Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Manasara on Architecture and Sculpture
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Exclusively Distributed by Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd. 54 RANI JHANSI ROAD. NEW DELHI-110055, INDIA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Manasara on Architecture and Sculpture Sanskrit Text with Critical Notes by Prasanna Kumar Acharya Manasara Series: Vol. III ORIENTAL REPRINT Oriental Books Reprint Corporation - 54 Rani Jhansi Road, New Delhi-110055
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Second edition 1979 ORIGINALLY PUBLISHED IN 1934 BY OXFORD UNIVERSITY PRESS, LONDON PUBLISHED BY ORIENTAL BOOKS REPRINT CORPORATION, 54 RANI JHANSI ROAD, NEW DELHI 110055 PRINTED BY GAYATRI OFFSET PRESS, A-76 DAYANAND COLONY, LAJPAT NAGAR, NEW DELHI 110024 AND
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ "What the learned world demand of us in India is to be quite certain of our data, to place the monumental record before them exactly as it now exists, and to interpret it faithfully and literally."
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE History of Publication In 1834, in his Essay on the Architecture of the Hindus, Ram Raz referred to the contents of the first few chapters of the Munasura from a fragmentary manuscript he had access to. Since then more manuscripts have been discovered, catalogued, and brought to the notice of the public. But the Sanskrit scholars like Dr. G. Buhler and Sir R. G. Bhandarkar have authentically branded this class of literature as written in "most barbarous Sanskrit."! Besides, the technical terms and obsolete expressions of the Silpa-gustra, practically a lost science, have had no place in any of the existing dictionaries. The texts contain no drawings, diagrams, or sketches. The then buildings, religious, military, especially residential, have mostly been destroyed, partly by time and partly by foreign invaders. Obviously these difficulties stood in the way of the elderly scholars and nobody had made any attempt to deal with this huge text for over 80 years, when, being induced by youthful enthusiasm, the present writer undertook in 1914 the task of giving "rebirth" to this " monumental work." The unsatisfactory condition, both original and accidental, of the existing manuscripts of the silpa-sustra generally, and of the Munasura in particular, aggravated the expedition into this unexplored field of Sanskrit learning. The unknown ways have had to be discovered at great pains and many new things had to be learnt after bitter experience and elaborate experiments. The vast store of literature on the subject and the inscriptions and other archaeological records have had to be ransacked. Extensive tours in company with trained architects and engineers have had to be undertaken, involving great expenditure of time, money, and convenience from Landikotal on the borders of Afghanistan to Rameswaram in the south, from 1 Ep. Ind., Vol. 1, page 377 ; Ind. Ant., Vol. XII, page 140.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE Mahenjadaro in Sindh to Shillong in Assam, in order to examine ancient monuments throughout the country, including the cave temples of Western and Central India, the monuments of the Indian States in Rajputana and in Hyderabad, the hill temples of Kedarnath, Badrinath, Tunganath, etc. An encyclopaedic dictionary has had to be compiled wherein for the first time an attempt has been made to settle the meanings of, and explain in English, some three thousand technical terms by illustrative quotations from cognate literature. In addition, some two hundred measured drawings, diagrams, and sketches in line and in colours have had to be prepared at great troublo and expense. Thus the peculiar pain of giving "rebirth" to a once fully grown "barbarous" child of unknown origin has been brought home to the writer. The youthful enthusiasm has been put to a great trial through the continuous struggle for seventeen years. With great diffidence, therefore, this curious child is presented to the learned world. If received with sympathy and kindness even such a child may thrive and bring some solace to everybody responsible for and interested in it. Ultimately it may confer a lasting benefit on the country and the nation, because our architectural policy of the past few hundred years, based as it has been on foreign imitation, and in an entirely different climate and soil, has not proved quite successful in regard to temples and humble dwelling-houses, if not in regard to public edifices also. Lord Pentland, the then Governor of Madras and in charge of the Education Department, was induced by Sir John Marshall, lately the Director-General of Archaeology in India, to take an interest in the Munasura, and some preliminary arrangements were made for its publication from Madras. But the unfortunate coincidence of His Excellency's retirement and Sir John's absence from India at the time of my arrival in Madras, forced me to leave the Presidency for Simla, where all the endeavours and the sympathy of Sir (then Mr.) George Anderson, Dr. D. B. Spooner, Sir Henry Sharp and Sir C. Sankaran Nair failed to secure a situation suitable for the "rebirth" of the Minastira. At last an opportunity arose when the work could be proceeded with in spite of other exacting duties. The Government of
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE India recommended, and the Government of the United Provinces offered me a post in the Indian Educational Service at Muir Central College, Allahabad. Sir Claude F. de la Fosse, the then Director of Public Instruction and the first Vice-Chancellor of the reorganized Allahabad University, took up the matter with friendly sympathy and scholarly interest and induced the great educationist Governor, Sir Harcourt Butler, to sanction the publication on behalf of the Government of the United Provinces of Agra and Oudh through the Oxford University Press. Description of the Manuscripts The manuscripts which have been used in preparing the text of this First Edition of the Munasura are the following: - (A) This belongs to the Library of the India Office (B.482). It is written in Devanagari script on modern paper 9" by 71". It contains 100 folios, each page of which has invariably 21 lines, except the last page which has only 1 line. Each line is half a sloka. The slokas are inaccurately numbered from the beginning to the end. The writing seems to be by one and the same hand. The name of the writer is not known. The colophons are written in red ink. The manuscript gives up the Manastira at folio 78b. line 16, the middle of Chapter XVIII (Vimana-lakshana), without any colophon. The remaining 22 folios, apparently belonging to another work, are retained in Appendix F. This portion has two colophons-folio 93a, iti Sukshma-sastre Kamakoshta-pacalah ; folio 95b, iti Padma-samhitayam Raurava-bhede Kuma-kosha-lakshana-vidhih patalah. On page 101 it breaks off abruptly at the middle of line 1. (B) This has been noticed by Aufrecht in the Catalogues Cata logorum, part III, page 97. It belongs to the Oriental Library of the Asiatic Society of Bengal. It is written on paper 12" by 81". The first part, to folio 88, is a
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ xii PREFACE different work called Nara-pati-vijaya. The second part, called Manasara-vastu and also Kumara-vastu, contains 163 folios, each page of which has 16 to 24 lines. Each line contains about three-quarters of a sloka. The lokas are not numbered; but on the last page the total is given as 5,760 and this figure is not, of course, verified by actual counting. This has been undoubtedly written by more than one hand. But it is recorded on the last page that this work has been written by one Ramanuj charya for the Kumpani bihudur (the East India Company) in the Salivahana Saka era 1677. The date of its being recorded is given in English, 14th April, 1823. The last page contains the mark of a seal in three different scriptsUrdu, Nagari, and Bengali. It begins with Chapter XV (Pada or Stambha), and folio 108b has the colophon of the last chapter. The remaining folios 108 to 163 contain the first fourteen chapters. (C) This belongs to the Library of the India Office (E. 3141, 3014) and has been noticed by C. P. Brown in Eggeling's Catalogue, page 1131. Dr. Goldstucker refers to it in his Dictionary, page 284. It is written in Devanagari character on paper 11" by 7". It contains 472 folios, one page of which is left blank. Each page has 16 to 18 lines, each of which is a half sloka. Slokas are numbered up to folio 100. The colophons are not numbered in the latter part. Most of the chapters are incomplete and described in two places. The first sixteen chapters are altogether lost. The first few pages are quite fragmentary. The fly-leaf contains the following: "This portion of the far was copied from a very ancient manuscript in the old Tamil character, discovered at Trichinopoly. It was imperfect both at the beginning and at the end. It was written out under the direction of Charles Philip Brown, 1830." But from various
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE xiji indications it would, however, rather seem that the volume was copied from two different manuscripts, one a Grantha and the other a Telegu manuscript (Grantha manuscript, no. 1987, and Telegu manuscript no. 525 in Taylor's Catalogue Rais., 171 ; II 355)." It seems to have been copied frone different sources by different writers, but evidently not from the sources mentioned here. (D) This belongs to the Library of the India Office (Mackenzie Collection, no. III, 187). It is written in Telegu character on palm leaf, 13" by 2". It contains 162 folios, each page of which has 9 to 11 lines. Exactly like 'B' it begins with Chapter XV and after the colophon of the last chapter of the book takes up the first fourteen chapters. The name of the copyist is not known. The date is given as Saka 1656 (A.D. 1734). The characters are very small and indistinct. After careful collation with 'B,' it seems that both 'B' and 'D' are copies of the same original. 'B' may have been already copied from 'D' when the latter was removed to the India Office. (E) This belongs to the Library of the India Office (Mackenzie Collection, no. III, 190). It is written in Telegu character on palm leaf, 19" by 13". It contains 68 folios, each page of which has 7 to 8 lines. But there are some pages quite blank. Each verse is followed by its Telegu translation. The pages are numbered 131 198. It begins at page 131. The colophon reads iti Mayamate Vustu-zastre Vimuna-lakshana (158, 6, 6). As Dr. Rost remarks, "the Sanskrit text is hopelessly corrupt." (F) This belongs to the Tanjore Palace Estate. It is referred to in Aufrecht, part I, page 452, part III, page 97, and in Burnell, page 62, no. 11081. It is written in
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Xiv PREFACE Grantha and Tamil characters on Cadjan (palm) leaf, 161" by 5". The breadth of a single leaf is one inch. It contains 202 leaves, each of which has 4 to 5 lines. It can conveniently be divided into three parts. The first part, in Grantha character, is exactly the same as 6 A,' showing their common origin. They are the same line for line; both break off the Manasura abruptly at the same line. The second part, in Tamil, called Kuma-koshtha-bandha, corresponds to Appendix and seems to be a commentary on the latter portion of the first part, which does not belong to the Manasura. The third part contains some chapters belonging to a different work, probably the Mayamata. Each verse is accompanied by a Tamil commentary throughout. This part is noticed in Appendix . 'F' like 'A' has, therefore, only the first seventeen chapters of the Manasura and a portion of Chapter XVIII. (G) This belongs to the Tanjore Palace Estate. It is referred to in Aufrecht, part I, page 452, part III, page 97, and in Burnell, page 62, no. 11080. It is written in Grantha character on Cadjan (palm) leaf, 16" by 21. The breadth of a single leaf is 1". It contains 82 leaves, each page of which has 4 to 6 lines. The first two slokas are invocations to the gods Ganesa and Siva. Then come 9 lines from Chapter XXXIV (Mandapa). The manuscript begins practically with the next Chapter XXXV (Sala) and runs to Chapter L (Bhushana). (H) This belongs to the Deccan College, Poona, Bombay. It is referred to in Aufrecht, part III, page 97, and in Dr. Bhandarkar's Report for the years 1887-91. It is written in Devanagari character on foreign bluish paper, with water lines, 9" by 73". It contains 44 leaves, each page of which has 21 lines. Each line has about 21 letters. The characters are legible, clear and bold, and
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE XV the writing is fairly correct. The manuscript is in the form of a modern book, with a margin of one inch to three-fourths of an inch with a double line of border in red ink on all sides. The same ink is used to denote the beginning and the end of the different Chapters, as also to show the beginning and the conclusion of the anushtubhs, their pudas, and of sentences. No date is given. The author is not knuwn. It begins with a table of contents. Like 'G' it has only Chapters XXXV to L. The manuscript itself seems to be a modern copy of an older manuscript The page 'la' has the words " Munava-Silpa" as the title of the work, though in Bhandarkar's report the name is given as "Munava-sura-vustu-sastra. (I) This belongs to the Government Oriental Library, Madras. It is referred to in Aufrecht, part II, page 104. It is written in cursive Grantha character on European paper and bound in size 13" by 8". It consists of 495 pages, each of which contains 18 lines. It retains all the chapters of the Munasura in their proper order with a few exceptions. The copyist gives his name as Loka natha Sastri. The date of transcription is not given. (J) This belongs to the Government of Madras. It is referred to in Aufrecht, part I, page 452, and in Taylor I, 71, no. 1987. It consists of 12 Cadjan (palm) leaves of une size 12!" by 13". Each page contains 8 lines. It is written in Grantha character. Neither the date of the manuscript nor the name of the copyist is given. Many leaves are missing and more are so injured that it is impossible to make out the contents. The last page contains in the middle the colophon of Chapter XLVII. The comparison has to be given up after a few lines of Chapter XLVI (Torana).
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ xvi PREFACE (K) These two manuscripts belong to the Palace Library of Trivandrum. They are referred to in Aufrecht part I, page 452, and described in Oppert II, 532, 6125 6976. Of these, 532 and 6976 are not available and seem to have been lost. Of the two Trivandrum manuscripts, one is 6125 and the other is a new one, in the sense that it is not mentioned in any catalogue. Aufrecht thinks (page 452) that one of these three described by Oppert "quoted by Ram Raz." But there seems no reason for Aufrecht's supposition. From the description it seems on the contrary that Ram Raz referred to the one called here 'J.' was Both of the Trivandrum manuscripts are written on palmleaves in Malayalam character. One of them contains 63 slokas on 25 folios with 9 lines to a page of 71" by 11" and goes as far as the first 55 verses, with a Malayalam gloss. The other contains 6 folios of 7" by 1" with 9 lines to a page. This second one is the gloss and omits the verses 5, 9, 10, 14, 24, 28, 38, 40, 45, 48, 52 and 55. They deal with Sankhu-sthapana and the illustration of the Ayadi-shal-varga; but comparison and collation are not possible. Apparently they are not copies of the Manasura and seem to belong to a different work. They are retained in Appendix L. Aufrecht, part III, page 97, refers to the Reports on Sanskrit Manuscripts in Southern India by E. Hultzch, vol. II, page 37, no. 1103. These manuscripts are the same as Burnell, Tanjore, page 62, nos. 11080 and 11081, and identical with 'F' (11081) and 'G' (11089). Aufrecht, part III, page 97, refers to Hara Prasad, I and II, Calcutta, 1898, 8, II, no. 161. It is, perhaps, the same fragmentary manuscript, which now belongs to Mr. Nagendra Nath Basu, and appears to be a recent copy of one of the manuscripts described above.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE xvii Of all these manuscripts, 'A' is the shortest. The characters ire legible, clear and bold, but the language is very corrupt. The corruptions are not due only to the copyist, but are to be ascribed to the sources from which 'A' was copied. It does not differ materially from the first and second parts of 'F' In fact 'A' and 'F' resemble each other so closely as to suggest a common origin, and may be taken to form one group. 'B' is the most incorrect manuscript; but, such as it is, it does not differ from 'D.' The various corruptions, except those which are obviously copyist's conjectures and variae lectiones, are the same. I am inclined to think that 'B' had already been copied from D' when the latter was removed to the India Office. At any rate their common origin is apparent. These two will thus form one group. - 'C' is also interpolated and stands aloof, although it shows many striking coincidences with such parts of J'as do not agree with 'I.' Eggeling says (Catalogue, page 1154) "the volume (C') was copied from two different manuscripts . . . this would account for certain repetitions, as well as for certain orthographic peculiarities (such as yeka for eka, vuttara for uttara), pointing to a Telegu source." That the original of 'C' was very damaged is clear from such marginal remarks of the copyist as " Asmin sthale patruni navuni nyunani" (here are lost nine leaves). 'G' and 'H' each of which has the same fifteen chapters only, are in a fairly good condition. They are copies from the same original, differing just enough to show that they have undergone the usual corruptions, which a long course of copying and re-copying under different circumstances renders unavoidable. They may, therefore, be classed under one group. 'I,' which is the Codex Archetypus of the present edition is the most perfect manuscript available of the Manastira. It is likely that 'I' was copied from 'J' when the latter was in its complete form. This would account for the displacement of some lines in
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ xvii PREFACE the same chapter, as well as in different chapters, through copyist's blunders or want of revision. The lacuna of 'I' may thus be ascribed to negligence in reading the extremely injured parts of. 'J,' since we have such obvious common mistakes as var ayet for r'an-nayat, etc. They may be taken to form one group. With regard to the provenance of the Manuscripts it is unfortunately impossible to give much definite information. 'A,'C' D'E' belong to the India Office. 'B' comes from Calcutta and 'H'from Bombay, 'F' . G, 1,' J' come from Madras. The Telegu character of 'D' and the Grantha and Tamil characters of F' and the Grantha character of 'G' I' and 'J' point to their South Indian origin. 'B' seems to have been written in Bengal and 'H'in Northern India. In spite of their Devanagari character, certain orthographic peculiarities, such as yisa for vsa and yeka for eku, 'A,'C' seem to be copies of South Indian originals ; or more probably, they were transcribed by South Indian copyists. The critical apparatus furnishes abundant warrant for the division of the manuscripts into such groups, and it could easily be supplemented by a number of details, omission or addition, punctuation, particular forms of letters, etc., which are not of sufficiently noteworthy importance. Within each group the manuscripts are in close relationship. This is proved by a number of variants common to each group and especially by long lacune. The relationship of the manuscripts within the above muntioned families (* A,' 'F'; 'B' D'; C'; G,' 'H'; 'I,' J ') is a matter of considerable difficulty. The nature of the work renders it probable that the relationship should vary in various particulars, and to some extent this expectation has been justified. of the peculiarities of the groups the following may be mentioned : A,''F' regularly write Kamtha, Kamdhara, Kampa-madhyena ; * B,' * D,' and I, J,' write the same words as Karna, Kamdhara, Kampamardhena. B' and 'C' have sometimes yeka for eka, yisa for isa, etc. Such peculiarities as are common to almost all the manuscripts will be found treated more elaborately under the Critical Notes.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE xix. General method followed in preparing the text After the brief survey of the present condition of the manuscripts, it remains for me to indicate shortly the lines which I have followed in preparing the text of the first edition from the materials furnished by the codices. The variations in the manuscripts consisting in spelling, words, phrases, sentences and grammatical concordance have been recorded. Errors in metre, when accidental or results of bad copying, can easily be corrected. But such errors in the Manasara are too numerous and they can hardly be corrected without tampering with the original. In all sacred works they have been respected by medieval Indian scholars, and accounted for as peculiarities of holy sages (arsha). The first editor of the Manusura has no other alternative than to take all these errors as ursha. I believe I have thus included in the Notes and Appendices more than what has any real bearing on the text. This principle is certainly not economical. But this is, under the circumstances to be noticed below, unavoidable and not altogether useless. The chief object of critically editing the ancient manuscripts is to prepare an intelligible text. At the same time no one could deny the "mischief done by conjectural criticism of classical scholarship." But with a view to preparing an intelligible text of the Manasura, the ungrammatical or "barbarous " style of which will be found discussed elsewhere, a certain amount of emendation is indispensable. When the office of the Editor, Commentator, and Translator is all combined in one, the following principle, which, if not sound, is at least safe under the peculiar circumstances, has been followed in this edition : "Let an editor give what there is, and let the commentator say what might be and what ought to be." 1 Critical Notes, pp. 1-310; Appendix to Indian Architecture, pp. 199-214.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ XX PREFACE This method has the merit of satisfying the two divergent schools of critics, namely, scholars who are in favour of an intelligent discrimination between what are different readings and what are mere blunders due to ignorance of authors or negligence of copyists, and those who insist upon a faithful reproduction of even the most obvious and unquestionable mistakes. Working on this principle, such emendations as have been thought indispensable for the constitution of an intelligible text have been invariably marked as such both in the text, within brackets as is usually done in editing an ancient inscription, and also in the Notes, and the actual readings of all the manuscripts have been carefully recorded. But I have kept in view the risks with which any attempt at emendation is beset in the case of so difficult a text as the Minasura and have accordingly endeavoured to exercise the utmost caution. For the same reason, I have abstained from suggesting conjectural restorations for all the passages in which the text, as found in the Codex Archetypus, showed a lacuna, except where it could be restored from the nature of the context or by reference to related passages with a reasonable degree of certainty. Under the circumstances pointed out in the desoription of the existing manuscripts, 'I' is the only possible basis of this edition. From this a departure has boen made in favour of 'J'only where the reading of the latter appeared distinctly preferable and to represent a close approach to the original. In every such case the text of I' and all other manuscripts has been carefully indicated in the Notes. This has also been done in every instance where the text of 'I' had for the sake of elucidation to be corrected by any other manuscripts. Whenever the readings of 'I' seemed to be superior or equal to the variations of 'J,' and accordingly were retained in the text, the readings of J' have been recorded in the Notes. All words or letters, which J' or any other codex has supplied, where 'I' had a lacuna or otherwise, have been distinctly noted.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE xxi The head lines for the pages and the chapters, as also the numbering of the slokas, are not found in the manuscripts ; the editor has taken the liberty of adding them. As regards orthography, the rules laid down in the grammar of Panini have, strictly speaking, no large application in an ungrammatical text like the Munasura. It is, however, desirable to follow one principle throughout and the following methods have been generally followed in this edition : (1) Anusvara has not been used in place of 'm'at the end of a sentence or verse, and before vowels. (2) Nasals have not been replaced by anusvara in the interior of simple words, e.g. uga , aga, uz, RAM, etc. (3) Visarga has been used instead of doubling of 27, 7 and (argistar not T TAT, : Hui not HTI, AZIATAH not WRIT.) - (4) The usual forms have been used in cases of confusion between kh and gh (e.g. parikha not parigha), t and d (e.g. mandapa not mantapa), '^' and 'n', and 'x' and 's.' (5) The correct forms have also been used in cases like stana for sthana, etc. (6) The rare use of double consonants for single, and vice versa, has been corrected. (7) Of individual words like tRbha ga for tribhAga, alindra for alinda, ar for TT, etc., the correct forms have been used. (8) When there are two forms of some words differing only by a and a (e.g. faz fang, a:82T, TET) or T and (e.g. afges, are), the one which agrees with the pronunciation current in Northern India has been retained. (9) The correct form has been given when a short vowel is used for a long one and vice versa 'e.g., 'a' for ' ,' 'i' for 'i,' 'u' for 'u'). (10) The correct case terminations have been used when they are altogether omitted and are indicated within brackets.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ xxii PREFACE (11) In the instances of wrong cases, mostly the nominative and accusative have been corrected and marked within brackets, and the rest have been rarely corrected. (12) In cases of wrong numbers, singular for plural or dual, and vice versa, and false genders, masculine words treated as if they were neuter or feminine, and vice versa, alterations can hardly be suggested without considerably handling the text. Wherever they are found indispensable, they are marked within brackets and noticed in the Notes. (13) Masculine or neuter forms of accusatives and pronouns used with reference to feminine nouns have been similarly noticed. (14) Similar alterations have been made of words in sandhi and compounds, where the elementary rules of grammar are violated in a large number of instances without following a discoverable fixed principle. (15) Inappropriate or incorrect verbal derivatives have been, as a rule, treated in the same way, the alterations, whenever suggested, being marked within brackets. These matters are elaborately discussed and fully illustrated in the writer's Indian Architecture under "The Language of the Silpa-sustra" (pages 199-214). Signs () indicates a correct form to replace an incorrect one which immediately precedes it; [ ] indicates an emendation by an addition, omission, or alteration of letters or words. I feel no hesitation in declaring that a perfect text of the Manasara written in a chaste language is unattainable. It is unlikely that there still exist manuscripts, which are hitherto undiscovered and which are not derived from any of our manuscripts. I am, therefore, of opinion that the Manasura was never written in a chaste language and that its imperfections are original.1 A few critics questioned if Sanskrit (the refined) language of the Silpa-sastra, the science of fine arts, could ever have been barbarous'; one such oritio is dead and gone, and if there be yet any. body left he will have now an opportunity of examining the text for himself and revising his notion (see Opinions and Reviews at the end of Val. IV).
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE Acknowledgments The publication of these volumes has been made possible through the generosity of the Secretary of State for India, the Government of India, and the Government of the United Provinces of Agra and Oudh, to whom I can only express inadequately my most respectful thanks. xxiii It remains for me briefly to acknowledge aids and encouragement received beyond those mentioned above. From the very conception of the idea in consultation with Mr. E. B. Havell and Dr. L. D. Barnett, M.A., LITT.D. Professor F. W. Thomas, c.I.E., M.A., PH.D., has proved a guardian to the Manasura. The significant quotation, " rebirth of the monumental work," is his expression. It is his kindness which has largely kept alive my youthful enthusiasm, under very unfavourable circumstances, in London, Holland, Madras, Simla, Patna, Benares, and Calcutta. I am indebted to him for most of the materials and also for valuable guidance and consultation at the earlier stage, and for the final publication of the Manasara. Words fail me to express adequately my debt of gratitude to him. My grateful acknowledgment is due to another great orientalist, Mahamahopadhyaya Pandit Ganga Nath Jha, M.A., D.LITT., LL.D., until recently Vice-Chancellor of Allahabad University, for his very encouraging and generous review and publicity of the earlier volumes which gave me a new lease of life, and for giving me facilities, with fatherly enthusiasm, to undertake extensive tours (referred to above). For further encouragement I am grateful to Mr. A. H. Mackenzie, M.A., C.I.E., the Director of Public Instruction, who became more and more convinced of the importance of the work when he was officiating as the Commissioner of Education and where he came in closer touch with the Archaeological Department-the Department wherein the plates to illustrate the architectural portion of the Manasara were prepared. For his scholarly sympathy and friendly appreciation my grateful acknowledgment is due to Mr. H. R. Harrop, M.A., I.E.S., the Deputy Director of Public Instruction, whose interest increased through his
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ xxiv PREFACE official correspondence concerning the publication during the past ten years with the Oxford University Press, who, incidentally, have been anxious to bring out a second edition of the two earlier volumes since the first year of their publication. My gratitude is due to Rai Bahadur Dayaram Sahni, M.A., the present Director General of Archaeology, for his scholarly interest in the work and his friendly appreciation during the past ten years ; and to Mr. K. N. Dikshit. M.A., the then Deputy Director General of Archaeology, who used to come to my hotel at Simla and spent hours in discussing various obstinate passages that baffled repeated aitempts at their interpretation. For scholarly interest, friendly sympathy, encouraging appreciation and various kinds of assistance from time to time I am grateful to my colleagues Dr. Babu Ram Saksena, M.A., D.LITT., Dr. Umesh Misra, M.A., D:LITT., Pandit Ketresh Chandra Chattopadhyaya, M.A., Pandit Raghubar Mithulal Shastri, M.A., M.O.L., and Miss Mathura Narain Herlekar, M.A. Not only for general encouragement, but also for valuable sugges. tions and constructive criticism of the earlier volumes, I am grateful to the reviewers whose opinions are quoted at the end of volume IV. To Mr. D. W. Crighton, Superintendent, Printing and Stationery, and to his compositors and readers I desire to express my gratitude for the painstaking care and long forbearance and for their ever sympathetic and kind treatment towards me. For his personal interest in the work and for many useful suggestions and improvements I am further indebted to Mr. Crighton who readily took the trouble of revising this Preface. P. K. ACHARYA. UNIVERSITY OF ALLAHABAD : February 6, 1933.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAram (vAstuzAstram) pama0 e0 (Calcutta) pi0 eca0 Do0 (Leyden) DI0 liTa (London) virudavatA AI0 I0 esa0 padamalahurghatA prayAgavizvavidyAlaye . Don-phyAkalTi-pAva-pAsa-padabhAjA prAcyavibhAgAdhyakSeNa saMskRtapradhAnAdhyApakena zrIprasannakumArAcAryaNa prAcInahastalikhita pustakaMbhya prAdhunikapAzcAttyarotyA saMskRtya sampAditam ORIENTAL REPRINT oriyaNTala buksa rIpriMTa kAraporezana
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayasUcI pRSThAkAra prakAzanavRttam (Bistory of publication) .. ix-xi prAcInahastalikhita pustakAnAM vivaraNam (Description of MSS.) ri-xviii sampAdanarIteAkhyA (Method followed in preparing the text) xix-xxii upakArasmaraNam (Acknowledgment) ....xxiii-xxiv saMskRtabhUmikA .... adhyAyAH 1 saMgrahaH 2 zilpilakSaNapUrvakaM mAnApakaraNavidhAnam 3 vAstuprakaraNam .... 4 bhUmisaMgrahavidhAnam 5 bhUparIkSAvidhAnam .... 6 zaDDasthApanalavam 14-18 7 padavinyAsalakSaNam 19-28 8 balikarmavidhAnam .... 29-31 9 prAmalakSaNam .... 32-51 10 nagaravidhAnam .... 52-56 11 bhUmilambavidhAnam.... 12 garbhavinyAsavidhAnam 63-71 13 upapoThavidhAnam .... 72-77 14 pradhiSThAnavidhAnam 78-93 15 stambhalakSaNam ..... 94-110 16 prastaravidhAnam .... 111-118 17 sandhikarmavidhAnam 119-126 18 vimAnalakSaNam .... 127-242 19 pakatalavidhAnam .... .... 143-152 20 dvitalavidhAnam .... .... 153-157 21 trivalavidhAnam .... .... 158-160
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] viSayasUcI pRSThAkura 161-164 adhyAyAH 22 catustalavidhAnam .... 23 pazcatavidhAnam .... 24 paTtalavidhAnam 25 satatalavidhAnam .... 26 paratalavidhAnam .... 27 navatalavidhAnam .... 28 dazatalavidhAnam .... 29 pakAdazatalavidhAnam 30 dvAdazatalavidhAnam 31 prAkAravidhAnam .... 32 parivAravidhAnam .... 33 gopuravidhAnam .... 34 maDapavidhAnam .... 35 zAlAvidhAnam ... 36 gRhamAnasthAnavidhAnam 37 gRhapravezavidhAnam 38 dvArasthAnavidhAnam.... 39 dvAramAnavidhAnam .... 40 rAjaha-vidhAnam .... 41 rAjAvidhAnam .... 42 rAjalakSaNam .... 43 rathalakSaNam .... 44 zayanavidhAnam .... 45 siMhAsanalakSaNam .... 46 tArakhavidhAnam .... 47 madhyaraGgavidhAnam .... 48 kalpavRkSavidhAnam .... 49 maililakSaNam .... 50 bhUSakhalakSaNam .... 51 trimUrtilakSaNam .... 52 liGgavidhAnam .... 53 poThalakSaNam .... lam.... 167-168 169-170 171-173 .. 174-175 176-177 178-179 180-187 .... 188-191 192-198 199-220 221-241 .... 242-256 .... 257-260 261-265 265-267 268-273 274-279 280-282 282-281 286-292 293-296 297-304 305-307 308-309 .... 10-312 .... 313-321 .... 322-333 .... 334-337 .... 338-351 .... 352-154 (4)
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayasUcI [3 pradhyAyAH .... pRSThAGkAH 355-361 362-365 366 367-369 370 371-374 375-376 377-382 383-385 386-387 54 zakilakSaNam 55 jainalakSaNam .... 56 bAdalakSaNam 57 munilakSaNam 58 yakSavidyAdharalakSaNam 59 bhaktalakSaNam 60 haMsalakSaNam 61 garuDalakSaNam 62 vRSabhalakSaNam 63 sihalakSaNam ..... 64 pratimAvidhAnam .... 65 uttamadazatAlavidhAnam 66 madhyamadazatAnavidhAnam 67 pralambalakSaNam .... 68 madhUcchiSTavidhAnam 69 maGgadUSaNavidhAnam 70 nayanonmIlanalakSaNam pariziSTam anukramaNikA TIkA (Critical notes) 392-398 399-401 402-407 408-410 411-413 494--418 419-451 453-510 1-311 ....
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA prasya khalu mAnasArasya prantha-vAmIla-tailaGga-malayAlaM-nAgarItipaJcaprakArAbhilipibhirlikhitAni prAcInahastalikhitapustakAni samAlocya pAzcAtyAdhunikasaraNimavalammya mayA prathamasaMskaraNaM vihitam / tathA ca rAjabhASAyAmanuvAdo'pi kRtaH / saMskRtabhASAyAmeva mAnasAraM likhisamiti hi prasiddhiH / parantu sA bhASA sarvathaivAsaMskRtA / dhUlarAdipAzcAttyapaNDitaistathA ca bhANDArakarAdibhAratIyavidvadurandharairetad barbarajanIcitasaMskRtamiti varjitam (1) / ___ mAnasAramAdhunikairdurbodhyamanadhigamyaM cetyatra kAraNAntaramapi vartate yato'dasIyasahasraprayaparimitapAribhASikazabdAnAmarthA dRSTacarasakalabhASAbhidhAnasAhAyyenApyadhigantuM na zakyante / prato mayA sahasrapRSThAtmakaM bhAratIyazilpazAstraviSayakamekamabhidhAna sampAdivam / sadhAdhunA prakAzitameva / tatra tu sarvebhya eva vAstuzAstrebhyaH sarvebhyazca zikhAlekhebhyastathA vedabAmaNopaniSadbhyaH purANAgamarAmAyaNamahAbhAratebhyaH kAvyanATaketihAsebhyo nItijyo. tiSazAstrebhyazca saMgRhItAnAM catuHsahasrAdhikazilpIyazabdAnAM prayogaM sodAharaNaM pradarya tadarthAnAM sthirIkaraNe yatnamakArSam / etadabhidhAnasAhAyyenaiva mAnasArasyArthopakhabdhizcAnubAdazca sambhAvyate sma / __ mAnasAre prastutAnAM viSayANAM saMkSepeNa vivecanamadhunA kartavyam / mAnasAraM khalu gRhAdinirmANaviSayakavAstuzAstrAntargatam / vAstuzAlaM tu zilpazAstrAntarbhUvam / zilpAnAM bahavo bhedAH santi / tathA ca vAtsyAyanIyakAmazAne catuHSaSTikalAtmakAni zilpAni (1) epigrAphiyA rasikA, prathamavaram, pR0 377 /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka] bhUmikA svIkRtAni (1) / tathaiva zrImadbhAgavataTIkAkRtA zrIdhareNAtha jIbagosvAminA cApyevaM vivRtam (2) / viSNupurANe tathA harivaMze (3), bauddhAnAM lalitavistare (4), jainAnAmuttarAghyAyanasUtre (5), tathA ca kalpasUtre (211), dazakumAracarite (2, 21), kAdambaryAm (pR0 70), kSemendrasya kalAvilAse, samavAyasUtre, vidarbharAjasya rAmacandrakRtaTIkAyAm, . lalitAsahasranAmno nArAyaNakRtaTIkAyAm (6) tathA ca bhAskararAjaTIkAyAm ( pR0 71 ) zilpAnAM sudIrghA nAmAvalI ( 7 ) draSTavyA / atra khalu mAnasAre prastutA viSayAH saptatisaMkhyAkaiH prakaraNairvibhaktAH / tatra prathame'nukramaNikA / tataH krameNa zilpilatayapUrvakaM mAnopakaraNaM, vAstuprakaraNaM, bhUparItAvidhiH, bhUsaMgrahaH, gRhAdInAM dinirNayArtha zaGkusthApanalakSaNaM, saMgRhItabhUmiSu padavinyAsaH, balikarmavidhizveti viSayA praSTasvadhyAyeSvavataraNikArUpeNa varNitAH / atha sarvaprakArAyAM prAmAyAM nagara durgAyAM ca sthApanaM bAhulyena vizadIkRtam / vata ekAdidvAdazAntatalayuktAnAM prAsAdAnAM (1)1-gItam, 2- vAdyam, 3-nRtyam 4 - prAlekhyam, 5- vizeSakacchedyam (-talakusumavalivikArAH, 7- puSpAstaraNam 8-dazanavasanAGgarAgaH - maNibhUmikAkarma, 10 - zayanaracanam 11 - udakavAdyam, 12 - udakAghAtaH, 13 - citrayogAH 14 - mAlyagrathanavikalpAH 15 - zekharakApIDayeAjanam, 16 - nepathyaprayogAH, 17 - karNapatrabhaGgAH, 18 - gandhayuktiH, 19 - bhUSaNayeAjanam, 20 -aindrajAlayogAH, 21 - kolumArayogAH, 22 - hastalAghavam, 23 - vicitrazAkayUSabhasyavikArakriyA pAnakarasarAgAsavayeAjanam, 24 - sUcIvAna. karmANi 25 - sUtrakrIDA 26 - vINA Damaruka yAni 27 - prahelikA, 28 - pratimAlA, 29 - durvAcakayeogAH, 30-pustakavAcanam, 31- nATakAnyyAyikAdarzanam, 32 - kAvyasamasyApUraNam 33- paTTikA vetravAnavikalpA:, 34 tarkakarmANi 35 tacaNam 36- vAstuvidyA 37 - rUpyaratnaparIkSA, 38 - dhAtuvAdaH 39--maNirAgAkarajJAnam, 40 - vRkSAyurvedayogAH 41 - meSakukkuTalAvakayuddhavidhiH, 42 - zukasArikApralApanam, 43-utsAdana-saMvAhana kezamardana- kauzalam 44 - akSaramuSTikAkathanam 45 mlecchita vikalpAH, 46-dezabhASAvijJAnam 47 - puSpazakaTikA, 48 - nimizAnam, 49 - yantramAtRkA, 50-dhAraNamAtRkA, 51-saMpAThyam 52 - mAnasI, 53-kAvyakriyA, 54 - abhidhAna koSa: 55 - chandocAnam, 56- kriyAkalpaH, 57 - chalitakayeogAH 58 - khagopanAni 59 - yUtavizeSAH, 60 - AkarSakroDA, 61 - prAlako DanakAni, 62 - vainayikInAM vidyAnAM jJAnam, 63-vaijayikonAM vidyAnAM jJAnam, 64 vyAyAmikInAM vidyAnAM jJAnam - ceti / (mumbaIsaMskaraNam - pR0 32-34, 43, 5) (2) skandha 10, adhyAya 45, loka 36 / (3) madIyAbhidhAnam, pR0 736 / (4) rAjendralAlamitrasya saMskaraNam pR0 178, 179, 417 / (5) sekreDa buksa cA dI IsTa sIrIz2a, khaNDa 45, pR0 108 (6) arnava prAv da rAyala eziyATika sosAyiTI, 1914, pR0 355, 367 / (7) veGkaTasuviyArasya kalAnAmaka prabandhaH, pR0 35, 32 / (<)
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA [" bhUmisambavidhAna varNitam / pramaGgakrameNa katisaMkhyakasaleSu gRheSu ke ke vasantItyetadapi nirdhAritam / anantara sarvaprakArANAM vAstUnAM garbhanyAsavidhiH, upapIThalacaNam, adhiSThAnavidhi:, stambhalatayam, prastara vidhiH, sandhikarma ca vistareNa varNitAni / tate vimAnalakSaNAbhidhe'dhyAye sarvaprakArANAM gRhAyAM katicit sAdhAraNa vivaraNAni kRtAni / tato dvAdazasu prakaraNeSvekA didvAdazAntatalAni vistareNa pratipAditAni / tataH prAkAranAmakavAstuvizeSasya vistRtaM vivaraNam / parivArakAkhye'dhyAyaM mandirasya prAGgaNe kutra keSAM parivAradevAnAM gRhANi bhaveyurityAnAM citam / tataH SoDazatanAntAnAM gopurAbhidhAnAnAM devamAnavasadanabahirdvAragRhAyAM vizada vivaraNaM kRtam / tata ekasmin sudIrghaprakaraNe maNDapAnAm, pranyasmiMzca zAlAnAM varNanamasti / tatA gRhavinyAsA gRhapravezazceti dve prakaraNe / evaM krameNa sarvaprakArANAM harmyANAM dvAramAnaM dvArasthAnaM cAdhyAyadvayaM varNitam / tadanu rAja harmya varNanAnantaraM rAjyAGgasya bhUpatInAM ca lattaNAni kRtAni / tatA yAnarathAdilakSayam / pratha krameNa zayanaM siMhAsanaM tAraNaM cAdhyAyatraye vivRtAni / prAGgaNasthamadhyavaGganAmakasya vAstuvizeSasya varNanaM tathA toraNAsanamaNDapa prAGgayAdInAM bhUSaNArtha kalpavRkSalakSaNamadhyAyadvaye tato labhyam / UnapacAzattame prakaraNe nAnAvidharAjamukuTarAjAbhiSekavarNanaM kRtvA sarvaprakArAyAM gRhAbharathAnAM tathA'GgAbharaNAnAM ca varNanaM bhUSaNanAmake pazcAzattame'dhyAye kRtam / tato viMzatAvadhyAyaMSu bhAskarIyANAM varNanam / tatraikapazvAzantame'dhyAye brahmAditrimUrti - lakSaNam / zivaliGgasya tatpIThasya ca lakSaNamadhyAyadvayaM vistRtam / zaktinAmake 'dhyAye khomUrtInAM bhedA lakSaNAni ca varNitAni / bauddhadevAnAM jainadevAnAM ca mUrttivarNanaM tataH paraM dRzyate / anantaraM munilakSaNaM yatavidyAdharAdilakSaNaM ca / tato bhaktala cavAhe'dhyAye sAlokyasAmIpyasArUpyamAyujyabhedabhinnAnAM mahApuruSANAM mUrttilacaNaM vizadIkRtam / tato devavAhanAnAM mUrttilakSaNam - tatrAdhyAyacatuSTaye haMsa- garuDa - vRSabha - siMhala tayAni krameyAlocitAni / paravarttinyadhyAye pratimAvidhAnAkhye sarvavidhapratimAnAM kizcitsAdhAraNaM vivaraNaM pradattam / I zrataH paraM tAlamAnaM vizadIkRtam / tAlamAnaM tu mUrtInAM pAdAdimastakAntAGgapratyaGgAnAmApekSikaM SaDvidhaM mAnAdikam / tathA hi-mAnaM pramAyaM parimANaM lambamAnamunmAnamupamAnaM ceti / pratra mAnasAre tAlamAnasya daza eva bhedAH / parantu bimbamAne dvAdaza bhedA: svIkRtAH / kAzyapI aMzumadbhede bRhatsaMhitAyAM brahmANDapurAye matsyapurANe zilpara ne suprabhedAgame ( 9 )
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA bhUmikA kArabAgame vaikhAnasAgame kAmikAgame cedaM tAlamAna samupavarNitam (1) / mAnasArasya paJca. SaSTitamaSaTSaSTitamAdhyAyayoruttamadazatAnalakSaNamadhyamadazatAvalakSaNe yathAkrama vizeSeNodAhRte / tataH pralambalakSaNAbhidheSyAye samabhaGga prAbhaGgo'timalibhaGgazceti bhaGgasthAnAM mUrtInAM katibhiH zirasaH pArthAdibhyazca nirgatAmiH kAlpanikIbhI rekhAbhirmAnAdikaM nirdhAritam / tato madhUcchiSTanAmnyadhyAye mUrtInAM svarNarajatAdinirmitAnAM madhUcchiSTAdinA zodhenaM varNitam / tato mUrtInAM tathA ca gRhAdInAM nirmANadoSaparihArArtho'GgadUSaNa vidhAnanAmako'dhyAyaH / mantime saptatitame nayanAnmIlanAdhyAye mUrtInAM nirmANaze cakSurunmIlanaM varNitam / asya mAnasArasya saptatisaMkhyakeSvadhyAyaMSu prathamASTakaM prAthamikaM prastAvanAmUlakamAnupaGgikaviSayAtmakam / anantareSu dvicatvAriMzatsaMkhyadhvadhyAyeSu sarvavidhAnAM vAstuzilpAnAM tathA prAmANAM nagaradurgaprAkArANa zAlAmaNDapagopurATTAlikArAjahAdInAM talastambhapITho. papIThAdhiSThAnAdyaGgapratyaGgAnAM sampUrNa vivaraNaM vaijJAnikarItyA vistareNa kRtam / tatra tu yAnarathazayyAsanapeTikAdIpadaNDAdigRhopakaraNAnAM tathA ca sarvavidhAnAM hAravalayakaGkaNakeyUrapAdukAzirobhUSaNAnAM ca vistRta vivaraNamasti / viMzatAvadhyAyadhvantimeSu bhAskarIyazilpAnAM varNanaM vidyate / tatra devadevInA yakSavidyAdharagandharvakinnarANA strIpuruSANAM tathA ca bhunInAM mahApuruSANAM pazupakSimatsyakITAdInAM ca mUrtInAmIdRzaM sakalaM vivaraNamupalabhyate yenAnAyAsenaivAziktaiirapi zilpibhirnirdoSAH pratimA nirmAtuM zakyAH / asmAdidaM tAvadasaMzayaM jJAyate yatra mAnasAre sarveSAmeva sthApatyamAskarIyazilpAnAM vivaraNaM kRtamiti / zilpakoSanAni prabandhAntare'smatakatAbhidhAnasya pariziSTe tathA cAnyavApi (2) vartamAnAnAM mudritAmudritAnAM sarvazilpazAstrANAM seciptaM vivaraNaM pradarzitam / teSu zatadvayamiteSu prantheSu vivaraNaprAcuryaviSaye vA prastutaviSayavinyAsaviSaye vobhayAtmake na kopi mAnasArasadRzaH / te tu prAyeNa sarva eva mAnasAramUlakA ityasmAbhiH svakRtabhAratIyazilpazAne (3) pradarzitam / (1) mAnasAram ; adhyAya 100-355714-64 pA67-100% ra 179% // 2-78 / bimbamAnama, mo017 721-138 / pariziSTam 10 / aMzumadUmedaH-- pAliGa pR0 251 / vRhatsaMhitA-058mo04 / brahmANDapurANam kharaDa 1, anuSaGgapAda a07. mo017| matsyapurANam-0258 pro0 19 avaziSTAnAM pramANAni madIyamAratIyazilpazAstre 121 tame pRSThe vyaani| (2) madoyabhAratIyazilpazAstram pR09-109| (3) adhyAyaH 3, pR0 110 133 / (10)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4 bhUmikA zilpazAstrebhyo'nyatrApi zilpAnA kiJcidvivecanaM dRzyata eva / tathA agathadivedeSu aitareyAdibrAhmaNeSu vaudhAyanApastambAdInAM sUtreSu (1), nAnAvidheSu bauddhazAstreSu (2), tathA matsyAnigaruDaskandavAyubhaviSyanAradIyAdiSu pugaNeSu (3), vRhatsaMhitAyAm (4) kauTilIye'rthazAstre (5), zukrAcAryasya nItizAstre (6), sUryasiddhAnta-siddhAntazirAmaNi-lIlAvatoprabhRtiSu jyotiHzAleSu (7), vividhakAnyanATaketihAseSu (8), vvA yAskIye niruta (E), (1) zagvedaH 353 / 4 / 6% 311011386% 1112745 sh62|4GIE1% atharvavedaH 7 / 831; 10 / 6 / 4; 3 / 12, 3, totarIyasaMhitA-411 aitareyabrAhmaNam -21 / matrANAM pramANAni madIyabhAratIyazilpazAstre salamapraSThe draSTavyAni / (2) vimAnavatyu (TIkA)-pR0 2 / dIgdhanikAya- 1636 / jAtaka 199; haarhr| cullavagga 6 / 17 / 1; 483710% 10% 33 335141, 410% 310% 22 % 38; 118; 1332; 14.1381124% B0%; 5116; 10 // 3 / maha sudassanamusa 16015 vinaya -4 / 308, 2067,44720 / mhaavgnn-1|30|435 % 125 // 18% 10% 10 / 2 / (3) matsyapu0-0252, 255, 257 258 25 262, 263 26 270 / agnipu0-50 106, 42, 104, 51.48, 43, 44, 62, 50 51, 53, 54, 55 / garuDapu0- 047 45 48 / skandapu0- mAhezvarakharaDa, dvitIya, 025 / vaiSNavakhaNDa, dvitIya zra025 / mAhezvarakhaNDa prathama, pa0 24 / vAyupu0-kharaDa 1,039 / bhaviSyapu0-madhyaparva, 012 / brAhmapama, 20130, 11, 132 / nAradIyapu0 khaNDa 1, 10 13 / liGgapu0- kharaDa 2, 046 / (4) vRhatsaMhitA 053 58 57. 58, 7 / (5) ko0 arthazA0-prakarayA 22, 23 24, 25, 6566 / (6) zukranIti0 44, 46 / (7) sayyaMsiddhAnta 3 / 14 / siddhAntaziromaNi:-antimakhaNDa 07 ro036 4AlolAvatokharaDa 2, aMza 4, 02 / gargasaMhitA-(hastalikhitA priniTIkAleja kaimbrija) pR0 67-68 / lghushilpjyotiHsaarH-jho03-5| (8) meghadUtam -221 / vikramorvazIyam-aGka 3 / uttararAmacaritam-aGka 3, catvAriMzattamapadyasyoparitanA gdysndrbhH| mRcchakaTikam .. 117; za34129209212,39,52282 383347 349-351; za8, 136 101 117, 107- 6204 21135177; hA216: 289 291, 302, 305, 307, 320 60 / rAjataraGgiNo-1103, 170% 3380, 381% 4200, 204% 13.84, 8, 140-144, 146, 147 169. 188, 200% 9, 11, 13, 14, 355, 380, 461, 476% 479, 184, 188, 215, 216. 262, 507; 171, 175, 303, 7 , 1138% 291, 248, 2402, 2410, 3417, 2431, 2,13, 2556 2706. 3352, 3353 / harSacaritampR0215-16, 174 (mumbaIsaMskaraNam ) / cintAmaNivinAyakavaidyakRtamadhyayugInabhAratavarSatihAsatya pR0103, 137, 152, 153 draSTavyAni / (ka) rAjendralAlamitrasya irocAriyansa, khabara 1, pR0 25-26 / nikahA-(3313) / nighbdu(3|4)| (11)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA amarakoSa (1), pANinIye vyAkaraNe (2), tathA ca kAraNakAmikasuprabhedAMzumadAthAgamazAstreSu (3), e. sarvatraiva saMskRtavAGmaya sthApatyabhAskarIyAdizilpAnA nyUnAdhika varNanamupalabhyate / eSu gairANikAnyAga mekAni ca vistRtAni vivaraNAni prAyaNa mAnasAramUlakAnyavetyapi prabandhAntaraM mayA darzitam (4) / vatra khalu viTraviyAmanAmadheyaH prAcInI romakazilpagrantho lAtInetAlIya-spenIyaparAMsa-jarmANAglAdibhASAskhanUdita: para:zatasaMskaraNagataH / mAnasAravadatrApi pranthe saptatimitAni prakaraNAni / pratrApyAyeSu pazcAzanmiteSvadhyAyaMSu sthApatyazilpAnyava varNitAni / pravaziSTaSu yatrAdinirmANa vidhirupavarNitaH / mAnamAra tveSu bhAskarIyazilpavarNanamevAsti / prAdhAnAmadhyAyAnA prastutaviSayakramavarNanavinyAmAdAvubhayAnthayArasaMdigdhaM sAdRzyaM prabandhAntare'smAbhiH pradarzitama (5). nAmasaMjJA viSayaM'pyanayogdata sAdRzyaM pratIyata / viTraviyAsa iti kasyacid vAstuzilpina eba nAma / prasya zilpapranthasya prakRta saMjJApyAsIna vatyapi na jAyata / pAsItsaMdAnI luptaiva / mAnasAramiti nAmApi tvavyaktamaspaSTaM saMdigdhamanekArtham / etadevAdhunA samAsenAlocyate / mAnAnAM sthApatyazilpAnA bhAskarIyazilpAnAM ca sAro mUlaM saMkalanaM vA yatra zAstre'sti tanmAnasAramiti anthavizeSasya saMjJA saMbhAvyate / granthAntarANAmapAdRzyaH sArAntA: saMjJA dRzyante, yathA vedAntasAraH, nyAyasAraH, jyotiHsAraH, prAcArasAraH, laghuzilpajotiHsAra ityAdayaH / prastute anthe gAnamArazabdasya dvividho vyavahAraH, pranyakRtsaMjJArUpeNa granthasaMjJArUpeNa ceti / pranthakAraparatve'pi kacid vyaktivizeSasya saMjJAtvenAnyatra tu zilpAcAryANAmRSINAM saMjJAtveneti / yathA-"kRtamiti prakhimamukta mAnasArapurANaiH / pitAmahendrapramukhaiH samastairdevairidaM zAstravara puroditam / tasmAtsamudatya hi mAnasAraM zAsaM kRtaM lokahitArthametat // " ( ma070 / paM0 114-118 pR0 418 ) (1) amrkossH-221-2010| (2) pANinIya-raDopAriyansa kh01,1019| (3) kAraNAgama-kha01. paTala 1-14. 16, 19, 20, 42, 56, 59-128. 88, 139 kha02, pa04-20, kAmikAgama--011-38,42-72,74, 75 suprabhedAgama-pa02240 aNshumdaagm-p028| vaikhAnasAgama-pa022, 23 / (4) bhAratIyazilpazAcam-pR0111-133 / / / bhAratIyazilpazAcam, pR014-159| (12)
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ca bhUmikA pratra mAnasArapurANarityanana zilpAcAryasampradAyasUcanam, mAnasAraM zAstramityatana ca andhasajJAbhidhAnam / evamanyatrApi, yathA--"mAnasAra-RSINAM kRtaM zAstraM mAnamAramuninAmakamAsIta " (136 pra. 2) "mAnAnAM sAraM saMgRhya zAstra saMkSepata: kramAt" (222 pR0 166) / atrApi granthasaMjJava sUcyate / "mAnamArA bahuH zrutaH" (78.1 pR. 508)asmAcchilpAcAryasampradAyasyaiva dyotana sambhavati / "sakalamunivarairmAnasArAdimukhyaiH" (66 / 216 pR. 321)-asmAttu kasyacinchilpAcAryasya na tu sampradAyasya pratItirjAyate / etAvanta evAsmina mAnasAranAmni granthe mAnasAra-zabdasya prayogA dRzyantaM / ebhyo'sya zabdasya sampUrNArthopalabdhi va sajAyate / zilAlekhadvayaM (1), mAnasarpaH natu mAnamAraH iti kasyacinchilpinaH saMjJA samupalabhyate / agnipurANe'pIdRzaH sandahamUlako mAnasArasyolakhA dRzyate-"tadUrdhva tu bhaved vedI sakaNThA manasArakam" (2)-iti / atra 'malasArakam' 'mAnasArakam' ceti pAThadvayaM sambhAvyate / khriSTasaptamazatAbdIyAcAryadaNDiviracitaM dazakumAracaritaM pradhAnakumArapitU rAjahaMsasya pratidvandvI mAlavavAstavyaH ko'pi mAnasArakhyA rAjA pauna:punyaMna zrayata (3), yathA"magadhanAyako mAlavezvaraM pratyagrasaMgrAmaghasmaraM samutkaTamAnasAraM mAnasAraM prati.. saMgrAmAbhilApaMNa roSadha mahavAviSTo niryyau|" iti / "rAjahaMso munimabhASata, bhagavan mAnasAraH prabalana daivabalena mA nirjitya madbhogyaM rAjyamanubhavati!" iti| "avantisundarI nAma bhAnasAranandinI ... nagaropAntaramyodyAne vihArAtkaNThayA manAbhavamarcayantI reme|" iti c| ___ sandarbhatraya pyatra mAnasAra iti rAjJa eva nAma na tu kasyacicchilpina RSeti dhruvam / panthakRdAzrayadAtRrAjanAnApi kadAcid granthAbhidhAnaM vidhIyate-yathaH guptavaMzyaskandaguptanAgnaiva skandapurANasya samAkhyAsIditi kecinmanyante / harSacaritaM tu harSanRpanAmnaiveti ca / patra khalu mAnasAramanthe mAlavAdhipAbhidhayAsya granthasya nAmakaraNaM na kairapi lakSaNAdiprakArairnirdhAritam / paraM tu SaSThazatAbdIyavRhatsaMhitAyA mAnasAraM prAcInataraM paJcamazatAbdIyamatsyaparAyaNasya samasAmayikaM ceti mayAnyatra pradarzitama (4) / (1) saMpagrAphI-progresa-riporTa- 1901-- saM0 107, 209-pR0 130, Ti0 5 ; pR0 130, Ti05; pR0 171 / 176, tti01| 2) agnipurANam-042 zlo0117 / (3) merezvararAmacandrakAlekRtasaMskaraNam-1917 -- pR04, 1,43 / (4) asmatkRtabhAratIyazaspazAnam-05-pR0161, 171, 197, 19r (13)
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA api ca santyatra kAraNAntarANi mAnasArasya paJcamazatAbdIyatvasambhAvanAyAm / tatredamanyatamam mAnasAre guNavizamiti padaM saptaviMzArtha prayuktam, prato'tra gupta-zabdaH saptasaMkhyAvAcaka evaMti / tatra guptavaMze sanaiva bhUpAH pradhAnA prAsana, prataH skandaguptaparyantasaptabhUpAntaM guptasAmrAjyamiti / ayamabhiprAyo mAnasArapraNayanakAle sapta guptanRpA evaM suprasiddhA prabhUvana yad gupta iti padaM saptaparyAyavayaiva pariNatamiti / ___ khiSTaprathamazatAbdIyena viTraviyAsanAmnA granthena saha mAnasArasya vilakSaNaM sAdRzyamatra smAryam / sArazyasyAsya dvAvoM sambhAvyate, romakasiddhAntavad bhAratIyamAnasAramapi vidruviyAsamUlakam prathavA mAnasAramevAvalambya viTurviyAsagranthaH praNIta iti / kiM caitAvubhAvapi kasmAcittRtIyasmAdanirdiSTAd anyAt paramparAgatAdAnAyavacanAt saMpradAyAdvA vinirgatAvityetadapi sambhAvayituM zakyate / kadA kena mAnasAraM viracita kena pranthena sahAsya kIdRzaH sambandho'stItyAdyanusandhitsA na tAvat phalavatI bhaviSyati yAvad prandhakRto'nanyatvaM na nirdhAryate / mAnasAraH ka AsIt / kimeSa kazcidRSiH zilpI narapatirvA / ke'sya pUrvapuruSAH kazcAsya mAtAmahavaMzaH / kasmin deze kAle cAsau prAdurbhUtaH / AhovinmAnasAra iti pranthasyaiva saMjJA na tu vyaktivizeSasya / pakSa'smin kimupajJamasya racayitRtvam, kathaM vA pranthakAraparicaya: sarvathaiva viluptaH / mImAMsAsthAnaM khalvetadvartate'dhunA vizeSajJAnAm / / ityAvedayati shriiprsnnkumaaraacaaryH| (14)
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAram saMgrahaH utpattirakSaNalayAna jagatAM prakurvan bhUvArivahimaruto gaganaM ca sUte / nAnAsurezvarakirITavilolamAlAbhRGgAvalIDhacaraNAmburuhaM namAmi // 1 // gaDAziraHkamalabhUkamalekSaNendragIrvANanAradamukhairakhilairmunIndraiH / proktaM samastataravastvapi vAstuzAstraM tanmAnasAra-RSiNApi hi lakSyate sma // 2 // mAnopakaraNaM cAdI zilpa[lpi] lakSaNapUrvakam / aba vAstuprakaraNaM bhUparIkSAvidhi tathA // 3 // bhUsaMgrahastataH proktaM zaGkasthApanalakSaNam / devAdInAM sthApanAya padavinyAsalakSaNam // 4 // balikarmavidhiM caiva prAmAdInAM ca lakSaNam / nagarIlakSaNaM caiva bhUmilambavidhAnakam // 5 // garbhanyAsavidhiM caiva copapIThasya lakSaNam / praviSThAnavidhiM caiva pAdamAnasya lakSaNam // 6 // prakharasya vidhiM caiva sandhikarmasya(Na) lakSaNam / vimAnalakSaNaM caivamekabhUmyAzca lakSaNam // 7 // dvitalasya vidhiM caiva tritalasya vidhAnakam patustalavidhi caiva paJcabhUmyAzca lakSaNam / / 8 / / SaTasaptatalakaM caivamaSTabhUnavabhUmikam / dazabhUmividhAna ca rudrabhUmividhAnakam // 6 // valaM dvAdazakaM caiva prAkArANAM ca lakSaNam / parivAra caiva(ca) gopurANAM ca lakSaNam // 10 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre maNDapama vidhAnaM ca zAlAnAM caiva khakSayam / vinyAsazca gRhasthAca gRhapravezalakSaNam / / 11 // dvArasthAnavidhiM caiva dvAramAnasya lakSaNam / rAjaharmyavidhiM caiva rAjyAGgasya tu lakSaNam // 12 // bhUpatitakSaNaM caiva yAnAdirathalakSaNam / zayanasya lakSaNaM caiva siMhAsanasya lakSaNam // 13 // toraNa(gasya) madhyaraGgasya kalpavRkSasya lakSaNam / abhiSekalakSaNaM caiva sarvabhUSaNalakSaNam // 14 // brahmAdInAM trimUtezca lakSaNaM liGgalakSaNam / pIThasya lakSaNaM caiva zaktInAM lakSaNaM tathA // 15 // baukhasya jainikAnAM ca lakSaNaM munilakSaNam / yacAvidyAdharAdInA khakSaNaM bhaktalakSaNam // 16 // brahmadInAM ca devAnAM tattadvAhanalakSaNam / lakSaNaM pratimAnAM cottamadazatAlasya ca // 17 // sImAnAya madhyamasya dazavAlasya lakSaNam / pralambalakSaNaM caiva madhUcchiSTavidhAnakam // 18 // tathA ca vakSyate sarvamaGgadoSavidhAnakam / ] nayanonmIlanaM caiva lakSaNaM vakSyate kramAt / / 16 // mAnasAra-RSi(SINAM) kRta(ta)zAvaM mAnasAramuninAmakamAsIt / tattu zilpivaradezikamukhyaiH svIkRtaM sakalalakSaNapUrva[ka]m // 20 // iti mAnasAre vAstuzAstre saMgrahA nAma prathamo'dhyAyaH /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnopakaraNavidhAnam zilpilakSaNapUrvakaM mAnApakaraNavidhAnam zilpinA vakSaNaM vakSye mAnopakaraNa(Na) mAt / paraHzivasakAzAddhi brahmA i(ce)ndro'pi lokakRt // 1 // sa mahAvizvakarmeti I(tvI)zvareNaiva kIrtitaH / sa evAyaM vizvakarmA brahmANDaM sRjate muhuH // 2 // vizvakarmA caturvarNa(rvatrA) jAti(to) brahmAdivarNa(vakra)vat / pUrvoktavarNa (pUrvavatrAdIni) catvAri nAma(mAni) vakSye pRthak pRthak // 3 // vizvabhUriti nAmaitatpUrvavaktraM prakIrtitam / / dakSiNe vizvavidvaktraM vizvasta(stha)zca tathottare // 4 // pazcime vizvasraSTrAkhyaM vana mevaM caturvidham / etebhyaH prathamo jAto vizvakarmA catuSTayaH // 5 // pUrvAnane vizvakarmA jAyate dakSiNe mayaH / uttarasya mukhe tvaSTA pazcime tu manuH smRtaH // 6 // upayeme vizvakarmA i(tvi)ndrasya tanayAM tadA / mayaH surendratanayAmupayeme kamAttataH // 7 // tvaSTA vaizravaNasutAmupayeme tvanantaram / manurnalasya tanayAmupayeme tu turykm(kH)||8|| vizvakarmAkhyanAmrosya(ityasya) putraH sthapatirucyate / mayasya tanayaH sUtramAhIti parikIrtitaH // 6 // tvaSTurdeva-RSeH putro varSakI(kiri)ti prakathyate / manoH putrastakSaka: syAtsthapatyAdi catuSTayamye // 10 // sthapatistu svaturyebhyastribhyo gururiti smRtaH / sUtrapAhI gurubhyiAM turyebhyo'dya iti smRtaH // 11 // vakSakasya gururnAma(nA) vardhakI(kiri)ti prakIrtitaH / svapatiH sarvazAstrajJaH sUtramAhIti sUtradhRt // 12 // vardhakI(kira) mAnakarmajJaH takSaNAttakSakaH smRtaH / sthapatiH sthApanAyAIH vedavicchAtrapAragaH // 13 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 mAnasAre sthApanAdhipatiryasmAttasmAtsthapatirucyate / sthapatezcAjJayA sarve sUtraprAhmAdayaH sadA // 14 // kurvanti zAstradRSTe (khAdezena vAstuvastu prayatnataH / sthapatyAdicaturvarNaH zilpibhiH parikIrtitaH // 15 // prAcAryalacaNairyuktaM (ktaH) sthapatirnAma dhIyate / zrutazaH sUtragrAhI ca rekhA: zAstravittamaH // 16 // vicArajJaH zrutajJazca citrakarmajJa (jJo) vardhakI (ki.) / tacakaH karmavitsabhyo balabandhU (ndhu) dayAparaH // 17 // zrutizAstra (saM) prakartavya (vyaM) sarvalakSaNamucyate / ihaiva loke (kasya) kRtaM vinA zilpi [ nA ] vinA gurum // 18 // na labhyate tu yattasmAdebhyaH (bhiH) saha[sahaiva ] kArayet / vinA kRte tu saphalaM bhukti (ktiM) muktiM na vindati // 16 // zilpI (lpi) nAM lakSaNaM proktaM mAnopakaraNo (rAmu) cyate / munInAM nayanodvocya (yaM) tatparamANurudAhRtam // 20 // vAriSTAbhirgukhitaM rathadhUliriti smRtam / raghUlyaSTamilitaM vAlA [ntu ]miti [tu] smRtam // 21 // bAlAmairaSTadhAyuktaM lite [ti] parikIrtitam / lice (cAbhizcASTabhirAyuktaM yukaM tami (di) ti kathyate // 22 // yUkairaSTAbhiH (bhica) proktaM yavamevaM vidhIyate / yavairaSTasamAyuktamaGgulaM tatprakIrtitam // 23 // mAnamAtraM tridhA prokaM yavavRddhivizeSataH / SaTsaptASTayavairetatkaniSTho (STha)madhyamottamam // 24 // aGgulairdvAdazairyuktaM vitastiH parikIrtitama (tA) / vivastiyugmaM kiSkuH syAtprAjApatyo'GgulAdhikam [kaH ] / / 25 / / SaDviMzatyaGgulo hasto dhanurmuSTiriti smRtam / saptaviMzatikAGgulyaM hastamuktaM dhanurbrahama[haH ] // 26 // caturhastaM dhanurdaNDaM daNDAeM rajjumeva ca / yAne ca zayane caiva kiSkuhastena mAnayet // 27 // [ cadhyAyaH 29 32 36 40 44 48 52
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] mAnopakaraNavidhAnam vimAnasya tu sarveSAM prAjApatyena mAnayet / mAnayedvAstu yanmAnaM dhanurmuSTikareNa ca // 28 // prAmAdInAM na mAnAnAM (ca sarveSAM ) mAnayettaddhanurbraham / kiSkuhastena yanmAnaM mAnayedvizvatastu vA // 26 // zamI zAkaM ca cApaM ca khadira: kR ( razca) tamAlakaH / coriNI tintriNI (tindinI) caiva hastadAru prakIrtitam // 30 // dAru saMgrahaNaM ( yAt) pazcAtrimAsAntaM jale kSipet / cAlayitvA parigrAhyaM tacakeNa vidArayet // 31 // taddAritaM nikaraM dAru tatkSayeccaturazrataH / ekahastasamaM dIrghaM tadekAGgulavistRtam // 32 // ghanamadhyA (rdhA) GgulaM proktaM hasta (staM) nizcitya yojayet / nava[ca] na bhinnaM ca na randhraM snigdhameva ca // 33 // kramukaM vA'pi veNuM ca (ca) daNDadAru prakIrtitam / hastadaNDAbhayeoH proktaM (ktA) viSNumUrtya (rtira) dhidevatA // 34 // nAlikera (nArikela) phalaiH zAtA (zAyaiH) dabhairnyagrodhavalkalaiH / kArpAsaM (sa) kiMzukaiH (ka) sUtraistAlaketakavalkalaiH // 35 // yallabhedvalkalairbrAhyaM rajjuM saMkalpavittamaH / pAzrvAdekAGgulaM caiva tatsamaM rajjunAddakam // 36 // devabhUsurabhUpAnAM trivarti (rtI) pranthivarjitam (tA) / aur zUdrajAtInAM rajjurekadvivarjitA (rtI ca ) // 37 // vAsukI rajjudevAtmA mAnatadjJaiH (tajjJaH) pitAmahAH(haH) / taddhArya (tadvRtvA) hastaM rajjuzca (va) mAnadaNDaM tathaiva ca // 38 // smRtvA mA (ma)nasitAM (tAn) devAM (vAna) mAnayedbardhakI (kis) tathA / evaM mAna (ne) kRte vAstuvastvAdi ca vivardhayet // 36 // anuktaM kurute yastu sa sthitA reNuraM phalam / tasmAtpariharecchilpI kArayettattu vizvataH // 40 // iti mAnasAre vAstuzAstra mAnApakaraNavidhAnaM nAma dvitIyo'dhyAyaH / 5 56 60 64 68 72 76 80
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [adhyAyaH vAstuprakaraNam taiva(ti)lAzca narAzcaiva yasminyasmin paristhi(STi)vAH / tadvastu su(sU)ribhiH proktA(ka) tathA vai vakSyate'dhunA // 1 // dharA hAdi yAnaM ca paryaGkAdi caturvidham / dharA pradhAnavastu syAttattajAtiSu sarvazaH // 2 // vimAnAdIni vAstUni vastutaM(sa) vastusaMzrayAt / vAnyeva vasture (cai)veti kathitaM vastuvidhaiH // 3 // prAsAdamaNDapaM caiva sbhaashaalaaprpaa(paas)tthaa| [bha] raNamiti caitAni harmyamuktaM purAtanaiH // 4 // mAdikaM syandanaM zilpi[na] zivikA ca rathaM tthaa| sarvair (sarva) yAnamiti khyAtaM zayanaM vakSyate tathA // 5 // paJca(ja)raM maJcalI maJca kAkASTaM phalakAsanam / tathaiva bAlaparyaI paryaGkamiti kathyate // 6 // proktaM caturvidhaM caivamadhikAra dharAdibhiH(di c)| prAdhAramapi bhUtAnAmAdityAzca(ja) jAyate mahI // 7 // pAkAravarNagandhaiH(ndhAna) ca rUpazabdarasA(sa)spRzaH / etAn parIkSya kramazaH sA bhUmi(ra) mAnanizcayA // 8 // yAsI bhUmirasau(rebhir) grAhyA dvijAtInAM pRthak pRthak / vadvastu catura ca zuklavarNana saMyutam // 6 // udumbaravaroryu(ruNA yu)kamuttarapravaNaM tathA / mAdhurya ca kaSAyaM ca brAhmaNAnAM zubhapradama // 10 // vistAro(rA)STasamAdhikyaM raktavarNena saMyutam / pUrvapravaNamAtiktamazvatthadmasaMyutam // 11 // vistIrNa bhUbhRtAM yogyaM mahi(hI) sampatpradA bhavet / vistAre(rasya) tu SaDaMzena mA(nA)dhikAyAma(maM) pItayut // 12 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstuprakaraNam pUtanumayutaM pUrva(4)pravayamammarasAnvitam / varSaNi)jAnAM mahI proktA sarvasiddhikaraM zubham // 13 // caturaMza(ze) vizAle tu cAMzamAzA(tathAMzA)dhikamAyatam / vaTavRkSayutaM kRSNavarNa ca kaTukArasam // 14 // vastu tatpUrvake nimnaM zUdrANAM tu zubhapradam / tadukaM cobhayaM mukhya madhyamaM ceti kathyate / / 15 / / mukhya(khyA) bhUmiriti khyAtaM vastvAdIni (stvantara)catuHsamam / vastubhedamiti proktaM dvijAtyAdiSu varNayet // 16 // sarva yogya dvijAtInAM surANAM ca vizeSataH / mUpAnAM tadvizAM zUdaiH(drANAM) prAguktakramatA bhavet / / 17 / / iti mAnasAre vAstuzAstre vAstuprakaraNaM nAma tRtiiyo'dhyaayH|
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [adhyAyaH bhUmisaMgrahavidhAnam bhUparIkSAvidhiM(bhUmisaMgrahaNaM) vakSye zAstre sNkssipyte'dhunaa| dakSiNa pazcime caiva connataM caturazrakam // 1 // tadvastu jAyate vA'pi devAnAM manujaH(ja)kramAt / turaGgadvirada(da)veNuM(e)vINAsAka(ga)radundubhiH // 2 // dhenubhizca samAyukta(ktA) kiM ca punAgajAtibhiH / sarasIrahadhAnyaizca pATalIpuSpagandhakaiH // 3 // saMyukta(ktA) sarvabIjAnAM vardhana (nA) caikavarNayuk / niviDA(Da) snigdhasaMyuktA sukhasaMsparzanA bhavet / / 4 / / zrovRkSanimbase(mbA zokaiH saMyuktaM(ktA) saptaparNakaH / sU(cU )taizcApi vR(vi)SavRkSaH saMyuktA ca samasthale (lA) // 5 // dhavalaM raktavarNa ca svarNa kRSNaM kapotakam / SaDatraizca samAyuktA sarvasampatpradA dharA // 6 // dakSiNAvartasalilA [pradakSiNAkArA varNanaiH / mAnavAcalimAnena dRSTinIlA manoharA // 7 // kRmivalmIkarahitA nirmaSI niSkapAlinI / nirasthi(sthiH) sUktisikatArandhravarjA zubhAvahA // 8 // pRthagvidhaizca zUlaizca sthANumizca mahI dhRtA / sakardamitavArAhI vileka(kA) sarasaMyutam(yutA) // 6 // nistuSA nirvibhUtizca zarkarArahitA api(tApi c)| sA bhUmiH bAmaNAdInAM varNAnAM saMpadAvahA / / 10 / / madhutailAjyagandhAzca(ca) dagdhadurgandhinI ca yaa| bhaNDajamInagandhaizca(ndhA ca) zavagandhaizca(ndhA ca) varjitA / / 11 // nRpaprAsAdasaMyuktA smaacaitysmiipgaa| sakaNTakataro (taruNA) yuktA drumazAla[ya]saMkulA // 12 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUparIkSAvidhAnam kUmatA vartulA ca trikoNa(yA) vajasannibhA / prabanAnAM gRherachAyA karmakAragRhairvRtA // 13 // catuSpathA caika(ca tri)pathA dvipathA pttnaa(n)pthaa| mRdaGgasadRzaM(zA) gartakhagavanmukhopamama(pamA) // 14 // jhaSatA(jhaSo)pama(mA) catuSkoNA[sarvatra] prabhAvRkSakam (kaa)| sAleryukta(kA) catuSkoNaiH(NeSu) caityapAdapasaMkulama(lA) // 15 // mahAsAzritA vA'pi zAlasyodyAnameva ca / varAhamarkaTaprAya(yA) rudrabhUzcA(drANAmA)dharma tathA // 16 // ulUkhala(kAnAM) kAnanAni paJcAkRtizUrpaNama(sarpANAM c)| pAJcajanya(nyA) khagaprAyaviDAlA khacaropamA // 17 // vezma gauli(rI)nibhiH(bhA) cApi kSudrajantUSa(ntu tUpa)rApi / vAstuzAstravidAM vidhAnaM tadevaM syAdU(dva)rjitam // 18 // bahudvArapraveza(zAM) ca varmaviddhaM (ddhA) ca varjayet / itthaMbhUte'pi vAstvAdI mohAtkarma karoti yaH / / 16 / / taDu(sa duSkRtasya sindhuH syAttasmAdvijA(bIja)dharA varA / sa(sA)hi sodaravastu syAdvarNinI(dvarNA) bahurasA bahu(huH) // 20 // bIjAbhivardhinI madhupratairmuganAbhisugandhinI / sakalazilpivarairapi saMskRtA [sakalalakSaNA] // 21 // iti mAnasAre vAstuzAstre bhUparIkSA(misaMgraha)vidhAnaM nAma cturtho'dhyaayH|
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [padhyAyaH bhUparIkSAvidhAnam bhUmisaMgrahaNaM sarva(bhUparIkSAvidhAnaM ca) zAstre sNkssipyte'dhunaa| taduktAkAranAdAdivarNairyuktaM mahItalam // 1 // khokRtya zilpikuzalo baliM datvA yathAvidhi / puNyAhaM vAcayetpazcAtUryamaGgalanisvanaiH // 2 // gacchantu sarvabhUtAni rAkSasA devatA api / / asmAtsthAnAntaraM yAyAtkuryAtpRthvIparigraham // 3 // japtvA ma(penma)ntramimaM pazcAdvihite kumbhaparigrahAt / sthApayetsarvabIjAni gomayAktAni rUSite // 4 // prekSya sasyAtpachavAni niviDAni niravagrahAt / tatra dhenuvRSa[bha]navavatsAMzvA'pi nivezayet // 5 // pazcAtpAdakramairvagai sAghrANaiH samanvitam / saMghuSTa(TaM) vRSabhadhvAna[ra] dhavale(lI)bhUtalUSitam // 6 // yavaprasthasametaizca patatIvatsakramataH / gomayAlepitaM pazcAdgoSThakaizca niSevitam // 7 // romanthodgArapulakaiH zobhitaM goSpadairapi / khacchodakasamAkrAnta(nta) gogandhaizca manoharam // 8 // evaM zubhadinopetaM tArakAviSayairapi / sumuhUrte sukaraNe sulagne supidvitikhitaiH(suvipshcidbhiH)||6|| vipraizca pazcAtpuNyAhaM kArayetsarvamaGgalam / bhUtala (la)khananaM kuryAdva(dvA)stumadhye layAvadhi // 10 // caturanaM tUpahito(ta) hastamAtraM tu nimnakam / ha(vA)ricatvAri paritaH samaM saMkSipya cocchrayam(chUitam) // 11 // pUjayitvA(yettu) yathAzAstraM praNamya rU[pa]pAmbikAm / sarvaramajalezcaiva gandhapuSpAkSatairapi // 12 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ng bhUmisaMgrahaH pUjayetpAyasAnnena prabhAte tu tataH sudhIH / vApIsamIpe niyataM (taH) samAhitamanAH zuciH // 13 // prAcItvarik(cadik) (zarasye ( 9 ) taddarbhAstaraNa bhUtale / mahAkSoNi vivardhasva dhAnyaizca sAdhanairapi // 14 // uttamaM zuSka mAsthAya maGgalaM (la) bhavate ( tyai) namaH / mantrametaj (taM) japanpazcAdupavAsamupakramet // 15 // prabhAte tu parIkSyemaM (kSeta) rUpaM sthapatibhiH sudhIH / kiMciccheSaM jalaM prekSya gRhyetaM (hyatAM ) maGgalAya vai / / 16 / / zoSitaM dhanadhAnyAnAM cayaM line vinAzitam / paritastu mRdA garte pUrite madhyamA mahI // 17 // mahI hInaM (nA) mRdA hInA cottamA ca ( cApi cAdhikA / prekSya kartu (kartA tu ) tanmadhye pradakSiNacarottaram ( ( uttamam // 18 // kAmadhenusamAM kSoNIM svIkuryAttu vibhUtaye / karSaNArtha balIvardalakSaNaM vakSyate'dhunA // 16 // zvetakaM kapilaM caiva raktapItaM tathaiva ca / balIvardasya cai (rdAnAme) teSAmekaikaM tu zubhAvaham // 20 // ekasya (kaM ca) varNasAMkarya varjayeddaNDalAJcchanam / pradhA(ghaH) zRGgamatizRGga(Gga) viparItaM tu [vi] varjayet // 21 // pratibAlaM ca vRddhaM tu varjayedyonanaM (dyojane) matam / bali (lI)varda daSTavinduM duSTadRSTiM ca varjayet // 22 // hasvapucchaM cakrakhuraM balahInaM ca varjayet / chinnazrotraM bhagnadantaM paGgupAdaM ca varjayet // 23 // catuSpAda|prayoH (pre ca) zRGgaM mUla (zRGgamUle) madhyalakhATake / svabhAvena zvetavarNamAbaddhatilakaM tathA // 24 // puSpanetraM ca raktaM ca bandhaM cAyatecaNam / anaspAnna (naDDAhaM na) tyajedvidvAnsUtraM kuryAdvilacaNam // 25 // zRGgA khurApre ca kuryAtsvarNena golakam / phA (bhA) lapaTTe tathA ka kanakaizcApyalaGkRtam / / 26 / / 11 28 32 36 40 44 48 52
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 mAnasAre karSacAtpUrvadivase anasvAzcaiva(naGgrAhaya) lAGgalam / kautuka bandhanaM cAdI karSaNArthama ( khAyA ) dhivAsitam // 27 // kuryAtaduktavadvidvAnvakSye lAGgalalakSaNam / bandhuraM khAdiraM caiva nimbaM ca saralaM tathA // 28 // sarakatIriNI caiva lAGgalaM (la) vRccami ( ca iSyate / ekahastaM tu dIrgha syAtsapAdAdyardhameva ca // 26 // tricatuSpathyamAnaM vA lAGgalaM (la) mUlavistRtam / tasyAyA mArdha tanmadhye (rdhamadhye ca) kiMcidvakraM sakaryakam // 30 // mUlamaSTAzrakaM cArdhatrapaTTa veNupatravat / tasya mUle tadupari veNu pravezayet // 31 // veNudaNDa trihastaM syAddIrghatA (Rs) yathAbalam / pucchAyAma [ma]dhyardhakaraM mUlatAraM zarAGgulam // 32 // athavA sapAdahastaM ca hastaM vA pucchadIrghakam / pucchA tu dvimAtraM tu halamUlAvasAnakam // 33 // kAlaM vA'pi yukta pucchaM ghanaM bhavet / pucchamU (laM) vizeSeNa padmapatreNa bhUSitam // 34 // tricatuSpaJcaSaNmAnaM pucchApre yadIrghakam / utsedhaM dvitrimAtraM vA sarvAlaGkArasaMyutam // 35 // maSkIla tatra kula yojayettacakena tu / sArdhadvihastamAnena yugAyAmaM prakalpayet // 36 // tricatuSpabhvamAtraM vA madhyapaTTavizAlakam / tayorapravistAraM dvitriya (trya)Ggula[ka]meva ca // 37 // (vaddhi yugamAnaM syAnmadhyAprAntakSayaM (ya) kramAt / tasyArdha ca dvayorichadrairanan (dvicchidrAnte'naDud) bandhArthakaM bhavet // 38 // yugamadhye dvayorvA'pi lAGgalaM cApi bandhayet / sumuhUrte sulagne ca karSaNaM tu samArabhet // 36 // manaGkAhau sthapatizcobhau(tizca) gandhapuSpaiH khalaGkRtA (tAH) / paJcAGgabhUSaNa (yaH) zilpI zvetavakhottarIyavAn // 40 // [ cadhyAyaH 56 60 64 68 72 76 80
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ khy ng bhUmisaMgrahaH Adityacandrau dhyAyettadbalIvardadvayaM budhaH / vArAhaM lAGgalaM dhyAyecchilpinaM tu pitAmaham // 41 // brAhmaNaizca yathAzakti vAcayetsvastivAcanam / sarvamaGgalaghoSaizca sthapatiH karSayettadA // 42 // tridhA pradakSiNaM kuryAtsarva zUdraizca karSayet / zUdro'pi kRSikAle tu zuddho bhUtvA samAhitaH // 43 // adhikarSaNazeSAntAtsthapatibhyAM (bhyo ) nivedayet / sarveSAmapi vAstUnAmAdhAraM ( rA ) bhUtalaM smRtam // 44 // tasmAtprAguktavatkuryAdbhUmisaMgrahaNaM budhaH / ajJAnAntAdi saMgrAhya(i) sarvasampadvinAzanam // 45 // tasmAtkuryAdyathA vAsture ( 9 ) vaM lacaNapUrvakam // 46 // iti mAnasAre vAstuzAstra bhUmisaMgraha (bhUparIkSAvidhAnaM) nAma paJcamo'dhyAyaH / 13 84 88
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [adhyAyaH zaGkasthApanalakSaNam prathAtaH saMpravacyAmi zaGkasthApanalakSaNam / prAdityodayakAle tu zaGkusthApanamArabhet // uttarAyaNamAse tu dakSiNAyaname(na e)va vA / zuklapakSe yathA('thavA) kRSNapakSe zubhatame dine // 2 // paurNamA(pUrNimA) cApyamAvAsyAM vrjyetsumuhuurtke| prabhAte sthApayecchaGkumaparAhvAt(he) tataH sthitam // 3 // sthApanAtpUrvadivase sthalazuddhiM prakArayet / prAptabhUmadhyadeze tu caturanaM samantataH // 4 // caturhastapramANena vizvataH salilasthalam / kRtamAla(laM) zamIzAkhA candanaM raktacandanam // 5 // khadiraM tintu(ndu )kaM caiva zaGkadAru prakIrtitA( tam ) / zvetazIriNi(NI)vRkSa( so) vA zubhadantamathApi[vA] // 6 // zaGkAyAmaM tu hastaM syAnmUlatAraM rasAGgulam / apratAraM dvimAnaM syAnmUlAgrAntaM kSayaM kramAt / / 7 // suvRttaM nirbaNaM caiva chatrAkAra tadagrakam / evaM tu cottamaM zaGka madhyamaM tatpravakSyate // 8 // aSTAdazADulAyAma mUlavAraM zarAGgulam / prapramekAGgulaM vAraM zeSaM prAguktavannayet / / 6 // kanyasaM dvAdazAGgulyaM zaGkAyAmaM vizeSataH / caturaGgulavistAraM mUlamanaM trayAGgulam / / 10 / / athavAyAmasaMmUle nAhamane navAGgulam / / zeSaM pUrvavaduddiSTaM khokarIkRtabhUtale // 11 // tanmadhye bindutattvajJo zaGkAyAmadvayena ca / bhrAmayenmaNDalaM kuryAttanmadhye zaGkumarpayet // 12 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaGkhasthApanalakSaNam pUrvA zartazchAyAM pazcime maNDalAntakam / tatraiva bindusaMjJAzca kuryAttu zilpi( lpa )vittamaH // 13 // [bha]parAhe zaGkatazchAyAM pUrvadimaNDalAntake / pUrvavadvindu(ndu) saMsthApya pazcAcchaGkaM tyajettataH // 14 // zAyAmaSaDAdhikyanavatyazavibhAjite / tasyAMzena apacchAyAM tyaktA prAcI nayettataH // 15 // kanyAvRSabhamAsau ca pra(sayora)pacchAyA na vidyate / meSe ca mithune caiva tulAsiMhacatuSTaye / / 16 // evaM hi dvagaGgula nyastaM vRzcikASADhamInayo:(neSu) / caturaGgulaM prakartavyaM dhanuHkumbhI (mbhayoH) pAGgulam / / 17 // makare'STAGgulaM prokta(ktA)mava(pa)cchAyA(yA) vizeSataH / chAyAyAM binduvAme [tu] dakSiNe coktAGgalaM nyaset // 18 // praDalAnte tu yacchuddhaM prAcIsUtraM prayojayet / makarAdi(do) ca SaNmAse chAyA dakSiNato bhavet // 16 // kulIrAdi(dA) ca SaNmAse chAyA cottaratA dizi / chAyAyA prabhimukhe pratyagvAme vAmaM nyasedyate (nyasedataH) // 20 // pUrve ca dakSiNe nItvA pratyagvAmAgutAnnyaset / apacchAyAM tyajecchilpI prAka pratyaka sUtra(traM ) vinyaset // 21 // tatsUtrAtpUrvadigdeze nItvA cottaratA dizi / evaM mInavivRddhiH syAtpurato'Ggalameva ca / / 22 // satsUtrAdakSiNe saumya(mya) tasya dvAraM prakalpayet / matsyapucchAnane nyasta sUtraM syAdakSiNottaram // 23 // maNDalAvadhideze tu nItvA sUtrA(trama)kulaM nyaset / mAsAnAM paDipalezca divasAnAM tridhA tridhA // 24 // vidyamAnAva[pa]cchAyA[ya]pacchAyAM(yA) cocyate / meSe ca prathame par3e(sa) dvamaGgalaM ca visarjayet // 25 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre madhye dazadine cekaM cAntye patayA[maDalaM vinA / vRSabhe prathamadazake divase tvaGgalaM nahi // 26 // madhye caikAGgalaM proktaM patayante dvapaGgulaM tyajet / mithune prathamadazake divase tva(dvara)GgulaM tyajet // 27 // madhye dazadine vahni(hi) cAntyapati(Dau) catustyajet / kulIre prathamadazake vedamAtraM visarjayet // 28 // madhye dazadine cApi tryaGgulaM tatparityajet / dvaraGgalaM cAntyadivase dazake samudAhRtam // 26 // siMhasya cAdidazake dvaraGgalaM ca parityajet / madhye dazadine caikavA(ma)ntyapakau vinAGgulam // 30 // yuvatyAmAdidazake divase nAGgulaM bhavet / madhye caikAGgulaM tyaktA(kta) cAntyapako dvayA(dvana)Ggulam // 31 // tulArambhe dazadine dvapaGgulaM ca niSedhayet / visRjya(jyaM) dvara(vya)GgalaM sadhye cAntye vedamiti smRtam // 32 // vRzcike prathame paGkira(lau) divase caturaGgulam / madhye dazadine bANaM cAnyapatau SaDaGgalam // 33 // dhanUrAzI dazadine prathame tu SaDaGgulam / madhye dazadine saptadvana(saptA)GgulaM ca vivarjayet // 34 // antyapatidine tyAjyaM vasumAtramiti smRtam / makarAdau dazadine tyajedaSTAGgula budhaH // 35 / / madhye saptAGgalaM tyaktA (tyakta) cAntye tyaktA(kta) SaDaGgulam / kumbhe cAdau dazadine visRjettu SaDaGgulam // 36 // madhye paJcAGgulaM tyaktA(kta) cAntye ca caturaGgulam / mInarAzau ca dazake divase caturaGgulam // 37 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaGkasthApanalakSaNam madhye ca paGkidivase dvana(vya)GgalaM ca visarjayet / ante dazadine cApi varjaye sahakAGgulam // 38 // apacchAyaM(yA) tatra nAsti yaduktaM tdihocyte| prAguktaravirAzyAM tu kanyAyAM vRSabhasthitam // 36 // apare viMzatidine tattadRtaM bhavedyadi / uktAGgulaM tatra nAsti sUtraM jJAtvA prasArayet // 4 // [rAzyAM(Rta)yutaM ravermAsaM pro(pre)cyApi ca parityajet / UhApohApyaraktAdi dazA(dvayA)GgalaM nyatra( staM) sUribhiH // 41 // tadazAtkakubhaM prAya(paM) tatra sUtra prakArayet / zuddhaprAcI bhavetsamyagaizAnyA prAcyathocyate // 42 // prAcyAGgulakRtAdvindoruttare cAGgulaM nyaset / pratIcImAtratadvindorIzaprAcI(cI) prasUtrayet // 43 // muktikAmasya karaNe zuddhaprAcI prayojayet / aizAnyaprAcI sarvasya bhogakAmasya sNmtaam(taa)||44|| mAmeye prAcIsaMyuktaM sarvadeoSakaraM bhavet / prAneyaprAcikaM vAstu tasmAtsarva visarjayet // 45 // evaM kRte tvalaM vAstA(stu) sugADhaM susamRddhaye / daNDamAnasamaM sUtradIrghamAnaM prakalpayet // 46 // pAdau tantuM tridhA kRtvA sUtrapAhIti yojayet / vA(dvi)tAvarta tu sUtraM syAttRtIyAvartadakSiNam // 47 // kArpAsaM(sa)sUtrasaMyuktaM [vA] paTTasUtramathApi vaa| sUtrAlA(ca labhyate vAstA pramANaM hoti nizcitam // 48 // madhyAdindrAca ta(tAtta)dikSu nyasendrAdi(sedindra)zikhAntakam / indrAdIzAnaparyantaM cAntakAtpAvakAntam // 4 // vasthAdvAyuparyantaM saumyAdervAyu(yo)ntikam / saumyAdIzAnaparyantaM sUtramevaM parivraje(brAjaye)t // 50 // 3
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre vimAne trigRhe vA'pi maNDapAdIni(dauca) vAstuke / prAmAdInAM ca sarveSAM mAnayenmAnasUtrakam // 51 // tatpramANasya parito hastadvihastamA(ma)dhikam / . tattatsUtrAvasAne ca zaGkamevaM pratiSThitam // 52 // garbhasUtrasya karNaizca dvidvizaGku nikhAnayet / caturdikSu catuHzaGku janmaniSkramaNArthakam // 53 // catuSkarNezva karNaizca catuHzaDa(ku) samAyutam / evaM mahArthakaM kuryAcchadAru pravakSyate // 54 // . khadiraM cAdimedaM ca madhUkaM sAriNI tthaa| pranyaizca sAravRttairvA khAtaM( ta )zahuriti smRtam // 55 // ekaviMzAGgulaM vA'pi caikapaJca(paJcaviMza)tyaGgulAyatam / khAtaM zaGkamidaM muSTimAnaM tatpariNAhakam // 56 // mUlaM tu sUcivatkuryAnmUlA[da]prakSayakramAt / gRhItvA vAmahastena sthapatisthApakAvubhau // 57 // zaku dakSiNahastena loSTa(STra) saMgRhya tADayet / / pratyekamaSTasaMkhyA ca prAGgakho vApyudanakhaH // 58 // zaGkasthApanakAle tu brAhmaNaiH(yaH) svastivAcaka(na)m / kunmiGgalaghoSaizca samajyA(mAjya:) pUjayettataH / / 56 // evaM naitikoNe tu(yAdA) sthapatyAzazva takSakam( kH)| pazcAnmaGgalaghopaizca sarvazaH(DUna) prahArayet // 60 // iti mAnasAre vAstuzAstre zaGkasthApanavidhAnaM nAma paThAdhyAyaH /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ padavinyAsalakSaNam padavinyAsalakSaNam pradhunA padavinyAsalakSaNaM vakSyate kramAt / prathama caikapadaM syAtsakalaM nAmameva(eva) ca // 1 // dvitIyaM catuSpadaM caiva nAma paizAca(pecaka)meva ca / tRtIyaM navapadaM caiva nAma pIThamiti smRtam / / 2 // caturtha SoDazapadaM mahApIThamiti smRtam / paJcamaM paJcapaJcAMzamupapIThamiti smRtam // 3 // SaSThama(SThaM ca) SaSThaSaSThAMzaM coprapIThaM ca kathyate / saptamaM saptasaptAzaM sthaNDilaM parikIrtitam // 4 // praSTamaM tu catuHSaSTipadaM caNDitamIritam / kathita ukta)mekAzItipadaM navamaM paramazAdhi(yi)kam // 5 // dazamaM zatapadaM syAnnAmamA(ma cA )sanamIritam / ekAdazaM tathA proktaM caikaviMzacchataM padam // 6 // sthAnIya nAmame(ma cai)va tu cAtha dvAdazakaM tathA / vedAdhikyaM [sa]catvAriMzadeva(hezya) zatAdhikaM padam // 7 // trayodazaM tathA proktaM navaSaSTayadhikaM zatam / padamevaM vidhi jJAtvA nAma cobhayacaNDitam // 8 // caturdazaM tathA proktaM SaNNavatyadhikaM zatam / nAma tandramevaM tu a(cA)tha paJcadazaM tathA // 6 // paJcaviMzapadAdhikyaM zatadvayapadAnvitam / nAma(ma) mahAsanaM proktamatha SoDazakaM tathA // 10 // saptASTAdhikaM dvizataM padmagarbha padaM bhavet / vayA vai saptadazakaM navAzItizatadvayam // 11 // triyutaM padamevoktaM tathASTAdazamaM( ka) tathA / caturvizatsatrizataM caiva karNASTakaM bhavet // 12 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre ekonaviMzati tathA caiva(saikaSaSTizatatrayam / gaNitaM padamityevaM tathA viMzatikaM tataH // 13 // catuHzatapadaM caiva proktaM kuryAdvi(sUryavi)zAlakam / tathA caikaviMzatikaM caikapaJcASTamAdhikam // 14 // catuHzavapadaM yuktaM susaMhitamitIritam / savA'pi dvAviMzatikaM vedAzIticatuHzatam / / 15 / / padaM supratikAnta syAntrayoviMzadvidhAnake / navaviMzatpaJcazataM padametadvizAlakam / / 16 // caturvizadvidhAne tu SaDAdhikya(kya )sasaptati / paJcazatapadayutaM vipragarbhamiti smRtam // 17 // paJcaviMzadvidhAne tu paJcaviMzatsaSaTzatam / padaM viveza(vizveza) saMjJAtvA(ya) nAmame(tve)vaM. prakIrtitam // 18 // SaDviMzatividhAne tu SaTsaptatikasaMyutam / SaTzataM pada(da) saMjJAtvA(ya) vipulaM(la)bhogamiti (gaM tu) smRtam // 16 // saptaviMzadvidhAne tu nvviNshtisptshH| zatayutaM padaM caiva viprakAntamiti smRtam / / 20 // tathA'pi cASTAviMzatye vedAzItiM ca mA(zItyA tathA)dhikam / saptasaMkhyAzatayutaM vizAlAkSamiti smRtam // 21 // navaviMzadvidhAne tu catvAriMzaikamA(kaM cA)dhikam / aSTazatapadaM(da)yuktaM viprabhaktIti(ktistu) kIrtitam // 22 // vatra triMzadvidhAne tu padaM navazataM tthaa| evaM vizvezasAraM ca caikatriMzadvidhAnataH / / 23 // ekaSaSTisamAdhikyaM padaM navazatayutam / evamIzvarakAntaM syAvAtriMzadvidhAnake // 24 // caturviMzatisaMyuktaM sahasrapadasammitam / evaM tu candrakAntaM syAdevamuktaM purAtanaiH // 25 // catuHsUtraMtu(zreNa) saMyuktaM sakalamekapadaM bhavet (syAt) / utpUrvasUtramAdityaM dakSasUtraM yamAkhyakam / / 26 / /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 padavinyAsalakSaNam pratyaksUtraM jalezaM syAtsaumyasUtraM kSapAharam / devatAgurupUjArtha cAgnikAryArthameva vA // 27 // yatInAmAsanA[]yApi bhojanArtha sanAtanam / paitRkArtha tu saMpUjya(jya) evaM tu sakalaM smRtam // 28 // paizAcA(pecakama)STasUtreNa saMyuktaM tu catuSpadam / paizAceza(pecake Iza)pade sthApya(pyaM) vahvezca vA(hyezcA)'nide( dai)vatam // 26 / / pavanaM vAyukoNe tu gaganaM caiva nairyate / evaM tadra(da)hapUjArtha snapanaM syAjanArthakam / / 30 // mahApIThapade madhye brAhmaNasya( brahmaNazca ) catuSpadam / vadahiH sUtradezezAdApavazcA(tsA)ryaka(ko) tathA // 31 // sAvitraM ca vivasvA( svantaM ) ca i(ce)ndraM caiva tu mitrakam / rudraM caiva (ca) bhUdharaM caiva e(tve)vaM pradakSiNaM kramAt // 32 // tadvahiH paritaH sUtra vaizaM caiva jlaa[y]ntkm| mAdityaM vimRzaM caiva kRzAnuM vitataM(thaM) tathA // 33 // yamaM ca bhRGgarAjaM ca pitRsugrIvako tathA / [varuNaM] zoSaM mArutaM [caiva] mukhyasomAdita(tI)stathA // 34 // paJcapaJcAmarAna proktaM(ktAna ) caizAttu pUrvavatkramAt / evaM sUtrasthitAndevAnpadasthAMcopapIThake // 35 // eteSAmu(Su u)ktasarveSu padeSu dvayamucyate / tanmaNDUkaM padaM caiva yaM(yat) tatparamazAyikam // 36 // yugmaM hi niSkalaM proktamayugmaM sakalaM tthaa| etatpadadvayaM sarva(va)vAstUnAM hi sanAtanam // 37 // etatpadasthitaM( sthAnAM) sarvadevAnAM rUpamucyate / triMzat [tu] sUtrasaMyuktaM cASTAviMzattu sandhibhiH // 38 // catuSkaizca SaDAdhikyaM triMzasaMyuktameva c| SaTkadvAdazasaMyuktaM karNe zUlaM catuSTayam / / 36 // madhye cASTakasaMyuktaM sUtra(tra) maNDUkanAmakam / caturdizu catuHsUtraM SoDazAnya(zama) sUtrakam // 40 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre dakSiNAyuttarAntaM syAtpUrvAdipazcimAntakam / ete ( etat ) viMzatisUtraM syAtkarNasUtraM catuSTayam / / 41 // etadahistatazcaizAccatuSkarNe prdkssinne| apavatsApavatsyazca(yo.) pratyaga(tyekA)rdhibhogyatA // 42 // savitraM caivaM sAvitraM devArdhApade sthitam / indraM caivendrarAjaM ca pratyekArdhapade parAH (re)||43|| rudro rudrajayaM cai(grazcai)va caardhaardhpdbhoginH(nau)| evaM cASTAmarAH proktAstadvahizca samArabhet // 44 // IzAnazcaiva parjanyaH pra(nyazcA)gniH pUSAgnikoNake / mRpazca(pitA) dauvArikazcaiva koNe naityadezake // 45 // roga(vAyu) nAza(nAMgI) dvayo vAyukoNe caardhaardhpdeshvre(r:)| bahizcatuSSaTka(kas )tatpAcauM catuSkoNe samArabhet // 46 // jayantastatpare saumye [4]ntarikSe( kSa e)kapUrvakaM / vitathazcaikapade pUrve dakSiNe [e]kapade mRgaH // 47 // suprIvo dakSiNe caiva gAthai(dhai )kapada(3) pazcime / pratyak caiva pade mukhyamukhya u)ditazcottare'pi ca // 48 // pUrvAdinakaM madhyasthasUtrasya saumyadidvipade / tathottare mahendrasya dvipadaM dakSiNa tathA // 46 // satyasya dvipada tasya dakSiNe dvayaM bhRzama( sy)| itithe madhyasUtrasya pUrve ca dvipade yamaH // 50 // tatpUrve dvipade sthitvA (sthApyaM) rAkSasaM caiva pazcimaM / gandharva (ba) dvipade sthApyaM mRza( Sasya ) [tad]dvipadaM bhavet // 51 // pazcime madhyasUtrasya dakSiNe varuba(:) sthitaH / dvipadaM (de) puSpadantasya dvipadaM cottare tathA // 52 // dvipade dvipade caiva cezvaraH shossrogyoH| tattarapadaM jhAtvA caturdikSu kramAnudhaH // 53 // carakIzAnabahiH sthApyA vidArI pAvake vidhiH / bahityisai(kha) bAjhe pUtanA ca pahistathA / / 54 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ padavinyAsalapaNam vAyukoNapradeze tu bAya vA (ca) paapraasii| evaM tu caNDitaM proktaM paramazAyikamucyate // 55 // ekAzItipadaM kRtvA madhye navapadaM vidhim / . pUrva rasapadaM caiva tadevamAryamana:(maryamNaH) smRtam // 56 // dakSiNe rasapadaM caiva vivasvAna ( svataH) eva kathyate / pazcime SaTpadaM caiva mitrasya mi(sye )ti[hi]saMsmRtam // 57 // saumye rasapadaM caiva bhUdharasya catuSTayam / caturdivantarAle ca I (tvI) vizAdIni(di ca) catuSTayam // 58 // tattacatuSpade sarve karNe cAzrayamIritam / bhUdharasya tataH pUrve dvipadA( de) cApavastathA // 56 // mArya[ka]sya pade saumye a(mye )pavatsyA( syasya ) dvayostathA / pUrve rasapadAdyAce dvipade ca savitrakaH // 6 // vivasvatI (to) dvipUrvAdidvaMza( dvAMza) sAvindra(tra)meva ca / dakSe rasapadAtpratyak dvipade ca tathai( the )ndrakaH // 61 // mitrakasya pade yAmye dvipade indrjystthaa| . pazcime rasapadAtsaumye dvipade rudradevatA // 12 // saumye rasapadAtpratyak dvaraMze rudrajayastathA / evamantargate devAMstadvAhye deze rAkSasAn // 3 // indre caiva pade bhAnuzcAgnizcaiva padA(de 5)gnike / yame caiva pade cakri(krI ) nairRtye [e]kapadepitat (tA) // 14 // jalezai(za e )kapade pratyak pavanaikapade marut / saumye caikapade cai(ca)ndrazcezasyaikapa[8] dai(de)zake // 65 // parjanye(nyasyai)kapadaM caiva ghezakasya tu dkssinne| jayantasya padaM caikaM parjanyasya tu dakSiNe // 66 // mahendrasya padaM caikaM jayantasya tu dkssinne| satyakasya padaM caikamAdityasya tu dakSiNe // 6 // bhRzasyaikapadaM proktaM satyakasya tu dkssinne|| antarikSasyaikapadaM vahikoNasya cottare // 6 // ... / 62 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [adhyAyaH 140 144 48 pUSasya(SNazca) padamekaM syAJcAgnikoNasya pazcime / vidhAta(tatha)sya padaM caikaM pUSakasya tu pazcime // 66 // gRhakSatasyaikapadaM vidhAta(tatha)sya pazcime / gandharvasya padaM caikaM dharmadevasya pazcime / / 70 / / bhRGgarAjasyaikapadaM gandharvasya tu pazcime / vRSa(mRza)syaikapadaM zarata bhRGgarAjasya pazcime // 71 / / dIvArikasyaikapadaM gaganasya tu cottare / suprIvasya padaM caikaM dauvArikasya cottare // 72 // puSpadantasyaikapadaM sugrIvasya tu cottare / asurasyaikapadaM zastaM varuNasya tu cottare // 73 // zoSakasya padaM caikaM cAsurasya tu cottare / rogasyaikapadaM proktaM zoSakasyaiva cottare // 74 / / nAgasyaikapadaM zastaM pavanasya tu puurvke| mukhyasyaikapadaM jJAtvA nAgasyaiva ca pUrvake / / 75 / / bhallATasya padaM caikaM proktaM mukhyasya pUrvake / mRgasyaikapadaM zastaM somadevasya pUrvakam / / 76 // aditestu padaM caikaM zasta mRgAttu(gasya) pUrvake / aditIzAnayormadhye codite(te)kapadaM bhavet / / 77 / / hemavarNa caturhastaM caturvakrASTalocanam / zvetavastrajaTAmAliyajJasUtrottarIyakam // 78 // karNakuNDalasaMyuktamaSTakarNa caturgalam / kamaNDaluM cAkSamAlA ca vAmasavyakarau(rAbhyA) dhRtA( tam ) // 76 // prabhaya(ye) dakSiNa pUrve'ntasya vA varade [3]tare / sarvAbharaNasaMyuktaM gaNDena tilakAnvitam // 8 // pade sarveSu madhye tu sRSTyarthamiti rUpakam / evaM pitAmahaM dhyAtvA(yet) padmasiMhAsanopari // 81 / / raktavarNa caturhastamekavatraM dvinetrakam / karaNDamakuTopetaM raktavastrottarIyakam // 82 // 152 166 160 164
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 172 176 padavinyAsalakSaNam sarvAbharaNasaMyuktaM parahastau caajdhaarinnaa(dhRtaabjko)| pUrve ca tvabhayaM(ya) sarve () varadaM(do) vAmahastakau // 3 // evamAryadevasya [ca] dhyAtvA dhenuzca pUrvavat / zvetavarNa caturhastaM pare pAzAGkazau dhRtau // 84 // zeSamA(SaM tathA)ryavatproktaM dhyAtvA devaM vivasvata(nta)m / zyAmavarNa(rNaH) tu mitra(traH) syAccheSaM pUrvavadAcaret // 85 // bhUdharaM hemavarNa taccAjapAzAparaM (re) kare / zeSaM prAguktavaddhayAtvA vAstubhUtoparisthitam / / 86 / / dvibhujaM ca dvinetraM ca karaNDamakuTAnvitam / zvetavarNAtiriktAkSaM hemavarNAMzukAmbaram / / 87 // sarvAbharaNasaMyuktaM varadaM cAGkazodhRtam (ca dhRtaahushm)| apavatsamiti proktaM cApavatsAzca(syaM ca) raktakam // 88 // zeSaM prAguktavaddhayAtvA samindraM (savitra) raktavarNavat / dvibhujAntaM samuddhatya zeSaM tatpUrvavadbhavet / / 86 // sAvindra(tra) zyAmavarNAM(Na) vA (ca) raktavastrottarIyakam / indrasya raktavarNa ca cendrarAjasya hemavat / / 60 // sarvAbharaNasaMyukta(ktaM) raupya( rUpa)dRSTisamanvitam / zeSaM pUrvavaduddiSTaM dhyAtvA zeSaM tu pUrvavat // 61 / / rudrau ca raktavarNI ca dvibhujau ca trinetrako / trizUlI varadA caiva carmAmbarottarIyakam(kau) // 12 // jaTAmakuTasaMyuktau sarvAbharaNabhUSitA / vRSArUDhA (DhaM) sadevI ca vyAghracarmAmbarA (2) tathA // 6 // zvetavarNanibhaM caiva sarvAbharaNazobhitam / dakSiNe ca kare 8vaM(DhakkAM) hariNIM vAmake kare / / 64 // abhayaM pUrvake savye varadaM vAmahastake / IzamUrtimiti dhyAtvA raktavarNa ca zISpatam (zacIpatim ) / 65 / / dvibhujaM ca dvinetraM ca ra(ta)thairAvatavAhanam / barAGkuzadharaM devaM sarvAbharaNabhUpitam / / 66 // 180 184 188 192 4
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 mAnasAre nIlAmbaradharaM caiva yajJasUtrottarIyadhRt (tam ) / abhivarNa cAgnideva meSavAhanasaMyutam // 67 // dvibhujaM ca trinetraM ca jvAlAsadRzamUrdhvajam / sruksruvaM pANiyugale svAhAdevyA ca saMyutam // 68 // sarvAbhara saMyuktaM zeSa prAguktavadbhavet / mahiSArUDhaM triye (netraM ca jvAlAsadRzakRntatam // 66 // trizUlaM datithe haste pAzaM vAmakare'dhare / dhUmravarNa raktavastraM devyA yamyA ca saMyutam // 100 // yamaM dhyAtvA yatheAktavat sarvAbharaNabhUSitam / narArUDhaM nirRtiM dvibhujaM ca dvinetrakam / / 101 / / [ma] savyahaste gardA caiva varadaM vAmahastake / zyAmavarNe (mindradevyAM (vyA) ca saMyuktaM raktavastrakam // 102 // kaNDamakuTeopetaM dhyAtvA zeSaM tu pUrvavat / varuNaM makarArUDhaM bharaNyA saha sevitam / / 103 // dvibhujaM ca dvinetraM ca karaNDama kuTAnvitam / pAzAGkuzadharaM caiva dhavalaM rakta (ktavAsasam // 104 // yajJasUtrontarIyaM ca nAnAbharaNabhUSitam / vAyudeva mRgArUDhaM mArayA saha sevitam / / 105 // dvibhujaM ca trinetraM ca pAzaM ca varadaM tathA / zeSaM ca pUrvavaddhanAtvA zazirUpamihocyate / / 106 / / dvibhujaM ca dvinetraM ca paGkajayadhAriNam 1 prazvArUDhaM candrikA saMyuktaM zvetavarNakam / / 107 / / zvetAmbaradharaM yajJasUtraM ca makuTAnvitam / sarvAbharaNasaMyuktaM saumyaM dhyAtvA yathoktavat // 108 // parjanyaM raktavarNa ca maddA (jaya ) ntaM zyAmavarNakam / mahendra pItavarNa ca dvibhujaM ca dvinetrakam / / 106 / / karaNDamakuTopetaM sarvAbharavazobhitam / pAzapadmAvadhArau ca (adharau caiva) raktavastroMttarIyako (kam // 110 // [ cadhyAyaH 196 200 204 208 212 216 220
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7] padavinyAsalakSaNam satyaM ca zvetavarNa ca bhRGgezaM dhUmravarNakam / nIlavarNa cAntarikSaM ca dvibhujaM ca dvinetrakam // 111 // daNDaM pAzaM ca zUlaM ca varadaM ca yathAkramam / zeSaM ca pUrvavaddhatvA sarvAbharaNabhUSitam / / 112 / / pUSaM ca (SANaM) raktavarNa ca vitathaM [ca] pItavarNakam / gRhacataM kRSNavarNa [ca] vastrakaM raktapItakam // 113 // gadA (dAM) zUlazva (laM ca) zakti (ktaM ca) trayaH pAzaiau samuddhRtA / zeSaM pUrvavaduddiSTaM kaNDama kuTAnvitam // 114 // gandharva raktavarNa ca bhRGgasyA janavarNakam / mRzasya dhUmravarNaM ca zeSaM prAguktavadbhavet / / 115 / / dauvArika: (kaM) zyAmavarNa sugrIvaM raktavarNakam / puSpadantaM tathA kRSNaM gadApAzoddhRtaM tathA / / 116 // zeSaM pUrvavaduddiSTaM vatraM ca makuTadvayam / asuraM kRSNavarNa ca zeoSasya dhUmravarNakam // 117 // rogaM ca kRzarUpaM syAdraktAkSI (caM) zvetavarNako (kam ) / zUlaM kapAlaM coddhRtya zeSaM prAguktavadbhavet // 118 // bhujaGgAnaM nAgasya pItavarNakaradvayam / musalaM zUlamuddhRtya sarvAbharaNabhUSitam // 116 // mukhyaM gajamukhaM caiva dvibhujaM makuTAnvitam / raktavarNAMzukopetaM zyAmavarNazazobhitam // 120 // pAzAGkuzatA hastau sarvAbharaNabhUSitam / bhArTa meSavakraM ca jayaM (zeSaM) tatpUrvavadbhavet // 121 // mRgasya mRgavakraM ca mRgavarNAni (rya ca) maulikA (kam) / zUlaM ca kheTakA ( kama ) ddhRtya pra (cA) ditiM nIlavarNaka ( kA ) m // 122 // khaGgaM kapAlamuddhRtya makuTAbharabAnvita ( tA ) mU / uditaM raktavarNa ca siMhavakraM gadAdharam // 123 // zeSaM prAguktavAtvA caiva proktaM pade'marAt / carakI zvetavarNA ca vidArI raktavarNakA / / 124 / / 27 224 228 232 236 240 244 248
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 [pradhyAyaH 252 256 mAnasAre pUtanA zyAmavarNA ca nIlA syaatpaapraaksssii| evaM caturvidhAH proktAH zUlaM kapAlamuddhatA // 125 // raktavAdharAstAsAM draSTA[co] prvilocnii(ne)| raktakezaivikIrNaizca caizAdikarNayorba(karNAnAM ba) hiH // 126 / / sthitavAstupuruSodhve(pe)tabrahmAdide(dai)vatAnsthitAn / tadvAstupuruSaM jJAtvA brahmAMze madhyakArya ca // 127 // prAryasya ca pade mUrbhi(o) prAgudadukhato viduH / aizAne koNasUtre tu savyahastaM prasAritam // 128 // nairmRtye koNasUtre tu savyapAdaM prasAritam / agnikoNe tu sUtre tu []savyahastaM prasAritam // 126 / / vAyukoNe ca sUtratvA(tu vA)mapAdaM prasAritam / vivasvati pade caiva dakSiNaM pArzvamIritam // 130 // bhUdharasya pade caiva vAmapArzva vidhIyate / mitrasya ca pade caiva jJAtvA meDhamudIritam // 131 // karNe marmazirA proktA SaDaviMzad(vaMza) hRdaye kcm(ymekm)| pazcime dakSiNe vaMzo mUlaM tatprAgudaprayoH // 132 // evaM vAstupuruSa kujaM ca kuTili(la)kaM kRzam / / vAstuvastu prayatnena devAnAM tu nRNAM tathA // 133 // zubhAzubhavidhAtAraM tasyAGgAnA(GgAni) na pIDayet / prajJAnAdaGgahInaM ca( cet) kartA caiva vinazyati // 134 // tasmAttu zilpibhiH(na:) prAjJaiH(jJa) UhApohAna na yojyet(yuH)| devAnAmapi sarveSAM brahmaNA(yo) pazya(baliM) te viduH // 135 // tattatpade'marAn sarvAn sthitAnbhaktiM pradakSiNam // 136 // 260 264 268 iti mAnasAre vAstuzAstre padavinyAsalakSaNaM nAma sptmo'dhyaayH|
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8] balikarmavidhAnam balikarmavidhAnasa balikarmavidhiM vakSye zAstre saMkSipyate'dhunA / prAmAdInAM ca sarveSAM vinyAsArthaM baliM cipet // 1 // vAstuzuddhiM tataH kRtvA devatArtha padaM nyaset / maNDUkapadamevApi paramazAdhikameva vA // 2 // brahmAdidevatAnAM ca rAkSasAnAM baliM cipet / kRtopavAsaH sthapatiH zuddhadehaH prasannadhIH // 3 // utkRSTaveSo balyartha rAtrau dravyAn (Ni) samAharet / prabhAte divase dravyAne (ye) kaikAne (nye) kakanyakaH // 4 // athavA gaNikAhaste pAtre svarNAdikAndhRtA [n]| sthapatizcaikapAtreNa dhArayedvAma ke kare / / 5 / dravyANi kSipya (ptvA) dadyAttvasavyahastena mantravit / sakalIkaraNaM kRtvA puNyAhaM vAcayettataH // 6 // sarvamaGgalAzva baliM datvA yathAkramAt (kramam) / tattannAmnaizca ( nAca) devAnAmoGkArAdinamAntakam // 7 // mantrametat (tam) samuccArya brahmAdibhyo baliM haret / devAlArtha sAmAnyaM prAmArtha tu vizeSakam // 8 // dadhyodanaM ca sarva tatsAmAnyaM ca baliM viduH / brahmAdInAM ca devAnAM dhUpadIpA kSatairapi // 6 // atha vakSye vizeSAkhyaM baliM zAstroktavatkramAn / sraggandhadhUpadugdhaM ca madhvAjyaM pAyasamo (sau) danam // 10 // brahmaNe ca baliM dadyAllAjena saha tantravit / prAryAya phalabhakSyaM syAntilamodanakaM dadhi // 11 // pazcAdvivasvate dadyAddadhipUrvA (rva) ca marda (mitra) ke / mahIdharAya coraM syAdabhyantara baliM (liH) smRtam (taH) // 12 // 23 8 12 16 20 24
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 mAnasAre [pradhyAya: parjanyasya tu khatroktaM puSpaM ca navanItakam / datvA ja(yAja)yantAya baliM puSpakoSTha(piSTaM) mahendrake(ndrAya) // 13 // madhugandho(ndhe) bhAskaraH(rAya) syAtsatyAya madhure(dhve)va ca / navanItaM bhRzasyoktaM gagane(nAya) ca tato balim // 14 // hAridracUrNamASAnta dugdhAbya(jya) sA(ta) garasya tu ghuvatIraM tathA pAgneH paramAnaM tu puSNika(naM pUSNastavA) // 15 // vitaNe syAttu (yassa tu) pakArya rAkSasatyaM tu mAMsakam / sAmAnaM tu saraM prokaM baliM cA(lizcA)ntakarasya vai // 16 // praguruM gandhakaM caiva gandharvasya baliM kSipet / pArAvArajhaSa(po) rAjasma baliriSyate // 17 // dabhyodanaM mRNamoktaM nairmRtye tu (tyasya) baliM ta(vista)taH / tikhapiNDodanaM proktaM bIjaM dauvaarike(k)bli(liH)||18|| sugrIve(vasya) modakaM proktaM puSpadantama(ntAyA)taHparam / / puSpatoyaM bali datvA(yAta) pAyasAnaM tu vaarnne(pN)||16|| prasurasya bali(lI) rakta zoSe(pasya) tilataNDukham / rogasya guSkamatsyaM syAdaridraudanaM mArutaH // 20 // nAgasyaiva baliM khAja (lilAjA) dhAnyacUrNa hi mukhyk(maakhykH)| guDaudanaM ca bhalATe(bhAbATaH) kSIrAnaM tu zakhAdharAH (zAzadharaH) // 21 // mRge(gasya) zuSkamAsa (tu) modakaM devamantare (devaantrsy)| tilapuSpaM baliM datvA (dadyAdu)ditasya phalaM bhavet // 22 // dugdhaudanamAjyaM caiva bhavenmatsya(syo) baliM ta(lista)taH / savitre vAmathA(vAtha dhA)nya ca sa(sA)vitre karta(guDa)tIyakam // 23 // bandha(sarva)metat sa(ca) balindra(balimindrAya) mudrphle(lmi)ndrraajke(kaay)| mArSa rudravaliM datvA mA(yAnmA)sa rudrajaye(yAya) tathA / / 24 // guvAnamApavatsyAza(syAya) ca kumudaM mudgaudanam / apavalimiti proktaM (lirityukto) na padA(da) baliM iho(liru)cyate / / 25 // prajaGgasya(kyoH ) mAMsaM ca mRgamAMsa tathaiva c| raktaminaM baliM datvA(yAttu) pAparAkSasasye(syA i) ti smRtam // 26 // 2 40 48
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ balikarmavidhAnam pUtanAyai tilaM piSTaM vidAyeM khavaNAzanam / parakiyai(parakyai) mudrasAraM ca e(meM)vaM tu baliriSyate // 27 // evaM tu pUjayedevAn prAmyayedra(prAmasya ra)kSaNArthakam / brahmAyA(dirA)dAvapavazceti caturdevapade sthitam(ta:) // 28 // pranyAzca devatAH sarve(vA.) padabAye sthivAH sadA / iha prAmassa rakSArtha suprasamA bhavantu te // 26 // iti mantra samucArya prArthayedalidevatAH / balikarmavidhAne tu sthapatiH svaM zivaM smaret // 30 // kimarthametatU(da)surANA(ra)bhUtapretopazAntaye / prakRtvA balikarmantu(ma tu) vinyastaM samacAvayama(ca samuSayam) // 31 // vina(nA)zyati(a) vadA bhUmiH rAcasairavidAmpaiH / tadoSApagamArtha tu balikarma samAcaret // 32 // uktamArga paliM(li)karma kurvato prAmazambhunilayAdibhiH sdaa| puSTi[sa]tuSTirapi zAntirmaGgalaM sarvadA bhavati kartRbhaktiH // 33 // iti mAnasAre vAstuzAstre balikarmavidhAnaM nAma prmodhyaayH|
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [adhyAya: grAmalakSaNam vazya'haM prAmavinyAsaM zAstre saMkSepataH kramAt / daNDakaM sarvatobhadraM nanyAvarta tu padmakam / / 9 / / khastikaM prastaraM caiva kArmukaM ca caturmukham / evaM cASTavidhaM prAmaM tattadUpeNa saMjJitam // 2 // prathama prAmamAnaM ca dvitIyaM pada(da) vinyaset / tRtIyaM tadvaliM datvA caturtha prAma(ma) vinyaset // 3 // paJcamaM gRha(iM) vinyasya tatra garbha vinikSipet / pava' gRhapravezaM ca tanmAnamadhunocyate // 4 // dhanurpahaizca padaNDaM taddaNDenArpayeddhaH / paJcaviMzatidaNDAyaiH(dA) dvidvidaNDavivardhanAt / / 5 // ekAdhikazatAntaM syAnnavatriMzadvizAlakam / evaM tu daNDakaM proktaM tasyAyAmami(ma i)hocyate // 6 // vistArASvidvidaNDena vardhayedviguNAntakam / ya:(yataH) zubhAyAdikarmArtha daNDahInAdhikaM tu vA / / 7 / / vAnaprasthamidaM yogyaM kSudradaNDakamIritam / ekatriMzatidaNDA(zadaNDamA)ye dvidvidaNDena vardhanam // 8 // saptAdhikazatAntaM syAtsaptaSavizAlakam / dIrgha prAguktavatkuryAdetahaNDaka(ka) madhyamam / / 6 / / saptaviMzatidaNDAdi(zadaNDamAdI) dvidvidaNDavivardhanAt / trayovedadazAdhikyazatadaNDAvasAnakam // 10 // daNDakaM cottama pacacatvAriMzadvizAlakam / etattu daNDakaM proktaM bhUsurANAM tu yogyakam // 11 // paJcAzadaNDamArabhya dvidvidaNDavivardhanAt / dvizataM daNDAntakaM syAt SaTsaptativizAlakam / / 12 / /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ S 1] " grAmalakSaNam SaSTe tu (SaSTyaikaM) daNDamArabhya dvidvidaNDavivardhanAt / saikArkI (tri) zataM daNDAt (NDaM) tri (zata) saptada (viM) zavistRtam // 13 // yugmAyugmaM tu daNDena sarvatobhadrameva ca / bhUsurAmarayogyaM syAttadAyAmavizAlakam // 14 // nandAvarta (daitri ) grAma grAma (me) dvidvidaNDavivardhanam / pazcaSaSTyadhikaM paJcazatadaNDAvasAnakam / / 15 / / eva (vaM) paJcadvizataM vizAlaM parikIrtitam / vistArAyAmastattulyo [pAdonA'rdhAdhikastathA] // 16 // (vistA) raM dvidvidaNDena vardhayedviguNAntakam / nandyAvartamidaM proktaM vartavyaM ( vastavyaM) devabhUsuraiH // 17 // [prathAtaH] padmakanAmaprAmalakSaNamucyate / zatadaNDa (NDaM) samArabhya dvidvidaNDavivardhanAt // 18 // ekasahasradaNDAntaM (nto) vistAraM tat samaM matam ( rastatsamo mataH) / paramAdhikapaJcAzazcatuH zatavizAlakam // 16 // viprayogyaM tathA padmamevamuktaM purAtanaiH / [ etaccatvAri ] grAmavistArapramANalakSaNam / / 20 / / [a] svastikavinyAsa (vistAra) mAnalakSaNamucyate / ekadvizatadaNDAdI viMzadaNDavivardhanAt // 21 // dvisahasre(srai)kadaNDAntaM (nto) vistAraM (ra: ) parikIrtitam (taH) / tasmAdviMzatidaNDena vardhayettatsamAdhikam // 22 // tasyAyAmamidaM (mo hyayaM) proktaM ( ktaH) svastikaM bhUpayogyakam / [mataH paraM] prastara vinyAsa (vistAra) lakSaNamucyate // 23 // trizatadaNDamArabhya zatadaNDavivardhanAt / sahasradvayadaNDAntaM prastaraM vistRtaM bhavet // 24 // pacaSaSTidaNDAdaiA dvidvidaNDavivardhanAt / yugmAyugmaM tathA vA'pi daNDaM paJcazatAntakam / / 25 / / etat (eSa) kArmuka vistAraM ta ( rasta ) syAyAmami ( ma i) he / cyate tasmAttu zatadaNDena vardhAguNAntakam / / 26 / / 5 33 28 32 36 40 44 48 52
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 mAnasAra evaM tu vaizyakAnAM tu yogyaM tatkArmukaM bhavet / triMzaddaNDaM samArabhya tritri(dvidvi) daNDavivardhanAt // 27 // zatadaNDAvasAnaM(naH) syAdvistAraM (ra: ) parikIrtitam (taH) / tattadvidaNDena vardhaye guNAntakam // 28 // evaM caturmukhaM proktaM zUdrANAmeva yogyakam / mukhyagehapradezAntaM vistArAyAma (maM) kalpayet // 26 // tadbahiH paritaH kuryAttasmAttu tadanantare / dazA dizatadaNDAntaM dvidvidaNDena vardhanAt // 30 // evaM grAmaM (ma) prasAraM ca tadbahirva prasaMyutam / paritaH parikhA (khAM) bAhyaM kuryAdrAmeSu sarvazaH // 31 // eteSAM grAmarUpANAmAyAdilakSaNaM tathA / nandAyAmasamUhe vA cAyate vA'tha vistare / / 32 / / pariNAhe pade vA'pi pra (cA) yAdizuddhaM (ddhiM ca kArayeta / kecitvAyatane caivamArya ca taddine bhavet // 33 // pariNAhe tithirvAraM vyayayonizca vistare / vasubhirguyitaM bhAnu[bha] nyAyamaSTaziSTakam || 34 // praSTAbhirvardhite kSaM hatvA zeSaM kSapiSyate / navabhirvardhayetpaGkiH (GkhyA) hRtvA zeSaM vyayaM (yo) bhavet // 35 // guNanAgaM ca yoni (niH) syAdvRddhihAnyA (nyau) yathAkramam / nandavRddhA RSiM (SiyA) hRtvA taccheSaM vArameva ca // 36 // navabhirguNite triMzat (tA) capeccheSaM tithirbhavet / evamAyAdiSaDvarga kuryAttatra vicakSaNaiH (yaH) // 37 // prAyaM sarvaharaM pUrNa (puNyaM) vyayaM sarvagatena hi / prAyAdhikyaM vyayaM hInaM sarvasampatkaraM tathA // 38 // yahI (hAnir) vyayAdhikyaM sarvadoSakaraM bhavet / zubhadaM pUrNa nakSatramazubhaM karNa Rtakam // 38 // yugmAyugmAdyaturya SaDaSTanandazubharttayuk / dvitIyaparyAyasyArthe gadyanaizca zubhAvaham // 40 // [ cadhyAyaH 56 60 64 68 72 76 80
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmalakSaNam sitaguruzazibudhavAramevaM zubhaM bhavet / zubhayoga(go) bhavedya(cce)ttu vAradoSo na vidyate // 41 // sauravArAdivAreSu vArayuktaM caturdine / gaNaistu vizAkhAdisvAtikAntaM kramAlataH // 42 // gaNDaM ca mRtyuyogaM ca siddhiyogamidaM(ti) viduH| pramAvasyA[ma]STamI caiva(ca) navamI ca vivarjayet // 43 / / pranyathA zubhadaM sarva tithirevaM prazasyate / praSTamaM(ma)rAzivarja ca anye(tathAnya) zubharAzayaH // 44 // gaNe vA(cAss)suramAnuSyaM vinA anye(nyo) gaNe(yo) zubham (bhH)| saurAdiyadi(zani)vArAnta tatsarva triguNa[sa]samam // 45 // mazvinyAdidinaM hRtvA taccheSaM nayanaM bhavet / prathamaM caikanetraM ca dvitIyaM ca dvinetrakam // 46 // tRtIyaM ca iti(tathA) proktaM nandAtSaTkramAta sudhii| atha daNDaka[sya] vinyAsalakSaNaM vakSyate'dhunA // 47 // caturazrAyataM kRtvA samatAraM na vidyate / caturazrAyataM va tadvaprAyatameva ca // 48 // etat (smin) tritayaM vA'pi paJcarathyAmathApi ca / tasya mUlAgrayorvIthIM na kuryAdvA'tha kalpayet // 46 // tadeva tiryaGgadhye [e]kavIrthI kRtvA vinA tathA / ekadvitricatuSpazcadaNDaM rathyAvizAlakam // 50 // madhyarathyAvRtA vIthI samamevaM vidhIyate / anyeSAM cAntarathyAnAM vA tatsamaM tu vA // 51 / / mUlAprayoIirathyA(thye) ca pakSamekaM tathAzrayam / mukhyA vIthI dvipakSa(kSA) syAdrahatAraM tridaNDakam / / 52 // taJcatuSpaJcadaNDaM vA yuktamA tadgRhavistRtam / vistAradviguNaM vA'tha triguNaM vA tadAyatam // 53 // paritaH parikhA bAhye vaprayuktaM tu kArayet / caturaM ca saMkalpya pUrvAdi(dau) ca caturdizi // 54 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ aidhyAyaH 112 116 120 mAnasAre upadvArA(rasa)kvatkRryAdviSNudhiSNyaM tu pazcime / vadrAmasya bahirvA'pi varuNe ca pade tathA // 55 // mitre caiva pade cApi viSNumUrti yatheSTakam / Ize zaGkara(1) saMsthApya parjanye codite tathA // 56 / / antarvA'pi bahirvA'pi yatheSTaka(eM) zivaharmyakam / etadaDakamityuktaM bhUsurANAM tu yogyakam // 57 // dvAdazairvi(zavi)prasaMgha vA caturvizatibhUsurAn / paJcAzaTijasaMghezca pra(gha)STottarazataM tu vA // 58 // trizatadvijasaMdhairvA dvAdazaM ceti mAninAm / banAntare parvate vA tathA cAzramamIritam // 56 // caturvizatisaMgha cedyatInAM prAmayogyakam / etattu nadItIre vA purametatprakathyate // 6 // paJcAzahIcitAnAM tu nagaraM tu(tat) prazasyate / praSTottaraM [ca] paJcAzadhasthAnAM tu maGgalam // 61 // vikari (nikara)zatasaMghezca koSThamevaM prakathyate / manyeSAM viprasaMghezca yatheSTaM nAma [pra]kalpayet // 12 // anyAnyanukta[ktAni] sarveSAM zAstramArgeNa kArayet / sarvatobhadravinyAsa(sa)lakSaNaM vakSyate dhunA // 63 // caturazrasamAkAraM maNDUka(ka)pada(daM) vinyaset / athavA sthaNDilaM vA'pi madhye tadbrahmamaNDapam // 64 // athavA devatAharmya viSNo'tha zivasya vaa| tapasvinAM yatInAM ca pASaNDAzramiNAM tathA // 65 // brahmacArI(cAriNA) tathA yoginAM saMdhairyathecchayA / ekadvitricatuSpacArathyA vA paritastathA // 66 // ekapalAntarathyA ca bAtharathyA dvipakSayuk / paizAcAntapadaiH sarvaistena vIcI prakalpayet / / 67 // paizAcezAntarAle mahAdikpAla(lo) bahiriSyate / pacadvIthI dvipakSa(sA) syAnandyAvartAkRtistu vA // 68 // 124 128 132 186
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ ] prAmalacaNam athavA kRtakRtyA ca karNayuktama (ktA cA)thApi ca / IzAnAdicatuSkarNe maThaM vA maNDapaM tu vA // 66 // tatraiva satrazAlA vA prA ( cASS) meye pAnIyamaNDapam / anyadharmAlayaM sarva yatheSTaM dizitA (tu) bhavet // 70 // antarathye catuSka gurorevaM maThaM bhavet / rakSArtha vaprasaMyuktaM paritaH parikhAnvitam // 71 // caturdisu mahAdvAro ( ramu )padvAramuktatradbhavet mahArathyA [yA ]mAlayaM kuryAtsarvakarmopajIvinAm // 72 // dakSiNe vaizyazUdrANAmAlayaM (ya) zreNireva ca / indre (ndrazcAgni(gnis ) tayormadhye gopAla zreNireva ca / / 73 / / tadbahizcaiva gozAlA racArtha va prasaMyutam / pitRvAruNayormadhye vastrakarmakarAlayam // 74 // tadbahiH sUcikaharmya tatra carmakarAlayam / vAyuvaruNayeormadhye karmakarAlayaM bhavet / / 75 / / tadbahizvAlayaM kuryAnmatsyamAMsopajIvinAm / (myA) vAyu (yus ) tayormadhye zrIkarANAmAlayaM bhavet // 76 // tatra vaidyAlayaM vA'pi ma (cA) mbaSThakAlayameva ca / tasya bAhyapradeze tu valkalaiH pha (lakA) rmayAlayam // 77 // tatra tailopajIvinAM gRhazreNiM prakalpayet / prAmasya vapra ( praM ) tadvAhye kicihUro ( re u ) tare (rasyAM dizi // 78 // vaiSNavyAzcAtha cAmuNDA[ yA ] prA (cA) layaM kArayedudhaH / tasmAddUre tu deze ca caNDAlakuTikAnvitam / / 73 / / janAvAsamidaM proktaM prAmAdvAhya pradezake / dakSiNe pazcime vA'pi nairRtye vA'pi dezake // 80 // khAnapAnAdikaM (ka) yogyaM taDAkaM kalpayettataH / zeSaM tu zAstramArgeNa kArayecchilpi (lpa ) vittamaH // 81 // nandyAvartasya vinyAsalakSaNaM vakSyate'dhunA / pUrvodaNDamAnena vistArAyAmakalpanam // 82 // 37 140 144 148 152 156 160 161
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 [adhyAyaH 168 172 176 mAnasAre samavistAramAyAmamAyAdhikamathApi vaa| caNDitAkhyapadaM nyAsaM [vA'pi ] maNDUkaM parikalpayet // 83 / / prAme cAyatavistArau same(mau) cetkalpayetsudhIH / prAyAdhikaM yathA grAme nandanandapadaM bhavet // 84 // athavA sthaNDilaM nyasya(set) samAyAmamityapi vaa| padaM ca caNDita(taM) tanmadhye brahmaNazca catuSpadam // 85 // tadvahiH parito bhAge daivakaM ca (dvA)izAMzakam / tadvAhye viMzatipadaM parito mAnuSaM bhavet // 86 // tadahicAvRtAMzena paizAcaM caassttviNshti(tiH)| evaM tu caNDitaM proktaM paramazAyikamucyate / / 87 // madhye navapadaM bAhya daivakaM SoDazAMzakam / tadvahirmAnuSaM caiva caturvizapadaM bhavet // 88 // paizAcaM bAhyamAvarta tAtriMzakaM padam / sthaNDila (la)padamadhye ca brahmaNasyai(Na e)kamAtrakam / / 86 // daivakaM cASTabhAgaM syAnmAnuSaM SoDazAMzakam / tadahizva caturvizatpadaM paizAcameva ca // 10 // eSAM padairyathAyogyaM vinyasecchilpi(lpa)vittamaH / tatpaizAcapadaM coktaM nandyAvartAkRtirbhavet // 61 // prAcIrathyottarA(ramAra)bhya syAdakSiNAyata(ta) nirgamam / dakSiNAvIthIpUrvAdipazcimAyatanirgamam // 12 // pazcimavIthI(thyAH) dakSiNyA(NA)duttarAyata(ta) nirgamam / udagvIthI(thyAH) pratIcyAditatpUrvAyata(ta) nirgamam // 63 / / nandyAvartAvRtAvIthIme(e)vamUhya(hyA) vicakSaNaiH / dakSiNodgadvayorvA'pi prAkpratyagavi(gvi)tayo[ra]pi [vA] // 64 // antarvIthInAM mUlAgrau(prayoH) caikapalaM prayojayet / pArzvayozca dvividhaM syA ipakSamuktaM purAtanaiH / / 65 // evaM bAhyavIthI syAdantarvIthiri(thI tvi)hocyate / prAyate dIrgharathyA syAdvistAre dIrghameva ca // 66 // 180 184 188 192
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 200 204 grAmalakSaNam ekatripaJcasaptayo(sapta)vIdhI(thyaH) pUrvAdha pakSayuk / ekadvitricatuSpazcamArga vA parikalpayet / / 67 // evaM bahirgataM mArga tatra pakSaM na kArayet / pakSayuktA tu vIthI syAtpakSahIna tu mArgakam // 6 // mahAmArga tu sarveSAM(vAsA) vIthInAM karkarIkRtam / madhyeSAM tu[dhya eSAM] yathArajjuH(jju) tudramArga prayojayet // 6 // tricatu:(tuS)pazcadaNDa vA vIthInAM vistRtirbhavet / SaTsaptASTadaNDaM vA nandapatIzabhAnuSu(nuM vA) // 10 // keci(kAzci)drathyA vizAlAzca sarveSAM tatsamaM tu vA / mahAmArgavizAlaM [7] yadvIthInandasamaM tu vA // 101 // mahArathyA(mArga)samaM madhye vIthI vistAramiSyate / madhye(vIthI) samaM tu madhye [ca mArgamevaM vizAlakam / / 102 // tadaSTAMzonamevaM vA tripAdaM cArdhameva vaa| anyAsAM sarvavIthInAM yathAtatsamameva vA // 103 // tatsamaM(sarvAsAM) vA tripAdaM vA mahAmArga(ga)vizAlakam / tantripAdA tu vistAraM kSudramArgavizAlakam / / 104 // evaM vinyAsamuddiSTaM bhUsurANAM tu yogyakam / athASTAdhikaM paJcAzadaSTottarazataM tu vA // 105 // triMzatair(trizata)vaprasaMkhyA(viprasaMgha) ca pra(cApya)STottarasahasrakam / sahasratrayava(vi) vA sahazca catuSTayam // 10 // de(da)vamanu tu mAnuSa)paizAce bhUsurAn(suraiH) paripUrNakam / evaM maGgalamAkhyAtaM yastu vAstur(stuM) vinirdizet // 107 / / nRpavaizyAdijAtInAmevaM cet puramucyate / vaizyazUdrAdInAM yogyamaprahAraM prazasyate // 108 // evaM martyapadenAntaH bhUsurANAM gRhAnvitam / devamAnuSapaizAce yadrAjagRhameva ca // 10 // vatpaizAcapade vaizyazUdrajAtyAdikAlayam / . paizAce [ca dvirathyA vA tricatuSpazcaSaDeva vA / / 110 // 208 212 216 920
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ aidhyAyaH 224 228 232 mAnasAre saptaka(kAH) vA tathA rathyA vA [yathA] vizAlaM tathA nyaset / dakSiNe prathamArathye(marathyAyAM) vaizyakAnAM tu vezmAni // 111 / / vAruNe cakravartI syAdevamAlayasya vidhiH / praya mitrapade caiva jayante rudrajaye tathA // 112 / / evaM rAjagRha prokaM tatraiva(va) yodhakAlayam / nairRtye ca pade deze zrIkarANAM tu harmyakam / / 113 // sAmantapramukhAdInAmasure soSTa(zoSa)ke'pi ca / tatraivAmAtyahamyaM syAtsvAmikAlayameva ca / / 114 // purohitAlayaM suprAve puSpadantapade'pi ca / dauvArikazca suprIve rakSakA[ga] layaM bhavet // 115 // gandharva rogazoSe vA vAdyakAcAderAlayam / satraiva gaNikArInA nRttayogyAdirA(dikA)layam // 116 // vAyavye vA nare(nAge) vA'pi sthapatInAM tathAlayam / nAge cAthavA mukhye vA netraratnakarAlayam // 117 // uttare zalyazAlAzca [tatra] kazcayAsakA(kaJcakakArA)layam(yaM vA) / aditizyoditazcaiva vaidyakAditathA dInAmA)layam // 118 // Ize vASa jayante vA prAmarakSita]kAlayam [ca] / mahendra vA'tha satye vA kIrNakArAlayaM bhavet / / 116 / / mRze vA cAntarikSa vA prA(cA)hUyakrama(karma)haryakam / evaM prathamAvaraNe dvitIyAvaraNamucyate // 120 // tenopajIvinA vAsazreNito(ta uttaravIthike / traiva nAnAhaya syAtkukhAlAlayameva ca / / 121 // matsyopajIvinAM vAsa(saM) mAMsavyApArikAdInAM ca / pazcime vA''layaMzreNiH kirAtAnA tu dakSiNe // 122 // mAgneye vAyave vA'pi rajakasyAkhayaM bhavet / dakSiNa pUrvadeze vA nRttakArAjyaM bhavet / / 123 // uttare vA nairzate vA'pi sUti(ci)kArAlayaM bhavet / evaM dvitIyAvaraye tRtIyAvaraNo(Namu)cyate // 124 // 236 240 244 248
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 prAmalakSaNam dakSiNe karmakArasya tatra zreNyAlayaM bhavet / uttare cAgnideze vA peTikArAlaya bhavet // 125 / ' pazcime pUrvake vA'pi zastrakarmakarAlayam / uttare dharmakArasya tacchRNyAlayameva vA // 126 // anyathA(dA)varaNA:(yam) sarvamanya[t] karmopajIvinAm / evaM narAkhvayaM proktaM devAnAmadhunocyate // 127 // prAryAdiSu caturditu prAmasyApi caturdizi / evaM yatheSTadigdeze viSNudhiSNyaM prakalpayet // 128 // 256 prathavA bahiraGge tu ceSTadigviSNu(SNo)rAlayam / indrAdiSu caturditu viSNusthAnaM tu rAkSase // 126 // pUrvake zrIdharaM proktaM dakSiNe vAmanaM tathA / pazcime vAsudevaM vA cAdiviSNuM janArdanam // 130 // 260 uttare kezavaM proktaM nArAyaNamathApi vA / antaH prAguttare deze viSNumUrti (rti) yatheSTakam // 131 // pitRdevezakoNe vA ya(ta)thA nRsiMhAlayaM bhavet / agnikoNe ya(ta)thA rAma gopAlAlayameva vA // 132 // mitre ca tritalaM kuryAtsthAnakaM caadibhuumike| dvitIyaM(ye) cAsanaM proktaM tRtIye zayanaM bhavet // 133 / / prayavA sthAnakaM cordhvaM zayanaM mUlakasthale / . iSTadigviSNuhArNA dvAraM kuryAdvicakSaNaH // 134 // 268 prAmasyAbhimukhaM viSNuM narasiMha parADukham / lakSmI nRsiMhazcaivA'pi prAmasyAbhimukho bhavet // 135 // rudra rudrajaye vA'pi i(tvi)ndrazcandrajayeSu ca / prApavatsyA(tsA)pavatsyazca sAvindra(tra)zcA(ca) saandrk(svitrke)|| 136 // 272 Ize vA'tha jayante vA parjanyasya pade'pi vaa| evamIzAlayaM kuryAdrAmasya tu parAmukham // 137 // pUrvake pazcime vA'pi tatraivAbhimukhaM bhavet / anya[tsakavarUpANAM harmyadvAra yatheSTataH // 138 // .276 264
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 mAnasAre karNe vA'pi dauvAri [ke] subrahmaNyAlayaM bhavet / athavA jinAlayaM syAtsugatAlayameva ca // 136 // caturditu viditvA (va) pi madhye vainAyakAlayam / gandharva () bhRGgarAje vA bhArgakArAlayaM bhavet // 140 // mukhye vA'tha ca bhallATe sA ( sa ) rastyAlayaM bhavet / zraditA vA mRge [vApi ] lakSmIbhavanakaM smRtam // 141 // tatraiva bhuvanAdevIharmyamevaM prakalpayet / yArasya bahiraGge rakSArtha bhairavAlayam // 142 // rAcase puSpadante vA durgAyAzcApi cAlayam / tadvAmasya bahiH saumye kAli (lI ) kASThaM prakalpayet // 143 // prAmAtkrozAvasAnaM syAtpUrve vA cottare'pi vA / tatra caNDAlAvAsaH syAzcottare ca zmazAnakam // 144 // grAmasya cAntare bAhye pretabhUtAMzadaNDakam / grAmasya paritA bAhye rakSArtha va prasaMyutam // 145 // tadbahiH parikhAyuktaM pariteo vapravedikaiH caturdittu catuSkoNe mahAdvAraM prakalpayet // 146 // vRttaM vA caturazraM vA vAstukhAkRtivapnayuk / pUrvadvAramathaizAne cAgnidvAraM tu dakSiNe // 147 // piturdvAraM tu tatpratyagvAyodvIraM tathottaram / pUrva pazcimayordvatat (taMtra) sUtraM tu yojayet // 148 // dakSiNottarayadva tatra deze vizeSataH / dakSiNettarakaM sUtraM vinyasecchilpivittamaH // 146 // tasya sUtrAntatatpUrve hastaM taddAra (raM) madhyame / evaM dayitA dvAraM taddhi vA ( dvA) rau tatheoktavat // 150 // uttare dvAra (raM) tatsUtrAtpratyaghastAvasAnakam / caturdikSu catudvAraM yuktaM vA neSyate budhaiH // 151 // pUrve pazcimake vA'pi dvArametat (mekaM ) dvayora (yama) pi / parita caturazrAmAdvAraM kuryAttu sarvadA / / 152 / / [cadhyAyaH 280 284 288 292 296 300 304
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmalakSaNam 308 312 316 etatsarva mahAdvAramupadvAramihocyate / nAge vA'pi mRge vA'[pya]thAditizcAtA cau)dito'pi vA // 153 / / parjanye vA'ntarikSa vA pUpe(pUSNi) vA vithate vA / gandharve bhRGgarAje vA sugrove vA'sure,thavA // 154 / / yatheSTamevamupadvAraM kuryaattlkssnnoktvtryaaduktlkssmvt)| mukhyake vA'tha bhallATe mRge codito'thavA // 155 / / jayante vA mahendre vA satyake vA['tha] mRze'thavA / evamevaM jaladvAraM kuryAttatra vicakSaNaH // 156 / / brahmaNe vA'nideze vA mitre vA maNDapaM bhavet / bhUdhare cAsure vA'pi sabhAsthAnaM prakalpayet // 157 // nandyAvartamiti proktaM tantravidbhiH purAtanaiH / padmAkhyaM(khya)vAstuvinyAsalakSaNaM vakSyate'dhunA / / 158 // dIrgha(dairghya )mAyasamaM kRtvA vAhya va suvRttakam / caturaSTAzrakaM vA'pi SaDayaM vA vidhIyate // 156 // caNDitaM sthaNDilaM vA'pi yatheSTaM pada(daM) vinyaset / zUlaSalAti(dhi )rAjye ca narAlaMya prakArayet // 160 / / tahe(tattahe)ze sa[va]dA sthApyaM maNDapaM vA sabhA bhavet / bahiH(hizva) sarvarathyeSu( rathyAsu ) pakSarAvartakeSu(kAsa) ca // 161 // catuH(tuSa)paJca ca SaT sapta cASTakaM vA'tha vIthikA / madhye vIthiM vinA kuryAccaturdigdvArakalpanam / / 162 // evaM tu padmavinyAsaM zeSaM prAguktavannayet / svastikasyApi vinyAsalakSaNaM vakSyate'dhunA // 163 // yattadAyAmavistAre nyasetparamazAyikam / tatpaizAcapade caiva rathyA tatparitastathA // 164 // tasyAntaH svastikAkAraM vinyasecchilpi(lpa)vittamaH / prAkpratyak ca samAyAmaM vAstumadhye tu vIthikA // 165 // dakSiNottaramAyAma pUrvamadhye tu vIthikA / vIthIm etanyaM proktaM tanmadhye karkarIkRtam // 166 // 320 324 928 389
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ [pradhyAyaH 386 340 344 mAnasAre bdIcyAM dizi(mIze) paryantaM prAikhAyatavIthikA / prAgAdIzA(di cA) miparyantaM dakSiNAyatavIthikA // 167 / / dativAdinabhRtAntaM pazcimAyatavIthikA / pazcimAdvAyuparyantamuttarAyatavIthikA // 168 // etattu catu(tU rathyApAdAvRtA vIthikA ttH| evaM tu svastikavIthI lAGgalAkAravadbhavet // 16 // madhye vIthIdvayo[2] [ca] tasya mUladvayaM budhaiH / caturditu catuSkarNe caturditu caturmukham // 170 // pUrvoktaM madhyarathyAntaM catuSkarNAvasAnakam / indrAdIzAnaparyantaM madhyaM somAvasAnakam // 171 // tatta(.) yormadhyadeze tu prAkpratyak diggatAyatam / pAye(bo)ndrAnalayAmye[7] tatyormadhyadezake / / 172 // dakSiNottarayordIrghA vIthoretat prakalpayet / brAhmaNAM yAmyAzca(myAM ca ) naityAM vAruNAntaHpradezakam // 173 pUrvapazcimadIrghA(oH)ca vIthIre vaM tu kArayet / vAyuvAruNasometu[pu] brahmaNA ntaM pade tathA // 174 // ikSiNottararathyaM tattatsaMkhyA[ca] yatheSTakam / evaM vIthI dvipaJcA ) syAnmadhyarathye na patakam / / 175 / / tasya mUlAgyo[3]deze tudramAnaM prakArayet / bAjhavIthI dvipakSa(cA) syAttadvahizvAvRtaM budhaiH / / 176 // vAMzabhittirakSArtha paritaH parikhAnvitam / svastikAmaM caturditu dvAraM teSAM prakalpayet / / 177 // . evaM cASTamahAdvAra ditu dikSu dvayaM tataH / mRge caivAntarikSa vA bhRGgarAjamaze tathA // 178 // . zoSe vA'pi ca roge vA cAditiz( tau) codite'pi vA / evametadupadvAraM kuryAttatra vicakSaNaH // 17 // mahAdvAraM tu sarveSAM khAGgalAkArasannibham / kapATadvayasaMyuktaM dvAsaNAM tatpRthak pRthak // 180 // 348 352 356 360
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 364 368 372 grAmalakSaNam antarvapra(4) bahirbhittizceSTa digAtA cUlikA / yakSarudrAdikaiH sarvairnaTezcAdyabhayayantrakaiH [ntraiH] // 181 // sAlAntaM vedikoce tu yuddhArtha kalpayet sudhIH / nAnAjAtibhirAkIrNa svastikaM rAjayogyakam // 182 // evaM tu svastikaM proktaM sthAnIyAdiSu kArayet / caturdikSu vidikSveva madhye vA rAjavezmakam // 183 // * madhye brahmapadaM tyaktA prA(cA)ryAdA ca catuSpade / yatheSTaM rAjasadanaM sthAnIye sarvabhUmikam / / 184 // prAgate vAruNe vezma saMgrAme ca yame pade / vijaye saumyadeze ca tathe(thaive)ndrajaye'pi vA / / 185 // sthAnIye cAdhirAjasya mitre vAruNe(Na) eva ca / Agate svasvate cA(vivasvatya)pi saMgrAme cApi saumyake // 186 // vijaye cArkabhAge vA cendrasthAne gRhaM bhavet / sthAnIye'pi narendrasya vezma mitrapade'pi vA / / 187 // vivasvati pade vA'pi tathaivAryapade'pi vaa| prAgate tu narendrasya saMgrAme cendrarAjake / / 188 // vijaye rudrarAjazca( jayaM ca ) sadanaM kalpayetsudhIH / pArNyikAdibhUpAnAM sthAnIyAdicatuSTayaM / / 186 / / AryAdiSu caturdikSu naiva kuryAttu vizvataH / evameva prazastavyaM zilpi( lpa zAstroktavatkurU / / 160 // mitre ca vAruNe cApi vivasve( svadi )ndrmhendrke| evaM tu viSNudhiSNyaM syAtsthAnIyAdicatuSTaye / / 161 // indre cendrajaye vA'pi rudre rudrajaye'pi vaa|| prApavatsApavatsa(tsya)yorapi cai(yozcai)ze vA'pi jayantake / / 162 // evamIzAlayaM proktaM kuryAdevaM bahirmukham / bauddhaM vAyupade caiva nairRtye tu jinAlayam / / 163 // bhRGgarAje [tu] vitathe vA harmya kuryAttu nAgare (ge vaa)| caturdikSu bahiraM pArzve ca bhairavAla yam / / 164 // 376 380 384 388
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 mAnasAre caturditu vidivapi durgAGga (Gga) gaNapAlayam / sugrIvasya padaM caiva SaNmukhasyAlayaM bhavet // 165 // agniM (gnau) pUSapade vA'pi jvaradevAlayaM bhavet / prAditye tu padevA'pi bhAskarasyAlayaM bhavet // 166 // saumya vApi mukhye vA bhuvanezAlayaM bhavet / tattatpade [ca] madhye tu viSNurudrAlayaM bhavet // 167 // patAni sthAnAni (sthAnAnyetAni ) paritA narANAM sadanaM bhavet / antarbIthI caikapakSaM(kSA) bAhyavIthI dvipakSakam (kA) / / 168 // evamAlayavAstu syAdvAhye pacAbhirakSaNAt / evamantargatAndevAn bahiraGge yathecchayA / / 166 // zuddhA caiva pratiSThA celliGgapAzupataM tathA / tiSThe (Tha) tu coktavatsthApanaM bhavet // 200 // anyeSAM sarvaliGgAnAM nagarANAM bahiraGgataH ( rbhavet ) / vaikhAnasa pratiSThA cedantasthApanamiSyate / / 201 / / viSNudevairi (vasyaM)ti preoktaM pAJcarAtraM (tro) baddirbhavet / durgA gaNapatiM caiva bauddhaM jainaM (na)gatAlayam / / 282 / / anyeSAM SaNmukhAdInAM sthApayannagarAdvahiH / tattadevAlayaM vA'pi kuryAdoSo na vidyate / / 203 / / sarveSu nagareSu saMsthApanamiSyate / nagarasya bahizvodakpUrve vA'pyatidUrataH / / 204 / / cAmuNDAyaM [ca] kuryAduttarAbhimukhaM tathA / tasya(tasmAd) devAlayAtpUrvaM caNDAla kuTikAnvitam // 205 // pUrve cottaradeze'tha pazcime vA'tha nairRte / nagarAt bahirdeze tatsenA lokanArthakam // 206 // uttuGgavedikAcA (ko) [[pa] coktavanmaNDapaM bhavet / zeSaM prAguktavatkuryAdyuktyA ca zilpi (lpa) vittamaH / / 207 / / prastarasya tu vinyAsalakSaNaM vakSyate'dhunA / zrAyataM vA samaM vA'pi prastarasyAkRtistathA / / 208 // [ zradhyAyaH 392 396 400 404 408 412 416
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 420 424 428 prAmalakSaNam nRpANAM vA'tha vaizyAnAM yogyamuktaM purAtanaiH / nandanandapadaM vA'pi caNDitaM sthaNDilaM tu vA / / 206 // tadyatheSTapadaM zilpi(lpI) grAme ca parikalpayet / paizAce thapade caiva mahArathyA dvipakSayuk // 210 // etattu paritaH kuryAttasyAntaH pravi[di]STake / pecakaM vA'tha pITaM vA rathyAyuktaM tu vinyaset / / 211 // athavA tanmahApIThe tatra saMyuktavIthikA / pUrvapazcimamAyAmaM dakSiNottaradIrghakam / / 212 / / tanmadhye vaikavIthI syAtpaizAcAkhye pade budhaH / kRtvA pIThapade caika(kA) madhye vIthIM na kArayaMt / / 213 // pUrvavadikSu cAyAma dvidvirathyAM prakalpayet / mahApIThapade rathyA dikSu dikSu trayaM(yI) tathA // 214 // teSAmeva mahArathyAstasmin vistAramucyate / SaTsaptASTakadaNDaM vA nandanATakarudrakam // 215 / / etatsarva (prayaM sarvaH) mahAvIthIvistAraH parikIrtitaH / yatpade tatpadaM jJAtvA tattatpratyeka(ka) tatpade / / 216 // purAkRtaM padaM nyasya rathyAntaM parikalpayet / tatpaizAcapade deze vAvRtA vIthikA bhavet // 217 // rudrathyAntaH pradeze tu prAgudagAyate tathA / tripancasaptarathyA vA pra(cA)STamaM ca va(ba)ndhaM bhavet / / 218 // ekadvitricaturvA'pi tiryamArga tathaiva ca / catuSkoSThaM tu yuktaM ceJcatuSkaM caikASTasandhibhiH / / 216 // navakoSTakayuktaM ceJcatuSkaM ca catuSTayam / sandhyA(dvira)STakasamAyuktaM sandhibhibhada(tridvAviMzai)zairyutam // 220 / catuSkaM navakaM kuryAdevamantaHpradezake / tattatprakoSTha ke pratyak pratyaggrAmAkRtistathA // 221 // prAguktavatpradeze tu devatAsthApanaM budhaiH / maNDapAdi ca bhUpAnAM vezma kuryAttu pUrvavat // 222 // 482 436 440 444
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bh 48 mAnasAre sAmAntare deze vaizya saMghaistadAlayam / tattatpaizAcakapade sarva (rva) kAryopajIvinAm || 223 / / mahArathyAyatAH sarve (rva:) krayasya vikrayasya ca / tatraiva[ca] dvaya(dvi)pataM syAnmahArA6 (ja) vAsaM yutam // 224 // bAhye prAkArasaMyuktaM paritaH parikhAnvitam / mahArathyAvazAtteSAM mahAdvAraM prakalpayet / / 225 // caturbhistu (catura)STakaM vA'pi dvAdazadvArameva ca / zeSaM tu pUrvavatkuryAtprastareta (raM) tantravittamaH // 226 // prAmakArmukavinyAsalattaNaM vakSyate'dhunA / vistArasamamA yAmamAyAdhikamathA'pi vA / / 227 // patanaM vA [s] kheTakaM vA kharvaTaM vA prakalpayet / pattanaM vaizyasaMgha syAcchUdra saMghaM tu kheTakam || 228 / / pra (pRthuleomaM (le| mnaz) ca saMghaM syAtkharvaTaM tatprakIrtitam / nadItIre'bdhitIre vA kArmukaM ca ( cApi ) vinyaset // 226 // rathyAdyaizcaikasandhiH syAtpazcimAntargatasta ( taragaM ta ) thA / dati pUrvake rathyAmuttare pUrvake'pica // 230 // dakSiNe pazcime vA'pi rathyA kSetravazAdudhaH / tayorvIdhi ( thyoH) bAhye tu kArmukAkAravatpRthak / 231 / / ekadvitricatuSpathvavIthire ( thI me ) vaM prakalpayet / rathyA sarvA dvipakSaM ( cA ) syAttiryaGgArga yathecchayA || 232 / / caturditu pRthak prAjJazcoktavatpada ( daM) vinyaset / prAmAkAravazAtsarva kArayecchAstravittamaH || 233 // sthApayedIzvarAdyaiH (dIMzca) devai : ( vAn ) prAguktadezata: / yatheSTadvAra saMyuktaM vaprayuktayA ( ktaM ) vinA'thavA / / 234 / / yattu rathyAdvayor( dvaya )madhye viSNusthAnaM prakalpayet / etadvAmasya sandhizcettaddeze zaGkarAlayam / / 235 / / rathyAvirahitasthAne viSNorvA'pi zivAlayam / viSNu (pyo ) rnirIcaNaM vAstuvA ( dvA )rAtparA Dukhe zubham || 236 / / [cadhyAyaH 448 452 456 460 464 468 472
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9] prAmalakSaNam evaM tu kArmukaM proktaM zeSaM prAguktavadbhavet / caturmukhaM grAma (khasya) vinyAsalakSaNaM vakSyate'dhunA // 237 // caturazrasamAkAra mAyAmaM vA prakalpayet / prAkAraM caturazraM vA prAkpratyaggatAyatam // 238 // paritastu mahAvIthirvIthireSA dvipattayuk / antazcatuSpadaM madhye vIthikA caturdizi // 236 // taccaturvIthikAmau ca caturdvAraM prakalpayet / ekatastu mahAdvAramupadvAraM tu pUrvavat // 240 // tattaccatuH kSudravIthiM saMkalpya ca yatheSTakam | paritastu mahArathye cAlayaM sarvajAti (tI) nAm || 241 // antazca zUdrasaMghaH syAdAlayaM parikalpayet / prathavA viprasaMghazcetpadmameva prakalpayet // 242 // zrathavA vaizyasaMghazcetkolakotma ( kaMta ) mudIritam / kecicatuSpade sarve dvijAnAmAlayaM bhavet // 243 // Agneye viprasaMghazcennairRte nRpasaMkulam / vAyavye vaizya saMghazcetsa ce ( tU zUdraH syA) dIzadi (de ) zake / / 244 / / satpaizAcapade caiva sarvakarmopajIvinAm / viSNurudrAdidevAnAM gRhaM kuryAtpuroktavat // 245 // uktAnuktaM tu sarveSAM kuryAtprAguktavadbhavet / evaM caturmukhaM proktaM prAmaM teSAM (meSu ca ) purAtanaiH // 246 // rathyAvirahitasthAne kuryAccAktaM narAlayam / rathye narAlayaz (yaM ) cetsarvasaMpadvinAzanam // 247 // tasmAtpariharecchilpI nagara prAmAdi (ma) vAstuke | atha paurANike prAme saMdigdhe vAstu nirNayet // 248 // rakSitA grAmavinyAsaM (saH) zAstre yuktaM vizeSataH / purAtaneSu prAmeSu devatA cautsavArthakam // 246 // nirvAstu yatra tatra syAdvAstu nirNaya miSyate / paurANyAM( ye ) devatAharmya sarvathA'pi na kArayet // 250 // 7 46 476 480 484 488 492 496 500
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ aidhyAyaH 504 508 512 mAnasAre tasmAttadanusAreNa kuryAttadvAstunirNayam / prAmapradakSiNakAle cASTadikpAlake pade // 251 // samyak pradakSiNaM kuryAsu(gha)rAdisurezvaraiH / mArgAbhAve'thavA vAstudikpAlAnAM pradezake // 252 // dikpAlAnAM baliM samyak kuryAdbrahma (mAdi)kadezake / saMprApya darzanaM kRtvA tataH pazcAnnivartayet // 253 / / yatra pradakSiNaM hInaM tatra doSo na vidyate / na balisthAna(ne) rathye ca kuryAdvAstupradakSiNam // 254 // prajJAnAtpravaNaM kuryAtsarvadeoSa(paM)samudbhavam (veta) / prAmeSvapi ca sarveSu e(cai)vamuktaM purAtanaiH // 255 // yatra rathyApramUle vA madhye vA cAntarAlake / uktasthAne'thavA kuryAdatha devAlayaM tathA // 256 // pakSAntare'thavA kuryAttasyAvRtta(a )narAlayam / prajJAnAtpUrvahAdIna tyaktA(jec) cetkartanAzanam / / 257 // tasmAtpaurANika devasadanaM yuktaM [tu] kArayet / rathyA sarve(vA) yathApArzve ()trakAyAkRtirbhavet // 258 // gRhANAM dakSiNAvartavezanadvArakalpanam / / prAme prastutAnAM ca(cApi) gRhe dvAraM vizeSataH // 256 / / vIthipArzve gRhAyAme nandabhAgavibhAjite / antasthitirbahiH pArzve dakSiNe paJcabhAgikam // 260 // vAme caturguNAMzaH syAccheSaM tu dvArakalpanam / prathavA madhyasUtrasya vAme dvAraM prakalpayet // 261 // purANena purANe vA kuryAttatra vicakSaNaH / daNDakAdiSu sarveSu vAstuvinyAsayojanam // 262 // pUrve cottare dittu [vA] vRddhiH syAtsampadAspadam / dakSiNa pazcime ditu prAmAnnyUna zubhAvaham // 263 / / parivastu pravRddhiH syAtpUrvamAnaM na hInakam / dezakAlAvinirdeze paurANyamiti kathyate / / 264 // 516 520 524 528
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAmalakSaNam vIthInAM pArzvayordeze vIthikAdyairalaGkRtam / ekAcarkatalaM sthalaM syAtkArayettadyathecchayA // 265 / / ninonnataM tu tatsarva harmyamevaM samonnatam / prabhUtAlayasarveSAM cAdhikonatameva ca // 266 // kSINajAtyAlayaM sarva caikabhImAvasAnakam / evaM tu coktavatkuryAtsarvasampatkaraM zubham // 267 // kanyakAdidhanaratnasaMgraha zAlibhUmigRhadAsi(sI)vAhanam / zilpinAM ca gurave nivedayetka(rtA) bhaktivaradahastatAvabhRt // 268 // lAbhAtkuryAduktasamAna(naM) hInaM kartA yAvadbhumicandraM patetsa / tasmAtkartA coktasaMmAnajAlaM sarvairya kAmyasiddhiH labhye(bhe)ta // 266 // 636 iti mAnasAre vAstuzAstre grAmalakSaNavidhAnaM nAma nvmo'dhyaayH|
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 mAnasAre [adhyAyaH nagaravidhAnam bhUpatInAM gha(cApi) sarveSAmastragrAhyAdaya:(di)kramAt / vakSye saMkSipya tantrebhyo nagarasya tu lakSaNam // 1 // zatadaNDaM samArabhya zatadaNDavivardhanAt / zatatrayAvasAnaM syAzitadaNDaM sa(NDa)mArabhet // 2 // catuHzatakadaNDAntaM zatatraya(yaM) samArabhet / paJcA(ca)zatAvasAnaM syAtkanyasAduttamAntakam // 3 // sahasra(laM) dvizatAdhikyaM daNDAntaM parikalpitam / ekaviMzadvizAlaM syAtpratyekaM trividhaM bhavet // 4 // atramAhyAkhyabhUpasya nagarasya vizAlakam (ltaa)| daNDa catuHzatA(zatamA)rabhya zatapaJcasa(ca)mArabhet // 5 // SaTzataM daNDamArabhya zatadaNDavivardhanAt / sahasra(saM) dvizatAdhikyaM daNDAnta pUrvavadbhavet // 6 // evaM nagaravistAraM prAhArakasya bhUpateH / saptASTanavazatAthaiH zatadaNDavivardhanAt // 7 // sahasratrayadaNDAnta pUrvavadvistRtaM bhavet / paTTabhAgbhUpatezcaivamaSTASTakonasaMkhyayA // 8 // sahasraM ca zatAdhikyaM sahasra(sra) dvizatAdhikam / sahana() trizatAdhikyaM zatadaNDavivardhanAt // 6 // sahasratrizataM nandaM zata(ndasapta)daNDAvasAnakam / pUrvavatproktavistArai vistAraM maNDalezake // 10 // catuHsahasrASTazatadaNDAntaM pUrvavatsudhIH / etatpaTTadharo(ra)yogya(gya)nagarasya vizAlatA // 11 // kyA paJcazatAdhikyaM daNDaM paJcasahasrakam / daNDAntaM pUrvavadvRddhavA pArNI(f)kasya ca nagare // 12 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ ro nagaravidhAnam SaTzataM SaTsahasraM ca daNDAntaM pUrvavadbhavet / narendrasyApi nagaraM tricatuSTayasya saMkhyayA // 13 // SaTsahasraM navazataM daNDAnta pUrvavadbhavet / mahArAjasya nagaramevaM proktaM tu pUrvavat // 14 // zatadvayasamAyuktaM daNDAntaM saptasahasra[ka]m / cakravartestu nagaraM(ra) vizAlaM pUrvavadbhavet // 15 // athavA'yutadaNDAntaM mahatI nagarI bhavet / vistArArdhAdhikaM vA'tha pAdU(do) nadviguNaM tu vA // 16 // dviguNAntaM tadAyAma nagarasya tu vistRtam / athavA daNDamAnena daNDadaNDavivardhanAt // 17 // tadvistArasamAdhikyamAyAma pravidhIyate / kheTakakhavaTakAdInAM(di)mAnaM prAmoktabadbhavet // 18 // sarveSAM nagarAdInAM bhedaM (do)lakSaNamucyate / nagaraM rAjadhAnIyaM kevalaM nagaraM tathA // 16 // puraM ca nagarI caiva kheTa(Ta) kharvaTameva ca / kubjakaM pattanaM caiva ziviraM vAhinImukham // 20 // sthAnIyaM droNakaM caiva saMviddhaM kolakaM tataH / nigamaM skandhAvAraM ca durga cASTavidhaM bhavet // 21 // nagarAdIni(di) saMgrAma [ca] proktadurga ca sattamam / rASTramadhye nadItIre bahupuNyajanAvRtam // 22 // madhye rAjayutaM caiva nagaraM kRtamiSyate / tatrAgate nagaryantaM yadi viSNvAlayaM bhavet // 23 // rAjadhAnIti tannAma vidvadbhirvakSyate sadA / / caturdikSu catura gopuraizca samanvitam // 24 // rakSAgRhaiH samAkIrNa vissvksenaalyaanvitm| vaNigbhizca samAkIrNamApaNaizca samAvRtam / / 25 // antarbahirjanaiH pUrNA(Na) nAnAdevAlayairapi / kevalaM nagaraM proktaM yadeta(tat) tantrapAragaiH / / 26 / /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre kAnanodhAnasaMyuktaM nAnAjanagRhAnvitam / krayavikrayavidbhizca vaizyaravezasaMmi(saMyu)tam // 27 // devasaptasamAyuktaM purametatprakathyate / prasyAnte rAjanilaya nagarIvi tami(di)jyate // 28 // nadIparvata t]prAnte [ca] zUdrAlayasamanvitam / mahAprAvRtasaMyuktaM kheTamuktaM purAtanaiH / / 26 // paritaH parvatairyuktaM nAnAjAtigRhairvRtam / sarvapracArasaMyuktametatkhavaTamIritam // 30 // kheTakhavaTayormadhye sarvamadhyA(yA)layAnvitam / vaprAbhAvasvate (tve tu) tattu kubjakamudAhRtam // 31 // prabdhitIrapradeze tu nAnAjAtigRhairvRtam / vaNigjAtibhirAkIrNa krayavikrayapUritam // 32 // raurvIpAntarairnityaiH(rAnItaiH) kSomaiH karpUrakAdibhiH / etatpattanamAkhyAtaM vaprAyatasamanvitam // 33 // anyabhUpAlabhUmyante yuddhArambhakriyAnvitam / senAnAmayutAnAM ca pRtanAbhiH samanvitam // 34 // tadetacchiviraM proktaM tantravidbhiH purAtanaiH / nAnAjanaizca saMpUrNa bhUpaharyeNa saMyutam // 35 // bahurakSasamopetametatsenAmukhaM bhavet / nadIpArthAdrisaMyuktaM bhUpAlAlayasami(saMyu)tama / / 36 // bahurakSasamAyuktaM nityaM sannRpasaMyutam / sthAnIyaM sarvavidvadbhiH proktaM bahusukhAvam / / 37 // samudrA(dra)taTinIyuktaM taTinyA dakSiNottare / vathigbhiH saha nAnAbhirjanayuktaM janAspadam // 38 // nagarasya pratitaTe grAhakaizca samAvRtam / krayavikrayasaMyuktaM droNAntaramudAhRtam // 36 // mahAprAmasamIpe tu tullakagrAmasaMyutam / tagAmottaranAvAdama(tanagaraM syAdAzrayAda)prahAropajIvinAm / / 40 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagaravidhAnam tasmAttu tatra vidvadbhiH saMviddhaM tadudIritam / mahArASTra(ja)sya madhye tu gRhaM tatkolakAtmakam // 41 // dvijAticaturvaNairvarNAntarajanairvRtam / bahukarmakarairyuktaM nigamaM tadudAhRtam // 42 // nadyAdikAnanopetaM bahutIrajanAlayam / rAjamandirasaMyuktaM skandhAvAramudAhRtam // 43 // pArzve cAnyadvijAtInAM gRhaM tazcariko(kamoditaH(ktam) / zatrabhUpAlahityartha nRparakSaNadurgakam // 44 // vakSye yathAkramaM sarvA[na]ni durgANi durgakam (kNc)| giridurga vanadurga salilaM paGkadurgakam // 45 // rabA(tha)durga devadurga mizradurga tathaiva ca / parvatAvRta[tan]madhye(ca) parvatasya samIpake // 46 // parvatAprapradeze tu giridurgamiti tridhA / talaparjanyAntaro(ra)yuktaM gaganaM ca pravezanam // 47 / / etattu vanadurga syAjaladurgamihocyate / samudrazca nadIbhizca saMvRtaM jaladurgakam // 48 // parvata(ta)kandarairyuktaM duSpravezaM ca zatrubhiH / durga tu kRtvA nRpatistiSThattatpaGkadurgakam // 46 // vanAbhAve jalAbhAve sarvazUnyAdidUSakam / coraizca saDulasthAnaM ni[ra]prAmaM rathadurgakam // 50 // brhmraakssstaal(l)bhuutpretaadibhairvaiH(vaa.)| zilAvarSa pravarSantIrA(ntyA)lokya vezanirgame // 51 // mantratantrAdisAmathryaiH kRtAntaM devadurgakam / bhanekaparvatopetaM nAnAvanasamizrakam / / 52 / / tatrAsthitaM tu tadarga mitradurgamiti smRtam / sarveSAmapi durgANAM vapraizca paricai(khAbhi)vRtam // 53 / / pravezanirgamasthAne dvArairapi samanvitam / iSTakAdikRtaM vapraM hastadvAdazakocchitam // 54 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ aidhyAyaH mAnasAre vadabhittimUle tu saMghAraiH saha vistRtam / nagarAyAM tu sarveSAM vakSye vinyAsalakSaNam // 55 // prAk pratyaggatamAyAma dakSiNottarasamanvi(saMyu)tam / ekarathyA samArabhya e(ce) kaika(ka)vIthivardhanAta // 56 / / vIthidvAdazaparyantaM yugmAyugmaM prakalpayet / pramyA(nyo')nyAnuktavinyAsaM prAme pUrvoktavatkuru / / 57 // vastuvAniya vAstuvinyAsamiti) jJAtvohApohena yojayat / evaM tu nagaraM prokta zilpinAM(nA) kArayetkramAt // 58 // 112 116 iti mAnasAre vAstuzAstre nagaravidhAnaM nAma dshmo'dhyaayH|
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 11] bhUmisambavidhAnam bhUmilamba vidhAnam bhUmilambavidhiM vakSye zAstre saMkSepataH kramAt // 1 // caturazramAyatAcaM vartulamAyataM (laM ca tathaiva ) tat / aSTAzramAyataM(zraM SaDazraM) vA dvanazravRttaM tathaivAttaram // 2 // etadvinyAsabhedaM vA kSayavRddhividhAnakam / uktaM hi bhUmilambaM [tu] syAdekAnta (rka) bhUmikam // 3 // dvikaraM trikaraM cAdI dvidvikareNa vRddhiH krameNa / dazanava(zaikAdaza) hastAntaM syAtpaJcacaturvi (dhvadhA vistAra mekatale // 4 // eteSu kSudramAnaM madhyamaM pathyaSaDDha ( catuSpathvaha) stamArabhya / ekAdazA (dvAdazaikA) hastAntaM dvidvihastena vRddhiH kathitA // 5 // etattu pacavipulaM yugmAyugmena cottamaM vacaye / SaTsaptakaraM cAdI dvisaptapazvatrayakarAntaM ca / / 6 / / ete pathvadhA vipulaM zreSThAntamekatalaM kathitam / vizAladvayAttuGga sopAnAdistUpikAntaM syAt // 7 // eva kaniSThaharmye tantravidbhiH purAtanaiH kathitam / vizAle caturaMzaM [syAt ] triyaM (tryaM )zAdhikamutsedham // 8 // pUrvamadhyamaharmya caikabhUmikamidamuktaM [tu] / vizAlArdhAdhikamutsedhamutkRSTaharmyamekatale // 6 // athavA tatra maunyaM (caturaM ) ze tryaM (cAM)zAdhikamutkRSTamutsedham / kSudrotsedhasya mAne tu hInAdhikaM vAdhitaM (tatsamAdhikAyAmaM ) syAt // 10 // pazyadhAtsedhamutkRSTaM mAnAtpazvavidhaM nAma / zAntikaM pauSTikaM zreSThaM pArSNikaM (jayadaM) madhyamAne tu // 11 // 8 57 8 12 16 20
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ bh 58 mAnasAre hInaM tu yattadviguNaM cAdbhutaM kathitam / karA (samA) dhikodayaharmye sarvakAmikamudIritam // 12 // pathvaSaTkaramArabhya dvidvihastena vardhayet / tri (trayodazakarAntaM ca caturdazakarAntaM pazvadhA vipulam // 13 // dvitalaM harmya syAdetattudramAnamidamuditam / rasa muniramAdI vardhanAdvidvihastena // 14 // manupacyA (ca) dazahastAntaM pazvadhAvipulaM madhyamaM ceti / munivasukaramArabhya tithikara SoDazakarAlayaM (rAntaM ) syAt / / 15 / / dvitalaharmye mukhyairetatkathitam [purAtanaiH ] / pathvadhA vipulaM zAntikaM pauSTikAtmajam (kaM jayadam ) // 16 // pathyAtmikAdbhutaM sArvakAmikaM kramataH / utsedhaM paJcadhA vipulAtprAguktAMzenaiva kuryAt // 17 // vasunavakaramArabhya vardhayedddvidvihastena / SoDazasaptadazAntaM vistArametatpazvadhA kathitam // 18 // navadazakaramArabhya saptASTAdhikadazakarAntaM syAt / dvihastena vardhayetprAktaM paJcadhAvipulametat // 13 // dazame (zaikAdazaka ramAdI ca vardhanAdvidvihastena / etattu pazvadhAvipulaM tritale (la) harmye trividhAH kathitAH // 20 // kSudraM madhyamamutkRSTaM kramatastuGgaM pUrvavatkuryAt / navarudratrayodazatithi saptadazapazvadhA vipulam // 21 // kSudraM catustalamuktaM dviguNaM trividhaM vipulAt / dazara vimanuhastaM SoDazamaSTAdaza[zArdhaM ] hastaM tat // 22 // paJcadhAvipulaM hastayugme yugatalaM pUrvavadutsedham / ekAdazaravihastaM trayodazamanutithi hastam // 23 // pADasaptadazahastaM cASTAdazaikonaviMzatizca / yugmAyugmahastena paJcadhA vipulaM madhyamaM ceti // 24 // [pradhyAyaH 24 28 32 36 40 44
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1] bhUmi lambavidhAnam rASTikamutsedhamuditaM vipulAdevaM catusvale proktam / arkatrayodazahastaM manutithiSoDazahastaM ca // 25 // saptadazASTAdazataH navapatirvizatyekaviMzazca / dvAviMzastrayoviMzazcaturvizatpazvaSaDviMzahastaM ca // 26 // evaM tu paJcadhAvipulaM catustale ceotkRSTa (STe) zAntikotsedham / ekAdazakara mAdAvekahastena vardhayeyuktA // 27 // SaDA (pazcA) dhikaM tu pazvA (viM ) zaddhastAntaM pazvadhA vipulam / evaM kSudrapabhvatalotsedhaM jayAntikaM (yadaM) tritala (ya) m // 28 // dvAdazakaramArabhya hastaikena pUrvavadvRdhyAt / eka (pratha) SaSTi (T) karasaMyuktaM zata ( viMza) hastAntaM pazvadhA vipulam // 26 // evaM madhyamaM pazvatale pauSTikamutsedhamidamuditam / saikArkakaramAdAve [ke ]kasaptati ( dvAviMzata (vi) hastaM ca // 30 // etaddharmya vistAramutkRSTaM (Ta) pAtale kathitam / idaM zAntikamudayamathavA pauSTikamutsedhamiti // 31 // manuhastaM tvekavRddhenaikAzI (nASTAviMza ) ti [zata ] hastAntamevat / SaDbhUmiharmya ke kSudraM vipulaM tatpazvadhA kathitam / / 32 / utsedhaM sarvakAmyo (mikamuktamathavA dviguNamuditam / pacyA (ca) dazakaramAdA caikakaM hastamAdhikyam // 33 // caturviMzatihastAntaM vipulaM paJcakamiti kathitam / samabhavanajaya (SaDbhUmika) mudita (tsedhaM) muditaM (madhyamaM) jayatA (da) muditam // 34 // SoDazakaramArabhya caikaikaM hastamAdhikyam / paJcaviMzatiparyantaM hastaM pazvadhA vipulamiti // 35 // SaTtalamathami (the) damuditaM ceoktavaddharmya zAntikotsedham / athavA pauSTimutsedhaM proktaM [kuryAt ] zilpavidvadbhiH // 36 // saptadazakaramAdau SaDviMzazcAntaM pUrvavaddhyAt / aSTAdazakaramAdau pUrvavadvRdhyAt tri[r]navahastAnvam // 37 // 56 48 52 56 60 64 68 72
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ To mAnasAre ekonaviMzaddhastAdau cATaviMzaddhastaparyantam / etattu pathyavipulaM tudraM madhyamamutkRSTaM saptatale // 38 // zAntikaM pauSTikaM jayadaM cAdbhutamuttuGgaM sArvakAmikam / teSAM cottamamAdInAM pratyekaM vipulavazAtkramataH // 36 // navaviMzatkaramAdau trayastriMzatkaraparyantam / triMzatihastaM cAdau catustriMzati hastaparyantam // 40 // ekatriMzatihastAdau paJcatriMzatihastaparyantam / pazca paJca vipulaM kanIyasAdi trividhamutsedham ( muditam ) // 41 // etadaSTavalamuditaM ceodayaM zAntikAdi pUrvavat saMyuktam / dvAtriMzatkaramArabhya SaTtriMzatkarAntakam [ca] // 42 // pUrvavadvRdhyA trayastriMzatkaramArabhya saptatriMzakaraparyantam / catustrizaddhastAdau cASTatriMzAntaM caikakarairvRdhyAt // 43 // navatale tripabhvavidhaM vai (vi) pulaM kanyasAdizreSThaM pravakSyate / pUrvavatuMGgamuditaM zAntikAdizarabhedametat // 44 // trayatriMzatkara mAdau catvAriMzadvayAdhikam / catustriMzati hastAdi (do) tricatvAriMzaddhastaparyantam // 45 // pabhcatriMzaddhastAdau catuzcatvAriMzaddhastaparyantam / evaM dazatalaharmya pathyA (ca) dazavipulaM proktam // 46 // zAntikAdyuktaM kramataH kanyasAduttamAntaM kathitam / catukhiMzaddhastAdau tricatvAriMzaddhastaparyantam // 47 // pazcatriMzatkaramArabhya catuzcatvAriMzatkaraparyantam / SaTtriMzatkaravipulAtpazvacatvAriMzaddhastaparyantam // 48 // ekAdazatala (la) harmye kSudrAdipaJcadazavipulaM syAt / pUrvavatpazyadhAtsedhaM janmAdistUpikAntaM syAt // 46 // bhUtastiM (triMzaddhastAdi (dA) vedAdhikyaM (ka) catvAriMzaddhastAntam / SaTSaDDhastamArabhya paJcacatvAriMzaddhastaparyantam // 50 // [cadhyAyaH 76 80 84 88 9% 96
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124242 bhUmimbavidhAnam saptatriMzatihastAdi (do) paDhadhikASTApaJcahastAntam / paJcadazavipulaM proktaM kramAtpUrvavatpazvadhotsedham // 51 // draM madhyamamutkRSTaM ravitalametattantravitkuryAt / etajjJAtivazAtproktaM chandAdInAM zAntikotsedham // 52 // kramatatripAdamardhakaraM pAdaM cedaM saMkalpamAbhAsamidam / kSudramadhyamAdutkRSTaM kramAtpUrvavaddhasta saMkhyena (saMkhyayA) / / 53 / / evaM trividhamAnena harmya (ya) saMkalpya tantravidhijJaiH / uttuGgapUrvakAdi pUrvavatkramataH [ kathyate ] // 54 // dviguNapAdamAdhikyamathavArdhAdhikyamuttuGgam / zAntikA zaka (dizara) muttuGga (Gga) tripAdamAdhikyamucchrayaM vApi // 55 // pauSTikatuGgamAnaM vibhajedaSTabhAgamevaM syAt / tasmAtzamAdhikyaM dvityaMzAdadhikaM vAtha / / 56 / / eteSAM sarvamuttuGgaM jAtyAdiharmyamidamuditam / devatAlayAnAM nRpANAM zAlAgopure (e) vamuttuGgam // 57 // zAntikAdizarabhedaM vistRtAtsedhaM gaNyaM kramataH / etadviparItaM cetkartA(rtuH) ca maraNaM bhavati // 58 // tasmAddharmyatuGgAn [ na ] parihRtya zilpibhistantraiH / nRNAM zAlAnAM tu sarveSAM tadutsedham [ kathyate ] // 56 // gopurAyAM tu sarveSAM zirontaM [vA ] zikhAntakaM [ vApi ] / dvArazAkhAsamamuttuGgaM dvitIyaM cAntaM zikhAntaM vA // 60 // dvArazobha (bhA) samutsedhamanyottarAntaM vA zikhAntaM caiva / zAntikAtpauSTikAdetaM (vaM) vidhaM gopurAttuGgaM syAt // 61 // athavA harmyamAnena vizvagbhUmAnaM vakSyate kramataH / SaTpaJcahastamArabhya vRddhA dvitrihastena [ca] / / 62 / satricaturnavatyantaM kanyasAstriyaM tryaM mAnam / etadddvAdazabhUmyantaM janmAdipUrveha kAntaM (stUpikAntaM) syAt // 63 // 61 100 104 108 112 116 120 124
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 mAnasAre janmAdihastameveoktaM zAntikArthazake (dizara) bhedamuttuGgam / ekAdidvibhUmyantaM kalpagrAmasya harmyake bhavati / / 64 // ekAditribhUmyantaM prAhArakasya cAlayaM proktam / ekAdicatustatAntaM paTTabhAU ( bhAjaH ) cAlayamiti kathitam // 65 // trivalAdyaSTatalAntaM narendrasya cAtayaM proktam / tritalAdinavatalAntaM mahArAjasya bhavanamuditam / / 66 / / pathyatalAdyarkAnsaM cakravartiharmya syAt / ekAditritalAntaM yuvarAjasma cAlayaM proktam / / 67 / / sAmanvapramukhAnAM caikAditritalaparyantaM syAt / sudrabhUpasya sarveSAmekAditritalabhUmiparyantam // 68 // sthapatisthApakAnAM tu gabhastikAdikaM ( dInAM ) tu yUthakAnAM ca / dvijAtizarAyAM tu e(cai)kadvitritalaparyantam // 66 // maivajayinAM (prajAtInAM ) caiva zAlaikadvitritalaparyantam / gajAzvAdizAkhAnAM talamekaM kartavyaM proktam // 70 // devAnAmapi sarveSAM hamyaikAdyantaM bhUpatInAM caiva / anya[t]sarvajAtInAM navatalaM kuryAttadAlayai proktam // 71 // kSudrAlayametreAktaM kSudrAtkSudramAnasaMyuktam / kSudradevAlayaM sarva pUrvavajjAnAdikamidamuditam / / 72 / / maNDapaM navatalaM kuryAdbhavanamanya ( naM madhya ) raGgaM vAdhimaNDapAkAram / etattu bhUmisambaM purAyaiH sarvaistantravit (dbhiH) proktam // 73 // iti mAnasAre vAstuzAstre bhUminambavidhAnaM nAma pakAdazo'dhyAyaH / [adhyAyaH 128 132 136 140 144
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ garbhavinyAsavidhAnam garbhavinyAsavidhAnam devAnAmAlayAdInAM dvijAtInAM ca vakSyate / gRhaprAmAdi sarveSAM garbhavinyAsamucyate // 1 // nAnAdravyamusaMpUrNa garbha sarvazubhapradam / hInadravyamanaizvarya garbha tadazubhapradam // 2 // garbhanyAsaM tu tasmAttu nikSipetsamyaguktavat / garbhAvaTastha nimnaM syAdadhiSThAnasamonnatam / / 3 // iSTakarapi pASANezcaturanaM samaM bhavet / jalaM saMpUrya(sRtya) tanmUle tasyAntaM sarvamRt kSipet // 4 // madyadrimRttikA caivaM valmIkasya tu mRttikA / karkaTAvaTamRdbhizca sthalitalamiti sthita(tam) // 5 // samudratIramRdbhizca vRkSazRGgasya mRttikA / gokhurApramUva caivaM tu daza(sapta)mRttikA // 6 // saveM madhyadeze tu pInakaM taM (padmakanda) vinikSipet / indre cotpalakandaMtu yAmye kaumudakandakam // 7 // pazcime nyasya saugandhiM kAkolI(kalI) tu cottare / sasyopari vinyasedaSTadhAnyaM yathAkramam // 8 // zAlimIzAnake nyasya brohiM prAgdizi vinyaset / kodravaM cAmikoNe tu kaGga yAmye tu vinyaset // 6 // mudgaM nairmRtyakoNe tu mA pratyagvinikSipet / kula(lotthaM vAma(yu)koNe tu tilaM vinyasya cocare // 10 // sasya copari nikSipya majUSAntaM vinirmitam / / sanmAnaM caikabhUmAdidvAdazAcaM(nta) balAni(nA) vai // 11 // 20
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre hANA nadazAkuryAttattadAkArabadbhavet / tricaturmAtramArabhya dvidvagaGgukhavivardhanAt // 12 // pacaSaDaviMzamAtrAntaM dvAdazaM vipulaM bhavet / tadvistArasamaM vApi tadaSTAMzonameva ca / / 13 / / paJcAzona(zenona)mevaM vA garbhabhAjanamu(syo)cchayam / evaM caturvidha(raMzona) proktaM (syAd) daNDamAnena vakSyate // 14 // harmyapAdasya viSkambhasamaM maJjUSavistRtiH / badaSTAMzaikahInaM vA tatripAdaM prakalpayet // 15 // tujhaM prAguktavatkuryAdbhitti(ta)rAtimihocyate / ekadvitri(tra)yamevApi sarvamicivizAlakam // 16 // tadbhittibhAgamekaM vApi vidhAnaM taducchrayam / manjUSocchu (chya)caturbhAgaM tattadekA(kamA)sanaM bhavet // 10 // savayaM cAdhituGgaM tu syAdekAMzaM prastarAnvitam / trivargamaNDapAkAramadbhiHkhA(pakha)ntaM praviSTake // 18 // paJcaviMzatikoSThaM vA navakoSThe(nava)kameva ca / ekAMza koSThabhityucchU dhanaM prAguktavannayet // 16 // upapIThapade devAn koSTha(SThe) coktakramaM nyaset / pUrvAnhaM ca sadA jJAtvA kArayedadhivAsanam // 20 // gandhAkSataizca puSpaizca dhUpadIpena cArcayat / sakalIkaraNaM kuryAtpuNyAhaM vAcayattataH // 21 // sthiravAstuM tato gacchetprastare tu padaiH sh| (mantraH ) he vAstA tviha garbhasya vRddhiM kuru namAmyaham / / 22 / / brahmAdidevatAnAM ca pro(tvo)GkArAdinamo'ntakam / vacatvanAmamantreNa ma(cA)yedvAstudevatAH // 23 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12] garbhavinyAsavidhAnam. cAlayetpazcagavyaistu garbhamaJjUSikAM budhaH / sUtrairAveSTanaM kuryAttasya copari vinyaset // 24 // tadeva gandhajalaiH pUrNakumbhaM vinikSipet / paritastu caturvizatkalazAn jalapUritAn / / 25 / / nicipya sUtrairAveSTana vastraM pallavakUrcakaiH / malaGkRtya sthapati (zca) varaveSottarIyavAn / / 26 / / gandhapuSpaiH samabhyarcya bhuvanAdhipatiM japet / tasya [pra]dakSiNapArzve [tu] cAkSataiH sthaNDilaM nyasaMn || 27 / / brahmAdidevatAnAM ca sAmAnyaM hi baliM kSipet / tatprAci deze saumye tu juhuyAdvAstu homakam // 28 // pratyekaM paJcaviMzaistatsamidA (ghA)jyaM tilaM carum / brahmAryavivasvAMzca mitrabhUdhara devatAH // 26 // etebhyo nAma vistAramAdimantraM samuccaret / [ svAdhyAya vedaghoSaistu ] saha maGgasvaghoSaNaiH / / 30 / / pazcAttu syaNDilaM kuryAcchastazAlibhirakSataiH / prAdava (akSataM) nyasya maNDUkamathavA paramAsanam (zAyikam ) // 31 // darbha prastaraNaM kRtvA darbherAstIrya copari / sakalAkhyaM padaM kRtvA [darbhairAstIrya ] jalapuSpake budhaH // 32 // vyAhRtyanto yadA vahni homasthAnaM visarjayet / zAlibhistilakaM kRtvA pazcAdrAmasya cAttare || 33 // pItvA zuddhaM payeo'bdhestu ( rAtrau ) zayettatacchi (yota zi lpatantravit / sUtragrAhI takSakazca vardhakI dravyasaMyutam // 34 // tatrasthaM sthapatiM zreSThaM sevAM kuryAttu jAgrataH / svAdhyAyaM mantraghoSaizca brAhmaNaizca yutastataH / / 35 // pazcAtnAtvA tu vAcamya vizvata [tu] pravizayet / sakalIkaraNaM kRtvA sthapatirvara veSavAn / / 36 / 9 65 48 52 56 60 64 68 72
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 mAnasAre sumuhUrte sulagne ca taddravya bhAjanAntataH / nitipaya coktavatpazcAtsarvamaGgalaghoSaNaiH // 37 // svastiM vRSabhaM caiva lakSmIM darpaNameva ca / svarNena svastikaM (stiM ca) kuryAdvRSabhaM cAyasena tu // 38 // lakSmI tAmreNa kuryAttu darpAM rajatena tu / svastikaM cendrakoSThe tu catuH (tvAraM) vinyasya kramAt // 36 // jayante koSThake caiva jAti hiGgulya (laM) nikSipet / haritAlaM bhRze vAse vitathe ca manaHzilA (lAm ) // 40 // vinyasedbhRGgarAjasya koSThake mAtiM nikSipet / suprIvasya tu koSThe tu rAjAvantaM (ta) tu nicipet // 41 // zoSe gairikaM nyasya mukhyake cAsya ( (khanaM) nikSipet / pradite (tA) gandhakaM nyasya madhu (padma) rAgaM tu madhyame / / 42 // tatazcApya(rye) pravAlaM tu sAvindre (tre) puSparAgakam / vivasvate (ti) ca vaisU (du)rya vajramindrasya koSThake / / 43 / / mitrakasyendranIla syAttathA rudrasya koSThake / mahAnIlaM vinikSipya maratakaM ( karta) tu bhUdhare // 44 // muktA[ma]pavatsyavAseSu vinyasettu yathAkramam / viSNukAntAni (cakramIza) koSThe tu trizUlaM cendrakoSThake / / 45 / / zrIdevyA (vIma) prikoSThe tu zrayante (ntaM) niha (yama) koSThake / dUrvA nairRtya koSThe tu sRGga vAruNakoSThake / / 46 / / prapA (pa)mArga ca vAyavye caikapatrAmbujo (jamu) tare / vinyasecoSadhiM cASTau mRNAla ( mahendra ) mevaM kramAttataH // 47 // jayante (parjanye) candanaM kSipya cAntarice'guruM tathA / vithate (pUSNi tu) lipya karpUraM mRge (ze) zailaM vinikSipet // 48 // sugrIve ca ( dAvArike) lavaGgaM syAdroge layAyataM (elAlatA) cipet / mukhye (nAge) jAtiphalaM cipya u (co) dive kolakaM nyakhet // 46 // [ cadhyAyaH 76 80 84 88 92 96
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 100 104 108 garbhavinyAsavidhAnam kapAlaM ca trizUlaM ca khaTAGga khaNDameva (para) ca / vRSabhaM caiva sAmbaM(pinAka) ca hariNaM zAmeva ca // 50 // evaM pASTavidhaM rUpaM sau(sA)varNena prakalpayet / indrAdikoSTheSu kapAlAdi(di) nyasetkramAt // 51 // garbhabhAjanamAcchAdya vidhAnena tu niSphalam / tadbhAjanaM ca tAne[ga] pa(va)raveSa(po) guroH(ruNA) saha / / 52 / / vAstupradakSiNaM kuryAtsthApayetsthapatirbudhaH / ghaTAdi kalazaM caiva [teSAM] tajjalenAbhiSecayet / / 53 // khAdhyAyavedaghoSaizca sarvamaGgalaghoSaNaiH / bhAjanAntaM(janaM ta) samAntazca prA(cA)zailAdi vivakhataH / / 54 // dhyAtvAnantasya mUrti [tadUrdhvaM] dharAtalaM tu (sa)sAgaram / parvavASTamahAnAgaira(gama)STadipAlakaiH(kAn) kramAt // 55 // tatcasvanAmamantreNa pUjayeca vizeSataH / sRSTiM(maSTAra) vizvakarmANaM dhyAnaM kRtvA tu vArcayet // 56 // sRSTisthitilayAdhAraM bhuvanAdhipatiM manAk / gandhapuSpAdidhUpaizca naivedyAdibhirarcayet // 57 // sAradAru zilA(lA) vApi cendranI(kI)la prakalpayet / tricatuSpaJcamAnaM vA svastikaM tadvidhAyatam // 58 // caturanaM tu sanmUle vRttaM vAtha tadaprakam // 56 // evaM dvitryaGgulaM vApi lohajaiH(ja)pratimodayam / caturbhuja trinetraM ca jaTAmakuTabhUSitam // 6 // paradAbhayasaMyukta kRSNAparazudhAriNam / sthAnakaM cAsanaM vApi etat pratimaM bhavet // 11 // kolatArasamamadhya dviguNaM vA ga(pholakA bhavet / catura samaM kRtvA sAradArajakhA(NA cAramanA / / 62 / / 112 116 120
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre phalakA bhAjanAce tu tadUrva cendrakIlakam / tataH pratimasaMyuktaM sthApayetsthapatirbudhaH // 63 // paritastviSTakAbhiH sahasrairauSadhaiH saha / dRDhIkRtyamatha jJAtvA puSpavazva zobhitam // 64 // hAdidvArasarveSAM pAdamUle vA dkssinne| tatpAdamUle(la)deze vA tathopAnapradezake // 65 // kumudApre gale vApi vistare prakaraiH(prAkAra) budhaH / kuDyastambhe gRhastambhe harmyagarbha vinikSipet // 66 // tAnya(tadanyo)tsedhaM tathAbhAti bhavetsarvavipatkaram / evaM rudrAkhaye garbhamanyagarbhamihocyate / / 67 // viSNudhiSNyasya garmAntaM rudracihna vivarjayet / prAguktaM dravyasaMyuktaM viSNucihnAni yojayet / / 68 // madhyaM cakraM tu bhau(hai)mana bhAjanAntaM vinikSipet / raupyeNa zaGkha tAmraNa cApaM caiva tu vAmake // 6 // lavAsIsena khaGga ca vAyavyaMna tu dakSiNe / prAikhe tArkSyarUpaM ca hemajena prakArayet / / 70 // evaM ca viSNugarbha syAdabrahmagarbhamihocyate / (brahmagarbham ) yatra vastUni vAstUni brahmasthAne vizeSataH // 71 / / brahmagarbha kSipetkAle tasya cihnaM ca yojayet / moGkAraM nirmitaM hemaM(nA) madhyakoSThe tu vinyaset // 72 / / hemajaM yajJasUtraM syAdoGkArasyopari nyaset / svastikAdIni va(kha)rNena caturdikSu vinikSipet // 73 // maNDalaM (kamaNDalu) vA tato(tra) nirmita tAmrame(?)va ca / pakSamAlAM ca tANa kRSNavarNa va vAmake // 4 // 144
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 162 166 garbhavinyAsavidhAnam brahmagarbhamiti proktaM pratima tatsvarUpakam / anya[thA] devadevInAM srvessaa(rvaasaa)maalyaadibhiH(pu)||5|| tattacinhAni rUpaM ca svarNalohena nirmit:(tm)| pUrvadravyeNa saMyuktaM garbhamevaM vinikSipet / / 76 // (naragarbham) devagarbhamiti proktaM naragarbhamihocyate / dvijAtInAM ca varNAnAM gRhagarbha yathAkramam / / 77 // pUrvadravyaM tu sarveSu tattacinhaM ca saMyutam / cakraM ca kaNDalaM (kamaNDalu) daNDaM yajJasUtraM ca hemakam / / 78 // proGkAra(raM) nirmitaM hemaM(mrA) taJcaturdizi madhyame / evaM brAhmaNagarbha syAdbhUpatInAM ca vakSyate / / 76 // kha(ga)jaM khaGgaM ca chatraM ca cAmaraM ca catuSTayam / haMmanirmitasarva ca caturdikSu vinikSipet // 80 // tulA hemena( henA ca) nirmAya madhyakoSThe tu vinyaset / evaM tu vaizyagarbha syAdanuktaM zAstramArgavat / / 81 // lAgalaM ca yugaM [caiva] svarNena madhyama (zUdre ca) nyasan brahmarUpaM dvijAtInAM bhUpAnAM candrarUpakam / / 82 / / vizAM vaizravaNaM rUpaM zUdrANAM nararUpakam / evaM tu pratimaM proktametadgopari nyaset // 23 // gRhagarbhamiti proktaM prAmagarbhamihocyate / ___(pAmagarbham ) prAmAdInAM nagarAdInAM purapattanakhavaTe // 84 / / koSThakolAdi sarveSAM garbhasthAnamihocyate / sthiravAstukukSideze [tu] caravAstu(stos) tathApi ca // 8 // prAmadvArasya yoge vA garbhazvabhraM prakalpayet / puruSAjalimAtre tu zvabhravyAsaM tu nignakam // 86 // 164 168
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ [adhyAyaH 112 176 180 mAnasAre mRtkandajasadhAnyAdIna(ni) pUrvoktAni ca vinyaset / paJcA[STA]GgulamArabhya dvidvagula vivardhanAt // 87 / / saikArkADasAnta ca bhAjane paJcadhA tti(tiH)| paJcaviMzatikoSThe(cha) vA (nava)navakoSThamathApi vA // 8 // zeSaM tu pUrvavatkuryAdravyAdInAM(ni) tu pUrvavat / indre rAjatadantI(ntina) vAmau meSaM ca vAyasA // 86 // mRtpuruSA(pa)mahiSaM yAmye nara(1) vai(sai)kata(ta) naite / pazcime rAjataM prAba(haM) vAyavye mRrga cAyasam // 10 // itastatastu (airAvataM tu) saumye tu rAjatA(taM) vRssbhe(bhmii)shke| evaM prakSipya vezmasya(naH) pUrvoktavyakaiH saha // 11 // pAmagarbhamiti proktaM jalagarbhamihocyate / (jalagarbham) vApIkUpataTAkeSu [vA] madhye garbha narAjalim / / 32 // maNDUkaM pAcajanyaM ca matsyaM kUrma ca rAjatam / indrAdiSu caturditu vinyasettu yathAkramam // 33 // madhye suvarNakulIraM zeSaM prAguktavanayet / ekadvAdazabhUmyantaM ceSTakana] dvAdazAntataH // 14 // harmya nirmANato vakSye prathame( mami )STakalakSaNam / saptAGgalya samArabhya dvidvanaGgalavivardhanAt // 65 // ekonavi(tri)zadagulyaM triMzadaGgulAntakam [at] / vistArAtpAdamAdhikyamardhapAdonamAdhikam // 66 // vatsamaM cAdhikaM vApi ceSTakAyAmamiSyate / vistArAdha ghanaM kuryAtsamaM tu caturaSTa(a)kam // 67 // zaikha zilA caiva ceSTake pe(ce)TakA vaSA / bIpunapuMsakaM hAtvA zikSA vA ceSTastithA // 8 // 184 188 198
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 200 204 garbhavinyAsavidhAnama garbheNa sahita sthApya pUrvake tu pradezake / athavA pAcanta(paJcasu) pUrve tu hitakAle vinikSipet // 6 // IzAne vAba nabhRtye vAyavye vAtha dkssinne| evaM sarveSu(pA) hANAM zivasaH (manaH) vizeSataH // 10 // pUrvoktasthAnadeze vA madhye vA prathameSTake (km)| janmAntaM vAthavA prAntaM kumudAntaM vA galAntakam // 101 // paTTikAntaM kSipecApi vinyasetprathameSTakam / pUrvavauSadhiraktaM(kanda) nikSipediSTakaiH saha / / 102 // iSTazcAvidhi(iSTavidhinA) vAsAdA sthApayetprathameSTakam / prAgiSTake sakAraM tu dakSiNe tu SakArakam / / 103 // pazcime tu sakAraM syAcyottare tu va(ha)kArakam / madhye tu praNavaM prokta vinyasevAkSaraM kramAt // 104 // prAgiSTakaM dakSiNaM dIrgha dakSiNa pazcimAyatam / pazcimaM cottarAyAma cottaraM cendrakAyatam // 105 // madhye cauSadhiraktAni vinyasevoktavaddhaH / sthapatiH sthApakazyobhI kuryAta(vAM) karmami(i)daM kramAt // 10 // zikhaTakAliliGgAdi] mAtvA saMgrAhya zilpirAT / puruSa(gha)devavimAnasya(ne) sthApayetpuruSeSTakam // 107 // garbhanyAsaM ca rAtrau ca divAkAle [6]STakA bhavet / gRhagarbhamantarmukhaM syAdrAmagarbha bahirmukham // 108 // garbhanyAsavidhi samyak proktaM tatprathameSTakam / anuktaM karma yadyastu svagRhe tvAsa(ga)moktavet // 16 // 208 212 216 pati mAnasAre vAstuzAstre garbhavinyAsavidhAnaM nAma dvAdazo'dhyAyaH /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [adhyAyaH upapIThavidhAnam upapIThavidhiM vakSye zAle sNlipyte'dhunaa| adhiSThAnonnate deze copapIThaM hi saMzritam / / 1 // ete(tam) tattvamadhiSThAnaM tujhaM taJcaturaMzakatam / vibhajettvAdimAMzena e(ce)kaikAMza(za)vivardhanAt // 2 // sadaSTAMzAvasAnaM syAjanmAdipaTTikAnti(nta)kam / evaM hi copapIThopaM navabhirbhedamIritam // 3 // prathavA dvAdazAntaM vA madhyabhUmyantikaM kamAt / athavA kSudraharye tu caturbhAgAMzamu(gasamo)natam // 4 // dvibhArga vA tribhArga vA caturbhAgamathApi vaa| paJcA(ca)dazodayaM vApi rinti(zAnti)kAdizarAmnatam // 5 // athavA madhyahamye tu dvibhAgaM vA tribhAgikam / caturbhAgaM paJcabhAgaM SaDbhAgAvasAnakam // 6 // zAntikaM sarvabhUmya(kAmyA)ntaM pazcadhottuGgamIritam / prathavA mukhyahamye tu trayaM vA caturaMzakam // 7 // paJcAMza vA SaDaMzaM vA saptAMzaM vAvasAnakam / evaM paJcavidhaM proktaM zAntikAdizaronnatam // 8 // zudrotsedhaM vApi pAdAdhikameva c(caardhaadhikm)| pAdonadviguNaM vApi dviguNaM cA(ca) vizeSataH // 6 // mUlaharmyasya pAdaM (de) tu vaprajanma tu(no) bAhyataH / upapIThanirgamaM smAdbhAgamAnena vazyate // 10 // saptASTanavabhAgaM vA dazamekAdazas(zam) tathA / dvAdazaikArkabhArga vA caturdazAMzakameva vA // 11 // paJcA(codazAMzakaM vApi vibhajettu vizeSataH / sacadAgekamArga vA dvibhArga vA tribhAgikam // 12 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ upapIThavidhAnam caturbhArga paJcabhAgaM vA SaTsaptASTakameva ca / pUrvavanirgama proktaM yanmAnoramya(mya) mAnataH // 13 // athavA hastamAnena nirgamaM tatpravakSyate / ekahastaM samArabhya caturthAzena vardhanAt // 14 // tantrihastAvasAnaM syAmirgamaM navadhA bhavet / athavA daNDamAnena copapIThasya nirgamam // 15 // daNDaM sArdha dvidaNDaM vA sArdhadvidaNDameva ca / tridaNDaM cArdhamAdhikyaM caturdaNDamathApi vA // 16 // paJcaSaTsaptadaNDaM vA daNDASTanavadaNDakam / nirgamaM copapITha(Thasya) syAtpAdabAhyAvasAnakam // 17 // etattu nirgamaM proktaM gnnymaanmihocyte| utsedhe tu caturvizatpaJcAMzo(zamu)pAnamIritam // 18 // ekena kampamityuktaM provAI dvAdazAntikam / kampamekaM tu vedAMzaM vAjanaM kampamaMzakam // 16 // vedibhadramiti proktamathavA dvAdazAMzakam / janma dvAMzamazakaM panaM kampamadhena kArayet // 20 // paJcAza kaNThamardhena kSepaNaM padmamaMzakam / bada(madhya)dha paTTikotsedhaM kampamardhana kArayet // 21 // athavA bhAgamAnena sArdhAzaM pAdukodayam / tadUdhai tatsamA(mama)ja kampamardhena kArayet // 22 // sArdhapaJcAMzakaM prAvaM kSepaNaM cArdhabhAgikam / tadUdhai panamazena vAjanaM caikabhAgikam // 23 // tadUrdhvaM sArdhakampaM syAyojayettu vicakSaNaH / tadevAzena yugmena sopAnAmbujameva vA // 24 // kampamardha tathA karNa tadUoM zena paTTikA / paJcAza(zaM) kandharaM proktaM kampamardhana kArayet // 25 // dvAMzaM tadvAjanottuGga kampamadhena kArayet / sarvaharyeSu yogyaM syAdedibhadraM caturvidham // 26 //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [adhyAya (pratibhadraM caturvidham ) viMzatyaMzaM SaDAdhikya copapIThodayaM bhavet / vadaMzena tryaMzakaM ca janma kampaM zivAMzakam // 27 // tadUrdhvaM cAkSamajaM syAtkampamekena kArayet / prIvamekAdazAMzaM syAttadUrdhvaM kampamaMzakam // 28 // tavayaM cAmbuja cordhva kapotAcaM guNAMzakam / tadUrve'ntaritaM cAzaM tatsamaM prativAjanam // 26 // keciJcopapIThocaM syAdvAtriMzatikaM bhavet / janmocca(5) graMzakaM caiva kSepaNaM cArdhabhAgikam // 30 // sArdhAMzena pagaM syAttudrAjaM cArdhakaM bhavet / tatsamaM cordhvakampaM syAhAzaM copari kandharam // 31 // kampamardha tathAjaM syATyazaM copari paTTikA / tadU sA(pA)(dha) padmA(amardha) kampa(mpa) kandharaM dazAMzakam // 32 // 64 pradhIza kampamadhe (maMze na cAdhopanaM ca kArayet / tadUdhai kampamadhIzamaMzaM copari kandharam // 33 // uttaraM cAMzakaM corce kSepaNArdhA(mardhama)dhakA(kama)mbujam / kapotAcaM triya(trayAM)zaM syAdAliGgaM cArdhabhAgikam // 34 // eka cAntaritaM cordhvaM sAdhA(zivAM)zaM prativAjanam / prathavA copapIThAcaM tadekAMzAdhikaM tathA // 35 // sArdhaTagjanmamu(nmo)tsedhaM kampamadhaM tadUrdhvake / pAtuGgaM tu vanya(A)zaM kampamadhena kArayaMt // 36 // tatsamaM kandharaM proktaM kampamardha tathAmbujam / tavaM ca dvibhAgena vanakumbhaM prakArayet // 37 / / dalamadhyA(dhya)dhakaM paJcadvisaptAMzaM galodayama / uttaraM cArdhakampaM syAttadUrdhvaM ca saroruham // 38 // kapotoca(ca) tri(tra)yAMzaM [syAc] cAliGgaM cArdhakaM bhavet / prazenAntaritaM cordhva sAdhI(zivA)za prativAjanam // 36 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ upapIThavidhAnam tadaMzenAMzamAdhikyaM janma sArdhadvayAMzakam / tadUrdhva kampamardhana padmotsedhaM guNAMzakam // 40 // kampamardha tathA karNa kampamadha tathAmbujam / dvibhArga ratnapaTTe syAilA(lama) kSepaNA(ema)rdhakam // 41 // karNamaMzaM tadUrve'dha kSepaNaM caikamambujam / tadUrdhva kSepaNaM sArdha karNamekAdazAMzakam // 42 // aMzo(zamu)ttarA(rama) kmpaa(mpm)rdhmmbujaiH(jm)smuurdhvke| kapotaM sArdhamAliGga sAdhI(dharma)zA(zama)ntaritaM tathA // 43 // ekabhAgaM pratiM caiva sArdhAzaM cordhvavAjanam / pratibhadramiti proktaM pAdatastu caturvidham // 44 // devabhUsurabhUpAnA hANAmAsanAnvitam / (maJcabhadraM caturvidham ) tur3e triMzatibhAgena janmatujhaM guNAMzakam // 45 // ardhena kampamUrdhvaM tu guNAMzena mahAmbujam / ardhena kampa(mpaM) kaNThaM dRk cAdha kampaM tathAmbujam // 46 // kapotaM sArdha(dha) yugmAMzaM prativAjana(na) saMmitam / tadUdhai kampa(NTha)maSTAMzamuttaraM caikabhAgikam / / 47 / / tadUrdhvaM ca kSepaNaM syAtsArdha padmaM gopAnakatribhiH / zeSamAliGgA(Ggama)ntaritaM prativAjana(na) saMyutam / / 48 // tadeva bhAgAMzamAdhikyaM tri(tra)yaM copAnamIritam / ardhenopari kampaM syAtsAyaMzaM saroruham // 46 // kSepaNaM sA(cA)rdhamAzaM kampa(mpa) karNa tathAmbujam / sArdhadvayaM tu gopAnaM tri(vya)zaM tatprativAjanam // 50 // tadUrve galamaSTAMzamuttaraM caikabhAgikam / kampamadha tathA syAtkapotocaM triyaM(trayAM)zakam // 51 // ardhamadhIzakaM caivamadhyardha yathAkramam / prAliGgA(Ggama)ntaritaM caiva prativAjana(na) saMmitam // 52 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre aMzeneopAnamIritam / (ka) dvAtriMzatika kampamardhena tasyo sArghadvahmaMzaM mahAmbujam // 53 // zudrAbjaM sArdha (rdha) kampA (mpama)rdha yaMzenAntaritA (tamu) pri| kampamardha tathA padmaM paTTikocaM tathAMzakam // 54 // padmamardha tathA kampaM pazvabhAgena tadgalam / ekAMzaM cottaraM cordhvaM kampamardha tathAmbujam // 55 // kapotA (tama )dhyardhabhAgaM syAttatsamaM prativAjanam / tadUrdhve'ntaritaM karma ca triyaM (trayAM) zaM cottarAMzakam // 56 // kampamardha tathA padmaM kapotAcaM gudyAMzakam / zeSamAkhiGgAntaritaM galarmazeneottaram // 17 // catukhiMzatikaM bhArga kRtvA tattuGgamAnataH / janmatuGga () guNAMza (zaM) syAtkampamardhena kArayet // 58 // sArdhazama cadrapadyaM tadUrdhvake / kampamadhe tu saptAMzaM gatamaMzena cAntaram // 56 // na kampamardhena padmaM sArvadviya (dvayamaM ) zukam / mA sArdha (rdha) candrAMzamAkhiGgAdipratiSThitam // 60 // paDaMzaM cAntare karNe cottarAMzaM tadUrdhvake / ardhenArdhena kampA (mpama) bjaM gopAnAcaM guNAMzakam // 61 // tadUrdhve aMzakenaivAliGgAdivAjanaM [bhavet ] / bhadramidaM nAmnA caturbhedamitIritam // 62 // (nirgamam ) umApativiSNuharmyANAM cakravarti [na] stathAlaye / tadevamuktAni (kama) tantravidbhiH purAtanaiH // 63 // tadevAdisarveSAM nirgamAni yatheocyate / tattadaGgAni sarveSAmupAnAdi yathAkramam // 64 // tatsamaM nirgamaM vApi tatpAdAdhikameva ca / tadardhAdhikabhAgaM vA tatri (tri) bhAgAdhikaM tataH // 65 // [cadhyAyaH 108 112 116 120 124 128
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 182 186 . .. . 140 upapIThavidhAnam tatsamAdhikameva vA pAdAdo(du)pAnanirgamam / athavA pAdaviSkambha(bhmAd) daNDamAnena mAnayet // 66 // ekadaNDasama vApi tatpAdAdhikameva ca / vadardhAdhikamevaM vA vatripAdAdhikaM tu vA // 67 // dvidaNDaM vA tridaNDaM vA janmanirgamamIritam / athavA hastamAnena pAdahastaM samArabhet // 68 // vatsama vardhayettasmAtsArdhahastAvasAnakam / janmanirgamamevokta padhanirgamamiSyate // 6 // tujhaM tatsamamevaM vA pAdAdhikyA(kyama)rdhAdhikam / pAdonadviguNaM vApi padmamevaM tu nirgamam // 70 // athavA hastamAnena pUrvavadvidhi(dhi vazyate / upamAna(pITha)sya mAnena yuktamA paJa(masya) tu nirgamam // 71 // zudrapadmAni(nAM) kampAni(na) tatsama vAtha nirgamam / paTTikAdIni(nA) sarvANi (rveSAM) tatsamaM nirgama bhavet // 72 // bhAgapAdAdisarveSAmudrI(vamUrdhva) vAstuvazAnyaset / pAdAnAmapi sarveSAM patrajAtyai(tibhi)ralaGkasam / / 73 / / antare nATakairyuktaM padmAnAM tu dalairyutam / caturazrAkRtiM caiva prathamAdIna kampavAjanaiH // 74 // athavA rakta(ba)puSpaizca patrAdyairalaGkatam [syAt / anyairyuktaM svalatya prativAjanadezake // 75 / prativAjanaM teSAM kRteH(te) karkarIkRtam / anyena vAntaraM caiva vyAlasiMhAdirUpakaiH // 76 // khaDgava zro(zre)NisaMyuktaM vRttAnaM puSpakairyutam / anyA(nyama)nuktaM ca sarveSAM yuktamA tatraiva yojayet // 77 // 144 148 152 iti mAnasAre vAstuzAstre upapIThavidhAnaM nAma trayodazo'dhyAyaH /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 mAnasAre [adhyAyaH adhiSThAna vidhAnam adhiSThAnavidhiM vakSye zAstre saMkSipyate'dhunA / triMzadaGgulamArabhya SaTSaDaGgulavardhanAna // 1 // caturhastAvasAnaM syAtkuTimadvAdazonnatam / ekadvAdazabhUmyantaM hANAM tu kramAnyaset // 2 // viprANAM tu caturhastaM bhUpatInAM trihastakam / sArdhadvihastamutsedhaM yuvarAjasya hahke // 3 // dvihastaM tu vizAM proktamekahastaM tu shuudrke| hatuGgavazAtproktaM tasya mAsurakonnatam // 4 // janmAdivAjanAntaM syAtkuTTimodayamIritam / tadutsedha caturvizatkRtvASTAMzaM tu vaprakam // 5 // kumudotsedha(dha) saptAMzaM kampamekena kArayet / kargatuGga(ga) triya(trayAM)zaM syAttadUdhai kampa(mpaM) zivAMzakam // 6 // paTTikocaM guNAMzaM syAtkampamaMzena yojayet / ekonatriMzadaMzaM tu tuGgaM kRtvA vizeSataH // 7 // dvibhAgaM janmatuGgaM syAtpamocaM tatsama bhaveta / kampamekena kartavyaM zeSa prAguktavannayet // 8 // athavA trinavAMzocaM janma caikena kArayet / zeSa pUrvavaduddiSTaM kuryAttuGge vizeSataH // 6 // aSTAviMzAMzakaM kRtvA janma hyaMzena kArayet / tadUrdhvaM kampamekAMzaM vapasyoparikAMzakam // 10 // yukta(ktayA tu) kandharaM proktaM zeSaM pUrvoktavadviduH / etacaturvidhaM prokta pAdabandhamasUrakam // 11 // (uragabandhaM caturvidham ) adhiSThAnasya tujhaM tu sASTAMzadazAMzakaM kRte / saptAMza vastu tu kumudozcaM rasAMzakam // 12 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 adhiSThAnavidhAnam kampamekena kartavyaM kandharaM vatsamaM bhavet / paTTe ca paTTikaiza kampamekena kArayet // 13 // athavA vaMzamAdhikyaM tuGgaM kRtvA vizeSataH / vAjanaM caikabhAgaM syAsasyAdhA(dhaH) kandhara(2) dvayam // 14 // tasyAdhI vAjanaM cAMzaM zeSaM prAguktavannayat / tadeva maMzamAdhikyaM kumbhasyAce vizeSataH // 15 // kampamekaM tathA karNa kampaM tasyordhvamaMzakam / graMzaM gopAnakaM cordhvaM zeSaM tatprativAjanam // 16 // athavA tacaturvizadAgaM kRtvA yathoyam / saptAzaM vapratuGga syAtkumudoSaM Sazakam // 17 // tadUrva kampamekAMzaM kandharaM tatsamaM bhavet / vadUrce bAjanaM cAMza kandharoca guNAMzakam // 18 // vatpradeze vizeSo'sti makarAdivibhUSitam / vadUbeM bAjanaM cAzaM kampanaM caikabhAgikam // 16 // tadUrve kampamekAMzaM zeSaM tatprativAjanam / etacaturvidha sAtvoragabandhamiti smRtam // 20 // sarva(pa)vatrAkRtiM kuryAttadUrdhvaM tatpratidvayam / etacaturvidhAkAraM vRttaM kumbhaM prakArayet // 21 // devabhUsurabhUpAnAM hANAM tatprakalpayet / (pratikramaM caturvidham ) ekaviMzAMzakaM tujhe tudropAnaM zivAMzakam // 22 // sArdhAMzaM tu padmaM syAttadUdhai sArdha(dha) kampakam / UrdhvaM vapraM tu saptAMzaM dhArAkumbhaM rasAMzakam / / 23 // mAliGgamaMzakaM caiva tatsamA(mama)ntaritaM tathA / ekaikapadmakarpa vA paDheM vAtha dvayAMzakam // 24 // gajairavaizca siMhazca bhUSitaiH(taM) makarAdibhiH / dvAviMzazikaM kumbhe(mbha) kumudA(bam )ya vizeSataH // 25 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 mAnasAre prAliGgamaMzaka cordhve caikAMzaM vAjanaM bhavet / dvibhAgaM kandharaM caiva paTTikaM vAjanAM (namaM)zakam // 26 // taddeze pUrvavadrUpaiH sarvAlaGkArasaMyutam / zeSaM tu pUrvavatkuryAntadekAMzAdhikaM tadA // 27 // kumbhAntaM (mbhAMzaM) pUrvavacordhve kampamekena kArayeta / kandharaM caikabhAgaM syAttadUrdhve kampamaMzakam // 28 // aMzena karNamUrdhve tu vAjanaM caikabhAgikam / pUrvavatsamalaGkRtya tattuGgakAMzamAdhikam // 26 // pUrvottara pradeze tu kampanaM sA (cA) ntarAM (ramaM) zakam / zakaM ca tripaTTaM syAttadUrdhvaM cAntaraM bhavet // 30 // pratimaM caivAMzamaMzaM ca vAjanaM caiva kArayeta / pUrvavatsamalaGkRtya zeSaM prAguktavannayet // 31 // taitilAnAM ca dvijAtInAmAlayeSu nyasetkramAt / etat pratikramaM nAnA taM caturvidhamIritam // 32 // (kumudabandham ) janmAdivAjanAntaM ca saptaviMzAMza mucchrayet / dvibhAgaM janmatuGgaM syAttatsamaM cAmbujeodayam // 33 // aMzamekena (kaMca) kampaM syAdvapratuGgaM SaDaMzakam / bhraMza (zaM) padmaM ca karNa ca cAMzu ( zaM) padmaM tathAMzakam // 34 // kumudeocaM triyaM (trayAM)zaM syAtpadmatuGgaM zivAMzakam / aMzakaM padmaM karNAntaM kampamabjAM (jamaM ) zakaM [ bhavet ] // 35 // dviM (i)zaM paTTA (hama) jamaMzaM ca kampamaMzena yojayet / pUrvottuGgasya mAnena paTTike tu vizeSataH || 36 || dviM(hmaM)zaM gopAnasaMyuktaM cordhvaM yuktamA svalaGkRtam / kecitkumudakAGge tu tripaTTAzramameva vA // 37 // madhye paTTervizeSaM tu puSparatnaizca zobhitam / kaTakA vRtameva vA zuddhavRttamathApi vA // 38 // [cadhyAyaH 52 56 60 64 889 68 72 76
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 adhiSThAnavidhAnam triya(trayA)zra kumudaM vApi SaDazrAkRtir (ti) eva vaa| evamaSTavidhaM(STAzraka) kuryAtpadmakaMsaramIritam // 39 // sarvahamyeSu yogyaM syAtkArayacchilpi(lpa)vittamaH / navAdhikaviMzAzaM tattathAdhikatuGgaka syAt // 40 // janmatuGgaM tadvibhAgaM [vA] vedAMzaM vapratuGgakam / adhIza(zaM) padmatuGgaM tu kandharaM tatsamaM bhavet // 41 // tatsamaM cordhvapadmaM syAdekAMzaM kumudAdayam / padmamadhyardha tathA kampaM karNatujhaM dvayAMzakam / / 42 // kampamadha tathA padma paTTikoccaM dvayAMzakam / tadUdhai padmamekAMzaM cordhvakampaM tu tatsamam / / 43 // mardhA(dhya)dha vAtha janmAcaM kampamUrdhe'rdhameva vaa| zeSaM prAguktavatkuryAttattadetadvizeSataH / / 44 // ekAMzaM janmatuGga syAdIzaM padmameva ca / zeSaM tu pUrvavatkuryAtkiJcidevaM vizeSataH / / 45 // paTTike tatkapotaM vA zeSaM yuktayA prayojayat / etaJcaturvidhaM proktaM puSpapuSkalanAmakam // 46 // kSudramadhye tu mukhya tu prathamAdyaM tu bhUmikam / tena(Su) haryeSu yogyaM syAtkalpayaMcchilpi(lpa)vittamaH / 47 / / janmAdivAjanAntaM syAddvAtriMzadvibhAjite / dvibhAgaM janmatuGgaM syAdekAMze(za)kena vAjanam // 48 // saptAMzena mahApadmaM karNamaMzaM tathAmbujam / UrdhvaM kumbhaM tu vedAMzaM padmamekena kArayaMt / / 46 // tadUrdhva kampamekAMzaM tryaMzakairgalamunnatam / kampamaMzaM galaM cAMzaM gApAnaM caturaMzakam // 50 // prAliGgamaMzakaM corce aM(cAM)zenAntaritaM tathA / pratimukhaM tadvi(dvi)bhAgaM syAdUrdhvaM vAjanamaMzakam / / 51 // prathaikAMzena samAdhikyaM mahAzA(mbujA)pari padmakam / janmasyA(na u)pari pA vA zivAMzanAMzamAdhikam / / 52 / /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ [pradhyAyaH 108 112 116 mAnasAre etanmahAmbujasyAdho kampamekena kArayet / rasAzaM tanmahAjaM syAccheSaM prAguktavanayet // 53 // etacaturvidhaM proktaM zrIvandhamiti nAmakam / cakravartezca viSNoca zivasyApi ca yogyakam // 54 // (obandhaM caturvidham) paDaviMzadAgamuttuGge janmame(ce)kAMzamIritam / vocaM tu SaDaMzaM syAtkumudAcaM paraMzakam // 55 / / karNamekana bandhA(dhvaM)zaM karNa(Na) kampaM zivAMzakam / padmamaMzaM tadUrdhvaM tu tryaMzaM gopAnakodayam // 56 // mAliGgamaMzakaM cordhvaM cAMzamantaritaM tathA / prativakraM tu yugmAMzaM vAjanaM caikabhAgikam / 57 // athavA janma yugmAMzaM tadeva pratikAMzakam / zeSaM tu pUrvavatkuryAjanmoce kSepaNAMzakam // 58 // gopAnopari pAdhyenau(rdhanA)liGgA(jama)ntaritA(tama)zakam / aMza vatpravivakaM syAdadhIzazvArdha (madha) vAjanam / / 56 // athavA janma me(e)kAMzaM tatsamaM cAbjakaM tathA / sadU kampamekAMza zeSaM prAguktavannayet // 6 // etacaturvidha proktaM madhavandhamudIritam / devAnA bhUpatInAM ca hANAM tatprakalpayet // 61 // (macakandhaM caturvidham) janmAdivAjanAntaM ca kRtvA viMzaSaDAdhikam / janmatu tu sArdhAzaM yugalaM pAtuGgakam // 62 // evaM kampaM ca vo(prAga)ka SaDaMzaM kumbha(mbha) yugAMzakam / vasporkhe kampamekAMza kandharazca(raM ca) dvibhAgikam // 63 // ekAMza(zaM) kampakaM cAcA (dvAbhyAM) paTTa tatkSepaNA(Nama)zakam / pAliGga cA(sA)rdhakaM cordhvaM kampamekena kArayet // 64 // pradhyA prati caiva sArdhAzaM vAjanaM bhavet / myAkSarUpAdisiMhazca makarApai(dibhi)vibhUSitam // 5 // 120 124 128
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14) 182 186 140 adhiSThAnavidhAnam dvibhAgaM janmatuGgaM syAttatsamamambujaM bhavet / ekAMzaM kSepaNaM caiva vapratuGga rasAMzakam / / 66 // kumudocaM yugAMzaM syAtkampamekena kArayet / kandharaM ca dvibhAgaM syAtkampamaMzena yojayet // 17 // paTTikocaM dvibhAgaM syAtkampamaMzaM tadUrdhvake / karNamekena kartavyaM vAjana caikabhAgikam / / 68 // pratimaM caikAMzakaM syAdvAjanaM caikabhAgikam / tripaDheM kumudaM vApi pratire(me)vaM tripaTTakam / / 66 // zeSaM tu pUrvavatkuryAtpratyalaGkAra(5) pUrvavat / tadeva paTTikaM corce kandharaM caikabhAgikam / / 70 / / zeSa pUrvavaduddiSTaM yuktvAlaGkAra(ra) yojayet / evaM caturvidhaM proktaM zreNIvandhamiti smRtam // 71 // devAnAmapi sarveSAM hANAM kalpayedbudhaH / (zreNIbandhaM caturvidham) aSTAdazAMzakaM tuGge janmamardhA(nmAdhya)rdhabhAgikam // 72 // prazaM kSudrakampaM tu bhUtAMzaM tanmahAmbujam / ekAMzaM kandharaM cAMzaM cAbja kumbhaM guNAMzakam // 73 // tadUrve padmamaMzaM syAdAliGgA(Ggama)zaM tadUrdhvake / ekAMzaM vAjanaM corce prati gaMzamaMzaM vAjanam / / 74 / / dvAviMzAMzakaM kRtvA pakSAMzaM janmatuGgakam / tuI kSepaNamadhIzaM sArdhavedAMzakA(kama)mbujam // 75 / / ekAzaM kandharaM cordhvaM tatsamaM cAbjakaM bhavet / kumbha(mbha)tuGgaM guNAMzaM ca padmatuGga zivAMzakam // 76 // kampamekaM tadUrve tu kandharaM cAtabhAgikam / kSepaNaM caikabhArga tu padmaM caikena kArayet // 77 // dvibhArga paTTikottuGgaM padmamaMzamaMzaM vAjanam / tasmAdekAMzamAdhikya sArdhayugmaM tu pAdukam / / 78 // 144 148 162 158
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 mAnasAre tadUrdhve kampamardhena paJcAzena mahAmbujam / kandharaM caikabhAgena padmamaMzena yojayet // 76 // kumudeoSaM guNAMzaM syAtpadmamaMzaM tadUrdhvake / kampamaMzena saMyuktaM kandharaM tatsamaM bhavet // 80 // tatsamaM vAjanaM cordhvaM vanyaMzA ( zama) ntaritaM tathA / dvahmaMzaM tatpratiM saMyuktaM vAjanaM caikabhAgikam // 81 // tasmAdAdhikyamekAMzaM janmatuGgaM kalAMzakam / ekAzaM kSudrapadyacaM tadUrdhvamaMzena vAjanam // 82 // bhUtAMzena mahApadmaM tadUrdhvaze[na] dalAnvitam / zeSaM prAguktavacordhva gR(prA) hasiMhA dibhUSitam // 83 // etaccaturvidhaM jJAtvA padmavandhamudIritam / devAnAmapi sarveSAM devInAM zambhorAlaye // 84 // kArayetsarvasaMsiddhau zrIsaubhAgya pradAyakam / (padmabandhaM caturvidham ) ekaviMzAMzakotsedhaM janmatuGga (Gga) kalAMzakam // 85 // ekAM pAtu tu kampamekena kArayet / bhUtAMzaM kumbhatuGgaM syAdekAzaM kSepayaM bhavet // 86 // triyaM (trayAM)zaM syAdadheApayamUrdhve karNa zivAMzakam / . tatsamaM kampamUrdhve tu dvibhAgaM paTTikAdayam // 87 // tadUrdhve kampamekAMzaM kandharaM caikabhAgikam / tadUrdhvaM dvaMzakaM paTTaM yuktamA tatraiva yojayet // 88 // tadeva tuGgabhAgena vahni (hni) seApAnamIritam / ekAMza(zaM) padmatuGgaM syAtpabhvAMzaM kumudodayam // 8 // kampamekaM tadUrdhvaM syAdbandha (ndhvaM ) zaM padmatuGgakam / tadUrdhvaM kampamete (ke) na tadUrdhvaM dvaMzakaiH (kaM) galam // 60 // kSepaNaM caikabhAgaM syAtpadmamekena kArayet / kapotAca(paM) dvibhAgaM syAtkampamekaM tadUrdhvake // 61 // [ cadhyAyaH 160 164 168 172 176 180
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 188 192 pradhiSThAnavidhAnam tadevAjaM pradeze tu kampamekena pUrvavat / tadUrdhvaM dviMza(yazaM) karNa syAtkampamekaM tadUrdhvake // 32 // dvi(ya)za cAntaritaM co pratiM caikAMzameva ca / tadUrdhvaM vAjanaM cAMzaM zeSaM prAguktavanayet // 13 // janmoccaM vyaMzakaM syAtpadyamekena kArayet / / kandharaM cekabhAgaM syAdUce pacaM zivAMzakam // 14 // kumbhaTuGgaM zarAMzaM syAtpadmamekena kArayet / tadUrve kampamekena karNamaMzaM tadUrdhvake // 65 // padmamekaM tadUrdhvaM tu kapotAcaM kalAMzakam / prAliGgamaMzakaMcaivamekAMzA(zama)ntaritaM tathA // 66 // prativAjanamekena kumbhabandhaM caturvidham / gRhasiMhAdisarveSAM(:) yuktamA dezaiH(zama)laGkRtam // 17 // (kumbhabandhaM caturvidham ) utsedhe tu caturvizadbhAgaM kuryAdvizeSataH / janmocaM tu dvibhAgaM syAttatsamaM padyatuGgakam // 18 // kampamekaM tadUrzve tu karNatujhaM guNAMzakam / tadUrdhvaM kampamekAMzaM paTTikocaM kalAMzam // 6 // tadUrve kampamaMzena cAdho(dha:) pagaM kalAMzakam / karNamekAMzakaM cordhvaM padmamekAMza(zaM) kArayet / / 100 // tadUrdhvaM kumbha(mbha) vyaMzaM syAtpadmamekAMzameva ca / tadUbeM nimnamaMzaM syAttasyorve kampamaMzakam / / 101 / / tadUrdhvaM tatsamaM nimnamUce pratimekAMzameva ca / tadeva pUrvavadutsedhaM padmakarNa vizeSataH // 102 // madhye kumbhaM kalAMzaM syAttasyorce ekAza(zaM) nimnakam / zaSaM prAguktavatkuryAttadbhAgena vizeSataH // 103 // dvibhArga janmatuGgaM syAtpamatuGgaM tu tatsamam / nimnamekaM tadUce tukumbhatuGgaM kakhAMzakam / / 104 // 196 200 204 208
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ [adhyAyaH 212 216 220 mAnasAre kampamekaM tadUrdhvaM tu kandharaM caikabhAgikam / kampamekaM tadUdhai syAttatsamaM cordhvakampakam // 105 // kapotocaM kalAMzaM syAdvAjanaM caikabhAgikam / sadUce sArdha(dha) pagaM syAgnimnamekena kArayet // 106 // tadUrdhvaM sArdha(dha) padmaM tu kumbhatujhaM kalAMzakam / badUdhai sArdha(dha) padyaM syAnnimnamekena kArayet / / 107 // tasyAce kSepaNA(ema)zaM [taM] tatsamaM nimnameva ca / khasyorce ekaM pratiM caiva kArayekSaNAnvitam // 108 // prathavA hyAMzakaM janma tatsamaM padmasyocchrayam / ekAMza kandharaM proktaM kumbhatujhaM kalAMzakam // 106 // ekAMzamUrve'kaM nimnaM ca kSudrapaTTA(TTama)jamaMzakam / kapota cordhvake yugmaM tadUrdhva kSepaNA(Nama)zakam / / 110 // tadUdhai cArdhapadmA(dharma)zaM tatsama kandharaM bhavet / tatsamaM cordhvapagaM syAtkumbhatuGgaM guNAMzakam / / 111 / / pradho(dhaH) padyaM zivAMzaM syAttadUrvAzena kandharam / kampamekena(ka) bhAgaM syAttudrAjaM cAdhakaM bhavet // 112 // pradhyadhIza kapoto(tamU)vaM zeSaM tatprativAjanam / janmAdivAjanAntaM ca tuGga(Gga) SaDviMzadaMzake / / 113 / / dvibhAgaM janmatuGgaM syAttatsamaM padmatuGgakam / kampamekaM tadUrdhvaM tu kandharaM tadvibhAgikam // 114 / / tadUdhai kampamekAMzaM padmamekena yojayat / paTTikoca(cha) dvibhAgaM syAttadUce padmamaMzakam / / 115 / / mAliGgamaMzakaM corce (cordhvaM padmaM zivAMzakam / kumbhatuGgaM tribhAgaM syAttadUdhai padmamaMzakam / / 116 / / padmamekaM tadUrdhvaM tu kandharaM ca dvibhAgikam / ekena kampamaMzA(zama)jaM kapotAcaM kalAzakam // 117 // zivAMza cordhvake kampaM zeSaM yuktyA prayojayet / mAhAdicitra(tra) sarveSAM tudranAsAdibhUSitam // 118 / / 224 228 282 236
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14] S. 240 244 248 adhiSThAna vidhAnam etatpaJcavi(caturvi), proktaM kumbhadeze vizeSataH / vRttaM vidhiM tripaDheM vAdhArAya kaTakAnvitam // 11 // etatkalazabandhAkhyaM devbhuuptyoraalye(ssu)| (vaprabandham ) vaprabandhamadhiSThAnamekatriMzAMzatuGgake // 120 // janma(nma) tu graMzakaM tuGge kampamadhaMna kArayet / patra sArdha(dha) zivAMzaM syAttadUrvArdhana vAjanam // 121 // vaprocaM sArdhavAzaM padmamadhamadha kampa[ka]m / kandharocaM dvibhAgaM syAdardhA(rdhama)dhakampa(mpaM) padmakam // 122 / / paTTikocaM kalAMzaM syAtpadmamardhA(rdhama)(dha) vAjanam / yugaNaM karNatuGgaM syAtkSepaNAMza(NamaMzama)mbujA(jama)dhakam // 123 // kapotocaM dvimA syAdekAMzaM prativAjanam / vaprabandhamiti proktaM vanavandhamihocyate // 124 // __ (vabandham) tadeva tuGgabhAgena janmatujhaM kalAMzakam / tadUrvArdhana kampaM syAtsArdhAdha pacatuGgakam // 125 // prardhana kampakaM coveM kandharaM tatsama bhavet / kampamardhena tasyorce padmamardhana kArayet // 126 // vajakumbhaM dvayAMzaM syAttadUrdhva'dha saroruham / kampamardhana tasyorce karNatujhaM kalAMzakam / / 127 // sadUrva kampamardhena tatsamaM cAmbujaM bhavet / kapotaM dvibhArga syAdekAMzaM prativAjanam // 128 // kandharaM cAzvinIbhAgaM cAMzena kampa(mpaM) padyakam / vajapaDheM dvibhAgaM syAtpana(gha) kampaM zivAMzakam // 126 // vajabandhamiti proktaM zrIbhArga tamihocyate / (zrIbhogam) tujhe tu saptaviMzAMzaM sArdha zena janmasu(ca) // 130 // 262 266 280
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ [adhyAyaH 264 -268 272 mAnasAre kSudrakampA(mpama)rdhabhAgana a(cA)mbujAcca guNAMzakam / ardhena kSudrapadmaM syAtkampamadhena yojayat / / 131 // tadUrdhvaM karNamaMzaM syAtkampamardhena yAjayaMt / tudrAjaM tatsamaM caiva kumudAcaM guNAMzakam // 132 // tadUdhai padmamardhena tatsama kSepaNaM bhavet / karNatuGga kalAMzaM syAtkampamadhena kArayat / / 133 / / tatsamaM padyatuGgaM syAtpaTTikoccaM kalAMzakam / padmamardhena kampA(mpama)dha kandharaM maMzamiSyata / / 134 / / kampa(mpa) padmaM zivAMzaM tu sArdhA/zaM kapAtakam / / tadUdhai graMzakenaivamAliGgA(Ggama)ntAdi yojayat / / 135 / / athavA janma yugmAMzaM kSudropAnaM zivAMzakam / mahAmbujaM zivAMzaM syAdardhana kSudrapaGkajam // 136 // prardhena kampa(mpa) karNa dRkkampa(mpa) padmaM zivAMzakam / kapotaM cAzvinIbhAgamambagaMzaM galodayam / / 137 / / prativAjanamekAMzaM dvibhAgAMzaM(gaM ca) galodayam / vyAmAzaM padma(na) kampaM ca maMzakaM paTTikAdayam // 138 / / adhyadhIzaM galottuGgaM vAjanaM kampamUrdhvake / tatsama padmatuGgaM syAtsArdhAMza kapotakam / / 136 / / graMzena pratimaM caiva saptaviMzatikAdayam / zrIbhoga syAdvidhA(vidhaM) proktaM sarvAlaGkArasaMyutam // 140 // (ratnabandham ) ramabandhamadhiSThAnaM SaDvizatyaMzakaM bhavet / madhyadhAMzaM tu janma syAdIMzaM kSudravAjanam / / 141 // vaprayo(ma)zaM tu padmaM syAttadUrve'rdhanAsanam / ranavapraM tu bandhA(ndhvIzamadhena(rdhamaja) kAgyat samam // 142 // tatsamaM cordhvakampaM syAnninnamardhena kArayaMt / tadUrvA (z2ama)dhaina kammaM syAdardhanAja tadUrdhvake // 143 // 276 280 284
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 288 292 296 adhiSThAnavidhAnam ranakampa(mpaM) dvibhAgaM syAttadUrdhvaMrdhana kampa(cAmbu)jam / tadUrvA(z2ama)dhana kampaM syAtkandharaM ca dvibhAgikam // 144 // kampapacaM zivAMzaM syAdranapaTTe kakhAMzakam / tadUrve padmakampaM ca vyomAMzenaiva yojayet // 145 // sA(zaM tu karNa syAdardhAzaM cordhvavAjanam / ardhanAjaM tadUrdhvaM tu dvayAMza kapotakam // 146 // pAliGga cArdhabhAgena zeSaM tatprativAjanam / taddeza(zaM) vyAlarUpAdimakarAdivibhUSitam // 147 // anyatsarvAGgakai ratnaiH paGkajaizca vibhUSitam / zivaviSNvAlaya(ye) kuryAdranabandhamudIritam // 148 // (paTTabandham) janmAdivAjanAntasya tuGge tadazakaM bhavet / janmatuGgaM dvibhArga syAttadUrve'rdhana vAjanam // 146 / mahAjaM sArdhayugmaM syAtpakampaM zivAMzakam / nimnakampaM tathaikAMzaM tadUrdhvakena payakam // 150 // mahApaTTa() dvibhAgaM syAtpadmakampaM zivAMzakam / phandharaM caikabhAgaM syAtkSepaNAjaM zarAMzakam // 151 // kapotAcaM dvibhArga syAccheSaM satprativAjanam / / etattu paTTabandhaM syAtsarvAlaGkArasaMyutam // 152 // (kRSikandhaM caturvidham) tripaDaMzaM tadutsedha zaka janmatA(na:) chUyam / pampamadhaM tadUrdhvaM tu sArdhagraMzaM mahAmbujam // 15 // padmakampa tathaikena nimnamantaritA(tama)zakam / . pradhyAzaM pratiM caiva vAjanaM caikabhAgikam // 154 // kandharaM caikamArga syAtkampapanaM zivAMzakam / vRttakumbhaM dvimArga syAtpanepathamazakam // 155 // kamekena tasyoya kampapanaM zivAMzakam / kapo sArdhamAga syAtta (lama)dhena vAjanam // 156 / / 12 300 804 308 912
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [padhyAyA 316 820 324 sarvAlaGkArasaMyukta vyAlapAhAdibhUSitam / tadeva tujhA(jama)zamA(zA)dhikyaM janmatujhaM kalAMzakam // 157 / / tadUrdhana pagaM syAtkampamadhena kArayet / graMzaM mahAmbujaM corce padmanimnaM zivAMzakam // 158 // arghanAjaM tadUce tu sArdhAzaM kumudodayam / ardhanArja tathA karNa pra(cA)rdhanAjaM tadUrdhvake // 15 // sAdhAzaM paTTikottuGgaM panakampaM zivAMzakama / pardhena nimnakaM cordhvaM tatsamA(mama)ntaritaM tathA // 160 // ekAna prati cordhva vAjanaM cArdhamAgikam / ekAMza kandharaM proktaM kampamadhena yojayet // 161 // pAmadhena sArdhAzaM kapotAM(tama)zena vAjanam / ekaM tatpratibandhaM syAdvividhaM tatprakIrtitam // 12 // zeSaM tu pUrvavatryAtsarvAlaGkArasaMyutam / tuoM SaDviMzadazena(ze ca) janmatujhaM kalAMzakam // 163 / / kSudropAnaM zivAMzaM syAtpayatuGga kalAMzakam / ekana kampakaM corve kandharaM ca dvibhAgikam // 164 // vadUdhai kampamekAMzaM padmamekena kArayet / parya(tya)zaM kumudacaM syAtpadmamekena kArayet // 165 // kampamekaM tadUdhvaM ca graMzakairgalameva ca / tadUrSe kampamekAMzaM padmamekena kArayet // 166 / / kapotAcaM dvibhAgaM syAccheSaM tatprativAjanam / vRttaM vA paTTakampaM vA kapotA(ta) vApi paTTiko // 167 // pradha(dhaH) karNadvayordeze vyAlarUpAdibhUSitam / caturvizAMzaka(ke) tuGge janmotsedhaM guNAMzakam // 168 // kampamIzaM tadUrdhvaM tu nimnamaMzena kArayet / etadUrdhva paJcabhAgenaikaikaM bhadrasaMyutam // 166 / / tadUrve kampamekena tatsamaM nimnakaM bhavet / vatsamA(mama)ntaritaM corce bhAgena pratisaMyutam / / 170 // 328 332 336 340
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 348 362 adhiSThAna vidhAnam tadUrdhvaM cAMza(zaM) kampaM ca tatsamaM cordhvakandharam / kampamekaM tadUrdhvaM tu padmamekena kArayet // 171 // kapotocaM triya(trayAM)zaM syAdekAMza kandharaM bhavet / tatsamo(mamU)ce pratiM caiva kumbhamaSTAMzameva ca // 172 // kapote bhadrapaTTa syAtpatrapaTTakameva ca / etacaturvidhaM proktaM kampabandhaM prakIrtitam // 173 // (kampabandham ) SaTSaDbhAgakRte tuGge janmAdI(di)vAjanAntakam / caturbhAgena janma syAttudropAnaM zivAMzakam // 174 / / mahAjaM paJcabhAgaM syAttudrAbjaM tu zivAMzakam / tadUrvA kampamekena nimnamaMzena yojayet // 175 / / tadUrdhvaM vAjanA(nama)zaM tatsamaM coce panakam / mahAbjocasamaM kumbhaM tadUce cAbjamaMzakam // 176 // kampamekaM tadUrdhvaM tu cAliGgopari cAMzakam / tadUrbentaritaM cAMzaM prati(ti) graMzena yojayet / / 177 // tasyo vAjanaM cAMza kSepaNaM caikabhAgikam / tasyorce kandharaM dhAMzaM kampamekena kArayet // 178 // padmamaMzaM tadUrdhvaM tu kapotAca triyaM(trayAM)zakam / mAliGgamaMzakaM cordhvaM pratimekena kArayet // 17 // (zrIkAntam ) vRttaM vA tatra paTTe vA kumbha(mbha)deze vizeSataH / zrIkAntaM caturvidha(tathAvidhaM) proktaM sarvAlaGkArazobhitam // 180 // tadeva (aSTatriMzat) tuGgabhAgena tryaMzaM copAnatuGgakam / kSudropAnaM tathaukAzaM cASTAMzaM mahAmbujam / / 181 // kSudrAjaM caikabhAgena kandharaM tatsamaM bhavet / padmamekaM tadUrdhva tu paTTikocaM guNAMzakam // 182 // kSudrakampaM zivAMzaM syAtpadhatuGgaM yugAMzakam / zudrAja(ja)tuGgamaMzaM ca nimnaM cokamAgikam // 183 // 366 360 364
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ [padhyAyaH ___888 368 372 376 mAnasAre tatsamaM cordhvapanaM svAdUce kumbha(mbha) guNAzakam / tadA kampamekAMzaM tatsamaM kSepaNA(pama)nvitam // 184 // kandharaM ca dvibhAgaM syAtkampamekana kArayet / padmatuGgaM tu tattulyaM kapotAca kalAMzakam // 185 / / jadUrdhvamAliGgamaMzaM ca pratimekena kArayet / sa(eta)ttu zrIkAntaM syAcchivaviSNvAlaya(yeSu) bhavet // 186 // (adhiSThAnanirgamam) janmAdivAjanAntaM cAGgAnAM tadvizeSataH / tattadravyeNa saMjJAtvA(ya) vRddhihAnyAMzakaM bhavet // 187 // tujhe hInAdhikaM caitat(ceta) sarva doSaM samudbhavet / matsama nirgamaM vApi tripAdamardhA(ma)rdhArdhameva ca // 18 // tadeva kSepaNaM sarve(va) yathAzabhiM tu kArayet / upAnatuGgasamaM vApi tatpAdonavivardhanAt // 18 // tuGgena trividhAnAM ca tripAdaM nirgamaM bhavet / voccaM tu samaM vApi yAvatkumudanirgamam // 10 // kumudAcaM vApaTTAntaM paTTikAnirgamaM bhavet / tatsamaM nirgameM vApi paDheM()gopAnanirgamam // 131 // kSudrapaGkajasarveSAM tatsamaM nirgamaM bhavet / yathAzobhaM balAtsarvamaGgAnAM sahito nyaset // 162 / / (daNDamAnanirgamam) athavA daNDamAnena nirgamaM vakSyate'dhunA / daNDaM vA sArdhadaNDaM vA dvidaNDakaM vA tridaNDakam // 13 // sArdhatridaNDakaM vApi caturdaNDamathApi vA / sArdhacaturdaNDakaM vA paJcadaNDamathApi vA // 164 // evaM caupAnAniSkAntamathavA hastamAnataH / ardhahastaM samArabhya tritryAlavivardhanAt // 165 // sArdhahastAvasAnaM syAnnirgamaM tritribhedakam / kSudramadhya pa(dhyama)mukhyAnAM hAthAM nirgamaM ca tat // 166 // 380 384 388 392
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14] 398 adhiSThAnavidhAnam evaM catuHSaSTimasUrakAthi zAstroktamAnena vibhAjitAni / jJAtvA prakurvaniha zilpivarya stadvAstubhartuH pradadAti saMpat // 167 // vimAnazAleSu ca maNDapeSu nidhAnasabheSvapi gopureSvapi / eteSvadhAdezatalopapIThe vasyopariSThAtkRtakuTTimAni // 18 // kiM copapIThena sahaiva kuryAt pIThopapIThAtsamasUtrakAni / evaM tu satyakRteva bhaktI siJcanti lakSmyA saha muktibhuktim // 16 // samastahAdi ca dhAtusarva ___ kRtaM vimAna(naM) masureNa saha yadi [na] syAt / lokatvanAvRSTya(STira)pi kartRnAzaM tu azrIkara syAtkhalu sarvahAniH // 20 // tasmAnmasUreNa sahaiva sarva kRtaM vimAneSu ca bhUSaNAni / . anUnalakSmIriha bhuktimuktim mAyuSyamArogyakaraM sukhaM ca // 201 // iti mAnasAre vAstuzAstre adhiSThAnavidhAnaM nAma caturdazo'dhyAyaH /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 mAnasAre stambhalakSaNam pAdAnAmapi sarveSAM svakSaNaM vakSyate'dhunA / prAyAmaM ca vizAlaM ca mA (cA) yAdi bhUSaNAdikam // 1 // dArusaMgrahaNaM pAdasthApanaM ca yathAkramam / jaGghA ca caraNaM caiva stalI stambhamaGghrikam // 2 // sthANu sthUyaM ca pAdaM ca ka (ska) mbhamAraNi bhArakam / dhAraNaM dvAdazaM nAma paryAyeoktaM purAtanaiH // 3 // pradhiSThAnopariSThAttu cottarAdho'vasAnakam / upapIThopariSTAttu janmAdau cottarAntakam // 4 // pAdAyAmAvasAnaM [tu] ca pra (cA) dhiSThAnAdayena ca / dviguNaM vA sapAdArdha pAdonadviguNaM tu vA // 5 // dviguNAntA (ntama)GghrikAyAmaM hastamAnavazA (zamu)cyate / sArdhadvihastamArabhya SaTSaGaGgulavardhanAt || 6 || aSTahastAvasAnaM syAccaturthAza ( dvAdazama) GghrituGgakam / tricatuSpabhvaSaNamAtraM kuDayastambha vizAlakam // 7 // tattadviguNitaM vApi triguNaM vA caturguNam / etatkampa ( skambha ) vizAlaM syAdathavA tuGgamAnataH // 8 // mAdityarudrapatyaM (kya) zarandhraM cASTAMzakaM bhavet / ekaikaM pAdavistAraM tattatpAdAnamagrataH // 6 // etatpAda vizAlaM syAttathA ( dA) kAra mihocyate / caturazraM brahmakAntaM syAdaSTAzraM viSNukAntakam // 10 // SoDazAzraM tu vRttaM vA rudrakAntamiti smRtam / paJcAzraM zivakAntaM syAtSaDazraM skandakAntakam // 11 // mUlAdi cApraparyantamevamAkAramIritam / evamAkArapAdAnAM bhUle vedAzrameva ca // 12 // [ zradhyAyaH 8 12 16 20 24
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ stambhalakSaNam mUlaM madhyaM cAgraM ca caturazramathApi vA / agratArasamA(mama) tatkarNa(kaNTha)mAnA(nama)pramantakam // 13 // tatsamaM madhyamAzrA(grA)ntaM madhyamAzra samAzrakam / madhyamAgrasya dvayoH pAdamagrA(pra)sya ca mA(samA)ntakam // 14 // zeSaM tatpAdamUle tu caturazrAkRtiM nyaset / citrakarNa(NTha)miti proktaM tatra(ta) sarvAlayaM(ye) bhavet // 15 // tanmUle cAsanaM kuryAtpAdukaM vA sahAmbujam (jen)| mUlAgre citrasaMyuktamaprAnte mukulAnvitam // 16 // tanmUle pAlikAhaM(kA hi) syAdyathAzobhaM tu kArayet / antare citrapaTuM syAtparito raGgalena ca // 17 / / patrAdiratnapuSpaizca ettpdeshv bhUSitam / madhyAne padmapatrAdi UrdhvA(mUlA)dho'ya(pre) tu kuDmalam // 18 // mUlavaJcAramane tu cAprAdhaH kuDmalAnvitam / sarvAlaGkArasaMyukta padmakAntamiti smRtam // 16 // mUle vinAsanastambhaM citraka(skombhamudIritam / prAdhikAyAmamAnena bodhikAdIni vinyaset // 20 // tattatpAdapradeze tu tadvizAlena mAnayet / vistAraM ca(rasya) samu(mamu)tsedhaM tripAdaM vArdhameva vA // 21 // atha pAdAMzakaM caiva yanmAnAramyamAnakam / daNDake bodhikA vApi pAlikA vAtha connatam / / 22 // dvidaNDaM vA tridaNDaM vA catu:(tuSa)paJcakameva vaa| etadAyAmavistAramunnatasya samaM bhavet // 23 // daNDaM sapAdadaNDaM vA bodhikAvistRta(tiH) bhavet / etad (eka)daNDaM (NDa)samaM vApi tripAdArdhakameva vA // 24 // evaM tu vIrakaNThoccaM vistArArdha vizAlakam / phalako(came)kadaNDaM vA tripAdaM vA tathonnatam // 25 // dvidaNDaM vA tridaNDaM vA phalakAyAmamiSyate / pAdatAraM caturthAzaM tatsamaM nimnakaM bhavet // 26 //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre daNDArdha kumbhatuGgaM syAdadhyardha vA dvidaNDakam / kumbhAyAma tathotkaNThamU kaNThasamaM bhavet // 27 // tatsamaM vATikAsyaM syAdunata tadvizeSataH / sapAda(da) sArdhadaNDa vA tasyAyAma tathoditam // 28 // satuGgasya samaM cAdho pAtuGga prakalpayet / sapAdadaNDamAyAma tattuzArdha tu hArikam // 26 // tahaNDaM tu tadAyAmamadhodeze vizeSataH / daNDaM tatsamavistAramutsedha tATikodayam // 30 // kalazAkAravatkuryAdadho vIrAvasAnakam / prAdhi(do) surapuSpAbhaM yathAzobhaM tu kArayet // 31 // tasyAdho(dhaH) sArdhadaNDena mUlabandhaM sahAmbujaiH / tasyAdho'pi vizeSeNa muktAdAmavibhUSitam // 32 // evaM tu cordhvAlaGkAramadho'saGkAramucyate / etad(eka)daNDena mUle tu dvidaNDenonnatAyatam // 33 // evaM padmAsanaM kuryAdbhUtasiMhAdi rUpakam / pradhaH kumbhaM vinikSipya daNDaM vAtha dvidaNDakam // 34 // siMhasyopari paTTa vA pacaM gopAnameva vA / pAlikAkRtivadvApi zeSa yuktamA prayojayet // 35 // athavA tanmUle vA pAlikAdIni vinyaset / evaM tu pAlikAstambha kumbhastambhamihocyate // 36 // pAdamUla(le e)kadaNDena pAlikomatamiSyate / tadvistAraM dvidaNDena kumbhatujhaM dvidaNDakam // 37 // vadvivistAraM tridaNDaM syAttadardha vAssa tuGgakam / tatpAdasyAprake kuryAnnAsikApajarAnvitam // 30 // zaktidhvajai(jame)kadaNDaM sthAnAsituGga dvidaNDakam / vatsamaM vihataM caiva caikadaNDaM galodayam // 36 // vizAlaM tavayaM bAdhA(dhaH) pajarodayamIritam / vizAlaM dvidaNDa sAdevAM(ka) daNDameva // 40 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15] stambhalakSaNam . yathAzomaM tata:(thA) kuryAttasyAdho vIrakarNa(NTha)kam / pAdatArasamotsedha vistAraM tatsamaM bhavet // 41 // tasyAdho phalakAdInA(ni) pUrvavatkArayetkramAt / kumbhastambhamiti proktaM koSThastambhAdi vakSyate // 42 // koSThakaM tadvipArzve tu Rju pAdAkRti sta(ta)thA / pArasyo(muttarAdIMzca koSThavAsAkRti(tI)stathA // 43 // tadeva koSThapAde ca tadUrdhvaM parAdikam / mUkhapAdavizAlena pajarAdIni kArayet // 44 // paraM ca dvidaNDena vadadha cordhvakai (ke) galam / vadUrdhvaM ca dvidaNDena nAsikAzikharAnvitam // 45 // tadardha stUpikottuGge(ga) tanmA(nma)hAnAsikAzraye / athavA mUlapAdoccaM paGkirandhrASTabhAjite // 46 // tattadbhAge guNAMzena koSThodhai bhUSaNodayam / tattuGgaM paJcadhA kRtvA caikAMzaM pakharodayam // 47 // tatsama provatuGgaM syAttadvayaM nAsituGgakam / stUpituGgaM tadardha syAmAsikAmaM ca tatsamam // 48 // dvidaNDAraNDavRdhyA ca dazadaNDaavasAnakam / / paJjarAdivizAlaM yaccheSaM corve'dhikam // 46 // ekonaviMzadazaM syAtpanaroccaM vibhAjite / dvibhAgaM cottarottuGgamekAzaM vAjanodayam // 50 // tadUrdhvapana dvibhAgaM syAdvAjanaM caikabhAgikam / maSTAMzena kapotozcaM tadUrdhva prA(cA)liGgamaMzakam // 51 / / tatsamamantaritaM cordhvaM graMzaM tatpratikonnatam / tadUveM vAjanaM cAMzaM zeSaM yuktamA prayojayet // 52 // provanara tridhA bhajyamekAMzaM vedikomatam / provatuGga sapAdAMzaM zeSAMzaM provabhUSaNam / / 53 // vedikoSaM tu saptAMzaM sArdhabandha(ndhu) galodayam / vadUdhai kampamekAMzaM sAdhAzaM patAkam / / 54 // 13
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ EC aidhyAyaH 112 116 120 mAnasAre sadUrdhvaM vAjanaM cAMzamAyAma vA tribhAgikam / ekAMzaM madhyabhadraM tu madhye yuktayA prakoSThakam / / 55 // prIvabhUSaNatuGge ca vibhajettu SaDaMzakam / dvibhAgaM cottarotsedhaM tadardha vAjanaM bhavet // 56 // dvibhAgaM [ca] galabhi(lo)tsedhaM vAjanaM caikabhAgikam / / madhyakoSThottaraM tatsyAttudrapAdau sa(su)bhUSitam (tA) // 57 // pajare pratikAyAme cASTabhAga(ge) vibhAjite / saptAze vedikAyAme padmavAjanakAnta(kamaMza)kam // 58 // veditAraM caturbhAgaM tribhAgaM prIvavistRtam / veditArasamaM nAsI(si) zAlAyAma prakalpayet / / 56 // sadAyAme tribhAgaikaM madhyanAsI(si)vizAlakam / vizAkhAdha tripAdaM vA madhyanAsyodayaM bhavet // 6 // pArzvayorbahunAsyozca zikharasya samonnatam / sacchikhaM cottarAntaM syAtka(kim)varIvanasaMyutam // 61 // nAsikApatrasaMyuktaM madhya(dhye) kSudraM ca nimnakam / zirasyo(syU)vaM paTTikAnAM ca madhyanAsI(si) zikhAntakam // 12 // zirolambottarAntaM vA valabhA(bhI)vati(tI)meva vaa| zikharasyorce paTTocamuttarocaM samaM bhavet // 63 // tadUrdhvaM vAjana pacaM nimnaM kumbhaM sadaNDakam / pana(paM) vAjana na) vadhaM ca tadane kuDmalAnvitam // 64 // etatstUpitrayaM proktaM bhAgaM yuktayA prayojayet / tacchire(raH) samalaGkRtya patravallyAdizobhitam // 65 // etatpajarazAlAM ca padmamekaM zikhAtrayam / saliGkArasaMyuktaM kuryAdvai takSakeNa(kaH sa) tu / / 66 // athavA toraNaM kRtvA stambhasyApari vAnanam / mUle(la)pAdavizAle tu caikadaNvaM tathonnatam // 7 // pUrvavadbhAgamAnena cottarAdikriyAnvitam / sadUdhai toraNasyAnte makarA(ra)patrasaMyutam // 6 // 124 128 132 136
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 140 144 148 stanmasamayam tadUrve toraNAntaM syAdekadaNDaM tu vacchiraH / makarIvakrasaMyuktaM sarvAlaGkArazobhitam / / 66 // koSTha(STasya)ca pArzvayozcaiva kSudrapAdasamanvitam / mUlapAdavizAla syAtripAda(da) tudrAughritArakam // 7 // tasyapAdavizAlena pAdabhUSaNa(Na) mAnayet / phalakAdhantakAdyaM ca vIrakaNa (NThame)kadaNDakam // 71 // bodhikAdi(di) vinAyukta phalakAdikriyA(yAM) nyaset / phalakAyAma(ma) dvidaNDaM cAdhyardhadaNDakaM tatkumbhavistRtam // 72 // tATivakraM sapAdaM syAttuGga prAguktavanayet / sarvAlaGkArasaMyukta yuktamA tatraiva yojayet / / 73 // podhikAnta lalATe ca syAdutsedhaM coveM vAjanam / tadvAjanaM tu pAdAnta pAIyostanmukhAvRtam // 74 // pradhobhAge tribhAgaikaM madhyabhadrAkRtiM nyaset / tadvi(dvi)pArzve tu caikaikaM kartR(NTha)chedama(na)miSyate // 75 // pArzvayojanasyAdho vakraM vAkRti tthaa| UrdhvavAjana(na) tadyuktamA kuryAttudrAdi vAjanam // 76 // pArzvayoH stambha[stasyordhvaM madhyabhadrAdibhUSitam / dvAbhyAM tatkarNa(NTha)daNDAntaM madhye pArve ca nimnakam / / 77 // bodhike ca taraGga syAtsarvAlaGkArasaMyutam / tadeva tuGgamAne tu dvAdazAMze vibhAjite / / 78 // adhobhAge tribhAgena taraGgAkRtiM vinyaset / tadUrve bodhikotsedhaM SaDaMzena vizeSataH // 76 // praphukhAnana(na) sarva(pa)meM puSpasaMpa(pad)vadAnanam / etadUce zirasyo(sa )ce cAMzena haritA(hArikA) bhavet // 80 / ekadaNDa(NDa) tripAdaM vA vAjanAntaM zira unnatam / tasmAttadAyate dIrdhe nirgamasyama(cA)dhomukham // 1 // kanda(da)lIsUnadaNDAmamanimUrdhvaM niropamam / bhane samagalaM caiva taraGgaM tatsamAdhikam // 2 // 152 168 160 164
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 aidhyAya: 168 172 176 mAnasAre lalATe citra(tra) bhAgekamadho mUrdhni vizAlakam / vasyo karNa(NTha)mAgena karNakampAnjavAjanam / / 83 // patravalyAdirazca patracitrAbhibhUSitam / sarvAlaGkArasaMyuktaM puSpabodha(dhi)kamIritam // 84 // papIThavadAkAra daNDakAdIni vinyaset / kSudrakampaM ca(mpaizca) padmazca puSparatnazca bhUSitam // 85 // tarakA() eNDakA(kA) caiva bodhikAdIni pAlikA / ekavanaM dvivakraM vA trivatraM caturAnanam // 86 // paJcaSaT saptASTaM vA yathA zaktivazAnnyaset / tasyAdho vIrakarNe(NThe) tu phalakA bodhikAntaram // 7 // prAdhArArtha tu zobhArtha siMhacitrAdimaNDitam / vIrakarNa(NTha)syodayaM jJAtvA navabhAga(ge) vibhAjite // 8 // ekAMzaM pAdukaM kurtAtpaJcabhAgaM tu saMgraham / tadUrdhvaM ka(hA)rikAMsa(kamaMzaM) syAdanjamaMzena kArayet // 8 // tadUrvA vAjanaM cAMzaM saMgrahaM ca dvivakrayuk / padmAprAkRtiraprAdIna rekhA mUlavatI nyaset / / 60 // ratnavalyAdi[nA saMbhUSya zeSaM yuktamA prayojayet / saMgraha(ha)rUpamityuktaM vIrakaNe(NThe) purAnvitam // 61 // pada(dA)GgAdvadanaM kRtvA pazcAduddhRtahastavat / vadeva siMhAdirUpairvA nATakAdyairakhatam // 2 // etattu muSTivandhaM syAtphalakocaM tribhAgikam / ekAMzo(zamu)tsandhituGgaM syAttadadho kSepaNA(ema)zakam // 13 // tadadho'bjA(jarma)zaM pakSaM ca maMzenAjamathApi vaa| kumbhocaM cASTabhAgena cAMzena padmakampakam // 64 // kumbhAdho(dhaz) cordhvadeze tu vaTapatrAdizobhitam / nimaM ca tATikAdIni yuktamA prAguktavannayet // 65 // kumbhastambhapratistambhe koSThakAdIni kaa(caa)adhik| kumbhastambhAni sarveSAmevamuktaM purAtanaiH // 66 // 180 184 188 192
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhuvo(ba )pariSTAnmunibhAgatuGgake tribhAga(ga) maJca galamaza(zaM) cordhvake / phalaM(laka) vi(dvi)bhArga zAlA zirA(ra.) kumbhamaMzakam kramAtprakurvantviti pajarAdikam // 17 // paJcabhAga(ga) puratA(ta uktatuGgake graMzakaM tripa(pA)daM sArdhakaM tripaat(dhaa)| pAzaM galanAsikAnana[m] kumbhayuktacaraNAprabhUSaNam // 68 // (kumbhAlaGkAram ) prayavakSye vizeSeNa kumbhAlaGkAramucyate / tanmUlapAlikotsedhe vibhajettu SaDaMzakam // 6 // ekAMzaM pAdukaM caiva padmatujhaM tu tatsamam / kampamadha tadUrve tu kandharaM ca dvibhAgikam // 10 // kampamardhena tasyorce padmamaMzena yojayet / athavA cordhvake kampaM tasyAdho(dhaH) padmamaMzakam / / 101 // kaNThamekAMzakaM kuryAccheSaM prAguktavadbhavet / tadevo'dha padmaM ca tasyAce(e)kaM kapotakam // 102 // prardhana vAjanaM corve yathAzobhaM tu kArayet / tadUrdhvaM kumbhamUle tu pAlyAM(lyama)zenAza(zaM) padmakam // 103 // tadUrdhvaM kampamadhena zeSaM yuktamA ythaakRti(m)| tadUrdhva vakratuGga syAnavabhAga(ge) vibhAjite // 104 // kumbho(mbhA)dhAMzena janma syAdvAjanaM cArdhabhAgikam / padmamaMzena saMyukta kampamardhana kArayet // 105 // sArdhamaMzaM galottuGga kampamardhana kArayet / tatsama padyatuGga syAtsAzaM tu kapotakam // 106 // ekAMzaM pratisaMyukta sarvAlaGkArasaMyutam / karSa(Tha) (a) dvibhAgaM padmamadhyardhameva vA // 107 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 mAnasAre pradhyAya: 220 224 228 232 athavA bakratuGgaM syAdekadaNDena kArayet / pAlikasyo(kamu)ktavatkuryAdyathAzAbha tu kArayet // 108 // asyoddhe'rdhana daNDena kuDmalAkRti(ti) nyaset / tadA syAnirgama bhAvaM kumbhAntaM laMbha(lamba)yet punaH // 10 // kumbhamadhye ratnabandhaM vastranipyaM ca vinyaset / sarvAlaGkArasaMyukta pAdamUle tu vinyaset // 110 // tadAsyaM nirgama bhAvaM kumbhAntaM nAsikaM bhavet / athavA nAsikAM tyaktA parasyopari nyaset // 111 // pAdasyordhe pAlyantaM padmavalyAdibhUSitam / mUlapAdavizAlaM vA tantripAda vizAlakam // 112 // etat kumbhAGaghrikaM proktaM cAntarAla ca yojayet / kuryAdvahiHpradeze tu madhye vA cAntarAlake // 113 / / bhittimadhye ca kUTe ca zirodeze vizeSataH / vizAlapajarAdyaizca yojayecchilpi(lpa)vittamaH // 114 // (stambhalakSaNam) tatstambhalakSaNaM vakSye tuGgAdIJcoktavannayet / mUlastambhavizAlena tripAdaM vArdhameva vA // 115 / / saMyogastambhavistAraM yanmAnoramya(mya) mAnayet / bodhikA(kA) phalakAntaM ca mUladaNDena mAnayet // 116 // pAlikAyaGga sarveSAmupadaNDena mAnayet / bodhikAdIni sarvAGga(ni) pUrvavatpArakalpayet // 117 // upapAdAni sarveSAM pUrvapAde tu yojayet / upapAdA(da) mUlapAdAntamupadaNDasamantakam // 118 // tahaNDasya tripAdaM vA daNDArdha vAthavAMzakam / ekopapAdasaMyuktaM dvitryupapAdena sayutam / / 116 // evaM kramamiti proktaM mUle padmAsanAnvitam / vedopapAisaMyuktaM brahmakAntamI(mitI)ritam // 120 // 236 240 244
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15] stambhalacaNam paJcopapAdasaMyuktaM zivakAnta mitIritam / SaDo (Da) papAdasaMyuktaM skandakAntamiti smRtam // 121 // praSTopapAdasaMyuktaM viSNukAntamudIritam / sarveSAM pAdamUle tu pAlikAM copapIThavat / / 122 / / kuryAtsiMhasya rUpaM vA pAdaM patrAdibhUSitam / zile (layA) dAruje (yA) vApi kArayeduktavadbudhaH // 123 // ( dAru saMgrahaNam ) dArusaMgrahaNaM vakSye pazcAddArozca lakSaNam / dakSiNAyanakAle tu cattarAyaName (ye e) tra vA // 124 // mAghAdau ca caturmAse kuryAhArAzca saMgraham / kRSNapace zubhadine sumuhUrte sulagnake / / 125 / / dArusaMgrahaNaM kuryAtsthapatiH sthApakaiH saha / kuThArambaTU(Ta)khaDgAddIn (de) rakSAsUtreNa bandhanam / / 126 / / pItvA zuddhaM payo raatraavupe|ssyaadhivsedbudhH / prabhAte tu samutthAya kartA svAnucaraiH saha / 127 / / vanaprayANamArge tu pazyettu zakunAni vai / saMmukhe tu surAbhANDaM mAMsaM vRSabhaM tu vA // 128 // pUrNakumbhaM gajaM vezyA (zyAM) dvijAnAM saGghameva ca / darpaNaM puSpamAlAM ca rAjAnaM cakra ( chatra) meva ca // 126 // mandolikA(ka) baliM pUrNaghaTaM ca zibiraM tathA / vastradhRprajakaM caiva kAmadhenuM sumaGgalAm // 130 // dhanadhAnyasamRddhiM ca dRSTvA sarvametacchubhAvaham / muktakezaM nAsiddInaM tailabhANDaM tathaiva ca / / 131 / eka (kaM) dvijaM yatiM caiva kapAlA raktavAsasAn (saH) / cayarogaM cA (ginama) GgahInaM navyaGgagadigaM (tvatsaGgAdikaM tathA / / 132 / / mArge [tu] saMmukhaM dRSTvA tvamaGgakhamiti smRtam / bhAradvAjaM divAbhItaM nartaka vyAnakaM tathA // 133 // 103 248 252 256 260 264 268
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 [adhyAyaH 272 276 280 mAnasAre varadAsIsmaraM vAme zubhadaM dakSiNe'zubham / vAyasaM ca mayUraM ca dIrghapuccha tathaiva ca // 134 // kRSNapakSadvayaM caiva zvetAkSaM kakalAsakam / raktabodha ca phaNinaM sAraGga vyAghrameva ca // 135 // jambukaM ca dabA vAma(mAd) dakSiNe gamanaM zubham / dakSiyaM vAmato gacchedazubhaM bhavati dhruvam // 136 // mandhakaM zakuna caivAraNye zvetalocanam / hariyaM ca zazaM caiva mArgakITaM tathaiva ca // 137 // bahuvarNa ca gRdhaM ca raktavAnaM ca sUkaram / dariyAdvAmagamanaM maGgala bhavati dhruvam // 138 // vAmato ipiNe gacchadazubhaM prApyate dhruvam / * parihA(pratikA)raM ca vakSyAmi grAmasIni zubhaM tu cet // 136 / / sthitvA mukna dvijAna pazcAdRSTvA gacchettataH sudhIH / prAmasInastu parito dunimitte pA kSipet // 14 // vipinasya samIpe tu coktAnyekA(tA)ni sarvazaH / daliNaM vAmato gacchadAmato dakSiNe tathA // 141 // madhye sadiSTakAryANi maGgalaM bhavati dhruvam / vanaM saMprApya succhArya suzItalata tathA // 142 // dRSTvA nigyeryate (niSIdeta)cchAyAM(chAyAyAM) zRNuyAcchAkunasvarAn / vyAlaM bhAradvAja ca zvevAkiM ca vRhatkhagam // 143 // sukharaM tu zubhaM prokta duHkhare va pazu(guM) kSipet / / kAkakharaM daliye zreSThaM prAci caiva madhyamam // 144 // prAka(tat) svara cAdharma proktaM tasya tUcara[saH] svaram / yadi zrutaM cecakASThe troNyajAni bali kSipet // 145 // homArtha vatra kuryAtprayala coktavaddhaH / asuraM rAkSasa caiva bhUvapaizAcameva ca // 146 // gharaga(gI) pUtana(nA)vidArI(yoM) pAparAkSasa(sI)meva ca / mahAbAgavAlyAnindrAnIyAnakAntakam // 147 // 284 288 292 296
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 300 304 308 stambhalakSaNam ratana militaM cAntaM stuti caiva sadA japet / mukhya cApi mRgaM caiva cAditimuditi(ta) tathA // 148 // vitathaM cAntari(rI)kSaM ca bhRzaM pUSaNa meva ca / etebhyo rAkSasebhyazca mAMsamannaM baliM kSipet // 146 / / phalAni kSIramannaM ca sthapatistu vnspt:(ty)| baliM dadyAtsvanAmnai(mabhi)zcAnyeSAM ca svanAmabhiH // 150 // zuddhiM kRtvA tataH pazcAtpuNyAhaM vAcayattataH / svastivAcanakaM kuryAtpazcAdrAhmaNabhojanam // 151 // dArucchedanakAle tu bahirgacchaMdvanaspateH(tiH) / (mantraH ) (o) rAkSasaiH saha bhUtaizca kartAraM rakSate(tre) namaH // 152 // pAtu sthApakenaiva brahmArtha nisipalim / kuryAddhomaM sthApakastu pUjayitvA vanadevatAH // 153 / / prokSayetparazuM vatra prAikhazcottare pi vaa| parayuM takSakaM zreSThaM sthapatiH sthApakakarAt // 154 / / khIkRtya dAru vicchidya cAnyairanucaraiH saha / sthUlamUlaM kRzAnaM ca ni(niH)zRGgaM snigdharUpakam // 155 // jana(antaH)zAkhAsaMkIrNa [ca chatravagnizvathaM yadi / suzItalaM tu succhArya chAyAvRkSamiti smRtam // 156 // vRkSasya mUlamadhye tu vRkSApre samanAhakam / niHzAkhaH sa pumAnproktaM nigdharUpaM ca zItakham // 157 / / praprasthUlaM kaze(zaM) mUle nAnAviTapazAkha(khA)yuk / durbharaM bhinnasuSiraM poSNaM vivRtazAvakam // 158 // dRSTAnta manujA(ja)yogyaM chAyAyAma(vanta) napuMsakam / mopumAnvRkSakazchedyaH samuhUrte sulamake // 15 // vRkSacchedanakAle tu u(co)tpadya na patedyadi / patanti cottare vA prAgdigbhAge na cAmaGgalam // 160 // 312 316 320 324 14
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 mAnasAre yAmye vA pazcime vApi deze [ni ] patanti maGgalam / IzaM (ze) naiR (Rtiko vA sarvasaMpatkaraM bhavet // 161 // analAnilako vA cAnyathA cAntarAlake / udgatamiti tatra syAtsakalAnItyamaGgalam // 162 // chinnavRkSasya patane vRSabhaM (bha) haya kuJjaram (rANAm) / nina (nA) daM bhavati zreSThaM bAhyatvA (tA) ne tvamaGgalam / / 163 / / samIpe (1) sthitavRttA (cAM) va hatvA yadi patettaruH / prazumaM tatsamuddiSTo (TaM) patanti manujeopari / / 164 // pUrve vA cottare vApi vRkSAstatra patanti cet / tatrAde (do) tatkramaM nAsti cAnye ( nya) dittu tvamaGgalam // 165 // sarvadoSaM samuddizya zAntiM kuryAdvicakSaNaH / pazuprahArahomaM ca brAhmaNAnbhojayettataH // 166 // evaM zAntau kRtAyAM tu deoSaM nazyati nAnyathA / narANAM maraNaM syAccettatta[t] zAntirna vidyate // 167 // tasmAtpariharedvidvAn kuryAddAru ( rozca ) saMgraham / zayanasthitaddvArUNi sthapi (la) kIlAdikaM sarvazaH // 168 // bhUmaipadaM [sthApya nitaca ( nataca) kramiti viracitam ! sthita: (ta) zayanadArUNi rathamAropayettadA / / 166 // navavastreNa saMveSTaya sarvamaGgalaghoSaNaiH / anaGgAhI vAhayitvA mahiSaM kuJjaraM tu vA // 170 // karSayettu narairvApi sumuhUrte sulamake / zilpazAlA pravezyAtha rathAttadavatArayet / / 171 // dArusaMgrahaNaM proktaM dArula tayamucyate / dhUmakaM cIra (riNI) caiva khAdiraM khadiraM tathA / / 172 // zAkaM ca nimbavRkSaM ca zamI zAkhaM tathA mRgam / eteSu dhAraNaM vRkSaM za(zA) tavRkSamihocyate // 173 // phata (khadi) raM kRtamAlaM ca vyAghrakAzchAdanA mRgam / drAkSA zAkhA ca rudrANi jambUkaM zayiteSvapi // 174 // [adhyAyaH 328 332 336 340 344 348 352
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15] stambhalacaNam nAlikeraM ca tAlaM ca beNu maunI ca kiMzukam / pUgaM ca puSkalaM caiva cAmalakaM ca kiMziri / / 175 / / haritaM ca saptaparNa cordhvavRkSamudIritam / teSAM (taizca) devAlayaM kuryAnnRNAM sauH (dma) vizeSataH // 176 // vyAghra (i) candanarakta ca candanaM tintriNI tathA / anyAni dArusarvANi dvijAtInAM gRhe nyaset // 177 // tattajjAtidrumAbhAve e (tve) kajAtyA ca sarvazaH / vRtasya mUlaM zatazcA (mUle cA) gre cAgraM tathaiva ca // 178 // bhUmisparzamukhaM jJAtvA tadUrdhva parabhAgataH / ( stambhasthApanam ) devAlayAdisarvaSAM stambhasthApanamucyate // 176 // yathAbhAgAvasAne tu sthApayedakhilAGagrikam / stambhAnte stambhayuktaM cedvAstuvastu vinAzanam // 180 // yadvAstvantarbahiH sUtraM sthApayedRjusUtrakam / stambhamadhyAttu bAhyAntaM yathApAdaM tathAzrayam / / 181 // yatradeza (ze) vizAlArdha tatra doSo na vidyate / puSya (SyaM) mAghaM ca caitraM ca vaizAkhaM cottarAyaNe / / 182 // zrASADha zrAvaNAzvI ca kArtikaM dakSiNAyane / sumuhUrta sulane ca zuklapace zubhadine / / 183 // stambhamAvAhanaM kuryAccheSamAse ca (cA) bhAvake / aGkurArpaNakarmAdaiA sthApanAntaM yathAkramam // 184 // jalAdhivAsanaM sthAnaM kuryAttvapi sarvazaH / IzAne nairRtikoNe tu madhye cAGghrikameva ca // 185 // pAdasthAnasya yaddeze vastuna (sto ) balaM yathA / tadUrdhvaM dhArapaTTe syAddaNDAdhyardha dvidaNDakam // / 186 / / ghanaM ca vistRtaM caiva cAyAmaM tadyatheSTakam / zilAstambhe zilAdhAraM dArustambhe drumas (maM) tathA // 187 // 107 356 360 364 368 372 376
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 mAnasAre [pradhyAyaH 880 384 398 athavA cAramanaM sarvamAdhAraM caturazrakam / ekahastaM dvihastaM vA trihata vipulaM bhavet // 188 // mAdhArasya tu madhye syAdrabasthApanato'vaTam / prAsAdAbhimukhe caiva maNDapaM parikalpayet // 18 // maNDapAntaM pradeze tu stambha saMgrAhya vezayet / svaNDile caNitaM kRtvA bIjaM brAhmAdi vinyaset / / 160 / vatra sambhava vinyasya pUrva vApyudagaprakam / navavameva saMveSTaya kumbhaM kuryAdabhibhUSaNam / / 161 // karpaTaM tu zirISAdidhAnyaM kArpAsabIjakam / sUtreNa vadhyA pazcAttu stambhakarNe ca bandhanam // 162 / / tadane khaNDilaM kRtvA zuddhazAla(libhi)zca lAjakaiH / damarAstIrya tatraiva prAgudak syAttadaprakam / / 163 / / pIThaM vA copapIThaM vA coktavatpada(da) kalpayet / jalasaMpUrNakumbhAdi tatra cAvAhayedbudhaH // 14 // sUtrapachavakUAdyAna(dIna) navavastreNa veSTayet / tadane spaNDilaM kRtvA ranalohAdi cAvahet // 15 // pAdapracAlana kuryAdAcamya sthapatirbudhaH / bhasma vA candanaM vApi dhArayettu tripuNDrakam // 16 // sakalIkaraNaM kRtvA puNyAha vAcarottataH / pramAdidevatAH sarvAH pAdasthAne samarcayeta // 17 // halekhAmadhyakummAntaM pUjayettu vizeSataH / / devyAva[ka]raNaM sarveSAM paritaH kalazodake // 18 // pAvAhya pazcAdabhyarcya gandhapuSpAkSatAdibhiH / / ramAdhivAsanaM kuryAttattaddevata(sya) nAmabhiH // 16 // gandhapuSpAdidhUpaizca naivedyAntaM samarcayet / vadane pUrvadigdeze homa kuryAdvicakSaNaH // 20 // pAtu zilpI saMprApya saMspRzetstambhamUlakam / gairikArpitasUtraizca catuHsUtrANi vinyaset // 201 // 392 396 400 404
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15] stambhalacaNam svarNasUca(cIM) sadarbhAz(bhI) ca ghRtacIreNa yojayet / dhUpadIpaM dade (yA) t pazcAgandhapuSpaiH samarcayet // 202 // himAdrirUpaM tatstambhaM dhyAtvA hastena saMspRzet / tato'dhivAsanaM kuryAtstambhaM tahezikottamaH // 203 // pazcAttacakamukhyaistu stambhamuddhRtya hastataH / vAstupradakSiNaM kuryAtsvakIyAnucaraiH saha // 204 // sarvamaGgalagheoSaizca stambhasthApanadezakam / saMprApya hastataH stambhamavarohya ca pazcime / 205 / / tatstambhaM pUrvavadanaM (namA ) dhAraM prAcya saMsthitam / adhivAsitaratnAni vyAhRtyAvaTataH kSipet // 206 // madhye tu hemaM (ma) nikSipya caindre tAmraM vinikSipet / yAmye tu cAyasaMsthApya kAMsyaM vA vAruNe nyaset // 207 // saumye tu rajataM sthApya puSpa (padma) rAgaM tu madhyame / puSparAgamindrakoSThe gomedhaM cAgnikoNake / / 208 // mahAnIlaM ca yAmye tu maratakaM nairRte nyaset / sphaTikaM vAruNe (pa) koSThe tu pravAlaM vAyukoSThake // 206 // saumye tu mauktikaM nyasya cendranIlaM tathezake / tatstambhaM tatra nikSipya sthapatiH kartRbhiH saha / / 210 / / sarvamaGgalagheoSaizca brAhmaNaiH svastivAcanam / adhivAsitakumbhAni sarvANyAdAya zilpikaH // 211 // vAstupradakSiNaM kRtvA stambhaM mantrAbhiSecayet / dhUpadIpaM dadhet (dyAt) pazcAdratramAlyairvibhUSitam // 212 // gandhapuSpaiH samabhyarcya naivedyaM ca nivedayet / ( mantraH ) [noM] stambha mahAmero vAstu dadyAthaz (dhyAtyAvac) candradivAram (rau) / / 213 / / anyaiH(nyAn) stambhai(mbhAM ca mUrdhnA te dhRtvA rakSatu connatam / etanmantraM paThitvA tu kuryAdanunayaM budhaH // 214 // 106 408 412 416 420 424 428 432
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 mAnasAre prAsAde maNDape vApi prAkAre gopure tathA / dvijAtInAM ca varNAnAM sadmamAsapakAdi (nyArSakAdI) nAm // / 215 / / tambhapratiSThAM sarvatra caivaM kuryAdvicakSaNaH / purAtanaizca RSibhiH brahmAdyai(dibhizca surairapi / / 216 / / stambhapratiSThA coktA syAdvinAcedazubhaM bhavet / tasmAtstambhapratiSThAM tu kArayecchilpi (lpa ) vittamaH || 217 / / sthapatiH (tiM) sthApakaM vipra (praM) sthApanaM (na) karmaNe (khi) vRtAn / pUjayedvidhivaduktamArgataH svasvAtmazibirAnantaH pratiSThA coktA syAt // 218 // iti mAnasAre vAstuzAstra stambhalakSaNaM nAma paJcadazeo'dhyAyaH adhyAyaH 436 440
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastaravidhAnam 111 prastaravidhAnam prastarasya vidhiM vakSye zAkhe sNkssipyte'dhunaa| adhiSThAnatripAdaM vA samaM vA pAdamadhikam // 1 // ardhatripAdamAdhikyaM tatsamAdhikameva vA / paDvidhaM kuTTimottuGga prastarodayamIritam // 2 // athavA istamAnena devajAtivazo(zAdu)cyate / saptahastaM samArabhya sArdhavedakarAntakam // 3 // rimikahAnyena SaDvidha prastarodayam / devAnAM bhUsurANAM ca bhUpatInA(ti)yuvarAjayoH / / 4 / / vaizyAnAM zUdrajAtInAM saga(grani) jAtivazAkamAt / athavA pAdatuGgArdha tatsamaM vA vizeSataH // 5 // caturbhAgekahInaM vA tatpAdAdhikameva ca / madhikaM tripAdaM vA tatsamAdhikameva vA // 6 // etattu SaDavidha proktaM yuktyA tatprastarodayam / praNavA pAdodaye cASTabhAgaM kuryAdvicakSaNaH // 7 // saptaSaTpaJcabhAgAbdhitribhAga zameva ca / evaM tu SaDvidhaM proktaM prastarocaM munIzvaraiH // 8 // uttarAdipradezAntaM sarveSAM prastarodayam / kapotaM prastaraM caiva maI pracchAdanaM tathA // 6 // gopAnaM ca vitAnaM ca vakhamI mattavAraNam / vidhAnaM ca supaM caivamete paryAyavAcakAH // 10 // prastarocAdi sarveSAmaGgaiH sarvamihocyate / utpeSaM caikatrizaM tu mAgaM kuryAdvicakSaNaH // 11 // pottaraM sArdhavAzamaMzaM tadvAjanaM bhavet / valamA(bhyotsedhaM bandhvaMzaM sAdhIza vAmanaM bhavet // 12 / /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 [adhyAyaH mAnasAre ucaro trayAMzaM vA vAjanaM caikamAgikam / tatsamaM kSudrapana syAnyaM cordhva mahAmbujaM // 13 // badUce vAjanaM caikaM dhAtubhAgaM kapotakam / mAliGgamaMzakaM caivamekAdhamantaritaM vathA // 14 // aMzakaM pravaraM caiva sAdhAzaM vAjanaM bhavet / uttarodha(dhva) catuSpaJcaSaTsaptASTakaM bhavet // 15 // bacadekAMzamAnena harmyapAdaM tu baahyke| yanmAnoramyamAnena cottara(ra)nirgamaM bhavet // 16 // uttarAdvAjanaM caiva tatsamaM nirgama bhavet / vasAmI [tat] samaM vApi tripAdaM nirgamaM bhavet // 17 // dUce vAjana yuktamA tacaturthAMza(zaM) nirgamam / kapovaM tatsamaM vApi vAjana(nirgama) tu bahirmavet // 18 // pratha tripAdamadha vA pAdaM vA nirgamaM nyaset / mAliGgapAdabAhyasya nimna(ga)mevaM tu kArayet // 16 // tasmAdantaritaM covaM tatsamaM nirgamaM tu vA / tripAda cArdhamevaM vA prati(ti) tatsamaM(ma)nirgamam / / 20 / / udye vAjanamukha tu nirgamaM pAdabAhyataH / pratiM ca prastaraM caiva prativAjanameva ca // 21 // anvantaM pAvasAnaM ca vidhAnaM ca vidhAnakam / etatsamiti proktaM paryAyAkhyAni paNDitaiH // 22 // pratispaM dalAkAraM vAjanaM ca dvayAMzakam / vAjanaM kSepaNaM vetraM paTTamuttara(raM) paTTikA / / 23 // kampa raka (trika) ca mandAdi cAntaritaM paryAyameva ca / tukhAdaNDaM jayantI [4] phakhakA paryAyavAcakam // 24 // kapotaM vakrahastaM ca lupA gopAnakaM tthaa| candramevettu sarvANi(4) proktaM paryAyavAcakA:(kam) / / 25 / / saMgrahaM muSTibandhaM ca mahalo(lamu)ddhRtahastakam / vasabhI dhAraNaM caivameva paryAyavAcakAH // 26 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastaravidhAnam vadUce takriyAH sarve (sarvA) nATakAntamRNAlikA / vadhikA patravalI ca citrAGgaM kukhikAdhikam // 27 // etatparyAyavAkyAni purAtanamunIzvaraiH / uttaraM vAjanamAdhAramAdheyaM zayanaM tathA // 28 // uddhRtaM ca mUrdhakaM caiva mahAtauli svavaMzakam / pracchAdanasyamA(sya cA)dhArametatparyAyamIritam // 26 // pUrvabhAgikamAnena cottarAcaM guNAMzakam / tadUrdhvaM kampamekena valabhItatsamodayam // 30 // nandakaramajavatkuryAttadUrve'rdhena vAjanam / graMzArdha muSTibandhaM cAzenAdye'rdhena vAjanam // 31 // graMzaM mRNAlakottuGgamekAMzenordhvakandharam / tadUce kSepaNaM kuryAtpagraM tu tatsamaM bhavet // 32 // vA vAjanaM cAMzaM patravalyAdibhUSitam / kadalIstambhasaMjAtA puSpavatI mRNAlikA // 33 // vadUrva graMzamAghAraM paDheM cArdhena vAjanam / madhyadha muSTibandhaM ca vAjanaM caikabhAgikam // 34 // tadUrdhvaM ca dvibhAgena mahAvAjanamIritam / tadardhanAjaM tasyAdhI zobhayetsamalaGkatam // 35 // tadeva tuGgArdhamAnena caitakriyAGgameva ca / taH pAdamUloca(4) tattadbhAgena vinyaset // 36 // vadhvaM graMzabhAgena cAliGgodayameva ca / tA vAjanaM cAMzaM triyaMzA(trayAMzama)ntaritaM tathA // 37 // ekAMzaM cordhvakampaM syAtprati(ti) vaMzena kArayet / tadUrdhvaM vAjanaM cAMzaM SaTpadabhAgAdayaM bhavet // 38 // prathavA prastarotsedhaM triMzadbhAga(ge) vibhAjite / uttaroSa() tribhAgaM syAtkampamekena kArayet // 36 // Uce valami(bhI) yugmAMzaM vAjanaM caikabhAgikam / kapotaM pacamAgaM tu (cAM)zamAliGgameva ca // 40 // 15
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 mAnasAre dvibhAgA(gama)ntaritaM caiva nimnamadhuna kArayet / tadUrdhva'dhyardhabhAgena prativAjana(naM) kArayet // 41 // tadUrve kandharaM hozaM vAjanaM caikabhAgikam / tadUrdhvaM gRhaM (prova) yugmAMzamekabhAgena vAjanam // 42 // vedAMzaM tatkapotocamardhenAliGgameva ca / aMzamantaritaM corce nimnamardhana yojayet // 43 // aMzena prastaraM caiva sarvAlaGkArasaMyutam / tadeva mUla(laM) gopAnamUrdhva maMzena vAjanam // 44 // tadUrdhvaM paJcabhAgena kUlikAnikatuGgakam / tatpradeze vizeSo'sti nATakAbhi(kai)[pya] laGkatam / / 45 / / kapotattudranAsyaGgaiH patravalyAdibhUpitam / prastare sarvadeze tu makarAdivibhUpitam // 16 // makarairdhamarairyuktaM zeSaM prAguktavannayet / ekadaNDaM dvidaNDaM vA cArdhadaNDamathApi vA / / 47 / / judranAsaM vizAlaM syAttuGgaM gopAnasImakam / pradhaHpAdavazA[nnya sya(sya) sarveSAM tudranAsikam // 48 / / karNapAdavazAttudranAsi(sa) stambhApramardhakam / SaDadhikaM tu viMzAMzaM bhAgaM tu prastarodayam // 46 // tribhAgaM cottarottuGgamUrce aM(ca)zena vAjanam / tadUrdhvaM pAtuGga(amaMzaM) syAdvAjanaM caikabhAgikam // 50 // muSTibandhaM tribhAgaM syAdaMzena vAjana bhavet / vyaMzaM mRNAlikottuGgaM cAMzena vAjanaM bhavet // 51 // yugAMzaM paTTikottuGgaM vAjanaM caikabhAgikam / ardhena kampamaMzena padmamadhana vAjanam / / 52 // kapotaM bandha(ndhu)bhAgaM syAdardhenAliGgameva ca / vAjanaM tatsamaM tu syAdaMzenAntaritaM tathA / / 53 / / tadUrvA caikabhAgena prativAjana(naM) saMyutam / nATake vatsapAdaizvAdho(dha:)pAda(daM) samanvitam / / 54 / /
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 115 112 116 120 prastaravidhAnam nadUrvA'dhaM ca sarveSAM tatpAdaM bahirnirgamam / ekadaNDaM dvidaNDaM vA tridaNDaM vAtha nirgamam // 55 // bhUtarUpagaNaizcaiva yakSavidyAdharaM(rais) tathA / narairvA nATakAGge tu kuryAddevAlayAdi(dI)nAm // 56 / / yakSavidyAdharAdInAM bhUpahamrye tu yojayet / hAntarAlayAH sarve(oH) nRNAM nATakasaMyutam // 57 / / sarveSAM muSTibandhAnAM kuryAtpAdai(dAna) Rjus (jUna) tathA / zeSa prAguktavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam // 58 // etattu prastarasyo-- nATakasyovaMza (syAM)zavat / kuryAdetatkapotaM syAdaSTabhAgAdhikaM tathA // 5 // zeSaM tu pUrvavatkuryAtprastaraM cASTabhedakam / prastarocamiti proktaM pracchAdanamihocyate // 60 // prAsAdAdIni(nAM) sarveSAM pracchAdanAdilakSaNam / uttarAntatrikAntaM vA valabhI cordhvameva vA // 61 // kapotAntakamevaM syAttasyordhvaM prastarAMzakam / etatpracchAdanAta(na)sthAne daNDaM copari zAyayen / 62 / / etaddvAravazAdIrgha tasyopari jayantikAm / dArudaNDa zilA vApi i(ce)STakena jayantikAm // 63 // prathavA dArujayantizca zilA cetsa[ha] daNDakam / / vinAdaNDaM tathA kuryAtpASANaM phalakA(kAM) nyaset / / 64 // etatsarvAlaye kuryAddevaharye vizeSataH / zuddhaM mizraM ca saMkIrNa trividhaM tadvazAnnyaset // 65 // ekadravyaM tu zuddhaM syAd dvidravyaM mizrakaM bhavet / vidravyaistu saMkIrNa tajjJAtvA kArayedbudhaH / / 66 // kevalaM ceSTakAhayeM dArupracchAdanama(nA)nvitam / zilAhaye zilAnauliM kuryAttattadvizeSataH // 67 // karNa ca paTTikAyuktaM madhyaM madhyAvasAnakam / caturazrA(zramA)yatAaM vA yathA karmAnukUlataH // 68 // 124 129 133 186
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 mAnasAre [adhyAya: 140 144 - 148 ekapaTTa dvipaTTa vA tripaTTo(hamU )vaM yoSayet / vanmadhye phalakaM vApi zilA tolA(li)jayA(ya)ntikam // 6 // khupAkAraM tu [pUrva]vatkuryAdalasyAkRtiH(tim) eva vaa| evaM gehe proktaM mama dRSTamartha tu kArayet // 70 // kuryAdizi tulA vApi paTTasyoparitastu vaa| tanmadhye(pya)deza(ze) dAruNA[ca] daNDaM kRtvA prayojayet // 71 // etatpacchAdanaM gehe proktaM mama(gha) munIzvaraiH / anya[]vAstuni(stUnA) sarveSAM pracchAdanamihocyate // 2 // madhye prAmuktavatkuryAttadUrdhvaM prastarameva ca / pAye prAguktavatsaGga prastaraM tu yathoSayam // 73 // kuryAdadhaHpradeze syAnmadhye vRttamuttaropari / mahAmAraM tulA vApi kSudradaNDamathApi vA // 74 // bhASArapaTTasaMyuktaM satulaM tu jayantikam / prastarAvRtamadhyoya tulA(ka)yA chAdayettataH / / 75 // tadvidhAnasya(syA)odeze zudrapaTTaima(na) satakam / athavA caturazca kuryAttatra vizeSataH / / 76 / / tatra paTTaimanuSkAnAM sandhirmadhye tu kuma(i)lam / pAdeSu phulapanaM ca kuryAyuktyA ca zobhitam // 77 // madhyarataduddizya co'laGkAra(2) vakSyate / uttarasthAdhodeze tu pUrvoktacarabAnake // 8 // bodhikAti(vi) vijJAtvA(ya) stambhasyArdhApradezavaH / pInakopari prAnte pAlikAkRti(ti) vinyaset // 6 // tadUrva nATakAGgaizca pAlikA dvigunnonntm(taa)| vadUrdhvaM mRNAlikottuGgaM nATakonata [tat ] samam // 8 // mahAbodhikasaMyuktaM mRNAlopari vinyaset vanmahAboSikAcA(ko)[ca] mahAtauliM nyasebudhaH / / 81 // goSikA(yA) pUrvavattuGgaM tatsama taulikonatam / mahAvauli vinA karyAdAdhArArtha(dha) tu paTTikA / / 82 // 158 166 160 164
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 176 prastaravidhAnam pUrvoktaprastarAGgaizca yanmAnoramyavargakam / prAdhArasyopari prAnte kuryAttu zilpi(lpa)vicamaH // 8 // UrdhvaM pracchAdanaM kuryaadthvaadhaarcaa(syo)j'ke| etatpracchAdanaM kuryAtpUrvavatsamAitam // 84 // evaM tu cordhvAlaGkAra madhyaraGge tu vinyaset / / tattuGga pUrvavatkuryAccheSaM yuktamA prayojayet // 85 // sadahiH prAntabhaktInAM pracchAdana mihocyate / prAguktamUlapAdAnAM stambhe ca pratipAdake // 86 // tadUdhai cocaraM nyasya(seda) vAjanaM muSTibandhanam / mRNAla(laM) vAjanaM vApi cottarAdi yathordhvake // 87 kuryAttu tasya cordhvaM tu daNDaistacchroNikAM nyaset / tricatuSpaJcaSaNmAnaM daNDAntaravizAlakam // 8 // tattadviguNadaNDaM syAyuktamA balavazAnnyaset / catura catuH(tuSa)paTTa tulAnAmAkRtistathA // 8 // patravalyAdiyuktaM vA yathAzobhaM tu kArayet / tadU jayantikaM syAdantarAle tu vinyaset // 30 // athavA cotsarA sarve(vA) sAntaHprAntaroca(rAnta)ram / yattadbhaktivazAtsarva prastaraM syAttadantaram // 6 // bAyake cottaraM sarva yuktamA kASThavazAnnyaset / tasyAntaH pAdamadhyAntaH prastIryAttu yathottaram // 12 // etattu srvtobhdrmlkssaakRtirihocyte|| tadeva karNavazAdazaM prastIryAttu sarvazaH // 63 // uttaraiH prAgutAghriH syAttadvazAtparito nyaset / tadevAntamalavaM ca karNayozcottaraM vinA // 64 // indrAdiyAmyaparyantaM yAmyAdivaruNAntakam / varuNAtsaumyaparyantaM saumyAdipUrvakAntakam // 15 // bAhyAntarAntaraM ca yuktyA vaMze tu yojayet / zeSaM prAguktavatulye(kuryAd) bahistadvazAnnyaset // 6 // 180 184 188 192
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 mAnasAre mahimAvRtavA ( dvA) rAdi (dIni) cotarAdIni kArayet / rAtarAntaM tu talairvinyAsamIritam // 67 // mAjhe lambAvabhakticeddaNDako rdhve lupai (pAbhiH) sthiram / pUrvoktamava yathAzamaM tu yojayet // 68 // zilAyAM dAruke vApi ceSTake vAtha kArayet / yathAbalaM yathAbhAraM tathA vaMzAdi yojayet // 66 // antarvahizca tatsarve ceAttaraiH samatA (tA) nyaset / anyathAGgAni sarveSAM kA (kri)yAM kuryAd [tad ] vaza (zaM) nayet // 100 // uttaraM vaiparItyaM cetkartuH tadvAstunAzanam / devAnAM bhUpatInAM ca cArzve madhye taraGgakam // 101 // malactAdividhAnaM ca kuryAttu sampardA (dAs ) padam / taisa (vi)lAnAM dvijAtInAmanyatsarvaM zubhAvaham / / 102 / / iti mAnasAre vAstuzAstre prastara vidhAnaM nAma SoDazo'dhyAyaH / ciyAka 196 200 204
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ sandhikarmavidhAnam sandhikarma vidhAnam sandhikarmavidhAnaM ca lakSaNaM vakSyate'dhunA / hANAM dAsaMyoga(gaH) sandhikarmamu(ma u)dIritam // 1 // vRttamUle balaM yuktaM vRkSAne balahInakam / tasmAttu bandhayetsarva dArusaMmUlAtsu(lataH su)dhIH // 2 // uktavadAru saMgrAhya yojayetta(jyaM hita)kSakeNa tu / na vakraM ca na bhinnaM ca na suSiraM dAru sarvazaH // 3 // machasaMbaddha(ndha)sandhiM ca brahmarAja(ja) dvayaM tathA / veNupAkhyasandhiM ca pUgaparva ca sandhikam // 4 // devasandhistatharSime(bI)Suparvasandhi(ndhI ca) daNDa(NDi)kam / etada(te cA)STavidhaM(dhAH) proktaM(ktA) dAruyogena sndhibhiH(ndhyH)||5|| dArudvayai(yenai)kasandhiH syAnmallabandhamiti smRtam / tricaturuyogena dvitrisandhiryathAkramam / / 6 // brahmarAjamiti proktaM tantravidbhiH purAtanaiH / paJcadAru catuHsandhi(ndhira) veNuparvakamIritam / / 7 // SaDdAra paJcasandhiH syAtpUgaparva prazasyate / saptadArubhiH SaTsandhi(ndhiH) [syAd] devasandhimi(ri)ti smRtam // 8 // praSTadAru[bhir] RSisandhimendhiri)SupAkhya sandhikam / tasyopari bahusandhi(ndhiH) bahudravyaizca daNDikam // 6 // pAdAnAmuttarANAM ca kuDyasyottaradArUNAm / sandhikarmakrama samyageka[ka]vastunya(hya)nekakam // 10 // antarbahizca yazcA(yAmU ) tattatsandhimi(ri)hocyate / mallabandhAdi syAvaSTasandhiH sarveSu dhAmasu // 11 // dIrgha hrasvaM samaM dAra yojayeduktavatkramAt / puMdArUNAM tu puMdA na(ruNA) strIdAraM(ru) khiyA saha / / 12 / / yujIta yA(yat) liyA sArdha puMdAru patinA saha / napuMsakaM na yukhota savapi gRhAdiSu / / 13 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 mAnasAre / [padhyA caturdiSu bahirdA ra(cA)nantaM prekSya saMsthitam / sAtvA dhImAnmuhurdevAna(liGgAna) dinayedvA(nItvA ca vA)madariyam // 14 // 28 mantazcaturdizA dAru bahiH pazyet tanmukham / jJAtvA tu zilpinA zreSTha(Tho) divya dakSiNavAmakam // 15 // dIrghAdisarvadAyi() vinyAsaM vakSyate'dhunA / dakSiNe vinyasehorgha kunjadAra tu dakSiNe // 16 // athavA madhyame dIrgha vAma(mA)vAme tu kubjakam / tridAlyogasaMpAte samametattvathApi vA // 17 // dakSiNa(Ne) madhyama(me) dIrgha vAme dAru tvadIrghakam / dAramUlaM taSAmaM ca saMyoga dArusarvazaH // 18 // dakSiNottaramAyAmaM dArumUlaM ca dkssinne| pUrvapazcimayordIrgha dArumUlaM ca pazcime / / 16 // pratyagdakSiNayoru mUlasaMyoga(ga) nairmRte| pUrve cottarato dAru praya(cAya)saMyogamIzake // 20 // manalAnikhakoNe tu cApramUlaM tu yojayet / kaTyottaraM tu saMyogaM mUlaM taca paDatrakam // 21 // ajJAnAhAntarA cetsvAmino maraNaM dhruvam / uttarAhArasaMyogamAlimbo(go)dayayormukham // 22 // tanmUlasyopari sthApya cAprametadadhomukham / pAdairapi ca sarveSAM gRha(hAntaM) saMprApya vazya(saMprazasya)te // 23 // mAdhAraM prAkzayaM dAru mUlAgraM cordhva() takSayet / vaivasvataM dizaM caivaM cAnsa copari vinyaset // 24 // mUlamUce saMccheca pratyagdArozca mUlataH / adhazchecaM dakSiNavaH corye dArUmi(ru)daM nyaset // 25 // pratyagdArAzca cAprAdhazcottaraM dAramUlakam / prAradApramUrve tu saumyadAna(gha) nikSipet // 26 // etatu sarvatobhadraM prAgAdidAru yojayet / tadeva vAzyogaM ca nanyAvartamihocyate // 27 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17] sandhikarmavidhAnam pUrve ca zayitaM dAru datize nirgamaM bhavet / daciye zayitaM dAru pazcime nirgamaM bhavet // 28 // pazcime zayitaM dAru nirgamaM cocare tathA / uttare zayitaM dAru prAgdizi nirgamaM bhavet // 26 // AdhArAdheyayogena pUrvavatparikalpayet / nandyAvartamiti proktaM svastikaM vakSyate'dhunA // 30 // prAkzayitaM dAru sarveSAM dacamUlottarAprakam / dati zayitaM dAru pratyakSUmUlAmapUrvake // 31 // taddvayormUlamamaM ca cAgnikoNe ca bandhanam / pratyagdizayitadArormUlaM yAmye'pramuttare // 32 // saumye zayitadArUNAM pratyaGmUlAmapUrva ke / vAyuko dizaM (zi) bandhaM trINi dArvA (rva) prANi eva vA // 33 // daci pazcime saumye dAru tatprAgudaprakam / nairRte vAyukoNe ca bandhayettad dvisandhikam // 34 // pUrve ca daciNe pratyagdAru prAguttarAprakam / nairRtyakoNe ca dAru saMbandhayetsudhIH / / 35 / / etatsandhivizeSo'sti cAdhArAdheyapUrvavat / dAmUlaM tu sacchidraM dArvA (rva) maM sazikhAnvitam // 36 // daciNe dArumUle ca chidraM pratyak zikhAnvitam / nairRtikoNe tu yuktyA dAraM (ru) saM (ca) yojayet // 37 // evaM tu cAbhiko tu yuktayA dArU suyojayet / saumbe ca dArumUle tu chidraM pratyakRddhi (zi) khAnvitam // 38 // evaM tu vAyuko tu kArayettakottamaH / evaM tu svastikaM proktaM yuktA caizakoyayuk // 36 // prAdhye dArvA (yA) ca sacchidra saumyAmaM ca zikhAnvitam / chidrayuktaM tadAdhAramapramidaM sazikhAnvitam // 40 // vAstumadhye ga(S) yuktaM tadvA vRtadAruNA / digmadrasaMyukaM yuktAda (vA) nyaistu yogataH // 41 // 191 56 60 64 68 72 76 80
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 mAnasAre mAdhArAdheyamAyaizca sarva prAguktavanayet / vardhamAnamiti prokaM vardhamAne tu vinyaset // 42 // adhobhUdAruyogaM ca tayordhva tathA nyaset / mahAnAdvaiparItyaM cetsarvasaMpadvinAzanam // 43 // vasmAtpariharecchilpI sarvadAru [ca yogataH / dAlyogakramaM proktaM dArusandhirihocyate // 44 // yathArahitasandhakya(yaH) tathA yogyaM vicakSaNaiH / stambhAnA dAruyogena coktavaccaiva sandhayaH // 45 // stambhadAra tribhAgekaM tanmadhye tu zikhA(khA) bhavet / tuGgavArasamaM kuryAdUrdhvaM karNa zikhAnvitam // 46 // pradhaH karNa madhye chidraM meSayuddhaM hi yojayet / / vistAre saptabhAgena tribhAgAdhikamAyatam / / 47 / / prathavA sArdhamAyAma vistAradviguNaM tu vaa| athavA karNamAna vA sandhiretat(Sa) phaNAyatam(taH) / / 48 // sarvapAmapi dAruNA sandheH prAnte tu yojayet / yatheSTaphaNasaMgrAmaM codayedviratRtArthakam / / 46 // mUlAne kIlakaM yuktaM pra(cA)prANami(pANiri)ti smRtam / tadeva dvilalATe ca vistArAdhicandravat // 50 // madhye ca dantasaMyuktamapramUle tu yojayet / zeSaM tu pUrvavatkuryAnmahAvRttamiti smRtam // 51 // etatsva(teSu) vRttapAdAnAM trikarNa vakSyate'dhunA / tadevaM(ba) ca trikarNa syAttatricUlikameva ca // 52 // vastyAkRti(ti) samAyuktaM balAtkIlakasaMyutam / trikabhamiti proktaM zeSaM prAguktavannayet // 53 // meSayuddhe caturdikSu catuHzUlaM tu saMyutam / caturaprAdhimadhye tu paTTayuktaM sapaTTakt / / 54 // dantasaMyukta sandhizca sarvatobhadramIritam / etatsandhividhizvAdhiM yathAzakti yathAvalam / / 55 / /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17] sandhikarma vidhAnam stambhamadhyA (dhye) yatheAtsedhaM kuryAdUrdhvaM vizeSataH / yathAlaGkArayA prAnte yuktyA tatraiva sandhayaH / / 56 / / zilAstambhaM (mbhAnAM) tu sarveSAM meSayuddhaM prakalpayet / pAdAyAma vizAlaizca pUrvavatparikalpayet // 57 // pAdamUla vizAle tu SaTsaptAMza (zaM) vibhAjite / ekaikamA (madhikaM vApi pAdamUlavizAlakam // 58 // kuryAdvi (dva) vizAlaM syAddAruvaM zonmana (nata ) stathA / samaM vAtha tripAdaM vA cArdha vA kuTyaco (bo) ttare [ca] / / 56 / vistAraM tadyathA kuryAttu prAguktavannayet / kuTyavaMza (zaM) prati (te) vaMzaM tuGgaM yattu samaM bhavet // 60 // tuGgasya dhikahInaM cedvipati (ti) nityamAvahet / pUrve / sandhidIrgheSu yanmAnAramyasaMgraham // 61 // kRTyasyottara sandhInAM prativaMzavizAlake / sandhyAyAmaM tu saMprAhyaM kuryAtprAguktavatsudhIH // 62 // zaGka (Gko)rA (ra) thiM ca zalyaM ca kIlaM tu paryAya (yaM) ca / vR (vi)ddhaM zUlaM ca dantaM ca zikhAparyAyavAcakAH // 63 // sandhyA pAdaviSkambhaM vasusaptaSaDaMzakam / tade (ekAMza (zaM) ki (kI) lavistAraM zUlaM vAraM ca mAnayet // 64 // zUlakIladvayosteSAM samatAramudAhRtam / dIrghataramidaM taM [ca] samatArAprakIlakam / / 65 / / zalyAyAmaM tu sarveSAM yathAyuktaM (kti) yathAbalam / kuryAttu sandhimadhyasya kIlapArzva tu kIlayet // 66 // phaNAyAmaM tu tanmadhye pazcAtkIlaM prayojayet / kIlAlphA mUlAnsa kI latAraM samena ca // 67 // Urdhva tatprAnte chedayettatakottamaH / kIlavArasamaM kuryAtkalaM tu tatphaNAmake // 68 // dantatrayasamAyuktaM mUlAntaM tatkathAprayoH / pradhAdantasya yaM (yac) chedyaM cordhvadantasya cordhvake // 66 // 123 112 116 120 124 128 132 136
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 adhyAyaH 140 144 148 mAnasAre chaMdayadezana(na)mUlau(le) pacchile(khAyA) tatprakIrtitam / vistArAttuGgadeze vA tattadardhAza(zaM) tatkSaNAta(kSayet) / / 70 / / pUrvavacchikha(khA)saMyuktaM madhyakIstaka(laM tu) yojayet / ISudantamiti proktaM yathAzaktibalaM nyaset // 71 // karkaTANivatkRtvA potranAsAdhiM vezayet / madhyakIlaM tu saMyojyaM yuktyA balavazAnnyaset / / 72 / / sUkara(ra)ghANamityuktaM vaMzadaNDApramUlayoH / saMkIrNakIlakaM vakSye yathAyukti yathAvalam / / 73 / / nAnAzUlaizca kIlaizca saMyuktaM khalu dAruSu / etatsaMkIrNasandhi(ndhiH) syAtsarvaham Su yogyakam / / 74 // vA(krAkRtiSu zUlaM syAd brahmamastakasandhikam / etatpaJcavidhaH sandhiH sarveSAM sAdhi(zayi)teSvapi // 75 // kuryAtkuDyasya caiteSu cApadantaM bahirbhavet / mUladantopadantaM syAdAdhArAdheya(yaM) yojayet // 76 / / pArzvayoryojitaM dAru kulIrAmopari nyaset / pArve dA(iva)rthamantazcedvAhyamUlaM ca maGgalam / / 7 / / dAruzaile yathAmUlaM pAdamUla tathA bhavet / ekarUpA ca paDU ca(nizca) sandhiH syAdekarUpakam // 78 // aA Su talejvevaM sarva kuryAdvicakSaNaH / tattadaGgAni sarvANi parito'pi (viparIte) vinazyati // 76 / / stambhAnAmapi sarveSAM dIrghasyordhvazikhAnvitam / ma(prA)nasAntaH zikhai(khAbhiryuktaM putrapautravinAzanam // 8 // stambhamadhye zikhAyuktaM madhyapArzvazikhaM tu cet / kartRNAM zokavRddhi (ddhiH) syAtsandhyaGaghibAhyakaM cet // 81 // tathA sandhyadhrimadhyaM cetsarvasaMpadvinAzanam / tasmAttatstambhamadhya tu tyatA tatsandhimadhyame(mam) // 2 // rekhAmAtrAmadhi tanmadhye tyaktA kIlaM pradakSiNe / daNDi(NDA)kAradAU(4)oN sandhireSA(1) prakathyate // 3 // 152 156 160 164
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 125 188 172 176 sandhikamavivAnA yatkarvadAyogeSu sandhisteSAM tu nAmavaH / mAdityo dharmarAjazva jalezazca nizAdhipaH // 4 // etacatuSTayaM dikSu viditu ca tayocyate / vahinaijhitirvAyudha cai(ce)zazceze(zcaite) pRSakabA // 5 // dArusandho(ndhimuktasarveSAM na(tu) kucchitpi(lpa)vittamaH / gRhakSatapade caiva puSpadantasya pade tathA // 86 // mallATasya pade caiva mahendrasya pade tathA / eteSAM tu gRhadvAraM kuryAtsandhiM na kArayet // 8 // sadaNDite(ke) vadvidhAne tu vistArAyAmavo gRhe| madhyakarNadvayormadhye vastu yanmadhyame tathA // 8 // dantakIlaM ca saMyukta sandhiretana kArayet / anya[ta] sarveSu sandhInA(ndhIna) vAstumadhye na kArayet // 8 // prativaMzaM dAruvanaM jJAtvA savyApasavyakam / sanyamUle zikhaM(khA) kuryAdvAme cAprazikhAnvitam // 10 // vacchikha madhyayuktaM cetsarvasaMpadvipatkaram / dArumUlAprayoH sarva sandhau yuktatara bhavet // 11 // mUlena ve(bhe)danaM dante dharmakAmArthanAzanam / parito dArusandhau dha(ced) yuktaM sandhi na vidyate // 2 // gRhAntaM caikadAru(ru) cetsandhibhedo'pi nAsti cet / vAstupradakSiNaM dArukIlaM cApi tathA nyaset // 63 // bAhyAvRtadArUNi yuddhAyuddha vicAryate / yuddhabhAvaM viditvAtha cAntadAru bhavanti(ti) ca // 64 // - tapaturdizi dArUNi tattatsandhau ca zalyakam / ' prAk pratyak ca yuddhaM cetsvAmino maraNaM dhruvam // 15 // dakSiNottarayoyuddhaM pUrva(paraM) vadoSamAvahet / nUtanAni ca dArUNi nUtanaireva saMyujet // 66 // purANAna ca dArUNi purANaireva saMyujet / nUtanaM ca purANena purANaM nUtanena ca / / 67 // 180 184 188 192
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 [adhyAyaH 196 200 204 mAnasAre na yujyaM ca kRtez(te) cettu rASTro(STra) durbhikSamAvahet / madhyorce dArumadhyAttu daNDA(ntA)dIni trayAntakam // 18 // daNDa(nta)pAdena vRddhiH syAtsthApayetkulayAdi(kolakAdI)nAm / ku(kI)lAdimUladravyeSu yathAzakti yathAruci // 6 // kuryAttu coktavatsandhi vinA(ceti) coktaM purAtanaiH / zailajaiH zayitaiH sarvairnizikhameSayuddhakam / / 100 // athavA zaktirUpaM syAdardhAdardhamathApi vaa| sarvatobhadraH sandhi: syAdbhadravAktito nyaset / / 101 // zilAhAdisarveSAM prathame vAsta(stu)meva ca / pratyagUdhai tataH prAnte nandyAvartAkRti (ti) nyaset // 102 / / vastumadhyacaraNasya madhyame sandhikIlayuta(ta) kartRnAzanam / bhaktipAdabahiSkolamUlakam pArthanAzajanavedanA[va]hakam // 103 // upari saMsthitadArusamastakaiH ___ athavA tatrasthitavAjanamAyakaiH / sazikharaizikhA'pi sarvata stvapi ca yuktivazAdibhiryojayet // 104 // api ca yuktivazAdapi yojayet tvapi ca yuktiranuktiranarthakam / na ca dararahitaM zikhayA tu cet __ kramavihInaM hi lakSaNamanyathA // 105 / / kRtadhanakSayakartRvinAzanam tasmAtsarva coktavatsandhirAdyaiH / dAro(rA)mUlaM cAprayo(yu)ktAnanaM ca pArzve caitacchilpimirjApya kuryAt // 106 // evaM saMpadAmAspadaM syAt // 10 // 208 212 216 220 dA~ta mAnasAre vAstuzAstra sandhikarmavidhAnaM nAma mtdsho'dhyaayH|
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimAnalakSaNam 127 vimAnalakSaNam vimAnalakSaNaM caiva sNkssepaadvkssyte'dhunaa| taitilAnAM dvijAtInAM varNAnAM vAsayogyakama // 1 // ekabhUmivimAnAdiravibhUmyavasAnakam / bhaktisaMkhyA(khyA) tadAkAraM stha(stU )pikAdyaiz(di) ca lakSaNama // 2 // lupamAnakramaM sarva stUpikAsthApanaM kramAt / / gvAnayadbhUtalaM zreSThaM puruSAjalimAtrakam / / 3 / / jalAntaM vA zilAntaM vA pUrayedvAlukai laiH / hastipAdAkRti(ti) dArustambhena[ca] prahArayet / / 4 / / evaM dRDhakaraM(kRtaM) cordhvaM yathAzAstraM(haya) tu kArayet / ekabhUmivimAne tu coktavatkarasaMgraham // 5 // ekabhaktyA dvibhaktyA vA tricatuSpaJcabhAgikam / SaDbhAgaM SaDvidhaM proktaM kSudramekatalaM bhavet // 6 // paJcaSaTsaptabhAgaM syAnmadhyamamekatalaM bhavet / SaTsaptASTavibhAgaM syAt zreSThamekatalaM bhavet / / 7 / / paJcaSaTsaptabhaktyA ca kSudraM ca dvitalaM bhavet / SaTsaptASTabhaktyA ca madhyamaM dvitalena(lameva) ca // 8 // saptASTanavabhAgaM syAduttamaM dvitalaM nyaset / samASTabhaktikaM kuryAttudraM ca tritalaM bhavet / / 6 / / nandapatavaMza(zaM) tenaiva madhyamaM tritalaM bhavet / ekapaGkayarkabhAgena cottamaM tritalaM bhavet / / 10 / / praSTanandadazAMzaM syAttudramAne ctustle| nandapatirudrabhAgaM syAnmadhyame ca catustale // 11 // patire teya) kAdazArka syAdbhAgaM zreSThe catutale / / nandapaGgeyakAdazArkabhAgaM sadmavizAlakam // 12 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 mAnasAre kuryAntu zilpavidddvabhiH kSudrapazvatale nyaset / patraka paGkira (lai) kIza: (za) dvA ( trayo ) dazAMze vizAlake // 13 // tattu madhyamaM pAtalaM hayeM (e) va kArayet / IzadvAdazakaikArka manubhAgaM tathaiva ca // 14 // etadbhAgavizAlaM tu zreSThaM paJcatalaM bhavet / markasaikArkabhAgaM tu manupazvA(ca) dazAMzakam / / 15 / / etadvai pUSake kuryAttudraSaTtalaharmyakam / karkazaM muniM cAMzaM tithiSoDazabhAgikam // 16 // SaTtalaM madhyamaM proktaM kuryAddharmyavizAlake / tricatuH (tuSu) paJcaSaTsaptaikAdhikaM dazabhAgikam / / 17 / / zreSThaM SaTtalamityuktaM yathA kuryAdvicakSaNaH / caturdazAMzakaM paJcadazAMzaM SoDazAMzakam // 18 // saptadazASTapaGkayaMzaM kSudrasaptatalaM tu vA / pathyA (ca) dazAMzakaM caiva SoDazAMzakameva vA // 16 // saptA(ta) dazAMzakaM bhAgaM cASTapaGkaMzabhAgikam / etanmadhyamamAne tu kuryAttu saptabhUmike // 20 // vistArASTadvibhAgaM ca tatsaptadazabhAgikam / tadaSTAdazabhAgaM syAnnandapaGkuzameva vA / / 21 / / zreSThaM saptatalaM proktaM kuryAttatra vicakSaNaH / saptA (pta) dazAMzakaM caiva vistArA ( rama) STAdazAMzakam // 22 // navapaGkAMzakaM caiva vizAle dvidazAMzakam / kSudramaSTatalaM hyevaM harmya kuryAttu bhAgataH // 23 // navameva dvibhAgaM syAnnandapaGkayaMzakaM tathA / viMzatyAM (tyaM)zaka (zameka) mAdhikyaM bhAgaM harmyavizAlake // 24 // madhyamASTatalaM kuryAdbhAgamAna vimAnake / navAdhikadazAMzaM syAdvizatizcaikaviMzatiH / / 25 / / dvAviMzatizva bhAgaM ca zreSThamaSTatalaM tathA / viMzatyaMzaM vizAle tu caika (saika) hastaM tathaiva ca / / 26 / [pradhyAyaH 28 82 36 40 44 48 52
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18] vimAnalacaNam dvAviMzatiM ca bhAgaM ca trayoviMzatibhAgikam / kSudraM navatalaM hyevaM kuryAdbhArga vimAnake // 27 // ekaviMzatibhAgaM ca tadvAviMzatibhAgikam / trayoviMzatibhAgaM syAccaturviMzatibhAgikam // 28 // madhyamaM dhyaM) navatalaM 'kuryAnmadhyame tadvizAlake / dvAviMzatiM (tiz) ca bhAgaM myAnayoviMzatibhAgikam // 26 // caturviMzatikaM ca ( cApi paJcaviMzatikAMzakam / zreSThaM navatalaM proktaM kuryAttu zilpa (lpa ) vittamaH // 30 // trayoviMzatibhAgaM syAccaturviMzatibhAgikam / paJcaviMzatibhAgaM ca SaDviMzatibhAgikam / / 31 / / kSudraM dazavalaM kuryAdbhAgaM sama (madhya) vizAla ke | caturviMzatikaM caiva paJcaviMzatika tathA / / 32 / / SaDviMzatizva bhAgaM ca saptaviMzatibhAgikam / madhyamaM (rdhya) dazatalaM kuryAdvimAnasya vizAlakam (ke) / / 33 / / paJcaviMzatibhAgaM syAtSaDaviMzatibhAgikam / saptaviMzatibhAgaM svAdaSTAviMzatibhAgikam // 34 // zreSThaM paGkitalaM kuryAdbhAgaM harmya vizAlake / SaDviMzatizca bhAgaM syAtsaptaviMzatibhAgikam // 35 // praSTAviMzatibhAgaM syAnnavaviMzatibhAgikam / kSudramekAdazatalaM bhAgamAnavizAlake || 36 || saptaviMzatibhAgaM ca (tu cASTAviMzatibhAgikam / navaviMzatikaM caiva triMzadbhAgavizAlakam / / 37 / / ekAdazatalaM proktaM madhyamaM tadvimAnake / aSTAviMzatibhAgaM syAnnavaviMzatibhAgikam // 38 // tattatriMzatikaM caiva caikatriMzAMzakaM tathA / ekAdazatalaM zreSThaM harmyamUla vizAlakaM // 36 // navaviMzatibhAgaM syAtriMzadaMzavizAla ke (kam) / ekatriMzadvabhAgaM syAddvAtriMzAM (zadaM ) zakaM bhavet // 40 // 16 126 56 60 64 68 72 76 80
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [adhyAyaH 84 88 92 cudradvAdazabhUmiH syAdbhAgamevaM prakalpayet / vizAle triMzadaMzaM syAdekatriMzaM ca bhAgikam // 41 // dvAtriMzadvibhAgaM caiva trayastriMzadvibhAgikam / madhyamaM dvAdazabhUmi(myA) [ca] bhAgamAnaM vizAlake / / 42 // dvAtriMzatibhAgaM syAttrayastriMzazca bhAgikam / catustriMzatibhAgaM ca paJcatriMzadvizAstake // 43 // zreSThadvAdazabhUmyAzca bhAgaM kuryaadvickssnnH| karNapAdasya bAhye tu madhyapAdasya madhyame // 44 // evaM bhAgAvasAnaM syAdhuktiyuktaM prayojayet / mUlAdistUpiparyantaM vedAnaM cAyatAzrakam // 45 // adha vRttAkRtiM vAtha provAdizikharAkRtiH / stUpikAtrayasaMyukta dvayaM vA caikameva vA // 16 // caturazrAkRti(ti) yas(yat) tu nAgaraM tatprakIrtitam / mUlAgra vRttamAkAraM tadvattAyatameva kA / / 47 // provAdistUpiparyantaM yuktAthA(ktyAtha) tAgAzrakam / vRttasyAne prazrakaM tadUsarI(ra)nAmakaM bhavet // 48 // mUlAprAstUpiparyantaM pra(cA)STAzrakaM vA SaDazrakam / tadanaM cAyataM vApi prIvasyAdhI yugAzrakam // 46 // pUrvavaccordhvadezaM syAdrAviDaM parikIrtitam / samAzrakazikhAyuktaM cAyAme tacchivAtrayam // 50 // yazravRttopari stUpi vRttaM vA caturazrakam / padmAdikujalAntaM syAduktavadvAkRti(ti) nyaset / / 51 // sapAdaranimArabhya SaDaGgalivivardhanAt / caturhastAvasAnaM syAtpratyekaM tu caturvidham // 52 // kanyasAduttamAnta(ntaM) syAdekAdyarkatalAntakam / eteSAM stUpikottuGgamathajAtI(ti)vazo(zAdu)cyate // 53 // zUdrANAM caikahastaM syAvihantaM vaizyajAti(tI)nAm / sArdhadvihastamAnena yuvarAjasya yogyakam // 54 // 100 104 108
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18) 131 . 112 116 120 vimAnalakSaNam trihastaM bhUpatInAM ca sArdhatri[hastaM] tu bhUsurA[NA]m / taita(ti)lAnAM caturhastaM stUpituGga prakalpayet / / 55 / / pADazaikAMzakaM kRtvA pAlikAkuDgalaM kRtam (lAntakam) / sAdhIzaM pAlikocyaM syAdIzaM vAjanaM bhavet // 56 // padmatuGga tribhArga ca kandharaM caikabhAgikam / ardhena kampapadma syAtkumbhatuGgaM dvayAMzakam // 57 / / UrdhvaM ca sArdhabhAgena dala(dalika)padma prakalpayet / ta: ca tribhAgena taddaNDodayamIritam / / 58 // pradhAzaM kampapana syAdvAjanaM copa(cArdha)bhAgikam / tadUrdhvaM kampapadmaM ca sArdhabhAgena yojayet // 56 / / dvibhAgaM kujalottuGgaM daNDatuGgasya madhyame / yathAlaGkArayuktaM cetpadmakesaramAvRtam // 6 // athavA stUpikottuGgaM daNDamAnena kArayet / pAlikottuGga(oN) daNDena padmatuGgaM tridaNDakam / / 61 // kandharaM caikadaNDaM syAtkumbhIcyA(cyama)dvidaNDakam / ekadaNDA(NDamU)SaTuM syAdvidaNDaM kuDalodayam / / 62 // zeSaM tanmadhyadaNDaM syAtpUrvavatsamalaGkRtam / zira(ras) tAre(raM) tu bhUtAMza vaoNzaM pAlikAyatam // 63 / / tadvizAle tu bhUtAMzaM sArdhavedAMza(zaM) vistRtam / anjatAraM tribhAgaikaM(gaM ca) tatribhAgaikabhAgikam // 64 // pagrasyopari karNa syAttatridhA kumbhavistRtam / kumbhatAraM navAMzaika(zaM ca) bhAga(ga) daNDavizAlakam // 15 // daNDatAraM tridhA pAli tatra(thA) bhAgaika(ka) kujalam / mahAbjA(bjama)STadalaM kuryAcchaMSaM yuktyA prayojayet / / 66 // tadvayo(vayaM) vihRtaM cAdhastadardhA(rdhamA)dhArapaTTikA / tadardha ca tathA parTa syAttadvayaM padmaM tasyAtha(dhaH) // 67 / / zeSaM tu kukalaM kuryAdvistAraM yuktito nyaset / zilA(lA) vA ceSTakaM dAru lohaM caiva prakalpayat // 68 // 24 128 132 136
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 mAnasAre aidhyAyaH 140 144 _ 148 zuddha mizraM ca saMkIrNa vimAnaM trividhaM bhavet / ekadravyaM tu zuddha syAdvidravyaM mizraharmyakam // 66 // . tridravyaM harmya(mya) saMkIrNa zilAMce(le)STakadAruNa(NA)m / ekadravyeNa yuktaM ca kuryAcchilpi(lpa)vittamaH // 70 // stUpikIlam stUpikIlAyataM tAraM lakSaNaM vkssyte'dhunaa| UrdhvabhUmyA yathApADhaM tasyAyAma(ma) samaM tu vA // 71 // galocAdhyardhatuGgaM vA stUpikIlAyataM tathA / tadviSkambhasama(ma) vyAsaM stUpikIlasya mUlake / / 72 // athavAGgulamAnena kIlamUla vizAlakam / tricaturvizAGgalaM lohe dArukIlaM tu(vA) pUrvavat // 73 // kIlAyAma tribhAgaikaM mUle vedAzramIritam / / madhye cASTAzrasaMyuktaM cApa(gre) vRttAkRtistathA / / 74 / / ekAlApravistAraM mUlAgrAntaM kSayaM(ya)kramAt / athavA zikharAkAraM kIlaM madhyAkRtistathA // 75 // stUpikIlavidhRtA(stRtiH)triguNA syAt bahizvaraNAdairghyamuktam / kIlAdhAravistRtArdha(dha) taddhanaM tatkIlamUlamatha tatra yojyam // 76 // tAmrajaM cAyasaM dAru[ja] labheta kIlaM prakalpayet / khadiraM khAdiraM caiva tintriNI khArameva ca / / 77 // uktavadAru saMgRhya sthapatiH sthApakaiH saha / tatkAle jJApayedvidvAn stUpikIlasya vakrakam // 78 // RjvaGgaM ca na bhinnAni(naM ca) takSaNAttakSakeNa tu / stUpikIlamidaM proktaM tadUrdhvaSTakalakSaNam // 6 // mAnaM prAguktavatkuryAtpuMstrI ceSTakAM viduH| mUlAnaM ca samatAraM tu ceSTakA(ka) puruSa(paM) smRtam // 8 // 152 156 1601
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 133 164 168 172 vimAnalakSaNam mAnupUrvya kRzaM tAraM vanitA ceSTakA tthaa| zilAhamphe zilAyuktaM ceSTake ceSTakA tathA / / 81 / / puMvimAnAca(ne ca) puruSa vanitA[yAM] vanitAM kSipet / zilAsaMgrahakAle tu jJApayetputriyaM tathA // 2 // eSA mUrdhISTakA proktA lupAlakSaNamucyate / lupAlakSaNam stUpituGgadvayaM vAtha vimAnaM ca (nasya) vazo(zAdu)dayam // 83 // etattu zikharottuGgaM tadadha galatuGgakam / lupArUpaM zikharaM syAgrIvAntaM talpavAsanam // 84 // uttarAdimRNAlAntaM prstrsyoktvdgle(lm)| tadUce daNDakaM kuryAllapamAnamihocyate // 8 // devAnAM mAnuSANAM ca lupamAnaM yathAkramam / ambaraM ca vyayaM(viyaja)jyotirgaganaM ca vihAyasi(yazca) // 86 // anantaM cAntarIkSa ca puSkalaM cASTadhAlupAH / devAnAM harmyake kuryAduktamevaM purAtanaiH // 7 // mahI jyA kAzyapI cauNI corvI gotrA vasuMdharA / vasudhA cASTadhA proktA kArayenmAnuSAlaye // 8 // sarveSAM devatAyogyaM narANAM coktayogyakama / surANAmuktamAnaM yanmatyaistavya(vyaM) yanataH // 86 // zikharodayatattulyaM vistAromatamambarama / aSTAMzaM caikahInaM tu vistAronnato(ta) viyat // 10 // saptabhAgekahInaM tu vistRtaM jyotirmAnataH / SaT(i)bhAgaikahInaM tu vistAraM gaganasya(naM ca) smRtam / / 61 // pacabhAgekahInaM tu vistAraM tadvihAyasi / caturbhAgekahInaM tu cAnante tadvizAlakam // 2 // uttuGga tritribhAgekahInaM tArA(ramA)nsarikSakam / tujhe aMzaikahInaM syAdvA(vyA)saM puSkalamIritam // 63 // 176 100 184 188
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 mAnasAre tuGgadvayAntaM yatkarNa mAnaM hastAyataM tathA / athavA zikharottuGgamaSTabhAga (ga) vibhAjite // 64 // ekAMzAdhika vistAramuktametanmahI budhaiH / tuGge saptAGga (Gga) cASTabhAgAdyaM jyA ceti smRtam // 65 // tuGge SaDbhAgavistAre saptAMzaM kAzyapI tathA / tuGge paJcAMza (zaM) SaDbhAgaM vyAsa (saM) kSaugririti smRtam // 66 // tuGge vedAMzakaM vyAsaM paJcAMzaM cArvI kathyate / tuGge guNAMza (zaM) vedAMzaM vistAraM gotramIritam // 67 // tu zaM ca vistAraM tryaMzameva vasudharA / tuGgamekAMzakaM vyAsaM dvibhAgaM vasudhA bhavet // 68 // pUrvavatkarNamAnena (naM ca) hastadIrghamudIritam / zikhare cAvRte pAre sabhAmaNDapagopure // 66 // zAlA ca(yAM) nAsikAbhadre kUTanIbaistu (Dhe tu) tArayaiH (ye) / kapotA (te) paJjaraM (raM) caiva muSTibandhAdi (do) sarvazaH // 100 // hastihastAdimAnAnAM mAnayaMcchilpi (lpa) vittamaH / etattu madhyadeze tu tasmAtkaryAvasAnakam // 101 // kramAtsopAnavatkuryAttanmAnaM vakSyate'dhunA / madhyakarNadvayormadhye vikalpaM kalpayetsudhIH / / 102 / / ekadvitricatuSpazvaSaTsaptASTakaratnikam / dazamekAdazaM caiva dvAdazaM ca lupAnvitam / / 103 // kecitvena vRddhyA tu eka (trika) paJcalupAntakam / yatsopAnakamaM kuryAdetacchAyA ( cchanda) lupAdikam // 104 // devAnAM cakravartI (rti)nAM vikalpa (lpa) yogya ( yugmaM ) sAvaraH (ram) tasmAdvidvAn lupenai ( payai) va hInaM zUdrataH kramAt / / 105 / / mukhyaM harmyamidaM kuryAttudraharmye vizeSataH / ekAdazavikalpAntaM bhUsurANAM tu yogyakam // 106 // navAntaM bhUpatInAM caikAdvikalpamIritam / ekAdyaSTavikalpAntaM yuvarAjasya yogyakam // 107 // [zradhyAyaH 192 196 200 204 208 212 216
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18] vimAnalakSaNam ekA(kasmA)tsapta vikalpAntaM vaizyAnAM ca prakIrtitam / ekA (kasmAtpazva vikalpAntaM zUdrANAM tu yogyakam // 108 // anyadi(nye)tarajAtInAM [ca] vikalpatraya (yaM) pUrvavat / evamuktaM lupANIM kuryAttu zilpi (lpa ) vittamaH // 106 // madhye pAyataM mAnaM karNa vistAramiSyate / madhyAdi cAnyathA sarva vikalpaM tadvibhAjitam // 110 // tattatkarNasya mAnena vizAlaM syAtpUrvavat / tattatkarNasya mAnena lupAdIrgha ( dairdhya ) mudIritam // 111 // tatsamaM vA sapAdaM vA sArdhArdhakameva vA / dIrghatvamAlambanaM lambya vistArasya tu (ca) nirgamam // 112 // tasya mAnaM yathAbhAgaM yuktyA tatraiva yojayet / tricatuSpaJcaSaNamAtraM lupAmUlavizAlakam // 113 // samaM vAtha tripAdaM vA cArdha (rdha) vAlambanAntakam / ekadvitryaGgulaM vApi ghanaM sarvAGgasaMmatam // 114 // anyatsarvAGgavistAraM yathAyuktivazAnnyaset / eka dvitryavasAnAntaM stambhasyopari vinyaset // 115 // lupAM (pAyA:) prAguktavistAraM tattadvaMzAGghrikAntakam / adhaH pAdasya lupAdyaizca tatra doSo na vidyate // 116 // karNAtkanyA (rgA) vasAnaM syAnnavasUtraM prasArayet / tatsUtrAdadhAdeze kuniM jJAtvA purordhva (vardha) kaM // 117 // pAkucipradeze tu catvA (tuH ) sUtrAvasAnakam / ardhacandravadAkAraM yuktyA candraM yatheSTakam // 118 // mUlAdivAsa (ja) nAntaM syAcchidramekaM dvayaM tu vA / candrAnte kSepaNaM yuktaM chidraM sUtrAdadho nyaseta // 116 // tacchidre vetrasaMyuktaM lupAdhArAttu [ zilpa ] vittamaH / zreNyA madhyalupAH sarve (rvA) lupAsaMkhyA yatheSTakA // 120 // 135 220 224 228 232 236 240
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 mAnasAre karavIrabahuvarNA (rya) saMpuTAbhaM vikalpayet / ekakuGkalayugye (yAMga)na karNAyAM (yA) ca lupAnvitam // 121 // avikAsitAbhaM syAnmUlaM ca niviDA (DA) nvitam / karNe caikalupA pArzve lupAbahula (laM) yojayet // 122 // hasvadIrghAyata: (ta) sarva nAlikera dalAnvitam / bahubAhulupAkarNeSu bahukuGgala(laM) yojayet // 123 / / evaM ca lakSaNaM proktaM kaTakAkAraM tu yojayet / daNDikordhve vAjanaM syAnupAntasyopari nyaset // 124 // kSepaNena (yaM ca) rU(jha)SAkAraM vAmAvAmaM tu yeojayet / etattu mamalA (mAmakaM) vRttaM devAnAM harmya ke nyaset / / 125 / / vRttaM vAtha SaDa vA a (cA)STAzraM vA tadAyate ( tam ) / kuryAttattachupAmAnaM pUrvavatparikalpayet // 126 // zrahametaM caikapaJcAMzaM lupA varNayathAkramam / tasmA[d dvihastaddInena(saMkhyAyogena ) satri catvArikAntakam / / 127 / / devAnAM mAnuSANAM ca zUdrajAtyAvasAnakam / madhyakarNa pAnyetatsarva sopAnatkuru / / 128 // zaGkhatuNDavadAkAraM zaGkhAvartavikalpakam / prAguktadaciNAvarta kuryAttu bahuvAjanam // 126 // zaGkhAvartamidaM proktaM devaharmye tu yojayet / sarveSAM (vAsA) 'calapAnAM ca RjuvakraM tu vA punaH // 130 // bahucitraM bahucchidraM bahuvetraM yathAbalam / zobhaM tathA kuryAccheSaM yuktvA prayojayet // 131 // evamuktaM lupA cordhva zivaM vAmbare'pi vA / phalakA tepAM vApi tAmraM ( zreNa) vAyamA kIlayet // 132 // hemajena karoTI (TI) vA mRtkaroTI (TIM) vidhAnayet / guDeodakasudhAyuktaM yuktyA ca lepayetsudhI // 133 // [ cadhyAyaH 244 248 252 256 260 264 268
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimAnalakSaNam antarvApi bahirvApi cordhvaM ca pratisaMyutam / prastarasyoktavatkucopapIThami(sya)ti sta()vA // 134 / / kuryAttu lupa(pA)mUle(laM) tu yattadvalArtha(tha) zobhitam / uktAdanuktamAna cedvipatto(tya)hityamAvahet // 135 // tasmAdA(tu) coktavatsarva kuttu saMpadAspadam / kampavRttaM ca lupAmUle zobhArtha tu balArthakam // 136 // (mukhabhadrama) sarveSAM mukhabhadraM sgalakSaNaM vakSyate'dhunA / zikharAlambanaM cAdA tatpAlikAvasAnakam / / 137 / / athavA prastaroodA cottarAvani(nI)taM tdaa| mukhabhadrodayamevaM coktavadvistRtaM bhavet / / 138 // saptadazAMzakaM tuGge dvibhAga prastarodayam / ekAMzaM vedikottuGgaM galatuGgaM guNAMzakam / / 136 / / ta(yaM talatuGgaM syAttasmAdUrvA zikhAntakam / vedAMza vacchikhAMzena gala(lA) vakraM guNAMzakam // 140 // zeSaM tu mAlikAntaM ca paJcadazAMzameva ca / prastarasya kuryAdanyaccheSaM prAguktavanayet // 141 // nAsikaM lambanaM caikaM lambana tadyaM tu vaa| paJcAzadvi(ya)zatAraM syAttadardha kukSivistRtam // 142 / / kukSyantas(ntaiH) sadmasaMyukta vAtAyanamathApi vaa| gavAkSAkArapatraM vA paTTikAspadapatrayut // 143 // prathavA citrasaMyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / nAsikAvRtabAhye tu gavAkSAkAraM tu patrayuk / / 144 // tsmaadntrgtaa(te)shvaadidevbhuutaadiruupkaiH| . vyAlasiMhAdihaMsAmivalyAdibhUSitam // 145 // 17
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 300 304 mAnasAre [adhyAyaH / tadUrve kIrtivatraM tu nirgamAkRtiM bhAvayet / kamoDa(Dha)lambana(na)pAveM tdvksssthlpaarshvyoH|| 146 // vidyAdharAdisaMyukta pra(prA)hapa(ci)traivibhUSitam / dIrghanetra(baM) vizAla syAvRtta(ta) gaNDasthalaM tathA // 147 // gajotrAkRti zrotraM gaNDaM cA(nte) taraGgavat / pAsyAne tadvidantaM syAdvedapAdaM mRgAdhivat // 148 // netrAdho vazagAdUdhai cordhvamevaM trivatrakam / prajamatsyAnanAkAraM kSudradante ca jihvayuk // 146 // vakramAdi(pucchAdi)sarvAGgaM patravalyAdibhUSitam / mAnaM yuktvA prakurvIta grAhamevamudIritam // 150 // kIrtivaktraM hariva(va)- coktavatkArayetsudhIH / karNamUle kapolApre stUpike zRGgadezake // 151 // vatrayuGanetrayormadhyAcchikhi(khA)mUlaM tu vinyaset / mandasmitAnanAkAraM sarva dRSTvA(STA)kRtiM dRzi // 152 / / varAhotravatkau~ zRGgau meSasya zRGgavat / dantaika(ka) karAladantAbhAd(bha) daMSTrAdatha tadantayut // 153 // pArzvake sasmR(smi)te gaNDaM pra(cA)prayojugAyatam / vegAdUnaM ca kuryAttu u(co)pradRSTiM puTojjvalam // 154 // zyAmavarNa mukhaM sarva kiMbarImakarAnanam / dantauSTha(STha) dhavalavarNa syAddhAsyekSe(dAsyamIkSa)zrotramatra(dvaya)yuk // 155 // 312 makarasya tu niSkamya bhujapucchAdi sarvazaH / prAmazyAmA(zvAnA)kRtivyAlaiH stUpizRGgayuto(tamu)ktavat // 156 // prove ca lambakezaM syAcaturthyA dIrghapucchakam / zyAmavarNanibhaM sarva haMsasiMho(hI co)ktavata kuru // 157 // gajamazvAdisarveSA(varvAn) zilpiyu(lpI yuktyA prayojayet / devabhUtAdirUpaistu yakSavidyAdhara()stathA // 158 / / 308 316
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 320 324 328 vimAnalakSaNam uktavatkArayadevIM bhUpatInAM ca hrmyke| anyeSAM cAlayaM(ye) sarve (vasmin) devairbhUtairvinA nyaset // 156 // sarasvatyA[2] ca vakSmyA [2] ca sarvaharyeSu kArayet / prAsAde maNDape sarve gopure dvArake tathA // 160 // devAnAM bhUsurAdInAM varNAnAM sarvaharmyake / kuryAttanmukhabhadraM syAtsarvAlaGkArasaMyutam // 161 // nIDasya cAdho prIvA(vaM) vAtAyanaM kArayedvadhaH / madhye ca dvArasaMyuktaM vAtAyanaM kavATayuk // 162 // pradhAnordhvatale vApi zikhare vAtha kalpayet / madhye tu cAprake vApi cAntarAlairalaGkRtam // 163 / / lupAkArAdi jaDAnAM mAnayenmAnavittamaH / ambarAdyaSTadhAmAni nIDhAnAM lupa(paM) mAnayet // 164 // vinA karNa(Na) lupAyuktaM yuktyA saMkhyAmajA(tha) lupaa| yatra haryeSu saMkalpya tatra doSo na vidyate // 165 // zAlAku(kU)Te ca nIDhe ca zikhare cordhvkuuttke| lupAyuktabhramAkAre tattaduSNISadezi(za)ke // 166 // sthUlavastu(stI) tadaprArdha stUpikAvAhanaM bhavet // 167 // viMzo(zotsaikaM taina(ti)lAnAM sarveSAM __ bhUpAlAnAM vaizyakAnAM pareSAm / saikAkA(kAntaM yugmayuktaM tyajet tordhvake kalpakaM vadvikalpakam // 168 // (stUpikIlam ) stUpikIlapratiSThA(ThAM) ca lakSaNa(vidhinA) vakSyate'dhunA / prAsAdAbhimukhA(khe) vApi cottare caizake vApi // 16 // yAgamaNDapa(paM) saMkalpya coktavazvakSaNAnvitam / praDarArpaNamAdau ca kArayedadhivAsanam // 17 // 332 336 340
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 mAnasAre [adhyAyaH 344 348 352 356 maNDape sthaNDilaM kRtvA zAlibhizca sthalaM nyaset paJcaviMzatpadaM nyasya zuddhataNDularekhayA // 171 // dabhaiMrAstIrya tatpazcAtpAdaprakSAlanaM kuru / tatazcAcamanaM kuryAtsakalIkaraNaM kuru // 172 // puNyAhaM vAcayitvA tu sthapatirbrAhmaNaiH sh| . brahmAdidevatAnAM ca gandhapuSpAdidhUpakaiH // 173 / / stUpikIlaM samuddhRtya sthaNDilopari vinyaset / kIlasya paritA deze nikSipecaturiSTakA( kAm ) // 174 // tadvahiH paritaH zuddhatoyapUrNAnghaTAnnyaset / IzasyAntaH pradeze tu mUlakumbhaM vinikSipet // 175 // . sasUtrAGga(GgAn) savastra(khAn) ca sakurcAna rudrapallavAn / savidhAnaphalaM(la)yuktaM(ktAn) parito'STaghaTAnnyaset // 176 // kolasya pUrvadigdeze rajaloheza(iM) ca nikSipet / navavastre[Na] sakurca ca prA(cA)cchAtha ratnapAtrakam // 177 / / stUpikIlaM ca saMchAdya navavastreNa kUrcakam / pArAdhya mUlakumbhe tu bhuvanAdhipatiM japet // 178 // gandhapuSpaiH samabhyarya naivedyAni nivedayet / dhUpadIpaM dadye(ghA)tpazcAnnRttagItAdighoSaNaiH // 176 // indrAdi cASTakumbhAnAmaSTazaktIH prapUjayet / praNavAdi namo'ntena tattannAmnA prapUjayet // 180 // stUpikIkhaM samabhyarya gandhapuSpaizca dhUpakaiH / kuNDe vA sthaNDile vApi homa kuryAttadaprake // 181 // samidA(dhAdi) caraM()lAjAnpratyekaM pnycviNshti(tiH)| ilekhAbIjamuccArya praNavAdinamo'ntakam // 182 // vyAhatyA(tya)nte tata: zilpI sthaNDile prAntamAzrayet / yapadevAlaye kolaM dhyAtvA tatpararupakam // 83 // 360 364 368
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 vimAnalakSaNam tattanmantraM samuccArya cArcayetstUpikIlakam / tattaddevAsanaM dhyAtvA caturma (dha)STakAna sudhIH // 184 // navavastreNa gopyA(ptvA)imiSTakairakSaraM likhet / prAgAca saha[ka]kArAdi(dIn) zastreNa rekhayet // 185 // stUpikIla(la)caturditu sUtraM prAgAdi lekhayet / zrIvatsAkAramaye tu vaktraM dhRtvA likhebudhaH / / 186 // khastivAcaka(na)ghoSeNa jayazabdAdimaGgalaiH / gairikaM vai madhukSoraM svarNatUlikayA likhet // 187 // vanamA(visRjyA)cchAdanaM tatra vatsagokanyakaiH saha / madhusarpirdhAnyarAziM darzayecchilpi(lpa)vittamaH // 188 // mArAdhya gandhapuSpaizca sarvamaGgalaghoSaNaiH / nAnAvastreNa saMveSTya puSpamAlyairalaGkRtam // 186 // lambakUrca samabhyarcya grAmAdInAM pradakSiNam / stUpikIlaM samAdAya A(cA)roha vimAnakam // 10 // pAlikopari tatprAnte nAsikopari prAnte ca / ratnagarta tu saMkalpya kIlaM prAgdarzanaM nyaset // 161 // navaratnAni(naizca) lohezca tattanmantreNa cArcayet / tritrikoSThe tu tadgarbhe tanmadhye svarNa vinikSipet // 12 // indre tAnaM vinikSipya yAmye nikSipya cAyasam / pazcime'tra pravipravAlaM nyasya cottare rajataM kSipet // 13 // madhye tu padmarAgaM tu vajaM caivendrakoSThake / vidrumaM cAmikoNe tu yAmye nIlaM tu vinyaset // 164 // nairmRtye puSparAgaM tu pratyayarataka(ka) kSipet / gomedakaM nyasedvAyau saumye mauktika(ka) vinyaset // 15 // Ize sphATika(ka) nikSipya tattaddevAnsvanAmataH / praNavAdinamo'ntena codharana ranaM vinyaset // 16 //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 mAnasare sthapatirvaSADhyaH prAptapaJcAGgabhUSaNaH / sumuhUrte sulane ca jayazabdAdimaGgalaiH // 167 // brAhmaNaizca yathAzaktyA (kti) vAcayetsvastivAcanam / stUpikIlaM samuddhRtya sthapatiH sthApakaiH saha // 168 // etadgataparisthApya mUlamantraM samuccaran / tUpikIlasya paritaH sthApayecaturiSTakam // 166 // pUrvAdi (dau) ca zakArAdInnandyAvarta (nIzAnAntaM) kramAnnyaset / prAk-mUlakumbhamuddhRtya cAlayadbhi: (yan) pradakSiNam // 200 // sthapatiH stUpamUrdhA tajjalenAbhiSecayet / indrAdikumbhatoyena pUjayecaturiSTakAn // 201 // zuddhatAyena saMpUrya gandhapuSpaiH samarcayet / pUrvavatsamalaGkRtya naivedyAdi(dIn) nivedayet // 202 // SoDazopacArAMzca kuryAdgandhAkSataiH saha / stUpiharmye mUrdhna [na]stu haMsapAdaH sthito bhavet // 203 // namaste karturAjyAdi grAmaM rakSatu sarvadA / sudhAgulodakaM (kaiH) cApi i(ce)STakairbadubhistataH // 204 // * stUpikIlaM dRDhIkRtya pazcAtprAguktavatkuru / brahmAviSNumahezvarasya (rAyAM) stUpapratiSThAM kuru // 205 // [adhyAyaH 18 396 kurvantadyajamAnagRhe nRpAlaye bhukti muktimAvahet / yasmAdakurvannArada(nArI)naranRpatayoH kartA (tu)zca pIr3A bhavet // 206 // tasmAtsarvasukhapradaM nRpagRhe kuryAtsa (ba) devAlaye / vipravAhanayutaM ca sadguruM zilpinAndi (kAdi ) gajavAjanas (jinaM) tathA // 207 // nRttagIta (i) saha sarvaghoSaNaiH sevitAni svagRhaM pravezayet // 208 // iti mAnasAre vAstuzAstre vimAnavidhAnaM nAma aSTAdazo'dhyAyaH / 400 404 408 412 416
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekatalavidhAnam ekabhUmividhi vakSye (dhAnaM ca) lakSaNaM vkssyte'dhunaa| jAtizchandaM vikalpaM tu cAbhAsaM tu caturvidham // 1 // pUrvahastena saMyuktaM harmya jAtiriti smRtam / chandaM tripAdahastena vikalpaM syAttadardhakam // 2 // bhAbhAsaM cArdhahastena hAdInAM tu mAnayat / etadAyAdizuddhayartha sthAnakAdi tridhA bhavet // 3 // utsedhe mAna(na) gR(grA)hyaM cetsthAnakaM tatprakathyate / vistAre mAna(na) saMkalpya cAsanaM tadudIritam / / 4 // pariNAhe pade vApi mAnaM zayanamIritam / prAsanaM saMcitaM proktaM sthAnakaM syAttvasaMcitam / / 5 // apasacita(taM) zayanaM ce(syA)ttattatrividhaharmyake / sthAnakAdi yasya mUlaM bimbaharmya yathAkramam // 6 // kuryAttattadvimAnaM(dvimbaM tu) syAdviparItaM vinAzanam / samAnaM samavRttaM yatpuruSaM ceti kathyate / / 7 / / prAyatAkAradhiSNyaM vA vaniteti prakIrtitam / puMvimAne puruSaM [ca] vanitAyAM(te) vanitAM kSipet / / 8 / / zaktInAM vanitaM(tAM) vApi puru vApi kalpayet / vistArotsedhabhaktizca pUrvavaJcoktavatkramAt / / 3 // kuryAttadekabhAmasya kanyasAdIni tunggkm(kaani)| pAgamya(hatya)ma(cA)STadhA harmya gaNyamAnamihocyate // 10 // utsedhe cASTabhAge tu caikAMzena masUrakam / dvibhAgaM cAghrikottuGga maJcamekena kArayet / / 11 // 20
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ [adhyAyaH 144 mAnasAre kandharaM tatsamaM karyAcadvayaM zikharodayam(yaH) / khadardha stUpikottuGgaM vakraM SaDvidhamIritam // 12 // harmyatArASTabhAgaikaM hIna vedivizAlakam / caturbhAgamekAMzaM hInaM provavizAlakam / / 13 / / zikharAlambanAntaM ca veditArasamanvitam / lambanaM [ca] tribhAgai(game)kaM madhyanAsivizAlakam // 14 // vatsamaM ca tripAdaM vA cArdha vA nirgamaM bhavet / madhyanAsivizAle tu catustriMzadvibhAjite // 15 // tantrimAgaM tu tujhaM syAtpaJcAzaM tryaMzameva vaa| sthitasya lupamUlaM tu tadUce nAsikandharam // 16 // vadargha ca tribhAgaM ca kandharaM mUrdhni tatsamam / tattulyaM maulituGgaM syAdyuktyA tatpAlikAntakam / / 17 // madhyanAsyardhamAnena sAntaraM nAsimAnakam / nAsikApAnanaM sarva kimbarIsamalaGkatam // 18 // nAsitAraM(ra)tribhAgaikaM kukSitAramiti smRtam / bhUtAdicitrasaMyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / / 16 // sambanAce dalaM ba[na]dhvA sarvAlaGkArasaMyutam / mAghrANaM(apAGga) patrasaMyuktaM bhUjyai(SaNaiH) paTTeralaGkRtam // 20 // karoTovadalaGkatya lambane patrasaMyutam / pAlike lambanaM tatra zreNyA darpaNavRttavat // 21 // yuktyAlaGkArasaMyuktaM zeSaM prAguktavannayet provocaM [tu] vibhAgai(game)ka vedikodayamIritam / / 22 // tatsamaM tu galApre tu cottarAdIni vargakam / tadevAlambanaM tatra gopAnAdizriyAnvitam // 23 // vedituGgasama kuryAttudranAsivibhUSitam / athavA tuGgamAne tu dazabhAgaM vibhAjite // 24 // sapAdAMzamadhiSThAnaM tavayaM pAdatuGgakam / tardha prastarAcaM tu cAzvinyaMzena] galodayam / / 25 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavalavidhAnam vatsama zikharo varSa vshisodym| prastaropari kAM(zena) kahaye prakalpayet // 26 // vadUce pUrvavagrovaM yuktyA cAMzena yojayet / karNaharmyasya vistAraM SaDbhAga(ge) tu vibhAjite // 27 // ekAMza karNakUTaM syAnmadhye zAlA dvayAMzakam / ekaM vA dvitridaNDena nirgama bhadrameva vA // 28 // zAlAkUTadvayormadhye caikahArA spkhrm(g)| tattuGga(Gga) saptabhAgaM syAdekAMza vedikodayam / / 26 // sarve'dhyardhabhAgena galaM tryaMzakaM mastakam / tadardha stUpikottuGga karNahaya'miti smRtam // 30 // tadevAdhiSThAnasaMyuktaM karyaharmya vinA tathA / vadhvaM vedikAMzena karNakampAnjaphampayuk / / 31 / / prathavA vedikottuGga(ga) zeSa bhAgamihocyate / tadeva vedikAzena navabhAga(ge) vibhAjite / / 32 // dvibhAgaM vAjanaM mUle corve karNa guNAMzakam / tadUrdhvaM kampamekAMzaM dala (laM) maMzena vAjanam // 33 // veditAraM caturbhAga madhyakoSThaM zivAMzakam / nAsikAyuktakoSThaM vA nAsikApajarAnvitam // 34 // zeSa prAguktavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / athavA harmyatujhe tu dvAdazAMzaM vibhAjite // 35 / / sArdhatuGgamadhiSThAnaM pAvadIrgha (daiya) guNAMzakam / sadarSa prakharotsedhaM provo tu guNAMzakam // 36 // zikharovaM dvibhArga syAtstUpikAcaM zivAMzakam / prastaroveM dimAgena cAntaraM prastarAnvitam / / 37 // utsepadazabhAge tu veditu zivAMzakam / pAdatu gukhAzaM syAtripAdAMzaka(ka) maJca(sta)kam // 38 // bedikoSa tu (sa)pAdAMzaM kandharopaM zivAMzakam / zivAjama)zvinImAge porSa kumbha zivAyakam // 39 // 18
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 mAnasAre tadUce provamazena pUrvavatsamalaGkRtam / prathavA manubhAgaM tu haHtuGga(Gga) vibhAjate / / 40 // satripAdamadhiSThAnaM tavayaM cAghri bhAjite(tam ) / tadardha prastarotsedhaM yugAMzAMghri(zaM prova)tuGgakam / / 41 // tadartha zikharottuGgaM tadUrdhvaM stupikamaMzakam / provamaJcordhvamaMzena yatheSTAdhiSThAnasaMyutam // 42 // tadUrdhvaM ca dvibhAgena karNahAdimaNDitam / zeSaM ca kandharaM proktaM pUrvavatsamalaGkatam // 43 // athavA haryatuGge tu SoDazAMzaM vibhAjite / adhiSThAnaM dvibhArga syAtpAdatuGgaM yugAMzakam // 44 // prastaraM cAzvinIbhAgaM cordhva bhAgaM vizeSataH / manu(maJca)bhAga(go) yugAMzaM syAtprastaraM ca dvibhAgikam / / 45 // tatsama provatuGgaM syAdhugAMzaM ze(zi)kharodayam / tadardha stUpikottuGgaM cASTavargamiti(mataH) smRtam // 46 // mUlaharmyavizAle tu cASTabhAgaM vibhAjite / SaDbhAgamUrdhvatale kuryAttadvistAramiti smRtam // 47 // UvAGga pUrva(haya)vatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / tadevASTAMzakaM cordhvaM pAdatuGgaM dvayAMzakam // 48 // sadadha maJcatuGgaM syAttatsamaM kandharodayaH / mIzaM zikharottuGgaM cAdhyAzaM ziro(ra u)dayaH / / 46 // ardhvaM pAdodaye bandhubhAgamekAMza(zaM) cedikam / zeSa pUrvavatkuryAdaSTavargavido viduH // 50 // vedaddhASTabhAgaM syAjanmAdistUpikAntakam / praviSThAna(na) yugAMzaM syAtpAdA(dama)dhika(ka) pAla(li)kAMzakam // 51 / / prastarovaM yugAMzaM syAdUce pAdaM zarAMzakam / tadUrve aMza(zaM) maJca syAdvedikocaM zivAMzakam // 52 // prIvatujhaM dvibhAgaM syAcchikharoccaM vedabhAgikam / stUpikocaM dvibhAgaM syAtkahAdimaNDitam / / 53 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 197 108 112 116 ekatakhavidhAnam etadaSTavidhaM proktmekbhuumividhaanke| vimAnaM sama[sa]yaM harmya cAlayaM vA cAdhiSNyakam // 54 // prAsAdaM bhavanaM kSetraM mandirA(ramA)yatanaM tathA / vezma ca gRhamAvAsaM kSayaM dhAma sanAtanam // 55 / / vAsaM gehamAgAraM vA sadanaM vasitaM gRham / nilayaM tala(laM) koSThaM ca sthAnaM paryAyavAcakam // 56 // vimAnasya tu vistAre tribhAgaM cAMzakaM gRham / harmyatAre tu bhUtAMzaM triyaM(trayAM)zaM garbhagehakam // 57 // gehavAre tu saptAMzaM nAlItAraM yugAMzakam / nAlIvAraM yugAMzaM syAccharAMzaM gRhavistRtam // 58 / / caya(ya)vyAsaM ca rudrAMzaM SaDbhAga koSThavistRtam / saikArkabhAgavistAre saptAMze nAlike gRham // 56 // paJcAdazAMzakaM tAre sASTAMzaM garbhagehakam / vistAre ca dvibhAge tu caikAMzaM tuGgavismRtam // 6 // zeSa kuTya(vya)vizAlaM syAdgarbhagehAvRtaM tthaa| pradAtala(pAdvAdaza)bhUrapi kostAsa(koSTha) vitalAntaM mUlagRham // 61 // atra(ntaH)gRha(ha) vimAnavidhimAzApa(mazeSa) gRhaM naalikaavik(dim)| vimAnamidamukta(ktaM) syAd yamAgatArAnA(thAgata) gRhatAram // 62 // yattatkuTya(Dya)vizAlaM tu dvAdazAMza(ze) vibhaajite| paJcAzaM tu bahiHkuryAt sA(cA)nta(ntaH) saptAMzakaM tyajet / / 63 // tadvayormadhyadeze tu (ca) vArathA(dvArapAda)sya madhyame / etadahi(hiH) sthitastambhaM taduccAntarito(tamu)cyate // 64 // tatpAdamadhyamocyAntamaGgalA(ntaM kSudrA)dadhimadhyamam / evaM tu madhyamaM zreSThaM harye dvArasya yogata:(yogyakam) // 65 // kSudrahaveM tu yuktyA ca kuryAttu zilpi(lpa)vittamaH / antastambha(mbhaM) vinA vApi kuryAdvAhyastu pAdakam // 66 // vibhajetpaJcaSaSTASTa(Ta)harmyapAdodayaM tathA / tattadekAMzahInaM syAcchuddhadvArodayaM bhavet // 67 // 120 124 128 132
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ [adhyAyaH 136 140 144 mAnasAre tadardha dvAravistAra devAnAM harmyamadhyame / nAganandAGgulA(lamA)rabhya dvidya kulavivardhanAt / / 68 // ekahastAvasAnAntaM kanyasAdi trayaM trayam dvArapAdasya vistAraM kSudraharyeSu yogyakam // 6 // caturvizAhulaM paJcaviMzatyaGgulamArabhet / dvidmalena vRddhiH syAtkanyasAdIni pUrvavat // 70 // catvAriMzAnusaM caikacatvAriMzAGgulAntakam / madhyamaM mAnahamya tu dvArapAdasya vistRtam // 71 // dvihastaM tu samArabhya tritryaMDulavivardhanAt / vantri hastAvi(va)dhiryAvadadhamAdi trayaM trayam / / 72 // evaM tu dvArapAdaM syAdvistAraM cottmaalye| cittu dvArapAdodhavazAdvArAdhivistRtam / / 73 / / dvihastaM tu vizAlaM syAtsama vA bahu(ha)laM bhavet / tadardha vA trayAMzaikaM dvArapAdasya tattathA // 74 // dvArAyAmasama(ma)pAdA cordhvayA(yoH) paTTikAghanau / sahaiva vistRvaM dIrgha pAdayuktyA prayojayet // 75 // devabhUmarabhUpAnAM sAmantapramukhAdInAm / yonya(gya) kavATayugmaM ca zreSThaM madhyaM ca harmyake // 7 // antarvApi bahirvApi ghATanaM kIlasaMyutam / dvArapAdaM ca bAjhe tu sarvAlaGkArasaMyutam / / 77 // dvArove dvArapArve tu kuryAttu dvAradevatAm / kavAdvAradevAnAM spRSTadoSaM samAvahet // 78 // tasmAtpariharecchilpI cAntastambhaM prayojayet / janmAdi paTTikAntaM ca paJcAMzaM tu yathAvidhi // 7 // devavAsthApana karyAdA nAlaM prayojayet / masUrAvAM sthAna syAdana(nva)rtha vipranAlikA // 8 // vistArAyAmamutsedhaM lambanaM vshyte'dhunaa| praSTa() pastithA bhAnurmanu(nuH) SoDazakAGgulam // 21 // 148 162 166 160
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 168 172 ekatalavidhAnam pacadhA (ra)citaM nAlaM vistAraM parikIrtitam / vitastyAH stUpi(sArdhadvi)hastAntaM paJcadhAyAmamIritam // 2 // etattudrA(dra)vimAne tu madhyadezasya vaamke| pUrvadizcottare vApi yuktyA nAlaM prayojayet // // yathApUrvoktamAne tu nadUrdhvaM ca guNAMzakam / madhyame cottame harmya dantanAlaM pramANakam // 84 // yathAdhiSThAnatujhaM tatsama nAlodayaM bhavet / utsedhe ca tribhAgaikaM tasyAdho cApralambanam // 8 // nAlamUla vizAle tu bhUtabhAgaM vibhAjite / prayAzaM cApravistAraM lambanaM paMJcabhAgikam // 86 // kuDmaloca() tribhAgaM syAtpadmamekena kArayet / tadUrdhva vAjanaM cAMzaM yuktyA ca samalaGkatam // 8 // dharAya(dvAraM vA) vAtha vRttaM vA bhadratA(dvA)raM skhalatam / ekadvinyajulaM vApi catuSpaJcAGgulena vA // 8 // mUlavistAramutsedhaM yuktyAcchidraM prakalpayet / mUlapAdatryaMzena pAne chidra(dra)vizAlakam // 86 // mUle tuGga sa(siMha)vakraM syAttadA syAnirgamodayam / rambhAnAlaM prasUnAbhaM kuryAttacchilpi(lpa)vittamaH // 10 // zIrSa ca zikhA provaM vRttaM syAdvaijayantikam / tadeva karNakUTaM cedvA bhogamiti kIrtitam // 31 // tanmadhye bhadrasaMyukta zrIvizAla miti smRtam / / vadaSTAnaM zIrSa syAtsvastibandhamiti smRtam // 12 // vadavaM catura cecchikharaM zrIkara bhavet / padmazravRttasaMyuktaM hastipRSThamudAhRtam // 33 // ziro prove SaDayaM syAtskandhatAramihocyate / madhye bhadra(da) vizAla syAtkarNakUTopasaMyutam // 64 // vacchAlAbhadranAsyaGga ziro provaM tu vRttakam / athavA catura syAtsaraM tatkayyate // 65 // 176 180 184 188
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 mAnasAre tadevAkAramAyAmaM tattannAmnA prakIrtitam // 66 // evaM proktaM harmyake madhya bhadraM zAlAkoSThaM digvidik kUTayuktA (ktam) / hArA zrAntA nAsikA paJjarADhyaM kuryAtsarva vedikAbhadrayuktam // 67 // harmyatArasamaM caturaMzakaM tatripAdamardhamathApi ca kuDyatArasamAdi yathAkramam / kanyasaM trividhaM mukhamaNDapam tanmukhamaNDapa (paM) mukhyavimAne // 68 // madhyavimAnasa (sya) maNDapapArzve ambaraM daNDamatha dvayadaNDam | harmyavazAdupavezanayuktam yattatkSudra vimAne tanmukhe maNDapaM syAt // 66 // tadddvayormadhyadeze caikAdya(dhya)rdha hastavistAram / athavA tripAdahastaM syAtprAsAdArdha ( ) matha kathitam // 100 // ekadvitridaNDaM vA cAntarAlasya vezanaM syAt / kumbhe stambhasahitanAsikA paJjarayuktameva vA // 101 // zAlApaJjarayuktaM tAraNaiH samalaGkRtya yuktyA / ekadvitricaturhastyA stambhayuktamiti kathitam // 102 // prathavA dvArayutaM pUrvavadddvAramAnena kuryAt / taddvAramukhasopAnaM hastihastena bhUSitaM samyak // 103 // yugmamaNDapadeze tatsamamUleva (eva) malaGkRtya / anyamaNDapadeze yanmAnAramyamalaGkRtya ( tam ) // 104 // maNDape prastarasyordhve karNaddarmyAdimaNDitam / yatanAmAntarAlaM cordhve nAsikAjAlapaJjaraM vApi / / 105 / / tattanmaNDapamadhye prAsAdavazAdddvAraM saMkalpyam / pUrvavatkavATayuktaM maNDapasyAntaH saphalayuktam / / 106 // [ cadhyAyaH 192 196 200 204 208 212 216
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekatalavidhAnam tattadvahiradevA[na] nyasedetavArapArzvayAzcaiva / nandimahAkAlAdau coktavad dvAradevA[na] nyaset // 107 // maNDape(pasya) dakSiNe koSThe nRttayuktai(ktame)va vinAyakamuktam / maNDapasaumyakoSThe sthAnadurgayuk sthApayettatstham // 108 // prAsAdadakSiNe madhyakoSThe vyAnadakSiNAmUrtim / tadUrdhva provakoSThe geyamUrti vIrabhadraM vApi // 10 // pazcimamUlatale madhye koSThe liGgamudbhUtam / athavArdhanArIzvara(raM) sthAnakaM viSNuM sthApayedApi // 110 // tadUdhai grovakoSThe tu kezavanRsiMhAcyutA[nA sInam(nAn) / saumyake mUlatale koSThe sthAnakaM caturmukhaM syAt // 111 // tadUrdhva prIvakoSThe'tha nadaM(nArada) kamalaM (laja) vApi / pUrve galadeze madhyakoSThe guhaM gajArUDham // 112 // nizApatiM vAtha sarvayA tattahevyA sahAsana[stha]muktam / indrasya dakSiNadvArAtparitaH SoDazavigrahaM kuryAt // 113 // prastaropari[taM] deze koNe koNe sthApayedvRSabham / kaNakamekamUrdhva ca dvayaM vAtha vRSabhasaMyuktam / / 114 / / ekAnekatalaM sarvametaddevAnpurANasaMyuktam / / evaM zivahANAM yogyaM vinodamanyadevAnAm // 115 / / tattadvAramukta e(cai)kAnekatalopetaM sarvam / athavA viSNuvimAne ti] devasthApanaM vakSyAmaH // 116 / / dvAre caNDapracaNDau ca maNDapayAmye vanita(tA)m / prAguktavatsaumyadeze vimAne pUrvavahevatAM vApi // 11 // hariM vA garuDaM vA kuryAtpuratA(pUrvo)ktacatuSkoNe / zayanaM vAsanaM siMha tAya' kRtAjalyAsanayuktam / / 118 // potrI nRsiMhamatha kezavamazvattha(sthaM) karNAtpUrvAdiditu catuSu / pUrvakAnta(prokta)hamrye (mya)kabhUmigaladezamiti pratiSThA kuryAt / / 116 / /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 [adhyAyaH 19] 244 248 252 mAnasAre durgama(carA)mimavAsanamacyuta pA ___prAcyA dizi dvillAhamye glprdeshe| promAdhava narahari kava(ta) dapiyeSa nArAyaNaM cAya pazcimadik pradeze / / 120 // ko(ko)I bottara(re) janArdana(na) hayaM ke vat / tritale pUrvadigdeze prove taDrodharaM nyaset / / 121 // uttare vAsudevaM pAyavAnyasaMkarSaNaM smRtam / panika pazcimadeze corce vA tadadho(pUrva)tale / / 122 / / evaM tu coktavatkRtvA bauddhAdijinakAlayam / vatadvimAnayo(syo)vaM tu tattaddevAnnyasetkramAt / / 123 / / pranyeSAM devadevInA vimAne tattadvidhAnataH / sarveSAM hayaMke kuryAttattadvAhanamIritam // 124 // zayanaM vAsana vApi prastarasyopari nyaset / evaM tatproktavatkuryAdvayaM tatsampadA(dAs)padam / / 125 // ekabhUmiM kuryAdadhikaM caupapITha(3) rucirA saMyutam / sopapIThabhavanairyuta tu vA kArayettu kathita purAtanaiH / / 126 / / 'evaM sarvahAlaGkArayuktyA nAnApAdedikAtA(dhAramaJcam // honAdhikyaM cedvinAzana tasmAt kuryAtsarva coktavatsampadA(vArtham // 127 // 266 260 iti mAnasAre vAstuzAla pakamividhAnaM nAma pakAnaviMzo'dhyAyaH //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitalAvadhAnam dvivalAnAmabAra pakSye saMkSipyate'dhunA / vistArotsepa(pI) harye vA pUrvabanparikalpayet // 1 // pAnAdistUpiparyanta pra(cA)STAviMzadvibhAjite / pa(prA)dhArovaM guNAMzaM syAtpAdatujhaM padaMzakam // 2 // bandhvarza prastarotsedhaM corve pAdaM zarAzakam / tadUce pAdamacorve zivAzaM bedikodayam // 3 // pavayaM kandharotsedha vedAMzaM zikharodayam / varSe stUpiyugmA(trayAM)zaM tujhaM tu parikalpayet // 4 // ekatriMzAMzakaM tu sArdhabandha(ndhu) masUrakam / saptAzaM pAdatu syAttadarya prastarodayam // 5 // tadUrvA'rdhamaSiSThAna baMza(za) vedAnitujhakam / tadardha prastarotsedhaM tadardha vedikodayam // 6 // tadarya vedituGgaM syAcchikharoI yugAMzakam / stUpituGgaM dvayAMzaM syAdvitale tadvitIyakam // 7 // tadevordhvamadhiSThAnaM vimAnAMze kavitastikam / sarvo'dhi zarAMza syAtkahAdimaNitam // 8 // zeSaM tu pUrvavatkuryAttatIyadvitalaM bhavet / tujhe dviraTamArga syAdadhyAzaM masUrakam // 6 // guNAzaM cApitu syAtprastaraM sArdhamAgikam vadUrdhvamaMzamaviSThAna tarkhe baMzakA(kama)dhikam // 10 // zivAMza prastarottuGga tripAdaM vo(co)rdhvamasUrakam / pAdAMzaM vedikotu sapAdAzaM gavodayam // 11 // 19
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 mAnasAre zaM ziratu (stu) GgaM syAt (sa) gadAMzaM zikharodayam / caturtha dvitalaM proktaM tadeva zikharaM viduH // 12 // lambanaM sArdhabhAgena gopAnAdi kriyAnvitam / zeSaM prAguktavatkuryAtpavadhA dvitalaM viduH / / 13 / / ekAdazAMzakaM tuGgamekAMzena masUrakam / anikA (kama) dhituGgaM syAcchivAMzaM prastarodayam // 14 // tadUrdhvaM cApapIThaM syAttatsamaM ca masUrakam / taddrayaM pAdatuGgaM syAttadardhaM prastarodayam / / 15 / / I tatsamaM vedituGgaM syAcchivAMzaM galatuGgakam / zikharAcaM dvibhAgaM syAdekAMzaM stUpikodayam / / 16 / / SaSThamaM(kaM) dvitalaM proktaM saptamaM vakSyate'dhunA / ekAdazAMzakaM tuGge caikAMzena masUrakam // 17 // dvibhAgaM pAdatuGgaM syAtprastaraM cAmbarAMzakam / kuryAttatrava (gha) naM cordhve tripAdAMza (zaM) masUrakam // 18 // tadddvayaM pAdatuGgaM syAttadardhaM prastarodayam / tadUrdhve'Gghri sapAdAMzaM ekAM (cArdha) zaM prastarodayam // 16 // pAdAMzaM vedikAttuGgaM tadddvayaM galatuGgakam / zikharAcaM zivAMzaM syAttadardha tacchikheodayam // 20 // dvitale saptakaM preAktaM trayAGghrika harmyakam / tadevAMzAdhikaM tuGge tanmUle prstre| rdhvake // 21 // aMzena copapIThaM syAdadhikaM dvitalaM smRtam / evaM daNDavazAtkuryAnnirgamaM tadihAcyate // 22 // prAguktavistRtaM bAhye nirgamaM paritastathA / ekadaNDaM dvidaNDaM vA tridaNDaM nirgamaM smRtam || 23 || ekahastaM dvihastaM vA trihastaM vAtha nirgamam / tricaturhastamArabhya dvidvihastavivardhanAt // 24 // pradhyAyaH 24 28 32 36 40 44 48
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20] dvitalavidhAnam ekAdazArkahastAntaM paJcadhA nirgamaM bhavet / paJcaSaTkaramArabhya dvidvihastavivardhanAt // 25 // saikArkamanuhastAntaM nirgamaM pazvadhA bhavet / kSudrAlpamadhyamukhyAnAM yuktyA tatraiva yojayet // 26 // atha harmyavizAlArdha tatsamaM nirgamaM tu vA / yattadbhaktivizAle tu kUTamekaikabhAgikam // 27 // ekaM vAtha dvipAdaM vA tasya dvArA vizAlakam / dvibhAgaM vA tribhAgaM vA madhyazAlAvizAlatA // 28 // hayeM cordhvatale pAdaM bAhyakUTAdi vinyaset / kahamyakRtiM vAtha cAntaraM prastaraM tu vA // 26 // tricatuH (tuSu) pacAGgulaM vApi dvitale'Gghri vizAlakam / taccatuH(tuSa)paJcaSaTsaptasASTAMzAGghrivizAlake / / 30 / / tattadekAMzahInaM syAdUrdhve pAdavizAlakam / zAlA kUTazca pAdau ca bAhye madhyAntarAlakam // 31 // nAsikApaJjaraiH zAlA kumbhapAdAdibhUSitam / toraNairnIDabhadrAdi [bhiH] mUle cArzve ca bhUSitam // 32 // nAnAdhiSThAnasaMyuktaM nAnApAdairalaGkRtam / nAnAgopAnasaMyuktaM kSudranAsyairvibhUSitam // 33 // ardhazAlA vizeSo'sti cordhvazAlAsamanvitam / tadRrdhvaM prastarAntaH syAnnAsikAbhiralaGkRtam // 34 // kUTAnAM caturazraM syAnmadhye madhyaM tu nAsikA / eka dvitricaturdaNDaM madhyabhadvais (drasya) tu nirgamam // 35 // catuHzAlA catuH (tuS) kUTaM cASTabhA (hA-) raM sapaJjaram / ekadaNDA (NDama)rdhadaNDaM vA cordhvakUTAdivezanam // 36 // madhyakoSThe dvipArzve tu cArdhazAlAsamanvitam / tadUrdhvaM madhyame nAsi tatpArzva vajranAsikam // 37 // 155 52 56 60 64 68 72
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAra utpAravaM zAlayoH pAveM judranAsyavibhUSitam / phUTakoSThAdisarvAGgaM yuktvA tu samasAitam // 38 // zeSa tu pUrvavaskuryAtkahAdi coktavat / sAptAeka(ka) dvibhUmye tu [vi] zeSANA(peNa) pazyate'dhunA / / 36 / / vistArAdvigurU vA triguNaM vA tadchyam / vanmukha maNDapAne tu kuryAvadhikamaNDapam / / 40 // batture manyame dvAraM gavAvAca kalpayet / pazyi madhyame dvAra sAhane madhyamaNDapam / / 41 // parisamAyukta pUrva sopAnasaMyutam / baddhana kAsAGga kUTakoSThAdibhUSitam // 42 // sopapIThamaviSThAna sopapITha(8) masUrakam / varSe pAdama ca saMyukta sannivaha(ga)kam // 43 // pUrvabanmAnayuktyA vimAnAntasya nirgamam / / kacitpAvaneSu padabhAgAzavihInakam // 44 // prastarasyopari nyasya pAntamaNDalakuTya(nya)kam / kahAdisaMyukta sarvAlaGkArasaMyuvam // 45 // mAropyaM pradakSiNaM saumyamevaM prakalpayet / zeSa tu pUrvavatkRtsarvadevAMzca sanake // 46 // mokara vijaya siddha pauSTi[ka] kAntakaM prabhUtakam / khastika puSkalaM nAma prathamAyaSTasapake // 47 // pUrvavacokadevAnAM sarvahamyeSu yojayet / / prathavA vipAhanye tugale pUrva janArdanam // 48 // dapi parivAmUrti nArasiMhamavApi vaa| pazcime peya poka cottare zrISaraM bhavet // 4 // athavA pitAmaha sAmAgarAdIpa hyNke| dvAradevAdi sarveSA(vAna) pUrvavatkalpayetsudhIH // 50 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 dvitakhavidhAnam vadeva zivahayaM tu maNDape tu vizeSataH / saumye tu kAmarUpaM vA prokavAstatradaivatam // 51 // sthApayetkSetrapAlAnA(na) SaNmukhaM cApi kalpayet / / prArogya(pyaM) hayaMmUle tu karNahayAtpravezayet / / 52 / / sarveSAM devatAhamye pUrvavadevatA myaset / tavacchAbamArgeba (co)hApohena yojayet // 53 // vedAprAnta vartukhAbha gajAnaM vRttAmA pravRttaM tame(2)va / vIrSa vacchiroprovayulam pakaM prAgavadbhUSabAdi dvibhUmau // 54 // hArAprAnte baMzakAMzamalindam macasorSe cAvRta pravaraM / pAlma sAhayaMmUlaM yad yuvA bhattavA yanmAnAramyaM kuryAt // 55 // -108 112 iti mAnasAre vAstuzAstre dilavidhAnaM nAma vizAgyAyaH //
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ tritalavidhAnam tritalasya vidhAnaM ca lakSaNaM vakSyate'dhunA / vimAnatuGga(ja)SaDaze tu sAdhAMzena masUrakam // 1 // vayaM pAdatuGgaM syAttadardha prastarodayam / mUlapAdodaye'STAMzamadhikaM (cAzAddhInaM) cordhvAdhituGgakam // 2 // tadardha prastarocaM tu pAdamUladviguNAdhikam / tadardha cordhvako[pa]pAdaM tasyArdha vedikonnatam // 3 / ' tadarya cordhvakampaM syAgrovatuGgaM dvayAMzakam / zeSa corce zikhAttuGgaM sarvAlaGkArasaMyutam // 4 // pracchAdanopari stambhaM karNahAdimaNDitam / vistArotsedhabhaktameSAM yattatprAguktavannayet // 5 // zrIkAnta haryaka proktaM kSudraM trivale viduH / athavA saptasaptAzaM vibhajetritalodaye // 6 // caturbhAgamadhiSThAnaM tavayaM pAdatuGgakam / adhiSThAnasamaM maJca macco'rdhena vaprayuk // 7 // satripAdapadaMzena cordhva pAdodayaM bhavet / tadUrdhva prastarottuGga satripAda tripAdakam // 8 // vavardhana varSa syAttadUrdhvani SaDaMzakam sAdvibhAga(ga) maJca syAdardhAzamUrdhvapaTTikam // 6 // ekAzaM vedikottuGgaM provatuGgaM guNAMzakam / tadvayaM zikharatuGga syAdguNAMzaM tacchikhAdayam // 10 // zeSaM prAguktavatkuryAdAsana parikIrtitam / prathavA trivalottu () dvAdazAMzaM vibhAjite // 11 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21] tritala vidhAnam tadekAMzamadhiSThAnaM dvibhAgaM pAdadIrgha ( dairdhya ) kam | tadardha prastarAtsedhaM tripAdaM cordhvapIThakam // 12 // tatsamo(mamU)rdhve tvadhiSThAnaM taddvayaM pAdadIrgha ( dairghya ) kram / tadardha prastaraM cordhve sArdhazena masUrakam // 13 // ekAMzaM pAdadIrgha (dairghya) syAdadhAMzaM maJcatuGgakam / tadardha vedikAttuGgaM tadvayaM grItratuGgakam // 14 // zrIvatuGgadvayaM cordhvaM mastakamardha zikhAdayam / evaM sukhAlayaM proktaM zeSaM pUrvavadAcaret // 15 // tasyApapIThadezetu cAddhRtA haritAnvitam / etattu kesaraM proktaM kamalAGgamihocyate / / 16 / / caturviMzAMzakaM (ka) tuGge zrokAntasyAkRtistathA / sarvAGgakaM gavAkSaM syAtkarNaharmya vinA tathA // 17 // nAnAvedikayA yuktaM nAnAstambhairalaGkRtam 1 caturdigvAraNaM kuryAtsaMkIrNa dravyasaMyutam // 18 // zrAdibhUtaM tu kutryaM (DyaM) syAttadUrdhvatyaGghrisaMyutam / sarvAlaGkArasaMyuktaM kamalAGgamudIritam // 16 // tadeva karNa harmyAdiyuktaM vedyAdibhUSitam / sarvAlaGkArasaMyuktaM brahmakAntamiti smRtam // 20 // athavA tuGgamAne tu triMzadaMzaM vibhAjite / adhiSThAnaM dvibhAgaM syAttadvayaM pAdaGgakam // 21 // tadardha prastarAttuGgaM cordhvamavaM tu tatsamam / sArdhavahmaMzakaM cArzve pAdaM sAdhIMza (zaM) maJcakam // 22 // tatsamaM cordhvamaJcaM syAdUrdhve pAdaM guNAMzakam / sapAdAMzaM prastaraM syAttatsamaM cordhvamazcakam // 23 // tadardha vedikAttuGgaM tatsamaM kandharodayam / prodvayaM zirA ( ra uttuGgaM zeSaM tu stUpituGgakam // 24 // karNaharmyAdisaMyuktaM merukAntamiti smRtam / tadevaikAMzamAdhikyaM mUle vaMzamAsanam / / 25 / / 156 24 28 32 36 40 44 48
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 mAnasAre tadbhayaM pAdadIrghaM(dairghyaM) myAttadarthaM prastarodayam / UrdhvAGgaM pUrvavatkuryAdetatkailAsamIritam // 26 // mAruhya pradakSiNaM kuryAddharmyamevaM tu pUrvavat / etadaSTavidhaM prAtaM tritale cottamaM matam // 27 // vizAle tu yathAbhAgaM kUTAnAM caikabhAgikam / madhye dvitricaturbhAgaM zAlAkoSThaM prakalpayet // 28 // ekadvitryaMzakenaiva hArA sapaJjarAnvita (tA) m / parivazcaikabhAgena kUTazAlAdibhUSitam // 26 // tasyAntazcAvRtAMzena cordhvadeze jalasthatam / ekaM vA dvitridaNDena bhadranirgamamIritam // 30 // hArA ca tatribhAkaM madhyazAlAvibhUSitam / aSTakUTamamAyuktaM koSTakaM cASTasaMyutam // 31 // SoDazAhAra (zahAsa) saMyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / nAnAdhiSTha'nasaMyuktaM nAnApAdairalaGkRtam // 32 // nAnAtAraNairnIDairnAnAvedyai(dibhiralaGkRtam / triva kUTakoSThAdi hArAdIn galadezake / / 33 / / mUlapAda pradeze tu kuryAttu sarvadevatAH / devAdInAM purAyaizva devatAnAM ca vigraham // 34 // yuktyA 'sarvaprayatnena vinyasela kSaNoktavat / prIvAdisacivA (zikhAntazca pUrvoktAnAM ca saMgatam // 35 // provamastaka zikhA pradeza ke nAgarAdisamalaGkAktavat / devatA dizi cASTatA nyased viSNu (SNo) rIzvarajinAdi (3)rAlaye / / 36 / / iti mAnasAra vAstuzAstra tritanavidhAnaM nAma ekAviMzo'dhyAyaH // [ cadhyAyaH 21] 52 56 60 64 68 72
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ catustalavidhAnam catustala vidhAnasya (naM ca ) lakSaNaM vacyate'dhunA / vistArotsedhabhitto (bhaktizca pUrvavatparikalpayet // 1 // tuGge caikonaviMzAMzamatya (dhya)dhAMza (zaM) masUrakam / taddddrayaM pAdatuGgaM syAttadardhaM prastarodayam // 2 // tripAdaM ca (dvibhAgaM vA tadU (cA) pAdodayaM bhavet / prastarocaM zivAMzaM syAtsatripAdAMzamaGghrikam // 3 // Urdhvamabhca (caM) tripAdaM syAttaddvayaM cordhvapAdakam / tadardha prastarAtsedhaM vedikA (ma)rdhena yojayet // 4 // aMzena galatuGgaM syAttadvayaM zira ( ras) tuGgakam / tadardha stUpakAttuGgaM mUlataH parikalpayet // 5 // viSNukAntamiti proktaM karNahamrmyAdibhUSitam / catvAriMzadba (va) yAdhikyaM bhAga (gaM) tuGge vibhAjite // 6 // adhiSThAnaM tribhAgaM syAttaddddrayaM pAdatuGgakam / prastareSvaM guNAMzaM syAdUrdhve pAdaM rasAMzakam // 7 // sArdhadvibhAgamabhvaM syAtsArdhavedAGghrituGgakam / tadardha prastarAtsedhaM pAdAnaM caturaGghrikam // 8 // prastaraM ca tribhAgaM syAttadardha vedikonnatam | galAcaM tadddvibhAgaM spAdyugAMzaM mastakodayam // 3 // dvayAM stUpakAt tasya mUle vizeSataH / vistAre bhAgikAMzena cAvRtAlindameva ca // 10 // tadbahizcaikabhAgena mUlapAdAprakAntakam / adhiSThAnAdivargADhyaM karNahamrmyAdimaNDitam // 11 // 20 8 4 12 16 20
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 mAnasAre etacaturmukhaM proktaM sarvAlaGkArasaMyutam / paJcaSaTtriMzadaMzaM syAttuGgAdhIza (zaM) masUrakam // 12 // pathyAMzaM pAdatuGgaM syAttadardha prastarodayam / Urdhva vedAMzakaM pAdaM prastaraM ca dvibhAgikam // 13 // sArdhabandhAM (ndhvaM )zapAdordhvaM tadardha prasvarodayam / tadUrdhvAGaghi guNAMzaM syAdatya (dhya) rdha cordhvamaJcakam // 14 // vedikocaM zivAMzaM syAttaddvayaM provatuGgakam / zirISaM (kharaM ca yugAMzaM syAccheSAMzaM tacchikhAdayam // 15 // mUle tu pUrvavatkuryAcaturdvArasamanvitam / evaM sadAzivaM proktaM sarvAlaGkArasaMyutam // 16 // bhAgena caturAMzaM harmyatuGga vibhAjite / dvibhAgAdhiSThAna [syAt ] tadddrayaM pAdatuGgakam // 17 // yugAMzaM madhyatuGga syAdaMzaM cordhvamasUrakam / tadUrdhve pAda (daM) bandhAM (dhvaM ) zaM gopAnAcaM tadardhakam // 18 // tadUrdhve kuTTimaM cAMzaM sArdhapakSAGghrituGgakam / sapAdAMzaM (daM) prastarontuGgaM tripAdUrdhve masUrakam // 16 // sapAdadra (aM)zakaM cAGghri cAMzena prastarodayam / tadardhadiko sArdhabhAgaM gallodayam || 20 || zikharAcaM gudyAMzaM syAttadargha tacchirA ( ra u ) dayam / udrakAntamiti proktaM karNahamyAdibhUSitam // 21 // tadeva (maM) harmyamUle tu pUrvavatparikralAyaMt / tacaturdvArasaMyuktaM cAMzena bhadrasaMyutam / / 22 / / evamIzvarakAntaM syAdadhiSThAnAdi (naM) kramAnnayet / tujhe paJcadazAMzaM syAdvahmazaka (ka) masUrakam // 23 // pAdatu pardazaM syAtprastarocaM guDhAMzakam / tatsamaM cordhvamayaM syAttadUrdhvaM paJjarAMzakam // 24 // tadardha prastarotsedhamUrdhvamayaM dvibhAgikam / vediko zivAMza syAtsArdhadvi (aM)zaM galodayam // 25 // [ adhyAyaH 24 28 32 36 40 44 48
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22] catustalavidhAnam yugAMzaM cordhvapAdaM ca zena prastarAdayam / tadUrdhvaM tvardhamabhvaM syAtsArdhabandhAM (ndhvaM ) zakAGghrikam // 26 // tadardha prastarAtsaMdhaM pAdabhAgArdhvamaJcakam / vedikocaM zivAMzaM syAtsArdhadvi(maM)zaM galodayam // 27 // mastakocaM zarAMzaM syAcchaMSaM kumbhodayaM bhavet / madhyakAntamiti proktaM karNahamrmyAdimaNDitam // 28 // tadUrdhvaM ca vimAnaM ca vedikA vedikaM tathA (kAntakam ) / sarvAlaGkArasaMyuktaM zeSaM pUrvavadAcaret // 26 // tuGge SaDviMzamaMzena cAtya (dhya) dhazamasUrakam / rudrAt (dreya) pAdatuGgaM syAttadardha prastarodayam // 30 // sapAdAMzamadhiSThAnaM dvyardhAMzamaGghrituGgakam / tadardha prastarAtsedhaM tadUrdhvezaM masUrakam // 31 // pAdatuGgaM dvibhAgaM syAnmabhvatu zivAMzakam / pAdonadvi()zapAdaM syAttadardha prastarodayam // 32 // sapAdazAGgaM syAttadardha prastarodayam / tadUrdhve pAdamekAMzaM sA (cA)dhAMzaM prastarAdayam / / 33 / tatsamaM vedituGgaM syAdbhIvatuGgaM zivAMzakam / zikharAca(caM) dvibhAgaM syAcchaMdhaM tatstUpikodayam // 34 // mUle ca madhyame cAgre devatAsthApanaM bhavet / tadUrdhvaM zikharAkAraM kalpayaMttu caturastha (sta) le / / 35 / / yuktaM vistAra (raM) tat (d) bAhye vedAMzAvRta (taM) mUlake / vistRtArtha samaM vApi yathAyuktivazAnnyaset // 36 // adhiSThAnaM ca pAdaM ca prastaraM ca trivarga (ga) kam / zAlAkUTaM ca hAraM ca yuktyA tatraiva yojayet // 37 // sarvAlaGkArasaMyuktaM mUle prAsAdato nyaset / tadUrdhve dvAMzamAzritya kaharmyAdimaNDitam // 38 // athavA vistRtArthena prAkArAkRtirA (tyA cA) vRtam / ekena karmyAdi tasyAntarjalavat (sva) sthalam // 36 // 163 52 56 60 64 68 72 76
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 mAnasAre [adhyAyaH 22] athavA dvi(ya)zamAzritya liGga (yAlinda) kuryAdvicakSaNaH / tadUrdhvaM vistRtA(taM) bAhye dvi(ya)zenAvRta(ta) pUrvavat // 40 // tasyAntazcoktavatkuryAdbhAgamevara(ma)laGkRtam / ekena kahAdimaNDitaM cAvRtaM nyaset // 11 // bhAgena parito'lindaM cordhvaM tadva(tta)jalasthalam / tattadvAhye'pi sarvAGga karNahAdimaNDitam // 42 // dvibhAgena tu madhye tu zAlAyAmaM tu vinyaset / kUTAnAmekabhAgena zeSaM hAra(raM) sapajjaram // 43 // indrakAntamiti proktaM kSudra(dre) madhye ca mukhyake / tanmukhe maNDapaM yuktaM tadakSiNe maNDapaM syAt / / 44 // prAgdizi sopAnamadhyAnAmUlavAsanarAnanam / sAlAmUlasya tanmadhye cordhva tatra samAyutam // 45 // zeSaM pUrvavaduddiSTaM cASTadhA vidhamIritam / kSudraM madhyaM mukhaM(khya) ca kuryAddhayaM sarvadevatA(vA)nAm // 46 // anyeSAmuktamAna yuktyA kuryAtpurAtanaiH kathitam / nAnAdhiSThAnapAdaizca valabhizca bahuvidhaiH [ yuktam] // 47 / / kUTanIDaizca zAle(lAbhi)zca bhadairdA(ra)STapAdagarbhabahutAraiH / hudaizca nAsAgaNairnAnApajaraveditoraNamahAnAsaizca vAtAyanaiH // 48 // koSTavidyAdharAdyairgarbhAdhipatisurAnbhUSaNaM kurva(ru)te sma // 46 // kSudramanyamatha mukhya(khyaM) bhaumake ruddhaviSNujinakAdihahke / dakSiNAmUrtinarasiMhamUrtitattvAdi mUrtipuratoktadevAnAm // 50 / evaM mUrti dakSiNAdikrameNa __ekAnekabhaumatastasthalAdIn / kuryAtsarva provadeze patitvAd yuktyA dhImAna devatAM vinyasettat // 51 // . iti mAnasAre vAstuzAstre catumtalavidhAnaM nAma dvAviMzo'dhyAyaH //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcatalavidhAnam paJcabhUmividhAnasya (naM ca) lakSaNaM vacyate'dhunA / kSudra (draM) madhyaM ca mukhyaM ca vizAlaM bhAgamuSchrayam // 1 // prAguktavatpragRhyaM (hya) tu kuryAtpaJcatalaM budhaH / caturviMzAMzakaM tuGge sAtya(cAdhya) dhazamasUrake ( kama ) // 2 // bandhAM(ndhvaM)zaM pAdatuGgaM syAdatya (dhya )rdha prastarodayam / sapAdadvi(dvayaM)zakaM pAdaM macordhva sazivAMzakam // 3 // dvibhAgaM syAtprastarocaM zivAMzakam / satripAdAMzakaM pAdaM prastarocaM zivAMzakam // 4 // tadardhaM vedikottuGgaM candrAMzaM ca galAdayam / mastakaM cA(hma)rdhabhAgaM syAccheSaM tu tacchiro (khA ) dayam // 5 // karNahamrmyAdisaMyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / airAvatamiti proktaM gandha(tat) skandhocca saMvRtam ( taM ca ) // 6 // tadeva vistRtArdhena caturdikSu samanvitam / nirgamaM tu yathAyuktaM caturdikSu ( diktriM ) talaM bhavet // 7 // etattu bhUtakAntaM syAtpaJcabhaumavido viduH / vizAlena tripAdena pUrvavadbhadrasaMyutam // 8 // caturdikSu talaM kuryAtkarNahamrmyAdi maNDitam / vizvakAntamiti proktamevaM paJcatalaM viduH // 6 // zrathavA vistRtaM tulyaM caturdidevAlayaM smRtam / tasmAnribhUlaharmyAntaM tadddvayormUladezake // 10 // antarAlaM prakurvIta pArzve sopAnasaMyutam / sarva pradakSiNaM kuryAdyuktyA dvAraM prakalpayet // 11 // 4 8 1241 16 20
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre madhye paJcacatustadvitalaM paJcatalaM bhavet / mUrtikAntamiti proktaM pUrvavatparikalpayet // 12 // tadeva harSaM vidikSveca(kSveva ca) tattanmaulAlayaM bhavet / gRhakAntamiti proktaM pUrvavatparikalpayaMt // 13 // tadvahiH parito deze kuryAtSADazAlayam / gRhakAntAdihamryeSu caturdikSu samAlayam // 14 // paJcavizatyupapITaM proktaM yamakAntameva prakayyate / tadevaM parito bAhye caturvizatirAlayam // 15 // gRhakAntAdiharyeSu caturdikSu smaalym| mahAkAntamiti proktametatpaJcatalaM bhavet // 16 // gRhakAntAdiharyeSu caturdikSu samAlayam / kuryAttatkalyANametadidaM paJcatalAnvitam // 17 // prAsAdAdha samaM vApi tripAdaM vA samaM tu vaa| antarAlaM vizAlaM syAdathavA hastamAnataH // 18 // tricaturhastamArabhya dvidvihastavivardhanAt / navapaGkikarAnta(ntaM) syAdantarAlavizAlakam // 16 // antarAle yathAyuktyA maNDapAkAra(paM) vinyaset / athavA trikUTayuktaM vA mUlasya mukhapArzvayoH // 20 // yajJakAntamiti proktamekAnakatalAnvitam / paJcaSaTsvekabhUmi(miH) syAdvitalaM tritalaM tu vA / / 21 // paJcabrahmami(i)ti proktaM sarvAlaGkArasaMyutam / . etadaSTavidhaM proktaM zeSaM prAguktavannayaMt // 22 // zikharAdi yathAkAraM caikAkAraM tu yojayet / sarveSAM devatAnAM ca harmyamevaM prakalpayet // 23 // etatsarva hahke ditu kUTam zAlAnAsikApaJjarAvyam / nAnAraGgAnvitAlindayuktam pUrvoktAnAM yuktita: kArayettat // 24 // iti mAnasAra vAstuzAstra paJcatanavidhAnaM nAma trayoviMzo'dhyAyaH //
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTtalavidhAnam adhunA (vidhAnaM) SaTtalaM samyag lakSaNaM vakSyate'dhunA / vistAraM ca vi(rAtsedhaM)bhAgaM ca pUrvavatparikalpayet // 1 // saptAdhikaM tu paJcAzadbhAgaM kuryAtaducchraye / sArdhabandha (n)dhiSThAnaM saptAMzaM pAdadIrghakam // 2 // tadardha prastarAtsedhamUrdhvapAdaM SaDaMzakam / tadUrdhva maJca () triyaM (trayAM)zaM syAdUrdhvapAdaM zarAMzakam || 3 || tadardha prastarAtsedhaM sArdhavedAMzakAGagrikam / prastaraM ca dvibhAgaM syAtsArdhabandhAM (ndhvaM ) zamaGghrikam // 4 // prastaraM sArdhabhAga syAdvedikAM (kAmaM ) zena yojayet / proktuGga (Gga) yugAMzaM syAcchikharo yugAMzakam // 5 // zeSaM tu stUpakAttuGgaM yuktyA tatraiva yojayet / etattu padmAntaM syAtsarvAlaGkArasaMyutam || 6 || tadevAdhiSThAnamaMzena tale tale vizeSataH / etatkAntAramityuktaM karNahamrmyAdimaNDitam // 7 // atha vApiM ca dikkuryAt sundaraM ceti kIrtitam / athavA copapIThaM syAdupakAntamiti smRtam // 8 // athavA cordhvatale sarve (sarvasmina) vedi kuryAtsamabhvakam / kamalAkhya(kSa)miti proktamantara prastarAnvitam // 6 // tRtIyaM madhvasaMyuktaM ranakAntamihocyate / caturtha prastarairyuktaM vipulAGkamiti smRtam // 10 // paJcamaM madhcayuktaM syAjjyoti (tiS) kAntamiti smRtam I tadeva bhadrasaMyuktametatproktaM saroruham // 11 // 8 12 16 20
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 mAnasAre tadgIvAdi zikhAntaM ca vipulAkRtikaM bhavet / tadeva zikharo(raM va)svanaM svastikAntamiti smRtam // 12 // tadeva caturaaM syAnandyAvartamihocyate / tadeva gala(laM) vasvaamitukAntamiti smRtam // 13 // evaM trayodazaM nAmnA proktaM sstttlhrryaake| tricatuSpaJcaSaTsapta(pta) madhyakoSThaM vizAlakam // 11 // ekadvitricatuSpaJcabhAgaM hAraM sapaJjaram / ekaM vAtha dvibhAgaM vA karNakUTa vizAlakam / / 15 // tale tale karNakUTaM koSThahArAdibhUSitam / ekadvitrivibhAgaM ca hAramadhye tu bhadrakam // 16 // ekadvitricatuSpaJca(ca) koSThamadhye tu bhadrakam / karNakUTavizAle tu tribhAgaikaM madhyabhadrakam // 17 // bhadrazAlA mahAnAsI cArdhazAlAdyalaGkatam / pAdibhUmikriyAyuktyA(ktA) coordhvatalA(lAni) nyaset // 18 // vi(dvi)tanAtSaTtalAntaM syAdevaM yuktyA samalaGkRtam / nAnAdhiSThAnasaMyuktaM nAnApAdairalaGkRtam // 16 // nAnApajarazAlAnA(bhiH) nAsikApaJjarAnvitam / prastarAdikapotAntaM tudranAsyA vibhUSitam // 20 // zikhare ca madhyanAsyaiH sudrakapotanAsikAH / vi(sarva)zanAsikAyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / / 21 // prove ca kSudrapAdAnAM yuktyA ca samalaGkRtam / karNa hAdisaMyuktaM yattaloparidezake // 22 // ekabhAga(gaM) dvibhAgaM vA mUlavyAvRtAlindakam / Udhvava'italAnAM tu caikamArgana(nA)lindakam / / 23 / / etatSaTtalaM prektaM zeSaM yuktyA (kuryAc) ca pUrvavat / pUrvoktasakalAnAmapi devAnAM tatrAkhilasaudhakoSThakeSu // 24 // brahma(mA)viSNuzivA(va)nAradaiH saha saGkalaiH kurute zilpivittamaH / / 25 / / iti mAnasAra vAstuzAstre SaTtalavidhAnaM nAma caturviMzo'dhyAyaH //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptatala vidhAnam saptabhUmi vidhAnasya (naM ca ) lakSaNaM vakSyate'dhunA / vistArAtsedhamAnaM (bhAgaM ca pUrvavatparikalpayeta // 1 // janmAdistU piparyantaM samAnAni vibhAjite / bhAgonaSaTSaDaMzaM syAddhiM ( ) zAdhiSThAnayam // 2 // tadddrayaM pAdatuGgaM syAtprastarocaM kalAMzakam / tadUrdhve['Gghri] sArdhabandhAM(ndhvaM )zaM tadardha prastarodayam // 3 // guNAMzaM pAdatuGgaM syAtsArdha bhAgordhvamabhvakam / sArdhayugmAMzapAdAcaM (rdhva) sapAdAMzaM prastarodayam // 4 // vedikAccA(zcama)rdhabhAgaM syAtsapAdAMzaM galAdayam / caraNordhvaM tribhAgaM syAnmathcordhvamambarAMzakam // 5 // pAdAnadvi(aM)zapAdAcaM zivAMzaM prastarodayam / pratya(dhya)rdha pAdatuGgaM syAnmacordhva tu tadardhakam || 6 || vedikozcA(zcama)dhaMbhAgaM syAtsapAdAMza malodayam / tadvayaM zira ( ras ) tuGga syAccheSaM tu tacchikhAdayam // 7 // pUrvavadbhaktimAnena vistAre (raM) tatprakalpayat / kSudre ca madhya (dhye) mukhye ca kUTazAlAdibhAgatA // 8 // ekaM vAtha dvibhAgaM [va] karNakUTavizAlakam / SaTsaptASTanavAMzaM vA zAlAyAmaM tu madhyame // 6 // zAlAkUTadvayArmadhye zeSAMzaM cAntarAlakam / tanmadhye dvitribhAgaikaM kSudrazAlAvizAlatA / / 10 / tattatpArzvadvayohAre zeSa bhAgaM vidhIyate / tadUrdhve caikabhAgena kuryAdAvRtA lindakam // 11 // 21 44 8 12 16 20
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 mAnasAre [adhyA tale tale ca pAdau ca kahAdimaNDitam / puNarIkamidaM proktaM sarvAlaGkArasaMyutam // 12 // madhye tu bhadrazAlaM ca zrIkAntamiti smRtam / UvaMzAlA ca(layA) saMyukta zrobhogamiti kathyate // 13 // zAlApArve tu kUTa syAdvAraNaM tatprakathyate / galakUTasamAyukta pajarAkhyamudIritam // 14 // tale tale bhadrakoSThA(emA)amAgAraM parikIrtitam / maJcayugmaM tu(gmena) saMyuktaM harmyakAntamiti smRtam / / 15 // Urdhva kUTasamAyuktaM himakAntamiti smRtam / etadaSTavidhaM proktaM saptabhUmividhAnake // 16 // tale talaM tu koSThaM syAtkarNakUTAyalindakam / kSudrazAlAdisarveSAM vedikAbhiralaGkatam // 17 // torayairnAsikairyuktaM tudranAsyaizca bhUSitam / / nAnAdhiSThAnasaMyuktaM nAnApAderalaGkatam // 18 // nAnAprastarasaMyuktaM jAlakAbhiralaGkRtam / ekAGgaca trayAGgaM vA paJcasaptAGgameva vA / / 16 / / evaM saptavalaM proktaM ze prAguktavanayen / devAnAM pUrvavatkuryAttale tale vimAnake / / 20 // iti mAnasAre vAstuzAstra sAtatalavidhAnaM nAma paJcaviMzo'dhyAyaH //
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ praSTatalavidhAnam praSTatalavimAnasya(na ca) lakSaNaM vakSyate'dhunA / pUrvavatuGgamAnena kuTyamAdyaGgaM mAnayet // 1 // pUrvavadbhaktimAnena kUTazAlAdi mAnayet / bhUkAntaM bhUpakAntaM ca svargakAntaM tathaiva ca // 2 // mahAkAntaM janakAntaM ca tapa(pas)kAntaM satyakAntakam / devakAntamiti proktamaSTadhA nAmame(e)va ca // 3 // SoDazAMzakamAdhikyaM bhAgaM harmyavizAlakam / ekAMzaM karNakUTaM syAddhArAntara(raM) zivAMzakam // 4 // vi(dvi)bhAgenAnuzAlA ca tadardha cAntarAlakam / / saptAMzena mahAzAlA harmyametattu vinyaset // 5 // catuSkoNe catuSkUTaM koSThe haaraadirssttdhaa| tudrazAlASTadhA proktaM koSThazAlA catuSTayam // 6 // madhyazAlAtrimAgena bhadrazAlA ca madhyame / tattatpArSadvayo[reva] dvidvibhAgArdha(4) zAlayat // 7 // eva(va) mUlatalAdyaizca cordhva(dhItalA(laM) nyaset / prayavATAdazAMze tu kUTahArA ca pUrvavat // 8 // SaDbhAgena mahAzAlA catuHzAkhA tribhAgikam (kaa)| madhyazAlai(lA)yugAMzena bhadrazAlA ca madhyame // 6 // anuzAlA ca madhye ca e(ve)kabhAgena bhadrakam / zeSaM pUrvavatkuryAd bhUkAntamudIritam // 10 // ekonaviMzadaMzena caassttbhuumivishaalke| ekaika(ka) kUTavistAraM mahAzAlA zarAMzakam // 11 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 mAnasAre anuzAnA tribhAgA vA bhA(hA)rAntara (raM) dvibhAgikam / mahAzAlA tribhAgena bhadrazAlAvizAlatA // 12 // zeSaM prAguktavatkuryAddeva (deva) bhAgAdhikaM tataH / madhyazAlA zarAMzena yuktyA tanmadhyabhadrakam // 13 // zeSaM tu pUrvavatkuryAdbhUpakAntamiti smRtam / evaM cASTatale kSudraharmyamevaM prakalpayet // 14 // ekaviMzAMzakaM cASTatala harmye vizAlake / madhye saptASTa (ptAMza) kaM caiva mahAzAlA (lAM) prakalpayet // 15 // tanmadhye bhUtabhAgena madhyazAlA sabhadrakam (kA) / tadbahizva tribhAgena bhadrazAlA vibhUSitam / / 16 / / zeSaM prAguktavatkuryAtsvargakAntamiti smRtam / evamaSTatalaM kuryAnmadhyamAlayameva ca // 17 // dvAviMzAMzakaM tAre ca zreSThamaSTatalaM bhavet / tanmadhye cASTabhAgena mahAzAlA vizAlakam / / 18 // tanmadhye vedabhAgena koSThazAlA sabhadrakam (kA) / mahAkAntamiti proktaM tanmadhye ca dvibhAgataH // 16 // bhadrazAlAsamAyuktaM janakAntamiti smRtam / tacchAlAyA dvipArzve tu netrazAlA sabhadrakam (kA) / / 20 / / etattu tapa (pa ) kAntaM syAccheSaM prAguktavannayeta / tadeva madhyazAle tu tatpArzve ca vizeSataH // 21 // ekaikaM kUTavistAraM tatsamaM hArasaMyutam / etattu satyakAntaM syAccheSaM pUrvavadAcaret / 22 / / tadevamanuzAlA ca kuryAnmadhya (dhyaM) sabhadrakam / devakAntamiti proktaM cordhvatalaM nyaset // 23 // evaM zreSThaM tvaSTale sarvAlaGkArasaMyutam / janmAdistu piparyantaM cAGgamAnamihocyate / / 24 / / saikA Tapa ha tuGgaM vibhAjite / prAdhAraM cASTabhAgena vedAMzaM caraNAyu (ya) tam // 25 // [cadhyAyaH 24 28 32 36 40 44 48
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATakasavidhAnam sada vakhabhyutsedhaM sArdhavAMzamadhikam / satripAdAMzakaM maJcamUA pAdaM guNAMzakam // 26 // tadardha cordhvamaJca syAtripAdAnAdhituGgakam / sapAdAMzaM prastarottuGga mArza caraNAyu(ya)tam // 27 // tadardha prastarotsedhaM jaGghAyAmaM ca sArdhakam / prastaraM caikabhAgena graMzapAdAdhikamadhikam // 28 // UrdhvamaJca(ca) tripAda syAtsabhAgaM pAdatuGgakam / ekAMzaM prastarotsedhaM tadUrdhvaM ca tribhAgikam // 26 // tatribhAgekavedi syAdvibhAgaM galatuGgakam / sapAdaM cAMzakaM coce zira zeSaM zikhodayam // 30 // kecittadeva tuGge tu saptabhAgAdhikaM tathA / UordhvapAdamUle tu yuktyAMzena masUrakam // 31 // talAnAM caikabhAgena karNahA (ya'mA)vRtA(ta) nyaset / antara(ra) prastaropetaM sarvAlaGkArasaMyutam // 32 // tasyAntasyaikamAgena kuryAdAvRtAlindakam / mUle bhAge padAMzena coryordhvatalAzakam // 33 // netrazAlArdhazAlA ca bhadrazAlAdibhUSitam / tAraNaistala(nIDa)zAlAdinAsikAbhiralaGkatam // 34 // koSTe(cha)zAlA ca madhye ca covaMzAlA ca maNDitam / nAsikApadharAvyaM ca bhadranAsyairalaGkatam // 35 // kSudrazAlApradeze tu sarvAlaGkArasaMyutam / karNakUTAmadhye tu nAsikApakharAnvitam // 36 // sarvAGga chudranAsyAGgaM prastarAlaGkatikriyA / nAnAdhiSThAnasaMyuktaM nAnApAderakhatama // 37 // nAgaradrAviDAdInAM vesarAdIna(nAM) zikhAnvitam / sarvAzaGkArasaMyuktaM pUrvavatparikalpayet // 38 // iti mAnasAre vAstuzAstre aSTatalavidhAnaM nAma pavizAdhyAyaH //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ navatalavidhAnam navabhUmividhAnasya (naM ca) lacaNaM vakSyate'dhunA / vikhArotsedhamAnA (bhAgA) disarva prAguktavannayet // 1 // saraM ca khaM caiva caNDitaM bhUSaNaM tathA / vivRtaM supratIkAntaM vizvakAntaM yathAkramam || 2 || bistAro (2) viMzadaMzena (bu) kUTamekaikabhAgikam / madhyazAlA SaDaMzaM syAttatsamaM cAntarAlakam // 3 // tanmadhye ca vi(dvibhAgena kSudrazAlairvibhUSitam ! vatpArzve hArasaMyuktaM dvidvibhAgena kArayet // 4 // saurakAntamiti proktaM zeSaM prAguktavannayet / mahAzAlaizcaturbhAgaM madhye bhadraM tu rauravam // 5 // madeva bhadrazAlaizca vedabhAgavizAlakam / dvibhArga bhadrasaMyuktaM caNDitaM parikIrtitam // 6 // tadeva madhyazAle tu dvi(maM) zena bhadrakeoSTakam / bhUSayaM ca meti (ceti ) proktaM [tu] sarvAlaGkArasaMyutam // 7 // etacaturvidhaM proktaM navabhUmyalpaharmyake / athavA cAlpahamrmye tu madhyakoSThaM guNAMzakam // 8 // athavA caturaMzena madhyabhadra vizAlakam / athavA pazvabhAgaM syAtpUrvavanAmamI (I) ritam // 6 // caturviMzati vistAraM kUTAnAM pUrvavadbhavet / mahAzAlAnuzAlA ca sASTAMzakaguNAMzakam // 10 // mahAzAlAyate madhye vedabhAgair (gena) bhadrakam / sarvAlaGkArasaMyuktaM vivRtaM ceti kathyate // 11 // 4 8 121 16 20
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ navavalavidhAnam paJcaviMzatibhAgena madhyabhadraM zarAMzakam / tatpAveM karNakUTau ca narANaM caikabhAgikam // 12 // anuzAlA tribhAgaikaM madhyabhadraM tu saMyutam / supratIkAntanAmAkhyaM(ma ca) zeSaM prAguktavannayet // 13 // SaDviMzativibhAgena madhyamaM tu yugAMzakam / madhyama(ma)harmyake kuryAtsarvAlaGkArasaMyutam // 14 // zreSThaM navatalaM harye saptaviMzatibhAgikam / zAlApAveM dvibhAgaikaM hArakUTasapacaram / / 15 // kUTazAlaizca saptAMzaM madhyabhadraM zarAMzakam / bhadrakoSThaM triyaM(trayAM)zaM syAccheSaM pUrvavadAcaret // 16 // zreSThaM navatalaM proktaM vizvakAntamudIritam / sadU viM(graM)zamAnena vakSyaM corve jalasthalam // 17 // janmAdistUpiparyantaM gaNyamAnamihocyate / harmyamaSTatale tuGge sASTabhAgAdhikaM tathA / / 18 // sArdhamaMzamadhiSThAnaM taddvayaM pAdatuGgakam / / tadardha prastarotsedhaM zeSamaSTataloktavat // 16 // evaM navatalotsedhaM sarvAkhaGkArasaMyutam / nAnAdhiSThAnasaMyuktaM nAnApAdaiglaGkatam // 20 // kahAdisaMyuktaM dvAraM tatprastarAnvitam / bhadrakUTAdizAlAnA(bhir) nAsikApajarAnvitam // 21 // yuktvA hArAdi yathA sarve(vA) cAnukUlAnunAsikA / toraNAyaganIDaizca jAlakAdivibhUSitam // 22 // zeSaM tu pUrvavatkuryAditu devAnnyasetkramAt / balle vaskhe vimAne ta coktavatkArayedudhaH // 23 // evaM navavalaM prokaM zeSaM yuktyA prayojayet // 24 // iti mAnasAre vAstuzAstre navatalavidhAna nAma saptaviMzopaNyAyaH //
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazatalavidhAnam dazabhUmividhAnaM ca lakSaNaM vakSyate'dhunA / vizAlotsedhabhaktica dazabhUmyAstu pUrvavat // 1 // bhUkAntaM candrakAntaM ca bhavanaM caantriksstH(km)| meghakAntA(ntama)jjakAntaM ca e(cai)vaM SaDvidhamIritam // 2 // evaM nAmavazAddharyavistAraM parikalpayet / bhUkAntaM candrakAntaM dazatalahamrye bhAgamAnena // 3 // navatalahamyavazAtpuroktavatkUTazAlAdIn / kSudramadhyamamevaM yuktyA dazatale saGkalpya // 4 // uktaharmyavizAle pra(tva)TAviMzatyaMzakaM kRtvA / ekaikaM kUTavistAraM madhye dvAdazakaM tu zAla(lA)bham // 5 // anuzAlA guNAMzena tatpAveM dvidvibhAgena ha(hA)rAH / mahAzAlA madhyadeze [tu] SaDbhAgena bhadrasaMyutam // 6 // evaM tu bhavana(na)kAntaM zreSThaM haH(mya) dazatale kuryAt / tadeva sauSThikavistAraM hArAnuzAlA(lA) dvidvibhAgena kuryAt // 7 // pUrvavaccheSaM cAntarikSakAntamidamuditam / tadeva zAlApArzve caikaM caikena(oka) sauSThikahArAH // 8 // SaDbhAgena mahAzAlA caitannAmnA meghakAntaM syAt / tanmadhye caturaMzena zAlAbhadrayuktamabjakAntakam // 6 // zeSaM pUrvavaduddiSTaM kuryAddazatalaharmyavistAre / janmAdistUpiparyantaM tuGge gaNyaM cAdhunA vakSyAmaH // 10 // tuGge tryaMzaSaSTyaMzaM guNAMza(zaM) masUrakottuGgam / vayaM pAdatuGgaM tadardha(dha) prastarA(ramU )rdhvadeze tu // 11 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazatalavidhAnam tadUrdhva pAdatuGgaM bhUtaM tadartha prastarAtsedhaM / sArdhavedAMzakaM pAdamUrdhvamaJca dvaM(Ja)zakaM kuryAt // 12 // vedAMzaM cAGkrituGgaM cArdha prastarAtsedham / tadvayamAyika(madhika) pAdaM sAdhIMzaM prastamu(ga)ttuGgam // 13 // dUrdhvAghri guNAMzaM tadardhamUrdhvamaJcoccam / mAdhIza(zaM) pAdatuGga sapAdAMzaM prastarottuGgam // 14 // pAdaM dvayamapyucca(5) zivAMzaM prastaramu(ge)tsedham / / savayaM cordhvapAdaM tadardhamUrdhvamaJcatuGgaM syAt // 15 // dvibhAgaM cArdhvapAdaM caikAMzaM copari maJcaM syAt / tatsama vedikAtsaMdhaM grovatuGgaM kalAMzakaM syAt // 16 // vedAMzaM zikharAttuGgaM zeSAMzaM zikharA(khA)dayaM kathitam / UrdhvaM cordhvatale sarve karNahAdimaNDitam // 17 // ekabhAga(gaM) dvibhAgaM vA cAntazcAvRtAlindakam / pradhiSThAnopapIThe vA mahAvedyAdimeva vA // 18 // ardhvaM cordhvatale kuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / nAnAlaGkArasarvAGgaM yuktyA prAguktavannayaMt // 16 // pajaraM zikharaM pAdaM masUraM prastaraM valabhItoraNanIDaM kalpayet / dazatalAkhyavimAne citraka(ma)lpamatra mahadalpanAsikam // 20 // iti mAnasAre vAstuzAstre dazatalavidhAnaM nAma assttaavishaardhyaayH|| 22
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAdayatalavidhAnam ekAdazatalaM samyaga(vidhi) lakSaNaM vakSyate dhunaa| zambhukamIzakAntaM ca cakrAkhyaM yamakAntakam // 1 // vajakAntA(ntama) kAntaM ca [cA]ka(ka)mAddhaya'nAmakam (kaM syaat)| rudrAyeM vo tAre caikonaviMzadaMzakam / / 2 // kUTAnAM ca dvibhAgaM syAnmahAzAlA nvaaNshkm(kaa)| anuzAlA yugAMzaM syAdvArA ca dvidvibhAgikam // 3 // mahAzAkhA ca(yA) madhye tu bhadrazAlaiH(lA) zarAMzakam / zambhukAntamiti proktaM sarvAlaGkArasaMyutam // 4 // tadeva nAsikAmadhye tu dvibhAgaM bhadrasaMyutam / IzakAntamiti proktaM kSudrahAdimI(ce)ritam // 5 // madhyamekAdazatale triMzadbhAgavizAlakam / mahAzAlA dazAMzaM syAnmadhyabhadraM zarAMzakam / / 6 // tatpAveM ekaikamAgena kUTaM hArA sapatharam / tadeva vedamAgena bhadrazAlA ca madhyame // 7 // zeSa prAguktavatryAcandrakAntamiti smRtam / tadeva kUTa(Tame)kamAgaM svAdanuzAkhA paJcamAgikam // 8 // tripAda bhadrasaMyuktaM vatribhAgekabhAgikam / yamakAntamiti proktaM sarvAlaGkArasayutam / / 6 // zreSThahayavizAletu caikavizati bhAjite / dvidvibhAgena kUTa syAdvAraM ca dvidvibhAgataH // 10 // hArA ca tadvayormadhye cAnuzAlA zarAMzakam / tanmadhye kUrma(tantri)bhAgena bhadraM kuryAdvicakSaNaH // 11 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29] ekAdazatastvavidhAnam mahAzAlAnavAMzena madhye bhadraM zarAMzakam / tanmadhye bhadrazAlA ca bundha ( ndhu) bhAgena yojayet // 12 // evaM tu vajrakAntaM syAdarka kAnta mihocyate / tadeva zAlAprAnte tu pArzve caikena sauSThikam // 13 // taddvayorantare deze tatsamaM kSudrahArayoH / pUrvavatkUTa vistAraM zeSaM hAraM sapaJjaram // 14 // tanmadhye tu tribhAgena kSudrazAlA vizAlataH (vA) / tatpArzve tritribhAgena hAramadhye sabhadrakam / / 15 / / tudrazAlA tribhAgena madhyabhadraM samanvitam / kSudrahArA ca sarveSAM nAsikApaJjarAnvitam (tA) / / 16 / / madhye madhye mahAnAsi netrazAlA ca pArzvayAH / sarvAlaGkArasaMyuktaM SaDvidhaM parikIrtitam || 17 || zeSabhAgaM tu sarveSAM yuktyA tatraiva yojayet / evaM vistAragaNyaM syAttuGgagaNya mihocyate // 18 // janmAdistUpiparyantaM (co) ktavatsaMgrahaM viduH / ekAdazAMzabhAgena dazatale dayAdhikam // 16 // tadeva sArdhabandhAM(ndhvaM )zaM masUrakottuGgamiSyate / saptAMzaM pAdadIrgha (dairghya) syAttadardha prastarAdayam // 20 // zeSaM prAguktavaddvaNyamekAdazatalodaye / tordhvatale sarve (rva) kaharmyAdimaNDitam // 21 // ekabhAga (i) dvibhAgaM vA pariteA'lindamiSyate / nAnAdhiSThAnasaMyuktaM nAnApAdairalaGkRtam // 22 // zAlAkUTaizva hAraizca u (co) ktavatsamalaGkRtam / hArAntare tu kUTazAlA ca prIvadezeoktadevatAn // 23 // zranuzAlASTadikpAlAMstattadvAhanasaMyutam / yatavidyAdharAdInAM garuDAdIni vinyaset // 24 // gaNAdhipagaNaizcaiva sarvaharmyeSu nikSipet // 25 // iti mAnasAre vAstuzAstre ekAdazatalavidhAnaM nAma navaviMzeo'dhyAyaH // 176 24 28 32 36 40 44 48
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazatalavidhAnam anyabhUmividhAnasya(naM ca) lakSaNaM vakSyate'dhunA / bhUmilambavidhAne tu vistArAtsedhamuktavat // 1 // tudrAlpamadhyamukhya tu yanmAnAramya(mya) mAnayet / vimAnasya vimA(dhA)ne tu coktavadbhaktisaMgraham // 2 // pAJcAlaM drAviDaM caiva madhyakAntaM kaliGgakam / va(vi)rATaM keralaM caiva vaMzakaM mAgadhaM tathA // 3 // janakaM sphU(gu)rjakaM caiva dazakAntaM prakIrtitam / ravibhUmivizAle tu cASTaviMzAMzakaM bhavet // 4 // mahAzAlA dazAMzaM syAcchaSaM pUrvavadAcaret / pAJcAlaM drAviDaM caiva ravibhUmyalpaharmyake // 5 // madhyamAlayavistAre trayastriMzadvibhAjite / tribhAgaM kUTavistAraM madhyabhaTTai(drame)kabhAgikam // 6 // mahAzAlA navAMzaM syAccheSaM pUrvavadAcaret / madhyakAntamiti proktaM tasya kUTa(Te) dvibhAgikam // 7 // anuzAlA SaDaMga(zaM) syAttasyAGgaM pUrvavadbhavet / evaM kAliGgakAntaM syAnnAnAlaGkArasaMyutam // 8 // caturA(ra)dhikatridazabhAgaM harmyavizAlake / aSTAMzena mahAzAlA pArzve zAlA zivAMzakam // 6 // maMzAnupaJjarazAlA tadardha cAntarAlakam / anuzAlA tribhAgaM syAdakAMzamantarAlakam // 10 // dvi(gaM)zaM pajarazAlA ca pArzva hAraM zivAMzakam / kUTAnAM ca vibhAgaM syAtsarva yuktya(ktayA) mabhadrakam // 11 //
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 dvAdazavakhavidhAnam mahAzAlA yugAMzena madhyamatra(bhadra) prakArayet / tale tale vimAne tu zAlApajaraSoDazam // 12 // tudrazAlA dvihArA ca tanmadhyaM cASTakaM bhavet / caturditu mahAzAlA catuSkUTa(Ta) tale tale // 13 // evaM va(vi)rATakAntaM syAccheSaM bhAgaM tu pUrvavat / tadeva bhUtabhAgaMna tudrazAlAvizAlakam / / 14 // .. hArA ca tannibhAgena yuktyA ca samalaGkRtam / zeSa prAguktavatkuyottadeva karalakAntakam // 15 // tadeva hArA tanmadhye caikabhAgena sauSTikam / vaMza[ka]kAntamiti proktaM zeSaM pUrvavadAcaret // 16 // tadevAnuzAlAmadhye bhadrazAlaikabhAgikam / evaM mAgadhakAntaM syAtkarNakUTa(Ta) sabhadrakam // 17 // tadeva mahAzAlA tu(yA) dvibhAgaM madhyabhadrakam / jana[ka]kAntamiti proktaM zreSThI ravitalAnvitaH(tam) // 18 // ekAdazatalottuGga trayodazAzamA(ma)dhikam / tadbhAgena yugAMzaM tu kuTTimodayamIritam // 16 // maSTAMzaM pAdatuGgaM syAttadardha prastarodayam / pradhAMzaM tu zikhopetaM zeSAMzaM prAgvaducchrayam // 20 // evaM dvAdazatalaM syAttuGgaM yuktyA samAcaret / ekena parito'lindaM tadUrvArdhvatalAni ca // 21 // ekAnekatalAnte ca cAdibhUmivazAdviduH / anAhatya(tAM)zakaM kRtvA tadUrvotalA(lAni) nyaset // 22 // ekadvitritridaNDaM vA madhyazAlAca(lAyA) nirgamam / ardhameka(ka) dvidaNDaM vA kSudrazAlAdinirgamam // 23 // ekAMzAtya(zamadhya)rdhadaNDaM vA sarveSAM bhadranirgamam / talaM tale ca pAdAdi bahukRTaM cAlindakam // 24 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre 192 sarvAGga kahAdi sAnsaraprastarAnvitam / vinAbhadraM mahAzAlA caikazAlA samanvitam // 25 // ekabhadrolazAlA ca madhyakoSThasamanvitam / dvibhadra(drA) cenmahAzAlA mUrdhizAlA(lA) prakalpayet // 26 // sabhadra(drA ca) mahAzAlA bhadrazAlA smnvitm(vaa)| avaMzAlA sabhadrAvyaM prastA(sta)raM samalaGkatam // 27 / / nirgamAGga mahAzAlA zudrazAlA sveshnm| yattatprAsAdamadhye tu mahAzAlA(lA) prakalpayet // 28 // sarveSAM hAramadhye tu kSudrazAlA(lA) prakalpayeta / yathA hayeM [tu] dvizate (viditu) ca karNakUTa vinikSipet // 26 // zudrazAlA tu(lAyAM) hArA ca vaMzana yuktito nyaset / nAsikApakharAdInAM toraNAyaM tu param // 30 // sarveSAM hayaMke hAraM coktavatsamalaGkatam / / ekadvitridvibhArga vA prAsAdanirgamaM bhavet // 31 // athavA hastamAnaMna caikAnakena vardhayen / dvibhUmyAntatalAntaM caikAdazakarAntakam / / 32 // kamAttu nirgamaM kuryAyuktvA tatraiva zilpibhiH / manAlyAtAni cAGgAni yasmin hamryeSu coktavat // 33 // padaGgAni sarvANi sarvahamryeSu yojayet / nAnAdhiSThAnasaMyuktaM nAnApAdairalaGkatam // 34 // nAnApajarAdInAM nAnAvaNe (zAle)zca voyam / nAnAnAsikAkUTa nAnAhArairala kRtam // 35 // nAnAprastarasaMyukta nAnAgala vibhUSitam / nAnAvedikA kuryAmAnAlaGkArabhUSitam // 36 // nAnApAlikAdInAM nAnAGga(GgeSu) stUpikAnvitam / nAnAkAra tu paya syAmAnA [4] pAlikAdimiH // 37 //
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 dvAdazatalavidhAnam kuryAttu sarvahANAM zilpibhiH samalaGkatam / tale tale vimAnAdi(nasya) ditu divAdikoSThake // 38 // tattaddevAlaye devAMstattatprAguktavannayet / yakSavidyAdharAdInAM gaNabhUtAdirAkSasAn // 36 // janmAdisaptamAtra(mAtaraz) ca rAhiNyA cAparastriyaH / vizvakarmAdyagastyAdinArada[ya:] zrutighoSakAn // 40 // sAlokyAdipadaiH sarvabhaktAMzca lakSaNoktavat / prasaMkhyAtastrayastriMzad brahmAdInAM ca sarvazaH // 41 // harmyamUle vale cordhvaM sarvatra parikalpayet / anyAnyanuktamAnAnAM cAGgaM yuktyA prayojayet // 42 / / . (sopAnalakSaNam) devAnAM mAnuSANAM ca hAdInAM ca sarvazaH / prArohAvarAhArtha ca sopAnalakSaNaM tathA // 43 / / hAdimaNDapAdInAM prAkArAdi(dI) ca gopure / tathA parvatadeze tu vApIkUpataTAkake // 44 // nagaraprAmAdisarveSAM kalpayecchilpi(lpa)vittamaH / pracalaM ca calaM caiva dvidhA sopAnamIritam // 45 // zilAbhizceSTakairvApi dArubhiH sacalaM matam / sarvezcaivAcalaM proktaM kSudrasopAnasaMyutam // 46 // sarveSAM mukhabhadrANAM pArdhe sopAnasaMyutam / pArzvayobharadeze tu mukhasopAnameva vA / / 47 // pAroba(hArtha) sarvahasrthe [] dakSiNadvArabhadrake / tatpAve pUrva digdeze sopAnaM kArayecchubham // 48 // guhmAntadvAradeze tu vAme sopAnasaMyutam / mArAdhyadevadevasva pradarzanamagarhitam // 46 // tasmAttu mukhabhadre tu pAdhe sopAna(na) kArayet / pArvayoH pRSThadeze tu tatpUrva pakSapAvake // 50 //
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 mAnasAre yatra deze tu sopAnaM tatra doSo na vidyate / pramukha mukhasopAnaM na kuryAcchilpi(lpa)vittamaH // 51 // apara 'pArzvayAra bhadrahInatrayaM tu cet / tatpUrvake tu sopAnaM kuryAtsampatpradAyakam // 52 / / prapAGga pramukha bhadre sopAnaM pUrvapArzvayAH / kuryAttu tantravicchilpI coktamavaM purAtanaiH // 53 // taita(ti)lAnAmiti proktaM kuryAtsApAnamuhyatAm / narANAM sarvaharyeSu vakSya sopAnalakSaNam // 54 // tapasvyAdidvijAtInAM varNAnAM ca vizeSataH / devAnAmuktavatkuryAdgahaM sarveSu yAjayat // 55 // dvijAnAM bhUpatInAM ca sarveSAM bhadradezakaM / pArzve sopAnasaMyuktaM tatpUrve vAtha prakalpayaMt // 56 / / malindayuktaM tadvAre vAma sopAnasaMyutam / vinAlindapradaze tu pramukha sopAnameva ca // 57 // vaizyAnAM zUdrajAtInAM sopAnaM vakSyate'dhunA / yattaddvArAdibhadrANAM yuktyA sopAnasaMyutam // 58 // gopurANAM tu tatpAve sopAnaM lakSaNAnvitam / pradrideze samArohya(gha) yatra tatraiva kArayet // 56 // vApIkUpataTAke vA paritaH sopAnasaMyutam / caturdikSu catuSkANe cAntarAle'thavA punaH // 6 // evamevaM yathAdaMze bhadrasopAnameva vA / / tatraiva zreSThadigdeze kuladvAra prakalpayet // 11 // tatpUrve ca dvipArzve [ca] kuryAtsopAnamuktavat / pracanaM ca i(tve)ti proktaM calaM sthApyaM yatheSTakam // 12 // dvAdazAGgulamArabhya trivyaGgulavivardhanAt / sArdhahastAvasAnaM syAnavadhA vismR(stu)taM bhavet // 3 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30] dvAdazatalavidhAnag sAdhedvihastamArabhya SaTSaDagulavardhanAt / sArdhavedakarAntaM ca pha (ca) lamekaM tadAyati (tiH) / / 64 // ekahastaM samArabhya SaTSaDaGgulavardhanAt / tanrihastAvasAnaM syAca(daca) lasopAnavistRtam / / 65 / / dvihastaM tu samArabhya caturhastAvasAnakam / trihastAdipaJcahastAntaM SaTSaDaGgutavardhanAt / / 66 / / etadacalasopAnaM vistAraM navadhA bhavet / janmAdistUpiparyantaM kuryAttuGgaM hi yojayet // 67 // lupamAnA(namu)ktavatkuryAtsopAnAyAmamuhyatAm / adrisopAnadeze tu dIrgha(dairdhya ) mAnaM yatheSTakam // 68 // vistAraM pUrvavatkuryAdacalaM ceAktavadbhavet / paritaH sopAnavistAraM taTAkAdyAkAratat (raM) tathA // 66 // paritaH sarvasopAnaM kuryAtprAguktavannayet / paTTikAtrayamArabhya vardhayedddvidvipaTTikA (kAm) // 70 // trayoviMzacchatAnta (ntaM) syAddevAnAmiti kathyate / paTTamadrimArgaparyantaM tiryak cordhvArdhva (rdhva ) coktavat // 71 // mAnuSANAM tu sopAnaM paTTikAyugmasaMyutam / tricatuSpazvaSaNamAtraM calaM sopAnapAdake / / 72 / taddhanaM ca vizAle tu samaM vA pAdamAdhikam / ardhAdhikaM tu pAdonadviguNas ( ) triguNaM tataH // 73 // daNDadvayasamAyuktaM citra (chidra) yuktaM ( tAM) tu paTTikAH / ekadvitryaGgulaM vApi paTTikAdhanameva ca // 74 // dvitrivedazarAGgulyaM SaTsaptAGgulameva vA / aSTanandadazAGgulyaM paTTikA vistRtaM bhavet // 75 // evaM tulasopAnamacalaM tatpravakSyate / pacapaDatAlamA) rabhya dvimaGgutavivardhanAt // 74 // 23 185 128 132 136 140 144 148 152
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 mAnasAre dvAdazaikArkamAtrAntaM paTTikotsedha vistRtam / prAdhikyAGgutavistIrNa hInamAnAdayaM bhavet // 77 // sopAnapArzvayArdeze hastihasta vibhUSitam / hastamUla vizAle tu coktAGgulIna (n) mAnayet // 78 // mUlena (lakSya) tatribhAkaM hastAmAntaM kSayaM kramAt / hastihastavadAkAraM dvArayuktaM manoharam // 76 // tricatuSpabhvavakraM vA mUlena siMhAnanairyutam / mAdho dhArapaTTaM syAtpaTTikA (kaM) coktamAnakam // 80 // pramAdhAraM pAlikAkAraM paTTikA vedikAkRtiH / sarvAlaGkArasaMyuktaM sopAnaM lacaNAnvitam // 81 // adriseopAnapArzve tu na kuryAtpArzvayA (zra) Gghrikam // 82 // aneka harmyasya vizAla dezake sabhUSaNonmAnaM yathA pravizyate / kurvanti doSaM kila bhartRkartRNAm (i) mAnaM kurute tu sampat // 83 // jAtiharmyAdi [ lakSaNam ] vakSye'haM jAtiharmyANAmAyAdilakSaNaM kramAt / pUrvoktAnAM vimAnAnAM vistarA divazAta hi (dvi syAt // 84 // prAya (i) vyayaM ca yoni (niz) ca nakSatraM vAramaMzakam / tithirvAtha SaDetAni tathAyAdivido viduH // 85 // savitA savitAnAM ca zraM (tvaM ) zairAyA dibhiryutam / pavitaharmyANAM tithyantaM SaDmahISyate // 86 // eka (kaM) tripAdamardha ca pAdahastaM yathAkramam / jAtizchanda (da) vikalpaM ca prA (tvA) bhAsaM ca caturvidham // 87 // etattadeva saMyuktaM harmyANAM mAnakalpanam / SaTsaptASTakavRddhiH syAdddvAdazAntaM ( zana) kSayaM nayan // 88 // adhyAyaH 156 160 164 168 172 176
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30] dvAdazavala vidhAnam zeSaM tadAyamityuktaM savitAdi yathAkramam / saptASTanavavRdhyA (yA) tu haratpaGktyA vyayaM bhavet // 86 // ekadvitrayavRdhyA (yA) tu tapayetvaSTA (TAbhiz) ca yonikam / SaTsaptASTavRddhayA tu saptaviMzatayA bhavet // 60 // taccheSaM cApi nakSatraM gaNayedazvinIkramAt / DaTanandavRddhayA tu saptabhiH kSapayettataH // 61 // zeSaM tadvAremityuktaM pra (ktama) kavArAdivArayuk / tribhirvedA(dai)stu vRddhi: syAnnandahAni (niH) navAMzakam // 62 // tithi (thiH) randhro (ndhre) vRddhiH syAtriMzatA cayo bhavet / sidhyA (yA) di dvAdazAya: syAcchikharAdivyayaM daza // 63 // dhvajAdima (ca) STayoniH syAttaskarAdinavAMzakam / prathamAditithirityevaM ceoktavadgayayaMtsudhIH // 64 // evamAyAdiSaDvarga (rga) zuddhiM prAhyAM (vinA) zubhaM tyajet // 65 // prAyAdi SaDvarga (rga) surairvi (ravi) mAnaM cAyAdi (dhi) kaM cIyavyayaM zubhaM syAt / prAmAdikartRnRpatikakR (kri) yAnAm sarva zubhaM tatkurute tu vidvAn // 66 // iti mAnasAraM vAstuzAstre dvAdazatalavidhAnaM nAma triMzo'dhyAyaH // 187 180 184 188 192
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAkAravidhAnam balA(lya)rtha parivAgartha zobhArtha rakSaNArthakam / pacaprAkArahANAmadhunA vakSyate kramAt // 1 // jAtyAdibhedahANAM tanmAnena tu vinyaset / jAtiprAkArasarveSAM hastamAnena yojayet // 2 // chandA(jAtyA)di sarvazA(sA)lAnAM prAsAdAMzena mAnayat ! jAtInAM jAtisAlAnAM ghUtAraM vibhAjite // 3 // tadUrdhva vedikAdInAM provamUrdhni zikhAntakam / samakandharavRddhiH syAtpaJcasAlAvasAnakam / / 4 // chandAdipaJcasAlA(lA) ca chandAdyaMzena mAnayet jAtiprAsAdavistAre vinyasetsakalaM padam // 5 // pAdizAlA tataH kuryAdantarmaNDalamIritam / dvitIyamantahArA ca madhyahArA tRtIyakam // 6 // prAkAraM tacaturtha ca kathitaM tanmayAdhi(di)kam / tataH paJcamazA(sA)lA ca mahAmaryAda(dA)mIritam // 7 // paJcazAlAmiti proktaM tantravidbhiH puraatnaiH| tatpIThapA(pa)davinyAsa(saz)cAdizAlavizAlake // 8 // tathA dvitIyazAle tu sthaNDilaM (la) padaM vinyaset / tattatkuryAttu zAslAyAM tRtIye cobhayacaNDitam // 6 // susaMhitapadaM madhye maryAdAyA vizAla kaM / mahAmaryAdAvistAre padamIzrarakAntakam // 10 // evaM tu jAtizAlA(lat) ca kuryAddharmyavazAtsudhIH / ve(pa)caka mUlahaye tu chandAdInAM pravakSyate // 11 // 12
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAkAravidhAnam prathamaM tu mahApIThaM dvitIyaM caNDitaM padam / tRtIyaM bhadrasaMyuktaM tataH zAlAbahistathA // 12 // caturtha supratIkAntaM paJcamaM ce(ca)ndrakAntakam / etacchandaM prakartavyaM vikalpaM tadihocyate // 13 // chandaprAkAravistAre sArdhAdhaMna karAdhikam / prathamAtpaJcamAnaM syAtsArdha yugmakarAntakam // 14 // evaM vikalpamAnaM syAtpazcazAlA prakIrtitAH / tadeva paJcazAlAnAM SaDaGgalavivardhanAt // 15 // saptahastA(pAdA)vasAnaM syAtprathamAtpaJcamAnakam / evamAbhAsa(saM) kartavyaM harmyapAdaM tu vardhanAt // 16 // kecicchandakamAne tu tritrihastavivardhanAt / prathamAtpaJcamAnaM syAtpaJcA(ca)dazakarAntakam // 17 // etattudravimAne tu sA(zA)lAcchandavimAnakam / kevalahastamAnena jAtiprAkAra(2) mAnayet // 18 // trihastenAdisAlAdi dvidvihastavivardhanAt / pratyekaM paJcazAlAnAM paJcapaJcapramANakam / / 16 // kSudrAlpamadhyamukhyAnAM jAtisA(zA)lA prakalpayet / prAsAdArdhavizAlena madhyamukhyAza(khyAlpa)mAnake // 20 // sA(zA)lAnAM paJcadhAdhantaM mAnayetpUrvavadbhavet / harmyapAdasya bAhyAttu sAlaM(zAlA)kuDyAvasAnakam // 21 // antarvApi bahirvApi kuTya(Dya)madhyAvasAnakam / upapIThaM cAdhikaM vA[pi] harmyapAdaM tu(dasya) nirgamam / / 22 // tatkuDyavedikAntarvA sAlaM prAguktamAnakam / harmyasA(syA)rdhavRdhA(rdhAvRta)mAnaM yadvAsta(stvA)ya(yA)matatsamam // 23 // tacaturbhAgikaikena vardhayettanmukhAyatam / vistArAtpaJcadhAyAma paJcadhA vistRtA(vipulA)ntakam // 24 paJcasA(zA)lAmukhAyAma pratyekaM paJcadhA tataH / ekaikaM viMzadAyAma paJcaviMza(zAlA)mukhAyatam // 25 //
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 mAnasAraM ghaDavaM samArabhya SaTSaDagulavardhanAt / rasahakhAvasAnaM syAtprabamAtpaJcamAntakam // 26 // sAmAnAM kukhyavistAraM pratyakaM paJcadhA matam / vizAlAcasamaM vApi tacaturthAMzavardhanAt // 27 // pratyekaM paJcasA(zA)lAnAM kuDyAnAM paJcadhodayam / athavAdhiSThAnamAnena kuDyatuGgamihocyate // 28 // kuTTimocca samArabhya paJcaviMzodayAntakam / antarmaNDalamArabhya mahAmaryAdikAntakam // 26 // paJcakukhyasya cotsadhaM pratyakaM paJcadhA bhavet / janmAdi cottarAntaM vA prastarAntaM tathodayam // 30 / / kubyasyAntapradeze tu yuktyA cAvRtamAlikam / vedikA co(kayA)papITha ca(Thena) pAdaprastarabhUSitam / / 31 / yatheSTabhAgapadena yugmAyugmamathApi c| tasyA(DyA)ntaH parivArArtha bhadraM sopAnasaMyutam // 32 // mAlikopari vapra(paM) syAdadhiSThAnaM samAdayam / athavA dviguNottuGgaM triguNaM vA yatheSTakam // 33 // vAkRti(2) ca vaprAya chatrakAramathApi vaa| uttaraM vAjanaM caiva muSTibandhaM tridhAnvitam / / 34 // adhiSThAnAdi vargADhyamathavA rajjubhittikam / prasvarasyAparideze kahAdimaNDitam / / 35 // zaile vA peTake vApi dArve (rau) vAtha prakalpayet / evaM saMkIrya mizra vA yathAzobhaM yathAbalam / / 36 // yuktatA ca pracchAdanaM kuryAtsudhaSTakAdigulAdakaiH / parivAra(ra)vimAnAnAM mAnaM tadvatyata'dhunA / / 37 // mUsahanya(H)sama vApi tripAdaM vArdhameva vaa| ekabhUmi vibhUmi(mi) vA mUlahAkRti(s) tu vA / / 38 / / mUlasthalasamaM vApi vaninAMmatameva vaa| caturdinu paturaiimupadvAramadvArA(sma)ntarAsakaM // 3 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31] prAkAravidhAnam devAnAM cakravartinAM madhye dvAraM prakalpayet / mahadddvAramiti proktamupadvAraM tu coktavat // 40 // bhUsurAdinarANAM ca madhye dvAraM na yojayet / madhyasUtraMtu (trasya) vAme tu mahAdvAraM prakalpayet // 41 // tadbahiH paritA deze (SaT) saptasA (zA) lAM prakalpayet / nArAvAsArtha (rtha) rathyA ca prAkAradvayamaNDitam // 42 // tattadvistAramAnAni daNDamAnena mAnayet / tricaturdaNDamArabhya dvidvidaNDavivardhanAt // 43 // navapaGaktidaNDaparyantaM sAntarAdimahAntakam / pratyekaM tatridhA mAnaM saptaprAkAramIritam // 44 // zeSaM prAguktavatkuryAtsarvAlaGkAra saMyutam / caturdvArasamAyuktaM mahAgopuramAgatam // 45 // dai (devAnAM mAnuSANAM ca gRhaprAkAramIritam / ekadvitricatuSpabhvaM sA (zA) laM kuryAtsabhittikam // 46 // saMkulaM cettu mA (zA) lAnAM sAntaraM bhittikaM nyaset / etAni mAlamAnAni hInAdhikyaM na kArayet // 47 // dvi(jha)DulaM ca samArabhya caikA dulavivardhanAt / SaDaGgalAvamAnaM syAtkramAtsarve jalasthale // 48 // kaMcitvagutamArabhya e(caikAGgula [vi]vardhanAt / SaDaDulAvasAnaM syAdgopurApAnatatsamam // 46 // prAsAdAdanyazAlAntaM jallanAvArthanirgamam / kuryAttu bhittimUle tu jaladvAraM yatheSTadik // 50 // jAtiprAsAdAdvahiratha paritaH sAlamAnaM karAbhyAm / tasmin vistAramAnaM prathama (maM) kara yugAdekamekena vRddhyA [t] / / 51 / / catvAriMzatkarAntaM mahatiri ( tI ) ti tatpaJca paJca pramANam / kuryAttudraM kramAttatkathitamiti budhairbhinttiratyA (tyantA) vasAnam // 52 // iti mAnasAraM vAstuzAstraM prAkAravidhAna nAma ekatriMzo'dhyAyaH // 161 80 84 88 92 96 100 104
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivAravidhAnam sarveSAmapi devAnAM prAkArAntaM(ntaH) praviSTake / paritaH parivArANAM lakSaNaM vakSyate'dhunA // 1 // indrAdisA(dI pA)STadigdeze sA(cA)ntarmaNDalasAlake / parito bhUtabalyartha kSudrapIThaM vinikSipet // 2 // ma(tatrA)STakaM parivArANAM kRtvA cAntari(ni)hArake / dvitIye ca tRtIye ca SoDazaparivArakam // 3 // dvAtriMzaSa tRtIye vA kalpayetparivArakam / tRtIyAtpaJcasA(zA)lAntaM viniyogAkhyamaNDapam // 4 // kuryAt (kriyeta) zilpibhiH prAjJaiH parivAramihocyate / indre ca vRSabhaM sthApya prA(cA)meye cAryakas(ka) tathA // 5 // yAmye tu saptamAtra(vara) ca namratye tu gaNezvaram / pazcime subrahmaNyaM ca jyeSThAdevI ca vAyave // 6 // saumye tu kezava sthApya I(cai)zAnye bhAskaraM tathA / evaJcASTaparIvAraM pUrvadvArAlayaM bhavet // 7 // pazcimadvAraharyeSu pazcime tu guhaM kSipet / prathavA vinAyakaM proktaM nairmRtye sthApayetsudhIH // 8 // somaI(me)zAnayormadhye divi(vaSa)paJca vinikSipet / vAntakadvayormadhye subrahmaNyAlayaM bhavet // 6 // yAmye kAtyAyanI(nI) vAtha dvAra(ra) vAtha prakalpayet / yAmye(mya)nairmRtyayormadhye vIrabhadrAsvayaM bhavet // 10 // naiztye tu gajamukhaM pazcime tu pitAmaham / pratyasnaItyayormadhye caikapAdezvarAlayam // 11 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 // parivAravidhAnam pazcimottarataH sthApyaM cAzvinIdevatAlayam / vAyuko pradeze tu sarasvatyAlayaM bhavet // 12 // vAyucandradvayormadhye mamo(na u)nmanyAlayaM bhavet / candrasthAne dhanezasya cAlayaM kalpayaMbudhaH // 13 // somaI(me)zAnayormadhye janArdanAlayaM bhavet / Ize ca kSetrapAlaM ca vaTukaM vA pratiSThayet // 14 // brahmA-IzAnayormadhye bhAskarasyAlayaM bhavet / athavA vAyukoNe tu SaNmukhAlayaM bhavet // 15 // parivAraM SoDazakamevaM proktaM muniishvraiH| dvAtriMzatparivArasya lakSaNaM vakSyate'dhunA / / 16 // indre ca vRSabhaM sthApya satyake nandikezvaram / bhRGgezaM(Gge cezaM) bhuvanezaM ca kuryAdantarikSake // 17 // prAgneyaM ca dhanasthAnaM pUSA(pa)sthAne tu cendirAm / vidadhe(tathe) caikadantaM syAt mune(jale)zaM syAdgRhannate // 18 // yAmye cAmuNDikAM sthApya gandharve puSpamaNDala(pa)m / bhRGgarAjapade caiva naivedyArpaNavezmakam // 16 // mRpe(ze) ca vakhAlayaM syAnnairnRtye tu vinAyakam / dIvArikapade caiva mUrtizUlaM samarcayet // 20 // suprove ca trimUrti syaatsthaapyedekhrmyke| puSpadantapade caiva puSpabandhanamaNDapam // 21 // varuNasya pade sthApya(pyaM) cArdhanArIzvarAlayam / asurasyapade caiva kuryAttu ratnamaNDapam / / 22 // devAnAM bhUSaNAvAsaM sthApayeccheSamAgike / pustakAvAsanaM kuryAd rogasya ca pade tathA // 23 // SaNmukhasyAlayaM kuryAdvAyukoNe vicakSaNaH / nAgasya ca pade caiva kuryAttu ratnamaNDapam // 24 // devAnAM bhUSaNAvAsaM sthApyaM ca mukhyadezake / prathavA pArvatI sthApyA bhayATasyapade'pi ca // 25 // 24
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 mAnasAre some ca viSNuM saMsthApya manojasyAlayaM tu vA / mRge ca sthApanArtha ca gandhadravyAdimaNDapam // 26 // pradite dakSiNAmUrtimudite cAntadAnaka(va)m / Ize ca sthApayedekaM rudramUrtestathAlayam // 27 / / athavA yajJazAlAM ca sthApayed bhAgamaNDapam / parjanye majanArthAya jalapUritamaNDapam // 28 // athavA rudradevasya yAgamaNDapameva c| jayante bhAskaraM sthApya ceze pAzupataM tathA // 26 / / athavA kAmakoSThaM syAdAlayaM kalpayetsudhIH / dvAtriMzanmUrtirevaM syAtkuryAttu parivArakam // 30 // tRtIye saumyabhAge tu pAnIyasya jalaM kSipet / / bhRze vAtha mahendre vA bhaktarUpaM pratiSThayet // 31 // chatraM ca cAmarAkAraM jayantasya pade tthaa| taNDula(la)maNDapaM yAmye pAvake pacanAlayam / / 32 / / gRhapate dhAnyazAlA I(ce)ze ca yAgamaNDapam / / gandharve bhRGgarAje ca sthApakAnvadyA(nAmAla)yam [syAt // 33 // pUSe ca vitathe caivamAlaye parivArakAn / me bhavATa(Te) mukhye ca kalpayetkozamaNDapam // 34 / / puSpadante sUkarau ca(mRge caiva) zastramaNDapasaMyutam / baruNe vAsure vApi vastunikSepamaNDapam // 35 / / nAge vApi sage vApi devabhUSaNamaNDapam / pA(ma)ditA ditI vApi zayanArtha ca maNDapam // 36 / / prAsthAnamaNDapaM caiva caturditu vidikSu c| sApanArthamaNDapaM cApi mAnamaNDapameva ca // 37 / / gRhapte yame vApi vAhanasthAnamaNDapam / maryAdi(dA)bhittikasyAnta maNDapaM vA narAkhyam / / 38 // zraddhAkhiGga tathA sthApya yathA ditu viditu ca / manalAnilakoNe vA sthApatyAlayameva ca // 36 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivAravidhAnam satyake vA cAntarikSe vAdyakarAlayaM bhavet / pUSe(SNi) ca vitathe cApi nATyA(vya)kArAlayaM bhavet // 40 // gRhakSate mRSa(za)zcA(syA)ntaM gaNikAdInAM tathAlayam / naiR()tyAdAvaruNAnnaM ca gaNikasyAlayaM bhavet // 41 // varuNAdvAyuparyantamArAmakArakAlayam / vAyukoNAdisomAntaM nityakarmakarAlayam // 42 // somAdIzAnaparyantaM gAndharvAlayameva ca / IzAderindraparyantaM saMhi(saMgI)tArtha ca maNDapam // 43 // tadvAo tatpradeze vA gozAlA parikalpayet / IzasthAne tu kUpaM syAttaTAkaM vA prakalpayet // 44 / / catuSkoNe tapasvI (svi)nAM satrAvAsamaThaM bhavet / samIpe vIrabhadrANAM gRhazreNI ca kalpayet // 45 // mahAmaryAdi(dA)deze tu varNAnAM vAsayogyakam / pazcime viprasaGga(H) syAdakSiNe kSatriyasya ca // 46 // uttare vaizyasaGgaH(H) syAtpUrve tu zUdrasadmakam / tadvAhye sarvajAtInAmAlayaM kalpayetsudhIH // 47 // dvArasya vAmabhAge tu gajAzvAdestathAlayam / udite cezakoNe tu kalpayedardhamaNDapam // 48 // vAyukoNe tu bAhye vA puSpodyAnaM tu phalpayet / prAkAradvAra(re) sarveSAM kalpayaMd vRSabhAlayam // 46 // vRSabhasyopari bhAge tu kalpayed balipIThakam / / gopurasya bahirvApi sthApayed balipIThakam // 50 // prAsAda(dAda)daNDamAnena caikaM vA dvitridaNDakam / gopugad balipIThAnta sAntaraM mAnayetsudhIH // 51 // ekadvitricatuSpaJcahastaM pIThavizAlakam / prAsAdAdha tribhAgaikaM paJcabhAgatribhAgikam // 12 // prathavA dvitribhAgaM syAtpIThavistArameva c| pIThatArasamocaM vA pAdArdhAdhikameva ca // 53 //
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ [adhyAyaH 108 112 116 mAnasAre pAnAdipaTTikAnta syAtpoThatuGgamudIritam / pIThatunodayArdhana padmatuGga prakalpayet // 54 // vapre vA paTTike vApi vistAraM (nirgama) parikalpayet / vistAre paJcamAge tu vedAdha padmavistRtam // 55 // pagravAratribhAgaikaM karNikAvistRtaM bhavet / vistArasamamutsedhaM vRttaM vA paTTameva vA // 56 // bhadra vA padmasaMyuktaM tujhaM prAguktavannayet / vRttaM vA catura vA mUlaprAsAdavad bhavet // 57 // adhiSThAnAkAravatpIThaM hAdhiSThAnavad bhavet / dvAdazAGgalavistAramutsedhaM kSudravistaram / / 58 // upArja karikarNayuktaM kuryAttattudrapIThakam / vRSamasyAlaya(ya)mAnaM pUrvavatparikalpayet // 56 // maNDapAkAravatkuryAdyanmAnAramyamAnakam // 60 / / viSNvAlayaparivAram viSNvAlayaparivAralakSaNaM vakSyate'dhunA / paJcasAlamahAdvAre dvAradevAnprakalpayet // 61 // dvArasya dakSiNe sthApya caNDarAkSasarUpakam / vAme pracaNDasaMyuktaM rUpaM rAkSasameva ca // 12 // dakSiNe cakrasaMyukta vAme tatpAJcajanyakam / dakSiNe ca gaNeza ca vAme kAtyAyanI tathA // 63 // dapiNe bhAskaraM caiva vAmabhAge nizApatim / dariye ca bhujaGge ca(zaM) dvAravAme divaH (vas)patim // 64 / / prathamAdipaJcamAntaM syAtsthApayed dvArapaJcake / evaM tu dazadhA devAndvArAkhAmuditaM(tAn) kramAn // 65 // pramukha vainateyaH syAtsAlAsAlAntarA bhavet / pramukhe cottare deze viSvaksenAlayaM bhavet // 66 // antarmaNDaladeze tu pUrvavad balipIThakam / dvArasya dakSiNe pAveM hayaM kuryAddivaspateH // 17 // 120 12A 128 132
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 136 140 144 parivAravidhAnam yathaivAnikoNe tu mRgaiH(gANAmA)layameva ca / yAmye kAtyAyanI proktaM nairmRtye tu vinAyakam // 18 // pazcime divanantaM syAdvAyau vAsiSTakAlayam / uttare dhanadaM caiva I(tvI)zAnye bhAskaraM tathA // 6 // kAtyAyanI(nI) vinA yAmye kuryAdvAtha pitaamhH(hm)| dhanadaM ca vinA saumye zaGkarasyAlayaM tu vA // 70 // evaM cASTaparIvAraM SoDazaM parivArakam / pUrvoktadevatAsaGghaH kiJcitkiJcidviziSyate // 71 // mAnaye ca gaNezaM syAnnaiRtyaM tu guhaM kSipet / . vAyavye tu mahAlakSmI caizAnye ca sudarzanam // 72 // somaI(me)zAnayormadhye zaGkarAlayameva ca / vAyusomobhayormadhyaM viSNudurga tathAlayam // 73 / / pratyaGnarpratyayormadhye cakramUrtestathAlayam / yAmye ca balabhadraM syAdanantaM ca jayantake / / 74 // nairmRtye tu bauddhaM syAjayante pautrikAlayam / zeSa prAguktavatsthApya SoDazaM parivArakam / / 75 / / dvAtriMzatparivArasya lakSaNaM vkssyte'dhunaa| caturvizatimUrtInAM dikpAlaka(kaiH) sahaiva ca // 76 // ekAnAvaraNaiH sthApya cAvatArAndazA[na]pi / matsya:(tsya) kUrma(ma) vinA kuryAttatpha(dikpA)lAnA(n) vinA tathA // 77 // pUrvoktamaNDapAnAM ca (co)ktadevAna yatheSTavat / kuryAdviSNuparIvAraM zeSaM prAguktavannayet // 8 // bauddhaM ca jinakaM caiva tattacchAstroktamArgavat / tattadvAhanaM sthApyaM balipIThaM ca pUrvavat // 7 // yakSa(kSo) yakSIzca(ca) tIrthAni kuryAttatparivArakam / anyAzca(nyeSAM ca) tudradevAnA devInAM parivArakam // 8 // tattadvAhanapUrvA(4) ca bhUtapaizAcakaM tathA / gayeza(pAni) kSetrapAlAdIna kuryAttatparivArakam // 81 // 148 162 166 160
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 mAnasAre [adhyAyaH 32] 164 antarvahindha balyartha kuryAtpIThaM tu pUrvavat / cAmuNDAlaya(ye) zaGkarAlaya(ya) mahAviSNostathAlaye // 82 // bauddhasyAlaye tajinAlayama(ye)pi kSudrAlaye sarvazaH / zAstrasyAlayatoraNe kathitaM vatparivAraka kurvIt // 83 // zramamanu te ka(ke)pi vinA kRtvA tu saMpad bhavet / / 84 / / yanmUkhahaye vRSabhAdi viSNurA(vA)di __maNDapAdi garuDAdi [ca] gopurAdIn / tanmUkhaharmyaparitaH sthita(tAn) pa(1)zyate pra(cA)smin . kuryAttu sarvaparivAramidaM prazastam // 85 // 168 iti mAnasArevA stra parivAravidyAnaM nAma dvaatrishocyaayH||
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ gopuravidhAnam naita(ti)lAnAM nRpANAM ca gopurANAM ca lakSaNam / mAnAnAM sAra(2) saMgRhya zAstre saMkSepataH kramAt // 1 // tata(ti)lasyoktamAnaM yanmAnuSANAM na kArayet / narANAM yogyamAnaM yatteta(ti)jAnAM tu yogyakam // 2 // tudre [ca] kSudramAno(namu)ktaM mukhya mukhyaM tu mAnakam / ajJAnAdviparItaM cetsthAnanAzaM dhanakSayam // 3 // . tasmAttu gopurairmA(ramA)naM paMrihatyA(gRhyo)ktavatkuru / Adyake dvArazobhaM tu dvArazAlA dvitIyake // 4 // dvAraprAsAda(do) madhye ca dvAraharmya mayAdhike / mahAmaryAdi(dAdi)kuDye [ca] mahAgApuramIritam // 5 // evaM tu kArayecchilpI sAlAnAM dvArake tathA / tripaJcasaptakarAntAdekAdazakaraM tu vA // 6 // evaM tu dvArazobhasya vizAlaM paJcadhA mRstam / paJcArani samArabhya trayodazakarAntakam // 7 // dvArazAlAvizAlaM ca paJcadhA parikIrtitam / saptahastaM samArabhya paJcatridhAkarAntakam // 8 // dvAraprAsAdavistAraM paJcabheda vido viduH / navahastaM samArabhya dvidvihastavivardhanAt / / 6 / / saptA(ta)dazakarAntaM syAd dvAraharmyavizAlatA / ekAdazakarA(ramA)rabhya navapatikarAntakam // 10 // paJcadhA vipulaM proktaM mahAgopurameva c| pAdAdhikama(ka) tadAdha(dardha ca) pAdAnaM tatsamAdhikam // 11 //
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 mAnasAre vistArA [dA ]yAmA te sarve gopurANAM vizeSataH / athavA dvihastavRddhiM (ddhi:) syAccatvArizatkarAntakam // 12 // triguNaparihastAntaM viMzadAyAma (ma:) zobhake / zAlA vizAlatAmArabhya dvidvihastavirdhanAt / / 13 / / paJcAzatkarasImAntaM paJcaviMzatimAyatam / dvAraprAsAdavistArAtpUrvavadvardhayatkramAt // 14 // SaSTihastAvasAnaM syAnrizadAyAma (maH ) pUrvavat / dvidvihastavivRddhena (vardhanena) hastasaptatikAntakam // 15 // dvAraharmyavizAle |rzve paJcatriMzadAyatam / mahAgopura vistAraM dvidvihastavivardhanAt // 16 // zrazItihastAvasAnaM [ca] catvAriMzattadAyatam / athavAranimAnena vardhamAnAyataM matam // 17 // vistAradviguNAntaM ca pa ( cai) kabhAgenavardhanAt / zobhAdigApurAntasya tArA bhitti (bhakti) vaze (zAdu)cyate // 18 // dvitrivedazarAMzaM ca SaDbhAgaM zobhavistRte (stAre) / pathvaSaTsaptabhAgaM ca a(tu cA )STananda (ndaM) vibhAjite // 16 // evaM tu dvArazAle tu vistAre tatprakalpayet / saptASTanavabhAgaM ca paGkirekAdazastathA / / 20 / / dvAraprAsAdavistAre bhAgamevaM prakalpayet / aSTanandAM (ndada)zakAMzaM tu e(caikAdazArkabhAgikam // 21 // eteSAM dvAraha tu vistAro (raM) yuktito nyaset / navapatisabhAgaM tu saikArkamanubhAgikam // 22 // mahAgopura vistAre bhAgamevaM prakalpayet / dvistarArdhamutsedhaM tripAdaM tatsamaM tu vA // 23 // evaM tu dvArapAdAcaM janmapAdAprasImakam / tada dvAravistAraM tadvizAlaM tatheodaya (thASTaka ) m // 24 // sapAdasArdhabhAgona dviguNAnAM tu ( pAdUnaM dviguNaM) mAnuSe / sarveSAM dvAraGge ca vistAre ca vizeSataH || 25 || [ adhyAyaH 24 28 32 36 40 44 48
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 gopuravidhAnam vistArAtpAdahInena(dAdhikana) vistArArdhAvasAnakam / paJcaSaTsaptabhAge tu dviguNaM sArdhayugmakam // 26 // dvi(ya)zArdhAdha guNAMzaM vA dvAraM sarvodayaM bhavet / tattadbhAgavizAlaM syAttattattuGgavazena hi // 27 // tadutsedhArdhavistAraM dvAragopura(2) vinyaset / athavA copa(+)pIThaM syAnmAnaM tyaktA tathocchyam // 28 // zAntikAta(di) paJcadhottuGgaM cA(ma)dhunA vakSyate kramAt / gopurasya vizAlArdha tattatpAdAdhikodayam // 26 // tadardhAdhikamutsedhaM tantribhAgAdhikonnatam / tatsamaM cAdhikottuGgaM dviguNAtpAdAdhikonnatam // 30 // evaM tu paJcadhA dvAra(ra)tuGgaM sarveSu gopure(reSu) / athavA hastamAnena dvAramAnaM pravakSyate // 31 // ekahastaM samArabhya SaTpaDaDulavardhanAt / dvihastAntaM dvAravistAraM dvArazobhaM tu paJcadhA // 32 // dvihastAditrihastAntaM paJcadhA dvAravistRtam ! evaM tu dvArazAle tu hastatraya(ya) samArabhet // 33 // SaTpaDakulavRddhona(yA ca) caturhastAvasAnakam / paJcadhA dvAravistAraM dvAraprAsAdamadhyame // 34 // caturhastaM samArabhya paJcahastAvasAnakam / dvAraharye pradeze tu dvAratAraM tu paJcadhA // 35 // paJcaharataM samArabhya hastaSaTakAvasAnakam / gopure dvAravistAraM paJcadhA parikIrtitam // 36 // prathavA dvArazobhAdigopurAntaM yathAkramam / ekadvitricatuSpaJcahastAdA [bha] ratnivardhanAt // 37 // paJcaSaTsaptahastaM ca sA(cA)STahastaM navAntakam / etebhyo(SAM) dvArasarveSAM vistAradviguNonnatam // 38 // devAnAM dvAramevoktaM mAnuSANAM vizeSataH / / dviguNASTAMzahInaM vA saptAMzaM caikahInakam // 36 // 25
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 mAnasAre SaDazAzakahIna vA paJcAzaM caikahInakam / caturbhAgekahInaM vA dvAratuGga prakalpayet // 40 // uttarAdho(dhaH) pradezAntaM janmola dvAramArabhet / dvArotsedhamidaM kuryAttasyAM tavArapaTTikA // 41 // zeSa yuktyA prayujIyAtU(jota) dvArameva tu sarvazaH / mUlahar2yAvazAdvaSaye gopurANAM ca mAnakam // 42 // mUlaprAsAdavistAraM(ra)samaM vA pAdamadhikam / athavAtya(dhya)vistAraM pAdonadviguNaM tu vA // 43 // dviguNaM vA prakartavyaM dvArazobhAdivistAram / pratyekaM paJcadhA mAnamAyAmaM pUrvavadbhavet // 44 // mUlAdhiSThAnapAdasya samAdhiSThAnapAdakam / prathavAdhiSThAnapAdoSa(4) vedabhUtaSaDaMzakam // 45 // saptakASTAMzakaM kRtvA tattadekahInakam / zeSa savArazobhAdIna(nA) pAdAdhiSThAnatuGgakam // 46 // upapIThaM vinA kuryAd dvAratuGgamiti smRtam / zobhe(bhake) caikabhUmi (miH) syAd dvitIye dvitalaM bhavet // 47 // dvAraprAsAdadeze tu tritalaM caiva kArayet / haye catustalaM kuryAttala(la)paJcaka(ka) gopuram // 48 // anyeSAM mahatA(ti) deze SoDazAntaM talAnvitam / ekatripaJcabhUmAdau dvidvibhUmivivardhanAt // 46 // trividhaM caikabhUmau ca (tve)kArkatalasImakam / dvitrivedavalAdI ca caturdazatalAntakam // 50 // dvivale ca trividhaM proktaM dvidvibhUmivivardhanAt / tritakhAt paJcatrayAntaM trivalaM trividhaM proktam // 51 // catuHSaDaSTabhUmAdI SoDazAntaM talasImakam / kanyasaM trividha proktaM kuryAdevaM catustate // 2 // paJcasamatalaM (sa)nandavalAdA dvidvivardhanAt / saptA(ta)dazatalAntaM syAtrividhaM paJcabhUmike / / 53 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 108 112 116 gopuravidhAnam devAnAM mUlahayaM syAdadhikaM ca (ya'sya hInAdhikya) samAnatam / zAbhAdigApura sarve (rvasmin) caivamuktaM purAtanaiH // 54 // narANAM mUlaharmyasya samaM hInonnataM tu vA / mUlasyAdhikabhUmiM cedrAjarASTraM vinazyati // 55 // evaM tu dvArazobhe ca coktavatkArayetzudhIH / anyathA dvAradeze tu yathAcoktavadAcaret // 56 // dvArapAdodayA(ye) vedabhAgaM kuryAdvicakSaNaH / ekAMzaM copapIThoccaM tatsamaM ca masUrakam // 57 // dvibhAgaM pAdatuGgaM syAtkArayallakSaNAnvitam / dvArapAdodaye dhAtupatibhAgaM vibhAjite // 58 // upapIThaM zarAMzaM ca vedabhAgaM masUrakam / adhiSThAna(na)dviguNAnituGgamevaM prakalpayet // 56 / / dvArapAdodaye nandabhAgaM kuryaadvickssnnH(ttribhaagikm)| upapIThodayaM cAtibhAgameva(vaM) masUrakam // 60 // tavayaM pAdatuGge ca kuryAdekonaviMzatim / bhAgaM tavArapAdocce saptabhAgopapIThakam // 61 // vedabhaGga(bhAga)madhiSThAnamaSTabhAgAdhituGgakam / dvArapAdodaye caiva SaDbhAgamevaM vibhAjite // 62 // upapIThodayaM kSipraM bhAgamaMza(zaM) masUrakam / tasmAttu(yostu) pAdatuGgaM ca dvibhAga(guNaM) caiva kArayet // 63 // dvArapAdodaya(ye) caiva(ka)vizad bhAgaM vibhAjite / upapIThodayaM caiva navabhAgaM prakalpayet // 64 // adhiSThAnaM vedabhAgaM tu vasubhAgA(gama)dhituGgakam / ekAdazavibhAge tu dvArapAdodayaM bhavet / / 65 // paJcAzaM copapIThocaM yazA(zama)dhiSThAna(na) mAnataH / pAhatuGgaM caturbhAgamathavA dvArapAdake // 66 // tuGge ca trayoviMzad bhAgamevaM vibhAjite [] / ekAdazo(zamu)papIThaM ca caturbhAgaM masUrakam // 7 // 120 124 128 132
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 mAnasAre [pradhyAyaH 136 140 144 148 basabhAgA(gama)inituGga syAtSaDbhAgaM tu vibhAjite / trimArga copapIThaM tu zivabhAga(ga) masUrakam / / 68 // dvimAgaM pAdatuGgaM syAcadUce prastarAdikam / zikhAntaM cordhvamAne tu valAnAmadhunocyate // 66 // praviSThAnasamaM maJca(ca) tatsamaM galatuGgakam / galocadviguNaM proktaM zikharasyAdayaM nyaset // 70 // zikharo (rAdha) zikhottuGgaM stUpitrayasame(mame)vaca / evamekavalaM proktaM dvitalAdivale(lame)va ca // 1 // sudramadhyaM ca mukhyAnAM gApure tu vizeSataH / / prakharAdizikhAntaM syAd gaNyamAnaM pravakSyate // 72 // yasyAdhiSThAnamAnaM ca tasyamAnavazo(zAdu)cyate / masUroSasamaM vApi tadaSTAMzonameva vA // 73 // pacapaTsaptahIna vA prastarodayameva c| UrzvabhUmAghikottuGgamadhaH pAdavazA(zAdu)cyate // 74 // praSTasaptakaSaTpaJcabhAgamekonameva vA / sattAgonamAnaM tu (co)ovaMcaraNodayam / / 75 // bakhe salle prastarANAM tu kArayedeva mAnataH / zudragopuramevaM tu kArayed gaNyamAnakam // 76 // navamekAdazaikArkamadhiSThAnodayaM bhavet / vattadbhAgArdhabhAgena zeSaM vatprastarodayam / / 77 // pratha(dha:)pAdodayaM tattadbhAgAnaM cordhvapAdakam / prastara(rassa) caiva mAnaM tu kArayettu tale tale // 78 // yasya mAnAvasyA(sA)nAnta cottarAntaM vidhIyate / / tadU prastaraM yuktaM tasyA(rdhA) cordhvavedikA / / 76 / / tadvayaM galatu syAtprastarocadvayaM ziraH / zikharAdha zikhottuGgaM teSAM gopurameva va // 8 // evaM tu madhyamAnaM tu gopugaNAM tu gaNyakam / mukhyagopuragaNyaM tu vakSyate vidhinAdhunA // 1 // 162 166 160
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 164 168 172 gopuravidhAnam pUrvavakabhUmo(mamuktaM dvitalAdi vizeSataH / dvArapAdodayaM caiva dvAravistAramAnakam // 82 // upapIThodayaM mAnaM masUrakAighituGgakam / zeSa prAguktavatkuryAdUrdhvamAnaM pravakSyate // 3 // adhiSThAna tripAdaM [tu] ca (cau)rdhvapAdaM ca(dasya) tuGgakam / pratho(dhaH)pAdatripAdaM [tu] ca (co)rdhvapAdodayaM bhavet // 4 // pradhAmaJcatripAdaM [tu] ca (co)pari prastaraM bhavet / athavA bhUtaSaTsaptakASTanandadazAMzakam // 5 // vattadekaikahInaM vA cordhvapAdAdhikodayam / tadardha vedikottuGgaM tavayaM provatuGgakam // 86 // provatuGgadvayaM caiva zikharasyodayaM bhavet / tadardha vacchikhAttuGga dvitale paJcakaM zikham // 87 // prastaraM pUrvavanmAnamAdipAdAdi pUrvavat / prastarodayamAnaM yattadardha vedikodayam // 8 // vedikAzco(co)vakAnta(ntA) syAtpUrvavatparikalpayet / dvituGge tridvinetraM vA saptanetraM samanvitam // 8 // evaM tritalamAkhyAtaM caturbhUmyAdi(dI)hocyate / ardhAdhiSThAnamAnaM yaSaDbhAgaM ca vibhAjite // 60 // samaM vA pAdazarAMzaM vA prastarodayamIritam / bhUtaSaDviMzakaM vApi cordhvapAdodayaM tathA // 31 // pAdiprasvaramAnaM tu tripAdaM cordhvamazcakam / veda(da) sArdha(dha) zarAMzaM tu cordhvapAdodayaM bhavet // 12 // satribhAgaM dvibhAgaM syAcordhvapAdordhvamaJcakam / guNasArdha caturbhAgamUrdhvapAdamathApi vA / / 63 // sAdvibhAga maJcaM ca vedikAcA(cama)rdhabhAgikam / tadvayaM galatuGgaM syAt zi(cchira(rA)bhAgaM galas(laM) vabA // 4 // zira(ras)tuGgArdhabhAge tu stUpituGgaM prakalpayet / navasaMkhyA zikhA prokta(ktA) dvitalaM tu ca pUrvavat // 65 // 176 180 184 188
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 [adhyAyaH 192 196 200 mAnasAre athavA caturanaM ca stUpire(me)kaM caturmukham / evaM catuHstha(a)laM proktaM paJcabhUmyA(mama)dhunocyate // 66 // pUrvavad bhAgamAnena prastaraM pUrvavad bhavet / sArdhabhUtAMzakaM caivamuparizcA(cA)dhituGgakam // 6 // dvitIyaM prastarottuGgaM satribhArga dvibhAgikam / UrdhvapAda(daM) zarAMzaM tu tRtIyaM prastarodayam // 18 // sArdhadvibhAgamAnena a(co)rdhvapAda(daM) yugAMzakam / / caturtha prastarotsaMdhaM sapAdadvayAMzakaM bhavet // 6 // tadUrdhvAghriyugAMzaM tu paJcabhAga(prastaraM ca) dvibhAgikam / vedikocaM zivAMzaM syAd provoccaM tu dvibhAgikam // 10 // dvibhAgaM zikharatuGgaM syAt zi(cchi)kharArdha tacchikhAdayam / dvilakhATe mahAnAsi caikAdazazikhAnvitam // 101 // anyeSAM ca talAnAM ca prastarAdi ca pUrvavat / pAdAnAmapi sarveSAM prastarANAM tale tale // 102 // evaM mAnaM prakurvIta vedikAdigalAnvitam / zikharAdi zikhAmAnaM pUrvavadyuktitA nyaset // 103 // athavA dvArazobhAdi gopurANAM vizeSataH / vistAradviguNotsedhaM janmAdistUpikAntakam // 104 // dviguNA ca hInaM vA cAdhikyaM ca nidhonnatam / . sArdha tu dviguNotsadhaM pAdAnaM dviguNonnatam // 105 / / kSudragopuramevaM tu madhyamaM tatpravakSyate / kSudrAttu pAdahInaM vA sA(cA)rdhahInodayaM tu vA // 16 // evaM tu madhyamaM prokta madhyamAtpAdahInakam / vistArAdardhamutsedhaM mukhyagopurameva ca // 107 // pUrvavatprastarAdyantaM cordhva stUpikAntakam / gaNyamAnaM ca sarveSAM bhAgamAnaM(na)vazo(zAdu)cyate // 108 / / tabaturbhAgikaM kRtvA e(ce)kabhAgaM galodayam / zikharoSa(ca) dvibhAgaM kuryAdekAMza tacchikhodayam // 10 // 204 208 212 216
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 220 224 228 gopuravidhAnam evamekatalaM proktaM dvitale bhAgamucyate / kRtvA dviraSTabhAgaM yadbhUtAMzaM cordhvapAdakam / / 110 // dvibhAgaM prastarAttuGgamekAMzaM vedituGgakam / kolakaM galatuGga syAdvedAMzaM mastakAdayam // 111 // tadardha stUpikotsedhaM zeSaM tu pUrvavad bhavet / taduddha(dhai) paJcaviMzAMzaM kRtvA ca tritalaM viduH // 112 // dvitIyAdhyoccaM SaDbhAgaM sArdhadvayAMzakaM prati / tadUdhai sArdhapaJcAzaM pAdAyAmaM tRtIyakam // 113 // antimaM ca dvibhAgaM syAd vaidikodayamIritam / provatuGgakalAbhArga zikharocaM yugAMzakam // 114 // stUpituGga(Gga) dvayaM proktaM pratyUrvAdizikhAntakam / nvAdhikyaM dazAMzaM tadvibhajettu catustha(sta)le // 11 // tadaMze sArdhabandhA(dhvaM)zaM pAdoccaM tadvi(dvitIyakam / ardhAdhikazivAMzAntaM tadUdhai prastaramAnakam // 116 // sArdhadribhAga(gaM) pAdoccaM sapAdAMza(zaM) kapotakam / satipAdadvayA(yama)dbhizca(ca) prastarocaM zivAMzakam // 11 // vedikoccaM tadardha syAd grIvAJcaM sArdhabhAgikam / tavayaM zikharAttuGga tadardha tacchikhodayam // 118 // prastarasyopariSTAttu stUpikAntodayaM tathA / SaTpaJcabhAgikaM kRtvA bhUtAMzaM pAdatuGgakam // 116 // netrAMzaM prastarottuGgaM sArdhavedA(dama)dhituGgakam / tripAdopetamekAMzaM prastarodayamIritam // 120 // sapAdavedA(dama)dhituGgaM syAtsArdhabhAgA(gamU )rdhvamaJcakam / sArdhabandhvA(ndhva)ghituGgaM ca (sa)pAdAMzaM prastarodayam // 121 // tadUdhai vedi tuGgAdha kandharaM sArdhabhAgikama / tadvayaM zikharatuGgaM syAtpAdAMzaM tacchiAdayam // 122 // evaM paJcatalaM proktaM zepaM prAguktavad bhavet / athavA dvArazobhAdi pAdukAntaM zikhAntakam / / 123 // 232 236 240 244
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 mAnasAre bhAgamAnavazAd gaNyamAnaM yatprocyate budhaiH / pUrvaistu tuGgamAnaM tahaza bhAgAdvibhAjite // 124 // dvibhAgaM cApapIThAcaM tasmAdekAMza (zaM) kuTTimam / tadbhayaM pAdatuGgaM syAttadardha prastarodayam / / 125 / / tatsamaM prIvatuGgaM syAttadvayaM zikhare!dayam / ekAMzaM tacchikhAdayaM zeSamAnaM tu pUrvavat / / 126 / / evamekavalaM prokaM dvitalaM (la) bhAgamucyate / janmAdipUrvaparyantaM navapaGktyazakaM bhaveta / / 127 / / tryaMzaM copapIThecaM kuTTimaM ca dvibhAgikam / pAdadIrgha (dairghya) yugAMzaM syAtsatripAdAMza (zaM) mabhvakam / / 128 // tripAdayAMzaM ca mUlapAdeodayaM tathA / kapotapratirekAMzaM vedituGgaM tadardhakam // 126 // provAcamekabhAgaM syAcchikhagecaM kalAMzakam / tadardha stUpako tuGgaM zeSaM prAguktavannayet // 130 // trile pUrvavat tris (tri) saptAMza ( zaM) vibhAjite / caturbhAgA(gamu) papIThAzaM sArdhazaM masUrakam / / 131 / / gupAdatuGgaM syAtkapotaM sArdhabhAgikam / sArdhadvayAMzaM pAdeocaM prastarocaM zivAMzakam // 132 // * sapAdayaMzakA jaGghA macAyAmaM tripAdakam / dUrdhvadhavecaM cordhveva (vaM) zivAMzakam // 133 // prIvadvayasamaM mUrdhni prIvatulyaM zikhAdayam / zeSaM prAguktatra duddiSTaM catustala mihocyate / / 134 // janmAdi stUpiparyantaM kRtvaikaM (ka) triMzadaMzakam / SaDbhAgaM copapIThAcaM dvyaMzA (zama) dhiSThAna mAnakam // 135 // tadbhayaM pAdadIrgha (dairghyaM) tu satripAdAMza (zaM) madhvakam / sapAdadri (graM) zakaM pAdaM mabhva zivAMzakam // 136 // pAdAyAmaM guNAMzaM syAtsapAdAMzaM kapotakam / pAdonatriM (tryaM) zakaM cordhve pAdAyAmaM prakalpayet // 137 / / [cadhyAyaH 248 252 256 260 264 268 272
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33] 206 276 280 284 gopuravidhAnam prastaraM caikabhAgaM syAttadardha vedikodayam / tadvayaM provatuGgaM syAd provatuGgadvayaM ziraH // 138 / ekAMzaM stUpikottuGgaM zeSaM pUrvavadAcaret / janmAdistUpikAntaM ca catvAriMzA(zada)STabhAgikam / / 136 // tadbhAgopAnamadhIzaM prova(satri)pAdASTakAMzakam / upapIThamadhiSThAnaM tuGgaM sArdhadvayAMzakam // 150 // tadvarya pAdatuGgaM syAttadardha prastarodayam / sArdhavedA(dama)ghittuGgaM syAtsapAdAMza(za) maJcakam / / 141 / / pAdAdhikyaM caturbhAgaM pAdAdaM) maJca(cha) dvibhAgikam / vedAMzaM pAdatuGgaM ca satripAdAMza(zaM) maJcakam / / 142 // tadUrdhvaM caraNottuGga satripAdaguNAMzakam / prastarA(rama)tya(dhya)rdhabhAgaM tu vedituGgaM tripAdakam / / 143 / / tavayaM galatuGgaM syAd guNAMzaM zikharodayam / sArdhamAgaM zikhAttuGga(ga)mevaM paJcatalaM viduH // 144 / / zeSaM ca pUrvavatkuryAd dvArazobhAdi paJcadhA / ghanaM cApyaghanaM caiva vinyAsamatha vakSyate / / 145 // vistArAyAma(ma) zobhAdi(do) pUrvavad gopurAntakam / yanmAnaM bahiranyena cUlikAmAnasaMmi(yu)tam // 146 // eka hastaM samArabhya SaDSauGgalavardhanAn / zobhAdigApurAntAyanirgama(maH) paJcadhA bhavet / / 147 / / athavA bhittipAda(dAta) syAd daNDamAnena saMyutam / ekadaNDaM samArabhya dazadaNDAvasAnakam / / 148 / / yathA vimAnasaMyuktaM tatra doSo na vidyata / prajJAna(nAn) mAnavicchedyaM sarvadoSakaraM bhavet // 146 / / tasmAtpariharadvidvAnmAnanirgamameva ca / yathAtAre tu dhAtA(tva)zaM garbhagaMhaM guNAMzakam // 150 / / ekamA(kA)vRtabhitti(ttiH) syAdevamekatalaM bhavet / dvitale tAra(raM) saptAMzaM vedAMzaM garbhagahakam // 151 / / 288 292 296 300 26
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 mAnasAre [pradhyAyaH 304 308 312 316 paritas(taH) sArdhabhAgena bhittiviSkambhamAnakam / vardaze(dIzaM) kUTazAlA di]maNDitaM bhittito nyaset // 152 // tatsamaM cAntarAlaM syAnmadhyakoSThaM guNAMzakam / tasmAttu kUTayormadhye cAntarAla prakalpayet / / 153 // antarAlaM vizeSeNa paJjarAdivibhUSitam / evaM tu dvitalaM proktaM kArayed dvArazAlake // 154 / / tritale tArarandhrAMze garbhagaMha guNAMzakam / prAvRtabhittirekAMzaM tatsamAMzenAlindakam / / 155 // tadahizcAvRtAMzena kUTakoSThAdi pUrvavat / dvAraprAsAdamevaM tu dvArahoHma)dhunAcyate // 156 // vistAre dazabhAge tu garbhagehaM triyaM(trayAM)zakam / vadvAya()vRtabhittizca aM(stu cAM)zenAvRtalindra(tAlinda)kam / / 157 / / aMzena kahAdi paritA'zena kUTakam / mukha(khya)zAlaistu(laM tu) bhUtAMza zeSaM [tu] cAntarAlakam // 158 // evaM catustalaM proktaM paJcabhUmirihAcyata / vistArai(rame)kadazAMzaM tu nAligehaM guNAMzakam / / 156 / / vadahiyazamekena vRdhA(yA) kuDyavizAlakam / tattadvAhyAvRtAMzena kuryAdAvindra(dalinda)kaM bhavet // 160 / / ekAMzaM kUTazAlAdi karNahAvRtaM tathA / rakAzaM kUTavistAraM mahAzAlA trayAM(pazcA)zakam(kA) // 161 // ekaikaM cAntarAlaM syAtkSudrazAlekabhAgikam / vistAradviguNAnyeva bhAgamekaMna vardhanAt // 162 / / yatheSTA(STamA)yatatAra(3) sarve kUTakoSThAdi vinyasat ! pAdAnyAn bhadrasaMyuktaM dezeSu pada(pAda) vinyaset // 163 / / pradhAne cordhvadeze vA kuryAd doSA na vidyate / ekadaNDaM dvidaNDaM vA tridaNDaM bhadranirgamam / / 164 // anyeSAM harmyamAnena yuktyA tatraiva yojayat / evaM tadghanamAno(namuktamaghanaM vakSyata'dhunA / / 165 / / 320 324 328
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 332 336 340 gopuravidhAnam vistArAyAmabhakti(kti:) syAduktavAktito nyaset / dvitribhAga(ga) vizAle(laM) tu prA(cA)yataM tatprakalpayet // 166 // . bhaktitribhAgamekAMzaM bhittivistArameva ca / zeSaM tadgarbhagehaM tu madhyabhAge tu vezanam // 167 // athavA cAyataM vedamAgaM kuryAd vicakSaNaH / hArSa bhittivistAraM zeSaM tu garbhagehake / / 168 // mitsyardha paritolindra(ndasya) dvAradeze vishaaltaa|| trimArga bhadravistAraM sArdhamAgaM tu nirgamam // 166 // navapakkaMzakaM cApi rudrabhAgAMzameva ca / evaM tu madhyakoSThaM ca nirgamaM ca dvibhAgikam // 170 // tasya madhye tu bhadraM vA paJcaSaDbhAgameva vA / prayavA saptabhAgaM tu vasubhAgaM tathaiva ca // 171 // ekAMzaM nirgamaM kuryAtSaTsaptAMzamathApi vA / evaM tu cAntarAlaM syAnmadhye madhyazAlayuk // 172 // dvibhArga vA tribhAgaM vA vistAraM nirgamAMzakam / / tadvayorantaraM kuryAdyuktyA tatraiva bhUSitam // 173 / / ekaM vA karNakUTaM tu tathaivAntarvizeSataH / mittibAhyAvRtAMzena karNakUTAdahistathA // 174 / / evaM jalasthalaM proktamUrdhvAdhobhUmi(mi) vinyaset / zeSaM tu pUrvavatkuryAdevaM tu tritalaM matam // 175 / / madhyakoSThavizAle tu pUrvavatsvAMzamAdhikam / zeSa prAguktavatkuryAtsarva yuktyA prayojayet // 176 // dvAraprAsAdamevaM tu tritaleSveva kArayet / gopure tu caturbhUmivinyAsaM ca mayAdhunA // 177 // vistAra rudrabhAgaM tu pUrvavadAyataM matam / aSTAMzAokabhAgAntaM paJcadhA vipulaM bhavet // 178 // tattadvi(dvi)guNasImAntaM bhAga(pAda)mekena vardhanAt / evaM cAyamidaM proktaM bhittigehamihocyate // 176 / / 344 348 352 356
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 mAnasAre tricatuSpathyaSaDabhAgaM saptAMzaM kuDyavistAram / zeSaM tu nAlagehaM tu pazcadhA parikIrtitam // 180 // bhittibAhyAMzakAMzena dvibhAgaM ca tale tale / lalATe bhadramekAMzaM vistAraM nirgamArdhakam / / 181 // antastvalindra (nda ) kaM vApi bhittikaM vAGghrikAnvitam / tadbhavA lindra (nda) kaM (ke) yuktyA jAlakAnA ( kama ) GghrikAntare / / 182 / / ghanaM vApyadhanaM vApi bhitiM kuryAd vicakSaNaH / yA madhyame dvAraM bhittideze dvayaM nyaset / / 183 // gehe tadvallalATe ca ca (tu co) papIThAkRtis (ti) talam / athavA vapravaktyA yatheSTamutsedha ( dhaM) mAnayet // 184 // stambhayuggopuraM jJAtvA vistAre cottarAntakam / bhAgadvibhAgaM vA bhittiraM ( me ) kena kArayet / / 185 // sthApayed bhAgamekaM cettatsUtrAdvahirAzritam / prakhA (to) ttarAyate nyasya tiryak tauliM prakalpayet // 186 // pAdaM vAyate tauliM kuryAdyuktyA vicatayaH / tadUrdhvaM jayantikaM kuryAttattatpracchAdanAnvitam / / 187 // athavA tricaturbhAgaM vistArAyAmakaM tathA / bhittitArArdhabhAgaM tu zeSaM tadgehamAnakam // 188 // tatsamaM paritolindraM (ndaM) zeSaM tatpUrvavadbhavet / athavA cAyataM mAnamekabhAgAdhikaM tathA / / 186 // pUrvavad bhittivistAra mekAMzAvRtAlindra (nda)kam / tribhAga (i) madhyabhadraM ca zeSaM pUrvavadAcaret / / 160 // caturbhAgavizAle tu paJcabhAgAyataM tathA / bhAga bhittivistAraM zeSaM garbhagehaM bhavet / / 161 // ekaM ca paritodvAraM madhyabhadraM tribhAgikam / nirgamaM caikabhAgena tattabhadra (draM) dvibhAgikam / / 162 // ekAMza nirgamopetaM yuktyA zeSaM tu pUrvavat / catuH SaDbhAgavistAramAyAmaM pravidhIyate // 163 // [ cadhyAyaH 360 364 368 372 376 380 384
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33] 213 383 399 396 gopuravidhAnam ekabhAgena kuDyaM syAnnAligehaM tu zeSakam / ekabhAgAvRtAlindra(nda) madhyabhadraM yugAMzakam / / 164 // tadardha netrabhadraM syAttadardha bhadranirgamam / aSTabhAgaM tathAyAma madhye bhadraM SaDaMzakam // 15 // zeSaM tatpUrvavatproktaM kuryAttacchilpi(lpa)vittamaH / paJcaSaDbhAgavistAre cAyAmaM tadvibhAjite // 166 // netrabhadra(da) dvibhAgaM tat ze(cche)SAMzaM pUrvavad bhavet / paJcabhAgavizAle tu saptabhAgaM tathAyate / / 167 // madhyabhadraM tu bhUtAMze(zaM) vistAraM caikanirgamam / anyeSAM pUrvavatkuryAdathavAMzAdhikAyatam // 168 / / SaDbhAgaM nadravistAramekabhAgena nirgamam / zeSaM pUrvavaduddiSTaM tadardhAMzAdhikAyatam // 166 // paJcAzaM bhadravistAraM nirgamaM caikabhAgikam / zeSaM prAguktavatkuryAtpatibhAgadayaM(gAyata) tathA // 200 / / SaDbhAgaM madhyabhadraM ca pra(tu cAnyeSAM pUrvavad bhavet / SaDaMza bhAgamAdhikyaM vistArAyAmakaM tathA // 201 // ekAMzaM bhittivistAraM paritaH zeSaM tu gehakam / ekabhAgAvRtAlindra (ndaM) paJcAzaM madhyabhadrakam / / 202 // netrabhadraM caturbhAgamekAMzaM bhadranirgamam / ekabhAgAdhikAyAma madhyabhadraM SaDaMzakam // 203 // tasmadAdhikyabhAgaM tu bhUtAMza bhadramIritam / / mAyAme dazabhAge tu bhadratAraM SaDaMzakam // 204 // pAyAme rudrabhAgaM tu saptAMzaM bhadravista(stA)ram / dvAdazAMzaM tathAyAme madhyabhadre gajAMzakam // 205 // nirgamaM caikabhAgaM syAccheSaM prAguktavarNa(a)yet / evaM tadvArazobhaM syAdekabhUmiriti smRtA / / 206 // vistAre paJcabhAge tu e(cai)kabhAgAdhikAyatam / tricaturbhAganAlaM spAccheSaM bhittivizAlakam // 207 // 400 404 408 412
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 aidhyAyaH 416 420 424 mAnasAre dahiH parito'zena kUTakoSThavizAlakam / ekAMza karNakuTaM ca hAratArai(rame)kamAgikam // 208 // madhyakoSThaM tribhAgaM ca yuktvA tatraiva yojayet / evaM lalATayozcaiva dIrgha (daidhya) vinyAsamucyate / 206 // karNakUTadvayaM caiva sadbhAgadvayamIritam / antarAkhadvarya pakSa bhAgaM kuryAd vicakSaNaH // 210 // madhyakoSThaM caturbhAgaM nirgamaM ca dvibhAgikam / prabavAtya(vya)bhAgaM ca sapAdazaiikameva ca // 211 // madhyakoSThamidaM proktaM netradIrgha dvayaM tathA / madhyakoSThaM caturtha ca karNakUTaM catuSTayam / / 212 // hArAntarASTa(la)deze tu toraNAdyairvibhUSitam / pravAzAdhikAyAma pUrvavad bhittivistRtam // 213 // madhyamadropabhadraM ca tribhAgaM vistRtaM bhavet / nirgamaM caikamAgaM syADalATAMze tu pUrvavat // 214 // tasmAdadhikAMzAyAma pUrvavad vistRtaM bhavet / madhyabhadra(da) yugAMzaM syA(khA)rAntara(ra) dvibhAgikam / / 215 // madhyakoSThaM yugAMzaM syAtkuryAcchaSaM tu pUrvavat / navamAgaM tathAyAme madhyakoSThaM zarAMzakam // 216 // prathavA vedamAgaM ca prA(tu pA)yAme tatprakalpayet / madhyakoSThaM tu SaDbhArga madhyabhadraM dvibhAgikam // 217 // sada nirgama proktamantarAlaM dvibhAgikam / zeSa pUrvavadiSTamayavA rasabhAgikam // 218 // vistAraM saptabhAgaM syAdAyAmaM ca vizeSataH / ekAMzaM taddhRtaM bhitivAraM zeSaM ca nAlikA / / 216 // vadvAse paritambAzaM karmakUTAdimAnakam / madhyakoSTha dvibhAgaM syAntrimAgaM cAntarAlakam // 220 // mAyAme madhyakoSTa (bhadra) va tryaMzaM hAraM dvibhAgikam / aSTAMzaM ca vAyAma madhyakoSThaM yugAMzakam // 221 // 428 432 436 440
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33] 215 444 448 452 gopuravidhAnam navabhAgaM tathAyAme koSThAyAma zarAMzakam / tribhAgaM vAsyabhadraM syAnirgamaM caikabhAgikam // 222 // dazabhAgaM tathAyAme pUrvavatparikalpayet / ekAdazAMzakaM kuryAtpaJcAzaM madhyakoSThakam / / 223 // dvAdazAMzaM tathAyAme zAlAyAma SaDaMzakam / madhyaM dvibhAga(ga) bhadraM syAnirgamaM caikabhAgikam // 224 // hArasya madhyadeze tu a(cA)nuzAlA vizAlakam / tatpArzvadvayayo(yAr)hAraM nAsikApaJjarAnvitam // 225 // zeSaM tu pUrvavatkuryAtadyuktyA tatraiva yojayet / vistAra saptabhAgaM tu vasubhAgaM tathAyatam // 226 // bhittivistAramekAMza paritaH zeSA(Sama)ntarAli(la)kam / tattadvAhyAvRtAMzena zeSamUyaM vicakSaNaiH / / 227 / / navabhAgaM tathAyAme dazabhAgamathApivA / ekAdazAMzakaM vApi vinyaseJcaiva pUrvavat // 228 / / trayodazAMzamAyAme madhyazAlA vizAlayuk / tribhAgaM cAntarAlaM syAcaturdazAyataM tathA / / 226 // madhyakoSThaM tadaSTAMzaM zeSaM prAguktavannayaMt / athavA cASTabhAgaM tu vistAraM tu navAyatam // 230 / / dvibhArga bhittivistAraM zeSa nAligRhaM matam / tadbAhye paritazcAMzaM karNakUTAdyamAnakam / / 231 / / athavA dazabhAgaM syAttadekAdazabhAgikam / dvAdazAMzAyataM vAtha trayodazAyataM tataH // 232 // caturdazAyataM vApi paJcA(ca)dazAzadIrghakam / madhyakoSThaM zarAMzaM syAttatsamaM cAntarAlakam // 233 / / tasya madhya vizeSaNa vibhAgaM cAnuzAlakam / eka cAdhyardhabhAgaM vA madhyakoSThantu(sya) nirgamam // 234 // maSTabhAgaM tathAyAme madhyakoSThaM rasAMzakam / zeSaM pUrvavaduddiSTaM navabhAgamathApi vA / / 235 // 456 460 464 468
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 mAnasAre vistAraM cAyataM paGktibhAgaM kuryAd vicakSaNaH / bhittitAraM kalAMzaM syAttadbahiH pariteAMzakam / / 236 / / evaM tu kUTazAlAdyairmA(di mA )naM kuryAd vizeSataH / athavAMzAdhikAyAmaM dvAdazAMzAyataM tu vA / / 237 / / trayodazAMzakaM vApi dvisaptabhAgameva ca / pazvAdazAMzakaM vApi SoDazAMzaM tadAyatam / / 238 / / vinyAsaM pUrvavatkuryAtsaptadazAMzamAyatam / madhyakoSThaM navAMzaM syAttanmadhyaM bhUtabhAgikam / / 236 // vistAre madhyabhadraM tu nirgamaM caikabhAgikama / antarAlaM caturbhAgaM tanmadhye yaMza (zaM) bhadrakam // 240 // prathavASTAdazAMzaM tu grA(cA) yAmaM tatprakalpayet / dazAMzaM madhyakeSTaM ca SaDaMzaM madhyabhadrakam / / 241 / ghanaM vApyaghanaM vApi bhittiM kuryAd vicakSaNaH / UrdhvabhAga (gaM) vizeSeNa kaharmyAdimaNDitam / / 242 / / tatraivAbhyantaraM cAtha bhAgamevaM (kaM) jalasthalama | tadvAjhe cArdhvabhAgaM tu bhittirevaM tathaiva ca / / 243 / / athavA daNDamAnena vezanaM nirgamaM tathA / eteSAM dvArazAletu dvitalaM kArayed budhaH / / 244 // gopuraM (ra) tritalaM (la) nyAsaM lakSaNaM vakSyate'dhunA / saptAMzaM ca dvisaptAMzaM bhAgaM caikaikavardhanAt / / 245 / / evamAyamidaM proktaM zilpibhiH pravaraiH kRtam / dvibhAgaM bhittivistAraM paritaH zeSaM tu gehakam / / 246 / / tasya bAhyAvRtaM jJAtvA bhAgaM kuryAjjalAsthale / tadbahiH parito'zena kaharmyAdimaNDitam / / 247 / / tattasmAdAvRtAMzena zrA (cA) dideze jalasthalam / tatsamaM tadbahiH kuryAtkUTazAlAdyamAnakam // 248 // madhyazAlASTabhaktiH (ktika) proktaM karNakUTASTakaM tathA / hArASoDaza saMyuktaM zeSaM prAguktavannayet // 246 // [ zradhyAyaH 472 476 480 484 488 192 496
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 500 604 508 gopuravidhAnam aSTabhAgaM tu vistAramAyAma tena vardhanAt / SoDazAMzaM yathA nyAyyaM pUrvavadvidhinA caret // 250 // navAMzaM vistRtA(tamA)rabhya vasupaGktayavasAnakam / mAyAmamiti hi proktaM vinyAsaM pUrvavad bhavet // 251 // vizAlaM dazabhAga dvAviMza[]bhAgAvasAnakam / navapaDataMyaze(zame)kaviMzAMzaM dIrghavinyAsamucyate // 252 // nandapataMyaza(zaM) vibhajecatustale tu trivargakam / SaTsaptASTabhAga vA navArdha vArdharudrakam // 253 // bhAnu saikArkabhAgaM tu madhyakoSThavizAlakam / zeSaM cAntarAlaM ca dvibhArga karNakUTakam // 254 // madhyazAlA vizeSeNa paJca SaT saptakaM bhavet / dvibhArga vA tribhAgaM vA zAlAmadhye tu bhadrakam // 255 // eka vA dvibhArga vA tribhArga nirgamaM tu vA / prathavA hAradeze tu e(ce)kadvitriyugAMzakam / / 256 // madhyaketvanuzAkhAzca nirgamaM caikabhAgikam / zeSaM tu cAntarAlAnAM nAsikApajarAnvitam // 057 // adhobhUmizcAntarAle kumbhakumbhatalAnvitam / bhadraM vApi vibhadraM vA karNahAdimaNDitam / / 258 // hAraM ca karNakUTaM ca (co)ttarAnta [ca] zikhAntakam / madhyakoSThasya zAle tu bhadrazAlA vizeSataH // 256 // pakSazAlAnvita vAtha (co)vaMzAlAnvitaM tuvA / nIDAkArayuktaM vApi cArdhazAlAnvitaM bhavet // 26 // uttarAnta kapotAntaM pratikAntamathApi vaa| evaM ca madhyakoSThe tu zAlAnAmunnataM matam // 261 // zAlAvaTe(lalATe ca) bhadrakoSThaM vAsakoSThaM vA[pi] kalpayet / evametaddazAMzena [ca] zeSaM tu yuktito nyaset // 262 // evaM catustha(sta)laM proktaM navAMzArambhaM pUrvavat / tasmAdAyate sarve(vasmin) dvigukhAntAMza(zaM) pUrvavat // 23 // 612 516 620 524 27
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 mAnasAre [adhyAyaH 536 bedabhUtarasAzena saptamAgASTabhAgikam / evaM tu bhicimAnaM tu zeSaM tannAlikaM bhavet // 264 // 628 bhittivAjhaM tu vRddhiH syAtparitazcaikabhaktitaH / prabhAgAvasAnaM syAd bAhyamAnaM tu pUrvavat / / 265 // koharyAdivinyAsaM tavaturvargakAntakam / madhyakoSThavizAlaM tu pUrvavatparikalpayet // 266 // 532 zeSaM tu cAntarAkhaM syAtkUTAnAM vinyased budhaH / anyAnyanuktamAnAnAM caturbhUmyuktavatkuru // 267 // nirgamaM pravezaM cAmavAraM vakSyate dhunA / vistAre vasubhAgaM syAd vibhajet pRthu(prati)reva ca // 268 // tazAvRtaM bAjhe sAlaM zeSaM vidati(ca vedi)kam / veditAraM caturbhAga yaMzaM tadgrIvavistaram // 266 / / veditasya giro(ras)tAraM zeSaM prAsAdavad bhavet / dikhalATe mahAnAsi []dvayormadhyanAsikam // 270 // 540 tacchAlAnAsikaM vApi kartavyAkRtinAsikA / anyAntarapradeze tu kSudranAsau(si) prabhUSyate // 271 / / netranAsIvizAle tu rasatArasamaM bhavet / trikabhAga(ga) dvibhAgaM vA paJcabhAgaM vibhAgikam // 272 // 544 caturbhAga tribhAgaM vA mdhynaasiivishaalkm(taa)| vanimAgekamArga tu pacabhAgadvibhAgikam / / 273 // caturbhAgadvibhArga vA kSudranAsIvizAlakam / pAdAdhika(ka) samaM vApi pAdahInaM tathocchrayam // 274 // . 548 mahAnAsimaulitujhaM stUpikApAvasAnakam / madhyanAsi tathAmAsiM cArma tat (ka)li(la)kAntakam // 275 // yuktyA vattudranAsInAM kArayecchilpi(lpa)vittamaH / zAlAkAra zikhAkAra sthU(stU )pikAnAvRtaM tathA (nAM suvRttakam) // 276 // 652 gakhakUTopasaMyuktaM judranAsicatuSTayam / promogAsyamidaM proktamaTanAsI jayAnta(khya)kam // 277 //
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33] gopura vidhAnam kSudranAsyarkasaMyukta zrIvizAlaM tathaiva ca / SoDazadranAsya viSNukAntamihocyate // 278 // kSudranAsyA tathA viMzat i (di) ndrakAntaM prakathyate / kSudranAsI (sI) vinA kuryAd brahmakAntamiti smRtam // 276 // galakUTaM vinAkuryAt skandakAntaM viziSyate / madhyanAsyunnataM tatra nAsikA paJjarAnvitam // 280 // evaM tu zikharaM (zrIkara) proktaM karkarInAsikAkRtam / zAlAkoSTha (cha) vizeSeNa stUpikAntaM prakalpayet // 281 // bhadrazAlAM tu tatkuryAtsaumyakAntamudIritam / etAni daza (nava) bhedaH syAcchiro (raH) sarveSu yojayet // 282 // gopurAvanasarveSu yattalAdyairvizeSataH / sarvAvi (rvasyendrasya bAhye tatpAdaM tyaktA prakalpayet // 283 // anuktamanyatA grAhyamagrAhyamavasIdati / (vAtAyanalacaNam) vakSye vAtAyanAnAM ca lakSaNaM vidhinAdhunA // 284 // sarveSAmapi harmyANAM maNDapAdIni vastu ( vAstU) ni / tathA vAtAyanasthAnaM tathA vai cAtavarga (na) yet // 285 // taita (ti)lAnAM tu taM taM tu narANAM he (hI) Syate budhaiH / narANAM jAlakaM sarva devAnAmapi yogyakam // 286 // tadvistArAdayaM sarva prAcIneAktaM vicArayet (tvadAcaret) / pAdapAlikayA yuktaM patrapuSpairalaGkRtam // 287 // devAnAM jAlakAnAM ca madhyarandhasamanvitam / dvijAnAM bhUpatInAM ca madhyastambhaM visarjayet // 288 // madhyamaM paTTikAyuktaM kuryAcchilpavicakSaNaH / vaizyAnAM zUdrajAtInAM madhye stambhaM prayojayet // 286 // na kuryAt paTTikamadhye caikaM madhvaM zubhAvaham / lInaM tu nahi kuyoMdyathecchayA / / 260 // 216 556 560 564 568 572 576 580
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 mAnasAre arthanAzaM zravAhInaM bhaviSyati na saMzayaH / nAgabandhaM tathA valI gavAkSaM kuJjarAkSakam || 261 // svastikaM sarvatobhadraM nandyAvartAkRtistathA / puSpabandhaM sacitrAGgaM ratnasaGghairalaGkRtam // 262 // eSAM (vaM) vAtAyanarUpaM nAgavalyAdi daivatam / ukta dvistRtAyAme nandanandapadaM bhavet // 263 // bhujaGgadvayamekaM syAdekAdazapade tridhA / nAga (caturvedASTabhAgaM vA kuryAd vAtAyanaM budhaH // 264 // saptasaptapadaM kRtvA patravalyAdimaNDitam / yugmAyugmapadairvAthA (tha) cAnya[d] vAtAyanepi ca / / 265 // ekadvitricatuH(tuS) paJcamAtrairaGghrikapaTTikA / dvistAraghanaM sarva kuryAd vai zilpi ( pa ) vittamaH || 236 // gopure kUTakaSTAdiprIve pAdAntare tathA / ghane vApyadhane vApi yathA vAtAyanairyutam // 267 // pranyaistu (nyeSAM) vAstu sarveSAM yathAceoktava de (dde) zake / kuryAd vAtAyanaM sarva zrIsaMpatpradAyikam // 268 // prathamAttu sArdhakara (raM) SaTSaD (e) mAtravRddhayA / tatpazvabAhumavadhi trivizAlame ke ( miti bhavet ) // 266 // zobhAdipazcadaza [ca] paJcavidhapramANam [syAt ] / dvAreSu caiva viditaM dviguNeodayaM syAt (kathyate ) / / 300 // iti mAnasAre vAstuzAstre gopura vidhAnaM nAma trayastriMzeA'dhyAyaH // [cadhyAyaH 33 ] 584 588 592 596 600
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNDapavidhAnas sarveSAM maNDapAnAM tu lakSaNaM vkssyte'dhunaa| taita(ti)lAnAM dvijAtInAM varNAnAM vAsayogyakam // 1 // bhaktimAna tathA bhittivistAraM cApyalindra(nda)kam / prapAGga maNDapAkAraM paJcabhedaM (daH) kramo(meyo)cyate // 2 // pratyardhahastamArabhya SaTpabalavardhanAt / paJcahastAntakaM bhittipaJcA(ca)dazavizAlakam // 3 // vistArasya samaM dIrgha(daiya)madhikaM caikameva vaa| vistAradviguNAntaM ca pa(tu ce)kaikAGgalavardhanAt // 4 // vistArASTAMzakAMzena vardhanAd dviguNAntakam / evaM bhaktyAyataM proktaM bhaktitAramihocyate // 5 // eka hastaM samArabhya SaTpaDaGgulavardhanAt / bhaktitAraM dvihastAntaM paJcadhA parikIrtitam // 6 // ekabhakti(bhitti) dvibhakti(bhitti) vAlindra(nda)vistArameva ca / adhiSThAna vinA kuryAjanmAdiprastarAntakam // 7 // athavA pAdazaM ca saMyuktaM tatprapAkam / khadiraM khAdiraM caiva ghAta(pUti)pAdasya(pa) dArubhiH // 8 // anyaiH sAradrumaiH prokta homAntaM(hema)pAda[4] dAru c| madhukaM coriNI sAla(laM) nyai:(nyat) zreSThadrumottamam // 6 // athavA zilAsaMyuktaM prapAsarvAGgameva ca / zuddha() mizra ca saMkIrya yathAzobhaM balaM tu yat // 10 // yathAlAbhaM drumaiH stambhaiH vaMze tvavasAravRkSakam / kamukaM stambhayuktaM vA ghAtayetthApayetsudhIH // 11 //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 mAnasAre kramukezayuktaM vA veNubhizcordhvavaMzakam / dIrgha tiryagvaMzaM cordhve tad dIrghavaMzakam // 12 // nAlikeralAbhi (laizca badhvA tvAcchAdanaM bhavet / anyairapi dalAs(laiH) sarve ya(varya ) thAlAbhaM vivAnayet // 13 // vAtena tvacalaM tatra kuryAddaciNikA prapA / prapA ca prapAcaitatkuryAttattadvicatayaH // 14 // devAlaye gRhe vApi maNDape pRthagevayA / antarvApi bahirvApi paritastu yathA prapA / / 15 / / yatra deze prapAM kuryAttatra doSo na vidyate / iti prapAnamuktaM taM (tu) maNDapaM vacyate'dhunA // 16 // devAlayeSu sarveSu saMmukhe bahumaNDapam / puNyakSetre tathArAme grAmAdau vAstumadhyame // 17 // caturdikSu vidi vApi bAhyAbhyantarato'thavA / narAyAM gRhamadhye ca saMmukhe maNDapaM tu vA // 18 // sarveSAM vAsayogyArtha (gyaM ca) maNDapaM yAgamaNDapam nRpANAmabhiSekArtha maNDapaM nRttamaNDapam // 16 // pANipIDanasiddhArthaM tathA maitraM ca maNDapam / upanayanamaNDapaM caiva tathA ca khAnamaNDapam // 20 // arbhakAnAM mukhAlokaM (ka)maNDapaM satImaNDapam / caurArtha maNDapaM caiva cAgnikAryArthamaNDapam // 21 // sukhAnvitArtha kalpeta maNDapaM vidhivatkramAt / maNDapAnAM ca sarveSAM sthAnamuktaM purAtanaiH // 22 // prAsAdAbhimukhe saptamaNDapaM kalpayetkramAt / prAdau [ca] napanArtha ca dvitIyA (yama) dhyayanamaNDapam // 23 // 1 vizeSaM rUpanArtha maNDapaM ca tRtIyakam / caturtha pratimAgAraM pazvamaM sthApanamaNDapam // 24 // SaSnaM cApi tataH kuryAttattattIrthamaNDapam / saptamaM nRttagItArthamAgAra tatsAdhakArthakam // 25 // [cadhyAyaH 24 28 32 36 40 44 48
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34] maNDapavidhAnam athavA tanmukhe kuryAdekadvitri ca maNDapam / snapanaM pratimAGgAnAM gItanRttArthamaNDapam // 26 // maNDapaM dvitIyaM caitat pa(da)pramaNDapa(paM) tanmukhe [ca] / mAdI cAdhyayanArtha syAtpratimAmaNDapaM tathA // 27 // tatraiva maNDapaM kuryAtpratimAmaNDapaM budhaH / tricatuH(tuSa)paJcaSaTsaptacASTarandhra vi(dvi)bhittikam // 28 // prathamAtsaptamAntaM ca bhittire(me)ka(kA) prakalpayet / tasmAttathaikapaGktyantamekabhAgairvivardhanAt // 26 // maNDapAnAM ca saptAnAM pratyekaM paJcadhA bhavet / evaM tu caturaaM syAttasmAdekena vardhanAt // 30 // tatsamAdhikAyAma samaM vA cAyataM tu vaa| yugmabhittiza(m) ca yaH(yAM) kuryAnmadhyastambhAnparityajet // 31 // tasvadhiSThAna(na) pAdaM ca prastaraM ca trivargakam / tadUce maNDapAnA(nta) ca cUlikAkarSaharmyakam // 32 // antara(raM) prastaropetaM kuryAttu samalaGkatam / sopapIThamadhiSThAnaM kevalaM vA masUrakam // 33 // hopapIThayuktaM cetsopapIThAdimaNDapam / pInopapIThaharmya cenmaNDapaM ca trivargakam // 34 // hayaM ca (ya'sya) viparIta cetsvAmino maraNaM dhruvam / prastaraM tatra yattatra prAsAdavadalaGkatam // 35 // prAsAdavadalaGkRtya cAdhikAlaGkataM tu vaa| bAmaM cAlayavad bhUSya maNDapAntamitISyate // 36 // teSAM krameNa vinyAsaM(sa)lakSaNaM vkssyte'dhunaa| caturaprasamAkAra samamAnaM tribhitti(bhakti)kam // 37 // SoDazastambhasaMyuktaM caturisamanvitam / caturdika(ga) bhadravistAramekabhAgena nirgamam // 38 // catura caturbhaktiH SoDazastambhasaMyutam / caturditu caturimekabhAgena bhadrakam // 36 //
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 mAnasAre dvAtriMzatchudranAspaGga zeSaM prAgutavamayet / SaDbhAgaM catura syAt SaTtriMzatpAdasaMyutam // 40 // caturditu catura madhyapAdAnparityajet / dvibhaktyai(ktayA) bhakta(bhitti)vistAramekabhAgena nirgamama // 41 // dvAtriMzatkSudranAsyaGgaM sarvAlaGkArasaMyutam / catuHSaSTyadhisaMyuktaM saptasaptadvi(vi)bhAgikam // 42 // catuSpAdaM tyajenmadhye caturaM caturdizi / tribhaktivistRtaM bhadramekamAgena nirgamam // 43 // SaSThayadhikayuktaM vApi tanmadhye cordhvakUTakama / catvAriMzattu nAsyaGga zeSaM pUrvavadAcareta // 44 // caturaSTASTabhitti(bhakti)zva catuHSaSTyadhisaMyutam / caturditu catura madhyapAdAnparityajet // 45 // caturbhAgena bhadraM syAdekamAgena nirgamam / pUrvavattudranAsyaGgaM yuktyA tatraiva yojayet // 46 // nandanandavibhAgena vistArAyAmata(masta)tsamam / . kalpayannavaraGgaM syAtvaSaTpAdAnparityajet // 17 // nandASTabhAgasaMyuktaM tribhAgaikena bhadrakam / caturdikSu caturaM tattadane sabhadrakam // 48 / sarvAlaGkArasaMyuktaM SaDaSTe vaalpnaasikaa| tanmadhye cordhvatuGga(kUTa) syAzcatvAriMzASTanAsikam // 4 // tadevaSoDazastambhaM tyajetkarNacatuSTaye / caturditu caturbhAga(ra) vedamAgaikabhadrakam // 50 / / sarvAlaGkArasaMyuktaM zeSaM yuktyA prayojayet / ekAdazabhAgena [ca] maNDapaM caturazrakam // 51 // sAlindraM (ndaM) navaraGgaM syAdaSTottarazatAghrikam / tadvahiHparitolindra(nda)mekabhAgena kArayet // 52 // caturdika paJcabhAgena bhadraM cAMzena nirgamam / caturditu catura catuHSaSyalpanAsikam // 53 //
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 108 112 116 maNDapavidhAnam nabho(vo)ce kUTasaMyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / evaM tu caturanaM syAttadAyAmamihocyate // 54 // tribhakti vistRtaM caiva SaDbhaktyAyAma(ma) kalpayet / mUlApre dvArasaMyuktaM pArzve dvAraM na yojayet // 55 // athavA hInAdhikAMzena dIrgha (dairghya)madhye pravezanam / aMzenAvRtAlindaM syAt ze(cche)Sa prAguktavanayet // 56 // caturbhAga(ga) vizAle tu cASTabhAgA(gamA)yate tthaa| maMzaSaDbhAga(ga) vistAraM dIrgha(daiya) madhye ca maNDapam // 57 // paritastasya bAhye tu bhAgenAlindra(nda)miSyate / yatheSTadvArasaMyuktaM zeSaM prAguktavanayet / / 58 // bhUtabhAgena vistAraM dazabhAgaM tathAyatam / tanmadhye tryaMzavistAraM cASTAMzAyAmamaNDapam // 5 // sadahiH parito vA(dvA)ramekabhAgena kArayet / zeSa prAguktavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam // 60 // SaDbhAgena vizAla syAttatsamenAdhikAyatam / dvibhArga madhyaraGgaM syAtparito gaMzena maNDapam // 61 // zeSa prAguktavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / vistAraM cASTabhAgaM syAdAyAma SoDazAMzakam // 62 // tanmadhye vedabhAgena dvAdazAMzena maNDapam / paritaH graMzenAlindra(ndaM) syAccheSaM pUrvavadAcaret // 13 // navabhAgena vistAraM cASTadazAMzamAyatam / tribhAge dvAdazAMzena madhyaraGga prakalpayet // 4 // tadvAye'lindra(nda)maMzena parito dvi(naM)zena maNDapam / athavA caikabhAge tu cAntarbAhyetvalindra(nda)kam // 65 // catuSkaNe caturmA(vA)saM ceSTadiggavabhittikam / uktavad dvArasaMyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam // 66 // vizAle dazabhAge tu viMzatyaMzaM tathAyatam / parito'lindra(nda) bhAgaM syAdvistAraM dviguNAyatam // 6 // 120 124 128 182 28
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 mAnasAre [padhyAyaH 136 140 144 148 madhyatribhAgavistAraM tasyAnta(nto) dvi()zamaNDapam / tasyAntazkamAgena cAvRtAlindra(nda)miSyate // 68 // madhye ca di(Ja)zavistAraM dvAdazAyatanaM tathA / evaM tu maNDapAkAraM zeSaM prAguktavanayet / 66 / / vistAre(ra) rudrabhAgaM syAdvistAraM dvi(rAdAva)guNAyatam / madhye tribhAgavistAraM manubhAgAyataM tathA // 70 / / puryAnmaNDapa(paM) bAhye tu sarva prAguktavannayet / vistAraM rudrabhAgaM syAdvistArAd dviguNAyatam / / 71 // yathAmadhye'(Gga)NaM kuryAtpaJcabhAgena vistRtam / parito'zenaliGga(maNDapaM) syAd maMzenAvRtAliGga(nda)kam // 72 // athavA saptAGgavistAraM dvirnavAMzaM karNAyatam / sadAjhe tu dvibhAgena maNDapaM paritastathA // 73 // tadevAMzAdhikaM syAd dIrgha(daidhye) dvitrimaNDapam / pratyekaM paJcabhAgena sabhA kUTaM ca maNDapam / / 74 // athavA maNDapAkAraM yuktyA tatraiva yojayet / caturditu catura kuryAd bhadrairalaGkasam // 75 / / evaM tu maNDapaM proktaM tannAmami(ma i)hocyate / prathamaM himaja caiva tato niSadarja bhavet // 76 // tRtIyaM vijaya(ndhyaja) caiva caturtha mAlyajaM tathA / paJcamaM pAriyAtraM ca SaSThaM syAd gandhamAdanam // 77 // saptamaM hemakUTaM syAnmaNDapAkhyAni saptakam / evaM harmyamukhe kuryAdanyatsarvamihocyate // 8 // ekAdaza caturaMzaM syAt prA(dA)yatAzrakameva ca / aMzenAvRtavA(dvA)raM syAzcaturaM caturdizi // 7 // ekabhAgena bhadraM syAtsarvAlaGkArasaMyutam / evaM tu meruja proktaM pustakArjanayogyakam / / 80 // dvibhakticaturaMzena bhadrasyAvRtalindra(tAlinda)kam / evaM tu vijayaM proktaM vivAhArtha hi maNDapam / / 81 // 152 166 160
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 168 172 maNDapavidhAnam devatArtha samuddizya pAnIyAya maNDapam / pUrvoktavijayaM nAma maNDapaM tatra kArayet // 2 // tribhAgaM caturanaM syAJcaturasamanvitam / dviraSTaravipAdaM syAt siddhayAgAdi sarvazaH (yogAkhyamucyate) // 3 // caturanaM caturbhAga madhyastambhAnparityajet / madhye tu cAGgaNaM kuryAt aM(da)zenAvRtamaNDapam // 4 // ekadvitricaturdA kalpayettu yatheSTakam / ekAMzamAvRtadvAre pAveM vAraM prakalpayet // 85 // ekadvibhAgavistAraM nirgamaM bhadrasaMyutam / satpAveM ca mukhe vApi sopAnaM tatprakalpayet // 86 // eva tu padmaka proktaM devAnAM pacanAlayam / sicAkhyamaNDapaM cApi pacanAlayameva ca // 7 // vistAre() vedabhAgena paJcabhAgaM tadAyatam / dvitribhAgAGka(ga)NaM madhye cAMzenAvRtamaNDapam // 8 // tadahiH parito deze cAMzenAlindra(nda)miSyate / tryaMzaM tadbhadravistAraM nirgamAMzena yojayet // 86 // vAtAyanasamAyuktamekadvAra prakalpayet / aGgaNe ca prapAyuktaM padmA(puSpAkhyaM puSpamaNDapam // 10 // paJcAzaM caturaaM syAttatribhAgAGgaNaM bhavet / tadvahiH parito'zena maNDapaM parikalpayet // 1 // vAtAyanasamAyuktaM bhadra(da) zeSaM tu pUrvavat / jalasaMpUritArthAya(rtha ca) bhadramaNDapamIritam // 12 // tadekabhAgAdhikaM vApi dvibhAgAdhikamAyatam / taddhi dvitribhAgaM vA (vis)tAraM paJcAzamAyatam // 63 // vistAre maNDapaM kuryAt i(di)STadiggatabhittikam / prame ca dvAramekaM syAdyutabA cAGgaNasaMyutam // 64 // tadvahiH parito'zena dvAraM kuryAdvicakSaNaH / maNDapaM bhadrasaMyuktaM dhAnyanikSepayogyakam // 15 // 176 180 184 188
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 mAnasAre mAgena vizAle tu cAyAmaM cASTabhAgikam / vedabhAgena vistAraM SaDbhAgAyAmato'Ggayam // 66 // tattadvAhmAvRtAMzena vasarpa (maNDapaM ) parikalpayet / yA madhyasUtrAttu vAme dvAraM tu yojayet // 67 // kUTAGgaM maNDapaM kuryAtpracchAdanamathApi vA / zivAkhyamaNDapaM proktaM dhAnyakaryana (rSaNa) yogyakam // 68 // paJcasaptAMzavistAraM tasyAd dvi ( )zAdhikAyatam / maNDapaM tattadaMzena samAzraM vAyataM tu vA // 66 // satribhAgAGgayaM madhye caikAMzena maNDapam / vAtAyanasamAyuktaM i(ce)STa digvA ( gdvA) rasaMyutam || 100 // madhye pracchAdanaM kuryAtprapAGgavAdhikalpayet / ekabhAgena vAhye tu paritA bhUpa ( bhramA) lindakam // 101 // tattadbhAgena saMyuktaM me (mA)naM prAguktavannayet / evaM tu (nRttAkhya) maNDapaM proktaM nRttazravaNayogyakam // 102 // tadeva ceSTadigvAsaM kuryAdevaM tu jAlakam / vastrAbharaNazAstrAdIna (di) ratnakozAdiyogyakam // 103 // vistAraM saptabhAgaM syAdyatheSTAMzaM tathAyatam / samAnaM vAtha vedAnaM kuryAdAsthAnamaNDapam // 104 // vistAraM (ra) dviguNaM vApi triguNaM vA tadAyatam / samAzraM saptasaptAMze tritrimadhyamaraGgakam // 105 // paritA (tazcai) kaikabhAgaM dvAMzaikaM maNDapaM tu vA / pRSThe tatpArzvayeormadhye mukhe pAdasamanvitam // 106 // pArzvayoH pRSThataH dvAraM (tastu vA ) dvAraM tu prastaraM tu vA / pAzrvaikadvArasaMyuktaM yuktyA sopAnasaMyutam // 107 // caturdikSu dvibhAgaikaM vistAraM bhadranirgamam / athavA mukhabhadre tu nirgamaM tadvibhAgikam // 108 // sada bAtha pArzve ca kuryAtseopAnabhUSaNam / tasya madhyecaraGge tu mauktikena prapAnvitam // 106 // [cadhyAyaH 192 196 200 204 208 212 216
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 2.20 224 228 maNDapavidhAnam tanmadhya(dhyAM)zAsanAdInAM toraNaM kalpavRkSakam / sanmAnaM coktavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam // 110 // maNDape dve(dvi)vimAnaM syAdekaM vA dvitalaM tu vaa.| maNDapAne prapAGga syAdyatheSTAyAma kalpayet // 111 // tasya madhye tribhAgena vistAramAyAma cauktavad bhavet / nATakAdi pracchAdanaM zeSabhAgAvRtaM prapA // 112 // pApraikadvibhArga vA karNe lAGgalabhittikam / tanmukhe yaza(zaM) vistAraM bhadramaMzena nirgamam // 113 // vistArasamabhadraM vA sopAnaM mukhabhadra(pArzva)yoH / zeSa prAguktavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam // 114 / prathavA maNDapadevAkhye dvitribhAgena pUrvavat / prathavA maNDapAkhye(ye) tatprapAsaMyuktaM bAhyake // 115 // ekabhAga(ga) dvibhAga vA parito'lindra(nda)miSyate / zeSaM prAguktavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam // 116 // athavA maNDapo[pa]deze saptasaptAMza(zaM) hastikam / tripaJcAMzena vistAramAyAma madhyaraGgakam // 217 // sadbAhye caikabhAgena maNDapaM pritstthaa| tanmukhe ca (dvi)tribhAgena bhadraM zeSaM tu pUrvavat // 118 // athavA maNDapAye tatprapAsaMyuktaM bAhyake / ekabhAga(ga) dvibhAgaM vA parito'lindra(nda)miSyate // 11 // zeSa prAguktavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / zatapAdayutaM vAtha sahasrAdhika(ka) maNDapam // 120 // yuktyA tadbhaktimadhyena yatheSTAyatavistRtam / devAnAM bhUpatInAM ca kuryAdAsthAnamaNDapam // 121 // aSTAMzaM catura vA navAMzaM caturazrakam / tattadAyAmamevaM ca bhUpatInAM ca yogyakam // 122 // maNDapaM pUrvavatkuryAddevatA(vasyaH) cotsavArthakam / sAlAkhyA va kRtAkhyA syAtkuTyAge raGgake sudhIH // 123 / / 232 236 240 244
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ aidhyAyaH 248 252 266 mAnasAre dazAMzaM catura syAtSaTpaDazaM tu madhyame / UrdhvakUTasamAyukta parito graMzena maNDapam // 124 // madhye dvAraM dvibhAgaM syAd dviSaDbhAgena cAgrataH / tadbhAgena dvibhAgena dvAre(ra)pArzve tu vadikam // 125 // paritA'lindra(nda)bhAgena vAraNa mukhabhadrakam / prathavA netrabhadraM syAt ze(cche)SaM yuktyA prayojayet // 126 // darbhAkhyaM maNDapaM proktaM kukharasyAlayaM tathA / ekAdazAMzavistAramAya viMzadaMzakam / / 127 // ekabhAga(ga) dvibhAga vA maNDapaM paritastathA / zeSaM tu cAGgaNaM madhye ceSTadigdvArasaMyutam // 128 // maSTamekaikapatiH syAdazvAnAM nilayAnvitam / kauzikaM maNDapaM proktaM zeSa yuktyA prayojayet // 126 // dvAdazAMzaM tu vistAramAyAmaM tavayaM bhavet / aSTAMza cAGgaNaM madhye paritaH graMzena maNDapam // 130 // iSTadigavA(gdvA)rasaMyuktamiSTadiggatabhittikam / kUladhAraNamityuktaM gosa.(vA)sayogyakam // 131 // prayodazAMzavistAraM samAnaM vAyatAzrakam / vistAraM ca yadAyAma yuktvA tatraiva yojayet // 132 // saptAMzaM vistRta madhye kalpayedaGgaNaM bhavet / / tasya bAhyAvRtAMzena kArayettanmasUrakam / / 133 // vistAradvayamAyAmazeSaM yuktyA prayojayet / sadA maNDapaM kuryAd dvi(ya)zenAvRtameva ca // 134 // caturdeizu caturimiSTadiggatabhittikam / vattadvApAvRtAMzena kuryAttatsamalindra(mAlinda)kam // 135 // paJcAzaM candra(yaza) vistAraM nirgamaM bhadrasaMyum / mukhAGgAkhyamiti proktaM satrayogyaM tu maNDapam // 136 // manvaMzasamavistArama(raM tatsamA)dhikA(kamA)yatam / dakSiNa pazcime vApi caturdazAMzamAyatam / / 137 / / 260 264 268 272
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34] maNDapa vidhAnam tadaMzenAvRtA lindaM tryaMza (zaM) madhye tu maNDapam / madhyastambhaM tu sarveSAM yuktyA dvAraM prayojayet // 138 // tanmukhe dvaMzamAvRtya (taM) dvA zeSaM tathAGgaNam / paritazcaikabhAgena tadvAhye bhrama (mA) lindra (nda ) kam // 136 // evaM tu saukhyakaM proktaM ze prAguktavannayet / nadItIre taTAke vA sindhutIre prakalpayet // 140 // sarveSAM (rvAsAM devatAnAM ca tIrthayogyaM prakIrtitam / pazcadazAMzavistArameka triMzAyataM tathA // 141 // athavA caturazraM syAccaturdvArasamanvitam / tanmadhye paJcabhAgena saptabhAgAGgayaM tathA // 142 // tadbAhye paritAM'zena kuryAdantara ( rA ) lindakam / khalUrikApi tadbAhye tritribhAgena maNDapam // 143 // tadbAhyAvRtAlindamekabhAgena kArayet / tadbahizcAvRtAMzena kArayed bhramAlindakam // 144 // paJcAzaM dvi(maM)zavistAraM nirgamaM bhadrasaMyutam / maNDapasya bahirdeze prapAM paritastu kArayet // 145 // maNDape cordhvakUTaM syAnmA likA kRti (tiM) vinyaset / athavA rudra (tattadvAraNa) saMyuktaM vAtAyanasamanvitam // 146 // karNe (rNe)kakara (karkarI)bhadraM syAdyuktyA tatraiva yojayet / sarvAlaGkArasaMyuktaM mAlikAkhyaM tu maNDapam // 147 // madhyaM (dhya)karNe jalaM pUrya (rNa) jalaM puSpairalaGkRtam / evaM vasantayogyaM syAd devAnAM catriyAdi ( dI ) nAm // 148 // poDazAMzena vistAraM dvAtriMzAyAmakaM tathA / pUrvavaccaturazraM syAnmadhyastambhAnparityajet // 146 // madhyAGgaNaM tu SaDbhAgaM zeSaM prAguktavannayet / tadeva SoDazAMze tu madhyaraGkAt (Gga) SaDaMzakam // 150 // tadbaHhyAvRtAMzena cAntara( rA ) linda miSyate / tadbahizca triyaM (trya) zena maNDapaM paritastathA // 151 // 231 276 280 284 288 292 296 300
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 mAnasAre tadbAjhAvRtAMzena (nA) lindraM (ndaM) kuryAd vicakSaNaH / tatpure pRSThapArzve tu bhrama (mA) lindra (ndame ) kabhAgataH / / 152 // tacatuSkarNadeze tu karkarI (rIM) cASTabhadraka (kA) m / UrdhvakUTasamAyuktaM dvArabhadraistu saMyutam // 153 // tanmukhe purataH pArzve dvArasaMyuktabhadrakam / tatkarNa ca dvayorbhadraM caturtha karkarIkRtam // 154 // karkarIbhadrasaMyuktaM maNDapasya vizAlakam / ekadvibhyai(jye)kabhAgaM syAtkarkarI bhadranirgamam // 155 // madhye bhadre tu vistAraM paJcaSaDbhAgameva vA / tatsamaM nirgamaM vApi dvitrivedAzameva vA // 156 // bhadvaista (draM tatpurapArzve tu kuryAd dvAraM tadaMzaka (dAyata ) m / ekadvitritalaM madhye maNDape cordhvakUTakam // 157 // evaM tu mAlikAkAraM zeSaM prAguktavannayet / sarvAlaGkArasaMyuktaM mAlyAkRta(lAkRti) mitIritam // 158 // devatAlAkanayogyaM devadevasya maNDapam / evaM tu maNDapaM proktaM devabhUsurabhUpateH // 156 // vistAre caikabhaktye (ktyA) vA yatheSTAyAmavardhanAt / sarveSAM maNDapAnAM tu pUrvoktAnAM tadAyatam // 160 // dvibhaktivistRtaM tasmAt e (de) kabhAgAdhikAyatam / madhyekabhaktivAsaM syAtpura(ra:) pArzve ca maNDapam // 161 // AtmArtha viprasadme tu yajanArtha mudIritam / tadeva dviguNAyAmaM madhyaraGga (Gga) dvibhAgataH / / 162 // tatpArzve caikabhAgena vAsaM kuryAd vicakSaNaH / tatpure'lindamekAMza mathavA nirvAsamaNDapam // 163 // athavA vaMzamUle tu caikadviM (i) zena vAsakam / evaM tu viprayogyaM syAddhanadAkhyaM tu maNDapam // 164 // tribhakti vistRtaM tasmAt e (de) kabhAgAdhikAyatam / tadarthena dvibhAgena maNDapaM cAnnatAsanam / / 165 / / [ cadhyAyaH 304 308 312 316 320 324 328
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34] maNDapa vidhAnam pRSThe ca pArzvayeAH kuDyaM puratA pAdasaMmi (yu) tam / tanmukhe dvitribhAgena nirgamaM cAsanasaMyutam // 166 // karNe lAGgalabhittiH syAd bhramarAvRtabAhyake / ekAMzenAGghrisaMyuktaM pura (ra) pArzve tu (ca) bhadrakam / / 167 / / dhanAdhipamaNDapaM syAd devabhUsurayogyakam / tadeva madhyAGgayasaMyuktaM caurArtha dvijabhUpateH // 168 // tadeva bhAgAdhikAyAmamiSTadiggatabhittikam / bhUpatInAM ca vaizyAnAM kozaratnAdiyogyakam / / 166 // tadevAdhika mAyAmaM madhyabhAgAGgaNaM bhavet / ekabhAgAvRtAvAsamiSTadiggatabhittikam / / 170 / / AyAmamadhyasUtraM tu (trasya) vAme dvAraM prakalpayet / (e) kakarkarI bhadraM syAd bhramarAMzena pUrvavat / / 171 // zUdrANAM ca i ( ce ) ti proktaM dhAnyAgAramatha nAmakam / caturaMzaM vistAraM syAt e (de ) kabhAgAdhikAyatam / / 172 / / pazcAMza aMzakenaiva maNDapaM parikalpayet / tanmukheva (khaika) tribhAgana nirgamaM bhadravistRtam // 173 // tatpure tu dvipArzve vA prapAM caikena kArayet / bhadrAntaM kuDyasaMyukta maNDapaM pRSThapArzvayoH / / 174 / / devatAnAM ca mAnArtha bhUSaNAkhyaM tu maNDapam / tadekabhAgAdhikAyAmaM vistAraM pUrvavad bhavat / / 175 / / dbhAdvibhAgena vistAraM bhaNDapaM bhavet / dvitribhAgAGga pUrve e ( cai) kabhAgaM khalUrakam / / 176 // maNDapaM tu (pasya) vinA dIrghe (deyeM) dvAraM kuryAd vicatayaH / bhUSaNAkhyaM ca viprANAM yogyaM puMsavanArthakam / / 177 / / tadeva bhAgAdhikAyAmaM vistAraM pUrvavad bhavet / tricaturbhAgamAyAmaM maNDapaM pariteo bhavet / / 178 // evaM subhUSaNAkhyaMsyAccheSaM pUrvoktavannayaMt / bhUsurAditrayAnA copanayanAdiyogyakam / / 176 // 29 233 332 336 340 344 348 352 356
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 mAnasAre pidhyAyaH 360 364 368 372 vedASTAMzavistAramAyAma [ca] maNDapaM bhavet / vaMze mUlAgyoH sandhirdvi (ndhiM dvi)caturbhAgena kArayet // 180 // ekadvivAsayormadhye dvicaturbhAgAGgaNaM bhavet / etatpArzve dvayozcai(yaM cai)kaM cA(ca)turbhAgena dvArakam // 181 // dIrgha (daiye) ca madhya sUtraM tu(trasya) vAme dvAraM prakalpayaMt / athavA tasya madhye tu kuDyavA(vyA)saM vibhAjite // 182 / / kukhAbha(ha)dvArasaMyuktaM zeSaM yuktyA prayojayet / evaM tu bhUSanAkhyaM syAt zU(cchu )drANAM pacanAlayam / / 183 // tad dvibhAgena vistAre tasmAd dvi(Ja)zAdhikAyatam / paJcAMzena dvibhAgena pUrvavad dvArasaMyutam // 184 // vAsametad(ka)dvayormadhye tritribhAgAGgaNaM bhavet / ekAMzena tribhAgena pArzve dvAraM prayojayat / / 185 // tadbA parito'lindamekabhAgena kArayet / dIrgha(daidhye) madhyamabhAge tu dvAraM saMkalpayaMtsudhIH // 186 // ekadvitribhAgena nirgamaM bhadravistRtam / evaM tu maNDapaM harmya devabhUsurabhUpateH // 187 // pacanArthamiti proktaM nAnAtaladvArairapi / tasmAd dadhikAyAma vistAra pUrvavad bhavet // 188 // tanmadhye cAGgaNA(gama)zena parito dvi(ya)zena maNDapam / tasyAntaM caikabhAgena paritastu khalUrikA // 186 / / saddIrgha(daiye) madhyasUtrAttu(trasya) vAme dvAra prakalpayaMt / zeSaM tu pUrvavatkuryAnmaNDapaM harmyamIritam // 160 / / sarveSAmapi varNAnAM bAlAlokanayogyakam / SaDbhAgavistRta caiva saptabhAgAyataM tathA / / 161 / / tadbhAgena dvitribhAgena madhyaraGgaM prakalpayet / madhyastambhAnparityajya paritaH graMzena maNDapam / / 162 // tabAjhe cAvRtAMzena bhUvRtAlindasaMyutam / caturdizu caturaM karNe lAGgalabhittikam // 13 // 376 380 384
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNDapavidhAnam 235 388 392 396 400 caturdigbhadrasaMyuktamekadvitrikabhAgikam / devAnAM ca vilAsArtha zRGgArAkhyaM tu maNDapam // 14 // pAyAmaM cASTabhAgena vistAra pUrvavad bhavet / tabhAge dvicaturbhAgaM tanmadhye cAGgaNaM bhavet // 15 // tabahizvAvRtAMzena kuryAttattadalindra(nda)kam / tabahizyAvRtAMzena maNDapaM dvi()zameva vA // 16 // caturvAsaM catuSkarNe dvidvibhAgena yojayet / tabahizcaikabhAgena parito vAramiSyate // 167 // taddIghe(daiye) madhyasUtraM tu(trasya) vAme dvAraM tu pUrvavat / vaMzamUlAprayoH sarve(va) karkarIkRtanetrakam // 168 // dvAMzaikaM tatra vistAraM nirgama bhadrasaMyutam / / sarveSAmapi varNAnAM sU(su)gataM sarvadezikam / / 166 // caturbhAgAdhikAyAma vistAraM pUrvavad bhavet / lalATe gaMzavistAraM rasabhAgaM tadAyatam // 20 // purataH pRSThavApre(bhAge) tu e(cai)kabhAgenalindra(nAlinda)kam / vaMzamUle tu vAsaM syAtkuryAttu dvitribhAgataH // 201 // zeSa prAguktavatsarva yuktyA tatraiva yojayet / tadevAne caturbhAgaM coktavanmaNDapaM tu vA // 202 // kecitSaDaSTabhAgena vistArAyAma(maM) kalpayet / lalATe dvi(ya)zaSaDbhAgaM vistArAyAma(maM) maNDapam // 203 / / ekAMze tatpure'lindra(nda) dvitribhAgAGgaNaM bhavet / tatpure pArzvayoH zeSaM mahAvA(dvA)raM tu kalpayet // 204 // lalATe dviM(Ja)zavistAramA(rA)yAmaM maNDapaM bhavet / evaM tu prAgataM proktaM sarvakarmasukhAvaham // 205 // saptAMzaM tu(krama)vistAraM navabhAgaM tadAyatam / tribhAga(gena) paJcabhAgena cAGgaNaM vistRtAyanam / / 206 // tabahizca dvibhAgena parito maNDapa bhavet / athavA tatribhAgena lalATe maNDapaM bhavet // 207 // 404 408 412
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre adhyAya. 416 420 424 428 tatpure ca dvibhAgena yuktyA madhye tu cAGgaNam / tatpure ca dvipArzve ca e(tu ce)kabhAgenalindra(nAlinda)kam // 208 // tadvaSTizcAvRtAzena maNDapAnAM tu pratva)lindakam / madhye cAdvA)raM tu saMkalpya vistAre cAtha daivatam // 206 // tadvitribhAgena vistAraM nirgamaM bhadrasaMyutam / ekaM vAtha dvayaM vApi dvAraM ca trayameva ca // 210 // tadvahizvAvRtAMzena kuryAdAvRtAlindakam / sarvAlaGkArasaMyuktaM karNahAdimaNDitam / / 211 / / droNAkhyaM maNDapaM proktaM devArAmaM prakalpayet / athavA bhUpatInAM ca prA(tu cA)tmArtha yajanArthakam // 212 // viprANAM zubhakarmArtha sandhyAyogyakamaNDapam / athavA tapasvinInAM ca maThaM vA nATakAhaka(hita)m / / 213 // ekabhAgAdhikAyAmaM vistAra pUrvavatkramAt / SatribhAgAGgaNaM madhye paritadviM(to gaM)zena maNDapam // 214 // lalATe maNDape pUrva caikabhAgenalindra(nAlinda)kam / evaM tu bhUpaharye tu makhayogyaM tu kArayet // 215 // tasmA[d] gaMzAdhikAyAma vistAraM saptabhAgikam / paJcAzaM caikapataMyaza tanmadhye cAGgaNaM bhavet // 216 // tabA paritaH kuryAdekabhAgena vedikAm / etad droNaM ca bhUpAcAmAyudhAbhyAsamaNDapam // 217 // paJcadazAMzakaM dIrgha (dai') netratribhAgamaNDapam / tatpure'lindra(nda)mekAMzaM navAMzena yutAGgaNam // 218 // tatpAve puratazcaiva yugAMzena khalUrikAH / droNAlyamaNDapaM caiva meSayuddhArthayogyakam // 216 // aSTASTAMzavistAramAyAma [ca] tatra kalpayet / tanmadhye dvidvibhAgena kalpayed vivRtAGgaNam // 220 / tabahizvAvRtAMzena kuryAzcaikA sluurikaa| tabahizca dvayAMzena maNDapa paritastathA // 221 // 432 436 440
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34] maNDavidhAnam karNe ca dvidvibhAgena kuryAd vAsaM catuSTayam / tadbahizcAvRtAMzena saMyuktaM bhadrAlindakam // 222 // madhyasUtrAta (trasya) tu vAme tu dvAraM kuryAd vicakSaNaH / tadbahizcAvRtAMzena kuryAcaiva (kaM) khalUrikam // 223 // catuSkarNe'STanetraM syAd bhadrayuk karkarIkRtam / athavA vedabhAgena madhyakoSThaM samAzrakam / / 224 // tadbahizcAvRtAMzena jalapAdaM ca ninnakam / taddbahiH parito bhAge kuryAcaiva (kA) khalUrikA: (kA) / / 225 / / tanmadhye maNDapaM kuryAtkarNe lAGgala bhittikam / madhyastambhaM tyajet za (ccha ) staM dikSu stambhaM tyajettuvA // 226 // UrdhvakUTaM (Ta) samAyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / tadbahiH paritA deze yatheSTAMzaprapAGgakam / / 227 / / nRpANAM bhojanArthaM syAtkharvaTAkhyaM tu maNDapam / tadeva bhAgaikavedAMzaM madhyaraGgaM tamiSyate // 228 // tadbAhyeta[d]dvibhAgena maNDapAvRtamiSyate / tadbahizcAvRtAMzena kuryAttadbhramAlindakam // 226 // tacaturdikSu madhye ca stambhaM sarvopari tyajet / dvibhAga netra vistA nirgamaM bhadrasaMyutam // 230 // madhyabhadraM tu (drasya) vistAraM nirgamaM ca ( masya) dvibhAgikam / caturdikSu caturdvAraM karNe ca karkarIkRtam // 231 // UrdhvakUTaM samAyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / tanmukhe tatsamAMzena vistArAyAmaM kArayet // 232 // catuH SaDbhAgavistArAyAmaM maNDapAGgayam (NaM syAt) / purazca pArzvayozcaiva yaMzena mukhamaNDapam // 233 // dvAraM tanmukhabhadraM syAtkarNeSu karkarIkRtam / maNDape cAGgaNaM jJAtvA vidhAnaM vividhAnanam // 234 // sarvAlaGkArasaMyuktaM trAtAyanasamAyutam / evaM tu kharvaTaM proktamabhiSekArthamaNDapam / / 235 / / 237 444 448 452 456 460 464 468
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 pidhyAyaH 472 476 480 mAnasAre navamAgaM tu vistAraM tatsamAMzamukhAyatam / madhyaraGga tribhAgaM syAdaMzenAvRta(tA)lindra(nda)kam // 236 // tabahizca dvibhAgena maNDapAvRtameva ca / tasmAtribhAgaSaDbhAgaM vistArAyAmaraGgakam // 237 // kuryAttu zilpi(lpa)vidvadbhirmukhamaNDapa(paM) madhyame / vatpure pArzvayozcaiva e(ce)kabhAgena(nA)lindra(nda)kam // 238 // sadahistadvazAtkRryAnmaNDapaM tavayAMzakam / zeSa prAguktavatkRryAt zrI(ccho rUpAkhyaM ca maNDapam // 236 // evaM devAlaye kuryAd bhUpA[bhiSe]kayogyakam / dazabhAgavizAlaM sthAviMzatyaMzaM tadAyatam // 240 // madhyaraGgaM yugAMzaM syAtmadhyastambhAn parityajet / tabadizyAvRtAMzena(nA)lindra(nda) graMzena maNDapam // 241 // pahizyAvRtAMzena corve tu jalasthalam / tasmAttu tanmukhe raGgaM graMzaM SaDbhAgameva ca / / 242 / / tanmukhe pArzvayozcaiva maNDapAkAraM yojayet / . maGgalAkhyamiti proktaM zeSaM tu puratA(ta u)ktavat // 243 / / evaM tu nRpahamya tu tulAbhArArthayogyakam / bhUpAnAM ca yathAsthAna (na)maNDapaM vakSyate kramAn / / 244 // ekAdazavibhAgena mUlavistAradIrgha (dedhya)kam / tatsamAMzena vistAramekadvitrimukhAyatam / / 245 // vistArasamasUtraM syAtkuryAdAsthAnamaNDapam / mUlamaNDapamadhye tu paJcapaJcAzaraGgakam // 246 // sadbATe dvitribhAgena parito maNDapaM bhavet / caturditu caturdAra karNe lAlabhittikam / / 247 // bAjheca dvitribhAgena bhUvRtAlindakam[kaM bhavet / caturditu [dvi]tribhAgena bhadradvAraNasaMyutam // 248 // pAce sopAnasaMyuktaM hastihastavibhUSitam / sopapIThamadhiSThAna stammAdInprastarAnvitam(tAn) // 246 // 484 488 492 496
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 236 500 504 508 maNDapavidhAnam prastarorce vizeSA'sti cUlI(li)hAdimaNDitam / madhyaraGgAlakUTaM syAt 5()kadvitritalaM tu vA / / 250 / / ratnaprAsAdaraGga tu prAguktavadalaGkatam / tanmukhe ca prapA kuryAd yuktyAyAmaM tu kalpayaMt / / 251 / / nATakA(ka)vistaraM paJcapaJcabhAgana yojayet / pArzve caiva tribhAgaMna bahupAdasamanvitam / / 252 / / sopIThAGaghisaMyuktaM prastaraM ca prapAGgakam / pramukhe bhadrasopAnaM karNe lAGgalabhittikam / / 253 / / zile vA dAruje vApi mizradravyeNa kArayet / zeSaM tu devatAsthAnaM maNDapoktavadAcarat // 254 // evamAsthAnayAgyaM syAttatakharAkSarayogyakam / catuHSaDbhAgavistAramA(rA)yAmaM [ca tatprakalpayaMta // 255 / / dvicaturbhAgavistAramA(rA)yAmaM [ca] maNDapaM bhavet / vistArAd dvibhAgena vaMzamUle tu vAsakam / / 256 / / tadane dvitribhAgena kuDyapAdasamanvitam / tadahizcAvRtAMzena vAraM kAntAkhyamaNDapam / / 257 // evaM tu yuvarAjasya lIlAlokanamaNDapam / sarvAlaGkArasaMyuktaM cordhvakUTasamanvitam // 258 / / SaDaSTAMzena vistAramA(rA)yAmaM [ca] maNDapaM bhavet / dvitribhAgena vAsaM syAtricaturbhAgamaNDapam // 256 / / vaMzamUlAgyorvAsa tanmadhye maNDapaM bhavet / tatpure'lindra(nda)mekAMzaM ceSTadiggatabhittikam // 260 // mukhe'STAMzamAyAmaM vistAraM mukhavA(dvArakam / dvitribhAgena vAsaM syAt pra(da) mUle niyojayat // 261 // prathavA mUlavAsaizca dvitribhAgena yojayet / dvicaturbhAgavistArAyAma mUlamaNDapam (paM syAt) // 262 // tatpure pRSThadeze tu caikaikAMzenAlindra(nda)kam / paritaH kuDyasaMyuktaM tadvahirvArameva ca // 263 // 512 516 520 524
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 mAnasAre [adhyAyaH 528 532 536 540 khasmAdeva dvimAgena nirgamaM bhadravistRtam / maNyape vaMzamUlAme tribhAgaM bhadravizAlakam // 264 // nirgame ca dvibhAgaM syAd bhadrAvRtavArakam / maNDape cordhvakUTaM syAt zA(cchA)lAkAraM tu yojayet // 265 / / praSTavakrasamAyuktaM karNeSu karkarIkRtam / madhyasUtraM tu(trasya) vAme tu dAraM kuryAd vicakSaNaH / / 266 / / zrIvizAlamiti proktaM mahiNyAvAsamaNDapam / catuHSaDbhAgavistAraM mA(rA)yAma [ca] maNDapaM bhavet // 267 // dvidvimAgena saMyuktaM tanmadhye cAGgaNaM bhavet / dvicaturbhAgavistAraM vAsamAyAmamIritam / / 268 // vatpure pRSThabhAgAta caikagraMzena kArayet / vahirimekena paritaH kUTAkRtistathA // 266 / / vaMzamUlAprayorvAsa [dadvAraM vAsamadhyame / maNDape sUtramadhyaM tu (madhyasUtrasya) vAme dvAraM tathAyate // 270 // evaM somArkanAmasya(syAt) vaizyAnAM ca (brAhmaNAnAM) pacanAlayam / yadeva(taba) vistAradI(daiyegeSu dvidvibhAgena vardhanAt // 271 / / anyat catriyasarveSAM yugabhAgena maNDapam / vistAraM dviguNAntaM syAd dvidimAgena vardhanAt / / 272 / / yabA tadviniyogArtha maNDapaM vaizyazUdrayoH / vattacittavazAtsarvamaSTadigbhAgabhittikam / / 273 // devAnAM bhUsurAkha ca maNDapaM jAtirUpakam / bhUpAnAM maNDape(paM) sarve(4) chandarUpamitIritam / / 274 / / vaizyakAnAM tu sarveSAM vikalpaM ceti kathyate / zUdrANAM maNDapaM sarvamAbhAsamiti kIrtitam / / 275 / / kecid bhadravizeSeNa jAtiruktA puraavnaiH| dvivakraM daNDakaM proktaM trivatraM svastikaM tathA // 276 // trivaH khAGgalAkAraM nanyAvarta caturmukham / SaNmukhaM maulikaM proktaM maNDapa cASTavakrayuk / / 277 // 644 548 552
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34) 564 maNDapavidhAnam 241 evaM tu sarvatobhadraM sarvAlaGkArasaMyutam / vakSyate vidhinA samyak sarvaprAmArthamaNDapam // 278 / / 566 samAnaM vAyatAyAmaM yugmaM vAyugmabhittikam / lupAM vA prastarAGga vA tapla(lpA)cchAdanameva ca / / 276 // lupAyuktaM tu sarvAGgaM sabhA ceti prakIrtitam (taa)| paritaH prastaraM madhye corce kUTaM tu maNDapam / / 280 // 660 prastarAGgaM tu sarvAGgaM maNDapaM ceti kathyate / maNDapaM vA sabhAM vApi prAmayogyaM yathAdizi // 281 / / nagare ca yathAkAraM dviguNAdhyardhakAyatam / pAdUnaM dviguNaM vApi dviguNaM pattane nyaset / / 282 // vistAradviguNAyAmaM zUdrakharbaTayogyakam / adhiSThAnAdhalaGkAraM sarva prAguktavannayet // 283 // yAtrAmArgeSu sarveSAM kArayenmaNDapaM sudhIH / prapAGgaM maNDapaM vApi yathAyuktyA prayojayat / / 284 / / brahmakSatriyavaizyazUdracaturvaNe yaduktaM tu tad devAnAM bhavati tvanantarAntaraM zUvizA(zaiH) kSatriyaiH / tadviprairbhavati tvanantarAntaraM kSatrairvizA(zaiH) zUdrakam(kaiH) rAjAno(jJaH)bhavati tvanantarAntaraM zUTrairvizAM(zA) vazyakaiH(kSatriyaiH) // 28 // 572 zUdrairyuktaM maNDapaM zUdrakANAm pratyeSAM tajAtiyogyaM tu kuryAt / cokta(cetta)dviprajAtyAdi coktam kartA bhartA sarvathA nAzamIyAt / / 286 // 568 576 iti mAnasAre vAstuzAstre maNDapavidhAnaM nAma catustrizodhyAyaH // 30
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlAvidhAnam surANAM bhUsurANA(patInA) ca varNAnAM vAsayogyakam / sarvAsAmapi zAkhAnA lakSaNaM vakSyate'dhunA // 1 // dakaM svastikaM caiva maulikaM ca caturmukham / sarvatobhadrakaM caiva vardhamAnaM ca Savidham // 2 // trihastaM tu samArabhya dvidvihastavivardhanAt / trayoviMza[] karAntaM syAdekAdazavizAlakam // 3 // yugmahastavidhAnena caturhastaM samArabhet / caturviza[1] karAntaM syAd dvidvihastavivardhanAt // 4 // evamekAdazaM prokta caikshaakhaavishaaltaa| saptahasta samArabhya dvidvihastavivardhanAt // 5 // navapakirAnta syAtsaptadhA vistRtaM bhavet / aSTahasva samArabhya vizaddhastAvasAnakam // 6 // dvidvihastapravRddhana kArayet zicchi)lpikottamaH / vistRtaM saptadhA va svastikaM mAlikaM tathA // 7 / / vistAra(raM) dvidvihastena vardhanAd dviguNAntakam / devAnAM ca tapasyo(khi)nAM zAzAdIpa diya) prakIrtitam // 8 // dviguNa pA(bAntA)patA: zAkhA bhUsurAdicatuSTaye / zAkhAvizAvatA[mA ramya pAdAya tripAdakam // 6 // tatsama vASikAyAma smAtpAdAdhikaM tu vaa| tripAu~ vA samApikya zAlAyAma prakalpayet // 10 // sadvistArasamottuGga sapAdA tu tuGgakam / vipAdAdhikamutsedhaM vistAra(ra)dviguNodayam / / 11 //
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35] zAlAvidhAnam prathamaM zAntikotsedhaM dvitIyaM pauSTikodayam / tRtIyaM jayadottuGgaM caturtha dhanadodayam // 12 // paJcamaM cAdbhUtotsedhaM janmAdistUpikAntakam / anyaistu sarvazAlAnAM bhitti(bhakti)mAnena vistR(cIna)vam // 13 // mAdibhUme(myA)zva pAdAdiSaTsaptASTanavAMzakam / dazAMzena vihInaM syAdUrdhva cordhvatalodayam // 14 // pradhyadha prastarotsedhaM cArdhenaivordhvavedikA / tavayaM prIvatuGgaM syAd grovatuGgadvayaM ziraH // 15 // mastakA zikhottuGgamutsedhamiti kathyate / devAnAM bhUsurANAM ca bhUpAnAM vaizyazUdrayoH // 16 // tapasvinAmAzramiNAM ca hastyazvarathayaudhinAm / vauddhAnAM yAgahomAdizilpinAM gaNikAdi(dI)nAm // 17 // ekazAlA(laM) dvizAlA(laM) ca trizAlAzva(laM ca) caturmukham / pUrvoktataita(ti)lAnAM ca dvijAtyAdiSu yogyakam // 18 // ekAnekatalAntaM syAcalihAdimaNDitam / prAsAdavadalaGkatya devabhUsurabhUpateH // 16 // cUlihaya' vinA kuryAd vaizyazUdrAdijanmanAm / zAlAyAH parito'lindra(ndaM) pRSThato bhadrasaMyutam // 20 // purato maNDapope sarvAlaGkArasaMyutam / evaM tu mAnuSANAM ca taita(ti)lAnAM ca kArayet / / 21 // zAlAmadhye ca devAnAM vAsaM kuryAd vicakSaNaH / zAlAyAH pArzvato vAsaM dvijAtyAdiSu sarvazaH / / 22 / / zAlAyAme tu vAsaM ca vaMzamUle tu yojayet / gRhiNInAM tu zAlAyAM sanyavAsaM prakalpayet // 23 // uktAnAM sarvajAtInAM daNDakaM tu caturdizi / pUrve vA dakSiNe vApi pazcime daNDakaM nyaset // 24 // evaM cAmAtyayogyaM syAnodaradvAraM mahIbhRtAm / itikhe pazcime zAlAyuktaM svatikameva ca // 25 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 mAnasAre tadevAnyAsu sarveSu (rvAsu) dinu zAlAM vinA nyaset / pUrve vA dakSiNe vApi pUrve vA ceottare'pivA // 26 // pazcime cottare vApi svastikaM ca vinAzakam / pUrve ca dakSiNe syazca (caiva) yAmye pratyak tatheottare // 27 // zAlAsaMyogamevaM syAnmaulikaM tadudIritam / pUrvaizca (veM) cottare pratyagudak pUrve ca dakSiNe // 28 // ajJAnena trizAleSu yogaM cetsarvadoSadam / sarveSAM gaNikAdInAM zAlA svastikameva ca // 26 // adhyakSAyAM tu sarveSAM kalpayenmaulikAkhyakam / sarveSA (rvAsAmapi zAlAnAM daNDakAditrayAntakam // 30 // zAlAnAM pramukha kuryAd dvAraM kuDyAdi coktavat / caturdikSu catuHzAlA saMyuktaM taccaturmukham // 31 // tadeva puratA deze maulyantarAlasaMyutam / tadeva bahubhadraM syAtsarvatobhadramIritam // 32 // daNDakAdi catuHzAlA saMyogyaM vardhamAnakam / daNDakaM ca pRthakzAlA caikazAlAparyAkhyakam / / 33 / / khAGgalaM svAstikaM caiva dvizAlA ca (lAyA) paryAkhyakam / maulikaM dIpa (zUrpa) kaM caiva trizAlA ca parikIrtitA // 34 // caturmukhaM catuHzAlA caivamuktAni paNDitaiH / saptazAlA vizeSeNa sarvatobhadramIritam // 35 // dazazAlA ca sarveSAM vardhamAnamudIritam / ekazAlAnasandhizca dvizAlA caikasandhikam (kA) / / 36 / / trizAlA ca dvisandhiH syAt catuH (trayaH ) sandhi caturmukha (tuHzAla ) m / . SaTsandhiH saptazAlA ca bahusandhidazazAlaya ( ka ) m // 37 // catuHzAla (laM) vardhamAnAntaM kuryAnnu sarvabhUmikam / adhirAjanarendrANAM sarvatobhadrakAntakam // 38 // pArSNi kAdica (dInAM) bhUpAnAM daNDakAdicatuSTayam / daNDakAdi trizAlAntaM kuryAtpaTTadhare tathA // 36 // [ cadhyAyaH 52 56 60 64 68 72 76
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35] zAkhAvidhAnam maNDalezAdibhUpAnAM daNDakAdisvastikAntakam / kecitrividhamaulInAM sarvazAlA ca yogykm(kaa)||40|| daNDakAdikramAt zA(cchA)lAvinyAsaM vakSyate'dhunA / pUrve ca pazcime zAlA pratyak prAgAlayaM tu vA // 41 // uttare yAmyazAlAyAM saumyazAlA(myAlaya) ca dkssinne| pratavAtha caturditu tattacchAlA prakArayet // 42 // pUrvazAlA ca e(tu cai)kaM ca taddvAraM pazcime bhavet / daNDakaM dakSiNe zAlA taddvAraM cottare(rasyAM) dizi // 43 // ekazAlA yathApratyak taddvAraM prAradizas(dizi) tthaa| udaka daNDakazAlAnAM kuryAd dvAraM tu dakSiNe // 44 // vistAramekamArga vA ceSTabhAgA(gamA)yate(ta) tathA / yatheSTadeze tatkuryAt zA(cchA)lAlindra(nda)mudIritam // 45 // iSTadIrghitapAdaM syAtkuDya(DyaM) pAdasamanvitam / purataH pAdayuktaM vA pRSThe kuDyaM prakArayet // 46 // prAkArAntarbahirvApi vedikAyai (dibhiralaGkRtam / etattu daNDakaM proktaM prAkArAdivamAya(samAyu)tam // 47 // vistAre caikabhAgena dvibhaktyAyAmamIritam / lalATe dvitaya(la)syordhvaM daNDakhaNDitavad bhavet // 4 // paNDizAlAkhyakaM proktametatsarvajanAIkam / satpure(roDa)lindra(nda)saMyuktaM bhindazAlA prakIrtitam (vA) // 46 // vistAre jhaMzakaM kRtvAyAme caivaM tribhAgikam / mUle zAlA vizAlaM(lA) syAtpurato vAramaMzakam // 50 // mukhazAlAvi(dvi)netre (trA) ca vAsamekaikabhAgikam / parito vAramekAMzaM dvilalATaM tu pUrvavat // 51 // madhye dvAraM tu saMyuktaM mukhe caikatalAnvitam / evaM tu devatAyogyaM daNDakAntamudIritama // 52 // dvicaturbhAgavistAramA(rA)yAmaM tatprakalpayet / zAlAvizAlatAMzena tatpUrve'lindra(nda)maMzakam // 53 // 96
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 mAnasAre eka (i)zena vAsaM syAdyathAmUlaM tu yojayet / athavA dvidvibhAgena vAsaM tadvaMzamUlake / / 54 / / vaMzAraGgasaMyuktaM tatpure ( rA ) lindaM bhAgataH / prathavA madhye pratiSThAne tya( tU `ktavAsadvayaM nyaset // 55 // antarvAsaM bahirvAsaM dvAra (raM) madhyaM (dhye) tu vAmake / athavA cAyatArthena madhye kuDyaM ca kalpayet // 56 // dvAraM tatkuDyapArzve tu vAsameta (kaM) dvayaM bhavet ' tattu daNDakaM prAktaMze prAguktavannayet // 57 // sarveSA (vasA) mapi jAtInAM sarvakAmArthayogyakam / dvicaturbhAga vistAramA ( rA ) yAmaM [ca] tatprakalpayet // 58 // mukhazAlA vizAlA ca caturbhAgaM tathAyatam / puratolindra (da) mekAMzaM bhittiM kuryAtsamantataH // 56 // mUlA dvidvibhAgena vAsaraGgaM ca kalpayet / athavA caikadvibhAgena vAsa (saM) vaMzApramUlayoH // 60 // kuryAttu madhyame raGgaM pRSThe pArzve ca bhittikam / pUrve ca stambhasaMyuktaM madhye stambhAnparityajet // 61 // paritA dvAramekAMzaM daNDakaM parikIrtitam / zeSaM prAguktavatkuryAtsarvajAtyArhakaM bhavet // 62 // catuH SaDbhAgavistAraM zrA ( rA ) yAmaM [ca] tatprakalpayet / ye ca dvicaturbhAgaM zAlA [yA] vistAramAyatam // 63 // ekadvidvivibhAgaM vA (dvi)vAsaM vA caikavAsayuk / vaMzamUlAprayorvA vaMzamUlaikavAsakam // 64 // dahiH purato'lindamekabhAgena kArayet / tadbahiH paritaH kuDyaM yuktaM vAhriyutaM tu vA / / 65 // DibhittiyuktaM cetparito'zenAlindakam / eka (i)zena bhadraM syAnnirgamaM vistRtaM bhavet // 66 // caturdik (tu) bhadrasaMyuktaM dvilalATaM tu pUrvavat / dvitalaM karyaharmyAdi prAsAdavadalaGkRtam / / 67 / / [cadhyAyaH 108 112 116 120 124 128 132
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 140 144 zAlAvidhAnam prathavA zAla(lA)kUTAdIn vinAlindena bhUSitam / madhyasUtraM tu(trasya) vAme tu dvAraM kuryAdvicakSaNaH // 6 // kecicchAkhA vi(dvi)mAgaM syAtpurato'linda bhAgataH / yatheSTadiyavAsayuktaM zeSaM prAguktavAyet // 66 // evatu daNDakaM proktaM devbhuusurbhuupteH| . tadeva parito'linda vinA sarva janAIkam // 70 // tasmAd dvi(ya)zAdhikAyAmaM vistAra pUrvavad bhavet / vaMzamUlAprayorvAsaM caturbhAgena kArayet // 1 // tadvayormadhyaraGga sthAcaturbhAgena yojayet / purataH pratato'lindaM tatazcaikadvibhAgikam / / 72 // zeSaM tu pUrvavatkuryAd daNDakaM sarvajAti(tI)nAm / paJcasaptAMzavistAramA(rA)yAma [ca] tatprakalpayet // 73 // madhye paJcAzakaM vApi pArzvayoiidvabhAgataH / kuryAnmaNDapaM zeSaM ca purataH pRSTha[to']lindakam // 74 // tattadvAhyAvRtAMzena dvAraM bhadraM dvibhAgikam / kUTakoSThAdisarvAGgaM prAsAdavadalaGkatam // 75 // evaM tu daNDakaM proktaM devAnAM vAsayogyakam / SaDbhaktivistRtAyAmamaSTabhAgena yojayet // 76 // tricatuLazakaM vApi madhye raGgaM prakalpayet / pRSThato'lindakaM kuryAdekAMzena me(ce)va vA // 7 // puratA'lindra(nda) bhAgaM syAdvAsayugma(gma) yugAMzakam / vaMzamUlAprayosiM madhye raGgaM nyased budhaH / / 78 // prathavA tacatuSkarNe vAsaM taM taM dvibhAgataH / prathavA dvilalATe ca nivAsatrayameva ca / / 76 / / parito dvA vA)ramekAMzaM kuryAd jhaMzena me(ca)va ca / madhyasUtrAt tu(trasya) vAme tu dvAraM kuryAd vicakSaNaH // 8 // ekAnekatalopetaM prAsAdavadalaGkatam / etattu daNDakaM proktaM sarvajAtyahakaM bhavet // 81 // 148 162 166 160.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 mAnasAre aidhyAyaH 164 168 172 176 daNDakAnAM ca sarveSAM pramukha maNDapaM nyaset / vistAraM tatsamaM vApi dviguNaM triguNaM tu vA // 2 // yatheSTAMzena paritA maNDapaM madhyamAGgaNam / mukhe vAsavizAlaM syAttatsama pRSThabhadrakam // 83 // tadardha nirgamaM vApi bhadra(da) vAsavazAnnyaset / / maNDapasya vazAd bhadraM tanmukhe karkarIkRtam // 84 // zAlAyA daNDakAyAme navabhAga(ge) vibhAjite / gRhasya dakSiNe paJcabhAgaM vAme guNAMzakam // 8 // tadvayormadhyadeze tu dvAraM kuryAd vicakSaNaH / sarveSAmapi zAlAzca(ca) kartu(1) rAzyA(zima)nuvarja(ta)yet // 86 // prahaNaM daNDakA:(kA)zAlA gRhiNI cA(NyA)nukUlakam / meSasya mInakumbhasya pUrvasya(veM ca) dakSiNe zubham // 8 // kulIrAkSamithunasya dakSiNe pazcimAlayam / naiauli(tulA)siMhasya(yoH) kanyAyAH pazcime cottare zubham // 8 // mAhavRzcikacApasya prAgudagadizi rA(cA)layam / na kuryAdekazAlAzca zubhamanyaiH puroktavat / / 8 / / evaM rAzivazAcchAlA daNDakaM tadudIritam / ekazAlAzcaturditu gRhArambhamihocyate // 10 // kumbhe ca makare pUrve meSe ca vRSabhe yame / siMhakarkaTake pratyak vRzcike tauli(tule) cottare // 31 // gRhArambhamiti proktaM sumuhUrva sulamake / anyathA sarvazAlAzca yathAmAse samArabhet // 12 // anyAnuktacaturmAse sarvahAnna kArayet / caturditu vAstupuruSaM caturbhAgena yojayet // 63 // yanmAne sarvaharmya ca kArayettu zubhAvaham / vidie vAstupuruSaM cetsarvahaye na kArayet // 64 / vAstubhUtayathAhamye viparIte vipatkaram / tasmAttu vAstuzayanaM jJApayed vakSyate'dhunA // 65 // 180 184 188
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 192 196 200 zAlAvidhAnam yathAditu sthitAdityo(tyas) taditu caraNAyatam / tatpRthvIziraH kSipyaM cAdho vAmakaM tathA // 66 // taddakSiNabhujaM cordhvaM puruSaM zayanaM smRtam / gRhAyAme tathArAme(ca vistAre) gRhavArAha(tAraM vizAlakam // 17 // gRhAyAmeSu bhAge tu pAdAd vedAMza(zaM) cordhvake [c]| ekAMzaM kutidezaM syAd vedAntaM madhyadezake // 18 // maMDhAdi talasImAntaM vedAMzaM pAdadIrgha(daiya)kam / meDhAdUrdhvaM ca vedAntamekAMzaM tat zi(cchi)rAyatama MEET mUrdhAda(oDa)dha:(dhazca) zivAMze tu hRdayasthAnamIritam / hRdayAtkuttiyo(kSyo)madhye [ca] madhyakArya prakathyate // 10 // vistAramadhyasUtraM tu mukhadvAravazAd viduH / / jJApayed vAstupuruSaM vinyaset sarvahahke // 101 // etattu daNDakaM proktaM svastikaM vkssyte'dhunaa| . vistAre vasubhAge tu dazabhAgAyataM bhavet // 102 // pUrvoktAlaGkataM jJAtvA bhAgamAnena vinyaset / / paJcasaptAMza(zaM) vistAramA(ga)yAmaM [ca] purato'GgaNam // 103 // tatpAdye'lindra(nda)maMzena svastikAkArasaMyutam / tadvipArve dvizAlAzca dvibhAgena vizAlatA // 104 // taddvayormadhyake vAsaM dvidvibhAgena nabhRte / vaMzAnAM cAprayodeze dvidvibhAgena koSThakam // 105 // tadvahizvAvRtAzena kuryAd bhUvRtAlindakam / ekadi(yaM)zena bhadraM syAtkaNeSu karkarIkRtam // 106 // dvizAlAme tu vatraM syAdekadi(ya)zena nirgamam / maGgaNe pratipArzve tu kuDyadvAraM tu saMyutam // 107 // zAlAyAme vizAle vA dvAraM kuryAtpU(ca pUrvavat / ekAnekatalopetaM nairmRtye tu vicakSaNaH // 108 // evaM tu svastikaM proktaM pUrvoktAnAM tu yogyakam / dazabhAgaM vizAle tu cAyAmaM dvAdazAMzakam // 10 // 204 208 212 216 31
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradhyAya: 220 224 228 mAnasAre vizAlAvistataM caiva tribhAgenaiva kArayet / pUrvavatpurato'sinda tribhAgenaiva vizAlatA // 110 // pAsanAta(saMgha) vitrimAgaM syAt ze(cche)Sa prAguktavanayeta / evaM tu khastikaM prAka maukhika vazyate'dhunA // 11 // parAmAgavizAkhetu dvibhAgAyAmamadhikam / trizAlAmadhyadeze tu vedAMzaM vistRtAGgaNam // 112 // mAyAma ghATamArga svAdazenAdhRtAlinTakam / vattaSThapArvayozcaiva di(yIzaM zAlAvizAlakam // 11 // dvidvimAgena vAsaM syAtkarNayozca dvayaM trikam / dahiH parito'lindamekavi(prozena me(ca)va vA // 114 // SaDvatraM ca sama vAraM caikagraMzena nirgamam / ekAneka lopetamaGgaNe nairmRtyavAyave // 115 // evaM tu maulikaM kuryAtpUrvoktAnAM tu yogyakam / dvAdazAMza() vizAle tu tasmAda maMzAdhikAyatam // 116 // purataH pRSThabhAge tu dizenAlindakam / zAkhAkAraM trimArga vA purato dvAradaNDakam // 117 // zeSa prAgulavakuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / / saikArkamAgavistAramadhyA (dhikAM)zenAyataM tathA // 118 // paJcabhAgadazAMzena vistArAyAmato'GgaNam / hiH parito'zena vAraM zAkhAdvayAMzakam // 116 // tatpRSThapAyayoralinda caikamAgena kArayet / zAlAkAraM trimArga vA tritribhAgena maNDapam // 120 // bAlAnAM madhyame vAsaM tantrimAgena kArayet / sandhyayo(yo)zcAprayozcaiva [4] maNDapaM sthAcaturvidham // 121 // vAsa pa(sassa) trayasaMyukta pahiri(rA)vRtAMzakam / madhye dvAraM prakartavya paJcadi(ozena bhadrakam // 122 // pRSThepa pArzvayormadhye yuvA bhadraM tu yojayet / kaNakabhadraM syAt zA(cchA)lAne netrabhadrakam // 12 // 232 236 240 244
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ NE 248 252 256 zAlAvidhAnam karNahAdisaMyuktaM prAsAdavadalaGkRtam / ekAnekatalopetaM vAsa vAsopari nyaset // 124 // etattu maulikaM proktaM devatAnAM ca yogyakam / tadeva koNe cAne tu vAsabhadhye tu maNDapam / / 125 / / evaM tu cakravartI(ti)nAM kuryAdAlayaM viduH / evaM tu maulikaM proktaM vakSyate caturAlayam / / 126 // vistAre dazamAge(ga) tu cAyAme dvAdazAMzakam / dvicaturbhAga(gaM) tanmadhye vistArAyAmato'GgaNam // 127 // tadahizcAvRtAMzena nandyAvarta cAlindakam / dahizca catuHsAlA tatpUrvAdikramAnnyaset // 128 // prAgudadakSiNAyAma dakSiNe ca lalATakam / yAmye prAkpratyagAyAmaM pazcime tu lalATakam / / 126 // pazcime yAmyu(myo)dakdIrgha tadvaktraM ca tathottare / udaka prAk pazcime dIrgha tasya netraM tu pUrvake // 130 // tattacchAlAvizAle tu tadaMzena guNAMzakam / pUrve ca pazcime zAlA tattaddIrgha(daiya) SaDaMzakam / / 131 // dakSiNe cottare zAlA cASTAMzaM ca tathA(syA)yatam / evametaJcatuHzAlA daNDakAkRtisaMyutam // 132 // tadvahiH parito vAraM caikagaMzena me(cai)va ca / ekadvitridviyogaM vA netravistAranirgamam // 132 // tattacchAlA dvinetraM(trA) syAdvahirnekanirgamam / caturnetraM bahiH pazyettasmAdevaM caturmukham // 134 // adhiSThAnAdivargADhyaM prAsAdavadalaGkatam / ekAnekatalopetaM sarvAlaGkArasaMyutam // 135 // evaM caturmakhaM proktaM nandyAvartAkatirbhavet / dvAdazAMza(ya) vizAle tu manubhAgaM tathAyatam // 136 / / catuHSaDbhAgavistAramA(rA)yAma [ca] madhyamANaGgam / nAhezyAvRtAMzena pUrvavattadalindakam // 137 // 260 264 268 272
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 gara 276 280 284 mAnasAre dIrghazAlA dazAMza(zA) syAghraskhazAkhA ymaaNshkm(kaa)| vistAra pUrvavatkuryAdathavA tryaMzAlindakam // 138 // zeSaM prAguktavatkuryAd devAnAM tu caturmukham / vadvistArAyate bhAgaM tasmAd gaMzAdhikaM budhaH // 136 // baMzenAlindavistAraM sarva kuryAtpUrvavat / yatheSTAvAsa(saM) saMkalpya ceSTadika cAntarAlake // 140 / antaHzAkhA yathAdvAraM dnnddksyoktvtkuru| etabaturmukhaM proktaM pUrvoktAnAM tu saMmatam // 141 // sarvatobhadravinyAsa(sa)lakSaNaM vkssyte'dhunaa| . samAnaM sarvatobhadraM cASTabhAgaM vibhAjite // 142 / / mabhyAGgaNaM caturbhAga cAMzenAvRtAlindakam / parito baMzena zAjJA ca caturvAsasamanvitam // 143 // dvicaturbhAgavistAramA(ga)yAma [ca] vA samIritam / catuSkoNe caturbhakti maNDapaM tu catuSTayam // 144 // tattadvAyAdhRtAMzena kuryAd bhramAlindakam / caturditu caturiM yuktaM bhadraM catuSTayam // 145 // vedAMzena vistAraM nirgamaM cApi bhadrakam / UrdhvabhUmi samArukha karNe sopAnamaMzake(kam) // 146 // pracchAdanAGgaNaM kuryAna [tu] pracchAdanameva vA / ekAnekavallopetaM pUrvavatsamajaGkatam // 147 // kahAdisaMyukkaM prAsAdavadalaGkRtam / etattu sarvatobhadraM pUrvoktAnAM tu saMmatam // 148 // pUrvavadvistRtAyAme dazabhAga(ga) vibhAjite / vedavedAMzakaM madhye vivRtaM saMvRtA(tama)GgaNam // 146 // tadahiyAvRtAMzena karkarIsamakhaDUtam / zeSa tu pUrvavakuryAtsarvatobhadramIritam // 150 // zAlA ca vardhamAnaM ca lakSaNaM vakSyate'dhunA / navapakirA(ramA)rabhya dvidvihastavivardhanAt // 151 // 288 292 296 300
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlAvidhAnam sanandaviMzatryaMzaM ca hastAnta rudrsNkhyyaa| patattu vistRta proktaM dviguNAn pUrvavaditi // 152 // mAyAmamiti tatproktamutsedhaM pUrvavad bhavet / vistAre dazamAge(ga) tu dvAdazAMzaM tathAyavam // 153 / / dvicaturbhAgavistAramA(rA)yAmaM [ca] madhyamAGgaNam / sadvAhye parito'lindaM dvayAMzena me(vai)va vA // 154 // sadvArthI paritaH zAlAvistAraM tadvi(dvi)mAgikam / vatsamenAvRtAlindaM tadahiH parikalpayet // 155 // Ize caikatalaM kuryAdAgneye dvitalaM bhavet / vAyavye tritalaM kuryAnnatye paJcabhUmikam / / 156 // yAmye ca pazcime caiva daNDakaM ca catuHstha(sta)kham / pUrve ca cottare madhye daNDakaM caikabhUmikam // 157 // catuSkoNe dvibhAgena gRhavistAradIrgha (dairghya)kam / pUrve ca dvidvibhAgena mukhamaNDapamIritam // 158 // pazcime tatsamaM kuryAnmaNDapaM tatprakalpayet / dakSiNe cottare madhye dvicaturbhAgena maNDapam // 156 / zeSa tu cAvRtAlindaM kuryAttatpazcarAnvitam / dvinaturbhAgavistAraM pArzvayorbhasaMyutam // 160 // pRSThe ca (me)kabhAgena bhadraM kuryAd vicakSaNaH / pUrve ca dvicaturbhAgaM mukhadvAraM tu sayutam // 161 / / sarveSAM bhadrapArve tu pUrve caikenAlindakam / sopapIThamadhiSThAnaM pAdAdIna(di)prastarAnvitam // 162 // kahAdivargADhyaM cAntaraM prastarAnvitam / kUTakoSThAdisarvAGgaM nAsikApazcarAnvitam // 13 // kumbhakumbhatale(latai)yuktaM toraNAdivibhUSitam / sarveSAM makarAlAnA(nanaiH) sarvAlaGkArasaMyutam / / 164 // ziroprovazikhAyuktaM nAsikAvedikAnvitam / evaM tu vardhamAna syAt kSatriyANAM tu yogyakam // 165 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 mAnasAre vizAle dvAdazAMza smAttasmAd dvaMzAdhikAyatam / catuH SaDmANa (ga) vistAramA ( rA ) yAmaM [ca] dakSiNottare / / 166 / / ekazAlAkRtiM kuryAtpaJcabhUmi tribhUmikam / manalAnilako tu kuryAttattu tribhUmikam // 167 // pazcime dvicaturbhAgazAlApaJcatalAnvitam pUrve ca dvicaturbhAgaM maNDapaM caikabhUmikam // 168 // IzAne caikabhUmiM (miH syAtprAsAdavadalaGkRtam / nairRtye saptabhUmi (miH syAtkUTakoSThAdi pUrvavat // 166 // tanmadhye bhadrasaMyuktaM bhAgaikAyAmanirgamam / ekena karyakUTaM syAcatuSkoNe tu maNDitam // 170 // kUTe ca bhadrayormadhye hArAMzaM madhyamena tu / adhiSThAnAdivargADhyaM karNahamrmyAdimaNDitam // 171 / / prAsAdavadalaGkRtya zeSaM prAguktavannayet / ekazAlA dvipArzve ca bhadrazaiirvedabhAgikam // 172 // pRSThe ca dvicaturbhAgaM bhadraM kuryAdvicakSaNaH / athavA cASTabhAgena bhadraM yuktyA prayojayet // 173 // SaDbhAgAMzamevaM vA zAkhAkAraM tu pRSThataH / catuHSaDbhAgavistAramA (rA)yAmaM [ca] mukhavA ( dvA) raNam // 174 // purataH pArzvayozcaiva caikabhAgenAlindakam / dvicaturbhAga (gaM) tanmadhye maNDapAkAra (raM) kalpayet / / 175 / / mukhe sopAnasaMyutaM sarvAlaGkArasaMyutam / yuktyA bhadraM tu sarvAGgaM cordhvaM cordhvatalAnvitam // 176 // pAdordhvaM pAdasaMyuktaM bhintyUrdhvaM bhittisaMyutam / pAdordhvaM bhittiyuktaM cetsarvadeoSaM samudbhavet // 177 // kuDyasyopari pAdaizca kRtvA sarvaM zubhAvaham / sarvAvayavasaMyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam // 178 // evaM saptavalaM vardhamAnaM zeSaM tu pUrvavat / vistAre manubhAge (gaM) tu SeoDazAMza vadAyatam / / 176 // [adhyAyaH 332 336 340 344 348 352 356
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 864 868 zAlAvidhAnam pUrvavacAGgaNa zAkhA tadaMzAdhikaM bhadrakam / nai tye navabhUmiH syAyuktyA cAnyAni yojayet // 180 // sarvAlaGkArasaMyuktaM prAsAdavadalaGkatam / madhyasUtrAta tu(trasya) vAme tu madhye vA dvArasaMyuvam // 181 // pUrvadvAraM yathA vardhamAna zAlA(lA) prakalpayet / evaM navatalaM vardhamAnaM kuryAttu bhUpateH // 182 // SoDazAze(zaM) vizAle tu vimajed maMzAdhikAyatam / tamAgena dvibhArga syAcchAlA zeSaM tu pUrvavat // 183 // nairmRtye rudrabhUmiH syAntritalaM caishkonnke| pAvake vAyave caiva kuryAttu paJcabhUmikam / / 184 // dakSiNe saptabhUmiH syAduttare paJcabhUmikam / pazcime saptabhUmiH syAtpUrve ca dvitalaM bhavet / / 185 // evamekAdazatalaM vardhamAnamiti smRtam / zeSa tu pUrvatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / / 186 // vadeva vistRtAyAme(ma) caikabhAgAdhikaM tthaa| paJcasaptAMzaM vistAramA(rA)yAma [ca] madhyamAGgaNam // 187 / / zeSaM tu pUrvavatkunnitye ravibhUmikam / Ize paJcatalaM kuryAtpAvake saptabhUmikam // 188 // vAyavye cASTabhUmiH syAtsaptabhUmim(ra)yApi vA / dakSiye pazcime madhye kuryAnavatalaM vathA // 18 // vardhamAna tu sarveSAM prAkpratyakgavAyatam / pArce daNDakamA(kA)kAraM [ca] kuryAd bhUmi(mi) vale vale // 10 // mAdibhUmi yathAkAra vAsa(saM) vAsopari nyaset / dvAra(1) dvAropari nyasta tasmAd dvAraM samaM vathA // 11 // dvArasyopari kUDyaM cetsarvasaMpadvinAzanam / stambhakuDyaM ca raGgaM syAtstambhayuktaM cAlindakam // 12 // pAsagarbhagRhaM caiva madhyastambhAnpAratyajet / kujyasaMyuktamevAnta mAnaM prAguktavanayet // 13 // 872 376 880 384
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 [adhyAyaH 35] mAnasAre tale vale ca vAsaM cetprastarasyopari nyaset / gRha(kUTa)koSThAdimAnAnAM ja(ta)lasthAlindamAnakam // 164 // mahAdvArA(ra) mahAbhadraM maNDapAkRti(ti) vinyaset / kuryAttaduktavadyuktyA copadvAraM tu yojayet // 165 // vividhaM ca yatheSTadigdeze ceSTadiggatabhittikam / tale tale tu sopAnamAruhyA(rAhaNA)rtha prayojayet // 166 / / anyAnyanuktaM(ktAni) sarveSAM zAstrayuktyA samAcaret / evaM ravitalaM vardhamAnamukta purAtanaiH // 16 // evaM proktaM tu zAlAnAmAyAdi (v)kssyte'dhunaa| dI(daye) cAyaM vyayaM RkSa yoniH syAttu vizAlaka // 18 // pariNAha(he) tithivAraM gRhazeSaM tu pUrvavat / kuryAddhaya'vidhAnoktaM kSayavRddhAGga(Gga) sarvazaH // 16 // sarve(va)zAlA nAsikAtoraNAyaiH patraizvitraiH kimbarIvatryuktam / kuryAnnAnAlaGkavaM naikabhUmI zrIsaubhAgyArogyabhogyapradAyi // 20 // iti mAnasAre vAstuzAstre zAlAvidhAnaM nAma paJcatriMzo'dhyAyaH /
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ gRhamAnasthAnavidhAnam dvijAtInAM ca sarveSAM varNanAM vAsayogyakam / gRhANAM mAnavinyAsaM sthAnaM ca vakSyate dhunA // 1 // prAme ca nagare vApi pattane kheTake pivaa| vane vA cAzrame vApi nadyadre (drayo)zca pArzva ke // 2 // teSAM tu vezmanaH sthAnaM kalpayecchilpi(lpa)vittamaH / dvitridaNDa samArabhya dvidvidaNDavivardhanAt // 3 // patyakapatidaNDAntaM paJcadhA vipulaM bhavet / pAdAdhikamathAdhyadha pAdAnaM dviguNaM tu vA // 4 // dviguNAntaM gRhAyAma gRhacA(sya)ntarama(tArAda)dhikam / dIrgha(deya) pAdAdhikaM dIrghamanta(cArdhAdhika)pAdatrayAntakam // 5 // gRhAyAmasamaM(trayaM) vApi tasmAtpAdAdhikaM tu vA / prardhAdhika(ka) tripAdaM cAdhikyaM vA tri(catura)guNAntakam // 6 // gRhatArAyataM hyevaM vistAraM grahatAratana / gRhAyAmavizAle tu paramazAyikapadaM nyaset // 7 // brahmasthAnaM vinAnyeSAM sarveSAM vAsayogyakam / mAryo vivasvAna mitraM [ca] bhUdharazca catuSTaye // 8 // dvijAnAM mukhyahayaM syAtkalpayettacchriyAvaham / vivazci(sva)ti pade caiva mitrake bhUdhare tathA // 6 // bhUpAnA mukhyavAsaM syAdanyajAterayogyakam / mApAdyaSTAmaradeze varNAnAM vAsayogyakam / / 10 // indrAdiSu caturdikSu dvijAnAM vAsayogyakam / yame ca vAruNe caiva bhUpAnA mukhyavAsakam // 11 // 32
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 mAnasAre varuNe ca zazasthAne vaizyAnAM vAsayogyakama / naitye some (ce)ze ca zUdrAyAM vAsayogyakam // 12 // panilAnaladeze ca sarveSAM vAsayogyakam uttarezAnaparjanye sarveSAM pacanAlayam // 13 // antarikSAmipUSA(SNi) ca varNAnAM kUpayogyakam / yAmye ca naite vApi sarveSAM bhojanAlayam // 14 // vAyavye viprajAtInAM devatAbhojanAlayam pradite (tI) cezakoNe vA pitR(trayA)yAM devatArcanam // 15 // bhalATe ca mRge caiva dvijAnAM gRhaNIgRham / gandharve bhRgarAje vA mRge caivAntaritake // 16 // sarveSAM bhUpatInAM ca mahiSyAvAsayogyakam / puSpadante svakarSe vA cAyudhAnAM ca maNDapa(yogyaka)m // 17 / / varuNe cAsure nAge mukhya prjnysomke| vaizyAnAM tu pareSAM tu gRhiNyAvAsayogyakam // 18 / / satyake cAntarikSa vA sarveSAM zayanAlayam / zeSe caivAsure caiva varuNe vAsanAkhayam // 16 // some mRgapade caiva hemaratnasya vAsakam / nAge caiva dvijAnAM ca huta(homa)kAlayaM bhavat // 20 // pradive(1) sarvajAtInAM sapanArthAlayaM bhaveta tatraiva sandhikAryArtha tadvAjhe caraNAlayam // 21 // yame ca naiRte vApi sUtakArAlayaM bhavet / indre caiva mahendre vA dAsAnAmAlayaM tathA // 22 / / vatazcezAnabAjhe tu caturdhA(cAnuca)rAlayaM bhavet / pUSe(SNi) ca vitate(the) caiva dhenorAlayameva ca // 23 // , dvArasya vAmapAveM tu vAhanAnAM tahAlayam / prApazcaivApavatsA(tsye) ca bAlAlokanamaNDapam // 24 // brahmAsthAnasamIpe tu vivAhAdyarthamaNDapam / indre ca indrarAje ca vanAcchAdanamaNDapam // 25 / /
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36] gRhamAnasthAnavidhAnam rudrarudrajaye vApi kanyakArAlayaM bhavet / sAvitre ca savitre vA putrANAM caiva vAsakam // 26 // mRge ca sarvajAtInAM vidyAbhyAsArthamaNDapam / tasya bAhyapradeze tu tailAbhyaGgArthamaNDapam // 27 // antye cAvaraNe caize vAsthAnamaNDapaM bhavet / some caiva vizAlA(lAsA)rtha maNDapaM kalpayettataH // 28 // mRge vA mukhyake vApi vilAsI(si)nAM tadAlayam / pAvake pUSake vAtha satyake vA mahendrake // 26 // sakhInAM ca gRhaM kuryAttatraivAnucarAlayam / dvArasya dakSiNe pArzve rakSakArAlayaM bhavet // 30 // tatraiva parivArArtha yodhakAnAM tathAlayam / gRhattate yame caiva mahiSA(jyA)yAlayaM bhavet // 31 // gandharve bhRGgarAje candradRSTAnAsyat(nAM ca) tadAlayam / vRSe vA nairmRte vApi dinAdInAM gRhaM bhavet // 32 // varuSa puSpadante vA yuvarAjagRhaM bhavet / mahendre puSpadante vA mukhye vAtha gRhakSate // 33 // sarvaSAmapi varNAnAM dvAraM kuryAd vizeSataH / bhUpAnAM mukhyake dvAra vinA coktaM purAtanaiH // 34 // pAvake vAnile vApi dhAnyakarNanamaNDapam / nAge vA mukhyake vApi dhAnyAgAraM tu kalpayet // 35 // zoSe vA cAsure vApi puSpamaNDapaM saMsthitam / caturditu catuSkoNe sopAyA(na)sthAnamIritam // 36 // vAyave cAtha bhalATe nAge vA sarvaharmyake / kuryAnnRttAGganAnAM ca nRttayogyaM tu maNDapam // 37 // rogasya ca pade caiva kukkuTAvAsayogyakam / dauvArike ca suprIve meSavAsaM ca kArayet // 38 // ekaM vAtha dvisAlaM vA trisAlaM vArdha(turya)mittikam / bhUpAnAM paJcasAlAntaM dvitrisAkhamathApi vA // 36 //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 mAnasAre prantaH sAlapade roge nityAnta ( caina ) maNDapaM nyaset / mukhye (khyaM) vAsaM tu sarveSAM coktavatkArayetsudhIH // 40 // sarveSAmapi varNAnAM sthA (snA ) nayogyaM dvijanmanAm / kSatriyAditrayANAM ca u ( tu co) ktarItyA prayojayet // 41 // sarveSAM devatAsthAnaM mukhyaM vA kalpayetsudhIH / pradhAne (naM) sA (copavAsaM ca dhanArthAya bhavediha // 42 // kartuzcittavazAdvApi sarveSAM tu pradhAnakam / anyatsalaM tu sarveSAM caikapacAlayakramAt // 43 // anyatsAlaM tu sarveSAmAlayArthaM dviptkm| bhittimAnaM tu sarveSAM prAkArasyoktavatkuru // 44 // dvAre ca dvArazAlAdigopurAntaH kramAnnyaset / vaizyazUdragRhe dvAraM caikAditritalAntakam // 45 // kuryAttu zUdra jAtInAM dvAraM zAlAvasAnakam / mukhyAdi co (sopavAsaizca sarva prAguktavannayet // 46 // yatraiva karturdhiSNAvazatA vimAnam 1 sadmAdikaM sakala sImavihArakuvyam / kozA dinItihayamandiradanvizAlA kuryAttato'nyadakhilaM nagaraM ca zAstrAt // 47 // [pradhyAyaH 36 ] iti mAnasAre vAstuzAstra gRhamAnasthAnavidhAnaM nAma SaTtriMzeA'dhyAyaH // 80 84 88 92 96
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ gRhapravezavidhAnam atha vakSye narANAM ca gRhavezasya lakSaNam / sarveSAM jAtihANAM coktavat kriyAnvitam // 1 // uttarAyaNamAse tu dakSiNAyana me(ne cai)va vA / mithunaM dhanuH kanyAM ca mInaM caiva vivarjayet // 2 // prazastapakSanakSatre sumuhUrte sulgnke| ubhayoH sthirarAzau ca zuklapakSe pravezayet // 3 // sthapatiH sthApakazcobhA gRhavezaM samArabhet / gRhAne maNDapaM kRtvA prapA vA kUTameva vA // 4 // paJcasaptakaraM tatra gehatA samAprakam / SoDazastambhayuktaM vA dvAdazastambhameva vA // 5 // vividhAnAM vidhAnAnAM nAnAvastraiglaGkRtam / gomayAlepanaM kRtvA coktavatkRtasamakam // 6 // gRha vA madhyaraGge [vA] pArve vA caishkonnke| kuryAduktavacchilpI sA(cA)rArpaNameva vA // 7 // vAstumadhyA(dhye u)ktavacchilpI sAdhAraNabaliM dishet(kssipet)| pApAdASTAraNAM ca(pAdyaSTAmarAMzcaiva) pUjayetsthapatiH prabhuH // 8 // mAryAdInAM caturthAnA(NI ca) sthAmakena baliM(liH) ddet(diiyet)| brahmAdidevatAzcaiva pUjayed vidhivat(dhinA) saha // 6 // vAstuhoma tataH kRtvA tRptyartha vAstudevatAH / zuddhiM kRtvA tataH pazcAtparyanikaraNaM gRham // 10 // jalasaMprokSaNaM kuryAtpuNyAhaM vAcayettataH / pazcagavyena saMprokSya sthapatiH sthApakaiH saha // 11 //
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 mAnasAre pacAnAM pratyakurvIta pAdaprakSAlanakriyAm ] / vidhivadAcamanaM kRtvA maNDapAntaH prvishytu(shetttH)||12|| sthaNDile maNDalaM kRtvA prastare zuddhazAlibhiH / navena vArikumbhAni zuddhatoyena pUrayet // 13 // sUtreNa navavastreNa kumbhAnA(ni) pariveSTayet / nAlikeraphaladyai(lAdibhi)zca yuktaM kUrcezca pallavaiH // 14 // paJcaviMzapadaM nyasya zuddhataNDula(lena) kArayet / kuzadarbhAnparistIrya taNDule coktavatkramAt // 15 // brahmAdinavakumbhAz(ni) ca taNDulopari vinyaset / svarNena pratimAM kRtvA devatAnAM vizeSataH // 16 // tattadvastreSu saMveSTaya tattanmaMtreNa puujyet| upavAsamupakramya kartA svagRhiNI(NyA) saha // 17 // pItvA zuddhaM payo rAtrAvupoSya divase punaH / gRhiNIbhartRhastau ca gRhastambha(mbha) svayaM kare // 18 // rakSAbandhaM tataH kuryAd vAcayetsvastivAcakam / tattadvAhanAdInAM ca yatpradhAnAyutApi ca // 16 // divA pA rAtrikAle vA kuryAttadadhivAsanam / sAirAH pAlikAH sarvAH sthaNDilopari vinyaset / / 20 // brahmAdidevatAnAM ca(tAzcaiva) pUjayetsthapatirbudhaH / tattatsvanAmamantreNa praNavAdinamo'ntakam // 21 // ilekhA madhyakumbhe tu pUjayed vidhivad budhaH / gandhapuSpaiH samabhyarcya dhUpadIpaM dadet(ta) punaH // 22 // pAyasA(sau)danazasyAdIn tAmbulAdidi) nivedayet / nRttagItAdivAyAdijayazabdAdimaGgalaiH // 23 // agnikArya tataH kuryAtsthaNDilaM(laprAgdizi tathA / kuNDe vA sthaNDile vApi samidAjyacaraM tilam // 24 // lAjakaizcaiva pazcaite pratyekASTAdazAhutIH / praNavAdikhAhAntaM syAt za(ccha)ktibIjaM samucaret // 25 //
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ gRhapravezavidhAnam zaktigAgatrimantreNa pUrNAhutiM samAcareta / adhivAsitakumbhasthajalenaivAbhiSecayet // 26 // vezmadvArantadI(rAntAdi)vezmakaM gRhaM prati gRhaM prati vAhanAdIni saMprokSya sthapatisthApakAvubhau // 27 // sarvamaGgalaghoSaizca svastivAcanapUrvakam / pazcAd gRhamaGgalaM kunnAnAvastraizca zobhitam // 28 // vitAnadhvajasaMyuktaM puSpamAlyairalaGkatam / sthapatirvaraveSAnyaH prAptapaJcAGgabhUSaNaH // 26 // zvetAnulepanaM sthApya(pyaM) svarNayajJopavItavAn / navazuklAMzakopetaH zvetAMzukottarIyavAn / / 30 // pAdaprakSAlanaM kuryAtsakalIkaraNaM kRtam / dhUpadIpaM dadeta(ta) pazcAd gandhapuSpAkSataiH saha // 31 // . brAhmaNaizca yathAzakti vAcayetsvastivAcanam / yajamAnasya protyA ca atyaistu cA)nyairanucaraiH saha // 32 / / gRhapradakSiNaM kuryAjayazabdAdimaGgalaiH / gRhadvArasya purata: sthitvAyAntaM ca vAcaret // 33 // lakSmIzaM tato namaskRtya yAcayaddhi(di)STamAnakam / mantram he sacima gRhakartAraM putrapautradhanAdibhiH // 34 // saMpUrNa kuru cAyuSyaM prArthayAmi namostute / etanmantraM samuccArya sthapatisthApakAvubhau // 35 // yajamAnAya pazcAttu dadyAnnaivedyazeSakam / sthapatiH(taye) sthApakAnAM ca(phebhyo) viprANAM ca(prebhyazca) vizeSataH // 36 // 72 dadyAd dakSiNa(NAM) tAmbulaM tatra samapravezane / tebhyaH saha svapalyA cAnakSIrodakAdibhiH // 37 // nAnAbhUSaNairdivyaiH gandhamAlyAmbarAdibhiH / / dvejAnAM vedaghoSaizca gItanRcAdivAyakaiH / / 38 //
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 mAnasAre [adhyAyaH 37]] chatracAmarasaMpUrNakalazairdakSiNAdibhiH / pAruhya hayadivyAdIna yajamAnasya bandhubhiH // 36 // anyairatucaraiH sArdha kuryAd grAmapradakSiNam / tataH pravezayetsarva sarvamaGgalaghoSakaiH // 40 // pazcAd bandhujanaiH sArdha kuryAd brAhmaNabhojanam / evaM gRhaM tu saMvezya pazcAttu sthApakAdibhiH(bhyaH) // 41 // vastrabhUSaNavAhAdIndadyAtkartA svahastataH / sthapatiH sthApakAnye(kaireM)tya yuSmabhyaH(tvamevaM) prAptavAn gRham // 42 // 84 ityukA yajamAnAya pazcAttaM ca vivarjayet / prAruhya brahmavAhaM zubhamatha tacchilpisaGghAn ga(dhairga)jAdyaiH // 43 // prazvairucchrASTriA)dinAnAparikarasAhataM du(tairdu)ndubhibhedanAdaiH / kartA nAnAnRsenArathama(thaira)pi vividhaizvAmaraiH pu(pa)trasadhaiH // 44 // 88 yAvad gacchanti(ti) tAvatsvapuriparisaraM sa ja(ja)yedvi(di)STakAyaiH // 45 // / iti mAnasAre va zAstra gRhapravaMzavidhAnaM nAma saptatrizA'dhyAyaH //
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvArasthAnavidhAnam dvArasthAnasya vinyAsaM lacaNaM vakSyate'dhunA / devAnAM bhUsurAdInAM varNAnAM ca gRhe gRhe // 1 // devA (bhUpA) nAM harmyake sarve (rvasmin) prAkAre maNDape tathA / caturdikSu caturdvAraM copadvAraM yatheSTakam // 2 // yathAntarAladeze tu madhye dvAraM prakalpayet / bhittimadhye yathA kuryAttatra doSo na vidyate // 3 // pracchAdanaM yathAhayeM dvAraM kuryAttathaizake / jaladvAraM yathAsAraM (laM) nimnadeze prakalpayet // 4 // dakSiNe ca kavATe tu dvAraM kuryAttu mukhyake / tiryamadhye tu sUtra: (i) syAdadhAdeze prakalpayet / / 5 / / devAnAM ca manuSyAyAM mahAdvAraM kavATake / dvArAyAM tu yathAmukhye yuktyA sopAnasaMyutam // 6 // evaM tu devaharmyAdidvAraM kuryAd vicacaNaH / narANAM ca gRhe sarve dvArasthAnaM tu vakSyate // 7 // gRhAyAme vizAle tu nandanandapadaM bhavet / pUrvadvAraM ca harmyANAM mahAdvAraM mahendrake // 8 // athavA madhyasUtrasya vAme dvAraM prakalpayet / Ize vAgha parjanye cAdite (tau) codite tathA // 6 // 88 8 12 16
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre jayante vA mRge vApi copadvAraM tu jAlakam / dakSiNe dvArazA(sA)le tu mahAdvAraM gRhakSate // 10 // prazavA madhyasUtrasya vAme dvAraM prakalpayet / vitate the) ca pade pUSe(SNi) pAvake cAntarikSake // 11 // mRge vA satyake caiva copadvArAdi pUrvavat / pazcime dvArahamye tu puSpadantapade tathA // 12 // madhyasUtrasya vAme tu mahAdvAraM prakalpayet / . suprIvasya pade vApi dIvArikapade'pi vA // 13 // natye vA mRge vApi bhRGgarAjapade'pi vaa| gandharvece]zetyu(tU)padvAraM tad vadAyatana(vAtAyana)meva ca // 14 // uttare dvArazAle tu bhalyATasya pade tathA / mAyAme madhyasUtrAttu vAme dvAraM pradhAnakam // 15 // mukhe(khye) nAgapade vApi cAnile vAtha rogke| zeSe vApi(pya)sure vApi copadvAraM tu yojayet // 16 // IzAnAdicaturaM kuryAda dittu yatheSTakam / pacanAlayasarveSAM mukhe dvAraM tu madhyame // 17 / / kaMcittanmadhyasUtrAttu vAme dvAraM prakalpayaMt / tadUrdhvagamanAya tudrajAlakasaMyutam // 18 // dvicaturvA paDaSTApi dazadvAdazameva vaa| evaM tu jAlakaM kuryAduttarAdho(dha:) pradezake // 16 // madhye dvAraM(jAlaka) tu kuryAnmadhyasUtrAttu vaamke| kuryAjja (jjA)ladvAraM tu zreNitadvAraM kalpayet // 20 // devAnAM pacanArtha tu kuryAd vai yugmajAlakam / kuryAdAmA(rAhaNArtha) yad dvAraM nairmRtye vApi zake // 21 // gRhe sarve(vasmin) yathArale pRSThe tu jAlakaM [tu] vaa| madhye na jAsakaM kuryAnmadhyasUtrAttu vAmake // 22 //
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38] dvArasthAna vidhAnam kuryAttu ja (A) dvAramupadvArAktavatsudhIH / / 23 / / pathyAMzaM dakSiNe tasya vAme bandhAM(ndhvaM )zaM syAttattayormadhyadezake / harmyAyAme nandabhAgekabhAgaM dvAraM kuryAnmAnuSANAM nivAse // 24 // harmyAyAme madhyasUtrasya vAme kuryAd dvAraM bhUsurANAM nRpANAm / evaM dvAraM zeSakANAM tu kuryAt kuryAd dvAraM harmyamadhyaM surANAm // 25 // iti mAnasAre vAstuzAstre dvArasthAnavidhAnaM nAma aSTatriMzo'dhyAyaH // 267 48 52
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAramAnavidhAnasa dvAramAnavidhi vazya lakSaNaM vshyte'dhunaa| bhUsurANAM surAdInAM varNAnAM cAlayAdikam (diSu) // 1 // vAsaM(se) vAvAyanAdInAM kuDyagopuramaNDape / dvArastambhayutaM(gma) sarvadvAramAnAd pahirbhavet // 2 // sAdhahastaM samArabhya SaTpaDaGgulavardhanAt / trayovizavadutsedhaM dvAraM saptakarAntakam // 3 // mahad(hA)dvAramiti proktamupadvAramihocyate / ekahasva samArabhya trityaGgulavivardhanAt // 4 // upadvAra(1) trihastAntaM saptA(ta)dazavidhodayam / dvAdazAGgulamArabhya tritrimAtravivardhanAt // 5 // vAtAyana(na) dvihastAnta(nta) trayodazavidhodayam / ekhadvArodayaM zevaM tadvitAramihocyate // 6 // sarveSAM dvArA gurudvAra(ra)vizAlakam / athavA dvAramukhyAnAM harmyapAdamiho(vazAdu)cyate // 7 // vacatpAdodaye vAtha vsunnddshaaNshkaiH| tattadekAMzahIna syAd dvArAmiti smRtam // 8 // vadarSa vistRta proktamaya har2yAvazo(zAdu)cyate / satripAdakarA(ramA)rabhya SaTpaDaGgalavardhanAt // 6 // satripAdatrihastAntaM kanyasAdi navodayam / evaM tu zudrahaye tu mukhya(khya)dvAraM prakalpayet // 10 // vihastaM tu samArabhya SaTpaDAsavardhanAt / caturhasvAvasAnaM syAtkanyasAdi trayaM trayam // 11 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39] dvAramAnavidhAnam evaM tu madhya tu mukhye (khya ) dvArodayaM bhavet / sArdhadvihastamArabhya SaTSaGaGgulavardhanAt // 12 // sArdhavedakarAntaM syAtkanyasAdi navodayam / mukhyadvAramiti proktaM mukhya harmye tu yojayet // 13 // saptaviMzeodayaM hyevaM tadardha vistRtaM bhavet / evaM jAtivazAtproktaM chandAdInAM pravacyate // 14 // pazvaviMzAGgulA (lama)rabhya dvidvyaGgukhavivardhanAt / trayoviMzazatAntaM syAcchandadvAra vizAlakam // 15 // ekaviMzAkhA (lamArabhya dvidvyaGgulavivardhanAt / ekaviMzaM zatAntaM syAdvikalpadvAravistRtam / / 16 / nvpktaanggul| (lamA)rabhya dvidvyaGgulavivardhanAt / ekapaGktAGgulAdhikyaM zatAntamAbhAsavistRtam // 17 // vistArAd dviguNotsedhaM sAmAnyamiti kathyate / dviguyAtpAdamAdhikyamardhAdhikamathApi vA // 18 // tadutsedhaM navAMzaM syAtpazvAzad (zvAMzaM) dvAravistRtam / prAyAdikarmaSaDvarga pravAhaM (ho) vakSyate'dhunA // 16 // jAtidvArodaye sarvecA (rvasminA )yAdisaMgrahaM bhavet / chandAdInAM tu sarveSAM tAre cAyAdisaMgraham / / 20 / / vRddhihAnyAdisarveSAM prAsAdasyoktavad bhavet / kanyase kanyasA mAnaM madhyame madhyamaM tathA / / 21 / / mukhye mukhyaM tu mAnaM syAtkuryAd dvAraM zubhAvaham / hInAdhikamAnaM cet zre (cche ) SThakanyasamAnakam // 22 // tadddvayormadhyamaM cAktaM madhyame tadddvayaM tu vA / sarveSAmapi varNAnAM sarvasaMpadvinAzanam // 23 // zAntikAdi yathAharmya dvAraM tacchAntikAdikam / kuryAdArogyamAyuSyaM bhuktimuktiphalapradam // 24 // viparIte nRpAdInAM vipatyaM (ttiM) nityamAvaheta / dvAramAnamiti proktaM pAdAdInvakSyate'dhunA / / 25 / / 266 24 28 32 36 40 44 48
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre zuddhadvArasya paritaH pAdodaka (ya)dvAra[saM]yutam / bhImAntaM thA(khA)tapAdaM vA cottarAntamathApi vA // 26 // dvArayogasya mUlAgre chidraM kuryAd dayArdvayam / paTTikAdvayamUlAme zikhAyuktA(kta)dvAraM yojayat // 27 // * dArudvAramiti proktaM zilAbhagnaM tu yojayat / kuDyadvArA(rama)rkabhAgaM syAttadvAhye paJcabhAgikam // 28 // antaHsaptAzayAmadhye dvArayogasya mdhyme(mm)| tadaMza(ze) tricaturbhAgaM paJcaSaTsaptabhAgikam // 26 // aSTAMzaM yogavistAraM tadardha bahalaM bhavet / vistArasya samaM vApi tripAdaM vAtha kalpayaMt // 30 // paTTikocAyataM tAraM ghanaM dvArasya yogyakam / dvArayogadvayaM caiva paTTikAdvayamaMva vA // 31 // catura samAraM vA bhUSaNAlaskRtaM tu vaa| yogAdighanamAnaM ca kRtvA bAhye navAMzakam // 32 // kuDyAnte paTTa(9) bandhA(ndhvaM)zaM tasmAd AMzena bandhanam / ekena kampapaTTe syAdvandhabhAgena yojayet // 33 // prathavAMzena paTTaM syAtpana(aM) madhye'rdhabhAgikam / ardhena kampasaMyuktaM karNabandhAMzamIritam // 34 // kampamarcena(padmamadhyena) saMyuktaM cAntyaM cedalaM bhavet / ekAzaM bAhyaparTa syAd gaMzaM bhuvAGgakam // 35 // pana() dvayAMzakaM caiva kampamekena kArayet / madhyabhuvAGgaM yugmAMzaM bAhyapadma dvayAMzakam // 36 // paTTikAyogabATe tu dvArAMzaM parito'nvitam / mathavA bhUSaNaM tu syAtkuryAsvatha paTTikA[m] // 37 / / dvArayogavizAle tu karNa vA dviguNaM tu vaa| yogamUlApratuGgaM syAt pa(da) vinyAsa(nyaset) kugalam // 38 // sarvAlaGkArasaMyukta patravallyAdibhUSitam / / dvAro madhyadeze tu ma(cA)dhirAjo(jama)pari nyaset // 36 //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39) 88 dvAramAnavidhAnam tatpAve cAcarAdanta(nucarAnte) dipayugmaM tu kArayet / dakSiNe tu gaNezaM syAdvAmabhAge sarasvatIm / / 40 // chatracAmarasaMyuktaM toraNAdivibhUSitam / tasyAdhA(dhaH) pUrNakumbhAyaiH darpayAvibhUSitam // 41 / / kuryAdevaM tu rakSArtha sampadAmAspadaM sdaa| prathavA dvArayogasya vizAlaM vakSyate'dhunA // 42 // tricatuSpaJcapaNmAtraM tasmAttu yanulAdhikam / paJcaviMzADulAntazca(ntaM ca) caturvizADulAntakam // 43 // ekaviMzADulAntaM syAd dvAviMzAGgula(lA)ntakam / trayoviMzAGgalAntaM syAd dvArayogasya vistRtam // 44 // athadA hastamArabhya trivyaGalavivardhanAt / tanihastAvasAnaM syAtkanyasAduttamAntakam // 45 // dAruke tu zilA(le) vApi kuryAd dvAraM vicakSaNaH / kSudravistAra() sarveSAM dvArayogavizAstakam // 46 // dvAramAnaM tu sarveSAM varNAnAM harmyake nyaset / devAnAM harmyake kuryAttatra doSo na vidyate // 47 // dvArabhUSaNasArdha syAd dvAramAnena kalpayet / tadvizAlAyatatulyaM kavATAyAmavistRtam / / 48 // ekadvitricatuSpaJca kavATasya ghanaM bhavet / ekaM vA dvikabATa vA yuktyA tatraiva yojayet // 46 // yugmadAra na yogyaM syAdayugmaM caiva yojayet / yugalaM tatkavATa syAd dAruyugmaM prayojayet // 50 // dakSiNasya kavATa tu vizAlAdhikamAyatam / ekadvitryaDalaM vAmakavATa syAd dvihasta(vihIna)kam // 51 / / utsamanaM zikha tAraM tavayaM tasya tuGgakam / vRttAkAraM(rA) zikhA sarvA mUlodbhavaracA(kucaM) bhavet // 52 // madhye tu kSepaNaM vAme(tha) zuddhadvArAvasAnakam / tricatuSpaJcaSaNmAnaM madhye pathavistRtam / / 53 //
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 mAnasAre 11 yugmavedakumArASTapaGktyazaM dvAdazAMzakam / kuryAtkavATadIrghe (deyeM) kSepaNaM vistRtA ( stAro ) dhikam / / 54 // tricatuSpathyA (bhvaSaDa) GgulaM vA [ pi] tasya vistAra (raM) mAnayet / zuddhadvAra samAyAme vistAre parikalpayet / / 55 / / prAyadaNDa (NDaM) tridhApaJcasaptakAkRtameva ca / dIrgha hrasvaM ca sarveSAmidaM yuktyA prayojayet // 56 // sandhimadhye tu vedArthaM paTTikAnAM tu pAdayuk / padmapatrAdi sarveSAM yuktyA ca samalaGkRtam // 57 // prAkAre ca mahAdvAraM kSudradvAraM kavATake / saptAGgulaM samArabhya dvidvyaGgulavivardhanAt // 58 // pacaviMzAlAyAmaM tricaturthA (ra) GgulaM tatiH / tadardha taddhanaM kuryAtricatuSpacAGgulonnatam // 56 // kIla bhAjanamityuktaM kIlanaM tu pravakSyate / bhAjanAyAmavatkuryAtkI lAyAmaM yatheoktavat // 60 // ekadvitryaGgulaM vApi kIlatAraM ythessttkm| kavAyuktaM (i) tathaikaM ced dvAradakSiNapArzvake / / 61 / / dvApAde pade (yathA) vApi yojayetkIlabhAjanam / parvayuk kIlamUlA bhAjane chidraM yojayet // 62 // ayaskIlaM ca paTTe ca padmapatrAdizobhitam / kuryAttattatkavATAnAM yuktyA tatkIlazUlake / / 63 / / yathAbalaM yathAzobhaM tathA yuJjIta buddhimAn / dvArA bhUpurA ca kuryAttacchidrapaTTikA[m] // 64 // kavATasyordhvazUlaM ca tattacchidre pravezayet / antaradvAraM (rAyAM) tu (caiva) kavATaM caiva yojayet // 65 // kIlaM ca bhAjanaM caiva kavATayugmaM tu yojayet / kavATAyAmavistAre madhye chidraM tu yugmataH // 66 // chidrayormadhyaM [ca] tasyordhvataH kIlaM tadanyo'nyaM nivezayet / evaM yuvA kavATaM ca savyAsavyaM tu yojayet // 67 // [adhyAyaH 108 112 116 120 124 128 132
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273 140 144 dvAramAnavidhAnam devAnAM mUlahaveM tu kavATAdhikyavAmake / sarveSAmAlaye cAntaM yatheSTaM syApayetsudhIH // 68 // 136 uktavatsthApayed dvAraM sthapati: sthApakaiH saha / devAnAM hahke sarva madhyadvAraM tu jAlakam / / 66 // dvijAtInAM ca varNAnAM gRhe vAtAyanaM budhaH / madhyastambhaM yathAyuktyAkAraM yattu yatheSTakam // 70 // devAnAM bhUsurAdInAM varNAnAM ca gRhe gRha / dvArapaTTikAyA mAnaM lakSaNaM vakSyate'dhunA / / 71 // dvArasya purato deze dvAramadhye sabhadrakam / ekabhAga(gaM) dvibhAgaM vA nirgamaM paTTikA bhavet / / 72 / / ekatripaJcabhAgena paTTikAvistRtaM bhavet / vistAra(ra)dviguNaM vApi pAdAnaM dviguNaM tu vA / / 73 / / vistArArdhAdhikaM vApi taddvAraM (ra)paTTikodayam / / tuGge cASTAMzakaM kRtvA caikabhAgaM masUrakam / / 74 // 148 tavayaM pAdatuGgaM syAttadardha prastarodayam / tatsamaM provatuGgaM syAt zi(cchi)ratu(stu)GgaM dvayAMzakam // 75 // tadardha stUpituGgaM syAt zA(cchA)lAkAraM ziro bhavet / athavA nAsikAkAraM kuryAda bhitti(tyA) sahaiva ca // 76 // SaDvargamiti proktaM ca caturvargamihocyate / tuGge SaDaMzake(ka) kRtvA e(cai)kA[]yekavedikA // 77 / / pAdaM ziraH zikhA proktaM zeSaM prAguktavannayet / sarvAlaGkArasaMyuktamevamuktaM purAtanaiH / / 78 // 166 prajJAnAd viparItaM cetsarvasampadvinAzanam / / 76 / / evaM dvAraM taita(ti)lAnAM dvijAnAm bhUpAnAM caiva vaizyakAnAM pareSAm / mAnaM yattacoktavaddhayaMdeze kuryAtsarvasampadAspadaM syAt // 8 // iti mAnasAre vAstuzAstre dvAramAnavidhAnaM nAma pkaanctvaariNshaadhyaayH|| . 162 160 34
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaharmyavidhAnam bhUpatInAM ca harSyANAM lakSaNaM vakSyate'dhunA / ekAzItikramAdhikyaM zatadaNDaM samArabhet // 1 // dvizatadaNDAntaM dvidvidaNDavivardhanAt / sarvabhUpasya harmye tu kanyasAdi tryaM trayam // 2 // * tadvistAramiti proktamAyAmamiti vakSyate / vistArAtpAdamAdhikyamardhAdhikyamathApivA // 3 // tripAdAdhikyamevaM vA tatsamAdhikyameva vA / paJcAdhikacatuHSaSTizatadaNDaM samArabhet // 4 // ekAzItizatAntaM syAd dvidvidaNDena vardhanAt / evaM tu ceAttamAntaM syAtkanyasAdi tryaM trayam // 5 // mahArAjasya harmye tu vizAlaM parikIrtitam / vistArAdAya te (yAmaM) sarve yathA prAguktavannayet || 6 || trayAdhikyaM ca pathyAMzaM ( dhyAzat) zatadaNDaM samArabhet / nandaSaSTA (Tya) dhikaM daNDaM zatadaNDAvasAnakam // 7 // kanyasA navadhA proktaM dvidvidaNDena vardhanAt / narendrasyA (ndrA)laye sarve (f) vistAraM parikIrtitam // 8 // navatriMzAdhikaM daNDaM zatadaNDaM samArabhet / paJcAzacchataparyantaM kanyasAdi trayaM trayam // 6 // pArSNikasya tu harmyasya vistAraM parikIrtitam / pUrvavacAyate sarve (rva) vistAraM vardhayetkramAt // 10 // trayoviMzacchatamArabhya dvidvidaNDena vardhanAt / navatriMzaddhavAntaM syAtpUrvavannavabhedakam // 11 // 8 12 16 20
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjahayaMvidhAnam hamya(mye) paTTadharotsedhe(rasya ca) vistArAyAma(ma) pUrvavat / sasaptazatadaNDAdau dvidvidaNDena vardhanAt // 12 // trayoviMzacchatAntaM syAtkanyasAdi trayaM trayam / maNDalezAlayatAraM dIrgha (daiya) prAguktavannayet // 13 // ekAdhikyaM tu navatidaNDaM caiva samArabhet / hastA(saptA)dhikazatAntaM ca vistAraM navadhA bhavet // 14 // evaM tu paTTabhAka(ga)hayeM cAyA pUrvavad bhavet / savina(na)vASTadaNDAdau dvidvidaNDena vardhanAt // 15 // ekAdhikanavatyanta(nta) navadhA coktamAnakam / prAhArakasya harye tu kanyasAdi vizAlakam // 16 // mAyAmaM pUrvavatkuryAdvardhayed dviguNAntakam / navAdhikaM tu paJcAzad daNDaM caiva samArabhet // 17 // sapaJcasaptatizcAntaM dvidvidaNDena vardhanAt / evaM tu navadhA proktaM kanyasAdi trayaM trayam // 18 // prasapAhasya harSaM tu caivAyAma tu pUrvavat / ekAdi saptasAlAntaM cakravartino harnAke // 16 // SaTprAkAraM tu saMkalpa cAdhirAjasya hrmyke|| ekAdipaJcasAlAntaM narendrasyApi haya'ke // 20 // catuHzA(sA)lAvasAnAntaM pArNikasya tu hrryaake| ekAdikaM trisAlAntaM paTTadharAdibhitribhiH(ditrayANAm) / / 21 // prAhArakAsaprAhAbhyAM(hayoH) kuDyamekaM dvayAntakam / pradha:(nta:)sAnvaM tathaikAMzaM dvitIyaM ca trayAMzakam // 22 // tRtIyaM saptabhAgaM syAtsaikAzaM tva(tu)rIyakam / paJcamaM caikaviMzAMzamekatriMzAMza SaSThakam // 23 // saptamaM ca trayAdhikyaM catvAriMzAzameva vaa| kuryAdevaM tu vistAre tattadAyAma pUrvavat // 24 // pUrvoktadaNDamAnaM cedAntaHsAle prakalpayet / tasmAttu coktavad vRyA saptasAlAvasAnakam // 25 //
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 mAnasAre tanmAne tu sAlAnAM vinAbhitti(tti) sabhittikam / antarbhittistu caivaM syAdahirbhittistu sarvadA // 26 // kuryAtpazcAttu bhittizceta(ttiM ca) mAnaM vakSye yathAkramam / uktapramANabAhye tu kuDyaM kuryAtsamantataH // 27 // ekadaNDaM samArabhya sA(cA)dhadaNDena vardhanAt / ekasAlAdi saptAntaM caturdaNDAvasAnakam / / 28 // bhittivistAramityuktaM keciddhastavivardhanAt / sArdhadvidaNDaparyantaM saptamAntaM vizAlakam // 26 // vistAraM tu(rasya) samutsedhaM tatpAdAdhikameva vA / prardhAdhikamayAtsedhaM pAdonadviguNaM tu vA // 30 // vistAra(ra)dviguNaM vApi bAye vagaM tathonnatam / mUlatAre tu saptasASTAMzaikaika[vi]hInakam // 31 // bhittigRhasya vizAla syAnmUlAprAnta kSaya(ya)kramAt / prAkArazIrSasarva [ca] hastenadantaronnatam(nAntarAntataH) // 32 // vRttaM vA catura vA vakrAkAraM tathaiva ca / SaNmA cASTamAtraM ca dvAdazAGgulameva ca // 33 // kuryAdantAntaraM zeSaM zeSaM yuktyA prayojayet / zilAce(le)STakayo'pi [ca] mRNmayairbhittikalpanam // 34 // ekaM vodakabhiAttaM vA kuDyAntaM maNDapAkArakam / evaM kalpaM tu kAmArthamanucarAdivAsakam // 35 // evaM(yogya) tu gRhamAnaM syAd vistA cAtha vakSyate / sAlAnAmapi sarveSAM. paramazAdhi(yi)kapadaM nyaset // 36 // madhye brahmapadaM tyaktvA paritastu nRpAdibhiH(dInAm) / kuryAtsarvatra sarveSAmabhISTAdijanAlayam // 37 // indre ca vAruNe vApi sArvabhaumasya harmyakam / athavAryapade caiva caturditu vidizvapi // 38 // yame vivasvate(ti) cApi cAdhirAjasya haryakam / bhUdhare ca kubere ca narendrasyAlayaM bhavet // 36 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40]] rAjahayaMvidhAnam indre i(ce)ndrajayasyAMze pAjikasya gRhaM bhavet / athavA puSpadantasya pade vAsaM prakalpayet // 40 // rudre rudrajaye vApi cAsurasya pade'thavA / paTTadhRgAlayaM kuryAcchoSakasya pade'pi vA / / 41 / / gRhakSate ca savitre sAvitrasya pade'pi vA / maNDalezasya harmya syAtpaTTabhAk(jaz)cAlayaM tu vA / / 42 // prApavat sA(apavatsasyA)pavatsa(tsya)sya mRge vA mukhya ke'pi vaa| prAhArakAstraprAyozcAlayaM parikalpayet / / 43 // sarveSAmapi bhUpAnAM svaniryAni(sthAnIyAdi)catuSTaye / gRhamevaM tu zA(sA)lAyAM coktamevaM purAtanaiH // 44 // sarveSAM mUlahANAM pUrvadvAraM prakalpayet / tattanmUlasya harmyasya dakSiNe cottare'pi vA // 45 // nairmRtye vAyave cApi tattanmahiSi(SI)kAgRham / mUlaharmyasya yAmye tu sA(cA)bhiSekAdimaNDapam // 46 // sugrIve puSpadante vA cAyudhasyAlayaM bhavet / asure zoSake vApi vastunikSepamaNDapam // 47 // varuNe nairmRte vApi muhurvastradhanAlayam / mAme ca mukhyake vApi ranahemAdikAlayam // 48 // gandharve bhRgarAje vA bhUSaNAlayameva ca / dakSiNe nairRte vApi bhojanArtha tu maNDapam // 46 / / tathezAnapade vApi pacanAlayameva ca / anile cAgnike vApi puSkariNyA(NIz) ca kalpayet // 50 // mahiSyAvAsasaumye kaJcakorA(kinaz)prA(cA)layaM bhavet / vAyavyena dhanAGgAze puSpamaNDapaM yojayet // 51 // adite(tI) codite vApi maja(ja)nAlayameva ca / tattadvAhyapradeze tu kAyazuddhayarthamaNDapam // 52 // vAyavye nairmRte vApi sUtikAmaNDapaM bhavet / pUre(SNi) vA vitathe caiva dAsadAsyAlayaM bhavet / / 53 //
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 mAnasAre adhyAyaH 108 112 116 120 gRhakSatapade caiva zayanAlayameva ca / mukhye vA pra(caivA)tha bhallATe vilAsinInAM cAlayam // 54 // dauvArikapa caiva rAjakanyakarNikA)rAlayam / dvArasya vAmapArzve tu gajAzvAdikAlayam / / 55 // dvArasya dakSiNe pArzva rakSakAvAsameva ca / satyake cAntarikSe ca taura(ri)kAlayameva ca / / 56 // bhRze yAnAlayaM kuryAcche prAguktavad bhavet / antaHsAlamiti prokta bAhyazA(sA)lamihocyate // 57 // varuNe yuvarAjasya cAlayaM tatprakalpayet / tatpUrve cottare vApi tasyaivAnucarAlayam // 58 // yAmye ca somadira(zi) vApi vAyavye vAtha nairmRte / prAsthAnamaNDapaM kuryAtpuSkariNyAM(NyAz)ca vAyave // 56 // nAgamya vAmake yAmye kuryAdArAmadezakam / puSpodhAnaM tataH kuryAnmukhya(khye) bhallATake'pi ca // 6 // nRttAgAraM tataH kuryAnnAnAnRttAGganAni ca / prAtmArtha yajamAnArtha devatAharmyamIzake // 1 // dvitIye hamrye (ya)yAmye tu purohitAlayameva ca / roge vA mukhyake vApi svAmikArA(dhyAyakA)layameva ca // 62 // dvitIya:(ya)sAlabAhye tu dvAraM tasya tu dkssinne| mahAzanAlayaM kuryAd bhairavaM tu bahirbahiH // 63 // Ize tu dhenuzAlAzca dvAraM kuryaanmhendrke| pArzvake meSazAlAzca satyake vAnarAlayam // 14 // somAdIzAnaparyantaM vAjizAlA prakalpayet / yAmyAdipAvakAntaM syAd gajazAlA prakalpayet // 65 // tasmAttu nabhRtyAntaM kut(ka)kuTAlayamava ca / vAyukoNAdimukhyAntaM mRgANAM(ga)hariNA[nAmA] layam // 66 // munIve puSpadante ca kalpayenmA(tpati)maNDapam / uttare bAhyake vApi cottare vAyave tathA // 6 // 124 128 132
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40] rAjaharmyavidhAnam taddeze cArdhvavediH syAdvipadArthAGka (Gga) yAnvitam / paritaH zUlakampaM syAd dvAraM tadddakSiNottare // 68 // tattatpazcimadeze tu yuddhAlokanamaNDapam / zrAruhyAvalokanArtha [syAt ] kuryAdyuktyA ca maNDapam / / 66 // varuNe puSpadante vA meSayuddhArthamaNDapam / mRge ca bhRGgarAje vA kukkuTAyuddhabhaNDapam // 70 // maNDapAGgaNamadhyaM tu paritA mekhalairyu (lAyu) tam / ekadvitricatuSpazcahastamUlApravistRtam // 71 // sArdhadvihastanimnaM syAtsArdhaparighAnvitam / (do)vArikapade caiva mayUrAlayameva ca / / 72 / / dvArasya dakSiNa bAhye vyAghrakAlayameva ca / tadvA tatra devAdIn ( nAM) kirAtAlayameva ca // 73 // tRtIyaM vitathe tasyAze rahasyAvAsamaNDapam / digbhAge sandhivigrahamaNDapam // 74 // SaTsaptAvara vApi dakSiNa pazcime'pi ca (vA) / uttare pUrva ke vApi gajama (jA) zvAdivAhanam (nAni ) // 75 // prAruhyalokanArtha ca maNDapaM parikalpayet / Ize vA vitathe caiva raGgamaNDapameva ca / / 76 / / bhRze vA sA (cA) ntarIkSe vA kArAgRhameva ca (tathA) prAkArasya caturdikSu dvAragApurakAnvitam / / 77 / / zeSaM prAguktavatkuryAnnRpacittavazAttu yat / pranuktaM maNDapaM yuktyA kuryAdApaDazAnvitam / / 78 / / brahma brahmapIThaM syAtkuryAdAvRtamaNDapam // 76 // hastena bhUtamunirandhreNa karaM kRtvA vistArabhittiM caturazraM triyai (dha) kave (ke) na / grAmasya madhyamatha bhUpatimadhyaharmye nityaM trikAla (m) iva pUjita ( taM) brahmapITham // 80 // iti mAnasAre vAstuzAstre rAjaharmyavidhAnaM nAma catvAriMzo'dhyAyaH // 276 136 140 144 148 152 156 160
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAGgavidhAnam bhUpatInAM ca sarveSAM sarvAGga vkssyte'dhunaa| adhItyAmnAyacaturaM tatpaDaGga padakramAt // 1 // shstraastrmntrsrvaadiinsrvshaastraabdhipaargH| SaDdarzanaM samaM caiva dIkSayA ca pravartakaH // 2 // dhIroddhato dhIralalitA dhIrodAttastathaiva ca / (jyaM tu) svayaM jJAtvA svayantrita: / / 3 / / zUraH prAsazca kozArtha (vyo) dharmajJo nItipAragaH / samastabhUmRtAM caite guNAH proktA vizeSataH // 4 // etAni guNaratnAni rAjJo yasya ca (jJAM sarveSAM) santi vai / zatapaJcaturaGgAni(Ni) paJcakuJjarameva ca // 5 // . lakSArdhatantrAdhipatiH shtpnycvraanggnaaH| ekA syAtpaTTamahiSI a(so')stramAho(ha:) prakIrtitA(taH) // 6 // SaTzata(ta)marIzakoTyAni niSada(i)ntAbalameva ca / lakSatantrAdhipatizca saptA(1)zatavarAGganAH // 7 // syAtA mahiNyA(pyau) dvitIya(dve caiva) prAhAraka iti smRtam / zavASTahayaratnAni saptadviradameva ca // 8 // sArdhalakSatantra syAtri(ttu) sahasraM(sra)varAGganAH / mahiSItrayamevaM ca paTTabhAk iti(cetyeva) smRtam // 6 // sahasrAzvaM dazabhu(ga)ja pazcAzatasahasrakam / varAGganAbhirAsevyo mahiSyazva catuSTayam / / 10 / / lakSadvayaM tantraM syAnmaNDalezasya bhUpateH / paJcA(1)zatasahasrAzvAH dvAdazaM kukharaM tathA // 11 // lakSadvayaM ca tantra syAd dvisahasravarAGganAH / mahiSyaH paJca paTTAbhAH paTTadhRka(ga) bhUpatirviduH // 12 //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAGgavidhAnam dvizatAzca(sahasra)hayAH proktAH pnycaa(c)dshgjaastthaa| cAnu(catu)rlakSaM ca tantraM syAnisahasravarAGganAH // 13 // SaNmahiSyastathA proktAH pArNikAkhyasya bhUpateH / pArNika: syAtpaTTadharI maNDalezazca paTTabhAk // 14 // ebhyo(pAm) navadvi(hI)pAdAbja(tAs) tattattantrAdhipAstathA / prayutAdibahUnazvAzata(sahasra)kuJjarameva ca // 15 // tantraM ca zatalakSaM syAnmahiSyazca dshst(t)thaa| lakSArdha vA(va)ravanitA cai(zcai)vamuktaM narendra ke // 16 // narendre ca dvipAdAbja(dvIpAdAptA)zcaikakoTituraGgavAn / prayutaM dviradaM proktaM dazakoTizca(ca) tantrakam // 17 // dazalakSaM maraNya(NyAz) ca mahiSya(dhyA)zca sahasrakam / adhirAjAkhyanRpatezvoktatantraM purAtanai:(ntrAdhipAstathA) // 18 // adha:(dho) vA paTTamahipe(pyAm) cendrasya sadRzaH prabhuH / samabhUmipapAlebhyo namaskRtya padAmbujam / / 16 // dantAbalaturaGgAzca tandrA(ntrA)di ca varAGganAH / arbudaM nyarbudaM caiva mahAzaGka(ca) ca padmakam // 20 // gaNikAntaM parArdhAkhyaM ca sarve tantrA:(ntrAdhipA) prakIrtitAH / saptadvi(tAbdhi)mekhalAbhUmi(mez) caikacchatreNa pAlakam // 21 // tasmAttu sArvabhUmAya(bhImAya) cakravartiri(rtI)ti smRtam // 22 // AmnAyazcituro'dhItya vidhivatSaDdarzanAnAM samam sa(sA)mazAstrAdisarvazAstrakuzala: sthiro dharmavAn / dhIrodAttaguNo mahAvitaraNaizvaryadhanAnyaH prabhuH nItijJo janarakSako janapadArthAnupAArthavAn // 23 // sarvajJo nara(dvija)pAlako zaka(guru)padAmbhojadvirephaH suraiH(sukhI) zAnto kIrtiparAyaNazca rasiko gandharvazAstrAdhipaH / ete sarvaguNAH samastanRpateH sAmyAdi caktiM budhaiH ____ eSAM coktaguNAni(NAH) nRpateH sakSudrabhUbhRtAm // 24 // iti mAnasAre vAstuzAstre rAjAGgavidhAne nAma ekacatvAriMzo'dhyAyaH // 35
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjalakSaNam atha vakSye vizeSeNa bhUpAnAM lakSaNaM parama / cakravartI mahArAjo narendraH pAkistathA // 1 // atha paTTadharazvApi maNDanezastathaiva ca / prathaiva paTTabhAk caiva tataH prAhArakastathA // 2 // prahastatazcai nava bhUSA yathAkramAt (mam ) / catu:sAgaraparyantAM mahIM svIkRtya balavAn // 3 // jitvA dvArasya purato bandha ( ghaMTA ) mAbadhya saMsthitaH | nyAyAnyAyavicArArtha kizvinmadhyapratApavAn // 4 // kIrtimAna zrImatAM zreSThaH kRpayA lokarakSakaH / sarvAvanIndravandyo'sau cakravartIti kIrtitaH / / 5 / / zaktitrayedantiNa (trayaMtha) svIkRtya saptarAjyasya cezvaraH / SaDguNaiH SaDbalairyukto nItijJaH sUryavaMzavAn // 6 // candravaMzodito vAtha cAdhirAja iti smRtaH / zaktitrayeNa tritayarAjyaM svIkRtya durvalAn (tu) // 7 // pArSNikaH paTTadharo maNDalezo'pi paTTabhAk / etairvandyapadadvandvo nItinetraH pra (cA) rindamaH // 8 // sukRtI ceotsavara to narendraH parikIrtitaH / ekarAjyasyAdhipatizcaikadurgamadhiSThitaH // 6 // SaDbalAdhipatirjJAnI kAlazo'tha prayogavAn / evaM parebhyazcAbhihito pArzvika i (ve ) ti smRtaH // 10 // 4 8 12 16 20
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42] rAjalakSayam catuSTayaguNAdhIzazcArdharAjyasya cezvaraH / ekadurgasyAdhipatiH svAmyamAtyairapIzvaraH // 11 // maNDalAdhipatiH(ti)paTTabhAvabhaume'(ganyaira)pi varjitam (tH)| evaM guNaviziSTo'sau proktaH paTTadharAkhyayA // 12 // prardhamaNDalasyAdhipatirekamaNDalasaMzritaH / paTTabhAgAdivandyo'sau maNDaleza iti smRtaH // 13 // maNDalAdhipatiH(rdhAdhipaH) zrImAnekadurgamadhiSThitaH / sajanAnAM dhanADhyAnAmadhipaH paTTabhAka smRtaH // 14 // brAhmaNakSatriyavaizyazUdraiH(drANAm) e(cai)kakukhodbhavaH / ekadurgasyAdhipati nAjanapadAdhipaH // 15 // sajanAdhipatiH sarvarakSAdina(ni)karezvaraH / etakSaNayukto'sau rAjA prAhArakaH smRtaH // 16 // nAnAjanapadAdhIzo nagarInAyakaH prabhuH / ekadurgamadhiSThA(sthA)pya nAnAjanapadaikarAT // 17 // AdAya durbalAnAM tu so'straprAhI prakIrtitaH / cakravartI pra(cA)dhirAjazca nrendrshcaavicaarkH(km)||18|| pArNikazca zirakhaM syAtpaTTadhRk paTTabandhanam / maNDalezasya paDheM syAtpaTTabhAk paTTabandhanam // 16 // prAhArakazvAsapAhI cobhI mAkhAdharau smRtI / cakravartI mahArAjo narendrazcaiva maulinaH // 20 // siMhAsana saniyUhaM kalpavRkSasatoraNam / pArNikazca paTTadharaH paTTabhAk tRtIyasya tu // 21 // vinA kalpataro:(6) sarvamuktaM siMhAsanAdikam / prAhArakasya nRpateH siMhAsanAmati smRtam // 22 // prakhapAhasya bhUpasya kevala cAsanaM bhavet / cakravAdi(de)nirvAdha bhUpAkhAyo(da)vizeSataH // 23 //
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 mAnasAre cAmare dhavalacchatraM bahumAlAdhara(rA) smRtam / mAsanAnAM tu sarveSAM SaTpAdaM parikIrtitam // 24 // cakravartI vizeSeNa navamAlAdharaH sukhii| cAmarakaM |vnaacchtrN catuSpAdasamanvitam // 25 // kSudrasya paripAlebhyo madhyazreSThasya yogyakam / bahumAtA ca saMproktamanyaiH kSudraistu vardhite(vakSyate) // 26 // vRttA(syA) sajjananiyUha (ho) muktA ca(ktayA) sragvibhUSaNam / kSudra(madhya)zreSThasya nRpatezvobhe janapade smRtA(te) // 27 // anyebhyo (bhyaH) kSudrarAjebhyastvekajAnapadaM param / ete tu kSudrabhUpAlo(lA) bhUpAlAnAM tu sevakAH // 28 // cakravAkhyarAjo'sau durjanAnAM tu nAzakaH / kapAluH kRpayA lokaM saMrakSati muhurmuhuH // 26 // pratha [ca] dazakaikAMzaM kara svIkRtya tiSThati / mahArAjaH SaDaze tu kara caikaM parigrahe(gRhIyA)t // 30 // durjanAnAM jana jJAtvA dizi dharmasya paalkaa:(kH)| narendrasya(ca) tu paJcAzaM karaM svIkRtya rAjyati // 31 // parthibhyo'vidaridrebhyo dAtA dhanavatAM gRhIyAt / atha pArNikAkhyanRpatiH karamadya(pAda) pratigRhI(hI)yAt // 32 // paTTadharasya samaye coktavat triH(tyazaM) pratigRhI(hIyA)t / dadAti viduSAM bhUyaH (zvA)nyebhyaH kiJcideva hi // 33 // paTTabhAk rAjya(jyasya) tatsarva kara svIkRtya tiSThati / devebhyo brAhmaNebhyo'pi nitya(tyaM) mAnyaM karotyasau // 34 // pra(prA)hArakasya(ca) dezasya kara svIkRtya tiSThati / nItizAstroktavannyAyamanyAyaM karotyapi // 35 // dharmanagdhopakArako vAmabhiH(ebhizca) karmabhiH dRDhaH / masapAhaH svarAjyasya nyAyAjamAha(dgRhNAti) tatkaram // 26 //
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjalAsayam yathAparAdhadaNDaM ca hiMsAM nAbhikaroti ca / tApasAn bAmaNAndevAn sadA pUjAM karotyapi / / 37 / / evaM kSudrAzca bhUpAlAH skhe sve janapade karAn / khIkRtya cakravAdirAjAnAM ca karotyapi // 38 // ityuktanyAyamArgasya bhAgaM kurvanti te nRpAH / prakSatriyAstu te sarve prokta (ktA) vidvAna(dvadbhiH) purAtanaiH / / 36 // itiviracitamevaM bhUpatInAM paritram zrutisakalapurANaiH sarvazAstrAya(khaira) mAnam : paripata(Tha)ti yade(ya e)takSaNaM cArthayuktam sa tu nikhilavibudhebhyo vandyapAdAravindaH // 40 // iti mAnasAre vAtuzAstre rAjalakSaNavidhAnaM nAma dvicatvAriMzogdhyAyaH //
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ rayalakSaNam devabhUsurabhUpAnAmArohArthaM tu (haNAya) yogyakam / rathamAnaM kramAd vakSye lakSaNaM vidhinA saha // 1 // cakraM caiva rathAkAraM rathamAnaM ca bhUSaNam / trivitastiM samArabhya SaTSaGaGgulavardhanAt // 2 // pacahastAvasAnaM syAtpabhvA (ca) dazavizAlakam / vitastidvayamArabhya vitastyeke (styardhe) na vardhanAt // 3 // sArdhavedakarAntaM syAtpUrvavatsaMkhyayA ceti / evaM tu cakravistAraM devabhUsurabhUpateH // 4 // aGguladvayamArabhya e ( cai) kaikAGgutavardhanAt / saptA (ta) dazAGgukhAntaM syAd ghanaM pacA (va) dazasta (ta ) thA || 5 // cakraM vRttAkRtiM kuryAdyuktyAtha paTTa () yojitam / vistAraM ca tridhA kRtvA madhye kukSyaMzakena tu // 6 // tanmadhye tu trimAtrAdau saptA (ta) dazAMgulAntakam / pacA (ca) dazaM ca vipulaM nAbhikukSasya (cer ) vezanam // 7 // chidraM vRttAkRtiM hyeva vRttAzraM vAtha kuttikam / trimAtraM pUrvavadvRddhyA saptA (ta) dazAGgulAntakam // 8 // paccA(ca)dazavidhi(dhiH) proktame (mUcai)vaM kucivinirgatam / antarbahizca kRtiH syAtsarvAlaGkArasaMyutam // 6 // vivastitrayamArabhya SaTSaGgutavardhanAt / pathvahastAvasAnaM syAtsazikhAccAyataM tathA // 10 // zikhAM vinAyataM vApi caikamekAdazAyatam / pazcAGgulaM samArabhya dvidvyaGgulavivardhanAt // 11 // 4 8 12 16 20
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43] ekaviMzAlAntaM syAnnavadhA cAkSavistRtam / saptAGgulaM samArabhya dviAlavivardhanAt // 12 // trayoviMzAlAntaM syAJcAkSotsedhaM tu pUrvavat / zikhAzca(ca)kratAraM(kAkAraM) tulyaM tAraM yuktvAyataM tathA // 13 // zAlajambUkasAraM ca saralaM vakulArjunam / madhukaM tintriNI caiva varva(barbu)radrumamaM ca // 14 // vyAghrI ca sIriNI caitra khAdiraM kRkaraM shmii| evaM cakrAdidArubhyAM(bhiH) yuktyA balavazAnnyaset // 15 // dantatAre catuSpaJcabhAgaikaM zalyavistRtam / samaM vAthya(dhya)dharmavaM vA dvayaM tiryaggatAyatam // 16 // dantadhA(tA)rasamAdhikyaM kIlAyAmamudIritam / kuryAd dantAgrake chidraM yuktyA kIlaM prayojayat // 17 // prakSopari tathAtA(dhA)raM mAnaM cApyatha vakSyate / sArdhahastaM samArabhya SaTpaDaDulavardhanAt // 18 // paJcahastAntavistAraM bhA paJcA(ca)dazaM bhavet / vistAradviguNAntaM ca tatpAdAMzena vardhanAt // 16 // puraM pRSThAyataM hovaM navamAnamudIritam / tricatuSpaJcapaTsaptasA(tA)STanandadazAGgulam // 20 // etattu bhArayuktaM syAttudre tu dvayameva ca / mukha pRSThe paTTake syAtkuryAduktavizAlavat // 21 // sarveSAM ca rathAdhAraM dAruvistArameva ca / tatpazcAMzenavRddhiH syAd dviguNAntaM tatheodayam // 22 // rathAdhArodaye deze copadhAraM prayojayet / bhArAyAme catuSpaJcaSaTsaptAMzavibhAjite // 23 // ekaikAMzavihInaM syAt ze(cche)SAMzenAyataM tathA / rathAdhArasamutsedhaM vistArasyAdhikaM tathA // 24 // pAdamadha tripAdaM ca tatsamaM cAdhikodayam / dArutArasamaM kuryAtsarvAlaGkArasaMyutam // 25 //
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 [adhyAyaH mAnasAre vasyAdhaH karNanaM kuryAdakSotsedhArdhameva ca / tattaddeze tu chidraM syAdatabhAre rathAntakam // 26 / / chidre pravezayatkIlaM yuktyAyapaTTa yojitam / upAdhArAprapRSThe tu paTTikAntaM prayojayet // 27 // rathAdhAroparideze copapIThaM samaM tathA / bhArotsedhasamaM vApi dviguNaM triguNaM tathA // 28 // sarvAlaGkArasaMyuktaM copapIThA(Thamu)ktavad bhavet / tadUrdhvaM prastarAkAramuttarAdekriyAnvitam // 26 // harikarimakararUpaiH patracitrAdisarvaiH parikaraM tu yugAnAM nATakairbhUtayaH / rasikaraphaNikAste(kaistu) tAraNaiH kSudrapAdaiH kRtamatha karikaNe sikAbhUSaNAvyam / / 30 // kuryAdyuktyA ca zobhArtha yuktyAstvo vinA ratham / rathAdhArA(ramu)paryuktaM ca rathamAnami hocyate // 31 // tribhirveda vitastyAdI SaTpaDailavardhanAt / paJcasArdhakaraM paJcahastAntaM vistRtaM bhavet // 32 // UrdhvaM cAntasthale ca dazadhA parikIrtitam / tasmAdekavitastayAdA SaTpaDailavardhanAt // 33 // sapAdadvikarAntaM syAdaSTadhA nirgamaM bhavet / ekadvitricatuSpaJcaSaTsaptASTanavAMza(vAnta)kam // 34 // evaM yuktyA talaM kuryAd mUlAdapAvasAnakam / vitastyekaM samArabhya kriyaGkalavivardhanAt // 35 // ekahastAvasAnaM syAt ekAdaza(paJcadhA ca) zikhonnatam / paJcadazADulA(zcAGgalaM samA)rabhya tritryadalavivardhanAt / / 36 // saptA(ta)dazAlAntaM syAtta(d dvi)tIye tu zikhonnatam / vitastyekaM samArabhya pAdAdhikakarAntakam // 37 // tRtIye paJcadhotsedhaM triyakulavivardhanAt / ekahastaM samArabhya trivitastyantamuccakam // 38 //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ rathalakSaNam caturthe paJcadhA proktaM pUrvavad vardhayetkramAt / trimAtrAdhikahastAdI trayastriM(navatriM)zAlAntakam // 36 // kuryAtpaJcavidhaM proktaM paJcadhAmatalonnatam / pAdAdhikyaM tu hastAdau satripAdakarAntakam // 40 // evaM tu SaTtalaM proktaM paJcadhA cocchrayaM bhavet / pAdonatrivitamtyAdau trivyaGgulavivardhanAt // 41 // tripAdastri(tri)vitastyAntaM saptAnte paJcadhodayam / trivitasti(sti) samArabhya tritrimAtravivardhanAt // 42 // dvihastA(stAntama)STatalopaJca(5) paJcadhAyamiti smRtam / sapAdatrivitastyAdau tritrimAtravivardhanAt // 43 // [sa]pAdayugavitastyantaM navatale [tu] ziro(khA)dayam / adhazcaikavitastyAdi dvivaGgulavivardhanAt // 44 // aSTaviMzAilotsedhaM caikAdinavAntakam / vitastyekaM samArabhya e(cai)kaikAGgulavardhanAt // 45 // mUlAdapAvasAnaM syAd yuktyA yugmadazAt(') nyaset / caturvizAGgulAntaM ca paJcaviMzAGgakhAntakam // 46 // pratyekaM tu talAnAM tu (tU)rzvabhUmo(mera)dhikonatam / talAnAmapi sarveSAM kuTTimaM tatprakalpayeta // 47 // tadadhiSThAnamAne tu coktamAnena puurvke| sopapIThamadhiSThAnaM kevalaM vA masUrakam // 48 // upapIThasya mAnaM tattyavAdhiSThAnameva ca / yathAdhiSThAnagaNye tu kuryAt(da) gaNyA(karNA)dhikomaTam // 46 // sarveSAM devatArUpaM kuryAtsarva vicakSaNaH / rathAH sarve samAzrAH syurbhadrayuktam(ktAH) prathApi vA // 50 // vitastyekaM samArabhya tritrimAtravivardhanAt / trivitastyantaM bhadrAyAM nirgamaM parikalpayet // 51 / / rathAdhAre tribhAgaikaM caturbhAgatribhAgikam / paJcabhAgaM tribhAgaM vA vistArasyArdhameva vA // 52 // 36
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 pidhyAya: 108 112 116 mAnasAre caturditu caturbhadraM syAt triIkahariM tu vaa| bhadramadhye tu bhadraM syAJcoktavatkArayetsudhIH // 53 // yuktyA ca bhadraM sarveSAM nAsikAyuktameva vA / pakSe ca kuDmalaM yuktaM vakrAnA(ni) tu suyojayet // 54 / / pUrvoktarathanAmAni cAdhunA [tu] pravakSyate / nabhakhAnbhadrakaM caiva bhadraM syAtprabhaJjanam / / 55 / / nivAtAkhyaM bhadrakaM caiva pavanAkhyaM ca bhadrakam / pRSada(taM) cendrakaM caivamanilAkhyaM ca bhadrakam / / 56 / / etAni rathanAmAni cAzrayuktaM rathe viduH / nabhasvAnbhadraM vedA prabhajanaM SaDakam // 57 // vAtAkhyaM dvibhadraM syAtpavanAkhyaM tribhadrakam / pRSataM cendrakAkhyaM syAd dazA bhadrasaMyutam // 58 // dvAdazaM(za)bhadrasaMyuktamanilAlyamudIritam / kecittu yuktamevaM vA paTTAbhaM rathameva vA // 56 // vRttaM vA cAyataM vRttaM vA paTTAre cAyataM tu vA / praSTA vA SaDaaM vA zravRttamathApi vA // 6 // vedAnaM nAgaraM proktaM vasva drAviDaM bhavet / suvRttaM vesaraM proktaM ra(cA)ndhaM syAttu SaDazrakam / / 61 / / dmazravRttaM samAkAraM A(kA)liGgaM parikalpayet / pUrvoktAkArAyAme tahevAkhyaM vidurbudhAH // 62 // pUrvoktabhadrasarveSAM nAnAdina(vidha)rathe bhaveta / rakhatArAdhikAMzena vardhanaM dviguNAyatam / / 63 / / pUrvoktakSudramAnena devbhuusurbhuupteH| yuddhArtha ca makhA(kA)rtha syAnmadhyanityotsavArthakam // 64 // devAnAM bhUpatInAM ca mahAmAnaM mahotsavaiH / yuddhayogyaM yathAsarve(va) cakatrayasamanvitam // 65 / / makhA(kSArthamardhara(dhvanAtha) yathAsarve(ba) vedapAdasamanvitam / nityotsavaM yathAsarve(va) paJcacakrasamanvitam // 66 // 120 124 128 182
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 136 140 144 rakhalakSaNam mahotsavarathAnA ca sarveSAM cakra (kaM) vartate / SaTsaptATanavaM vAtha dazacakra kramAd viduH // 67 // yuddhayogyaM trikaM vedi makhA(kSA) dvayamaMva vaa| nityAsavarathAzcai(yasyai)kadvitrivedi prakalpayet // 6 // mahotsavarathe vedi tritayAdi navAntakam / kalpayaMtsArvabhaumasya caiva navazve (ce)ti vedikA / / 66 // mahArAje(jasya) saptakAntamakAdi [ca prakalpayaMt / narendrAkhyanRpateH(tezcaiva) paJcakAdi yojayet / / 70 // pArNikAkhyasya bhUpAnAmekAdi caturAntakam / viSNodhyambakasyApi cekAye(di) navavedikAH // 71 // bauddhAdijinakAntAnAM saptAntaM caikaadit:(km)| anyeSAmapi devAnAM vedI(devI)nAM vedasaMkhyakam / / 72 / / ekAdipaJcasaMkhyAntaM kuryAcchilpivaraira(varADa)pi / rathAnAmUrdhvadezasya cAlaGkAraM pravakSyate // 73 / / mAnaM yathAyuktivazAdekadvitritalaM tu vA / kuryAd devarathAnAM tu zeSamAgamatA(mo)ktavat / / 74 / / pra(ra)thAdho gurupAdasarAruham guruvaca SaNmukhaM sarasvatIm / gaNapatiM tvatha zaGkaravallabhAm vividhavAinavastravibhUpitAn / / 75 / / pratha rathAbharaNaM parikathyate / zikhizikhaNDakacAmaratAraNam / vividhakiGkiNInirmaladarpaNam vyajanaketakamAlyamanoharam / / 76 // prAdau rathasya talato'pi bhurvaravezyA lAsyAGganA sakalabhAvana(nA) samyak vi(gvi)vanAm / pratyuvamardalanisvana(naM) dhArya co'rthamalpamarutaM mame(gagane) dadhAnAm // 77 / / 148 153 156 160
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 [adhyAyaH 43] 164 mAnasAre vINAveNumRdaGgapAni(Ni)bahuzo vidvatsabhApaNDitaiH sAmantAdinupAlaputrasacivaiH purohitaiAhmaNaiH / kiJcit(da)dhyApakanRttanAthanivahAna saMveSTya tacchilpibhiH yuktaM viSNumahezvarAnapi tathA bhaktaizca saMveSTitAn // 78 // dvArapAkhakasayanakinnarAn naagknykgtthnnidhypi| kalpavRtayutacakravartibhiH maNDitaM kuru savedibhiH // 7 // 168 iti mAnasAre vAstuzAstra rathalakSaNavidhAnaM nAma tricatvAriMzo'dhyAyaH //
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zayanavidhAnam devAnAM ca dvijAtInAM varNAnAM zayanArthakam / yogyaka(ka)paryasya lakSaNaM vakSyate'dhunA // 1 // ekAdazAGgulamArabhya dvigulavivardhanAt / paJcaviMzAGgulAntaM syAdvAlaparyavistRtam // 2 // evaM cASTavidhaM proktaM bAlAnAM sarvajAti(tI)nAm / tadardha ca tripAdaM ca tatsamAdhikamAyatam // 3 // vistArArdha tripAdaM ca parito vAtAyanodayam / tadvistArasamaM vApi tripAdaM pAdodayaM bhave(syA)t // 4 // tricatuSpaJcAGgulaM vApi pAdavistArameva ca / catuSpAdasamAyuktaM pAdAne cakrasaMyutam // 5 // pAdatArasamaM cakra(ka)vistAraM parikIrtitam / / adhaiMkadmaGgalaM vApi dhanaM yuktyA prayojayet // 6 // pAdApre sAntarAlaM syAtkuttiryak ca yantrakam / dvimAnaM ca trimAtra vA paryay(ka)paTTikodayam // 7 // tavayaM vistRtaM caiva cAgaM vAmA(pAdA)prakaNeyuk / paritaH paTTikAmadhye paritaH chidraM yojayet // 8 // kArpAsaM rajju veNuM ca tAlaM ca zaNavalkalaiH / paTTikAzca ta(ko)yormadhye dIrghadIrgha tu yojayet / / 6 // paTTikA parito bAdye vRttakaM parikalpayet / ekaM vAtha dvayaM vApi kSepaNaM bahudhAnvitam // 10 // vRttAkRtISTapAdAnAM yucyA varNana lepayet / gavAkSAkAraM yuktyA ca paTTikoce samantataH // 11 //
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 mAnasAre kukharAkSamalakSaM vA patrapuSpAdyalaGkRtam / kSudrakSepaNasaMkIrNa kSudranAnAghisaMyutam // 12 // bahupAdazreNiyuktamadhiSThA[nA]GgakriyAnvitam / evaM tu bAlaparyaDU sarvAlaGkArasaMyutam // 13 / / ekaviMzAGgulamArabhya dvidmahulavivardhanAt / saptatriMzAGgulAntaM syAtparyaGkasya vizAlatA / / 14 / / kanyasAduttamAntaM syAdanikAntarameva ca / evaM tu mAnuSANAM ca devAnAM ca vizeSataH // 15 / / pAda(da) bAhyAvasAnaM syAdvistArAyAma mAnayat / devAnAM ca dvijAtInAM vistAraM(ra)dviguNA(NamA)yatam // 16 // vizAle tu guNAMzaM vA maMzAdhikAyataM tathA / tasmAddhonAdhikaM caitatsarvadoSasamudabhavam / / 17 / / tricatuSpaJcaSaTsaptASTanandadazAkulam / ekAdazAlAntaM ca navabhedamudIritam // 18 // kanyasAduttamAntaM syAtpaTTikAvistRtaM bhavet / vistArArdha tadutsedhaM parita: paTTikA bhavet // 16 // vedAzrAyataM sarva [tu] paryaGkamiti kathyate / SaDaGgAyAdisarveSAM vistAre parikalpayet // 20 // paritaH paTTikA bAhye vRttavetrAdimaNDitam / adhiSThAnopapIThaM yatkuryAdvai paTTikonnatam // 21 // zrIvandhaM kuTTimaM kuryAd devabhUsurabhUpateH / pAdabandhamadhiSThAnaM sarvajAtyAkiM bhavet // 22 // pratibhadropapIThaM syAd bhUsurasurabhUpateH / vedibhadropapIThaM syAdvaizyazUdrasya(drayoH) yogyakam // 23 // upapIThamadhiSThAnaM nATakAcAdinAvRtam / devAnAM devatArUpaM mAnuSANAM ca mAnavam // 24 // devAnAM sarvarUpaM syAnmAnuSasyoktavad bhavet / padmapatrAdicitraizca sarvAlaGkArasaMyutam // 25 //
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44] zayanavidhAnam dantaM vA dArujaM vApi kSudravedyAdi kudam ima)laiH / SaNNavArkAkulaM caiva trividhaM pAdatuGgakam // 26 // utsedhaM ca(dhasya) samaM tAraM tripAdaM vArdhameva vaa| mUlatAraM(ra)zarAMze tu trayAMzaM cApravistRtam // 27 // tadutsedhaM tu navAMzaM syAjanmano(na u) zivAMzakam / patuGga dvibhAgaM syAtkocamambarAMzakam // 28 // kumbhamekena kartavyaM kandharaM ca dvibhAgikam / sAzaM cordhvapatraM syAdIMzaM vAjanaM bhavet // 26 // kumbhapAdamiti proktaM tasmAducaM pravezanam / vadeva harikAkarNa sarvAGga padmavAjanam // 30 // vApAdamiti proktaM yuktyA kuryAnmanoharam / athavA madhyakarNAdau cordhvAdI panavAjanam // 31 // padmapAdamiti proktaM sarvAlaGkArasaMyutam / catuHSaTpAdayuktaM vA devAnAM ca dvijAtInAm // 32 // devAnAM bhUtasiMha vA pAdamadhye prayojayet / nRpANAM siMhapAdaM syAt ze(cche)SANAM pUrvavad bhavet // 33 // sarvAlaGkArasaMyuktaM zeSaM yuktyA prayojayet / prayaSkIlena pAdAnAM madhye randhaM prayojayet // 34 // tadUdhai paTTikA nyasya kIlAne ca kavandhanam / caturbhiH zRGkhalAyuktamAndolaM caikato(ta u)pari // 35 // devabhUsurabhUpAnAmanyeSAM zayanArthakam / vakulaM cAzi(zvi)nIputraM drAkSAraktaM ca candanam // 36 // nimbaM ca candanaM caiva cApazAkhaH zamI tathA / evaM tu zayanAdInAmAsanAnAM ca daarubhiH(ruunni)||37|| dantaM vai sIriNI caiva tindukaM viralaM tathA / zAkaM ca sarvapAdAnAM vRkSame(zce)vamudIritam // 38 // manyAni snigdhasarvaizva(vANi) yathAlAmena saMgraham // 40 //
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 mAnasAre [adhyAyaH 44 vistAradIrghacaraNAni vibhUSaNaM ca yuktaM vidhAya kurute tvatha zilpinoktam / paryakopari nayanaM prakurvan (nAndole) 80 putraM(trasya) cAyurapi hAniH gha(dha)nakSayaM ca (yazca) // 41 // maJcasya lakSaNaM sapaTTikapAdakAdIn sarvAGgamapi kesarIbhUtapAdam / zAstroktalakSaNavazAtkurute tu sarvam sampatsukhaM ca labhate'pyatha bhuktimuktIH // 42 // 84 iti mAnasAre vAstuzAstre zayanavidhAnaM nAma catuzcatvAriMzo'dhyAyaH //
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ siMhAsanalakSaNam devAnAM cakravAdinRpAlA(nAmA)sanayogyakam / sihAsanasya mAnaM ca lakSaNaM vakSyate'dhunA / / 1 / / prathamAbhiSekayogyaM syAtprathamAsanameva ca / maGgalAkhyAbhiSekasya maGgalAsanamIritam // 2 // vIrAkhyA[tva]bhiSekasya [ca] vIrAsanamudIritam / vijayAkhyasyAbhiSekasya vijayAsanamIritam // 3 // evaM caturvidhaM proktaM bhUpAnAmAsanaM bhavet / nityArcanAsanaM caiva nityotsavAsanamIritam // 4 // vizeSAkhyArcanArthAya vizeSAkhyA(mahotsavA)rcanAsanam / caturvidhAtmanaM proktaM devAnAmapi yogyakam // 5 // prAdau padmAsanaM proktaM dvitIyaM padmakesaram / tRtIyaM padmabhadraM syAchobhadraM syAzcaturthakam // 6 // paJcamaM zrIvizAlaM syAtSaSThaM zrIbaddha(ndha)meva ca / saptamaM zrImukhaM caiva bhadrAsanaM tu cASTakam // 7 // navamaM pagaM ca bhadraM syAd dazamaM pAdabandhakam / mAsanAni(nAM) tu caitAni(nAM) nAmAni kathitAni vai // 8 // pratroktamA(ktAnAmA)sanAnAM ca sarveSAM mAnamucyate / saptAkulaM samArabhya dvimaGgala vivardhanAt / / 6 // saptaviMzAnulAntaM ca vistAraM navadhA bhavet / parArtha yaja[mA]nArtha cAsanAyAma pUrvavat // 10 // paJcAdazAGgulA(lamA)rabhya dvidmaGgulavivardhanAt / ekatriMzAkulAnta syAtkanyasAdi trayaM trayam // 11 // 37
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 mAnasAre vistAraM ca tathA proktaM nityotsavasya cAsane / AyAmaM pUrvavatkuryAd dviguNAnta yathAkramam // 12 // navapaGktyaDalA (lamA )rabhya DilavivardhanAt / pathvatriMzAGalAntaM syAdvistAraM parikIrtitam // 13 // mahotsave cAsanaM hyevaM kanyasAdi tryaM trayam / vistAraM (ra) dviguNAyAmaM pAdonadviguNaM tu vA // 14 // vistArArghAyataM vApi pAdAbhyantaramAnakam / pAdabAhyAvasAnaM syAtpAdamadhyAvasAnakam // 15 // vistAre cAyate kuryAnmAnamevaM tu sarvataH / evaM tu devatAnAM ca mahIpAnAM ca vakSyate // 16 // paJcA(ca) dazAGgukhA (lamA )rabhyaM dvimaGgutavivardhanAt / saika trizAGgulAntaM syAtprathamAsanameva ca // 17 // vistAraM navadhA proktaM kanyasAdi tryaM trayam / tasmAdardhAdhikaM vApi tripAdAdhikameva vA // 18 // tatsamenA (maM vA )dhikaM vApi trividhaM cAyataM tathA / saptadazAGgulA (lamA ) dAsyAd dvidya ilavivardhanAt // 16 // paJcatriMzatimAtrAntaM navatAraM tu pUrvavat / vIrAsanamiti proktaM dorgha(dairghya ) prAguktatrannayet // 20 // ekavizAGgulamArabhya dvidvyaGgulavivardhanAt / saptatriMzAGgulAntaM syAdvijayAsanaM vismRtam // 21 // navabhedamiti proktaM dIrgha (dairghya ) pUrvavadAcaret / vistAramAyataM proktaM tattattuGgamihocyate / / 22 / / ekAGgutaM samArabhya caikAGgulavivardhanAt / navAGgulAntamutsedhaM kanyasAdi tryaM trayam / / 23 / / prAtmanazvAsanAttuGgaM tadvistAravazAtkramAt / vanhyaGgulaM samArabhya dvidvyaGgulavivardhanAt // 24 // nandakyAntaM syAnnityArcanAsanodayam / evaM navavidhaM proktaM vistArasya vasA ( zAna) nyaset / / 25 / / [adhyAyaH 24 28 32 36 40 44 48
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45] siMhAsanalakSazam paJcAGgulaM samArabhya dvidmAilavivardhanAt / ekaviMzAlAntaM syAnnityotsavAsanodayam // 26 // evaM navavidhaM proktaM kanyasAdIni pUrvavat / saptAGgulaM samArabhya dvidma kulavivardhanAt // 27 // trayoviMzAGgakhAntaM syAdvizeSAkhyAnodayam / kSudrAdi tritrimAnaM syAtkuryAttu pUrvavat kramAt / / 28 // navAGgulaM samArabhya dvidvAGgulavivardhanAt / paJcatri(vi)zAlAntaM syAtkanyasAdinavodayam // 26 / / mahotsavAsanaM tvevaM yathAkrameNa pUrvavat / tricatuSpaJcaSaNmAtraM saptASTakanavAlam // 30 // dazaikAdazamAtrAntaM navabhedamudIritam / kanyasAduttamAntaM syAcchikharodayameva ca // 31 // navAlaM samArabhya caikekAlavardhanAt / saptAptadazAkulAntaM syAtprathamAsanatuGgakam // 32 // ekAdazAGgulA(lamA)rabhya navapaGktayaGgukhAntakam / maGgalAsanamu(no)ttuGgaM navabhedamudIritam // 33 // trayodazADulA(lamA)rabhya caikaviMzAGgulAntakam ! vIrAsanamiti proktaM navadhA tuGgameva ca // 34 // paJcA(ca)dazADulA(lamA)rabhya trayoviMzAkulAntakam / navabhedamiti proktaM vijayAsanatuGgakam // 35 // vistAre caturaGga vA SaTzubhAyAdi kArayet / tricatuSpaJcaSaDvRdhyA cASTahAnizca yonayaH // 36 // SaTsaptASTakavRnA tu dvAdaza[bhiH] kSapayed budhaH / zeSamAyamiti proktaM saptASTanavavardhanAt // 37 // dazabhiH capayecchaSameva vyayamudIritam / aSTanandadaze(za)vRyA saptaviMze(za)Ayo bhavet // 38 // zeSa dinamiti proktaM vRddhaattnndnaadhikaa| saptake candrage(hRtaka) zeSaM vAramevamudIritam // 36 //
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 mAnasAre tricatuSpaJcavRddhyA tu kSapayettu navAMzakam / gajayAni vinAkuryAtsiMhAsanAna(ni) yathAzubham // 40 // mAyAdhikya vyayahInaM sarvasaMpacchubhAvaham / prAyahIna vyayAdhikyaM sarvasampadvinAzanam // 41 // dhUmayonizca kAkAca gardabhAna zvAnaM varjayet / pranyayoniH zubhaM(bhA) sarve(vI) zubhayonimiha yojayet // 42 // sarvaSAM mAnamityuktaM gaNyamAnamihocyate / sopapIThamadhiSThAnaM kevalaM vA masUrakam / / 43 // kevalaM copapIThaM vA kuryAt siMhAsana budhaH // 44 / / graMzaM janma zazisArdha pA(pAda)kam pampakarNa zaramardha kampakam / aMzamajaM zazi vAjano(namu)pari kSepabamadha rvibhaagtuke|| 45 // bedibhadra(dra) vividhA(dha)kapotadhRta cordhvayogabhuva(gelaM vi)nA kapotako / devabhUpati yatyoryabA vathAsane yogyameva kRtaya(ma)stu mUlake // 46 // mAsanasyodayArdha vA tribhAgekonameva vA / papIThodayaM seva coktatuGge'dhikaM tu vA // 47 // zeSa masUrakaM vApi samAdhiSThAnatujhakam / utseparavimAge tu janmatujhaM zivAMzakam // 48 // varSe vArdhakampaM syAtpAda(daM) bhAgena yojayet / tripAdAdhikamarona mahApagaM prayojayet // 16 // vadUrva sArdhamAgena karNavRttaM ca parakam / kandharaM pArSamAgena tatsama coparista(sa)vA // 50 // kampavRttadala puryAcadU'rthena paprakam / ekA kumbhavR syAca'dhaina parakam / / 51 //
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 112 116 siMhAsanalamayam tatsame[na] nimnavRttaM ca kampaM kuryaattduurdhvke| graMzena galakaM cordhvaM cAMzena kampavRttakam // 52 // nimnaM ca kampamardhena caikAMzena kapotakam / tadUrdhvaM caikabhAge tu caturbhoga(ga) vibhAjite // 53 // mAliGgAntaritaM corce prativAda(ja)namucyate / yuktyA ca vRttakampaM syAtsarvAlaGkArasaMyutam // 54 // vyAlAdipatrapuSpaizca karNaizca makaradvayam / kapote nAsikopetaM kimbarIvakrasaMyutam // 55 // catuSkarNe ca yuktyA ca kuryAd va(t pa)lavapatrakam / madhye tatpatramalatya sarvAlaGkArasaMyutam / / 56 // gale ca nATakairyuktaM yakSavidyAdharAdibhiH / vRttakumbha ca paTTe vA ka(nA)TakAdi(dibhi)ralaGkataiH(tam) // 57 // panAkAraM tu sarveSAM kesarAdidalAnvitam / yatheSTamazaM galatuGgaM syAnnAnApaTTairalaGkatam // 58 // etatpadmAsanaM proktaM zivaviSNvAsanaM bhavet / tadeva sopapIThaM syAtpadmakesaramIritam // 56 / / upapIThe kSudrakampAnAM vRttakampAzrakampayuk / nimnAni mauktikopetaM(tAni) sarvAGgaM ranabhUSitam // 6 // upapIThagale sarve nATakAbhiralaGkatam / kokilaiH kSudrazAlaizca pakharaistoraNAnvitam / / 61 // nAsikAkumbhapAdaizca nAsikApakharAnvitam / sarvAlaGkArasaMyuktaM padmacitrAdizobhitam // 12 // devAnAM cakravartI(rtinA) sarveSAmAsanAnvitam / ekaviMzAMzaka(ka)tuGge janmatujhe(me)kabhAgikam // 13 // pAdAMzaM kSepaNaM caiva satripAdAMzamambujam / tadUce caikabhAge tu tantrimAgaM vibhAjite / / 64 // ekAMzaM nignakaM proktaM cai()kAzaM vRttakampakam / tadUce (cAM)zena kampaM syAtpaJcAMza vapratuGgakam // 65 // 120 124 128 132
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 mAnasAre aidhyAyaH 136 140 144 tadUrdhva aM(cAM)za tridhA bhajya vRttaM padmaM ca vRttakam / tadUrve vRttasamaM padmaM padmatulyaM ca vRtta m // 66 // taccheSaM tu dvibhAge tu kumudaM vRttAkRtistathA / tadUrvAzaM vidhA bhajya vRtta(taM) panaM ca kampakam // 67 // UrdhvaM karNa tribhAgaM syAttadUvaMzaM tridhA bhavet / kampaM padmaM ca vRttaM ca dvibhAgena kapotakam // 6 // vadUrdhvaM caikabhAgaMna A(cA)liGgAntaritaM tathA / pratyUrve vAjanaM kampaM sarvAlaGkArasaMyutam / / 66 / / evaM tu padmabhadraM syAdadhirAjasya yogyakam / tujhe dviraSTabhAgaM syAjanmame (cai)kena kArayet // 70 // ardhena vAjanaM caiva pAdAMzaM kSudravetrakam (vezanam) / pAdAdhikatrayAMzaM ca tadUrzve tu mahAmbujam / / 71 // tadUrva nimnamadhuna tatsama padmameva ca / dvibhAgaM kumudottuGgaM vadUrdhana cAmbujam // 72 // vatsamaM cordhvakampaM syAtribhAgena galodayam / aMzena kampapadmaM syAd maMzena kapAtakam // 73 / / aMzena(nA)liGgAntarita prativAjanamucyate / zrIbhadrakamiti proktaM sarvAlaGkArasaMyutam / / 74 // adhirAjanarendrasya(yoH) sarvAsana(na) yogyakam / dvAviMzAzaka(ka)tuGge ca janma jhaMzena vinyaset / / 75 / / tadeva trivRtta(taM) zobhAyaM yathAsopAnavatkramam / tadU padmamekAMzaM cArdhenAvRtavetraka(vezana)m // 76 // ardhanAprakampaM syAttadUdhairdhana vRttakam / tri(tra)yAMzaM vapradeze tu nAnApuSpaizca zobhitam / / 77 / / dUrve'rdhena vRttaM syAttatsamo mamu)pari paGkajam / ardhena vRttakaM cordhvaM tatsamaM cordhvapadmakam / / 78 // . vadUSe'rdhana vRttaM syAttattulyaM taddalaM bhavet / ekena madhyavRttaM syAtkumudAkAraM tu nirgamam // 7 // 148 152 166 160
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 164 168 172 siMhAsanalakSaNam tA'rdhana pagaM syAdardhenAvRtavetrakam / tadUrdhvaM cAma(dha) paDheM syAtA (ya)zena galodayam // 50 // nAnApAdAdisiMhAdipatravallai(lIbhirvibhUSitam / tadUrdhvaM cAprapaTuM syAttadUrdhva vRttavetrakam / / 81 // tatsamaM cordhvapadmaM syAdvAjanaM caikabhAgikam / prAzvinyazaM kapotaM syAttadUvaMzena vAjanam // 82 / / tadUrdhvaM cAMzaM vRttaM syAnmadhye vyAlAdibhUSitam / / sarvAlaGkArasaMyuktaM zeSaM yuktyA prayojayet // 83 // zrIvizAlamiti proktaM pArNika[sya] nrendryoH(yoshc)| kArayodvejayAntaM syAtprathamAcaturAsane // 84 // tadeva vapramadhye tu maMzena vRttanirgamama / / zeSaM tu pUrvavacitraM zrIbandhamiti hi smRtam / / 85 // pArNika:(ka)paTTadharotsedhaM (yogya) pUrvoktAnAM ca yogyakam / tadeva madhyakumbhe tu caikAMzenAzra(pra)paTTikA // 86 // evaM tu zrImukhaM proktaM maNDalezasya yogyakam / tadeva mUlabhAgena cApravRttaM vinAmbujam / / 87 // bhadrAsanamiti proktaM paTTabhAgAsanaM bhavet / tadeva ja(tajja)nmana uparideze vaMzakenAmbujaM bhavet // 88 // zeSa prAguktavatkuryAtpadmabandhamiti smRtam / prAhArakasya yogyaM syAtsarveSAmAsanAnvitam // 8 // tuGge triMzatibhAgena janma dvAMzena yojayet / padmatuGga guNAMza syAtkampamaMzena yojayat // 6 // SaDaMzaM vapratuGgaM syAttadUdhai saptAzakaM ghaTam / panamaMzena bandhA(dhvaM)zaM karNa kampaM zivAMzakam / / 61 // kapotocaM tribhAgaM syAdAliGgAdi dvayAMzakam / vyAlasiMhAdipuSpaizca karNe pAhAdibhUSitam // 12 // sarvAGgavRttavetraM syAnnavararalaGkRtam / evaM tu pAdabandha syAdasamAsa yogyakam // 33 // 176 180 184 188
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 mAnasAre amAhasya nRpateH siMhapAdaM na kArayet / kSudrabhUpavizAM zUdre : u ( drANAmu) papIThAdi yeojayet // 64 // caturazra (pra)samAyuktaM sarveSAM sarvamAsanam / devAnAM maulinAmuktaM yuktaM sarveSu yogyakam // 65 // prathamAsanAdi sarveSAM bhUpAnAM tAnyudIritam / SaTpAdena samAyuktaM siMharUpaM prakalpayet // 66 // tatsarvaM prAGkukhaM kuryAdviparItaM cedvinAzanam / devAnAmAsanAnAM tu caturdikSu nirIkSaNam // 67 // triya (trayA) GgulaM samArabhya dvidmaGgulavivardhanAt / navapaGktyaGgunAntaM syAtsarveSAM pAdatuGgakam // 68 // evaM ca vividhaM proktaM yanmAnAramyaM mAnayet / pAdotsedhaM navAMzaM syAtsiMhatuGgaM yugAMzakam // 66 // zeSaM tu pUrvavatkuryAdyuktayA tatraiva yojayet // 100 // prAditA ( ta uktamupacakravartaye siMhamudritamaneAharAsanam / STabhUmipatibhizva kesarI lAJchitaM tvatha manoharAsanam // 101 // maGgalAsanam atha vIravijayAkhyAsanam / prathamAsanaM navabhUpati vizeSatattvam [adhyAyaH 45 ] 192 iti mAnasAre vAstuzAstre siMhAsanalakSaNavidhAnaM nAma paJcacatvAriMzo'dhyAyaH // 196 200 204 208 pratha sAmAnyamudIritaM budhaiH // 102 // viSNurudra jinakendra (bauddha) mukhya kai: (kAnAM) sarvadevagaNacakravartine / mAsanAni kathitAni tAni vai cAtsavAzca (vAni ) kathitAni su (sU) ribhiH // 103 //
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ toraNavidhAnam devAnAM bhUpatInAM ca bhUSaNArtha(?gRhAdInA) ca tAraNam / takSaNaM vidhAnaM ca yathA samyak pravakSyate // 1 // mAsanopari vinyasya(seta) sarveSAmapi tAraNam / vistAre madhyasUtrasya cApara voraNA[ni] nyaset // 2 // pIThatArArdhabhAge tu madhye cAGgrikamadhyamam / athavA tatribhAgaikAMzaM cAparapUrvake // 3 // tanmadhye toraNastambhaM madhyaM vA sarvato nyaset / pIThAyAmaM tribhAgaikaM yazAyAmArdhameva vaa(c)||4|| pIThAyAme caturbhAge triya(trayAM)zaM cApa(ighi)kAnta[2]m / athavA paJcaSaTsaptasASTabhAgaikahInakam // 5 // stambhamadhye tu bAhye vA pUrvavaJcAntaraM tu vA / pIThatArasamocaM vA sapAdAdhikameva vA // 6 // tripAdAdadhikotsedhaM tatsamaM vAdhikonnatam / mAyAmasadRzotsedhaM tatpAdAdhikameva vA / / 7 // ardha tripAdaM tattulyAdhikaM vA toraNodayam / tena mAnodayaM sarva zuddhatAraNamAnakam // 8 // tricatuSpaJcaSaTsaptacA(ptA)STanandadazAGgulam / ekAdazAGgulaM vApi navadhA vAraNodayam // 6 // tricatuSpaJcaSaNmAtraM pAdaviSkambhamiSyate / tatsamaM ca tripAdaM ca sA(cA) vA bahalaM bhavet / / 10 // gadaM satoraNaM kuryAttoraNAtri parinyaset / pAdAne paTTikopetaM tanmAnaM vazyate'dhunA // 11 // 38
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre pAdatArasamaM vApi dviguNaM vAjanodayam / baddIrgha phalakAnta vA catuSpaJcAGgulAnti(nta)kam // 12 // pAnanAdivAraNo(Na) hova kevalaM vAtha toraNam / vorakhasyoktatujhe tu cASTamArga vibhAjite // 13 // tadeva paJcabhAgAdhituGgaM bandhA(trayAM)zatoraNam / athavA navAMzaka(ke) tuGge SaDmAgaM cApa(vi)tuGgakam // 14 // parAmAge saptamAge tu pAdaM zeSAMzavAraNam / devAnAM bhUpatInAM ca sthAnakasyAsanasya ca // 15 // vRttaM vAtha triyugma vA cArdhacandrAkRtista(ta)thA / janA(tridhA) cApa(pA)kRtirvA (vA)pi yatheSTAkAra vArayam // 16 // manyAtu bhrAmayecchilpI vRttAkAraM ca toraNam / tadarSe nAsikAdau tad bhrAmayedardhacandrakam // 17 // vadana dvipArve tu bhrAmayeddhanurAkRtim / tribhuja vatsama nItvA toraNaM yuktivA nyaset // 18 // patraM puSpaM pa ra pa citravArayamaMva ca / evaM caturvidha proktaM devAnAM ca trimaulinAm // 16 // anyeSAM bhUpatInAM ca puSpaM rakha ca vAraNam / patravalyAdi[miH] saMbhUSya panavAraNamIritam // 20 // nAnApuSpairanatya puSpatoraNameva c| sarvarIrasatya kartavyaM ramatoraNam // 21 // nAnAlaGkArasaMyuktaM yatavidyAdharAdibhiH / savitratoraNaM proktaM pUrvoktAnAM tu saMmatam / / 22 // sarveSAM tAraNamadhye coce tumbu(mba)gnAradam / tatpradeze dvipArzve tu makarAdivibhUSitam // 23 // toraNasyApramUle tu gRhA(mAha)patraizca bhUSitam / / voraNAcaM tu patrAdibhUtavalyAsanAnvitam // 24 // pAdAnAM ca dvipArzve tu vyAla (naM) toraNadhAriNam / panavAraNamityuktaM zeSaM yuktyA prayojayet // 25 //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ toraNavidhAnam sadeva ravapuSpaizca nAnAlaGkArasaMyutam / yakSavidyAdharAdyaizca yuktaM syAcitratoraNam // 26 // prAhakimba(na)rIsaMyuktaM citrapadmAdibhirvinA / sarvAGgaM puSpasaMyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / / 27 // puSpatoraNamityuktaM makarandaizca puSpakam / sarvAGga navaratnaizca pAhakinnarabhUSitam // 28 // pAhapucchAdisarveSAM sarvaratnena bandhayet / ranatArAgaNairyuktaM kuti rA(cA)vRtalambitam // 26 // toraNasyopari deze tu bhujaGgapAdadvayorapi / prAhAntaM sarvaranaizca pUritaM zreNisaMyutam // 30 // ramatoraNamityuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / vAjanapAda(dA)laGkAraM sarva prAguktavannayet // 31 // [toraNasya] kRtaM madhye kamalA(laM) kuryAt [tu] vAraNam / tanmadhye kalpayellakSmI nAnAlaGkArabhUSita(tA)m // 32 // nA(tA)TikAphalakAmuSTibandhanaM patravalikam / makaraM kimba(na)rIvakraM naattkaadi(dai|) bhujaGgavat // 33 // kesarimaNDanaM bhavati citratoraNanATakaiH // 34 / / patrapuSpamayaranatAraNaiH citrahInamityuccabhUSaNaiH / kalpayettvapi ca ranatAraNaiH citrahInamityuccabhUSaNaiH // 35 // kalpayettvapi ca tAraNaiH puSpahInamatha patrahInakam / ratrahInamatha patratoraNaiH pAyuktamatha puSpatoraNaiH // 36 // patrapuSpanahi(hIna) dhAnyabhUSaNam / kalpayetvapi zilpibhirvaraiH // 37 / / iti mAnasAre vAstuzAstre vArasavidhAnaM nAmaH patra rizAgyAyaH //
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyaraGgavidhAnam devAnAM ca nRpANAM ca sthAnakAsanayogyakam / muktA (kta) prapAGgamAnaM ca lakSaNaM vakSyate'dhunA // 1 // yadyuktamadhyaraGge tu catukhiMzadvibhAjite / ekaikaM bhAgahInaM syAtprapA vistAramiSyate // 2 // taccaturbhAgikaikena tanmasUrakatuGgam / tadvayaM pAdatu svAttadarthaM prastarodayam // 3 // prathavASTAMzakaM tuGge vibhajettadvizeSata: / prardhA (ya) dhazena vediH syAtpaccAMzaM cAprituGgakam // 4 // prapA (prastara) tuGgaM zivAMzaM (dha) syAdathavA SaDvibhAjite / ekAMzaM vedikAttuGgaM caturbhAgA (gama) dhituGgakam // 5 // ekAMzaM madhyatuGgaM syAtsarvAlaGkArasaMyutam / ekatribhaktikaM vApi caturardhAGghrisaMyutam // 6 // sarveSAM pAdavistAraM tricatuSpathcAGgulaM bhavet / dhAnya (dArU) stambhamiti proktaM zilAstambhaM vizeSataH // 7 // saptASTAGgulaM vApi zilAstambhaM (mbha ) vizAlakam / vRtaM vA catura vA ma (cA) STAzraM SoDazAzrakam // 8 // pAdatuGge'STabhAge tu trayAMzenArdhvamalaGkRtam / bodhikaM muSTibandhaM ca phalakA nA(tA) TikA ghaTam // 6 // sarvAlaGkArasaMyuktaM mUle padma samanvitam / caturdikSu caturbhadraM kecid bhadraM tu kArayet // 10 // 4 8 12 16 20
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 ] madhyaraGga vidhAnam kuTTimaM ceApapIThaM vA sopapIThamasUrakam / athavA cinhavediH syAtprapAlaGkAramucyate / / 11 / / uttaraM vAjanaM caiva muSTibandhalu pAdibhiH / paritaH kSudranAsibhyo'STaSoDazameva ca / / 12 / / sadUrdhvaM vyAlarUpAdimakarAdi vibhUSitam / tatra madhye sabhAmadhye nyasetsiMhAsanAdibhiH // 13 // nityanaimittikAkhyAdikA myairapi ca sarbabhiH / cakravartyAdibhUtai (pate) va devasiMhAsanopari // 14 // svazaktibhiradhiSThitya (sthApya ) saMsthitA janasevitA // 15 // siMhAsanaM makarateAraNakalpavRkSam muktA (kta) prapAGgamapi dAruzileSTakAdyaiH / ratnairanekabahulAha vizeSakaizca kuryAnmanoharataraM cAtha sAlabhaktyA / / 16 / / muktA (ka) prapAGgArthamudIritAni pAdAdyadhiSThAnAni tatheottarAbhiH (bi)| mAnAni hInAnyadhikAni cet rAjarASTrasya nikRntanAni // 17 // 301 iti mAnasAre vAstuzAstre madhvaraGgavidhAnaM nAma saptacatvAriMzo'dhyAyaH // 24 28 32 36
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpavRkSavidhAnam devAnAM cakravAdibhUpAlAnAM ca yogyakam / kalpavRkSAdina(de)stAraM mAna laSayamucyate // 1 // tAramodayapAdaM tu pAdArdhAdhikodayam / evaM vRkSasya tuGgasya prAGgAni cA)sanasopari nyaset // 2 // AsanAyAmamadhye tu vAraNasyopari nyaset / SaTsaptASTAGgulaM vApi mAnadevA(hA)ilena vA // 3 // kalpavRkSasya mUle tu vizAlaM parikIrtitam / santadekAlArdhahIna vRttasyApravizAlakam // 4 // vRkSapAdamiti proktaM cakra(patra)valalyAdibhUSitam / mathavA RjvAGga(jvaGga) taM kuryAnmUlAdapravizAlakam // 5 // bhujaGgenAvRtaM pAdaM mUrdhni paJcaphaNAnvitam / ullAsanaphaNaM sarva sphurajihvekSaNAnvitam // 6 // SaTsaptASTanavAGgulya(khAni) dazamekAdazAGgalam / dvAdazAGgulamevaM vA saikArkAGgalameva vA // 7 // caturdazAlAnta sthAnavabhedaphaNAnvitam / tatsamaM madhyavistAra kizciddhInAmavistRtam // 8 // tadardha mUlavistAraM pucchAprAsakaM tataH / prAmUlA kSayaM kuryApucyA ca sarvarUpakam // 6 // vakraM vyAlAntaraM bhAve zeSa yulyA pryojyt| tadUrdhvaM vRttazAkhAdha navapaTTIva zAkhayuk // 10 // ekAdaza ca zAkhAzca trayoviMzaSa sNkhyyaa| vamavavidha proktaM kanyasAdi trayaM trayam // 11 //
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48] kalpavRccavidhAnam narendrasyAdhirAjasya sArvabhaumasya yeojayet / navazAstrAM samArabhya dvidvizAkhAvivardhanAt // 12 // pazcaviMzatizAkhAntaM devAnAM navadhA bhavet / ekAdazAGgulA (lamA) rabhya dvidvyaGgulavivardhanAt // 13 // navaviMzAlAntaM syAtkanyasAdi trayaM trayam / zAkhAyAmaM nava (vaM) proktaM bhUpatInAM ca saMmatam // 14 // trayodazAGgukhA (lamA) rabhya dvimaGgulavivardhanAt / ekatriMzAGgulAntaM syAtkanyasAduttamAGga (nta) kam / / 15 / / ! navavidha proktamAyAmaM devaM ( ve) prayojayet / tricatuSpathvaSaTsaptASTanandadazAGgulam // 16 // ekAdazAGgulAntaM syAtkanyasAdIni pUrvavat / zAkhAvizAlatA proktaM (ktA) bhUpAnAM ca yathAkramam / / 17 / / paJcAGgulaM samArabhya e (cai) kaikAGgulavardhanAt / trayodazAGgulAntaM syAttathA zAkhAvizAlatA // 18 // evaM navavidhaM prokaM devatAnAM ca yogyakam ! tatsamaM cArdhamevaM vA vacchAkhAbahu (ha) laM bhavet // 16 // pAdApropari zAkhAca (yA:) sarvamUlaM tu yojayet / vRkSamUlavizAlaM syAtsamaM dvyaGgulAdhikam // 20 // tripAdAdhikamevaM tattatsamAdhikameva vA / zAkhAmUlavizAlaM syAdyuktvA tatraiva yojayet // 22 // zAkhAmUle tu zAkhA (khAnAM mUlavalyAdipatrayuk / mahAvalIcUlanaM syAcchinnavallyAdi pArzvayoH // 23 // cakrAkAraM yathAzAkhA bhramacUlanamaNDakha (2)m / patrapucchA (pA) pracUlaM syAtsamartha cApravalikA // 24 // ekAnekasya zAkhAnAM cAntarAle sapuSpakaiH / patrairmUlAdivarasyai(dhomi)zca balImUlaM ca vadhike / / 25 / / bahuballyAvipatraizca puSpaizca phalakairapi / kuryAttu patrazAkhAyAM phInAmya (nava) nAni ca // 26 // 311 24 28 32 36 40 44 48
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 mAnasAre bAlavallyAdipatraizca surapuSpasUnukAkRtam / sarveSAmapi vallyA (vI) ca zyAmavarNanibhaM bhavet // 27 // vallyagraM tu sarveSAM raktavarNena zobhitam / sarveSAM patracinhaM syAddhemabarNena zobhitam // 28 // patrAnaM kSudravallyA ca sarva zyAmanibhaM bhavet / bhramarairabhisaMyuktaM sarvazAkhA nire (ke) tane // 26 // nAnApatraizca puSpaizca nAnAvalyai (lIbhizca saMyutam / nAnAratraizca dAma (mabhiz) ca nAnApacaya ( ci) bhirAmayet // 30 // nAnA [[pa] vAnarairyuktaM [ca] nAnAdevA (vI) bhirAmayet / siddhavidyAdharAdyaizva(dibhiH) zAkhaiH zAkhAntarAlakaiH // 31 // antarbahizca sarveSAM sarvatra parikalpayet / vRkSamUlAdicA (dha) prAntaM [ca] yuktyA patrAdizobhitam // 32 // sarvAGgaM (Gge) kSudraparva (rva) syAtpatravallyA dinirgamam / zAkhAmUlasya parve tu (Ni) maulimuNDaM ca yojayet // 33 // patravallyaizvacA (lIbhizcA) maizca bhramazISIdisaMyutam / bhramarAkRti sarvatra patravallyAdibhistathA // 34 // evaM tu kalpavRkSaM (taH) sthAt ze (ccha) yuktyA prayojayet // 35 // muktA (ka) prayAGgama (syA)tha maNDapamadhyadeze siMhAsanaM (na) mkrcihnte| rathArtham / kalpadrumalya (stu) puratA bahiraGka (Gga)vaM syAt cakrezvarastu parirabhya virAjate sma // 36 // sampUrNacandravadanA mahArAjaputrA rAjAGganAnagaravAravilAsinIbhiH vidvadbhiranyada (nyaira) pi vandikumAramukhyaiH saMsevyamAna caraNAmburuhA (hai) sta (staiH ) rAjabhiH // 37 // [cadhyAyaH 48 ] iti-mAnasAre vAstuzAstre kalpavRkSavidhAnaM nAma aSTAcatvAriMzo'dhyAyaH // 52 56 60 64 68 72
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ maulilakSaNam kanyakAdidhanaranasaMgrahA zAlibhUmigRhadAsavAhanam / zilpinA va gurave nivedayet kartapatra(varyo) varahaskhato bhuH||1|| yogAkuryAyuktasamAnahInam phartA yAvad bhUmicandraM patetsaH / tasmAtkartA coktasaMmAnaM rAjA sarvaizva kAmyasiddhiM labheva // 2 // zilpicita prasanna ceyajamAneSTadaM phalam / zilpinastvaprasana cetsarvasampadvinAzanam // 3 // tasmAtsarvathA kartA zilpAcAryamupAcaret / devAnAM bhUpatInAM ca maulikhamayamucyate // 4 // jaTAmaukhikirITaM ca karaNDaM ca zirAkam / kuntalaM kezavaM ca dhammiyAlakacUla(Da)kam // 5 // makuTaM ca(Ta)miti [ca] khyAtaM vattadAdhA(kA)ramAnataH / pA(tra)paTTa ramapaTTa puSpapaTTaM vidhA matam // 6 // pitAmahasya rudrasya jaTAmakuTaM yogyakam / kirITamakuTaM caiva nArAyaNasya yogyakam // 6 // kanyasA devatAnAM ca karaNDamakuTA(Tama)nvitam / jaTAmauli manonmanyA maNDalA(makuTa) kuNDalaM tathA // 10 // sarasvatyAzca sAvitryAH kezabandhaM ca kuNDa(ntalam / athavA sarvazaktInAM karaNDamakuTA(Tama)nvitam // 11 // 39
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 mAnasAre kirITaM sArvabhaumasya cAdhirAjasya yogyakam / narendrasya karaNDa syAtpAjikasya zirakhakam // 12 // cakravAdibhUpasya karaNDamakuTaM tu vA / patrapaTTa paTTadharo(re) rakhapaTTaM ca pArpoike // 13 // paTTabhAka(ja:) puSpapaTTe ca coktamevaM purAtanaiH / prAhArakAsapAhI ca(hayoH) puSpamAlyaM prakIrtitam // 14 // cakravartimahiSyAzca kuGga(nta)laM makuTaM bhavet / adhirAja(jasya) narendrasya mahiSyAH kezabandhanam // 15 // pArNika(ka)[ca]paTTadharoma(rayorma)NDalezasya pttttbhaak(jH)| eteSAM mahiSIbhyAM(Na) ca dhammizcamakuTA(TamA)hRtam // 16 // prAhArakAnamAhAbhyA(pAM) mahiNyA(pINAmolakacUDakam / banAyAmatridhAyAmaM dvayaM vA makuTodayam // 17 // pitAmahasya rudrasya pAdonadvayameva ca / anyathA devatAnAM ca cAla(cA)pAdonameva ca // 18 // kiArayakSakANAM ca pra(tu cA)dhyardha vA samantakam / sarveSA(vAsA)mapi zaktInA mukhAyAmadvayaM bhavet // 16 // kezAntAtkRDDa(NDa)lAntaM syAtsarveSAM makkuTAyatam / mukhAyAmasamaM mUlavistAraM bhUSaNAnyapi // 20 // tadaSTAMzena hIna vA SoDazAMzonameva vA / makuTApravizAla syAcchikhAyAmamadhyAdidezikam // 21 // mUlatArArdhabhAgaM vA tribhAgekAMzameva ca / / evaM karaNDamaulyA(lya)ye vistAraM parikIrtitam // 22 // sarveSAM makuTAnAM tu cAmUlAprakSayaM kramAt / bhUpA(bhImA)nAM ca zirobAhutulyaM tanmakuTodayam // 23 // vattuGge SoDazAMza syAnmahArAjasya hInakam / tattuGge dvAMzahInocaM narendrAsyasya bhUpateH // 24 // ardha pASNikabhUpasya zirasrodayamIritam / zironAhasamaM dIrgha (daidhye) tantrimArga dvibhAgikam // 25 //
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ maulilakSaNam cakravAdi(yadhi)rAjasya(yo) mahiSImakuTodayam / anyatsarva (manyasarva)mahiSINAM mukhAyAmasamaM budhaiH // 26 // pAdAnaM ca tadardha vA dhammillA[la]kAdiko(dyo)dayam / zeSa prAguktavanmAnaM kuryAttatra vicakSaNaH // 27 // zironAhaM tribhAgaikaM paTTakho(syo)dayameva ca / evaM paTTadhara(rasya) proktaM paTTamevaM zirovRtam // 28 // caturbhAgaikapaTuM syAttuGgAnAM mnnddleshvrm(sy)| paTTamevaM zironAhe SaDmAge caikabhAgikam // 26 // paTTabhAgAkhyabhUpasya paTTatuGgamathaiva c| sarvAnA (rveSAM) ceti proktamalaGkAramihocyate // 30 // dazaparNezca he(he)mAdibhirmAlyAdInAM prakalpayeta / paJcazata(taM) sahasraM ca niSkaM ca dvisahasrakam // 31 // athavA paJcazatAdhikyaM niSkAntaM dvisahasrakam / kanyasyAduttamAnta syAtsvarNasaMkhyAtrayodite // 32 // prAptaM ca maGgalaM caiva vIraM ca vijayaM tathA / caturvidhAbhiSekasya cakravartezva kathyate // 33 / / tadardha cAvarodhasya hiraNya(NyaM) makuTasya vA / dvisahasrAnta tanmuktAditrayasamaM tathA [caiva // 34 // adhirAjasya makuTe svarNasaMkhyAprakIrtitam(tA) / paJcazataniSkamArabhya pazcazatavivardhanAt // 35 // pacAzatasahasrAdi(ntaM) kanyasAduttamAntakam / paTTayuktaM tathAbere bhUpAnAM ca vizeSataH // 36 // evaM narendrabhUpasya hema syAnmakuTasya ca / catuHzataniSkamAdau catuHzatavivardhanAt // 37 // zatadvAdazaniSkAntaM kanyasAdi trayaM trayam / paakoiksy zirastrasya hemaM(ma) tatparikIrtitam // 38 // trizataniSkamArabhya trizataniSkavivardhanAt / niSka navazatAntaM syAtkanyasAduttamAntakam // 36 //
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 88 mAnasAra paTTadhaka(pa)bhUpavezcaiva hema paTTasya kIrtitam / dviya niSkamArabhya niSkadvizatavardhanAt // 40 // sapta(Sada)zavaniSkAntaM syAduttamAnvaM trayo(yamu)divam / maNDalezasya paTTasya hemasaMkhyA prakathyate // 41 // svayaMniSkarAtamArabhya zavaniSkavivardhanAt / trizavaniSkaparyantaM kanyasAduttamAntakam // 42 // paTTamAka(pa)bhUpapaTTasya saMyuktaM hemame(e)va c| bhUpAnAM makuTAmAn kezAntaM machuTodayam // 13 // badUce cAdhikaM kuryAttacchikhAmayituGgakam / jaTAmakuTakezabandhaM ca dhavalA(kuntalaM) tripuSA(TA)kRtiH(ti) // 44 // kirITa veNu(maukhi)karNAbhaM karaNDaM [tu] zikhituNDavat / zirakhaM buddAkAraM dhammilaM vacikAkatiH(ti) // 45 // kezAntAdalakAcUra kuryAttu makuTAni vai / bhUpAnA makuTotsedhaM SaDviMzaM tu vibhAjite // 46 // phAlapaTTodayaM paJcabhAgaM cUDaM tadardha(tu daza)kam / puramutsedhaM paJcAMza mUlatAraM SaDaMzakam // 47 // devAnAM makuTocaM tu nava(caika)viMzati bhAjite / pArthapUritaM nandAzaM tuA(NDa)vAraM SaDaMzakam // 48 // madhyadhAzA(zama)prapaDheM syAntripAdAMzena vetrakam / paTTA(dha) covadeze tatpAdAMzena trivetrakam // 46 // barkhe padmamekena graMzena kuDmalodayam / makuTAntAtpaTTikAntaM syAttadUrve tu zikhAmaNiH // 50 // betrAdikuDmalAntaM syAcchikhAmaNyudayamIritam / adhovetrodayadeze rabadAmAvRtAzakam // 51 // vRttAkAra tu sarvAGgaM yujyA tatraiva yojayet / anyatra sarvadeze tu varAkati yojayet // 52 / / parAkAramadhye tu puSparamaizca vibhUSitam / pUritaM dvimArga va makaraira vibhUSitam / / 53 //
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42] 108 112 116 maukhilapaNam tanmadhye ramavandhaM syAttasyAvRtasapatrayuk / prane ca ranabandha syAdvA tu vazikAvRtam / / 54 // makarasyAsya deze tu vakhidAma(ma) ca nirgamam / purataH pRSThatazcaiva makarAnmakarAntakam // 55 // maulibandhena ballyeva muktAdAmai(mabhi)ralaGkatam / lalATapaTTatujhaM tabaturbhAga(ge) vibhAjite // 56 // ekAMzaM paTTabandha syAtsarvaranaralaGkatam / vasyAdho ratnadAmaizcala(mabhila)lATodye'rdhacandravat // 57 // karNapatrasamAyuktaM zrotroce karNapuSpayuk / vasmAttu khambanaM dAma sarvaranaralaGkatam // 58 // pUrimadhyAdadhodeze cUla(Da)ratnAni vinyaseta / catuSpUrI [ca saMyuktaM karNAce pArzvapUritam // 56 // ziraHpRSThordhvadeze tu pRSThapUri[riM ca] saMyutam / pRSTasyAdhazca madhye tu ziraHza(razca)kaM tu saMyutam // 10 // zironAhavibhAgaikaM ziraHza(razca)kavizAlakam / cakrAkAraM tu saMyuktaM sarvaranAni vinyaset // 11 // etatkirITa(Ta) makuTaM sarvAlaGkArasaMyutam / jaTAcUDordhvabandhaM syAdane paTTAdikAnvitam / / 62 // madhye zikhAmadhiM kuryAttatpArzve dAmalambanam / jaTAntarAlaiH puSpaizca zeSa pUrvavadAcaret // 63 / / tadeva kezabandhaM syAnmaulimadhye subandhanam / sadUce cAlakApatiH kuryAttadbhamarAkRtiH // 64 // zeSaM tu pUrvavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / tadeva kuntalaM kuryAnmadhyabandhena yojayet // 65 // sarvAGge bhramaraM kuryAttadvizeSaM tu pUrvavat / zirasyo(sa )ce zikhAratnaM tanmadhye kuDmalodayam // 66 // agravAratribhAgaikaM sarvakuDmalavistRtam / vinA(pinAkA)katinA sarva vaccheSaM pUrvavad bhavet // 67 // 120 124 128 132
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhyAyaH 136 140 144 mAnasAre tricatuSpaJcavalayaM ca tAre(cAntare) vetrapayuka / uktabaccApadeze tu kuDmalA(laM) syAnna dAmakam // 18 // zeSaM zrAguktavatproktaM karaNDamakuTAntrita(NDaM ca zirastraka)m / zironAhatrimAgaikaM dhammillApavizAstrakam // 66 // paJcatriMzena tanmUlaM tatra saMvistRtaM bhavet / kuryAntrivalayopetaM na kuryAttu zikhAmaNim // 7 // sarvaratnAni vinyasya(sed) vinA ca karNapUrakam / ziralaM tu saMyuktaM zeSaM tatpUrvavad bhavet // 1 // khadevakala(bAlaka)cUDe tu mUle tu ranabandhanam / mUlamaprasamaM tAraM madhye coktavizAkhakam // 72 // tadvistAratribhAgaikaM tadUryodayavistRtam / / navaranaizca saMyuktaM zeSaM pUrvavadAcaret // 73 // phAlapaTTAbhavatkuryAtpa?H sarvAkRtistathA / patraratnAdisaMyuktaM patrapaTTamiti smRtam / / 74 // navaratnaizca saMyuktaM kuryAttadranapaTTakam / nAnApuSpaizca saMyuktaM puSpapaTTamiti smRtam // 75 // sarveSAM maulideze tu cASTamaGgalasaMyutam / zrIvatsaM madhyama kuryAttasyAdhaH pUrNakumbhakam // 76 // tatpArzve cAmaraM dIpaM corve ca chatrasaMyutam / dakSiNe darpaNaM vAme svastikaM zaGkhameva ca // 77 // evaM tu nRpamadhye tu galapaTTopari nyaset / sarveSAM bhUpatInAM ca mahiSINAM ca yogyakam // 7 // sarveSAM makuTAnAM ca sarvAlaGkArasaMyutam / sarveSAM puSpamakuTaM zironAsaha(isa)modayam // 7 // tripAdaM cArdhamevaM vA sarvapuSpairalaGkatam / caturanaM caturdinu cAthavA vRttameva ca // 8 // makuTAkArasaMyuktaM karaNDaM vA kirITakam / bema(evam) vinA tu kumamaimakuTaM kuryAyathAvidhi // 1 // 148 162 166 160
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ maulikhavayam paTTabandhala nRpateH puSpapaTTe varSaH / anyeSAM bhUpatInAM mUrdhni mAlA ca bandhayet // 2 // prApta mAla caiva vIraM ca vijayaM tathA caturvidhAbhiSekasva(kAsa) cakravarteka kathyate // 3 // maulinA va triputrAthAmAyAbhiSekapUrvakaiH / uktavacchAsamArge tu kuryAtpuSpAbhiSekakam // 4 // bhUpAnAM pAbhiSekAcya(vya)karmakAle vizeSataH / svapatiH(ti)sthApakairvinaH sthApita(saM) khakurArpaNam // 5 // adhivAsAdiparyanta karmakuryAdudhaiH saha / ekAdhivAsAtkumbhAnA(na) jalapUrvAnsamAramet // 86 // pAgamaNDapasaumye tu siMhAsanasya copri| nRpAlakhatra saMkalpya ma(cA)bhiSeka samArabhet // 7 // saritsamudrasalilaM(ja)kumbhaiH pUrNa(pa) dadhimayaiH / prabarvasAmagItaizca cAnyaizyAgamantrakaiH // 8 // jalAbhiSeka(ka) saMpUrNa kuryaat(taa)sthptigurau(ruH)| pazcAttu homaziSTA(zeSasya) ca darbha da()tvA tripuNDUkam / / 8 / / lalATe dhAraNaM kuryAd bhUpatestu yathAvidhi / haMsazci(ci)hadukUlaM ca dhArayettadanantaram // 6 // zrIcandanaM ca kastUrIkuDumaM cAnulepayet / yasUtrottarIyaM ca sarvAbharaNabhUSitam // 31 // sarvAlaGkArasaMyuktamabhiSekAkhyamaNDapam / mAnayenmakuTa siMha pIThaM ca sthapatiguruH // 12 // protayetpazcagavyAdi madhyaraGge tu vinyaset / purohitapuragAzca makuTa dhArayettataH // 33 // pazyAtsiMhAsanAcaizca kalpavRkSa ca toraNam / nehAcairakhAtya nRpAlaM tatra vezayet // 14 // hopavezana puryAnmahiSI (pii)svypaarvke| samuhate mukhane pakhapavilApakAvubhau // 15 //
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 pradhyAyaH 192 196 200 mAnamAre rAjasaMdaSTamakuTa mUrdhni rAjA(za upayojayet / sarvamaGgalaghoSaizca svastivAcanapUrvakam // 6 // dUrvI madhUkamAlAzca dadhivindu khalATake / vatsaravalle bAhumAlA nayanAjanarakhanaH / / 67 // dU(dhUpadIpaM dadhet(ta) pazcAtparamAGga(4) pradarzayet / yavADuraM ca dUrvA ca plakSatvaka bhAjanopari // 8 // mAnavRddharamAtyaizva kAna (kriyeta) niiraakhlaa(jnaa)vidhaiH(dhiH)| vRddhaH sumaGgalIbhistairAzIrvacanapUrvakam // 6 // pA(da)haridrAsaMmilivAna sAkSatAnprokSayed dvijaiH(j:)| kuryAdArohaNaM pazcAdrAjA tvairAvatopari // 10 // airAvatArUDhanRpAla mauli muktaanykaanvaa(nyaa)dydiipymaan(nH)| lalATapaTTasya mukhendukAtya dilaNDalaM bhAva[2]sya (ca)tastam(staH) // 101 // itastatazcAmaravIjyamAne rUpAGganAmiH parito niSevyaH / sapalavaizchatracatuSTayaizca virAjamAna(na:) maNidarpaNAdimiH // 102 // kalazaM ca suvarNanirmitam bajasaMpAvapatAkayAvRtam / nagarasya tataH pradakSiNam kuruvA nRttasaMgItavAyakaiH / / 103 / / nagaraM(ra)pradakSiNaM kuryAtsarvamaGgalaghoSaNaiH / gRhapravezasamaye netrabandhaM ca kArayet // 104 // dhAnyAdipAyasakSIrasavastrAdidharAdikam / maGgaladravyamA[ma]GgalyamakhilaM nikSipedvadhaH // 10 // khayamAgatya tadrvyaM rAjA hastenoparapRzet / durbhikSaM ca subhikSaM ca vidvAn pazcAd vinirdizot // 10 // 204 208 212 216
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49] maulilatabam vIrya ca vijayaM cApi kIrti lakSmIM ca nirdizet / pAyasAdyannasaMsparze cAnnavRddhiH sadA bhavet // 107 // dhAnyarAziM (zeH) kareNaiva sparzadravyA ( rzazcet ) subhikSakam / svarNAdiloharanaM ca prajAnAM zrIkaraM bhavet // 108 // khaDgAdyastraM spRzedvApi zaurya tasya vinirdizet / dudravyasparzanAnvasya rAjyasya syAttvamaGgalam // 106 // dravyAdInAM [ca] tatsarvaM (rveSAM ) raupyAdisparzane (naM) bhavet / prAptaM ca maGgalaM caiva vIraM ca vijayaM tathA // 110 // ete caturvidhAH proktA cAbhiSekA yatheoktavat // 111 // uktAH sarvAbhiSekAH sakalanRpatibhiH (tInAM ) kAmyanityAkhyakaM ca / anyainaimittikAdyairapi ca yaducitaM tattadevAbhiSekaH / 321 220 40 224 228 itthaM vedaiH purANaiH sakalamunivarairmona sArAdimukhyaiH vidvadbhidva: zilpa(lpa) zAstraira (streSvapi ca yaduditaM zAstratantraM prakuryAt / / 112 / / iti mAnasAre vAstuzAstra a (mAlya) bhide kalakSagavidhAnaM nAma ekonapaJcAzadadhyAyaH //
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUSaNalakSaNam devAnAM bhUpatInAM ca bhUSaNAnAM tu lakSaNam / kramAttadvidhinA samyak saMkSepAdvakSyate'dhunA // 1 // patrakalpaM citrakalpaM ratnakalpaM ca mizritam / eSAM ca(taca)durvidhaM prokaM kuryAdAbharaNaM budhH||2|| devAnAmapi sarveSAM kalpaiH(lpa) sarva tu yogyakam / patrakalpa vinA sarva sArvabhaumasya yogyakam // 3 // ramaM mitraM ca yogyaM syAdadhirAjanarendrayoH / anyeSAM bhUpatInAM ca mizrakalpaM ca yogyakam // 4 // patravadhora(zobhira)latya patrakalpamiti smRtam / puSpavalo cathIbhica) citraizca sarbaratnaralaGkRtam // 5 // etattu citrakalpaM tu nATakAbhirakhatam / puSparanaralADUtya bhUSaNaM ratnakalpakam // 6 // patraranaizca saMbhUSya mizrakalpamiti smRtam / hAropaprIvakeyUrakaTakaizca supUrimam // 7 // bAhuvalayadAma(ma) ca skandho(ndha)mAlAvalambanam / prakoSThe valayaM caiva maNibandhakalApakam // 8 // ramAilIyakaizcaiva vinA madhyAGgulIyakam / madhye codaravandhaM syAttasyorce stanasUtrakam // 6 // yahasUtrAdipAba~ka sUtra syAttu stanAvRtam / purasUtralambanaM pUrve yajJasUtra tu bandhanam // 10 // kaTisUtrAvasAnaM syAtsurasUtramiti smRtam / vajayale ca hAraM syAdupapovahRdayAntakam // 11 //
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUSaNalakSaNam bAhumUle tu valayaM dAma kakSAvasAnakam / bAhumA(mU)lAvalamba syAtkeyUrakaTakAnvitam // 12 // bAhvAyAmasya madhye tu keyUrakaTakAnvitam / tadUrdhvaM pUrimaM kuryAtkaNe makarabhUSaNam // 13 // kaTisUtraM tu saMyuktaM kaTiprastha(prAnte) sapaTTikA / mehAntaM paTTikAntaM syAttanmadhye siMhavakravat // 14 // athavA ratnabandhaM syAtsyAdAmer3ha vinirgamam / niyaM(nIla) ca paJcapArzve tu madhye dAmacakhAnvitam // 15 // pItAmbaradukUlaM ca nalakAntapralambanam / athavA jAnuparyantaM dharmacIraM ca vAsasam // 16 // javAdivalayopetaM pAdajAlAdibhUSaNam / vihAya tarjanI sarvaira(rveSva)julaira(leSva)GgulIyakam // 17 // UrdhvakAye ca hArAdi pArzvayorvAta (tu)lambanam / madhye dAma(ma) ca lamba(mbita) syAcchannavIramiti smRtam // 18 // ityuktaM bhUSaNaM devaizva(vAnAM ca)kravarteri(na i)ti smRtam / cakravartina)stadA viSNorvanamAlA vibhUSita(SaNa)m // 16 // adhirAjanarendrAbhyAM(ndrayoH) vinAsUtroparistanau / anyeSAM sarvabhUpAnAM keyUrakaTakaM vinA // 20 // sarveSAmapi devAnAM gulphasyoparidezake / bhujaGgakaTakopetaM pAdanUpurasaMyutam / / 21 // karNa vibhUSaNaM kuryAnmakarAGkitakuNDalam / athavA svarNatATaGkI zeSaM tu pUrvavadbhavet // 22 // praGgabhUSaNamityuktaM bhirbhuussnnmucyte| dIpadaNDaM vyajanaM ca darpaNaM caiva lakSaNam // 23 // parNamajUSakAdInAM dolAyA lakSaNaM tathA / bhUpAnAM ca tulAbhAratulAlakSavamucyate // 24 // vatsarArambhalekhAthai patraM ca karNalakSaNam / mRganAmibiDAlasya zukasyApi ca param // 25 //
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ i24 mAnasAra cAtakasya cakorasya marAlasya ca pajaram / pArAvatasya nIDaM ca nIlakaNThasya paJjaram // 26 // tittirezca kulAyaM ca kandu(khaja)rIya(Ta)sya pacaram / kukkuTasya kuskhAyaM ca nakulasyApi pacaram // 27 // caTakasya godhArasya paJjaraM vyAghrapacaram / sarveSAM lakSaNaM vakSye vidhinA saMkSepataH kramAt // 28 // dvAdazADulamArabhya e(cai)kAdazAGgulaM bhavet / praSTasaptAGgulopetaM viMzatyaDulakAntakam // 26 // navadhA dIpadaNDoccaM dvidmaGgulavivardhanAt / athavA hastamAnena dIpadaNDodayaM kramAt // 30 // ekahastaM samArabhya trivyaGgalavivardhanAt / dvikarAntaM tathAtsedhaM tathA hastena vardhayet // 31 / / navahastAvasAnaM syAtkanyasAdi trayaM trayam / kecitpuratA(tastu)dIpadaNDaM har2yAvazodayam // 32 // prastaraM vedikAntaM ca provAntaM daNDakAntakam / / nAsikAntaM phali(la)kAntaM padmAntaM tadghaTAntakam // 33 // stUpikApAvasAnaM syAtkanyasAdi trayaM trayam / ekadmaoNlamArabhya vidmahulavivardhanAt // 34 // athavArdhAjulairvRdhyAtpaJcaSaDaGgulAntakam / mAtrAilonamele nai)voktaM [ca] dIpadaNDavizAlakam // 35 // evaM tu dArujaiH kuryAzlohajetu(na) vizeSataH / ekAGgulaM samArabhya dhArdhArdhAGgalavardhanAt // 36 // paJcAGgalAvasAnaM syAtkanyasAdi trayaM trayam / phalakAdaNDakamiti proktaM vistAraM daNDamUla ke // 37 / / tricatuSpaJcaSaTsaptasASTabhAga(ge) vibhAjite / / sattadekAMzahInaM syAccheSadaNDApravistRtam // 38 // citrapANyapravad daNDaM mUle padmAsanAnvitam / / agre ca phalakAntaM ca tATikAvibhUSitam // 36 //
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 ] bhUSaNa lagAm athavAGghrikavAriM (ri) syAdUrdhve ca kuDmalAnvitam / daNDa vistAra mAnena daNDadvitrayameva vA // 40 // caturdaNDaM paJcaSaTdaNDaM padmavistArameva ca / phalakA ca tridaNDaM syAdathavA paGkajeoktavat // 41 // daNDamadhye tu te sarve yugmA cAGghrikavArikA / caturazraM vA tadaSTAnaM vRttaM vA caladaNDakam // 42 // sthiradaNDavizAle tu mAnAGgulavazAnnayet / tricaturmAtramArabhya dvidvyaGgulavivardhanAt // 43 // ekonaviMzatyaGgulyA viMzatyaGgulakAntakam / evaM navavidhaM proktaM sthiradaNDavizAlakam // 44 // lohajairdArujairvApi zaile vAtha prakalpayet / puroktadaNDatuGge tu tricatuSpaJcaSaDaMza ke // 45 // ekaikaM cAdhikaM yuktaM daNDasya ghAta (ghana ) mAnakam / mUle ca vedikAM kuryAtpadmopapIThameva vA // 46 // phalakAdibhUSaNaM vApi maJju (Rju ) daNDamathApi vA / mUle ca caturazraM syAdaSTAMzaM vA suvRttakam // 47 // Urdhve cAktavazcAgre cAmUlApracayaM tarim (kramAt ) / yuktyoparyuktavanmAne kuryAdUrdhve tu daNDakam // 48 // vyajanadaNDamAnasya lakSaNaM vakSyate'dhunA / yattadaGgulamAnena SaTsaptAGgulamArabhet // 46 // dvAdazaikAGgulAntaM syAnmUladaNDAyataM bhavet / ekaM vAtha dvayAGgulaM yathA saMparikIrtitam // ityukta (ktaM) mUlamamaM ca madhye kizvitkRzAnvitam / vRttAkAraM ca daNDaM syAdagre ca ha (hA ) ritAnvitam // 51 // mUle ca kuDmalAkAraM kizcitpadmAsanAnvitam / tadUrdhve bhramadaNDaM syAnmUladaNDAyataM bhavet // 52 // vistAraikatribhAgaikaM caturbhAgavizAlakam / tadagre haritA (ta) padmaM kiJcitkuDmalasaMyutam // 53 // 0 // 325 80 84 88 92 96 100 104
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 mAnasAre aidhyAyaH 108 112 116 120 evaM vyajanadaNDaM syAd dAruja lohajamathavA / vyajanaM carmakAreNacarma kuryAttu(kRtvA tu)yojayet // 54 // vyajanadvayabahirdaze zrIrUpAdhairalatama / varNezca lohadravyeNa lekhayecoktavad budhaH // 55 // evaM tu vyajanaM proktaM darpaNaM vkssyte'dhunaa| paJcaSaDaDulamArabhya dviyaGgulavivardhanAt // 56 // ekaviMzAGgulAntaM ca dvAvizatyaGgulAntakam / evaM navavidha proktaM darpaNasya vizAlakam // 57 // yavatAraikamArabhya yavatAreNa vardhanAt / yavatAraM navAntaM syAd darpaNaM bahu(ha)laM bhavet // 58 / / darpaNaM suvRttaM syAdaMzaru kiJcidunnatam / nirmalaM darpaNaM madhye bAhye rekhAbhirAvRtam / / 56 // prapare ca lakSmImA(tyA)caivalye(lI bhi)zca vinyaset / darpaNasya tribhAgaikaM mUle kolAyataM tathA // 60 // praAyAmaM sahazAntaraM cArdha padmAntameva hi / zeSa kIlAyataM kuryAttatribhAgaikavistRtam / / 61 // tanmUlaM SoDazAMzaM tu kIlakaM tu vizAlakam / yathAphalaM (laka) yathAyuktyA darpaNaM(Na)daNDavatkramAt // 62 // darpaNAGkasya koNe tu kArayetkAMsakArakaiH / dAruje lohaje vApi tadaNDaM kArayetsudhIH // 63 // darpaNasya samaM dIrgha tatpAdAdhikameva vA / ardha tripAdamAdhikyaM tatsamAdhikameva ca // 64 // darpaNama vizAle tu caturbhAgaikavistRtam / mUle padmAsanairyuktaM cApre ca phalakAdibhiH // 65 // kuryAttu zilpinaH(lpI ca) prAjJaH sarvAlaGkArasaMyutam evaM tu darpaNaM proktaM varNajJAnupalakSaNam // 16 // tricaturmAtramArabhya dvimaGgalavivardhanAt navapaztyAlAntaM ca viMzamAtrAvasAmakam // 67 // 19.4 128 132
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 327 136 140 144 bhUpakhalapaNam parNamabjUSavistAraM kanyasAdi trayaM trayam / pAdAdhikamathAdhyadha pAdonadvigubAntakam // 8 // tadvistArasamotsedhaM kuryAttu caturaprakam / vRsaM vRttAyataM vApi yathA kAMsazca lohajaiH // 6 // pAdamardhADalaM vApi dArajasya mAnaM bhavet / tadutsedhe tricaturbhAgamekAMzena varama(vidhAna)kam // 70 // ekakoSThaM dvikoSTha vA trikoSThaM vAtha kalpayet / yathAvalaM yathAyuktyA tathAbandhAyasena ca // 71 / / tadeva mayUSotsedhe pAdAdhikameva vaa| prardhAdhikamevaM vA vailamadhUpikonatam / / 72 // zeSaM tu pUrvavatkuryAdvakAravidhAnakam / sarvAbharaNamaSaM kuryAdevaM tu vi[va]ttamaH / / 73 // ekaharavaM samArabhya tritryaGgulavivardhanAt / vad dvihastAvasAnaM syAdvasAmadhUSavistRtam // 74 / / prathavA tadvadantena mAnayenmAnavittamaH / vadvistArasamotsedhaM caturAkAra() pUrvavat // 75 / / zeSa yuktyA prakurvIta vanamadhUSakAdi vai / devAnAM mAnuSAyAM ca Do(do)lAyA lakSaNaM vat // 7 // antrikaM ca(kara) samArabhya SaTpaDaGgulavardhanAt / ekaviMzadvidho(dha) pAdaM tuGgamaSTakarAntakam // 77 / / paJcaSaDaGgulamArabhya e[cai] kaikAGgulavardhanAt / saikArkamanumAtrAntaM pAdavistAramiSyate // 78 // pAdAnAmuktavatsarva yathAkArairalADUtam / uktavadvitimAnena e(cai)kabhittidvibhittiyuk / / 76 // tadUce vAjanaM kuryAt pAdapAdaM yathAvalam / vAjane ca dvivalayaM syAdbhA(dA)yasena balAbalam // 8 // vitastyeka samArabhya e(cai)kaikena vivardhanAt / ekaviMzAGgalAntaM syAt ba(pholakaM vistRvaM bhavet // 1 // 149 152 166 160
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 mAnasAre tatpAdAdhikamevaM ca pAdAnaM dviguNAyatam / dviguNAntaM tadAyAmaM ghanaM yuktyA ca yojayet // 82 // purataH pRSThato madhye parva (darpa) bhadrasaMyutam / pArzvayorvAraNaM (rdvAraM) kuryAt (ca) tasyAdho'caM sasaMyutam // 83 // tasyAdhA phalakairyuktaM sarvAlaGkArasaMyutam / prAyasena (cA) rgalaM kuryAdyojayedrajjumeva vA // 84 // vastro (vAstU)rzve caikahastAntaM Do (do) lAyA phalakAntakam / tadUrdhve vAjanAntaM syAnni (da)rgalAyAmamIritam // 85 // ni ( a ) lA dvayAnaM syAtphalakAvalayAnvitam / dolAyA lakSaNaM proktaM tulAla kSayamucyate // 86 // hastadvayaM samArabhya tritryaGgulavivardhanAt / trihastAntaM tulAyAmaM kanyasAduttamAntakam // 87 // astraprAhAd bhUpAdInsArvabhaumAvasAnakam (kAn) / kramAttu navadhA proktaM tricaturmAtravistRtam // 88 // madhye cApravizAle tu tattadaMzena hInakam / zramadhyAyaM cayaM kuryAdaprayorbalAnvitam // 86 // daNDAyAmaM ca mAnena madhyajAvA ( jihvA ) yataM tathA / daNDatAraM tribhAgaikaM jihvAmUkha vizAlakam // 60 // tadaSTAMzaikabhAgaM vA SoDazAMzAnameva vA / tattadardha pramANaM vA tattajjo (ji) hvApravizAlakam // 61 // athavA sUcinibhaM kuryAttanmUlAmakSayaM (ya) kramAt / tadardha bahu ( vaha laM kuryAttanmUle chidrasaMyutam // 62 // tatpure (ra:) pRSTha (pArzva deze tu kIlayecorAGagrikam / tasmAta toraNotsedhaM jihvApAdAdhikaM bhavet // 13 // toraNA tu (yamadhye) valayaM lambanArtha tu yojayet / jihvAyAmaM (ma) samaM patraM (tra) vistAraM parikIrtitam // 64 // kiJcinninna(naM) talaM kuryAtsuvRttArdhAGgulaM ghanam / tatsamaM cAsya cASTaM vA tatpatraira (catuzchidrau ) chakottare // 65 // n [adhyAyaH 164 168 172 176 180 184 188
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 192 196 200 bhUSavalakSaNam patradvayasamAyuktaM cAyasenaiva kArayet / dArvike cAyase vApi tulA(lA) yuktyA ca kArayet // 6 // jihvAM ca toraNaM vApi sarvathA lohajaM bhavet / bandhayenni(da)rgalaiH ptrH(|) dvidaNDe cobhayAprakau // 17 // tulAlakSya(kSaNa)midaM proktaM zeSaM yuktyA prayojayet / bhUpAnAM dakSiNe haste madhyamAlakSyamucyate // 8 // patratulyaM(Gga) yugADalyaM pIThe tuGgadvayAGgulam / nAlaM dvAdazamAtraM syAdAyAmamiti kathyate // 66 // patratAraM dvayAGgalyaM pIThatAraM tathaiva ca / patrapRSTha(pITha) tadarbhAzaM vakratuGga tu nizcitam // 10 // nAlatArA(rama)rdhamAtraM syAtpIThayuktaM tulA(nalaM) dhanam / mUlaM tu sUkSmasUcivatkuryAttadvicakSaNaH // 101 // mUle ca tritrimAtre tu nAlatArArdha vistRtam / tadUrve ca trimAtre tu tridhA vistRtaM bhavet // 102 // suvRtta(ta) nAladeze tu patramUle tu karNayuk / snigdhaM ca pulakairyuktaM hemarekhaiH(khAbhiH) skhalaGkatam // 103 // patre tu brahmadaivatya (taM) pIThe tu viSNudaivatam / nAle tu rudradaivatyaM(taM) sUkSma (karNe) caiva sarasvatI / / 104 // evaM tu cAdhidaivatya(d) karNamevaM prakalpayet / sarveSAmapi nIla(Da) ca calaM vApyacalaM bhavet // 105 // ekahastaM samArabhya tritryaGgulavivardhanAt / sASTASTapaJcamAtrAntaM kanyasAdi trayaM trayam // 106 // mRganAmibilADasya pasarasya vizAlakam / tadargha ca tripAdaM ca tatsamaM pAdamA(ma)dhikam // 107 // pratyardhe[ko]na [ca] tasyaiva zAntikAdizarAMzakam / ho(bhI)mAtprastarAntaM vA mastakAntaM zikhAntakam // 108 // navAjulaM samArabhya dvidmaGgulavivardhanAt / / trayoviMzAGgulAntaM syAtkanyasAdi vayaM trayam // 106 // 41 204 208 212 216
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ [pradhyAyaH 220 224 228 mAnasAre zukapacaravistAraM navadhA parikIrtitam / utsedhaM pUrvavatkuryAtsamagraM cApi vistRtam // 110 // saptAhulaM samArabhya dvidmagulavivardhanAt / prayoviMzAGgulAntaM syAnnavadhA kanyasAdibhiH // 111 // cAtakasya cakorasya paJjarasya vizAlakam / vistAraM dviguNaM vApi triguNaM vA caturguNam // 112 // pAyAmamiti hi proktamutsedhaM pUrvavad bhavet / etattu daNDakAkAraM marAlasyApi yogyakam / / 113 // tadeva caturazraM syAnoDaM pArAvatasya ca / paJcaviMzAGgulamArabhya SaTpaDaGgulavardhanAt // 114 // saikASTakanandamAtrAntaM kanyasAdi trayaM trayam / pakharaM nIlakaNThasya navadhA vistRtaM bhavet // 115 // samamevaM vizAlaM syAdutsedhaM pUrvavad bhavet / paJcAGgulaM samArabhya dvidmaGgulavivardhanAt // 116 // ekaviMzAGgulAntaM syAtkanyasAdi trayaM trayam / kukharIyakulAlasya navadhA vistRtaM bhavet // 117 // utsedhaM pUrvavatkuryAtsamatAraM samAzrakam / saptAGgalaM samArabhya dvimaGgalavivardhanAt // 118 / / trayoviMzAGgulAntaM syAtkanyasAdIni pUrvavat / vizAlaM navadhA proktaM khajarITasya paJjaram // 116 // samAraM caturaaM syAdutsedhaM pUrvavad bhavet / paJcadazAGgulamArabhya dvimaGgulavivardhanAt // 120 // ekAda(katri)zAGgulAntaM syAnnavadhA kanyasAdibhiH / kukkuTasya kulAlasya vizAlaM tujhaM pUrvavat // 121 / / ekAdazAGgulamArabhya dvimaGgulavivardhanAt / saptaviMzAGgulAntaM ca kanyasAdi trayaM trayam // 122 // vizAlaM pUrvavattaM tu nakulasyApi pacaram / caTakasya pazcarasya tittirIvoktavatkuru // 123 // 232 236 240 244
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 248 252 256 bhUSaNalakSaNam navAGgulaM samArabhya paJcaviMzAkulAntakam / pUrvavannavadhA proktaM vizAlaM tujhaM pUrvavat // 124 // vistAraM tu samAnaM syAd godhAraiH(rasya) pajarAnvitam / sAdhaMhasva samArabhya SaTpaDagulavardhanAt / / 125 // ardhAdhikaM trihastAntaM kanyasAdi tra trayam / navadhA vyAghranIDaM syAdvistA parikIrtitam // 126 // utsedhaM pUrvavatkuryAtsamAraM tadvizAlakam / caturaGkabhittiH syAvatuHstambhasamanvitam // 127 // madhyadvAraM tu saMkalpya kavATa caikameva ca / utsedhe tu SaDaMzaM syAtpAdukaM caikabhAgikam // 128 // pAdozcaM tu yugAMzaM syAdekAMzaM cordhvapaTTikA / prathavASTAMzatuGge tu caikAMzaM pAdukodayam / / 126 / / SaDbhAgaM pAdatuGgaM syAdekAMzamUrdhvapaTTikA / catuSkaM ca caturdAru pAdukaM cordhvapaTTikA // 130 / / kuryAtkarkari(riM) koNe tu pAdamUlApra(me) yojayet / aAdho nirgamaM zUle triryakolaM prayojayet // 131 // ekadvitricaturmAnaM pAdaviSkambhamiSyate / dvitrivedacatuSpaJcaSaTsaptAGgulakaM tathA // 132 // paTTikopAnavistAraM yathAyuktyA prayojayet / UrdhvAdhazva caturdinu vAtAyanaM samudbhavet // 133 // taraGga(tuGge ca) vetrasaMyuktaM kuJjarAkSaralaGkatam / pAdAnAM caturazra vA coktavatsamalavRttam // 134 // vadeva cordhvadeze tu kRtvA cakrAkRtistathA / sarvAlaGkArasaMyuktaM kuryAttu sarvanIDakam // 135 // cAtakasya cakorasya daNDakAkRtivad bhavet / dvitRtIye(vaya)catuSpaJca vAsaM kuryAttu dIrghake // 136 // zeSa prAguktavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / zukasya pakhare tuGge cASTabhAga(ga) vibhAjite // 137 // 260 264 268 272
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 mAnasAre ekAMza pAtukaM caiva vedAMzaM pAdatuGgakam / ekAMzaM paTTikotsedhaM dvibhAgaM cordhvacUlikA // 138 // zeSaM tu pUrvavatkuryAtsarvAlaGkArasaMyutam / tadeva mukhabhadraM syAttatsamArdha tripAdakam // 136 // pUrva ca dvitripAdaM syAnmattavAraNasaMyutam / nIvivAre caturbhAgamekenAvRvalindra ( vAlinda ) kam // 140 // paritastu lupAyuktaM khaNDaharmyAdimaNDitam / tadeva cordhvakUTaM vA paJcAzAdhikodayam // 141 // dvibhAgena zikhAtuGgaM tribhAgaM zikharodayam / caturdikSu caturnAsi sarvAlaGkArasaMyutam // 142 // caturdi sabhadraM vA caikadvayaMzena nimnakam / itsari tribhAgekaM caturbhAgatribhAgikam // 243 // pazvabhAga tribhAgaM vA bhadravistArameva ca / sarvAlaGkArasaMyuktaM zeSaM prAguktavannayet // 144 // evaM tu zukanIDaM syAdathavA tatpuroktavat / devabhUsurabhUpAnAM vaizyazUdrasya yogyakam // 245 // pAdanUpura kirITama (mudri) kA kuNDalaM ca vakSAyaM ca mekhalam (lA) / hArakaGkavazirovibhUSayam vilayakarNabhUSaNam / / 246 / / keyUratATaGkavizeSakaM ca karyA () ca cUDAmaNibAlapaTTam / naccatramAlAma(lA)pi cArdhahAram suvarNasUtraM paritaH stanAbhyAm // 247 // ratnamAlika dukUlavI (cI) rayuk svarNakabhyu kahiraNyamAlikA / lamvahAramapi cUlikAdibhiH pUrimAdimapi kezakUTakam // 248 // [cadhyAyaH 276 280 284 288 292 296 800
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 304 bhUSavasAcyam brahmAviSNumahezyazakasakalaiH dikpAlakaiH kinnaraiH gandharvairapi sarvadevanikaraiH durgAyacIgaurImiH / cAmuNDAdi(deH) sarasvatIgaNapateH pANmAturasyApi vat saMkhyAtaM sakalaM vibhUSaNagaNA[ni] nityAdinaimittikaiH // 24 // rAjAdhirAjairapi rAjasaH vaNazca tastai (trimiorapi devadevyAH / 308 vihaGgamaiH(mAnA) paramevamuktam kRtaM zriyetyanyadaladima(mI)hetuH // 25 // iti mAnasAre vAstuzAstre bhUSaNalakSaNavidhAnaM nAma pnycaashdnnyaayH||
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ trimUrtilakSaNam brahmAviSNumahezAnAM laca vakSyate 'dhunA / hiraNyarajatenaiva vAtreNaiva zile vApi (layA vA ) // 1 // aro [na] sudhe vApi [dhayA ca] zarkarAbhAsamRttikA (dvizva) / etaistu navadhAdravyaiH ca (vo) tamAdi tryaM trayam // 2 // calaM cApyacalaM cApi navadravyaistu nirmitaH / lohajairmRt(ca) sudhA cai (bhayai) va zarkarAbhAsamRttikA (dbhizca ) // 3 // 'caladravyamiti proktamanyeSAM ca (cA) calaM viduH / citrAGgamardha citrAGgamAbhAsAGgaM tridhAcyate // 4 // sarvAGgaM dravya (dRzya) mAnaM pavitramevaM prakathyate / ardhAGgadravya (dRzya)mAnaM ca tadardhacitramiti smRtam // 5 // ardhadarzanaM (dRzya) mAnamAbhAsamiti kathyate / prAbhAsaM pathAvarNena paTTavisyeva (bhityaiau vA ) kalpayet // 6 // citraM yathottamaM proktamardhacitraM tu madhyamam / prabhAsamadhamaM proktaM kuryAdevaM tu sarvadA // 7 // uttamaM sarvasiddhiH (dbhi) syAnmadhyamaM bhogamocakam / prathamaM bhogasiddhiH (ddhi) sthAdIzvareNaiva kIrtitam // 8 // sthAvaraM jaGgamaM caiva vividhaM beramucyate / jaGgamaM ceotsavaM bhavetsarva(rva) sthAvaramiSyate // 6 // uttama loharja bimbaM pIThAbhAsaM tu cAtsa ( sa ) mam / sthAnakaM cAsanA (naM) zavanaM vaizAkhaM vaiSNavaM tathA / / 10 / / mRttAdisarvaverAyAM dravyamuktaM sanAtanam / tattadravyaistu bimbAnAM bhinnapIThaM prakalpayet // 11 // 4 8 12 16 20
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradhyAyaH 51] trimUrtilakSaNam sambAsane ca zayane zikhApIThaM tu bhinnakam / ekakAle kRtaM sarva sudhAmRtkaTazarkaraiH // 12 // berANAM dravyamityuktaM mUrtidhyAnaM pravakSyate / caturbhuja caturvakraM dvipAdaM cASTalocanam // 13 // praSTakarNasamAyuktaM tanuzcaikAkRtistathA / uttama dazatAlena mAnayettvaGgamAnakam // 14 // sthAnakaM cAsanaM vApi cIrabe(rAmbaradharaM tathA / varadAbhayahastaM ca jaTAmakuTamaNDitam // 15 // kuNDikA cAkSamAlA ca vAme vAme kare kramAt / sunuvadhAraNaM vApi prAgvaradAbhayAnvitam // 16 // makaralAJchitaM puSpaM kuNDalaM vAtha karNayoH / yajJasUtrottarIyAdi mAtrAdodarabandhanam // 17 // hAropaprIvasaMyuktaM bAhumAlAvibhUSitam / keyUrakaTakAdyaizca kuryAttu maNibandhanam // 18 // kaTakatrayasaMyuktaM nalakA(ka)kaTakAnvitam / kaTisUtrAdiparTa syAnIvyaM calanasaMyutam // 16 // ratnAGgalIyako hastau pAdaM jAlasaratnakam / lalATe vRttatilakaM syAcandanAgarumeva ca // 20 // sarvAGga hemavarNa syAnalakAntaM tu cIrayuk / pArzvayoH zaktikopetaM dakSiNe tu sarasvatI // 21 // vAmapArve tu sAvitrI sarvAbharaNabhUSitam / evaM pitAmahaM proktaM kuryAcchAstravibudhaH // 22 // caturbhujaM dvinetraM ca kirITamakuTAnvitam / pItAmbaradharaM yuktaM zyAmavarNAGgazobhitam // 23 // sarve(va)vakSaHsthale kuryAttadUrdhva zrIvatsakhAnchanam / uttama(ma)vazatAlena cAGgamAnaM ca mAnayet // 24 // kaTakaMvA gadAdhA(dha)raM coAmAzritameva vaa| athavA varadahastaM syAtpurato vAmahastake // 25 //
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre dakSiNe tvamayaM pUrva savye cApara(1) cakrayuk / prapare vAmahaste tu pAJcajanyAvadhAraNam // 26 // tatsamaM karNapatraM syAtkuryAnmakarakuNDalam / prasannavadanaM tujhaM nAsi dIrghAtizobhitam // 27 // hAropaprIvasaMyuktaM yajJasUtrottarIyakam / ranodarabandhaM syAd bAhumAlAvibhUSitam // 28 // kaTakaM kaTisUtraM ca keyUraM rakhapUritam / ratnADulIyakaiyuktaM pAdajAlavibhUSitam // 26 // nalakAntaM calAntaM syAtpItAmbaravilambanam / zirazcakraM ziraHpRSThe yuktaM sarvAGgabhUSaNam // 30 // dvayorjabAvasAnaM syAd vanamAlAmanoharam / evaM tu viSNumUrtiH syAcchaktiyuktaM(ktA) tu pArzvayoH // 31 // tri(zrI)bhUmi dakSiNe vAme sthAvare jaGgame'pi vA / kuryAdAsanaM vApi sthAnakaM cApime (e)va ca // 32 // caturbhuja triNe(ne)traM ca jaTAmakuTamaNDitam / vyAghracarmAmbaraM jAnu co(norU) ca samalaGkRtam // 33 // nIvyAJcalaM ca saMyukta raktavarNAGgazobhitam / hAropagrIvavakSastu sAla(kapAla)mAlAvalambanam // 34 // karoTi(sTa)ratnabandha syAd rudrabandhamathApi vA / patrodaraM ca bandha vA ranodaranibandhanam // 35 // kaTakaM kaTisUtra syAtkeyUraM pUrimAnvitam / bAhubhUlA(lama)bhidAmaizca sarvAbharaNabhUSitam // 36 // vAme tu lambapatraM syAdavAme [ma]karakuNDalam / prAcabhayahastaM sarve varadaM vAmahastake // 37 // prapare vAmasavye tu hariNadradhAraNam / makuTaM vAmapArve tu candrarekhAsamanvitam // 38 // dakSiNe cArkapuSpaizca nAgaM gaGgA jttaantre| dUrvAbhiH suvarNasinduraM puSkaraM syAnmakaTAntare // 36 //
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 trimUrtikaraNam madhye cAnvitavatraM syAlalATe caiknetryuk| prIvasya vAmapArzve tu kAlakUTasamanvitam // 40 // yAsUtrottarIyaM ca sarvaranA(mama)galIyake / sAnaka cAsanaM vApi pAda(da) nUpurazobhitam // 41 // evaM tu rudramUrviH syAd vAmabhAge tu pArvatI / uttama(ma)dazavAlena mAnayettvaGgamAnakam // 42 // devAnAmapi sarveSAM madhyamaM dazavAlakam / pApIThaM mahApIThaM trimUrtInAM ca yojayet // 43 // prabhAva(pAca) toraNaM vApi kalpavRkSa ca saMyutam / evaM tu draviSNUnA(pyoH) kuryAttattu vidhivattataH // 44 // sarvAlaGkArasaMyuktaM devaM dhyAtvA trimUrtinam / pranyAnya(nyama)nuktaM sarveSAM zAstramArgeNa yojayaMta // 45 // uttama(ma)dazatAlavazAttu yat brhmaavissnnushivsklaanggkaiH| sthAvare ca jAmake [yaduktaM] zilpibhiH kuru vAta(cokta) munivaraiH // 46 // ivimAnasArevAstu khavidhAnaM nAma pkpshcaashdnnyaayH||
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ liGgavidhAnam . liGgamAnavidhi (dhiH) samyagalakSaNaM vkssyte'dhunaa| zaivaM pAzupataM caiva kAlA(la)mukhaM mahAvR(ba)tam // 1 // vAmaM ca bhairavaM caiva liGgavA (sya) mAna(nAma) Savidham / samakarNa vardhamAnaM zivAI svastikaM tathA // 2 // etacaturvidhaM liGgaM viprAdInAM ca yogyakam / / samakarNa bhUsurANA bhUpAnAM vardhamAnakam / / 3 // vaizyAnAM ca zivAdhikya(vAeM ca) pareSAM svastikaM bhavet / viprANAM sarvaliGgaM ca kuryAdApo na vidyate // 4 // zivAdhika(vAIca) svastikaM proktaM liGgaM bhUpasya yogyakam / svastikaM ca zivAdhimya(vAI ca) vaizyAnAmapi yogyakam // 5 // zuddhagarbhagRhe dvAre prAsAdasya vizAlakam pradhiSThAnodaye pAda tuGgamAnaM tathaiva ca // 6 // hastamAnAGgalenaiva yajamAnodayena ca / etattattadvidhi(dhiH) protaM pratyekaM bahudhA bhavet // 7 // zreSThAdIni kaniSThAntaM pratyekaM tritrimAnakam / gau nandavibhAge tu e(cai)kaikaM liGgatuGgakam // 8 // kecittadekamAge tu navabhAga(ga) vibhAjite / vadekAzIvi viGgasya(GgaM syAt) kanyasAduttamAntakam // 6 // pratyekaM tantridhAmAnamekaikaM liGgatuGgakam / kanyasA garbhatArArtha(dha) tripAdaM madhyamaM bhavet // 10 // garbhatArasamaM zreSThaM trividhaM liGgatukam / garbhagehe tu mAna sthAkhiGgatuGgaM prakalpayaMt // 11 //
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ liGga vidhAnam zuddhadvArodarya nandabhAgaM kRtvA vizAlakam / ekaikaM liGgatuGgaM syAtkanyasAdIni pUrvavat // 12 // pratyekaM tu tridhA mAnaM sASTAdaza ( caikAzIti) ca liGgakam / prAsAdasya vizAle tu garbhageho (hamu ) tadbhavet // 13 // adhiSThAnasamaM zreSThaM tripAdaM madhyamaM bhavet / tadardha kanyasaM proktaM trividhaM liGgamIritam // 14 // athavA navabhAgaM syAnnavaliGgamudAhRtam / kanyasAduttamAntaM syAtpratyekaM pUrvavad bhavet / / 15 / / pAdodaya navAMzaM navadhA liGgamAnakam / tadevaM caikabhAge tu caturbhAga (gaM) vibhAjite // 16 // ekaikaM liGgatuGgaM syAtSaTtriMzaM liGgatuGgakam / kanyasAduttamAntaM syAtsarva prAguktavannayet // 17 // cadhyAyaH 52 ] tu de (na) vazaM syAtkanyasAdi tryaM trayam / evaM tu navaliGgaM syAnnavabhedAdayaM bhavet // 18 // kecidvimAnatuGge tu nandanandAMzakaM bhavet / ekaikaM liGgatuGga syAnnandanandodayaM bhavet // 16 // kanyasAduttamAntaM syAtpUrva valliGgamiSyate / ekahastaM samArabhya hastaikena pravardhayet // 20 // ekaikaM liGgatuGga syAnnavahastAvasAnakram / evaM tu navatuGgaM syAtkanyasAdi tryaM trayam // 21 // karaM (ra) tripAdamArabhya tatsamena vivardhanAt / pAdAnasaptahastAntaM pUrvavannavaliGgakam // 22 // athavA hastamArabhya sA(cA)rdhahastena vardhanAt / sArdhavedakarAeM (ntaM) syAnnava liGgodayaM bhavet // 23 // pAdahastaM samArabhya pAdahastena vardhanAt / pAdAdhikadvihastAntaM navaliGga tu pUrvavat // 24 // jAticchandaM vikalpaM ca prA(tu cA) bhAsaM tu caturvidham / ekahattavazAtsarva kanyasAdi trayaM trayam / / 25 / / 336 24 28 32 36 40 44 48
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 mAnasAre chandAdInAM tu mAnaM syAtpatriMzakhiAtunakam / ekAdazAGgalamArabhya dvigrajalavivardhanAt // 24 // saptaviMzAlAntaM syAnavadhA liGgatuGgakam / dvAdazAkulamArabhya SaTpagusavardhanAt // 27 // paSTapagukhAvasAnaM syAnavadhA liGgamAnakam / paJcaviMzAGgulamArabhya SaTpaDagulavardhanAt // 28 // trisaptatitrimAtrAnta navadhA liGgatAkam / sarveSAM kanyasa zreSThaM paryantA(ntama)huslamAnakam // 26 // yajamAnasya meDhAntaM nAbhyanta hRdayAntakam / stanAnna bAhusImAn hanvantaM nAsikAntakam // 30 // netrAnta samatujhaM syAmavaliGgodayaM bhavet / prathavA tumAne tu navabhAga(ga) vibhAjite // 1 // eka li syAtkanyasAdi trayaM trayam / navatyaMzavidha liGga yassa(ja)mAnavazAdviduH // 32 // bahudhA sthApyaliGga vA navaliGga parisaMkhyayA / aba havAiya(di)mAnaM [ca]sarvaliGgeSu kalpayet // 33 // pacAdazAGgulaM mAna yanmAnaM nvlinggke| saptA(ta)dazAGgulAntaM ca paJcA(ca)dazAGgalamArabhet // 34 // sthApayetpacaliGge tu i(ce)tyUcena tu kArayet / vatripAdakarAdurdhva cAdhikaM sarvatuke // 35 // sarvaSAM cekahamya tu e(cai)kaikaliGge tu saMmatam / bahudhA sarvaliGgeSu vantrikarNa na kArayet // 36 // vikarSa bahulijhe tu trikarNa caiklinggke| likhAmiti prokaM tadvizAlamihocyate // 37 // vicatuSpacAlAntaM syAdahuliGge tu vistRtam / prabavA tumAne tricatuSpacabhAgikam // 38 // varadekAMzavistAraM bahusiGgAvizAlakam / nAgara drAviDa caiva vesaraM ca tridhA matam // 36 //
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ padasAmATAhula vaikazijavAramiti smRtam / navapatirudramAnaM syAt samakhivizAlakam // 40 // bhAnue(sa)kAgalaM caiva caturdazAlameva ca / / evaM tu caikaliGga smAdvi(jasa vicAraM parikIrtitam // 41 // paJcA(ca)dazAasaM caiva SoDazAGgukhameva / vistAra(') dayAla caiva liGgAnAmiti vistRtam // 42 // aSTAdazAGgulaM caiva navapastyAsAntakam / vizatyAz2a caiva liGgasAraM vidhA matam // 4 // ekaviMzatyalaM caiva dvAviMzatikAlim / gyoviMzAgalaM caiva tridhA liviyAmakam // 44 // caturvizAliM caiva paJcaviMzAla kyaa| SaDaviMzAzaM caiva vizAla trividha mavam // 45 // saptaviMzAvaM caiva pa(pA)TavizAla tthaa|| navaviMzatimAtra svAdhinatAramiti smRtam // 46 // athavA triMzadaGgalyamekatriyatimAtrakam / dvAtriMthAla caiva liGgavAramivi smRtam // 47 // kanyasAducamAn syAtpratyekaM trivimAnakam / evaM tu navadhA liGga pratyeka nAgarAdimiH // 4 // prathavA amAnaM tu catuSpapazakam / tattadaMzaikamAgena caikaliGgavizAlakam // 46 // nAgaraM drAviDaM caiva vesaraM ca tridhA mavam // 50 // ihAyAme graMzasatriMzadaMzam chatvA kramAvadhikaM vadazakam / vistAra tatkanyasAdi vidhA yulyA dhImAna vesarAdIni kuryAt // 51 // bahuliGgodaye sarve(vasmin) pralamArga vinodayam / dvibhArga samakanyasyAdi(nyasa vi)pAnadrAza vatsamam // 52 //
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 mAnasAre [adhyAyaH 108 119 116 athavA tuGganavama syAdveda(da) nArAyaNodayam / paJcAzaM zivodayaM syAd vardhamAnamiti smRtam // 53 // aSTAdazAMzakaM tuGge vaiSNavaM cASTabhAgikam / dazAMzaM zivodaya syAcchivAdhika(vAI) liGgamIritam // 54 // utsedhe dazabhAge tu viSNutuGgaM SaDaMzakam / vedAMzaM zivaziM syAtsvastikaM bahukhir3ake // 55 // kamalajahariharAzaM tatsamaM caikaliGge manu(muni)vasunavabhAgaistuGgamaSTatri(tra)yAGgakam / kamalajahariharAMzaM sarvatobhadraliGgam dvijakulanRpatipUjyaM vardhamAnA(namapi) caiva // 56 // pacapacapaDaMzakonatam brahmAviSNuzivabhAga(ga) vakramAt / tuGgamiSTayugAMzake kRte tacchivAdhika(ka)[vaizya] yogyakam // 57 // svastikasya zataSaT(STi) ziro(vA)matam pozAMzavidhi (dhira) vaiSNavaM tthaa| bha(ru)drabhAgavidhivatsamAcaret saMpadA(da)rthamiva zUdrayogyakam / / 58 // vedAnAbhaM brahmabhAge ca mUle cASTAgrAma madhyame vissnnubhaage| vRttAkAramaprake tacchivAMzam kuryAttu sarva caturli(caikali)Ggametat // 56 // vedA vaskhazrakaM [vA] vRttaM caivam proktAnekaliGgAma(ca) mUle [madhye] / vRttAkAraM cAprake rudrabhAge kuryAdevaM zilpividvadbhireva // 60 // ekAneka coktaliGge zivAMze kuryAdvArA(rA) SoDazAdidvayena / 120 124 128 132
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 343 136 140 144 liGgavidhAnam dhyA pArAyata(yAM) sahasrAvadhA(sA)nam dhArAliGge caivamuktaM tantraiH // 61 // pApaDmunira(nya)STavistRte [] dvidvibhAga(ga) shir(ro)maantunggkm|| vacakRtatacchiro(ra )daye graMzayugmadhi(dhA)ropamAnakam // 12 // vartikasta(stha)miva tacchikhaM budhaiH yudArdha(kuryAttu) tripuruSA(raghA)kRtistathA / ardhacandramiti citravad bhavet zilpibhiH pravara(3H) va(ka)rNataH kramAt // 13 // pUjAze tattuGgamaSTadvayAMzam kRtvAMzena dvitrivedAnvisRjya / tasyAdhastalakSaNoddhArazeSam ___ zilpi:(lpI) kuryAnnAgarAdi:(dona) tridhaiva // 64 // sattakArdhabhAga madhyabhAgam (ge) vistAraM syAlakSaNoddhAraNe ca / prane caikAMzatri(vya)zena tuGgam tasmAtpArzve bhUmayetpRSThakAntam // 65 // kuryAdekA piNDikA taMtu(tasya) pArzva caikadvitryaMzakaM cAntaraM ca / pRSThe yuktyA kArayed viSNukAntam evaM yuktyA nAgarAdikrama syAt // 66 // ekAnekaliGga[sya dhAraNAMze kuryAkhile mUrdhnivatkuDmalaM vA / chatrAkAraM vAtha mUrdhnipradeze yuktyA dhImAnuddharedva(da)dhastAt / / 67 // khizAdInA(na) sthApayetsarvahamye prAguktavatkramAt / / 68 // 148 162 166 160
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 mAnasAre 164 168 172 gugarbhagRhe madhye saptamAga() vibhAjite / madhye prApadaM caiva paritabATadivaukasaH // 66 // mAnuSAzaM tu dAhye paritaH SoDazAMzakam / caturvizAMzakaM bAjhe parita: paizAcameva ca // 7 // madhye prApade saptasaptabhAga(ga) vibhAjite / nayAM manyame prasUtraM tatparikalpayet // 1 // vadvAme viSNusUtraM syAttadrAjhe parikalpayet / tatsUtrAt (tra)dvayormadhye zivasUtra prakalpayet // 72 // prama[kha] viSNusUtraM [ca] syAnmadhye ca zivasUtrakam / evaM tu caikaliGgaM syAtsthApayecchilpi(lpa)vittamaH / / 73 / / bahuliGgapratiSThA cettattadekA(ka)padoktavat / kuryAdeva pade viSNa(pyo) ba(ba)hudhA caikameva vA // 74 / / garbhagehasyale dhAranIla(yIya)madhye samaM bhavet / prajJAnAdadhikaM abhinaM cetsarvadoSadam // 7 // vasmAtpariharetsarvadevatAsthApanaM budhaH / berasyaikazilA proktaM(tA) liGgAnAM tavatuHzikhA // 7 // nanyAvartA)katiH(ti) sthApya(payitvA) tathA caikAzmanA bhavet / prayo(ba) pASANakUrmAkhyaM cordhva(;)dhAramiti smRtam // 77 / / ita Urdhva zilAdau [tu] pIThake vApi codayam / uktavatkalpayecchilpI hInAdhikyaM na kArayet // 8 // khApayekhiorai() syapatiH sthApakaiH saha / liGgAnA pIThakAnAM ca devadevyAca hayaMke // 6 // zilAsaMgrahaNa(bassa) samyagalata vakSyate dhunaa| . parvate vA vane vApi sthapatiH sthApakaiH saha // 8 // prabhAte tu samutvAya kartA pAnucaraiH saha / mArgake coktavatsarva pArzve tu zakunAni vai // 1 // sumuha mulAneca zikhAsaMgrahaNaM bhavet / vara ravA(camA ropya zilpazAkhAM pravizya(za)ti // 2 // 176 180 184 188
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52] liGgavidhAnam patrAvalIDhakAzma ca pa (cA) nalAvaTe kadAzmanA / prAtapenAvalIDhaM ced varjayetsA zilA bhavet // 83 // yatpUrvottarAyaM jJAtvA mUlaM dakSiNapazcime / pradhAbhAgA (ge) mukhaM jJAtvA zayane cAparArdhvakam // 84 // pUrvA (prA) ca zilA (lAH) sarve (rvA) dakSiNe savyapArzvake / uttare vAmabhAgaM syAduttarAprazile (lAyAM) viduH // 85 // tu dakSiNaM pArzva pazcime vAmapArzvakam / IzAnAmazilAnAM tu mUle (laM) nairRtya dezake // 86 // anya koNeSu sarvaSu mUlamaMtraM na vidyate / dikSu dIrghazilA sarvAH puMzikhAnAM (ca) prakIrtitam (tAH) // 87 // catuSkoNeSu dIrgha syAcchilASaNDaH prakIrtitaH / prabhUtaM ca sthitA (taM) sarva pRthivyAkAzAyataM tathA // 88 // UrdhvApramadhyo mUlaM [ca] prAguktadik tathaizake / tattadunnatavakraM ca yadi sthApanaM bhavet // 86 // tatpArzva pUrvavajjJAtvA tasyAkAra mihocyate / mUlamagraM ca madhyaM ca samAkAraM tu puMzilA // 60 // sthUlamUlaM kRzAnaM syAtstrIzilA tu prakAzitA / sthUlAmaM ca kRzaM madhye sthUlaM napuMsakaM zilA // 61 // caturazraM puMzilA proktaM vRttaM syAd vanitA zilA / bahudhA gRhya (cA) zRGgaM syAnnapuMsakaM tamu (du) dAhRtam // 62 // kAMsakAdhvaninAdaM syAtstrIzilA tu prakIrtitA / ratnabhANDadhvaninAdaM zilA ca puruSaM smRtam // 63 // nirdhvani ca zilA sarva nastrI napumAn viduH / tAladhvaninAdaM syAcchilA valyA: (lo) prakIrtitam (tA) // 64 // mahiSadhvanisaMyuktA zikSA vRkSAH prakIrtitA / pUrvoktadhvanI (kAni) nAdaM yAvanA ca zikSA bhavet // 65 // zilAsarveSu vRttaM ca zikSAcchA [loM] vivardhayet / puMzina (tayA) pumAna (mAsaM) liGgaM kuryAdrekhA vivarjayet // 66 // 43 245 192 196 200 204 208 212 216
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 mAnasAre zaktInAM pIThakAnAM ca bozilA saMgrahaM (ho) bhavet / prAsAdAdIni (nA) sarveSAM napuMsakazilA bhavet // 67 // zvetara kaM ca pItaM ca zilA kRSNaM yathAkramAt / dvijAtInAM ca varNAnAM kuryAliGgAdinA (dIna) budhaH // 68 // sarveSAmapi varNAnAM sA zilA kRSNameva vA / sarveSAM varNapASANe kRSNarekhAM visarjayet // 66 // zvetaM ca svarNarekhaM ca sarvasaMpatkaraM zubham / zilA saMgrahaNaM proktaM zeSamarhamAgamoktatrat smRtam // 100 // svayambhuliGgasarveSAM lacaNaM vakSyate'dhunA / udbhUtaM daivakaM caiva mAnuSaM gANavaM tathA / / 101 / / evaM caturvidhaM liGgaM svayambhuriti kIrtitam / tatsthApya (pyaM) svayamudbhUtaM svayambhuriti kIrtitaH // 102 // devaizva sthApitaM liGgaM daivikaM liGgamucyate / mAnuSaiH racitaM liGgaM mAnuSaM ceti kathyate // 103 // anyaMSu (nyaiH)racitaM liGgaM cArSacaiva kathyate / gaNaizca pUjitaM liGgaM gaNaM ceti prakathyate // 104 // udbhUtaM zvetavarNa ce(kuryA) d daivikaM raktavarNakam mAnuSaM pItavarNAbhaM kRSNavarNaM ca gAyaka (va) m / / 105 / bhArSa yuktasUtraM syAtsvastikrAkRtire (me)tra vA / udbhUtaM zaGkarAkAraM rudrAkSaraM [ca] daivikam // 106 // nagardabhaM (gopamaM) gAyavaM syAlliGgAkAra mihocyate / udbhUtastA (taM sthUlamUlaM syAtkRzAyaM vA samAdhikam / / 107 / / anyathA sarvaliGgAnAM sthUlA kRzamUlakam / daivikaM DiNDimAkAraM mAnuSArdrapuSA (SaM srukvA ) kRtiH (tim) | 108 // udbhUtaM parvatAkAraM kUzmA (kuSmANDAkAra(raM) gAyavam / puNyanadyadrideze tu liGgasaMgrahaNaM bhavet // 106 // evaM parArtha liGga syAccheSamAgamatA (mo) ktavat [ syAt ] / mAtmArtha liGgapIThasya lacaNaM paThyate'dhunA // 110 // [ zradhyAyaH 220 224 228 232 236 240 244
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 252 266 liGgavidhAnam pIThatujhaM sama vAtha tripAdaM cArdhameva vA / liGgAyAmamiti proktaM nAbhaM(ha) pIThavizAlavat // 111 // nadIparvatadeze tu liGga(pITha)saMgrahaNaM bhavet / / zvetaraktaM ca pItaM ca kRSNavarNa catuSTayam // 112 // bhUsurAdicatuNI tu varNAnAM liGganaH kramAt / prathavA kRSNavarNa ca tatsarva cArSakaM bhavet // 113 / / pratikarSa(rSi)taliGga yadbhUdevyaM ca zabhyurucyate / tatra svayambhuliGge tu virUpaM ca vizeSataH // 114 // samyaka sUtre ca saMkuryAdyAvazvakSaNamucyate / taliGgaM mAnuSa proktaM tatparvatalindra(tAlinda) [ca] // 115 // rekhAbindukalaGkAi~ varjayettad vizeSataH / saivarNavindurekhAvyaM sarvasaMpacchubhAyatam // 116 // ISattadunnataM liGga harmyavatsvayaMbhuliGgakam / vRttaM vAyatavRttaM vA nAbhe(bheH) caraNA[bhA]yate // 117 / / kiJcittadunnataM varta(ma) nimnaM tatpRSTha(pITha)miSyate / sthUlAmaM yatkRrza mUle liGga sarva nizA(jA)kRti / / 118 // svabhAvadantoSThayuktaM cekhiGga vanmAnuSaM bhavet / sikatAropaNaM jJAtvA caivaM svayambhuliGgakam // 116 // vinAraktaM vinAkRSNaM saikate liGgamiSyate / sarva(4)svayambhuliGgeSu prA(cA)tmArtha ca parArthake // 120 // nasaMze(ghe)Su ca rakteSu liGgasyokte(ktA)rcanaM bhavet / uktaliGgaprakAreNa zeSamAgamato(mo)ktavat [ca // 121 // mAtmArthArcanaliGgasya vakSyate pIThalakSayam / karInAzaM parityajya kiJciJcaiva zilA bhavet // 122 // jalAnalAtapavAtaspRSTAzmAni vivarjayet / pRthvIgarbhasthitaM nigdhaM bindurekhA(kha) vivarjayet // 123 / / kalitaM caikamArga syAttrIzikhA tu prkiirvitm(taa)| napUra(puMsa) sUkSmadaSTaM ca [napuMsaka] zilA bhavet // 124 // 260 264 268 272 .
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 [pradhyAyaH 276 280 284 mAnasAre samyakppanIkhAH proktAH varNamanyaM vivarjayet / karSapASANavasva rekhAropathamiSyate // 125 // evaM pari(1)hite pazcAt zi(cchi)cAsaMgrahaNaM bhavet / evaM lakSaNayuktasya zilApIThaM prakurvate // 126 // karturdaSiNahastasya madhyamAGgalamadhyame / parvatA(vA)yatanastA(nA)hamAlI trividhaM bhavet / / 127 // yavena kalpite vApi cAlevA(nA)pi kalpayet / karTanakSatramitra(zra) himAnaM yuktyA prayojayet // 128 / / parArthe vA khayambhUnAM mAnAGgalavazena vA / mAyAmamiti SaDvargamitthaM pIThodayaM bhavet // 12 // liGgamAnaM viyuktaM cetkRryAttu mAnuSAdInAm / vanimiryavaM samArabhya dvidmagulavivardhanAt / / 130 // paJcaviMzAnusAntaM syAtpIThavistArameva ca / bhAlatrayamArabhya dvidalavivardhanAt // 131 // paJcaviMzAlAnta syAtpIThavistAraM vidhIyate / pavargA[yA] vizubhaM kuryAyathAbhAgAdi saMbhavam / / 132 // sanmAna pIThavistAraM kRtvA tu caturaMzakam / ekAMzaM liGgamAnaM svAccheSaM tatpoThatuGgakam // 133 // athavA paJcabhAgAMzaM taliGgAdayamIritam / zeSa tu pUrvavatpIThaM tujhaM kuryAd vicakSaNaH // 134 // pIThatArasamaM liGgaM madhyanAlAprakAntakam / pIThatAraM dvayaM kRtvA e(ce)kAMza nAlavistRtam // 135 // tabaturbhAgikaikAMza (za)hIna nAlApratArakam / kaMcid dvitryaMzamevaM syAnmUlAgrAntakSayaM kramAt // 136 // vadvizAlatribhAgekaM prathAle vistArameva vaa| pIThavAracaturthAza triyaM(trayAM)zaM vRtavArikA // 137 // pIThavArasamaM caiva liGga vat(jasya) pariNAhakam / evamAtmArthasiGgo khayammuvaM parAvake // 18 // 288 298 296 300
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52] 346 304 308 312 khiGgavidhAnam kuryAdanekaliGgeSu caikaliGgana kArayet / pIThatujhaM tridhA kRtvA e(ce)kAMza gAtunakam // 16 // athavA paJcadvayAMza vA galatuGga vizeSataH / zeSaM tu cordhvAdho bandhaM paTTajanmasararuham // 14 // ekAMzaM janmatuGgaM tu (cai)kabhAgaikaM vetrakam / tatsama paGkajAgaM syAtpagrakutiyAMzakam / / 141 // tadaSTAMzaikavenaM syAttatsamaM cordhvavetrakam / pUrvavatkarNasaMyuktamUrdhvakhaNDamadhAktavat // 142 // sapAdazAdhikaM hIna vA yanmAnAramyaM mAnayoH / pIThatArodayaM nAlaM dIrgha prAguktavamayet // 143 // vRttAkAraM tu pIThaM syAdanyathAkRtiM varjayet / pIThatur3e tu gandhaM(randhra) syAniGganAhasya sAdRzam // 144 // liGgatuGgavizeSa syAdvezanaM tamayedhaH / / mAnayedvahuliGge tu caikAnekAdi[liGga] kaiH // 145 // etattu sarvaliGgeSu cAtmArtha ca parArthake / tanmadhye sthApayaliGgamAdau ratnAni vinyaset // 146 / / liGgasya parito randhre svarNavarNAvabandhanam / prabhAve rajatenaiva tAnaM vAyasameva ca // 147 // kArayecchilpinA samyaga liGgapIThodIH(yaiH) saha / ekAnekaliMGgAnAM parArthe tvaSTabandhanam // 148 // kecitribandhanaM kuryAd dravyaizca guggulAdibhiH / ramalijaiva sarveSAM va(svarNapIThaM prakalpayet // 14 // athavA rabapIThaM vA rakta(na)liGgeSu pUrvavat / yadyadravyeNa liGgaM tattadravyeNa pIThakam // 150 / / navaramaizca saMyuktaM svarNapIThaM prakalpayet / yattadranaizca yakhiGge tattanAmnaiva nAmakam // 151 // pITha(8) tu liGgake vApi navarabairvizeSataH / ekaMkarNa caikaliGgaM bahumizcaikaliGgamam / / 152 // 316 320 324 328
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 340 mAnasAre [paNyAyA bajalikamiti proktaM rabAni mi(i)ti kathyate / ekaMvA bahuratna vA navaranaizca saMyutam // 153 // liGgaM yaduktaM svarNana pIThe ramAni yojayet / athavA kevalaM svarNa pIThaM vA kArayed budhaH / / 154 // 332 svarNaliGgamiti proktaM lakSaNaM pUrvavad bhavet / prAcAryahastena vA liGgaM ziSyastu(sya) nAhaliGga(hADula)vat // 155 // pazcAtyUjA tathA kuryAdAcAryokkopadezavat / prayoktaliGgapUjAyA(yA) phalaM vakSye yathAvidhi // 156 // 336 madIparvatasiGgAnAM kailAsArohaNaM bhavet / ihalokasya pUjyatvaM bhuktimuktiphalapradam // 157 // ramaliGgasya pUjAyAM phalaM muktipradAyakam / varNaliGgArcaname (syai)vaM phalaM svargApavargakam // 158 // svarNapIThaM tu taliGga muktAvaligha(dha)namathApi vA viduH / kartamAnasavazAtkalpayetprazastamiha doSavarjitam // 156 / / toye vA maNDale(NDUre) vApi puSpa vA u(co)tpaje'pi vaa| sikate vAtha haste vA pAtatairvA gulaistathA // 160 // 344 modake vAca piSThe vA gomaye vA yatheSTakam / sayaH pUjyaM racekhiGgaM proktaM tatkSaNikaM bhavet // 161 // tAni liGgAni sarveSAM yathAliGgAkRtirbhavet / dhyAtvA dakSiNakA(ka) liGgaM mAnaM sarva na kArayet // 162 / / dI (daiye) liGgamA(syA)yAdiSaDvargazuddhiM kuryAtsarvathoktavat / mAnaliGge dhAnyasvAyambhuvAdimAnaM ca yuktaM tathAyAdIni sarva na kuryAt // 163 // badhASTanandavasunandayugena vRddhA cASTArkapacituragairmunibhivi(nanda)hanyAt / 352 yonya(naya)zca vRddhi[pya]bha[vya]yaM ca tu vAramaMzam liGgakena kuryAttu parArthatuGge // 14 // bAjadhUmasiMhazunakaSagardabhAva dantI ca kAkazca basuyoniH ya(ya)thAkrameNa / 348 356
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 351 360 364 khilAvidhAnam vajasiMhahastivRSayoniH zubhaM prazastam anyeSu yonirazubhamuditaM purANaiH // 165 // rAma(4) vRddhirma(bhoraNaM zubhAvaham pahuvuddhirUpaM sumaGgalam / zrokaraM ca sukhadaM suvRddhidam puSkalAya ravi(vi:) tatphalaM kramAt // 166 // bhuktimuktizubhadaM samRddhidam sampadartha dhanamRddhiH dvija / muktinAzakalahaM ca maitrakam coktameva dazadhA phalaM bhavet // 167 / / pAyAdhikyaM cAnyathA hInamuktam prAya hIna cAnyathA cettvadhikam / mRtyudAridrAvaha nAzahetuH prAyAdhikyaM saMpadartha samaM vA // 168 // jamAdrazce(janmadRgve)daSaDbhistvaSTanandAzubhAkSAbhaumam / zauri(zani)vAraM visRjya kRtimyaMbhukzakti-RddhidaM ca // 166 / / bhUSaM zuddhaM dhIraM cAdhanaM(candana) veSme(zmai)va ca [zaktizca] dhruvandhanya(na)vIraM caiva bhuktimuktizubhAzam / anya[1] sarva taskarAdyA() yathAMzam yukta cetsarvasamyadvinAzanam // 170 // 368 372 376 rati mAnasAre vAstuzAstre liGgavidhAnaM nAma dvipaJcAzadaNyAyaH //
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThalakSaNam sarveSAmapi khilAnAM pazyate pIThalakSaNam / liGgavAraM tridhApITha(8)vAraM svayambhuliGgake // 1 // athavA liGganAhe tu sthUladeze samaM bhavet / khiGgatuGgasama vApi satpAdAdhikameva vA // 2 // adhyardha vA tripAdona dviguNaM triguNaM tu vaa| khayambhuliGgapIThassa cotsedhamiti kathyate // 3 // evaM pUjA liGgo zamAnena pIThaM tanmAnayed budhaH / pUrvokamAnakhiGgAnAmadhunA pIThalakSaNam // 4 // lihasya mAyadeze tu liGgavAraM samantataH / yadhigapariNAhasya samaM vA pIThavistRtam // 5 // vaiSNavAMzaM samotsedhaM pIThaM svstiklinggke| athavA pAdAMzamAdhisya brahmAMze saMbhava(praha) bhavet // 6 // bhanyaistu sarvaliGgAnAM prayazodayaM budhaiH / kuryAttanmAna(na) saMgrAma dvitrivedazarAMzakam // 7 // vadekAMzAdhikaM viSNumAna pIThodaye tathA / pIThAMzasArdhayo(dhardhAdhode)ze vaiSNavAMzaM navadhA(zritam // 8 // pIThaM tu yojayettattadvistAre tu tribhAgikam / ekAMzaM nAladIpa(daiya) syAnmUlavistAraM tatsamam // 6 // caturbhAgakAMzahIna syAt ze(cche)SApravistRtam / prasavA patryaMzena pApanAla(a)vizAlakam // 10 //
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ / cyte| adhyAyaH 53] pIThalakSaNam tadekAMzAdhikaM vApi pUrvoktaM nAladIrghake / provoya cokamAnaM yannAlasya bahu(ha)laM bhavet // 11 // nAlavAraM(ra)tribhAgaikaM jaladhAravizAlakam / pIThasyodyaM vizAle tu catuSpaJcaSaDaMzake // 12 // ekAMzena zeSaM tu(syAd) vRtavArivizAlakam / (kR)tavArivizAle tu tattadaza(zaM) vibhAjite // 13 // ekAMzaM nimnavistAraM paTTikAntasamanvitam / nandyAvartazilA coveM tasmAnArAyaNAntakam / / 14 // pIThatuGgamiti proktaM gaNyamAnamihocyate / utsedhe SoDazAze tu prathamocaM dvibhAgikam // 15 // pagrocaM tu tribhAgaM syAttadUrdhva kSepaNAMzakam / kandharaM ca tribhAgaM syAttadUrdhva kampamaMzakam // 16 // UrdhvapanaM tri (trayAM)zaM syAd vAjanaM ca tribhAgikam / ekAMzaM ghR(gha)tavAri syAd bhadrapIThamiti smRtam // 17 // tadeva galadeze tu kumudaM(da)nirgamaM bhavet / triyapra(trayAMza) vRttakumbhaM vA zrIbhadramiti kIrtitam // 18 // kumbhasyopari tasyAdhazcArdhAdhana padmayuk / tasyAdho'dhana(na)kArdhena kuryAttattadvicakSaNaH // 13 // zeSa tu pUrvavatpIThaM zrIvizAlamiti smRtam / athavA kumbha digbhAgaM pAtuGgaM yugAMzakam // 20 // zeSa prAguktavatkuryAdupapIThaM prakalpayet / pravavAdhiSThAnavad gumaM kuryAttatsarvaliGgake // 21 // yattuGgasya vazAvezaM pIThakarNAvasAnakam / pavArAdihInaM syAtsarvadoSasamudbhavam // 22 // tasmAtu nirgamaM kuryAd vistAra tatprakalpayet / kuryAttu nAgare liGge pIThaM nAgarameva ca // 23 // 44
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre [adhyAyaH 53 hAvije drAviDa proktaM vesare vesaraM tathA / dhArA(pandhra)lihaM tu (GgAnA) sarveSAM dhArA(SAmanghra)pIThaM prakalpayet // 24 // 48 yattadAkAraliGgAnAM tttdaakaarlinggke| vattacchikharAkAraM [tu] kuryAdevaM vicakSaNaH // 25 // viparIte bhUsurAdInAM vipattya(tti) hi samAvahet / vasmAtu pIThaliGgAdi hAdi parihRdyate // 26 // mAgaraM catura syAdaSTAnaM drAviDaM tathA / vRttaM pavesaraM protametatpIThAkRtistathA // 27 // dhArA(pandhra)liGgaM tu pIThAnAM sarva dhArA(vamandhrA)kRtistathA / kuryAttu(kriyeta) zilpibhiH sarvaiH sarvasaMpatkaraM sadA // 28 // svayambhuliGgavistRtitriguNaM ca piitthe| pIThasa vAratrividhaM parizuddhageham // 26 // gehavidhaikaM parito bahiskuryAt tAram / kecicadAyAmasamaM pIThavizAlamevat / / 30 // iti mAnasAre vAstuzAstra pIThalakSaNavidhAnaM nAma vipnycaashdghyaayH||
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaktilakSaNam zaktInAM citra (hna) varNAdilakSaNaM vakSyate'dhunA / sarasvatI ca sAvitro lakSmIzca mahI tathA // 1 // manonma (na unmAdi) nI saptamAtRzca durgA caiva yathAkramam / pUrvoktadravya sarveSAM (ca) sarvazakti prakArayet // 2 // padmapaThaparisthApya (payitvA ) devoM padmAsanAsanAm / zuddhasphaTikasaMkAzaM muktAbharaNabhUSaNam // 3 // caturbAhuM dvinetraM (trAM) ca kezabandhaM (ndhAM ca mAlinIm / zuddhazvetAGgulopetAM prAhakuNDalabhUSaNAm // 4 // lalATe bhramarakaM syAnmauktikA (ka) paTTameva vA / karNapuSpaizca maiautyena karNadAmai (mabhiralaGkRtam // 5 // hArApovasaMyuktaM (ktAM) muktAratnAvalI (loM) tathA / kucabandhanasaMyuktA bAhumAlAvibhUSaNI || 6 || keyUrakaTakairyukta (ktA) prakoSThavalayaM (yA~) tathA / maNibandhakaTakaM (kAM) vA mauktikA (ka) para (pUra) meva ca // 7 // madhyAGgulaM vinA sarve maulika (mUnato) ratnAGgulIyakaiH / nIvIM ca lambanaM caiva mauktikA (ka) paTTayuktikA // 8 // pAdajAlAM bhujaGgAnAM gulphasyopari bhUSaNIm / pAdanUpurasaMyuktaM(ktAM) pAdaratnAGgulIyakaiH // 6 // mauktikottarIya saMyuktAM sarvAlaGkArabhUSaNa (bI) m / purataH savya (vye) saMdarza pustakaM vAmahastake // 10 // dakSiNe parahaste tu cAkSamAlAvadhAriNIm / kuNDikA vAmahastA (ste) ca dhArayettu sarasvatI // 11 // athavA dvibhujaM kuryAtkuntalaM makuTaM bhavet / daci varadaM hastaM vAmahaste ca padmakam // 12 // 4 8 12 16 20 24
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 mAnasAre karaDamakuTaM vApi hemavaGgazobhitam / pItAmbaraM yathAra muktAbharaNameva ca // 17 // karNayoH svarNavATaI sUtrayukta(kA) sumaGgalAm / dvinetrI prasannavadanAM sarvAbharaNabhUSaNIm / / 14 / / pitAmahala pAve tu sthAnakaM cAsanaM tu vaa| pAmabhAge tu sAvitroM zvetaraka(kA)macApi vA // 15 // zyAmAcaryamevaM vA dvimujaM ca dvinetrakam / khAnakaM cAsanaM vApi karaNDamakuTAnvitam // 16 // prabavA phezabandhaM vA karNe makarakuNDalam / hukUlAmbaraparaM vApi pItAmbaramathApi vA / / 17 // sarvAbharaNasaMyuktAM varadaM vaayhske| dakSiNe cotpalaM kuryAccheSaM prAguktavannayet // 18 // sarasvatI ca sAvitrI vazatAlena kArayet / rakAja poThatayorve devI padmAsanA bhavet // 16 // caturbhuja trinetraM ca makuTaM kuntalaM bhavet / prasannavadanAM devIM zuddhakAJcanasannibhAm // 20 // pItAmbaradharA raktA[maM]zukapetAm(bharaNIm) / vizAlAsamAyasaM kuryAdapAGgakoNe smitAnanAm // 21 // bariNe tvamayaM pUrve DijimaM vaamhstke| prapare dakSiNe pA pAsamAlAmavApi vA // 22 // vAme nIlotpalaM vApi raktapano(pramu)ta tu vaa| ponomatastanavaTA phAle bhramarakAnvitAm // 23 // prathavA rasaparTa syAtvarNatATaI karNayoH / makaraM kuNDalaM vApi karNayoH svarNadAmayuk // 24 // hAropanIvasaMyuktAM sasUtrazca sumaGgalIm / kulavaTezva reka(rau)zca hemapaTTavibhUSiNIm // 25 // rakhAni candra(chatra)vIraM syAtsvarNaratnottarIyayuha / meyarakaTakavAranapUrimasaMyuta(vA)m // 26 //
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaktilakSaNam prakoSThavalayaM ratnaiH kaTakaM maNibandhakaiH / ratnena kaTisUtraM syAdrabadAmAdibhUSiNIm // 27 // ratnahemaM(nA) ca vastreNa kuryAnIvyaM ca lambayet / nalakAntaM khi(triolamba syAtsarvaratnAni(ba)zobhitAm // 28 // bhujaGgAGgavalayaM pAdau(dayoz)cordhvAdhA ratnabandhanam / pAdanUpurasaMyuktAGgulIranAGgulIyaka(kA)m // 26 // bAhumUlAdi saMbhUSya sarvAbharaNabhUSiNIm / athavA dvibhujaM caiva vAmahaste ca sandhimat(DiNDimam) // 30 // dakSiNe ratnapa- syAccheSaM prAguktabannayet / evaM proktaM(ktAM) mahAlakSmI sthApayetsarvahahke // 31 // sAmAnya(nyAM) lakSmI kuryAd dvibhuja(jAM) ca dvinetrake(kAm) / raktapadmoddhRtaM(tI) hastI sarvAbharaNabhUSiNIm / / 32 / / zeSaM tu pUrvavatkuryAd devI(vI)pArzve vizeSataH / airAvatadvayoz(yaM) caiva kuryAdArAda(dha)yetsudhIH / / 33 / / sarvAsa(rveSA)mAlaye dvAre madhyaraGge tu pUjayet / prathavA viSNupArzve tu lakSmIlakSaNamucyate // 34 // dvibhujAM ca dvinetrAM ca karaNDamakuTAnvitAm / athavA kezabandhaM syAdvAmahastoddhatAbjakam / / 65 / / dakSiNaM hastaM varadaM ca pra(cA)thavA lambanaM bhavet / sthAnakaM cAsanaM vApi sthApayed viSNudakSiNe // 36 // kuryAttu sarvalakSmInAM madhyama(ma)dazatAlake / sarvAbharaNasaMyuktAM hemavarNAGgazobhitAm / / 37 // eteSAm (eSA:) i(ce)ndirAH proktA:(ktAstu) mahi(hI)zaktimi(ri)hocyate / dvibhujaM(jAM) ca dvinetraM (trAM) ca karaNDamakuTAnvita(tA)m // 38 // dukUlavasanopetA makuTaM kuntalaM tu vaa| sthAnakaM cAsanaM vApi viSNumUryA(rtera)pasavyake // 3 // dakSiNe cotpalaM dhRtvA vAmabhAgaM tu lambanam / prathavA varadaM vAme zyAmavarNAGgazobhitAm // 40 //
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 359 84 mAnasAre mAnayed dazavAlena sarva zeSaM tu pUrvavat / makarakuNDalasaMyuktAM sarvAbharaNabhUSiNIm // 41 // bhUzaktilakSaNaM proktaM gaurIcakSaNamucyate / / dvibhujaM(jA) ca dvinetraM(trAM) ca kuryAdAsana(ne) sthAnaka(ke) tu vA // 42 // karaNDa kezabandhaM vA kuntalaM makuTaM bhavet / dakSiNe cotpalaM vAme varadaM sthAnameva vA // 4 // athavA lambahastaM syAd govAlAkAravad bhavet / dukUlavasanopetA potAmbaradharAmeva vA // 44 // dIrghabAhuM vizAlAkSoM zyAmavaNI mahodarAm / stanataTottuGga(GgA) vistIrNazroni(Ni)dezodbhavA bhavet // 45 // kaTi coru vizAlaM syAnmadhyakaJcInalambavat / vizAlAsya(lamAsya) sugrIvaM tuGgatuNDaM smitAnanam / / 46 / / candrarekhAvataMsaM syAd bhramarAvRtamA likam / athavA phAlapaTTe syAtkarNa yohikuNDalo / / 47 // karNapuSpaizca dAma(ma) sthADhemasUtra sumaGgalI / hAropaprovasaMyuktAM bAhumAlAvibhUSiNIm / / 48 // kaTakaM kaTisUtraM syAtkeyUrapurimAnvitam / raktAMzukottarIya syAnmauktikottarIyameva ca // 46 // prakoSThavalayaM caiva valayairmaNibandhakaiH / bhujAkaTakAdhiko pAdanUpurasaMyutam // 50 // sarvAGgalA(lamu)ktavajjJAtvA kuryAdraktAGgalIyakaiH / dakSiNe kuzcitaM pAdaM vAmapAdaM tu lambitam // 51 / / puSpaM ca varadaM sthAne hastaM vAme'tha cAsane / dakSiNaM svastikaM pAdaM vAmAvantakarAntakam // 52 // kRzcita vAmapAdaM syAd dakSiNaM kuJcitaM tu vA / puSpaka lambahastaM syAtsthAnakaM ca tribhAgikam // 53 // mAnayedaGgamAnaM ca madhyamaM dazatAlake / khiGgasya vAmapArzva tu viprahANAM tu vAmake // 54 //
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54] 356 112 116 120 zaktilakSaNam sthApayetsthAvare gaurI tathA jaGgamameva ca / gaurI ca pArvatI caiva manomanyA(na nanmAdinI)matha vakSyate / / 55 // caturbhujAM trinetrAM ca jaTAmakuTamaNDitAm / samapadasthAnaka (kA) devoM dazatAlaMna mAnayet // 5 // dakSiNe cAbhayaM pUrve varadaM vAmahastake / prapare dakSiNe cAbjaM vAmahaste tu cotpalam / / 57 // zvetaraktaM ca varNa vA zyAmavarNAGgazobhita(tA)m / kaMcittu kuntala nibhaM tujhaM makuTaM kuntalaM tu vA // 58 // vAme bAlazaziM(zinaM) kuryAdavAme turagA(gama)nvitam / dukUlavasanopetaM(tA) sarvAbharaNabhUpita(tA)m / / 56 / / tadeva vRSamAzritya pRSThe devI tribhAgikam / dakSiNaM svastikaM pAdaM vAmapAdaM ca kuJcitam / / 60 // purato vAmahastAkSa(me) zirasyA(sa u)pAra vinyaset / zeSaM tu pUrvavid]devI ca cotpalaM vAsanAbhayam // 61 // tadeva parahastau ca vAme raktAbjadhAriNIm / dakSiNe cAkSamAlA(lAM) ca kuryAtproktaM purAtanaiH // 62 // evaM mano(na Da)nmanI zaktyA (kti) sthApayacchivaharmyake / vArAhI caiva kaumArI cAmuNDI bhairavIM tathA // 63 // mAhendro vaiSNavI caiva brahmANI saptamAtaraH / eteSA(tAsA) sarvazaktInAM navatAlena kArayet // 64 // bhadrapIThopari sthApyamA(pyA pA)sane saptamAtaraH / zayane dakSiNe pAdAna vAmapAdAnpralambayaMt / / 65 / / caturbhuja(jA) trinetraizca sarvAbharaNabhUSiNIm / cAmuNDI caiva rudrANI tAni(sA ca) zaktiH tri(stri)jocanI // 6 // pramANI caiva rudrANI jttaamkuttmnndditaa(te)| bArAhI potravatrI syAt kirITamakuTAnvita(tA)m // 6 // kaumArI karaNDamaulI ca kirITI(TinI) vaiSNavI tthaa(c)| cAmuNDI vAla(jaTA)mAlI ca bhairavI pibarAlakA[m] // 6 // 124 128 182 186
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 mAnasAre zUru [d]gaNaM caiva pUrva cAparadakSiNe / kapAlaM pUrvahaste ca pAzaM cApara hastakau (ke) // 66 // evaM tu vAna (kha)muddhRtya cAmuNDI bhairavI u (cA)bhA (bhe) / cAmuNDI zyAmavarNAbhA bhairavI raktavarNinI // 70 // cittu bhairava pUrve varadAbhayahastakau / zUlaM DamarukaM caiva savyavAmake'pare [tu] / / 71 / / raktAmbarapa(gha)rA pArzve kucAbhI raktakaJculA / cAmuNDI ca ziromAlA sarvAbharaNabhUSiNI / / 72 / / kRSNAmbaradharI (rA) kRSNalambakUrcAsa bhairavI / vaiSNavI caiva vArAhI zyAmavarNA vizobhinI // 73 // cakraM ca dakSiNe haste zaGkhaM vAmakare'pare / pUrve ca varadaM vAme dakSiNe tvabhayamubhA || 74 // pItAmbaraM ca saMraktAM sarvAbharaNabhUSiNIm / evaM tu vaiSNavI prektA vArAhI dakSiNe halam / / 75 / vAmahastA pari (ste pare) pAzaM dakSiNetvabha kare / varadaM vAmahaste tu sarvAbharaNabhUSiNIm // 76 // pItAmbaradharaM ( rA ) caiva kaumArI raktavarNinI / varadaM cAbhayaM pUrve vAme tu dvArahastakau // 77 // dakSiNe ca [kapAlaM] syAt za (ccha) ktiM ca vAmahastakau / zyAmavarNAmbaraM (rA) caiva sarvAbharaNabhUSiNIm // 78 // kaumArIlakSaNaM proktaM brahmANI ca caturmukhI / varadAbhayahastau ca kuNDikAsAkSamAlAdhRk / / 76 / / vAmetvavAmapUrve tu cA[kSamAlA] yathAkramam / zuddhavastrA(raktAmbarayuktAM sarvAbharaNabhUSiNIm // 80 // mukta (tA) tathA brAhmo rudrANI zvetavarNinI / varadAbhayahastau ca pUrve ca vAmadakSiNe // 81 // 'vAme ca hariNaM savye paruzaM paraddasta ke / carmAmbaradharAyuktA sarvAbharaNabhUSiNI // 82 // [cadhyAyaH 140 144 148 152 156 160 164
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 361 168 172 176 maakiy vAme tu zaGkhapatraM syAdavAme karaNe)kuNDalam / rudrAbIlakSavaM proktaM cAmuNDI vAmakarNake // 3 // zaGkapatraM ca(cA)vAme tu zaGkhakuNDalasaMyuta(tA)m / anyathA(nyAsA) sarvazaktonAM prAhakuNDalabhUSiNI(paNa)m // 84 // hAropaprovasaMyuktoM keyUrakaTakAnvitAm / / maNivandhanavalayAdisarvaranAGgalIyakaiH // 8 // bAhumAlyAdisaMbhUSya(jyAM) sAkaM culakAnvitAm / uktAnAM sarvazaktonAM sarvAbharaNabhUSitaiH(paNam) // 86 // bhadrapIThopari deze mahiSya(So) hata:(sa)ziraH (raaH)| tadUrvA tArakAM devI sthAnakAM Rju bhAvayet // 87 // caturbhujaM(jA) dvinetra(trAM) ca zyAmavarNAGgazobhitAm / kirITamachaTopetAM sarvAbharaNabhUSiNIm // 8 // pUrva'bhayaM kare savye cakraM caaprdkssinne| arumUlAzritaM vAmavaradaM vA karapUrvake // 8 // vAme cAnyakare zaGkha pItAmbaradharaM bhavet / evaM kAtyAyanI (nI) proktaM(kA) zeSaM prAguktavAyet // 6 // mUrdhni ca madhye lalATamadhye nAsApramadhye candradezanAbhaH / UrdhvAdhA(dhaH) pAdadvayamadhyagulphe kuryAttu sUtraM tu sukhAsane ca // 61 // khadeva sUtraM tvatha kAyadeze corudvayormadhyamake ca sUtram / jAnudvayormadhyamapAdayostam madhye ca sUtramRjusthAnake tat // 4 // bhAdvayo mUrdhni lalATasavye ___ nAsApuTe svykcturmdhye| nAmena savye sthitapAdavAme sUtraM hi tiSThetu kuru(yAdAsane ca // 13 // iti mAnasAre vAstuzAstra zaktilakSaNavidhAnaM nAma ctusspnycaashdnnyaayH|| 180 184 188 192 45
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainalakSaNam sugatajenakAdInAM lakSaNaM mAnapUrvakam / saMkSipya lakSyate dhunA mAnasArasya saMgraham // 1 // mAnaM cApi pramANaM ca parimANaM lambamAnakam / unmAnamupamAnaM ca mAna panaM samIritam // 2 // pAdAGgaSTisasImAntaM mAnaM cApi prakathyate / pramANaM vistRtaM proktaM paritaH parimANakam // 3 // tatsUtrAlambamAna syAgninmamunmAnamucyate / antare u(co)pamAnaM syAdvimbodayAdi sarvazaH // 4 // mAnamevaM tu SaTbhedaM mAnenAGgAni mAnayet / pAdimAnavidhi (dhiH) samyaglakSanaM ca i(NaM tu ce)hocyate // 5 // harmyatAravazAnmAnaM garbhagehavazodayam / dvAramAnavazAttuGgamadhiSThAnavazodayam // 6 // hastamAnavazAnmAnaM tAlamAnavazodayam / paDalenAbhi(na tu) cottuGgaM yajamAnavazodayam // 7 // mUlaberavazAnmAnamuttamAdi trayaM trayam / evaM tu navadeze ca mahAmAnaM tu saMgraham // 8 // harmyamAnaM caturmAnaM bhogamokSArthakAdi(mi)nAm / hastatAlavazAnmAnaM bhogamokSapradAyakam // 6 // aDlAnAM tu yanmAnaM kuryAttu mokSakAdi(mi)nAm / kartabimbavazAnmAnaM sarvasiddho(do)dayaM viduH // 10 // kartarI(ri) cAnuvartante(a) kAyatvAdimAnakam / tasmAdevaM tu pratyekaM naSamAnamihocyate // 11 //
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ harmyatAraM(ra)navAzena caikaikaM betukam / sthAvaraM jaGgamaM caiva kanyasAdi trayaM trayam // 12 // garbhagehasamaM zreSThaM navAMzaikAMza kanyasam / dvAratuGgavizAle tu navamAnaM tu pUrvavat // 13 // adhiSThAnasamaM zreSThaM kanyasAntaM navodayam / hastAdi navahastAntaM kanyasAdi trayaM trayam // 14 // ekatAlaM samArabhya navavAlAvasAnakam / kanyasAduttamAntaM syAyajamAnodayaM param // 15 // kezAntaM nAsikAprAntaM hanvantaM bAhusImakam / stanAntaM hRdayAntaM ca nAbhyantaM meDhasImakam // 16 // navadhA kanyasAntaM syAtsthAvaraM(ra)jAmodayam / mUlaberavazaM mAnamutsavodavamIritam // 17 // mUlaberodayaM zreSThaM tripAdaM madhyamaM bhavet / tujhA kanyasaM proktaM trividhaM cotsavodayam // 18 // athavA tena mAnena SoDazAMza(ze) vibhAjite / ekaikAMzakaM tasmAtpaJcaviMzAMzakAntakam // 16 // kanyasAduttamAntaM syAmavamAnamutsavodayam / athavA mUlaberasya kezAntaM tu dhruvAntakam // 20 // netrAnta nAsikAprAnta hanvantaM bAhusImakam / svanAntaM hadayAntaM ca nAbhyantaM ca navodayam // 21 // kanyasAduttamAnsaM syAmava vadutsavodayam / satsave cA(tsavasyA)mAnena kautukodayamIritam // 22 // vanmAnaM cATa(nava)bhAgaika navabhAgAvasAnakam / panyasAducamAnta syAmavamAnaM kautukodayam / / 23 // hAdi cASTa(nava)dhA mAnamAyAparthAzaM kArayet / yathAsaMgrahamAnaizca zatabhAga(ge) vibhAjite // 24 // ephaikAMzAdhikaM triMzacchatabhAgAvasAnakam / sthAvarajamAdInAM zumAyAdisaMbhavam // 25 //
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 aidhyAyaH mAnasAre tadUrdhvaM jAtya (tyaM)zasaMyuktaM [kuryAd] vidhivad budhaH / mUlaberAGgalaM caiva mAnAGgalameva vA // 26 // mAtrAGgulaM tataH proktamaGgalaM trividhaM bhavet / caturvizacaturbhAgaM mUlaberodayaM bhavet / / 27 / / mUlaverAGgulaM (lena) caiva(ca) mAnayaMdutsavodayam / yavatArASTamAtra syAnmAnADulamiti smRtam // 28 // kartuSiNahastasya madhyamAilamadhyame / parvadIrdha tata(tta)lAI mAtrAGgulamudIritam // 26 // evaM trividhamutkRSTaM madhyamaSTAMzahInakam / tripAdaM kanyasaM proktaM navabhedAGgulaM bhavet // 30 // sthAvaraM jaGgamaM mAnaM mAnAjulena mAnayet / mAtrAona cAtmArtha beramAnaM prakalpayet // 31 // ekAdazAGgulamArabhya dvimaGgulavivardhanAt / trayonicchatAntaM syAd dehalabdhAGgulena vA // 32 // navAGgulaM samArabhya dvimaGgulavivardhanAt / trayoviMzacchatAntaM syAnmAnAGgulena mAnayet // 33 // saptAGgulaM samArabhya dvivaGgulavivardhanAt / trayodazazatAnvaM syAnmAnA(trA)ilena mAnayet // 34 // maGgalAnAM tu sarveSAM jAtyaMzakaM vivarjayet / kuryAdAyAdiSaDvargamuktavacchilpiva(lpavi)ttamaH // 35 // sthAvaraM jaGgamaM caiva sacaNaM vakSyate'dhunA / dvibhujaM ca dvinetraM ca muNDatAraM ca zIrSakam // 36 // RjusthAnakasaMyukta tathA cAsanameva ca / samAdhi ju(jvA)kAra sthAnambahastadvayaM tathA // 37 // pAsanaM ca dvipAdau ca padmAsanaM tu saMyutam / ajukaM ca jo(ju)mAvaM yogaM tatparamAnta(lma)kam // 38 // savyApasavyahavaM ca mUloyordhvamukhaM krau|| sAnaka cAsana pApi siMhAsanopari nyaset // 39 //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainalacyam bha()pare tu nihaM kuryAtmakaratoraNaM [bhavet / vadUrdhva kalpavRcaM(ca:) syAtsaha(ga)jendrasvaraiH(paraiH) saha // 40 // nAradAdi(dIna) RSIndevAndevAGganAbhiH saha sevitAn / yavidyAdharAyaizca cakramanyatra bhUpatim(tIna) // 41 / / na(nA)gendrAdi(dIn) ca dikpAlAnyataizca sahasevitAn / yakSayazvarI pArve cAmaroddhRtasevitAn // 42 // patutri(tra)yAntari(rI)ce tu tasyAdho jinadevatAn / sphaTikazvevarakaM ca pItazyAmanibha tathA // 43 // siddhAdizca sugandhazca ja(ji)naM cAha(I) tupArzvakam / etatpadhaparameSTI(varNa) paJcaberaM yathAkramam // 14 // uttama(ma)dazavAlena devAGgaiH saha mAnayat / caturvizatitIrthAnAM(n) dazatAlena kArayet / / 45 / / nirAbharabasarvAGga nirvastrAGgaM manoharam / sama(ba)vakSaHsthale hemavarNa zrIvatsalAJcanam / / 46 // dvAre paNDa(D) mahAcaNDaM kuryaatsvyaapsvyke| evaM tu jinamityuktaM zeSamAgamatA(ta u)ktavat // 47 // - iti mAnasAre vAstuzAstre jainalasavidhAnaM nAma paJcapaJcAzadadhyAyaH //
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhalakSaNam bauddhasya lakSaNaM vaye samyakpa vidhinAdhunA / ja(ji)nadevA(vama)sthiraM yukta bauddhasya ca vizeSataH // 1 // sthAnakaM cAsanaM vApi siMhAsanAdisaMyutam / prazvatthavRkSasaMyuktaM kalpavRkSa tathA nyaset // 2 // zukhazvetavarNa syAd vizAlAnanasaMyutam / lambakaryA(rNamA)yatAkSaM syAtuGgako(gho)saM smivAnanam // 3 // dIrghabAhu vizAkhA(laM) ca vakSaHsthalaM ca sundaram / mAMsalA susaMpUrNa sambodarapUrNakRt // 4 // samapAdasthAnakaM kuryAtambahasvaM sukhAsanam / vibhujaM ca dvinetraM ca coppIyojjvalamaulikam // 5 // evaM tu sthAnakaM kuryAdAsanAdi yathAkramam / pItAmbaradharaM kuryAtsthAnake pAsane'pi ca // 6 // pIvaM vAmabhujorve tu cArdhakaM tu sdnaa(saadhnaa)| sthAvaraM jaGgamaM vApi dAru zaikhaM ca khohajam // 7 // citraM vA cAcitraM ca citrAbhAsamavApi vA / paTTe vA bhittike vApi kuryAnmRttikAzarkarA[bhyAm // 8 // uttama(ma)dazatAlena kArayettvaGgamAnakam / zeSa prAguktavatryAcavadAgamavad vudhaH // 6 // iti mAnasAre vAstuzAstre baukhalakSaNavidhAnaM nAma SaTpaJcAzadabhyAyaH //
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ sunilakSaNam RSINAM lakSaNaM vakSye zAstre saMkSipyate'dhunA / agastyaH kAzyapazcaiva bhRgurvA (rva) siSTho bhArgavaH // 1 // vizvAmitrastathA bhAradvAjaH saptarSayaH kramAt / agastyaM saptatAlena mAnayesvaGgamAnakam // 2 // kAzyapaM cASTatAlena mAnayedapi ca bhRgum / anyathA RSisarveSAM (rvAn ) navatAlena kArayet // 3 // zyAmavarNa magastyaM ca kAzyapaM pItavarNakam / bhRguM [ca] kRSNavarNa syA(kuryA ) d vasiSThaM raktavarNakam // 4 // bhArgavaM piGgalAbhaM syAd vizvAmitraM ca raktakam / bharadvAjaM ca hAridaM varNamevaM kramAd viduH / / 5 / / dvibhujaM ca dvinetraM ca jaTAjUTena maNDitam / pItAmbaradharaM caiva sarveSAmapi munInAm || 6 || kubjAkAraM bRhatkucci kaSAyaM pUrNazobhitam / agastyaM cami(caibe)ti proktamanyaM cami ( caive ) ti pauruSam // 7 // sarveSAmapi munInAM yajJasUtrottarIyakaiH / daNDaM ca savyahastena vAmahastena pustakam // 8 // athavA yaSTiM vinA savye hastau sadRza (zau) munInAm athavArAdhyavatkuryAdAsanAnAntu (naM sthAna ) kaM tu vA // 6 // vedAdhikyaM (tyaM) zakaM (ke) tujhe mUrdhnituGgaM gudyAMzakam / dazAMza vakratuGgaM syAd guNAMzaM provatuGgakam // 10 // dazAMzaM hRdayAntaM syAnnAbhyantaM ca dazAGgulam | bhUtAMza meDhasImAntaM pIThAMzaM zura ( zroNi ) gAyatam // 11 // 4 12 16 20
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 mAnasAre piNyAyaH jAnuvarSa guNAMzaM syAjAnudArutuGgakam / pAdaM jAnusamoca syAtsaptalAmiti smRtam // 12 // vidyAzaM bAhudIrgha syAtkUparaM cArdhamAtrakam / prokoSTha poDazazi syAttalamaSTAMzamAyatam // 13 // pAdAvAmaM ca rudrAMza mukhatAraM saptamAtrakam / provatAraM zarAMzaM syAttatsama bAhumUlake // 14 // kacAnta manumAtraM syAd vakSaHsthalavizAkhakam / hadayAntaM vizAlaM ca dvAdazAGgulamIritam // 15 // madhyodaraM vizAlaM syAtSoDazAMzena kArayaMt / kaTitAraM bhAskarAMzaM syAdaSTAMzaM coruvistRtam / / 16 // jAnutAraM zarAMzaM syAjjaGghAtAraM yugAMzakam / nalakAnta trimAtraM syAttalatAraM yugADulam // 17 // bAhorapravizAlaM syAd yugamA prazasyate / prakoSThatArA(rama)rdhabandhA(dhvaM) maNibandhaM kalA(guNAM)zakam // 18 // 36 tryAMzaM talavistAraM taladIrgha (daiya) yugAGkulam / aGgalyA(lira)ladIrgha syAdagastyaM ca(styazca) samIritam (taH) // 16 // SaSaNavatyadhikAMza syAdaSTatAlodayaM bhavet / uSNISa(pAta) tu kezAM(zamaM)zaM mUrdhnitujhaM guNAMzakam // 20 // tasmAttu sArdhapatyazaM hanvantaM tanmukhAyatam / tasmAtkarNa(NThaM) guNAMzaM syAttasmAttu hRdayAntakam // 21 // sAdhaMdazAMzaM tasmAtsa(ca sa)maM nAbhikarAntakam / madhyodaraM ca e(tu cai)tasmAnmeDhAMzaM tu tatsamam // 22 / / tasyApazcaikaviMzAntamUrudIrgha (daiya) guNAMzakam / jAnujaborutulyaM syAtpAdajAnusamocchrayam / / 23 // manumAtraM pAdAyAma mukhatAraM navAGgulam / provatAraM SaDaGgulyaM bAhuparyantavistRtam // 24 // tryaMzaM vyardhamAtra syAd bAhumUlaM rasAMzakam / pAhudIrgha(dairghyame)kaviMzAMzaM kUrparaM sArdhamAtrakam / / 25 / /
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ munikaSavam prakoSThApardhavakraM syAd vakrAyAmasama takham / mahatAsamitiprokta zeSa prAguktavajayet // 26 // navavAlodayetvaSTabhAgAdhiyaM zatAMzakam / zirastuhaM garla jAnu pAdatujhaM guNAMzakam // 27 // mukhaM vatana kunizca kaTidIrgha(deya) dvAdazAMzakam / UrunahAyata bAhudIrgha(daiya) SaTcaturaMzakam / / 28 // prakoSThamaSTadazAMzaM syAttasmAnmadhyAkulAntakam / mukhAyAmasamaM kuryAASThaM pAWikAntakam / / 26 // paJcA(ca)dazAkula pAdadIrgha(darghya) prAguktavannayet / munInA lakSaNaM proktaM zeSaM yulyA prayojayet // 30 // iti mAnasAre vAstuzAstre muni lakSaNavidhAnaM nAma sptpnycaashddhyaayH||
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 4 // yakSavidyAdharAdilakSaNa yakSavidyAdharAdInAM lakSaNaM vkssyte'dhunaa| dvibhujaM ca dvinetraM ca karaNDamakuTAnvitam // 1 // paraNAmbarasaMyukta rAkSasAkAravad bhavet / zyAmavarNa ca pItaM ca yakSANAM varNameva ca // 2 // zyAmaraktaM ca pItaM ca varNa vidyAdha (rasya) tathA / .. yakSavidyAdharAdInAM navatAlena kArayet // 3 // devasyAnucaraiH(rA) yakSA vidyAdharAzca pA(bhA)ragAH / gAna(nAdi)yogyA[di] gandharvA devAilyAsa (vagulmAna)nArthakam niprahA rAkSasA proktAH cai()va yakSe tu bhedakam / yazca cAmarAdyaizca surANAM cihnadhAriNaH // 5 // sthAnakaM cAsanaM caiva ykssvidyaadhraadibhiH(diinaam)| dakSiNA(NaM) svastikaM pAdaM vAmapAdaM tu kuJcitam // 6 // cAmarAvRtaM hastaM taM co:(A)zritameva vA / evaM tu yakSarUpaM syAd vidyAdharA(ramA)sanAnvitam // 7 // purataH pRSThapAdau ca lAGgalAkArame(rau e)va ca / jAnvAzritA hastA gopuroddhatahastakau // 8 // evaM vidyAdharA: proktAH sarvAbharaNabhUSitAH / nRttaM vA vaiSNa(Na)vaM vApi vaizAkha(kha) sthAnakaM tu vA // 3 // gItavINAvidhAnazca gandharvami(vazci)ti kthyte|| caraNa(d) pazusamAnaM cordhvakArya [tu] narAbham // 10 // vadanaM garUDabhAvaM bAhuko [ca] pkssyukto| makuTa(Ta) kamalayuktaM puSpasacchAya(ya) varNam // 11 // parita(taH) karuNavINaM kinnarasya [tu] svarUpam // 12 // pati mAnasAre vAstuzAstra yakSavidyAdharavidhAnaM nAma paSTapaJcAzadadhyAyaH //
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktalakSaNam adhunA vakSyate sarvabhaktAnAM lakSaNaM kramAt / pAdaM caturvidhaM proktaM tadvazAnmAnaM gRhyate // 1 // prathamaM sAlokyamatha dvitIyaM sAmIpyamucyate / sArUpyaM ca tRtIyaM syAtsAyujyaM tu caturthakam // 2 // bhaktijJAnaM ca vairAgya (gya)yuktaM sAlokyamIritam / hAna vairAgyasaMyuktaM sAmIpyamiti kathyate // 3 // kevalaM dhyAnasaMyuktaM sArUpyamiti nizcayam / zuddhajJAnasamAyuktaM sAyujyaM paramArthavat // 4 // uttama(ma)navatAlena sAlokyAGgaM pramIyate / adharma(ma)dazatAlena sAmIpyAGgasya(oNca) nirmitam // 5 // madhyama(ma)dazatAlena sArUpyaM mAnayesudhIH / uttama(ma)dazatAlena sAyujyaM kathitaM budhaiH / / 6 // evaM krameNa bhaktAnAM vAlamAnaM pravakSyate / uSNISAtpAdaparyantaM bhAvottarazatAMzakam // 7 // SNISaM tu caturmAnaM netrAntaM tu yugAGgalam / puTAntaM vedamAtraM syAttatsama hanusImakam // 8 // karNo(NTho)vaM vedamAtraM syAd bhadrakAdRdayAntakam / hRdayaM(yAn)nAbhisImAntaM nAbhermedraM tu sImakam // 6 // vatsama bhAnubhAgaM syAporadIrgha (daiya) mukhadvayam / jAnu karSa(NTha)samaM kuryAjalyA corutulyakam // 10 // pAdaM jAnusamora sAdevamuttuGga mApayet / mASThAtpAdmiparyanta vavaM SoDazamAtrakam // 11 //
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 mAnasAre caturvizatimAtraM syAdAhudIrSa(daya) prazasyate / kUpa ca dvimAtraM syAtprakoSThA(Thama)STAdazAGgulam // 12 // madhyAilyamasImAnta talaM dvAdazamAtrakam / rudrAMzaM mukhatAraM syAd galatAraM yugadvayam // 13 / / tatsamaM bAhumUlaM syAjAnuvistAraM tatsamam / bAhupantavistAraM SaTtriMzAGgalakaM tathA // 14 // karuyorantaraM sAraM vizamAtra prazasyate / madhyodaratAraM ca paJcA(ca)dazAGgalaM bhavet // 15 // zroNidezavizAlaM syAtsaptA(sa)dazAGgulaM bhavet / navAdhikyaM dazAilyaM kaTidezavizAlakam // 16 // karamUlavizAlaM tu sArdha(dha)dvAdazAGgulaM bhavet / jaGghAmUlavizAlaM tu sArdhasaptAGgulaM tathA // 17 // javAmadhyaM SaDaDulyaM vistAraM tu yugAGgulam / nalakAgulphavistAraM satripAdAghimAtrakam / / 18 // sArdhavedAGgalaM pArNivistAraM parikIrtitam / SaDbhAgikaM ca paJcAzaM prapadaM vistRtaM bhavet // 16 // talA(la)tAraM zarAGgalyaM vedAMzamaSThadIrghakam / dvimAnaM tatravistAraM tArArdha nakhavistRtam // 20 // tarjanyA(nya)iSTatattulyaM dIrgha(darya) vistAramaMzakam / yahulaM sArdhapakSAMzaM maGgalaM ca krameNa vai // 21 // madhyamAdi kaniSTAntaM dIrgha(daiya)mevaM prazasyate / vistAra saptaSaTpaJcayavamAnamudIritam // 22 // tadardha ca tadardha ca nakhavistAramucyate / bAhumadhyavizAlaM tu saptAMzaM kUparaM tathA // 23 // vedAila prakoSThaM ca maNibandhaM triya(trayA)Ggalam / parDazaM talamUlaM cAmaM tAraM yugAGgulam // 24 // takhadIrgha (daiya) SaDaGgulyaM zeSAMzaM madhyamAGgulam / sArdhapacAgulaM dIrgha tarjanyanAmikAdvayam // 25 //
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ makAnavam mAdhavabAgulaM dIrgha(daya) knisstthaanggssttyostthaa| aMzakaM SaDyavaM sapta SaTyavaM [caturyavaM bhavet // 26 // prakaSThAdikaniSThAntaM vistAraM parikIrtim / / sthUlamUla(laM) kRzAnaM tu (cA)ktamAnena yojayat // 27 // prane ca tritribhAgena nakhanAraM prazasyate / tricaturbhAgamAdhikyaM nambAyAmamudAhRtam // 28 // ekadvitriyavaM vApi nakhAnaM kArayaMtsudhIH / / maGgaThe ca dviparva (4) syAntriparva (4) cAnyabAGgale (le) // 26 // jJAnarekhAdirakhai(khA)zca kuryAttu vlmdhyme| phezAntaM(ntA)dakSasUtrAntaM dvayormadhye bhravaH sthitiH // 30 // prakSAyAma(ma) dvayADalyaM tadardha tasyavistRtam / karNAyAmaM yugADalyaM karNanAlaM tu tatsamam // 31 // vistAra aDalaM proktaM zaMSamUhyaM vicakSaNaH / navatAlottamaM proktaM zeSaM ca dazatAlavat // 32 // sadvira(dviguNA)STazataM bhAgaM dvitIye ca padaM tathA / pAdAduSNISasImAntaM kanyasapaktitAlavat // 33 // uSNISAtkezaparyantamuttuGga vedamAtrakam / tasmAnnetraM tu sUtrAnta sArdhavedAGgulaM bhavet // 34 // tasmAttu puTasImAntaM vedamAtra prazasyate / puTAntAnusImAntaM sArdhavADalaM bhavet // 35 // galamadhyardhamAnaM syAd galatuGgaM yugAilam / karNA(NThA)vRdayamAnaM hRdaya(yAn)nAbhisImakam // 36 // nAbhyantaM meDhasImAntaM samaM vA yugatrayam / meDhamU(meDhAdU)rudIrgha (dairghya) syAtpaJcaviMzAGgalaM bhavet // 37 // jAnupAdatalaM vedamAtraM jaDorutulyakam / pArNima(gera)kuSThasImAntaM sArdhaboDazamAtrakam // 38 // hikAsUtrAdadho bAhudIrgha(deya) paJcazarADalam / kUrparaM ca dvimAnaM syAtprakoSTamekonaviMzatiH // 36 // 68 72
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 [adhyAya 59] . 80 mAnasAre manyADalyaprasImAnta sArdhamAnvaMzakaM talam / sArdhaudrAMza vakraM cakrisya) vistAraM parikIrtitam // 40 // galatAraM sArdhamaSTAMza bAhujAnu ca tatsamam / paTpaTsAdhaiMkamArga syAdvAhuparyantavistRtam // 41 // sArdhaviMzatimAtra syAtkazAntaramudAhRtam / sArdhapaJcA(codazAGgalya(laM) madhyodaravizAlakam // 42 // sArdhamaSTAdazAGgalya(laM) zroNideSa(za) vizAlakam / ekonaviMzatibhAgaM kaTivistAramiSyate // 43 // sArdhadvAdazamAtraM syAdUrAmUlavizAlakam / jAmadhye tu vistAraM sArdhaSaDyaGgalaM bhavet // 44 // namakAntara(katAra) yugAGgulaM gulphatAraM zarAGgulam / prapadaM tu pAlya(la) vedAMzamaGguSThadIrghakam // 45 // tatsama tarjanIdIrgha(daiyomardhAGgulavihInakam / pranyAilI ca(nA) dIrgha (daiya) syAd vistAra tatsamUlavAm // 4 kUparasya tu vistAraM sArdhaSadmagulaM bhavet / prakoSThatAraM zarAGgulyaM maNibandhaM yugADalam // 47 / / takhatAraM zarADalyaM taladIpa(daiya) saptamAtrakam / madhyAGgalAyataM sArdhapaJcamAtra prazasyate // 48 // varjanyAyAmadIpa() syAdvANAMzaM tatprakalpayet / sArdhavama(ya)jhulaM dIrgha(daiya) kaniSThAGguSThayostathA // 4 // protradIrgha(daiya) yugADalya nAlAlambanaM tatsamam / anyAnyanukkasarvAGgama(jAnyu)ttama(movazatAlavat // 50 // kArayecchilpimiH kuryAttatra doSo na vidyate // 51 // rati mAnasAre vAstuzAstra makalasavidhAnaM nAma ekonssssttitmaagyaayH||
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ salakSaNam pratha vakSye trimUrtInAM vAhanAnAM tu lakSaNam / haMsasya lakSaNaM caiva garuDasya tu lakSaNam // 1 // vRSasya lakSaNaM caiva siMharUpasya lakSaNam / pitAmahodayaM vApi dvitrayAMzaikameva vA // 2 // uttamAdi tridhA proktaM haMsodayamiti smRtam / dvitAlottamamAnena bhAgaM haMsodayaM bhavet / / 3 / / vedAMzaM ziraso tu(sastu)GgamaSTAMzena galodayam / rudrAMzo(zaM) hRdayatuGgaM syAnasyAdho'dhA(dha U)rudIrgha (daiya)kam // 4 // satripAdAMzakaM jAnutuGgamekAMzamIritam / urutuGgasamaM jaDAyAmaM pAdodayAMzakam // 5 // mukhAyAma triya(trayAM)zaM syAcchira:pRSThe dvayAMzakam / mukhatAraM yugAMzaM syAnmUlanAvaM zivAMzakam // 6 // prapramUlAgrakSayaM vAraM provamya(vaM syAd) dvivakrayuk / kukSitArA(rama)STamAtraM syAdura(ra.)sthAnaM tu tatsamam / / 7 // taduttarapucchamUlAdAyAma SoDazAMzakam / prakSatAraM zarADalyaM pakSAyAmA(mama)STamAtrakam // 8 // vistAraM ca dvimAnaM syAdapramekAlaM bhavet / / ghanamekAGgalaM caiva bAhudIrghA(dairghyama)STamAtrakam // 6 // aMzena kUparaM syAtkarANAyAma SaDaGgalam / . lAgalAkArahastau ca pakSasyAnvaM praviSTake // 10 // UThamUlavizAlaM syAtsArdhavaMzaM suvRttakam / madhyadhIzA(zama)pravistAraM pAdAMzaM jAnuvistRtam // 11 //
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 mAnasAre jaGghAdhAmaM zivAMzaM syAttalatAraM dvimAtrakam / varado (purato) madhyamAGgulya [mA] bAmaM tu yugAMzakam // 12 // tatpArzve dvidvimAtraM syAd dvimAtrAyAM (yAmaM) prazasyate / pRSThe mUlAGgulAyAmaM dvimAtraM tatprazasyate // 13 // purato mAtravistAraM pRSThe ca tatsabandhanam (tsamaM bhavet) / pradhyardhamaGgulatAraM tadardhamanyAGgulAni ca // 14 // AsyAyAmaM trimAtraM syAd vistAraM caikamAtrakam / bhakSAyAmamardhamAtraM syAd vistAraM yuktito nyaset / / 15 / / mukhAyAme tu tanmadhye cAkSaM kuryAd vicakSaNaH / dviyavaM karNasUtraM syAdattAyAmamantaraM bhavet / / 16 / / ziro (ra ka)rdhva stUpituGgaM syAd dvyaGgulaikAGgulaM ghanam / tadAyAmaM SaDaGgulyaM ziraHpRSThAvasAnakam // 17 // vistAraM tu yugAze yuktamA prayojayet / sarvAGgaM dhavalAkAraM pAdau ca raktavaryayuk // 18 // tadAsyaM hemavarNAbhaM kuryAttu brahmavAhanam / sarvaSAmapi mUrtInAM dAlayAnaM ca kalpayet // 16 // evaM haMse pucchake patrayuktam pRSThe provestUpikApatravalyA | lambaM kucirAvRtta (taH) patraiH sarvairamirAmaM saMbhUSa (Sya)m // 20 // devAnAM bhUtaitilAnAM nRpANAm ham deze prastare cottarordhve / kUTairnIH sarvatAprIvadeze yucyA kuryAt zre(cchra) vikAsaM bhUSyam // 21 // [pradhyAyaH 60 ] iti mAnasAre vAstuzAstre vAhanavidhAne haMsalakSaNaM nAma SaSTitamo'dhyAyaH // 24 28 32 36 40 44
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ garuDalakSaNam vihaGgarAjamAna ca lakSaNaM vacyate 'dhunA / mUlaberasemA (mamu) tuGgaM [tat] tripAdamardhameva vA // 1 // utsavAcaM samaM vApi dviguNaM triguNameva vA / triguNAdhikaM vApi tacaturguNameva vA // 2 // evaM navodayaM proktamuttamAdi tryaM trayam / tattattriMzatikaM kRtvA e (cai)kaikAMza vivardhanAt // 3 // paJcaviMzacchatAntaM syAdyacchubhAyAdisaMbhavam / athabAGgulamAnena kalpayed garuDeodayam // 4 // ekAGgulaM samArabhya dvidvyaGgulavivardhanAt / trayoviMzacchatAntaM syAnmAnAyAdiM kArayet // 5 // dvijarAjAyaM vApi mAnayed garuDodayam / pIThavArasamA (mama)dhyardha pAdAnaM dviguNaM tu vA // 6 // dviguNAtpAdamAdhikyaM dviguNArdhAdhikaM tu vA / pAdonatriguNaM vApi triguNaM pAdamadhikam // 7 // evaM navavidhaM mAnaM kanyasAdIni kAgyet / tadAyAmasamaM vApi tripAdaM cArdhameva vA // 8 // uttamAdi trayaM prokaM garuDasyodayaM viduH / na kuryAtvaTzubhAyAdi kuryAttadaMzamAnataH // 6 // sthAnaka cAsanaM caiva gamanaM ca yathAvidhi / uSvoSAtpAdaparyantaM gRhitAttuGgaM mAnataH // 10 // vatanmAnavazAtkecinmUla beravazAnnyaset / utsave cAtsamaM proktamaGgulaM mAnavizvataH // 11 // 47 4 8 121 16 20
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 mAnasAre evaM mAna tu saMgrAma yAvatprAguktabad bhavet / calaM vApyacarsa vApi kArayecchilpavittamaH // 12 // padavaIyAdiSu sulakSaNaM vkssyte'dhunaa| sarveSAM vAhanAnA cAyAdazci yathA tathA // 13 // yathAvAhanatu tu vRvihAnyA yathAkram / garuDaM caiva haMsaM ca vRSabhaM caiva siMhake // 24 // mAyamaSTAbhivRddhiH syAd dvAdazA(zabhiH)jayameva ca / paJcavedaizca vRddhiH syAd vyayaM hatvA dazame(bhire)va vA / / 15 // yonizca traya(tribhira) vRddhiH syAd dhRde(dheyAt) cASTakame(kaire)va ca / tahakSo'STakavRddhi: syAd guptaviMzatayo bhavet // 16 // vAraM praheNa vRddhiH syAtsaptamI(miz)ca kSayo bhavet / pezaM ca caturvRddhi:(viz)ca navamI ca(bhizca) sayo bhavet / / 17 // saccheSaM sarvamAyAdi SaDvarga caiva kArayet / mAyAdhimyaM vyayaM hInaM cottaraM tu vyayAdhikam // 18 // mano siMho vRSo isto zubhayoniriti smRtam / siMha pa gajayonizcet zu(cchu)bhaM tasmAdvinA gajam // 16 // vivatpratyaragohasti(stA)hInAnyAna(nya)dinaM zubham / sauryAkoGgAravAraM ca varjayecchubhamanyathA // 20 // laskarAdi na paNDaM ca preSyAMzAni vivarjayet / evamAyAdikaM kuryAdAmAnaM pravakSyate // 21 // jvAra(rAju)caraNaravivandhaiH(ndhu)dvAdazAkarkibhAnu dvayarasaguNacatuSkaM bandha(bandhu)kezAnana ca / galadharamagharagule sthANujAnvasi(ghitri)kaM sat padamiti garuDatujha nandatAla(la)krameNa / / 22 / / aba sihapadavalAnA pacA(ca)dazadazAMzam // 23 // badanaM dviguNaM bAgAyata kUrparA pramukhakarairyASTipadam / balAvalaM vatkathitamiti purAyaiH saribhistatra yantrahaH // 24 // 36
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61] bana(nava)vipukhavAla karNamaSTazivAram vistRtaM zarayugAMzaM kakSayorantarakha(svam / hRdayavistRtaM caikAdhikyamaSTadvayAMzam udaratati yuga(gA), zroNitulyaM ca tAram // 25 // tasyASaH kaTivizAla sapta(6)patyazaM coraH vRttaM tatsamavizAlaM mUlapiNDASTabhAgam / vatra jainana(na) jaDAmUla vistAramadhye vistRtacara[f] yugAzaM gulphavistArameva // 26 // padamiti vipula(laM) bhUtA(tama)pRSThadI(dairya) guNAMzam tadapi ca sama(E) vimUhyAtarjanIdIrgha (daiya)muktam / navapadasadRzamanyairaGgalI cAnyaturyam narAbhimAna(na)zilpividvadbhireva // 27 // munirasazarayugAzaM bAhusandhipradeze pramukharavivizAlaimadhyamAprakrameNa / manalamaNivizAlA tattadAyAmaSaDbhiH prasRvarasayugAMzaM madhyamAtrA(prA)ya // 28 // zarayugayavAdhikAMzAnAmikA tarjanIyau gukhama[na] kaniSThadIrghAGgaSTakAyAmamevat / prayakRtamukhavidhiH smAyate cAkSikAntam sphuTamiti matiH ()-Traizca sahaka tAram // 26 // dhruvayuva(gma)nayanakezAnta[va]yormadhyadeze guNayutanayanamevaM tatpuTAnta[sayostat / yuga(ga) yavavihatadIrgha tadgojimUlAttu nAbhi badudayaviparItamaMzaM vihatyApramaMzam // 30 // vizAkhAdhikagojikAma co(mu)taramaSTArdhamAtram vistRtamiva taduSaM vedamAtrAya / aparavidvatapAdatrituGganA(vA)yatAntam vistRtadIrghazeSamanya(mya) tu yulyA // 31 //
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 mAnasAre aidhyAyaH vanAyAma tatsamaM nAsikAgram yuktyA mAnaM karNarandhrAvasAnam / hanvaMzaM taM zrotratujhaM tadardham tadardha vistAraM nAlamevaM tathaiva / / 32 / / evaM proktA(ktama)nuktamAnaM tu sarvam mAnaM kuryAtpatitAloktavat / hAva(3) yAvatkUparabandhakAntam bAhupakSI cADalaM kazcakena // 33 // nAsikA zukatuNDaM padAne haMsakAsyadaMSTravatkuryAt / zvetavarNanakhairapi vakrayuk zyAmavarNamatituNDApake // 34 // maSTanAgavibhUSaNapakSivatpakSayuk upaTaka makuTaM sakaraNDakam / varNanIlasamaramamaNDalaM kRtam taptahemanibhaM garuDaM bhavet // 35 // pazcavarNasamantri(nvi)tapakSayuk paravatkarNazirAvRtam / kucitaH sahitagamane'pi ca sacitasthitabhAvamiti smRtam // 36 // mUrdhi zaGkha coravarNAvRtaM ca vAme karNe pnvrnnaabhpdmaa(am)| savye karNe tanmahApadmameva dhumravarNa hArakArkoTakaM ca // 37 // guli(gha) kaskandhau lambayetkRSNavarNa(sarpa)m jyA (cAsa)kvarNa vA saGgivatrasUtram / manta(tya)ntaM zuklavarNAbha vAmaprakoSThe hiraNyavarNa tAryakasya kaTakam // 38 // 96 100 104
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61] gaThaDalacaNam (cha)yArtha tu tAyeM varNa vizeSataH / kezAntAtkarNasImAntaM zyAmanIlAprasImakam // 36 // bhittikAddhRdayAntaM ca tadvayAM (yaM) kUrparAnta ko (kam ) / paJcavarNasamaM zritapakSa kAMzukakaJcukI / / 40 / / hRdayAtkaTisUtrAntaM prakoSThAdikarAprayoH / pItavarNamiti proktaM tasmAd [yor ] jAnukAntakam // 41 // raktavarNa tu pAdAntaM zvetavarNanibhaM bhavet / dvibhujA ca vakraM ca dvipAdA kuyitA bhavet (tAm ) // 42 // sthAnakaM cAsanaM vApi viSNuM dhyAtvA (yet) kRtAJjaliH / sarvAlaGkArasaMyuktaM prAme sthApyaM svatantrakam // 43 // evamaizvaryasiddhiH syAttanmAtrairarcayetsudhIH / abhicArAdikAmya (myA)rtha tArkSyarUpaM vizeSataH // 44 // pAda (DaM) sthAnakaM kuryAd vakraM cAsanaM bhAgataH / sarvAGgaM svarNavarNa syAtpacakra cuki pUrvakam // 45 // vapuSaM tu nirvANamadhohastau kRtAJjalim / zIrSa ca siMhapatraizca (vakraM ca ) saMyuktaM pathAvarNayuk // 46 // nAbhiSekaM zirA(ra U)rdhve tu kukkuTasya ziro'pravat / raktavarya tu pucchAgraM paJcamAntaM (traM) tadAyatam // 47 // dhanaM carvvavakraM ca na pracchAdanamAsyakam / saptASTapUrvavatsAGgervavai parya vizvataH // 48 // sau (su)mA kSetrasImAnte cAnyatra (tra) nirIkSaNam / kSaNikAlaya saMsthApya pUjayettantravittamaH // 46 // trinADi tridime vApi tripakSe vA trimAsake / nityaM trikAlaM saMpUjya zatrunAzaM na saMzayaH // 50 // ripusaMgrahaNArtha ceddhastA rAtrau ca kArayet / yuddhakAle ripusaMbhaM ( bhava) stambhaM hastau ca bandhanam // 51 // zilAmRNmaye vApi dAruje kaTi (Ta) zarkarA (ryaa)| eteSAM (taiH) vainateyaM ca varyasaMskA[ka]rameva ca // 52 // 381 108 112 116 120 124 128 132
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 [pradhyAyaH5] . 136 140 mAvatAre triMzatyazamaprapacam tasmAdUbe(bA) pAMgahInam / tadvadale mUlavAra sarAsam pauH sarvavyApavAraM yam // 53 // bAsAvATe pakSasaMyuktametat pAsomA pA) saMyukta pAnapatram / mAnaM kRtvA pacapaH pradhAnam mAnAnukta kanyasA zomanArtham / / 54 // pIvaM zvetaM zyAmaraktaM ca kRSNAma mUlAprAntaM paJcavarNa krameNa // 55 // mAlAvardhAza(dAsa)vat karNasaMyuktam zroNyAM ca pakSaH patiH pakSadhA syAt / bakraM tujhaM vistRta vihInake kartumaraNaM na saMzayaH // 56 // yatra mAnaM vidhivatprakArayetputravRddhiH // 57 // 144 148 iti mAnasAre vAstuzAstre garuDamAnavidhAnaM nAma ekapaNitamo'dhyAyaH //
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRSabhalakSaNam vRSabhasya lakSaNaM samyagvazyate vidhinAdhunA / bAyorabhimukhaM sthApya(paryata) pIThe vAyotsarvapi(papIThe) vA // 1 // vimAne maNDape vApi cAropari parinyaset / dvAratuGgasamaM zreSThaM tribhAgaM madhyamaM bhavet // 2 // kanyasaM dvibhArga syAtrividhaM vRSabhodayam / ekahastaM samArabhya (ce)kahastena vardhanAt // 3 // navahastAntamutsedha kanyasAdi trayaM trayam / pacaviMzAilamArabhya dvibAlavivardhanAt // 4 // ekatriMzati mAtrAntaM yaH(yata) zubhAyAdisaMbhavam / berotsedhasamaM zreSThaM karyAntaM madhyama bhavet // 5 // bAhantaM kanyasaM proktamutsavaM vRSamodayam / / pIThAyAme tribhAgaikaM pIThatArasamaM tu vA // 6 // pIThatAraM tripAda svAtrividhaM vRSamodayam / pAdAduppISasImAnta sthAnakaM mAnasaMgraham // 7 // sthAnakaM zayanaM vApi lohaje vA shile'thvaa| dAmAsaramena sudhAmRtakaTazarkarA (bhiH)||8|| ghanaM vApyaghanaM vApi kuryAttu zilpi(lpa)vittamaH / evaM tu vRSabhotsedhaM pacAdazAGgalaM bhavet // 6 // uSNIpAtu galAprAnta dazamAtra prazasyate / syAdhI vasumAgaM syAd provatuGgamiti smRtam // 10 // tasyAdho po(dharaco) mUlAnta pokhzAilameva / palaM coradIpa(daya) dvimAtra jAnusuGgakam // 11 //
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 mAnasAre mahApohAyA bogasama dIrSa divyasurotsedha dvimAtrakam / prIvAtu pucchamUlAnta catvAriMzAsAyatam // 12 // zRNAyAma yugAnulya zRGgavAraM trimAtrakam / paTArIkamArga syAt R(ccha)GgAmasya vizAlakam // 13 // phA(mA)khavAraM navAlyaM mukhavAraM zarAhulam / vatsama cocchya kuryAtrAyAma yAGgalam // 28 // pratya(vya)rdhAnulamutsedha nirgarbha sA(cA)rdhamAtrakam / netramadhye mukhAyAmamaSTA samiti smRtam // 15 // vasmAtkAra(kATi)kAnta syAtSaNmAtraM tadudAhatam / zRga(ka)madhya yugAGgalyaM bhAmatujhaM tathaiva ca // 16 // netrAnmU(ntAva mU)lAntaM vedamAtrAntaraM bhavet / zazaM zrotradIrgha(ya)syAcchotramUlaM dvimAtrakam // 17 // utsama vistRtaM caiva madhyatAraM yugAGgasam / zivAlA(lama)mavistAraM yathAha(nA)lamardhAGgalam // 18 // pratya(pya)ogala saMproktaM nAsikAyAmameva ca / maGgalaM sa[Si]ravistAra tatsama nAsikAprakam // 16 // pacAsa(lamA)syAyata syAduttarASThaM trimAtrakam / adharoSTa trimA sthAnihAyAma guNAMzakam // 20 // savistAraM dvimAtra svAttadardha tad dhanaM bhavet / prIvatAraM tu pacAza mUlatAraM trimAtrakam // 21 // pRSThayovasa mUle tu ghanamaSTAli bhavet / pramaM paDalaM caiva kuryAd vAsaM paDaGgulam // 22 / / dutsedha caturmAtraM prIvAtve(yA) lambanaM budhaH / / mUlamanyApravistAraM vedapa(ndhu)kalAGgulam // 23 // panamaSTAlasaMyukta aryAttatraiva yojayet / provarala(vAyA)purato vimba mUlavyAsa(2) dvayAGgalam // 24 // ityAsiSaparyanta satro(da) dvirna(dvina)vAGgalam / pRSThoSa manumAtra sApaTavAraM catustrayam // 25 //
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6.sa vRSabhalakSaNam pRSThorumUkhavistAraM dazamAtra prazasyate / madhyamaM cASTamAtraM syAdanaM tu caturalam // 26 // zarAGgulaM corudIrgha(deya) syAjjAnutujhaM kalAGgulam / jaGgAyAmaM zarAGgalyaM khuratuGgaM dvimAtrakam // 27 // sArdhavahmaGgalaM jAnuvistAraM parikIrtitam / khurAyAmaM dvimAnaM syAtpucchamUlaM dvimAtrakam // 28 // praparorudvayormadhye muSkazeSodarAnvitam / skandhatAraM SaDaGgulyaM tasyAdho(dha U)ruvizAlakam / / 26 // mUlaM vedAGgulaM proktamaprasyA(yaM syAda)rdhaguNAkulam / jAnutAraM guNAkulyaM tathA(thA) javAvizAlakam // 30 // sArdha(cArdha) hyAlayormadhye tatsamaM tatkhuraM bhavet / zeSaM yuktyA ca saMyuktaM zvetavarNe[na] zobhitam // 31 / ' zvetavarNanibhaM bhadramagraM hi kRSNasadhUmavat // 32 // vedapAdakhurairapi karNayoH ___zvetaraktasamapramanoharam / zaGkhazalyaiH kSaNamaraktaM ca mAkhA karNabandhaiH karNarudrAkSamAlA // 33 // pranyairyuktaM kiMzukapuSpamAlaiH(lAbhiH) . vaMzasyordhva vyAghracarmAbhirAmam / bhRGgakolakalalATapaTTadhRk patravanirdhI)bahuratnazobhitam // 34 // karNayorvapura(puH)pArzvacAmaraiH pAdanUpurasabhUSaNAnvitam / / 35 // iti mAnasAre vAstuzAstre vRSabhalakSaNavidhAnaM nAma dvissssttitmodhyaayH||
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ HA siMhalakSaNam devAnAM vAhana siMha lakSaNaM vakSyate dhunaa| uSNISAtkhuravaryantaM tujhaM paJcazarADalam // 1 // uSNopaM dvAGgulaM tuGgaM saptAGgulaM mukhAyatam / uttaroSThaM dazADulyaM tasmAtpAda(da) rasAGgulam // 2 // uttarAntAtpucchamUkhAntamAyAma paJcadazAistam / pRSThapAdaM zarAilyaM dIrgha(daidhya) yuktyA prayojayet // 3 // mukhatAraM kapolAntaM navamAna(tra) prazasyate / karNamUladvayoruktaM mukhatAraM vizAlakam // 4 // tattulyaM vyA(bhA)lavistAraM mukhatAraM zarAGgulam / lalATocaM zivAGgalyaM bhruvo(va u)vaM tatsamaM bhavet // 5 prakSitAroccamekAMzaM nAsikAmUla(laM) zivAMzakam / vistAraM tatsamaM syAtpuTamatya(dhya)rdhAkulaM bhavet // 6 // netrasUtrAdadho hRtvA DrAGgulaM tatprakIrtitam / kuryA[dA]yAmaM zarAMzaM syAdutsedhaM sA(cArdhamAtrakam // 7 // adharoSThamardhamAtra syAttadUrdhva aM(cAM)zamavasAnakam / atisUtrAdadho(dheDa)zarantamuttaroSThaM prakalpayet // 8 // kapolaM ca dvimAtra syAtkayAmaM zivAGgulam / katAramardhamAtraM syAtkarNamUle tu tatsamam // 6 // dantadIrgha(daiya) zivAMzaM syAttadardha mUlavistRtam / ardhacandrArdhavad dantaM saMkhyayA SaT kArayet // 10 // [tathA] puramiti proktamasRk vAtAyanaM bhavet / jihvAyAma trimA syAttadvizAlaM zivAMzakaM // 11 // 12
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paNyAyaH 63] siMhalakSaNam vizAlArdha ghanaM proktaM nAsikAghanaM tatsamam / netrayAmadhyavistAraM zivAlaM tatkathyate // 12 // nAsimUlaM yugAme ca karNamUlaM kapAlake / patravallyAdisaMyukta siMhavakramiti smRtam / / 13 // vatrasya pradeze tu bhramaraM kuryAtsudhIrbudhaH / lambakezAvRtaM caiva stanayAradhIzadazakaM // 14 // navAjulaM tu vakSasya(sI) vistAraM parikIrtitam / trimAtraM pAdavistAraM talAyAmaM zarAGgalam // 15 / / [tala]tAraM trimAtraM syA(pA)dAyAmamardhAGalAyatam / vyAghrapAdavadAkAraM kuryAtpAdacatuSTayam / / 16 // pRSThatAraM dazAMzaM syAtpRSThAtsaMdhaM SaDaGgulam / zarAGgalaM coruvistAraM corudogha(daiSya) dazAilam // 17 // paJcAMzaM kukSivistAraM tatsamaM ghanamaMva ca / siMhotsaMdhasamaM pucchaM dIrgha(daiya) tAraM zivAGgatam // 18 // mUlAgrA(prama)rdhamAtraM syAnmUlAgra(grAnta)nayaM kramAt / pucchAgre va(bA)lasaMyuktamukSA(kA)yAmaM trimAtrakam // 16 // mUlatAraM zivAkulyamapratAraM trimAtrakam ! liGgAyAma trimAtraM syAdAMzaM livistRtam // 20 // zvetavarNanibhaM siMhaM raktavarNa ca kesa(za)ram / antasthale tathaivAsyaM karNa(rNA)ntaM tithi(sthita)raktayuk // 21 // bAlacandravadAkAraM nastra(kha) dantAkRti[stathA // 22 // ___ evaM proktaM siMharUpaM janAnAm devAnAM [devInAM ca] kalpayaMd vAhanaM syAt (ca) / mAnaM sarva coktavad gR(prA)hyamevam zayanaM vA sthAnakaM cAsanaM vA [kalpayaMt // 23 // iti mAnasAre vAstuzAstra siMhalakSaNavidhAnaM nAma trissssttitmaabhyaayH||
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAvidhAnam poDazapratimAdInAM viSNuvibhava sarvataH / uSNISAtpAdaparyantaM mAnaM saMkSipyate'dhunA // 1 // liGgamAnavazAd - viSNumUla beravazAtkramAt / uttamaM madhyamaM sA (cA)rdhagarbhagaha vizAla ke || 2 || harmyatAravazAd dvAraM vaMzA (ravazAda) dhiSThAnapAduke / hasta mAnavazAd gR (prA) tAlamAnA (nana ) tAlakaM // 3 // yajamAnavazAnmUlaberaliGgAGgulaM tathA / mAnAGgulavazAnmAnaM mAnadvAdazabhedakam // 4 // liGgamAnAdiSaNmAnaM bhogamAnaM (mokSArtha) siddhi (dharma) dam / hastAdivazAnmAnaM bhogamAnaM (kSaM) prazaMsitam / / 5 / / atulaM muktikAmasya karturicchAvazAnnayet / tasmAttanmUlA liGgAdimAnaM mAnadhRtamucyate / / 6 / / liGge svayaMbhuve jJAtvA mAnuSaM ca dvidhA bhavet / svayaMbhuliGge tu ziromAnaM ca saMgraham // 7 // pariNAhe yathA sthUlaM (la) deza vistAraM mAnayet / mAnuSaM (ba) liGgatuGge tu tacchimAnakaM tyajet // 8 // vistAre pariNAhaM tu yadicchaM dehaM gRhyate / evaM liGgadvayAttuGge pIThamAnaM tyajed budhaiH (dhaH) // 6 // liGgazuddhodayaM vAtha tattannAhasamaM bhavet / kecittatrayamAnaM tu SoDazAMza (ze) vibhAjite // 10 // tattadaMzena vRddhiH syAddhAnaM vA dezakAnta (la) kam / athavA tattadaMzena lokabhUtatalAMzakam // / 11 // 8 12 16 20
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ [dhyAyaH 64] pratimAvidhAnam navamekAdazaM caiva dadhikyaM vAtha hInakam / evaM liGgavazAtproktaM viSNuberavazo(zAdu)cyate / / 12 // mUlaberasamaM vApi netrAntaM vA puTAntakam / hanvantaM bAhusImAntaM stanAntaM hRdayAntakam // 13 // nAbhyantaM meDhasImAntaM navamAnaM cotsvodym| tadardha kautukotsedhaM kanyasAdi trayaM trayam / / 14 / / zuddhagarbhagRhaM kRtvA nandanandodayaM bhavet / tadevaM navamAnaM syAnnavatividhamAnakama / / 15 / / evaM garbhagRhamAnavazAnmAnaM prakalpayan / prAsAdavidhR(stR)te mAnaM garbhagehapramANavat // 16 // zuddhadvArAdayaM vAtha vistAra.' [cAyA]me [e]va vA / tatpAdAdhikahInaM vA tatta(na)yAmadhyamAnake / / 17 // samaM vA pAdamAdhikyaM dvAramAnaM dazA(navA)dayam / adhiSThAnodayaM caiva pAdatuGga(Gga) dvayaM tataH // 18 // pratyekaM navadhA kRtvA navamAnamudIritam / hastAdinavahastAntaM hastamAnavazodayam / / 16 / / tAlAdinavatAlAntaM navatAlAdimAnakam / muSTyAdi navamuSTyantaM muSTimAnanavodayam // 20 // kartRtuGgasamaM vApi netrAntaM ca puTAntakam / hanvantaM skandhasImAnta stanAntaM hRdayAntakam // 21 // nAbhimeDhavidhAnaM syAtkartRmAnaM navodayam / eteSAM cASTamAnaM tajAtyazaistu niyojayet // 22 // tanmAnaM zilpibhiH prAjJA(jaiH) SaTzubhAyAdi kArayet / prazubhAyAdikaM coktaM triMzadbhAga(ge) vibhAjite // 23 // tadbhAgaikena vRddhiH syAd yaz zu(cchu)bhAyAdisaMbhavam / sakalaM cotsavAdInAM yaz zu(cchu)bhAMzAvasAnakam // 24 // aMzakaM mAnamevoktamaGgalairmAnamucyate / yaliGgatuGgaM saMgrAhya caturvizacchatAntakam // 25 //
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 mAnasAre liGgAGgulamiti proktaM beraM tAlavazAdapi / kRtvA berAGgalaM proktaM mAnAGgalamihocyate // 26 // yavatArASTamAtraM syAd devAnAmaGgulaM bhavet / madhyaM muniyavAGgulyaM SaTpaJcAGgulAyatam // 27 // mAnAGgalamiti proktaM dehalabdhAGgalaM bhavet / aGguladvayamArabhya jAtyaMzama(zaM) vinodayam(yaM syAt) // 28 // dvivyaGgulaM samArabhya madhye bhuutaanggulaa(lmaa)rbhet(t)| saptAGgulaM samArabhya dvidmaGgulavivardhanAt // 26 // paJcaviMzacchatAntaM syAd yaz zu(cchu)bhAyAdisaMbhavam / nAgaM nandaM guNaM cASTanavavedaguNastathA // 30 // bhAnupaGktyaSTahI(rtamu)ninandakSayaM kramAt / zeSamAyAmayAnyaM ca (yaM vyayaM yAnizca) nakSatraM vAramaMzakam // 31 // da(dAridraM dAranAzaM ca zrIka(kara) vijayAdbhutam / bhuktiM mu(ktirmu)kti ca(ktizca) bhAgaM ca a(gamtu cA)rthalAbhadvayAvaham / / 32 // kIrtidaM puSkalaM caiva dvAdazAyAM[zaM] ca tatphalam / siddhidaM vijayaM caiva zrIkaraM cArthahAnikam // 33 // bhogaM ca zatrunAzaM ca catumA(rA)yArthalAbhakam / muditaM saukhyakaM caiva dazadhA vethatat (vyayasya) phalam // 34 // AyaM sarvaharaM puNyaM vyayaM sarvaharaM sukham / prAyAdhikyaM vyayaM hInaM sarvasaMpatka sadA // 35 // yatphalaM zubhayuktaM cedAyahInaM ta[6]dUSaNam / pUjyaM vyayaM samamevaM tatra doSo na vidyate / / 36 // dhvajaH siMho vRSI hasti(stI) sa teSAM zubhayonayaH / janmadvayaM catuHSaSTibhiraSTanandazubhakSatam (bhartakam) // 37 // nAmajanmAdinandaM ca gaNanaistu vidhIyate / / kartRrAzyAdinAzya(rabhya) ca senA(mIna)dvitIyAntakam // 38 // tRtIye mA(mI)najakSAdau pUrvavad gaNanastu vaa| tasmAttatIyaparyantamRtaiH sarvazubhAvaham // 36 // 76
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64aa pratimAvidhAnam . guruzukrabudha[2] candramukhyavAraM prazasyate / taskarodhana(na) SaNDazca(NDaM ca) preSyAnyAni zubhAMzakam // 40 // vaya' SaSTASTamaM rAzimanyatsarva zubhaM bhavet / gas(jaH) sarvazubhaM proktaM mAnuSAsuraM varjayet // 41 // ekanetraM dvinetraM vA saMyuktA saM(ktAMzaM) visarjayet / zubhayogaM zubhamevaM mRtyuyogavinAzanam / / 42 // yatra doSo guNAdhikyaM tatra doSo na vidyate / teSAmadhikaguNaM vAna(nyaM) sarvadoSakara bhavet // 43 // tasmAtparihared vidvAn janamevaM prakalpayet / tanmAtrAGgalamAnoccamAtmArtha prayam (yojayet) // 44 // kuryAdAyAdi sarveSAM coktavacchilpivittamaH / anyA(nyo)nyamanyatA grAhyaM coktavattatra(tta)vittamaH // 45 // brahmAviSNu[zca]rudrANAM budha(kha)sya ja(ji)nakasya ca / anyaizca va(nyeSAM ca pratimAnAmavaM) mAnaM tu saMgraham // 46 // evaM tu cotsavAdInAM sthAvaraM (ra)jaGgamAdinaH(dInAm) / iti mAnasAre vAstuzAstre pratimAvidhAnaM nAma catuHSaSTitamo'dhyAyaH //
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttamadazatAla vidhAnam uttamaM (ma) dazatAlasya lakSaNaM vakSyate'dhunA / bhUrddhAdipAdaparyantaM tuGgamAnaM prazasyate // 1 // caturvizantaM kRtvA tathaivAMzena mAnayet / uSNISAtzaparyantaM caturmAtraM prazasyate // 2 // kezAntAdihanvantaM saikrArkIMzaM mukhAyatam / adhIzaM galamAnaM syAd vedAMzaM galatuGgakam // 3 // galAntAddhRdayAntazca u(stu co) daraM nAbhisImakam / nAstu meDhasImAntaM sArdhatrayodazAMzakam // 4 // medAntamUrudIrgha (dairghya) syAt saptaviMzAGgulaM bhavet / jAnutuGge yugAnuyaM jaghA / rusamAyatam // 5 // pAdajAnusamottuGgaM mukhAyAmaM tridhA bhavet / pracisUtrAvasAnaM ca tasyAdho ta (sta) tpadAntakam // 6 // hikAsUtrAdadhA bAhudIrdha(dairghya)mRtAGgulaM bhavet / kUrparaM ca dvimAtraM syAnmaNibandhAvasAnakam / / 7 / / prakoSThamekaviMzAMzaM dIrgha tasya talAyatam / madhyAGgulyApraparyantaM sArdhatrayodazAMzakam // 8 // tanmadhyama (mA)GgulAyAmaM sArdhaM SaDaGgulaM bhavet / zeSaM cAntastallAyAmaM pAda (daM) saptadazAMzakam // 6 // aGguSThAtpArSNiparyantaM taddIrghAGguSTha mAyatam / sapAda ( sArdha) vedAGgulaM proktaM tadardha vistRtaM bhavet // 10 // tadargha nakhavistAraM tatpAdonAyataM tathA / nakhaM vRttAyataM caiva cAMzaM tanmukhaM mAMsalam // 11 // 8 12 16 20
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ [adhyAya 65] uttamadazatAlavidhAnam nakhaM tatpArzvayozcaiva zeSaM tu tatsamAGga(mAMsa)lam / yavahInArdhavedAMzaM tarjanIdIrghakaM bhavet // 12 // pAdahInaM caturbhAgaM madhyamAGgulamAyatam / sayavatryaMzakaM caivAnAmikAyAmamiSyate // 13 // pradhIzakadvayAGgulyaM kaniSThAkuladIrghakam / yavAdhikyAMzakaM sAdhaM yavahInAzakaM tathA // 14 // yavAdhikaM tripAdaM ca tripAdaM tadyathAkramam / prAdezinyAdi kaniSThAntaM vistAraM tatprazasyate / / 15 / / svasvatArArdhavistAraM nakhaM prAguktavad bhavet / . gulphAkSi(ti) madhyasUtraM tu tala(lA)grAntaM talAyatam // 16 // SaDyavAdhikamaSTAMzaM tatsUtrAtpArzyimUlakam / vedAMzaM cAyataM tAraM yavopetazarAMzakam // 17 / / pakSAtpArzyikaparyantaM vahmadhIzakamAyatam / pArNimUlaM SaDaMzaM syAd gulphAdho ta(dhasta)tpradezake // 18 // talamadhyamavistAraM SaDaMzaM yaDyavAdhikam / apratAraM SaDaMzaM tu tadghanaM ca trayAilam // 16 // pAdamadhyAcchrayaM sArdhavedamAtraM prazasyate / akulInAM dvi(tri)parva(4) syAcchepaM yuktyA prayojayet // 20 // sapAdabhUtADalaM caiva gulphatAramiti smRtam / sapAdavedAGgalaM cordhva nAlikAvistRtaM bhavet // 21 // jaGghAmadhye ca vistAraM sArdhaSaNmAtraM mAnayet / javAmUlasya vistAraM vasumAtraM prazasyate // 22 // navAGgalaM prakartavyaM jAnudezavizAlakam / arumadhyavizAlaM tu dvAdazAilamIritam // 23 // sArdhatrayodazAMzaM syAdUrumUla vizAlakam / viMzAzaM ca kaTitAramU zroNi vizAlakam // 24 // sArdhamaSTAdazAilyaM madhyodaravizAlakam / SoDazAzaM bhavecordhvaM hRdayAvadhitArakam / / 25 // 4.
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 mAnasAre sAdvinavamAtra syAd vakSasthalavizAkhakam / ekaviMzAla corce kakSayorantarasthalam // 26 // dvAviMzAMzakaM cordhvaM catvAriM(turvi)yArdhamAtrakam / bAhuparyantavistAraM pAhumUlavizAkhakam // 27 // navAMza provavistAraM vatsama bad vidhIyate / mukhavistAraM bhAnvaMza purastasmAtpradezake // 28 // kezAntopari mAne(bhAga) tu ziro(ras)tAraM dazAGgukham / kezAntAnnetrasUtrAntaM dvibhAgaM tad vibhAjite // 26 // tadekAMzaM jalATovaM zeSa dRSTipradezakam / dRSTibhAladvayormadhye subhrasthAnaM prakalpayet // 30 // dhruvAyAmaM zarAhulyaM dhruvatAramardhamAtrakam / tadardha madhyatA sthAnmUlAgrAntaM(nta)kSayaM kramAt // 31 // bhuvayorantarAyAntaM(ma) pAdaziM SaDyavAMzakam (yavAdhikam) / netrAyAma trimAtraM syAd vistAraM tacchiAzakam // 32 // netrayorantaraM madhye dvimAtra tatprazasyate / tri(tryaM)zaikadvayapaJcaiva netramUrdhAparakSayoH // 33 // zeSamabhyantarAtiH syAttatribhAga(ge) vibhAjite / kRSNamaNDalamekAMze(zaM) zeSaM tacchetamaNDalam // 34 // kRSNamaNDalasaMkAzaM jyotirmaNDalamaMzakam / kRSThamaNa lamadhye tu jyotirmaNDalakaM viduH // 35 // netramadhye tathA kRSNajyotirantazikamaMzakam / raSTimaNDalamevAktaM jyotirmaNDalamadhyame // 36 // adhio varmavistAraM grAlAdha trimAtrakam / matsyAkArAtimAtra syAd bhravaH(va) kodaNDavasudhIH // 37 // potrAyAma tu vedAMzaM nAlAyAmamardhamadhikam / bhramabhyasamaM zrotramapramevaM prakalpayet // 38 // pippalyAyAmavistAraM vadardha(dha) vistRtaM bhavet / nAlAntaraM trimAtraM syAttadardha zrotravad ghanam // 36 //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttamadazatAlavidhAnam zrotratAraM dviya(dvayA)dhIMzaM zeSamUhyaM vicakSaNaH / netrAntAtkarNasImAntaM nantaraM saptamAtrakam // 40 // madhIzaM nAsya(si)vistAramagramekAGgalaM bhavet / puTatArArdhamAtraM syAttaddIrgha (daiya) SaDyavaM bhavet // 41 // suSiraM cArdhamAtraM syAttAraM paJcayavaM bhavet / puSkarotsedhamaMzaM syAd vistAraM tavayaM bhavet // 42 // ekAMzaM dvayamAdhikyaM nAsimadhyaM tu vistRtam / tadardha mUlavistAraM tuGgamevaM(ka) yathAkramam // 43 / / gojimUlaM tadaprAntaM nAsituGgaM dvayAlam / puSkaraM syAdadhogoji dIrdha (daiya) caturyavaM bhavet // 44 // nimnaM tu yavaM caiva vistAraM triyavaM tathA / tasmAttathottarA pAli yavamevaM(ka) vidhIyate // 45 // tasyAdhazcottaroSThaM ca tAraM SaDyavaM bhavet / / pAhatvA(prasRk tva)yavaM caiva tadvAyAdhA(dvAdhArayuk [syAdeva] // 46 // adharoSThaM zivAMzaM syAd vistAraM connatasamam / prasyAyAmaM caturmAtramasRtkA(ga)ntaM tu kArayet // 47 // triya(trayAM)zArdhA(rdhama)dharAyAmaM cArdha candravadAkRti / trivanaM(? yavaM) cottarA pAlI cAntaraizcaiva saMyutam / / 48 // dvayaM tattadvistAraM tatsamaM cAyatavistRtam / adharoz2a tu dantaM ca tad dvAtriMzattu dantakam / / 46 // pradharasyAdhodeze cibukAyA:(kaM ca) zivAMzakam / zeSaM yathAntaramutsedhaM hanvantaM tatpradezake // 50 // hanvantaM vistRtaM jJAtvA sArdhavahmA ilaM bhavet / hanvantaM karNabandhAntaM dvayA(yAra)ntaraM dazAGgulam // 51 / / hanvantaradvayormadhye nimnatujhaM zivAyatam / / hanvantA(ntamA)yatavRttaM syAd vistArArdhasamaM bhavet // 52 // dviyavAdhikamaMza ca hanvantAd gAji tad bhavet / invantaM madhyamUle tu galaM taDU dvayamAtrakam // 53
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre adhyAyaH 105 112 116 120 evaM tu galamAna syAttadardha nirgamaM budhaiH / nayana tannitripAdaM na lalATa naMtramAnakama // 55 // athavA tatripAdaM ca cArdha vAtha tridhA bhavat / saMhAraM ca sthitiH sRSTidRSTiravaM zivasya ca // 55 / / navatyaSTaMrAmadRSTinandaM dhyAtvA zilpivittamaH / provarAma yathA kRtvA tasya mAnaM na yojayat // 56 / / yathA yuktyA tathA vakre kuryAttu tatpradezakaM / dviyavAdhikamaSTAMzaM bAhumadhyamavistRtam / / 57 / / kUparaM tad vizAlaM syAtsaptamAtraM prazasyate / prakoSThamadhyavistAraM yavopetazarAMzakam // 58 // maNibandhavizAlaM tu sArdhavahmaDalaM bhavet / tattale mUlavistAraM saptamAtraM tu kArayaMt / / 56 // tanmadhyamavizAle tu sArdhaSaNmAtrakaM bhavet / talAdapratAramardhamAdhikyaM paJcAGgalaM vidhIyate // 10 // bahiH sArdhaSaDaGgulyaM maNibandhA[ta] talAyatam / tasmAttu cAlAnAM ca dIrgha(dairghya) yuktyA tadbahirbhavet // 11 // puroktAnAM tattadIrgha(heya)maGgalInAM tattadAyatam / sapAdopetavedAMzaM cAnAmikAladIrghakam / / 62 / / prAdezinyAyAma bhUtAzaM sa(ca) vedAGguSThakaniSThakam / aGguSThamUlavistA sapAdAGgulameva ca / / 63 // tarjanyanAmimUlaM tu vistAraM tacchivAMzakam / madhyamAGgalimUle tu vizAlaM syAtriya(yavA)zakam // 64 // SaDya tatkaniSThe tu vizAlaM tasya mUlake / tattadviraSTabhAge tu tadekAMzavihInakam // 65 // zeSAGgalyapravistAraM vibhajenniyaM(nayAM)zakam / dvibhAgaM nakhavistAraM zeSaM tu tad dvipArzvayAH // 66 // asaM(laM) nakhavistAra caturbhAgaikamadhikam / nakhAyAmamiti cAmaM dviyavaM tatprazasvate // 6 // 124 128 132
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 ] uttamadazatAla vidhAnama tarjanyAyaGgulAdInAM dIrgha (derghya ) vahmazakaM bhavat / parvadIrgha ( dairdhya ) tadekAMzaM yugalA (gAnAM triparvakam // 68 // aSThe tu dviparva (rva) syAdAyAmaM ta[d]bhAgataH / tarjanImUla pArzve tu zreSTha mUlakAvanI ( tI ) // 6 / / taddvayArmadhyadIrghaM(dairghya) syAnryaMzaM dvyaMzaM taddhanam / zeSaM taM(tan) maNibandhAntaM dIrgha ( dairghya) sAghra (rdha) yugAkulama // 70 // tasyA (mmAda) GguSThAdadhAdeze sArdhadulaM dhanam / tadvizAntaM guNAMzaM syAtpArSNitAraM yugAdulam // 71 // taddhanaM catriyaM (trayAM) zaM syAdayaM tu dviyavAMzakama / antastalaM dvimAtraM syAd vizAlaM nimna ( catu ) ryavam / / 72 / / padmaM trizUlavat zaGkhaM cakravat sUkSmarakhayA / zeSaM yuktayA tathA haste pradezaM kArayed budhaH // 73 // ziraH pRSThe vizAlaM syAnnavamAtraM prazasyate / karNAntaM nAsikAgrAntaM sArdhatrayodazAMzakam / / 74 / hikAsUtropari skandhaM galasandhi yugAMzakam / galasandhyA kakudmAnaM paJcamAtraM prazasyate / / 75 / / tasmAtkaTisUtrAntaM saptaviMzAGgulaM bhavet / tasmAttu pAyusImAntaM sArdhatrayodazAMzakam / / 76 / / pazcime tadekaviMzatyaMzaM tattaddaGgulavistRtam / saptA (ta) dazAGgulaM paJca (zcAt ) zroNideze vizAlakam // 77 // tadUrdhve madhyakAryaM tu vizAlaM zroNivizAlakam / ekaviMzAGgulaM caiva tadUrdhve ca stanAparau // 78 // saptaviMzAGgulaM caiva kakSayorantaraM sthalam / vaMzanimnaM zivAMzaM syAtkaTimadhyAntarAyatam // 76 // vistAraM tu dvimAtraM syAd yuktyA tatraiva kArayet / tasmAtkRti (kSya) vasAnaM syAd bhAn zaM phalakAyatam // 80 // phalakA [ca] dvayormadhye [ca] dvyantaraM vedamAtrakam / phalakAMze tu skandhasImAntaM bAyAdhIzamunnatam // 81 // 367 136 140 144 148 152 156 160
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 mAnasAre [pradhyAyaH 65] vRhatI saptAzakaM kakSAntarasamAyatam / bRhatI stanasImAntaM sArdhadviraSTamAtrakam // 22 // trayodazAMzakaM caiva kaTisUtraM tu vistRtam / UrumUlaM tu nirgamaM ca tatsamaM tu yugAGgalam / / 83 // vistAraM navAMzaM syAttattapiNDI suvRttako / stanapIThaM dvimAtraM syAd vistAraM tatsuvRttakam // 84 // stanapattadvayasyAntaM tatsamaM codayaM tathA / hikA ca(kAyA) hRdayaM cai(yasya)va nimakaM ca yavaM smRtam // 85 // hikAta(yA) stanAntaM syAt hi(Di)kAyA kakSAntaraM tathA / sArdhatrayodazAMzaM syAd dviyavaM nAbhinimnakam / / / / 86 // nAbhipradakSiNavRttaM mUlavatkArayed budhaiH / nAbhyadhaH kaTisImAntaM kutidIrgha(dairghya) SaDaGgalam // 87 / / nAbhyA[d] vastrasImAntaM vedamAtraM prazasyate / kaTituGgA(Ggama)dhasaptAMzaM tasyAntaM meDhamUlakam / / 88 // meDapIThasya vistAraM caturmAtraM prazasyate / tasmAttu liGgadIrgha (dairghya) syAd dvAdazAMzaM vidhIyate / / 86 // muSkAyAmaM dvayArdhAzaM tadvistA tathAMzakam / liGgatAraM zivAMzaM syAt ze(ccha)SaM yuktito nyaset // 10 // sadevAdhikahIna vA zobhArtha caikamAtrakam / saktamAnAGgakaiH sarvaiH va(vaista)tra doSo na vidyate / / 61 // tadU'dhikahInaM cetsarvadoSasamudbhavam / tasmAt pariharecchilpI pratimAnaM tu sarvadA // 12 // brahmAviSNu[zca]rudrAyAM mAnayanmAnavittamaH / anyeSAM caiva devAnAM mAnaM kuryAcchubhAvaham // 3 // evaM tu cottamaM paGkitAlaM proktaM munIzvaraiH / / 64 // iti mAnasAre vAstuzAstre pratimAnAmuttamadazatAlavidhAnaM nAma paJcaSaritamAradhyAyaH //
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyamadazatAlavidhAnam sromAna(na)dazatAlaM ca(lassa) lakSaNaM vacyate'dhunA / pAdAduSNISasImAntaM saviMzatizatAGgalam // 1 // tadekASTAMzakaM caiva yavamAnamudIritam / undhISAtkezaparyantaM caturmAtraM zirodayam // 2 // tasyAdho netrasUtrAntaM paJcAilamiti smRtam / puTAntaM nAsidIrgha (daiya) syAd vedamAtra prazasyate // 3 // puTAntAddhanuparyantaM sAdha vahnabaGgalaM bhavet / adhAzaM galasandhiH syAd galottuGgaM yugADalam / / 4 // hikAta(kAyA) hRdayAntaM ca saikArkamaGgulaM bhaven / vasmAnAbhisImAntaM meDhAntaM tatsamaM bhavet // 5 // meDhAttu corutuGga syAtSaDviMzamaGgulaM bhavet / jAnutuGgaM caturmAtra jaGghA corusamaM bhavet // 6 // pAdotsedhaM yugADulyaM pArSyAGguSThAvasAnakam / talaM SoDazamA syAdAyAmamiti kathyate // 7 // hitkA(kA)sUtrAdadho pAhudIrgha(daiya) SaDviMzabaGgulam / kUparaM ca dvimAnaM syAd viMzAMzaM prakoSThAyatam // 8 // madhyAhulyApraparyantaM talaM trayodazAMzakam / mAyAmaM tatpaGgalyaM madhyamAGgalidIrghakam / / 6 // zeSa tu valadIrgha syAd vedamASTamAyatam / sArdhapaJcAGgalAyAma tarjanyanAmikAyatam // 10 // kaniSThAlAyataM caiva caturmAtraM prazasyate / / mukhavAramarkamAtra syAtkarNaparyantameva vA // 11 //
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre tasyAdho mukhavistAraM karNAntaM rudramAtrakam / saptAmulaM gavatAraM madhyamUlaM tadaprakam // 12 // paJcA(ca)dazAGgulaM proktaM kakSayorantaraM sthalam / tasyAdho(dhaH) stanadeze tu tAraM paJcadazAstram / / 13 // pratyekaM stanavistAramardhAdhikanavAGgulam / vedArdhArdhAGgulaM tuGgamatimadhyAkulaM bhavet // 14 // vistAraM ghaDalaM proktaM stanacUcukamaNDalam / stanAnta hRdayAntaM syAttAraM trayodazAGgulam / / 15 / / madhyodaravizAlaM syAdekAdazAkulaM bhavet / tasyAdho nAbhideze tu tAraM trayodazAilam / / 16 / / nAbhidezAdadhodeze tAraM paJcA(ca)dazAGgulam / tasyAdhI(dha:) zroSivistAraM viMzatyaGgalameva ca // 17 // caturvizAlaM zroNyAda(5)dhaH kaTivizAlakam / ' trayodazAMzaM pratyekaM corumUlavizAlakam // 18 // UrumadhyavizAlaM syAd dvAdazAGgulamIritam / navADalaM cApravistAraM saptAMzaM jAnuvistRtam / / 16 // jaGghAmUlaM rasADulyaM madhyatAraM zarAkulam / nalakAntaM yugAhulyaM gulpheM sArdhayugAGgalam // 20 // tAraM syAttalavistAraM caturmAvaM prazasyate / praprasAraM zarAGgulyaM pArSNitAraM yugAGgulam // 21 // praSThAyAma(ma) vedAMza tarjanI tatsama bhavet / madhyamAkhIdIrgha(dairya) syAtsArdha vamaGgalaM bhavet // 22 // vahanazamanAmikAyAmaM kaniSThaM dvimAtrakam / dIrghAGguSThaM ca (SThasya) vistAraM grAhulenAzaM tarjanI // 23 // tAraM saptaSaTpaJcayavamanyAkulaM trayam / madhyAhulyakaniSThAntaM vistAraM parikIrtitam // 24 // bAhumUlavizAlaM ca cAgniM javAGgulaM bhavet / mabhyatAramardhaSaNmAtramamatAraM paDaGgalam // 25 //
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66] madhyamadazatAla vidhAnam kUrparaM sArdhapaJcAMzaM vistAraM parikIrtitam / prakoSThamUla vizAlaM tu paJcAGgulamiti smRtam // 26 // madhyaM sArdhayugAGgulyaM tAraM cAgraM yugAGgulam / maNibandhavizAlaM syAd vahyaGgulamiti smRtam // 27 // talatAraM zarAGgulyaM kanyAGgulAGguSTha vistRtam / SaDyavaM tarjanItAraM tattulyamanAmikA vistRtam // 28 // sArdhapaJcayavaM tAraM kaniSThAGgulimUlakaM / madhyAGgulavistAraM ca mUla (laM) saptayavaM bhavet // 26 // kaMzAntaM netrasUtrAntaM dvayArmadhyaM dhruvaH sthitiH / ekAMzaM netravistAraM netrAyAmaM guNAGgulam // 30 // puTabAhyAsAnaM syAd dvyaGgulaM nAsi vistRtam / madhyatAraM zivAGgulyaM tadardhaM mUla vistRtam // 31 // pAdAnadvimAtraM syAtkacaya ! (do) rantaraM bhavet / bhrUmUlaM ca dvayormadhye caikAGgulamudIritam // 32 // vAyAmaM navAGgulyaM bhruvatAraM dvimAtrakam / asA (kSyA) yAmaM tridhA caikaM tanmadhyaM kRSNamaNDalam // 33 // cApAkAraM vAkAraM matsyAkAramattakaM tathA / puTatArodayaM cArdhamAtraM yuktyA prayojayet // 34 // tilapuSpAkRtirnA (nA) si puDhaM niSpAvabIjavat / kuryAdAsyAyataM vedamAtraM sRkkAntameva ca / / 35 / / uttare SThavizAle tu yavapazvakameva ca / adharoSThaM SaDyavaM syAdAyAmaM ca dvimAtrakam / / 36 / / kukkuTANDasamAkAraM mukhaM yuktyA prakArayet / bhrUmadhyasamaM karNa(rNa) zrotratuGgaM yuga ulam // 37 // tatsamaM nAlalambaM syAd ghanamardhAGgulaM bhavet / azvatthapatravatkuryAd yAnitAraM yugAnulam // 38 // dIrgha ( dairghya) saptAGgulaM proktamUrdhvatAyataM tatsamam / zeSaM tu cottamapaGkitAlavatkArayet sudhIH // 36 // iti mAnasAre vAstuzAstre stromAnamadhyamadazatAlavidhAnaM nAma SaTa SaSTitameA'dhyAyaH // 50 401 52 56 60 64 68 72 76
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ pralambalakSaNam sarveSAM devadevInAM Rju(zayana)sthAnake cA(kA)sane / mAnasUtravidhi samyaglakSaNaM vazyate'dhunA // 1 // berAyAmasama vApi tripAdaM cArdhameva vA / mAyAma trividhaM proktaM tattadUrdhvavizAlakam // 2 // deva(ha)labdhAGgalaM caiva catuslimaDalaM dhanam / evaM pralambaphakhakA pra(la)kSaNaM caturazrakam // 3 // tatsamaM cAsanaM kuryAd ghanaM mAnAGgalena ca / catuSpAdaM tripAdaM ca dvipAdakAdhimeva vA // 4 // pAsanasyopari sthApya madhya(dhye) beraM vinittipet / sapAdaberAyataM vApyadhyardhenAdhituGgakam // 5 // pAdatAraM yathAyuktyA kArayettakSakena tu| . phalakA cA(mA)sane caiva muni(mAna)sUtra prasArayet // // kuryAyuktyA ca pAdorce prastambaphalakA nyaset / sUtrAne kandukAkAra lauhe pASANake'thavA // 7 // tanmadhye suSiraM kRtvA bandhayecchilpivittamaH / phalake yojayetsarva sUtramevaM prazasyate // 8 // pUrvAparapArve tu kAyamadhye pralambayet / sthAnake cAsane vApi paJcasUtramudIritam // 6 // mukhAntaM dvidvimAtraM syAlamba saptamiti smRtam / tatpRSThaziraHpArzve tu vakrAnta rajju lambayet // 10 // navasUtramiti proktamekAdazami(ce)hocyate / kakSatAraM dvayo(ya) sUtra lambayed rudrasUtrakam // 11 //
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ adhyAyaH 67 ] pralambalakSaNam athavA pRSThamadhyaM tu sUtra (traM) ma (ha) nvanta (ntaM) lambayet / caturdikSu caturmadhye paJcasUtraM pradhAnakam / / 12 / / anyathA puratA deze sarva madhyAdi lambayet / puTapArzvo mukhAntau ca ku[kSa]kSau [vA] bAhupArzvakau // 13 // lambayetsUtramityuktametadekAdaza[s] tathA / parahastau puTapArzve sUtraM tyaktA catuSTayam // 14 // zeSaM tu sarvasUtraM syAdAsane ca prakalpayet / sthAnake rudrasUtraM syAllambayed (tu) vicakSaNaH / / 15 / / zikhAmaNis (yA) tu maulya madhyame maulimadhyame / maulimUlaM (le) ca paTTe (TTe) ca lalATasya tu madhyame // 16 // vo (vA) madhyame [ca] nAsimadhya me hanumadhyame / hikAca (yA) madhyame caiva tathA hRdayamadhyame / / 17 // tasyAdho nAbhimadhye ca meDhamadhyaM (dhyaM) tathaiva ca / UrumUladvayeArmadhye jAnvayo (vA) madhyame tathA // 18 // nalakA [ca] dvayormadhye [ca] pArSNiyA (ya) madhyame tathA / talamadhyadvayormadhyamaGguSThayormadhyame tathA // 16 // evaM tu lambayetkukSinAsAgre sparzayed budhaH / sUtrAt zi(cchi)khAmaNiM(thiH) syAd dvyantaraM dvAdazAGgulam // 20 // sUtrAnmaulimUlAntaM rasamAtrAntaraM bhavet / sUtraM lalATamadhyaM tad dvyantaraM dvyaGgulaM bhavet // 21 // hikkAmadhyaM tu sUtrAntaM yantaraM tu SaDaDulam / tatsUtrAdvRdayAntaM ca dvyantaraM cArdhamAtrakam // 22 // tatsUtrAnnAbhisImAntaM yantaraM tu zivAGgulam / tatsUtrAnmeDhamUlAntaM dvyantaraM tu guNAGgulam || 23 // sthAnake cAsane vApi sthAnakeSu vizeSataH / pArzvasUtradvayaM kAyeAntaraM tadihocyate // 24 // vatsUtrAdrumUlAntaM ntaraM tad dvimAtrakam / sUtraM ca jAnumadhyaM tatsArdhavedAGgulAntaram // 25 // 403 24 28 32 36 40 44 48
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 mAnasAre tatsUtrAjavayormadhyaM antaraM tu SaDaGgulam / sUtrAntaM nalakAntaM syAtsArdhasaptAGgalaM bhavet // 26 // samAdhi sthAnakaM kuryAtkAyamRjvAyataM bhavet / pAdAGgaSThadvayormadhye nantaraM cASTamAtrakam // 27 // valamadhyadvayormadhye dvantaraM tu SaDaGgulam / tatpA}i[va]dvayormadhye [ca] dvantaraM vedamAtrakam // 28 // nalakAnta(nta)dmayormadhye yantaraM tu rasAjulam / javAmadhya(dhya)dvayormadhye dvantaraM tu zarAGgalam // 26 / / jAnumadhyadvayormadhye nantaraM vedamAtrakam / Urumadhya(dhya)jhayormadhye maGgalaM cAntaraM bhavet // 30 // arumUladvayormadhye zivamAtrAntaraM bhavet / hastau ca lambanaM kuryAttadantaramihocyate // 31 // zroNyA[1] kUparaM(ra)pArzva(va) ca dvantaraM tu SaDaGgalam / prakoSThAtkaTyantaraM antaraM ca vyaGgulam // 32 // prathavA yAGgulaM vApi maNibandha(ndha) dazAGgulam / madhyAkulaM ca pArzva ca jhantaraM dazamAtrakam // 33 // evaM tu devadevInAM sthAnake cAsane'pi vaa| UrdhvakAyasama kuryAtpadmAsanavizAlakam // 34 // jAnva(nU )otkezaparyantaM tatsamaM tribhujAviti / mAnayejjAnubAhye tu bAhubAhyaM tu tatsamam // 35 // bAhujAnudvayaM caiva savyApasavyaM mAnayat / meDhAntaM gulphasyAcAntaM mantaraM tu SaDaGgulam / / 36 // proNikUparapAveM tu cAntaraM tu SaDaGgulam / prakoSThApravalaM caiva paJcAMsI [upari vinyasyet // 37 // prardhAntasyAsanaM cettu e(caika)pAdaM pralambayet / tajjAnupAvake tasya (dvi)vyaGgalonameva ca // 38 // satsUtrAlambapAdAdA [namantaraM dvAdazAGgulam / sarveSA(vAsA) devadevInAmevaM proktaM tadAsanam // 36 / /
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67] pralambalacaNam pUrve ca madhyasUtraM tu pRSThasUtraM pralambayet / tadeva maulyapramadhye maulimUlasya madhyame // 40 // tatkRtvAtha kakunmadhye vaMzamadhye tu lambayet / jaghanasya dvayormadhye U (co ) rudvayozca madhyame // 41 // pRSThajAnudvayormadhye pANiyo (ya) rmadhye [ca] lambayet / evaM tu varasUtraM syAtpArzvasUtramihocyate // 42 // karNayeoH suSiramadhye pArzvakAyasya madhyame / gulphasya madhyame caiva pArzvasUtraM pralambayet // 43 // pippalI bAhyadeze tu stanacUcukamadhyame / UrujAnu (nvAr) yathAdeze tarjanyaGgulamadhyame // 44 // kakSa sUtrAtkaTipArzve'pare sA (cA) GgulASTakam / zaktInAM kaTideze tu lambayettu kaniSThake // 45 // bAhya madhyame vApi kaTI ca (Ti) purapArzvake [ca] / evaM tu kAryasUtraM syAllambayecchilpivittamaH // 46 // parahastapArzvayAH sUtraM mAnayez2z2AnupArzvakam / sarvAGgaM ca RjuM kuryAtpUrvApara (vayor ) yojayet // 47 // RjvAGgakabhAvaM sAmAnyamiti vidyate / sarveSAM (rvAsA) devadevInAM bhaGgamAnamihocyate // 48 // prabhaGgaM samabhaGgaM ca (tu cA) tibhaGgaM tridhA bhavet / tricatuSpathvamAtraM syAttuGgamAnamiti kramAt // 46 // uSNISamadhyame caiva lalATaM cai (Tasyai) va madhyame / nAsikAprasya madhye tu hikA (yA) yatheoktapArzvake // 50 // yatheoktacUcukasyAntaM nAbhipArzve yatheoktavat / yatheo (to) rugulphasya [ca] pArzvasUtraM pralambayet // 51 // evamAbhaGgasUtraM syAt samabhaGga mihocyate / uSAt (Sasya) tu yathApArzve lalATasya tu pArzvake // 52 // yattatpuTapArzve tu stanacUcukamadhyame / nAbhizcorastathA jaGghA yatheokaM gulphapArzvake // 53 // 405 80 84 88 92 96 100 104
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAyaH 108 112 116 mAnasAre evaM tu lambayetsUtraM samabhaGgamiti smRtam / uSNISAt(Sasya) pUrvapArve tu yathoktaM netramadhyame // 54 // stanapArzve corumadhye jAnujaGghA [ca] madhyataH / tad gulphAkSayAmuyAmadhye jhantaraM tu guNAkulam // 55 // jAnudvayorantaraM cASTamAtraM yuktyA prayojayet / UrumUladvayormadhyaM yantaraM jhardhamAtrakam / / 56 // aGguSThApaM(pra)dvayAmadhye nantaraM dvAdazAGgalam / prAbhaGgAntaraM proktaM samabhaGgamihocyate // 57 / / tatpAdAGguSThadvayAmadhye jhantaraM SoDazAGgalam / pArNyantaraM caturmAtraM dazAkula jAnukAntakam // 58 // arumUladrayormadhye jhantaraM tvalaM bhavet / evaM tu samabhaGgaM syAdatibhaGgamihocyate / / 56 / / pArNyantaraM zarAGgalyaM tatpAdAGgaSThayArasake / tadvayormadhyame vizadaDalyaM nantaraM bhavet // 60 / / tajjAnudvayormadhye yantaraM dvAdazAGgalam / UrumUladvayormadhye sArdhadmaGgulakAntaka(ra)m // 61 // evamatibhaGgaM syAdetAni yuktito nyaset / evaM tribhaGgasUtraM tu jhantaraM mAnamucyate // 62 // sUtrAttu tachalATAntaM mantaraM ca dvimAtrakam / .. satsUtrAjAnukAntaM ca dvantaraM tu SaDaGgulam // 63 // tatsUtrAt ha(Da)dayAntaM ca dvantaraM cAhulaM bhavet / / tatsUtrAnnAbhisImAntamadhyardhAGgalakAntaka(ra)m // 64 // tatsUtrAnmeDhasImAntaM yantaraM tu guNAMzakam / tatsUtrAdUramadhye tu dvantaraM ca dvimAtrakam // 65 // tatsUtrAjAnukAntaM syAd rasamAtrAntaraM bhavet / tatsUtra nalakAntaM syAd dvantaraM cASTamAtrakam // 66 // sthitapAdAntare caiva kuryAttu vardhakistathA / nAsAme kuttideze sUtraM tu(trasya) sparzanaM bhavet // 6 // 120 124 128 132
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 140 prasambalakSaNam zakomA kRtideze tu pa(ce)kAkulAntaraM tu vA / zaktInAM puSpa(pUrva)hastaM tu stanAntaM kaTa(Ti)kAprakam // 18 // tAyAvasa(sA)nAntaM ca antaraM caturaGgalam / toNyA[] kUparAntaM tu dvantaraM SaDaGgusam // 6 // aMsAdAlambanaM hastaM antaraM pUrvavad bhavet / tattad vicihnavarNAdibhUSaNAcairalavRttam // 70 // sarveSAM vAstuvastUni pratimAdi yathoktavat / kArayetsarvasampattyai bhuktimuktiphalapradam // 71 // prajJAnAd vAstuvastvAdi viparItaM ced vipatkaram / tasmAtparihareda vidvAnyathA pUrvoktaM sarvataH // 72 // evaM proktaM vAstuvA(va)stvAdi hampaiM: prAkArAcairmaNDapAdyaizca zAlA[bhiH] / bhUpAlAGga bhUpatInAM ca liGgair devAdInAM kArayetsaMpadA(da)rtham // 73 / / 144 148 iti mAnasAra vAstuzAstre pratimAdhikAre pralavalakSaNavidhAnaM nAma saptarSA'TatamAdhyAyaH //
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhUcchiSTavidhAnam bimbAnAM tu madhUcchiSTaM(Ta)kriyAM samyag vakSyate'dhunA / zaivaM pAzupataM caiva kAlA(na)mukhaM mahAvratam // 1 // vAmaM ca bhairabhaM caiva tantravat(ntrokta)jyote: paTakamAt / agastyaH kAzyapazcaiva bhRgugautamabhArgavAH // 2 // gAlava i(zce)ti RSayaH proktAH karpazAyarca(diraca)nArthakam / tattattantravazAtsarva kuryAt SaT saMpadAspadam / / 3 / / tattattantraviparItaM ced vipatya(tti) nityamAvadet / anuktaM tatra tantraistu grAhyaM doSo na vidyate // 4 // vizvakarmA ca vizveca(zaH) vizvasAraM(raH) prabodhakaH / vRtazcaiva mayazcaiva tvaSTA caiva manurnalaH // 5 // mAnavinmAnakalpazca mAnasAro bahuzrutaH / praSTA ca mAnabodhazca vizvabodho nA(na)yazca tathA // 6 // mAdisAro vizAlazca vizvakAzyapa e(zcai)va ca / vAstuvodho mahAtantro vAstuvidyApatistathA // 7 // pArAzarIyakazcaiva kAlayUpo mahARSi:(harSizca) / caityAkhyaH citraka: pA(zcA)varyaH sAdhakasArasaMhitaH // 8 // bhAnuzcandrazca lokajJaH saurAkhyaH zilpivittamaH / tadeva(te eva) RSayaH proktA dvAtriMzatiH saMkhyayA // 6 // mAn gotravazAjjJAtvA zilpi[naH] sarvatrayogyakam / zuklapakSe'thavA kRSNe sarvamAseSu kArayet // 10 // zubhayoge sunakSatre sumuhUrte sulmke| mantravatkArayed gardha(ta) sthapatisthApakAvubhau // 11 //
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAyaH 68] madhUcchiSTavidhAnam madhUcchiSTaM yAjayecchilpI zAstra(svataH) kArayetkramAt / yathArUpaM tathA dhyAtvA sthapatyAjJaizca(jJayA) vardhakI(ki:) // 12 // yanmadhUcchiSTabimbasya paJcavarNairalaGkatam / kSaNikA(ka)beramaMvoktaM calaM cApyacalaM tathA // 13 // tasmAtsarvaprayatnena tatradoSA na vidyate / prataiH sphaTikasaMyuktaM lUtabhAjanameva ca // 14 // hastena sarvavimbAnAM tAmrapatreNa yojayet / athavA pakSakAnAM tu pakSamUlena vinyaset // 15 // nakhAs(kha)sarveSu pAdau ca saMyuktaM tu mRge(tAne)Na ca / athavA zikhazalyaM syAd bhUSaNaM ca vizeSataH // 16 // sphaTikaiH ratnasaMyuktaM jInapAtreNa vinyaset / / pramU(mAmra)kadrumasarveSAM yuktyA varNa samAzritam // 17 // dArukIlaizca bimbAnAM yatpha(d ba)lArtha tu yojayet / prAdravadravya[saMyuktaM ta] smAd doSamevaM na vidyate // 18 // sarvAlaGkArasaMyukta beraM grAmapradakSiNam / yajamAnAdi saMvecya sevyaM tatrArcanaM bhavet // 16 / / tasmAda devatArtha saMgrAhya cAnyagrAma vilAsayet / pazcAttu zilpizAlAz(lA) ca beramevaM prazasya(vizya)te // 20 // mAnonmAnapramANena zobhayecchilpi(lpa)vittamaH / dvidhyaDalA(lama)dhikaM vAtha madhUcchiSTena lepayet // 21 // tadUdhai mRttikA lepya zoSayettad vicakSaNaiH / tat piNDamuttApayedvA madhUcchiSTodgabhaiH punaH // 22 // karturicchA yathA loheta:(tam) ettprvishyti(shsyte)| pUrNayejjalaM saMprekSya tyaktvA tadardhamRttikaH(kama) // 23 // bimba sarvAGgaM saMzodhya zvetagandhA(ndhenA)nulepayet / tatpIThopari saMsthApya puSpamAle(lyai)ralaGkRtam // 24 //
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ [adhyAya: 86] 410 mAnasAre prAmaM pradakSiNaM kuryaatsrvmngglghossnnaiH| . zilpiyAlA pravizya(zanti) kArayeduktavatkramAt // 25 // tasyopAGgavihInaM cetpunaH santAnakaM bhavet / ziro vA madhyakAye(ya) vA hIna ced visRjetpunaH // 26 // kartRzilpyacalaM cittaM kArayetpUrvavad bhavet / calaM cittaM na kuryAccetsthAnanAzaM dhanakSayam // 27 // anekajanmakRtaM puNyaM kSipramevaM vinazyati / tasmAtsarvaprayatnena putaz(pUrva) ca kArayaMtsudhIH // 28 // 52 iti mAnasAre vAstuzAstre madhUcchiSTavidhAnaM nAma assttssssttitmaadhyaayH||
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ aGgadUSaNavidhAnas prAlayAdyaGgasarveSu honAdhikyaM bhavedyadi / rAjarASTrAdikartaNAM doSaprAptirihocyate // 1 // vistAre ca samutsedhe (co)pAne ca masUrake / pAde ca prastare caiva vedikAyAM gakhe tathA // 2 // zikhare stUpikAyAz(yAM) ca naasikaapnyjraadibhiHssu)| dvAre ca bhadradeze ca mRNAlAdiSu dezake // 3 // garbhagehe tale sarve(va)sopAnAdiSu sAlake / gopuraiH(2) maNDapAdyaiH ca(diSu) cAntarAle tvalindra(nda)ke // 4 // pracchAdane prapAGge ca u(tu co)paprAnte tthottre| bhittideze ca bhAge ca sarvAGge ca na doSayuk // 5 // tasmAttu doSasaMprAptiH zilpidRSTAni(STibhira) vArayet / vistAre nyUna tatmAttu kartRdAridrayamAvahet // 6 // sadyodhikamAnaM ced dArAnAzo bhaved dhruvam / pAdituGgavihInaM cetkartRvyAdhimato viduH // 7 // sadevAdhikamAnaM ghecchavRddhirna saMzayaH / antarjanma bahirjanma nimnamu(mro)natayA sthitam // 8 // nirvazameva tatsarva kartRvaMza bhaved dhruvam / vajanmadezamArge ca ninonatamathApi te(vA) // 6 // nirgamodgamane vApi putranAzamavApnuyAt / praviSThAnottuGgahInaM syAtsthAnanAzaM dhanakSayam // 10 // vaprAdivargasarveSu tanmArge nimnamunnatam / kartayAM jayarogaH syAttuGgena karaNena ca // 11 //
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 mAnasAre pAdatunA (GgamadhikaM hInaM gotranAzaM kulakSayam / prastare tuGgahInaM ced vinazyettatkSaNAdeva // 12 // tadevAdhikaM mAnaM cet pramANaM kartRnAzanam / vedikAyAM viddInaM cet kurturdRSTirdInaM vrajet // 13 // tatkarNe'dhikahInaM ced bheojanena vinAzanam / zikharAGgA (Ggama) dhikaM hInaM kartuH syAtsphoTanaM ziraH ( rasaH) // 14 // stUpikamadhikaM hInaM cejjanAnAM tu da (dA) ridrakam / nAsikAGgamadhikaM hInaM cet kartRgaM (go) bhaviSyati // 15 // paJjarAtha hInaM cedadhikaM zrIvinAzanam / dvAre ca bhadradeze ca mAnahInAdhikaM tu cet // 16 // mahArogaM (go) bhavetkartu rAjArASTraM vinazyati / mRNAlyadhikahInaM cet kukSirogo bhaved dhruvam // 17 // jAlakAvikahInaM syAt zrI ( ko ) hInamartha nAzanam / zuddhagarbhagRhamAdhikyaM hInaM cedM grAmanAzanam // 18 // harmyajanma samArabhya sAlajanma (jAla) pradezakam / uttamaM mAnayenmAnaM jAlasyonnatanimnakam // 16 // samantato nimnatvamunnatatvaM prakArayet / kRtamajJAnatA vastu sarvasaMpadvinAzanam // 20 // prAkArAntapradezaM syAtparivArAlayAdikam / tAlajanmasamaM caiva dhAno (ma) janmasamaM tu vA // 21 // athavA viparItaM cejanAnAM saMpadaM haret / sopAnamadhikaM hInaM kartA parurbhaved dhruvam // 22 // sAlAGgamadhikaM hInaM cecaurairartha vinazyati (te) / gopurAGgamadhikaM hInaM sarvanAzaM na saMzayaH // 23 // maNDapAdi sabhAzAlA tattannyUnAdhikaM tu cet / sarvasaMpadvinAzAya rAjA rASTraM vinazyati // 24 // antara (re tu) tvandriM (nde) vA hInAdhikyaM pramAyakam / phartayAM parivArAdi putrapautravinAzanam // 25 // [adhyAyaH 24 28 32 36 40 44 48
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 majadUSaNavidhAnam ardhvatA(tolasya cAGgeSu mAnaM hInAdhikaM tu cet / khoke maveskhanAvRSTiH svayaM vRSTyA vinazyati // 26 // prapAGgamadhikahIna celoke dAridra(dra)mAvahet / lupamAnamadhikaM hInaM sajanena(naz) ca pravinazyati // 27 // antazcaiva bahizcaiva viparIto(tamu)ttaraM tu cet / vidyAvRddhivinAzaM syAd bandhunAzaM bhaved dhruvam / / 28 // kuDyAGgamadhikahInaM ced vistAre codaye'pivA / dvijAtisarvavarNAnAM sarvanAzakaraM bhavet // 26 // bhittioNyadhikaM hIna sthAnanAzaM dhanakSayam / tatrahInAdhikaM cetpAdasthAnAdhikAprayam / / 30 // sarveSAM bhittimAneSu vatra doSo na vidyate / pAdasthAnaM vinA bhittiM sarvadoSasamudbhavam / / 31 // yattadvAstu yathA kuryAttattadaMzAdhikAdhikA(kahInA)n / tathAdhiyo(dhyA)ranyathA syAttu putrapautravinAzanam // 32 // uktavatsyAdadhikAzaM ca kuryAttacchubhadaM sdaa| UhApohAdikIrtibhyAM zAstrokte tu yadA tathA // 33 // uhi(jahA)hInA coktahInAtyadhi kartR(tA) vinazyati / vasmAttu zilpividvadbhiH parigraho(ha uktavatkuru(kriyeta) // 34 // praGgahInAdhika doSamevamuktaM purAtanaiH // 35 // prAsAda(3) maNDapa(pe) tathAvaru(ra)NAdideze sAGge ca gopurapade tvapareSu sarveSu] / doSAdhikaM yadi bhavetvathavA guNAdhikam / vanmartyadevanRpaviSvapi tatphalaM syAt // 3 // iti mAnasAre vAstuzAstre pradUSaNavidhAnaM nAma uunspttitmogyaayH||
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ nayanAnmIlanalakSaNam devAnAmapi devInAM bhaktAnAM netramokSam / liGgAnAM lakSayeodvAraM (nAmuddhAralakSaNaM) vastvAdInAM yathAkramam // 1 // sthapatiH prakRtiH preoktaH sthApako jIvamiSyate / tasmAtkriyArambhataH saha kuryAttu saMsadA // 2 // evaM vidhAya cAnyena vastvAdaya (dIni ) kRtAnyapi / vastorvAstAstu hAniH kartRnAzaM bhaved dhruvam // 3 // kiM sRje nayanonmeSamandhakArAnupattaye / udite tu sahasrAMzau yathA gacchati samantataH // 4 // tathaivamakhamAnAdi locanasya janasya ca / antarbahizca rAgazca ma (stu cA )rthanAzaM na saMzayaH // 5 // prakRtvA nayanAnmokSaM cakSU (tu) rogo bhaved dhruvam / tasmAttu nayanAnmokSalakSaNaM vakSyate'dhunA / / 6 / / harmye vA maNDape vApi sthapatisthApakAvubhaiau / sthApanAtpUrvake kuryAduktavadaGkurArpaNam // 7 // pazcAttu sumuhUrte ca kuryAnnayanamokSaNam / prAsAdAbhimukhe caiva ceottare vAtha dakSiye // 8 // nayanAnmIlanaM (na) yAgamaNDapaM kalpayetsudhIH / navahastaM saptahastaM paJcahastamathApi vA // 6 // caturazrasamAkAraM SoDazastambhameva ca / dvAdazastambhamevaM vA kUTaM vAtha prapAGgakam // 10 // caturdikSu caturdvAraM catustAraNasaMyutam / tanmaNDapasya madhye tu vediM kuryAttu coktavat // 11 // 8 12 16 20
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 [adhyAyaH 70] nayanonmIlanalakSaNam tadane cAmikuNDaM syAd gomayAlepanaM bhavet / vidhAnadhvajasaMyuktaM nAnAvastreNa saMyutam // 12 // pAdAnAM samalaGkatya kadalI [tatphalairyutam (taM c)| paritazcordhvadeze tu rambhAmAlyairalaGkRtam // 13 // puSpamAlyairalaGkRtya snaiHsarvairalaGkRtam / pazcAttu zilpibhiH(naH) prAjJAH kuryAta(yur) nayanamokSaNam // 14 // vedikApazcime vAtha dakSiNe vAtha nairRte / kalpayetsvaNDilaM vAtha dAla(nava)pIThamathApi vA // 15 // tadUrdhvaM sthApayed bimba sakUrcAdyairasaGkatam / tatpUrve zuddhamAlyena sthaNDilaM maNDalaM nyaset // 16 // taveM sthApayeDemapAtre nairmRtya(tye) pUritam / caumeNAcchAdanaM kuryAdantaH kU*ralahUtam // 17 // vedikopari zAlyena kuryAnmaNDalaM budhaH / paJcaviMzatpadaM vAtha kalpayetpoThameva vA // 18 // dabhairAstorya pazcAttu shuddhtnnddulrekhyaa| nAnApuSpaizca lAjaizca procayecchobhanArthakam // 16 // navakumbhe(mbhaira) navairvApi paJcaviMzati[bhireva vA / vidhivatkSAlayetsarvasUtrairAveSTanaM bhavet // 20 // zuddhatoyana saMpUrya vedikopari vinyaset / madhye pradhAnakumbhaH syAdanye kramAtsamantataH // 21 // sarvavastraizca saMveSya sakUrcAcaprapallavAna (vaiH)| savidhAnaphalaM (laiza) caiva puSpamAlyairakhatam // 22 // upaveyupari sthApya coktavacASTamaGgalam / pazcAttu zilpibhiH prAjJaiH pAdaprakSAlanaM kuru(kriyet)|| 23 // vidhyuktAcamanaM kuryAtsakalIkaraNaM kramAt / puNyAhaM vAcayitvA tu protayetpratimAdikam // 24 // mAjhAdInAM ca devAnAM ttttsvnaammntrkaiH|| praNavAdinamo'ntena kramAdArApayetpunaH // 25 //
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre dhUpadIpaM dade(yA)prAjJo madhyakumbhasya madhyame / prArAdhya gandhapuSpaizca bhuvanAdipatiM japet // 26 // ghRtagula(Da)zasyadadhi kSIrAnnaM vA nivedayet / dhUpadIpaM dade(yA)ttAmbulAdi nivedayet // 27 // darzayeDenumudrAdIna gItAdona(di)nRttaghoSaNaiH / tadane sthapatiH prAjJo homa kuryAttataH kramAt // 28 // smidaajycruN(k)laajprtyekmssttottrshtaahutiH| zuddhatoyena saGkhAyA(khayA) paJcaviMzatireva vA // 26 // hallekhaM bIjamucArya svAhAntaM praNavAntakam / bimbaM gAyatri(tro)mantreNa pUrNAhutiM ca kArayet // 30 // pratikAryAvasAne tu vidhivad bimbamAzrayet / puNyAhaM vAcayitvA tu brAhmaNaiH saha ghoSaNaiH // 31 // ramazuddhi tataH kuryAd gandhapuSpairivArcayet / sthapatiH prokSayed bimba sarvamaGgalaghoSaNaiH // 32 // dhUpadIpaM dadhe(yA)t pazcAd bimba (mbAya) gAyatrImantrataH / mArAdhya gandhapuSpaizca dhenumudrAM pradarzayet // 33 // navavazeSa gopyAGgaM bimbasya netramAlikhet / sarvAndakSiNazAstreNa(hastena) sparzayettvekacittavat // 34 // atirekhA(khA) samAlikhya savye'ti kRSNamaNDalam / jyotirmaNlakaM dhyAtvA sauramantraM samuzcaret // 35 // pAzcAttu vAmanetre tu zazimantraM samuccaret / lalATe locanaM le(namAli)lya a(khyA)mibIjaM samuJcaret // 36 // pazcAttu varNalipye(lepe)na payasAjyena lepayet / tataH pracchAdanaM kuryAd vatsA(strA)GgakanakaiH saha // 37 // pAyasaM dhanadhAnyAdirAziM darzayetpunaH / sthapatirvaraveSADhyaH prAptapaJcAGgabhUSaNaH // 38 // zvetAnulepana lipya navavastrottarIyavAn / . varSayajJopavItazca zi(sitamuSpazivA(vaH) zuciH // 36 // 72
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70) nayanAnmIlanalatApam svamUrtisavyaM cAsye [e]va mUlakumbhaM tathottare / anya[ta] kumbhAni sarvANi dhArayet paricArakaiH // 40 // chatracAmarasaMyuktaM sarvamaGgalaghoSaNaiH / harmyapradakSiNaM kuryAtsvAdhyAyaghoSaNaiH saha / / 41 / / tadvimbaM ca samAzritya sajalenAbhiSecayet / anyena sarvakumbhAnA jalenopAGgAdi pUjayet // 42 / / evaM kumbhAnparikSipya tattatsUtraM samuJca(tsa)ret / nAnAvastreNa saMyuktaM nAnApuSpairalaGkasam // 43 / / gandhAnulepanA(namA)lipya sarvAbharaNabhUSitam / dhUpadIpaM dade(yA)t pazcAnnRttagItAdighoSaNaiH / / 44 / / mUrdhAdiprANaparyantaM mAtRkA[cAcaraM [ca] nyaset / pAdAdi mUrdha(Urdhva)paryantaM paryAyAdi sA(cA)kSaraM nyaset // 45 // aSTatriMzatkalA: marve(vAH) tattadaGgAni vinyaset / aGgapAdaiH karairvatraM karaNAni ca vinyaset // 46 // pazcAttu mUlamantreNa samadhyAnaparAyaNam(gaH) / pArAdhya gandhapuSpaizca dhUpadIpaM dadhe(yA)tpunaH // 47 / / pazcAttu tAmbulAdIni naivedyAni nivedyet| brAhmaNai(Na)zvAkSataiH prokSya kuryAttu svastighoSaNaiH // 48 // nRttagItAdimuTTai(drAbhi)zva darzayacchilpivittamaH / nayanonmIlanaM proktaM pazcAd prAmapradakSiNam / / 46 // akSaNoddhAramevoktamuktavad rekhayA likhet / pratimA(mA) noha(jA) proktaM(ktA) tathA ratnaM tu vinyaset // 50 // zilAliGgaM tu bimbAnAM ytstkrmaavsaanke| sthApanAtpUrvake ratnaM(ba)vinyAsaM kArayed budhaH // 51 / / pIThaM tasya ca madhye tu navakoSThaM prakalpayet / padmarAgaM tu tanmadhye vajaM cendravad(pade) nyaset // 12 // pravAlaM cAgnikoSThe tu mahAnIlaM yame tathA / vaidUrya nyasennamRtyaM maratakaM pazcime tathA // 53 // 52
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 adhyAyaH 70] mAnasAre vAyavye puSparAgaM ca mauktikaM tu mero / indranIlaM tu I(ce)ze tu vinyasena vivivittamaH // 54 // sthapatiH sthApakamomA sthApayed vimmaliGgakam / evaM tu raNavinyAsaM zeSamaGgaM yathoktavat // 55 // hRdayakamalamadhye dIpavattatparaM syAt / kamalajahariharAdidevatAnAM ca sarvam // 56 // vidhimiha sakalarUpaM ca cakSurunmIlanaM ca / kRtimiti (cA)khilamuktaM mAnasAraM purANaiH // 57 // pitAmahendrapramukhaiH samastaiH devairidaM zAstravaraM puroditam / tasmAtsamuddhRtya hi mAnasAram zAstra kRtaM lokahitArthametat // 58 // iti mAnasAre vAstu nayanonmolanalakSaNavidhAma nAma sttitmodhyaayH|| mAnasAraM sampUrNam //
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam (ka) zrogyAM manyalupAssaveM lupAsaMkhyA yatheSTakA | guNAryavardhamAna syAt triguNaM samakaMTakaM karaborabahukAmakopravidhi vakSye zRNudhvaM tatpragaMjanA| abhyaMpA liganAyata zivabhAgaM vizAlaka svataMtra kevalaM ceti dvividhaM parikotitam zivabhAgAvasAne tu koSTamadhyamasUtrakaM mvataMtra viramityuktaM parivArAdibhiryutam tadabhAgAMtaginaM sUtraM kartRnAzakaraM bhavet parovArAvihIna yat kevalaM tvat kathyate zivabhAgAbAhyasUtraM yata sarvasaMpatsamRddhidaM dvitIyAvaraNe caiva tRtIyAvaraNaM tathA tasmAtsarvaprayatna na zivabhAgAvasAnake caturthAvaraNe caiva paMcamAvaraNa tathA sUtraM saMkalpayedvidvAna gorokopTasya madhyagaM nadItIre taTAke vA parvatAgre manorame evaM sUtraM vinizcitya gaurIgehaM samAcaret udyAne vA sabhAmyAne gAryAlayaM prakalpayet prAkasUbAikSiNe saumye zrosaubhAgyavimAna kaM svatatraM sthA(na)mevoktaM maMTapaMsvizAko caret suMdaraM vAruNe deze sUtrapAzrve pratiSThitaM maMTapasyottare vApI kevalaM kopTamAcaret vAyave sUtrapArve tu putrakAMtavimAnakaM kevalaM sthAnamevoktaM svAtaMtraM tvazmane zRNu kubare sUtrapAvaM tu vimanaMge mukhaM smRtaM zromogaM patrakoSThaM ca citraM zrIbhadrasundaram ! zrIkAMtamozadigbhAge karNasUtrasya pArzvake citrakAntavimAnaM ca gomukhaM lakSmikAMtakaM zakrapAvakayAmadhye kausalaM kASTamAcareta kausalaM zrInivAsaM ca vijayaM padmarAgakaM analAMtakayAmadhye zrInivAsavimAnaka koSTaM sundaradhAmaM ca subhadaM ca sumaMgalaM yAmyanaiRtayormadhye vima(mA)naM vijayAmavaM pArvatIkAmakaM caiva gArthAryAlayamarthAtvarASTathA| naiRtavAruNayAmadhye vima(mA)naM padmakAMtakaM pAlayaprAsAdA madhyAM tu caturdika sUtranirgama | vAruNAnilayAmadhye kASTaM sUtrAMtamAcaret tatsatraM zivasUtraM syAta tat karNe karNasUtrakam | RmArAnilayAmadhye vimAnaM padmakAMtakaM aSTadika sUtrapAzvaM tu umAkASTaM prklpyet| ...................."mubhadrakaM vimAnakaM tat sUtramavikoSTa syAnmadhyasUtramadhyAMtara kuberaizAnayormadhye sumaMgalavimAnaka zivabhAgamiti jJeyaM taM mAnaM zRNu suvratam zakrezAnayAmadhye pArvatIkAMtamAcaret tricatu:paMcaSaTsaptabhAgaM vai parikalpayet zrIbhAgAdyaSTakaM kASTaM digavidikSu prakalpayeta liMgavistAramAnaM yavibhAgamitismRtaM kalpayedaMtarAleSu kausalAdyaSTakaM grahaM athavAnyaprakAreNa zivabhAgaM vidhoyate anyonyasaMkarAccetu tatdhAmarAkSasAspadaM svastike liMgatArAdha zaiva(bo)dhikyatripAdakam | tasmAtsarvapratyatnena vargavargaNasaMkara 58
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420] mAnasAre kamaNakalpadvidvAna tallakSaNapurassaraM | kartuzca janmanakSatraM vA tu RkSAvasAnaka mUlAlayasamaM vApi tripAdaM vArda(dha)meva va gaNayonajanmayugalaM kedAraRtunaSTabhaM garbhAtha tamamaM vApi gorovAmavizAlakaM zubhAvahaMti nadyeta tu zaMpaM vastu bhAva prathA hastama(mA)nena gaurIdhAma prakalpayet buda (dhe) zukratu(da)vAraM ca guruvAra zubhApadaM trivedahastamArabhya tavavalyaMtarAMtakaM taskaro bhuktizatizca dhanyAnyarapatikavaH vistAraM ca caturmAnaM mahAsamaM caikabhumike nirhatirathanapreSya navAMzAni kamena tu paMcaSaTahastama(mA)rabhyArudamanukaraMtakaM prathamaMtaH sthiraM paMDa varjayetta prayatnataH munimamaMtrikarAbhya kalApakata kArAvAtitrayastriM | zubhavArAdibhiryuktaM yuSya(gma RkSAdisaptabhaM zAvasAnakaM riktAlyAmaraNaM nazaM amRtaM saubhAgyavRtyida vistAramevama(mA)khyAtaM pAyAmaM tataH zRNu pratyAMtaM saptayAgaM syAnmaMdavarottarAdibhiH vistArASTAMzamAdizyaM brahmagarbhamiti smRtaM bhAnuvAre vizAkhAdi zazivArojalAdibhiH vistAramardhamAdhikyaM rudragarbhamiti smRtaM bhAmabArezraviSTAdi budhAvAre tu vaivAvaM evaM mAyAmama(mA)khyAtaM utsedhamA(ma)dhunocyate gurAvirAtRRkSAdi saptasaptAlikaM bhaveta ta(tA)re sapta tu bhUtAMzo rasabhUtayugaM samaM evaM parIkSayA hutaM zumamAnaM tu saMgahet tArASaSTAdhikaM tuMgaM zAMtikAdivatAkrama mAnavinyAsasutraM ca dharAstAropapIThaka parva(va) mutsevAmAdhivacaM khyAtaM zRNu maMDapAmAnaka prakRtihomasUtraM tu sUtrakalpaM prakApayeta mUlakASTasamaM tAramAyAmamata(tA) vakSyate mAyAdizubhasaMyuktaM mAnaM yasmAnasatraka samaMDapaM adha vA tritripAdaM vaimukhamaMDapama(mA)careta SaDaMgulaM samArabhya tripriyaMgulavardhanAt sArthadaMDadvidaMDaM vAbhyaMtarAlasya vezanaM napTamAnaM prakartavyaM vinyAsaM sUtranirgama tatsaMkhyahastamAnena zaMtaralavizAlaka nA(na)vAMgulasamArabhyAMgulAMgulavardhanAt padi(dhi)TAnAdivargaDhayAMsAvakAzAvasAnaka | paMcava(vi)zAMgulaM yAvat sApapIThasya sUtra bhittibhedayutaM vApi toraNadairvicitritaM tat sUtraM prakRte tovaM tricatu:paMcamAtra pavaM maMDapama(mA khyAtaM mAyAdomatavakSyate homasUtrA(tra)samApetaM catuHsUtramudAhRtaM pATApirasapAna vardhayedbhAnunAhuti mAnavinyAsasUtraM ca adhiTana tu satraka pAyAme tadvaNyAsyApi nanu saptarasena ca pratri(ka)te homasUtraM ca sUtraM paMcakameva hi zarAdibhiH hAsayaiH dazabhiH yonirApmivA. evaM sUtrakrama proktaM nAligrahavidhi zRNu ___ khAdhitadanukUyu mAnasArathi0 ardhatena ca RkSasya na dRSTAptarasena ca vistAramaradhA bhajya rasAMgaMmatehaka tAtena hAsayedvA ranaMtasaptarakaturdizi rAsAMzevedabhAgaM sya(syA)dveTAMzaiH kRyavistRtaM paMce janitavAraM ca catuSpaMcataDaekaiH paMcabhAgenimAgaM ta manimArgadriyastani vardhanarasaMkhyaca hAsayedaMzakasyaha navaMze dhAtumAgasyAtvaMtAlAgrahavizAlaka prayAdivacA dhanAdivacA vyayAdivacA dhanalayaM| zeSAMzaM bhaktivistAraM paritaH kampayettusA bolasiMhahastica yonayaH zusa(modA smRtAH / evaM nAlogRhaM preokaM anhimAnata zRNu zvabhakAkavarodhUmayonirasyamAvahAra | gukhabhAgaM tu vistAraM pa(pA) yAma guNadhA bhaveta
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [426 prayAdhyavintAraM "paMcavanhyApataM tu vA aSTAviMzatibhAgaM syAdaMbujaM kesara smRtaM paMcavadyAdvizAlaM myAdAyAma mavandhaka tadevAvRttakaMbhAbhazAMbhavaM pratibaMdhake vistAravedaSaDabhAmamAyataM vA SaDapTakaM dvibhAgaM pAdakotsedhaM padmamAnaM gaNAMzaka athavA kASTavistAraM kAzikAMzaM vibhAjite kaMvamekena karttavyaM jagatyuccaM rasAMzakaM ekAMzaM kuTavistAramAyAma tatsamaM bhavet zarAMzareva ghaTamAnaM syAtkaMvamekena kArayet mAyAma karNakRtaM syAt saMkotvakUTaM yugAMzakaM / rasAzaMkaM dharotsecaM ekAMzaM vAjanaM bhaveta dimAga kopadoghaM syAchemAtaraM bhaveta padmamekena karttavyaM dvimAgaM paTTikA bhavet paMktimAnakrama proktaM adhiSTAnavidhi zRNu padmamekena karttavyaM kaMbamekena kArayet pratibaMdhavivRdhaM ca dvividaM(gha) tadudAhRtaM zroNivaMdhamiti proktaM triMzAt bhAgAdaye kRtaM / ekaikomaSTadhA proktaM tabhedaM zRNu mavata dharAtalAcaM vibhajetsaptAdavibhAgaya prathama pAdavahyasya dvitoyaM cAptakAMtakaM upAnaM zivabhAgaM syAdanamA(dhAM)zameva va zoNiyada tRtIyaM syAzcatuthaM pRgaya puSkalaM kaMvamardhana kartavya jagatyucvaM yugAMzakaM zrIkAMta padmakaM caiva SaSTaM cAMbujamuMdaraM vedAMzaM kamadoccaM tu arthA(dhI)zaMka va mAnaka saptamaM muMdarAjaM ca bhavaMyamathASTakaM tripaTTamekabhAgaM syAtpratyutsedhaM yugAMzakaM pattabaMdhApTakaM caiva pratibaMdha tataH zRNu vAjanaM tvarthamAgaM syAkIvaMdha tadudAhRtaM prathamaM pratibaMdhaM ca zrIbaMdhaM ca dvitIyakaM dharAtalocca bimajet trayastriMzatibhAgaya pyAlabaMvaM tRtoyaM syAcaturtha kuMbhakAMtakaM dvibhAgaM pAdakotsedhaM yugAMzaM padmamAnakaM paMcamaM sarvatomadraM SaSTakaM makarAsanaM pakAMzaM kaMvamityuktaM vipramAnaSaDAMzakaM saptamaM zaMbhubaMdha syAdaSTamaM caMdravadhanaM pradhAzaM padmAmAnaM tu galamAna tathA bhavet pratibaMdhASTakaM tvevamalaMkAramathavakSyate zivAMzaM padmamAnaM ghaTamAnaM yugAMzakaM adhiSTAnasya cAtsedhaM bhAnu dviguNitAMzake dvitIyAMzena ca galaM kaMvaM kaMThamAnaM rasAMzaka pAdabaMdha matiproktaM dvAdazAMze dharAtale uttarAtvekamAgena padmamekena kalpayeta upAtAdayaM dvima(bhA)gaM syAjagatyucca guNAMzaya dvibhAgaM yAjanAtsedhaM padma......" zivAMzaka dvayaMzArthaghaTotsedhaM kaMbamarthazameva va kaMvamekena karttavyaM puSpapuSkalamoritaM tripadRsyomamAMzapratyutsedhaM guNAMzakaM tadevavRttakalazaM sarvatobhadrakaM bhavet prathAMza vAjanotsedhaM pratibaMdhamiti smRtaM caturviMzatibhAgaM syAtdharAmAnatalAyAmAnaka upAnaM tveka mAgenau tatvayaM paMkajodayaM pAdukaM vekabhAgena jagatyuparasAMzakaM kaMvamekena kartavyaM jagatyuccaM rasa'zakaM tatsama ghaTamAnaM ca kaMvamAnaM zivAMzakaM aMbujaM caikabhAge syAdagalamakena kaMpayet vedAMza galamAnaM tu zivAMzaM kaMvamAnakaM taduryo papadyamekAMzaM yugAzaM kumudAdayaM pakAMzaM padmamAnaM tu kapotocca gukhAMzakaM padmamekena kattavyaM kaMpamekaMna kArayet kaMvamekaMna karttavyaM padmamekAMzamAnakaM guNAMzaM galamAnaM tu vyomAzaM kaMbarucyate kumudAcaM yugAMzena padmamekana kArayet patramekena karttavyam dvibhAgaM vAjanAdayaM padmamekena karttavyaM padma tatsamamughayaM Urvapadma zivAMza syAdvamAnaM zivAMzakaM kapoto dvarayaM sAdhaM grAliMgyaM tvarthamAgala
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 ] tripaTTamardhabhAgena prayu (yu) camekabhAgaya athazavAjaneotsetdhaskaMtya kAMtamudAhRtaM upAnAcca dvibhAgena kaMvamekena kArayet SaDAMzakamalAccaM tu vyomAMzaM galamAnakaM zivAMzaM padmagaM tu bhUtAMzaM tu galAdayaM padmamadhazamityuktaM kaMbamekena kArayet kaMThatuMga yugAMzaM tu yeAgAMzaM vetra mAnatuMgakaM tatsamamaMbujeAtsedhaM paTTikAccaM guNAMzakaM padmamaMzena karttavyaM kaMbamekena kArayet aSTAviMzatibhAgena suMdarAMbujamoritaM tadaSTaM vRttarUpaM syAduragAsanamevahi dharAtalo casaptAMze dvimAgaM vipramAnakaM gugalamAnaM tu paTTAMzaM paTTikAya bhadrabaMdha miti proktaM saptaviMzatibhAgya upAnAcca dvibhAgena jagatyuccaM rasAMzakaM SaDaMga kumude tu kaMvamaMzena kArayet kaMThatuMgayugAM zaikaM padmamaMzena kArayet padmamarthe (dheM) kartavyaM kapotAccaM dvitIyakaM kaMbamaMzena karttavyaM tripaTTa mekabhAgaya tihaM tRtiyaMzena adhIzaM vAjaneodayaM saptavizatibhAgena kuMbhabaMdha prakortitaM dviyAMza pAdukotsedhamathAtvAMzaM vipramAnakaM kaMThamekena karttavyaM Urdhvapadma zivAMzakaM guNAMzakaM ghaTamAnaM tu padmamAnaM zivAMzakaM kaMbamekena karttavyaM guNAMzaM ganamAnakaM kaMbamekena karttavyaM padma tatsamamucyate kapoSTaM guNAMzaM syAdA liMga ke krabhAgaya paMcaviMzatibhAgena karttavyaM cadhjaMdhaM prazasyate tatA vA vRttabhAgaM syAccakravaMdhAMmati smRtaM aMzavArdha tripAdaM vA zobhA vAlA samanvitaM nyUnaM vA vadhikaM vA piyAttu na dopakaM padabaMdhamadhiSTAnaM digvidikSu prakalpayet kalpayedaSTa rAtrI tu pratibaMdhamasUrakaM anyonyasaMkaraM cetu kartA marakhamApnuyAt mAnasAre tasmAt sarvaprayatnena saMkaraM na samAcaret paMcaprakAra bAhye tu saMkaraM na ca doSabhAk vRttakuMbhasamAyuktaM pratibaMdhamasUrakaM aari kumudopetaM viprabaMdhamiti smRtaM saMkaraM kuryAdazubhaM viparItakaM tadA kaSTAdimAnaM tu saMkaraM zubhadaM bhavet jagateti pramANaM yat kubhaM nitraM prakarUpayet caturabhAgekabhAgaM vA ardha vA kaMvanivakaM utsedhamanonaM vA dviguNaM vAjanitrakaM tripAdasamAvArdhaM mahAvAjananotrakaM adhiSTAnamaM proktaM zRNu nAlasya lakSaNaM ekahastaM samArabhya triyaMgulavivardhanAt saptamAnAvasAnaM yat tadvAdye tu nirgamaM tadAyAmaM triyA kRtvA vyomAMzaM mUlavistaram taccaturthIzadonaM yat pratAraM prakalpayet atArasamaM bAtha tripAdaM cAya cAdayaM mUlatAdayaM mUlaM siMhavaNa ghaTTitaM vistArasya tribhAgaikaM madhye nItraM prakalpayet atra varthe samAyuktaM azvakara sAdRzaM patrapuSpasamAyuktaM sarvAlaMkArasaMyuktaM bhittitAratribhAgakamathavA STAMgulAkSikaM saMkalpya vidhiyuna sthApayetkASTa madhya me naallkssnnmeve|ktN staMbhAyAnaM bidhi zRNu prAsAdasyAMzamAnena staMbhamAnaM prakalpayet kaSTamAnaM caturviMzadakozaM pAdavismRtaM tricatuHpaMcamAtraM vA bhittipAdasya vistRtaM caturaMgulamArabhyAM gulagulabardhanAt na...... pAdyAM gulamayAt kalAbhUmyAvasAnakaM bhittimAnasya vistAraM krameNa parikalpayet tadagrAMzenamagraM tu yugAgraM brahmakAMtakaM zraSTA viSNukAMtaM syAt padArtha skaMdakAMta ka AtAparyaMta mAnArtha bhAnukAMta kaM prathAdimUlaparyaMtamindrakAMtamiti smRtaM sarvavRttarUpaM yat idrakAMtamudIritaM
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [423 caraNAva...."pTAsukAlAkSaM staMbhazekharaM pAdavAhyasamaM madhyaM prastarasya vizAlaka caturagraM rasAdhe vana staMbha kAverakAMtakaM rudrAMza naMdabhAgaM vA vedovistAramAnakaM caturazraminAthyAcyAMtastalipaM vAhaNAzakaM evaM vistAramAkhyAtaM ganavezaM tataH zRNu azrasyopari vasvanaM talipaM bhomakAMtakaM eka dvitri ca daMDA galavezaM samAcaret propariSTadhamaM tu vajrakAtamiti smRtaM ganavistAramAnaM yattatkASTaM zorpavistRtaM azorye vRttarupaM syA yan ziva kAMta mudIritaM zoccei tu"saptAMze patramekana kalpayeta caturazvopariSThAtu catuSyaSTapaMzathagayuk udaraM vedabhAgaM syAdvakramaMzena kalpayet kauzikastaMbhamAnyAtaM azorva va mukANa kaM kapotanIbamekAMzaM tatsama laMbamAnaka ziyachaMdeti vikhyAtaM athaM yatkargamAnaka galAMtare tu vedAMzaM bhUtAMza:vistaraM staMbhamUle prakarttavyaM pAdatArasamanvitaM galanArasama vattatvalikasya tu vistRta sarveSAmeva pAdAnAM pAdadharma prakalpayet vibhAgakabhAgena chAyAjaM parikalpayet karNadhaM vA tadathaM vA pAdatArodayaM kuru sthUpyuccaM saptadhA bhajya balagraM tvekabhAgaya tatkaNaM tasya vistAraM saryAlaMkArasaMyutaM ....."kalpayetta vicakSaNaH pAdAcAramidaM proktaM staMbhamAnabibhUpitaM kuMbhamAnaM guNAMzaM syAdvayAMzaM pAlikAdayaM pAdAbhedaM tu saptAMze ekAMze vaidikochayaM kuDanalaM tvekabhAgena kalpayettu vicakSaNaH vedikArahitaM vApi sahitaM prakalpayet vA sthUpikAtsedhamAnaM yatsthUpo kuMbhasya nAhaka pAdAdayaM tu bhUtAMze dvibhAgaM cAdaye grake utsabamevamAkhyAtaM ...."nAsikAlakSaNaM catuHsaptAMzabhAgAMze vedAMzaM bodhikodayaM ganatAre trayaMzaM vA paMcaze zamathApiva ekAMzaM karaNemAnaM syAt vyaMzaM...... prAsyamAnaka caturabhAgekabhAgaM vA mahAnAhyaM tu vimtaraM rasAzaM tATikAkoyaM.................."bhaveta tatsama vA tadadhaM vA trizirAvAhyanirgama zeSAMtamAyanaM pAdaM kaMThapAlomukhaM bhaveta lalATe tu mahAnAsI zaMrpamyAnukUlavata tatkaMThaM ghaTavistAraM tatkaMThaM phanakAyataM nAmilakSaNa mevoktaM dvAramAnavidhiM zRNu vAdhikAcasamaM vyAsaM mAyAma triguNaM tu vA talivAnaM samAyAma dazanaMdAcA majet tadAyAMzaM ca vedAzaM chAyAkAra dvayAMzakaM pakAMzaM rahitaM zeSaM dvirutsaMgha vidhIyate maMtroccaM guNadA bhajyaM vyomAzaM prastarodayaM tacchepaM. rathAbhadhya bhuvaMgAca guNArthaka kapAtaM vaika.bhAgaM syAdakAMzaM dhAtabhAgi pataMgAccaM dvibhAgAthaM kalpayettu vicakSaNaH guNazamuttarotsedha ekAMzaM vAjanokRyaM tadusaMdhArthavistAraM patrapuSpAdizAbhitaM zepamaMbujamAnaM syAdadhaM bhUtena zobhitaM dvivArasyAlakSaNaM prAktaM zraNa zAMtyAdigaNyaka evaM prattaramAkhyAtaM vedikAlakSaNaM zRNu zAMtikAsaMdhagamyaM tu tithibhAgabibhAjite galAtsedha tu badAze ekAMzaM veTikoTyaM azvinyAMzamadhiSTAnaM patAccaM paMcabhAgaya uttaraM vekabhAgena zeSamAgaM galodayaM dvaMgzamaMca""mAnaM syAdvayaMzaM manamAnakaM aSTAMze vedikAtsa, vedAMzaM galamAnakaM zivaganavaM guNAMzaM tu sthUpyubsa zazibhAgaya kaMpamekAMzamityuktaM dvibhAgaM padmataMgakaM zAMti nviti vimyAtaM vaiSTikaM tu kalAdhika vAjanaM tvekabhAgena vedikAM kalpayet budhaH | akSyaMzakamadhiSTAnaM sarvabhUtAMzamAMtrika
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424] mAnasAre maMcamAnaM dvimA syAttatmamaM ganamAnakaM prAsAde maMDape madhye toraNAdyairvicitritaM sAzaM ca zirotsevaM ziramAnaM zivAMgakaM evaM lakSaNasaMyuktaM nAnA sundaramucyate pauSTikaM sadanaM hyeva jayadaM zruNu suvrata pAdabaMdhadharopetaM vAraNastaMbhamayutaM sArdhAkSAM ca madhiSTAnaM pUrvavatparikalpayet mahAnAmidvayopetamaSTaviMzAlpanAsika smRtyaMzamadbhutAtsedhaM kalAMzaM vaidharAtalaM | zimvApaMcakasaMyukta patrakAMtavimAnaka pazcAtyaM sArdhaSaDbhAgaM maMtramAnaM dvayaMzakaM koverAMghrisamAyuktaM pAdabaMdhamasUrakaM dvayaMzaM galamAnaM tu vedAMzaM zikharodayaM kalAlpaM nAsikApetaM mahAnAsiyonnataM sAdhIMzena zivAmAnaM adbhutaM sadanaM smRtaM sarvAlaMkAramaMyuktaM zrImunaM tviti vidyate tripAdAdhikamakSAMzaM madhiSTAnodayaM bhaveta pAdabaMdhamadhiSTAnaM zrIvatsaM staMbhasaMyutaM SaDAMzaM talipoccaM syAtpAThonAgnyaMzamaMcaka prAyatAdhaziropetaM mahAnAsidvayAnvitaM dvipAdaMzagalotseyaM yugAMzaM zimvarodayaM catuSkUTasamAyuktaM nAgarAdvIcitAnvitaM sapAdAMzaM zivAmAnaM patadvai sarvakAmadaM pAtaM pratyAlpanAsADhyAM paMca(ja)gaTaka saMyutaM pravazyAprakAreNa sAmAnyaM zAMtikAdikaiH sarvAlaMkArasaMyuktaM zrIkAntamiti vidyate paTtriMzaM dvimajeduzcamadhiSTAnaM guNAMzaka pratibaMdhadharaM yuktaM dArastaMbhasamanvitam rudrAMzaM taliyotsedhaM maMtramAnaM guNAMzaka bhadrakUTasamAyuktaM toraNAdyairvicitritaM analAMzamupagrIvamakSAMzaM maMcamAnaka paMca(ja)rApTakasaMyuktaM pArvatIkAMtamoritaM sArdhAnyAMzaM galotsedhaM saptA, zopaM bhvet| dharmakAMtAMghrisaMyuktaM pAdhAraM pratibaMdhaka zivAmAnaM guNAMzaM syAt krameNa"vakIrtitam prayastriMzAlpAcanAsAdhyaM(ya) zire RtunAmitaM gasyame vA samAkhyAtaM alaMkAraM pravakSyate vedibhadrasamAyuktaM sumaMgalamiti smRtaM maMtriveMdhamadhiSTAnaM brahmakAntyagnisaMyutaM caMdrakAMtAMghisaMyukaM pratibaMdhamasUrakaM pAyatApraziroyuktaM mahAnAsi catuSTayaM zAlAyAmaM trimAgaikamukhaM bhadrasamanvitaM kalAlpanAsikopetaM catuSkUTasamanvitaM padma padma ca padmasyAdvedikakaMThazIrSaka aSTAdhe zorpakaMThaM galotsedhAMtamuttamaH paramahAnAsikopetaM viMzatsaMkhyAlpanAsika zikhApaMca zivAtmAnaM zikhApaMcakasaMyutaM zivA(khA)paMcakasaMyukta sumamiti vidyate ............"zro bhogamitividyate pratibaMdhayutApRthvI bhAnukAMtAMtrisaMyutaM svAvaMdhadharAvedaM skaMdakAMtAMghisaMyutaM prastaropari koveSu kaMThakUTasamanvitaM pAyatAzrazirovedaM caturNasisamanvitaM / vasvadhaM zIrSa kaMThaM malotsedhAMtamunnataM mahAnAsi vina(ni)krAMtaM darava(vA) tridaMDaka vedikA ca saraM kaMThaM citrakAMtavimAnaka mahAnAsiyAmadhye kSudnAsiddhayAnvitaM paMca(ja)rAekasaMyuktaM kASTaM suMdaramIritaM madanAsyocapAvaM tu kSudranAsivibhUSitaM / caraNaM rudrakAMta syAdAdhAraM pratibaMdhaka pAdapratyAlpa nAsAMdyAMtoraNAdyairalaMkRtaM vedibhadrasamAyuktaM kUTahArAMtarAnvitaM evaM lakSaNasaMyuktaM zropadma bhogamucyate kaMvaraM zIrSa kArakhaM zrImadrAMkAvamAnaSat maMghrivaMdhamadhiSThAna bhImakAMtAMtrisayutaM pavaM lAkhasaMyukaM padmakAMtamiti smRtaM zikhare RtunAsAdhyaM alpanAdvayAMtare / prAdhAraM pratibaMdhaM ca zivacaMdAMtrisaMyutaM
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ prahAn pariziSram [425 viMzAlpanAsikApetaM mahAvAsiyAnvitaM / bajravastroNAstirya kRtasyoveM chAdayedRrvavastraMka nAgarAbhyujitaM.........."catuSpaMcarasaM yutaM prAkyaH ziromahAdevI gaurIgAyatrayarcayet evaM lakSaNasaMyukta vimAnaM vijayAvahaM. vastrebAchAdyatAM devoM tanmUle naiva dezikA zrIbhAgAdyaSTakaM dikSu bidhinA dApayeda budhaH tasya dakSiNabhAge tu staMbhana saprakalpayet pArbatokoTakAMtAbhyAmaTamaSTAMtarAhuke tasyAH maMDaparakSA) pUrvAdoni yathAkrama kalyayeduktamArgeNa yathA vittAnusAratA mUlamadhye kumbhamadhye samabhyaya' lokapAlAkhakAn kAmakoSTabidhiM proktaM devatAsthApanaM zruNu devatAsthApana hemarajatapAtreva tatra pAtrethavA budhaH jebhiNI pUrvadigbhAge staMbhinI nyAdakSiNA nyaset kAMsyapAtrethavA madhye kalpayeccaMdanena ta mohinI pazcime deze bhedinI cottare nyaset dvitezAMgulavistAramavAMgulasamanvitaH koNe siMhavRSau sthApyAthavASama nyaset catuzrasama yuktaM madhye padma samAlikhet athavA pUrvadeze tu sthApayettu vicakSaNaH mANikyaM karmikAmadhye pUrve maratakaM nyaset athavA pUrvadeze tu iMdrANi caiva binyaset prayAlamagnidigbhAge indranIlaM tu yAyake raudroM dakSiNadeze tu vAruNe vaiSNavI nyasetu nai te puSparAgaM syAd bajra baruNadigbhaveta brAjhomuttaradeze tu sthApayettu vicakSaNaH gomedaM vAyudigbhAge mauktikaM sAmadikdale devatAsthApanaM proktaM devimAnamatha zruNu vaidUryamozadeze tu bAmadevasamanvitaM staMbhAtsedhaM dazAMze tu bhUtAMzaMkatyasAdayaM parcayed gaMdhapuSpAH vAmAdizaktibojataH rasAzaM zreSThamAnaM tu tato madhyeSu mAjite zudhavastreNa saMvAdya triveM tu vinyaseta navadhA devimAnaM syAtrAgaraM devimAnakaM girisadUrjamoM"lekhaye"masUcinA svAdhiSThAnasamaM nIcaM pAdAdhikya tu madhyama bhUrekhA prathama likhya netramaMtramanusmarana zreSThaJSThaM madhyadhikaM mA dAvihaM devimAnakaM prathama madhunAlipya dvitoyaM varSiSA budhaH nAlIgrahavizAlaM syAnavabhAga vibhAjite tRtIyaM payasA lipya caturtha zutdhavAriNA saptAMzaM uttamAtsedhaM bhUtAMzaM kanyasaM bhavet paMcamaM himatAyena mUlenaiva hi dezikAH tapormadhyepTadhAmAnaM vesaraM devimAnakaM gaMdhapuSpAdimabhyaya' darpakhaM darzayed budhaH dvArAtsedhavikArAMze UrdhvAdhezadvayaM tyajet utpalaM darzayetpazcAtkarpUrazakalaM tataH zeSaM devikamAna syAdetatsAmAnyamevahi kSIraM ca dadhikuMbha ca ghRtakuMbhaM ca darzayeva mAyAdizubhasaMyukaM devimAnaM parigrahet aMjanaM kaMtukaM caiva suvastraM kezazodhanaM aMgamAnAdikaM sarva madhyamaM dezatAlakaM kaMkuma kRSNagaMdhaM ca zAlomujaMtu taMbulaM evaM lakSaNasaMyuktAM devIM saMgrAhya dezikAH tilamudgasamUhaM ca darzayettu vicakSaNaH tatopharArpaNaM kuryAtravame saptamedhavA / prachApaTamAvarja savasAMga pradarzayet paMcame tritaye vApi sadhAkuramathApi vA darzayed brahmakanyAM ca brAhmaNAnAm pradarzayet bAlA devIM samabhyarcya pratiSTAdinapUrvake prANinAM darzayet pazcAt gaurIbIjamanusmarana zilpikarmAvasAne tu gauroM saMgrAhya dezikAH tataH saMsnAnArdhya devezImAlA maMtrAdi suMdaraM pAdaM pUrvadigbhAge maMDape zAlikopari ] prAmaM vrate kSakhaM hatvA amRtaM sarvAlaMkArasaMyutaM
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426] mAnasAre | tato gauroM Ayazayate........."zAyayed budhaH saMpUjya gaMdhapuppAdyaiH gAgama tadezikAH tato agnijayAya jannaM kuryAtpUrvoktavidhinAnaM jalazare prayAmadhye vinyasezikottamaH puNyAhaM vAcayettatra janApAnArva(rtha)kaM nApanaM kArayettatra jalakrIDA samAcaret janamadhye samApUrya gaMgAdAnAM samavayet tanmadhye zAyayed gaurI japtva""ghamarpaNaM rakherastamanAtpUrve gAromAvAhya dezika: janatore prathAmadhye vinya maranapanAdya kaiH saMsnApya kRtsnamAvAhya sarvAlaMkArasaMyutaM yAmapravezanaM kuryAdyAgAmaMDapacAttare vinyasecASTamRdgamyaM bhammabilvadalAdibhiH sammApya zutvatAyena gArogAvacyayAbudhaH citravastrairalaMkRtya gaMdhapuSpAsragAdibhiH tatA maMDapamAsAdya vAstuhAmaM ca mAcaren paryagnikaraNaM kRtvA snAtvA saMpUjya maMDapaM tataH saMmRjyadaMDAgre vedikAM prAkSayetkuruH sthaMDilaM kArayet cATatAraNaizca zAlikA prekSayet hutayenaivaM pUjayetsiMhAsanaM tataH gaurI saMpUjyAdAya maMDapA vAyu geAcaret vinyasyAciMtasyAgre rakSAsUtraM jape kramAta vadhvApratisaraM caiva bhAvAtdyA(hya) devamaMDape vadhvApratisaraM maMtra japaM ghoSapuraHsaraM dhUpadIpaM tato datvA vivRchicArcanaissaha tato bAlAlayaM gatvA yAtrAhAmaM samAcaret kubhaM vA karakaM vApi samAvAhya jalezvara balaviMbApari tyajya nadyApi kUpavApike tataH saMpUjya gaMdhAdyaH karakasthAM mahezvaroM zirasA vAhayitvA tu zaMkhaghoSapurAsaraM sarvAlaMkArasaMyuktaM mukhamaMDapamAdizeta iMdraIzAnayAmadhye vedikA tu vinasyet prAdAya cATakarakAn kUrcapallavasaMyutAn athavA citravastraNa homasaMyukta dhAvayet daSTadokSA ca zayanaM kaNikAmadhye cAMdhadhairya. ___thAmukhaM athavA citravastreNa zayanaM kalpayettataH samidhAnyAnalAjaizca pratyeka homamAcaret samidhAhRdayamaMtre zirasA ca ghRta hunet zimbAyA caarhe| divyaM vilAja kavacamaMtrata: gorImAvAhya maMtreNa zirasA dazabAra hunemadhoH zatamartha tadartha vA daya pratihutaM caret davyAMte yAhRti hutyA vyAhRtyaMte spRzetumA vadhano caiva saMspRzya japtvA jayAhuti saMkhyayA prAyazcitA jayAhuti hutvA zatamaMtraNa dezikAH evaM jAgaraNaM rAtrI prabhAte snAnamAcaret saurAdika nazaM nyasya tadaMte homamAcaret tatA garbha grahaM gatvA sthanazutviM mamAcaret dvAradhArAM triyA kRtvA madhyeSTA bibhAjite tadekAzaM tridhA kRtvA kAnnAMzaMdakSiNa nyasetu vyAmAMzaM vAmabhAgena japtvA mUtra prasArayet tatsUtrAM tatsUtraM sthAchatamadhaM prakalpayet tatsUtraM madhyame sthAya gauropoThaM yathA dRdaM garbhATApTAMzake bhAge devikaM sthApanaM kuru pIThaM prakSAlya vastreNa paMcagavyAbhiSecayet poThaM maMtreNa saMpUjya gaMdhapuSpAdinA budhaH astreNAchAdanaM kuryAtpraNavanaiva dazikAH tato yAgagrahaM gatvA cAstraNaM juhuyAchataM pAdaprakSAlanaM kRtvA""campavidhinA budhaH paricArakasaMyuktaM svastisUtrasamanvitaM ga"zivika bAtha kheTake yA rathapi vA devomAropayedvidvAn vAdyadhASasamanvitaM vitAnaM chatrasaMyuktaM dhUpadopasamandhitaM grAmapradakSiNaM kRtvA nAtvA dezasamanvitaM saMpUjya vidhivadvAraM puSpAkSatasamanvitaM / saMpUjya vidhivadvAraM garbhagehaM pravizya ca va "puNyAhaM vAcayettataH
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [427 garne saMpUjyadvidvAna sthApya pUrvoktamArgataH / pUrNahutiM tato hutvA gArogAyacyArcayetbudhaH sthApayettamahAdeva mUrtatamya maMtravit tenaivArcadevezoM mAvAhyAgni visarjayet dRDhokRtvASTavaMdhake nizaktI sunirokSayet | mule saMpUjayehevoM praNamyAnuzayA saha snApayed gaMdhatailena sugaMdhAmalakAdibhiH dvirado""vAhanAMta vApIThAMtaM vA baliM dadeta paMcagavyAdikai snApya nAle (li) kerodakai lai dviradaM dakSiNA pAvaM tu jJAnazaktiM prapUjayet saMsnApya ca mahAdevI navavastreNa veSTayet vAmapArve kriyAzaktiM dadAgre vRSabhaM yajet saMpUjya gaMdhapuSpAdyaiH praNavanaiva dezikA zrIdevoM agnidigbhAve dakSiNe saptamAtaraH pUrNAhuti tatA hutvA saMgrahe brahmavaMdhinI mAtaMginIsamopetaM naiRte jAnuvismayaM zaMkhadhvanisamAyuktaM shNkhdhe|sssmnvitN pazcime tu dharAM devoM vAyavye mohinoM yajet chatracAmarasaMyuktaM sarvAtAdya samanvitaM uttare tu zacoM devoM sAvitromozagocaret grAma pradakSiNaM kRtvA dvArapUjAM samAcaret gopuradvArapAzve tu zaMstra padma nidhiryajet ........."sthApayadvidvAn zrIpAdyopari vardhanI | aNi pUrbadigbhAge mahimA cAgni gocareta devI saMpUjya gaMdhAcaM maMtra nyAsaM samAcareta dakSiNa garima devoM laghimA naiRte dizi zazinAM mUni vinyasya vastra snA""gadAM nyaset / pazcime tvAzakAM devoM vazitvA vAyu gocare iSTadhA hRdayaM nyasya marocai guhyadezikaiH sAme prAptamahAdevoM prAkAmyAmozagocare pAdAMzAMgu......""gaurovojena saMyutaM nairRte ruMdhata yaSTrA laghikA devatA dakSiNe SaDAMgaM na caredvidvAna maMtra kanyA samAcareta Ize prAkAmyAmevA vApi saMyojayeda mRtezvaroM barNapAdaM ca bhuvanaM tatvAM tatvezi saMyutaM sAmasaM garayAmadhye suMdaromarcayet ........ kalAmAtrAMse'"jena lalATe vinyamskuruH mahAdevAgrake maMI kamalAstraM samarcayet jovaM nyAsaM tataH kRtvA smRtadeye sApadaMzika ajinoja bhiNI rodro zAMti nidrA vikAriNo ghanyAjamAdAya devAM hanmadhyama nyaset staMbhanaM ca SaDaitAni zakti yAji vinAdhikA tajalenaiva pasnApya pAyasAnna nivedayet staMbhino kAryakA madhye aMdhinI pravedikadale lApayetsarvakalazaiH bedakuMmapuraHsara bhiNI dakSiNe mAge raudro vAruNadikdale tataH zutdheokaM hAtvA sthalazutdhi samAcaret sAme priya bikArI ca stabhinyAM taM valiM dadeta maMtrodakena saMsnApya maMtra na dApayedguruH dvArAdibalipIThAMtaM baliberasamanvitaM tatA devomalakRtya vastrapuyAstragAdibhiH sarvAtAdya samAyuktaM valiM datvA yathAkrama naivedyAM taM tato vidvAna paDase na samanvitaM pAdaprakSAlanaM kRtvA"layaM pravized guruH pAnIyAcamanaM datvA nityAniM ca prakalpayet gotavAdyasamApenaM jayazabdasamanvitaM kuMDe vA sthaMDile vApi cUlimadhye yathA vudhaH dhAmapradakSiNaM pazcAddevoM vinyasya maMDape tUpaNoM hutAzanaM sthAya dopayediMdhanaiH saha nIrAjanaM tataH kRtvA kevalaM loha ciMtayet praNavanaiva saMprekSya gauromAvAhya pUjayet nirIkSaNAdibhikSodhyAbrovyAdhAmaMta dezikottamaH tato goroM samabhyaya' dhUpadIpAdikaM dadet puSpAvothapAtraMvA jahayAzikAyamA toSayeddevadevezaM praNipatya kSamA badet pratyekaM SoDazaM kRtvA caruNA ca ghatena ca | nirmAlya dhAraNIyaSTA rAtrI pUjAvasAnakaiH 54
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4281 mAnasAre pavaM pratyahamabhyaya' yathA vittAnumArataH | laMbayet samabhAga syAttithibhaMga vidhoyate evaM yajJAyate maryaH saMpUrNagamavApnuyAt mukhaM pUrvavadityevaM hRdaye dakSapAvake iti sUkSmazAstra kAmakoSTa pttlH| nAbhipAzve tu vAmerumadhyame dvAramevahi iti madhyArcanaM // evaM satratrayaM proktaM mAsanaM tu pravakSyate pratha vakSye vizeSeNa kAmaM kApTamya lakSaNam prAsane vA mahastaM tu vedAve svastikaM bhavet yoga bhogaM ca boraM ca zaktivojamiti tridhA varadaM vA tathA divyaM kaTAkAMgetu kaTakaM yogaM zaktihamAmAgaM poThAkRti tu hacyate tekSiNo hastaM vA vagdaM vAmahApA upAnaM jagatAzcaiva bhUmaMdAMkaMpakarNa kaM prasannavadanApetaM sarvakAmArtha sidhidaM kaMpapaTTo tadRrva syAitavAri samayutaM kamalAlaMvitaM vAmapavyapAdArtha(@)jAnukaM upAnaM pAdamevaM syAt jaghAMgetirucyate karaMDamakaye(To)petaM kezavadhamathApi yA kukSiM tatkumudaM jJeyaM vAhuyugmaM tathaiva ca prasannavadanopetaM sarvakAryArthamitdhidaM kaMThaM kaMThamiti jJeyaM "proktaM adharodharaH zyAmAM dvinetrI dvipujA tribhaMgI savyApasayasthita paTTikA mahApaTTikA jJeyaM dhRtavAri zirasmRtaM citAMtrI yogazaktirbhaveddevoM miyuktaM pUrvasUribhiH savyotpalAsatkaTakAstanoca mahamtamalaM vyapara. bhogazakti tathA vakSye dvinetraM dvibhu tu vA mezvaro ca lohajena samAyuktaM sabhANabhUpitaM | gozakta vyAkhyAtaM borazakti rathavara caturbhujaM. pAsanaM myAnakaM caiva dakSiNaM svastidaM padaM trinetraM ca jaTA vAmapAdaM sthitaM vApi dakSiNaM ku(ka)citaM bhavet | makuTamaMhitaM dvinetraM dvibhujaM vApi sthAnakAsana madhyamaM dazatAlena mAnAmAnapramANakaM prajAMzaM samadhAmAnaM madhyama praviziSyate sthAnakaM samapAdaM syAdvaizAkhaM sthAnameva va vidhIyate tadardha madhyamaM zreSTaM prAdhAnyaM pravidhIyate | sukhAsanaM ca karttavyaM payaMkAsanameva ca tadaMtareSTamAgena nava zakti pramANakaM maMdazatAlena""""manomAnapramANakaM pUjAMzaM nAhatAraM tathA caiva sthUlA te(de)ze vidhIyate svapramANena karttavyaM parivArasamAvRtaM prAbhaMga samabhaMga vAyatibhaMgamiti tridhA pakahonaM pade myApyAmathavA mAnuSAMzaka kameNa natamAnaM syAdagni vedeSu bhAgikaM ekAzritamamAnupyAM asate te ca vikrama aSTAdazAca viMzaca caturvizAMgulaM tridhA pUjAbhAgaM samahonaM madhyama dviguNaM bhavat abhaMgadi tribhaMgAnAM pAdAMguSTAMtaraM tridhA pUjAMzaM triguNaM zreSTaM pratyame zreSTa veSTadhA maveta trivedaM paMcamAtraM syAtpAzvataramudAhRtaM navAMzaM zaktimAnaM tyajatyAMza varjayojayeta lalATaM vAmapArzve tu tvAnetrAMtapuTAMtakaM / tadutsedhAvatyakti""pAdAMtaM taM bhajet pano vAme catdayAme nAbhirdakSiNa pAvake paMcaSaDAdhikaM bhAgaikarAhamuktaM syAzubhayAdini vAmerupAva vAmAMtri pANipAzya pralaMbayet saMbhavaM patadAbhaMgamityuktaM samabhaMga vidhoyate / mAyanovinzumopetaM yogarAziguNaM zubhe makhaM pUrvavadevoktaM mramadhye nAbhimadhyame taducyate vimAnaM syAtmatraM saptabidha maveta vAmekamadhyame pAvaM dakSiNAMnI tu gulphake / madhyaM madhyaM purA madhyaM pRTa madhyamaM ca pArzva saMyutaM
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [429 padmamadhyaM dvivAhu dvau saptasUtraM vidhoyate / atha pArzvamUtraM ca maNibaMdhAvasAnaka muzIzakaMThamadhye ca vaMzakAmadhyame dvAMtare vedabhAgaM syAtpaMcabhedAvasAnaka gulphamadhye kSayAmadhye madhyamadhyaM vidhIyate karaMDamakuTopetaM jaTAmakuTamaMhitaM zikhAmaNiM mAnnimadhye syAnmayaM hRtsaMgamUrdhake | potAMvaradharaM caiva dukalAMvarameva ca nAsikAgrA syAt kaMTha madhyamamanyame nAsyAtha paMcamAtraM syAdvyasanAmavidhoyate kukSi nAbheH tathA yoniH pAdayozca pralaMbayet / gulphamA paDaMgulyaM vastrapayaMtamIpyate pazAtaM zroNinAsAgraM purA madhyaM vidhoyate / abhayaM savyaM hastaM syAtsthAnacucukasomakaM tammAtsarvaprayatyena samamAtra viyoyate sUtrAtalatyAmadhyaM tu dvAMtaraM trayodazAMgulaM maulimadhyaM ca paMcAthai lalATe kolakaM bhaveta varadaM vAva(ma)hastaM syAt zreoNI durvAsamAyutaM hatenA"karmAdhyaM ca sUtraM syAdyavakolakamucyate sUtratarahastaM ca trayodazAMgulamiSyate SaDAdhaM ca hRtkAuro madhyaM ca pArvakolakaM athavA cAva pAzrveva vAmA rudvayama pradvayaM caiva dayAM SaTpaMcaiva nAbhUrathAMtaramadhyame __ kaTakaM tu vidhIyate sUtramAtrArthakaM caiva nAbhomadhyaM ca SayavaM bahirabhyaMtaraM vApI savyapArvajapAkSakaiH mokanI mUladvimAnaM syAnmadhyamUrusamAkramaH vAma zcakaraivaiva padma tvala samanvitaM janyAMte tu SaDaMgulyAjaghAtaM vasumAtraktaM jAhikalko samaM caiva priyA ca sAMtAMtaliMge nAlakAsArtha(dha)vasvaMzaM sUtrAdaMguSTapUrvaka cAlayAMtargato syAt tvadhamAtrasamopaM ca pUrasUtraM prazasyate vAhyosalAdigvidimasa maMcaiya kaTakaM kartarodaM purasUtramiti prektiM pRSTasUtramatha zruNu DojApuraM ca padmaca zaMkhaM cakaM dharAmiva mAlimUniM tu kATonAM kakudvaMzasya madhyame u"zakti yamajJAnazakti yamakiyAzakti yama ca vASNamadhyaM ca sUtraM syAt paSThamadhyaM vidhoyate sAMtaliMge madhye zisvAmaNI mAli kakuvahAtamadhyame cAlayAMtargatA syAt vAhye sAlAdigvidizva. zrovaMjAnvAyajaMghAnAM madhye guruphasya madhyame pTadeze tanmadhye sthApayet kAmakoSTAH // laMbitapAdamayaM tu vakaM vAhyamadhocyate iti padmasaMhitAyAM rauravabhede kAmakoSTa pAzvaM ca paTTe cAzvaM ca snAnamaMDalavAhyake madhye zroNizca pAdA ca uru jaMghA ca madhyame lakSaNa vidhiH pttlH|| jaMghAmadhye kalAMguSTha vAhya syAta kramabAhyake athAtaH saMpravakSyAmi kAmakASTasya lakSaNaM upAnamupamAnaM syAtpravakSyAmi zrANikUpara uddeze pUrvataH kRtvA pazcAnirdezamAnakaM pAvake laMbamAnopyamAnApyA vakSyate sthAnakasya tu trivedA paMcamAtraM syAdaMta rAtrividhaM bhvet| vAcAyUthAnAtu"""makuTaM varNabhUSaNaM syAdarumUlAMtaramekamAtraM sAdhaMgulAnAM tamu. na""bhuvaM bhedaM syAt sthAnakasyApadameva ca maMtarere samapAdaM sthAnakaM devo vaizAkhasthAnameva ca jAnvaMtajaMghAnalakAMtaraM ca syAdaSTaSahabhAgaSaDaM taddevyAsanaM proktaM trividhaM dezamucyate gulena mUlaprAsAdatAraM syAtstaMbhAcaM dviraga""ke mAnasatraM dvayaM caiva maNibaMdhAvasAna mAratAla triyaM gulyAM nigamAnaM tatocavata
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430] mAnasAre prAsAdaM tAracAturya aghamaM dvAMzavaM bhavet / voraM caturbhajAkaraM SaDaSTAdazameva va dyaMtarASTavibhAgena vAmAnAmamudoritaM saMpAtAsthAnakaM devIsarvARtvAgataM tu vA pAdAcaM dezabhAgaM syAt caturaMzamadhamAdhama vaizAkhaM stanakaM vAtha laMvamAnamayocyate satAMzamathotkRSTaM dvaraMtarASTavibhAjite paMca brahmasya sUtraM ca kakSAMtara mukhAMta ne navamAnokRyAM tasmAttatta trividhamucyate navasUtrasamAyuktaM paMcasUtrapradhAnakaM utkRSTaM madhyamaM honaM saptavizAnmadhAniha uSNozAgulalalATe ca nAmAgre anumadhyame dvArodayaM samaM madhyaM kanyasaM pAdahonakaM hajadhyAnAbhiyo anyAsthaM dvivAdAtaramadhyame pAdAdhikamathotkRSTaM dvAMtarASpavibhAjite lambaye brahmasUtraM syAt mumbAMtAsyAtsthanakSaka navanokUyaM vezaM dvArA tasya tatoccavat madhye tArasyAtyAvaM tu aMguSTa nava vAhyake garbhagehapramANaM syAnaM dAMzaM naMdamAnava laMbotkakSapArve tuM pAdAMgulphasya madhyame pakahastaM samArabhya SaTpaDaMgulavardhanAt laMvayetpRSTasUtraM syAt cire madhyAM tathaiva ca caturhastAMtamAnaM syAttatrayodazamAna kukunmadhye ta kucaMba svopiDAtamadhyame pakatAla samArabhya triyaMgulaM ca vivardhanAt pAhaNataM tu madhye tu lambayenpRTasUtraka navatAlAnnamUtyAgaM mAtrazAtpramANa kaM maulyamAmA na sUtrAMtaM dvarataraM saptamAtra saptAMgulaM samArabhya dvidvAMgulavivardhanAta paMcAMgulaM tanmadhye lalATaM tu kalAMgulaM prayastriMzacatAMtaM vA guNaSaSTipramANa kaM sphuTAM tAnnAsikAnAMtaM sa evaM kAlakaM hanu adhoccatAranAhaM tu aSTAviMzAdvibhAjite tatsUtrAt SaDaMgulaM hokakAhuro madhyA tripaMcasaptanaMdarudrAMzo honAdhikyaM tu vA punaH mathAgulAM tattAtadetadekAMzaM mAnaM tu trayastriMzatpramANa kaM spRzAMtaM hRdayAMta syAt tatsama zroNimeva ca pUjAMzaM triguNaM zreeM jhaMtarASTadvibhAjite yonimadhyA dvayAMgulyA urumadhyaM triyaMgulaM navamAnAyaM tasmAttattatrividhaM tathA jAnumadhyAM trilokaM ca jaMghA madhyeSTamAtraka nIcAnoca madhyama zreSTaM saptaviMzAtpramANakaM nalakASTAMgulaM tasyAt mAnasUtra prasAritaM pumAdyA paricArANa pratimoccaM tathAdhama dvagulAMguSTayoragaM sUtrAtpUrve tu nigama mAyAdimAnamityuktamAnAMgulenasaMmadha kAyamadhyAt pUrAmAnaM sUtramekAdazAMgulaM nUnaM vApyadhikaM vApi mAnAMgulamathAmatha kAyamadhyAM cirapRSTe sAkyaMtyahiMgulaM uttamA pramANa vazatAhInaM honAdhikyaM na | bhavet kArayet triyaMgulaM tu kakutpRSTe uromadhya bhAgamAtraka mAMyAdyAMzake vRtvAtatpramANaM na toSakRta urumadhye triyarthaM ca pRSTajAnu trimAtraka utsedhamAna syAtyAtatadRSNoSa"somakaM jaMghAmadhyaM tridhAMgulyA nalakAkolakaM bhavet madhyamaM AMtarAlana nirdezaM tu puroktavat pRSTe pArNi triyaMgulyAM dvayapAzrve gataviduH yogaM mAgaM tathA boraM trividhaM vairamucyate kAyamadhyAtpurAbAhuparyataM triyaMgulaM bhavet yoga syAdvibhujaM prokaM devapArve sahAzake SaDaMgulA bahirbAhuparyaMtamaMtaraM bhavet bhAgaM tu dvibhujaM caiva zivaliMgoSasavyake parAparAdvayormadhye kAyamo tathA mataM stanakaM cAsanaM caiva devI kuryAdyatAmataM prabhayaM dakSiNahastaM tatvasta kaThakAnyathA mavava
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [431 svAgata varadaM vApi adho vA kaTa kAnvitaM tatsUtrAddakSiNe nAbhiH triyaMgula vA vidhoyate lAMghatArvAzritaM vAmaM hastagApuchasaMkhyayA tatsUtrAddakSiNe yoga madhyame caturaMgulaM abhayaM syAtkarasyAgraM stanacUcuvaM ghRtaM tatsUtrAdvAmajA cAMtaM triyaMgulyA samaM bhavet svAgataM nAmimomAMtaM varadaM zreNitatsama adhimaMgaM mukhe sUtra"svAtpaMcAMgulaM bhavet adho vA kaTakAgraM tu karyataM tatmama tu vA triyaMgulaM nAbhimadhyAM ca yonomadhyaM zarAMgulaM tatkaro vAzritaM vApi mAprAMtaM karAgrahAka jAnumadhyaM guNAMgulyaM sthitapAdasya madhyame tatsUtrAddakSiNe haste talamadhye trayodaza caturbhujAkArasaMyuktaM dvibhu pAthamucyate caturdazAMgulaM vApi paMcAdazAMgulaM bhavet savyahastaM tu kaTakamutpalAdharasaMyutaM tatsUtrAdvAmapAzvaM tu dvisaptAMgulameva va vAmapralaMbitaM vApi vagdaM kayyAva laMbitaM paMcadazAMgulaM vApi poDazAgulamipyate tatsUtrAt kaTake madhye nibanAMtu trayodaza ANi kUrpaya yono baMdvitriyaMgulAMtara bahiH sUtrAllbAkarAgraM tu nobasA dazAMgulaM barahasta(stA)vasAnaM ca urvakAyapramAsa dvibhujaM ca prakartavyaM caturbhujAkArasaMyutaM madhyamAbhyaMtaraM vAhye maNivaMdhAvasAnaka tattatprakArakAraNA kutsanaM tu tathAcyate abhyaMtaramukhaM vApi vahirmukhamathApivA paryakAsanaM vApi ardhaparyakameva va katariyagraM tu hikAyAnatkaraM jatrutatsamaM vAmAMkhrizAyayedvatyAt pAdaM pralaMbayeta kAyamadhye purAmAnaM sutrAMtatparI bhujAH caturmajaM trinetraM ca baradAbhayasaMyutaM dvaMtaraM pArNihastaM ca naMda saptAzadAdvayaM pAzAMkuzadharA devo padmApadmAkSadhAriNI aMgulaM tu vidhijJeyaM paramAnaM nirgama bhavet RjusUtrAtsamAyuktaM padmapIThe niSaNNake tattvAhya va(ma)NivaMdhAMtaM taraM dvAdazAMgulaM zAdhitAMtrikajAnvaMtaM urvakAryArtha mAlaka cu(ca)tudezAMgulaM vApi paMcadazAMgulaM bhavet sUtrAta laMvitaM jAMcAMnaM vedamaM(mA)trAn tilAn pAdAMguSTadvayormadhye aSTAMgulamudAhataM bhavet prapadaM SaDagulaM vApi bhAgaM pANaM taraM bhavet sUtrAllaMbitapAsyaMta dvarataraM saptamAtraka vAhyAMgulaM mavedikSu SaNmA nalakAMtaraM navasUtrAM guvApinI bramAnaM "tridhA bhavet jaMghAmadhye priyaMgulyaM jAnu dvaMgtara. panyAMgAni ca sarvANi snAnakotavadAcareta baMgulaM maMttAkumadhyaM ca urumulamAMgulaM athavAMtyA(nyA)prakAreNa vAmapAdaM pralaMbitaM samapAdaM sthAnakaM taM dev| samaRtvAgataM tu vA dvipAdatalamApotaM vApi abhaMga vA trisUtraka vaidhizAkaM stanakaM prokaM tribhaMgAMge yutaM bhavet dakSiNe puSpahastaM tu vAmahastAsanosthitaM svasti"dakSiNaM pAdaM vAmapAdaM tu kuMcitaM sUtrApuSpAdharaM hastaM madhyanobaM tridhA bhaveta pAma[ga]samabhaMga vApyadhibhaMgamiti vidhA navarudrAMgulo vApi tattrayodazameva va trivedazaramA ca krameNa tatamAcareta svIgaMtAt maNibaMdhAMtaM dvarataraM navamAtraka natamAnakaM amayaM varadaM pUrvekaTakamaparAbhuje urumUlAtprakoSTAMtaM dvarataraM saptamAtra mUni madhyaM ca tatproktaM vAmanAsApuyaMta vAmahastAsaMtA nItramAnaM yathAkrama anvaMtaM vAmapArve tu hikAmadhyArthamAtraka kuMcitAMtriMkajAnvAcyaMdazaM dvithidazameva va satrAstanormadhye..."paMcabhyAMgulamudAhataM | sUtrAllaMbakarAM tu nIbasASTA dazAMgulaM...
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432] mAnasAre dvibhujaM ca prakartavyaM nAbhisUtrAtsama bhavet / vAmevaM zazisaMyukta savyayenArkapuSpayuk nUnatvAmadhikaM datvA cAMgulaM vA priyaMgulaM mAlyagraM puSpamAlyAbhyAM mukta tAmA prakalpayet laMvitAMtri kapAsyoM taMtasrAt dvidviyaMgulaM lalATapaTTasaMyuktaM varNapuSpaM tathAmayaM spRzaM taM vA bizepesa tripNamAnaM tu bhAgaya makuTasyAnvitaM proktaM varNabhedamAcyate khAnakaM tata mAnaM tu tadartha cAsanaM bhavet zutdhazAmAnimaM baNaM mahovarNamathApi vA prAmaMgaM tatrisUtraM tu mAnasUtraM puroktavat zvetavarNamathA vApi nibhIraktaM ca saMyutaM pAsanaM tu tataM proktaM prayutAnaM tu mucyate devIvarSamiti proktaM bhUSaNAnAM tu mucyate pakSamAlAMkuzaM cakra parazuM pavi(vApi) dakSiNe nAcyA varNapayaMta ghaTsaptAMgulamiSyate kamaMDaluM pAzazaMkha cA kANaM vAtha vAmake kalporve paMcavakta syAt vaskhAllaMbitakamAta pAyudhAnaM mukhaM doSaM tattAraM kramasaMyutaM pItAMbaradharaM bhUSyAt urudAmaM pralaMbayet cartubhujaM prakartavyaM apare tatkare tare rakta vA pAdajAlAmaM pAdAMgulIyakaM bhavet tahevISadabhujaM cArAdazahastavizeSataH kaTakAtrisaMyukta citraratnabaMdhamaMgulIyakaM SaTbhujAlasyamAlA ca ikSupApAmayevahi paraMtugrIvamaMgulyA uttaroyaM pralaMvayet abja syAtpuSpavANaM ca varadaM bAdikadharaH bAhupUrimasaMyuktaM citraratnavibhUSitaM akSamAlokSazApAM ca pAzaM cAbhayaM tathA vAhudAmapralaMvasya bAhupuSpaM pralaMvitaM varadaM bAmapAdeSu dazahastAM prakalpayet makarakuMDalasaMyukaM siMhakuMDalameva va paMcavaktAM jaTAmAlI triSetraM zvetavarmani karNamaMbUbhavetkaNaM puppadAma pralaMvayet zvetapadmAsanAsonaM zvetapadmAsanasitaM raktakaMcukasaMyuktaM he kaMcuka""miSyate athavA prasAkAreNa raktAM vA raktapadminI sarvAbharaNabhUSyASi zrRMgArabadanAnvitaM jaTAmaoNlisamAyuktaM kirITamukuTaM tu vA pratyaMgamamitaM prokaM nAmabhedamihocyate karaMTokAmatuMDaM vA kezabaMdhamathApi vA umayAzivatedevo padmApadmAladhArikho makhasAdhaM trapAvAMci dvimukhaM maulidodhika prakSokuMDadhAri""""pramAzidesyathAkramaH zaradhiparitA nAhamarmathA kAni maulivat zaMkhacakradharAdevo vaiSNavAMzI yathAkrama mUlA tApTasaptAMzaM maMzenAgrasya tArakaM pAzAMkuzadharAdevo ka(kRSNaMparazudhAriNo kirITaM tu jaTAmaiAli tAra mUlAgrasavyaya mahAdevozvarI prokaM paMcabhedaM tathAmataM karaMDikApramUlA syAt dakSayakSa yataH kamAt triyA""baraNaM zreSTaM dvitIyAM madhyamaM tathA tripaMcasaptanaMdairvA socayA ca karaMDikAH aMtarvAmadharma vidyAt svasthAnaM bhavanaM kamAt catu""pUmasaMyuktaM citrArale vibhUSitaM sAlAbhyaMtarake vA syAt dvAtriMzadevatAkamAta jaTAmakuSANAM jaTAMte puSpasaMyutaM | vAyumukhyApade madhye dagozAnApadaMta
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam ( kha ) atha gopuralakSaNaM kathyate atha vakSye vizeSeNa gopurANAM tu lakSaNam / antarmaNDalAsArAdi atha prAcyate kramAt // dvArazobhA dvArazAlA dvAraprAsAdaharmyavata dvArapuramityete kramAnnAma prakIrtitAH / pakAdi bhAnubhUmyantaM dvArazobhAM prakarUpayet tribhUmidvAtriMzabhUmyAntaM dvArazAlA dvitIyake / tribhUmirvA caturdazabhUmyantaM dvArapra (prA) sAdavat kuru cartubhUmyA tuhayAM paJcAdazavantaM tu vA / paJcabhUmyAdimArabhya poDazAnatalantu vA atha vA sarvazAlAnAM yathAyukti prakalpayeta / tricaturhastamArabhya dvidvihastavivardhanAt navapaktikarAdyaM tu pakadvitritalaM tu vA / rudrabhAnukarAbhyAM tu catuSpaJcakulaM tu vA tripaJcahastAM vizAntaM rasa saptatalaM tu vA / kiM (bi) zAntaM praSTarudratalaM tu vA // trisaptahastacatvArivazamekAdazatalaM tu vA ghaTa veda hastapaJcAzat bhAnutrayodaza saptaviMzati hastAdi paSTyantaM tu vizeSataH caturdazatalaM vApi paJcadazatalaM tu vA / triMzaM hastAdyarzAnyaMta poDazAnAMtalaM tu vA yathA vizAlA yathA hastamAnaM tu vardhayeta / ....dinau harmyamUlasyA vizAle " mUla (prA) sAdavistAre saptASTanavabhApi (ji) te dazaikAdazabhAgaM tu ekAMzaM rahitaM kramAt zomA digo purAntAnAM vipulaM kIrtitaM kramAta // fare bhAsa harmyANAM gopurAkhAM tu dIrghakam mUnAlaya vizAlaM tu catuSpaJcaSadaMza ke saptASTAMka donaM tu dhvandazo moyaM bhavet mUlagehaM tribhAgekaM bhAgamadhIzameva vA tricaturaMze tu guNAM tu tathaiva ca paJcabhAgaM tu vedAMzaM sAnteSu prathamAdiSu zobhA digopurAntAnAM tattaccAnyAntayaM kramAt / tantadaMzevazAt vRddhizomAdonAM tu vistaram alpevaM harmyamAnaM syAt hastamAne tu pUrvavat / sapAda sArdhapAdanAt dviguNAt dviguNaM tu vA tribhAbhAgaM tu dvibhAgaM tu tathaiva ca / zamAdigApuraM tAntu evaM syAt harmya pragRhyanAm te kiJcidvizeSo'sti tadvizeSaM zRNuSvati hastamAnena vistArAta gRhIte tu vizeSanA / hastakSeogapravRdhyA vA hAnyA vA puNyamAcaret prAyAdizobhatebhedaM hastamAnena kalpitaM / adhiSThAnastaMbhavargala paJcaraM kUTa koSTakam vistArAyAMmatanmAnaM mupariparivargitaH / pAdAbhyantare madhye bAhye pAda tale tale trividhaM gopuramAkhyAtaM SoDazAnAM talaM bhavet vistArAyAmasamAkhyAtaM teSAM tuMgamatheocyate / vistAre saptabhAgaM tu tattuMge vasumAgayA vistArasaptarUpAMze dvitIyaM uccAyaM bhavet / vistAre saptabhAgaM tu paJcAzaM tu tRtIyakam vistAre saptabhAgaM tu SaDaMzaM tu trayodaza vistAre saptabhAgaM tu caturdazAMzaM tu paJcame pate gApurasaptAraM SoDazAMzaM taduccayam /
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre 434] saptagopuramAkhyAtaM poDazAnAM talAmmakam / | alindrAMzaikabhAgena hAravyAsaM zivAMzakam pezaM pUrvavaduddiSTA tale tale tu vardhayet kUrNakUTazivAMzena zAlAyAma guNAMzakam uttarAdisthUpiparyantaM zAstrokaM tu pragRhyatAM . ekAMzaM pagdharaM vyAsaM adhAzaM dvArayAntaram vistArAmayAmadhye vAkavAhyamucyate / kalpyevaM grAdibhUbhyAntaM pUrvavat zeSavat bhaveta / vistArasya tribhAgaika caturbhAgakameva ca tritalaM hyevamAkhyAtaM caturbhUbhAmayAcyate paJcamAge dvimA vA sAlAt vAhya tu nirgamaH vistAre tu dazAMzena gabhageha guNAMzakam sArdhahastaM samArabhya SaTpadaMgulavadhanAt garmagehaM tu zeSeNa madhyAMzaM kuTayavismRtam paJcahastavidhiryAvat kSudrANAM dvAravismRtaM / alindaM pakabhAgena hArAvyAsaM prathA bhavet dvArANAM tu tathA prokaM hevamAne tthaa"| | pazcaraM karNakUTaM ca pakaikAMzena kalpayet vAre paJcAMzasaptAMze saptAMze tu dazAMzake kUTAntarasamAyAma zeSaM hArAMzapazcaram anya pAdahonaM tu dviguNaM dviguNaM tu vA zAlAyAmaM tu vedAMzaM adhAzaM dvArayAtaram sArthapAdaM tu pAdaM vA dvArotsedhaM tu saptathA / pAdibhUmyevamAkhyAtaM u*vapUrvamadAcaret liMgasya madhyamadvAre madhyamaM tu vadAmyaham / vistAre tu dazAMze tu bhAgAMzaM tu tathAyatam zivAni bhUtadhAtuzca navAMguna vishesstH| pUrve pare ca zAlA ca paJcabhAgena kalpayet liMgamadhye tu vAme tu dvAramadhyaM pryodhyet|| zeSaM pUrvavaduddieM caturbhUmimidaM param / tanmadhye gopurAyAtha zrupayApAzvayormatam / caturdamyevamAkhyAtaM pnycbhuumimvaacyte| gukhaM vakSye samArabhya yAvadekAnavizati tAgmekAdazAMze tu pAyAmaM ca tathaiva ca tAvat palistu vistAre dvayama prakalpayet / guNAMzaM garbhagehaM tu dvibhAgaM bhittivismR(stRtam yAvat pakSistu yAnyA sevatepAya pddikyaa| anidrazikabhAgena hArAbhAgena kalpayata vistAre paJcamAge tu guNAMzaM gabhaMgeha kam pakAMzaM paJjaraM pyAsaM"...""vyAsa zivAMzakam zeSaM kupavizAlaM syAt tArANDa vA grhstthaa|| zAlAdIghaM tu vedAMzaM kalpyevaM prathama talam paSamekatalaM khyAtaM dvitalaM tathAcyate tasyorve bhUmi vyAsaM pUrvavat parikalpayet vistAre saptamArga vA pAyAme pi tathaiva ca tAraM pakAdazAMzaM tu tat doghaM tu trayodaza gurgAzaM gabhaMgehaM tu zeSaM kudmavizAlakam / zAlAyAmaM tu paJcAzaM AyAmaM tu prakalpayet pakAMzaM karSakUTaM syAt guNAMzaM goSTadairdhyakam kUTakoSTAdisamimAM prAgiveva prakalpayet hArAMtarazivAMzaM syAt kalalpamevaM tu meva vA pAde dhiSThAnayAttuMgaM mUlaprAsAdamUlavat vistAra saptamAgaM syAt navabhAga tathAyatam catuppazcaSaDaMzaM vA saptATanayameva vA zAlAdIghaM tu paJcAMzaM pAyAme tu prakalpayet / dazaikAdazabhAgaM tu kataikA zopapIThakam hArAMtaraM tu kUTaM ca ekaikAMze na kArayet zeSaM tu guNamAgaM tu kRtvaikAMzaM dharAtalam kUTAntarasamAyAM zeSaM hArAntaraMtvimam / dvibhAgaM caraNAttuM vA kalpayet kalpavittamA hArAntarArdhamAnena bhadraM vA madpagdharam upapITha vibhAgaM tu tuMgaM pAzopapoThakam dvitalaM hyevamAkhyAtaM tritalaM cAdhunocyate athavA hastamAnena dvAramAnamadhocyate navAMzaM vimadhe(je)ta vyAsaM payAmaM ca tathA bhaveta | tattaMgaM catuppaJca SaDasaptASTanavabhAdhi(ji)te garbhageha guNAMzaM syAta zeSAMzaM grahapiNDakaH / dazaruvibhAgaM tu kRtvaikazivizeSataH
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [435 upapIThe'tha zeSa guNabhAgaM vibhAgi(ji)te / tadadhaM ca mAnaJca dvibhAgaM carakhAdayam adhiSThAnaM tadekAMzaM dvibhAgaM caraNAdayam tadhaM prastarotsedhaM tat samaM galamucyate pAdabandhamadhiSThAnaM pAdAn bAhyavagatalAma | guNAMzaM zivarAtsedhaM zivAmAnaM zivAMzakam mUlavastunirokSyeva pAdAdhiSThAmazcakam caturbhUmisamAkhyAtaM paJcabhUmimadhe vyate / athavA dvAratuMgaM tu SaDabhAgaM tu vibhAdhi ( jite zikhAntaM tUttarAdizca trayoviMzatibhAgayA guNazaM cApapIThara syAt pakAMzaM tu dharAtalAm dvibhAgaM prastarottedhaM sArdhavanyAMni tuMgakam / dvibhAgaM caraNAyAm evamevaM vidhIyate tadartha maJcamAnaM tu tribhAgaM caraNodayam / upapoga(The)zcaturbhAgaM madvibhAgaM vidhIyate tasyArtha(dha) prastarAtsedhaM caraNasyArtha(dha)pakSakaM ekAMratu masUrAzca pAdAyAmadvibhAgayA tadartha(dha) maJcamAnaM tu pAdatuMga dvimAdhi(ji)te ekAMzaM prastarotsedhaM kalpayekalpavittam prastarozcaM(ca) zivAMzena kandharAzivAMzakama athavAnyaprakAreNa upapIThoktavat kuru / sArdhadvayaMzaM zirastuMgaM zeSameke zikhodayam / zeSatu pUrvavat kuryAt yuktAyuktaM dvijottamA paJcabhUmisamAkhyAtaM rasabhUmimadhocyate homAntaM sImAntaM vA caraNAyAma vidhIyate hastamAdizubhAkhyAtaM yAdizubhasaMkhyayA pAdabandhamadhiSThAnaM dvArazAbhAdinA kr| ekAdipaJcabhUmyAntaM vakSye saMzilpazAstrataH sthUpyAntaM uttarAntaM ca rasavibhAgaM vidhIyate tricaturhastamArabhya navapakRti vismRtam sapAdaM prastarotsedhaM sasyAMzaM gntNgkm| saptAdazakarAjJeyaM dvitalAdi vimAnakam pAyena azci(zvi)nIbhAgaM tu zikharaM zikhare tAre saptadazotsedhaM anyarthaM tu tripAdakam zeSaM zikhodaka dviguNaM tu tadutsedhaM zAntikarma povRkamAnathA ekameva talaM proktaM dvitalaM zRNu mUtratam / dhayadaM cAdbhutaM caiva caturthodayamIritam uttarAdisyUpiparyantam caturaM vRttamAyAmaM dva(dvara)zravRttaM SaDazrakam uttarAdi zikhAntaM ca navabhAga vibhAdhi(ji)te aSTAzramamAkRtirayASTAM zistrarevata tathaiva ca / prastarAtsedhaM sapAdAMzaM tadvayaM caraNAdvayam / samantripAdamartha vA mukhamaNDapamiSyate maJcamAnaM zivAMzena tat samaM kandharodayam samantamaNDapaM yasyA zAntagalakama savezakam zikharaM sArdhavakSAMzaM tripAdaM tu zikhodayam / pakahastadvihasta prAsAdAMzAMzameva vA dvitalaM hyevamAkhyAtaM tritlnycaadhunocyte| antalasya vistAraM dvidaNDam tasyavezanam stUpyAntaM uttarAdInAM bhAnubhAgaM vibhAjite yugmastaMbhasamAyuktaM yuktyA sarvAgazobhitam prastarotsedhaM sapAdAMzaM sArdhadvayaMzAMdhritugakam sAvakAzAntarAlaM cetadvitrihastAraM tu vA kapotAcaM zivAMzena caraNAyA dvibhAgayA pAzvaM seApAnasaMyuktaM hasta hasta vibhUSitam mazvamAnaM zivAMzena caikabhAgena kandharam dharma kulTayArthakaM tat samaM pApAdanavAbhi"" zikharoccaM tu pakSAdhaM zeSabhAgaM zikhodayam viSkaMbhamAnakam tritalaM hyaSamAkhyAtaM caturbhumimadhocyate / tathunatAyAtakareSu hastamAnAhInaM tripA....... uttarAdizinAntantu dvinavAMzavibhAjite hAnatripAdakaramathaM mathAvipAtam / pAdUnadvayazamaMcopaM guNAMzaM carakhAdayam | tatraivavastuni yathocitamAkaraizcai hAniJcA tadardhaM prastarotsedhaM sAdhaM daMzAMghrituMgakam . vRttikanindAmanekazAjaiH 55
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436] mAnasAre vimAnaM bhavanaM hAyaM sAdhaM dhAmaniketanam triHsatAMze prastara cattarAMgastatvadhaM syAt prAsAdaM sadanaM sadmagehamAvasa gRham / sAtubhAgaM klaantN| mAlayaM milayaM vA samastidaM vastu vAstukam mAligAntayAsvigastat pradIka kuryAt duve kSetramAyatanaM vezma mandiraM dhiSNyakaM padam / vaadhnmnihaa| layaM kSayamAgAraJca tathodayasitaM punA athavA prastarotsedhaM daNDamAnena kArayet sthAnaM minyAvamuktAni paryAyAkhyAni paNDitaiH / daNDamadhyaM tripAdAvaM muktAraM trividhaM bhavet gehaM tu bhUtaMzaM trayAMzaM garmagehakam kapotA dvidaNDAdhaM laMbana ardhadaNDa kazca / dhAnamAge tu saptAMzaM yugAMzaM nAtirohakam tatsama nirgamavApidaNDaM sArdhadaNDakam pANazaM navabhAgema rudrAMze navabhAgaM tu zeSaprastAramAnaM tu paJcabhAga vidhIyate yAme trayodazAMze tu dhyaMze navabhAgaM tu mAliMgasamAMzena kuyAdantaritaM punA saptadazanavAMzakam stArA) tu te sarve pratyutsedhAt vibhAgAbhyAM mekAMzavAdhanaM bhavat mAtigehavizAlatA vistArA) tu te saya hamya tArApTamAgekaM hInaM vedikaM vismR(stRtm| nAtigehavizAlatA veditAraM caturbhAg vismR(stRtam pakadvitricatuSkaM ca SaDaMzAMzekabhUmike zikharasya tribhAgekaM nAbhikAvismR(stR)taM bhavet paJcaSaTsaptamAgaM tu dvitalasya vidhIyate / zikhare paJcabhAge tu vyaMzaM phalakavismR(stRtam samASTanavabhAgaM tu dazaikAdazabhAgikam phalike paJcabhAge tu vedAdhaiM padmavismR(stRtam tritalasya vidhAtavyaM bhAgamevaM prakortitam / padmarAgatrimAgekaM kuMbhasaidhivalagnakam tricatuSkaM ca paramAtraM paadvipmissyte| valagnasyatribhAgekaM kuMbhasyopari kandharam sapAdasArtha(dha)pAdanaM dviguNaM dviguNaM tu vA andharaM triguNaM pAlitaM tribhAgena kuDamalam dAstaMbhasya vistAraM sarvadhAnA prakIrtitam samaM tribhAgamadha vA mahAnAsivinirgamam athavA pAdavikaMpaM pAdAtsedhaM vazena hi tadayasastricaturbhAgaM honaM skandharatuMgakam tattat pAdAdayeyaM tu vasunandadazAMzaka zaktidhvadhaM(ja)tadUrvAcaM(ca) tripAdaM vA vidhIyate ekaikapAdaviSkaMpamadADasyaiva vartati / kandharocca tribhAgekaM vedikAdayamoritam vibhAgadvayamartha(dha) vA caturbhAgana meva vA sArthadaNDa dvidaNDaM yA kSudanAsyA vizAlakaM kudyasya staMbhavistAraM prAsAde sArvadezake pAdAtsedhe vandi nandApTAbhAge dvArotsedhe tatta. rasamuniva subhAge staMmaM tuMgezakena dRDhataramiti dekAMzahInaM / mokaM na cAnataM vedikAyAM / vistAra syAt tattatuzvArdhamAnAdvAraM kuyAt tadudayaguNavedeSkazakaikaM zamathaM dvayamupari ca ___har2yAmadhye surANAm / bandham zeSAmaM galaM syAt yogavyAsapAdaviSkabhamAnaM pAdAdhikyaM pAdamadhaM tripaadm| candAMzcinyo sthANu citAMzayugmaM zaivaM kuMbhe / bAhulyaM syAduccA vedabhAge bAhya sAdhe kSepaNa mUrdhnikaNThe smnyce| tu tribhaage| pAde pAdAthA(dhA)rake aSTAMzatuMge padavargA | bhittiAse dvAdazAMze tu bAhye pAzcaziAnta syAt saJcitacaika zauka bhuumaa| / dvArayogasya madhyaM tadvatavAntaM stamamA
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [437 tayAca madhyAti bhittimadhyaM vidhijnyaiH| | caturazrakAyaMtAca ca nAgaraM parikIrtim / dhanmAntaM vA ca gamyAntaM kairavAntaM galAntakaM aSTAdhaM ca paDabhraM ca tattadAyAmameva ca ghaTTikArAtala paJcabhedaM sarva budhaamaastu| | se|dhidraaviddmityuktN vesaraM tu pravakSyate // tattat dhAtivazAt proktaM baladvAraM vidhikramAt / vRtaM vRttAyataM dRyaznaM vRttaM cAtiprakathyate dhanmAntaM zUdhAtonAM dhagat paizyaM prakalpayet / / stUpyantaM caturazraM vA nAgaraM vA prakortitam kumudaM kSatriyaM sthApya kaNThaM vipramahocyate / pAdAdi stUpiparyantaM paTTikAM devasaMsthApyA sarvadhA tepu yogikam zrIvAstuprabhRti vRttAyAt vesaraM tamudAhatam gha(ja)ladvAramidaM sthApya bAhya nAlaMprayAdha (ja)yeta| zrIvAkaprabhRtivasvadhaM vimAnaM drAviDaM bhaveta dvAdazAMgulamArabhya trivyuMgalavivardhanAt tale tale vimAnAnAM devAdikSu nyaset kramAta caturvizAMgulAyAvat AyAma paJcadhA bhavet / / pUrvAyA dvArapAlau tu nandikAkoca vinyaseta astA(satA)STAMgulamArabhya dvidvayaMgulavivardhanAt dakSiNe dakSiNAmUrte pazcime'cyutameva hi / tAraM poDazamAtrAntaM paJcadhA parikIrtitam / prathayA liMgasaMbhUtaM uttare tu pitAmaham samaM tripAdamayaM vA banacitraM tu madhyame | maNDape madhyame bhadre dakSiNe tu vinAyakam tricatuSkaM ca paNmAnaM tAraM tat samanimnakam / tat pUrva pazcime vApi nRttarUpI vishesstH|| mUlAt paJcavibhAgaM syAta marutAraM samazcitam / kAnyAyaMni ca tatmAge kSetrapAlaM tathaiva ca kaTitaM siMha vaktaM syAt kiJcit mUlAnatAgratam / sthAnakaM lAsanaM yuktaM dizAmUrti nyaset budhAH pava(ka)nAlaM prakatarvyam vAme prAsAdamadhyame / vizepeNa kanopeta rUpANAM vA vidhIyate antaHpoThasya nAlamya samaM vA vhirissyte| / evaM mUlatalaM proktaM uparyupari vakSyate vistarAyAmamutsecaM sAMgAnocamAkramAta / purandaraM nyaset pUrve subrahmaNyemadhApi vA saMkSepadaNDamuddiSTa alaGkAramadho (tho)cyate / / dakSiNe rA(za)rabhadraM ca nArasiMha ca pazcime vratatagrovAmastakavaidhayantI zrobhAgaM syAt karNa- | uttare tu vidhAtAraM dhanadA vA vizeSata: * kUTopayuktam / pavaM dvitalaM vinyAsaM tritalaM namarudranAm / madhye bhadraM zrIvizAlaM tadeva sva zrocAdhiSTakaM tale tale ma(bha)TAn sidAna gandharvAdirmanI svstibndhaaH| nyaset vedAzrAmaM tadhiradhokara syAt davItha zrI. poDazapratimAzcaiva sarvantaparikIrtitAm vRtatatha hasti pRSTaM hi nAnA grovAdhastAt pratekardhe koNe koNe vRSAnyaseva traptavAzrAmaM zIrSakaM skandhakAntaM tattattannAmnA | sarveSAmapi devAnAM tattadvAhanamoritam tttdaayaamyuktiH| indramAdibhiH yuktiM vimAnaM saMpadAM padam madhye bhadyutaM makarNakUTaM ca yuktaM tu mastake kUpairmADai storaNairmadhyabhedairyuktaM sarvagizomaM __koTaSTaM kuMbha bhadranAsyam nAnAdhiSThAnAMghrivedyAdiyogam / vRtta vA galamastarekanAbhai tat kesaraM proktaM yA(dhA)mnaH proktaM te tavA nAmayogadharmazAlaiH yugAvAgalaM shirH| paJcaraM toraNaM madhyamadam / paJcasapta tu bhAge tu tridhyaMze madhyamadrakam mayamate vAstuzAstra ekabhUmividhAno nAgaradrAviDaM caiva vesaraM ca tridhA bhavet / nAma ekonviNshaadhyaayH|| naamvt| /
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438] mAnasAre atha jIrNoddhAraNa lakSaNaM | apamRtyubhayaM nAsti sarveSAM bhAgyavardhanam bAhupuNyavataM kartu jogoMdAraNasa(sa)bhavam / atha vakSye vizeSeNa jIrNoddhAraNa lakSaNam tasyapuNyaphalaM vakti zaktaye vasadhozvarAH // vasiSThAdiRSINAM cezvareNa pracAditam // iti zilpazAstre zataviMzatiH adhyAyaH // bhUlAke tu pratiSThA syAt devAlayA vizeSataH / atha zaMkusthApanam RSibhiH pUjitaM pUrvamasurarAkSasakinnaraiH // nRpaH naraizca vipraizca sevabhizca pratiSThitam // vakSyeha""paricchedaM rthayesati marAmArge bane caiva nadotorepu madhyame uttarAyaNamAse tu zulkapakSazubhoSTaye / jINaM purAtanaM vi..."mtimaanrH| prazastapakSanakSatra vimale suurymnnddle| pUrvasthAnaM vibabhedA padabhedamathApi vaa| grahItavastumadhye tu samakRtvA bhuvasthale / sthAnabhedaM mUrtibhedaM garbhabhedaM tathaiva ca nadaNDamAlena samaM tu caturazrakam prAmabhedaM rAjyabhedaM biMbabhedaM yathAkramAt / tatra madhye sthApayeccakRtanmAnamadhunocyate // jIrNaliMgasyAgnibhAge vAyunaiRtyavAhaNe aparantimAtramAyAma agramekAMgulaM bhavet pratiSThA kArayedvastukameNa sthAnanAzanam mUlapaJcAMgula cAsaM sunyaktaM novaNaM varam // kartRdoSaM mahAvyAdhiH prajAnAzaM vizeSataH aSTAdazAMgulaM madhyaM kanyAsadvAdazAMgulam kalahaM sasyanAzaM ca vidyate nAtra saMzayaH AyAma sadRzaM nAhaM mUlegre tu navAMgulam // pUrvokAnAM dizAM manyAdikSu kartRjayavatam / dantaizcandane caiva khadiraM kudarazzami / putrapautrAdimirvRddhizcAsAM bhakti prajAyate zAkaM ca tiDukaM caiva zaMkaM vRkSamitiritam // pAlaye cAtre ca pratiSThAmRtarikSake anyessAndaM maiproktaM tasyAnaM ca vRttakam dRSTyAbhAve tu nakSatre pUrvasthApanakalpitam zaMkudviguNamAnena tanmadhye maNDalaM likhet // vivasyakatu vAstUnAM kizcitabhAgaM bhaviSyati / pUrvAparAyojyAyA yaditanamaNDalAMtataH pAlaya sthApanaM vAstUnAM kSINacandravat / vindudvayaka sUtraM pUrvA parAdibhidhyate // pyAyaH cArapIDAzca pUjAphalaM tu niSphalaM bindudvayAntaraM bhrAnta dhavarAnanavRdhyAH tasmAt sarvaprayatna napUrvasthApanamAcaret dakSiNottaragaM sUtraM mevaM sUtradvayaM nyaseta // kartana yojayet dhImAna zilpasthApanasaMkhayA dhAyayA dakSiNe vAme nItvA sUtraM prayojayet / padaM ca padamedaM ca padapUrvasamAnakam annyAyAM vRSamanozA avadhyAyA anAkhyAhi / sthapatiH sthApanaM caiva calanaMgI mUlakam meSe ca mithune siMhe tulAyAM dvAMgulaM nayet uttarAyakhamAse tu pUrvapakSe vishesstH| kulire vRzcike matsye zodhayet caturaMgulam // kartAnukUlanakSatre baghavenAzikaM binA dhanu kubhe SaDaMgulyaM makareSTAMgulaM tathA jIvadRSTibalairyukte zubhadRSTisamanvite / dhyAyA dakSiNe vAme nItvA sUtraM prasArayet // tasmAt sarvaprayatna najINedAraNamAcaret aSTayaSTayA yatArajju tAlake taya kalkalaiH / tasya vyAdhibhayaM nAsti na ca zatrubhayaM kvcit| | kArpAsapaTTasUtraistu ca darbhazca nyakalkalaiH // nRpakrodhaM zizudrohaM gurudrohaM vinazyati / aMzulAgrasamAsthUlA trivartibandhivardhi(ji)tAH bahatyanAzanaM sanyaM sarvadoSanivAraNama // | devadvijamahopAnAM zeSayAca divrtikaa||
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [439 badiraM vAdiraM caiva madhUkaM kSoriNa tathA prAkAradvAraM sarveSAM kalpayet vRSabhAlayama vAtazaM kuTumaiH proktaM manyavAsaradhurujam // | vRSabhamya parabhAge tu kalpayet balipIThakam ekAdazAMgulAdyakaviMzo bhAntAntadairdhyakam | gopurasya bahinApi ca antarvA balipIThakam pUrvamuSTistAnAhassyAt mUlaM sUcinibhaM bhavet // . prAsAdadaNDamAnena pakaM dvitritridaNDakam sthapatirvaraveSAvyAH prAmukhovApyudaGmukhaH / gApurAt valIpIThAntaM ca antaraM mAnayet sudhoH dakSiNe nASTalagRhya tADayeldaSTAbhiH kramAt // ekadvitricatuHpaJcagrastaM pIThavizAlakam / dRke netranayanagugNayugaM cAmdhi udrAkSamasaM prAsAdArtha(4) tribhAgezca paJcabhAgaM tribhAgika naitrai kacAnacandrau navanayanakaM yadvivedAndhivAra / athavA dvitribhAgaM syAH pIThavistArameva ca / SaTpaT saptASTakASTI munirasarasakaM bhUtavedAndhi | upAnAdi sthapiparyantaM cASTAviMzati mAjayet cAsaM netraM mAnaM ca meSAdiSu zake'smin | prAdhArocnaM guNAMzassyAt pAdatuMgaM SaDaMgakam dine yaccyayaM dhyaan| vRddhAzaM prastaroce(cche)daMcArdha(rva)pAdaM zarAMzakam samAkSyabhAnurgamanaM hyarAzi kanyakAM yajet / tadu|dvipAdamaJcoyA ekAMzaM vedikAdayam proktaaNgulimaatryuktitH| tadvayaM kandharobvedaM vedAMzaM zikharodayam tatastukApramupagRhya tadvazaMmya vistRtamavidadhIta tadurve sthUpi yugmAMzaM tuMgaM tu parikalpayet vstulm| pakAdipaJcabhUmyAntam tArotsedhasyalakSaNam / iti mayadevasUtrazAstre zaMkusthApanaM samAptam // | dvitrihasta samArabhyAM dvitrihastavivardhanAt zvetapUrNa tribhAgaM syAt vibhAgaM caiva guggulam / dvitrivandikarAsthAntaM paramANaM cAlpaharmyake / bhAgArtha lAkSasaMjJaM syAt tadartha tu kaSAyakam / pakabhUmyasya vistAraM dvitalasya karujyate anyAni zeSaM dravyANi ekaikaM tu pramANakam / catuSpaJcakarAbhyAM ca dvitrihasta vivardhanAt / garvatrayodazahastAntaM paJcamAnaM dvibhuumike| zrIgurayo namaH pazcaSaDkaramArabhya dvitrihastavivardhanAt zuklAMbaradharaM viSNuM upazAntaye tithiSoDazahastAntaM paJcabhUmyAM ca vistaram / zyAmAM zrutimati dhyAtvA savAsAmAlyabhUSaNam paJcabhUmyAM ca vistAraM hastamedaM midaM param prasannavadanAM panapatrAbhanayanatrayAm / athavA hastadurve tu pAdahastavivardhanAt boM mahAM vArgAzcarAya nmH| bhogurubhyo nmH|| ardhatripAdahastaM tu mAnameyaM prakalpayet yAvat prAsAdavistAraM tattat daNDamivAcyate | pakAdipaJcabhUmyAntaMmAnaM pAdAdihastayoH kRtvA catuSpadaM mUlaM prAsAdasya tu vismR(stRtam | jAtizcandravikalpaM ca prAmAjaM caturvidham caturazrIkRte tenAmukhAyAmoto hytH| jAtA ca pUrvahastaM ca tripAdazcandasaMyutam pAdAdhikaM pAyAnyathaM pAdunaM tu mayApi vA / ardhahastavikalpaM ca pAdahastamapAdakam dviguNaM dviguNArtha(dha) vA triguNaM vA caturgaNam / pate caturvidha proktaM hastena dve samAnakam mukhAyAmamitiprokaM prAkArAkhAM vishesstH| dhAnavistAramevoktaM yojayet budhaM varAna mUlaharmyasamArabhya SaDAdaNDamAnataH tanmAnaM yojayet dhImAna mAyAdI rojayet budhaH dazavAdazadaNDairvA manudaNDAvasAnavam prAyAdizavidhaM prokaM athavA vidharujyate SoDazASTadazairvAtha mahApIThaM prayojayet / | mAyAdizuditammAnaM sarvasaMpatasamRddhitam
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 ] tasmAt sarva prayatna na sarvadoSa samAharet adhiSThAnAdayeza trivizat bhAgavibhAjite dvibhAgaM prathameAtsedhaM guNabhAgaM upAnakram jAtiSaDAMzakaM vA kumudaM tu zarAMzakram aya gopuralakSaNaM kathyate // zroH // mAnasAre atha vakSye vizeSeNa gopUrANAM tu lakSaNam dvArazobhA dvArazAlA dvAraprAsAdavat guru | ''vAstUnAM prAsAdamUlaphera kam AyAdizuddhisanmANAM yadAyuktizilpibuddhimAna ekAdibhAnubhUyAntaM tu gamAt prazasyate / vistAre trividhiproktaM utsedhaM tarucyate vistArAsArtha yAtunaM pAtunaM dviguNaM tu vA / dviguNApAtamAtithyaM sArdha tribahubhUmi ke anta rAdi zivAM tathA antaraM maNDazAlAdi dvArazobhA prakalpayet mUlaprAsAdavistAraM ekAdhaM dvitrimAgayA / tat saMkhyA dvArazobhAM tu vistAraM tat prakalpayeta vistAre ca vidhi proktaM prayamekaM dvibhAgayA vistArAt pantinandAMzAM prAyamarudrAMzakaM bhavet / dvArAzcetaM yugabhAgaM tu ekAMzaM me upapIThakam zivAMzaM adhiSThAnakaiauzca dvayAMzaM caraNeAdayam zaktiviMzatribhAga vibhASi (ji) te dvibhAgaM prathama zvetaM guNabhAgaM upAnakam gajagatiSaDaMzakaM zcAdve kumudaca zaMzakam pakAMzaM vAzcAdve dvayaMzakaM kaNTakeodayaM ekAMzapAzanaM zcAdve mahApadadvayaMzakam ekAMza urdhva pezca pradhiSThAnakramazohida rasamunisubhAge staMbhatuMge tu bhASi (ji) te munibhAgaM tu yugaM pAdatuMgakam kriyAzathalaM gogazca damalaMgAra prabhASate AlagAratuMgamAnaM tu ekonnaviMzatibhAgayA yuvAM kalazakaM proktaM lATi ekAMzakaM bhavet kiyAMzArthaM galamAnaM tu balakAvedArdhakaM bhavet yAMzaM vIrakandhaM ca yuvAMzaM potikA bhavet kriyAMzArdhaM galamAnaM tu balakA vedArthakam bhavet dvayAMzaM vorakandhaM ca yuvAMzaM pAtikA bhavet stUpAntaM uttarAdhaM ca bhAnubhAgaM vibhASi(ji) te prastarAccaM sapAdAMzaM sArdhadrazAdhi tuMgakam kapA (tA)ccaM zivAMzena caraNAyAM dvibhAgAmaMcamAnakam zivAMzena caikabhAgena kandharam zikharAcca tu pakSArtha zeSaM bhAgaM zikharodayam tritalaM caivamAkhyAtaM dvArazAbhA prakalpayet uttarAdizivAM taM tu mAnaM prastaroccaM dazanandAMzaM uttarA caturthamAtRkam. padmacarAMzaM ca kapAtazvara sAMzakam yAlaM vedAMzakaM proktaM maJcamAnaM vidhIyate pAdAccaM ardhabhAgaM ca ardha prastaragala zirISaM vA pAdazca praSTabhAgena ekAMzaM vedikAdayam dvayAM caraNAdaM ca pakAMza prastaraM bhavet zivAMzaM galamAnaM tu dvayAMzaM zirISa bhavet sthApakAMzakaM proktaM kalpayet pAdatuMgam prastarAzcedaM dazanandAMzaM uttaraM ''meva cAdA padma ca zaMzA (1) kapotakaM rasAMzazca yAlavedAMzakaM prokaM maJcamAnaM vidhIyate / dvipAdAcyamAnaM tu yugAMzaM ca vibhASi (ji) te adhIzavedikeAccaM tu ekAMzaM caraNAdayam tadarthaM maJcamAnaM tu tatsamagalamAnakam grAganaM zivAMzazca tadarthaM sthUpikaM bhavet urdhvapadma ca padmAMzaM kapeAtaM SaT paMcakam yAlaM dvayAMzakaM caiva prastarecca yathAvidhi galatuMga yugAMzaM ca ekAMzaM vedikAdayam zeSaM cakrIvatuMgaM ca tuMgamAnaM vidhIyate zivarAgadvayAMzArdhaM pradhazakRtavATikam pakArdha zivarAgaM ca mahApadma ardha cakaM
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [ 441 adha azakaM stUpAcca pAdAMza vibhUmilakSaNA | sArdhadvayAMzaM zizirastuMgaM zeSamekazirodayam yadA (thA) yuktayAstathA zilpi kalpayet paJcabhUmike / prastarAzvedha ekaviMzAMzaM uttarApedamAtRkam urdhvapadma carAMzazca kapAdaM saptamAtRkam / yAlaM yuvAMzakaM proktaM ekAMzaM vAzanaM bhavet // pAtAcca tribhAgena dvayAMzaM caraNAdayam prastaraM galamAnaM tu zirISamaJca zivAMzayA / pAdAcca yuvAMzena pakAMzaM vedikAdayam zepaM ca tribhAgana dvibhAgaM staMbhamucyate ekAMzaM kalpayet zilpibuddhimAna laMgAratuMgamAnaM tu rudrAMzaM tu bhAgayA / pAdAccaM yuvAMzena pakAMzaM vedikeAdayam zeSamaMcatribhAgena dvibhAgaM staMbhamucyate / tADi ekAMzakaM caiva triMzAdhanameva ca / bhalakA ardhavedAMzaM vorakaNTha dvayAMzakam / nAnA palaMgArasaMyuktaM prAlaMgAraM prabhASyate / zeSaM ca ekaviMzAMzaM uttaraM ca zivAMzakam / urdhvapadmadvayAM cAMzaM cA kapAtaM priyameva ca / yAlaM ekAMzakaM preAktaM vedikAyAM zivAMzakam / galaM dvayaMzakaM caiva tatsamaM uttaraM urdhvapadmakam / kRtAdviyAMzaM ca vRttaM ca yekavAzanam / zikharaM paJcAMzakaM proktaM mahApadma zivAMzakam / prastareccadazasatAMzaM uttaradvayameva vA / urdhvapadma carAMzazca kapAtaM rasAMzakam / yAlaM dvayAMzakaM proktaM kalpayet maMcamAnakam dvibhAgacaraNAcca tu nandabhAga vibhASi (ji) te / ekAMza vedituMgaM triyAMzaM carakheAdayam / zivAMzaM prastarAccetaM ekAMzaM galamAnakam / dvayAM AnalaM caiva zivAMzaM sthUpikodayam / pAdAcca tribhAgena dvibhAgastaMbhamucyate pakAzaM prAlaMgA uccaM tu grAlaMgAraM prabhASyate cAlaMgAratuMgamAnaM tu rudrAMzaM tu bhAgayA / tADi ekAMzaM caiva triyaMzAdhIgameva ca bhalagA ardhavedAMzaM vIrakandhadvayAMzakam kramAt atha vakSye vizeSeNa paJcabhUmyAM ca lakSaNam / ekAdibhAnubhUmyaSTaM tuMgamAna prazasyate vistArAca vidhi proktaM uzcataM tasya ucyate / vistArAta sArtha pAdUnaM pAhUnaM dviguNaM tu vA dviguNAta pAdamAtithyaM sArthatro bahubhUmike / aMtaraM maNDalaM zAlA dvArazeAbhA prakalpayet mUla (prA) sAda vistAraM ekArdhadvitribhAgayA tabva saMkhyA dvArazobhAntu vistAraM tat prakalpayet vistAre ca vidhiproktaM prAyAmekaM dvibhAgayA vistArapattirudrAMzaM AyAmaM tu trayodaza dvArAtsedhaM paJcabhAgaM tu dvayAMzaM upapIThakam ekAMza adhiSThAnaM kAzcetaM drayAMzaM caragAdayaM adhiSThAnAdaye zakti viMzatribhA [ga] vibhA bi(ji) te dvibhAgaM prathamAtsedhaM guNabhAgaM upAnakam / jagati pazavo kumudaM tu carAMzakam ekAMzaM pAzanaM vAMDe dvayAMzaM kandharAdvayam / ekAMzaM vAzanaM proktaM mahApadadvayAMzakam ekAMza urdhvapAcacaM adhiSThAnavazAt pituH / pAdatuMgaguNAMzazca dvayAMzaM caraNAdvayam pakAMza alagArage|zcaMtu kuNDaM paTTi ca vedikA laMgAratuMgamAnaM tu ekonaviMzatibhAgayA yuvAMzakalkaM prAktaM tADi ekAMzakaM bhavet / kliyAMzAgamAnaM tu phalakA vedArthakaM bhavet dvayAMzaM vorakuNDaM ca yugAMzaM potikAstathA / nAnA laMgA (kA) saMyuktaM kalpayet zilpivittamaH stUpAntaM uttarAntaM trayoviMzati bhASi (ji) te prastarAcce sArdhavatyAM gatuMgaM tadarthaM (i) maMcamAnaM tu tribhAgamacaraNAdayam / tasyArthaM prastarAzcetaM caraNasyordhvapAlikam maJcamAnaM tu pAdatugaM dvibhASi (ji) te prastarAccaM zivAMzena kandharAcazivAMzake
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 ] nAnA palaMgAkAraM saMyukaM prAlaMgAra prabhASyate zeSaM pakonabhAgaM tu uttaraM tu zivAMzakam padma pakA kapAtadvayameva ca / yAnaM adhAzakaM caiva tatvat samavedikA bhavet galaM dvayAMzakaM caiva kRtavAri zivAMzakam adhIzavarjavAhaM ca mAnahaM carameva ca drayAMzaM svapikaM preAktaM kalpayet kakUTakam vistarAccaM dazasaptAMzaM uttarAyumeva ca urdhvapadma carAMzaM ca kapAtaM rasAMzakam yAlaM dvayAMzakaM proktaM maJcamAnaM vidhIyate tripAda muJcamAnaM tu praSTabhAgaM vibhASi (ji) te pakAMzaM vedikeAccaM tu dvayAMzaM caraNAdayam pakAMza prastarAccedaM zivAMzAgalamAnakam dvayAMzaM zivazavetaM svapiekAMzakaM bhavet padma carAMzaM ca kapAtamarasAMzakam yAlaM dvayAMzakaM preokaM maMcamAnaM vidhIyate caturthapAdAcaM tu saptamAgaM vibhASi (ji) te / pradhIzavedikAccaM tu ekAMzaM caraNeodayam pradhIzaM prastaraM proktaM galaM ekAMzakaM bhavet zivAMzaM zirISaM caiva sthUpi pradhIzakaM bhavet prattarezca dazalatAMza uttarAyuvameva ca u (Urdhvapadma carAMzaM ca kapeAtaM rasAMzakam / yAlaM dvayAMzakaM prAkaM maJcamAnaM vidhIyate galatuMga yuvazaM ca pakAMza vedikAdayam zeSaM galamAnaM tu galamAnaM vidhIyate / zikharAccaM dvayAMzArthaM pradhIzaM kRtavArikaM pakAMzaM zikharAzceyaM mahApadma ca artha (rdha) kam sthapikAMzakaM prAktaM kalpayet paJcabhUmike / AyAdilakSaNaM kathyate mAnasAre tha bakSye vizeSeNa prAyAdInAM yathAkramam / prAyAdizumasaMyuktaM sarvazAstrasamuddhRtam / prAyazthaya ca yonizca rilaM vAraM tathaiva ca / zaM vA tithirlagnaM ca prayurdazavidhaM tathA / // AyAmam // nAgavedaviprAyaM pakAditriH punaH punaH // viyayam // nandanAdamuni caiva rasabhUta caturthakam guNAkSimekanAzci viyokAdi punaH punaH harikaradhvadhazvAnaM gadhavamokSa vAyasam ekAdi praSTaM saMkhyAyAM navAdInAM punaH punaH // nakSatram // eka puSpa vizAkhAdi zatabhivizva tu mRgaiH pacahatarASTarthe bharargA saptasaMyatam / aSTemakhAnavA jeSTA proSThAttaraM dazAstathA / ekAdazyAM punarvasvA svAtidvAdazamucyate trayodazyAM zraviSThA''''rohiNyAM tu caturdazi / paJcAdazottaraM caiva pUrvApAdAM tu poDazaH prazvasaptadazaM caiva prAthe caSTAdazaM bhavet navadazezatAlenAvoSTaM viMzatitastathA ekaviMzAdvasaMyuktA dvAviMzaM naiva caitrakA / trayoviMzaM tu zravaNaM caturviMzaM tu kRttikA paJcaviMzat pUrvaphalgunyAM mUlaM SaTvizameva hi saptaviMzAMtarevanyAM puSyAdonAM punaH punaH zazissImya zakramAnu kudha guru zanaizvaraH ekA disata saMkhyAyAM aSTAdInAM punaH punaH / // aMzam // taskaro bhuktizaktizva dhanyAnarapati klivaH nirbhIti nidhanapreSyA aMza nava punaH punaH // vaMzam // brahmakSatriyA vaizyA zudrANAM tu caturvidham pakAdicaturthaM tamekAdInAM punaH punaH // tithi // navamAnuSaT pUrvaM paJca paJca punaH punaH // lagnam // karka vRkSa ke mIne pakAditri punaH punaH
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [443 pAyudInaM tu vakSyehaM paka dvitiH catuH kramAt / rikSa vainAzikaM caiva vardhayettu vicakSaNaH dinasya catupaJcAzat padamevaM zataSTakam pUrvAdirevanyAMtaM phalavaisaptaviMzati ekAdi catupaya'taM zata kSuSaSTa saMyutam puSyaM putravivadhaM ca vizAvAviparItakama evaM catuzcaturthAdi vardhayet punaH punaH puSyAdirevatyAMtaM zatarikSasaukhya vA mRgIzatru AyAdi prAyuranyena dazamevaphalaM kramAta vinAzanam pAyAdhikyaM dhanAdhikyaM pyadhikyaM yAdhanakSayaM astaM pAyuH suvarja ca prASAr3he sarvame zubham grAyavyayasamaM caiva sarvadoSasamudbhavam bharaNI maraNaM caiva matsya dhanadaM bhavet pAyAmavidhayAdhikya svekaM putrasaubhAgyasaMpadaM jyeSThAmtI dhanaM caiva proSTho vijayaM bhaveta dvitoyaM prAyurAmegyaM tRtIyaM vandhusaMpadAm punarvasuputrasamtAnaM svAtisaubhAgyameva vA caturtha vijayaM proktaM paJcamaM zatrunAzanam zraviSTa zrokaraM caiva rohisyazrIpadaM bhavet SaSTamAdAya vRddhiM ca saptamaM trisukhaM bhavet uttaraM zubhadaM caiva vAruNa maraNaM bhaveta aSTama koti vijayaM navama vastulanakam prazvato(nI) vijayaM caiva pAzre(zle)SAM maraNaM dazama dhanalAbhaM ca ekAdazyAM sukho bhavet bhavet dvAdazyAM kAryasiddhi syAt mAyAdikaphalaM bhavet bhAnurAdhA zubhaM caiva preSTimaM putravardhanam vyayamekAdhikyaM caiva sarvadASasamudbhavam pArdAyAM vijayaM caiva citrAcitravivardhanam yonInAM ca phalaM caiva siMhAdInAM zumaM zumam / / zravaNe zropadaM caiva kRttikAnibhayaM maveda siMheti vijayaM caiva kharaM vai cArthanAzanam / pUrvaphalgunisukhaM caiva mUlaM tu rogadaM bhavet dhvajena sarvasidi syAta zvA na sarva vinAzanam / pauSamaM rogadA vidyAta nakSatrANAM phalAni vai hastInAM vijayaM caiva dhUmaM maraNasaMbhavam vAreSu ravivArAdi ravi........... vRSamaM dhAnyasaMprApti kAkadoSasamudbhavam induzrIkaramArogyaM zreyaM tat sthAnanAzanam yeAnyASTaphalaM caiva nakSatrANAM phalaM zRNu budhasya paramasaukhyaM dhIve zrIputravadhanam karturjanmanakSatraM nRpanakSatraM saMyutam sote sardhi bandhaM ca sauTI krodhaM bhayaM bhavet pAmarikSaM ca saMyucaM mUlaliMgaM tu rikSakam aMzamevAphalaM caiva dhAnyodhanavivardhanam berodayaM nakSatraM tanakSatrasaMyutam nidhanaM cArdhanAzaM ca zakti zakti va vardhayet jAtirikSasamAyuktaM yAdiyan zubhamAnatA nRbhIti nRbhayakuryAta bhuktabhAgyaphalaM bhaveta trijanmayugalaM vettA aSTaSaTnandakaM bhaveta klIvaH putravinAzArtha taskarA taskarodayam zubhAvahAdinaM hyetat trijanmasarvasiddhidam | narapati rAjabhAgyaM syAt preSyA sarvArthasiddhidaM yugalaM sarvArthasiddhiM syAt vedarikSasukhaM tvidam aMzanavavidhaM caiva phalamevaM krameNa tu RtubhaM zrIpadaM zeyaM vasubhaM patravardhanam vaMzaM caturvidhaM prokaM brAhmaNAdiyathAkramam nandalai vijayaM proktaM zubhAvahasminAlayam brAhmaNAnAmaSTabhAgyaM privatpratyuttaraM caiva vidhAna ca vivardhayet prathamaM varjayet dhomAn dvitoye tu sukhapradam / vipat zatruvRddhiM syAt pratyuraM putranAzanam tRtIye sukhamApnoti caturtha zatruvardhanam / dhanaM ca vadhanakSatraM tvazubhe lAbhaM bhavet paJcamaM putralAmaM ca SaSTaM cAyuHpravardhanam janmadvAviMza nakSatraM trayoviMzatireva vA | 'saptamaM sarvasidiH syAt paramaM makhaM bhaveta 56
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre 444 ] navamaM kalahaM caiva dazamyAM jayameva ca / ekAdazyAM ca sukhaM caiva dvAdazaM patravardhanam trayodazyAyurArogyaM tat pare dhananAzanam parva sarvaphalaM caiva sarvadoSanivAraNam caturtha dhananAzaM ca paJcamA putralAbhadama / meSe yeogaM ca saMpatti RSabhe zrIpadaM bhavet mithune dhAnya siddhi syAt karkaTe nAzanaM bhavet siMha dhanapatiM caiva kanyAyAM dhAnyasaMpadAm tulAyAM sukhamApnoti vRzcike dharmacintayaH dhanujJAnaM ca siddhi syAt makare putravardhanam kuMbhe tu dhanalAbhaM ca mone dASavinAzanam ...zanAkena vizeSitAH" ekAdazyAM SaTvizAMtAH prAyunAM vardhayet kramAt adharmazAntaphalaM prAktaM pyadharma dazavalyajayam yeAnyASTabalaM caiva rikSaM lakSaNaphalaM bhavet pAraM satabalaM caiva bhraMzaM navaphalaM bhavet vedazaM valaM vaMza tithi triMzaphalaM bhavet lagnaM zatabalaM prAktaM prAyUnAM sahasraphalaM bhavet evaM balAdhikazreSThaM mAyAdizubhadaM phalam prAyavyaya ca rikSANAM vAraM vaMzatithikamAt triyuktaM vA SaSTakaM vA vizubhameva phalaM bhaveta yeAnyAmekadviyuktaM vAlagnAMzaM dvitrikaM tu vA yUnAM tu nava vApi yaSTAzastu vA budhA prAyAdya prAyurAnte na daza saMkhyA zubhAvaham gaLaM azvomRgazirA hastA svAtipuSyapunarvasu maitrazravasarevanyA pate devagaNA satAH azvino mRgazIrSa tu svAtizIrSahastaM svAtipuSyaM anuSaM rAhiNI zroNi pUrvANi bharaNyArdastadaiva ca trINi uttarANi vijJeyA mAnuSyA iti kIrtitAH ho pUraM pUrA nirmukhA vizAkhAzca prAthe zAzana tArakA dhanikA citrasaMyuktA jyeSThAmUlaM tu rAkSasAH sagaNaM ceottamaM vidyAt madhyamaM daivamAnuSam prathamaM devarAkSasyaM maraNaM nara rAkSasam strorAkSasa na kartavyaM puruSa rAkSasam bAlaM kumAraM rAjaM ca buddhaM ca maraNakramAt bAlAdipaJcasaMkhyA ca praSTavRdhyAdinaM vyadhet zeSaM pazcaharet dhomAna bAlAdimarasAntakam vAla tu roganAzAtha kumAraM yavanaM zubham rAjaM cASTabhogena vRddhAMtAyu vivardhayet gRhotaM hastamArabhya praSTavRddhidinaM haret zeSaM paJcaharet ghomAna bAlAdimaraNAntakam bAlaM tu roganAzArthaM kumAraM yavana zubham rAjanyaSTabhAgaM maraNaM sarvanAzArtha rAjarASTaM vinAzyati janmasaMpat kSemaM pratyuraM sAdha... dvAdazAMgulamAnena tAlaM manya vidhIyate madhyamAMguSTasaMyukaM tAlamAnamiti smRtam ...bharaNyAmiti kathyate / kaniSThAMgulamAna vitastirabhidhIyate dvAdazAMgulamAnena vitAstirabhidhoyate athavakSye vizeSeNa gopurANAM lakSaNam ************* *************** ********** ... kamamiti nAmnA prakIrtitAH / prAsAdasamyavistAraM yatnadaNDamatheocyate
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [445 prAsAdasamyAdhapAdo vA tripAda samyaka yathA | prAsAdasya samAnaM ca zobhanaM vidhirucyate bhavet teSAmupAnasamAyuktaM uttarAM samasomakam prAsAdasya samAnaM ca kalpayedadhamaNDapama prAkAraM parivAraM ca dvArazomaM ca gopuram mUlaprAsAdamAtraM tu ekA pAdameva vA | pataMSAM vargabhedaM ca rAjagadhyaM vinazyati tadvayaM dvayamayaM ca triguNadvitripAdakam / prAsAdasyaiva zAlAyAM sabhAmaNDapamadabhatam / evaM mAnavidhiproktaM mahAmaNDapamucyate / samAbhittizca bAhyava staMbhAMzaM pakakUTakam / mahAmaNDapasamAnaM vA ekAdha dviguNaM samAbhittizcArabhya pAyastaMbhamathApi vA / bhavet / kuyamArabhyakaM staMbha paJcakaM parikalpayet ekatrapAdamAnaM tu dvayAdhaM dvitripAdakam / | prAsAdabhittimArabhya saptastaMma vishesstH| prayasaMkhyAtigaM mAnaM kalpayet nartamaNDapam | sarvAlaMkArasaMyuktaM sabhAmarahanirvayam // oN tat sat //
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam (ga) // shro|| mAnavavAstulakSaNam praNamya vizvasthapati pitAmaha saMkocyA vasudhAtra vaNanisargasidAkhilazilpanaipuNam / ndhai rasairvAkhilavarjanIyA / mayA vividhyAgamasAramoryate enAmanAlakSitavarNacihnAM ___samAsato mAnavavAstulakSaNam // 1 // | naktaM parIkSeta nimittatazca // 5 // gomayaH phalapuSpadugdhatarubhizcALyA samA prAk | mAM khAtvAmaghaTaM nidhAya bhRtadhAnyaM vardhamAna mukhe plavA snigyA dhoraravA pradakSiNajalopetA. kRtvAsivya ghRtaM dizAsu sitrtaapiitshubiijodmaa| kRssnnaadshaaH| samproktA bahupAMsurakSayajalA tulyA cazItoSNayoH | viprAdikamataH pradIpya vidhivatrote muhUrte jvaleda zreSThA bhUradhamA saMyuktaviparotA mizritA vartiryasya dharAsya tAsu sakalAsvidAsu madhyamA // 2 // sarvocitA // 6 // vRtArdhendunimA tripaJcarasakoNA zUlazUrpA pandhArAdisamIkRte kSititale saMsthApya zaGkasama kRtirmatsyAnekapakUrmapRSThakapilAvatopamA tanmUlAhitasUtrasaMmramaNataH saMlikhya vRttaM bhuvi / medinii| bhasmAGgAratuSAsthikezakRmivalmokAdibhiHsaMyutA pratyak prAgapi vRttavatini tatazchAyAprake prAGgakhaM vA madhyanatA sagarmakuharA vinA sUtraM nyasya susAdhayeddharijalezAze tatavidikasyApi ca // 3 // zcetare // 7 // viSAdikramataH kuzeSuvanadurvA kAzayuktA bhuva- / sAkSe zakuminAGgulaM samatale kRtvA pRthak kAlaja snulyA tAnavitAnasindhurarasAdhyaMzAdhi- __ cchAyApAracitatrivinduparivRttyAtpAca ma. dIrghA api / tsyadvayam / zvetA pATalapotamecakarucastvAjyAsagannAsavA- tatsauSumnasirotthasUtrayugayogAcchakunAmantima modAH svAdukaSAyatikakaTukAsvAdA- sUtraM nyasya susAdhayed yamadhanezAze tatasvitAzca smRtaaH||4|| shcetre||8||
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam mAka nighrApamate'valambabhaktaM tathA yAmyapalAGgulaM ca / tayAH saditve yutiranyathA tu bhedaH prabhA bAhusamAhvayaH syAt // 9 // zaGkorarkamivAGgulasya tu mayAcchAya zrutiM mAbhujAM nItvA bhAbhujavistarArdhakavRti chAyAkendrAM likhet / bhAmUlAd vRtipArzva yugmakalite rekhe tathA bhujA diggA prAcyaparA tayoratha tatounyAzceti vA dikasthitiH // 10 // prAga sUtramurthyAmRjutaramabhikalpyAsya mUlAgra gAbhyAM sUtrAbhyAM matsyayugmaM yamazaziharitAH kalpayitvAtra sUtram / kRtvA divaGkayitvA samamiha nihitaiH sUtrakaiH koNa matsyAna kRtvA sphAlyaiSu sUtraM racayatu caturazraM puraH kSetraklRptau // 11 // sUtre prAgudake kSititale kRtvA catuHkhaNDite kharaDe kalpayatu dvijAdivasati zArve'thavA naiva te / khaNDe'smin sati sambhave punarapi zite brahmasUtrAbhyAze zubhavAstu bIthipadayuktyAdyaM punazvojayet // 12 // nandadvandrapuTe navAvRtitayA madhye'sya bAhmAntimaM vIthyaH syuH paritaH pizAcAdiviSadvittAbhUdakhinAm / nAmAni vinAyaka hikhanAmnAM cAsu nindyAH smRtAH paizAcAnyahi daNDinAM gRhavidha vIthyazcaturdikSvapi // 13 // govahitabhUtAmbunA gemadhanasaMzitAH vIthyaH prAgAdinocatvAt kramAd vAstAH prakI titAH / anikeokhAdinA paJca sAmAnyenAzubhAH smRtAH // 14 // [ 447 madhye cAvaradvaye zatapadeSTyaSTAzviyugmaikakaikAzItipade padairnavarasAkSadvandva candrarapi / kSetre'STASTapadairnavadilayugmairardha candrAvibharvAstvaGgasyasuparvaNAM padavidhistradhA tripazcAzatAm // 15 // IzAdyaM bahirAvRtisthapada ke vo zAnaparjanyakAvaindrondrau ravisatyako bhRzakhahaSyAzAMstathA pUSaNam / bhU vai vitathaM gRhakSatayA gandharvabhRGgI mRgaM pitrAkhyAna pratihArapAlamapi sugrIvaM kamAta kalpayet // 16 // bhRyaH puSpAdidantaM varuNama surazeobAkhyarogeranAgAna mukhyaM bhallATa mindurgalamaditiditI ceti bAhyAvRtisthA: / IzAdya pApavatsArthakasavitRsAvitrasaMjJA vivasvAnindrAkhyazvendra jinmitraka zivazivajibhUbhRtAntavRtAsyuH // 17 // brahmA madhyapade'tha zarva sahitaH skandAyamA jambhakaH prAgAdA pilipiJjakazca carakIzAdI vidAryAyAH / bhUyaH pUtanikAtha pApapadapUrvA rAkSaso bAhyatacaite'STAvapadasthitAzca paritA devagrahAdyAH kamAt // 18 // nAyaH prAguda x x kAdaza dazaikAzIti koSThe zivAgnyagrAH paJca pRthaGnavArmigu koSThasthAstathA ratnavaH / marmAyyaSTarAzugAndhiguNasaMkhyA naikakoSThasthitaiH sUtrairyogasamudbhavAni tu zataM vajrjyAni kuSyAdiSu // 19 //
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448] prAgvodakapada bhAskarAM zadalamAtraM marmasUtrasthitenAvinyamanena marmaparipoDA stambhaDyAdibhiH / vAstunyatra nipoDite mahiSasiMhAne kapAnAM zirA haimaM kurmavarAhayeAzca nikhaneSu tacchA ntaye zAntikRt // 20 // kSetre'STAdazasaMkhya daNDavitate vijJAya vIthosthiti tatraivAtha puTadvayaikya karaNAd jJAtvA ca vAstu sthitim / mAnasAre sthAne tatra nRNAmanuttamaguNe durbIthimamani kuryAd dhAma nRmAtA'STanavaditAlazca daNDeo bhavet // 21 // yavAdarairaSTasaMkhyairaGgalaM taistribhiH punaH / muSTistad dvitayaM tAlaM padaM syAdaGgalASTakam // 22 // ekaM syAd yadi dakSiNaM gRhamubhe cet tacca pAzcAtyakaM te saiAmyaM ca gRhatrike gRhacatuSke prAcyametAni ca / prAcyAM ketu jamekharAjajamidaM cApadyavAcyAM tathAdIcyAM te gajajaM ca tAni vRSajaM cAhuH pratIcyAM gRham // 23 // SaDDhastAdika vaMzamAnanicaye'STane sadiksaM ke tryaMzokRtya tadekaikena gRhanAde kalpite'rthIkRte / vedane ravivizvavAsavavikArAtyaSTisASTAdazAzAdvandve mahataphalena vitatistanyUnanAhA tatiH // 24 // paryantato'rthe svacaturthahIne svAdidantAvadhikavibhakte / yazcAMzakastena caturgukhena vistAramAnaM vidadhIta dhImAn // 25 // iSTAtA navitAnamAnanicaye vighne'STabhirbhAjite zeSa yAniriha vyayA muniyujAyAyASTa. nighne 'ruNe / RRkSamavAptatra tu vye| jJeyaM tithistriMzatA vAro bhUmidharairnidhipraguNite dharmAhRte vA vyayaH // 26 // prAgAyA dhvajadhUma siMha saramAge / gardabhebha dvijAna rathasamAna zubhAzubhakRtAgtho vAlyakamara 1 bhUvanavArdha ke ca nidhanaM cAhurvayAsyantimaM neSTaM jJeyamaharkSavAratithiyAgAdyaM budhailAkataH // 27 // aSTAviMzatidhAkRte gRhavitAne mitravRtrAbhimAtISmAMzairakhinaM tatazca yutavistRtyA gRhAbhyuccchrayaH / stambho'STAMzatataH karadvayamato'ndhyAdyaGgalairva dhitazcAdhiSThAnamatheA'rdhate'tra rasamAgAdikSayazca kacit // 28 // vistAreNa samaM pAdamAnamityucyate budhaiH / vistArasya ca dviguNa yuktaM vA honameva vA // 29 // SaTsaptaSTadagbhAgairyutaM vA viyutaM tu vA / sapAdatrihastaM tu sarveSAmapi zobhanam // 30 // rasAdyaSTAGkadigbhAgaiH pAdamAnAt prakalpayet / adhika x x tu tryaMzAdadhikaM tvapi kutracit // 31 // adhiSThAnaM dvidhA dRSTaM maJcakaM galamaJcakam / adhiSThAnasya mAnena dvAdazAMzAna prakalpayet // 32 // karotu pAdukaM dvAbhyAM rasAMzairjagatIM tataH / galaM prati pRthag dvAbhyAmiti syAd galamaJcakam // 33 // athavA pAdukaM dvAbhyAM saptabhirjagatoM tataH / pAvakazaiH prati kuryAnmaJcakaM nAma tat smRtam // 34 //
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [449 vijJeyaH pAdukasyAtra svatribhAgena nirgmH| utnedhe vizikhAMzite dvitayato rUpottare vAjana galAt pratijagatyAstu galatuyA~zanirgamaH // 35 // SaDabhaktolpamilAMzatA dvitayatA vA syA nmahAvAjanam / prateH pAdukatulyaH syAd galahIne tu nirgmH|| patannirgamanaM nijAMzavihitaM nyasyedupayuadhiSThAM kalpayedeva laghumArgeNa mandire // 36 // ttarasyaitattovasamuchayocchyadalAMzaSyAtatAM bhane pratyuttarAntargatacaraNasamunmAnakeSTAGkadi- paTTikAm // 42 // gbhisteSvekAMzAtta x x x tatitaduragAM | ekAimyUnAdidaNDocchayamupari nidhAyottare zAdihonAgratAnam / vAjanaM prAk tiyegdaNDochitAmrA dArustambhAMstadavihitavatidalAgnyabdhibhAgo- mitavititulAstAsu vaMzAnuvRttyA / natAnAn kuyastambhAMzca kuhya racayatu | svArdhAkAntA ja x x stadupari susamIkRtya caraNAgrapratAnotra daNDaH // 37 // kRtvAnumArga nizchidAda x x cita. kAryAH syuzcaraNa x gATanRpakANAH sarvato ghanaphalakAprastareNAvabhAgam // 43 // vartulA vistAratriguNa x x triguNavi prArUDhArattamupari vAlupAyadhanI staaronmitaassttaashrkaaH| yu xxxx ravidhI pravidhAya tasyAm / bA x x x hatalupA vinivezya kRtvA mUlodbhAvita karaThasUtracaturazrIzivRttAH punaH ___xx kA sukalitegya galaM vidadhyAt // 44 // zuNDodbhadavi x x x x rucirA. vArabdhagehAcitAH // 38 // stambhe prAthamike nalAdizi vahiSTharaMziteM zaiH kramAnnetrAgnitriguNeSu zailazaranAgAGkopaJcadaNDAM caturdaNDAM tridaNDAM vA prakalpayet / / miteH smmitaa| daiye xxx kadaNDAM tada|ccAM ca | grovottAnavadhAtato'ti talaphlaptau pUrvapUrvAbodhikAm // 39 // zitaH pronneyA ca tadunnatiH pratitalaM pAdaNyAsatataM tato dalaghanodyatpaTTikaM cAttaraM syAt prastaraprakriyA // 45 // cUlI vAjrighanAM tadardhavitatAM sthUNA- | kuryAduttarapaTTikopari lupAstAH svAgradhAnyApari sthaapyet| citAH svasvAMzAhitakaNThasUtrakamitA kAryAstatra lupAH zarAdinavanetrAMzAMzite yu mdhyaadikmtthaavdhi| chaye dviyambhodhidharAMzato vihitalambA stambhocce zarazailanandanayanairmakta catughottarAt svApradhAnyA citAH // 40 // tAsAM syAdavalambanaM nayanavalapabdhyurvarAMzaiH kramAt // 46 // khaNDottaraM caraNavismRtitulyavistA aSTAMzakAdikavistRtipAvakAMzarotsedhamuttamamatazcaraNAnatIvam / tovA ca nIvaphAnakottaratA lupAnAm / patrottaraM dalavihInadhanaM kaniSThaM dvivyagulAdivitataM caturazrarUparUpAcaraM ghanatato viparItato vA // 11 // / kartavyamanuvalayaM ca nijAnurUpam // 47 //
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450] mAnasAre gehavyAsagajAMzakuyamihirAMze saptavANazakAn | pAzAhapaMtisaxx dadi x x SaSThe'thavA saptame kRtvAntazca vAhazca x xi tasirAvinya- sUtra dvAx x x x x x tanusAcchAlAsu styogaanyth| svyaardhke| dvArANyaNageha x pasirayAmadhyasthamadhyAn | siMhosa x x x x nivihitaM cAgnyAdikAyathAdadhyAdaGagunnava x x x gamavayA ___NAlayaM mitre pazcimaMdakSiNe punarudamAcye yAnoni pUrvAditaH // 48 // ca gehe mithaH // 54 // kuryAt sarvapure 4 lava x x zaMzAMzite yuye dvArAtse xxxxx parahitaM zAlAzcenmukha janmanAmiha catasro'nyonyabhinnA vistiirnnmaatmaardhtH| dizAsvantassthadhvajayonikAGgaNasirAnItayogI sa x x x vepAdadalavistoNe sphura- svamadhyAH kmaat| dvAjanA vistAra x x nI bhuvaGgamapata- yAmyAcaM navazailabANaguNasaMkhyAnaiH parItyAmulaigADhyau ca mUlAgrayoH // 49 // ranyonyAkalitakayonikacatuzzAlaM gRha dvArotsedhaniyuktazeSacaraNAtsedhe zarAMzokRte bhajujAm // 55 // graMzenAdharapaTTikAM mitaghanAM sAI paryantaM dhvajamAdadhIta caturathaM madhyatazcAGgakhaM nvaakaaNshite| tatpAva'pyatipatramAnamaparaM cAbhyantaraM honAM vAjanakena yogavitatAM ziSTAMzataH paTTikA ketanam / mUlasthAmatha maGgalAcyaphalakAM yuktyordhva tatturyazrayujotthakANacaturazreSattarAnta daNDAdhyaGgamataGgajAMzabahalaM tAvadyutadvAdala- ___ yuktyAtUttaravistRtiM ca janayet turyazra. vyAsaM mUlazivAyutaM dRDhataraM kArya kavA. zAlAvidhI // 56 // Tadvayam / kArya vAmakavATaropitaparAgbhAgArdhatomAtata prAcye'gnyAdisamarcanAdikamudocone kuDumbA. stadvighnapratatA ca sUtraphalakAsUdyastanAdyu. dikaM vyatya sya prakarotu vA dvayamidaM yAmye'tithiproNanam / jjvalA // 51 // adhivyAsapadAnitA dalamitA vA sUtrapaTTo- pAzcAtye dhanasaMnidhApanamatA dvandvaM viparyasya vA tatiryadvA dvAratatozanAhirasepvaMzena vA | zeSArdhe tu tayAxxzayanavidyAbhyAsanArtha ttttiH| caret // 57 // svaSyAsena samaM tadanirahitaM vAnitaM tadghanaM sAdhyAgasta x x lyakAdirucirA vAmA kRtvA dinavanAgavargapa x bhinna kssetrkentrgtairraaropitaa||52|| raSTADhAdhipadaivi x x x dayuktaM prAGgaNaM mdhytH| UrdhvAdharamamarakAgalasatdhipAlaprakSepaNova x 4 nyapi ptrkaanni| zAlAH paGkti xxx ka dakajuSastavAhyatatiryanvyuda x pulukArtavakAmalAni sshriim| stahiphUilUbalade x x x dix xxktAni kavAyAH myuH||53|| / satpazyAvRtAH kalpayet // 58 //
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam [451 mAhende sati x caUx x taTAkaM kUpamaizAnake | kuryAdaGgaNato gamAgamakRte klapte mahAdvArake parjanya x x x x zi x ni vA bhuktAlayaM / dvAstambhAvatha pAdukottaralasanmUlAgrakla. taaytii| ttpurH| rudrAzAGkagajAMzavistRtanadodyadhanI svAyata kArtA x x x x na nairRtapade kurvAta dhAnyA ___ svodyadyonivayAyayAdimu zubhadvArArarA. layaM gozAlA x patA harAvapi samore dhAma dyanvitA // 62 // caulUkhalam // 59 // kuryAt prAGgaNata x x gamavRte dvAraM mahat pAduke manye brahmagRhaM nRpasthitigRhaM mitre vihArA'nile hastairvAGgulakaiH prakalpita - mAyAdya graruDhottaram / vyAyAmArgalake dhanaM dhanapatI snAnAdi svArAbhapravibhaktarudrarazana dbhaaNshvistaarttprjnyke| baNDAtpannaghanAdiyugma 4 lasanmaGgalya. Ize'rcAdyatha bhuktisa varuNa nRttAdi gAndharvake paTTyAdikam // 63 // zastrAdyaM nito gRhakSatapade zayyAgRhaM | daNDenAvAsabhUma x x x kareNeva gehasya kuryAd bhUbhujAm // 6 // dvArAdarmuSTinola x x x x Taprastha vNshaanggulaiaa| zarabhyAGkaNamadhyAd daNDatritayasya bAhyataH yAvoya x x svatha x yavakaM tvagulaM tvakSika kuryAt / syAnnRSTiha x x negadi x mRrSAibharveda. kUpataTAkavidhAnaM caturAdidvAzAntamevAtra // 6 // hastotradaNDaH // 64 // vizvakarmaNe namaH zubhamastu / hriH||
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA caGgapAda, 417 / aGgabhUSaNa, 323 / aGgula, 4, 5, 362 / maGgulIyaka, 323 / bha grakSa, 287, 288, 409 / prakSata (liGga), 350 / akSamAlA, 24, 68, 335, 355 / akSi, (antaramAna 401, (stanasya) 400 / akSyAyAma, 401 / akSirekhA (lekhana), 416 / akSimUtra, 392 / agaru, 66 / agastya, 123, 367, 408 / agni, 21, 22, 23, 30 / agnikAryArtha (maNDapa), 222 / E agnikuNDa, 415 / agnikoSTha, 417 / gra, 295, (stambhasya ) 94 / apaTTa, 316, atramaNDapa, 223 / agrahAra, 39 / aghana, 209, 210, 212, 216, 220 / za, 25 / graGgakha, 227, 228, 230, 239. 234, 235, aditipada, 40 / 235, 236, 240, 249, 250, 255 / praditimUrti 27 / aGgadUSayavidhAna, 411, 413 / pradeSavidhAna, 2 / adbhuta, 58, 60 / adri (pA), 257 / 58 praGguSTha, 392, 396, 397, 399 / kuSThAyAma, 400 / aGguSThamadhyama, 403 / aGghri, 64, 94, 146, 153, 158, 159, 161, 177, 203, 204, 205, 224, 233, 294 / aGghrika, 100, 143, 162, 163, 167, 173, 186, 205, 212, 305, 308 / praGghrikavAri, 325 / acala, 329, 334, 377, 409 / acala (sopAna), 183, 184, 185 / pracyuta, 152 / aJjana, 66 / pratibhaGga, 405, (grantaramAna ) 406 / aditi, 24,42, 43, 66 /
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454] mAnasAre adrideza (sApAna), 184 / anuzAlA, 174, 175, 176, 178, 179, adimArga, 186 / 180, 181,215, 217, 271,272,272 / adisApAna, 185, 186 / anekaliGga, 349 / adhama, 334 / anta,88 adhamadazatAla (vivaraNa), 371, 373, 374 / / antadAnava, 194 / adharoSTha,395,401 / antara, 76, 77, 88, 167, 253, 412 / adhyakSa, 244 / antarathya, 37 / adhyayanamaNDapa, 222, 223 / antarathyA, 36 / adhikamaNDapa, 62,156 / antarAla, 102, 117, 139, 150, 155, 165, adhirAja, 45, 244, 270, 276, 302, 323 ; | 166,210,214,216,217, 265,412 / (tantra), 281 ; (makuTa), 314; (hasya), antarAlaka, 171, 174, 180, 215, 252 / 275 / antarAna (sApAna), 184 / adhiSNyaka, 147 / antarikSa, 22, 23, 40, 43, 133 / adhiSThAna, 63, 72, 78, 94, 111, 145, | | antarikSaka, 176 / 149, 153, 155, 156, 159, 161, antarikSa (mUti), 27 / 162, 163, 167, 168, 169, 170, Antarita, 74, 75, 72, 81, 82, 84, 85, 175, 177, 179, 182, 190, 1960 89, 90, 91, 97, 112, 113, 114, 203, 204, 205, 221, 223, 238, 147, 302 / 241, 251, 253, 254, 289, 294, antarjanmana, 411 / 300, 338, 339, 353, 362, 389, pandhra (niGga, poTha), 354 / 411 / antabhitti, 276 / adhisstthaanvidhi,1| antarmaNDala, 156, 188, 190, 196 / adhiSThAnavidhAna, 78, 93 / antarmaNDalasAlaka, 192 / adhiSThAnapAduka, 388 / antarmukha (gRhagarbha), 71 / ananta, 133, 197 / antarvAsa, 246 / gramasandhi, 244 / antarvAMtho, 46 / anAmikA, 393, 396, 399 / antahArA, 188 anAmikAyAma, 400 / antaHzAlA, 252 / aniruddha, 152 / antaHsAla, 260, 275, 278 / anilabhadka, 290 / anvanta, 112 / anucarAlaya, 258, 259, 278 / apacchAyA, 15, 16, 17 / anunAsikA, 175 / yapava, 23 / anupaJjarazAlA, 180 / apavatsa, 22, 25, 41 / anushaalk,215| apamArga, 66 /
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ apasaJcita, 186 | abja, 74, 76, 83, 85 / abjaka, 82 / abjakAnta, 176 / abhayahasta, 336 / abhiSeka, 2 / abhiSekalakSaNa, 2, 321, 319-320 / abhiSekAdimaNDapa, 277 / abhISTAdijanAlaya, 276 / abhyantarAkSi (mAna), 394 / amara, 370 / amalaka, 107 / amAtyaddarmya, 40 / amAtyayeAgya ( zAlA), 243 / ambara, 133, 136, 139 / aMza, 186, 187, 378, 310 / ambaSThakAlaya, 37 / ambuja, 73, 75, 80, 83, 88, 95 / camburuha 1 / yaSkIla 12, 215 / yasa, 106 136 / arkakAt, 178, 179 / parkatatna, 62 / puSpa, 336 / arkavAra, 187 / arjuna (dArU), 287 / ardhacandra, 135 / ardhacandrAkRti (tAraNa), 306 / ardhacitra, 334, 366 / ardhacitrAGga, 334 / ardhanArozvara, 151 / ardhanArIzvarAlaya, 193 / ardhapadma, 86 / ardhapANi. 122 / anukramaNikA ardhamaNDapa, 195 / ardhazAlA, 155, 168, 168, 217 / ardhahasta, 143 / ardhahAra, 332 / dharma (mukhAlAkamaNDapa), 222 / parha, 362 / alaka, 313, 314 / kApaGkti, 317 / [ 455 alakSa, 294 / alaGkAra, 218, 290 ; (makuTAdonAM), 3151 (dvitalasya), 153 | alinda, 157, 164, 166, 168, 179, 181, 184, 227, 299, 230, 232, 234, 243, 246, 247, 250, 253 / anindaka, 210, 211, 212, 221, 235, 236, 238, 251, 252, 270, 332 411 / avaTa, 108 / avalambana, 322 . avasAna, 112 / azoka, 8 / azvatthapatravat (yoni), 401 / azvatthavRkSa, 366 / azva (maNDapa), 230 / azmana, 67 / azvazAlA, 62, 243 / azvinIdevAlaya, 193 / azvinoputra, 295 / aSTAgrAma, 342 / aSTAzra, 57, 290; (drAviDa), 354 (stambha), 308 / aSTakarNa, 335 / ; aSTatala, 60, 62, 128 ( rathasya), 289 / praSTatalavidhAna, 171 - 173 //
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 ] aSTatAla, 367; (vivaraNa), 368 - 369 / praSTatriMzatkalA, 417 / aSTadala (mahAna), 131 / aSTadhAlupA, 133 / aSTaparIvAra, 192, 197 / pragrAha, 277, 282, 283, 303, 304, 314, 328, (tantra) 280, (mAna) 275 / agrAhina, 52 / grahametam (lupA), 136 / Bu prakAra ( vimAnasya), 127 / AkArAyAma (pakatalaharmya), 150 / mAnasAre pragata, 45 / prAgAra, 147 / prAcAryalakSaNa, 4 / praSTabhU, 1 / aSTAni, 187 / praSTalAcana, 335 / aSTavaktU, 240 / praSTavidha, (pakabhUmibhAga), 147, (sandhi), manana, 102, 144 / 119 / mAndAla, 295, 296 / prasaJcita, 186 | ApaNa, 53 / asura, 24, 27, 43, 391 / Apava, 21 / astra 280 / Apavatsa, 22, 41 / prApAna, 191 / grAbhaGga, 405 / prAcchAdana, 222, 241, 415 / grAtmArtha, 347, 342; (devatA harmya), 278; (maNDapa), 236; (liGgapITha), 346 / Adika, 6 / cAdi 411 / prAditya, 21, 23 / prAdityasandhi, 125 / AdimAna, 362 / Adimeda, 18 / prAdiviSNu, 41 / AdimA 408 / prAdhAra, 87, 108, 113, 117, 121, 124, 153, 172 / AdhArapaTTa 116 / prAdhArapaTTikA, 131 / AdhAraparyAya, 113 / adhidaivata, 329 / Adheya, 113, 121, 124 / grabhaGgAntara, 406 / grAbhaGgasUtra, 405 / prabhAsa, 61, 143, 186, 189, 334 // grAbhAsAGga, 334 | AbhAsa (dvAra), 269 / prabhAsarUpa (maNDapa), 240 / AbhAsa (liGga), 339 / grAma, 409 / prAya, 34, 186, 187, 256, 299, 300, 378, 390 / prAyata, 228 / Ayatana, 147 / prAyatAkSa, 366 / prAyatAkAra, 143 / prAyatAyAma, 241 / prAyatAna, 57, 130 / prAyata (maNDapa), 228 / prAyavR0 290 347 /
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [457 grAyadaNDa, 272 / pAzramina, 243 / prAyama, 132, 141, 327, 329, 349 / prAsana, 19, 41, 67, 75, 95, 143, 151, prAyAdi, 95 / 152, 152,158, 233, 283, 297, prAyAdi karma, 16 / (dAru) 295, 300, 30, 305, 306, pAyAdilakSaNa, 34, 186 / 310, 327, 334, 335, 356, 357, pAyAma, 94 / 358, 364, 366, 370, 377, 381, pAyudhAbhyAsamaNDapa, 236 / 387, 402, 403 / prAyudha (mAlaya), 277 / grAmanayogya (madhyaraGga), 308 / prAyudhayogya (sthAna), 258 / prAsthAnamaNDapa, 194, 228, 229, 238, 259, prAraNi, 94, 123, 220 / 278 / pArAmakArAlaya, 195 / prAsthAnayogya, 239 / pArAmadezaka, 278 / grAsyAyata, 401 / mArya, 28 / Ahvayakarmahabaka, 40 / pAyaka, 21, 23 / prAyamana, 23 / ikSukAnta, 168 / grAlaya, 37, 62147, 166, 268,273 / indirA, 193, 357 / grAlayAdya, 411 / indra, 1, 3, 21, 22, 23, 25, 41, 408, mAlambana, 137, 144 / 418 / prAliGga, 74, 76, 7, 82, 81, 82, 85, | indraka, 23 / 88,89, 97, 112, 114 / indrakabhadra, 290 prAvaraNa, 259, 413 / indrakAnta, 164, 212 / mAvarya, 408 / indrakola, 67, 68 / grAvAsa, 147, 252 / indrajaya, 23, 41 / pAvRta, 134 / indanola, 66, 109, 418 // pAvRtAlinda, 161, 177, 212, 213, 225, | indrapada, 417 / 226, 231, 236, 238, 250, 252, 253 / / indrarAja, 22, 25 / pAvRtAlindaka, 169, 173 / indrarUpa, 69 / prAvRtadvAra, 226, 227 / ipudanta, 124 / pAvRtabhitti, 209, 210 / ipuparvana, 119 / prAvRtamaNDapa, 227, 279 / ipTaka, 55, 63, 68, 115, 118, 131, 132, prAvRtamAlika, 190 / 183, 190, 309, (lakSaNa) 70 / pAvRtA vIthikA, 47 / iSTaka-bhitti, 276 / prAzrama, 257 / ipTaka.liGga, 132-133 / pAzramAgAra, 170 / iSTakahah, 115 /
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458] mAnasAre utsavodaya, 363, 364, 389 / utsNgh,58| Iza, 23, 36, 40, 41, 193 / Izaka, 23 / udakabhitti, 276 / zikAnta, 178 / udara, 392 / IzamUrti, 25 / udarabandha, 322 / IzAna, 22, 24, 28 / udaravandhana, 335 / IzAlaya, 4145 // udita, 22, 36, 40,43, (mUrti), 27 / Izvara, 160 / udumbara, 6 // IzvarakAnta,20, 162 / udgamana, 411 / IzvarakAntaka, 188 / uddhRta, 113 / udadhRtahasta, 112 / udbhUta, 243 ; (liGga), 346 / ugrajAti, 62 / udyAna, 54 / ugrahaka, 300 / unmAna, 362, 409 / ugrapITha, 19 / upakAnta, 167 / uttm,3.4| upagrova, 322 / uttamadazatAla, 2, 335, 367, 366, 371 / upadvAra, 36, 37, 43, 44, 49, 190, 199, uttamadazatAlavidhAna, 392-398 / 256, 265, 266, 267, 268 / uttamanavatAla (vivaraNa), 372-373 / upadhArA 287 / uttamapatitAla, 398 / upanayanamaNDapa, 222 / uttara, 74, 75, 76, 80, 92-94, 111, | upanayanAdiyogya ka (maNDapa), 233 / 112, 113, 11, 1,17, 118, 133, | upapAda, 102, 103 / / 137, 144, 152, 190, 202, 212, | upayoTha, 1,19, 64, 72, 74,93, 94, 100, 287, 309, 411 / 103, 108, 152, 153, 156, 159, uttarA, 395 / 166, 167, 137, 18, 202, 203, uttarAnta, 98, 217, 270, 271 / 204, 207, 209, 223, 238, 253, uttarAyaNamAsa, 261 / 288, 289, 294, 300, 304, 309, uttarIya, 335 / 383, (vidhAna) 72-77 / uttaroyaka, 367 / upapIThaka, 21 / uttaroSTha, 395,401 / upapIThAkRtitala, 212 / utplknd,63| uppiitthnirgm,72| utpalaliGga, 350 / upagrIva, 335 / utsava, 304, 334, 377, 391 / upaprAnta, 411 / utsavArtha-maNDapa, 229 / / upamAna, 362 /
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [459 upavAsa-maNDapa, 260 / | RjvAGgakabhAva, 405 / upavedi, 415 / RSi, 365, 367 / upAGga, 409, 417 // RSisandhi, 119 / upAdhAra, 288 / upAna, 68,73, 75, 76, 77, 91, 153, 196, 411 / pakakoSTha, 327 / upAnja, 196 / pakatala, 127 / ubhayacaNDita, 19, 188 / ekatalavidhAna, 143-152 / umApati-hamya, 76 / pakadanta, 193 / uragabandha, 78-72 / ekadvAdazabhUmyanta, 70 / uSNoSa, 312, 399 / eka rakSa, 36 / uSNoSamadhya, 405 / pakapakSAlaya, 260 / uSNopojvalamaulika, 366 / pakapatrAmbuja, 66 / pakapada, 19 / ekapAdezvarAnaya, 192 / UrutuGga, 399 / pakabhUmi, 1,62, 63, 152 / Urudairdhya, 392 / ekabhUmilakSaNa, 1 / UrumadhyavizAla, 393, 400 / ekabhUmividhi, 143-152 / Urumala, 398, 403 / pakabhUmi-vimAna, 127 / UrumUlavizAlaka, 393, 400 / ekaliGa, 341, 342, 342 / UrvakUTa, 170, 224, 230, 231, 230, 237, ekazAlA, 182, 242,043, 244,251 / 239, 240, 332 / ekazAlAkRti, 254 / Urdhvatala, 413 // pakazilA, 344 / Urdhvapatra, 295 / pakasandhi, 244 / UrdhvapITha, 159, 201 / ekAkRti, 335 / UrdhvamaJca, 173 / pakAdazatala, 60, 129, 255 / UrdhvavRkSa, 107 / ekAdazatalavidhAna. 178-172 / Udhvavedi, 278 / ekAdazasUtra, 403 / UrdhvazAlA, 155, 170, 173, 182, 217 / pakAnekatala (zAlA), 243 / UrvI, 133, 134 / ekArkatala, 202 / UhApohAdikoti, 413 / panAlatA, 66 / RkSa, 34, 256, 378 / prAnu, 361, 364 / | airAvata, 70.165 /
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460]. mAnasAre kanyasAdevatA, 313 / prauSadhi, 66.6 / kapATa, 44 / paussdhirkt,71| kapAla, 67, 360 / kapAta, 74,75, 76, 84,85,86,87,88, 89, 90, 91, 101, 111, 112, 113, kakunmadhya, 405 / 114, 115, 134, 168, 207, 208, kakudyAna, 397 / 217,300, 301,302 / kakSa, 397 / kapola, 138 / kakSAntara, 34,3.8, 400, 402 / kavandhana, 295 / kakSasatra, 405 / kamaNDalu, 24, 68, 69 / kaNa, 332 / kamalaja, 15. / kaGgu, 63 / kmlbhuu,1| kaJcukakAgalaya, 40 kamalAkSa, 167 / kaTa, 335, 381 / kamalAGga, 152 / kaTaka,80, 87, 322, 323, 335, 355 / kmlekssnn.1| kaTakAkAra, 136 / kampa, 73, 74,75, 76, 78, 79, 80,81, kaTi, 393, 397 / 82, 83, 84, 85,86,87, 80,89,90, kaTideza, 405 / 01, 101, 112, 113, 158, 301, 302, kaTivizAla, 400 / kaTisImAnta, 398 / kampaka, 7, 300 / kaTisatra, 322, 323, 335, 327. 308 / kampakarNa, 300 / karaTha, 73, 7, 96,100, 101 / kampana, 79 / kadalIphala, 415 / kampanirgama, 77 / kadalIsUnadaNDAbha, 99 / kampapaTTa, 270 / kama, 409 / kampapadya, 13 / kaniSTha, 396, 400 / kampabandha, 91 / kaniSThAguna, 393, 399 / kampavRtta, 137, 300 / kandukAkAra, 402 / kampavRttaka, 301 / kanyakAdi, 313 / kara, 417 // kanyakArAlaya, 259 / kanTa, 336 / kandhara, 73, 74, 78,88,79,80, 81, 83, | karaNa, 417 / 84, 85, 86,87, 89, 101, 113, 114, | karaNDa, 24, 25, 313, 314, 358; 131, 144, 145, 146, 153, 159, (prAkRti), 316 / 295.300, 353 / | karaNDamakuTa, 26, 27, 370 /
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ karikarNa, 288 / karoTI (Ti ), 136: 144 | karkaTAGghriH 124 / karkarIkRta, 43, 77, 235; (mahAmArga ), 39 / kAsA 219 / karkarIbhadraH 231,232, 233 / karNa, 73, 75, 76. 78, 80, 81, 82, 83, 84, 85.87 880 200 115, 116, 139, 170, 229, 232, 233, 237, * 249, 252, 295, 301, 302, 323, 323, 401, 412 / kAnta, 397, 400 / kAma (kiroTAdi ) : 316 / anukramaNikA karNASTaka, 19 / karbakampAja, 145 | karNakUTa, 145, 149, 168, 169, 170, 172, 173, 175, 181, 18, 211, 214, 215, 217, 254 / karNadAma, 35 / karNadeza, 232 / karNana, 288 / karNapatra, 317, 336 / kapAda, 130 / karNapuSpa, 317, 355 / karNapUraka, 318 / karNabandhAnta, 395 / karNabhUSaNa, 332 / karNavRtta, 300 / karNasomAnta, 395 ! karmya, 145, 146, 250, 153,154, 155, 156, 157, 158, 152, 161, 162, 163, 164, 165, 167, 175, 177, 179, 182, 190, 210, 213, 218, 236, 246, 251. 254 / 59 kaNikA, 196 / kartRbimba, 362 / karpUra, 66, 404 / karmakarAlaya, 37 / karmakAragRha, 9 / karmakAra (zreyAlaya ), 40 // kamIpajIvina ( Alaya ), 37 / karpaNAdi, 408 / kalA (aSTatriMzan ), 417 / kaliGgaka, 180 / kalpaka, 139 / kalpagrAma, 62 / kalpavRkSa, 2, 283, 291, 309, 310, 337, 365, 366 / kalpavRkSaka, 229 / kalpavRkSavidhAna, 310-312 / kalyANa, 166 / kabATa, 139, 150, 265,271, 272, 273, 331 / kavAyugma 148 / kaSAya, 367 / kAka, 300, 350 / kAkalI, 63 / kAkASTa, 6 / kAtyAyano, 197, 199, 361, 392 / [ 461 kAnana, 54 / kAnta, 239 / kAntaka, 156 / kAntAra, 167 / kAmakoSTha, 194 / kAmya, 309, 321 / kAMsakAraka, 326 / kAMsya, 109, 327 / kAyamadhya, 402 /
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462] kArAgRha, 279 / kArpAsa, 5, 293 / kArmuka, 32, 33, 34, 48, 49 / kArmuka (grAma) - vinyAsa, 48 / kApajIvina (grAlaya), 48 / kAryasUtra, 405 / kAlakuTa, 337 / kAlamukha, 338, 408 / kALa yUpa, 408 / kAlarUpa, 157 / kAliGga, 290 / kAlIkoSTha, 42 / kAzyapa, 133, 134, 367, 408 / kiGkiNIbalaya, 332 / ki.ra, 291, 314, 333, 370 / kirovaktU, 307 / kimbarI 144 / kimbarovakkU, 98, 256, 301 / kiziri, 107 / kiMzuka, 5. 107 / kirAtAlaya, 279; (mAlayazreNI), 40 / mAnasAre kiroTa, 1, 313, 314, 332, 335; (prakRti), 316 / kiku (ha), 4, 5 / kakArAlaya, 40 / 138 / kIla, 67, 125,148, 287, 288, 295 / kIla (paryAya), 123 | kolana, 272 / kIlabhAjana, 272 | kukkuTa (kunA), 324, 330 / kukkuTANDasamAkAra (mukha), 409 / kukkuTAvAsa, 259 / kukkuTA yuddhamakhapa, 271 / kukSi, 12, 137, 144, 286, 376, 342, 398, 403 / ku.zi, 69 / kukSivandha, 89-91 / kucabandhana, 355 | kuJcita (gamana), 380 / kuvipAda, 359, 370 / kuJjara (maNDapa), 230 / kuJjarAkSa, 220, 294, 331 / kuJjarI, 330 / kuTTima, 78, 93, 111, 190, 162, 207 181, 208, 284, 289, 309 / truTya, 123, 171 / kruTyAdhas, 299 / kuDamatna, 59,98, 102, 130, 131, 136, 142,290 295, 316, 317, 318, 325 / krujha, 119, 124, 147, 150, 159, 190, 159, 210, 212, 223, 233, 244, 245, 246, 254, 255, 260, 268, 275, 276 / kuDyaka, 156 / vuDyAdi (doSa), 413 kuDyadvAra, 242, 270 / kuDyapAda, 239 / kuDyastambha, 68, 94 / kuNDa, 140, 262 / kuNDala, 332, 335 / kuNDika, 355 / kuMDikA, 335 / kuDmala, 270 / kuntala, 313, 314, 317, 358; (prAkRti), 316 / ku. 53, 54 /
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [463 kujAkAra, 367 / | kUTakASTha, 156, 160, 210, 214, 220, kumuda, 78, 72, 80, 81,82, 253, 254, 256 / 90,92,302, 353 / / | kUTazAlA, 160, 16, 171, 175, 179, kumudAna, 68 / 220, 216 / kumdAnta (garbha), 71 / kRTahArA, 172 / kumdavandha, 80-82 / kUpa, 283, 195 / / kumbha, 79, 80, 81, 83, 84, 85, 86, 87, | kUpa (garbha), 70 / 91,96, 98, 100, 201, 102.108. kUpayAgya (sthAna), 258 / 131, 145, 150, 155, 163, 295 / | kUrca, 415 / kUpara, 392, 316, 399, 401 / kumbhAvi, 102 / kUrma, 70, 197 / kumbhAlaGkAra, 101-102 / kUlikAnika, 114 / kumbhakumbhatala, 227, 253 / kUnadhAraNa, 230 / kumbhavAda, 225, 301 / kRAra, 287 / kumbhavandha, 85-87 / kRtAkhyA, 222 / kummavRtta, 300 / kRtAJjali, 381 / kumbhastambha, 96, 97, 100 / kRtAJjalyAsana, 151 / kulatya, 63 / kRzAnu, 21 / kunadvAra, 284 / kRtamAla, 14, 106 / kulAmadvAra, 234 / kRSNa, 347, 3.2 / kullAya, 324 / kRSNamaNDala, 394, 401, 416 / kulAla, 330 // kRSNavarNa, 367 / kulAlAlaya, 40 / kRSNavarNa (liGga), 346 / RlikAGatrika, 113, 124 / kRSNa (zilA), 346 / kulora, 70, 124 / ketaka, 5 / kuSmANDAkAra (liGga), 346 / keyUra, 322, 323, 332, 335, 336, 355 / kUTa, 102, 134, 150, 155, 160, 164, | karala, 180 / 166, 170, 171, 172, 174, 175, karalakAnta, 181 / 1.76, 178, 179, 180, 182, 210, keza, 398 / 225, 226, 241, 247, 261, 376, kezAnta, 363, 394, 401 / 414 / kezakUTa, 332 / kUTAkRti, 240 / kezaparyanta, 319 / kUTAGgamaNDapa, 228 / kezavandha, 313, 355, 358 / kUTAlayaM, 278 / kezabandha (mAkRti), 316 /
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 ] kezabandhana, 314 / kSatriya, 195, 253 / kezara, 387 / kezava, 41, 151, 156, 192 / kesara, 149, 159 / kesarobhUtapAda, 296 | kesarimaNDana, 307 | kailAsa, 160 / kokila, 301 / kodaNDavadubhra, 394 / kodrava, 63 / kola (garbha) 69 / kolaka, 53, 55,66, 207 / kAzamaNDapa, 194 / koza - mandira, 260 / kezaratnAdi (maNDapa), 233 / koSTha, 47, 64, 92, 147, 151, 164, 168, kSatriyAdi, 231 / kSaya, 147, 299 / jAtyAlaya, 51 / kSIriNI, 5, 12, 106, 221, 287, 295 / kSudrAbja, 74, 76, 88 / kSudrAlaya, 62: 198 / kSudrIpAna, 79, 88, 91 / kSudrakampa, 83, 08, 100 / kSudrakSepaNa 294 / kSudrajAlaka, 266 / kSudradeva, 197 / kSudradevAlaya, 62 / kSudadvAra, 272 / kSudranAsA, 86 / kSudranAsi, 218, 224, 309 kSudranAsI, 114, 155, 170 / H / 170, 171, 183, 215, 247, 242 / koSThaka, 97, 100 / koSTha - garbha, 69 / koSThapAda, 97 / koSThavAsa, 97 / koSThazAlA, 171, 172, 173 / kSudranAsya, 156 / kSudrapaGkaja, 88 / kSudra paTTa, 86 / kSudra padma, 84, 88, 112 / kSudrapAda, 98, 99 / kSudrapITha, 192 / kSudra bhUpa, 304 / kASThastambha 97 / kautukAtsedha, 389 | kautukodaya 363 / kaumAro, 359, 360 / kSudramArga, 39 / kSudrabalI, 312 / kSudravedi, 295 / kaumudakanda, 63 / kauzika, 230 / kamuka, 5, 221, 222 / kaya (sthAna), 54, 48 / kSudrazAlA, 169, 172, 174, 181, 210, 301 / kSudra, 78, 172 / kSudra harmya-lupA, 134 / kSura, 384, (khura) 325 / kIDa, 152 / kSaNikAlaya, 381 / kSaNika bera, 409 / kSaNika liGgadravya, 350 / kSullakagrAma, 54 / kSetra, 147 / kSetrapAla, 157, 193, 197 / mAnasAre
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [465 kSepaNa, 73, 74, 75, 82, 83, 84, 86, / gajAzvAdikAlaya, 278 / 87, 88, 89, 100, 112, 113, 135, | gajAzvAdivAhana 279 / 136, 271, 272, 203, 300, 301, | gaNa, 35, 115, 172, 183, 197 / 353 / gaggana, 390 / loNI, 133, 134 / gaNapati, 220, 333 / sauma, 415 / gaNDa, 24 / sArArtha (maNDapa), 222 / gaNAdhipa, 179 / sArikAlaya, 278 / gaNika (grAlaya), 195 / gaNikA, (zAlA) 243, 204 / gaNikAdi (mAlaya), 40 / baJjaroTa, 330 ; (paJjara), 324 / gaNita, 20 // baTTAGga, 67 / gaNeza, 106, 197, 272 / khaDga, 68, 69 / gaNezvara, 192 / khaNDahaye, 332 / gnny,72| khadira, 5, 14, 18, 106, 132, 221 / gagayamAna, 73, 143 175, 204, 206, 207, varSaTa, 4, 53, 54, 237 ; (garbha) 69 / balUrikA, 231, 233, 234, 236, 237 / 300, 353 / gadAdhara, 335 / khAtazaGka, 18 / khAra, 132 / gandhaka, 66 / bAdira, 12, 106, 132, 221, 287 / gandhayAdimaNDapa, 194 / gandhamAdana, 226 / kheTa, 53, 54 / kheTaka, 48, 257 / gandharva, 22, 24, 27, 40, 42, 43, 333, 370 / gandhAnulepana, 417 / gagana, 21, 24,30, 133 / gabhastika, 62 / gaDA, 336 / gamana, 377 / gaGgAzirasa, 1 / garuDa, 172, 108, 375, 378% (rupa), 380 maja, 69, 79 / (varNAdi), 381 ; (lakSaNa) 377, 382, gajamukha, 192 / (vivaraNa), 378 / majayoni, 300, 378 / gardabha 300, 350 / gajazAlA, 62, 278 / garbha, 32, 68 / majAtrAkRti, 138 / garbhagRha, 210, 338, 344, 389, (vizAlaka) gajArUr3ha, 151 / gajAbha, 157 / garbhageha, 147, 201, 211. 344, 362, 363, bajAdha, 195 / 111 /
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 ] garbhanyAsavidhi, 1, 71 / garbhabhAjana, 64, 67 / makA, 65 / garbhavinyAsa, 63-71 / garbhazvabhra, 69 / garbhasUtra, 18 / garbhATa, 63 / galatuGga 392 / galapaTTa, 318 / galapradeza 152 / gala, 68,75,76, 81, 88,96, 97,201 133, 137, 144, 144145, 153, 156, 161, 168, 173, 204, 207, 301, 349, 353, 395, 326, 411 | / ganA, 74 97 262, 163, 165, 169 / gannakUTa, 100, 218, 212 / galavAra, 400 / galamAna, 392 / galasandhi, 327, 399 / galAnta (garbha), 72 / gavAkSa, 156, 159, 220 / gavAkSAkAra, 293 / gavAkSAkArapatra, 137 / gAva (liGga). 346 / gAndharvAlaya, 195 / gAlava, 408 / giridurga, 55 / gIta (AgAra), 222 / gItanRttArthamaNDapa, 223 | gItavAvidhAna 370 / mAnasAre gIrvANa, 1 / guDAdakasudhAyukta, 136 / guptaviMza, 378 / guru, 319 / guru (vAra), 391 / gula, 190 / gula (liGga), 350 / gulpha, 355, 400, 405 / gulphAkSi, 392 / guha, 152, 192, 197 / gudyAntadvAradeza (sopAna), 183 / | gRha, 54 55, 147, 222, 265, 313 / gRhakAnta, 166 / gRhakSata, 24, (18) 125, (mUrti) 27 / gRhagarbha, 63, 69 / gRhadAna, 51 / gRhadvAra, 125, 263 | gRhapraveza, 1,32 / gRhapravezavidhAna: 26.1-264 / gRhaprAkAra, 199 / gRhamAna, 276 / gRhamAnayAnavidhAna, 257 - 260 / gRhavinyAsa, 2, 32 / gRhazreNI, 37, 195 / gRhastambha, 68, 262 / gRhAya, 261 / gRhAdi (toraNa), 305 / gRhAyAma, 257 / gRhArambha (mAsa), 248 / gRhiNI, 243 / 'gRhiNIgRha (sthAna), 258 / geyamUrti, 151 / geha, 147 / gehaka, 216 / gairika, 66 / mUla, 395 / gotra, 134 / gotrA, 133 /
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [467 godhA, 22 / prAhAdicitra, 96 / godhAra (paJjara), 324, 331 / / grova, 73, 74, 97, 98, 133, 144, 145, gopAna, 76, 72, 80, 81, 82, 96, 111, 146, 149, 153, 158. 159, 162 114, 144, 153, 155, 162, 209 / / 167, 177, 179, 188, 205, 206. gopAnaka, 75, 112 / 209, 243, 253, 273, 324, 3:7, gopAlazraNo, 37 / 376 / gopAlAlaya, 41 / grIvakopTha, 151 / gopura, 1, 53, 93, 110, 134, 139, 183, | grIvadeza, 376 / 184, 191, 195, 198, 202, 260, grovabhUSaNa, 97-98 / 268, 411, 413 / grovaroma, 396 / gopuravidhAna, 199-220 / grovavistAra, 394 / gopurAdhana, 219 / grIvA, 160, 168 / gopurovRta (hasta), 370 / grovAdizikharAkRti, 130 / govAlAkArA, 358 / gomedha, 109, gomeda(dhaka), 109, 141 / gozAlA, 37, 195 / ghaTa, 303, 308, 324 / ghana, 5,64, 202,681, 394, 402 / gosaGghavAsa (maNDapa), 230 / gautama, 408 / ghanamAna, 270 / ghATana, 148 / gauro, 333. 358, 359 / grAma, 18, 29, 31, 38,41, 53, 222, 257, 279 / cakora, 330, (paJjara), 324 / grAmagarbha, 63, 69, 70 / cakra, 66, 68, 69, 286, 293, 336, 361 grAmadvAra, 69 / 365 / prAmamAna, 532 / cakrakAnta, 178 / prAmayogya (maNDapa), 241 / cakramUrti, 197 / prAmarasikAlaya, 40 / cakravartina, 40, 53, 62, 191, 251, 282, prAmalakSaNa, 1, 32-51 / 304, 309, 310, 323 ; (pAlaya), 76 mAmavAstu, 42 / (tantra), 280, (siMhAsana), 297, grAmavinyAsa, 32 / (harmya), 275 / prAmasApAna, 183 / cakravartihiSI (makaTAdi), 314 / prAha, 70, 138, 303 / cakravAdibhUpa (makuTAdi), 314 / grAhakuNDala, 355 / cakrasaMyukta, 196 / mAhapuccha, 307 / cakrAkAra, 287, 311 / paahsiNhaadi,84| cakAvya, 178 /
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468] mAnasAre cakAdidAru, 287 catuSTayaguNa, 283 / cakrI, 23 / catuSpada, 19 / trakezvara, 312 / catuppAda, 293 / cakSurunmIlana: 418 / catuHsAla (haya), 275 / caTaka, 330; (pacara), 324 / catustala, 1,58,52, 127, 205 / caNDa, 151, 365 / catumtanavidhAna, 161, 264 / caNDa rAkSamarUpaka, 196 / ctustlvidhi| cagahAlakaTika, 37, 46 / catustAraNa, 414 / caNDAlAvAsa, 42 / candana, 14, 66, 107, 295 / caNDita, 19, 23, 38, 43, 47, 174, 140 / / canda, 23, 122 / caturazra, 57, 206, 276: 330 / candra (grAkAra); 135 / / caturathra-nAgara, 354 / candrakAnta, 20, 276, 17, 182 / caturazra-maNDapa, 414 / candrahaSTa (mAlaya), 259 / caturazra-stambha, 308 / candrarekhA: 336 / caturdAra; 162, 223. 265, 414 / candravAra, 391 / caturvAhu, 355 / candrikA, 26 / catubhaMdra, 200 / carako, 22, 27 / caturbhuja, 335 / carago, 104 / caturmukha, 32, 34, 151, 162, 206, 240, | caraNa, 94, 169, 172. 173 / 242, 243,244 / caraNAmbarasaMyukta, 370 / / caturmukhagrAma (vinyAsa), 4. / caragNAlaya (sthAna), 298 / catuvakra, 335 / caravAstu, 69 / caturvaga, 273 / carmakarAlaya, 37 / caturvAsa, 235 / carmakAra, 326 / caturviMzatimUrti, 197 / carmakAra (shrennyaaly),41| caturvidha (grAbharaNa), 322 / cala, 320, 334, 378 / catuvidhAbhiSeka, 315 / cala bera, 409 / catuvidha (pAda), 371 / cala-sopAna, 184, 185 / catuvidha (liGga), 338, 339, 346 / calana, 335 / catuHzAlA, 155, 171, 244 251 / calAnta, 336 / catuHzilA, 344 / cAtaka, 330; (paJjara), 324 / catuHSaTpAda, 295 / cApa, 68, 295 / catuHSaSTimasUraka, 93 / cApAkAra (8), 401 / catuSkarSa, 235 / | cApAkRti (tAraNa), 306 /
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAmara, 69, 264, 271, 284, 417 / cAmarAkAra 194 / cAmuNDA, 333 / cAmuNDAlaya, 46, 198 / cAmuNDakA, 193 | cAmuNDo, 359, 360, 361 / cAra, 383 / citra, 95, 136, 137, 256, 3, 322, 334, 366, / citraka, 177, 408 / citrakaNTha, 85 / citrakarmajJa, 4 / citrakalpa, 322 / citratAraNa, 306, 307 / citrapaTTa 95 / citraskambha, 95 | citrahIna (tAraNa), 307 / citrAGga, 113, 334, 366 / cibuka, 395 / cihna, 355 | cinhavedi 309 | cIra, 332, 335 / cIrAmbaradhara, 335 / culaka, 361 / cucuka (stanasya), 400 / cUDa (ka), 313, 314, 316 / cUDAmaNi, 332 / anukramaNikA cUlana, 311 / cUlika, 122 / cUlikA, 45 209, 332 / cUlikaka harmyaka, 223 / cuhiya, 239, 243 / caitya, 8, 408 / caityapAdapa, 9 / cha chatra, 69, 194, 264, 271, 417 / chatrAkAra, 190, 343 / chanda, 61, 134, 143, 186, 188, 125, 269 / chandarUpa (maNDapa), 240 / chanda (liGga), 339 / chanavIra, 323, 356 / chAdanA (vRkSa), 106 / chidra 135, 288, 293 / ja eo [ 469 jaghana, 405 / jaGgama, 334, 337, 359, 391, 363, 366 / jaGghayeArmadhya, 404 / jaTAjUTa, 367 / janAntara, 336 / janaka. 180 / janakAnta, 171, 172, 181 / janArdana, 41, 152, 156 / janArdanAlaya, 193 / jaGghA, 94, 208, 392, 393, 399, 405 / jaGghA mUla (vizAla ), 400 / jaTA, 67, 85, 313, 335 / janAvAsa, 37 / janmana 60, 61, 62, 73, 74, 76,78, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 87, 88, 89, 90, 91, 102, 146, 14, 169, 172, 1750 176, 179, 183185, 190, 202, 208, 209, 221, 243, 300, 349 / janmanirgama, 77 / janmAnta (garbha), 71 / jambUka, 106, 287 /
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470] mAnasAre jaya, 228 / jAla, 150 / jayada, 57, 58,59,60,243 / jAlaka, 219, 228, 266, 273, / jayanta, 22, 23, 40, 41, 43, 66 / jAlakA, 170, 175, 212,412 / jayantika, 116, 117, 212 / jAladvAra, 266,267 // jayantikA, 115 / jina, 160365 / jayantI, 112 / jinaka, 152, 164, 197, 290,304, 391 / jalagarbha, 70 / jinadeva, 366 / jaladAra, 43, 191, 265 / jinadevatA, 365 / jaladhAra, 353 / jinAlaya, 42,45, 198 / jalapAda, 237 / jihvA, 329 / jalapUritamaNDapa, 194 / jihvAmUla, 328 / jalasaMpUritArtha (maNDapa), 227 / jInapAtra, 409 / jalaskhala, 160, 164, 175, 191, 211, 216, | jainaka, 362 / 127, 238 / jainagatAlaya, 46 / jaleza, 23, 125, 193 / jainalakSaNa, 362-365 / jAti, 61, 143, 186 / jainikalakSaNa, 2 jAtiprAkAra, 188,189 / jyA, 133, 134 / jAtiprAsAda, 191 / jyeSThAdevo, 192 / jAtiphala, 66 / jyotirmaNDala, 394, 416 / jAtirUpa (maNDapa), 240 / jyotiSkAnta, 167 / jAti (liGga), 339 / jyotiHSaT (liGga), 408 / jAtivazAt, 269, ( prastarAdi ) 111, | jyotis, 133 / (stUpimAna) 130 / jvaradevAlaya, 46 / jAtisAlA, 188 / jAtihaH, 186, 261 / jAtihiGagula, 66 / bhaSAkAra, 136 / jAtyaMzaka, 364 / jAtyAdi, 61, (harmya) 188 / Damaruka, 360 / jAnutuGga, 392, 399 / DiNDima, 356 / jAnumadhya, 403 / DiNDimAkAra (liGga), 346 / jAnumadhyama, 403 / jAnuvizAlaka, 393 / talaka, 3, 4, 5, 12, 65, 98, 105, 113, jAnuvistRta, 400 / 119, 132 / jAnyAzrita (hasta), 370 / taTAka, 183, 195 / ma ta
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [471 tttaak-grm,70| tAya, 151 / taTAka-maNDapa, 231 / tArthyaka (varNana), 380 / taDAga, 37 / tAkSyarUpa (hemaja), 68, 381 / taNDulamaNDapa, 194 / tAla, 5, 107, 293, 320 / tati, 70 / tAlamAna, 362, 371,388 / tanu, 335 / tittirI, 330 / tantra, 52, 61, 343, 378 / tittiri (kulAya), 324 / tantravid, 54, 57, 61, 62, 76, 184 / tithi, 34, 186, 187, 256 / tantrapAraga, 53 / tintriNo, 107, 132, 287 / tantravidhijJa, 61 / tindino, 5 / tantroka, 408 // tinduka, 14, 295 / tapasvina, 236, 243 / tiryaGmArga, 48 / tapaskAnta, 171, 172 / tiLa, 63 / tmaalk,5| tilaka, 84 / taraGga, 99, 100 / tilapuSpAkRti (nAsi), 401 / taraGgAkRti, 316 / tIrthamaNDapa, 222 / tarjanI, 393, 396, 397, 399, 400 / tIrthayAmya (maNDapa), 231 / tala, 93, 118, 137, 147, 167, 170, | tuNDa, 316 / 181, 183, 256, 393, 399, 411 / / tumbaranArada, 306 / talatAra, 401 / tulA, 69, 116, 323, 328, 329 / talamadhya 403, 474 / tulAdaNDa, 112 / talavistAra, 400 / tulAbhArArtha (maNDapa), 238 / talAyata, 392 / tRtoyAvaraNa, 40 / talpavAsana, 133 / taitila, 184, 199, 219,243, (dvAra), 273, taskara, 187, 391 / (maNDapa), 221; (vimAna), 127; (slapi), taskarAdi, 378 / 131 / tailamaJjaSikA, 327 / tATaGka, 332 / tATikA, 96, 100, 307, 308 / tailAbhyaGga (maNDapa), 259 / tailopajISin (gRha), 37 / tATivakra, 99 / tAna, 67, 68, 109, 136, 141, 349, tailopajovina (vAsa), 40 / 409 / toya (liGga), 350 / tAmraja, 132 / toraNa, 2,9899, 134, 155, 110, 164, 170, 173, 175, 177, 182, 214, tAmrapatra, 409 / 229, 253, 256, 271, 283, 288, tArakadevI, 361 / 301, 310, 319, 329, 337 /
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472] mAnasAre trizUla, 66, 67 / trizUlarekhA, 397 / trisAla, 259 / trisAlAnta (harpA), 275 / jyambaka, 290 / tvaSTA, 3, 408 / toraNalakSaNa, 2 / toraNavidhAna, 305-307 / toraNA nika, 328 / tauli, 212 / trayaHsandhi, 244 / trika, 112, 115 / trikarNa, 122 // trikAla, 381 / trikUTa, 166 / trikoSTha, 327 / trigRha, 18 // tritala, 1,58,59, 62, 127,152 / tritalavidhAna, 1, 158-160 / trinetra, 336 / tripaTTa, 80,83,87 / tripaTTAzrama, 80 / tripuTA kRti (makuTAdi), 316 / tripuNr3aka, 319 / tribhaGga (dvayantaramAna), 406 / tribhaGgasUtra, 406 / tribhadraka, 290 / tribhittika, 223 / tribhuja (toraNa), 306 / / tribhUmi, 62, 254 / trimUti, 2. 193, 337 / trimUrtilakSaNa, 2, 334-337 / trimUtivAhana, 375 / triyugma (toraNa), 306 / triyuta, 19 / trivakra, 240 / trivagamaNDapAkAra, 64 / / trividyamAlina, 245 / trivetraka, 316 / trizAlA, 243, 244 / dakSiNAmUti, 151, 156, 164, 194 / dakSiNAyana, 261 / dakSiNikAprapA, 222 / daNDa, 4, 32, 39, 52, 53, 69, 99, 116, 131, 367 / daNDaka, 32, 50, 133, 24, 242, 243, 244, 245, 247, 248, 242, 253 / daNDaka (grAma), 36 / daNDakavinyAsa, 35 / daNDakA, 100 / daNDakAkAra, 330 / daNDakAdi, 100 / daNDakAnta, 245 / daNDaNDitavat, 245 / . daNDadAru, 5 / daNDamAna, 64,73, 77, 92, 209 / daNDika, 119, 125, 136 / danta, 122, 123, 287, 295, 395 / Tantakola, 125 / danta (dAru), 295 / dantanAla, 149 / dantapAda, 125 / dantAkRti, 387 / dantizAlA, 260 / dantI, 350 / darpaNa, 66, 144, 318, 326, 328, 323 / darpaNAdi, 27 /
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ darbha, 5 / darbhamaNDapa, 230 / dala, 74, 77, 84, 145 / dalAkAra, 112 / dalikapadma, 131 / dazakAnta, 180 / dazacakra, 290 / dazatala, 60, 129 / dazatala vidhAna, 176-177 / dazatAla, 2, 356 359, 358, 365 / dazadhA (vyayaphala), 390 / dazabhUmi, 9, 176 / dazaSyaya, 187 / dazazAlaka, 244 / dazazAlA, 244 / dazAna, 290 / dAma, 317, 322, 323 / dAru, 5, 103, 131, 132, 183, 190, 221, 239, 295, 309, 334, 366 / dAruka, 118, 271 / dArukIla, 125, 409 / dAruja, 132, 295 / dAruja - garuDa, 381 / dAruja-dopadaNDa, 324 / dArudaNDa, 115 / dArudvAra, 270 / dArupracchAdana, 115 / dAruyeAga, 122 / dArusaMgraha, 94, 103-107 / dArusaMgrahaNa, 5 / dArusandhi, 122, 125 / anukamaNikA dArustambha, 107, 127, 308 / dAvika, 329 / dAsa, 13 / dAsa (pralaya), 258 / dAsadAsyAlaya, 277 / dikpAla, 365 / dikpAlaka, 197, 333 / dina, 299 / dinaka, 22 / dinAdi (gRha), 259 / divaspati, 196 / dopadaNDa, 323, 324 / dorghabAhu, 366 / dIrghazAlA, 252 / dIrghazilA, 345 / dukUla, 323 / dukUlavasaneopetA, 358 / dukUnAmbara, 356 // durga, 53, 55 / durgA, 46, 333,355, 358 (gaurA), 359 (pArvatI) / durgA (Aya), 42 / durgAGgagaNapAla, 46 | durvA, 66 / dRSTi, 396 / dRSTipradeza (mAna), 394 / dRSTimaNDala, 394 / [ 473 deva, 191, 229, 231, 233, 243, 247, 295, 304, 332, 376, 402, 414 / deva (kalpavRkSa), 310 / devakAnta, 171, 172 / devagarbha, 69 / devatArcanasthAna, 258 / devatArtha (maNDapa), 227 / devatAlaya, 61 / devatAsthAna, 239, 260 / devatAharmya, 36, 49 /
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 ] deva (tArA), 305 / devadurga, 55 / devadeva (maNDapa), 232 / devadeva (makuTAdi), 313 / deva (dvAra), 201 / deva (prastara), 111 / deva (bhUSaNa), 322 / devabhUSaNamaNDapa, 194 / deva (madhyaraGga), 308 / deva (mAla), 313 / devaratha, 286, 290 / deva (bahana), 386 | deva (zayana) 223 / devadana, 50 / devasandhi, 119 / devasiMhAsana, 297, 309 / devApAna, 183 / devasthApana, 151 / devaharmya, 62, (lupA) 133 / devaharmyAdidvAra, 365 / 115, 183, 222, 228 / devo, 402, 414 / deha bAgula, 364, 390, 402 / daiva, 39 / mAnasAre devAGganA, 365 / devAGgula, 390 / devArAma, 236 / devAlaya, 40, 41, 46, 50, 53, 63, 107, dvAraka, 139, 199 / dvArApura, 279 / daivaka (mAga), 38 / daivaka (liGga), 346 / deAlayAna, 376 | drAkSA, 106, 295 / drAviDa, 173, 180,290 / drAviDa (liGga, pITha), 340, 341, 354 / drAviDa (vimAnAkRti), 130 / drumavallyA di. 137 / droNa, 236 / droNaka, 53 / droNAntara 54 / dvAtriMzat-danta, 395 / dvAtriMzat parivAra, 1993, 194, 197 / dvAtriMzati (zilpa-RSi), 408 / dvAdazAya, 187 / dvAdaza (Ayaphala) 309 / dvAdazatala, 1, 63 / dvAdazatalavidhAna, 180, 187 / dvAdazabhUmi, 78, 130 / dvAdazastambha, 261 / dvAdazastambha maNDapa, 414 / dvAra, (grAmasya), 35, 42, 43, 44, 48, 49, 50, 68, 139, 148, 150, 151,1560 165, 175, 190, 191, 186, 195, 212, 225, 227, 228, 230, 236, 237, 244, 245, 252, 259, 338, 411, 412 / dvAra-tala, 260 / dvAratuGga, 363 / dvAradaNDaka, 250 / dvAradeva, 151, 196 / dvAradevatA, 148 / | dvAravAdi 156 | dolA, 323, 327 / dvArapaJcaka, 196 / dIvArika, 22, 24, 40, 42 (mUrti), 27 / dvArapaTTikA, 202, 273 | dRSya, 335 / dvArapAda, 147, 148 /
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [475 dvArapAlaka, 291 / dvipakSa, 36, 38, 39, 44,46, 47,45,49 / dAraprAsAda, 199, 200, 201, 210 / dvipakSaka, 260 / dvArabhad, 232 / dvipayugma, 271 / dvArabhadraka (sApAna), 183 / dvipAda, 335 / dvAramAna, 2, 201, 362, 389 / dvipAda (kazcita), 381 / dvAramAnalakSaNa, 2 / dvibhadra, 200 / dvAramAnavidhAna, 268.273 / dvibhuja, 366, 367, 370 / dvAramukhasApAna, 150 / dvibhujAya, 381 / dvArayoga, 270, 271 / dvibhUmi. 62, 157 / dvArazAlaka, 220 / dvilalATa, 212, 245, 246, 247 / dvArazAlA, 199, 216, 260, 266 / dvivakra, 240 / dvArazobha(bhA), 199, 207 / dvivakta yukta (grIva), 375 / dvAramtambha, 268 / dvivalaya, 327 / dvArasthAna, 2, 50, 228, 233, 247, 255, dvizAlA, 243, 244 / 256, (narANAm) 265 / dvisandhi, 244 / dvArasthAnavidhAna (vidhi), 2, 265, 267 / / hisAla, 259 / dvArahamya, 192, 199, 200, 210, 266 / jhantara, 403 / dvArAlaya, 192 / mantaramAna, 406 / dvAroparidvAra, 255 / dmazra, 130 / dvikoSTha, 327 / dvija, 184, 257, 258, 273 / dmazravRtta, 57, 157, 290 / dvija (grAlaya), 49, 63 / dvijarAja, 377 / dhana, 212, 216, 220, 391 / dvija (vAtAyana), 219 / dhanada, 197, 243 / dvija (zayana), 293 / dhanada (maNDapa), 232 / dvijAti, 62, 69, 221, 243, 257 / dhanamAna, 210 / dvijAti (vimAna), 127 / dhanaratna, 313 / dvitala, 1,58, 127 / dhanasthAna, 193 / dvitalavidhAna (vidhi), 1, 153, 158 / dhanAdhipamaNDapa, 233 / . dvitalahaya, 152 / dhanArtha (maNDapa), 260 / dvitAlottamamAna (vivaraNa), 375.376 / dhanurAkRti (toraNa), 306 / dvitiiyaavrnn,40| dhanurgraha, 5, 32 / dvinetra, 366, 367, 370 / dhanurgraha-hasta, 4 / dvinetrA, 245, 251, 355 / dhnurmsstti,5|
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre 476] dhanurmaSTi-hasta, 4 / dhaneza, 103 / dhammilla, 313, 314 / dhammilla (prAkRti), 316 / dhraa,6| dharmadeva, 24 / dharmagaja, 125 / dharmAlaya, 37 / dhavanacchatra, 284 / dhnum,4| dhAnyakarSanamaNDapa, 228, 259 / dhAnyanikSepa (maNDapa), 227 / dhAnyazAlA, 194 / dhAnyAgAra, 252 / dhAnyAgAra (maNDapa), 233 / dhAma, 147 / dhAraNa, 94, 112, 170 / dhAraNavRkSa, 106 / dhAraNAMza, 343 / dhArapaTTa, 107, 186 / dhArA, 342, 343 / dhAgakumbha, 72 / dhArAliGga, 343 / dhiSNya, 143 / dhUma, 350 / dhUmaka, 106 / dhUmayAni, 300 / dhenu (mAlaya), 258 / dhenumudrAdi, 416 / dhenuzAlA, 278 / dhvaja, 187, 350, 351, 378, 390 / nakSatra, 186, 187, 390 / nakSatramAlA, 332 / nakha, 387, 402 / nemvavistAra, 392, 396 / nakhAyAma, 396 / nagara, 36,42, 53, 54, 257, 260 / nagara (garbha), 69 / nagara (maNDapa), 241 / nagara (vAstu), 49 / nagara (vinyAsa), 56 / nagara (sApAna), 183 / nagarapradakSiNa, 320 / nagaralakSaNa, 52 / nagaravidhAna, 52-56 / nagaro, 46, 5354 / nagarI-lakSaNa, 1 / nagopama (liGga), 346 / nado (pAzrva), 257 / nadotora (maNDapa), 231 / nandatAla, 370 / nandikezvara, 193 / nandina, 151 / nandyAvarta, 32, 33, 120, 121, 161, 240, 251 / nandhAvAMkRti, 36, 38, 126, 220, 344 / nandyAvarta (vinyAsa), 37, 53 / nandyAvartazilA, 353 / napuMsakazilA, 345, 346, 347 / nbhsvaanubhdrk,290| naya, 408 / nayana, 35, 396, (paryasya), 296 / nayanamAkSasa, 414 / nayanonmIlanalakSaNa, 2,414 / nayanonmeSa, 414 / nakula, 330 / nakula (paJjara), 325 /
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [477 nayanonmAkSa, 414 / navAMzaka, 187 / nara, 115, 191, 219 / navodaya, 377 / naragarbha, 69 / nAga, 22, 24, 27, 40, 43, 336 / nararUpa, 69 / nAgakanyaka 291 / narasiMha, 41 / nAgabandha, 220 / narasiMhamUrti, 164 / nAgara, 156,16, 173, 290 / narAJjali (garbha), 70 / nAgara (liGga), 340, 341 / narAlaya, 43, 49, 50, 194, (grAme), 41 / nAgara (liGga-pITha), 353 / narendra, 53, 62, 244, 274, 276, 282, nAgara (vimAnAkRti), 130 / 200, 302, 303, 314, 323 / . nAgarAdi, 343 / narendra (tantra), 281 / nAgendra, 365 / narendra (vezma), 45 / nATaka, 77 113, 114, 115, 116, 229. narendra (harmya), 275 / 239, 288, 301, 307 / nala, 408 / nATakAdi, 100, 294 / nanakA, 335 / nATyakArIlaya, 195 / nalakAnta, 336, 400, 404 / nAnAjAtigRha, 54 / nalakAmadhya, 403 / nAnAtaladvAra, 234 / navakASTha, 417 / nAbhi, 392 / navatala, 60, 62, 129 (rathasya), 289 / nAbhikuli, 286 / navatalavidhAna, 274-175 / nAmideza (tAra), 400 / navatAla, 359, 367, 370; (vivaraNa), 369 / nAminimraka, 308 / navatyaSTaroma (iSTi), 396 / nAbhimadhya, 403 / navavya, 334 / nAbhisomAnta, 399 / navadhAliGgatuGgaka, 340 / nAbhyanta, 363, 380 / navapada, 19 / nArada, 1, 151, 168, 183 / navabhUmi, 1, 174, 255 / nAradAdi, 365 / ndbhRmik,1| nArasiMha, 156 / / navamAna, 362, 389 / nArAyaNa, 41, 313, 342, 353 / navaratna, 303, 318, 34, 350 / nArikela, 5 / . navaliGga, 339 / nAla, 148,142,348,34,352, 353,401 / navavidhamAna, 377 / nAlageha, 212 / navavipulatAla (vivaraNa), 372, 380 / nAlAyAma, 314 / navavedikA, 290 / nAlika, 218 // navasatra, 402 / nAlikA, 214,393 / 61
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 ] nAlikera, 5, 107 / nAlikeradala, 222 / nAnigeha, 21, 213 / nAlo, 147 / nAsi, 144, 155, 332 / nAsika, 102, 137 / nAsikA, 96, 97, 102, 134, 137,144, 145, 150, 155, 166. 164, 179, 172, 173, 175, 182, 215, 217, 21, 253, 253, 288, 290, 301, 324, 380, 411, 412 / nAsikAkAra, 273 | nAsikAgrAnta, 361, 397 / nAsituGga, 395 / nAsidairdhya, 399 / nAsimadhya, 403 / nA savistAra 395 / nAsavistRta 401 / nigama, 53, 55 / nigraha, 370 / nitya, 309, 321, 333 / nitya karmakarAlaya, 195 / nityArcanamaNDapa, 260 / nityArcanAsana, 297, 298 / nityotsava, 290 / mAnasAre nityotsavAsana, 257, 292 / nityotsava (grAsanamAna), 298 / nidhAna, 93 / nisra, 25, 26, 88, 89, 90, 91, 95, 98, 100, 114, 301, 344, 353 / nimnaka, 99, 237 / nivRtta, 301 / nimba, 8, 12, 105, 25.5 / nirAbharaNasarvAGga, 365 // nirIkSaNa, 304 / nirgama, 72, 73, 99, 102, 112. 115, 121, 145, 140, 155, 156, 165, 181, 211, 218, 212, 214, 2.7, 229, 233, 236, 237, 240, 248, 242, 273, 2:2, 332,353, 396,398, 411; (adhiSThAnamya), 9293 ( upapoThasya), 76-77 / nirgamAGga, 182 / niryUha, 319, 365 / nirvastrAGga, 365 / nirvAsamaNDapa, 232 / nilaya, 147, 230 / nivAtabhadraka, 210 / nivAsatraya, 247 / nizAdhipa (sandhi ), 125 / nizApati, 151, 196 / niSaTja, 226 / niSkala, 21 / niSpAvavojayat (nAma), 401 / nIDa, 155, 160, 164, 173, 175, 177, 3:4, 320, 330, 332, 376 / nIDAkAra, 217 | noda, 139 / nIti (mandira), 260 / nItizAstra, 284 / nIla, 141 / nIlakaNTha, 330 / nIlakaNTha ( paJjara), 324 / nIvi, 332 / novo, 355 / novya, 335 / novyAJcala, 336 / nUpura, 337 /
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ - [479 anukramaNikA naivedyArpaNavezmaka, 193 / nRtta (pAgAra), 222, 27. / nRttamaNDapa, 222,228 / nRttayogyamaNDapa, 250 / nRttayogyAdi (mAlaya), 40 / nRttazravaNayogya (maNDapa), 228 / nRttAGganA (maNDapa), 250 / nRttAdi (bera), 334 / napa, 61, 199, 237, 205 376 / nRpa (abhiSeka maNDapa), 222 / nRpacittavazAt, 279 / nRpaprAsAda, 8 // nRpa (madhyaraGga), 308 / nRpasaMkula (gRha), 49 / nRpaharmya, 238 / nRpAna (siMhAmana), 29 / nRsiha, 41, 15 / nRsiMhAlaya, 4 / netra, 237, 251, 337 / netranAso, 228 / netrabhadra, 213, 230 / netrabhadraka, 250 / netramadhya, 406 / netramAnaka, 396 / netramAkSaNa, 414 / netraratnakarAlya 40 / netra (lekhana), 416 / netravista ra, 401 / netrazAlA, 172, 173, 179 / netrasUtrAnta, 394, 390, 4.1 / netrAnta, 363, 389, 395 / netrAyAma, 394, 401 / naimittika309 321, 333 ! naiRtya, 28 / naiRtyapada, 40 / pakSa, 35, (mArgasya) 39, 43, 44, 46, 290, 392, 408 / pakSaka, 409 / pakSakazAlA, 217 / pakSimaNDapa, 278 / paGkaja, 89 / paGkadurga, 55 / paGktitala, 129 / pacanArtha (maNDapa), 234 / pacanAlaya, 104,227,234,240,258,277 / paJcatana, 59, 62, 128, 166 / paJcatalavidhAna, 165-166 / paJcadhAmatala, 289 / paJcapakSa, 982 / pazcaprAkArahaye, 122 / pazcaphaNa (bhujaGga) 310 / paJcavara, 365 / paJcabrahma, 166 / paJcabhUmi, 1, 165,205, 254 / paJcabheda, 221 / paJcaliGa, 340 / paJcavarNa, 334, 3.2. 409 / paJcazAlA, 122, 129, 188, 196. 259 / paJcazAlAnta (harmya), 27 / paJcasUtra, 402, 403 / pazcAGga, bhUSaNa 416 / paJjara, 6, 96, 97, 98, 101, 102, 134, 145, 150, 155, 160, 164, 166, 168, 173, 175, 177, 178, 181, 182, 210, 215, 217, 219, 253, 301, 323, 324, 330, 411 / / paJjarazAlA,98,168, 1801.
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 ] paJjarAkhya, 170 / paTTa, 79, 82, 89, 95, 96.98, 112, 113, 116, 131, 144, 186, 286, 288, 315, 334, 335, 349, 366, 403 / paTTakampa, 90 / paTTadhara, 52, 244, 275, 282, 283, 303, padavinyAsa 1, 19, 28, 32 / 314, 315 / paTTadharAdi (harmya), 275 / paTTadhRk, 277 / paTTaSTak (tantra), 280 / paTTabandha, 89, 317, 319 / paTTabhAj (tantra), 280 / paTTA, 290 / paTTika, 80, 158, 219 / mAnasAre paTTabandhana, 283 / paTTamAj, 52, 62, 275, 277, 282, 283, padmakampa, 71, 82, 100 / 303, 314 / paTTikA, 72, 73, 74, 76, 78, 79, 81, 83, 84, 85, 87, 88, 90, 98, 112, 114, 115, 148, 185, 186, 196, 219, 270, 272, 273, 293, 295, 288, 305, 323, 331, 332, 353 / paTTikAnta (garbha), 71 / paNDizAlA, 245 / patana, 48, 53, 54, 257 / patana (garbha), 69 / pattana (magaDapa), 241 / patra, 137, 219, 256, 323, 329, 376 / patrakalpa, 322 / patracitra 288 / patracinha, 312 / patratarakha, 306 / patra paTTa, 99, 313, 314 / patrapuSpAdi 294 / patravallika, 307 / patravallI, 98, 113, 322 / patrAdi 95, 103 / patrodarabandha, 336 / patrapuSpa, 301 / padma, 33, 43, 73, 74, 75, 76, 78, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 87, 88, 89, 96, 97, 98, 100, 101,113, 130, 131, 196 295, 302, 308, 316, 324, 353 / padmaka, 32, 87, 227, 300 / padmakanda, 63 / padmakAnta, 95, 167 / padmakesara, 81, 297, 301 / padmagarbha, 19 / padma (grAma) vinyAsa, 43 / padmacitra, 301 / padmanirgama, 77 / padmapatrAdi, 272, 294 / padmapAda, 295 / padmapITha, 337, 355 / padmavandha, 84, 85, 303 / padmabhadra, 297, 302 / padmarAga, 66, 109, 141, 417 / padmarekhA, 397 / padmavAjana, 295 / pdmvlly| di, 102 / padmasiMhAsana, 24 / padmAsana, 96, 102, 297, 301, 324, 326, 355 364 / padmapITha, 325 / paramazAyika, 19, 21, 23, 22, 33, 38, 43, 65, 257, 276 /
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu, 4 / parazu, 67 / parArtha, (AsanamAna ) 297, 347, 349 / parivA, 34, 35, 37, 42, 44, 48, 55 / parighA, 279 / parito linda, 212, 247 / parimANa, 362 / parivAra, 1, 188 / parivAravidhAna, 192 198 / parivAravimAna, 190 / parivAra - poDaza, 193 / parjanya, 22, 23.26, 30, 36, 41, 43 / parNamaJjUSa (kA), 323, 327 / paryaGka, 6 293, 204 anukramaNikA pAJcajanya, 70, 336 / pAJcajanyakaH 196 / pAJcarAtra, 46 / pAJcAla, 180 / pATalI, 8 / [ 481 207, 219, 223, 233, 245, 253, 272, 273, 293, 305, 306, 308, 332, 337, 338, 330, 386, 392, 399, 409, 419, 415, 417 / pAdaka, 147, 300 / pAdajAla, 323 335, 336, 355 / pAdanUpura, 323, 332, 355 / pATavandha, 294, 303 / pAdavandhaka, 297 / pAnubandha (masUraka), 78 / paryAya, (stambhamya) 14, prastaramya) 111, 112 pAdavaMza, 221 / 113, 123, 147 / pAdaviSkambha, 77 / pAdasthApana, 94 / parvatadeza (seApAna), 183 / parvatAkAra (liGga), 346 / parvatAndika, 347 / parvana, 323, 397 / pallavapatraka, 301 / pavana, 21, 23, 24 / pavanabhadraka, 290 / parivArArtha (pralaya), 259 / pANipIDana (maNDapa), 222 / pAda, 68, 77, 94, 119, 123, 153, 155, 158, 159, 160, 161, 165, 167, 168, 169, 170, 173, 175, 176, 177, 172, 181, 203, 204, pAdabhUSaNa, 99 / pAdamaJca, 156 / pAdamAna, 1 / pAdaratnAGgulIyaka, 355 / pAduka, 73, 83, 15, 100, 101, 207, 331, 332 / pAdAtsedha, 399 / pAnI (jalamaNDapa), 194 / pAnIyamaNDapa, 37, 227 / pAparAkSasI, 23, 28, 104 / pAyusomAnta, 397 / pAra, 134 / pArAvata (noDa), 324, 330 / pArAzarIyaka, 408 / pAriyAtra, 226 / pArvato, 193, 335, 359 / pArzvapUrita, 316, 317 / pArzvasUtra, 403, 405 / pANi, 392. 399 / pANika, 45, 57, 244, 374, 277, 282, 290, 303, 314 /
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482] mAnasAre pANika (tantra), 281 / | pItavarNaka, 367 / pANika (harya), 75 / potavarNabha (liGga), 346 / pANitAra, 397, 400 / pota (zilA), 346 / pANimadhyama, 403 / pItazyAma, 365 / pAli, 395 / pItAmbara, 323, 336, 356, 367 / pAlika, 102 / potAmbaradhara, 335 / / pAlikA, 95, 96, 100, 601, 102, 103, | ponanitamtanataTA, 356 / 116, 131, 137, 144, 146, 182, 186, | | puccha, 387 / 219, 262 / pucchaka, 376 / pAlikAstambha, 96 / puTa (tAra), 395 401 / pAlI, 201, 102 / puTapAva, 403 / pAvaka 22 / puTAnta, 399 / pAza, 360 / puTAntaka, 389 / pAzupata, 46, 194, 338, 408 / pRNDageka, 170 / pASANa, 63, 115 / puNyakSetra, 222 / pASANaka, 402 / putra vAsaka), 259 / pASANakUrma, 344 / vimAna, 133, 143 / piGgalAbha, 367 / puMzilA, 345 / piNDa, 398,409 / puMsavanArtha (maNDapa), 233 / piNDikA, 343 / pura, 53, 54, 316, 386 / pitAmaha, 5, 13, 24, 156, 197. 192, | pura (garbhe), 69 / 313, 356. 375,418 / purasUtra, 322 / pitR, 22,22, 37, 41 / purasUtralambana, 322 / pinaak,67| purANa, 285, 321, 378 / pinAkAkRti, 317 / puruSa, 143 / pippalo, 394,405 / puruSAJjalimAtra, 127 / piSTha (liGga), 350 / purohitAlaya, 40, 27. / pITha, 19, 47, 93, 108, 196, 198, 305, | puSkara, 395 / 312, 329, 334, 335, 349, 3.3, | puSkariNI, 238 / 388,409, 415, 417, 352 / | pRSkala, 107. 133, 156 / pIThaka, 346 / puSpa, 210, 335 / pIThaka (liGgasya), 344 / pRSpa (tAraNa), 306, 307 / pIThalakSaNa,2,347, 348, 352, 354 / puSpadanta, 22, 24, 42, 125 / pIta, 347, 370, 382 / pusspdntpd,40|
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [483 puSpadanta (mUti), 27 / pRppapaTTa, 313, 314, 312 / pRppapuSkala, 82 / pRSpavandha, 220 / pRppavandhanamaNDapa, 123 / pRppamaNDapa, 193, 227, 252 / puSpamAlya, 314,415 / pupparatna, 80, 100, 316 / pRpparAga, 66, 109, 141, 428 / puppaliGga, 350 / pRppa vallI, 322 / pRSvAkhya, 227 / puSpAbhiSeka, 319 / pRSpodyAna, 195, 278 / pRntaka, 355, 367 / pRstakArjanayAmyaka (maNDapa), 226 / pustakAvAsana, 193 / pUga, 107 / pUtanA, 22, 28, 204 / pUtipAdapa, 221 / pUri, 317 / pUrita, 316 / pUrima, 323, 332 / pUrNazobhita, 367 / pUrvahasta, 143 / pUSaka, 24 / pUSana, 22, 24, 43, (mUrti) 27 / pRthakzAlA, 244 / pRthulAman (saMgha), 48 / pRSatabhadka , 220 / pRSTha, 376, 4.3 pRSThapAda, 370, 386 / pRSThapuri, 317 / pRSThabhadraka, 248 / pRSThasUtra, 405 / paMcaka, 12, 21,47 / paTikArAnaya, 41 / paizAca, 36, 32, 48,344 / paizAcaka, 107 / paizAca (bhAga), 38 / paitrika, 197 / pautro, 151 / paurANika (grAma), 49 / pauSTika, 57, 58, 59, 60, 61, 156, 243 / prakApTa,98, 392,396,309,404 / prakopamUna (vizAla), 401 / prakApTavalaya, 322, 355 / pracaNDa, 251, 196 / pracAra, 54 / pracchAdana, 111, 113, 115-118, 117, 158, 190, 212, 228, 229, 252, 265, 381,411, 416 / praNAla, 348 / prati,83, 85,86,9,101,112, 137 / pratika, 82, 97, 98,217 / pratikrama, 79-80 / pratibhadra, 74, 75, 294 / pratima, 69,80, 83 / pratimA, 260,391. 407, 415, 417 / pratimAgAra, 222 / pratimAdhikAra, 407 / pratimAna, 398 / pratimAmaNDapa, 223 / pratimAlakSaNa, 2 / pratimAvidhAna, 388-391 ! pratimukha 81 / pratirUpa, 112 / prativakka 82 /
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484] mAnasAre prativaMza, 125 / prastara, 32, 33, 64,111, 112, 133, 137, prativAjana, 74, 75, 6, 77, 79, 8, 86, 144, 145, 16, 150, 151, 152, 87, 88, 80, 90, 91, 112, 13, 3.1 / 153, 155, 156, 157, 158, 159, pratiSThAna, 246 / 160, 161, 162, 163, 165, 167, 169, 170, 173, 175, 176, 17, prathama, 303, 353 / prathamA (tithi), 127 / 170 181, 190, 204, 205, 207, prathamAbhiSeka, 227 / 221, 223, 228, 238, 23, 241, 253, 273, 288, 308, 324 329, prathamAvaraNa, 40 / 376,411 / prathamAsana, 297, 298, 229, 304 / prastara (grAma) vinyAsa, 46 / prathameSTaka (sthApana), 71 / prantaraparyAya, 112 / prapA, 6, 221, 222, 227, 28, 229, prastAvidhAna, 111-128 / 239, 232, 261,308, 337 / prastAvidhi, 1 / prapAGga, 184, 221, 222, 228, 229, 241, prastarAGa, 251 / 312, 411, 414 / prAkAra, 1,48, 49, 68,110, 183, 188, prapAGgaka, 237 / 245, 260,265, 270,276, 279,407 / prapAlaGkAra, 309 / prAkAradvAra, 125 / praphullAnana, 29 / prAkAralakSaNa, 1 / prabodhaka, 408 / prAkAravidhAna, 288-191 / prabhaJjanamadka, 220 / prAkArAkRti, 163 / prabhAvRkSa, 9 / pAkArAntaH, 122 / prabhUtaka, 156 / prAgata, 235 / prabhUtAlaya, 51 / prAjApatya hst,4,5| pramANa, 362, 409 / prAdezino, 393, 396 / pramukha, 232, 248 / prAnta (grbh),71| pramukhasApAna, 184 / prApta, 315, 319, 321 / pralambaphalakA (lakSaNa), 402 / prAsAda, 6, 108, 110, 139. 147, 150, pralambalakSaNa, 2,402,407 / 266, 182, 188, 223, 243, 246, 247, 251, 252, 254, 255, 269, pravAla, 66,109, 141, 417 / 338, 339, 346, 389, 413 / praviSTaka, 64,192 / prAhAraka, 52, 62, 275, 277, 282, 283, praveza, 218 / 303,314, (tantra) 280 / pravezana, 225, 205 / preSya, 391 / praSTara, 408 / preSyAMza, 378 / prasUnAma, 149 / | pkss,6|
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA pha 327 / bAhudairdhya, 399 / bAhupakSa, 380 / bAhupArzvaka 403 / bAhumayavistRta, 396 / bAhumAlA, 335, 336, 355 / phaNa, 113 / phalaka, 97, 102, 116, 326, phalakA, 67, 68,95, 99, 100, 102 112, 115, 218, 306, 307, 308, 324, 397, 402 / phallakAkSepaNa, 136 / phalakAsana, 6 / phAlapaTTa, 316, 318, 358 / bAhumUlavizAla, 394, 400 / bAhuvalaya, 322 / bAhusomaka, 363 / bAhusImAnta, 389 / bAhyapaTTa, 270 / bAhyarathyA, 36 / bAhyavIthI, 46 / bAhyasAla, 278 / 7 ba bandhura (vRkSa), 12 / barbura,287 / barhibhUSaNa, 323 / balabhadra, 197 / balaya, 328, 332 / bali, 188 / balipIThaka, 195, 197 / bimba, 334, 408, 409, 415, 416 417 / bimbaliGga, 418 / bimbaharmya, 143 / buddha, 391 / budabudAkAra (zirastra ), 316 / budha, 391 / balasthAna, 50 / bahala, 270, 305 / bahiraGga (grAmasya), 41 | bRhatkukSi, 367 / bRhatI, 398 / bera, 334, 335, 344, 310, 401 / bahiraGgaNa, 312 / bahirjanman, 411 / bahirdvAra, 45 / bahibhitti, 276 / bahirmukha ( prAmagarbha), 71 / berAkula, 390 / berAyAma, 402 / bodhika, 95, 308 / badhika, 99, 100, 102, 116 / bauddha, 46, 197, 198, 220, 304 / bAdarvAsa, 246 / bahu liGga, 341, 342, 344 / bahusandhi, 244 / bAra, 245 / bAlacandravadAkAra, 387 / bauddha (pralaya), 45, 152 / bauddha (zAlA), 243 // bauddha lakSaNa, 2, 366 / : brAlapaTTa, 332 / * bAlaparyaGka, 6. 294 / bAlavalyAdipatra, 312 / bAlAlokana (maNDapa) 234, 258 / brahman, 21.38, 391 / brahma kAnta, 94, 102, 159, 219 / brahmagarbha, 68, 69 / brahmadaivata, 329 / [ 485 62
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486] mAnasAre brahmapada, 276, 344 / bhadrakoSTha, 170, 174, 175, 217 / brahmapITha, 279 / bhadradeza, 411 / brahmabhAga liGgasya), 341, 342 / bhaddAraNa, 238 / brahmamaNDapa, 36 / bhadnAsI, 173 / brahmaprastaka(mandhi), 124 / bhadranirgama, 160, 181 / brahmagaja, 119 / bhadrapaTTa, 21 / madapITha, 353, 361 / brahmavAha, 264 / bhadramaNDapa, 227 / brahmavAhana (haMsa), 2, 376 / bhadrazAla, 170 / brahmasUtra, 344 / bhadrazAlA, 168, 171, 172, 173, 174, brahmasthAna, 6, 68, 257 / 278, 181, 217, 219 / brahmA, 2, 3, 65, 168, 333, 335, 337, | bhadrasApAna, 184, 239 / 398 / bhadrAlindaka, 237 / brahmANo, 359, 360 / bhadrAvRtavAraka, 240 / brahmAMza, 28,344, 352, 416 / bhadrAsana, 297, 303 brAhmaNagarbha, 69 / bharaNo, 26 / mAhmAdideva, 415 / mallATa, 24, 27, 42,43, 125 / bhavana, 62, 147, 176 / makta, 183,414 / bhAjana, 68,70 / bhaktarUpa, 194 / mAjanAnta, 68 / bhaktalakSaNa, 2, 371-374 / bhAnu, 23, 408 / bhaktisaMkhyA (vimAnasya), 127 / mAra, 287, 288 / makSArtha, 290 / mAraka, 94 / bhalamAna, 405 / bhAradvAja, 367 / bhadra, 19, 134, 145, 148, 150, 155, bhArgakArAlaya, 42 / 162, 164, 167, 169, 174, 176, bhArgava, 367, 408 / 178, 179, 180, 182, 184, 181, bhAskara, 30, 192, 193, 194, 196, 197 / 190, 196, 210, 211, 212, 227, | bhAskara(mAlaya), 76 / 229, 235, 240, 243, 244, 246, | bhitti, 64, 102, 210, 211, 218, 221, 249, 252, 254, 355, 289, 290, 223, 246, 254, 265, 273, 276, 308, 332 / 334,445 / madaka, 171, 216, 217, 223, 224, 232, | mittika, 191, 259, 366 / 233 / mittigRha, 276 / bhittigaha, 211 / madrakUTa, 175
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhittideza, 411 / bhittivAda, 209 / bhittimAna, 260 / bhittimUla, 191 / bhittizroNo, 493 / bhindazAlA, 245 / bhujaGga, 307, 355 / bhujaGgakaTaka, 323 / bhujaGgakaTa kAGghrika, 358 / bhujaGgapAdadvaya, 307 / bhujaGgAGgavatlaya, 357 / bhUpati (vAtAyana), 219 / bhUpati (savAGga ) 280 / bhUpati (stUpi), 131 / bhUpati (harmya), 62 / bhUpatiharmyaMmadhya, 272 / bhUparIkSA, 10, 13 / bhUparIkSAvidhi, 1 / bhUpAbhiSeka (maNDapa), 238 / bhUpAla ( kalpavRkSa), 310 / bhUpAlAGga, 407 / bhUpAlaya, 54 / bhUbhRt (guNa), 280 / bhUmi, 6, 313 / bhUmilamba 62 / bhUtarUpa, 115 / bhUtasiMha, 295 / bhRtasAdi 96 / bhUtAdirUpa, 137 / bhUbhilamba - vidhAna, 2, 57-62, 180 / bhUmisaMgraha, 8, 9 / bhUvanAdevIharmya, 42 / bhUtaitila, 376 / bhUvRtAlinda, 234, 238, 249 / bhUzakti, 358 / bhUdhara, 21, 23, 25, 28 / bhUpa, 240, 243, 257, 295.328, 332 / bhUSaNa, 2, 174, 233, 234 / bhUpa (dvAra), 273 / bhUSaNa, (stambhasya ) 94 / bhUSaNa nakSaNa, 2, 322-333 / bhUSaNArtha (tAraNa), 305 / bhUSaNAvAsa, 193 / bhUsaMgraha, 1 / bhUsura, 199, 233, 240, 243, 247, 268, 295, 332 / bhujaGgaza, 196 / bhuvaneza, 193 / bhuvanezAlaya, 46 / bhUkAnta, 171, 176 / bhUta, 183, 197 / bhUtakAnta, 165 / bhUtabali, 192 / bhUpa (ratha), 286 / bhUpa (liGga), 338 / bhUpa ( harmya), 54, 115, 236, 277 / anukramaNikA bhUpakAnta, 172, 172 / bhUpati, 52, 194, 229, 233, 236, 247, 258, 274, 311, 365, 407 / bhUpati (adhiSThAna), 7 / bhUpati (garbha), 69 / bhUpati (toraNa), 305 / bhUpati (prastara), 111 / bhUpati (bhUSaNa), 322 / bhUpati (mAli), 313 / bhUpatilakSaNa, 2 / [ 487 bhUsura (prastara), 111 / bhUsura (ratha), 286 /
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488] mAnasAre bhUsura (liGga), 338 / bhUsura (zAlA , 242 // bhUsura (svapi), 13 / bhRgu, 367, 408 / mRGga, 1, 27 / bhRGgarAja, 21, 24,42,43 / bhRGgA, 66 / bhRGgeza (mUrti), 27 / bhRza, 22, 23, 24, 30, 40, 66 / bhairava, 338, 408 / bhairavAlaya, 42, 45 / bhairavo, 359, 360 // bhoga, 149 / bhogamaNDapa, 194 / bhojanArtha, 237 / bhojanAlaya, 258 / bhaiAma, 329 / bhaiAmAnta, 270 / AmadaNDa, 325 // bhramara, 114, 317, 355 / bhramarAkRti, 317 // bhramarAvRta, 233 / bhramAlinda, 328, 332, 252 / pramAlindaka, 231, 237 / vAntaraka, 363 / bruvAyAma, 401 / bhratAra, 401 / mamUla, 401 / bhramadhya, 403 / samAna, 394 / masthiti, 401 / ma makara, 301, 306, 307, 316 / makara-kuNDala, 336 / makaracitAraNa, 312 / makaratoNa, 309, 365 / prakarapatra, 92 / makarabhUSaNa, 323 / makaralAJchita, 335 / makarAGkitakuNDala, 323 / makarAdi, 72, 82, 89, 114, 309 / makarAdi-vibhUSita, 72 / makarAnana, 253 / makarovakra, 99 / makaTa, 24, 25, 26, 27,67,313, 314, 319, 335, 355, 358, 380 / makuTa (grAkAra), 314 / makuTa (grAkRti), 316 / makuTAntara, 336 / makuTAyata (mukhAyAmena), 314 / maGgala, 39, 238, 315, 310,321 / maGgala (abhiSeka, 227 / maGgalAsana, 299, 304 / maJca, 201,111, 146, 153, 157, 158, 159, 161, 162, 165, 177, 204, 205, 208, 219, 296, 305 / maJcaka, 159, 167, 169, 208 / maJcakAnta, 163 / maJcabandha, 82-83 / maJcabhadra, 75, 76 / maJcalo, 6 / maJjanAlaya, 277 / majUSa, 64 / madhuSA, 63, 327 / maTha, 37, 239 / maNibandha, 392, 396, 404 / maNibandhakaTaka, 355 / maNibandhakalApaka, 322 / /
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [481 maNibandhana, 335 / madhyakoSTha, 98, 145, 155, 162, 182, maNibandhanavalaya, 361 / 210, 214, 215, 237 / maNivandhavizAla,401 / madhyadazatAlavidhAna, 399-401 / maNDapa, 2, 6. 18, 37, 43, 46, 47, 62, 23, | madhyadvAra, 273, 331 / 108, 110, 134, 139, 140, 150, | madhyanAsi, 98, 144 / 156, 157, 164, 183, 194, 197, | madhyanAso, 218 / 198, 219, 222, 226, 229, 241, | madhyabhad, 98, 150, 155 168, 175, 180, 151, 254, 261, 265, 268, 27', 181, 212, 213, 214 / 312, 383, 407, 411, 413, 414 / madhyabhadraka, 172 / maNDapavidhAna, 2, 221-241 / madhyabhadrAkRti, 99 / maNDapasthAna, 222 / madhyama, 334 / maNDapahamya, 234 / madhyamadazatAla, 2, 371 / maNDapAkAra, 166, 221, 226, 254 / madhyamadazatAlaka, 337,357, 358 / maNDapAkAraka, 276 / madhyamAGgaNa, 248, 251, 253, 255 / maDapAkRti, 256 / madhyamAGgula, 393 / maNDapAGgaNa, 279 / madhyamAGgulodairghya, 400 / maNDala, 262, 415 / madhyADa, 2,62, 196117, 225, 231, 232, maNDaleza, 52, 245, 275, 277, 282, 283, 234. 237, 238, 262, 319, 357 / 303; (tantra), 280 / madhyamaraGgaka, 228, 229 / maNDUka, 29, 36, 38, 65, 70, 81 / madhyaraGgalakSaNa, 2 / maGkara (liGga), 350 / madhyaraGgavidhAna, 308, 309 / mattavAraNa, 111, 332 / madhya kovakUTa, 239 / matsya, 197, (rAjata) 70 / madhyarandhra, 219 / matsyamAMsApajovin (grAlaya),37 / madhyazAlA, 155, 160, 171, 172, 174, matsyAkArAli, 394, 401 / 181, 215, 217 / matsyopajovin (vaas),40| madhyasUtra, 405: mahala, 112 / madhyastambha, 210, 234, 273 / madhuka, 221, 287 / madhyahah, 72 / madhUka, 18 / madhyahArA, 122 / madhUcchiSTa, 409 / madhyAGgaNa, 231, 233, 252 / mdhuucchissttkiyaa,408| madhyAgulI, 399 / madhUcchiSTavidhAna, 2, 409-410 / madhyAdaravizAla, 400 / madhyakAnta, 18 // madhyodaravizAlaka, 393 / madhyakAya, 397, 409 / manaunmanyAlaya, 193 /
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490] mAnasAra manaunmAdinI, 355, 359 / | mahAtauli, 113, 116 / manAzilA, 66 / mahAdvAra, 37, 42, 43, 44, 48, 49, 190, mnu,3,408| 191, 196, 235, 256, 265, 266, manoja (grAlaya),194 / 268, 272 / mantra, 28 / mahAnAsa, 164 / manda, 112 / mahAnAsi, 179, 206, 218 / mandira, 147 / mahAnAsikA, 97 / mamaharamartha, 116 / mahAnAso, 168 maya, 3, 408 / mahAnola, 66, 109, 417 / mayA (caturbhUmi vinyAsa), 211 / mahApaTTa, 89 / mayAdika, 122 / mahApadma, 81, 24, 380 / mayAdhika, 199 / mahApoTha, 1921,47,189, 337 / mayUrAlaya, 279 / mahAprAvRda, 54 / marakata, 66, 109, 141, 417 / mahAbodhika, 116 / marAla, 330 / mahAmja, 82, 89, 91 / marAlapaJjara, 324 / mahAbhadra, 256 / / maruta, 23 / mahAbhAra, 116 / marudgaNa, 360 / mahAmaryAdA, 188, 190, 199 / maryAlaya, 54 / mahAmAna, 362 / maryAdAbhitti, 194 / mahAmArga, 39 / mallayogya (maNDapa), 236 / mahAmbuja, 22, 23, 24,76, 82, 112 / mallasaMvandha, 119 / mahArathyA, 39,42,47,48, 49 / masUra, 148,163, 204, 205 / mahArAja, 53, 62, 274, 281, 282, 290 / masUraka, 143, 153, 156, 158, 162, 162, mahArAjavAsa, 48 / 163, 173, 176, 177, 179, 203, mahAlakSmI, 197, 57 / 204, 208, 223, 230, 273, 289, 300, 308, 309, 421 / mahAvalo, 311 // mastaka, 145, 152, 160, 163, 165, 243, mahAviSNu, 198 / mahAvIthi, 49 / maharSi, 408 / mahAvotho, 47 / mahAkAnta, 166, 171, 172 / mahAvedi, 177 / mahAkAla, 151 / mahAvata, 338, 408 / mahAgApura, 191, 199 / mahAzastrAlaya, 278 // mahAgrAma, 54 // mahAzAlA, 171, 172, 174, 176, 278, mahAtantra, 408 / 179, 180, 282, 191, 220 /
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukamaNikA [491 mahApaNDa, 365 / mahAsana, 19, 290 / mahiSa, 70 / mahiSo kAgRha, 277 / mahiSI, (makuTAdi) 314, 315 / mahiSyAdyAlaya, 259 / mahighyAvAsa, 258 / mahighyAvAsamaNDapa, 240 / mahI, 6, 7, 8, 133, 355, 357, 358 / mahIbhRt (zAlA), 243 / mahendra, 22, 23, 30, 40,43, 125 / mahendra (mUrti) 26 / maheza, 333, 334 / mahotsava, 290, (grAsanamAna), 298 / mahotsavArcanAsana, 297 / mahotsavAsana, 299 / mAsi, 66 / mAgadha, 180 / mAgadhakAnta, 181 / mAtRkAkSara, 417 / mAtrAGgala, 364 / mAna, 362, 409 / mAnakalpa, 408 / mAnadaNDa, 5 / mAnapadma, 362 / mAnabodha, 408 / mAnavit, 408 / mAnavinyAsa (gRhasya), 257 / mAnasAra, 408, 412 / mAnasAra-RSi, 1,2 / maansaarmuni,2| mAnasArazAstra, 418 / mAnasArasya saMgraha, 362 / mAnasArAdi, 321 / mAnasUtra, 28,402 / mAnAGgula, 364, 388, 390 / mAnuSa, 39, 183, 243, 347, 391 / mAnuSa (dvAra), 201 / mAnuSa (bhAga), 38 / mAnuSa (liGga), 346, 382 / mAnuSAlaya (lupA) 133 / mAnuSAMza (liGgasya), 344 / mAnApakaraNa, 1,3,4,5 / mAruta, 21 / mArga, 39 / mAlAkRti (maNDapa), 232 / mAlAdhara, 284, 283 / mAlikA, 190 / mAlikA (maNDapa), 231 / mAlikAkAra (maNDapa), 232 / mAlyaja, 226 / mAsa, 408 / mAsuraka, 72 / mAhendo, 359 / mAMsalAGga, 366 / mAMsavyApArikAdi (vaas),40| mitra, 21, 23, 28, 36, 40,41 / mitraka, 23 / mizra, 115, 132, 190, 221 / mizradurga, 55 / mizradnya, 239 / mizrita, 322 / muktaprapAGga, 308, 309 / muktA, 66 / mukkAdAma, 96, 317 / mukAbharaNa, 355 / muktAratnAvalI, 355 / mukha (mAkAra), 401 /
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492) mAmasAre mukhatAra (kaNeparyanta), 399 / mUlageha, 147 / mukhadvAra, 253 / mUnapAda, 97, 99, 102, 117, 158, 160, mukhabhadra, 137, 137, 138, 332 / mukhabhadka, 230 / mUlaprAsAda, 202 / mukhabhadra-sApAna, 183 / mUlavandha, 96 / mukhamaNDapa, 150, 237, 238, 253 / mUlabera, 362, 363, 377 / mukhavistAra, 314, (kAnta) 400 / mUlavarasama, 389 / mukhazAlA, 245, 246 / mUnaberAMgula, 364, 3881 mukhasApAna, 183 / mUlamaNDapa, 238,230 / mukhAnta, 402, 403 / mUlavAsa, 239 / mukhAyata, 392 / mUlastambha, 102 / mukhya, 21, 22, 24, 27, 42 / mUlathala, 190 / mukhyaka, 43 / mUlahamya, 72, 122, 146, 192, 202, 203 mukhyadvAra, 268, 269 / 2791 mukhya (pada), 40 / mUlAdistUpiparyanta, 130 / mukhyavAsa, 257 / mUlAdhiSThAnapAda, 202 / mukhyavimAna, 150 / mRga, 22, 42, 43, 70 / mukhyahar2yA, 72, 257, 269 / mRga (mAlaya), 197, 278 / mukhyahaj (lupA), 134 / mRga (mUrti), 27 / mudga, 63 / mRga (vRkSa), 106 / mudrikA, 332 / mRganAbhiviDAla (paJjara), 323, 329 / munilakSaNa, 2, 367, 368 / mRNAla, 117, 133, 411 / / muSkAyAma, 398 / mRNAlaka, 113 // muSTibandha, 100, 112, 113, 114, 115, mRNAlikA, 113, 114, 126 / 117, 134, 190, 307, 308, 309 / mRNmaya (garuDa), 381 / mUti, 376 / mRsmaya (bhitti), 276 / mUtikAnta, 166 / mRt, 335 / mUrtizUla, 193 / mRtkandaja nadhAnyAdi (garbhadraSya), 70 / mUrdhaka, 113 / mRttikA (garbhasya) 63, 334, 366, 409 / mUrdhana, 392 / mRza, (mUrti), 27, 43 / mani, 100 / mekhalA, 279, 332 mUtriMzAlA, 182 / medhakAnta, 176 / mRdhrASTakA, 133 / mer3hapoTha 398 / mUla, 94, 123, 295, 316, 352. 360 / / meDhamadhya, 403 /
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [493 meDhamUla, 398 / | yakSa (varSa), 370 / mer3hasImAnta, 389, 392 / yakSavidyAdharAdilakSaNa, 370 / meDhAnta, 399 / rAkSI, 197 / merukAnta, 159 / yakSezvarI, 365 / meruja, 226 / yajanArtha (maNDapa), 232, 236 / meya (aysaa),70| yajamAna, 362, 409, (mAna) 38 / meSayuddha , 122, 123 / yajamAnArtha, (prAsanamAna) 227, (devatAhamya) meSayuddhArtha (mAipa), 236, 279 / 278 / meSavAsa, 259 / yajJakAnta, 166 / mepazAlA, 27. / yajJazAlA, 194 / maitramA hapa, 222 / yajJamatra, 68,69, 322, 335, 367 / modaka (liGga), 350 / yatherAkAra (sAraNa), 306 / mauktika, 109, 141, 419 / yantraka, 293 / maitti kapaTTa, 355 / yama, 21, 22, 23, 417 / maiktikapUra, 355 / yamakAnta, 166, 178 / mauktikottarIya, 355 / yama (mUti), 26 / mAnArtha (maNDapa), 233 / yv,4|| maino, 107 / yavatAra, 390 / mauli, 144, 228,613 / yaSTi, 367 / mAli (prAkRti), 316 / yAgamaNDapa, 139, 194, 194, 319, 414 / mAlaka, 27, 137, 240, 242, 244, 250, yAgazAlA, 243 / yAna, 2,4 / 251 / yAnA naya, 278 / malina, 283, 304 / yAvanA (zilA), 345 / mAlino, 355 / yuga, 69 / mailimadhyana, 403 / yugatala, 58 / maulimuNDa, 312 / yugmajAlaka, 266 / maulimUla, 402 / yugmamaNDapa, 150 / maulilakSaNa, 313-321 / yudAyuda, 125 / mai'lyagra, 403 / yudArtha, 290 / yuvAlokanamaNDapa, 279 / yakSa, 2, 45, 115, 172, 183, 197, 291, | yuvarAja, 62, 239, 278 / 301, 306, 365 / yuvarAja adhiSThAna, 78 / yakSaka, 314 // yuvarAjagR, 252 / 63
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre yuvarAjaprantara, 111 / rajjubhitti, 190 / yuvarAjastUpi, 130 / / ratna, 89, 302, 349, 409, 415 / yuuk,4| ratnakamya, 82, 322 / yUthaka, 62 / ratnakAnta, 167 / yoga, 35 / ranakAzAdi (maNDapa), 228 / yadhika, 259 / gna (toraNa), 306, 307, 317 / yodhakAlaya, 40 / ratna, 75. 313, 314 / yoni, 34, 186, 187, 256, 299, 378, ratnapITha, 342 / ratnapuSpa, 77, 95 / yoni, (tAra, prAkAra), 401 / ratnapUrita, 336 / yonika, 186, 187 / ratnaprAsAdaraGa, 239 / yaudhina, 243 / ratnabandha, 88-89. 317, 323, 336 / ratnamaNDapa, 193 / rakta, 347, 382 / ratnamAlikadukUla, 332 / raktacandana, 14, 295, 387 / ratnaliGga, 349 / raktavarNaka (liGga), 346, 367 / ratnazuddhi, 416 / rakSakAlaya, 259 / / ratnavapra, 88 / rakSakAlaya, 40 / ratnavinyAsa, 427 / rakSakAvAsa, 27 / ratnasaMdaSTamakuTa, 320 / rakSaNa, 188 / ratnasthApana, 108 / rakSAgRha, 53 / | ratnahemAdikAlaya, 277 / raGga,6166, 238, 247, 246 / ratnAGgaloya ka, 322, 335, 355 / raGgaka, 229 / ratnodaranibandhana, 336 / raGgamaNDapa, 272 / ratha, 6, 106 rambhAnAla, 149 / rathacakra, 286 / rambhAmAlya, 415 / rathadurga, 55 / ravitala, 61, 180 / rathadhUli, 4 / ravibhUmi, 180 / rathanAmAni, 290 / ravibhUmika, 255 / ratha bhUSaNa, 286 / ravibhUmi (vimAna), 127 / rathamAna, 286, 288 / rahasyAvAsamaNDapa, 272 / rathalakSaNa, 2, 286-292 / rajakAlaya, 40 // ratha(zAlA), 243 / rajata, 102, 141, 334, 349 / rathAkAra, 286 / rajju, 4, 5, 293 / sthAdhAra, 287, 288, 289 /
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukarmANakA rathAmaraNa, 290 / rudrAkSara (liGga), 346 / rathya, 50 / rudrAkho, 360, 361 / rathyA, 35, 39, 40, 43, 44, 47, 48, 49, rudrAlaya (garbha), 68 / rudrAMza (liGgasya), 341 / rekhAi, 4 / 56, 191 / randhra, 295 / rAkSasa, 22, 23, 41, 42, 183, 370 / rAkSasAkAra, 300 / rAjakarNikArAlaya, 278 / rAjagRha, 40 / H rAjatadantina, 70 / rAjadhAnIya, 53 / rAjanilaya, 54 / rAja ( makuTAdi), 314 / rAjamandira, 55 / rAjalakSaNa, 282-285 / rAjavezma, 45 / rAjasadana, 45 / rAjaharmyavidhAna, 2, 274-279 / rAjAGgavidhAna, 280 - 281 / rAjAdhirAja, 333 // rAjAvarta, 66 / rAjyAGga, 2 / rAma, 41 / rAzivazAt (zAlA), 248 / rudra, 21, 22, 23, 41, 106, 164, 304, lalATamadhya, 405 / 313, 391, 398 / rudrakAnta, 94, 162 / rudrajaya, 22, 23, 40, 41 / daivata, 329 / rudrabandha, 336 / rudrabhAga, 342 / rudrabhUmi, 1,255 / rudramUrti, 194, 337 / sUtraka, 402, 403 / roga, 22, 24, 27, 40 / raupya (zaGkha), 68 / raurava, 174 / la lakSaNa, 305 / lakSmI, 41, 66, 355, 356 / lakSmImavana, 48 / latAsosa, 6: / lambakarNa, 366 / lambana, 144, 14, 1:9, 153, 154, 317, 323, 355 / [ 495 lambapatra, 336 / lambamAnaka, 362 | - lambahasta, 366 / lambahAra 332 / lambodara, 366 | lalATa, 99, 100, 212, 214, 23, 236, 245, 251, 335, 337, 355, 396, 403 / lalATapaTTa, 317, 320 / lalATa (locana), 416 / lalATAcca, 324 / lavaGga, 66 / lAGgala, 69, 244 / lAGgalamitti, 233 / lAGgala bhittika, 229, 237, 234, 238, 239 / lAGgalavRkSa, 12 / lAGgalAkAra, 240 / argarare (atfu), 88 |
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ 496] mAnasAre lAGgalAkAra (pAda), 370 / lAGgalAkArahasta, 375 / vaza, 221, 222, 234, 242, 385 / likssaa,4| vaMzaka, 180 / liGga, 358,407 / vaMzakAnta, 181 / liGga-uddhAralakSaNa, 414 / zanimna, 397 / liGa (udbhUta), 151 / vaMzamUla, 232, 239, 240, 243, 406 / liGgatAra, 341, 308 / vakula, 287, 295 / liGgatuGga, 340 / vana, 99, 101, 102, 137, 144, 242. liGgadaidhye, 398 / 251, 290 381, 396, 417 / liGganAma, 338 / vaktranAsi, 155 / liGgapITha, 346 / liGgapIThasaMgrahaNa, 347 / vakrAkAra, 276 / liGgapUjAphala, 357 / vatAkRti (sandhi), 124 / liGgamAna, 338, 388 / vakrAnta, 402 / liGgalakSaNa, 2, 338-351 / vakrAyAma (makuTAdimAna), 314 / liGgasaMgrahaNa, 346 / vakrahasta, 112 / liGgAkAra, 346 / vakSaHsthalavizAlaka, 394 / liGgAGgula, 388, 390 / vajra, 66, 141, 417 / lIlAlokana, 239 / vajrakAnta, 172, 172 / lupa, 111, 144, 185, (mAna) 127, (dAya) vajakumbha, 27, 78 / 413 / vaTTa, 27 / lupA, 112, 118, 241, 300, 332. 116 / vajrapAda, 295 / lupAkukSi (prAkRti), 165 / vajrabandha, 27 / lupAcAra, 135 / vajaliGa, 350 / lupAlakSaNa, 133-17 / vajrAkRti, 99, 190 / lapAzreNo, 134, 135 / vtt,7| lUtabhAjana, 409 / vaTapatra, 100 / lokajJa, 408 / vaTuka, 193 / legaha, 60.131, 141, 327 / vana, 257 / lohaja, 329, 334, 366, 417 / lohaja (dopadaNDa), 324 / vanadurga, 55 / lohajapratimA, 67 / vanamAlA. 323 / lohavizeSaka, 309 / vanitA, 143 / lauha, 402 / vanitA (isTaka), 133 /
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ vapra, 20, 21, 22, 23, 37, 42, 43, 44 45, 54, 55, 78, 79, 87, 92258, 100, 196212, 301, 303, 411 / vajanmana, 76 / vaprabandha, 27 / varadahasta, 335, 355 / varadAbhayahasta, 335 / varasUtra, 405 / varuNa, 21, 22, 24, 26, 36 / varNa, 257, 268, 333, 355 / varSa (vAsa), 195 / varSa (zayana), 293 / varNasaMskAra, 381 / varNAdi, 407 / vartula, 57 / vartalAbha, 157 / vardha ki, 3, 4 / 254, 255, 33: / varmavistAra 394 / vardhakI, 5, 65, 406, 409 / vardhamAna, 122, 242, 243, 252, 253, anukramaNikA valabhI, 98, 111, 112, 113, 115, 164, 173, 177 / valaya, 318, 323 / valkala, 5 / valkalakarmaNAlaya, 37 / malabha, 290 / vallikA, 113, 317 / likAkRti (dhammilla), 313 / validAma, 317 / vallo, 220 / balazilA 345 / vasantayeogya (maNDapa), 231 / / vasita, 147 / vasiSTha, 367 / vasudhA, 133, 134 / vasuMdharA, 133, 134 / vasuyeni 350 / vastu, 6, 7, 125 / vastuni pamaNDapa, 194, 277 / vastubheda, 7 / vastrakarmAlaya, 37 / vastramaJjUSa, 327 / vastrasomAnta, 398 / vastrAcchAdanamaNDapa, 258 / vastrAbharaNazastrAdi (maNDapa), 228 / vastrAlaya, 193 / vasdana, 220, 342 / vahala, 328 / vanhi, 21 / [ 497 vAjana, 72, 73, 79, 80, 82, 83, 84, 86, 87, 88, 89,97,98, 99, 101, 112, 113, 131, 136, 145. 149, 25.5, 300, 306, 309, 327, 353 / vAjizAlA, 278 / vAtAyana, 137, 132, 164, 227, 229, 231, 237, 268, 473, 331, 386, (paryaGkasya) 293 / vAtAyanalakSaNa, 219-220 / vAtAyanasthAna, 219 / vAdya karAlaya, 195 / bAthakAdyAdi (grAlaya), 40 / vAnaprastha, 32 / vAnarAlaya, 278 / vApI garbha), 70 / vApI (sApAna), 183 / vAma, 338, 408 /
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ 498 mAnasAre vAmana, 41 / vAstuzayana, 258-29 / vAyu, 28 / vAstuzAla, 1, 2, 5, 7, 9, 28, 31, 51, vAyu (mRti), 36 / 56, 7, 77, 93, 110, 118, 126, vAyorabhimukha, 383 / 142, 152, 157, 160 114, 166, vAra, 30, 35, 186, 187, 227, 235, 237, 168, 170, 173, 175, 179, 187, 240, 250, 251, 256, 299, 378, 191, 198, 220, 237, 241, 256, 260, 264, 267, 273, 279, 281, vAraNa, 159, 230, 231 / 285, 291, 296, 304, 307, 309, vArAhI, 359, 360 / 312, 321, 333, 351, 354, 361. vAruNa, 37, 40, 45 / / 365, 366, 369, 370, 374, 376, vaalaagr,4| 382, 385, 387, 391, 398, 401, vAsa, 147, 232, 237, 238, 240, 243, 407, 409, 413, 418 / 245, 246, 257, 250, 251, 256, vAstuzudi, 29 / 257, 25, 260, 268, 277, 331 / vAhana, 152, 179, 197, 290, 313, 375, vAsaka, 239 / 378, 386 / vAsakoSTha, 217 // bAhana (pAlaya), 258 / vAsanAlaya(sAna), 258 / bAhana (dAna), 51 / vAsayogya (makhapa), 229 / baahnllb,2|| vAsaraGga, 246 / vAhamakhAna-makhapa, 194 / vaasshrennii,40| bAhinomukha, 53 / vAsas, 323 / vikalpa, 134, 135, 143, 186, 189 / vAsiSTakAlaya, 197 // vikalpaka, 139 / vAsukI, 5 / vikalpa (bAra), 269 / vAsudeva, 41, 152 / vikalparUpa (makhapa), 240 / vAstu, 5, 17, 25, 39,77, 81, 121, 219 / | vikalpa (liGga), 11 / vAstuka, 18 / vikaya (khaan),48,54| vAstudevatA. 261 / vigraha, 160, 358 // bAstupuruSa, 28.248, 249 / viciha, 407 / vAstuprakaraNa, 1,6,7 // vijaya, 156, 226, 303, 315, 319, 321 / vAstuboca. 408 / vijaya-abhiSeka, 297 / vAstumadhyama, 222 / vijayAsana, 298, 299, 304 / vAstuvastu, 4, 5, 28, 207, 407 / vida, 304 / vAstuvidyApati, 408 / viTa (madhiSThAna), 78 / bAstuvinyAsa, 56 / | vitatha, 21, 22, 24,43, 66 /
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukarmANakA [499 vitatha (mUrti), 27 / vimAna, 5, 6, 18, 93, 156, 158, 180, vitanti, 4 / 188, 208, 229, 260, 383 / vitAna, 111 / vimAna-paryAya. 147 / vitAnadhvaja, 262 / vimAnalakSaNa, 1, 127-142 / vidArI, 22, 27 / vimRza, 21 / viDa, 183 / viyata, 133 / vidyAdhara, 2, 115, 164, 179, 183, 301, virala, 295 / 306, 312, 365, 370 / virATa, 180, 181 / vidyAdharAdi, 138 / virUpa, 347 / vidyAbhyAsa (maNDapa), 252 / vidruma, 141 / vilAsArtha, 235, (maNDapa) 252 / vilAsina (maNDapa), 259 / vidhAna, 111 112, 305 / vilAsino (graaly),270| vidhAnaka, 112 / vivasvana, 21, 22, 23, 25 / vidhAnadhvaja, 415 / vivAhArtha-maNDapa, 226, 258 / vinAyaka, 151,192, 193, 197 / viniyogamaNDapa, 192 / vivRta, 174 / viniyogArtha (maNDa), 240 / vivRtANa, 236, 252 / vishaal,94,408| vidhyaja, 226 / vizAlA, 246 / vinyAsabheda (bhUmeH), 57 / vizAlAkSa, 20, 356 / vipula, 57, 54, 59, 60, 64, 199, 211, | vizAlAnana, 366 / 257, 286 / vizeSArcana, 297 / vipulamoga, 20 / vizeSArcanAsana, 299 / vipulAkRtika, 168 / vizvakarmA, 3, 67, 183, 400 / viputlAGa, 167 / / vizvakAnta, 165, 174, 175 / vipra 236, 318 / vizvakAzyapa, 408 / vipra-adhiSThAna, 78 / vizvabodha, 408 / viprakAnta, 20 / vizvasAra 408 / vipragarbha, 20 / vizvAmitra, 367 / vipramakti, 20 / vizveza 20,408 / vipra-liGga, 338 / vizvezasAra, 20 / viprasAna, 232 / viSkambha, 64 / viprasaMgha, 49, 195 / viSravAlaya, 53 / vibhUSaNagama, 333 / viravAlaya-parivAra, 106, 198
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnasAre 500] vi, 41, 11, 160, 164, 168, 104, | vIthikA, 44,47 / 220, 304, 323, 333, 334. 337, | vothI, 36, 30, 39, 47, 51 / 3.1, 391,398 / bIra, 96.315, 31,321 / viSNu-prAlaya, 4H / borakaNTha, 95,97,98,100 / viSNukAnta, 94, 103, 161, 210, 343 / vIrabhadra, 151, 205 / vissnnug,68| yogbhadrAlaya, 192 / vilucinha, 68 / vogabhiSeka, 207 / viSNuga, 197 / bogasana, 297.298,29,304 / viSNudeva, 46 / vRkSapAda, 310 / viSNudaivata, 320 / vRkSamUla, 311 / vipludhiSmA, 41, 45 / vRkSAH bA, 31 / viludhiSNya-garbha, 6 // vRzilA, 345 / viluparivAra, 197 / vRt,408| viSNu gaga. 341, 342 vRtavAri, 353 / vikhumUrti, 5, 36, 41, 336 / vRtavArikA, 358 / vimyumanavera, 38. / vRtta 276, 290, 302, 347 / vRttaka, 213 / viSNuvibhava 38: / vRttakumbha, 89, 301, 353 / viluvimAna, 151 / vRttatilaka, 335 / viSNusUtra, 344 / vRtatAraNa, 306 / viSNupthAna, 41, 4H / vRttaveraka, 303 / viSNudarya, 36, 41, 76, 156 / kRtavetrAdi, 2.4 / viSvaksenAlaya, 196 / vRttave para, 353 / vistAra, 411 / vRttastamma, 308 / vistRta (meaapaanmy),18|| vRtAkAra, 316, 342 / vistRtAraNa, 250 / vRttAkAra-tAraNa, 306 / vihaGgama, 333 / vRttAkRti, 130, 286 / vihaGgarAja, 677 / vRttAyata (nakha), 392 / vihAyama, 133 / vRttAzrAma, 157 / vihAra, 260 / vRSa, 350, 375 378, 31 / vihata,96, 131 / vRSabha, 66, 65, 70, 151, 122, 123 boNa, 220 / vIthi, 35, 43,48,49,50,56 / vRSama nakSaNa, 383-385 / vothika, 40,4 / / vRSabhAlaya, 195 /
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA [501 vRSabhodaya, 383 / | vaizya, 124, 195, 233, 243, 258, 332 / veNu, 5, 107, 222, 220 / vaizyaka, 240 / beparva, 119 / vaizya kadvAra, 273 / vetra, 112, 136, 331 / vazyagarbha, 69 / vetraka, 316, 342 / vaizyapramtara, 111 / kSetrapA, 318 / vaizyaliGga, 338 / veda, 331 / vaizyavAtAyana, 220 / vedapAda, 220 / vazyasaMgha, (grAlaya) 42,48.49 / bedAzra, 130, 228, 290, 342 / vaizyastUpi, 130 / vedAzrama, 342 / vazravaNa, 69 / vedAdhAnta, 157 / vegava, 333, 342, 370 / vaidi, 144, 153, 158, 160, 164, 167, vaijaNavAMza, 352 / 188, 308,412 / vaiSNavo. 359, 360 / bedika, 158, 159, 206, 218, 530, 412, vyajana, 323 / bedikA, 45,46, 95, 98, 137, 145, 150, yajanadaNDamAna, 325, 326 / / 153, 161, 162, 163, 165, 169, vyaya, 34, 985, 187, 256, 299, 300 270, 186, 190, 204, 209, 236, 378, 390 / 245, 253, 273, 290, 324, 411 / vyAghrakA, 106 / vedikAntaka, 163 / dhyAtrakAlaya, 272 / vedibhadra, 73, 294, 300 / yAghracarmAmbara, 336 / vezana, 150, 182, 211, 216, 286 / dhyAvanoDa, 331 / vezmadvAra, 263 / yAnapaJjara, 324 / vezmana, 45, 17, 70, 147, 257 / vyAghrapadavadAkAra, 387 / vesara, 173, 200 / yAghravRkSa, 107 / vesara (niGga), 340, 341 / vyAghro (dAru) 287 / vesara (vimAnAkRti), 130 / vyAla, 303,306 / vaikhAnasapratiSThA, 46 / vyaalgraahaadi,90| vaijayantika, 14 / vyAlarUpAdi,82, 89, 309 / vaidurya, 66, 417 / vyAlamihAdi, 137 / vaidha kAdi (pAlaya), 40 / vyAlasiMhAdirUpa, 7 / vaidyAlaya, 37 / vyAlAdi, 301 / vainateya, 196, 381 / vIhi, 63 / vainAyakAlaya, 42 / vaizAkha, 334, 370 / | zakti, 2, 346, 405, 407 / 64
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502] mAnasAre zaktitraya, 282 / zalyazAlA, 40 shktidhvj,06| zazirUpa, 26 / zaktilakSaNa, 355, 361 / zastra, 2.0 / zaka, 333 // shstrkrmkraaly,41| zaGkara, 127,290 / zastramaNDapa, 104 / zarAkAra (liGga), 346 / zAka, 5,106, 295 / zAlaya,48, 198 / / zAkha, 106, 295 / za, 14, 15, 17, 18, 123 / zAkhA, 14, 106, 310, 311 / zAdAru, 14, 18 / zAntika, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 72 201, 243, 329 / zaGkasthApana, 1 14, 18 / zAntikAdi, 269 / zaGka, 68, 318 / zA, 67 zakuNDala, 361 / zAla-dAru, 287 / zatuNDa, 136 / zAlavRkSa, 106 / zaGkapatra, 361 / zAlA, 2, 6, 61, 08, 101, 13, 155, zabarevA 37 / 155, 156, 164, 145, 166, 169, 173, zavAvarta, 136 / 175, 176, 179, 181, 290, 215, zacIpati, 25, 333 / 244, 247, 255, 407 / zakhavalkala, 293 / zAlAkAra, 218, 240, 250, 254, 273 / zanapAda (maNDapa), 22 / zAlAkUTa, 163, 169, 179,145 / zamo, 5, 14, 106, 287, 295 / zAlAkoSTha, 250,160,229 / zambhu. 347 / shaalaalkssnn,2| zambhuka, 178 / zAlAlinda, 245 / zayana, 2, 4, 6,41, 113, 143, 151, 152, | zAlAvidhAna, 242-256 / 234, 335, 387,472 / zAlAvinyAsa, 245 / zayanadAru, 225 / zAli, 63, 363 / shynlkssnn,2| zAlopAna, 9 / zayanavidhAna, 293, 296 / zAla, 57, 78, 111, 280, 285,418 / zayanArtha (maNDapa), 194 / zAstra-grAlaya, 198 // zayanAlaya, 278 / zAlatantra, 321 / zayanAyala (sthAna), 258 / zikhara, 97, 98 232, 133, 14, 136, 137, zaromata, 72 / 139, 144, 145, 146, 153, 154, zarkarA, 334, 335, 366, 381 / 158, 162, 167, 16, 177, 204, zalya, 123,. 125, 287 / 206, 299, 332,411, 412 /
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilA anukramaNikA [503 zivara (vyaya), 187 // zilAnta, 127 / zikharAkAra, 163, 354 / zilApITha, 348 // zivarAdi, 166 / zilAbhana, 270 / zivazalya, 409 / zilAbhitti. 276 / zikhA, 121, 122, 124, 125, 126, | zijAliGga, 417 / 130, 137, 145, 149, 154, 158, | zinAsaMgrahaNa, 344-345 / 160, 162, 168, 169, 173, 177, | zilAstambha, 107, 123, 308 / . 181, 188, 204, 206, 243, 253, | ,126, 133 / 273, 286, 287, 288, 314, 329 / / ziva, 168, 337, 342, 396 / zikhAkAra, 218 / zivakAnta, 94, 103 / zikhAnta, 61,98, 217 / ziva (maNDapa), 228 / zimbA-paryAya 123 / zivasadana, 71 / zikhAmaNi, 316, 318, 402 / zivasUtra, 344 / zikhAyuktadvAra, 270 / zivahaye, 36, 1.1, 157 / zivArala, 317 / zivaharmyaka, 36, 358 / zivituNDavat (kiroTAdi), 316 / / zivAGka, 338 / zivikA, 6 / zivAlaya, 48 / zivira, 53, 54 / zilpavid, 59, 128 / zirazcaka, 317, 336 / zilpazAlA, 106 / zirazcUla, 318 / zilpazAstra, 45, 321 / ziras, 98, 19, 101, 102, 146, 109, zilpAcArya (dAna), 313 / 153, 157, 161, 162, 165, 162, | zilpika, 109 / 253, 273, 343, 409 / zilpidRSTi, 411 / zirastAra, 394 / zilpin, 2, 3, 4, 5, 9, 10, 13, 28, 47, zirala, 283, 316 / 49,51, 56, 62, 108, 110, 283, zirakhaka, 313, 314 / 192, 199,261, 337. 344, 398 / zironta, 61 / zilpirAja, 71 / zirovibhUSaNa, 332 / zilpilakSaNa, 1, 3, 4 / zirapRSTha, 397 // zilpizAlA, 243, 409, 410 / zilA, 67, 103, 115, 118, 131, 132, zivaviSNavAsana, 301 / 183, 221, 239, 271, 301, 334, zIrSa, 149 / zukatuNDa, 380 / zilAtauli, 115, 116 / zukanoDa, 332 / zilAdhAra, 107 / | zuka (paJjara), 323, 330 /
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504] mAnasAre zukra, 301 / zyAmarakta, 370 / zuddha, 115, 190, 221 / zyAmavarNa, 367, 370 / zuda (vimAna), 132 / zyAmavarNAGga, 335 / zuddhazvetavarNa, 366 / zyAmAGga, 356 / zunaka, 350 / zraddhAliGga, 194 / zubhakarmArtha (maNDapa), 236 / zrayanta, 66 / zubhadanta, 14 / zrAntA, 150 / zubhayoga, 408 / zrIkara, 149, 156, 219 / zubhayAnaya, 390 / zrokarAlaya, 37 / zubhAMzaka, 3.1 / zrAkaraharmya, 40 / zuddha, 184, 232, 233, 234, 240, 243, zrIkAnta, 91, 12, 170, 158, 159 / 258, 304 / zrodevI, 66 / zUda adhiSThAna, 78 / zrIghara, 41, 152, 156 // zudambaveTa, 251 / dhobandha,82, 294, 297, 303 / zUd (grbh),62| zrobhad, 297, 353 / zUdrajAti (vAtAyana), 21 / zrIbhadraka, 302 / zudaprastara, 111 / zrobheoga,87,88,170,218 / zUdasaMgha, 48 / zrImukha, 297, 303 / zRddhasamaka, 195 / zrIrUpa, 238, 326 / zUdastUpi, 130 / zrIvatsa, 318 / zUdrAlaya 54 / zrIvatsalAJchana, 335, 365 / zUrpaka, 244 / zrIvizAla, 149, 219, 240, 297, 303, zUnnakampa, 279 / 353 / zRGkhalA, 205 / zrIvRkSa, 8 / zRgakhya, 235 / zruti, 285 / zala, 66, 190, 366 / zreNikAhaMsa, 376 / / shailj(issttk),70| zreNitadvAra, 266 / zailadopadaNDa), 325 / zreNIbandha,83, 84 / zaMva, 338, 408 / zroNi, 404 / zobhA, 188,209 / zroNikA, 117 / zoSa, 21, 22, 27,40 / zroNideza, 397 / zoSaka, 24 / zroSivizAlaka, 393 / zAnaka, 42 / zroNivistAra, 400 / zyAma, 382 / zrotra, 401 /
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tAra, 395 / zrotrAyAma, 394 / zvAna, 300 / zveta, 347, 382 / zvetakSIriNI, 14 / zvetamaNDala, 394 / zvetarakta, 365 / zvetarakta (zilA), 346 / zvetavarNana, 380 / zvetavarNanibha, 387 / zvetavarNa (liGga), 346 / zvetAnulepana, 416 / pa SaTtana, 1, (rathasya ) 289 / SaTtalavidhAna, 167, 168 / padatala harmya, 128 / SaTpAda, 304 / SaTprAkAra (hamya), 275 / zubhAyAdi, 29, 300, 389 / SaTsandhi, 244 / SaDaGgAyAdi, 294 / paDa, 57, 290 / SaDaka, 290 / SaDguNa, 282 / SaDbala, 282 / SaDvarga, 187, 273, 248 / SaDvarga pravAha, 262 / SaDvargAyAdi, 378 / vidhaliGga, 338 / SaNDa, 379, 391 / gharamukha, 46, 157, 240, 290 / SaNmukhAlaya, 46, 193 / bAramAtR, 333 / boDazaparivAra, 197 / anukramaNikA pratimA (mAna), 388 / poDazastambha, 261 / peDazastambha (maNDapa), 223, 414 / poDazAntatala, 202 / pozAka (stambha), 308 / sa sakara NDaka, 380 / sakala, 19, 20, 21, 65 sambI (gRha), 259 / sacala (seApAna), 183 / saJcita, 186 / saJcitasthitabhAva, 380 / satomaNDapa, 222 / satula, 116 / satya, 22, 40, (mUrti) 27 / satyaka, 23, 43 / satyakAnta, 171, 172 / satrayeAgya, 230 / satrazAlA, 37 / satrAvAsamaTha, 195 / sadana 45, 46, 147 / sadAziva, 162 | sadma, 13, 107, 110, 111, 137, 260 / sadmaka, 156, 261 / sadma pravezana, 263 / santAnaka, 409 / sandhi, 125 / sandhikarma, 1, (saMjJA ) 119 / sandhikarma vidhAna, 119, 126 / sandhikAryArtha (sthAna ), 258 / sandhivigrahamaNDapa, 272 / sandhyAyAgyamaNDapa, 236 / [ 505 sapta kAnta, 290 / saptatala, 1, 60, 128, 254 //
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ 506 mAnasAre saptatalavidhAna, 1691-70 / saMviDha, 53, 55 / saptatAla (vivaraNa), 367-368 / saMvRta (praNa), 252 / saptaparNa, 107 / saMhAra, 396 / saptaprAkAra, 191 / sarakta, 12 / saptabhUmi, 169, 254 / . sarala, 12, 287 / saptabhUmika, 128 / sarasvatI, 272,90, 313, 329, 333, saptamaNDapa, 222 / 355, 356 / saptamAtR, 183, 192, 355, 3.9 / sarasvatyAlaya, 193 / saptarSi, 367 / saroruha, 74, 75, 87, 167, 349 / saptazAlA, 244, 275 / sarpavaktAkRti ( adhiSThAna ), 79 / saptamAnAnta (hamya), 275 / sarvakAmika, 58 / sapta ( matra ), 402 / sarvaguNa ( samastanRpateH ), 281 / sabhA, 6, 8,43, 134, 226, 241, 309, 412 / / sarvatobhadra, 32, 120, 122, 125, 220, sabhAsthAna, 43 / ___241, 242, 244, 252 / samakarNa, 338 / marvatIbhavinyAsa, 36 / samapAdasthAnaka, 366 / sarvabhUpa-bhUSaNa, 323 / samabhaGa, 405 / sarvabhUpa-harmyamAna, 274 / samabhaGa-antaramAna, 406 / sarvazakti, 355 / samabhaGga-sUtra, 405, 406 / maliladurga, 56, 55 / samaya, 147 / savitraka, 23 / samvRtta, 143 / sahasrAdhika maNDapa, 229 / samAkAra (mnnddp),414| sAdhakasArasaMhita, 4.8 // samAzra, 143, 228, 230. 241, 330 / sAmanta, 62 / samAzra-maNDapa, 228 / sAmanta (grAlaya ),40 // samAdhA-rathA, 289 / sAmIpya, 372 / samutsedha, 411 / sAyujya, 371 / saMkalpa, 61 / sAra, 287 / saMkIrsa, 165, 132, 159, 190, 221 / sAradAru, 67 / saMkIrNa kIlaka, 124 / sAradama, 221 / saMgItArtha ( maNDapa), 195 / sAravRkSa, 18 // saMgraha, 2, 100, 112 / sArasvatyAlaya, 42 / saMgrAma, 45,53 / sArUpya, 371 / saMcAra, 56 / sArvakAmika, 58,60 / sadarza, 355 / sArvabhauma, 276, 328 /
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArvamAma (bhUSaNa), 322 / sArvabhauma (makuTa), 314, sAla (druma ), 221 / sAla ( vRkSa ), 9 / sAlaka, 411 / sAlajanmana, 422 / sAlamAna, 191 / sAlA, 164, 188, 190, 199, 276, 412 / sAlAkhyA, 229 / anukramaNikA 364, 366 / siMhAsanalakSaNa, 297-304 / sukhAGga, 230 / sukhAnvitArtha- maNDapa, 222 / sukhAlaya, 159 / sukhAsana, 361, 366 / sugata, 362 / sugatAlaya, 42 / sugatamaNDapa, 235 / sugandha, 365 / sugrIva, 21, 22, 23, 40, 43, ( mUrti 27 / sudarzana, 127 / sundara, 167 / sAlAnta, 45 / sAlokya, 183, 371 / sAvitra, 21, 22, 23, 25, 41 / sAvitrI, 313, 355, 356 / sikatA ( liGga ), 350 / sicAjya ( maNDapa ), 227 / siddha, 156, 312, 365 / siddhayeAgAkhya ( maNDapa ), 227 / siddhi, 127 / sindhutIra ( maNDapa), 231 / siMha, 79, 82, 96, 151, 303, 319, 350, suri, 378 / suvA, 190, 334, 335 / sunakSatra, 408 / supUrima, 322 / suprati (tI) kAnta, 20, 174, 175, 182. subrahmaNya, 192 / subrahmaNyAlaya, 42 / 351, 378, 375, 360 / sicitra, 100 / siMhapAda, 295, 304, 387 / siMhalakSaNa, 386-387 / siMhavakra, 323, (varNana ) 387 / siMhAnana, 126 / suvRtta, 290 / suSira, 395, 402 / siMhAsana, 2, 283, 300, 309, 312, 312, susaMhita, 20, 188 / subhUSaNa, 233 / sumuhUrta, 408, 414 / sura, 268, 370 / surapuSpa 96 / surapuSpasanukAkRti, 312 / surazAlA, 242 / sulagnaka, 408 / suvarNakulIra, 70 / suvasindura, 336 / suvarNasUtra, 332 / [ 507 sUkaraghrANa, 124 / sUcikaharmya 37 / sUtakArAlaya, 258 / sUtikA maNDapa, 277 | sUtragrAhina, 3, 4, 65 / sUryavizAlaka, 20 / sRkkAnta, 401 /
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 ] sRSTi, 396 / senAmukha, 54 / senAlaya, 53 / senAlAkana (sthAna) 46 / seApAna, 57, 72,84, 134, 136, 156, 164, 165 190, 227, 228, 229, 238, 252, 254, 256, 265, 411 / seApAnalakSaNa, 183-187 / sopAnasthAna, 259 / sAma, 21, 24 / saukhyaka, 231 / saugandhi, 63 / saiAdha, 168 / saiaumyakAnta, 219 / saura, 174, 408 / saiSTi, 176 / saiSThika, 172, 181 / skandakAnta, 94, 103, 219 / skandha, 165, 397 / skandha (nda) tAra, 149 / skandhamAlA, 322 / skandhAvAra, 53, 55 / rukrambha, 94 / stana cUcukamadhyama, 405 / stanadeza (tAra), 400 / stanapakSa, 328 / stanapArzva, 406 / mAnasAre stanapITha, 398 / stana sImAnta, 398 / stanasUtra, 322 / stanAnta, 389, 363, 400 / stambha, 94, 117, 122, 123, 124, 135, 150, 159. 221, 237, 238, 246, 305, 331 / stambha (paryAya), 94 / stambhapratiSThA, 110 / stambhalakSaNa, 94 - 110, 102-103 / stambhasthApana, 107-110 : stanI, 94 / stUpa, 57, 60, 61, 130, 138, 153, 155, 169, 172, 175, 176, 179, 182, 185, 204 206, 207, 243, 273, ( vimAnasya ) 127 / stUpika, 154, 161, 167, 144, 145, 146, 208, 209 / stUpikA, 97, 139, 218, 219, 324, 411 / svapikA, 130 / stU pikApatravallyA 376 / svapikola, 132 - 133, 139-142, 139 / svapitraya, 98 / zrImAnadazatAla, 399 / lomAnamadhyamadazatAla, 401 / strIzilA, 345, 346 347 / sthaNDila, 19, 36, 38, 43, 47, 65, 108, 140, 188, 262, 415 / sthapati 3, 4, 11, 13, 18, 20, 31, 62, 65, 17, 68, 72, 103, 105, 109, 110, 132, 142, 261, 263, 273, 319, 344, 408, 409, 416, 418 / sthapati (prAlaya), 40 / sthapati (prakRti), 414 / sthANu, 94 / sthAna, 147 / sthAnaka, 41, 67, 143, 151, 306, 334, 335, 337, 356, 357, 358, 361, 364, 366, 367, 370 377, 381. 387, 402, 403 / sthAnakayeAgya ( madhyaraGga), 308 /
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratukamaNikA sthAnIya, 19, 45, 53, 54 / svApaka,18, 62 71, 103, 105, 110, 132, 142, 261, 263, 319, 344, 408, 418 / sthApaka (prAlaya), 194 / sthApaka ( jova), 414 / sthApatyAtnaya, 194 / sthApanamaNDapa, 222 / sthAvara, 334, 337, 359, 363, 366,391 / svastika liGgaka, 352 / sthiti, 396 / sthiravAstu, 64 69 / sthUNa, 94 / rUpana (maNDapa), 223 / snapanArthAlaya, 258 / kAnamaNDapa, 104, 222 / snAnayeAgya ( maNDapa), 260 / khAnapanArtha (maNDapa), 104, 222 / sphaTika, 109, 141, 365, 409 / sphU (gu) rjaka, 180 / smitAnana, 356, 366 / strakutra vadhAraNa, 335 / srakvAkRti (liGga), 346 / svabhAvadantaiASThayukta (liGga), 347 / svayambhu (tra) liGga, 347, 354, 388 / vayambhuliGgaka, 352 / svayambhuliGga- lakSaNa, 346 / svargakAnta, 171, 172 / svarNa, 69, 141, 262, 349 / svarNaka Thacuka, 332 / svarNatATaGka, 32. / svarNapITha, 349 / svarNayajJopavIta, 416 / svarNaliGga, 350 / svala, 416 / 65 svarNasaMkhyA (makuTAdInAM ), 115 / svavaMzaka, 113 / svasti, 66 | svastika, 32, 33, 44, 45, 67, 68, 121. 149, 156, 220, 240, 242, 243, 244, 245, 249, 250, 318, 338 / svastika (grAma) vinyAsa, 43 / svastikapAda, 358, 370 / svastikA kRti (liGga), 346 / svastikAnta, 168 / svAdhyAyakAlaya, 278 / svAmikAlaya, 40 / [ 509 hanuparyanta 35.9 / hanumadhya, 403 / haMsa, 375, 378 / haMsalakSaNa, 375-376 / hanvanta, 363, 389, 395, 398, 403 / haya (mandira), 260 / 68, 179 / harikAkarya, 295 / hariNa, 67, (grAlaya ) 678 / haridraGkadhAraNa, 336 / harita, 507, 159 / haritAla. 66 / ha, 6, 40, 45, 51, 57, 50, 61, 64, 68, 78, 70, 71, 92, 139, 153, 160, 162, 171, 139, 143, 147, 183, 219, 274, 354, 407, 414 / haka, 62, 150, 265, 271, 273 / harmyakAnta, 170 / hayagarbha, 6 /
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510] mAnasAre iya'jammana, 412 / hArAprAnta, 157 / haryatAra, 362, 388 // hArika, 96 / haya'tuGga, 146 / hArikA, 99 / hamyadvAra, 41, 267 / hAridra, 367 / imyaipAda, 112, 189, 268 / hAropamova, 355 / harmyapradakSiNa, 417 / hikkA, 399, 398 / haye (makhapa), 234 / hikAmadhyama, 403 / hamyamukha, 226 / hikAsUtra, 392, 397 / hamyemUla, 162 / himakAnta, 170 / himaja, 226 / hastadAru, 5 // himAdrirUpa (stambha), 109 / hastamAna, 73, 77, 92, 94, 111, 188, | hiraNya, 334 / 362, 308 / hiraNyamAlikA, 332 / hastina, 378, 390 / hRdaya, 39.8 / hastipAdAkRti, 197 / udayamadhyama, 403 / hastiSTha, 149 / hRdayAnta, 363, 389, 392, 400 / hema, 109 / hasti (zAlA), 243 / hemaka (yajJamatra), 69 / hastihasta, 134, 150, 186, 238 / hemakUTa, 226 / hastihastavibhUSita (sApAna), 238 / hemaja, 136 / hAra, 155, 163, 164, 168, 172, 174, | hemapAdapa, 221 / 175, 176, 180, 182, 214, 215, | hemaratna (vAsa), 258 / 254, 322, 323, 325, 332, 335 / hemavarNa, 335, 365 / hArakAkATaka, 380 / hemasaMkhyA (makuTAdonAM), 316 / hAradaMza, 217 / haimacakra, 68 // hArA, 155, 150, 155, 160, 171, 176, / hAmakamAlaya, 258 / 178, 281 / homa(zAlA), 243 / hArAntara, 172, 172 / hasvazAlA, 252 /
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ NOTES
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES ON THE MANA SARA N.B.-The letters A, B. C. D. etc., in capital, represent the manuscripts 80 indicated Where there is no separate mention, A stands for both A and F; B for both B and D; G for both G and H ; and I for both I and J. 1, 2, 3, eto, indica'e the lines of the chapter. (1), (2), following 1, 2, 3, indicate the first note, the second note, and so on under lines 1, 2, 3. CHAPTER I 1. (1) Both I. and D. read astu; the correot reading team is taken from J. (2) The more grammatical form auta is adopted from A; all other manuscripts read the singular form. (3) A. gift, B. efe for aft, and D. Hatfiefon for arftafsi 2. (1) B. D. suraizcara, A. svareNazvara for surezvara / / (2) D. TFT for Fra 1 (3) A. alta, B. fuath for me i 3. (1) B. D. AFTEtt tfyum AcaTUTI (2) D. FarafueTEGI (3) J. fafarag for afures: 1 4. (1) A. Grifa, F. are fa 1 (2) B. D. stegt for at EGRITESI I (3) B. D. #ferrataifa ya (4) All other Mss. except I. read fat (for ea) in place of f&, but the meaning of =and) is already expressed by ufa preceding it. As sandhi is compulsory in compounds, the more grammatical form would be ATATOUT 1 The second portion of the verse 2 (line 4) presents many difficulties as regards the sense of the comparative use of FART and the meaninga of the two afa, if any meanings were intended to be conveyed by these words. HAR means 'whole', 'complete', 'perfect', and its use in
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA the comparative degree is generally superfluous. But if the first afa is taken to mean ' although', and the second afa 'yet', the purport may be although it was more than complete yet it was noticed.... '; we would, however, prefer to construe the verse thus-gartigTETITESI (pAdI) preokaM tad (vAstuzAstraM ) mAnasArarSiNA samastataravastu (kRtvA) lakSyate sma / In this construotion the second afg, like the following partiole ft, must, of course, be taken to have been used in aTRITAGTC, having no special signification ; but the first afa may mean 'even' ( making it even more than complete, i.e., perfect in every possible way). 6. (1) D. atgal (2) All Mss. read fate; the emendation is suggested by the name and contents of chapter II. 6. (1) I. J. F. Tut; the correct reading is suggested by the name given to chapter III in the colophon. (2) The form fafci, being conneoted with oth in the passive voice, is grammatically untenable ; but this mistake is deliberately repeated several times in this chapter ; the emendation fafat: is, therefore, not made. The form or in all other places also in this chapter must be taken as ATATAN 1 10. I. 69 for Rs, suggested by all other Mss. 13. (1) B. D. GRITTI (2) The barbarous form 7 for $: is apparently due to the analogy of FITFU. This is intentionally left unemended in order to illustrate the ungrammatical style of the Manasara, which is elaborately discussed elsewhere, (Indian Architecture by the writer, pp. 199-214). 27. The uniformity would require the form aftur 29. The discrepancy between the plural form aastat and the singular form fanat: should be noticed. J. reads fanta: 1 31. (1) I. jani kAkI; the emendation jainikAnAM is suggested by the name given in the colophon and opening line of the chapter in question, numbered LV; it is also necessary to make the line symmetrical as well as intelligible, for the word far is ineanin less.
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTAR I (2) I. mauli ; the emended form muni is suggested by other Msg. as well as the name and contentu of the chapter numbered LVII. 32. I. J. fufa; A. F. 9871 The emendation is suggested by the name and contents of the chapter numbered LIX. The mistake of the manuscripts A. F. is inexplicable, but that of I. J. may be due to carelessness of the copyist. The scripts may, of course, suggest an explanation in both cases. 33. The expression que te implies the titles of four chapters (LX, LXI, LXII, LXIII), namely, FATTH. TECARTUA, THARTUA, and FHEARTURI 34-37. These four lines are based on a hopelessly corrupt manuscript and suggested by the names and contents of the chapters numbered LXIV, LXV, LXVI, LXVII, LXVIII, LXIX. These lines are given within square braokets to indicate that they are not found in the principal manuscripts of the text. No explanation of the loss of these lines in all other Mss. is available, except the possible carelessness of the copyists. 39. (1) ATATTOUT would be the more grammatical form. The very same irregularity is made in line 4 noticed above, and almost for the same reasons it is left unemended. (2) A. FATTESTAT, F. atat i 40. (1) B. D. attai (2) B. D. Final Colophon-I. J. B. D. TETZT131 The emendation, UEATA, is suggested by the other M83. and is necessary in order to make all the colophons uniform.
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA CHAPTER II 1. I. J. Fercetat This is due to the confusion between farfa and farqa, the latter being the correot form. 2. B. D. CATATTETUTTIASTOT 4. A. F. J. ATATTI 6. I. U for ad; the additional stroke which turns into as is apparently due to negligence of the copyist. 6. The ungrammatical form FTA (acc. sing.) should be noticed ; it is left unemended to illustrate the barbarous Sanskrit of the Vastu-sastra. The lines 5-10 are missing in J. The line 10 is missing also in I. But it has been preserved in all other Mss. The sease, however, inay be deduced even without this line. It is practically impossible, in such cases, to say whether the most original text was with or without a line like this one. 11. B. D. gaare I 12. The genitive use of gate in the sense of looative should be noticed. One Manu is stated in the Ramayana (1.5.6) to have been the architect who built the oity of Ayodhya: TT ATA AT TATATE . vizrutA / manunA mAnavendraNa yA purI nirmitA svayam // 13. B. D. GIRTI 16. (1) B. D. ATTRI (2) J. geta: 1 17. I. grafa: 1 19. I.29-#d, cf. I. 4, 39. ostatia (II. 19, 23, 25, 33) and asfasfesa inost of the Mss. read the word as afe: and a few as afeti 22. A. F. omit u and add en after afa 23. I. nAma; J. guronAma / For vardhakIti see note under line 19. 24. B. D. ET, A. F. FROSTI 25. For aset see note under line 19,
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER II 28. (1) I. sthapatiH zAstrasarvajJayAH; the emendation suggested by all other Mss. is unavoidably necessary in order to make the line intelligible (2) A. F.J.sh| 29. (1) F. ddiSTe, probably better than zAkhaNTena, apparently for zAstrAdezena / (2) B. D. vAstuzAstra / 31. J. tItyabhi / If nAma is not emended by nAnA, it must be preceded by iti dhIyate apparently for abhidhIyate / ____32. (1) I. zritajya, A. F. sUtrajJaH which is better perhaps, but the sense is implied by the following word rekhaajnyH| The idea contained in the word : which is taken from J., is also suggested by the expression shaastrvittmH| (2) B. D. shilpishaastrviduttmH| A. F. shilpivittmH| 33. I. pAzritajJaH ; B. D. smRtishH| The emendation follows J. and other Mss. 34. (1) I. karma piyuzca ; J. karma vidyAbhya ; A.F. karma vidyuzca / The emendation karmavitsabhyaH , suggested by all other Mss. renders tbe expression more or less intelligible. (2) D. B. baMdhArthayA; F. leaves this word in a laounaz A. ha(ca)palazca / (3) A. syudlaaprH| The seoond half of this line presents many difficulties. If the is read with short u, the following words would be dayA (instead of udaya) and q7 (instead of 997, which is meaningless ) and the three words bala, bandhu and dayA would imply some of the qualifications required of the carpenter. And there are parallel passages to support the suggestions. khapati is stated to be dRDhabandhu: in the Vastuvidya (I. 15), but not the takSaka, whose qualifications are thus described : takSaNAtsthUlasakSmANAM takSakaH sa tu kortitH|| mRtkakarmajJo guNo shkrsrvkrmsvtntrkH| gurubhaktaH sadAkRSTaH sthapatyAunugaH sadA // (Ibid. I. 18,19.) suzIlazcaturo dakSA zAstrajJo lomvrjitH| kSamAvAnasya(vAna syAd) dvijazcaiva sUtradhAraH sa ucyate // (Silpadipaka, I. 3. kAntikaH stha..tayaH puruSA yntrvaavidaaH| tathA vardhakA(kyA)dayazcaiva mArgiNe vRkSatakSakAH // (Ramayana, II. 80, 2).
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 MANASARA For similar parallel passages from the Mahabharata, Vastuvidya, Silpadipaka, etc., desoribing the qualifications of sthapati, vardhaki and urf, see the writer's Dictionary under Sthapati. See also the writer's translation of the Text. 35. This line seems to be quite uncalled for here and has been omitted by all Mss. except I. It does not seem permissible, however, to leave it out of the text. It is, therefore, kept, and by a small emendation, as suggested within brackets, it can be explained in a way. 36. (1) I. J. A. F., the other reading within brakets is suggested by other Mss. but the general obscurity of the line is not removed thereby. (2) J. kuru for gurum / 38. J. f The construction of this line as well as the preceding three lines, and the one following, is grammatically untenable; but the general sense of these lines is, however, clear to some extent. 39. For fatar see note under line 1 above. AT without any case ending is used for Tara, and would illustrate the barbarous nature of the text. in 40. (1) A.J. prokSye, F. prAkSyo, B. prekSya / The word udvIkSya, when it has been combined with a, bearing no case ending, mus: be taken is an adj. qualifying qTg; it would be meaningless if it be read as a gerund form. It must, therefore, be emended either to a: or according to the gender of arg I. uses it in the masculine and A. F. J. take it in the feminine. It is taken here in the neuter, and it thus conforms to the neuter forms and 3, this necessitates the reading udghokSyaM / (2) A F. J. udAhRtA, I. udAhRta / 41. (1) J. ega. More than a dozen authorities will be found quoted in the writer's Dictionary under Angula; it is always eight times, not six. It is not clear how and where from this reading is taken by this Ms. (2) A F. J smRtaH, but the other adj. guNitaM has been left in the neuter singular. That such errors are very frequent in the text will be noticed in the following lines also.
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER II 42. J. axfufa facanta are foar, B. D. OTOMATA, A. F. turi Il 43. J. B. D. 78; I. 77 or TRT in this line, and five in the following line; Suprabheda gama (XXX. 3) reads FERIT; Vastuvidya (I. 5) has fazar (long) ; so also the Matsya-Purana (258, 18) and the Siddhunta-siromani (p. 52) : but the Brihat-Samhita (58, 12) has fara (short). But from the reading free for fast, the Manasara seems to have used the short form fase; the gender of the word remains uncertain from these uses. In dictionaries it is used in the feminine gender. 14. J. Free For parallel passages, see notes under Translation and the writer's Dictionary under Angula. 47. A. F. Ja atre; B. D. omit this line. J. reads lines 42--45 between lines 47 and 48. 48. J. #FT; Fatos must be read in the neuter singular or be compounded with the following words ; latter being preferable. 50. (1) I. faafetya, which would not give the usual meaning; the einendation you is suggested by J. and other Mss. (2) gig for afg: is another instance of errors committed by ignorant artists attempting to write Sanskrit. that in the next live also illustrates the point. 51. EET is made masculine in this line, and neuter in the next (52). 52. I. TEH; the emendation : is supported by other M88. as well as the Suprabhedagama : cf. qzfaafaagafe: Aafata ( ? )46:1 (For context and reference see the writer's Dictionary under Angula). 53. 1. J. (FHAG a for TECTIEHTE suggested by the other Mss. Between the lines 53 and 54, all the Mss., except I. and J., include the line gharamAna vitastena mAnayecchilpivittamaH; A. ghara. B. D. rth| But the sense of this line seems to be expressed by the line 55; besides span would be too small a measure for houses. 54. In gta and Tat the looative is used either for genitive as in Fantaet in the next linc, or inore properly in place of accusative.
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 67. The expression 4 Atatat is unintelligible; without the suggested emendation the line would be meaningless. The apparent meaning would be given by an emendation like mAnAni, but in that case tat and dhanurgraha must be read in the instrumental. The same meaning oan, however, be deduced if we read 7 Rotat in place of 7 ATTATI 59. A. F. ATM , B. D. 994for ATA: 1 63. (1) I. Te for efect. (2) B. D. fria for a : 1 64. I. Atsite for a ta 65. (1) A. F. I. J. ASTF, which does not convey a suitable sense; the emendation gives the apparent meaning and seems necessary. (2) Fi seems a better reading. 68. qfa, without a case ending cannot be used here. It is also grammatically necessary to read TOTI 69. J. TTE for OTCT, both of which are alinost equally obscure. 70. J. fail, which seems to be a confused reading. 72. (1) J. atract for at af I (2) I. Tht for T*41 73. B. D. aft, F. afst for a fat 1 75. (1) B. D. J. &act | (2) The second portion of this line would be too clumsy without the suggested emendation. 79. (1) I. ETT Feat for a ferat: 1 (2) J. FTTx for agil 80. For at all Mss., except I. J., read a GTI
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES. CHAPTER III 1. I. afekt for second UFEHTI 2. J. Q UI 3. I. J. atu for UTI 4. (1) I. J. ETTE for TT; the error seems to be due to & slip of pen of the copyists. (2) J. Arafa, A. stefa. I. ufaft, the emendation suggested by the other Mss. seems doubtless. 6. J. Tagfar for STERFI By some extraordinary and most annoying oonfusion, which will be seen repeated several times in the text, I. J. read, between lines 6 and 7, first, the lines 15-17 and then lines 30-31. The adjustment is unavoidably necessary, and fortunately it is warranted by the undoubted link of sense, and its correctness is guaranteed by the other M88. 7. A. ct for at i 9. (1) I. ATUA ET Tej fafed farfemet ETICA TUTI J. adhika-syandanaM zilpI zivikAcArathaM tthaa| Neither of these readings bears any sense. The emendation is suggested by the other Mss. and is supported by the contents of the 43rd chapter, which deals with the conveyance. (2) farfen is apparently for freuz (vocative). 10. J. Aa; pa would certainly give a better meaning. 11. (1) I. THAM for Anti (2) A. sAla, B. phAla for phlk| 13. (1) A. afraids itfafa: 1 (2) dharAdimiH is apparently an adjective to caturvidham and should be in the nominative singular, as it is, it bears no sense. 14. (1) B. UTFEE ET ETUI From the contents of the first line the expression would appear as TER for gifceTATI (2) I. J. read #fe (without a case epding).
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 15. Graminatically it is necessary to read either the in the acousa - tive plural or FTET in the instrumental plural, the former being certainly better. Te would be more grammatical than TATI 16. (1) As the line stands, GETET, without any connection with a nominative, is grammatioally a bad form. . (2) I. ERTAT I 17. B. f1: Tetr; the second dat is apparently for gfa: or arfa: 1 19. J.J. agat; J. aua 1 21. (1) J. J. FarirT: 1 (2) T.J. wer; if the reading fahitt: be preserved, we must read AATTOR:, but this construction does not bear a satisfactory leaning. We would read faTITTEE FATEST * ; compare line 24 below. J. leaves out the lines 19-21, and B. 19-22. 22. I J. arfer; the emendation is suggested by the other Mos. coinpare line 20 above. 23. Aft is not intended to be read in the neuter because the adjeotiva F ET is read in the feminine; but the other adjectives are read in the neuter. 24. (1) I. ATFEATATAFITTI (2) A. yel It should be noticed that the rules of grammar are outrageously violated in this line. 25. B. AUTTET 26. (1) I. & I (2) A. Rfx for Act. The neuter adjectives qualifying feminine noun in lines 25, 26 as la 21-24, if not in 18--20 and 27-29, should be noticed. 27. J. ATSTATTERI 28. 1. fast for THAI 29. I. Teg for afg 30. This line seems to be out of place here. . 34. (1) I. J. fast for furt; the mistake seems due to the carelessness of the copyists. (2) I. zUdvaiH for zUdrANAM seems to have been prompted by the desire of preserving the metre. (3) B. ut THC
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES CHAPTER IV 1. The contents of the chapter necessitate the emendation; there seems to be a confusion between this line and first line of next chapter. 3. I. J. area for sirga; the emendation is suggested by the other Mss. 4. (1) I. ETGI (2) I. fera, J. fere i (3) I. NUTTETTA for ETFITT | B. D. A TT; A. F. ATC 5. B. D. Farifatequ affa: 1 6. I. ata for 3 ; the emendation is suggested by all other Mas 8. I. A :******FTTT for regataT I 9. A. F. J. AJO: | ITF is the usual form. 10. (1) I. J. A. Ha apparently for a 1 (2) A. F. B. D. @ for 1 (3) B. D. AATET: I FARMl seems to be the correct form. 11. The adjectives 79 and others should be read in the feminine. 13. I. J. ad ATTEST; B. D. qua a EUA: for a faut ritada: suggested by the other Mss. In order to preserve the sense of lines 13-14, a reading like the one included here is unavoidably necessary. But the second portion of the line 13 remains more or less doubtful. 14. (1) I. J. agati (2) I. &featt; J. Ter; the emendation is suggested by A.F. and the other Mss. 15. (1) I. J. antar for feat suggested by the other Mss. (2) I. J. B. D. frog for fast 1 16. (1) A. F. I. J. sUkSmasalilA for suuktisiktaa| The difficulty of retaining the former reading is that it does not conform to the context, and it does not preserve the sense. For these reasons we have preferred the reading suggested by the other Mss.
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA (2) I.banA for vajA ___17. (1) B. D. pRthivoMdezca zUraizca / (2) A. E. vRtaaH|. 18. I. leaves out this line, but it has beeu preserved by all other Mss. (1) A. F. vihilekaMDa, B. D. bhischekamya / (2) 4. F. B. D. rsNyutaa| 19. (1) B. D. niSkapA / (2) J. nijimutazca / 21. I. G. lAca for lAjya / 22. I. J. paraja, B. D. paraDaH tor khj| 23. (1) B. D. A. indra kSatra, F. duS for nRpa / (2) A. F. sahA, B. D. samA, I. J. smaa| (3) I. J. zai for the| 24. (1) I. karSaka, J. varsaka, B. D. suvakalazai for kasTaka suggested by the other Mss. (2) taror is apparently for tahakhA / (3) I. dvita for dama / The more grammatical form would be OTACH I 25. A. F. kamocatA. 26. (1) A. F.jAnAMgrahai, B. D. pApAna ca for aJjanAnAM gRhai| (2) I. 3. kArA praho prabhA, A. F. vRthA for kAragRhai detA suggested by B. D. 27. I. adA for pathA suggested by all the other Mss. 28. (1) A.F.gaMdha, B. D.ta for gte| (2) B. D. paMjarayo, A. F. vaMmuravopama for mukhopama / .. (1) A. F.zaSopa, B. D. upop| (2) Before the last expression there is a lacuua which is coun. mon to all the Mss., and might be which filled in by a word like yetr| (3) A. F. vRthA, B. D. vyadA for prbhaa| 30. koveSu seems to be the intended construction. 31. I.J.zIla, A.F. B. D. ziva for zAla suggested by the other Mss. 32. I.maka for mrktt| 33. B. D. khalaM nAmAnamipazcAt kRti ca zUrpalakSaNaM / 34. (1) I. vidaalaa| (2) I. vacara for vacara B. D. viholacarApamaM / 35. (1) A.F.nIcazvApi / (2) A. F. tuSArA, B.tuvraa|
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER IV 13 36. A. F. syaM nirjatA, I.J. vastureva syAnIjitA bhavet for vidhAnaM tadevaM svAdurji - (suggested by B. D.) whereof af is obviously an incorrect form for varjita / 37. A. F. B. D. far It would have been more appropriate if this line could be read before the preceding one. 38. (1) I. J. art (2) B. D. ia (3) I. J. for : B. D. taduSkRsya nidhAttasyAdvijazakAharA ; the second half of this line remains more or less obscure. 39 1 40. (1) A. F. fi (2) I. has a lacuna for ag, which is supplied by all other Mss. B. D. nyabhi sAnuravasthA svarNI nibahurasabahu / 41. (1) A. F'. viSa, B. D. tiva for bIja / (2) A F. vRttaiH B. D. ghRte for a: 1 42. (1) B. D. bazomTatvA for saMskRtA / An expression like the one within brackets is missing in all the Mss. Besides, the end of this chapter in all the Mss. is evidently curtailed. Colophon:-The contents of the chapter necessilate the emendation; there seems to be a confusion between the titles of this chapter and of the next.
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASABA CHAPTERV 1. The contents of the chapter necessitate the emendation; there seems to be & confusion between this line and the first line of the proceeding chapter. 2. A. B. F. tadukkA kAraNAdAdi; B. kAriNIdADi / Between lines 1 and 2 B. reads : japtA maMtramidaM pazcAttApaparigrahaiH saha / 5. (1) A. F. have prokSyA before gvNt| (2) A. F. dAMvapi for devatA prpi| 6. B. great, A. F. qafai The singular form of the verbs, it should be notiord, is not strictly grammatical. 7. I. vimotetuGga, for vihite kumbha, B. has only one word vaca, but then sdds takSabaparigrahaH sh| 8. (1) B. vApayet, A. nAvaye, F. nAvayet / (2) B. zAli, F. sakana tor srv| (3) A. F. ruussitaiH| ___9. A. F. sasyAt pakkaphalAdoni niviDAniravagrahAt / I. J. pakkaphalAnivisA, which expression does not seem to give any sense whatever. B. prekSyatat pallavAni nividdnirgrhaaN| pallavAni is thus suggested by B. and nividAni by A.F. B. ____10. A. F. savRSabhAna sarvAna sAMzvApi, I. J. yonRtsavRSabhAtsaMvatsAM, which is meaningless. The emendation follows B. 11. B. naasaapuurv| ___12. (1) A. F.saMdRSTa / (2) B. omits this line. A. C. F. read the 2nd pada &s safa yagina'; I. J. saad.... Neither safa nor saad is known in dictionary as a Sanskrit word. 7 might keep up the metre, but afin would bear some sense ; but the meaning of this line as well as that of the preceding and the following is obscure. See notes under Translation. 13. (1) B. saMprazastha, A. saMvRsthaM, F. saMvastaM for the first pada. (2) B. vasanaissarvatirvati vatasarakamAta. A. P. saphanaizvapatitaM satyavattataH for the second rida. 14. B. goSTIka, A. F. gossttgai| 15. (1) I. A. F. gomantho romaMdogdhAra, B. rAmadodgAra vylokaiH| (2) B. goSTakai, A. F. zopade for gosspdaiH|
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER V 15 16. B. navakhorasasahakAMtadaizca / 17. B. viyai for vissyH| 18. B. ditsatispate, A. C. F.dviti""svite / 20. (1) B. ravyApanaM ; A.C. F. khanitaM / (2) A.C. F. vAstu, B. supsudhy|. (8) A. B.C. F. vidhiH / 21. (1) B. ctursr| (2) A. B. C. F. tuprito| 22. (1) B. padaMtu, A. C. F. taH for pritH| (2) B. nikSipya / (3) A. B.C. F. caur3iyaM, evidently for cAcchRitam, I. J. yozrayaM / 23. (1) B. pUrva for puujyitvaa| (2) A. C. F. praNatvA / (3: B. kRpavAdikAM, A. B.C. ruupcaavikaaN| 24. (1) B. nava for sarva / (2) A. C. F. rakta for rana / 25. B. pUjayitvA yathAnyAyyaM sabhAMtAM suvatassudhIH / 26. (1)A.C. F. niytN| (2) B. mnH| 27. (1) B. prAMcatva, A.C. F. prAcItvarichira, I. praci; the emended form . prAcI is suggested by J. A.C. F. (2) J. bhuule| Before line 28, J. I. have uah AFH, two words of a line, which are unconnected and not found in any other Ms.1 28. B. pApamaMtrarakSatAni vasnadhAnyadharairapi / A. F. tyatraM maMtra ihazeNi vivardhasva dhaanyairpi| 29. (1) A. F. bhavate. B. bhuvate, I. J. bhUyate probably for bhUtaye ; but none gives a suitable sense. (2) B. tunAM for namaH / 30. (1) B. kRtvA dhuup| (2) B. zrameta, I. J. krame, for kamet suggested by A. F. 31. B. parIkSyaM tu kUpadaM paritassudho; A. C. F. parikSetakRpa"sthapatiH shuciH| parIkSyema is an imposible form ; perhaps it was intended to be parIkSeyaM (Ist sing. faflat ), which, however, does not suit the oontext. 32. (1) B. gRhaM taM, A. F. grahannaM / (2) B. te for vai| 33. B. kiMcid vinAzanam / _____34. (1) I. J. mudA, A. F. mRgA for mRdA / (2) B. vartate zubhe, A. F. dAmatiH for garte puurite| 35 B. pramaM ca mRdAhInAM cottamaM mRdhsaadikaa| (1) A. F. hInA / (2) A. F. cAttamAtrazvacAdhikA, I. J. cAktamAtRzca yA for cottamA ca cAdhikA suggested by the other Mss.
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 36 (1) B. prekSya kataM / (2) A. B. F. carojalaM for carottaram / 37. (1) B. nibhA for smaa| (2) B. nvitayaiH / Between lines 37 and 38, B. reads iti mAnasAre vAstuzAstra paMcamogyAyaH 39. A. B. F. zvetaM c| 41. (1) I. J. pakasyA / (2) B. samaM kAya for varSasADyaM / 42. (1) B. pratho, A. F. ayo| (2) B. bhinna for prati / (3) A. F. B. D. viparItaM tu, I. J. varitaM, whion may be the mistaken form for varjitaM / I. J. Icave out the next three lines, which have been preserved by all other M88. 43. B.vezanaM for yonanaM / 44. B. dura, duSTarAva, F. vihe| 45. A.C. F. vamapUrevaM for balahInaM ca / 46. (1) B. mitra, A. F.cihna for china / (2) I. J. madaM for magnadantaM / / (3) I. J. parivarjayet for varjayet / 48. A. B. F. pAvarta for pAvada / 49. (1) B. vadaM / (2) A. F. bAzrutakaNe namaH, I. J. cAthi yutekamAH for the last expression. 50. (1) E. F. anadhyAtaM, I. J. anaspAna , neither of these expressions ocours in dictionaries; B. pAsanaM / (2) I. J. ca lakSaNaM for the last expression. 51. B. zrRMgAkAdhecAdi vaank| B. omits the next three lines. 52. (1) I. J. pAlapaTa for phAlapaTTa sugested by A. C. F. (2) I. kanasco for kanakaizcA sugested by A. F. J. 53. A. F. anaMgA for panasvA or manasvAn : both are obscure. 54. (1) I. bandhakaM for vandhanaM suggested by A. C. F. J. (2) J. vAsajam, A. F. pAsanaM for vaasitm| 55. (1) B. zilyi prekSya for vidvAnvakSye / (2) I. J. vadvidvAn / 56. (1) B. vajraM ca for khAdiraM caiva / (2) B. nimnaM / (3) A. F. sakalaM / 57. (1) A. F. sarakaM / (2) A. F.soriNaM / 58. (1) A. F. pAdatyardha, B. pAdAdyardha / (2) J. mevavA for meva ca /
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER V 17 69. (1) I. kaMca for paJca / (3) A. F. muSa for muul| (3) I. A. F. vismR, B. viTa for vistR| 60. J. kiJcidvika, I. kazcicchika, A. B. P. kiMcita for kizcidakaM / 61. (1) J. tanmUlamaSTakaM, B. maSTAnaka, A. F. maSTaka cAcaM / (2) B. patraM / 62 (1) B. aMtara , A. F. Ama for mUle / (2) B. puujyet|| 63. (1) I. A. F. B. daMDa / (2) B. tristaM, I. tridrddN| (3) A. B. F. taarN| 64. A. F. zazAM, B. zatAM for shraa| 66. (1) apAsta for athavA / (2) A. B.C. F. pAda for sapAda / 67. (1) B. ghargha. A. F. dhyAdhaM / (2) I. gutyA, B. gukaM for yutyA suggested by J. 68. B. vizAlasya for vishessekh| 69. I. kaMca for spaJca / 70. I. utse(dhye )dvimAnaM for utsedhaM dvitrimAtraM suggested by J. 71. I. atha kolA tatra tuSau for ayaSkIlaM tatra kukSI suggested by J. 72. I. prazasyate for prakalpayet / 73. (1) I. kaMca for paJca / (2) B. rudrapAda for madhyapaTTa / 74. (1) J. aGgali / (2) B. mevvaa| 75. (1) B. tu mAga, I. taraMga for yuga suggested by J.(2)A. F.sthAnaca yojayet / 76. B. mana dvayAbhyadvata dvaMya dvArakaM, J. paMzca dvayozchidenaDDana bandhAtvakaM, A. F. praccha dvayozkidainadhvanbaMdhArthakaM / . 17. (1) I. masyA, J. A. F. madhyo for madhye suggested by B. (2) J. B. yaa| (3) I. cA for cApi / 79. (1) I. anasvaM, J. adhva for anaDAhA, A. F. omit this. (2) B. alNkRtaa| 80. (1) B.paJcAgaM / (2) B. bhUSayet / (3) I. citpezva for zilpI zveta suggested by J. A. F., B. shilpiraa| (4) I. J. vat for vAna suggested by B. ____81. I. tu valivandhaM cayaM budhau, B. nacakra DididyayaM budhaH for ttat balovardadvayaM budhaH suggested by J. A. C. F. 82. B. parAMta for pitAmaham / 83. I.A. C. F. vAcakam for vAcanam suggested by J. svastivAcana is the teohnical and usual form ; eee note under the Translation,
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 85. (1) A. omits the first word, I. F. fan for far suggested by J. The former word in the latter sense, i. e. to imply three times, is not generally used. B. tebhyo'pi dakSiNaM dadyAt / (2) B. varjayet / Between lines 86 and 87, the lines 22 to 25 of the next chapter are repeated in I. through some confusion. 87. (1) A. F. adhikaraNa, B. pragharSaNa / ( 2 ) B. svapatibhyo, which seems to be the proper form. 89. I. leaves out f 90. A. C. F. have a lacuna, B. tAnya for ntAdi / 91. A. C. F. revakarSaNa, B. layAvAstuNavaM for the second pada. It should be noticed that this last line of the chapter does not complete the verse. 18 Colophon : - I parigraha for saMgrahonAma | suggested by the other Mrs. The contents of the chapter necessitate the emendation; there seems to be a confusion between the titles of this chapter and of the preceding one
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ by J. 2. 4. 5. 6. 7. CRITICAL NOTES CHAPTER VI (1) B. J leave out tu after kaale| (2) A. F. zaMkusthApanameva vA / (1) J. athavA for yathA / (2) I. kRSNa me, A. F. pakSame for pakSe suggested ( 3 ) I . A. F. zubhame, B. ityevaM tu for zubhatame suggested by J. B. mAyAmamA for mAvAsyAM / second half of the line. 19 ( 1 ) J. hun, B. nhe, A. F. nhaM for hAta / ( 2 ) I. smita for sthita / (1) I. snapanAt for sthApanAt / ( 2 ) B. sarvadhAnyAni nikSipet for the 8. (1) B. grAtma for prApta / (2) B. rasaM for rathaM / ( 3 ) I. samaM tathA for samantataH, suggested by J. and other Mss. 9. A F. vipataH salilasthitaM, B. caturasraghanastalaM / 10. (1) B. mAlA / (2) B. zAkhe / 11. J. nindukaM, B. tumnalazcipaM / 13. (1) A F. zaThatvAvAyAma tustaM / (2) B. trihastaM / 15 (1) B. nivRttaM / (2) I. J. nirvRNaM / ( 3 ) I. citra for chatra suggested by J. 16. B. pracakSate / The striot grammar would require the reading zaGku / 17. (1) A. F. nAra for tAraM / (2) A. CF. zAMkuzaM / 18. J. barNayet / 19. A. J. kanyAsaM, F. anyAya, B. kanyastaM dvAdazAyAmaM / 20. A. F. zrayaM, I. J. triya, B. traya; we have kept the last form, though it is not sanctioned by usage as a first member of the compound. In this sense the form like r is generally used. 21. ( 1 ) A. F. nAbhi, B. nAma / ( 2 ) B. nacAM / B. omits the next four lines 22 to 25. 23. J. tatvajJA, I. bindutasaMjJA / 24. A. B. F. mApayet / 25. I. tataH for takam suggested by J. and other Mss.
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASABA 26. Like arafera, farafat would be the more usual form. 27. J. puurvaadi| - 28. B. mataMdrivaH for tyjetttH| The word fage is usualy masculine ; the correct form should, therefore, be bindum / 29-30. I. reads areT after Te, and it is preceded by UTOTA which implies almost the same idea as praaytyaa| Though the meaning of the verse is more or less obscure, the reading utfra in place of ATURT, suggested by J. and other Mss., is preferable. (1) J. zana prava, A. F. navama for ap| The first portion of line 30 is taken from J. in place of which I. reads tasyAM navanavacchAyAM, which does not seem to be a better reading. The further justification of reading woon here lies in the faot that the details of 969TUT are described in the lines immediately following. (2) I. J. Tanta, A. F. tat for at af saggested by B. - 31. I. aru, J. ava for apa / (2) J. chAyaga, B. mAsAdI yAvaJcAya / 36. I. A. F. dakSecIlA, J. dalikhAkA, B. dakSecaikA, for dalikhe cokA suggested by the other M88. 37. I. yatsUtraM, B. tayAzuddha for yagchudaM suggested by J. A. F. 38. I. cottarasA dizi for dakSiyatA bhavet, and leaves out the next line, which is necessary. 39. J. reads chAyAdIttaro, which is apparently a mistake for cottaratA, due to the carelessness of the copyist. 40. (1) I. yAdimukhe, J. yAmi mukhne / (2) Far vAme vAma nyavedyate, B. dhAvA mAnyaverake, A. F. pratyadyAyAma yAmanyamanyate / 41. (1) I. A. F. Farcat for atat suggested by J. B. (2) I. ad for ETAT suggested by J. 42. (1) I. avaragyat for apavyAyAM / (2) I. shilpi| A. leaves out the next two lines 43, 44. , 48. (1) B. F. toK for movaa|(8) .vAcarato, I. cAttaratA tor bottrto|
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ OBITIOAL NOTES : CHAPTER VI 44. (1) F. ita, B. mAna for mIna / (2) I. puriko for purato / (3) B. F. menavaH for meva c| 45. (1) I. sAme, B. syAt, A. F. saumya / (2) J. I. tasyA / 46. B. prakAsane stanyaM / 47. J. vani, A. B. C. F. pati for avadhi / 48. (1) B. mAnAnAM / (2) J. A. B. F. divaseSu / A. F. have a lacuna for the last word. ___49. (1) I. yuzca dhAna, B. avatAyA, A. F. guSTa"chAyA tor yapacchAyo suggested by J. (2) A. F.rodyte| 50. (1) The ungrammatical combination, prathame par3e, should be noticed. (2) J. vivarjayet , which form is more usually used to express the sense. A. F. omit the next 6 lines. 51. (1) I. madhyadeze dinaM / (2) J. cAnya, B. caaNny| (3) I. bhaalii| 52. J. vRSabhe prathama paMkti cAMgulaM ca vivarjayet , B. prathame deshke| 53. (1) I. has a lacuna after cai| (2) B. dazakaM / (3) J. tyajyachAyapADyA byaalim| "64. (1) J. divase dazake / (2) B. I for tvaG / 55. I. has a lacuna after vhni| . 56. J. prathame paDDi caturalakaM tyajet / 57. J. paGkivyAlyaM cAntyapaTiyAGgalam / 59. A. siMharAzA nirdizaMka whereof F. omits the second word. 60. (1) A. F. va/ for pddau| (2) B. navAM for vinaa| 62. A. F. vaw for pddddau| For dvayAla compare the form prayAla under line 20, chapter v. The mistake is often repeated. 64. B. pAda for ved| 65. B. mAdi dazake varjayet for prathame paDau divse| 67. A. F. cAMgulaM dvylN| 68. A. F.visarjayet, B. tyajet / 70. I. J. bhavet for qSa: suggested by the other Mss. 12. B.maadii| 76. B. madhye dazadine caiv|
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA In place of lines 68 to 76 J. reads the following : avaNi prathame pati dvalaM ca yajet viduH / madhye pazcimekaM vA antyapati vinAGgalam / kanyA ca prathame paDDi varjayet dvagaGgukhaM tthaa| madhyapazcimekAMzamanyatpaDDi dvayAGgulam / tulA prathama pavizva dvamaGgulaM ca tyajetyabudhaH / madhye pati triyakulya cAntye tu caturaGgalam / vRzcime prathame pakhayA tyajedvA caturaGgulaM / madhye paJcAGgulaM tyajya'"''jet SaDaGgulam / dhanuH prathama SaDaGgulya madhye saptAGgulaM tyajet / antye praSTAGgulaM tyajya makara prathameSTakam / madhye saptAGgulaM tyajya cAntyapazliSaDaGgalam / kumbha ca prathame cASTe madhyapati zarAGgulama / antyapaDDistu vedAMza mIne ca prathame catu / madhyapati tryayaGgusyaM cAntyapati dvayaGgukhama / 77. (1) I. wasargi for anoggrat(ui) suggested by J. and other Mss. (2) I. tanta tAsi for tatra nAsti suggested by J. and other Mss. 78. (1) A. F. ravikAgnyAM, B. vatrasmAM, J. matharAzyAM / (2) A. B. F. J. ca for tu / (3) J. vRSahastitam for vRSabhasthitam / __79. (1) B. dRkSa vibhedyakaH / (2) I. has a laouna between RkSa and bhaveta and leaves out ydi| 80. A. F. add zakA after ukta B. omits ttr| I. omits the next three lines, of which the first two (81, 82) have been preserved by J. B. D. A. F., and the last by all these Mss., except J. These lines (81, 82, 83) refer to a further modification of the rules regarding the calculation of shadow; but they have been altogether left out by the codex architypus : they are, therefore, included within square brackets to indicate their doubtful validity. ___81. A. F. rAzyAnitara /
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 CRITICAL NOTES : CHAPTER VI 83. J. omits this line. B. prasArayet and after this B. adds pavaM te phalaM vAstu suvAyaM syAt smudyH| iti za(zaM)kulApanaprAcIna lakSa, and then omits the next eight lines. 84. (1) A. F. aizAnya / (2) J. pa? for ayo| 86. J. bindho for bindo| 86. (1) J. bindho for vindo| (2) J. IzAnya for Iza / (3) . sUrayet for satrayet / 87. J. gArtikAmasvakArekha, A.C. F. muktikAmaM ukaarenn| 88. (1) J. prAci / (2) J. saMmatam, I. dharmatAm / 89. (1) J. agnayeta, A. F mAgnaye / (2) J. prAci / 0. J. vstu| 91. A. F. J. sukhArtha for sugaardd| 92. J.mAnaNasaM, A. F. maanssuutraadi| 94. (1) A. F. B. smaavrt| (2) B. tridhA for tRtIyA / (3) J. vakra for varta in both the places. 95. J. pttaa| 96. (1) I. sUtroka, B. sUtrAMta , A. F. sUtraM tu for sUtrAt suggested by J. (2) J. A. F. miti, B. hi for hoti / 97. A. samAdi, F. matsya vi for indAdi / 98. J. indrAdi caagni| 99. (1) A. B. F.J. saumyA divA / (2) J. yugAntakam, which seems botter than the last phrase of the line. 100. J. paristaret / 101. A. F. nigrahe, B.dvimAtra gRhovApi / 102. I. manayet for mAnayet / 103. J. haste mAdhikatvamAm / 104. pakaM for pavaM, which seems to be the correct reading. 105. I. kanyaiH for kalaH / 106. A. F. niSTama / 107. A, F. SaDhUM, B. vasaca zata for ctuHshhuuN| 108. A. F. abhIrthakaM, B. vidhyaMtakaM for mahAryakaM / B. omits the next four lines.
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 109. A. F. cArimadaM ca madhukI, J. modaM (modAkhyaH is a name of the mango tree ; medas is also the name of a plant). ___111. A. F.. paJca apparently for pachi meaning ten, but this or the other reading wafa given in the text, does not give any sense; apparently it is intended for paJcaviMzati / 112. (1) A. F. J. B. mAtraM for mAnaM / (2) havam tor hakam / 113. (1) B. tamAlApa, J. mUlAdana / (2) A. F.saya"dumAn / 114. (1) I. kantubhau for kAvubhau suggested by J. (2) A. F. pramo for vumaa| 115. A. F.J. lAkSi for gessttr| 116. J. sNkhyaadh| 118. (1) B. samaMtAt, I. samaraM , A. F. samarcA for samanyA sugested by J. (2) J. tadA for ttH| 119. I. grAH , B. saparNacaiH shtkss| 120. I. pramAvayet for prahArayet suggested by J. Colophon:-B. reads saptamo for sssstth|
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ OBITICAL NOTES 26 CHAPTER VII 2. 1. bas & lacuna in place of The unusual form ATHA should be noticed , but this form is not uniformly used : see for instance lines 3, 4. 3. tra is read as done (IX 422) also in tho mayamata (VII 1, 8, 23), which appears to be a better reading because ite is the name of one of the several rounds into which a whole plan is fnther subdivided, the others being Daiva and Manusha, etc. B. omits the lines 5, 6, and 7. 7. I. reads, in place of this line, og 908 muaj ... tai The complete line is taken from J. and other Mss. 8. (1) I. AATI (2) I. Far for efter 10. (1) I. 9##rquitfa; compare the Brihat-Samhita, LIII, 42 f. (2) A. F. 19, L. gral nafta 1 11. B. ATA ATatfal 12. (1) J. meka for caika / (2) J. viNshtpdN| Here the square of eleven is intended, and it should be 112 = 121; the emendation follows J. 13. J. cAdhye, A. B. F. cAgho, I. caatho| The unusual form nAma (see lines 2, 11) should be noticed. 14. The number intended to be expressed in this line is 144, the square of 12. I.J. sapaJcAzadaSTaM for sctvaariNshdevN| The twelfth plot is named auto (in the Mayamata, VII 3, 11), which is a synonym of are 16 A. B. F. A for Hall 17. B.9, A. F.J. pafufa for rent i ___19. J. viMzatikA, A. B. F. viMzativA for viMzapadA, J.'s reading is better as it avoids the repetition of pd| 20. (1) B. T fuETATI (2) I. J. oferteateret for og US AUT suggested by the other Mg.
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 MANASARA 21. (1) The compund T to express 56-7x8 should be noticed. : (2) B. paMcAdhikaM ca / I.J. add at the beginning rAmaM and omit padma / A. F. omit the lines 22, 23, and read instead the following : tathApadaM vivezaM syAccaikatriMzavidhAnakam / ekaSaSTipadaM yatta navamaM padasaMyutam / 23. (1) J. pAda / (2) B. prathA / 24. I. padaM caiva nAmakaM nASTamaM bhavet / 26. 27. (1) J. gaNiti / (2) B. tathA for tataH / The reading sUrya vizAlaka is found in the Mayamata (VII. 4, 15). 28. B. saikaM / The form paJcASTama (5 x 8 ) is compounded like satASTaka (7 x 8 ) noted above ; see note under 21. 29. B. sAsahItamoritaM / 30. B. viMzatike ke devAgAre / 31 ( 1 ) I. rapatI for suprati suggested by J. and supported by later references. (2) J. vidhAnakaiH / 32. (1) B. omits viMzat / ( 2 ) I. ka dvijAnatam B. metadvijjAvanaM, J. and the other Mss. tadvizAlakam / Both I. and B. have the expression, tadvizAlakam, for the first word of the next line. 33. I. dhikam for dhikyaM sasaptati suggested by J. 34. B. vitragRha for vipragarbha / 35. I. viMzapa saccatam B. SaTzatam for viMzatsaSaTzatam suggested by J. B. vizvaza / The correot form seems to be vizveza / 36. (2) The rorm nAmam should be noted. 37. I. nA for saM / 38. ( 1 ) I. J. cht| (2) B. saMjJA, which is muoh better grammatically than saMjJAtvA / (3) B. vipulA / 39. J. saptadhA / 40. (1) J. B. yukaM / (2) J. B. torinam for viprakAntam /
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER VII 27 41. (1) I. aSTaviSTa / (2) I. reads mAsika apparently for mAdhika as in J. which is meant for adhik| 42. (1) I. J. zIti for zata / (2) I. vizAla / 43. B. vizvAviMza for navaviMzata; the usual form is, however, UnatriMzat / 44. I. J. aSTAdaza for aSTazata; the emendation needs no explanation As the number required must be 800; see notes under 12 and 14 above. 45. I.na." for tatra triM suggested by J. 46. J. vidhAnakam / 47. I. J. padaM yukta navamaM padasaMyutam / The improved reading, retained in the text, is suggested by B. 48. (1) J. kAtta for kAnta / (2) J. triMzacca / ___49. I. J. saGgabhU for sahasra suggested by the other Mss. 50. The last plan is named indrakAnta in the Mayamata (VII 7, 21, 29), which does not seen to be a better reading. B. adds, between lines 50 and 51, pabattI sadevasthApana padavinyAsa / 51. (1) B. mevpdN| (3) Notice the form sUtram , which is apparently meant for sUtreNa / 52. B. sUrya for sUtram / 53. (1) J. jaleza, B. jalezasya, which is more grammatical. (2) I. para""ma, B. pAkaram, J. pAvaham for nayAhara suggested by the other Mss. 54. B. ca for vaa| 55. (1) I. yadinAma / (2) I. &fa for urfa suggested by J. and other Mss. . . 56. I. patrai for paitR suggested by J. and other Mss. 57. (1) B. cazcASTa, J. cAcaSTa for paizAcAe / (2) J. sUtreSu / 58. (1) B. caizapadaM, I. pada / (2) J. cAgnica, B. mUpamagni prsytH| (3) The form ott is untenable ; it must be either eptai or khaapyitvaa| 59. B. D. omit lines 59 and 60, and have instead the following: - rAkSasA mArutapatiH / evaM tu niSkalaM proktaM devatAnAM catuSTayaH // pIThamadhye tu pRthivo caturvedicartudizi // Ize zaivajalaM samyavanhi..........."dhanaM caiva naiRtau // evaM tahahmapUjArtha vipragarmamiti smRtaM // stavasyAtpUjanArtha tu mahApIThapade madhye brAhmavasya ctuvidhaa|
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 MANASABA The reading of B. D. is very corrupt. But the above lines supply & olue to a very important passage left out by the other Mss. From the contents of lines 51 to 56, the general description of the thirty-two plans outlined by thirty-two technical names in lines 2 to 50 can be followed. But all the Mss., except B. D., have left out the description of the third plan oalled atg; they do not give a full description of the second plan, called ara, either. This fact may induce one to recover the missing passage from B. D. and retain it in the text, but the passage in B. D. is hopelessly corrupt. In place of these line the Mayamata which is a summary of the Manasara reads the following.... atha pITha pade navabhAgayute dizi dizyatha vedacatuSTayakam / vidurIzapadAdhudakaM dahanaM gaganaM pavanaM pRthivI hyabahiH // 24 // 60. (1) J. T&(2) J. Care: 1 (3) It is not clear whether the second half is intended to convey the sense of TGRT Fate See B. D's reading under note 59 above. 62. (1) J. 27 (2) yrgrua: does not seem to be the name of a god; the next word utda is certainly such a name. In the next two lines (63, 64) six such names are given; and in this line there must be two names to make the number eight. See note under Translation. 63. A. F. faggati 64. I.TER, A. F. qi for til B. D. omit the next four lines, 65 to 68. 65. J. FW: 1 66. J. , A. F. CARII Between lines 68 and 69, there seem to be some line or lines missing, wherein should be described the location of war in the plan, 399to, mention of which is made in line 70. 67. I. J. sugrIvakaM for suprIvako suggested by A. F. 68. A. eta, F. 19, J. ara , I. OTET I 69. (1) I. paJcamanyatyat / (2) A. F. zavo, I. paizAtu for vaizAtu (from the north-east).
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER VII 29 70. After the description of the 5th plan, called squto, we would naturally expect the descriptions of the 6th (54976), 7th (CM), 8th (fa); 9th (TAUTO*) plans, eto. in order. But the descriptions of the 6th and 7th plans seem to be missing. 71. (1) I. qaa for a suggested by J. and the other Mss. (2) A. F have got a laouna for pdessu| 73. J. faroficent 74. It is not quite plain as to why these two plans were preferred by the ancient architects (see note under 154). 75. (1) This line apparently should be read after line 164. See note under 154. (2) padasthitAnAM sarveSAM seems to be the proper construction. 78. I. I for , suggested by J. and the other Mss. 79. (1) J. ET, A. F. HTE I (2) A. F. ATT for ATH ! 81. (1) I. FAIRY for gatai, suggested by J. and the other Mss. (2) I. paJcamAtpUrvitAntikam for pUrvAdipazcimAntakam, suggested by J. and the other M8s. 82. A. F. 3 for 83. I. * ford, suggested by J. and the other M88. 84. (1) J. UTIH UTICI (2) A. F. UT967EZET 27620 TAI 85. (1) L. for ai in both the places; the suggestion of J., which is retained in the text, is supported by later references. (2) A. F. EJEMI 86. (1) I. HTFT a for tai suggested by J. and supported by later reference. (3) I. JA, A. P. sy for all I (4) A. F. ATT for 27: 1 87. (1) I. aufei, A. F. 97: uzret I (2) I. Afaat for arfaa: 1 88. I. THAT OTTI 89. A. F. agar, J. gafas for que TURI - 90. (1) J. mRga the other Mrs. mRSazca, but the correct reading is pitA who is missing, while ? and an are mentioned in their proper places (see lines 102, 105) | (2) I. Gratia for atatit !
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 91. (1) 1. Tri The required reading seems to be aty and TTTI which are missing from this list of deities, but are included both under the ninth plan (liues 129, 149) and the general description (lines 10, 237); these emendations ar) supported by the Mayamata (VII. 36), and the Silparalna (VI. 39), (2) A. F. dhyArdha, I. cArdhAdha, J. caardh| 92. J. ctussk| 93. (1) I. jayabhavatsaumye ca, J. prayante tatpare saumye / (2) A. C. F. rilaika / (3) u. puure| 94. (1) A. F.J. vidadhazcaika / (2) A. F. lade for pde| 96. J.gogaika, A. F.kgaik| 96. A. F. vaivasvata padaM mukhya, I. padadhumnAsya for pade mukhya, suggested by J. 97. I. pUrvadonaka, other Mss. puurvaadinvk| 99. I. satyapi, u. satyapI and the other Mss. samIpa / (2) I. J. tasmAd for tasya / (3) I. tacaM mRzet for dvayaM bhRzam / 101. A. F. madhyame for pshcime| 102. A. F.J. mRta for mush| 103. (1) A. F. varu, J. vaNa / (2) I. J. sthitaa| 106. (1) cAsuraH / 106. J.dvidvi pade for pade dvipade / 107. (1) I. cirazI for carako, suggested by J. and also found in the Brihat-Samhita, LIII, 83. (2) A. F. J. paavko| 108. (1) I. RtanaiH, J. bhUtanaiH for pUtanA suggested by the BrihatSamhita, LIII, 83. (2) The repetition of afe: and the use of an in the same sense should be noticed.. ___109. (1) A. F. leave pApa in a lacuna; J. omits koNa pr| (2) The contents of the three linos, 107-109, have been condensed in the Brihat-Samhita, LIII, 83 in one line: 5101 factat nAmAtha pUtanA rAkSaso ceti / 110. A. F. shaaik| 111. As in the line 107 we should read here fare:
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 CRITICAL NOTES : CHAPTER VII ___112. (1) I. tisa for rasa / (2) I. mAsyakA; it is read paryamA in the BrihatSamhita ; but in lines 167, 255 of our text it is olearly pArya (dev)| (3) J. devassamaryaka, A. F. mAryakarasthitiH / The Codex Archetypus leaves out the next two lines, 113-114, which have been preserved by all other M88; their presence between 112 and 115 is necessary. 113. A. C. F. biMba iti kathyate / 114. mitrasyam is another grammatically impossible form. 115. (1) I. naca, apparently for nava, in place of rasa / 116. I. vizAdI, A. F. vozAdI, J. shiaadii| 117. (1) A. F. varSe kaMThe cAzrita mAritaM; J. zAzraya / (2) The form sarve must be connected with either pade or kareM (most likely with the latter), both of which are in the loc. sing. sarva is apparently taken as a noun and the form sarve is used for sarvasmin in the loc sing. This is really a very good illustration of the ungrammatioal style of Sanskrit used in the Vastusastra. 118. I. A. F. bhUtara for bhuughr| 119. A. F. pAde cauthe ca, J. tatpadaM for pade saumye| 120. (1) A. F. danaMme for puurve| (2) I. J. savindrakam ; the emendation, savitrakaH, suggested by A.C.F., is necessitated by the faot that the deity afar is described in the line immediately following. 121. A. F. pUrvadezovIyaM rsaamiNdu| 122. A. F. rsaa| 126. (1) I. viMza, J. graMza, A. F. gaidraM iishe| (2) I. maya for jaya, suggested by J. and the other Mss., and supported by later references. 126. (1) I. antaM ca te / (2) A. F. brAhma deze c| 127. (1) J. indr| (2) I. aniH, J. agniM / (3) J. padAnike / 128. I. tyeda for tyeka / 130. J. cariDa, A. F. cNdr| 131. J. ceza , other Mss, for satyaka /
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 MANASARA The following four lines (132-135), left out by the Codex Archetypus, appear to be necessary between lines 131 and 136. by J. These are supplied 132. J. jayantaiva for jayantasya / 135. J. bhraMzazcaika, I. bhraMzasyaika / 137 (1) A F. pUrva / The usual form should be puSNaH / The sun god qis well known. (2) I. for f, suggested by J. A. F. repeat this line. 188 (1) I. mRGgarAjasyaiva yAnasya pade caikasya pazcime / (2) The form fara in this and the following line will further illustrate the barbarous Sanskrit. The Codex Archetypus leaves out the next three lines, 139-141, which have been preserved by all other Mss. and are necessary here. 143. I. for, suggested by J. A. C. F. 144 (1) I. sugrIvaM ca / (2) J. adds tu before ceottare / 145. A. F. omit this line. I. leaves out the second half of this line, three following lines (146, 147, 148) and the first half of line 149, which it joins with line 145 as its second half. 147. A. C. F. zoSasyaika | The usual form is zeSa ; not zoSa, see line 105. 148. A. C. F. zoSasyaiva, apparently for zeSasyaiva / 149. A. C. F. pUrvakaM / 150. (1) I. g, but ge in line 151; the emendation is suggested by J. and the other Mss. (2) J. 3 for 161. A F. ceottare for pUrvake / 152. J. sAmezasyatu, A F. sAmavasyatu / 163. I. ufafa for ufaa: 1 154. I. pratImi for praditI / Line 75 ( patatpadasthitAnAM sarvadevAnAM rUpamucyate ) should be read between lines 154 and 155. The points of great importance to note are:-(i) only the 8th and 9th plans are described in detail and (ii) the Brihat-Samhita, the Mayamata and other treatises dealing with
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER VII 33 the subject have described only these two sohemes. An attempt has been made elsewhere to explain the occurrence of these two schemes in detail, both in the Munasura and the Brihat-Samhita. (See the writer's Indian Arohitecture, p. 162 and the note under Translation of lines 71-75). 158 (1) I. kuNDalaM for kamaNDalu / (2) cASTa for cAkSa / 160. I. gragaNDena / 161. A F. pUrvakam for rUpakam / 163. (1) I. zakta for rakta / ( 2 ) I. vastraM for vaktraM; vastra is mentioned in the next line. 164. A. B. maNDu for karaNDa / 166. A F. caturmayaM for ca tvabhayaM / 167. A F. dhyAzva for dhyAtvA / 168. (1) A. B. F. apareSAM for pare pAzAG / (2) I. zrutA for dhRtaiau / 169. A. B. F. Arya, I. J. AspadaM for cAryavat / 171. (1) A. B. F. pAzakare / ( 22 ) The peculiarity of ajapAzApara should be noticed; the sense is, however, clear: in one hand is a lotus and in the other a net. 173. A. B. vibhujaM, F. dvividhaM / 175. I. zADu for cADu / 176. As in line 118 we should read here cApavatsyaM 88e also line 119 above. 177. (1) A. BF. sabiMdu / ( 2 ) zuka for vat / (3) According to line 120 above, we should read savitra in place of samindra | 179. A. B. ardfa | 180. A. B . F. seMdra for cendra / 181. It seems necessary to read rUpa for raupya / 186. A. B . F. vRSArUDhAM all other Mass. prabhArUpoM / 190 ( 1 ) I. IzamuktividhiM for IzamUrtimiti, suggested by the other Mss. (2) In the previous list of gods (see lines 111-154) zoSpata is not mentioned; as the name of a deity it sounds very unfamiliar. In 3
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 MANASABA lines 127, 130 we see urface comes between the names fat and murgi Here arfere obviously stands for 112T which appears to be a confused reading for zacIpatim implying usually indra but here Aditya / 191. (1) F. omits the passage from the second half of this lineto the first half of line 196. . (2) A. B. ag for the 194. Between 194 and 195 there seems a line missing, which is to contain the name of a deity; compare note (2) under 190 above. 200. I. TE for JRITU, suggested by A. B. 201. (1) For the four lines, 201-204, A. B. F. have only one line : sarvAmaraNasaMyukta rakavastrottarIyakam / (2) The second half of this line, which is missing from all Mss., may be the passage within sqare bractats as suggested by lines 160, 165, 175, 181, 185, 187, 192, 197, etc. . 202. I. J fa fa for falfa, found in the margin but put under interrogation. Compare note (2) under 201. 203. (1) FM is apparently used to imply right, which is, however, not usual. (2) ace is usually a pose of the band: but here it is used as praharaNa or weapon. 206. (1) A. B. F. 9 ITA Chaat for the first puda. (2) I. J. ATEIT or mkraaruddhbhrkhyaa| 210. I. da ATTE for MEG, suggested by the other Mss. 213. A. B. F. arfruf I 214. J. of 216. J. Y A . B. F. leave the second half in a lacuna. A. B. F. omit the lines 217-219. 217. mahAnta is a confused reading obviously for jayanta who comes between flat and A (see lines 132, 133, etc.). 220. (1) I. J. Gaur other Mas, waart I (2) The dual in the first half line may be explained by taking phat as understood. But in the second half line it would be better to read a T FT
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER VII 35 221. A. B. F. mRzaM ca / 222. (1) A. B. F. nolavAMta / (2) J. takSaka for antrikssN| 225. I. vastraM for vaNaM, suggested by J. and the other Mss. 227. I. J. dvamudatI, A. B. F. camudhRta for smuddhRtii| The correct reading and of the first pada appears, on the analogy of line 223. to be gadAM zUlaM ca zakti c| 229. A. B. F. vatyakaM for gandharva / 230. (1) I. bhUSa, J. mRSa, A. B. vRSa for mRza / (2) The Codex Archetypus leaves out the last word in a lacuna 231. (1) A. F. dAriM, J.diivaaroN| (2) B. parjanyaM for sugrIvaM / Between lines 231 and 232, I. repeats the first half of line 230. 232. (1) A. F. pussynraa| (2) B. daMta dhRtaM vR| (3) A. B. F. pAzI dhRtaM / 234. J. zeSa; B. omits shosssy| 235. (1) I. gaura for rogaM, suggested by J. and the other Mss. (2) B. paMcazaropamaM for kRzarUpaM A. F. omit the second half of this line. 237. I. J. nananAha , A. F. ca nanAda , B. sana nAga for mujaGgAnanaM nAgasya / / 238. B. pAzAMkuzadharI hastau for the first pada. A. C. F. J. omit the three lines, 239-241. 239. B. mujamukhya / 241. B. dharau for itaa| 242. A. F. vaNaM ca zeSa for majhATa meSavakraM ca / This zeSa should be read in place of jaya in the second pada, on the analogy of lines 233, 230 228, 224 etc. 244. I.J. kettk| 246. (1) B. pratire, I. itito, J. uditaM / (2) J. vastraM for varga / 247. B. pademarAka,J. padenarAna.A. F. prdenraat| 248. (1) J. caraka / (2) A. F. vedarI, I. vdaarii| (3) A. B. F. vrnngaa| 249. (1) B. pUtanU / (2) I. nili for nolaa| 251. (1) I. varSaHsra for vastra / (2) J. vilalocanI, B. bali, A.C. F. kpi| 252. (1) I. koza for kesh| (2) J. vikarNa / (3) A. C. F. paizA, B. zocati for caizAdika / (4) A. C. F. dika, B. diva /
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 MANASARA 253. (1) A. C. F.veta , B. dota : the expression udhveta or udeta or udota is not found in diotionaries. (2) The ungrammatical form a t should be noticed. 254. B. omits this line. G. kAna vA, A. F. kaspa ca for kAya ca / 256. (1) I. tUrya for prAya , suggested by J. and other Mss. (9) I. prAdarma for prAguda: the emendation is suggested by J (3) I. pitu for viduH| 257. J. omits this line. 258. B. prsaaditN| It should be noticed that savyahasta is already mentioned in line 266. 260. I. vivsvtii| 261. A. F. bhUtasya / 263. B. varSa, I. J. varma for marma suggested by A. F. The contents of this line are apparently expressed in the following two lines of the Mayamata (VII. 49, 54) : SaDvaMzamekadayaM caturmama catusiram / vastumadhye tu marmANi brahmA dayamucyate / 266. A. B. F. J. kuttilaakRtiH| 267. A. F.voThayet , B. siddhayet for poDayet / 268. I. kartarAme, A. F. J. karturAhe for kartA caiva, suggested by B. 269. I. tsmaashilpimiH| 271. (1) A. F. manoda, B. mahArAjAn, I. manAna; the correct reading is apparently amarAn / (2) A. B. F. bhuki / Colophon:-B. assttmodhyaayH|
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 37 CHAPTER VIII 1. I. zAstraNa kSipyate, the emendation follows J. and the other Mss. ; saMkSepataH would perhaps be still better. 3. I. devAnAM vada vinyase for devAnAM padaM vinyaset, suggested by J. AB 4. (1) I patra for pada, suggested by J. (2) I. mAdhi, B. zAyi for zAdhi / 5. A. B . F. J. brahmAdInAM ca devAnAM / 7. I. buddhaH syAtpUrvavacceAttare'pica for balyartha rAtrau dravyAn samAhareta / I. reads lines 8-32 of this chapter VIII between lines 287-312 of chapter IX, and lines 287-312 of chapter IX between lines 7-33 of chapter VIII. 8 (1) I. divyA vizai for dravyAnekai / (2) I. J. kanyakA, the emendation follows A. C. F. 9. A. B. svarNadibhir / 11. (1) I. dravyaMhi, the emendation is suggested by A. B. F. J. (2) I. samaM for savya / 13. I. balin / 14. A. C. F. nAmaizva / 19. J. vizeSArdhya, A. C. F. vizeSArthyaM / 20. (1) B. sUpa for dhUpa / (2) J. dIpaM, A. F. madhyaM for dugdhaM / (3) I. dyAjyaM for madhvAjyaM, suggested by the other Mss. (4) B. A. J. seAdanam / 21. ( 1 ) I. J. brAhmaNe / (2) A. B . F. J. lAyajA / 25. J. sapuSpaM / 26. J. mahI for baliM / 22. (1) The reading T in the Codex Architypus is apparently due to the copyist's negligence. (2) I. A. F. qgi for w, suggested by J. and B. (3) J. tilamASAnna / 23. J. pUrvAdi patrake, A. F. dikrame, B. ca mizrake; in the margin of the Codex Architypus, the reading mitrake, (for mitrAya), is inserted and this is therequired reading here.
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 MANSARA 27. (1) J. has a laouna in place of gandho / (2) J. B. mAskare / (8) J. satya kA / A. B. F. omit this half line except the expression madhurameva ca / _____28. (1) B. J. bhRzasyo, A. prshsto| it should be mRza,, because mRza is * mentioned in lne 35. (2) B. zatamA for tatobalim / 29. 1) A. B. F. pUrNa for cUrNa / (2) I. mAhA for maassaa| (8) A. F. dRzyA jyA, B. dugdhaM syAt , J. madhvAjyA""syatu for the second pada. (4) sAgara is apparently a corrupt reading for tagara (see Mayamata VIII-6). 30. (1) I. zudAkSaraM tayo vande paramAnanda; the emendation is suggested by the other Mss. (2) A. F. pussnnke| 31. (1) A. F. vidadhe , B. vidhame , J. viyate / (2) J. has a lacuna in place of the second pada. (3) A. B. F. rAkSasasya tu , the other Mss. ratnasasyaM tu / 32. (1) A. sAmAnyaM, B.kSAmAnnaM, F.kSAmAnyaM, J. .."ntu / (2) A. B. F. J. kRsaraM for cAntakarasya / 33. For this line the Codex Architypus has the followingdevagandharvasya balaM bhavet ; the emendation follows the other Mss.; A. B. F. bhavet for kSipet / 34. (1) B. vAraMmuSaM for pArAvArajhaSa / (2) miSyate / 35. (1) mudagodanaM / (2) I. mUsa, J. mRSa for muza / 36. A. F. kaMDA, B. jaMvA for pinnddo| 37. I. J. sugrIvo modana / 38. (1) B. pumpakaizca / (2) I. pAyasAdhyaM, J. pAyasAdyaM / B. pAyasaMje tu vAruNo, the emendation is suggested by A. F. 39. A. B. F.J. zeSyasya, B. puSpaizca / The more appropriate form is zeSa, see VII. 147, 148, etc. 40. (1) A.B. F. J. zukla for zuSka / (2) I. dAnidrodanta, B. idhyAdana, the emendation follows A. F. J. 41. (1) A. F. I. J. nAgaizcaiva, the emendation follows the other Mss. (2) I. cUkhAbhi , B. pUrva vimukhyakaiH, the emendation is suggested by J. 42. (1) gulodadhi""lATe, the emendation is suggested by J. (2) J. zakAvara, B. razAgharA, A. F. zazAvaraH for zalAdharAH; this is another obscure expression. Apparently it should be the name of a deity
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER VIII 39 (1zazadhara) but the order of deities given under chapter VII, 150-152, does not include any deity between bhavATa and mRg| 43. (1) B. mRgasya / (2) A. B. C. F. J. devandadyAt / (3) devAnTara apparantly refers to those deities included between mRga and udita (see chapter VII.162 154). 44. (1) F. pakSa, B. pa for puSpaM / (2) I. J. padaM, the other Mss.phalaM, suggested by A. F.. ____45. (1) A. B. F. dadhyodanaM caivamAjyaM / (2) B. tathA for bhavet / (3) J. matsyaH , A. B. F. sevyN| 46. (1) J. savindalakadhAnya, B. sapiMdralaM ca dhAnyaM ca, A. F. sapiMdolayadhAnya ca sa Indrebhya satoyakaM / (2) J. ndrandhaka , B. geDakodakaM the other Mss. kartatAyakam / 47. (1) B. vRndena, A. F.J. blindr| (2) A. F.J. masme, B. haste for phala / 48. I. mApaM for mAMsa, suggested by J. and the other Mss. 49. I. gulImakasA for kumudaM mudro, suggested by J. and the other Mss. 50. (1) J. pApa, B. pa apavad / (2) J. midaM for baliM / (3) B. navathA for npdaa| 51. (1) I. zaMkhazca, B. zuSkasya mAMsasya; on the margin of the Codes Architypus are put under interrogation prajazAvasya and chaagmaaNs| (3) A. F. zava, B. zala for mRg| 52. (1) I. vApa for pApa / (2) A. B. F.J. syati for smRtam / 53. (1) J. bhUtaM for pUtanAye, and SaSTha va for piSTaM vi / (2) I. kapha for laya / 54. (1) I. vara for cara, the ungrammatical form caragiye for carakyai should be noticed. (2) I. mRtsA for mudsA / 55. (1) A. C. F. gaMdha, J. gamya for grAmyayet / (2) I. rakSi, J. vRkSarakSa for rakSaNArthakam / 57. I. sthitassadA, J. leaves out sdaa| 58. (1) I. su for sya, suggested by J. and the other Mss. (2) A. F. zukasanA for suprsnnaa| ___59. B. jjaladevatA, J. daivatAni for anyAca devatAH / 60. A. F. tapastoyaM, B. sthapatistu / 61. (1) B. tadasurAnaM / (2) I. bhUtopeta /
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASABA 62. (1) I. kRzaM for prakRtvA / (2) A. F. sanmacAlayaM, B. padmazAlayaM, J.saducAlayam : this is apparently a confused expression for samuSayam / 63. (1) J. tathA for tadA / (2) J. bhUta for bhUmiH / 64. B. J. smaarbhet| 55. (1) A. mogyaM, F. mAMgyaM , B. mArge for mArga / (2) F. bli| 66. (1) I. zAhi for zAnti / (2) A. kukurnibhitu, F. kakumbhartRbhiH, B. kartAdami, I. bhavatiratrabhartR for kartRbhakti / Colophon:-B. nvmo|
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASABA 41 CHAPTER IX 1. I. gfaran:, the emendation follows all the other Mss. 2. I. 999: 3. (1) I. caika for caiva / (2) I. kAmukhaM for kArmukaM, suggested by all the other Mss. and supported by later references. 4. It should be noticed that ata is used as neuter, although the word is generally masouline. 7. A. B. C. F. J.face 9. (1) I. ad for atdal (2) A. F. farzaga: 1 The next 24 lines (10-33) are left out by A. F. J. 14. (1) B. zubhAyAti / (2) ya: seems to be a corrupt reading for yataH 16. I. ataghtathe emendation follows B. 16. (1) B. viza for triMza / (2) B. daNDA for daNDena / 17. I. Tata for a mail 18. Er would be more grammatioal. 26. B. Agregaian agrare enga fareast I 28. B. OGSTATAI The following 20 lines (29-48) are missing in all the Mss. except B. Their inclusion in the text is absolutely necessary, as they contain the measures of the villages called a taa, , efe and ATTI 29. B. Agrad TA OTA, I. J. and the other Mss. #sarap Etter I 30. B. zufal 32. The passage under the square brackets is left out in lacuna in the Codex Architypus and the other Mss.; but can be restored from line 32 of Ohapter X. 35. It is difficult to say whether this line was originally meant to be written in prose or verse.
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 MNASARA 37. B. F. for 5; there need be no doubt about the correctness of the emendation: if the measure begins at 100 rods and the increment be by 2 rods it cannot end at 1001 rods. 38. Och does not indicate any cardinal number; it might have been used in the sense of' mostly.' 40. B. arft i Compare the note 35 above. 47. B. fiatfal 49-51. B. leaves out the lines 49 and 50, and then, apparently for line 51, reads quatga qfa(f<<:) ATA ARTITAFRETEGa | The second half of this line, it should be noticed, is identical with the second half of line 51, while the first half will go better with line 48. 54. (1) I. J. fuTICLATTET I (2) If the increment be by 3, it cannot end at 100 (line 56). 55. B. 97ETTEI 56. B. dateFaft i 67. I. daNDAMgitamukhaM proktamindrA meva / The emendation is suggested by the other Mss. 58. (1) A. B. F. asia for geatai I (2) TTA for TTUTA I 59. (1) A. B. F. omit the second half of this line. (2) J. CAFT I 60. F. FITTA I 62. I. J. gfiat; the correct reading, aftat, retained in the text, is supplied by A. F. 63. B. arcifa, J. grafa for uretfe 1 64. (1) J. FRETTATAHE, A. F. FETTATAET , I. ATATTARE; the emended form is supported by later references. For detailed explanation see the writer's Dictionary ander Sbad-varga. (2) J. ato (3) J. qfarer, B. Ega: for fand I The next three lines are left out by J. 65. I. Total, the emendation is suggested by A. B. F. 67. (1) B. bAni, A. F. veyA for yaya / (2) I. B. Ori for fa, suggested by A. F. and supported later references.
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITICAL NOTES : CHAPTER IX 43 68. A. F.J. nyiAyAmaSTAzaSTakam, B hatvAyAmaM vizAlakaM, I. mahAnyAya vishissttkm| 69. (1) I. vidi for vardhite / (2) J. STasaM, A. F. vIkSya, B. rusaM for RkSa / 70. I. vidhyet| 71. A. guNAnAM ca / 72. (1) A. F. dadyAt vRddhi, B. naMdamiti / (2) 1. hatvA / 73. A. F. navagarbha / 74. I. guNaSaDvargabhUryAtu evaM for the first half of the line; the correot reading is suggested by J. and the other Mss. 76. (1) A. F. jayaM for pAyaM / (2) B. svargagatena hi, A. F. sarvagate hnii| 76. J. dhikaM, A. B. F.dikaM for dhikyaM / 17. A. F. paayaadhiini| 78. A. F. kaTaRkSakaM / 79. A. F. yugmaM ca for yugmAyugmAgha / 90. (1) A. F. parivyAyasyadhe for paryAyasyArthe / (2) A. F. J. gnnnaiHs| 81. A. F. sitaa| . 82. I. yogabhayaM yukaga, J. yogaMcayaM yattu for zubhayogaM, suggested by the other Mss. 83. A. F. yatta for yukt| 84. I. svAtikrAntaM / 86. I. daNDaM for gaNDaM / 86. (1) I athavAsyA / (2) I. visarjayet / 87. (1) I. asyadhA for anythaa| (2) I. syAttithivAraM / 88. (1) I. aSTadaM rAjyavarja / (2) J. anyeSu / 89. (1) I. zAsu, A. F. cAsu for vaasu| (2) I. mAnnunyaM for mAnuSyaM, suggested by J. and the other Mss. (3) J. gaNaM, A. F. gaNaiH for second gnne| 90. (1) I. vArAGga, all other Mss. vArAntaM / (2) J. tigunnii| 91. A. F. manayaM for nayanaM / 92. I. J. dviSetrakam /
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 MANASARA ___93. (1) J. tRtIyANDa / (2) A. B. nandAkaM / (3) A. F. saprayet for SaTakamAt / (4) I. J.".."dhi: for sudhIH , suggested by the other Mss. 94. I. vasthAyi for vinyAsa / 95. (1) J. samA for sama / (2) A. F. tAlaM for taar| 96. (1) I. vapraM for vaktraM in both the places. (2) J. varmAyataM, B. vadA for vaktAyatam / A. F. omit this line. Compare the line 108 below. 97. (1) A. F. etadvayaM trayaM, J. etadvitritayaM, B. vitastidvitrayaM / (2) tritaya for tri or traya seems a peculiar expression in the text. (3) B. ratna for rthyaam| 98. A. F. nothI, B. vidhinaa| 99. B. kapotasya for vIthoM kRtvA / 101. (1) I. vidhA for vRtA suggested by J. (2) A. F. vidhi samavetA for the second pada. (3) B. madhyAnadyAvRdhAnadyAsyAmadeva vidhIyate / 102. (1) J. tatadhyAThi, B. tat zAMti, A. thyAhinavAnta for tatsama tavA / 103. I. asyA for rathyA, suggested by J. and the other Mss. 104. (1) A. F. mUkhA, B. mukhya / (2) I. vidhi for viitho| 105. I.J. tricatu: for tacatuH, suggested by A. B. F. 106. I.J. tathAyata for tadAyatam, suggested by A. F. B. omits the second puda. 107. (1) D. I. prighaa| (2) A. F. pari for prikhaa| 108. A. B. F. cturdshii| 109. (1) I. ****for faryfinore, suggested by J. and the other Mss. (2) I. pazcama for pazcima / 110. I. varuNaizca, B. varuNaca, A. F. vAruNeva, the emendation is suggested by J. 111. (1) J. vAtu, A. F. vApi, B. pIThaM for cApi / (2) I. muurtii| (3) I. B. yatheSTakaH, A. F. stathASTakaM / 113. I. J. hayaMkA, B. harmyake, the emendation follows A. F.
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CAHETPR IX 45 115. I. erat a for hai ar, suggested by J. and supported by later references; see lines 116, 117, 119, etc. 116. J. are 118. I. TTAT for TTA, suggested by J. and the other Mss. 119. (1) I. saMkhyA for saMgha / (2) B. D. jAtInAM for yatInAM / 121. (1) I. grur for at fat, suggested by J. and the other Mss, (2) A. F. iga, B. a[for at g! 122. A. F. TERTI 123. (1) A. F. vikAri / There is no such word as vikari or vikAri in the dictionary ; fat means siokness, whioh is inappropriate here. There is a word facit (but not feaft) which means a collection and which might have been badly written as ft C, A and a looking almost the same. (2) I. pa for #Tig, suggested by J. and supported by later references. B. omits lines 123-125. 124. I. TAI, all other Mss. quoti 128. I. ATA for A29, suggested by J. and the other Mss. and supported by the oontents of the next line (129). 129. A. F. I. J. fitateaT I 130. I. greeSTTA, the emendation follows J. and the other Mss. 131. I. yAthaM saMdhya, B. J. yogyaM for yoginAM saMdhaiH suggested by the other Mss. 132. I. etaat for at afta:, suggested by J. and the other Mss. raghyAvatI would not go well with sarvatobhadram (line 126). 133. B omits fel 135. A. F. # Tad, B. Ta, J. tra for STRICT 136. B. Tagfafa, I. J. afg( ? gia Jata, the other Mss. Toetat i 137. A. F. q for 138. (1) B. koNe for kaNe / (2) I. madhyaM for maThaM / (3) I. masTapaM, but maNDapaM in line 139. 139. (1) I. saha for satra / (2) A. F. lAyA for shaalaa| (3) B. gadffu, A. F. I. atau RTE19, the emendation is suggested by J.
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 140 (1) I. anyathAmamAlayaM, the omendation is suggested by J. (2) B. tu tatA, I. J. dizitA / 141 (1) B. aMte madhye, A F. aMtarIya for antarathye / ( 2 ) B. kAye / This line is left out by J. 142. I. parighA / 143. I. dvAre pathArena sRta, B. dvAraM navadvAroka, the emendation is sugges ted by J. 144. I. pApakSayaM, J. ramyAlaye for mahArathyAmAlayaM, which is supported by the contents of the following lines, 145, 146, etc. 146. (1) A. F. J vahi for cAni / (2) A. F. J. B. rAyatA for gopAla / (3) The peculiar form indre cAgni should be noticed. 147. B. gopAnAM, A F. gozAlAM / 46 148 (1) I. vastraM makarAlayaM, the emendation follows J. (2) B. zrIkarAkhAlayaM bhavet, which forms the 2nd half of line 152. B. omits the lines 149 to 152. 149 by J. 150 ( 1 ) I. vAruNa / (2) karmaka makarAlayaM, the emendation follows J. 152. A F. J. saimyA vAyutapasvInAM madhye zrIkAraNAlayaM, A. F. zroka / The expressoin saiAmyevAyu is exactly like indra cAgni, see note 146 above. 153. I J pra....ntA for prambaSThakA, suggested by the other Mss. 154. The peculiar expression valkalaiH karmakhA should be noticed. The sense, however, seems to be clear as suggested by the emended form within braokets. 155. J. traileAka for taileApa, suggested by J. and the other Mss. (1) A F. prAgudagbhAge for tadvA / (2) A F. ropa '' dizo / (1) I. J vaiSNavAzvala, the emendation is suggested by the other 156 157 (1) I. vRcikA, J. sUcakA for sUcika / (2) I. gamya for hamrmyaM / (3) I. kU...ca, A. F. karma cakArayet for carmakarAlayam, suggested Mss.
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES CHAPTER IX (2) I. pAzrayaM for pAlayaM, suggested by J. and the other Mss. 158. B. has a lacuna for the first half line. 169. (1) I. vinA for janA, suggested by J. and the other Mss. (2) I. prAmAna baahy| 160. The Codex Architypus has left out this line, but it has been preserved by all the other Mss. and is necessary here. 161. B.J. tathA, A. F.dA for ttH| Between lines 162 and 163, B. adds iti sarvatobhadragrAmavinyAsalakSaNaM / 163. B. atha naMdyAvartagrAmavinyAsalakSaNamucyate / 164. J. mArgeNa for mAnena / 166. (1) The more usual form is vistArasamam / (2) I. pAyAMzakam for pAyAdhikam, suggested by J. and the other Mss. 166. (1) I. caNDaka / (2). I. padaMsasya for padanyAsaM / 168. A. F.nadInada for nandananda / 169. (1) I. pi"" for mitya, suggested by J. (2) B. mAdhika, A. F. vicate for mipi| (3) For FHTUTHA, gee note 165 above. 170. I. viprANAM, J.brAhmANaM for brAhmaNaH; the central square is generally reserved for brahman ; the emendation is, therefore, suggested by J. 171. (1) I. gfia: ate ne face for the first pada ; the emendation is suggested by J. and the other Mss. (2) A. F. dazAyataM, the other Mss. dazAMzakam, but It should be dvAdazAMzakam / 172. I. mAnadaM for mAnada; the emendation is suggested by J. and the other Mss. 174. I.J. paramAdhika, B. sAyika for paramazAdhika / 175. (1) B daMDaM for padaM / (2) A. F. daivika, but daivakaM in 171 above. 177. (1) J. tNttdvitrNshk| (2) A. F. B. tala for padam / 178. I. vapramANasyaiva mAtrakam, J. ca brahmaNasyaika bhAgikam pramANa; the emendation is suggested by J. and supported by the other Mss. 179. (1) A. B. F. daivika, compare 171, 175. (2) I. mAnuSe for mAnuSaM / 180. I. pampaisyaha for padaM paizAcama, suggested by J. and the other Mss. LSB.
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 MANASARA 181. I. vidhA for yathA, suggested by J. and the other Mss. A. BF. J. pade / 182. 183 (1) I. prAcuryottaraMga sandaM / ( 2 ) I. B. vatye for rAbhyA (3) A. F. nai for ni / (4) I. Ayana for Ayata / 184 (1) I. J. dakSiNAvadhi, the emended form vItho is suggested by lines 183, 185, 186 ( 2 ) I. pazciprAyAdi, B. dakSiNAyata for pazcimAyata / 185. (1) A F. vidhi, J. vIthi, I. vadhi for vIthI / ( 2 ) I. uttarAvadhiyAdi / 186 (1) I. udazcAdhi pRthivyAtha / (2) J. vIthi, A F. B. vidhi for vIthI / 187. I. nandyAvarta vidhim, A F. nandayA batAvadhI, B. nandayA pradAvIti / 188 J. athavA, A F. yathA for api vA / B. omits the second half of this line. J. omits the next three lines. A. F. have a lacuna for lines 189-191. 189. I... yasya, B. vidhisya for vothInAM suggested by the other Mss. 190. (1) I. pArzvaye / zva, A. B. vAyor for pArzvayeAH / ( 2 ) dvividhaM, may be for dvibiithyeaaH| (3) I. poddhRtaM for pakSayukaM 191 (1) B. pratividhaM for evaM / ( 2 ) I. evaM mArthavidhiM for bAhayavothI / 193 (1) A. BF. saptairvA / (2) B. vidhi sabai, J. vIdhi bIdhi, A. F. voSithi, I. fvadhi for bothI pUrvAd / 194. I. mArgayAH for mArga suggested by J. 195. A F. tritIyyamazvaM, B. tiryaggataM, J. triyavidhaM for bahirgataM / 196. ( 1 ) I yukta for yuktA suggested by A B F. J.. ( 2 ) B. omits the second half of this line. 197 (1) I. vidhonAM, A. B. vidhinA, J and others Mss vIthInAM, the required reading should be at: 1 (2) A. F. kRkarI, B. vRkarI for karkarI / 198. A. F. rudra, B. kSetre for kSudra / 199 (1) I. vitho, A. B. F. vidhinA for vothonAM / (2) A. F. I. vismRti for fayfa: suggested by J. 200 (1) I. daM for daraDaM / (2) J. nada for nanda / (3) J. paGkti ca patnopu / B. omits this line 201 (1) I. kecidradhyA, B. kecidvalyA, J. kecidrabhyA for kecidrathyA /
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER IX (2) B. vizAlAnAM SaSTikAMta / 202. (1) J. vIthInAM for tat yadvIthinanda / (2) A. B. F. vidhinA for vIthInAM / A. F. J. omit the next two lines (203 and 204). 203. B. mahArathyasamaMmadhye vidhivistArabhiSyate / I.mahAmadhyavidhivistArAdvidhiriSyate / 204. B. madhyAMdhyAna samaM for madhyaM samaM tu madhye / B. omits the next 4 lines (205-208). 206. (1) I. adhAMzonaM for aSTAMza, suggested by J. and the other Mss. (2) J. paJcA for tripAdaM / (3) I. ca for vaa| 206. (1) I. ardheSAM for anyAsAM, suggested by J. (2) J. vidhAnAM, A. B. F. vidhinA for viithiinaaN| (3) I.ca for vaa| 207. I. sarvo tribhAgaM, J. and other Mss. samaM vA tripaadN| 210. I. ca zetam for pazcAzat, suggested by J. and the other Mss. 211. (1) J. saMghAyAcA the other Mss vprsNkhyaa| (2) B. zatAMtaka for shsrkN| 213. J. deva manuSa paishaace| 214. (1) J. mala, the other Mss. mahAlaya; compare agrahAra inline216. (2) A. B. F. J. cattu for yastu / (3) I. vakta for vAstu, suggested by J. and the other Mss. 215. (1) J. yogyaM ca tor evaM cet / (2) I. vaktam for puram, suggested by J. and the other Mss. 216. (1) J. dvijAdyo, A. F. dvijAtonAM, I. zUdrAdikaM for vaizya zUdrAdInAM, suggested by the other Mss. (2) B. gRhAraMbha prazasyate / 217. (1) I. devamAnAtsamAnAntaM (whioh is obscure), A F.e mApade prAMta, B. devamartyavadevAtat for the first pada. The reading given in the text is suggested by J. and is supported by the other Mss. (2) B. zubhAvahaM for gRhAnvitam / 218. I. yagrAma, J. yagrAmya for yadrAja, suggested by A. B. F. and supported by line 225 below. 219. A. F. dokA, J. jikAlayaM /
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 MANASARA 220. J. paizAcaika / ( 2 ) I. vA catuH SaDavA, the missing portion is supplied by J. 221. J vAtha for vA tathA / 223. (1) J. cakavatoM, A. F. caka vRtti / (2) J. syAddharmyamevaM prakalpayet / 224. This has been left out by the Codex Arohitupus but preserved by all the other Mss. and seems necessary here. 225. I. yAtha, A. dhauta, B. vAyotha for yodhaka | 226. ' (1) B. zAstre for deze / (2) A. F. zokaNAM, I. zrIkArANAM B. vArakhAnAM for zrIkarANAM, suggested by J. and supported by several previous and later references. 227. (1) A. B. F. J vA for ca ; and (2) seASTaka apparently for zoSaka ; see chapter VII, 105, 147, 148; VIII, 39, etc. 228 (1) I. vamAdya for vAmAtya, suggested by J. (2) J. vAzraya for vAlaya / 229 (1) A. F. I. sugrIvA / (2) B. J vA for ca / 230. A F. J. rAkSasA for rakSakA / 231. A F. jakAbhyAdvirAlayam J. dikAlayam / 232. B. nRpa for nRtta / The next four lines are lost in J. 233. I. cApi va'''ma for vA nare vA'pi, suggested by the other Mss. But this latter expression does not give the suitable sense, as nara has not been described as a quarter in chapter VII. T seems to be the required form, but it is given in the next line. 234 (1) I. A. F. athavA, B. dhavA / (2) A. F. reta for netra / Between lines 234 and 235, the Codex Architypus repeats the lines 236 and 237. 235. I. ka sA, A. F. have also a laouna, for whioh kaJcayAsaka is given by the other Mss. But this term is not found in dictionaries. 236. I. atitha, B. AditazcAdita, for praditizcIdita, suggested by the other Mss. .... 237. (1) A F. IzaMkI / ( 2 ) I. lakSitAlayaM, B. dAvakSye tadAlayaM for the last expression, suggested by J., but the more usual form should be rakSaka | 288. A. B, F. J. kSaNikAra for karNikAra /
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER IX. 51 239. (1) I. t = for yzar, suggested by J. and supported by previous references. (2) B. pAhUya na, A. F. AbhUyama for pAhUyakrama / (3) I. hasti for at, suggested by A. B. F. J. 240. I. fast for faatat, suggested by J. and the other Mss. 243 (1) J. ate for atA (2) I. frati A, J. FrTfqz, A.B. taifeart for fratelai saggested by the other Mss. 244. J. UTCE, A. F. 1921 245. (1) I. aterat for atja, suggested by J. (2) I. 7 ITT, A. F. rAjakA, J. rajakArA for rajakasyA, suggested by B. A. F. J. omit the next three lines (246-248). 247. B. efTT, which seems to be the better reading. 248. I. eka for evaM / 249. I. J. 1733 for tri, suggested by A. B. 250. (1) I. atfe for fin, suggested by J. and the other Mss. (2) A. F. B. vekaTorA for pettikaaraa| 251. I. JESI #grot for Te t t, suggested by J. and the other Mss. 252. (1) I. TORT I (2) I. ta for last ar suggested by J. 254. A. B. F. J. aarufi 255. (1) I. odatle for staffay, suggested by J. and the other Mss. (2) J. aart, B. ge for fafati 256 I. cerer for refer, suggested by J. and the other Mss. 259. (1) J. ertani I (2) A. F. aT90B. Area, I. atga for afha, suggest. ed by J. 263. I. prav for affutai, suggested by J. and the other Msg. 265. (1) I. fara faz for fi a fa, suggested by J. and the other Mss and supported by the context (of. 267). (2) J. I. 6771 266. I. arm for y , suggested by J. and the other Mss. and supported by later references (cf. 267). 267. Breas, J. yatm for enter!
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA. 271. (1) A. F. J. Farfa UT, B. nara at I (2) J. F erfa af for Eg 1 ___272. A. F. sAvindrazca savindrake, B. D. sAvitrazca shsrke| There is a confusion in the reading of this phrase also in the Codex Architypus, see chapter VII. 274. I. addig acts for g 977, suggested by J. and the other Mss. 277. (1) A. THU, B. 7 **ut I (2) A. F. ETTI. B. GIT, for gift i 278. I. (TATAT for anfaat, suggested by J. and the other Mss. and supported by the context. 279. A. F. GAYET, B. & frati Hai 280. (1) I. qT, J. and other Mss. pt, but it should be pri (2) For bhArgakAra another reading is grbhkaar| 281. (1) I. af, A. F. atfe for atse (2) J. fas: for wat 283. I. nga for a, suggested by J. and the other Mss. 284. I. n for 4, suggested by J. and the other Mss. 285. (1) I. gafar for great, suggested by J. and is supported by the next line. (2) I. fan for ET, suggested by J. 287. I. kozAvasAnantau tadravyAnsamAharet / The emendation is suggested by J. and the other Mss. I. reads here the lines 8-32 of chapter VIII. See note 7, chapter VIII. 288. I. 973 for FHM , suggested by J. and the other Mss. 290. A. B. F. I. fag for 79, suggested by J. and supported by many previous and later references. 291. (1) I. afcarey, J. ofaga for afcatge. I (2) I. afcara, A. F., aftara, J. gfiata for afar I (3) A. B. F. ach for afe: 1 293. I. Finfa for ellofa, suggested by A. B. F. J. 294, 1. J. leave out ! 295. (1) I. ag for fag, suggested by J. and the other Mss. (2) I, J. and for TAT:, suggested by A. B.
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER IX. 53 296. A BF.J pUrvapazcimatadvAro Rju, I. pUrvaM tatpazcimadvAraM / The emendation is suggested by the following line (297). 297. B. madhyaMdeze, A F. J., madhyadeza, I. tatra zeSaM for tatra deze / 298. J. rasaM, probably misread for rataH in place of rakaM / 299. (1) B. sUtraM tu, J. sUtrAtu for sUtrAnta / ( 2 ) d. F. J. hastadvArasya / 300. (1) B. vistArau for dvaarau| (2) A F. J. dayeAkta for tatheAkta / 301. (1) I. for a suggested by J. and the other Mss. (2) I. pratyagdhasta / 303. (1) J. IT for art (2) A. B. F. J. faar for afal 304 (1) J. caturadhyAyAt / (2) A F. J. cAraM for dvAraM / 305. I. for HET, suggested by J. and the other Mss. 306. (1) I. T for a, suggested by J. and the other Mss. (2) I. atu "" for vAthAditi, suggested by J. and the other Mss. (3) I. dakatA for faar suggested by J. and the other Mss. 307. (1) I.a for a, suggested by J. and the other Mss. (2) I. q for q, suggested by J. and supported by previous references. (3) I. fa for faa suggested by J. and supported by previous references and the other Mss. 308 (1) I sUtrevA for sugrIve, suggested by J. and supported by previous references and the other Mss. 309 (1) 1. evA, J. eva for evam | Between lines 209 and 210, I. repeats the lines 207-209. 310 (1) I. vA bhajaTe for vAtha bhallATe, suggested by J. A. B. F. (2) 1. arfarfa ar for the last expression suggested by J. A. B. F. (2) I. has a lacuna for ag | 311. (1) B. omits 313. (1) I. T for a, suggested by J. and the other Mss. (2) I. a for, suggested by J. and the other Mss. (3) I. 3d, suggested by J. and the other Mss. 314 (1) I ataredvA for bhUdhare cA, suggested by J and supported by previous references and the other Mss. (2) A. F. aegte d for | 315. (1) A F. J. caNDitaM varta for nandyAvartam / (2) A. F tatra, B, tatraivaM tu tantra /
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 MANASARA. 316. I. qutef for gartrozi, suggested by J. and the other Mss. and supported by line 2 of this chapter. 317. (1) I. ATT for ATC, suggested by J. and the other Mss. (2) I. 594, B. Ara for Eqa, suggested by J. and the other M88. 319. (1) I. fe for 7, suggested by J. and the other Mss. and supported by previous references. (2) I. I for forei, suggested by J. and the other Mos. and supported by previous references. 320. (1) 1. TU, B. 2 3. TOT J. and the other Mss. 291 T J. and the other BS. RIMI (2) I. afa ora, A. F., Fisa, J. afaceri (3) B. aT 79TUS, J. TAITAT, A. F. Fractala, I. AT 321. (1) A. B. F. J. thatathA for srvdaa| (2) I. maNDalaM for maNDapaM / (3) B. ca for at 322. (1) I. af, J. agafa: 1 (2) J. atza, A. F. leave at in a laouna, fir (3) I. qarqet for atrad, suggested by J. and the other Mss. 323. (1) B. frag: 1 (2) I. A: 1 It should be noticed that aftfuaT is in feminine singular nominative while its adjectives are in neuter singular. 324. (1) I. fafe, J. atez, B. fafa; A. F. omit this word. (2) A. B.J. cAraM for dvaar| 326. (1) I. kafetei, A. F. J. Fafra81c for perfil erfa suggested by J. 327. (1) I. fu7, B. urfa for , suggested by J. and the other Mss. and supported by previous references. 328. I. ata for TCIT TE], suggested by J. and the other Mss. and supported by the context. 329. I. tasyataM, B. tat syAt for tasyAntaH, suggested by J. and the other Mss. 330. J. TAKO in place of the second half of this line.
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER IX. 55 331. I. pUjayanmadhya for pUrvamadhye tu, suggested by J. and the other Mss. F. omits the next three lines (332-334). 332. (1) A. B. F. J. fafa for att (2) I. J. fafa for a, suggested by A. B. F. and suited to the context. (3) J., which is the second half of the next line (333). 333. J. argatag atfuar which is the second half of the preceding line (see 330 above). 334 (1) J. prAgAdi cAni / (2) A. F. dozAna / 336. B. pazcimadvAra / 337. (1) I. ardhAgrAt for radhyAyAt suggested by A. B. and more suited to the context. (2) I. AvRttA for prAvRtA, suggested by J. and the other Mss. (3) J. aut for aa: 1 338. (1) J. tat for pavaMtu / ( 2 ) I. vidhi for votho, suggested by J. and the other Mss. 339. I. fafa ar for affu ar, suggested by J. and the other Mss. 341 ( 1 ) J. madhya madhyAntaM for madhya rathyAntaM / (2) A F. kaMThA for karNA / 342 madhye sA ; madhyasomA is another reading. uditA, B. dIrghamA for gatA suggested by J. madhyAt seA, A F. 343 (1) B. tatasta / ( 2 ) I. J. A. F. 344. I. the other Mss. and supported by the following lines. 345 ( 1 ) I. digvA for dorghA, suggested by J. and the other Mss. (2) A. B. F. I. fafa for affa I 346 (1) B. yAmyaM ca / (2) J. vAruNAntaM / 347. (1) I. farar fafa for atara afu, suggested by J. and the other Mss. for the first pada, suggested by J. and 349. I. T for i, suggested by J. and the other Mss. 350 ( 1 ) I. J vIthizva pakSaM / (2) I. rathe for rathye / 351. J. omits the next three lines (352-354). I. a for, suggested by A. B. and suited to the sense. 352. I. for fa, suggested by A. F.
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASABA. 353. B. vaprasya, A. F. vipraM sN| 364. I. dvArameSAM for dikSudvAraM teSAM, suggested by J. and the other Mss. and suited to the sense and context. 355. I. J. vidhaM for mahA, suggested by the other Mss., seems to suit the context better (compare line 358). 350. A. F. bhUvai, B mRze, J. graMze for bhRze / 357. (1) B. cASA for zoSe / (2) I. dadizceta for cAdi tizcAdi, suggested by J. and the other Mss. The use of too many particles (for the sake of metre) should be noticed. 360. (1) I. dvAra for dvaya, suggested by J. and the other Mss. (2) I. yuktA""ra for yuktaM dvArA, suggested by J. and the other Mos. 361. I. zve""dirgata, A. F. veSTa diggata", J. J. zceSTaM doghaMca / 362. (1) A. F. yarthayatrAdikaiH, B. vIryaprajAdhikaiH / (2) A. F. J. sTaiH, B. rathaiH for naTaiH / (3) A. F. J. zvAsyubhayatantrakai, B. cApyaM jajJike for the last expression. 364. I. svastikA kaa| 366 I. svAnIya for sthAnIya / 368. B.yogyakaM for vezyakama / 367. I. pAryamami ca, J. dibhizca, B. prAyAdibhi for mAryAdaiA ca / 368. A. F. sarva bhUmanAM, B. sarvabhUbhujAM, J. casa bhUmavA for sarvabhUmikam / 369. (1) J. game for yame / (2) J. vA for c| 370. (1) J. vA for ca / (2) I. mathe for jaye, suggested by J. and the other Mss. 371. (1) I. adhirAjyasya / (2) I. tantre for mitre, suggested by J. and the other Mss. (3) I mevaca for pavaca / 372. A. F. svAgate vA pI, B. svasti cA, J. svasvadevA ca for saMgrAme cApi / 373. I. indra, A. F. candre for cenda, suggested by J. and the other Mss. 375. B. varuNethavA for the last expression. 376. A. F. candra for cendra / 379. A. F. fafara: apparently for fagrana: in place of ferrata: 1
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER 1X. The lines 380-383 are lost in J. 382. A. F. sthAnAdiSu for sthAnIyAdi catuSThaye / 384 ( sava....."datsa. A.F.sapadAvasthA.. ssApadAvatsAte for the first pada suggested by previous references. (2) A. F. J. caizevAvi, B zaivAdi, for caishevaapi| 386. (1) I. bodhaM ghN| (2) upadeze vA for vAyupadecaiva, suggested by J. and the other Mss. and suited to the sense and context. (3) A. F. jalA, B janA for jinaa| 387. A. F. vidhAte vA, B. tathaivApi, J. pidhAte vA for vitathe vaa| 388. (1) I. pAde for pAzrve, suggested by J. and the other Mss. and suited to the sense. (2) B. dvivarAlayaM for bhairavAlayam / 389. (1) J. vidi gvApi, A. F. vidi zcApi, B. vidigmAge / (2) pativAlayam, for gnnyaalym| 390. I. sugrIvAme for sugrovasya suggested by J. and the other Mss. 392. (1) I. upadezevA for tu padevApi, suggested by J. and the other Mss. and suited to the sense and context. (2) I. pAzaza, A. F. bhAratI for HTET, suggested by J. and the other Mss. Between lines 393 and 394, the Codex Archi typus repeats lines 360-362. 393. (1) A. F. saurake for saumyake / (2) J. vAthA for vaapi| (3) I. caneza for bhuvaneza, suggested by J. und the other Mss. 394. A. J. tat pade pde| 395. A. F. sAdhanaM for sadanaM / The following two lines, 396-397, seem to be out of place heres compare 350 above. 396. (1) I. B. vidhi for vIthi / (2) I. syAdvAhya viprAbhAkakSaNAt, which is apparently a corrupt form of the end of the next line lost in the Codex Architypus. The emendation is suggested by J. A. B. F. 397. This line is lost in I. but preserved in J. A. B. F. 398. (1) I. vatAM for gatAna, suggested by J. and the other Mss. (2) I. rAge for ra, suggested by J. and the other Mss. (3) I. zcaram, J. thobhayam for gyA /
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 MANASARA 400. (1) A. F. J. praviSTe tu, B. pratiSTAtu / (2) ca for tu / 401 J. ngraad| 402. B. padecaiva caktisthApanamucyate for the second pida. A. F. omit the lines 403-407. 403. This line appears at first sight to refer to some authorities but here pAzcarAtra seems to refer to viSNu, and not to the architectural treatise of that name, (see the writer's Diotionary, page 763). 404. J.jainatA, B. jajJe sugatA for jainaM gtaa| Compare this line with 386. There seems to bave been a confusion somewhere. 407. J. svayaM for sarveSu / 408. I. nagarasyAbahizcaitat for nagarasya bahizcAdaka, suggested by J. and the other Mss. and suited to the sense and context. 412. I. lokanAtha, A. F. nAyakaM for leokanArtha suggested by J. 413. (1) A. F. uttaraga / (2) I. svAka for cAkta / (3) I. mAdhavaM for maNDapaM / 414. I. tattatpratyekatatpadaiH for yuktyA ca zilpivittamaH, suggested by J. and the other Mss.; but J. reads taM in place of ca / 416. I. vistAraM salakSa for the first pada suggested by J. and the other Mss. 420. A. F. paishaacpde| 421. J. pradhoSTake, A. F. pRthivIpUSe for pravidiTake / 422. A. F. vecaka, B. picaka / 425. A. F.mAdhAmA for tanmadhyece / 426. B. caiva for caik| 427. A. F. leave disa in a lacuna. 433. I.padavinyAsa for padaM nyasya, suggested by J. and the other Mss. 434. I.vapratA for dAvRtA, suggested by J. and the other Mss. 435. (1) A. B F. praviSTe, I. J. pratiSThe for prdeshe| (2) I. prAgvadazvAyate, A. F. prAgudazcAyane for prAgudagvAyate suggested by and the other Mse. ___438. (1) I. rathyaM for radhyA, suggested by J. and the other Mss. (2) A. F. paMca vayaM, B. tatraM devAlayaM for aSTamaM ca vandhaM /
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 CRIT.CAL NOTES : CHAPTER IX 437. I. mAnaM fer mArga, suggested by J. and the other Mss. 488. (1) I. koNaM for kASThaM, suggested by J. and supported by the following lines (339, 342, etc.). (2) B. saptakASTAbhiH / 440. B. ssssttaassttk|| 441. I. pradezake J. and the other Mss. prakoSTha ke / 443. I. J. tadde for tu de, suggested by the other Mss. and seems more suited to the sense. 444. I. bhUpake for pUrvavat, suggested by J. and the other Mss. . 446. (1) A. B. F. tat paizAcapadesarva kopajIvinA tathA / (2) J. sarvakArayApajIvinAM, which seems better suited here. 447. (1) A. F. J. rthyaaN| (2) J. yathA sarve / (3) J. kayavikrayavartma ca, A. B. satma, B. sadma for varma / 448. (1) B. yava pkssN| (2) J. A. F. rAdi, B. harAdeva for mahArAda (j)| 449. I. prighaa| 450. B. vazAM zeSAM, avazAna is the more usual form. 451. I. caturmityaSTakaM; but bhitti does not seem intended here, only the doors being described. The reading in our text is supplied by A. F.J. 452. I.tamaiH for tamaH, suggested by J. and the other Mss. A. reads here itimAnasAre vAstuzAstra navamedhyAyaH; B. simply dvaadsho'dhyaayH| A. F. add between lines 452 and 453 the two lines :- IzAnAta pUrNa hasta syA adhikaikAMguliM nyaset / yAvadbhittestu prAmANyaM tAvadAhuzca zilpinaH / 453. A. F. grAmazca svaamukhN| 454. I.yAdi adhikaM vA bhayApi vA for yAmamAyAdhikamathApi vA, suggested by J. and the other Mss. and supported by the sense and context. 455. (1) I. vAsa for vAtha, suggested by J. and the other Mss. and more suited here. (2) I. adhikaM for kharvaTa, suggested by J. and the other Mss. and supported by line 457. 457. (1) B. pRthurAmasya, J. prathIvoma, (2) A. F. saMkhaM / 458. J. taMca, A. B. F. taJca / 459. (1) I. fare: for Afmeti, suggested by J. and the other Mss. (2) J. daggataMta for antrgtstthaa|
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 460. 462. Mss. MANASARA A F. J. pivA, B. tathA for pi ca / (1) I. tattayervidhi for tadvoyAvathi, suggested by J. and the other (2) A. F. J: B. vaprayuk for vatpRthak / 463. BIJ. vidhi for vodhiH / 464. A. B. F. J. sarva / 466. I. prAjJo cA, A F. J. prAjJauH cA for prAjJazvA / In the Codex Architypus the following twelve lines (466 - 477 ) are read after the line 509. This is due to some confusion. 470. A. BF. J. Ize for taddeze / 471. I. adyApi for rathyAvi, suggested by J. and the other Mss. and suited to the sense. 472. I. durmukhezvaraM for parAmukhe, suggested by J. A. B. F. and seems suited here. B. adds between 472 and 473 : iti mAnasAre vAstuzAstre kArmukavidhAnaM nAma trayodaze'dhyAyaH // 477. (1) A B F. J. omit vothiH / (2) I. sapakSa for dvipakSa, suggested by J. A B F and more suited to the sense. B. omits the lines 480 -482. 481. I faz: for af, suggested by J. and the other Mss. A. F. omit the lines 481-482. 483. I. rudrasaMkhyA for zUdrasaMgha:, suggested by J. A. B . F. and supported by the lines 484, 485. 484. I. saMpa for saMgha / (2) I. kAlako kamudIritaM, which is a corrupt form of the second half of line 485 omitted by the Codex Architypus but preserved in all other Mss. Between 486_and 487, F. adds : abhinnamAnaliMgasya pUjAmA hurma noSiNaH / freemAnena pUjAyAM kaninAzaM prazasyate // 487. (1) B. IzAnye for Agneye / (2) J. vipra for nRpa / 488. (1) I. J., vAyau, B. vAyaiau ca for vAyavye, suggested by A. F. (2) I. cedaza for cedIrA suggested by J. and B. 489. J. tattat and omits caiva /
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER IX 490. A. fai for fary I 491. A. B. F. vanayeta, J. varNayet for vadbhaveta / It should be notioed that the use of two finite verbs is redundant. 492. I. J. OTA, A. F. UTA I 493. (1) I. far for fat, suggested by J. and the other M83. (2) I. FT, J. # for a, suggested by the other M88. 494. I. ATT for the last expression suggested by J. and the other M88. 495. B. forfeq: 1 496. 1. faza for fea, suggested by J. and the other M88. 497. (1) I. J. eferat for eta | A. B. F. (2) I. faritt, J. and the other Mss. ARITET I (3) I. TIE, A. B. F. J. ura i 498. A. F. ETTER ETA 74, B. En afay 1 499. A. F. fara cual 500. (1) B. geru i (2) I. J. ata the other M88. $TTI 501. B. FUAE for farth! 502. I. 14 for ufatu, suggested by J. and the other Mss. 504. (1) A. F. mArga, I. J. mArga for mArgA suggested by B. (2) A. F. TOT, B. ut for ategi 505. I. brahmavAdika for kuryAt brahmaka, suggested by J. and the other Mss. 507. A. F. bhinnaM for hInaM / 508. (1) I. navavistAra, B. saphalaM sthAna for navalisthAna, suggested by J. and the other Mss. (2) A. B. F. ag for ates! 509. (1) I, praNava for pravaNa suggested by B.J. (2) I. yatheSTadvArasaMyutam (which is the first half of line 468) for a naF97; B. H@TTI The emendation is suggested by J. and the other Mss. The line as in the Codex Architypus is unsuited here, and it is apparently due to some confusion. See note under 465. 511. I. AT for THT, suggested by J. and the other Mss,
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ MINASABA 619. A. B. F.J. tathA for ath| yathA may give a better sense. 613. I. tasya prati, B. ttasmAdevAsurA for tasyAvRtta, suggested by A. B. F.J. 614. I. dinyazvAve for dona vyaktA ce, suggested by J. and the other Mss. 516 A. B. F. J. purASikaM / 616. (1) A. F. pApekSakArAMta, I. pApe for pAzve, suggested by J. and the other Mss. (2) J. pakSAkArA for ksstrkaayaa| 517 B. dakSiNaM hayaM veshmno| 518 (1) A. F. saMgrAme, B. samamevaM, J. sdgraame| (2) A. F. B. prabhU, J. prabhU for prastu / (3) I. vAraM for dvAraM, suggested by J. 519. I. fafar for atfer, suggested by J. and the other Mss. 520. (1) I. antassvAMtabdahiH, J. antasthitibaMhi / (2) B. pazcAt for pAveM / 521 I. aMzasyAt / 522. (1) I. masya for madhya, suggested by J. and the other Mss. (2) I. sUtra syAdvA for sUtrasya vA, suggested by J. and the other M88., sapported by later references, and a large number of quotations gathered together from different works under 'Dvara' in the writer's Dictionary. 524. A. B. F. J. mAdIni for grAdiSu / 525. (1) I. mRcaM for vRddhiH , suggested by J. and the other Mss. and supported by line 527. (3) J. smpdaapdm| 526. B. nAsaM for nyUnaM / 527. A. F. nAMna, B.na vi, J.naa for mAnaM na / 528. J. kAlaM c| 529. (1) I. vothI nAmapi vayA(dvayo)deze for vothonAM pArzvayAdeza, suggested by J. and the other Mss. and seems to be more expressive. (2) A. B. F. vaidikA for viithikaa| 530. J. tlaantN| 531. A. B. F. nadI nimno, J. nadImenAM for ninonnataM and omits tukta / 532. B. prabhUkhamAlayaM sarva adhikAnAthameva ca /
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER IX 633. (1) A. F. dakSiNa for kSINa / (2) I. caka for caika, suggested by J. and the other Mss. and supported by the sense and later references. 636. (1) I. anyakAdi, A. B. F J. kanyakAni for kanyakAdi, suggested by the other Mss. 1 (2) B. dhanaM kuryAt bhUmaha, A. F. varataM saMgRhaM zAlavigrahadAsi for the second pada. 636. (1) A. F. varya, B. kArya, J. vArya for varada / (2) I. hastino bahU for hastato vamRt / (3) A. F. bahUlaM for vabhRt / ___537. (1) I. rogAdyAvaratna for lomAnkuryAdukta, suggested by J. and the other Mss. (2) I. rAjA for honaM, suggested by J. and the other Mss. and supported by the required sense. (3) A. F. patepasA, B. pratitya J. patetsA for ptets| ___538. (1) I. mAvaM for jAlaM, suggested by J. and the other Mss. and more suited to the context. (2) I. rasyadya for zvayaM kAmya / (3) I. labhante, B. lameta, A. F. lmt| _Colophon :-A. F. I. J. dazamA, B. caturdazI for mvmo|
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ WANASARA CHAPTER X 1. (1) A. F. aretat, B. situatat, J. gaatai for untai I (2) J. ET WAT I (3) I 2016 for TTTT, suggested by J. and supported by later references. 2. (1) I. At for arh, suggested by J. and the other Mss. (2) B. J. for al 3. B. fast for second Tai 4. (1) I. fait for to suggested by J. and the other Mss. (2) I. yA for naM syaa| (3) A. F. viMza. B. daza for zata / 5. I. and for T77, suggested by J. and the other M88. 7. A. F. J. frafati 8. I. fx for fg, suggested by J. and the other Mss. and supported by later references. 9. I. TATUT for Natur, suggested by J. and the other Mss. and supported by later references. 11. I. gi for Tail 12. A. F. sAhAri, J. saMhArya, I, saMhAri for sahasra; compare line Tabove. 13. B. I. J. THITT for TTUTTF, suggested by later referenoes ; see chapters XLI and XLII. 14. A. F. J. FT for second ya! A. omits the lines 15 and 16. 16. B. F. det 17. I. Agafe for ACE 1, suggested by J. and the other Mes. 18. I. Agafet: J. E , the emendation follows lines 16 and 17. 19. A. F. J. tridayaM, B. dvayaM nAdaM ca for trizataM nandaM / 20. A. F. Agar Te, B. Arge: afrada 1 The repetition of FARTT should be noticed ; in the reading of A. F. there is no repetition. 21. (1) I. q for ye, suggested by J. and the other Mss. (2) A.B.F.J. ya for ai (3) A. F. afa:, B. 27, J. afa: for Et: 1
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 CRITICAL NOTES : CHAPTER X 22. (1) A. F. J. ETA: 1 (2) B. farmaa for faszt akart I 24. (1) I. au, B. gformat for TATT, suggested by J. and the other M88, and suited to the sense. (2) A. F. qTTU, B. atfe, J. groot for at fre 25. (1) I. a I (2) B. T a for et A. F. omits the lines 26, 27. 26. J. viet , I. and other Mss. ageri 27. B. has an additional va after the first word. 28. A. F. #a for qail 30. I. AT for a, suggested by J. and the other M88. 32. (1) I. adAyataM yAvatpado for arghAdhikaM vAgya pAdu, suggested by J. and the other Mss. and supported by the sense, see line 33. (2) B. omits i 33. (1) A. B. F. tet for act I (2) A. B. F. J. ATT for fac I (3) I. farer for fafe, suggested by J. and the other M88. 34. B. &cfg for ut I 35. J. adds at after OTTTA I 36. (1) I. ATT for at, suggested by J. and supported by the other Mss. and later references. (2) A. F. ATTI 37. I. Acta for aa ai a, suggested by J. anl the other Mss. 39. I. aatti 40. (1) J. I. ET, B. E# for 977, suggested by A. F. and supported by later references (see line 66). (2) I. alent for a fent, suggested by J. and the other Mss. 41. (1) A. F. A FACIE, J. Gate, B. efas I (2) A. B. F. TOT, J. THE for at: 1 42. I. ge for gut, suggested by J. and the other Mss. and supported by later references, 43. (1) B. Autatoita for the first puda. (2) J. aa for TTI ___45. (1) B. rudre rAjagRhaM yatra for the first pada. (2) I. tumipyate for BfAbra, suggested by A. B. F. J. 46. A. F. 9 na, B. apa, J. data for aaral 48. I. J. itge = for argene, suggested by the other M88.
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 MANASARA 50. I. J. af for a fun, suggested by the other Mss. and more suited to the context. 52. I. Cantare: for ghai Tare:, suggested by J. and the other Mss., but A. F. have for Tosti 53. A F. nArajaM for nAnAjana ca / 54. (1) B. vezyArAveNa, A. F. rAvaNa / (2) saMyutam for samitam would be a better reading. 55. A. F. saka, B. satta tor spt| 57. I. at far for at IEI, suggested by J. and the other Mss.; ritetu, neither as a temple or anything else, would suit the context. 58. (1) I. aya for atTT (that which surrounds, benoe meaning Tot or enclosure) suggested by J. and the other Mss. (2) A F. acho 59. I. great for gaat:, suggested by J. and the other Mss. 60. B. prAkAra for prcaar| 61. J. I. Atz for hel which as soggested by the other Mss., seems an improvement. 62. (1) A. F. antara for aaTaTTI (2) A. F. Fza, B. Far for (3) I. r H for 74, sugguested by A. B.F. J. and supported by previous references. ___65. I. rathyairdivA, B. vasAttaraH for ratnIpA, suggested by J. and the other Mss. 67. (1) I. 4701 for op, suggested by J. and the other Mes. (2) I. fagt for ti 68. (1) A. F. qaatfaqatafu: (2) B. Tayara' T GETTI ET TA for the second pada. 69. (1) I. aared for afagfai, suggested by J. and the other Mes. (2) B. aa, A. F. 73 for 1991 70. B. ut = for 49817m 1 71. (1) A. F. 79. for T4 i () B. Tot i 72. For Afa see line 54. 73. (1) A. F. 77, B. 1911 (2) A. F. A, B. hal
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER X 75. A. F. samudra taditaM, B. samudaM tudsN| 77. (1) A. F. pradeze tu for prtittte| (2) B. doSaka, A. F. droNairyukaM zcaiva for the second pada. __79. I. J. durlama for kSullaka, suggested by A. B. F. and seems more suited to the sense. 80. A. F. nAsyAt grAzrayAda, B. narasyAdAvAzrayAdu for nAsvAdamagrahAra in I. J.; the emendation within brackets is suggested by B. A. F. 81. J. I. vardhakaM vapramoritam for the second pada ; the emendation is suggested by B. and supported by the contents (see line 41 above). 82. A. F. koSTakam for kolaka / 83. (1) I. vAnyAnya for varNAntara / (2) B. yuktaM tu svavRtam for janairvRtam / 84. A. F. niyataM, I. nirgama (which is apparently a copyist's unistake, see line 42), for nigamaM / 85. A. F. tala, B. bhUSA for tor| 86. (1) B. maMThapa for mandira / (2) I. J. skandhAvAra samanvitam for skandhAvAramudAhRtam, suggested by line 42 above. 87. A. F, gRhaM tasyAdikAdikA, B. gRhtshcrireritH| 88. I. hitya pra, B. bhRtyArthaM for hityarthaM / 89. (1) A. B. F. saptAzati for sarvAnani / (2) A. F. durgAdi, B. durgAti for durgaanni| 90. A. B. F. raNa for vana / 92. (1) I. mRta for vRta, suggested by J. and the other Mss. (2) B. sarva for second parva / (3) A. B. F. samopage for samopake / 94. I. na for tala, suggested by J. and the other Mss. The vanaduga is defined as khajanodakaM stambagahanaM vanadurga in the Artha-sastra (see the writer's Dictionary, page 259). In this line parjanya may mean udaka, antara may stand for gahana and gagana for kh| 97: B. durgamaiH for kndraiH| 98. I. nRpatiH sarveta for nRpatistiSThetta, suggested by J. and the other Mss. ___99. (1) A. F. pAnA for vanA, and dvarakam for dRSakam / (2) B. navamekajalAbhAsAt pamAnya vidurakam /
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 100. (1) I. saMla for saGkulaM / (2) A. nAnAgnigrAmaM ; B. omits this. (3) A. F. gaNa, B. raNa, I. J. gRha, for ratha suggested by line 91. 101 A F. pretamRhairapI, B. vedranva for pretAdibhairavaiH / 102 (1) A F. pravRSTIbhi, B. prarvarSa for zilAvarSaM / ( 2 ) I. ropAkyaM peza for rAlokya veza, suggested by J. and the other Mss. ( 3 ) B. dvirayogyaM vezmanirgamaiH / 103. A. F'. sAmakai, B. samAraMbhaiH for sAmathyaiH / ( 2 ) J. kRtantana, A. F. kutaMtra for kRtAntaM / 68 104. I. mitra for mizra, suggested by J. and the other Mss. B. saMcArassahafare for the second pada. Between lines 104 and 105, lines 109-111 are repeated in the Codex Architypus. 105. A. F tatrAsIta, B. tatrAzita, J. tatrAvistRta for tatrAsthitaM / 106. B. omits this line. parighaiH (khaiH) is another ungrammatical form, the confusion being apparently due to analogy. 107. I. durgake, B. durgama, A. F. nirgame for nirgama, suggested by J. 108 (1) I. hasti for hasta, suggested by J. and the other Mss. (2) I. co, B. kA for ko suggested by J. and the other Mss. (3) I. J. sam for chitam / 109. tadarthaM is the reading in another place, where the line is repeated ; see ncte under 104. 110. (1) I. A. F. nagarIyAM B. nagarANAM / (2) We must read either nagarANAM or sarvAsAM ; the former seems more suitable. 111. A F. I. J. digatAyatam for uttara samanvitam, suggested by the reading of the line elsewhere and seems more suitable, see note under 104. 112. (1) I. parakanyaM for ekaradhyAM / (2) A. B. caikaika / (3) A. F. vardhayet, B. ekavIdhi vivardhayet, I. vidhi / B. omits the lines 113 - 115. 118. I. vidhi for vIthi / 114. A F. yukta for anukta / 115. (1) A F. J vAstu, I. vastu / (2) J. vAniyaM, A. F. vastraniyaM, I. vAna / Colophon :--I. J. A. F. ekAdazA, B. paMcadazI /
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XI CHAPTER XI 1. All M88. have we preceding the first line whereof A. F. omit sites and make me as a part of the line. It should be notioed that this is one of the badly preserved chapters. 2. (1) B. agter I I. (2) J. and the other Mss. agt for 3. (1) B. ater for at suggested by J. (2) A. F. , J. OTW 1 (3) for the last pada B. quizT TT , J. OTTAI 5. (1) A. B. F. ITA for gaife I (2) A. B. F. cura, J. omits this. (3) I. J. add FIAT: between lines 5 and 6. 6. (1) I. fa for fx suggested by J. and the other Mss. (3) A. P. STU, B. Fat for I (3) J. Em, B. FHU TI 7. (1) dazaikAdaza is the required reading in place of dazanava / (2) B. tArameva tat / 8. B. Yara, A. F. J. og fara B. divides the following 4 lines quite indifferently, 9. A. F. THTI, B. TOIT AT, J. &faci, J. ZE I (2) I. pferat:, B. omits this. 10. B. aqfa for apst; A. F. omit this word here but read it at the beginning of the next line. 11. (1) I. Ha for few suggested by J. and the other Mas. (2) I. Para for to suggested by J. and the other Mss. 12. A. F. & carmi, B. arena for the first pada. 13. (1) A. F. fasoa, B.ma, J. am, I. are 1 (2) A. F. Tuot, B. cApanAye for sopAna / (3) A. F. spI, B. sthapi, I. sUti for sTUpi, suggested by J. 15. I. agaui for agts suggested by J. and the other Mss.
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 16. (1) A. B. F. hamya / (2) A. F. omit idam / (3) B. uktam, I. J. uttamam / 17. (1) A. F. vizAlada(lAda)dhikam, J. vizAlArtha cAdhikam / (2) J. hamyaka, B. hmym| ____18. A. F. taTi, B. J. tati for tatra / The emendations within round brackets are suggested by the second padas of lines 19 and 23, chapter XXXV. 19. (1) I. utsetadhasya mAnaM yadonAdhikA vAdhikA triyH| (2) A. F. J. vAdhitaH, B. vaaditH| (3) The emendation within round brackets is suggested by the first pada of line 19, chapter XXXV. 20. I. atatagfaara Rita for the second pada suggested by J. and the other Mss. 21. (1) A. F.pauSNikamadhyamamAnaM, B. pauSTikamAnaM / (2) I. pArNikahamya ca ata for the second pada suggested by J. and the other Mss: this is obviously a confused reading for her read as rza by B. in the next lines. Compare line 24, chapter XXXV. ___22. (1) I. dvayata, B. jAyate for dviguNaM suggested by J. and the other Mss. (2) A. F. camAhuta karmatthitama, I. cAdbhutaM markayutam for the second puda suggested by J. and the other Mss. 23. I. karAvikAdeyaM for karAdhikodaya suggested by J. and the other Mss. 25. (1) B. tridaza navadAMtaMzakarAM takaM paJcadaza vipulN| (2) J. kramadezakaramArabhya taM ca for the first pada. (3) A. F. vikAraM taM for karAntaM ca / 26. (1) I. dvidvitalaM for dvitalaM hamyaM suggested by J. and the other Mss. (2) B. udoritaM / 27. I. ratha for rasa suggested by J. and the other Mss. 28. (1) B. hastena taM for dazahastAntaM / (2) A, F. B. omit ceti / 29. J. karavidhiM for karAlayaM (raant)| 30. (1) I. dvidvitala for dvitalahaye suggested by J. and the other Mss. (2) I. mudhairiti for mukhya retat suggested by J. and the other Mss. __B. D. omit lines 30-39. 31. A F. pauSNika jayaMta cAt for the second pada. 32. (1) A. F. haste vivardhane prokaM hataM for the whole line. (2) I. krmtaa|
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XI 33. A. F. vipulAn for vipulAt / 34. 1. saikara, A. F. sasu for vasu suggested by J. and the other Mss. 36. (1) I. J. saprakAra for saptadaza suggested by the other Mss. (2) I. viMza kathitaH for paJcadhA kathitam suggested by J. and the other Mss. 36. (1) A. F. J. Ahe? for Arabhya / (2) J. zata for second daza, A. F. omit this. 37. (1) A. F. J. dvauhaste vivardhane proktaM for the first pada. (2) I. vipulame ca tattat for the second pada suggested by J. and the other Mss. (3) A. F. vizAla for vipul| 41. I. J. FTET, A. F. faett for fafer suggested by the other Mss. and supported by the context. 42. J. sthala, A. F. sthUla for stana / 43. A. F. triguNavidhamutsedhaM tat for the second pada 44. J. prekam for pUrvavat / 45. (1) A. F. omit daza / (2) A. F. stithI, J. tithau for tithi| (3) I. hantam for hastam / 46. J. viNshstvek| 47. I. J. cet for ceti suggested by A. F. 48. (I) For pauSTika there is pArNika on the margin of the codear architypus. (2) A. F. ca sthle| 50. A. F. cafa, I. are for afy suggested by J. 51. It should be noticed that faufa:, fast: and farra are indifferently read in lines 50, 51. 52. (1) A. F.J. evaM ca / (2) A. F. thale for tle| 53. A. F. J. Adau caika / 64. (1). SaDAdhika seems to be misread for zatAdhika / (2) I. pazcAMzahasta, the emendation is made-withJ. and the other Mss. 65. A. F.janayati katritayaM / 68. (1) A. F. etaM / (2) A. F. poSThi, pAkSika is written on the margin. 59. (1) A. F. muditaM, which is the last expression of the preceding line read at the beginning of this line. (2) A. F. do saika for daavek|
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 60. A. F. pataM mrm| 61. (1) J.itthaM for dayam, A. F. omit this word. (2) A. F.plIka / 62. (1) I hanuhastAseka for manuhastana veka suggested by J. and the other Mss. (2) vRddhana is apparently for vardhanena / (3) A. F. ekaadshii| 64. I. dviguktamudim for the second puda. 65. I.dvaika for caika suggested by J. and the other Mss. 66. A. F. saMbhavanamida, A. F. rasatala jayatamitaM for vipulaM paJcakamiti / 67. This line is very clumsy. The ideas, however, intended to be expressed by this line are the intermediate type of the six-storeyed buildings and the height called jayada, compare lines 63, 70%; also 60-61, etc. 68. (1) I. aSTAdaza for SoDaza suggested by J. and the other Mss. (2) I.for 2 / (3) I. vistAra for hasta suggested by J. and the other Mss. 71. Both in I. and J, the lines 71-88 occur after line 87. 75. Both for the sake of metre and meaning which is Warranted by the context, the expression HBA must be supplied ; I. J. have diSTam after kssud| 76. A. F. jayatA cAhu for jayadaM cAdbhutam / 82. A. F. sstttl| 81. A F. saptatriMzArdha / 85. The plural form of kara in this place is peculiar. 88. I.J. riNshdvyaa| 91. A. F. eva daza zata / 93. I. J. hastAdi santu for the first pada. 94. I. rAbhyAca for rAbhya catuzca / 96. (1) J. haste for hamya / (2) I. adds tala before vipula / 97. (1) I. srapa for stUpi, A. F. sthapi / 98. I.hastaparyaMta for hastAntam / 99. (1) I. triMzAdhika for paJca / (2) A. F. zarAdvika for catvAriMzata / (3) A.F.J.hastAntam for hastaparyantam / 100. (1) A. F. hastAdikAra, I. J. paJcAkASTApazca / 101. I.J.tala for dsh| 104. A. F. madhyekaraM pAdaM davikalpamAhAsaM for the second pada. 105. A. F. madhamut for pUrvavat /
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ tripAda / CRITICAL NOTES: CHAPTER XI 110 111. 106. I. tantri, A F. vitantra vitataSTaiH / 107. A passive verb like the one within braokets must be supplied in order to make the use fafus in the preceding line and pUrvakAdi here possible, even if the metre of this line be ignored. 108 (2) J triguNAt for dviguNa / ( 3 ) I. vadhIdhi, J. yArdhAdhikya, A F. vAdhyAdhika / 109 (1) J. zAntadvAMza, A F. sAMtAdhyAyaM sk| (2) A F. zrIpAda for (1) 1. pAle for pauSTi / (2) I. dvi for vi / (1) A. F. kriyA (triyA) for syaMza / ( 2 ) I. J. dvAtriMzamAdhikaM, A. F. triMzakamAdhikyaM bAdhA / 112. A. F. garai | The lines 113 to 121 are lost in J. 113. A. B. puraire| 118. A F. zirAntaM, I. J. zAlAntaM / 119. A. F. sthalAntaM zivAntaM vA for the second pada. 120. B. cAdyo for anyo / 122. A F. bhUmAkSyate / 123 (1) I. adds kSudra after caarbhy| (2) A F dvidvi for dvitri / 133 121 (1) I. J. add kAntaM before syAt and read tuGga without a bimaka / (2) A F. caitat mahataM gopure ceAttarAMta 1 (2) A. F. hasta / 73 126 (1) A. F. jAtihaste / ( 3 ) A. F. kAdizara / 128. I. prabhAkarasya for prAhArakasya / 129. I parabhAkzAlA / 124. I. navamyantaM / The lines 125 to 128 are lost in J. 125. A F. pUrvavatkA; the usual form in suoh places is the one suggested within brackets. ( 1 ) I. danta for dyaSTa / ( 2 ) J. talAntAt / (3) I. nage for nare / A F. tritalaM, J. bhUtalaM for tritalAdi na / 130. 131. 132 (1) I. ntakA for dyarkA, A F. J. darkA / 136. (1) B. gaNikAnAM for gabhastikAdInAM, A F. J. omit thie word. (2) A. F. yudha, B. cAdapAnAM ca praprAyi /
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 137. (1) A. F. dhAraNanAM for zarANAM / (2) B. caika tup| 138. J. jIvonAM / (2) I. caiva for caika / 139 (1) I. tAlA for zAlA / (2) I. je for mekaM / 140. I. saumyakAnta for hamyekAdha / 141. (1) All other. Mss. except the codex architypus omit the last two words of line 141 as well as the line 142 and first two words of line 143. (3) J. kuryAttattadbhavanAGgaM vAthamuNDikArAmam / 144. J. mA vAtha muNDikApamam, B. maMgaMmuditAkAram, A. F. madhyAMgaM vAyumuMDitAkAraM / - 146. I. J. tuGgamaNDapaM for bhUmilagvaM / Colophon : (1) I. J. A. F. dvAdazI, B. pNcdsho| (2) F. notices here that "in the original there is one more 11th chapter treating on different subjects".
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES 76 CHAPTER XII 1. (1) A. F. prajAtyaNe, B. dijAtetyAdi / (2) A. B. F. varNake for vakSyate / 2. I. grbhinnyaakhymiho| 5. (1) I. garmA santu / (2) A. F. dvAraM for vinyAsa / 6. A. F. garbhapaTTa, B. garbhavara, J. garbhagRha / 7. I. zukti for iSTa / 8. saMsRtya in the sense of ' removing ' is obriously the intended reading in place of saMpUrya which means 'to fill up with' B. J. tasyAMtaMt / 9. A. I. nadyAdi for ndydri| 10. (1) B. kharvadAvana / (2) I. mRdg| (3) A. F. hastasthalamidastathA / 12. (1) I. samuzcaiva / (2) B. daMza for daza, but only seven are actually mentioned, not ten. 13. A. F. vasakaMda, B. visurakaM for pInakaM taM / 14. I. kaMta for kanda / 16. A. F. kAkAlyA, B. kAkalA, J. kAkolo, I. kAmulyedyaM / 16. I. dava for aSTa / 17. I. zAlmI for shaalimo| 18. (1) A. F. kodra, B. koDapaM / (2) I. J. kuryAdvAme for kaguyAmye / 19. A. F. I. qtfigfat for gaafia, the west is apparantly meant (see line 17, where east is mentioned). 20. A. F. kulN| 22. I. namAnaM for tanamAna supplied by J. and the other Mss. . 23. B. tdodyaan| 24. (1) I. tdvg| (2) B. SaTpaJca / 30. I. J. tatrapAdaM for tattipAdaM supplied by A. F. 31. B. bhittirAnta / 32. (1) A. F. jyayA, B. triyamaM / (2) B. sapta for sarva / 33. (1) A. B. F. taduccaM tribhAgaikaM / (2) A. F. dhAna, B. tAnaM for vidhAnaM / 36. A. B. F.bahiH svanta / (1) I. J. bhitighnaM for bhittyu dhanaM, B. bhinnaM / (2) I.J. varSa vana vnnyet|
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 MANASARA 39. (1) I. J. pITha for upapITha / (2) A. B. F. kamAnya / 40. I.J. ketvAvaTe, A. F. hetvavaTe for ca tadA / 41. I.J. vedhya, A. F. varja for caarc| 42. B. sNklii| 43. A. F. gannA, B. garne garbha for gacchet / 44. (1) A. F: mantraM, B. mantrAH / (2) A. F. I. dvigartasya / Between lines 44 and 45 B adds 4 lines which have been left out by all other Mss. and are very corrupt : patanmantra samuccArya sahitaM gavayoSaNaiH / pazcAttu khaNDilaM kuryA zuddhazali surkssitaiH|| pramiparka paryanya maMDukaMpAda tat paramAsanaM / garmaprastaraNaM kuryAlAjapuSpaizca zomitaM // 49. A. B. F. sthaMDilopahi / 50. A. F. kalazaM, B. kalazopari, I. J. klshaanyjl| . . 51. I. J. mucca for kUrca / 52. A. F. sthapatiM / 64. I.J. sAkSa for cAkSa / 67. B. viMzat / 58. (1) I. J. pAyo for pAryo, B. hari paaryaadi| (2) I. J.sthAM ca for svAMca I. (3) I. J. bhUtarate vataH for bhuudhrdevtaaH| 59. I. J. sacamucarana, B. mAdi visvAMtakaM budhH| B. Omits the lines 60-63. 60. A. F. omit the first pada which I. J. have left in a lacuna. A.F. divides the next three lines differently and A. leaves the first pdda of the line 62 in a lacuna which F. has omitted altogether. 62. (1) A. F.patipanyasa for the first word. (3) A. F. bAthavatyaramAsanaM / The usual form is paramazAyika (see VII, 10). 63. (1) A. F. read second pada of this line as that of the next line and vice versa. (2) Between 63 and 64 I. J. repeat the line 67 and A. F. read the lines 63-66. (3) A. F. payo veSyadA, B. vezya for prastarakhaM kRtvA /
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XII __ 64. (1) A. F. jyAlaghujalapuSpekhaka budhaiH| (2) The expression within brackets is an unwanted repetition. 65. A. E. vyAhatya toyaM vahiM ca, B. vyAhatyaM tu tato vahni / 66. A. F. pazcAzvamra, B. paMcat svamasya caaNtre| 67. A. F. payo veSTaga, B. vekSya / 69. (1) I. J. cchakA......."ta, for ttu jAgratA, B.t vartanaM / (2) Strict grammar usually needs 6th case ending in Bafari 70. I. J. yuta..........."madam, B. D. rUpamantrataH, A. F. zca yudaanttH| 71. I. J. bhaNDapAnAM, A. F. maNDapAMta pravezyatu, B. vizvata, for vizvatastu / 72. B. sNklii| 73. I.J. mAjanaM, A. F. bhAjanAt, B. mojayet / In the Mayamata (XII.22) the line is read thus : povA zuddha payo rAtrAvupoSyAdhivasettataH / 76. I. J. darpadam for darpaNa, but the correct form is given in line 77. 16. B. cAyate kamaH for cAyasena tu / 77. A. F. naratena tUM, B. tajatena tN| 78. A. F. zAlyAdi vinyaset kramAta, B. zalyAdvi dviset kamAt / ____I. I. catuH zAlyAdi vinyasya krmaa| 79. (1) A. F. dhatte for jaati| (2) B. haM, A. F. hiMkula / 80. (1) B. hiMtAlaM yAnyazevApi / (2) I. J. sthalA for zilA, B. maNezilA / 82. A. B. F. rAjAvataM / 83. (1) A. F. zoSvaka, B. cASetukaikaM vinasya / (2) A. F. muraya vegAM jalaM kSipet, B. recAM capaM, the emended reading within brackets is suggested by Mayamata (XII. 27). 84. (1) B. aditI pradhikaM nyasya, A. F. Adite gaMDakanyasya / (2) aditA seems to be the reading as suggested by B, because afera is the name of a distinct quarter. (3) B. padama, A. F. py| 85. (1) I. J. cAsya obviously for cArya / (3) A. F. B. saavitre| 86. (1) I.J. sUtama, A. B. F. banna for vajram / (2) I. J. keThake for kosstthke| 87. A. B. F. omit this line.
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 MANASARA 88. I.J. du A. B. F. mahI, for bhU / ____89. (1) I. pakka for pava / (2) I. J. vAseSTe A. bhAseSu for vAseSu, B. muktAramat suhe shessN| 90. A. F. krAMteza, B. taMsa / cakra is suggested by the line 136; the emendation is necessitated by the fact that Agni is mentioned in the next line. 91. (1) B. sahasya mumakASThake / (2) I. J. niha, A. B. saha / (3) zrayanta looks like us, but the latter is mentioned in line 79, besides the term herein must imply a material. 92. B. pUrva for dUrvA / 93. B. caita for caika1 (2) A. B. F. bucaa| 94. A. B. F. mUla for mRNAla, the emendation within brackets is suggested by the fact that the eight deities beginning with Mahendra are missing from the list of forty-five deities who are intended to be named in lines 79- 98 (see Chapter VII and note under line 154). 95. jayanta, already mentioned in line 79, is apparently for parjanya / (1) I. J. nandana for candana / (2) I. J. sAntarikSa / (3) I. J. ka"sta for agurUM ta / 96. (1) I.J. vidhatte, the other Mss. vitthe| (2) B. mRganAbhi / vitatha already mentioned in line 80 and go along with AEE in line 95 are apparently for qum and who are missing from the list (see note under 94). 97. (1) I. J. ce for ve ca / (2) I. J. lavaMka for lavaGga / (3) I.J. roge, A. B.mRngg| (4) A. F. palAla, B. palaya / (5) A. F. bhavet / For the emendation within first brackets see notes under 94, 95, 96 ; sugrIva is already mentioned in line 82. 98. (1) A. F. tat kolakaM / (2) nAga is the required reading. A. F. omit the next three lines 99-101. 99. B. ghaMTAmaMdakamevaca | The emendation within brackets is suggested by Mayamata (XII. 33). 100. (1) B. caapN| (2) B. pAza ! 101. B. saavrnnn| _ 102. (1) A. B. F. indAdhaSTa / (2) B. digbhAge for koSTheSu / (3) A. F. di, B. don| 103. A. B. F. nizcalam for niSphalam /
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XII 19. 104. (1) B. bhaajnsymaashcnyc| (2) A. F. zreSThaM for tANa / (3) B. pariveSa for vrvess| 106. B. ghNttaadi| 107. (1) A. B. F. saha ghoSaizca / 108. (1) A. F. bhAjanAya svamattAcca, B. mAjanAdhanamaMtaizca / (2) I. J pAzaila, the other Mss. bhuushail| 109. (1) B. bhUGi, A. F. madhe, I. J. anantasyati / (2) I. J. tarA for ghraa| The line is better read in Mayamata (XII 40): sasAgaraM sazailendramanantasthAparisthitam / 111. I. J. pUrayetsa for pUrajayeca, A. F. pUjayettu / 112. (1) A. F. sRSTitaM, B. nyaSTakaM, for sTapTiM (srssttaarN)| (2) A. B.F. dhyAnyaM for dhyAnaM / 113. (2) I. J. kAraM for dhAraM / (2) I. J. pa""manAka, A. B. patiM japet / 115. B.candra kolaM, A. F. cendra kolN| The reading kolaM seems to be suggested also by the line 125. 116. A. B. vistAraM tadvidhA / 117. I.J.dazra for dana, B. tthaagr| 120. B. kRSNaM / 121. (1) I. J. svasanadvA for sthAnakaM cA / (3) B. evata for patattu / (3) A. J. pratima, B. prtimaa| 122. (1) B. kolatArasampadyadhaM, A. F. samarghabhya / (2) A. F. cAphalakA, I. J. tomatArasamAryada, B. valakArayet / 123. (1) B. ctursr| (2) B. yugmanAM for jalAzmanA / 124. (1) I.J. halakA / (2) B. I.J. bhojana for bhAjana / 126. (1) B. paritairaSTakoNeSu, A. F. sviSTakAnyasya / (2) I. J. TakA / (3) A. saratna, B. satya bheSajai for shsr| ___127. (1) B. samaM, A. F. sthamapI for puSpa / (2) I. J. vastraM ca for ghrshc| ____128. (1) A. F. carmAdi / (2) I. J. va, B. ca for vA / (3) A. F. dezive (ke) for dkssinne| 129. A. F. tayovAna, B. na doSo na for tathopAna / 130. A. B. F. prastare vA pratIrathaiH for vistare prkrau||
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 MANASARA 131. A. B . F. marte narma for the first expression. 132. A. B. F. nAtyurucaM nAtinIcaM ca for the first pada / 133. I. J. bhUtalaye garma a for rudrAlaye garbhama suggested by B. 134 (1) B. dhiSNa yatra / ( 2 ) I. J. cintaM for cinhaM / 135. A F. cinhaM ca (1) B. cinhaM hi / 136. The reading haimena for bhaumena as given in Mayamata (XII. 46) seems better in view of the fact that silver and such other things are mentioned in the following lines ; see also line 159, 1 187. (1) B. svAsye for raupayekha / (2) I. J. zaM, B. zaMkarU for zaGkha / (3) I. J g for g 138. (1) A. F. gadAsIne sa, B. gadAsIsena / (2) A F. vAyaso ca, B. cAyasena / 139 (1) I. J. diG for prAG / (2) I.J. tArkSi for tArkSya / The expression other Mss. except I. J. 144. B. hemaM ca / 146. I. J. a for at aar suggested by A. F. B. The required expression seems to be kamaNDalaM vA tateA / 147. A. F tIkSNa vinyaM, B. tIkSNa vanhiM for kRSNavarNa / between lines 140, 141 is not found in any 148. B. caragarbha mihocyate, then adds dvijAtInAM ca varNAnAM pratimaMtra svarUpakam / 161. 1. J tadvinAni ca, A F tavinnAce.... for tattacinhAni / 162. A F. veda for deva, which is an instance of gross carlessness. 155. A. F. citraM ca B. katrya kuMDadaMDaM ca kuMdala dvaM dvaM for the first expres sion. 166. I. J. caturdaza for caturdizi suggested by the other Mss. 158 (1) A F. gaja / (2) I. J. citraM for cha / 169. B. nAca nirmitaM sarvaM which is apparently the better reading. 160. I. J. yAmasya for ya madhya / 161. B. mArgavaH for mArgavat / 162. A. F. B. vivarNe zUdra vinyaseta; this reading, corrupted though, supplies the missing reference to the foundations of the buildings for the Sudras who are more distinctly referred to in line 164. The
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XII 81 Mayamata also has similarly slighted the Vaibyas and the sudras showing its south Indian origin (XII. 77, 82): rAjadvAre bhavedgarbhamanyeSAM tu yathArha kam / bIjaM hirasamayaM ca zUdagarbha vaizye ca sammatam // 163. A. F. cainda, B. rud| 164. (1) I. J. vizAla for vizAM / (2) A. B. F. rudrANAM for zUdrANAM / 166. The expression within brackets is not found in any other Mss. except I. J. 167. (1) A. B. prAmAdi / (2) I. J. narAdInAM / 168. B. koTAdInAM ca for kolAdi / 169. B. sadApika for caravAstu, A. F. zarAvAsa tathApi vaa| 173. B. vidAnati, A. F. vitati, I J. vidhAditi for vivardhanAt / A. F. omit lines 178 and 179. 177. I. J. cAyasaM for ca vaaysaa| 178 B. eSu sAdhyaviSTayAmyevaM nRsykRtenaitii| 179. B. mAyasaM, A. F.mAlayam for cAyasam / 180. (1) A. F. rAkAsaMtu, B. rAjanyetu for the first expression. (2) B. rAjataM, A. F, rajatA / (3. A. F maiJjake, B. bhAzakaM for the last expression. 182. (1) B. To for grAma / (2) I. J. jala vezmasya, other Mss. vezasya / 183. (1) I.J. mucyate for madhye, suggested by A B. (2) A. B. F. naMta for garma / (3) B. tarAMjaliM, A. F. nraaNjlii| 14. B. matsya kUmautu rAjatA for the second pada l 185. B. I. J. vidhAsetu for vinyasettu / 186. B. madhya svarNa kuliMdaM ca, A. F. madhyasvarNa kulIraM ca for the first pada. 187. (1) A. B. F. bhUmamyantaM, I. ntu ntaM / (2) B. dvAdazaM tataH, A. F. pada dvaadshaati| A. B. F. read this line between lines 4 and 5. 188. I.J. prathameSu for prthme| 191. I.J. pAdAnamAdhi for pAdamAdhikyam / 192. I.J. mAya for yAma /
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 194. A.F.cerakaistathA, B. cessttkaastyaa| This line is more expressly read in Mayamata (XII, 103) : zaile zilAmayI prokA eke ceTakA shubhaa| 197. I.J. pAzcantu, the other Mss. pazcAttu / 198. I. J. vAma, A. yoga, B. prAma for the first vAtha / (2) B. vAyanye cAtha / 199. B. (1) hamryeSu sarveSAM / (2) I. J. sanmai for sada, A. F. sauH| 201. B. skaMdhAMtaM ca for galAntakam / 202. A. B. F. dvApi for aapi| 203. (1) I.J.thA tor vcco| (2) B. vAdiralAni cossdhirkN| 205. I. J. pratiSThadezakAlaM for prAniSTake shkaar| (2) I. J. tuSTi for tuSa / 206. (1) I. J. sakarasya cI sakAra syAdu / (2) A. F. T, B. ha / 207. I.J. tsA for thaa| 208. B. dIrgha for pazcima / 209. I.J. caukamindra for cottaraM cendra, suggested by B. 210. I. I. cATa for cauSa, B.cautharalAni / 211. I.J. kaMco for kshyo| 212. (1) B. ve, A. F veza for zile / (2) A. B. F.liGgAni / (3) B. tAna gRhazinA, A. F. saMgRhI zilpanA / 213. A B. puMdevatA for puruSaM, which is apparently the better reading. 216. (1) garmAnta for garmama / (2) I. J. garma, B. garma ca / 217. (1) A. F. I. J. yastu, B. yasmin / (2) A. B. F. saMgRhotvAgamAtka vat, B. gomaveta, I. J. svagRhetvAsamoktavan / Colophon:-A. I. I. prayodazI, B. ssoddsho|
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES CHAPTER XIII 2. I. J. cA saMzru for cApapIThaM hi sNdhi| 3. A. F. pade, B. yadi for tat / 4. (1) A. F. taMze, B daMze for mAMzena / (2) A. B. caik| 5. A. B. F.kAntakam / 6. A. B. F. bhedamudItam / 7. I.J. mithyA for madhya / 8. A. F.gaikAMza / 9. F. vibhAga for dvibhAgaM / 10. B. SoDazaM vApi zAMtikAdIna puronnataM, A F pizAcAdi / zaronnataM, I. J. rintikAdi zironnatam the correct expression (within brackets) is suggested by the fact that the height is always divided into five kinds techni. cally called zAntika, pauSTika, jayada, sarvakAmika and adbhuta; see also lines 13, and 15. 13. A. B. F. paMcAthe for pshcdhaa| 16. (1) B. gufafa for the first expression. (2) B. faut I (8) I. J. ndiziro hatam for di zironnatam B.-zaronnatam / 17. A. B. F. pdaadhyaadhikmevvaa| . 18. A. B. F. vA for ca / 19. The emendations within brackets are suggested by the line 34, etc. 22. I. J. kA for kArka, B. va trayodaza / 27. J. I. vAstu for hasta / 30. I.J. maNDapA for dnnddmaa| 31. B. daNDe, A. F. tatvaM sAdhya dvigugNadaMDaM vA / (2) B. drddkmevvaa| 35. A. F.I.J. gamaDa for gnny| 37. A. F. ekAna, B. ekonnataM pritytkN| 40. I.J. dvAdazAM, A. B. dvyaaNsh| . A. F. omit the next two lines 41-42.
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 41. B. madhyetu for mardhena / 42. B. madhyena for ardhena / MANASARA 43. B. pAda for bhAga / 44. I. J. aMzaM for aja / 46. B. bhAjinaM for vAjamaM / 47. A. F. B. cArdha for sArdha / 48. A. B . F. naM bhujamevaca / 49. (1) A F. kaMTha for kampa / (2) B. madhye for madhaM / ( 3 ) I. J. dhaneza for zena / 50. (1) B. kaMparaM for kandharaM / (2) A. B . F. madhyena / 51. I. J. dvizAnta for dvNraaNt| (2) A. B. F. madhyena for marcena / 52. The expression within brackets after line 52 is not found in any other Mss. except I. J. 69. I. J. tyAM SoDazA for tyaMzaMSaDA / 54. (1) A. BF. tryAMrAMca / ( 2 ) I. J vAdhi for vAMza / 55. (1) I. J. sAkSa for cAkSa suggested by A. B . F. ( 2 ) B. kaM na for kampa / 56. A F. navamAMzakam for the last expression | 57. I. J. ceAveM vo, B. sA, A F. go / 68. B. cArdha for cAMzaM / 59. (1) B. kiMcit for kecit / ( 2 ) I. J. poThaM for pIThAccaM syAt. A. F. dvizat / 61. I. J. sArdha kaM for cArdhakaM suggested by B. and the other Mss. 62. B. kandaram / 63. A F. kaMpamarthaM tadaja, B. kapabhanjaM tathAcArdhvaM kSepaNaM kaMpamAnakaM / The next 54 lines are lost in B. 64. (1) A F. cArdha / (2) A F. kaMThaM for kandharaM / 65. (1) A F. upamAMzena / ( 2 ) I. J. matheApatyaM for caadhe| padma / 66. B. iMgzaM for adhIzaM / 69. A F. cArghA for sArdha / 70. (1) A F tataH for athavA / ( 2 ) I. J. sAdhIMzaM for ukAMzAdhika, but in order to make the total number 32, it is necessary to make this moulding one part as suggested by B.
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 CRITICAL NOTES : CHAPTER XII 85 71. A. F. madhya for ardha / 79. A. F. madhyena for ardhena / 73. A. F. madhyaM for pradhaM / 74. A. F. fgfg for feil 75. I.J.stArAMzaM, the cther Mss. saprAMzaM / 77. I.J. triyaMzaM ca sA, B. tritayAMsaM(zaM) ca / 78. For reasons given under 70, fatait for Artist must be read to indicate one. 80. A. F. madhyena for madhena / 81. (1) A. F. madhyaM for madhaM / (2) A. F. kaMThaM for karNa / 82. (1) F. vibhAgaM for dvibhAgaM / (2) A. F. davA for dala / (3) A. F.kssepnnaarth| 83. (1) A. F. kaMTha for kaNaM / (2) I. J. dhvaM for rdh| / 84. I. J. tanmadhye for tadRrve / (2) A. F. cAdhaM for sArdha / (3) A. F. kaMTha for karNa / 85. (1) I. J. mardha, B. cArdha / (2) I. J. vArdha, B. zvAdha / (3) A. F. caarthke| 86. A. F. caarth| 87. A. F. caadhiishN| 88. (1) I. J. tyafor pratibhadra / (2) I. J. pAdai "stu for pAdatastu / 89. I. J. gNAM kama for NAmAsanAnvitam / The expression within brackets between lines 89, 90 is found only in I. J. 90. A. F. tribhAgena for triMzatibhAgena / 91. I.J. mahAMzakam for mahAmbuja / 92. A. F. kaMThadRkcArdha, I. J. kamyaka "tsAdhakamyaM / 94. A. F. kaMThamapTAM / 95. (1) A. F. omit syAt and, in its place, read cArdha / (2) A. F. gopaanktri| 96. (1) I. J. vAsa for vAja / (2) A. F. saMmitam / 98. A. F. sAdhaM for sArdhanyaMzaM / 99. A. F. kSepaNAdhIzakaM kaMThaMkapamadhyaM / 100. B. dvAMzantu for dvayaM tu / 101. A. F.matyAMzecA for the first exprossion.
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 MANASARA 102. A F. madhyaM for madhe / 103. A. F. caiva''''cAdhaM / 106. A. F. madhyena for marcena / 107. I J napari for nAntari / 108. A F. madhyaM mardha / 109. A F. madhyaM for mardha / 111. A F tAbhyardha, I. J. tArghArdha for syAttatsamaM / 112. A F. kaMTheM for karya / 114. A F. read second pada as prativAjaH samIritaM / The next four lines lost both in I. and J. are necessary here. 115. B. cAtuviM, cAbjaM kRtve / 117. B. SaSThAMza tadUrdhvakaM / 118. B. madhIMga for kampamadhe / 119 (1) I J pat, A nava, B. padamaM / (2) I. J. dhAM for yAM / 120. A. F. afaya, B. afaya for the last expression. 121 (1) A F. nAMtare kaMThe, B. ceottare karNe / (2) I. J. u for cA / 122. B. sopAna for gopAna / 123 (1) I J before vAjanaM / for dva, B. dhvaM / (2) B. GgAtAM ca, A. F. have a lacuna The expression within brackets between lines 124, 125 is found only in I. and J. 125. For umApati suggested by B., I. J. read umAya / 126. A. F. yatrayedevamuktAni, B. yatraya, I. J. yekSayedeva muktAdi / 127 (1) A F. DevAdi, B. detAni / (2) B. nirgamanabhihA, A F. trirgamaha yAte / 128. A F. cApa for upa / 130 (1) B. tatripAdA / (2) A. B. F tuvA for tataH / 132. B. mAnanaM for mAnena / 133. (1) A. B. F. daNDasama bAtha, I. J. daNDayAdhikaM / (2) A. B. F. mevavA / 184. This line, lost in I. J., is necessary here. A. . F. tripAdAdhi mevavA / 137. I. J. bArdha, B. cArtha for sArdha / 138. B. mukhyate, A. F. mokSyate /
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XIII 140. I. J. fagar 141. I. J. daNDamAnena for hastamAnena, which has been described in 133. 14. A F. vArdhanirgamaM / (3) A. F. 145. (1) A. F. B. bhAga for bhAgapAdAdi / (2) B. muduno for mU avi, B. vizAM for vazAt / 87 146. A. F. padmajAtyena, B. tatra / 148. B. maMdIna, A F. nAdIni kaMpayet / 149. (1) B rn| ( 2 ) I. J. rakairAdaya for patrAdyai suggested by the other Mss. 150. I. J. anyerUpamala for anyairyuktaM svalaM 151. A. F. kAkheSAM makare, B. karNeSAM makaraiH prakaraM kRtaM / F. omits the next three lines. 152. (1) A F tarai, B. tare, vyAghra / ( 2 ) I. J. sihA for siMhA / 153. A F. azve bhadreNa, B. bibhadrazreye / 164. B. nyAnyAnyuktAni sarveSAM / Colophon : - I. A. caturdazI, B. saptadazo for trayodazI /
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA CHAPTER XIV 2. A. F. triMzada, B. dvizataM, I. J. trayodazaM for triMzat / 3. B. kuMdimadArazonnataM for the second pada. 4. I.J.ntanta for khAM / / 7. A. B. F.caika for eka / 8. A. B. F. kuryAnmasurakAna for the second pida. 9. B. janmAdInAM tu vAsAnAM for the first pada. 10. B. dRSTAza patrakaM for the second pida. 12. (1) A. F. kaMTha, B. karkATa for karNa / (2) B. kUpaM for kampaM / 13. B. zivAMzaM for guNAMzaM / 14. I. J. daGgaM for daMzaM / 17. A. B. F. vinavAMzoccaM, I. J. vAsanavAM"...... / 18. B. hah for kuryAt / 19. I.J. di for dvrN| 20. (1) A. F. prazasyA for vaprasya / (2) B. vapratuMgaM ca vizas for the second 21. I. J. yukta, B. yuktyA tu, yugma seems to be another possible reading. 22. (1) B. viMzadaM for caturvidhaM / (2) B baddhaM masU / The expression within brakets between lines 22, 23 is found only in I. and J. 23 B. sASTAMza, A. F.caattaa| (2) B.kRti tor kRte| 24. B.prayAMzakam for saptazaM / 26. (1) I. J. di for dv| (2) B. tripadaM pahike davaMze for the second pada. 27. I. J. kRtye for kRtvA / 28 (1) B. badhe for vAjanaM, A. F. omit this in lacune (2) I. a for dho| 29. I. tho for dho, B.dhaiM / 31. A. F. kramamekaM tatokaMThaM, B. kaMpamadhaM tdaaknnN| 33. A. F. tato, B. tthaa| The lines 36 and 36, lost in I. J., are necessary here. B. omits lines 35-37. pada.
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ OBITICAL NOTES : CHAPTER XIV 38. B. kandharaM for kampanaM / The expression within brackets between lines 43, 44 is found only in I. and J. 45. I. J. dviMdva, B. syAt dvAghaMtu for sArdhaM / 46. B. sAdhIMzaM for saptAMzaM / 47. B. mardhakaM for maMzakaM / 49. (1) I. J. gandhama for gajaira / (2) A F. gajaizcaivatu / 50. B. zadaMza kraM for the first expression 51. I. J. pa for cai / 52. I. J. fa for fa 1 (2) A. F. agar, B. omits the second pada. 53. I. mai for paiH / 89 54. B. dikaM for dhikaM / 55. A F. vasyoM, B. vat sAdheM, I. J. r for vaco / 57. (1) A. F. kaMTha for karNa / ( 2 ) B. mUrdhni for mUrdhve / 59 (1) B. pUrvoktatat / (2) B. kaMpamaMzaM zarAzakaM, 4. F. kaMpamaMzAMtarAMzakaM / 60. I. dviM for dva / 61. A. B . F. pratizcaivAMza / 62. I. varSa for vanna / 63. (1) I. tai for taiti / (2) I. J. grAlayAma, B. grAlayAnAM / 64. (1) B. saiAbhyaM for kramaM / (2) For taM, B, tac / The expression within brackets between lines 64. 65 is found only in I. and J. 68. A. F. kaMThaM for krss| (2) A. F tathAM kuzaM / 69. A F. dravaMzaM, B. trikaMpaM for trayAMzaM / 70. (1) A F. kaMThAkSaM, B. karNAMkSaM for karNAntaM / (2) A. F. kaMpanAMzAbja / 71. B. omits this line but adds, between 71 and 72, the following fifty-two lines which are hopelessly corrupt : iMmajaM syAdvaMzazca dvaMzaM cApari paTTikA / dUrdhve cArdhapadmArthaM kaMpakarNa dazAMzakam / adhIzaM kaMvAmaMzena cAdhApadmaM ca kArayet / tadUrdhve kaMpamadhIzaM cAMzaM cApari kaMdaraM / "zakaM cArzve kssepnn| durdhva kAMbujaM / aMzavocca triyAzasyAdAliMgaM cArdhabhAgikam /
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA pakaM cAMtaritaM cAveM cAzaM prativAjanaM / athavA cApapoThoccaM tadevAMzAdikaM tattuhayAMzakaM kamamadhyenakArayet / tatsama kaMdaraM proktaM kaMpamadhe tathAjavaM / tadRrve ca dvimAgetu vastraM kaMmaM prakArayeta / dazamAMza kaMpa"....."yaM / uttaraM cArdhakaMpaM syAttadRArdha saroruhaM / kapotoccaM triyaMzaM ca cAliMga cArdhakaM bhavet / aMzesaMtaritaM cA sAdhIza prativAjanaM / tadaMzenAMzamAdhikyaM janmAMza.................. ...."dekaMpamadhenapadmotsedaM guNAMzakaM / kaMpamadhaM tathAkaNaM kaMpamadhaM tathAMbujaM / trimAgaM ranapaDheM syAt dalAkSepaNardhakaM / kaMpamaMzaM tadurve ca dakSiNaM caikamaMbujaM / kSepaNaM cArdhakaM caiva karNameka dazAMzakaM / adha(tha)vArdhA kaMpaMca aMbujaizcAkSacArdhvake / kapota cArdhajarAMzaM mAgasAdhaMzAtaritaM tthaa| ekabhAgaM pratiM caiva sAdhAMzaM cAlavAjanaM / prati".""dramitipreokaM pAdataistu caturvidhaM / devabhUsurabhUpAnAM hANAmAsanAnvitaM / tuMge triMzatimAgena janmatuMga guNAMzakaM / ardhana kaMpa(ma)dhetu RSAMzena mahAMba (bu)jaM / pardhakarNahakacA .."kaMpaM tathAMbujaM / kapota sAdhvayugmAMzaM prativAjanasaMyutaM / karNamaSTAMzakaM caivacIttaraM caiv(k)maagikN| / tadRveM dakSiNaM cAdhaM padmagepAnakaM tribhiH / za(ze)SamAdizAMtaritaM prativAjanayutaM........"caikamAgikaM / kaMpamardha tathAjaM syAt katAbhyatriyaMzakaM / ardhamazakaM caiva cArdhamadhaM yathAkrama / pAdAliMgAMtavitaM caiva prativAjanasaMmitaM / sadvAtriMzatakaM taM(tu)gaM dravaMze sApAnamoritaM / kaMpa".."natasAvaM sArdhatriMza mhaaNbujN| zudAjaM cAdhakaMpArgha dvAMzenAMtaritopari /
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XIV 91 kaMpamadhaM tathApadma paTTikoccaMdrayAMzakaM / padmakaMpamardhatathAkaMpaM vibhAgena tu tuMgakaM / vizA ........."ttarUveM kaMpamadhaM tathAMbujaM / kapotArdhArdhamAgaM syAttatsama prativAjanaM / tatkardhetarikaM karNa triyaMzaM cottarAMzakaM / kaMpaM pA tathA padmakapotAccaM gunnaaNshkN| shessN..................................."gaaNtritN| prativAjana samitaM / yena triMzadaMzaMtu tuMgaM kRtvA vizeSataH / dvAMzagA(go)pAnasaMyuktaM cAi~yukyA svalaMkRtaM / dvibhAgaM janmatuMgaM syAt padmogcaM ttsmbhve(t)| kamekena karttavyaM zeSaM prAguktavannayet / athavAcinavAMzotha na kaMpayuk / / .....""pUrvoktatuMgamAnena padmaketu vishesstH| 72. B. padmake for pttttke| 73. (1) I. dvizaM / (2) I. U for cii| 74. I. danAge, A. F. dAnAMge dkaadd'e| 75. A. F. pahervizeSetu / (3) A. F. puSpairatna, B. puSpadaMtai, I. J. pupprktH| 76. B. paTTikAmRtvakaMpAzaMda for the first pada. 77. (1) B. triyaMzaM / (2) B. SaTvatAkRtimevaca for the second pida. 80. A. F. navAdhikazatA............tadA, B. navAdekAdazAMzaMtu dantA, I. J. dazAMzaM, the correct reading is suggested by the other Mss. and the line 65. ____81. (1) I. J. janmAntaM for janmatuMgaM / (2) A. B. F. omit tad / (3) A. F. sArghavedAM, B. syAt dhAMzaM / 83. (1) I. 1. caarghpdm| (2) A. F. vedAMzaM for ekAMzaM, B. leaves this in lacuna. ____84. (1) A. F. martha, B. madha for madhyadhaM / (3) B. tathAyApi for tathA kampaM / (3) A. F. kaMTha for karma / 86. I. J. U for co| 88. (1) B. teSAM for zeSaM / (2) A. B. F. kuryAdevajanma / 90. (1) A. B. F. kiMcadevaM / (2) I. J. zeSa for devaM / 93. A. B. F. bhuumike| 96. (1) B. A. F. ekAMzaM / (2) A. F. tena, B. jana for ken|
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 MANASARA 97. (1) B. saha for mhaa| (2) A. F. kaMTha for ka / (3) B. mahAMbujaM / A. F. omit the next 26 lines (98-123). 101. B. pASANAMtaretathA for the last expression | 102. B. pUrve for UrdhvaM / 103 (1) B. samA for samAdhikyaM / (2) B. mAtracaya for padma / 104 (1) B. janmanopari / (2) B. vAcaiH" 105. B. jeAtsedA for jasyAdhA / 106 (1) B. tu for tana / (2) I. varNa for vanna / 107. B. kArakaM for nAmakam / 108 111. B. kaMma ( pa ) mekena / (1) B. cakra patraM ca / (2) I. tathAzyakam for ca yeAgyakam / 112 (1) B. pdmsh| (2) B. caMze for syaMzaM / 113. I. aMza for cAMza / ""dikaM for the second pada. B. omits the next 6 lines. 120. I. varNa for vanna / 121. B. uccabaMdha maJcabandha / 122. B. tatra for tat and has a lacuna for hamyANAM / The expression within brackets between lines 122, 123 is not found in B. 123. B. zeSaM SaDaMzakam for the last expression | 125. B. ekaikaM paMcavaproccaM for the first expression / 126. B. has lacunae for the second pada. Between lines 126 and 127, A. F. add one line which looks like a repetition of the line 126 : kaMpamaMzakamekAMzaM kaMdharaM ca dvibhAgikaM / 127. A F. kaMpaka dvAbhyAM B. kapatadbAhye / 129. I. pratyadhIzaM B. ardhadhIzaM / 131. I. cettattadaMza, B. syAttatsamaM cAm for the second puda. 136. A F. kaMTha for karNa / A. F. omit the next 4 lines. 137. B. pratiM caikAzata | 138. (1) B. omits first pada in lacune (2) B. tripaTTi / 140. B. paTTAcArdhva kArave for the first pada. cai
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XIV 93 The expression within brackets between lines 143, 144 is found only in I. J. 144. (1) B. afatetagaytami for the first pada. (2) A. B. F. Aberrati 145. (1) B. ardhArdhA / (2) B. mAnAMzaM for bhuutaashN| 146. I. omits caaj| 147. B. liNgNc| 148. I. dvize, B. she| 149. B. dvaaviNshdN| 150. A. F.madhyadhaM / 151. (1) B. prokaM tat for the first two words. (2) I. mAMzAMzakaM for meM caamjkN| 153. B.caika for caakss| 155. A. F. I. zeza, B. zena for maMzamazaM / 167. A. F. madhyena for madhena / 161. B. anyazaM for vanAMzaM / 162. I. dviviM for / 164. I.J. Udhvazena / 167. A. F. B. miti for mudIritam / 168. (1) I. devAnAmaMzanAlayet, A. F. devAnAMzaMbhunAlayet, B. devonAM zambhu rAlayet / (2) I. siddhayai, B. patyai for paalye| The expression within braokets between lines 169, 170 is found only in I and J. 170. A.F.talAMgukaM for kalAMzakam / 173. I. athA for adho| 174. B. kopamaM for kampam / 176. I. dviM for / 178. (1) A. F. tatra, B. meta for tujhN| (2) B. dRSTAzaM for paJcAMzaM / 180. (1) I. metena for mekena / (2) I. xi for dvaraM / (3) B. read 2nd pada as kaMpamekena uurdhvkN| 184. (1) I. viM for dvrN| (2) -A. F. kaMTha for karsa / 185. (1) I. viM for dv| (2) B. cAvaM / (3) A. B. F. prati for prati 186. (1) B. ca syAta for cAMzaM zeSaM / (2) I. varSa for vnn| 187. A. B. F. triyaMzakaM / 190. I. Uz2a for tdRrve|
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASABA 192. A. F. f icar, B. & frei grandi aut for the second pada. 194. B. omits this line. The phrase within brackets between lines 194, 195 is found only in I. and J. . 197. (1) A. F. kaMTha for karNa / (2) B. maMgaM guNAnvitam for the last expression. B. omits lines 198-102. 199. I. cAyo for caadho| 200. (1) A. F. kaMTha for karNa / (2) B. mekena for mekAMza / 202. A. F. tvN| 203. A. F. rekA, B. rekhAM for mekaaN| 204. A. F. kaThaiH for karNa / 205. A. F.sAMza, B.tasyoccAMza vistAraM for the second pida. 206. A. F. tribhAgena for tabhAgena / 212. B. cAdha for sAdhaM / 213. (1) B. cArgha for sAdha / (2) B. syAt for ttu / 214. B. cAdha for sAdhaM / 215. A. F. tattat, B. taMtatrat for taMtat / 216. B. prtiresaaNshN| 217. (1) I. viM for / (2) A. F. tattat for tatsama / (3) A. F. toccayaM, B. kAdayaM. I.J. padamatochayam tor the last expression. 219. I. ekAMzoka, B. ekAzaM cArvakaM / 220. I.ge for ke, B. omits this and adds taM after yugmaM / 221. (1) I. sArdha for cAdha suggested by B. and the other Mss (2) pana syaat| 222. B. pana tNt)gN| 223. I. atho for adho| 224. I. sArdha for cArdha, suggested by B. and the other Mss. 225. A. F. adhAzaka, B. adyadhIzaka, sArdhAdhIMzaM for the first expression. 226. A. F. tuMge, B. cAMgaM / 227. I. vibhAga for dvibhAgaM / 230. I. dRA padmazamaMzakam for ttaduveM padmamaMzakam / 231. A. F. copadma, B. padmatuGgaM for UbeM pdm|
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 CRITICAL NOTES : CHAPTER XIV 232. I. durve padmAMzamaMzakam for ttadUkeM padmamaMzakam, see note under 230; the confusion is the same. 233. A. F. kaMpa for padma / 236. (1) A. F. gRhA, B. prAmA for graahaa| (2) A. F. nasyAdi, B. syAsAdi for naasaadi| 237. B. pataM caturvidhaM jJAtvA / 238. (1) A. B. F. vAtha for vidhiM / (2) A. B. F. dhArayA for dhArAya / 239. (1) B. kamala for kalaza / (2) A. F. devAM bhUpati pAlayet, B. devabhUsura mAlayam, I. J. devAna bhUpatirAyalam for the second pada. The expression within brackets between lines 239, 240 is found only in I. and J. 240. (1) B.tuMga for bandha / (2) A. B. F. ne caikviN| 241. (1) I. di for / (2) A. F. madhyena for mardhena / 242. A. F. tattadRvaina / 243. I. padmArdhA, A. F.....dhaMza, B. padmAdha cAdhe / 245. B. padyAmadhena / 246. (1) B. yugmA for yugAM / (2) A. F. kaMTha, B. tatra for karma / (3) A. B. F. khaardhaa| 248. The expression within brackets between lines 248, 249 is found only in I. and J. 249. A. B. F. tdevN| 250. (1) I. tadardhena / (2) B. aMzaM for madhaM / 252. A. F. madhyena for madhena / 263. I. dhvaM sazobhitam for dhaM saroruham / 254. (1) A. F. madhyena for mardhena / (2) A. F. kaMTha for karNa / 255. A. F. madhyana for madhena / 257. (1) A. F. cAzvi, B. cAsthi / (2) I. 4 for caa| (3) B. bAhye kaMpaM spdmkN| 258. A. F.dvagna, B. dhvastra ptttti| 259. A. F. mitiho, B. mihcaa| The expression within brackets between lines 259, 260 is found only in I. and J. 260. (1) B. sAdhaM / (2) I. dvi for dvrN|
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 261. A F. nahAmbujaM, B. mahAcAccaM / 262. (1) A. F. kaMpakaMThena / (2) I. J. kSudrakarNena kArayet for the second pala suggested by the other Mss. 263. (1) A. F. kaMTha for kase / (2) A. F. madhyena for mardhena / 265. A F. madhyena for mardhena / 266. (1) A. F. kaMTha karNe for the first expression. (2) A F. madhyena for marcena 267. B. guNAMzakaM for kalAMzakaM / 268. 270 mAni / MANASARA 273. (1) A. F. kaMTha for karNa / (2) B. dhRk / Between 273 and 274 F. repeats the lines 259-262. 274 (1) I. J. kapeAte / (2) A F. cAvi for cAzvi / 275. (1) B. omits this line. (2) The peculiar expression dvibhAgAMza is (1) A F. madhyena for mardhena / ( 2 ) I. dvi for dva / (1) B. tadUrdhva sparza ke / (2) I. dvi for dvayaM / (3) A. B. F. cAli for apparently due to the desire to keep up the metre. 276. (1) B. vyAmAccaM / (2) I. dvi for dvayaM / 277 (1) I. ardhAGgu for adhyadhIzaM na suggested by A. (2) B. adyarthaM galaM / 278. A. B . F. sAdhaM dvazaM I. J. sArdhaviMza / 279 (1) I. dvi for dva, B. dhvaMzakena / (2) A F. prakRti, B. pratiM for pratimaM / 280. B. evaM tu tadvidhA / The expression within brackets between lines 280, 281 is found only in I. and J. 281. A. B . F. ratna for ratnabandha / In the following 15 lines the codex architypus always reads in suggested by the other Mss. which appears to be a better place of reading. sanam / 282. A. F. adhya, I. J. atyadhIzaM / 288. (1) A. vAghAcAMzaM, B. dvayozcAMta F. vApAcAMzaM / (2) I. tadRthvaidhvai nazA 284. A. F. madhyena, B. ardhe jaM, bandhAMzaM cardhena / 285. A. F. madhyena for mardhena / 287. A F. kugbhaM for kampaM /
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 CRITICAL NOTES : CHAPTER XIV 288. (1) A. F. omits oN and adds ca after na / (2) A. F. reads the second pada as nimramadhyena kArayet / 289. (1) A. F., for first pada, tadRrverdhana kaMpa syAt / (2) B. zivAMzaka / 291. (1) A. F. kaMTha for knnN| (2) B. has an additional word zaM after krnn| ____292. (1) I nAMzaM for nAja / (2) I yA dvAza, another reading dvayozcAMza, A. F. vAdhI caaNshN| 293. I.sArdha for cArdha / 294. B. vyAdhiyAbhAdi for vyAlarUpAdi / The expression within brackets between lines 296, 297 is found only in I. and J. B. omits the lines 296-299. 297. (1) A. F. bAjanaM tasyA / (2) A. F. tiyatakaM for tadaMzakaM / 299. (1) I. adha for abjaM / (2) A. F. kAMzaM for km| 300. (1) B. tu karNAMzaM for nimnakampaM / (2) I. Urdhvakena, B. Urdhvanaca / 302. B.kssepnnshN| 303. B. kpaataaNshN| 304. B. ga' au for the first expression. The expression within brackets between lines 304, 305 is found only, in I. and J. 305. (1) I dvizatvaM for dvazakaM / (2) A. F. gaMzakAjaM / (3) B. jmbno| - 306. I. di for / 308. (1) I. pratya for adhya / (2) B. prati / A. F. omit the lines 310-314. 311. B. tadhAMzakam for zivAMzakam / 313. B.'grAmAdi for praahaadi| Between lines 313 and 314 B. adds patattupratibaMdha syaadvbhuusurbhuupteH| 315. (1) B. vo / (2) A. F. madhyena for mardhena / 316. I. di for dvarga, B., for irst plu, aMbujaM caayptu| 318. A. F. kaMTha for karma / 319. B.paMkajaM caiva cardhvi for the first pida. 321. (1) B. prato / (2) I.J.'cArya for cArdha / 322 A. F. madhyena for madhana / 7
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 329. (1) A. F. madhyena for marcena / (2) B. omits the second pdda. 324. B. patattu for pakaM tat / (2) B. vividhaM / 827. (1) I. and J. omit this line which seems to be nocessary in order to make up the total of 26 parts. (2) B. taMzakegela saMyutaM for the second pada. 329. A. F. kaMpamekaM taduveM tu for the second pada. 330. I.J. omit this line which for reason stated under 327 is necessary here. 331. I. I. pakanArmalamevaTa for dataMzakailameva ca / 334. A. F.tovAsapaSTikA, B. va zudapahikAM / 335, (3) A. F.kaMTha / (2) B.dvayAMzocha / Between lines 335 and 336, I. and J. read in a confused form the line 346 : patacaturvidha prekiM kutivandhamudIritam kampavadhaM caturvidham / B. adds kaMpamephena tat sarvatatsamaM / nimnakaM mavet / These additions are out of place and have been left out by all the other Mss. 337. B. mekaM for mIzaM / 340. B. sarvAlaMkAra saMyutaM for the second pada. 341. B. caikakaM padma for cAMzakamyaM / 344. B. maSTAzamevavA, I. J. maTAbhameveca / 345. A. F. paTTAmadaMvA patrapaTTika, B. samaMvAbhadrapaTTavA padmapada tthaivcaa| The expression within brackets between lines 346, 347 is found only in I. and J. 847. (1) B. pata pada for SaT SaT / (2) A. F. janmAdi, B. janmAdIna / 348. I.J. tuGga for janma / 351. I. cAna, B. crc| 362. (1) I. jaizca for joca / (2) I. sA for cA / (3) B. bhAjanAMzakam / 363. (1) I. sA for cA / (2) I. sAM, B. kAM for caaN| 364. (1) I. I for nta / (2) I.J.cAvaM for caaNshN| 365. I.J. vAjanAntAMzaM for vAjanaM cAMzaM / 357. B.tryaaN| 358. (1) B. prati for pratimeka / (2) A. B. F. caikena /
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XIV 99 The expression within brackets between lines 358, 359 is found only in I. and J. 359. A. B. F. tatri for tatra / 360. A. B. F. cadvighA for caturvidhaM / zrIkAnta is stated to be of four kinds but aotually thore is only one kind described. 361. I. striyaM for tryaMzaM / 362. A. F. pratizaM, B. Adhazatat, I. J. aSTAviMzaM for cASTAMzaM / 363. I. kArayet for kandharaM t| 364. B. has one more second pada :-kapotAjaM trayAMzakam / 365. I.J. repeat the lines 366-367 owing to some confusion 368. A.B. F. padmame for kSepaNam / 369. A. F. kandharAcca / 971. A. F. tadR pratiM caikena, B. Urve cAliMgamaMgaM ca / 372. (1) I. J. padamakAnta for zrIkAnta / __(2) A. B. F. nyaset tor bhavet / The expression within brackets between linos 372, 373 is found only in I. and J. 373. A.B. F. aMgAnA, aMzAnAM / 374. A.B. F. rUpeSma for dravyeNa / , 376. I. sama for smud| 377. B. yathAkAmaM na for yathAzomaM tu / 378. B. upa for upAna / 379. B. vidhAMzI for vidhaanaaN| Between lines 379 and 380, A, B, F. have 3 lines, (of which the first pada of the second line and the second pada of the third lino make the line 380): padmagaM dvayAMtaM syAt yathAzobhartu nigamaM / voccaM tu samaM vApi tripAdaM nirgamaM bhavet / vanirganinAM taMcayAvatU kumudanirgamaM / 381. A. F.cAna, B. cArU for nirgamaM / 382. A.F. pttttkopaan| A. B. F. repeat the lines 382-383.
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 MINASIRA 384. (1) B. zomA tor sthAzomaM / (2) A. F.cayuto, B. bukito tor sahita / The expression within brackets between lines 384, 385 is found only in I. and J. 386. (1) I. viMzaM for vidarakha / (2) I. daMza for dnn| 988. I. catuSka vA for sArgha caturdaraDakaM vaa| 389. I. navadhAhastakam, A. F. navanAMzamAkam for mathavA hstaantH| 390. I. di for tri| 392. A. B. F.bahiH for tat / 393. A. F.mvami, B. airtmaamkaani| 395. (1) B. prakurvAta vinirmamAni vizeSatazcaiva tu| (2) A. F.cArya for barya / 396. A. F. makaM, B. madaM for bhrtuH| 898. A. F. nitatha nRsiMhenyapi, B. yathArUpAda sesmani / 999. (1) B. ythettgho| (2) I. thoda bode for patevadha / 402. A. F. pInepa, B. binopa for potthop| 403. A. F. evaMchate satyatApimittI, B. evaM sahana bhtrii| 404. (1) A. B. F. simyaM for sitr| (2) I. lakSmIviya, A. F.....sviha, for lakSyasaha / 406. (1) I. , the other Mss. saha / (2) B. masuraletaMmritaM / 407. B. lokesarAhakRSNa vikatanai bhokara ctpre| 408. A. F. tvAdhIkara, I. J. akmiidhrH| 411. (1) I. viva for riha / (2) B. lakSyAviharati mukti| 412. I. sukhAkRtIrana, F. sukhaM ca kRSIrata, A sukhaM tumbitagat for karaM mukhaM ca suggested by B. Colophon. A. J. paJca daza, B. cturdshii|
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER AV 101 CHAPTER XV 2. I. maayaadiin(n)| 3. A.B.F.J. paadN| . I. sAla papu masUrakam for the second pada, B. piyastraMbhamAttathA slostmbhmdinkm| 6. (1) B. proktaM lAnaM svarANAM ca, A. F. sthAyuM cakra, J. sthUNaM / (2) B. cehapramANa, A. F. maya, A. F.J.mAraNa / (3) I. gA for maa| (4) I.J. kampa for kmm| 6. A.F. dhArikha, B. dAruNA for dhAraNaM / 7. I. uttarAyopa for cottarAdhA va, B. uttraaNto| 8. I. jamAdA u for janmAdau co, B. jnmaadico| 10. B. digukha sArdhapAdAna dvigulaM ca vizAlakam / B. omits the next 4 lines. 11. I. Afor dhi| 12. A. F.J. saardhhstsmaa| 13. A. F. vizA, I. J. cturthiishaa| 17. (1) B. mAdisyaraMparjanya garu cATakaM bhavet / (3) A. F. pakasya, J. patyaMza / 18. (1) I. pAdAna, A. F. J. mAgena, B. J. bhaage| __ (2) I. magrataH, A. F.maashritH| 19. J. tdaakaar| Between the lines 20 and 21, the line 23 is found repeated only in I. It is not obviously necessary here, and is not therefore included in the text. 23. I. zvAzra for caan| 24. B. mUlamuThastathaivaca, A. F. vedaamr| 25. I. mUle madhye / (2) J. ca mnN| 26. (1) A. F. samazre, B. samasra, (2) I. karta for karSa, B. kaMTha maanaaprkaaNtk| 27. B. madhyamaM kAMtaM /
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 28. B. madhyAnaM syAccadhopAdA cAprazAnaka pratikama / 29. J. pAdA cAyAzrasya samAntarA / 30. (1) A. F. 3; in the Mayamata (XV. 25) it is read as far. khaNDam / (2) A. B . F. J. naye nyaset / 102 31. (1) B. cAkaM for cAsanaM / (2) A. F. pApakaM for pAdukaM / 32. (1) A. F. patra, B. tatra for citra / (2) A. F. cAgrAnte / 33. A. F. pAdukAMtasya, B. dalakAMtaM syAt, J. pAlikAnta / 35. (1) I. patrANi for patrAdi / (2) A. F. rakta, J. rake for ratna / 36. (1) A B . F. madhyA / (2) A. F. kugmalaM, B. rugmalaH / 37. (1) A F. J. kAgre for ayaM / (2) I. aprAdho, B. cAtratA / (3) A. F. kugma, B. rugma for kuDma / 39. (1) B. pinAbhasaM / (2) kaMbhA, A F. kaMTha, J. B. karNa for kambha / 45. (1) B. krameNa vA / (2) I. ca for vA / 46. This line is missing in I. only, but is necessary here. 47. I. vA smRtaM for vistRtaM suggested by the other Mss. 49. (1) A F. kaMThI / (2) I. vistArAya, J. vistArAGghri, the other Mss. vistArAcaM / 63. I. ca for vA / 54. A. F. kriyeotkaTaM cordhvakaMTha, B. tathAkuMDaceArdhvaka, I. J. ka / 55. A. F tATikAsyaM, B. tAdikAsyA, I. J. nATikAkyaM / 67. I. cAtho for cAgho / 58. I. gorikam, B. halaMkayA, J. hArikA for hArikam / 69 (1) A F. aghobhUdaM / (2) A F tatheA, B tadeT, I. matheo for maghA / 60. J. tAdi for tATi / 61. (1) I. prathA for pradheA / (2) A. B. F. dvirava for vorAva / 62. A. F. yAsyaM ghurdharaduSTAmaM, I. J. puSpAntaM / 63. J. cArdha for sArdhaM / 66. I. ta for na 68. A. F. atha, B. athavA, I. J. rathakumbhaM / 71. A. B. F. J. tanmUle, I. cArdhvamUle / Between the lines 71 and 72, I J add kumbhastambham which has boon left out by all the other Mss; but as there is given no such heading in case of other pillars this one is also not included in the text.
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 CRITICAL NOTES : CHAPTER XV 72. A. F. kuza for kumbha 73. This line is left out by I. only, but has been preserved by all other Mss. Its inclusion in the text is also suggested by line 33. 75. I. syAdadha vAsyA daNDakam for syAttadadhaM cAsya tuGgakam / 77. B.dvayena daMDaM for the last expression. 78. B. vistRtaM for vistRtaM / 79. I. atho for adho| 80. A. F. dedaassttN| 81. A. F. B. kAMDakaM, J. kanyakam for karNakam / Between the lines 81 and 82, J. adds tadvistAraM tridaNDasyAtta dabA / 83. I.prathA for prdhaa| 84. I. J. kumbhavAram / 85. I.J. janma for Rju / 86. I.zcAttarAdava, J. syottarAdoMzca, B. rAntaM, A. F. diMca / 87. (1) I. koSTapAcyantamUvaM / (2) J. paJjarAdibhiH / 90. nAsikAzikhara as a single moulding is suggested by line 96. 91. (1) A. B. F. tugaM / (2) I. J. prayoH for aaye| 92. I. randhraca for rndhraasstt| 94. I. eka for caik| 96. A. B. F. sthuupi| . 99. I.pakena tor ekaan| 100. (1) I.J.vi for dvi| (2) J.caika for eka / 101. B, has two lines here tadubeMca dvimAgaM syAt vayaM nAsituMgakApi turga syAbAjanaM caikabhAgikaM, of these the first pada of the first and the second pada of the second line make the line 101. 102. J. liGga for praalingg| 103. (1) I. samaM for samantaritaM suggested by J. and the other Mss. (8) I. di for dvrN| 104. B. cA, for cAMzaM / 105. A. F. dvaikAMzaM, B. caikAMzaM / 109. I. va apparently for vA, the other Mss. tat / B. omits the next two lines. 113. (1) B. tribhAgaM for dvibhaag| (2) A. B. F. vali for gl| (3) B. vitsedaM /
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 MANABARA 114. For madhyakoSThottaraM tat A. madhye koSThottarAMtaM, B. madhyakoSThAMtamaMzaM syAt / kSudrapAdena vAMzakaM / dvibhAgaM cottarAt bhUSitaH / 115. (1) I.R for re / (2) I. sA for cA / (3) J. te for tam / 116. (1) B. sptaaNshN| (2) 1. peTi for vedi| (3) A. F.khaMjana for vAjana / 117. J. cturbhaage| 118. B. samaM naasiit| 119. A. F. naasi| B. leaves the next three lines in laounm. 120. A. F. naasyu| 121. (1) I. bahUnAsyAM ca, the other Mss. rvatranAsyozca / (2) A. F. zivarazca / 123. A. F.J. madhye, B. madhyakukSiM / 124. (1) B. zirasyupari / (2) A. F. zikAMtaM, B. raudraM / 125. (1) B. vyAlabhAvani for vlbhii| (2) I. ca for vaa| 126. B. padmo for ptttto| 127. I. J. paDaM, A. B. pdm| 128. A. F. kugma, B. rugma for kudd'm| 129. A. B. F. sthUpi / 130. A. B. F. valkAdi for valDAdi / 132. I.caista for dvaita, B. tttt| 134. (1) A. B. F. mUla / (2) I. J. eka, A. B. caika / 136. (1) I. J. pUrvavanta for pUrvavat / (2) I. J. u for cii| 136. A. F. mamako yatra, B. makaraiH patibhUSitam / 137. I. J. taciram for tachiraH / 138. A. F. kiMbarI, B. kabarI vastra / 139. I.J. koca for koSThaM ca / 140. I.J. pAdAt for tripAda / 142. (1) A. F. phaladyAMtakatAra, B. talakAdyAMtarAMtaM / (2) A. B. F. kAsDaika / 144. (1) A. F. cadhyardha, B. vAvaya' and omits kama, I. J. ardhArdha / (2) I. J. vismR for vistu / 145. (1) A. F. taTi, B. tATa, I. J. tAdi / (2) I. J. varNa for vanna / 147. I. J. utsedhodhei , A. F. utsedhotdhena for syAdutsedhaM caaye|
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ OBITICAL NOTES : CHAPTER XV. 106 149. A.J. Aya, B. maba for bhyo| 150. A. F. kaMTha for kat, B. krmmedn| 151 I. J. qua: for Tarafa suggested by the other Mss. 164. A. F.kaM3 tor krss| 155. I.J.kocyaM for kev| 169. (1) B. madhyamAsana for the first expression. (2) A. F. sAmaM / (3) A. F.saMpada, B.sNplvdhaa| 160. (1) I.J. for caaN| (2) B. bodhikA for hritaa| - 161. I.J.ciro for zira, B.naM tacchi / 163. (1) I. J. kanda for kada / (2) I. for maM / (3) I. J. ani, the other Mss..caan| 164. A.F. samaM, B. samud for sama / 166. (1) A. B. F. kanimAgena / (2) A. F. kaMTha for the second karSa / 167. (1) I. J.rata for rt| (2) A. F. pAtrAdIMbavi, B. puSparatnecha / 168. A. F. bodhi, B. cAdita for bodhaka / 189. A. F. pIThaMpadA, B.piitthsdaa| 170. (1) B.J. pa c| (2) I. J. rake tor rle| 171. A. B.F.danchi / / 173. A. F.J. padacATa, I. sAra for SaTsamAe / 174. I. kareM, J. kAra for kaThe suggested by the other Mss. The next three lines are lost in J. 176. I. karSa, B. kAbaDo for kavaTha suggested by the other Mss. 178. B. kathitA saMkhyA for haarirkaashN| 180. (1) A.B. F. J. muulaa| (2) A. F. pati, B. baliM / 182. J.karSa, I. B.A. kAra for krtthe| 183. (1) A. mRdugaMdhyAhanaM, F. mRda, B. mRdaMgabAdanaM, J. mRDamyAdanaM / (2) B. pNcdhuunk| 184. I. rUpairvA, rUpaMca / 186. I. sandhi, J. sedha / (2) I. do for ttdo| 187. (1) I. tatho for tddho| (2) I.saM ca dviM for Atha dtN| 188 I. for cAM, J. kampabhAgenapAkam for the second pada. 189. (1) J. kumbhodhazcArzvabhAge / (2) J. vaDhe, A. F. pade, B. ghaTiprAtAdi /
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 MANASARA 190. (1) A. F. tAni, B. tAdi / (2) I. varSa for as / 191. (1) I. kudya, A. F.J kuma / (3) I. kAmvukam, J kAdhike / (2) B. prAcyabhadrAkRtinyaset for the second pida. 192. J.di for ni| B. repeats here 62 lines noticed under note Ti, Chapter XIV. 193. (1) B. gRho for bhuvo, J. guhAri / (2) J.maMzakaM for maJca / (2) I. vo for cA / (3) A. B. F. kepi / 196. (1) A. B. F. omit the first two words. (2) A. B. F. shirH| 197. B. tattu for katu / 198. I. J. zaGkaratri, B.dvazike triyaa| 199. A. F.paMcAMga / 200. A. B. F.J. varuNAya, B. bhrgrh| The expression within brackets between tho linos 200 and 201 is found only in I and J. 202. B. tamAlakAlikotsedhaM for the first pada. 204. A. F. madhyaM, B. bhUtaM for madhaM / 205. A. F. madhyena for mdhen| 207. I. J. and the other Mss. karSa, A. F. kaMTha which is more suited here. 208. (1) I. J. paJcAntapa, B. padma ca / (2) I. J. dhvaka, B, she| 211. A. F. madhyena for madhena / 214. A. F. madhye, A. F. kaMTha for karma and madhya for mardha throughout; theso will no moro bo noticed. 215. I.J. ca viM for 4 / 218. (1) B. tribhAgaM for dvibhAgaM / (2) A. B. F. madhye, I. J. matyardha / 221. A. B. prasyAva'rdhana, I. J. ardhAdhaiiMna / 222. A. F. syA, B. syAnna / 223. (1) L.J. raka for rtn| (2) I.J.niNya, the other Mss. niSpaM / 225. This is omitted by A. B.F.; it looks like repetition of the line 222. 227. (1) A. B. F. add tat at the beginning. (2) A. F. yatra, B. ratna! 228. I. tatra pAdaM for tatripAda /
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITIOAL NOTES : CHAPTER XV 107 229. I. J. antarALaMca, B. cAntarAle tu for the last expression. 231. (1) This line is lost in I. (2) A. B. F. bhakti / (3) B. kujye tu for kUTe c| The expression within brackets between the lines 232 and 233 is found only in I. and J. 233. (1) I. J. tatstalaM sustambha, B. F. D. sN| (2) I. zvo for diiN| (3) I.J.M for / 234. A. B. F. cArtha, D. zrIpAdaM cArthamevavA (1 enmaa)| 236. A. F.J. mA, J. nmA, D. iSmadaraDenamanavet / 236. I. and J. read this line after the line 237 but as suggested by the other Mss. it is more suited here3B D. omits this line. ___237. (1) F. vAli for pAli / (2) I. tya for ca / (3) A. F. upa, B. mu, D. muul| - 239. (1) B. uktapAdAdi, D. upta / (2) I. mUladaNDena / 240. I. and J. do not contain this line but without it the next lino would be unconnected. A. F. papAdAM mUlapAdAMta mupadaNDaM samaMtaka, B. sapATa, samAM, D. pAdAmUlapAdAnkaM(kiM) upadaNDaspamAtrakaM / 241. (1) A. F. dvidaNDa / (2) I. vAdhivAMzakama, B. bAthavAntaram / 242. I. rUpa for dvitri, J. dvinyapa, B. D. nityApAda / 243. (1) J. kAnta for krama / (2) I. mUla for mUle suggested by the other Mss. (3) D. pdmsaadhitN| 244. (1) D. vedonamida / (2) I. vimAvyA for brhm| (3) I.J.mori for mitismR| 245. This line lost in I. is obviously necessary here. (1) B. D. cApapAda / (2) A. F. J. sapadAyakkamIritam, B. D. sAdA. kAntamiti smRtam / 246. D. omits this line. 247. (1) I. anto for aSTA / (2) I. kAntamudIritam, J. B. A. kAntimiti smRtm| 248. I.pALakA, it seems to have been meant for phlkaa|' The expression within brackets between the lines 260 and 251 is found only in I. and J. 251. J. ttadAru for dArAzca, B. paMcakkiMdAru, D. paartutdaa|
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 MANASABA 252. I. uttara for cottr| 263. (1) mASA for mAghAdA / (2) A. B. F. J. ma haar| 256 I.bada, u. Daka, B. kudhArakalavitrAdIn / 257. I. rAtra pustvAdiradi for rAtrAvupoSyAdhi / 258. (1) I. sumahUrtAyAM for tu samutthAya / (2) J. kartuH / 259. (1) B.mArgeSu / (2) I. has a lacuna for pazyettu shkunaa| 260. (1) A. B. F. sammukha, I. sumukhe| (2) B. mAMDa kAThamAMgA gi baliM kSipet / Between the lines 260 and 261, B. reads lines 424-433. 261. I. sar3a for saGgha / / 262. A. B.F. chatra, the other Mss. ck| 263. (1) B. paro for baliM / (2) I. pUrvavaTavRkSa, J. ghaTaM ca, B. baTaM ca A. F paTaM ca shikhlN| 264. A. B. F. J. vastraka rajaka, I. vastudhRgrajataM / 265. I. J. darpayAsyaM rasamukhe dRSTvA , A. F. darpadhAnyAvya for dhanadhAnyaM samuci / 266. (1) A. B. F.kezaM nAsahInaM, I.J.keshntshitaa| (2) B. vilamAMDabaraM tthaa| 267. (1) I. J. dhvaja, B. dvija; according to a Bengali proverb, one single Brahmin and a horoless cow are each an inauspicious sight. (3) I. nRtta for rata, B.dikapAlAna rkvaassH| 288. (1) B.rogii| (2).. F. "dhyaMgaMdayaM, B. naayaaNgrvkN| 269. (1) B. mArga saMmUgatA, T. J. prabhAge saMmukhaM / (2) B. bhavati for smRtam / (3) A. B. F. dhruvaM / 270. I. "...."ka for nartaka jyAnaka, A. F. nardakaM, B. narakai vyAsaka / 271. A. F. bharayAsusuraM nAme, B. caraMDAsusvaraM / 272. (1) I. masU for mayU / (2) I. also has divypunyj| 273. A. F. pakSI, B. parki, J. pli| 274. (1) A. F. vedhaM, B. pAtaM for bodhaM / (2) B. phaNinAM / 275. B. vAmAt dkssinnaa| 277. I.anya for andha, B.paMDinaM / 278. (1) I.hariNa / (2) I. zizaM for zazaM / 279. (1) I. vakra for varNa / (2) raktaM vAnaM ca sUnakam for rakta zvAnaM ca zUkarama, A. F.J. pAdaM ca sUkaram /
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITICAL NOTES : CHAPTER XV 109 282. (1) I.T" for vakSyAmi / (2) I. I. sImnaM for soni, B. kAmalimApu metu cet for the second pada. 283. (1) J. hatyA, A. F. hutvA for sthitvA / (2) I. jamAva, A. B. F.hijo / (3) I. mAve for mcche| .. 287. I.tadi for tdi| . 289. (1) I. nijyeryate, u. nadetatta, A. F. nizIdeta, B. niSevitazyA zRkhuvaM / (2) A. F.J.naM surAna, B. ne sarAna, I. mA svarAt for the last ___expression. 290. (1) A. F. zvetA kSIraM / (2) I. dumata for tvamam / 291. I. dustareyaM for duHsvaretha / 292. Apparently there is a confusion in the reading of the lines 292,293, the idea seems to be olear: three directions, south, east and north are intended to be placed in order of merits. (1) J. dakSiletu / (2) I. adds svaraM before baiba, J. prAk / 293. (1) All Mss. begin with prAk which is unnecessary here. (2) I. du for tU / (3) A. F. samaM, B. zamAgurutarasvaram for the last expression. 294. (1) I. janavamasivat for jAnibaliM lipet / (2) B. yadi zrutaM tatarAmakaMduSvannamanujAyogyaM / From the line 295 down to the end of the chapter, divisions of lines are distinctly of three kinds : I. and J. each forming a separate group and A. B. F. forming another group. Of these three divisions last one is the right one owing to sequence and sense which has been followed in the text. According to this order I. reads between 294 and 995 the lines 367397, and then repeats 415-422, then reads 329-366, 296-327, 399-440. And J. reads between 221 and 222 the lines 367-397, and between 327 and 328the lines 329-366,327-397 and 415-422. 294. (1) I. homAntaM, A. B F. homA / (2) A. F. taMtravata, B. kurvita pravAze cArthavat sudhiiH| 296. (1) I. varakaM, A. F. J. carakaM. B. nagaraM for crgoN| (2) A. F. vitAri, B. vidAra, I. yidaurzava for vidaarii|
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 WANASABA ____The four demonesses intended are caramo, pUtanA, vidArI and pAparAkSaso, see chapter VIII, 52-64. 297. (1) A. F. maMgaM gAyAbhaMsya, B. bhaMgahaMgaM ca paTAMga navyAt duvADanezAna kAtaka, I. I. gaNAcyA nidaan| . 299. (1) A. F. svaramA for rakena / (2) B. stutiM caiva sadA japet, I. J. takSakasya jamAkSipet / 300. (1) I. I. mukhaM, A. F. mRga, B. mRtaM / (2) A. F. cAmiti coditaM, B. caaditishcaaditi| 301. (1) I. J. vidhanaM, B. viradaH for vitathaM / (2) I. bhUSaNa for pUSaNa / 302 B. bhUta, I. mantaM for mannaM suggested by J. and the other Mss. 303. (1) I. J. halAni for phalAni / (2) I. antaM for annaM / 304. I. datvA for dadyAt suggested by J. and the other Mss. 305. (1) F.J. shuddh| (2) I. kuryA for pshcaa| 307. (1) I.zcahA for chedana / (2) A. F. pate, B. pti| 808. A. F. kartanaM, B. vnrske| 309. J. brahmAtmana, I baahyaarth| 310. (1) A. B. F. tRNyartha for kuryAt / (2) J. na pUjyaM varadevataH, J. vndevtaa| 311. (1) I. khA cA for vazcA / (2) . vA for ca / 312. A. F. kekarAta, B. kekRtAna, I. J. kaikarAd / 313. I.ciMtyama, the other Mss. cchidya caa| 316. (1) I.J.jana, B. anyatra, A. anaMta, F. antH| (2) A. F. jatRvaMti dvidhAyadi, B. citavarSaviThaM yadi for the second pada. 316. (1) I. nava for tu su suggested by the other Mss. (2) A. F.add strI jAyA between chAyaM and vRkSa / 317. B. sumanA for smnaa| 319. (1) I. snigdhaM for sthUlaM suggestod by the other Mss. (2) I. vat for yuk| 320. (1) I. u for co| 321. (1) I. dRSTAntaM, the other Mss. duSpannaM / (2) I. cAdhara, the other Mss. chaayaayaam| 322. (1) I. cetyA, J. vchesstthdyH| (2) The female trees are not clearly stated. 323. I. utapadyaM na, J. cotpatya nya /
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XV 324. I. prAgbhAge gamanaM galaM for prAgdigbhAgena ca maGgalam / 325 (1) I. dakSiNe for pazcime ; the idea of south is contained in cAya / (2) I. nipati / 926. A. F. IzAne, B. yIzena, at the beginning of a word B. writes yo for ii| 111 328 (1) J. gaccha for gatami / (2) A. F. nitva, B. sitva / 329. A F. maMgakaraMjaraM for the last expression. 330. A. F. gha''''nya dhyAneva, B. cAnye dvAretva / 331. I. yAti vate taruH for yadi patettaraH, B. jIvataMtitaH / Between the lines 331 and 332 B adds :- kAlAsitvamaMgalaM chinna vRkSamayataMticet / 332. I. ''ma, the other Mss. azubha / 333. I. vRtta for vRkSA / 334 (1) I tatrAI, J. tatrato / ( 2 ) I. nyasti for nAsti / 335. A F. samuddiSTya / 336. A F. pazyan prahAra, J. pazUnadrahAra, B. pazuzAMtitadhvAmaH, I. pazcAtprAhAra homaM / 337. I. zAghAM kRtaM yAntu, the other Mss. zAntau kRtAyAntu / 339. I. saMzritam, J. sagraham / 340. I. kaMzayaH, the other Mss. sarvazaH / 341. I. padaM nitaccakramiti viracitam, J. patanti tabhuktamiti cihna likhettataH / In I.'s reading a word or two are missing without which both sense and metre are incomplete. The reading in the text is supplied by the other Mss. 344 I. hatvA mAhiSaM, J. hayitvA mahiSoM / 345. I. karSakhaistu for karSayettu / 346. B. avatarettataH / 348. J. kSIriNaM, the other Mss. kSoriNI / 349. ( 1 ) A. F. zAkhAM B. zAkaH, J. zAkAM / (2) I. J vRttaM for vRkSaM / (3) I. zamazApaM for zamozAkhaM / (4) J. tadA / 350. ( 1 ) A F. dhAriNaM, B. dAriNaM / (2) A F. zaita, B. citta for zata /
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 MANASARA 361. (1) A. F. kadara, B. svaMda, u. kRtara for kataraM / (2) B. rukmaal| (3) A. F. kAzcaM, J. kAcanda / (4) B. nAmakam / 352. (1) I. dAMca, J. drAkSAAbA ca / (2) I. svapi for api / 363. (1) A. B. F. nArikelaM / (2) A. F. dAnI for maanii| 354. (1) I. prAsakaM / (2) A. F.kiMzari, B. kiMzazi / 356. B. mRduvRzcanoyataH for the second pida. 358. I. J. w for uaita suggested by B. 350. A. B.F.maavaadek| 360. A. B. F. vijJAya cAye, the othor Mss. shtmaane| 361. B. bhUsvargala for the first exprossion. The expression within brackets between lines 361 and 362 is found only in I. and J. 362. I. layaM ca for lyaadi| 365. I. J. rajju for Rju / 366. I. pAtha na layAt for pAdaM tathAzrayam, A. F. tathAtrikaM, B. yadA zuddhaM tadAzrayam / 367. B. devAdizAlA for yapradezavizAlAdha / 368. I. J. pulyamAsaM for pugyamAgha, A. F. puNyaM / 369. I zraSThakrikaM for zvocakArtika / 370. I. subhikSe zobhane for zuklapakSe zubhe / 371. (1) I. skaMdamAbAhanaM / (2) A. F. bhAvuke, B. nakuryAJcaivamAsane, J. nakurgA chpmaashyk| 373. I.lAna kurNa", J. stambhaM kuryAtyApi srvshH| 374. I. madhya for mdhye| 375. (1) B. pAdAkhitanyadAveze vastanazcaM calaM tathA / (2) A. F. vastunaM ca / 376. (1) A. F. tAra, B. dAna for dhAra / (2) I. tvavi , B. dhaM dvi / 377. (1) A. B. F. dhanaM for ghanaM / (2) I. J. B. vismR for vistR / (3) A. B. F. I. Paa for caa| 378. (1) I. dhAra, J. dhaaraadaaruu| (2) I. kramamanyaset for the last expressiou suggested by the othor Mss. 379. I. J. cAcamanaM sarvandhara, A. B. cAzmanamayaM cAdhAraM, B. cAtmana /
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XV 113 381. (1) I. tumarakta for syaadn| (2) A. F. to paThaM, B. bhAvadaM for the last expression. 382. I.dAntaM zikhAM for dAbhimukhe / 389. J. praveze for prdeshe| 384. (1) B. mADapaM for caNDitaM / (2) I. kuryA for bohgaa| 385. I. patha for ana / 386. (1) For kumbha, J. lmb| (2) For mi, J. di / 387. I. kapaTAntaM karakhAdi, A. F. J. karpaTAMtA karaNyAdi, B. karpaTaMtu ziroSAdi 389. J. zAlyaiH / 390. I. agrata: for agrakam / 391. J. kalpanam / 392. I.mA for cA / 393. B. pallavAna kRtvA, A. F. DhayAM nava for the first expression. 394. I. bhAni cA bhavet for hAdi cAvaheta. A. F. hAni cAvahe / 395. B. 396. (1) I. nandanA for candanaM vApi / (2) I. padma for puND / 397. B.sapavitraMkaraM for the first expression. 399. I. pUjayApi for pUjayettu / 400. I. dehyAka, the other Mss. deyAva / 402. I. raktasyava for ratna dhiyaa| 403. I. arpa, other Mss. arca / 405. I. zilpaM saMsthApya,J. zilpo saMprApya, B. zilpina prApya / 406. (1) A. F. gairikA nuta, B. gairikaavRt| (2) B. zata, A. F. ttH| 407. J.suucii| 409. (1) A. B. F. J. hemA for himaa| (2) J. taM for tat, thus making FTEH masculine. 410. I. prayo zi for tato ghi| 413. J. deshke| 414. I. syAni for hyc| 416. (1) A. F. vadanaM cAdharaM, B. vadAnaM ca dAru, J.mAnaM ca dhAra, I. pUrvamAdhAraM, and gaen ETE, where the same line is repeated owing to a confusion. (3) I. J. A. F. prekSya,B. prekssyl|
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 MANASARA 416. (1) B. cAhatyadatA, A. F. ca"..........tyAvaTataH, J. cAmatyA paritat, I. nyAvRttyAvaTatat and cAnRsApaTatA kSayet for kSipet / (2) I. kSayet in this place, but the correct reading is given in another place where the line is repeated. 417. (1) I. mindra and caindre in both J. and I. in another place. 419. The expression puSparAga must have been meant for padmarAga, because first it is read somewhat differently but not clearly in another place where the line is repeated, secondly this expression is clearly mentioned in the next line. 420. J. cendra for mindra / 423. (1) I.du for ce / (2) A. F. tathaizake, B. tvadezake / 424: (1) I. staMmatalimiH for sthapatiH kartRbhiH / 427. I. mantrA, J. ttraa| 428. (1) A. F. dadeva, B. tthaa| (2) J. vizeSataH / 430. B. dhyAmeJca, A. F. vAstaM tadyAyaca / 433. B. J. pivA for vaapi| 434. A. B. F. padmamaMThapakAdinA for the last expression. 436. (1) A. F. I. mAM, for SThA / (2) I. e for cai| 436. B. brhmvissnnu| 440. (1) I. tumaGgata: for dukmaargtH| (2) A. F. sva sva sadmazivigavisarjayet / B. sadma karSitAn / visRjet / Colophon:-A.J.poDazA, B. ekonaviMzo for pnycdsho|
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XVI 116 CHAPTER XVI 2. I. maNDitam for mAdhikam suggested by J. and the other Mss. 7. A. B. F. adhyArdharani, J. ardhatArani, I. ardhArakSika for the first ex. pression suggested by the other Mss. and the obvious sense. 8. B. J. bhuupaanaaN.| 9. I. sadamemAti vazAbhramAt, A. F. samyejAna vazAt kramAta, B. saGkorNAnAM tataH param / Between the lines 12 and 13 B. adds one line : uttarAdi pradezAntaM sarveSAM jAtibhedataH / 18 cAMzamevaca. B. dayamevahi, J. gaTataMzamevaca for the last expression. 16. A. B.F.J. second pada gukyAtatprastarodayam, which is identical to che second puda of the line 13. 17. B. reads this line twice in the same place. B. omits the lines 19-21. 21. A. F. roccAya / 22. A. F. viMzAtu, B. vizrAMtaM, I. J. caiva(ka)viMzaM, but the total gives 31 parts. 23. (1)-A F. uttaraM sardhava nyasya tadvAmavAjanaM bhavet , B. uttaraM sada vispRzyaM aMzataH __ zakaM caivavA, I. J. pitaraM saap| (2) I. J. vAsanam / 24. (1) I. J. read this line twice in the same place ; except the expressions teist and TFETT which occur alternately. (2) A. F. bAhyAMzaM / 25. I. kriyAMza, J. triyaMza / 28. I. sArdha for caaveN| 28. I. cAnta, A. F. caiva kdhyNtaa| 29. J. caardhaashN| 30. (1) A. F. rocce, B. roc| (2) B. navAMzakam / 32. (1) J. saMmAnA, B. yanmanA, F. dhA, A.""dhabhyA, I. ymenaa| (2) B. cettamaM /
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 MANASARA 33. I. omits this line but it has been preserved by all the other Mss. and is necessary here. 34. I. ii for bhI, B. miH / 36. A. F. vAjanAca, B. striyaannaaN| 41. A. F. mudhAtu, B. vtyaaNtu| 42. (1) B. vataM for prati / (2) J. vA for ca / 43. A. F. omit lines 43 and 44. 44. I. mazci, J. makhi for paNDi / 45. I. yukam, A F.J. akam for dvayAMzakam / 46. (1) B. netra for vetr| (2) B. vaTamuttaramuSTikA for the second pada. 47. I.J. hakkaM, B. trikaM, B. first pada, pNcttttkNpmNtraadiH| 48. (1) J. jayantaM. A. F. jayatiH / (2) I. vAMcakaH, J. vAcakA / 49. A. F. luvA, B. upacApAna / 50. A. vAyaMta, F. vAyavA for vAcakAH / 51. A. F. mAdalo, B. syAdAbhaiIta / 52. B.dvAripa for dhaarvN| 53. A. F. kAMka, B. kAMga for kAnta / 54. (1) B. mallikA / (2) J. gulikA for kulikaa| 56. A. F. mAdheyaM, B. mAdinaM for mAdhAraM / 57.. (1) I. kaM for taM / (2) I. J. mUrdhakaM, B. mudaraM / 59. J. pUrvakaM zaGkha, B. pUrvavaMzaka, A. F:"pUvaMzaka / 61. I. nadAka B. nandAkA, J. tadA, A. anadAkAja / 62. I. cAMzenordhina, J. ndhA camaMzenAyargha for the second pada. 63. J. mRnnaaliko| 66. A. F. varta B. pRSpAvatoM, I. J. pusspvtt| 67. A. F. dvayaMza, J. vNsh| 68. I. pratyartha, B. adyrth| 9. (1) I. a for ca, B. mdhymaagen| (2) I.ma"stape""for mahAvAjana / 70. I. pratho for agho|
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XVI 117 71. (1) I. jaMgArtha, the other Mss. tunggaardh| (2) J. caiSa for caita / (3) J. vA for the final c| F. omits the lines 72-74 77. I. rasyo for ro suggested by J. and the other Mss. 79. I. pAzrva for uuveN| 80. J. tuGga for aMza, A. B. F.tuMgamaMza / 81. A. F. madhyena for mrdhen| 82. (1) I. pratyartha for adhyardha / (2) A. F. J. kalpayet for kArayet / 83. This line omitted by I. only is necessary here. 84. I. 98, J. Te, which has never before mentioned as a moulding; it should be a as suggested by the other Mss. 85. (1) I. vA for final ca / (2) A. F. has always madhya for mardha and this will not be noticed any longer. 88. J. gopAnasya / 89. J. gulika for kulika / 91. (1) A. F. kpote| (2) I. nATya, A. F. nATyasya, B. nAdyaMga kSudranAsi / 93. (1) A. B. F. kRka for mkrai| (2) I. J. varSa for vnn| 96. A. F. nAsi for naasN| 96. (1) andhAvAdavi, J. adhopAda va, B. ardhApAnanasAna / (2) A. B. F. syAta for nyasya / 97. (1) A. F. kSudranAsi, B. kSudAnAsti, 1. kSudranAbhi / (2) B. maMghrikaM, A. F. madhyama for mardhakam / 98. (1) I. SaDAvikaM / (2) I. J. dvayaMzAMzaM, A. F. viMzAMzaM, B. tad / 99. J. ntadUvI for mUrva / 100. I. J. tu.."the other Mss. dvAjanaM / 101. (1) I. J. tu for dvi| (2) I. J. aMza vaa| 102. I.J. uttaDaM for cAMzena, B. omits this line. 103. (1) A. F. yugmAM / (2) A. F. nAThi, B. vAja for ptttti|| 104. I. prapTo for ardhe / 106. I.J. samevAM, A. F. mevaM for mNtu|
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 MANASARA 108 (1) J. tatyAdai / (2) J. zcaiva / ( 3 ) A F. vAghe for adho / 109 (1) B. dhAMga, J. dhIza for dhaM ca / (2) B. pAdAd / 111. J. gaNaM caiva / 112 (1) B. nayirvAnarakA menA / (2) A F. dinA, B. yAnAM / 114. A. F. atya, B. abhya, J. pranyAntarAlayAH / 117. B. cAMga for zAMza / 118. (1) J. detatkapotaM for tattuGgaproktaM / (2) A B F. dikaM for dhikaM / 119. J. bhAgikam for bhedakam / 120. I. pazcAdIni for pracchAdana / 121. I. pazcAddA for pracchAda / 122. A F tatra, B. caMdra for rAnta / 123 (1) J. vAta for syAtta / (2) A B F. rAMtakaM / 124. (1) A. F. dana, B. danaM / (2) I. zayet for zAyayet, A F. zodhayet, B. cAlayet / 125 (1) J. doMzca for dIrgha / (2) I. vAri for pari / (3) I. ntakAH for ntikAm / 127. A F. J. daNDa kaM syAt for the last expression. 128 (1) B. vINA / ( 2 ) I. lakSaNaM for pASANaM / ( 3 ) A. F. phalakaM / 129. I. deha for deva / 130. (1) A. F. J. dvAdazA / (2) A F. nizet for nyaset / 135. J. sAnataH for sAnakam / 137 (1) I J ekapaTTi / (2) All Mss. except I. J tathA yeAjayet / 138. A F. mAlAM for tauli / B. omits the lines 138-141. 139. I. luvA for lupA / 140. A. F'. second puda dRSTadArdhatu kArayet I J and other Mss. vRSabhAdanturAlaye / 142. I tArvA, J. dArtha, A. K. cA / 143. I. J. gehe preoktaM mama, A. B. garbha gehe, the other Mss. tu cAtmanA hamyai / 145. (1) J. dUrdhve / (2) J. prastAra / 146. A. F. B. omit saGkaM and have (A. F.) tvat, B. vanvarha : for the last expression. 147 (1) I. J. dabha for dadhaH / ( 2 ) I tavRktroM, J. madhyavRtto, B. vRttAMtare / 148. A F. ikSudaMDa /
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XVI 119 149. A. F.matulaM, B. nanatulAM / 160. A. F. tulA prachA, B. tulAyAM ch| 151. (1) I.J. ayo for agho| (2) I.malakSa / 153. A. F. kuDamalaM, B. kshmlN| 154. I.J. bilva for phull| 155. I. mU for co| 156. I.J. atha for agho| 158. I. ponako , J. vIrakANDo / 159. A. B. F. nATakAH / 162. B. mhaashaaliN| 169. I. dhvaM for vaal| B. omits the lines 171-174. 172. I.J. sastaMbhe / 173. (1) I. vAsa for vAja / (2) A. B. F. mukti for muSTi / 174. (1) I. J. vAsa for vAja / (2) A. B. F. yadu yathA / 175. A. B. F.J. zreNikAM / 176. (1) I. J. tana for SaN / (8) J. daNDahAra, B. pAdAMvara / 177. J. daNDasya yu| B. omits the lines 178-180. 181. B. prAMtarAMtaram / 182. (1) J. yadya, B. yatrabhitti / (2) For prastaraM syAdattadaMtaraM, I. J. prastIryAya tathottarama, which is almost identioal to the second pida of line 184. 183. A. F. cASTa for kaasstth| 184. (1) A. F. dhyasthaM, B. I. dhAntaM for dhyAntaH / (2) B. taM tu srvtH| B. omits the lines 185 and 186. 185. A. F.iNl| 187. I. kAM for tAghri , J. guttraa| 188. I.vaMta for vAnta / 190. J. omits this line. 191. J. zeSaM for vNshe|
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 MANASABA 192 (1) A F. tulyaiH, B. kuryAt / (2) A. F. J. dvAdazA / 194 (1) I. rAdyaM for rAntaM / (2) A F tAlai, B. tulye for talaiH / 195. A. B. F. lambahastaMced / 197. I. zilA, A F. J. zile, B. zilAyAM je| 200. A F. kiyA, B. kriyAMgunnavazA / 201. (1) 1. randhaM for rIvyaM / (2) A. F. katu, J. karma / 202. B. cArzvabhUrdhve ca raMgakaM / 203. B. valakSA / 204. A. B. F. fara g Colophon. -- A. I. bhaptadazA, B. poDaza /
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XVII 1. A F. saMdhikarmavidhaM vakSye zAstre saMkSipyate'dhunA / Between lines 1 and 2, I. adds three lines noted below, the last one of which is incomplete. These are quite foreign here and seem to belong to a previous chapter. They have been left out by all other Mss. haryAntarasya cAdhAraM patatpArya (tparyAya) mIritam / pUrvAMzakamAnena caiAtarocca guNAMzakam / tadUveM kampamekena tatsamaM mamAdayam // C. omits the first 19 lines of this chapter. 2. I. nandakArAbja for harmyANAM dAru / 4. 6. I. grAhyaM, J. gRhya for saMgrAhya / All Mss. except I. J. read bandhayet / 7. Mayamata (XVII. 3) reads mallalIlam / 8. (1) A F. valyA, J. pakSyA for vechu / (2) B. pUrva, A F. parvata, I. J. parvatat / (3) Mayamata (XVII. 3) reads pUkaparva / 9. (1) B. sarva for parva / (2) I. J. cai pu (3) The danDika is suggested by line 18 and Mayamata (XVII.3) 10. I. eka for pata / 11. A F. malyA, B. mala / 14. I. parvata for parvaka supplied by J. and the other Mss. 15. A F. pUrva, B. pUrya, I. J. pUka for pUga / 17. J. sandhizceSTa / 18. A F. bahiH for bahu / 19. A F. kuMdha, B. kulyA for kucha / 20. A. B. caika for ekaika / 21. I. J. yAdha for yazco / 22. I J sArdhA for syAda / 23. B. omits this line. ....
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 MANASARA 26. A.B. F. I.,aforat, obviously meant for ofaat which is ungram. matical, the correct form being ptyaa| 27. A. F. nogrAM prekSya, B. bAma dakSiNA'"for the last expression. 28. (1) B. leaves this in lacuna except the last letter NaH / (2) A. F. mahaddoSaM ninaye / A. B. F.dishN| The usual form is pazyet / 30. A. B. F. dravyaM for divyaM / 31. I. J. A. F. dAruSi, B. dAruNA / 32. (1) I.J. dArUsa A. F.dAUM tu| (2) B. leaves the last word in laoune. 34. (1) A. F.saMprAMte, B. omits the first pada. (2) I. tvAthavAdhica for tvthaapivaa| 36. A. B. F. tadanaM / 37. B. leaves the second pala in lacunae. 38. C. leaves in lacune the lines 38-41. A. F. tadana pUrvadaNiNa pshcimto| 39. (1) I. J. pRtha for pratya / (2) B:dvaaro| ). (1) B.yo dvAraM / (2) I. agraM, J.caane| 42. (1) C. leaves the first pada in lacune and of the second pada has only gamyA ta; B. leaves the second pada in lacuna. (2) A. kusyo, B. kRtasyo, F. kupasyo for kttyo| (3) A. F. mUlAMtaM bhirgrk| 48. (1) Both B. and C. leave the first pida in lacune. (2) A. F.naM tvaM trgrN| (1) C. leaves the whole line in lacunae. (2) A. B. F. mUlaM cAyaM cAdho mukhaM / 46. I. J. gRha saMprApya vazyate, B. gRhAntaM saMpratakSya(mya)te, A. F. gRhA saM prvkssyshcte| 47. Both B. and C. leave the second pada in laounm. 48. (1) B. leaves the whole line in lacune. (2) I. J. diziM, A. F. dizaM, C. disho| (3) A.C. F. cAMtaH caarv| . 49 (1) B. C. sacedya, A. F. sachedyaM, I. J. sazceta: / (2) I. J. unA for dA /
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES CHAPTER XVII 123 50. I.J. dakSatarA, B. mAdicaidhaM dakSiNAMtaraM / 51. I. janA for gdA / (2) cAgrothe cA for caayaadhshcii| 52. A. F. prAMcA , B. prAgvadAdA, C. praasvdaa| 53. I. bhadre bhAgAnin; C. leaves this in lacune. Except the first two words B. leaves the whole line ia lacunae. 54. A. F.J. yogyena for yogN| 55. I. dvizayitA 56. I. zavidhaM for shyitN| 58. I. gIzaM for gdishi| . (1) F. omits the lines 59-62, B. leaves this in laoune. (2) I. adharAt pUrva for prAdhArAdheya / 60. I. svAgnika for svastikaM / 61. (1) J. zayita / (2) J. dksse| 62. (1) J. daaroH| (2) I. parvake for pUrvake / 63. I. kAhe for koye| 64. (1) I. zata for ka zayitaM / (2) I. megna u for myagramu / 66. A. F. J. dAoga, J. daarvaagr| 67. J. dAruM praaguttraaykm| 73. The lines 73 and 74 are omitted by A. F. C. J. 75. I. cAgraM sa, J. dArUM su|| 78. A. F.C.J. yugaa| B. omits this line. 80. (1) A. B. C. F. chidrayuktaM tathA dAruM cAdheyaM, I. citr| (2) I. agreNaM, J. tvaadhe| 81. (1) I. vastu, A. C. F. vAstu / (2) I. vantadAruNam for vRtdaarunnaa| 83. I.J. varSa for vana / 86. I.J. nameva parityajet for nAdvaiparItyaM cet suggested by all other Mss. and obviously a better reading. 87. I.heca for dAru / 88. A. B. C. F. J. tddaagH| 89. A. F. saMtyakyaM, B.saMtarya,C. sattAkhyaM / 90. B.A. paJcaiva for vaccaiva / 92. (1) I. J. dAru for tAra / (2) A. F. have always kaMTha for karma / 93. I. prathA karNasya madhvaca dvitrimeSaMyudaM yejayet, J. yudana /
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 MANASARA The reading as included in the text has been suggested by all other Mss. but the meter would demand the reading madhye kvimadhaH kaNaM / ___98. (1) A. F. B. C. vistRtArdha, J. vistarAnta / (2) A. B. O. F. I, vismR for vistR| 99. A. B. F.pANi, for prANa / Between 99 and 100, B. reads the line 103. Between the lines 101 and 102, C. adds trikarmamagramuletu yojavat / 103. J. etatsu for patatsva / 104. (1) J. tadet / (2) J. tritricUli, I. stricuuli| 105. A. F. vAlAkala, B. vArdhaM kIlaka / C. leaves the lines 105-107 in lacune. 106. I.J. varNa for vana / 107. I. caturanaM ca, J. catuzazUlaM tu| 108. (1) A. F. J. yuka, B. yet / (2) J. santhi paTaka / (3) C. leaves in laounae the whole line except the last word. 109. (1) C.tatra for danta / (2) I.saca for sandhizca / 110. (1) I. dhiM cai for dhizcAM / (2) J. du, A. F. yu, B. yuktaM / (3) J. yathAyukti which seems better, because the idea of zakti is implied in bl| 111. C. padot for yathot / 116. (1) I. J.mAsi for mAdhi / (2) J. muule| 117. (1) A. B. C. F.F, B. zaiH, C. zaM / (2) A. F. C. manAM, B. sthasaM / 118. (1) I. cAcaM for cAdhaM / (2) J. kuThacacottaram / 119. I. J. varkhayet / 121. I. puratoktaM sa for pUrvokta sandhi / The remaining portion of this chapter except the last verse is lost in J. 123. I. J. kucha for kuTaya / 124. I. fafa, A. EN:, B. gut for the last expression. 125. B. mevaca for the last ca / 126. B. zilA for shikhaa| 127. I. sandhya ye, A. B.C. F. sandhyA , B. C.do, A. F.syo| 128. I. jala for kol| B. omits the lines 128-129.
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XVII 129. I. samidantaM, A F. B. samadaMtAMza, / C. omits the next eight lines. 132. ( 1 ) A. B. F. madhyaM syAt for sandhimadhyasya / (2) A F. pAtukalayaikatat 137. A F. mUlAyaM, B. omits this. 138. (1) B. Adau daMDasya / (2) A F. yachedya, B. vatase / 139. A. F. SaT zikhe, B. SaDvidyA parikIrtitA / 141 (1) A F. pUrvapazcima, B. pUrvacibhiH / (2) I. nIlaM tu for kolakaM / 142. (1) B. kush| (2) A. B. F. yathAyukti, for yathAM zakti / 143. A F. poTa, B. pAtri for pAtra / 144. A. BF. madhye for madhya / 145. A. F. prAkha, for ghrAkha; B. sakarAghri / 146. A. BF. yathA yukti, I. yathA zakti / 147. A. B. C. F. dAruSaM / 149. B. vA, C. vijJA, for vajrA / 150. I. sAdhi, other Mss. zatri / 151. (1) A. F. C. zaiteSu, B. zaileSu / (2) I. a for cA / 153. A. F. rAkhyupa, B. nakuzarAtriyeA, C. kuTTa / 154. C. dArvArghAt samaMzce / 156. A. B. C. F. fa:, I. J. fafa: 1 158. I paritApi apparently to mean viparIte / 159 B. parighA for zikhA / 160. A. B . F. mAnasyAMta ; C. omits the first pala in lacune. 161. I. vinA for zikhA / 162 ( 1 ) I. tRnA for tRRNAM / (2) B. zrotra for zoka / 167. B. teSAM tu, I. J. teSAM na / 168. I. taJjule for jaleza / 170. I. ceze, the other Mss. cete / 171. I. sandher for sandhyu / 172 1. padaM tacca for puSpadanta, C. mahendrasya / 125 173. This line has been lost in all the Mss. except A. F. 175 (1) I taddaNDite tadvidhAte, the other Mss. daNDite yadvidhAne / (2) I prayAsa to, the other Mss. prAyAmake /
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 176 (1) I. karmadvayaM for karNadvayor / (2) A F. vastutaM, B. dastUyaM, C. vAstu yA / 179. I. jJAnatvAt for jJAtvA / 182. A. C. F. naraMdhrakaM B. nareMdrakaM for muktataraM / 126 183. ( 1 ) A. B. C. F. kIlena for mUlena / ( 2 ) 1. samakAmavi, B.A. C. dharmakAmArtha / 184. B. ardhasaMdhiH, C. yuddha / F. omits the lines 185-187. 188. A. B. C. F. yuddhAbhAvaM / 189. A. F. second pada, nUtanaireva saMyujet / A. F. omit the next three lines. 191. B. C. pUrvoktaM / 193. saMyujet is not the usual rorm. 194. I. nUtanena ca na yujyate for purANaM nUtanena ca / 197 (1) B. daMtapadAsa for daNDapAdena / (2) C. yuddha syAt / ( 3 ) A. F. B. dAlayA for kulayA / 198. A. F. B. C. tulAdimUrdhva for kulAdimUla / (2) AB. C. F. yathAyukti / 199. B. vinAzaktiM for vinAceAktaM / 200. A. F. nazikhA, B. zikhAvA, C. sazikhA / 201. A. B. CF. dardhazakti / 203. A. F. C. ca sthalethaAT, B. canUkRtethavA for vAstameva ca / 205. J vAstu for vAstu | 207. I. caya for bahiH / 208 (1) J. AtmanA vijaya for cArthanAzajana / ( 2 ) I. daha for vaha / 210. A F. saMmata sthitavA janamAMtakaiH, B. mArgataiH, I athavatasthina / 211. I. zikha nai / 215. A F. nacadharaM rahidharaM, B. nacadaraMrahitaM, C. navavaraMra hidara, 1. J. navadharaMgadharaM / 216. I. J. kramavidhita, C. A. B. F. kramavihIna | 217 (1) I. yA for dhana, C. manu / ( 2 ) rakta vinA / 220. I. pi for pya / Colophon:- A. I. aSTAdazA, B. ekaviMzA, C. F. J. saptadazo /
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XVIII 3. I. nava for ravi suggested by the other Mes. and supported by tho contents. 4. (1) A. bhitya which seems to be for mitti in place of bhki| (2) I. reads Fyfa for satu tbroughout the chapter ; it will not be noticed any longer. 8. (1) I. hasta for hasti / (2) A. F. J. samahena, for stambhana / 9. (1) A. F. karI, C. kalI for kara / (2) B.C. yadA for ythaa| (3).A. B. C. F. hayaMtu, J. hAtu for zAstraM / (4) I. reads this line over arain with the exception of gre in place of tra; but it has not been thus repea. ted by any other Mss. and appears to be unnecessary 10. (1) I. J. evaM for eka / (2) [.J. samAne for vimAne / 11. [.hAdvihA for bhtyaadvibhktyaa| 12. 1) J. hah for kSudra / (2) I. malaM for talaM / 13. I.kSudra for madhya / 15. I. hayaM for bhaktyA / The lines 16-19 are lost in I. but preserved by all other Mss. and are necessary here. 20. I......"nyagamA for ekapaGktayApA / 21. I. anta for praSTa / 22. (1) I. nava, A. F. B. J. nada / (2) I. paJca for paGkti / (3) I. madhyametat / 23. (1) I. vadi for paGkti / (2) I. zaM syAbhA for shaarkmaa| (3) I. zreSThaM ctukhle| 24. (1) I. vandyA for paGktyA / (2) B. padma, C sama, for sadma / 26. (1) A. F. patyeza, B. caitatsaiva, C. dazAMzakaM / C. omits the next four lines. 28. I. viMza for Iza / 31. J. pulya for pUSa /
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 MANASARA 32 (1) B. saptAM for saikA / (2)A. F.li for kAMzaM / (3) A. F. munivezaM, B. zaM, C. dhyAti / (4) I. J. nidhi for tithi suggested by the other Mss. and the context. 34. (1) J.mAgika, I. cAdhikaM for kAdhikaM / (2) I. ca for daza / 41. B. reSTa, I.roe for rASTa / 46. I. paJcAM for patyaM / 46. . evaM for hvN| 47. J. didvi, A. B. F. dvina, C. yugma / 48. A. F. C. vizAletu caikahastaM tathaiva ca / A. F. omit the next four lines. 49. J. vimAyake for vimAnake / 51. I. camevaM syAce for bhAgaM ca shre| 52. I. tyAMzaM, J. (ba) zaM / 54. I.vaMcataM cai for batalaM / 56. B. atuvizati bhAgikam, I. J. and other Mss. atumpaJcaSaDaMzakam / 57. A. F. J. madhyaM, C. madhye / 59. I. kampaM ca paJca, J. patnI, the other Mss. paJcaSaT saptAzakam obviously for paJcaviMzatikAMzakam / 63. A. F. sapta, C.sAmye, for sama apparently to mean madhya as in line 67. 66. (1) J. madhyaM / (2) J. and the other Mss. vishaalke| 67. This line is lost in J. 78. A. F. B.mAga syAdaSTa / 79. J. vizAlakam / 80. J. dvaatriNshdNshkN| 81. I. bhUri for bhUmiH 87. I. bhUmiM ca / 91. In the second half of this line a reference to Sahazra and aSTAMzra as stated in line 97 should have been made but this is unaccountably missing. 92. I. karSaya for kAtraya, A. F. yatra, J.kaar| 93. B. nagaraM; C. omits this.
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XVIII ___129 95. I. yuktAyo, J. vRttAdhA, B. second pada, metabhAgaM yathAkrama / 96. A. F. viTaMga, 0. ghaMzUkaM, J. caMzraka, I. vizrakaM / 98. (1) I. cApi for vaapi| (2) I. a for dho| 101. I. dvidha for dvagdha / 103. I. razmi , B. rti| 104. I. caturthaka for caturvidha / 105. A. B.C. F. dukka mAnta / 106. A. F. adhi, B. prata, C. ada for patha / 107. I. tu for caika / / 111. I. zAnAM for zaikAM / (2) I. lIkRtam, J. lAntakam / 115. (1) J. kummoMrve cA for Urve ca sA / (2) A. F.O. J. dalikaM pn| F.omits the lines 117 and 118 and the lines 117-120 are lost in J. 120. A. F. pAyataM, B. mAsta, C. pAhataM for pAvRta / Between the lines 122 and 123, I. adds a corrupt line which balongs to the preceding chapter : dArumUlanatAca saMyogaM daarusrvshH| 125. I. kRtam for vatsagalatam / 126. A. F. J. zirA / (2) I. padamAzaM for bhrshN| 127. I. B. vismRta for vistRta / 129. I. B.C. vismRta for vistRta / 130. I. J. dAraM for tAraM / 131. (1) I. dhAraM for tAraM / (2) B. omits tridhaa| Between 132 and 133, I. reads the line 136. 133. (1) I. vimRti apparently for vihati / (2) I. thota for dhasta / 134. (1) J. cAdhaH for ca tthaa,| (3) A. F. tasyaca, B. vazyatA, I. pana tasya yaa| 186. I. nessttke| 141. The lines 141-167 are suited better between lines 339 and 840. 142. J. tasyAyAmaM tuvaa| 143. I. galoSAtyardha /
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 MANASARA 146. I. zAza, J, vIza, B. C. dhI / 151 I. vidhRlA, J. vidhRtA A F. vistRdvati, vismRtAtri / 152. I. daiva muktitaH for dvairghyamuktam / 153 (1) I. kolatAra for kIlAdhAra / (2) 1. vihRta for vistRta / 166. I. bissA, J. yI ravA / 159. A F. J. honAdi for minnAni / 160. I. STAGga for STaka / 162. J. mUlAgra sa / 163. (1) A. anu, B. asUze, C. tanu F. dhanu / (2) I. pUrnakRtiM, J. pUrvyakRzaM / (3) I. paritA for vanitA / 164. I for ce / 167. (1) A F. pahi, I. yehi for paSA / (2) I. mokaM for proktA / 168. I. neca, C. nAca J. nAca | 169. I tasyAMzaM for tadarthaM / 170. A. F. C. tallupAsanaM, J. ntalpavimAnakam for talpavAsanam / I. braNAkhyAnta, C. pariNakhyAtaM for mRNAlAntaM / 171 174 ( 1 ) viyat in place of vyayaM appears to be the better reading because all the names are synonyms for the sky; the correct reading is given in line 182 (2) B. jAti, C. jAni, J. ceti for jyoti / 175 (1) I prastaraM, J. puSkaraM (la); see 188 (2) J. lupA ( singular) / 177. I. coSTa, J. cArvi / 180. A. F. manoSya, B. madhyeSvanyeSu, C. matyestatmaya 181 ( 1 ) I. vistArAnamatA, A. B. C. F. raM naa| (2) A. F. abalaM, B. C. abaraM / 182. I. ntatA viyat, A. F. nahato vidhat, C. nATyato riyet, J nAmateApiyat / 183. I. sRtaM jata for stRtaM jyotiH / 186. I. na for tabU | 186. I. tu una for cAnante, J. nandameM, A. F. nantame, B. navame / 188. ( 1 ) I. dviMze for iNgrau| (2) I. puSkara / 189. The other readings are tuGgavyAsAntaM and tuGgAdvayA sAnta, compare the line 199. 190. This is lost in J. See note under 232.
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XVIII 131 191. I. metattu mahi* for mukkametanmahI / 192. I. gaffer for furt afat ; see line 177. C. omits lines 193-196. 193. I. kandharaM stvayA, A. F. kAzyapaH, B. kshypiH| Between the lines 193 and 194, I. repeats the line 191 which is not necessary here. 196. I. cAya' for coriiN| 197. I. dvi for dvara, B. saMdhyAMza, C. ssddbhaag| 200. A. F. vAre, B. cAre for pAre / 201. I. tu... for kUTanIyaiH, B. kRDhenI; C. omits this word. 203. A. C. F. hastI, B. haste / 204. I. J. draya for madhya / 206. I. J. ."na for kramAsApAna / 209. I.J. tu paka, B. tvek| 210. The form intended is apparently chanda, not chaayaa| 211. A. F. sAvazaM, C. sAvazaH, B. savasA for sAvaram / 212. (1) I. J. luThipAkaNevi for dvAnalupenaiva / (2) I. J. drataH, B. dAntakaM / 213. A. B. F. Hmi, C. myeri, I. J. haridaM / The next five lines are lost in J. 214. I. ntama for ntaM bhuu| 216. I. lpa for sstt| 220. I.J. zreSThaM for shrennoN| 222. I. J. madhyedi ca nayA for madhyAdi cAnyathA, which is also not grammatioal. 225. (1) J. tripAdaM / (2) J. cArdhA / 226. (1) I. J. tva for maa| (2) The other Mss. vistArAttasya / 227. A. B.C. F.yathAzomaM / 228. I. mAtraM vaa| 229. (1) A. F. J. vAtha for pAda / (2) I. J. sArdha for cAgha / 282. I.J.triva for vyv| Between the lines 232 and 233, J. reads 148-190 134. I.J. atho for adhH|
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 MANASARA ___235. (1) A. O. F. karNakarNA, B. kanThAta, I. J. knyaa| (2) A. B. C. F. nItvA sUtraM / 236. I. I.tho for gho| 237. (1) A. . viskhA, B. sthitvA, C. citvA for catvA / (2) A. F. J. citra, C. va for suutraa| 238. I. candramaye for candra yathe suggested by J. and the other Mss. 239. B. vAjamAnAsta, I. J. vAsanAnta / 240. A. F. J. chidasUtrAdadho, I. citra sUtraM tthaa| 241. (1) I. citre, A. B. C. F. J. tacchidre / (2) A. F. J. dhArAta, I. taar| (3) A. B. C. F. J. vittamaH, I. namam / (4) vittama is an impossible form, obviously it stands for faragha TA: 1 242. (1) J. zrotyAM / (2) I. madhu for madhya / (3) I. kam for kaa| After this F.reads athakAmakASThavidhiH and A. F. karaborabahu, kAmakASThavidhi vakSye zRNudhvaM tat prabhaMjanA / Here A. F. .leave mAnasAra and take up another different Ms. called pdmsNhitaa| Tu addition to this F. contains a portion of another Mss. This portion deals with gopura or gate-houses. 243. (1) B. kareviravasApUrva, C. krevoreviraabaahuN| (2) I. puTAntaM for puTAmaM / 244. I. karNAyAM ca, J. krnncchaayaa| 246. C. J. baahul| 247. I. J. dalo bhavet / 248. I. bamrapAkarSakagTheSu, J. and the other Mss. bahubAhu lupAkarNaSu / 249. (1) B. C. kUThA for kaTakA / (2) J. omits tu and reads prayojayen / 251. B. japA, C. yssaa| 252. B. mmlo,.maamlaa| 253. (1) I. a,J.caa| (2) J. tathA for tdaa| 266. C. hmyetN| 267. I.rudra for shuud| 253. (1) I. kada, J. masya for madhya / (2) I. patakaM for etat / 259. I. devatA for tuddvdaa|
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XVIII 260. 261. I. teca for deva / I. cAja for vAja / 262. I. J. lijuvabhraM for RjuvaktraM, B. RNavada jaMtu vAmanaH / 263. I. J. f (first one) for fail 264. I. J. yathA (seoond one) for tathA / 265. B. zekhare bhUdhare tathA, C. nAsikA paMjarAvitaM, I. J. zikhareH / 266. (1) C. omits this line and remaining portion of this chapter. (2) B. valakoM for phAlakA / (3) B. vAsama J. vayasi, I. vAyasi / 267. B. mRtparoSThi / 268. (1) I. J. gulodayasya se for guDeodakasudhA / (2) J. yathA yutkyA / 270. B. kuru cA / 271. B. kharedha, J vAlArtha for balArthaM / 272 (1) I. yutkyAnya, J. uktAnya / (2) I. J. pattI hi B. varya ni / 273. (1) B. tasyadhA / (2) I. saMpadAM pa / 274. (1) J. kaM pratiM, B. kartuM prati / ( 2 ) I. J. balArtha for balArtha / 275. I. syA syAta lakSaNaM / 276. B. pAdau for cAdaiau / 278. B. tattu vibhAgaM bhavet for the second pdda. 283. B. zeSaM tu maulikAntaM, I. J. zeSAntaM liGgakAntaM / 284. (1) B. prastaraM / ( 2 ) I. J. B. nyeSAM zeSaM / 285. (1) B. nAlikolaMbanaM caiva / (2) I. J. caikalambanaM, B. tadadvayaM tuvA / 286. (1) B. paMcadvayaMza / (2) I. taddhaM for dadhe / 133 The next three lines are missing in I. but they have been preserved by all other Mss. and appear to be suitable here. 287. B. kukSyAM tu naddha / 288. J zrapta for spada patra yut / 291. B. tasyAntargatamazvAdhina / 292. I. dA, B dvedI for druma / 295. B. gravatyabiMvi / grAha appears to the correct reading, compare lines 302, 313.
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 MANASARA 296. I. vyakta, B. vRtt| 297. B. gajasyotrakRtiH zotrA kuMDadhAraMtabhAsvavata, I. J. gajazrotrAdigakhamtazrotra gnnddN| 298. (1) I. veda for pAdaM / (2) I. kam for vat / 301. J. pucchA, B. muccaM for pArthAdi / 302. I. grahameva, B. graammevaa| 304. B. kottuNgdeshke| 305. (1) B. patrayuk / (2) I matsyA for madhyAM, B. madhye / 306. (1) B. tadA / (2) B. kRtvA kRti dRzet, J. dRSTAkRti hshaa| The lines 308-312 are lost in J. 308. B. bhASaDaM praadrNdhryuk| 309. (1) B. vite for pAvake / (2) B. cArdhako bhujakAyutaM / 310. B. ghtthodlN| 311. B. kbrii| 312. B. syAdatiM zrAMtakaMtrayuk / 313. B. patrAdi for pucchAdi / 314. B. grAmAsvAnA, J. graamshvaanaa| 315. (1) I.J. kemat for keshN| (2) B. catumpA / 318. I. ravA, J.a for bhuu| 319. J. devN| 324. B. mukhacaMdrAsyaM / 325. B. gItasyatu ttaa| 320. B. mdhyaap| B. reads between 326 and 327 the line 331 and omits the lines 327-330,334,335,336, and 337. 327. I. vAyataM, J. vAtha / 330. I. smayanaM, J. nIDAnAM / 333. (1) J. kRte for first kUTe / (2) B. kUTe for the last expression. 334. (1) J. kamA, B. kamA for mamA / (2) B. dezake / 336. (1) I. strola for sthUla / (2) J. prAsyaM / 337. B. sarveSAM, other Mss. dvijAnAM / 338. (1) I. A for sai, B. sayikAkAtiM / (2) B.yugmaM /
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XVIII 135 339. B. cAtkadekakaM pilvakaM pilyadika phalaM / shrii| 340. Both B. J. omit lakSavaM and have vidhinA which is more suited to the context. See note under line 141. 341. I. zai for caiza, B. bottuMga ceNshkaavivaa| 342. B. yugamaMDapakaM caiv| 344. (1) B. J. sthaNDilaM for ca skhlN| (2) B. maMca, J. khaDilaM, I. maNDa paM / 347. I. sakalaM for sklii| 351. (1) I. R for ri, B. petu catuSTakAM / 364. B. sUtrANi navavastrANi satkuzAI / 355. (1) J. sApi, B. sthapati daansN| (2) J. ghaTAna, B. tuSThamupaM, I. kalikaM / 356. I. J. lobha, B. lohai| 357. B. navavavRtacArcedAcArya / 359. B. kumbhaM / 361. B. nRty| 362. (1) I. sA for cA / (2) I. zataM for zakkIH / 363. I. prayojayet, J. dicArcayet / 367. I.nmekhA hyarcamAcarya for llekhaabojmcaary| 370. I. sA for caa| 371. (1) I. tukA for ekAna, B. murteSTakAn / (2) J. sudhon / 372. (1) I. J. du, B. ve / (2) B. raSThakaM / 373. (1) B pAgarbha / (2) B. kRsvavaktreSalekhayet / Between 374 and 375, J. reads the line 378. 375. I. pro for zrI, B. grovaM / 377. (1) J. sa for vai / (2) I. tulamahA for tulikyaa| 378. (1) J. visRjyA, B. visRtA, I. vanamA / (2) B. tatsarvaM / 380. I. pusspgndhai| 382. I. mUlaM for kUcaM, B. mucaM / 383. The use of the form fotte is not idiomatic here. 384. J. revaca, B. lavevA, I. nevaca, for the last expression. 385. (1) I. ratnakatta / (2) J. prAguktavadarcayet / 387. B. tattrikotadardhetu madhye /
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 MANABARA 389. (1) I. atrapravinasya, J. puSpaM vinyasya, puSparAga is mentioned later. The intended form is perhaps prvaal| (2) I. syAdu for sya c|| (3) B. omits lines 389-391. 390. I.nAmaM for raagN| 393. B. gomedhakaM / 395. I. rakaM for rkheN| 396. (1) B. sarvaveSADhayo / (2) B. prAptavAMzcAM / (3) J. bhuussnnaiH| 400. B: ptdopri| 401. B. caturASTAkAna / 402. (1) J. dicakAzakArAdina, B. dozAnakAMteSu / (2) I. kavi, J. kramAn / 403. (1) I. ku, J. kUlaku for kmUlaku / (2) J. cAlayantI, B. mAlayana triH| 404. B. jalenAbhi, I. J. jalelyami / 406. B. caturaSTakAn / 408. I.poSa for podd| 409. (1) I. mUrdhnastu, B. mUrdhni tu / (2) 1. pAna for paadH| 410. (1) B. namastu kaMsarAjAdi / (2) I. rAjyaM for grAma / 411. B. bahu vistRtaM / 413. J. kuryAt which is more idiomatic than kuru / 414. (1) B. yajAmAna gRhajJa tvate bhaktizyamuktirbhavet kuvaityayajamAnagRhaM / (2) I. J. nRpayate for nRpaalye| (2) I. mUto for mukti| 415. B. yasmAt kuryAkhanaMdAganutpattayetatra ca pIDAna bahete, I. J. catsAkurvanto. nArada / __417. (1) B. guruyutazca sadguruH shispikaadishH| (2) J. nAdi for naandi| (3) B. gajavAhana / 418. (1) I. sya for saha / (2) B. savitAgRhaM Colophon :-I. ekonaviMzo, J. aSTAviMzo B.dvAviMzo, for aSTAdazobhyAyaH /
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XIX 1. (1) J. bhIma for bhUmi / (2) C. omits the first 70 lines of this chapter. 2. (1) J.jyoti for jAti / (2) I. chada for chandaM suggested by references and all other Mss. 3. I. harye for hamyaM suggested by the other Mss. 4. (1) I. candracAda for chanda tripAda / (2) I. vilpasya for vikalpaM syAt / 6. (1) I. etadAyAki, J. daayaadi| (2) I.................""daM stA for bartha sthaa| 8. I.J. tadapI for tdudii| 9. (1) B. pariNAhopide / (2) I. J. yAnaM for mAnaM / 11. B.J. shyne| 12. (1) B. J. yathA for yasya / (2) B.J. bimba, I. bahu / 15. (1) B. dissttsyaadtikaakRti| (2) I. tAdhoti for teti pr| 16. (1) I. J. puMderaM tava pumaMsApi vanitAlayameva vA / The reading adopted in the text is supplied by all other Mss. and is necessitated by the fact that the sense of I.J's. reading is expressed in the next line. (3) B. vnite| 17. B. citaM tat pumAMsApi for the second pida.. 18. I. bhakti, B. zakti, J. bhitti| 19. (1) I. kasyapA for kanyasA / (2) B. kAta for kam / 20 (1) J. pAhatya, B. mAvRSTya I. pAgamya / (2) B. J. galya, I. tasya, compare XXVII, 36-39, XXIX, 36-37, etc. 21. (1) I. sASTa for cASTa / (2) I. J. eka for caika 23. I. tatsama, J. tadvayaM / 24. (1) B. tadaMDa for tadadhaM / (2) B. vargaSaTpadamoritam / 25. B memA tor honaM /
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 26. (1) I. bhAgame, J. mAgikai / (2) J. dvizAlikam for vizAlakam / I. art for arfa suggested by the other Mss. 29. I. sAdhaM for cArgha suggested by the other Mss. 28. 30. I. nADI for nAsi, suggested by the other Mss. B. nAza vinAze tu catuca vibhAsite / 138 31. Between the lines 31 and 32, I. repeats the lines 17-19 except the last pada of 19 which runs as follows : kanyasAdi triyaM triyam / 32. B. sthitasyAdupamAlAMtaM / 34. J. phalikA, B dvayaM zaMtat palakAMtakaM / 35. I. sAntaraM, the other Mss. cAntara / 36. (1) B. nAsikAsanaM / (2) J. phibarI / 37. B. nAsikAtat for the first expression. 38. (1) B. nUtAdi for bhUtAdi / (2) B. J. patra for citra / 39. B. omits this line. 10. (1) J. aprAGga, B. pratrA (prA) khAM, I. grAtrANaM (2) B. puTTidAmai / 41. (1) B. J. labhate for lambane / (2) B. karAditatsamaM kRtvA labhate bhadrasaMyutaM / 12. (1) B. valakI for pAlike / (2) B. zreNI / (3) I. preAkta for vRtta / 1 13. (1) J. yuktA / ( 2 ) I. J varSa for vana / 45. B rAdi vinirgamam. J vargakam, I. vandikam for the last expression. 46. (1) J. taddavA / ( 2 ) B. kriyA for zriyA / 47. (1) I. pUrNAI for kuryAtkSu / (2) I. nAsya for nAsi suggested by references and the other Mss. J. nADI / 19. B. pakAMza kakUTaM syAt sapAdAMzamadiSTA (ghiSThA) nAM / 50. I. cAzvinyAdi, J nyAMze, B. cAzinyAMzaM galodakaM / 51. B. sakhAdayaM for the last expression. 53. B. puurvdevNtu| 54. I. harmya tu for harmyasya / 56. B. madhya for madhye | 56. B. daMDa vA for daNDena / 57. (1) I. zAkhA, the other Mss. shaalaa| (2) B. hArakavaMcaraM /
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XIX 139 59. (1) I. madhya, J. dhyartha / (2) B. tritaya, I. ba ka for vyaMzakaM / 65. J.caav| 67. (1) J. kAraM for tAra / (2) B. jatu gaM madhyaSTaM / (3) J. madhye / 68. (1) B. yuktikASTA / (2) B. svaMjanAnvitAM / 71. B. pratyarthaza, C. adhyadaMzaM for the first expression. 74. (1) I. sa fa for sa fa suggested by the sense and the other Mas (3) I. J. antara for cAntaraM / 77. This line is missing in I. J. It is, however, necessary here in order to make the total of ten parts into which the whole height is divided (see line 75), and it has been preserved by the other Mss. The lines 78, 79 are lost in J. 78. (1) I.zara for zira suggested by the sense and the other Mss. (2) B. bhAga for bhaage| (3) B. cordhva, C. caaveN| 80. C. mAnu for manu 82. (1) B. yugalaM, C. yugmAMzaM / (2) The Mss. other than I. grIva for aghri / 83. I. kAnvitam, J. kAzakam for the last expression. 84. The lines 84-98 are missing in I. Lines 88-98 are lost also in J. Again C. omits lines90-93. Thus the 14 lines, 84 --98, are found in 2 way in all the differrent groups of Mes. They have been, therefore, included in the text. It is, however, difficult to explain how these lines, like many others, have been lost in I. 85. J. vibhAgena / 87. J. yugAMza for SoDazAMzaM / 88. B. F. pAtyaMzaM for yugAMzakam / 89. C. cordhv| C. omits the next tour lines. 94. (1) B. F. C. SaTbhAgArva / (2) B. F. taraM for tale / 96. B. F. hah for pUrva / 96. B. F. pAMzakaM for paadtujhN| 97. B. F. tatsaraMgadhorodayaH for the second pada. 98. (1) B.F.kevaro for shikhroN| (2) C. zikhA for shiro|
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 MINASIBA 99. (1) B. pAdayo / (2) B. C. vedikA for vedikam / 104. B.C. omits the first pada. 106. (1) I. ziva for prIva / (2) B. zivAMzakaM for the last expression. 106. I. kazca for karSa / 108. (1) I. samalayaM, C. samayaM, B. padmagaM / (2) I. sA for cA / (3) C. hiSNakaM, I. J. sadhikam for the last expression. 109. C. rAyatanaM, B. rAlayakaM for rAyatanaM / 111. (1) I. makAraM vA for mAgAraM ca | suggested by the other Mss. (2) gRha is one more mentioned in line 10. ___112. (1) I. nIlayaM / (2) B. nAli, C. mAli, J. sthAna for tala / (3) I. sthApanaM for eta suggested by the other Mss. ___113. B.C. zakaM for cAMzakaM / 116. (1) I. J. zastAM for saptAM suggested by the other Mss. (2) B... naali| The next 4 lines are lost in J. 116. (1) The first pada is identical to the last pada of the preceding line and seems to be an unnecessary repetition. (2) B.C.nvaashN| (3) B. vistR, I. has always smR for stu| 118. B. C. nekaark| 119. B. omits this line. 121. B.C.kutma / The lines 122-124 are read continuously without any division. 122. (1) B. pAdAdala bhUdhara, C. adAla bhUrizoSTha / (2) I. vimAtra, B. mntH| 123. (1) C. vidaM, B. vidam / (2) I. C. pAzApa, B. ashess| 124. (1) I. C. mA, B. naa| (2) B. viddhimAna, C. vimAmida / (3) B. mazaknu mAnamA / (4) I. mAgatarAnAM, B. mAnatalAnAM / (5) B. gRhaaNtrN| 126. (1) J. pnycaaNg| (2) B. bhaanustaaNsh| 127. I.vArathA for dvArapAda suggested by the other Mss. 129. C.maMgulAMtAM, B. gRhAMtaM / 180. B. yogy| 133. I. J. pa"na, B. paGkasaM / 187. I. kasya for kanya uggested by the sense and the other Mss.
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITIOAL NOTES : CHAPTER XIX 141 139. B. madhyamAMgulena for the first expression. 141. I.laM bhaveta for lAntakam / 142. I.hah for mdhym| 144. B. afx for the first expression. ' 145. B. J.mAlaye, C. mUlayet, I. raalyet|| 147. B. etatsAdhu, C. yattupAda for the first expression. 148. (1) B. cai, C. zai, I. J. priyaMzeka / (2) B.C. pAdasya tata, pAdasyakaM / 160. B.C. kapATaM ca for the first expression. 151. (1) I.J. samaMtata for sAmanta / (4) I.J. di for do| ____Between 151 and 152, B. repeats the lines 166-157 : sRSTidoSa samAvaheta / tasmAtpariharechilpa cAMtastaMbha prayojayet / 152. (1) I. yonyaM, J. yogyaM / (2) B. C. mdhyaalp| 153. B.khAtanaM, C. vaddhanaM ghATanaM / 164. (1) B. omits this line. (2) I. sarvasaMskAra, J. srvaalngkaar| 156. I. rabhet for vahet / 157. I. sAnta for caant| 158. B. janA, C. jatmA for jnmaa| 160. B. manAMzaM dhanArtha prnnaarshivaa| ___I. J. alaGkAramasUrANAM smandanArthamRNAlakam / C. masUmAnAM sthAnaM syAdAnArtha faqatfat i l'he reading of the codex architypus is obviously a confused form. 162. (1) I. athA for aSTa. suggested by the other Mss. B. adri, 0. ad| 163. (1) B.C.dArU,I.J. rucitaM which seems to be a misreading for racitaM or ruciraM / (2) I. kasthi for kiirti| 164. (1) B. styArki zuSka, C. syAtkeSu / (2) I. J. vitastyAt stUpihastAntaM / 166. (1) B. madhye / (2) B.C. devasya for dezasya / 187. (1) J. tat for tu| (2) B. O. dvigukhAMtakaM for the last expression. 168. (1) I. cottare for cottame suggested by the sense and the other Mss. (8) B.O. tattat / (3) B. yathocitaM / / 189. B. nasyA, la. nalA, J. nAlo for nAlodayaM /
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 MANASABA 170. I. atho for pryo| 171. (1) C. J. nAlamUla, I. nalamUlaM / (2) I. sabhAjite for vibhAjite / 172. C. I. J. triyaM for trayAM / 173. (1) B. kuzma, C: kugma for kuDama / (2) I. saba for pn| 176. (1) B. C. dAra vA for dharAya vA / (2) R vAda, C. pAda for vAtha / (3) B.C.dAra for taar| 176. I. evaM ca for eka dvi suggested by the sense and the other Mss. 177. C. vistAraM cchedN| 178. (1) J. pazca for pAda / (2) I. ma for caa| 179. B. C. siMhavaktraM, I. J. savaktraM / 180. (1) B. rabhAnaM, C. raMbhamA for rmbhaanaalN| (2) B. pramasUnAma, C. J. prasUnAmaM, I. prbhuunaagN| 181. C. ziva for shivaa| 182. I. kaNaM for karNakUTaM suggested by the other Mss. 183. B. zrIvizvA, C. grovazAlA for zrIvizAla / 184. (1) I. agterui ferched at for TGEETNI TVA FITE suggested by the other Mss. (2) I. svasi for svasti suggested by reference and the other Mss. 186. I. tadvezma for tapazrA suggested by the other Mss. 189. I. naasyaanggN| 191. (1) I. B. a for vA / (2) B. J. mitIritaM for prakIrtitam / 192. B. caMndra for bhdr| 193. I. J. vidike| 194. (1) C. pRtA for zrAntA / (2) C. rAsyaM for rADayaM / ... B. mukhamaMDapaharAprAMtaM tu nAsikaM vajarADhayaM / 195. (1) B. C. pAdAdhaM for kuryAtsarvaM / (2) B. C. add at the end vA / 197. I. tyat for kuSya suggested by all other Mss. 198. I. knysaastrividhN| 200. B.daMDamadaMDaya, C. maMTapadvaya / 201. I. alone omits yg which is necessary here. 202. I. adds are before a which is quite unconnected here but appears to be in place of us which has been left out at the end of the preceding line.
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XIX 204. I. ekAtya, B. caikAdaya / 205. (1) B. trivAtu, C. trivAdi, I. J. pAdatri for tripAda suggested by the other Mss. (2) C, prAsAda kathitaM, B. dArthamardhAdhikaM / 206. I. syAtsyA for vA cA / 207. (1) B. C. J. sahita stambha | (2) I. muktameva for yuktamevavA / 208. I. adds nAsikA, before yuktayA / 209. I. kyA for haMstyA, suggested by J. and the other Mss. 210. I adds yuta before mAnena / 212 (1) J. yugma, B. yat, C. pate, I. tatsama / (2) C. mUlavat / 213 (1) I. ra for ramya / (2) J. salaMkRtaM, C. ramalaMkRtaM / 214. C. J. khaNDa, B. kRta for karNa / 143 B. adds between lines 214 and 215 the following 32 lines which are not found in any of the other Mss. and appear to belong to some other chapter (IX_or X) :-- vRtoyaM tribhAgena pAnIyyaM jalaM nikSipet / chatraM ca cAmarAkAraM jayaMtaM ca pathe tathA / taMDulaM maMDapaM yAmye pAvake pavanAlayam / gRhakSate dhAnyazAlA IzasyAbhAgamaMDapaM / gaMdharvazca mRgarAjazca mRge ca sthApanAlayaM / pUrve ca vitate caiva cAlaye paricArakAna sAme ca lATamukhye ca kalpayetkozamaMDapaM / puSpadaMte surAlA ca zastramaMDapa saMyutam / vAruNe cAsurAvApi vastranikSe [pa] maMDapaM / nAge vAtha mRgevApi devabhUSaNamaMDapaM / aditA cAditAvApi zayanArthaM ca maMDapaM / mAsyAnamaMDapaM caiva devadikSu vidikSu ca / lAninako tu vAlatyAlayameva ca / satya ke cAMtarikSepi vAdyAnAmAlayaM bhavet / zoSe ca vitate vApi nATakArAlayaM bhavet gRhAtaM mRgAM cAMtaM gaNikAnAlayaM tathA /
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 MANASABA naiRtye vAruNAMte ca gaNikasyAlayaM bhavet / vAruNAdvAra paryaMtaM pArAmakArakAlayaM / pAyukoNAdi sImAMtaM nityakarmakarAlayaM / sAmAdisena paryaMtaM gaMdharvAlayameva ca / IzAdi caMdraparyaMtaM saMgotArtha ca maMDapaM / tabAhya tatpradeza vA gozAlA parikalpayet / zisthAne tu rUpaM syAttaTAkaM parikalpayet / catuSkoNe tapasvinAM satrAvAsAdikaM bhavet / samIpe vIrabhadrANAM pra(grahazreNoca kalpayet / maha(hA)va(maryAdi deze tu vaNA(Na)nAM vAsayogyakam / pazcime vivRSe saMkhyaM dakSiNe kSatriyasya ca / uttare vaizyasaMkha(gha)sya pUrve tu zudrasamakaM / tabAhya sarvajAtonAM pAlayaM kalpayetsudhIH / dvArasya vAmamAge tu gajAzvAnijAlayaM / uditazcekakoNe vA kalpayet dRDhamaMDapaM / vAyukoNe tu bAhya vA puSpodyAnaM tu kalpayet / 216. (1) B. C. aMtarAlasya mNcaaveN| (2) B. zAlApaMjaraM, I. nAmAjala(jAlaM) J. naamaantraalN| 216. I. reads dvAra twice, one next to other. 219. (1) B.sandhi for nndi| (2)C. rkaalaa| (3) B. cottaradvAre devAnyasta, C. cAttava dvAranyasya / 220. J.mADapasya / 221. The expression sthAnadurgayuk is apparently in place of sthAnakadurgAyuktam / 222. J. vyAlanaM, B. vyAkhyAnaM, C.pyA for vyAna / 223. I.J.geya, B. yoya, C. omits this. B. omits the next 4 lines. 226 (1) C. nAmIzvara / (2) I. sAnakaM for sthAnaka / (3) I. / for thaa| (4) I. kApi tor dvApi / 228. (1) G. koSTedha / (2) C. kamalajaM / 280. I. J. vAyasa...... for vAthasarvayA / 231. B. assttaadsh|
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XIX 232. I. taM dezekA, B. deze tu / 233. J. C. mujha, B. pakSa for mUrdhva / 234. B. C. devAnya, J. devAnyU for devAn purANa / 235. (1) B. C. J. etat for ebaM / (2) B. vAhanamAkSamaMsya, C. vinerkSamasya / 236. (1) B. C. tattadvAhana / ( 2 ) I. talIpetamaM / (3) J. pamataM / 237. B. mAnenadigdeva, J. mAnasyAnediti / 238. B. navatitaM C. navatitalaM, J. navanIta for vanitAm / C. omits the next 3 lines. 239. B. deze mahat / 240 (1) B. atirvA for hariM vA / (2) B. catuSThANe / 241. (1) B. other Mss. | (2) I. faur, B. far for T suggested by the 242. (1) I. pautri, J. B. pAtro / ( 2 ) I. J. catureSu / 243. I. pratimAM for pratiSThAM, suggested by the other Mss. 244 (1) C. himadAmana / (2) J. madhyataM, C. madhyutaM, B. mucyataM / 247. (1) I. camatha for caath| (2) J and the other Mss. pazcime / 248 (1) B. koThaM ca, C. omits this word. ( 2 ) B. minArthana, C. dagdhAtale / C. omits the next 3 lines. 249. B. second pida : zrImAdhavaM narahari pradakSiNe ca / 250. For athavAnya, J. avAka, B. tithA / 251. I. agnirUDhaM for aniruddhaM suggested by the sense and the other Mss. 252. I. vaikhanIjana for vAddhAdijina suggested by the sense and the other Mss. 264. B. mamarAnvi, C. 257. I. vatkuryAddhamyaM, J. vaddhayaM kuryAt / 258. (1) I. kuryAda, J. rUdayA / ...... nenadvivA, J. tadvarAnvi I. taduvidhAnyatam / 145 (2) I. mArArtha for rArtha, B. rucirAdhaM, C. leaves this in a lacuna. 259. J. C. nopa for sApa / 261. B. kA dhAra, C. kA dAra Colophon : I. viMzo B. trayeAviMzeA for ekonaviMzeo / 10
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XX 2. B. C. makaizva for harmya vA / 4. (1) J. pradha. C. adhA. B. athavAroM for the first expression. (2) I. yAde for pAda / 5. I. C. baddhAM, J. bandAM B. irdhA for bandhyAM / 9. C. baddha, B. caMdra, the other Mss. bandha / 13. B. prItu, C. zriya tu for zivaroccaM / B. omits the next 4 lines. 15. (1) C. J. binAMzena for vimAnAMze / (2) C. vidattakaM, J. dvidantikam for vitastikam / 18. (1) I. dvArArdha for dviraSTa / ( 2 ) I. J. pratyadhAMza / J. omits the next four lines, 19 - 22. 21. B. C. cA for vArdhva / 23. J. sapAdAMza, C. saptadAMzaM / 24. (1) B. caturdhA C. caturdha / (2) I. zikhare, J. zikhare, B. zivarAdiSu / 25. (1) I. sArdhaM, J. cArdha / (2) B. sopAnAdi for gopAnAdi / 27. (1) B. catudhIzAM / (2) C. J. Gge tu / (3) vai, J. caikAM / 28. I. agni, J. azvinA; counting in any way the total exceeds the number, eleven, mentioned in line 27. 31. B. prastaraM cAMbarAMzakaM / B. omits the next four lines, 32-35. 35. C. cAgha for cAmba / 36. I. vanaM, J. dhanaM / 38. I. kAM, J. cAcI / 1. B. tAMtri, C. tayAMce, 1. J. triyaMtra /
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 43. B. syAtyaSTakaM / 44. I. daNDa, J and the other Mss. gaNya implying gaNyamAna / 45. (1) All Mss. vismR for vistR / (2) J. sarve for bAhye / 48. J. caturhastaM samArabhya / 50. I. dastAGga for SaTkara, B. paMcASTahasta / 51. I. mamuhasvA for manuhastA / 52. The distinction between and we is very subtle if it is at all intended here, but both the words are deliberately included in all the Mss. and in other places also. 53. B. C. lArtha, G. lAGgaM / 55. I. vAyu for vAtha suggested by the other Mss. 57. I. harmyaM for iyeM suggested by the other Mss. 58. (1) B. khaMDa for karNa / (2) C. kulaM for kRti / (3) I. sA for trA / vAzAlAhArAsapaJjaram J and the other Mss. syAdUrdhvapAdavizAlakam 61. which seems more suitable here. 62. I. maTa for kUTa suggested by J. and the other Mss 64. B. niviDairapi, C. nisa / 147 B. adds here nAnApaMjarasaMyuktaM / 66. (1) B. C. sApAna for gopAna / (2) B. C. nAsai / 68. (1) I. Urdhva prastAntaraM for tadUrdhvaprastarAntaH suggested by the other Mss. 69 (1) J, and the other Mss. madhyaM tu / (3) J. nAsikam / 71. I. bhArA, J. bhAraM C. hAraM, B. mAyaH prakAtitaH / 73. I. J. sArdhaM for cArtha suggested by the other Mss. 75. B. C. nAsai for nAsyaiH / 78. I. saptASTakaM tu, J. saptASTadvi / 84. B. J. stala, C. sthala / - 85. C. J. naM seApa, 1. J. namuya / 86. I. barha, J. B. varga / 87. I. vimAnAntaM sa for vimAnAntasya / 89. I. sAnta, the other Mss. cAnta / 90. B. khaMDa for karSa / 91. J. dakSiNasyAdhvaM, B. C. dakSiNaM syAt harmyamaMtraM for the first pada.
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 CRITICAL NOTES : CHAPTER XX 92. I. satmakam for sabake suggested by the other Mss. 93. I. pArTikAnta, the other Mss. pauSTikAntaka / 94. I. satma for saba supplied by the other Mss. 96. B. nrhyssu| 97. I. na kSINa for dalikhA suggested by the other Mss. 98. I. proktamu, B. C.J.cokaM co| C. omits the remaining portion of this chapter. 99. I. nAdIni, J. rAdi ca for nAgarAdI ca suggested by the other Mss 100. (1) B. vedyAdi for devAdi / (2) I. pUjayet for pUrvavat / (3) B. budhH| 101. J. karNahamyepravezake for the second pada. The lines 102-104 are missing in J. 102. B. syAdhadu tatra / 104. (1) B. mArApya, I. and the other Mss. pArogya / (2) B. khaMDahayapradezake / 105. B. devtaaN| 107. B. vedAbhavaM tu zAgrAmaM jAgraM" / 108. (1) I. bhAdU for maMdara, B. hatvAvaranaM tatra / (2) I tame, J. tthai| 109. I. tada for tacchi suggested by the other Mss. 110. (1) I. uktA for uktaM / (2) J. and the other Mas. dvibhUmau, I. vibhUSyam / 111. (1) B. mauhara for hArA / (2) I. di for dvaraM / (3) I. J. kAMzalidaM / Colophon:-I. ekaviMzo, B. caturvizo, for viNsho|
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXI 2. B. cAzaM for sAdhAMzena / 4. J. zAdInaM: B. omits this word. 6. (1) J. tat for tu / (2) B. pAdena / 6. (1) I. kopAdaM, J. go"naM / (2) I. tuGgaM sArtha, J. vedikAdayam / C. omits the lines 6, 7 and 8. 7. (1) J. karNa, B. daMDAMghri for kampaM / (2) B.J. tuGgadvayaM shirH| 9. B. khaMDa for karNa / 10. (1) B. bhakteSAM, J. bhaktoSAM, I. dayeSAM / (2) B. eSa, J.yukt| (3) I.J. varNa for vnn| 11. J. kssudraadi| 14. (1) J. maM majacaMmazco, B. namemevA, I. samavetazcordhvam / (2) I. Ana B. cordhvamaveM / (3) B. prayAjAyeta / 17. J. tri, B. vAMzaM / 24. B.C. cApapoThakam / 26. C. prastarotsedhe / 29. (1) I. kAntaM, J. kAdhaM / (2) B. siraa| 30. B. vaMzikAlatayaM for sukhAlayaM / 32. I. evaM for ettatu suggested by the other Mss. 34. J. srvaanggaanaaN| 37. (1) J. omits tat / (2) J. bhkyaaNtri| C. omits the lines 38, 39. 39. B. yugmaM for yuktaM /
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 MANASARA 42. J.cAvamaJcakam for the last expression. 47. J. tadvayaM for tatsama / 50. J. vakAMza, C. vAkAMza, B. vAghIMza / 52. (1) B. hRdabhAgaM / (2) B. sataviMzamiti for kailAsamorittam / 53. (1) I. OTTTCI, B. artri for att suggested by J and the other Mas. (2) I. sArdhahamyatu / 54. J.tritlN| 57. B.harAlaM for kUTAnAM / B. omits the lines 59-61, 63, and C. omits 57-59 and 17. 60. C. tridaMDenabhadranirgamamoritaM, I. leaves out dvi which seems necessary. 61. (1) I. bhArA for hArA / (2) C. vA for ca / (3) C. madhye for manya / 62. (1) C. kUlaM for kuutt| (2) C. kUSTakaM / (3) B. reads here the second puda of the line 64. 63. J.zobhitam for the last word and seems better. ___C. omits the remaining portion of the chapter. 65. I. niddha for noDai suggested by the other Mss. 66. J. nAla for gl| 67. I. kuryAt sarvA and leaves out devatA supplied by the other Mss. 68. J. devatAdi for devAnAM / 70. B. sazilAMtaM ca puroktAnAM / 71. B. zira for shikhaa| 72. B. slNkRtaa| 73. (1) J. diza, J. divi / (2) B. caaraay| 74. 1. B. jayAdi, the other Mss. jinAdi / Colophon: --I.dvA, B.paMca for ekviNsho|
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXII 1. (1) The reading vidhAnaM ca is suggested by the first line of chap. XXI. The chap. XIX-XXX are alike and their colophons are identioal, but the opening lines in chap. XX, XXIV, and XXIX are different and loosely composed; the first line of chap. XIX also shows bad composition, but therein the word fafat occurs. In conformity with the colophous the opening lines in chap. XIX, XX, XXIV and XXIX as in the other chapters should contain the word vidhAnam / (2) C. omits the first 12 lines of this chapter. 2. B. bhakta, I.J. mittii| 8. B. vAdaga. J. zaM cAmatya for adhyrdh| 4. J. tadvayaM cordhvpaadkm| The lines 5-7 are lost in J. 5. B. satrimArgAdvabhAgaM syAdRrve / B. omits the next nine lines, 9-17. 9. I. gala for ziraH suggested by the sense and the other Nss. 10. I. mUladaM for mUlataH / 11. I. kAha for kAnta / 14. B. dRrve kArakAMzakaM / 16. B. prastarAJcadayaM pAdAdUvaM for prastaroodhaM pAdAnaM / 17. (1) B. dvibhAgaM for trimaarg| (2) I. kAntakam for konatam suggested by all other M88. 19. (1) B. zaM ca for dvayAMzaM / (2) B. mUlaM / 20. I. mAvRtAla for cAvRtAlinda suggested by J. and the other Mss. 22. I. vadanabhya for vargaDha, B. vargakho proktaM /
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 MANASARA 23. (1) B. mukhArthena, C. athavA vismRtArdana for the first expression (2) B.C. prAkArAvRtirAvRtaM for the last expression. The lines 25 to first half of 28 are lost in J. The lines 25 to 77 are lost in B. and C. 35. J. yugmAMzaM for yugAMzaM / 37. I. kaTimalyaM zAsA for kuTTimaM cAMzaMsuggested by J. and the other Mss. 38. J. pAdAva' for tripaadudhai| 44. I. aMzena for cAMzena suggested by J. and the other Mss. 48. J.zirontakam for syAntadUrva / 49. J. maJcoya ca UrdhvamaJcaM / 51. I. feria for g'ata suggested by J. and the other Mss, 52. J.yaza for tvardha / 55. J. tathA for bhavet / 57. J. vedikAntakama, I. vedikaM tthaa| 59. (1) I. aGge for tur3e suggested by J. and the other Mss. (2) I. AL for ata suggested by J. and the other Mss. G0. J. rudrabhUn, rudega is the more usual form. 61. J.dvayaMzAcoM for dvagyAMza / 71. (1) J. ukta for yuktaM / (2) I. aMzena vRta for vedAMzAvRta, suggested by J. 73. J. trivarga / 74. I. bhAga for hArA suggested by J. and use in several other places. 75. I. mUle, J. mun| 76. (1) I. dvizaM for dvAMzaM suggested by J. (2) J. AvRtya, I. pAzitya / 77. (1) I. vimRta, J. vismRt| (2) I. prAkRtiH ; the correct reading is suggested by J. which is included in the text. (2) The next four lines are lost in J. 79. B. C. dUda obviously for alinda / 80. (1) I. vismRta for vistRta suggested by B.C. (2) I. viMzena for dvAMzena suggested by B.C. 81. B. bhAgArya taini, C. bhAgadhamaM / 63. (1) I. liGgaM, J. lid| (2) B. reads always khaMDahah for karNaharya /
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITIOAL NOTES : CHAPTER XXII 153 86. J. dvitribhAgena for dvibhAgena tu / 86. C.hArAna, B. hArApa paMkajaM / 87. I. haye for madhye suggested by J. and the other Mss. 89. B. nAsAvarAsanaM, C. vAsAranAnAnaM for the last expression. 91. (1) I. sapTadhA for cASTadhA suggested by the sense and the other Mss. (2) B. mutthitaM, C. maMDitaM, J. muditam for Iritam / 93. I. anyAnyanu for anyeSAm suggested by B 95. (1) I. fazi'r for Tieu suggested by J. and the other Mss. (2) B. mi, C. rdAma for STa / (3) B. C. J. pada for pAda / 96. (1) I. vAsakaiH, J. vAyako, C. vADhakai for vAtAyanaiH suggested by B. 97. I. sta, C. B. sva for sma / 98. (1) B. C. madhyama for manyama / (2) I. gaurike for bhAmake suggested by B. 99. I. J. C. jana for jina suggested by the sense and the other Mss. 100. (1) I. dakSA for dakSiNA / (2) B. J. murti tatvAdi, C. tat prAdi, I. mUrtinAM / 101. J. devatA, C. daivatAn for devAnAm / 102. J. nRsiMha for mUrti / 103. I. caikA for ekaa| 104. I. dezA for deza, C. dezApati tat hadyu, B. dezAtpatitvaM / 105. I. samAna for dhAmAna suggested by J. and the other Mss. Colophon:-Itrayo; BSaD for dvAviMzA suggested by C. and J.
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXIII This chapter is lost in C. 3. B. gRhAM for gRkhN| 4. (1) I. sAtya, B. cAya / (2) B. J. masUkam / 6. I. tya, J. dhya, B. caMdrAga pAdamadhyaM syAtadadhaM / Between the lines 5 and 6, B. J. add one line : appadhIzAMtritujhaM syAtpAdAMzaM prastarodayam / 6. J. pAdamaJcoTha maJca, B. cArgha sAdhAzaM ca / 7. B.tu for prati / 8. I. pAdazaM for pAdAMzakaM suggested by J. and the other Mss. 10. (1) B. madhyastaM for mastakaM / (2) J. , I. caardh| 12. (1) I. pArAvata for airAvat / (2) B. tat skandhAca ca / 13. B. vizuto for vistRta / 14. B. caturdika tritalaM, I. J. caturdikSu tlN| 18. I. tripAlena for tripAdena suggested by J.; B. tribhAgena / 18. B. J. vRshcikaant| 19. B. dipAla for vizvAlayaM / 20. (1) B. tasmAtumUla / (2) J. hayaMke for deshke| 23. (1) B. madhye ca caturaM saMpat dvitalaM bhvet| (2) J, stambha apparently for staMma in place of tl| B. omits the lines 24 to 29. 26. J. mUlA for molaa| 28. J. for the second pada, zeSaM prAgukta varma(ja)yet / 29. (1) I forary for forerey suggested by J. (2) J. adds fafar before TR I (3) I, tatpakAntaM for yamakAntameva suggesed by J. and the other Mss,
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANABABA 166 31. This line has been omitted by J; this is the repetition of line 28; but it again comes in after the line 32. 32. I. adds quafciata at the beginning, which is out place. 33. I. pata for catu suggested by J. This is a repetition of the lines 28, 31. 34. B. omits the second pada. 35. B. talaM for samaM / . (1) I.taM for nava suggested by J. and the other Mss. (2) I. zizAlake for vizAlakam suggested by J. and other Mss. 42. J. SaSThaka, B. paMcakoSThAramIca / 44. J. pataddaza, B. ekadAM zamitaM, I.paJca for praSTa suggested by the contents. 45. (1) B. zokarAdi / (2) I. eka for caika suggested by J.; B.caikAra 46. B.J. tu for c| 48. I. rAdhA.J. raakhyaa| 49. I. nAnAraMgAmazvi bhAnvindrayuktA, J. nAnAgArA gaagnitaalindyukt| 50. B. pUrvoktanAyukta tadvAra patat / Colophon : -I. caturvizo, B. sapta, for prayoviMzo supplied by J.
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXIV This chapter is lost in C. 2. (1) I vistArAtsedhagai... "itra, J. hamyazca, B. vistAraM ca vibhAgaM ca / ( 2 ) B. buddha [for pUrva tat / 3. (1) B. cASTabhAgaM for saptAdhikaM / (2) J. samu, B. saptamaMtraye / 5. B. second pala, sArdhavedAMzakAMtrikaM / B. omits the next two lines, 6 and 7. 7. I. ghimaMza for zakaGghri suggested by J. and the other Mss. 8. (1) J. omits this line. (2) B. kAdhikam for mahnikam / 9. B. omits the second pada of this line and the first pada of 12, and lines 10, 11. 14. J. kandhara, B. kAradi, for kAntAra / 15. B. patadhI for dik / 17. (1) J. omits lines 17 - 20. (2) B. atha pUrvetane sarve for the first pada. (3) I. ta for tsasuy gested by B. and the other Mss. - 18. B. kamalAkha / 21. B. omits lines 21-23. I. paJca for maJca suggested by J. and the other Mss. 27. I. sAmnA for nAmnA suggested by J. and the other Mss. 29. B. hArAjJamaMjiraM / 31. I. kUTAdi for kUTaM suggested by J. and required by the metre. 32. D. J. dvibhAge tu for vibhAgaM ca / 34. B. tribhAgaM madhyabhAgika for the second pada. 35. (1) B. naashi| (2) I. ardha for cArca suggested by J. and the other Mss.
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANABARA 167 36. (1) B. trivAyuko / (2) J. cAbeMcAla, B. cA?rdhakala / (3) J. tritaLAt / (4) I. camalakRtam, J. prayojayet for nyaset supplied by the other Mss. 39. B. zAlA vA, J. shaalaa| 40. B. kapAletu for kapotAntaM / 41. (1) J. roSa / (2) I. kSudrakapota, J. karkapekRta, B. kakalIkRta / 42. J. vaMza, B. savaMza, I. viNshaa| 44. I. yukta for yatta suggested by J.; B. yatnatA parikalpayet / 45. J. mUlaM syAvRtalindrakama, B. mUlasyadRti liMgakaM, I. J. mUlaM vyAvRtAkam / 46. (1) J. eka for caika suggested by J. (2) I. liGga, J.linda for linda / 47. (1) B. dUtare for paTtalaM / (2) I. pratyA, J. yuktyA, B. kuryAcca / 48. B, devAnAM paadkaasstthke| 49. (1) J. zivazcendra / (2) I. karNa for kuru suggested by J., B. brahmA viSNuH zivazcaMdrakAdayaH mahasaMkure hayaM pUrvavatparikalpayet / Colophon:-I. paJca, B. para for caturvizI suggested by J.
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXV 2. bhAgaM in place of mAnaM would make the line as in other chaptere, preceding and succeeding. 3. C. vimAMnAMta, B. vimAnaM ca / 4. B. bhAgogAnaM ca, C. vAyavimbuvazaM / 7. B. C. sabhAgordha / I. dhvaM dvAdazAMza for pAdAccaM sapAdAMzaM suggested by J. and the other Mss. 8. B. and J. omit the next two lines. 9. C. vedAcca dvi / C. omits the lines 12-14. 12. (1) [. asya for adhya suggested by J.; B. pratyarthaM / (2) J. coccaM tu / 15. B. C. J. bhakti, I. miti / 16. B. bhAgitaH, C. bhAgaka for bhAgatA / 17. I. omits the second pada of this line and the first pada of the next, which are necessary here. 19. (1) I. zeSaMca for zeSAMza cA suggested by all other Mss. (2) B. C antarAlakaM, I. J. antarAlake / 20. (1) I. buddhi, J. dvitri, C tu vi, B. ca tri / ( 2 ) J. vizAkam, 1. vizAlatA / 21. I. pAda for pAzca suggested by J. and the other Mss. 22. I. liGga, J. lindra for gralinda / 23. C. zare for the first tale / 27. J. dvAra for dhAra | 28. I. jA for paJjarA supplied by J. and the other Mss. 29. I. gArA for gAraM suggested by J. C. bhAraM, B. koSThamadhigAraM pra /
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASABA 30. B. C. J. for the last word. 31. I. omits this line, which has been preserved by all other Mss. and is required here by the context. 32. vidhAnakam for vidhAna ke suggested by J. and the other Mss. C. omits the next three lines. 159 38. (1) I. koSThA for kASThaM suggested by the other Mss. (2) I. J. liGga for linda / 35. I. omits the second pada of this line and the first pada of the next, which are necessary here and have been preserved by the other Mss. 38. I. B. C. sayuktaM, for saptAGga suggested by J. 39. I. J varSa for vanna / 40. C. tu vinyaset for vimAnake / Colophon : ( 1 ) I. SaTviMza, B. ekona for paJcaviMzeSa suggested by J. and the context. (2) 1. adds ATA: at the end.
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXVI The codex-architypus opens the chapter with the heading praSTatala. vimA(dhA)nam / This fact would justify the assumption that originally all the chapters bore the headinys. 3. (1) B. omits this line. (2) C. J. bhakti, I. bhitti / 4. I. sUpA for bhUkA, and sUpa for bhUpa, B. mUta, C. mRgAMtaM ; the readings included in the text are suggested by J. b. (1) I. J.janastha tUtapa, B. kAntazca tapa / (2) I.J. nakA for satya sug. gested by later reference and the other Mss 8. B. syAdvAMtaramivAMzakama, C. syahArAMtahizavAMtakaM / 9. B. vimAnaMtu, C. dvibhAgenanAMtu for the first expression. 11. B. kASTehA dviraSTadhA, C. kASTihArA ctusstttaa| 12. B. prokaM tthaa| 14. (1) I. pArzvayA, B. tayA, J. yo, C. tuyodeva / (2) I. virvi for dviti / (3) I. a for / (4) J. zAlayuk / 16. (1) B. eka mUla / (2) J. yattalA for muultlaa| (3) C. leaves second pada in laounae. 16. B. kUTazAlA prayojayet for the second pada. B. F. omit here the remaining portion of the chapter except the last 15 lines, but read them later. 18. C. shaale| 19. (1) C. omits this line. (2) B. ardhazAlA for anushaalaa| 20. (1) J. etat for zeSaM / (2) J. muva for bhuukaa| 21. (1) I. J. a for cA / (2) B. bhASA for bhUmi / 28. (1) C. J. dvimAgaM / (2) I. J. bhArA for hArA, B. dvaaraa|
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 161 24. B. dvi for tri| 25. Comits the second pada. 26. (1) J. rasAMzena for zarAMzena / (2) C. omits the second pada. 30. C. saptAMzakaM for saptASTakaM / 34. C.J. tale, for talaM / 35. (1) B. dvAdazAM tasya for dvAviMzAMzakaM taare| (2) B. kAntA J. kantA, I. kAntare for kaM tAre suggested by the other Mss. 37. C. leaves the second puda in lacune. 38. C. madhye madhye dvibhAgikaM for the second pada. 40. (1) J. zAlayA, C. tazcAmAyana yadi vAste tu / (2) C. samAvRtam for sabhadrakam / 41. I. J. varNa for vana / 42. C. The fa fastant for the second pada. or the second pada. 45. (1) J. cAnuzAlaizca, C. zAnu, B. catuH / (2) C. samaprabha for sabhadrakam / 46. C.zognazolyimarIta ke for the second pida. 47. I. zreSTha talaM kSudratale, J. zreSDe ntvaSTa, C. omits the first pada. 48. I. sAGga for cAGga suggested by J. and the other Mss. 49. Between paJca and hamya, one pbrase supplied by the other Mss. is evidently lost in I. for whioh J. has sai. .."and C. zaikAzca, B. saikAMzaM / 50. C. adhAraM cASTahAreNa tadaI vazabhitvadaM / 51. J. kAMghri for madhri / 62. C. sArddhavAdiMcate cA maMca B. UrdhvamaMcaM tripAiM syAt / 54. (1) . ci for dvara suggested by J., C. dvayAMzaM / (2) C., bharaNAdayam / 55. (1) C. dvidaMDaM / (2) J. dvayA, C. tvderddhk| 56. (1) I. dviM, J. dv| (2) J. pAdAMdhikAMghrikam, I. pATAMghrikAMsikam / (3) C. leaves the second pada in lacuna. 57. C. dvivAdaM syAt tripAdamadhamAMzakaM, B. syAdvipAdaM / 58. (1) C. leaves the first prida in lacune. (2) B. yonAzaM for ekaaNshN| 59. (1) J.bhAgaM for vedi| (2) C. jala for gana / 11
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XXVI 60. (1) B. C. baddhAMzakaM for sapAdaM cAMzakaM / (2) I. doSa, J. zeSa, C. zirasse nimodayaM / 162 62. C. pUrvArdhvabhAgamUle tu for the first pada. 64. C. omits the second pada. 65. B. dAMpatya, C. kuryAtastuva, I. J. prAvartyaliGgakam for the last expres 66. I. Urdhva for cordhva suggested by J., B. cArdhvamUrdhva, C. SaDAMzena cUrdhvA syA maMDalAMzakaM / sion. 67. C. citrazAlAdi / 68. J. noDa for tala / 69. I. omits this line which is included in all other Mss. and it is suggested by the fact that without this line the chapter would have ended at half-sloka (verse). 70. J. zAlA kUTa koNDetu bhUSitam for the second pada. 71. C. leaves the first pada in lacunae. The four lines 71-74 are lost in J. 72. (1) B. kuTThAMga for kUTAGgam / (2) C. leaves the first pada in lacune. 73. C. kame for kiyA / 75. B. vorAdi, C. kesarAdi for vesarAdIna / Colophon :--I. sapta for baDizo suggested by J., B. triMze /
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXVII The correct heading is supplied here by the colex-archity pus; compare the opening note under Chapter XXVI. 2. I.J. varNa for vana / C. omits the lines 3-5. 3. B. ropaNaM caMDi for bhUSaNaM tthaa| 6. I. antarAntakam for antarAlakam suggested by J., cAMtakaM tathA, 0. shaaNtvaaNshkN| C. omits the first puuda in lacunae. 9. (1) I. J. varSa for vn| (2)C. leaves the firstpada in lacune. B. leaves out the lines 10-14. 11. J. kSudra for bhdr| 12. 1. karmita for kIrtita suggested by J. and the other Mss. 13. C. vizAle for dvAMzena / 16. (1) I. ukta for alpa suggested by J. and the other Mss. (2) C. leaves out the first pada in lacune. 16. B. C. vizAlakam for guNa zakam / 17 B. omits this line. 0. (1) I. lAM tu for lAnu suggested by J. and the other Mss. (2) J. sASTa, J. and the other Mss. cASTa / 22. I. C. ferua for fara suggested by J. and preceding reference 24. B.C.hArAM for narANAM / 25. C. saMmukhaM for saMyutam / 26. I.J. varSa for vanna / 27. (1) B.C. viMzatika / (2) B. vizAlaka, C. divAMzakaM for yugAMzakam /
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 MANASABA 28. J. tanmadhya for madhyamaM / 30. (1) I. B. bibhAga, J.dvibhaag| (2) I. B. sapaJjaram, C. samunnataM for samanvitam / 31. (1) I.adds athavA at the beginning. but omits kaTa of karazAlai suggested by J., C. zAlayaMceva / (2) C. J. bhadrakam, and omits zarAMza / 34. (1) I. viMza, J. dvAMza / (2) B. vayaM, C. kapatti for vakSye / 36. J. hamye caattetle| 38. (1) C. omits the first pdda. (2) B. tataM bhavet, C. talottAvata for the last expression. 41. B. khaMDa for karNa / 42. J. zA for kU / (2) B. zAlaka for zAlAnAM / 44. I. niddha, C. nidai for nIDai suggested by J. Colophon :-I. verfarat, B. Ce fast for Aafarit suggestod by J. and the contents,C. leaves out the last expression (from nvtl)|
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXVIII C. omits this chapter. 1. J. vidhaansy| 3. (1) I. bhuvanaM for bhavanaM / (2) B omits the second piida and the two lines following 5. J. pabhiH for evaM / 7. (1) L. haye for harmya suggested by J. and the other Mss. (2) J. prokta, B. pUrvI for purokta / 9. J. tvaSTA, I. assttaa| 10. J. zAMzaM ca zAlamA, B. zamaMtulAM for zakaM tu zAlabham / 11. J. bhAgo haraH, I. bhAgena hraaH| 13. J. etattu for evaM tu / 14. J. bhAraM for haaraa| 15. I. sAnta for cAnta suggested by J..and line 3: B. cAMtarita kAMta / 16. (1) I. caikaM, J.dvakaM / (2) I taha, J. kahA, B. poSThikA for sauSThika suggested by the other Mss. 17. B. ennA, I. zAlA ye, B shaale| 1. 20. (1) I. janA for janmA suggested by J. and preceding references. (2) B. gaMDaM for gaNyaM / 28. I. bhRkAntaM bhUtakAntaM for bhUtaM suggested by J. and the other Mss. 24. B. vAtu for vedAMzakaM The lines 26-29 are lost in J. 26. (1) I mApika, C. madhika / (2) B. vAgha vadazaM / 29. B. maMtrivaMtrI ca for the first expression. 33. The second zikhara must be replaced by zikhA because zikhara in all oases is surmounted by FETET I
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 MANASARA 34. B. qarasanya aapai, for the first pada. 35. (1) I. At for ater suggested by J. and the other Mss. (2) I. arfa for ar suggested by J. and the other Mss. (3) I. army, J. afar for afar 36. J. ia for 9731 39. B. FTCA for the second pada. 40. (1) I. Ta for et suggested by J. and the other Mss. and the contents. (2) J. qa for , B. omits this word. (3) J. ATAT, B. aTfT Colophon:-1. Thrafwiatr, B. &Trasit for avifaat suggested by J. and the contents.
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ . CHAPTER XXIX C. omits this chapter. 2. (1) J. IzaJceza / (2) B. zakA for cakA / 3. B. cakramardhasya for caGkamAdayaM / 6. JhArAyAzca / 7. B. caMdra for bhdr| 9. I. tadevA for tadeva / 12. I.zara for daza suggested by the sense and J. and the other Mss. 13. J.hAraM for haaraa| 19. I. J. eka for caika suggested by the other Mss. (2) B. triNshtrimaajite| 20. B. syAttadvAraM ca dvi| 21 J. catuHzAlA for caanushaalaa| 22. B. tatri, I. J. kUrma / 24. B. khaMDabandhu / 26. B. nauSThika for saiSThika / 27. B. hArayat for haaryoH| 28. I. J. hArazipaJjaram for hAraM sapaJjaram, suggested by the other Mss. 30. (1) B.tu for the first tri| (2) B. madhyena bhdrkN| 31. I. adds Tastai between dat and fa, which is not necessary for the sense and would break the metre. 34. B. vRddhiM for saMyuktaM / 36. B. daMDa for gaNya in both the places. 38. (1) B. ekAdhArAca for ekAdazAMza / (2) J. bhUmyo, B. bhUmyAM for tala / 39. I. sUrako for masuro suggested by J. and the other Mss. 41. B. daMDa caikA for gnnymekaa| 42. (1) B. tatAsyardhatale / (2) B. khaMDa for karSa
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 43. (1) I. bhAgAMza for bhAgadvi suggested by J. ( 2 ) I. liGga, J. linda for linda / 168 (2) B. ghanabhAgaM vA for the first pada. 46. B. hArAMtare tu kUTaM syAt grIvAyAM coktadevatAH / 49. I. gaNetyAdi for gaNAdhipa suggested by B. and the other Mss. Colophon : - I. triMzA, B. trayastriMzo for navaviMzo suggested by J. and the contents.
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXX 1. (1) I. faatar for fairtra as in J. and the other Mss. (2) C. omits the first 21 lines, 3. B. THTIRI 4. (1) I. J. fanta for faena suggested by B. and the other Mgs. (2) I. fafa for wiit suggested by J. and the other Mss. (3) J. AYCH for #964 1 5. (1) B paMcAdhaM for pAJcAlaM / (2) B. madhyakAMtAraviMdakaM for the second puda. .6. I. agerf...77774, J. G arra, B. TOTE CITE for sz7* Aladat, as given in lines 32, 34. 8. (1) 1.77 for ata suggested by the othe: Mss. and the contents. (2) B. tu cATa, I. J. cArdhaveda which is impossible in consideration of the following line; cf. also 11. 9. B. J. atuaaaaa for the last expression. 10. The code.c-archity pus omits this lino, but in its place repeats thu line 14; it is, however, necessary here and has been included in all other Mss. and is also suggested by the contents. 14. (1) I. for 9 suggested by J. and also I. (geo note 10 abovo); (2) B. TETA a foutfit 16. (1) B. J. 37 (2) J. 704 si for TRITEI 16. (1) 1. T, B.T for FT suggested by J and line 5. (2) I. J. kArAsA for laGkArasaM suggested by the other Mss. 17 B. fit for faceti 18. J. &T, B. ETT for tho second UTATI 19. (1) I. fejfor gui suggested by J. (2) J. 9 I (3) I. Are for 119, (B. CUATIAT), suggested by J.
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 MANASARA 21. B. ca kSudrahA', I. bhAraH for hAra / 22. I kUTanava for kuTAnAM ca suggested by J. and the other Mss. 23. I. maMtra, J. bhadra / 27. I. prAgukta for bhAgaMtu suggested by J. 28. C. pUrva for bhUta / 30. C. leaves the second pada in lacune. 31 (1) J. hAraM / (2) I. eka for caika suggested by J. and the other Mes. 32. (1) B. vaktra for vaMza / ( 2 ) C. leaves tho first pula in lacune. (3) Both I. and J. read vaMza as paGka in line 6 above, sce note thereunder. 33. I. a for at suggested by J. and the other Mss. 34. J. kUTaM / 36. J. anvitam for anvitaH / One line between 36 and 37 describing the Gurjaka or Sphurjaka type is apparently missing. 37. J. bhAgikam for adhikam / 38. J. bhAgAnasya lakSa for bhAgana yugAMzaM / 40. I. prAgudacchriya for prAgvaduccaya suggested by J. and tho other Mss. 41. I. cASTAdaza for dvAdaza suggested by J. and the other Mss, and the contents. 42. I. liGgaM, J. lindraM for linda / 44. I. urSa for udhvAdhardhva, C ardha / 47. I. ekAMzAtyartha, J. ekAtyartha / 48. (1) B. C. J tu for ca / (2) I. cA liGga / (3) J. kUTagya lindra | 50. I. eka for caika suggested by J. and the other Mss. 52. J. cArdhva for bhUrdhni / 54. I tama for sama suggested by J. and the other Mss.. 55. (1) J. mAMzaM for mAGga / (2) J. mahA for kSudra / 58. I. J. dviRkSe, B. vidhikSeta, C. vidikSu / 59. B. hamyai ca C. ratnaha hArA ca / 61. J. hArA, B. mAgaM, C. hAramadhye tu kSudrazAlA / 62. C. faf, compare line 45.
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XXX ____171 63. (1) I. eka for caika suggested by J and the other Mss. (2) B. vardha nAt / (3) C. omits this.. 69. I. vaNe, J. shaale| 70. (1) I. B. C. kUTa, J. kUTAnAM / (2) I. bhArA, for hArA, B. C. hamya / 72. Between nAnA and vedikA, B. adds su, I. nA, sat, C. omits this. ___73. (1) I. pA""dInAM for pAlikAdInAM suggested by J., C. parikAdonAM / (2) I. for suggested by J. and the other Mss. ____74. (1) The lines, 74 to 82 are omitted here but found latter in B. F. (2) C. B. (sa) phalakApAlikA / 76. C. ferrafa dress for the last expression. 77. (1) I.de for A suggested by J. and the other Mss. (2) I. J. varNa for vnn| 79. J. mAtrAzca, B. mAntaM for mAtra / 80. (1) C. nAdayet. B. nAzayet for nArada / (2) I. gocarAn for ghoSakAna suggested by B. J.; C. dRshriishikhaastaa| 81. I. sAliccA for sAlokyA suggested by J. and references elsewhere3B C. shaaloppaa| 82. C. B. devatA for srvshH| 83. I. ca yA for tale ce suggested by J., C. omits the second pida. 84. J. mAnaM ca for mAnAnAM, C. omits the first pada. 86. I. sAvarA prAva, J. pArAhya cA, B. paarohaavrohaa| 88. I. pUrvata for parvata suggested by J.; B. sarvatra / 90. I. vidhA for dvidhA suggested by J. and the other Mss. 91. B. cAcalaM for sacalaM / 92. I. zca for zcaivA, suggested by J. and the othor Mss.; B. dArubhizca 94. B. omits this line. 95. I. grAropya, J. Arohya; in line 86 (see note) this word is variously read, but in all cases to mean a staircase for ascending. 97. C. omits this line. 98. (1) B. pArogya / (2) B. pratidarzana garhitaM / 100. (1) C. bhadra for pRSTha / (2) C. dakSa for pakSa / (3) J. pAsvaMyoH /
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 MANASARA ___102 (1) C.kmukhe| (2) I. omits na suggested by J. Comparu lines 98, 99%; B.omits. mukh|| 103. B. bhadrahInaM tu saMtyajet / 104. (1) I. pUrve for pUrvake suggested by J. and the other Mss. (2) C. omits this line. 105. I. bhadraM, C. bhadra for bhadre suggested by J. and the other Mss. 106. I. omits t which is necessary and is suggested by J. and the other Mss., C. nartamiH / 107. I. muhyatAm, J. mUhyatAm, C. mohyatAm / 110. J. meha, C. mahi for geha / 112. I. omits tat before pUrve, suggested by J. and the other Mss. 113. I. durga, J. dhAre for dvaare| 114. (1) C. hInA for vinA / (2) I. aliGga, J. alinda for alinda / 115. Between lines 114 and 115, I. has sApAnam as a heading which obviously is out of place. 116. B.J.C. maNDitam for sayutam / 118. (1) I. ca for samA suggested by J. See also liues 86, 95. (2) C. omits this line. B. maarohN| (3) B omits the lines 118-121 122. (1) I. zreSTha, J. ceSTa / (2) I. kula, J. kuch| 124. (1) B. calitaM proktaM / (2) C. stuuppaa| (3) C. omits the second puda. 125. C. omits the first puda. 128. C. palamekaM tadAyati, I. J. phalamevaM tadA cadi / 130. I. omits 130 132 which are suggested by the line 129 and included in all other Mss. and are necessary here. 132. Between 132 and 133, J adds a superfluous line navadhAvistRtaM prektaM SaTpahaGagulavardhanAt / 133. (1) I. patada pata, J. patattva / (2) I. vistArAntaM for vistAraM suggested by J.and the other Mss. 134. (1) I. tryaMza vAktaM for stUpiparyantaM suggested by J.and the other Mss (2) C. omits the first pada.
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XXX 135. I. hyatAmmu, J. hyatAmmu; see line 107. 136. I. dIya for dIrgha suggested by J. and the other Mss. 137. I. kRtvA, J. syAka for kuryAt suggested by the other Mss. 138. (1) J. omits taH / (2) C tadvayaM tathA for the last expression. 139. I J varSa for vanna / 140. J dvaya for traya / 141. I. C. tAMza, B. tsakA for ccha suggested by J. 142. J paTTAdi, I paTTAdi for paTTamadri suggested by the other Mss. 144 (1) J. pArzva ke for pAdake / 173 (2) C. omits the remaining portion of this chapter except the last four lines and remarks:- asminsthale patramekaM nyUnaM / 146 (1) I. pAdonA for pAdeona suggested by J., B. paDUna / (2) B. J. dvi for tri / (3) B. yAMtaraM for tataH / 147. B. J. chidra, I, citra / 148. I. vA for a suggested by J. for the last word. 150. B. aSTAdazAMgulaM caiva / 151. I. J. tvaM for tu / 152. I. DyA for Da, J. baThvA / 155. B. J. hasta for hasti / 156 (1) B. mahasta / (2) J. praGgulena / (3) I. J. lona B. lasa / 157. (1) J. cAtha, B. caika 1 (2) B. greta kSayeta / 158 (1) B. hastahastagadAraM, for the first pada. ( 2 ) I. rathArAyu, J. rAgayuktaM B. dvArayukta 159 (1) J. paJcamAdUrdhvaM / ( 2 ) I. na siMhena naiRtam for siMhAnanairyutam suggested by J. and the other Mss. 160 (1) I. agrayo for agrAvo suggested by J. and the other Mss. (2) B. dvArapAdaM for dhArapaTTa / ( 3 ) J. mAnayeta, B. vanayeta for mAnakam / 161. (1) I. agra for AdhAraM suggested by J. and the other Mss, (2) I kam for tiH suggested by J., B. tadvayaM paTTikAkRtiH / 163. B. omits. na / 165. I. kheAnmAna, J. khairmAna, B. vibhUSaNAnmadaH yathA prazasyate /
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 MANASARA 166. J. bhartR, B. bhataNAM, I. bhadra / 167. J. muktakAntaM, B. mutavamAnaM kuryaadute| 168. B. cAyadhi, J.,cAyAdona for mAyAdi / 169. B. ghazAnivaH, J. vazAdimiH, I. vasAnahi / 171. I.ra for a suggested by J. (2) J. tadA for viduH / 172. J. cAMzai for aNshai| 173. (1) B. AsanaM ciMta / (2) I. tithisvargakami for tithyantaM SaDnaho suggested by J., B. tadayutaM SaTumi / 175. J.jyoti for jAti / 176. B. gagpata for the first expression. 177. (1) I. daMzastattat for dvAdazAntaM suggested by J. and references elsewhere. (2) J. nyaset for nyayet / 178. (1) B. tu dAyamita / (2) I. savita for saJcita suggested by J. and references. 179. (1) I.dyAtsava, J. yAdva, B. parjanyayaM / B omits the lines 179-180. 180. I. evaM dvitriyavRddhiH syAtkSapayeSTA for ekadvitriya vRvyAt kSapayetvaSTA suggested by J. and references. 182 I. arfon for Etfa suggested by J. 183. (1) I. aSTa, J. SaSTa / (2) I. diH syAtsa, J.dhyAtu s| 184. B. zeSaM tu dvArasaMyukta cArkapAdAdig pAdayuk / 185. (1) B. J. vedAntu / (2) B. J. nanda / 186. (1) B. randhreSu / 2) J. dAMtu, B. daMtayoM, I. daatu| 187. (1) B. shissyaadi| (2) B. syAta taskArAdinavAMzakam which is evidently the second puda of the next line, of which the first puda is lost in B. 189. (1) I. aTATE for At The suggested by J. (2) I. fara for fafu suggested by J. and the other Mss. 190. (1) J. omits ari and adds fait after yfa: 1 (2) B. bhavet for tyajet / 192. (1) J. omits vyayaM and adds hiyata after zubhaM / 193. (1) B. dikaM tu / (2) I. J. ka .... kriyAnAM, B. C. grahANAM, B. strayANAM / Colophon :-(1) I. C#fait, B. agreziatr for fasit suggested by J. (2) I. vimAna for dvaadshtl| -
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXXI The first 13 lines of this chapter are, by some inexplicable confusion, found between lines 534 and 535, of Chapter XXXIII in the Codex architypus. In place of these lines the Codex architypus opens the chapter with the following two lines the first of which might have been very suitable as the first line of chapter XXXII, and the second represents a confused form of the lines 14 and 15 of the present chapter which are missing in it : parivAravimAnAnAM lakSaNaM vakSyate kramAt / sthaNDile pada vinyasya cAdi bhUmivizAlake / Except the last 15 lines, the whole of this ohapter is lost in B. (1) J. valyartha, C. balyaI / (2) C. J. la (ra) kSaNArthakram, I. rAkSasArthakam / 3. (1) I. kAmyAdi, for jAtyAdi suggested by J and the other Mss. (2) C. deha bheda | 5. (1) I. jAticchandAbhasA, J. chandAdisarvazAlAnAM / (2) C omits the first pada. 6. (1) I. jAtinA for jAtInAM suggested by J. and the other Mss. (2) C. vAdInAM cAdizAlA / 8. (1) I. samAkandhara, J. C. samadaNDena / ( 2 ) For sAlA, J. C. zAlA / (1) C. zabdAdi for chandAdi / 9 10. I. leaves, in a lacuna, the second pada which is supplied by J. and other Mss. 11. (1) I. jAtijAlaM for pradizAlAM suggested by J. C. (2) J. C. tathA for tataH / 12. (1) J. C. bhArA for hArA / ( 2 ) I. matha for madhya suggested by reference and the other Mss, (3) J. C. tritIyaka /
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 MANASARA __13. (1) J. C. caturthA, I. caturdhA / (2) I. omits tana which has been , retained by the other Mss. (3) I. mayAdhikam, C. vitu mariyAkam / 14. (1) . pNc| (3) C.saalaa| (3) I. maryAdi, J. madhyAdi / The lines 14 and 15 are missing in I, but they have been preserved by the other Mss. and appear to be required. 16. J. C. pAdavinyAsa, the correct form is suggested by chapter VII. 17. (1) C. omits the lines 17-19. (2) I. stalaM padaM, J. staNDillaM pAda: the correct form is suggested by chapter VII. 18. (1) I. maNDi for caNDi suggested by J. and chapter VII. 19. (1) J. kuryAtmadhyAdi ca / (2) I. maryAdi ca for the last expression suggested by the other Mss. 20. (1) J. madhyAdi, C. mAyAdi, I. maryAdi(dA) / (2) J. pAda, C. pati / (3) I. HR for Apa suggested by J. and ohapter VII. 21, I. hA for hah suggested by J. C. 23. J. pecaka kUla, C. yeckmol| 23. (1) B. prathamAMtu mahApIThe / (2) I. maNDi for caNDi suggested by B. C. J. and chapter VII. 24. I. gatasthAlA for tatazAlA suggested by J.; C. B. nanazzAlA / 27. (1) C. caMdra for chanda / (2) C. second pada prathamApaMcamAMtaM syAta which is the first pada of the next line. 29. I. tam for AT: suggested by J. 30. C. mdhyNgul| 31. I. sapta, J. sapAda, C. sptpaadhstaa| 32. (1) C. mAhasa / (2) C. harmya bhedaM / 33. I. vRkSa for tritri suggested bill other Ms... 34. C. omits the first pada. 36. I. sAla, J. saalaa| 7. J. hastebhyAdi, C. hastebhyoti, for hastenAdi / 38. J. pratyekaM, C. taddika, I. ardhakaM / 39. I. Ataifa for grants suggested by J. and the other Mss. 40. J. vrdhyenmukhymaanke| 41. C. omits ihe first pada.
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XXXI 42. (1) I. vAhyaM tu sAlaM, J. bAhyAttu sAla / (2) C. ka, J. kudyau / 43. C. kuryAtmadhyA / 44. (1) J. poThaM cAM, (2) J. pAde for pAdaM / 45. J. sAlAM / 47. 46. (1) C. vatamAnaM / ( 2 ) J stAyAmutat, C. yeddhistUrAyatat / I. hahi for bhAgi suggested by J. and the other Mss. 48. (1) J. omits lines 48-50 (2) C. vipulAntakam / 50. C. paMcazAlA mukhA / 52. C. omits the first pada. 53. (1) I. kRhya for kuDya suggested by J. and the other Mss. ( 2 ) C. yAmakaM, J. mAmatam / 58. J. madhyAdi for maryAdi 61. C. cAhata, J. vAvRta / 63. J. pAdena / 64. (1) J. kuDyAntaH / ( 2 ) C. parivArAdyaM / 65. For syAda, J. syada / 177 66. C. omits this line and the first ya la of the next lines. 67. (1) I. yajJA for vajrA suggested by J. and the other Mss. ( 2 ) I. J citra for chatra suggested by the other Mss. 69. 70 71. (1) I, zAle for zaile suggested by the sense and the other Mss. (2) C dvAre vAM / 1 vAghyAnA for vargADhya suggested by J. and the other Mss. C. prastAra / 72. (1) I zukla, J zuddha / (2) I. omits mizraM which has been supplied by the other Mss. 73. C. omits the first pada 78. I. dvAraM da for dvAramu suggested by J. and the other Mss. and the context. 80. J. mahAdU | 82. C. omits the remaining portion of this chapter with this remark -- asminsthale patramekaM nyUnaM / 12
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 MANASARA 83. Compare line 913; the sixth and the seventh courts are men. tioned in connection with the royal palaces (see chapters XL); in this chapter the details of only five courts are given, the sixth and seventh courts seem to be referred to in lines 83 and 84. 86. (1) J. dvipaGi / (2) J. cAntara for vivardhana / 88. The lines 88-91 are lost in J. 91. B. gRhahA~kAra / 92. B. sakumakaM for samittikam / 93. I. sAGagulaM for saMkulaM suggested by J. and the other Mss. 94. (1) B. etdvi| (2) I. sAlAni for sAlamAnAni suggested by J. and the other Mss. 95. I. # for suggested by J. and the other Mss. 96. I. mramAt for kramAt suggested by J. and the other Mss. 98. (1) I. lavidhA for lAvasA suggested by J. and the other Mss. 99. (1) B. daMta zAlAja, J. saalaa| (2) I. sRgvA, J. srAvA, B. syAvArdha / (3) B. nimnaga, for nirgamam / 100. B. yatheSTAdik / 102. J. yugkraa| 103. B. mahadadhi paMcavAM karyAta / 104. (1) I. katha for kathita suggested by J. and the sense (2) I. tyA, J. nytaa| Colophon :-I. dvA, B. SaT for eka suggested by J. and the context.
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXXII The first 13 lines of this chapter are missing in C. 1. J. prAkArAntaH / 3. (1) I. sASTa, J. cASTa / (2) I. sAnta, J. cAnta, B. catura / 5. J. cAnta, B. nAtaruha ke for the last expression. 6. B. J. AT for ca in both the places. 7. J vA for ca / 10. B. cAryama for cAryaka / 15. (1) B. harmyArtha, J. hamyeta / (2) J ndre for tu / ( 3 ) B. zubhaM for guhaM / 17. (1) J. divaH / ( 2 ) B., second pada, caMDazAlAyamevavA / 19. I. are for are suggested by J. and the other Mss. 21. B. tanmadhye for pazcime / 22. (1) I. pratyekaM for pratyaDa suggested by J. and the other Mss. (2) I. eka, J. caika / (3) C. pAdhi for pAde, B. caidezvarA / 23. (1) C. J. masyottare for pazcimeA / (2) I. sAca for cAzvinI suggested by all other Mss. 25. (1) I. marutyA, B. manojasyA, J. manonmanyA, C. manovairyA / 26. I. zaMsyAdA for zasya cA suggested by B. C. 28. J. paTukaM, B. vArakaM, C. vayaktaM for baTuka / 31. I. kR for ka suggested J, C. parivArAlayaM / 33. (1) C. J. paryake, B. tatsavaM for satyake / (2) I. nadi for nandi, suggested by the other Mss. J. nAdi / 34. (1) C. J. mRze cA, B. bhRMgiM ca / ( 2 ) B. arye cAM, C. sArddha sAMTha
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 MANASARA 36 (1) J. pacana, B. pavana for ca dhana / (2) I. cendritam for cendirAma suggested by all other Mss. (3) B., second pida, pUtasthAnena cNddikaa| (4) C. anayepaMzcimesthAnaM pUrvavatsthAne tu sAMvidate / 36. I. munezaM, B. jalezaM, J. jvarezaM. C. svarezaM / 37. B.J. yame for yaamye| 38. (1) C. naiRtyAMzcAnya / (2) I. aNyaveza for arpaNavezma suggested by J. and the other Mss. 39. (1) I. RSe for mRSe suggested by J. and reference. 40. C. patezcai va for pade caiva / -41. J. tveka for 43. I. omits the lines 43, 44, which are included in all other Mss. and appear to be necessary. 44. B., second pada, rAkSasAnugrahezvaraM / 45. (1) I. maNDapa for bhUSaNA suggested by J. and the other Msa. (2) B., first pala, tripurAMtaka mUrti syAt / / 46. (1) J. pustakAvAsanaM, B. puMsa pArAyanaM, C. pusta vArAdhanaM, I. vyAstakArAdhanaM / 48. B. sArasya vade for nAgasya ca pade / 49. J. muccasya for mukhya / 60. I., second pada, rudrabhUte(mRtastathAlayaM which is the second pdda of the last of the following four lines lost in I., for bhallATasyapade pi ca suggested by J. and all other Mss. Between 50 and 55, the following 4 lines, omitted by I. have seen included by all other Mss, and appear to be required here. 51. J.mnon)mnyaa| 53. (1) C. patikA, B. aditI / (2) B. dhAna ka, C. thAnaka for dAnava / 55. (1) B. sthApayet / (2) I. bhoga, J. toya / (3) I. J. sthApanaM for maNDapaM suggested by the other Mss. 56. I. omits this line which has been preserved by all other M98. 57. J. vA tor c| / 68. (1) I. duze for ceze suggested by J. and the other Mis. (2) B. vAsupataM, C. vAzubhadaM for pAzupataM /
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XXXII 181 59. B. EITT SITATUTI 60. (1) I. omits this line wbich is included in all other Mss. (2) J. vA for syAt suggested by B., C. kuyaat| 61. (1) I omits the first two words which have been supplied by the other Mss. (2) B. AfTatia, C. ATTI 62. (1) B, omits this line. (2) I. S for suggested by J and the other Mss., C. OTTI (3) I. anfa for at suggested by J. and the other Mss. (4) J. Afer for Hall 64. I. ***F1987 for artet TT gaat, suggested by all other Mss., B. qaaT 65. I. gra (for the second time) for ata suggested by all cther Mss. 66. (1) I. at for suggested by J. and the other Mss. (2 I. Ta, J. TA, B. Frat! 67. (1) I. Fandt for fare suggested by J. and references. (2) I. AT, J. cA for cai| 69. I. gamit obviously for a which was not apparently understood by the other Mss. aad hence are the various reading. J. EFTER B.Etat, C. ghetti . 70. (1) For alfa, J. = tf 1 (2) B. Ja, C. CRT I (3) C. Faria 72. I. ger for de suggested by J. and the other Mss. 73. C. omits this line. 76. J. qqat, I. atat perhaps for at aTTI 77. C. zUdrA for zraddhA / 78. B. aTFTCAT 79. I. zakyake vA sA for satya ke cA suggested by all other Mss. and references. 80. C. omits lines 80-82. 81. gnia a for Tagall 82. B. UFRT which means astrologers, but there appears to be no special need for them within the precincts of a temple.
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 MANASARA 83. B. Att for et FT. C. JATCIATTIATI 86. (1) I. A-7, J. for 11 (2) I. afga, J. Antal 87. C. omits lines 87-90. 88. (1) B. rUpaM for kUpaM / (2) B. kaTaka for taTAkaM / 91. (1) I. fagt for auf, which is mentioned in the next line, B. auf, J.quafi (2) I. ara for otru suggested all other Mss. 92. (1) Between lines 91 and 92, J. repeats the line 94. (2) I TaparAyalam for kSatriyasya ca suggested by the sense and all other Mss. 93. (1) I. leaves this line in a lacuna except the last word. (2) J. reads zUdra in place of vaizya and varma for sadma / 95. I. egat for et suggested by J. and the other Mss. 96. (1) I. duti cezai for udite suggested by J., C. vyadhike / (2) C. Sa, B. patet for at i (3) for , J. GTI 97. (I) I. leaves the first pida in a lacuna. (2) I. Og for atat suggosted by all other Mss. 98. I. pay for at suggested by J. and all other Mss. 100. For BATUTET, J. atrai 101. (1) I. qu for que 1 (2) I. T for a suggested by J. and other the Mss. 102. (1) Lines 102-126 are missing in B.D. (2) J. ati for ETTEI 104. C. OTATTET HT 106. I. att for guffa suggested by J. and the other Mss. 107. (1) I. or for a suggested by J, C. leaves the secoud puda in a lacuna. 109. I. faa for a suggested by J. and the other Mss. 110. 1. qa for 9 suggested by J. and the other Mss. 111. J. Ffurt, I. 1 The former reading is also suggested by the Kamikagama (chap. LIV 40): atarea har qarTE FT FTPEIT II 113. (1) J. qe for JF | (2) I. J. ad for a suggested by the other Mss and the sense
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XXXII 183 - 116. J. vistRtam for vistaram / 117. (1) I."...""karikarNa, J. upAjakarNikA, C. pupaajkNtthkaaN| (2) I. omits tt| 119. C. ynmno| 121. C. dvArazAlAM for dvAradevAn / 122. (1) I. vasanA, J. caNDarA which is also suggested by the next line. (2) C. vAmepri(pra)caMDasaMyutaM, which is the first pada of the next line. 123. C. omits the second puda. 127. C. diyat, B. dinopadaM for divaspati / 128 (1) B. pazcimAMtakaM / (2) C. dvArapAlakaM, B. dvAramucyate, for dvArapaJcake / 12). (1)..........." vahnitaH for dvArANAmuditaM suggested by J. and the other Mss. (2) C. nizataM for muditaM / 130. C zAlAM tthaa| 133. I. omits this line, but it has been included in all other Mss. and is necessary here. 134. (1) B. tadeva for yathaiva / (2) B. bhRge C. cerA and leaves in a lacuna the preceding portion of the line, [.J. mRgaiH which does not give any sense here; it seems a misreading for mRgANAm / 135. B. omits lines 135-138. 137. I. J. leave, in a lacuna, uttare dhanadaM caiva IzAnye suggested by the other Mss. 138. (1) J. vAnye for yAmye / (2) C. kuryApAda pidhAvaca / . 141. (1) I. dAsonAmanyat for tA sadhaiH suggested by J. the and other Mss. (2) I. karmaGga, for kiJcidvi suggested by J. and the other Iss. 143. (1) J. ca for tu / (2) I.mo for caisuggested by J. and the other Mss. (3) B vasUnapi zudarzanam / B. omits the remaining portion of this chapter and repeats here sixteen lines from the chapter XIII on upapoTha / 147. (1) J. jayantI for jayantake / (2) C. oimits the line except vanaMtaM ca jyNtthaa|| 148. (1) J. vi, C. dA for ja / (2) J. paunikA, C. dhAtrakA for patrikA / " 150. C. leaves the first paida in a lacuna.
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 MANASABA 161 C. samaM bhavet sahaiva ca / 162. (1) I. navatArAn, J. cAvatArAna; of this line C. has only savAtAra dshaalye| 153. C. dikpaalaanaa| 154. C. coktadeze yatepavat for the last expression. 155. C. leaves the first pada in a lacuna. 166. (1) I. jani, C. jana for jina suggested by J. and usage. (2) I. kaIye for mArgavat suggested by J. and the other Mss. 157. C. omits the second puda. 158. C. dirgani for tIrthAni / ___164. (1) I. jana for jina / (8) I. sarma for sarva suggested by J. and the other M88. 165. (1) C. paricArakaM / (2) I. kunti for kurtata suggested by J. and the other Mss. 166. (1) J.mshrutetvpi| (2) C. pUrvavatkramamazcevabhidInAthasvasaMmavete / 167. C. J. vissnnuraadaa| 169. C. vasyatesain for the last expression. 170. I. sarma, C. parva for sarva suggested by J. and the other Mss. Colophon:-I prayastriMzo tor dvAtriMzA suggested by J. and the context.
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXXIII 1. The first 354 lines are missing in B. 3. C. 173TO EAT and omits the rest of this line. 4. I. leaves in a lacuna TRATO which is supplied by all other Mss. 5. C. omits the second puda. 6. I. ASTA J. and the other Mss. WETTORI 8. (1) I. 14 for at suggested by J. and references. (2) C. nmits tbe second pada. 9. C. afturfga for Aarfi 10. C. As for 11. I. TOT for at at suggested by J. and the other Mss. 12. C. pristiga T, J. ATEHTI 14 C. afar fortfari 15. I. J. festa for faraires suggested by the other Mss. and the sense. 16. C. omits this line. 17. (1) I. ETT for att suggested by J. and the other Mss. (2) C. azifa for fag: 1 19. (1) C. omits the second puda. (2) I. faeimas for farma suggested by J. and the other Msg. 20. J. ta for #TET I 22. C. Attad for actu ! (1) C. omits lines 23-25. (2) I. JA AA , J. grad na
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 MANASARA 25. J. dvigugNa for triguNa / 26. I. hya, for rabhyadvi suggested by J. and the other Mss. 27. I.J. pazcAdaza for pazcadaza suggested by C. 28. I. vardhanAn J vardhayet C. vardhanA / 29. (1) C. SaSTihastAvasAnaM, I. sASTahastarasAMzaM / ___(2) J. dAyat C. dAdhAna, for rAyAmA 30. Lines 30--34, which are suggested by the context and have been preserved by all other Mss. are missing in I. 31. C. omits the first pada. 35. I.eka, J. cek| 36. C. zobhAna for zemAdi and bhakti for bhitti / 37. I. nAzaM for zarAMzaM suggested by J. and the sense, C. zavAMzaM / 38. C. J. bhAga for nanda 39. I navabhUmirikAle, for evaM tu dvArazAle suggested by all other Mss. and the sense. 40. C. paJcadhA for pddikti| 42. C. nanda dshaaNshN| 43. C. leaves the first ridla in a lacuna. 44. (1) I. vandi, vaDakti for suggested by J. C. padaM / (2) I. samAnA C. tribhAga J.sbhaage| 47. C. janapAdAnaM for jnmdaadaan| 48. (1) I. forartai for fastia suggested by J. and the other Mss. (2) C. tathASTakam, I. J. tathAdayam / 49. C. pAdunanaM dviguNa mAnupe'pivA, a suggestion on the margin :-- madhyame (dvAraprasAde ), J.mAnuSaM / 51. C. adhikena for honena / 54. J. hi for vaa| 56. C. UrdhvapoThaM, I. J. upapoThaM / 61. C. second pida, sarveSu gApurAMtaka / 74. (1) I. pari for ravi suggested by J. and supported by the sense. (2) C. hastadvAraM tu varddhanA for the second pada.
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XXXIII 187 75. (1) I. J. sASTa / (2) I. navAMza for navAnta suggested by J. and the other Mss. 77. J. C. vizeSataH, I. yatheoktataH / 81. (1) I. ntu for ntaM suggested by J. and the other Mss. (2) C. vinmerdhvaM for janmeordhvaM / 82. C. omits the first pada. 91. I. saptamA for sapta kA suggested by J. and the other Mss. 93. C. dvAraM tu tuMgavistRtaM / 94 (1) I. zeobhaca me for zeobhakece suggested by J. and the other Mss. (2) I. fafa for feat suggested by J. and the other Mss. 95. C. dvitalaM caika for tritalaM caiva / 96. I. paJca ca for paJcaka suggested by the other Mss. 97. (1) C. hayaitAM for mahatA deze suggested by the other Mss. (2) C. karAnvitaM for talAnvitam / 98. I. eka dvitricatubhUmau for pakatripaJcabhUmAdo suggested by the context, J. and the other Mss. 99. (1) C. triviMzaM for trividhaM / ( 2 ) I. leaves in a lacuna sIma which has been supplied by all other Mss. 101. (1) C. fafata for fafayfa | (2) J. reads here the scoond puda of the line 104 aad omits the lines 102, 103, 104. 102. C. dvitalAM paMcatrayAMtaM tritrividhaM tritale kramAt / 104. C. anyasA for kanyasaM / 106 (1) C. aSTAdaza for saptadarza / (2) J. bhUmikam / 107. For syAdadhikaM ca, J. syAd dInAdhikyaM / 109. I. myaM syAt for ya'sya suggested by J. and tho other Mss. and tho - Sense. 111. (1) I. vadbhiH karAditi for vatkArayetsudhoH suggested by J. and the other Mss. 116 (1) I. pAdAdadhet for pAdeAdaye suggested by the other Mss. (2) I. pAdapAdarAgaM, J. dhAtupaMktibhAga, C. vApidatibhAga / 117. C. eke bhAga, J. nava bhAgaM prakalpayet for vedabhAgaM masUrakam / 118. J. reads here line 129 and omits lines 118--128.
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 MANASARA 119. C. tribhAgika for vicakSaNaH / 124. C.paMcamAga for ssddbhaag| 125. C. omits the first padas of lines 125, 126. 127. C. dayecaika for dayaM caiva / 129. J. vastu for vsu| 130. I.gendra for ge tu suggested by J. and the other Mss. 131. I. dviM for dvara suggested by J. and the other Mss. 132. I. vakSeka for vAdvAra suggested by J. and the other Mss. 133. J. zvabhA for bhaa| 137. J. prastarAdikam, C. prastarodayam, I. prastarAdhikam / 138. (1) I. zikhAMzaM for shivaantN| (2)C. mAnena dvitalAnAmadhocyate / 141. C. rAdha, I. J. rovN| . 142. J. pakam for evam / 146. (1) C. J. rocca, I. rArdhva / (2) C. grNshe| for aNshaan| (3) I. ca for vA suggested by J. and the other Mss. 147. (1) J. viMza for sapta / (2) J. vA for ca / 149. (1) J. ekAna, C. ekena. I. aikyena / (2) I. ca for vA suggested by J. and the other Mss. 150. C. maMcaM ca pUrvArdhva / 156. J. caika for caiva / 168. (1) C. mUndhiM for @ / (2) 0., second pula, tadadhaprastare dayaM / 159. C zivA for ziraH / 160. (1) I. faldt for feet suggested by J. and references. (2) C. zeSAM for tessaaN| 161. I. guhya for gaNya suggested by J. and the other Mss. and references... 163. I. pUrvecameva, J. pUrvavaccaika, C. pUrvapazcima / 166 (1) J. teSAM for shess| (2) C. leaves the second puda in a laouna and remarks asmisthale patramekaM nyUna and the remaining lines except the last 100 are missing in C. 167. J. samaMvAma for UrdhvapAda / 168. J. cAva' for Urdhva /
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XXXIII 189 170. I. saptama for saptakA suggested by J. and the other Mss. 171. I. ET for et suggested by J. and the other Mss. 174. J. zikhA for shikho| 176. I. mAtraM tat for mAnaM yat suggested by J. and the other Mss. 177. J. vedikaadi| 178. (1) J. catu for dvitri / (2) J. mAtra for netra in sptnetr| 180. J. dvibhAgaM for ssddbhaag| 181. J. vAthapa, I. vA pAda, the other Mss. vaath| 183. J. prastAra for prstr| 185. I. = Fs for priset suggested by J. and the other Mss. 186. J. sArdha ca, I. paadaavN| 188. J. zira for second gl| 190. J. lalATa for dvitalaM / 197.. J. mAnaM cA for mAnena / 201. J. tribhAgaM zira for dvibhAgaM shivr| 202. I. e for cai suggested by J. and the other Mss. 206. I.naye for nyase suggested by J. and the other Mss. 208. J. janmAdi for vistaar| 209. J. prayo for trigho| 210. J. ardhAnta for sAdhaM tu| 215. I. rofa for refa suggested by J. and the other Mss. 217. I.taMca for tatha suggested by J. and the other Mss. 218. I.kAnta"for kAMzaMtasuggested by J. and the other Mss 224. I.de, J. and the other Ms3. dhva / 225. (1) I. dIrdhA va for tIyAghramocca / (2) I. siba for saardh| (3) I. vatI for prati / All these are suggested by J. and other Mss. 226. (1) I. maJca for paJca / (2) I. dAma for yAma suggested by J. and the other Mss. 227. J. anya for antima / 230. J. ca tadvibhaktaM for tadvimajettu / 231. (1) I. sadardhe, .. and the other Msg. tadaMze / (2) J. dvitIyakama, I. dvitiiyke|
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 MANASARA 232 (1) I. zivAnta for zivAMzAntaM suggested by the sense and the other Mss. (2) J. ceArdhva for tadRveM / 284. J. omits lines 234, 235. 237. I. kAseT for kAnto suggested by J. and the other Mss 238. J. mAgikaiH / 245. J. varNayet for bhavet / 249 (1) I. kA ghri for koza suggested by J. and the other Mss. 254. I. for suggested by J. and the other Mss. 261. (1) I. far for faad suggested by J. and the other Mss. (2) I. tuGgAdi for vattuGgaM suggested by J. and the other Mss. 262. For arii, J. ardain | 263. J. dIrghaM for tuGgaM / 261. I. dviMzaddhi for dvayAMza suggested by J and the other Mss. 265. J. kaM jaMvAmaJcA, I. jamayA mabhA for dvaMzakA jaGghA suggested by the other Mss. 266. (1) I. for r suggested by J. and the other Mss. and supported by usual proportion. (2) I. for suggested by J. and the other Mss. (3) I. UrdhvaM for cArzve suggested by the other Mss. 267. I. tulA for tulya suggested by the other Mss. 268. I. prAguktavatuSTaM, J. and the other Mss. pUrvavaduddiSTaM / 270. (1) I. for (2) I. f for suggested by J. and the other Mss. suggested by J. and the other Mss. 272. J. bandhAM for dviMzakaM / The intended measure must be less than four and greater than three as implied by lines 271 and 273. 274. I. pAdena for pAdAna / 279. J. and the other Mss. afa, I. 285. I. for suggested by J. and the other Mss. 292. J. saMyutam / 299. J. for 300. I. aratai apparently for redzi, J. qaizi 301. I. ekAdyA for ekamAvRta suggested by J. and the other Mss. 306. I. sAntarAlaM for cAntarAlaM suggested by the other Mss.
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XXXIII 191 310. (1) I. bhattikAbhiktimekAMzaM for the first pada suggested by the other Mss. (2) I. candrakam, J. lindrakam for lindakam suggested by the other Mss., and the sense. 312. I. hAra for dvAra suggested by the other Mss. and references. 314. J. baahyaavRt| 316. (1) mukha is apparently for mukhya which is called mahA in line 322. and is suggested by line 314. (2) J. zeSeNaM for zeSaM tu| 317. I. vidhIyate, J. rihocyate / 319. I. vRdhA, J. pRthu / 322. I.triyaM, J. trayAM but it must be paJca as suggested by lines 311, 312. 323. I. sAntarAla for cAntarAla suggested by the other Mss. 326. J. dezake for dezeSu / 329. J.bhitti for haye / 331. (1) J. bhitti for bhakti / (2) I. tyu for du suggested by J. and the other Mss. 332. I. fare for fafar suggested by J. and the other M35., and the sense. 334. I. evaM for zeSaM suggested byJ.and the other Mss. and the sense. 336. J. gehavat for grmgehke| 337. I. hAAdha for bhittyadhaM suggested by J. and the other Mss. 338. I. tatra for bhadra suggested by J. and the other Mss.. 339. I.kyaM for tayaM suggested by J.and the other Mss. and the sense 340. J. koSThe for kosstthN| 344. (1) I. sAnta. for cAnta suggested by the other Mss. (2) J. tvantu for mdhy| 346. I. dvArama for dvayora suggested by J. and the other Mss. 347. J.saikaM, I. evaM obiviously for ekN| 348. I.zvA for bAhyA suggested by J. and the other Mss. 351. I.madhye for madhya, suggested by all other Mss. 355. B. vadyA, J. vattvA for vdaa| / 356 (1) B. aSTasyAdyardhaka, J. dhaka / (2) J. yattu /
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 MANASARA ___357. I. saMyukta for somAntaM suggested by J. and the other Mss. and the senge. 358. B. saMdhimA , J. matho for cAyamidaM / 360. B. nAli for nAla / 361. B. bAhyaM zatAMzena / 363. (1) I. antasthA for stva suggested by J. and the other Mss. (2) B. jsldiko| 364. (1) For tabhuvA, B. tdgriivaa| (2) B. nAlakAMni sakAntake for the last expression. 365. I J. faguata for fara qu: suggested by the other Mss and the preceeding references. 357. B. fafara framta at for the first pada. 368. I.capra for vara suggested by J. and the other Mss. 369. I.rAntakaH for kama suggested by J. and the other Mss. 370. (1) J. rekaoNna / (2) B. omits this line. 371. B vaMda,J. pAda for bhaag| 372. (1) I. prakha J. and the other Mas. mukh| (2) J. tolaM, B. lAlA for taali| 373. J. padavAsAyate, B. paTha, for paaii| 374. B. yaMtrikaM for jyntik| 378. (1) B. cAyase tor cAyataM / (2) B. di for pikaM / 379. B. dvitri for bhitti / 383. I.J. vAraM for dvAraM suggested by B. and the other Mss. 384. (1) I. pAdema for bhAgena, B. suggested by J. and the other Mss. (2) B. leaves this in a lacuna. 386. B. catuH pazca tu| 387. J. bhAgaM tu for bhAgena / 393. B. zeSaM tat for zeSAMzaM / 395. (1) J. madhye for madhya / (2) I. bhUtAze, B. J. bhUtAMzaM / 396. I.paDitabhAgadvayaM tathA. (this belongs to a later line omitted by I). J. athavAMzAdhikAyatam, B. yathA pAvaM digaaytN|
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITICAL NOTES : CHAPTER XXXIII 193 397. The lines 397-400 are missing only in I. They have been preserved by all the other Mss. and appear to be necessary. 402. I.J. cayA for tathA suggested by B.. 403. I. paritazzeSaM / 412. I. stRtam for smRtA ( which is more grammatical) suggested by the other Mss. 418. B. bhAgAdhaM for mAge tu| 414. B. nAli for naalN| 416. B. madhyabhadrAMzaM for pakAzaM / 422. I. pratyartha, J. adhvardha, B. madhya obviously for adhydhai| 425. I. J. antarASTa, B. antarAla / 427. B. madhye madhyAla bhadraM caturbhAgaM / 429. B. karNAdadhikamAyAma for the first pada. 430. B. omits lines 430-433. 433. J. devabhAgaM tadAyAma / 436. J. omits lines 436-438. 437. B. prastaraM bhAgaM for vistAraM saptabhAgaM / 438. B. tu nAsikaM for ca nAlikA / 439. I. zvAM for zcAM suggested by J. and the other Mss. 440. (1) I. tu for dvi suggested by J. and other Mss. (2) I. antarAlayAH for cAntarAlakam suggested by J. and the other Mss. 441. (1) J. madhyame for madhya / (2) koSThaM is apparently for bhadaM as implied by line 440. (3) I. tri..."hAraM, J. vyaMzaM hArA, B.aMza bhAgaM / 443. B. adds zAlAyAM before kosstth| 444. I. vAsya, J. and the other Mss. baahy| 446. I. koSTha ke for koSTakam suggested by J. and the other Mss. 449. (1) B. aix7 for ETTET I (2) I.********ug for atentat fa suggested by J. and the other Mss. ____450. I. yayehAra, B. yozcahArA for dvaryAhAra suggested by J. and the other Mss. 453. B. zeSaM tu nAlikaM for the last expression. 454, J. mUlhyaM for muhyaM / 13
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 MANASARA ___458 B. caturthasthAyataM for caturdazAyataM / 459. J.tadAyAme, B. tthaassttaaNshN| 460. I.mASTa for 'cASTa suggested by J. and the other Mss. and the context. 461. I. Afa for arfa suggested by reference and all other Mss. 462. (1) B. paMcAMza for tbaahye| (2) J. di mAnakama, B. kUThaM tanmadhyamAna for pritkhaaNshN| 464. J. vApi for vaath| 467. J. anuyuka, B. anuyet for dhAnuzAlakam / 468. B. vAhyargha for adhyargha / / 469. (1) B. praSTa for koSTha / (2) J. zarAMza for rsaaNsh| 476. B. zAyataM ca caturdazAyataM tthaa| 476. (1) I. yadA for pazcA suggested by J. and the other Mss. (2) B. tathA for tdaa| 418. I. bhAvikam for bhUtamAsikam suggested by J. and the other Mss. 479. (1) J. bhAgike for mAgikam / (2) B. omits this line. 480. I. dviM for suggested by J. and the other Mss. 484. (1) B. pAdaM for bhAgaM / (2) B. vaMDa for karSa / 486. B. cArgha for cAtha / 486. B. tathaiva ca, I.J. sahaiva c| 488. (1) B. tale for shaale| (2) B. kaarygaapure| 489. I.J.gopuraM tritalaM nyAsaM, B. tathA tritalavinyAsaM / 490. J. mekaika for caikaika / 492. I. sa, J. vi, for dvi suggested by B. 493. B. tatsabhAgaM kRtaM / 494. (1) J. omits the lines 494-495. (2) B. tadvitri for tbhiH| (3) khaMDa for karSa / 495. (1) B. tasmAdadhA / (2) B. deze, I. J. desho| 497. B. zalASTakaM / 498. (1) B., second pdda, vinyAsaM pUrvavabhavet whicb belongs to line 502. 499. (1) B. omits line 499-502. (2) I. Asama for mAyAmam suggested by the other Mss.
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mss. CRITICAL NOTES: CHAPTER XXXIII 500. J. SoDazAntaM / 502. J tadAyAma for prAyAmamiti / 503. I J dvAviM, B. syAdviMzat / 504. B. paMkti viMzAMzaM ca / 505. B. bhaktoktaM for trivargakam / 506. B. madhyabhadrakaM for vArdharudrakam / 508. (1) I. EIA" Mss. (2) J., second pada, karkhakUTaM vizAlakam / 509 I madhyakAlA for madhyazAlA suggested by J and the other Mss., B. aMtarAlaM / 511. B. dvidvi for dvibhAgaM / for cAntarAlaM ca suggested by J. and the other 514. I. sAnta, B. zAnta, for cAnta suggested by J. and the other Mss. 515. J. latA for tala / 516 (1) Before this line C. notices, asnUisthale patradvayaM nyUnaM / (2) B. C. J. khaNDa for karya / 519. I. bhadra for pakSa suggested by J. and the other Mss., bhadrazAlA is already mentioned in line 518. 195 sense. 520 (1) I. nilA for noDA suggested by J. and the other Mss. (2) I. T T for arfa ar suggested by the other Mss. and the sense. 521. B. prati, C. pratI, J. pota / 523. B. C. lalATe for zAlAtaTe / 525. I. navAMzAMzabha, J. raMbha for raMmbhaM / 526. B. tasmAdAdA, J. tasmAdadA / 527. I. etadbhU for vedabhU suggested by J. and the other Mss., and the 529. For bhaktitaH, J. bhAgataH / 531. (1) B. C. J. khaNDa for karNa / (2) B. varga kArakam, C. kAMnnataMvarga / 634. I. nAM ca "pUrvA for nAnAM caturbhUmyu suggested by J. and the other 535. B. C. J. mAMza for pravezaM /
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 MANASARA 536. B. pudhareva ca, C. pratirevayA / 537. I. J. sAlaM zeSaM vidakSikam B. sAvazeSaM prabhadrakaM, C. sAvaMze zavedikaM / 538. I. grIvasu for tadrova suggested by B. C., J. triyaMzaM grIva / 644 J tadvibhAga tribhAgaM / 546. J. paJcabhAgaika / 550 ( 1 ) I. mahA for madhya suggested by J. and the other Mss., and line 549 (2) J. phali for mauli / 552. J. stUpikAnAM suvRttakA, B. svapipikaM nAsuvRttakaM / C. notices here asmina sthale patramekaM nyUnaM and omits the next 34 lines. 554 (1) I. J. mAga B. C. bhogAkhya / ( 2 ) I. jayattagmU. J. jayAntakam, B. jayaM tathA / 555. (1) I. nAsArka, B. nAzArka / (2) I. tri, J. zrI, B. prii| 556. B. vidhukAMta mitismRtaM for the second pada. 557. (1) I. udya for indra suggested by J. and the other Mss. ( 2 ) I. kAza for kathya suggested by J. and the other Mss. 558. B. omits far and reads in its place arfart1 559. I. skandharAntaM for skandakAntaM suggested by J. and the other Mss. 560. I. natra for tatra suggested by J. and the other Mss. 561 (1) B. nokaraM for zikharaM / ( 2 ) B. kari, I. kakari, J. karkarI / 566 B. sarvasya for the first word. 568. I. vAtAyamAnaM for vAtAyanAnAM suggested by all the other Mss., and the sense. 569. B. agat for the last word. 570. B. pravAtaT for the first word. 571 the sense. (1) B. kRtaM saMtu, J. kRtInAM for the first word. (2) I. ddeSyate, J. zeSyate for hISyate suggested by the other Mss. and 572. B. sAlaka for jAlakaM / 573. I. kaM vicArayet, J. kavadAcaret / 574. B. pAdidvayaM yuktama for the first expression. 675. B. sthApakAnAM for jAlakAnAM /
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XXXIII 197 579. (1) The na at the beginning before kuryAt has been left out by J. (2) B. J. paTTikayAmadhye / (3) B. J. cauva sarva / ___581. J. gavAhInaM, B. kRpApAnaM / 582. (1) B. valki / (2) I. gamAkSaM for gavAkSaM suggested by the other Mss. 584. (1) I J. nyanna for ndhaM sa suggested by the other Mss. 585. (1) I. kUpaM for rUpaM / (2) B. malyApi / 587. (1) B. mevaM for mekaM / (2) I. tridhA, J. thvaa| 588. (1) I. nabhAvavAstunAbhAvAt, B. nAgadASTabhAgaM vA, J. nAgaM syAt, C. nAgaM vA / The first expression must imply the figure sixty-four (c.f. lines 586, 589, and Chapter VII). 593. B.J. grIva for grIve / 595. J.dezikA, C.deshike|| 600. J. viditaM, B. C. vistRta, I. vihRtaM / Colophon:-C. ekaSaSTitamo, B. patriMzo, I. catustriMza, for trayastriMzo suggested to J. and the context.
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXXIV 1. I. J. masTapa, sometimes the usual form maNDapa, which without further referonce, is adopted in the text. 3. J. bhitri for bhitti / 4. I. J. prabhA for prapA suggested by the other Mss. and the sense. 10. (1) I. J. C. bhaktyA, B. bhidhyA / (2) I bhakti, J. bhitti / 12. (1) I. J.C. bhakti, B. C. mitti| 15. (1) B. maMzaM, C. varga for vNsh| (2) I. prabhAnta for prapAGga suggested by J. and the other Mss. 16. C. padapAdasya, B. pUtidAruma for ghAtapAda / 17. (1) C. snigdhai for anyaiH| (2) B. C. hemAnta / 18. B. Pmottama, moktavat, I. J. kramottaram / 19. I. prApta for prapA suggested by all the other Mss.and references and sense. 21. (1) C. yathAbAlA, I. tathAlAma / (2) I. dustambha, J. and the other Mss. drumai / (3) B. vazaM tat, C. dvAdazevat / 22. B. mAnayet, C. pAtayet for ghAtayet / 23, B. C. veNubhiH I. J. vedbhiH| 24. I. vaMzakacorve tat kuryAttadvicakSaNaH (which apparently belongs to line 28) for fadratsi errea agtala T* suggested by J. and the other Mss. 25. I. omits lines 26-28 which have been preserved by all the other Mss., and are required there. 28. B.C. prapAMgaM ca prapAzcaivat prapAkuryAdvicakSaNaH, J. pravAlaM vai tat / 29. I. J. pRthagevavA, C. prathamevavA, B. pRthugehke|
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XXXIV 199 30. I. prabhA for prapA suggested by all the other Mss. See note 19 _above. 35. I. vastvantara, J. and the other Mss. bAhyAbhyantara / 40. ( 1 ) I. magnikAryArtha for tathA ca snAna, B. C. cAsthAna / (2) I. omits lines 36 and 37 (to the latter of which belongs the sense of agnikAryArtha ) which are required here and have been preserved of by all the other Mss. 46. (1) J. sthApana, C. sthapana, B. tapasArtha, for rUpanArtha / Between 46 and 47, C. adds the following lines :athavA tanmukhe kuryAdekadvitrica maMDapaM / svapanaM pratimAMgAnAM gItanRttAdi maMDapaM / maMDadvaya va cetana maMDapataM mukhe / AdI cAthai yajanArthaM syAt pratimAmaMDapaM budhaH / 48. (1) B. I. pratimAkAraM, J. pratimAgAra, C. pratimAnaM ca / (2) J. sthApana, C sapta, B. nava, I. khApana / 49. I. J. tattattattIrthA, C. kuryAnnastu gItArtha, B. tathAnRtyArtha / 50. C. mAgAraM nArthaka, B. dhAraM cAMca sArthakaM, J. sAdhaka, I. mAkAra cAdhe sArthakam | 52. B. pratikAra pratimAGgAnAM / 54. I. area for 55. B. tatraikaM for tatraiva / 56. TT suggested by J. and the other Mss. (1) I. naMSTara, B. cASTanancha / (2) J. dvimAgi, C. bimati / 57. (1) J. bhaki (2) C. leaves in a lacuna the second pada and omits line 58, with this remark :- asmin svale patratrayaM nyUnaM / 58. I. padya for paGkya suggested by J. and the other Mss. 62. J. bhakti for bhitti / 64. J. maNDapAntaM ca / 67. (1) I. omits lines 67-68 which have been preserved by all the other Mss. and appear to be necessary. (2) B. cApa for sApa / 68. (1) B. vinApa for pInIpa / (2) B. nirarthakaM for trivargakam /
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 MANASARA 69. (1) J.harmyasya / (2) I. syAcato for svAminA, B. smaano| 70. B prastarAMta trayaM sapta prAsAda gaM samodayaM / 71. I. sA for cA, B. mAdi for cAdhi / 14. bhitti must be amended by bhakti on the analogy of lines 77, 80 (bhAga), 82, 84, 93, 102, etc. 76. B. zeSAgha for SoDaza / 76. J. zcaika for meka / 78. (1) I. B. bhadrakam, J. nirgamam / 79. J. omits the second half of lino 79 and also the lines 80-82. 80. B. dvaarpaad| 87. I. yuktaM vA, J. yutaM vApi / 91. For dekabhAgenanirgamam, B. dekapAdaM parityajet / 92. (1) B. omits lines 92-94. (2) Lines 92-102 are missing in I. which have been preserved by J. and the other Mss., and appear to be necessary here. 96. B. nndaassttyaad| 100. caturmAga is obviously for caturdAra, compare lines 96, 106, etc. 104. J.caika for meka / 107. B.J. navo, I. nmo| 111. B. honAdri for honAdhi / (2) B. nAdik for dorSa / 113. B. SaSTha for caatt| 116. J. yatheSTadoghA, B. yadaradvAra, I yathAdidvAra / 119. B. bhitti for bhiH| 121. C.kAnvitaM for kaaytm| / 126. B. C. J. omit dvagze / 129. B. dvAdaza maMDapaM / 130. I. J. cAnda for cAntara suggested by the other Mss. and the sense. 131. (1) I. mAsa for vAsa suggested by J. and the other Mss., also by reference. (2) B cataM, C. cASTa for cesstt| (3) I. diGta, J. diggata, B. C. nirgt| 132. C. ukadata, I. J. B. uttr| mely and the other was, die
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XXXIV 201 134. B. C. J. tasyA tatvAMza maMDapaM for the second pada. 135. B. C. J. omit this line. 136. B. tasyatatraiva, C. tasamaM zca ka for the first expression. 137. J. reads the lines 137-141 in order of 37, 141, 139, 140, 138. 143. B. madhyakarNa, C. mdhyaaNksN| 144. BC. maMDapaM for li| 145 (1) I.dvauvAMzaMzaM, J.dvirnvaaNshaaN| (2) B. karSamAyataM, C. makhAyataM, J. kakhAlayama, for kavAyatam / 147. I. dIrghatat for do ca suggested by J. and the other Mss. 149. J.mApikilo for mnnddpaakaar| 150. B. C. J. bhadaiH, I. ptraiH| 152. (1) I. himaSA, C. J himajA, B. meruja / (2) I. tathAniSTha J. tannAniSadajaM, B. tatAniSa"jaM, C. taNaniya nama for tatAniSada suggested by the other Mss.. 163. faz should be evidently amended by former as suggested by the Amarakosha (IV. 638-639): himavAviSaya vindhyo mAlyavAna pAriyAtrakaH / gandhamAdanamanye ca hemakUTAdayo nmH|| 154. (1) 0. pariyAtrakaM / (2) I. mAnakam J. mAdanam, C. maabvN| 155. (1) I. kAkhyA for mnnddyaa| (2) I. J. saptamam / 157. (1) For ekAdaza caturaMzaM, J. ekAzaM caturanaM / (2) I. syAt pathanA, J. syaadaaytaa| 160. J. kArcana for kArjana / 161. C. omits this and the next 30 lines. 162. B. omits lines 162-166. 166. B. yogAdi for yaagaadi| 167. J.bhakti, B. bhitti for aaNg| 168. (1) B. cA, J. vAM for caadd| (2) B. aMzena vRtta / 170. (1) I ekAdaza, J. ekAMza / (2) J. vAraM for first dvaar|
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 NANASARA 171. B. vRtta for bhdr| 174. B. zivAya for sicAkhya / 176. B. paJcamAgena yojayet for the second pala. 176. (1) B. omits the lines 196-198. (2)J. bAMzena for cAMzena / 178. I. nirgame, J. nirgamaJca / 180. (1) I. J. tAye for anggye| (2) I. candramA, J. prapA and the other Mss. padmAvya which is already mentioned in line 1733; hence is the necessity for emendation. . 181. I. pacAntaM for pazcAMza suggested by the other Mss. 183. Except the last word, B. leaves this line in a lacuna. 185. (1) B. bhArahInaM for maagaadhik| (2) I. paca for pi dvi suggested by J. and the other Mss. 186. I. taddhi, J. and the Mss. mUle ca / 187. B. dUra nirgama for iSTadiggara / 190. (1) bhadra is the name of a pavilion that has been mentioned in line 184. (2) I. saMyuktaM, J. mityuktaM / (3) I. vAhya, J. dhAnya / 192. J. rakam for praNam / 193. I. vasapaM, J. and the other Mss. maNDapaM / 194. I. yAmyesUbAzva yAmeva ... for AyAme madhya sUtrAttu vAme suggested by J. and the other Mss. 195. I.kUTaM vA, J. kRttaangg| 196. (1) B. provA for zivA / (2) I. yAnya, J. and the other Mss. dhAnya / 199. I. ekaviMza for caika suggested by J. and the other Mss. 200. C.dvAra, B. bhAga for vaar| 201. C. vAya, B. pAda for baadhi| 202. J. prava, C. bhad, I. bhUpalindrakam / 203. B.C. J. kuryAttu mAgena mAnaM for the first puda. 204. I. mave, J. nRtta, B. uka, C. tt| 205. I. are for ireferate suggested by J. and the other Mss.
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: OBAPTER XXXIV 203 208. I. J. vedAsyaM for vedAbhaM suggested by the other Mss. and the sense. 212. B. J. kuDara madhye for pArzvacAmadhye, C. leaves this in a laouna. 213. J. pRSThasyatarastuvA, B. vRSThatastuvA, C. pRSThataM tuvaa| 214. I. paJca for pAzva suggested by J and the other Mss. 215. J.vi for dvi| 218. I.J. li for vi suggested by the other Mss. and the sense. 223. B.C. J. vistArAyAmacoktavat, I. vistAraM coktavat / 224. (1) I. naTAnA for nATakAdi, J. nandanA, B. naayekaa| (2) J. prapANyevaM, I. pracchArayevaM for pracchAdanaM suggested by the other Mss. and the sense. (3) I. prabhA, J. prpaa| 225. (1) I. dvibhAge, J. dvipAgai / (2) B. karNakUTavizAlakam for the second puda. 227. I. (second) mada, J. paarv| 229. Lines 229-232-are missing in all the Mss. except I. 233. For hastikam, B. mAmikam, C. J. mittikam / 234. I. paJcAMze tu for the first expression suggested by J. and the other Mss., and the sense. 236. I. ca, J. dvi| 237. (1) I. tat vRthA for tat prapA suggested by J. and the other Mss. 241. B.sapadaSTAMga vistRtaM for the second pada. 244. (1) B. tatsamAyAma, C. tatpAdAyAma / (2) J. vA for ca / 245. I. anger for archard suggested by J. and the other M88. 246. B. kuryaadaarko,.daaraamke| 247. I. SaDaMzaM tana, J. and the other Mss. paTaSaDaMzaM tu / 250. (1) I. na, J. dvi / (2) I. vedikam, J. vedikA / 251. J. vAruNaM for daukhyaM / 252. (1) J. ekAdarIka / (2) C. patraM for pAyataM / 253. (1) J. omits lines 253-258. (2) B. C. garbhAkhyaM for prittstthaa| 258. (1) I. zeSa for ceSTa, suggested by J. and the other Mss. (2) B. bhAga for dvaar|
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 257. I.izA for davA suggested by J. and the other Mss. -:259. I. zcASTamaM for ntadvayaM suggested by J. and the other Mss. 261. (1) I. J. gvAra / (2) I. duSTadikagarbha for ceSTadiggata, J. nirgata, C. ceSTa Taka dirgt| 262. I. sakhyairvAsana, J. gosaMdhairvAsa / 266. C. balUrikA, B. mallukA, I. masUrika for masUraka suggested by reter. ences. 267. This is omitted by all the other Mss. except I. 270. (1) Lines 270--299, and 302-4 are missing there in B., but the lines 270-299, and 302-2, are found later. __ (2) I. tatsama, J. tabhadra / 271. I. candra, J. and the other Mss. dvaaNsh| 273. C. ttsaadhikaa| 276. B. tyaktyA for mukyaa| 277. B. C. J. zeSatathAGgaNam, I. zeSAGkaNam for the last expression suggested by the obvious sense and the other Mas. 278. I J. mama, B. mdr| 284. I. stathA, J. tuvaa| 285. I. kuryAttanta, J. dantara, B. ttadardha / 286. J.balUkA, B. balutikA, C. balurakA / (2) I. pri, J. vRta for pi / (3) C. dvitri| 287. J. zcaika for meka / 288. I. vava, J. bhrama, B. bhava / 289. C. paMcaza, B. paMcagaM for pnycaashN| . 290. I. bahi dezetuprabhA, J. bahirdeze prapA, B. bhidvaare| 291. I. mUlikA, J. mAlikA, B. nAlikA / 292. C. tattadArasaMyukaM, B. mattavAraNa saMyuktaM / 293. B. karNe kukara, compare line 305 where the reading is karkarI which seems to bear some sense.
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XXXIV 294. J. mamalA, C. mAlyA, B. mAlikA, I. jayAlA, for mAlikA suggested by reference. 295. C. jaLe prahye, B. jAla puSpai / J. madhyAGkaNaM, I. madhyakarNa / C. cAdA, J. dhAnAda, B. zAMtArtha, I. caturdA for cAntara, compare 299. 301. line 285. 304. I. parva, J. bhrama, B. bhUma / 305. I. kucakra, J. and the other Mss. taccatuH karNa / 307. C. paritA for purataH / 309. B. C. vistAraM for saMyuktaM / 205 313. B. C. tadAyataM for tadaMzaka / 316. J. mAlyA huta, B. mAlikAbhUmirItam / 317. C. devaibhyAM lokamaM, B. devebhyo lAkasaMyeAgyaM, I. J. deveohayAlokanAyeogyaM / 319. C. breka for caika / 321. B. dikAyatam for dhikAdhatam / 322. B. C. pAka / 323. (1) B. saMvetaM, C. satme tu for sadma e tu / (2) B. C. J. yajanArthamudo, [. yajamAnArthamo / 827. I. vAMza, B. nAsa, C. vAnvi, J. vAsa / 329. B. C. dvitri for tribhati / 331 ( 1 ) I prati, J. and the other Mss. pRSThe / (2) I J mitam B. C. yutam / 332. J. nimnaga for nirgama / 333. I. bhakti, J. bhitti, / 331. I. tva, J. tu / 335. I. dhanAdhipa, J. dhanAsyaM, B. dhanadhAnya, C. dhanadhAnAkhya / 336. J. madhyakaraNItaM, C. madhyena karaNAyukta, B. omits saM / 337. (1) C. J. omit ta of the opening word. (2) B. bhAdi: I. mAdhi, J. bhAgAdhi / 338. B. kozaralA, C, kocarAkA, J. maMzamAranA, 1. maMzamAtmadi yeAgataH /
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 MANASABA 342. (1) I. samarAMzena, B. bhuvarAMzena, 0. gRvAraMmanu, I. bhUraGagena / 348. I.yAmyAgarathanAsyakam,J. and the other Mss. dhAnyAgAramathanAmakam / (2) Crepeats here the lines 342-345. 345. (1) 0.trika dshke| 346. I. pramA,J. prpaa| 849. I.ta mAnArtha for ca maimA) suggested by J. and the other Mss. 361. I. bhAgadvibhAgena J. bhAgeyugAMzena, C. bhAgAyataM / 352. I.C. dvi, J. dvitri| 364. (1) J. subhaSaNAkhyaM vipraannaaN| (2) I. vinAya for puMsavanA) suggested by J. and the other Mss. 357. Jomits lines 357-359. 368. (1) I. ki form suggested by J. and the other Mss., and the sense. (2) I.ca zomanAyA, J. and the other Mss. caapnynaa| 359. I. ve dAMza, J. vedaaraaNsh| 360. I. mUlAdha, J. mUlAgra / (2) B. C. ifor di| 362. B. pArakaM, C: kArayet, I. vArakam for dvArakam suggested by J. and the other Mss. 365. B. kulyaM vA, C. kulyAha / 387. I. tada, C. dvita, . bhUtatadvi suggested by the sense and the other Mss. 870. J.di, for the first na / 371. J. for mek| 372. I. dvAdazAMzaM for dvAraM suggested by J. and the other Mss., and the sense. 374. (1) C. maMDapAMgaM ca / (2) I. J. devatAsura for devabhUsura suggested by the sense and the other Mss. 376. I. J. tantraphalai for taladvArai suggested by other Mss. 376. I. dAyAmavistAradevantu, J. dvayAdhikAyAmaM vistAraM / 377. I. tvA, J. vA, B. C. ca / 378 B. balUpikA, C. khalUritaM, J. khalUrikA, I: khalUrakam /
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XXXIV 379. B omits lines 379-381. 380. C. halpa | In line 374 the name is again haye / sense. 382. C. rasa for SaG / 384. I. marutadvizena, J. paritodvayaM / 385. (1) B. calata, C. cAMprata for cAvRta / ( 2 ) I. C. bhUbarA, B. bhUparA, J. bhUvRtA / ( 3 ) I. bhuvarAlindra / 386. I. kalpe for karNe suggested by the other Mss, and the sense. 387. I. mekadvitri, J. caikadvitrai / 388. I. masukAlya for zRGgArAkhya suggested by the other Mss, and the 393. I. rmAsaM, J. saM / 394. I. J. C. vAra, B. pAda / 397. I. dvizetatra ca, J. and the other Mss. iMgzakaM tatra / 400. I tathA J. tadAyatam / lalATe is apparently for lalATamaNDapa, because in all the previous instances the measure of the area is followed by the measure of the pavilion; compare lines 406, 409, 414 and 499 where the reading is cUliharmya | 401. J. cAgre, I. vAgre / ( 2 ) B. omits the next 27 lines. 404. C. kAbhre for bAgre / 405. I. tadadaNDA, J. paDhaSTa / 407. B. C. bhAgAMka, I. J. bhAgAMzakaM / 207 408. I J vAra for dvAra / 409. This is omitted by C. 410. J. bhUgataM, C. sUtrakaM for prAgataM / 411. J. kama, I. tu / 417. I. kam, J. nimnalindrakam. C. maMDapAnAMtu lindrakam / 418. I. J. caraM for dvAraM suggested by the other Mss., and the sense. (2) C. vistAre cAyatAyatam I. J. vistAraM cAtha daivatam / 419. J vRdvi bhAgena /
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 MANASARA 421. (1) I. mAyAma for kuryAt suggested by the other Mss., and the sense. (2) J. bhUvari, I. dhrulindrakam / 422. C. J. baNDa for karma / 423. C. devanArAma, I. J. devatAra for devArAmaM suggested by the other Mss. 424. I. yat"" J. yjnaarth| 425. (1) I. zubha, J. huta / (2) C. J. maNDapayogyakam / 426. C. nATakAhitam / 427. C.tadeva for pUrvavakamAta / 428. C. omits tri| 429. I. meka for caika suggested by the other Mss. 430. I. martya for malla suggested by the other Mss. 432. I. a tor patya suggested by the sense and the other Mss. 433.. I.vedakam, J. vedikaa| 434. (1) I. koNa, J. droNa, B. pk| (2) I. anyAsa for abhyAsa suggested by J. and the other Mss. 436. I. sarva for paJca suggested by J. and the other Mss. and the sense. 436. J. nAya for na yu| 437. B.C. yugAMzena, I.J. te ygmaaNshe| 439. J. aSTakA for aSTASTa / 440. I. dvitri for vivR suggested by J. and the other Mss. 442. (1) B. omits this line. .. (2) J.zcadvayAM, T. vAvRtA for dvayAM euggested by the other Mss. (3) J. madhyama for maNDapaM suggested by J. and the other Mss. 444. I. liGga, J. linda for linda / 445. I. tu, J. pAtu / (2) I. vAmena for vAme tu suggested by J. and the other Mss. 446. This is omitted by all the other Mss. except I. 448. For koSThaM, J. kuttN| 449. B.jana, J. jlN|
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITICAL NOTES : CHAPTER XXXIV 209 458. J. mrama, C. zrava, I. bhava / 465. I.maNDapA, J. mdhymaa| 466. B. C. purataH for purazca / 467. (1) I. kaNeSTa for karNeSu suggested by the sense and the other Mss. (2) I. repeats the lines 463-464 between 467 and 468, this repetition does not seem to have any bearing here. 468.. For vidhAnaM vividhAnanam, J. vAtAyanaM vA vidhaaykm| 474. B. maMNDapaM, C. tatsama for ssddbhaagN| 477. I. vanAt for vazAt suggested by J. and the other Mss., and the sense. 478. B. trirUpAdhaM, C. zrIrUpAkhyaM, I. I. shriiruupaath| 479. I. det for at suggested by J. and the other Mas. 487. (1) J. tulyA for tulA / (2) I. ntu for N suggested by J. and the other Mss. 490. J. vistArAde, C. vistaaraassttk| 492. (1) I. hA for maNDapa suggested by J. and the other Mss. (2) I. paJcAGgaraGgakam for the second pada suggested by the other Mss. 494. Between lines 494-5, J. repeats lines 491-492. 495. (1) I. tadi, J. and the other Mss. dvitri / (2) J. samarA, B. bhUparA, C. bhuva varA, I. bhUvAvRtalindrakam / ___496. (1) I. dik for dikSu suggested by the other Mss. (2) I. J. dvArakha, B. vAraNa, C. vArAMkaNaM, bhavet / 497. I. mastinAsti for hastihasta suggested by J., and the other Mss. 499. J. cUlI, B. bhUta, I. cuul| 501. I. prasAda, B. prAsAda, J. prpaadi| 502. I. prabhAM for prapA suggested by the other Mss. and reference. 503. I. J. nATakAvistaraM paJca, C. nATakaM vA prastaraM syAt / 505. (1) I. saMyu, J. kairyu / (2) I. prabhA for prapA, see note 502-above. 14
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ WANABABA 106. (1) B.ST. pramoma praaimle| (8) kalle fer ko suggested by the other Mas: and the sense. 509. B.asamakSata, padAvAdakSata mhsvpksst| 514. 1. for Her Huggested by F. Xnd the other Miss, and reference: 514. (4) I: omits lines 5145816, which have been preger ved by th other Mess: and are required here. (B..kAra, sevaa| 548. aAzaM visaM suggested by : and the other MS. A. vAbhime for adAdima suggested by: and the ether Mss. BA1 (1) , B.S.dvAka, ma. dvAdazA (2) B.S. vATa dhArakam / ET (1) dvitri, B.S.vibhAmena / (2) zaM for a suggested by m. and the other Ms, compare note 48. 44. B.S..vistAravAna, vistAramAyataM / 2. (1) ma. ka (2) mA alidakam / 29. (1) B.mAnaka kAraka, gasadhAraka for dhArakam / 582. ka. and the other Ms. / 5933. sivila,. trivizAla, zrIvizAla 54. B.paMca ytH| 58. (1) samA for yAsamA uggested by m. and the ther Mss. (2) 4. mudI go 7. B.ravAraca. / 500. (A)..ra.phAra22) F.haritaH pari suggested by the Other Mess. 5039. Mater lauggested by i.and the ether MMISS, 44. (A) 4.H. pa for suggested by I. and the other Mass. (..mAmastha,B.manasyAt (B) 4..paJcasApaTamA, B.paMcA Comparis lines its, aseems to bas misreading for prANa, who is not mentioned at all. 542..ma.kI dayadhu / 448. .yaha mAtraya, ma.pa.anya / 5648. (A) E. MAHEB.vi (sa) B.bhi-dipAla.dodhAtA
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ OBIPIOAL NOP#8 : CHAPTER XXXIV 4. BF. jAti dhami / 860: FERTAIcaamaa| 601, 1. Je kun for # suggested by the sense; &nd the other Mak: B. B... tadeva for trivatra / 564. 1. &ffet***fer an Franta suggested by t: kad the other Mss and the sense: 88: 18:sa for sve| B. (1) 6. sarvA :samAyudhAyAma 1 samartha vAyanAyAma suggested by the other Mss and the sense: (8) B:8:Tarf am| )8: misikaa| 580. B.8madhye mukhthe| 561. B: for Hai B: (1) B: 1:bdhaamaa| ___(a) , hisusAIdAyaka, I. vimukhArthakAyatam / 666: I, for suggested by the other Mus: &nd reference: (see shop: X), 661, 1: a for #1# suggested by D:2 And the other Mas: 168. 1. FI for suggested by the other Mos: and reference Bil. I.tu sikkiAmuka, vishaavaat| 07. Iosaabirjaatvaadiyok| BR6. B. sarvadA sarvadA / (8) BF:moyaa| Coleplace :=pazcadhi,B: ska navavAdi: leaves this in a lacuna for caturi suggested by: and the context:
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXXV 1. H. bhUpatI for bhUsura / 2. I. sarvagrAmavi, for sarvAsAmapi suggested by all other Mss. 3. (1) G. daMDakA / (2) C. prastaraM for svastikaM / (3) H. vardhamAnaJca SaDvidhaM ! 4. I. C. varta for vardha suggested by the other Mss. 5. B. sarvebhyaH for samArabhya | 6. C. omits lines 7 - 10 8. I. trirAMzaM for karAntaM, J. karAntaM / 10. B. nava for sapta / 11. (1) C. dvihastAraM for karAntaM / ( 2 ) B. pAdyartha, C. pAdArtha, H. pArthaM G. pAdArdha, J. pAdAbhyardha for saptadhA / 12. I. J. C. raf for. T suggested by B. G. H. 13. This line is missing in all Mss. except G. H.; obviously it is necessary here. 14. I. C. fufag for aefagi Arfaz suggested by the other Mss. 16. I. C. ta padA for ca tapa suggested by the other Mss. 18. I. C. dyantaM, B. C. H. dyartha, J. dyarcaM / 19. (1) I. vApikA, J. vodhikA, H. vAkA, B. vedikA, G. vAdhikA / 20. (1) H. vAvadhi for vA samAdhikyaM / ( 2 ) G. zAlAyAMca for zAlAyAmaM / 21. C., the first pada, and H. the second pada, leave in lacunae. 24. I. ceAdayam for the last word supplied by the other Mss. 25. B. omits lines 25-29. 26. I. miti, J. bhakti, G. H. bhiti, C. vistAradvigutam / 27. (1) C. G. H. prAdibhUme, I. J. pradibhUti / (2) I. pAdAdi J. pAdAdona / (3) J. omits SaT / (4) G. vaSat for SaT / 28. J. dazAMzaM /
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XXXV 213 29. (1) B. atyaMta, G. pratyada, ma. adha, I. J. pratyardha obviously for adhyadha / (2) I. mUveM, J. cArthe / (3) C omits the last word. 30. I. C. leave the first pada in a lacuna, which has been preserved by all other Mss. 31. (1) I. matsya ka for mastaka suggested by all other Mss. and the sense. (2) C. farer for foren, and omits the second pada and then notices asminsale patramekaM nyUnaM, but refers to it later. 32. C. omits vaishy| 34. C. yodhAnAM, G. H. vAdAnAM, I. J. saudhaanaaN| 36. (1) B. omits lines 36-153. (2) I. jAtya dU for jAtyAdi suggested by the other Mss. 37. C. G. H. cUla for cuuli| 40. I. zAlAyat for zAlAyAH suggested by the other Mss. 41. I leaves here the second pada in a lacuna, which has been preserved by all other Mss. 42. I., for the first pada, the second pada of the preceding line. 43. I. vedA for devA suggested by J. and the other Mss. 44. (1) I. G. H. zAlAyAM, J. zAlAyAH / (2) I. leaves the second pada in a lacuna, which has been preserved by all other Mss. 45. I. dvijAtyAditi sarveSAM for zAlAyAme tu vAsaM ca, J. meta bhAsaM, C. nAmekaM vaasN| 46. I. yaM syAmodadvAramabhismRtama. J. zAlAyAM savyavAsaM prakalpayeta, C. sarveSAM savyaM turpAsaM, G. skhye| 47. I. omits lines 47-49, and J. omits lines 47-48. These are necessary here : the description of the IECARITAT is given here, which would have been otherwise missing. This passage has been preserved by all other Mss. 50. I. sthapati for svastika suggested by the sense and the other Mss. 51. I. anAntu, J. anye tu| 53. C. ca vinA, I. J. caikanAzanam / 54. C. leaves this line in lacunae. 55. G. H. maulikaM tadudI, J. I. maalikaantmudo|
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ 901 MANASARA 81 ho pratyakSu suggested by the other Mss. 57. (1) SEO.H: ajJAnena, ma u. prAgvena / (2) I. bhagA sadamA or madhesavASakam suggested by the other Mrs. 8. :camakA 58..dhyakSAdhyakSakAnAMisa @ asthvaasasvsaadhaatu| . 60. CH:triyAnsakam trizAntakam, 4 . kriyAntakam / 64. mamIritamya . and the ether Ms. cAktavat / 62. masaMyamayaccu, . And the other MS. saMyukta tatva / 6. ma.mevamukkAma paNDita, (Whirch is the second galha of line it omitrtesh aw., or saMgamya baImAmakam suggested by aslil other Mag. I. onite this meant focuses himes which are not obviously HALAMANY and have been presented by all other Mila. 68...paristhAya cha,.. parya cha, for the last expreSAVA 68...zUrpaka, 8.yUbeka for hoya / 69... brkhe| 2. (1) OC. pramIyabviously for asandhi, I. 4. amusandhi / / (2) ma.. sandhi sandhizca visuggested byy i.and this chhar Mess.. B. f.vizAla for dvisandhiH Suggested by the RSSB Add the other Mass, A.miTTI sandhiH / ___ .pa saptavizAtmAca sandhiH saptazAlAca Hgrated hry the other:Mess.anta thie sensss. ma. e.yUpAmI, G.H. bhUmamAm bhUmikAm / / ma.ma.adhiraja, ma.adhiraja,.. dimaa| ma . efer the first expressish. mahAsacimukhyam, DAsvastikAsam / / 844. H. pratazcama. ac| 88. I.kaam.ddnnddk| 89. II.vAma vinsAra cha, 8.6.maa.k| 30. (HP)CO.H.dinamAfer thefrestankillets.cmites thing line, 9. I.carakavi,for vedikAyeggested byy Janathhother Mess. ma.tikA, e.pItakA, ja.bhikA, pApAdakAfr prAdhAnaggstesa yy this thier Mess.
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ BRIFICAE NSFES : BHAFFER XXXV 815 96: (1) Inter for anale FIA suggested by : &ad the other Miss: (3) 1: ##, : and the other Msg: fw i ma. (1) : miDa, 8: vilAzAlyakaM / (3) : janAekA fer the last expression: 160: (1) 6:G: #: mukhya F muule| (3) 4 : RTE OF R S RE | 181: , vinebviously for hinetraa| 167. Fer adhAmalahu shmuulaadh| 1685 (1) bAsanaM saMtazasuggested by the ether Mss: 109: vizamekasamAand the other fss: shaarjsN| 110.6:1:CHprvisthaa| 111 (1)@ H. madhyAsa (3) 6:smits the secend adda: 110 . Mer madhena, #H:cAyata kSetra / 1188vaasmek| 116: 8.hiba cikurmaan| 11. (1) 8. H. cha / (8) 8:& H. vimAnam for the last expression: 120 (1) G: H. SM caik| (8) for fo / 12 stammAnastAna 18: 1sAra, SH. kAha: pAra, and rr in the other Mss: 14. I.jamA jAtva suggested by the other Mss: 17. G.CH.divAsaM bhaasN| 10. G.tattvAri saMyukta vyaatriyaataaynaa| 188. caturdikSu samAyu for the first pide: 184. G&H khaNDa for ko| NSGE (1) zAlA : vaTA / (8) F kya, u. bhUSitA / 19. G&.zilA, I. 1. himAna 1149. I. janAmakam GF anAhakam guggested by the sense and the other 1141. I..viMka, 5. K H. / 11428&.viddonaa| 148. I. svama nirimAmana ne GF sthApamAna yojaca Siggeated thy the Ano and the other mos
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 MANASARA 144. C. caikaika / 145. I. J. leave, in a lacuna daNDakaM sa which has been preserved by the other Mss. 149. I. ........r for raia T preserved by the other Mss., J. vRtaM lin / 151. (1) I. tantu, J. parantu / ( 2 ) I. J, makhapaM for daNDakaM / 155. B. C. dvibhAgaM for bhAgaM / 156. I. G. punaH for budhaH suggested by the sense and the other Mss. 157. I ntadvi, J. dvidvi / 158. I........ divatriya for nivAsatraya suggested by J. and the other Mss. 163. C. H. maMDapAnAM for daNDakAnAM / 165. (1) H. omits STAMzena p| (2) G leaves this line in lacune. 166 (1) I J mukhe, I. B. mukhye / ( 2 ) I. tatsamaMvRSa, for samaM pRSTha / 167. G. vazAt, I. vasAt / 170. I. gugNAMzake for gugNAMzakam / 172 (1) I. mapi, J. meka / (2) B. rAjyAnu, C. tatra rAsyAnuvartate, G. rAJcA (zyA) nuvarjite, E. rAkhyAnuvajite / 173 (1) B. gRhiNInAM C. gRhIta, G. grahayaha, H. gRhagraha | 174. I. pUrvasya, J. pUrvadik / 177. B. J. grAha, C. grahA, . leaves this in a lacuna. 178. J. na kuryAt, I. kuryAt ; the sense demands a negative particle. 179 IJ for du / 184. I. ca, J. 186. (1) B. maMju, C. G. H. Rju for dikSu / (2) For caturbhAgaMna yojayet, J. zayiteSvapi, C. vAstu vRSabhAMzayuteSvapi / 187. For yanmAne, J. yanmAse / 190. J. puruSaM for zayanaM / 191. I. J. yudham for yatam, C, layaM / 192. I. tatpatha, B. tat paThadvizi, G. prasiddhicchiraM, C. padhizvira, H. pRthvodira / 194. I. J. vArAha, B. tAraM vi / 195. B. G. H. meSTa for meSu / (2) B. pAdeotledAMza, for pAdAda vedAMza aros |
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XXXV 217 196. B.C. G. H. mer3ha for kukSi / 198. J. vedAMzaM, for vedAntaM / 209. I. vA syAta for vA se / 210. (1) I. vaMzAnAzcA, J. vishaalaayaa| (2) J. madhye for deshe| 211. (1) I. J.-...******* ut for fataat supplied by the other Mss. (2) I.J. bhUpavalondrakam for the last expression suggested by the sense and the other Mss. 212. (1) I. J. dviM for ai, B. triM / (2) G. kaNThe tu for knnepu| 213. I. J. di for nN| 214. I. J. vRta for prati suggested by the sense and the other Mss., B. pRSTha, G. pRthu| 216. I. tetvapi vIkSaNam for tyetu vicakSaNaH suggested by J. and the other Mss. 218. For dvAdazAMza, J. dazamAga / 220. For tribhAganaiva, B. G. H. vibhAgena / 221. B. vAsasA for vaasnaan| 227. I.dvaya......."yam, J.zca yaMtrikama, B. G. H. dvayo dvyoH| 228. I. J. mekaxi, J. caikdvrN| 229. (1) I. varga for vanaM suggested by the sense and the other Mss. (2) I. ramekaddhiM, J. raM caikaLa / 230. I. maDaNe, J. kole| 231. I. J. ea geren, for a gatinat a suggested by the sense and the other Mss. 232. I. vizadAyateSvapi for tasmAd aMzAdhikAyataM suggested by the other Mss. 233. For bhAge, J. pAveM / 235. I. sarva for zeSaM suggested by J. and the other Mss. 236.. (1) I. J. matyaM for mayoM suggested by the other Mss. 239. (1) G. H. omit lines 239-240. 240. For kAraM, B. C. tAraM / 241. J. shaalaayaaH|
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 MINASIBA 148. Por cat, G. RII 247. B. G. for 249. 1. am Toerman (wbieb is the last part of line 954) byt granat arany suggested by the other Mas, 250 1. omits lines 260-2019 which have bogi prosorved by all other Mw, and do not appear to be out of place, 251. J. 253. J. G. 255. Laut for at monggosted by reference mid the other Mos: 286. 1. ar former suggested by the sense and the other Mas: 281. I for at suggested by J and the other Moe. 28. ForJ. TI 259. d) 1 camping for it () 1, for at for a suggested by the other Mon ) L fans for singested by the other Mas. 8. La for T suggested by J. und the other Mas. 24 For JEN . LJ.B.C. Wp, G., for TN 88For , JAN 211. J. omits lines 27-219. Pelle La nguage for the suggested by J. Hand the other Mas. DR1. . frames for fremti augstasted by the other is. ABILE B.C. amit times Plus Pal. (() L. for a suggested by J. and the other Moos. (2) G. separates the lives 290-291. 202. J. for all 2013. (W) B. C. IIJ. S , I. (A) B. I. C. P 23. B.G. *** Her er il 2016 (11) G MT En Bor the trist sexynessi (29) G. Reigninni for the sucu nulla. 30.. . P ETIT
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CBAPTER XXX 219 304 (1) I, at for ** at saggested by the songe and the other Messen (2) J. wrs for the last word. 318 B C G I. H, I, J, tal 318. BOJ. O, H, for 321. Between this and the next lino I. adds are met oftar * mit which is apparently a confused form of the line 165 and it bacalled for here, it, then repeates the line 5 32. Ir at for a t suggested by J. and the other Mss. 346. Bu omait this line. 321.C.de, G. , 1. J. ve *. J. annen for 84. II. bhUmi bhAra on bibhUmikAya Ameagesteal by the atther Withe, J., felirante BA () Birth, I. J. (2) J. we fier man 38. B. C. 6., Fl. Frankrig 342. B.C. G. 1, J. efter I 354. C. 1, for at senggested by Jr. and the other Ms. 3:38. 1. Arif ffer me suggested by J..and the atthe Miss. B. emite line 34-365. 30R, 1. Here a formarang siggested by J. and the other Miss 33, , WU, J. II 366, Praha, J. f 3h0. 1. for en su ested by tithe sunse and the otilher Mas. 372, (6) I. Per portrait, which is the second partiu off lline BT65, fpor t raiteme nted big titheo atthau Wiss. 373. "Tijnen 373-376 and missing im II. Butt tilhey theme them pro ited by alli otdiner Miss and an najuined by the content and tilhe use. 3920. 11. SURAT for prema suggested by tile attian Ms. 38. Dimit for m e agrested by II.anici tithe atdhear #, 389. (LD) B.H. RIRATI 307.
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 MANASARA 388. I, gRha, J, kUTa / 389. J. dvAre ca tat / 391, For fafari, J. fafaur 392. I. J. rohantu other Mss. prAruhyArtha obviously for ArohaNArtha / 394. I prokaM mAnamenaM for vardhamAnamukaM suggested by J. and the other Mss. 395. (1) I. AyAmaM for cAyAdi suggested by reference and the other Mss, (2) I, adds which is the title of chapter IX but is unsuitable here. 396. (1) I. J. cAtha for cAyaM suggested by the other Mss, ( 2 ) I svAsta for suggested by the other Mss. 398. I. J nmadhya for va suggested by other Mss., G, nmadhyavimAnakaM / 400 (1) I. kambarI, G. kilvarI / 401, I. T for TT suggested by the sense and the other Mss. Colophon : - I paDh, B. calA, C. omits this, for paJcatriMzo suggested J. and the context,
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXXVI 2. (1) I. vinyasyA, J. vinyAsa / (2) C. sthApanaM for khAnaM / 3. G. barvaTe for kheTake / 4. I. nadIcAkha, J. nadyAdri ca / 6. G.J. teSAMtu, I. zeSantu / 6. I. caturda for dvitrida suggested by J and the other Mss. 8. (1) C. mathA, I. J.mayA / (2) I. pAdU . paado| 9. (1) G. H. omit lines 9-11. (8) J. ramA, B. C. tthaa| 10. J. omits this line. 14. C.zAdhika for zAyika / 16. G. I. vivasva / 17. B. omits the lines 17-24. 18. J. vivasvati, C.G. ma. zrAvaNa khopdN| 19. J.C. jante for jaate| 20. C.vAgha for grApAdya / 21. I.di,J. gha,C. dikssu| 22. J. yAye for yame / C. omits this line. 26. J. B. udite for uttare / 27. For kUpa, J. vaas| 30. (1) B. omits lines 30-31. . (2) C.G. H. prayAvAM, I. J. pitRkhAM / 31. C. gRhoto, G. mahaNaM, ma. gRhaNa for gRhinnii| 32. C. sRSe, G. mUSe, J. mRge, I. meSe / 34. G. yogyakam / 36. I. cAsvare nAnte, J. cAmare nAge, B. caanle|
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 MANASARA 38. I. svara for sure suggested by J. and the other Mss. 42. G. RcAlayaM for baravAlayaM / 43. I. omits this line but it has been preserved by all other Mss. and its inclusion is suggested by the ending of the chapter la a comp. lete verso. 45. For caturdhA, other Mss. caanucH| 46. (1) J. omits lines 46-49. (2) I pRSThe for pUrva suggested by chapter VII, 50. I. duzvendraM ca rAjendra for devendrarAja suggested by J, and the other Mss. 51. I. anya for kanya suggested by J. and the other Mes. 62. G. H. J. 9, 1. in both the places. 55. B.C.G. H. ye tor antye| 60. I.dAraM sa for dvArasva suggested by the other Mss. 61. (1) J. prihaaraac| (2) I. sAdhaka for vAdhaka suggested by the other Mss. (3) C.G..bdA for tathA / 63. I ca dadRSTAnAsta, J. daSTavA kAmAta, BNyAsayA, C. sandAbAyAM,G.bAbAyAM, H.havAmAnaDAta / 64 FudinAdo,. nidhI! 66 B. omits this line. ce. Lkamti ,.karSana, other Mas. kh| TL. (1) cvre,caasure|(2) smRta, .miltaa| 72 BodAba,C.I.DolAba,.H. ar for saamaav(m)| 74 ).vRndAnA / ( B.LboyA, .bAbaMdu / Is LTAvA, kunkuttaa| TU. amal is obwowsly for gel na sanggested by the context. 79. C.boya, ma.nistAnapAdanavAdi / 21. J.smaanaa|| 8. (a) J. caivA kAryAnAM for sA // (9) I. leaves the secondsride im w NGUISM (ER) J. pakSAtkAramAta, ffor mukhya kA kalyAvara suta sangested by the cotther MSS.
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ BRITICAL NOTES : OHAPTER XXXVI 998 14. (1) Compare to in line 0. () B. durun. 0. past 6. II. for I (B) J. omits lines 84=87. (1) B O: we for (B) I. J. * for re n t supplied by the other Mos. 89. B. #harry C. , . I. unfe for T NI 88. I. , J. I 80. J. Ph for BEI 02. is suggested by line 84, 83. I. nin for the suggested by J. and the other Mus. 04. () I. fortis, J. I (2) J. Frere, B. fuere, for det 8. I. .for RI 66. () I leaves in a koule na Telephon B. emite it altbegother. O. bes a konna for the number, I. , J. W T for The greated by the context
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXXVII 1. (1) B. D. omit this chapter. (2) C. narANAM, I. J. gRhANAM / 2. I. kriyatAt gRham for kriyayAnvitam suggested by the other Mss. 9. For tatra, J. anda / (2) I. samagra, J. smaashr| 10. C.G. H. J. saMyukta for yukaM vaa| 11. J. and the other Mss. yathAsarve for vidhAnAnAM / 12. I.kota, .kRta / 13. C.G. I. I. gRhe c| 14. J. cArArpaNameva ca / 21. I. tathA, J. ttH| 23. C. G. H. J. akSa'lanaM kuru for prakSAlana kiyaa| 24. I. vidhivat camanaM / 31. (1) C. omits lines 31-32. (2) J. brahmAdona navakummaizca / 33. I. pUrayet, J. pUjayet / 36. (1) I. bhakti, J. m| I. (2) gRhiNo for gRha suggested by J. and the other Mss. 38. J. mAyudhA for caayutaa| 40. J. omits lines 40-42. 48. C.budhaH, I. J. saha / / 45. I. saMsAnimaya, G. H. zasyAdIna, J. saMsthAntAM / 47. I. pradiza, J. prAgdizi / 48. I. prAjyAdilAcarum for pAjyacaLaM tilam suggested by J. and the other Mss. 53. G. H. omit it, C. has most of it in lacunae. 57. C.G. H. vidhAna for vitAna /
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XXXVII 59. I. lepataH, J. lepanaM / 64. J. bhRtyA for prItyA / 66. I. prAyAntaM cavA, J. cAntaM talAvA, G. H. cAMtaM tadAlayA C. purataM tasmina stha (sthitvA caret / 67. I. lakSmIzate / 69. I. prAsAyAmi for prArthayAmi suggested by the sease and the other Mss. 71. I. pazcAt for dadyAt suggested by J. and the other Mss. 73. C. tattata for tatra / 225 74. I. stapatyA ca stana, J. svapatnyA ca cAtra / 75. (1) I. J.''''nAnA for nAnAbhU supplied by the other Mss. (2) I. carA for IT suggested by the other Mss. 77. J. omits lines 77-80. 83. (1) I. lakSaNa for bhUSaNa suggested by J. and the other Mss. (2) J. svayaMtataH for svahastataH / 84. J. pratyaga, C. prAdhyaM, for prAptavAna / G. H. omit this line. I. ukaM, J. utkA, C. uttAMzca / 85. 86. G. H. guruprata catura cchipi / 87. (1) C. J. ramyai / (2) C. G. H. vastrAdIn / (2) I. indra bhidve, J. dundubhirbhe / 88. G. H. nAnAstra / 89. I. vatritAvasthapativara, J. gacchanti tAvatsvapuri parisaraM / Colophon : - I praSTa, J. saptatriMzA, C. leaves this in a lacuna. 15
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXXVIII 1. B. D. omit this chapter. 10. (1) Lines 10-13 are missing, in the codex archity pus but they have been preserved by all other Mss. and appear to be necessary. (2) G. H. J. dathai, C. dadhai for deshe| 17. For sUtrasya, J. sUtraM syAt / 18. I.vAratha for vAtha suggested by J. and the other Mss. 21. I. sUtraM tu,G. H. sUttAtu, compare line 17. 22. (1) C. J. vidadhe obviously for vitthe| () I. vAcake for pAvake suggested by reference and the other Mss. 24. I. tadA for tathA suggested by the other Mss. 25. (1) G. H. omit lines 25-27. (2) C. sUtrAM tu| 26. C. muvIrasya / 7. J. mathA for pade suggested by the sense and the other Mss. ___G. . satyupadvAra, C.tshtyupdaar| 29. (1) C. omits lines i9-30. (2) J. deze for shaale| 30. I. sUtraM tudvA, J. sUtrAtu vaa| 34. G. H. mukhya, for mukhe / 35. J. kecitu| 36. I.jAgara for jAlaka suggested by the context, the sense and the other Mss. 38. I. the,J.gho| 39. C.G. H. jvAlakaM for vAra / 40. J.omits this line.
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XXXVIII 227 42. I. ath for eit suggested by the context, the sense and the other Mss. 45. I. Eti for at suggested by J. and the other Mss. 64. I.dvAraM harmya madhyame bhU for kuryAd dvAraM har2yAmadhye suggested by J. and the other M88. Colophon :-I. pakAna catvAriMzo for aSTatriMzo suggested by J. and the context. This colophon, unlike others, excludes the expression faoi (after GTERTA), for the sake of uniformity it has been, however, inoluded in our text.
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XXXIX 1. B. D. omit the first six lines of this chapter. 4. J. ATA, for ATATTI 10. H. faszinati 14. On the margin of the codex architypus there is a reading at for 1 19. B. D. omit lines 19-21. 25. I. five for T suggested by J. and the other Mss. 80. C. omits lines 30-33. 34. (1) B.C. G. H. c# for c 1 (2) I. &te for THTA suggested by reference and all other Mos. 38. G. yfir for sale! 39. I arata for aturfy suggested by referenco and J. and the other M88. 44. I. J. farat, for gta suggested by sense and the other Mss. 46. J. ASTA TETAPI 47. I. ********TCT , J. arfer TFF, B. Ef #C#, C. EFTIRI 48. I. atyr for aty suggested by the sense and all other Mss. 51. J. omits $, B. has for it a, C., G. a, H. & 55. I. ett for et suggested by the context, the sense, and the other M88. 57. I. AVA, J. ASAFI 59. J. Jag for at 61. (1) I. 7 for ari suggested by the senge and the other M93. (2) J. ATTITAR AWAH for the second pada. 62. J. omts this line and line 58 65. (1 C. Pida, I. J. 519 I (2) I. FTTH, J. 99541
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITIOAL NOTES : CHAPTER XXXIX 229 67. I. pazi, for utha suggested by J. and the other Mss. 69. (1) B. pAmadhena, C. madhyena / (2) I. sA(cA)ntaM cena, J. caadhydhn| 72. J. bhuvaaNsh| 78. I. J. dvArAMzaM, the other Mss. dvArasya / 74. (1) J. bhuussnnaaNngg| (2) I. sva, J. ravatha / 78. J.dvArovaM umAdevI tattadUbhAge srsvto| 79. B.C. G. H. cArcanAdaMti, J. madhyadeze tu padhirAjopari nyaseta / 90. I. J. For for at suggested by the other Mss. and the sense. 91. B.C.G. H.daaii| 94. I. aho, J. do for tatra suggested by the other Mss. and the sense. 96. Between lines 96 aod 97 H. repeats lines 87-95. 99. J.cayogyaM / 102. (1) J. and the other Mss. vihInakaM / (2) Between lines 102 and 103 C. adds : tricatuSpaMcaparamAtra mUlaM zulaudayaM tati: which appears to be a com bination of lines 104 and 106. 108. B. C.G. H. I. zikhaM tAra,J. zivAntaM syaat| 104. I. J. rucA, the other Mss. kucN| 107. I. vedA kramArabhya paryazaM, J. kumArASTapatyaM zaM / 110. J. samaM vaame| 111. (1) B. prAyudhaM vA, C. assttdNdd| (2) I. J. tridA for vidhA suggested by the other M88, and the sense. (2) B. J. kRti, I. kRta / 113. I. J. paSTikA tu,G. H. paTTikAnAM tu| 117. (1) B.C. caturdA / (2) J. tatiH, I. tathA / . 118. I. maDagulaM bhaveta for aDagulomatam suggested by the other Mss. and the sense. 121. J. kolaayaam| 122. After this line C. notices prasimbale patramekaM nyUnaM and omits lines 129-148.
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 MANASARA 123. J. pRthe, B. H. yathA, G. vRtthe for pade / 126. J.G. yantuyat / 127. (1) I. tathA yathA suggested by the other Mss. (2) I. vaji for yuJjI suggested by J. and the other Mss. 128. (1) I. vAra for ar suggested by the other Mss. (2) J. parA, B.G. . varA, for bhU pug| 130. I. J. antaradvAraM tu, the other Mss. antarvArasya vAme tu / 132. J. G. yuktitaH, I. yugmataH / 133. J. and the other Mss. kivaM tasyorvataH kiilN| 134. I.sasarvantu for savyA savyaM tu suggested by J. and the other Mss. 138. I. cAra for dvAra suggested by the other Mss. 139. (1) I. bhUpa, J. and the other Mss. dvija / (2) Both G. and H. omit the remaining portion of this chapter. 140. J.madhye for madhya / 148. I. sASTa for cATa suggested by the other Mss. 149. J. paTTiko for prstro| 150. I. aut for gut suggested by the other Mss. 161. J. zirodayam for the last expression. 164. (1) B. C. SaDvargakaM / (2) I. J. ekA?....."ka for caikAdha dvaicaka . suggested by the other M8s. 167. I. akSAnaM for ajJAnAd suggested by the sense and the other Mss. 160. I. dharma, J. Sh, B. dharma, C. yattat cordhva haye tu deze / . 161. I. J. padaM sA for padAspadaM suggested by the other Mss. Colophon:-I. catvAriMzo, B. catuzcatvA,G. H. aSTa trizo for ekonacatvA. rizo suggested by J. and the context.
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XL 2. C. omits lines 2-5. 3. I.raMza for dvizata suggested by the other Mss. and the sense, G.dsh| 6. I. atha for ardha suggested by the other Mss. and the sense. 8. B. C. G. H. zata, I. dsh| 12. I. vistAramA, J. vistaaraadaa| 13. G. catuH for zata / 14. (1) C. H. G. SaSTyAdhikaM, B. naMdAdhika ythaa| (3) J. daNDaM samArabhet / 16. I. karNasantattathA for kanyasA navadhA suggested by J. and the other Mss. ____20. I.J. vistArArdhAdhayet, G. vistArArdhAdhayata, ma. rAyas for vistAra ghrdhyet| / 941 J. omits lines 20-22. 21. I. zatAntaM syAtkanyasAdi trayaM trayaM which belongs to line 25, for rabhya faragha Pata suggested by the other Mss. 24. I. saptAdazantu for sasaptazata suggested by the other Mss. 25. This line is missing in the codex architypus but it has been preserved by all other Mss. and is required by the context. 26. I. lamadoghe"" for layatAraM doghaM as suggested by the other Mss., J. lytN| 28. (1) I. J. hasta apparently for sapta as suggested by the other Mss. and the context. (2) I. samA for shtaa| 29. (1) B. omits lines 29-30. (2) J. mevavazAt, for evaM tu paTTabhAk, C. G. H. omit bhAk /
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 2 MANASARA 82. (1) 1. TOTTER , J. ETTET, B. NOERTEI, C. TETCEU for UTETTERI, as suggested by the other M88. and reference. ___(8) I. kanyasAti for kanyasAdi suggested by the sense and the other Mss. 84 I. osatai for a t suggested by the other Mss. and the context. 36. I. ANA ETT for Ferfaqarr suggested by J. and the other Mss. . 37. (1) I. J. AFTETE for HTCT suggested by the other Mss. (2) I. J. pAyAmasya for pAyAmaM tu suggested by the other Mss. 88. (i) J. dayAntaM for sAlAntaM / (2) I. candravarte for cakravartinaH suggested by the other Mas, 39. C. J. aprit, I. 99701 41. I. omits this line which has been preserved by the other Mss. and is required by the context. . 42. B. G. H. gorfer () B. Bata, c. worect, G. H. pshcaapihisstaa| 43. (1) I. J. prAkArAdAsya gRhAsyAM for prAhArakAlabAhyAbhyAM suggested by the other Mas. (2) I. J. aq for as suggested by the sense and the other Mss. 44. (1) I. 92: for ungt suggested by the sense and the other Mss. (2) I. far for fant suggested by the other Mss. and the sense. 46. I. J. saikakA nava for saikAzaM tu suggested by the other Mss. 47. I fear for tat suggested by the other Mas. 49. I. AT ET ETT, J. ATAT 979:1 50. I. , J. ETI . 62. (1) I. affe: for afeg: 1 (2) I. aft for fora, J. feffort 64 I. I. uttuGgamAla for skapramANa suggested by the other Mss. and the sense. 69. B.C. G. H. acaretfo*, I. J. araturi 61. I. m an for a TUCTA suggested by J. and the other M8s. 62. J. metalo
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XL 233 63. I. mUlAbhidhaM for mUlAgrAntaM kSayaM suggested by the other Mss. 64. I. J. mastenta, G. H. hastena daMtara, 0. hastenavAmaM yo mittikalpana / 66. (1) I. ditiM for vRttaM suggested by the other Mss. (2) B. vnkaa| 67. (1) B. daMDAMtara / (2) B. H. kAra for zeSaM (1st) / 69. (1) I. B. vodaka, J. vAdhaka, C. vAthasa / (2) I. maNDapA, J. vRta vaa| 70. I.mAcArAditi, J. manucarAdi, B. anushaadiinikaark| 71. After this line C. has five fragmentary lines of a previous chapter (gRhamAna) and then notices-pasminthale SaTpatraM nyUnaM, and omits the rest of this chapter. ___72. I. parazodhipara for paramazAdhikapadaM suggested oy the other Mss. and reference. J. leaves this in a lacuna. 74. B.G. H. mahighyA for amoSTAdi / (2) G. dvija / 76. (1) for indreca, J. mitre| (2) I. haya'ke for haryakam suggested by the other Mss. 76. (1) G. H. omit lines 76-77. (2) I. pAsya for pArya suggested by J. and the other Mss. 17. I. adhirAjya for adhirAja, suggested by J. and the other Mss. 78. I. bhUtaye, A. bhUsuraizca for bhUghare suggested by the other Mss. 79. I. pame indra for indra indrajaya suggested by the other Mss. and previous references. 81. I. indre indra for rudre rudra suggested by J. and the other Mss. and reference. 86. I. J. OTATCAR TERIT for. ATETTATA UTETUT suggested by the other Mss., G. H. gRhArAmAkhamAha / 87. (1) J. omits lines 87-89. ..(2) G. sthAnIyAni, H. stAni B. sthaaniiyaade| . .. (3) G. H. catuSTayet, B. catuSTayam / 88. B.G. H. evaM tu cAlayaM kRtvA for the first pdda. 90. B.J mUlasya, I. mUlaM ca / 91. J. vApi for caapi| 92. I. J. yAme for yAraye suggested by the other Mss. 94. B. vasA, G. H. vkssvstu|
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 . MANASARA ___95, B. mUlevAstradharA, G. H. muhuurtvstrdhraa| 96. (1) I. ra) for rana suggested by the other Mss. (2) I. manandi, J. hAdi for hemAdi suggested by the other Mss. 100. B. cAnale, I. J. pAnile / ___101. I. hasyetu kujako J. saumye tu kuJjarA for saumye kaccukIrA (kinaH) sugges. ted by the other Mss.. 102. I. vAyaveNa, J. vAyavyena / 103. G.mnycnaa| 104. I. **** yra for yopet suggested by J. and the other Mss. 106. (1) I viyate for vitathe suggested by reference and the other Mss (2) I.dAsyAyAmA J. dAsadAsyA for dAsadAsyA suggested by the ___other Mss. 108. (1) G. H. omit lines 108-109. (2) I. vAsasa, J. vA pratha cAlayam / 109. The reading karNikAra is suggested by chapter IX. 38, and the sense. 110. I. litazvAdi, J. gajamazvAdi / 111. I. J. rakSAvA for rakSakA suggested by the other Mss. 113. J. bhUr3e vA for bhRze yA suggested by the other Mss. 119. I.nAgyasya vAmake yAmye, J. nAga vA vAyavye bAhya for the first pada suggested by the other Mss. 120. I. G. H. kRtvA, J. kuryAt / 123. For hamye, J. saumye / 124. For layameva ca, J. rAlayaM bhavet / 126. B. zastrA, I. J. zAstA / 127. I. vedi, J. veNu, G. vaidha, H. dhanuH for dhenu suggested by the other Mss. 128. (1) I. sArdha for satya suggested by the other Mss. (2) I. cAnara for atat suggested by the other Mes. 130. For yAmyA, J.ymaa| 133. G. pali, I.J. mch| 134. IJ.vAtha cetasA for vAyave tathA suggested by the other Mss.
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XL 136. I. vidhAda for vipadA suggested by the other Mss. 136. B. kara, G. H. kUla for kampa / 145. (1) For bAhaye, J. pAzrce / (2) I. vyAghrA, J. vyAghrakA, B. vyApakA / 146. I. kitA, J. and the other Mss. devAdona kirAtA / 147. I. tatraye vidhi tasyAMze, J. tRtIye vitathe cAMze B. dvitIye / .... 148. I. leaves in a lacuna fra faue! 149. I. maMvAnante, B. J. saptAvara the / 235 150. I. vAdamam for vAhanam suggested by the othor Mss. 162. I. viyate for fvathate suggested by the other Mss. 164. I. puramAnvitam for gopurapura kAnvitam suggested by the other Mss. 155. B. prabhucittopazAMtaye / 166. B. G, H. J kuryAdoSo na vidyateM for the second pada. 157. G. prAzrita for AvRta / 158 (1) B. hasteza for hastena / (2) G H munorendra karaNe, B. raMdhA kaMgaM kRtvA / 159. (1) B.G. H. tridhaik| (2) B. veSa, G. H. benA I. J vena / * Colophon : - ( 1 ) I. gRha for harmya suggested by the other Mss. (2) I. nAmaika catvAriMzo, J. nAmacatvAriMzeo, B. paMcacatvAriMza, G. H. navatriMzeA /
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XLI 2. J. adhotthA, B. C. pradivyAnya, G. H. gradhikyAktAya / 3. I. zAstrArthamantrA for zastrAstramantrasarvA suggested by J. and the other Mss. 6. (1) I. ramyA, J. rathA, B. radhanu, C. ratrsthAnu, G. rardhAnu, H. pradhAnu / (2) I. pAjya, J. pAvaM, C. pArja, G. H. parkhAnu / (3) B. rAjasu, C. rAjyaM tu, I J. rAjyAt / 7. (1) I. kozArtha, J. and the other Mss. kozADhya / 8. ( 1 ) I. patizcai, J. bhUtAM cai| (2) J. guNAH, I. guNaM 1 9. J. rAjA yasya ca nAsti vai, the other Mss. narajAyasya nAsti vai / 10. J. paJcaraGgAni / saptAzata, 11. (1) B. C. J. H. lakSArtha, I. rakSArtha tatrAdhipatiH, see line 14. (2) I. J. zatapaca the appropriateness of which is suggested by line 14. 12. I. J. tar for suggested by the other Mss. and reference. 13. (1) For taM marIza, J. tAni ca / (2) For niSadantA, G H vadanti, J. B. SaTdaMtAvanayastathA, C. paDataM vazamevaca / 14. I. pati, J pazcaiva / 15. G H syAnAmadhyo, B. tAra / C. omits this line. 17. B. sarva, C. sArdhalakSadvayaM tatra, I. J. lakSakha / 18. I. de for me, C. catuSTayaM / C. omits lines 19 and 20. 19. (1) I. trAMza, J. trAzvaM / (2) I. bhuja, J. gajAM / 20. (1) I. dhirAssarve, J. mirAsevyA / (2) I. vyASTa, J. vyazva /
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITIOAL NOTES : CHAPTER XLI 237 23. I. vArAGganamU, . vaaraanggnaaH| 28. (1) I. kara, J. kAkhyA for kA suggested by the other Mss. (2) I. for the suggested by J. and the other Mss. . 29. (1) I. J. yabhyo dvipAdAyana, G. H. ekonavA chopaadaataa| (2) compare Tarrezafa (iines 11, 14) in connection with the inferior kings vaata and prAhAraka and tantra alone (lines 17, 21, 23, 26,31, 34, 39) in connection with pahamAja makhaleza, pahacaka and pANika as also in connection with the kings superior to the latter, uamely narendra, adhirAja and cakravartin / 30. (1) B. pAyudhAdi / (2) J. vahinazca, B. bahunAcA, C. vbhuunshcaa| 31. (1) I. na for the first ca suggested by J. and the other Mss. (2) C. navalakSa tor dazamtathA / 32. (1) I. rtha, J.rdhA / (2) I. pa, J. shch| 33--36. The reading atferet: for the second pada is suggested ___by line 29. J.narendra ca dvi, I. narendravandha / 37. I. J. sadazI for sadRza: suggested by the other Mss. and the sense. 39. I. tandAdi for tantrAdi suggested by the other Mss. and the sense. 40. I. zarDa, I. J. para / 41. (1) I. paramA for parArdhA suggested by J. and the other Mss. (2) tantrAdhiyAH is suggested by line 29. 42. I. (1) saptadvi for saptAdhi suggested by J. and the other Mss. (2) I. ci for kutreNa suggested by J. and the other Mss. 45. (1) J. zAkhAdI......"for samazAkhAdi / (2) I........."dhIra, J. sthirodharma / 46. I. thanAyA, J. dhnaaddhyH| 47. (1) I. tya, J.aa / 48. (1) J. satya for srvshH| (2) I. mara, J. dij| (3) I. zaka, G. H. dvija, J. guru / (4) I. suraiH, J. sukhii| 49. B. noti for korti / 50. For sAmrAjya, J. sAmyAdi / 51. I. dudha, J. sakSudrabhUmAmRtAm / Colophon:-(1) I. B. C. H. J. rAjalakSaNa for rAjAGga as suggested by the opening line. (2) I. dvicatvA, B. G. ma. paTh, C. omits this, J. ekacatvAriyo /
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XLII 3. (1) I. adhaH tor atha suggested by the other Mss. / (2) I. madhye for fud suggested by the other Msg. and the reference. 4. I. prAkAraka for prAhAraka suggested by the other Mss. 6. I. grahasya taccai, J. and the other Mss. grAhastatazcai / 6. C. balavAna, I. J. doSavAn / 7. (1) J. khaNDa, B. ghaMTA, G. H. paNAmA, 0. varSa, I. bandhaM / (2) I. zritA, J. khitaaH| 8. (1) J. nyAyavicA / (2) B. kolaMca, G. H. kiJca for kiJcit / 9. (1) I. J. kIrtimazramatAM for kIrtimAn zrImatAM suggested by the other Mss. (2) G. zreyatA, H. zremayatAM, B. C. grAmatAM for zrImatAM / (3) I. rakSakama, J. vAlaka: perhaps for pAlaka / 11. I. yedakSiNI, J. yaidruhiNI apparently for trayeNa as suggested by line 14. ___13. I. jAtirAjJa for cAdhirAja suggested by the other Mss. and previous references. 15. J. B. zopi, I. zeSAdi / 16. I. patevindhya for patairvandha / (2)I.J.sthitantataH for arindamaH suggested by the other Mss. and the sense. 17. I. svIkRtya copayutenarendraH for sukRtI cAvasavaratA narendraH suggested by . the other Mss. 18. I. re for zcai, and Ui for SThi suggested by the other Mss. 19. (1) I. balADhApatijJAni for balAdhipatijJAno suggested by the other Mss. (2) J. kAmakodha, B. C. G. H. kAlenakodha / 21. I. anfa for art suggested by the other Mss.
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XLII 239 22. I. RTA TRECE for Fahrt suggested by J. and the other Mss. 23. J. Tarteafster:, G. H. zofaat:, B. Aprutiara:, for irafa afferral 24. (1) I. fafarea for faftetett suggested by the other Mss. (2) I. gharothavA for dharAkhyayA suggested by the other Mss. 25. (1) I. dharmArthapatisyA for ardhamaNDalasyA suggested by the other Mss. and the sense. (2) I. Swag for efna: suggested by the other Mss. 27. (1) For fagfa: artuta, J. effeta pell (2) I. fway for foga: suggested by the other Mss. (1) G. omits lines 31-34. __ (2) J. B.C. H. svayaMjana for sajana / (3) C. dhanA for rkssaa| (4) J. FET, B. Cel 32. I. T T for T&T suggested by the context and the other M88. 35. (1) J. B. C. G. H. Ata formati (2) I. eta for eta suggested by the other M88. (3) C. notices here-afske pogoji upi, but continues the cbapter to the end except the line 36. 36. (1) I. CTFT T 1 (2) J. ata ari (3) afTet (without distinction) does not suit the context, because in chap. XLIX these first five classes of kings are stated to put on different kinds of crowus. 37. I. E for fort suggested by the other M8s. 41. (1) I. leaves in a lacuna AFAperi suggested by J. and the other Mas., C. eodil (2) C. G. H. Yaratu, I. J. 7 ayri aTTUH I 44. I OTETT# for PIETEIRI suggested by the other Mss. 46. (1) I. 79***, J. faata 1 (2) J. Arti (1) G. H. omit lines 48-50. (2) B. C. J. aTwaTAT, I. utea 1
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 MANASABA 49. C. vana, B. sarva for nava / 51. B. C. GH. J. yogyatA for yogyakam / 62. I J vardhite, G. H. C. vakSyate / 63. I. sahasrAbhyazca, J muktAcasragvi / 54. I J nRpateH zer for nRpatekho suggested by the other Mss. 55. I. nyUTTU for jAna suggested by the other Mss. 56. (1) J. eteSu / ( 2 ) I. sevakam, J. sevakAH / 57. (1) I. gajatyo for rAjosA suggested by the other Mss. (2) I. durjanaM tAmasadAsadA for durjanAnAM ca nAzakaH, G. E JsatAsadA, C. zatasadA / 58. B.CG.H. J. kRpAluH, I. kRtvA / 59. (1) I. athayadaM zakaikAntaM zaGkaraM J. prAdAya dazakaikAMzaMkaraM / (2) J. rakSyati / 60. (1) J. omits lines 60-62. (2) B. grahet / 61. (1) For nAM janaM, G. H. C. n janAn / (2) G. H. C. daza for dizi / 63. ( 1 ) I. prati for arthi suggested by the other Mss. (2) B. vApi viprebhyo / (3) B. gRheta, C. mahat, G. gRhi, J. gRhI:, H. graho, I. gRhIt / 64. I. J. madya, the other Mss. mardha / 65. C. cotanityA / 66. C. bhUyastva | ( 2 ) G. E. korti for kiJcit / 68. I. J nirma for nitya suggested by the other Mss. 69. I. deva for deza suggested by the other Mss. 70. (1) I. iti for nIti suggested by the other Mss. (2) I. mat for vat suggested by the other Mss. ( 3 ) B. tateAnyapi, C. karotyapi, I. J. caturAnyapi / 71. (1) I. zothavi, J. jJazcopa, B. parAvarajJaH / (2) J. vAmabhiH karmabhidRDhaH, C. G. H. vAmana karmabhiH dRDha, B. pAdAnadharmabhRtadRDhaH, I. vAmanaGkamabhidRDham / 72. I. wana for wear: suggested by the other Mss. and refer ence.
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XLII 241 73. (1) I""parAya for yathAparAdha suggested by the other Mss. (2) I. daNDAnAMhi for hiMsAM nAmi suggested by the other Mss. 75. I. svajanAsva for sve svejana suggested by the other Mss. 76. I. svasti for svokRtya suggested by the other Mss. 77. I. syAtha for nyAya suggested by the other Mss. 79. I. J. afHi for aftsi suggested by the other Mss. 81. I. qa for 98 suggested by the other M88. 82. (1) I. Afafa, Jeg fafaa (2) I. YET, J. 91&T (3) J. fex, B. C. G. H. Far: 1 Colophon :- I Fw, B. AH, C. omits this, G. H. , J. f alia
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XLIII 6. J. B. C. G. H. vivastyadhaina / 7. J. omits lines 7-9. 8. B.praya for ck| 12. I. zakedhunA tor aMzakena tu suggested by the other Mss. 13. I. (1) trimAtrAsa for trimAtrAdand (8) aDagulAhakam for paDa gulAntakam suggested by the other M88. 14. I. nAmi, B. C. J. manyasya, J.nAla / 16. (1) B. C. G. H. J. fol, I. cakaM / (2) B. C. G. H. J. kRti kheka, I. chatAmeva / 20. (1) I. mistA for hastA suggested by the other Mss. (2) I. sazistra. lAyakaM for lAyataM suggested by the other Mss. 23. I. omits lines 23, 24 which have been preserved by the other Mes, and appear to be necessary. 26. (1) I. dazA for viMzA suggested by the other Mss. (2) I. sAkSI, J.cako, B.C. G. H. caalo| 28. (1) B. C. G. ma. zivAchin / (2) I. prayojayet for pAyataM tatha suggested by the other Mss. 27. (1) I. zAlA, J. zAka,G. H.J. zAkhA, C. shaarii| (2) J. sAraM ca / (3) I. jitam for rjunam suggested by the other Mss. 30. I. tArA for dAru suggested by the other Mss. 34. I. citraM for chidraM suggested by the other Mss. 36. I. procAritamAnaM, G. H. prakSopari tathA tAra, J. C. dhaar| 37. (1) G. H. ghAre, . hAeM, I. vistAraM bhAt, on the margin vistaaraapaar| 39. I. yatAsye ca for yataM hyevaM suggested by the other Mss. 41. (1) I. bhArasya, for tumAra, C. hAra, G. H. dhAra /
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XLIII 42. (1) G. H. omit lines 42, 43. (2) Between lines 42 and 43, J. B. C. add one line which is identical to line 40 above. 45. (1) B. D. omit lines 45-49. (2) I. C. yAna for ghAre suggested by the other Mss. 48. J. C. G. H. gar for aut 61. For ghArtha, J. dhana / 52. I. fasi for far suggested by line 53, and the other Mss. 53. (1) I. yaM, B. J. ya3, C. thaH / (2) I. jana for jita / 56. For tathA, J. tuvA / 67. I. J. seApapITha for ceApapITha suggested by the other Mss. 68. G. H. trayAnvitaM / 61. (1) J. garisaMkhyaiH, C. gakhikaM vai, G. H. gaNika sarvaiH for rasikaraphakhakaiH / 62. I. af for a suggested by the other Mss. 67. G. H. codha, J. cAnya for cAnta / 69. I. J. nirga khaM for nirgamaM suggested by the other Mss. 71. B. J sthalaM for talaM / 72. C. G. omit lines 72-73, H. omits lines 72-76. 73. The expression ed by the proportion and also by lines 79, 81, 83, 85, etc. 74. is obviously for a, compare note under line 73. 76. I. vitastyAsArdha, J. styekaM sa / 243 must be replaced by as suggest 78 ( 1 ) I. dhastva for hastaM suggested by the other Mss. (2) I. caka, J. vaya / 80. trayastriMza is obviously for navatriMza as suggested by the proportion. 81. B. C. tatsthalAbhata for talAbhata / 83. I. uccayaM for ucchayaM suggested by the other Mss. 86. B. omits lines 86-89, 87. I. '''''yA. for paJcadhA supplied by the other Mss. 91. I. dhamekAdoni for ghaM caikAdi suggested by the other Mss. 93. I. yuktyA, for yugmA suggested by the other Mss. 96. J. talamAnAM, B. talamAMtaM /
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 MANASARA 98. (1) B. copa for sApa / (2) I. madhUpakam for masUrakam suggested by the other Mss. 100. I.gakho for karNa suggested by the sense and the other Mss. 101. L.sarva tu for sarveSAM suggested by J. and the other Mss. 102. I. dhara for rathA suggested by the other Mss. 103. B. trivyaMgula for tridhimAtra / 106. B. rathAtAre, G. rathApAre / 106. G. vistAraM sArtha / 110. (1) For pase, .bane / (2) I vakA for vaktrANAM suggested by the other Mss. 111. J. cAdhunAdi, B. vAyunAM tu / 112. I.maJca for manu suggested by reference and the other Mss. 114. (1)G. H. omit lines 114-118. (2) B. paradabhadrakaM, C. vRSatadhAvataM / (3) B.C. nilaakhy| 115. (1) I. mAnA, naamaa| (2) For cAbha, J. shaalaa| 116. I.namasthaM, for namasvAn suggested by the other Mss. 117. (1) I. J. rAtA for vAtA suggested by reference and the other Mss. (2) I. mAgi, for bhad suggested by reference and the other Msa 121. I.dhantA for cA suggested by the other Mss. 126. I.vi ETT: suggested by J. and the other M88. 127. (1) I. pUrvokaM tatra for pUrvottamada suggested by the other Mss. (2) I. J. narathe, B. radarbha, C. cArarathA, G. ma. regho| 128. I......" for vardhanaM supplied by J. and the other Mss. 129. For mAnena, J.mAnAni / 130. I. nolo tor nisyo suggested by the other Mss. also by line 134. 132. I. bhAgyaM for yogyaM suggested by the sense and the other Mss. 133. (1) C. amyAthe, G. artharArtha, ma. parArtha for ardharathaM which does not bear any connected sense here; the intended expression may be either adhvara (sky air)or azvana (road, drive). (2) 0.devadIpa, for vedapAda / (3) B. omits this line. 135. J. varSa ke C. cakamucyate /
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XLIII 245 136. (1) I. tatsa for SaTsa suggested by the other Mss. (2) I. J. naracakaM tor dazacakaM suggested by the context and the other Mss. 137. (1) B.C. tvekavAdi ckdvymevnaa| (2) I. kRtvArtha for mavArtha suggested by the other Mss. 139. I. pAda for yadi suggested by J. and the other Mss. 140. I.J. syAdekAnazceti for syA caikanavazceti suggested by the other Mss. 142. I. paJcAdekAdi / 146. For vedonA, other Mss. devInAM / 149. I. yuktyA for yukti suggested by J. and the other Mss. 160. I. zeSaM vi "", J. zeSamAgama, B. mAnagato, C. bhAnagato, G. H. maagmnokt| 155. I. thaM pa Namba, for thAbharaNa pa suggested by J. and the other Mss. 169. (1) J. carathya for rathasya / (2) I. de vi bhUrvara, J. to vibhurvaar| 160. I. J. bhAvanasamyakabhivajrayAm, G. H. bhAvanasatyabhijJA / 161. I. ndadala svanatAla tathArya, J.dala nisvanatAla dhArya for the last expression suggested by the other Mss. 162. I. magne, J. magane for gagane suggested by the other Mss. 163. (1) I. ........."ni, J. pAni, G. B. dhAri / (2) G. varNitam, ma. maMDitam pnndditaiH| 165. J. bhUpati, C. G. R. nRpatIna, B. nRtyagItaprabhRtIna for yuta / __169. B. yugmaM, G. yugaM for yut| Colophon:-I. catuzcatvA, B. paSTa--,G. catvA, for tricatvAriMzo suggested algo by J and the coutext.
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XLIV 10. 1. pAdapa for pAda suggested by the sense and the other Mss. 11. J. repeats here the second pada of line 8. 13. I. sAntarAla, the other Mss. cAntarAla / 14. G. H.dvayaM trikam / 17. I. tAkhaM, J. taalN| . 18. C. digvidigvaM, G. H. vizvadizvaM for dIrghadIrgha / 26. (1) B. tiyA for kiyaa| (2) G. H. omit this line and the fol. lowing. 26. I. bhavantu for evaM tu suggested by the sense and the other Mss.. 29. J. kandara for kaantr| 30. I.sa for ca suggested by the sense and the other Mss. 31. (1) J. and G. omit the lines 31-33. (2) I. raghara for rAyAma suggested by the other Mss. 38. The lines 3841 are lost in J. 42. I. J. kuryAya for kurgade suggested by the other Mss. 43. B.C. J. bhovandha, G. movAntaM, ma. grISataM, I. nibandha / 44. I.J. jAtyadhikaM for jAlyArhakaM suggested by the other Mss. 45. J. bandho, G. H. bhuusure| 48. J. omit the lines 48-50. 51. (1) I.J. H.vecA, B. vezmAdi, C. kSetrAdi, G. veTA ca / (2) B. kuzma, C. kugma, G. H. kuDama / 54. I.zAcA for zaMcA suggested by the other Mss.
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ OBITICAL NOTES : CHAPTER LI 247 69. I. are for are suggested by the other Mes. 62. (1) B. uretier, C. #radar, G. H. ETA I (2) J. Her for all 64. I. omits the three lines 64-66 and reads here the second pada of line 66; they have been preserved by the other Mss. and appear. to be necessary here. 66. B. C. G. . FEE9C, I. TERENIE 68. (1) I. J. wat: for wy: suggested by the other Mag. (2) I. ITU, the other Mss. I 71. (1) I. ata, J. ffa i 1(2) I. ata for are suggested by the other Mss. 75. (1) I. arfes for wife, suggested by the other Mss. (2) B. ferg, G. fag, H, Teni 79. (1) B.C. G. H. ere fasti (2) B.C. G. H. farfeqare , I. J. faergenti 80. I. 778, J. aTema | Addition of a word like arata is suggested by the context and the metre. 81. I. Wifa for a suggested by the other|Mss. 83. (1) J. Forfa i I(2) I. HAT, J. WAT I 84. I. vastro for zAstro suggested by the other Mss. Colophon :-I. paJcacatvAriMza, G. H. J. tri, B. ekonapazcAza for catuzcatvA. fiiit suggested by the context.
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XLV 4. I. $a for for suggested by the sense and the other Mss. 9. (1) I. EUFU , the other M8s. T&TI (2) ATT suould be the fourth type as suggested by lines 10 and 27, etc. 16. I.J. navapadma for navamaM padma suggested by the other Mss. 21. I. AT, J. aaTi 23. I. vizAlakam for cAsane suggested by the other Mss. 31. G. H. area for fari I PS4. I. J. G. H. 9, C. *, B. & 1 37. J. arudi arfa for arftaatio 47. 1. UT areata, B. TI 50. G. H. second pala, zarataget at which is the second pada of the line 53, and the lines 51-52 are omitted by G. H. 55. I omits lines 55-57 which have been preserved by the other Mss. and are suggested by the context. 58. I. J. alfa for fa a suggested by the other M88. 61. I Ata for Ataire suggested by the other Mss. 62. I. J. fufceat for farartt suggested by the other Mss. 66. I. ug for suggested by reference and the other Mss. 71. (1) J. tal, for I (2) I. gratia, J. yaTITE, B. atha 72. C. I. ofau: for drau: guggested by the other Mog. J. leaves this in & lacuna. 74. I. atfe for off suggested by the other Mss. 77. I. AUT J.fafai 78. (1) C. I. J. AH, B. FR, G. H. ATTI (2) B. QER, G. a da, H. a toi 79. I. Great for por suggested by the other Mss.
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XLV 249 80. B.C.G. H. zubham, I. sukham / 81. I. vRdhaM for vyayaM suggested by the context and the other Mss. 84. I. zubhAyaniha, G. H. zumAyAnIha, B. zubhAyAdi, C. zubhayAni / 93. (1) J. bodha for yog| (2) B.G. H. yo galavinA, C. yogaca pinAka ghAtaye / (3) G. H. kapotadhRk / 94. G. H. yathAsanayogyake / 96. I. naM syAttadadhaM for nasyodayA suggested by the other Mss. 102. J. cArdha for sAthai / 104. I. kampa for prardhana suggested by J. B. C.G. H. 105. (1) B. dIrghapadmaka, C. omits this line. (2) Here C. omits the remaining part of the chapter with the remark:-asminthale patradvayaM nyUna but again takes it up, compare note 136. 107. (1) B. pUrvAze, ma. dhAzena for cAMzena / 108. H. J. padmamaMzena for kmpmdhen| 109. I. bhAgena for bhAge tu suggested by the other Mss. 111. I. pada for yuta suggested by the sense and the other Mss. 113. I. kavaro for kimbarI suggested by the other Mss. (2) G. H. vRttvkr| 114. (1) J. G. ma. palava, B. valkana, I. balava / 118. B. omits the lines 118-122. 119. J. omits maMzaM / 120. I. grAlayaM for grAsanaM suggested by the context and the other Mss. 122. J. omits the lines 122, 123 and 126. 127. I. padma, J. patra / 134. I.J. haye for bhajya suggested by the other Mss. and the sense. 135. J. omits padma and adds bhavet at the end.. 136. C.I. vi for dvi suggested by the other Mss. 137. I.J. hamya for bhajya, compare note 134. 144. J. vAjanam G. H. vezanam, I. vetrakam / 145. C. omits the 30 lines, 145-174. 146. I. madhye, for madhe suggested by the other Mss.
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 MINASABA 149. J. paE tor cAya / 166. (1) G. H. cAnavRtta, apparently tor vezana, compare line 144. (2) B.O. ledk| 166. J. omits the lines 166-168. 168. G.E. read here the second pada of line 161 and omit the next 3 lines 168. I. cApravRtti for alzaM vRttaM suggested by the other Mss. 174. I.nAha for nAM ca suggested by the other Mss. 176. I. pAbha apparently for us, compare line 177. 177. C. I. J. cAbha, B. H. G. caap| 179. J. I. janoparideza, other Mss. jmmnopri| 118. I. prAhAza, J. prahAra for prAhAraka suggested by reference and the other Mss. 184. (1) J. SaDazaM, I. vasvaMzaM / (2) I. saptamAMzakama, J. saptAzakaM ghaTama, B. puTaM G. baTama, ma. bgvN| 186. (1) I. cAra, pa. atri / (2) J. yAM, G. H. yathA for dayAM / 192. (1) B.C. G. ma.caturAgrAmayuktAnAM sarveSAM sarvamAsanaM, I.pAsanayogyakam / (2) J. maanyogykm| 194. (1) I. mAMzAdhi for mAsanAdi suggested by the other Mss. (2) I. J. nanyamu, for nAM tAnyu suggested by the other Mss. 196. L tanvedi, . te vi| 201. I. J. sarva, for siMha suggested by the other Mss. 203. G. H. uka for uk| 205. I. ger for de suggested by the other Mss. 206. (1) I.J. tvamatha, B.pratha,G.H. traya / (2) I.J. rAyatam for rAsanam suggested by the other Mss. 108. I. maja for vija suggested by reference and the other Mss. 109. I. B. bhUpati, the other Mss bhuumi| 110. I. omits the lines 110, 111; but they have been included by all other M88. and appear to be necessary here. Colophon:-G. H. . catuba, B. pakapAzcAzattamo, I. pnyctvaariNsho|
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XLVI __1. I. bhUpAnArtha tu, J. bhUSaNArtha ca, apparently for gRhAdInAM / (2) B.C. G. m.c| 2. I.ca vidhAnA for vidhAnazca / 5. I. omits the lines 5-7 which have been included by J. and the other Mss. and appear to be necessary here. 8. J.ca for the last vaa| 9. (1) I. # for afit suggested by the other Mss. (2) I. Eta, J.caadhi| 10. I. sASTa, J. caar| 12. I. eka tor pITha suggested by the other Yos. 18. I. dhikato, J. ddhiko| 16. The passages from the line 16 to the end of the work, are practically lost in J. They are so injured that they cannot be com. pared. (Ramraz most probably referred to this "J"Ms. only. 20. B.C.G. H. bahalaM, I. daraDagulaM / 24. B.C.G.H. trictuH| 25. C. pAda, G. H. mdhytornnN| 28. I. a for pani suggested by the other Mss. 31. G. H. priyanaM for triyugmaM / 32. I. J. janA, G. jIna, ma. jina, C. dinA, B. tina, apparently for priyA to mean forga as detailed in line 36. 34. I. wet for aret suggested by the other Mss. 36. I. nityAta, the other Mss. nItvA / 37. I. pUrNa ca raktaM for puSpaM ca ratnaM suggested by the other Mss. 45. B. kiMcirasurArNakaM, C. kaMpaM zivAna, G. ma. kiMburirAnanaM for the last expression.
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 MANASARA 47. (1) G. Homit lines 47 -- 49 (2) B. grAha, I. gRhA / 48. B. C. toraNAMzaM tAraNAdyaM / 49. I. dhAruNam for dhAriNam suggested by the other Mss. 53. (1) I. kaMvara for kimbarI suggested by the first word and the other Mss. (2) B. C. G. H. patrAdi for padmAdi / 55. B. makare rucapuSpa, G. puccha, H. paMtra for puSpa / 56. B. C. GH. kiMbarI kizvara / 68. B. C. G. E. tAragaNaiH, I. kArAGgaNaiH / 59. C. G. H. pAzrceppadhAdvayoH / 63. I. kRtaM madhye kamalA kuryantu vAraNam, C. tutanmadhye mUle kuryAta toraNam, G. H. vAraNam | The addition of word like tArakhasya is suggested by the context and the metre. 65. B. dAyikA, C. G. H. tATikA / Colophon :- G. H. ekapaJcAza, B. paJcAza /
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XLVII 4. I. B. CAT for WoT suggested by reference and the other Mos. 9. I. B. WAT for TT suggested by reference and the other Mss. 11. I. B. 9 for A suggested by the context and the other Mgs. 12. B. omits this line. 14. I. Era for suggested by the other Mss. and line 31. 16. I. WEST, C. G. H. aw, B. 491 17. B. C. G. H. patata, 1. futai 22. G. H. affat 26. (1) B. C. G. H. cei dragi for the first words. (2) B., FAT, C. AYT, G. H. TEI 27. I......... for at supplied by the other Mss. 28 (1) Iqra, the other Mss. apparently for late I (2) Owing to some curious confusion I. reads between this and the next line 14 lines (40-53) of the chapter XLIX. 29. 1. gry for #7 suggested by the other M88. 31. I. ET for 9 IT suggested by the other M88. 32. G. B. arena, H. atalet 33. I. ***** for a tu suggested by the other Mas, B. MECCI 35. (1) I. yngo**a for urgeifa suggested by the other M8s (2) I. orfa: for offy suggested by the other Mss., H. G af i 37. I. tvamikAtakecit for nyadhikAni cet suggested by the other Mss. 38. B. (in a previous place) fagatatfat i Colophon :-B. fq7T, G. H. C. occafisari
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XLVIII 3. G. H. vRkSodayaM tAraM, B. vRkSaM yaduttAraM / 6. G. H. dohAMgula, B. iMggula, for devAGgula / 8. B. G H dekAMgulaM, I. kAMzA / 10. Between 10 and 11, I repeats the lines 9-10. 16. G ghanAna for honAgra / 19. BGH. vyAlAnanaM bhAvaM for vyAlAntaraM bhAve / 26. G. zrayeAdaza for ekAdaza / 27. B. C. G. H. ekatriMza for navaviMza / 32. I. sAnta, other Mss. caasstt| 36. I. vizAlakam, G. H. vizAlatA / 37. I. devamAnaM for devatAnAM suggested by the other Mss. 44. G. china, I. cinha / 45. (1) C. bhUma for bhrama / (2) I. zUna for cUla suggested by the other Mss. (3) I. maNDapam for maraNam suggested by the other Mss. 46. I. samaM, the other Mss. samagraM / 52. I. dhvarSa for varSa (on the margin), B. C. balavAna yauvanAni ca / 53. H sunandAkRtim, G. navA kRtim, B. C. sUnakAkRtaM / 55. I. sarvAsa, B. sarvasya, G. H. sarva zyAmanibhaM bhavet / 56. B. C. bhramarairabhisaMyuktaM sarvazAlAdiketane, I. grAmarAmabhirAyuktaM / 58. I. vakSya for pakSya suggested by the other Mss., C. devA / 65. I. pavaca for patrava suggested by the other Mss. 67. G. H. zramayet /
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER XLVIII 266 68. (1) B. omits the remaining portion of this chapter. (2) I. prabhA for prapA suggested by the other Mss. 69. (1) G. H. makaracinhaka toraNArtham , I. makaratoraNarAjatAGgam / (2) C. omits the remaining portion of the chapter with the remark-asminkhalepatramekaM nyUnaM / 71. I. sya for a suggested by the other Mss. 75. G. rAjaiH, ma. rAje, I. raajH| Colophon:-G. H.C. spt|
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER XLIX The title of the chapter is suggested by line 12; the colophon indicates to the concluding and the subordinate item of the chapter. 1. B. C. altogether omit the introductory lines, 1-11 (which are quite unusually placed at the beginning of the chapter instead of at the end). 3. Compare fanterigarui in line 11. 4. G. pard, H. pour 6. G.gal 7. I. , the other Mss. O 8. (1) G. #T74C/, H. farag I (2) G. H. SMEETI 10. (1) I. pag for the suggested by the other Mss., B. Farei (2) G. H. farm744, I. feraitant 11. H. ITETETISTE I 14. (1) B. EMTS, G. H. Si, C. 9901, I. Edi, for suggested by reference and the other Mas. (2) I. , the other Mss. 15. I. STUTT, the other Mss. OTCTTI 18. I. nArAyaNAMza for nArAyaNasya suggested by the other Mss. 19. B.G. H. anyathA for knysaa| 20. I. omits the lines 20--23 which have been preserved by the other Mas. and are required here. 25. I, patravalyAdibhUpAdi tor cakavAdibhUpasya suggested by the other Mss. 29. I. mamiSiSya tor mahiNyAzca suggested by the other Mss. 34. B.C.G. H. vakA for vakrayAmaM / 36. G. H. Man TTA, C. Staat:, B. TUTTA, I. ETA, for at suggested by the sense and the other Msg.
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER XLIX 37. G. H. kibharAyakSa, I. gaNezAca / 42. B. dezake, C. kezike, G. H. dezike / 43. B. tArArdha, I. mUlAkAra / 257 46. bhUpais apparently a misreading for bhauma, ie, sArvabhauma as sug gested by the lines 47, 48, 49. 48. (1) I. vaMza for dvaza as suggested by the other Mss. (2) After this line 48, C. deals with siMhAsanalakSaNaM and ends the chapter with toraNavidhAna / 55. paTTala is apparently for paTTasya as suggested by lines 56, 57, 58, 59. 57. (1) B. G. tuMgAraM, H. tuMgAre / (2) B. zake, G. H. are / 60. B. sarvamAna for sarvAnAJcamiti / 61. (1) I. dazaparNa, B. J. H. dazavarNa, may we read dazArNa which would retain the metre. ( 2 ) I. hemAdyA, B. G. H. hemAbhyAM / 62. I. niSkriyA, B. niSkaM ca / 68. I. trayasamaM trayam, B. tryaM tathA / 74. B. 1st pada, catvAriMzanniSkamArabhya / 77. B. C. H. trizataM, I. triMza (in both the places). 81. B. tridhAdinaM, G. trayodakaM, H. triyeA / 83. B. omits the lines 81 - 83. 88. (1) dhavala is apparently for kuntala which would be otherwise left out of the plans of the crown, compare lines 89-91. (2) B. tripurA, G. H. tripuSA, I. J. tripuruSa, apparently for tripuTa / 89. (1) veNu is apparently for mauli which would be otherwise left out of the plans of the crowns, compare lines 88, 90-91. (2) I. kANDantu zikhi, G. H. karaNDaM zaMkha / 90. G. H. pAlikAkRtiH, B. vAdikA kRtiH / 91. (1) B. G. H. kezAgraM / ( 2 ) I tAli for dala / 92. I. omits the lines 93-95 which have been preserved by all other Mss. and are necessary here. 93 tadargha is apparently for tu daza, otherwise the 26 parts mentioned in line 92 cannot be made up. 95. nava must be for eka as the total demands. 17
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 MANASARA 96. (1) I. vapurita ni, the other Mss. pAcapuliM na / (2) tuGga is apparently for tukh| 97. G. ma. trivedikam / 98. G. H. trivedikam / 99. B. omits the next 4 lines, 102. G. H. pradhAvatrAdayodeze, I. atha caikodayedeza / 106. B. G. H. purimaM ca dvipAtu / 110. B. makarAMtakaM, C. makarAtmakarAtmakaM, G. makarAtmarAntaka, ma. makarAnma / 114. I. dhAmai for dAmaiH as suggested by the other Mss. 118. (1) I ka for pu as suggested by the other Mss. (2) C. cturyaadi| 119. C.samaM yutaM / 120. (1) I. pRSTasyAtha ca, G. H. shirHpRsstthsy| (2) I. . za for razva suggested by the other Mss. 121. I. zza for zca suggested by the other Mss. 124. B.C. G. H. jUTova / 127. C. omits the lines 125-127. 134. (1) B. pinAka / (2) B. sRti, C. stUtinA, G. . vinA kadhitinA / 141. I. ca karNa, B. C. G. H. cakeraNa / 146. B. C.G. H., second pada, kuryAttadranapaTTakaM / 147. B. omits the lines 147-149 and also 164-157. 166. I. mala, the Mss. phaal| 164. I. omits the lines 165,166. They are identioal with the lines 65-66, but are necessary here and have been retained by other Mss. 172. (1) B. C. I. di for dhi / (2) I. G. H jaya for jala suggested by other Mss. 175. 1. ntuyo, the other Mss. dadhi / 177. Compare line 184 where are and yg more distinctly refer to one and same person ; compare lines 190-191. 195. I. mAGga, other Mss. mAnnaM / 197. B. niiraajnaavidhi|
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITICAL NOTES : CHAPTER XLIX 259 200.. Owing to some inexplicable confusion or carelessness, of the copyists lines 213--231 are included between lines 200 and 201 in all the Mgs. There displacement has been suggested by the context and is beyond doubt. 203. I. mukhendra for mukhendu suggested by the other Mss. 204. B. TETTI 205. G. H. fasa for a ll 206. I. leaves in a lacuna 61F which has been supplied by the other Mss. 210. B. C. G. H. 5 FETTI 219. I. alt for atu suggested by the sense and the other Mss. 220. I. anta for anna and sAnta for cAna suggested by the sense and the other Mss. 225. B. drat, I. F I Colophon :-B. Andarz, G. HEAT, H. at 1
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER L C. omits this chapter. 1. I. G. H. rthantu for nAntu / 6. B. omits this line. 10. I.vatra for citra suggested by the other Mss. 13. I. mitra for mizra suggested by the other Mss. 14. I. sapUrimam, the other Mss. supUritam / 15. B. mUlAvalaMganaM / 16. B. baMdhAvalaMvakaM for the first expression. 22. (1) I. bhAraM for hAraM suggested by the other Mss. (2) B.G. H. dupAra (3) B.kaMpa for grova / 23. I.G.H. dAma, B.vAma / 24. B. mUlA, I. maalaa| 25. (1) B. vAle vA madhyatuMge tu for the first pada. (2) G. H. omit this line. 27. I. prastha, the other Mss. prAnte / 29. I. syAdAmer3ha, G. H. B. ttsmaaddaam| 30. G. H. nIlaca for nIvyaM / 32. I. G. H, ati for at suggested by the other Mss. 33. B. padajAnu for pAdajAla / 34. I. dvibhAva for vihAya suggested by the other Mss., G. H. vibhAva / 40. B.G. H. kaTakaM vinA, I. kaTakasvanA / 41. I. mamutko for gulphasyo suggested by the other Mss. 47. (1) I. patnImabhiSi for parNamaJjUSa suggested by the other Mss., B. krss| (2) I. Retail for a 16797:1 suggested by the other Miss., H, leaves this word in a lacuna.
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITIOAL NOTES: CHAPTERL 261 48. I. sA for ca suggested by the other Mss. 50. G. H. biThA for viddaa| 51. I. rAya for marAla suggested by the other Mss. 53. G. H. kujaroyasya, B. khaMjarITasya / 55. I. gadAdhArau for godhArasya as suggested by a subsequent line. 59. B. navadaMDaM samArabhya / 60. B. diva, G. dIrgha for dIpa / 61. B. navot, G. H. nalot for paka / 66 (1) I. halo for phali suggested by the other Mss., B prikaa| (2)-I. tadvadA for tadghaTA, suggested by the other Mss., B bhuTA / 69. I afeit for a t suggested by the other Mss. 70. G. H. lena, B. layi / 77. B. citrpttaaNtri| 79. G. ma. ka barI, B. ta vaari| __B. G. ma. yuktA for yugmA / 93. B. Rju, G. ma. rajju / 95. I. sA for cA suggested by the other Mss. 96. I. paryu, G. H. praagu| 97. I. vajana, G. H. vyAjena, B. yajanaM, for vyajana suggested by reference and the other Mss. 100. I. tathaivata, G. H. B. ekaM vAtha / 101. B. kuzAnvitam for the last word. 102. I. bhari for hari suggested by the other Mss. 107. B. vajana, G. ma. vyAjana / 114. (1) B. darpaNasya vizAlakaM, G. darpaNaM madhye bAhyake / (3) I. H. darpaNaM madhye rekhAbhirAvRtam which is a portion of line 118. After line 114, I. and also G. H. omit the following four lines, which appear in B. only and seem to be quite in place. I. G. H. seem to have confused the second pada of 114 with that of the line 118. 119. I.vailyema, G. bilaihai, ma. aalaihai| B. caadvrssrohai| .. 121. B. G. H. sahazaM, I. sarvaza / (2) B. vedabhiH , G. H. devahi for meva hi|
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 MANASARA 122. I zila for kola suggested by the other Mes. 123. I.zaM for tu, B. zAMzaM ca / 124. B.G. H. ythaabaal| 125. I. B. sa for kusya / 129. B. G. H. tricatu for vizAle tu / 132. G. H. varSajUSaM ca la, B. paryabhUSala l| 133. I. catrimA for caturmA suggested by the other Mss. 135. I. varSa for parNa suggested by the other Mss. 136. (1) G. H. omit lines 136-138. (2) I. atya, B. adya, for adhya suggested by the other Mss. 139. I. dArusasyAnanaM for dAhajasya mAnaM suggested by the other Mss. B. dArujasyamAnaM, G. dArutasya ghanaM, ma. dArudhasyAdhanaM / 140. G. ma. aMzena vidhAna, BaMzena lalAmakaM / 145. B.vAtAkAra, G. H. vajrAkAra, for vakAra / 149. I. tadvadantena, G. H. dvidvihastena, B. tadvihastena / 153. I. tattika, G. H. B.trikrN| 164. G. ma. viMzaM dvayopetaM for the second pida. 166. I. kAnma for kArkama suggested by the other Mss. 159. G. H. dhAtapAda, B. mAtApAdA for paadpaadN| 160. G. H. balArcanaM, B. balAcalaM for dvivalayaM / 163. I. B. pAdAnaM, first one, for mevaM ca suggested by the other Mss. 165. B. darpaNaM, I. parvaNaM / 166. (1) B. paraNaM for vAraNaM / (2) G. H. omit this line. ___168. (1) B. pargale, G. ganI, H. gllii| (2) I. nRtya for tajju suggested by the other Mss., B. dyAjyayabhuja / 175. I. , G. H. B. ravyabhU / 179. G. H. jIvA, B.siNhaa| 181. (1) B.omits lines 181-182. (2) G. H. shaaNshaaNs| 182. G. H. jihvaan| 187. I. hArama for toraNA suggested by the other Mss. 188. G. H. samaM patra, I. navaM /
Page #811
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 CRITICAL NOTES : CHAPTER L 190. B. cArtha cordhvasya catuzcitoSTakAMtaka, I. tana samaM cAsya cASTaM vA tatsatrai. raSTakottare, G. cAsyacASTaM syacatuHchidrASThakAntare, ma. chidroDha / . 191. I. hAya for cAya suggested by the other Mss.. 193. I. lobhanaM for loharja suggested by the other Mss. 194. B. putrau, G. ma. phadau for ptrH| 197. B. omits lines 197-199.. 201. G. ma. pIThavRttavalA, B. dvidaMDa daMDanAghavaM / 204. I. Pars for fa suggested by the other Mss.; G. H. omit this line. 209. G. kaNa, ma.khaMDa for karNa / 213. G. vizAlaM syAta, ma. vilAla for viDAlasya / 215. B. G. ma. konatrataM caiv| (2) B. G. H. zarAMtakaM for the lust word. 216. B. hemaM tata. G. hemAta, ma. homaan| 218. B.G. ma. pNcviNshaaN| 220. I. samAdA for samagraM cApi suggested by the other Mss. 226. I. karA for marAla suggested by the other Mss. 234. I. tunAlambi for kulAlasya suggested by the other Mss. 238. G. H. kuMjarodhasya / 239. G. H. samagraM for smaadh| 245. I. vara for vattaM suggested by the other Mss. 246. (1) I. zakaTa for caTaka suggested by the other Mss. (2) I. rive. B. rekho, for rasya suggested by the other Mss., G. H. syAt tittirI coktavat / 248. I. pUrvaM navavidhaM, G. H. B. pUrvavatravadhA / 249. G. ma.gaudhAre B. praadhaare| 253. G. H. samayaM tat smaajhN| 267. I. yugAntaM,G. H. B. yugAMzaM / 258. I. leaves, in a lacuna aisi supplied by the other Mss. 262. I. leaves, in a lacuna, nirgamaM zUletiryaka supplied by the other Mss 266. (1) I. dhosya for dhazca / suggested by the other Mss. (2) I. pa....for samud supplied by the other Mss. 268. I. caturaGgaM for caturanaM suggested by the other Mss.
Page #812
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 MANASABA 269. B. cakakRti, I. citrA kRti / 272. B. G. H. dvitriveda, dvitriye / 276. Second pada, B. Urdhvadezena cUlikA, G. E. cArdhvedvara zena cUlikA, 1. caikamAjanam / 281. B. G. E. paritastu lupAyuktaM khaMDaharmyAdimaMDitam I. puroktamupayuktayA G. H. daMDitam / 282. G. H. paMcadazA / 290. B. G. H. yogyakaM, I. bhAgyakama / 291. B. mudrikA, H. G. mudrakA / 296. (1) B. ghaMTA ca for karNI ca / G H leave this phrase in a lacuna. (2) B. bhAla, G. H. phAla / 297. B. cArca, G. cArtha, H. cArta, I. sArdhaM / 298 (1) B. G H tatsvarNa / ( 2 ) G H paritastu sevyaM / 301. G. H. mAlikA for cUlikA / 302. B. pUrimAdiraveza keju, G. H. pUrayantabhirarpitacUDakam / 303 (1) B. H. zaka, G. pUrva, I. cakra / (2) B G H divyAlakai / 304. I. naga for nika suggested by the other Mss. 305. G H sumukhAH for gaNapateH / 306. ( 1 ) G. H. paNaM paraM / ( 2 ) B. mittikaM, G. H. mityakaM, for the last word. 308. B. tasmairapi / Colophon :- (1) B praSTapaJcAza, G H navacatvArizaM, I. paJcAza / (2) GH. ityAdi mAnasAraH samAptaH /
Page #813
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LI G. H. omit this and all the remaining chapters. C. omits this chapter. 3. I. dArve for dAruje suggested by the other Mss, 4. I. cAktavyAdi, B. ceAttamAdi / 5. 6. 8. (1) B. citrA 9. B. kIrtitaH for nirmitaH / I. zaGka, B. zarka / for second citrAGga / (2) I. sAGga, B. saMca I. sarvadravya, B. sarvAGga dRzya / 10. I. dravya for dRzya suggested by the other Mss. 12. I. vityeva, the other Mss. bhittizca / 13. (1) I. coktaM for cceottamaM suggested by the other Mss. (2) I. maNDapa, B. madhyama / 16. B. dorghareNaiva for dozvareNaiva / 17. B. ciramucyate sthAvaraM mUlasya jaMgamaM ceAttamaM bhavet / 18. Between the two padas of this line, I. adds evaM tu dravyaberaizca / 20. B. vaizAkha vaiNavaM, I. vaivAsaM vaiSNavaM / 23. I. lamba ''nA for lambAsane supplied by the other Mss. 24. B. patat for eka / 29. I. ciraM beraM dhanaM, B. pItAmbaradharaM / 31. B. kuMtikA for kuNDikA / (2) B. ca vAme for vAme / 32. B. sukaM sRvaMddhAdinAM vApi, I. laka supa / 37. B. nAlikA /
Page #814
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 MANASARA 38. B. nityaM ca bala for novyaM calana / 41. I.vIra, B. cor| 44. I. cchAvidbhutaH, B. shaastrvibudhH| 49. B. cALamAzritamevavA, I. durvAsakRtameva ca / 51. I. sarva, B. savye / 62. B. adhare for apare / 63. The second rada is left in a lacuns in I. which has been . preserved by the other Mss. 66. I.ralo, B. rtnko| 69. B. nala kAM talakAMtaM, I. tAlakAntaM / 61. I. bhava, B. dvn| 63. B. dhobhUmI, I. tribhUmi / 67. (1) B. niSyA for novyA / (2) B. ratna for rkt| 8. (1) B. paraMtu for vakSastu / (2) I. kapAla on the margin for saan| 69. B. karakoTi, I. karoti / 70. B. putrakodana for patrodaraM / 72. B. muulaadivaamai| 73. B. zaMmna for lamba, I. makara on the margin. 74. B. pracyA for praacaa| 76. B. kaTaka for dr| 17. (1) B. cakra for cArka / (2) I. rAgaM gaGgA for nA gaGgA suggested by the other Mss. .. 78. B. puSpaM for puSkaraM / 79. B. ca pota for cAmvita / 85. I. sarvAGga for sarveSAM suggested by the other Mss. 91. B. dazakAlaM syAt trayaM tu / 92. B. sakalAMgakaiH, I. sstulaanggkaiH| 93. (1) B. sthAvarajaMgamakaM / (2) I. leaves the second pada of this line in a lacuna. 94. B. bhirattomaM munoshcre(shvrii)| Colophon :-I. mArgaNayoganAma for tribhUrtilakSaNavidhAnanAma suggested by the other Mss, B. graSTa /
Page #815
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LII C. omits the first 100 lines of this chapter with the remark asminkhale patrAni navAni nyUnAni / 2. B. kalAmuna mahAvataM, I. mahAvRtaM / 3. I. vAmAna, the other Mss. vAhanaM, apparently for vAma / 4. B. vardhamAnaM shivaadikN| 10. I.nAM ca for nAmapi suggested by the other Mss. 11. Between lines 11 and 12, I. adds first puda of line 16 which is not required here. - 13. I. yaja, the other Mss. jNgh| 14. B. evaM tu ssttvidhN|| 16. (1) B., first pada, dahanaM dahamAge tu / (2) Between 16 and 17 the following line is added by G. H. B. duttamAntaM syAt pratyeka dvidimAtrakam / / 17. I. kanyasA for kecitta suggested by the other Mss. 18. 1. spa, B. G. H. syAt / 19. I. tritri, B. G. H. tati / 20. B., second pala, pAdamadhya samaM bhavet / 25. sASTAdaza is apparently for caikAzIti, compare line 18. B. omits lines 272nd 28-31. 33. B. syacatriMzAMnulatuMgakaM / 42. B. fari for g ! 43. B. ardhtripaad|
Page #816
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 MANASARA 44. (1) I. hastAGgaM for hastAnta / suggested by the other Mss. (2) B. nvvaaliNgpuurvvt| (2) B. omits the next four lines. 56. B. UnaviMzA for the first word. 67. B. SaTtriMzasaptamAtraM tu for the first pada. 62. B. tatra tuMge tu for tuGgamAne tu| 64. B.budhaH for viduH| 65. B.stAvaliMgAnAM for sthApya liGgaM vaa| 66. B. ardhahastAghomAna, I. atha hstaadyo| 69. B. zabhapUrva na kArayet for the second pada. 71. (1) B. omits this line. (2) I. ke for pakaika / 72. B. bahUnAM for bhudhaa| 78. B. nagaraM for nAgaraM / 79. I. kAma, B. taar| 80. B. omits lines 80-84. 85. I. madya, B. pakya / 91. I.paJca for praSTa suggested by the other Mss. 92. I. kAra for tAra suggested by the other Mss. 94. B.tridhA for smRtam / 95. I. aa for fafx suggested by the other Mss. 96. B. nAradAdimiH, I. bhAgarAgibhiH / 98. B. tatra paMcaika for catuSpazca / 100. B. dvaMza matriMza, I. vyaMdazaM / 101. (1) B. kRtvArAjArdhAdhikaM tahazAMzaM / (2) I. kRtvairakramAta / 103. I. vesyarantI for vesarAdo suggested by the other Mss. 104. (1) B. itiha liMgodayaM sarvabhAgaM brahmavinodayaM / (2) B. omits the next four lines. 109. fatare in place of feratfate is suggested by the metre and the reference. 118. B. omits the second pada and also the next four lines.
Page #817
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITIOAL NOTES : CHAPTER XLI 269 114. I. kRtamaja for kamalajahari suggested by the other Mss. 118. B. tuMgamaSTAMzakaM yugaaNshkaiH| 120. B. zironnatam, I. zatonnatam / 122. I. madra, B. rudr| 123. B. sUtra for rudra / 124. I. zrAma, B. zrAgraM / 125. (1) I. cASTAgrAbha, B. sASTA / (2) B. madhyamAgake / 126. B. cAMgake for caagrke| 127. catuH is obviously for eka as suggested by lines 129, 132. 129. B.liMgAni mUlake / The addition of madhya is suggested by both the metre and the context, compare lines 124-126. 132. B. vizAle for shivaaNshe| 133. B. daapodd| 134. B. stAvasAnaM / 136. B. muktAni ttjnyH| 136. B. paMcaSaT and omit vistRte, I. paJcapazca / 139. ghirA is apparently for dhArA, compare the preceding and the succeeding lines. . 140. B. vartitaMtumiva / 141. (1) B. buvAdabhutArthazva vRssaakRtistthaa| (2) tripuruSa is apparently for tripuragha which is an epithet of ziva / 143. B. karSataH for vrsstH| 144. B. pUjAyAM zatatuMga / 146. B. kSayArayazeSaM for kRtvAMzena / 148. B. jvaikArdhabhAga, I. leaves in a lacuna rdhamAgaM / 161. B. tasyordhvapArzvabhUmayetva TakAMtakaM / 152. B. kuryAdekhA dvikAMtaM tu| 166. B.liMga yhaarunnaane| 159. B. durdhahastAt / 160. B prAguktavatsare, I. prAguktavanyastale / 162. B. omits lines 162-164.
Page #818
--------------------------------------------------------------------------
________________ 970 MANASABA 169. I. sva, B. kha,. sy| 172. C.devavadoktavat, B. devayadukavan / 173. I.dhAranIlA B. dara ziva, dvAre niil| 174. I.cokaM, B.cena / 178. B. dvAramiti, C. dArumiti for dhAramiti / 186. B. C. karparAnucaraiH for kartArantu / 186. (1) I. mAgazcaivo, B. mArga ke cA / (2) B. pazyate tor pArSe tu / 187. After this line C. omits 141 lines, with this remark: asminthale patracatuSTayaM nyUna / 188. B. rssaarohy| 189. (1) B. paaraavaarittkaa| (2) B.anulaapvishinaaN| 190. B. varjayetsA, I. vrgyet| 193. I. anaM, B. agraM 198. (1) B. zilA sarve strIpuMzilA / (2) I. sUtraM for sarvAH suggested by the other Mss. 199. B. zilA svarNa for SaNDa / 200. B. first pada, bhAgataM ca shilaastve| 202. B. cAM dikSuparaM mavet / / 205. I. kAzi, the other Mss. kIrti / 208. B. baharApratyagraM syAnnapuMsakamudAhRtaM / 209. (1) B. kAMsa kArdA / (2) I. zrI for so suggested by the other Mss. 210. B. Taafar for the first expression. 211. B. noconoca, I. niimnii| 212. B. dAlirdA for tAladhvani / 213. (1) B. niSArdhA for mahipadhvani / (2) I. vRkSA may be for bRddhaa| 214. (1) B. ktAni / (2) B. yavanAsa, I. yAvanA / 215. I. chA apparently for shaalii| 223. B. svarNarekhAM ca / 224. (1) B., second pada, zeSamarhagatA(tA)ktavata, maryabhavanamiti smRtam /
Page #819
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER LII 271 225. I. omits lines 225-227 which have been preserved by the other Mss. and fit in well. 228. I. madbhutamiti B. svayambhuriti / 231. B. omits lines 231-232. 235. (1) B. sUtrayukta / (2) I. svastikA, B. sshikhaa| 286. B. zarkarAkAraM prAkSAkAraM tu| 237. B. nadIturaM, I. nagardabhaM / 240. B. mAnuSaM sRksRvaakRtiH| 242. I. atri for praFi suggested by the other Mss. and the context. 243. B. evaM tArArdhaliM(gaH) syAt zeSamAnaM tathAktavat / 244. Compare line 267. 246. B., second pada, nAhapoThavizAlavat zAlakam / 261. B. atikaruSaM naliMgayuk daivyaM svAyambhurucyate / 252. B. tatra svayambhuliMge tu virUpaM ca vizeSataH, I. mantrabadhUrambhuliGgetu nararUpaM cet / 253. B. samyak sUtre ca saM, I. samyaguktajanaM / 254. I. lindra, B. lingg| 256. I. yAvatyo, B. sauvarNa / 257. B. faint agtrata for the first pada. 258. B. nAbherujagAyate / 259. B. vakraM, I. vrt| 260. B. nijAkRti, I. nizAkRti / 261. I. ndISTha, B. dIpti / 264. I. svAtmA, B. paatmaa| 265. B. navastraSu ca ratneSu / 266. B. zeSamAna gatoktavat / 268. B. kalinAgna parityajya kiNcilNghN| 271. B. ghaTitaM caikamAgaM syAt, I. kalitazcAtya / 272. B. naMdaduraM sUkSmaSaTvajaM / yuzilAbhavet, I. second pada. ........"vaki zilAbhavet / 274. I. vi for vata suggested by the other Mss. 276. B. yuktaM hi / 278. B.ghataM nAvaM for tana naahN|
Page #820
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 MANASARA 79. B. patena for yavena / 281. B. bhUnA, I. bhUnA / 282. B. shuddhpiittho| 283. B. mAnaM viyuktaM ca na kuryAta, I. mAnena yukaM cet / 284. I. tatraM marya sa, B. tatribhiryava / 286. B. trayaM trayaM / 288. I. zumAyAdi for yathAbhAgAdi suggested by the other Mss. 290. B. omits lines 290-293. 297. B. prANAlItArameva c| 298. B., second pada, khaataadaashikaa| 300. 1. saMzaye tu for svayambhuva suggested by the other Mss. and the context. 304. (1) I. cAvagArvAdhaH, B. cArdhvadhAbuddho / (2) I. paTTasaMmasarorudau, B. paTTajanma srvhN| 305. B.veka for caik| 306. I. sfat for at suggested by the other Mss. 308. B. maghA, I. ayo| 309. (1) B. sarvogAdhika / (2) I. thamo, B. yanma / (3) B. mAnayet / 310. B. rovayaM tor rodayaM / 311. I. badbhavet, B. varjayet / 312. (1) B. poThamadhye tu kartavya randhra for gandha is suggested by the reading in line 317. (2) B. nAmasya / 313. B. dvayaMzaM ttpaatyet| 314. B. caikArUSAdhike, I. leaves liGga in a laouns. 316. I. svAtmA, B. caatmaa| 317. B. padarthanaM for parito rndhr| 322. B. svayaM caiva prapIThaM / 323. B. vliNgessu| 326. B. athavA ratnapoThaM vA pIThamAnaM tu liMgake / 327. B. vajrAdInAM ca ratnanai(snai)zca liMgAdInAM vizeSataH / 328. B. pavana for ekakam / 329. I. nimiti, B. nyanyAni /
Page #821
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER LII 273 330. B., second pada, caikaliMge prakalpayet / 331. In place of this line B. has the three following lines : madhyadranaizca yalliMgAnAM vatsAmye naivanAmakaM / navaratnazca saMyukta liMga yahattaliMgakaM // svarNena racite liMge pITharatnAdi yojayet / 334. (1) Before this line C. notices asmisthale patracatuSTayaM nyUnaM and omits the preceding part of this chapter. (2) B. C. bAhyaM for nAha / (3) The second pala, B. ziSyastAdhAmaveta, C. syadA bhvet| 336. I.pUjaliGgAyAM, B. liGgapUjAyAM / 341. B. muktavallAcanaM viduH, C. vallAmanaM ghunaM / 342. B. savAzAM tu for prazastamiha, C. omits this word. 344. B. voMguDe, C. gulai| 345. (1) C. pAda for vAtha (2) I. viSThe, B. pRSThe / 346. (2) B. takSaNokA, C. kSapikA / (1) I. raje for racet suggested by the other Mss. 360. I. mAnanya for mAnaM ca suggested by the other Mss. 361. I. baddhAca for baMdhASTa suggested by the other Mss. 362. '(1) I. sASTa for cASTa / (2) C. tuMgai, I. omits this word. (3) I. nandahAnyA for bhirvihanyAt suggested by the other Mss. 360. B.C. razubha for rUpaM / 364. I. vRdvima for vRddhiH suggested by the other Mss. 369. I. dArUvata for dAridrAvahaM suggested by the other Mss. 371. I. jamAdrazceda, B. janmahagveda, C. hakabheda / 372. (1) I. dakSAbhauzaurI, B. kSAbhaumaM gaurii| (2) I. kRtiyaM bhuka, B. kRtaM nyabhuka, C. kRtimaMza (3) B. rudhiM, C. ridii| 373. B. bhUSaM zuddha dhoraM cAdhanaM veSyameva ca // I. prapazcaDavoraM cAthanapakSimeva nandazeSa bhukti which appears to be a confused mixture of the following lines. 0. bhUpe / caMdravirAM caMdanaM preSyAmameva / 374. (1) B. bhUvadhaM nyaMdiraM, C. bhUpaMdaM nyaMvoraM / (2) B. C. omit bhukti / (3) B. mukti, C. mukkaa| 376. I. rAbhyA for rAdhA suggested by the other Mss. Colophon :-B. graefeaAt, C. leaves this in a lacuna, 18
Page #822
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LIII 7. I........... temaT for pIThantammA supplied by the other Mst. 10. B. C. pariNAhasya, I. pUrva nAhasya / 12. I. saMbhavaM, B. saMgrahaM / 13. B. C. anyastu / 15. B. C. tadekAMzAdhikaviSNumAnapoThodayaM bhavet, B. dayeodite, I omits adhika / 16. (1) B. C. pUjAMzaM syAtvaghodeze for the first pada. (2) B. vaiSNavAMzetvajAstritaM, C. vAMzatpajAnIkaM / 25. I. zeSantu B. tu zeSaM syAta / 26. B. kRta, C. ghRta, 1. ghRta apparently for vRta, as suggested by line 998 of chapter_LII. 27. ghRta for vRta, see note under line 26. 30. C. prathamezca / 33. B., second pada, liMgapIThaM ca vistRtaM / 36. B. iyaMgaM, C. iyaMzaM ca vRttakaM vA / 37. I. sAsA" ..., B. tasyAdheo cArdhAceM, C. kuMbhasya ca paritaznAvo / 38. C. kArthena, B. vikAragana for kArthena / 39. I. leaves in a lacuna pUrvavatpIThaM zrIvizAla which has been supplied by the other Mss. 43. I. ..................-'zaM, B. yastutuGgavazAvezaM, C. yatuMgasyavazAdezaM / 44. I. tArAdibhImaM, B. C. tArAdinirgamaM / 47. I vedhare (in both the places) for vesare suggested by reference and the other Mss., B. benare /
Page #823
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES: CHAPTER LIII 275 48. B. C. dArA, I. dhArA in both the places, see also line 55, the intended word seems to be anna, compare chapter XLIII 123 124. 49. I. liGgake may be for poThakam / 50. B. tattadyadvivarA, C. tasyadazcitA, I. zirAkAraM / 52. B. C. lIGgAdIni / 54. B. uttare ca vyAsadaM for the first expression. 55. B. C. dArA for dhArA / Compare note under line 48 above. 58. (1) B. C. tArA for tAra / (2) B. C. geham, I. deham / 59. (1) C. dehaM for geha / (2) B. C. tridhaika / (2) I. kurya, the other Mss. kuDya / 60. I. pivazAnta for pIThavizAla suggested by the other Mss. Colophon : B. C. SaSTitamA /
Page #824
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LIV 1. 6. C. bhUSaNI, I. bhUSaNam / 9. I. bhramakara for bhramarakaM suggested by the other Mss. 10. (1) B. omits lines 10-14. (2) C. maulyAnAM for maiaukya ena / B. cinhaM, C. hRta, I. citra / 14. C. paira, the other Mss. cuudd| 15. I. maula, the other Mss. mauktika / 16. (1) B. niSpaM, C. niyaM, for nossoN| (2) B. pahniyutvayapi / 17. B. pAdajAlaM pAdajaMghA, C. pAdajAlAMgujAMgAgaM / 19. I. kAtarya, B. keottarIya, C. kAzirya / 20. B. C. navyasaMdezaM / 21. I. rAkSa for cAkSa / 29. C. mahasya pArzve tu for pitAmahaM savyapArzve / 30 (1) I. rakta, B. rl| (2) B. omits the second pada and also the four lines following. 33. (1) C. karNe makuTa / (2) By some confusion I. repeats here lines 31-33. 38. For tazcA, B. tasyo / 42. I. B. tuGgako sthi C. dapAGgako se smi / 43. C. f, I. leaves the second pada in a lacuna which has been supplied by the other Mss. 47. I. cA "for athavA supplied by the other Mss. 48. B. omits lines 48-81.
Page #825
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITIOAL NOTES : ORAPTER LIV. 277 50. (1) C. kucatanai / (2) I. kekai, ka. ralA (3) Before line 51, C. adds the following 51 lines which apparently belong to a chapter dealing with the illustrations of the tala measures. vuSNoSAta pAdaparyaMtaM hArAMtara zatAMzakam / uSNoSaM tu caturmA netrAMtaM tu yugAMgulaM / puTAMtaM vedamA syAt mAtrANA meDAmaM tu sImakaM / tatsama bhAgAnubhAgaM syAt mUgadIrgha mukhAdayaM / jAnukaMTha samA kuryAta jaMdhA ca cArutulyakaM / pAdajAnu samoccaM syAta devmkkNgmaanyet| aMguSThAt pArNiparyaMtaMtalaMzo (po) uzamAtrakaM / caturviMzatimAtraM syAt.."sImaka......"syate / kUrparaM ca dvimAnaM syAta prakoSThamaSTAdazaMgulaM / madhyAMgulAgrasImAMtaM talaM dvAdazamAtra / kAzaM mukhatAra syAt galatAraM yugadvayaM / . vatsama bAhumUlaM syAt jAnuvistAra tatsamaM / bAhuparyaMta vistAraM paDatriMzAMgulaM tathA / kuliyAraMtaraM vApi viMzamA prshsyte| madhyAdaratAraM ca paMcAdazAMgulaM bhavet / throNidezavizAlaM syAt saptAdazAMgulaM bhavet / navAdhikyaM dazAMgulyaM kaTideze vizAlakaM / UrumalavizAlaM syAta dvAdazAMgulamiSyate / vRrumadhye vizAlaM tu sApakaMggulaM bhavet / jaMghAmUlavizAlaM tu sArdhasaptAMgulaM tathA / jihvAmadhya SaDaMgulyaM vistAraM tu yugaaNgulN| . nalakA gulphavistAraM satripAdAbdhimAtrakaM / sArdhavedAMgulaM pArNivistAraMparikortitaM / panavAdhikapaMcAMzaM prapAdaM vistAraM bhavet / talAgAtAraM zarAMgulyAM vedaaNshaaNgusstthdiirghk| dimAnaM tasya vistAra tArArdhamaM navavistRtaM / tarjanyaMguSTha tattulyaM doghaM vistAramaMzakaM / prayaMgulyaM sArthapakSAzaM madhyaMgulyaM ca tra(1)ye pAdai /
Page #826
--------------------------------------------------------------------------
________________ -278 MANASABA madhyamAdi kaniSThAMta dordhameva prasa(za)syate / vistAra saptaSaTpaMca yavamAnamudoritaM / tadadhaM ca tadadhaM ca navavistAramucyate / bAhumabhyavizAle tu saptAMzaM kUpara tthaa| vedAMgulyaM prakoSTha caNibaMdha vyayaMzakaM / priyaMzaM sArDa pakSAzaM paDaM talamUlAM caa| talAnAMtara yugaaNgulN| taladIrgha SaDaMgulyaM zeSAMzaM mdhymaaNgulN| sArvapaMcAMgulaM dIrgha trjnynaamikaadyo| sArdhapakkaMgulA dIrgha kaniSThaye tatma(da)thApi vaa| maMzaM SayavaM saptapasavaM caturyavaM kamAt / aMguSThAdi kaniSThAMtaM vistAra parikIrtitaM / sthUlamUlaM kRzAgraM tu duktamAnena yogyayet / praye tridvibhAgena nakhatAraM prazasyate / tacaturmAgamAdhikyaM nabatAyA(ra)mudAhataM / pa(ye)kadvitriyavaM vApi navAgaM kArayeta sudho| caMguSTheva ca dviparva syAt tripaMcAMcAMnyadaMgulaiH / jJAnarekhAdi rekhaica kuryAttutalamadhyame / kezAMtA dalikhe sUtrAMtaM bhU(su)vormadhyebhUvasiti / pakSAyAmadvayaMgulaM tadadhaM tasya vini(stRtaM / bhU(su)vAyAma yugAMgulyaM dvayavistAra mAgikaM / dhyaMgulaM puTaparyaMtaM nAsikA viti(stRtaM bhavet / tadardha madhyavistAra tada, syaat"tdmaaNgulN| 51. (1) candravIra is apparently for channavIra, see chapter L. lines 36-36deg (2) C. syAt svakSaralo, I. varDarakta / 52. C. keyUrakaTakaTakaM svarvavarNa pUramasaMyutaM / 56. C. kuryAna vyacalaM bhavet / 59. C. mAlAdi saMbhUcyA mUlAdi sNhaa| 60. C. haste ca diMDikaM / 66. C. kuryAta dArAdhayet / 71. C. lNbr| 76. I. mandirA, C. midiraa|
Page #827
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER LIV 279 81. C. maanyordsh| 88. I. parida for varadaM suggested by the other Mos. 87. B.C. gopAlA, I. govaalaa| 89. (1) B. dIrghatIyo, C.dorssk| (2) I.mahodaro, the other Mss. mnohraa| 90. B.cAsa_gomavAbhavet / C.cAlazrIgo"bhavet / I.shcaa"chomvaamvH| 91. B. madhyaM kAMcolalaM maveda, C. omits this. 92. (1) I. vizAnabAhaya ca grova, B. vizAlAsya sumob| (2) B. suMda, C.tunakha for tunndd| (3) 1. fe for for suggested by the other Mss. 93. BiMdu for vRta / 94. (1) C. omits the lines 94-97. (2) I. pap for af suggested by the other Mos. 98. B. kAtaroya, I. kAttaye / 103. B.C. sthAbA for sthAne / 104. B. C. daMtilaMtukarA, I. vAmadantikarA mavet / 107. I. ThaMza for daE suggested by the other Mss. 110. I. vAdyate for vakSyataM suggested by the other Mss. 113. I. bhavat for bhaya suggested by the other Mss. 116. (1) B.kecidnihstuNg| (2) C. notices here asmibhavalaM patrameka bhyUnaM, and omitis the next 35lines. 117. B. maTakatAnvita / 119. I. pRSThe devI, the other Mss. pRSThe vNdi| 121, B.hastA / 122. B. vAlinAbhayaM / 127. B.moco tor maahendro| 134. B. prAktavaktrAsyA. I. potravartI bakto) syAta / 136. B. kiroTaM makuTaM tathA / 138. B. bhairavo brmraalkaa|
Page #828
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 MANASARA 137. B. mrkN| 139. B.cinhmRdhRty| 142. 8. satyavAhamakaropari, I. daampre| 143. (1) B. gharaM pAye, I. parApAveM / (2) B. kaMcukI, I. kucaamii| 148. B. myaaNddjii| 149. I. saMraka, B. sNyukt| 150. B. C. omit lines 150-161. 163. B. caiya, C. sarve for savye / 171. B.C. caarthkNcul| 173. For bhadra, B.C. pana / 174. B. sthAnakaM devImAMprakArajubhAvahet / C. nake devI samAMze rujbhaavye| I. samAko kaju bhAvayet / 176. C. trinetraa| 181. I. mUrgha for mUrdhni suggested by the other Mss. 183. I. sale for safett suggested by the other Mss. 188. B.C. maanke| 189. B. bhadrayo, . mNgldrye| / 190. B. puTe savyaka cakSu, C. puTAsasya kucAma, I. puTAsavyakasAla / 192. B. niSThokurutAsane ca, C. zreSThakuSmAnasena c""| Colophon:-B. ekaSaSTitamo,C.leaves this in alacuna.
Page #829
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LV 1. (1) I. sugajadadhinakadhyAnaM for sugatajainakAdonA, B. janakalyAnAM C. stA. tidhuun| (2) B. mAnapUrvakaM, I. pUrvanA(mA)nakam / 2. (1) I. sAdiSThA for dhunA mA suggested by the other Mss., B. cApimA, jaatimaa| (2) O. omits the next four lines. 3. I. vimAnaM ca for mAnaMcApi suggested by the other Mss. and the context. 4. Lines 4-6 which are suggested by reference and supplied by the other Mss. are missing in I. 7. (1) C. yava for tat / (2) I. kaM mAnamu for munmAnamu suggested by the other Mss. 8. O.ntarenopa, I. avaantrop| 10. I.ca hitocyate, B. cAbhiyA,C. caamiho| 11. I.mAdU for mAnaM suggested by the other Mss. 12. Lines 12-14 which are suggested by reference and supplied qy the other Mss. are missing in I. 13. (1) C. vastu for hasta / (2) B. tAra for taal| 22. B.C. devaM tu, I. ekntu| 25. I. nyasama, C. nyakam / 30. B.C. vara for samaM / 34. B.cotsedA(1 gha)daya / 38. B. kAMzAdikaM tu syAt, C.-dhikaaNtN| 39. I. avamAnamu, B. C. devntuceaa| 40. (1) B. omits lines 40-43. (2) C.beraM syAt for the last word. 41. I. hara for hanva suggested by the other Mss. 42. C. syAdevaM tu cotsavo for the first pada. 47. B. cAdhyAyArtha ca, C. cAdhAdyardhAsi / 50. I. tuGgadAvAme yastubhArAdi for jaGamA donoM zubhAyAdi, suggested by the other Mss.C. zubhAyAdIn /
Page #830
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 MANABARA 61. B. jAhaMzaM ca, C. jAtyahA~rjAsaMcAsyAt / 53. (1) I. mataM, B. C. ttH| (3) I. A, B. C. caa| 56. (1) I. akura for aDagulaM suggested by the other Mss. (2) B. honaM, C. , ic caivN| 68. C.sadaMnAhaM, B. tatammAnaM / 60. I. dalaM for gulaM suggested by the other Mss. 61. B. omits this line. 64. I.dahalasA for halagyA suggested by the other Mss. 68. (1) I. trayostriMzAugulAntaM, but by following the rules as given in lines 64, 66, the reading should be as in the text which has been taken from the other Mss. (2) B.C. mAtrAMgulena / 69. (1) C. cAyAtyaMza, for jAtyaMzaka / (2) B. C. vivardhayet for vivarjayet / 70. 1. mutta, B. C. caak| 72. C.muMDAkAraM for mukhtaar| 74. 1. leaves in a laouna RjukAraM which has been supplied by the other Mss. 76. B.C. praatmkN| 79. C. adds bhavet at the end | 80. (1) B. sagajendra / (2) B. C. paraissaha / 81. C., second pada. devAMgaisahasevitA, I. sahassahadevate / B. sdik| 82. I. manyatrA, the other Mss. vaa| 84. B. cAmarodhRta, C. cAmArotrita, I. cAmarIkSata / 66. C. patri priyAMta, B. chatrayAMta / 87. B. jinAM ca pAcake, C. dona ca hatapArcakaM / 88. C. B. paMcavarNa, I. pnycprmettrii| 89. C. janadavAMgamAnayet / 92. C. sarva, I. sm| 94. (1) I. fare for fora suggested by the other Mas. (2) B. kuryApaM yatAktavat / C. yevaM ca jinadevAra cananityayukta vizeSamArgatAtta(ka)vA(vat) / Colophon:-B. C. dvissssttismo|
Page #831
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LVI 2. (1) B. devyAsvaji, D. raji, C. deveAraM ciraM / (2) B. D. baikhadevA, bauddhasya, I. sthAnakaM / 4. ( 1 ) I. pratvartha for prazvattha suggested by the other Mss. ( 2 ) I. nayA for vathA / 6. D. varukha for varSa / 6. 1. tuGgaveokhaM on the margin under interrogation. 8. B. C. lAghaveodara, D. lAGghavodhara / 10. B. mauktikaM, D. mauthikaM for mAlikam / 13. B. C. boraM, D. vIranAma, I. sArdhakaM ca sadanA / at 14. I. leaves in a lacuna other Mss. 15. (1) 1. arafa for a fer suggested by the other Mss. ( 2 ) D. citrabhUSamathA / 16. (1) B. C. parkhe, D. paTTe vA citrike, I. pIThe / (2) B. D. kiTi ca, C. kaTi, I. korti ca apparently for muttikA compare Chap. L. 2-4 (2) B. karkarA, D. krukarA, for zarkarA / which has been supplied by the 17. I. leaves in a lacuna which is supplied by the other Mss. 18. I. aGgamavat for the last word suggested by the other Mss. Colophon :-B. D. faufear, C. leaves this in a lacuna.
Page #832
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LVII 6. B.C. dshtaalen| 9. B. piMgalaM caiva, C. piGgalavarSa for pItavarvakam / 10. B.omits lines 10-11. 12. I. Arfanath for gatata suggested by the context and the other Mss. 13. B. kuMbikAraM bhavetkukSi evaM saMpUrsazobhitam / C. kujAkAra vRhat kuMca vapu saMpUrNa / 14. C. manyatsAmAnya, B. maMtyatvAmAnyasAruSaM / 16. I. Arait for gat, B. C. Arfa, see note 12. 16. C. kamaMDalu for pustakam / 17. I. mAlinAm / 21. After this line C. omits 34 lines with the remark afeta patrameka nyUnam / 22." (1) 1. leaves in a lacuna yai which has been supplied by the other Mss. ___ (2) zura is apparently for zroNi as suggested by the context. 23. B. syAt jaMghAdi ghora / 24. B., first pida, pAdaM jAnusamuccaM sthA, I. prAvatAraM zarAMzaM which is a confusion with lines 20 and 28. 26. I. kopparaM sAdhu, C. kUparaM cArdha, B. sArdha / 30. I. afgate for at fareitai suggested by the other Msg. 31. B.madhyamata for mdhyodr| 32. B. kedAra for kaTitAraM suggested by the other Mss. 34. B. nltaalN| 35. B. bahirane, I. bAhugrIva (rapra. on the margin).
Page #833
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36. B. karAMgulaM for karAM (lAM) zakam / 37. B. ardha for syadhIzaM / ORITICAL NOTES: CHAPTER LVII 38. B. id for the first expression. 41. (1) B. tasmAsamArdha for the first expression. (2) I. padya, for pacaya' suggested by the other Mss. 43. I. sAnyamaMzAMza kAntaM syA, for sArdhadazAMzaM tasmA suggested by the other Mss. 48. 285 ( 1 ) I. zroSa for grIva suggested by the other Mss. (2) B. omits the next four lines. 52. I. patAla for praSTatAla suggested by the context and the other Mss. 55. B. dvAdazAMgulaM / 57. B. nadyAMgulAMzakaM for the last expression. Colophon (1) B. C. f (2) B. agafear, C. leaves this in a lacuna.
Page #834
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LVIII 7. B. C. bhaargaaH| 8. (1) B. yogyAzca / (2) B. devagulmAnanArtha kaM, I. devAGagulyAsanArthakam / 9. This line is missing in I., but it is preserved by the other Mss. and appears to suit the context. - 10. I. dAruNam, B. dhAriNaH, C. vigrahadhAriNAM / 12. B. saM susvira, C. sasyAsthitaM / . 13. I.cAvI, B.C. caayaa| 18. (1) I. vaiSNavaM, the other Mss. vaiNavaM / (2) B. sthAnu, C. stAna for sthAna / 19. B. badAraizca, C. dhraishcaiv|| 20. (1) B. caraNapazusamAnaM, C. caraNAMvaraNaM pAdaM. I. crnngmnpaadN| (2) B.C. narAmaM, I. kAyAntarAmaM / 23. (1) B. haritakiraNavINA, C. haridakaraNaMyoNa / (2) B.C. kanyasaspyAparUpakam / Colophon :-B.j feadt, C. leaves this in a lacuna.
Page #835
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LIX 1. C.samyaka for srv| 2. B. tazAmmAnagupate, C. tanizAlAramAnagRhyate, I. dvAdazamAna / 3. B. I. omit lines 3-6which are supplied by the other Mss. and are required here. 7. I. dhyAna, B.C. jJAna / 13. After this line C. omits the next 45 lines with the remark asminssthale patramekaM nyuunN| 14. B. lAnottarazatAMzakaM / 15. B. omits lines 16-18. 15. I. deva for veda suggested by the context. 19. (1) B. tatsama bhAnumAgaM / (2) I. pora for cora suggestod by the other Mss. 20. (1) B. jAnukara)samaM karyAta jaMghA ca cArutulya kaM, I. kara c| (2) I. tukam for tulyakam suggested by the other Mss. (2) I. tuGgakam. 21. I.deva for pavasuggested by the other Mss. 28. (1) I. pAzu for bAhu suggested by the other Mss. (3)I. zAMzADagulaM for zADagulakaM suggested by the other Mss. 30. B. madhye dharAtAraM ca dvimAtra tatra / 31. B. trisptdshaa| 32. Between 32 and 33 B adds one line : upamUlavizAlaM tudvAdazAMgulamiSyate / 33. B. saardhpNcaa| 36. (1) I. kulpa for gulpa suggested by the other Mss. (3) I. Aja tor aGatri 38. B. SabhAgikaM ca, I. SaTadvayAdhika / 40. B. dvipatnaM tasya for dvimAnaM ttr| 42. B. aMgulyaM for the tirst word. 43. B. mAdhika for maadik| 45. I. nava for nava suggested by the other Mss. 48. B. ca kalA for cAgraM taarN| 60. B. nAbhikAdayaM for nAmikAdvayaM /
Page #836
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 MANASARA __51. (1) B. sAdhamAM for saardhbhg| (2) I. kalayos for kaniSThayo: suggested by the other Mss. 52. B., second pada, saghavaM tu ythaakrm| 64. B. vRtta for ukt| 65. B. aMni vitri for aneca tritri / 56. B. tapatu for tricatu / 62. I. bhuvA for karNa suggested by the other Mss. 64. Between lines 64 and 65, I. adds iti uttama navatalaM samAtama / 65. I. af for afe suggested by the other Mss. 66. B.paMkitAlakama, I. pAdatAlavat / 70. I.nta for ntAva suggested by the other Mss. 71. I. tyartha for dhyartha suggested by the other Mss. 72. (1) I. kAdayamAnaM, B. karNata dayAntaM / (2) I. nAma, B. nAbhi / 73. I.vA, B. vArdha, C. saardh| 74. B. meTrayAyUrU, C. meTAdi Uru / 77. I. hatkA for hikkA suggested by the other Mss. 78. I. kobaraM for kUrparaM suggested by the other Mss. 79. I. bhAgAM, B. bhAnvaM, C. paMktizakaM tthaa| (1) B.C. vAhujAnuzca ttsm| . (9) I. matakyasam for ca tatsamama suggested by the other Mss. 83. B.C. kalAtaramudA, I. kandharaM / 90. C.bedamaMguSTha, I. anggul| 92. I. samU, B.C. tvi| 93. B.C. syAnusya tu| 94. I. omits the second pala of this line and the first pada of the next, which are required by the context and preserved by the other M88. 96. (1) I.madhyA for madhyAugulA suggested by the other Mss. (2) I. samAtRkam for capamAtraM suggested by the other Mss. 98. The presence of a before 7 makes it certain that the correot reading should be vanhAGgulaM 99. I. zubha for yuga suggested by the other Mss. Colophont-B.pNcsssstti|
Page #837
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LX 1. I. leaves in a lacuna atentat supplied by the other Mss. 2. I. bhAsa for haMsa suggested by the context and the other Mss. 4. 1. fafernt for ferui suggested by the other Mss. 6. I. uktavan for uttama suggested by the context and the other Mss. 7. (1) C. SaDaMzena / (2) I. nalo for galo suggested by the other Mss. 11. C. yugAMzakaM for dvayAMzakam / 13. B.C. grovaM syAt, I. grIvastha / 14. C. syAt duttAraM for urarasthAnaM / (3) B..omits the second prda and the three following lines. 15. C. taduttArAt pucchamUlAta, I. tadurAt / 17. C. tdvistaar| 18. I. vana for dhana suggested by the other Mss. 21. B. savRtta, C. omits sa, I. savRttakam / 22. I. atyarthI for adhyadhA suggested by the other Mss. 24. I. varadA, the other Mss. purto| 25. (1) I. dvidvi, B. cdvi| (2) B. I. ayAM, 0. ayAma / 28. I. kanyasAdagullAttAntadarthAnyagulAni ca, B. C. adhyaMdhAgulatAraM tadhamanyAugulAni.ca / 29. (1) I. bhAsyA, B. C. asya for aasyaa| (2) I. ca for tri suggested by the other Mss. 33. I. lambabama for laM ghanamU suggested by the other Mss. 36. I. vastra for varNa suggestediby the other Mss. 38. (1) B. zaktInAM for mUrtInAM / (2) B. dolayAnaM ca, C. DolAyate........ / I. DolAvAnava / 39. B. patra yuktaM, I. vstr| 42. I. ssabhUtvam for saMbhUSam suggested by the other Mss. 46. I. ."jyam for mUkhyam suggested by the other Mss. Colophon:-B. SaSTiSaSTitamA, C. leaves this in a lacuna, I. bAhanabidhAnaM naam|
Page #838
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXI 4. I. ut for uraf suggested by the other Mss. . ..caikAMgulaM for kAzaM / 9. (1) B. I. omit lines 9-10, I. omits also lines 11-12, but the context requires these four lines which have been preserved in 0. (2) diviNgul| 10. O. ayopizavatAMtaMcataM / 11. O. sattutt for the first expression suggested by the con. text. 12. C.43 tor piitth| 18. B. O. paadaanN| 18. B., first pada, kuryAt SaT ctupaam| 21. B.C., first pdda, kecinmUlora cet / 32. B. ferrea for farmaat: I 26. I. pusu for padavarga suggested by the other Mss. and the context. -28 0. has both mAdityaM ca and pAzca, I. mAdityaM ca, B. pApaMcAyata. tthaa| 28. (1) I. siMha for haMsa suggested by the other Mss. and the context. (8) For siMhake, B.tujhake, C. tuMgameva ca / 29. B. mAdazaM lakSameva ca, la. dvaadshaal| 30. (1) B. priyaMvezaizca, vyayavezcaiva / (2) B. syAta datvA darSameva ca, C. syAtardhasvA ca tadakepi vaa| 81. C. syaadpdev| 88. B.O. ehe for prhen| 84. (1) 0. pAkAzaM for aMzaM / (2) B. C. caturvighyA, I. viMza, tor vRddhi suggested by reference. . ____38. B.bAkaM sarvagyApAdikaM /
Page #839
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER LXI 291 37. I.yoti for yoni suggested by the context and the other Mss. 39. B. vipravRtiva gohAnA, 0. vipat pratyarayogAni / 40. B.C. zaurya for saury| (2) B. kAMgAmavArazca / 41. (1) B. dhanacaMDa, C. shnivsaatpcN| (2) C. preSAMzAdi, B. pRThAMzAdIni / 43. B. Rju, C. rUjura, I. jvara / 44. (1) B.dvayamadhaguNa, C. matha / (2) B. catuSkasvargabadhaneza, C. catuSpaT bNdhukeshaa..........| 45. B. C. galamudaraguhyasthAnaM jAvaMdhritakaM tat, ka. khAnu / 47. B.C. athazubhavalapadAya paMcadazAMzaM. C. prdtlaa| 49. (1) B. C. dvi(gu) bAhyAyataM kUrparAsaM, I. cAsyA kopraasmaa| (2) B. C. yesstthipNktitaalNtlaavN| (3) B. C. sarvatahaH for prmukhkre| 50. C. vadana, C. vadasi, for nv| 52. I. hRtavihata for hadayavistRtaM suggested by the other Mss. 68. I. ura for udara suggested by the other Mss. 54. I. QUIETTE for quite suggested by the other Mas. 56. B. C. for vRttaM / 66. B.C. natra dejanasa for tatra jainana / 57. B.C. viSu for vistRt| 61. B. baramimAnaM zilpi, I. nr"..."shilpi| 63. B. madhyamAprA. I. maadhi| . 66. B. vistRtaM for prst| 66. I. yuva for yuga suggested by the other Mss. 68. B. smAyate, I. svaayte| 69. B. sphaTamitimativeMdraca saktAra, I. puThamiti..."vendrazcandrikAvAradISA / 78. B. patrAyAma for the first word. 80. B. zatyA tat shrotr| 81. B. tadeva for tthaiv| 82. B. saba, I. pUrva / / 83. B. puki tAlokavata, I. vAiH / 84. B. vAvaM, I.hAvaM /
Page #840
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 MANABARA 85. B. bAhupakSI caMgu kaMcukena, I. leaves in a lacuna the whole line except the last word, which has been supplied by the other Mss. 86. B. nAstikA zukatuMDapadAye, I. sikAMzukAMzukadaNDapadAkramam / 87. B. haMsakAsyadaMSTratat kuryAt, I. hAsikAsya"....."daMSTravakayuk 89. B. vaNAtituMDagrapi, 1. varNa..."tuNDa / 90. B. SaNapakSivat, I. manepi ca / 92. B. vastra for varSa / 95. B. haMsakohuratat / / 98. B. mArdanasamaM zcetaM vkhaa| 100. B. tanmahApadmayavaM, I. taM mahApadmayeva / 101. TE suggested by the other Mss. 102. B. gunnok| 103. B. vAsaMgi vakrasUtra, I. varNa....."sunoyajJasUtram / 106. B. kaTi ca, I. taa"kstt| 106. B. kecitrshriyaa| 108. B. omits lines 108-110. 113. I. dvipAta kizcinnatA, B. 117. I. apicaraNa, B. abhicaaraadi| 118. B. saMpadAsthAna 119. B. kRSNavarNa ca vakSe kaMcukipUrvanimna / 120. B. vapuSaM tu, I. nabhUSaNaM tu / 121. B. zIrSe siMhaM ca vakraM ca, I. zIrSa ca patraizca / 122. B. abhiSakArAde tu| 123. B. varNa tu puchA, I. taducAgraM / 124. B. ghanamaMzaM for the first expression.. 125. B. sarveSAM pUrvavat sAgnivarNa / 126. I. anyagra, the other Mss. grAma / 129. I. 2757 for suggested by the other Mss. 130. B. saMgrahaH kAvyaM cetyaMtorAkoza vArayet, I. saDagRhya kArya / 131. Lines 131-133 are missing in I., but they have been included in other Mss. and seem to suit the context. 134. B. triMzajyazamagrapakSa, I. satyaMzagrahapakSayathoktaM /
Page #841
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASARA 293 135. I. duke, the other Mss. durve / 136. I. tadvagre...."mUlatArAMza for tadvadagre mUlatAraM zarAMzaM suggested by B. 138. I. vAhyA, the other Mss. bAhye / 142. C. pakkaM for pItaM / 144. C.baMdhAvatkarkeNa / 145. C. pakSayA for pkssH| 147. I. yathAzayA for na saMzayaH suggested by the other Mss. Colophon:-B. saptapapTi, C. leares this in a lacuna.
Page #842
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXII B. omits this chapter. 1. I. lakSyate, C. vakSyate / 2. 0. zivAlayAbhimune, I. vAyorabhibhukham / 8. I. cAro, .dvaaro| 4. C.tripAda for trimAgaM / 6. C.trivimA for dimaarg| 6. I. bandha, C. vrss| 11. 0.baahyaanyH| 18. C.trimArga for tripAdaM / 16. I. sAnAkaM, 0.jAnakaM stAnAmazcaiyanaM / / 16. (1) 0. dArvAbhAsa, I. dArurvA / (2) C. kaTu, I. kaTa / 7. C. adhanaM for ghanaM / 19. O. gotkAMtaM / 22. (1) C.pazaM tor baDagulaM / (2) I. coma, 0. coruu| 23.0.dhurotsedh| 97. (1) I. phAla, C. prova / (2) C. mUla for mukha / 28. C.nimAtrakam for dayAlam / .29. I. pratya, C. td| 32. (1) C.hama for mRga / (2) I. bhAga for bhaal| (2) After this line C. notioes asminthale patratrayaM nyUnaM and omits some of the remaining portion of this chapter. . 88.0.supir| . 88. After this line O. notices again, pasmin svale patratrayaM nyUnaM / 68. After zvetavarSa I. adds on the margin himavad vRSabhaM vAla / Colophon:-I. viSaSTitamo which is the correct number of the chap. _tor
Page #843
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXIII This chapter is missing in C. B. has omitted this ohapter. 46. I. qarTap**** pria I The missing word appears to be tartat en Colophon :-I. for feat which is the correot number as sviggested by the context.
Page #844
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXIV This chapter is omitted by all other Mss except the codex archilypus. 4. sAdha does not give any sense, it must be for cArya / 5. vaMza after dvAra is obviously for vazAt / 6. Arata is apparently for Ataara, compare line 36. 7. vazAmUlaM is apparently for vazAt mUla / 9. sidhi is apparently for dharma / 10. bhAgamAnaM is apparently for bhAgamokSArtha / 32. vidhRta is obviously for vistRta / 83. vistAre........""mevavA, the missing letters are obvious. 35. daza is apparently for nava as suggested by the context. aSTahamAni for aSTakSemuni as suggested by reference. 62. AyAmayonyaM ca for pAyaM vyayaM yonizca as suggested by reference. 63. zrI."" for zrIkara, compare the line 66.. 68. vedhatatphalam for vyayasya phalam as suggested by the context. 76. senA is obviously for mon| 77. mAna is apparently for mIna / 82. ......"gassarva, the missing letter ja is obvious. 88. pra"""yam apparently for prayojayet / 91. vadhasya janakasya for burasya jinakasya as suggested by the context. 92. anyaizca........................""va mAnaM, the missing words are apparently pratimAnAmevaM / Colophon :-I. catuHSaSTitamo which is the correct number.
Page #845
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXV 1. The first fourteen lines are missing in C. 4. I. leaves this line in a lacuna except the last word, but the Other Mss. have preserved the whole line as included in the text. 5. B. maria A I 7. I. leaves in a lacuna the first puda of this line, and the second parla of the next line, which have been supplied by the other Mss. 10. I. ged for suggested by the other Mss. 11. I. leaves in a lacuna this line which has been supplied by the other Mss. 12. B. ETTE * for the last words. 13. B. rukSA for Rkssaa| 14. I. leaves the last word in a lacuda, which has been supplied by the other Mgs 15. I. leaves the Erst pla in a lacuna, which has been supplied by the other Mss. 19. I. leaves the first word in a lacuna, which has been supplied by the other Mss. 20. The metre suggests that agtg may be replaced by ATHI 23. B. C. AAAAH, I. FATETA! 24. (1) C. I. are for ata suggested by the other Mss. (2) I. dIpikaM for dIrghakaM suggested by the other Mss. 26. 1. oga for a suggested by the other Mss. 28. I. aut for second ga suggested by the other Mss. 31. I. ataia for atce suggested by the other Mss. 33. C. iam for H17 38. I. 99 ....for a suggested by the other Mgs.
Page #846
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 MANASARA 40. All the Mss. have dviparva, but it should be triparba, Compare parvaiyamaGguSThaH zeSAGgulayastribhistribhiH kAryAH (Brihat Samnhitu, LVIII, 28), also parvadIrghaM tadekAMzaM yugalAnAM triparvakam (M. LXV, 136-137). 42. This line is missing in I. but it has been preserved by the other Mss. and appears to be necessary here. 43. I. for suggested by B. C. and the next line. 44. (1) I. ambA for jaGghA suggested by the other Mss. ( 2 ) B. omits this line. 56. ( 1 ) I. havaMzaM for bhAnvaMzaM suggested by the other Mss. (2) B. puratastat, C. purastAt / 60. I. bolata for bhAladra, C. phAladva, B. bhAlacca / 61. I. dhurA for zarA suggested by the other Mss. 64. I. svani for netra suggested by the other Mss. 66. (1) B. triyaMzekadvayaM caiva, C. aMzaikaM dviyaM caiva / ( 2 ) B. C. netramulA praraktayeAH / 67. B. vakSaM, C. makSaM for prakSi / 68. B. C. omit this line. 69. (1) B. C. mekAMzaM for saMkAzaM / (2) B. viMzakaM, C. madhyame for maMzakam / 70. (1) B. C. lakraM viduH, I. vana viduH / (2) C. omits the next three lines. 71. B. iSTAMza for antarAMza / 73. I. C. for safer suggested by the other Mss. 74. I. Adi for prakSi suggested by the other Mss. 75. I. matrimA for marthamA suggested by the other Mss. 78. B. C. tat for vat / 81. (1) I. rdhAGga for dhAzaM suggested by the other Mss. (2) B. nAsti, C. nAla, for nAsya (si) / 82. I. lakSa for padmavaM suggested by the other Mss. 85. I. caGga, B. C. madhya / 86. C. mekaM, I. mevaM / 88. I. bheoji for goji suggested by the other Mss. 90. C. tu catarA B. tadhovAra / 91. I. tasyAtho; B. C. tasmAdho ca /
Page #847
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRITICAL NOTES : CHAPTER LXV 299 92. In the codex achitypus lines 92-128 are included between lines 64 and 55. The correct order as suggested by the context has been preserved in the other M98. and included in the text. (1) 0. mAsu, B. prasU, I. pAhatvArdha / (2) tadvA(ghA)yAdhArayuk / 94. I. mAmbA.. asyA, B. paaryaa| 96. B. raicarya for caiva / / 100. B.C. zeSaM hanvaM tamutsecaM hanvaMtadvipradezake, I. zeSa yodhAntarotlecaM tvaM ca svtprdeshke| The form included in the text has been suggested by the other Mss. 101. Lines 101-102 are missing in I., but they have been preserved - by the other Mss. and are required here. 103. B. hanvaMtaraddhayoH / 105. (1) B. C. dvayamAdhika for the first words. (2) I.hanAkojamimaM for imbantA gojitat suggested by the other Mss... 108. (1) I.yAne, B. nayane / (2)C. netrttrtripNcaaNshN| 111. B. afre for de, C. leaves this word in a lacuna. 112. (1) B. bhUtakAmA, mave kRtvA, C. bhUvaromabhavat kRtvA, I. prIvaromAta tasyatvAta / (2) C. mAnaM ta yojayet / 114. B. C. dvayamAdhika for the first word. 116. B. kolakaM for kUrparaM / 119. I. navamadhya for tanmadhyama suggested by the other Mss. 120. I. tatArtham tArAdha, B. talAdapratArArdhamAdhikyaM / 121. I. leaves in a lacuna the second pada of this line and the first pluda of the next line, which have been supplied by the other Mss. 123. B. purokAMzaM SaDaMgulyaM aMgulInAM tathAyataM / I. purAkAnAM tattadordhAGgulInAM taddIrghAgulintadAyatam / C. pUrotAMtatalAdo_daMgulAMtaM tadAyataM / 124. (1) I. prAMzaM for dAMzaM suggested by the context, B. C. paMcAMzaM / (2) I. manAhAdA for cAnAmikA suggested by the other Mss. 125. I. vRta for bhUta suggested by the other Mss. 128. C. yavAMzakaM, B. sthAca tryaMzakaM / 129. I. adhiSThA, B. tadaMza, C. SaDyavaM / 130. B. runyArezvAMza, C. kRtve / 133. B. C. mAMsalaM, I. aDagulaM /
Page #848
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 MANABARA 136. (1) I. B. sarva for parva snogested by the other Mss. (2) B. C. aMgulonAM for yugalAnAM / 138. (1) I vanI, C. yati / (2) B. mUlakaM ptiH| 139. B. caturghanaM for madhyadoghaM / 141. I. tasyoSTho a, B. tasyAGguSThAda, C. paDaguSThapAda / 149. I. mityA for hikkA suggested by the other Mss. 150. B. kakuddhaM tat, C. kukurvadhvaM / 151. B. C. kArTasImAMtaM for sUtrAntaM / 152. I. dvipAna for ttu pAyu suggested by the other Mss. 154. I. paJca, B.C. pazcAt 157. B.C. vakSayA for kkssyaa| 158. I. sandhyaMtu dhArayet for madhyAntarAyatam suggested by B. C. 160. (1) B.C. kakSA / (2) C. bhAnvaMzaM, I. hatvaMzaM / 162. B. vANAMza, C. pauramyaMza / 163. C. kakSAMtaraM, I. kksstaarN| 165. C. pAveM for sUtraM / 169. (1) I. B. omit this line which is required here and has been supplied by C. (2) B. omits also lines 170-171. 170. (1)C. hikAcca / (2) C. nimnakadvayavistritaM / 171. C. stanAntAt for hitkAt / 172. I. leaves the second pida in a laouna, which has been supplied by the other Mss. 173. B.C. varta for vRtta / 175. C. vatra (1 vakra ) for vstr| 179. B.C.roM / 181. C. shobhaay| 183. (1) I. caiva for cet suggested by the other Mss. (2) I. leaves in a lacuna the first pada which has been supplied by B. C. _184. (1) B. pratimAMgaM, C. pratimAMgulaM / (2) B. sarvadhA (1 thA), C. srvshH| 186. I. C. anyArjanAdi, B. anyeSAM caiva / 187. I. vanditAlaH for paMkitAlaM suggested by the context and the other Mss. Colophon :-B. saptapaSTi for paJcaSaSTitamA, C. leaves this in a laouna.
Page #849
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXVI 5. I taddvayornetra for tasyAdheA netra suggested by the other Mss. 6. This line is missing in I., but it has been preserved by the other Mss. and is required here. 10. I. a, B. C. tunA for nAbhi / 11. B. SaTtriMza for SaDviMza / 16. C. prakoSTakAyataM, I. mukhAyatam / 18. I. kathyamAGguli for madhyamAGguli suggested by tho other Mss. 19. 1. taddIrghasyAd dvAdazAGguSTham for the second pada suggested by the other Mss. C. zeSaM tu tadIrgha syAt vedAMzAMguSThakAyataM / 21. B. C. vedamAtra / 25. B. kakSA, I. kukSiyoH / 28. I. devanAma for vedArghArdhA suggested by B. C. 33. I. deze taddeza, and in another place nAbhipradezAntara, for nAbhidezA dadeze suggested by the other Mss. 37. (1) I. urdhva for Uru suggested by the other Mss. ( 2 ) I. madhya, B. C. madhye / 38. I. sapta for saptAMza suggested by the other Mss. 40. B. nalakAMta, ( as well as I in another place), I. nalakAtAraM / 41. B. rasama (mA) traM, C. zaramAtraM for caturmAtraM / 42. The second pada of this line and also the next two lines are missing in I., but they have been preserved by the other Mss. and are required here. 49. B. C. jihvA for jaGghA / 53. C. cArtha, B. cAya and also I in another place, for sArdhaM suggested by the other Mss. the context. 55. (1) I. kanyaM ( manya ) for kanyA / ( 2 ) B. cAMguSThasya ca /
Page #850
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASABA 56. I. tatrutImAmiva smRtam for the second pada supplied by the other Mss. 302 B. C. vasAnaM, I. bAghontaM also vasAntaM / 61. 62. (1) B. omits this line. (2) Between this and the next line I. repeats in order (a) the last four lines of the preceding chapter, (b) the colophon of the present chapter, and (c) the first 62 lines of the present chapter. 65. B. C. bhruvatArArdha mAtrakaM / 67. For kSaka, B. mRgaM, C. madhRttathA / 69. B. C. niSpApa / 76. I. madhyA for mardhA suggested by the other Mss. 77. I. arcrudq anIa for the second pada suggested by the other Mss. Colophon :-B. affe, C. omits this; I. has this chapter in two places in one place (on page 520 of the Ms.) it has the right one far, but in another (on page 524) aft; thus the chapter 67 is missing, if there were any such chapter, which, however, is not found in any other Mss. and in the index of I. either. Besides the context does not require such a chapter.
Page #851
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXVII 1. B.Rju, I. rajju the idea of the recumbent posture is apparently intended here for which the usual term is zayana / 5. I.devalavA, B.C.dehalandhA / 6. C. lakSaNaM, I. prakSaNaM / , . samabarAyataM vApi cAdhya / 12. I. muni, B. C. mAna / 17. Between this and the next line I. repeats the first pada of line 19. (1) C. mukhAtI, B. mukhAtAdi / . (2) B. dvistraM for dvidimAtra / 20. (1) C. tata brahmazra(sya)pAya, B. tat puruSTaciraM pAveM / (2) B. ruju, C. Rju| 23. B. manyana, C. matyanu / 26. B.C. caakssyo| 28. C. puTa, I. puttai|| 42. C. sUtralalATamadhyAMtaM / 44. I. are for all suggested by the other Mss. 47. After this line C. notioes asminkhale paMcapatraM nyUnaM and omits the remaining portion of this chapter and also the first 50 lines of the next chapter. 48. B.bar3A(o)dadhAyakAye, I. sUtrodayaM for sUtradvayaM suggested by the Other Mss.. 49. I. dvAra for dvagntaraM suggested by the other Mss. 51. I. jaghanaM, B. jyyaaH| 53. I. ravAyatam for mRjvAyataM suggested by the other Mss. 67. (1) B. pala for nl| (2) B. SaDaMgulaM for rasAGgalam / 61. B. zira for ziva / 64. I. prakoSThantu kaTAntaM ca, B. prakoSThAt kaThirantaraM ca /
Page #852
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 MANASARA 68. B. pUrva kAya for Urdhva kAya / 69. B. bhujAmaNo for tribhujAviti / 71. B.jAnubAhya, I. kanvau dvayerzcaiva for the first pada suggested by the other Mss. 72. B. syAkSAMtaM, I. sAkSAntaM / 74. B. cAMgasyopari, I. paJcAsApari / 75. (1) B. gAccAsanaM caitat / (2) B. omits the next four lines. 81. B. tatkukAdi kakunmadhye / 83. B. parzvayAH, I. pANiyeoH apparently for pAyAH / 87. I. nAMtu for bAhya suggested by B. 89. B. cIraM cAMgulakAntakaM for the second pada. 91. B. nirgamA for kaTi ca / 93. B. hanu for jAnu / 94. B. sarvAMgaM ca Rju kuryAt pUrvAvarayeAnayet, I.. jajuvat / 95. B. RjvaMzaM zarazeAbhAvaM nuradApyamiti vidyate, I. rajvaGgarajeAbhAvaM / 97. B. grAbhaMgaM samabhAgaM ca adhibhAga / 101. B. yadukta yatheAka / 106. I. stanA for tathA suggested by the other Mss. and line 105. 111. I. mantraM for mAtraM suggested by the other Mss. and the context. 117. B. dvAdazAMgulaM / 118. B. omits lines 118-121. 124. B, tra for the last word. 128. I. matya for madhya suggested by B. 131. B. reads this line twice. 194. B., for second pada, sUtraM syAtvarzanaM bhavet / 136. B. dvekA for caikA / 137. B. vadaMguSThAtustanAMtaM ca / 159. B. sadhyA, I. anyathA / 140 B tattucinhita | 141. B. vastuvAstUni, I. vAstuzAstrAni / 143. I. vastuvastvAdona for vAstuvastvAdi suggested by the other Mss. Colophon :- (1) B. prAlaMba / (2) B. I. aSTaSaSTi for saptaSaSTitama as suggested by the context.
Page #853
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXVIII 1. C. omits the first 50 lines. 2. B. lAmyakaM ca for kAlAmukhaM / 3. (1) B. vAmaM ca, I. vAmanaM / (2) B, tatravijyotiSakramAt / 5. (1) I. gAlaveti, B. gargAdi / (2) I. dvircanA, B.dharcanA / 6. B. tatsaM for SaT / 7. I. parityaM, B. viparItaM / 8. I. gRhma, B. graahy| 9. (1) B. mavezceca for vizveza / (2) B. pracAdaka: for prabodhakaH / 10. (1) B. vRdhaM for vRta / (2) B. tvaSTA caiva mrglaaH| 11. B. zRtaH for shrutH| 12. B. pRSTacAmAna saMcAdhye ya vishvbaaduynaaNcH| I. (1) mAnabodhAya, (2) vizvavodhAya nAya ca / 13. B. athazAlA for aadisaa| 16. B. kAlazUrpa for kaalyuup| 16. I. citrakArya sAdhakam saarsNhitH| (1) B. citrakA makhyaM / (2) B.staarsNhtH| 17. B. sausakhyA for saurAkhyaH / 19. (1) B. kAdigotravazAjAta: for the first pada. (2) B. sarvatra yogyatAM / I. tAni gotravazajJAya zilpisarvayogyakam / 22. B. omits kArayet gdh|. 23. (1) B. zodhayet for yojayet / (2) B. zAstre vatArayet / . 26. B. piMDasya for bimbasya / 36. I. na ca for tathA suggested by the other Mss. 27. I. fagud on the margin. 28. B. lUramAjana for lUtabhAjana / 29. I. umais sarvanavAnAMtu, B. hastena sarvasaMkhyAmAM / 30. B. pkssikaanaa| 20
Page #854
--------------------------------------------------------------------------
________________ 808 MANASARA 31. B. samarekha, the other Mss. mRgeSa obviously tor tAnekha, compare line 29. 32. B.zaMkha zalyA, I. zivazalyaM / 33. B.jokhapatrekha for jiinpaatrekh| 34. (1) B anakahama / (2) B. vnmishrke| 35. B. yAlAcaM, I. yatphalArtha / 36. B. prAdavadavataM kavyaM tasya dossaa| I. mAdavadraSya.........."smAd / 37. B.cira for berN| 38. B. saMghoSaiH for saMvekSya / 30. B. devArthi for devtaarth| 40. I. beramevaM prazasyate, B. ciramevaM pravizyate / 43. I. mUlikA for mRttikA suggested by the other Mss. (2) I. zeSa, B. shoss| 44. B. tatpiDaM sthApayecItaM / I. pntpaayeduvaa| 46. B., for second pada, vRttayeta pravinyaset / 46. B.tyakA syAdagdhamRttikA, C.kaahrbhuktimuktitaa| 51. I. ssattA, C. mandhA, B. htyaa| 52. I. evaM enaM ca,C. B. yevA honaM cet / . 53. (1) I. sandhyA, B.C. shilpyaa| (2) B. calaM cItaM, C. valicitraM / 66. O. pApaM pravareva for puNyaM lipramevaM / Colophon:-I. B. pakAnasaptati for aSTaSaSTitamA as suggested by the context, O. leaves this in a lacuna.
Page #855
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXIX 2. I. afa for faft suggested by the other Mss. 6. B. C. mRNAlyAdi / ( 1 ) I. pacA, for pracchA suggested by the other Mss. (2) I. prabhA for prapA suggested by the other Mss. (3) B. C. supA for upa / 10. I. nadoSayuk, C. yatheoktavat, B. doSayuk / 11. B. duSTA, C. draSTA / 12. I. tasyAtu tu for tasmAttu suggested by the other Mss. I. yoga, B. C. dhika / 13. 9. 18. (1) I. majjA for tajjJa suggested by the other Mss. (2) I. mathA, B. C. tayA / 22. (1) B. C. syAt tuMge, I. rogasyAGgena / (2) B. varakhena ca, C. kanu ca / 24. I. dvicakSaNaH for takSaNAdeva suggested by the other Mss. 25. I. prabhUkhAM, B. pramANaM C. prabhUSakhA / 26. C. ka kadukhItatAM vajet / B. kartRSTarUta vajeta / 27. (1) C. tatkarodhika / (2) C. mAge tena for bhojanena / 30. (1) I. arfargt, for arfaat suggested by the other Mss (2) B. vastrarogaM, C. pArse rogaM / 31. I. paJcaza for paJjara suggested by B., C. paMca 35. (1) B. kAlakAMgAdhika, C. jAlakAMgA / (2) I. for a 36. B. C. ceddArU for cedUgrAma / 37. (1) B. harmyajAla / ( 2 ) B. sAjala, C. kAla / 40. (1) 1. a for a supplied by the other Mss. (2) C. vAstu / ******** suggested by the other Mss.
Page #856
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 MANASARA 41. C. pradezaM syAt, I. pradezasya for the first expression suggested by the other Mss. 42. C. jAlakaM jaMma for sAlajanma | 45. B. sArAMgA for sAlAGga / 52. C. STyA for vRSTyA / 53. I. dhAvahe for mAvahet suggested by the other Mss. 54. (1) I. sakhanena for sajjanaH / (2) B. sphUrjadApaM (? baM), C. hasUjayA / 56. B. tvaMgaM tu for taraM tu / 57. (1) I. kupatya for kuDyAGga suggested by the othor Mss. (2) B. rAtsedhe for vistAre / (3) I. hi for pi suggested by the other Mss. 59. ( 1 ) I. zrIgyA B. C. zrocyA / (2) B. leaves the first pada in a lacuna 61. B. C. bhakti for bhitti / 63. B. dhikayokiyAM, C. dhikaMtakaM ' 64. B. praprAya for cacyo / 65. B. bha saMpadaH for zumadaM / 66. B. pUhAhA nAdikartavyaM zAstravatakSayaMvathA / C. bhAbhAbhAvitatratasyAt zastradoSavidaM tathA / 68. B. parityakta / 70. B. C. barakhAdi for the first expression. 72. C. kukhAdhi for gubAdi / 73. B. C. omit tat / Colophon :--(1) I. bhUSaNa for dUSaNa suggested by the other Mss. ( 2 ) I. B. saptati for Unasaptatitamo, C. leaves this in a laouna.
Page #857
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHAPTER LXX 4. I. kiyAnAM bhavatA for kiyArambhataH suggested by the other Mss. 6. (1) I. svAhyA, B. svAhA, for hAni suggested by the other Mss. (2) C. omits lines 6-14. 7. B. navabhrAnna, I. asUna for nayamonmeSa suggested by the context and the other Mss. 9. B. lokasya for locanasya / 16. B. C. prAsAdAdi / 20. I. vRSA for prapA suggested by the other Mss. 26. B. C. darmamAlyai / 27. (1) I. rakta for rala: suggested by the other Mss. (2) B. omits this line. 30. dAru appears to be for nava, compare line 36. 33. B. vaca for nairR tya / 34. C. kuryAdarbhekaM cai / 36. C. kRtaM, I. vidu for budhaH, suggested by B. 42. B. syAdanya kuMmAmvamaM tathA / I. madhyena kumbhaiH syAdanyaiH / C. syAdataikaM bhasamaM tathA / 44. C. savitAna, B. saMpadAna / 46. I. pUjAM, B. C. prAjJaiH / 47. B. kramAt, I. C. kU (ku) 6 / 63. I. syAjyAdi, B. C. sa ( rA ) syAdadhi / 64. I tAmbUlaM vA, B. C. tAmbulAdi / 57. After line 56 owing to some great confusion the codex architypus follows the following order : - (1) 99 - 112, (2) 8598, (3) 7284,
Page #858
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 MANASABA (4) 58-71, (5) 113-118. In this order the incongruity is too obvious. The proper order followed in our text has been supplied by the other Mss. 58. B. tadardhaM taMtu saMkhyA vApa, C. tadardhAhuti / 61. I. vidhivat " 68. (1) C. sarvAMga dokSaM zAstra for the first pada. ( 2 ) B. citavat, C. citravat / 72. (1) I. lakSakha for lalATe, suggested by B., C. lIlAkSi locanAlikhya / (2) I. samuccarana for the last word suggested by the sense and the other Mss. 73. (1) B. pazcAd varNAdi likheta, this reading will fit in a line be. tween lines 88, 89. (2) C. svarNadIpena pAyajJena / 74. (1) I. leaves the second pada in a lacuna, which has been supplied by B. C. (2) C. kamyake saha / 75. (1) C. rAzi tu pArzvayed budhaH / "mantrayet for bimbamAzrayet suggested by B. C. (2) B. leaves the second pada in a lacuna. 78. (1) Excepting the first word I. leaves this line in a lacuna, which has been supplied by B. by B. 1 (2) C. omits lines 78-84 79. I. leaves the first word in a lacuna, which has been supplied 81. 84. I. yatra for chatra suggested by B. (1) B. pranyeSu sarvabiMbeSu, I. granyaizca sarvakumbheSu / (2) B. kenIpA / 85. (1) B. C. pUjAyAzcArdhatAye ca tattattan mUlasUtrakam / (2) I. samuccaran for the last word suggested by the sense and the other Mss. 86. B. navavastreNa / 89. (1) For prAkha, B. C. pAda / (2) B. byAmAdi cAkSA / 90. B., for second pada, vRdhi vicAkSarAn nyaset / 98. B. samAdhyAna / 96. B. kSatriyaiH for the first word.
Page #859
--------------------------------------------------------------------------
________________ ORITIOAL NOTES: OHAPTER LXX 311 99. I. tadarghA..."bAra for lakSAbAra suggested by B. O. 101. (1) B. C. vivaM tu liGgAnAM / (2) B. patatka rmA, C. aMta: krmaa| 105. C. pade for tthaa| 106. I. sthAya for nyaset suggested by B. C. 107. I. Otras TA, rest of the second pada is missing, it is supplied by B.C. 109. B. liNgbiNbke| 113. I. adds lalATa as the first word of the line, which is uncalled for and has been left out by the other Mss. 116. B.C.paraM tor vrN| 118. C. hitAya vai yathAkramAt / Colophon :-I. B. ekasaptati for saptatitamaH suggested by C. and the context.
Page #860
--------------------------------------------------------------------------
_