgI hoya che, eTale alpakALa rahevA mATe paNa emanuM potAnuM ghara hotuM nathI. AhAra, upakaraNa ane AvAma-A traNA sAdhano vinA zarIra TakI na zake. A traNa sAdhano vinA zarIranuM astitva nathI. e sAdhanonI guNavattA ane pramANamAM taratamatA hoI zake. koI zarIrane A sAdhano sAmAnya koTinAM hoya to cAle to koI zarIrane A sAdhano sArAM joItAM hoya che. koI zarIrane A sAdhano khUba thoDAM joItAM hoya che to koI zarIrane A sAdhano vadhAre joIe che....paraMtu sAdhano joIe to kharAM ja. A sAdhano sAdhu-sAdhvIne janasamAjamAMthI meLavavAnAM che. A sAdhano pUratI apekSA to janasamAja pAsethI rahevAnI ja. eTale janasamAja sAthe saMbaMdha paNa rahevAno ja. e saMbaMdhane jALavavAnI kALajI rAkhavI anivArya hoya che. lenAre ApanAranA manane kheda na pamADavo joIe. lenAre ApanAranI sAthe vyavahAra rAkhavo joIe. janasamAja pAsethI AhAra, upakaraNa ane AvAsanI apekSA rAkhanArAM sAdhu-sAdhvIe e janasamAjanA sadvyavahAronuM ullaMghana na karavuM joIe. potAnA dharmane bAdhaka na hoya evA lokAcAronuM anusaraNa karavuM joIe. siddharmane abAdhaka lokAcAronuM anusaraNa karavuM joIe," A pratipAdana karatAM TIkAkAra maharSie saddharmanI paribhASA karI che- kSamAdi yatidharma ! sAdhue potAnA kSamAdi daza prakAranA dharmane AMca na Ave e rIte lokAcArono Adara karavo joIe. arthAt janasamUha sAthe potAno vyavahAra rAkhavo joIe. daza prakArano sAdhu dharma A pramANe che : 1. kSamA rAkhavI. 2. namratA rAkhavI. 3. saraLatA rAkhavI. 4. zaucadharmanuM pAlana karavuM. pa, saMyamanuM pAlana karavuM. 6. tyAgI rahevuM. 7. satyanuM pAlana karavuM. 8. tapazcaryA karavI, 9. brahmacaryanuM pAlana karavuM, ane 10. arkiMcanatAnuM pAlana karavuM joIe. A daza prakAranA sAdhudharmanuM pAlana thatuM hoya, emAM kSati na pahoMce, e rIte lokavArtA karavAmAM doSa nathI, A tyAre ja bane ke sAdhaka pratipaLa jAgrata hoya, apramatta hoya. koIpaNa laukika-vyAvahArika prasaMge upasthita thatAM tatkAla For Private And Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokaviruddhano tyAga 233 ane kartavya-akartavyanI sUjha Ave. "A karavuM joIe athavA A na karavuM joIe,' A khyAla ene AvI jAya. kyAreka koI kAryamAM, janasamUha sAdhupururSono sahayoga icchato hoya, paraMtu e kArya sAdhudharmanI maryAdAnI bahAranuM hoya, tyAre vicakSaNa sAdhu janasamUhane potAnI maryAdAo e rIte samajAve ke janasamUhane arUci ke abhAva na thAya, janasamAjamAM sAdhu pratye dveSa ke ghaNA na thAya. sAdhue potAnA daza prakAranA dharmanA pAlanamAM jAgrata rahevAnuM che, tema je janasamAjanA AdhAre ene saMyamayAtrA karavAnI che te janasamAja pratye sabhAna rahevAnuM che; enI jarAya upekSA ke avagaNanA karavAnI nathI. jo e janasamAjanI avagaNanA kare to e janasamAja sAdhano kepIvirodhI banI jAya. hepI ane virodhI banelA janasamAja pAsethI sAdhune potAnA zarIra mATenA sAdhano AhAra-upakaraNa-AvAsa prApta na thAya. tethI zarIra rogI ke azakata banI jAya. rogI ke azakta zarIra saMyamadharmanA pAlanamAM upayogI na bane, tethI saMyamadharmanI ArAdhanA azakya banI jAya. mATe sAdhu-sAdhvIe janasamAja sAthe potAnA saMbaMdho surakSita rAkhavA joIe vivekathI tyAga karo. doSeNAnupakArI bhavati paro yena yena vidvesstti| svayamapi taddoSapadaM sadA prayatnena parihAryam / / 133 / / artha : je je dopathI bIje mANasa anupakArI thAya che, hepa kare che, te te doSasthAnano pAMta paNa jAgrata rahIna, hamezAM tyAga karavo joIe. vivecana : je janasamAjanI pAsethI saMyamadharmanA pAlanamAM sahAyaka sAmagrI prApta karavAnI hoya che, e janasamAjanI eka paNa vyakti zramaNa ke zramaNI tarapha haiSavALI na bane, anarthakArI na bane, enI kALajI zramaNa-zramaNIe rAkhavAnI che. e mATe zramaNoe jANavuM joIe ke loko kevAM kevAMAcaraNathI roSe bharAya che, gusse thAya che. zuM karavAthI loko aNagamAvALA ane tiraskAra karanArA bane che, e jANI levuM joIe, ahIM keTalAka prasaMgonI kalpanA karIne janasamAja zramaNa-zramaNI pratye kevI rIte roSe bharAya che te batAvIza. te jANIne zramaNa-zramaNIe AvAM AcaraNano tyAga karavo joIe. 1. zramaNa rAjamArga parathI pasAra thaI rahyA che, tyAM eka gharanA dvAre e gharano mAlika roSe bharAIne eka saMnyAsIne kahI rahyA che : "hamaNAM mAruM ghara For Private And Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 234. prazamarati khAlI karIne cAlyA jAo. meM tamane eka divasa mATe ja utAra Apyo hato, tame be divase paNa ghara khAlI nathI karatA....' buddhimAna zramaNa A dRzya jue che ane gRhasthanA zabdo sAMbhaLe che. e manomana nirNaya kare che ke gRhasthanA gharamAM, jeTalA divasanI anumati gRhastha ApI hoya, eTalA ja divasa rahevuM joIe." gRhasthanA roSanuM kAraNa teo samajI gayA. 2. eka zramaNa nagaranA mahollAomAM bhikSA mATe paribhramaNa karI rahyA hatA. eka gharanA AMgaNAmAM gharanAM strI-puruSo eka bAvA para gusse bharAyAM hatAM. "tane jeTalI bhikSA ApavI hatI eTalI ApI dIdhI, vadhAre nahIM maLe. cAlyo jA. bAvo khasato na hato. chevaTe gharanA mAlike kahyuM : "tuM nahIM jAya to polIsa bolAvIne tene kaDhAvIza...." zramaNe lokamAnasane paravuM. 'gRhasthane jarAya dukha thAya e rIte baLAtkArathI bhikSA na levI joIe." 3. eka zramaNe eka sadagRhasthanA dvAre jaI kahyuM : "mahAnubhAva, amAre eka rAta pasAra karavA jagA joIe che, tamAruM makAna moTuM che, amane thoDI jagA Apazo? ame dasa zramaNo chIe. makAna mAlike kahyuM : "mahArAja, have huM koI sAdhu-saMtone jagA nahIM Ape. kAraNa ke thoDA divasa pahelAM mAre tyAM rahelA saMtoe mArA ja ATha varSanA dIkarAne bharamAvyo ane sAthe laI gayA....ene e sAdhuo dIkSA ApavAnA hatA, ame jaI pahoMcyA ane chokarAne pAcho laI AvyA...' zramaNa samajI gayA, loko kevI rIte roSe bharAya che te ! 4. eka gRhastha savAramAM ja rADo pADIne gALo bolI rahyo hato, kAraNa ke koI mANasa enA makAnanI bhIMta pAse ja vaDInIti' karI gayo hato.....tyAMthI pasAra thatA sAdhue e gRhasthanAM kaThora ane bIbhatsa vacano sAMbhaLyAM. teo samajI gayA ke gRhastha zAthI gusse thayo che. 5. bahAra gAmathI AvelA eka sagRhastha mane kahyuM : "mahArAja sAheba, amArA gAmamAM amAruM ghara eka dharmasthAnakanI pAse che. e dharmasthAnakamAM rahelA saMto amArA ghera divasamAM traNa vAra bhikSA levA Ave che. mArI patnI sAdhuo pratye bhaktivALI che, paNa huM ene gAMDI bhakti mAnuM chuM. parivArano vicAra karyA vinA te sAdhuone bhikSA Ape che.....pAchaLa ame sahu herAna thaIe chIe..' enA zabdomAM patnI pratye ane sAdhuo pratye roSa hato, e roSanuM kAraNa huM samajI gayo! For Private And Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nIrogitAno upAya 235 6. eka dharmazALAmAM menejara eTalA mATe khuba gusse thayo hato kAraNa ke yAtriko gharmazALAnA blokone gaMdA karIne cAlyA gayA hatA, khullA mUkIne menejarane kahyA vinA cAlyA gayA hatA, ane blokamAMthI corI thaI hatI. menejaranA gussAnuM kAraNa samajAI gayuM. ane menejarane kahyuM : "amane rahevA mATe tame je khaMDa Apazo te jarAya gaMdo nahIM thAya. ame jaIzuM tyAre tamane kahIne jaIzuM. khaMDamAM rahelA tamArA sAmAnane ame sparza paNa nahIM karIe....A to amArA sAdhudharmanI maryAdA che.' eNe amane khaMDa kholI Apyo. sarva saMyamI sAdhu-sAdhvInA AdhArabhUta janasamAjane apriya hoya evI dareka pravRttino sAdhu-sAdhvIe tyAga karavo ja joIe. jo e tyAga na kare to kyAreka roSe bharAyelA loko sAdhu-sAdhvIne nukasAna paNa pahoMcADe. sAdhusAdhvInI saMyama-ArAdhanAmAM aMtarAya UbhA thAya. kyAreka gRhasthavarganI apriyatA, durbhAva dUra karavA sAdhune apavAdamArganuM avalaMbana levuM paDe to le, paraMtu gRhasthone apriya evuM to kaMI ja na kare. saMpUrNa jAgRti sAthe sAdhu-sAdhvIe jIvavAnuM che. jarAya pramAda kare na cAle. eTalI sUjha ane samaja sAdhu-sAdhvIne hovI ja joIe. evI sUjha ane samaja na hoya to evA sAdhu-sAdhvIe gItArthaprajJAvaMta sAdhupuruSanI nizrAmAM rahevuM joIe ane emanI AjJA mujaba jIvavuM joIe. pramAda ane mUrkhatA sAdhu jIvanamAM na ja cAle. eka sAdhu ke eka sAdhvIno pramAda samagra sAdhusaMghane asara kare che, mATe pramAdane dUra karI satata jAgrata rahI sAdhujIvana jIvavAnuM che, nirogItAno upAya piNDaipaNAnisktaH kalpyAkalpyasya yo vidhiH sUtre / grahaNopabhoganiyatasya tena naivAmayabhayaM syAt / / 134 / / artha : AgamamAM, 'piMparA' nAmanA adhyayanamAM kaccha-akalpa je vidhi batAvI che te vidhithI parimita grahaNa karanAra ane parimita upabhoga karanArane rogano bhaya na ja rahe. vivecana : sAdhu zArIrika rogothI paNa nirbhaya hoya. sAdhunuM zarIra prAya: nirogI rahe, kAraNa ke e potAnA AhAramAM niyamita hoya che. AcArAMga' sutranA piDeSaNa' adhyayanamAM sAdhanA mATe AhAra grahaNa For Private And Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 236. prazamarati karavAnA je vidhi batAvavAmAM AvI che, e vidhi mujaba sAdhu AhAra grahaNa karato hoya che, arthAtu doSarahita bhikSA grahaNa karato hoya che. doSarahita bhikSA paNa sAdhu parimita ja grahaNa kare. AvazyakatA karatAM vadhu AhAra te grahaNa na kare; kAraNa ke grahaNa karelo AhAra sAdhu bIjA divasa mATe rAkhI zakato nathI. jo vadhelI bhikSA te paraThavI de (dhULamAM ke rAkhamAM meLavIne jIvarahita jagAe nAMkhI do to tene prAyazcita karavuM paDe che. eTale bhikSA letI vakhate sAdhue jAgrata rahevAnuM hoya che. potAnA mATe ane sahavartI sAdhu mATe Avazyaka hoya eTalA ja pramANamAM e bhikSA le. sudhA upazAnta thaI jAya ane zarIramAM zaktisaMcAra thaI jAya, eTalo ja AhAra karavAno hoya che. akaLAI javAya e rIte AhAra karavAno ja nathI. na chUTake, zarIrane TakAvavA mATe ja sAdhu AhAra kare. jo zarIrane AhAra na Ape to zarIra saMyamadharmanI ArAdhanAmAM sahAyaka na bane, A viSayamAM eka upanaya-kathA Agama granthamAM ApI che. eka nagaramAM eka nAnA bALakanI hatyA thaI gaI. bALakanA zarIra para mUlyavAna alaMkAro hatA, enI lAlacathI DAkue bALakanuM apaharaNa karyuM, alaMkAra laI, bALakanI hatyA karI nAMkhI, paraMtu thoDA ja divasamAM e DAku pakaDAI gayo ane rAjAe jelamAM pUrI dIdho. mRta bALakanA pitA zrImaMta vyApArI hatA. eka divasa e paNa rAjAnA gunegAra TharyA ane emane jelamAM pUrI devAmAM AvyA. jelanI je oraDImAM pelA DAkune rAkhavAmAM Avyo hato e ja oraDImAM zeThane rAkhavAmAM AvyA. zeThane ane DAkune eka ja beDImAM keda karAyA, eTale zeThane ke DAkune bahAra javuM hoya to sAthe ja javuM paDe. zeThanA gharethI zeThANI zeTha mATe sAruM bhojana taiyAra karI jelamAM mokale che. dAsI bhojanano thALa laI zeTha ne bhojana karAvavA jelamAM Ave che. pahelA divase jyAre bhojana AvyuM, DAkue zeTha pAse thoDe bhojana mAgyuM. zeThe kahyuM : "tuM mArA putrano hatyAro che, tane huM bhojana nahIM ApuM." zeThe DAkune bhojana na ApyuM. ekalA ja khAI gayA. bapore zeThane jaMgalamAM javAnI hAjata thaI, temaNe DAkune kahyuM : "mAre jaMgala javuM che, mArI sAthe cAla." DAkue nA pADI dIdhI! zeTha karagaravA lAgyA tyAre DAkue kahyuM : "tame roja tamArA bhojanamAMthI aDadhuM bhojana mane ApavAnuM vacana Apo to huM AvuM.' zeThane nAchUTake hA pADavI paDI. For Private And Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 17 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAdhu kevA bhAvathI AhAra kare 237 bIjA divase jyAre dAsI bhojana laIne AvI tyAre zeThe DAkune aDadhuM bhojana ApyuM! dAsIe joyuM. eNe ghera jaIne zeThANIne vAta karI to zeThANIne roSa thayo. teNe have roja sAduM bhojana mokalavA mAMDyuM. jyAre zeThanI sajA pUrI thai, zeTha ghare AvyA tyAre zeThANI risAyAM. zeThe khulAso karyo : 'jo huM ane bhojana na Apata to e mArI sAthe jaMgalamAM na Avata.... ame baMne eka ja beDImAM kaMda hatA....' zeThANInA mananuM samAdhAna thayuM. DAku e zarIra che ane zeTha e saMyamI AtmA che. AtmA ane zarIra jyAM sudhI bhegAM jakaDAyelAM che tyAM sudhI zarIrane AhArAdi ApavAM paDe che. na Ape to zarIra AtmAne saMyamayogonI ArAdhanAmAM sahAyaka na bane. AhAra vinA zarIra azakta banI jAya ane azakta zarIra sAdhujIvananI Avazyaka dharmakriyAo na pharI zake.... paraMtu jema zeTha ka-mane DAkune bhojana ApatA hatA, jema thoDuM ja bhojana ApatA hatA, tema sAdhu niHsaMgabhAve batrIsa kavaLa jeTaluM ja bhojana kare. zarIra pratye koI rAga nahIM, bhojana tarapha koI lolupatA nahIM. zarIra saMyamayogonI ArAdhanAmAM sahayogI bane, e rIte parimita AhAra Ape. A rIte parimita bhikSA grahaNa karanAra ane parimita AhAra karanAra sAdhune ajIrNa nathI thatuM. ajIrNamAMthI pedA thatA rogo nathI thatA. sAdhu nIrogInirAmaya rahe che, tethI enI saMyamayAtrA sukharUpa cAle che. sAdhu-sAdhvIe pAMtAnA zarIrane nIrogI rAkhavuM joIe. nIrogI rahevA mATe, roga thAya ja nahIM, te rIte AhAra karavo joIe. kSudhA karatAM paNa ocho AhAra karanAra sAdhu-sAdhvIne prAyaH roga thato nathI. koI azAtAvaMdanIya karmanA udayathI roga Ave te apavAda! e rogane dUra karavA samatA ane samAdhi jALavIne ucita upacAro karI zake. sAdhu kevA bhAvathI AhAra kare vraNalepAkSopAGgavadasaGgayogabharamAtrayAtrArtham / pannaga ivAbhyavaharedAhAraM putrapalavacca / / 135 / / artha : asaMga puruSo potAnA saMyamayogonA samUhanA nirvAha mATe, gumaDA upara lagADavAnA lepanI jema ane gADAnA peMDAMnI dharI upara lagADavAnA telanI jema, jevI rIte sarpa AhAra kare tevI rIte ane jevI rIte saMtAnanA mAMsano pitA AhAra kare tevI rIte, AhAra kare. For Private And Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir _prazamarati 238 vivecana : sAdhu asaMga hoya. sAdhu potAnA zarIra pratye nirmama hoya. sAdhu zarIra, bhojana, vastra.... AvAsa pratye neharahita banIne potAnI saMyamayAtrA karato rahe. zarIra vagerene e mAtra saMyamayAtrAnAM sAdhana rUpe ja jue. enuM sAdhya che AtmAnI pUrNatA! ananta guNonI upalabdhi! e mATe ja sAdhu vividha dharmAnuSThAno kare, e mATe ja e jJAna-dhyAna kare, e mATe ja e tapatyAga ane titikSA kare. saMyamayAtrA thatI rahe, eTalA mATe ja e zarIrane AhAra Ape! keTalo AhAra Ape, te samajAvavA ahIM granthakAre be dRSTAnDa ApyAM che : 1. mANasanA zarIra para gUmaDuM thayuM hoya, te gUmaDAne dUra karavA enA para keTalo malama lagADavAmAM Ave? e gumaDuM phUTI jAya, emAMthI lohI-paruM nIkaLI jAya ane ghA rujhAI jAya, eTalA pUrato ja malama lagADavAmAM Ave ne? vadhu pramANamAM malama lagADavAnuM koI prayojana hotuM nathI. sAdhu mAtra sudhAne upazAnta karavA pUrato ja AhAra kare. 2. baLadagADI hoya ke ghoDAgADI hoya, enAM paiDAM saraLatAthI gati karatAM rahe eTalA mATe paiDAnI dharI upara tela vagere cIkaNo padArtha lagADavAmAM Ave che. eTaluM ja tela lagADAya ke paiDAM avAja karyA vinA, ghasAyA vinA sArI rIte gati karI zake. sAdhu paNa eTalA ja AhAra kare ke enuM zarIra saMyamayogonI ArAdhanAmAM thAkyA vinA gati karI zake. A be dRSTAnto ja bole che ke sAdhunA AhAranuM pramANa keTaluM hoya. pramANanI sAthe, e AhAra tarapha sAdhunI dRSTi kevI hoya, tenuM eka tAMbA pokarAvI de tevuM dRSTAnta grantha kAre ApI dIdhuM che....vAMcatAM ane vicAratAM rUMvADAM UbhA thaI jAya evuM A duSTAnta che. eka pitAne potAnA priya saMtAnanA mRtadehanA mAMsanuM bhakSaNa karavAno ati vikaTa prasaMga AvI paDe tyAre te pitA kevA saLagatA hRdaye e mAMsanA TukaDA potAnA moDhAmAM mUke....? jo eka ja TukaDo peTamAM javAthI mota TaLI jatuM hoya to bIjo TukaDo moMDhAmAM muke kharA? e mAMsanA TukaDAo tarapha pitAnI dRSTi kevI hoya? AhAra tarapha sAdhunI dRSTi evI hoya! zAstromAM AvuM atikaraNa eka ja udAharaNa vAMcavA maLe che.....cilAtIputra potAnA ja zeThanI kanyAnA premamAM paDe che. zeTha cilAtIputrane kADhI mUke che. For Private And Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAdhu kevA bhAvathI AhAra kare - 239 cilAtI DAku banI jAya che....eka divasa zeThanI havelI para trATake che. potAnI premikA suSamA'ne laI cilAtIputra bhAge che....enA sAthI DAkuo dhanasaMpatti laIne bhAge che zeTha ane emanA yuvAna putro, "suSamAne laI AvavA cilAtIputranI pAchaLa paDe che. jyAre cilAtIputra doDatAM thAkI jAya che, pakaDAI javAno bhaya lAge che, tyAre e khabhe nAkhelI suSamAne jue che. e talavAranA jhATake suSamAnuM mastaka kApI nAkhe che....dhaDa tyAM nAMkhIne, mastaka potAnA gaLe laTakAvIne bhAgI jAya che. suSamAnA pitA ane bhAIo e jagAe jaI pahoMce che ke jyAM suSamAnuM dhaDa paDeluM che. putrInI hatyA thaI gayelI jANI teo raDI paDe che ane tyAM ja besI jAya che. khUba dUra jaMgalamAM AvI caDhelA che. bhUkha ane tarasathI prANa nIkaLI jAya che. tyAM teo suSamAnA dehanA mAMsano upayoga...kakaLatA hRdaye kare che. prANa bacAvavA! A ghaTanAne AMkha sAme rAkhIne bhagavAna umAsvAti, sAdhakone kahe cheH tamAre AvA rAgarahita haiye, nAchuTake AhAra karavAno che.' AhAraviSayaka sArA-narasAnI koI carcA nahIM koI rAga nahIM, koI drapa nahIM. e AhAra moMDhAmAM nAkhyA pachI ene rasapUrvaka cAvavAno paNa nahIM. moDhAmAM mamarAvavAno paNa nahIM, sIdho gaLe utArI devAno. jevI rIte sApa potAnA bhakSyane peTamAM padharAvI de che tevI rIte sAdhu AhArano AsvAda mANyA vinA gaLe utArI jAya. rasAsvAda mATe ke zarIranI puSTi mATe sAdhu AhAra na kare, ene potAnA saMyamayogo-svAdhyAya, dhyAna, bhikSA-paribhramaNa, vihAra.... vagere sArI rIte ArAdhAya, eTalA puratuM ja zarIra TakAvavAnuM hoya che. zarIranuM lAlana-pAlana e kare nahIM. zarIra pratye anAsakta mahAtmA, AhAra pratye paNa Asatirahita ja hoya. AhAra karavAnuM prayojana, AhAranuM pramANa, AhAra pratyeno abhigama ane AhAra karatAM rAkhavAno bhAva-ATalI vAto dRSTAMtonA mAdhyamathI batAvAI che. For Private And Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAga-dveSahita bhojana karo guNavadamUrcchitamanasA tadviparItamapi cApraduSTena / dArUpamadhRtinA bhavati kalpyamAsvAdyamAsvAdyam / / 136 / / artha : lAkaDAnA jevA dheryavALA sAdhu grahaNa karavA yogya svAdiSTa bhojana rAgarahita manathI ane svAdarahita bhojana dveSarahita manathI jo kare che to te bhAMjana karavA yogya bhojana bane che. vivecana : 'he munirAja! tamAre lAkaDA jevA lAgaNIhIna banI javAnuM che! na rAganI lAgaNI, na dveSanI lAgaNI! lAkaDAne suthAra gaMdhAthI cholI nAMkhe ke karavatathI vherI nAMkhe to zuM lAkaDuM roSa kare che? lAkaDA upara koI bhakta kaMkunAM chAMTaNAM kare ane phUlonI mALA paherAve to zuM lAkaDuM rAjI thaI jAya che? ema he munivara, tamArI pAse SaDrasanAM bhojana Ave to rAga nahIM karavAno ane rasahIna-besvAda bhojana Ave to apa nahIM karavAno. basa, A rIte rAga-dveSanA vicArothI manane mukta rAkhI tamAre AhAra karavAno che.' bhagavAna umAsvAtijI, sAdhunA manane rAga-dveSarahita icche che. jaDasRSTi pratye rAga-dveSa rahita ane jIvasRSTi tarapha maitrI-pramoda, karuNA ane mAdhyasthya bhAvathI sabhara muninI manaHsRSTi hoya. AhAra, vastra, makAna Adi jIvanopayogI sAdhanonAM muni rAga-dveSa rahita manathI upayoga kare. prazna : zuM mana rAga-dveSarahita rahI zake? manamAM rAganA ke dveSanA vicAro to AvI ja jAya che. uttara H chadmastha jIvAtmAnuM mana saMpUrNa rAgarahita ke dveSarahita na banI zake, e vAta sAcI che; paraMtu manane rAganI tIvratA vinAnuM, dveSanI tIvratA vinAnuM to banAvI zakAya che. rAga-dveSanI tIvratAne nAmazeSa karI nAMkhavA mATe 'AhAra' tarapha jovAnI granthakAre jJAnadRSTi ApI che. e jJAnadRSTithI jonAra sAdhune AhAra pratye rAga thAya ja nahIM. sarpanI jema AhArane moDhAmAM vAgoLyA vinA, gaLe utArI janAra sAdhune AhAraviSayaka rAga-dveSa thAya ja nahIM. mAre dharmanA sAdhana tarIke zarIrane TakAvavuM che,' A spaSTa nirNaya thayA pachI AhAra aMge 'A sAro AhAra, A naramAM AhAra' A bheda raheto nathI. pratikSaNa jAgrata sAdhu rasahIna AhAra ja 2. rasapracura AhArane bane For Private And Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 241 rAga-dveSarahita bhojana karo tyAM sudhI lAve ja nahIM. zAstromAM gavAyelA "kuragaDu muni' no Adarza AMkha sAme rAkhanAra sAdhu rasanendriyane paravaza kema thAya? sAdhujIvana jIvanAra mahAtmAno Adarza hoya che. 'maraSTitA "mAre rAga-dveSarahita banavuM che. A AdarzathI jIvana jIvanAra sAdhu potAnA manavacana-kAyAne e rIte pravartAva ke rAga-dveSa tIvra na bane. niraMtara rAga-dveSa maMda thatA jAya. sAdhu banatAM pahelAM jIvAtmAne A samajaNa hovI ja joIe ke sAdhu banIne mAre mArA rAga-dveSa maMda karavAnA che. rAga-dveSa vadhe evI koIpaNa pravRtti nathI karavAnI. mAre nirdoSa bhikSA paNa rAga-dveSa karyA vinA lAvavAnI che ane rAga-dveSa karyA vinA AhAra karavAno che. vastra, pAtra ane makAna aMge paNa mAre rAga-dveSa karavAnA nathI.....sahajabhAve grahaNa karavAnAM che ane sahajabhAve choDavAnAM che. rAga ane dveSa A be bhAvonI anarthakAritA sArI rIte samajelo AtmA ja e be bhAvothI bacavA satata jAgrata rahI zake. huM mArA rAga-dvepa ochA karIza ja. rAgadveSa ochA karavA mATe ja huM sAdhu thayo chuM." AvA dRDha saMkalpavALo sAdhu jIvanaparyata rAga-dveSa sAme AMtara yuddha karato rahe ane vijayI bane. vaiSayika sukho karatAM, mananI zAnti-samAdhine vadhu cAhanAra mahAtmAo, mananI zAnti samAdhino bhaMga karanArAM vaiSayika sukhono sahajatAthI tyAga karI detA hoya che. teo tevI ja jIvanapaddhati apanAvatA hoya che ke emanI zAnti akhaMDa rahe, emanI samAdhi avicchinna rahe. evAM ja dravyo, evuM ja kSetra ane evuM ja vAtAvaraNa teo pasaMda karatA hoya che. zAnta ane samAdhistha manamAM ja parama tattvonuM ciMtana-manana thaI zakatuM hoya che. parama tattvonI ramaNatAmAMthI je svAdhIna ane niravadhi AnaMda prApta thato hoya che te AnaMda anubhavavA mahAtmA puruSo tatpara hoya che. teonI A daDha mAnyatA hoya che ke jIvana jIvavAnA sAdhano aMge rAgahepa karavAthI mana azAnta ane caMcaLa banI jatuM hoya che, A nukasAna teone khamAtuM nathI. teo zarIrane eTaluM ja svastha ane taMdurasta icche che ke e zarIra mananI zAnti ane samAdhimAM sahAyaka bane; enAthI vizeSa jarA paNa e zarIranI vadhu apekSA rAkhatA nathI. AvuM ane ATaluM dhairya sAdhumAM hovuM ati Avazyaka hovuM joIe. sArA-narasA AhAra aMge rAga-dveSa na thavA devAnuM dhairya sAdhumAM hovuM ati Avazyaka che. evuM bairya meLavavA sAdhue satata prayatnazIla banavuM joIe. For Private And Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ...to davAo na joIe kAlaM kSetraM mAtrAM svAtmyaM dravyagurulAghavaM svavalam / jJAtvA yo'bhyavahAryaM bhuGkte kiM bheSajaistasya / / 137 / / artha : kALa, kSetra, mAtrA, svabhAva, dravyanuM bhArepaNuM-halakApaNuM ane potAnI zakti jANIne je bhojana kare che, teNe ApaghothI zuM? davAonuM zuM prayojana?). vivecana : "munirAja, tamAre vaLI roga zAnA ane auSadho zAnA? tamAre kALane anurUpa, kSetrane anukULa, pramANapurassara, prakRtine anurU5, tamArI pAcanazaktine anusAra bhAre ke halaku bhojana karavAnuM hoya che. AvI rIte bhojana karanArA mahAtmAne prAyaH roga thAya nahIM ane padha levAM paDe nahIM. tamAre kAlAdine anu5 kevI rIte bhojana levAnuM che, te samajAvuM. kALa : unALAmAM tamAre pANI vadhAre pIvuM joIe ane AhAra ocho levo joIe, A rIte karavAthI bhojana saraLatAthI pace che. varSAkALamAM evI rIte AhAra-pANI levAM joIe ke paTanA chaThThA bhAga khAlI rahe. arthAt UNodarI rahevI joIe. ziyALAmAM AhAranuM pramANa vadhAre rAkhavAnuM ane pANI ochuM pIvAnuM. A rIte Rtuone anusAra jo tame AhAra-pANI lezo to tamane ajIrNAdi rogo nahIM thAya, tamAruM svAthya sAruM raheze. kSetra kSetro traNa prakAranA hoya che. rUkSa, snigdha ane zItala. saurASTra vagere rukSa pradezamAM AhAranuM pramANa ochuM rAkhavAnuM ane pANInuM vadhAre, koMkaNa jevA snigdha pradezamAM ke jyAM pANI vadhAre hoya che tyAM AhAranuM pramANa vadhAre rAkhavAnuM ane, pANInuM ochuM. evuM kAzmira jevA zIta pradezamAM AhAra pANInuM pramANa evuM rAkhavAnuM ke pAcanazakti barAbara kAma karatI rahe. mAtrA tamane tamArI pAcanazaktinuM jJAna hovuM joIe. tamArA jaTharAgnine anurUpa tamAre AhAra-pANI levA joIe. keTalAkano jaTharAgni maMda hoya che to teo 32 kavaLano pramANayukta AhAra le chatAM nathI pacato, to temaNe eTalo AhAra levo joIe ke te pacI jAya. svabhAva : keTalAkanI prakRti evI hoya che ke teone snigdha AhAra sArI rIte pacato hoya che. keTalAkanI prakRti evI hoya ke temane rukSa AhAra ja saraLatAthI pace! keTalAkane madhyama kakSAno AhAra, eTale ke bahu snigdha nahIM bahu rukSa nahIMne, evA AhAra pace keTalAkane viruddha dravyonuM saMyojana sukhakArI For Private And Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir to davAo na joIe banatuM hoya che to keTalAkane duHkha karanAruM bane che! eTale tamAre tamArI prakRti samajIne AhAra karavo joIe. koInuM anukaraNa na karavuM joIe. dravya bhakSya dravyonuM bhArepaNuM ane halakApaNuM tamAre jANavuM joIe, eTale ke keTalAMka dravyo pacavAmAM bhAre hoya che te dravyo bhAre kahevAya. keTalAMka dravyo pacavAmAM halakAM hoya che, te dravyo halakAM kahevAya. jema-bheMsanuM dUdha ane dahIM pacAvavA bhAre hoya che jyAre gAyanAM dUdha-dahIM pacavAmAM halakAM hoya che. evI rIte bIjA dravyonI oLakhANa karI levI joIe. bane tyAM sudhI bhAre dravyono upayoga ocho karavo joIe. svazakti: tamAre e dhyAna rAkhavuM joIe ke tamane vAyuno prakopa nathI ne? jo hoya to vAyu karanArAM dravyono tyAga karavo joIe. jo tamane pittano prakopa hoya to pittane uttejanArAM dravyo na vAparavA joIe, pittazAmaka dravyo levAM joIe. jo tamArI kaphaprakRti hoya to kaphane vadhAranArAM dravyo varjavAM joIe. tamane tamArI prakRtinuM jJAna hovuM joIe. jo tamArI prakRti viSama na hoya, samaprakRti hoya, to tamAre eTalI niyamitatA jALavavI joIe ke samaprakRti viSama na banI jAya. e na bhUlazo ke tamArI saMyamasAdhanAnuM mukhya sAdhana zarIra che. jo tame zarIra tarapha bedarakAra banazo to e bedarakArI saMyama-ArAdhanA taraphanI bedarakArI gaNAze. jevI rIte zarIrane puSTa nathI banAvavAnuM tevI rIte ene rogI paNa nathI banAvavAnuM, azakta paNa nathI banAvavAnuM. tamArI prakRti Adine anurUpa AhAramAM parivartana karIne, tamArA svAthyane jALavavAnuM che, paraMtu davAono upayoga cAle tyAM sudhI nathI karavAno. tamane zarIramAM asvasthatA dekhAya, roganAM eMdhANa maLe...ke turata tamAre AhAraparivartana karavuM joIe. emAMya jo ajIrNa hoya to to upavAsa ja karI devo joIe, bhojanano tyAga karI devo joIe. bhojana tyAga ane bhojana-parivartana dvArA rogane dUra karavAno pahelo prayAsa karavo joIe. te chatAM je roga dUra na thAya to davAno upayoga karI zakAya. vAstavamAM, sAdhu jo A kALa, kSetra, mAtrA vagerene anurUpa AhAra le to. roga thavAno ja saMbhava raheto nathI. zarIrane nIrogI ane sazakta rAkhavA mATe keTaluM badhuM suMdara mArgadarzana granthakAre ApyuM che! A mArgadarzana mujaba jo sAdhusAdhvI AhAra kare to kharekhara, temane davAo levI na paDe. tana svastha rahe ane mana paNa svastha rahe. AtmakalyANa mATe dharmaArAdhanA nirvina thatI rahe. For Private And Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIkSA zA mATe? piNDaH zayyA vastreSaNAdi pAtraSaNAdi yccaanyt| kalpyAkalpyaM saddharmadeharakSAnimittoktam / / 138 / / artha : AhAra, upAzraya, vastra-eSaNAdi, pAtra-eSaNAdi ane bIjuM je kaMI kathya-akathya batAvyuM che te saddharmana hetubhUta zarIranI rakSA nimitte kahevAyuM che. vivecana : "munirAja! tame aparigrahI cho ne? parigrahano mana-vacanakAyAthI tyAga karyo che ne? to pachI bhojana, upAzraya, vastra, pAtra vagere to. tame lo cho...tame aparigrahI kevI rIte?' jijJAsunA A praznano uttara A zlokamAM ApavAmAM Avyo che. pahelI vAta : parigraha kone kahevAya, e paribhASAno vicAra karIe. jinAgamomAM kahevAyeluM che : acchA parisANo vatto mananI vastumAM mUchamamatva e parigraha che. koI vastune pAse rAkhavA mAtrathI sAdhu parigrahI banI jato nathI. jo vastra, pAtra Adi rAkhavA mAtrathI "parigraha' kahevAtA hoya, to zarIra paNa parigraha kahevAze! AtmA zarIramAM rahe che ne? to AtmA mATe zarIra paNa parigraha kema nahIM? paraMtu je zarIra pratye mamatArahita hoya che tenA mATe zarIra parigraha nathI, tema vastra, pAtra, upAzraya Adi tarapha mamatArahita sAdhu parigrahI kevI rIte kahevAya? bIjI vAta : mokSamArganI ArAdhanAmAM, ArAdhakanI Azayazuddhi mahattvanI manAyelI che. arthAt sAdhakano Azaya zuddha hovo joIe. sAdhu je AhAra kare che, vastra dhAraNa kare che, pAtra rAkhe che, upAzrayamAM rahe che. zarIranI kALajI rAkhe che, AnI pAchaLa eno Azaya karyo che, e samajavuM joIe. ene je saMyama-dharmanI ArAdhanA karavI che, te ArAdhanAno AdhAra che. zarIra. e zarIrane TakAvavA mATe saMyamadharmanI ArAdhanAmAM sahAyaka bane te mATe, zarIrane vastra, pAtra, AhArAdi joIe ja. eTale vastra, pAtra vagere grahaNa karavAno ane upayoga karavAno Azaya che saMyamadharmanI ArAdhanA karavAno. A Azaya pavitra ane vizuddha havAthI, zarIranI saMbhALa rAkhavI ane te vastra pAtraAhArAdi grahaNa karavAM te parigraha na kahevAya. zarIra ane zarIra mATenAM sAdhanA pratye sAdhu mUrahita hoya che. sAdhu saMyama-ArAdhanAnA zuddha lakSathI ane mUrchAmukta bhAvathI AhAra vagerenI gaveSaNA kare. jevI rIte kara doSa TALIne AhAra lAvavAno che tevI For Private And Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIrarakSA zA mATe? 245 rIte keTalAka dopa TALIne vastra lAvavAnAM che. pAtra lAvavA mATe paNa vidhi batAvavAmAM AvI che. "vastra-eSaNA' ane "pAtra-aSaNA'no artha A che. zAstromAM batAvelI vidhi mujaba vastra ane pAtra lAve. upAzraya mATe paNa vidhi batAvavAmAM AvI che. je sthAnamAM sAdhune rahevAnuM hoya athavA rahevA mATe sAdhune jagA joItI hoya, tenA mAlikanI rajA mAMgavAthI mAMDI, te sthAnamAMthI nIkaLavA sudhInI vidhine sAdhu anusare trIjI vAta : AhAra, vastra pAtra vagerenI gaveSaNa karato sAdhu nirdoSa AhAra vagere grahaNa kare; paraMtu nirdopa-doSarahita AhAradi na maLe to sAdhu zuM kare? AvA samaye sAdhu doSayukta AhAra vagere paNa grahaNa kare, ochAmAM ochA doSa lAge ane cIvaTa rAkhIne grahaNa kare. A rIte dopita AhArAdi grahaNa karanArA sAdhu paNa jinAjJAno ArAdhaka che. kAraNa ke vItarAga sarvajJa paramAtmAe jevI rIte saMyamadharmanA niyamo batAvyA che tema e niyamonA apavAda paNa batAvyA che. apavAda vinA niyama na hoI zake. "prazamaratinA TIkAkAra AcAryazrI kahe che"sarve viSaya sApavAlA' dareka viSayo apavAdavALA hoya che. alabatta, sAdhune te te niyamanA jJAna sAthe enA apavAdonuM paNa jJAna hovuM joIe. e apavAda-mArganA AcaraNanI paddhatinuM paNa jJAna hovuM joIe. mULa niyamone jaina paribhASAmAM "utsarga' kahevAya che, e utsarga mArganA niyamo ane tenA apavAdo-A baMne mokSamArga che! eTale, saMyama dharmanI ArAdhanAmAM sahAyaka evA zarIrane TakAvavA mATe kyAreka utsarga mArganI daSTie "akathya' evA AhAra, vastra vagere, apavAda mArge "kacya' banI jatA hoya che. mokSamArganI yAtrAmAM je koI niyamo-apavAdo batAvavAmAM AvyA che, te badhAja niyamo ane apavAdya saddharmanI ArAdhanA mATe ane saddharmanI ArAdhanAnA AdhArabhUta zarIranI rakSA mATe batAvavAmAM AvyA che, A vAta na bhUlavI joIe. eTale ekAMte koI niyamanuM pratipAdana jJAnI puruSo karatA nathI. sAdhu zarIranI rakSA mATe AhAra grahaNa kare, upAzrayamAM rahe, daMDa vagere rAkhe, ane avasare padhAdi paNa le, A rIte zarIrarakSA karanAra sAdhune parigrahI na kahevAya. svastha ane nIrogI zarIrathI huM mArA saMyamadharmanI ArAdhanA nirAkula citte karI zakIza.' A pavitra AzayathI sAdhu potAnA zarIranI rakSA kare. For Private And Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muni! alipta raho! kalyAkalpyavidhijJaH saMvignasahAyako vinItAtmA / doSamaline'pi loke praviharati muninirupalepaH / / 139 / / artha : kalpanIya ane akalpanIyanI vidhine jANanAra, saMvigna, siMsArabhIrU ane jJAna-kriyAyuktA pakSanI sahAyavALo ane vinIta muni doSothI malina lokamAM rahevA chatAM paNa, parahita |rAga-dveSarahita viharaNa kare che. vivecana : munirAja! khUba kALajIpUrvaka vicarajo A duniyAmAM! duniyAmAM pagale pagale doSonA kAMTA paDelA che.... khUba sAvadhAnIthI cAlajo, eka paNa kAMTo tamArA saMyama-paganI pAnIne bhedI na nAMkhe. Thera Thera rAga-dveSanA kAdava jAmelA che, jo jo tamArA caraNa rAga-dveSathI kharaDAya nahIM. AhAra, vastra, pAtra vagerenI gaveSaNA karavA tame pharazo tyAre pAMca indriyonA aneka lobhAmaNA viSayo tamArI sAme Avaze. te joIne tamAre jarAye lobhAvAnuM nathI. priya viSayo tarapha jarAya anurAgI banavAnuM nathI. apriya viSayo tarapha jarAya hepI banavAnuM nathI. tamAre to madhyastha ja rahevAnuM che. madhyastha AtmA navAM karmo bAMdhato nathI. jUnAM bAMdhelAM karmonI nirjarA karato rahe che. tamAre A ja kAma karavAnuM che. navAM karmo baMdhAya nahIM anI kALajI rAkhavAnI che ane jUnAM kamono kSaya karavAno che. mahAtmA! tame AvA madhyastha ane nirlepa tyAre ja banI zakavAnA ke jyAre tame utsargamArga ane apavAdamArganA jJAtA haze. ugama, utpAdana ane epaNAnA dopAnuM tamane jJAna hoya. kalpanIya ane akalpanIyanuM zAstrIyajJAna hoya ane kyAre.... kevA saMyogomAM apavAdamArganuM avalaMbana levuM joIe, eno bodha hoya! A mATe tamAre utsargamArganA ane apavAdamArganA AgamagranthonuM talasparzI adhyayana karavuM joIe. tame svayaMjJAnI ho ,paraMtu jo tamArI sAthenA munivaro bhavabhIrU ane samyagadarzana-jJAna-cAritranI ArAdhanAnA tIvra abhilASI na hoya, to paNa tamAro mArga kaThina banI javAno. tamArA sahavartI munivaro bhavabhramaNathI DaranArA hovA joIe. "jo huM asaMyama AcarIza, samyagudarzana-jJAna-cAritranI virAdhanA karIza to huM bhavasAgaramAM DUbI jaIza. mAre have bhavasAgaramAM DUbavuM nathI. have evI koIpaNa pravRtti nathI karavI ke je pravRttinA pariNAme mAruM saMsAra-paribhramaNa vadhI jAya.' AvA draDha saMkalpavALA munio jo For Private And Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muni! alipta raho! 247 tamArA sAthI haze to teo tamArA mArgadarzanane anusaranArA banaze. eTaluM ja nahIM tamane paNa temanI zraddhA sahAyaka banaze, koI viziSTa prasaMgamAM tame nirNaya karo ke koIpaNa rIte ApaNe A asaMyamanI pravRtti nathI AcaravI. bhale game te kaSTa Ave.' e vakhate saMvigna sAdhuo tamArA nirNayane vadhAvI levAnA. asaMyamanI pravRtti mATe tamArA para dabANa nahIM lAvavAnA. evI rIte, tame vizeSa paristhitimAM, dekhItI rIte akalpanIya zAstraSTie kalpanIya', evA AhArAdi grahaNa karavAno nirNaya karyo, to e vakhate sahavartI saMgni sAdhuo tamArA nirNayane AvakAraze. AvA sahAyaka sAthI muni tamane tyAre maLavAnA ane tamArA sahavAsI banavAnA ke jyAre tame khUba vinIta hazo, tamArA svabhAva sAthe vinaya vaNAI gayo haze. tame kyAreya koIne kaTu-karkaza zabdo nathI kahetA, tame kyAreya koInuM apamAna nathI karatA, tame kyAreya koInI sAthe durvyavahAra nathI karatA. tamArI kyAreya koI anucita pravRtti nathI hotI, to tamArA sahavAsI munivaro tamArA pratye zraddhAbhAvavALA banavAnA. tamArI mokSamArganI ArAdhanAmAM sahAyaka banavAnA. tame AcArya, upAdhyAya Adi vaDIlonI ucita sevAbhaktimAM ujamALa cho, tame bAlamuni, vRddha muni, bImAra muni ane tapasvI muninI sevAmAM sadaiva jAgrata cho, tame caturvidha saMgha pratyenA tamArAM kartavyo tarapha sajAga cho, to tamane aneka su-sahAyaka munivara maLI javAnA. aneka doSothI saMpUrNatayA bacIne, rAga-dveSanI tIvratA vinA munie saMyamayAtrA karavAnI che. e mATe ATalI ane AvI taiyArI munie rAkhavAnI che. sauthI mahattvanI vAta che nirUpalepa' rahevAnI. rAga-dveSanA malina lepathI jarAya lepAvAnuM nahIM. AhArano, vastranI, pAtrano, upAzrayano upayoga karavAno paraMtu emAM rAga-dveSa karavAnA nahIM. AhArAdi prApta karavA samAjanA lokonA saMparkamAM AvavAnuM paNa rAga-dveSathI jarAya saMpAvAnuM nahIM. bAhya upakaraNonA upayoga-upabhogamAM rAga-pa vinA pravRtti karavAnI che. e mATe zAstrajJAna sAthe satata AtmajAgRti hovI Avazyaka hoya che, jo AtmajAgRti na hoya to zAstrajJAna rAga-dveSathI bacAvI zakatuM nathI. munirAja! AtmAnI pUrNatA prApta karavAnA vikaTa paMthe tame cAlI rahyA cho. tamAma upakaraNo ane saMpUrNa jJAnamUlaka jANakArI sAthe, jarAya dIna-hIna banyA vinA tamArA mArge AgaLa vadhatA raho. For Private And Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 248 prazamarati yadvatpaGakAdhAramapi paGakajaM nopalipyate tena / dharmopakaraNadhRtavapurapi sAdhuralepakastadvat / / 140 / / yadvatturagaH satsvapyAbharaNavibhUSaNeSvanabhisaktaH / tadvadupagrahavAnapi na saMgamupayAti nimranthaH / / 141 / / artha : jevI rIte kAdavamAM raheluM paNa kamaLa kAdavathI lapAtuM nathI, tevI rIte dharmopakaraNa zarIra para dhAraNa karanAra sAdhu paNa kamaLanI jema nirlepa rahe che. jevI rIte azva AbhUSaNothI vibhUSita hovA chatAM (AbhUSaNomAM) mUcchita nathI hotA, tevI rIte upagraha (dharmopakaraNa) yukata hovA chatAM nircantha temAM moha nathI karato. vivevana : "doSathI bharelA lokonI vacce rahevA chatAM, e lokono saMparka karavA chatAM muni doSothI kema na kharaDAya? A prazna UThe che ne manamAM e prazanano uttara kamaLanuM puSpa Ape che! tame koI sarovaramAM pANI para rahelA kamaLane juo. e kAdavamAM ane pANImAM rahe che. eno AdhAra che kAdava ane pANI, chatAM tame jojo, kamaLa jarAya kAdavathI kharaDAyeluM nahIM hoya, pANIthI bhIMjAyeluM nahIM hoya! jANe kamaLa kahe che : "huM kAdavanA AdhAre rahuM chuM. eTale kaMIkAdavathI lepAvA baMdhAyeluM nathI. huM pANImAM rahuM chuM...eTale kaMI pANIthI bhIMjAvA baMdhAyeluM nathI. huM e baMnethI nirlepa rahI zakuM chuM... mATe to yogIpuruSo potAnA hRdayane mArI upamA Ape che! mArA jevuM hRdaya banAvI emAM paramAtmAnuM dhyAna dhare che!' muni bhale doSabharelA samAjanA AdhAre jIve, chatAM e doSothI nirlepa rahI zake che. muni na icche to e dapo ene vaLagI paDatA nathI. "mAre nirlepa rahevuM che,' Avo munino daDha saMkalpa hovo joIe. bhale e AhAra kare, zarIra para vastra dhAraNa kare, pAtra ane daMDa rAkhe, kaMbala ane rajoharaNa rAkhe...chatAM enA upara e rAga-dveSathI lapAto nathI. jyAM Azaya zuddha hoya ane Asaktino abhAva hoya tyAM lobha TakI zakato nathI, rAga rahI zakato nathI, ne sthAna maLatuM nathI. kAjaLanI koTaDI jevA samAjanI vacce rahevA chatAM e kAjaLano eka paNa DAgha AtmAne na lAgavA denAra muni mokSamArge jhaDapabhera prayANa karI rahelo mahAvIra puruSa che. For Private And Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muni! alipta raho! 249 bIjuM dRSTAnta ApavAmAM AvyuM che ghoDAnuM. lagnaprasaMge vararAjAne savArI karavA ghoDAne zaNagAravAmAM Ave che. sonA-rUpAnAM AbhUSaNo paherAvavAmAM Ave che, mUlyavAna vastrothI enI zobhA karavAmAM Ave che. zuM e ghoDAne e vastro ane alaMkAro para mamatA thAya che? ghoDAnA zaNagArane jonArA bhale rAgI bane, ghADo pAMtAnA zaNagAra pratye anurAgI nathI banato. jyAre mANasa enA zaNagArane utArI le che tyAre ghoDo virodha nathI karato.. rudana nathI karato! sahajabhAva a zaNagAra karavA de che.. sahajabhAve e zaNagArane utAravA de che. muni AvI ja sahajatAthI vastra-pAtra Adi grahaNa kare che ane avasare tyAga kare che. na rAga, na sneha, na pa! bahArathI vastrapAtrAdine dhAraNa karanAra muni aMta:karaNathI alipta hoya che. mATe tene "nirgastha' kahevAmAM Ave che. grantha eTale gAMTha, nathI hotI rAganI gAMTha ke nathI hotI dezanI gAMTha. mATe teo nirjhanya hoya che. zarIra para vastrAdi hovA chatAM ane pAse rajaharaNa-mukhavastrikA ane daMDa vagere hovA chatAM muni parigrahI nathI. mamatA hoya to parigraha kahevAya, mamatA nathI. upakaraNa rAkhavA mAtrathI koI parigrahI banI jatuM nathI. je e rIte upakaraNo rAkhavA mAtrathI parigrahI banI javAtuM hoya to zarIra paNa parigraha banI jaze! alabatta, zarIra para mamatva rAkhanAra mATe zarIra paNa parigraha bane che. eTale, pAyAnI vAta e che ke muni vastra-pAtra Adi dharmokaraNa rAkhI zake che. zarIrane sAcavI zake che, e mATe bhojanAdi laI zake che. zarata eTalI ja che ke eNe e badhAmAM Asakti, mamatA nathI rAkhavAnI. kamaLanI jema eNe nirlepa rahevAnuM che. ghoDAnI jema niHspRha-nirmama rahevAnuM che. ema taka na karazo ke kamala to manarahita che. ghoDo paNa vikasita manavALo nathI... eTale rAga-dveSa nathI karato.' tamAre paNa tamArA banAva manane mArI nAMkhavAnuM che! je bAhya manamAM rAga-drupanA vikalpo janma che, e manano nAza karavAno che. nirlepa banavA mATe mana vinAnA banI javuM paDe to banI jAo! mana hovA chatAM mana vinAnA banI javAnuM! mananA upayoga mAtra dharmadhyAnamAM ane zukladhyAna mATe ja karavAno. mananA upayoga tattvaciMtana mATe karavAnAM. rAgIpI mananuM mAraNa karI, kamala jevA nilaMpa ane azva jevA anAsakta banI saMyamayAtrA karatA raho. For Private And Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nigraMtha kone kahevAya? granthAkarmASTavidhaM mithyAtvAviratiduSTayogAzca / tijJayadeto saMte ya sa niH +942 T artha : ATha prakAranAM karma, mithyAtva, avirati ane azubha yoga, A grantha" che. tane jItavA mATe azaThapaNe (mAyArahita) je samagR udyama kare te nigraMtha. vivecana : sAdhu. muni zramaNa...bhikSa. A badhA mATe "nirjhantha' zabda vaparAyelo che. "nigraMtha' zabda arthasUcaka suMdara zabda che. granthakAre e zabdanA bhAvane kholyo che. TIkAkAra AcAryazrIe e bhAvane suspaSTa karyo che. grantha' zabdane "ni' upasarga lAgIne nircantha" zabda banyo che. jenAthI jIvAtmA gUMthAya. vIMTaLAya tene grantha kahevAya. e grantha che ATha prakAranAM karma, ane e karmonA baMdhanamAM hetubhUta mithyAtva, avirati tathA mana-vacanakAyAnA azubha yogo. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, aMtarAya, nAma, AyuSya ane gotra, A ATha karma che. jyAM sudhI jIvAtmA sarvajJakathita tattva ane padArthone mAnato nathI, jANato nathI tyAM sudhI A kamoMthI AtmA baMdhAto rahe che. jyAM sudhI hiMsA, asatya, corI, abrahma ane parigrahanAM pApono pratijJApUrvaka tyAga karato nathI tyAM sudhI A karmothI e baMdhAto rahe che. jyAM sudhI mana azubha ane azuddha vicAro karatuM rahe che, vANI asatya bolAtI rahe che ane pAMca indriyo enA viSayomAM ramatI rahe che tyAM sudhI A karmo baMdhAtAM rahe che.A che grantha! mokSamArgana yAtrika muni, karmabaMdhanA hetuone sArI rIte jANe. eno mAnasika daDha saMkalpa hoya ke "mAre navAM karma bAMdhavA nathI ane je karmo baMdhAyelAM che, enAthI mukta thavuM che." A saMkalpa niSkapaTa hRdayano hoya che. zuddha AtmasvarUpanI prAptinuM dhyeya-e ja niSkapaTapaNuM che. mAre have koI karmajanya sukha nathI joItuM.' A nirdhAra enA niSkapaTa hRdayanI sAkSI che. | sarvajJazAsananA AgamagranthonuM Adara pUrvaka adhyayana-parizIlana karI e mahAtmA, e "grantha"nuM nirAkaraNa karavAnA upAya zodhI kADhe che. e upAyone sArI rIte jANIne, amalamAM mUke che. huM A kamane jItIza ja.' AvA daDha nirdhAra sAthe e udyamazIla bane che. For Private And Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nircanya kone kahevAya? 251 he munirAja, tamAre je nirjhanya banavuM che to tamAre sarva prathama A prabala nirdhAra karavo paDaze, ke "mAre AtmAne karmonA baMdhanothI mukta karavA ja che. e mATe huM satata ane sakhata puruSArtha karIza." bIjI vAta- tamAre tamArA hRdayane kyAre paNa mAyAvI nahIM banavA devAnuM, eTale ke bAhyaruSTie tame karmono nAza karavAno prayatna karatA ho, paraMtu tamArA hRdayamAM jo lokonAM mAna-sanmAna meLavavAnI, lokonI prazaMsA sAMbhaLavAnI icchA rahe che to hRdaya mAyAvI kahevAya. bAhya rIte tame niraticAra cAritra pALatA hAM, paraMtu jo manamAM devalokanAM divya sukho meLavavAnI kAmanA rahelI che to hRdaya mAyAvI kahevAya. tamAre hRdayane mAyArahita banAvIne karmono ja nAza karavA udyamazIla banavAnuM che. tamAro e udyama paNa mAyArahita hovo joIe. eTale ke mana-vacana kAyAthI tamAma zakti lagAvIne udyama karavAno che. AtmavaMcanA na thaI jAya, enI pUrI takedArI rAkhavAnI che. enA mATe tamAre khAsa to zAtA-gAravathI bacavAnuM che. "zAtAgArava' eTale sukhazIlatA. A sukhazIlatA tamane je vaLagI to "AtmavaMcanA" thaI jatAM vAra nahIM lAge. huM yathAzakti mokSapuruSArtha karuM chuM,' AvI mAnyatAmAM tame rahezo ane mahAna parA pArtha nahIM karI zako. evI rIte kyAreka, Rddhi-gArava paNa khataranAka banI jAya che. ugra dharmapurUSArtha dvArA Atmalabdhio...Atmazaktio pragaTa karavAnI IcchA kyAreka sAdhakane pachADe che. huM divyazaktiothI duniyAne cakita karI dauM...mAruM nAma itihAsamAM amara thaI jAya...' AvI bhautika icchAo tamArA hRdayane mAyAvI banAvI na de, e mATe tamAre prati kSaNa jAgrata rahevuM paDaze, nigraMtha banavA mATe, karmono nAza karavo anivArya che. pUrvabaddha karmono nAza karavAno ane navA karma na baMdhAya te mATe mana-vacana-kAyAnA yogone pavitra rAkhavA atyaMta jarUrI che. tame nirarthaka vikalpothI manane mukta rAkho, divasamAM thoDI kSaNo mATe "nirvikalpa' vicArarahita banavAno abhyAsa karo. e mATe jema bane tema ochuM bolo. vadhu samaya mana rahevAno abhyAsa karo. strIkathA, bhojanakathA, rAja kathA ane dezakathA to kyAreya karI ja nahIM. Avo manonigraha ane indriyasaMyama tame tyAre ja rAkhI zakazo ke jyAre tamArI pAMca indriyone duniyAnA viSayo sAthe joDAvA nahIM do, indriyone enA priya-apriya viSayomAM ramavA na do. vadhu ne vadhu "kAyasalInatA keLavA, zarIranI sthiratA keLavo. For Private And Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 252 prazamarati tamAre "grantha'nuM nirAkaraNa karI nigraMtha banavAnuM che. kamAM ane karmabaMdhanA hetuo para vijaya meLavavAno che. vijayI banavAnA utsAha sAthe tame yuddha karatA raho, tamAro vijaya nizcita che. kaththa-adhya yajjJAnazIlatapasAmupagrahaM nigrahaM ca dopANAm / kalpayati nizcaye yat tat kalpyamakalpyamavazeSam / / 143 / / artha : mATe je vastu jJAna, zIla ane tapane vadhAre tathA doSone dUra kare, te nizcayathI ane vyavahArathI) kalpanIya che, bAkInuM badhuM akalpanIya che. vivecana : muninA mATe zuM kavya ane zuM akathya, enI khUba spaSTa bhedarekhA granthakAra dorI ApI che. muninA jJAnanI, zIlanI ane tapanI vRddhimAM je sahAyaka bane ane dApono nigraha karavAmAM sahAyaka bana, te badhuM ja kahya! e sivAyanuM badhuM ja akathya! munie potAnI vivekabuddhithI nirNaya karavAno che. munine dharmagranthonuM adhyayana-parizIlana karavAnuM hoya che. tattvaciMtana karavAnuM hoya che. dharmopadeza ApavAno hoya che; potAnI A jJAnopAsanA niraMtara thatI rahe, e mATe Avazyaka AhAra, vastra, pAtra, upAzraya vagere sAdhanonI munie pasaMdagI karavAnI hoya che. munine pAMca mahAvratonuM pAlana karavAnuM hoya che. rAtribhojana karavAnuM hotuM nathI, potAnI Avazyaka dharmakriyAo karavAnI hoya che; A vrata-niyama ane kriyAnuSThAno muni sArI rIte karI zake te mATe Avazyaka AhAra, vastra, pAtra ane upAzraya vagerenI pasaMdagI karavAnI hoya che. munine upavAsa-AyaMbila Adi bAhya tapa karavAnA hoya che. svAdhyAya, dhyAna Adi atyaMtara tapa karavAnA hoya che. A tapazcaryA sArI rIte thaI zake, e dRSTithI munie AhAra, vastra-pAtra, upAzraya AdinI pasaMdagI karavAnI hoya che. A badhuM eNe madhyasthabhAvathI karavAnuM hoya che. pasaMdagImAM rasalAlupatA, zarIranI sukhazIlatA ke mAna-sanmAnanI kAmanA mAdhyama na banavAM joIe. jevI rIte jJAna, zIla ane tapanI vRddhino vicAra karavAno che, tevI rIte doSone dUra karavAnI dRSTi paNa kadhya-akathyanA nirNayamAM mahattvanI rahevI For Private And Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaya-akathya 253 joIe. jyAre sudhAnI pIDA tamArI jJAnopAsanAne DahoLI nAMkhatI hoya, tamArI Avazyaka dharmakriyAomAM vikSepa nAMkhatI hoya, tamArI bAhya-atyaMtara tapazcaryAmAM bAdhaka banatI hoya tyAre tamAre AhAranI samucita gaveSaNA karavI ja joIe. evI rIte tRSA tamArI saMyamayAtrAmAM bAdhaka banatI hoya, garamI ane ThaMDI tamArA zubha adhyavasAyone azubha karI detAM hoya tyAre tamAre AhAra, vastra-pAtra, upAzraya AdinI utsarga dRSTithI ke apavAdaSTithI pasaMdagI karavI joIe. dhA-tRSA ane ThaMDI-garamI vagere pariso sahavA e zramaNa-jIvananI eka zarata che. paraMtu e parIpaho tyAM sudhI ja sahavAnA che ke jyAM sudhI zramaNanI samatA-samAdhi Take che. ArtadhyAna ke raudradhyAna AvI jAya e rIte pariho sahavAnA nathI. eTale ke sudhA taMga karI rahI che ane nidaoNSa bhikSA maLatI nathI. tuSA khUba satAvI rahI che ane doSarahita pANI maLatuM nathI...to tyAM doSayukta AhAra-pANI laIne paNa sudhA-tRSA zAnta karavAM joIe. ochAmAM ochA doSa lAge, enI zramaNe kALajI rAkhavI joIe. nivAsa karavA mATe doSarahita upAzraya maLato nathI...nivAsanI jagyA vinA jJAnopAsanA ane bIjA saMyamayogo ArAdhI zakAya ema nathI...AvA saMyogomAM akathya makAna paNa kapya banI jAya che! doSayukA makAnamAM paNa nivAsa karavo paDe. A nirNaya apavAda dRSTithI lIgho kahevAya. vastro vinA zarIra saMyama ArAdhanAmAM sAtha ApatuM nathI. bhayAnaka ThaMDI cAmaDI cIrI nAMkhe che...mana jJAna-dhyAnamAM lAgatuM nathI. bIjI bAju utsargamArgathI gaveSaNa karavA jatAM vastra maLatAM nathI to tyAM apavAdamArgathI paNa muni vastra prApta kare. saMyamayAtrAmAM avarodhaka doSane dUra karavAnI dRSTithI, rAga-dveSarahita AtmabhAvathI sAdhu AhAra-upAdhi ane upAzraya grahaNa kare, te enA mATe kacyuM che. saMyamaArAdhanAmAM bAdhaka bane.avarodhaka bane evA AhAraupadhi ane upAzraya sAdhu grahaNa na kare. e nathI bhUlavAnuM ke rAga, dveSa, moha ane ajJAna jevA AMtaradoSono uccheda karavA mATe ja sAdhu-jIvana che. A pAyAnI vAta bhUlyA vinA, e AMtaradoSonuM umUlana karatAM karatAM AgaLa vadhavAnuM che. badhA ja vidhiniSedho A AMtaradoSone nirmaLa karavA mATe yojAyelA che. vidhi-niSedho For Private And Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rapa4 prazamarati nirapekSa nathI hotA, sApekSa hoya che. vyaktinI apekSAe vidhi niSedha bane che, niSedha vidhi bane che. granthakAranuM sArabhUta kathanIya A che ke je jJAna-zIla ane tapamAM sahAyaka bane che ane AMtara-bAhya doSone dUra karanAra hoya che te, sAdhu mATe kathya che. kyAreka utsargamArgathI je akathya hoya te apavAdamArga kalba banI jAya che. sAdhaka AtmAne utsarganuM ane apavAdanuM jJAna hovuM jarUrI hoya che. evuM jJAna na hoya tyAM sudhI evA jJAnI puruSonI nizrAmAM rahevuM Avazyaka hoya che. yatpunarupaghAtakaraM samyaktvajJAnazIlayogAnAm / tatkalpyamapyakalyyaM pravacanakutsAkaraM yacca / / 144 / / artha : je vastu samyagudarzana jJAna-zIla ane saMyamayogano upaghAta karanArI che ane jinazAsananI nindA karanArI che, te vastu kapya hovA chatAM akathya che! vivecana : je vastu sAdhunA saMyamanI vighAtaka na hoya, parantu jinazAsanane nukasAna karanArI hoya te vastu akathya che. je vastu zAstradRSTithI kaNya hoya, paraMtu sAdhunA saMyamanI vighAtaka hoya te vastu te sAdhu mATe akathya gaNAya. je parivAromAM mAMsabhakSaNa thatuM hoya, madyapAna thatuM hoya, evA parivAromAM je sAdhu bhikSA levA jAya, bhale te abhakSya apeya grahaNa na kare, potAne kalpatI bhikSA le, chatAM samAjamAM zramaNonI niMdA thAya ke "ahiMsAnuM vrata dharanArA A zramaNo hIna kulomAM bhikSA mATe jAya che... ahiMsaka ane nirbasanI samAjamAM jinazAsananI niMdA thAya. tethI e samAjamAM jaina zramaNa saMskRti pratye Adara na rahe. e samAjanA strI-purukSo zramaNAsaMghamAM pravezI AtmakalyANanI sAdhanA na karI zake. mATe evA kuLamAM-parivAromAM sAdhue bhikSA mATe na javuM joIe. alabatta, kaLamAM nahIM javAnI jinAjJA nathI, paraMtu evA kuLamAM javAthI jinazAsananI niMdA thatI hoya to na javuM joIe, evI jinAjJA che. saMyamane-mahAvratone kSati na pahoMcatI hoya chatAM jo jinazAsananI niMdA thavAnI, avahelanA thavAnI saMbhAvanA lAgatI hoya to tevI pravRtti na karavI joIe. A vivekadRSTi che. kyAreka saMyamanI kSatine sahana karIne paNa jinazAsananI avahelanAthI bacavuM joIe. arthAtu zAsanamalinatA na thavA devI joIe. saMyama karatAM zAsana mahAna che. zAsana che to saMyama che, mATe For Private And Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamya-akIya | 2papa jinazAsananI niMdAmAM kyAreya nimitta na banavuM joIe. zAstraSTie dUdha, dahIM, goLa, sAkara, mIThAI vagere padArtho levAno niSedha nathI, paraMtu je sAdhu ke sAdhvI e padArthonA sevanathI vikRtinA bhoga banatA hoya, jeonI indriyo uttejita thatI hoya, temanA mATe e dUdha-dahIM vagere padArtho akathya bane che! indriyanI uttejanA ane mAnasika vikAro sAdhanA jJAna ane cAritrane haNI nAMkhe che, mATe tevA uttejaka mAdaka padArtho akathya bane che. sAdhue ane sAdhvIe sadaiva A vAta yAda rAkhavAnI che ke temaNe potAnAM samyagu darzana, jJAna, ane cAritranA vizuddha pAlana mATe bhikSA levAnI che. saMyamadharmanI vibhinna kriyAo jJAna-dhyAna, sevA-bhakti.ityAdi sArI rIte karI zakAya te mATe bhikSA levAnI che. mana-vacana-kAyAnA yogone saMyamasAdhanAmAM joDI rAkhavA mATe bhikSA levAnI che. e bhikSA grahaNa karatAM sAdhu vicAre ke "A padArtho mArA manane vikArI to nahIM banAve ne? mArI dharmakriyAomAM pramAda to nahIM lAve ne?' sAdhune to niraMtara mokSamArge pragati karye javAnI che. te mokSayAtrAmAM sahAyaka tattva tarIke ja eNo bhikSAne mahattva ApavAnuM che. padravya, parapugala pratye rAga-dveSa ochA thatA jAya te mokSayAtrAmAM pragati che. zramaNajIvananI tamAma dharmakriyAo, rAga-dveSanI vRttio nAbUda karavA mATenI dharmakriyAo che. "mArA rAga-dvepa ochA thayA ke kema..?' A AMtara-nirIkSaNa satata sAdhu karato rahe. jevI rIte bhikSAmAM kathya paNa kyAreka akathya bane che, e vAta vicArI tevI rIte vastra ane makAnanA viSayamAM paNa kathya kyAre akathya bane che, te samajavuM joIe. dA.ta. sAdhuo kaI gAmamAM gayA, tyAM upAzraya nathI, jenonAM ghara nathI, tyAM eka divasa rahevAnuM che, rahevA mATe makAna joIe. sAdhuo makAnanI gaveSaNA kare che. doSarahita makAna maLI jAya che. makAnamAlika makAnamAM rahevAnI rajA Ape che. paNa te makAnano mAlika kasAI che! makAna evI zerImAM AveluM che ke je zerImAM eka cheDe katalakhAnuM che to enA makAnamAM na rahevAya. dA.ta. eka dharmazALA che. sArvajanika che. e dharmazALAmAM tApasI, saMnyAsIo vagere rahelA che. sAdhuoe evA sthAnamAM na rahevuM joIe. je sAdhuo For Private And Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2pa prazamarati gItArtha nathI, paripakva nathI evA sAdhuo pelA saMnyAsIo vagerenA AcaraNane joIne bhramita thavAnI saMbhAvanA rahe che. alabatta e sthAna nirdoSa che, chatAM samyagudarzanane kSati pahoMcavAnI saMbhAvanA hovAthI varya banI jAya che. AvuM sthAna jJAnopAsanA mATe paNa upayukta nathI hotuM. aneka musApharonI avarajavarathI svAdhyAyano vyAghAta thAya che. kathya paNa akathya kyAre bane che, kevI rIte bane che, tenAM A udAharaNa che. A dRSTithI sAdhue kathya akathyano bheda karavAno che. A daSTithI jIvana jIvanAra sAdhu nirviknapaNe mokSayAtrAmAM AgaLa vadhato rahe che. kiMcicchuddhaM kalyamakalpyaM syAtsyAdakalpyamapi kalpyam / - pi: ziSya vastra vA epanA yA 1194T artha : bhojana, makAna, vastra, pAtra ke padha vagere koI vastu zuddha kapya hoya chatAM aphadhya banI jAya che ane akalpa hovA chatAM kaSpa banI jAya che. vivecana : he munirAja, bhale tame gocarInA 42 doSa TALIne dhI, dUdha, dahIM ane goLa-khAMDa vagere AhAra lAvI zakatA ho, paraMtu te chatAM tamAre tevo AhAra na levo joIe. ema na vicAravuM joIe ke "jinAjJA to nirdoSa AhAra grahaNa karavAnI che, huM doSarahita bhikSA lAvuM chuM. pachI ghI-dUdha vagere akathya kema?' jevI rIte doSayukta AhAra mananA adhyavasAyane azubha ane asthira kare che mATe te akathya che, tevI rIte ghI-dUdha-dahIM vagere mAdaka padArtho paNa mananA adhyavasAyana azubha ane asthira banAve che mATe akathya che. mana jyAM azubha ane asthira banyuM, tyAM saMyama-jIvana surakSita na rahe indriyo prazAnta na rahe, saMyamayogonI ArAdhanAmAM apramattatA na rahe. dUdha-dahIM-ghI-goLa vagerene vikRti' (vigaI) kahevAmAM AvyAM che. te padArthono AhAra karanAranAM tana-mana vikArothI vyApta thaI jAya che mATe tene vikRti' kahevAmAM Ave che. e vikRta-bhojana bhale 42 dopAthI rahita maLatuM hoya chatAM akathya che. paraMtu jo vaMdya bImAra sAdhune dUdha-dahIM ke ghI vagere levAnuM kahe to e bImAra sAdhu mATe kahya che! bAla muni hoya ke vayovRddha muni hoya to emanA mATe paNa upya che. For Private And Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2pa7 kaladhya-akathya evI rIte je vastro (rezamI vagere) zuddha maLatAM hovA chatAM sAdhu mATe akathya che, te vastro bImArI vagere kAraNe kacya bane che. je upAzraya ke makAna sAdhu mATe yogya na hoya chatAM viziSTa kAraNe sAdhu e makAnamAM rahI zake che. je pAtra (dhAtu vagerenAM) sAdhunA upayogamAM nathI AvI zakatAM, te pAtra viziSTa kAraNe sAdhunA upayogamAM AvI zake che. je auSadha sAdhu na vAparI zake te auSadha evI gADha bImArInA kAraNe sAdhu vAparI zake che. A rIte, akathya evuM bhojana, makAna, vastra, pAtra ane davA vagere viziSTa saMyogomAM kaSya banI zake che. e viziSTa saMyogono nirNaya gItArtha muni karI zake che. kalpa ane akathyano nirNaya utsargamArga ane apavAda-mArganA jJAtA evA prajJAvaMta zramaNo karI zake. game te sAdhu ke sAdhvI kathyane akathya ke akathyane kaththu na mAnI zake. emanA mATe to gItArtha gurujanonA mArgadarzana mujaba kathya-akathyano nirNaya baMdhanakartA hoya che. A rIte kathya ane akathyanA niyamo ekAMtika nathI. eka niyama sahunA mATe baMdhanakartA nathI. enA mATe madhya hoya te bIjAnA mATe kacya banI zake. eTale kathya-akathyanA viSayamAM koInuM anukaraNa na karavuM joIe. evI rIte koInI niMdA na karavI joIe. phalANA sAdhu A vastu vApare che to ApaNane vAparavAmAM zo vAMdho?' athavA "amuka sAdhu amuka vastu nathI vAparatA to ApaNAthI kema vaparAya?" AvuM anukaraNa na karavuM joIe. amuka sAdhuo to akathya vApare che...AvuM to na ja vaparAya...AvI jagAye to na ja rahevAya...' AvI nindAo na karavI joIe. kathya ane akalpanA niyamo trikAlAbAdhita nathI. rogathI AkrAnta sAdhune sacitta ane mizra auSadha levAnuM paNa kapya batAvavAmAM AvyuM che. e apavAda-mArga che. e apavAdamArganuM avalaMbana kyAre, kevI rIte ane keTaluM levuM, te aMge Agama granthomAM mArgadarzana ApavAmAM AveluM che. apavAdamArganuM AlaMbana paNa zAstradRSTithI ja levAnuM che. jevI rIte utsarga-mArga mokSamArga che tevI rIte apavAdamArga paNa mokSamArga che. ekalo utsargamArga mokSamArga nathI, ekala apavAdamArga mokSamArga nathI. baMne ekabIjAne sApekSapaNe mokSamArga bane che. kathya ane akathyanA viSayamAM anekAntadaSTi ApIne granthakAra maharSi kaNyAkathyanA viSayamAM anAgrahI banavAno upadeza Ape che. For Private And Personal Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 258 prazamarati alabatta, A viSayamAM vizeSa spaSTatA meLavavA mATe Agama-granthanuM adhyayana hovuM anivArya che. Agama granthonA adhyayana sAthe Agamika vAtone enA saMdarbhamAM samajavAnI sUma prajJA hovI jarUrI che. mokSamArganI ArAdhanAmAM zuM sahAyaka bane che ane zuM vighAtaka bane che-Ano nirNaya karanArI sUkSma buddhi hoya to ja manuSya mokSamArga pragati sAdhI zake. karNa ane akathyano vicAra aneka apekSAe karavAno nirdeza karatA grantha kAra have te apekSAo batAvI rahyA che. dezaM kAlaM purupmvsthaamupdhaatshuddhprinnaamaan| prasamIkSya bhavati kalpyaM naikAntAt kalpyate kalpyam / / 146 / / artha : deza, kAla, puSpa, avasthA, upaghAta ane zuddhapariNAmanI samyagu AlocanA karIne kaSya kahyuM che. ekAnta kaccha kalpatuM nathI. vivecana : bhikSA, vastra, pAtra ane makAna AdinA kaSNa-akathyanA viSayamAM ahIM granthakAra mahAtmA che apekSAothI vicAravAnuM kahe che. ApaNe eka-eka apekSAno ahIM vicAra karIzuM. 1. deza : eka dezamAM eka vastu sAdhunA mATe akathya hoya te vastu bIjA dezamAM kapya banI zake. arthAt sAdhu e vastu grahaNa karI zake. vartamAnakAlIna zramanA saMghamAM A apekSAe vicAra thato nathI eTale ke gujarAtamAM je akalpa gaNAtuM hoya te baMgAla ane bihAramAM paNa akathya ja gaNAya che. pUrvanA dezomAM je akathya manAtuM hoya te dakSiNanA dezomAM paNa akathya manAya che. 2. kALa : sukALamAM je vastu akathya gaNAtI hoya te vastu duSkALamAM kapya banI zake che. dukALamAM jyAre kathya bhojanano abhAva hoya tyAre akathya paNa kaSya banI zake che. vartamAnakALamAM, AvA duSkALano saMbhava nathI hoto kAraNa ke eka pradezamAM duSkALa paDe che tyAre bIjA pradezomAMthI tatkAla dhAnyano puravaTho pahoMcADavAmAM Ave che. yAtAyAtanAM jhaDapI sAdhana upalabdha hovAthI koI prAnta ke rAjyanI prajAne bhUkhe maravAnuM prAya: banatuM nathI. 3. puruSa : prAcInakALamAM rAjAo, mahAmaMtrIo, zreSThIo jyAre saMsArano tyAga karI zramaNa banatA hatA, temanA mATe gItArtha gurujano, temanI zArIrika kSamatAno vicAra karI kamba-akathyano nirNaya karatA hatA. bIjAo mATe akathya vastu rAjarSi jevAo mATe kapya banatI hatI. For Private And Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpa-akalpya 259 4. avasthA : dharmagranthomAM mukhyatve traNa avasthAono vizeSa vicAra karavAmAM Avelo che. 1. bAlyAvasthA 2. glAnAvasthA. ane 3. vRddhAvasthA, ATha varSanI uMmare dIkSA lenArA bAlasAdhuo mATe apavAdarUpe akalpya paNa kalpya bane che. yuvAna zramaNo mATe je ghI-dUdha-dahIM vagere akalpya gaNAya che te ghI-dUdha vagere bAla zramaNo mATe kalpya gaNAya che, ATha varSathI soLa varSa sudhInA zramaNo mATe ghI-dUdha vagerenI chUTa ApavAmAM AvI che. evI rIte vastra ane pAtranA viSayamAM paNa bAla zramaNo mATe keTalAka apavAdo che. glAna-bImAra sAdhunA mATe to ghaNuM-ghaNuM akalpya kalpya bane che. vaidya ke DaoNkTaronAM sUcanono amala karavo Avazyaka hoya che. vastra-pAtra ane makAnanA viSayamAM paNa ghaNuM akalpya kalpya bane che. 70 varSanI uMmara thaI eTale vRddhAvasthA kahevAya. AvA vRddha zramaNo mATe paNa keTaluMka akalpya kalpya bane che. emanA mATe jJAnIpuruSoe ghaNA apavAdo sUcavyA che. vRddha zramaNonI samatA-samAdhi jaLavAya e rIte teone bhikSA, vastra, pAtra vagereno upayoga karavAno che. 5. upathAta : upaghAta eTale sukSma jIvothI sazakta makAna, vastra vagere hoya to te akalpya bane che. eTale ke makAnamAM kuMthuA, mAMkaDa vagere thayA hoya, paraMtu bIjuM koI makAna na maLatuM hoya to mAMkaDavALA makAnamAM paNa jayaNApUrvaka rahe. sAMdhelAM vastra-pAtra akalpya hovA chatAM, bIjA vastra-pAtra na maLatAM hoya to akalpya paNa kalpya bane che. 6. zuddha pariNAma : akathyane paNa grahaNa karatAM, cittanA adhyavasAyo vizuddha joIe, niSkapaTa hRdayathI, apavAda mArge akalpya paNa grahaNa karI zake. vAstavamAM evuM koI vizeSa kAraNa na hoya, chatAM evuM koI kAraNa upasthita karIne jo akalpya grahaNa kare to te doSita bane che. eTale koI paNa apavAdanuM AlaMbana letAM hRdaya kapaTarahita hovuM joIe. deza, kAla vagerenI apekSAonA vicAra zAstrasaMmata hovA joIe. jyAre jyAre evI apekSAe akalpya grahaNa karavuM paDe tyAre abUjha ajJAnI loko ane agItArtha sAdhuo adharma na pAme, emanA manamAM visaMvAda pedA na thAya, evI kALajI rAkhavI joIe eTale apavAdanuM AlaMbana jJAnI evA gItArtha puruSo ja laI zake. sAdhu-sAdhvIe gItArtha banIne jIvavAnuM che athavA gItArtha mahApuruSonI For Private And Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26o prazamarati nizrAmAM jIvavAnuM che. je svayaM gItArtha nathI athavA gItArthanI nizrAmAM raheto nathI te mokSamArganI ArAdhaka banI zakato nathI. mokSamArganI ArAdhanAmAM utsarga-apavAdanA ane nizcaya-vyavahAranA jJAnanI anivArya AvazyakatA hoya che . kahyuM ane akathyano vidhi nirapekSa nathI, sApekSa che, A vAta granthakAre ane TIkAkAre khUba spaSTatAthI samajAvI che. dareka sAdhu sAdhvIe A vAtonuM ciMtana-manana karIne potAnA jIvanamArgane prazasta karavo joIe. sAco puruSArtha taccintyaM tadbhASyaM tatkArya bhavati sarvathA ytinaa| nAtmaparobhayavAdhakamiha yatparatazca sarvAddham / / 147 / / artha : munie sarvathA te ja vicAravuM joIe, te ja bolavuM joIe ane te ja karavuM joIe ke je A lokamAM ane paralokamAM, sarvadA potAne, bIjAne ane ubhayane du:khadAyI na bane. vivedana : tame jo munirAja cho to tamAre satata tamArA vicAronuM nirIkSaNa karavuM joIe. e sAvadhAnI rAkhavI joIe ke priyasaMyoganA ane priyaviyoganA vicAro tamArA manano kabajo na laI le. apriyasaMyoga ane apriya viyoganA vicAro tamArA manane azAMta na banAvI mUke. tamane je vyakti ke je vastu priya che, tamane tenA samAgamanI icchA rahevAnI. e meLavavA tame satata vicAro karavAnA. te maLI gayA pachI eno viyoga na thAya e mATe tame ciMtAtura rahevAnA. viyoga thaI gayA pachI tame zakAkula banI javAnA! evI rIte tamane je apriya che ane tamane vaLagyuM che, tame enAthI chUTavAnA vicAro karavAnA chUTI gayA pachI, pharIthI e apriya na vaLage te aMge ciMtA karavAnA. A rIte priya-apriyanA saMyoga-viyoganA vicArothI tamAruM mana evuM caMcaLa, asthira ane vihvaLa banI javAnuM ke tame tamArA saMyamayogomAM sthiratA prApta nahIM karI zako. anaMta-anaMta pApakarmothI tamAro pavitra AtmA baMdhAI javAno...pApa-karmonuM pariNAma to tame jANo cho..mATe manamAM AvAM koI azubha vicAra na pravezI jAya e mATe satata jAgrata rahejo, jo jAgRti na rahI to e priyApriyanA vicAromAMthI hiMsA, jUTha, corI, abrahya ane parigrahanA vicAro mana upara adhikAra jamAvI For Private And Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAco puruSArtha leze.. tame mahAvratadhArI cho, jo hiMsA vagere nA vicAronuM manamAM tAMDavanRtya cAlyuM to tamArA mahAvrato naSTa thaI javAnAM, tamAruM jIvana niHsAra banI javAnuM. tame saMsAramAM bhaTakatA thaI javAnA. tame dharmadhyAnamAM tamArA manane ramatuM rAkho. jinAjJAono vicAra karo. karmabaMdhanA hetuono vicAra karo. karmonAM pariNAmono vicAra karo. samagra cauda rAjalokanA svarUpanuM ciMtana karo. paMcaparameSThi bhagavaMtonI guNasamRddhinA vicAra karo. jIvanA anaMtakAlIna bhava-bhramaNano vicAra karo. karmone parAdhIna jIvAtmAonI durgatiomAM thatI ghora karthanAno vicAra kara. jevI rIte vicArone pavitra rAkhavAnA che tevI rIte vANIne paNa pavitra rAkhavAnI che. tame jeTalA vadhAre mauna rahI zako teTalo vadhAre AdhyAtmika vikAsa sAdhI zako. khUba AchuM bolo. bolavAmAM tamAre jAgrata rahevuM paDaze. kyAre paNa asatya na bolazo. ahitakArI na bolazo. apriya na bolazo. tame jANo cho ne ke manuSya krodhAvezamAM asatya bolI jAya che? lobhadazAmAM taNAyelo manuSya asatya bolI jAya che. bhayathI ane lobhathI paNa asatya bolI jAya che. mATe tame krodha-bhaya ane lobhamAM taNAzo nahIM. hasavAmAM paNa jUTha na bolAI jAya tenI takedArI rAkha evuM ane eTaluM ja bolajo jethI tame koI AphatamAM na phasAI jAo. pApakarmo baMdhAI na jAya, ATalI takedArI tamArA jIvanamAM hovI atyaMta Avazyaka che. tamArA zarIrane-pAMceya indriyone paNa tamAre saMyamamAM rAkhavAnI che. tamane khyAla hovo ja joIe ke pramAdamAM pravartatI indriyo ane kAyA, kevA pApakarmo baMdhAve che. tamArI A samajaNa khUba spaSTa hovI joIe ke azubha ane pApamaya pravRttiomAM pravartatI indriyo kevA moTA anartho sarje che. mAtra paralokanI dRSTie ja nahIM, vartamAna jIvananI dRSTie paNa tamAre vicAravAnuM che. manamAM ArtadhyAna-raudradhyAna karavAthI, asatya, ahitakArI ane apriya vANI uccAravAthI ane zarIrathI asaMyamanI pravRtti karavAthI vartamAna jIvana paNa kevuM azAntibharyuM ane anarthakArI banI jAya che, e vAta sArI rIte samajI levI joIe. aneka prakAranA mAnasika rogo Arta-raudra vicAronuM pariNAma che. e vAta samajI le, anekavidha pArivArika ane sAmAjika kleza, asatya-abhadra For Private And Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati ane karkaza vANIne AbhArI che. A vAta tame vicArI leje. aneka zArIrika rogo ane samasyAo manuSyanI asaMyamI kAyika pravRttione AbhArI che, A vAta para vizvAsa kara. tame munirAja banyA che. saMsAranAM baMdhano toDI AtmAne zuddha, buddha ane mukta banAvavA tame saMyamano mArga lIdho che. nirmama ane niHspRha banI tamAre jIvanayAtrA, karye javAnI che. jo tame mana-vacana kAyAne zubhamAM pravartAvazo, azubhamAM jatAM aTakAvaze to tamAruM saMyamajIvana saphaLa banI jaze. tame AtmAnaMda anubhavI zakazo. tame apUrva cittaprasannatA anubhavI zakazo. viSayonAM pratyAkhyAna sarvArtheSvindriyasaMgateSu vairAgyamArgavighneSu / parisaMkhyAnaM kArya kAryaM paramicchatA niyatam / / 148 / / artha : utkRSTa ane zAzvatuM kArya mokSanA abhilApI munie, vairAgyanA mArgamAM vighna karanArA indriyasaMbaMdhI viSayomAM sarvadA pratyAkhyAna karavuM joIe. vivecana : A mAnavajIvanamAM tame kayuM kArya siddha karavA iccho cho? anizcita sthitimAM na raho. nirNaya karI lo. gaMbhIratAthI vicAra karIne nirNaya karo. e nirNaya karIne, nizcita karelA kAryane pAra pADavA kaTibaddha bano. bhUlecUke paNa dhanADhya-zrImaMta banavAno nirNaya na karatAM, artha-puruSArtha khUba viSamatAothI bharelo che. dhana kamAvAmAM tana-mananI khuvArI thaI jAya che. kamAyelA dhananI surakSAmAM mana aneka pApa-vicArothI malina thaI jAya che. hiMsA-jUTha vagere pAponA AcaraNathI aneka bhaya ane saMtApathI jIva gherAI jAya che. meLaveluM dhana kAyama TakatuM nathI, jyAre dhana cAlyuM jAya che, tyAre jIva aizvarya bebAkaLo banI jAya che. aneka anartho sarjAya che. bhalene devAnuM hoya, chatAM te vinAzI che ane kleza karAvanAruM che. bhale gRhastha potAnI AjIvikA purato arthapuruSArtha kare, enuM lakSya arthapuruSArtha na hoya, lakSya to "mokSa prAptinuM ja hoya. jo dhana-saMpattinA vyAmohamAM jIva phasAyo to e potAnAM tana-mana khuvAra pharI nAMkhavAno! potAnA paralokane aMdhakAramaya banAvI devAno. mokSathI asaMkhya yojana dUra pheMkAI javAno. For Private And Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayonAM pratyAkhyAna 263 jo manuSya kAmapuruSArtha ta2pha AkarSAyo ane pAMca indriyonAM viSayasukhono upabhoga ja enuM lakSya banI gayuM to te du:khI-du:khI thaI javAno. vaiyika sukho kharekhara to duHkharUpa ja che. enuM pariNAma paNa duHkha che ! kSaNikavinAzI sukhonI khAtara dIrghakAlIna duHkhone notaravAnI bhUla na karavI joIe. anivAryarUpe je vaiyika sukho bhogavavAM paDe te kSamya che, vaiyika sukho jIvananuM lakSya na banavuM joIe. arthapuruSArtha ane kAmapuruSArtha mAnavajIvananA Adarza na banavA joIe. mAtra sAdhanarUpe ja eno svIkAra karavAno che, te paNa mamatA vinA! Asakti vinA! artha ane kAmanI upAdeyatAno kyAre ya svIkAra nathI karavAno. 'artha ane kAma tyAjya che-' A bhAva manamAM akhaMDa rahevA joIe. trIjo puruSArtha che dharmapuruSArtha, dharmanA be prakAro che; eka prakAra che abhyudayasAdhaka dharmano, bIjo prakAra che niHzreyasAdhaka dharmano. je dharmanA ArAdhanathI bhautika-sukhonI prApti thAya che te dharma paNa ekAMta upAdeya nathI. je dharmanA AcaraNathI puNyakarmo baMdhAya ane e puNyakarmonA udayathI vaiyika sukhonI prApti thAya, te dharma AtmasvarUpanI prAptimAM bAdhaka bane che. kAraNa ke prApta thayelAM vaiSayika sukhomAM prAyaH jIvAtmA mohamUDha bane che ane tIvra rAga-drupa karI durgatimAM cAlyo jAya che. dharmano bIjo prakAra che niHzreyasAdhaka dharma! mokSasAdhaka dharma! A mokSasAdhaka dharmane mokSapuruSArtha kahevAmAM Avyo che. je dharmanI ArAdhanAthI AtmA para lAgelAM karmono nAza thAya ane AtmAnA jJAnAdi guNono AvirbhAva thAya, te dharmanI ArAdhanA ekAMta upAdeya che. tamAro nirNaya A mokSapuruSArtha karI levAno thavo joIe. 'A mAnavajIvanamAM mAre mokSapuruSArtha karavo che, AtmAnA zuddha svarUpane prApta karavuM che.' Avo dRDha nirNaya karavAno che. A mokSapuruSArthamAM avarodhaka che pAMca indriyonA viSayoH zabda-rUpa-2sagaMdha ne sparza, mokSaprAptino rAjamArga che vairAgya! pAMca indriyonA tamAma viSayo pratye vairAgya! viSayavirAgane akhaMDa rAkhanAra jIvAtmA ja mokSa pAmI zake che. viSayavirAgane akhaMDa rAkhavA mATe e zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanA viSayonI niHsAratA jANavI joIe ane e viSayono tyAga karavo joie. koI eka viSaya pratye paNa rAga na thaI jAya, mamatA na baMdhAI jAya e mATe jAgrata rahevuM joie. For Private And Personal Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 264 prazamarati viSayarAga mokSamArgamAM naDatuM moTAmAM moTuM vighna che. e vipnathI bacavA mATe sAdhake potAnA lakSane satata yAda rAkhavuM joIe. e viSayonI mAyAjALane samajIne emAM phasAvuM na joIe. te mATe nIce pramANe ciMtana karavuM joIe - 1. pAMca indriyonA viSayo niHsAra che. 2. viSayono upabhoga tAlapuTa jhera jevo bhayAnaka che. 3. viSayalaMpaTatA jIvAtmAne durgatimAM laI jAya che. 4. viSayonI vAsanAthI mukta mana mokSapuruSArthamAM sahAyaka bane che. 5. viSayonI pratijJApUrvaka karelo tyAga viSayAsaktine nAbUda kare che. jo zreSTha-zAzvatuM sukhanI tIvra abhilASA che to viSayono mana-vacana-kAyAthI tyAga karo. bAra bhAvanAo bhAvayitavyamanityatvamazaraNatvaM tthaiktaanytve| azucitvaM saMsAraH karmAzravasaMvaravidhizca / / 149 / / nirjaraNalokavistara-dharmasvAkhyAtatattvacintAzca / bodheH sudurlabhatvaM ca bhAvanA dvAdaza vizuddhAH / / 150 / / artha : anityatA, azaraNatA, ekatva, anyatva, azucitA, saMsAra, Ava, saMvara, nirjarA, lokavistAra, svAkhyAta dharmanuM ciMtana ane bodhidurlabhatA, A bAra vizuddha bhAvanAo che, tenI satata anuprekSA karavI joIe. vivevana : eka jijJAsue prazna karyo : 'amane to hamezAM pasA, strI, snehI-svajana zarIra..A badhAMnA ja vicAro Ave che. A vicAro na karavA joIe, e jANIe chIe paraMtu A vicAro chUTatA nathI ane sArA vicAro kevA karavA, e samajAtuM nathI." azubha vicArothI manane mukta karavA mATe mane khUba kharAba vicAro Ave che..' ema rovA mAtrathI mana azubha vicArothI mukta nahIM thAya. e mATe to zubha-pavitra vicAra karavAno abhyAsa karavo paDe. ahIM granthakAra evA bAra prakAranA zubha vicAro batAvI rahyA che. e batAvIne kahe che : "tame satata A vicAro A ciMtana-manana karatA rahejo." For Private And Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 295 bAra bhAvanAo A bAra bhAvanAone saMkSepamAM vicArIne pachI eka-eka bhAvanA para vistArathI ciMtana karIzuM. anityatA : "A saMsAramAM sarva sthAno ane sarva bhAvo anitya che. kaMI nitya nathI, kaMI zAzvatuM nathI.' A viSayanuM ciMtana karavAnuM. azaraNatA : "janma-jarA ane mRtyunA baMdhanamAM jakaDAyelA jIvane janmAdithI bacAvanAra A saMsAramAM koI nathI, jIva azaraNa che.' A vicAravAnuM. ekatva: 'huM ekalo ja chuM, ekalo janma chuM, sukha-duHkha ekalo anubhavuM chuM ane ephalAM maruM chuM.' A viSaya para manana karavAnuM. anyatva : huM svajanothI, parijanothI, vaibhava-saMpattithI ane zarIrathI judo chuM. AmAMnuM koI mAruM nathI." A vicArane vAgoLavAno. azucitA : "A zarIra bibhatsa padArthonI bhareluM che. zarIramAM badhuM ja apavitra ane gaMduM bhareluM che.' A rIte zarIranI apavitratA vicAravAnI. saMsAra : "A saMsAranA saMbaMdho parivartanazIla che...mA marIne putrI thAya. bahena thAya...patnI thAya..' saMsAranI parivartanazIlatA vicAravAnI, Azrava : 'mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga ane pramAdanAM kAromAMthI karmo AtmAmAM vahI Ave che, AtmA karmothI baMdhAya che. A vicAravAnuM. saMvara : "A AzravanAM dvArone samyakta, virati, kSamAdidharma, apramAda AdithI baMdha karI dauM to AtmAmAM kAma AvatAM aTake'. A rIte AzravadhArone baMdha karavAnA manoratha karavAnA. nirjarA : "Azrava-hAro baMdha karyA pachI, AtmAmAM rahelAM karmono nikAla karavA mATe, tapazcaryA kare.' karmono nAza karavAnA upAyo vicAravAnA. lokavistAra : cauda rAjalokanuM ciMtana karavAnuM. Urdhvaloka, adholoka ane madhyalokamAM ApaNA jIve kevAM kevAM janma-maraNa karyA che..e vicAravAnuM. dharmaciMtana: bhavyajIvonA upakAra mATe sarvajJa paramAtmAe kevA nirdoSa dharma batAvyo che..enuM hRdayasparzI ciMtana karavAnuM. bodhidurlabhatA manuSyajanma, karmabhUmi, Aryadeza, uccakuLa, pAMca indriyonI pUrNatA. A badhuM maLavA chatAM samyagadarzana-jJAna cAritranI prApti keTalI durlabha che, e vicAravAnuM. zubha.pavitra vicAra karavAnAM A bAra kendro che. koIpaNa eka kendrane For Private And Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 201 prazamati nakkI karIne tame vicAro karavA lAgo. tamAruM mana pavitra banaze. azubha karmonAM baMdhanathI tame bacI jazo. tamArAM AtmabhAva nirmaLa banaze. A bAra prakAranA vicAro tamAre roja pharavA joIe. A vicAro tIvra rAga-dveSanI pariNati toDI nAMkhaze. A vicArone vAraMvAra karanAra alpajJAnI AtmA paNa parama sukha anubhave che, jyAre A bhAvanAone nahIM bhAvanAra moTo zAstrajJAnI paNa ghora azAnti anubhave che. A bhAvanAo vinA ghora tapa karanAra tapasvI paNa AMtaraprasannatA anubhavI zakato nathI. A bhAvanAo nahIM bhAvanAra moTo dAnezvarI paNa AMtaravyathAthI mukta thaI zakato nathI. A bhAvanAothI AtmAne je bhAvita nathI karato e brahmacArI paNa AMtarasukha pAmI zakato nathI. A bhAvanAone potAnA zvAsocchavAsamAM je muni vaNI leto nathI te muni saMyama kriyAo karavA chatAM AtmabhAvamAM TharI zakato nathI. granthakAra maharSi have eka-eka phArikA dvArA eka-eka bhAvanAne spaSTa kare che. ApaNe eka-eka kArikA upara vistArathI have manana karIzuM. anitya-bhAvanA iSTajanasaMprayogarddhiviSayasukhasampadastathArogyam / dehazca yauvanaM jIvitaJca sarvANyanityAni / / 151 / / artha : iSTajanono saMyoga, Rddhi, viSayasukha, sampatti, Arogya, zarIra, yauvana ane jIvana, A badhuM anitya che. vivepana : manano evo svabhAva hoya che ke ene je anitya lAge, tenA para tene rAga nahIM thAya, sneha nahIM baMdhAya. je anitya che, je kSaNika che, je vinAzI che tene anitya kSaNika ane vinAzI samajI levAmAM Ave, e samajaNane AtmasAt karavAmAM Ave to ja AsaktinA baMdhanamAMthI mana mukta bane. indriyoMcara bAhya vizva anitya che, asthira che... sarvananityam' badhuM ja anitya! mATe, bAhya vizvanA padArtho tarapha anityatAno vicAra sudRDha karavo jAIe. e bAhya vizvanA mukhya ATha vibhAguM batAvIne granthakAra e ATha vibhAgo tarapha anityatAno bhAva keLavavA preraNA Ape che. 1. iSTajana-saMyoga : jyAre koI priya...managamatI vyaktinuM milana thAya che, paraspara sneha baMdhAya che, anurAganA tANAvANA gUMthAya che tyAre jIvAtmA For Private And Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 217 anitya-bhAvanA ema samajI le che ke "amAro A saMbaMdha tyAM sudhI akhaMDa-abhaMga raheze. jyAM sudhI caMdra-sUraja AkAzamAM prakAzatA raheze!' kAcA sUtaranA tAMtaNA jevA sarva saMbaMdho jyAre tUTI paDe che tyAre jIvAtmAnuM vairya tUTI paDe che ane AMkhomAMthI AMsunA madha varasI paDe che. A karuNatA na sarjAya te mATe "saMyo viyogAntI' nuM ciMtana karavuM joIe "sarva saMyogo viyogamAM pariNamanArA che." A satyane vAraMvAra vAgoLyA karavuM joIe. 2. Rddhi : jyAre jyAre saMpattino vicAra Ave, vaibhavo tarapha daSTi jAya tyAre tyAre vicArajo ke "A Rddhi, A saMpatti mArI pAse kAyama rahevAnI nathI. koInI pAse e kAyama rahetI nathI, mATe he AtmanuM, tuM e Rddhina rAgI banIza mA. e saMpattino anurAgI banIza mA." saMpattimAM Asakti baMdhAya nahIM te mATe enI anityatAnuM ciMtana karatA raho. jeo A ciMtana nathI karatA teo jyAre saMpatti cAlI jAya che, tyAre pArAvAra du:kha anubhave che. 3. viSayasukha : pAMca indriyonA vaipayika sukhomAM tame lIna bano cho? e sukhomAM zuM mamatA-Asakti baMdhAI che? vaiSayika sukhonI e mamatA jo tame nahIM toDA to eka divasa tame duHkhI thazo. jyAre e vaiSayika sukho tamArI pAse nahIM rahe tyAre tamArI vedanAnI sImA nahIM rahe, mATe "sarva vaiSayika sukha anitya che.' A vicAra vAraMvAra kara. 4. saMpatti : vaiSayika sukhanI saMpatti! vaipayika sukhonI anubhUti paNa anitya che. je viSaya Aje tamane sukhAnubhava karAve che, e ja viSaya kAle tamane duHkhAnubhava karAvI zake che! eka viSaya kAyama sukhAnubhava nathI karAvI zakato. vaipayika sukhanA anubhavo anitya che! eTale, koIpaNa vaiSayika sukhanA anubhavane zAzvat na mAno. - pa. Arogya : "mane to nakhamAMya roga nathI. meM kyAreya davA lIdhI nathI...' sAruM che, tamAruM Arogya kAyama raho, ema ame icchIe chIe, paraMtu Arogya koInuM ya kAyama rahetuM nathI, Arogya, dehanI nIrogitA zAzvat nathI. game tyAM ane game tyAre Arogya cAlyuM jaI zake che. ArogyanI aniyatAnAM vicAra karI ja rAkho. 6. deha : deha eTale zarIra, deha eTale kAyA. deha anitya che, deha parivartanazIla che, eTale ke zarIranI avasthAo badalAtI rahe che. zarIranI For Private And Personal Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 238.. prazamarati koI eka avasthA kAyama nathI rahetI. A vAta samajAvelI hoya to gamatI. dehAvasthA jyAre badalAya tyAre mana azAnta na bane. 7. yauvana : yauvanano to unmAda ja evo hoya che ke yavanane anitya mAnavuM.. yauvanakALane saMdhyAnA raMga jevo kSaNika mAnavo...ghaNuM muzkela kAma che. chatAM, jo tame yauvananA uMbare ja yauvana tarapha anityatAnI dRSTithI jozo to jyAre yauvananA raMga UDI jaze tyAre azAnta nahIM bano, udvigna nahIM banA. 8. jIvana : game tyAM ane game tyAre jIvanano dIpa bujhAI zake che! jIvananA vyAmohathI mukta thavA mATe, jIvana pratye mamatArahita banavA mATe A jIvana anitya che, kSaNabhaMgura che...' A bhAvanAthI bhAvita thAo...motanA samaye tame vihUvaLa nahIM bano! tamArI-prasannatA mRtyusamaye paNa akhaMDa raheze. - A ATha tattva tarapha, anityatAnA raMge raMgAyeluM mana rAgI-dveSI nahIM bane. AvuM mana paramAtmadhyAnamAM ane tattvaramaNatAmAM rasalIna banI zake. aANa-obhAvanA janmajarAmaraNabhayairabhidrute vyaadhivednaagrste| jinavaravacanAdanyatra nAsti zaraNaM kvacilloke / / 152 / / artha : janma, jarA ane maraNanA bhayathI abhibhUta tathA roga ane vedanAthI grasta lokomAM (jIvasRSTimAM) tIrthaMkaranAM vacana sivAya bIjuM kAMI ja zaraNa nathI. vivevana : samagra jIvasRSTi bhayAkAnta che koI ne koI bhayathI! pachI te bhaya vyakta hoya ke avyakta hoya, jIvAtmAo vyAkuLa che. asaMkhya prakAranA rogo ane vividha zArIrika-mAnasika vedanAothI jIvAtmA sadaiva udvigna che... AvI jIvasaTimAM tame kyAM jazo zaraNa levA? kyAM jazo sahAro levA? svayaM duHkhI, svayaM vedanAgrata jIvAtmA bIjAne zaraNa kevI rIte ApI zakuM? bIjAno sahAro kevI rIte banI zake? svayaM azaraNa manuSya...svayaM besahArA manuSya bIjA jIvane zaraNa na ApI zake, sahAro na ApI zake. saMsAramAM kyAM jIvAtmAne saMpUrNa sukha che? pUrNajJAnI mahAjJAnI mahApuruSoe saMsAranuM svarUpadarzana yathArtha ja karAvyuM che... "saMsAra duHkharUpa che?" jo tame duHkhothI gabharAIne, duHkhothI bhayabhIta thaIne, saMsAranI koIpaNa vyakti pAse ja zo, tamane te zaraNa nahIM Ape, tamane te duHkhothI nahIM bacAvI zake. For Private And Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azaraNa-bhAvanA 269 jIvanano prAraMbha duHkharUpa che, jIvanano aMta du:kharUpa che. ane jIvatara paNa duHkharUpa che. garbhAvasthAnAM ane janmanAM kevAM duHkha hoya che, te bhale Aje yauvanakALamAM tame bhUlI jAo, parantu e duHkha asAdhAraNa hoya che. jIvatara to aneka zArIrika, mAnasika, pArivArika duHkhothI bhareluM che ja. aneka prakAranA roga thavAnI saMbhAvanAo, aneka prakAranA upadravo thavAnI zakyatAo ane asaMkhya prakAranI mAnasika vedanAothI mAnavInuM jIvatara kevuM coLAIcUMthAI gayeluM che. e dRSTA banIne tame jozo to ja jIvanI azaraNatA samajAze. mRtyunuM duHkha mAnavI mATe nakkI ja che! jene jIvana para moha che, jene AtmAthI bhinna padArtho para prIti che, tene motano bhaya satAve ja! mRtyuthI bacavA e game tevA upAyo kare, tene koI bacAvI zakatuM nathI. vidyAo, maMtro ke AMSadhio ene bacAvI zakatI nathI. vaidyo, devo ke dAnavo ene bacAvI zakatA nathI. A badhAM ja duHkhothI tamAre bacavuM che? duHkhothI mukti meLavavI che? to vItarAga-sarvajJa paramAtmAnI avilaMba zaraNAgati svIkArI lo. sarvajJa vitarAganI vANIne mana bharIne sAMbhaLo. tamAruM mana duHkhothI mukta banI jaze. vItarAga paramAtmAnAM vacana eTale amRta! sarva duHkhono nAza karanAra amRta! vItarAganI vANI eTale rasAyaNa! AtmabhAvane puSTa karanAruM rasAyaNa! vItarAganI jJAnagaMgA eTale aizvarya! AtmAnI daridratA miTAvI denAruM aizvarya! zAstrajJAnI bano, AtmajJAnI bano. AtmajJAnanA ajavALe nirvANanA mahAmArge AgaLa vadho. A jJAna ja tamane adIna ane nirbhaya banAvaze. ene ja jJAna kahevAya ke je jJAnIne adIna ane nirbhaya banAve. bhale pachI e jJAnInA dehamAM dAhavaranI pIDA kema nathI UpaDatI! jJAnIne pIDAnuM koI saMvedana nahIM hoya. bhale e jJAnIne svajano tyajI jAya, jJAnInA manamAM svajanaviyoganI koI vihvaLatA nahIM thAya. bhale e jJAnInuM koI ghora apamAna karI jAya, jJAnInA manamAM koI vikhavAda nahIM janme! AvA jJAnI banavA mATe, antaHkaraNathI arihaMta paramAtmAnuM zaraNa svIkAro, sarvakarmothI mukta siddha bhagavaMtonuM zaraNa svIkAro, sAdhanAlIna sAdhupuraSonI zaraNAgati svIkAro ane sarvajJa paramAtmAe cIMdhelA mokSamArganuM zaraNa svIkAro. saMsAranI mAyA-mamatAnAM baMdhana toDo! "mAre saMsAramAM koIne paNa zaraNa nathI joItuM." Avo aDaga nirNaya karo. tame tamArI jAtane dIna-hIna na mAno. For Private And Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 270. prazamarati koI tamane zaraNa ApavAnI lobhAmaNI vAto kare to temAM phasAo nahIM. mAre tamAruM zaraNa nathI joItuM. tame svayaM azaraNa cho, tame svayaM asahAya cho, tame mane kevI rIte zaraNa ApI zako? zuM tame mane janma ane mRtyunAM du:khothI bacAvI zakazo? zuM tame mArA zarIrane rogamukta rAkhI zakazo? zuM tame mArA manane cittAomAMthI ugArI zakazo? nahIM, kyAreya nahIM. mATe, have mAro nirNaya aphara che ke huM jinavacana sivAya koInuM ya zaraNa svIkArIza nahIM." jinavacana tamane avazya zaraNa Apaze, paraMtu te mATe tamAre e jinavacana grahaNa karavAM paDaze. ciMtana-manana karavuM paDaze. divasonA divaso, vapanAM varSo sudhI tamAre anuprekSA karavI paDaze! to, e jinavacano tamArA AtmabhAvane nirbhayatA, nizcitatA ane prasannatA pradAna karaze ja. ekacoiAvanA ekasya janmamaraNe gatayazca zubhAzubhA bhvaavrte| tamAtAlidatame naivAtmanaH vaye 19 rU I artha : saMsAra-sAgaranA AvartamAM jIva ekalo (asahAya) janme che, ekalo mare che. ekalo zubha-azubha gatiomAM jAya che, mATe jIve ekalAe ja potAnuM sthAthI hita karavuM joIe, vivecana : huM ekalo chuM! janma chuM ekalo ane mAM huM ekalo! narakamAM jAuM toya, ekalo ane svargamAM jAuM toya ekalo! manuSya gatimAM janme toya ekalo ane tiryaMcagatimAM janma lauM toya ekalo! je anaMtakALa vItI gayo A saMsAramAM paribhramaNa karatAM, te anaMtakALamAM je koI sukha-duHkha sahyAM mArA jIve, te paNa ekalAe ja. "huM' eTale ke AtmA, ekalo chuM...asahAya chuM...A eka vAstavikatA che, ane mAre e vAstavikatAno svIkAra karavo joIe...A vAstavikatAno meM svIkAra nathI karyo, anekatAnI ja kalpanA karatAM rahyo chuM, anekatAmAM ja rAcato rahyo chuM..'ekalAmAM duHkha ane ghaNAmAM sukha.' A vicAra mAro daDha rahyo che, eTale ekamAMthI aneka thavAnA ja prayatno karyA che...ane karyuM jAuM chuM. ( vizALa parivAra hoya to sukha, vizALa mitramaMDaLa hoya to sukha, vizALa anuyAyI varga hoya to sukha...basa, samUhamAM ja sukha ane AnaMdanI kalpanA For Private And Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekava-bhAvanA bAMdhI ane emAM ja Ulajhato rahyo. pariNAme duHkha ane azAnti bhogavato rahyo... alabatta, samUhajIvananAM keTalAMka sukha, keTaloka AnaMda bhogavyo che, parantu e sukha dIrdhakALa nathI TakyuM, e AnaMda kSaNika siddha thayo che. mAre ekAkI banavuM nathI, chatAM jyAre ekAphI banavAnuM Avaze jarUra, tyAre zuM mane duHkha nahIM thAya? vedanA nahIM thAya? ekalAe maravAnuM Avaze tyAre zuM huM svastha rahI zakIza? samatA-samAdhimAM lInatA meLavI zakIza? "huM ekalo kaI gatimAM jaIza?' A bhaya mane vyAkuLa nahIM banAve? mATe huM have A parama satyano svIkAra karuM chuM... "huM ekalo chuM. mAre ekalAe ja janma-maraNa karavAnAM che, ekalAe ja cAra gatimAM ane 84 lAkha yonimAM bhaTakavAnuM che. to pachI zA mATe huM ekalo ja mAruM AtmahitaAtmakalyANa na sAdhI lauM? zA mATe ekalo ja mahAna dharmapuruSArtha na karI lauM?" ekalo chuM, mAruM koI nathI, mane koI sahAya karatuM nathI." AvI phariyAdo have kyAreya nahIM kare. meM emane mArAM mAnIne emanAM ghaNAM kAma karyA, paNa emaNe mane koI ja sahAya na karI,' AvI manovyathA have kyAreya mane nahIM thAya. dharmaArAdhanA to huM karuM, parantu koI mAre sAthI joIe, sahayogI joIe..sAthI..sahayogI vinA mane dharmaArAdhanA karavI na phAve." AvI dalIlo have nahIM karuM. 'goDahaM' huM ekalI chuM-A satyane AtmasAta karavA mATe niraMtara ekatvanI bhAvanAthI bhAvita thato rahIza. AtmAnA aMta bhAvanI mastImAM jhIlI gayelA mithilAnA nami rAjarSi ane ujjayinInA maharSi bhartuharI vagere smRtilokamAM Ave che tyAre avarNanIya AtmAnandanI anubhUti thaI che... ekalApaNAnI dInatA-hatAzA dUra thaI gaI che. para-sApekSatAnI dRDha thayelI kalpanAonI bhekhaDo tUTI paDI che. "sahunI vacce paNa sahuthI aLagA..." jIvavAnI majA AvI gaI che. koI girimALAnA uttuMga zikhare, gaganacuMbI bhavya jinamaMdiramAM ekAphI besIne, pavananA susavATAo ane paMkhIonA kalarava sivAya kyAM kaMI hotuM nathI..pUjArI paNa jyAre potAnA ghare cAlyo gayo hoya che tyAre, janarahita, nIrava zAntimAM paramAtmAnA sAMnidhyamAM ekatvano nijAnaMda meM For Private And Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 272 prazamarati anubhavyo che ane tIvra saMvedanA anubhavI che anakatAnA kolAhalathI mukta thaI dUra dUra ekatvanA kSIrasAgaramAM DUbakIo mAravAnI! have, anekatAmAMthI maLatAM sukha mAre nathI joItAM, anekatAmAMthI janmato AnaMda mAre nathI joIto. parasApekSa jIvana nathI jIvavuM. have to A nAnakaDI jiMdagImAM AtmAnA ata-ekatvanI dila daIne sAdhanA karI levI che. AtmAnuM sthAyI hita sAdhI levuM che. nitya ane zAzvatuM guNasamRddhi meLavI levI che. he paramAtmAnuM! mArI A aMtaHkaraNanI tamannA tArI acijya kRpAthI phalavatI bana. tArA dhyAnamAM abhedabhAve lIna thaI jAuM! tArA-mArA vacceno bhedano paDado dUra thaI jAo..." anyatva-bhAvanA anyo'haM svajanAt parijanAcca vibhvaacchriirkaacceti| yasya niyatA matiriyaM na vAdhate taM hi zokakaliH 11154 / / artha : 'huM svajanothI, parijanothI, saMpattithI ane zarIrathI paNa judo chuM' jenI A prakAranI nizcita mati hoya che, tene zakarUpI kali du:khI karatAM nathI. vivecana : huM (AtmA) jenAthI-jenAthI judo chuM, bhinna che, tenI-tenI sAthe meM AtmIyatA bAMdhavAnI bhUla karI che. je kadIya mArAM nathI banyAM te tattvone meM mArAM mAnavAnI gaMbhIra bhUla karI che... paradravya sAthe, parapadArtha sAthe mamatAnAM pragADha baMdhanAthI sajjaDa jakaDAyo chuM. alabatta, parane sva mAnavAnI bhUla AjakAlanI nathI, A bhUla asaMkhya janmothI karato Avyo chuM. kAraNa ke meM paradravyamAM-parathatimAM sukhanI kalpanAo bAMdhI che. "manuM svajano sukha Apaze, saMpatti-vaibhavamAM mane sukha maLaze, sAruMsvastha zarIra mane sukha Apaze...' AvI kalpanAo laIne huM svajano pAse gayo, svajano sAthe rahyo. emanI sAthe meM prema karyo, sneha bAMdhyo. temaNe paNa evA ja sukhanI kalpanAthI prerAIna mArI sAthe prema karyo. mane lAgyuM ke oho! A svajano. mAtA-pitA, putra-patnI, bhAI-bahena kevAM premALa che! kevAM hata varase che!" huM e badhAMnI sAthe ota-prota thaI gayA. parantu jyAre mAtA-pitAnuM avasAna thayuM tyAre temanA virahanI vaMdanAe mArA hRdayane valUrI nAMkhyuM, jyAre putra avinIta. svacchandI ane uddhata banyo For Private And Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anyatva-bhAvanA tyAre mArA haiyAmAM meM ghora vyathA anubhavI, jyAre bhAIo ane bhAbhIe moDhAM caDhAvyAM, mauna dhAraNa karavA mAMDyuM ane jhagaDavA lAgyAM, tyAre mAruM mana ugathI bharAI gayuM. jyAre patnInA jhagaDA vadhavA lAgyA, tenAM ayogya AcaraNa vadhavA lAgyAM tyAre mArA saMtApanI koI sImA na rahI. mane lAgyuM ke "svajano karatAM parijano sArA." meM mitrone vadhAryA. mitro sAthe haravA-pharavAmAM ane khAvA-pIvAmAM mane majA AvavA lAgI. mArA manamAM meM nirNaya karyo ke "sAcA snehI A mitro ja che!' mitronA sAthasahavAsamAM ane nokara-cAkaronI sevA-bhakti joIne huM mArI jAtane sukhI mAnavA lAgyo. paraMtu jyAre mArA eka mitre mArI pAse pAMca hajAra rUpiyA mAgyA ane meM na ApyA tyAre teNe mArI sAthe jhaghaDo karyo, mane gALo dIdhI ane mitratA toDI nAkhI tyAre AkhI rAta huM roto rahyo hato. nisIma vidanAmAM mAruM haiyuM valovAtuM rahyuM hatuM. je nAkara para mane vizvAsa hato te nokara jyAre corI karIne bhAgI gayo tyAre parijano aMgenI mArI bhramaNA paNa bhAMgI gaI. chatAM, mane mArI saMpatti para pUro vizvAsa hato. svajana-parijano sAthenA saMbaMdhonI kRtrimatA samajAyA pachI paNa saMpatti-vaibhava uparano vizvAsa mArA Digyo na hato. rahevA mATe sagavaDatAbharyo baMgalo hato, nAnI suMdara gADI hatI. kharca karavA mATe khUTe nahIM eTalA rUpiyA hatA, ekalo ja raheto hato. sArI hoTalamAM jamato hato. pArTaTAIma rAkhelo nokara AvIne baMgalAnAM kAma karI jato hato. mArA vyavasAyamAM ane AnaMdapramodamAM jIvana vahyuM jatuM hatuM. ane eka divasa huM raste rajhaLato bhikhArI banI gayo. mArA baMgalAne koIe Aga lagADI ane badhuM ja bhasmIbhUta thaI gayuM. huM zokasAgaramAM DUbI gayo. vyathAthI aphalo ja pIDAto rahyo. mAruM badhuM ja cAlyuM gayuM hatuM, chatAM mAruM zarIra taMdurasta hatuM, sazakta hatuM. mane mArA zarIra para pUro bharoso hato. mArA taMdurasta ane sakhtavayukta zarIrane joI bIjAone IrSyA thatI hatI...parantu nirdhana avasthAmAM jyAre huM eka havA-ujAsa vinAnI oraDImAM raheto hato tyAre eka divasa acAnaka mAruM aDadhuM aMga jakaDAI gayuM...mane lakavA thaI gayo. mArI AMkho AMsuthI bharAI gaI. mAruM hRdaya akathya vedanAthI bharAI gayuM..."zarIra A rIte rogathI gherAI jaze' evI to meM svapneya kalpanA karI na hatI. tyAM mane eka parama satyano aNasAra maLyo... divya vANI mArA kAne paDI.. For Private And Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 'coDaruM hananAr rananAthya vimavIrIrAti huM svajanothI, parijanothI, vaibhavathI ane zarIrathI judo chuM! sAva judo chuM!" A cAra tattvo sAtheno mAro saMbaMdha karmajanya che. AMkho baMdha karIne, manane svastha ane zAnta karIne, meM A parama satyane vAgoLavA mAMDyuM. svajana-parijano taraphano mAro aNagamo dUra thaI gayo. rAga to pahelAM ja tUTI gayelo hato. have DhaSa paNa na rahyo. vaibhava-saMpattinI caMcaLatA, asthiratA ane duHkhadAyitA mane samajAI gaI, saMpattino rAga osarI gayo; zarIra tarapha mAro abhigama badalAI gayo! "nAma karma' ane "vedanIya karma' nA AdhAre sAruM-narasuM maLeluM zarIra have mane rAgI-hepI na banAvI zake. anyatva-bhAvanAnA satata parizIlanathI zoka-udveganI tIvratA dUra thaI ane mAro AtmabhAva nirmaLa banyo! azudha-bhAvanA zucikaraNasAmarthyAdAdyuttarakAraNAzucitvAcca / dehasyAzucibhAvaH sthAne sthAne bhavati cintyaH / / 155 / / artha : zarIranI pavitra evA dravyane paNa apavitra karavAnI zakti hovAthI ane enA AdikArA tathA uttarakAraNa apavitra hovAthI, dareka sthAne (zarIramAM) dehano azucibhAva ciMtavavo joIe. vivecanaH mane zarIra game che! zarIra para mane rAga che! eTale huM zarIranI kALajI rAkhuM chuM. zarIranI mAvajata karuM chuM. mAro A zarIraprema mane rAgINI banAve che. mAre mAro zarIraprema toDavo che. zarIranI Asaktino samuLa uccheda karavo che..jo dehAsaktino ucheda thaI jAya to mArI rAga-dveSanI pariNati maMda paDe, zarIranI bhItara purAyelA mArA AtamarAmanI pAse pahoMcI zakAya. dehAsakti mane bhItaramAM pravezavA ja detI nathI. kyAreka praveza thaI jAya che to AtmAnI pAse TakavA detI nathI, ramavA detI nathI. paraMtu mArI dehAsakti chedAya kevI rIte! huM mAtra dehane bahArathI ja jouM chuM. rUpa-raMga ane ghATa ja joyA karuM chuM. kAna, AMkha, nAka, hAtha-paga ane mAthuM, A badhuM ja joyA karuM chuM. zarIranI racanAo ane zarIramAM bharelI sAta dhAtuono to vicAra ja nathI karato. For Private And Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azucibhAvanA meM ja A zarIranI racanA karI che! mAtAnA udaramAM garbharUpe utpanna thatAM ja zarIraracanAnuM kArya karyuM hatuM. zarIraracanA mATe meM sarvaprathama, mAtAe lIdhelA ane peTamAM AvIne bibhatsa-gaMdA banI gayelA AhAranA pudgalo grahaNa karyA hatA, ane e pudgalo dvArA zarIraracanA karavA mAMDI hatI. A rIte zarIranA mULabhUta dravyo gaMdA ane bIbhatsa hatA. tyAra pachI, zarIranA saMvardhana mATe paNa mAtAnA udaramAM Avato AhAra ja meM grahaNa karyA karyo...asthi, mAMsa, majjA..AdithI zarIra bharAvA mAMDyuM. | gusanIya padArthothI nirmAyeluM che A zarIra, evA zarIra para rAga kevI rIte thAya? zarIramAM bharelA e gaMdA padArtho jyAre avAranavAra bahAra paDe che tyAre kevI kamakamI AvI jAya che? ene dUra karavA kevA tatkAla upAyo karuM chuM? paraMtu durbhAgya e che ke bhItarano gaMdavADa jovAnI dRSTi nathI lAdhI..mAtra uparanI cAmaDI joIne ja sAruM-nnarasuM mAnI lauM chuM ane rAgIdveSI banI rahuM chuM. pavitrane apavitra kare che A zarIra! zuddhane azuddha kare che A zarIra! nirmalane malina kare che A zarIra! paramAtmamaMdiramAM jyAre acAnaka koI bALakane maLa-mUtramAM kharaDAyeluM joyuM tyAre A zarIranI vAstavikatA samajAI, pavitra maMdirane apavitra karanAruM zarIra hatuM khUba dhoIne, uvala karelAM vastrothI savAre zarIrane zaNagAryuM, paraMtu sAMja sudhImAM to zarIre e vastrone parasevAthI ane melathI gaMdAM karI dIdhAM tyAre samajAyuM ke zarIra upara caDheluM ke zarIranI aMdara gayeluM koI dravya zuddha rahI zakatuM nathI, koI vastu nirmala rahetI nathI. are, zarIrane divasamAM vAraMvAra navaDAvavAmAM Ave to paNa zuM e zuddha rahe che? na ja rahI zake e svaccha ane zuddha, na rahI zake e pavitra, na rahI zake e nirmala. enA saMparkamAM AvanAra vastu paNa na rahI zake pavitra. AvA zarIra para zA mATe rAgI banavuM? zA mATe Asakti rAkhavI? pachI, e zarIra mAruM hoya ke parAyuM hoya. e zarIra strInuM hoya ke puruSanuM hoya! "jJAnasAra'mAM mahopAdhyAyazrI yazovijayajIe, strInA saundaryasabhara zarIra tarapha AkarSAtA puruSamanane saMbodhIne kahyuM che : For Private And Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 276 prazamarati vAhyavRSTa: mudAmAravaTitA mati kuttarI tattvadRSTestu sA sAkSAd vinnmuutrpitthrodrii||' granthakAra dehadarzana karavAnI A daSTi pratikSaNa khullI rAkhavAnuM kahe che. granthakAra dehanA eka-eka aMga-upAMga tarapha A dRSTithI ja jovAno upadeza Ape che. dehano phoI eka khUNo paNa zuddha nathI, pavitra nathI. zarIranA koIpaNa aMga-upAMgamAMthI pavitratAno parimala maLato nathI. AvA zarIra pratye virAgI ane anAsakta banIne, e zarIrano upayoga AtmazuddhinI sAdhanA mATe karI lauM. tapazcaryA karuM, tyAga kare, gurujanonI sevA-bhakti karuM. paramArtha ane paraMpakAranI pravRttio karuM. bhale zarIra sukAya ke karamAya, bhale enuM saundarya rahe ke jAya. zarIra pratye virAgI banIne, upasargo ane parISaso sahana karuM dhyAna karuM ane kAyotsarga kara...nirmama ane nIrAgI banIne zarIranA baMdhanane toDI nAMkhuM! saMsAra-bhAvaLI mAtA bhUtyA duhitA bhaginI bhAryA ca bhavati sNsaare| vrajati sutaH pitRtAM bhrAtRtAM punaH zatrutAM caiva / / 156 / / artha : saMsAramAM (jIva) mAtA banIne (marIne) putrI bahena ane patnI bane che, tathA putra marIne) pitA bhrAtA ane zatru bane che. vivecana : saMbaMdhonAM baMdhanI saMbaMdhonI mAyA! A ja saMsAra che ne? A ja che bhavabhramaNanuM mULa kAraNa. jyAre "zrI samarAditya kevaLI caritra' grantha vAMcyo tyAre A granthakAre batAvelI saMsAranA saMbaMdhonI nisAratA..vAstavikatA pratIta thaI. saMsAranI cAra gatimAM ane coryAsI lAkha yonimAM mArA jIvAtmAe paribhramaNa karyuM che ane saMsAranA eka-eka saMbaMdho anya jIvAtmAo sAthe karelA che. eka-eka jIvatmA sAthe badhAM ja saMbaMdho karelA che! eka bhavamAM jeno huM pitA banyo chuM, bIjA bhavamAM eno putra paNa banyo chuM. te pachInA bhavamAM eno huM bhAI banyo chuM ane zatru paNa banyo chuM! For Private And Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMsAra-bhAvanA. 277 strI banIne mAtA putrI. bahena.. vagere rUpo dhAraNa karyA che! mitratAnA saMbaMdho karyA che, zatrutAnA paNa saMbaMdho bAMdhyA che. paraMtu koI ja saMbaMdha sthira nahIM! jemanI sAthe mitratAnA saMbaMdho hatA. temanI ja sAthe meM zatrutA karI che! jemanI sAthe zatrutA hatI, temanI sAthe mitratA karI che! anaMta saMsAranA ghora dhasamasatA pravAhanA kinAre Ubho rahuM chuM...skUla AMkho baMdha karuM chuM. mAtra jJAtA ane dRSTA banuM chuM... zAstraSTinA mAdhyamathI saMsArapravAhane jouM chuM! ananta-ananta jIvonA saMbaMdha-parivartana jouM chuM. nathI rAga thato, nathI Trepa thato.. saMbaMdha-parivartananI vAstavikatAno svIkAra karI lauM chuM, pachI rAga-dveSa kevI rIte thAya? AtmabhUmimAM viraktinAM phUlo khIlI UThe che. koI ja saMbaMdha manane bAMdhI zakato nathI. badhA ja saMbaMdho e avasthAmAM aLagA thaIne UbhA rahI jAya che. saMbaMdhonI kalpanAmAM je AMtarasukhano sarvathA abhAva hato, te abhAva dUra thaI gayo.. saMbaMdhonI gAMTha khUlI gaI ane enI sAthe ja AMtara-sukhanAM madhura spandanoe mane rasataraboLa karI dIdho. mana pokArI UThya : have navA koI saMbaMdho bAMdhavA nathI, jUnA saMbaMdhonI gAMTho kholI nAMkhavI che. nibaMdhana banI adyatanI ArAdhanAmAM lIna banavuM che. jyAM koI eka svarUpano saMbaMdha atuTa nathI rahI zakato, janama-janama e saMbaMdha akhaMDa nathI rahI zakato, tyAM saMbaMdho bAMdhIne duHkhI ja thavAnuM hoya che. huM saMbaMdhonI bhramaNAomAM asaMkhya bhavothI bharamAyelo rahyo. A vartamAna jIvanamAM paNa e bhramaNAo kAyama rahI...pariNAme me AMtarasukha gumAvI dIdhuM, AMtarazAnti gumAvI dIdhI. tIvra rAga-dveSanI pariNatimAM phasAyo. saMbaMdhonI ALapaMpALamAM na thayo paramAtmadhyAnamAM nimagna, na karI tattvaramaNatA ane na banyo paramabrahmamAM tallIna. saMbaMdhonI ALapaMpALe mane bheTa ApI caMcaLatAnI, asthiratAnI ane klapitatAnI. saMbaMdhonA vaLagADe mane pAgala banAvyo, mUrkha banAvyo.. huM mUrkha banato ja rahyo... have huM mArA aMtaHkaraNane sarva saMbaMdhonAM sarva baMdhanothI mukta karuM chuM. saMsAranA bAhya-vyavahAromAM ati Avazyaka haze eTalA ja saMbaMdha jALavIza. e paNa mAtra saMbaMdhano dekhAva haze, mAtra bAhya Acara haze. alabatta, bIjA jIvo taraphanAM mArAM kartavyonuM huM yathArtha pAlana avazya karIza. bIjA jIvonAM duHkha dUra karavAnA zakya badhA prayatna karIza, paraMtu koI saMbaMdhanI chApa mArA mana para paDavA nahIM dauM. For Private And Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 208 prazamati jemanA jemanA mArA upara upakAro thayelA che ane thaI rahyA che, jemano jemano mane sAtha-sahayoga maLe che ane mArA jIvanamAM mane jeo sahAyaka banyA che ane banI rahyA che, temanA pratye mAruM kRtajJatAbharyuM valaNa raheze ane aucityapUrNa vyavahAra raheze... chatAM mAruM hRdaya saMsAranA koI saMbaMdhamAM na baMdhAI jAya, e mATe huM satata sAvadhAna rahIza. sarva saMbaMdhothI para...AtmAno AtmA sAtheno saMbaMdha je AMtarasukha Ape che, te AMtarasukha avarNanIya hoya che. zuddha-buddha-mukta anaMta AtmAo sAtheno AMtarasaMbaMdha, ke je saMbaMdha emanuM dhyAna karavAthI baMdhAya che, te saMbaMdha anaMta Anandano srota banI jAya che. saMsAranA sarva saMbaMdhonuM mithyAtva samajAvI sarvajJa paramAtmAe mArA para parama upakAra karyo! saMsAranA saMbaMdhothI virakta banavAnI divya jJAnadRSTinuM dAna ApI mAruM parama hita karyuM. mArA aneka klezo ane saMtApo zamI gayA. haitabhAvajanya rAga-dveSanA uchALA zamavA lAgyA... advaitabhAvano AsvAda thavA lAgyAM..! Azra-bhAvanA mithyAdRSTiravirataH pramAdavAn yaH kaSAyadaNDaruciH / tasya tathAzravakarmaNi yateta tannigrahe tasmAt / 1157 / / artha : je (jIva) mizrAdraSTi, avirata, pramAdI tathA kapAya ane daMDamAM ruci vALo che tene karmono Azrava thAya che, mATe teno nirAza karavA (Azravone rokavA) yatna pharavo joIe. vivecana : karmothI baMdhAyelo chuM ane navAM karmothI baMdhAto jAuM chuM... pUrvajanmomAM jyAre mAro jIvAtmA ghora mithyAtvanAM ghanaghora vAdaLothI gherAyelo hato, tyAre ananta-ananta pApa karmothI mAro jIvAtmA bharAI gayo hato. vartamAna jIvanamAM, parama kRpAnidhi paramAtmAnI niHsIma kRpA mArA para varasI, vAtsalyavaMta sadguru oMnA AzIrvAda mArA para varasyA ane mithyAtvanAM ghanaghora vAdaLa vikharAyAM! samyagdarzanano jhagamagATa karato sUrya mArI AtmabhUmine ajavALI rahyo! sarvajJazAsane batAvelAM tattvo, karAvelA vizvadarzana tarapha mArA haiye zraddhAnA dIvA saLagyA, parantu te chatAM mArAM pApAcaraNa na chUTayAM. heya ane upAdeyanAM bodha hovA chatAM huM heyo-tyAjyano tyAga na karI zakyo, For Private And Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Azrava-bhAvanA 209 upAdeyano svIkAra na karI zakyo. hiMsA, asatya, corI, abrahma, parigraha Adi pApo huM karato rahyo ane navAM navAM pApakarma bAMdhato rahyo. je pAponuM huM AcaraNa nahoto karato, e pAponI apekSAo mArA haiye beThelI rahI. pratijJApUrvaka meM pApatyAga na karyo... A 'avirati' nAmanuM Azrava-dvAra khulluM rahyuM ane e dvArethI karmonAM pravAha AtmAmAM vaheto ja rahyo. vItarAga sarvajJa paramAtmAno ane nirprantha gurUjanono anugraha thayo mArA para, mAruM AtmavIrya ullasita thayuM ane meM pApono pratijJApUrvaka tyAga karyo. 'sarvavirati' ne dhAraNa karanAro zramaNa banyo. zramaNa banyo, aviratinuM AzravandvAra baMdha thaI gayuM, paraMtu pramAdane paravaza paDI gayo. nidrA ane vikathAo karavA lAgyo. jJAna-dhyAnamAM mAruM mana na joDAyuM, svAdhyAya ane vaiyAvRtya Adi saMyamayogomAM pramAdI banyo. vinaya-viveka ane saMyamanA pAlanamAM zithila banyo. aho...! keTalo badho mAro pramAda? apramattabhAvane pAmavAnuM lakSa paNa nathI rahyuM. apramatta jIvananuM AkarSaNa paNa nathI rahyuM. pramAdI-sukhazIla jIvana mane gamI gayuM...kevAM pApakarma baMdhAya che, e vAta bhUlI gayo. mithyAtva ane aviratinA durgama mo2rca jhaLahaLato vijaya meLavanAro huM pramAdanA morace hArato jAuM chuM. mArI AtmabhUmi para karmazatruo adhikAra jamAvatA jAya che...mAre jAgrata banavuM jAIe. meM jAgrata banIne nidrA ghaTADI dIdhI, vikathAo karavI tyajI dIdhI, pAMca indriyonA viSayono upabhoga ghaTADI dIdho...tapa ane tyAga karavA lAgyo. svAdhyAya paNa karuM chuM...chatAM kaSAyonuM mArA para gajaba prabhutva che! kaMIka aNagamatuM thAya che ke huM krodhI banI jAuM chuM! krodhanI sAme kSamAbhAva Tako nathI...ropa ane rIsa jANe ke svAbhAvika banI gayAM che! mAna-abhimAnano pAra nathI. koI mAruM jarA sarakhuM ya apamAna kare che to saLagI UThuM chuM! abhimAnano pAra nathI...mAyA-kapaTano sAtha choDato nathI...manamAM juduM ane vANImAM juduM! AcaraNa enAthI paNa juduM! lobhadazAnI prabaLatAe mane mAyAvI banAvyo che...Ama, krodha-mAna-mAyA ane lobhanA kAraNe ananta karmono pravAha mArA AtmAmAM vahI Ave che...mAre e pravAhane vahelAmAM vahelI take rokavo joIe. parantu rokuM kevI rIte? mana ArtadhyAna choDe to rokuM ne? mana ArtadhyAna ane raudradhyAna choDatuM nathI. pApa-vicArothI mana mukta thatuM nathI! pApavicAro kare che mana ane enI sajA bhogave che AtmA! pApa vicAro karI For Private And Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 280. prazamarati karIne huM kevAM cIkaNAM ane bhArekhama karma bAMdhuM chuM - e samajavA chatAM huM pApavicArono tyAga nathI karI zakato...A mAruM kevuM durbhAgya kahevAya? pApavicAro kyAreka mArI vANIne paNa asatya-abhadra banAvI de che. huM na bolavAnuM bolI nAkhuM chuM. bhale, pachI mane pastAvo thAya. huM kSamA mAgI lau...parantu vANI-saMyama huM karI zakato nathI e hakIphata che. ene kAraNe paNa huM navAM navAM pApa kamAMthI baMdhAI rahyo chuM. phAyAthI-pAMceya indriyonA mAdhyamathI paNa huM evAM khoTAM kAma karI rahyo chuM. ke jenA pariNAme ananta kamanuM upArjana thAya che. roje roja...kSaNe kSaNe A rIte huM keTalAM badhAM pApakarma bAMdhI rahyo chuM - A vicAra ja mane kamakamATI upajAve che. jANuM chuM ke sarva duHkhonuM mULabhUta kAraNa pApakarmo che. du:kho nathI icchato, chatAM pApAcaraNa nathI choDato! pApa Acarato jAuM chuM. pachI duHkhothI mAro chuTakAro kevI rIte thavAno? mAruM mana draDha thAo. paramAtmAnI ane sadguruonI evI kRpA varaso ke huM A AzravadvArone baMdha karavA samartha banuM. navAM baMdhAtAM karmone rokI zakuM. saMvara-bhAvanA yA puNyapApayoragrahaNe vAkkAyamAnasI vRttiH| susamAhito hitaH saMvaro varadadezitazcintyaH / / 158 / / artha : mana-vacana-kAyAnI je pravRttithI puNya ane pApanuM grahaNa na thAya evI, AtmAmAM sArI rIte dhAraNA karAyelI pravRttine, jinopadiSTa hitakArI saMvara' kahe che, tenuM ciMtana karavuM joIe. vivecana: niraMtara AtmAmAM karmono pracaMDa pravAha vahI Ave che. kyAreya meM e karmonA pravAhane rokavAno vicAra paNa nathI karyo, zubhakarmo Ave che, azubha karmo Ave che. huM jANuM chuM ke jyAM sudhI A karma-pravAha AtmAmAM pravezato aTake nahIM tyAM sudhI AtmAnuM nitya, ananta ane avyAbAdha sukha maLe nahIM. sukha ane duHkhanAM dvanda dUra thAya nahIM. harSa ane zoka, rAga ane dveSa, AnaMda ane udveganAM bhAvakvo nAza pAme nahIM. For Private And Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 281 saMvara-bhAvanA huM samaju chuM ke zubhAzubha kamano e pravAha mArI mana-vacana ane kAyAnI pravRttiothI prerita che. huM jyAM sudhI manamAM rAgadveSamUlaka vicAro karato rahIza tyAM sudhI ananta-ananta karmo mArA AtmAmAM pravezatAM rahevAnAM ja. jyAM sudhI huM bolato rahIza, vANI-prayoga karato rahIza tyAM sudhI karmonA ghanaghora vAdaLAM AtmAnI cAre bAju gherAtAM ja rahevAnAM. jyAM sudhI mArI zArIrika sUkSma ke sthUla pravRttio cAlu raheze tyAM sudhI karmabaMdha aTakavAno nathI! A jANavA chatAM, e karmone AtmAmAM pravezatAM huM aTakAvato nathI! aTakAvavAno koI dRDha saMkalpa karato nathI, aTakAvavAno koI puruSArtha karato nathI. "kema mane Avo koI bhAvollAsa nathI jAgato?' e prazna jyAre mArA aMtarAtmAmAM UThyo. huM vicArato ja rahyo...ane enuM sAcuM kAraNa mane jaDI gayuM. je zubha karmono pravAha AtmAmAM vahI Ave che te zubha karmo jIvAtmAne sukha Ape che. ane e zubha karmo suMdara nIrogI zarIra Ape che, sAro parivAra Ape che, dhana-saMpatti Ape che, ijjata-AbarU Ape che. ane AvA ta aneka sukhanA sAdhana Ape che! sukhano rAgI jIvAtmA, zubha karmothI maLatAM sukhothI lalacAI jAya che! e sukhonI anityatAno-vinazvaratAno vicAra nathI karato! e sukhonI parAdhInatAno vicAra nathI karato! e sukhonI sAthe jaDAyelA upadravono vicAra nathI karato! jyAre azubha karmo AtmAmAM pravezIne duHkha-trAsa ane yAtanAonuM naraka pedA karI de che tyAre to jIva cIsa pADI UThe che : "AvAM pApakarma mArA AtmAmAM kyAMthI AvI gayAM? kyAre chUTIza AvAM pApakarmothI...?' parantu vaLI zubha karmono udaya thatAM e badhuM bhUlI jAya che! puNyakarmanA udayathI maLatAM sukhomAM mana-vacana-kAyAthI otaprota thaI jAya che... ananta janmo vItI gayA A rIte. vartamAna jIvananAM ghaNAM varSo vItI gayAM ajJAnadazAmAM. AtmAmAM karmono praveza rokavAno koI prayatna ke puruSArtha meM nathI karyo. have mAre A prayatna karavo che. mAre nathI joItAM azubha kamAM, nathI joItAM zubha karmo. azubha karmono Azrava jema AtmAnuM baMdhana che tema zubha kamano Azraya paNa AtmAnuM baMdhana che. mAre have koI baMdhana nathI joItuM. have huM sarvaprathama to azubha karmonA Azravane rokIza. mArA manamAM pApavicAro nahIM karuM, For Private And Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 282 prazamarati ArtadhyAna ane rAMdradhyAnathI mArA manane bacAvavA satata jAgrata rahIza. asatya, karkaza ane ahitakArI vANI nahIM boluM. zarIrathI, zarIranI pAMca IndriyothI koI pApapravRtti nahIM karuM...hiMsA, jUTha, corI, abrahma, parigraha Adi pApono mana-vacana-kAyAthI tyAga karIza ane A rIte azubha karmone AtmAmAM AvatA rokIza. samyagudarzana, sarvavirati, apramattatA, ekapAyitA Adi dharmonuM avalaMbana laIza. azubha karmonA pravAhane sthagita karyA pachI, zubha karmonA pravAhane paNa rokavAno satata prayatna karIza! zubha pravRttiono paNa rAga nahIM rAkhuM! manane vadhu ne vadhu tattvaramaNatAmAM rAkhIza. koI rAga-dveSanA vicAra na AvI jAya e mATe pratipAla jAgrata rahIza. vadhu ne vadhu mauna dhAraNa karIza. vANI-vyApAra khUba ja ocho karI nAMkhIza. kAyayogane. pAMca indriyone sthira, nizcala ane avikArI rAkhavAnA upAyo karIza. yogasAdhanA ane dhyAna-ArAdhanA dvArA attarAtmadazAne prApta karato cAlIza. huM jANuM chuM ke sarvasaMvara karatAM ghaNAM varSo vItI jaze. kadAca be-cAra janma paNa vItI jAya! bhale be-cAra bhava vItI jAya, parantu huM mAro A prayatna cAlu rAkhIza. have AtmAmAM navAM navAM zubhAzubha karmone aTakAvavAno maraNiyo prayAsa karavo che. kaNAvaMta jJAnI puruSoe zAstromAM e mATe samucita mArgadarzana ApeluM che. e mArgadarzananA sahAre puruSArtha karIne susaMvRta banIza! nirjaza-bhAvanI yadvizoSaNAdupacito'pi yatnena jIryate doSaH / tadvatkarmopacitaM nirjarayati saMvRtastapasA / / 159 / / artha : jema vadhI gayelo paNa vikAra prayatna dvArA, upavAsa karavAthI nAza pAme che tema saMvRta jIva tapazcaryAthI, bhegAM thayelAM kamoMnI nirjarA kare che. vivecana : jyAre evo dhanya avasara Avaze ke jyAre mAro AtmA saMvRta banaze? AzravahArone baMdha karI kyAre abhinaya karmapravezane rokavA samartha banaze? sarva AzravadvArane baMdha karIne, AtmAmAM pravezI gayelAM anaMta anaMta karmono mAre nAza karavo che. navAM karma baMdhAya nahIM ane pUrve baMdhAyelAM karmo nAza pAme tyAre ja mAro AtmA zuddha bane, buddha bane ane mukta bane. ane tyAre ja akSaya-ananta sukhanI prApti thAya. For Private And Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 283 nirjarA-bhAvanA huM jANuM chuM ke saMvRta AtmAnI tapazcaryA pUrvagRhita karmonI nirjarA karavA, kSaya karavA samartha bane che.. parantu AzravahArone baMdha karIne saMvRta banavuM kevuM duSkara kArya che, te paNa huM samajuM chuM! chatAM antaHkaraNanI evI jhaMkhanA rahe che ke evA puNya-avasara mane maLe ke jyAre huM sarvasaMvara karavA zaktimAna banuM samyagadarzana prApta karIne meM mithyAtvanuM AzrayadvAra to baMdha karyuM che. vratomahAvrato dhAraNa karIne aviratinuM AvyavahAra paNa baMdha karyuM che. paraMtu prasAda ane kaSAyanAM dvAra thoDAMka khullAM ja rahe che ! mana-vacana ane kAyAnI pravRtti, zubha ane azubha pravRtti cAlu ja rahe che...eTale traNa AzravadyAro baMdha karavAnuM kAma cAlatuM rahe ane sAthe sAthe pUrvagRhita kamane jalAvavAnuM kAma zarU thAya to ja eka sonerI prabhAta Uge.. ke jyAre sarvakarmothI mAro AtmA mukta thAya, AtmAne sarvakarmathI mukta karavAno meM saMkalpa karyo che, eTale e kamano nAza karavAnA judAjudA mArgonuM-upAyonuM avalaMbana laIza. granthakAra maharSi zreSTha upAya batAve che tapazcaryAno! mane teonA kathana para vizvAsa janmyo chezarIramAM vadhI gayelo ajINadi roga jema laMghana karavAthI nAza pAme che tema tapazcaryAthI karmo nAza pAme che!" huM bAhya ane atyaMtara tapa karIza. cha prakAranI bAhya tapazcaryA ane cha prakAranI atyaMtara tapazcaryAthI mArA jIvananI eka-eka paLane pallavita karI daIza! 1. huM upavAsa karIza, be divasanA, traNa divasanA. ATha divasanA ane mahinAnA upavAsa karIza! samagra varSAkALa upavAsathI vyatIta karIza! khUba samatAbhAvamAM jhIlato rahIza! mauna dhAraNa karIne phALa nirgamana karIza. - 2. jyAre upavAsa nahIM karuM tyAre alpa bhojana karIza. peTa bharIne bhojana nahIM karuM. zarIra dharmaArAdhanAmAM sahAyaka banI zake, eTaluM ja bhojana karIza. 3. bhojana je karIza temAM parimita vastuo ja grahaNa karIza. jo be vastu levAthI cAlaze to trIjI vastu nahIM lauM, game teTalI khAdyasAmagrI maLatI haze chatAM huM be-cAra vastuo ja bhojanamAM grahaNa karIza. 4. rasonA tyAga karIza. dUdha, dahIM, ghI, goLa, mIThAI Adi rasapracura dravyono tyAga karIza. tana-manamAM vikAro padA karanArAM AvAM dravyonuM sevana nahIM karuM. ati AvazyakatA upasthita thaze to alpamAtrAmAM sevana karIza. For Private And Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prazamati 284 5. zarIrane paMpALIza nahIM. thoDAMka kaSTa saha karavAno abhyAsa karIza. kalAko sudhI kAryotsarga-dhyAnamAM Ubho rahIza. UbhaDaka Asane besIza...garamInA divasomAM taDake ane zItakALamAM chAMyaDe cAlIza! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6. kAcabAnI jema mArI indriyone gopavIne rAkhIza. indriyone AtmabhAvamAM, AtmaciMtanamAM lIna rAkhIza. manane paNa ArtadhyAna-raudradhyAnamAM nahIM javA dauM. krodhAdi kaSAyonA nigraha karIza. 7. mArAM vrato-mahAvratomAM je koI doSa lAgaze, te doSane dUra karavA mATe sadguru pAse doSonuM Alocana karIza ane prAyazcita karIza. 8. cittano nirodha karIza. manamAM gArtadhyAna na pravezI jAya te mATe dharmadhyAnamAM cittane parovI rAkhIza. paramAtmadhyAnamAM lIna banIza. 9. pUjya puruSonI, guNavAna puruSonI, glAna puruSonI sevA karIza, bhakti karIza. emanI zarIrasuzruSA karIza. 10. pUjyono, vaDIlono, guNavAnono vinaya karIza. teo AvatAM Ubho thaIza, namana karIza. besavA Asana ApIza...temane vaLAvavA jaiza. 11. mithyA mAnyatAono utsarga-tyAga karIza. krodhAdi kapAyano tyAga karIza. mamatA-Asakti vadhAranArAM dravyono tyAga karIza. 12. zAstrasvAdhyAya karIza. sadguru pAse vinayapUrvaka vAcanA grahaNa karIza. zaMkAnAM samAdhAna karIza. tattvone yAda rAkhIza. A rIte vividha tapazcaryA karIne sarva karmonI nirjarA karavAno mane apUrva avasara prApta thAo! lokasvarUpa-bhAvanA lokasyAdhastiryag vicintayedUrdhvamapi ca bAhalyama 1 sarvatra janma-maraNe rUpadravyopayogAMzca / / 160 / / artha : adholoka, madhyaloka ane UrdhvalokanA vistArano vicAra karavAM joIe, ane (A vicAra paNa karavo joIe ke) lokamAM sarvatra huM janmyo chuM ane maryo chuM, tathA badhAM rUpI dravyono meM upabhoga karyo che. viveSana : virATa vizva! cauda rAjalokanI kevI vizALatam duniyA che! For Private And Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokasvarUpa-bhAvanA. 285 | sarvaprathama jyAre "bRhatusaMgrahaNI granthamAM A virATa vizvanuM zAstradRSTithI darzana karyuM, tyAre AzcaryathI ane kutUhalathI mArI AMkho pahoLI thaI gaI hatI! adhAM lokamAM AvelI sAta nA2 kI joI...e nArakIonI.. nArakAvAsonI racanA joI..gajaba che e racanA! emAM rahelA asaMkhya jIvone joyA. teone tyAM je kaSTa sahavA paDe che, je dAruNa vedanAo sahavI paDe che e joyuM. hRdaya dayAthI-karaNAthI bhInuM bhInuM thaI gayuM.. mAruM cAle to e narakAvAso toDI nAMkhI e badhA jIvone mukta kara...duHkha-trAsa ane vedanAothI bacAvI lauM..." paraMtu meM jANyuM ke te jIvone potAnAM ghora pAponuM phaLa tyAM bhogavavuM ja paDe che. sAta narakonI upara vyaMtaradeva ane vANavyaMtaradevonAM vizALa nagaro AvelAM joyAM. ati raMgarAga ane bharapUra sukhabhogamAM hajAro, lAkho ane pharaDo varSanAM AyuSya vitAvI denArA e devone-devIone joyAM ane madhyalokamAM AvelA asaMkhya dvIpo ane asaMkhya samudra tarapha daSTi gaI. pahelo dviIpa joyo jaMbudvIpa ane chello joyo svayaMbhUramaNa samudra! madhyalokamAM tIrthakara bhagavaMtone sadehe vicaratA joyA! cakravartIo ane vAsudevone paNa joyA! roga-zoka ane dAridravyathI rIbAtA jIvone joyA ane sukhabhavAMmAM mahAlatA jIvone paNa joyA. marIna narakamAM jatA jIvo joyA ane nirvANa pAmI mokSamAM jatA jIvone paNa joyAghaNuM ghaNuM joyuM. ane upara jatAM, sUrya, candra-graha-nakSatra ane tArA joyA! samagra jyotiSa devalokamAM paribhramaNa karyuM. A devonI duniyA nirALI che. UrdhvalokanA bAra devaloka, nava raivayaka devaloka ane pAMca anuttara devalokanI divya suSTinI to vAta ja zI karavI! keTalI vAto kare? zreSTha bhautika sukhonI e duniyA che. parantu meM e paNa jANyuM ke A traNeya lokamAM sarvatra janma ane mRtyu nizcita che! zArIrika ane mAnasika vyathA-vedanAo nizcita che ! devalokamAM je majA mANe che te narakamAM dhora sajA bhogave che! graMthakAra zrI umAtijIe batAvyuM ke "A cauda rAjalokanA virATa vizvamAM tuM sarvatra janmyo che ane maryo che! eka biMdu jeTalI paNa jagA evI nathI ke jyAM tuM jamyo na hoya, jyAM tuM maryo na hoya!" A jANIne huM Azcaryacakita thaI gayo. nIcenI sAtamI narakathI mAMDI upara siddhazilA sudhI For Private And Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 286. prazamarati judA judA dehe, judA judA nAme, judA judA rUpe huM janmelo chuM ane marelo chuM. anantakALanA bhUtakALamAM meM A vizvamAM badhuM ja joyuM che! eTaluM ja nahIM, A vizvanA tamAma rUpI pudgalonA judA judA rUpe upabhoga karelo che! paramANuthI mAMDI anantAnanta pugalaskaMdha sudhInA rUpI dravyo meM bhogavyA che! mana-vacana ane kAyA rUpe, AhAra ane zvAsocchavAsa rUpe! badhuM ja bhogavyuM che...chatAM huM kAyama mATe dharAyo nathI! tRpti mane thaI nathI, paugalika.bhItika utkRSTa sukhone bhogavavA chatAM mane kyAreya tRpti nathI thaI, Aje paNa atRpta ja chuM, bhUkhyo ane tarasyo chuM. kSaNika tRptimAM saMtoSa mAnIne vAraMvAra vaiSayika sukho bhogavuM chuM...rAga-dveSa karuM chuM ane pApakarmone bAMdhe che. ghaNI vAra huM mArA AtmAne kahuM chuM : he AtmanuM, A virATa duniyAmAM, anantakALathI paribhramaNa karatAM te zuM nathI khAdhuM? zuM nathI pIdhuM? zuM nathI bhogavyuM? pAMca indriyonAM badhAM ja vaiSayika sukho teM bhogavyAM che...chatAM tane tRpti thaI? nathI thaI ne? to pachI, have zA mATe manuSyalokanAM nikRSTa, gaMdAM ane tuccha sukhomAM lalacAya che? zA mATe AkarSAya che? zA mATe e sukhomAM Asakti rAkhe che? karI de tyAga e sukhopabhAMgano! tyAgathI sAcI tRpti maLaze. bhogathI to vAsanA prabaLa banatI jaze. manathI paNa viSayaka sukhanI tuM kAmanA na kara. anantakALamAM, ananta janomAM divya sukho bharapUra bhogavavA chatAM parama tRpti nathI thaI...to pAMca-pacAsa varSanA jIvanamAM tuccha sukhonA upabhogathI zuM tane tRpti thaze? nahIM ja thAya...mATe bhUla na kara. tyAga, tapa ane titikSA dvArA zuddha AtmAne pAmavAno prayatna kare.' mArA AtmAne Ama roja samajAvuM chuM. eka divasa to e jarUra sAMbhaLaze, samajaze ane parama tRptine pAmaze! ghaciMtana-bhAvanA dharmo'yaM svAkhyato jagaddhitArthaM jinairjitArigaNe / ye'tra ratAste saMsArasAgaraM lIlayottIrNAH / / 161 / / artha : zatrugaNa riAga-drapa-mahAdi nA vijetA jinAe, jagatanA hita mATe A dharmanuM nirdoSa kathana kareluM che. jeo (jIva) A dharmamAM anurakta thayA, teo saMsArasAgarane anAyAse tarI gayA! For Private And Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmaciMtana-bhAvanA 287 vivecana : sahu jIvonA Atmahita mATe, sahu jIvonAM AtmakalyANa mATe parama kRpAnidhi jinezvara bhagavaMtoe kevo yathArtha dharma batAvyo che! tIrthakaronuM Atmatva ja kevuM uttama hoya che! paraNitarasikatA teonA eka-eka Atmapradezane bhIMjavI rahelI hoya che. jyAre jJAnadaSTithI teo vizvanA ananta-ananta jIvone du:kha, trAsa ane saMtApathI ribAtA jue che tyAre tenuM Atmatva anukaMpAthI bhInuM bhInuM thaI jAya che. "mArAmAM evI apUrva zakti Ave to A sarva jIvone saMsAranAM duHkhothI mukta karI parama sukha...zAzvat sukha pamADI dauM." A sarva jIvonA kalyANanI bhAvanAne phalavaMtI banAvavA teo kevI AkarI tapazcaryA kare che! kevI bhavya ArAdhanA cAritradharmanI, kRtadharmanI ane zraddhA dharmanI kare che. te zAstromAM vAMcatAM vAMcatAM mArI AMkho harSanAM AMsuthI chalakAI gaI che. A bhAvanA ane ArAdhanAnA saMyojanamAMthI tIrthakaratvano janma thayo! teo tIrthakara banyA...janmajAta vairAgI prabhu saMsArano tyAga karI, ghAtI karmono nAza karavAnI vIratApUrNa tapazcaryA kare che. ghAtakarmo nAza pAme che ane teo sarvajJa-sarvadarzI-sarvazaktimAna vItarAga paramAtmA banI jAya che, ghAtIkamonA nAza thatAM, rAga-dveSamAM Adi sarvadAponAM AmUla nAza thaI jAya che. teo AMtarazatruonA vijetA banI jAya che ane pachI ja, pUrNajJAna ane pUrNadarzana vaDe teo jagatane dharmano prakAza Ape che. vItarAga prabhue kevo nirdoSa dharma kahya! kevo kalyANakArI dharma batAvyo! AcAramArga ane vicAramArga-baMne mArgonuM kevuM doSarahita pratipAdana karyuM! mArgAnusArI jIvananI AcArasaMhitAthI mAMDIne chaThThA guNasthAnake rahelA sAdhunI AcArasaMhitAnuM surekha, susaMgata ane kramabaddha pratipAdana vAMcIne..sAce ja, haiyuM gad thaI gayuM. koI pUrvAparano virodha nahIM! siddhAntothI viparIta koI AcAra-vyavasthA nahIM! jyAre, gharmasiddhAntonuM adhyayana-ciMtana-parizIlana karuM chuM tyAre kevI jJAnAnandanI apUrva anubhUti karuM chuM! syAdvAda-anekAntavAdano siddhAnta sAta naya ane saptabhaMgInA siddhAntonuM manana karatAM karatAM to, A siddhAnto batAvanArA e pUrNajJAnI jinezvarone vAraMvAra bhAvavaMdanA karI lauM chuM. pUrvadarzAnA tattvajJAnamAM ke pazcimanA dezonA tattvajJAnamAM kyAMya meM AvA yathArtha siddhAnto joyA nathI. dareka padArthanuM ATaluM badhuM yathArtha vizleSaNa karanArI vicArapaddhati anyatra joI nathI. For Private And Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 288 . prazamarati upazama zreNi ane kSapaka zreNimAM jIvAtmA kevI adbhuta zuddhi prApta karato AgaLa vadhe che, kramazaH kevA-kevA doSono nAza thato jAya che ! alpa samayamAM kevI apUrva Atmazuddhi thatI jAya che. e badhI agama agocaranI vAto vAMcIne, vicArIne, jinezvaranA dharmazAsana pratye mArI zraddhA...mAro vizvAsa dRDha banatA jAya che. samyagdarzana rUpa, samyagUjJAna rUpa ane samyaphacAritra rUpa A dharmanI sAdhanA-ArAdhanAmAM jo jIvAtmA anurakta thaI jAya...to sahajatAthI te pUrNatAne pAmI jAya, jarUra pAmI jAya! paraMtu dharmamAM Asakta banI javuM paDe! anurakti thaI javI joIe, to ja pAra pAmI zakAya. pAmavo che mokSa, icchuM chuM mokSane-muktine, parantu dharmamAM huM lIna nathI banato...dharmamAM haju mArI Asakti nathI thaI..dharma sivAya paNa mane bIjuM ghaNuM game che. dharma sivAyanI vAtomAM ane vastuomAM mArI anurakti che...kevI rIte huM mokSa pAmI zakuM? kevI rIte AMtarazatruo para vijaya meLavI zakuM? granthakAra maharSi kahe che : "sarvajJa vItarAge batAvelA dharmamAM Asakta thAo ane sahajatAthI bhavasAgara tarI jAo!' saMsAranI AsaktimAMthI chUTavA mATe mAre ghasakti keLavavI paDaze.. have huM kRtadharma ane cAritradharmamAM Asakta banIza. kevo mahAnuM..kevo durlabha dharma mane prApta thayo che! kevuM mAruM zreSTha bhAgya che! kevo mane suvarNa-avasara prApta thayo che dharma-sAdhanAno! mAnavajIvana maLyuM che...pAMca indriyo paripUrNa maLI che...sAruM mana maLyuM che...sArA saMyogo maLyA che...! koI vAte adhurapa nathI..to have huM dharmapuruSArthamAM pramAda nahIM karuM! mana-vacana-kAyAthI dharmapukSArtha karIza. dharmamAM lIna banIza, tallIna banIza ! bodhidurlabhatA-bhAvanA mAnuSyakarmabhUmyAryadezakulakalpatAyurUpalavdhI / zraddhAkathakazravaNeSu satsvapi sudurlabhA vodhiH / / 162 / / artha : manuSyajanma, karmabhUmi, Aryadeza, Aryakula, nIrogitA ane AyuSya prApta thavA chatAM, zraddhA, sadgura ane zAstrazravaNa prApta thavA chatAM, bAMdhi (samyagudarzana, samyagUjJAna prApta thavI ghaNI durlabha che. vivecana : ananta jIvasRSTimAM, Aje huM manuSyarUpa chuM, mane manuSyajIvana For Private And Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bodhidurlabhatA-bhAvanA maLeluM che. A mAruM kevuM mahAnuM bhAgya kahevAya! huM narakamAM nArakIrUpe hota to? huM tiryaMcagatimAM pazurUpa, pakSIrUpe ke kIDArUpe hota to? kevI ghora vedanAo sahavI paData? pragADha ajJAnanA aMdhakAramAM bhaTakavuM paData! devalokamAM deva hota toya zuM? vaiSayika sukhamAM lIna banyo hota ane dharmapuruSArthathI vaMcita rahyA hota. mane mAnavajIvana maLyuM che! ke je jIvanamAM tIvra duHkho nathI ane bharapUra sukho nathI, eTale AtmakalyANArtha puruSArtha karavAnI pUrepUrI taka mane maLI gaI! paraMtu huM "akarmabhUmi'mAM mAnavarUpe janmyo hota to mAruM zuM thAta? 'akarmabhUmi' mAM na koI tIrthaMkara janma, na koI tyAM dharmazAsana, na koI tyAM sadguru maLe! ' mAra A bharatakSetramAM janma thayo, ke je bharatakSetra "karmabhUmi' che! joke AvAM pAMca bharatakSetra che vizvamAM. pAMca evatakSetra ane pAMca mahAvideha kSetra che duniyAmAM! A kSetromAM yathAyogya kALe tIrthaMkaro thAya, teo dharmasthApanA kare. emanA e dharmazAsanamAM sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA hoya.....sahu paraspara mokSamArganI ArAdhanAmAM sahAyaka bane. kevuM bhAgya ke huM 'karmabhUmi mAM jamyo! eTaluM ja nahIM, mAro janma paNa uttama kuLamAM thayo! saMskArI mAtA maLI. dayALu pitA maLyA. cAre bAju ahiMsaka ane dayAbhInuM vAtAvaraNa maLyuM. parivAramAM ke paDozamAM na koI hiMsA ke na mArAmArI!na koI corI ke na koI durAcAra....! paramArtha ane paropakAranuM vAtAvaraNa maLyuM. Ane paNa huM mAruM moMgheruM bhAgya samajuM chuM. mane zarIra paNa kevuM nIrogI maLyuM che...zarIra nIrogI hoya to ja mokSamArganI ArAdhanA sArI rIte thaI zake ne! jJAna-dhyAna, tapa-tyAga, paramArtha-paropakAra AdinI ArAdhanA, zarIra svastha hoya che to ja thaI zake che. kharekhara, mArA nIrogI zarIre mane ghaNI sahAya karI che ane kare che. ethI paNa vizeSa saubhAgya to ene mAnuM chuM ke mAruM AyuSya samApta nathI thaI gayuM. bhale nIrogI deha hoya, paraMtu jo AyuSya pUruM thaI jAya to mRtyu nizcita bane che. jI alpa AyuSya hota ane bAlyakALamAM ja mota AvI gayuM hota to mokSamArganI ArAdhanA karavAno koI avasara na maLata... dIrgha AyuSyanI sAthe, dharmatattva tarapha mArI jijJAsA jAgI...e koI For Private And Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 290. prazamarati sAdhAraNa vAta nathI. "huM koNa chuM? kyAMthI Avyo? kyAM jaIza? A sRSTi zA mATe? sRSTi kevI che? sRSTimAM AvI viSamatA kema?..." AvI aneka jijJAsAo pragaTI. ane tyAM - mane dharmatattvanuM rahasya samajAvanArA parama upakArI gurudeva maLI gayA! ALasa khaMkherIne, mada-mAna tyajIne, bhaya-zokanI lAgaNIothI mukta thaIne ane bIjAM badhAM kAma paDatAM mUkIne meM sadgurunA caraNe besI dharmazravaNa karyuM. AvA cAritravaMta, prajJAvaMta ane karuNAvaMta upakArI gurudeva maLavA e mahAna puNyodayathI ja zakya bane. maLavA chatAM emanAM caraNomAM vinayapUrvaka jaIne dharmazravaNa karavuM ghaNuM durlabha che. gRhakAryonI vyagratA, ALasa, moha, avajJA, abhimAna, kRpatA, bhaya, zoka, ajJAna, kutuhala Adi kAraNo dharmazravaNamAM bAdhaka banatAM hoya che. mAro parama puNyodaya ke mane A kAraNo na naDyAM ane dharmazravaNa karyuM. jema jema dharmazravaNa karato gayo, tematema jIvAjIvAdi tattvono bodha thato gayo ane "sarvajJabhASita tattvo ja sAcAM hoya." A zraddhA mArA antarAtmAmAM jAgI.. dharmazravaNa to ghaNA jIvo kare che, parantu badhAne "bodhi' nI prApti nathI thatI. samyagdarzana ane samyagujJAnanI prApti sahu jIvone nathI thatI. seMkaDo bhavonI ArAdhanA-sAdhanA pachI e bodhi prApta thAya che. mane e bodhilAbha thaI gayo che! mane jinota tattvomAM koI zaMkA nathI...mAruM mana ni:zaMka banI gayuM che...mane have bIjA asarvajJazAsananAM tattvonuM koI AkarSaNa rahyuM nathI. ghaNo ghaNo durlabha bodhilAbha mane vinA prayatna thayo che. he paramAtmanuM, mArI A bodhi kyAre ya khovAI na jAya, evI mArA para kRpA karaje. viratinI durlabhatA tAM durlabhA bhavazatairlabdhvA'pyatidurlabhA punarviratiH / modrArA IfpathavitnonA parivavAththI 16rU I artha : seMkaDo bhavomAM te durlabhA bodhi prApta karyA pachI paNa, mAMhathI, rAgathI unmArgadarzanathI tathA gauravavazatAthI virati dizavirati-sarvavirati, ati durlabha che. vivevana : manuSyane samajAI jAya ke "saMsAranAM sukho tyAjya che ane mokSanAM sukha upAdeya che. saMsAra duHkharUpa che ane mokSa ja sukharUpa che. te For Private And Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viratinI durlabhatA, 291 chatAM ja mAha, rAga, gatAnugatikatA ane rasa-Rddhi tathA zAtAnI rasikatA emanuSyane gherelo haze to e virati-dharma nahIM pAmI zake, arthAt vrato ke mahAvratAno aMgIkAra nahIM karI zake. samyagadarzana ane samyagujJAna pAmavAthI e jIvAtmAnA hRdayamAM sAcI samajAno ratnadIpaka saLagato hoya che, paranuM ajavALAmAM ya jIva pApa kyAM nathI karato! prakAza hovA chatAM ya khADAmAM kyAM nathI paDato! samyagdarzananA jJAnaprakAzamAM e jANe che ke hiMsA, asatya, corI, abrahma ane parigraha pApa che. A pApa AcaravAthI pApakarmo baMdhAya che ane enA pariNAme jIvAtmA saMsAranI durgatiomAM rajhaLato thaI jAya che. A samajaNa ene kyAreka A pAponA tyAganI pavitra bhAvanAnI bheTa paNa Ape che. ene vicAra Ave che : "A pApono sarvathA tyAga karIne, saMpUrNa niSpApa zramaNa-jIvanane mAre aMgIkAra karavuM joIe." parantu tarata moha e pavitra bhAvanAne kacaDI nAkhe che, pIMkhI nAkhe che... hamaNAM to huM zamaNajIvana aMgIkAra nahIM karI zakuM, haju putra-putrIone bhaNAvavAnAM-paraNAvavAnA bAkI che. haju dhaMdho thoDo karI levo che...' Avo moha, AvI ajJAnatA janme che rAgamAMthI. putra, patnI, parivAra, saMpatti, snehI-parijana vagere taraphano anurAga, jIvAtmAne saMsArano sarvatyAga na karavA de. saMsAranuM anurAgI hRdaya, sAcI samajaNane AcaraNamAM mUkavA detuM nathI. je paLomAM...je kSaNomAM anurAga maMda paDI jAya che, pelI sAcI samajaNa enA cittane khinna karI detI hoya che! "mAro rAga, mAro moha mane sarvaviratimaya zramaNajIvana aMgIkAra karavA deto nathI.' samyagadarzananI AMkhothI jIvAtmA potAnA rAga ane mohanuM darzana kare che. jyAre samyaguSTi jIvAtmA ananta bhavasAgarane jue che..bhISaNa bhavasAgarane jue che. tyAre e vicAre che : "AvA apAra bhavasAgarane kema karIne pAra karI zakAya? koNa pAra utArI zake? A viSamakALamAM koNa samartha che bhavasAgarane tarAvanAra?' enI dRSTi dharmanA nAme, saMnyAsanA nAme cAlatAM pAkhaMDo tarapha laMbAya che ane enuM mana dhRNAthI bharAI jAya che... "AvA pAkhaMDIo mane kevI rIte tArI zake? tAre to nahIM, bhavasAgaramAM DUbADI de..' ane sarvatyAgano vicAra, mAtra vicAra ja rahI jAya che. samyagadarzanano guNa kyAreka jIvAtmAne, evA satpaSanuM darzana karAve che For Private And Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarata 292 ke jenA sahAre bhavasAgarane taravAnI yAtrA AraMbhI zakAya, parantu tyAre aTakAvatI hoya che Rddhi-samRddhinI Asakti! 'A baMgalA, A gADI, A ijjata...A karoDo rUpiyA...A badhAMno tyAga kevI rIte karuM ? lobhavRtti ane vaibhavarasikatA jIvAtmAne sarvatyAga to nahIM, AMzika tyAga karatAM paNa roke che, avarodha pedA kare che. kadAca A lobha, A mamatA tyAgI de jIvAtmA, paraMtu jo rasanendriyanA viSayonI Asakti baMdhAyelI haze to paNa sarvatyAganA paMthe prayANa karavA te tatpara nahIM banI zake. 'managamatA khATA-mIThA rasAsvAda zramaNajIvanamAM nahIM maLe...tyAM to nirdoSa bhikSAvRttithI jIvavAnuM hoya che...' A vicAra ene aTakAvI de che tyAgamArge jatAM! mAnI laIe ke jIvAtmA rasanendriyavijetA banI gayo, parantu sukhazIlatA jo ene priya che, to paNa sarvatyAganA-sarvaviratinA mArge te nahIM jaI zake. ene unALAmAM joIe zItalatA ane ziyALAmAM joIe garamAvo! zramaNajIvanamAM evAM makAno kyAMthI maLe! ene joIe mulAyama zayyA, sAdhune sUvAnuM hoya jamIna para eka UnanA vastra para! ene joIe candrananAM vilepano...sAdhu na karI zake candananAM vilepano! ene joIe attaranI suvAsa, zramaNa na bhogavI zake attaranI sugaMdhI! ene joIe zayana-sahacarI...jyAre zramaNane to manavacana-kAyAthI brahmacarya pALavAnuM hoya che! samyagdarzana ane samyajJAna prApta thayA pachI paNa A rAga, moha, rasavRddhi, sukhazIlatA ane vaibhavAsakti Adi doSo jIvAtmAne pIDatA hoya cha. A doSo, samyakUcAritranA mArge avarodha pedA karatA hoya che, mATe virati-dharmanI prApti thavI ghaNI durlabha kahevAmAM AvI che. je vIra ane dhIra puruSa moha, rAga, Adi doSo para vijaya meLave che te ja sarvatyAganA uttama mArge prayANa karI zake che. vairAgyavijaya tat prApya viratiratnaM virAgamArgavijayo duradhigamyaH / indriyakaSAyagauravaparIsahasapatnavidhureNa || 164 / / artha : te viratiratna meLavavA chatAM, indriya-kaSAya-gArava ane parISaha-zatrunI vyAkuLatAnA kAraNe, vairAgyamArgo vijaya du:khe karIne meLavI zakAya che. For Private And Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir virAgyavijaya - 293 dina: hiMsA, asatya, corI, abrahma ane parigrahano trividhe-trividhe tyAga karI dIdho. bhikSAvRttithI jIvananirvAha karuM chuM, khullA page vihAra karuM chuM. mAthe kezaluMcana karAvuM chuM. chatAM aMtarAtmAmAMthI rAga-dveSanI vRttio dUra thatI nathI. vairAgyabhAva sthira thato nathI, vRddhi pAmato nathI. sarvaviratimaya zramaNajIvana svIkAryA pachI paNa, indriyonI svacchaMdatA, kaSAyonI prabaLatA, gAravonI lolupatA ane parISaho sAme kAyaratA evI daDha banelI che ke tenA kAraNe vairAgyanI bhAvanA Dira ja nathI rahetI, alabatta, meM vairAgyabhAvathI prerAIne ja saMsAra tyAga karyo che ane zramaNajIvana svIkAryuM che, paraMtu eTalA mAtrathI vairAgyabhAva sthAyI banI jato nathI! zramaNajIvanamAM zramaNane ke zramaNIne pAMca indriyonA aneka priya-apriya viSayonA saMparkamAM AvavuM paDe che. kyAreka mIThA zabda sAMbhaLavA maLe che, kyAreka kaDavAM zabdo! kyAreka suMdara rUpa najare caDhe che to kyAreka kurUpatA! kyAreka managamatI bhikSA maLe che to kyAreka dIThI ya na game tevI! kyAreka sAnukULa nivAsasthAna maLe che to kyAreka sAva pratikULa! kyAreka sArAM vastrapAtra maLe che to kyAreka narasAM! A paristhiti dareka sAdhaka AtmAnI AsapAsa hoya ja che. e vakhate rAga-dveSamAM na taNAtAM manane svastha ane virakta ja rAkhavuM-te keTaluM badhuM duSkara che, e huM jANuM chuM, kAraNa ke huM zramaNa chuM! krodha thaI jAya che..abhimAna pIDe che. mAyA satAve che...ane lobhadazA majabUta che...huM A kaSAyone "saMjvalana' kakSAnA mAnIne mana manAvuM chuM...chaThThA guNasthAnake to saMjavalananA kapAyo rahevAnA..' ema samajIne ane bIjAone samajAvIne, e kaSAyo karato rahuM chuM! kyAreya AtmaciMtana karIne nirNaya nathI karato ke "zuM huM chaThThA guNasthAnaka chuM?' mAtra vyavahArathI huM bhale chachuM guNasthAnake kahevAto houM...paraMtu kaSAyono saMbaMdha vyAvahArika guNasthAnaka sAthe nathI. nizcayathI jIva pahelA guNasthAnaka hoya ane vyavahArathI chaThThI guNasthAnake hoya, to enA kaSAyo anantAnubaMdhI' kakSAnA ja hovAnA! rasagArava, RddhigArava ane zAtAgAravanA UMDA kAdavamAM UMDo Utarato jAuM chuM. mITho ane kaDavo, tIkho ane tUro. badhA rasa mane game che. kyAreka mITho rasa game che to kyAreka kaDavo! kyAreka tIkho to kyAreka tura...rasone laIne kevA prabaLa rAga-dvaipa thAya che te huM jANuM chuM, AvI rAga-dveSanI pariNatimAM vairAgyabhAva kevI rIte Take? For Private And Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 294 prazamarati sAdhujIvananI Rddhi hoya che mAna-sanmAna ane bhakto! "mArA ATalA zrImaMta bhakto che mArA upadezathI ATalAM maMdiro baMdhAyA che, ATalA upAzrayo, baMdhAyAM che...' AvI manodazAmAM vairAgyane sthAna kevI rIte maLe? zAtAgArava eTale sukhazIlatA. jema gRhasthavargamAM sukhazIlatA vadhatI jAya che tema zramaNa saMghamAM paNa sukhazIlatA vadhatI jAya che. "amAre AvI sagavaDatA joIe...amAre AvI anukULatA joIe. AvuM havA-ujAsavALuM makAna joIe, amAre vihAramAM AvI sagavaDatA jaIe.. amAre AvAM pAtra joIe,. AvAM ja anukaLa upakaraNo joIe...' koI pratikuLatA sahavI nathI. sukhapUrvaka jIvavuM che...! pachI vairAgyabhAva kyAMthI puSTa thAya? rAga ane drupa ja puSTa thAya. parISaho sahavA ja nathI. bAvIsa parISahomAMthI eka paNa parISaha sahavI nathI! svecchAe parISaha sahavA jato nathI, anicchAe AvI paDe che koI parISahato enAthI dUra bhAguM chuM. e saMkaTamAMthI bacavA phAMphAM mAruM chuM. parISahone "kaTTara duzmana' mAnuM chuM. Ama, indriyonI paravazatAmAM, kaSAyonI udvignatAmAM, gAravonI rasikatAmAM ane parISaho sahavAnI kAyaratAmAM mana vyAkuLa ja rahyA kare che. caMcaLa ane asthira rahe che... kevI rIte vairAgyamArge pragati karuM? kevI rIte vairAgyanI apUrva mastImAM jhUkuM? sarvavirati' ke je prApta thavI ghaNI durlabha che, te maLyA pachI paNa vairAgyabhAva para vijaya meLavavo. arthAt AtmAnA pradeza pradeze vairAgyabhAvane sthApita karI devo ghaNo muzkela che. ghaNuM duSkara kArya che. indriyone jItavA jatAM, kapAyo prabaLa bane che ane kapAyone dabAvavA jatAM gAravA gaLacI paDe che. e gAravo sAthe laDavA jatAM, parISaha pachADI de che. kevI kara NatA chavAI gaI che. sAdhaka-jIvanamAM? vijayabA upAya tasmAt parIsahendriyagauravagaNanAyakAn kaSAyaripUn / zAntivalamArdavArjavasantoSaH sAdhayeddhIraH / / 165 / / artha : mATe, dhIra purupe parISaha-indriya ane gAravanA samRdanA nAyaka kapAyazatruone, kSamA-mAdeva, Arjava ane saMtAparUpa saMnyathI jItavA jaIe. For Private And Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - --- vijayanA upAya 295 vivecana : "mAre vairAgyamArga para vijaya meLavavo che.' AvA daDha saMkalpa sAthe jo tame indriyo, kaSAya, gAravo ane parISaha sAme jaMga mAMDazo to tame avazya vijayI banazo! eka mahattvanI ane gaMbhIra vAta sAMbhaLI lo ke tamAre nathI laDavAnuM indriyo sAme, nathI laDavAnuM gAravo sAme ke nathI laDavAnuM parISaha sAme. tamAre laDI levAnuM che mAtra kapAyo sAme! tame kaSAyone jItI lIdhA eTale indriyo zAnta thaI jaze. rasagArava-RddhigArava ane zAtAgAravanI rasikatA nAza pAmI jaze ane parISaho sahavAnI zaktino tamArA tana-manamAM saMcAra thaze. tamAma AntarazatruonA senApati che cAra kaSAyo, krodha-mAna-mAyA ane lobha. senApatio para vijaya meLavI lIdho eTale senA to bhAgI ja javAnI! krodha, mAna, mAyA ane lobha para vijaya meLavavA, sAttvika banIne sAdhake jhajhUmavuM joIe. sAdhakamAM dhIratA-sAttvikatA hovI anivArya che. jene vairAgyamArga para nizcita ane nirbhaya banIne cAlavuM che, te adhIra banyuM nahIM cAle, teNe kAyara banyuM nahIM cAle. kaSAyo sAme laDavA pUrve, A kapAyA mArA zatru che, huM mArA jIvanamAM A zatruono kyAreya sahAro nahIM lauM. mAre kaSAyonI lohajALamAMthI mukta thavuM che." Avo tamAro daDha saMkalpa hovA Avazyaka che. kapAyonAM pralobhanomAM kyAreya lalacAI gayA, to tame kaSAyona nahIM jItI zako, tame pote jitAI jazo. ananta janmomAM jIvAtmA kaSAyono sahAro leto rahyo che...kapAyonAM zaraNe jIvato rahyo che. enA pragADha saMskAro jIvAtmA para paDelA che, eTale emanA para vijaya meLavavA, emano nAza karavA khUba ja sAvadhAna rahevuM joIze. khUba ja jAgRta rahevuM paDaze. koI paNa rUpe AvIne e kapAyo tamane pachADI na jAya, enI pratikSaNa jAgRti rAkhavI joIze. tame kSamA dvArA krodha para vijaya meLavI zakazo. namratA dvArA mAna para vijaya prApta karI zakaze. saralatAnA sahAre mAyAne motane ghATa utArI zakazo ane saMtoSa dvArA lobhane bhUzaraNa karI zakazo, kSamA-namratA-saralatA ane saMtoSa, A cAra yoddhAono sahAro laI lo. sahAro letAM pahelAM e cAra yoddhAomAM tamAre saMpUrNa vizvAsa mUkavo paDaze. pachI, e cAranI sAthe kAyama mATe jIvavAnI tamArI taiyArI hovI For Private And Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 207 joIe. atyAra sudhI jevo krodhamAM vizvAsa hato tevo ja vizvAsa kSamAmAM mUkavo paDaze. jevo vizvAsa mAnamAM hato tevo vizvAsa namratAmAM joIze. jevo vizvAsa mAyAmAM mUkelo hato tevo ja vizvAsa saraLatAmAM joIze ane jevo vizvAsa lobhamAM mUkelo hato tevo vizvAsa saMtoSamAM mUkavo paDaze, to ja tame e cAra kaSAyo para vijaya meLavavA zaktimAna banI zakazo, 1. krodhathI bhUtakALamAM thayelAM nukasAnono, vartamAnamAM thatA geralAbhono ane bhaviSyamAM thanArA apAyonA vicAra karo. krodhathI tamane nukasAna thAya che ane manane paNa nukasAna thAya che, e vicAro, enI sAme kSamAnI sAdhanAthI thatA lAbhono vicAra karo. 2. mAna-abhimAnanI tIvra lAgaNIo kevA kevA anartho sarje che, enAM aitihAsika dRSTAnto vAMco, mAna-abhimAnathI tame tamArAM kevAM kevAM mAnasika ane pArivArika sukho khoyAM, eno gaMbhIratAthI vicAra karo. enI sAme namratAthI tame kevI zreSTha cittazAnti anubhavI zako cho, teno anubhava karo. 3. mAyA-kapaTathI thatA bAhya bhautika lAbho karatAM, zArIrika, sAmAjika ane rAjakIya geralAbho ghaNA che, tame svastha manathI vicArI zakatA ho to tamane samajAze. e mAyA-kapaTanI vAsanAne nirmULa karavA mATe saraLatAnoArjavo sahAro lo. saraLatAthI Daro nahIM. tame luTAI nahIM jAo. AbAda banazo. 4. lobha, e sarva doSono janaka che! lobhanA eTalA badhA lAbha mAnavInA manamAM samajAyelA che ke enA hRdayamAM saMtoSane praveza ja nathI maLato! jyAM sudhI tamAruM puNyakarma udayamAM haze tyAM sudhI ja tame lobhamAM rAjI thavAnA. puNyakarma nAza pAmatAM e ja lobhadazA tamane dhora pIDA Apaze. mATe 'saMtoSa'no atyArathI ja sahAro laIne lobhadazAthI mukta thAo. dhIra-sAttvika banIne kaSAya-zatruo sAme saMgrAma khelI lo. aMte vijaya tamAro thaze. saMcintya kaSAyANAmudayanimittamupazAntihetuM ca / trikaraNazuddhamapi tayo: parihArAsevane kArye / / 166 / / artha : kapAyonA udayanAM nimittone ane kAryonA upazamanAM nimittone sArI rIte vicArIne, mana-vacana ane kAyAnI zuddhithI, kapAyonA udayanAM nimittono tyAga ane upazamanAM nimittAnuM sevana karavuM joIe. For Private And Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vijayanA upAya . 297 vivevana : "A krodha-mAna-mAyA ane lobha, kyAM kyAM nimitta pAmIne utpanna thAya che, AnI gaMbhIratAthI vicAra karavo joIe. kAraNa ke, krodhAdi kaSAyo Antara-bAhya nimittAne pAmIne utpanna thAya che. jo manuSyane kaSAyono samULa uccheda karavo che to eNe kapAyone janmatA ja aTakAvavA paDaze. je je nimittone laIne kapAya janme che, e nimittono ja tyAga-parihAra karavAno! evI rIte, ajJAnathI ke pramAdathI koI evuM nimitta, evuM AlaMbana maLI gayuM.. sevAI gayuM ane kaSAya thaI gayA, to e kaSAyone zAnta-upazAnta karavAnA upAyo karI levAnA. e upAyo sArI rIte vicArI rAkhavA joIe. Aga lAge nahIM, tenI pUrI sAvadhAnI rAkho cho ne? kadAca lAgI jAya Aga, to ene bujhAvavA 'phAyarabrigeDa' taiyAra hoya che. AgazAmaka sAdhano taiyAra rAkho cho? Aga jema sarvanAza kare che, tema kaSAyo sarvanAza kare che. sarvanAza karanArAM tattvothI tame keTalA sAvadhAna raho cho? to kaSAyathI eTalA ja sAvadhAna raho, kaSAyone utpanna thavAnAM thoDAMka nimitto batAvI dauM, jethI tame sAvadhAna rahI zako! 1. jyAM tamAruM dhAryuM nathI thatuM, tyAM krodha AvI jAya che ne? tame je vyakti pAsethI je kAmanI AzA rAkhatA ho, e kAma e vyakti nathI karatI, athavA joIe tevuM nathI karatI to krodha janme che ne? tame je vyaktine nathI icchatA, te vyakti tamAre tyAM AvI jAya che to aNagamo thAya che ne? tame tamArI priya vyakti pAse ke vizvasanIya vyakti pAse koI vastu mAgo cho, enI pAse e vastu hovA chatAM tamane ApavAnI nA pADe che tyAre tamane roSa AvI jAya che ne? AvA aneka nimitto hoya che saMsAramAM. evA prasaMgone TALo athavA evA prasaMgomAM svasthatA jALavavAnA upAyo vicAro. 2. jyAre koI tamAruM apamAna kare che athavA jemanI pAsethI tamane sanmAnanI apekSA che temanA taraphathI sanmAna maLatuM nathI, tyAre tamAruM abhimAna pragaTe che! A abhimAnanI lAgaNInuM mULa che "ahe' nI UMDI lAgaNI. "huM kaMIka chuM.' A vicAra ghaNo khataranAka che. jo manuSya huMpaNAnA khyAlane hRdayamAMthI khodIne bahAra pheMkI de to ja mAna-abhimAnathI bacI zake. sadaiva manuSya namra' banyo rahI zake to e mAna-kapAya para vijaya meLavI zake. potAnA apakarSanA...potAnA doSono khyAla jIvato rahe, jAgrata rahe, to namra rahI zakAya. For Private And Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 98 prazamarati 3. mAyA-kapaTa karavAnuM mana tyAre thAya che ke jyAre ene managamatI vastu ke vyakti saraLatAthI...sugamatAthI maLatI nathI. e vastu ke vyakti meLavavA manuSya adhIra banI gayo hoya che, Atura banI gayo hoya che...e adhIratA ane AturatA mAyA-kapaTa karavA jIvane prere che. paradravyanI tIvra spAmAMthI mAyA-kapaTanI vRtti janme che ane puSTa thAya che. jo manuSya e spRhAthI mukta thavA prayatna kare, potAnA bhAgya para bharoso rAkhIne jIve to mAyA-kapaTa karavAno vicAra paNa na Ave. mAyA karavAthI baMdhAtA kuTila karmonA vipAkanuM ciMtana karo. 4. lobha thavAnAM aneka nimitto che. aneka nimittonuM eka ja nimitta che parapudgalanI Asakti. AtmAnuM ajJAna, AtmaguNo ane Atmazaktio aMgenuM ajJAna. A lobha-kaSAya eTalo badho prabaLa kaSAya che ke ene nA thavA devA mATe 'saMtoSa'no saMga eka kSaNa paNa choDAya nahIM. saMtopathI ja lobha Dare che ane dUra bhAge che. A kaSAyone udayamAM AvavAnAM je je nimitto hoya, te te nimittothI dUra rahevuM joIe. mana-vacana ane kAyAthI e nimittono tyAga karavo joIe. manamAM paNa A kaSAyo na Ave, enI sAvadhAnI rAkhavI joIe. kaSAyone zAnta karavAnA upAyonuM Asevana paNa mana-vacana ane kAyAthI karavuM joIe, niSThApUrvaka karavuM joie. AtmasaMkalpapUrvaka jo e upAyo karavAmAM Ave to kaSAyonI prabaLatA ghaTe ja. rAga-dveSa ane mohanA phaNIdharonAM kAtila viSane utAravA mATe kSamAdi dharmonuM Asevana AjIvana karavuM paDaze, dRDha nirdhAra sAthe karavuM paDaze. daza prakArano munidharma sevyaH kSAntirmArdavamArjavazIce ca saMyamatyAgau / satyatapobrahmAkiJcanyAnItyeSaH dharmavidhiH / / 167 / / artha : kSamA, mArdava, Arjava, zauca, saMyama, tyAga, satya, tapa, brahmacarya ane Arkicanya, A dharmavidhi (dharmanA prakAro) sevavI joIe. viveyana : rAga, dveSa ane moha-sarva duHkho ane sarva klezonAM A mULabhUta kAraNo che. A kAraNone dUra karavA mATe, A doSone AtmAmAMthI nirmULa karavA mATe jinezvaradevoe daza prakArano dharma batAvelo che. For Private And Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 299 daza prakArano munidharma 1. kSamA : koI tamane gALa de, koI tamAruM apamAna kare, koI tamArA para prahAra kare, tame sahana karo, gALa denAra tarapha, apamAna karanAra tarapha, prahAra karanAra tarapha tame karuNAbhAvathI juo, emanA tarapha roSa ke rIsa na kara, sahana karavAnI ane kSamA karavAnI tamArI zakti vadhAratA raho. 2. mAva : mAna-kapAya para vijaya meLavo! mRdu bano, hRdayane mRdukomaLa banAvo, mAna-abhimAna hRdayane kaThora banAve che. kaThora haiyAmAM saguNonAM bIja UgatAM nathI. tame tamArI namratAne kAyama rAkhavA prayatnazIla bano. e mATe tame tamArA doSone jotA raho, bIjAonA guNone jotA raho. "huM anaMta doSothI bharelo chuM." A khyAla tamane namra banAvI rAkhaze. 3. Arjava : saraLa bano. bALaka jevI saralatA, e eka mahAna dharma che. bALaka jema jevuM AcaraNa kare tevuM kahI de, tema tame sadguru samakSa bALaka banIne jevA ane jeTalA doSo sevyA hoya, tevA ane teTalA kahI do. koI pApane tamArA hRdayamAM chupAvI rAkho nahIM. A saraLatA tamane prasanna rAkhaze, aneka pApothI tamane bacAvI leze. 4. zauca : pavitra bano. lobha tamane apavitra banAve che. tRSNA tamane gaMdA banAve che, mATe lobha-tRSNAnA tyAga karo. Antara-pavitratA-vizuddhi prApta karavA kRtanizcayI bano. mAtra bAhya zarIranI zuddhi karIne kRtArtha na bano. Ara-vizuddhinA mArge satata prayatnazIlatA e zaucadharma che. 5. saMyama : hiMsA-asatya-corI-abrahma ane parigrahathI virAma pAmavuM. pAMca indriyono nirodha karavo, cAra kaSAyone upazAnta karavA ane manavacana-kAyAnI azubha pravRttio rokavI-AnuM nAma che saMyama, dRDhatApUrvaka saMyamadharmanuM pAlana karatA rahevuM joIe. 6. tyAga : koI jIvono vadha na karo. koI jIvone bAMdho nahIM. jIvo sAthe dayAmaya vyavahAra rAkho. tyAganI eka bAju A che, bIjI bAju che-saMyamavaMta sAdhupurupAne kalpanIya bhojana, vastra, pAtra Adi ApavuM te. sAdhu sAdhune paNa prAsuka bhojanAdi Ape. ApavuM tyAga! 7. satya : hitakArI bolo. sva ane pAra mATe je hitakArI hoya te bolo. tamArA potAnA mATe hitakArI hoya, parantu bIjA jIvonA mATe ahitakArI hoya, tevuM na bolo. visaMvAdI na bolo, asatya na bolo. satyaniSThAne mahAna dharma mAno. satyavacana bolatAM bhayabhIta na bano. For Private And Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 300 prazamarati 8. tapa tapatA raho, tamArA karmono nAza thaze. ekAMgI tapasvI na banazo. bAhya tapanI sAthe sAthe AtyaMtara tapanI ArAdhanAne jojo. jo ke bAhya tapa AtyaMtara-tapamAM pahoMcavA mATe che. bAhya tapa AvyaMtara-tapamAM sahAyaka che. 9. brahmacarya : brahmasvarUpa AtmAmAM vicaraNa karavA abrahma-maithunathI tamAre nivRtta thavuM paDaze. mithunano manathI paNa tyAga karo, arthAt maMthananA vicAro paNa na karo. AvuM brahmacarya tame pALI zako, evA sthAnamAM raho, evuM bhojana karo, evI tapazcaryA kare, evuM ja adhyayana karo ane evuM ja juo. brahmacaryanuM pAlana tamArA tana-manane taMdurasta rAkhaze ane tame parama brahmanI lInatA tarapha AgaLa vadhI zakazo. 10. akiMcanya : aparigrahI bano, mUrchAno tyAga karo, mamatAno tyAga karo. tame jo zramaNa-zramaNI che to tamAre tamArAM saMyamanAM upakaraNo sivAya kaMI paNa grahaNa nathI karavAnuM ke saMgraha nathI karavAno. koI paNa pudgala para mamatA na thaI jAya, enI sAvadhAnI rAkhIne jIvavAnuM che! dharmanA A daza prakAro, vizeSarUpe to saMsAratyAgI zramaNo ane zramaNIone ArAdhavAnA prakAro che. gRhastha, A prakArone potAnI yogyatA ane bhUmikAne anusAre ArAdhI zake che. bhUtakALanAM pApono nAza karavA, vartamAnakAlIna jIvanane niSpApa tathA prasannatApUrNa banAvavA ane bhaviSyanA atta vinAnA kALane sukhapUrNa-AnandapUrNa banAvavA mATe, A dharmanA daza prakAro adbhuta upAyo che. je zramaNa ana zramaNIo A daza prakAranA dharmane mana-vacana ane kAyAthI ArAdhe che, teo avazya sukha-zAnti ane guNasamRddhi prApta kare che. 1. kSamA dharmasya dayA mUlaM, na cAkSamAvAn dayAM smaadtte| tasmAdyaH kSAntiparaH sa sAdhayatyuttamaM dharmam / / 168 / / artha : dharmanuM mULa dayA che, je kSamAzIla nathI hoto te dayA dhAraNa nathI karI zakatA. mATe je kSamAdharmamAM tatpara hoya che te uttama dharmane sAdhe che. vivevana : zA mATe krodhI bano cho? zA mATe koI paNa jIvAtmA sAthe veranI gAMTha bAMdho cho? Ama karIne tame svayaM tamArI jAtane nukasAna pahoMcADo For Private And Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSamA 301 chaThyuM. tamAruM mana bekAbU banI jAya che, tamAruM lohI garama thaI jAya che...tenI asara tamArI vANI para paDe che ane tamArA AcaraNa para paDe che. na bolavAnuM bolI nAMkho cho, na AcaravAnuM AcarI do che...AthI tamArI mAnavatA lAje che ane tamArI sAdhutA lAje che. tame 'karmasiddhAnta'ne samajyA chaoN? krodhanA AvezamAM ane veranI gAMTho bAMdhavAmAM kevAM kevAM pApakarma baMdhAya che, eno tame svastha mane vicAra karyo che? baMdhAyelAM e pApakarma udayamAM Ave che tyAre jIvAtmAne kevAM ghora duHkho sahevA paDe che, eno vicAra karyo che? zA mATe tame upazAnta nathI thatA? IrSyA, ropa, parivAda, avarNavAda...vagere karIne tamAre kayuM sukha meLavI levuM che? kadAca tame koI kSaNika AnaMda meLavI levA icchatA ho to bhale! paraMtu te pachI zuM? narI azAnti ane saMtapti ja bhogavavAnI ne? kSamAdharmane AtmasAt karo. tamArA aparAdhIne paNa kSamA Apo. kSamAnI zakti para vizvAsa rAkho. zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe kevA kevA aparAdhIne kSamA ApI hatI, e zuM tame nathI jANatA? evI adbhuta kSamA prApta karavA nIcenA pAMca vicAro roja karo : 1. kSamA guNaratnonI peTI che, kSamAnI peTImAM guNarUpI ratno paDelAM che. huM e peTIne kyAreya khoIza nahIM. e peTI to mArI pAse ja raheze. 2. mArA zramaNajIvananA bagIcAne lIlochama rAkhanArI kSamA, e to pANInI nIka che. e nIkamAMthI sadaiva vahI AvatuM pANI mArA zramaNajIvananA bagIcAne navapallavita rAkhe che. 3. koI jIvAtmA mAro zatru nathI. kharekhara, mArAM zatru to mArAM potAnAM karmo ja che. jIvo to nimitta-mAtra che. mArA pApakarma ja mAruM bagADe che...e pApakarmonuM upArjana karanAra huM pote chuM! 4. huM bIjAnA doSo jouM chuM, bIjA jIvonI bhUlo jouM chuM...mATe mane e jIvo pratye durbhAva, dveSa thAya che...have huM bIjA jIvAnA doSa nahIM jouM. emanA guNo joIza ane mArA potAnA doSa joIza. 5. huM kSamAdharmamAM sthira thAuM chuM. kSamA mane pApakarmonAM baMdhanathI bacAvaze. mArAM pApakarmonI nirjarA thaze. kSamAthI huM sarva jIvo sAthe maitrIno saMbaMdha bAMdhIza. kSamAnI soDamAM huM samatAmRtanuM pAna karIza. zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe kahyuM che : For Private And Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 302. prazamarati 'yaH upazAmyati asti tasyArAdhanaM, yo nopazAmyati nAsti tasyArAdhanaM, tasmAdAtmanopazamitavyam / ' je kSamA Ape che, je kaSAyone upazAnta kare che te ArAdhaka bane che. je kaSAyone upazAnta nathI karato te ArAdhaka nathI banI zakato. mATe, mokSamArganA ArAdhaka banavA, upazAnta thAo! eka vAta satata yAda rAkhajo ke kSamArahita jIvAtmA dayA dharmanuM pAlana nathI karI zakato ke je dayAdharma sarvadharmanuM mULa che. dayA-ahiMsA dharmanuM lakSaNa che, dharmanuM mULa che. kSamAzIla jIvAtmA ja sarvajIva-yAnuM pAlana karavA samartha bane che. zramaNa to "kSamAzramaNa' kahevAya che. hamezAM kSamAnI sAdhanA karato rahe, te zramaNa kahevAya. zramaNane saMpUrNa dayAdharmanuM pAlana karavAnuM hoya che. dayAno AtmapariNAma to ja akhaMDa rahe, jo kSamAno AtmabhAva abhaMga rahe to! cAritradharma e uttama dharma che, zreSTha dharma che, e dharmanI ArAdhanA karavA kSamAzIla zramaNa ja samartha banI zake che. game tevA saMyogo UbhA thAya, game tevI paristhiti utpanna thAya, tame tamArA kSamAbhAvane gumAvo nahIM. kSamAno amUlya khajAno surakSita rAkho. 2. mRdutA vinayAyattAzca guNAH sarve vinayazca maardvaayttH| yasmin mArdavamakhilaM sa sarvaguNabhAvatvamApnoti / / 169 / / artha : sarve guNo vinayane AdhIna che, ane vinaya mArdavane AdhIna che. mATe) - mAmAM pUrNa mArdavadharma hoya che te badhA guNa prApta kare che. vivecana : tamAre guNasamRddha banavuM che? guNasamRddha banavAnI tamArI tamannA che? AtmaguNono khajAno tamAre zodhavo che? to, tame vinayI bano. vinaya guNane AtmasAt karI lo. je mahApuruSo samyagudarzana-jJAna ane cAritranI murtisamAM che, jeo mokSamArganI ArAdhanAmAM sadaiva ujamALa rahe che, te mahApuruSono tame vinaya karo. tenA pratye ahobhAva-AdarabhAva dhAraNa karo. For Private And Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 303 mRdutA jJAnasamRddha, zraddhAvaMta ane cAritravaMta mahApuruSo pratye tamArA haiye tyAre ja ahobhAva jAgaze ke jyAre tame mAnavijetA banazo! koI ne koI zakti, koI ne koI viziphTa ke koI ne koI padasattAne laIne jo tame garvathI unmatta hazo to te vinayadharmanI ArAdhanA nahIM karI zako. pUjya puruSo pratye AdarabhAva to nahIM, emano aupacArika vinaya paNa nahIM karI zako. abhimAnI manuSya gurujanono anAdara kare che. ahaMkArane dhAraNa karatAM te anya jIvono tiraskAra kare che. AtmakalyANanI keDIe AvA jIvAtmAo cAlI zakatA nathI. "AtmA' sAthe eno koI saMbaMdha ja nathI hoto. eno saMbaMdha hoya AtmAthI bhinna bAhya duniyA sAthe! kAM to e jAti'nA madathI matta hoya che, kAM to 'ucca kula'nuM abhimAna laIne pharatA hoya che! rUpano garva ke baLane garva ene akkaDa banAvato hoya che. jo lAbhAntarAya karmanA kSayopazamathI dhAryo lAbha prApta thato haze to enuM paNa abhimAna dhAraNa karaze! vicakSaNa buddhi ane vizada zAstrajJAnanuM paNa abhimAna! granthakAra maharSi AvA jIvone madAnta' kahe che! madAdha jIvo Atmatatvane samajI zakatA nathI. paramAtmatattva sAthe amane koI saMbaMdha hoto nathI. teo mokSamArge to nahIM, saMsAranA mArge paNa sukha-zAnti ane samRddhi prApta karI zakatA nathI. jo tamAruM hRdya mRdu haze, tame vinamra hazo, to ja tame vinIta banI zakavAnA. vinIta banazo to ja ananta guNasamRddhi tame prApta karI zakavAnA. svAbhimAna tyajI do. parapadArthonA mAdhyamathI koI abhimAna karavA jevuM nathI. svotkarSa ane paropakarSa dvArA tame pApakarmothI baMdhAzo. pragADha pApakarmothI baMdhAzo..sAdhanAnA mArgathI bhraSTa thazo. abhimAnI jIvo mokSamArge cAlI zakatA ja nathI. vinamra bano. vinamra banavA tamAruM AMtaranirIkSaNa karo. tame jo tamArI jAtanuM svasthatAthI-ekAgratAthI nirIkSaNa karazo to tamane ananta UNapo tamArI jAtamAM dekhAze! pAra vinAnA doSo jyAre tame jozo tyAre tamane tamArI jAta vAmaNI lAgaze. vinamratA keLavavA mATe svadoSadarzana kare, paragaNadarzana karo. svadoSadarzanathI svotkarSa ogaLaze ane paraguNadarzana karavAthI pApakarSanI kalpanA nAza pAmaze. svotkarSanI tIvra lAgaNI ane pApakarSanI utkaTa lAgaNI tamane vinamra banavA detI nathI. AtmAnI yogyatAnAM dvAra khUlavA detI nathI. svotkarSanI lAgaNImAMthI For Private And Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 304 prazamarati ahaMkAra janme che. parApakarSanI lAgaNImAMthI tiraskAra janme che. ahaMkAra ane tiraskAra jIvAtmAnuM sarvatomukhI patana kare che. mokSamArganI ArAdhanAnA mArge to ahaMkAra ane tiraskAranuM koI sthAna ja nathI. mATe kahuM chuM ke svotkarSanA sthAne sthApakarSane juo. tamArI jAtamAM doSonuM darzana karo. svadoSadarzana karatA ja raho. svardoSadarzanathI ahaMkAranI gAMTha ogaLatI jaze. doSone dUra karavAnI AtmaciMtA jAgaze ane dhIre dhIre doSo dUra karavAno prayatna cAlu thaI jaze. svadoSadarzananI sAthe sAthe paraguNadarzananI zarUAta karavI joIe. paraguNadarzanamAMthI guNAnurAgano zreSTha guNa pragaTa thaze. tiraskAranI kALAza dhovAI jaze. hRdayamAMthI ahaMkAra ane tiraskAra dUra thatAM ja tamArA hRdayamAM mRdutAno saMcAra thaze. mRdutA-komaLatA tamArA haiyAmAM divya ane pavitra vicArone janma Apaze. tamArA hRdayamaMdirane svaccha, suMdara ane AkarSaka banAvaze. zramaNajIvananI ArAdhanAne phaLavaMtI banAvavA mATe mRdutAne-mArdavane hRdayamAM sthAna ApavuM anivArya che. 3. bhALatA nAnArjavo vizuddhayati na dhrmmaaraadhytyshuddhaatmaa| gharmAta na mokSo mokSAra suvuM nAjan 1970 || artha : Arjava siraLatA vinA zuddhi nathI thatI, azuddha AtmA dharmanuM ArAdhana nathI karI zakato. dharma vinA mokSanI prApti thatI nathI ane mokSathI vadhIne bIjuM koI sukha nathI. vivedhana : saraLa bano. gurujano samakSa, bhavatAraka sadagurunI samakSa saraLa bano. je satpaSanA sahAre, je puruSanuM mArgadarzana laIne tamAre bhavasAgara taravo che, AtmAnI vizuddhi karavI che, temanAthI tame tamArI AMtarika-mAnasika paristhiti chUpAvo nahIM, tamArI zArIrika pravRttiothI, vAcika pravRttiothI to teone paricita rAkho ja, sAthe sAthe mAnasika vRttiothI paNa paricita rAkho. tamane bhaya lAge che ne ke "huM mArI manovRttio kahI daIza to teo mArA mATe kevo nIco khyAla bAMdhaze? mAruM gupta pApa prakAzita thaI jaze. to...?' Avo bhaya tamAre na rAkhavo joIe. tame evA sampardhA mATe zraddhAvAnuM raho For Private And Personal Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saraLatA 305 ke tame tenI samakSa je koI nivedana karazo, te vAto tenA peTamAM samAI javAnI che. teo kyAreya tamArI vAta bIjAne nahIM kahe. e sapuSpo sadaiva saraLa-nirmAthI jIne snehadRSTithI jue che, uttamatAnI dRSTithI jue che. eTale "huM gurujananI dRSTimAM adhama gaNAIza.nimna starano gaNAIza...' Avo bhaya tamAre nA rAkhavo joIe. je sAdhako, potAnA sAdhanApathamAM mArgadarzaka evA puruSone potAnI mana-vacana-kAyAnI eka-eka vRtti-pravRttithI paricita rAkhe che, te sAdhako niraMtara AMtaraprasannatA anubhavatI rahe che. nirmAthI jIvAtmA ja sAcI zaraNAgati svIkArI zake che. mAyAvI jIvAtmA gurutattvanI ke paramAtmatattvanI zaraNAgati svIkArI zakato nathI. zaraNAgati vinA samarpaNano uccatam bhAva pragaTato nathI. samarpaNa vinA dharmapuruSArtha thaI zakato nathI. mAyA eka moTI azuddhi che. mAyA eka pracaMDa Aga che, mAyAnI AgamAM badhI AttarasaMpatti baLI jAya che, sarvanAza thaI jAya che. AttaravikAsanAM vAra ja baMdha thaI jAya che. mATe granthakAra kahe che : ra tharmamArAthati zuddhAtmA' azuddha AtmA dharma na ArAdhI zake! azuddha AtmA, bhale bAhya dharmakriyAo karIne saMtoSa mAne ke huM dharma karuM chuM." paraMtu vAstavamAM e dharma hoto ja nathI. dharmano AbhAsamAtra hoya che. mahApavitra AgamagranthomAM kahevAmAM AvyuM che ke jIvAtmAe je rIte bhUla karI hoya, doSa sevyo hoya, aparAdha karyo hoya e ja rIte te viziSTa jJAnI puruSa samakSa kahe ane te jJAnI puruSa je prAyazcitta Ape te prAyazcitta svIkAre, te jIvAtmAne zuddhi prApta thAya. jo ekAda doSane paNa irAdApUrvaka chupAvI rAkhe, na kahe, to enI zuddhi na thAya, Antarazuddhi vinA dharmaArAdhanA zakya nathI. dharmapuruSArtha vinA mokSaprApti thatI nathI. mokSaprApti vinA akSaya-ananta sukhanI prApti thatI nathI. mAyA AcarIne, kapaTa AcarIne tame sukha meLavavA iccho chone? koI ne koI sukhanI kalpanAthI prerAIne tame mAyA karavA taiyAra thAo cho ne? mahAnubhAva, zuM e sukha akSaya hoya che? e sukha anaMta hoya che? nahIM ne? For Private And Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 301 prazamarati e sukha hoya che kSaNika kalpanAnuM! e sukha hoya che mAtra bahAranuM. mAyAvI mAnavI kyAreya aMtaHkaraNanuM sukha nathI meLavI zakato. mAyAnI sAthe azAnti jaDAyelI ja hoya che. cittanI caMcaLatA joDAyelI ja hoya che, mAyAvI mAnavI koI paNa dharmAnuSThAnamAM ekAgratA ke tallInatA nahIM meLavI zake. paramAtmadhyAnamAM sthiratA nahIM meLavI zake. tame A abhigamathI tamArI jAtane tapAsI jojo. jo tame irAdApUrvaka koI bhUlane chupAvatA hazo. to tame zAMnti nahIM anubhavatA hAve. chUpo chUpo paNa koI saMtApa tamane satAvato haze. paramasukha jo pAmavuM che to dharmapuruSArtha karavo ja paDaze. dharmapuruSArtha karavA mAyArahita banavuM ja paDaze, RjutA-saralatAnuM jIvanI jema jatana karavuM joIze. 4. zauca yad dravyopakaraNa-bhaktapAnadehAdhikArakaM zaucam / tadbhavati bhAvazaucAnuparodhAdyatnataH kAryam / / 171 / / artha : dravya upakaraNa, khAna-pAna ane zarIrane laIne zauca karavAmAM Ave che, te prayatnathI e rIte karavo joIe ke enAthI bhAvazaucane kSati na pahoMce. vivevana : bhAva zocane jarAya kSati na pahoMce, bhAvazauca akhaMDa rahe, te mATe pratikSaNa jAgRti rAkhavAno graMthakAra upadeza Ape che. bhAvazaucano artha che nilabhatA. lobhane dhoI nAMkhavo, lobhanuM prakSAlana karavuM. enuM nAma che bhAvazauca. A bhAvazaucane jALavI rAkhavA mATe, mokSamArganA pathika evA zramaNoe ane zramaNIoe jene khAsa sAvadhAnI rAkhavAnI che, tenuM keTaluMka digdarzana karAvuM chuM. 1, he zramaNa ane zramaNIo! ziSya ane ziSyAno lobha vaLagI na paDe te mATe sAvadhAna rahejo. zramaNa bhagavAna mahAvIra deve je je puruSone, je je strIone ane je je napuMsakone dIkSA ApavAno niSedha karelAM che, temane dIkSA na Apazo. jo ziSyalobhamAM jakaDAyA to tamArA bhAvazaucane kSati pahoMcaze. apAtrane to dIkSA apAya ja nahIM, pAtra jIvane paNa "Ane huM mAro ziSya karuM.." AvA mamatvathI dIkSA na Apazo. jyAM sudhI zipramoha dUra na thAya tyAM sudhI 'guru' banavAnuM sthagita rAkhajo. For Private And Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zoca 307 2. he zramaNa ane zramaNIo! samyagUjJAna, samyagudarzana ane samyaka cAritranI ArAdhanAmAM sahAyaka upakararNo tamAre tamArI pAse rAkhavAnAM kharAM, paraMtu e upakaraNo para mamatA na baMdhAI jAya te mATe tamAre jAgrata rahevuM paDaze. e upakaraNonA saMgrahanI vRtti keLavAI na jAya, te mATe tamAre sAvadhAna rahevuM paDaze. e upakaraNo adhikaraNa na banI jAya tenA paNa tamAre vicAra karavo joIze. e upakaraNo gRhastho pAsethI letAM, je doSo TALavAnA hoya che e doSo TALIne tame e upakaraNo lo, to dravyazAMca kahevAya ane A upakaraNo para mamatA na baMdhAya to bhAvazauca kahevAya. 3. he zramaNo ane zramaNIo! tamAre dehane AdhAra ApavA mATe bhikSAvRttithI jIvavAnuM che. jo tame 4ra doSa TALIne bhikSApANI grahaNa karo cho to dravyazaucanuM pAlana karo cho. bhikSA karatI veLAe jo rAga-dveSa nathI karatA to bhAvazaucanuM pAlana karo cho. bhikSA karatI veLAe bhikSAne anulakSIne rAga ke hepa na thAya, tenI tamAre takedArI rAkhavAnI che. rAga-dveSa, bhAvonI pavitratAno nAza kare che. jo tamane bhikSAthI prApta padArtho para rAga thayo to zubha bhAvono nAza thavAno che. bhAva-pavitratA nAza pAmavAnI. dveSa thaze to paNa vaicArikavizuddhi naSTa thavAnI. 4. he zramaNo ane zramaNIo! Avazyaka zarIrazuddhi karatAM e dhyAna rAkhajo ke zarIra para mamatA na jAge. dehaprakSAlana ane vastraprakSAlana jeTaluM jinAvihita hoya teTaluM ja karajo. bhAvazaucane AMca na Ave eTaluM ja dehazauca vihita che. zarIrasnAna to mAre karavAnuM ja nathI. tamAruM sAcuM snAna che brahmacarya. manavacana ane kAyAthI jo tame brahmacaryanuM pAlana karo cho to tamArI bhAvapavitratA akhaMDa che. tame mokSamArganA sAdhaka cho, tamArA mATe bAhya zarIra-zuddhi mahattvanI nathI. zarIrazuddhinuM lakSa AtmazuddhinuM lakSa bhulAvI de che. tamAre to tamArA jIvananI eka eka kSaNa AtmazuddhimAM vitAvavAnI che. Atmazuddhine kSati na pahoMce e rIte saMyamasahAyaka zarIrano khyAla rAkhavAno che. 5. he zramaNo ane zramaNIo! tamAre evI vasati-makAnamAM rahevAnuM che ke e maphAna para jarAya mamatA na baMdhAya. eka vasatimAM tamAre kAyama mATe vAsa karavAno nathI. makAnanA sArA-narasANAnA vicAro karavAnA nathI. tamArI mAlikI koI makAna para sthApita karavAnI nathI. tamAre to nibaMdhana banIne jIvavAnuM che. kyAreka koI makAnamAM vadhu samaya rahevuM paDe to e rIte rahevAnuM che ke e makAna sAthe tamAruM mamatva na baMdhAI jAya. For Private And Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 308 prazamarati 6. he zramaNo ane zramaNI! tamAre saMgha ane samAjanA saMparkamAM jema bane tema ochuM AvavAnuM che, tamAro samAja-saMparka rAganuM kAraNa na banavA joIe. koI paNa jIva sAthe mamatva na baMdhAI jAya, tenI tamAre takedArI rAkhavAnI che. rAgI-dveSI jIvonA saMparkamAM, tame rAga-dveSI na banI jAo, enI jAgRti rAkhajo. tamArI vicArasRSTimAM rAga-dveSa ane mohanAM bhUta bhamatAM na thaI jAya, enI kALajI tamAre rAkhavAnI che. A rIte 'bhAvazauca' nAmano yatidharma varNavavAmAM Avyo che. 5. saMyama paJcAzravAdviramaNaM paJcendriyanigrahazca kaSAyajayaH / daNDatrayavirazceti saMyamaH saptadazabhedaH / / 172 / / artha : pAMca AzravothI virati, pAMca indriyono nigraha, cAra pAyA para vijaya ane traNa daMDa (manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa) thI virAma-A sattara prakAranAM saMyama che. vivecana : saMyama eTale pApasthAnothI samyagu virAma pAmavo. munijanone AvAM sattara vApasthAnothI virAma pAmavAno hoya che. eTale ke e sattara pApasthAnono tyAga karavAno hoya che. pAMca AzravonI virati : jenA kAraNe karmapravAha AtmabhUmi para vahI Ave tene "Azrava' kahevAmAM Ave che. AvA Azravo asaMkhya hoya che, paraMtu temAM mukhya pAMca Azrava hoya che : 1, prANAtipAta : prANA eTale jIva ane atipAta eTale nAza. jIvono nAza karavAthI pApakarmo AtmAmAM vahI Ave che, arthAt jIvAtmA pApakarmo bAMdhe che, mATe "huM trividha-trividha prANIno nAza nahIM karuM.' AvI pratijJA karavI te pahelA prakArano saMyama che. 2. mRSAvAda : mRpA eTale asatya, asatya bolavAthI pApakarmo baMdhAya che. mATe huM trividha-trividhe mRyA nahIM boluM.' AvI pratijJA karavI te bIjA prakAranA saMyama che. 3. adattAdAna : adatta eTale nahIM apAyeluM. nahIM apAyeluM levAthI pApakamAM baMdhAya che, mATe "huM trividha-trividha adattAdAnano tyAga karuM chuM...corIno tyAga kare chuM." AvI pratijJA karavI te trIjA prakArano saMyama che. 4, maithuna : maithuna eTale abrahma "huM trividha-trividha maithunasevana nahIM karuM.' AvI pratijJA karavI te cothA prakArano saMyama che. 5. parigraha : jaDa-cetana padArthono saMgraha ane enA para mamatva For Private And Personal Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMyama 309 karavuM, tenuM nAma parigraha. huM trividha-trividha parigrahano tyAga karuM chuM." AvI pratijJA dhAraNa karavI, te pAMcamAM prakArano saMyama che. pAMca indriyono nigraha : pAMca indriyo para niyamana rAkhavuM, nirodha karavo, e pAMca prakArano saMyama che. te te indriya sAthe jyAre te te viSayano saMbaMdha thAya tyAre rAga-dveSa na karavA, mAdhyacya bhAva rAkhavo, tenuM nAma saMyama che. zravaNendriya sAthe sArAnarasA zabdono saMyoga thAya tyAre manamAM rAga na thavA devo, dveSa na thavA devo, tene zravaNendriya-nigraha kahevAya. AMkho sAthe jyAre koI sArA-narasA rUpano saMyoga thAya tyAre rAga-dveSa na karavA, tene cakSurindriya-saMyama kahevAya. dhrANendriya sAthe sArI-narasI gaMdhano saMparka thAya tyAre rAga-dveSa na thavA devA, tene dhrANendriya-saMyama kahevAya. jIbha sAthe sArA-narasA rasono saMparka thAya tyAre rAga-dveSa na thavA devA, tene rasanendriya-nigraha kahevAya. cAmaDI sAthe koI sArA-narasA sparza thAya tyAre rAga-dveSa na karavA, tene sparzendriya-nigraha kahevAya. kaSAyajaya : pSa = saMsAra, gAya = lAbha, jenAthI saMsAramAM bhaTakavAno lAbha thAya, arthAt jenA kAraNe saMsAramAM bhaTakavuM paDe, tene "kaSAya' kahevAya che. mukhyatayA kipAyo cAra che ; krodha, mAna, mAyA ane lobha. jyAM A kapAyo manamAM UThe, tyAM ja emane zAnta karI devA, niSphaLa karI devA, tenuM nAma che kaSAyajaya! kaSAyasaMyama! kaSAyo udayamAM AvI gayA pachI paNa kSamA, namratA, saraLatA ane nilaoNbhatA dvArA te kapAyo para vaLatA prahAro karavA, tenuM nAma che kapAyajaya. daMDavirati : mana-vacana ane kAyA jyAre zubha hoya tyAre temane "gupti' kahevAmAM Ave che; jyAre azubha hoya tyAre deDa' kahevAmAM Ave che, kAraNa ke tenAthI AtmA daMDAya che! azubha bane mana-vacana tathA kAyA, ane daMDAya AtmA! karmothI baMdhAya che AtmA! manamAM IrSyA, droha, abhimAnAdi karavAM te manodaMDa che. asatya, kUra ane karkaza vANI te vacanadaMDa che. doDavuM-kUdavuM-nAcavuM vagere kAyadaMDa che...AvI mana-vacana-kAyAnI pravRtti nahIM karavAnI pratijJA dhAraNa karavI tenuM nAma "daMDavirati' che. For Private And Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310. prazamarati prAcIna graMthomAM bIjI rIte paNa 17 prakAranA saMyama batAvAyelo che : pRthvI-pANI-vAyu-agni-vanaspatikAyanA jIvonI rakSA, beijiya-taMindriyacaurindriya ane paMcendriya jIvonI rakSA, tene "jIvAya-saMyama' kahevAya. pustakAdino parigraha na rAkhavo, tene "ajIvakAyasaMyama' kahevAya. prekSAsaMyama, aprekSAsaMyama, pramArjanAsaMyama ane pAriSThApanAsaMyama-A cAra prakArano saMyama ane mana-vacana-kAyAno saMyama. A rIte sattara prakAranA saMyamanuM pAlana munijano kare. 9. tyAga bAndhava-dhanendriyasukhatyAgAt tyaktabhayavigrahaH sAdhuH / tyaktAtmA nirgranthastyaktAhaMkAramamakAraH / / 173 / / artha : kuTuMba, dhana ane indriyasaMbaMdhI sukhano tyAga karavAthI jeNe bhaya ane kalahano tyAga karyo che tathA ahaMkAra ane mamakArane jeNe tyajI dIdhA che, te tyAgamUrti sAdhu nircastha kahevAya. vivecana : he munirAja! tame karmazatrune raNamAM roLI nAMkhavA jaMge caDyA cho ne? anAdikALathI tamArA AtmA para pagadaMDo jamAvIne beThelAM e karmone AtmabhUmi parathI hAMkI kADhavAno nirdhAra karIne tame tyAganA-mahAtyAganA mArge prayANa karyuM che ne? tame svajanone tyajI dIdhAM che, tame sonA-rUpA ane jhaverAtano tyAga karI dIdho che. tame vaiSayika sukhono tyAga karI dIdho che...phAraNa ke, A badhAM tattvono tyAga karyA vinA, ATha-ATha pracaMDa zatruo sAme tame vIratAthI jhajhUmI zako nahI, zatruone parAjita karI zako nahIM. mahAtmanuM, jarA ATaluM AtmanirIkSaNa karIne kahezo kharA ke dhana, kuTuMba ane vaiSayika sukhano tyAga karyA pachI ane A zveta vastro dhAraNa karyA pachI tamAro ahaMkAra ogaLyo kharo? tamArI mamatA moLI paDI kharI? "huM" ane mAruM' A moharAjanA maMtrano jApa japavo baMdha thayo che kharo? vyasta rIte ke avyakta rIte moharAjano maMtra jo japatA rahyA to tamAro kyAre paNa karmazatruo para vijaya nahIM thAya, bhale tame jidagIparyata zramaNajIvananA yuddhamedAna para paDyA raho...tame vijayI nahIM banI zako. tamArA karmajanya vyaktitvane visarI jAo. puNyakarmonA udayathI tamAruM For Private And Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyAga 311 je vyaktitva baneluM che tenA para jarAya ahaMkAra na karo. puNya-karmanA udayathI je koI sArA jaDa-cetana padArthonI tamane prApti thaI hoya ke thatI hoya, enA para mamatA na bAMdho-bAhya saMsArano tyAga sAthe ahaMkAra-makArano tyAga karavAnuM satata yAda rAkho. dhana-kuTuMba ane vaiSayika sukhono tyAga, ahaMkAramamakAranA tyAga mATe che, e tamAre na bhUlavuM joIe. vahAlA munirAja! tamArI nirbhayatA ane nirtatA to ja akhaMDa raheze, jo tame ahaMkAra-mamakAranA nAgapAzamAMthI mukta thayA hazo! tame sattara prakAranA saMyamanA surakSita killAmAM vaselA hazo to! tamAruM AMtarasukha, AMtaraprasannatA ane AMtaratRpti tamArI nirbhayatA ane nirlenDanA para nirbhara che, e vAta yAda rAkhaje. tyAgI puruSa sadeva nirbhaya rahe! tyAgI puruSa sadaiva nirAkula rahe! tyAgI puruSa sadeva anAsakta rahe! tamane vartamAna jIvanamAM koI bhaya satAve nahIM. tamane pAralaukika koI bhaya satAve nahIM. deha para tamane mamatA na hoya, pachI vyAkuLatA kyAMthI rahe? Asakti kyAMthI rahe? ATha karmo para vijaya meLavavAno saMkalpa karIne tame gharabAra tyajI dIdhAM che, dhana-saMpattino tyAga karI dIdho che ane indriyonAM aneka sukhono paNa tyAga karI dIdho che. tame maharAjanA maMtra "aha" ane "mama"no jApa karavo paNa choDI dIdho che. have tamane bhaya kevo? have tamAre kalaha zAnA? tamane bhaya na hoya, tamArA jIvanamAM koI kalaha na hoya. dehanI pUjA na hoya, aMtaramAM koI vyathA na hoya...! basa, tamAro puruSArtha to "nirjhanya' banavAno ja cAlato hoya, ATha-kamanI graMthione toDavAno tamAro puruSArtha niraMtara cAlato hoya, mahAtmanu, nirgastha banavA mATe tame sarvatyAganA mArge cAlo cho. tamArI nirbhayatA ane nirAkuLatAne akhaMDa rAkhavA mATe tame satata jAgrata raho. kama sAmenI laDAImAM A be tattvo ghaNAM ja mahattvanAM che. te ja yoddho vIratApUrvaka zatruo sAthe laDI zake che ne vijayI banI zake che ke je nirbhaya hoya che, nirAkula hoya che. AtmAnI ajarA-amaratAne samajelA mahApuruSo zA mATe bhaya pAme? zA mATe vyAkuLa bane? For Private And Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 312 prazamarati eka chellI mahattvanI vAta karI laIe. tamAre tamArA manamAMthI paNa asaMyamanA adhyavarayono tyAga karavAno che! asaMyamanA eTale saMyamaviruddhanA vicArone manamAMthI dUra karI devAnA che. A tyAga karavo anivArya che...kAraNa ke asaMyamanA vicArothI mukta thayeluM mana ja karmono nAza karavA samartha bane che! nircantha banIne AtmAnuM apUrva sukha anubhavatA raho! 7. rAjya avisaMvAdanayogaH kAyamanovAgajihmatA caiv| satyaM caturvidhaM tacca jinavaramate'sti nAnyatra / / 174 / / artha : avisaMvAda, kAyAnI akuTilatA. mananI akuTilatA ane vANInI akuTilatAsatyanA A cAra prakAra che ane AvAM satyadharma jinamatamAM che, anya matAmAM nathI. vina : daza prakAranA yatidharmamAM "satya" sAtamo yatidharma che, arthAt munidharma che. munie asatyano tyAga karavAno hoya che. mAtra vANInA asatyano ja tyAga nahIM, kAyAnuM asatya ane mananuM asatya paNa tyajavAnuM che. 1. satyano pahelo prakAra che avisaMvAdI vacana. munie visaMvAdI vANI uccAravAnI nathI...muni gAyane ghoDo na kahe ane ghoDAne gAya na kaha! divasane rAta na kahe ane rAtane divasa na kahe. tattvane atattva na kare ane atattvane tattva na kahe. je vastu je rUpe hoya te vastune te rUpe ja kahe. athavA, eka vyaktine eka vAta kahevI ane bIjI vyaktine bIjI vAta kahevI, e rIte be vyaktionI vacce prItivicchedaka karAvavArUpa visaMvAda pedA na karavo joIe. irAdApUrvaka be vyaktionI vacce rahelI saMvAditAne toDavAnuM kAma munijana na kare. 2, munijano kAyAthI asatya na Acare, judA judA veSa dhAraNa karIne jIvone chetaravAnuM kAma na kare. bhikSA, vastra, pAtra Adi prApta karavA mATe e judA-judA vepa dhAraNa na kare. 3. munijano potAnA manamAM paNa bIjAne chetaravAno vicAra na kare. emane je bolavuM hoya te bolatAM pahelAM samyaguvicAra kare. evuM e kyAre paNa na vicAre ke jethI bIjA jIvo ThagAya. saMdigdha bolavAnuM na vicAre, huM A rIte bolIza to lokone sAcI vAtano khyAla nahIM Ave.. ane huM asatya boluM chuM ema paNa nahIM lAge." AvuM vaicArika asatya paNa muni na Acare. For Private And Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satya 313 mAnasika asatya AcaranAra muni kyAre ne kyAre vAcika asatya ane kAyika asatya AcarI baMsavAnA ja. eTale mokSamArganA ArAdhake A sAvadhAnI satata rAkhavI joIe ke manamAM asatya na vAgoLAI jAya! 4. vAcika asatyane sarvAgINa rIte varjavAnuM che ane te mATe vAcika asatyane vistArathI samajavuM joIe. (i) bIjI vyaktimAM rahelA guNone tame jo chupAvo cho ane tamArAmAM rahelA doSone chupAvo cho, to te pahelA prakAranuM asatya che. (ii) bIjI vyaktimAM je doSa nathI te tame bolo cho ane tamArAmAM je guNa nathI te guNa batAvo cho, to te bIjA prakAranuM asatya che, (iii) tame sAcuM bolo cho, paraMtu je te kaDavuM bolo cho, bIjAne na game tevuM bolo cho to te trIjA prakAranuM asatya che. (iv) tame sAcuM bolo cho, paraMtu karkaza-kaThora bolo cho, to te cothA prakAranuM asatya che. (v) tame sAcuM bolo cho, paraMtu jo te sAvadha che-pApayukta che to te pAMcamuM asatya che. he munivaro, tamAre A pAMceya prakAranAM asatyone varjavAnAM che ane satya ja bolavAnuM che. tame kyAreya sAcI vAtane chupAvo nahIM. jUThI vAta bola nahIM, koI lobhathI. krodhathI, bhayathI ke hasavAthI asatya na bolAI jAya; tenI pUrI takedArI tamAre rAkhavAnI che. evI rIte sAcI vAtane chupAvavAno prayatna na karavo joIe. tame muni cho, tamArI vANI madha jevI mIThI joIe. satya mIThuM haze to lokone gamaze, lokone bhAvaze, eTale tamArI vANImAM hamezAM mIThAza bheLavatA raho. kyAreya paNa tamArI vANIne pharkaza-kaThora na banavA dezo. tamArI vANImAM mRdutA joIe. sa-rasatA joIe, mulAyamatA joIe. tamArI sAcI ane sArI vAto, hitakArI-kalyANakArI vAto jo mRdu haze, rasika haze, mulAyama haze to duniyA e vAto svIkAraze. chellI sAvadhAnI tamAre bolatAM e rAkhavAnI che ke tamArI vANI sAcI hovA chatAM bIjAo mATe pApapreraka na joIe. tamArA mATe pApakarma baMdhAve tevI na joIe. Avo satyadharma, munijIvanano zaNagArarUpa dharma che. For Private And Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8. tapazcaryA anazanamUnodaratA vRtteH saMkSepaNaM rstyaagH| kAyakleza: saMlInateti vAhyaM tapaH proktam / / 175 / / artha : anazana, UNAdarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatA A pramANe bAhya tapa kahevAyA che. vivevana : 'karmari tApanAta tapa karmone tapAve-nAza kare, tenuM nAma tapa. anAdikALathI AtmA ane karmano saMyoga che. jyAM sudhI AtmA karmothI baMdhAyelo che tyAM sudhI te saMsArI che ane jyAM sudhI saMsArI che tyAM sudhI janmajIvana ane mRtyunAM duHkho jIve bhogavavAnAM rahe che. - parama sukhamaya mokSadazAne prApta karavAno puruSArtha karavA jemaNe munijIvana aMgIkAra karyuM che tevA munijanoe potAnA jIvanamAM tapazcaryAne samucita sthAna ApavuM joIe. arthAt jIvanane tapomaya banAvavuM joIe. tapazcaryAnA mukhya bheda batAvavAmAM AvyA che. 1. bAhya tapa, ane 2. atyaMtara tapa, je ta5 bIjA manuSyo joI zake te bAhya tapa kahevAya che, je tapa bIjA manuSyo joI na zake te atyaMtara tapa kahevAya che. baMne tapanA cha-cha prakAro batAvavAmAM AvyA che, A kArikAmAM cha prakAranA bAhya tapano nirdeza karavAmAM Avyo che. 1. anazana : eka upavAsathI mAMDIne cha mahinA sudhInA upavAsanI tapazcaryAne "anazana' kahevAmAM Ave che. "anazana'no bIjo artha che traNa prakAranAM maraNa. 1, bhaktapratyAkhyAna 2. iMginI, ane 3. pAdapopagamana. 2. UNodarI sAdhue sAmAnyatayA 32 koLiyAno AhAra karavAnI vidhi che. temAM temaNe koLiyA ghaTADatA javuM, tenuM nAma "UNodarI tapa' che. ghaTADatAMghaTADatAM ATha koLiyAno ja AhAra kare. - 3, vRtti saMkSepa : vRtti eTale bhikSA. gRhasthonA tyAMthI parimita bhikSA grahaNa karavI enuM nAma vRttisaMkSepa tapa. 4. rasatyAga : dUdha, dahIM, mAkhaNa, goLa, ghI, Adi vikRtiono tyAga karavo tene "rasatyAga' tapa kahe che. - pa. kAyakleza : kAyotsargadhyAne UbhA rahevuM, taDakAmAM UbhA rahI AtApanA karavI, kaDakaDatI ThaMDImAM nirvastra banI UbhA rahevuM. vagere kAyakaSTo jANIbUjhIne sahana karavAM. For Private And Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tapazcaryA 315 . salInanA : A tapanA be prakAra che : 1. indriya-saMlInatA, ane 2, noindriya saMlInatA. jema kAcabo potAnAM aMgopAMga gopavIne rahe che, tevI rIte munivaro potAnAM aMgopAMga gopavIne rahe. arthAt zarIranuM ane indriyonuM niprayojana halanacalana na kare. zakya prayatnathI kAyasthiratA rAkhe. zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanA viSayomAM jatI indriyone roke ane indriyone zubha bhAvamAM joDI rAkhe. no-Indriya eTale mana. jevI rIte indriyonI saMlInatAnuM tapa karavAnuM che, evI rIte mananI saMsInatAnuM tapa karavAnuM che. ArtadhyAna ane raudradhyAnathI muktamana saMlIna kahevAya. jyAre manamAM krodha hoya, mAna hoya, mAyA hoya ane lobha hoya tyAre te mane saMlIna nathI hotuM paNa udvigna ane saMtapta hoya che. muni krodhAdi kapAyono udaya ja roke! arthAt krodhAdi manamAM Ave ja nahIM, e rIte manane jJAnopAsanAmAM, dhyAnasAdhanAmAM ane cAritranI kriyAomAM joDaluM rAkhe. te chatAM pramAdathI ke asAvadhAnIthI kapAya manamAM AvI jAya to tene upazAtta karavAnA upAyo kare. kAyAthI e upAyo abhivyakta thaI jAya to kSamA, namratA, saraLatA, ane nilabhatAthI enuM vAraNa kare. "noIdriya saMsInatA Ane kahevAya. munijIvana jIvanArA sAdhakoe A cha prakAranA bAhya tapano Adara karavAno hoya che ane jIvanamAM jIvavAno hoya che. gRhastho paNa A cha prakArone, potapotAnI bhUmikA mujaba AcarI zake che. taVA nirnara ' tapazcaryAthI kamanI nirjarA thAya che. karmonI nirjarA karIne Atmavizuddhi karavAnI jhaMkhanAvALA sAdhakoe bAhya tapa AcaravuM joIe. prAyazcittadhyAne vaiyAvRtyavinayAvathotsargaH / svAdhyAya iti tapaH SaTprakAramabhyantaraM bhavati / / 176 / / artha : prAyazcitta, dhyAna, vaiyAvRtya, vinaya, kAyotsarga ane svAdhyAya-A che prakAranA abhyattara tapa che. vivedhana : cha prakAranA bAhya tapanuM vivecana karyuM ane have cha prakAranA atyaMtara tapanuM vivecana karavAmAM Ave che. For Private And Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 316 prazamarati 1. prAyazcitta cittazuddhi jenAthI thAya te prAyazcitta. sarunAM caraNomAM vinayapUrvaka potAnAM pApo kahevAM, aticAra pragaTa karavA ane gurudeva je prAyazcitta Ape te vahana karavuM, ane prAyazcitta tapa kahe che. 2. dhyAna : ArtadhyAna ane raudradhyAnano tyAga te paNa tapazcaryA che. cittanirodharUpa dhyAnane tapa kahevAmAM AvyuM che. ArtadhyAna-raudradhyAnamAM jatA. cittane rokavuM te dhyAna che. dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM ekAgratA anubhavatuM citta, te dhyAna che. dharmadhyAnanA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che : 1. "AjJAvicaya 2. apAyavicaya 3. vipAkavicaya 4. saMsthAnavicaya. zukladhyAnano artha, TIkAkAra mahAtmA bahu suMdara kare che. =zaka, du:kha, saMtApa, zArIrika ane mAnasika du:kha. zokano jenAthI nAza thAya (sunAte) tene 'zukla' kahevAya. te zukladhyAna paNa cAra prakAranuM che : 1. "pRthakRtva-vitarka savicAra. 2. ekatvavitarka avicAra. 3. sUkSmakriyA apratipAtI. 4. bhUpatakriyA anivRtti. zukuladhyAnanA pahelA be prakAranA aMte jIvAtmA kevaLajJAnI bane che. chellA be prakAronA aMta AtmA aka bane che. ane siddhamukta banI jAya che. 3. vaiyAvRtya : AcArya, upAdhyAya, glAna, bAla AdinI zarIra-zukRpA karavI ane emanA mATe bhikSA, pANI, vastra-pAtra Adi lAvI ApavAM,..vagere sevA karavI, tenuM nAma "vaiyAvRtya" che. munijanoe khUba namratAthI ane prasannacittathI vaiiyAvRtya karavAnuM che. "huM bIjAo para upakAra karuM chuM." A vicAra kyAreya 19. A cAra dhyAnanuM vivecana kArikA - 247 mAM karavAmAM AvazuM. ra0. A cAra dhyAnanuM vivecana kArikA-259 mAM karavAmAM Avaze. For Private And Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tapazcaryA 317 nathI karavAno. 'AcArya vagere mane sevAno lAbha ApIne mArA para upakAra kare che.' A vicAra karavAno che. 4. vinaya : jeo vinayane yogya hoya temano vinaya karavAthI pApakarmono nAza thAya che, mATe 'vinaya' ne tapa kahevAmAM AvyuM che. pUjya puruSo Ave tyAre UbhA thavuM, mastake aMjali joDavI, caraNaprakSAlana karavuM, besavA Asana ApavuM vagere aneka prakAro vinayanA che. 5. vyutsarga : sAdhu-sAdhvIe saMgrahI-parigrahI banavAnuM nathI hotuM eTale enI pAse je vadhArAnAM upakaraNa hoya teno teNe tyAga karavAno hoya che. upakaraNone kyAM ane kevI rIte tyajavAM, tenI vidhi zAstromAM batAvelI che, doSita bhikSA ane pANIno paNa tyAga karavAno hoya che. A thaI bAhya tyAganI vAta. atyaMtara tyAganI dRSTie mithyAdarzanano anurAga tyajavAno che. krodha-mAna-mAyA ane lobhanI vRttio tyajavAnI che. 6. svAdhyAya : svAdhyAya-adhyayana-parizIlana paNa atyaMtara tapa che. tenA pAMca prakAro batAvavAmAM AvyA che : (1) vAcanA : sadgurunAM caraNomAM vinayapUrvaka sUtra-artha grahaNa karavAM. (2) pRcchanA : saMdeha dUra karavA vinayapUrvaka prazna pUchavA. (3) anuprekSA : manamAM Agama-tattvonuM anuciMtana karavuM. (4) AmnAya : sUtrapAThanuM zuddhipUrvaka uccAraNa karavuM. (5) dharmopadeza :` AkSepaNI, vikSepaNI saMvedanI ane nirvedanI kathAo dvArA dharmopadeza Apavo. bAhya tapa, atyaMtara tapamAM sahAyaka bane che. atyaMtara tapamAM sahAyabhUta bane eTaluM ja bAhya tapa karavuM joIe. indriyone nukasAna na thAya te rIte bAhya tapa karavAnuM che. bAhya tapa karatAM duniyAnI dRSTimAM tame 'tapasvI' kahevAzo. tamArI prazaMsA thaze...tyAre tapanuM abhimAna tamArA manamAM na AvI jAya, enI pUrI takedArI rAkhajo, tapathI karmanirjarA karavAnI che, AtmAne pAvana karavAno che, e yAda rAkhajo. 21.AkSepaNI Adi cAra kathAonuM vivecana kArikA-182183 mAM vAMco. For Private And Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9. brahmacarya divyAtkAmaratisukhAt trividhaM trividhena viratiriti navakam / audArikAdapi tathA tad brahmASTAdazavikalpam / / 177 / / artha : devasaMbaMdhI tathA gharika-zarIrasaMbaMdhI kAmatinA sukhathI nava-nava prakAre virati thavAthI brahmacaryanA 18 prakAra thAya che. vivevana : he zramaNo, tamAre nirmaLa brahmacaryanuM pAlana karavAnuM che. tamArI sAme devalokanI devAMganAo AvIne bhogaprArthanA kare to ya, manathI paNa e devI-bhogasukha icchavAnAM nathI. devalokanA mukhya cAra vibhAgo - bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikanI devIo sAthe mana-vacana-kAyAthI nathI maithuna sevavAnuM, nathI saMvarAvavAnuM ke nathI anumodana karavAnuM. A rIte 3 X 3 = 9 prakAre devI maMthanano tyAga karavAno che. dArika zarIravALI manuSya-strIo ane pazu-strIo sAthe paNa manavacana-kAyAthI maithuna nathI sevavAnuM, nathI sevarAvavAnuM ke nathI anumodana karavAnuM. A rIte 3 jA 3 che 9 prakAre AMdArika-daha sAthe maithunano tyAga karavAno che. brahmacaryanA A aDhAra prakArone vadhu spaSTatAthI vicArIe : 1. manathI ema nahIM vicAravAnuM ke "huM je marIne deva thAuM to devInAM divya sukho bhogavIza..." athavA "A jIvanamAM paNa koI devI maLI jAya to eno saMbhoga karuM." 2. manathI ema nahIM vicAravAnuM ke "huM bIjA devo pAse devIonAM divya sukha bhogavAvIza. sahu devo divya sukho bhagave evI sagavaDa karAvIza. jo tyAM evI sagavaDa nahIM hoya to...' vagere 3. manathI divya maMthana-kriyAnI anumodanA nahIM karavAnI ke "devo kevA puNyazALI che ke dIrgha samaya sudhI divya vipayika sukha teo bhogave che...! Ama manathI rAjI nahIM thavAnuM. 4. vacanathI ema bolavAnuM nahIM ke "huM devalokamAM jaIza ane devI sAthe vaiSayika sukha bhogavIza." 5. vacanathI ema bolavAnuM nahIM ke tame loko jo devalokamAM jazo to tamane devIonI sAthe kAmakrIDA karavAno divya AnaMda maLaze.' For Private And Personal Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmacarya 319 6. vacanathI ema bolavAnuM nahIM ke : "oho! devalokanAM deva-devI kevAM puNayazALI ke emane dIrdhakALaparyata divya vipayika sukha bhogavavA maLe che ! keTalA badhA e sukhI!" 7. nathI ne koI devI prasanna thaIne saMbhogasukhanI prArthanA kare to paNa e devI sAthe kAyAthI saMbhoga nahIM karavAno. 8. kAyAnA saMketathI (AMkhonA izArAthI ke hAthanA izArAthI) bIjAne devI sAthe saMbhoga karavAnI preraNA nahIM ApavAnI. 9. koIne mANasane ke devanI devI sAthe saMbhoga karatA joIne pratyakSa ke svapnamAM) manamAM rAjI nahIM thavAnuM. AMkhonA ke mukhanA evA rAjIpAnA hAva-bhAva nahIM karavAnA. 10. manathI koI manuSyastrI ke tiryacastrInA saMbhoganI kalpanA nahIM karavAnI. 11. manathI koI manuSyastrI ke tiryaMcastrI sAthe bIjA manuSya ke tiryaMca) one saMbhoga karavAnI icchA nahIM karavAnI. "A mANasa A strI sAthe saMbhoga kare to ene putranI prApti thAya.' vagere. 12. manathI koI manuSyanI ke tiryaMcanI maithunakriyAnI anumodanA paNa nahIM karavAnI. 13. vacanathI ema bolavAnuM nahIM ke "huM A...pelI strI sAthe saMbhoga karIza athavA tiryaMcastrI sAthe maithuna saMvIza.' 14. vacanathI ema bolavAnuM nahIM ke "A pelI strI sAthe phalANA puruSane saMbhoga karAvIza.. A tiryaMcastrI sAthe phalANA pazuno saMbhoga karAvIza.." vagere. 15. vacanathI ema bolavAnuM nahIM ke "sahu manuSyo...sahu pazu-pakSIo maMthanasukha bhogavo! vaiSayika sukha mANo.." 16. kAyAthI manuSya-strI ke pazustrI sAthe maithuna sevavAnuM nahIM. 17. kAyAthI manuSyastrI ke pazustrI sAthe koI pazu pAse ke puruSa pAse mathuna sevarAvavAnuM nahIM. arthAt AMkhanA ke hAtha AdinA izArAthI ke zArIrika sahAyanI maithuna saMvarAvavuM nahIM. 18. tiryaMcastrI ke manuSya strI sAthenA saMbhAganI kAyAthI anumodanA karavAnI nahIM. AMkho nacAvIne ke evA zArIrika hAvabhAva karIne anumodanA vyakta na karavI joIe. For Private And Personal Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10. akiMcanya adhyAtmavido mUrchA parigrahaM varNayanti nizcayataH / tasmAd vairAgyepsorAkiJcanyaM paro dharmaH / / 178 / / artha : adhyAtmavettA nizcayanayathI mUrchAne parigraha kahe che, tethI mumukSu mATe akiMcanatA zreSTha dharma che. vivecana : je mahApuruSo AtmatattvanA anuciMtanamAM DubelA rahe che ane zAnAthI AtmA baMdhAya che? zAnAthI AtmA mukta thAya che?' evo bodha jemaNe prApta karelo hoya che te mahApuruSo adhyAtmavettAo kahevAya che. "AtmA zAnAthI baMdhAya che?' A viSayanuM, zAstronA mAdhyamathI parizIlana karatAM ane AtmajJAnanI anubhUti karatAM teoe jANayuM ke prApta-aprApta viSayomAM mUccha-gRddhi-Asakti karavAthI AtmA baMdhAya che, pApakarmothI baMdhAya che. AdhyAtmika bhUmikAe "A mAruM..." A vicAra ja parigraha banI jAya che. paradravyomAM anurAga "A ghaNuM sAruM...A khUba suMdara...A mane khuba game..." AvI vRttio parigraha kahevAya che. | he munijano! zuM tame paradravyono-parapudgalano rAga miTAvavA iccho cho! vairAgyabhAvane paripuSTa karavAnI tamArI tamannA che? to akiMcana banI jAo. bahArathI akiMcana ane bhItarathI paNa akiMcana bano. pa2dravyo-parapudgala tarapha nimohI bano, paradravya tarapha tame anurAgI banazo to e paradravya meLavavAnI tamArA haiye icchA jAgaze. tame e paradravyone meLavatA javAnA..je je gamaze te te meLavavA tame prayatna karavAnA! gamatI vastu meLavavA tame gRhasthonI sAme AjIjI karavAnA...dInatA karavAnA. kyAreka roSe bharAvAnA.. tamAruM mana nahIM rame jJAnamAM ke nahIM rame dhyAnamAM. e to ramavAnuM priya viSayomAM! kyAreka tame tamArA zramANajIvananAM kartavyone paNa cUkI javAnA. priya-apriyanI kalpanAomAM ja baMdhAI gayA to tamAruM bhAva-thAmaya mRtaprAyaH banI javAnuM. mATe koI paNa paradravyamAM "A sAruM che, A mAruM che. A mane maLI jAya to khUba sAruM.." AvA vicAro na karo. ekamAtra vizuddha AtmadravyanA anuciMtanamAM DUbelA raho. vyavahAranI bhUmikA nibhAvatI veLAe khUba For Private And Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AkiMcanya 321 jAgrata raho. vyavahAramArgamAM to tamAre bIjA jIvAtmAonA saMsargamAM AvI paDavAnuM, bIjA dravyonA saMparkamAM AvI paDavAnuM. e vakhate "A badhAM pAradravyo che...mAre A dravyo sAthe koI saMbaMdha nathI.' A vicAra jAgrata rahevo joIe. tame je pAMcamuM mahAvrata dhAraNa karyuM che te mahAvratane yAda karo. "huM manathI paNa parigrahano tyAga karuM chuM.' trividha-trividha pratyAkhyAnamAM tame manathI paNa parigrahI na banavAnI pratijJA karI che, A tame satata yAda rAkhajo. tame gharano tyAga karyo paraMtu jo upAzrayano rAga bAMdhyo, to tame parigrahI banI gayA! tame mAtA-pitA, bhAI-bahena Adi svajanono tyAga karyo, paraMtu ziSya-ziSyAo ane bhakta-bhaktANIno rAga thayA to tame parigrahI banI gayA! tame gRhasthavezano tyAga karyo parantu sAdhuvezano rAga thaI gayo to tame parigrahI banI gayA. tame dhana-saMpattino tyAga karyo, paraMtu dhanavAnonAM gharanI bhikSA jo vahAlI lAgI gaI to parigrahI banI gayA! bhale zarIra para alaMkAro paheravAnuM tyajI dIdhuM paraMtu zarIranI sukhazIlatAnA ja anurAgI banyA, to parigrahI banI gayA! "A to mAro zikha che, enA pratye tuM mamatva rAkhavuM joIe ne?' nA, nizcayanaya nA pADe che! adhyAtmadaSTi nA pADe che. koI paradravya tamAruM nathI. dareka Atma-dravya svataMtra che. je tamAruM nathI ane tame tamAruM mAno, e ja mithyAtva che ane e ja ajJAnatA che, e ja vyAmoha che. paraMtu vyavahArathI to kahevuM paDe ne ke "A mAro ziSya che, A mArA guru che...' e vyavahAranA pAlanamAM nizcayaSTi biDAI javI nA joIe. "A rajoharaNa mAruM che, A upakaraNo mArAM che," e bolatI vakhate "A kaMI ja mAruM nathI." A vicAra manamAM jAgato beTho hoya! he mahAtmana, dravyathI ane bhAvathI akiMcana banyA rahevA mATe tamAre sarva paradravyomAMthI mUrchAno tyAga karavo paDaze, Asaktino tyAga karavo paDaze. jema jema A tyAga thato jaze tema tema tamAro vairAgya daDha thatA jaze. tamArI mokSayAtrAmAM vega Avaze. tame pUrNAnajanI najIka pahoMcazo. For Private And Personal Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir munigharmapAlananuM phaLa dazavidhadharmAnuSThAyinaH sadA rAgadveSamohAnAm / dRDharuDhaghanAnAmapi bhavatyupazamo'lpakAlena / / 179 / / artha : jeo A daza prakAranA dharmanuM sadA pAlana kare che teono daDha rAga, rUDha kaMpa, ane ghana moha alpakALamAM upazAnta thAya che. (athavA kSaya thAya che.) vivera : anAdikAlIna bhavabhramaNanAM mULabhUta kAraNa traNa che : ka dRDha rAga ke rUDha veSa * ghana moha, je AtmAo svayaMmAM jAge che. jemanI jJAnadaSTino ughADa thAya che te AtmAo bhavabhramaNane jarA ya nathI icchatA. teo saMsAranAM duHkhone sArI rIte samaje che. saMsArane ja du:kharUpa samaje che! e duHkharUpa saMsAranAM mULabhUta kAraNa zodhatA zodhatA teo potAnA ja attarAtmAmAM e kAraNone zodhI kADhe che! potAnA AtmAmAM anAdi kALathI rahelA rAga, dveSa ane maha-e ja saMsAra che ane e ja sarva duHkhonAM mULabhUta kAraNa che. A rAga, dveSa ane mohanuM unmelana karavA jyAre te AtmA saMyamanA medAne paDe che tyAre tene "mahAtmA'nA rUpe duniyA jue che. kAraNa ke rAga, dveSa ane moha para vijaya meLavavo keTalo badho duSkara hoya che, te duniyAnA DAhyA mANaso jANatA hoya che. AtmabhUmi para rAga daDha thaIne rahelo che. huM AtmabhUmi parathI nahIM ja haTuM...' A dRDhatA sAthe rAga rahelo che. makkama nirdhAra karIne rahelo che. evI rIte hepa paNa Atmapradeza para dRDha thaIne rahelo che. temanAM mULa khUba UMDAM gayelAM che, moha paNa AtmA sAthe vajalepa karatAM paNa vizeSa pragADhapaNe AtmA sAthe coMTIne rahelo che. A rAga-dveSa ane mahino alpakALamAM upazama thaI zake che, je munirAja daza prakAranA yatidharmanuM-munidharmanuM yathArtha pAlana kare, niraMtara pAlana kare to! munidharmanuM satata ane doSarahita pAlana karavAthI rAga-dvapa ane mohano kSaya ke upazama thayA vinA na rahe, For Private And Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mamakAra-ahaMkAra tyAgo mamakArAhaMkAratyAgAdatidurjayoddhataprabalAn / hanti parISahagauravakaSAyadaNDendriyavyUhAn / / 180 / / jhartha : ahaMkAra ane mamakAranAM tyAgathI AtmA, atyaMta durjaya ane baLavAna parISaha, gArava, kaSAya, daMDa ane indriyanA bUhono nAza karI nAkhe che. vivevana: rAga, dveSa ane mohanI senAnA senApatio A pAMca che : A pariSaha gArava 2 kapAya * indriya A senApatie karelI vyuharacanA evI adbhuta che ke e vyuharacanAne bhedavI ghaNI ghaNI muzkela vAta banI jAya che, e vyuharacanAne toDyA vinA rAga-dveSa ane moha para vijaya maLI zakato nathI. 1. jyAre bAvIsa parISahomAMthI koI ne koI sudhA, tRSA..Adi parIpaha Ave che tyAre asAvadha muni, rAga, dveSa ke mohanA phaMdAmAM phasAI jato hoya che. jyAre zata-uSNatA Adi koI kaSTa Ave che tyAre te ja vyAkuLa banI jAya che to dveSamAM phasAya che. 2. pratikULa evA pariSamAM nahIM phasAnAra AtmA, anukuLa evA rasaRddhi ane zAtA sukhazIlatA mAM phasAI jAya che! A traNa gAronI vyuharacanA gajaba che. 3, traNa gAromAM racyApacyo rahenAra jIvAtmA krodha-mAna-mAyA ane lobhanA cakravyuhamAM phasAya che. cAra kaSAyomAMthI koI ne koI kaSAya jIvane jhaDapI le che. kaSAyonA sAthamAM no-kapAya paNa rahelA hoya che. eTale ke hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsA puruSaveda, strIveda ane napuMsaka veda. A nava no-kapAyonI bUharacanAmAMthI chUTavuM ghaNuM ghaNuM kaparuM hoya che. ka, indriyonI vyuharacanA to ghaNI ja aTapaTI ane khataranAka hoya che. eka-eka indriya jIvAtmAne potAnA bAhupAzamAM jakaDI, gUMgaLAvIne enA For Private And Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 324 prazamarati prANa kADhI nAMkhavA samartha hoya che. to pachI pAMca-pAMca indriyo bhegI thaIna jIvane bhIMsamAM le to? 5. azubha mana, azubha vANI ane azubha dehapravRtti-A traNa daMDano bhUha paNa mahAkALanA tAMDava jevo khataranAka lUha hoya che. A traNa daMDanAM AkramaNo jhaMjhAvAtI hoya che. parISaha, gArava, kaSAya, indriyo ane daMDa-A pAMcanA bRhone bhedI emanA para vijaya meLavavo saraLa kAma nathI. A pAMceya durjAya che! uddhata che. ane asAdhAraNa baLavALA che. AvA zatruo para vijaya meLavavAno dRDha saMkalpa karI enA suyogya upAyo karavA joIe. granthakAra ApaNane mAtra be upAyo batAvIne kahe che ke "A be zastrothI tame e pAMcepAMca durjaya zatruo para vijaya meLavI zakazo. e pAMcane bhUzaraNa karI zakazo." e be zastro che : 1 mamakArano tyAga. ra. ahaMkArano tyAga, mamakArane tyAgo, ahaMkArane tyAga. A be tattvoe duniyAne AMdhaLI karI mUkI che. aMdha jIvAtmA saMsAranI coryAsI lAkha galIomAM athaDAtokUTAto paribhramaNa karI rahyo che. koI paNa vastune, padArthane ke vyaktine tamArI na mAno. "A svajano mArA, A mitro mArA, A vaibhava mAro.. A zarIra mA..' AvI badhI mArApaNAnI vRttione nAmazeSa karI nAMkho, "A vizvamAM kaMI ja mAruM nathI..." Avo nirNaya hRdayanI sAkSIe thayA pachI parISahone tame sahajatAthI sahI zakazo. parIpaha AvatAM tamane ArtadhyAna nahIM thAya. rasa-mRddhi ane zAtAnAM sukho tamane AkarSI nahIM zake. krodhAdi kaSAyonAM nimitta ja UbhAM nahIM thAya. indriyonA unmAda zAnta thaI jaze. ahaMkAranI manovRtti jema jema zAnta thatI jaze tema tema tamArA manavacana-kAyAnA yogo vizuddha banatA jaze. "aha" = "huM na bhUlavA mATe "nAha' nA maMtrajApa karavo joIe. "huM ja nathI!" jyAM sudhI he munirAja, tame tamArA astitvane ane vyaktitvane vIsarI nahIM zako tyAM sudhI parISaha Adi pAMca zatru-senApatione parAjita nahIM karI zako. kyAre paNa vijetA nahIM banI zako, mATe tamArA astitvanevibhAvadazAnA astitvane bhUlavAnA abhyAsa karo. evI rIte vibhAvadazAjanya vyaktitvane vIsaravAno abhyAsa karo. For Private And Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir buddhisthiratAnA traNa upAyo 325 tamArA suMdara ane samRddha vyaktitvanI prazaMsA sAMbhaLo nahIM. prazaMsA sAMbhaLavI paDe to rAjI na thAo. tamArA vyaktitvanI niMdA thAya to ropa na kara. paradravyo ane paravyaktine sApekSa vyaktitvanuM abhimAna ThagAra nivaDe che. mATe, ahaMkAra tathA mamakArano tyAga karI parISahAdi para vijaya meLavo ane Attara-Anandane anubhavo. buddhisthiratAnA traNa upAyo pravacanabhaktiH zrutasampadudyamo vyatikarazca saMvignaH / vairAgyamArgasadbhAvabhAvadhIsthairyajanakAni ||181 / / jhartha - jinapravacanamAM bhakti, zAstrasaMpattimAM ughama ane saMsAranI jIvana saMparka-(A traNa vAta) vairAgya mArgamAM buddhinI sthiratA utpanna kare che, jIvAdi tattvonI zraddhAmAM buddhinI sthiratA utpanna kare che, ane (layAparAmajanya) bhAvomAM buddhinI sthiratA utpanna kare che. vivevana : zuM tamAre tamArA manane vairAgyamAM sthira karavuM che? tamArI buddhine vairAgyarasathI satata bhIMjAyelI rAkhavI che? to tame tamArA aMtarAtmAnI sAthe vicArI lo. jIva-ajIva-pANaya-pApa-Azrava-saMvarabaMdha-nirjarA ane mokSa-A nava tattvono tamAre talasparzI abhyAsa karavo che? A tattvonA talasparzI adhyayana dvArA tamArI tAttvika zraddhAne sudaDha banAvavI che? arthAt tamArI tattvazraddhAne buddhigamya banAvIne bauddhika sthiratA saMpAdana karavI che? to tame gaMbhIratAthI vicArI lo. tamAre "mohanIya karmano kSayopazama karIne meLavelA samyagu darzana, samyagucAritra jevA uccatama pavitra bhAvAmAM tamArI buddhine joDI rAkhavI che? arthAt tamArI buddhine, samyagadarzana Adi kSAyopathamika guNonI daTatA mATe kAme lagADavI che? to tame pukhta vicAra karI lo. granthakAra maharSi ApArAne enA upAya batAve che. tame vairAgyamAM sthira thavAnuM praNidhAna karIne, tAvika zraddhAne sudaDha karavAnAM saMkalpa karIne ane kSAyApazamika guNonI siddhi-vRddhi karavAno niradhAra karIne 1. jinapravacananI bhakti karo. 2. dharmazAstronuM adhyayana karatA raho. For Private And Personal Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 326 3. tyAgI-virAgI mahAtmAonA saMparkamAM raho. jinapravacana eTala tIrthaMkara paramAtmA ane emanuM dharmazAsana. tIrthakara paramAtmAnI AjJA mujaba jIvana jIvavuM, e tenI sAcI sevA che. jinAjJAnuM pAlana karavAnI zakti maLe che, jinezvaranI prIti-bhaktisabhara bhAvapUjA karavAthI. jema jinezvaranI bhakti karavAnI che tema jinezvaranA caturvidha saMghanI bhakti karavAnI che. vastro saMgho tiltha caturvidha saMgha e tIrtha che. tIrtha eTale pravacana. sAdhu-sAdhvI-zrAvaka ane zrAvikA caturvidha saMgha pratye prIti ane bhaktino bhAva dhAraNa karavAno. bIjo upAya che zrutAbhyAsI nirantara zrutasaMpattinI vRddhi karatA rahevAnuM che. zrutajJAna eTale zAstrajJAna. jinezvara zrI mahAvIradeve je tattvo prakAzita karyA, gaNadharoe te tattvone lipibaddha karyA, te Agama kahevAyAM. mahAna prajJAvaMta AtmajJAnI maharSioe e Agamagrantho para niryukti-cUrNa-bhASya ane TIkArUpe je vyAkhyAo karI, vivecano lakhyAM, te badhAnuM adhyayanaparizIlana karatA raho. pratidina abhinava jJAna prApta karavAno utsAha ane puruSArtha jo cAlato rahe to mane vairAgyabhAvathI navapallavita rahevAnuM vizeSa ne vizeSa tattvabodha thato javAno ane samyagudarzana, samyagUjJAna tathA samyapha cAritra vizuddhavizuddhatara thatAM javAnAM. jJAnAnandanA anubhavamAM AtmA svAdhIna sukhano AsvAda mANato rahevAno. trIjo upAya che bhavabhramaNane aTakAvI devA tatpara thayelA virakta munijanono saMparka ane paricaya, vairAgyabhAvane jo puSTa karavo che, vairAgyamArge niraMtara pragati sAdhavI che to vairAgI puruSono saMga karavo ja rahyo. kadAca...saMsAratyAgI munijanono saMga na maLe ema hoya to, je gRhavAsamAM rahevA chatAM gRhavAsanA tyAganI bhAvanAmAM ramatA hoya, jeonuM mana saMsAranAM sukhomAM anAsakta hoya. jemanI pAse jJAnadaSTi hoya, tevA satpaSonA saMparkamAM rahevuM joIe. jo tame mokSamArganA pathika munirAja cho, to tamAre evA tyAgI-vairAgI ane mokSamArganA rAgI evA munijanonA saMparkamAM-sahavAsamAM rahevuM joIe. jeo mAtra vezadhArI hoya, pagalika sukhomAM anurakta hoya, jinAjJAnI upekSA karatA hoya tevAonA paricayamAM ke sahavAsamAM na rahevuM joIe. tamArI buddhimAM bagADo na thAya, enI tamAre sAvadhAnI rAkhavI joIe. For Private And Personal Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAra dharmakathA - 327 mokSamArganI ArAdhanAmAM1. vairAgyane javalaMta rAkhavo ja paDe. 2. tAttvika zraddhAne sudaDha rAkhavI ja paDe. 3. samyadarzanAdi bhAvone surakSita rAkhavA ja paDe. cAra gharmakathA AkSepaNI vikSepaNI vimArgavAdhanasamarthavinyAsAm / zrotRjanazrotramanaHprasAdajananI yathA jananIm / / 182 / / saMvedanI ca nirvedanI ca dhartyA kathAM sadA kuryAt / strIbhaktacaurajanapadakathAzca dUrAt parityAjyA: / / 183 / / artha : unmArgano uccheda karavAmAM samartha racanAvALI tathA zrotAonAM kAna ane manane mAtAnI jema Ananda ApanArI AkSepaNI, vikSepaNI, saMvedanI ane nirvAdanI dharmakathA sadeva karavI joIe tathA strIkathA, bhajanakathA, carakathA ane dezakathA dUrathI (manathI paNa) tyajI devI joIe. vivecana : he mokSamArganA pathiko, saMsAra pratyenA vairAgyane tamAre sadeva vardhamAna rAkhavA hoya, avicchinna rAkhavo hoya, tattvajJAnanI kSitijo vistAravI hoya, tattvajJAnanA atala UMDANamAM DUbakIo mAravI hoya ane mArA samyagudarzanane sudRDha tathA ujjavala banAvavuM hoya to pratidina dharmakathA karatA raho. dharmakathAnI bhASA evI joIe ke zrotAonAM kAna ane mana ullasita bane. dharmopadeza karNapriya joIe, manane praphullita karanAra joIe. eka mAtA potAnAM bALakone jeTalA premathI ane vAtsalyathI vAto kahe eTalA premathI enAthI ya vadhAre vAtsalyathI tamAre dharmopadeza ApavAno che. tamArI vANImAM kaTutA ke karkazatA na AvI javI joIe. zrotAone e pratIti thavI joIe ke amArA pratye apAra karuNA ane vAtsalya dharAvIne, amArA hita mATe A mahAtmA amane dhamapadeza Ape che." dhamapadezanA mukhya cAra prakAra che1. ApaNI dharmakathA 2. vikSepaNI dharmakathA For Private And Personal Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 328_ prazamarati 3, saMvedanI dharmakathA 4, nirvedanI dharmakathA dharmopadeza ke dharmano upadeza ApatA khUba kALajI, cIvaTa ane jAgRti rAkhavAnI hoya che. saMsAramAM rahelA jIvone mokSamArga tarapha AkarSavA, e mArge caDhAvavA-calAvavA ane emanAM AMtara utsAhane TakAvI rAkhavA munijano uparanI cAra dharmakathAo karatA rahe. AkSepaNI : tamAre zrotAonI abhiruci samajavI joIe. jo zrotAo vIrarasane pasaMda karanArA hoya to tamAre dharmakathAno prAraMbha koI vIrarasapApaka kathAthI karavo joIe. jo zrotAono samUha zRMgArarasa ke abhuta rasanI abhirucivALo hoya to tamAre te te rasanA pravAhamAM zrotAone laI javA joIe ke jethI teo ALasa, kaMTALo ane thAka khaMkherIne tamArI tarapha abhimukha banI jAya. tamArI kathAmAM dharmopadezamAM temanI rasavRtti jAgrata thAya. AkSepaNano artha che Avarjana! zrotAone Avarjita karavA joIe sahu prathama vikSepaNI : zrotAo jyAre tamArI vANInA pravAhamAM vahevA lAge tyAre tame vaiSayika sukhonI niHsAratAnuM, vaiSayika sukha-bhoganAM dAruNa pariNAmanuM ane saMsAraparibhramaNanI duHkhadAyitAnuM evuM varNana karajo ke zrotAonAM haiyAM hacamacI UThe. vaiSayika sukho pratye tIvra vairAgyabhAva janmI jAya. evI rIte, te te kALamAM pravartatA unmArgonuM evuM kalAtmaka khaMDana karavuM jaIe ke zrotAonA haiyAmAMthI unmArgono rAga dhovAI jAya ane sanmArgano. pakSapAta sthApita thaI jAya, "A dharmakathAkAra munivara potAnA dharmanA pakSapAtI che ane anya dharmonA nidaka che. AvA durbhAva zrotAonA hRdayamAM na AvI jAya, e rIte vikSepaNI dharmakathA karavAnI che. mithyA vaipayika sukhonI RhAne vikSipta karI nAMkhanArI, mithyA unmArgonA AkarSaNane vikSipta karI nAMkhanArI dharmakathA 'vikSepaNI" kahevAya. A vikSepaNI-dharmakathA karatAM, tamArA haiye zrotAo pratye mAtAnA jevuM vAtsalya hovuM joIe. tame artha-spRhA ane kAma-lAlasAnuM dhAradAra zabdomAM khaMDana karatA ho, chatAM zrotAone tamArI vANImAM mAtRvANIno premALa raNako For Private And Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAra dharmakathA 329 sAMbhaLavA maLe! temanA kAnone gamI jAya ane emanA manane AllAdita karI jAya - evI vANImAM dharmopadeza ApavAno che. sAthe sAthe, vaktAnA hRdayamAM vairAgyabhAva vRddhi pAmato jAya! tattvabodha spaSTa ane UMDo banato jAya! zubha bhAvomAM bharatI AvatI jAya...! dharmakathA karavAnI che A mATe! mAtra janamanoraMjana karavA mATe nahIM. muni je kAMI dharmakathA kare, temAM pahelA zrotAe pote bane! vaktAnI potAnI vaiyika sukhomAM anAsakti vadhatI hoya ane jinavacano AtmasAt thatAM jAya, e rIte dharmakathA kare. saMvedanI : zrotAone vAstavika duHkhothI paricita karIne, bhayanuM saMvedana karAve te saMvedananI-dharmakathA kahevAya. saMsAranI cAra gati : naraka, tiryaMca, manuSya ane deva,-A pramANe che. cAramAMthI ekeya gatimAM sukha nathI, zAnti nathI. saMsAranI eka eka gatimAM naryuM du:kha bhareluM che! 1. narakagatimAM jIvone ghorAtiyAra vedanAo sahevI paDe che. bhayAnaka garamI ane asahya ThaMDI..! niraMtara zarIranAM chaMdana-bhedana...! niraMtara vedanA ja vedanA...eka kSaNa paNa vedanA vinAnI pasAra na thAya. AvI rIte ochAmAM ochAM dasa hajAra varSa to pasAra karavAM ja paDe! dhAra hiMsA, tIvra raudradhyAna...Adi ka2vAthI narakagatimAM janmavuM paDe che. 2. tiryaMcayyanimAM pazu...pakSI Adi) paNa ThaMDI, garamI, kSudhA, tRSA, vAhana-tADana-damana-Idana...Adi duHkhono pAra nathI hotAM. paravazapaNe...parAdhInapaNe jIvanaparyaMta dhora trAsa sahavAnA hoya che... 3. manuSya gatimAM tAM pratyakSa joI zakAya che-duHkho ane vedanAo! koIne aMdhApo che...koI laMgaDAM che...koI baherAM che...koI gAMDAM che...koI jaDa che...! asaMkhya rogothI pIDAtA...karAsatA karoDo mAnavo che..jeone zArIrika duHkho nathI teo mAnasika aneka du:khone bhogavatA hoya che. priya-apriyanA saMyoga-viyoganI ciMtAo, nirdhanatA-daridratAnA valopAto, zatrubhaya-rAjabhaya Adi bharyono phaphaDATa...A badhAmAM kyAM che sukha? kyAM che zAnti? 4. devagatimAM paNa duHkho hoya che, te du:kho mAnasika hoya che. manamAM du:khonI pIDAno pAra nathI hoto. bIjA devAno vizeSa vaibhava joIne mana baLe che. moTA devonI AjJAthI azva, mayUra, baLada Adi pazuonAM rUpa karavAM paDe For Private And Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 330. prazamarati chetathI duHkha thAya che. "devagatinuM AyuSya pUrNa thatAM manuSya ke tiryaMcanA bhavamAM javuM paDe che tenI kalpanA paNa devone dhrujAvI nAMkhe che! | saMvedanI-dharmakathA karatAM, zrotAone saMsArathI virA banAvI de, "cAra gatimAM kyAM ya sAcuM, zAzvat sukha nathI, ananta-zAzvat sukha mAtra mokSamAM ja hoya che'- A vAta zrotAonA dila-dimAgamAM sArI rIte dRDha karI de. cAra gatinAM du:khonI kalpanA Ave ane mANasa dhrUjI UThe! UMDo vicAra karato thaI jAya! vaipayika sukhomAM rAcavAnuM ne mAcavAnuM baMdha thaI jAya. nirvedanI : evI dharmakathA karavAnI ke zrotAo pAMca indriyonA vipayopabhogamAM anAsakta banI jAya. bahAra sArA ane suMdara dekhAtA viSayomAM temane uga utpanna thAya. vaiSayika sukha alpakAlIna che, vipayika sukhabhogathI kyAre paNa tRpti na thAya, strIno deha aneka azuci dravyothI bharelo che... zarIramAM khaNa Ave ane mANasa khaNI nAMkhe che, khaNatAM to AnaMda thAya che paNa pachI baLatarA UThe che, tema mohanA udayathI jIvAtmA maithuna sevI le che, paraMtu pachI vAsanAnI ghora baLatarA UThatI hoya che. sarve anarthonuM mULa maithunasaMjJA che. mathunasevanathI vIryahAni thAya che. tethI zarIramAM aneka roga janme che. A rIte cAra prakAranI dharmakathAo niraMtara karavAnI che. tenAthI sva-parano vaiirAgya vRddhi pAme che, tattvabodha spaSTa thAya che ane saMsAranA prapaMcothI bacI javAya che. granthakAra eka sAvadhAnI Ape che! vikathAo karavAthI dUra rahejo! 1. strI-kathA 2. bhojana-kathA 3. cora-kathA 4. deza-kathA A cAra prakAranI vikathAo-vikRtione poSanArI kathAo kyAreya nahIM karavAnI, strIonAM rUpayauvana-lAvaNya-veSa-bhASA-cAla ityAdinAM varNana nahIM For Private And Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paraguNa-doSanuM kIrtana choDo 331 karavAnAM, bhojana aMgenI vAta, arthAtu bhajya ane paya padArthonI carcA nahIM karavAnI. cAra loko AvI rIte dhADa pADe che, AvI rIte tALAM toDe che.. corIno mAla AvI rIte chupAve che...vagere carcA nahIM karavAnI. dezakathA-"A dezamAM ghauM vadhAre thAya che. A dezamAM cokhA khUba thAya che. amuka dezamAM dUdha nathI maLatuM. A dezanA zAsako sArAM che, A dezanA zAsako kharAba che..' AvI vyartha vAto na karavI joIe. je mumukSuone vairAgyanA mahApaMthe prayANa karIne vItarAgatA prApta karavI che, te mumukSuoe dharmakathAmAM nirata rahevuM joIe, padaguNa-doSanuM kIrtana choDo yAvatparaguNadoSaparikIrtane vyApRtaM mano bhavati / tAvadvaraM vizuddhe dhyAne vyagraM manaH kartum / / 184 || artha : jyAM sudhI mane bIjAnA guNa-doSa gAvAmAM pravRtta rahetuM hoya tyAM sudhI te manane vizuddha dhyAnamAM vyagra karavuM zreSTha che. vivecana : para-pugalanA guNadoSa manamAM ramI rahyA che? para-jIvAtmAonA guNadoSI gAI rahyuM che mana? tamane game che A manovRttio? tamane game che manathI A pravRttio? to tame vairAgyanA mArge cAlI ja nahI zako. tame AdhyAtmika vikAsayAtrA nahIM ja karI zako. mahAnubhAva! AdhyAtmika mArge svAtmA sivAya koIno ya vicAra karavAno nathI, arthAt bIjA jIvAtmAonA guNa-doponA vicAra karavAnA nathI, to ja tame AtmaciMtAmAM ane AtmatattvanA UMDA ciMtanamAM DUbI zakavAnA. bIjA jIvonA doSa joIne, e dopone vAraMvAra yAda karavAthI, avarNavAda karavAno thaI jaze. tamArA mukhethI e doSo prakAzita thaI javAnA. kAraNa ke mana vAraMvAra je vicAre che te vAto vANIthI vyakta thatI rahetI hoya che. A azubha manoyogathI ane vacanayogathI pApakarmono baMdha thato rahe che. mahattvanI ane gaMbhIra vAta to e che ke adhyAtmanA mArge AvI vRttio ane pravRttio zobhe ja nahIM. AvI pApavRtti-pravRtti dharAvatA jIvAtmAo adhyAtmamArganA yAtriko banI zake nahIM. AdhyAtmika mArgamAM paradravya tarapha jovAnuM ja nathI. svadravya-Atmadravya tarapha ja lakSa nirdhArita karavAnuM hoya che. For Private And Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 332. prazamarati tame kadAca coMkI jazo! bIjA jIvonA doSa ja nahIM jovAnuM grantha kAra nathI. kahetA, guNa jovAno paNa niSedha kare che! bIjA jIvonA guNo jovAnuM paNa koI prayojana nathI. doSadarzananA pApamAMthI mukta thavA mATe guNadarzana Avazyaka che, parantu doSadarzanamAM pravRtta thatA manane jo zAstronA-dharmagranthonA adhyayanaparizIlanamAM ane vizuddha AtmadravyanA dhyAnamAM lIna rAkhavAmAM Ave to, enA jevuM bIjuM koI kAma nathI! guNadarzana karavuM te sAruM che, parantu guNadarzana karavA jatAM doSadarzana thaI javuM ghaNuM svAbhAvika che. "A mahAnubhAva khUba sArA vidvAnuM che. dharmatattvonA jJAtA che." A ApaNe guNadarzana karyuM... eTale e vyakti pratye sabhAva jAgyo, have enA vicAro ApaNA manamAM AvatA rahevAnA. 'A mahAnubhAva vidvAna to che paNa tapazcaryA nathI karatA!' A doSadarzana eka divasa thaI javAnuM prazna : jevuM hoya tevuM jovuM temAM doSa lAge? uttara : jevuM hoya tevuM jovuM ane jANavuM te doSarUpa nathI, paraMtu rAga-dveSa thavA te doSarUpa che! rAga-dvepa karyA vinA jovAnuM ane jANavAnuM na AvaDe tyAM sudhI guNa-daSo javAnA-jANavAnA nathI. doSa jovAthI ja thAya che, guNa javAthI rAga thAya che. A baMne varSa che! tame jo AdhyAtmika mArganA yAtrika cho, to A vAta che! AtmaciMtananA ane tattvaciMtananA agAdha udadhimAM jo DUbakIo mAravI che ane paramAnandanI anubhUti karavI che, to A vAta che. ApaNe ApaNA manane vizuddha ciMtanamAM ke je paralakSI na hoya, temAM joDeluM ja rAkhavAnuM che. "mane to have kaMTALo Ave che adhyayana karatAM, mane to have majA nathI AvatI abhyAsa karatAM...' AvI badhI vAto na cAle tamArI A divyayAtrAmAM, bhAtikatAmAM rAcanAra mANaso je paradravya-parapugalanI vAtomAM rAje-mArca, te vAtomAM tamArAthI rasa na ja levAya! "jJAnasAra' mAM kahyuM che : parabrahmaNi magnasya zlathA paudgalikI kthaa|' paramabrahmamAM magna manuSyane mana pAMgalika vAto nIrasa ane nirarthaka hoya che. ene jarAya game nahIM. tame kadAca kahezo ke "saha-jIvanamAM arthAt bIjA sAdhako-munivaronA sahavAsamAM jIvavAnuM hoya tyAM bIjAnA guNadoSa to jovAI jAya ne?' na jovAya! tanathI sAthe rahevA chatAM manathI aLagA rahI zakAya che. tame tamArA For Private And Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAstrAdhyayana 333 zAstrAdhyayana-adhyApana-ciMtana-manana ane kathananI pravRttimAM DUbelA raho. sAthe rahenArAAM zuM kare che ane kevA che e jANavA jovAnuM nahIM bane! bIjAone sudhAravA mATe jo jIvatA ho to pachI tamArA mATe AdhyAtmika mArganI saphara nathI! zAAdhyayana zAstradhyayane cAdhyApane ca saMciMtane tathAtmani ca / dharmakathane ca satataM yatnaH sarvAtmanA kAryaH / / 185 / / artha : zAstranA adhyayana-adhyApana-ciMtanamAM tathA Atma-ciMtanamAM ane dharmakathA karavAmAM mana-vacana-kAyAthI satata prayatna karavo joIe. vivecana : "vizuddha dhyAnamAM amAre manane kevI rIte joDeluM rAkhavuM ?" A prananA javAba granthakAra svayaM ja Ape che. tame zAstronI duniyAmAM vasI jAo! A duniyAmAM rahevA chatAM duniyAnI bhIDamAMthI nIkaLI jAo. rAgI ane kaMpI evA cepI rogI jIvonA saMparkamAM rahevAnuM tyajI do. tamArI duniyA joIe zAstronI! dharmagranthonI! hA, dharmazAstronI paNa eka vizALa duniyA che. suMdara ane sa-rasa che e duniyA! alabatta, navI duniyAmAM praveza, thoDA samaya mATe romAMcaka ane caTapaTo lAge kharo, paNa kALakrame phAvI jAya che ane rasAnubhUti thatI rahe che. A duniyAmAM zAstravettAo divasa-rAta jijJAsu jIvAtmAone zAstronuM adhyayana karAvatA rahe che. teonAM hRdayamAM vAtsalya ane karuNAnA uccatam bhAvo bharelA hoya che ane adhyayana karanArAonAM hRdayamAM bhakti-vinaya ane vivekanA bhAvo ramatA hoya che. guru-ziSyanA A saMbaMdho evA lokottara saMbaMdho hoya che ke tyAM koI svArthanI kheMcAkheMcI nathI hotI ke guNa-dopanA jhagaDA nathI hotA! vANI-vyavahAra evA mITho ane sAco hoya che ke kyAreya koIna ucATa ke uga ja na thAya. "mAre vairAgyamArga para cAlatA rahevuM che ane vItarAgatA prApta karavI che', A dhyeyane anusaratA tame zAstronuM abhinava adhyayana karatA raho. je zAstronuM tame adhyayana-manana-ciMtana karyuM hoya te zAstro tame bIjAone bhaNAvatA raho. tamArA sahayAtrIone tamAruM zAstrajJAna ApatA raho. For Private And Personal Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 334. prazamarati adhyayana karatAM jema kheda, udvega ke utAvaLa na karavI joIe tema adhyApana karAvatAM paNa thAkavuM na joIe ke ropAyamAna na thavuM joIe. kAraNa ke adhyAtmamArge cAlanArAo badhA ja sUkSma prajJAna dharAvanArA na hoya. koI alpa smaraNazaktivALA paNa hoya, koI alpa zAstrajJAna lenArA paNa hoya..te sahunA pratye tamAruM vAtsalya, tamArI karuNa niraMtara vahetI rAkhavAnI che. zAstronuM ciMtana-manana karavA mATe, anuprekSA karavA mATe sAdhake potAnI cittavRttione zAntaprazAnta rAkhavI joIe. vaicArika ugratA tyajavI joIe. durAgrahano tyAga karavo joIe, e cittana-manananA paripAkarUpe je viziSTa arthabodha prApta thAya te arthabodha, jijJAsuonI yogyatA ane pAtratA mujaba bIjA sAdhakone Apavo joIe, zAstronuM ciMtana-manana AtmalakSI hovuM joIe. arthAtuM, mAtra vidvattA mATe zAstrAdhyayana nathI karavAnuM, zAstrAdhyayana AtmasaMzodhana mATe karavAnuM che. ema vicAratA rahevAnuM che ke, "AjanA divasamAM meM zAstronI AjJA mujaba keTaluM jIvana jIvyuM ane zAstronI AjJAnuM ullaMghana keTaluM karyuM." manathI zAstronI smRti ane ciMtana-manana kara. vacanathI e dharmazAstrono upadeza Apa. ja kAyAthI e dharmazAstro lakho ane jJAnabhaMDArone vyavasthita karo. Aje vartamAnakALe ApaNane je dharmagrantho prApta thayelA che, te dharmagrantho A ja rIte prApta thayelA che. mahApuruSae jIvanaparyata zAstronuM adhyayanaparizIlana karyuM ane e anuciMtanane TIkAnA rUpe, bhASyanA rUpe ke niyuktinA rUpe lakhyuM...A krama cAlato rahyo che. A paraMparAmAM ApaNe paNa goThavAI javAnuM che. A kSetramAM ja ApaNane jJAnAnanda prApta thaI zake ema che. zAstrajJAnanI upekSA karIne AtmAnubhUtinI vAto karanArAo svayaM bhramaNAomAM rAce che ane bIjA saraLa ane bhadrika jIvone bhramaNAomAM paTakI de che. potAnA racelA dharmagranthono pracAra karavA, prAcIna dhArmikaAdhyAtmika dharmagranthonI niMdA kare che ane "A zAstro na bhaNavAM joIe." evA pralApa kare che. zAstrajJAna vinA AtmAnubhUti zakya ja nathI. zAstronA-zAstrokta tattvonA sUkSma ane AtmasparzI ciMtana-mananamAMthI kyAreka AtmAnubhUti thaI jatI hoya che ane te AtmAnubhUti sAcI hoya che. daMbha ane darpathI mukta zAstrajJAnI AtmAnubhUti karyA vinA na rahe. For Private And Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'zAstra' kone kahevAya? 335 mana-vacana-kAyAne satata dharmazAstromAM, adhyAtmazAstromAM, yogazAstromAM otaprota rAkhIne adhyAtmanI yAtrAmAM pragati karatA rahevAnuM che. 'zA.' kone kahevAya? zAsviti vAgvidhividbhirdhAtuH pApaThyate'nuziSTyarthaH / traiGti ca pAlanArthe vinizcitaH sarvazabdavidAm / / 186 / / yasmAd rAgadveSoddhatacittAn samanuzAsti sddhrme| saMtrAyate ca duHkhAcchAstramiti nirucyate sadbhiH / / 187 / / artha : caMda pUrvadharo zA dhAtuno artha "anuzAsana' kare che, ane saiH dhAtune badhA zabda vattAe 'pAlana' arthamAM sunizcita karelo che. mATe, rAga-dveSathI jemanAM citta vyApta che, temane saddharmamAM anuzAsita kare che ane duHkhathI bacAve che, tethI sanA tana zAstra kahe che. vivevana : jo ananta ane zAzvatu sukha prApta karavuM che, jo AtmAnI parama zuddhi prApta karavI che ane vartamAna jIvanane zAnti, samatA ane prasannatAthI oLaghoLa karI devuM che to saddharmamAM mana-vacana ane kAyAthI sthira thavuM ja paDaze. asthira, caMcaLa ane uddhata banelAM mana-vacana-kAyAnuM anuzAsana karavuM paDaze, te anuzAsana kare che zAstro! enuM ja nAma "zAstra' ke je jIvonAM mana-vacana ane kAyAne saddharmamAM arthAtuM ahiMsA, satya, acaurya, sadAcAra ane aparigrahamAM sthApita kare. hiMsA, asatya, corI, durAcAra ane parigrahamAM jatAM mana-vacana-kAyAne roke! krodha-mAna-mAyA ane lobhamAM jatA jIvAtmAne roke. AvAM zAstro tADapatra upara, tAmrapatra upara ane kAgaLa vagere upara jema lakhAyelAM hoya tema jJAnI puruSonI vANI paNa zAstra banI jatI hoya che, ke je vANI mAnavInA antaH karaNane sparzatI hoya che ane enuM saddharmamAM sthirIkaraNa karatI hoya che. saMsAramAM paribhramaNa karI rahelA jIvAtmAonAM mana rAga ane dveSanI prabaLa asara nIce hoya che. e mana to ja saddharmamAM sthira thaI zake, je nirantara zAstronA adhyayana-ciMtana-mananamAM e manane joDelAM rAkhavAmAM Ave. vANI ane kAyAne zAstronI duniyAmAM ja jaDelAM rAkhavAmAM Ave. For Private And Personal Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 336 prazamarati zAstranA adhyayana-parizIlanamAM, vAMcana-mananamAM, lekhana ane pravacanamAM otaprota rahenAra sAdhaka AtmA-mananAM tamAma duHkho ane dvandrothI mukta thAya che. je zramaNa, zramaNIo ane mumukSuo zAstranA adhyayana vageremAM manavacana-kAyAthI joDAyelA nathI rahetA, teo bhale tapa kare, tyAga kare, dharmakriyAo kare, chatAM teo mAnasika azAMti ane duHkhothI mukta nathI thaI zakatA. je sAdhako mAtra zAstronuM adhyayana kare che, arthAt amuka samaya pUratuM ja adhyayana kare che ane e sivAyanA samayamAM pramAda seve che, teo mananAM duHkho-klezothI mukta thaI zakatA nathI. je sAdhako zAstrone mAtra yAda karI le che, kaMThastha karI le che paraMtu arthajJAna prApta nathI karatA, zAstronI anuprekSA nathI karatA te sAdhako mananA lezothI mukta nathI thaI zakatA. je sAdhako zAstronuM adhyayana karIne anuprekSA karIne, cAra dharmakathA nathI karatA, arthAt potAnI vANIne zAstropadezamAM nathI pravartAvatA teo mananAM duHkhothI mukta nathI thaI zakatA. te sAdhake mananA kleza, saMtApo ane vikhavAdothI mukta thavuM hoya to teNe zAstronI duniyAmAM vasI javuM joIe. zAstro, jIvAtmAone duHkhothI bacAve ja che, emAM koI zaMkA nathI. eTale to paramAtmA mahAvIra svAmIe kahyuM : "jJAsamo tavo nadhei : svAdhyAya-samAna bIjo koI tapa nathI! svAdhyAya eTale zAstrAbhyAsa. zAstrAbhyAsa apUrva tapazcaryA che. A tapazcaryA karanAra manuSyanAM tana-mananAM duHkho nAza pAme che, karmabaMdhano nAza pAme che. AvAM zAstro pratye Adara ane ahobhAva joIe, mATe prAcInaarvAcInakALamAM zAstrone sonAnI zyAhIthI, cAMdInI zyAhIthI paNa lakhAvavAmAM Ave che. tAmrapatra upara A zAstrone kotarAvavAmAM Ave che. moTAM moTAM jJAnamaMdiro baMdhAvIne temAM zAstrone surakSita rAkhavAmAM Ave che. duHkhothI bacAvanAra tattvane jALavI rAkhavuM ja joIe. AvAM zAstrono mahimA samajIne dina-rAta e zAstronA adhyayanAdimAM rahIna, apUrva jJAnAnanda anubhavatA rahevAnuM che. For Private And Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvAvathI e ja zAstra zAsanasAmarthyena tu santrANabalena cAnakyena / yuktaM yat tacchAstraM taccatat sarvavidvacanam / / 188 / / artha : anuzAsana karavAnA sAmarthyathI tathA nidaoNSa rakSaNabaLathI yukta hovAnA kAraNe tene "zAstra' kahevAya che, ane te zAstra sarvajJavacana ja che. vina : zAstra! saMsAranA svabhAvane vAstavika banAvanAruM che, A sarvabaMdhanothI mukta pUrNa AtmasvabhAvane batAvanAra che. ja zaraNAgata jIvonuM niSpApa upAyothI parirakSaNa karanAruM che. AvuM zAstra eTale dvAdazAMga pravacana AvuM zAstra eTale sarvajJanuM vacana AvuM zAstra eTale vItarAga-vaDhapa ane gatamoha paramAtmAnuM vacana! je vItarAgI nathI, kaMpamukta nathI, moharahita nathI, tenAM vacano, grantho zAstro na banI zake. kAraNa ke tevA rAga-dvapa-mohathI gherAyelA bhagavAnonAM vacana nathI vAstavika saMsArasvarUpa samajAvI zakatAM, nathI mokSadazAnuM yathArtha nirUpaNa karI zakatAM ke nathI zaraNAgata jIvonuM nikhApa upAyathI parirakSaNa karI zakyAM. pachI ene zAstra kema kahevAya? - jenAM adhyayanathI mAnavInA haiye, bhAvuka jIvonA hRdayamAM saMsAranAM sukha pratye vairAgyanA bhAva na jAge, jenA adhyayanathI ziva-acala-arajI-anaMtaakSaya-avyAbAdha evA mokSanuM AkarSaNa na jAge...tene zAstra kema kahevAya? duHkha, trAsa, saMtApa ane asaMkhya viTaMbaNAothI bacavA ane punaH e du:kha trAsa Adi na satAve, te mATe jenA zaraNe Ave te ja bacAvI na zake ane niSpApa upAyo na batAvI zake, to tene zAstra kema kahevAya? zrIpAlacaritramAM, jyAre rAjakumArI mayaNAsuMdarIne, roSe bharAyelA pitArAjAe, eka koDharogathI gherAyelA uMbarANA' sAthe paraNAvI dIdhI hatI tyAre ubuddha mayaNAsuMdarI sarvajJavacananA sahAre ja svastha, nirbhaya ane nizcala rahI zakI hatI. eNe evAM zAstronuM adhyayana -parizIlana kareluM hatuM. "saMsAramAM AvuM badhuM to bane!' enA haiye potAnA pitA pratye koI ropa na janmyo! enA For Private And Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 338 prazamarati haiye "mAruM sukha cAlyuM gayuM." evI koI vedanA na jAgI! ane jyAre e potAnA gurudeva pAse pahoMcI tyAre gurudeve paNa ene nirdoSa, niSpApa evI dharmArAdhanA batAvI. "siddhacakra' mahAmaMtranI ArAdhanA batAvI, ke jemAM hiMsAdi koI ja pApa na hatuM. e ArAdhanA dvArA mayaNAsuMdarIe uMbarANAnA koDharogane mULamAMthI dUra karyo hato. tananA ane mananA sarva saMtApone dUra karavAnuM sAmarthya mAtra sarvajJavacanamAM ja raheluM che, jo sAdhaka AtmA, mokSamArgano yAtrika AtmA potAnI mokSayAtrA nirApada banAvavA icchato hoya to teNe AvAM zAstronuM ja adhyayana karavuM joIe. manane rAga-dveSa ane mothI bharI de tevAM pustako kyAreya na vAMcavAM joIe. evA vAMcanathI mana rogI bane che. azubha pApavicAronI hAramALA cAle che, tenAthI ananta pApakarma baMdhAya che ane enA pariNAme jIva durgatimAM dAruNa duHkho anubhave che. je sarvajJa nathI, vitarAgI nathI. emanAM pustako-grantho kyAreya na vAMco. emanAM vacano kyAreya na sAMbhaLo. jeo sarvajJa-vItarAgI hatA, pUrNajJAnI hatA, tevA paramapuruSonAM vacano je granthomAM gUMthAyelAM che, te granthonuM adhyayana karo. e grantho bhale pachI gaNitAnuyoganA hoya, dravyAnuyoganA hoya, caraNakaraNAnuyoganA hoya ke kathAnuyoganA hoya. zAstronI vAto to ghaNI jUnI vAto thaI gaI che..zAstronI vAtomAM ghaNI badhI bheLaseLa thaI gaI che. AjanA kALe zAstronI vAta zuM kAma Ave?' AvI badhI behUdI vAtomAM na phasAzo. satya kyAreya jUnuM thatuM nathI! satya nitya nUtana ja rahe che. asatyonA DhagalAmAM kyAreka satya bhaLI gayuM hoya to e satyane zodhI kADhavAnI buddhi joIe. mATImAM bhaLI gayelA saunAne jo zuddharUpe meLavI zakAya to asatyanI sAthe bhaLI gayelA satyane zuddharUpe kema na meLavI zakAya? AjanA kALa sarvajJavaganA ja sAcuM zaraNa ApI zake ema che! aneka duHkha, trAsa, ciMtAo, vyathAo ane pIDAomAM taraphaDatA jIvone sarvajJavacana ja bacAvI zake che! sAcI zAnti, samatA, tRpti ane prasannatA sarvajJazAsananAM zAstro pAsethI ja maLI zakaze, mATe zAstrono Adara karo. For Private And Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navatatva jIvAjIvA: puNyaM pApAstravasaMvarAH sanirjaraNAH / vandho mokSazcaite samyak cintyA navapadArthAH / / 189 / / artha : jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA. baMdha ane mokSa, A nava padArthonuM sArI rIte cittana karavuM joIe. vivara : AdhyAtmika kSetramAM praveza karavA mATe mumukSu AtmAoe 'navA tattvone jANavAM joIe ane e tattvonuM ciMtana-manana karavuM joIe. sarvajJanA dharmazAsananAM A mULabhUta tatvo che. badhAM zAstrograntho ane AgamAM A nava tattvono vistAra che. ahIM granthakAre A kArikAmAM e nava tattvomAM nAma batAvyAM che ane anurodha karyo che ke : A nava tattvo para UMDANathI citana karajo. A nava tattvonI saMkSipta vyAkhyA A pramANe che : * 1 jIva : AyuSyakarmanA yoge je jIvyo, jIve che ane jIvaze, tene jIva kahevAya. je mANo baLa, indriya, AyuSya ane zvAsocchuvAsa) nA AdhAre jIvyo che, jIve ane jIvaze, tene jIva kahevAya. baLa-indriya-AyuSya ane zvAsocchavAsa 'dravyaprANa" kahevAya. jJAnopayoga ane darzanopayoga e "bhAvaprANa" kahevAya. 2. ajIvaH jemAM dravyaprANa ane bhAvaprANa na hoya tene sajIva kahevAya. 3. puNya : jeno udaya zubha hoya che tevI 42 karmaprakRti. 4. pApa H jeno udaya azubha hoya che tevI 82 karmaprakRti. pa. Arava : zubha ane azubha karma grahaNa karavAnA hetuo. , saMvara : Asvavono nirodha. 7. nirjarA : pUrvabaddha karmono tapazcaryAthI ke bhogavaTAthI nAza. 8. baMdha : karma-pugalo sAthe jIvapradezano ekAtma saMbaMdha. 22. 'jIva prANadhAraNe ajIvan jIvanti jIviSyanti Ayuryogeneti nirUktavazAd jIvAH / - nIvavAra rIyAma jIvati jIviSyati jIvitapUrvo vA jIvaH / - 'paMcAstikAya' TIkAyAm 23. pANehiM caduhiM jIvadi jIvarasadi jo hu jIvido puvyaM / / so jIvoM, pANA puNa balamiMdiyamAU-ussAso / / 30 / / - paMcArita kArya For Private And Personal Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 380. prazamarati 9. mokSaH sarva kamano nAza ane AtmAnuM AtmAmAM avasthAna. A nava padArthonuM vistRta ane UMDuM jJAna grantha kAra svayaM ja AgaLanI kArikAomAM karAve che. sarvaprathama jIva padArthanA bheda [prakAra)nuM nirUpaNa kare che? jIvanauru jIvA muktAH saMsAriNazca saMsAriNastvanekavidhAH / lakSaNato bijJeyA dvitricatuHpaJcaSaDbhedAH / / 190 / / artha : jIvo be prakAranA hoya che-mukta jIva ane saMsAra jIva. saMsArI jIva betraNa-cAra-pAMca-cha vagere aneka prakAranA hoya che, te jIvIne lakSaNathI jANavA joIe. vivevana : jIvonA mukhya be prakAra che : mukta jIva ane saMsArI jIva. ATha karmonAM baMdhanathI jeo mukAya che-mukta thAya che, te mukta jIva kahevAya che. eka vakhata mukta thayelA jIvo, pachI kyAre paNa karmothI baMdhAtA nathI-lepAtA nathI-AvarAtA nathI. mukta AtmA kyAreya paNa saMsArI banato nathI eTale muktAtmAnI sthiti sAdi ananta' kahevAya che. sAdi zarUAtasahita, ananta attarahita. muktano paryAyavAcI zabda che siddha. siddha AtmAonuM 'AcArAMga-sUtramAM A rIte svarUpadarzana karavAmAM AvyuM che : "te dIrtha nathI, hrasva nathI, goLa nathI, trikoNa nathI, catuSkoNa nathI, parimaMDala nathI, lAla nathI, lIlA nathI, zukula nathI, kRSNa nathI, nIla nathI, durgadha nathI, sugandha nathI, tIkhA nathI, kaDavA nathI, khATA nathI, kaSAyI nathI, madhura nathI, mRdu nathI, karkaza nathI, bhAre. nathI, halakA nathI, zIta nathI, uSNa nathI, snigdha nathI, rukSa nathI. zarIrI nathI rohaka nathI, strI nathI, puruSa nathI, napuMsaka nathI.' mukta jIvo azarIrI hovAthI, zarIranA tamAma dhamAMthI mukta hoya che. sarva karmothI mukta hovAthI, pharmajanya sarva prabhAvothI mukta hoya che. teo anantajJAnI hoya che. anannadarzanI hoya che. kSAyika cAritrI hoya che. ananta sukhI hoya che. ananta vIryavaMta hoya che. akSaya sthitivALA hoya che. amUrta hoya che ane agurulaghu paryAyavALA hoya che. alabatta, mukta jIvomAM "jIvanI karelI paribhASA : "AyuSya karmanA yoga je jIvyo che, jIve che ane jIvaze, tene jIva kahevAya," karavI nahIM ghaTe. prANonA AdhAre je jIvyo che...' A paribhASA paNa karavI nahIM ghaTe, kAraNa For Private And Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvanA prakAro 341 ke mukta jIvone 'AyuSya karma' nathI hotuM ane baLa, indriya Adi dravya prANo paNa nathI hAMtA mukta. jIvonuM astitva emanA bhAvaprANa-jJAnopayoga ane darzanopayogathI hoya che, arthAt emanI cetanA emanuM astitva che. 'cetanAnakSo jhIvaH' A paribhASA mukta jIvomAM ghaTe che. muktAtmAonuM sukha kevuM hoya, emano Ananda kevo hoya...vagere agocara vAto to evA yogI puruSo jANI zake che ke jeonA kAryo upazAnta thayA hoya, jeone AtmapariNatirUpa AtmajJAna thayuM hoya. jeo dIrghakALaparyaMta paramatattvonAM dhyAnamAM lIna rahetA hoya. saMsArI jIvonA aneka prakAro che. saMsAranI cAra gatimAM paribhramaNa karI rahelA jIvonA be-traNa-cAra-pAMca ane cha prakAro, ane enA avAntara aneka prakAro granthakAra svayaM havenI kArikAomAM batAve che ane enAM lakSaNa paNa batAve che. jIvanA prakAze dvividhAzcarAcarAkhyAstrividhAH strIpuMnapuMsakA jJeyAH / nArakatiryagmAnuSadevAzcaturvidhAH proktAH ||191 / / paJcavidhAstyekadvitricatuH paJcendriyAzca nirdiSTAH / kSityamyunipavanataravastrasAzca SaDbhedAH || 192 / / artha : `saMsArI jIvo cara [trasa] ane acara }sthAvara] nAme be prakAranA che. strI, purUSa ane napuMsaka-traNa prakAranA jANavA, nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva-cAra prakAre kahevAyA che. ekandriya, beindriya, teindriya, carindriya ane paMcendriya-A pAMca prakAranA jIvo kahevAyA che. pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, ane trasa-A cha bheda batAvAyA che. vivepana : saMsaraNa-paribhramaNa eTale saMsAra! saMsArI eTale cAra gatimAM paribhramaNa pharanAro! be prakAre : saMsArI jIvonA mukhya be bheda batAvavAmAM AvyA che : cara ane acara, cara jIvone 'trasa' kahevAya che, acara jIvone 'sthAvara' kahevAya che, 24. saMsaraNaM bhramaNaM saMsAraH sa evAstyeSAmiti saMsAriNaH / jIvavicAra-TIkAyAm - For Private And Personal Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 342 prazamarati icchApUrvaka ke icchA vinA je jIvo UMca-nIce ke tIrachI gati karI zake te jIvone "trasa" iMcara kahevAya. je jIvo ThaMDI-garamI Adi upadravo hovA chatAM te sthAna choDI na zake, icchA ke anicchAthI gati na karI zake te jIvone sthAvara' =acara kahevAya che. tejaskAya, vAyukAya, beindriya, indriya, caurindriya ane paMcendriya jIvo cara che. pRthvIkAya, apakAya ane vanaspatikAya-A sthAvara jIvo che. tejaskAya ane vAyukAyanA jIvo "gatitrasa' kahevAya che. e sivAyanA beinDiyAdi jIvo 'labdhitrasa' kahevAya che. agni ane vAyunI mAtra UMcInIcI-tIrachI gati hoya che,...IcchAthI gati nathI hotI. jyAre beindriyAdi jIvonI gati icchAthI hoya che. mATe temane "labdhisa' kahevAmAM AvyA che. IcchA - eka prakAranI labdhi che. traNa prakAre : saMsArI jIvo jyAM traNa prakAranA batAvavAmAM AvyA che, tyAM te jIvonA 1. strI 2. puruSa, ane 3. napuMsaka tarIke prakAro batAvAya che. - strIveda [mohanIya karma nA udayathI strIpaNuM maLe che. puruSaveda mohanIya karmI nA udayathI puruSapaNuM maLe che. napuMsakaveda mohanIya kamI nA udayathI napuMsakapaNuM maLe che. - te te vedodayane anurUpa jIvAtmAne zarIra, svabhAva, lAgaNIo vagerenI prApti thAya che. zrI jIvAjIvAbhigama-sUtranA TIkAkAra AcAryazrIe eka eka zlokathI strI-puruSa ane napuMsakanuM svarUpa samajAvyuM che. 25. abhisandhipUrvakamanabhisandhipUrvakaM vA Urdhvamadhastiryaka calantIti trasAH / / uSNAdyabhitApe'pi tatsthAnaparihArAsamarthAH santastiSThantItyevaMzIlAH sthAvarAH / - nIvAnIvAIma-TIyA 26. se kiM taM thAvarA? thAvarA tivihA pannattA, taMjahA-puDhavikAiyA AukkAiyA vnnssiikaaiyaa| - jIvAjIvAbhigame sUtra-10 27. tattha je te evamAhaMsu tividhA saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA te evamAhaMsu, taM jahA itthi purisA nnpuNskaa| - jIvAjIvAbhigame/ sUtra-44 28. yonirmUdutvamasthairya, mugdhatA''balatA stnau| puskAmiteti liGgAni, sapta strItve pracakSate / / mehanaM kharatA dAya, zauNDIrya zmazru dhRsstttaa| strIkAmiteti liGgAni sapta puMstve pracakSate |stnaadishmshrukeshaadibhaavaabhaavsmnvitm| napuMsakaM budhAH prAhurmohAnala-sudIpitama / / For Private And Personal Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvanA prakAro 343 strI H strInAM sAta lakSaNa che : yoni, mRdutA, amugdhatA, abalatA, stana ane puruSakamitA, puruSa : puruSanAM sAta lakSaNa che. puruSacihna, kaThoratA, dRDhatA, parAkrama, zmazra, dhRSTatA ane strI-kAmukatA. napuMsaka : mohagninI prabaLatA, strI-puruSanAM lakSaNa keTalAMka hoya, keTalAMka na hoya. na hoya puruSamAM, na hoya strImAM. cAra prakAre : saMsArI jIvone jyAM cAra prakAramAM vibhAjita karavAmAM AvyA che, tyAM 1. nAraka 2. tiryaMca 3. manuSya ane 4. deva, A cAra prakAra batAvAyA che. naraka nAma gotra pahelI dhamAM ratnaprabhA bIjI vaMsA zarkarAmabhA trIjI vAlukAprabhA cothI aMjana paprabhA pAMcamI riSTA dhUmaprabhA chaThThI madhA tama:prabhA sAtamI mAdhavatI tamatama prabhA prazna : nAma ane gotramAM zuM aMtara che? uttara : nAma anAdikAla-siddha che ane artharahita che. gotra arthasahita che. jema-pahelI narakanuM nAma "dharmA' che. jenAM koI naraka sAthe saMbaMdha dharAvato artha nathI, paraMtu anAdikALathI A ja nAma che ane anantakAlaparyata e nAma raheze! gotranuM nAma "ratnaprabhA che. ahIM 'prabhA'no artha "bahulatA' karavAmAM AvyuM che. arthAt pahelI naraka ratnabahulA che. tyAM ratno ghaNAM che. evI rIte zarkaraprabhA eTale jyAM zarkarAnI bahulatA che. selA 29. tattha je te evamAhaMsu cauvihA saMsAra samAvaNNagA jIvA paNNattA te evamAhaMsu, taM jahA-neraiyA tirikkhajoNiyA maNussA devA / - jIvAjIvAbhigame/ sUtra-65 / / 30. tatra nAmagotrayorayaM vizeSaH-anAdikAlasiddhamanvartharahitaM nAma, sAnvartha tu gotram - jIvAjIvAbhigama-TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 344 prazamarati "tiryaMconA pAMca prakAra : ekeMdriya, beindriya, taMindriya caurindriya ane pacendriya. A tiryaMco traNa vibhAgamAM vibhAjita che : jalacara (pANImAM cAlanArA) sthalacara (pRthvI para cAlanArA), khecara (AkAzamAM UDanArA) jalacara : pADA jevA matsya, mAchalAM, kAcabA, jhaMDo, magara vagere. sthalacara : catuSpada (gAya vagere), uraparisarpa (sApa vagere), bhujaparisarpa (noLiyo vagere) khecara : romaja (rUMvAMTAnI pAMkhavALA popaTa, kAgaDA vagere), carmaja (cAmaDAnI pAMkhavALA vaDavAgulI, cAmacIDiyAM vagere) manuSyanA traNa prakAra : karmabhUminA (bharata-5, eravata-5, mahAvidehapa15 , akarmabhUminA[ hemavata-pa, eNraNyavatu-pa, harivarSa-5, 26-5, devaku -pa, uttarakuru-pa aMtaradvIpanA paka. prazna : karmabhUmi kone kahevAya? uttara : je bhUmimAM hathiyAra, lekhana, ane khetIthI vyavahAra cAlato hoya te karmabhUmi kahevAya. prazana: akarmabhUmi kone kahevAya? uttara : jyAM hathiyAra, lekhana ane khetI vinA vyavahAra cAle te akarmabhUmi kahevAya. prazna : antaradvIpa kone kahevAya? uttara : A jaMbudvIpamAM himavaMta" ane "zikharI' nAmanA be parvata che. te pUrva ane pazcimamAM lAMbA che. temanA baMne cheDAo be vibhAgamAM lavaNasamudramAM gayelA che. eTale kula ATha dADhAo thaI. dareka dADhA upara 7-7 dviIpo che. tethI kula 56 dvipa thAya. A 57 aMtardhvapomAM yugalika manuSyo ane tiyo rahe che. 31. 1 kiM taM tirikkhajoNiyA? tirikkhajoNiyA paMcavidhA paNNattA, taMjahA. egidiyatirikkhajoNiyA beiMdiyatirikkhajoNiyA teiMdiyatirikkhajoNiyA cauriMdiyatirikkhajoNiyA pNciNdiytirikkhjonniyaa| -jIvAjIvAbhigame/ sUtra-96 32. se kiM taM gamavakkaMtiyamaNussA? gambhavakkaMtiyamaNurasA tividhA paNNattA, taM jahA kammabhUmagA akammabhUmagA aNtrdiivgaa|| - jIvAjIvAbhigame/ sUtra-107 For Private And Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvanA prakAro 345 devonA cAra prakAra : 1. bhavanapati 2. vANavyaMtara 3. jyotiSI 4. vaimAnika. ja bhavanapatinA 10 prakAra : asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyutakumAra, agnikumAra, dIpakumAra, udadhikumAra, dikumAra, pavanakumAra, medhakumAra. A vyaranA 8 prakAra : pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinnara, kiM55, mahoraga, gaMdharva. vANavyaMtaranA 8 prakAra : aNapannI, paNapatrI, isIvAdI, bhUtavAdI, kaMdita, mahAkadita, phohaMDa ane pataMga. jyotiSInA 5 prakAra : sUrya-candra-graha-nakSatra-tArA. vaimAnikanA 26 prakAra : kalpopapanna-12 : saudharma izAna, sanatkumAra, mAhendra, brahma, lAtaka, mahAzukra, sahastrAra, Anata, prANata, AraNa, ayyata. kalpAtIta nA 14 prakAra : raiveyaka-9 : sudarzana, supratibaddha ; manorama, sarvatobhadra, suvizAla, sumanasa, saumanasa, priyaMkara, naMdIkara, anuttara 5 : vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita, ane sarvArthasiddha. pAMca prakAre ! 'jJAnI puruSoe pAMca prakAre paNa jIvonI vivakSA karI che. te jIvo anukrame1. ekendriya 2. baMindriya 3. taMindriya 4. caurindriya ane 5, paMcendriya che. A pAMca prakAramAM samagra jIvasRSTino samAveza thaI jAya che. ekendriya jIvo pRthvIkAya, pUkAya, tejaskAya, vAyukAya ane vanaspatikAya. beindriya jIvo : zaMkha, kaDA, kRmi, parA, aLasiyAM vagere. te indriya jIvo : mAMkaNa, jU, kIDI, maMkoDA, kuMthuA, IyaLa vagere. caurindriya jIvo : vIMchI, bhramara, mAkhI, macchara, kaMsArI vagere. paMcendriya jIvo : devo, nAraka, manuSya, gAya, bheMsa vagere tiryaMco. 33. se kiM taM devA? devA cauvihA paNNattA, taM jahA-bhavaNavAsI vANamaMtarA joisiyA vemaanniyaa| - jIvAjIvAbhigame/ sUtra-114 34. tattha je te evamAhaMsu paMcavidhA saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA te evamAhasu, taM jahA-egiMdiyA veiMdiyA teiMdiyA cauridiyA pNciNdiyaa| - jIvAjIvAbhigama/sUtra224 For Private And Personal Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 346 prazamati paricaya : je jIvone mAtra sparzanendriya hoya te ekendriya kahevAya. je jIvone mAtra sparzanendriya ane rasanendriya hoya te beindriya kahevAya. je jIvAne sparzana-rasana ane ghrANendriya hoya te teindriya kahevAya. je jIvone sparzana-rasana-prANa ane cakSurindriya hoya te carindriya kahevAya, ane je jIvone sparzana-2sana-ghrANa-cakSu tathA zravaNendriya hoya te paMcendriya kahevAya. cha prakAre : pa samagra jIvasRSTino samAveza cha vibhAgomAM paNa thAya che. te cha vibhAgo A pramANe che : pRthvIkAya, akAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya. 1. pRthvIkAya : sphaTika, maNi, ratna, pArA, sonuM, cAMdI, mATI, paththara, mIThuM, abarakha vagere. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. apkAya : kUvAnuM-varasAdanuM pANI, ThAra, barapha, karA, jhAkaLa, dhummasa vagere. 3. tejaskAya : aMgArA, jvAlA, bhATho, uSNa rAkha vagere. 4. vAyukAya : vAyu, vaMToLiyo, ghanavAta, tanavAta, mahAvAyu vagere. 5. vanaspatikAya : dareka jAtanI vanaspati. 6. trasakAya : nArakI, manuSya, deva, jalacara tiryaMca, sthalacara-kheMcara tiryaMca, A rIte graMthakAre be prakAre, traNa prakAre, cAra prakAre, pAMca prakAre ane cha prakAre saMsArI jIvasRSTinuM pratipAdana kareluM che. evamanekavidhAnAmekaiko vidhiranantaparyAyaH / pro: dhanyavAdajJAnavarzanaviparyAyaH 2103 || artha : sthiti, avagAhanA, jJAna, darzana, Adi paryAryAnI apekSAe A rIte aneka bhedono (jIvAnA) eka-eka bheda (mULa bheda) anantaparyAyavALo kahyo che. vivecana : A rIte (be prakAre..traNa prakAre cha prakAre.) jIvonA aneka prakAro che. zrI devAnandasUriracita 'samayasAra' prakaraNamAM bIjI rIte paNa jIvonA prakAra jovA maLe che. jema ke : be prakAre avyavahAra rAzinA jIvAM ane vyavahAra rAzinA jIvo. traNa prakAra-saMyata, asaMyata ane saMyata saMyata, bhavya, abhavya ane jAtibhavya. 35. tattha NaM je taM evamAhaMsu chavvihA saMsArasamAvaNNagA jIvA te evamAhaMsu taM jahA puDhavikAiyA AukkAiyA, teukkAiyA, vAUkkAIyA vaNarasatikAiyA tasakAiyA / - nIvAnIvAmitte/ sUtra-228 For Private And Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvanA prakAro 347 sAta prakAre-kRSNalazI, nIlazI, kapotatejo padma0 zukla- vezyAvALA ane alezI. ATha prakAre - aMDaja, potaja, jarAyuja, rasa, saMsveda saMmUrchAima, ubheda ane upapataja. A rIta cauda prakAranA (14 guNasthAnonI apekSAe) jIvo paNa batAvyA che. A rIte aneka prakAromAM jIvasRSTinuM vibhAjana thaI zake che, ane A eka-eka prakAranA ananta bheda paDI zake che! e ananta prakAra kevI rIte che, e granthakAre samajAvyuM che. dareka dravyanA anantaparyAya hoya che. paryAya eTale avasthA, eka-eka jIvadravyanA ananta-ananta paryAya hoya che. ahIM prastuta viSayamAM cAra apekSAe paryAyonI anaMtatA batAvI che. 1. sthitinI apekSAe 2. avagAhanAnI apekSAe. 3. jJAnanI apekSAe ane 4. darzananI apekSAe. sthiti eTale AyuSya, anAdikAlIna saMsAramAM jIve anaMta bhava karyA che. dareka bhavamAM AyuSyakarmanI sthiti to hoya ja e apekSAe jIvanA ananta paryAya che. avagAhanA eTale zarIranuM nAnA-moTApaNuM. zarIra AkAza-pradezone avagAhIne rahe che. hInAdhika zarIronA kAraNe ane ananta bhavamAM jIve anaMta zarIra dhAraNa karelAM hovAthI avagAhanA anaMta prakAranI thAya che. A apekSAe jIvanA anaMta paryAya che. sUkSma nigodanA jIvanA jJAnathI mAMDIne kevaLajJAna sudhI jJAnanA ananta bheda thAya. eka ja jIvanI apekSAe nigodathI kevaLajJAna sudhInI yAtrAmAM jJAnanA ananta payaya thaI jAya che. evI rIte darzananA (sAmAnya upayoga) paNa ananta paryAya thaI jatA hoya che. A dRSTie jIvanA ananta paryAya che. Ama anutta jIvomAM eka-eka jIvanA ananta bheda paDe che! jIvasRSTinA ciMtana-manAmAM A apekSAo khUba upayogI bane che. UMDuM ane vyApaka ciMtana karanArA ciMtako mATe, ciMtananI A kaDIo Anandaprada banatI hoya che. 36. aMDaja iiDAmAMthI utpanna thAya te, pakSIAM] potaja |potayukta utpanna thAya, hAthI vagere) jarAyuja jarAyukta janme, gAya vagere) rasaja cilita rasamAMthI tathA madirA vageremAMthI utpanna thatA baMindriya jIvo.| sarvedaja parasevAmAMthI utpanna thatA jIvo, mAMkaDa, jU vagerenuM uddabhedaja jimIna bhedIne utpanna thanArA jIvAM, tIDa vagara samRmi minuSyanA 18 sthAnamAM janmanArA| upajAtaja | nArakI ane devo For Private And Personal Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jIvanuM lakSaNa sAmAnyaM khalu lakSaNamupayogo bhavati sarvajIvAnAm / sAkAro'nAkArazca so'STabhedazcaturdhA tu / / 194 / / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha : sarva jIvonuM sAmAnya lakSaNa upayoga che. te upayoganA be prakAre che : sAkAra ane anAkAra. sAkAra upayoganA ATha prakAra ane anAkAra upayoganA cAra prakAra che. .. viveSana : samagra vizva jIva ane jaDa tattvonuM mizraNa che. 'A jIva che, jaDa nathI' Avo nirNaya karavA mATe koI nirNAyaka tattva joIe. e nirNAyaka tattva che lakSaNa. lakSaNathI lakSyano nizcaya thaI zake che. lakSaNano evo niyama hoya che ke e * lakSyamAM ja rahe. * lakSmataramAM na rahe. * lakSyamAM sarvatra rahe. jevI rIte jJAnI puruSoe jIvanuM lakSaNa batAvyuM che tevI rIte ajIvanuM paNa lakSaNa batAvyuM che. prastutamAM sarvajIvonuM lakSaNa batAvyuM che : upayoga : A upayoga zabda jaina tattvajJAnanI paribhASAno zabda che. cAlu saMsAra-vyavahAranA arthamAM A zabda nathI samajavAno, jema ke : 'huM varasAdamAM A chatrIno upayoga karuM chuM.' 'A UnanAM kapaDAMno upayoga huM ziyALAmAM karuM chuM...' A saMsAravyavahAramAM prayojAyelo 'upayoga' zabda che. prastuta 'upayoga' zabda 'bodharUpa vyApAranA arthamAM prayojAyelo che. prazna : bodharUpa vyApAra AtmAmAM ja kema thAya che? jaDamAM kema nahIM? uttara : bodharUpa vyApAra cetanArAktinuM kArya che. cetanAzakti bodharUpa vyApAranuM kAraNa che! jaDamAM cetanAzakti nathI mATe temAM bodharUpa vyApAra thato nathI. prazna : AtmAmAM to anaMta guNo che, to 'upayoga' ne ja lakSaNa kema kahyuM? uttara : sAcI vAta che, AtmAmAM guNo to anaMta che, paraMtu badhA guNomAM upayoga ja pradhAna che. kAraNa ke upayoga svapara prakAzarUpa guNa che. tethI rU. upayoga nakSam| - tattvArtha/42, sUtra-8 For Private And Personal Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org upayoga-sAkAra : anAkAra 749 upayoga ja sva ane parano bodha karAve che, jJAna karAve che. 'A sAruM, A narasuM, A che, A nathI, A Ama kema, A Ama kema nahIM.' ityAdi 'upayoga' nA kAraNe jANe che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaLI, lakSaNa to evuM hovuM joIe ke e samagra lakSyamAM sadA rahe. AtmA lakSya che. upayoga lakSaNa che. AtmAmAM-sarva AtmAomAM A lakSaNa sadA jovA maLe che. A sivAyanA bIjA guNo kyAreka pragaTa hoya, kyAreka pragaTa na paNa hoya. jyAre upayoga to nigodanA jIvomAM paNa pragaTa, hoya che! 'nIsUtra'mAM kahyuM che : savanIvAmAM pimAM maccharAM jhaLatAno niththudhADiyo! sarva-jIvomAM akSarano anantamo bhAga (A ja upayoga) nitya ughADo hoya che. 32 A upayoganA be prakAra che : jJAnopayoga vizeSa bodha 1 ane darzanopayoga (sAmAnya bodha] A 'upayoga' lakSaNa : 1. lakSya-AtmAmAM ja rahe che, 2. lakSmatara-jaDamAM nathI jatuM, 3. sakala lakSyamAM-sarva AtmAomAM rahe che. sAkAra upayoganA ATha ane AnAkAra upayoganA cAra prakAro che, te prakAro granthakAra svayaM have eka kArikAmAM batAve che : upayoga-sAkAraH anAkAra jJAnA'jJAne paJcatrivikalpe so'STadhA tu sAkAraH / cakSuravakSuravadhikevaladRgviSayastvanAkAraH / 195 / / artha : pAMca prakAranuM jJAna ane traNa prakAranuM ajJAna-A ATha prakAre sAkAra upayoga che. cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaLadarzana-A cAra prakAre anAkAra upayoga che. vivecana : jJAnanI zakti-cetanAzakti dareka AtmAmAM samAna hoya che, paraMtu bodhavyApAra-upayoga samAna nathI hoto, tethI jIvomAM upayoganI vividhatA jovA maLe che. upayoganI vividhatA, jIvAtmAnAM bAhya-AMtara kAraNanI vividhatA para avalaMbita hoya che. bAhya kAraNo jevAM ke indriyo, viSaya, 38. nandIsUtra/sUtra-42 31, 1 dvividhoDaSTacaturmedraH tattvArtha/a. 2, su-2 For Private And Personal Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3pa. prazamarati deza-kALa Adi dareka jIvAtmAne samAna prApta hotAM nathI, evI rIte Attara kAraNomAM karmonAM AvaraNonI vividhatA mukhya hoya che. Attara utsAha AdinI vividhatA paNa hoya che. A kAraNonA lIdhe jIvAtmA judA samaye judI judI bodhakriyA karato hoya che, bAMdhanI vividhatA ApaNe anubhavIe chIe. A bodhakriyAnI vividhatAnuM vibhAgIkaraNa A ATha ane cAra vibhAgomAM karavAmAM AvyuM che. mukhya be vibhAga karyA che. 1, sAkAra-upayoga ane 2. nirAkAra upayoga. sAkAra-upayoganA be vibhAga karavAmAM AvyA che. 1. jJAna ane 2. ajJAna. jJAnanA pAMca bheda A pramANe che : matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna. ajJAnanA traNa bheda A pramANe che : mati-ajJAna, chUtaajJAna ane virbhAgajJAna. nirAkAra upayoganA cAra vibhAga che : cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana, kevaLadarzana. prazna : sAkAra upayogano artha zuM? uttara : je bodha grAhya padArthane vizeSarUpe jANe tene sAkAra upayoga kahevAya. sAkArane "jJAna' kahevAya, "savikalpa bodha' kahevAya. prazna : nirAkAra upayogano artha zuM? uttara : je bodha grAhya vastune sAmAnyarUpe jANe tene nirAkAra upayoga kahevAya. nirAkArane "darzana' kahevAya, 'nirvikalpa bodha' paNa kahevAya. uparanA bAra bhedomAMthI be bheda : kevaLajJAna ane kevaLadarzana, pUrNa rIte vikasita cetanAnuM kArya che, vyApAra che, jyAre bAkInA dasa bheda apUrNa cetanAzaktino vyApAra che. prazna : jJAna ane ajJAna vacceno bheda zo che? uttara : samyaktva sAtheno bodha jJAna kahevAya, samyaphatva vinAno bodha ajJAna kahevAya. * 40. AkAro-vikalpaH, saha AkAreNa sAkAraH / anAkArastadvi kalparahitaH nirvikalpaH / - tattvArthaTIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvanA bhAva bhAvA bhavanti jIvasyaudayikaH pAriNAmikazcaiva / aupazamikaH kSayotthaH kSayopazamajazca paJcaite / / 196 / / te caikaviMzati-tri-dvi-navASTAdazavidhAzca vijJeyAH / SaSThazca sAnnipAtika ityanya: paJcadazabhedaH / / 197 / / artha : jIvanA dayika, pAriNAmika, pathamika, kSAyika ane kSAyopathamika, A pAMca bhAva hoya che. te (dayikAdi bhAva) ra1-3-2-9 ane 18 prakAranA (kramazaH) jANavA. bIjo sAtripAtika nAmano chaThTho bhAva che, tenA 15 bheda che. vivecana : A jIvanuM svatattva che, pAMca prakAranA bhAvo! jIvanA svarUpane oLakhavA mATe A pAMca bhAvone samajavA ja paDe. e pAMca bhAvonAM nAma ane emanI vyAkhyA nIce mujaba che : 1. audayika bhAva : kamanA udaya AtmAnI eka prakAranI malinatA che. zubha ane azubha karmaprakRtione "vipAkanubhavathI bhogavavI paDe che. 2. pariNAmika bhAva : AtmadravyanuM eka pariNAma che. koI paNa dravyanuM svAbhAvika pariNamana-tene pariNAmika bhAva kahevAya. 3. pazamika bhAva : karmonA upazamathI je pedA thAya te aupazAmika bhAva kahevAya. upazama eka prakAranI Atmazuddhi che. karmono rasodaya ane pradezodaya baMne prakAranA karmodaya aTakI jAya tyAre AtmA parAmika bhAvamAM varte che. - 4, kSAyika bhAva : te te karmanA sarvathA kSayathI je bhAva pragaTe te kSAyika bhAva. karmano kSaya thavAthI AtmAmAM apUrva vizuddhi pragaTe che. 5. kSAyopathamika bhAva: keTalAMka karmono kSayathI ane keTalAMka karmonA upazamathI je bhAva pragaTe AtmAmAM, tene kSAyopathamika bhAva kahevAya. udayamAM nahIM AvelAM paraMtu sattAmAM rahelAM keTalAMka karmono upazama thAya ane udayamAM AvelAM keTalAMka karmono nAza thAya tyAre AtmAmAM A bhAva pragaTe che. A pAMca bhAvo AtmAnuM svarUpa che. jIva saMsArI hoya ke mukta enA paryAyo A pAMca bhAvomAMthI koI ne koI bhAvavALA hoya che. ajIvamAM A bhAvo hotA nathI, tethI A bhAvo ajIvanuM svarUpa nathI. mukta jIvomAM A pAMca bhAvomAMthI mAtra be bhAva hoya che, kSAyika ane pariNAmika. For Private And Personal Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpara. prazamarati audayika bhAvanA ra1 prakAro : ajJAna, Asiddhatva, asaMyama, cha vezyA, cAra kaSAya, traNa veda, cAra gati ane mithyAtva. pAriNAmika bhAvanA traNa prakAra : bhavyatva, abhavyatva, jIvata. opazamika bhAvanA be prakAra : upazama samakita ane upazama cAritra. kSAyika bhAvanA nava prakAra : kevaLajJAna, kevaLadarzana, kSAyika samakita, kSAyika cAritra, dAnalabdhi, bhAMgalabdhi, upabhogalabdhi, lAbhalabdhi ane vIryalabdhi. kSAyopathamika bhAvanA aDhAra prakAra : matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, mati-ajJAna, zruta-ajJAna, virbhAgajJAna, cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana, dezavirati, kSAyopathamika samakita, sarvavirati cAritra ane dAnAdi paMca labdhi. te te karmanA kSayapazamathI A guNo AtmAmAM pragaTe che. chaThThA je "sAnnipAtika" nAmano bhAva che te A pAMca bhAvonA judA judA saMyogothI janme che. AvA pAMca prakAranA saMyogothI ra6 bheda thAya che, te A pramANe : dvi-saMyogI : 10 cata saMyogI : pa. 1. pazamika-sAyika 1. pa0 kSAyika, lAyo, audayika 2. pathamika-sAyaparAmika ra. 50 kSAyika, lAyo. pariNAmika 3. pathamika-dayika 3. pa0 kSAyika, audayika pAriNAmika 4. pathamika-pAriNAmika 4. pa0 lAyo0 AMdayika pariNAmika 5. kSAyika-kSAyopathamika pa. kSAyika kSAyo. dayika pAriNAmika 6. kSAyika-AMdayika paMcasaMyogI : 1 7. kSAyika-pArizAmika pa0 kSAyika, audayika, pAriva 8. kSAyopathamika-dayika kSAyopazamika 9. kSAyopazamika-pAriNAmika 10. dayika-pAriNAmika noMdha : granthakAre A 26 prakAromAMthI avirodhI evA 15 bhedo grahaNa karyA che. eTale kArikAmAM 15 bhedono nirdeza karyo che. 41. bhAvaprakaraNe 42. di saMyogI 10 ane tri-saMyogI pahelAM bhAMgI-ema 11 bhAMgA jIvomAM ghaTatA nathI. For Private And Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jIvanA bhAva tri-saMyogI : 10 1. aupa0 kSAyika, kSAyoTa 2. aupa0 kSAyika auyika www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3. aupa0 kSAyika, pAriNAmika aupa kSAyoi auyika 4. 5. aupa0 kSAyo pAriNAmika 6. aupa0 auda, pAriNAmika kSayika, kSAyo auda 9. 8. kSAyika, kSAryo0 pAriNAmika 9. kSAyika auyika, pAriNAmika 10. kSAryA0 auda pAriNAmika, vizeSa : A cha prakAranA bhAvomAM eka pAriNAmika bhAva evo che ke je karmonA kSayathI, kSaryopazamathI ke upazamathI pragaTa thato nathI paraMtu te anAdisiddha bhAva che. * jIvatva eTale caitanya, ' * bhavyatva eTale muktinI yogyatA. * abhavyatva eTale muktinI ayogyatA. 4guNasthAnakomAM pAMca bhAva : 1-2-3 guNasthAnake traNa bhAva hoya : auyika, pAriNAmika, kSAyopazamika. 4 thI 12 guNasthAnake pAMce bhAva hoya. 13-14 guNasthAnake traNa bhAva hoya jJAyika, auyika ane pAraNAmika. bhAvonuM kArya. 353 ebhirbhAvaiH sthAnaM gatimindriyasampadaH sukhaM duHkham / saMprApnotItyAtmA so'STavikalpaH samAsena / / 198 / / For Private And Personal Use Only artha : A bhAvothI AtmA sthAna, gati, indriya, saMpatti, sukha ane duHkha prApta kare che. saMkSepathI tenA ATha bheda che. 43. bhAvaprakaraNe Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3pa4. prazamarati vivecana : A caturgatimaya saMsAramAM paribhramaNa karato jIva : 1. je AyuSya sthiti | pAme che, 2. gatine niraka, tiryaMca, manuSya, deva | pAme che, 3. indriyone pAme che, 4. saMpattine pAme che, 5. sukha pAme che, 6. duHkha pAme che. emAM A audayikAdi bhAvo mukhya kAraNa che, mULabhUta kAraNa che. te te zubha ke azubha bhAvamAM vartato jIva zubhAzubha karma bAMdhe che ane e kamAMnA udayathI jIvAtmA gati, sthiti Adi prApta kare che. AtmA' zabdano vyutpatti-artha A pramANe thAya che : 'atati gacchati tAMstAn sthAnAdivizeSAn Apnoti ityaatmaa|' A vyutpatti-arthana AtmAmAM ghaTAvavA granthakAre A kArikAnI racanA karI che. sthAna, gati Adine spaSTa karyA che. "sthAna'no artha zrIharibhadrasUrikRta TIkAmAM "AyuSya' karavAmAM Avyo che. jyAre ajJAtakartaka TIkAmAM sthAna "no artha, te te gatiomAM je jaghanya, madhyama, utkRSTa sthAno che tenA saMdarbhamAM karavAmAM Avyo che. tAtparyArtha e che ke saMsAramAM jIvanuM paribhramaNa, inDiyAnI prApti, saMpattinI prApti, sukha ane duHkhanI prAptinuM mULabhUta kAraNa karma nathI, paraMtu AtmA pote ja che! AtmAnA potAnA audayikAdi bhAvo che. A tathya jo samajAya to manuSya sarvaprathama dayika bhAvothI mukta thavAno prayatna kare. temAM kramaza: mithyAtva, ajJAna, asaMyama, phaNa-nIla-kApata laDyA, cAra kapAya ane traNa vedanA udaya dUra karavA prayatna karavAno che. jema jema A bhAvothI mukta thato jAya tema tema te guNasthAnako para caDhatA jAya. A bhAvonA nAza sAthe-upazama sAthe guNaprApti saMkaLAyelI che. A bhAvonA kSaya-upazama sAthe durgatino nAza ane sadgatinI prApti saMkaLAyelI che. jema ke : mithyAtva ane ajJAnanA abhAvamAM AtmA narakagatinuM, tiryaMcagatinuM ane manuSyagatinuM AyuSyakarma na bAMdhe! mithyAtva ane ajJAna jAya eTale jIva cothA guNasthAnakane prApta kare! asaMyama jAya eTale chachuM guNasthAnaka prApta kare! kRSNAdi traNa lezyAo jAya For Private And Personal Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvanAM ATha svarUpa 355 eTale sAtamuM guNasthAnaka prApta kare! cAra kaSAyo jAya eTale sarvajJa vItarAga banI jAya, AvA AtmAnA bhinnabhinna, apekSAe ATha prakAra batAvavAmAM Ave che: jIvanAM ATha svarUpa dravyaM kaSAyayogAdupayogo jJAnadarzane ceti / cAritraM vIrya cetyaSTavidhA mArgaNA tasya / / 199 / / jIvAjIyAnAM dravyAtmA sakapAyiNAM kssaayaatmaa| yogA sayoginAM punarUpayogaH sarvajIvAnAm / / 200 / / jJAnaM samyAdRSTerdarzanamatha bhavati sarvajIvAnAm / cAritraM viratAnAM tu sarvasaMsAriNAM vIryam / / 201 / / artha : dravya, upAya, yoga, upayoga, jJAna, darzana, cAritra ane vIrya-AtmAnI A ATha prakAranI gavaiSaNA che. jIva-jIvAno dravyAtmA, kapAyavALAnA kapAyAtmA, sayAMgano yogAtmA, sarva jIvAnA upayogAtmA (kahevAya. - samyagdaSTino jJAnAtmA, sarvajIvono darzanAtmA, viratidharonA cAritrAtmA ane sarva jIvono vIryAtmA (kahevAya) vivevana : "AtmatattvanI vyApaka oLakhANa karAvavA icchatA granthakAra ApaNAne ATha prakAre AtmAnuM ciMtana karavAnuM kahe che. mokSamArganI ArAdhanAmAM mumukSue A rIte AtmaciMtanamAM racyApacyA rahevAnuM hoya che. tethI karmanirjarA thAya che. svatantabhUta jJAnAdiguNo pragaTa thAya che. AtmA dravyAtmA kevI rIte kahevAya, te vicAravuM joIe. AtmA kaSAyAtmA kyAM sudhI kahevAya ane kema kahevAya, tenuM ciMtana karavuM joIe. AtmA yogAtmA' kema kahevAya tenuM manana karavuM joIe. AtmA upayogAtmA' kaI apekSAe kahevAya, tenA para vicAra karavo joIe. AtmA "jJAnAtmA' ane darzanAtmA' kema kahevAya, tenA para gaMbhIra ciMtana karavuM joIe. AtmA cAritrAtmA' ane 'vIrdhAtmA' kaI dRSTie kahevAya, tenA para paNa UMDo vicAra karavA joIe. eka ja Atmatatvane enAM judAM judAM chatAM vAstavika sva-rUpe jANavAthI For Private And Personal Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpa prazamarati sva-rUparaNatA karavAmAM saraLatA rahe che. alabatta, A ATha avasthAomAM keTalIka AtmAnI vibhAva dazAo che ane keTalIka svabhAva dazA che. kapAyAtmAnI ane yogAtmAnI be avasthAmAM AtmA vibhAvadazApanna hoya che. e sivAyanI cha avasthAo svabhAvadazAnI che. dravyatva, upayoga, jJAnadarzana-cAritra ane vIrya, AtmAnA svabhAvagata guNo che. e guNa AtmAmAM rahe ja che. have eka-eka svarUpano saMkSepamAM vicAra karIe : 1. dravyAtmA : sarva jIvomAM rahelo "jIvatvanA pariNAma jema anAdi pAriNAmika bhAva che, tema jIva-dravyamAM rahelo 'dravyatva' no pariNAma paNa anAdi pAriNAmika bhAva che. jIvanI samasta avasthAomAM (nAraka, tiryaMcAdi) jema jIvatva anusmRta rahe che, tema dravyatva paNa sarva dravyomAM-te dravyonI samasta avasthAomAM anusUta rahe che mATe jema jIvadravyane dravyAtmA kahevAya tema ajIva dravyane paNa dravyAtmA kahevAya. tAtparya A che ke cetana ane acetana badhAM dravyomAM je sthira aMza che, je sarva dravyonI sarva avasthAmAM kAyama rahe che, tene ahIM "AtmA' kahevAmAM Avyo che. jIva jema dravyAtmA tema ajIva paNa dravyAtmA kahevAya. 2. kapAyAtmA : krodha-mAna-mAyA ane lobhane kapAya kahevAya che. kapAyothI yukta jIvone "sakapAyI' kahevAya. AtmAnI sAthe kaSAyo jyAM sudhI eka-meka thaIne rahyA hoya tyAM sudhI te AtmAna kapAyAtmA kahevAya. 3. yogAtmA : manoyoga, vacanayoga ane kAyayoga-A traNa yogavALA AtmAne "yogAtmA' kahevAya. yoga eTale vyApAra, yoga eTale pravRtti. A traNa yogo saMsArI jIvone hoya, mukta jIvone A yoga hotA nathI. 4. upayogAtmA : jANavA-javArUpa (jJAna-darzana) vyApAra te upayoga. A upayoga sarva jIvone hoya che. upayoga' to jIvanuM lakSaNa che, eTale saMsArI ane mukta-sarva jIvo "upayogAtmA' kahevAya. 5. jJAnAtmA : samyagudarzanathI yukta AtmAnuM je jJAnarUpa pariNAma, te pariNAmavALA AtmAne "jJAnAtmA' kahevAya. arthAtu samyagdaSTi AtmAne jJAnAtmA kahevAya. 6. darzanAtmA : cakSudarzana, akSadarzana, avadhidarzana ane kevaLadarzanathI yukta (pariNata) AtmAne 'darzanAtmA' kahevAya. A apekSAe badhA jIvo For Private And Personal Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ajIva dravyAtmA' kevI rIte? 3pa7 darzanAtmA kahevAya, kAraNa ke koI ne koI darzana jIvomAM hoya ja che. 3. cAritrAtmA : prANAtipAta Adi pApasthAnakothI virata (viratidharmathI pariNataAtmA "cAritrAtmA' kahevAya. 8. vIryAtmA : vIrya eTale zakti. sarve jIvomAM virya hoya ja che, eTale sahu jIvone 'vIryAtmA" kahevAya. prazna : dravyAtmA'nuM svarUpa batAvatAM AtmAne dravyAtmA' kahyo te to barAbara che, parantu tenI sAthe ajIvane paNa "dravyAtmA' kahyo te barAbara lAgatuM nathI, ajIva ane AtmA? A kevI rIte ghaTI zake? uttara : A praznanuM samAdhAna granthakAra svayaM ja kArikA 202mAM kare che. ajIva dravyAtmA' kevI rIte? dravyAtmetyupacAraH sarvadravyeSu nayavizeSeNa / AtmAdezAdAtmA bhavatyanAtmA parAdezAt / / 202 / / artha : niyavizeSathI (eka nayathI) badhAM dravyomAM "davyAtmA' evo vyavahAra thAya che. AtmAnI apekSAe AtmA che ane paranI apekSAe anAtmA che. vivecana : upacAra' eTale vyavahAra. vyavahArathI acetanane "AtmA' kahI zakAya. jema sarva cetana dravyamAM dravyatva anusmRta che tevI rIte acetana sarva dravyomAM paNa anusUta paramANu hoya che, te anusmRta tattvane "AtmA' kahI zakAya. sarva dravyomAM eka sAmAnya dharma je pravarte che tene "AtmA' kahI zakAya che. A kathana sAmAnyagrahI 'naMgamana"nI dRSTie karavAmAM AvyuM che. nagamananya nirvikalpa mahAsattAne mAne che ane manuSyatva, pazutva Adi sAmAnya-vizeSane paNa mAne che. dravyanI tamAma avasthAone te mAnya rAkhe che. A nayanI apekSAe acetanamAM paNa "dravyAtmAno vyavahAra thaI zake che. A pramANe dravyAtmA, kaSAyAtmA... Adi AtmasvarUpo batAvyA pachI, granthakAra AtmatatvanA ciMtanamAM UMDA UtaratAM kahe che : AtmA che' evuM kathana enA dravya, kSetrAdinI apekSAe thaI zake. je samaye je dravya-kSetrAdinI vivakSAthI AtmA che' ema kahevAmAM Ave tyAre For Private And Personal Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 358 prazamarati bIjA dravya-kSetrAdinI apekSAe "AtmA nathI' ema kahevAya, dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI apekSAe A astitva-nAstitvano vicAra karIe svadravyanA astitvathI AtmA che, ema kahevAya, paradravyanI apekSAe AtmA nathI ema kahevAya. AtmA je kSetrana-AkAzapradezane avagAhIne rahyo hoya te kSetranI apekSAe "AtmA che," ema kahevAya, bIjA kSetranI apekSAe "AtmA nathI" ema kahevAya. - vartamAnakALanI apekSAe AtmA che' ema kahevAya. atIta-anAgata kALanI apekSAe "AtmA nathI' ema kahevAya. che jyAre dayika bhAvanI apekSAe "AtmA che" ema kahevAya tyAre pathamika bhAvanI apekSAe "AtmA nathI' ema kahevAya, A rIte saMsAranI badhI vastuo potapotAnA svarUpe sat che ane potAnA sivAyanA bIjA svarUponI dRSTie asat che dareka vastu potAnA dravya-kSetrakALa ane bhAvanI apekSAe ja satuM che. paradravya, parakSetra, parakALa ane parabhAvanI apekSAe asat che. prazna : zuM AtmA ekAMte sat nathI? uttara : nA, jema AtmA ekAMte nitya nathI, ekAMte anitya nathI, tevI rIta AtmA ekAMte satuM nathI, ekAMte asat nathI. je apekSAe sat hoya e apekSAe asat na kahevAya. je apekSAe asat kahevAya te apekSAe sat na kahevAya? prazna: aMka ja AtmAne sat ane asatuM baMne kahevAya? uttara : hA, paraMtu eka ja samaye satu-asat na kahevAya. AtmA sat paNa che ane asatuM paNa che. je vakhate je vivakSA hoya te vakhate te vivAthI satu ke asat kahevAya. AtmatattvaciMtana mATenAM haju bIjAM dvAra graMthAkAra batAvI rahyA che. 44. tatra svadravyakSetrakAlabhAvairAdiSTamasti dravyam paradravyakSetrakAlabhAvairAdiSTaM nAsti dravyam / - paMcAstikAya TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmatAnuM vizeSa ciMtana evaM saMyogAlpavahutvAdyairnekazaH sa parimRgyaH / jIvasyaitat sarvaM svatattvamiha lakSaNairdRSTam / / 203 / / kartha : A rIte saMyoga, alpabadutva vagere dvArA aneka prakAre AtmAnI parIkSA karavI joIe. ahIM jIvanuM A badhu svatantabhUta lakSaNothI jovAyuM che. vivevana : apekSAonA mAdhyamathI "Atmatattva che" ane "Atmatattva nathI' ema kahI zakAya che. e apekSAonI vividhatA granthakAra batAvI rahyA che. dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI apekSAo batAvyA pachI have granthakAra "saMyoga' ane "alpabadutva'nI apekSAe e AtmatattvanI gaveSaNA kare che. AtmA, jenI jenI sAthe saMyukta hoya te te svarUpe che, ane jenAthI saMyukta nathI, te apekSAe nathI-ema kahevAya. dA.ta, narakagatinA saMyogathI nAraka-jIva che, te jIvo devagatinI apekSAe nathI. devagatinA saMyogathI devajIvo che, te jIvo narakagatinI apekSAe nathI. manuSyagatinA saMyogathI manuSyajIvo che, bIjI gationI apekSAe e manuSya jIvo nathI. A rIte, alpabadutvanI apekSAe AtmAno vicAra karavo joIe. jema ke cAra gatimAM manuSyagatinA jIvo sauthI thoDA che. enA karatAM devo asaMkhya guNA che ane tiryaMco enAthIya anantaguNA che. eTale, saMkhyAnI daSTie manuSyo tiryaMca nathI ane tiryaMco manuSya nathI-ema kahI zakAya. saMkhyAnI dRSTie devo manuSya nathI ane manuNya deva nathI! pota-potAnI saMkhyAnI dRSTie manuSyo che, devo che, tiryaMca che, ane nArakI che. Ama, AtmAnA astitva-nAstitvano vicAra bIjI-bIjI apekSAothI paNa thaI zake tattvArthAdhigama-sUtramAM nirdeza-svAmitva-sAdhana-adhidaraNa Adi apekSAo batAvavAmAM AvI che. bhinnabhinna apekSAnA mAdhyamathI AtmAnuM astitva-nAstitva, nityatvaanityatva Adi prakAzita karanAra jinazAsana, sAce ja sarvajJazAsana che. sarvajJa sivAya agama-agocara tattvonuM AvuM spaSTa, yathArtha ane vyApaka svarUpa koNa batAvI zake? bhAratIya darzanomAM jainadarzana sivAya koI darzane A rIte AtmasvarUpa batAvyuM nathI. 45. nirdezasvAmitvasAdhanAdhikaraNasthitividhAnataH ! satsaMkhyAkSetrasparzanakAlAntarabhAvAlpabahutvaizca / - tattvArthe/ a. 1, sUtra-7-8 For Private And Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 30 buddhimAna strI-puruSoe, ke jemane vizuddha AtmasvarUpa pAmavuM che, temaNe A rIte AtmasvarUpanuM jJAna prApta karavuM ja joIe. tattvaramaNatA tAM ja thaI zake. AtmA H sata-asata utpAdavigamanityatvalakSaNaM yattadastiM sarvamapi / sadasadvA bhavatItyanyadhArpitAnarpitavizeSAt / / 204 / / artha : je utpatti-vyaya ane dhauvyanA lakSAthI yukta che te badhuM sat che. enAthI je viparIta che te asat che. A rIte arpita-anarpitanA bhedathI vastu satu-asat hoya che. vivecana : sat ane asatAno nirNaya eka bIjI dRSTithI karavAmAM Ave che, ane e dRSTi che lakSaNanI. dravyanuM lakSaNa batAvavAmAM AvyuM cheutpAvavyayAyu sat| je utpatti-vyaya ane dhrauvyathI yukta hoya tene 'sat' kahevAya. jenAmAM A lakSaNa na thaTe tene asat kahevAya. eka vyAvahArika dRSTAMta laIne A lakSaNane samajIe. ApaNA hAthanI eka AMgaLIne juo. te sIdhI che. have tene vALo. jyAre AMgaLI vaLI-vakra thaI tyAre tenI RjutA nAza pAmI, paraMtu AMgaLI AMgaLI tarIke to kAyama rahI! AMgaLI dhruva che. RjutA nAza pAmI ane vakratAnI utpatti thaI. AMgaLImAM lakSaNa ghaTI gayuM mATe te 'sat' che. have A dRSTAMtane AtmAmAM ghaTAvIe. ApaNo AtmA atyAre manuSya che, enuM manuSyatva jyAre nAza pAme che ane devatvAdi paryAyo janma che tyAre manuSyatvano nAza vigama kahevAya, devatvAdinI utpatti utpAda kahevAya ane AtmA dhruva kahevAya. A rIte be vikalpa thayA : cAt gati, syAd nAsti1 utpatti-vyaya ane dhrauvyayukta je che te 'racAt asti' vikalpamAM Ave ane utpatti-vyaya-dhrovyathI je rahita che te 'cAla nasta' vikalpamAM Ave. trIjo vikalpa che : cApti = nAsti vo A bhaMga-vikalpa ubhayarUpa che. A vikalpane eka sthUla udAharaNathI samajIe : dA.ta., eka ghaDe che. teno kAMThalA, kAMThalAnI apekSAe satu che ane peTanI apekSAe asat che. bIjA bhAgonI apekSAe asat che. peTa, taLiyuM vagere bhAgo pota-potAnI apekSAe sat che, kAMThalAnI apekSAe asat che. eka ja For Private And Personal Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmA : satya-asat ghaDAmAM che paNa, nathI paNa A be vikalpo ghaTe che. athavA, ema paNa ghaTAvI zakAya ke ghaDo ghaDArUpe sat che ane kAMThalArUpe asat che. mATe ghaDAne "che paNa kharo ane nathI paNa kharo', ema ubhaya rUpe kahI zakAya. paranuM A che paNa ane nathI paNa.' baMne dhamane eka sAthe kahevAnI vivA hoya to cotho vikalpa racA, navajIvya bane che. evuM koI vacana ja nathI ke be dharmonuM ekasAthe kathana karI zake! mATe "avaktavya' kahevAya, "akathanI" kahevAya. e ja ghaDAne jyAre potAnA paryAyothI ane ekIsAthe sva-para paryAyothI vivakSita karavAmAM Ave tyAre "te ghaDo che paNa ane avaktavya che', ema kahevAya. "cAsti 2 jIvya' A pAMcamo vikalpa che. ekasAthe sva-paranA paryAyonuM kathana-vaktavya nathI thaI zakatuM. e ja ghaDAne jyAre paraparyAyonI apekSAe ane eka sAthe sva-para paryAyonI apekSAe vivakSita karavAmAM Ave tyAre tene racAta gavarudhdha ' kahevAya, arthAtuM, 'asatuM paNa che ane avaktavya paNa che', ema kahevAya. e ja ghaDAne jyAre kramazaH svaparyAyAnI apekSAthI, paraparyAyanI apekSAthI ane eka sAthe sva-paranA paryAyonI apekSAthI vivalita karavAmAM Ave tyAre tene "rAti , racInnAsti avarayvya ' kahevAya. arthAt "che paNa, nathI paNa ane avaktavya che." A rIte vacananA sAta prakAra che. A sAta prakAra gaNatA ane mukhyatAnA bhedathI thAya che. vastunA je dharmanI vivekSA hoya che te dharmane 'arpita' arthAtu mukhyapradhAna kahevAya ane je dharmanI vivakSA gauNa hoya che-nathI hotI, tene "anarpita' arthAt gauNa kahevAmAM Ave che. vastunA dharmane vizeSatA arpita thAya tyAre te dharmane arpita bhAva kahevAya ane vizapatA vinAnA dharmane anapiMta' kahevAya. AtmAnA svaparyAya ane paraparyAyAnI bhinnabhinna apekSAo najara sAma rAkhIne A sAta vacanaprakAro batAvAyelA che. A rIte AtmasvarUpano bodha vyApaka bane che. - have svayaM granthakAra maharSi, utpatti-nAza ane dhravyane be phArikAmAM spaSTa kare che. For Private And Personal Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir urdhAta-vinAza-dhrotha yo'rtho yasminnAbhUt sAmpratakAle ca dRzyate tatra / tenotpAdastasya vigamastu tasmAdviparyAsA / / 205 / / sAmpratakAle cAnAgate ca yo yasya bhavati sambandhI / tenAvigamastasyeti sa nityastena bhAvena / / 206 / / artha : jemAM je artha nahoto, paraMtu vartamAnakALamAM tyAM che ke, tenI te arthamAM utpatti che ane enAthI viparIta vinAza dekhAya che. vastunuM ja svarUpa vartamAnakALamAM atItakALamA va no artha atIta-bhUtakALa karavAno che ane bhaviSyakALamAM hoya che, te svarUpe te vastunuM nAza na pAmavuM te, te svarUpathI niyatA che. vivecana : "sanuM lakSaNa batAvyuM che kAvyayavyayu) ramata eTale, je utpatti-vinAza ane nityatAthI yukta hoya tene saMtu kahevAya. vizvanA tamAma jaDa-cetana padArthomAM A traNeya aMzo hoya ja che. mATe samagra tattvajJAnanI jananI A tripadI che. dharmatIrthanI sthApanA karanAra tIrthakaro potAnA gaNadharone sarvaprathama A tripadI Ape che. tripadI ApIne te vizvanAM jaDa-caMtana tamAma dravyomAM thaI rahelI sUkSma prakriyAno bodha Ape che. dareka dravyamAM je sthira aMza hoya che tene dhruva-aMza kahevAya che ane asthira ane utpattirUpa ane vinAzarUpa adhruva-aMza kahevAya che. utpatti : mATIno piMDo paDyo che, temAM ghaDo dekhAto nathI. bahAra jaIne AvyA, to mATIno piMDo ghaDo banI gayo che! kuMbhakAre e mATInA piMDane cakra para caDhAvIne dhaDo banAvI dIdho che. AnuM nAma utpatti. pahelAM mATInA piMDamAM ghaDA dekhAto nahoto ane vartamAnamAM dekhAya che! vinAza : mATIno ghaDo paDyo che. akhaMDa che, suMdara che. bIjA divase joyuM to ghaDo dekhAto nathI. ThIkarAM dekhAya che. koI mANasa prahAra karIne ghaDo phoDI nAMkhyAM che...vaDo nAza pAmyo che. pahelAM ghaDo dekhAto hato, have nathI dekhAto, AnuM nAma vinAza. dhrauvya : ghaDo nahoto ane utpanna thayo. ghaDo hato ane nAza pAmyo, For Private And Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ajIva-tattva paraMtu mATI to kAyama ja rahI! dhruva rahI! ghaDo utpanna thayo tyAre mATI hatI ane ghaDo nAza pAmyo tyAre paNa mATI to hatI ja! mATI che to ja ghaDo utpanna thAya che ane ghaDo nAza pAme che! utpatti ane vinAza, dhruva aMza para AdhArita hoya che. have, A utpatti-vinAza ane dhrauvyane AtmatattvanA mAdhyamathI samajIe. AtmA dhruva tattva che. manuSyatva, devatva, tiryatva ane nArakatva utpattizIla ane vinAzI paryAyo che. manuSyatva nAza pAme, devatva utpanna thAya, devatva nAza pAme, manuSyatva utpanna thAya, manuSyatva nAza pAme, tiryaMnva utpanna thAya. tiryaMnva nAza pAme, nArakatva utpanna thAya . A manuSyatvAdi paryAyo AtmAnI dhruva sattA para AdhArita che. AtmA che to manuSyatvAdi paryAyo che, AtmA na hoya to manuSyatvAdi paryAyo na koI zake. A rIte granthakAre AtmatattvanuM-jIva-tattvanuM vistRta varNana karyuM. have teo ajIva tattva samajAve che. ajIva-tatva dharmAdharmAkAzAni pudgalAH kAla eva cAjIvAH / pudgalavarjamarUpaM tu rUpiNaH pudgalAH proktAH || 207 / / 363 artha : dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya, puddagaladravya ane kALa, A(pAMca) ajIva dravya che, pudgala sivAyanAM cAra dravya arUpI che ane pudgala dravyo rUpI kahyAM che. vivedhana : samagra sRSTimAM be prakAranAM mukhya dravyonuM astitva che : jIva dravyanuM ane ajIva dravyanuM. sRSTinuM yathArtha darzana, jIvAtmAnA rAga-dvepa ochA kare che. ayathArtha bodha rAga-dveSane utpanna thavAnuM asAdhAraNa kAraNa che. eTale, mokSamArganI yAtrA karavA sahu yAtrikoe jIva ane ajIvanuM yathArtha jJAna prApta karavA niraMtara prayatna karavo joIe. ajIva dravyo pAMca prakA2nAM che : dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane kALa. For Private And Personal Use Only A dravyonI paribhASA AgaLanI kArikAomAM Avaze. ahIM prastutamAM to granthakAre A pAMca dravyonuM rUpI-arUpI-be vibhAgamAM vibhAjana karI Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 364 prazamarati batAvyuM che, "pAMca dravyomAM mAtra pudgaladravya ja rUpI che. bAkInAM cAra dravya arUpI che. pudgaladravyamAM jema rUpa hoya, tema rasa, gaMdha ane sparza paNa hoya che. " je dravyamAM rUpa hoya tenAmAM rasa-gaMdha-sparza hovAnA ja, cAra guNono parasparano avinAbhAva che. cAreya paraspara saMkaLAyelA guNo che. pudgalanA paramANumAM paNa A rUpAdi guNo hoya che. prazna : rUpa ane mUrtatAmAM taphAvata che? uttara : nA, rUpa e ja mUrtatA, tattvArthabhASyamAM kahyuM che : rupe mUrti. eTalA mATe tattvArthabhASyamAM rUpa sAthe spardhAdinI sahacAritA batAvatAM kahyuM che: mUrvAzrayA parNodrA: mUrtatA hoya to ja sparzAdi hoya. pugala-dravya sivAyanAM cAra ajIva dravyo arUpI che arthAt amUrta che; eTale e cAra dravyo rUpa-rasa-gaMdha ane sparzathI rahita che. prazna : arUpIne koI paNa na joI zake? uttara : A arUpI dravyo cakSathI na joI zakAya. cakSudarzananI apekSAe arUpI che, jJAnadRSTimAM to arUpI paNa rUpI che! jJAnanA viSaya to che ja, eTale pratyakSa jJAnI puruSo joI zake che. pAMca ajIva dravyomAM rUpI-arUpIna bheda batAvyA pachI have pudgaladravyanA viSayamAM vizeSa vArtA batAve che. pugala-dravya dvayAdipradezavanto yAvadanantapradezakA: skandhAH / paramANurapradezo varNAdiguNeSu bhajanIyaH / / 208 / / artha : "be Adi pradezothI laIne anaMta pradezavALA skaMdho hoya che. paramANu apradeza che (paNa) rUpAdi guNAnI apekSAe te pradeza che. vivevana : pudagala dravya cAra prakAre cauda rAjalokamAM raheluM che. skaMdha-rUpe. dezarUpe, pradezarUpe ane paramANurUpe. 46. cakSurgrahaNamAsAdya rUpamiti vypdishyte| - tattvArtha TIkAyAm 47. yatra rUpapariNAmaH tatrAvazyantayA sparzarasagandhairapi bhaavym| . tattvArtha-TIkAyAm 48. saMkhyeyA asaMkhyeyA anantAzca pudgalAnAM pradezA bhavanti / - tattvArtha-bhASye/a.5/sU.10 49. paryAyasvabhAvAzca rUpAdayastadaGgIkaraNena sapradezaH paramANuH |-tattvArtha-TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvomAM padravya 365 be pradezono skaMdha (samUha) hoya, traNa pradezano skaMdha hoya, yAvat asaMkhya pradezono skaMdha hoya ane ananta pradezono paNa skaMdha hoya. e kaMdho sAthe saMlagna bhAgone 'deza' kahevAya. e skaMdho sAthe saMlagna nirvibhAga bhAgone "pradeza' kahevAya. aMdhathI judA paDelA nirvibhAga aMzone paramANu kahevAya. kevaLajJAnI paNa potAnA jJAnamAM paramANunuM vibhAjana na karI zake, paramANunA pradeza nathI hotA, tethI te apradezI kahevAya che. parantu paramANumAM paNa rUpa-rasa-gaMdha ane sparza to hoya ja che. eTale, A rUparasAdi paryAyonI apekSAe paramANu saMpradezI kahI zakAya. dravya-dRSTie paramANu apradezI che, paryAya-STie paramANu saMpradeza che! A rIte rUpa-rasa-gaMdha ane sparzane pradezanI saMjJA maLI che. jevI rIte skaMdhamAM deza-pradeza rahelA che tevI rIte paramANumAM rUpAdi rahelAM che. paramANumAM eka rasa, eka gaMdha, eka varNa ane be sparza rahelA hoya che. (snigdha ke rUkSamAMthI koI eka ane zIta ke uSNamAMthI koI eka-ema be sparza hoya.J. prazna : zuM paramANune joI zakAya? uttara : atyaMta sUkSma hovAthI te dekhAto nathI. enA kAryathI ene jANI zakAya che. prazanaH pudgala dravyanA skaMdha ane anya dravyonA (dharmAstikAyAdinA) skaMdho vacce koI taphAvata che? uttara : hA, pudgala dravyanA kaMdhomAMthI pradezo chUTA paDI zake che; jyAre anya dravyonA skaMdhomAMthI pradezo chUTA paDI zakatA nathI. bhAvomAM padravya bhAve dharmAdharmAmbarakAlA: pAriNAmike jJeyAH / udayapariNAmirUpaM tu sarvabhAvAnugA jIvAH / / 209 / / artha : dhamastikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane kALa-A cAra dravya pArimika-bhAva'mAM jANavA. pagalAstikAya, dayika ane pAriNAmika bhAvamAM jIvAne badhA bhAva hoya che. 50. skandhAH dvipradezikAdayaH / dezAH skandhAnAmeva savibhAgAH / pradezAzca nirvibhaagbhaagaaH| - navatarUrIyA /T0 6 For Private And Personal Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 366 prazamarati vivaidyana : koI paNa dravyanuM svAbhAvika pariNamana, te "pArimika bhAva' che. dharma-adharma-AkAza ane kALa A cAra dravyo svataMtra che. koI dravyanI eka-bIjA para koI asara nathI. jema Atmadravya para pudgala dravyanI asara hoya che tema A dharma-adharma Adi dravyo para pudgala dravyanI ke Atma-dravyanI asara nathI hotI. A cAra bhAva pAriNAmika bhAvamAM vartatA hoya che. jema saMsAra anAdi che tema A dravyo anAdi che. pariNAmika bhAva anAdi hoya che. jema jIvatva, dravyatva vagere anAdi che tema A dravyo anAdi che. evo koI kALa nahoto ke jyAre A dravyo saMsAramAM na hoya evo koI kALa bhaviSyamAM nahIM hoya ke jyAre A dravyonuM astitva na hoya. -pugala dravya be bhAvamAM varte che. pariNAmika ane dayika, -paramANu paramANurUpe anAdi pariNAmika bhAvamAM hoya che. paramANuo ane skaMdhomAM je rUpa-rasa Adi paryAyo rahelA che ane dvANuka... caNaka, vagere je pariNAma bane che. paramANuonA maLavAthI, te audayika bhAva che. kahevAnuM tAtparya e che ke je anAdi aparAvartanIya bhAvo che tene pariNAmika bhAvamAM samajavA joIe ane je parivartanazIla-Adi pariNAmo che tene audayika bhAvamAM samajavA joIe. prazna: paramANamAM ane skaMdhomAM je rUpa-rasAdi che te zuM anAdi nathI? to pachI tene auyika bhAvamAM kema kahyAM? uttara : alabatta, rUpa-rasAdi anAdi che, parantu emAM je hAni-vRddhirUpa Adi thAya che te apekSAe teno samAveza audayika bhAvamAM karyo che. prazna : pudgala skaMdho to anAdi che to pachI teno samAveza AMdayika bhAvamAM zAthI kayo? uttara : pugala-skaMdhonuM svarUpa ekasarakhuM nathI rahetuM. kaMdhomAM pagalonI vadhaghaTa thayA karatI hoya che. mATe te Adi paNa che! dA.ta., eka cAra paramANuono skaMdha che, temAMthI be paramANu chUTA paDI gayA to te skaMdha dhayaNuka banI gayo! AnuM nAma "Adi.' evI rIte koI skaMdhamAM navA paramANuo joDAya to te skaMdha moTo thaI jAya te paNa "Adi' kahevAya. For Private And Personal Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokapuruSa jIvAjIvA dravyamiti SaDvidha bhavati lokpurusso'ym| vaizAkhasthAnasthaH puruSa iva kaTisthakarayugmA / / 210 / / artha : A rIte jIva ane ajIvanA bhedathI cha dravya thAya che. A lokapuruSa che. potAnA be hAtha kamara para rAkhIne, be paga phelAvIna (jema dhanurdhArI be paga phelAvIne UbhA rahe=vaizAkhasthAna UbhA rahelA puruSa jevo lokapuruSa che. juo peja 444) jina : jIva ane ajIvanA AdhArane "loka' kahevAmAM Ave che. e lokano AkAra, UbhA rahelA puruSa jevo hovAthI lokapuruSa' kahevAmAM Ave che. ajIvanA pAMca prakAro dharma, adharma, AkAza, pudagala ane kALI ane jIva-ema cha dravyo A lokamAM rahelAM che. lokanI bahAra alokamAM mAtra AkAza dravya ja hoya che. lokapupanI AkRti A pramANe che : tatrAdhomukhamallakasaMsthAnaM varNayantyadholokam / sthAlamiva tiryaglokamUrdhvamatha mallakasamudgam / / 211 / / saptavidho'dholokastiryagloko bhavatyanekavidhaH / paJcadazavidhAnaH punaruva'lokaH samAsena / / 212 / / artha : e lokamAM, adholokano AkAra UMdhA paDelA zakarAnA AkAra jevo che. (upara saMkSipta, nIce vizALa) tirdhagulokano AkAra thALInA AkAra jaMvAM che ane Urdhvalokano AkAra UbhA mUkelA zakorA para UMdhA mUkelA zakarAnA AkAra jevo che. (zarAvasaMpuTa jeva.) adhAlokanA sAta bheda che. tirthagulAkanA aneka bheda che ane UdgalokanA saMkSepathI paMdara bheda che. vivettara : lokaparuSano AkAra kevo hoya che, tene be gharagaththavastuonA mAdhyamathI granthakAra samajAve che. zako ane thALInI racanA karI batAve che. For Private And Personal Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org loka puruSa TOID CULUI T OIDDted Ioni.. 1 Tite 16 LLLLttt TMN IN theus Intit Port ID. DirthTITTAD Ron cott int 20 ft U UDIIULI. BLOLUTI ITTIIIIIIIIIIIIIIIIIIIID ta (142631 For Private And Personal Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cha dravyonuM avasthAna * UMdhA paDelA zakorA jevo adholoka che. * thALI jevo madhyaloka che. * eka UbhA zorA para bIjuM UMdhuM zakAruM mUko ne je AkAra bane, tenA jevo Urdhvaloka che. * adholoka, 'ratnaprabhA' nArakIthI mahAtamaHprabhA nArakI sudhI sAta prakAre che. * madhyalokamAM, jaMbudrIpathI mAMDI svayaMbhUramaNa samudra sudhI asaMkhya dvIpasamudro hovAyI aneka bheda che. * UrdhvalokamAM, saudharmadevalokathI mAMDI siddhazilA[iSatu prAkbhArA sudhI paMdara prakAro che. * bAra devalokanA 10 prakAra gaNavAmAM AvyA che. Anata devaloka ane prANata devalokano eka prakAra gaNavAmAM Avyo che ane AraNa devaloka tathA acyuta devalokano eka prakAra gaNavAmAM Avyo che. kAraNa ke Anata-prANatano svAmI eka indra che ane AraNa-acyutano svAmI eka indra che. A apekSAe 10 prakAra batAvyA che. 319 * nava traiveyakanA traNa prakAra gaNavAmAM AvyA che. traNa adho traiveyakano eka, traNa madhyama traiveyakano bIjo ane traNa Urdhva traiveyakano trIjo prakAra gaNyo che. * pAMca anuttara devalokano eka prakAra gaNavAmAM Avyo che. * paMdaramo prakAra siddhazilAno batAvyo che. A rIte 10+3+1+1=15 prakAra UrdhvalokanA batAvyA che. cha dravyonA AdhArabhUta cauda rAjalokanuM saMkSepamAM A svarUpa batAvavAmAM AvyuM. have e cha dravya kevI rIte lokamAM rahelAM che, tenuM nirUpaNa granthakAra kare cheH y cha dravyonuM avasthAna lokAlokavyApakamAkAzaM martyalaukikaH kAlaH / lokavyApi catuSTayamavazeSaM tvekajIvo vA / / 213 / / For Private And Personal Use Only artha : AkAzadravya loka ane alokamAM vyApaka che. kALano vyavahAra manuSyalokamAM ja che. bAkInAM cAra dravya lokavyApI che. eka jIva paNa lokavyApI hoI zake che. vivettana : 'loka' ane 'aloka' zabdo, kSetranI apekSAe jainadarzanamAM Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 370 prazamarati prayojAyelA che. A loka" ane "aloka" cha dravyonuM AdhArabhUta kSetra che. temAM AkAza-dravya loka ane aloka baMnemAM vyApaka che. "alokamAM liokanI bahArano pradeza aloka che. AkAza-dravya sivAya bIjuM koI dravya rahetuM nathI, jyAre 'lokamAM chae dravyonuM astitva che. kALa-dravyanuM astitva samagra lokamAM nathI hotuM, enuM astitva mAtra maryalokamAM ja che, arthAt aDhIdvIpamAM ja che. kAraNa ke kALakRta vyavahAra sUrya-candranuM paribhramaNanI apekSAe ja che. aDhI dvIpamAM ja sUrya-candranA paribhramaNa che. Urdhvaloka, adholoka ane aDhI dvIpa sivAyanA madhyalokamAM sUrya-candrAdinuM paribhramaNa nathI eTale tyAM kALano vyavahAra (vartamAnakALa, bhUtakALa, bhaviSyakALa) nathI. je aDhI dviIpamAM kALano vyavahAra che, e aDhI lIpanuM saMkSipta varNana A pramANe che : ApaNe je kSetramAM rahyA chIe e kSetra che jaMbudviIpanuM. jaMbudvIpamAM paNa, meruparvatathI dakSiNa dizAmAM AvelA bharatakSetramAM ApaNuM avasthAna che. A jaMbudvIpano vyAsa eka lAkha yojanAno che ane gherAvo (paridha) 31,62,273 gAu che. A jaMbUDhIpane pharato be lAkha yaMjanano vyAsavALo lavaNasamudra che. teno paridha lagabhaga 1508144 yojanAno che. lavaNasamudrane pharato cAra lAkha yojananA vyAsavALo dhAtakIkhaMDa Avelo che teno paridhi 41 10961 yojana che. * dhAtakIkhaMDane pharato 8 lAkha yojana pahoLo ane 911767pa yojanA paridhivALo kAlodadhi samudra Avelo che. A samudramAM bharatI-oTa hotI nathI. kAlodadhi samudrane pharato 8 lAkha yojana pahoLo ane 2430249 yojana paridhivALo ardhapuSkaradvIpa Avelo che. puSkaradvIpanA madhya bhAgamAM valayAkAre mAnuSottara nAmano parvata Avelo che. A parvata puSkaradvIpanA be bhAga kare che. tenA eka bhAgamAM ja manuSyo. hoya che. bIjA aDadhA bhAgamAM manuSyo nathI hotA. A rIte (1) jaMbudvIpa (2) dhAtakIkhaMDa ane aDadho puSkaradvIpa-Ane aDhI dvIpa kahevAya che. A aDhI dviIpamAM ja manuSyo hoya che ane "kALano vyavahAra hoya che. For Private And Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cha dravyonI saMkhyA ane kartutva 371 aDhI dvIpanI vizeSa jANakArI mATe "kSetra samAsa', "bRhatsaMgrahaNI' ane 'lokaprakAza' granthonuM adhyayana karavuM joIe. prazna : "eka jIva paNa lokavyApI hoI zake che." ema kahevAmAM AvyuM, te kaI apekSAe? uttara : "kevali-samuddaghAtanI viziSTa kriyAmAM jIva lokavyApI bane che. kevalisamudyAta'nuM vistRta varNana A ja granthamAM kArikA ra74 thI 277mAM karavAmAM AvyuM che. A viziSTa kriyA kevaLajJAnI AtmAo ja karatA hoya che. AyuSya ochuM hoya ane vedanIya vagere karmonI sthiti vadhAre hoya tyAre, e sthitine AyuSyanI sthiti jeTalI karavA mATe A samudghAta karavAmAM Ave che. e kriyA daramiyAna AtmAnA pradezo samagra lokamAM phelAya che. A apekSAe kahevAmAM AvyuM che ke, eka jIva paNa lokavyApI hoI zake che.' dharmAstikAya, adharmAstikAya, pagalAstikAya ane jIvAstikAya A cAra dravyo 'lokamAM ja hoya ane lokamAM sarvatra hoya mATe lokavyApI' kahyAM che. cha dravyonI saMkhyA ane kartava dharmAdharmAkAzAni ekaikamataH paraM trikmnntm| kAlaM vinAstikAyA jIvamRte cApyakartRNi / / 224 / / artha : dharma, adharma ane AkAza eka-eka che. bAkInAM traNa dravya anansa che. kALa vinA pAMca dravya astikAya che, ane jIva sivAyanAM dravyo akartA che. (mAtra jIva ja kartA che.) vivevana : samagra lokamAM, dharmAstikAya eka ja che, adharmAstikAya eka ja che ane AkAzAstikAya paNa eka ja che. A traNa dravyo eka-ekanI saMkhyAmAM che, arUpI che ane akhaMDa che. jyAre jIvAstikAya, palAstikAya ane kALa-A traNa dravya ananta-ananta che! jIvo ananta che, pagalo ananta che ane kALa ananta che. prazna : kALa dravya ananta kevI rIte? uttara : bhUtakALa ane bhaviSyakALanI apekSAe kALa ananta che, bhUtakALa ananta vItyo che ane bhaviSyakALa ananta Ubho che! vartamAnakALa to eka samayano ja hoya che. For Private And Personal Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 332 prazamarati kALanA samayo ananta che-e apekSAe kALa ananta kahevAya. sUkSmAtisUkSma kALane "samaya" kahevAya che. A cha dravyomAM "kALa' sivAyanAM pAMca dravya astikAya' kahevAya che. jenuM "astitva' hoya ane je pradezasamUharUpe hoya tene "astikAya"nI saMjJA ApavAmAM AvI che. jIva asaMkhya pradezAtmaka che, dharmAstikAya ane adharmAstikAya asaMkhya pradezAtmaka che, AkAza ananta pradezAtmaka che ane pudgala paNa anA pradezAtmaka che, tethI te "astikAya che. kALa pradezapracaya rU5 na hovAthI tene "astikAyana kahevAya. kAya" zabda pradezonI bahulatA batAvavA ja prayojAyo prazna : "astikAya' zabdamAM "kAya' zabda dravyanA pradezonI bahulatAnI apekSAe yojAyo che, paraMtu "asti" zabda konA astitvano nirdeza kare che? uttara : te te dravyanA zAzvatuM svabhAvanA astitvano nirdeza kare che. jIvano svabhAva che caitanya, pudgalano svabhAva mUrtatva che. dharma-adharma-AkAzano svabhAva amUrtatA ane sakala lokavyApitA che. A dhruva svabhAva che. A cha dravyomAM "ka mAtra jIva dravya che. kAraNa ke te cetana che. cetana dravyamAM ja kartRtva saMbhave. acetana dravyomAM kartutva na ghaTI zake. kAraNa ke ajIvamAM, caitanyapUrvaka anubhUti saMbhavI zakatI nathI. "kartA ane bhoktA AtmA ja che', enI puSTi karatAM "paMcAstikAya' mAM kahevAyuM che : evaM kattA bhottA hojjhaM appA sagehi kammehiM / hiMDatI pAramapAraM saMsAraM mohasaMchaNNo / / 69 / / mohathI chavAyelo AtmA, potAnAM karmonA udayathI kartA ane bhoktA hoya che ane te anAdi-ananta saMsAramAM bhramaNa kare che.' 51. jIvA puggalakAyA dhammAdhammA taheva AyA / ___ atthittamhi ya NiyadA aNaNNamaiyA aNumahaMtA / / 4 || - paJcAstikAye 52. kAyagrahaNaM pradezAvayavabahutvArthamaddhAsamayapratiSedhArtha ca - tattvArthabhASye/a.pU/sa.1 53. yathA caitanyamAtmano'kRtrimam, mUrtatvaM vA pudgaladravyasya, dharmAdInAmamUrtatvaM - sakalalokavyApitA gatyAdhupagrahAdilakSaNAni ca dhruvANyetAni / - tttvaarthttiikaayaam| a0 pU/sa0 1 For Private And Personal Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cha dravyonAM kArya dharmo matisthitimatAM dravyANAM gatyupagrahavidhAtA | sthityupakRccAdharmo'vakAzadAnopakRdgaganam / / 215 / / artha : gati ane sthitivALAM dravyonuM dharmAstikAya gati karavAmAM sahAyaka che, adharmAstikAya sthiratA karavAmAM sahAyaka chuM ane AkAzAstikAya avakAza ApanAra che. vivecana : dharma, adharma ane AkAza-A traNeya dravyo arUpI che, amUrta che, eTale IndriyothI A dravyonuM pratyakSa darzana na thaI zake. A dravyonA astitvamAM ane svarUpanirNaya mAM Agama ja pramANabhUta che. alabatta AgamamAnya yuktio paNa A dravyonA astitvane siddha kare che. eka evo sarvasaMmata siddhAnta che ke koIpaNa kArya kAraNa vinA nathI banatuM. kAraNonA mukhya be prakAra jainadarzana batAve che : upAdAna kAraNa ane nimitta kAraNa. vizvamAM gatizIla ane sthitizIla [gatizIla paNa kharA | dravyo be che : jIva ane pudgala. gati ane sthiti [ sthiratA ] A be, dravyonAM kArya che. eTale gatisthitinAM upAdAna kAraNa tA jIva ane pudUgala ja che, parantu enAM nimitta kAraNa dharma ane adharma che, arthAt dharmAstikAya ane adharmAstikAya che. 6 phAryanI utpattimAM nimitta kAraNa avazyatayA apekSita hoya che. A nimitta kAraNa, upAdAna kAraNathI bhinna hoya. A rIta jIva ane pudgalanI gatimAM nimitta kAraNa tarIke dharmAstikAyanuM astitva siddha thAya che ane jIva-pudgalanI sthitimAM nimitta kAraNa tarIke adharmAstikAyanuM astitva siddha thAya che. gatipariNata jIvAnI ane pudgalonI gatimAM sahaja rIte ja dharmadravya sahAyaka bane che, jyAre jIva-puddagala dravyo gatizIla na hoya tyAre balAtkAre dharmadravya gati karAvatuM nathI. evI rIte jyAre jIva-pudgala dravyo gatizIla hoya tyAre adharmadravya balAtkAre sthiti karAvatuM nathI. jema pANImAM matsya gatizIla hoya che tyAre dharmAstikAya enI gatimAM sahAyaka bane che...e vakhate adharmAstikAya matsyano Ubho rAkhatuM nathI! A ja rIte AkAza dravya sahajatAthI jIva-puddagalANaMda dravyone avakAza Ape che, athavA kaho ke jIvAdi dravyAne sahajatAthI avakAza prApta thayo che, AdhAra prApta thayo che. 54. gadikiriyAjuttANaM kAraNabhUDhaM sayamakajjaM / 'ThidikiriyAjuttANaM kAraNabhUdaM tu puDhavIva / - paJcastikAye / zlokaH 84/86 For Private And Personal Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 374 prazamarati jema svayaM je khetI karatA kisAnone varSA sahAya kare che! paraMtu khetI nahIM karatA kisAnone balAtkAre te khetI karAvatI nathI. jema meghagarjanAne sAMbhaLIne bagalIne garbhAdhAna thAya che ke prasava thAya che, paraMtu svayaM bagalI prasava na kare to meghagarjanA balAtkAre prasava karAvatI nathI. che jema dharmopadeza sAMbhaLIne manuSya pApatyAga kare che, paraMtu manuSya pApatyAga na karato hoya to dharmopadeza balAtkAra karIne pApatyAga nathI karAvato. - A rIte jIva ane pudgalanI gati-sthitimAM dharmadravya ane adharmadravya sahajatAthI sahAyaka bane che, balAtkAre nahIM. tAtparya e che ke dharma, adharma ane AkAza-A traNaya dravyo preraka kAraNa nathI, paraMtu udAsIna kAraNa che. temanuM astitva ja kArya kare che. pudgala dravyanA upakANe sparzarasagandhavarNAH zabdo bandhazca sUkSmatA sthaulyam / saMsthAnaM bhedatamazchAyodyotAtapazceti / / 216 / / karmazarIramanovAgviceSTitocchvAsaduHkhasukhadAH syuH / jIvitamaraNopagrahakarAzca saMsAriNaH skandhAH / / 217 / / artha : sparza, rasa, gaMdha, varNa, zabda, baMdha, sumatA, sthalatA, AkAra, khaMDa, aMdhakAra, chAyA, prakAza cindrana ane tApa sUryano saMsArI jIvonAM karma, jJAnAvaraNAdi| zarIra, mana-vacana-kriyA, zvAsa, ucchavAsa, sukha-du:kha ApanArA skaMdhapudgalo) che, jIvana ane marAmAM sahAyaka skaMdho che. A badhA pudgalanA upakAro che.) vivevana : pudgala dravyanAM aneka kArya che. ahIM A be kArikAmAM temAMnAM thoDAMka kAryo batAvavAmAM AvyAM che. pudgalanAM kAryone pudgalanA upakAra' kahevAmAM AvyA che. alabatta, pudgala dravya acetana che. te akartA che, chatAM e upakAra kare che' A vAkyaprayoga je karavAmAM Avyo che te mAtra aupacArika che, jIvAtmA je mU-kaThora Adi sparza anubhavuM che, khATo-mITho vagere rasa anubhave che, sugandha-durgandha anubhave che, lAla-pILa Adi varNa jue che, For Private And Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 37pa kALa ane jIvanAM lakSaNa dhImo tIvra Adi zabda sAMbhaLe che, te badhA pudgala dravyanA upakAra che! spardhAdi pudgala dravyanA ja guNa che. karmapudagalonA Atmapradezo sAthe kSIranIranyAye je baMdha thAya che, te paNa pudgala dravyanuM ja kArya che. pudgala dravyano upakAra che. anantapradezI pudgalaskaMdhonuM sukSma thavuM ane sthUla thavuM e pudgalanAM kArya che. AkAzamAM je vAdaLa thAya che, IndradhanuSya racAya che.vagere pugala dravyonAM kArya che. samacaturastra Adi saMsthAna-AkAro paNa pudgala-dravyanuM sarjana che. khaMDa thavA, TukaDA thavA e pudgalanuM kAma che ane aMdhakAra tathA chAyA paNa pudgala dravyanuM kArya che. candra, tArA vagereno prakAza-udyota pudgalano upakAra che ane sUryano Atapa paNa pudgalano upakAra che. jJAnAvaraNa Adi karmo, audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane karmaNa zarIro, A padgala dravyanAM sarjana che. jIvAtmAnI pratyeka kriyA ane zvAsocchavAsa pulanAM kArya che. jene ApaNe sukha ane duHkha kahIe chIe, te paNa pudgaladravyanuM pariNAma che. jIvana para anugraha karanArAM ghI-dUdha vagere muddagalo ane mRtyunAM kAraNabhUta dravyo jhera vagere paNa pudgala dravyanAM kArya che. A badhAM pudgala dravyanAM kAryo skaMdharUpe pariNata pugala-dravyo paNa jIvadravya sAthe joDAya che tyAre ja A kArya karI zake che. sukhaduHkhanAM kanDa jIvAtmAmAM je utpanna thAya che te pudgala-dravyanA nimitte utpanna thAya che. mATe tene pudgala dravyanuM kArya kahyuM che. kALa ane jIvanAM lakSaNa pariNAmavartanAvidhiH parAparatvaguNalakSaNa: kAlaH / samyaktvajJAnacAritravIryazikSAguNA: jIvAH / / 218 / / artha : pariNAma, vartanAno vidhi, paratva-aparatva guNa, kALanAM lakSaNa che. samyakta, jJAna, cAritra; vIrya ane zikSA- jIvanA guNa che. vivecana : granthakAra zrImad umAsvAtijI kALane svataMtra dravya mAnIne tenA upakAro batAve che. potAnI jAtino tyAga karyA vinA, dravyamAM thatI pUrvAvasthAnI nivRtti ane uttarAvasthAnI utpattittanuM nAma pariNAma. For Private And Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 376. prazamarati potapotAnI paryAyanI utpattimAM svayameva pravartamAna pAMca dravyone nimittarUpe preraNA karavI tenuM nAma vartanA. paratva eTale yeSThatva ane aparatva eTale kaniSThatva. strI yogya samaye garbha dhAraNa kare che, putrane janma Ape che, A kALano prabhAva che. dUdhamAMthI dahIM bane che, dahIMmAMthI mAkhaNa bane che. ghI bane che. A kALanuM kArya che. jamInamAMthI aMkura phUTe che..choDa thAya che...tenA para phaLa Ave che. temAM preraka che A kALadravya! kALA vALa dhoLA thAya che, navuM vastra jUnuM thAya che..A che kALanA pariNAma. cha RtuonuM vibhAgIkaraNa paNa kALakRta che. atIta-anAgata ane vartamAnano vyavahAra kALakRta che. moTA nAnAno vyavahAra paNa kALakRta che. pudgala dravyamAM rUpa-rasAdinAM parivartanamAM kALadravya preraka che. jIvamAM jJAna-darzanAdinA upayoganuM parivartana paNa kALakRta che. A rIte kALadravya samagra vizva para chavAyeluM che! kArikAnA ardha bhAgamAM kALadravyanuM lakSaNa batAve che. tattvArthasUtramAM A ja granthakAre kArya dvArA jIvanuM lakSaNa batAvyuM che. ahIM A granthamAM guNo dvArA jIvanuM lakSaNa batAve che. 1. samparva nisvArtha zraddhAnarU5 | 2. jJAna mati-vRtAdirUpa ] 3. cAritra kriyAnuSThAnarUpa ] 4. vIrya ziktivizeSa | 5. zikSAlipi-akSarAdi jJAnarUpI jIvanA A mukhya pAMca guNa jIvamAM ja utpanna thAya che. eTale ema kahevAya ke "jIva A guNo pedA kare che...' e rIte jIvane upakArI kahI zakAya. A rIte chae dravyonAM kArya batAvIne, granthakAra ajIva dravyanuM varNana pUrNa kare che. u5. parasparopagra kauvAnA - tattvArthasUtra pra. 6 sU. 21 For Private And Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir putha ane pApa pudgalakarma zubhaM yat tat puNyamiti jinazAsane dRSTam / yadazubhamatha tatpApamiti bhavati sarvajJanirdiSTam / / 219 / / artha : je pudgala-karma zubha che te puNya che, evuM jinazAsanamAM jovAyuM che. je azubha che te pApa che, evuM sarvajJa vaDe kahevAyeluM che. vivecana : jyAM sudhI kArmaNavargaNAnAM pugala jIva grahaNa nathI karato tyAM sudhI e pudgalo zubha ke azubha nathI hotAM. yoga vaDe jyAre e kAmaNavargaNAnAM pugala jIva grahaNa kare che tyAre tenA be bheda paDe che : zubha ane azubha. zubha karmane puNya-prakRti kahevAmAM Ave che ane azubha karmane pApa-prakRti kahevAmAM Ave che. je pudgala-karma AtmA sAthe joDAIne sukhano anubhava karAve tene puNya-prakRti kahevAya ane je pugala-karma AtmA sAthe joDAIne du:khano anubhava karAve tene pApa-prakRti kahevAya. puNyaprakRti 42 che : 1. sAtA-vedanIya : A karmanA udayathI zarIranuM sukha maLe. 2. ucca gotra : A karmanA udayathI ucca kuLamAM janma thAya. 3. deva-AyuSya : devagatinuM AyuSya maLe. 4. manuSya-AyuSya : manuSyagatinuM AyuSya maLe. 5. tiryaMca-AyuSya : tiryaMcagatinuM AyuSya maLe. 3. manuSya-gati : manuSya-gatimAM janma maLe. 7. manuSya-AnupUrvI: A karma jIvane manuSya-gatimAM laI Ave. 8. deva-gati : deva-gatimAM janma maLe. 9. deva-AnupUrvI : A karma jIvane deva-gatimAM laI Ave. 10. paMcendriya-jAti : jIvane paMcendriyapaNuM maLe. 11. odArika-zarIra : manuSya ane tiryaMcanAM zarIra audArika pagalAthI bane. A karmanA udayathI jIva potAnA zarIrayogya pudgalo grahaNa kare che. 12. vaikriya-zarIra : deva ane nArakInAM zarIra "vaikriya" pagalonAM bane. A karmanA udayathI vividha kriyA karI zake evA zarIranI prApti thAya. For Private And Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 762 prazamarati 13. AhAraka-zarIra : A karmano udaya cauda pUrvonA jJAnI maharSine hoya. teo tIrthaMkaranuM samavasaraNa jovA, zaMkAnuM samAdhAna karavA eka hAtha pramANanuM AhAraka zarIra banAvIne tIrthaMkara pAse jAya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14. tejasa-zarIra : A karmanA udayathI AhAra pacAvanAra ane 'tejAlezyA' mAM hetubhUta zarIranI prApti thAya. 15. kArmaNa-zarIra : sarva zarIronAM mULa kAraNarUpa ane ATha karmonA vikAsarUpa 'phArmaNa' zarIra prApta thAya. : 16, audArika-aMgopAMga audArika zarIranAM aMgopAMga maLe. 17. vaikriya-aMgopAMga : vaikriya zarIranAM aMgopAMga maLe. 18. AhAraka-aMgopAMga : AhAraka zarIranAM aMgopAMga maLe, 19. vajra-RSabha-nArAya-saMghayaNa : be bAju markaTabaMdha, upara pATo ane tenA para khIlI. Avo hADakAMno bAMdho A karmanA udayathI maLe. 20. samacaturasa saMsthAna H paryaMkAsane palAMThI vALIne besatAM je zarIranI cAre bAju sarakhI hoya tevI zarIrAkRti. 21. zubha varNa : zarIranA zveta, pIta ane lAla raMganI prApti thAya. 22. zubha gaMdha : zarIranI gaMdha zubha prApta thAya. 27. zubha rasa H zarIrano svAda zubha hoya, 24. zubha sparza : zarIrano sparza haLavo, suMvALo ane priya hoya. 25. aguru-laghu : bahu bhAre nahIM, bahu halakuM nahIM, evuM madhyama vajanadAra zarIra maLe. 26. parAghAta : baLavAnane paNa jItavA samartha bane. 27. zvAsocchavAsa : zvAsocchvAsa sukharUpa laI zakAya. 28. Atapa : sUryanI jema pote zItala hoya ane bIjAne tApa kare, 29. udyota : candra jevA zItaLa ane prakAzavALA zarIranI prApti thAya. 30. zubha-vihAyogati : hAthI-haMsa jevI sArI cAla maLe, 31. nirmANa : suthAre ghaDelI pUtaLInI jema aMgopAMga yogya sthaLe goThavAya. 32. trasa : beindriyAdi zarIranI prApti thAya. 33. bAdara : carmacakSuthI joI zakAya evuM moTuM zarIra maLe. For Private And Personal Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org puNya ane pApa 34. zubha : nAbhi uparanuM zarIra pramANopeta maLe. 35. paryApta : potAnI paryApti pUrI kare. 36. pratyeka : eka zarIramAM eka jIvapaNuM maLe, 37. sthira : hADakAM kUdAMta vagere sthira rahe. 38. saubhAgya : lokapriyatA maLe, jyAM pagalAM paDe tyAM lokone game. 39. susvara : vANI madhura ane priya maLe. 40. ATheya : lokomAM vacana mAnya thAya. 41, yaza : lokamAM yazakIrti phelAya, 42. tIrthaMkara : tribhuvana-pUjya tIrthaMkara bane. pApaprakRti 82 che : 1. matijJAnAvaraNa : matijJAnane DhAMke. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. zrutajJAnAvaraNa : zrutajJAnane DhAMke. 3. avadhijJAnAvaraNa : avadhijJAnane DhAMke. 4. mana:paryavajJAnAvaraNa : mana:paryavajJAnane DhAMke, 5. kevaLajJAnAvaraNa : kevaLajJAnane DhAMke. 6. cakSudarzanAvaraNa : cakSudarzanane DhAMke. 7. acakSudarzanAvaraNa : cakSu sivAyanI indriyo para asara kare. 8. avadhidarzanAvaraNa : avadhidarzanane DhAMke. 9. kevaLadarzanAvaraNa : kevaLadarzanane DhAMke, 10. nidrA H evI nidrA Ave ke je nidrAmAMthI surkha karIne jAge, 11, nidrAnidrA : evI nidrA Ave ke je nidrAmAMthI parANe jAge. 12. pracalA : beThAM beThAM ane UbhAM UbhAM nidrA Ave. For Private And Personal Use Only 266 13. pracalA-pracalA : cAlatAM-cAlatAM UMgha Ave. 14. thiNaddhi : divase ciMtaveluM kAma rAtre nindrAvasthAmAM, jAgatAnI jema kare. 15. mithyAtva mohanIya : vItarAganA vacana para zraddhA na thAya. 16. thI 19. anantAnubaMdhI kaSAya : krodha-mAna-mAyA lobha-samyaktvane roke. 20 thI 23. apratyAkhyAnI kaSAya : krodhAdI cAra, deza-viratine roke. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 380 prazamarati 24 thI 27. pratyAkhyAna kaSAya : krodhAdi cAra sarve-viratine roke. 28 thI 31. saMjvalana kaSAya : krodhAdi cAra yathAkhyAta cAritrane roke. 32. hAsya : jenA udayathI hAsya Ave. 33. rati : jenA udayathI khuzI thAya. 34. arati : jenA udayathI aruci thAya. 3pa. bhaya : jenA udayathI bhaya lAge. 37. zoka : jenA udayathI zoka-Akranda Adi thAya. 37. jugupsA : jenA udayathI bIjA tarapha dhRNA thAya. 38. puruSaveda : jenA udayathI maithuna striI sAthe sevavAnI icchA thAya. 39. strIveda : jenA udayathI puruSa sAthe maMthana sevavAnI icchA thAya. 40. napuMsakaveda : jenA udayathI strI-puruSa baMne sAthe maithuna sevavAnI icchA thAya. 41. dAnAntarAya : A karmanA udayathI, potAnA gharamAM ApavA yogya vastu hovA chatAM, dAnanuM phaLa jANavA chatAM, dAna ApI zake nahIM. 42. lAbhAntarAya : A karmanA udayathI, dAtAnI pAse vastu hovA chatAM, mAganAra pAtra hovA chatAM, Icchita vastu maLe nahIM. 43. bhogAntarAya : A karmanA udayathI, pote yuvAna chatAM surUpa hovA chatAM, bhAgya vastu maLavA chatAM bhAgavI na zake. 44. upabhogAntarAya : yuvAna ane surUpa hovA chatAM, A karmanA udayathI upabhogya vastu pAse hovA chatAM bhogavI zake nahIM. 45. viryAntarAya : A karmanA udayathI jIva nirvIrya thAya. 46. tiryaMcagati : tiryaMca-gatimAM utpanna thAya. 47. tiryaMca-AnupUrvI : tiryaMcanI AnupUrva prApta thAya. 48. naraka gati : narakagatimAM utpanna thAya 49. naraka-AnupUrvI : narakanI AnupUrvI prApta thAya, 50. ekendriya jAti : ekendriyapaNuM maLe. (pRthvI, pANI. Adi) 51. bendriya jAti : baMindriyapaNuM maLe. (zaMkha, koDA...Adi) For Private And Personal Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puNya ane pApa 381 para. te indriya jAti : indriyapaNuM maLe. (mAMkaDa, jU, kIDI...Adi) pa3. cauridriya jAti : caurindriyapaNuM maLe. (vIMchI, bhamarA.Adi) pa4. azubha vihAyogatiH UMTa, gadheDAM jevI cAlavAnI azubha gati maLe. 55. upaghAta : potAnA avayava vaDe pote ja haNAya. (rasoLI, paDajIbhI vagere) paka, azubha varNa: zarIrano varNa azubha maLe. pa3, azubha gaMdha : zarIranI gaMdha azubha maLe. 58. azubha rasa : zarIrano rasa azubha maLe. 59. azubha sparza : zarIrano sparza azubha maLe. 10. RSabhanArAca-saMghayaNa : hADakAMnA bAMdhA khIlI vinAnA maLe. 1. nArAca-saMghayaNa : hADakAMnA bAMdhA khIlI ane pATA vinAnA maLe. phara. ardhanArAca-saMghayaNa : hADakAMno bAMdho eka tarapha ja hoya. u3, kIlikA : hADakAMno bAMdhI mAtra eka khIlInA AdhAre hoya. 64. cheva : hADakAM mAtra paraspara maLIne rahelAM hoya. upa. nyaghoghaparimaMDala saMsthAna : nAbhi uparanuM zarIra lakSaNayukta hoya, nIcanuM nahIM. uka. sAdi-saMsthAna : nAbhithI nIcenuM zarIra lakSaNayukta hoya, uparanuM nahIM. 67. vAmana-saMsthAna : peTa, chAtI lakSaNayukta hoya. hAtha, paga, mAthuM, Doka pramANarahita hoya. 18. kunja-saMsthAna ? hAtha-paga-mAthuM-Doka pramANasara hoya, peTa-chAtI-pITha pramANarahita hoya. 19. huMDaka saMsthAna sarva avayavo pramANarahita hoya. 70. sthAvara: sthAvarapaNuM maLe. 71. sUkSma : AMkhe na dekhAya tevA sUkSma jIvatvanI prApti hoya. 72. aparyApta : potAne yogya paryApti pUrI na kare. 73. sAdhAraNa anaMta jIvane bheguM eka zarIra maLe. 74. asthira : dAMta Adi avayava asthira maLe. For Private And Personal Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 382 prazamarati 75. azubha : nAbhithI nIcenuM aMga bIjAne aDavAthI azubha lAge. 76. durbhAgya : lokone apriya lAge. 77. duHsvara : kAgaDA-gardabha jevo kharAba svara maLe. 78, anAdeya : lokomAM vacana mAnya na thAya. 79. apayaza : lokomAM apakIrti thAya. 80. naraka-AyuSyaH narakagatinuM AyuSya maLe. 81. azAtA-vedanIya : zArIrika duHkha maLe. 82. nIca gotra : nIca kuLamAM janma maLe. A rIte 42 puNya prakRti ane 82 pApa prakRtinuM saMkSepamAM varNana karyuM. Asava ane saMvara yoga: zuddhaH puNyAzravastu pApasya tadviparyAsaH / vAkkAyamanoguptirnirAzravaH saMvarastUktaH / / 220 / / : zuddha yAMga puNyano Asava che. azuddha yoga pApano Asava che. mana-vacanakAyAnI gupti nirAsava che, arthAt te saMvara kahevAya che. - vivecana : mana, vacana ane kAyAnI kriyAne yoga' kahevAmAM Avyo che. ta yoga ja "Asava' che. AtmAnI sAthe karmono saMbaMdha karAvanAra hovAthI tene Asrava kahevAmAM Ave che. tAttvika dRSTie, viryAntarAya karmanA kSayathI ke kSayapazamathI tathA pudgalonA AlaMbanathI thato Atmapradezano parispaMda-kaMpana kriyA, tene yoga kahevAya che. A mana-vacana-kAyAno yoga jyAre zuddha (zubha) hoya tyAre puNyAsava bane che ane azuddha (azubha hoya tyAre pApAsava bane che. Agama (jinavacana vihita vidhi mujaba jyAre mana-vacana-kAyAnI pravRtti thAya che tyAre puNya karmano AtmAmAM Asrava thAya che. arthAt puNyakarma AtmAmAM vahI Ave che. svecchApUrvaka pravRtti karavAthI pApakarmano AtmAmAM Asava thAya che. arthAtu pApakarma AtmAmAM vahI Ave che. 56. sa eSa trividho'pi yoga AsravasaMjJo bhvti| - tttvaarthbhaassye| a. 6. sU. 2 57. zuma puca azuma pAparacA - tasvArtha 2. 3-4 For Private And Personal Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 783 'pada nirjarA-baMdha ane mokSa dayA, dAna, brahmacarya pAlana Adi zubha kAyayoga che. niravadya satyabhASaNa. mRdu tathA sabhya bhASaNa zubha vacanayoga che. maitrI, pramoda AdinA vicAro zubha manoyaga che. hiMsA-corI-abrahmasevana Adi azubha kAyayoga che. sAvadya-mithyA-kaThora bhASaNa azubha vacanayoga che. bIjAnA ahitano vicAra, bIjAnA vadhano vicAra...Adi azubha manoyoga che. Asavano nirodha te saMvara. karmabaMdhanA hetuo Asava kahevAya che, te hetuone rokavA te saMvara che. jeTalA pramANamAM A Asavo rokAya teTalA pramANamAM Atmavizuddhi thAya. mana-vacana-kAyAnI guptithI Asavone rokI zakAya. A ja graMthakAre tattvArthasUtramAM saMvaranA bIjA paNa upAyo batAvyA che. gupti, samiti, dharma, anuprekSA, parIpahajaya ane cAritra vaDe Asavono saMvara thaI zake che. arthAt manavacana-kAyAnA yogo niyaMtrita bane che. A Asava-saMvaranA bhedonuM vistRta varNana "navatattvaprakaraNa" tathA "tattvArthasUtra TIkA' Adi graMthAmAM prApta thAya che. nizAbaMgha Avo mokSa saMvRtatapaupadhAnaM tu nirjarA krmsnttivndhH| vandhaviyogo mokSastviti saMkSepAnava padArthAH / / 221 / / artha : saMvarathI yukta jIvanuM tapa-upadhAna te nirjarA, karmonI saMtati te baMdha, baMdhana viyoga abhAva te mokSa. A rIte saMkSepamAM nava padArtho tattvo) batAvyA. vivecana : nirjarA eTale karmono AMzika tathA sarvathA kSaya. tapazcaryAthI A karmanirjarA thAya che. paraMtu tapazcaryA karanAra AtmA saMvRtta joIe. saMvRtta AtmAnI tapazcaryA nirjarAno hetu bane che. samitiyukta, dharmadhyAnayukta, anuprekSAyukta, cAritrayukta ane parISahavijetA AtmAnI tapazcaryA vipula karmanirjarA kare che...enI tapazcaryA "tapa-upadhAna bane che arthAt Atma-sukhanuM kAraNa bane che. sukhanA hetune upadhAna" kahevAmAM Avyo che. tapanA bAra prakAra batAvavAmAM AvyA che. cha prakAranA bAhya tapa ane cha 68. mAstraparidhara saMvara: - tattvArtho , . 1 62. na gati-sati-dharmAnuprekSA-parISadanA-cAritraH I - svArthe ma. 2, phU. 2 60. juo A graMthanI 175176 kArikA. For Private And Personal Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 384 prazamarati prakAranA atyaMtarapa batAvavAmAM AvyA che. bAhya tapa atyaMtara tapamAM pahoMcavA mATe karavAno che. bAhya tapathI thatI nirjarA karatAM atyaMtaratapathI vizeSa kRrmanirjarA thAya che. granthakAre 'bandha' tattvanI khUba suMdara vyAkhyA karI che. karmonI saMtati te baMdha! sakarmA jIva ja karmabaMdha kare che. jema sAyI jIva karmabaMdha kare che tema akaSAyI jIva paNa zAtAvedanIya karmano baMdha kare che. tattvArthasUtramAM A ja granthakAre 'baMdha'nI vyAkhyA sakaSAyI jIvone anulakSIne karI che. 51 " sakaSAyatvAjjIvaH karmaNAM yogyAn pudgalAnAdatte sa vandhaH ! 'jIva akaSAyI hovAthI karmane yogya pudgalo grahaNa kare che, te baMdha kahevAya.' A ja granthakAra ahIM 'prazamarati'mAM baMdhanI paribhASA 'rmarantatibaMdha kare che. A vyAkhyA vadhu spaSTa che. AtmA karmathI ja karmane grahaNa kare che! akarmA jIva karma grahaNa nathI karato. karmabaMdhanuM vistRta svarUpa, A ja graMthamAM kArikA 34 thI 56 sudhImAM batAvAyuM che. 'mokSa'nI vyAkhyA karatAM graMthakAra kahe che : 'vaviyo mokSaH karmabaMdhano abhAva te mokSa! tattvArtha sUtramAM 'stvavarmakSayo mokSaH' saMpUrNa karmano kSaya thavo e mokSa! A vyAkhyA karavAmAM AvI che. baMne vyAkhyAo eka ja arthanuM pratipAdana kare che. sarva karmano kSaya thaI jAya pachI karmabaMdha thAya ja nahIM! karmothI sarvathA mukta banelA AtmAne karmabaMdha thato nathI. A ja mokSa che jIvo. A rIte granthakAre jIva tattvanuM ane ajIva tattvanuM kaMIka vistRta ane bAkInAM sAta tattvonuM saMkSepamAM varNana karyuM che. samyagadarzana eteSvadhyavasAyo yo'rtheSu vinizcayena tattvamiti / samyagdarzanametacca tannisargAdadhigamAdvA / / 222 / / zikSAgamopadezazravaNAnyekArthakAnyadhigamasya / pArtha: pILAmAM mati nisaryA svabhAvazya ||223|| artha : A jIvAdi padArthomAM paramArthathI 'A ja tattva che.' evo je adhyavasAya thAya che te samyagdarzana svabhAvathI athavA adhigamathI bAhya nimittathI thAya che. zikSA, 61. tattvArtha/4. 8, hU~. ra/rU For Private And Personal Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samyagadarzana 385 Agama, upadezazravaNa-A adhigamanA samAnArthaka che ane pariNAma,nisarga, svabhAva A traNa kArthaka che. vivecana : jIva ane karmano saMyoga anAdikALano che. jIva saMpUrNatayA karmonA prabhAva nIce che. enI dareka vRtti ane pravRtti karma-prerita hoya che. paraMtu saMsAraparibhramaNano kALa jyAre maryAdita thAya che ane jIvamAM sabhAnatA Ave che tyAre tene AMtarabAhya sAnukULa saMyogo prApta thAya che. e saMyogomAM jo e karmono nAza karavA puruSArtha karI le che to te Atmavizuddhi prApta karI zake che. sarvaprathama Atmavizuddhi "samyagudarzana' nI prApta kare che. Attara bAhya sAnukULatAe kevI maLavI joIe, te pahelAM batAvI dauM. "jIvAtmA paryApta' joIe. arthAt chae "paryAptithI yukta joIe. A pAMceya indriyonI paripUrNatA joIe.ekendriyathI caurindriya sudhInA nahIM saMjJIpaNuM joIe. arthAt mana joIe. mana vinAnAM paMcendriya paNa na cAle. zubha lezyA joIe. eTale ke teja-padha-zukla legyAmAMthI koI eka lezyA joIe. parAvartamAna zubha karmaprakRtine bAMdhanAro jIva joIe. caDhatA vizuddha avyavasAyavALo joIe. che azubha karmaprakRtinA rasane anaMtaguNahIna ane zubha prakRtinA rasane anaMtagaNa vRddhie bAMdhanAro joIe.rasabaMdha ] mohanIyakarmanI sthiti aMtaHkoDAkoDIsAgaropamanI bAMdhanAro joIe [vadhu nahIM.] AyuSya karmane bAMdhato hovo joIe nahIM. * *uttarottara "palyopama'nA saMkhyAmAM bhAge nyUna-nyUna karmabaMdha karato joIe. sAkAropayogamAM vartato 'bhavya' jIva joIe. phara. paryAptanuM svarUpa juo pariziSTamAM. 63. "parAvartamAna prakRtinuM svarUpa juo pariziSTamAM. 64, palyopamanuM svarUpa juo pariziSTamAM. kapa, "bhavya jIva'nuM svarUpa juo pariziSTamAM. For Private And Personal Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38. prazamarati cAra gatidiva-nAraka-manuSya-tiryaMca | mAM rahelA AvA koI paNa jIva mithyAtva-mohanIya, karmano sarvopazama karavA samartha banI zake che. mitva mohanIya karmane upazama thAya to ja "samyagdarzana'-rU5 Atmavizuddhi prApta thAya che. te upazama karavAnI prakriyAnAM mukhya traNa caraNa che. 1. yathApravRtti karaNa. 2. apUrvakaraNa. 3. anivRttikaraNa. A traNa karaNothI mithyAtvamohanIya karmanI je upazamanA thAya che te 'karaNakRta upazamanA" kahevAya. "akaraNa-upazamanA paNa thatI hoya che, arthAt traNa karaNa karyA vinA paNa mithyAtvano upazama thato hoya che. jema pahADI nadInA paththaro svayameva goLa thaI jatA hoya che ema saMsAramAM bhaTakI rahelA jIvone vedana, anubhava Adi kAraNothI prazasta adhyavasAya utpanna thAya ane e adhyavasAyothI mithyAtvano upazama thAya. prastutamAM ApaNe 'karaNakRta upazamano vicAra karIzuM. karaNa' eTale samaye-samaya prati samaye | uttarottara ananta-ananta guNa vadhatA AtmapariNAma. vizuddhino krama ane vizuddhinA pramANanI apekSAe karaNanA traNa prakAra batAvavAmAM AvyA che. sarvajJa ane sarvadarzI evA zreSTha puruSoe potAnI pUrNa dRSTimAM A AtmapariNAmono, AtmAnA adhyavasAyono krama ane enuM pramANa pratyakSa joIne je kaheluM che ane jene Agama-graMthomAM saMgrahI levAmAM AvyuM che, tenA AdhAre A spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che. jyAre jIvAtmA yathApravRttikaraNa karavAno prAraMbha kare che tyAre, kALanI apekSAe pahelA samaye je jaghanya ochAmAM ochI vizuddhi aidhyavasAyonI hoya che tenA karatAM trIjA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNI hoya che. Ama saMkhyAta gaNitanI chellI saMkhyA sudhI) samaya sudhI vizuddhino krama ane pramANa vadhatAM jAya te pachI krama badalAI jAya che. chellAmAM chellA samayanI (saMkhyAnI daSTie) je jadhanya Atmavizuddha hoya enA karatAM pahelA samayanI yathApravRttikaraNanA prAraMbhika samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI hoya. A utkRSTa vizuddhi karatAM, saMkhyAnI daSTie chellA samaya pachInA pahelA samayanI 66. paDhamaM ahApavattaM bIyaM tu niyaTTI tiymnniyhaa|| atomuhuttiyAiM uvasamaaddhaM ca lahai kamA / / 5 / / - paMcasaMgrahe/ upazamanAkaraNe For Private And Personal Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samyagradarzana . 387 jaghanya Atmavizuddhi anaMtaguNI hoya che. A Atmavizuddhi karatAM prAraMbhika bIjA samayanI utkRSTa vizaddhi anaMtaguNI hoya che. A krame Atmavizuddha anaMtaguNI vadhatI jAya. saMkhyAnI draSTie chellA samayanI vizuddhi anaMtaguNI AvI jAya te pachI krama badalAI jAya che. saMkhyAnI dRSTie chellA samayanI utkRSTa vizuddhi karatAM, saMkhyAtIta pahelA samayanI utkRSTavizuddhi anaMtagaNI hoya che. tenA karatAM tenA pachInA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI. .enA karatAM trIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI...A krame asaMkhya samaya sudhI vizuddhi vadhatI jAya. "yathApravRttikaraNa'no kALa antarmuhUrtano hoya che. eka antarmuhurtamAM asaMkhya samaya samAya che. apUrvakaraNamAM Atmavizaddhino krama judo che, pramANa "anaMtaguNa sarakhuM che. "yathApravRttikaraNa'nA carama samaye je utkRSTa Atmavizuddhi hoya tenA karatAM apUrvakaraNanA pahelA samaye jIvAtmAnI jaghanya vizuddhi anantaguNI hoya che! tenAthI pahelA ja samaye utkRSTa Atmavizuddhi anantaguNI hoya che eika ja samayamAM jaghanya Atmavizuddhi karatAM utkRSTa vizuddhi anantaguNa hoya che! 'samaya' evo sUkSma kALa che ke jenA be TukaDA na thaI zake, evA sUma kALamAM paNa phevaLajJAnanI dRSTi vizuddhinA be bheda jue che...jaghanya ane utkRSTa! arthAtu, kALa karatAM paNa bhAva vadhu sUkSma che. jyAM kALa vibhAjita nathI thaI zakato tyAM bhAva vibhAjita thAya che? pahelA samaye je utkRSTa Atmavizuddhi hoya che enA karatAM bIjA samaye jaghanya vizuddhi anantaguNa hoya che. enA karatAM bIjA samayamAM ja utkRSTa vizuddhi anantaguNa hoya che. A krame apUrvakaraNano kALa pUrNa thAya. apUrvakaraNamAM A rIte AtmavizuddhinuM pramANa vadhatuM jAya che. enI sAthe sAthe jIvAtmA "a-pUrva' eTale ke pahelAM kyAre paNa nahIM karelI cAra viziSTa kriyAo kare che. A sumi kriyAo hoya che : (1) sthitighAta (2) rasaghAta (3) guNazreNi, ane (4) apUrvasthitibaMdha. A cAra apUrva kriyA karyA pachI jIva anivRtti-karaNa kare che. anivRttikaraNa karatA jIvanI uttarottara samaye anantaguNa vizuddhi hoya che. ahIM eka samayamAM jaghanya-utkRSTanA bheda nathI.) 67. apuvakaraNasamaga kuNaI apuyye irma u cttaari| ThitighAyaM rasaghAyaM guNaseDhI baMdhagaddhA ya / / 11 / / - pNcsNgrhe| upazamanAkaraNe For Private And Personal Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 388 prazamarati anivRttikaraNanA kALamAM paNa sthitighAta, 2saghAta, guNazreNi ane apUrva sthitibaMdhanI sUkSma kriyAo thAya che. viziSTa ane mahattvapUrNa sUkSma kriyA thAya che. 'aMtarakaraNanI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A 'aMtarakaraNa' nA phALamAM mithyAtvano udaya hoto nathI eTale jIva upazamasamyaktva prApta kare che. vizeSAvazyaka bhASyanI TIkAmAM kahyuM che ke 'ukhara bhUmi |ghAsa rahita| para vananI Aga jema svayaM bujhAI jAya che tevI rIte 'antarakaraNa'mAM mithyAtvano agni zAnta thaI jAya che eTale jIva upazama-samakti pAme che.' samyagdarzana, ATalI sUkSma Antarika prakriyAmAMthI pasAra thayA pachI jIvane prApta thAya che. jyAre AtmAmAM samyagdarzana-guNa pragaTa thAya che tyAre 'A ja tattvo sAcAM che,' tevo adhyavasAya utpanna thAya che. samyagdarzana be rIte pragaTa thAya che : nisargathI ane adhigamathI, koI AtmAne samyagdarzananA AvirbhAva mATe bAhya nimittanI apekSA rahe che. koI AtmAne bAhya nimittanI apekSA nathI rahetI. bAhya nimittanI apekSAe je samyagdarzana pragaTe tene 'adhigama samyagdarzana' kahevAya ane bAhya nimittanI apekSA vinA je samyagdarzana pragaTe tene 'nisarga-samyagdarzana' kahevAya. bAhya nimitto aneka prakAranAM hoya che, vItarAga paramAtmAnI pratimA joIne koInuM AdhyAtmika jAgaraNa thAya, to koIne sadgurunAM darzana karatAM AdhyAtmika cetanA jAgI jAya. koIne zAstronuM adhyayana karatAM karatAM, koIne sadguruno upadeza sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM samyagdarzana pragaTI jAya. bAhya nimitta vinA, kyAreka AtmapariNAma zuddha thaI jatAM, rAgadveSanI tIvratA maTI jAya ane satyano prakAza lAdhI jAya! tanizcaya thaI jAya. paraMtu A tattvaci ane tattvanirNaya mAtra AtmatRpti mATe, AdhyAtmika vikAsa mATe hoya, koIne dhana-pratiSThA Adi sAMsArika vAsanA mATe tattvajijJAsA hoya to te samyagdarzana nathI. AtmAmAM samyagdarzana-guNa pragaTa thAya eTale pAMca vizeSa guNo thoDAvattA pramANamAM paNa pragaTa thAya. te guNo che : prazama, saMvega, nirveda, anukampA ane Astikya. For Private And Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mithyAtva 389 (1) prazama : atattvanA pakSapAtathI utpanna thatA kadAgraha Adi doSono upazama. (2) saMvega : sAMsArika baMdhanono bhaya. (3) nirveda : pAMca indriyonA viSayomAM Asakti ochI thavI. (4) anukazmA : duHkhI jIvonAM duHkha dUra karavAnI icchA. (5) astikAya : jIvAdi nava tattvonA hArdika svIkAra. adhigamanA paryAyavAcI zabdo che abhigama, Agama, nimitta, zravaNa, zikSA, upadeza. nisarganA paryAyavAcI zabdo che nisarga, pariNAma, svabhAva, aparopadeza. * samyagudarzananA judI judI apekSAe aneka prakAro batAvavAmAM AvyA che. keTalAka prakAro A mujaba che : pAmika, kSAyopathamika, kSAyika, sAsvAdana vedaka, kAraka, rocaka, dIpaka. * nizcaya, vyavahAra, dravya, bhAva... mithyAta etatsamyagdarzanamanadhigamaviparyayau tu mithyAtvam / jJAnamatha paJcabhedaM tat pratyakSa parokSaM ca / / 224 / / artha : A samyagurzana che. anadhigama tattvArthanI azraddhA ane viparyaya viparIta zraddhA| mithyAtva che. jJAnanA pAMca bheda che. tenA be prakAra che : pratyakSa ane parokSa. vivevana : jinokta tattvonI zraddhA, te samyagadarzana che. athavA bhAvapUrvakapAramArthika dRSTie artho paranI zraddhA-tene samyagudarzana kahevAya. jinakti tattva paranI azraddhA te mithyAtva che. je tattvo sarvajJa-sarvadazI paramAtmAe batAvyAM che, teno asvIkAra, te mithyAtva che. 68. adhigama : abhigama Agamo nimittaM zravaNaM zikSA upadeza ityanarthAntaram | nisarga : pariNAmaH svabhAvaH aparopadeza ityanarthAntaram / -tattvArthabhASye/a01-sU03 69. samyakcastava-prakaraNe For Private And Personal Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 390 prazna : zuM sarvajJa sivAya bIjAoe paNa tattvo batAvyAM che ? uttara : hA, ekAntavAdI asarvajJoe paNa tattvo batAvelAM che. kaNAda, kapila, buddha vageree paNa tattvo batAvyAM che. sattA, sAmAnya-vizeSa, dravyatva Adi tattvo batAvyAM che, parantu te yathArtha nathI. sarvajJapratipAdita tattvo para azraddhA te anadhigama mithyAtva che ane bIjA' ekAntavAdIoe batAvelAM tattvo para zraddhA te 'viparyaya-mithyAtva' che. prazamati A rIte samyaktva ane mithyAtvanuM svarUpa samajAvIne granthakAra ema kahevA cAhe che ke samyaktvI jIvanuM jJAna ja samyajJAna che. mithyAtvInuM jJAna ajJAna che! ahIM eka jijJAsA pragaTe che ke 'jJAna keTalAM ane kyAM kyAM che? e jJAnanuM svarUpa zuM che? e apragaTa jijJAsAne tRpta karavA granthakAra kahe che : jJAnanA pAMca prakAra che : matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna. A pAMca jJAna be vibhAgamAM vibhAjita thAya che : pratyakSajJAna ane parokSajJAna. pAMca indriyo ane mananI sahAya vinA mAtra AtmAnuM je jJAna te pratyakSa jJAna kahevAya. pAMca indriyo ane mananI sahAyathI je jJAna thAya te parokSa jJAna kahevAya. prazna : indriyanimittaka jJAnane pratyakSa na kahevAya? uttara H nizcayathI na kahevAya, vyavahArathI kahevAya. 'nandIsUtra' mAM kahyuM che: taM samAsao duvihaM paNNattaM taM jahA paccakkhaM ca parokkhaM ca / se kiM taM paccakkhaM ? paccakhaM duvihaM paNNattaM taM jahA - idriyapaccakkhaM noindriyapaccakkhaM ca / [te jJAna be prakAranuM che : pratyakSa ane parokSa. pratyakSa jJAna be prakAranuM : indriyapratyakSa ane noindriyapratyakSa.] A rIte indrayajanya jJAna paNa vyavahArathI pratyakSa kahevAya. prastutamAM granthakAre je be bheda batAvyA che te nizcayathI samajavAnA che. tatra parokSaM dvividhaM zrutamAbhiniyodhikaM ca vijJeyam / pratyakSaM cAvadhimanaHparyAyI kevalaM ceti / / 225 / / For Private And Personal Use Only artha : temAM pAMca jJAnamAM] parokSa jJAna be prakAranuM jANavuM : zrutajJAna ane AbhinibAMdhikajJAna tathA avadhijJAna, mana:paryAyajJAna ane kevaLajJAna, A pratyakSa jJAna jANavuM. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mithyAtva 391 vivecanaH tatvArthasUtramAM jema granthakAre "samyagujJAna"nuM lakSaNa batAvyuM nathI. tema ahIM paNa samyagUjJAnanuM lakSaNa batAvyuM nathI. tattvArthasUtramAM jema pAMca jJAnanA "parokSa" ane "pratyakSa evA be bheda karyA che tevI rIte ahIM paNa parokSa ane pratyakSa evA be bheda karyA che. e be bhedanuM varNana karatAM pahelAM, e pAMca jJAnanuM svarUpa samajIe. krama : pAMca jJAnano krama A rIte che : matijJAna Aibhinibodhika jJAnI zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna. prastutamAM granthakAre pahelAM zrutajJAnano je upanyAsa karyo che te kArikAnI racanAnI dRSTie karyo che. matijJAna : AbhinibaudhikajJAnA athabhimukha niyata bodha te AbhinibodhikajJAna kahevAya. bodha arthane abhimukha joIe ane nizcita joIe. zrutajJAna : AtmA vaDe je saMbhaLAya te zruta Ai vyutpati. artha mujaba "zabda" e zruta!. jenA vaDe saMbhaLAya te zrata A vyutpatti-artha mujaba "kSayopazama' e zruta kSayopazamathI je sAMbhaLe te zruta (A vyutpatti-artha mujaba "AtmA' e zruta) A vyutpatti-arthothI traNane zrutajJAna kahevAmAM AvyAM che : zabdane, kSayopazamane ane AtmAne. zabda kRtajJAnanuM kAraNa che, kSayopazama zrutajJAnano hetu che ane AtmA zrutajJAnathI kathaMcit abhinna che. A zrutajJAna indriyo ane mananA mAdhyamathI thAya che. zabdArthanA paryAlocananA anusAre thato bodha te zrutajJAna kahevAya che. avadhijJAna : avadhi eTale maryAdA. dravyanI, kSetranI ane kALanI maryAdAvALuM A jJAna hoya che. indriyo ane mananA mAdhyama vinA AtmA sAkSAt arthane jANe, A jJAnano viSaya, rUpI dravyo ja hoya che. "nandIsUtra' mAM avadhijJAnanI paribhASA karatAM TIkAkAre kahyuM che : northasAkSAtura vyApAroThavadhiH arthAtuM, AtmAnI rUpIpadArthonA pratyakSajJAnanI pravRtti te avadhijJAna che. 70. mAM parokSanA camacA - tattvArthe 1. 1, sUtra 11-12. 71. atthAmimuho niyao boho jo so mao abhiniyoho| - vizeSAvazyakabhASye 72. zabdArthaparyAlocanAnusArI indriyamanonimitto'vagamavizeSaH - nandIsUtra TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 392 prazamarati mana:paryavajJAna : mananA paryAyo eTale ke dharmo, te dharmonuM jJAna tene mana:paryavajJAna kahevAmAM Ave che. jJAnanA bIjA be nAma che. mana:paryayajJAna, ane mana:paryAyajJAna. A traNeya nAmono vyutpattinI dRSTie nIce pramANe artha thAya che : 1. mana:paryavajJAna : pari' eTale sarva prakAre, "avana' eTale jANavuM. mananA dharmone sarva prakAre jANavA. manasaMbaMdhI sarva prakAre jANavuM. 2. mana:paryayajJAna : "pari' eTale sarva prakAre "aya' eTale gamana-vedana. mananA dharmone sarva prakAre jANavA. 3. mana:paryAyajJAna : pari' eTale sarva prakAre, "I' eTale gamana-vedana, manodravyone sarva prakAre jANavA. paryAya eTale bheda, dharmo.. tenuM jJAna. kevaLajJAna : "eka, zuddha, paripUrNa, asAdhAraNa ane ananta-AvuM je jJAna, tene "kevaLajJAna' kahevAmAM AvyuM che. A pAMca jJAnamAM Abhinibaudhika jJAna ane zrutajJAna parokSa jJAna che. A be jJAna, indriyo ane mananA mAdhyamathI AtmAne thAya che mATe parokSa kahevAya che. A be jJAna A rIte nimittApekSa che. jyAre avadhi-mana:paryava ane kevaLa-A traNa jJAnamAM indriyo ane mana mAdhyama nathI banatAM, tethI te pratyakSa jJAna kahevAya che. ____ eSAmuttarabhedaviSayAdibhirbhavati vistarAdhigamaH / ekAdInyekasmin bhAjyAni tvAcaturthya iti / / 226 / / artha : A jJAnanA uttarabheda ane viSaya vagerethI vistArathI jJAna thAya che. eka jIvamAM ekathI laIne cAra jJAna sudhI vibhAga karavA joIe. vivevana : A pAMca jJAnano UMDo ane vyApaka bodha prApta karavA mATe A pAMca jJAnanA avAjora prakAro, e jJAnanA viSayo, enA svAmI, kALa, vagere jANavuM joIe. sarvaprathama "matijJAna'nA prakAro ane enI vyAkhyA ApavAmAM Ave che. 73. pajjavaNaM pajjayaNaM pajjAo vA maNammi maNaso vA / tassa va pajjAyAdinnANaM maNapajjavaM nANaM / / - vizeSAvazyaka bhASye 74. kevalamega suddhaM sagalamasAhAraNaM aNaMtaM ca / - vizeSAvazyaka bhASye 75. honti parokkhAI mai-suyAiM jIvassa prnimittaao| - vizeSAvazyaka bhASye For Private And Personal Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mithyAtva 393 e tattvArtha sUtramAM matijJAnanA samAnArthaka zabdo ApavAmAM AvyA che. mati, smRti, saMjJA, cittA, abhinibodha...alabatta, A zabdo samAnArthaka che, chatAM sAmAnya arthabheda to che ja. vartamAna kAlaviSayaka jJAnane matijJAna kahevAya. pUrvakALamAM anubhavelI vAta ke vastunA smaraNane smRti kahevAya. ja pUrvakALamAM anubhavelI ane vartamAnamAM anubhavAtI vastunI ekatAnA anusaMdhAnanuM nAma "saMjJA' che. * bhaviSyanA viSayanI vicAraNAne cintA kahevAmAM Ave che. jo ke arthabheda hovAthI mati-smRti-saMjJA ane ciMtA paryAya zabdo na kahevAya, chatAM A cAreya jJAnanuM aMtaraMga kAraNa "matijJAnAvaraNa karmano. kSayopazama" eka ja hovAthI paryAya zabdo kahevAmAM AvyA che. matijJAnanA cAra bheda :1. avagraha 2. ihA. 3. apAya, ane 4. dhAraNA, matijJAnanA mukhya bheda che. avagraha : nAma, jAti vagerenI vizeSa kalpanA vinA mAtra sAmAnyanuM je jJAna, te avaha' kahevAya. dA.ta, pragADha aMdhakAramAM kaMIka sparza thatAM A kaMIka che' evuM jJAna thAya che. A jJAnamAM e mAluma paDatuM nathI ke kaI vastuno sparza thayo! e aspaSTa avyakta jJAna te avagraha. IThA : avagrahathI grahaNa karelA sAmAnya viSayano vizeSarUpe nirNaya karavA je vicAraNA thAya, tene "IhA' kahevAya. dA.ta. "A sparza zAna, sarpano ke doraDAno? A doraDAno sparza hovo joIe. jo sApano sparza hota to te lIsso hota. A karkaza hato....vagere. apAya IhA dvArA grahaNa karelA vizepa arthana kaMIka adhika ekAgratAthI je nizcaya thAya tene "apAya' kahevAya. dA.ta. Avazyaka tapAsa ane vicAra karyA pachI nirNaya thAya che ke A doraDuM ja che." dhAraNA : apAyathI nizcita thayelA arthanI smRti dvArA, saMskAra ane smaraNa...Ane dhAraNA kahevAya. A cAra bheda dareka indriyanA hoya ane mananA hoya. arthAt indriyajanya matijJAnanA ane manojanya matijJAnanA A cAra-cAra bheda paDe. eTale 24 bheda thAya. For Private And Personal Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 394 prazamarati matijJAnanA 24 bheda : sparzana avagraha IhA apAya dhAraNA rasanA avagraha IhA apAya dhAraNA dhAraNA dhANa avagraha Iza netra IThA apAya apAya apAya dhAraNA avagraha avagraha avagraha zrotra dhAraNA IhA IhA mana apAya dhAraNA avagraha, IhA, apAya ane dhAraNA-darekanA 12-12 bheda batAvavAmAM AvyA che : 1. bahugrAhI. 1-2. bahu eTale aneka ane abahu eTale 2. abahugrAhI. eka be athavA bethI vadhAre vastu jANatA avagraha 3. bahuvidhagrAhI. Adi-bahugrAhI avagraha, bahugrAhiNI IhA, bahugrAhI apAya ane bahugrahiNI dhAraNA 4. ekavidhagrAhI. kahevAya. eka ja vastune jANatA avagraha Adi5. kSipragrAhI abahugrAhI avagraha, abadujhAhitI IhA, 6. amigrAhI. abahagrAhI apAya ane abahugrahiNI dhAraNA 7. nizcitagrAhI. kahevAya. 8. anizcitagrAhI. 9. saMdigdhagrAhI. 10. asaMdigdhagrAhI. 3-4, bahuvidha eTale aneka prakAra ane 11. dhUvagrAhI. ekavidha eTale eka prakAra. rUpa-raMga, jADAI 12. adhUvagrAhI, AdimAM vividhatAvALI vastune jANanArA avagraha Adi-bahuvidhagrAhI avagraha, bahuvidhagrAhiNI ihA, bahuvidhagrAhI apAya ane bahuvidhagrAhiNI dhAraNA kahevAya. A ja rIte AkAra, prakAra, rUpa, raMga AdimAM eka ja jAtanI vastune jANavAvALe matijJAna-eka vizAhI avagraha...Adi kahevAya. For Private And Personal Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir _395 mithyAtva bahu ane abahuno artha vyaktinI saMkhyA samajavo. bahuvidha ane ekavidhano artha prakAra, jAta samajavo. pa-6. kSipra eTale zIdhra ane agni eTale vilaMba. vastune zIgha jANe te kSipragrAhI avagraha Adi kahevAya. vastune vilaMbe jANe te jJAnane akSikagrAhI avagraha Adi kahevAya, indriya, viSaya Adi bAhya sAmagrI barAbara hoya paraMtu kSayopazamanI taratamatAnA kAraNe koI mANasa viSayanuM jJAna zIdhra karI le che, koI mANasa vilaMbe prApta kare che. 7-8. nizcita eTale hetu dvArA nirNata ane anizrita eTale hetu dvArA anirNAta vastu dA.ta. pUrvakALamAM abhivelA zIta, komaLa..sumAra sparzarUpa hetuthI vartamAnamAM jUInAM phUlone jANanArA cAreya jJAna avagrahAdi] kramazaH nitigrAhI avagraha, nizcitagrAhI hA, nizcitagrAhI apAya ane nizcitagrAhI dhAraNA kahevAya. hetu vinA ja te phUlone jANavAvALA jJAna nizcita avagraha.. Adi kahevAya. 9-10. saMdigdha eTale anizcita ane asaMdigdha eTale nizcita. dA.ta. A caMdanano sparza che ke phUlano? AvuM saMyukta jJAna te saMdigdhagrAhI avagraha Adi kahevAya. A caMdanano ja sparza che, phUlano nahIM,' AvuM nizcita jJAna te asaMdigdhagrAhI avagraha Adi kahevAya. 11-12. dhruva eTale avazyabhAvI ane AMdhruva eTale kadAcidubhAvI. Indriya ane viSayano saMbaMdha tathA manoyogarUpa sAmagrI samAna hovA chatAM eka manuSya vastune-viSayane avazya jANI le che, bIjo mANasa kyAreka jANe che, kyAreka nathI paNa jANato. viSayane avazya jANanArA jJAna-dhavagrAhIM avagraha Adi kahevAya. viSayane kyAreka jANa...kyAreka na jANe te jJAnaadhUvagrAhI avagraha Adi kahevAya. A bheda matijJAnAvaraNa karmanA kSayopazamanI. vicitratAne lIdhe che. "avagraha'nA be prakAra : 'avagraha' eTale grahaNa karavuM. te "avagrahanA be prakAra che : 1. vyaMjanAvagraha 2. arthAvagraha, vyaMjanAvagraha: "vyaMjana no vyutpatti artha che : 'amteDarnanArtha: te vanam aMdhArAmAM ghaDo paDyo hoya, dekhAto na hoya, paraMtu dIpaka te ghaDAne dekhADe For Private And Personal Use Only Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 39. prazamarati che.. ghaDA dekhAya che. A ghaDAnuM vyaMjana thayuM kahevAya. evI rIte, grAhya viSayanI sAthe te viSayanI grAhaka upakaraNa-indriyono saMyoga thatAM ja (saMyoga = vyaMjana) jJAnano AvirbhAva thAya che. A viSaya ane indriyano saMyoga, te ja vyaMjanAvagraha vyaMjanAvagrahamAM thatuM jJAna eTaluM badhuM alpa hoya che ke emAM A kaMIka cha" evo sAmAnya bodha paNa thato nathI. A vyaMjanAvagraha cAra indriyonA mAdhyamathI thAya che. sparzana, rasana, dhrANa ane zrotra. eTale vyaMjanAvagrahanA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che : (1) sparzanendriya vyaMjanAvagraha (2) rasanendriya vyaMjanAvagraha (3) dhrANendriya vyaMjanAvagraha (4) zrotrendriya vyaMjanAvagraha arthAvagraha : jema jema indriya ane viSayano saMyoga puSTa thato jAya che, tema tema jJAnanI mAtrA paNa vadhatI jAya che...ane "A kaMIka che,' evo sAmAnya bodha thAya che. A sAmAnya bodhane "arthAvagraha' kahevAmAM Ave che. vyaMjanAvagrahano dIrgha jJAnavyApAra uttarottara puSTa thavA chatAM paNa eTalo ocho che ke enAthI viyano sAmAnyabodha paNa thato nathI, AthI ene avyaktatama, avyaktatara ane avyakta jJAna kahevAmAM AvyuM che. arthAt vyaMjanAvagraha avyakta hoya che. 76. indriya be prakAranI che : 1. dravyandriya ane 2. bhAvandriya, dravyandriyanA be prakAra che : 1. nivRtti ane 2. upakaraNa. bhAvendriyanA paNa be prakAra che : 1. labdhi ane 2. upayoga, 77. zarIra upara dekhAtI indriyanI AkRti ke je pudgala skaMdhonI viziSTa racanAo che, te nivRtti indriya kahevAya che. nivRtti indriyanI bahAranI ane aMdaranI je paulika zakti ke jenA vinA nivRtti indriya jJAna pedA nathI karI zakatI, te "upakaraNa indriya" kahevAya che. matijJAnAvaraNa karma Adino kSayopazama ke je eka prakArano Atmika pariNAma che, te "labdhi-indriya' che. labdhi, nivRtti ane upakaraNa-A traNeya indriyonA maLavAthI je rUpa Adi vipayAno sAmAnya ane vizeSa bodha thAya che, te upayoga-indriya' che. For Private And Personal Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mithyAtva pAMca indriyo ane mana-A chane arthAvagraha Adi 4-4 bhedothI guNatAM 24 thAya. emAM 4 vyaMjanAvagraha umeratAM 28 thAya, e 28 ne bahu-abaDuM Adi 12 bhedothI guNatAM 336 thAya. zrutajJAna : Aptavacana, Agama, upadeza, aitihya, AmnAya, pravacana, jinavacana.. A badhA zrutajJAnanA paryAyavAcI zabdo che. samagra rAjalokamAM jeTalA akSaro che ane akSaronA jeTalA saMyoga che, teTalA zrutajJAnanA bheda che. akSaronA saMyukta ane asaMyukta saMyogo anA che! eka eka saMyoga ananta paryAyavALo che! eTale zrutajJAnanA bhedI ananta che! A badhA bhedone kahevA mATe to sarvajJa paNa samartha na bane...AyuSya pUrNa thaI jAya, parantu bhedo pUrA kahI na zakAya. bhinna bhinna apekSAothI zrutajJAnanA bhedo, judA judA granthomAM granthakAra AcAryadevoe batAvyA che : * zrI 'tatvArthasUtra'mAM be ane bAra bheda batAvavAmAM AvyA che. * zrI vizeSAvazyaka bhASyamAM cauda bheda batAvavAmAM AvyA che. ja pahalA karmagranthamAM vIsa bheda batAvavAmAM AvyA che. * zrI nandIsUtramAM cAra bheda paNa batAvavAmAM AvyA che. be bheda : 1. aMgabAhya, 2. aMgapraviSTa. zrutajJAnanA e bheda vAnA bhedanI apekSAe che. tIrthakara bhagavaMtoe je jJAna arthathI prakAzita karyuM, te jJAnane emanA prajJAvata ziSyo-gaNadharoe grahaNa karyuM ane dvAdazAMgIrUpe sUtrabaddha karyuM, A dvAdazAMgIne "aMgapraviSTa' zrutajJAna kahevAya che. 78. zrutamAptavacanaM AgamaH upadeza aitihamAmnAyaH pravacanaM jinavacanamityanAntaram / * tIrthamaNe 79. matteyamakkharAI akkharasaMjoga jattiyA loe| evaiyA suyanANe payaDIa hoMti nAyavvA / / 444 / / - vizeSAvazyakabhASye 80, yakartRvizeSAd dvaividhym| - tattvArthabhASye For Private And Personal Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 398 prazamarati samayanA doSathI baLa-buddhi tathA AyuSyane ghaTatAM joIna, sarvasAdhAraNa jIvonA hitArthe e dvAdazAMgInA AdhAre, gaNadhara pachInA pApabhIrU ane zuddhabuddhi AcAryoe je zAstro racyAM te "aMgabAhya" zrutajJAna kahevAya che. bAra bheda : aMgapraviSTa' zrutajJAnanA bAra bheda A pramANe che : 1. AcAra. 4. samavAya che. upAsakadazA, 10. pravyAkaraNa. 2. sUtrakRt 5, vyAkhyAprajJapti 8. aMtakazA. 11. vipAkasUtra. 3, rathAna, 6. jJAtAdharmakathA 9. anuttarapapAtika 12. dRSTivAda. cauda bheda : 1. akSaradyuta 2. akSaradyuta 3. saMjJIzruta 4. asaMjJIzruta 5. samyaphazcata 6. mithyAzruta 7. sAdidbhuta 8. anAdikRta 9. saparyavasitakRta, 10. aparyavasitakRta 11. gamikazruta 12. agamikazrata 13. aMgapraviSTadyuta 14. aMgabAhyazrata akSaradyuta : akSaro traNa prakAre che. 1. saMjJAkSara : 18 prakAranI lipi. 2. vyaMjanAkSara : a thI 7 sudhInA bAvana akSara. 3. ladhyakSara : zabda zravaNa ke rUpadarzana vagerenI arthanI pratIti karAvatuM akSarAtmaka jJAna. anArakRta : akSara vinA hAtha vagerenI ceSTAthI ke chIMka-bagAsAM vagerethI thatA bodha. saMjJIzruta : saMjJIjIvonuM zrutajJAna. asaMjJIzruta : asaMjJIjIvonuM zrutajJAna. samyakazruta: samyaka dRSTijIvonuM zrutajJAna. miththAmRta : mithyASTi jIvonuM zrutajJAna. For Private And Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 39 mithyAtva sAdibruta : je jJAnanI Adi hoya. anAdidhRta : zarUAta vinAnuM jenI Adi na hoya. saparyavasita : jeno aMta hoya. aparyavasita : jeno aMta na hoya. gamikazruta je zAstromAM sarakhA pATha hoya. agamikahyuta : jemAM sarakhA pATha (AlAvA) na hoya. aMgapraviSTadyuta : dvAdazAMgI. aMgabAhyazruta : bAra aMga sivAyanuM zrutajJAna. eka jIva jyAre samyakatva pAme che, tyAre zrutajJAnanI Adi thAya che, te apekSAe sAdikRta kahevAya. vaLI mithyAtva pAme ke kevalajJAnano aMta pAme tyAre zrutajJAnano aMta thAya che, te apekSAe "sAMta' kahevAya. saMsAramAM hamezAM samyagu daSTi jIvo hoya che ja, te jIvonI apekSAe zrutajJAna anAdi-anaMta kahevAya, vIsa bheda : 1. paryAyazruta : jJAnanA sUkSma avibhAjya aMzane paryAya kahevAya. evA eka paryAyanuM jJAna. 2. paryAya samAsa : aneka paryAyanuM jJAna, labdhi-aparyAptA-sUkSma nigodanA jIvane akSaranA anAmA bhAganuM jJAna hoya che. te jJAna ananta paryAyo jeTaluM hoya che, parantu tenAthI bIjA jIvamAM je eka aMzanuM jJAna vadhe, te vadhArAne paryAya zruta kahevAya. 81. saMjJI eTale manavALA ane asaMjJI eTale mana vinAnA. saMjJAnA traNa prakAro che : 1. dIrghakAlikI. 2. hetuvAdyapadezikI. 3, dRSTivAdopadezikI. "zuM thaI gayuM? zuM thaze? zuM karavuM?" AvI ati lAMbA bhUta ane bhaviSyanuM jenA vaDe ciMtana thAya, tenuM nAma dIrghakAlikI saMjJA. tenuM bIjuM nAma "kAlikI saMjJA' paNa che. ja potAnA zarIranA pAlana mATe vicArIne, iSTAniSTa viSayamAM prAya: pravarte sAMpratakALamAM) ane nivarse te jIvone (baindriyAdi) hetuvAdopadezikI saMjJA hoya. sAyopathamika jJAnamAM vartanAra samyagudRSTine dRSTivAdAMpadezikI saMjJA hoya. saMjJA eTale atIta arthanuM smaraNa ane anAgata arthanuM ciMtana. For Private And Personal Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 400 3. akSara zruta : eka akSaranuM jJAna. 4. akSara samAsa : aneka akSaronuM jJAna. 5. pada zruta : eka padanuM jJAna 6. pada samAsa : aneka padonuM jJAna. 7. saMghAta zruta : 'gati' vagere 14 mArgaNAmAMthI koI eka mArgaNAnI avAntara mArgaNAnuM jJAna. prazamarata 8. saMghAta samAsa : eka mArgAnI avAntara aneka mArgaNAonuM jJAna. 9. pratipattizruta : 14 mArgaNAmAMthI koI eka mArga NAjJAna, 10. pratipatti samAsa : 14 mArgaNAmAMthI aneka mArgaNAonuM jJAna. 11. anuyoga zruta : satpadAdi nava anuyoga-dvAromAMthI koI eka anuyogadAnuM. 12. anuyoga samAsa : nava anuyoga-dAromAMthI aneka anuyogonuM jJAna. 13. prAbhUta-prAmRta zruta : eka 'prAbhRta-prAkRta'nuM jJAna. 14. prAbhUta-prAmRta samAsa : aneka prAkRtanuM jJAna. 15. prAmRta zruta : eka prAbhUtanuM jJAna. 16, prabhRta samAsa ; aneka prAmRtanuM jJAna. 17. vastu zruta : eka vastunuM jJAna. 18, vastu samAsa : aneka vastunuM jJAna. 19. pUrva zruta : eka pUrvanuM jJAna. 20. pUrva samAsa : aneka pUrvonuM jJAna. [ pratyeka 'pUrva'mAM aneka 'vastu' hoya che. pratyeka 'vastu'mAM aneka 'prAkRta' hoya che. pratyeka 'prAkRta'mAM aneka prAmRta-prAkRta' hoya che. cAra bheda : For Private And Personal Use Only zrI nandIsUtramAM kahyuM che ke 'zrutajJAna saMkSepanA cAra prakAro paNa che.' 1. dravyathI : upayogavALo zrutajJAnI sarvadravyo jANa, paNa jue nahIM. 2. kSetrathI : sarva kSetrane jANe, jue nahIM. 3. kALathI : sarva kALa jANe, paNa jue nahIM. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mithyAtva 401 4. bhAvathI : sarva bhAva jANe, paNa jue nahIM. avadhijJAna : parokSa jJAna mitijJAna ane zrutajJAna nA bhedonuM varNana karIne have pratyakSa jJAna avadhi-mana:paryava-kevaLanA bhedanuM varNana karavAmAM Avaze. "avadhijJAnanA saMkhyAtIta bhedo che..! e badhA bhedo kahevAnI koInI zakti nathI. chatAM tattvajijJAsu jIvonA upakAra mATe jJAnI mahApuruSoe 2 614 bhedo batAvyA che. zrI tattvArthasUtramAM avadhijJAnanA be prakAra batAvavAmAM AvyA che : (1) bhavapratyayika, ane (2) kSayopazamanimittaka. bIjuM nAma-guNapratyayika che.] janmatAMnI sAthe ja je avadhijJAna pragaTa thAya che te bhavapratyaya' avadhijJAna kahevAya che. arthAt je avadhijJAnanA pragaTIkaraNa mATe vrataniyama Adi anuSThAnonI apekSA rahetI nathI, evuM janmasiddha avadhijJAna, te "bhava pratyayika kahevAya. je avadhijJAna janmasiddha nathI, paranta janma lIdhA pachI vrata-niyama Adi anuSThAnonA baLathI pragaTe, te kSayopazamanimittaka athavA guNapratyAyika avadhijJAna kahevAya. A baMne prakAranAM avadhijJAna, avadhijJAnAvaraNa karma'nA kSayopazama vinA pragaTI zakatAM nathI. eTale, avadhijJAnanuM sarvasAdhAraNa kAraNa to avadhijJAnAvaraNa karmano kSayopazama che ja, chatAM paNa je be bheda pADavAmAM AvyA che te kSayapazamanA nimittonI vividhatAnI apekSAe pADavAmAM AvyA che. saMsAranI cAra gatimAM, devagati ane narakagati evI gatio che ke tyAM janma-bhava letAM ja yogya kSayopazama thAya che ne avadhijJAnAvaraNa karmano kSayopazama karavA vrata-niyama ke tapazcaryAnAM anuSThAna karavAM paDatAM nathI. jyAre, manuSyagati ane tiryaMcagatimAM jIvone, avadhijJAna-yogya kSayopazama karavA mATe tapa-niyama Adi anuSThAna karavA paDe che. eTale, A be gatimAM badhA jIvo avadhijJAnI na hoya. 82. 'saMkhAIyAo khalu ohinnANassa svvpyddiio|' - vizeSAvazyaka-bhASye 8rU. virodha: T12-22 bhavapratyayaH kSayopazamanimittazca / 21 - tattvArthasUtre For Private And Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 402 prazamarati tiryaMcagati ane manuSyagatimAM thatA avadhijJAnanA cha bheda batAvavAmAM AvyA che : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (1) AnugAmika. (2) anAnugAmika (3) vardhamAna (4) hIyamAna (5) avasthita (6) anavasthita. anugAmika avadhijJAna : jema kuMbhAranA nibhADAmAM pAkIne lAla thayelo ghaDo taLAvamAM DubADavAmAM Ave to paNa enI lAlAza jatI nathI, tema koI eka upAzrayAdi sthAnamAM utpanna thayeluM avadhijJAna, anya sthAnamAM javA chatAM nAza pAmatuM nathI. arthAt avadhijJAnI jyAM jyAM jAya, tyAM tyAM avadhijJAna enI sAthe jAya. anAnugAmika avadhijJAna : jema koI naimittika (jyotiSI) amuka sthAnamAM ja praznonA sAcA uttara ApI zake che, bIjA sthAnamAM nahIM, tema je upAzrayAdi kSetramAM kAyotsargAda kriyAmAM rahelA mahAtmAne avadhijJAna pragaTayuM hoya, te sthAnamAM ja te kAyama rahe, anya sthAnamAM jatAM jatuM rahe. kSetrAntaramAM avadhijJAna sAthe na jAya. vardhamAna avadhijJAna : jema agninI cinagArI bahu nAnI hovA chatAM, adhika sUkAM lAkaDAM prApta karI kramazaH vadhI jAya che tevI rIte avadhijJAna utpatti samaye alpaviSayaka hovA chatAM vizuddha pariNAmanI vRddhi thatAM kramazaH adhika adhika viSayavALuM thatuM jAya. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA viSayavALuM avadhijJAna vadhatAM vadhatAM saMpUrNa lokaviSayaka banI zake. hiyamAna avadhijJAna : jema agnimAM IMdhaNa nAkhavAmAM na Ave tA dhIre dhIre agnizikhA ghaTatI jAya tevI rIte, utpattinA samaye avadhijJAna adhika viSayavALuM hoya paraMtu pariNAmanI zuddhi ghaTatAM kramazaH te alpa banatuM jAya. asaMkhya dvIpa, samudra, pRthvI.vibhAgonA viSayavALuM avadhijJAna ghaTatuM ghaTatuM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM thaI jAya. 84. tadetadavadhijJAnaM kSayopazamanimittaM SaDvidhaM bhavati / zeSANAmati nArakadevebhyaH zeSANAM tiryagyonijAnAM manuSyANAM ca / tattvArthabhASye - 1/23 For Private And Personal Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mithyAtva 403 avasthita avadhijJAna : jema koI jIvAtmAne eka bhavamAM prApta thayela puruSaliMga strIliMga vagere liMga AMdagIparyata kAyama rahe che, tevI rIte utpanna thayeluM avadhijJAna, kevaLajJAnanI prApti sudhI kAyama rahe che. anavasthita avadhijJAna : jema sarovaramAM jalataraMgo vadhe che ne ghaTe che, tevI rIte avadhijJAnano viSaya kyAreka vadhe ne kyAreka ghaTe, kyAreka nAza paNa pAme. A vadha-ghaTa ane nAza, jIvanA zubhAzubha adhyavasAyonA kAraNe thato hoya che. zrI vizeSAvazyaka bhASyamAM avadhijJAnanA 14 bheda batAvavAmAM AvyA che, arthAt avadhijJAna aMge 14 dhArothI vivecana karavAmAM AvyuM che. ahIM mAtra te 14 bhedonAM nAma ja batAvuM chuM. vizeSa jijJAsue vizeSAvazyakabhASya' mAMthI bodha prApta karavo. (1) kSetra-parimANa (2) saMsthAna (3) anugAmI (4) ananugAmI (5) avasthita (9) caLa (7) tIvra-maMda (8) pratipAta-utpAtAdi (9) jJAna (10) darzana (11) vibhaMga (12) deza (13) kSetra (14) gati. mana:paryAyajJAna : mana:paryAyajJAnanA be prakAra che : (1) Rjumati ane vipulamati. manavALA saMjJI jIvo koIpaNa vastuno vicAra manathI kare che. vicAraNIyamananIya vastunA bheda pramANe vicArapravRtta mana judI judI AkRtio dhAraNa kare che. e AkRtio mananA paryAya kahevAya che. e paryAyone sAkSAta jANanAra jJAna, te mana:paryAyajJAna. Rjumati-manaHparyAyajJAna : "viSayane je sAmAnyarUpe jANe te Rjumati. sAmAnyarUpe jANavAno artha eTalo ja che ke te vipulamatinI apekSAe thoDA vizeSone jANe che. vipulamatinI apekSAe RjumatimAM adhyavasAyonI vizuddhi ochI hoya che. 85. vizeSAva5 mArca, jAtha-977/578 86. Rjuvipulamati manaHparyAyaH / - tattvArthasUtre-1/24 87. yA matiH sAmAnyaM gRhaNAti sA Rjviityupdishyte| yA punarvizeSagrAhiNI sA vipuletyupadizyate / - tattvArthasUtra TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4o prazamarati vipulamati-mana:paryAyajJAna : viSayane je vizeSarUpe jANe te vipulamati. dA.ta., eka mANase ghaDAno vicAra karyo. jumati-mana paryAyajJAnI mAtra ghaDAnA vicArane ja joze, jyAre vipulamati-mana:paryAyajJAnI, ghaDA aMge e mANasa je seMkaDo vicAra kare, te badhA vicArone jANe! A bheda, mana:paryAyajJAnAvaraNanA kSayopazamanI bhinnatAnA kAraNe paDe che. Rjumati mana:paryAyajJAna utpanna thayA pachI cAlyuM paNa jAya. vipulamatimanA paryAyajJAna, kevaLajJAna sudhI rahe che. mana:paryAyajJAnanuM kSetra mAtra manuSyakSetra aDhI dvIpa ja che. ane A jJAna mAtra saMyata evA manuSyane ja thAya che. kevaLajJAna : sarva dravyAdinA pariNAmanI sattAne jANavAnuM kAraNa, ananta, zAzvatuM ane apratipAtI kevaLajJAna eka ja che. enA bheda-prakAro nathI. sarvakALanA sarva dravyonA sarva paryAyone jANanAruM kevaLajJAna prakAze che. te paryAyathI ananta che, nirantara upayogavALuM hovAthI zAzvata che. nAza nahIM pAmatuM hovAthI apratipAtI che ane sarvavizuddhivALuM hovAthI eka ja prakAre che. pAMca jJAnanA viSaya : matijJAna ane zrutajJAnanA viSaya : matijJAna ane zrutajJAna dvArA rupI ane arUpI badhAM dravya jANI zakAya che, paraMtu te dravyonA badhA paryAya jANI zakAya nahIM. mativRtanA grAhya viSayonI A dRSTie samAnatA che. chatAM, paryAyonI apekSAe taphAvata che. matijJAna vartamAnagrAhI hovAthI dravyonA keTalAka vartamAna paryAyone ja grahaNa karI zake che, parantu zrutajJAna trikALagrAhI hovAthI traNeya kALanA paryAyone thoDAvattA pramANamAM grahaNa karI zake che. avadhijJAnano viSaya : avadhijJAnamAM mAtra rUpI dravyono sAkSAtkAra thaI zake che, te paNa rUpI dravyonA sarvaparyAyone jANI zakatuM nathI. 88. maNapajjavanANaM puNa jnnmnnpricitiytthpaagddnnN| mANusakhettanibaddhaM guNapaccaiyaM carittavao / / 810 / / - vizeSAvazyakabhASye 89. matizrutayornivandhaH srvdrvyessvsrvpryaayessu| 1/27 10, dhvavadhe || varada For Private And Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mithyAtva 45 manaparyAyajJAnano viSaya : mana:paryAyajJAna paNa mUrta (rUpI) dravyono ja sAkSAtkAra karI zake che; parantu avadhijJAna jeTalo nahIM. mana:paryAyajJAnano viSaya, avadhijJAnanA viSayano anantamo bhAga kahevAmAM Avyo che, kAraNa ke avadhijJAnathI sarvaprakAranAM pudgala dravya grahaNa thaI zake che, jyAre mana:paryAyajJAnathI to mAtra aDhIdvIpamAM rahelA manuSyanA mananA paryAyo ja jANI zakAya che. mana:paryAyajJAna game teTaluM vizaddha hoya, chatAM potAnA grAhya dravyonA sarvaparyAyone jANI zakatuM nathI. kevaLajJAnano viSaya : kevaLajJAna sarva dravyo ane sarva paryAyone jANe che. evuM koI dravya nathI ke evo koI bhAva nathI ke je kevaLajJAna dvArA jANI na zakAya, joI na zakAya. lokAlokanA ananta paryAyone jANavAnuM sAmarthya hoya che A jJAnamAM. AnAthI vadhIne bIjuM koI jJAna nathI. eka sAthe eka jIvamAM keTalAM jJAna hoya? eka jIvamAM eka sAthe ekathI laI cAra sudhI jJAna, aniyatarUpe hoI zake, jyAre kevaLajJAna hoya tyAre eka ja hoya, bIjAM jJAna na hoya. "prazamarati nA TIkAkAra AcAryazrI kahe che : ekaluM matijJAna paNa hoI zake. alabatta, mati ane zrata eka-bIjA vinA nathI rahetAM, chatAM akSarAtmaka zrutajJAna sarvatra nathI hotuM, e apekSAe ekaluM matijJAna hoI zake che. Ei matijJAnuM nAnyata: zrutajJAnamakSarAtmakaM sarvatra na saMbhavatItyevamuktamekaM mtijnyaanmiti| * kyAreka eka jIvamAM matijJAna ane zrutajJAna-be jJAna hoya. je kyAreka eka jIvamAM mati, zruta ane avadhi-traNa jJAna hoya. che kyAreka eka jIvamAM mati, zruta ane manaH paryAya traNa jJAna hoya. kyAreka eka jIvamAM mati, zruta, avadhi ane mana:paryAya-A cAra jJAna hoya. A rIte, bheda, viSaya AdithI pAMca jJAnanI vistArathI vicAraNA karI. have granthakAra svayaM samyagujJAna ane mithyAjJAnanuM svarUpa batAve che; 91. tadanantabhAge manaHparyAyasya / 1/29 92. sarvadravyaparyAyaSa kevalasya / 1/30 93. ekAdIni bhAjyAni yugapadakasmintrAcaturyaH / 1/31 For Private And Personal Use Only Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 prazamarati samyagdRSTAnaM samyagjJAnamiti niyamata: siddhm| AdyatrayamajJAnamapi bhavati mithyAtvasaMyuktam / / 227 / / artha : samyagudRSTinuM jJAna samyagu jJAna kahevAya. A niyamathI siddha che. zarUAtanAM traNa jJAna-mati, zrata ane avadhi, mithyAtvathI saMyukta thAya tyAre mithyAjJAna bane che. [ajJAna bane che. vivecana : je AtmAne sarvajJakathita svArtha para zraddhA hoya, tattvArthano yathAvasthita bodha hoya tene "samyagadRSTi' kahevAya. zaMkA-kAMkSA Adi doSothI tenuM jJAna mukta hoya. AvA samyaguruSTi AtmAonuM matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna samyagujJAna kahevAya. paraMtu je jIvAtmAmAM samyaktano udaya na thayo hoya, mithyAtvano aMdhakAra hoya to enAM matijJAna-zrutajJAna ane avadhijJAna "ajJAna' kahevAya, mithyAjJAna" kahevAya. A traNa ajJAnarUpa paNa hoya che! ajJAnarUpa banelAM e jJAna matiajJAna, zrutajJAna ane avadhiajJAna 1 virbhAgajJAna) kahevAya che. alabatta, laukika dRSTie jJAna ja che, paraMtu ahIM je jJAna-ajJAnano bheda karavAmAM Avyo che te AgamaSTie karavAmAM Avyo che. jinAgamono A nirNaya che ke mithyASTinAM A traNa jJAna ajJAna ja che. mithyAtva, sat ane asano bheda karavA detuM nathI. eTaluM ja nahIM, sahune asatuM ane asatune sat manAve che! tethI e jJAna ajJAnarUpa che. samyaktva, satune satuM ane asatune asatuM samajAve che, tethI te jJAna san hoya che te jJAnanuM phaLa prApta thAya che. jJAna naM virati: jJAnanuM phaLa 'virati prApta thAya che. samyagdaSTi jIvanuM jJAna ati alpa hovA chatAM, mokSAbhimukha hovAthI, tenuM jJAna phaLayukta bane che. nAnakaDo paNa dIvo mArgane prakAzita kare che. mithyASTinuM jJAna game teTaluM vadhAre hoya, chatAM saMsArAbhimukha hovAthI, tenuM jJAna phalarahita-niSphaLa bane che. aMdhakAra e aMdhakAra! aMdhakAramAM bhaTakavAnuM ja hoya. For Private And Personal Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMca cAritra sAmAyikamityAdyaM chedopasthApanaM dvitIyaM tu / parihAravizuddhikaM sUkSmasamparAyaM yathAkhyAtam / / 228 / / ityetat paJcavidhaM cAritraM mokSasAdhanaM pravaram / anekAnuyoganayapramANamArgeH samanugamyam ||229 / / artha : paheluM sAmAyika, bIjuM cheopasthApanIya, trIjuM parihAra vizuddhi, cothuM sUkSmasaMparAya ane pAMcamuM yathAkhyAta. A pramANe A pAMca prakAranuM cAritra mokSanuM pradhAna kAraNa che. tene aneka anuyoga, naya ane pramANothI sArI rIte jANavuM joIe. viveSana : bhagavAna zrI umAsvAtie tattvArthAdhigama-sUtranA pahelA ja sUtramAM kahyuM che : sabhya varzana-jJAna-pAritrANi mokSamArga ! samyagudarzana, samyajJAna ane samyacAritra, e mokSamArga che. mokSamArgano bodha karAvatA granthakAra AcAryazrI prastutamAM samyagdarzana ane samyagajJAnanuM svarUpa batAvyA pachI sabhyazcAritranuM svarUpa batAvavA tatpara thayA che. eka vAta pahelAM samajI levI joIe ke cAritranI prAptino saMbaMdha 'mohanIya karma'nA kSayopazama sAthe rahelAM che. sarvaprathama darzanamohanIya [ mithyAtva ]no kSayopazama thavo joIe. te pachI anantAnubaMdhI, apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa kapAyono kSayopazama thavo joIe. A traNa jAtanA krodhamAna-mAyA ane lobhano kSayopazama thAya tyAre cAritra-dharmano lAbha thAya, zrI vizeSAvazyaka bhASyamAM pUrvadhara maharSi jinabhadragaNI kSamAzramaNe kahyuM che. bArasavihekasAe khaie u sAmiye va jogehiM / labhaI carittalaMbho tassa visesA imaM paMca / / 1254 / / prazasta mana-vacana-kAyAnA yogothI bAra prakAranA kapAyono kSaya-upazama ke kSayopazama thAya tyAre cAritranI prApti thAya che, te cAritranA pAMca prakAra che. 4 * bujhAI gayelA agni jevA kSINa kaSAyo hoya, * rAkhathI DhaMkAyelA agni jevA upazAnta kaSAyo hoya, 94. khINA nivvAhuyAsaNovva chArapihitavva uvasaMtA / daravijjhAyavihADiyajalaNovammA khaovasamA / / - vizeSAvazyakabhASya-TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 408 prazamarati ja kaMIka olavAyelA ane kaMIka rAkhathI DhaMkAyelA agni jevA kSayopazamita kaSAyo hoya. pAMca cAritra : 1. sAmAyika 2. chedopasthApanIya 3. parihAravizuddhi 4. sUkSmasaMparAya 5. yathAkhyAta. sAmAyika cAritra : rAga-dveSa ochA thavA tenuM nAma sama. vizuddhino lAbha thavo tenuM nAma Aya. AnuM nAma sAmAyika. sarva pApayogonI nivRttirUpa A cAritra che. A paribhASAnI apekSAe zeSa cAra cAritra paNa sAmAyika-cAritra ja che vizuddhi, tapazcaryA ane kaSAyonA vizeSa kSaya-kSayapazamanI apekSAe judAM judAM nAma paDelAM che. sAmAyika-cAritranA be bheda che : 1. IzvarephAlika ane 2, yAvatruthika. bharatakSetro ane eravata kSetromAM, pahelA tIrthaMkara ane chellA tIrthakaranA tIrthamAM IvarakAlika pirimitakALanuM sAmAyika cAritra che. bharata-airAvata kSetromAM madhyanA bAvIsa tIrthakaronA tIrthamAM yAvankathika (jIvanaparyatanuM sAmAyika cAritra hoya che. mahAvideha kSetramAM to sarve sAdhusAdhvIne yAvathika sAmAyika cAritra ja hoya che, ItvarakAlika nathI hotuM. "chedopasthApanIya cAritra : 1. InvarakAlika sAmAyika cAritravALAM sAdhu-sAdhvIne je pAMca mahAvrato. ApavAmAM Ave che vaDI dIkSA ApavAmAM Ave che. tene niraticAra chedopasthApanIya cAritra kahevAmAM Ave che. evI rIte, bhagavAna pArzvanAthanA tIrthanAM sAdhu-sAdhvI jyAre bhagavAna mahAvIranA tIrthamAM AvyAM, tyAre temane 95. sehassa niraiyAraM titthaMtarasaMkame ca taM hojjA / mUlaguNaghAiNo sAiyAramubhayaM ca Thiyakappe / / 1269 / / - vizeSAvazyakabhASya-TIkAyAma For Private And Personal Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pAMca cAritra je pAMca mahAvrata ApavAmAM AvyAM hatAM, te paNa niraticAra chedopasthApanIya cAritra hatuM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. pAMca mahAvratone svIkAryA pachI, e mahAvratonuM khaMDana thayuM hoya, evA sAdhu-sAdhvIne punaH pAMca mahAvrato ApavAmAM Ave tene sAticAra chedopasthApanIya cAritra kahevAya. 409 parihAravizuddhi cAritra : parihAra eTale tapa. je tapathI cAritra vizeSa vizuddha bane, te tapane parihAravizuddhi kahe che, te apekSAe e vizuddha cAritrane parihAravizuddhicAritra kahevAmAM AvyuM che. A cAritra pahelA ane chellA tIrthaMkaranA samayamAM ja hoya che. [pAMca bharata-pAMca airavata kSetromAM. nava muni guru-AjJAthI gaccha bahAra nIkaLe. tapazcaryA mATe anukULa kSetramAM jAya. tyAM munio traNa vibhAgamAM thaI jAya. eka muni vAcanAcArya bane, cAra muni utkRSTa tapa kare ane cAra muni sevA kare. OM A cAritra svIkAranAra muninI uMmara ochAmAM ochI 29 varSanI hovI joIe. dIkSAparyAya 19 varSano hovo joIe. grISmamAM 1 upavAsa 2 upavAsa 3 upavAsa * A cAritra tIrthaMkara pAse ke tIrthaMkara pAse dIkSita thayelA muni pAse ja aMgIkAra karI zakAya. tapazcaryA : tapa ziziramAM varSomAM jaghanya 2 upavAsa 3 upavAsa madhyama 3 upavAsa 4 upavAsa utkRSTa 4 upavAsa 5 upavAsa. * cAra sAdhuo cha mahinA sudhI tapa kare, pachI sevA karanArA cAra muni tapa kare ane tapa karanArA muni sevA kare. cha mahine tapa pUruM thayA pachI vAcanAcArya tapa zarU kare. bAkInA ATha sAdhuomAMthI eka sAdhu vAcanAcArya bane ane sAta sevA kare. A rIte 18 mahinA A tapa cAle. For Private And Personal Use Only * aDhAra mahinA pachI, e nava sAdhuomAMthI jana 'jinakalpa * svIkAravA hoya te jinakalpa svIkArI zake, jene garamAM AvavuM hoya te gacchamAM AvI Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 41), prazamarati sthavirakalpa' svIkArI zake ane pharIthI parihAravizuddhi-tapa karavuM hoya to paNa karI zake. * jemane tapa na cAlatuM hoya te munio nivamAMthI nitya bhojana karanArA hoya (kyAreka upavAsa kare che, paraMtu nitya bhojanamAM AyaMbila ja kare. tapazcaryAnA pAraNe paNa AyaMbila kare. vigaI vagere to koIneya kahyuM nahIM. sUkSma saMparA cAritra : saMparAya eTale kaSAya. dasamA guNasthAnake AtmAmAM sukSma-thoDA ja kapAya rahelA hoya che, tethI e guNasthAnake rahelA AtmAne-mahAtmAne sukSmasaMpAyacAritra hoya, dasamuM guNasthAnaka, mahAtmA jyAre upazama zreNie ke kSapaka zreNie caDhe tyAre ja Ave che. upazama zreNie caDhelo mahAtmA 11 mA guNasthAnakethI pAcho paDe che. tyAre paNa 10 mAM guNasthAnake Ave che. caDhatAM vizuddhi vadhatI hoya, paDatAM vizuddhi ghaTatI hoya, yathAvAta cAritra : kaSAyarahita AtmAne A cAritra hoya che. A cAritranA be bheda che : 1. chaghasthanuM yathAkhyAta cAritra [11-12 mA guNasthAnake 2. kevaLajJAnInuM yathAkhyAta cAritra. [13-14 mA guNasthAnaka | agiyAramAM guNasthAnake kaSAyonA upazamathI yathAkhyAta cAritra hoya. bAramA guNasthAnake kaSAyonA kSayathI yathAkhyAta cAritra hoya. - teramA guNasthAnake sayogI kevaLajJAnInuM yathAkhyAta cAritra hoya. caudamAM guNasthAnake ayogI kevaLajJAnInuM yathAkhyAta cAritra hoya. kaSAyonA layopazamathI pahelAM traNa cAritranI prApti thAya che. sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta cAritranI prApti, kapAyonA upazamathI ke kSayathI thAya che. A dRSTie, kaSAyonA kSayopazama, upazama ane kSaya-traNa prakriyA sArthaka che. 96. ahavA khaovasamao caraNatiyaM uvasameNa khayao vaa| suhumAhakkhAI teNAvasamakkhayA kmso||1282|| - vizeSAvazyakabhASya For Private And Personal Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMca cAritra 411 granthakAra AcAryadeva, A pAMca cAritra aMge vizeSa bodha prApta karavA, traNa mArgo batAve che : anuyoga, nanya ane pramANa. A traNa vicAraNAnA ciMtana-manananA viziSTa mArgo che. pahelAM A traNa zabdone oLakhI laIe. anuyoga : sUtranA abhidheya-kathanI sAthe saMbaMdha karavo, tenuM nAma anuyoga. sUtrane anurUpa ke anukULa je vacanapravRtti, tenuM nAma anuyoga. anu' badale "aNu lAgIne "aNuyoga' zabda bane tyAre "aNu'no artha sUtra" karavAno. aNu jeTalA nAnA sUtrano vizALa artha karavo tenuM nAma aNuyoga. anuyoganA 1. anuyAga 2. niyoga 3. bhASA 4. vibhApA, ane pa. vArtika, A pAMca kArthaka nAmo che. pAMca cAritrano anuyAga 36 dvArothI karavAmAM Avyo che. arthAt 36 dvArathI pAMca cAritrano vistArathI bodha thaI zake che. 1. prajJApanA. 9. lIMga 17. upayoga 2. veda 10. zarIra 18. kaSAya 3. rAga 11. kSetra 19. lezyA 4. kalpa 12. kALa 20. pariNAma 5. nirjhanya 13. gati 21. baMdha 6. pratisevana 14. saMyama 22. vedana 9, jJAna 15. saMnikarSa 23. udIraNA 8. tIrtha 16. yoga ra4. upasaMpada 25. saMjJA ra9, kALamAna 33. sparzanA raka, AhAra 30. aMtara 34. bhAva 27, bhavA 31. samuddaghAta 35. parimANa 28, AkarSa 32. kSetra 36. alpabadutva. 97. aNuogo ya niogo bhAsa-vibhAsA ya vattiyaM cey| ee aNuogassa u nAmA egaTThiyA paMcaH / / 2385 / / - vizeSAvazyakabhASye juo "paMcasaMyata' prakaraNa. For Private And Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 412 prazamarati naya : pramANa : pratyeka padArtha ananta dharmAtmaka hoya che. "pramANa' e padArthane ananta dharmAtmaka siddha kare che, jyAre "naya' e padArthanA anaMta dharmomAMthI koI eka dharmane grahaNa kare che ane siddha kare che. pramANa ane nayamAM A bheda che : naya pramANano eka deza (aMzake che. paraMtu jema samudranA eka aMzane samudra na kahevAya tema asamudra paNa na kahevAya tevI rIte nayane pramANa paNa na kahevAya ane apramANa paNa na kahevAya. samyagu arthanirNaya-te pramANe che. nayonA jevI rIte naigama, saMgraha, vyavahAra, jusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta-A sAta prakAra che, tevI rIte 1. nizcayanaya 2. vyavahAranaya, jJAnanayakriyAnaya, dravyArthikanaya-paryAyArthikanaya...evA paNa judA judA prakAra che. pAMca cAritrano vicAra-vistAra mAM nayonI dRSTie paNa karavAmAM Avyo che: dravyacAritra-bhAvacAritra, nizcayacAritra vagere nayanI dRSTie kahevAmAM AvyAM che. dareka naya potAne abhimata hoya te ja cAritrane cAritra mAne che, bIjA cAritrane cAritra mAnato nathI. jyAre pramANe dareka cAritranI yuktipUrvaka svIkAra kare che. mokSamArga samyaktvajJAnacAritrasampadaH sAdhanAni mokSasya / tAsvekatarA'bhAve'pi mokSamArgA'pyAsiddhikaraH / / 230 / / artha : samyagudarzana, samyagujJAna ane samyapharitrarUpa saMpadA mAlanAM sAdhana che. emAMthI ekanA abhAvamAM mokSamArganI siddhi nathI thatI. vivecana : samyagudarzana, samyagujJAna ane samyakucAritranuM vistArathI vivecana karyA pachI have A kArikAnA mAdhyamathI e nirNaya karIzuM ke samyagudarzanAdi traNa samUharUpe ja mAkSanAM sAdhana bane che. ekaluM samyagadarzana nahIM ekaluM sabhya jJAna nahIM, ke ekaluM samyakucAritra nahIM. A traNeyano samuha mokSamArga che, koI eka nahIM paraMtu e nirNaya karatAM pUrve "mokSa' kone kahevAya ane mokSamArga kone kahevAya, eno vicAra karIzuM. 98. samyagartharNiyala prmaannm| - pramANamImAMsAyAm 99. etAni ca samaratAni mokSasAdhanAni / ekatarAmAve'pyasAdhanAnItyataH trayANAM grhm| - tattvArthabhASye For Private And Personal Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mokSamArga 413 mokSanuM svarUpa : lokAMte rahelI "ISatuprAgabhArA' nAmanI dharatIne "mokSa kahevAmAM Ave che. vAstavamAM e muktAtmAonuM viziSTa sthAna che. je AtmAo jJAnAvaraNAdi ATheya kamano nAza kare che te AtmAo "paprAgubhAra" dharatI para ke jene "siyazilA' paNa kahevAmAM Ave che, tyAM pahoMce che ane kevaLa AtmasvabhAvamAM sthira thaI jAya che. AtmAnI vikAsayAtrI tyAM pUrNa thaI jAya che. AtmaguNonI pUrNatA pragaTI jAya che. pachI, e pUrNAtmA kyAreya apUrNa banato nathI, dehadhArI banato nathI. mokSamArganuM svarUpa : mokSano mArga eTale AtmAnI zuddhi. e zaddhinAM asAdhAraNa kAraNo che: samyagudarzana, samyagUjJAna ane samyaphacAritra. mATe kAraNamAM kAryane upacAra karIne samyagudarzanAdi traNane mokSamArga kahevAmAM Avyo che. che jJAna ane cAritra vinA ekaluM samyagadarzana mokSamArga na bane. A jJAna ane darzana vinAnuM ekaluM cAritra mokSamArga na bane. darzana ane cAritra vinAnuM ekaluM jJAna mokSamArga na bane. - darzana ane jJAna hoya, paraMtu cAritra na hoya to mokSamArga nathI! jJAna ane cAritra hoya, paraMtu darzana na hoya to mokSamArga nathI! darzana ane cAritra hoya, paraMtu jJAna na hoya to mokSamArga nathI! arthAt samyagadarzana-jJAna ane cAritra samUhapaNe mokSamArga bane che. jema triphaLAnuM cUrNa! haraDe, bahe ane AmaLA-traNa bhegAM thAya tyAre ja triphaLAcUrNa bane ane auSadhanuM kAma kare. pUrvadvayasampadyapi teSAM bhajanIyamuttaraM bhvti| pUrvadvayalAbhaH punaruttaralAbhe bhavati siddhaH / / 231 / / artha : pahelAM bi samyagadarzana-samyajJAnA hoya te samyaphacAritranI bhajanA hoya che cAritra hoya paNa kharu, na paNa hoya paraMtu samyaphacAritra hoya chate samyagudarzana ane samyagujJAna hoya. 100. mokSa iti ca jJAnAvaraNadyaSTavidhakarmakSayalakSaNaH kevalAtmasvabhAvaH kathyate svaatmaavsthaanruupH| - tattvArthaTIkAyAm 101. mokSasya mArgaH shuddhirucyte| - tattvArthaTIkAyAm 102. samyagdarzana-jJAna-cAritraNi mokSamArgaH / - tattvArthasUtre/ a0 1 su0 1 For Private And Personal Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 414 prazamarati vivecana : Atmazuddhi-AtmaguNonI vRddhinI apekSAe, samyagadarzanAdinuM sAhacarya ane a-sAhacarya granthakAra batAvI rahyA che. AtmazuddhinI kramika bhUmikAone jaina paribhASAmAM "guNasthAnaka' kahevAmAM AvyAM che. ekathI cauda guNasthAnako batAvAyAM che. AdhyAtmika vikAsayAtrAno prAraMbha cothA guNasthAnakethI thAya; kAraNa ke tyAM jIvAtmA nirkAnta banato. hoya che, jagatanuM yathArtha darzana karato hoya che, AtmatatvanI anubhUti karato hoya che. paraMtu A badhuM bAhya AcAra rUpe nathI hotuM, zraddhArUpa hoya che, samajaNarUpa hoya che. zraddhA eTale samyagudarzana ane samajaNa aTale samyagujJAna. eTale ke AdhyAtmika vikAsano prAraMbha AMtarika bhUmikAthI zarU thato hoya che. jyAre e vikAsayAtrA AgaLa vadhe che ane pAMcamAM guNasthAnake pahoMce che, tyAre e zraddhA ane samajaNane anurUpa AMzika sadAcaraNa enA jIvanamAM Ave che. arthAt AMzika cAritra Ave che. chaThThA guNasthAnake samyagadarzana. samyagUjJAna ane samyakucAritranA sumeLa jAme che. A guNasthAnake A traNa sAthe ja hoya! pachI, AgaLa AgaLanA guNasthAnakomAM paNa sAthe ja rahe che. AtmA vadhu ne vadhu nirmaLa thatA jAya che. ArAghaka koNa? dharmAvazyakayogeSu bhAvitAtmA pramAdaparivarjI / samyaktvajJAnacAritrANAmArAdhako bhavati / / 232 / / artha : dhamAMmAM kSamA Adi ane Avazyaka kriyAomAM pritikramAdi, zraddhAzIla tathA apramAdI AtmA samyagadarzana-jJAna ane cAritranAM ArAdhaka bane che vivevana : mokSamArga niraMtara pragati karavA mATe samyagadarzana-jJAcAritranI yathArtha ArAdhanA karavA mATe be zarata che : 1. zraddhA, ane ra. apramAda! mAtra zAbdika zraddhA nahIM, zraddhA joIe hArdika! zraddhA joIe Atmika! e zraddhAno viSaya hoya dharma. bhAvAtmaka ane kriyAtmaka-baMne dharma tarapha ahobhAvapUrvaka zraddhA joIe. kSamA, namratA, saraLatA, akiMcanya. Adi daza prakAranA nidharma para zraddhA joIe. A nidharma bhAvAtmaka dharma che. pratikramaNa, AlocanA, svAdhyAya, pratilekhanA, pramArjanA, nirgama-praveza...vagere che kriyAtmaka dharma, A kriyAtmaka dharma upara zraddhA joIe. avihaDa zraddhA joIe. For Private And Personal Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 41pa mokSa kyAre? A bhAvadharma ane kriyAdharma, bemAMthI eka paNa dharmanI upekSA na karI zakAya. baMne prakAranA dharmamAM A dhamAMnA pAlanathI ja huM mokSamArganI ArAdhaka banI zakuM. A be prakAranA dhamAMnA yathocita pAlanathI ja samyagdarzana-jJAnacAritranI ArAdhaka banI zakuM. arthAt nirvANane pAmI zakuM." A dharmonI ArAdhanAmAM satata jAgRti joIe. eka samayano paNa pramAda na karI zakAya. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe sAcuM ja kahyuM : 'marca yama paHT he gatama! eka samayano paNa pramAda na karIza. kSamA vagere daza prakAranA munidharmanA pAlanamAM jAgrata rahIne kriyAtmaka dharmanA pAlanamAM udyamazIla banyA rahevAnuM che. yogya kALe pratikramaNanI vidhipUrvakanubhAvapUrvaka kriyA karajo. jJAnI gurudevanI samakSa tamane lAgelA doSonuM prakAzana karajo. ka divasa ane rAtanA ATha prahAramAMthI pAMca prahara svAdhyAya karajo. ja hRdayamAM jIvadayAnA bhAvane akhaMDa rAkhI vastra-pautrAdinI pratilekhanA karajo. karuNAbharyA haiye vasatinuM pramArjana karajo. mArge jatAM-AvatAM jIvarakSAno upayoga rAkhajo. A rIte bhAvadharma ane kriyA dharmamAM zraddhApUrvaka apramatta banIne udyamazIla banazo to mokSamArganuM tamAruM prayANa, tamArI mokSayAtrA nirvine pUrNa thaze. zraddhAmAMthI zakti janme che ane jAgRti bhUlA paDavA detI nathI. A rIte bhAvadharma ane kriyAdharmanI ArAdhanA karatAM karatAM kyAre mokSayAtrAno aMta Avaze?e prazana jAge chene hRdayamAM? granthakAra have eno pratyuttara Ape che. mokSa kayAre? ArAdhanAzca teSAM tisrastu jaghanyamadhyamotkRSTAH / janmabhiraSTavyekaiH sidhyantyArAdhakAstAsAm / / 233 / / artha : teonI jaghanya, madhyama ane utkRSTa-A traNa prakAranI ArAdhanA simyagadarzanAdinI) hoya che. temAM kramazaH ATha, traNa ane eka bhavamAM ArAdhako siddhi pAme che. mokSa pAme che... vicaina : samyagu darzana-jJAna-cAritranI ArAdhanA karanAra ArAdhakanuM lakSya hoya che-saMpUrNa vizuddha AtmAnI prApti. AtmAnI zuddha, buddha ane mukta For Private And Personal Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 416 prazamarati avasthA prApta karavA mATe e ArAdhanA kare che. Antara-bAhya kaSTane svarecchApUrvaka sahe che. kyAreka enA manamAM e prazna UThI zake ke "mAro mokSa kyAre thaze? AtmAnI parama vizuddha avasthA kyAre prApta thaze?' jyAre A dharatI para sadeha tIrthaMkaro vicaratA hatA, kevaLajJAnI ke avadhijJAnI jevA viziSTa jJAnI puruSo vicaratA hatA tyAre to ArAdhaka AtmAono A prazana saralatAthI hala thaI jatAM hatAM. jJAnI puruSo kahI detA hatA ke "tuM ATalAmAM bhave mokSa pAmIza.' parantu vartamAnakALe to evA viziSTa jJAnI puruSo A dharatI para nathI...evA kALe kema karIne jANavuM ke "mAro mokSa kyAre thaze?" granthakAra maharSi ApaNane A praznano uttara zodhavAnI jhaMjhaTamAMthI mukta kare che. teo kahe che : * tamArI ArAdhanA utkRSTa-niraticAra che, tamAro AtmabhAva atyaMta vizuddhine pAme che, to tamAre have A saMsAramAM bIjo bhava karavAno raheto nathI. jo tame AgAmI gatinuM AyuSya karma bAMdhyuM nathI to A ja bhavamAM tame mokSadazA pAmI zako cho. alabatta, dharmadhyAnamAMthI zukladhyAnamAM pravezavAnuM sAmarthya joIe. tamArI ArAdhanA madhyama kakSAnI che, to haju bIjA be janma levA paDaze saMsAramAM! kAM to e bhava manuSyanA hoya, kAM to deva ane manuSyanA hoya. trIjA bhave tamArA saMsAraparibhramaNano aMta AvI jaze. kadAca, cAra ke pAMca bhava paNa thaI zake. che tamArI ArAdhanA jaghanya koTinI che arthAt alpa pramANamAM che. to paNa ATha bhavathI vadhAre bhava tamAre karavAnA nathI. hA, e alpa ArAdhanA paNa niraMtara cAlatI rahevI joIe. dhIre dhIre te madhyama kakSAnI banaze.. utkRSTa kakSAnI banI jaze! tamArA bhavabhramaNano aMta AvavAno ja. ArAdhaka mahAtmAno Adarza jaIe paramAtmadazA! dhyeya joIe parama vizuddha AtmadazA! vartamAnakAlIna puruSArtha joIe karmonI nirjarA karavAno, bhAvAtmaka dharma ane kriyAtmaka dharmanI apramata bhAve ArAdhanA karavAno! munie kevA banIne kevA prakArano dharmapuruSArtha karavAno che, te have granthakAra batAve che : For Private And Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ArAdhanAnuM svarUpa tAsAmArAdhanatatpareNa teSveva bhavati yatitayyam / yatinA tatparajinabhaktyupagrahasamAdhikaraNena / / 234 / / artha : samyagadarzanAdinI ArAdhanAmAM tatpara evA munie temAM ja prayatna karavo joIe. te mATe jinabhakti, sAdhusaMvA, jIvasamAdhi AdimAM tatpara rahevuM joIe. vivecana : he munirAja! jo tamAre samyagudarzana-jJAna-cAritranI kalyANakAriNI ArAdhanA karavI che, ArAdhanA karavA tame tatpara cho, ughata cho, to tamAre e samyagu darzanAdinI ArAdhanAnAM vibhinna aMganI ArAdhanAmAM ujamALa rahevuM joIe. 1. tamAre ucita kALe paramAtmA jinezvara bhagavaMtanA maMdiramAM javuM joIe. pAvanakArI jinapratimAnAM praphulla nayane darzana karavAM joIe. madhura svare guNa-stavanA karavI joIe. jinapratimAmAM.. jinadhyAnamAM evA lIna thavuM joIe ke sAkSAt jinanAM darzana thAya! ane ema karatAM karatAM tame svayaM jina" banI jAo! 2. tame vihAra karatAM karatAM. koI tIrthabhUmimAM pahoMcI jAo, tIrthakara bhagavaMtonI kalyANaka bhUmi para pahoMcI jAo. to vizeSarUpe jinabhakti karo . 3. nayanaramya jinapratimAo banAvavAno gRhasthone upadeza Apajo, bhavya jinamaMdiranA nirmANanI preraNA Apajo, jinapratimAone jinagRhomAM pratiSThita karavAnA viziSTa lAbhonuM varNana karajo. prajAne jinabhaktimAM pravRtta karavA khUba ja udyamazIla banajo...A badhI ArAdhanA tamArA samyagadarzana guNane vizeSa ujvala karaze, vizeSa dRDha karaze. 4. sAdhusavAno mahAna dharma cUkazo nahIM. bAla, vRddha, zvAna ane prApUrNaka sAdhuonI AdarapUrvaka sevA-bhakti karIne temane sukhazAnti Apajo. jJAnavRddha, paryAyavRddha ane jinazAsananA prabhAvaka sAdhupuruSonI paNa avasarocita sevA karajo . darzana-jJAna ane cAritranA guNothI alaMkRta sAdhupuruSonI sevA karavAthI tamArAmAM e guNo Avaze. AvelA guNa vizeSa uvala banaze, vRddhi pAmaze. For Private And Personal Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 418 sAdhusavAnA guNane akhaMDa rAkhavA mATe tamAre guNadraSTA banavuM paDaze. dareka sAdhupuruSanA guNo ja jovA paDaze. chabastha AtmAomAM doSo to rahevAnA ja, chatAM doSo jovAnA nathI, kAraNa ke doSadarzana sabhAvano ghAta kare che, doSadarzanamAMthI dveSa janme che. - jinabhakti ane sAdhusevA-A be prakAranI ArAdhanAmAM niraMtara udyamazIla banyA rahevAthI samyagdarzanAdinI ArAdhanA sahaja banI jaze. ArAdhanAmAM AMtarautsAha banyo raheze, AMtaravIya ullasita banaze. mokSamArganI ArAdhanA karanAra mahAtmAo kevA hoya che ane emanuM AMtarasukha kevuM anupama hoya che, enuM yathArtha varNana granthakAra svayaM have kare che. sAdhu aMdha-mUka-badhira svaguNAMbhyAsaratamateH paravRttAntAndhamUkavadhirasya / madamadanamohamatsararoSaviSAdairadhRSyasya / / 235 / / prazamAvyAvAdhasukhAbhikAMkSiNa: sasthitasya sddhrme| tasya kimaupamyaM syAt sadevamanuje'pi loke'smin / / 236 / / artha : jenI mati AtmaguNonA abhyAsamAM nirata che, je bIjAonI vAtomAM AMdhaLo, muMga ane bahero che, je garva, kAma, moha, matsara, rIya ane viSAdathI abhibhUta nathI. je prazama sukha ane avyAbAdha sukhanI icchuka che, je saddharmamAM daDha che, evA ArAdhakane, deva-manuSyanA A lokamAM konI upamA ApI zakAya? vivena : jyAre vipayika sukhonI icchAo zAnta thaI jAya che tyAre aMtarAtmAnA prazamasukhanI abhikAMkSA pragaTa thAya che. vaiSayika sukhonI pAchaLa doDI doDIne thAkI gayelo jIvAtmA prazama sukhanA sahakAravRkSanI chAyA zodhe che. jema jema e prazamasukhano AMzika AsvAda mANe che tema tema pUrNa avyAbAdha AtmasukhanI abhilASAmAM baMdhAto jAya che. e pUrNa sukhane pAmavAnA mArgane zodhe che ane ene saMyamano-samyagdarzana-jJAna-cAritrano prazasta mArga jaDI jAya che...eka paLanoya vilaMba karyA vinA e mArga para cAlI paDe che. saMyamanA samyagu mArga para avicaLa zraddhA sthApita kare che. kSamA-namratA Adi dazavidha munidharmanuM jAgrata rahIne pAlana kare che. pratikramaNa-pratilekhanAdi kriyAtmaka For Private And Personal Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 419 sAdhu : aMdha-mUka-badhira dharmanuM AdarapUrvaka ArAdhana kare che. jarAya adhIra banatA nathI, jarAya kaMTALato nathI. sadeva AtmAnuM zAsana karato e mahAtmA- jagatane jovA mATe AMdhaLo banI jAya che. jagatanA guNa-doSa bolavA muMgo banI jAya che. >> jagatanA pralApo sAMbhaLavA bahero banI jAya che! e mahAtmAnI AvI spaSTa samaja hoya che ke vItelA anaMta kALamAM jagatane ja joyA karyuM hatuM, jagata sAthe ja pralApo karyA hatA ane jagatanI vAto sAMbhaLI hatI. enA pariNAme tIvra rAga-dveSa thayA hatA, harSa-zoka karyA hatA. ananta karmo bAMdhyAM hatAM. have e badhuM nathI karavuM A mAnavajIvanamAM. A jIvanamAM to AtmAnI zuddha sattA pAmavI che. ananta AtmaguNono AvibhaoNva karavo che...attarAtmAnA prazamasukhana AsvAdavuM che'. A daDha nizcaya sAthe mahAtmA saMyamadharmanI ArAdhanAmAM ujamALa bane che. potAnI AsapAsa rahenArA bIjA munijanonA kriyAkalApone paNa joto nathI, emanA gaNa-dopanI carcA karato nathI. koIno avarNavAda sAMbhaLato nathI. manane jarA paNa paravRttAntathI caMcaLa thavA deto nathI, vyagra banavA deto nathI. e ramato rahe che AtmaguNomAM! samyagudarzana-jJAna ane cAritra-guNonI ArAdhanAmAM lIna rahe che. ja AvA mahAtmAne mada sparzI zakato nathI, ka kAmavAsanA satAvI zakatI nathI, moha phAvI zakato nathI, matsara abhaDAvI zakato nathI, - roya bhAna bhulAvI zakato nathI! * vipAda vyAkuLa karI zakato nathI. 1. AtmaguNonuM pragaTIkaraNa karavAnI ArAdhanAmAM lIna evA mahAtmAnuM koI ghora apamAna kare, to paNa emanuM abhimAna UchaLatuM nathI. kuragaDu muni, ke jemaNe rAjya ane 3ra ramaNIo tyajIne saMyama dharma aMgIkAra karyo hato, temanuM cAra tapasvI munivaroe kevuM ghora apamAna karyuM hatuM? temanA AhAramAM thUkyA hatA, chatAM kuragaDa muni AtmabhAvamAM rahyA hatA. ahaMkAra bharaNe daI zakyo na hato. For Private And Personal Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 420 prazamarati 2. parabrahmamAM magna evA mahAtmAnI sAme game tevI rUpasuMdarIo AvIne UbhI rahe, gIta gAya ke nRtya kare, chatAM e mahAtmAnA manamAM kAmavikArano eka jhabUko paNa thato nathI. magadhanI nRtyAMganA kozAnA AvAsamAM varSAkALa vyatIta karI rahelA sthUlabhadra mahAmuninI sAme pratidina kozA nRtyanI ramajhaTa bolAvatI hatI, chatAM e kAmavijetA mahAmuni manathI paNa vikArI nahotA banyA. kAmadevanuM eka paNa bANa emane vIMdhI zakyuM na hatuM. 3. AtmabhAvamAM dRDhapaNe sthira rahelA maharSine priyApriya viSayamAM ratiarati na hoya, hAsya-udvega na hoya, gocarI mATe jaI caTelA jhAMjharIyA muninI sAme e zrImaMta chatAM pativirahathI pIDAtI zreSThIpanIe ochA hAsyakaTAkSa karyA hatA? chatAM munirAja avikArI rahyA hatA ane jyAre rAjamArga para e mahAmunine e nArIe badanAma karyA hatA tyAre paNa muni kheda-udvegathI alipta rahyA hatA. 4. mokSamArganI ArAdhanAmAM nirata munivaranA haiye matsaranAM jALAM bAjhelAM zAnAM hoya? hajAro munionI upasthitimAM jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIre dhazAaNagAra'ne zreSTha sAdhaka varNavyA hatA tyAre indrabhUti, gautama Adi gaNadharo ane mahAmunio pulakita thaI gayA hatA. emanA citta-candramAne mansarano rAhu grahI zakyo na hato. 5. kSamAdharmanaM munijIvanano paryAya mAnanArA maharSine roSa hoya ja nahIM. sAdhusevAnA kSetre zAstraprasiddha thaI gayelA naMdipeNa munine ropAyamAna karavA. pelA deve ochA udhamAta karyA hatA? naMdiSaNa munie roSane dAda na ApI te na ja ApI! 6. dhIra-vIra banIne vizuddha AtmapradezanI parizodhamAM nIkaLI paDelA parAkramI mahAtmAo, mArgamAM game tevAM vighno Ave, saMkaTo Ave, upasargo ke parIpaho Ave, chatAM khinna na thAya, utsAha-bhagna na thAya..ke bhayabhIta na thAya. jIvatAjIve zarIra parathI cAmaDI utAravA denArA khaMdhakamuni ane hasatA mukhe ghANImAM kUdI paDatA khaMdhakasUrijInA pAMcaso ziSyo A vAtanA sAkSI che! AvA mahAtmAnA guNa gAvA mATe sRSTimAM koI upamA jaDatI nathI! For Private And Personal Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratyakSa sukha prAmanuM svargasukhAni parokSANyatyantaparokSameva mokSasukham / pratyakSa prazamasukhaM na paravazaM na vyayaprAptam / / 237 / / artha : svarganAM sukha parokSa che ane mokSanuM sukha te atyaMta parokSa che. prazama sukha pratyakSa che, ke je parAdhIna nathI ke vinAza nathI! vivecana : sukha be prakAranAM hoya che : pratyakSa sukha ane parAkSa samyagudarzanajJAna ane cAritranI ArAdhanAthI jevI rIte pApakarmono nAza thAya che, tevI rIte puNyakarmanuM baMdhana paNa thAya che. jo e ArAdhaka mahAtmA caramazarIrI hoya to to chevaTe e puNyakarmono paNa nAza karIne mokSamAM cAlyA jAya, parantu jo e mahAtmA caramazarIrI na hoya arthAtu e ja bhavamAM mokSa pAmanArA na hoya to temane mRtyu pachI svargalokamAM devalokamAM javuM paDe che. tyAM temane svarganAM divya sukho maLe che ane e sukha emane bhogavavAM paDe che. paraMtu A svarganAM sukha, A mAnavajIvana mATe to parAThA che! a sukho to maLe tyAre kharA! ane mokSanAM sukha to vaLI khUba dUra dUranA sukha che..e sukha paNa maLe tyAre sAcAM. vartamAna jIvanamAM sukha joIe ne? zuM e svarganAM ane mokSanAM sukhonI AzAmAM ne AzAmAM atyAre duHkhI jIvana jIvavAnuM? nA, dukhI jIvana jIvavAnI jarUra nathI. vartamAna jIvanamAM paNa sAcuM sukha maLI zake che. che je sukha parAdhIna hoya te sAcuM sukha nahIM. che je sukha vinAzI hoya te sAcuM sukha nahIM. evuM eka uttama sukha che ke je parAdhIna nathI ane vinAzI nathI. e sukhanuM nAma che-prazama sukha! e sukhanuM nAma che, prazamarati! je AtmAo-mahAtmAo pAse A prazama sukha che, teone svarganAM sukhonI icchA hotI nathI, mokSasukhanI spRhA hotI nathI. e mokSeDaji : hoya che. A "prazama sukha meLavavA koInI gulAmI karavAnI nathI. tamArA aMtarAtmAmAMthI ja e sukha maLI jaze. maLyA pachI e sukhano anubhava karavA mATe indriyonI paravazatA rahevAnI nathI. kAraNa ke A sukha indriyAtIta haze. bhale kAna baherA thaI jAya, AMkhomAM aMdhApo AvI jAya, rasanAne lakavo thaI jAya ke sparzazakti nAza pAme; prazamasukha tame anubhavI zakazo! AtmAnuM sukha AtmAthI ja AtmAe anubhavavAnuM che! For Private And Personal Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 422 prazamarati tame game teTaluM prazamasukha bhogavA, e kyAreya khUTI javAnuM nathI! A sukha AtmA jema jema bhAgavato jAya tema tema vadhatuM jAya che. A prazamasukhanI prApti thayA pachI, bhautika-vaiSayika sukhAnI IcchA ja rahetI nathI. apUrva ane abhuta prazamasukhamAM nimagna AtmA mokSasukhanI anubhUti karato hoya che. A vAta granthakAra pote kahI rahyA che. ahIM ja mokSa che! nirjitamadamadanAnAM vAkkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmiheva mokSaH suvihitAnAm / / 238 / / artha : jeoe mada ane kAma jItI lIdhA che, jeo mana-vacana-kAyAnA vikArothI mukta che, ane para padAthonI AzAo jemanI virAma pAmI gaI che, tevA suvihita zAstravihita vidhinA pAlaka munione ahIM ja vartamAna jIvanamAM moTA che. vivevana : he munirAja! tame ahIM ja-A jIvanamAM ja mokSasukha anubhavI zako cho! tame ahIM ja "mokSa' sarjI zako cho tamArA AtmA mATe! e sarjana karavA mATe tamAre ATalo puruSArtha karavo joIe. 1. tamArA manane svastha karaja, svastha rAkhajo. te mATe mada ane madana para tamAre vijaya meLavI levo paDaze. manane asvastha-caMcaLa banAve che. mada ane madana. mAnavAsanAne ane kAmavAsanAne AtmAmAMthI khodI-khodIne bahAra pheMkavI paDaze. 2. manovikArone dUra karavA paDaze. IrSA, droha, matsara, abhimAna.. A badhA manovikAra che. samyajJAnathI tame A vikArone dUra karI zakazo. 3. vacanavikArone dUra karajo, tamAruM jIvana jIvahiMsApreraka na joIe. tamArI vANI kaThora-kaDavI na joIe, tamAruM vacana asatya na joIe. tamAre karuNAbharyA, komaLa, madhura ane satya vacana bolavAno abhyAsa karavo joIe. 4. kAyAnA vikArone dUra karajo. tIvra gatithI cAlavuM, doDavuM, kUdavuM...A badhA kAyAnA vikAro che. nimprayojana UThavuM-besavuM, haravuM-pharavuM vagere paNa kAyavikAro che. A vikAro tyajavA joIe. 5. pArakI AzAo tyajavI joIe. tamAre dhana-dhAnya ke sonA-rUpAnI AzA to rAkhavAnI ja na hoya. mAtra bhikSAvRttithI jIvavAnuM che. bhikSA paNa, jinAjJA mujaba grahaNa karavAnI che. kadAca zuddha bhikSA na maLe to tamAre For Private And Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sava sukhI koNa? 423 asvastha banavAnuM nathI. eTaluM manobaLa tamAre keLavavAnuM che ke bhikSA vinA paNa thoDA divasa tame svastha rahI zako ane saMyamadharmanuM pAlana karI zako. mAna-sanmAnanI AzA tyajI dejo. Adara-satkAranI AzA choDI dejo. priya vacanonI AzAno tyAga karajo. anukULatAonI AzA na rAkhazo. karelA upakAranA badalAnI AzA na rAkhazo. basa, ATalI pAMca vAto jo tamArA jIvanamAM vaNAI gaI, to ahIM ja tamane mokSa maLI gayo, ema mAnajo. A "mokSadazA' prApta thayA pachI lokAMte rahelA mokSane meLavatAM vAra nahIM lAge. savva mukhI koNa? zabdAdiviSayapariNAmamanityaM duHkhameva ca jJAtvA / jJAtvA ca rAgadveSAtmakAni duHkhAni saMsAre / / 239 / / svazarIre'pi na rajyati zatrAvapi na pradoSamupayAti / rogajarAmaraNabhayairavyathito yaH sa nityasukhI / / 240 / / artha : je ArAdhaka zabda Adi viSayonA pariNAmane anitya ane duHkharUpa jANIne tathA saMsAramAM rAgadrayAtmaka duHkhAne jANIne, potAnA zarIramAM paNa rAga nathI karato ane zatru pratye paNa pa nathI karato te, roga-vRddhatva ane mRtyuthI avyathita hoya che ane te sarvadA sukhI hoya che. vivevana : vyathArahita mahAtmA sadeva sukhI hoya che. enA Atmapradeza para sukhanuM kalakala ninAda karatuM jharaNuM vahetuM ja rahe che. e mahAtmAne na hoya koI roganI vyathA, na hoya vRddhatvanI ciMtA ke na hoya mRtyuno bhaya. e rogone azAtA-vaidanIya karmanuM phaLa samaje che, vRddhatvane dehano eka paryAya mAne che.ane mRtyune jIvana parivartanano eka AMcako mAtra samaje che! A sAcI samajaNa e mahAtmAne vyathAthI vyAkuLa thavA detI nathI. je mahAtmAne potAnA zarIra upara paNa rAga na hoya, e mahAtmAne zArIrika rogonI vyathA kema ja hoya? e to zarIrane AtmAnuM prabaLa baMdhana mAnatA hoya che ane e baMdhanane toDavAno puruSArtha karatA hoya che. dhIra-vIra For Private And Personal Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 424 prazamarati banIne ghora tapazcaryA karatA hoya che. emanA zarIra para koI pazu ke mAnavI jIvaleNa humalo kare to paNa e ropAyamAna thatA nathI...humalo karanArane zatru mAnatA nathI! pelA maharSi baMdhaka munie to emanA zarIranI cAmaDI UtaraDI levA AvelA rAjAnA mANasane kahyuM hatuM : 'bhAI thakI tuM bhalero!''tuM to mArA bhAI karatAMya vadhu bhalo che...utAra zarIranI cAmaDI!' zarIra para rAga hoya to zarIra para prahAra karanAra para dveSa thAya. zarIra para rAga na hoya tevA mahAtmAne A duniyAmAM koI ja zatru na lAge! ane, je mahApuruSoe zarIranI mamatA tyajI dIdhI, e mahApuruSone svajanoparijano ane vaibhava-saMpattinI mamatA to hoya ja zAnI? AdhyAtmika vikAsayAtrAmAM sarva prathama svajana-parijanAMnI mamatA chUTe che, pachI vaibhava-saMpattinuM mamatva chUTe che ane tyArabAda zarIranuM mamatva chUTI jAya che. mamatva chUTI gayA pachI svajana-parijananimittaka roSa zamI jAya che. vaibhava-saMpattinimittaka kaSAyo zAnta thaI jAya che. zarIranimittaka dveSa upazAnta thaI jAya che...koI jIva pratye roSa nahIM, rIsa nahIM. dveSa nahIM, sarva jIvo pratye maitrI ane karuNAno bhAva ubharAya che. AtmAne parabhAvonA-525dArthonA mamatvathI mukta karavA mahAtmAo vaiyika sukho 'kharekhara zuM sukha che?' enuM vizleSaNa kare che. zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanAM sukho aMge UMDuM ciMtana karatAM, 'e sukho anitya che' A nirNaya kare che. 'e sukhonuM pariNAma du:kha che,' A bIjo nirNaya kare che. * viSaya pAse hoya to sukha, viSayanA abhAvamAM du:kha! * viSaya gamato hoya to sukha, agAmato thAya eTale duHkha * viSayabhoga karatAM sukha, viSayabhoganI zakti kSINa thatAM duHkha! viSayarAgamAMthI duHkha janme che! viSayadveSamAMthI duHkha janme che! kAraNlR ke, viSayarAgathI pApakarma baMdhAya che ane viSayadveSathI paNa pApakarma baMdhAya che. baMdhAyelAM e pApakarma jIvAtmAne duHkhI-duHkhI karI nAkhe che. jyAre e udayamAM Ave che tyAre... pAMca indriyonA viSayomAM jIvAtmAno rAga ja sukhanI kalpanA karAve che...viSayamAM to nathI sukha ke nathI duHkha! hADakAne cUsanAro zvAna ema samarja che ke hADakAmAMthI rasa maLe che...hakIkatamAM enA jaDabAmAMthI lohI jharatuM hoya che! For Private And Personal Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sukha-Ananda 425 mokSamArgano ArAdhaka AtmA, samyagajJAnanA prakAzamAM A nirNaya karI le che ke 'vaiSayika sukho anitya che...pariNAme duHkhadAyI che...' A nirNaya e ArAdhakane mamatvarahita banAvI de che. pachI, indriyone game tevo zreSTha viSaya enI sAme Ave, chatAM paNa e lobhAto nathI; AkarSita thato nathI, baMdhAto nathI. * AvA mamatvarahita banI, cakravartInI saMpatti tyajI tyAgamArga-saMyamamArge cAlI nIkaLelA maharSi sanatakumAranA dehamAM soLa-soLa roga hatA chatAM vyathArahita hatA! sAtaso varSa sudhI e roga maharSinA dehamAM rahyA hatA, maharSi nirAkuLa hatA, paramAnandane anubhavatA hatA! duHkhanI koI kalpanA ja rahI na hatI. sadaiva sukha ja sukha anubhavatA hatA. * mamatvarahita mahAtmAo sadaiva nirbhaya hoya, emane koI ja bhaya na hoya. rAtre cAritra aMgIkAra karIne...e ja rAte smazAnamAM jaI kAyotsargadhyAnamAM lIna banelA ayavaMtI sukumALa mahAmuni kevA nirbhaya hatA? ziyALaNI potAnAM baccAMo sAthe emanA para trATakI hatI...emanAM mAMsa khAdhAM...lohI pIdhA chatAM mahAmuni nirbhaya-nirAkuLa rahyA! * nagaranA daravAjA pAse dhyAna lagAvIne UbhelA dRDhaprahArI muninI nirbhayatA to emanA mukhAraviMda para jhaLakatI hatI. lokoe paththara mAryA...daMDaprahAra karyA..zikArI kUtarAoM chAMDyA...chatAM e mahAmuninA mana para bhayano eka lisoTo paNa paDyo nahIM, emanuM AMtarasukha akabaMdha rahyuM. * zreSTha vaiyika sukhonA DhagalAo vacce rahevA chatAM...mamatva rahita suvrata zreSThInI nirbhayatA-nirAlatA to ApaNAM mastaka namAvI de che ! karoDo rUpiyAnI saMpattine upADIne cAlyA jatA corone najare jovA chatAM vyAkuLatA nahIM, vyathA nahIM! AvA mahAtmAo sadaiva sukhI ja hoya. sukha-Ananda dharmadhyAnAbhiratastridaNDaviratastriguptiguptAtmA / sukhamAste nirdvandvI jitendriyaparISahakaSAyaH || 241 / / artha : dharmadhyAnamAM layalIna, traNa daMDa minadaMDa-vacanadaMDa kAyadaMDa) thI virata, traNa guptithI, surakSita, indriya-parISaha-kapAyanAM vijaMtA nirdendra muni sukhapUrvaka rahe che. 103. dharmadhyAnanuM vivecana kArikA : 247 thI 250 mAM vAMco. For Private And Personal Use Only Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 426. prazamarati vivecana : munirAja! tamAre sukha-AnandamAM nimagna rahevuM che? sadeva prasannatA anubhavavI che? to mana-vacana-kAyAthI tamAre ATalo puruSArtha karavo paDaze! 1. tame dharmadhyAnamAM lIna raho. arthAt tamArA vicArone dharmadhyAnanA raMge raMgI nAkho. AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicaya ane saMsthAnavicayadharmadhyAnanAM A cAra prakAromAMthI game te prakAramAM tamArA manane joDaluM rAkho. 2. AtmA pApakarma bAMdhe evA vicAro na karazo. AtmA pApakarmathI baMdhAya evI vANI na uccArazo ane AtmA pApakarmothI lepAya tevI kAyaceSTAo na karazo. 3. azubha vicArothI tamArA mUlyavAna manane bacAvaja, satata savicArothI manane navapallavita rAkhajo. zakya eTaluM mauna pALajo ane kAyAne sthira rAkhajo, zubhayogamAM parovAyelI rAkhajo. 4. indriyonA vijetA banajo. jitendriya banajo. indriyone paravaza na paDazo. pa. parISaha-vijetA banajo, parISaha sahavAmAM dIna na banazo, vIra banajo. 6. kapAya-vijetA banajo. krodha-mAna-mAyA-lobha para vijaya meLavajo. kapAyonI AdhInatA svIkArI lezo nahIM. 7. nirdandra banajo! siMha jevA parAkramI banIne ekAkI vicarajo. na koI samAjano saMparka, na koI sAthIno saMga na koI saMga ke na koI saMgharSa ! niraMjana...akalaMka paramAtmAnA dhyAnamAM mastI anubhavajo. "avadhU! sadA magana meM rahenA!' na koI parapadArthanI AzA ke apekSA. "para kI Aza sadA nirAzA!" A sanAtana satyane pratikSaNa jIvanamAM jIvajo. - mahAtmanuM! indriyavijetA, parISahavijetA ane kaSAyavijetA evA tame kyAreya nirAza ke nirUtsAha nahIM bano. duniyAnI koI paNa zakti tamane vicalita nahIM karI zake. tamAruM apUrva sattva, tamAruM zreSTha AtmavIrya, mArgamAM AvatAM vighnone kacaDI nAMkhaze. tamAruM sukha nirAbAdha raheze. mAre niraMtara AtmasukhanA anubhavamAM garakAva rahevuM che!' A nirNaya AtmasAkSIe karI lo. A sAta prakArano AntarapuruSArtha jIvanamAM zarU karI do tamane saphaLatA prApta thaze ja, koI zaMkA na rAkhazo. For Private And Personal Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mudrinAM Abhateja viSayasukhanirabhilASaH prazamaguNagaNAbhyalakRtaH sAdhuH / dyotayati yathA sarvANyAdityaH sarvatejAMsi ||242 / / artha : surya jema tArA vagerenAM tejIne abhibhUta karIne (svatajathI) prakAza che, tema viSayasukhanI abhilASAthI rahita ane prazamaguNonA samUhathI suzobhita muni divamanuSyAdinAM teja-sukhane abhibhUta karIne prakAze che?] vivecana : he munirAja! tame sahasarazminI jema prakAzamAna cho. devadAnavanAM teja tamArA divya tejanA aMbAramAM abhibhUta thaI gayAM che. rAjAmahArAjA ane cakravartInAM teja paNa tamArA AdhyAtmika tejanA dedIpyamAna prakAzathI parAbhUta thaI gayAM che...eTale to e sahu tamane bhAvathI praName che.. tamane temanA hRdaya-kamalamAM dhyAve che! A AdhyAtmika divya teja tamArAmAM pragaTyuM kevI rIte? mahAtmanuM, tame saMsAranAM sarva vaiyika sukhono tyAga karyo che. A tyAga mAtra bAhya tyAga nathI, tame e tamAma sukhono manathI paNa tyAga karyo che... tamArA hRdayamAM e sukho meLavavAnI ke bhogavavAnI icchA paNa nathI bacI ! paraMtu tamAruM hRdaya zuSka nathI banI gayuM! tame jinavacananA svAdhyAyamAM rasa-taraboLa banyA raho cho! jinavacanonuM adhyayana-adhyApana, ciMtana-manana ane lekhanamAM tame abhuta jJAnAnanda anubhavo cho...padmAsanastha thaIne, nAsAgra dRSTine sthira karIne, prANAyAmathI sthiratA prApta karIne tame paramAtmAnA dhyAnamAM lIna bano cho... tamAre haiye Atmasukhano dariyo patharAyelo che. tamArAM tana-mana-zAntaupazAna banelAM che...he mahAmuni, A badhAM kAraNo che tamArA divya tejane pragaTavAnAM! * prazama'nA sahabhAgI guNothI tame zobhAyamAna cho. * tamane nathI rAga, nathI ja. tame madhyastha rahe cho. ke tamane nathI azAnti, nathI saMkleza. tame zAnta rasamAM jhIlo cho. tamane nathI koI jIva pratye zatrutA ke abhAva. tame samazatrumitra cho. tame nathI karatA paranindA ke nathI karatA svaprazaMsA. tame guNarAgI cho. tame kSamAdi guNonI mUrti cho. For Private And Personal Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati tamArA A AdhyAtmika tejanI tole to sUryanAM hajAra kiraNo paNa na Ave! eTale to eka maharSie kahyuM che : dyotati cayA tathA sarvANyAdityatejAMsi! sUryanuM teja to jIvone AMjI de che, tyAre tamAruM teja jIvone ThAre che! zItaLatA Ape che! jhaLahaLatA surya sAme to dRSTi paNa maMDAtI nathI, jyAre tamArA jhaLahaLatA tejane amArI AMkho dharAI dharAIne pIe che! he guNamUrti tejasvI munirAja! tamArA guNo amArAmAM saMkramita thAo ! tamAruM teja amArA ajJAnAMdhakArano nAza karo. zreSTha ArAghanA prazamanI! samyagdRSTiAnI viratitapobalayuto'pyanupazAntaH / taM na labhate guNaM yat prazamasukhamupAzrito labhate / / 243 / / artha : samyaguruSTi, samyagujJAnI ane vrata-tapobaLathI yukta hovA chatAM je sAdhaka upazAMta nathI te, tavA guNane prApta nathI karI zakato ke je guNane prazamasukhamAM rahelA sAdhaka prApta kare che. vivecana : "he munirAja, tame azAtta-udvigna kema cho? tamArI mukhakAnti plAna kema che? tamArA AtmAnA oraDe to samyagudarzanano ratnadIpa pragaTelo che! tamArA AtmamaMdiramAM to zAstrajJAnanA zata-sahastra dIpakano prakAza patharAyelo che! pAMca mahAvratanA vIra subhaTo tamArI surakSA karI rahyA che...ane tapazcaryAnI tAtI talavAro tamArA hAthamAM che. pachI azAnta kema?" munirAje sAme joyuM. temanI AMkhomAM phariyAda hatI ke vedanA hatI. temaNe kahyuM : "he pUjya, pacAsa varSa thayAM A viratidharmanuM pAlana karatAM karatAM. jinazAsane batAvelA mokSamArga para zraddhA hatI ane Aje te khUba dRDha banI gaI che e zraddhA..! sAdhu banyo tyArathI guru caraNomAM besIne vinayapUrvaka zAstronuM adhyayana karato rahyo chuM. mArA paricito mane vidvAnu' kahe che. ghaNAM zAstro mane kaMThastha paNa che. niyamita ekAzananuM vrata karuM chuM. AyaMbilanuM, upavAsanuM tapa paNa karuM chuM. chatAM zarIra parano rAga ocho thato nathI. zatruo parano kepa ocho thato nathI. roga akaLAvI jAya che. mRtyuno bhaya kyAreka phaphaDAvI jAya che. rAjA kumArapAlanA zabdamAM kahuM to: For Private And Personal Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 hajAra zIlAMga 429 'mama tvadAjJAM vahato'pi mu , zAntiM na yAtyeSa kuto'pi hetoH|' he prabho, tArI AjJAne mAthe caDhAvavA chatAM game te kAraNe zAnti maLatI nathI..." parama vAtsalyane dhAraNa karanArA bhagavAna umAsvAtie munirAjanA mastake hAtha mUkyo ane gaMbhIra svare kahyuM : "munirAja, upazAnta bano. kapAyone upazAMta karavAno puruSArtha karo. tame je AtmaguNonuM pragaTIkaraNa iccho cho te pragaTIkaraNa tyAre thaze! zAstrajJAnanA sahAre AtmajJAna meLavavAnuM lakSya banAvo. parAzAothI nivRtta thAo. parapadArthonI apekSAothI mukta thAo. AtmabhAvane sthira...zAnta..prazAnta karo. prazamarasanA jharaNAne AtmapradezamAM phUTavA do.vahevA do. tamArI zraddhAne, jJAnane, viratine, vratatapane...A puruSArthanI dizA Apo." AtmabhAvamAM TharavAnuM! cittavRttione zAnta karavAnI! tapa-japa, vrata-niyama, jJAna-dhyAna. A badhuM prazamabhAva vinA vyartha bane che. AtmasaMtuSTi maLatI nathI. AntarasaMtoSanI anubhUti thatI nathI. AtmaguNonuM pragaTIkaraNa thatuM nathI. mATe, sAdhanA-ArAdhanAnuM lakSya prazamabhAva'nI prAptinuM banAvo. parama AtmavizuddhinuM asAdhAraNa kAraNa prazamabhAva che, e vAta na bhUlazo. 18 hajAra zIlAMga samyagdRSTiAnI viratitapodhyAnabhAvanAyogaH / zIlAGgasahastrASTAdazakamayatnena sAdhayati / / 244 / / dharmAd bhUmyAdIndriyasaMjJAbhyaH karatazca yogAcca / zanidAtrANAmaerzaza niSpattiH 24T artha : samyagudRSTi evo jJAnI vrata-tapa-dhyAnabhAvanA ane yogathI zIlanAM 18 hajAra aMgone prayatna vinA sAdhe che. dharmathI, pRthvIkAyAdithI, indriyothI, saMjJAthI, karaNa ane yogAthI zIlanAM 18 hajAra aMgonI utpatti thAya che. vivevana : zIla eTale saMyama. zIla eTale zramaNyanA mULa-uttara guNo, te mULa-uttara guNonA 18 hajAra prakAra che. tene 18 hajAra "zIlAMga' kahevAmAM For Private And Personal Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 yatidharma 10 phAya 5 indriyo * 4 saMjJAo 430 prazamarata Ave che. munine potAnA jIvanamAM e 18 hajAra zIlAMganuM pAlana karavAnuM hoya che...eka moTo dariyo taravAno che! e 18 hajAra zIlAMganuM svarUpa joIe. 726 14 ma 724 1'-- 3 karaNa 3 yoga. 10 410 100 x 5 100 xx 2000 www.kobatirth.org 3 000 x 3 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yatidharma, kAya, indriya, saMjJA, karaNa ane yoganA saMyojanathI 18 hajAra zIlAMga thAya che. udAharaNa rUpe eka zIlAMga joIe : 'kSamAvAna AtmA zravaNendriyano nigraha karIne, AhArasaMjJAthI mukta thaIne, pRthvIkAyano AraMbha manathI kare nahIM.' 18000 A rIte 18 hajAra bhAMgA thAya. saMyamadharmanuM pAlana A 18 hajAra bhAMge karavAnuM hoya che. te karavA mATe sAdhu pAse 1. samyagdarzana joIe. 3. sarvavirati joIe. 2. samyajJAna joIe. 4, tapazcaryA joIe. 6. bhAvanA joIe. 5. dhyAna joIe. 7. yoga|prazasta] joIe. 1. munirAja, jo tamAre 18 hajAra zIlAMgano moTo dariyo taravo che to tamAruM zraddhAbaLa advitIya joIze. paramAtmatattvanI, gurutattvanI ane dharmatattvanI spaSTa samaja sAthe emanI zakti, emanuM sAmarthya ane emanA prabhAvono paNa 104. kSamA, ArjIva, mArdava, zoca, saMtoSa, saMyama, tyAga, tapa, brahmacarya, Arkicanya. 105. pRthvI pANI, agni, vAyu, vanaspati, baMindriya, taindriya, caurindriya, paMcendriya, ajIvAya. 106. zravaNandriya, cakSurindriya, yANandriya, sparzanendriya, rasandriya. 107. AhAra-saMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA, parigrahasaMjJA. 108. karaNa, karAvaNa, anumAMdana 19. mana, vacana, kAyA. For Private And Personal Use Only Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 hajAra zIlAMga 431 spaSTa bAMdha joIze, sarvajJabhASita nava tattvonI samajaNapUrvaka jinazAsanano avihaDa rAga joIze. zraddhAmAMthI nirbhayatA, zUravIratA ane aDagatA janmavI joIze. 2. tamArI pAse zAstrajJAna joIze. sUtranuM jJAna ane arthanuM jJAna joIze. zAstronA marma sudhI tamAre pahoMcavuM paDaze. te mATe satata e zAstrArthonuM ciMtana-manana karatA rahevuM paDaze. zAstrothI, guru-paraMparAthI ane AtmAnubhavathI tamAre tattvanirNaya karavA paDaze. 3. tamAre sarvavirati-sAmAyikamAM jIvanaparyaMta rahevAnuM che. mana-vacanakAyAthI koIpaNa pApapravRtti tamAre karavAnI nathI, karAvavAnI nathI ke anumodanA ka2vAnI nathI, arthAt tamAre pratipaLa jAgrata rahevAnuM che. koI pApa tamArA mana-vacana-kAyAne malina na karI jAya, te mATe jAgrata rahevAnuM che. samatArasamAM taraboLa banatA javAnuM che. 4. tamAre bAhya tapa ane atyaMtara tapamAM ujamALa banavAnuM che. sukhazIlatA tamane pramAdI na banAvI jAya...te mATe sAvadhAna rahevAnuM che. anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatAne, yogya kArba ane yogya sthaLe ArAdhavAnAM che. vinaya, prAyaHzcitta Adi atyaMtara tapanI ArAdhanAmAM apramatta rahevAnuM che. 5. dhyAnopAsanA to zvAsocchvAsamAM vaNAI javI joIe. dharmadhyAnamAM tamArA manane joDeluM rAkhavAnuM che. jinAjJAnuM ciMtana, pApAcaraNonAM kaTupariNAmonuM ciMtana, zubhAzubha karmonA vipAkonuM ciMtana ane samagra cauda rAjalokamAM rahelI jIvasRSTinuM bhinna-bhinna dRSTie ciMtana karavAnuM che. tamArI AsapAsa banatI-rojaroja banatI ghaTanAone A ciMtanadRSTithI mUlavavAnI che; duniyAnI dRSTithI nahIM. A rIte jo tame dharmadhyAnano abhyAsa karatA rahezo to eka dhanya divase tame zukladhyAna karavA mATe zaktimAna banazo. 6. bAra bhAvanAono sudIrgha abhyAsa karIne tamArA vicArone bhAvanAmaya banAvI devAnA che. anitya, azaraNa, ekatva, anyatva, azuci, saMsAra, Asava, saMvara, nirjarA, lokasvarUpa, dharmasvAkhyAta ane bodhidurlabha-A bAra bhAvanAo pratidina bhAvavAnI che. maitrI-pramoda-karuNA ane mAdhyasthya-A cAra bhAvanAone paNa hRdayastha karavAnI che. A bhAvanAonA mananathI ja tame prazamarasanI anubhUti karI zakazo, bhAvanAonA manana vinA jJAnItapasvI paNa zAnti anubhavI zakato nathI. 7 bhAvanayA vinA viduSAmapi zAntasudhArasaH' For Private And Personal Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 432 7, mana-vacana-kAyAnA yogone-pravRttine prazasta-pavitra rAkhavA mATe jAgrata rahejo. A traNa yAMgonA AdhAre ja tamAre bhavasAgara taravAno che, e na bhUlazo. A sAta prakAranI ArAdhanAthI tamAro saMyamajIvana raMgAI jAya, pachI tamAre 18 hajAra zIlAMganA pAlana mATe judo puruSArtha nathI karavAno! e sahaja bhAve thaI ja javAno! tame zIlArNavane tarI javAnA...vizuddha AtmasvarUpane pAmI javAnA. A sAta prakAranI ArAdhanAmAM tatpara bano munirAja! dhIra-vIra ne parAkramI banIne jhaMpalAvI do ArAdhanAnA mahodadhimAM...! saMsA:bhIrutA pAyAno guNa zIlArNavasya pAraM gatvA saMvignasugamapArasya / dharmadhyAnamupagato vairAgyaM prApnuyAdyogyam / / 246 / / artha : saMsArabhIra munijano dvArA saraLatAthI pAra karI zakAya evA zIlarUpI samudrane pAra karIne je muni dharmadhyAnamAM tatpara thAya che, tene yogya vairAgyanI prApti thAya che. kirtana : 18 hajAra zIlAMgano mahodadhi saMsArabhIru mahAtmA ja tarI zake. caturgatimaya saMsAranA paribhramaNathI muni bhayabhIta hoya, zAstraSTithI teNe saMsAranuM svarUpa jANyuM hoya, du:kha, trAsa, vyathAo ane vedanAothI bharelo saMsAra, e mahAtmAne jarA paNa AkarSI na zake. tethI e mana-vacanakAyAthI evuM ekeya AcaraNa na kare ke jenA pariNAme ene saMsAramAM janmamaraNa karavAM paDe. e mahAtmA kSamAdi dasa prakAranA nidharmanA pAlanamAM to ja ujamALa banI zake, jo e saMsArabhIru hoya. pRthvIkAyAdinA AraMbhathI e to ja nivRtta rahI zake, jo e saMsAranA paribhramaNathI kaMTALelo hoya. pAMca indriyono nigraha e to ja karI zake, jo enuM saMsAraAkarSaNa marI gayuM hoya. cAra saMjJAonuM niyamana e to ja pharI zake jo e saMsArane duHkhamaya jANIne tenAthI ubhagI gayelo hoya. enI spaSTa samajaNa hoya che ke pRthvIkAyAdinA AraMbha-samAraMbha karavAthI jIvane saMsAramAM bhaTakavuM paDe che. e jANato hoya che ke pAMca indriyonA For Private And Personal Use Only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmadhyAnanuM svarUpa 433 viSayabhogathI saMsAranA duHkha-dAvAnaLamAM saLagavuM paDe che. eno AtmasAkSIe nirNaya che ke cAra saMjJAonI paravazatA jIvAtmAne saMsAranA pAtALakUvAmAM dhakelI de che. eTale e mahAtmA saraLatAthI 18 hajAra zIlAMganuM pAlana karI zake che. e pAlana karatAM karatAM e dharmadhyAnamAM lIna banato jAya che. jema jema enI dharmadhyAna-lInatA vRddhi pAme che tema tema eno vairAgyabhAva paNa vRddhi pAme che...utkRSTa vairAgyabhAvane pAme che: zreSTha prazamabhAvamAM jhIle che. prazamabhAvamAM utkRSTa rati-prIti anubhave che. saMsAra-bhIrutA, munijIvananA mULabhUta guNa che. saMsA2nI-vaiSayika sukhonI nirguNatA jANIne to e AtmA zramaNajIvana aMgIkAra kare che. saMsAranAM sukhomAM duHkhonuM darzana karanAra mahAtmA, saMsA2-sukhonI jhAkajhamALamAM aMjAya ja kema? he munirAja, saMsAranAM vaiyika sukhomAM duHkhadarzana karavAnuM kyAreya cUkatA nahIM, tamAruM A divyadarzana ja tamane zIlAMgasAgara taravAnI zakti Apaze, sAmarthya Apaze. je divase tamArI A divyadRSTi biDANI, e divase tame vaiyika sukhonI bhramaNAmAM aTavAI javAnA, tamAro vairAgyabhAva naSTa thaI javAno, ne tame duHkhanA dAvAnaLa tarapha DhasaDAI javAnA. tamAro saMsAratyAga, tamArAM vratatapa niSphaLa javAnAM. 'saMsArabhIrutA'nA guNane akhaMDa rAkho. dharmadhyAnamAM lIna bano. dharmadhyAnanuM svarUpa AjJAvicayamapAyavicayaM ca saddhyAnayogamupasRtya / tasmAdvipAkavicayamupayAti saMsthAnavicayaM ca / / 247 / / AptavacanaM pravacanaM cAjJA, vidyayastadarthanirNayanam / brAhmava-vidhA-gaurava-rabahAdevapAvastu / / 2481] azubha-zubhakarmapAkAnuciMtanArtho vipAkavicayaH syAt / dravyakSetrAkRtyanugamanaM saMsthAnavicayastu / / 249 / / artha : | zIlAMga-samudrano pAragAmI sAdhu] AjJAvicaya ane apAyavicaya nAmanA dhyAnayogane prApta karIne, vipAkavicaya tathA saMsthAnavicayane prApta kare che. For Private And Personal Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 434 prazamarati * AMkhanuM vacana te pravacana AgamI. tenAM arthanirNaya te AjJA-vicaya. ane Asava, vikathA, gArava, parISaha vageremAM anarthanuM ciMtana karavuM, te apAyaricaya. che azubha ane zubha kAmanA vipAkano vicAra karavA te vipAka-vicaya kahevAya ane dravya tathA kSetranA AkAranuM ciMtana karavuM tene saMsthAna vicaya kahevAya. vivecana : mahAna kRtadhara AcAryazrI haribhadrasUrIzvarajI "dharmadhyAnanI stuti karatAM kahe che : "seMkaDo bhavomAM upArjana karela anaMta karmonA vanane bALI nAkhavA mATe dharmadhyAna agni samAna che. A tapanA sarva prakAromAM dharmadhyAna zreSTha tapa che. dharmadhyAna AMtaratapa kriyArUpa che. "Avo uttama dhyAnayoga je mahAtmAne prApta thayo hoya, temanAmAM cAra lakSaNo ochAvattA pramANamAM pragaTelAM hoya. 1. AjJAruci : zrI jinezvara devanA vacananI anupamatA, kalyANakAritA, sarva sattattvonI pratipAdakatA.. vagere joI tenA para zraddhA thAya. 2. nisargaruci: AtmapariNAma jJAna-darzana-cAritramaya bane. 3. upadezaruci : jinavacananA upadezanuM zravaNa karavAno bhAva ane anya jIvone jinavacanano upadeza ApavAnI bhAvanA jAge. 4. sUtraci : dvAdazAMgInA adhyayana-adhyApananI bhAvanA jAge. 'dharmadhyAnanAM cAra AlaMbana, zrI papAtika sutramAM batAvavAmAM AvyAM che : 1. vAcanA, 2. pRcchanA 3. parAvartanA, ane 4. dharmakathA. sadUguru pAse vinayapUrvaka AgamanuM adhyayana karavuM. temAM zaMkA paDe to vidhipUrvaka gurudeva pAse jaI pRcchA karavI. niHzaMka banelA sutrArtha bhUlI na javAya te mATe vAraMvAra tenuM parAvartana karavuM ane e rIte AtmasAt thayelA 110. bhavazatasamupacitakarmavanagahanajvalanakalpam | akhilatapaHprakArapravaram / aantrtpaakriyaaruupm| - hAribhadrIya aSTake 111. dhammassa NaM jhANassa cattArI lakravaNA. AjJArUI, NisaggarUI, uvaesarUI. suttarUI - aupapAtikasUtre 112. dhammassa NaM jhANassa cattArI AlaMbaNA vAyaNA, pucchaNA, pariyaTTaNA, dhmmkhaa| - aupapAtika sUtre For Private And Personal Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 315 dharmadhyAnanuM svarUpa 435 sUtrArthano supAtranI AgaLa upadeza karavo. Ama karavAthI dharmadhyAnamAM sthiratA prApta thAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmadhyAnanI cAra anuprekSA batAvavAmAM AvI che. 1. anityabhAvanA, 2. azaraNabhAvanA 3. ekatvabhAvanA 4. saMsArabhAvanA. A cAra bhAvanAonuM ciMtana karavAthI dharmadhyAna ujvala bane che, AtmasAt thAya che. * dharmadhyAnanI kramazaH cAra ciMtanadhArAo batAvavAmAM AvI che : 1. AjJAvicaya 2. apAyavicaya, 3. vipAkavicaya, ane 4. saMsthAnavicaya. 1. AjJAvicaya : 'AptapuruSanuM vacana te ja pravacana che.' A AjJA che. te AjJAnA arthano nirNaya karavo te 'vicaya' che. 2. apAyavicaya : mithyAtvAdi AsavomAM, strIkathAdi vikathAomAM, rasa, Rddhi ane zAtA-gAravomAM, krodhAdi kaSAyomAM, parISada nahIM sahavAmAM AtmAnI durdazA che, nuksAna che, tenuM ciMtana karIne, tevo dRDha nirNaya hRdayamAM sthApita karavo. 3. vipAkavicaya : azubha ane zubha karmonA vipAka (pariNAma) nuM ciMtana karI, 'pApakarmathI duHkha ane puNyakarmathI sukha.' evo nirNaya hRdayastha karavo. 4. saMsthAnavicaya : SaD-dravya, Urdhva-adho-madhya lokanAM kSetra, cauda rAjalokanI AkRti vagerenuM ciMtana karI, vizvanI vyavasthAno nirNaya karavo. zrI 'AvazyakasUtra'mAM dharmadhyAna ka2vA icchatA AtmAnI yogyatAnuM pratipAdana A pramANe karavAmAM AvyuM che : jiNasAhUguNakittaNasaMsaNAviNayadANasaMpaNNo / suasIlasaMjamaraMo dhammajjhANI muNeyavvo / 1. zrI jinezvara devanA guNonuM kIrtana ane prazaMsA karanAra 2. nirprantha munijanonA gurNAnuM kIrtana-prazaMsA karanAra, temano vinaya karanAra, temane vastra-AhArAdinuM dAna denAra. 3. zrutajJAnanI prApti karavAmAM nirata. prApta thayelA zrutajJAnathI AtmAne bhAvita ka2vAnA lakSavALo. 4. zIla-sadAcAranA pAlanamAM tatpara, ane 5. indriyasaMyama tathA manaHsaMyama karavAmAM lIna. 113. dhammassa NaM jhANarasa cattAri aNuppehAo anityatyAzaraNatvaikatvasaMsArAnuprekSAH / aupapAtika sUtre - For Private And Personal Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir munino AdhyAtmika vikAsa jinavaravacanaguNagaNaM saMcintayato vadhAdyapAyAMzca / karmavipAkAn vidhivAn saMsthAnavidhInanekAMzca / / 250 / / nityodvignasyaivaM kSamApradhAnasya nirabhimAnasya / dhutamAyAkalimalanirmalasya jitasarvatRSNasya / / 251 / / tulyaarnnykulaakulviviktvndhujnshtruvrgsy| samavAsIcandanakalpanapradehAdidehasya / / 252 / / AtmArAmasya sataH samatRNamaNimuktaloSThakanakasya / svAdhyAyadhyAnaparAyaNasya dRDhamapramattasya / / 253 / / adhyavasAyavizuddheH pramattayogairvizuddhyamAnasya / cAritrazuddhimagryAmavApya lezyAvizuddhiM ca / / 254 / / tasyApUrvakaraNamatha ghAtikarmakSayaikadezottham / zuddhipravekavibhavavadupajAtaM jAtabhadrasya / / 255 / / artha : jinavaranAM vacanAmAM rahelA guNasamUhano, hiMsA Adi anAthanA, vividha karmavipAkonAM tathA aneka prakAranI AkRtiono vicAra karatA sAdhana, A rIta saMsArathI sarvadA bhayabhIta, kSamAzIla, abhimAna rahita mAyArUpI kAlimAne dhoI nAMkhavAthI nirmaLa ane sarva tRNAnA vijetA banelA evA sAdhuna, jene mana, vana ane nagara (janapada) samAna che, svajanavarga ane zatravarga jenA AtmAthI judo che (arthAt mitra-zatru para tulya cittavRtti che) koI vAMsalAthI zarIrane cIre ke koI candanathI vilepana kare, baMne pratye jenA samAna bhAva che tevA sAdhune, AtmAmAM ja ramatA, tRNA ane maNine samAna samajanAra, mATInI jema suvarNanA paNa tyA[, svAdhyAya-dhyAnamAM tatpara, pramAdathI sAva nirlepa evA sAdhune, adhyavasAyavizuddhinA kAraNe pramatta yogonI apekSAe vizuddha yogavALA, zreSTha cAritrazuddhi ane lakSAzuddhi prApta karanAra evA sAdhune, AvA kalyANamUrti sAdhuna ghAtakamAMnA kSayathI athavA eka deza (aMza)nA kSayathI utpanna thanAra ane aneka RddhionA vaibhavathI yukta apUrvakaraNA (nAmanuM guNasthAna) prApta thAya che. For Private And Personal Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir munino AdhyAtmika vikAsa 437 vivedhana : dharmadhyAnamAM lIna AtmA svaguNonI kevI zreSTha prApti kare che, enuM varNana A cha kArikAmAM karavAmAM AvyuM che. pahelAM dharma-dhyAna karavA ujamALa banelo mahAtmA kevI rIte dharmadhyAna kare che, tenuM varNana karavAmAM Ave che. 1. jinAjJAnuM ciMtana : 'vItarAga-sarvajJa pa2mAtmAe kevuM yathAsthita tattvadarzana karAvyuM che! kevo sarvAMgasuMdara mokSamArga batAvyo che! paraspara avirodhI-avisaMvAdI kevI addabhuta dharmapaddhati batAvI che! syAdvAda-anekAntavAdanI kevI divya dRSTi ApI che! 'je koI mumukSu jinavacana anusAra jIvana jIve te AtmaguNonI apAra saMpatti prApta kare che. AtmAnuM nitya, svAdhIna sukha meLavI nirbhaya bane che.' A rIte jinAjJAnuM samyag Alocana karato rahe ane Antara AnandanI anubhUti karato rahe. sUtrArthaviSayaka abhyAsa karato rahe. 2. apAyonuM ciMtana : hiMsA karavAthI, asatya bolavAthI, corI karavAthI, abrahmanuM sevana karavAthI, parigrahI banavAthI jIvAtmA durgatimAM jAya che ane asaMkhya duHkho bhogave che...mATe huM hiMsAdi AzravonuM sevana nahIM karuM. strIkathA, bhojana-kathA, deza-kathA ane rAjakathAo karavAthI AtmA pApakarmothI baMdhAya che...mATe evI vikathAo nahIM karuM. rasagAravamAM, RddhigAravamAM ane sukhazIlatAmAM jIvAtmA Asakta thAya che to te du:khonA dariyAmAM DUbe che...mATe e gAravAmAM nahIM DUbuM.. jo huM kSudhA vagere parISahone samatAbhAve nahIM sahuM to narakagati ane tiryaMcagatinAM ghora du:kho sahavAM paDaze...mATe samatAbhAve huM parISaho sahana karIza. A rIte anarthonuM ciMtana karI, anarthothI dUra rahevA jAgrata rahe. 3. karmavipAkonuM ciMtana : 42 prakAranAM puNyakarmonA phaLano vicAra kare, 82 prakAranI pApaprakRtinA udayano vicAra kare. dA.ta. 'zAtA vedanIya [puNyakarma karmanA udayathI jIvane nIrogI zarIra maLe che. azAtA vedanIya [pApakarmanA udayathI zarIramAM roga-vyAdhi pedA thAya che. yazakIrdi [puNyakarma karmanA udayathI lokomAM jIvanI prazaMsA thAya che. apayaza nAmakarma |pApakarma] nA udayathI lokomAM jIvanI nindA thAya che...uccagotra [puNyakarmI karmanA udayathI jIvano khAnadAna parivAramAM janma thAya che. nIcagotra [pApakarma| karmanA udayathI jIva nIca kuLamAM janme che...' 4. saMsthAnanuM ciMtana : dharmAstikAya ane adharmAstikAya loqavyApI che. AkAzAstikAya lokAlokavyApI che...cauda rAjalokamAM Urdhvaloka-adholokamadhyaloka A traNa kSetra che...pudgala-dravyanA aneka AkAra che...acetana mahAskaMdha For Private And Personal Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 438 prazamarati saMpUrNa lokanA AkAre che...kevaLI samuddAta vakhate jIva paNa lokAkAre bane che...' cauda rAjalokanI puruSAkRtinuM ciMtana kare... A cAra prakAranA ciMtananA pariNAme 1. e mahAtmA saMsArathI bhayabhIta bane. saMsAramAM rahelI anarthonI pracuratA...tenA hRdayane kaMpAvI de. zubhAzubha karmonA udayomAMthI sarjAtI asaMkhya viSamatAo tenA manane akaLAvI de. cauda rAjalokamaya virATa sRSTimAM jIvonA thatA avirata paribhramaNane joI tenA zarIre parasevo vaLI jAya...bihAmaNA daitya karatAM paNa vadhu bhayaMkara tene saMsAra dekhAya...te hamezAM udvigna rahe...bhayabhIta rahe, 'rakhene mArAthI koI pApa na sevAI jAya...2one huM pramAdamAM paDI na jAuM...2khene koI pApapizAca mane gaLI na jAya...' 2. bhavodvegathI mahAtmA kSamAzIla bane. saMsAranAM sukho pratye je virAgI bane che tene kSamAguNa sahajatAthI siddha thAya che. potAnA zarIra pratye paNa mamatArahita banelA mahAtmAne duniyAmAM koI zatru ja dekhAya nahIM. zarIra para AkramaNa karanArane paNa te mitra mAne! je sAdhaka AtmAe svajano, parijano, saMpatti ane zarIrane parAyAM mAnyAM, enA taraphanuM AkarSaNa jenuM nAza pAmyuM, te AtmAne koI jIvAtmA potAno aparAdhI lAge ja nahIM, eTale te sahajabhAve kSamAzIla bane. 3, kSamAzIla AtmAmAM abhimAna hoya ja nahIM ne! kSamA ane namratA to sahacArI che! jyAM kSamA hoya tyAM namratA hoya ja. jyAM namratA hoya tyAM kSamA hoya ja. jenA manamAM dehAbhimAna paNa rahyuM na hoya tevA mahAtmAne kulAbhimAna, rUpAbhimAna ke balAbhimAna jevAM abhimAna to hoya ja kyAMthI? te nirabhimAnI hoya, te madarahita hoya. tenA deha 52 namratAnI cAMdanI patharAyelI hoya, tenI vANImAMthI namratAnAM phUla kharatAM hoya, tenA vicAro namratAnI suvAsathI maghamaghatAM hoya. 4. krodha ane mAna para vijaya meLavyA pachI e mahAtma mAyA para paNa vijaya prApta kare. koipaNa jIva sAthe vaMcanA karavAno vicAra enA manamAM Uge nahIM! zA mATe mAyA karavAnI? konA mATe mAyA karavAnI? bhavasaMsAranAM sarva sukho tarapha vairAgya pragaTI gayA pachI...potAnA vyaktitva pratye paNa nirmohI banI gayA pachI mAyA konA mATe karavAnI ? saMsArathI virakta AtmAne kaMI chupAvavAnuM hotuM nathI...pachI e kapaTano Azraya zA mATe le? enA manamAM paNa mAyA-kapaTanA vicAro pravezI zakatA nathI. For Private And Personal Use Only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir munino AdhyAtmika vikAsa 439 5. saMsAranA sukhothI virakta AtmAnI sarva tRSNAo virAma pAmI jAya che. na koI lobha, na koI tRSNA. AtmaguNonA pragaTIkaraNano AttarapuruSArtha karatA mahAtmAne saMsAranAM bhautika-vaipayika sukhonI tRSNA hoya ja kevI rIte? cakravartInAM ke devendranAM sAmrAjya paNa ene tRNasama lAge che. zArIrika sukho pratye paNa e udAsIna-bhAvamAM vartato hoya che. AzAo ane tRSNAonA nAgapAzamAMthI mukta thayelo yogI.. samabhAvanA prazAMta samudramAM tarato hoya che. 6. AvA tRSNAvijetA yogI vanamAM hoya ke nagaramAM hoya, ene mana baMne samAna hoya che. e mahAtmA kSetrAtIta banIne vicarato hoya che. ene nathI akaLAvatI vananI ekalatA ke nathI AkarSatI nagaranI jAhojalAlI! ene nathI AkarSatuM vananuM sauMdarya ke nathI akaLAva nagarano ghoMghATa! AvA nirmohI mahAtmA pAse koI mitra banIne Ave ke koI zatru banIne Ave..mahAtmAne baMne tarapha samabhAva hoya che. mitra tarapha rAga nahIM, zatru tarapha hepa nahIM! AvA yogI puruSanA zarIre koI zItaLa caMdananAM vilepana kare ke koI charInA ghA kare. yogIpuruSane baMne tarapha samabhAva hoya che. caMdananAM vilepana karanAra tarapha rAga nahIM, charInA ghA karanAra tarapha Sa nahIM! AvA mahAtmAnI sAme mUlyavAna ratno ane kiMmatI maNinA DhagalA hoya ke tuccha ghAsanA Dhera paDyA hoya, mahAtmAne mana baMne samAna! ratno ane maNi ene lalacAvI na zake, ghAsanA pULA ene akaLAvI na zake. AvA avadhUtanI sAme suvarNanI pATo paDI hoya ke mATInAM DhephAM hoya, avadhUtane mana baMne samAna! suvarNa moha janmAvI na zake, mATI dveSa pedA na karI zake.. koI paNa dravya rAgadveSa pedA na karI zake, koIpaNa kSetra harSa-udvega janmAvI na zake, koI paNa kALa rati-arati na karAvI zake ke koIpaNa bhAva AnaMdauga na karAvI zake! AvI Atmasthitine prApta karanAra muni dharmadhyAnamAMthI zukladhyAna tarapha dhasamasatA AgaLa vadhatA hoya che. 7. AvA munivaro niraMtara AtmaramaNatAmAM lIna banI parama sukhane anubhavatA hoya che. AtmaguNonI ja ramaNatA! paramabrahmanI ja mastI! bahAranI duniyA sAthe koI prIti nahIM, koI lagAva nahIM. potAnA saMyamayogomAM AnaMda mANavAno. For Private And Personal Use Only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 440 prazamarati 8. mana-vacana-kAyAne svAdhyAyamAM zAstrAdhyayanamAM joDI rAkhatA hoya che mahAmuni. dharmagranthonuM adhyayana-adhyApana-parAvartana ciMtana ane mananamAM teo otaprota rahetA hoya che. divasa-rAtanA ATha praharamAMthI pAMca prahara teo zAstrAbhyAsa karatA hoya che. 9. kyAreka teo padmAsane besI, AMkhone nAsikAnA agrabhAge sthApita karI zrI navakAramaMtranuM dhyAna kare che, kyAreka kAyotsarga dhyAnamAM sthira banI covIsa tIrthaMkaronuM dhyAna kare che, kyAreka hradaya kamalamAM arihaMtAde navapadonuM dhyAna dhare che. 10. A rIte jJAnopAsanAmAM, dhyAnArAdhanAmAM ane saMyamayogonI pAlanAmAM mahAmuni pramAda nathI karatA, apramatta rahe che. jIvananI eka paLa paNa pramAdamAM na jAya te mATe sadaiva jAgrata rahe che. mananA vicArone paNa pramAdano sparza thavA detA nathI. 11. tethI e mahAtmAonA adhyavasAya vizuddha banatA jAya che, nirmaLa banatA jAya che. uttarottara-vizuddhi vadhatI jAya che...munirAja paramAnandano AsvAda karatA rahe che. saMsAra-paribhramaNa kALamAM kyAreya na anubhavelA sukhano madhura anubhava kare che. 12. jema jema teonI adhyavasAyavizuddhi thatI jAya che tema tema 'lezyA'onI vizuddhi thatI jAya che tejolezyA, padmalezyA ke zuklalezyA, traNamAMthI game te eka lezyA temane rahe che. kRSNalaizyA, nIlalezyA ane kApotalezyA temane sparzI zakatI nathI. 13. AvA mahAtmAnuM cAritra parama vizuddha bane che...prazamarasamAM nimagna rahenArA AvA mahAtmA AtmabhAvanI sthiratArUpa zreSTha cAritra pAme che. 14. tethI teo kalyANamUrti bane che! bhadramUrti bane che! kAyAmAM svairya, vANImAM mAdhurya, AMkhomAM karuNA ane bhAvomAM parama vizuddhi! AvA bhadramUrti mahAtmAnAM darzana karavA mAtrathI dudaratano nAza thAya che...AtmAne zAntiprasannatA maLe che, phAyika bhAvo upazAMta thAya che. 15, ghAtIkoM : jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane antarAyano jo sarvathA kSaya thaI jAya to e mahAtmA vItarAga sarvajJa banI jAya! jo sarvathA kSaya na thAya, AMzika kSaya thAya to paNa AtmaguNonuM vipula prAgaTaca thaI jAya che. 16. ghAtIkarmonA kSayopazamathI te mahAtmAne aneka 'labdhio' prApta thAya For Private And Personal Use Only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aNagAranI niHsaMgatA 441 che. svayaMbhU labdhio paNa pragaTe! teo AkAzamArge gamana karI zake, teo icche tevAM rUpa dhAraNa karI zake...vagere aneka labdhio prApta thAya che. 17. ane teo apUrvakaraNa nAmanA AThamA guNasthAnake pahoMcI jAya che! apUrvakaraNa'nI Abhyantara AdhyAtmika prakriyAthI teo ghAtakarmono vipula mAtrAmAM kSaya karatA hoya che. chaThThA "pramatta saMya" guNasthAnakathI AThamA "apUrvakaraNa" guNasthAnake pahoMcavAno A AdhyAtmika mArga che. AMtarika sAdhanAno krama che, AntarasukhanI anubhUti karavAnI prakriyAo che. AThamA guNasthAnakethI uparanA guNasthAnakoe caDhatA mahAtmAnI kevI AtmadazA hoya che, tenuM varNana have granthakAra maharSi kare che : ANagAranI niHsaMgatA sAtarhiraseSvagurUH samprApya vibhUtimasulabhAmanyaiH / saktaH prazamaratisukhe na bhajati tasyAM muniH saMgam / / 256 / / artha : sAtA, Rddhi ane rasamAM prema nahIM rAkhanAra ane prazamaratinA sukhamAM Asakta muni, bIjAthI aprApya evI vibhUti (labdhi meLavIne emAM mamatva nathI karato. vighana : priya bhojanamAM Asakta manuSyanuM mana jema bhojanamAM ja ramatuM rahe che, priya vyaktinA premamAM Asakta manuSyanuM mana jema priyajanamAM ramatuM rahe che, priya ramatamAM Asakta manuSyanuM mana jema ramatamAM ja ramatuM rahe che...tema prazamaratinA sukhamAM Asakta muninuM mana prazamarasamAM ja jhIlatuM rahe che! AtmAnandanI anubhUtimAM DUbeluM rahe che. AvA mahAmuninA jIvanamAM sukhazIlatA na hoya, ArAmapriyatA na hoya. e to apramattabhAve varSonAM varSo AtmadhyAnamAM vitAvatA hoya che. zArIrika sukha-suvidhAono vicAra paNa emanA manamAM pravezato nathI. evI rIte tene vaibhavazALI jIvanano paNa moha hoto nathI. janasaMparkathI sadA dUra rahenArA e mahAmunine, duniyAne potAnA tarapha AkarSita karavAno ke lokonI AMkhomAM vasI javAno koI dhakhAro hoya ja zI rIte? duniyAnAM mAnasanmAnanuM mUlya emane mana dhULa barAbara hoya che, nathI hotI emanA manamAM duniyAne khuza karavAnI sUkSma paNa icchA ke nathI hotI emanA manamAM duniyAnI For Private And Personal Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 442 prazamarati prazaMsA sAMbhaLavAnI jhINI paNa kAmanA. alabatta, sakala jIvasRSTi pratye emanA hRdayagirimAM vizuddha maitrIbhAvanuM jharaNuM avazya vahetuM hoya che. karuNAthI emanuM haiyuM bhInuM bhInuM jarUra hoya che...paraMtu, aMdarathI ane bahArathI teo nibaMdhana hoya che. rasanendriyanI sUkSma paNa uttejanA temanA manamAM nathI hotI. rasavRtti para temaNe vijaya meLavelo hoya che. koI paNa indriyanA viSayanI ruci zeSa rahetI nathI. AvA mahAsAdhaka AtmAmAM svayaMbhU viziSTa zaktio pragaTa thatI hoya che. teo icche to AkAzagamana karI zake, teo icche to potAnAM aneka rUpa karI zake. teo icche to avakAzamAMthI hIrA-motI varasAvI zake, teo dhAre to AkAzamAM phUlo ugADI zake. teo dhAre te camatkAra sarjI zake. paraMtu vItarAgatA tarapha tIvra gatie dhasI jatA mahAmuni...AvuM kAMI ja icchatA nathI ke karatA nathI. divyazaktio pAse hovA chatAM e zaktiono kyAre paNa upayoga karatA nathI. kAraNa ke, e zaktinA prayogo karavA mATe sAdhakane bahirbhAvamAM javuM paDe che. prazamarasanA mAnasarovaramAMthI bahAra nIkaLavuM paDe che...te to sAdhakane kema paravaDe? enI to prazamarasamAM ja Asakita hoya che. e vAta na bhUlazo ke A Atmasthiti, dharmadhyAnanI zreSTha bhUmikAnI hoya che. "zukuladhyAna'nI bahu nikaTa pahoMcelA mahAtmAnI hoya che. bAhya jagata sAthenA tamAma saMbaMdho chUTI gayA hoya ane AMtara jagatamAM jemano praveza thaI gayAM hoya, AttarajagatamAM jemane phAvI gayuM hoya, tevA mahAtmAonI AMtarasRSTinuM A varNana che. e AMtarasRSTinA vismaya pamADanAra vaibhavanuM varNana granthakAra have kare che : zaNagAranI vibhUti yA sarvasuravaraddhivismayanIyApi sAtagAraddheH / nAryati sahasrabhAgaM koTizatasahasraguNitApi / / 257 / / artha : AzcaryakArI evI devendranI paNa Rddhi vibhUti) ne eka lAkha karoDathI guNavAmAM Ave to te aNagAranI RddhinA aMka hajAramAM bhAga paNa nathI AvatI. vivecana : tame devalokanA devonA vaibhavanuM varNana sAMbhaLyuM che? devendronI Rddhi-samRddhinAM camatkArI varNana vAMcyAM che kharAM? anuttara-devalokanA devonAM vismayakArI varNana sAMbhaLIne AbhA banI gayA cho kharA? hA, AzcaryamAM For Private And Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aNagAranI vibhUti 443 DubADI de tevAM e varNano che. emanAM nivAsonAM varNana, emanAM zarIronA varNana, emanI jIvana-paddhatinAM varNana...emanAM AyuSyanAM varNana...emanI zaktionAM varNana...badhuM ja AzcaryamAM garakAva karI de tevuM che. e badhuM sAMbhaLIne ke dharmagranthomAM vAMcIne kSaNabhara manuSyane ema thaI jAya ke "tyAM jo jaI zakAtuM hoya ane rahI zakAtuM hoya to hamaNAM ja tyAM pahoMcI jAu!" AvAM zreSTha bhotika sukhone paNa manuSya, eka lAkhathI guNe, be lAkhathI guNe....ema karatAM karatAM eka kroDathI guNe. be kroDathI guNe ane eka lAkha kroDathI guNe.. to e sukho keTalAM badhAM vadhI jAya? mAtra kalpanAthI ja guNavAnAM che! keTalo moTo guNAkAra Ave? saMkhyAnI dRSTie ane guNavattAnI dRSTie e guNAkAra karelAM sukhonI tame kalpanA karI zakazo kharA? e kalpanA ja karI zako to ja tamane dharmadhyAnanI zreSTha bhUmikAe rahelA mahAtmAonA AntarasukhanI kalpanA AvI zakaze! tame eTalo to vicAra karo ke devalokanAM evA guNAkAra pAmelAM sukho temanI sAme dekhAtAM hoya...te meLavI zake ema hoya chatAM e sukhonuM sUkSma paNa AkarSaNa jemane nathI hotuM. e mahAtmAo pAse kevuM sukha haze! devalokanAM divya sukho karatAM paNa caDhiyAtuM sukha emanI pAse hovuM joIe, to ja teo devalokanAM sukhone avagaNI zake! teo devendrone paNa kahI de che: "tamArA sukho amArAM sukhonI tole na AvI zake. amArAM sukhonA hajAramAM bhAge paNa tamArAM sukha na AvI zake...!' devendro e mahAtmAnAM gaMbhIra vacano samajI jAya che ane emanAM caraNomAM potAnAM mastaka jhukAvI de che. devendro, mahAtmAnAM Antara...AdhyAtmika sukhonI kalpanA karI zake che ne e sukho tarapha lalacAI jAya che. teo mahAtmAnI samakSa prArthanA kare che : 'he mahAtmanuM, tame je zAzvatuM ane svAdhIna Antarasukha anubhavo cho, evuM sukha amane maLo..e mATe amane manuSya-janma maLo. vItarAganuM dharmazAsana maLo...dharmadhyAnanI keDI maLo..." dharmadhyAna'nA satata abhyAsathI, rasa-Rddhi ane zAtAnA sarvathA tyAgathI ane labdhio-zaktio taraphanI udAsInatAthI aNagAra AvuM sukha anubhavI zake che. alabatta, e sukhanuM varNana zabdothI thaI zakatuM nathI. For Private And Personal Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thayAkhyAta-thAritra tajjayamavApya jitavighnaripubhavazatasahasraduSprayApam / cAritramathAkhyAtaM samprAptastIrthakRtatulyam / / 258 / / artha : tenA para vijaya meLavIne vibhUti-labdhino upayoga na karIne vighna karanArA zatruokriodhAdi kaSAyo) ne jItIne, lAkhA janmomAM paNa durlabha, tIrthakaranA jevuM "yathAkhyAta-caritra' prApta kare che. vivedana : jyAre e mahAtmA, potAne prApta thayelI labdhi-zaktio tarapha paNa saMpUrNa nirapekSa bane che ane krodhAdi kaSAyo para saMpUrNa vijaya meLave che, tyAre e mahAtmAne zreSTha cAritraguNanI sahaja prApti thAya che. e cAritranuM nAma che "yathAkhyAta cAritra." A "yathAkhyAta-cAritrane zAstrIya daSTie samajI laIe; kAraNa ke enuM vistRta ane vAstavika svarUpa dharmazAstromAM ja jANavA maLe che. -pahelI vAta to e che ke granthakAre "yathAkhyAta" nA badale "alyAkhyAta" zabdano prayoga kArikAmAM karyo che, te paNa sArthaka ja che. pahelAM "yathAkhyAta 'no vyutpatti-artha jANIe. "yathA hyA tathA jevuM cAritra tIrthakaroe kaheluM che tevuM-enuM nAma yathAkhyAta. arthAtu-mohanIyasya niravazeSopazamA, kSayAtrya AtmasvabhAvasthApekSAlakSaNa yathAkhyAtacAritrama' mohanIya karmanA saMpUrNa upazamathI ke kSayathI AtmasvabhAvarUpa je avasthA, tenuM nAma yathAkhyAta-cAritra, yathApyAtano bhAvArtha paNa upara mujaba ja che. athazabda "pachInA arthamAM vaparAya che. saMpUrNa mohanA upazama pachI ke kSaya pachI je cAritraguNa pragaTe tevuM nAma athAkhyAta-cAritra. yathAvAta-cAritrano guNa, 11-1ra-13-14 gaDhaSNasthAne AtmAmAM pragaTe che. yathAkhyAta cAritrI mahAtmA vItarAga hoya che. - yathAkhyAta cAritrI kAM nirjhanya hoya, kAM snAtaka'' hoya. 114. 11 muM guNasthAnaka upazAntamAMha' kahevAya che. 12 muM guNasthAnaka "kSINamAMha' kahevAya che. 13 muM guNasthAnaka "yogI kevaLI' kahevAya che. 14 muM guNasthAnaka ayogI kevaLI' kahevAya che. 115, nirgastha ane snAtakanuM varNana juo pariziSTamAM. For Private And Personal Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zukladhyAna 445 A cAritra niraticAra hoya. A tIrthakaranA tIrthamAM hoya ane tIrthasthApanA pUrve paNa hoya. yathAkhyAta cAritrI karmabhUmimAM ja janmelA hoya. koI emanuM apaharaNa karIne akarmabhUmimAM laI jaI zake. ka 11 mAM guNasthAnakavALA yathAkhyAta cAritrI marIne anuttara devalokamAM jAya. 12-13-14 guNasthAnakavALA makSamAM ja jAya. ja apAyI hoya. parama zukla lazyAvALA hoya ane alezI hoya. ka 11-12 guNasthAne vardhamAna pariNAmavALA hoya. 13mAM guNasthAne avasthita pariNAma hoya. che mAtra zAtAvaMdanIya karma bAMdhe, 14 mA guNasthAne abaMdhaka hoya. + 11 mAM guNasthAnanA yathAkhyAta cAritrInA vadhumAM vadhu traNa bhava hoya. upazama bhAva ke kSAyika bhAva hoya. 11mAM guNasthAnaka upazama bhAva hoya. 1ra-13-14 mA guNasthAnake sAyika bhAva hoya. granthakAre ahIM je yathAkhyAta-cAritranI vAta karI che, te bAramA "kSINa moha" guNasthAnakanA cAritranI che. teramA guNasthAnake rahelA tIrthaMkara paramAtmAmAM jevuM yathAvAta cAritra hoya che, tevuM ja cAritra bAramA guNasthAnake rahelA mahAtmAnuM hoya che. eTale A cAritranI apekSAe e mahAtmA tIrthaMkarasamAna kahevAya! zukladhyAna zukladhyAnAdyadvayamavApya karmASTakagraNetAram / saMsAramUlavIjaM mUlAdunmUlayati moham / / 259 / / artha : pahelAM bezukladhyAna pRthakutva vitasivicAra ane ekatva-vitarka-avicAro prApta karIne dhyAna karIne ATheya karmonA nAyaka ane saMsAravRkSanA mULa bIja evA mohane jaDamULathI ukhADI nAMkhe che. viroccenaH kSapakazreNi-ArohaNamAM AtmAnA atyaMta vizuddha bhAva ja kAraNabhUta hoya che. e bhAvo sarvaprathama traNa prakAranA hoya che : sapRthaphatva, savicAra ane savitarka. 3 . For Private And Personal Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 446 prazamati sapRthakatvamAM bhAvAnI anekatA hoya che. eka dravyanA ciMtanamAMthI bIjA dravyanA ciMtanamAM jAya, eka guNanA ciMtanamAMthI bIjA guNanA ciMtanamAM jAya, eka paryAyanA ciMtanamAMthI bIjA paryAyanA ciMtanamAM jAya. 113 117 www.kobatirth.org savitarka eTale zrutaciMtA, potAnA zuddha AtmAnubhUta bhAvadyutanA AlaMbane je bhAvajalpa-antarjalpa cAle tene savitarka kahevAya. 11/ savicAra eTale saMkrama, bhAvono saMkrama. eka arthanA ciMtanamAMthI bIjA arthanA ciMtanamAM jAya, eka zabdanA ciMtanamAMthI bIjA zabdanA ciMtanamAM jAya ane eka yoga parathI bIjA yoga upara jAya. [A yoga mana-vacana kAyAnA samajavAnA.] A rIte 'pRthakksa-vitarka-savicAra ' nAmanuM paheluM zukladhyAna dhyAyA pachI, e mahAtmA bIjA zukladhyAnamAM praveza kare che. bIjuM zukladhyAna paNa traNa prakAranuM hoya che. ekatva, savitarka ane avicAra 11 11 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "ekatva eTale mAtra potAnA AtmadravyanuM ciMtana kare, athavA eka ja paryAyano vicAra kare, athavA eka 4 guNanuM ciMtana kare. 1'' "savitarka eTale bhAvadyutanA AlaMbane potAnA zuddhAtmAnuM ciMtana karuM. avicAra eTale zabda, artha ane yogomAM saMkrama karyA vinA koI eka zabdanuM ke arthanuM athavA yoganuM ciMtana kare. 'ekatva-savitarka-avicAra' nAmanuM bIjuM zukladhyAna dhyAvatAM AtmA 116. dravyAd dravyAntaraM yAti guNAd yAti guNAntaram / paryAyAdanyaparyAya, sapRthaktvaM bhavatyataH / / 117. svazuddhAtmAnubhUtAtmabhAvazrutA'valamyanAt / antarjalpo vitarkaH syAd yasmiMstat savitarkajam ! | 118. arthAdarthAntare zabdAcchabdAntare ca saMkramaH / yogAdyogAntare yatra savicAraM taducyate / / 119. nijAtmadravyamekaM vA paryAyamathavA guNam / nizcalaM cintyate yatra tadekatvaM vidurbudhAH / 120. nijazuddhAtmaniSTaM hi bhAvazrutAvalambanAt / cintanaM kriyate yatra savitarka taducyate / / 121. yadvyaMjarthayogeSu parAvarttavivarjitam / guNasthAnaka kramAroha cintanaM tadavicAraM smRtaM saddhayAnakovidaiH / / guNasthAnaka kramArohe - For Private And Personal Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zukladhyAna 447 svAtmAnubhUti kare che ane samarasIbhAva prApta kare che. ATheya karmonA rAjA jevuM mohanIya-karma, ke je saMsAravRkSanuM mULa-bIja che, teno kSaya thaI jAya che. AtmA vItarAga bane che. kayA kramathI mohanIya karmano samULa nAza kare che, te krama have granthakAra saraLa bhASAmAM batAve che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrva karotyanantAnubandhinAmnAM kSayaM kaSAyANAm / mithyAtvamohagahanaM kSapayati samyaktvamithyAtvam / / 260 / / samyaktvamohanIyaM kSapayatyaSTAvataH kaSAyAMzca / kSapayati tato napuMsakavedaM strIvedamadha tasmAt / / 261 / / hAsyAdi tathA SaTkaM kSapayati tasmAcca puruSavedamapi / saMjvalanAnapi hatvA prApnotyatha vItarAgatvam / / 262 / / rtha : pahelAM anantAnubaMdhI nAmanA kapAyono (krodha-mAna-mAyA-lobha) nAza kare che. te pachI prabaLa mithyAtvamohano kSaya kare che. tyArabAda mizrohano kSaya kare che. 260 (te pachI) samyakRtvamohanIyano nAza kare che. tyArapachI ATha kapAyono (apratyAkhyAnAvaraNa krodhAdi 4 ane pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdi 4) kSaya kare che. te pachI napuMsaka vedano nAza kare che ane tyArabAda strIvedanAM nAza kare che. 261 (te pachI) hAsya vagere cha prakRtino kSaya kare che. tyArabAda puruSavedano nAza kare che. ane te pachI saMjvalana kaSAyono kSaya karIne vItarAgatA prApta kare che, 262 vivecana : kSapakazreNIe caDhanArA mahAtmAo 'mohanIya karma'nI 27 prakRtino kevA kramathI nAza kare che, te krama A traNa kArikAomAM batAvAyo che. e kramanuM vizada vivecana karavA pUrve, mohanIya karmanI 28 prakRtionI saMkSipta samaja hovI jarUrI che. mATe pahelAM e 28 prakArone jANo. ATha karmomAM mukhya karma che mohanIya karma. jIvAtmAnI mUDhatA ane aviveka A karmane AbhArI che. A karmanA mukhya be prakAra che : darzana mohanIya ane cAritra mohanIya. azraddhAnuM kAraNa darzana mohanIya che ane anAcAronuM kAraNa cAritra mohanIya che. darzana mohanIya karmanA traNa prakAra che : 1, mithyAtva mohanIya. 2. mizra mohanIya [samyaktva-mithyAtva 3. samyaktva mohanIya. For Private And Personal Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 448 prazamarati je jIvAtmA mithyAtva mohanIya karmanA udayathI AkrAnta hoya che tene sarvajJa-vItarAga paramAtmA na game, amano batAvelo dharma na game. emanuM dharmazAsana na game. ene rAgI-hepI paramAtma-svarUpa game. e adharmane dharma mAne ane kugurune suguru mAne athavA to dharma, gura ke paramAtmAna mAne ja nahIM. je jIvAtmA mithyAtva mohanIya karmanA udayathI AkrAnta hoya che te thoDIka miniTo mATIantarmuhUrta madhyastha rahe che. nathI hoto ene sarvajJabhASita dharma para rAga ke nathI hoto ene kepa. je jIvAtmA samyaktva mohanIya karmanI asara nIce hoya che, tene avAranavAra sarvajJApita dharmatattvomAM zaMkA thayA kare che. samyaktva-mohanIya karma mithyAtva mohanuM ja zuddha svarUpa che. mohano prabaLa Avega UchaLatAM te punaH mithyAtvanA bhAvamAM cAlyo jAya che. cAritra mohanIya karmanA be prakAra che : 1. kapAya mohanIya (16) 2. no-kapAya mohanIya9i anantAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobha [4] che. apratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyA-lobha [4] che. pratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyA-lobha [4]. - saMjavalana krodha-mAna-mAyA-lobha [4] che anantAnubaMdhI kapAya, jIvAtmAmAM samyagudarzana-guNa pragaTavA nathI detA. apratyAkhyAnAvaraNa kapAya, jIvAtmAmAM gRhasthocita vrata-guNa pragaTavA nathI detA. pratyAkhyAnAvaraNa kapAya, jIvAtmAmAM sarvavirati-sAdhutA pragaTavA nathI detA. 122. miAjJAnajanita lakika vAsanAnA prabhAve AtmAthI bhinna evA zarIramAM AtmAnA atyaMta abhedanuM mithyAjJAna pravarte che. pAMgalika dhanasaMpatti vagaramAM mamatvabuddhi utpanna thAya che. alpajJa-anApta puruSanAM racalAM zAstranA adhyayanathI 'AtmA aMkAne nitya che, athavA kSaNika che, AvI miththAbuddhi janme che. ku-pravacananirdiSTa svargAdinAM sukhanAM sAdhanomAM mamatvabuddhi utpanna thAya che. upadeza rahasya'mAM upAdhyAya zrI yazovijayajI, For Private And Personal Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zukladhyAna 449 - saMjavalana kaSAya, jIvAtmAmAM yathAkhyAta-cAritrano guNa pragaTavA nathI detA. no-kaSAya mohanIyanA nava prakAra nIce mujaba che : hAsya rati arati bhaya zoka jugupsA puruSavedI strIvedI napuMsakaveda. A nava bhAvo kaSAyanAM ja sUkSmarUpa hovAthI ene "no-kaSAya' kahevAmAM AvyA che. kApAyika bhAvo hovA chatAM jIvAtmAne te kASAyika bhAvo lAgatA nathI. puruSavada strInA upabhoganI icchA, strIveda=puruSanA upabhoganI icchA, napuMsakavaMdastrI ane puruSa-baMnenA upabhoganI IcchA have, kSapakazreNImAM viziSTa dhyAnaprakriyA caDhato mahAtmA, kyA kramathI ane kevI rIte A mohanIya karmanA 28 prakArono nAza kare che, te samajIe. sarvaprathama anantAnubaMdhI cAreya kaSAyano eka sAthe nAza kare che; parantu e kaSAyonA bahu ja thoDA[anattamA bhAganA kaNa je rahI gayA hoya che tene mithyAtva-mohanIyamAM nAMkhIne mithyAtvano nAza kare che. 4i kapAya+mithyAtva=pa no nAza... mithyAtva-mohanIyanA zeSa aMzone mizra-mohanIyamAM nAkhIne, mizramohanIyano nAza kare che ane mizramohanA zepa aMzone samyaktva-mohanIyamAM nAkhIne samyaktva-mohanIyano nAza kare che.1 mizra moha0+1 samyaktva moha0=2 no nAza.. . jo A dhyAna karanAra AtmAe AgAmI gatinuM "AyuSya karma bAMdhI lIdhuM hoya to te, A mohanIya karmanI sAta prakRtino nAza karIne aTakI jAya che. dhyAnanI uparanI bhUmikAe caDhI zakato nathI ane mohanIya karmanI zeSa prakRtiono nAza karI zakato nathI, paraMtu eNe je mohanIya karmanI sAta prakRtiono nAza karyo hoya che enA phaLarUpe ene "kSAyika samyagudarzana' prApta thAya che. je AtmAnuM AyuSya karma baMdhAyeluM hotuM nathI te AtmA kyAMya aTakyA vinA aviratapaNe dhyAnamAM AgaLa vadhe che. sAta prakRtino nAza karIne, apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa ATha kapAyono nAza karavAnI zarUAta kare che. A kaSAyono thoDo nAza karyA pachI, ene paDatA mUkI, vacce nAmakarma' nI tera prakRtino nAza kare che. te 13 prakRtinAM nAma nIce pramANe che : For Private And Personal Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 450 prazamarati narakagati, tiryaMcagati, akendriya jAti, baMindriya jAti, teindriya jAti, carindriya jAti, narakAnupUrvI, tiryaMcAnupUrvI, azubha vihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa. te pachI 'darzanAvaraNa' karmanI traNa prakRtino nAza kare che : nidrAnidrA pracalA-pracalA sthAnahi~. A rIte 13+3=16 prakRtino nAza karIne pachI, paDatA mUkelA ATha kapAyono saMpUrNa nAza kare che. 1'' ATha kaSAyonA zeSa aMzane 'napuMsaka vaida'mAM nAMkhIne, napuMsaka vedano nAza kare che. teno zeSa aMza 'strIveda'mAM nAMkhIne strIvedano nAza kare che. [8 kaSAya + 2 veda=10] 14 tyAra pachI, hAsya-rati-ati-bhaya-zoka-jugupsAno eka sAthe ja nAza karavAno prAraMbha kare che. eno nAza karyA pachI, puruSaveda kSapaka zreNIe caDhanAra puruSa hoya to|,no nAza karavA AgaLa vadhe che. 1:5 1, puruSavedanA bhAga traNa kare che. pahelA be bhAgono eka sAthe nAza kare che. trIjA bhAgane e 'saMjvalana krodha'mAM nAMkhe che. saMjvalana krodhanA paNa traNa bhAga kare che. be bhAgano yugapat nAza kare che ane trIjA bhAgane 'saMjvalana mAna'mAM nAkhe che, saMjvalana mAnanA traNa bhAga kare che. be bhAgano nAza karIne trIjA bhAgane 'saMjvalana mAyA'mAM nAMkhe che. saMjvalana mAyAnA traNa bhAga kare che. be bhAgano nAza karIne trIjA bhAgane 'saMjvalana lAbha'mAM nAkhe che. saMjvalana lAbhanA traNa bhAga kare che, be bhAgano nAza kare che, ane trIjA bhAganA saMkhyAtA [aneka] TukaDA karI nAkhe che. te lobhanA saMkhyAtA TukaDAno nAza karato karato te AgaLa vadhe che. A prakriyA navamAM guNasthAnake thAya che. eTale A navamA guNasthAnakanuM nAma 'bAdara saMparAya' cha| 'bAdara - moTA, 123, agiyAramuM guNasthAnaka upazama-zreNI' mAM caDhelA jIvo ja sparze che. A guNasthAnake AtmA vadhumAM vadhu eka antarmuhurta samaya ja rahI zake che. 124. A guNasthAnake jo jIvanuM mRtyu thai jAya to te marIne 'anuttara devaloka'mAM janme, tyAM ane cothuM guNasthAnaka prApta thAya. = 125. Agamika mata pramANe manuSya eka bhavamAM upazama zreNI ke kSepaka zreNI baMmAMthI aMka 4 zreNIe caDhI zake. 126. karmagranthanA mate, eka bhavamAM manuSya be vAra zreNIe caDhI zake che. ekavAra upazama zreNIe caDhyo hoya to te ekavAra kSepaka zreNI mADI zake che, be vAra upazama zreNI mAMDI hoya to pachI kSepaka zreNIe na caDhI zake. For Private And Personal Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zukladhyAnI pUrNacandra jevA 451 saMparAya = lobhakaSAya. lobhanA moTA TukaDAono kSaya ahIM thAya che. temAM chello lobha-TukaDo je rahe, tenA asaMkhya TukaDA karI nAkhe che. te asaMkhya sUkSma lobha-TukaDAono nAza je guNasthAnake kare che te guNasthAnaka sUkSma saMparAya' kahevAya che, e badhA sUkSma lAbhakano saMpUrNa nAza thaI jatAM te AtmA AgaLa vadhI jAya che...dazamA guNasthAnakathI sIdho bAramAM guNasthAnake pahoMce che. (agiyAramA guNasthAnakane je jIva sparza che te AgaLa nathI vadhI zakato, nIce Utare che. kSapakazreNImAM caDhato AtmA 11 mA guNasthAnakane spardho vinA sIdho 12 mA guNasthAnake pahoMce che.] bAramAM guNasthAnake AtmA, mohanIya karmano sarvathA nAza karIne Avyo hovAthI vItarAga hoya che, chatAM te chAstha hoya che. kAraNa ke darzanAvaraNa, jJAnAvaraNa ane aMtarAya A karmono nAza karavAno bAkI hoya che. eTale, bAramA guNasthAnake AvIne kaMIka [thoDI kSaNa) vizrAma karIne, jyAre be samaya bAkI rahe che tyAre pahelA samaye nidrA ane pracalA-A be darzanAvaraNanI prakRtino nAza kare che ane chellA samaye eka ja prahAramAM jJAnAvaraNa-5, darzanAvaraNa-4 ane attarAya-5 no khAtamo bolAvI de che! ane teramAM guNasthAnakanA pahelA ja samaye sarvajJa-sarvadarzI banI jAya che. sarvajJa-sarvadaza to teramAM guNasthAnaka bane che, parantu bAramAM guNasthAnake vItarAga banelo AtmA sarvajJanI jema ja, pUrNacandranA jevo zobhato hoya che...rAhuno eka paNa aMza jyAre candrane sparzata na hoya.. tyAre e pUrNa candra kahevAya che. evI rIte mohanIya karmane eka paNa aMza AtmAne sparzatA nathI. hoto tyAre te vItarAga kahevAya che. A vAta granthakAra have kahe che : zukaladhyAnI pUrNacandra jevA sarvodghAtitamoho nihataklezo yathA hi sarvajJaH / bhAtyanupalakSyarAhavaMzonmuktaH pUrNacandra iva / / 263 / / artha : samasta mohano nAza karanAra ane klezo kriodhAdi nuM hanana karanAra muni, nahIM dekhAtA rAhunA mukhAdi aMzothI mukta pUrNacandranI jema zobhe che. vivecana : mohanIya karmane rAhunI upamA ApelI che. ka vItarAga banelA AtmAne pUrNacandranI upamA ApelI che. rAhuno ane candrano saMbaMdha che? zatrutAno saMbaMdha che. For Private And Personal Use Only Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 45ra prazamarati - jenAgamomAM surya-candragraha-nakSatra-tArAne paribhramaNazIla kahevAmAM AvelA che. "candranuM vimAna' kahevAmAM AvyuM che. candranuM vimAna je UMcAIe AkAzamAM paribhramaNa kare che enI AsapAsa] tenAthI thoDI nIcI sapATIe rAhuno graha paribhramaNa kare che. jema jema rAhunuM vimAna candranA vimAnanI nIce AvatuM jAya che tema tema candra DhaMkAto jAya che. je divase candra saMpUrNa DhaMkAI jAya che, te divasane "amAsa' kahevAmAM Ave che. te pachI rAhunI gatimAM pharaka paDe che ane candra rAhuthI mukta thato jAya che. jyAre saMpUrNa mukta thAya che, tyAre tene pUrNacandra kahevAmAM Ave che. paraMtu te pachI bIjA ja divasathI rAhu tenI nIce AvavA mAMDe che ane dhIre dhIre paMdara divasamAM to saMpUrNa grasI le che! vItarAga banelA AtmAne pUrNacandranI ja upamA ApavAmAM AvI che, te ekadezIya che. mohanIya karmano nAza karyA pachI kyAreya AtmAne mohanIya karma AvaratuM nathI! rAhu to pharI pharIthI candrane Avare che! mohanIya karma pharIthI AtmAne AvarI zakatuM nathI. vItarAga AtmA nitya-sthira pUrNacaMdra jevo hoya che! prazna : kArikAmAM patitamoe kahyA pachI niraMtavatneza kahevAnI zI jarura? mohano nAza thaI jatAM kleza |kaSAyo| no nAza thaI ja jato hoya che. uttara : krodhAdi kaSAyonI prabaLatA ane durdamatA batAvavA mATe eno judo nirdeza karyo che. grantharacanAnI eka paddhati che. je vAta upara vajaMna ApavuM hoya teno puthapha nirdeza karavAmAM Ave che. darzana-mohanIya karmanI prabaLatA karatAM cAritra-mohanIya karmanI prabaLatA vizeSa hoya che. cAritra-mohanIya karmano nAza karavA AtmAne prabaLa puruSArtha karavo paDato hoya che. alabatta, bAramA guNasthAnakano kALa to mAtra attamuhUrtanA ja be ghaDIno) hoya che, chatAM e be ghaDI AtmAne pUrNacandranI zobhA Ape che. haju e sarvajJa nathI banyo hoto, chatAM sarvajJa jevo ja zobhe che. cittane sthira karIne, UMDA dhyAnamAM garakAva banIne.bAramAM guNAnakanA e vItarAga mahAtmAne jovAno prayatna to karajo! pUrNacandranI kalpanA karIne, e mahAtmAnI samarasabharelI mukhamudrA jojo...apUrva zItaLatAno anubhava thaze. For Private And Personal Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zukladhyAna : pracaMDa Aga sarvendhanaikarAzIkRtasandIptodyanantaguNatejaH / dhyAnAnalastapaHsaMvarahavivivRddhabalaH // 264 // artha : sarve Indhanono Dhagalo karI tene saLagAvavAmAM Ave ne te je rIte baLe che, tenA karatAM anAguNa teja [zakti vALo dhyAnAgni hoya che. kAraNa ke temAM tapa, prazama ane saMvaranuM thI nAMkhavAmAM AvyuM hoya che. tenAthI dhyAnAnalanI zakti vRddhi pAmI hoya che. vivecana : dhyAnane agninI upamA ApavAmAM AvI che. kAraNa ke agni svayaMzuddha hoya che. duniyAmAM gaMgAnA pANIne pavitra mAnavAmAM Ave che, chatAM emAM dopa hoya che. te doSone dUra karavA agnino upayoga karavAmAM Ave che..! agnine zuddha karavAnI jarU2 hotI nathI, kAraNa ke te svayaMzuddha hoya che. mATe dhyAnane agninI upamA ApavAmAM AvI che. agni saLagAvavAnuM kAma kare che.' 'dhyAnAni sarvavarmA, maramasAt te kSAt|' ema kahevAmAM AvyuM che. dhyAnanI Aga kevI pracaMDa hoya che...te samajAvavA granthakAre kahyuM ke duniyAbharanAM IMdhana bhegAM karIne saLagAvavAmAM Ave ane je pracaMDa Aga pedA thAya...te AgamAM kevI dAhaka-zakti hoya? tenA karatAM anantaguNa dAhakazakti dhyAnanA agnimAM hoya che. to ja e dhyAnAgni anaMta karmone bhasmasAt karI zake che. dhyAnAgnine vizeSa prajvalita karavA mATe temAM ghI nAMkhavuM paDe. te ghI hoya che tapanuM, prazamanuM ane saMvaranuM! dhyAnamAM zukladhyAnamAM lIna banelA AtmAmAM sahajabhAve ja ghI homAtuM jatuM hoya che. e AtmAno dhyAnakALe upayoga nathI hoto ke 'huM tapa karuM...huM prazamabhAvamAM rahuM.huM mArA AtmAmAM vahI AvatAM karmone rokuM.' zukladhyAnamAM A traNa tattvo sahAyaka hoya che. A traNa tattvo hoya to ja zukladhyAnamAM praveza thaI zake. zukladhyAnanI zaktine pratisamaya vadhAranArAM paNa A traNa tattvo che. tapa eTale bAhya anazanAdi tapa nahIM paraMtu zrutajJAnarUpa ane AtmajJAnarUpa tapa samajavAno che. ene tapa kahevAya ke je karmone bALe eTale anya zAstromAM jJAnane paNa agninI upamA ApavAmAM AvI che. zukladhyAnamAM jJAnAgni ane dhyAnAgni abhinna hoya che, tethI tenI dAhaka zakti khuba vadhI jAya che. For Private And Personal Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4pa4. prazamarati zukladhyAnI mahAtmA prazAnta hoya che. prazamarasathI te bhIMjAyelo rahe che eTale kamAM baLe che...e svayaM nathI baLato! sUkSma-saMparA cAritra ane yathAkhyAta cAritranA saMvarabhAvathI e eTalo badho sthira hoya che cAritra ricaratApa) ke, zukladhyAnanI dAhaka-zakti enA sahAre vizeSa vRddhi pAme che. AMkhothI A Aga dekhAtI nathI ke zarIrathI e anubhavAtI nathI! evI adbhuta A AdhyAtmika Aga che...AtmAne parama vizuddha karanArI A Aga che...A AganI dAha-zaktino vizeSa khyAla granthakAra svayaM Ape che : je bAMdhe te bhogave kSapaka zreNimugapata: sa samarthaH sarvakarmiNAM krm| kSapayitumeko yadi karmasaMkramaH syAt parakRtasya / / 265 / / parakRtakarmANi yasmAnAkAmati saMkramo vibhAgo vaa| tasmAt sattvAnAM karma yasya yattena tadvedham / / 266 / / artha : kSapaka zreNIe caDhelo te AtmA, je bIjA jIvanAM bAMdhelAM kamonA enAmA. saMkrama thaI zakatA hoya to, ekalA ja badhA jIvonAM kamano kSaya karavA samartha hoya che. paraMtu eka jIvanAM kama bIjA jIvanA kAmamAM nathI saMpUrNa saMkramatAM ke nathI koI bhAga emAM bhaLatI, mATe je jIva karma bAMdhe che te jIva tene bhogave che. vivecana : cAha jIvAtmA hoya, mahAtmA hoya ke paramAtmA hoya, emanI badhI ja zubha bhAvanAo phaLavatI nathI thatI. uttama ane uttamottama purupanA have evI zreSTha bhAvanAo hiloLA letI hoya che ke : "duniyAnA badhA ja jIvonAM huM duHkha dUra karI ane parama sukha pamADI dauM. duniyAmAM koI jIva du:khI na rahevI joIe...' paraMtu Aja sudhImAM thaI gayelA ananta tIrthakaromAMthI koInI paNa A zubhabhAvanA phaLavatI nathI banI zakI. kAraNa ke vizvavyavasthA ke je zAzvat che, temAM koI ja parivartana karI zakatuM nathI. Antara-jagatanI paNa...AdhyAtmika jagatanI paNa keTalIka zAzvatuaparivartanIya vyavasthAo che. temAM parivartananI koI zakyatA ja sarvajJoe jaMI nathI..temAMnI eka vAstavikatA e che ke : eka jIvAtmAe bAMdhelAM karmono, bIja AtmA nAza na karI zake! arthAt eka AtmA zukladhyAnanI pracaMDa AgamAM potAnA ananta kamane bALI rahyo For Private And Personal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mohanIyano kSaya karo 455 hoya, te AgamAM bIjA AtmAonAM kamane lAvI lAvIne homI na zake! thoDAM karmona paNa lAvIne bALI nA zake. kAraNa ke eka jIvanAM karmo bIjA jIvamAM saMkramita thaI zakatAM nathI. A aparivartanIya-zAzvat niyama che. ja e zakya hota to tIrthakara bananArA AtmAmAM to apAra karuNA bharelI hoya che. te AtmA zukladhyAnamAM paNa praveze che, dhyAnanI pracaMDa Aga paNa pragaTe che. temAM te saMsAranA sarve jIvonAM karmone saMkramAvIne bALI zakata ane badhA ja jIvone vItarAga banAvI zakata! paraMtu e zakya ja nathI. eTale to saMsAranA ananta anaMta jIvo pota-potAnAM kamoMne bhogave che. je jIvAtmAne potAnAM karmono kSaya karavo hoya, teNe svayaM zukladhyAnamAM pravezavuM paDe, zukladhyAnanI pracaMDa AgamAM potAnAM karmone homIne te vitarAga banI zake. je bAMdhe te bhogave! je bAMdhe te ja choDe! mohanIyano kSaya kare mastakasUcivinAzAttAlasya yathA dhruvo bhavati nAzaH / tadvat karmavinAzo hi mohanIyakSaye nityam / / 267 / / artha : tADavRkSanA mAtheTocI je sUci-zAkhA UgelI hoya che, te zAkhAno nAza thavAthI jema tADavRkSano avazya nAza thAya che tema mohanIyano laya thatAM sarva kamano avazya nAkA thAya che. vivevana : mohanIya-karmano nAza thavAthI bIjAM karmono avazya nAza thAya evuM kevI rIte banI zake? duniyAmAM zuM evuM jovA maLe che ke eka vastuno nAza thatAM, tenAthI saMlagna bIjI vastuono paNa nAza thaI jAya? AvI jijJAsA, tattvagacaMpaka manamAM pedA thaI zake che. evI jijJAsAne saMtoSatA granthakAra maharSi, duniyAmAMthI eka evuM vRkSa zodhI kADhIne kahe che : juo, A tADavRkSa che. tADavRkSanI Toce je zAkhA UgelI che, tene toDI nAkhavAthI AkhuM tADavRkSa enI meLe ja nAza pAme che! evI rIte mohanIya karmano nAza thatAM bIjAM karmo enI meLe nAza pAmI jAya che. pahelAM ghAtakarma nAza pAme che, pachI aghAtI karma nAza pAme che. mATe, mAhanIya karmano nAza karavAno pracaMDa puruSArtha karavo joIe. For Private And Personal Use Only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 457 prazamati tADavRkSa ghaNuM UMcuM hoya che. enI Toce pahoMcavuM muzkela kArya hoya che. Toca uparanI zAkhAne toDavI e paNa kaparuM kAma hoya che. tevI rIte mohanIya karmano nAza karavAnuM kAma paNa kaparuM hoya che. bAramA guNasthAnake pahoMcavuM keTaluM badhuM agharuM kAma che? uttarottara guNasthAnonI UMcAIe pahoMcavA mATe AtmAmAM apUrva baLa joIe. zArIrika baLa joIe, mAnasika baLa joIe ane AdhyAtmika baLa joIe. baLanI sAthe buddhi joIe, jJAna joIe. apUrva sAhasa dAkhavIne je AtmA bAramA* guNasthAnake pahoMcI jAya che, te mohanIya-karmanI zAkhAne toDI nAkhe che! pachI e zuM kare che, te granthakAra batAve che : chadmasthavItarAgaH kAlaM so'ntamuhUrtamatha bhUtvA / yugapad vividhAvaraNAntarAyakarmakSayamavApya / / 268 / / artha : antarmuhUrve Jbe ghaDI| sudhI te chadmastha vItarAge 12mA guNasthAnake| rahIne, eka sAthe vividha AvaraNonAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa) tathA antarAya karmano kSaya karIne.. vivedhana : vItarAga banIne be ghaDI jANe vizrAma le che! jo ke bIjuM zukladhyAna cAlatuM ja hoya che. 'ekatva-vitarka-avicAra' nAmanuM dhyAna karatAM anantaguNa zrutajJAnamAM upayukta hoya paraMtu artha, vyaMjana ane yoganI saMkrAnti na hoya. jyAre A dhyAnanA be ja samaya bAkI hoya che tyAre, pahelA samaye darzanAvaraNa karmanI sattAmAM rahelI be prakRti : 'nidrA' ane 'pracalA' no nAza kare che. bIjA samaye jJAnAvaraNa, darzanAvaraNe zeSa], ane antarAya karmano nAza kare che. 12 127. cakSu-darzanAvaraNa, acakSu-darzanAvaraNa, avadhi-darzanAvaraNa, kuMvaLa-darzanAvaraNa. For Private And Personal Use Only Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ' artha : www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kevaLajJAna zAzvatamanantamanatizayamanupamamanuttaraM niravazeSam / sampUrNamapratihataM samprAptaH kevalajJAnam / / 269 / / kRtsne lokAlokaM vyatItasAmpratabhaviSyataH kAlAn / dravyaguNaparyAyANAM jJAtA dRSTA ca sarvArthaH / / 270 / / kSINacatuH karmAzI vaidyAyurnAmagotravedayitA / viharati muhUrtakAlaM dezonAM pUrvakoTiM vA / / 271 / / zAzvat, ananta, niratizaya, anupama, anuttara, nirarzapa, saMpUrNa ane apratihata kevaLajJAna prApta kare che, loka-alokamAM saMpUrNa vastuone jANavAnA kAraNe, bhUta-vartamAna ane bhaviSyakALanA dravya, guNa ane paryAyone badhA prakAre jANe che ne jue che. cAra karyo |ghAtI)no jeNe kSaya karI nAkhyo che tevA ane vedanIya, AyuSya, nAma tathA gautra karmano anubhava karanAro kivaLajJAnI) eka muhUrta sudhI athavA kaMIka ocho 58 varSI evA 'eka kroDa pUrva' varSo sudhI vicare. vivettana : cAra ghAtI karmono nAza thatAM, AtmAmAM kevaLajJAna pragaTe che. kevaLajJAnanuM svarUpa batAvatAM granthakAra kahe che : 1. kevaLajJAna zAzvata hoya che. AtmAmAM pragaTa thayA pachI sarvakALa rahe che. 2. kevaLajJAna ananta hoya che. kyAreya A jJAnano anna nathI Avato. naSTa nathI thatuM. 3. kevaLajJAna mahAtizayavALuM hoya che. eTale ke enA karatAM caDhiyAtuM bIjuM koI jJAna nathI, 4. kevaLajJAna anupama hoya che. duniyAmAM evI koI upamA nathI ke je A jJAnane ApI zakAya. 5. kevaLajJAna anuttara hoya che. A jJAnathI vadhIne utkRSTa bIjuM koI jJAna nathI. 6. kevaLajJAna niravazeSa hoya che. A jJAna AtmasvarUpa hoya che. 7. kevaLajJAna saMpUrNa hoya che. lokAlokanA sakala jJeya padArthone jANanAruM hoya che. 128. 'vaLajJAna' mATe juo pariziSTa... For Private And Personal Use Only Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 458 prazamarati 8. kevaLajJAna apratihata hoya che. A jJAnanI ADe koI pRthvI, parvata...samudra AvatA nathI. kevuM apUrva hoya che kevaLajJAnI AtmAmAM A jJAna paDeluM hovA chatAM, AvAraka karmonA dugdhabhAvathI jIvAtmA kevA ghora ajJAnamAM athaDAya che? vItarAga banyA vinA kevaLajJAnI banI zakAtuM nathI. eno tAtparyArtha e che ke jema jema rAga-dveSa ghaTatA jAya, tema tema jJAnano prakAza vadhato jAya. saMpUrNa rAga-dveSa naSTa thaI jAya eTale pUrNa jJAnano zAzvata prakAza AtmAmAM pragaTI jAya. e prakAza lokavyApI-alakavyApI banI jAya. lokamAM 14 rAjalokamAM rahelA ane alokamAM [14 rAja lokanI bahArano ananta loka] rahelAM sarva dravyone kevaLajJAnI jANe che ane jue che. sava 'dravyonA sarvaparyAyone jANe che ane jue che. bhUtakALanA paryAyone bhUtakAlIna tarIke, vartamAnakALanA paryAyone vartamAnakAlInarUpe ane bhaviSyakALanA paryAyone bhaviSyakAlInarUpe jANe che ne jue che. eka-eka dravyane enA ananta paryAyothI jANe che ne jue che! cAra karmono samULa nAza karanArA ane cAra karmono anubhava karatA kevaLajJAnI A pRthvI para, bhavya jIvone pratibodha karatA vicare che. ochAmAM ocho samaya eka muhurtano hoya che ane vadhumAM vadhu eka koDa pUrva varSa ATha varSa ochA) no samaya hoya che. "muhUrta' "pUrva' A kALanA mApanA zabdo che. jenAgamomAM kALanAM-mApanAM nAma judAM che. sauthI ochA kALane "samaya" kahevAmAM Avyo che. asaMkhya samaya=1 AvalikA. ra56 AvalikA=1 kSullaka bhava. ka 1 phullaka bhava=zvAsocchavAsa 1 prANa). * 7 prANaH1 stoka 7 stoka=1 lava. A 77 lava=muhurta ka 1 muhurta=ra ghaDI. 4i8 miniTa muhurta pUruM na thAya tyAM sudhI tene "antarmuhUrta kahevAya.] For Private And Personal Use Only Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kevaLI-samudraghAta 459 30 muhurta=1 divasa ahorAtra=24 kalAka ka 15 divasa = 1 pakSa * 2 pakSa = 1 mAsa - 2 mAsa = 1 Rtu * 3 Rtu = ayana {dakSiNAyana, uttarAyaNa) * 2 ayana = 1 varSa * 84 lAkha varSa = 1 pUrvAga * 84 lAkha pUrvAga = 1 pUrva eika pUrvamAM 70560 abaja varSa thAya. 7056 kroDa varSa mahAvideha kSetramAM manuSyanuM utkRSTa AyuSya eka koDa pUrva vargonuM hoya che. Avo utkRSTa AyuSyavALo manuSya, potAnI ATha varSanI uMmare dIkSA le. dIkSA letAM ja kevaLajJAnI bane, to te kevaLajJAnI-rUpe eka koDa pUrva varSa sudhI jIve. ATha varSa ochAM samajavAnAM. ATalA dIrgha AyuSyavALA manuSyo bharata kSetramAM bharatakSetra pAMca che ke eravata kSetromAM eravata kSetra pAMca cha hotA nathI. A kSetronuM vistRta varNana dharmazAstromAM vAMcavA maLe che. paraMtu atyAre ApaNe e badhAM kSetromAM jaI zakatA nathI. mahAvideha kSetro para pAMca che. tyAM sadeva tIrthakaro vicaratA ja hoya che. e kSetronuM sUkSma varNana AgamagraMthomAM maLe che kharuM, paraMtu ApaNe tyAM jaI zakatA nathI. vartamAna duniyAnA nakazA upara A kSetro nathI. kSeitra=pradeza) ATha varSa ochAM eTalA mATe kahyAM che ke manuSya ochAmAM ochI ATha varSanI uMmare ja dIkSA laI zake che arthAt sAdhu banI zake che. 8 varSanI umara pahalAM nathI sAdhu banI zakAtuM ke nathI gRhasthavepamAM kevaLajJAna pragaTatuM! kevaLI-samughAta tenAbhitraM caramabhavAyurdurbhedamanapavartitvAt / tadupagrahaM ca vedyaM tattulye nAmagotre ca / / 272 / / artha : chellA bhavanuM AyuSya abhedya hoya che, kAraNa ke tenuM apavartana ghaTADo]. nathI thatuM. tenAthI AyuSyathI] upagrahita vaMdanIya karma paNa tenA jevuM hovuM joIe. AyuSya karmanI sthiti jeTalI sthiti vaMdanIya karmanI jaIe.) nAmakarma ane gatrakarma paNa tene samAna joIe. For Private And Personal Use Only Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 prazamati vivecana : kevaLajJAnInuM 'AyuSyakarma' nirUpakrama hoya che. AyuSya karmane ghaTADavA game teTalA prayatna kare chatAM te na ghaTe. jeTaluM AyuSyakarma bAMdhyuM hoya, teTaluM bhogavavuM ja paDe. jyAre, je jIvonuM AyuSyakarma sopakrama hoya che, temanuM AyuSyakarma vizeSa prayatna dvArA ghaTADI zakAya che. jJAnAvaraNAdi cAra ghAtI karmono AyuSya sAthe vizeSa saMbaMdha nathI hoto, paraMtu vedanIya, nAma ane gotra karmono AyuSyakarma sAthe gADha saMbaMdha hoya che. vedanIyAdi traNa karmo AyuSyakarma para nirbhara hoya che. AyuSyanI samApti sAthe vedanIyAdinI samApti thaI jAya che. eTale jeTalI sthiti [varSa] AyuSya karmanI hoya, eTalI ja sthiti vedanIyAdi traNa karmonI hovI joIe. parantu, niyama evo nathI ke jIva jyAre AyuSyakarmanI sthiti bAMdhe che, jeTalAM varSothI bAMdhe che, eTalAM ja varSonI sthiti vedanIyAdi karmonI bAMdhe! vadhAre paNa bAMdhI hoya! to zuM karavAnuM? je jIvono punarjanma thavAno hoya, te jIvo mATe to prazna raheto nathI. kAraNa ke je vaidanIyAdi karmo bhogavyA vinAnAM rahI gayAM hoya [AyuSya samApta thaI gayuM hoya ane vedanIyAdi karmo zeSa rahI gayAM hoya! te bIjA AgAmI janmomAM bhogavI zakAya che. parantu je jIvAno punarjanma na thavAno hoya, mokSa thavAno hoya ane vedanIyAdi traNa karmo vedanIyAdi zukladhyAnamAM baLI zakatAM nathI ane e karmone mokSamAM sAthe laI jaI zakAtAM nathI! eTale, kevaLajJAnI mahAtmAoe vedanIyAdi karmonI sthiti ghaTADIne, AyuSya karmanI sthiti jeTalI ja sthiti karavI paDe. hA, vizeSa prayoga dvArA vaMdanIyAdi traNa karmonI sthiti ghaTADI zakAya che, e prayoga bIjA koI jIvo nathI karI zakatA, mAtra kevaLajJAnI ja karI zake che, e prayoga karavAnI kSamatAsAmarthya mAtra kevaLajJAnImAM ja hoya che : granthakAra mahAtmA A vAta kahe che. yasya punaH kevalinaH kama bhavatyApo 'tiriktataram / sa samudghAtaM bhagavAnatha gacchati tat samIkartum / / 273 / / artha : je kevaLajJAnIne AyuSyakarma karatAM adhika sthitinAM vaMdanIyAdi karma hoya che te bhagavAnuM vaMdanIyAdi traNane AyuSyakarma-samAna karavA 'samuddhAta' kare che. viSezvana : TIkAkAra AcAryadeva 'samuddhAta'nI paribhASA A pramANe karI che : For Private And Personal Use Only Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 461 kevaLI-samudyAta sa-3pRSTha -mane samudhAta 1' AtmAnuM utkRSTa gamana likivyApI tenuM nAma samuddhAtaH vyAkhyAna vistArathI samajIe. samuddhAta, AgamomAM sAta prakAranA batAvavAmAM AvyA che : 1. vedanIya, 2. kaSAya, 3. maraNAttika, 4. vaikriya, 5. tejasa 6. AhAraka, ane 7. kevaLI. AmAM pahelA cha samudyAta chabastha AtmA karI zake che. A cha samudraghAtanAM pudgala prANa, bhUta, jIva ane sattvanI vAta kare che, gharSaNa kare che, saMghaTTa kare che, paritApa upajAve che, upadrava kare che, kilAmaNA utpanna kare che. jenA zarIramAMthI A pudgalo nIkaLe che tene traNa, cAra ke pAMca 'kriyA' paNa lAge che. parantu, kevaLI-samuddhAtamAM to, kevaLajJAnInA zarIramAMthI Atmapradezo bahAra nIkaLe che; zarIrano tyAga karyA vinA! e Atmapradezo jyAre zarIranI bahAra nIkaLe che tyAre judI judI AkRtio racAya che ane vikharAya che! granthakAre be kArikAmAM kevaLI-samuddaghAtanuM varNana karyuM che : daNDaM prathame samaye kapATamatha cottare tathA smye| manthAnamatha tRtIye, lokavyApI caturthe tu / / 274 / / saMharati paMcame tvantarANi manthAnamadha punaH SaSThe / saptamake tu kapATaM saMharati tato'STame daNDam / / 275 / / artha : pahalA samaya daMDa, bIjA samayamAM kapATa, trIjA samayamAM maMthAna rivaiya|. ane cothA samaye lokavyApI bane che. pAMcamA samaye manthAnanA attarAlanA pradezone saMhare che, siMkoce chaThThA samaye maMthAnane saMhare che. sAtamA samaye kapATana ane AThamA samaye devane saMhare che. vivecana : kevaLajJAnI, jyAre potAnuM AyuSya eka antarmuhUrta bAkI hoya tyAre A "samuddhAta'no vizeSa prayoga kare che. A prayogamAM karmabaMdha nathI thato, parantu karmonI nirjarA thAya che. mAtra ATha samayano ja A samudraghAtano adabhuta prayoga hoya che! pahelA samaye potAnA zarIra pramANa pahoLo ane Urdhva-adholoka pramANa UMco, potAnA AtmAnI daMDAkRti banAve. bIjA samaye pUrva-pazcima ane uttara-dakSiNamAM AtmAnI kapATAkRti banAve. 129, "samudyAta mATe juo pariziSTa. For Private And Personal Use Only Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 462 * trIjA samaye AtmAnI maMthAnAkRti banAve. * cothA samaye AtmA samagra lokavyApI |14 rAjalokavyApI banI jAya. * pAMcamA samaye maMthAnarUpe banI jAya. * chaThThA samaye kapATarUpe banI jAya. * sAtamA samaye daMDarUpe banI jAya. * AThamA samaye AtmA zarIrastha banI jAya che. A 'samuddAta'-prayoga dvArA kevaLajJAnI mahAtmA, vedanIya-karma-nAmakarma ane gotrakarmanI sthiti (varSo...mahinA divaso kalAko kSaNo...samaya]ghaTADIne, AyuSyakarmanI sthiti mujaba karI de che. kevA kramathI e traNa karmonI sthiti ghaTADe che, tenuM varNana paNa 'paMcasaMgraha,' 'karmaprakRti' vagere granthomAM maLe che : * vedanIya-nAma ane gotrakarmanI sthiti' palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa hoya, tenA kalpanAthI asaMkhya bhAga kare. te asaMkhya bhAgomAMthI eka ja bhAga zeSa rAkhe ane bAkInA badhA bhAgono pahelA samaye daMDAkRti banIne nAza kare. * A rIte sthitino nAza karIne, traNeya karmonA 'rasa'no nAza kare che. traNeya karmomAM paDelA rasanA kalpanAthI ananta bhAga kare! eka anantamo bhAga zeSa rAkhIne, bAkInA badhA bhAgono nAza kare. * zeSa rahelo sthitino eka asaMkhyAtamo bhAga, ane rasano eka anantamo bhAga, tenA kalpanAthI kramazaH asaMkhya ane ananta bhAga kare! teno eka-eka bhAga zeSa rAkhIne, bAkInA badhA bhAgonAM samuddAtanA bIjA samaye 1kapATAkRti banIne nAza kare. che. * A rIte sthitighAta ane rasaghAta trIjA ane cothA samaye paNa kare. cothA samaye vedanIyAdi traNa karmonI sthiti, potAnA AyuSyakarmathI mAtra saMkhyAtaguNI ja rahe. 2sa paNa saMkhyAtaguNa ja rahe. For Private And Personal Use Only * 5-6-7-8 samayomAM sthitighAta ane rasaghAtanI prakriyA cAlatI rahe che. asaMkhya vAra sthitighAta-rasaghAta thatA rahe che...ema karatAM, vedanIyAdi traNa karmo, AyuSya karmanI sthiti jeTalAM banI jAya che...antarmuhUrta pUruM thAya che... AyuSyakarma pUruM thAya che, tenI sAthe vedanIyAdi karmo pUrAM thAya che ane AtmA videha banI jAya che, siddha-buddha-mukta banI jAya che. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kevaLI-samudraghAta prazna : bhogavyA vinA karmono nAza kevI rIte mAnI zakAya? karelAMbAMdhelAM karma avazya bhogavavA paDe, evo siddhAnta nathI? uttara : bAMdhelAM karmo jIvane bhogavavAM ja paDe che, parantu bhogavavAnI rIta eka ja nathI, je tame jANo cho. bIjI paNa rIta che. je pracalita rIta che te rasodayathI bhogavavAnI rIta che. risodayanuM bIjuM nAma "vipAkodaya' paNa che.) jema azAtA-vadanIyano udaya-vipAka thayo...zarIramAM tAva bharANo...te duHkha veThavuM paDe...parantu koI azAtA-vedanIya karma evI rIte udayamAM Ave ane AtmA bhogave ke sukha-duHkha vyaktarUpe na anubhavAya. te udayanuM nAma che pradezodaya'. badhAM kamoM vipAkodayathI na bhogavI zakAya. jo ema mAnavAmAM Ave ke bAMdhelAM kama badhAM ja vipAkodayathI bhogavIne karmono nAza karI zakAya, to te zakya ja na bane! dareka jIva potAnA asaMkhya janmomAM...vividha mananA pariNAmothI-vicArothI naraka vagere gationAM je karmo bAMdhyAM hoya, te karmono manuSyanA janmamAM kevI rIte nAza thaI zake? te te karmo bhogavavA te te gatimAM javuM paDe! to ja vipAkodayathI bhogavI zakAya! te te gatiyogya karmono vipAkodaya te te gatimAM ja thAya! A rIte AtmAno mokSa ja na thAya! mATe pradezodayathI ghaNAM karmo bhogavIne nAza karI zakAya che, ema mAnavuM ja paDe. audArikaprayoktA prthmaassttmsmyyorsaavissttH| mizraudArikayoktA saptama-paSTha-dvitIyeSu / / 276 / / kArmaNazarIrayogI caturthake paJcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt / / 277 / / artha : pahelA ane AThamA samayamAM te keivaLajJAnI"dAriyogavALo iSTa che [hoya che. sAtamA, chaThThA ane bIjA samayamAM te mizra-dArika yogavALo iSTa che hioya che. cothA, pAMcamA ane trIjA samaye te (kevaLajJAnIke kAma kAyayogavALo hoya che. ane A traNeya samayamAM te avazya anAhAraka hoya che. vivevana : vIryAntarAya karmanA kSayopazamathI ke kSayathI, tathA pudgalonA 130, 'yoga' nuM vistRta varNana jANavA pariziSTa juo. For Private And Personal Use Only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 464 prazamarati AlaMbanathI thatA AtmapradezonA parispaMda-kaMpanavyapArane "yoga' kahevAmAM Avyo che. AlaMbanonI apekSAe yoganA traNa prakAra che. 1. manoyoga : manovargaNAnA pugalonA AlaMbanathI AtmAnuM je pradezakaMpana thAya te. 2. vacanayoga: bhASAvargaNAnA pudgalonA AlaMbanathI AtmAnuM je pradezakaMpana thAya te. 3. kAyayoga : dArikAdi vargaNAnA pudgalonA AlaMbanathI AtmAnuM je pradeza-kaMpana thAya te. prastutamAM, "kevaLI samudraghAta" nI prakriyAmAM "kAyayoga" no upayoga hoya che. kAyayoganA sAta prakAra che. dArika dArikamizra vaikriya vaikriyamizra AhAraka AhArakamizra kArmaNa. "kevaLI samududhAta' mAM A sAta kAyayogamAMthI dArika audArikamizra ane kArmaNa-kAyayogano upayoga hoya che. manoyoga ane vacanayoganuM ahIM A samudraghAtanI prakriyAmAM koI prayojana hotuM nathI. samughAtanI ATha samayanI sUma kriyAmAM kayA samaye kayAM yoga hoya che te batAvavAmAM Ave che. pahelA samaye dArika-kAyayoga hoya che. kAraNa ke tyAM zarIramAMthI AtmapradezonuM ni:saraNa thAya che. Atmapradezo daDAkRti dhAraNa kare che. A kriyAmAM audArika-kAyayoganuM prAdhAnya hoya che. prathama samaye AtmA AhArI hoya che ane AhAra grahaNa karavA mATe audArika kAyayoga joIe ja. bIjA samaye kArmahayogathI mizra dAriyoga hoya che. bIjA samaye Atmapradezo kapATAkRtimAM badalAya che, A kriyAmAM dhUla zarIranI sAthe sUkama zarIra paNa prayatnazIla bane che. * trIjA samaye mAtra sUkSma zarIra prayatnazIla hoya che. Atmapradezo maMthanAkRti dhAraNa kare che. A prakriyAmAM mAtra kArmaNa zarIra upayogI hoya che. 131. manovacasI tadA na vyApArayati pryojnaabhaavaat| kAyayogasya tu audArikakAyayogasyaudArikamizrakAyayogasya vA kArmaNakAyayogasya vA vyApAro na shesssy| -bhagavAn haribhadrasUri: 'dharmasAraTIkAyAma' 132. paDhamaTThamasamaesu orAliyakAyajogaM juMjai, biiyachaTThasattamesu samaesu orAliyamIsagasarIkApayogaM jujai, taiyacautthapaMcamesu samaesu kammagasarIrakAyajogaM juNji| - zrI prajJApanAvI|| - rUdra For Private And Personal Use Only Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 465 yoganirodha cothA samaye, jyAre Atmapradezo lokavyApI bane che tyAre mAtra kArpaNa zarIra ja sakriya hoya che. pAMcamA samaye, jyAre Atmapradezo saMkocAya che, maMthAnarUpe thaI jAya che tyAre paNa kArmaNa-kAyayoga ja hoya che. | chaThThA samaye jyAre Atmapradezo vadhu saMkocAya che ne kapATarUpe bane che tyAre punaH dArika kAyayoga sAthe kArmaNa zarIra kAma kare che. sAtamA samaye jyAre Atma-pradezo vadhu saMkocAya che ne daMDAkRti bane che tyAre paNa sthaLa ane sUkSma, baMne zarIro sakriya hoya che. AThamA samaye jyAre Atmapradezo zarIrastha banI jAya che, tyAre mAtra dArika kAyayoga hoya che. kAzmaNa zarIra hoya to kharuM ja, paraMtu te sakriya na hoya. A rIte "samuddhAta" nA ATha samayamAM kAyayogono vicAra karIne, granthakAra e ATha samayomAM AhAra-anAhAranI spaSTatA kare che. zarIrarahita banyA pachI to AhArano prazna raheto ja nathI. saMsArI-karmabaddha-zarIradhArI jIvanA mATe AhArano prasanna rahe che. samadudhAtanA ATha samayomAM trIjA, cothA ane pAMcamA samaye AtmA anAhArI hoya che kAraNa ke e samayomAM mAtra sUkSma zarIra ja sakriya hoya che! AhAranI jarUra pUla zarIrane hoya che! A traNa samaya sivAyanA pAMca samayamAM audArika zarIra sakriya hoya che mATe tyAM AtmA AhArI hoya che. AhAra grahaNa kare che. AhAra grahaNa kare chatAM karmapudgala grahaNa nathI thatAM!" yoganirodha sa samudghAtanivRtto'tha manovAkkAyayogavAn bhagavAn / yatiyogyayogayoktA yoganirodhaM munirupaiti / / 278 / / artha : mana-vacana-kAyAnA yogavALA te kevaLI bhagavAna samudyAtathI nivRtta thaIne munione yogya yogone karatA yoganirodha kare che. 133. AhAra-anAhAra mATe juo pariziSTa. For Private And Personal Use Only Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 466 prazamarati 14 15 vizeSana : samuddhAtanI kriyAthI nivRtta thayA pachI kevaLajJAnI manavacana-kAyAnA traNeya yogomAM pravRtta hoya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. anuttara devalokanA devonuM tattvaciMtana apUrva hoya che. Atmasthiti vItarAga jevI hoya che. avadhijJAnano ujjvala prakAza hoya che...te devone kyAreka tattvAnuprekSA karatAM zaMkA upaje to teo manuSyalokamAM pUchavA nathI AvatA. temanI zaMkAnuM nirAkaraNa kevaLajJAnI karatA hoya che. te mATe teo manovargaNAnA pugalo grahaNa karI manarUpe banAve. pudgalonI racanA ja pratyuttarasvarUpa hoya...avadhijJAnathI pelA deva joIne samAdhAna meLavI le! kevaLajJAnIno A manoyoga 'satyamanoyoga' hoya athavA 'asatyAmRSAmanoyoga' hoya. 2. manuSyalokamAM manuSyo ke devo, kevaLajJAnI pAse Ave ane prazna kare tyAre, tathA dharmadezanA detAM kevaLajJAnI bhASA-vargaNAnA pudgalo grahaNa karI vacanayogane pravartAvai. A vacanayoga 'satyavacanayoga' hoya, athavA 'asatyAmRSAvacanayoga' hoya. bIjA yoga na hoya. 3. kevaLajJAnI gamanAgamananI ane AhAra-nihAranI kriyA karatA hoya che eTale kAyayoga to hoya ja che. A 'audArika-kAyayoga' hoya che. 113 "antarmuhUrta kALa yathAyogya traNa yogamAM pravartIne turata ja 'yoganirodha' karavAno upakrama kare che, kAraNa ke 134. viNivattisamugdhAo tinni vi joge jiNo pauMjijjA / saccamasaccAmosaM va so maNaM taha vaI jogaM / / orAlakAyajogaM gamaNAI pADihAriyANaM ca / paccappaNaM karijjA joganirohaM tao kuNaI / / - caturtha karmagrantha TIkAyAm 135. kevalI bhUtvA tadanantaramatyantAprakampaM lezyAtItaM paramanirjarAkaraNaM dhyAnaM pratipitsuravazyaM yoganirodhAyopakramate / prajJApanA TIkAyama 136. pabhUNaM bhaMte! aNuttarovavAiyA devA tattha gayA caiva samANA iha gaeNa kevaliNA saddhiM AlAvaM vA saMlAvaM vA karettae ? se keNaTTheNaM bhaMte ? goyamA ! jaeNaM aNuttarovavAiyA devA tattha gayA ceva samANA aThThe vA heuM vA pasiNaM vA kAraNaM vA vAgaraNaM vA pucchaMti taNaM iha gae kevalI aThThe bA0 jAva vAgaraNaM vA vAgarei / se teNaTTeNaM bhaMte iha gae kevalI addhaM vA0 jAva vAgarei / taeNaM aNuttarovavAiyA devA tattha gayA ceva samANA jANaMti, pAsaMti / se keNaTTheNaM bhaMte ? goyamA, tesi NaM devANaM aNaMtAo maNodavvavaggaNAo laddhAo pattAo abhisamaeNAgayAo bhavaMti se teNaTTeNaM jaeNaM iha gae kevalI0 jAva pAsaph / - bhagavatIsUtra/ zata-/ deza-ja For Private And Personal Use Only Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoganirodha 467 A atyaMta nizcala lezyAtIta parama nirjarAnA hetubhUta dhyAna karavAnuM hoya che. samaye samaye thatA yoganimittaka karmabaMdhane rokavAno hoya che. che jyAM sudhI karmabaMdha cAlu hoya tyAM sudhI mokSa na thAya. pacendriyo'tha saMjJI ya: paryApto jaghanyayogI syAt / nirUNaddhi manoyogaM tato'pyasaMkhyAtaguNahInam / / 279 / / artha : je paMcendriya, saMzI, paryApta ane jaghanya yogavALo hoya che, te tenAthI paNa asaMkhyAta guNahIna manoyogane roke che. vivecana : jyAM sudhI yoga mina-vacana-kAyAnA hoya tyAM sudhI 'lezyA' hoya ja. to pariNAmo bhecchA A siddhAMta che. eTale lazyAtIta dhyAna na thaI zake. bIjI vAta-jyAM sudhI yoga hoya tyAM sudhI karmabaMdha paNa thavAno ja. 'no || yafvi fTa-jumA rAyago yuga A siddhAnta che. yogothI pratibaMdha ane pradezabaMdha thAya che. kaSAyathI sthitibaMdha ane rasabaMdha thAya che. A rIte samaye samaye karmabaMdha thato rahe to mokSa na thAya! jyAre mokSamAM to javAnuM ja che! mATe te mahAtmA yoganirodha' kare che. yoganirodha' nI prakriyAmAM sarva prathama te "manoyoga' no nirodha kare che. kevI rIte manAyogano nirodha kare che, te granthakAre saMkSepamAM ahIM batAvyuM che : * saMjJA paryApta paMcendriya jIvAtmA jyAre potAnI paryAptio pUrNa kare che, arthAt mana:paryAti pUrNa thatAM pahelA ja samaye jeTalAM manavargaNAnA pudgala grahaNa kare che ane jeTalo eno manoyoga hoya che, tenAthI asaMkhya guNahIna manoyogano, kevaLajJAnI dareka samaye nAza karato jAya. asaMkhya samayamAM te saMpUrNa manoyogano nAza kare che. vacanayogano nirodha kevI rIte kevaLajJAnI kare che, tenuM nirUpaNa kare che : 137. pajjattamettasaNNissa jattiyAI jhnnnnjogiss| hoti maNodavyAiM tavyAvAro ya jmmtto|| tadasaMkhaguNavihINaM samae samae nirUbhamANo so| maNaso savvanirohaM kare asaMkhejja smehiN|| - prajJApanA TIkAyAm saMjJA' mATe juo pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 4. www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvIndriyasAdhAraNayorvAgucchvAsAvadho jayati tadvat / panakasya kAyayogaM jaghanyaparyAptakasyAdhaH / / 280 / / prazamarati artha : je rIte manAyogano nirodha kare che te rIte vacanayoga ane zvAsocchavAsano nirodha kare che. bendriya jIvano je vacanayoga hoya che ane sAdhAraNa vanaspatinA jIvano je zvAsocchuvAsa hoya che, tenAthI paNa asaMkhya guNahAnithI samasta vacanayoga ane zvAsocchvAsano nirodha kare che. tyArapachI jaghanya paryAptA sAdhAraNa vanaspatinA jIvane je kAyayoga hoya che, tenAthI asaMkhya guNahIna kAyayogano nirodha karatAM jIva samasta kAyayogano nirodha kare che. 134 vivecana : paryApta beindriya jIvane je jaghanya vacanayoga hoya che, tenAthI asaMkhya guNahIna vacanayogane kevaLajJAnI samaye-samaye naSTa karatA jAya. saMpUrNa vacanayogano nAza karatAM asaMkhya samaya lAge. 13. paryApta sAdhAraNa vanaspatinA jIvane pahelA samaye je zvAsocchvAsa hoya che, tenAthI asaMkhyAta guNahIna zvAsocchavAsane prati samaya rokato jAya che. A zvAsocchvAsano saMpUrNa nirodha karatAM asaMkhya samaya lAge che. 1 vacanayoga ane zvAsocchvAsano nirodha karyA pachI kevaLajJAnI kAyayogano nirodha A rIte kare che : sUkSma aparyApta sAdhAraNa vanaspatinA jIvane, utpattinA pahelA ja samaye, ke jyAre jIvane sarvalpa vIrya hoya che, tyAre teno je kAyayoga hoya che tenA karatAM asaMkhyAta guNahIna kAyayogo samaye samaye nirodha karatAM kevaLajJAnI, asaMkhya samayamAM saMpUrNa kAyayogano nirodha kare che. [ yoganirodha'nuM vadhu sUkSma ane vizad varNana jANavA mATe paMcasaMprajJanI TIkAnuM adhyayana karavuM joIe.] 138. tato anaMtaraM beiMdiyapajjattagassa jahaNNajogirasa heTThA asaMkhijjaguNaparihINaM docca vatijogaM nirubhati / prajJApanAyAm/pada- 36 / sUtra- 349 - 139. vaMdhasaMgraha nI TIkAmAM-'bAdara kAyayoganA AlaMbana bAdara manoyogano aMtarmuhUrtamAM nirodha kare. antarmuhartakALa te ja avasthAmAM rahI zvAsAvAsane rodhe che' A pramANe kahevAmAM AvyuM che. tattva kevalIgamya, For Private And Personal Use Only 140. tato anaMtaraM ca NaM suhumassa paNagajIvassa apajjavayassa jahaNNajogissa heTThA asaMkhejjaguNaparihINaM taccaM kAyajogaM nirubhati / - prajJApanAyAm/pada Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trIjuM-thothuM zukladhyAna : sUkSmakriyamapratipAti kAyayogopagato dhyAnaH / vigatakriyamanivartitvamuttaraM dhyAyati pareNa / / 281 / / artha : kAyayogano nirodha karatAM AtmA suma kriyA-apratipAtI trIjuM zukladhyAna bAvIne pachI vigatakriyA-anivatI cothuM zukladhyAna dhyAve che. vivevana : kAyayogano nirodha karatA kevaLajJAnI bhagavaMtane trIjuM zukladhyAna hoya che. arthAt teo "sUkSma kriyA-apratipAtI' nAmanA dhyAnamAM "kAyayogathI mukta thAya che. parantu, kevaLajJAnInuM A dhyAna kAyAnI sthiratArUpa ja hoya che, chadmastha jIvanuM dhyAna mananA dhairyarUpa hoya che. jyAre kAyayoganA nirodhanI prakriyA cAlatI hoya che tyAre AtmaspadAtmikA sUkSma kriyA hoya che, te kriyA anivRtta (apratipAtI hoya che, mATe A dhyAnanuM nAma sUkSmakriyA-pratipAta che. teramA "sayogI kevaLI' guNasthAnakanA carama samaye nimna darzita sAta padArtho nAza pAme che; eka sAthe nAza pAme che : 1. trIjuM zukladhyAna, 2. sarvakITTI triNa yogone ghaTADavAnI sUkSma prakriyA 3. zAtA-vedanIya karmano baMdha, 4. nAmakarma ane gatrakarmanI udIraNa 5. zukla laMDyA 6. sthitighAta-rasaghAta, 7. traNa yoga . te pachI AtmA, codamAM "ayogI kevaLI' guNasthAnake pahoMce che. A guNasthAnake sUkSma-bAdara koI ja yoga hoto nathI. zeSa kamano kSaya karavA AtmA ahIM 'vigatakriyA-anivartIi' nAmanA cothA zukladhyAnamAM praveze che. sthitighAta vagere koI paNa prayatna vinA, kevaLajJAnI mahAtmA zepa kamane bhogavIne nAza kare che. je karmo sattAmAM hoya, udayamAM na hoya, te karmona vidyamAna karmomAM saMkamAvIne nAza kare. mukti pAmavAnI pUrva kSaNomAM kevaLajJAnInuM zarIra kevuM bane che, tenuM nirUpaNa kare che : For Private And Personal Use Only Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 470 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avagAhanA ghaTe che caramabhave saMsthAnaM yAdRg yasyocchrayapramANaM ca / tasmAt trimAdInAvA-saMsthAnariAda: ||282|| arthaH chellA bhavamAM jenuM jevuM saMsthAna [AkAra ane UMcAI hoya tenAthI trIjA bhAganI ochI thaI jAya che. prazamati vivedhana : AtmA zarIravyApI che. jeTaluM pramANa zarIranuM hoya, e zarIramAM rahelA AtmAnuM pramANa paNa teTaluM ja hoya. eTale, zarIranA je AkAra ane UMcAI te ja AtmAnAM AkAra ane UMcAI, kevaLajJAnI mATe paNa A ja niyama hoya che; parantu zarIranA nAka, kAna, mukha, peTa vagere ghaNA bhAga khAlI hoya che. te khAlI bhAgomAM Atmapradezo nathI hotA. kevaLajJAnI jyAre 'kAyayoga' no nirodha kare che tyAre, 'sUkSma kriyA apratipAtI' dhyAna dvArA, zarIranA te khAlI bhAgo ghanIbhUta thaI jAya che, arthAt zarIra saMkocAya che. enI sAthe Atmapradezo paNa zarIrane anurUpa bane che. zarIranI AkRti ane UMcAI, trIjA bhAganI ochI thaI jAya che, ghaTI jAya che, zarIranA polA bhAga rahetA nathI. A kriyA pUrNa thatAM kAyayoganA nirodhanI kriyA pUrNa thAya che. 'sUkSmakriyAapratipAtI' dhyAna paNa pUrNa thAya che. carama zarIranI AkRti ane UMcAIno trIjo bhAga ghaTatAM je AkRti ane UMcAI rahe che, te ja AkRti ane UMcAI AtmAnI rahe che. mokSamAMsiddhAvasthAmAM paNa AtmapradezonI avagAhanA e mujaba ja rahe che. so'tha manovAgucchvAsakAyayogakriyArthavinivRttaH / aparimitanirjarAtmA saMsAramahArNavottIrNaH / / 283 / / artha : manoyoga, vacanayoga, zvAsocchavAsa ane kAyayoganA nirodhanI kriyAthI nivRtta thayela te AtmA karmonI aparimita nirjarA kare che ane saMsArarUpa mahAsAgarane tarI jAya che. For Private And Personal Use Only : vivepana : bhale, haju AtmA teramA guNasthAnakanA carama samayamAMthI...caudamA guNasthAnakamAM praveza kare che...nathI rahI hotI koI mananI kriyA ke vacananI kriyA...nathI rahI hotI zvAsa levA-mUkavAnI kriyA ke nathI rahI hotI zarIranI Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zailezI-avasthA 471 koI kriyA! e vakhate AtmAnI kevI sthiti hoya che...tenuM darzana granthakAra karAve che...be vizeSatAo battAve che : * aparimita nirjarA * saMsAra-sAgarano kinAro alabatta, chellI 72+13 mitAntare 73+12] karmaprakRti haju che AtmAnI sAthe! karmabaddha che AtmA...chatAM te karmonI nirjarA thavAnI nizcita hovAthI...ane bahu ja thoDA samaryAmAM bhavasAgaranA kinAre [siddhazilA para} UtarI javAnuM hovAthI bhagavAna umAsvAti 'A to tIre pahoMcI ja gayA!' ema bolI UThe che. tenuM zeSa 85 karmonI nirjarA kyAre ane kevI AtmasthitimAM kare che, spaSTa varNana karatAM granthakAra kahe che : zailethI-avasthA ISadhrasvAkSarapaJcakodgiraNamAtratulyakAlIyAm / saMyamavIryAptavalaH zailezImeti gatalezyaH ||284 / / artha : saMyama ane vIryathI prApta karelA baLavALA ane alezI kevaLajJAnI kaMIka pAMca hrasvAkSara |Ga ya na na ma...! nA uccAraNa kALa-pramANa zailezIne prApta kare che. vivecana : caudamA guNasthAnake koI lezyA rahetI nathI! yoga nahIM to lezyA nahIM! AtmA alezI-leyArahita hoya che. chellA guNasthAnake...na yoga, na lezyA! na karmano baMdha! mAtra karmonI nirjarA ja nirjarA! tyAM hoya che 'vyuparatakriyA-anivartI' nAmanuM cothuM zukladhyAna ane tyAM hoya che AtmAnA ananta vIryamAMthI ane zreSTha saMyamamAMthI pragaTeluM anuttara baLa! Avo AtmA tyAM 'zailezI-avasthA'ne prApta kare che...A zailezI-avasthAno kALa eTalo ja hoya che jeTalo kALa Ga ca La + meM A pAMca hrasvAkSara bolatAM lAge zaileSI : vyutpatti artho : 167 141. selesI kila merU, selesI hoI jA tahA'calayA / houM va aselesI selesI hAI thirayAe ||3065 || ahavA selova isI seleMsI hoI so'tithirayAe / se va alesI hoI selesI hoyA'lovAo ||3066 / / sIlaM va samAhANaM nicchayao savvasaMvaro soya / tasseso sIleso selesI hoI tadavatthA | | 3067 / / For Private And Personal Use Only Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati zaila eTale parvata, ane zaileza eTale parvatonA rAjA meru! meru kevo sthira hoya che? tenA jevI AtmAvasthAnuM zailezI-avasthA kahI che. che athavA, RSi-munio zaileza jevA sthira hoya che, temanI sthiratAne zailezI kahevAya. zailezI eTale RSi-munionI sthiratA. nekI tei alezImAMthI mAM no lopa thaI jatAM senseravI thaI jAya, AitmA A avasthAmAM alezI hoya che, tenA parathI A eka artha kADhI batAvyo che. A zIlano eka artha samAdhAna che. caudamAM guNasthAnake samagra saMsAranuM samAdhAna che.e samAdhAna karanAra AtmA zIleza kahevA, tenI avasthAnuM nAma zailezI. zIlano bIjo artha 'sarvasaMvara' thAya che. ayogI guNasthAnaka sarvasaMvaranuM che. te sarvasaMvara karanAra AtmA zIlaza kahevAya, tenI avasthAnuM nAma zailezI. zailezI kArya : "asaMkhya guNa guNazreNImAM pUrve goThavAyelAM kamane samaye-samaye khapAve che. gi zreNI eTale udaya samayathI pachI-pachInA samayamAM asaMkhya-asaMkhya guNAkAre karmalikonI racanA ayogI guNasthAnakanA dvicarama samaye (carama samaya pUrvenA samayamAM) 72 karmaprakRtinI nirjarA-kSaya kare che. "carama samaye 13 karmaprakRtino kSaya kare che : 1, manuSyagati 2. manuSyAnupUrvI, 3. manuSya-AyuSya, 4. paMcendriya jAti, 5. trasanAma, 6. bAdara, 7. paryApta, 8. subhaga, 9. Adaya, 10. vedanIya, 11. ucca gotra, 12. yaza, 13. jinanAma. (jo tIrthakara hoya to. sAmAnya kevaLI hoya to 12 prakRtino nAza kare.). A ja (zailezImAM thatA kAryanI vAta graMthakAra svayaM be kArikAmAM kahe che : 142. tada saMkhejjaguNAe guNaseDhIe raiyaM purAkamma / samae samae khavayaM kamaso selesikAleNaM / / 3082 / / 14rU. mArUM-jhADu-tasa-vAre 4 patta- rAmAnaM. annayaraveyaNijjaM narAumuccaM jasonAma / / saMbhavao jiNanAmaM narayapUvvI ya crimsmymmi| sesA jiNasaMtAo ducarimasamammi nindaMti / - vizeSAvazyaka bhASye For Private And Personal Use Only Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zarIrano tyAga www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrvaracitaM ca tasyAM samayazreNyAmadha prakRtizeSam / samaye samaye kSapayatyasaMravyaguNamuttarottarataH / / 285 / / carame samaye saMravyAtItAn vinihanti caramakarmAMzAn / kSapayati pat vRnuM vecAvurnAmotrALam / / 286 / / artha : pUrvanI zeSa karma prakRtio viMdanIya, nAma, gotra, AyuSya] ne 'zailezI'nI samayapaMktimAM, pratyeka samaye asaMkhyaguNa-asaMkhyaguNa khapAve che. chellA samayamAM, asaMkhya carama-karmadalikono nAza kare che. A rIte ekasAthe samasta vaMdanIya-nAma-gotra ane AyuSya karmano nAza kare che. 473 vivepana : 'zailezI' kALanA samaye samaye, zeSa karmonI prakRtione asaMkhyaguNaasaMkhyaguNa khapAve che. 72 karma prakRtiono svarUpa-sattAthI nAza thAya che. te 72 karmaprakRti A pramANe che : devaddhika, zarIrapaMcaka, aMgopAMga-3, baMdhana-5, saMsthAna-5 saMghayaNa-6, saMghAtana6, zubha vihAyogati, agurUla, nirmANa, upaghAta, parAdhAta, ucchavAsa, azubha vihAyoti, sthira, asthira, zubha, azubha, susvara, duHsvara, durbhaga, anAdeya, ayaza, pratyeka, aparyApta, nIcagotra ane zAtA-azAtAmAMthI eka. carama samaye bAkInI 13 karmaprakRtiono sattAviccheda thAya che. zarIno tyAga sarvagatiyogyasaMsAramUlakaraNAni sarvabhAvIni / auvArija tanasa kArmani sarvAtmanA 2vA 32871| dehatrayanirmuktaH prApya RjuzreNivItimasparzAm / samayenaikanAvigraheNa gatvordhvamapratighaH ||288 || siddhikSetre vimale janmajarAmaraNaroganirmuktaH / lokApragataH sidhyati sAkAreNopayogena / / 289 / / For Private And Personal Use Only artha : sarva gatio naraka, tiryaMca, manuSya, deva] ne yogya saMsAraparibhramaNa janmamRtyu mAM nimitta ane sarvatra hovA vALAM {cAra gatimAM) audArika, taijasa, kArpaNa kyiAMka vaikriya, taijasa, kArpaNa] zarIrono tenA sarvasvarUpe tyAga karIne Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 474 prazamarati traNa thI sarvathA mukta AtmA, sparzarahita juzreNi prApta karIne, vigrahagatirahita, aMka ja samayamAM apratihata gatithI upara jaIne janma-jarA-maraNa-rogathI sarvathA mukta banelo AtmA lokanA agrabhAge jaIne vimala evA siddhikSetramAM sAkAropayogathI siddha bane che. vivecana : jenuM astitva cAreya gatimAM sarvatra che ane jIvanA saMsAraparibhramaNanuM je mULa kAraNa che, te zarIra aMge kaMIka vistArathI samajavuM joIe. ahIM mukhyatayA dravya no prakAza, varmagranthaTI ane tattvArthasUtra A traNeya granthonA AdhAre vivecana karavAmAM Ave che. alabatta, dehadhArI jIvo anaMta che. dareka jIvanAM zarIra bhinna bhinna hovAthI zarIra paNa ananta che, paraMtu te te zarIranI racanAnI dRSTie, kAryanI dRSTie ane guNavattAnI dRSTie zarIronA pAMca vibhAga batAvavAmAM AvyA che. jinezvaroe pAMca prakAranAM zarIra kahyAM che : 1, audArika ra, vaikriyA 3. AhAraka 4. tejasa 5. kArpaNa zarIronI vyAkhyA : 1. udAra' zabda parathI "AMdArika' zabda banyo che. udAra eTale zreSTha. A zarIranI zreSThatA tIrthakaro ane gaNadharonAM zarIranI apekSAe samajavAnI che. AMdArika-vargaNAnA zreSTha pudgalothI banatA zarIrane audAripha zarIra kahevAmAM Ave che. karmagranthanI TIkAmAM, udArano artha zarIranI UMcAI karIne kahyuM che ke pAMce zarIramAM sahuthI vadhAre UMcAI dArika zarIranI hoya che. kaMIka adhika 144. audArikaM vaikriyaM ca dehamAhArakaM tthaa| tejasaM kArmaNaM ceti dehAH paJcoditA jinaiH / / [dravya-lokaprakAze] audArika-vaikriyAhArakataijasakArmaNAni zarIrANi / [tattvArthasUtre] 145. yadvodAraM sAtirekayojanasahasramAnatvAccheSazarIrApekSayA bRhatpramANaM, bRhattA cAsya vaikriyaM pati bhavadhAraNIyasahajazarIrApekSayA drssttvyaa| [prathama-karmagrantha TIkAyAm] For Private And Personal Use Only Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIrano tyAga | 45 eka hajAra yojana vadhumAM vadhu UMcAI hovAthI te dArika kahevAya che. vikriya zarIranI (sahaja bhavadhAraNIya) UMcAI karatAM aMdArika zarIranI UMcAI vadhAre hoya che. uttarakriya zarIranI apekSAe nahIM. uttara vaikIya zarIra to eka lAkha yojananuM hoI zake che| dArika-zarIra nAmakarmanA udayathI dArika zarIrane prAyogya pagalo grahaNa karIne audArika zarIrarUpe pariNamAve ane Atmapradezo sAthe abhedarUpe saMbaMdhita kare. je zarIra kyAreka nAnuM, kyAreka moTuM, kyAreka pAtaLuM, kyAreka jADuM, kyAreka eka to kyAreka aneka, kyAreka dRzya, kyAreka adazya...ityAdi vividha vikriyAo dhAraNa karI zake te vaikriya. ekamAMthI aneka thanAruM, anekamAMthI eka thanAruM..nAnAmAMthI moTuM ane moTAmAMthI nAnuM thanAruM. AkAzamAMthI jamIna para AvanAruM...jamIna parathI AkAzamAM UDI janAruM..dazyamAMthI adRzya thaI zakanAruM.. adazyamAMthI drazya banI zakanAruM.. A vaikriya zarIra be prakAranuM hoya che : "aupapAtika ane labdhijanya devone ane narakanA jIvone janmathI je zarIra hoya te aupapAtika kahevAya. manuSyo ane tiryaMcAne vaikriyalabdhithI A zarIra maLe. arthAt vaikriya zarIra banAvI zake. vaikriyazarIra-nAmakarmanA udayathI vaikriya zarIrane yogya pagalo jIva grahaNa kare che ane e pudgalIne vaikriya zarIrarUpe pariNata kare che. e zarIra jIvapradezo sAthe ekameka bane che. 3, AkAza ane sphaTikaratna samAna svaccha-nirmaLa tathA anuttara devalokanA devonI kAntithI paNa adhika kAntivALuM AhAraka zarIra hoya che. A zarIra 146. kriyA viNA nAnA vA viziyA tetra ramavA yattadekamaneka vA dIrgha hrasya mhllghu| bhavet dRzyamadRzyaM vA bhUcaraM vApi khecrm|| dravya-lokaprakAze] 147. tacca dvidhAH aupapAtikaM labdhipratyayaM c| tatropapAtikamupapAtajanmanimittaM. tacca devanArakANAm, labdhipratyayaM tirygmnussyaannaam| karmagranthaTIkAyAm] 148. AkAzasphaTikasvacchaM zrutakevalinA kRtm| anuttarAmarebhyo'pi kAntamAhArakaM bhavet / / zrutAvagAhAptAmoSadhyAvRddhiH karotyadaH / manojJAnI cAraNo votpannAhArakalabdhikaH / / [dravya-lokaprakAze] 18. For Private And Personal Use Only Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 47. prazamarati cAMdapUrvadhara (zrutakevaLI) mahAtmAo banAve che. tIrthakaranI zobhA jevA ke evA viziSTa prayojanathI dUra rahelA zrutakevaLI A zarIra banAve. 'gAnitecircita ti IJRF viziSTa labdhithI (AhAraka labdhi) jenuM nirmANa thaI zake te AhAraka zarIra kahevAya, mana:paryava jJAnI ane cAraNamuni A labdhithI nirmANa karI zake che. zAstronA abhyAsathI AmarpaSadhi' AdinI Rddhi prApta thavAthI paNa AhAraka zarIra banAvI zake che. AhAraka zarIra-nAmakarmanA udayathI AhAraka zarIra yogya pagalAM grahaNa karIne AhArapha zarIrarUpe pariNabhAve. pariNAvIne jIvapradezo sAthe ekameka kare. 4. tejasa eTale uSNa, uSma pudgalothI baneluM tejasa zarIra hoya che. A zarIrathI tejalezyA Adi sAdhI zakAya che. khAdhelA AhAranuM pariNAmana (pAcana) A zarIra kare che. je jIvAtmAne koI viziSTa tapazcaryAthI labdhi prApta thAya tene, prayojana paDatAM taijasa zarIramAMthI tejalezyA nIkaLe ane kArya-prayojana sAdhI Ape. A tejasa zarIra badhA jIvone hoya che. tejasa zarIramAMthI jevI rIte tejalezyAthI, roSe bharAyelA jIva bIjAnAM nigraha karI zake che (bALI zake che.) tevI rIte taijasa zarIramAMthI zItalezyA paNa nIkaLe che. A zItalezyAthI jIvAtmAM, jo tuSTamAna hoya to anugraha phare che. taijasa zarIra nAmakarmanA taijasa udayathI zarIra yogya pagalone grahaNa karIne taijasa zarIra rUpe pariNata kare che ane Atmapradezo sAthe ekameka kare che. 5. jIva pradezonI sAthe kSIranIranI jema bhaLI gayelA ananta karmapradezo ja kAmaNazarIra che. je vira: kAna'T karmonA vikAra-te kAmaNazarIra. dArikAdi cAra zarIronuM bIjabhUta A kArmaNazarIra che. bhavavRkSanA bIjabhUta A kArmaNazarIrano uccheda thaI jatAM zeSa zarIrono janma thaI zakato nathI. 149. sabarasa uhanasiddhaM rasAiAhArapAtrajaNagaM ca / teagaladdhinimittaM ca teagaM hoI nAyavvaM / / (jIyAbhigamasUtra-TIkAyAm] 150. asmAdeva bhavatyeva zItalezyAvinirgamaH / syAtAM ca roSatoSAbhyAM nigrahAnugrahAvitaH / / [dravya-lokaprakAze 151. kSIra-nIravadanyonyaM zliSTA jIvapradezakaiH / karmapradezA ye'nantAH kArmaNaM syAt tdaatmkm|| sarveSAmapi dehAnA hetubhUtamidaM bhavet / bhavAntaragatau jIvasahAyaM ca staijsm|| {dravya-lokaprakAze] . For Private And Personal Use Only Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIrano tyAga 477 aMka gatimAMthI bIjI gatimAM jatA jIvane, A kArpaNa zarIra (tejasanI sAthe sahAyaka kAraNa che. taijasa-kAzmaNazarIra sahita AtmA mRtyadezane tyajIne utpattideza tarapha jAya che. prazna : jo kANazarIra sAthe jIva bIjI gatimAM jAya che. to te jatAMAvato dekhAto kema nathI? uttara : kAmaNa zarIra ane tejasa zarIranAM pudgalo ati sUkSma hoya che, eTale te indriyagocara zarIra nathI, joI zakAtuM nathI. kAmaNazarIra nAmakarmanA udayathI, jIva kAmaNa zarIrane yogya pagalo grahaNa karIne kArmaNa zarIrarUpe pariNamAve che ane Atmapradezo sAthe ekameka kare che. A rIte pAMca zarIronuM svarUpadarzana karAvIne have, prastutamAM dArika, tejasa ane kArmaNa-A traNa zarIrano viSaya hovAthI e traNa zarIra aMge vizeSa jANakArI ApIza. audArika zarIra : dArika-vargaNAnA sthaLa pudgalonuM baneluM hoya. pachInAM bIjAM zarIra uttarottara sUkSma-sUkSma pudgalonAM banelAM hoya che. dArika zarIra manuSyone ane tiryaMcone hoya che. 152 A zarIranI utkRSTa tIrachI gati rUcaka parvata sudhI hoya che. jaMghAcAraNa muni rUcaka parvata sudhI jaI zake. vidyAcAraNa muni ane vidyAdharo naMdIzvara dIpa sudhI jaI zake Urdhvagati "paMDaka vana sudhI hoya. * A zarIranuM prayojana : dhamadhamanuM upArjana, sukha-du:khano anubhava, kevaLajJAna, ane mokSaprApti. A zarIranuM utkRSTa pramANa sAdhika eka hajAra yojana che. A zarIranI jaghanya sthiti antarmuhUrta ane utkRSTa sthiti traNa palyopamanI hoya che. dArika zarIravALA jIvo ananta che, paraMtu zarIra asaMkhya hoya che. sAdhAraNa vanaspatimAM jIva ananta, zarIra asaMkhya 152. Adyasya tiryagutkRSTA gatirArUcakAcalam / jaMghAcAraNanirgranthAnAzritya kalayantu taam| AnandIzvaramAzritya vidyaacaarnnkhecraan| Urdhva cApaMDakavanaM tatrayApekSayA bhavet / / [dravya-lokaprakAze] For Private And Personal Use Only Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 prazamarati tejasa zarIra : A zarIra sarve saMsArI jIvone hoya. A zarIranuM prayojana : zApa Apavo, anugraha karavo, bhojana pacAvavuM. kevaLI-samudhAta vakhate A zarIra lokAkAza jevaDuM hoya che, maraNAnta-samughAta vakhate sarva prANIonI tejasa-zarIranI avagAhanA potapotAnA zarIranI jADAI-pahoLAI pramANa hoya che. manuSyonA tejasa zarIranI avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamAM bhAga ane utkRSTathI manuSya kSetrathI lokAnta sudhI. kArpaNa zarIra H * A zarIra sarve saMsArI jIvone hoya, che A zarIranuM prayojana : eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM gamana karatA AtmAne sahAya. kevaLI-samuddaghAta vakhate A zarIra lokAkAza jevaDuM bane. e atyaMta sUkSma. - maraNAtta samudUdhAta vakhate tejasa-kAzmaNa baMne zarIra utpattisthAna sudhI lAMbA hoya, potapotAnA sthAne sva-zarIra jevaDAM hoya. dArika zarIra karatAM taijasa ane kAmaNa zarIra anantaguNa hoya che e baMnenI saMkhyA samAna che. juzreNi : A traNa zarIrano, ayogI guNasthAnakanA carama samaye tyAga karIne, sparzarahita Rju zreNithI eka ja samayamAM vigraharahita.. apratihata gatithI upara jAya che... prazna : AtmA zarIrano tyAga kevI rIte kare che? uttara : '''zarIramAMthI jIvana nIkaLavAnAM pAMca vAra che : pagethI nIkaLe, 153. paMcavihe jIvarasa NijjANabhagge pannatte-pAehiM UrUhi ureNaM sireNaM savyagehiM / pAehiM nijjAyamANe nirayagAmI bhvti| urUhiM nijjAyamANe tiriyagAmI bhavati / ureNaM nijjAyamANe maNuyagAmI bhavati / sireNaM nijjAyamANe devagAmI bhavati / savvaMgehiM nijjAyamANe siddhigatipajjavasANe paNNatte / - sthAnAMgasUtre/sthAna-5 For Private And Personal Use Only Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIrano tyAga 479 urUmAMthI nIkaLe, hRdayamAMthI nIkaLe, mastakethI nIkaLe ane sarva aMgomAMthI nIkaLe. narakagAmI jIva pagethI nIkaLe che. tiryaMcagatimAM janAra jIva urUmAMthI nIkaLe che, manuSyagatimAM janAra jIva hRdayamAMthI nIkaLe che, devagaMtamAM janAra jIva mastakamAMthI nIkaLe che ane mokSamAM janAra AtmA sarvAMgethI nIkaLe che. saMsAramAM jakaDI rAkhanArAM karmono aMta AvatAM ja, te ja kSaNe, antarAla gatimAM vacce rahelA AkAza pradezone sparyA vinA UMce caDhIne siddha thAya che. aMtarAla gati be prakAranI che. Rju ane vakra. * mokSe jatA jIvanI Rjugati hoya che. jyAre te pUrvazarIra choDe che tyAre tene pUrvazarIrajanya vega maLe che. tenAthI te, dhanuSathI chUTelA bANanI jema sIdho ja siddhazilA para pahoMcI jAya che. * cAra gatimAMthI koIpaNa gatimAM janAra jIvanI antarAla gati vakra hoya che. vAMkI gatithI janAra jIvane paNa pUrvazarIrajanya vega maLe che parantu te vega, jyAMthI jIvane vaLavuM paDe che tyAM sudhI ja kAma kare che. tyAMthI AgaLa vadhavA mATe jIvanI sAthe raheluM kAryaNa zarIra prayatna kare che. mATe AgamamAM kahyuM che ke vigrahagati (aMtarAlagati) mAM kAryaNayoga ja hoya che. kahevAnuM tAtparya e che ke vakragatithI jato jIva mAtra pUrva-zarIrajanya prayatnathI navA janmasthAne pahoMcI zakato nathI e mATe navo prayatna kAryaNayogathI thAya che. OM jIvanI svAbhAvika gati to sIdhI ja che. sIdhI ciMtane 'anuzreNi...samazreNi' kahevAmAM Ave che. eno artha e che ke pahelAM je AkAzakSetramAM jIva sthita hoya tyAMthI gati karatAM te e ja AkAzakSetranI saraLa-sIdhI rekhAmAM UMce cAlyo jAya. zreNino artha A che ke pUrvasthAna jeTalI ja [ochI nahIM ke vadhAre nahIM] saraLa rekhA-samAntara sIdhI lITI che. RjugatithI mokSe jatAM saraLa rekhAno bhaMga nathI thato, arthAt eka paNa vaLAMka nathI levo paDato. te to pUrvasthAnanI saraLa rekhAvALA mokSasthAnamAM pahoMcI jAya che. jarA paNa AdhApAchA nahIM. * aMtarAla gatinuM kALamAna jayanya eka samayanuM che ane utkRSTa cAra samayanuM che. Rjugati hoya tyAre eka samaya ane vakrata hoya tyAre be-traNa ke cA2 samaya hoya. A samayanI saMkhyAno AdhAra vaLAMkonI saMkhyA para rahelo che. vakragatimAM eka vaLAMka hoya to kALa be samayanAM lAge. be vaLAMka hoya to traNa samaya ane traNa vaLAMka hoya to cAra samaya lAge. For Private And Personal Use Only Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1y 480. prazamarati rA 287 mAM graMthakAre ma ma tranuforIti' kahyuM che. sparzarahita Rju zreNithI AtmA upara jAya che. arthAt siddhazilAe pahoMcavAnA mArgamAM je AkAzapradezo Ave che tene sparza karyA vinA gati kare. A gatinuM nAma 'aspRzata nati che. jo vaccenA pradezone sparza karatI gati kare to eka samayamAM siddhazilA para pahoMcI nA zake. mATe te vaccenA AkAzapradezane spaze nahIM. A aMge bIjA be judA mata che : 1. mahAbhASyanI TIkAmAM kahevuM che ke jIva je AkAzapradezone sparzIne rahyo hoya te sivAyanA bIjA AkAzapradezane sparyA vinA gati kare che. 2. "paMcasaMgraha'nI TIkAmAM kahevuM che ke "jeTalA AkAzapradezone avagAhIne jIva ahIM rahelo che teTalA ja AkAzapradezone, Urdhva jatAM avagAhato jAya che. A bhinna maMtavyo aMge ApaNe koI TippaNI karavI nathI, tattva to sarvajJa jANe! prazamarati nA TIkAkAra AcAryano mata paMcasaMgraha'nI TIkAno ane mahAbhASyanI TIkAnI tarapheNamAM che. temaNe kahyuM che ke : 1 ravIvAdapravezAt pravezottara pRzatItyaputyu vyate | ISaprAbhAA ' pRthvI janma-jarA-maraNa-rogathI sarvathA mukta banelo AtmA lokanA agrabhAge gayelo, vimala evA siddhikSetramAM sAkAropayogathI siddha bane che.' __ lezyAmukta, yogamukta, karmamukta ane dehamukta banera mAmA jnm-jraamRtyu-1 che. have cAra gatimAMthI koIpaNa gatimAM eno janma na thAya. janma ja nahIM, pachI roga kyAMthI hoya? vRddhatva kyAMthI hoya? ane mRtyu paNa kyAMthI hoya? janma, jarA, mRtyu ane rogathI mukata AtmA saMsAramAM nathI rahI zakato. Uirdhvagamana karato te AtmA eka ja samayamAM lokA pahoMcI jAya che. lokanA agra bhAge aTakI jAya che, alAkamAM pravezI zakato nathI. kAraNa ke jIva ane pulanI gatimAM sahAyaka "dharmAstikAya' dravya lokAgra sudhI ja hoya che. bhale AtmA parama zuddha hoya ane ananta zaktithI saMpanna hoya, chatAM gatisahAyaka dharmAstikAya vinA, svataMtrapaNe gati nathI karI zakato. loka cauda rAjaloka)nA agrabhAge rupawAma rA' nAmanI pRthvI AvelI che. te siddhabhUmi che. taiAsUtra pavanasUtra' mAM A pRthvInAM aneka nAmAM 154. atra ca aspRzantI siddhayantarAlapradezAn gatiryasya saH aspRzad gatiH / antarAlapradezasparzane hi naikena samayena siddhirissyte| tatra ca eka eva samayaH, ataH antarAle samayAntarasyAbhAvAt antarAlapradezAnAmasaMsparzanam / - aupapAtikasUtra-TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "iSatrAgabhArA" pRthvI 481 ApavAmAM AvelAM che. mutti. viddhi, mutrA , siddhAya. nogrA, sana sUpicho, sarpaprAga-mUta-pIva-sva-suvAvaNI, vagere. "'uttarAdhyayanasUtra' mAM A rUSawAmArI' pRthvInuM AvuM varNana maLe che anuttara devalokamAM AvelA sarvArthasiddha vimAnathI A pRthvI bAra yojana upara che. * Urdhvamukha chatranA AkAravALI che. - 45 lAkha yojananA AyAmavALI che. [Diameter ka 1,42,30,249 yojananI paridhi che..[Circumference vacce ATha yojana jADI che...pachI cAre bAju-sarvadizAomAM pAtaLI thatI jAya che. chevaTe mAkhInI pAMkha karatAM paNa pAtaLI hoya che. papAtikasUtra' mAM vastrAmA' pRthvInuM varNana A rIte karavAmAM AvyuM chezaMkhacUrNa jevI vimala che. mRNAla, candrakiraNa, tuSAra, go-kSIra...jevAM kSetadhavala hoya che, tevA varNavALI che. che samagra pRthvI jeta-suvarNamayI che. nirmaLa che, niSpaka che, darzanIya che, prAsAdika che, zubha che, sukhapradA che. A vAramAra pRthvI "siddhazilA' nA nAme atyAre oLakhAya che. granthakAre enuM nAma "siddhikSetra-siddhakSetra' ApeluM che. traNa dehathI mukta thayelo, janma-jarA-mRtyuthI mukta thayelo AtmA A patramara' pRthvI para pahoMcI jAya che. "tyAM te sAva Jropayoga' thI siddha thAya che. 155. bArasahiM joyaNehiM savaThThauvariM bhve| IsIpabhAranAmA puDhavI chattasaMThiyA / / paNayAlIsa sayasahassA joyaNANaM tu aayyaa| tAvaiyaM vichinnA tiguNA tasseya sAhiya priryaa|| aTuTajoyaNabAhallA sAmajjammi aahiyaa| parihAyamANaparaM tA macchIya-pattAo tnnuyrii|| - uttarAdhyayanasUtre/ a0 36 156. rijuseDhopaDikano samayapaesaMtaraM aphusmaanno| ega samayeNa sijjhai aha sAgArovautto so| 156 For Private And Personal Use Only Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 482 prazamati * jJAnopayogane 'sAkAropayoga' kahyo che. darzanopayogane 'anAkAropayoga' kahyo che. 156 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir siddhonA kevaLajJAnane 'sAkAropayoga' kahelo che. sarva labdhionI prApti 'sAkAropayoga'mAM mAnelI che. 'siddha' banavuM e paNa eka prakAranI labdhi che, mATe pahelA ja samaye muktAtmA sAkAropayoga jJAnopayoga]mAM hoya. bIjA samaye darzanopayogamAM [anAkAropayoga hAMya. [zrI siddhasenadivAkarasUrijInA mate eka ja samaye jJAnopayoga-darzanopayoga hoya che muktAtmAne, arthAt emaNe sAkAropayoga ja mAnelo che. granthakAra have mokSanA sukhanuM ane muktAtmAnA svarUpanuM varNana kare che mokSasukha sAdikamanantamanupamamavyAvAdhasukhamuttamaM prAptaH / kevalasamyaktvajJAnadarzanAtmA bhavati muktaH || 209 / / artha : ``sAdi-ananta, anupama ane avyAbAdha uttama sukhane pAmale muktAtmA, kevaLa samyakRtvasvarUpa, kevaLajJAna svarUpa, kevaLa darzanasvarUpa hoya che. vivecana : jo ke muktAtmAnA sukhanuM varNana karavuM ja zakya nathI, chatAM 'namo siddhAnaM' no jApa karanAra AtmA kAlI-ghelI vANImAM varNana karyA vinA rahI zakato nathI! muktAtmAnA zreSTha-uttama sukhane traNa vizeSaNa ApavAmAM AvyAM che H 1. sAdi-anaMta, 2. anupama, ane 3. avyAbAdha. 1. Adi=prAraMbha. sahaAdi=prAraMbhavALuM...muktAtmAnuM sukha prAraMbhavALuM hoya che. enA sukhanI zarUAta thAya che! tenuM sukha anAdi nathI. sarva karmono kSaya thAya che tyAre AtmAmAM sukhanI utpatti thAya che...mATe tene 'sAdi' kahevAya. sAda che, chatAM anaMta che! e sukhano kyAreya aMta Avato nathI. amara AtmAnuM sukha ananta ja hoya. 2. duniyAmAM evI koI upamA nathI ke je muktAtmAnA sukhane ApI zakAya. . 157. savvAo laddhio jaM sAgArovaogalAbhAo / teNeha siddhaladdhI uppajjai taduvauttassa || vizeSAvazyaka bhASya - TIkAyAm 158. apajjavasiameva siddhasukkhaM itto ceyuttamaM imaM / [ aparyavasita= ananta zrI paMcasUtre / sUtra- 5 For Private And Personal Use Only J Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mokSasukha 483 eka rAjA eka jaMgalamAM jaI caDyo. tenI pAse khAvA-pIvAnuM kaMI na hatuM. tene mota sAme dekhAtuM hatuM. tyAM eka AdivAsI puruSa rAjAne joyo. rAjAne potAnI jhUMpaDImAM laI gayo. premathI bhojana karAvyuM. nagara sudhI rAjAne mUkavA Avyo. rAjAe e AdivAsInA upakArano badalo vALavA mATe tene nagaramAM thoDA divasa rAkhyo. uttama prakAranAM vastra, bhojana, alaMkAra ApyAM. suMdara strI ApI. pelo AdivAsI A sukhabhogamAM DUbI gayAM. tyAM varSARtu AvI. AkAzamAM meghagarjanAo thavA lAgI. mayUronA madhura kekArava thavA lAgyA...A badhuM joIne pelA AdivAsI-bhIlane potAnA jaMgalamAM javAnI icchA thaI. rAjAe tene rajA ApI. te jaMgalamAM gayo, tyAM bIjA vanavAsIoe tene nagara aMge pUchyuM : "nagara kevuM hoya?' pelo vanavAsI javAba na ApI zakyo, kAraNa ke jaMgalamAM evI koI upamAM na hatI ke jene batAvIne kahI zakAya : nagara AvuM hoya! "mATe muktAtmAnuM sukha "anupama che. 3. mukta AtmAnuM sukha avyAbAdha hoya che. tyAM koI bAdhA nahIM, pIDA nahIM, saMgharSa nahIM! jo amUrta AkAzane AghAta pahoMce to amUrta AtmAne AghAta pahoMca! koIpaNa duHkha vinAnuM... siddhakSetramAM rahelA ananta siddhAtmAone nibhaMda sukha hoya che! AvA siddhAtmAomAM kSAyika samyaktva hoya che. A samyaktva AtmasvarUpa hoya che. paugalika nathI hotuM. kevaLajJAna ane kevaLadarzana hoya che. bhAratIya darzanomAM "sAMkhyadarzana'nuM AgavuM sthAna che. te puruSa-prakRtivAdI darzana che. A darzana, mokSamAM jJAnano nidhi kare che. te kahe che ke muktAtmAmAM jJAna-guNA hoI ja nA zake! jainadarzana muktAtmAmAM jJAnAdi guNone mAne che. jJAna-jJAnIno bhedabheda saMbaMdha mAne che. aneka aphATya takathI sAMkhyadarzananI ekAnta mAnyatAnuM khaMDana karavAmAM AvyuM che. muktAtmAmAM jJAnAdi guNo bhedAda saMbaMdhathI hAya che, eno nirdeza granthakAre A kArikAmAM veracatvijJAnanAmA mavati mu' kahIne karI dIdho che. "AtmAmAM jJAnaguNa rahelo che,' ema kahI zakAya ane "AtmA jJAnasvarUpa che.' ema paNa kahI zakAya. 159. aupamyasyApyaviSayastataH siddhasukhaM khalu / yathA purasukha jajJe mlecchvaacaamgocrH|| | dravya lokanakAze] For Private And Personal Use Only Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muktAbhA abhAvarUpa nathI muktaH satrAbhAvaH svAlakSaNyAt svato'rthasiddhezca / bhAvAntarasaMkrAnteH sarvajJAjJopadezAcca / / 291 / / artha : potAnA lakSaNathI, svataH arthasiddhithI, bhAvasaMkrAntithI ane sarvajJabhApita AgamanA upadezathI muktAtmA abhAvarUpa nathI. vivecana: "mokSa nathI, mutAtmA na hoI zake," AvuM maMtavya prAcInakALamAM eka matarUpe pravartatuM hatuM. e matanI pAse tarka hatA, dalIlo hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe je divase dharmatIrthanI sthApanA karI hatI, te divase teonI pAse je 11 vidvAna brAhmaNo AvyA hatA, temAM sauthI nAnA ane sauthI chellA prabhAsanuM maMtavya hatuM-mokSa nathI. tenA potAnA tarka hatA 1. jema bujhAI gayelo dIpaka koI pRthvI para jato nathI, AkAzamAM jato nathI, dizAomAM jato nathI, vidizAomAM jato nathI. paNa telano kSaya thavAthI kevaLa zAnti pAme che, tema mRtyu pAmelo jIva paNa koI anya pRthvI para jato nathI, AkAzamAM jato nathI, dizAomAM ke vidizAomAM jato nathI..parantu klezano kSaya thavAthI mAtra zAnti pAme che. dIpakanA nAzanI jema jIvano nAza thAya che, mATe mokSa nathI. 2. jeno anAdi saMyoga hoya teno kyAreya viyoga na thAya. jema AkAza ane jIvano anAdi saMyoga hovAthI temano kyAreya viyoga nathI thato tevI rIte jIva ane karmano anAdi saMyoga mAnelo hovAthI teno kadApi viyoga na thaI zake, mATe mokSa nathI. karmano viyoga na thavAthI saMsArano viyoga na thAya ane saMsAra-viyoganA abhAve mokSano paNa abhAva siddha thAya.| 3nArakAdi paryAyo ja saMsAra che. nArakAdi paryAyathI bhinna bIjo koI jIva nathI. eTale, te paryAyano nAza thavAthI jIvano paNa nAza thaI jAya che, mATe mokSa nathI. | sarvajJa paramAtmA mahAvIre A tarkone khoTA siddha karIne mokSanA astitvane [muktAtmAnA astitvanI siddha karyuM hatuM. A rahyA bhagavAnanA pratyuttaro 1. koIpaNa dravyano nAza thato ja nathI. dravya sthira-nitya hoya che. paryAyo utpanna thAya che ne nAza pAme che. dIpakano agni sarvathA nAza nathI pAmato, mAtra tenuM pariNAmAntara [bhAvAttara saMkrAnti thAya che. jema dUdhanuM pariNAmottara For Private And Personal Use Only Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muktAtmA abhAvarUpa nathI 485 dahIMmAM thAya che. athavA ghaDo phUTIne ThIkarAM rUpe thAya che...tevI rIte dIpakanA agninuM pariNAmAntara aMdhakAramAM thAya che...teno sarvathA nAza nathI thato. A ja rIte, jIvanuM paNa pariNAmAntara-bhAvAntaramAM saMkramaNa thAya che. karmono nAza thavAthI amUrta ane avyAbAdha sukhavALo bane che. A rIte, duHkhAdino nAza thavAthI jIvanI je zuddha zAzvatu avasthA pragaTe che, te ja mokSa che. te ja jIvanI muktAvasthA che. 2.jenAM anAdi saMyoga hoya teno kadApi viyoga na thAya,' A siddhAnta ja khoTo che! zuM suvarNa ane mATIno anAdi saMyoga nathI? chatAM viyoga thAya che ne? mATI ane sonuM judAM paDe che ne? tevI rIte jIva ane karmano anAdi saMyoga hovA chatAM te judA thaI zake che. 3. vaLI, 'nArakAdi paryAyathI bhinna bIjo koI jIva nathI, eTale te paryAyano nAza thavAthI jIvano paNa nAza thAya che,' A samajaNa adhUrI che. pahelI vAta : paryAya dravyanA hoya. jIva dravya che ane devapaNuM, manuSyapaNuM, tiryaMcapaNuM, nArakIpaNuM..e jIvanA paryAyo che. eka paryAya nAza pAme, bIjo paryAya utpanna thAya...jIva nAza nA pAme, jIva caitanyasvarUpa che. 'cetanAnakSaLo nIva* caitanya kyAreya nAza nA pAme. muLa dravya sarvathA nAza na pAme. rUpAntara, bhAvAntara...pariNAmAntara pAme. jema sonAnuM kaDuM che. te kaDuM toDIne sonI hAra banAve che to sonuM nAza nathI pAmatuM! kaDAkRti nAza pAme che. OM AtmA nitya che, zAzvat che, tenI saMsArI-avasthA ke je karmakRta che, teno nAza thaI jatAM AtmA mukta-siddharUpe pariNAmAttara pAme che, mATe mokSa che. mokSano abhAva nathI. * AtmAnA jJAnadarzanopayogarUpa svabhAva svataH siddha che, te koI nimittathI janmelAM nathI. mATe AtmA (mukta) abhAvarUpa nathI. kAraNa ke jIva kyAre paNa potAnA svabhAvane choDato nathI. jJAna-darzanopayoga anAdi kAlathI svataH siddha che. upayoga badalAyA kare, paNa nAza na thAya. jJAnopayoga pachI darzanopayoga...vaLI jJAnopayoga...] jema, koI mANasa eka gAmathI bIje gAma jAya che, to e puruSano sarvathA abhAva nathI thaI jato, tema jIva saMsArImAMthI mukta thaI jAya eTale eno abhAva nathI thaI jato. * muktAtmA abhAvarUpa nathI tenuM chelluM pramANa che sarvajJanAM Agama amane to AptapuruSonAM vacana muktiyukta hovAthI zraddheya che. 'ATha karmothI mukta AtmA caitanyasvarUpa che ane jJAna-darzanopayoganA lakSaNavALo che.' A vAta anumAna pramANathI ane Agama-pramANathI siddha thAya che . For Private And Personal Use Only Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muktAtmA ahIM kema nA rahe? tyaktvA zarIravandhanamihaiva karmASTakakSayaM kRtvA / na sa tiSThatyanibandhAdanAzrayAdaprayogAcca / / 29.2 / / artha : zarIranuM baMdhana tyajIne ane ATha karmono kSaya karIne te|muktAtmAae ahIM ja rokAto nathI, kAraNa ke rokAvAnuM koI kAraNa hotuM nathI, Azraya hoto nathI, kAMI vyApAra [kriyA| hoto nathI. viSepana : 'je AtmAnAM sthUla ke sUkSma...badhAM zarIra nAza pAmyAM ane ATheya karmo nAza pAmyAM, te AtmA ahIM manuSyalokamAM raheto nathI.' A siddhAnta sAMbhaLIne ke vAMcIne tattvAnuprekSA karanArA manuSyamAM jijJAsA pragaTe che : 'e AtmA ahIM manuSyalokamAM kema na rahe? e ahIM rahe to anya jIvAtmAonA AdhyAtmika vikAsamAM AlaMbana banI zake ne?' A jijJAsAnuM samAdhAna karatAM granthakAra, azarIrI ane niSkarmA AtmA ahIM nathI rahI zakato, tenAM traNa kAraNa batAve che : 1. e AtmAne ahIM manuSyalokamAM rokAvAnuM koI prayojana hotuM nathI. azarIrI banI javAthI, anya jIvo mATe pragaTarUpe to AlaMbana banI zake nahIM. sUkSmarUpe AlaMbana banI zake, paraMtu te to siddhazilA para rahelA muktAtmAo paNa banI zake che. 2. AtmA jyAre ATha karmothI mukta bane che tyAre te nIce nathI rahI zakato...eno svabhAva ja Urdhvagamanano hoya che jema eka tuMbaDA Upara mATInA ATha lepa karavAmAM Ave ane te sukAI jAya pachI tene sarovaramAM nAMkhavAmAM Ave, to te sarovaranA taLiye jaIne bese che; pachI jema jema mATInA lepa UtaratA jAya che tema tema tuMbaDuM upara AvatuM jAya che. badhA ja lepa dUra thaI jatAM pANInI sapATI para AvI jAya che. A ja rIte, AtmA uparathI ATha karmonA lepa dUra thai jatAM AtmA cauda rAjalokanI sapATI 52 [agrabhAge] pahoMcI jAya che, manuSyalokamAM na rahI zake. 3. AtmAnI evI koI kriyA hotI nathI ke je kriyAnI apekSAe muktAtmAnuM ahIM manuSyalokamAM adhiSThAna kalpI zakAya. kriyA karavA mATe mana-vacana160. akarmaNaH siddhasya gatirito lokAntaM pUrvaprayogeNa hetunA tatsvAbhAyyAt / kathametadevapratipattavyam ? alAbuprabhRtijJAtataH, aSTamRllepaliptajalakSiptAdhonimagnatadapagamordhvagamanasvabhAvAlAbuvat / - paJcasUtra- TIkAyAma For Private And Personal Use Only Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muktAtmAnuM Urdhvagamana ja kema? 487 kAyAnA yoga jAIe, muktAtmAnA to sarva pogo nAza pAmI gayA hoya che. yogarahita AtmAnI svAbhAvika kiyA to mAtra jJAnopayoga ane darzanopayoga ja hoya che. A kriyA mATe tene saMsAramAM rahevuM jarUrI hotuM nathI. A muktAtmAnuM Urdhvagamana ja kema? nAdho gauravavigamAdazakyabhAvAcca gacchati vimuktaH / lokAntAdapi na paraM plavaka ivopagrahAbhAvAt / / 293 / / yogaprayogayozcAbhAvAttiryag na tasya gtirsti| siddhasyordhva muktasyAlokAntAd gatirbhavati / / 294 / / pUrvaprayogasiddharvandhacchedAdasaMgabhAvAcca / gatipariNAmAcca tathA siddhasyordhvaM gati: siddhA / / 295 / / artha : guratA bhAra-vajana nAza pAmavAthI, azakya bhAvanA kAraNe te nIce jato nathI. upagrahakArI (dharmAstikAyanA abhAve lokAntanI upara paNa jato nathI, jahAjanI jema. yoga ane kriyAno abhAva hovAthI muktAtmA tIrtho paNa jato nathI, mATe mukta banelA siddhAtmAnI lokAna sudhI ja Urdhvagati thAya che. A rIte pUrvaprayoga siddha hovAnA kAraNe, karmabaMdhano nAza thavAnA kAraNe, asaMgabhAva hovAnA kAraNe ane Urdhvagamanano svabhAva hovAnA kAraNe siddha AtmAnI Urdhvagati siddha thAya che. vivevana : karmothI ane zarIrothI sarvathA mukta thayelo AtmA nIce kema nathI jato, tenAM kAraNa batAvavAmAM AvyAM che : 1. vajanarahitatA : 2. azakya bhAva : eka evo sarvasAmAnya niyama che ke vajanavALo padArtha svata: nIce jAya che; ane vajanarahita padArtha svataH Urdhvagati kare che. jyAre AtmA zarIrathI mukta thAya che ane karmothI mukta thAya che tyAre te vajanathI paNa mukta thAya che. vajana hoya che zarIranuM, vajana hoya che kamanuMdareka pudgala dravyamAM vajana hoya ja. zuddha Atmadravya vajana vinAnuM hoya che eTale tenI sahajabhAve Urdhvagati thAya che. alabatta, pUrve (trIjA zukladhyAnamAM) ene dhakko to lAgelo hoya ja che, dethI mukta thatAM ja te Urdhvagati kare che. For Private And Personal Use Only Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamati 488 bIjI vAta che zakya-azakya bhAvonI. keTalAka bhAryA, keTalIka vAto azakya hoya che, temAM koI tarka kAma lAgato nathI. arthAt kahe ke jema pUrvaprayoga Urdhvagamana mATe thAya che tema adhogamana mATe karavAmAM Ave to AtmA adhogamana kema nA kare?' AvA koI tarkane A sUkSmAtisUkSma prakriyAmAM sthAna ja nathI. vajanarahita muktAtmA adhogamana kare ja nahIM! sarvajJa-sarvadarzI tIrthaMkaroe A vAstavikatA joIne-jANIne duniyA samakSa pragaTa karelI che. prazna : mAnI lIdhuM ke mukta AtmA adhogamana na kare, Urdhvagamana kare che, paraMtu te lokAnte kema aTakI jAya che? alokamAM kema nathI jato? uttara : gatimAM sahAyaka dravya che dharmAstikAya. dharmAstikAyanuM astitva lokAnta sudhI ja hoya che. alokamAM dharmAstikAyanuM astitva nathI; mATe AtmA lokAnta sudhI jAya che. pANI hoya tyAM sudhI ja jahAja jAya. pANI hoya tyAM sudhI mAchalI jAya, tema. prazna : anaMta zaktivALA AtmAne dharmAstikAyanI sahAya jarUrI kharI? uttara : e paNa eka nizcita bhAva che, jaDa ane jIva...baMnenI gatisthitimAM sahAyaka dravyo joIe ja. AtmAmAM evI zakti nathI hotI ke te dharmAstikAyanI sahAya vinA gati karI zake chatAM Ane zaktinI UNapa na mAnI zakAya. vizvanI zAzvat vyavasthA kahevAya. prazna : bhale, muktAtmA adhogamana na kare, lokAntanI bahAra na jAya, paraMtu tiryagamana to karI zake ne? tIrachuM gamana karavAmAM zo vAMdho? uttara : gADIne (Car) sIdhI doDAvavAmAM sTIyarniMga' pakaDI ja rAkhavuM paDe che, paNa gADIne vALavA mATe (ADI-avaLI-pAchaLa) 'sTIyariMga'ne ghumAvavuM paDe che. arthAt mananI ane kAyAnI kriyA karavI paDe che. A rIte, AtmAne ADA-avaLA javA mATe (eka gatimAMthI bIjI gatimAM, cAra dizAomAM) mana-vacana-kAyAnA yoga joIe ane AtmAnI kriyA joIe. muktAtmAne AmAMnuM kaMI ja hotuM nathI...tiyaMgamana karavA mATe je upakaraNa joIe te hotAM nathI, mATe te tiryaMgugamana nathI karI zakato, Urdhvagamana ja kare che. muktAtmAnA Urdhvagamanane siddha karanArAM kAraNono upasaMhAra karatAM kahe che : * pUrva prayogathI, 161. pUrvaprayogAdasaGgatvAdbandhacchedAttathAgatipariNAmAcca tadgatiH / For Private And Personal Use Only tattvArthasUtre/ a. 10 sU0 6 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muktAtmAnuM Urdhvagamana ja kema? 489 - saMganA abhAvathI, baMdhana tUTavAthI ane che tevA prakAranA gatipariNAmathI. mukta jIva Urdhvagati kare che, UMce jAya che. 'samudraghAta' nI kriyA pUrNa karyA pachI, yoganirodha karavA mATe AtmA trIjuM zukladhyAna (sUkSmakriyA-anivRtti) dhyAve che ane chelle potAnA carama zarIrano trIjo bhAga ocho kare che. zarIranA polA bhAgo pUrIne) te "pUrvaprayoga'nA saMsakAro AtmAmAM rahelA ja hoya che, te saMskAra eTale Urdhvagamanane anukULa kriyAzIlatA. jema kuMbhAra pahelAM daMDAthI cakra ghumAve che, pachI daMDo laI le che chatAM cakra to ghUmyA ja kare che, tevI rIte pUrvaprayoga pUro thaI gayA pachI paNa AtmAmAM UrdhvagamananA (gatinA) saMskAra rahI gayelA hoya che, te saMskArathI Urdhvagamana kare che. saMga eTale lepa. asaMga eTale nilepa, lepa UtarI jatAM jema tuMbaDuM pANInI nIcethI upara Ave che, tevI rIte nirlepa AtmA Urdhvagati kare che. che jema eraMDAnuM phaLa phUTatAM ja enAM bIja UMce UchaLe che, tema karmanAM baMdhana tUTatAM ja AtmA UMce gati kare che. -dhIno ke telano dIpaka saLagAvavAmAM Ave che to enI dIpazikhA Urdhva ja jAya che. nIcI nathI jatI ke tIrachI nathI jatI. hA, koI nimitta pAmIne nIcI ke tIrachI jAya te judI vAta che, nimitta na hoya to te Urdhva ja jAya che. A ja rIte muktAtmA paNa Urdhvagamana ja kare che, Ane "gatipariNAma" kahevAmAM Ave che, jIva dravya ane pudgala dravya svabhAvathI ja gatizIla che. pudgala dravya svabhAvathI adhogatizIla che ane jIva dravya svabhAvathI UrdhvagatizIla che...saMsAramAM jIvane adhogati karato te tIrachI gati karato jovAmAM Ave che, te zarIrasaMga ke karmanA baMdhananA lIdhe. jyAre e saMga ane baMdhana chUTI jAya che tyAre mukta jIva potAnA svabhAva pramANe Urdhvagati ja kare che. A ja vAta dravyathAzamAM upAdhyAya zrI vinayavijayajIe paNa karI che : For Private And Personal Use Only Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 490. prazamarati "UrdhvagauravadharmANo jIvA iti jinottamaiH / adhogauravadharmANaH pudgalA iti coditam / / atastu gativaikRtyameSAM yadupalabhyate / karmaNaH pratighAtAcca prayogAcca tadiSyate / / A rIte vistArathI, granthakAre AtmAnuM Urdhvagamana siddha karyuM che. have muktAtmAmAM sukhanI siddhi kare che : mokSamAM sukha kevI rIte? dehamanovRttibhyAM bhavataH zarIramAnase duHkhe| tadabhAvAttadabhAve siddhaM siddhasya siddhisukham / / 296 / / artha : deha ane mananA sadUbhAvathI zArIrika ane mAnasika duHkha thAya che. zarIra ane mananA abhAvathI siddhAtmAnuM siddhisukha siddha thAya che. vivevana: duniyAmAM, cAra arthomAM "sukha' zabdano prayoga karavAmAM Ave che. 1. viSayamAM, 2. vedanAnA abhAvAmAM, 3. puNyakarmanA vipAkamAM 4. mokSamAM. 1. viSayomAM 'sukha' zabdano prayoga : "A saMsAramAM madhura zabdo ja sukha che. suMdara rUpa ja sukha che.. priya-iSTa bhojana sukha che. mRdu sparza sukha che...dhana-saMpatti ja sukha che..." A rIte viSayomAM "sukha' zabda vaparAya che. 2. vedanAnA abhAvamAM 'sukha' zabdano prayoga jyAre koI roga dUra thAya che tyAre, jyAre koI Aphata dUra thAya che tyAre, mAthethI koI bhAra UtarI jAya che tyAre mANasa bole che : "hAza, have sukhI thayAM....!' 3. puNya karmanA vipAkamAM "sukha' zabdano prayoga : "ApaNAM to puNyano udaya che...eTale sAro baMgalo maLI gayo. ApaNe to sukhI chIe. have sukhano udayakALa Avyo che...' vagere. 4. mokSamAM "sukha' zabdano prayoga : mokSamAM parama sukha hoya che. karmono 162. A baMne kArikA zrI tattvArthasUtranI "antima upadezakArikAmAMthI uta thayelI che. 163. loke caturvihArtheSu sukhazabdaH prayujyate / viSaye vedanA'bhAve, vipAke mokSa eva c|| - tattvArthasUtre/upadezakArikAyAma For Private And Personal Use Only Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mokSa nahIM to devaloka 491 nAza thaI jAya eTale mokSamAM avyAbAdha sukha hoya. nirUpama sukha hoya che, duHkhanAM be kAraNo, be mAdhyama hoya che : 1, zarIra ane 2. mana. A be mAdhyamothI duHkha be prakAranAM hoya che : zArIrika ane mAnasika, mana vinAnA jIvone mAtra zArIrika duHkha hoya che. manavALA jIvone zArIrika ane mAnasika baMne duHkha hoya che. kAraNa ke saMsAramAM je jIvane mana hoya tene zarIra hoya ja. zarIra hoya tene mana hoya paNa kharuM ane na paNa hoya. muktAtmAne nathI hotuM zarIra ke nathI hotuM mana! pachI emane ekeya du:kha kevI rIte hoya? na ja hoya. du:khAbhAvarUpa sukha, muktAtmAone hoya che. A sukhane anumAna-pramANathI ke upamAna-pramANathI siddha karI zakAya ema nathI. A vizvamAM evuM koI prasiddha liMga nathI ke jenA baLe anumAnathI siddhanA sukhane siddha karI zakAya. duniyAmAM evI koI upamA nathI ke jenAthI muktanA sukhane siddha karI zakAya! mATe kahyuM ke 'muktAtmAne duHkhanAM kAraNabhUta mana ane zarIra nathI hotAM mATe temane duHkha na ja hoI zake...sukha ja hoya.' mokSa nahIM to devaloka! yastu yatirghaTamAnaH samyaktvajJAnazIlasampatraH / vIryamanigUhamAnaH zaktyanurUpaprayatnena / / 297 / / saMhananAyurbalakAlavIryasampatsamAdhivaikalyAt / karmAtigauravAdvA svArthamakRtvoparamameti / / 298 / / saudharmAdiSvanyatamakeSu sarvArthasiddhicarameSu / sa bhavati devo vaimAniko maharddhidyutivapuSkaH / / 299 / / artha : je sAdhu samyag darzana-jJAna-cAritrathI saMpanna hoya che, potAnI zaktine gApacyA vinA zakti anusAra je pravacanokta saMyamanA pAlanamAM prayatnazIla rahe che, parantu| saMcayaNa, AyuSya, baLa, kALa, vIrya, saMpatti, cittasvasthatAnI vikalatAnA kAraNe tathA karmonI pracuratA (nikAcita karma) nA kAraNe svArtha (sakala karmakSaya) sAdhyA vinA marI jAya che, te sAdhu sAdharma devalokathI mAMDIne sarvArthasiddha (anuttara devaloka) sudhInA game te devalAMkamAM mahAnu RddhivALo, dhutivALo ane mahAna zarIravALAM vaimAnika deva thAya che. For Private And Personal Use Only Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 492 prazamarati vina : he munirAja, kadAca tame A manuSya-jIvanamAM tamArI mokSayAtrA pUrNa na karI zako, AThaya kamano nAza na karI zako...to nirAza na thazo. tame jo jinapravacana pratye zraddhAvAnuM cho, mokSamArganuM tamane spaSTa jJAna che; mULa guNa (caraNa) ane uttara guNa (karaNonA pAlanamAM jAgrata cho, pramAdane pariharIne mahAtmanu, tame jinapravacanane anusAra samasta saMyamakriyAo karI rahyA cho...to tamAre nirAzA anubhavavAnI nathI. tame niSkapaTa hRdayathI tamArI tana-mananI zaktine anusAra saMyama-yAtrA karatA raho ! niSkapaTa bhAve, zaktine gopavyA vinA, jinAjJA mujaba saMyama-dharmanI ArAdhanA karuM chuM, chatAM mArAM sarva karmanAM baMdhano kema nA tUTe? A praznano uttara ra98 mI kArikAmAM granthakAre Apyo che. teoe ATha kAraI batAvyAM che. tame A ATha kAraNa samajazo, to hatAzAmAMthI UgarI jazo. 1. saMghayaNanI durbaLatA : sarva karmonAM baMdhano toDanAra vIra puruSanuM zarIra sudaDha joIe. zarIranAM hADakAMnA sAMdhA majabUta joIe. arthAt 'vaja RSabhanArAca' saMghayaNa joIe. AvuM saMghayaNa che kharuM, tamAra? kadAca A saMghayaNa hAya tamAra chatAM 2. AyuSyanI alpatA : jo tamAruM AyuSya TUMkuM hoya, to paNa tame sarva kamano nAza nA karI zako! dharmadhyAna cAlatuM hoya...haju zukladhyAnamAM praveza na thayo hoya, ane AyuSya pUruM thaI jAya, mRtyu thaI jAya...to karmakSayanuM kArya adhUruM rahI jAya. mAnI laIe ke tamAruM AyuSya moTuM che, chatAM 3. zarIranI durbaLatA : tamAruM zarIra durbaLa che, tamArA zarIramAM roga che, tame azaktithI pIDAo cho, to paNa sarva karmono kSaya nahIM karI zako. tamAruM zarIra durbaLa nathI, rogI nathI chatAM 4. kALanI viSamatA : tame jo duHSama kALamAM-pAMcamA ArAmAM che to e kALanA prabhAvo tamArA para paDavAnA. kALanI paNa jIvo para asara paDatI hoya che ne? dumi kA mAM....ane, temAM jyAre tIrthakaro nathI; avadhijJAnImana:paryava jJAnI jevA pratyakSajJAnI mahApuruSo nathI..tevA kALamAM tame sarva karmono nAza nA karI zako. pa. vIryanI parihAni : sarva karmono kSaya karavA mATe AtmAnuM apUrva vIrya ullasita thavuM joIe. A kALamAM, zarIra ane saMghayaNanI durbaLatAmAM viryaskuraNa thavuM zakya nathI, pachI karmakSaya kevI rIte thaI zake? For Private And Personal Use Only Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mokSa nahIM to devaloka! 493 6. saMpattino abhAva : kSamAdi guNone AdhyAtmika saMpatti nathI! guNono vaibhava nathI! buddhino vaibhava nathI.. guphAnI dRSTie daridratA che ane buddhinI apekSAe paNa nirdhanatA che. to pachI sarva karmano nAza kevI rIte thaI zake? 7. cittanI vyagratA sauthI moTuM ane sauthI prabaLa kAraNa to A che! citta ja svastha nathI rahetuM. karmono nAza karavA mATe cittanI svasthatA-samAdhi to joIe ja. e na hoya ane sAdhu aneka bAhya kriyAo kare, chatAM karmaya na ja thAya. 8karmonI prabaLatA : jIvanA jJAnAvara, darzanAvaraNa, mohanIya ane aMtarAya karmo jo ati prabaLa hoya arthAta nikAcita hoya to te kevI rIte chUTe? e karmonA duzmabhAvo nIce rahelo AtmA karmakSayano mahAna puruSArtha kevI rIte karI zake? A nikAcita karmo sAdhakanI ArAdhanAmAM vikSepaaticAro pedA karyA ja kare che. A badhA kAraNothI mAro mokSa na thAya to huM marIne kaI gatimAM jaIza?' A ciMtA manamAM nathI thatIne? nA karazo ciMtA. munirAja, tame devalokamAM ja jazo. tamArA haiye mokSamArge cAlavAnI tamannA che, jinavacanAnusArI saMyamano pakSapAta che, samyagadarzanano dIpaka saLagI rahyuM che. to tame devalokamAM ja javAnA. te paNa vyaMtara devalokamAM nahIM, bhavanapati-devalokamAM nahIM, jyotiSadevalokamAM nahIM, parantu vaimAnika devalokamAM javAnA. pachI bhale tame saudharma-devalokathI azruta-devaloka sudhInA bAra devalokamAMthI game te devalokamAM jAo! nava greveyaka devalokamAMthI game te raiveyakamAM jAo, ke pAMca anuttara-devalokamAMthI game te anuttara devalokamAM jAo! devalokamAM tamane divya Rddhi maLaze. zreSTha parivAra maLaze. tejasvI zarIra maLaze. samacaturastra saMsthAnavALo deha maLaze. prakRSTa koTinAM bhautika sukhI prApta thaze..A badhuM maLavA chatAM tamArA hRdayamAM "vairAgyano dIvo saLagatA raheze! tame e sukhomAM DUbI nahIM jAo. devatAI sukho bhogavavA chatAM tamAruM hadaya anAsakta raheze. tamArI AdhyAtmika pragati aTakaze nahIM. 164, saMpattino artha TIkAkAre "dhanAdi' karyo che; A artha sAdhujIvananI apekSAe ghaTato nathI. jo ke bIjI pratamAM "sampata' zabda kArikAmAM ja nathI. eTala, ahIM AdhyAtmika artha karyo che. For Private And Personal Use Only Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trIjA bhave mokSa tatra suralokasaukhyaM ciramanubhUya sthitikSayAt tasmAt / punarapi manuSyaloke guNavatsu manuSyasaMdheSu / / 300 / / janma samavApya kulbndhuvibhvrupvlbuddhismpnnH| zraddhA-savindra-jJAna-saMvara-tapavitnama: nArU09 pUrvokta bhAvanAbhirbhAvitAntarAtmA vidhuutsNsaarH| setsyati tataH paraM vA svargAntaritastribhavabhAvAt / / 302 / / artha: tyAM dIrdhakALaparyata devalokanuM sukha bhogavIne, AyuSyano kSaya thatAM, pharIthI manuSyalokamAM guNavAna manuSya-parivAramAM janmema pAmIne kuLa, svajana, saMpatti, rUpa, baLa ane buddhithI saMpanna bane che. tathA zraddhA, samyakatva, jJAna, saMvara ane tapobaLathI pUrNa hoya che, pahelAM kahelI bAra bhAvanAothI bhAvita e attarAtmA saMsArano tyAgI bane che. tyAra pachI vacce devalokamAM jaIne, trIjA bhavamAM manuSyanA) te mukti prApta karaze. vivevana : munirAja! tame harSa pAma...tamArI trIjA bhave mokSa thaze! A jIvana pUrNa thatAM, AyuSya karmano nAza thatAM tame devalokamAM javAnA. devalokanAM AyuSya asaMkhya varSonAM hoya che. asaMkhya varSo tamArAM sukhabhogamAM vyatIta thavAnAM parantu deva-gatinuM tamAruM AyuSya pUruM thaI jaze eTale punaH tamane manuSya janma maLavAno ja. e tamAro trIjo ane chello janma haze A saMsAramAM! 165. bAra devalokanAM AyuSya : 1. saudharmai 3 sAgaropama 2. IzAna sAdhika ra sAgaropama 3. sanato sAgarapama 4. mahendra sAdhika 7 sAgaropama pa. brahma10 sAgaropama 6. lAMtaka0 14 sAgaropama 7. mahAzuka0 17 sAgaropama 8. sahastrAra0 18 sAgaropama 9. Anatao 14 sAgaropama 10. prANatao 20 sAgaropama 11. AraNa 21 sAgaropama 12. ayyatao 22 sAgaropama nava gradyakanAM AyuSya kramazaH 23 sAgaropamathI 31 sAgaropama pAMca anuttaramAM 33 sAgaropama For Private And Personal Use Only Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trIjA bhave mokSa 45 tamAro chello mAnavabhava viziSTatAothI bharelAM haze. vizuddha jAtivALA ane ucca kuLamAM tamArI janma thaze. gRhasthocita ucca koTinA AcAronuM kulaparaMparAthI jyAM pAlana thatuM haze, evA parivAramAM tamAro janma thaze. mANasathI bharyA-bharyA parivAramAM tamAro janma thaze! ke jene saMsAranAM zreSTha sukha kahevAya, te sukha tamane maLavAnA. tamane ucca kuLanI khAnadAnI maLavAnI. duniyAnI dRSTimAM tame goravAha banavAnA. tethI, lokomAM tame prItipAtra banavAnA. tamArI khAnadAnI mAtra saMpattinI apekSAe nahIM hoya, parantu tamArAmAM rahelA ucca guNonI apekSAe haze chatAM tamane kulAbhimAna nahIM hoya! tamane svajano paNa premabharyA maLavAnA. niHsvArtha prema haze teono. tamArA ja sukhano vicAra haze e svajananAM haiye. chatAM tamAruM haiyuM to virakta ja rahevAnuM! - tame garbhazrImatta banavAnA. zrImatta mAtAnA udaramAM avatarita thavAnA, janma pachI paNa domadoma sAhyabI tamArAM caraNomAM ALoTatI haze.. chatAM e vipula saMpatti tarapha tame to anAsakta ja rahevAnA. che tamane evuM divya rUpa maLaze ke duniyAnI zreSTha rUpavatI strIo paNa tamArA tarapha mugdha thaI jAya. zarIrano ghATa ane zarIranuM saundarya, zarIranI prabhA ane zarIranuM ojasa..badhuM ja adbhuta haze; chatAM tame 'rU5 'nA anurAgI nahIM ho! ja tamArA pramANopeta zarIramAM jagatane Azcarya pamADI denAruM baLa haze. tame kadAca e baLano upayoga karazo to paNa 'paropakArAya" ja karavAnA. e baLa parapIDAmAM nahIM ja vaparAya. advitIya baLa hovA chatAM tamane e baLanuM abhimAna nahIM hoya. tamAro matijJAnAvaraNa-karmano evo kSayopazama haze ke tamArI buddhi para duniyAnA bhalabhalA buddhimAno paNa ovArI javAnA. game tevA aTapaTA praznono tame tatkAla ukela ApI zakavAnA. gahanamAM gahana tattvone samajatAM tamane vAra nahIM lAgavAnI. AvI buddhi hovA chatAM tamane buddhinuM abhimAna nahIM hoya. A badhuM to duniyAnI AMkhe jhaTa caDhI jAya evuM maLavAnuM! tamane zArIrika ane mAnasika sukha ApanArA maLavAnA...parantu, duniyA je joI zakatI nathI For Private And Personal Use Only Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 496 prazamarati ane aMtarAtmA jenAthI jhUmI UThe che, te AdhyAtmika saMpatti paNa tamane prApta thavAnI, A vartamAna jIvananI tamArI AdhyAtmika sAdhanAnA AtmAmAM paDelA UMDA saMskAro tyAre uddabuddha thavAnA. - tamArI paramAtmazraddhA, paramAtmA pratyenA avihaDa premamAM abhivyakta thavAnI. paramAtmAnuM smaraNa tamane romAMcita karaze. paramAtmAnI pratimAnAM darzana tamane gadgad karI deze. paramAtmAnuM pUjana-sparzana tamArI AMkhone harSAzruthI chalakAvI deze. paramAtmAnuM stavana tamArA manane bhakti-rasathI bhIMjavI deze. vItarAgatAne pAmavA mahAvratone jIvanamAM jIvatA jJAnI-dhyAnI mahAtmAonAM caraNe tame zraddhAvanata rahevAnA. tame e tyAgI-virAgI sAdhujanonA prazaMsaka ane sevaka banavAnA. temano saMparka ane temanuM sAMnidhya tamane khUba gamavAnuM. sarvajJabhASita mokSamArga upara tamArI avihaDa zraddhA rahevAnI. tattvArthazraddhAnarUpa tamArI zraddhA vadhu ne vadhu dRDha banavAnI. A zraddhAnA prabhAve tame nirbhaya, nizcita ane utsAhathI bharapUra banavAnA. kepa, kheda...uga jevA do dUra thavAnA. che tamArI pAse matijJAna ane zrutajJAnano prakAza haze. yathAkSayopazama tamane jJAna-prakAzanI prApti thavAnI. matijJAna-zrutajJAnanA sahAre tame AtmajJAnI banavAnA. munirAja, samyagudarzana ane samyagujJAnanA phaLarUpe tame samyak cAritrane pAmavAnA. tame pApAzrayone zodhavA mATe prayatnazIla banavAnA. pAMca indriyo para vijaya meLavavA, cAra kaSAyono mULamAMthI nAza karavA, pAMca avratonuM AkarSaNa toDI nAMkhavA, mana-vacana-kAyAnA azubha yogothI virAma pAmavA tame satata puruSArtha karavAnA. ra5 kriyAo na lAgI jAya te mATe sAvadhAna rahevAnA. A mATe tame pAMca samiti ane traNa guptinuM pAlana karazo. bAvIsa parIpahone daDhatApUrvaka sahana karazo. dasa yatidharmanuM kALajIpUrvaka pAlana karazo. anityAdi bAra bhAvanAo bhAvatA rahezo ane sAmAyika-chaMdopasthApanIya cAritranuM pAlana karatAM karatAM "yathAkhyAta cAritratarapha AgaLa vadhazo! * tame samajatA ho cho ke "vikAphayAWISvi mart tai hodR nira' nikAcita evAM paNa karmonI, tapazcaryAthI nirjarA thAya che! eTale tame anazana, UNodarI vagere bAhya tapanI sAthe sAthe prAyazcitta, vinaya vagere AvyaMtara For Private And Personal Use Only Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trIjA bhave mokSa 497 tapanI paNa ArAdhanA karazo to dhyAna ane kAyotsargamAM tamArI lInatA vadhatI jaze. che tame A vartamAna zramaNAjIvanamAM pratidina bAra bhAvanAo bhAvIne cittazuddhi karI rahyA cho ne? anitya, azaraNa, ekatva, anyatva, saMsAra, azuci, Asava, saMvara, nirjarA, lokasvabhAva, bodhirlabha ane dharmasvAkhyAta...A bAra bhAvanAothI tamArA cittane tame vAsita karyuM che ne? A saMskAro tamArA AtmAmAM UMDA paDI gayelA che.devalokamAM asaMkhya kALa vitAvavA chatAM, e saMskAra jatA nathI; eTale te pachInA manuSya-jIvanamAM e saMskAro jAgrata thavAnA ja. e saMskAronA baLathI ja tame dharmadhyAnamAM sthiratA pAmavAnA! dharmadhyAnamAMthI zukladhyAnamAM pravezavAnA. zukladhyAnamAM tame cAre ghAtI karmono kSaya karI vItarAga-sarvajJa banavAnA. saMvaramAM bAra bhAvanAono samAveza thayelo che. pApakarmone pratipaLa bAMdhavA TevAyelA manane A bAra bhAvanAothI ja rokI zakAya che. bArA bhAvanAomAMthI game te eka bhAvanA manamAM ramatI rahevI joIe. koI trapAThanI jema bAra bhAvanAno pATha karavAno nathI. vicArone ja A bhAvanAothI raMgI nAMkhavAnA che. A jIvanamAM jo A kAma thaI jAya ane AtmAmAM UMDA saMskAra paDI jAya to trIjA bhave AtmA sarva kamano kSaya karI muktAtmA banI zake che. bhale, A bhavamAM AtmA pUrNatA prApta na karI zake, trIjA bhave to pUrNatA prApta thavAnI ja. A vartamAna bhava pahelo, devano bhava bIjo ane pachI manuSyabhava trI...e trIjo manuSyabhava caramabhava banavAno. karmonAM baMdhano tUTavAnAM. mATe, A vartamAna sAdhujIvanamAM1. samyagudarzana-jJAna-cAritrathI saMpanna raho. 2. jinapravacanokta samasta kriyAkalApo karatA raho. 3. tana-mananI zaktino...zaktinA eka-eka aMzano sadupayoga karo. 4. "mAro mokSa thaze ke nahIM,' evI nirAzAne khaMkherI kADho. 5. "mAro mokSa thaze ja,' AvI zraddhAne dRDha rAkho. For Private And Personal Use Only Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhastha mATeno mokSamArga yazceha jinavaramate gRhAzramI nizcita: suviditArthaH / darzana-zIla-vratabhAvanAbhirabhiraJjitamanaska: / / 303 / / sthUlavadhAnRtacauryaparastrIratyarativarjitaH satatam / digvratamiha dezAvakAzikamanarthaviratiM ca / / 304 / / sAmAyikaM ca kRtvA pauSadhamupabhogapArimANyaM ca / nyAyAgataM ca kalpyaM vidhinA pAtreSu viniyojyam / / 305 / / caityAyatanaprasthApanAni kRtyA ca zaktitaH prayataH / pUjAzca gandhamAlyAdhivAsadhUpapradIpAdyAH / / 306 / / prazamaratinityatRSito jina-guru-sAdhujanavandanAbhirataH / saMlekhanAM ca kAle yogenArAdhya suvizuddhAm / / 307 / / prAptaH kalpeSvindratvaM vA sAmAnikatvamanyadvA | sthAnamudAraM tatrAnubhUya ca sukhaM tadanustpam / / 308 / / naralokametya sarvaguNasampadaM durlabhAM punarlabdhvA / zuddhaH sa siddhimeSyati bhavASTakAbhyantare niyamAt / / 309 / / artha : A manuSyalokamAM, je gRhastha jinamatamAM vizvAsa kare che, tanvAne sArI rIte jANe che ane samyagu darzana, zIla, vrata, bhAvanAothI potAnA manane vAsita kare che. sthUla hiMsA, satya, yorI, 52strI, rati-tinA satata tyA cha. hita, dezAvakAzika vrata, anarthadaMDavirati vrata, sAmAyika vrata, pAMpadha vrata ane bhogapabhogaparimANa karIne, nyAyapUrvaka upArjana karelA atrAdidravyane vidhipUrvaka supAtromAM Ape che, zakti anusAra prayatnapUrvaka cetyAlayanI pratiSThA karIne, gaMdha-mAvA-adhivAsadhUpa-dIpaka vagerethI pUjA kare che, prazamabhAvanI prItimAM sadA tarasyo, tIrthaMkara-AcArya-sAdhupuruSonA vaMdanamAM abhirata, mRtyakALa suvizuddha saMlekhanA dhyAnathI ArAdhe che, (ta gRhastha) sAMdharmAdi devalokamAM indrapada, sAmAnika deva -pada ke bIju koI viziSTa devatva pAme che. tyAM te sthAnane anurUpa sukha bhogavIne. For Private And Personal Use Only Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhastha mATeno mokSamArga 49 manuSya lokamAM janmIne, pharIthI durlabha evI sarvaguNonI saMpatti pAmIna, zuddha thayelo te AtmA mokSamAM jAya che. ATha bhavomAM to te avazya siddhi pAmaze. vivena: je manuSya gharavAsa tyajIne aNagAra nathI banI zakato, mahAvratonuM pAlana karavA zaktimAna nathI hoto, te manuSya paNa mokSamArgano yAtrika banI zake che, sadgati prApta karI zake che ane paraMparAe.. zramaNajIvana jIvavAnuM sAmarthya meLavIne...vadhumAM vadhu ATha janma A saMsAramAM laIne mokSamAM jAya che. gRhasthocita mokSamArganI ArAdhanAnuM spaSTa mArgadarzana granthakAre ahIM ApyuM che. | sarvaprathama sarvajJa-vItarAganAM vacanomAM daDha zraddhAvAnuM banavuM paDe. jinavacanamAMjinapravacanamAM zraddhA tyAre janme ke jyAre e gRhastha jinavacanone jANe. jinavacanone jANyA vinA, e vacanono svIkAra na thaI zake. "stava saMsAraravuM prarvavana' saMsArasAgarathI pAra utAranAruM A ja jinavacana che -Avo nirNaya eNe karavAno hoya che. bahu sArI rIte jinavacanone jANavAnAM che. eTale granthakAre suvidritArtha :' zabdano prayoga karyo che. jANIne enA para daDha zraddhA sthApita karavAnI che, eTale " jita' zabda prayojyo che. jinavacanone, sarvajJabhASita mokSamArgane jANavA-samajavA mATe e saddagRhastha mahAnuM mRtadhara jJAnI puruSonAM caraNomAM besI vinayapUrvaka adhyayana karavuM joIe. potAnI jeTalI buddhi hoya, e anusAra adhyayananA UMDANamAM javuM joIe. yathArtharUpe padArthono nirNaya karavAnI abhiruci. jinavacanonA zravaNavAMcanamAM manuSyane prerita karatI rahe che. e abhirucithI ja jinavacana-niSThA utpanna thAya che. AstikatAno zubha bhAva AtmAmAM pragaTyA pachI e AtmAmAM bIjA cAra zubha bhAvo ochAvattA pramANamAM pragaTyA vinA na rahe. 1. du:khI jIvonAM duHkha dUra karavAnI icchA jAge, 2. pAMca indriyonA viSayomAM Asakti ghaTe, 3, saMsAranAM baMdhanono bhaya ane mokSa tarapha prIti jAge, 4, rAga-dveSanI tIvratA ghaTe. mithyA mAnyatAonA kadAgraha upazAnta thAya, alabatta, A samyagudarzanano nirmaLa bhAva tyAre pragaTe ke jyAre AyuSya karma sivAyanAM sAta karmonI sthiti 'antaH koDAkoDI sAgaropama' thAya. saMsAranuM paribhramaNa (janma-mRtyu) "ardha pudgala-parAvarta'nI aMdara zeSa rahyuM hoya. For Private And Personal Use Only Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa00. prazamarati AtmAmAM samyagdarzanano guNa pragaTa thayA pachI, e sadgRhastha yathAzakti, heyano tyAga ane upAdeyano svIkAra karavAnI icchA kare che. e gRhasthocita vrata ane niyamo (zIla) ne jANe che, samaje che. anityAdi bAra bhAvanAonA ciMtanathI enAmAM vrataniyama grahaNa karavAnuM baLa pragaTe che. eno manobhAva daDha bane che. ja hiMsA Adi pAMca pApomAM aihika Apatti ane pAralaukika aniSTanuM darzana kare che. >> 'hiMsA Adi doSomAM duHkha ja che,' ema vAraMvAra bhAvanA bhAve che. prANImAtramAM, maitrIbhAvanA, guNAdhika manuSyomAM pramodabhAva, duHkhI thatA jIvomAM karuNA-bhAvanA ane avinIta-kupAtromAM mAdhyamathyavRtti keLave che. A jagatanA svabhAvanuM ane zarIranA svabhAvanuM ciMtana karI, saMvega ane vairAgyane puSTa kare che. gRhasthocita bAra vrata : 1. sthUla prANAtipAtathI virati : "prANAtipAta' eTale hiMsA. "pramAdathI thatA prANavadhane hiMsA kahevAmAM AvI che. gRhasya-jIvanamAM sUkSma jIvo (pRthvIkAyAdi ekendriya jIvo)nI hiMsA varjavI zakya na hovAthI, skUla (baMindriyAdi jIvo) jIvonI hiMsA varjavAnuM A paheluM vrata che. athavA sthUlano tAtparyArtha "saMkalpa hiMsA che. "A jIvone mAruM' Avo saMkalpa te sthala prANAtipAta kahevAya. A saMkalpapUrvaka hiMsA nahIM karavAnuM, A paheluM vrata che. sthUla prANanAzanI vRtti ane pravRtti ochI thatAM vyaktigata jIvanamAM ane sAmudAyika jIvanamAM zAnti ane sukha pravarte che. ema karatAM pramattayogarUpa sukSma hiMsAno paNa tyAga sahaja bane che. sthala hiMsAnA tyAganuM vrata lIdhA pachI, nIcenI pAMca sAvadhAnI rAkhavI ja joIe. 166. hiMsAnRtasteyAbrahmaparigrahebhyo virativratam / / - tattvArthe0 7/1 167. hiMsAdiSvihAmutra caapyaavdydrshnm| duHkhameva vA / maitrIpramodakArUNyamAdhyasthyAni sattvaguNAdhikaklizyamAnAvineyeSu / jagatkAyasvabhAvau ca saMvegavairAgyArthama / / - tavArthe 94-7 168. prAyo IJtu prAdhyApakoi phirasa// - tasvArtheo 98 For Private And Personal Use Only Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa01 gRhastha mATeno mokSamArga * koI paNa jIvane tenA iSTa sthaLamAM jatAM aTakAvavo ke bAMdhI rAkhavo nahIM. paroNAthI ke cAbUkathI phaTakA mAravA nahIM. kAna, nAka, cAmaDI vagere avayavo bhedavA ke chaMdavA nahIM. pazu upara ke manuSya upara, tenA gajA bahArano bhAra lAdavo nahIM. che koInA khAnapAnamAM aMtarAya karavo nahIM. gRhastha-jIvananI koI pharajathI kadAca AnuM pAlana na thaI zake, to paNa hRdayanI komaLatA ghavAya nahIM ane sAmenA jIvanuM mota na thaI jAya, eTalI kALajI to rAkhavI joIe. 2. sthUla mRSAvAda (amRta) thI viratiH mRSAvAda eTale asatya "pramAdathI irAdApUrvaka asat kathana karavuM, tenuM nAma asatya. je vastu astitva dharAvatI hoya teno niSedha karavo athavA je vastu je rUpe hoya te karatAM judA rUpamAM kahevI-tenuM nAma asat kathana, vAta satya hovA chatAM parane pIDA kare tevI hoya, tene paNa asadu kathana kahevAmAM AvyuM che. sthUla mRSAvAdano artha che - irAdApUrvaka (duSTa) asat kathana karavuM. tenA tyAgarUpa A bIjuM vrata che. sthUla asatyanA tyAganuM vrata lenAra gRhastha nIcenI pAMca sAvadhAnI rAkhavI joIe. sAcuM-khoTuM samajAvIne koIne ADe raste doravA nahIM. rAga-dveSathI prerAIne, pati-patnI, bhAI-bhAI, pitA-putra vagerene chUTAM pADavAM nahIM. emanI sAcI paNa gupta vAto pragaTa karavI nahIM. khoTA Aropa mUkavA nahIM. khoTI mahora chApIne, khoTA hastAkSara karIne...khoTA dastAveja karavA nahIM. banAvaTI noTo chApavI nahIM. banAvaTI sikkA calAvavA nahIM. koIe mUkkI thApaNane pacAvI pADavI nahIM, thoDI paNa thApaNa oLavavI nahIM. aMdaroaMdara prIti tUTe te AzayathI eka-bIjAnI cADI khAvI nahIM. koInI vAta pragaTa karIne halakA pADavA nahIM. 3. sthUla adattAdAnathI virati : adattAdAna eTale corI. adattAdAnane "steya' paNa kahevAmAM Ave che. aNadIdhuM levuM tenuM nAma corI. je vastu upara koI bIjAnI mAlikI hoya te vastu bhale taNakhalA jevI 12. umiyAnanRtaI - tA. 7/2 170. adattAdAnaM steyam / - tattvArthe 710 For Private And Personal Use Only Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa02 prazamarati tuccha hoya tenA mAlikanI rajA vinA, corI karavAnA AzayathI levI tene corI kahevAya. sthala corIno artha A che : duniyAmAM (samAja, rAjya) jene corI kahevAtI hoya tevI corI karavI. AvI corInA tyAgarUpa A trIjuM vrata che. A vrata lenAra gRhastha, game tevI sArI vastu ke je parAI hoya tenA tarapha lalacAI javuM na joIe. bIjAnI vastu levAno vicAra paNa na karavo joIe. sthala corInA tyAgarUpa trIjuM vrata lenAre pAMca sAvadhAnI rAkhavAnI che : koIne corI karavA mATe jAte preraNA na karavI. bIjA dvArA preraNA karAvavI nahIM ke corInA kAmamAM saMmata thavuM nahIM. corIno mAla levo nahIM, rAkhavo nahIM. che dezanA AyAta-nikAsanA niyamonuM ullaMghana karavuM nahIM, dANacorI karavI nahIM. khoTAM mApa, kATalAM ke trAjavAM vagerethI vastunI levaDa-devaDa karavI nahIM. asala vastunI nakala karIne calAvavI nahIM. (jema svadezI kApaDa para videzI mArko chApIne calAvavuM.. vagere). 4. sthUla maithunathI virati : sthUla maithuna eTale parastrIgamana."gRhasya parastrInA tyAgarUpa A cothuM vrata levAnuM che. strI-puruSanI ratikriyAmAM "maithuna' zabdano rUDha prayoga thayelo che. maithunano sarvathA mina-vacana-kAyAthI tyAga, te mahAvrata che. AMzika bhAga te vrata che. gRhastha svastrI sAthe maithuna seve, paraMtu parastrI sAthe maithuna na seve, AnuM nAma sthUla maithunathI virati. (strInA mATe, parapuruSa sAthenA maithunanA tyAgarUpa vrata samajavAnuM che.) A vratanA dhAraka gRhastha nIcenI pAMca sAvadhAnI rAkhavAnI che. A kanyAdAnanA phaLanI icchAthI ke snehasaMbaMdhathI bIjAnI saMtatinA vivAha na karavA. ja koI bIjAe alpakALa mATe (paisA ApIne) rAkhelI vezyA vagere strIno te kALamAM upabhoga na karavo. * vezyA, virahiNI strI, anAtha strI vagere ke je koI puruSanA kabajAmAM na hoya, teno paNa upabhoga na karavo. A sRSTiviruddha ratikriyA na karavI. 171, paravAnivRtivratA nu paraMparikRtira-trIpariphaR: | For Private And Personal Use Only Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhastha mATeno mokSamArga pa08 vAraMvAra kAmecchAnuM uddIpana na karavuM. (kAmecchAnuM uddIpana vAraMvAra thAya evuM khAvuM-pIvuM na joIe, evuM vAMcavuM na joIe, evAM dRzyo na jovAM joIe, evA saMparka na rAkhavA joIe.) sva-strI (patnI) sivAyanI strIo sAthe A vratanA dhArake hasavAnuM, pharavAnuM ke sparzavAnuM tyajavuM ja joIe. e ja rIte sva-puruSa (pati) sivAyanA puruSo sAthe, A vratanI dhAraka strIe hasavAnuM, pharavAnuM ke zarIrasparza karavAnuM tyajavuM ja joIe. 5. sthUla parigrahathI virati : granthakAre parigrahano artha "mUccha' karelo che. A artha teoe "tattvArthAdhigama' granthamAM karelo che. prastuta granthamAM teoe rati-arati' artha karelo che. rati eTale khuzI, arati eTale nAkhuzI. je manuSyane dhana-dhAnya, sonuM-rUpuM..jhaverAta. .ghara...dukAna-jamIna vagere sthAvarajaMgama saMpattimAM mUrchA hoya che, Asakti hoya che, tene kSaNekSaNe rati-arati thavAnI che. mATe parigrahanA pariNAmarUpa viratinuM A pAMcamuM vrata che. parigrahamAM rati-arati ghaTavI joIe. A vrata dhAraNa karanAre nIcenI sAvadhAnI rAkhavI joIe. che je jamIna khetIvADIne yogya hoya te kSetra' kahevAya ane rahevAlAyaka jamInane vAstu' kahevAya. A baMnenuM pramANa nakkI karyA pachI, lobhavaza banIne, te maryAdAnuM atikramaNa na karavuM joIe. ghaDAyelA ke nahIM ghaDAyelA sonA-cAMdInA karelA pramANanuM ullaMghana na karavuM. pazudhananuM nakkI kareluM pramANa ane ghauM-bAjarI vagere dhAnyanuM nakkI kareluM pramANa ullaMghavuM na joIe. nokara-cAkara vagerenI nakkI karelI saMkhyAno atikrama na karavo joIe. * vAsaNo ane vastronA nakakI karelA pramANanuM atikramaNa na karavuM joIe. A pAMca aNuvrato kahevAya. Ane "mULa guNa' paNa kahevAya che. traNa. guNavrato ane cAra zikSAvratone "uttara guNa' kahevAya che. granthakAre A uttara gune "zIla" kahela che. 6. diguvirati vrata: pUrva-pazcima, uttara-dakSiNa ane Urdhva-adha dizAomAM javAnuM parimANa karavuM, te parimANathI bahAra na javArUpa A vrata che. ahIM sudhI jaIza, enAthI AgaLa nahIM jAuM." A rIta vrata levAya che. A vratanA dhArake nIcenI sAvadhAnIo rAkhavAnI che. For Private And Personal Use Only Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa04 prazamarati A vRkSa, pahADa vagere upara caDavAmAM ke plenamAM musApharI karavAmAM UMcAInuM pramANa nakkI karyA pachI, lobhAdithI maryAdA toDavI nA joIe. e nIce bhoMyarAmAM...kUvA vageremAM UtaravAnuM pramANa nakkI karyA pachI maryAdA na toDavI. * tIrachA javAnuM moTarathI, relavethI ke page cAlIne pramANa, mAIla, kilomITara vagere] nakkI karyA pachI atikramaNa na karavuM joIe. judI judI dizAonuM juduM juduM pramANa svIkAryA pachI, ochA pramANavALI dizAmAM khAsa prayojana UbhuM thAya tyAre, bIjI dizAmAM svIkArelA pramANamAMthI amuka bhAga ghaTADI, iSTa dizAmAM vadhAro karavo na joIe. * pramAdathI ke mohathI lIdhelA vratanuM svarUpa ane maryAdA bhUlI na javAya, tenI kALajI rAkhavI joIe. 7. dezAvakAzika vrata : haMmeza mATe dizAomAM javAnI maryAdA nizcita karelI hoya, chatAM e maryAdAmAM rahIne, vakhate vakhate prayojana pramANe kSetranuM pariNAma nakkI karavuM ane tenI bahAranAM pApakAryothI nivRtti levI tenuM nAma dezAvakAzika vrata. A vratanA dhArake nIcenI sAvadhAnI rAkhavI joIe. jeTalA pradezano niyama karyo hoya, tenI bahAra rahelI vastunI jarUra paDe tyAre pote to na javuM, parantu saMdezA Adi dvArA bIjA pAse paNa te vastu na maMgAvavI. nokara Adine hukama karIne tyAM beThAM-beThAM paNa kAma na karAvI levuM joIe. nizcita karelI maryAdA bahAra rahelA koIne bolAvIne kAma karAvavA khAMsI vagerenA zabdoccAra na karavA joIe. A zabda to nahIM, izArAthI judI judI zarIranI AkRti paNa na bolAvAya. kAMkarA vagere pheMkIne paNa potAnI pAse AvavAnI sucanA na apAya. 8. anarthadaMDavirati vrata : prayojanano abhAva te anartha. prayojana vinA potAno AtmA daMDAya, te anarthadaMDa kahevAya. potAnA bhAgarUpe prayojanathI je pApa-vyApAra thAya te sivAyanAM badhAM pApa-vyApAra anarthadaMDa kahevAya. tenI nivRtti levI, te AThamuM vrata che. A vratanA dhArake nIcenI sAvadhAnIo rAkhavAnI che. asabhya bhASaNa na karavuM, parihAsa mizakarI na karavo. For Private And Personal Use Only Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhastha mATeno mokSamArga * bhAMDa jevI zArIrika kuceSTAo na karavI. * nirlajjapaNe asaMbaddha bolavuM nahIM. * zastra, agni vagere pApasAdhano bIjAne ApavAM nahIM. * AvazyakatA karatAM vadhAre kapaDAM, ghareNAM, tela, caMdanAdi rAkhavAM nahIM. 9. sAmAyika vrata : amuka samaya sudhI [be ghaDI=48 miniTa)pApa-pravRttino tyAga karI pratijJApUrvaka [remi bhaMte! sUtra dvArA, dharmapravRttimAM sthira thavuM, tene sAmAyika vrata kahevAya. A vrata moTA bhAge caityAyatanamAM ke sAdhu pAse karavAnuM hoya che. A vratanA dhArake nIcenI sAvadhAnIo rAkhavAnI hoya che : * hAtha, paga vagere aMgonuM nakAmuM halana-calana na karavuM. * arthahIna, saMskArahIna hAnikAraka bhASA na bolavI. * krodhAdi vikArone vaza thaI khoTA vicAro na karavA. 505 * kaMTALavuM nahIM, jema tema pravRtti na karavI. * ekAgratA rAkhavI, cittane sthira rAkhavuM. 'huM sAmAyikamAM chuM.' te yAda rAkhavuM. 10. pauSadha vrata : AThama-caudasa-pUnama vagere parvatithinA divasomAM, pratijJApUrvaka cAra praharano ke ATha praharano pauSadha karavo arthAt AhArano tyAga karavo, zarIranI vibhUSAnAM tyAga karavo, vyApArano tyAga karavo ane brahmacaryanuM pAlana karavuM-A cAra prakAranuM pauSadhavrata hoya che. A vratanA dhArake nIcenI sAvadhAnIo rAkhavAnI che : * koI jaMtu che ke nahIM, e AMkhathI joIne ke komaLa upakaraNathI [caravALAthI pramArjana karIne, maLa-mUtra...zleSma vagere tyAgavAM joIe. * joIne, pramArjIne lAkaDI, bAjaTha vagere mUkavAM-levAM. * joIne, pramArjIne Asana pAtharavuM ke saMthAro pAtharavo. utsAhathI yogya pravRtti karavI. For Private And Personal Use Only * 'huM pauSadhamAM chuM, 4, ke 8 praharo mAre pauSadha che...' vagere yAda rAkhavuM. 11. upabhoga-paribhoga-pariNAma vrata : puSpa, dhUpa, snAna, vilepana vagere upoga kahevAya. vastra, zayana vagere paribhoga kahevAya. bhojananI apekSAe azana-pAna-khAdya-svAgharUpa upabhoga che, tAtparya e che ke jemAM ghaNAM- ja pApano saMbhava hoya tevAM khAnapAna, ghareNAM, kapaDAM, vAsaNa vagereno tyAga Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa06 prazamarati karI, ochA pApavALI vastuonA bhoga mATe parimANa nakkI karavuM te A 11 muM vrata che. A vratanA dhArake nIcenI sAvadhAnIo rAkhavAnI che : * koI paNa jAtanI vanaspati vagere sacetana padArthano AhAra na karavo. ka ThaLiyA, goTalI Adi acetana padArthathI yukta phaLono AhAra na karavo. tala, khasakhasa vagere sacitta vastuthI mizrita lADavA Adino AhAra na karavo. tema ja kIDI, kuMthuAthI mizrita vastunuM bhojana na karavuM. A dArU vagere mAdaka dravyonuM sevana na karavuM. adhakacaruM rAMdheluM, barAbara nahIM rAMdheluM bhojana na karavuM. 12. atithi-saMvibhAga dvata: nyAyathI pedA kareluM ane sAdhu-sAdhvIne khape tevI khAnapAnAdi yogya vastuonuM, ubhaya pakSane lAbha thAya evI rIte, zuddha bhaktibhAvapUrvaka supAtramAM ApavuM-tenuM nAma atithi saMvibhAga vrata, A vrata1. pauSadhavratanA pAraNAnA divase karAya. 2. sAdhu-sAdhvInA nimitte baneluM bhojana na joIe. 3. ghare AvelA sAdhuone AdarapUrvaka bhojanAdi ApavAnAM. 4. sAdhune je na ApyuM hoya te dravya pote na khAya, A vratanA dhArake nIcenI sAvadhAnI rAkhavAnI che : ka khAnapAnanAM dravyo sAdhune na ApavAM paDe evI buddhithI e dravyone sacitta vastunI upara ke aDADIne mUkazo nahIM. ka ApavAnAM dravyo upara sacitta vastu mUkIne DhAMkazo nahIM. ke "A vastu mArI nathI, pArakAnI che,' evuM asatya bolazo nahIM. anAdarathI dAna na dezo. bIjAnI IrSAthI prerAIne dAna na dezo. sAdhu Avaze to mAre ApavuM paDaze." evI bhAvanAthI prerAIne, bhikSAnA samaya pUrve khAI-pI lezo nahIM. A rIte zubha bhAvanAomAM ramato sahastha bAra vratonuM suMdara pAlana kare ane potAnI Arthika-zakti mujaba jinamaMdiramAM jinapratimAnI pratiSThA kare. svajana-parivAranI sAthe, gIta-vAjiMtronA nAda sAthe.. nRtyakAronAM nRtya sAthe. hRdayanA UchaLatA umaMga sAthe te pratiSThA kare. A prasaMge, jinazAsananI For Private And Personal Use Only Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhastha mATeno mokSamArga 507 je je mArgoe prabhAvanA thaI zake ema hoya te te mArge dAna Ape, arthAt sAmAnya janasamUha jinazAsanano prazaMsaka bane evA upAyo kare. te mATe te deza ane kALano pukhta vicAra kare. guNothI ane vratothI janasamAjamAM priya ane AdaraNIya banelAM prazAntAtmA ja jinazAsananI mahAna prabhAvanA karI zake che. * pratiSThA karIne te satpuruSa tIrthaMkara paramAtmAnI pratimAnI bhAvapUrvaka pUjA kare. jinamaMdirane viziSTa sugaMdhI dravyothI surabhita karI de. te pachI tAjAM sugaMdhI puSponI mALA jinapratimAnA kaMThe paherAve. mUlyavAna suMdara vastro caDhAve, uttama sugaMdhI dhUpathI pUjA kare...romAMcita zarIre prabhunI dIpakapUjA kare. bhAvapUrNa udayathI paramAtmAnI stavanA kare. * 'kyAre huM sAdhutA pAmIza? kyAre huM kaSAya-zatru para vijaya meLavIza? kyAre huM jJAna-dhyAnamAM lIna banIza? kyAre huM prazama-rasamAM 2maNatA karIza?' AvA abhilASa tenA dhairya haMmeza UchaLatA hoya. * sadaiva e mahApuruSa, tIrthaMkara bhagavaMtanA smaraNamAM-darzanamAM-vaMdanamAM abhirata hoya. trikALa jinapUjA karato hoya. * sadaiva, AcArya, upAdhyAya ane sAdhunAM darzana-vaMdanamAM ane sevAbhaktimAM tatpara hoya. hRdayamAM prIti, Adara...bahumAna bharelAM hoya. * jyAre ane samajAya ke 'have mAruM AyuSya thoDuM ja bAkI che, mRtyu nikaTa che,' tyAre te'mAraNAntika saMlekhanA' kare che. kaSAyo para vijaya meLavavA mATe, kaSAyone pAtaLA karI devA 'saMlekhanAvrata' levAmAM Ave che. A saMlekhanA-vrata vartamAna zarIrano aMta Ave tyAM sudhI levAtuM hovAthI te 'mAraNAMtika saMlekhanA' kahevAya che. saMlekhanA-vratamAM prANono nAza thAya che. paraMtu te rAga, dveSa ke mohathI nathI thato, mATe tene 'ApaghAta' na kahevAya. A vratano janma thAya che nirmohI ane vItarAga banavAnI bhAvanAmAMthI! A vrata tyAre ja levAmAM Ave che ke jyAre nizcitarUpe mRtyu najIka dekhAya ane koI paNa durdhyAna thavAnI zakyatA na hoya. A vrata svIkAranAra puruSe nIcenI sAvadhAnIo rAkhavAnI hoya che : * A vrata svIkAranArane loko puje che, satkAre che, prazaMse che, te joIne lalacAI javAnuM nathI ane 'huM vadhu jIvuM to sAruM' evI icchA nathI karavAnI. 172. mAraNAntikI saMlekhanA joSitA / - tattvArthe0 7/17 For Private And Personal Use Only Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 508, prazamarati A vrata lIdhA pachI, koI sevA karanAra na hoya, koI Adara ApanAra na hoya, tethI kaMTALI na jazo ane "jaladI mota Ave to sAruM evI icchA na karazo. A vrata lIdhA pachI, mitro upara ke putrAdi upara sneha nathI rAkhavAno. jIvanamAM anubhavelAM vaiSayika sukhone yAda na karazo. tapa-tyAgano badalo koI paNa bhogasukharUpe bhAgavAnI bhUla nA karazo. ATalI sAvadhAnIo rAkhIne, dharmadhyAnamAM te ramato rahe che. A rIte parama vizuddha saMlekhana-vratanuM e pAlana kare che. pAlana karatAM karatAM samAdhimRtyune bheTe che! teno janma devalokamAM thAya che. vaimAnika (1 thI 12) devalokamAM indutva prApta kare athavA indrasamAna saMpatti-vaibhavavALo "sAmAnika' deva thAya. indra ke sAmAnika deva na thAya to paNa te viziSTa kRddhi, dhRti ane prabhAvavALo vaiimAnika deva to thAya ja. prazna : manuSya-jIvanamAM ucca koTinuM dhArmika deza-virati jIvana jIvIne devalokamAM e jIvAtmA aviratipaNuM kema pAme che? ene bIjo janma to kramika dhArmika-AdhyAtmika vikAsa thAya, tevo maLavo joIe ne? uttara : samyagadaSTi jIvAtmA ane dezavirati jIvAtmA devagatinuM ja AyuSya karma bAMdhatA hoya che. je gatinuM AyuSya karma bAMdhyuM hoya, te gatimAM javuM ja paDe che. deva gatimAM jIvAtmA vrata-niyamonuM pAlana nathI karI zakato, paraMtu paramAtmAnuM smaraNa darzana-pUjana stavana...Adi karI zake che. vaLI, tyAM indro to samakitadaSTi ja hoya che. ahIMnA mAnava-jIvanamAM je AtmAo bAhya-Antara ucca koTinI dharma-ArAdhanA karIne devalokamAM jAya che, teo badhA ja prAya: tyAM samakitaSTi hoya che. eTale devalokanAM divya sukho asaMkhya varSo sudhI bhogave chatAM temAM DUbI nathI jatA, manudhyakSetramAM jyAM jyAM vicaratA tIrthakaro hoya tyAM avAra-nnavAra jatA hoya che ane dharmopadeza sAMbhaLatA hoya che. "naMdIzvara' dvIpa jevAM zAzvatuM tIrthonI yAtrA karavA mATe paNa jatA hoya che. tIrthakaronAM janma-dIkSA-kevaLa-nirvANa kalyANakonI ujavaNI karavA jatA hoya che. jyAre jyAre chadmastha jIvone kevaLajJAnanI prApti thAya che tyAre kevaLajJAnanA ma. tsiva UjavavA jatA hoya che. manuSya jIvanamAM pALelo vrata-niyamo niSphaLa jatAM nathI, saMskArarUpe e For Private And Personal Use Only Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamaratinuM phaLa pa09 badhI sAdhanA AtmAmAM surakSita rahe che. devalokanuM AyuSya pUrNa thatAM tenA punarjanma manuSyarUpe thAya che. ka Arya kSetramAM ucca jAti-kuLamAM janme che. premALa-udAra svajano maLe che. rU5-lAvaNya ane saubhAgyanI prApti thAya che. * nIrogI ane baLavAna zarIra maLe che. e paramAtma-bhakitanA saMskAro jAge che. - samyam darzanano guNa pragaTe che. matijJAna-zrutajJAnano uddala prakAza patharAya che. ja dezavirati jIvana maLe che. ka sarvavirati-zramaNajIvana maLe che. >> bAra prakAranA tapa karIne kamane saMvara kare che. A sarva karmono nAza karI parama zuddha bane che, mukta bane che. kadAca, A rIte trIje bhava mukti na maLe to cotho bhava devalokano, pAMcamo mane pya lokano, chaThTho devalokano...sAtamAM manuSya lokano. ema ATha bhavamAM to te mokSa jAya ja. gRhastha paNa uttarottara AtmavikAsa karIne kevI rIte pUrNatA pAme che, teno vyavasthita krama, A rIte granthakAre batAvyo che. prazamatinuM phaLa ityevaM prazamarateH phalamiha svargApavargayozca zubham / samprApyate'nagArairagAribhizcottaraguNADhyaiH / / 310 / / artha : (ti granthasamAptisUcaka che) A rIte, uttara guNothI muLa guNothI paNa) samRddha aNagArA ane gRhastho, prazamaratinuM varga-apavargarUpa zubha phaLa prApta kare che. vivecana : prazamarati! kapAyajaya! enuM phaLa vistArathI batAvyA pachI, sArarUpe batAve che : svarga ane apavarga. svargamAM abhyadayanuM sukha maLe che, apavarga-mokSamAM niHzreyasanuM sukha For Private And Personal Use Only Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 510 prazamarati maLe che. baMne sukho pAralaukika che. duniyAmAM zreSTha bhautika sukho svargamAM maLe che. AtmAnuM zreSTha AdhyAtmika sukha mokSamAM maLe che. e baMne prakAranAM sukho to ja maLe che, jo manuSya kaSAyo para vijaya meLave che. prathama-rasano niraMtara AsvAda kare che. jinezvaronI badhI AjJAonI sArabhUta AjJA A ja che : kaSAyone jIta! rAga-dveSane jIto. upAdhyAya zrI yazovijayajI '35zaraNakya' granthanA upasaMhAramAM A ja vAta kahe che : kiM vahuNA? iha jaha jaha rAgaddosA lahuM vilijjaMti / taha taha payaTTiavvaM esA ANA jiNiMdANaM / / zuM ghaNuM kahIe? je je rIte vahelAmAM vahelo rAga-dveSano (kapAyono) vilaya thAya, te te rIte pravartavuM-A jinendronI AjJA che." kaSAyono jaya karatAM karatAM, prazamarasanI anubhUti karavA AtmasvarUpanuM dhyAna karavAnA upAya, upadrezaR" mAM batAvavAmAM Avyo che : azubha vikalpono cheda karIne, krodhAdi kaSAno tyAga karI (thoDA samaya mATe paNa) zuddha banI, yathA-avasara AtmasvarUpanuM dhyAna karavuM. zarIra, ghara, dhana, palaMga, mitra tathA putro paNa anya che, paradravya svarUpa che. te badhAMthI huM judo chuM.' A ciMtana karIne pachI nitya niSkalaMka, jJAnadarzana-samRddha, avazya upAdeya, zAzvat padarUpa zuddha AtmasvarUpanuM dhyAna karavuM. A dhyAna karavAthI rAga-dveSanI pariNati ghasAya che, dhIre dhIre nAza pAme che. bhagavAna umAsvAtie "jagatanA jIvo kaSAyono nAza karI zAzvatu sukha prApta kare,' AvI zreSTha zubha bhAvanAthI "prazamarati' granthanI racanA karI che. sahu gRhastha ane sAdhuo A granthanuM pratidina adhyayana-manana ciMtana karatA rahe to temanA rAga-dveSa maMda paDaDyA vinA na rahe, teone svarga ane mokSanAM sukha maLyA vinA na rahe. zarta eka ja che-temaNe mULa guNothI ane uttara guNothI samRddha banavuM ja paDe. granthanA viSayane pUrNa karIne have granthakAra potAnuM Atmanivedana khUba vinamra zabdomAM kare che : For Private And Personal Use Only Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir granthakAranuM Atmanivedana jinazAsanArNavAdAkRSTAM dharmakathikAmimAM zrutvA / ratnAkarAdiva jaratkapardikAmuddhRtAM bhaktyA / / 310 / / sadbhirguNadoSajJairdISAnutsRjya guNalavA graahyaaH| sarvAtmanA ca satataM prazamasukhAyaiva yatitavyam / / 311 / / artha : samudramAMthI kADhelI jI koDI jevI, jinazAsanarUpa samudramAMthI kADhelI A dharmakathAne (prazamaratinI bhaktithI sAMbhaLIne. guNa-doyanA jJAtA sajjanoe, doSone choDIne thoDA paNa guNa grahaNa karavA joIe ane prazamasukha mATe ja satata sarva prakAre vizeSa prayatna karavo joIe. vivecana : vAcakazreSTha bhagavAnuM umAsvAti "prazamarati' granthane pUrNa karatAM je Atmanivedana kare che te sahu lekhako mATe, TIkAkAro mATe ane saMgrahakAro mATe mananIya che, preraNAdAyI che. bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANa pachI lagabhaga 471 varSe thaI gayelA A mahAnuM mRtadhara maharSie pa00 granthonI racanA karI hatI. moTA bhAganI teonI grantharacanAo saMgraharUpa hatI. teonA buddhi-zruta ane anubhavanA paripAkarUpe hatI. A granthanA prAraMbhamAM kArikA 3 thI 15 teoe je "Atmanivedana' karyuM che ane namratA-laghutA pradarzita karI che, te mumukSu Tharela AtmAne gadgad karI nAMkhe che. AvA TocanA vidvAna maharSi...ane AvI namratA !!' granthanA aMte paNa teo potAnA AMtarabhAvonI abhivyakti evA ja vinamra ane sarala zabdomAM kare che. jinazAsanarUpI samudramAMthI kADhelI A dharmakathA, samudramAMthI kADhelI jIrNa koDI jevI che...' -"prazamaratine teo ratnAkaranA ratna sAthe nathI sarakhAvatA! koDI sAthe. sarakhAve che. te paNa jIrNa koDI sAthe! to zuM jinavacana jIrNa koDI jevAM che? nA, jinavacana to ratnasaza ja che, paraMtu teoe sApekSa dRSTie A pratipAdana kareluM che. samudramAM jema ratno hoya tema koDIo paNa hoya. sArI koDIo paNa hoya tema jIrNa koDIo paNa hoya! tevI rIte jinazAsananA zrutasAgaramAM cAMda pUrvemAM (daSTivAdamAM) raheluM zrata ratnasamAna che. tenI apekSAe temaNe prazamarati'mAM saMgraheluM zrata koDI samAna che. koDInI jIrNatA batAvI che For Private And Personal Use Only Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 512 prazamarati grantharacanAnI dRSTie. e mahApuruSanI dRSTie 'meM karelI grantharacanA saMkSipta che...jevI joIe tevI suMdara nathI...' evuM lAgyuM haze, athavA huM mArI grantharacanAne zreSTha...suMdara kema kahuM? evuM kahevAmAM to uddhatAI che...' mATe temaNe 'prazamatine' jIrNa koDI jevI kahI hoya! jema koI zrImanta sajjana, potAnA vizALa ane suMdara baMgalAmAM AvavAnuM nimaMtraNa koI moTA mANasane ApatAM kahe che : 'mArI jhUMpaDIne pAvana karo...!' e potAnA bhavya baMgalAne jhUMpaDI kahe che, evI rIte koI vinamra zrImanta koI zubha kAryamAM lAkha rUpiyA ApatAM kahe che : 'mArI A tuccha rakamano svIkAra karo!' e lAkha rUpiyAne tuccha rakama kahe che...AvI ja rIte granthakAre potAnA granthane 'jIrNa koDI' kema na kahI hoya! teo kahe che : 'meM bhaktithI prerita thaIne, jinazAsanarUpa sAgaramAMthI A dharmakathA uSkRta karI che.' teoe granthanA prAraMbhamAM paNa 'tamavicArpitayA...' zabdothI A vAta karI che, paraMtu e bhakti teoe, teonA pahelAM thaI gayelA mahAn zrutadhara maharSio tarapha pradarzita karI che, jyAre ahIM granthanA aMte teo carama tIrthaMkara paramAtmA mahAvIradeva tarapha pradarzita kare che. je paramAtmAnuM dharmazAsana pAmIne teo samyag darzana-jJAna-cAritrarUpa mokSamArgane ArAdhI zakyA, te paramAtmA pratye haiyuM kRtajJatAthI UbharAya, te svAbhAvika che. te paramAtmAnA dharmazAsana sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA| ta2pha kRtajJatA abhivyakta kare, te ucita ja che. 'matsyA' zabdano A eka artha thAya che. bIjo artha paNa thaI zake che : 'guNadoSanA jJAtA sajjanoe bhaktithI A dharmakathikA [prazamarati sAMbhaLIne [bhavantyA zrutvA dharmathimimAM] doSo [jo A prazamaratimAM dekhAya to. tyajIne thoDA paNa guNa [prazamaratimAMthI grahaNa karavA joIe.' zAstraracanA karavAmAM pAraMgata vidvAno, zAstraracanAnA guNadoSonA jJAtA hoya che. guNa-doSane zodhI kADhI, tenI samAlocanA karavAmAM kuzaLa hoya che. moTA bhAge, bIjAnA racelA zAstramAMthI doSo zodhIne tenI kaTu AlocanA karavAnuM dUSaNa vyApakarUpe jovA maLe che. AvA vidvAno guNo joIne, guNone grahaNa karI zakatA nathI. mATe granthakAra maharSi teone kahe che : 'huM sajjano, A dharmakathikAmAM tamane guNa ane doSa baMne dekhAze. saMpUrNa For Private And Personal Use Only Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSamAyAcanA 513 doSarahita grantharacanA karavAnuM mAruM gajuM nathI..pramAdavaza bhUlo rahI javAnA saMbhava che; paraMtu tame e bhUlonI upekSA karajo ane guNone grahaNa karajo! ja tame doSo joIne enI AlocanA karavAmAM tamArA cittane vyagra karazo to, A prazamarati mAMthI guNa grahaNa karIne "prazamasukha meLavavAno puruSArtha nahIM karI zako. prazamasukhano AsvAda nahIM mANI zako.' kyAreka vyaktiSI ane guNaSI vidvAno, jemanA pratye teone baMdha hoya che temanA racelA granthomAMthI bhUlo na hovA chatAM bhUlonuM udubhAvana karIne kaTu AlocanA karatA hoya che. AvA mANaso zAstrajJAnI hoI zake, paraMtu "sarjana' na hoI zake, sajjano to kSIra-nIra nyAye gaNo ja grahaNa karatA hoya che. grahaNa karelA guNothI ja satata ane samagrapaNe prazamasukha mATe prayatnazIla banI zakAya che. doSadRSTivALo mANasa kyAreya prazamasukha anubhavI zakato nathI. A jIvanamAM prazamasukha ja meLavavA mATe jhajhUmavAnuM che. mATe granthakAre granthanA prAraMbhamAM paNa kahyuM che : dRDhatAmupaiti vairAgyabhAvanA yena yena bhaavn| tasmin tasmin kArya: kAyamanovAmbhirabhyAsaH / / 16 / / vairAgyabhAvanA eTale prazama! chelle paNa e ja vAta doharAve che-"sarvAtmanA ca satataM prazamasukhAyaiva ytitvym|' kSamAyAcano yaccAsamaMjasamiha chandaHzabdasamayArthato mayAbhihitam / putrAparAdhavattanmayaMtavyaM budhaiH sarvam / / 313 / / artha : A prazamaratimAM meM je kaMI chaMdazAstra-zabdazAstra ane Agama-arthanI dRSTie asaMgata kahyuM hoya tene, pravacanavRddhAe, putranA aparAdhane jema pitA kSamA kare che, tema badhuM kSamA karavuM joIe. vivecana : he karuNAvaMta, AjanA A zubha-zubhra prabhAte tamArAM caraNe bhaktipUrNa hRdaye praNipAta karuM chuM. Aje mArA haiye prema, zAnti ane mAdhurya UbharAya che. kAraNa ke sahu mumukSuo upazamarasamAM jhIlatA rahIne zaka ane vivAdathI mukta bane, Asakti ane abhimAnanAM AvaraNo cIrI zake, sarva prakAranI durbaLatAo pheMkI daI zake, eTalA mATe karelI prazamarati' nI racanAnuM kArya pUrNa karyuM che. For Private And Personal Use Only Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 514 prazamarati he vAtsalyanidhi, mArA pratyeka zvAsa sAthe sarvajJazAsana joDAyeluM che. pratyeka ucchavAsa ane samarpaNanuM gIta guMje che, mane koInA pratye dveSa nathI ke durbhAva nathI, chatAM mane pUrNajJAnano prakAza prApta thayo nathI.. saMpUrNa apramattabhAva paNa vikasyo nathI, eTale mArAmAM ajJAna ane pramAda paDelAM ja che. eTale grantharacanAmAM kSatio rahI javAno pUro saMbhava che. chaMdanA niyamonuM kadAca pAlana na thayuM hoya, vyAkaraNanA niyamomAM paNa bhUla thaI gaI hoya ..ane, jinavacanonuM arthaghaTana karavAmAM bhUlo paDI gayo houM. A badhI vAto saMbhavita che... he pitA, tamArA A bALakane kSamA Apo, snehanuM siMcana karIne mane tathA mArI bhUlone mApha karI do, zabdonI A dIrthayAtrA pUrI thaI che. jemanA acinta anugrahathI A yAtrA pUrNa thaI che, temanAM madhura gIta gAvAne hoTha ane haiyuM vyAkuLa che...ajANatAM rahI gayelI bhUlonI kSamA mAguM chuM.. kSamA karo...kSamA karo.. kSamA karo.. jinazAsanano jaya sarvasukhamUlabIjaM sarvArthavinizcayaprakAzakaram / sarvaguNasiddhisAdhanadhanamarhacchAsanaM jayati / / 314 / / artha : sarva sukhonuM mULa bIja, sakaMla arthono nirNaya pragaTa karanAruM ane sarva guNanI siddhi mATe, dhananI jema sAdhanarUpa jinazAsana jaya pAme che. vivecana : he sarva zreyanA karanArA jinezvarI mArA haiye evI zraddhA sthira thaI gaI che ke sarva jIvanAM sarva sukhonuM mULa bIja tuM ja che. Aje huM eka gahana nIrava ciMtanamAM jyAre tArA tarapha vaLyo tyAre tArA prema-AliMgananI prabaLa icchA jAgI...ane huM bolI UThyo : mArI pAsenAM badhAM sukha tArAM ApelAM che. tuM e laI le tArI pAse...ane tuM ja mane tArA bAhupAzamAM laI le. he carAcara vizvanA prakAzaka sarvajJadeva! teM zuM nathI batAvyuM? te zuM nathI samajAvyuM? teM eka paramANuthI laIne meru jevaDAM pahADonuM sUkSma vijJAna ApyuM. teM eka anAdi nigodamAM rahelA jIvanI For Private And Personal Use Only Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinazAsanano jaya 515 oLakhANathI laIne zuddha-buddha-mukta thayelA AtmAnuM svarUpa samajAvyuM. te Adi...anAdi ane anaMtanAM rahasya kholI ApyAM. teM tArA jevA banavAno spaSTa mArga batAvIne, e mArge cAlavAnA vidhi-niSedho batAvyA preraNA ApI, protsAhana ApyuM...badhuM niHzaMka ane nizcita kahyuM. koI zaMkA na rahe, - kAMI bhramaNA na rahe...evuM cokkasa ane suspaSTa samajAvyuM he anaMta guNonA sAgarI tamAro jaya ho... tamArA dharmazAsanano jaya ho...tamArI kRpAdRSTithI nirguNa guNavAna bane che, tamAruM dharmazAsana pApIne puNyazALI banAve che...AvA nirguNane guNavAna banAvanArA ane pApIne puNyazALI banAvanArA...tamAro jaya ho. he dharmatIrtha pravartaka! tArI vijayapatAkA pharakI rahI che. Aje paNa vizvamAM! e patAkAnI chAyAmAM vizrAma karanArAo janma-jarA-zoka-saMtApa...ane mRtyu para vijaya pAme che. AMsu ane amaMgaLathI bhareluM jIvana ullAsamaya ane maMgalamaya banAve che. che tAraNahAra : tArI kRpAnuM eka kiraNa mane Apa ane abhedabhAve mane tArAmAM samAvI le. tuM jaya pAme che. tuM vijaya pAme che.. sadA sarvadA, For Private And Personal Use Only Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1. mahAvrato 2, yatidharma 3. navapada 4. gama-paryAya 5. zabda-artha 6. hetu-naya 7. buddhi 8. laizyA 9. mahAvratonI bhAvanAo 10, ca2Nasaptati 11. yoganirodha 12. pha2Na-saptati 13. paryApta 14. parAvartamAna prakRti 15. palyopama 16. bhavya-abhavya 17. nirrantha-snAtaka 18. kevaLajJAna 19. samuddhAta 20. yoga 21. AhAra-anAhAra 22. saMjJA www.kobatirth.org pariziSTa For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1. mahAvrato saMsArano tyAga karI sAdhujIvana svIkAranAra strI-puruSane pAMca mahAvratonuM pAlana jIvanaparyaMta karavAnuM hoya che. e mahAvronAM nAma A pramANe che : 1. prANAtipAtaviramaNa mahAvrata '' 2. mRSAvAdaviramaNa mahAvrata 3. adattAdAnavaramaNa mahAvrata 4. maithunaviramaNa mahAvrata 5. parigrahaviramaNa mahAvrata prANAtipAtaviramaNa mahAvrata : prANa = jIva, atipAta = hiMsA, viramaNa = aTakavuM, jIvahiMsAthI aTakavuM te paheluM mahAvrata che, t pramAdathI thatA prANIvadhane 'hiMsA' kahevAya. pramAda ATha prakArano batAvavAmAM Avyo che. 1. ajJAna 2. saMzaya 3. viparyaya 4. rAga 5. dveSa 6. smRtibhraMza 7. yogadupraNidhAna, ane 8. dharmano anAdara. A ATha pramAdamAMthI game te pramAdathI trasa ke sthAvara koI paNa jIvanI hiMsAthI aTakavuM joIe. A hiMsAthI nivRtti samyag jJAnapUrvaka ane samyak zraddhApUrvaka thavI joIe. sAdhu mana-vacana-kAyAthI hiMsA kare nahIM, karAve nahIM, anumoduM nahIM. mRSAvAdaviramaNa mahAvrata : kRpA=asatya . vAda-bolavuM. priya, pathya ane tathya vacanano tyAga karIne bolavuM. AvAM vacanAno parihAra karavo te bIjuM mahAvrata che. * 'priya' vacana eTale je sAMbhaLatAM ja prIti thAya. 3) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * 'pathya' vacana eTale jenuM pariNAma (vaktA ane zrotAne) sAruM Ave. * 'tathya' vacana eTale satya vacana. - 173, zloka naM, 10 174. prabhattayogAt prANavyaparopaNa hiMsA / tattvArthasUtre / a0 7 = 175. 'prANivadhAt samyagjJAna zraddhAnapUrvikA nivRttiH prathamavratam / ' -'pravacanasAroddhAre' 176. 'mRSA alIka vadanaM priyapathyatathyavacanaparihAreNa bhASaNaM mRSAvAdaH tasmAd viratirdvitIyaM vratam / pravacanasA roddhAre For Private And Personal Use Only Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa18. prazamarati sAcI paNa vAta ja bIjAne apriya lAge ema hoya to te satyavacana na kahevAya. jema corane kahe : "tuM cora che." vyabhicArIne kahe : "tuM vyabhicArI che.' to A vacana satya-vacana na kahevAya. sAcI paNa vAta jo pariNAme ahitakArI hoya to te satya na kahevAya. jema mArge jatA mANasane zikArI pAchaLathI AvIne pUche : "tame A raste haraNane jatuM joyuM che" mANase joyuM hoya ane sAcuM bolI de ke, "hA, A raste haraNa gayuM che.' to A vacana satyavacana na kahevAya. kemake AvuM satya bolavAthI pelA haraNanI hiMsA thaI jAya. jIvaghAtamAM nimitta bane evuM sAcuM paNa vacana sAcuM nathI, asatya che. bIjA mahAvratane dhAraNa karanArA muni A vivekapUrvaka priya, pathya ane tathya vacano bole. mana-vacana-kAyAthI te mRAvAda bole nahIM, bolAve nahIM ke anumode nahIM. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI zramaNa mRSA na bole."krodhathI, lobhathI, bhayathI zramaNa mRSA na bole, na bolAve, bolatAnI anumodanA na kare. adattAdAna viramaNa mahAvata : adatta=mAlike nahIM ApeluM. AdAna grahaNa karavuM. mAlike nahIM ApeluM grahaNa karavuM te adattAdAna kahevAya. tenAthI aTakavuM, te trIjuM mahAvrata che. adattanA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che : 1. svAmI-adatta 2, jIva-adatta 3. tIrthaMkara-adatta 4. guru-aMdara svAmI-adatta : je vastuno je mAlika hoya eNe na ApyuM hoya. * jIva-adatta : mAlike potAnA mANasane Apyo hoya, paraMtu mANasanI potAnI icchA na 177. se kohA yA lohA vA bhayA vA hAsA vA neva sayaM musaM vaejjA. nevannehiM musaM vAyAvijhA murAM vacerla manna na ramapunarif... - pIrasUtre 178 . jAvAdattaM-yatsyAminA dattamapi jIvenAdattaM, yathA pravrajyApariNAmarahito mAtApitRbhyAM putrAdirgurubhyo dIyate sacittapRthvIkAyAdi / - pravacanasAroddhAre For Private And Personal Use Only Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAvrato pa19 hoya. dA.ta., mAtApitA potAnAM putra-putrI dIkSA mATe gurune ApatAM hoya, paraMtu putra-putrInI potAnI icchA na hoya. tIrthaMkara-adatta : tIrthakara bhagavaMtoe je vastu levAno niSedha karyo che. dA.ta., tIrthakaroe "AdhAkarma' Adi doSothIyukta bhikSA levAno niSedha karelo che. gurU-adata : AdhAkarmAdi doSathI rahita AhAra vagere gRhastha Ape te gurunI AjJA vinA grahaNa karavuM. AvuM adatta mana-vacana-kAyAthI grahaNa kare nahIM, grahaNa karAve nahIM, grahaNa karatAne anumode nahIM, te trIjuM mahAvrata che. maithunaviramaNa mahAvata : strI-puruSanA mithuna (joDaluM)nuM je karma te maithuna, tenAthI virAma pAmavuM te cothuM mahAvrata che, traNa prakAranA methunano tyAga karavAno hoya che : 1. devasaMbaMdhI, 2. manuSya saMbaMdhI, ane 3. tiryaMcasaMbaMdhI. A traNa prakAranA maithunane mana, vacana, kAyAthI na seve, na sevarAve, sevatAne anumode nahIM. evI rIta, dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI zramaNa mithuna seve nahIM. (1) dravyathI H nirjIva pratimA (strI-puruSanI sAthe maMthana na seve, evI rIte AbhUSaNasahita evI strI sAthe maithuna na seve. (2) kSetrathI Urdhvaloka, adholaka ane tiryapha lokanAM maithuna na seve. (3) kALathI: divase ke rAtre maithuna na seve. (4) bhAvathI: rAgathI miAyAthI, lobhathI. maithuna na seve, hepathI krodhathI, mAnathI] maithuna na seve. caturbhagI : (1) dravyathI maithuna seve, bhAvathI na seve. 179. dravyAdicaturbhaMgI punariyaM davao mehuNe nAmege no bhaavo| bhAvao nAmege no dvvo| ege dabaovi bhaakovi| ege no davao no bhaavo| tattha duTTAe itthiyAe balA paribhujjamANIe davyao mehuNe, no bhaavo| bhehuNasannApariNayassa tadasaMpattIe bhAvao, no dvvo| - pakkhIsUtra-TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir para0. prazamarati (2) bhAvathI maithuna seva, dravyathI nahIM. (3) dravyathI seve ane bhAvathI seve. (4) dravyathI maithuna na seve, bhAvathI na seve. A cAra bhAMgAmAM cotho bhAMgo zuddha che. parigrahaviramaNa mahAvrata : je grahaNa karavAmAM Ave te parigraha "parigRddhatte-gAvI araviti rijha '' A parigraha nava prakAranA hoya che. 1. dhana ra. dhAnya 3. kSetra 4. vAstu pa. rUpuM 6. sonuM 7. catuSpada-pazu 8. dvipada-manuSyo 9. kuSya. A nava prakAranA parigrahathI mUcchanA tyAgapUrvaka nivRtti, te pAMcamuM mahAvrata che. mudaDA parivAro putto mUrchA e ja parigraha che. mUccha eTale mamatva. A mamatAno tyAga te mahAvrata che, mAtra dravyAdino tyAga nahIM. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhedathI parigraha cAra prakAre che : 1. dravyathI : dharmAstikAyAdi sarva dravyomAM mamatva. 2. kSetrathI : "loka' ane "aloka' viSayaka mamatva. 3. kALathI : divasa ane rAtrinuM mamatva. 4. bhAvathI : alpamUlyavALA ke bahumUlyavALA dravyonuM mamatva. caturbhAgI : 1. dravyathI parigraha, bhAvathI nahIM. 2. bhAvathI parigraha, dravyathI nahIM. 3. dravyathI parigraha, bhAvathI parigraha, 4. dravyathI parigraha nahIM, bhAvathI nahIM. cotha bhAMgI zuddha che. pahelo bhAgo paNa zuddha rAgadveSa rahita sAdhu dhamapakaraNa rAkhe te dravyathI parigraha kahevAya, paNa bhAvathI parigraha na kahevAya. 180. 'mUrchA parigrahaH' - tattvArthasUtre 181. tattha astaduTTassa dhammovagaraNaM davvao parigaho, no bhaavo| - pakkhIsUtra-TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. yaMtagharma para yati eTale zramaNa, sAdhu, muni, yatie jevI rIte pAMca mahAvratonuM jIvanaparyaMta pAlana karavAnuM hoya che, tema A daza prakAranA dharmanuM paNa pAlana karavAnuM hoya che. mahAvratonA pAlanamAM A yatidharmanuM pAlana sahAyaka che, tema yatidharmanA pAlanamAM mahAvrato pUraka bane che. zrI pravana sAroddhAra' graMthanA AdhAre ahIM yatidharmanA daza prakAro batAvavAmAM Ave che : 1. kSamA : sarvathA krodhano tyAga, zakti hoya ke na hoya, sahanazIlatAno adhyavasAya akhaMDa rAkhavAno. 2. mArdava H mRdutA, namratA, sva-utkarSano tyAga karavAno koI apamAna kare to paNa para-apakarSa nahIM karavAno. 3. Arjava : mAyAno tyAga. saralatA. manamAM ya mAyA nahIM rAkhavAnI. vacana ane kAyAne paNa saraLa rAkhavAnI, 4. mukti : tRNAno viccheda, lobhano tyAga. bAhya ane atyaMtara vastuomAM tuNA nahIM rAkhavAnI. nilabhI banavAnuM. 5. tapa : zarIranI dhAtuone tapAvavI arthAt kSINa karavI, athavA kamano kSaya karavAM. bAhya ane atyaMtara bAra prakArano tapa karavAno. 6. saMyama : AzravothI virAma. mithyAtva, avirati, kaSAya; yoga ane pramAda-A pAMca AzravanAM dvAra baMdha karavAnAM. 7. satya : mRSAvAdano tyAga. priya, pathya ane tathya vANI bolavAnI. apriya, kupathya ane vitatha nahIM bolavAnuM. 8. zaucaH saMyamanuM-mahAvratonuM niraticAra pAlana, mahAvratone zuddha rAkhavAM, dAMthI malina thavA na devAM, e zauca che. 9, AkiMcanya : mamatvarahitapaNuM, dhana, zarIra ane dharmopakaravAmAM paNa mamatva nahIM rAkhavAnuM, Asakti nahIM rAkhavAnI. 10. brahma : brahmacaryanI nava vADonA pAlana sAthe jananendriyano saMyama rAkhavo. abrahmanA sevanano tyAga. 182. loka naM. 1 For Private And Personal Use Only Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 3. navapada zrI vItarAga sarvajJa paramAtmAe ihalaukika ane pAralaukika sukhonA mULarUpe zrI navapadonuM ArAdhana batAvyuM che. A ArAdhana niSpApa che. siri siriyAnanhA granthamAM AcAryazrI ratnazekharasUrijIe kahyuM che : tahavi aNavajjameNaM samatthi ArAhaNaM navapayAgaM / phanola-pAro -suhAna mUtaM nizuddinuM ||10|| A navapada 1. arihaMta 2. siddha 3. AcArya 4. upAdhyAya 5. sAdhu 6. darzana 7. jJAna 8. cAritra ane 9, tapa; A pramANe che. A navapada e paramatattva che. A navapada sivAya koI 5ramArtha nathI. samagra jinazAsana A navapadamAM avatarita thayeluM che. je koI AtmAo siddha thayA che, siddha thAya che ane siddha thaze, te sarve kharekhara zaMkA vinA, A navapadanA dhyAnathI ja. A navapadomAMthI eka paNa padanI parama bhaktithI ArAdhanA karIne, sarva karmano nAza karIne tribhuvanasvAmI banyA che. 13 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arihaM siddhAyariA ujjhAyA sAhUNo ya sammattaM / nANaM caraNaM ca tavo ia payanavagaM paramatattaM / / 999 / / 183, zloka naM.1 eehiM navapaehiM rahiaM annaM na atthi paramatthaM / eesaccia jiNasAsaNassa savvassa avayAro / / 192 / / je kira siddhA sijjhati jea je Avi sijjhaissaMti / te savvevi hu navapaya-jhANeNaM ceva nivbhaMtaM / / 193 / / eesiM ca payANaM payamegayaraM ca paramabhattIe / ArAhiUNa Nege saMpattA tijayasAmittaM / / 194 | For Private And Personal Use Only * siri sirivAlakahA Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4. gamana mATe paryAyaba gama : "gama eTale arthamArga. padArthane jANavAnA, samajavAnA ane padArthane vizeSa-vizeSarUpe oLakhavAnA vividha mArgone "gama' kahevAya che. jagatanI pratyeka vastumAM anekAneka prakAranI khAsiyato rahelI che, te khAsiyato mAtra ekAda dRSTibiMduthI vicArIe to na samajAya. te mATe bhinna bhinna dRSTibiMduothI vastune tapAsavI joIe. eka padArtha aMgenI vicAraNA karavA mATe zAstromAM 14 mArgo batAvavAmAM AvyA che. enA avAMtara prakAro kare che. tene "kura mArgaNA" kahevAmAM Ave che. te 14 prakAro A mujaba che : gai-iMdiya-kAe joe vee kasAya nANe yA saMjama-daMsaNa-lesA bhava samme sanni AhAre / / 1. gati 2. iMdriya 3. kAyA 4, yAMga 5. veda 6. kapAya 7. jJAna 8. saMyama 9. darzana 10. lezyA 11. bhava 12. samyakta 13. saMjJIpaNuM 14. AhAra. dA.ta. "mokSa' aMge vicAraNA karavI che to : "kaI gatimAMthI jIva mokSa jAya? keTalI indriyovALo jIva mokSe jAya? dArika, vaikriya vagare kai kAyAthI mokSe javAya? mana, vacana, kAyAnA paMdara yogomAMthI keTalA ane kyA yogavALo mokSe jAya?' puSaveda, strIveda ane napuMsakavaMdamAMthI kayA vedavALo mokSe jAya?' A rIte citana thAya. ene arthamArga kahevAya arthAt "gama' kahevAya, tattvArthasUtramAM bIjI rIte arthamArgo batAvavAmAM AvyA che : nirdeza-svAmitva-sAdhanAdhikaraNa sthiti-vidhaantH| sat-saMkhyA-kSetra-sparzanA-kAlAntara-bhAvAlpavahutvaizca / / nirdeza, svAmitva, sAdhana, adhikaraNa, sthiti-vagere dvArA padArthanuM ciMtana karavuM joIe. artha-vicAraNAnA A badhA mArgo che, tene "gama' kahevAya. AvA arthamArgo ananta che! eka sUtranA ananta artha hoya che ane ananta paryAya hoya che : 184. lioka naM. 3 For Private And Personal Use Only Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 524 prazamarati 'aNaMtagamapajjavaM suttaM' prazamarati nI TIkAmAM TIkAkAra maharSie "gamano artha saptabhaMga karyo che. ": sthAti cAtrAmphIti saptavikalpI: I' vastunI vicAraNA A sAta vikalpothI paNa thaI zake che. e sAta vikalpo nIce pramANe che : 1. rAti va sarvam (vidhi kalpanA) 2. cA nAsti gva sarvara (nirvedhakalpanA). 3. cAt zakti sva racI nAsti va (kramazaH vidhiniSedha kalpanA) 4. cA vacce jIva (eka sAthe vidhiniSedhanI kalpanA) 5. cari rita va racI vaDai pa (vidhikalpanAthI eka sAthe vidhiniSedhanI kalpanA) 6. rASTra sakti va cA vacce java (nidhi kalpanAthI eka sAthe vidhiniSedhanI kalpanA) 7. racI garita , cA nArita prava, vAMpvya gva (kramaza: vidhiniSedhanI kalpanAthI eka sAthe vidhiniSedhanI kalpanA) have eka dRSTAMta laIne A vikalpone samajIe. 1. ghaDI che. sva dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe satu che. 2. ghaDo nathI. para dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe satu nathI. 3. ghaDo che ane nathI. svadravyAdinI ane paradravyAdinI baMnenI paNa kramaza: ekekanI apekSAe ghaDAM sadasatuM che! 4. eka sAthe sva-para dravyAdinI ubhayanI apekSAe kahI zakAya evuM ja nathI ! ke "ghaDo che' athavA "ghaDo nathI.' ke 'che ane nathI." mATe avaktavya. 5. aMkekanI apekSAe ane eka sAthe ubhayanI apekSAe ghaDo satuMavaktavya. 6. asatuM-avaktavya kahevAya. 7. sadasa-avaktavya kahevAya. paryAya : eka vastunAM aneka nAmAne paryAya kahevAmAM Ave che. jema sUryanA paryAyavAcI zabdo bhAnu, sahasrarami, mArtaDa vagere che. For Private And Personal Use Only Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gamana ane paryAya 525 paryAya nI bIjI paribhASA che avasthA. paryAya eTale avasthA. badalAtA svarUpane avasthA kahevAya. A avasthAo dravya'nI hoya che. dA.ta., mATI eka dravya che. teno piMDa thAya, zarAva thAya, ghaDo thAya. A badhI mATInI avasthAo kahevAya, arthAt "paryAya' kahevAya. paryAyono AdhAra dravyo hoya. mATe e dravyone samajavAM joIe. vizvamAM mukhya cha dravyo che. samasta jagata A mULabhUta cha dravyono samUha che. e dravyomAM paryAyonuM parivartana te jagatanuM saMcAlana che. cha dravyonuM saMkSipta svarUpa joIne pachI paryAyonA svarUpane samajIe. 1. dharmAstikAya : jIva ane pudgalanI gatimAM sahAyaka dravya. 2. adharmAstikAya : jIva ane 5galanI sthiratAmAM sahAyaka dravya. 3. AkAzAstikAya : dravyone avakAza (jagyA) ApanA dravya. 4. jIvArikAya : jIva, AtmA, cetana, jIva anaMta che. 5. pulAstikAya : rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA svabhAvavALuM. ka, kALa : dravyomAM navuM' "jUnuM' evo vyavahAra thavAmAM nimitta. A dravyomAM je paryAyo hoya che te mukhyarUpe be prakAranA hoya che. 1. svaparyAya. 2. paraparyAya. AmAM svaparyAyo mukhyarUpe cAra apekSAothI oLakhAya che : 1: paryAyanuM upAdAna zuM? 2. enuM kSetra kayuM? 3. enA kALa kayAM? 4. eno bhAva zuM? dA.ta., eka "ghaDA" laIe. draSTie e ghaDAnuM upAdAna mATI che. kSetraSTie rAjanagaramAM banelo che. kALaSTie e ghaDo hamaNAM vartamAnakALamAM banelo che, navo che. bhAvaSTie ghaDo lAla che, suMvALo che, pANI bharavAno che...vagere A badhA ghaDAnA svaparyAya kahevAya. have ghaDAnA para-paryAyano vicAra karIe. jema dravyAdi dRSTie 'ghaDe amuka amuka svarUpa che.' ema kahevAya ema para dravya, para kSetra vagerenI apekSAe ghaDA amuka rUpe nathI' ema paNa kahevAya che. For Private And Personal Use Only Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 526 - prazamarati 1. dravyadRSTie "ghaDA suvarNamaya nathI." 2. kSetradRSTie 'ghaDo suratano nathI.' 3, kALaSTie "ghaDo jUno nathI.' 4. bhAvaSTie "ghaDo kALo nathI." ghaDo je je rUpe che te enA svaparyAya kahevAya : je je rUpe nathI te enA paraparyAyo kahevAya, prazna : paraparyAya' to paranA paryAya kahevAya ne? potAnA kevI rIte ? uttara : paranA to e "svaparyAya' kahevAya! paraparyAya na kahevAya. prazna : dravyamAM rahe te eno paryAya kahevAya ne? je avasthA emAM nathI rahetI te eno paryAya kevI rIte kahevAya? uttara : vastumAtramAM avasthAo be prakAranI hoya che-1. vidhAnayogya ane 2. niSedhayogya, dA.ta., ghaDAmAM mATImayatAnuM vidhAna che, suvarNamayatAno niSedha che. vidhAnarUpe mATImayatA jema ghaDAnI avasthA che tema niSedha rUpe suvarNamayatA paNa e ja ghaDAnI avasthA che! prazna : mATImaya koNa?' uttara : "ghaDo.' prazna : "suvarNamaya koNa nahIM?' uttara : e ja ghaDo! tAtparya e che ke vidhimukhe avasthA svaparyAya kahevAya. niSedhamukhe avasthAne paraparyAya kahevAya. A paraparyAya anaMta hoya che. 5. zabda ane artha 185 "zabdaprAkRta' mAM kahelAM lakSaNovALA zabdo be prakAranA che : prAkRta ane saMskRta. "zabdaprAbhRtano samAveza cauda pUrvomAM thayelo che. e "zabdaprAkRta'mAMthI 'prAkRta vyAkaraNa" ane "saMskRta vyAkaraNa' levAmAM AvelAM che. ghara, pada, azva vagere zabdo kahevAya. zabdo anaMta che. artha : zabdanA abhidheyane artha kahevAya. atha anaMta che. 'artha' zabdanI vyutpatti A rIte karavAmAM AvI che : 'mardhanDadhimtenI veti artha ! javAnuM, jaNAvuM, icchAvuM te artha. 18pa, bloka naM.3 For Private And Personal Use Only Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9. hetu ane naya hetu eTale kAraNa. kAraNa be prakAranAM che : 1. upAdAnakAraNa 2. nimittakAraNa. 1. jenA vinA kArya TakI na zake te upAdAnakAraNa kahevAya. jema ghaDAnuM upAdAnakAra mATI che. mokSarUpa kAryanuM upAdAnakAraNa AtmA che, kapaDAnuM upAdAnakAraNa tAMtaNA che, jenA nArA sAthe kAryano nAza thAya te upAdAnakAraNa kahevAya. upAdAnakAraNa kAryarUpI zarIranI dhAtu che. 2. upAdAna sivAyanAM kAraNone nimittakAraNa kahevAya. ghaDAnuM upAdAnakAraNa jema mATI che, tema ghaDAnuM nimittakAraNa daMDa, cakra, kuMbhAra vagere kahevAya. mokSanuM upAdAnakAraNa jema AtmA, tema nimittakAraNa paramAtmA, guru, dharma vagere kahevAya. naya 1. pramANathI paricchinna anaMtadharmAtmaka vastunA eka aMzane grahaNa karanArA (bIjA aMzono pratikSepa karyA vinA) adhyavasAya vizepane "naya 18 kahevAmAM Ave che. 2. pratyeka padArtha anaMtadharmAtmaka hoya che. "pramANa e padArthane anaMtadharmAtmaka siddha kare che, jyAre "naya' e padArthanA anaMta dharmomAMthI koI eka dharmana grahaNa kare che ne siddha kare che; paraMtu eka dharmanuM grahaNa karatA, pratipAdana karatA bIjA dhamAMnuM khaMDana na thAya, pramANa" ane "naya' mAM A bheda che : naya pramANano eka deza (aMza)188 che. jevI rIte samudrano eka deza-aMza samudra na kahevAya, tevI rIte apramANa paNa na kahevAya. 186. 32muM sarvanayAzraya aSTaka, zloka 1. 187. pramANaparicchannasyAnantadharmAtmakasya vastuna ekadeza pAhiNarassa ditaraMzApratikSepiNo 'dhyavasAyavizeSA nyaaH| - jaina tarkabhASAyAma / 188. yathA hi samudraikadezo na samudro nApyasamudrastathA nayA api na pramANaM na vA'pramANamiti - jaina tarkabhASAyAm For Private And Personal Use Only Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa28 prazamarati - 3, "zrI va rasUtra' nI TIkAmAM zrIyut malayagirijIe pratipAdana karyuM che keH "je naya nayAntara sApekSatAthI 'smAtu'padayukta vastune svIkAre che, te paramArthathI paripUrNa vastune svIkAre che, mATe teno "pramANamAM ja antarbhAva thaI jAya che. je nayAntara nirapekSatAthI svAbhipreta dharmanA AgrahapUrvaka vastune grahaNa karavAno abhiprAya dhAraNa kare che te 'naya' kahevAya. vastunA eka dezanuM grahaNa karato hovAthI. nayanI paribhASA nanyavAdane mithyAvAda siddha kare che. 'be ja micchAvALo: A AgamanI uktithI sarve nayAno vAda mithyAvAda che. nayAntara nirapekSa nayane mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja "nAmAra kahe che. 'zrI sati-ta' mAM siddhasena divAkarasUrijI nayonA mithyAtva ane samyaktanuM mAdhyama A rIte batAve che. ___tamhA savve vi micchAdiTThI spkkhpddivddhaa| aNNoNNaNissiyA uNa havanti sammattasabhAvA / / 21 / / "svapakSa-pratibaddha sarve nayA mithyASTi che. anyonya sApekSa sarve nathI samakitadRSTi che.' dRSTAMta dvArA uparokta kathanane samajAvatAM teozrIe kahyuM che : jahaaNeyalakkhaNaguNA veruliyaaiimnnivisNjuttaa| rayaNAvalivavaesaM na lahati mahAghamullA vi ||22 / / taha NiyayavAyasuviNicchiyA vi aNNoNNa-pakkhaNikhekkhA sammaIsaNasaI sacce viNayA Na pArvati / / 23 / / jevI rIte vividha lakSaNothI yukta vairyAdi maNi mahAna kiMmatI hovA chatAM, judA judA hoya tyAM sudhI "ratnAvali' nAma pAmI zakatA nathI, tevI rIte nayo paNa ravipayanuM pratipAdana karavAmAM sunizcita hovA chatAM jyAM sudhI anyonya-nirapakSa pratipAdana kare tyAM sudhI "samyagurzana' nAma pAmI zakatA. nathI. arthAta "sunaya' kahevAtA nathI. 189. iha yo nayo nayAntarasApekSatayA syAtpadalAJchitaM vastu pratipadyate saH paramArthataH paripUrNa vastu gRhNAti iti pramANa evAntarbhavati, yastu nayavAdAntara nirapekSatayA svAbhipretenaiya dharmeNa avadhAraNapUrvakaM vastu paricchettumabhipreti sa nayA - AvazyakasUtra-TIkAyAma For Private And Personal Use Only Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org hetu ane naya dravyArthika naya paryAyArthika nayaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratyeka vastunA mukhyatayA be aMza hoya che : (1) dravya ane (2) paryAya. vastune je dravyarUpe ja jue te dravyArthika naya, ane vastune jaM paryAyarUpe ja jue te paryAyArthika naya. mukhya a! be ja nAM che. vacanonA mukhya pravaktA tarIke A be nayo kahelA che. 'sammati tarka mAM kahyuM che : tithyayaravayaNasaMgaha-visesapaththAramUlavAgaraNI / davaDio ya pajjavapAo Na sesA viyappAsI || 3 || 529 tIrthaMkaranAM vacananA viSayabhUta (abhidheyabhUta) dravyaparyAya che. teno saMgrahAdi nayo vaDe je vistAra karavAmAM Ave che, tenA muLa vaktA dravyArthika ane paryAyArthika no che. naigamAdi nayo temanA vikalpo che, bhedo che. dravyArthika ane paryAyArthika nayanAM maMtavyonuM spaSTa pratipAdana karatAM 'sammati taO' mAM kahyuM che : uppajjeti viyaMti ya bhAvA niyameNa pajjavaNayassa / davvaDiyasa savvaM sayA aNuppannamaviNa / / 29 / / paryAyArthika nayanuM maMtavya che ke sarva bhAvo utpanna thAya che ane nAza pAme che, arthAt pratikSaNa bhAryA utpAda-vinAza svabhAvavALA che. ddavyArthika naya kahe che ke sarva vastu anutpanna-aniSTa che. arthAt dareka bhAva sthira svabhAvavALo che. dravyArthika nayanA traNa bheda che : (1) naMgama, (2) saMgraha ane (3) vyavahAra. paryAyArthika nayanA cAra bheda che : (1) sutra, (2) zabda (3) samabhirUDha ane (4) a MbhRta zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa sutra-nayane dravyArthikanA bheda kahe che : naigamaH sAmAnya-vizeSAdi aneka dharmoM A nya mAne che. arthAt sattA' lakSaNa mahAsAmAnya, avAMtara sAmAnyAhu vizeSoneM A ya mAne che. vya karmatva vagere tathA samasta 'sAmAnyavizeSAdyanekadharmopanayanaparo'dhyavasAyo naigamaH ' For Private And Personal Use Only -jaina tarkabhASA Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa30. prazamarati A naya potAnA maMtavyane puSTa karatAM kahe che : 'yadyathA'vabhAsate tattathA'bhyupagantavyam yathA nIlaM nIlatayA' je jevuM dekhAya tene tevuM mAnavuM joIe-nIlane nIla tarIke ane patine pati tarIke. dhama ane dharmane ekAttataH bhinna mAne tyAre A naya mithyASTi che, arthAt "naMgamAbhAsa' che. naiyAyikadarzana ane vaizeSika darzana dharma-dharmane ekAnta bhinna mAne che. saMda : sAmAnya pratipAvanapura: saMghanayA A naya kahe che : "sAmAnya ja eka tAttvika che, vizeSa nahIM." azeSa vizeSano apalApa karavApUrvaka sAmAnya rUpe ja samasta vizvane A naya mAne che. ekAntataH sattA-advaitane svIkArI, sakala vizeSanuM nirasana karanAra saMgrahAbhAsa che, ema mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja kahe che. sarve advaitavAdI darzano ane sAMkhya darzana sattA-adyatane ja mAne che. vyavahAra : vizeSapratipAdanaparo vyvhaarnyH| -zrImad manari sAmAnyano nirAsa karavApUrvaka vizeSane ja A naya mAne che. sAmAnya, arthakriyAnA sAmarthyathI rahita hovAthI sakala lokavyavahAranA mArge AvI zakatuM nathI. vyavahAra naya kahe che : yavArthaviiira tava paramArtharata- te ja paramArtha dRSTie satu che, ke je artha-kriyAkArI che. sAmAnya arthakriyAkArI nathI, mATe te sat nathI. A naya loka-vyavahArane anusare che. je loka mAne te A naya mAne. jema loko bhramarane kALo kahe che. vAstavamAM bhramara pAMca varNavALo hoya che, chatAM kRSNava spaSTa rIte upalabdha thAya che tethI loko bhramarane kALo kahe che, vyavahAranaya paNa bhramarane kALo kahe che! sthUla-loka-vyavahAranuM anusaraNa karanAra A naya dravya-paryAyanA vibhAgane apAramArthika mAne che tyAre te vyavahArAbhAsa kahevAya che. cArvAkadarzana A vyavahArAbhAsamAMthI janmeluM che. 190. sattA'dvaitaM spIkupi rAmaka vijAnirAzAH / - jainatarkabhApa For Private And Personal Use Only Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa31 hetu ane naya gurUtra : pratyutpannagrAhI RjusUtro nayavidhiH / -vArya zrI mana uriH je atIta che te vinaSTa hovAthI ane je anAgata che te anutpanna hovAthI na to te banne artha-kriyA samartha che, ne te pramANanA viSayanA che. je kaMI che te vartamAnakAlIna vastu ja che-bhale te vartamAnakAlIna vastunAM liga-vacana bhinna ho. atIta-anAgata vastu nathI, tevI rIte je parakIya vastu che te paNa paramArthathI asat che, kAraNa ke te ApaNA koI prayojananI nathI. RjusUtra naya, nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e cAre nikSepane mAne che. mAtra vartamAna paryAyane mAnanAra sarvathA dravyano apalApa karanAra RjusUtrAbhAsa' naya che. bauddhadarzana jusutrAbhAsamAMthI pragaTeluM darzana che. tabhedena tasya tameva samarthayamAnaH / pAddha A nayanuM bIjuM nAma "sAMprata naya' che. A naya paNa jusUtranI jema vartamAnakAlIna vastu ja mAne che. atIta-anAgata vastune nathI mAnato. vartamAnakAlIna parakIya vastune paNa nathI mAnato. | nikSepomAM mAtra bhAvanikSepane ja mAne che. nAma, sthApanA ane dravya-A traNa nikSepane mAnato nathI. evI rIte liMga ane vacananA bhedathI vastuno bheda mAne che, arthAtuM eka vacanavAcya "guru' zabdano artha judo ane bahuvacanavA "rava:' no artha judo! evI rIte puMliMga-artha napuMsaka liMgathI vAcya nahIM ane strIliMgathI paNa vAcya nahIM. napuMsakaliMga-artha puliMgavANyuM nahIM ke strIliMgavA nahIM. ema strIliMga mATe paNa samajavuM. A naya abhinna liMga-vacanavALA paryAya-zabdonI ekArthatA mAne che arthAt iMdra-zukra-purandara vagere zabdo ke jemanA liMga-vacana samAna che, te zabdonI ekArthatA mAne che. tenA artha bhinna bhinna mAnato nathI. 'zabdAmidhAyyarthapratikSepI zabdanayAbhAsaH / ' = jaina tarkabhASA 121. sARtaputpanna pratyutpannamubaeNrta, vartamAnatA - mAvazya sUtra-TapakA zloka-4 For Private And Personal Use Only Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 532 prazamarati zabdAbhidheya arthano pratikSepa (apalApa) karanAra naya "zabdanayAbhAsa' kahevAya che. samafmarUDha : zabdanaya ane samabhirUDha nayamAM eka bheda che. zabdanaya abhinna liMgavacanavALA paryAya-zabdonI evArthatA mAne che. jyAre samabhirUDha naya paryAyazabdonI bhitrArthatA mAne che. zabdanI vyutpatti-arthane ja mAne che. 'paryAyazabdeSu nirUktibhedena bhinnamarthaM samabhirohan samabhirUr3haH / ' -jaina tarkabhASA A naya paryAyabhede arthabheda mAne che, paryAyazabdonA arthamAM rahelA abhedanI upekSA kare che. iMdra, zaka, purandara vagere zabdonA artha bhinna bhinna kare che. dA.ta., rUdranAndri , zanI , pUrvArayrg purattva: vagere. ekAntataH paryAyazabdonA arthamAM rahelA abhedanI upekSA karanAra naya nayAbhAsa kahevAya che. 'paryAyadhvanInAmabhidheyanAnAtvameva kakSIkurvANaH smbhiruuddhaabhaasH|' evaMbhUta : te te zabdanA te te vyutpatti-artha mujaba kriyAmAM pariNata padArtha, te te zabdathI vAcya bane. dA.ta. jo (gAya) zabdano prayoga tyAre ja satya kahevAya ke jyAre te gamanakriyAmAM pravRtta hoya. kAraNa ke jo zabdano vyutpatti artha che "jItati no' gAya UbhI hoya tyAre tenA mATe : zabdano prayoga na thaI zake, ema A naya mAne che. A rIte A naya kriyAmAM apravRtta vastune zabdathI avAcya mAnato hovAthI mithyASTi che. kriyAnAdiSTaM vastu zabdavAcyatayA pratikSipannevaMbhUtAbhAsaH / / - jaina tamAkA. jyiAmAM apravRtta vastu zabdavAo nathI,' ema kahenAra A naya evaMbhUtAbhAsa che. A pramANe sAta nayonuM svarUpa saMkSepathI prastuta karavAmAM AvyuM che. vizapa jijJAsAvALA manuSya gurugamathI jijJAsA pUrNa karavI. For Private And Personal Use Only Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa33 hetu ane naya nizcayanaya-vyavahAranayaH "tAttvikArthAbhyupagamaparastu nishcyH|' -jaina tarkabhASA nizcayanaya tAttvika arthano svIkAra kare che. bhramarane A naya paMcavarNanA mAne che. pAMca varNanA pudgalothI tenuM zarIra baneluM hovAthI bhramara tAttvika dRSTie pAMca varNano che. athavA to nizcayanayanI paribhASA A pramANe paNa karAya che : sarvanAmatArthagrAhI niraya: sarva nayana abhimata artha grahaNa karanAra nizcayanaya che. prazna: sarvanaya-abhimata arthane grahaNa karatAM te pramANa" kahevAze. nayatvano vyAghAta nahIM thAya? uttara : nizcayanaya savinaya abhimata arthana grahaNa phare che chatAM te te nayane abhimata sva-arthanI pradhAnatAno svIkAra kare che, mATe temAM antarbhAva pramANa mAM nahi thAya. sovaridvAnuvAparo vyavanaya [' A lokomAM prakAra nuM anusaraNa karanAra vyavahAranaya che, jema lokomAM bhramara kALo kahevAya che to vyavahAranaya paNa bhramarane kALo mAne che. athavA "nayanatArthanAthI vava:' koI eka nayanA abhiprAyane anusaranAra 'vyavahAranaya che. jJAnanaya-kriyAnayaH 'jJAnamAtraprAdhAnya myuniparA jJAnanA ' mAtra jJAnanI pradhAnatA mAnanAra jJAnanaya kahevAya che. ' citraprAdhAnyAkhyuvTHpUrA ' mAtra kriyAnI pradhAnatAna svIkAranAra kriyAya kahevAya che. sutrAdi cAra naya cAritrarUpa kriyAnI ja pradhAnatA mAne che. kAraNa ke kriyA ja mokSanA pratye avyavahita kAraNa che. zailezI" kriyA pachI turata ja AtmA siddhigatine prApta kare che. naMgama, saMgraha ane vyavahAra-A traNa nayo yadyapi jJAnAdi traNAne mokSanuM kAraNa mAne che, paraMtu traNanA samudAyane nahIM, paraMtu jJAnAdina bhinna bhinna rIte mokSanA kAraNa tarIke svIkAre che. jJAnAdi traNAthI ja mokSa thAya, tevA niyama A nayAM mAnatA nathI. jo ema mAne to te "naya' naya na rahe. nayatvano vyAghAta thaI jAya. A che jJAna -kriyAnanuM saMkSipta svarUpa. For Private And Personal Use Only Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7. buddhi AgamomAM matijJAnanA mukhya be prakAra batAvavAmAM AvyA che : 1. kRtanizcita matijJAna 2. azrutanizcita matijJAna AgamathutathI jemanI buddhi saMskAravALI thayelI hoya, teone vyavahAra samaye zrutajJAnanI apekSA vinA je jJAna thAya te jJAnane (avagrahAdi) AgamamAM zrutanizcita' kahevAyuM che. zrutasaMskAranI apekSA vinA je svAbhAvika jJAna thAya te atpAtikI vagere cAra prakAranI buddhi te "azrutanizrita' matijJAna che. cAra prakAranI buddhi : 1. autpAtikI 2. vainAyikI 3. karmajA 4. pAriNAmikI have A cAra buddhino vicAra "vizeSAvazyaka bhASya' nA AdhAre saMkSepamAM karIe. 1. pUrve nahIM joyelA, nahIM sAMbhaLelA ane nahIM vicArelA arthane vizaddhapaNe grahaNa karanArI, avyAhata phaLa ApanArI buddhine "autpAtikI buddhi' kahevAmAM AvI che. - 2. kaSTadAyI moTA kAryano bhAra vahana karavAmAM ane kArya pUrNa karavAmAM samartha, dharma-artha ane kAma-A trivarganuM pratipAdana karanArA sUtrArthanA jJAnane grahaNa karanArI, sArabhUta ane ubhaya lokamAM phaLadAyI buddhine vanayikI buddhi" kahevAmAM AvI che. 3. vivakSita kAryamAM mana parovAthI te kAryano paramArtha jANanArI, kAryanA abhyAsathI ane vicArathI vistAra pAmelI, vidvAna "sAruM karyuM' evI prazaMsA kare tevI buddhine karmanA buddhi" kahI che. 4. anumAna, hetu ane dRSTAMtathI arthane siddha karanArI tathA abhyadaya ane mokSarUpa phaLa ApanArI buddhine pAriNAmikI buddhi' kahI che. AgamagranthomAM bIjI rIte traNa prakAranI buddhi batAvavAmAM AvI che : 1. bIjabuddhi 2. padAnusAriNI buddhi 3. koSTha buddhi For Private And Personal Use Only Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 535 A traNa buddhinI paribhASAo te te AgamomAM je rIte ApavAmAM AvI che, tene anusAra ahIM batAvavAmAM Ave che. bIjabuddhi : bIjanI jema vividha arthabodharUpa mahAvRkSane pedA karanAra hovAthI te buddhine bIjabuddhi kahevAya che, gaNadharone A bIjabuddhi hovAthI teo tIrthaMkara paramAtmA pAsethI mAtra tripadI (35tre vA Airu vA, yuved vA) sAMbhaLIne enA AdhAre samagra dvAdazAMgInI racanA kare che. bIjabuddhivALA mahApuruSone arthapradhAna eka ja pada maLavuM joIe! enA AdhAre aneka arthano bodha emane thaI jAya. padAnusAriNI buddhi : " sUtranA avayavabhUta eka ja pada sAMbhaLIne, te padane anukULa saMkaDo padanuM jJAna meLave. A padAnusAriNI buddhivALA puruSo gurumukhethI eka sUtrapada sAMbhaLIne zeSa ghaNA padasamUhone svaye grahaNa kare. aneka padonI svayaM spharaNA thAya. 'gurUmukhAdekasUtrapadamanusRtya zeSamapi bhuuystrpdnikurmbmvgaahte|' koSTha buddhi : "koSTha eTale koThAra. koThAramAM nAMkhelA dhAnyanI jema, A buddhivALA puruSo je sutrArtha bhaNyA hoya teo dIrghakALaparyata e sUtrArthane surakSita rAkhe, bhUle nahIM. jema koThAramAM nAkheluM dhAnya dIrghakALaparyata tevuM ne tevuM rahe, bagaDe nahIM, nAza na pAme, tevI rIte A buddhivALAoe grahAra karelA sutrArtha emanA ama rahe, bagaDe nahIM, nAza na pAme. 122. vIni fovevAdhi 1115timAsa | arati rAtvi77H || 193. `jA sutapaya bahu susamAlaI yA sArI so|' - pravacana sArIddhAre 164. 5.ptivAnyamane Dara nAza pAvara tiUT: : vaDavuM . - pilopAvara | For Private And Personal Use Only Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8. leTayA "" kamAM sAthe jenA dvArA AtmA baMdhAya tene "lezyA" kahevAya.."lezyA' zabdanI atpatti AcAryoe A rIte karI che : 'triya-siSyate || huM mAtmA anayeti leshyaa| lezyA' e zuM che? A praznanA uttaro vividha che. AtmAnAM eka viziSTa pariNAma-tenuM nAma lezyA. AtmapariNAmamAM nimitta bhUta kALAM-nIla vagere viziSTa dravyo-tenuM nAma leyA. adhyavasAyanuM bIjuM nAma lezyA! zrIbhagavatIsUtranI TIkAmAM AcAryazrI abhayadevasUrijIe kahyuM che : "porvidhyasAnnidhyaganito nIvaparipAko ne kALAM-lIlAM vagere dravyonA sAdhAnathI utpanna thayelo jIvanA pariNAma-tenuM nAma legyA. A bhAvalaMDyA'nI paribhASA che. " dravyalezyA ane bhAvalezyA dravyalekSA padagala hoya che, mATe tenAmAM vaNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya. davyalegyAnA cha prakAra batAvavAmAM AvyA che : 1. kulazyA 2. nIlalaDyA 3. kApAtalaDyA 4. tejalaThyA pa, padmalayA, ane 6. zuklalazyA mAvalayAmAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza na hoya. kAraNa ke te jIvapariNAma che . AmAmAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza na jAya eTale AtmAnA pariNAmamAM paNa na hoya. bhagavatIsUtramAM A spaSTatA karavAmAM AvelI che. mAvalessaM paDuccaM avaNNA, arasA, agaMdhA, aphAsA evaM jAba sukkalerasA -ma+. To 12-306 pacha 16 A bhAvalezvA sugati-durgatino hetu bane che. parAvaNAtramAM kahevuM che : 'to huniphara (i-nana-wAnerAmo) tajhA TTTTS ( 15----akarAmo) I: -paUU0 1 30 20 47 A rIte bavaMDyA ane bhAvale zyAma bada banAvI che : vAnA prakAromAM je mukhya cAra ane pAMca bheda che. te i 125. vRhatkalpamApye *: 6. lAke : rUpha For Private And Personal Use Only Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lezyA cha lezyAomAM bheda kRSNa-nIla-kApota tejo-padya-zuklA drivyalezyA drivyalezyA 1. durgadhavALI 1. sugaMdhavALI 2. amanojJa (vIrasa) 2. manojJa (sarasa) 3. zIta ane rUkSa 3. uSNa ane snigdha. 4. avizuddha (pariNAma) 4. vizuddha (varNa) bhAvalezyA] bhAvalezyA 1. adharmavezyA 1. gharmalazyA 2. aprazastalezyA 2. prazastalezyA 3. saMkSipralezyA 3. asaMkSipralezyA 4. durgatigAmI 4. sugatigAmI 5. avizaddha (pariNAma) 5. vizuddha (pariNAma) lezyA aMge vizeSa carcA : prajJApanA sutranI TIkAmAM AcAryazrI abhayadevasUrijI kahe che ke yogano pariNAma te vezyA che. "yogapariko taiyA' legyA e yogano pariNAma che, e siddhAMtane spaSTa karatAM temaNe kahyuM ke sayogI kevaLIne zubhecchA hoya che. jyAre te kevaLajJAnI "yoganirodha kare che tyAre teo "ayogI ane alezI' bane che. sayAgI hoya tyAM sudhI ja salezI. ayogI banyA eTale alezI bane. arthAtuM lazyAno saMbaMdha mana-vacana-kAyAnA yogo sAthe che. yoga' zuM che? zarIranAmakarmanI eka vizeSa parizati che. dArikAdi zarIronA vyApAravALA AtmAnI vIryapariNati te yoga che. evI ja rIte lezyAo che. keTalAka AcAyAM lazyAnI paribhASA karmacandro terI' A rIte kare che. kRNAdi dravyo e ja dravyalezyA ane te kRSNAdi dravyonA AdhAre janmatA jIvapariNAma te bhAvalezyA. 197. lAMka : 2-7 For Private And Personal Use Only Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa38. prazamarati zrI malayagiri kahe che : jyAM sudhI mana-vacana-kAyAnA yoga hoya tyAM sudhI lezyA hoya ja. "yo nimittA eNrA' TlezyA karma-nimittaka nathI. ghAtI karmanimittaka nathI tema aghAtI karmanimittaka paNa nathI. teramA guNasthAnake ghAtakarma nathI, chatAM lekSA hoya che! cadamAM guNasthAnake jAtIkarma che chatAM leNyA nathI! arthAt paripAnumAnathI yogAntaraga9 dravyarUpa lezyA mAnavI joIe, zrI siddhasena paNi kahe che : manoyoganA sahayogathI utpanna thatA pariNAma te legyA che. kALA-nIla vagere varSo dravyalezyA che. bhAvalezyA te kALA vagere raMgavALAM dravyonA nimitte utpanna thatA pariNAma che. e pariNAma karmabaMdhanI sthitinuM nirmANa kare che. zrI hemacandrasUrijI kahe che ke yoganA pariNAma te legyA che. traNeya yoga (mana-vacana-kAyAnA) karmodayajanya che, mATe vaizyAo karmodayajanya ane yogajanya mAnavAmAM vAMdho nathI. zrI "anuyogadvArasUtranI TIkAmAM teo eka bIjI mAnyatA paNa batAve che : ATha karmonA udayathI jema saMsArIpaNuM ane asiddhatva che tema vezyAonuM astitva paNa che. digaMbarAcArya pUjyapAda kahe che ke kaSAyodayathI raMgAyelI yoga pravRtti e ja bhAvalazyA che, mATe legyA dayikabhAva che. akalaMkadevanI paNa A ja mAnyatA che. cha lezyAomAM bheda lezyA aMgenuM vivecana vizeSa rIte traNa AgamasUtromAM maLe che : 1. bhagavatI sUtra ra. prajJApanA sUtra, ane 3. uttarAdhyayana sUtramAM zrI bhagavatI sUtramAM ane prajJApanA sUtramAM paMdara prakAre-paMdara dvArothI vezyA upara vivecana thayeluM che, tenI dvAragAthA A pramANe che : pariNAma-vana-rasa-gandha-suddha-apasattha-saMkliThuNhA / gaI-pariNAma-paeso-gAha-vaggaNATThANamappavahuM / / ma0 za0 4 30 10 10 1| qUU T0 17/ 30 4 0 1T 1. pariNAma, 2. va 3. rasa 4. gabdha che. zuddha 6. aprazasta 7. saMkliSTa 8. uSNa 9, gati 10. pariNAma 11. pradeza 12. avagAhanA 13, vargaNA 14. sthAna 15. alpabadutva. For Private And Personal Use Only Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 539 leyA zrI uttarAdhyayanasUtramAM agiyAra vArothI vezyA aMge vivecana thayeluM che. tenI dvAragAthA nIce pramANe che : nAmAI vn-rs-gndh-phaas-prinnaamlkkhnnN| ThANaM ThiI gaI cAuM lesANaM tu suha me / / * 30 rU. 34 0 2} 1. nAma 2. varNa 3. rasa 4, gabdha 5. sparza 6. pariNAma 7. lakSaNa 8, sthAna 9. sthiti 10. ati 11, AyuSya. sArAMza e che ke agiyAra vArothI dravyalezyA aMge vivecana maLe che ane nava kArothI bhAvalezyA aMge vivecana maLe che. A traNa graMthomAM) A sivAya bIjAM paNa keTalAMka dvArothI vivecana maLe che bIjA graMthomAM. lezyAonI sthiti : lezyA jaghanyasthiti utkRSTa sthiti 1. kRSNalezyA antarmuhUrta 33 sAgaropama (1 muhUrta adhika) 2. nIlalezyA antarmuhUrta 10 sAgaropama (palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika) 3. kApAtalekSA antarmuhUrta 3 sAgaropama, (palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika) 4. tejalezyA antarmuhUrta 2 sAgaropama, (palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika) pa. pabalezyA antarmuhUrta 10 sAgaropama. (1 muhurta adhika) 6. zuklalezyA antarmuhUrta 33 sAgaropama (1 muhurta adhika) A sthiti zrI uttarAdhyayana sUtranA AdhAre batAvavAmAM AvI che. A oghathI arthAt sAmAnyathI vezyAonI sthiti batAvavAmAM AvI che. lezyAonAM lakSaNa : te te vezyAvALA jIvonAM lakSaNa zrI uttarAdhyayana sUtramAM batAvAyelAM che. A lakSaNaM jANavAthI "atyAre huM kaI legyAmAM vartI rahyo chuM." enuM jJAna thAya. For Private And Personal Use Only Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 540. prazamarati kRSNalezyA : pAMca AzravomAM pravRtta, traNa guptithI agupta, cha kAyanI hiMsAthI avirata, tIvra AraMbhamAM pariNata, kSudra, sAhasika, nirdaya, nRzaMsa ane ajitendriya jIva kRSNa-lezyAvALo jANavo. nIlalezyA : IrSALu, kadAgrahI, atapasvI, ajJAnI, mAyAvI, nirlajja, viSayI, hepI, rasalolupa, AraMbhI, avirata, kSudra ane sAhasika jIva nIlalezyAvALo jANavo. kApotalezyA : vakra vacanavALo, viSama AcAravALo, kapaTI, gUDha, potAnA doSa chupAvanAro. parigrahI, mithyASTi, : anArya, marmabhedI, duSTa vacana bolanAra, cora, matsara-svabhAvavALo jIva kApautalezyAvALo jANavo. tejalezyA namra, caMcaLatArahita, niSkapaTa, kutUhalarahita, vinIta, indriyonuM damana karanAra, svAdhyAyazIla, tapasvI, priyadharmA, daDhadharmA, pApabhIrU, hinaivI jIva tejovezyAvALo jANavo. palekSA : jenAmAM krodha, mAna, mAyA ane lobha alpa hoya, jenuM citta prazAnta hoya, je manane vaza rAkhatAM hoya, je yoga ane upadhAnavALo hoya, ati alpabhApI hoya, upazAnta hoya ane jitendriya hoya te jIvane padmavezyA vALo jANavo. zuklalezyA : AdhyAna ane raudradhyAna choDIne je dharmadhyAna ane zukladhyAna gharAvato hoya, jenuM citta zAnta hoya, jene AtmA vazamAM hoya, je samiti ane guptivALo hoya, je sarAga ke vItarAga hoya, je upazAnta ane jitendriya hoya tene zuklalezyAvALo jANavo. lezyA ane jIvo ? (1) eka lekSAvALA jIvo : kRSNalezyAvALA jIvo : tamaHprabhA nArakI, tama tama prabhA nArakI - nIlalezyAvALA jIvo : paMkaprabhA nArakI * kApotalezyAvALA jIvo : ratnaprabhA nArakI, zarkarAmabhA nArakI A tejalezyAvALA jIvo : jyotiSI deva, saudharma deva, IzAna deva, prathama kibIpI-vagere. pAlezyAvALA jIvo H sanatkumAra deva, mahendra deva, brahmadeva, bIjo kibIpI deva. For Private And Personal Use Only Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 541 lezyA zuklalezyAvALA jIvo : lAntaka deva, mahAzaka deva, sahastrAra deva, Anata-prANata-AraNa-azruta-navaraiveyaka ane pAMca anuttara deva. (2) be vezyAvALA jIvo : A kRSNa ane nIla vezyAvALA jIvo H dhUmaprabhA nArakI che nIla ane kApota lezyAvALA jIvo : vAlukAprabhA nArakI (3) traNa lezyAvALA jIvo : - kRSNa-nIla-kApota lezyAvALA jIvo : nArakI, agnikAya, vAyukAya, dvindriya, trindriya, cauridriya, asaMjJI tiryaMca paMcendriya, asaMjJI manuSya, sUkSma-sthAvara jIva; bAdara nigoda. tejo-padya-zukla vezyAvALA jIvo : vaimAnika deva, pulAka nirjhantha, bakusa, nircantha, pratisevanA-kuzala, parihAra-vizuddhi saMyata ane apramatta saMyata. (4) cAra lezyAvALA jIvo H - kRSNa-nIla-kApota-tejo-lezyAvALA jIvo : pRthvIkAya, apUkAya, vanaspatikAya, bhavanapati, vANavyaMtara, yugalika, devIo. (5) pAMca lezyAvALA jIvo H kRSNalezyA pAlezyA sudhInI lezyAvALA jIvo : jaghanya sthitivALA paryAptA ane saMkhyAnA varSanA AyuSyavALA saMglI tiryaMca paMcendriya jIvo, ke jeo sanatu kumAra, mahendra ane brahmadevalokamAM utpanna thavAne yogya hoya. (1) cha lezyAvALA jIvo : kRSNalezyAthI zuklalezyAvALA jIvo tiryaMca paMcendriya, manuSya, deva, sAmAyika saMyata, chedopasthApanIya saMyata, kaSAyakuzIla ane saMyata. kaSAya ane lekSA : kaSAya ane vezyAno avinAbhAvI saMbaMdha nathI, eTale ke jyAM kapAya hoya tyAM lekSA hoya che; paraMtu legyA hoya tyAM kaSAya na paNa hoya! kevaLajJAnIne 198. kaSAyapariNAmo lezyApariNAmo'vinAbhUto lezyApariNAmazca kaSAyapariNAma vinApi bhavati, tataH kaSAyapariNAmAnantaraM lezyApariNAma uktaH na tu lezyApariNAmAnantaraM kssaayprinnaamH| - paNNa0 pa0 13/ sUtraH 2/ TIkA For Private And Personal Use Only Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 542. prazamarati (teramA guNasthAnaka) lezyA hoya che paraMtu kaSAya nathI hotA. kevaLajJAnIne zuklalezyA ja hoya. tAtparya e che ke lazyA-pariNAma kapAya-pariNAma vinA paNa hoI zake. guNasthAnaka ane vezyA : 1. pahelA guNasthAnakathI chA guNasthAnaka sudhInA jIvone chaye lezyAo hoI zake. 2. sAtamA guNasthAnake tejo-padma zukla laDyA hoya. 3. AThamAthI teramA guNasthAnake rahela jIvAne zuklalezyA ja hoya. pAMca prakAranA saMyatI ane vezyA 1, pulAka : tejo-padma ane zukla lezyA hoya. 2. bakusaH tejo-padma ane zukla legyA hoya. 3. pratisevanA kuzIla : teja-paddha ane zukla lezyA hoya. 4. kaSAya kuzIla H cha ye lezyAo hoya. tattvArthabhASyamAM bakusa ane pratisevanA kuzIlanI cha vaizyAo batAvI che. bakuza-pratisevanA kuzIlayoH sarvAH SaDapi! tittvArtha : 30 2 phU0 42 | mANa.] tattvArtha bhASyamAM kaSAyakuzIlamAM traNa zubha lezyAo kahI che. 5. nigraMtha : eka zuklalazyA ja hoya. 6. snAtaka : salezI snAtakane eka parama zuklalazyA ja hoya. tattvArtha bhAvyamAM kapAya kuzIlamAM traNa zubha lezyAo kahI che. pAMca prakAranAM saMyama ane vezyA : 1. sAmAyika caritra: cha ye lazyAo hoya. 2. chedopasthApanIya H cha ye lazyAo hoya. 3. parihAra vizuddhi : teja-paddha ane zukkalezyA hoya. 4. sUkSma saMparAya : zuklalazyA ja hoya. 5. yathAkhyAta : salezI yathAkhyAta cAritrIne zuklalezyA ja hoya. For Private And Personal Use Only Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 543 lezyA tejalezyA : ThANAMgasutramAM tapolabdhithI prApta thatI tejalezyAnuM varNana prApta thAya che. te tejalezyA pAMgalika hoya che eTale ke dravyalezyA hoya che. A tejovezyA ane vezyAonA cha bhedomAM AvatI tejalezyA judI hoya, ema samajAya che. A tejolezyA traNa sthAnothI prApta thAya che : 1. AtApanAthI (zIta-tApa vagere sahana karavAthI). 2. kSamAthI (krodhanigraha karavAthI). 3. apAnakena tapakarma karavAthI. (chaThanA pAraNe chaTha karavAthI) A tejalezyA be prakAranI hoya : uSNa tejolezyA ne zIta tejolezyA. bhagavatI sUtranA paMdaramA zatakamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI gautamane kahe che ke, "he gautama! makhalIputra gozAlaka upara anukaMpA lAvIne meM vezyAyana bAlatapasvInI tejalezyAno pratisaMhAra karavA mATe zIta tejalezyA bahAra kADhI ane mArI zItalegyAe vezyAyana bAlatapasvInI uSNa tejalezyAno pratighAta karyo..... A pAThathI-pratipAdanathI be prakAranI vezyAo hoya che, te siddha thAya che. tapaHkarmathI tejalezyA prApta karavAnI vidhi bhagavatIsUtranA paMdaramAM zatakamAM batAvavAmAM AvI che. devonI tejolezyA ane zramaNonI tejalezyA : zrI bhagavatIsUtranA caudamA zatakamAM devonI tejalezyA sAthe zramaNanI tejovezyAnI tulanA batAvavAmAM AvI che. A tejalezyA paNa cha prakAranI vezyAomAMnI tejovezyA nathI, ema samajAya che. A tejalezyA eTale Antarika sukha, Antara Ananda che. TIkAkAre paNa tejalezvAno artha suvarAma' karelo che. eka mahinAnA dIkSA paryAyavALo zramaNa vANavyaMtaradevonI tejalezyAne atikramI jAya che. be mahinAnA dIkSAparyAyavALa zramaNa bhavanapatidevonI tejalezyAne atikramI jAya che. traNa mahinAnA paryAyavALo asurakumAra devonI, cAra mahinAnA paryAyavALo jyotiSadevonI, pAMca mahinAnA paryAyavALo sUrya-caMdranI, cha mahinAnA paryAyavALo saudharma-IzAna devonI, sAta mahinAnA paryAyavALo sanatkumAra-mahendranI, ATha mahinAnA paryAyavALo brahma ane lAMtakadevonI, nava mahinAnA Anata-prANata-AraNa ane ayyatanI, agiyAra mahinAnA For Private And Personal Use Only Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati pa44 paryAyavALo mahAzukra ane sahastrAranI, dasa mahinAnA paryAyavALo grevayakadevonI ane bAra mahinAnA paryAyavALo anuttaravAsI devanI tejalezyAne atikramI jAya che. A rIte lezyA', zabdano prayoga bIjA arthamAM paNa thayelo che. lezyA' upara upanayakathA : (1) cha mitrA pharavA gayA. emaNe eka sthaLe jAMbunuM vRkSa joyuM. sahune jAMbu khAvAnI icchA thaI. sahunA manamAM judA judA vicAra AvyA. pahelA mitre kahyuM : vRkSa upara caDhavAnI mahenata koNa kare? mATe vRkSane mULathI kApIne nIce pADo ane majethI phaLa khAo. bIjA mitre kahyuM : AkhA vRkSane kApI nAMkhavAthI zuM lAbha? vRkSanI moTI moTI zAkhAone kApIe. phaLa maLI jaze ane vRkSa bacI jaze. trIjA mitre kahyuM : moTI moTI DALo paNa zA mATe kApavI joIe? je nAnI DALIo upara jAMbu lAgelAM che e DALIo ja toDIe ane phaLo khAIe. vRkSane vadhu nukasAna nahIM thAya. zrI prajJApanA sUtra ane uttarAdhyayana sUtranA AdhAre dravya lezyAonA varNa-gaMdha-rasa ane sparzano koTho. | leyA varNa ! gaMdha | rasa sparza pharavatanA sparza karatAM anantaguNA vadhAre rUkSa sparza. marelA kRSNa. | bhramara jevAM kALAM. lImaDAnI chAla jevo. kutarAnA phalevaranI nIla | moranI Doka jevo. durgadhathI | sUMThanA cUrNa jevo. anantaguNa kApAta. kabUtaranI Doka jevAM -: vadhAre durgadha. kAcA dADama jevo. teja. | popaTanI cAMca jevo. sugaMdhita karInA rasa je. puSpAMnI padma. . zreSTha sonA jevo. suvAsathI | madha jevo. anantaguNa zukla. dUdhanI dhArA jevo. vadhAre suvAsa. | khaDI sAkara jevo. mAkhaNanA sparzathI anantaguNa vadhAre niSpa sparza. For Private And Personal Use Only Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa45 lezyA cothA mitre kahyuM : nAnI DALIo zA mATe toDavI joIe? phaLanA gucchAo toDI laIe! ApaNe to phaLa ja khAvAM che ne? DALIo toDavAnI jarUra nathI. pAMcamA mitre kahyuM : gucchA paNa toDavAnI jarUra nathI. gucchAmAM to kAcApAkAM badhAM phaLa hoya. ApaNe to pAkAM phaLa joIe che. eTale vRkSane ane DALIone hacamacAvI nAMkho, pAkAM phaLa kharI paDaze. e khAIzuM. chaThThA mitre sahune premathI samajAvatAM kahyuM : zA mATe bicArA vRkSane kApavuM? zA mATe DALIo toDavI? zA mATe vRkSane hacamacAvavuM ? juo, jamIna upara aneka pAkAM phaLa paDelAM ja che, te laI lo ane khAo. vyartha zA mATe vRkSane nukasAna karavuM? A cha vezyAone spaSTatAthI samajAvatI upanaya kathA che. pahelo mitra e kRSNalezyA che, bIjo nIlalezyA, trIjo kApotalezyA, cotho tejovezyA, pAMcamo padmavezyA ane chaThTho zuklalekSA che. te te vezyAvALAnA kevA kevA vicAro hoya, te A upanayakathA spaSTatAthI samajAve che. - AvazyakasUtra0 a04) sU. 6/ hAri0 TIkA (2) cha DAkuo koI gAmane lUMTavA jaI rahyA hatA. te chaenA manamAM lezyAjanita potapotAnA pariNAmonA anusAra judA judA vicAra jAgrata thayA. gAmane lUMTavA aMge dareke potapotAnA vicAro rajU karyA. pahelA DAkue kahyuM : je koI manuSya ke pazu ApaNI sAme Ave te badhAne mArI nAMkhavA joIe. bIjA DAkue kahyuM : pazuone mAravAthI zuM lAbha? manuSyone mAravA joIe; ke jeo ApaNo virodha kare che, trIjA DAkue kahyuM : strIone na mAravI joIe, puruSone ja mAravA joIe. cothA DAkue kahyuM : dareka puruSane na mAravo joIe. je puruSa pAse zastro hoya ene ja mAravo joIe. pAMcamA DAkue kahyuM : zastrasahita puruSa paNa je ApaNane joIne bhAgI jAya tene na mAravo joIe. sazastra puruSa ke je ApaNo sAmano kare, ene mAravo joIe. chaThThA DAkue kahyuM : ApaNe to dhana joIe che. dhana luMTavuM joIe, mANasone zA mATe mAravA joIe? mAtra dhana lUMTavuM joIe. A rIte cha lazyAone upanayakathAthI samajAvI. -AvazyakasUtra a0 4/ sU. 6/ hAri0 TIkA For Private And Personal Use Only Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 9.pAMca mahAlatonI pacIsa bhAvanA mahAvratonA pAlanamAM AtmabhAva sudaDha thAya te mATe mahAvratadhArI zramaNa ane zramaNIe dareka mahAvratanI pAMca-pAMca bhAvanAo bhAvavI joIe, bhAvanAonA abhyAsa vinA mahAvrato malina thaI jAya. mahAvratonA pAlanamAM zithilatA AvI jAya. 'pravacanasaddhara' granthanA AdhAre e pacIsa bhAvanAo ahIM batAvavAmAM Ave che. pahelA mahAvratanI bhAvanAo : 1. huM upayogapUrvaka gamanAgamana karIza, upayoga vinA gamanAgamana karavAthI jIvahiMsA thAya. 2. upayogapUrvaka avalokana karIne bhikSA grahaNa karIza. upAzrayamAM AvIne prakAzamAM UbhA rahIne bhikSA jaIza ane pachI vAparIza. joyA vinA bhikSA vAparavAthI jIvahiMsA thavAnI saMbhAvanA rahe che. 3. Agamota paddhati mujaba huM mArAM upakaraNo laIza ane mUkIza. 4. huM mArA mananuM samAdhAna karato rahIza ane manane vizuddha rAkhIza. kAyika saMyama hovA chatAM duSTa mana pApakarma baMdhAve che. prasannacandra rAjarSine kAyikra saMyama hatuM chatAM mAnasika hiMsAnI virati na rahevAthI, sAtamI narake javAnAM karma upArja lIdhAM hatAM; mATe huM mAnasika rIte paNa hiMsAno vicAra nahIM karuM. 5. huM mArI vANIne sAvaghavacanamAM nahIM pravartAvuM. hamezAM niravaghavacana ja bolIza. sAvaghavacana kyAreka hiMsAnuM nimitta banI jAya. bIjA mahAvratanI bhAvanAo : 1. huM hasavAnuM baMdha karIza. hasavAmAM kyAreka asatya bolAI jAya che. hasavAmAM asatya na bolAI jAya, te mATe jAgrata rahIza. 2. huM vicArIne bolIza. jJAnapUrvaka vicAryA vinA bolavAthI kadAca asatya paNa bolAI jAya; tethI vera baMdhAya. bIjA jIvonA prANa jAya...mATe huM vicArIne bolIza. 199, zloka : 2 For Private And Personal Use Only Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMca mahAvratonI pacIsa bhAvanA 547 3. paramAtmAe kahyuM che : je krodha, lobha ane bhayane parihAre te ja muni!' AvA muni mokSanI samIpa hoya che. mokSamArge cAlatA teo mRSAno tyAga kare. huM krodhathI mukta banIne, kRSAno tyAga karuM chuM. 4. lobhathI abhibhUta cittavALo manuSya atyaMta arthakAMkSAthI ane khoTI sAkSI ApIne asatya bole che, mATe satyavratI mahAtmAe lobha na karavo joIe. huM lobhano tyAga karuM chuM. 5. potAnA prANa, dhana AdinI rakSAnA bhayathI manuSya satya nathI bolato. huM nirbhaya banIza. nirbhayatAne AtmasAt karIza, jethI asatya bolAya nahIM. trIjA mahAvratanI bhAvanAo : 1. indra, rAjA, dharano mAlika, zayyAtara, sAdharmika vagerenA avagrahanI yAcanA karavAnI jinAjJA che. huM e pramANe jagAnA mAlikano avagraha yAcIza, 2. 'avagraha (mAgelI jagA)mAMthI ja tRNa vagere levAM joIe,' te mujaba 'huM A tRNa vagerene lauM?' ema anujJA mAgIne tRNAdi laIza. 3. jagAnA mAlike jagA ApI hoya te chatAM vAraMvAra enI anujJA mAgavI joIe. pANI vagere paraThavavAnI jagA ane caraNaprakSAlananI jagya paNa mAgavI joIe ane e jagAeM ja paraThavavuM joIe, jethI jagAnA mAlikane cittasaMkleza na thAya huM e rIte vartIza. 4. Agamokta vidhi mujaba AhAra-pANI lAvIne, gurune batAvIne, AlovIne, guru ke vaDIlanI anujJA laIne ekalA ke mAMDalImAM AhAra-pANI vAparavAnAM hoya che; nahIMtara 'guru-adatta' doSa lAge. 5. je sthAnamAM, je kSetramAM (pAMca gAu) mAsakalpAdi sAdhuo rahelA hoya, te sthAnamAM ke kSetramAM bIjA sAdhuone rahevuM hoya to temaNe pUrve rahelA sAdhuonI AjJA levI joIe; nahIMtara corIno doSa lAge. huM e rIte avagraha yAcIne rahIza. cothA mahAvratanI bhAvanAo : 1. huM snigdha AhAra nahIM kare, ati AhAra nahIM karuM. snigdha ane madhura AhArathI ke je avazya vikAro pedA kare che ane vIryane puSTa kare che, tevo AhAra nahIM karuM. tevo AhAra karavAthI bhAMgavAsanA jAge che ane brahmacaryano bhaMga thAya che ane zarIrane paNa nukasAna thAya che. For Private And Personal Use Only Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa48 prazamarati 2. huM snAna nahIM karuM, vilepana nahIM karuM. vividha vibhUSAmAM rakta citta khAlI thaI javAthI temAM abrahmanA vicAro pravezI jAya che. 3. strIne joIza nahIM, tenAM aMgopAMga spRhAthI joIza nahIM. strIonA avayavo jevAthI brahmacaryanI bhAvanA nabaLI paDe che. 4. huM strIono paricaya nahIM karuM. strIsaMsakta vasatimAM nahIM rahuM, strInA vAparelA Asana upara nahIM besuM. 5. aprazasta strIkathA nahIM karuM. strIkathAthI manamAM kAmonmAda jAge che. pAMcamA mahAvratanI bhAvanAo : 1. huM sArA ke narasA zabdamAM vRddhi ke dveSa nahIM karuM. 2. huM sArA ke narasA rUpamAM vRddhi ke dveSa nahIM karuM. 3. huM sArA ke narasA rasamAM vRddhi ke dveSa nahIM karuM. 4. huM sArI ke narasI gaMdhamAM vRddhi ke dveSa nahIM karuM. 5. huM sArA ke narasA sparzamAM vRddhi ke dveSa nahIM karuM paMDita puruSa jitendriya hoya ane sarvasAvadya pApothI-bAhya atyaMtara parigrahathI rahita hoya. zabdAdi viSayomAM rAga-dveSa karavAthI pAMcamAM mahAvratanI virAdhanA thAya che. mATe huM e viSayomAM rAga-dveSa nahIM karuM. A rIte pAMca mahAvratonI pacIsa bhAvanAo roja bhAvavAthI mahAvratonuM pAlana ujjavaLa bane che. pAlanamAM dRDhatA Ave che. 10, thormAnirodha" samughAtathI nivRtta kevaLI bhagavAna yoganirodhanA mArge vaLe che. yoganimitte (mana-vacana-kAyAnA) thatA karmabaMdhano nAza karavA mATe yoganirodha karavAmAM Ave che. A kriyA antarmuhUrta kALamAM karavAmAM Ave che. sarvaprathama bAdara kAyayoganA baLathI bAdara vacanayogane rodhe. pachI bAdara kAyayoganA AlaMbane bAdara manoyogane rodhe. pachI ucchavAsa-nizvAsane rAMdhe. tyArabAda sUma kAyayogathI bAdara kAyayogane rodhe. (kAraNa ke jyAM sudhI bAdara yoga hoya tyAM sudhI sUkSma yogo rodhI zakAtA nathI.) tyArapachI sukSma kAyayogathI sUkSma vacanayogane rodhe ane pachInA samaye sukSma manogane rodhe. tyArabAdanA samaye sUkSma kAyayogane rodhe. 200. zloka : 74 For Private And Personal Use Only Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 549 caraNa-saptati sUkSma kAyayogane rAMdhavAnI kriyA karato AtmA "sUkSma kriyA apratipAtI' nAmanA zukladhyAnanA trIjA bheda upara ArUDha thAya ane temAM guNasthAnakanA caramasamaya-paryata jAya. sayogI kevaLI-guNasthAnakanA carama (aMtima) samaye 1. sUkSma kriyAapratipAtI dhyAna 2. sarva kioi 3. zAtA-karmano baMdha 4, nAma-gotra karmanI udIraNA 5. zuklalezyA 6, sthiti-rasano ghAta, ane 7, yoga. A sAta padArthone eka sAthe nAza thAya che ane AtmA ayogI kevaLI bane che. 11. caTaNa-saptati caraNa eTale cAritra, cAritra dharmanA 70 prakAro batAvavAmAM AvyA che. A 70 prakAranA cAritra dharmanI ArAdhanA munie karavAnI hoya che. te prakAro A rIte che : pAMca mahAvrata H mahAvrato : 05 zramaNadharma : 10 1. prANAtipAtaMvaramaNa mahAvrata saMyama : 2. mRSAvAdaviramaNa mahAvrata vaiyAvRtya : 10 3. adattAdAnaviramaNa mahAvrata brahmacaryagupti : 08 4. maithunaviramaNa mahAvrata jJAnAdi : 03 pa. parigrahaviramaNa mahAvrata tapa : 12 dasa zramaNadharma : krodhAdinigraha : 04 1. kSamA 2. namratA 3, saraLatA 4. labhatyAga 5. tapa 6. saMyama 7. satya kula : 8. zauca 9. AkiMcanya 10. brahmacarya sattara prakAranuM saMyama : 5 prANAtipAta vagere pAMca AzravothI virati 5 pAMca indriyono nigraha. 4 cAra kapAyono vijaya. 3 mana, vacana ane kAyAnI azubha pravRttino nirodha. 201. zloka : 96 For Private And Personal Use Only Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir papa . prazamarati bIjI rIte sattara prakAranuM saMyama : 9 jIvasaMyama : pRthvIkAyAdi pRthvI, jala, teja, vAyu, vanaspati beindriya, te indriya, caurindriya ane paMcendriyo) 9 prakAranuM jIvonA mana-vacana-kAyAthI kAraNa-karAvaNa ane anumodana dvArA saMraMbha, samAraMbha ane AraMbhano tyAga. 1. ajIvasaMyama : pramAdAdi doSayukta ane AyuSya, buddhi, zraddhA, saMvega ane baLathI hIna evA vartamAnakAlIna sAdhugaNanA upakAra mATe pustakAdine pratilekhanA-pramArjanAdi dvArA jaNApUrvaka rAkhavAM. 1 prekSyasaMyama : AMkhothI joIne bIja-lIlI vanaspati, jIvajaMtu vagerethI rahita bhUmi upara besavuM, cAlavuM, zayana karavuM. 1 upekSA saMyama pAsasthAkazIla vagere nimna staranA sAdhuonI dayAhIna kaThora pApapravRttinI upekSA karavI. bIjA sthaLe upekSA saMyamanA badale "prekSAsaMyama' kaheluM che. teno artha saMyamamAM DhIlA paDelA sAdhuone preraNA ApI saMyamamAM sthira karavA, e thAya che.) 1 pramArjanA saMyama : vastra-pAtra vagere letAM-mUkatAM pramArjana karavuM. gAmamAM pravezatAM, nIkaLatAM paganuM pramArjana karavuM. 1 pAriSThApanA saMyama : bhojana, pANI, vastra, pAtra vagereno tyAga jaMturahita bhUmimAM karavo joIe. "pAriSThApanikA-niryukti" mAM batAvelI vidhi mujaba paraThavuM joIe. gItArtha sAdhu A vidhi kare.] 1 manaHsaMyama : droha, IrSA, abhimAnAdikathI nivRtti ane dharmadhyAnamAM pravRtti. 1 vacanasaMyama : hiMsaka ane puruSa (kaThora) bhASAthI nivRtti, zubha bhASAmAM pravRtti kare. 1 kAyasaMyama : javA-AvavA vagere kriyAomAM upayoga rAkhe. dasa prakAranuM vaiyAvRtya : sevAo 1. AcAryanI sevA. 2. upAdhyAyanI sevA. 3. tapasvInI sevA. 4. nUtana dIkSita muninI sevA. pa. bImAra, rogInI sevA For Private And Personal Use Only Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caraNa-saptati 6. vRddhanI sevA 7. samAna samAcArI (AcAraddhapati) vALA sAdhuonI sevA 8. saMgha sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAnI sevA 9. kuLanI sevA. ghaNA sajAtIya gacchonA samUhane kuLa kahevAya che.]. 10. gaNanI sevA. ghaNAM kuLonA samUhane gaNa kahevAya! nava prakAranI brahma-gupti: 1. vasati : strI, pazu ane napuMsaka vinAnA sthAnamAM sAdhue rahevuM joIe. 2. strIkathA : brahmacArIe strIo sAthe ekAMtamAM vAto na karavI joIe. evI rIte strIviSayaka vAto bIjAo AgaLa na karavI joIe. 3. Asana : strIo sAthe brahmacArIe eka Asana upara na besavuM joIe. strI je jagAe beThI hoya, e jagA upara be ghaDI (48 miniTa) sudhI na besavuM joIe. 4. strInAM aMgopAMga jovAM nahIM ke enuM ciMtana karavuM nahIM. 5. strI-puruSa diMpatI)no vArtAlApa sAMbhaLavo nahIM. 6. gRhastha jIvanamAM karelI strI sAthenI krIDAo yAda na karavI. 7. brahmacArIe ati snigdha (ghI-dUdhavALuM) bhojana na karavuM. madhurAdi rasayukta bhojana na karavuM. 8. lukhkha paNa bhojana adhika na karavuM joIe. 9. potAnA zarIra snAna, vilepana vagere na karavAM, zaNagAra na karavo. traNa jJAnAdi : 1. jJAna : jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI utpanna avabodha. 2. darzana : jIva-ajIvAdi nava tattvonI zraddhA, 3. cAritra : sarvapApapravRttionA jJAna-zraddhApUrvaka tyAga. bAra prakAranA tapa : 1. anazana. 2. UNodarI 3. vRttisaMkSepa 4. rasatyAga 5. kAyakleza 6. saMsInatA 7. prAyazcitta 8, dhyAna 9, vaiyAvacca 10. svAdhyAya 11. kAyotsarga 12, vinaya. cArakrodhAdi : 1. krodha 2. mAna 3, mAyA, ane 4. lobhano nigraha, For Private And Personal Use Only Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12. kaNakartAti* jenuM AcaraNa roja karavAnuM hoya che te "caraNa" kahevAya che. jenuM AcaraNa prayojana upasthita thatAM karavAmAM Ave tene "karaNa' kahevAya che. dA.ta. piMDavizuddhi. gocarI Adi grahaNa karatI veLA ja piMDavizuddhino upayoga rAkhavo paDe, e sivAyanA kALamAM nahIM. mokSArthI evA munivaro mATe karavA yogya kartavyone karaNa kahevAya che. te 'karaNa'nA 70 prakAro batAvavAmAM AvyA che. A karaNasaptatinuM pAlana "caraNa-saptatinA pAlanamAM sahAyaka che. piMDavizuddhi : 04 piMDa vizuddhi : samiti : 05 1. piMDa (AhAra-pANI) bhAvanA : 12 2. makAna (zamyA) pratimA : 12 indriyanirodha : 05 3. vastra pratilekhanA : 25 4. pAtra gupti : 03 A cAra vastuo grahaNa karatAM sAdhuabhigraha : 08 sAdhvIe 42 doSono tyAga karavAno hoya kula : 70 samiti : 1. isamiti : vyasa-sthAvara jIvone abhaya ApavAnI pratijJA karanAra sAdhupuruSoe nIce joIne cAlavuM joIe. koI jIva paga nIce haNAya nahIM teno upayoga rAkhIne cAlavuM joIe. 2. bhASA samiti : pApayukta bhASA na bolavI. satya chatAM apriya bhASA na bolavI. sarvajIvahitakArI ane asaMdigdha bhASA bolavI joIe. 3. eSaNA samiti : nirdoSa bhikSAnI gaveSaNa karavI. sAdhujIvanamAM upayogI upakaraNa, upAzraya, pATa-pATalA vagerenI nirdoSa gaSaNA karavI. 4. AdAnanikSepa samiti : Asana, vastra, pAtra, daMDa Adi AMkhothI jaIne, upayogapUrvaka levAM joIe ane mUkavAM joIe. pa. pAriSThApanikA samiti H maLa-mUtra, lekha, anupayogI anna pAnavastrAdino nirjIva bhUmi upara upayogapUrvaka tyAga karavo joIe. 202, zloka : 96 For Private And Personal Use Only Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir papa3 karaNasaptati bhAvanA : 1. anitya bhAvanA : priyajanono saMyoga, Rddhi, viSayasukho, saMpatti Arogya, yauvana, zarIra ane jIvana anitya che. 2. azaraNa bhAvanA : janma, jarA ane mRtyuthI trasta, vyAdhi ane vedanAothI bharapUra A saMsAramAM jinavacana sivAya koI zaraNa nathI. 3. ekatva bhAvanA : jIva ekalo janme che ane ekalo mare che. ekalo ja vedanAo sahe che, to Atmahita paNa ekalAe sAdhI levuM. 4. anyatva bhAvanAH "huM svajanothI, parijanothI, vaibhavathI ane zarIrathI judo chuM." AvI nizcita dhAraNAvALAne zAka thato nathI. 5. azuci bhAvanA : zarIranI apavitratAno vicAra karavo. zarIramAM badhuM ja bIbhatsa ane gaMduM bhareluM che. 6. saMsAra bhAvanA : mAtA marIne putrI, bahena ane patnI bane che. putra marIne pitA ane pitA marIne zatru bane! saMsAranA saMbaMdhonI vicitratAno vicAra karavo. 7. Azrava bhAvanA : mithyAtva, avirati, kapAya, yoga ane pramAda-A Azrava-dAro che. temAMthI AtmAmAM karmo vahI Ave che. e Azrava-hArone baMdha karavAno prayatna karavo. 8. saMvara bhAvanA : zubha Azrava paNa na joIe ane azubha Azrava paNa na joIe. samyagadarzanAdi dvArA AthavAnAM kAra baMdha karavA te saMvara kahevAya. 9. nirjarA bhAvanA : bAhya-atyaMtara tapathI AtmAmAM rahelAM karmono nAza karavo. 10. lokasvarUpa bhAvanA cauda rAjalokanuM ciMtana karavuM. Urdhvalokaadholoka ane madhyalokanuM ciMtana karavuM. 11. dharmasvAkhyAta bhAvanA dharmano prakAza ApanArA arihaMta paramAtmAnuM ciMtana, dharmanA prabhAva ane dharmasvarUpanuM ciMtana. 12. bodhidurlabha bhAvanA : bodhi eTale samyagudarzana. samyagadarzananI durlabhatAnuM ciMtana. samyagadarzana vinA mokSa nahIM. A bAra bhAvanAo roja bhAvavAnI hoya che. ethI AtmabhAva vizuddha bane che, vairAgya puSTa thAya che, viveka jAgrata rahe che. For Private And Personal Use Only Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 554 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarata pratimA : 'pratimA' eTale pratijJA athavA niyama, sAdhujIvanamAM viziSTa koTinA niyamo svIkArIne, apramatta jIvana jIvavAno abhyAsa karavAno hoya che. prAcIna samayamAM zreSTha koTinA sAdhupuruSo A bAra prakAranI 'pratimA'no kramazaH abhyAsa karatA hatA. vartamAnakALe A 'pratimA' dhAraNa karanArA munio jovAmAM AvatA nathI. (1) pahelI 'pratimA' no samaya eka mahinAno hoya che. roja eka samaya ja bhikSA grahaNa kare. eka ja vAra, eka ja dhArAe pAtramAM dAtA nAMkhe teTaluM grahaNa kare. evI rIte pANI paNa eka ja dhArAe pAtramAM dAtA nAMkhe teTaluM grahaNa kare. A rIte bhikSA ane pANI grahaNa kare, te paNa nIcenA pAMca prakAranA abhigrahamAMthI game te be abhigraha dhAraNa karIne! 2. 1. ati kaMjUsa mANasa paNa je bhikSA pasaMda na kare, tevI bhikSA maLaze to laIza. je gharamAM eka ja mAlika hoya, tevA dha2mAMthI bhikSA grahaNa karIza. 3-4. agarbhiNI ane bALaka vinAnI strI athavA bALakane stanapAna na karAvatI hoya, tevI strI bhikSA Apaze to ja grahaNa karIza. 5. eka paga uMbarAnI bahAra ane eka paga uMbarAnI aMdara hoya ane bhikSA Ape, to grahaNa karIza. * A 'pratimA' dhAraNa karanArA mahAtmAo jala hoya, bhUmi hoya ke aTavI hoya, sUryAsta thaI gayo ke te ja sthAne rokAI jAya. eka pagaluM paNa AgaLa vadhe nahIM, sUryodaya sudhI tyAM ja rahe. * gAmamAM ke nagaramAM loko jANI jAya ke 'A mahAtmA pratimAdhArI che.' to e gAmamAM eka rAtathI vadhu na rokAya. ajJAta gAmamAM be rAtri rahI zake. * je mArge jatA hoya, te mArga upara sAmethI ke pAchaLathI hiMsaka pazu Ave, to paNa A muni potAno mArga na choDe. pazu hiMsaka na hoya to mArga choDI zake. For Private And Personal Use Only * taDakAmAMthI chAMyaDAmAM na jAya. chAMyaDAmAMthI taDake na jAya. * eka mahinA sudhI akhaMDitapaNe gAmegAma vicaratA rahe. * moTA bhAge mauna rahe. upAzraya, ghAsa, AdinI anujJA levA pUratuM ja bole. (zayyAtaranI anujJA levI paDe.) Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karaNasaptati papapa e traNa prakAranI vasati (sthAna) mAM vAsa kare, bIje nahIM. 1. sarvasAdhAraNa dharmazALAmAM. 2. bhIMto vinAnA ane chAparA vinAnA khaMDiyeramAM 3, vRkSanI nIce A makAnamAM Aga lAgI hoya to paNa teo svecchAthI bahAra na nIkaLe. koI pakaDIne bahAra kADhe to nIkaLI jAya. pagamAM kAMTo vagere vAgyuM hoya to kADhe nahIM. AMkhamAM tRNa, retI vagere paDayuM hoya to na kADhe, hAtha-paga vagere dhUe nahIM. ekAkI vihAra kare, (1) jyAre eka mahinAnI A pratimA' pUrNa thAya tyAre te mahAtmA potAnA AcAryanI pAse jAya, gacchamAM jAya. AcArya, rAjA vagerene preraNA karIne, tapazcaryAnA bahumAna mATe e mahAtmAnuM bhavya svAgata karAve. (2 thI 7) bIjI 'pratimAmAM bhikSAnI be datti ane pANInI be datti hoya che. eika dhArAe bhikSApAtramAM Ave, te eka "datti' kahevAya. trIjI "pratimAmAM traNa-traNa datti, cothImAM cAra-cAra...sAtamImAM sAta-sAta datti grahaNa kare. bAkI badhA ja niyamo pahelI pratimAnI jema ja hoya. (8) eka divasa upavAsa, eka divasa AyaMbila...A rIte mahinA sudhI kare. AyaMbilamAM "dattino niyama na hoya. gAmanI bahAra rAtrI pasAra kare. kAM cattA sUvAnuM, kAM paDakhe sUvAnuM, kAM sukhAsane besavAnuM. e devakRta, manuSyakRta, tiryacakita ghora upasargo sahana kare. che tana-manathI avicala rahe. bAkI badhA niyamAM pahelI pratimAnI jema pALe. (9) tapazcaryA AThamI pratimAnI jema gAma bahAra rahe. utkaTuka Asane bese athavA mAthuM ane pAMsaLIo ja jamInane sparze e rIte suve athavA mAtra pITha ja jamInane sparze e rIte sUve athavA paga lAMbA karIne sUve. (10) tapazcaryA 8-9 pratimAnI jema. gAmanI bahAra rahe. "godohikA' Asane bese. athavA "vIrAsana thI bese athavA AmravRkSanI jema vakra-AkAre bese. (11) A pratimA traNa divasanI hoya che. pahelA divase ekAsana kare pachI be divasa chaThThano tapa kare. pANI paNa na le. gAmanI bahAra kAyotsargamAM ja rahe. For Private And Personal Use Only Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir papaka prazamarati (12) covihAra aThama kare, gAmanI bahAra nadInA kinAre rahe. AMkhanA palakArA paNa na thAya, nirnimeSa dRSTi rAkhe. kAyotsargamAM UbhA rahe, eka vastu upara ja dRSTi sthira rAkhe. cAra divasanI A pratimA hoya che. pahelA divase ekAsaNuM kare. A bAra pratimAo vahana karanAra mahAtmAone labdhio pragaTe che, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna thAya che. jo bhUlo kare, virAdhanA kare to gAMDI thaI jAya, rogI banI jAya ke zraddhAbhraSTa thaI jAya. indriyanirodha : iSTa-aniSTa viSayomAM rAga-dveSano abhAva. indriya viSaya 1. sparzendriya sparza indriyonI potapotAnA 2. rasanendriya rasa viSayamAM Asaktino tyAga 3. dhrANendriya gandha karavo, tenuM nAma indriyanirodha, viSayAsaktithI to jIvAtmA 4. cakSurindriya va kleza ja anubhave che ane 5. zrotrandriya zabda vinAza pAme che. pratilekhanA vidhipUrvaka colapaTTAdi upakaraNonuM nirIkSaNa karavuM. A pratilekhanA [paDilehaNA traNa samaye karavAnI hoya che. 1. prabhAtamAM 2, porisI-samaye ane 3. sAMje, 1. prAbhAtika pratilekhanA : savAre dasa upakaraNonI pratilekhanA karavAnI hoya che. 1. muhapatti 2, rajoharaNa 3-4. nizathiyAM 5. colapaTTo 6-7-8. traNa kapaDAM (eka UnanuM ane be sutarAu) 9. saMthAro, ane 10. uttarapaTTa. nizItha-cUrNa' ane 'kalpacUrNA'nA mate agiyAramuM upakaraNa dAMDo che. pratilekhanAnA krama : rAparva prathama muhapatti, pachI rajoharaNa bahAranuM nizaithiyuM, aMdaranuM nizathiyuM, calapaTTo (sAdanInA mATe sADo) te pachI traNa kapaDAM uttarapaTTo, saMthAro ane dAMDo. sarvaprathama AcAryAdi vaDIlonAM upakaraNanI pratibaMkhanA karavI joIe. te pachI anazana svIkArelA sAdhunI, te pachI glAnanI, nUtana dIkSitanI ane pachI potAnI. For Private And Personal Use Only Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAsaptati papa7 2. porisI samayanI pratilekhanA: muhapattinuM paDilehaNa karI, sAta upakaraNonuM paDilehaNa karavAnuM. 1. gucchA 2. paDalAM 3. pAtrakesarikA 4. pAtrabaMdha 5. pAtraka 6. rastrANa, ane 7..pAtrasthApanA. 3. sAMjanI pratilekhanA divasanA traNa prahara vItyA pachI cauda upakaraNonI pratilekhanA karavAnI hoya che. 1. muhapatti, 2. colapaTTo 3. gucchA, 4. pAtrapratilekhanikA 5, pAtrabaMdha 6, 5DalAM 7. rajastrANa 8. pAtrasthApanA 9. mAtraka 10, pAtraka 11, rajoharaNa 12-13-14. traNa kapaDAM. vasati-pramArjana : je makAnamAM sAdhu rahyA hoya te makAnamAMthI ziyALAmAM ane unALAmAM roja be vAra kAjo le. comAsAmAM traNa vAra kAjo le. gupti : mana, vacana ane kAyAnA azubha vyApAronuM varjana ane zubhamAM pravartana, te gupti' kahevAya, tenA traNa prakAro che. 1. mAnagupti : 1. ArtadhyAna ane raudradhyAna thAya, tevI kalpanAono tyAga. 2. zAstrAnusArI, paralokahitakArI evuM dharmadhyAna vadhe, tevI mananI taTastha vRtti. 3. zubha ane azubha mananI vRttine rokavApUrvaka "yoganirodha 'nA samaye anubhavAtI AtmaramaNatA. 2. vacanagupti H 1. mukha-netra ane bhrakuTInA vikAra karavA, AMgaLIo halAvavI, khAMsI khAvI, "huM...huM..' evo avAja karavo, paththara pheMkavA vagere arthasUcaka ceSTAothI tyAgapUrvaka mauna rahevuM joIe. 2. "muhapattithI jayaNA rAkhI, vAcanA ApatAM, sUtrArthamAM potAno ke bIjAno saMdeha nivAratAM, loka-aviruddha ane Agama-aviruddha upadeza ApatAM. 3. kAyagupti : 1. AgamAnusArI pravRtti sivAyanI pravRttiono tyAga. upasarga ane parISaha vakhate "kAyotsarga, mAMthI vicalita na thAya. "yoganirodhanA samaye sarvathA kAyavyApArano tyAga. 2. saMdeha paDatAM jayaNApUrvaka ane vinayapUrvaka gurune pUchavA javuM. upayogapUrvaka bhUmi ane saMthArAnI pratilekhanA karavI, Agamane anusarIne kriyAo karavI. A badhAmAM icchAnusAra kriyAno tyAga hovAthI ane AgamAnusAritA hovAthI "gupti" kahevAya. For Private And Personal Use Only Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mA papa8 prazamarati abhigraha : abhigraha eTale viziSTa pratijJA 1. dravya abhigraha : dA.ta., 'jo aDadanA bAkaLA sUpaDAmAM rahelA maLaze to ja laIza." 2. kSetra-abhigraha : dA.ta., "beDImAM jakaDAyelI, eka paga uMbaranI aMdara ane eka paga uMbaranI bahAra hoya evI dAtrI Apaze to ja laIza." 3. kALa-abhigraha : dA.ta., divasanI bIjI porisI vItyA pachI ja laIza." 4. bhAva-abhigraha : dA.ta., "mUMDAyelA mastakavALI, raDatI dAtrI Apaze. to ja laIza." A cAra prakAromAM sarve abhigrahono samAveza thaI jAya. 13. paryAMi " ekendriyathI paMcendriya sudhInA badhA ja jIvo potapotAnI yogyatA mujaba, potAnAM zarIra, indriyo, zvAsocchuvAsa, bhASA ane mananuM nirmANa kare che. A nirmANa nathI brahmA karatA ke nathI koI Izvara karato ! hA, AtmAne ja brahmA kaho ke Izvara kaho, to vAMdho nathI. zarIrAdinuM nirmANa karavA mATe jIvAtmAmAM zakti joIe, jIvanI sAthe anAdi kALathI taijasa zarIra ane kAzmaNa zarIra sUkSma zarIra] to hoya ja che. A uparAMta indriyasApekSa yogyatA mujaba dareka jIvamAM eka zakti pragaTe che. alabatta, A zaktinI prAptimAM "karma' to sUkSmarUpe kAraNa hoya ja che. A zaktinuM nAma "paryApti che. prathamarma grantha nI TIkAmAM kahyuM che : 'tirnAma pukAnIpaLaH pula najhAparipAnataH vizeSa: pagalonA samUhamAMthI pragaTatI ane pudgalonuM grahaNa-pariNamana thavAmAM hetubhUta zaktinuM nAma paryApti. zarIrathI mana sudhInI pAMceya vastuonuM nirmANa pudgalothI thAya che te te pudgalo grahaNa karavAnA hoya che ane te pudagalothI zarIrAdinuM nirmANa karavAnuM hoya che. A kArya karavAnI AtmAnI zakti audayika nuM nAma paryApti che. A paryApti cha prakAranI che. e cha prakAro nIce pramANe che : 1. utpattinA pahelA ja samaye jIva zarIrane yogya, indriyone yogya, zvAsocchavAsane yogya, bhASAne yogya ane manane yogya pagalA grahaNa kare che; je zaktithI pugala-grahaNa kare che te zaktinuM nAma "AhAra-paryApti' che. 23. kArikA-222223 For Private And Personal Use Only Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paryApti papa9 2. zarIra yogya grahaNa karelA pulothI racanA kare che, je zaktithI zarIra-racanA kare che te zaktinuM nAma zarIra-paryApti. 3. indriyayogya grahaNa karelA pudgalothI sparzana-rasana-dhrANa-cahyuM ane zrotra A pAMca indriyonI racanA kare che. je zaktithI indriyonI racanA kare che, te zaktinuM nAma indriya-paryApti. 4. zvAsocchavAsa-yogya grahaNa karelAM pagalothI zvAsa levA-mUkavAnI zaktinuM nirmANa kare che. je zaktithI A nirmANa kare che te zaktinuM nAma zvAsocchavAsa-paryApti. 5. bhASAne yogya grahaNa karelA pudgalothI, bhASAvargaNAnA pagalone levA-mUkavAnuM sAmarthya utpanna kare che. je zaktithI A sAmarthya pragaTAve che te zaktinuM nAma manaHparyApti. A zarIrAdi chaye padArthonA nirmANanA prAraMbha sAthe ja thAya che, paraMtu samApti kramazaH thAya che. kAraNa ke AhArAdi kramazaH sUkSma-sUkSma che. skUla vastunA nirmANamAM ocho samaya lAge che ane sUkSma padArthanA nirmANamAM vadhu samaya lAge che. AhAra sahuthI sthUla che, enA karatAM zarIra sUkSma che. zarIra karatAM indriyo sUkSma che, indriyo karatAM zvAsocchavAsa sUkSma che. zvAsocchavAsa karatAM bhASA sUkSma che ane bhASA karatAM mana sUkSma che. eTale audArika zarIravALA jIvanI AhAraparyApti eka ja samayamAM pUrI thaI jAya che. te pachInI dareka paryAptine pUrNa thavAmAM antarmuhurtano samaya lAge che! be strIo che. baMnene sutara kAMtavAnuM che. baMne sAthe ja kAMtavAnuM zarU kare che, paraMtu je strIne jADuM kAMtavAnuM che te pahelAM kAMtI le che ane jene jhINuM kAMtavAnuM che, tene vAra lAge che. evI ja rIte, be zilpIo che. baMnene paththara ghaDavAnA che. baMne sAthe ja ghaDavAnuM zarU kare che, parantu jene thAMbhalo ghaDavAno che te pahelAM ghaDI de che ane jene kalAtmaka pUtaLI ghaDavAnI che tene ghaNo samaya lAge che. A ja niyama zarIrAdinA nirmANamAM lAgu paDe che. vaikriya-zarIrIne tathA AhAraka-zarIrIne pahelI "AhAra paryApti' eka samayamAM pUrI thAya che. bIjI "zarIraparyApti ne pUrI thatAM antarmuhUrta lAge che tyAra pachInI paryAptio eka-eka samayamAM pUrNa thAya che. ja keTalAka prAcIna AcAryoe manano samAveza indriyamAM karIne paryAptinI saMkhyA pAMcanI kahI che. "AgamamAM eka sthaLe manano samAveza bhASAmAM For Private And Personal Use Only Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50. prazamarati karIne, paryAptinI saMkhyA pAMcanI batAvI che parantu pracalita mAnyatA cha paryAptinI che. dareka jIvone chaye paryAptio na hoya; tenuM spaSTIkaraNa karatAM kahyuM che : ekendriya jIvone 1 thI 4 hoya. beindriya, indri, caurindriya ane asaMkSI mina vinAnA) paMcendriya jIvone 1 thI 5 hoya. saMjJI paMcendriya jIvone 1 thI 6 hoya. evaM niyama nathI ke te te jIvo potAnI badhI paryApti pUrI kare ja! paryApti pUrI karyA vinA paNa marI jaI zake! prazna : AvuM zAthI bane? koI jIva potAnI badhI paryAptio pUrI kare che, koI jIva potAne yogya paryAptio pUrI karyA vinA marI jAya? uttara : AmAM niyAmaka che te te jIvanuM karma. nAmakarmanI eka paryApta nAmanI prakRti che. A paryApta nAmakarmano udaya hoya to jIva potAne yogya paryAptio pUrNa kare ja. paraMtu aparyApta-nAmarmano udaya hoya to te pUrNa na karI zake ne marI jAya. prazna : potAne yogya paryAptio pUrNa na karanArA jIvonI oLakha kayA nAmathI ApavAmAM AvI che? uttara : te jIvone paryAptA kahevAya che. paryAptio pUrI karanArA ' patAkahevAya che. paryApta jIvonA be prakAra che : 1. sna-: tA, 2. varaVI-HparyAptA . che je jIvA svayogya paryAptio pUrNa karyA vinA marI jAya, te naccheiaparyAptA. * je jIvoe haju svayogya paryAptio karI na hoya pUrNa karavAnuM kAma cAlu hoya paraMtu : karavAnA hoya, te kALa pUratA varaV-paryAptA kahevAya; bAkI A jIvA to rana-pappA ja hoya che. paryApta-nAmArge udaya hoya che. A rIte saMkSepamAM 'iti no viSaya spaSTa karyo che. A viSayane vistArathI samajavAnI icchAvALAe ja tevIrthamAST-TIksa vagere graMthonuM adhyayana karavuM joIe. For Private And Personal Use Only Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra0s 14. parAvartamAna-prakRti karmonAM phaLanI apekSAe, kamanA kAryonI apekSAe karmonAM baMdhanI apekSAe, karmonAM udayanI apekSAe karmonA judA judA bheda batAvavAmAM AvelA che. jema ke-zubha-azubha, ghAtI-aghAtI, sarvaghAtI-dezaghAtI, dhruvabaMdhI-adhuvabaMdhI, dhruvodayIadhUvodayI. AvI ja rIte baMdha ane udayanI apekSAe, karmaprakRtinA be prakAra batAvavAmAM AvyA che : 1, parAvartamAna, ane 2, aparAvartamAna. *"je karmaprakRti bIjI karmaprakRtinA baMdha ke udaya rokIne pote baMdhAya ke udaya pAme-te karmaprakRtine "parAvartamAna' prakRti kahevAya. AvI parAvartamAna karmaprakRti baMdhanI apekSAe 91 che ane udayanI apekSAe kayuM che pa-nidrA 2-dArika hAsya pa-gati ra-vaikriya rati 16-kapAya 2-AhAraka 3-veda 4-AnupUrvI zoka -AyuSya 2-vihAyogati Atapa 5-jAti 10-trasa dazako udyota 6-saMghayaNa 10-sthAvara dizaka] 6-saMsthAna 2-gotra A 16 kaSAya + 5 nidrA = 21 karmaprakRtio sAthe ja baMdhAya che, arthAt A ra1 prakRtio baMdhanI apekSAe parAvartamAna nathI, paraMtu udayanI apekSAe parAvartamAna che. sajAtIya anya karmaprakRtino udaya nivArIne-rokIne udayamAM Ave. nAmakarmanI cAra prakRtio : sthira, zubha, asthira, azubha-baMdhanI apekSAe parAvartamAna che. arthAt, asthira ane azubhanA baMdhane rokIne sthira tathA zubha baMdhAya che. evI ja rIte sthira ane zubha baMdhAtAM hoya tyAre tene rokIne asthira-azubha baMdhAI zake che. arati ra04. kArikA-222223 205. viNivAriya jA gacchai baMdhaM udayaM vA annapagaIe! sA hu pariyattamANI aNivAreMti apariyattA / / 43 / / - paMcasaMgrahe/ dvAra-3 For Private And Personal Use Only Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 562. prazamarati A 25 [21+4 sivAyanI 66 karmaprakRti baMdha ane udaya-baMnenI apekSAe parAvartamAna che. udayanI apekSAe mizramohanIya ane samyakta mohanIya-A be gaNavAthI 93 prakRti parAvartamAna che. je karmaprakRtio baMdhAtI hoya ke udayamAM AvatI hoya tyAre bIjI koI baMdhAtI ke udayamAM AvelI prakRti rokI na zake tene aparAvartamAna karyaprakRti kahevAya. AvI 29 karmaprati che; tenA nAma nIce pramANe che : pa-jJAnAvaraNa parAghAta upaghAta pa-aMtarAya tIrthakara varNAdi-4 4-darzanAvaraNa ucchavAsa kArmaNa-zarIra mithyAtva moha agurulaghu bhayamoha nirmANa jugupsA moha taijasa 15. "palyopama palya" eTale pyAlo. pyAlAnI upamAvALuM saMkhyAnuM mApa-tanuM nAma palyopama, pilya+upamA palyopamAM kALa, AyuSya, bhavasthiti, dIpa, samudra, pRthivIkAyAdi jIvo vagerenI saMkhyA...mApa samajavA mATe "palyopamanA mApanI jarUra paDe che. jyAM gaNitanA AMkaDAo pahoMcI zakatA nathI tyAM A palyopamathI AgaLa vadhIne sAgaropamathI). saMkhyAno nirNaya karavAmAM Ave che. prastutamAM saupraveza' graMthanA AdhAre palyopamanI samaja ApavAmAM Ave che : traNa prakAranA palyopama : 1. uddhAra palyopama. (sUkSma ane bAdarA ra. addhA palyopama sUikSma ane bAdara 3. kSetra palyopama. sUma ane bAdara) 206. nANaMtarAyadaMsaNacakkaM prghaaytitthussaasN| . micchabhayakuccha dhuvabaMdhiNIu nAmassa apariyattA / / 20 / / - pNcsNgrhe| dvAra-3 ra07. kArikA 222223 For Private And Personal Use Only Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir palyopama 533 uddhAra palyopama : eka yojana UMDA, eka yojanA pahoLA ane eka yojana lAMbA pyAlAnI kalpanA karo. eTale ke eka virATa kavAnI kalpanA karavAnI. che A kUvAmAM kalpanAthI, uttara-kurukSetramAM janmelA yugalika manuSyanA mastakanA janmathI sAta divasamAM Ugela vALa, kAMThA sudhI dAbIne bharo. A vALanA viSayamAM pUrvAcAryonAM maMtavyo judAM judAM vAMcavA maLe che. uparanuM maMtavya kSetrasamaIra- vR tti graMthanuM tathA saMvRddharvpannati graMthanuM che. avanasAroddhAra' mAM tathA saMpradaLa- vRvRttimAM mAtra vALa bharavAnuM kaheluM che. uttara kurukSetranA yugalika manuSyanA vALa bharavAnuM nathI kaheluM. jyAre kSetravi vIranI svapajJa TIkAmAM kahevuM che ke : devaguru ane uttara kurukSetromAM janmelA sAta divasanA gheTAnA vALane sAta TukaDA karavA, dareka TukaDAnA 20,97,15ra TukaDA karIne kUvAmAM bharavA.] kUvAmAM evI rIte ThAMsIne vALa bharavA ke jethI agni e vALane bALI zake nahIM, pANI emAM pravezI zake nahIM ane cakravartI rAjAnI senA e kuvA parathI pasAra thaI jAya chatAM eka tasu paNa dabAya nahIM. che A rIte bharelA e kUvAmAMthI samaye-samaye eka eka vALanA TukaDAne kADhavAmAM Ave ane e rIte jeTalA kALe e kUvo khAlI thAya, A kALanuM nAma palyopama. * vALane kADhavAnI fuddhAra karavo eTale kADhavI prakriyA kalpanAthI karavAnI hovAthI AnuM nAma "uddhAra-palyopama', A vana bAdara-uddhAra palyopamanuM che. suma uddhAra palyopamanuM svarUpa have batAvavAmAM Ave che : * je vALa kuvAmAM bharavAnA che, te dareka vALanA asaMkhya TukaDA karI; ane te TukaDAothI kUvAne ThAMsIne bhara. pachI samaye-samaye eka-eka TukaDo bahAra 208, "utsadha aMgulanA mApe yojAnuM mApa samajavAnuM che. AgamagraMthAmAM traNa prakAranAM aMgula [AgaLa kahevAmAM AvelAM che. 1. utsadha aMgula, 2. pramANa aMgula, ane 3. Atma aMgula. A traNA aMgulanA darekanA traNa-traNa prakAra che : 1. suci-aMgula, 2, pratara-aMgula ane 3. dhanAMgula, AnuM vivecana juA dravya-prANA granthamAM. ra09. uttara-kurukSetranuM varNana juo kSetrano pravaBI granthamAM, For Private And Personal Use Only Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa34 prazamarati kADho. jeTalA samayamAM kuvo khAlI thAya te samayane sUkSma uddhAra patyoma kahevAya. saMkhyAtA kroDo varSa thAya! addhA palyopama : che. pahelAMnI jema ja kUvAmAM vALa bharo. parantu temAMthI dara so varSe eka vALa bahAra kADhavAno che; e rIte badhA ja vALa kUvAmAMthI bahAra kADhavAnA. e kADhatAM jeTalo samaya lAge te samayane ma panyopama kahevAya. A vIvera dvApajyopama che. vALanA asaMkhya TukaDA karIne kuvAmAM bharo. temAMthI dara so varSe eka-eka vALanA TukaDAne bahAra kADho. e kADhatAM jeTalo samaya lAge, te samayane sUkSma zabdAlyopama che. 210 kSetra palyopama : pahelAMnI jema ja vALa akhaMDA kuvAmAM bharo, paraMtu vALa bahAra nathI kADhavAnA! vALa je AkAzapradezone sparzIne rahyA hoya, te AkAza-pradezone kalpanAthI bahAra kADhavAnA che! samaye-samaye eka-eka AkAzapradezane kADhIne kUvo khAlI karavAno che. kUvo khAlI thatAM je samaya lAge asaMkhya kALacakra vItI jAya te samayanuM nAma vAvara kSetrapanyopama che. ja vALanA asaMkhya TukaDAo karIne kuvAmAM bharo. pachI e vALanA TukaDAo je AkAzapradezone sparzIne rahyA hoya ane je AkAzapradezo aspaSTa hoya, te badhAne kADhatAM samaye-samaye je samaya lAge tenuM nAma sUkSma kSetrapalyopama che. * mApaNI : * sukSma uddhAra palyopamathI dIpa-samudro vagere mapAya che. A sUkSma addhA palyopamathI kALa, AyuSya, bhavasthiti vagere mapAya che. sukSma kSetra palyopamathI pRthivyAdi jIvo mapAya che. vizeSa mAhitI : 10 koDAkoDI palyopama = eka "sAgaropama' thAya. 210 dRSTivAdanA dravya pramANa saMbaMdhI vicAravAnA prasaMge kyAreka A kSetrapalyopamanuM kAma paDe che. ma A varNana thI saptatikSA' prakaraNanA AdhAre che. For Private And Personal Use Only Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa65 bhavya-abhavya 10 koDAkoDI sAgaropama = cha ArA thAya. cha ArA = eka utsarpiNI ke eka avasarpiNI thAya. utsarpiNI [6 ArA avasarpiNI 6i ArA eka kALacakra thAya. 16 bhavya-bhavya "maDite zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne pUchyuM : nIvatte ane moDamaDyotti cho e? jIvomAM jIvatva samAna che, to bhavya-abhavyano bheda zA mATe? bhagavaMte kahyuM : maMDita, jIva ane AkAzamAM dravyatva, zayatva, prameyatva samAna hoya che ne? chatAM jIvamAM jIvatva ane AkAzamAM ajIvatva judAM hoya che ne? tevI rIte jIvomAM jIvatva samAna hovA chatAM bhavyatva ane abhivyatva judo hoI zake. mokSagamananI apekSAe A bheda che. je jIvamAM mokSe javAnI yogyatA hoya te bhavya kahevAya ane je jIvamAM mokSe javAnI yogyatA ja na hoya tene abhavya kahevAya, A bhavya-abhavyano bheda karmajanita nathI; paraMtu svAbhAvika hoya che. chatAM te bhavyatva jIvatvanI jema nitya-avinAzI nathI. anAdi-sAMta che! kAraNa ke mokSamAM gayelA jIvamAM bhavyatva hotuM nathI. siddha AtmAo bhavya nathI hotA ke abhavya paNa nathI hotA! bhavya jIvone karmano saMyoga anAdi-sAMta hoya che; jema suvarNa ane mATIno yoga hoya che tema. anAdikAlIna saMyoga kharo, parantu eno atta AvI zake, e saMyoga tuTI zake. abhavya jIvone karmano saMyoga anAdi-anaMta hoya che. jema jIva ane AkAzano saMyoga hoya che tevI. saMyoga anAdi kAlIna hoya ane anantakALa rahe, kyAreya saMyoga tUTe nahIM. prazana : jo badhA bhavya jIvo mokSe janArA hoya to kALakrame A saMsAra bhavya jIvo vinAno nahIM thaI jAya? saMsAramAM pachI ekalA abhavya jIvo ja 211. kArikA-222223 212. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA chaThA gaNadhara, 213. bhavvA'bhavvA sabhAvao' - vizeSAvazyaka bhASye For Private And Personal Use Only Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDe. prazamarati, raheze zuM? jema dhAnyano koThAra bharelo hoya, emAMthI thoDuM thoDuM dhAnya ochuM thatuM jAya to kAlAntare khAlI thaI jAya che. tevI rIte ochAmAM ocho, cha mahine eka eka jIvAtmA to mokSe jAya ja che-evo niyama che ne? kALa anaMta che...tethI saMsAramAM bhavya jIvo raheze ja nahIM. uttara : AvI kalpanA karavAnI jarUra nathI. jevI rIte bhaviSyakALa anaMta che, ane AkAza anaMta che tevI ja rIte bhavya jIvo anaMta che. bhUtakALa ane bhaviSyakALa sarakhA che! bhUtakALamAM eka nigadanA anaMtamA bhAge bhavya jIvo mokSe gayA che ane bhaviSyakALamAM paNa teTalA ja mokSe jaze, mATe kyAreya A saMsAra bhavya jIvothI khAlI thaI javAno nathI! yAda rAkho ke bhavya jIvo kALa ane AkAzanI jema anaMta che! bIjI vAta : 21jeTalA bhavya jIvo che, jemanI mokSe javAnI yogyatA che, te badhA ja jIvo mokSe jAya ja-evo niyama nathI, mokSagamananI yogyatA hoya, paraMtu yogya sAmagrI maLe to ja mokSe jAya. jema sonuM-pASANa ke lAkaDuM-A badhAmAM mUrti banavAnI yogyatA che, paraju kaMI badhuM sonuM mUrti nathI banatuM, badhA ja pASANa mUrtio nathI banI jatI ke badhA lAkaDAnI pratimA nathI banI jatI. jene yogya sAmagrI maLe che, tenI ja mUrti bane che. athavA-anAdi-saMyukta sonuM ane mATI, yogya sAmagrI maLe to ja judAM paDe che. sAmagrI na maLe to anaMtakALe paNa judAM na paDe! tAtparya e che ke yogyatA hoya, paraMtu yogya sAmagrI maLe to ja kArya thAya, na maLe to kArya na thAya. ayogyatAvALAne yogya sAmagrI maLe, chatAM kAryasiddhi nathI thatI. bhavya jIvane, yogya sAmagrI maLe to mokSe jAya. * abhavya jIvane yogya sAmagrI maLe chatAM te mokSe na ja jAya, ja bhAvonI apekSAe "bhavyatva' ane abhivyatvanAM samAveza "pArivAmika bhAvamAM karavAmAM Avela che. arthAt bhavyatva-abhavyatva bhAvaze, karmanA udayathI ke upazamathI, kSayathI ke kSayopazamathI pedA thatA nathI. anAdisiddha AtmadravyanA astitvathI ja siddha che. 214. bhaNNai bhavyo joggo na ya jogatteNa sijjhaI svyo| jaha joggammivi dalie savvattha na kIrae pddimaa|| 215. taha jo mokkho niyamA so bhavvANaM na iyaresiM / - vizeSAvazyaka bhASye For Private And Personal Use Only Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1. pulAka 2. bakuza 3. kuzIla 4. nirprantha 1. 17, nigrantha-snAtaka samyag darzana-jJAna ane cAritranI zuddhi-azuddhinI apekSAe zramaNonA pAMca prakAra batAvavAmAM AvyA che. badhA zramaNonuM cAritrapAlana eka sarakhuM na hoi zake. zArIrika baLa ane mAnasika baLanI taratamatA ane karmonA udayanI vicitratAnA kAraNe cAritra-pAlanamAM taratamatA rahe ja. zramaNonA pAMca prakAra : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5. snAtaka A viSamakALamAM pulAka, nigrantha ane snAtaka kakSAnA zramaNo na hoI zake, atyAre bakuza ane kuzIla kakSAnA zramaNo hoya che. vizuddhinI taratamatA : adhyavasAyonI sahuthI ochI vizuddhi pulAkane hoya. tenAthI vadhAre vizuddhi bakuzane hoya che. taMnAthI vadhAre vizuddhi nigranthane hoya che. tenAthI vadhAre vizuddhi snAtakane hoya che. prastutamAM nirprantha ane snAtaka-A be zramaNo aMge vistRta mAhitI ApavAnI che. e sivAyanA traNa prakAranA zramaNo aMgenI mAhitI 'paMcanirprI' nAmanA prakaraNamAMthI maLI zakaze. nirprantha : grantha eTale gAMTha. grantha eTale baMdhana, je grantharahita bane te nigrantha kahevAya. grantha-gAMTha be prakAranI hoya che : 1. dravya-gAMTha, ane 2. bhAvagAMTha. dhana, dhAnya, jhaverAta, sonuM, jamIna, pazu, manuSya...vagerene dravyagAMTha kahevAya. mithyAtva kaSAya-nokaSAyane bhAvagAMTha kahevAya. A baMne prakAranI gAMThono 216, 1. kArikA-258 For Private And Personal Use Only Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 568 prazamarati tyAga karanArA nircantha kahevAya. A zramaNa-nirjhentho 1. upazamaka, ane 2. kSapaka, be prakAranA hoya che. arthAt kamane upazAMta karanArA ane karmono nAza karanArA hoya che. snAtaka : ghAtI karmarUpa maLa-melane zukladhyAnarUpa pANIthI dhoIne zuddha thayelA A snAtaka-zramaNa hoya che. A zramaNo vItarAga-sarvajJa hoya che. teramA ane caudamAM guNasthAnake ja hoya che. anaMtajJAna-anaMtadarzananA dhAraka hoya che. A be zramaNonI ATalI prAthamika mAhitI ApIne, have saMkSepamAM chatAM sUkSma vigatothI bharapUra mAhitI ApavAmAM Ave che. nircantha snAtaka 1. veda upazAMta kSINavedI kSINavedI 2. rAga upazAnta kSINarAgI kSINarAgI 3. kalpa kalyAtIta kalpAtIta 4. saMyama yathAkhyAta yathAkhyAta pratisevanA na hoya na hoya 6. jJAna pahelAM cAra kevaLajJAna 7. tIrtha tIrtha ane atIrthamAM tIrtha atIrthamAM 8. veza jaina sAdhuno, jaina sAdhuno, anya sAdhano, anya sAdhano, gRhasthano, gRhasthano, bhAvathI jainano ja. bhAvathI jainano ja. 9. zarIra audA, tejasu, kArpaNa dA., tejasu, kArpaNa 10. kSetra karmabhUmiakarmabhUmi karmabhUmi akarmabhUmi 11. kALa sarvakALe sarvakALe 12. gati anuttara deva 13. saMyamasthAna eka eka 14. saMnikarSa snAtaka jeTalA nigraMtha jeTalA 15. yoga traNeya yoga yogI ayogI dANa mokSa For Private And Personal Use Only Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra nirprantha-snAtaka 16. upayoga 17. kAya 18. lezyA 19. pariNAma 20. baMdhana 21. upasaMpadahAna 22. saMjJA 23, AhAra 24. hRdaya 25. udIraNA 26. bhava 27. AkarSa 28. kALa 29. samuddhAta 30. aMtara 31. kSetra www.kobatirth.org sAkAra nirAkAra upazAMta kSINa zukla lezyA vardhamAna avasthita zAMtAvedanIya kaSAya kuzIla thAya, snAtaka thAya ke avirata thAya. saMjJAvaza na hoya AArI utkRSTathI-3 jaghanyarthI-1 utkRSTathI-2 0 1 samaya 0 aMtarmuhUrta eke ya nahIM. 43 1 30 6 mAsa lokano asaMkhyAtamo bhAga kSetra karatAM kaMIka vadhu upazama kSAyika 1 thI 162 sudhI sauthI thoDA moha0 vinA sAta veda0 A moha0 vinApa nAmagotra 14rma nahIM jadhanyathI 1 40-30 1 32. sparzanA 33. bhAva 34. parimANa 35. alpabahutva vistArathI spaSTa mAhitI meLavavA paMcanirdathI joIe. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only sAkAra nirAkAra akaSAyI zukla/alezI avasthita zAtA abaMdhaka siddha thAya saMjJAvaza na hoya AhArI anAhArI aghAtI 569 jadhanya utkRSTa-1 40 1 samaya 30 dezonuM pUrva koTi kevaLI samuddAta samaya na hoya lokanA asaMkhyAtamA bhAge samagra loka kSetra karatAM kaMIka vadhu kSAyika 108 koTi pRthakksa pulAka karatAM saMkhyAta guNA praOrganuM adhyayana karavuM Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18.kevaLajJAna ''A cAra sthAnothI nircantha ane nigraMthIone kevaLajJAna-kevaLadarzana utpanna thAya che ? 1. je strIkathA, bhojanakathA, dezakathA ane rAja kathA nathI, karatA hotA, 2. jeo vivekathI azuddhino tyAga karIne AtmAne samyagubhAvita karatA hoya che, 3. jeo rAtrinA pUrvabhAgamAM ane pachInA bhAgamAM dharmajAgarikA karatA hoya che, 4. jeo prAsuka-eSaNIya bhikSAnI gaveSaNA karatA hoya che. AvA nirjhantha-nircanthIo je kevaLajJAna-kevaLadarzananI icchAvALA hoya to temane te utpanna thAya che." "vana' zabdanuM arthanirUpaNa : 'kevalamegaM suddhaM sagalamasAhAraNaM aNaMtaM ca / / ' ma-sahAya vinAnuM. kevaLajJAnane koIpaNa indriyanI sahAya apekSita nathI hotI. zukU-nirmaLa. kArmonA AvaraNarUpa maLano samULa nAza thavAthI utpanna thatuM hovAthI. ka rasavana-paripUrNa. saMpUrNa zeya padArthonuM A jJAna grAhaka hovAthI. asAdhAra-ananyasadaza. AnA jevuM bIjuM koI jJAna na hovAthI. ananta-anta vinAnuM. A jJAnano kyAreya anna Avato nathI. kevaLajJAnanA bIjA paNa be artha ApavAmAM AvyA che : - razcita-nirantara upayogavALuM. pratipAtI-sadA avasthAyI. prazanaH je zAzvatuM hoya apratipAtI hoya ja, to pratipAtI' judu vize paNa zA mATe? ra17. 1. kArikA-269 218. cauhiM ThANehiM niggraMthINa vA niggraMthINa vA aisese nANadaMsaNe samuppajjiukAme samuppajjejjA. taM jahAH itthikahaM bhattakaha desakahaM rAyakahaM No kahettA bhavai / vivegeNa viussaggeNaM sambhamappANaM bhAvettA bhavai / puvvarattAparattakAlasamayaMsi dhammajAgariyaM jAgarittA bhavai / phAsuyassa esaNijjarasa uMchassa sAmamudANiyassa samma gavesaittA bhvi| - ThANAMgasUtre/ sthAna-4 For Private And Personal Use Only Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kevaLajJAna pa71 uttara : "zazvama zAzvata' A vyutpatti-artha mujaba "je anavarata thAya te zAzvatu" evo artha thAya che. paraMtu A arthamAMthI "matipAtI' no artha skuTa thato nathI. anavarata thanAruM jJAna keTalo kALa rahe?' A praznane avakAza rahe che. teno uttara che. pratipAtI. arthAt anavarata-niraMtara upayogavALuM e jJAna sadAkALa hoya che. kevaLajJAnanuM lakSaNa savinutrAzayamAve vevaijJAnam athavA nikhiladravya-paryAyasAkSAtkArisvarUpaM kevalajJAnam / -jeno svabhAva sakala vastuone prakAzita karavAno hoya tene kevaLajJAna kahevAya. arthAt samasta dravyono, tenA sarva paryAyosahita sAkSAtkAra karAvavAnA svabhAvavALuM A kevaLajJAna che. kevaLajJAna AtmAno svabhAva : AtmAnaH svabhAva etat kevalajJAnam / kevaLajJAna e AtmAno svabhAva che. prazana : kevaLajJAna jo AtmAno svabhAva hoya to te sadA kema nathI? uttara : jJAnAvaraNAdirUpa je anAdi maLe che, tenAthI te AvRtta che, AcchAdita che, mATe te sadA upalabdha nathI. e anAdi karmamaLano kSaya thatAM kevaLajJAna upalabdha thAya che. prazna : karmamaLa anAdi hovAthI teno kSaya na saMbhave ne? AkAza ane AtmAno saMyoga anAdi che. mATe jema teno viyoga nathI thato tema karma ane AtmAno saMyoga anAdi hovAthI teno viyoga na thAya. uttara : AtmA ane karmano saMyoga, AkAza-AtmAnI jema nahIM, parantu sonuM ane mATInI jema che. jema mATIno kSaya thatAM sonuM zuddha bane che tema karmano nAza thatAM AtmA zuddha bane che ane kevaLajJAna ke je AtmAno zuddha svabhAva che, te pragaTa thAya che. kevaLajJAna AtmasvabhAva hovA chatAM "kevaLajJAna utpanna thAya che," AvuM kahevAya che, te A jJAnAvaraNAdarUpa maLanA nAzanI apekSAe kahevAya che. kevaLajJAna pragaTa thAya che, A ja arthamAM 'utpanna thAya che." ema kahevAya che. For Private And Personal Use Only Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa7ra prazamarati A rIte kevaLajJAnane "sAdi-ananta' kahevAmAM AvyuM che. AtmAnI sattAmAM rahelA kevaLajJAnane jIvanI jema "anAdi-ananta' paNa kahI zakAya. kevaLajJAna lokAloka-prakAzaka kevI rIte? kevaLajJAna dravya nathI. adravya che. Ano artha 'kevaLajJAna nathI' ema na karavAno, parantu kevaLajJAna dravyAzrita guNa che,' evA karavAno che. kevaLajJAna AtmaguNarUpa che, mATe te Atmastha ja hoya che. prazna : dharmAstikAyAdinI sahAyathI AtmA lokAnta sudhI to jaI zake che tethI AtmA lokavyApI to mAnI zakAya ane kevaLajJAnane lokaprakAzaka paNa mAnI zakAya. paraMtu AtmA alokamAM to jato nathI, to AtmAmAM raheluM kevaLajJAna "aloka-prakAzaka' na banI zake. mATe AtmAne sarvavyApI-vibhu mAnavo joIe to ja Atmastha kevaLajJAna lokAloka-prakAzaka banI zake. uttara : nA, caitanyanI upalabdhi zarIramAM ja thAya che ane tethI AtmAnI avagAhanA zarIrapramANa ja che. zarIrapramANa avagAhanAvALo AtmA che, te AtmAmAM raheluM kevaLajJAna lokAloka-prakAzaka che. kevaLajJAnanI gati-Agati nathI hotI. AtmAthI bhinna kevaLajJAna na hoI zake. lokamAM ke lokAnta rahelA AtmAnuM kevaLajJAna lokAloka-prakAzaka banI zake che. + AtmA sarvavyApI nathI drivya-apekSAe paraMtu eno guNa kevaLajJAna sarvavyApI che. * eka apekSAe jJAna ane jJAnI abhinna che, A apekSAe AtmAne paNa sarvavyApI kahI zakAya. * jJAna e AtmAno paryAya che. e paryAyanI apekSAe AtmAne sarvavyApI kahI zakAya, kevaLajJAnInI dezanA : kevaLajJAna pragaTa thayA pachI, jo te AtmA tIrthaMkara hoya athavA tIrthaMkara na paNa hoya, to te sakala jIvasRSTinA anugraha mATe dezanA Ape che, jema sUrya prakAza Ape che tema. te dezanAno dhvani dravyatarUpa hoya che ane dravyazrata bhAvazruta vinA na hoI zake! to zuM kevaLajJAnIne zrutajJAna hoI zake? kevaLajJAna prakaTa thayA pachI, matijJAna-zrutajJAna-avadhijJAna ane mana:paryavajJAna nathI hotAM' A siddhAntane AMkha sAme rAkhIne, uparanI zaMkA For Private And Personal Use Only Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kevaLajJAna pa73 karavAmAM AvI che. e zaMkAnuM samAdhAna yuktipUrvaka karavAmAM AveluM che. nisUitramAM mUrta-amUrta, abhilAya-anabhilA evA sarva dravyone, sarva paryAyone LijJAnathI ja tIrthakara vagere jANe che. zrutajJAnathI nathI jANatA. kAraNa ke zrutajJAna lAyopathamika hoya che. kevaLajJAnIne cAreya ghAtI karmono sarvathA kSaya thaI gayo hovAthI kSayapazama bhAva na ja hoya. kevaLajJAnI che ane jANe che temAM je prarUpI zakAya kahI zakAya evA] evA bhAvo hoya te ja kahe che. na prarUpI zakAya evA hoya te nathI kahetA. prazna : kevaLajJAnI prajJApanIya-prarUpaNIya badhA artho kahe che? uttara : nA, badhA ja prajJApanIya artha na kahI zake! kAraNa ke AyuSya parimita hoya che ane kathAnIya bhAvo aparimita hoya che. mATe, grahaNa karavAnI zaktinI yogyatA joIne teo kathanIya bhAvo kahe che. prazna : e arthakathana mATe je zabdarAzi vaparAya che te dravyazruta kharuM ke nahIM? uttara : nA, e "vacanayoga' hoya che. kevaLajJAnIne vacanayoga hoya, vacanayoga karmodayajanya hoya che. zrutajJAna to kSAyopazamika hoya che! kevaLajJAnIne A na hoya. temane to kSAyika jJAna ja hoya. prazna : vacanayoga bhale nAmakarmanA udayathI hoya, paraMtu bolAtA pudgalAtmaka zabdanuM zuM? uttara : te pudgalAtmaka zabda, zrotAonA bhAvathutanuM kAraNa banI zake che, te apekSAe ene 'dravyazruta' kahI zakAya, parantu bhAvakRta na kahevAya. prazna : bhAvazruta kone kahevAya? uttara : chabastha gaNadhara vagerene zrutagrasthAnusArI je jJAna hoya te bhAvaththata kahevAya, te kSAyopathamika hoya. che kevaLajJAnI jyAre bole che tyAre tarata ja te zabdo "zrata nathI banI jatA, paraMtu zravaNa karyA pachInA kALamAM jyAre zrotAne bhAvakRta prApta thAya tyAre mAtra upacArathI kAraNarUpe te zabdone zruta kahevAya. che athavA "vAsu vahu phri A jinavacana mujaba, kevaLajJAnIno vacanayoga, zrotAnA bhAvakRtanuM kAraNa hovAthI "dravyazrata' bane che. For Private And Personal Use Only Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa74. prazamarati * tAtparya e che ke kevaLajJAnInI dezanAnA zabdo zrotAonI apekSAe zrutajJAna che, kevaLajJAnI mATe vacananI pravRtti mAtra che! kevaLajJAna kyAM hoya ane kone hoya? kevaLajJAna eka ja che. tenA prakAro nathI; paraMtu sthaLonI apekSAe tenA be prakAra batAvavAmAM AvyA che. rantisUtramAM kaheluM che ? ___ 'se kiM taM kevalanANaM? kevalanANaM duvihaM paNNattaM, taM jahA-bhavatthakevalanANaM va, rivenari || ke "bhavastha kevaLajJAna" eTale manuSyabhavamAM rahelA manuSyanuM kevaLajJAna. ke "siddha kevaLajJAna' eTale mokSa pAmelA siddhAtmAonuM kevaLajJAna. bhavastha kevaLajJAna siddha kevaLajJAna manuSyagatimAM mokSamAM siddhagati atIndriyane atIndriyane trasakAyane akAyane sayogIne ayogIne avaMdIne avedIne akapAvIne akaSAyIne salezIne alezIne samyagudaSTine kevaLajJAnIne kevaLajJAnIne kevaLadarzanIne kevaLadarzanIne saMyatane nosaMta-noasaMyatane sAkAra-anAkAra upayogIne sAkAra-anAkAra upayogIne AhArakane anAhArakane bhASakane abhASakane parIttane noparitta-noaparittane paryAptane no paryApta-noaparyAptane bAdarane nobAdara-nosUphamane samyagdaSTine For Private And Personal Use Only Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samughAta pa75 nosaMjJI-noasaMjJIne nosaMjJI-noasaMjJIne bhavyane nobhavya-no abhavyane caramazarIrIne nocarama-noacaramane sAyika bhAve sAyika bhAve saMkhyA : eka samaye be koDathI ananta navakroDa sudhI. 19. samudyAta sam = ekIbhAva, hat = prabaLatAthI, ghAta = nAza = samuddhAta. vedanAdi sAthe ekIbhUta thaIne, arthAtu vedanAdinA anubhava-jJAnamAM pariNata AtmA vedanAdi samaghAta kare che. eTale ke ghaNA kALa pachI je karmo bhogavavAnAM hoya tevAM karmone, prabaLa prayatnathI udIraNA karIne udayamAM lAve ane bhogavIne nAza kare. zrI indrabhUti gautama bhagavAna mahAvIrane pUche che : he bhadaMta, samuddhAta keTalA che ane kayA kayA che?' he gautama, samuddAta sAta prakAranA che, te A pramANe : 1. vedanA samughAta 2. kaSAya samudhAta 3. maraNAntika samudUdhAta 4. vaikriya samudUghAta 5. taijasa samuddhAta 6. AhAraka samudhAta 7. kevaLI samududhAta ekathI cha sudhInA samududhAta chadmastha jIvana hoya che, eTale ene chAmaki samududhAta kahevAya che. 219, kArikA-273 220, yadA''tmA vedanAdisamuddhAtagato bhavati tadA vedanAdyanubhavajJAnapariNata eva bhavati / - prajJAvanA sUtra-rAvA 221. kAlAntaravedyAnayamAkRSyodIraNena karmAzAn / udayavalikAyAM ca pravezya paribhujya zAtayati / 214 ||-drvy-lokprkaashe 222. kati NaM bhaMte, samugdhAyA paMnnattA? goyamA. satta samugdhAyA paMtrattA, taM jahA vedaNAsamu0 kasAyasamu0 mAraNaMtiyasamu0 veubviyasamu0 teyAsasamu0 AhArasamu0 kevlismugdhaate| - prajJApanAsUtre/ pada-36 For Private And Personal Use Only Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa76 prazamarati ka sAtamo samudraghAta sarvajJone hoya che, mATe te kevaLI-samuddAta kahevAya che. vedanA-samudyAta : vedanAthI duHkhI thayelo AtmA, anaMta karmothI AvarAyelA potAnA AtmAneAtmapradezone zarIramAMthI bahAra kADhe ane zarIranA je mukha vagere polA bhAgo hoya tene AtmA pradezothI pUrI de che. zarIrapramANa AtmA vyApaka banIne aMtarmuhUrta sudhI rahe. e aMtarmuhUrtamAM azAtA-vedanIya karmanA ghaNA aMzono nAza kare che. A rIte eka aMtarmuhUrtano kALa vedanA samudraghAtano hoya che. kaSAya-samudhAta : kaSAyothI vyAkuLa jIvAtmA, zarIranA polA bhAgone AtmapradezothI bharI daI, zarIravyApI bane, eka aMtarmuhUrta-kALamAM kaSAya-mohanIya karmanA ghaNA aMzono nAza kare i . maraNAntika-samudraghAta : mRtyunA bhayathI vyAkuLa banelo jIva, jyAre eka aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahyuM hoya tyAre zarIranA polA bhAgone AtmapradezothI bharI daIne, zarIra jeTalI jADAI-pahoLAIvALo bane che. paraMtu laMbAImAM jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo tathA utkRSTathI eka dizAmAM utpattisthAna sudhI asaMkhya yojana jeTalo bane che, pachI aMtarmuhurta-kALamAM AyuSya karmanAM ghaNAM dalikono nAza karIne mRtyu pAme che. vaikriya-samughAta : vaikriya zaktivALo jIva, zarIramAMthI Atmapradezone bahAra kADhI, zarIranA polA bhAgone AtmapradezathI bhare che. jADAI-pahoLAImAM zarIra pramANa bane che paraMtu laMbAImAM saMkhyAtA yojananI daMDAkRti banAve che. aMtarmuhUrta-kALa A pramANe rahIne vaikriya-zarIra nAmakarmanA ghaNA dalikono nAza kare che. tejasa-samuddhAta : tejalezyA' nAmanI zaktivALo jIva, vaikriya samuddaghAtanI jema je svazarIrapramANa jADo-pahoLo bane che ane saMkhyAta yojana pramANa daMDAkRti banIne aMtarmuhUrta-kALamAM taijasanA aMzono nAza kare che. For Private And Personal Use Only Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samughAta pa77 AhAraka-samudyAta : AhAraka labdhivALA cauda pUrvadhara AhAraka zarIra banAve che. te zarIra banAvIne visarjana karatAM A samuddaghAta kare che. teo paNa zarIramAMthI Atmapradezo bahAra kADhIne zarIrapramANa jADAI-pahoLAI kare. saMkhyAtA yojanapramANa daMDAkRti bane ane antarmuhUrta-kALamAM ghaNAM badhAM jUnAM AhAraka pudgalono nAza kare. kevaLI-samudyAta : A samududhAta sarvajJa-vitarAga ja kare che. A samuddaghAtano kALa mAtra ATha samayano ja hoya che. A samudraghAtanuM varNana kArikA ra74 275 nA vivecanamAM vistArathI kareluM che eTale ahIM karavAmAM nathI AvatuM. chA sthika samudyAto aMge vizeSa : * 1 thI 5 vidanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasI samudyAta, sarva jIvoe sarva jAtiomAM eikendriyAdi! ananta vAra anubhavyA hoya che. chekeTalAka ladhukarmI jIvone eka paNa samudughAta na anubhavAya evuM paNa bane. keTalAka jIvo eka-be samududhAta ja anubhave evuM paNa bane. keTalAka bhArema jIvo saMkhyAtA, asaMkhya ane ananta samuddaghAta paNa anubhave. sUkSma anAdi-nigodanA jIvo nigodamAM be-traNa ja samudUdhAta anantavAra anubhave. * eka jIvanI apekSAe, samagra saMsAra kALamAM AhAraka samudhAta cAra vAra ja thAya, cotho AhAra samudraghAta karIne te ja AtmA siddha thAya, 2"samudyAtanAM AzrayabhUta karmo : 1. vedanA) azAtA-vedanIya karma 2. kaSAya) cAritra-mohanIya karma 223. AdyAH paMca samuddhAtAH sarveSAmapi dehinAm / anubhUtA anantAH syuryathAsyaM sarvajAtiSu / / - dravya-lokaprakAza iha yazcaturthavelamAhArakaM karoti sa niyamAt tadbhava eva muktimaasaadyti| ___ - prajJApanAsUtra TIkAyAm 224. asaddhedyAdizritazcAdyo mohanIyAzritaH paraH / antarmuhUrtazeSAyuH saMzritaH syAttRtIyakaH ||ve 75 / / turyapaMcamaSaSThAzca nAmakarmasamAzritAH / nAmagotravedyakarmasaMzritaH saptamo bhavet TIra76 } } - dravya- pravAse For Private And Personal Use Only Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa78 prazamarati 3. maraNa AyuSya karma 4, vaikriya0 nAmakarma 5. tejasa0 nAmakarma 6, AhAraka0 nAmakarma 7, kevaLI0 nAma, gotra, vedanIya karma ajIva samudyAta : upara je batAvavAmAM AvyA te sAta samughAta jIvo anubhave che jyAre ajIva-samudRghAta anubhavarUpa nathI, kAraNa ke ajIvane anubhava na hoI zake. svabhAvathI utpanna thatA pudgala pariNAmathI "tti maradha rUpa samudraghAta thAya che! teno kALa ATha samayano hoya che. 2pacAra gatimAM samudyAta : manuSya gatimAM sAta devagatimAM pAMca narakagatimAM cAra tiryaMcagatimAM traNa manuSyagatimAM sAte samudraghAta hoI zake, kAraNa ke manuSyamAM saghaLA bhAvo saMbhavita che. devagatimAM 1 thI 5 samuddAta ja hoya, devane cauda pUrvanuM jJAna na hoya eTale AhAraka samu na hoya ane deva sarvajJa na banI zake mATe kevaLI samu0 na hoI zake. 2kagatimAM-1 thI-4-samadurghAte ja hoya. AhAraka ane kevaLI samu0 uparanAM kAraNothI na hoya ane narakanA jIvane tejalezyAnI labdhi na hoya eTale taijasa samu0 na hoya. tiryaMca gatimAM (vaikriya labdhivALA saMjJI paMcendriya ane vAyukAya sivAya) 1 thI 3 samududhAta ja hoya. kAraNa ke tiryaMcone vaikriya-labdhi na hovAthI vaikriya samu0 na hoya, 225. veynnksaaymaarnnveubbiyteuhaarkevliyaa| saga paNa cau titri kamA maNusuraneraiyatiriyANaM / / - paMcasaMgrahe For Private And Personal Use Only Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20. paMdara yoga mana-vacana-kAyAnI kriyA te "yoga.' mananA cAra, vacananA cAra ane kAyAnA sAta yoga che. jainadarzanamAM A rIte kula paMdara yoga batAvavAmAM AvyA che. manoyoganA cAra prakAra : 1. satya manoyoga 2. asatya manoyoga 3. satyAsatya manoyoga 4. asatyAmRSA manoyoga 1. satyanA be artha che : padArthanuM yathAvasthita ciMtana te satya. mokSamArganA ArAdhako mATe je hitakArI te satya. koI paNa vAta ke vastu aMge sarvajJa vacana mujaba ciMtana karavuM te satya manoyoga che. dA.ta. "jIva che, nityA-nitya che, kAyapramANa che, karma bAMdhe che, karma bhogave che vagere. 2. koIpaNa vAta ke vastu aMge sarvajJavacananI paravA karyA vinA vicAra karavo, tenuM nAma asatya manoyoga. dA.ta. "jIva nathI,' athavA 'jIva nitya ja che...akartA che. nirguNI che.. svakarmano bhoktA nathI.." 3. je vicAramAM-ciMtanamAM kaMIka satya hoya ane kaMIka asatya hoya tene satyAsatya manoyoga kahevAya. dA.ta., koI vanamAM thoDAM AmavRkSo hoya, thoDAM pIpaLa vRkSo hoya, thoDAM bAvaLa vRkSo hoya..ane ghaNAM azokavRkSo hoya...e vanane joIne vicAre ke "A azoka vRkSonuM vana che...' to te satyAsatya manoyoga thayo! azoka vRkSo che mATe satya ane bIjA vRkSo hovAthI asatya! A yoga vyavahAranayanI apekSAe che. nizcayanayanI dRSTie to A paNa asatya manoyoga ja che. 4. je ciMtanamAM na hoya satya ke na hoya asatya, hoya mAtra svarUpanuM ciMtana. tene asatyAkRpA manoyoga kahevAya, dA.ta., "mAre devadatta pAsethI gAya lAvavI che...tene svarNaghaDo Apavo che.." A vicAramAM satya-asatya jevuM kaMI ja nathI, mATe "asatyAmRSA' kahevAya. 26. kArikA-ra6 For Private And Personal Use Only Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 580 prazamarati vacanayoganA cAra prakAra : 1. satya vacanayoga. 2. asatya vacanayoga. 3. satyAsatya vacanayoga. 4. asatyAmRSA vacanayoga. vacananA A cAreya yoga, manoyoganA cAra prakAra mujaba ja che; mAtra vicAra-ciMtananA badale "bolavAnuM' samajavuM. manoyogamAM vicAravAnI kriyA che. vacanayogamAM bolavAnI kriyA che. che. trIjA ane cothA manoyoga ane vacanayoga sthaLa vyavahAra-nayanI apekSAe che. nizcaya-nayanI daSTie to je aduSTa vivakSA (jinavacanane sApekSa) vALuM hoya te jJAna ane vacana satya che ane ajJAnAdithI dUSita AzayavALuM hoya te badhuM ja jJAna ane vacana asatya che. arthAt nizcayanaya be ja prakAro mAne che-satya ane asatya. bhASA ane vacanayogamAM taphAvata : prazana: AgamamAM bhASAnuM varNana, vacanayogathI juduM karavAmAM AvyuM che, to A bemAM zuM taphAvata che? uttara : vacanayoga bhASAnuM pravartana kare che. jIvAtmA kAyayogathI bhAvAvargaNAnA pugalone grahaNa kare che ane vacanayogathI e pudgalone choDe che. bolatI vakhate baMne kriyAo cAlatI rahe che. sAvaraphUtra-vRdravRtti mAM A pramANe kahevAmAM AvyuM che.) jo ke rahasyabhUta vAta to judI ja che. manoyoga ane vacanayoga-baMne eka prakAranA kAyayoga ja che. kAraNa ke je jIvane kAyayoga na hoya tene manoyoga ane vacanayAMga paNa na ja hoya. jema muktAtmAne kAyayoga nathI hoto to bIjA be yoga paNa nathI hotA. AtmAno zarIravyApAra hoya che to, kAyayogathI zabdadravyanuM upAdAna thAya che, vacanayogathI te zabdadravyonuM visarjana thAya che ane manoyogathI manodravyanuM ciMtana thAya che. A rIte vyavahAra mATe ja kAya-vyApArane traNa prakArano kahelo che! For Private And Personal Use Only Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1. audArika 2. audArika mizra paMdara yoga 581 vacanayoganA cAra prakAronI jema bhASA'nA paNa cAra prakAro che, enuM vistRta varNana 'dravya toghrAza' graMthamAM karavAmAM AveluM che. kAyayoganA sAta prakAra : 3. vaikriya 4. vaikriya mizra www.kobatirth.org 5. AhAraka 6. AhAraka mizra 7. taijasa-kArmaNa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. audArika zarIravALA paryApta tiryaMcone ane manuSyone audArika kAyayoga hoya che. : 2. audArikamizra kAyayoga traNa rIte bane che 0 kArpaNa zarIra sAthe, 0 vaikriya zarIra sAthe 0 AhAraka zarIra sAthe, * jIvAtmA utpattinA prathama samaye je AhAra grahaNa kare che ane zarIra banAve che te zarIranuM nirmANa pUruM na thAya tyAM sudhI kAryaNanI sAthe 'audArika mizra kAyayoga' hoya che. * audArika zarIravALA ke jeo vaikriyalabdhivALA hoya tevA paMcendriya tiryaMca ane manuSyo, tathA paryAptA bAdara vAyukAyanA jIvo jyAre vaikriyazarIranuM nirmANa kare che tyAre, jyAM sudhI e zarIraracanA pUrI na thAya tyAM sudhI vaikriyanI sAthe 'audArikamizra kAyayoga' hoya che. * A ja rIte cauda pUrvadhara zrutakevaLI jyAre AhAraka zarIra banAve tyAre jyAM sudhI e zarIraracanA pUrI na thAya tyAM sudhI AhArakanI sAthe audArikamizra kAyayoga hoya che. A traNeya prakAromAM mukhyatA audArika zarIranI hovAthI 'audArikamizra' kAyayoga kahevAmAM Avyo che. 3. vaikriya-zarIra paryAptivALA jIvone vaikriyakAyayoga hoya che. 4. vaikriyamizra-kAyayoga be prakArano hoya che : eka karmaNanI sAthe mizra ane bIjAM audArikanI sAthe mizra. * narakanA jIvo ane devo jyAM sudhI aparyApta dazAmAM hoya tyAM sudhI temane kAryaNa-vaikriya mizra kAyayoga hoya che. * vAyukAya, paMcendriya tiryaMca ane manuSya vaikriya-zarIra banAvIne, enuM For Private And Personal Use Only Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prazamarati 582 visarjana karIne jyAre audArika-zarIramAM praveza karavAno prayatna kare che tyAre audArika-vaikriyamizra kAyayoga hoya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5. 'AhAraka-zarIra' paryApti jemanI pUrNa thayelI hoya tevA zrutakevaLIne AhAraka kAyayoga hoya che. 6. AhAraka-zarIra banAvIne, kArya pUrNa thatAM tenuM visarjana karIne jyAre potAnA audArika zarIramAM praveza kare che tyAre audArika-AhArakamizra kAyayoga hoya che. 7. taijasU-zarIra ane kAryaNa-zarIra baMne niraMtara sahacArI che, tethI te baMneno bhergo ja 'taijasa-kArpaNa kAyayoga' kahevAmAM Avyo che. A yoga jIvone vigrahatimAM hoya che, ane kevaLI-samuddhAtamAM 3-4-5 samayamAM hoya che. A rIte 15 yogonI samaja ApavAmAM AvI che. vizeSa bodha mATe toprAza, paMpasaMgraha ane rmapranthaTInuM avagAhana karavuM joIe. 3 1. AhAraka anAhArapha AhAra grahaNa karavAnI paddhatinI apekSAe AhAranA traNa prakAra batAvAyA che : 1. oja-AhAra 2. loma-AhAra 3. prakSepa-AhAra * 'oja' eTale zarIrane yogya evAM pudgala athavA oja eTale taijasa zarIra. 'oja-AhAra' eTale ojarUpa AhAra athavA taijasaza2I2phata AhAra. jIva utpattinA prathama samaye, taijasa-kAryaNa zarIra vaDe je nirantara AhAra kare che ane pachI zarIraracanA pUrI thAya tyAM sudhI mizrazarIrathI je AhAra kare che te 'oja-AhAra' hoya che. vakra gatimAM je AhAra kare che, te ojaAhAra hoya che, zarIranA AdhArarUpa pudgalono sparzanAdi indriyonA sparzathI je AhAra grahaNa thAya tene lomAhAra kare che. 227. kArikA-277 228. trividhazca sa AhAra ojaAhAra AdimaH / lomAhAro dvitIyazca prakSepAkhyastRtIyakaH / / dravya-lokaprakAze For Private And Personal Use Only Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AhAraka : anAhAraka . 583 eka vakrA, dvivakrA, trivikrA ane caturvakA gatiomAM vacalA samayo nirAhAraanAhAra hoya che ane pahelo-chello samaya AhAravALo hoya che. ekavakA gati : jyAre jIva UdgalokanI pUrvadizAmAMthI adholokanI pazcima dizAmAM jAya che tyAre te vakragati "ekavakrA' kahevAya. A vakra gati be samayanI hoya-pahelA samaye jIva sIdho adholokamAM jAya, bIjA samaye tIracho potAnA utpattisthaLe pahoMcI jAya. vikrA gati : UdgalokanA agni khUNethI adholokanA vAyavya khUNe jIva jAya to dvi-vakrA gati kahevAya. A gatimAM traNa samaya lAge. pahelA samaye samazreNIthI nIco jAya, bIjA samaye tIracho pazcima dizAmAM jAya ane trIjA samaye taracho vAyavya khUNAmAM jAya. trasa jIvonI vakragati A be prakAranI ja hoya. sthAvara jIvonI vakra gati cAra-pAMca samayanI paNa thAya. pahelA samaye trasa nADInI bahAra adholokanI vidizAmAMthI dizAmAM jAya. bIjA samaye trasa nADImAM praveze. trIjA samaye upara jAya ane cothA samaye trasanADImAMthI bahAra nIkaLI, potAnuM utpattisthaLa je dizAmAM AveluM hoya tyAM jAya. nivakrA gati : jIvane dizAmAMthI vidizAmAM javuM hoya to pahelA samaye traNa nADImAM praveza kare, bIjA samaye Urdhvagati kare, trIjA samaye adholokamAM jAya ane cothA samaye trasa nADInI bahAra vidizAmAM jAya. caturvakrA gatiH pahelA samaye vidizAmAMthI dizAmAM jAya, bIjA samaye trAsa nADImAM praveza kare, trIjA samaye upara jAya, cothA samaye nIce jAya ane pAMcamA samaye trasa nADInI bahAra vidizAmAM potAnA utpattisthaLe jAya. mukhamAM koLio nAMkhavo-prakSepavo, enuM nAma prakSepa-AhAra. A prakSepAhAra ekendriya jIvone, devone ane nArakInA jIvone hoto nathI. aparyApta jIvone oja-AhAra hoya. [oja-AhAra anAbhoga ja hoya che. sarva paryAptithI aparyApta jIvone oja-AhAra hoya. che paryApta jIvone lomAkAra ane prakSepAhAra hoya. paryApti pUrI thayA pachI garbhastha jIvane lomAhAra hoya che. prakSepAhAra to tyAre kare ke jyAre mukhamAM kavaLa nAMkhe. che ekendriya jIvo, devo ane nArakane prakSepAhAra nathI hoto, paraMtu paryApti pUrNa karyA pachI sparzanendriyathI "lomAhAra kare che. For Private And Personal Use Only Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 584 prazamarati devo manathI zubha pugalonuM ciMtana kare tyAre samagra zarIrathI te pudgalo AhArarUpe pariName che. A zubha pudgalo hoya che. nArako azubha pagalonuM ciMtana kare tyAre samagra zarIrathI azubha yugalo AhArarUpe pariName che. dArika zarIrI evA beindriyAdi tiryaMcone tathA manuSyone prakSepAhAra hoya. 229 keTalAka AcAryono mata judo che : teo kahe che : jilvendriyathI sthULa zarIramAM je AhArano prakSepa thAya te prakSepAhAra. dhrANendriyathI, cakSurindriyathI ane zravaNendriyathI je AhAra grahaNa thAya ane dhAturUpe pariNata thAya te ojAhAra. - je AhAra sparzanendriyathI grahaNa thAya ane dhAturUpe pariNata thAya te laumAhAra. AhAraka-anAhAraka : "viggahagaimAvannA kevaliNo samohayA ayogiiyaa| siddhA ya aNAhAra sesA AhAragA jIvA / / ' vakragatimAM rahelA jIvo, kevaLajJAnI simuddhAtamAM, ayogI zaiilezIavasthAmAM ane siddho anAhAraka hoya che. A sivAyanA jIvo AhAraka hoya che. [vigraha gatimAM jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI traNa samaya, samuddaghAtamAM kevaLI traNa samaya, zailezI avasthAmAM antarmuhUrta ane siddha sAdi-anaMtakALa anAhAraka hoya che.! eka jIvamAM traNeya AhAranI ghaTanA : utpattimAM prathama samaye ja je AhAra grahaNa kare te ojAhAra hoya. zarIraracanA, indriya racanA...vagere karIne garbhamAM rahe tyAM sudhI lomAkAra hoya. ja janma thayA pachI mukhamAM AhArano prakSepa kare te kavalAhAra-prakSepAhAra. 229. sUtrakRtAMgasUtra - zrutaskaMdha-2, 2. adhyayana-3 For Private And Personal Use Only Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22. 23degsaMjJA zrI gautamasvAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane pUchayuM : "he bhagavaMta, jIrvA saMsI, asaMjJI, no-saMjJI, no-asaMzI, Ama cAra prakAre hoya che?' bhagavAne kahyuM : gautama, jI saMjJI hoya, asaMzI hoya, no-saMjJI hoya ane no-asaMjJI. paNa hoya.' saMza-asaMzI paribhASA : viziSTa smaraNAdirUpa manovijJAna te saMjJA. A manovijJAna bhUtabhAvi-vartamAnabhAva-svabhAvanA paryAlocanarUpa hoya che. AvuM manovijJAna jemane hoya te "saMjJI' kahevAya. athavA viziSTa manovRtti te saMjJA pUrvaprApta, bhAvi ke vartamAna padArtha jenAthI sArI rIte jANI zakAya tenuM nAma saMjJA. {rasa jJAyate thayA ti saMjJA] A saMjJA jemane hoya te saMjJI kahevAya. saMjJI eTale manavALA siMkSina samanaET:]. jemane mana na hoya te asaMjJI, mizinoramanA! koNa saMjJI, koNa asaMjJI? ekendriyAdi jIvo asaMjJI hoya che. [ekendriya jIvone prAyaH manovRtti ja hotI nathI. beijiyAdi jIvone viziSTa manovRtti nathI hotI, beindriyAdi jIvo mAtra vartamAnakAlIna zabdAdi viSayone zabdAdirUpe jANe che, bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna viSayone nathI jANatA. ekendriya-vikalendriya ane saMmUchima paMcendriyo asaMzI che. A viziSTa manovRttivALA paMcendriya jIvo saMjJI che. 2 30. kArikA-279 231. jIvANa bhaMte! kiM sapaNI asaNNI no-asaNNI? goyamA jIyA sapaNI vi asaNNI vi nosaNNI no asaNNI vi| - prajJapanAsUtre/ pada-31 232. prAyaH' eTalA mATe kahyuM che ke ekendriya jIvamAM paNa 10 prakAranI saMjJAo hoya che, sarva jIvomAM hoya che ema "bhagavatIsUtra' mAM kaheluM che, For Private And Personal Use Only Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prazamarati 586 * bhavastha kevaLI ane siddho saMjJI paNa nathI ke asaMzI paNa nathI. |nosaMjJI, no-asaMjJA) kevaLajJAnIne alabatta, mana hoya che paraMtu te manathI teo bhUta-bhAvi-vartamAnakAlIna bhAva-svabhAvanuM paryAlocana karatA nathI, kAraNa ke teo paryAlocana vinA ja, kevaLajJAna ane kevaLadarzanathI sAkSAt samasta bhAvone jANe che ne jue che. siddho paNa saMjJI nathI hotA ke asaMjJI nathI hotA. dravya mana na hovAthI saMzI na kahevAya ane sarvajJa hovAthI asaMjJI na kahevAya. saMjJAonA prakAro : saMjJAono vicAra vizALa phlaeNka para karavAmAM Avyo che. saMjJinaH samana A paribhASAne gauNa karIne, mana vinAnA ekendriyAdi jIvomAM paNa saMjJAo hovAnuM svIkArAyuM che. mana vinAnA jIvone 'odhasaMjJA' hoya che. saMjJAnA mukhya be prakAra che 1. jJAnarUpa, ane 2. anubhavarUpa. jJAnarUpa saMjJAmAM pAMca prakAranAM jJAnano samAveza karavAmAM Avyo che! A apekSAe kevaLajJAnIne paNa 'saMzI' kahI zakAya. anubhavarUpa saMjJA, azAtAvedanIya karmanA tathA mohanIya karmanA udayathI hoya che. tenA cAra prakAra che : 1, AhAra saMjJA |azAtAvedanIyanA udayathI 2. bhaya saMjJA, 3. maithuna saMjJA, ane 4. parigraha saMjJA. (A traNa saMjJAo mohanIyanA udayathI] * mAvatIpUtra nA sAtamA zatakanA AThamA uddezakamAM daza saMjJAo kahevAmAM AvI che, ane A dasa saMjJAo sarva jIvone hoya che, ema kahevAmAM AvyuM che. 0 dasa saMjJAonAM nAma : AhAra bhaya/maithuna parigraha/krodha/mAnamAyA lobha lokaodha. 0 ekendriya jIvomAM paNa A dasa saMjJAo hoya che, e vAta vRkSanuM dRSTAnta ApIne siddha karavAmAM AvI che : 1. vRkSone jalAhAra hoya che. 2. vRkSone bhaya hoya che, bhaya vinA saMkoca na pAme. 3. vela je vRkSane vIMTaLAya che, te parigraha saMjJA sUcave che. 4. 'kurabaka' nAmanA vRkSane strI jyAre AliMgana Ape che tyAre phaLe che. A maithuna saMjJA sUcave che. For Private And Personal Use Only Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 587 saMjJA 5. rakta jalakamaLa huMkAra kare che, te krodha saMjJA sUcave che. 9. "rUdatI' nAmanI vela jhare che, e mAna saMjJA sUcave che. 7. latAo potAnAM phaLa DhAMkI rAkhe che, mAyAsaMjJA sUcave che. 8. pRthvImAM koI sthaLe nidhAna daTAyeluM paDyuM hoya che, tenA para bIlapalAsa vRkSa potAnAM mULa nAMkhe che, e lobha saMjJA sUcave che. 9. rAta paDe che tyAre kamaLa-puSpo saMkocAI jAya che, e loka saMjJA sUcave che. 10. vela vRkSa para caDhe che, e ogha saMjJA sUcave che. matijJAnAvaraNa karmanA kSayopazamathI zabdArthaviSayaka sAmAnya bodha thAya, tenuM nAma ogha saMjJA ane vizeSa bodha thAya tenuM nAma loka saMjJA. AghArajTRpUtranI TIkAmAM kahevAyuM che : latAo je vRkSArohaNa kare che te avyakta saMjJA che. tethI jema jeno upayoga avyakta hoya tenuM nAma pasaMjJA. ane lokoe potapotAnI kalpanA mujaba je vikalpo ghaDyA hoya diA.ta., zvAno yakSarUpa che, vipro deva samAna che...kAgaDAo pitRo che...pAMkhanA vAyuthI garbha rahe che...vagere) te lokasaMjJA kahevAya, ja vAra mUtra mAM soLa saMjJAo batAvavAmAM AvI che. dasa saMjJAo upara pramANe che ane bIjI cha saMjJAo A pramANe che : 1. moha, 2, dharma, 3. sukha, 4. duHkha, 5. zoka, ane 6. jugupsA. bIjI rIte traNa prakAranI saMjJAo batAvavAmAM AvI che : 1. dIrghakAlikI 2. hetuvAdA, ane 3. dRSTivAdA. * ghaNA samaya pahelAM banI gayelA banAvo smRtimAM tAjA thAya ane bhaviSyamAM zuM karavAnuM che, e vAtanuM ciMtana thAya-tenuM nAma dIrghakAlikI saMjJA. potAnA sukhanA mATe jIva potAnA iSTamAM pravRtta thAya ane aniSTathI nivRtta thAya, tenuM nAma hatuvAdA saMjJA. * samakitadaSTi jIvo je upadeza Ape te daSTivAdA saMjJA. cAra gatimAM saMjJAonuM alpabadutva : narakamAM maithuna saMjJAvALA jIvo sahuthI thoDA, AhAra saMjJAvALA saMkhyAtaguNA. parigraha saMjJAvALA saMkhyAtaguNA, ane bhaya saMjJAvALA tenAthI paNa saMkhyAtaguNA. For Private And Personal Use Only Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa88 prazamarati tiryaMcamAM parigraha saMjJAvALA sahuthI thoDA, tenAthI maithuna saMjJAvALA saMkhyAtaguNA, tenAthI bhaya saMjJAvALA saMkhyAtaguNA ane tenAthI AhAra saMjJAvALA saMkhyAtaguNA. manuSyamAM bhaya saMjJAvALA sahuthI thoDA, tenAthI AhAra saMjJAvALA saMkhyAtaguNA, tenAthI parigraha saMjJAvALA saMkhyAtaguNA ane tenAthI maithuna saMjJAvALA saMkhyAtaguNA. devamAM - AhAra saMjJAvALA sahuthI thoDA, tenAthI bhaya saMjJAvALA saMkhyAtaguNA, tenAthI maithunasaMjJAvALA saMkhyAtaguNA ane tenAthI parigraha saMjJAvALA saMkhyAtaguNA. A rIte "saMjJAonuM varNana AgamagranthomAM karavAmAM AveluM che. For Private And Personal Use Only Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAcArya zrI kedAhAyarasari jJAdayaMdira vInA tIrtha Acharya Sri Kailasasagarsuri Gyanmandir Sri Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba Tirth, Gandhinagar-382 007 (Guj) INDIA Web site : www.kobatirth.org E-mail: gyanmandir @kobatirth.org For Private And Personal Use Only