Prashamrati

SR No.: 008922
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhadraguptasuri
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Publication Year: 2008
Total Pages: 610
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Religion
File Size: 10 MB

Page 250

સંયમીનો આધારસંસાર!
૨૨૯ સ્વજનોનાં સુખ દુઃખોની વાતો કરવી, ચિંતા કરવી....હવે વર્યુ છે. શરીરની શાભા માટે, શરીરને બળવાનું બનાવવા માટે સારા, માદક પદાથો વાપરવા, ઘી-દૂધ-દહીં વગેરે વાપરવાં....એનો નિષેધ કરવામાં આવ્યો છે.
સમાજના લોકો સાથે એવો સંપર્ક ન જોઈએ કે એમના અંગે એવા વિચારો ન જોઈએ કે જે સાધુના વૈરાગ્યનો નાશ કરે. શરીરની એવી તુષ્ટિ-પુષ્ટિ ન જોઈએ કે જે સાધુના મનમાં વિકારો જન્માવે, સાધુની રસવૃત્તિ પ્રબળ બને. નિરાકુલ અને નિર્વિકાર ચિત્તવૃત્તિ ટકી રહે અને સંયમયાત્રા ચાલતી રહે, એટલી જ લોકવાર્તા અને શરીરવાર્તા કરવાની છે.
સંયમીનો આઘારશંસાર! लोकः खल्धाधारः सर्वेषां ब्रह्मचारिणां यस्मात् । तस्माल्लोकविरुद्धं धर्मविरुद्धञ्च संत्याज्यम् ।।१३१ ।। અર્થ : સર્વે સંયમીઓનો આધાર લોક જનપદજ છે, માટે લોકવિરુદ્ધ આચરણનો નો ત્યાગ કરવો જોઈએ.
વિવેચન : જે જનસમાજની નિશ્રામાં સર્વે સંયમ સ્ત્રી-પુરોને જીવન જીવવાનું હોય છે, એ જનસમાજની ઉપેક્ષા સંયમી સ્ત્રી-પુરુષોથી ન જ કરાય. ચારિત્ર-ધર્મની આરાધના કરનારાં સાધુ અને સાધ્વીએ જનસમાજનું જ્ઞાનદૃષ્ટિથી મૂલ્યાંકન કરવાનું છે. એમણે સમજવાનું છે કે “અમારી સંયમયાત્રાનો આધાર જનસમાજ છે.” આ સમજીને એ આધારભૂત જનસમાજની રુચિ-અરુચિનો ખ્યાલ રાખવાનો છે. આધારને ક્યારે આઘાત ન લાગે, તેની સંપૂર્ણ કાળજી રાખીને જીવન જીવવાનું છે. ભલે પછી એ ચારિત્રધારી મધ્યમમાર્ગી હોય કે ઉત્કૃષ્ટ સાધક હોય, ભલે એ ગામનગરોમાં વિચરતો હોય કે જંગલોમાં પરિભ્રમણ કરતો હોય.
ભલે સંયમી પુરુષ પર-નિરપેક્ષ જીવન જીવતો હોય છતાં એને શરીરને ટકાવવા આહારની જરૂર તો રહેવાની જ. ભલે એને શરીરની મમતા ન હોય છતાં શરીર, લાજ ઢાંકવા માટે વસ્ત્રોની આવશ્યકતા તો રહેવાની જ. ભલે એ ક્ષેત્ર-નિરપેક્ષ સંયમયાત્રા કરતો હોય છતાં એને અલ્પકાલીન પણ નિવાસસ્થાનની જરૂર રહેવાની જ. આ આહાર, વસ્ત્ર, આવાસ વગેરે અને જનસમાજ પાસેથી જ મેળવવાનાં રહે છે. જો એ જનસમાજની ઉપેક્ષા કરે, અવગણના કરે, તિરસ્કાર કરે, તો એને આહાર વગેરેની પ્રાપ્તિ દુર્લભ થઈ જાય, એની સંયમયાત્રા વિકટ બની જાય. એટલે, જનસમાજને અપ્રિય અને અરુચિકર