Prashamrati

SR No.: 008922
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhadraguptasuri
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Publication Year: 2008
Total Pages: 610
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Religion
File Size: 10 MB

Page 99

૭૮
પ્રશમરતિ શ્રવણેન્દ્રિયને તૃપ્તિ થાય ખરી? આંખોને એકનું એક રૂપ જોવું નથી ગમતું. રોજ એને નવાં નવાં રૂપ જોવાં હોય છે! એનો કોઈ અન્ત જ નહીં. એક, બે કે પાંચ સાત રૂપ જોઈને તૃપ્ત થઈ જાય, બીજા રૂપ જોવાની ઝંખના ન રહે તે એ જાત ઇન્દ્રિયની નહીં! ધ્રાણેન્દ્રિયને એકનું એક ગુલાબનું કે હીનાનું અત્તર નથી ગમતું, એને તો નવાં નવાં સેટ અને અત્તરો જોઈએ. એ ધરાય જ નહીં... નવી નવી માગણીઓ ઊભેલી જ હોય, રસનાની તો વાત જ ન કરો. એને નવાં નવાં ભાત ભાતનાં ભોજન જોઈએ! રોજ નવાં નવાં પીણાં જોઈએ! અને તૃપ્તિ થાય જ નહીં. સ્પર્શેન્દ્રિયને એકની એક વ્યક્તિનો કે એકની એક વસ્તુનો સ્પર્શ નથી ગમતો, જુદાં જુદાં શરીરોનો સ્પર્શ જોઈએ છે..... જુદી જુદી ને નવી નવી વસ્તુઓનો સ્પર્શ જોઈએ છે! એ ધરાય જ નહીં.
અસંખ્ય જડ-ચેતન વિષયોમાં વિસ્તરેલી ઇન્દ્રિયોની લોલુપતા આ રીતે શાન્ત થાય જ નહીં. જેમ જેમ તું એને વિષયો આપીશ તેમ તેમ એની અતૃપ્તિ વધવાની છે, એની તૃષા વધવાની જ છે. અગ્નિમાં લાકડાં હોમવાથી અગ્નિ શાન્ત થાય જ નહીં, અગ્નિ પ્રદીપ્ત ન થાય. જો ખરેખર તૃપ્ત બનવું હોય, તૃપ્તિની ખરેખરી ઝંખના જાગી હોય તો તારે એ ઇન્દ્રિયોને વિષયોના ઉપભોગથી રોકવી જોઈશે.
છે, એના અનેક ઉપાયો છે. જો તારી પૂર્ણ તૈયારી હશે તો ઉપાયો તને મળશે જ. તું સર્વપ્રથમ એ ઇન્દ્રિયોના સ્વભાવને ઓળખી લે. રોજની તરસી ને ભૂખી એ ઇન્દ્રિયોને બરાબર ઓળખી લે. અસંખ્ય વિષયો તરફ લોલુપ બનેલી એ ઇન્દ્રિયોના સાચા રૂપને જોઈ લે. ક્યારેય સર્વથા તૃપ્ત થતી નથી, આ વાત સ્વીકારી લે.
શુભાશુભ કલ્પનામાત્ર कश्चिच्छुभोऽपि विषय: परिणामवशात्पुनर्भवत्यशुभः |
कश्चिदशुभोऽपि भूत्वा कालेन पुनः शुभीभवति ।।४९।। અર્થ : ઇષ્ટ પણ કોઈ વિષય અધ્યવસાયના કારણે (પના પરિણામના કાર) અનિષ્ટ બને છે, વળી કોઈ અશુભ પણ (વિષય) થઈને કાલાન્તરે ઇષ્ટ બને છે (રાગના પરિણામથી).
વિઘન : મનની અકળ ગતિ છે! મનના ભેદ પામવા એ મામુલી ખેલ નથી. એ મનડાને જે કાલે ખૂબ ગમતું હતું તે આજે જરાય નથી ગમતું! અને