Prashamrati

SR No.: 008922
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhadraguptasuri
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Publication Year: 2008
Total Pages: 610
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Religion
File Size: 10 MB

Page 114

દોષજાળનો વિચ્છેદ
૯૩
લલચાય છે મન એ મુક્ત જીવન તરફ? અકળાય છે મન આ ગહન અને વિકટ કર્મોની જાળમાં? અરે, એટલું સમજાઈ ગયું છે ખરું કે ‘હું’ રાગ-દ્વેષ આદિ અનન્ત અનન્ત દોષોમાં અને એ દોષોમાંથી જન્મેલાં અનન્ત અનન્ત કર્મોની જાળમાં ફસાર્યો છું.' સર્વપ્રથમ તો આ સમજણ દૃઢ થવી જોઈએ. એ સમજણ આવ્યા પછી પણ જો જીવાત્મા નિરાશ થઈ જાય, પાંગળો બની જાય‘કેવી મજબૂત અને ગહન જાળ છે? આપણાથી તો આ જાળ ન તૂટે. કંઈ નહીં, જાળમાં તો જાળમાં જીવીશું. અહીં ખાવાનું, પીવાનું, પહેરવાનું, ઓઢવાનું, રહેવાનું, ફરવાનું આ બધું તો મળે છે' આ રીતે જો જીવાત્મા જાળમાં પણ જીવવાનું પસન્દ કરી લે, તો એ જાળને ભેદવાનો સંકલ્પ ન કરી શકે. જાળને ભેદવાના ઉપાયો એ નહીં શોધે. એ તો ‘જાળમાં જ કેવી રીતે વ્યવસ્થિત ગોઠવાઈ જવું,’ એ વિશે વિચારશે! ‘જાળને ક્યાંથી કાપું? જાળમાંથી છૂટવા શું પ્રયત્ન કરું ?' આવી યોજનાઓ એ વિચારશે પણ નહીં. એ જાળને કાપવાનો, નષ્ટ કરવાનો, પુરુષાર્થ તો લાખો યોજન દૂર!
‘હું અનન્ત દોષો, અનન્ત કાઁની જાળમાં જકડાયેલો છું.' આ વિચાર પણ એવા મનુષ્યને આવી શકે કે જે મનુષ્ય પ્રશમભાવમાં ઠરેલો હોય! એના અન્તરંગ દોષો, ક્રોધ-માન-માયા અને લોભ શાન્ત બેઠા હોય; ઇન્દ્રિયોની વિષયો તરફની દોડધામ ઘટી ગઈ હોય; નિદ્રા, આળસ, વિષયભોગ અને અર્થહીન વાર્તાથી મન-વચન-કાયાના યોગો થોડા સમય માટે પણ નિવૃત્ત થયા હોય.
મન પ્રશમરસમાં ડૂબેલું હોય, વાણી મૌન હોય, અને કાયા સ્થિર હોય, ત્યારે પેલી અદશ્ય જાળ દેખાય! એ જાળમાં જેમ એને પોતાની જાત દેખાય તેમ બીજા પણ અનન્ત જીવો દેખાય. જાળને છેદીને-ભેદીને મુક્ત બનેલા અનન્ત આત્માઓ તરફ પણ એની દૃષ્ટિ જાય, તેનું મન તુરત જ યોજનાઓ ઘડી કાઢે છે, જાળને ભેદવાની અને મુક્ત બનવાની! યોજના બનાવીને એ પુરુષાર્થ આરંભી દે છે, પ્રયત્ન શરૂ કરી દે છે.
જાળને ભેદવા જાળને ઓળખવી પડે. એ જાળ શાની બનેલી છે? કેવી રીતે ગૂંથાયેલી છે? કેવી રીતે ગુંથાતી જાય છે? કઈ જગાએથી એને છેદી શકાય એમ છે? વગેરે. દોષોની અને કર્મોની જાળને જીવાત્મા બરાબર ઓળખે. પોતાને તે ન ઓળખાતી હોય, ન સમજાતી હોય, તો એ જ જાળમાં પોતાની પાસે રહેલા એવા સમજદાર અને જાળને ઓળખનારા પુરુષોનો સહયોગ માગે. એમનું માર્ગદર્શન માર્ગ. ઘર બાંધવું છે પણ કેવું બાંધવું, ક્યાં બાંધવું, કેવડું બાંધવું...