Book Title: Gyansara
Author(s): Bhadraguptasuri
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008912/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahopAdhyAya zrI yazovijayajI viracita zALAsAra vivecanakAra : AcAryazrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SAvA jAya mahopAdhyAya zrI yazovijayajI vivecanakAra AcArya zrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI ma. For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org punaH saMpAdana jJAnatIrtha - kobA chaThThI AvRtti jeTha vada-2, vi.saM. 2074, 22 me 2008 mUlya pAkuM pUMThuM : rU. 22000 / kAcuM pUMThuM : rU. 115.00 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Arthika saujanya zeTha zrI niraMjana narottamabhAInA smaraNArthe ha. zeTha zrI narottamabhAI lAlabhAI parivAra prakAdhaka zrI mahAvIjaina AzadhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, tA.ji.gAMdhInagara 382000 phona naM. (079) 23276204, 23276252 ernail : gyamandir@kobatirth.org website : www.kobatirth.org citra saujanya zrI prema rAvaLa muka zrI bIjala grAphiksa, amadAvAda phona naM. 9376125757, 9327014619 079 22112392 For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUjya AcArya bhagavaMta zrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI zrAvaNa zuklA 12, vi.saM. 1989 ke dina pudagAma mahesANA (gujarAta) meM maNIbhAI evaM hIrAbahana ke kuladIpaka ke rUpa meM janme mUlacandabhAI, juhI kI kalI kI bhAMti khilatIkhulatI javAnI meM 18 barasa kI umra meM vi.saM. 2007, mahAvada 5 ke dina rANapura (saurASTra) meM AcArya zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjA ke karamakamaloM dvArA dIkSita hokara pU. bhuvanabhAnusUrIzvarajI ke ziSya bane. muni zrI bhadraguptavijayajI kI dIkSAjIvana ke prAraMbha kAla se hI adhyayana adhyApana kI sudIrgha yAtrA prAraMbha ho cukI thI.45 AgamoM ke saTIka adhyayanoparAMta dArzanika, bhAratIya evaM pAzcAtya tatvajJAna, kAvya-sAhitya vagairaha ke 'milasTona' pAra karatI huI vaha yAtrA sarjanAtmaka kSitija kI tarapha mur3a gaI. 'mahApaMthano yAtrI' se 20 sAla kI umra meM zuru huI lekhanayAtrA aMta samaya taka athaka evaM anavarata calI. taraha-taraha kA maulika sAhitya, tatvajJAna, vivecanA, dIrgha kathAe~, laghu kathAe~, kAvyagIta, patroM ke jariye svaccha va svastha mArgadarzana paraka sAhitya sarjana dvArA unakA jIvana saphara dina-ba-dina bharApUrA banA rahatA thA. premabharA ha~samukha svabhAva, prasanna va mRdu AMtara-bAhya vyaktitva evaM bahujana-hitAya bahujana-sukhAya pravRttiyA~ unake jIvana ke mahattvapUrNa aMgarUpa thI. saMgha-zAsana vizeSa karake yuvA pIr3hI, taruNa pIr3hI evaM zizu-saMsAra ke jIvana nirmANa kI prakiyA meM unheM rUci thI... aura isI se unheM saMtuSTi milatI thI. pravacana, vArtAlApa, saMskAra zibira, jApa-dhyAna, anuSThAna evaM paramAtma bhakti ke viziSTa AyojanoM ke mAdhyama se unakA sahiSNu vyaktitva bhI utanA hI unnata evaM ujjvala banA rahA. pUjyazrI jAnane yogya vyaktitva va mahasUsa karane yogya astitva se sarAbora the. kolhApura meM tA. 4-5-1987 ke dina gurudeva ne unheM AcArya pada se vibhUSita kiyA.jIvana ke aMta samaya meM lambe arase taka ve aneka vyAdhiyoM kA sAmanA karate hue aura aise meM bhI satata sAhitya sarjana karate hue dinAMka 19-11-1999 ko zyAmala, ahamadAbAda meM kAladharma ko prApta hue. For Private And Personal use only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAzaya - pUjya AcArya zrI vijayabhadraguptasUrijI mahArAja (zrI priyadarzana) dvArA likhita ane vizvakalyANa prakAzana mahesANAthI prakAzita sAhitya jaina samAjamAM ja nahIM parantu jainetara lokomAM paNa khUba ja utsukatA sAthe vaMcAta lokapriya sAhitya che. pUjyazrI 19 navembara 1999nA roja amadAvAdamAM kALadharma pAmyA pachI vizvakalyANa prakAzana TrasTanuM visarjana karI teozrInA prakAzanonuM punaHprakAzana baMdha karavAnA nirNayanI vAta sAMbhaLIne amArA TrasTIone bhAvanA thaI ke pUjya AcAryazrInuM utkRSTa sAhitya janasamudAyane hameMzA maLatuM rahe te mATe kaIka karavuM joIe e Azaya sAthe vizvakalyANa prakAzananA TrasTamaMDaLane A vAta pUjya rASTrasaMta AcArya zrI padmasAgarasUrijInI saMmati pUrvaka jaNAvI. baMne pUjya AcAryonI parasparanI maitrI ghaniSTha hatI. aMtima divasomAM divaMgata AcAryazrIe rASTrasaMta AcAryazrIne maLavAnI icchA vyakta karI hatI, pUjyazrIe A kArya mATe vyakti, vyaktitva ane kRtitvanA AdhAre potAnI saMmati prerakabaLa rupe ApI. teozrInA AzIrvAda pAmIne kobAtIrthanA TrasTIoe A kAryane AgaLa dhapAvavA vizvakalyANa prakAzana TrasTanI pAse prastAva mukyo. vizvakalyANa prakAzana TrasTanA TrasTIoe paNa kobA tIrthanA TrasTIonI divaMgata AcAryazrI priyadarzananA pracAra-prasAranI utkRSTa bhAvanAne dhyAnamAM laI zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra-kobAtIrthane potAnA TrasTa dvArA prakAzita pustakonA puna:prakAzananA badhAja adhikAro saharSa soMpI dIdhA. te pachI zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra saMsthAnA kRtasaritA (jaina bukasTola)nA mAdhyamathI zrI priyadarzananA lokapriya pustakonuM vitaraNa jAhera janatAnA hitamAM cAlu karyuM. zrIpriyadarzananA anupalabdha sAhityanA punaHprakAzana karavAnI zRMkhalAmAM prastuta zrI jJAnasAra graMthanuM punaHprakAzita karIne vAcakone upalabdha karAvI rahyA chIe. - A tattvajJAnasabhara kadamAM nAnA paNa arthathI vizALa A jJAnasAra prakaraNamAM pUjya upA. zrI yazovijayajI mahArAje ATha-ATha lokomAM eka evA batrIsa viSayomAM jaina dharmanA hArdane ThAlavI dIdhuM che. dorAthI yukta soya jema naSTa nathI thatI, tema A jJAnasAranA marmathI yukta AtmA kyAreya saMsAramAM DUbI na zake te vAta A graMthanA adhyayana-mananathI adhyetAo svayaM 4 anubhavI zakaze. For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnane sAgaranI upamA ApavAmAM AvI che. sAgara jevA vizALa ane IA gaMbhIra jJAnano pAra pAmavo agharo che. parantu upAdhyAyajIe teno sAra eTale jJAnano sAra khUbaja saMkSepamAM ApIne ApaNA upara ghaNo upakAra karyo che. jeone Adhi-vyAdhine upAdhithI mukta thavAnI ne adhyAtma pAmavAnI jijJAsA che teone to A graMtha amRta samAna che. - zeTha zrI saMvegabhAI lAlabhAInA saujanyathI A prakAzana mATe zeTha zrI niraMjana narottamabhAInA smaraNArthe ha. zeTha zrI narottamabhAI lAlabhAI parivAra taraphathI je udAra Arthika sahayoga prApta thayo che e badala amo samagra zeThazrI narottamabhAI lAlabhAI parivAranA RNI chIe tathA teonI hArdika anumodanA karIe chIe. AzA che ke bhaviSyamAM paNa teozrI taraphathI Avo ja udAra sahayoga maLato raheze. - A graMthanA punaH prakAzananA avasare saMsthAnA TrasTIzrI kirITabhAInA prayAsothI jJAnasAra graMthanA dareka aSTakanA marmane jhIlatA potAnA AgavA sarjana samA citro emane ja lakhela paricaya sAthe chApavAnI odArthapUrNa anumati ApavA badala sahRdayI citrasarjaka zrI prema rAvaLano AbhAra mAnIe chIe. A AvRttinuM prUphariDIMga karI ApanAra zrI jagadIzabhAI prajApati tathA phAInala mUpha karI ApavAmAM saMsthAnA paMDitavarya zrI manojabhAI jena, zrI AziSabhAI zAha, zrI zaileSabhAI mahetAno tathA A pustakanA suMdara kampojhIMga tathA seTIMga karI ApavA badala saMsthAnA kayUTara vibhAgamAM kAryarata zrI ketanabhAI zAha tathA zrI saMjayabhAI gurjarano ame hRdaya pUrvaka AbhAra mAnIe chIe. Apane amArI namra anurodha che ke tamArA mitro ane svajanomAM A preraNAdAyI sAhityanI prabhAvanA karo. zrutajJAnanA pracAra-prasAra mATe apAyeluM nAnakaDu yogadAna Apane lAbhadAyaka thaze. ane, navA phalevara tathA sA sAthenuM prastuta pustaka ApanI jIvanayAtrAno mArga prazasta karavAmAM nimitta bane ane viSamatAomAM samarasatAno lAbha karAve evI zubha kAmanAo. punaH prakAzana vakhate graMthakArazrInA Azaya tathA jinAjJA viruddhanI kAMI kSati rahI gaI hoya to micchAmi dukkaDam. sujJone dhyAna AkRSTa karavA vinaMtI. - tA. 22 me 2008 TrasTIgaNa zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAruM manomaMthana (chaThThI AvRtti) sAhitya be prakAranuM che. manuSyanI lAgaNIone, icchAone, vAsanAone uttejanAruM ane upazamana karanAra, lAgaNIone uttejanAruM sAhitya vAMcatI veLA to mIThuM ane rasabharapUra lAge che, paraMtu te pachI manuSya azAMti ane ajaMpAthI gherAI jAya che. uttejita vAsanAonI pUrti karavA manuSya duniyAnI aMdhiyArI galIomAM bhaTakato thaI jAya che. jyAre e vAsanAo, kAmanAo saMtoSAtI nathI tyAre tene duHkhanI sImA rahetI nathI. vAsanAo kadAca ghaDIbhara saMtoSAI jAya to paNa atRptinI Aga bujhAtI nathI. Ajano mAnavI khUba vAMce che! khUba jue che ane khUba sAMbhaLe che... paraMtu e vAMcana, darzana ane zravaNamAM evo otaprota thaI gayo che ke ciMtana ane manananI pagadaMDIo ja bhUlI gayo che. vAMcana, darzana ane zravaNa, traNe mAnavInA manane uzkerI rahyAM che. uzkerAyelo mAnavI dizAzUnya banI, bAvaro banI doDI rahyo che... AthaDI rahyo che... ne paTakAI rahyo che. kevI karuNa sthiti sarjAI che manuSyanI! AvA karoDo mAnavIone mAnavIya-narkamAMthI ugAravAno uccatama bhAva karuNAvaMta jJAnI puruSonA hRdayamAM jAge che, temAMthI evuM sAhitya sarjAya che ke je mAnavInI uttejita vAsanAone zAMta kare, utkaTa IcchAonuM zamana kare, jIvanano sAco mArga batAve. "jJAnasAra' AvI eka asAdhAraNa racanA che. upAdhyAyazrI yazovijayajInI A uttama racanA che. "jJAnasArano eka eka zloka mAnavInA baLatA hRdayane ThAranA zitaLa pANI che, gazIrSa caMdana che. A pratipAdana mAtra graMthanI prazaMsA karavA mATe nathI karI rahyo paraMtu mAro potAno e anubhava che. meM mArA baLI rahelA hRdayane A "jJAnasAra thI ThAryuM che, zAMta karyuM che, zitaLa banAvyuM che. saMsAranAM asaMkhya pApothI mukta jIvana jIvanArA mokSamArganA ArAdhako paNa jyAre vyavahAramUDha bane che, mAtra bAhya dharmakriyAomAM rAce che, tyAre temanAM mana ArtadhyAnano ArtanAda karatAM hoya che. "ATalI ATalI dharmakriyAo karavA chatAM manamAM zAMti, samatA ke samAdhi nathI AvatI, Ave che to TakatI nathI.' A zikAyata gRhastha vargamAM ane tyAgI vargamAM vyApaka banatI jAya che. pavitra dharmakriyAo karavA chatAM azAMti TaLatI nathI! samatA ane samAdhi maLatAM nathI! enuM kAraNa, enuM nidAna zodhavuM ja rahyuM. mAtra pApa karmono udaya' kahIne have A kensara jevA jIvaleNa rogane vadhavA na devAya. A rogane rokavo ja joIe. For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nidAna ane upacAra baMnenA "jJAnasAramAMthI maLI rahe che. nizcayanaya ane vyavahAranayanI samatulA je A graMthamAM jovA maLe che te bhAgye ja bIjA koI graMthamAM jovA maLe! kevuM vizada pratipAdana kareluM che! kevI marmasparzI vAto kahI che! azAMti, kleza ke saMtApa, kaMI ja na Take! kharekhara, graMthakAra mahAtmAe potAnuM zAstrajJAna ane anubhavajJAna nIcovIne ApI dIdhuM che. A graMthamAM. AtmakalyANa sAdhavAnI tamannAthI mArga zodhatAM mumukSusAdhakane jyAre AcArAMga ke sUyagaDAMga sUtrano zuddha mokSamArga Akaro ane mAtra AdarzarUpa lAge che ane bRhatkalpasUtra vagere cheda graMthono vyavahAramArga. atyAre aSTApada tIrthanI jema adazya thayelo samajAya che. tyAre te mAnasika tANa anubhave che. te tANamAMthI sAdhakane A "jJAnasAra' ugArI le che. meM e tANa paNa anubhavI che ane emAMthI ugaravAno AnaMda paNa anubhavyo che. e parama upakAra che A 'jJAnasAra" graMthano! e parama upakArI gurudeva che upAdhyAya zrI yazovijayajI! 'jJAnasAra' upara A vivecana meM lakhavA khAtara nathI lakhyuM paNa lakhAI gayuM che. lakhatAM lakhatAM meM je AnaMda.. AMtaraAnaMda anubhavyo che te zabdomAM vyakta karI zakato nathI, te mATe zabdo jaDatA nathI. evo AMtaraAnaMda bIjA AtmAo paNa anubhave te mATe A vivecana chApavAmAM AvyuM. sarvaprathama cAra bhAgamAM prakAzita thayuM, te pachI be bhAgamAM prakAzita thayuM ane pachI eka ja graMthamAM saMpUrNa vivecana pragaTa thayuM. tenI A navI AvRtti prakAzita thaI che. keTalAka AtmArthI sAdhakoe 21-22 vAra A vivecanagraMthano svAdhyAya karyo che ane haju punaH punaH karI rahyA che. e dvArA mananI zAMti, cittanI prasannatA, AtmAnI pavitratA meLavI rahyA che. A jANIne mAruM hRdaya tRpti anubhave che. sahu mAnavo A rIte zAMti, prasannatA ane pavitratA prApta kare e ja mArI niraMtara bhAvanA che. prAMte, A vivecanagraMthamAM jinavacanaviruddha pramAdathI ke kSayopazamanI maMdatAthI kaMI paNa lakhAI gayuM hoya to micchAmi dukkaDa! - vijaya bhadraguptasUri For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra" granthanA racayitA nyAyavizArada nyAyAcArya upAdhyAya zrImadda thazovijayajI bhAratIya saMskRti haMmezAM dharmapradhAna rahI che, kAraNa ke dharmathI ja jIvamAtranuM kalyANa thaI zake che. dharmathI ja jIvanamAM sAcI zAMti ane prasannatA prApta karI zakAya che. jIvonI judI judI bhUmikAone lakSyamAM rAkhIne jJAnI puruSoe dharmanuM pAlana karavAnA paNa aneka prakAro ane mArgo batAvyA che. jagatanA jIvone emanI bhUmikA anusAra dharmamArga batAvavAnuM... e dharmamArge cAlavAnI preraNA ApavAnuM kArya, pavitra jIvana jIvatA sAdhupuruSa prAcInakALathI karatA AvyA che ane Aje paNa karI rahyA che. niSpApa jIvana jIvavuM... AtmasAdhanAmAM jAgrata rahevuM ane sAthe-sAthe kaNA ane vAtsalyathI prerAIne jagatanA kalyANa mATe dharmano upadeza Apavo, suMdara dharmagranthonuM nirmANa karavuM, e ja che sAdhujIvananI mukhya pravRtti. e ja che emanI vizvasevA. vizvavatsala bhagavAna mahAvIrasvAmInA dharmazAsanamAM chellA 2500 varSanA itihAsamAM evA dharmaprabhAvaka aneka mahAnuM AcAryo ane sAdhupuruSa thaI gayA cheAja sudhI thatA rahyA che. paraMtu e badhAmAM paNa potAnI asAdhAraNa pratibhA, viziSTa zAsanaprabhAvanA ane vipula sAhityasarjana Adine kAraNe AgaLa tarI AvatA, zrI bhadrabAhusvAmIjI, zrI siddhasena divAkara, zrI haribhadrasUrijI ane zrImad hemacandracArya jevA samartha puruSonI paMktimAM jemanuM zubhanAma AdarapUrvaka levAmAM Ave che te nyAyavizArada, nyAyAcArya, upAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAja, prastuta graMtharatnanA-jJAnasAranA racayitA che. vikramanI 17mI zatAbdImAM thaI gayelA pUjya upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanA jIvana vize aneka daMtakathAo ane kiMvadaMtIo lokajIbhe ramatI rahI che, paraMtu 17mI zatAbdImAM ja racAyelA eka nAnakaDA grantha "sujazavelI bhAsa'mAM upAdhyAyajInuM yathArtha jIvanavRttAnta saMkSepamAM prApta thAya che. etihAsika dRSTie sujazavelI bhAsa'ne ja pramANabhUta mAnI zakAya. ahIM enA AdhAre upAdhyAyajInA jIvanaprasaMgo saMkSepamAM prastuta karyA che. For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir H saMkSipta jIvana paricaya : uttara gujarAtamAM pATaNanI pAse AveluM "kanoDA gAma Aje paNa hayAta che. tyAM nArAyaNa zreSThI rahetA hatA. zeThanA patnInuM nAma saubhAgyadevI, pati-patnI sadAcArI ane dharmaniSTha hatAM. emane be putra thayA. moTAnuM nAma jazavaMta' ane nAnAnuM nAma "padmasiha pADyuM. jazavaMtanI buddhi sUkSma hatI. bALaka hovA chatAM khUba samajadAra hato. nAnapaNathI ja enAmAM aneka guNo dekhAI AvatA. e kALanA prakhara vidvAna munirAja zrI nayavijayajI vihAra karatA karatA vi. saM. 1988mAM kanoDA gAmamAM padhAryA. kanoDAnI janatA zrI nayavijayanI jJAna-vairAgyabharI vANI sAMbhaLIne mugdha banI gaI, nArAyaNa zreSThI paNa upadeza sAMbhaLavA parivAra sAthe gayA. munivarano upadeza to sahue sAMbhaLyo, paraMtu bALa jazavaMtanA mana para munivaranI vANInI jevI gherI asara thaI evI bIjA koI upara na thaI. jazavaMtanA aMtaramAM paDelA janmajanmAMtaranA tyAga-vairAgyanA saMskAra jAgrata thaI gayA. saMsArano tyAga karI sAdhujIvana svIkAravAnI bhAvanA eNe potAnAM mAtA-pitA pAse vyakta karI. zrI nayavijayajIe paNa jazavaMtanI buddhipratibhA ane saMskAritA joIne nArAyaNa zreSThi ane saubhAgyadevIne kahyuM : 'bhAgyazALI! mahAna sadbhAgya che tamAruM ke AvA putraratnanI tamane prApti thaI che. bALaka jazavaMta bhale uMmaramAM nAno dekhAto hoya, paraMtu eno AtmA nAno nathI, eno AtmA mahAna che. jo tame putramohane dUra karI jazavaMtane sAdhanAnA mArge javAnI rajA Apazo to A tejasvI bALaka bhaviSyamAM bhAratanI bhavyavibhUti banaze. hajAro ane lAkhkho manuSyono uddhAraka banI zakaze... ema mAruM aMtara kahe che." gurudevanI vANI sAMbhaLIne nArAyaNa ane saubhAgyadevInI AMkho bhInI thaI gaI. e AMsu harSanAM hatAM. ane zekanAM paNa, potAno putra mahAna sAdhaka banI aneka jIvonuM kalyANa kare, bhagavAna mahAvIra svAmInA dharmazAsanane ujjavala kare, e kalpanA emane harSavibhora banAvatI hatI paraMtu AvI vinayI, hasamukho ne buddhimAnuM putra ghara choDI, mAtA-pitA, snehI-svajano sahune choDIne cAlyo jAya e vicAre emane udAsa paNa banAvI dIdhAM. emanuM mana dvidhAmAM paDI gayuM. zrI navijayajI to tyAMthI vihAra karIne pATaNa padhAryA, temaNe cAturmAsa pATaNamAM karyuM. For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A bAju koDAmAM jazavaMtane cena nahotuM. gurudevanI saumya ane vAtsalyabharI mUrti enI najaramAMthI khasatI nahotI. enuM mana gurudevanA sAnnidhyamAM javA mATe talasI rahyuM. khAvA-pIvAmAM ke 2mata-gamatamAMthI eno rasa UDI gayo. enuM hRdaya udAsa banI gayuM. enI AMkho raDI rahI hatI. potAnA pyArA putranI A utkaTa dharmabhAvanA joIne mAta-pitAnA hRdayamAM paNa parivartana AvyuM. jazavaMtane laIne teo navijayajI pAse pATaNa pahoMcyAM. ane thoDAka samaya bAda pATaNamAM jazavaMtanI dIkSA thaI. jazavaMtanuM nAma pADyuM 'muni yazovijayajI.' nAnAbhAI padmasiMhe paNa moTAbhAInuM anusaraNa karyuM. eNe paNa saMsArano tyAga karI munijIvana svIkAryuM. ane padmavijaya banyA. rAma ane lakSmaNanI jema yazovijayanI ane padmavijayanI joDI zobhI UThI. dIkSA laIne banne bhAIo gurusevA ane jJAnAbhyAsamAM lIna banI gayA. divasa ne rAta emano sAdhanAno yajJa cAlato rahyo. vi. saM. 1999mAM teo amadAvAda padhAryA. tyAM guruAjJAthI emaNe jAheramAM janatAne apUrva smaraNazaktino paricaya karAvatA avadhAnanA prayogo karI batAvyA. yazovijayajInI tejasvI pratibhA joIne zreSThiratna dhanajI sUrA atyaMta prabhAvita thayA. gurudeva zrI nayavijayajI pAse AvIne temaNe vinaMti karI : 'gurUdeva! zrI yazovijayajI suogya pAtra che, buddhimAna ane guNavAna che, bIjA hemacaMdrasUri thaI zake evA che. Apa emane kAzI mokalo ane SaDdarzanano abhyAsa karAvo.' 'bhAgyavaMta! tamArI vAta to sAcI che. huM paNa icchuM chuM ke yazovijayajI vidyAdhAma kAzImAM jaIne vadhu adhyayana kare to sAruM, paNa kAzInA bhaTTAcArye paisA lIdhA vinA bhaNAvatA nathI e tamane khabara che?' 'gurudeva! Apa enI jarAye ciMtA na karo, yazovijayajIne kAzI mokalavAmAM ane adhyayana karAvavAmAM je kAMI paNa kharca thAya teno lAbha kRpA karIne mane ja Apo, mArI saMpatti lekhe lAgaze. Avo lAbha mane maLe kyAMthI?....' ane eka divasa yazovijayajIe kAzI tarapha prayANa karyuM. kAzI jaIne temaNe SaDUdarzananA prakAMDa vidvAna bhaTTAcArya pAse adhyayana zarU karyuM. e bhaTTAcArya pAse bIjA 700 ziSyo vividha zAstrono ane darzanono abhyAsa karatA hatA. tejasvI buddhipratibhA dharAvatA zrI yazovijayajIe zIghragatie nyAya-vaizeSika, sAMkhyayoga, mImAMsA, vedAMta ane bauddhadarzana AdinuM talasparzI jJAna prApta karyuM. 'ciMtAmaNI' jevA nyAyazAstranA mahAnagranthonuM paNa agAvahana karyuM. bIjI bAju jaina darzananA For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir siddhAMtonuM parizIlana paNa cAlu ja hatuM. syAdvAdaSTie badhA darzanonuM tulanAtmaka adhyayana paNa karatA rahyA. kAzInA zreSTha vidvAnomAM emanI gaNanA thavA lAgI. e jamAno vAda-vivAdano hato. eka vakhata eka vidvAna saMnyAsIe moTA ADaMbara sAthe kAzImAM AvIne vidvAnone vAda mATe paDakAra pheMkyo. kAzImAMthI jyAre vAda karavA bIjA koI taiyAra na thayA tyAre zrI yazovijayajIe e paDakAra jhIlI lIdho. vAda prAraMbha thayo ane aMte yazovijayajIe e vAdakuzaLa saMnyAsIne paNa harAvI vidvatsabhAne vismita karI dIdhI. kAzInA vidvAnoe ane janatAe maLIne emanI vijayayAtrA kADhI ane bhAre sanmAnapUrvaka emane nyAya vizArada' nI gauravapUrNa upAdhi pradAna karI. kAronA vidvAnoe jainamuninuM sanmAna karyuM hoya evo A pahelo ja prasaMga hato. kAzImAM traNa varSa rahIne pachI teo AgrA padhAryA. tyAM paNa eka samartha vidvAna hatA, temanI pAse 4 varSa rahIne yazovijayajIe vividha zAstrono ane darzanono vadhu UMDo abhyAsa karyo. vadhu ne vadhu jJAna meLavatA gayA. AgrAthI vihAra karIne pachI gujarAtamAM padhAryA. emanI ujjavala yazagAthA sarvatra prasaravA lAgI. aneka vidvAno, paMDita, jijJAsuo, vAdIo, bhojako ane yAcako emanI pAse AvavA lAgyA. emanAM darzana karI. emano satsaMga karI dhanyatA anubhavI rahyA. amadAvAdamAM yazovijayajInuM Agamana thayuM ane nAgorI dharmazALA yazovijayajInA AgamanathI jANe eka jIvaMta tIrthadhAma samI banI gaI. gujarAtanA mogala subA mohabatakhAne paNa yazovijayajInI prazaMsA sAMbhaLI ane emanA darzane gayo. khAnanI prArthanAthI yazovijayajIe 18 addabhuta avadhAna prayogo karI batAvyA. subo khUba ja prasanna ane prabhAvita banyo. jinazAsanano prabhAva khUba ja vistaryo. te samaye tapagacchAdhipati tarIke AcArya zrI vijayadevasUrijI hatA. saMghe pUjya AcAryazrIne vinaMti karI ke "jJAnanA sAgara ane mahAna prabhAvaka evA zrI. yazovijayajIne upAdhyAyapade sthApita karo, ema saMgha icche che.' AcAryazrI e paNa emAM potAnI saMmati ApI. zrI yazovijayajIe jJAna-dhyAnanI sAthe sAthe vIsa-sthAnaka tapanI paNa ArAdhanA karI. saMyamazuddhi ane AtmavikAsane vegavaMtA banAvyA. vi. saM. 1718mAM zrImad yazovijayajI upAdhyAyapadathI alaMkRta banyA. For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varSonI akhaMDa jJAnasAdhanA ane jIvananA vividha anubhavonA paripAka rUpe eka ekathI caDiyAtA graMtharatnonuM sarjana teo karatA gayA. e graMtharatnono prakAza aneka jijJAsuonA aMtarane ajavALavA lAgyo. aneka mumukSuone spaSTa mArgadarzana karAvato rahyo. akhaMDa jJAnopAsanA ane vipula sAhityasarjanane kAraNe upAdhyAya zrI yazovijayajI lokomAM "laghu haribhadra' tarIke prasiddha banyA, jIvananA aMta sudhI emanuM e lokakalyANanuM ane sAhityasarjananuM kArya cAlatuM ja rahyuM. lagabhaga aDhI dAyakA sudhI upAdhyAyapade rahIne teoe jinazAsanane zobhAvyuM. vi. saM. 1743nuM cAturmAsa teoe DabhoI (gujarAta) mAM karyuM ane tyAM te anazana karIne samAdhimRtyune varyA. Aje paNa DabhoImAM zrImad yazovijayanI svargavAsabhUmi para sUpa (samAdhimaMdira) vidyamAna che ane kahevAya che ke emano svargavAsa divasa Ave tyAre ghaNI vAra tyAM vAtAvaraNamAMthI adazya rIte nyAyano dhvani pragaTa thato sAMbhaLavAmAM Avato hato. A to thayuM zrImad yazovijayajInA jIvananuM vihaMgAvalokana. have emanA vipula sAhitya vize paNa thoDuM jANI laIe. sAhitya paricaya zrImadda yazovijayajIe sAhityasarjana cAra bhASAmAM karyuM che : 1. saMskRta, 2. prAkRta, 3. gujarAtI ane 4. rAjasthAnI. viSayanI dRSTie joIe to kAvya, kathA, caritra, AcAra, tattvajJAna, nyAyataka, darzanazAstra, yoga, adhyAtma, vairAgya vagere aneka viSayo upara saphaLatApUrvaka temanI lekhinI cAlI che. emaNe jema vidvAnone paNa vicAra karatA karI mUke evA gahana ane gaMbhIra graMtho lakhyA che, tema sahu koI saraLatAthI samajI zake evuM lokabhogya sAhitya paNa saryuM che. emaNe gadyamAM paNa lakhyuM che ane padyamAM paNa lakhyuM che. jema emaNe aneka maulika graMtho saryA che, tema prAcIna AcAyonA mahattvapUrNa saMskRta-prAkRta bhASAnA graMtho upara vivecano ane TIkAo paNa lakhI che. teo jainazAstronA pAraMgata to hatA ja, paraMtu anya dharmo ane darzanonA paNa UMDA abhyAsI hovAthI emanA sAhityamAM emanI e vyApaka vidvattA ane samanvayAtmaka udAra dRSTinA subhaga darzana thAya che. teo prakhara tArkika hovAthI svasaMpradAya ke parasaMpradAyamAM jyAM jyAM paNa emane tarkahInatA ke siddhAMtono For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir visaMvAda dekhAyo tyAM tenI nirbhayapaNe spaSTa samAlocanA karatA paNa teo acakAyA nathI. emanA evA graMthomAM adhyAtmamataparIkSA, daivadharmaparIkSA, dikpaTa 84 bola, pratimAzataka, mahAvIra jinastavana vagere mukhya che. emaNe lakhelA jainatarkabhASA, syAdvAdakalpalatA, jJAnabiMdu, nayapradIpa, nayarahasya, nayAmRta taraMgiNI, nayopadeza, nyAyAloka, khaMDanakhaMDa khAdya, aSTasahastrI vagere aneka dArzanika graMtho emanI vilakSaNa pratibhAno suMdara paricaya karAve che. navyanyAyanI tarkapracura zailImAM jainatattvajJAnane rajU karavAnuM bhagIratha kArya sarva prathama emaNe ja ekale hAthe saphaLatApUrvaka pAra pADyuM che. gujarAtI bhASAmAM emaNe racelA savAso, doDhaso ane sADI traNaso gAthAnAM stavano, yoganI ATha dRSTinI sajjhAyo ane dravyaguNa paryAyano rAsa jevA gaMbhIra graMtho paNa vAraMvAra manana karavA jevA che. ane emanI samagra sAhityasAdhanAnA zikhare suvarNakaLaza samA zobhe che yoga ane adhyAtmane lagatA emanA anubhavapUrNa zreSTha graMtho jJAnasAra, adhyAtmasAra, adhyAtmopaniSad, pAtaMjalayogasUtravRtti, yogavizikAvRtti ane dvAtriMzad dvAtriMzikAmAMnI yogane lagatI pAMca dvAtriMzikAo vagere. upAdhyAyajInI nirmala prajJA ane AMtaravaibhavano AhlAdaka paricaya pAmavA emanA A graMtharatnonuM avagAhana jijJAsuoe zAMtacitte avazya karavA jevuM che. upAdhyAyajInA pragaTa-apragaTa graMthonI yAdI to ghaNI moTI che. emanA jIvanakavana viSe vadhu jANavA IcchanArAoe; zrI yazovijayajI smRtigraMtha tathA 'yazodohana' vagere graMtho joI levA joIe. AvA mahAna jJAnI, ucca koTInA AtmasAdhaka, saMtapuruSa ane sarvAMgINa pratibhAzALI upA. zrI yazovijayajI mahArAjane emanA samakAlIna vidvAnoe 'kalikAlakevalI' tarIke prazaMsyA che. ApaNe paNa e mahAna zrutadhara maharSine bhAvapUrNa haiye vaMdanA karI, emaNe vahAvelI pavitra jJAnagaMgAmAM snAna karI, nirmaLa banIe... pavitra banIe, ane jIvana saphaLa karIe. - bhadraguptasUri For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharma va zruta-ArAdhanA kA AhalAdaka dhAma zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA tIrtha ahamadAbAda-gAMdhInagara rAjamArga para sthita sAbaramatI nadI ke samIpa suramya vRkSoM kI chaTAoM se ghirA huA yaha kobA tIrtha prAkRtika zAntipUrNa vAtAvaraNa kA anubhava karAtA hai. gacchAdhipati, mahAna jainAcArya zrImat kailAsasAgarasUrIzvarajI ma. sA. kI divya kRpA va yugadraSTA rASTrasaMta AcArya pravara zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ke zubhAzIrvAda se zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra kI sthApanA 26 disambara 1980 ke dina kI gaI thI. AcAryazrI kI yaha icchA thI ki yahA~ para dharma, ArAdhanA aura jJAna-sAdhanA kI koI ekAdha pravRtti hI nahIM varan anekavidha jJAna aura dharma-pravRttiyoM kA mahAsaMgama ho. etadartha AcArya zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI kI mahAna bhAvanArUpa AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kA khAsa taura para nirmANa kiyA gayA. __zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra anekavidha pravRttiyoM meM apanI nimnalikhita zAkhAoM ke satprayAsoM ke sAtha dharmazAsana kI sevA meM tatpara hai. (1) mahAvIrAlaya : hRdaya meM alaukika dharmollAsa jagAne vAlA carama tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmI kA zilpakalA yukta bhavya prAsAda 'mahAvIrAlaya' darzanIya hai. prathama tala para garbhagRha meM mUlanAyaka mahAvIrasvAmI Adi 13 pratimAoM ke darzana alaga-alaga deriyoM meM hote haiM tathA bhUmi tala para AdIzvara bhagavAna kI bhavya pratimA, mANibhadravIra tathA bhagavatI padmAvatI sahita pAMca pratimAoM ke darzana hote haiM. sabhI pratimAe~ itanI mohaka evaM cumbakIya AkarSaNa rakhatI haiM ki lagatA hai sAmane hI baiThe raheM. maMdira ko paraMparAgata zailI meM zilpAMkanoM dvArA rocaka paddhati se alaMkRta kiyA gayA hai, jisase sIDhiyoM se lekara zikhara ke guMbaja taka tathA raMgamaMDapa se garbhagRha kA hara pradeza jaina zilpa kalA ko Adhunika yuga meM punaH jAgRta karatA dRSTigocara hotA hai. dvAroM para utkIrNa bhagavAna mahAvIra deva ke prasaMga 24 yakSa, 24 yakSiNiyoM, 16 mahAvidyAoM, vividha svarUpoM meM apsarA, deva, kinnara, pazu-pakSI sahita velavallarI Adi isa maMdira ko jaina zilpa evaM sthApatya ke kSetra meM eka apratima udAharaNa ke rUpa meM saphalatApUrvaka prastuta karate haiM. ___ mahAvIrAlaya kI viziSTatA yaha hai ki AcArya zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.sA. ke antima saMskAra ke samaya prativarSa 22 maI ko dupahara 2 bajakara 7 minaTa para mahAvIrAlaya ke zikhara meM se hokara sUrya kiraNeM zrI mahAvIrasvAmI ke For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lalATa ko sUryatilaka se dedIpyamAna kare aisI anupama evaM advitIya vyavasthA kI gaI hai. prati varSa isa AhlAdaka ghaTanA kA darzana bar3I saMkhyA meM janarmadanI bhAvavibhora hokara karatI hai. (2) AcArya zrI kailAsasAgarasUri smRti maMdira (guru maMdira) : pUjya gacchAdhipati AcAryadeva prazAntamUrti zrImat kailAsasAgarasUrIzvarajI ma. ke puNya deha ke antima saMskAra sthala para pUjyazrI kI puNya-smRti meM saMgamaramara kA kalAtmaka guru maMdira nirmita kiyA gayA hai. sphaTika ratna se nirmita anantalabdhinidhAna zrI gautamasvAmIjI kI manohara mUrti tathA sphaTika se hI nirmita guru caraNa-pAdukA vAstava meM darzanIya (3) AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamandira (jJAnatIrtha) : vizva meM jainadharma evaM bhAratIya saMskRti ke vizAlatama adyatana sAdhanoM se susajja zodha saMsthAna ke rUpa meM apanA sthAna banA cukA yaha jJAnatIrtha zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra kI AtmA hai. jJAnatIrtha svayaM apane Apa meM eka labdhapratiSTha saMsthA hai. AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira ke antargata nimnalikhita vibhAga kAryarata haiM : (1) devarddhigaNi kSamAzramaNa hastaprata bhAMDAgAra (2) Arya sudharmAsvAmI zrutAgAra (mudrita pustakoM kA graMthAlaya) (3) AryarakSitasUri zodhasAgara - kampyUTara kendra sahita (4) samrATa samprati saMgrahAlaya : isa kalAdIrghA-myUjIyama meM purAtattva-adhyetAoM aura jijJAsu darzakoM ke lie prAcIna bhAratIya zilpa kalA paramparA ke gauravamaya darzana isa sthala para hote haiM. pASANa va dhAtu mUrtiyoM, tAr3apatra va kAgaja para citrita pANDulipiyoM, laghucitra, paTTa, vijJaptipatra, kASTha tathA hastidaMta se banI prAcIna evaM arvAcIna advitIya kalAkRtiyoM tathA anyAnya purAvastuoM ko bahuta hI AkarSaka evaM prabhAvotpAdaka DhaMga se dhArmika va sAMskRtika gaurava ke anurUpa pradarzita kI gaI hai. (5) zahara zAkhA : pUjya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMta evaM zrAvakazrAvikAoM ko svAdhyAya, ciMtana aura manana hetu jainadharma ki pustakeM najadika meM hI upalabdha ho sake isalie bahusaMkhya jaina bastIvAle ahamadAbAda (pAlaDI-Tolakanagara) vistAra meM AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kI eka zahara zAkhA kA I. saM. 1999 meM prAraMbha kiyA gayA thA. jo Aja caturvidha saMgha ke zrutajJAna ke adhyayana hetu niraMtara apanI sevAeM de rahI hai. (4) ArAdhanA bhavana : ArAdhaka yahA~ dharmArAdhanA kara sakeM isake lie ArAdhanA bhavana kA nirmANa kiyA gayA hai. prAkRtika havA evaM rozanI se bharapUra isa ArAdhanA bhavana meM muni bhagavaMta sthiratA kara apanI saMyama ArAdhanA ke sAtha-sAtha viziSTa jJAnAbhyAsa, dhyAna, svAdhyAya Adi kA yoga prApta karate haiM. For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (5) alpAhAra gRha : tIrtha meM padhAranevAle zrAvakoM, darzanArthiyoM, mumukSuoM, vidvAnoM evaM yAtriyoM kI suvidhA hetu jaina siddhAntoM ke anurUpa sAttvika upahAra upalabdha karAne kI alpAhAra gRha meM sundara vyavasthA hai. (6) zruta saritA : isa buka sTAla meM ucita mUlya para utkRSTa jaina sAhitya, ArAdhanA sAmagrI, dhArmika upakaraNa, kaiseTsa evaM sI.DI. Adi upalabdha kiye jAte haiM. yahIM para esa.TI.DI TelIphona bUtha bhI hai. (7) nayI dharmazAlA va bhojanazAlA : isa tIrtha meM AnevAle yAtriyoM evaM mahemAnoM ko Thaharane ke lie Adhunika suvidhA saMpanna yAtrikabhavana evaM atithibhavana kA nirmANa kiyA gayA hai. dharmazAlA meM vAtAnukulita evaM sAmAnya milakara 46 kamare upalabdha hai. sAmUhika saMgha evaM yAtriyoM ke bhojana suvidhA hetu suvizAla va suMdara bhojanazAlA banAyI gaI hai. prakRti kI goda meM zAMta aura suramya vAtAvaraNa meM isa tIrtha kA varSa bhara meM hajAroM yAtrI lAbha lete haiM. (8) vizvamaitrI dhAma - borIjatIrtha, gAMdhInagara : yoganiSTha AcArya zrImada buddhisAgarasUrijI mahArAja kI sAdhanAsthalI borIjatIrtha kA punaruddhAra parama pUjya AcAryadeva zrI padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA. kI preraNA evaM zubhAzIrvAda se zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra saMlagna vizvamaitrI dhAma ke tattvAvadhAna meM navanirmita 108 phITa u~ce vizAlatama mahAlaya meM 81.25 IMca ke padmAsanastha zrI varddhamAna svAmI prabhu pratiSThita kiye gaye haiM. jJAtavya ho ki vartamAna mandira meM isI sthAna para jamIna meM se nikalI bhagavAna mahAvIrasvAmI Adi pratimAoM kI pratiSThA yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja dvArA huI thI. navIna mandira sthApatya evaM zilpa donoM hI dRSTi se darzanIya hai. yahA~ para mahimApura (pazcimabaMgAla) meM jagatzeTha zrI mANikacaMdajI dvArA 18vI sadI meM kasauTI paththara se nirmita bhavya aura aitihAsika jinAlaya kA punaruddhAra kiyA gayA hai. vartamAna meM ise jainasaMgha kI aitihAsika dharohara mAnA jAtA hai. nissaMdeha isase isa tIrtha parisara meM pUrva va pazcima bhArata ke jainazilpa kA abhUtapUrva saMgama huA hai. For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir W 16. 1. = * 2 viSayAnukrama viSayAnukrama mAruM manomaMthana zrImad yazovijayajI jJAnasAra aSTaka aSTaka : krama viSaya pUrNatA magnatA .. sthiratA , 4. amoha ..... jJAna............ zama ........ 7. Indriyajaya .... 8. tyAga....... kriyA ............. .. tRpti ................... nirlepatA................... niHspRhatA mauna .............. - .............. ........... ................... ....... ...... ................ che ja da .......... ......... tha .................. 0 ......... 1 . 11. 0 szonvs getostneve. .............. ............... - 13. 13) 14. vidyA ..... .... 143 ............. .. 157 A 15. viveka ..... 16. madhyasthatA ... 17. nirbhayatA .. anAtmazaMsA tattvadRSTi sarvasamRddhi ............... 18. 185 198 18) 2 2. , For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 3ra. karmavipAka-ciMtana .. bhodvega lokasaMjJAtyAga zAstra parigrahatyAga anubhava yoga . niyAga (yajJa) bhAvapUjA dhyAna tapa ******** www.kobatirth.org sarvanayAzraya viSayakramanirdeza upasaMhAra For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 237 251 264 280 295 311 326 341 351 364 375 388 395 402 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samarpaNa zabhANajIuLanA zauzavakALamAM je parama ghAsaciidha parama gurudevazrInA mukhe "jJAnasAra'nI sutradhAcanA maLI hatI, te paramopakArI sikkA sahodadhi sA. AcArya. moin zrImad vijaya # surIzvarajI mahArAjAnA para pAba AbhAne... bhakiAjaya haiye }} } sagapaNa karuM - bhadraguptasUri For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 414 416 *******.......... 417 419 43 439 ........ jJAnamAra-pariziSTa 1. kRSaNapakSa-zuklapakSa... 2. tejalezyA .......... ... .... 3. pAMca AcAra ..................... .............. 4, graMthibheda ................ .... ............................ 5. adhyAtmAdi pAMcayoga ................. ....................... 420 7. samAdhi ............................ ................... 425 7. dharmasaMnyAsa-yogasaMnyAsa .......... 426 8, AyojikAkaraNa, samudraghAta, yoganirodha .................... ..... 427 9. cauda guNasthAnaka .. ..... 430 10. caturvidha sadanuSThAna .............. 11. zaparijJA-pratyAkhyAnaparijJA. .......... 12. paMcAstikAya................. 440 13. karmasvarUpa ............. 445 14. jinakalpa-sthavirakalpa........... 447 15. pAMcazarIra .. ........... 453 16. upazamazreNI .. .................. 455 13, cauda pUrva ...... 450 18. kAraNavAda..... 461 19. pudgalaparAvartakALa..... ....... 463 20. upasarga-parisaha .. 466 21. yatidharma .. .... 468 22. sAmAcArI 469 23. cauda rAjaloka 24. cAra anuyoga ........... ...... 473 25. cAra nikSepa.. ......... .... 474 26, 4pa Agama.... 477 27. gocarInA 42 doSa ..... ........... *... 478 28. brahma adhyayana .. ............. 481 29. dhyAna ....... 482 30. vIsasthAnaka tapa ................... .............. 31. na vicAra, ................. ............ ........... 471 ......... 49 2 For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lA www.kobatirth.org For Private And Personal Use Only lakSa vinAnI pravRttinuM koI mUlya nahIM, koI phaLa nahIM. eTale pahelA ja aSTakamAM lakSa batAvyuM pUrNatAnuM; AtmaguNonI pUrNatAnuM, A lakSa je jIvanuM baMdhAya, "mAre AtmaguNonI pUrNatA meLavavI ja che.' Avo saMkalpa thAya, to ja jIva jJAnamAM magna banI zake. Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir qelal = ka jIva apUrNa che, ziva pUrNa che. apUrNatAnA ghora aMdhakAramAMthI pUrNatAnA ujvala prakAza tarapha ja Ie. samagra dharmapuruSArthanuM dhyeya pUrNatAnI prApti che. AtmAnI evI pUrNatA meLavIe ke pachI kyAreya apUrNa banavAnuM na rahe! moha ane ajJAnanA othAra nIce anaMta anaMta janmothI bhIMsAtI rahelI cetanAne pUrNatAnI A pagadaMDI tIvratApUrvaka AkarSe che. saMpUrNa pUrNatAtti' "apUrNa pUrNatA pAme kevI gahana... gaMbhIra chatAMya madhura vAta karI che granthakAra mahAtmAe! AtmAnI pUrNatA meLavavA karmothI apUrNa-khAlI thaI jaIe. - -- For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra aindrazrIsukhamagnena lIlAlagnamivAkhilam / saccidAnandapUrNena pUrNa jagadavekSyate / / 1 / / artha : inDasaMbaMdhI lakSmInA sukhamAM magna thayelA puruSa vaDe jema sarva jagata sukhamAM magna thayeluM dekhAya che, tema sat-citu-AnaMdathI pUrNa yogI vaDe jJAna-darzanacAritrathI pUrNa jagata dekhAya che. vivecana : sukhI jIva jema badhAne sukhI jANe che tema pUrNa AtmA sahune pUrNa jANe che. saMta-ti-AnaM0 thI paripUrNa AtmA vizvanA tamAma jIvomAM paNa sa-ci-gAnaMdra nI pUrNatAnuM darzana kare che. A satya hakIkata pUrNa sukhanI parizodha karavA mATe puruSArtha karatA AtmAne be mahattvanI vAto samajAve che : A samagra cetanasuSTimAM sa-vita-mAnaH nI pUrNatAnuM darzana karavA draSTAe sa-vi-AnaM8 nI pUrNatA prApta karavI joIe. A samagra cetana sRSTimAM jo rAga-dveSamaya darzanano aMta lAvavo hoya to cetanasRSTimAM pUrNatAnuM darzana karavAno puruSArtha AraMbhavo joIe. jyAM sudhI jIvAtmA apUrNa che tyAM sudhI sakala vizvanI cetana sRSTimAM te pUrNatAnuM darzana nahi karI zake; paraMtu e dizAmAM puruSArtha jarUra karI zake. arthAt pUrNatAnA aMzanuM darzana to jarUra karI zake. pUrNatAnA aMzanuM darzana eTale guNanuM darzana. dareka jIvamAM koIne koI guNanuM darzana karavuM joIe. dareka jIvamAM anaMta anaMta guNo rahelA che. ApaNI guNadRSTi jema jema sUkSma banatI jaze tema tema te guNo ApaNane dekhAvA mAMDaze. guNadRSTi vinA guNa joI zakAtA nathI. svarganA aizvaryamAM masta banelo devendra jema sakala vizvane sukhamAM garakAva thayeluM samaje che, tema guNadaSTivALo AtmA sakala vizvane guNamaya samaje che. jema jema guNadRSTi vikase che tema tema rAgadRSTi ane draSadRSTi saMkocAtI jAya che, tethI rAgaTraSTi ane dveSaraSTimAMthI jAgatI azAMti...kleza.. saMtApo virAma pAmatA jAya che. enA sthAne guNadaSTimAMthI zAMti-svasthatA ane prasannatAno AvirbhAva thAya che. pUrNatA yA paropAdheH sA yAcitakamaNDanam / yA tu svAbhAvikI saiva jAtyaratnavibhAnibhA / / 2 / / artha: paravastunA nimittathI je pUrNatA che te mAgI lAvelAM ghareNAM samAna che; For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrNatA svAbhAvika pUrNatA uttama ratnanI kAnti samAna che. vivecana : tamAre ghare vivAhano prasaMge upasthita thayo. tamArI pAse AbhUSaNa-alaMkAro nathI; tame tamArA sneha-saMbaMdhI pAsethI alaMkAro laI AvyA. alaMkAro tamArA gharamAM AvyA... tame tenI zarIra para sajAvaTa paNa karI. kaho to vAru, tamArI A zobhA kevI che? zuM tame e zobhA para rAjI thavAnA? tamAruM hRdaya temAM AnaMda mAnavAnuM? tamArA hRdayamAM "A alaMkAro to alpakALa mATe che, jyAM vivAhanuM kArya patyuM ke pAchA ApavAnA che...' A vicAra rahelo hoya che, tethI bhADUtI mAgI lAvelA alaMkAro para "huM zrImaMtA" evI khuzI thatI nathI. evI rIte karmanA udayathI maLela dhana-dhAnya-1 kIrti-rUpa-kalA-zAtA vagere Rddhi-samRddhi paNa evI che! A badhuM alpakALa mATe che. puNyakarma pAsethI mAgI lAveluM che. puNyakarma A badhuM pAchuM laI le e pahelAM jo sAme pagale cAlIne pAchuM ApI dIdhuM to to ijjata rahe che, paraMtu jo sAme pagale cAlIne eno tyAga na karyo to tamane koI zarama nathI. e game tyAM ane game te kALe chInavI leze! e evo vicAra nahi kare ke "A kALe dhanadhAnyAdinI jIvane jarUra che mATe na levuM. A sthAne na levuM.." e to enI mudata pUrI thaI ke pAchuM laI ja le che. pachI tame rudana karI ke kakaLATa karo! mATe karmanA udayathI maLela traddhi-samRddhimAM pUrNatA na mAno. emAM Asakti na karo. AtmAnI je potAnI samRddhi che te sAcI pUrNatA che. te svAbhAvika che. tene koI pAchI mAganAra nathI! sAcA ratnano prakAza ratnane choDI jato nathI.. e prakAzane koI laI jaI zakatuM nathI. jJAna-darzana-cAritra-kSamA-namratA-saraLatA-nilabhatA... vagere guNo AtmAnI svAbhAvika saMpatti che. tene prApta karavAno ane prApta karelI saMpattinuM jatana karavAno puruSArtha karavAno che. avAstavI vikalpaiHsyAt pUrNatAbdherivormibhiH / pUrNAnandastu bhagavAn stimitodadhisannibhaH / / 3 / / artha : taraMgo vaDe samudranI pUrNatA jevI vikalpo vaDe (AtmAnI) avAstavika pUrNatA hoya che, jyAre pUrNAnandasvarUpa bhagavAna zira-nizcaLa samudra jevA hoya che. For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra vivecana : taraMgo vaDe jevI samudranI pUrNatA, vikalpo vaDe tevI AtmAnI pUrNatA! baMnenI pUrNatA avAstavika! baMnenI pUrNatA kSaNajIvI! bannenI pUrNatA apUrNatAmAM pariNamanArI. huM dhanavAna! huM kulavAna! huM rUpavAna! huM balavAna! huM pratiSThAvAnA A rIte dhanathI, kaLathI, rUpathI, baLathI ke pratiSThAthI pUrNatA mAnanAra jIva bicAro bhramaNAmAM aTavAya che. ene kyAM bhAna che ke dhana-kuLa-rUpa-baLapratiSThA vagerenA vikalpo to pANInA taraMgo che... e to alpakALa UchaLe.... jonArane alpakALa mATe AnaMda Ape... pachI viramI jAya. zuM samudranA taraMgone tame sadA UchaLatA joyA che? taraMga nAma ja enuM ke je alpakALa mATe Take. paraMtu taraMgo jyAre UchaLatA hoya che tyAre samudra khaLabhaLelo rahe che...samudranuM pANI meluM dekhAya che. dhana-dhAnyAdimAM pUrNatA pAmavAnA manoratho karatAM manuSyonI paNa zuM AvI sthiti nathI? ghaDIkamAM teo UchaLatA dekhAya che...ghaDIkamAM zAMta...vaLI pAchA UchaLatA! kAraNa ke teo vikalpo karI karIne jyAre thAkI jAya che tyAre zAMta paDI jAya che... vaLI pAchA UchaLavA lAge che. jyAre manuSyanAM cittamAM bAhya padArtho prApta karavAnA, prApta karelAnuM rakSaNa karavAnA manorathovikalpo cAlatA hoya che tyAre teno AtmA khaLabhaLI UThe che.. azAnti.... leza, saMtApano bhayAnaka khaLabhaLATa saMbhaLAya che! ane tyAre tenAmAM anyAya-anIti vagere aneka prakArano mela paNa dekhAya che. jyAre pUrNAnandI AtmA to prazAMta..sthira mahodadhi jevo hoya che... na koI vikalpano taraMga! na koI azAnti, kleza ke saMtApa! na koI anyAya, anIti ke durAcArano mela! pUrNAnandInA AtmasamudramAM to jJAnAdi guNaratnono bhaMDAra paDelo hoya che. temAM ja te potAnI pUrNatA mAne che. jAgarti jJAnadraSTizcet tRssnnaa-kRssnnaahijaanggulii| pUrNAnandasya tat kiM syAd dainyavRzcikavedanA? / / 4 / / artha : jo tRSNArUpa kALA sApanA jherano nAza karanAra gAruDI maMtra samAna jJAnadaSTi khUle che, to dInatArUpa vIMchInI pIDA kema hoya? vivecana : tamArI pAse hajAro-lAkho rUpiyA nathI mATe raDo cho? tamArI pAse rUpa-sauMdarya nathI mATe nirAza banI gayA cho? tamArI pAse sattA nathI mATe dIna banIne lokonA gheraghera bhaTako cho? tamArI pAse suMdara patnI nathI mATe lAlacu banI nagaranI zerIe zerIe ghUmo cho? For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrNatA zA mATe ATalI badhI dInatA? dIna- na bano. je je padArthonI spRhAtRSNA karIne te meLavavA mATe bIjAonI AgaLa bhIkha mAgo cho...cATu karo cho... te padArtho ta2pha to tame juo. e padArtho maLavA chatAM tamArA cittamAM zAMti nahi rahe, prasannatA nahi rahe... vaLI e padArtho tamArI icchAnusAra tamArI pAse paNa nahi rahe... emAM tamane sAcI pUrNatA nahi maLe . 'mAre jagatanA bAhya-jaDa padArthonuM koI prayojana nathI... e to mArA bhAgyAnusAra maLavA haze to maLaze... emAM huM pUrNa bananAra nathI... huM to mArA AtmAnA kSamA... namratA... jJAna... darzana... cAritra vagere guNothI pUrNa chuM... guNaratnothI ja mArI pUrNatA che...' A jJAnadRSTine kholo, khullI rAkho. vAraMvAra baMdha thaI jAya to vAraMvAra kholo! ApaNI AMkha vAraMvAra baMdha thaI jAya che chatAM tene vAraMvAra kholIe chIe ne? tema. pachI? pachI bAhyapadArthonI spRhAmAMthI UThatI vedanA... saMtApa tamane pIDI nahi zake... kAraNa ke tamArI pAse jJAnavRSTino mahAmaMtra.. jAMgulI mahAmaMtra AvI gayo! te to kRtAMtakALa jevA kALA nAgane paNa vaza karI zake tevo camatkArika che. tevA maMtranI sAme eka ... be vIMchInA DaMkha kaI visAtamAM? 'huM guNaratnothI pUrNa chuM...' A dRSTimAM evI sphoTaka aNuzakti che ke tRSNAnA meruparvatane paNa cUrNa karI nAkhatAM vAra nathI lAgatI, cakravartInI tRSNAono paNa nAza karI zakanAra jJAnavRSTi, sAmAnya manuSyanI tRSNAone to AMkhanA palakArAmAM khaMDa-khaMDa karI nAkhe che! pUryante yena kRpaNAstadupekSaiva pUrNatA / pUrNAnandasudhAsnigdhA draSTireSA manISiNAm // 15 // artha : je dhanadhAnyAdi parigraha vaDe lobhI jIvo purAya che, tenI upekSA, e ja svAbhAvika pUrNatA che. A tattvajJAnInI tattvajJAnarUpa-pUrNAnarUpa amRtathI bhIMjAyelI dRSTi che. vivecana : jyAM tamArI dRSTi jagatanAM paulika sukho parathI haTI ane AtmAnA anaMta guNo tarapha vaLI, e guNomAM AnaMdano anubhava thayo.. pachI tamArA jIvanavyavahAramAM eka mahAna parivartana Avaze. paraMtu tamAre aMtarAtmAnA guNomAM AnaMdanI anubhUti karavI paDaze! e vinA nahi cAle. tamArA AtmaguNomAM AnaMdano anubhava pachI thaze, For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra pahelAM tamAre bIjA AtmAnA guNo joI joI. mAtra guNo, doSa ekeya nahi, AnaMda mANavAno prayoga zarU karI devo paDaze. jyAM bIjA jIva tarapha dRSTi jAya, guNa lIdhA vinA pAchI na vaLavI joIe! je je guNo joIne tame rAjI thazo.. te te guNa tamArA AtmAmAM paNa pragaTa thaze... pachI e guNonI pUrNatAno AnaMda tame anubhavI zakazo, ke je anaMta kALacakromAM nahi anubhavyo hoya! tamAruM citta e AnaMdanA amRtathI chalakAtuM thaI jaze. pachI tamArA jIvanamAM... jIvana-vyavahAramAM eka ajaba parivartana tame joI zakazo. jagatanA jIvo je sukha meLavavA tanatoDa mahenata... lakhalUTa pApo kare che e sukho pratye tamane koI AkarSaNa nahi rahe! tame e sukho meLavavA tanatoDa mahenata nahi karo. lakhalUTa pApo paNa nahi karo. jyAM jagatapriya sukho pratye tamArAmAM udAsInatA AvI gaI, e sukhamAMthI ja jyAM sukhanI kalpanA marI paravArI, pachI enA mATe mahenata ke pApa thAya ja kevI rIte? tame to e sukhono... jagatanA jIvone priya sukhono tyAga karavAnI vRttivALA banI javAnA, kAraNa ke e sukho tamane guNonI pUrNatAnA AnaMdamAM vikSepa karanArAM lAgaze. A parivartana na Ave tyAM sudhI jaMpIne besavAnuM nahi. dharma-ArAdhanAmAM saMtoSa mAnavAno nahi. guNadaSTine vadhune vadhu vikasvara banAvatA rahevAnuM. apUrNaH pUrNatAmeti pUryamANastu hiiyte| pUrNAnandasvabhAvo'yaM jagadadbhutadAyakaH / / 6 / / artha : apUrNa pUrNatA pAme che ane pUrNa thatA apUrNatA pAme che! jagatane Azcarya karanAro, A AnaMdathI paripUrNa AtmAno svabhAva che. vivecana "bAhya dhana-dhAnyAdino paNa saMga rAkhIe, emAM pUrNatA meLavavAno puruSArtha karIe ane AMtara AtmaguNomAM...svabhAvadazAmAM paNa pUrNa banIe.." A vicAra keTalo badho asaMgata che! zuM be pratipakSI IcchA.. bhAvanA eka sthAne rahI zake? vibhAvadazAmAM ramato rahe ane svabhAvadazAmAM paNa AnaMda anubhavato rahe.. e keTalI badhI vicitra vAta che? eka bAju ekaso cAra DigrI (degree) tAva hoya ane bIjI bAju mIThAIno svAda anubhave... e jema asaMbhava che, tema bAhya paulika sukhono upabhoga cAlu hoya, tRSNAo tUTI na hoya tyAM sudhI pUrNAnandano anubhava paNa asaMbhava che. For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrNatA jema jema indriyajanya sukhonI spRhA tUTatI jAyaupabhoga ocho thato jAya tema tema AtmaguNonI pUrNatAno AnaMda vadhato jAya che. arthAt indriyajanya sukhonI apUrNatA AtmaguNonI pUrNatAnuM kAraNa che. kAraNa vinA kArya na bane, AtmaguNomAM pUrNAnanda anubhavavo che to indriyajanya sukhono tyAga.. spRhAno tyAga karyo ja chUTako. mIThAInA svAdano AnaMda anubhavavo che to tAvane dUra karyo ja chUTako jIbha para AvI gayelI kaDavAzane dUra karye ja chUTako. guNonA pUrNAnandano A svabhAva che ke te indriyajanya sukhonA AnaMda sAthe rahI zakato nathI... indriyajanya sukhonA AnaMdano evo svabhAva che ke te guNonA pUrNAnanda sAthe rahI zakato nathI. kevo AzcaryakArI svabhAva! bAhya sukhono tyAga karIne guNonA pUrNAnandanI mastImAM jyAre AtmA mahAle che, tyAre jagata diMga banI jAya che. je sukho vinA jagatanA jIvo kSaNa vAra paNa calAvI zakatA nathI te sukhono tyAga karI mahAna... apUrva AnaMdamAM jhIlanAra pUrNAnI jagatane mATe eka "adabhutatA" banI jAya che... jagata enA sAme AMkho pahoLI karI Tagara Tagara joI rahe! parasvatvakRtonmAthA bhUnAthA nyUnatekSiNaH / svasvatvasukhapUrNasya nyUnatA na harerapi / / 7 / / artha : jeoe paravastumAM AtmapaNAnI buddhithI vyAkuLatA karI che evA rAjAo alpatAno anubhava karanArA che, jyAre AtmAmAM ja AtmapaNAnA sukhathI pUrNa thayelAne indra karatAM paNa nyUnatA nathI. vivecana : bAhya viSayo tamane game teTalA maLaze chatAM paNa tamane saMtoSa nahi thAya, tamane te ochA lAgaze. kAraNa? je padArtho tamArA nathI.. tamArA AtmAnA nathI, para che, karmanA udayathI maLelA che, temAM manuSya jyAre "A padArtho mArA. A ghara mAruM...A dhana mAruM.. A sattA mArI.. A kuTuMba mAruM.. A deha mAro..." evI mamatvabuddhi kare che tyAre tenA cittamAM eka prakAranI vihvaLatA pragaTa thAya che.. e vihvaLatA manuSyanI dRSTimAM viparyAsa utpanna kare che..viparyasta daSTi vaDe manuSya je kaMI jue che te ochuM lAge che! rahevA eka ghara haze... ochuM lAgaze, bIjA gharanI spRhA jAgaze. bhogavavA hajAro rUpiyA haze... 1. arthAt indriyajanya sukhanAM sAdhano uparanA rAgano tyAga. For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . jJAnasAra ochA lAgaze, lAkho meLavavAnI tRSNA jAgaze. samAjamAM...zahe2mAM sattA haze, ochI lAgaze, dezanI sattA levAnA koDa jAgaze...! TUMkamAM kahIe to je kaMI maLaze, temAM saMtoSa...zAMti nahi anubhave... navuM navuM meLavavAnI vihvaLatA vadhatI javAnI. jIvana zoka-saMtApa ane ciMtAomAM pUruM thaI javAnuM. e rIte koI rAjA-mahArAjAo ane zrImaMtoe jIvana pUrAM karyAM ane bhavanI bhayAnaka khINomAM pheMkAI gayA. je AtmAnuM che... ApaNe eTale AtmA, je ApaNuM che temAM ja ApaNApaNAnI buddhi karI juo, 'mAruM jJAna che...mAruM caritra che...mArI zraddhA che...mArI kSamA, namratA, saraLatA che...' A prakAranI mamatvabuddhi ka2vAthI tamArA cittamAM eka prakArano apUrva pUrNAnanda tamArI dRSTinuM navasarjana ka2ze... tamane koI vAte nyUnatA nahi lAge! bAhya padArtho tamArI pAse nahi hoya to paNa nyUnatA nahi lAge. are, tamArI sAme rAjAmahArAjA ke devalokano devendra paNa Ave, tamane tenA karatAM koI vAte ochuM nahi lAge... ene tamAro pUrNAnanda joI potAnAmAM zUnyatA lAge to judI vAta! kRSNa pakSe parikSINe zukle ca samudaJcati / dyotante sakalAdhyakSAH pUrNAnandavidhoH kalAH ||8|| artha : kRSNa pakSano kSaya thAya che tyAre ane zukla pakSano udaya thAya che tyAre pUrNAnandarUpa candranI kaLA, ke je sarvane pratyakSa che, te prakAzamAna thAya che. vivecana : zukla pakSano... ajavALI rajanIno prAraMbha thatAM candranI kalA dinapratidina adhikatara-adhikatara vikasita thAya che... prakAzita thAya che, e kone ajANyuM che? samagra saMsAra candranI suzobhita kalAnuM darzana karI AnaMdita thAya che. AtmA jyAre zukla pakSamAM praveze che... pUrNAnandanI kalA pratidina vizeSa ne vizeSa khIlatI jAya che. mithyAtvano rAhu jema jema haTato jAya che. tema tema pUrNAnandanI kalA vikasatI jAya che. kALanI dRSTie ahIM zukla pakSa' ane kRSNa pakSanI kalpanA karavAmAM AvI che. anaMta pudgala parAvartakALathI saMsAramAM bhaTakatA jIvane kRSNa pakSanA candranI upamA ApavAmAM AvI che... bhaTakato bhaTakato jIva jyAre * juo pariziSTa 1. For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrNatA saMsAra paribhramaNano ardhapudgala parAvartathI paNa nyUnakALa bAkI rAkhe che, tyAre tene zukla pakSano candra kahevAmAM Ave che. AtmAnI caitanya avasthA pUrNAnaMdanI kalAthI tyAre zobhe che ke jyAre AtmA zukla pakSamAM praveze che. ApaNo AtmA zukla pakSamAM pravezyo che ke nahi te jANavA mATe pAMca lakSaNo tapAsavAM joIe : (1) zraddhA (2) anukaMpA (3) nirveda (bhavavirAga) (4) saMvega (mokSaprIti) (5) prazama, A pAMca lakSaNo ochAvattA pramANamAM dekhAya to tenA parathI samajI zakAya ke ApaNe zukla pakSamAM praveza karyo che. zrI dazAzrutaskaMdha cUrNimAM-saMsAraparibhramaNano eka pugala parAvartakALa bAkI rahe tyArathI zukla pakSa kahevAmAM AvyuM che. "jiriyAvADI fyanA bhavvao niyamA sukkapakkhio, ato puggalapariyaTTassa niyamA sijjhihiti, sadA vA fmeriDA vA rongo' A hisAbe samyakta na hoya chatAM jo AtmavAdI che, to te zuklapakSamAM che. ane te eka pudgala parAvartakALamAM avazya mokSe janAra che. AtmAnA astitva para zraddhA vinA to AtmaguNonI pUrNatAno AnaMda ja kyAMthI anubhavI zakAya? For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - : -- manatA - - , ------ --- ----- - , jJAnamagnatA! pUrNatAnA zikhare pahoMcavAnuM paheluM sopAna che jJAnamagnatA. viSayamagnatA to ghaNI anubhavI; paraMtu enA pariNAme azAnti, saMtApa ane udvega ja maLyAM. je magnatAnA pariNAme parama AnaMdanuM pIna-paoNInTa" khUlI jAya, akSaya prasannatAno pAtALakUvo maLI jAya, divya ciMtananI pagadaMDI lAdhI jAya, tevI magnatA meLavavA mATe A aSTakanuM punaH punaH parizIlana karavuM paDaze. eka vAra to vAMcana karI juo! , - -- - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - 1 = For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org Peek jJAnamAM magna parabrahmamAM lIna, AtmajJAnamAM ja magnatA. AvI sthiti prApta thAya tyAre ja jIvanI caMcaLatA dUra thAya ane sthira bane. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir magnatA, pratyAhRtyendriyavyUha samAdhAya mano nijam / dadhancinmAtravizrAntirmagna ityabhidhIyate / / 1 / / 9 / / artha : indriyonA samUhane viSayothI nivRtta karIne potAnA manane AtmadravyamAM ekAgra karIne, caitanyasvarUpa AtmAmAM vizrAnti lenAra AtmA magna' kahevAya che. vivecana : pUrNatAnA meruzikhara para pahoMcavA mATe jJAnAnaMdanI taLeTImAM jarA thobho, AMkho baMdha karo. tamArA caitanyane nihALo. bAhya padArthomAM ramaNa karatI pratyeka indriyane pAchI kheMcI lo... dareka indriyanI zaktine caitanyanA darzanamAM lagADI do. para-bhAvamAM paribhramaNa karatA manane pAchuM vALo ane svabhAvamAM ramavAnI AjJA karo. vinAtra mAM vizrAnti jJAnAnandamAM vizrAnti! kevuM apUrva vizrAmagRha..! anaMtakALanA bhava-paribhramaNamAM AvuM vizrAmasthAna jovA nathI maLyuM. anaMtakALanI yAtrAmAM to evAM vizrAntigRha maLyAM ke jyAM nAma vizrAntigRhanuM hatuM, paraMtu maLatI hatI kevaLa azAnti! mAtra kleza... thAka ane saMtApa. atyAra sudhI jIve parabhAvane jagatanA paugalika viSayone vizrAntigRha mAnI laI temAM vAraMvAra Azraya lIdho.. bAhya rUpa-raMgathI AkhA jagatane AkarSatA A vizrAntigRho, jIvo para ajaba kAmaNa karI rahyAM che. e vizrAntigRhamAM je je jIva AnaMdathI praveza kare che. te karuNa rudana karato bahAra nIkaLato dekhAya che. tyAM enuM sarvasva lUMTI levAmAM Ave che ane pachI dhakko daI kADhI mUkavAmAM Ave che. jJAnAnaMdanuM vizrAntigRha apUrva che. alabatta, temAM praveza meLavavA mATe mahAna puruSArtha karavo paDe che... te mATe paugalika viSayonAM vizrAntigRhono kSaNabhaMgura AnaMda bhUlI javo paDe che. paraMtu praveza karyA pachI to tyAM mAtra AnaMda che! zAnti che! svasthatA che. temAMthI bahAra nIkaLavAnuM mana nahi mAne...kadAca nIkaLavuM paDe. paNa "kema jaladI punaH emAM cAlyo jAuM...' evI lagana lAgI jAya che. jJAnAnaMdamAM ja tene ArAma lAge che. pudgalAnaMdamAM to kevaLa veTha... majUrI lAge che! ene magna kahevAya! yasya jJAnasudhAsindhau parabrahmaNi magnatA / viSayAntarasaMcArastasya hAlAhalopamaH / / 2 / / 10 / / artha : jJAnarUpa amRtanA samudra evA paramAtmAmAM jenI tallInatA che tene bIjA viSayamAM pravRtta karavI jhera jevI lAge che. For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir alnasAra 12 vivecana : tame kyAreya jalakrIDA karavA mATe sAgaramAM jhaMpalAvyuM che? koI nadInA jalapravAhamAM UtaryA cho? koI ramaNIya sarovaramAM jhIlyA cho? koI "svImIMga bAtha" (Swimming Bath)mAM pravezyA cho? jalakrIDAno rasika jIva jyAre sAgara, nadI, sarovara ke svImIMga bAthamAM AnaMdavibhora bane che tyAre koI ene bolAvavA Ave... koI AvIne enI AnaMdamastImAM vighna nAkhe tyAre te ene jhera jevo lAge che! evI rIte AtmA jyAre potAnA svAbhAvika jJAnAnaMdanA mahodadhimAM AnaMdamagna bane che. tenI samagra vRttio jJAnAnaMdamAM lIna banI jAya che. tyAre nathI ne koI paudgalika viSaya ghUsI Ave che. to AtmAne te halAhala jhera jevo lAge che. pudgalanAM AkarSaka rUpa tene AkarSI zakatAM nathI.... pudgalanA mohaka rasa tene lAlasAvaza karI zakatA nathI... pudgalanA mulAyama sparza tenA AtmapradezomAM jhaNajhaNATI janmAvI zakatA nathI.. pudgalanI bharapUra sugaMdha tene AnaMdita karI zakatI nathI. pudgalanA madhura sUra tene harSaghelo banAvI zakatA nathI. e rUpa, rasa, gaMdha, sparza ke zabdano enA AtmagharamAM praveza thatAM ja dhrujI UThe che... jema koI jherIlA sarpane gharamAM pesatAM joI dhrujI UThe tema. evA svAbhAvika jJAnAnaMdamAM magna banelo AtmA zuM sAme pagale cAlIne paudUgalika sukhanA bajAramAM viSayanAM sukho kharIdavA nIkaLe? viSayanAM sukhonA abhAvamAM dIna... zokAkrAnta bane? vaiSayika sakho maLatAM rAjI thAya? samajavuM joIe ke jo ApaNe paulika sukhonI zodha karI rahyA chIe, e na maLatAM zoka, AkraMda karI rahyA chIe, e maLatAM rAjI-rAjI banI jaIe chIe.. to ApaNe ApaNA svAbhAvika jJAnAnaMdamAM magna banyA nathI. paramabrahmano AnaMda anubhavyo nathI. svabhAvasukhamagnasya jagatattvAlokinaH / kartRtvaM nAnyabhAvAnAM sAkSitvamavaziSyate / / 3 / / 11 / / artha : svAbhAvika AnaMdamAM magna thayelA ane jagatu-tattvanuM syAd vAda vaDe parIkSaNa karIne avalokana karanAra AtmAne anya bhAvonuM kartApaNuM hotuM nathI, paraMtu sAkSIpaNuM bAkI rahe che. vivecana : koI bhalo manuSya keTalAka duSTa manuSyonA hAthamAM phasAI gayo... duSToe tenA AcAravicAramAM sadaMtara parivartana karI nAkhyuM. tenI For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAnatA 13 pAse potAne gamatAM aneka kAryo karAvyAM... varSo vItyAM. koI upakArI mahApuruSe te manuSyane duSTa manuSyonI sAcI oLakha karAvI tene duSTonA hAthamAMthI choDAvI sajjana puruSonA hAthamAM soMpyo. have te potAnI pUrvAvasthAnAM kAryone jue che... "A kAryono kartA kharekhara huM nathI... huM eTalo sajjana chuM... AvAM bUrAM kAryone huM karuM? kharekhara to e bUrAM kAryo e duSTa puruSonAM ja che. mane temaNe nimitta banAvI dIdho....' e bUrAM kAryomAM te kyAreya "meM te karyA che!' evuM abhimAna nahi kare. ema ApaNo AtmA anaMtakALathI karmonA hAthamAM phasAyelo che. karmoe ApaNA AtmAmAM gajaba parivartana kareluM che...svabhAva bhulAvI vibhAvadazAmAM ramato karI dIdho che. ane AtmA pAse aneka kAryo karAvyAM che. eTaluM ja nahi, "e kAryo meM karyA cheevuM abhimAna paNa AtmAmAM bharI dIdhuM che"meM ghara baMdhAvyuM.... huM dhana kamAyo..meM graMthanI racanA karI...' paraMtu Aje anaMta upakArI tIrthakara bhagavaMtanA mahAna anugrahathI e duSTa karmonI oLakha thaI. teoe ApaNA AtmAne caturvidha saMghanA hAthamAM soMpyo. gurudevonI kRpAthI svabhAvadazA...jJAna-darzana-cAritramaya AtmasvarUpanI pratIti thaI, temAM AnaMdanI anubhUti thaI. paramAtmA tIrthaMkaradeve batAvelI jagavyavasthA samajAI gaI. have te vibhAvadazAmAM karelAM kAryo pratye kaI daSTithI joze? vartamAnamAM paNa ghaNI vAra vibhAvadazAmAM ja kAryo karavAM paDe che, te kAryomAM zuM te potAnuM kartutva mAnaze? nA. te vicAraze -- "huM to mArA zuddha guNa paryAyano kartA chuM...parapradUgalano.. paracaitanyanA guNaparyAyano huM kartA nathI. temAM to mAtra huM nimitta chuM.jJAtA ane draSTA chuM, sAkSI mAtra chuM. sarva dravyo svapariNAmanA kartA che...parapariNAmano huM kartA nathI." parabrahmaNi magnasya zlathA paudgalikI kthaa| kvAmI cAmIkaronmAdAH sphArA dArAdarAH kva ca / / 4 / / 12 / / artha : paramAtmasvarUpamAM magna thayelA puruSane pudgalasaMbaMdhI vArtA nIrasa lAge che; to pachI tene dhananA unmAda ane dedIpyamAna evA strInA AliMganAdirUpa Adara paNa kyAMthI hoya? vivecana : parama AtmasvarUpamAM lIna banI gayelA AtmAnI sthiti A pArthiva jagatanA prAkRta jIvo karatAM sAva judI hoya che. AtmAnA anaMta For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra guNa-pradeza para vicaravAnuM...e ajaba-abhuta pradeza aMgenI vAto sAMbhaLavAnuM... e ajANyA paNa anaMta ajAyabIothI bharelA pradezano anaMta kALano ItihAsa jANavAnuM...pArthiva jagatamAM kyAMya jovA na maLe tevA herata pamADanArA khela-tamAzA jovAnuM, e jIvane eTaluM badhuM gamI gayuM hoya che.. e jovA-jANavA ne sAMbhaLavAmAM eTalo badho lIna thaI gayo hoya che ke bAhya jaDa pudgalonA ghoMghATa tene akaLAvI de che. saMgItanA sarodo tene mAtra harSa-viSAdanA ghoMghATa lAge che. ramaNIonAM rUparaMga tene viSTAnI gADI paranA caLakatA raMga-rogAna dekhAya che. puSpo ane attaronI soDamamAM ane saDI gayelA zvAna levaramAMthI UDatI badabomAM tene koI aMtara lAgatuM nathI. rasapracura bhojananA thALa.. tene "rIphAIna' karelI viSTA ja dekhAya che...rUparamaNIonA mulAyama sparza ane jaMgalI rIMchaNanA barachaTa vALanA sparzamAM tene koI aMtara dekhAtuM nathI. Avo manuSya zuM zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanI prazaMsA kare? enI prazaMsA kare nahi ane sAMbhaLe nahi... baMne tene nIrasa lAge. to pachI sonA-rUpAnA DhagalA para caDhI te nAce kharo? sonA-rUpAnA cakaLATa to tene AkarSe... tene nacAve ke je zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzano lAlacuM hoya. laMpaTa hoya. to pachI rUpasuMdarIone potAnA bAhupAzamAM samAvI levAnI.. temane AliMganothI bhIMjavI devAnI ceSTA te dUra rahI, tevI kalpanA paNa tevA parama AtmasvarUpamAM lIna thayelA AtmAmAM saMbhave? kaMcana ane kAminI pratye nIrasatA e brahmamagna AtmAnuM lakSaNa che. kaMcana ane kAminI pratye nIrasatA e brahmamastI mATenuM kAraNa paNa che. tejolesyA-vivRddhiryA sAdhoH paryAyavRddhitaH / bhASitA bhagavatyAdau setthaMbhUtasya yujyate / / 5 / / 13 / / artha : bhagavatIsUtra Adi graMthomAM sAdhune je tejolezyAnI vRddhi, mAsAdi cAritraparyAyanI vRddhi thavAthI kahelI che, te AvA prakAranA jJAnamagna AtmAmAM ghaTe che. vivecana : jJAnamUlaka vairAgyathI vAsita banI, saMsAravAsano tyAga karI je AtmA sAdhu banyo, jJAna-darzana-cAritramAM ja sukha mANavAnuM jIvana svIkAryuM, je divase e sAdhu banyo, jJAna-darzanacAritranI sRSTimAM tene For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 magnatA apUrva AnaMda anubhavavA maLe. bIje divase e AnaMdamAM vRddhi thAya. trIje divase e AnaMda vizeSa vRddhi pAme.. eka mahino pUrNa thatAM teno AnaMda, daivI sukhomAM niraMtara ramaNa karatA vyaMtaradevonA AnaMdane vaTAvI jAya! pachI manuSyalokanAM tuccha ane gaMdAM sukho tarapha to enI dRSTi ja kyAM rahI? ema karatAM karatAM dinapratidina jJAna-darzana-cAritramAM pUrNatAnA AnaMdamAM e eTalo badho magna banI jAya ke bAra mahinAnA aMte to anuttaradevanAM sukho paNa tene AkarSI zakatAM nathI! cittasukhane 'tejolezyA" kahevAmAM Ave che. e cittanuM sukha bAra mahinAnA aMte to parAkASThAe pahoMce. AtmAnaMdanI pUrNAnandanI A kramika vRddhi mAtra sAdhu ja karI zake, ema zrI bhagavatIsUtramAM kahevAyuM che. paraMtu sAdhu kevA prakAranI sAdhanA kare to pUrNAnandanI kramika vRddhi karI zake, te vAta ahIM pUjanIya upAdhyAyajI samajAve che. indriyo ane mana, darzana-jJAna-cAritranA vizrAntigRhamAM che? paulika viSayone jotAM...Asakti thatAM... jhera pIdhuM' ema lAge che? ka para-bhAvomAMthI kartutvanuM abhimAna dUra thayuM? ja dhanasaMpattino unmAda ane ramaNIo parano rAga osarI gayo? je sAdhaka A praznonA uttaramAM "hA !" kahe, te sAdhakamAM ja pUrNAnandanI kramika vRddhi saMbhavI zake. pUrNAnandanI kramika vRddhi mATe paNa uparokta cAra vAtone siddha karavA puruSArtha karavo joIe. A cAra vAto siddha thaI, ke pUrNAnanda vadhavA mAMDyo samajo. jJAnamagnasya yaccharma tadvaktuM naiva zakyate / nopameyaM priyAzleSairnApi taccandanadravaiH / / 6 / / 14 / / artha : jJAnamAM magna thayelAne je sukha che te kahI zakAya tevuM nathI. tema te strInA AliMgananA sukha sAthe ke bAvanAcaMdananA vilepananI sAthe paNa sarakhAmaNI karavA yogya nathI. vivecana : AkAzanI koI upamA batAvazo? sAgaranI koI upamA Apazo? vizvamAM je eka ane advitIya hoya tenI upamA ApavA mahAkavi paNa samartha nathI banyA. jJAnamagnatAmAMthI pragaTa thatuM sukha paNa tevuM eka ane advitIya che. * juo pariziSTa 2. For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra jJAnamAM magna banelA AtmAnuM sukha kevuM hoya?' AvuM tame pUcho to ame e sukhanI koI ja upamA nahi ApI zakIe. tame pUchazo : e sukha...jJAnamagnanuM sukha, rUpasuMdarI sAthenA ramaNamAMthI maLatA sukha jevuM che? uttara : nA. e sukha, candananA vilepanamAMthI janmatA sukha jevuM che? uttara : nA. to kevuM che? te samajAvavA mATe A vizvamAM koI upamA jaDatI nathI. e sukhane samajAvavA mATe ene anubhava karyA sivAya bIjo koI mArga nathI. bAhya padArthomAMthI maLatAM tamAma sukhothI vilakSaNa...jiMdagImAM kadI na anubhaveluM e jJAnamagnatAnuM sukha ekAda vAra paNa anubhavI lIdhA pachI tame vAraMvAra e sukhano 'TesTa'-svAda levA mATe svabhAvadazA. guNasRSTi AtmasvarUpanI pAse AvavAnA. jIvano e svabhAva hoya che ke e eka vAra eka sukhane anubhave che. tene sukha "apUrvI rasabharapUra!' lAgI jAya pachI vAraMvAra e sukha meLavavA te valakhAM mAre che. saMsAranAM paulika sukho to jIvane svAdhIna na hovAthI, ghaNAM sukho mATe mAtra valakhAM ja mAravAnA rahe che. jyAre jJAnamagnatAnuM sukha to svAdhIna che. jyAre e sukhanI bhAvanA jAge tyAre bhAvanA saphaLa banAvI zakAya tema che. vAta e che ke jJAnamagnatAnuM sukha zabdo sAMbhaLavAthI nahi anubhavAya. te mATe to anubhava svayaM karavo paDe che. zamazaityapuSo yasya vipruSo'pi mahAkathAH / kiM stumo jJAnapIyUSe tatra sarvAMgamagnatA? / / 7 / / 15 / / artha : jJAnAmRtanA eka biMdunI paNa upazamarUpa zItaLatAne poSaNa karanArI paNa vArtAo che, to pachI jJAnAmRtamAM sarvAga magnatAnI to zI rIte stuti karIe? vivecana : mAtra eka biMdu jJAnapIyUSanuM eka biMdu... tenA paNa zuM prabhAvo varNavIe? eka-eka biMdu pAchaLa cittane upazamarasamAM taraboLa karI de tevI mahAkathAo...mahAkAvyo racAyelAM paDyAM che. jJAnAmRtanuM For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17 magnatA eka-eka biMdu krodha-mAna-mAyA ane lobhanA dhakhadhakhatA dAvAnalane bujhAvI zake che. AhAra-bhaya-maithuna ane parigrahanI bhaDabhaDatI Agone bujhAvI zake che. rUparANI kozyAnI kAmoddIpaka citrazAlAmAM cAturmAsa rahI zrI sthUlabhadrajIe kAmavijaya karyo. sArI duniyAne herata pamADI dIdhI. tenI pAchaLa kayuM mahAna tattva raheluM hatuM? jJAnapIyUSanuM eka biMdu pUrNAnandanuM eka biMdu nirdoSa. niSpApa madanabrahma munine pakaDI, khADAmAM utArI, kUra haiye rAjAe temanA gaLA para talavAra calAvI daI. lohIthI dharatIne raMgI...munie krodhavijaya karI AtmasvarUpanI pUrNatA prApta karI. tenI pAchaLa kayuM parama rahasya kAma karI gayuM hatuM? jJAnAmRtanuM eka biMdu pUrNAnandanuM eka biMdu rAjaRddhi...ramaNIono tyAga karI rAja kumAramAMthI munirAja banelA lalitAMga muninA AhAranA pAtramAM cAra tapasvI munio roSathI thUkyA. chatAM lalitAMga muninA hRdayamaMdiramAM upazamarasanI sumadhura vAMsaLI vAgatI ja rahI.. e vAMsaLInA sUroe zivasuMdarIne AkarSI lIdhI... e upazamarasanI vAMsaLInuM vAdana karanAra koNa hatuM? jJAnAmRtanuM eka biMdu.. pUrNAnandanuM eka biMdu! AvI to seMkaDo mahAkathAonuM sarjana karI, jJAnabiMduoe anaMtakALathI A pRthvI para upazamarasanuM jharaNuM vahetuM rAkhyuM che. temAM anaMta anaMta AtmAoe snAna karI potAnA saMtapta aMtarAtmAone prazAMta karyA che. jJAnAmRtamAM sarvAMgasaMpUrNa snAna karI rahelA parama puruSonI kayA zabdomAM stuti karavI? teo zabdanA viSaya nathI.... teone to, AMkho baMdha karIne, bhAvapUrNa aMtarathI joyA ja karIe...joyA ja karIe. ethI vizeSa ApaNe kaMI ja karI zakIe ema nathI... yasya dRSTiH kRpAvRSTirgiraH zamasudhAkiraH / tasmai namaH zubhajJAnadhyAnamagnAya yogine / / 8 / / 16 / / artha : jemanI dRSTi kRpAnI vRSTi che ane jemanI vANI upazamarUpa amRtano chaMTakAva karanArI che, te prazasta jJAna-dhyAnamAM lIna thayelA yogIne namaskAra ho! vivecana : juo, temanI dRSTimAMthI karuNA varasI rahI che. kevaLa karuNAsadeva karuNAsArAya vizva para karuNA varasI rahI che!. "sahu jIvonAM duHkha dUra thAo, sahu jIvono karmadheza nAza pAmo...' For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 18 jANo cho kayA vAdaLamAMthI karuNA varasI rahI che? jJAnadhyAnanI magnatAnuM e vAdaLa che. emAMthI karuNAnI varSA thaI che. kevuM apUrva vAdaLa! kevI anupama varSA... je koI e varSomAM snAna kare tenA tana-mananA ukaLATa zamI jAya...tana-mananA mela dhovAI jAya. temanI vANI paNa kevI madhura che! jANe amRta..jANe madhu. je koIe vANInuM zravaNa kare, enA krodha-mAna-mAyA ane lobhanA unmAda zamI jAya, enA hRdayamAM upazamarasa relAI jAya. kyAreya emanI vANImAMthI roSano lAvArasa na nIkaLe, ke kyAreya roganA pralApo na saMbhaLAya. jyAre sAMbhaLo tyAre AtamanA hitanI vAta...te paNa mIThI sAkara jevI! AvA mahAyogInAM caraNomAM ApaNe namaskAra karIe.. bhAvapUrvaka vaMdanA karIe... e mATe emanI sanmukha thaIe. emanI karuNAnA pAtra banIe. emanI vANInuM zravaNa karavAnI yogyatAne prApta karIe. "he mahAyogI! Apane amArI vaMdanA ho." ahIM sAdhaka AtmAne be mahattvanI vAto prApta thAya che. jema jema jJAna ane dhyAnamAM AtmAnI magnatA thatI jAya tema tema tenI dRSTimAM ane tenI vANImAM parivartana thavuM joIe, vizvanuM avalokana karuNAdaSTithI karavAnuM ane vizvanA jIvo sAthe upazamarasa-bharapUra vANIthI vyavahAra karavAno. A mATe jagatanA jIvo pratye je doSadRSTi che, tenA sthAne guNadRSTinuM sarjana karavAnuM. jJAnadhyAnanI magnatAmAMthI guNadRSTi pragaTe ane guNadRSTimAMthI sakala jIvo sAtheno saMbaMdha prazasta bane. For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org sthiratA mana-vacana-kAyAnI sthiratA. mananI sthiratA prApta karavAnI. to ja kriyAonuM auSadha kAma kare. sthiratAno ratnadIpaka pragaTa karavAno, to ja moha-vAsanAo moLI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - sthiratA - - - - sthira bano. jJAnamagna banavA mATe mananI sthiratA joIe ja. caMcaLatA, asthiratA ane vikSiptatA na cAle. mana sthira rahetuM nathI A phariyAda ja karyA karavI che ke A phariyAdano ukela lAvavI che? jo ukela lAvavo hoya to A aSTakamAM cIdhelo mArga tamAre apanAvavo ja paDaze. sthira banI zakAya che" A vizvAsa pedA karo. sthira banavA mATenA upAyono amala karo. 'sthiratA" nA 2nadIpakanA ajavALe AdhyAtmika mArge prayANa cAlu rAkho; pUrNatAnI maMjile tame avazya pahoMcazo. = = = = = = = = = = = = * =* * * = For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 SAnasAra vatsa! ki caJcalasvAnto bhrAntvA bhrAntvA vissiidsi?| nidhiM svasannidhAveva sthiratA darzayiSyati / / 1 / / 17 / / artha : he vatsa, caMcaLa cittavALo thaI tuM bhaTakI bhaTakIne kema kheda pAme che? tArI pAse ja rahelA nidhAnane sthiratA batAvaze. vivecana : tAruM citta caMcaLa banI gayuM che? tAruM citta asaMkhya ciMtAomAM ghero saMtApa anubhave che, nahi vA? to pachI zA sAru gAmegAma bhaTake che? zA mATe gheraghera bhaTakato phare che? zA mATe parvato-guphAo ane aTavIomAM bhamyA kare che? tyAMthI tane khajAno maLI javAno nathI..haju sudhI koIne maLyo nathI.. tArI sAthe bhaTakI rahelA abajo jIvone tuM pUchI jo. e paNa tArA jevA ja saMtapta che. hA, tane je khajAnA jevuM lAge che, te kharekhara khajAno nathI. temAM sukha ane zAMti ApanArI saMpatti nathI. amArI tane manAI nathI ke tuM khajAno na zodha. paraMtu bhalA! jyAM kharekhara khajAno che tyAM zodha.. tuM ciMtA na kara. ame tane sthAna batAvIe chIe. tuM vizvAsa rAkha...dhIraja rAkha...sthira bana, ane e sthAne khajAno zodhavA prayatna kara. tane te khajAno maLazeevo maLaze ke je tArA hRdayane AnaMdathI bharI deze. saMtApone zamAvI deze. vAta eka che : "sthira bana. sthira banavuM eTale paudgalika padArthonI spRhAne manamAMthI hAMkI kADhavI ane AtmAnA jJAnAdi guNo tarapha mITa mAMDavI. bAhya dhana-saMpatti-kIrti.. vagerene meLavavAnI doDadhAmamAM aMte jIvanA durbhAgyamAM kleza ane kheda ja hoya che. te vyAkuLa banI jAya che. cittanI vyAkuLatA jIvane jJAnamAM... paramabrahmamAM magna thavA detI nathI...tethI jIva pUrNAnandanA zikhara tarapha prayANa karI zakato nathI...kadAca prayANa kare che to vacce ja te aTakI jAya che, pAcho paDI jAya che; mATe sthira bana. sthiratA tArI pAse rahelo mahAna khajAno batAvaze. bAhya paudgalika padArtho pAchaLa manane bhaTakatuM aTakAvo. mana aTakyuM eTale vANI ane kAyA to aTakI ja javAnAM che. manane aTakAvavA mATe tene AtmAnI sarvottama...akSaya... anaMta samRddhi batAvo. For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthiratA jJAnadugdhaM vinazyeta lobhavikSobhakUrcakaiH / amladravyAdivAsthairyAditi matyA sthiro bhava / / 2 / / 18 / / artha : jJAnarUpa dUdha asthiratArUpa khATA padArthathI kUcA thaI jAya che, (lobhanA vikArarUpa kUcAthI) bagaDI jAya che, ema jANIne sthira thA. vivecana : koI bhalI-bhoLA jIvo ema kahe che-"ame AtmajJAna paNa meLavIe ane bAhya paugalika sukho mATe paNa puruSArtha karIe..." AvA bhUlA paDelAM jIvone paramapUjanIya yazovijayajI mahArAja e bhUlabharelA mArgamAM rahelI kharAbInuM bhAna karAve che. dUdhabharelA bhAjanamAM khATo padArtha nAkhavAmAM Ave to dUdhanA phodAM thaI jAya che...kUcA thaI jAya che. pachI e dUdha enA mULa svarUpamAM rahI zakatuM nathI. tethI enuM pAna karanAra paNa tuSTi...puSTi. baLa meLavI zakato nathI. balake rogano bhoga bane che. jJAnAmRtathI bharelA AtmabhAjanamAM padgalika sukhonI spRhA AvI paDatAM jJAnAmRtanI paNa tevI ja dazA thAya che. te jJAna jJAnasvarUpe nathI rahetuM. temAM vikAra AvI jAya che...pachI e jJAna AtmAnI unnati.. -AbAdI ke vizuddhi karI zakatuM nathI...balake AtmAne UMdhI-avaLI samaja ApI avanati...birabAdInA khADAmAM dhakelI de che. bhAjanamAM ghaNuM dUdha hoya ane alpa khaTAza nAkhavAmAM Ave to paNa e dUdha bagaDI jAya che...ApaNI pAse to dUdha thoDuM che ne khaTAza ghaNI che...pachI to dUdhanI durdazA ja ne! jJAna thoDuM che ane paugalika sukhonI spRhA pArAvAra che. to zuM e jJAna jJAnarUpe rahI zake? mATe jJAnAmRtane...AtmajJAnane jo surakSita rAkhavuM hoya, AtmajJAnane AtmajJAnanA svarUpe rAkhavuM hoya to parapudgalanI Asaktine choDavI ja joIe; caMcaLatA-asthiratAne choDavI joIe... e khATA padArtha jevI che. maMga AcArya pAse jJAnAmRtano kuMbha bharelo hato. paraMtu rasanendriyanA viSayonI spRhArUpI khaTAza temAM paDI gaI.caMcaLatA...asthiratA AvI gaI...jJAna jJAnasvarUpe na rahyuM. e jJAna dvArA temanA AtmAne Arogya na maLyuM....tuSTi.puSTi na thaI, AtmA, devanI durgatimAM paTakAI gayo...mATe sthira bano. For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 jJAnusAra asthire hRdaye citrA vaangnetraakaargopnaa| puMzcalyA iva kalyANakAriNI na prakIrtitA / / 3 / / 19 / / artha : citta sarvatra pharatuM hoya to vicitra vANI, netra ane AkRti...veSAdikane gopana karavArUpa kriyA, kulaTA strInI peThe kalyANa karanAra kahI nathI. vivecana : je strI hRdayamAM parapuruSa pratye rAga dhAraNa kare che ane bahArathI potAnA pati pratye prema batAve che. mIThAM zabdo bole che ane sevA paNa kare che. te strIne kulaTA kahevAmAM Ave che...asatI kahevAmAM Ave che...tenA mIThAM zabdo ke sevA, tenuM kalyANa karI zakatA nathI. e rIte je manuSyanA hRdayamAM parapudgalanI...bAhya padArthonI Asakti che, A loka ane paralokanAM paugalika sukhonI spRhA che, te manuSya vANIthI ke kAyAthI game teTalI dharmakriyAo kare, te dharmakriyAo tenuM kalyANa karatI nathI. hRdayamAM saMsAranI vAsanA ane AcaraNamAM dharma rAkhanAro manuSya kulaTA strI jevo che. Avo manuSya dharmakriyAo dvArA potAnI paudgalika sukhonI vAsanA saphaLa karavAnI AzA sevato hoya che. tenuM mauna ke tenI kAyAnuM yogadhyAnamAM saMgopana...badhuM ja tenA AtmAnA vizuddhikaraNamAM niSphaLa jAya che. tenA mAnasika saMtApo ne klezo vadhatA ja jAya che. "ame paramAtmAnI pUjA karIe chIe, ame pratikramaNa sAmAyikanAM anuSThAna karIe chIe. ame mALAjApa karIe chIe. chatAM amArAM cittanI azAnti kema dUra thatI nathI? A prazna Aje moTA bhAganA dhArmika gaNAtA vargamAM puchAI rahyo che. tenuM kAraNa e che ke, hRdaya paugalika sukhonI Asakti pAchaLa caMcaLa banI gayuM che. asthira banI gayuM che. dharma karavo che, paraMtu paugalika sukhonI Asakti alpa karavI nathI.. A paristhitimAM karelI dharmakriyAo kevI rIte kalyANasAdhaka banI zake? kevI rIte zubha adhyavasAyo zuddha adhyavasAyo pragaTAvI zake? yAda rAkho, jyAM sudhI citta vibhAvadazAmAM ja ramyA karaze tyAM sudhI mahAna dharmakriyAo dvArA paNa Atmasiddhi thavI azakya che ane A rIte dharmakriyAo karavI te kulaTA strInA AdarasatkAra jevI daMbhakriyAo che. For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthiratA . 23 antargataM mahAzalyamasthairya yadi noTTatam / kriyauSadhasya ko doSaH tadAguNamayacchataH / / 4 / / 20 / / artha : jo hRdayamAM rahela mahAzalyarUpa asthirapaNuM dUra karyuM nathI to pachI guNa nahi karanAra kriyArUpa auSadhano zuM doSa che? vivecana : jyAM sudhI peTamAM badI jAmI gaI hoya tyAM sudhI, dhavaMtari jevA vaidyanI paNa davA tAva na utArI zake, e zuM ajANyuM che? temAM zuM vaidyanI davAno doSa che? jyAM sudhI peTanI badI dUra karavAmAM na Ave tyAM sudhI davA kaMI na karI zake. bhagavaMta jinezvaradeve batAvelI zrAvakadharma ane sAdhudharmanI aneka pavitra kriyAo aNamola auSadha che. auSadha dvArA anaMta anaMta AtmAoe mahAna Arogya prApta kareluM che... paraMtu jemaNe mahAna Arogya-Atmavizuddhi prApta karI temaNe sAMsArika bhautika-paugalika sukhonI spRhAone dUra karelI hatI. paudgalika viSayonI spRhA AtmAmAM jAmI gayelI... anaMtakALathI jAmI gayelI badI che.... pesI gayeluM zalya che. ahIM cittamAM eka prazna UThe che : "vItarAgadeve batAvelAM dharmakriyArUpa auSadho zuM paudgalika sukhonI spRhA dUra na karI zake?' jarUra karI zake, paraMtu "mAre paugalika sukhonI smahA tyajavI che..." Avo saMkalpa karIne jo dharmakriyA karavAmAM Ave ane te dharmakriyA paNa mAtra vANI tathA kAyAthI nahi, paraMtu mana paNa temAM zAmila thAya to jarUra paugalika sukhonI spRhA dUra thAya. ane kriyArUpI auSadha Atma-ArogyanuM dAna kare. eTale eka bAju jema dharmakriyAo karavAnI tema bIjI bAju e lakSa rAkhavAnuM ke "mArI bAhya, paudgalika sukhonI spRhA ochI thaI?" dharmakriyAnA kALe to manamAM e bAhya sukhono eka paNa vicAra ghusI na jAya, tenI pUrNa kALajI rAkhavAnI. nahitara eka bAju badI dUra karavAnI davA khAya ane bIjI bAju enI sAthe ja badIvardhaka kupathyanuM sevana kare, tenA jevI mUrkhatA thaze. cittane A rIte sthira karyA vinA, karavAnI IcchA vinA, mAtra kriyA karavAthI jo Atmasukhano lAbha na dekhAto hoya to temAM yiAno doSa na kADhazo. doSa jojo tamArI vaiSayika sukhonI spRhAno (mananI asthiratAno). For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 jJAnasAra sthiratA vAGmanAkAyairyeSAmaGgAGgitAM gtaa| yoginaH samazIlAste grAme'raNye divA nizi / / 5 / / 21 / / artha : je puruSone sthiratA, vANI-mana ane kAyA vaDe aMgAMgipaNAne-ekIbhAvanetanmayapaNAne prApta thayelI che, te yogIo grAmanagaramAM ne araNyamAM, divase ane rAtrie samasvabhAvavALA che. vivecana : teo manohara nagaramAM rahe ke nirjana araNyamAM rahe, nagaramAM temane rAga nahi, araNyamAM temane udvega nahi. teone sUryanA prakAzathI jhaLahaLato divasa ho ke amAsanI ghora aMdhArI rAta ho, divasa temane haryAnvita karI zakato nathI, rAtrI temane zokAtura banAvI zakatI nathI...kAraNa ke temanA manamAM, vANImAM ane kAyAmAM sthiratA ekarasa banI gaI che! manamAM AtmasvarUpanI pUrNAnandanI...jJAnAmRtanI ramaNatA...vANImAM pUrNAnandanI svAdutA ane kAyAmAM paNa pUrNAnandanI prabhA. bAhya jagata sAtheno saMbaMdha toDI AMtarajagata sAthe saMbaMdha bAMdhyA vinA mana, vacana, kAyAmAM sthiratA...svabhAvadazAmAM sthiratA prApta thaI zakatI nathI. je manuSya potAnA gharanA ja manuSyo sAthe saMbaMdha rAkhe che, temanI sAthe gADha saMbaMdha bAMdhe che, tene AnaMda-sukha gharamAMthI ja maLI rahe che. AnaMda-sukha levA mATe te bahAranA mANaso pAchaLa bhaTakato nathI. sukha levA mATe bIjAnI khuzI-nAkhuzI para tenI khuzI-nAkhuzI rahetI nathI. bahAranAnI tene paravA ja hotI nathI! mALavAno madanavarmA rAjA evo hato ke tene bihAranA jagatanI koI tamAM na hatI. te potAnA aMtaHpuramAM...potAne maLelI samRddhimAM ja ekarasa banI gayo hato... na koInI sAthe teNe yuddha karyuM ke na koInI sAthe jhaghaDo! evI rIte kAkaMdInA dhanyakumAre batrIsa kroDa suvarNamudrA sAthe saMbaMdha toDI...batrIsa zazIvadanA suMdarIono saMbaMdha toDI.AMtarajagata sAthe saMbaMdha bAMdhyo. temaNe sva-AtmasvarUpamAMthI AnaMdasukha meLavavA mAMDyuM. temanAM mana-vacana ane kAyA pUrNAnadamAM ekarasa banI gayAM...lUkho-sUko AhAra...vaibhAragirinuM nirjana araNya. temanA para koI asara na karI zakyuM. sthiratAe emane apAra...adbhuta sukhano khajAno batAvI dIdhI. e emAM ja layalIna banI gayA... have temane bAhya dravya kSetra..kALa ke bhAva sAthe zA mATe jhaghaDavAnuM? dhanya che evA mahAyogI puruSone. For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthiratA 25 sthairyaratnapradIpazced dIpraH sNklpdiipjaiH| tavikIratna gharmaratna pUrNastathA vai: TIddIrarA artha : jo sthiratArUpa ratnadIpaka sadA dedIpyamAna che to saMkalparUpa dIpathI utpanna thayelA vikalparUpa dhUmanuM zuM kAma che? tathA atyaMta dhUma-malIna evA prANAtipAtAdika AsavonuM paNa zuM kAma che? vivecana : "huM zrImaMta banuM..." A che saMkalpano dIvo. te mATIno banelo che. amuka bajAramAM jAuM... dukAna karuM...koI zrImaMtane bhAgIdAra banAvuM.. kALajIpUrvaka kunehathI dhaMdho karu..khUba dhana kamAuM... pachI moTo baMgalo baMdhAvuM..moTara vasAvuM..." A che vikalpono dhumADo! saMkalpanA dIvAmAMthI A vikalpono dhumADo nIkaLyA ja kare che! jyAre saMkalpa-dIpakano prakAza to kSaNa vAra rahIne bujhAI jAya che. managhara malina banI jAya che. eka zrImaMtAInI IcchA jAge che, tenI pAchaLa manuSya keTalA hiMsAdi AsavonA vicAra kare che! paNa e vicAronuM pariNAma zuM? kevaLa thAka, kheda, kleza, karmabaMdha!.. zrImaMtAInI IcchA kSaNabhara AvIne zamI jAya che.. pachI enI pAchaLa vikalpo karI karIne manuSya potAnA manane ArtadhyAnaraudradhyAna karI karIne bagADI mUke che...vikalponA dhumADAmAM te gUMgaLAI jAya che...hiMsAdi AsavomAM aTavAI jAya che ane aMte motane zaraNe thaI durgatimAM paTakAI paDe che. zrImaMtAInI IcchAnI jema, kIrtinI-sattAnI IcchA.. huM pradhAna banuM...' A saMkalpa jAgyo. tenI pAchaLa vikalpo keTalA? cUMTaNI laDuM...paisA kharca..bIjA pakSanA umedavArane harAvavA aneka yukti-prayukti karuM.. lAgavaga vadhAruM...hisA-jUTha...je je Asavono-pApono Azraya levo paDe te lauM... A vikalpo karavAthI zuM manuSya pradhAna banI jAya che? hA, pAgala jarUra banI jAya che. aneka prakAranAM pApomAM jarUra phasAI jAya che. sthiratA che ratnano dIpaka, jhaLahaLa prakAza ane dhumADAnuM nAma nahi! huM mArA AtmasvabhAvamAM...AtmaguNomAM ramaNa karu...AtmaguNono svAmI banuM." A bhAvanA che ratnadIpakanA prakAzamAM. te mATe huM parapudgalanI Asakti dUra karuM bAhya jagatane jovAnuM, sAMbhaLavAnuM ke anubhavavAnuM tyajI dauM...deva-guru ane dharmanI upAsanAmAM For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 27 jJAnasAra lIna banI jAuM...' A che ratnadIpakano prakAza! A prakAzathI manomaMdira dedIpyamAna bane che! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir udIrayaSyasi svAntAdasthairyaM pavanaM yadi / samAdherdharmameghasya ghaTAM vighaTayiSyasi ||7 / / 23 / / artha : jo aMtaHkaraNathI asthiratArUpa pavana zreNIne vikherI nAkhIza. utpanna karIza to dharmamegha samAdhinI vivecana : pavananA tIvra susavATA meghanI dhanaghora ghaTAne vikherI nAkhe che...tevI rIte cittanI caMcaLatA paNa samAdhirUpa dharmameghanI dhanadhora ghaTAne vera-vikhera karI nAkhe che. AvatA kevaLajJAnane veravikhera karI nAkhe che. 'dharmamegha' samAdhi eTale AtmAnI evI uccatam avasthA che ke jyAM cittanI samagra vRttiono (kliSTa ane akliSTa) nirodha thaI jAya che...jyAM koI zubha vicAra nahi ke koI azubha vicAra nahi... tevI avasthAne asthiratA AvavA detI nathI... ke je avasthA vinA kevaLajJAna pragaTI zakatuM nathI... are, citta jyAM paudgalika padArthomAM gayuM ke AtmasvarUpano zuddha vicAra paNa TakI zakato nathI ke dAna, zIla...5ramArtha...paropakArano zubha vicAra paNa TakI zakato nathI... koI paNa zubha vicAra cAlI rahyA hoya che, tyAM paudgalika sukhanI spRhA jo jAgI to khalAsa...zubha vicAramAMthI ane zubha AcAramAMthI jemanuM jemanuM patana thayuM che tenI pAchaLa paudgalika spRhArUpa asthiratA kAma karI rahI hatI. gocarI gayelA taruNamuni araNikanA cittamAM madhyAhnanA tIvra tApe eka bAju akaLAmaNa UbhI karI ane bIjI bAju mahelane jharUkhe UbhelI taruNInA kaTAkSe vikSepa nAkhyo...saMyamasAdhanAnI-zubha vicAranI dhArA chinnabhinna thaI gaI... puMDarika rAjAnI pauSadhazALAmAM auSadhopacAra mATe rahelA kaMDarika muninA cittamAM rasanAnA rasabharapUra viSayonI AMdhI UThI... susavATA karato asthiratAno vAyu zarU thayo... saMyamayoganI meghaghaTA vikharAI gaI... muninuM patana thayuM. ApaNo paNa evo anubhava nathI zuM? paramapitA paramAtmAnI bhAvapUrNa hRdayathI stavanA cAlI rahI hoya ane tyAM AMkha sAme koI rUpa2maNI AvI... citta emAM parovAyuM...asthiratA janmI... paramAtmabhakti naSTa! For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthiratA cAritraM sthiratArUpamata: siddheSyapISyate / yatantAM yatayo'vazyamasyA eva prasiddhaye / / 8 / / 24 / / artha : yoganI sthiratArUpa cAritra che, e hetuthI siddhine viSe paNa kahyuM che, mATe he yatio! A ja sthiratAnI paripUrNa siddhi mATe avazya prayatna karyA. vivecana : asaMkhya AtmapradezonI sthiratA.. sUkSma paNa spaMdana nahi. A che siddha bhagavaMtonuM cAritra. siddha bhagavaMtomAM kriyArUpa cAritra na hoya. kriyAmAM Atmapradezo asthira hoya che... jyAre siddha bhagavaMtono ekeya Atmapradeza asthira na hoya... saMpUrNa sthira hoya. je sAdhaka AtmAnuM aMtima lakSya siddha banavAnuM che, eNe potAnI samagra sAdhanAnA kendrasthAne sthiratA" ne rAkhavI joIe. te mATe teNe traNeya yogone kramazaH sthira karavAno puruSArtha karavo joIe. temAMya sarva prathama pApapravRttiomAMthI kAyAne, vANIne ane manane pAcho kheMcI levAM joIe. pApapravRttimAM cAlI rahelI mana-vacana-kAyAnI asthiratAne dUra karavA mATe payapravRttimAM mana, vacana ane kAyAne pravRttizIla banAvavAM joIe. alabatta, puNyapravRttimAM paNa vAstavika AtmasvarUpanI ramaNatArUpa sthiratA nathI. tyAM paNa kAyAthI puNyakAryo mATe doDadhAma, vANIthI puNyano upadeza ane manathI puNyapravRttinA manoratho. yojanAo.... A badhuM karavuM paDe che. aMte temAM paNa Atmapradezo asthira bane che, paraMtu te anivArya che. pApapravRttiomAMthI mukta thavA mATe puNyapravRttio sivAya bIjo koI mArga nathI.. jema phuggAmAMthI vAyu kADhI nAkhavA mATe pANI bharavuM paDe che tema. 'puNyapravRttimAM paNa asthiratA che, bAhyabhAva che... mATe te paNa varma che." jo Ama mAnIzuM to anAdikAlathI pApapravRttimAM TevAyelo AtmA ekadama pApapravRtti choDI zakaze? zuM te sIdho ja AtmasvarUpanI ramaNatAmAM covIsa kalAka vyatIta karI zakaze? pariNAma e Avaze ke "puNyapravRttimAM asthiratA che' mATe paryApravRtti karaze nahi. zuddha svarUpamAM ramaNatA karI zakaze nahi.. kevaLa pApapravRttimAM racyopacyo rahevAno! pApapravRttimAMthI mukta thaI puNyapravRttimAM parovAyelA rahI.. vizuddha AtmasvarUpamAM ramaNatArUpa sthiratAnuM lakSya rAkhI sAdhake jIvana jIvye javAnuM che. For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiMmoho tana ane mana sthira banyAM, AtmabhAvamAM TharyA... eTale moha mAryo samajo. mana-vacana-kAyAnI sthiratAmAMthI amAha svataH pragaTe che. mohanAM AkramaNonI jarAya ciMtA na karazo. amohI-amUDha banavAno adbhuta upAya tamane A aSTakamAMthI jaDI jaze. tame khuza thaI jazo. amUDha banI, mAtra jJAtA ane drA banIne jIvana jIvavAno apUrva AnaMda anubhavavA mATe adbhuta mArgadarzana maLaze. For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org amoI 'ahaM' ane 'mama' e moharAjAno maMtra che. e maMtrathI caDhelAM mohanA jhera nAraM'.' mama' nA pratipakSI maMtrathI utAravAno upadeza ApavAmAM Avyo che. A rIte mohanuM jhera Utare to ja jJAnI banI zakAya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amoha ahaM-mameti mantro'yaM mohasya jagadAndhyakRt / ayameva hi napUrvaH pratimantro'pi mohajit / / 1 / / 25 / / artha: "huM ane mAruM' A moharAjAno maMtra che, te jagatane AMdhaLuM karanAra che, ane nakArapUrvaka A ja vidhI maMtra paNa che, te mohane jitanAra che. vivecana : aMdha manuSyane pathabhraSTa thatAM vAra na lAge temAM paNa bAhya AMkho para jene aMdhApo hoya che te to abhyAsa dvArA mArga para sIdho cAlI zake che, paraMtu AMtaracakSu para jene aMdhApo AvI gayo, te to kadApi saraLa ane sIdhA sanmArga para cAlI zakato nathI. jIvanI AMtaracakSuo ema ja biDAI gaI nathI. tenA para maMtraprayoga karavAmAM Avelo che. jIva pote ja maMtraprayoga kare che enI AMtaracakSuo para. moharAjA pAsethI tene e maMtra maLelo che. moharAjAe jIvane samajAvIne e maMtra Apelo che : "jyAM sudhI A maMtra tuM 2syA karIza tyAM sudhI jagatanAM ramaNIya sukho tuM meLavI zakIza...rAkhI zakIza..." bAhya paudUgalika sukhonA lAlacu jIvane vAta gamI gaI... teNe maMtra svIkAryo - "sadaM-mama". rAta ane divasa, gAmamAM ne vanamAM, gharamAM ne dukAne...maMdira ne upAzrayamAM... sarvatra te A mahAmaMtranuM raTaNa karato bhaTakI rahyo che. anAdi kALathI bhaTakI rahyo che. A maMtranA prabhAvathI tenI divya dRSTi biDAI gaI che. te mokSamArga joI zakato nathI. bhaTakato bhaTakato jIva "cAritradharma rUpa mahArAjAnA dvAre jaI caDhe che... parama kRpALu cAritradharma-mahArAjA pAse te potAnAM tana-mananAM du:kho dUra karavA prArthanA kare che. jIva, tAre tana-mananAM tamAma duHkho dUra karavAM hoya to eka kAma karavuM paDaze.' "zuM prabhu? "mohano Apelo maMtra "-mama" - "ane mAruM." bhUlI javo paDaze.' 'paNa tene huM anaMta kALathI gaNato Avyo chuM...mArA pradeze... pradeza teno nAda UThI rahyo che... ane have huM bhUlI zakavA samartha nathI..' le A bIja maMtra. te japavA mAMDa. tuM mahino maMtra bhUlI jaIza." cAritra dharma mahArAjAe tene mahAmaMtra Apyo : "nAE- manna' "nathI... mAruM nathI..." For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30. jJAnasAra 'zuddhAtmadravyamevAhaM' 'zuddhajJAnaM guNo mm'| 'nAnyo'haM na mamAnye' cetyado mohAstramulvaNam / / 2 / / 26 / / artha : "huM zuddha Atmadravya chuM. kevaLajJAna mAro guNa che. tethI huM bhinna nathI ane bIjA padArtha mArA nathI." A pramANe vicAravuM te mohane haNanAruM tIvra zastra che. vivecana : "huM zrImaMta nathI, rUpavAna nathI, huM pitA nathI, huM manuSya nathI, huM mAtA nathI, huM guru nathI.. huM zarIra nathI. huM sattAdhIza nathIhuM vakIla nathI. huM DaoNkTara nathI.. to huM koNa? huM zuddha Atmadravya chuM.' dhana mAruM nathI, rUpa mAruM nathI, mAtA mArI nathI, sattA mArI nathI, patnI mArI nathI. svajano mArA nathI...zarIra mAruM nathI. mAruM zuM? zuddha jJAna-kevaLajJAna mAruM che. huM enAthI judo nathI..abhinna chuM." A bhAvanA mohane bhedI nAkhanAruM tIvra zastra che.. megATana' bomba che. eno artha e che ke zuddha Atmadravya paranI prIti, AtmadravyathI bhinna pudagalAstikAya paranI prItine toDI zakavA samartha che. Atmatattva sAthe prIti bAMdho. jyAM pugalatattva che tyAMthI prIti toDo. jema jema Atmatattva para prIti baMdhAtI jaze tema tema pudgalaprIti tUTatI jaze... paraMtu e dhyAna rAkhavuM joIze ke Atmatattva para prIti bAMdhavA jatAM pugala para ke pudgalanA guNa para prIti na thaI jAya! zuddha Atmadravya para prIti karavAnI che. eTale sarva prathama to ApaNA potAnA zuddha Atmadravya para dhyAna kendrita karavuM joIe. te mATe huM zuddha Atmadravya chuM.' ene vAraMvAra jApa karIne paraparyAyomAM karelI "huM" paNAnI buddhine bhUMsI nAkhavAnI che, zarIra...zarIranAM rUparaMga joIne rAcavAnI vRtti nAbUda karavAnI che. mohane parAjita karavA pU. upAdhyAyajI mahArAja ApaNane zastra ane maMtra baMne Ape che. ApaNe te baMnene laI moha para AkramaNa karavAnuM che, yuddha karavAnuM che. hA, yuddha karavAnuM che. yuddhamAM to zatrunA prahAro paNa sahevA paDe. paNa tethI kaMI zatrunI zaraNAgati na svIkArI levAya.. eno eka prahAra ne ApaNA vaLatA dasa prahAro! eka ja nizcaya karIne laDI levAnuM che-"aMtima vijaya amAro che." manuSyajiMdagI yuddhanuM medAna che. ke je medAne aneka naravIrone moha sAme vijayI banAvyA che. mohavijayI maMtra ne zastra ApaNI pAse che. have DaravuM zA mATe? For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 31 amoha yo na muhyati lagneSu bhAveSvaudayikAdiSu / sAvAnA pAna nAsI pApana nite sArU ra7I artha : je lAgelA audayikAdi bhAvomAM mUMjhAto nathI te jIva, AkAza jema kAdavathI lepAtuM nathI tema pApathI lapAto nathI. vivecana : mohanI mAyAno paNa koI pAra nathI.. moha sAthenA yuddhanA medAnamAM jene moha para vijaya meLavavo che teNe mohanI e mAyAjALano paNa pUro khyAla meLavI lervA paDe che. jene mohanI mAyAjALano pAko khyAla AvI gayo... pachI temAM te phasAvAno nahi... zatrunI mAyAjALane mAyAjALa samajI lIdhA pachI enA para mohita thavAya kharuM? mohe vizva para audayikabhAvanI mAyAjALa AbAda rIte bichAvelI che. ajJAna, asaMyama, asiddhatA, cha vezyAo, cAra kaSAyo, traNa veda, cAra gati ane mithyAtva. mAyAjALanAM A ekavIsa mukhya aMgo che... evI rIte kSAyopazAmika bhAvanAM badhAM aMgo phasAvanArAM nathI. hA, bebhAna rahe to to tyAM paNa phasAvAnuM ja che. dAna-lAbha-bhoga-upabhoga ane vIryanI labdhio, mati-ajJAna, zruta-ajJAna, virbhAgajJAna...vageremAM phasAtAM vAra nahi , AvA azubha bhAvomAM je jIva phasAto nathI, moha tene zubha bhAvomAM phasAvavA prayatno kare che. matijJAna-zrutajJAna-avadhijJAna, dezavirati, sarvavirati, upazamasamakita-cAritra vageremAM vasavA chatAM paNa jIve jo Asakti karI, rAga-dveSa karyo, to paNa mohanI jALamAM phasAyo samajavo. te jALane bhedavA mATe sUkSma mati ane mahAna yuddhakuzaLatA hoya to ja te bhedAya. vAta eka che. moha game tevAM bAhya-atyaMta AkarSaNo UbhAM kare, jIve tenA para moha nahi karavAno...basa, pachI moha kaMI ja karI zakato nathI, jema koI manuSya AkAzane malina karavA kAdava uchALe... AkAza malina thatuM nathI, tema moha game teTalo kAdava uchALe, je AtmA rAga-dveSa karato nathI tene kAdava sparza karato nathI. pApathI te lapAto nathI. arAga-aSanA bakhtarane mohanAM tIvra tIro bhedI zakatAM nathI. For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 jJAnasAra pazyatreva paradravyanATakaM pratipATakam / mavapurathari namU4: riviti ||4 aa28/ artha : anAdi ananta karma-pariNAma rAjAnI rAjadhAnI-svarUpa bhavacakra nAmanA nagaramAM rahetAM chatAM paNa ekendriyAdi nagaranI poLe poLe paradravyanuM janma-jarA ane maraNAdirUpa nATaka joto, moharahita AtmA kheda pAmato nathI. vivecana : "moharAjAe bhAvanagaranI galI-galIe audayika vagere bhAvonI jALa pAtharI dIdhI che.... anaMta anaMta jIvo, ke je bhAvanagaranI galIgalImAM bharacaka rahelA che, moharAjAnI jALamAM phasAIne vividha prakAranI ceSTAo karI rahyA che, bicArAM te jIvone moharAjAnI jALano bheda samajAyo nathI." janma-yauvana-jarA mRtyumAM zoka-harSa karatA bhAre kheda-kleza anubhavI rahyA che. bhAvanagaramAM bhavacakramAM rahelo paNa AtmA, jenI mUDhatA cAlI gaI che, audayikAdi bhAvo tarapha je udAsIna banyo che; alabatta, mohanI nATyabhUmi para haju tene pAtra banIne rahevuM paDyuM che, chatAM have potAnA ane bIjAnA jIvanamAM banatA prasaMgone jovAnI dRSTimAM AmUlacUla parivartana AvI javAthI te sarva prasaMgone "mohaprerita nATaka' rUpe jue che. tethI te harSaviSAdano kleza anubhavato nathI. samagra saMsArane nagaranI upamA ApavAmAM AvI che. narakagati, manuSyagati, tiryaMcagati ane devagati-A cAra gati, saMsAranagaranI cAra mukhya zerIo che. zerImAM paNa avAMtara zerIorUpa cAra gatinA avAMtara bhedo che..te zerIe zerIe je anaMta asaMkhya saMkhyAta jIvo rahelA che, te nATakanAM pAtro che... temanI vividha ceSTAo te nATakano abhinaya che. abhinayanuM saMcAlana moharAjA karI rahela che. nATakamAM jema janmano prasaMga dekhADavAmAM Ave che, paraMtu vAstavamAM janma thato hoto nathI. mRtyuno prasaMga batAvavAmAM Ave che, paNa vAstavamAM mRtyu thayuM hotuM nathI... draSTA paNa A hakIkata samajato hovAthI janma thatAM harSa pAmato nathI. mRtyu thatAM zokarudana karato nathI. tema saMsAranA nATakamAM paNa jIvano janma, jIvanuM mRtyu vagere prasaMgo dekhAya che, paraMtu jJAnI draSTA samaje che ke vAstavamAM AtmA janmato nathI ke marato nathI! pote paNa janmamaraNano abhinaya kare che... vAstavamAM janmato nathI ke marato nathI. pachI zA mATe harSa ke zoka karavAno? For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amoha vikalpacaSakairAtmA pItamohAsavo hyayam / bhavoccAtAlamuttAlaprapaJcamadhitiSThati / / 5 / / 29 / / artha : vikalparUpa madirA-pAtro vaDe moha-madirA pInAra A jIva kharekhara, jyAM hAtha UMcA karI tALIo ApavAnI ceSTA karavAmAM Ave che evA saMsArarUpa pIThAno Azraya kare che. vivecana : saMsAra e madirA-pAnanuM paThuM che. moha e mAdaka madirA che. vikalpa e madirA-pAnanuM pAtra che. anaMta anaMtakALathI ApaNo AtmA saMsAramAM bUrI hAlate bhaTakI rahyo che...pagalika sukhonA vikalpo...mohathI chalochala bharelA vikalpo karIkarIne te unmatta banI gayelo che. ghaDIkamAM tALIo pADato nAce che...ghaDIkamAM chAtI phUTato rudana kare che...ghaDIkamAM suMdara vastro paherI bajAramAM phare che. to ghaDIkamAM vastravihIna banI gaTaramAM ALoTe che. kSaNa pahelAM pitA-pitA' karato gaLe vaLagI premaceSTA kare che. to kSaNa pachI enA ja para daMDo laIne tUTI paDe che. kSaNa pahelAM "mAro putra...mAro putra..." karI snehathI taraboLa banI jAya che... kSaNa pachI e ja strI vAghaNa banI putranAM cAmaDAM cIrI nAkhe che. savAre "mArA prANapriya nAtha..' kahIne gADha AliMgana Ape che...bapore "duSTa..cAMDAla...' kahIne galIca gALo saMbhaLAve che. moha-madirAno nazo.. vaiSayika sukhonI tIvra tamannA! temAM jIva kevo unmatta...vivekazUnya...vyavahArabhraSTa banIne saMsAramAM bhaTake che, te svastha citte vicAravAnI jarUra che. jyAM sudhI mohamadirAno tyAga karavAmAM na Ave, vikalpanAM madirA-pAtrone pheMkI devAmAM na Ave tyAM sudhI nirvikAra jJAnAnaMdamAM sthiratA na thaI zake. jyAM sudhI jJAnAnaMdamAM sthira na banAya tyAM sudhI parabrahmamAM magna na thaI zakAya... ane parabrahmanI magnatA vinA pUrNatA.. AtmasvarUpanI pUrNatA... anaMta guNonI pUrNatA hAMsala na karI zakAya. sthiratAnA pAtramAM jJAnAmRtanuM pAna karanAra AtmA ja vivekI, vizuddhavyavahAra ane dharmaparAyaNa banI zake che. For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 jJAnasAra nirmalaM sphaTikasyaiva sahaja rupamAtmanaH / adhyastopAdhisambandho jaDastatra vimuhyati / / 6 / / 30 / / artha : AtmAnuM svAbhAvika siddhasvarUpa sphaTika jevuM nirmaLa che, temAM upAdhino saMbaMdha AropIne avivekI jIva emAM mUMjhAya che. vivecana : sphaTikarananI pAchaLa lAla kAgaLa rahelo hoya, sphaTikaratna lAla dekhAtuM hoya, tamane koI pUche : "sphaTika kevuM che?' to tame zo javAba ApavAnA?" "sphaTika lAla che' ema kahevAnA? ke "sphaTika lAla dekhAya che, paraMtu lAlAza to upAdhi che, mULarUpe to sphaTika lAla che ja nahi.' bhalA, zuM AtmA enA mULa svarUpe ekendriya che? beindriya che?.paMcendriya che? kALAza, pILAza, gIrapaNuM zuM AtmAnuM mULa svarUpa che? jADAI, pAtaLAI, UMcAI...pahoLAI... vagere zuM AtmAnuM asalI svarUpa che? zuM AtmAnA svAbhAvika svarUpamAM harSa-zoka, zAtA-azAtA, ucca-nIcatA che? sphaTikamAM lAlAza.. pILAza vagere joI sphaTikane lAla-pILo mAnI lenAra manuSya jema mUrkha che, tema AtmAmAM ekendriyapaNuM..paMcendriyapaNuM vagere joI AtmAne ekendriya paMcendriya vagere mAnI lenAra paNa mUrkha che. AtmAmAM kALAza, gaurapaNuM vagere joI AtmAne kALo goro mAnI lenAra paNa jaDa che. AtmAmAM kALuM rUpa...kadarUpI AkRti joI enA para aruciSa thAya che. AtmAmAM gauravarNa.. suDoLa AkRti joI rAga... ruci thAya che, te draSTAnI jaDatA che. e vicArato nathI ke AtmA to nirmala sphaTika ratna jevo che. enA svarUpamAM nathI kALuM-goruM rUpa ke suDoLa-beDoLa AkRti. e badhuM to karmanA gharanuM che. AtmA para karmanI chAyA che. AtmAmAM paDI rahelAM karmanAM vibhinna pratibiMbo che. mohadaSTine phoDI nAkhanAruM A ciMtana...vizuddha Atma-svarUpanuM ciMtana keTaluM badhuM zaktizALI che! keTaluM prabhAvasaMpanna che... e to jyAre prayoga karavAmAM Ave tyAre ja samajAya, A badhI mAtra vAto karavAnI nathI, paraMtu jIvanamAM racanAtmaka rIte puruSArtha karavAno che. je parasvarUpa che tene svasvarUpa mAnavAnI jaDatA, to ja dUra thaze. For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3pa amoha anAropasukhaM mohtyaagaadnubhvtrpi| AropapriyalokeSu vaktumAzcaryavAn bhavet / / 7 / / 31 / / artha : mohanA tyAgathI-kSayopazamathI Aroparahita svabhAvanuM sukha yogI anubhavato hovA chatAM, jUThuM jemane priya che evA lokone e sukhAnubhava kahetAM AzcaryavALo thAya che. vivecana : vitarAga-sarvajJa bhagavaMte upadezelA yogamArga para pragati karI rahelo yogI vItarAgadevanI ananya kapAthI jyAre mohano kSaya-upazama karanAro bane che, arthAtuM cAritramohanIyanA prabhAvane jhAMkho pADI de che tyAre AtmAnA svAbhAvika... karmodayathI amizrita sukhano rasAsvAda anubhave che. evA svAbhAvika sukhanA anubhavI mahAtmA samakSa jyAre evI prajA upasthita thAya che ke je prajA para mohanIya karmano asAdhAraNa prabhAva hoya che, tyAre tenI samakSa zuM bolavuM e eka prarana banI jAya che! nathI to e svayaM svAbhAvika sukhano anubhava karavA chatAM te prajAnI samakSa kahI zakatA ke nathI e prajA jemAM sukha mAnI rahI che tene sukha' kahI zakatA! temane Azcarya thAya che ke A prajAne zuM kahevuM!' je loko mAtra bAhya paugalika sukhomAM ja rAce che temanI samakSa svAbhAvika sukhanA anubhavanI vAta hAsyAspada banI jAya che... jyAre Atmasukhano anubhavI paudgalika sukhone sukharUpe varNavI zakato nathI! kAraNa ke yogInI dRSTimAM pIgalika sukho-karmodayanA prabhAvathI utpanna thayelAM sukho kevaLa duHkha ja dekhAya che. kevaLa phleza..kheda..veTha ane pariNAme durgati dekhAya che. ahIM ApaNane keTaluMka mahattvanuM mArgadarzana maLe che. mohanIya karmano kSayopazama karyA vinA AtmAnuM svAbhAvika sukha anubhavAya nahi. evA svAbhAvika sukhano anubhavI vaibhAvika sukhamAM duHkhanuM darzana karato hoya che, tene sukha na mAne. che AtmasukhanA anubhavanI vAta jagatanAM bAhya sukhomAM rAcatA jIvo na samaje, temAM kheda na pAmavo paraMtu karuNA bhAvavI. * AtmasukhanA anubhavI AtmAno bAhya sukhomAM rAcatA jIvo sAtheno saMbaMdha TakI zakato nathI. For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 33 jJAnasAra yshciddrpnnvinystsmstaacaarcaarudhii| kva nAma sa paradravye'nupayogini muhyati / / 8 / / 32 / / artha : je jJAnarUpI darpaNamAM sthApana karela samasta jJAnAdi pAMca AcAra vaDe suMdara buddhivALo che, te yogI anupayogI evA para dravyamAM zuM muMjhAya? vivecana : potAnA samasta avayavone darpaNamAM joI manuSya potAnI suMdaratAno AnaMda anubhave che ane e suMdaratA vadhAravA...TakAvavA... tathA suMdaratA dvArA sukhano anubhava karavA te bAhya duniyAmAM jAya che. ane mohita thAya che. je AtmA potAnA tamAma atyaMtara avayavone jJAnanA darpaNamAM joIne potAnI suMdaratA samaje che, te suMdaratA vadhAravA ke TakAvavA tene bAhya duniyAmAM javuM paDatuM nathI... kAraNake e suMdaratA bAhya-sApekSa nathI. enA sukhano anubhava karavA duniyAnA bajAramAM bhaTakavuM paDatuM nathI. pachI te AtmA zA mATe bAhya padArthomAM mohita thAya? jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra, A pAMca AcAra AtmAnA AtyaMtara ramaNIya avayavo che. potAnI ramaNIyatA pote darpaNanA sahArA vinA joI zakato nathI. jJAna-AtmasvarUpa e darpaNa che. e darpaNamAM jyAre jJAnAcAra vagere AcAronuM saundarya jovAya che tyAre hRdaya nAcI UThe che.. parama AnaMda anubhave che. temAM tallIna banI jAya che. pachI to tene paradravyo phikkAM.nirupayogI ane tuccha lAge che. je dravya phikyuM, nirupayogI ane tuccha lAgyuM temAM citta mohita thAya kharuM? zA mATe mohita thAya? paradravyo tyAM sudhI ja cittane mohita-malina banAvI zake, jyAM sudhI, kAcanA darpaNamAM manuSya potAnA vyaktitvane...potAnI jAtane suMdara jovA prayatna kare che. AtmasvarUpanA darpaNamAM jema jema potAnA vyaktitvane (jJAna...darzana...cAritra...vagerene) jovA prayatna kare che tema tema paradravyomAMthI tenI Asakti tUTatI jAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke jJAnAcAra vagere pAMca AcAronI samajaNa ane AcaraNa jema jema suMdara banatuM jAya che tema tema AtmasvarUpanI ramaNatA vadhatI javAthI paradravyonI Asakti dUra thAya che. * juo pariziSTa 3. For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org phona (RT[tadvasaTLe jJAnanI pariNati thavI joIe. jJAnano prakAza prApta thavo joIe. jJAnanuM amRta, jJAnanuM rasAyaNa ane jJAnanuM aizvarya prApta karavuM joIe. to ja zAMta banAya, kaSAyonuM zamana thAya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jJAna Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amohI banyA eTale jJAnI banyA. AtmA parathI mohanuM AvaraNa dUra thAya eTale jJAnano prakAza pragaTe. a-mohInuM jJAna bhale eka ja zAstranuM hoya, eka ja zloka ke eka ja zabdanuM hoya, e ene nirvANa pamADanAruM banI jAya che. AtmasvabhAva tarapha dRSTi kholI Ape e jJAnane jJAna kahyuM che. vAdavivAda ane visaMvAda jagADanArA jJAnane jJAna kahyuM nathI. amohI AtmA vAdavivAdathI dUra ja raheto hoya che. jo jo ho, thoDA paNa a-mohI banIne A aSTaka vAMcajo! to ja A rahasyajJAnanuM rahasya samajAze. For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38 jJAnasAra majjatyajJa: kilAjJAne viSTAyAmiva shuukr| jJAnI nimannati jJAne marAtti mAnase gujArUrU II artha : jema Dakkara viSTAmAM magna thAya che tema ajJAnI kharekhara ajJAnamAM magna thAya che. jema haMsa mAnasarovaramAM nimagna thAya che tema jJAnI puruSa jJAnamAM nimagna thAya che. vivecana : manuSya vAraMvAra kyAM jAya che? punaH punaH tene zuM yAda Ave che? konI sAthe te bahu samaya vyatIta kare che? kayA zabdo te bhArapUrvaka-rasapUrNa bole che? zuM sAMbhaLavuM tene ghaNuM priya che? eTalA avalokana parathI manuSyanuM AMtarika AkarSaNa pArakhI zakAya che, tenI AMtararuci samajI zakAya che. jyAM kevaLa bhautika viSayaka sukha-duHkhanI vAto thatI hoya, pudagalAnaMdI jIvono ja sahavAsa priya hoya, jaDa padArthonI ja kathAo rasapUrvaka karato hoya... indriyone tRpta karanArI ja vAto sAMbhaLavI vahAlI hoyato pArakhI zakAya ke "A manuSyanuM AkarSaNa bhautika padArtho tarapha che, tenI ruci viSayasukhomAM che.. ke je vAstavamAM ajJAnatA che; mohAzvetA che. maLa-mUtrathI bharelI gaTaromAM rAcatA bhUMDa jevI avadazA che." je jJAnI che, vAstavadarzI che... te to jyAM AtmakalyANanI vAto thatI haze tyAM ja javAno. AtmajJAnI puruSono ja satata samAgama karavAno. tenA cittamAM AtmasvarUpanI ane AtmasvarUpane pAmavAnAM sAdhanonI ja ramaNatA rahevAnI... tenA mukhamAMthI AtmA-mahAtmA ne paramAtmAnI ja zubha kathAo varasatI rahevAnI ane evI ja kathAo sAMbhaLavAmAM te rasalIna banI javAno. mAnasarovaramAM krIDA karatA rAjahaMsa jevI enI unnata avasthA dekhAvAnI. sAdhaka AtmAe potAnI jAtanuM A rIte sukSma avalokana karavuM joIe. huM jJAnI chuM ke ajJAnI?' teno svataH AtmasAkSIe nirNaya karavo joIe. potAnI jAta temAM ajJAnatAthI bharelI lAge to jJAnadazAne vikasAvavAno puruSArtha vadhAravo joIe. jyAM sudhI kevalajJAna na pragaTe tyAM sudhI. nirvANapadamapyekaM bhAvyate ynmuhurmuhuH| tadevajJAnamutkRSTaM nirbandho nAsti bhUyasA / / 2 / / 34 / / artha : eka paNa mokSa-sAdhaka-pada vAraMvAra vicArAya che te ja jJAna zreSTha che. ghaNA jJAna mATe Agraha nathI. arthAt ghaNuM bhaNavAno Agraha nathI. For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAna 39 vivecana : amAro Agraha nathI ke tame ghaNA graMtho bhaNI lo. amAro Agraha nathI ke hakIkatonuM vizALa bhaMDoLa bheguM karI lo. amAro to eka Agraha che : nirvANa sAdhaka eka paNa pada...ekAda graMtha. ekAda prakaraNanuM UMDANathI adhyayana karo; temAM layalIna banI jAo.... cittamAM vAraMvAra tenuM ja ciMtana karo... mukti tarapha laI janAruM AvuM eka paNa ciMtana tamArA cittamAM ramI gayuM. e ja sAcuM jJAna che, e ja utkRSTa jJAna che. jJAnane utkRSTa-zreSTha banAvavA nIcenA cAra muddA mahattvanA che. graMtha hAthamAMthI mUkI dIdhA pachI paNa graMthokta tattvanuM parizIlana cittamAM cAlavuM joIe. jema jema e tattvanuM parizIlana thatuM jAya tema tema tattvopadezaka paramakRpALu vItarAga bhagavaMta tarapha prItibhakti, gurujano pratye kRtajJatAbhAva, tattvamArga tarapha apUrva AkarSaNa... hRdayamAM ullasita thavAM joIe. ja tattvanuM bhAvana zAstradarzita yuktionA sahAre karavuM joIe. Agamokta zailI anusAra karavuM joIe. arthAtu yuktiviruddha ke Agamaviruddha tattvabhAvanA karavI joIe nahIM . che. jema jema tattvaciMtananI cittamAM ramaNatA thatI jAya tema tema kaSAyonA ghamaghamATa zamavA lAge, saMjJAonI bUrI Adata ghaTavA lAge, gAravonA unmAda maMda thavA lAge. mASataSa munine gurumahArAje nirvANasAdhaka eka pada ApyuM : mA ruSa...mA tuSa' rAga na karo. dveSa na karo.." basa bAra varSa sudhI mahAmunie eka ja padane vicAryuM - parizIlana karyuM. uparokta cAreya vAtone dhyAnamAM rAkhIne khUba maMthana karyuM. bAra varSanA aMte kevaLajJAnane prApta karyuM! eka padanA satata paribhAvanathI nirvANanI siddhi karI... "A pa... mA tuSa" A eka vAkya mahAmuninuM utkRSTa jJAna banI gayuM... kAraNa ke tenA dvArA utkRSTa jJAna-kevaLajJAnanI prApti thaI gaI. cittanuM tattvaciMtanamAM vilInIkaraNa karavuM te utkRSTa jJAna che. svabhAvalAbhasaMskArakAraNaM jnyaanmissyte| dhyAndhyamAtramatastvanyat tathA coktaM mahAtmanA / / 3 / / 35 / / artha : AtmasvabhAvanI prAptinA saMskAranuM kAraNabhUta jJAna IcchIe chIe. e sivAya bIjuM je adhika bhaNavuM te buddhinuM aMdhapaNuM che. A ja pramANe mahAtmA pataMjalie kahyuM che. For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 jJAnasAra vivecana : enuM nAma jJAna che ke je AtmAne svarUpanI prApti karavA mATe uzkere... svarUpanI prApti karavAnI vAsanA jAgrata karI de. vAsanA ene kahevAya ke je viSayanI vAsanA jAgI. tenA ja vicAro ane tene prApta karavAno sakhata puruSArtha jIva karato rahe. jene strInI. taruNa strInI vAsanA jAgI... tenA cittamAM e taruNInA ja vicAro ramavAnA ane eno puruSArtha e taruNIne meLavavAno ja rahevAno. evI vAsanA jAgrata koNe karI? taruNInA darzane... taruNIviSayaka jJAne. AtmasvarUpanuM jJAna thayA pachI, e jJAna jIvane AtmasvarUpanA vicAromAM ja ramADe ane AtmasvarUpane meLavavAno ja puruSArtha karavA prere... evuM ja jJAna amAre joIe che. evuM jJAna amAre nathI joItuM ke eka bAju aneka graMthonuM adhyayana thatuM jAya ane bIjI bAju parapugalanI Asakti vadhatI jAya... viSayavRddhi ane kaSAyavRddhi thatI jAya, rasa-Rddhi ane zAtAnI lolupatA vadhatI jAya. bhagavAna sudharmAsvAmIjIe jaMbUkumArane jJAna ApyuM... e jJAne jaMbUkumAramAM AtmasvarUpanI prAptinI vAsanA jagAvI dIdhI! khaMdhakasUrie pAMcaso ziSyone jJAna ApyuM... e jJAne pAMcaso ziSyomAM AtmasvarUpa hAMsala karI levAnI vAsanA uttejita karI dIdhI.. ke jenI khAtara pAMcasoe ghANImAM pilAI javAnuM pasaMda karyuM! vAsanAnI pAchaLa manuSya zuM nathI karato? AtmasvarUpanI vAsanA jAgI gayA pachI ghANImAM pilAI javAnuM duSkara nathI, agnimAM saLagI javAnuM kaThina nathI.. parvata parathI jhaMpApAta karavAnuM agharuM nathI... zarIranA lohImAMsa sUkavI nAkhavAnuM duSkara nathI... zarIra parathI cAmaDI cirAvI nAkhavAnuM kaThina nathI... vAsanA jAgI javI joIe. evI vAsanAne uttejita karavA ja jJAnanI jarUra che. evuM ja jJAna upAdeya che. e sivAyanuM jJAna to aMdhApo ja che... ajJAna ja che. mahAtmA pataMjalinuM A kathana che, ane te sarvasaMmata che. vAdAMzca prativAdAMzca vdnto'nishcitaaNstthaa| tattvAntaM naiva gacchanti tilapIlakavad gatau / / 4 / / 36 / / artha : anizcita arthavALA vAda (pUrvapakSa) ane prativAda (uttarapakSa) karanArA jIvo gamana karavAmAM ghAMcInA baLadanI jema tattvanA pArane pAmatA nathI ja. vivecana : je zAstrajJAna dvArA aMtaranA rAgadveSa para vijaya meLavavAno For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 41 zAna che.. bAhya.... pArthiva jagatamAMthI AMtara cetanAmaya sRSTi tarapha vaLavAnuM che. te zAstrajJAnathI, jIva! tuM vAda-prativAda karavA lAgI gayo? vAdaprativAda karIne rAgadveSanA zaraNe gayo? bAhya jagatanA yaza-apayazamAM rAcavA lAgyo? bhalA, tuM e to vicAra, ke tArI pAse je zAstro che. teno arthanirNaya teM karI lIdho che? nathI Aje kevaLajJAnI paramapuruSo, nathI Aje mana:paryavajJAnI-avadhijJAnI ke zrutakevalI mahAtmAo. anaMtajJAnIoe racelAM zAstrone te alpamatithI samajavAno dAvo rAkhe che? teM karelo arthanirNaya ja sAco mAnI levAnI dhRSTatA kare che? bIjAnA arthanirNayone asatya TharAvavA tuM vAda-vivAda karavAnI ceSTA kare che? samajI rAkha, ke tArI mati alpa che, zrutajJAnAvaraNano kSayopazama ati maMda che, evI sthitimAM tArI pAse zAstrajJAna che te anizcita arthavALuM zAstrajJAna che. zAstrajJAna vaDe tuM mahinAo sudhI vAda-prativAda karyA karIza topaNa tattvanA pArane nahi pAmI zake.. paripUrNa jJAnAnaMdane nahi anubhavI zake. hA, vAda-prativAdamAM tAro vijaya thaze teno tane AnaMda thaze. paraMtu te AnaMda svAbhAvika AnaMda nathI... vaibhAvika AnaMda che, e na bhUlIza. - vAda-vivAda karIne tattva-sAkSAtkAra mATe doDavuM, te to ghAMcInA baLada jevI doTa che. ghAMcIno baLada savArathI sAMja sudhI doDyA ja kare. paraMtu bAra kalAkanA aMte TheranI Thera! AtmanuM, yazanI lAlasAnA pATA AMkhe bAMdhIne, vAda-vivAda karato tuM doDI to rahyo che, paNa jarA thobhIne AMkha parathI pATA kholIne to jo, ke AtmasvarUpanI keTalI nikaTatA te karI che? karma-dhAMcIe tArA gaLA para dhUMsarI nAkhI che..yazalAlasAnA AMkhe pATA bAMdhyA che...ane te eka ja cakramAM bhamI rahyo che...? vAda-vivAdathI para banI, zAstrajJAna dvArA AtmasvarUpanI tarapha vaLavuM hitAvaha che. svadravya-guNa-paryAyacaryA varyA parA'nyathA / iti dattAtmasaMtuSTirmuSTijJAnasthitirmuneH / / 5 / / 37 / / artha : potAnA dravya-guNa ane paryAyamAM pariNati zreSTha che. paradravya-guNaparyAyamAM pariNati zreSTha nathI. A pramANe jeNe AtmAne saMtoSa Apyo che evI saMkSepathI rahasyajJAnanI maryAdA munine hoya che, For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 42 jJAnasAra vivecana : "he muni, tArA mATe te samastajJAnanuM rahasya zuM prApta karyuM? tArA AtmAne e rahasyajJAna ApIne parama saMtuSTa karyo? padravya, paraguNa, paraparyAyamAM paribhramaNa...abhiramaNa karI karIne te parizrAMta banI gayo che, paramAM karelA anaMtakAlanA abhiramaNamAM te saMtoSa pAmyo nathI, teno asaMtoSa vadhato ja gayo che. have tene saMtuSTa karavAnI jarUra che. e paNa na bhUlavuM joIe ke paradravya-guNA-paryAyamAM haju anaMtakALa sudhI ramaNatA raheze to paNa AtmAne saMtoSa thavAno nathI. eno asaMtoSa tIvra banato jaze. he AtmanuM, tuM tArAmAM ja pariNati kara. tuM zuddha Atmadravya che. temAM ja tuM ramaNatA kara. tuM tArA ja guNomAM...jJAnadarzanacAritramAM lIna banI jA. tuM tAro, vartamAna avasthAno ane traNeya kALanI avasthAono draSTA bana. tArA saikAlika paryAyo vizuddha che, te vizuddha paryAyomAM pariNata thaI jA. e ja pariNati zreSTha che, uttama che. he AtmanuM, paradravya-guNa-paryAyamAM Asakti mithyA che, tuccha che. mATe e Asakti tyajI de. zarIramAM gharamAM, dhanamAM, rUparasa-gaMdha-sparza-zabdamAM have rAga na kara. zarIra, ghara, dhana... vagere parapadArthonI parivartanazIla avasthAomAM tu rAga-dveSa na kara." A pramANe AtmAne saMtuSTa karavo...karatA rahevuM te muninuM rahasyajJAna che! arthAt muninuM darzana-jJAna-cAritrathI bhinna astitva ja nathI, ema nizcaya karIne darzana-jJAna-cAritramaya AtmAmAM ja munie lInatA karavI te munijIvananuM mukhya kartavya che. te mATe uparokta bhAvanA, ke je AtmAne saMbodhIne batAvavAmAM AvI che, tenuM vAraMvAra raTaNa karavuM jarUrI che. jyAM koI parapudgalamAM citta javA jAya tyAM turata ja A muSTijJAna-saMkSipta rahasyajJAnathI AtmAne khuza karIne rokI devo. mohane haNavA mATe A rahasyajJAna prabaLa sAdhana che. asti ced granthibhijjJAnaM kiM citraH tantrayantraNaiH / pravIvA: vAyucano tamo nI draSTiva vet TddA rU8 || artha : jo graMthibhedathI thayeluM jJAna che to aneka prakAranAM zAstranAM badhUnonuM zuM kAma che? jo aMdhakArane haNanArI cakSu ja che, to dIpako kyAMthI upayogI thAya? For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAna vivecana : je manuSyanI AMkhomAM ja evuM teja che ke je aMdhakArano | vinAza karI zake che, tene dIpakamALA zA upayoganI? ema je AtmAne graMthino...mohanI graMthino bheda thaI gayo ane AtmasvarUpanuM bhAna thaI gayuM tene vaLI aneka zAstronuM jJAna zA upayoganuM? dhana rAga-dveSanI pariNatimaya graMthinA bhedathI AtmAmAM samyaktano prakAza patharAya che, paraMtu A graMthibheda mATe keTalIka zarato che : (1) saMsAra-paribhramaNano kALa mAtra ardhapugala parAvarta bAkI hoya, (2) AtmA bhavya hoya, (3) AtmA paryApta saMNI-paMcendriyapaNAnI sthitimAM hoya, tyAre te graMthibheda karI zakavA zaktimAna che. graMthibheda thayA pachI samyattvanI bhUmikA upara rahelA AtmAmAM viSaya-pratibhAsajJAna TakI zakatuM nathI. arthAt Aloka-paralokanA bhautika padArthomAM have te jyAre jyAre pravRtta thAya che tyAre tyAre tAtvika dRSTithI te padArthone jue che, pUrNa jJAnInI dRSTithI jue che. eTale ke "vAstavamAM zuM Atmahitakara che ane zuM ahitakara che tenuM tene bhAna thAya che. jyAM sudhI Aloka-paralokanA viSayomAM AtmAne vAstavika hitakAritA-ahitakAritAno pratibhAsa na thAya tyAM sudhI tene graMthibheda nathI thayo, te mithyAtvanI bhUmikA para che tema samajavuM joIe. jagatanuM koI rUpa, koI rasa, koI gaMdha, koI sparza ke koI zabda ApaNI sAme Ave, anubhavamAM Ave tyAre "A mArA AtmAne hitakArI che ke ahitakArI?' evo viveka karavAnI kaLA jo ApaNane hastagata thaI gaI to to tattvapariNati ane bhAvacAritranI prApti dUra nathI. AtmapariNatinA vAraMvAra abhyAsathI tattvapariNativALuM jJAna prApta thAya che. eTale jo AtmapariNati jJAna (graMthibhedathI utpanna thayeluM jJAna) prApta thaI gayuM che to pachI vividha prakAranAM zAstronAM baMdhananuM zuM prayojana che? zAstronuM parizIlana graMthibheda karavA mATe karavAnuM che. graMthibheda thayA pachI jJAnaprakAza AtmAmAMthI sahajapaNe pragaTe che. mithyAtvazailapakSacchid jnyaandmbholishobhitH| nirbhayaH zakravad yogI nandatyAnandanandane / / 7 / / 39 / / artha : mithyAtvarUpa parvatanI pAMkhane chedanAra ane jJAnarUpa vaja vaDe zobhAyamAna zakranI jema nirbhaya yogI AnaMdarUpa naMdanavanamAM krIDA kare che, sukha anubhave che. - jUo pariziSTa 4. For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 44 jJAnasAra vivecana : indrane bhaya kono? jenI pAse moTA moTA... AkAzane AMbI janArA parvatarAjonAM zikharone kSaNavAramAM cUra karI nAkhanAruM vajra che tene bhaya kono? e to ramaNIya svarganAM nana-kAnanamAM masta banIne AnaMda lUMTato hoya che. tenuM citta nirbhaya hoya che, abhrAnta hoya che. yogIne bhaya kono? jenI pAse vajra jevuM kaThora mithyAtvanAM...dhana rAgadveSanAM himAlayanAM zikharone dharAzAyI karanAruM 'jJAna' che!... jJAnavajra che, tene bhaya kono? e to sohAmaNA AtmapradezanA svargamAM... AtmAnaMdanA nandanavanamAM nirbhaya...nirbhrAnta citte ramaNa karato... apUrva sukhane anubhave che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ahIM munine devarAja IndranI upamA ApavAmAM AvI che. Indra vajrane kSaNavAra paNa dUra karato nathI, tevI rIte munie paNa AtmapariNatirUpa jJAnane kSaNavAra paNa dUra na karavuM joIe, tevo garbhita upadeza ahIM ApavAmAM Avyo che. pratisamaya e jJAnavaja muninI pAse ja rahevuM joIe, to ja muni nirbhaya citte Atmasukhano anubhava karI zake. bhagavaMta mahAvIradeve gautamane kahyuM : 'samaya goyana! mA pamAya.' eno rahasyasphoTa ahIM thAya che : 'he gautama! jJAnavajane eka samaya paNa dUra karavAnI gaphalatamAM na rahIza.' Ama kahIne bhagavaMte sarva munivarone AtmapariNatirUpa jJAnane pratisamaya saMbhALavA samajAvyuM che. jyAM AtmapariNatine visArI, tyAM rAgadveSa ane moharUpI asurono humalo thayo samajo. e asuro munine AtmAnaMdanA naMdanavanamAMthI bahAra kADhI pudgalAnaMdanA narkAgAramAM dhakko daI de che. muni potAnA munipaNAmAMthI bhraSTa thAya che...tenI cAre kora bhaya, azAMti, klezanuM narkAgAra sarjAI jAya che. jyAM sudhI muni AtmapariNatimAM rahe che tyAM sudhI rAgadveSa ane moha tenI pAse AvI zakatA nathI. muni nirbhayatApUrvaka Atmasukha anubhavato rahe che. pIyUSamasamudrotthaM rasAyanamanauSadham / ananyApekSamaizcaryaM jJAnmAhurmanISiNaH ||8 ||40 // artha : jJAna amRta che chatAM samudramAMthI pedA thayeluM nathI, rasAyaNa che chatAM auSadha nathI, aizvarya che chatAM hAthI-ghoDA vagerenI apekSA nathI, ema moTA paMDito kahe che. vivecana : loko kahe che ke 'amRta samudranA maMthanamAMthI pragaTayuM che.' For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAna 45 rasAyaNazAstrIo kahe che ke "rasAyaNa auSadhi-janita hoya che. rAjAmahArAjAo mAne che ke "aizvarya hAthI-ghoDA-sonuM cAMdI vageremAM samAyeluM che.' jJAnI mahApuruSonuM kathana che ke "jJAna "amRta" hovA chatAM te samudramAMthI pragaTeluM nathI! jJAna rasAyaNa hovA chatAM auSadhimAMthI baneluM nathI! jJAnamAM aizvarya hovA chatAM temAM hAthI, ghoDA ke sonA-cAMdInI apekSA nathI.' samudramAMthI utpanna thayeluM 'amRta" manuSyane mRtyuthI bacAvI zakatuM nathI... jJAnAmRta manuSyane amara banAvI zake che. auSadhijanita rasAyaNa manuSyane vyAdhi ane vRddhAvasthAthI bacAvI zakatuM nathI, jJAnarasAyaNa jIvane anaMta yauvana ApI zake che. hAthI, ghoDA ane sonA-cAMdInuM aizvarya jIvane nirbhaya banAvI zakatuM nathI. jJAna-aizvarya jIvane sadaiva... pratisamaya nirbhayatA arpaNa kare che. to pachI zA mATe bhautika amRta, rasAyaNa ane aizvaryanI spRhA karavI? zA mATe enI pAchaLa tana-mana-dhananI zaktione veDaphI nAkhavI? zA mATe enI pAchaLa IrSyA-roSa-matsara-sneha-gRddhi-mUccha karI pApa upArjana karavuM? zA mATe enI khAtara anya jIvo sAthe vera bAMdhavuM? zA mATe mahAmUlyavaMta mAnavajIvanane barabAda karI nAkhavuM? A mAnavajIvana to jJAnAmRta, jJAnarasAyaNa ane jJAnaaizvarya prApta karIne unnata banAvavAnuM che, enI ja spRhA karavAnI che. e meLavavA pAchaLa ja tana-mana-dhananI zaktio kharcI nAkhavAnI che. AvuM jJAna pragaTe che AtmAmAMthI, pragaTAvavAnAM sAdhano che deva, guru ane dharmanI sAdhanAo. deva, guru ane dharmanI upAsanA dvArA ja AtmAmAMthI jJAna-amRta, jJAna-rasAyaNa ane jJAna-aizvarya pragaTe che. tenAthI AtmA parama tRpta bane che, parama Arogyane prApta kare che. parama zobhAne dhAraNa kare che. For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iza ) jJAnIne zAMti ja hoya. a-mohI evA jJAnI AtmAne nathI hotA vikAro ke nathI hotA vikalpo. AtmAnI svabhAvadazAmAM ja jhAjho samaya lIna rahenArA e AtmAone jJAnanuM sAcuM phaLa maLI gayuM hoya che. karmajanya koI viSamatA jJAnInI najare caDhe ja nahi, sarva AtmAo brahmarUpe ja dekhAya. AvA AtmAo niraMtara zamarasanAM amRtapAna karI kRtArtha banatA hoya che. Avo, zama ane prazamanuM svarUpa ane enA prabhAvo to jANo! jIvananI eka navI dizA khullI thaze. - -- == = = , For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir koI vikalpa nahIM ne niraMtara AtmAnA zuddha svabhAvanuM AlaMbana! Avo AtmA indriyo para vijaya meLavI For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zama vikalpaviSayottIrNaH svabhAvAlambanaH sadA / jJAnasya paripAko yaH sa zamaH parikIrtitaH / / 1 / 41 / / artha : vikalpanA viSayathI nivRtta thayela, niraMtara AtmAnA zuddha svabhAvanuM AlaMbana jene che evo je jJAnano pariNAma te samabhAva kahevAya. vivecana : koI vikalpa nahIM! jevI rIte azubha vikalpa nahIM-huM zrImaMta banuM. sattAdhIza banuM..........AvA vikalpo nahIM tevI rIte "huM dAna ApuM, huM tapa karuM..." AvA vikalpo paNa nahIM! have to AtmAnA anaMta vizuddha saundaryamAM ja ramaNatA karavAnI pratipaLa, pratidina. A che jJAnano paripAka, AtmapariNatirUpa jJAnano paripAka, AtmAnA zuddha anaMtaguNamaya svarUpanuM ja eka mAtra pariNAma. A nAma che zama; AnuM nAma che samatAyoga. A zama-samatAnI bhUmikAe tyAre pahoMcI zakAya ke jyAre adhyAtmayoga, bhAvanAyoga ane dhyAnayoganI bhUmikAo pasAra karI hoya, arthAt AtmA ucita vRttivALo banI cUkyo hoya, vratadhArI banI gayo hoya, maitrI-pramoda-karuNA ane mAdhyacya bhAvanAothI bharapUra tattvaciMtana, zAstraparizIlanapUrvaka karI gayo hoya; pratidina cittavRttionA nirodhapUrvaka adhyAtmano niraMtara abhyAsa karIne koI eka prazasta viSayamAM lIna, sthira dIpakanI jema nizcala, utpAta-vyaya-dhrovyaviSayaka sUkSma upayogavALuM citta banAvI zakyo hoya, tyAre te samatAyoganI prApti karI zake che. samatAyogI zubha viSayamAM iSTatAnI buddhi na kare, azubha viSayamAM aniSTatAnI buddhi na kare. tenI dRSTimAM to zubha ane azubha, baMne viSayo samAna bhAse. "A mane ISTa che, A mane aniSTa che' tevo koI vikalpa nahIM. 'A padArtha mArA AtmAne hitakara che, A padArtha ahitakara che.." tevo paNa koI vicAra nahIM. te to AtmAnA parama vizuddha svarUpamAM ja pratisamaya lIna hoya. samatAyogI-zamaparAyaNa AtmA "AmarSoSadhi' vagereno upayoga na kare, kevaLajJAnAvaraNa vagere karmono kSaya kare. apekSA-taMtuno viccheda kare. arthAt bAhya koI paNa padArthonI tene apekSA na rahe. bAhya padArthonI apekSA to baMdhananuM kAraNa che. For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 jJAnasAra anicchan karmavaiSamyaM brahmAMzena samaM jgt| AtmAbhedana yaH pazyedasau mokSaM gamI zamI / / 2 / / 42 / / artha : karmathI karelA vividha bhedane nahIM Icchato, brahmanA aMza vaDe eka svarUpavALA jagatane AtmAthI abhinnapaNe je jue, e upazamavALo AtmA mokSagAmI hoya che. vivecana : "A brAhmaNa che, A kSudra che... A jaina che... A vidvAna che... A abhaNa che... A kurUpa che..' AvA bheda zamarasamAM sarvAgINa snAna karI rahelA yogIne dekhAtA nathI. e to sakala vizvane brahmasvarUpe jue che... caitanyamAM abhedabhAve jue che. samarasalIna yogI carmacakSuthI jagatanuM avalokana karato nathI. tene jagatanuM avalokana karavAnuM rahetuM paNa nathI. e to AtmAnA zuddha svarUpamAM ja sArAya vizvane nihALe che! AtmA sivAya juduM vizva tene jovAnuM hotuM nathI. brahmanA be aMza che : eka che dravya ane bIjo che paryAya. yogI brahmanA dravyAMzane dRSTimAM rAkhIne tasvarUpa sArAya vizvane jue che. AtmAnI saMsArAkAlIna bhinna bhinna avasthAo te paryAyAMza che. manuSyapaNuM, pazupaNuM, devapaNuM, narakapaNuM, zrImaMtAI, garIbAI. A badhAM AtmAnA paryAya che. paryAyAMzamAM bheda che. dravyAMzamAM abheda che. A rIte dravyAstika nayathI karAtA darzanamAM nathI hoto rAga ke nathI hoto keSa. rAgadveSarahita darzana karato zamarasabharapUra yogI alpakALamAM mokSAvasthAne prApta kare che. zrI bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che : vidyAvivekasaMpanne brAhmaNe gavi hastini / zuni caiva zvapAke ca paMDitAH samadarzinaH / a. 5 zlo. 18 / / samadarzI jJAnI puruSo vidyA vivekavALA brAhmaNamAM, gAyamAM, hAthImAM, kUtarAmAM ane caMDALamAM koI bheda jotA nathI... te to e badhAmAM samAnapaNe rahela vizuddha Atmadravyane jue che. nathI temane brAhmaNa para rAga thato ke nathI kUtarA para tiraskAra thato." jIvanI dRSTimAM jyAM paryAya' pradhAna bane che tyAM viSamadarzitA Ave che. sAthe rAga ane dveSa laIne Ave che. For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zama 49 ArurukSurmuniryogaM zrayed baahykriyaampi| copAu8: zamAveva zudhyatyantaciH TrU sArU che , artha : samAdhi upara caDhavAne Icchato sAdhu bAhya AcArane paNa seve. yoga upara caDhelo abhyattara kriyAvALo sAdhu samabhAvathI ja zuddha thAya che. vivecana : je AtmAnA hRdayamAM samAdhiyogane prApta karavAnI IcchA pragaTa thaI che, te AtmA prIti anuSThAna, bhakti anuSThAna ane vacanAnuSThAna dvArA azubha saMkalpone dUra karI, zubha saMkalpamaya ArAdhakabhAvane siddha kare che. paramAtmabhakti, pratikramaNa, zAstravacana, pratilekhanA...vagere paramAtma darzita kriyAomAM te AtmAne keTalo badho AnaMda hoya! himagirinA "evaresTa' para javA utsuka banelA parvatArohakono thanaganATa, ArohaNa mATenI taiyArIono mahAna prayatna... bIjuM badhuM bhUlI jaIne eka mAtra "evaresTa' para pahoMcavAnI ja pravRtti! A badhuM zuM nathI jovA maLatuM? samAdhiyoganA uttuMga zikhare pahoMcavA thanaganI rahelA sAdhaka AtmAno ullAsa, anuSThAnomAM paramakIti ane bhakti tathA bIjI paugalika ramato choDIne ekamAtra samAdhiyoga' nA zikhare pahoMcavAnI ja pravRtti... kriyA.. A badhuM sahaja hoya. vaLI tenI samagra pravRtti, zAstroe batAvelA mArgane anusaranArI hoya, te paNa svAbhAvika che. zrI yogavizikA'mAM pUjya upAdhyAyajI mahArAje vacanAnuSThAna'nI A vyAkhyA karI che : "zAstrArtha 3pratisaMdhAnapUrva sIdho: sarvatrodhitapravRtti ', "evaresTa zikhara para ArohaNa karanArAo "ArohaNagAIDa'ne zuM saMpUrNa anusaratA nathI? kriyAzIla nathI hotA? kriyAmAM AnaMdita nathI hotA? giri-ArohaNanI "gAIDa' ApanAra pratye prItisabhara ane bhaktibhInA nathI hotA? "samAdhizikhara' para ArohaNa karanAra mATe A badhuM jarUrI che. samAdhizikhara para pahoMcyA pachI muni aMtaraMga kriyAvALo bane che. tyAM te upazama dvArA ja vizuddha bane che. tyAM asaMga anuSThAnanI bhUmikA tene prApta thAya che. sAMkhyadarzana jene prazAntavAhitA kahe che, bauddhadarzana jene vibhAgaparikSaya kahe che, zaivadarzana jene zivavarma kahe che... tene jainadarzana asaMga anuSThAna kahe che... A anuSThAna karavA temane zAstrano vicAra nathI Avato, e to jema caMdanamAM suvAsa AtmasAtu hoya che tevI rIte * juo pariziSTa ka. For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa0 jJAnasAra anuSThAna temane AtmasAtuM hoya che. A anuSThAna jinakalpI mahAtmA vageremAM hoya. dhyAnavRSTerdayAnadyAH zabhapUre prsrpti| vikAratIravRkSANAM mUlAdunmUlanaM bhavet / / 4 / / 44 / / artha: dhyAnarUpa vRSTithI dayArUpa nadInuM upazamarUpa pUra vadhe che tyAre kAMThAnAM vikArarUpa vRkSo mULathI UkhaDI jAya che. vivecana : gaMgA-yamunA ke tApI-narmadAnAM pralayaMkara pUra tame kadI joyAM che? kinArA para rahelAM totiMga vRkSone kaDaDaDabhUsa karatAM bhoMya bhegAM thatAM joyAM che? dayA... karuNAnI siMdhusadaza sarayUmAM jyAre samajalanuM dhasamasatuM pUra Ave che tyAre kinArA para rahelAM. anaMtakALathI phAlelAM-phUlelAM bhautika... paugalika vAsanAonAM vRkSo bhAre kaDAkA sAthe AmUla UkhaDI paDe che. paraMtu nadInAM pUra kyAre Ave? dIrghakALa sudhI mUzaLadhAra varSA thAya tyAre Atmapradeza para davAnI.. kaNAnI nadI vahI rahI hoya ane Atmapradeza para dharmadhyAnanI avirata vRSTi thaI rahI hoya tyAre zamarasanuM pUra caDhI Ave che... pUrano prabaLa pravAha vAsanAnAM vRkSone ukhADI pheMkI de che. karuNAnI... jIvadayAnI nadImAM samarasanuM pUra Ave che. eTale, pahelAM sarva jIvo pratye "salve nIvA na daMtadhvA" jagatanA sarva jIvone nahi mAravAnI, pIDA nahi ApavAnI vRttirUpa ane pravRttirUpa karuNA jarUrI che. karuNAnI dhArA cAlavI joIe. ane bIjI vAta che dhyAnanI. dharmadhyAnanI avirata dhArA cAlavI joIe. arthAt trIjo yoga che dhyAnano, "dhyAne sthiroDathyavasAya: zrI dhyAnavicAramAM sthira adhyavasAyane dhyAna kahevAmAM AvyuM che. Arta-raudra e dravyadhyAna che, AjJAvicaya-apAyaricaya-vipAkavicaya ane saMsthAnavijayarUpa dharmadhyAna te bhAvaththAna che. "pRthakvavitarka savicArarUpa zukladhyAnano pahelo bheda "paramadhyAna' che. zrI "AvazyakasUtra'mAM malayagiri mahArAje dharmadhyAnInAM lakSaNa batAvyAM che : suvidiyajagassabhAvo nissago nibhao nirAso a| verAgabhAviyamaNo jhANami sunizcalo hoi / / "jagasvabhAva jene suparicita che, je nisaMga che, nirbhaya che. spRhArahita For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 51 zama che ane vairAgyabhAvanAthI bhAvita manamALo che, te AtmA dhyAnamAM nizcala rahI zake che. Avo AtmA jema jema dharmadhyAna karato jAya tema tema tenA karuNAsabhara AtmAmAM zamarasa UbharAya che ane vikAra-unmAdo nAza pAme che. jnyaan-dhyaan-tpshiil-smyktvshito'pyho| taM nApnoti guNaM sAdhuryamApnoti zamAnvitaH / / 5 / / 45 / / artha : jJAna-dhyAna-tapa-zIla ane samyaktasahita sAdhu paNa aho! te guNane prApta karato nathI, je guNane zamayukta sAdhu prApta kare che. vivecana : nava tattvono sarvAMgINa bodha che, koI paNa eka prazasta viSayamAM sajAtIya pariNAmanI dhArA cAle che, anAdikAlIna aprazastavAsanAonA nirodharUpa tapazcaryA che. nava prakAranA brahmacaryanuM pAlana che, jinokta tattvo para hRdayapUrvaka zraddhA che... paraMtu jo "zama' nathI, samatA' nathI, samasta vizvane dravyAstika nayathI rAgadveSarahitapaNe pUrNacaitanyasvarUpe jovAnI kaLA nathI.. to AtmAnuM zuddha anaMtajJAnamaya svarUpa prApta karI zakAya nahi. zrI prazamarati'mAM bhagavAna umAsvAti kahe che : samyagdRSTiAnI viratitapobalayuto'pyanupazAntaH / taM na labhate guNaM yaM prazamaguNamupAzrito labhate / / 243 / / svayaM samakitI hovA chatAM bIjAone "mithyAtvI' tarIke je jue che, svayaM jJAnI hovA chatAM bIjAone je mUrkha samaje che, svayaM zrAvaka-sAdhu hovA chatAM je bIjAone mohAMdha tarIke jue che, svayaM tapasvI hovA chatAM bIjAo ke je tapa nathI karatA temanA pratye dhRNAnI dRSTie jue che.... temanuM citta krodha-abhimAnanI azAntivALuM hoya che. teo kevaLajJAnathI seMkaDo mAIla dUra che. cAra-cAra mahinAnA upavAsa hatA. paraMtu saMvatsarInA divase khAnAra kuragaDu" muni pratye jo temaNe dhRNA karI... anupa zAnta banyA... to kevaLajJAna temanAthI dUra rahyuM. jyAre upazamarasamAM taraboLa kuragaDumuni...saMvatsarInA divase ghaDo bharIne bhAta khAnArA.. temane kevaLajJAna bheTI paDyuM! bAra mahinA sudhI araNyamAM sarva kaSTone sahana karatA UbhA rahelA For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa2 zAnusAra bAhubalImAM zuM jJAna na hatuM? dhyAna na hatuM? tapa ke zIla na hatAM? badhuM ja hatuM. eka mAtra upazama na hato! kevaLajJAnano guNa na pragaTyo.. upazama AvatAM kevaLajJAna pragaTatAM vAra na lAgI! upazama ANo upazama ANo upazama-tapa mAMhI rANo re." viNa upazama jinadharma na sohe jima jaga naravara kANo re." svayaM bhUramaNaspaddhivardhiSNusamatArasaH / muniryenopamIyeta ko'pi nAsI carAcare / / 6 / / 46 / / artha : svayaMbhUramaNa samudranI spardhA karanAra ane vRddhi pAmato samatArasa jeno che, evA munine jenAthI sarakhAvAya evo koI paNa carAcara jagatamAM nathI. vivecana : carAcara vizvamAM evo koI jaDa-cetana padArtha nathI ke jenI upamA samatA yogIne ApI zakAya.. yogInA Atmapradeza para samatArasano je mahodadhi UchaLI rahyo hoya che. te "svayaMbhUramaNa' nAmanA aMtima virATakAya samudranI harIphAI karato hoya che! samatAmahodadhino vistAra anaMta hoya che, UMDAI paNa anaMta! kaho, have svayaMbhUramaNa enI AgaLa kevo lAge? vaLI, samatA-mahodadhi niraMtara vadhato ja jAya che. vadhato ja jAya che. jema jema samatArasa vadhato jAya che tema tema muni agama agocara sukha anubhavato kevalyazrInI najIka ne najIka pahoMcato jAya che... te A pArthiva vizva para rahI rahIne mokSanA sukhano svAda karI le che. jene AtmaguNomAM ramaNatA lAgI gaI, paravRttAMta mATe je AMdhaLo, mUMgo ane bahero banI gayo, mada-madana-moha-matsara roSa. ane viSAdano je vijetA banI gayo, avyAbAdha .. anaMta sukhano ja eka mAtra abhilASa jene jAgI gayo ane tethI je saddharmamAM sthita che, tene A jagatamAM konI upamA ApI zakAya? AvA yogI mATe to ahIM ja mokSa che! zrI prazamaratine sAMbhaLo : nirjitamadamadanAnAM vAkkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmihaiva mokSaH suvihitAnAm / / 238 / / "mada-madanathI je ajeya che, mana-vacana-kAyAnA vikArothI je rahita che, paranI AzAthI je vinivRtta che, te mahAtmAone ahIM ja mokSa che." AnuM tAtparya e che ke samatA-rasanuM anupama sukha anubhavavA, mada ane madana para vijaya meLavavA dharakhama puruSArtha kheDavo joIe. mana, vacana ane kAyAnA For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAma pa3 tamAma azubha vikArone tilAMjali ApavI joIe. ane parapadArthanI spRhAothI taddana nivRtta thaI javuM joIe... to A ja jIvanamAM manuSya mokSa-sukhanI vAnagIno svAda pAmI zake ema che.. zamasUktasudhAsiktaM yeSAM naktaM dinaM manaH / kadA'pi te na dahyante rAgoragaviSormibhiH / / 7 / / 47 / / artha : jeonuM mana rAtadivasa zamanA subhASitarUpa amRta vaDe siMcAyeluM che, teo kadI paNa rAgarUpa sarpanA viSanI laharIo vaDe baLatA nathI. vivecanaH zamarasathI bharelAM zAstro... graMtha... subhASito dvArA je manuSyonuM citta dinarAta siMcAyeluM rahe che, te cittamAM rAga-pharidharanuM kAtila jhera pravezI zakatuM nathI. je AtmA niraMtara upazamarasabharapUra graMthonuM parizIlana karato rahe che, tenA cittamAM bhautika viSayonI Asakti, rati, snehanI vihvaLatA AvI zakatI nathI. mahinAo sudhI kozyA soLa zaNagAra sajIne sthUlabhadrajInI sAme nRtya karatI rahIM; paraMtu sthUlabhadrajIne rAgano eka DaMkha paNa na vAgyo..kema vAru? upazamarasathI bharapUra zAstra-parizIlanamAM nimagnatA! mahinAo sudhI parasanAM mAdaka bhojana karyA chatAM madamadananuM ekeya tIra sthUlabhadrajIne sparzI na zakyuM... kema vA? hAtha ane moM bhojananuM kAma karatAM hatAM, mana samatAyoganA sAgaranI sahelagAhanI mastImAM hatuM! indriyo jyAre pota-potAnA viSayamAM vyApRta thAya tyAre mana temAM na joDAya. mana upazamarasanA paribhAvanamAM lIna rahe. basa, pachI rAga-dveSa tamane kaMI ja nahi karI zake. A mATe sarvaprathama to manane upazamapoSaka graMthonA adhyayanamAM, vAraMvAra tenA parizIlanamAM ramatuM rAkhavuM joIe. e kALa daramiyAna indriyone atipriya evA viSayono saMparka toDI nAkhavo joIe, baLajabarIthI paNa indriyone e viSayothI alipta rAkhavI. ema viSayono saMsarga dIrdhakALa sudhI chUTI jatAM ane bIjI bAju upazamapoSaka graMthonuM parizIlana.. ciMtana thatAM mana upazamarasamAM ja vAraMvAra DUbakIo mAratuM thaI jaze. pachI anivAryapaNe je viSaya-saMparka rAkhavo paDaze, temAM rAga-dveSa potAnuM jarAya pota prakAzI zakaze nahi. rAganI ramatamAM paNa samatAno bhAsa thAya che! paNa jo jo emAM phasAtA. e samatA nathI, samatAbhAsa che. bAhya padArthonI anukULatAmAM manuSya For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 jJAnasAra zAMti...samatA mAnI levAnI bhUla kare che, tenI te zAMti. samatA banAvaTI hoya che. tUTI jatAM vAra nahi. garjajjJAnagajottuGgA rnggddhyaanturnggmaaH| jayanti munirAjasya zamasAmrAjyasampadaH / / 8 / / 48 / / artha : jemAM garjanA karatA jJAnarUpa hAthIo ane khelatA dhyAnarUpa ghoDAo che, evI munirU5 rAjAnI zamarUpa sAmrAjyanI saMpatti jayavaMtI varte che. vivecana : "munirAjA" kevuM hulAmaNuM nAma che. karNapriya ane manohara! munirAjAnuM vizALa sAmrAjya tame jANo cho? zama, upazama.... samatA. e emanuM sAmrAjya che. munirAjA emanA A rAjyanuM khUba sAvadhAnIthI jatana kare che. emanA sAmrAjyanI sarahadamAM paNa rAgadveSa jevA jagatane dhrujAvatA zatruo Daga bharI zakatA nathI. evI to e munirAjAnI jabarI dhAka che! ApaNA "munirAjA'nuM sainya paNa mahAparAkramI che, hoM! emaNe mAtra be senAo rAkhI che azvasenA ane hastisenA. A be senAo para "munirAjA" nirbhaya ane magarUba che. "jJAna' e emanI hastisenA che ane dhyAna' e emanI azvasenA che. jJAna-gajarAjanI senAnI digaMtavyApI garjanAo ane dhyAna-azvanI senAno haNahaNATa, "munirAjAnA sAmrAjyamAM sadaiva AnaMda ane prasannatA Apato rahe che... zama-sAmrAjyano vijayadhvaja niraMtara pharakato rahe che. munijIvananuM kevuM suramya... surekha citra pUjya upAdhyAyajI mahArAje ahIM upasAvyuM che! munine temaNe rAjasiMhAsane besADIne... "munirAjAnuM sAmrAjya jayavaMtuM vartA!' nI chaDI pokArI.. ane pachI premabharI jubAne kAnamAM kahI dIdhuM... "munirAjA, tame banyA have rAjA... tamArA upazama... sAmrAjyanA tame rAjA... enuM rUDuM rakhevALuM karajo, hoM! munirAjAne gabharAtA joI, mukha para AcheruM smita pharakAvI temaNe kahyuM : "mArA rAjA! tamArI pAse be senAo mahAna che.. Daro cho zAnA? gajasenA ne azvasenA. jJAna ane dhyAna, gajasenAnI garjanA sAMbhaLatAM pelA dhADapADuo... rAgadveSa tamArA rAjyanI sImamAM DagaluMya nahi mUkI zake... azvasenAnA azvo para besIne tame tamAre khelatA ja rahejo... basa...' samatAyoganI rakSA muni jJAna-dhyAna dvArA karI zake. jJAna-dhyAna dvArA ja muni samatAyoganI bhUmikAne TakAvI zake, anyathA nahi; e tAtparya che. For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ghaDiya For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayonA baMdhanothI AtmAne bAMdhatI indriyo para vijaya prApta karanAra mahAmuni ja indriya-jaya *# ** Yoth hee Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iindriyajathI A eka bhayasthAna che! jyAM a-mohano bhAva dhImo paDe che. zamanA sarovaramAMthI jIva jyAM thoDA samaya mATe bahAra nIkaLe che, tyAM indriyo enA. priya viSayo tarapha AkarSAI jAya che... jIva para moha ane ajJAna potAnI jALa pAtharavA mAMDe che, sAvadhAna! jyAM sudhI tame zarIradhArI cho, tyAM sudhI viSayonA saMparkamAM tamArI indriyo Avaze, e vakhate tame amohI ane jJAnI rahI zakazo? e vakhate tame zamanI saMpatti jALavI zakazo? A mATe tame A aSTakanA eka eka zloka para manana karo; tamane indriyo para vijaya meLavavAnuM spaSTa mArgadarzana maLaze. For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAnusAra 56 bibheSi yadi saMsArAnmokSaprAptiM ca kAGkSasi / takriyAya tuM woya #rava na9 T46 / artha jo tuM saMsArathI bhaya pAme che ane mokSanA lAbhane Icche che to indriyono jaya karavA mATe dedIpyamAna parAkrama phorava. vivecana : zuM tame saMsArathI bhayabhrAnta cho? cAra gatimAM thatI jIvanI ghora viTaMbaNAthI have tame trAsI gayA cho? saMsAranA vicitra mohasaMbaMdho karI karIne have bhAre akaLAmaNa thaI rahI che? viSayavivazatA ane kaSAyaparavazatAmAM tame bhayaMkara khuvArI anubhavI rahyA cho? tamAre AvA bihAmaNA saMsArathI mukta thavuM che? mukta thavAnI bhAvanA nahi cAle, vAsanA jAgI gaI che? piMjarAmAM purAyelA siMhanI piMjarAmAMthI mukta thavAnI vAsanA tame joI che? enA dhamapachADA tame joyA che? saMsAranA piMjarAmAMthI mukta thaIne mokSamAM javuM che? mokSanI anaMtakAlIna svataMtratA joIe che? mokSanI anaMta guNasamRddhi joIe che? mokSanuM anaMtajJAna ane anaMtadarzana meLavavAnI tamannA che? to tamAre eka puruSArtha karavo paDaze. eka mahAna puruSArtha Adaravo paDaze... hA, bhAgyanA bharose nahi rahevAya. kALanuM bahAnuM nahi kADhI zakAya. bhavitavyatAnI suMvALI soDamAM nahi bharAI javAya. e to mana... vacana... kAyAthI kALo puruSArtha karavo paDaze. ArAmane harAma karavo paDaze. tame tamArI pAMca indriyo para vijayI bane. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzaviSayaka IcchAo para niyaMtraNa mUkI amaryAda IcchAono nigraha karo. zabda... vagerenI je koI IcchA jAge, tene pUrNa na karo. pUrNa karavAno vicAra paNa na karo. paraMtu te IcchAne nahi pUravAno saMkalpa karo. IcchAne pUrNa na karatAM jo koI duHkha Ave, to tene hasatA mukhe sahana karo, duHkhane sahana karavAnI zaktine vikasAvo... zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanAM sukho bhogavavAnI ane e dvArA AnaMdapramoda meLavavAnI anaMtakALa-jUnI Adatane choDavA mATe cokkasa prakAranAM lakSa banAvI, tapa-tyAga-jJAna-bhaktino puruSArtha jIvanamAM AraMbhI do. saMsAra mukti ane mokSa prApti mATe indriyavijayano puruSArtha anivArya che. For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - pa7 indriyajaya vRddhAtRSNAjalApUrNarAlavAleH kilendriyaH / mUrchAmatucchAM yacchanti vikAraviSapAdapAH / / 2 / / 50 / / artha : lAlasArUpa jaLa vaDe bharelA indriyorUpa kyArAo vaDe vRddhi pAmelA vikArarUpa viSavRkSo kharekhara, tIvra moha-mUrchA Ape che. vivecana : indriyo e kyArA che; temAM lAlasA-viSayaspRhAnuM pANI bharavAmAM Ave che... kyArAmAM bIjarUpe-saMskArarUpe paDelAM vikAro vikAsa pAme che... moTAM vRkSa banI jAya che. vikAronAM e viSavRkSonI chAyAmAM je koI jIva jAya che, te mohathI mUcchita thaI jAya che, kyArAmAM bIja paDeluM hoya, paraMtu jo tene pANI ApavAmAM na Ave to te bIja aMkurita banI zakatuM nathI. temAMthI vRkSa banI zakatuM nathI. manuSya pAMca indriyo ane mana laIne janme che... tyArathI ja IndriyonA kyArAmAM manarUpI Dola dvArA viSayaspRhAnuM pANI siMcavAnuM te zarU karI de che. jema jema manuSya moTo thato jAya che, tema tema indriyonA kyArAmAM vikAronA choDa paNa moTA thatA jAya che ane yauvana AvatAM AvatAM to vikAronAM moTAM ghaTAdAra vRkSo banI jAya che. manuSya e vikAronAM viSavRkSa nIce paDyopAtharyo rahe che.... mohanI gADha mUrchA tenA para savAra thaI jAya che, tenuM mana behoza banatuM jAya che. tenA mukhamAMthI jema-tema lavArA thatA jAya che, tenuM zarIra viSayonAM bajAramAM lathaDiyAM khAtuM-bhaTakatuM thaI jAya che... jIva jema jema indriyone managamatA viSayo ApoApIne poSe che, tema tema AtmAmAM duSTa ...malina vikAro puSTa thatA jAya che. jema jema vikAro puSTa thatA jAya che, tema tema jIva para mohanI pakaDa daDha thatI jAya che. tenA mana, vacana ane kAyA vivekabhraSTa banatAM jAya che. te aneka prakAranAM duHkha ane azAntino bhoga banI jAya che. e duHkha-azAnti dUra karavA, punaH indriyone viSayo pUrA pADavAnI ceSTA kare che! duHkha-azAtti ghaTavAne badale khUba vadhI jAya che... aMte dAruNa dukha ane ghora azAMtinA prahAro sahI na zakAtAM, motanA mukhamAM jaI paDe che..narakAdi durgatiomAM bhaTakato thaI jAya che. jene vikAronAM viSavRkSothI bacavuM hoya teNe viSayalAlasA.viSayaspRhAnAM pANI siMcavAM tatkALa baMdha karI devAM joIe. manano upayoga viSayonA For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58. jJAnasAra sicanamAM na karatAM kalpavRkSa samAna samyagu jJAna, darzana ane cAritryanA siMcanamAM karavAnI jarUra che. saritsahasraduSpUrasamudrodarasodaraH / tRptimAnendriyagrAmo bhava tRpto'ntarAtmanA / / 3 / / 51 / / artha : hajAro nadIo vaDe na pUrI zakAya evA samudranA peTa samAna indriyono samUha tRpta thato nathI, ema jANI, he vatsa! aMtarAtmA vaDe samyak zraddhAna karI tRpta thA. vivecana : gaMgA-jamanA jevI hajAro nadIo sAgaranA anaMta udaramAM niyamita ThalavAya jAya che... chatAM sAgarane tRpti thaI? teNe nadIone kahI dIdhuM ke ; "basa basa, tame mane tRpta karI dIdho.. have tamArI jarUra nathI...' nA; haju anaMta kALapayata samudra dharAvAno nathI, kAraNa ke na dharAvAno teno svabhAva ja che. e rIte pAMca indriyono svabhAva ja nahIM dharAvAno che. indriyonuM udara sAgarasama atala UMDANavALuM che. anaMta kALathI jIva potAnI indriyone tRpta karavA paugalika viSaya Apato Avyo che... chatAM indriyoe inkAra nathI karyo. vartamAna jIvana para daSTipAta karo ne. gaI kAle... gayA mahine indriyone zuM manohara zabda, anupama rUpa, majedAra rasa... gaMdha... sparza nahotAM ApyAM? Aje... A mahine pAchI indriyo evI ne evI bhUkhI! eTaluM ja nahIM, gaI kAle, gaye mahine. gaye varSe je bhUkha hatI tenA karatAM Aja, A mahine...' A varSe bhUkha vadhI gaI che, kAraNa ke indriyono e svabhAva che ke ene anukuLa viSaya jema jema prApta thatA jAya che tema tema e anukuLa viSayonI adhika spRhA karatI jAya che.... hA, vacce alpa, ati alpa kALa mATe kSaNika tRptinA TekarAmAM atRptino lAvArasa khadabadI rahelo hoya che. tRpta thayuM che? evI tRpti joIe che ke jemAM punaH atRptinA lAvArasamAM homAI javuM na paDe? to indriyone viSayo ApI ApIne tRpta karavAne badale antarAtmA dvArA tRpta karavAno prayoga zarU karo. sAcI samaja dvArA, samyagu viveka dvArA aprazasta viSayothI indriyone dUra karI, deva-guru-dharmanI prazasta ArAdhanAmAM indriyone rasa letI karI do. deva-gurunAM darzanamAM, samyagu graMthonA zravaNamAM, paramAtmAnA pUjanamAM, mahApuruSonI stutimAM tamArI indriyone joDI do. dIrdhakALa sudhI indriyoM emAM joDAyelI rahevAthI eka divasa te avazya parama tRptino anubhava karanArI banaze. For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra indriyajaya www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmAnaM viSayaH pAzairbhavavAsaparAGgamukham / indriyANi nibaghnanti moharAjasya kiMkarAH / / 4 / / 52 / / 5 artha : moharAjAnI nokara indriyo saMsAravAsathI udgagna AtmAne viSayorUpI baMdhanothI bAMdhe che. vivecanaH : A indriyone tame koI sAmAnya vastu na samajatA... e dekhAvamAM bhale sAdI-sIdhI lAgatI hoya; e tamane vaphAdAra nathI, e saraLa nathI; mohasamrATanI e AjJAMkita sevikAo che. mohasamrATa A atikuzaLa vaphAdAra sevikAo dvArA anaMta jIvarAzi para potAnuM rAjya calAvI rahela che. je jIvo saMsAravAsathI...mohanA sAmrAjyathI trAsIne dharmarAjA tarapha vaLe che, temane paNa A indriyo vacce ja AMtarI le che ane punaH mohanA sAmrAjyamAM DhasaDI lAve che. enA jAduI pAzamAM jIvane evI AbAda rIte phasAve che ke jIva samajI zakato nathI ke huM indriyonA jAduI pAzamAM baMdhAI gayo chuM! e bhramaNAmAM rahe che ke 'huM dharmarAjAnA sAmrAjyamAM chuM...' viSayAbhilASa e indriyono jAduI pAza che... ajaba jALa che. indriyo jIva pAse viSayAbhilASa karAve che... ene aneka rIte samajAvI viSayonA abhilASa karAve che. 'zarIra sAruM haze to dharma paNa sArI rIte thaI zakaze... mATe zarIrane barAbara jALava.' ghelA jIvane indriyonI A salAha gamI jAya che. te zarIrane jALavavA mATe bAhya aneka rUpa...rasAdi viSayonI spRhA karavA lAgI jAya che. 'tuM tapasvI che tethI zuM thaI gayuM? jo pAraNe barAbara ghI-dUdha ane mAlamasAlA nahi vApare to tapazcaryA nahi karI zake...' indriyanI A salAha bhadrika jIvane rucikara lAge che; te rasanAnA viSayono abhilASI banI jAya che. 'tuM jJAnI che tethI zuM? vastra UjaLAM rAkha. zarIrane svaccha rAkha...tapa ocho kara... to tAro prabhAva duniyA para paDaze...' saraLa jIvane indriyonI A salAha priya lAge che. te viSayonI spRhA karavA lAgI jAya che. For Private And Personal Use Only A rIte jIva mohanA baMdhanamAM baMdhAto jAya che. bAhya dharmakriyA karato paNa atyaMtara mohavAsanAothI te gherAI jAya che! mATe bhavavAsathI mukta thavAnI abhilASAvALA AtmAe indriyonA viSayapAzathI khUba sAvadhAna rahevuM joIe. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra girimRtsnAM dhanaM pazyan dhAvatIndriyamohitaH / anAdinidhanaM jJAna-dhanaM pAIM na pazyati / / 5 / / 53 / / artha : indriyanA viSayomAM mUDha thayelo jIva parvatanI mATIne sonA-rUpA vagerene dhanarUpe joto cAre tarapha doDe che, paNa pAse rahelA anAdi, ananta jJAna-dhanane joto nathI. vivecana : indriyonA viSayomAM Asakta thayelA jIvanI kevI mUDhatA che! je dhana nathI, tene te dhana jue che, je kharekhara dhana che tene te joto nathI; najIka hovA chatAM, sAva pAse hovA chatAM joto nathI! sonuM-rU!... ke je kevaLa parvatanI mATI che, temAM tene saMpatti dekhAya che ane te levA mATe doDAdoDI karI rahyo che! dUrathI tene je saMpatti lAge che, te jyAre tenI pAse Ave che, tyAre tenAM sukhazAnti cAlyAM jAya che. pachI te saMpatti ke je mATIthI jarAya caDhiyAtI nathI, tenA saMrakSaNa ne saMvardhanamAM dinapratidina te azAnta banato jAya che. jJAna-dhana tarapha daSTi mAMDI. tene kyAMya bahAra levA javAnI jarUra nathI. anAdi kALathI te tamArI pAse ja che...daTAyeluM che. tenA para karmonA DuMgarA UgI gayA che. e DuMgarAone toDIphoDIne e jJAna-dhanano aDhaLaka bhaMDAra prApta karavAno ja puruSArtha karavo hitakArI che. jema jema tame e DuMgarAone toDatA jazo, tema tema tamane jJAna-dhana maLatuM ja jaze. ane tame apUrva sukha-zAMtine anubhavatA jazo. paraMtu A puruSArtha tame tyAre ja karI zakazo ke jyAre indriyonA viSayomAM mohita nahi bano, viSayAsakti tamane jJAnadhana meLavavAno puruSArtha nahi karavA de. atyAra sudhI jJAnadhanane meLavavAno puruSArtha jo jIve nathI karyo to temAM indriya paravazatA ja asAdhAraNa kAraNa che. jJAnadhana (zrutajJAna) meLavI lIdhA pachI paNa jo jIva indriya-paravaza banyo to e jJAnadhana punaH daTAI jAya che. zrI bhAvadevasUri mahArAje kahyuM che : "jasapuqdharo nidApamAyAno vasa nire vitAM niM.' cauda pUrvadhara maharSi paNa jo nidrA..vikathA... gArava vageremAM Asakta thAya to anaMtakAla nigodamAM bhaTake! eTale jyAM sudhI kevaLajJAnanuM nidhAna prApta na thAya, tyAM sudhI jarAya indriyaparavaza bance cAle ema nathI. satata jAgRti ane satata jJAnadhananI prAptino puruSArtha karye javAno che. For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 61 indriyajaya puraH puraH sphurattRSNA mRgtRssnnaanukaarissu| indriyArtheSu dhAvanti tyaktvA jJAnAmRtaM jaDAH / / 6 / / 54 / / artha : AgaLa AgaLa vadhatI jatI tRSNA jeone che. evA mUrkhajano jJAnarUpa amRtane choDI jhAMjhavAnA jaLasamAna indriyonA viSayomAM doDe che. vivecana : koNa samajAve e haraNiyAne?-are bhAI, tuM zuM joIne doDyuM jAya che? e pANI nathI... e to suryanAM tejasvI kiraNono caLakATa che... tyAM tane pANI nahi maLe... nAhaka kleza..kheda ane parizrama thaze.." paNa e haraNa zAnuM sAMbhaLe? e to mUrkha...jaDa! doDI gayuM e ujjaDa...aphATa raNapradeza para.. tene dUra dUra pANIthI bhareluM vizALa sarovara dekhAyuM. te tyAM pahoMcyuM. pANInA sthAne mAtra dhULa! vaLI teNe dUra dUra dRSTi nAkhI. pANIthI chalochala sarovara dekhAyuM...doDyuM... tyAM jaIne pANI pIvA mAMDe che.pANI kevuM? garama garama retI mukha para aDatAM ja teNe mukha pAchuM kheMcI lIdhuM. chatAM e jaDa...mUrkha haraNa samajatuM nathI ke "A raNapradezamAM mane pANI maLanAra nathI...' saMsAranA raNapradeza para indriyonA viSayonI pipAsAmAM doDI rahelA jIvone kevI rIte samajAvavA? jema jema jIvo indriyonA viSayo pAchaLa doDyuM jAya che, tema tema temanI tRSNA vadhatI jAya che... kleza ane kheda vadhato jAya che. chatAM jIvo samajatA nathI ke A saMsAramAM indriyajanya sukhomAM mane tRpti thanAra nathI...' A jaDatA che... A mUrkhatA-ajJAnatA che. zrI umAsvAtijI mahArAje prazamaratimAM sakhata cAbakho mAryo che : 'yeSAM viSayeSu ratirbhavati na tAn mAnuSAn gnnyet|' "jemane viSayomAM Asakti thAya che, temane manuSya paNa na gaNavA joIe!" eno artha e che ke je jIva manuSyapaNAne pAmyo, indriyonA viSayomAM tenAthI Asakti na karAya... rAga na karAya. indriyonA viSayomAM Asakti karavAnA bhava bIjA, manuSyabhava nahi. manuSyabhavamAM to jJAnAmRtanAM pAna karavAnAM che. jJAnAmRtamAM tRptino AnaMda anubhavavAno che. jema jema jJAnAmRtanA ghUMTaDA bharAtA jaze tema tema tuccha, azucimaya ane asAra vaiSayika sukho pAchaLa bhaTakavAnuM ghaTatuM jaze. indriyonA viSayonI tRSNA ghaTatI jaze. For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra phara www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pataGgabhRGgamInebha-sAraGgA yAnti durdazAm / ekaikendriyadoSAcced duSTaistaiH kiM na paJcabhiH ? / / 7 / / 55 / / jJAnasAra artha : jo pataMgiyAM, bhramara, matsya, hAthI ane haraNa, eka-eka indriyanA doSathI maraNarUpa mAThI dazAne pAme che, to doSavALI pAMceya indriyo vaDe zuM na thAya? vivecana : eka-eka indriyanI paravazatAe jIvAtmAnI kevI karuNa durdazA karI che! pataMgiyAne dIpakanI jyotanuM rUpa bahu pyAruM lAge che... e jyotanI AsapAsa khuzI manAvatuM nAce che... khUba dhUme che... rUpa pratyeno pyAra tIvra bane che... cakSurindriya dvArA utpanna thayelI rUpaprIti...rUpamoha ... para pataMgiyAno kAbU raheto nathI...te dIpakanI jyotane AliMgana devA doDI jAya che... aMgeaMga AliMgana daI de che... paraMtu e AliMgane amRta na ApyuM... agana ApI... pataMgiyuM baLIne khAkha thaI jAya che. pelo bhoLo bhramara! sugaMdhano bhAre laMpaTa! basa, sugaMdha maLI... badhuM bhUlI jAya. paraMtu saMdhyAnA TANe jyAre kamaLa biDAI jAya che... ane pelo laMpaTa bhramara aMdara purAI jAya che... tyAre enI pArAvAra vedanAne sagI AMkhe jonAra tyAM koI hotuM nathI... e abhAgIne ja e vedanAmAM jIvana pUrNa karavuM paDe che... bIjI prabhAte kamaLanAM paDaLo khUle che... enA pramIno deha bhUmi para DhaLI paDe che... paNa ene kyAM paravA che? tarata ja bIjo premI AvIne besI jAya che! e premI potAnA pUrvapremI tarapha dRSTi sarakhI nAkhato nathI... e ja to laMpaTatA che! For Private And Personal Use Only rasamAM rAjInI reDa thaI janArI mAchalIne jyAre pelo mAchImAra kAMTAthI vIMdhIne bahAra kADhe che... jALamAM bhegI karI paththara para paTake che... ghera laI jaI ene charIthI cIre che...ne kaDakaDatA telamAM taLe che...tyAre enI dazA zI? sparzendriyanA sukhamAM bhAnabhUlA thanAra gajendrane je sukhanA kAraNe ja motanA zaraNe javuM paDe che..ane madhura svaranuM zravaNa karavAnA zokhIna haraNiyAne zikArInA tIkSNa tIranA bhoga banavuM paDe che. A bicArAM jIvone to eka-eka indriyanI paravazatA hoya che... jyAre manuSya to pAMceya indriyone paravaza hoya che... tenI durdazA kevI! eka paLa vAra paNa AtmaprasannatAnuM sukha nahIM! Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra indriyajaya www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivekadvIpaharyakSaiH samAdhidhanataskaraiH / indriyaiyoM na jito'sau dhIrANAM dhuri gaNyate / 18 / / 56 / / 63 artha : vivekarUpa hAthIne haNavA mATe siMhasamAna ane nirvilpa dhyAnarUpa samAdhidhanane lUMTavA corarUpa indriyo vaDe je jitAyo nathI, te dhIra puruSomAM mukhya gaNAya che. vivecana : tenuM nAma dhIra puruSomAM paNa dhIra! tenuM nAma vIra puruSomAM paNa vIra! bhayaMkara garjanA karatA motanA karALa mukha jevA kesarIne sAme Avato joIne paNa jenuM rUMvADuMya na pharake... evI enI dhIratA! kALamukha kesarI paNa jenA mukhamaMDaLanI vIratA joIne bIjo rasto pakaDI le... evI enI vIratA eka-eka indriya eka eka bhayAnaka siMha che. eka-eka indriya kuTila nizAcara che. tamArA AtmAMgaNamAM jhUlatA viveka-hAthIno zikAra karI javA e pracaMDa pAMca siMha AtmamahelanI AsapAsa AMTA mArI rahyA che. tamArA AtmamahelamAM bharacaka bhareluM samAdhi-dhana... dhyAna-dhana upADI javA mATe duSTa nizAcaro chidra zodhI rahyA che. e siMha che pAMca indriyo. e cora che pAMca indriyo. vAta eka che : indriyone gamatA viSayomAM na javA do, 'mAre indriyajanya sukha nathI bhogavavuM...' Avo dRDha nizcaya karo, viSayo tamArI pAse AvyA... indriyo e tarapha AkarSAI ane manaDAe temAM sahAro Apyo... basa, A tamAro parAjaya! tamAruM vivekajJAna haNAI gayuM... tamArI nirvikalpaka samAdhi corAI gaI! tame parAjita...parAzrita banI gayA. e to jyAre viSayo sAme Ave tyAre enA sAme jovAnI phurasada ja indriyone na hoya... ene sahAro ApavAno manane rasa ja na hoya... tyAre tame vijetA... ane svAzrayI. viSayonA viyogamAM indriyo jyAre jhUre nahi. paramAtmaparAyaNa banI viSayonI jyAre sAva vismRti karI de ane manaDuM paNa indriyone paramAtmadhyAnamAM sahayoga Ape... tyAre dhIra puruSomAM paNa tame dhIra banyA For Private And Personal Use Only duniyAmAM to te paNa dhIra kahevAya che ke je anukULa viSayonA saMyogamAM paramAtmadhyAna...dharmadhyAna vagerenI bAhya kriyAo kare che; paraMtu jyAM viSayonI anukULatA cAlI gaI tyAM dhIratA paNa gaI! jANIbUjhIne viSayono tyAga karI indriyone savikalpaka-nirvikalpaka samAdhimAM lIna karavAnI che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyAga - - - - tame eka vastuno ke eka vyaktino tyAga karo, e mahattvanI vAta nathI. tame kaI rIte, kaI daSTie tyAga karo cho e mahattvanuM che! mAtAno, pitAno, priyAno..svajana ane snehano tyAga karavAnI preraNA ApanArA jJAnI puruSo tamane ahIM abhinava mAtA, pitA, priyA vagereno paricaya karAve che ne emanI sAthe saMbaMdha bAMdhavA preraNA Ape che! indriyo para vijaya meLavavA mATe sthUla jagatanAM pAtrono tyAga karavo sahelo banI jAya che -e mATe navA divya snehIvargano paricaya karI lo! = = - - - - - - - - For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private And Personal Use Only tyAga jyAre svajana, dhana ane indriyonA viSayono tyAgI muni bhayarahita ane klezarahita bane che, ahaMkAra ane mamatvathI mukta bane che, tyAre enAmAM zAstravacanane anusaravAnI zakti pragaTa thAya che. Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyAga u5 - - - - - - - saMyatAtmA zraye zuddhopayogaM pitaraM nijam / dhRtimakhyAM ca pitA temAM vinataM dhruvam II TIdha7TI artha : saMyamane abhimukha thayelo huM zuddha-upayogarUpa potAnA pitAno ane AtmaratirU5 mAtAno Azraya karuM chuM. he mAtApitA, mane avazya choDo. vivecana : eka uttama sthAnane prApta karavA mATe pUrvanA sthAnano tyAga karavo paDe che. lokottara mAtApitAnI a-bhautika vAtsalyabharI godamAM khelavA mATe, laukika mAtApitAno tyAga karyA vinA kema cAle? hA, e tyAga dveSathI ke tiraskArathI nathI karavAno, paraMtu lokottara mAtApitA pratyenA tIvra AkarSaNanA kAraNe emano tyAga karavAno che.. Avo, ApaNe e mamatAbharyA mAtApitAne vinavIe. ApaNane temanA baMdhanamAMthI mukta karavA, temanAM caraNomAM paDI prArthanA karIe : he mAtA ane pitA! kabUla karIe chIe ke Apano amArA para sneha che. paraMtu lAcAra chIe. ame ApanA snehano pratyuttara snehathI ApI zakIe ema nathI... amArA hRdayagirimAMthI sneha mamatAnuM jharaNuM parama pitA... evA "zuddha AtmajJAna' tarapha vaLI gayuM che... amAro AnaMda Atmarati-mAtAnA darzanamAM... tenA utsaMgamAM ja samAyelo che... A mAtApitA pAse javA amAruM hRdaya talasI rahyuM che. have emanI sanmukha ja mana, vacana ane kAyAnA yogo kAma karI rahyA che. e parama mAtApitAnI pAse javA mATe amane anujJA Apo.' zuddha AtmajJAna' e pitA che ane "Atmarati e mAtA che. A mAtApitAnuM ja sAcuM zaraNa levAnuM che. A mAtApitA pratye ja rAga..snehamamatva...karyA kAmanAM che. mAtApitA karavAM eTale zuM? mAtra mAnyatA nahIM cAle. dinarAta e mAtApitAnI sevA-upAsanA ane bhaktimAM lAgyA rahevAnuM che. e baMnene vaphAdAra rahevAnuM che arthAt, zuddha AtmajJAnane choDIne azuddha anAtmajJAnanI godamAM bharAI besavAnI bUrI Adata choDavAnI che. Atmarati...AtmAnaMda.. jJAnarati...A mahAmAtAne tyajIne pagalarativezyAno saMga karavAnI kuTevane choDye ja chUTako che. yuSmAkaM saMgamo'nAdirbandhavo'niyatAtmanAm / dhruvaikalpAn zIlAdibandhUnityadhunAzraye / / 2 / / 58 / / artha : he baMdhuo, anizcita AtmaparyAyavALA evA tamAro saMgama pravAhathI For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra anAdi che, mATe nizcita eka svarUpavALA zIla, satya, zama-damAdi baMdhuono have Azraya karuM chuM. vivecana : navAM mAtApitA to banAvyAM. tema navA bhAIo paNa banAvavA paDaze ne! bAhya sthULa bhUmikA para rahelA bhAIono saMbaMdha choDavA mATe AMtara sUkSma bhUmikA para rahelA bhAIo sAthe saMbaMdha joDavo ja paDe. bAhya jagatamAM baMdhutvano saMbaMdha kevo asthira che! Aje je bhAI. kAle te zatruAje je zatru, kAle te bhAI! koI saMbaMdhanI sthiratA nahIM. tevA saMbaMdho karI karIne jIve gADha rAga-dveSa karyA.... pApa bAMdhyAM...durgatiomAM paTakAyA... paNa have A mAnavabhavamAM jJAnovala prakAzamAM AMtarabaMdhuo sAthe ja saMbaMdha karavo jarUrI che. anAdi saMbaMdha toDavA Avazyaka che. he baMdhuo, anAdi kALathI tamArI sAthe meM saMbaMdha bAMdhyA... paraMtu na hato temAM niHsvArtha sneha. na hatI temAM pavitra dRSTi, bhautika svArthane vaza thaI meM tamane 'bhAI, bhAI...' kahyA, paraMtu jyAM mAro svArtha ghavAyo ke meM tamane zatru mAnyA... zatru tarIke joyA ane zatru tarIkenuM AcaraNa karyuM... svArthalolupatAmAM meM tamAro vadha karyo. tamArAM ghara paNa lUMTaTyAM, sAce ja A saMsAramAM svArthavaza manuSya bIjA jIvo sAthe niHsvArtha saMbaMdha bAMdhI zakato nathI. he bhAIo, have to meM zAzvatuM... anaMta...evA zIla, satya, zama, dama, saMtoSa vagere guNone ja mArA baMdhuo banAvyA che... AtmAnA zIla.... satya guNo sAthe baMdhubhAva keLavyA vinA bAhya jagatano vAstavamAM tyAga thaI zakato nathI. bAhya jagatano tyAga karavo eTale hiMsA, jUTha, corI, durAcAra, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha vagere doSono tyAga karavo. eno tyAga karavA ahiMsA, satya, acaurya, zIla, niSparigrahatA, kSamA, namratA, saraLatA, nirlobhatA vagere guNono svIkAra karavo paDe che. tene sthira karavA paDe.. teno ja Azraya karIne jIvana jIvavuM paDaze... pachI jIvananA prazno hala karavA mATe krodhAdi kaSAyono Azraya na levAya. hiMsAdi pAponA zaraNe na javAya, kAntA me samataivaikA jJAtayo me smkriyaa| bAhyavargamiti tyaktvA dharmasaMnyAsavAn bhavet / / 3 / / 59 / / artha : mAre samatA ja eka vahAlI strI che, mArAM sagAM-vahAlAM samAna AcaraNavALA sAdhuo che, e pramANe bAhya vargane choDIne dharma-saMnyAsavALo thAya. For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyAga vivecana : "mArI priyatamA have ekamAtra samatA che! huM have ene ja vaphAdAra rahIza. avazya ene dago nahIM dauM... Ajadina sudhI huM ene bevaphA nIvaDyo... huM e pativratA suzIla strIne choDI mamatAnA vezyAvADAmAM bhaTakyo. khUba.. bhaTakyo. mamatA...spRhA..kumati... vagere vezyAonI sAthe divasonA divaso vitAvyA... mahinAnA mahinA vitAvyA. varSonAM varSo vitAvyAM... mohamadirAnA nAma para jAma bharI-bharIne te vezyAoe mane pAyA...huM mUcchita... behoza banI gayo... te bAhyapremI vezyAoe mane lUMTI lIdho.. mArAM tana...mana...dhana cUsI lIdhAM.. huM mohamadirAnA nazAmAMthI jAgyo. meM e vezyAo pAse javA paga upADyA... tyAM to mArA para daMDA laIne enI dAsIo tUTI paDI. mane mArI-jhUDI bahAra kADhI mUkyo.. hAya, toye mArA hRdayamAMthI e vezyAo na bhulAI. punaH huM tana-mana...dhana ThIka ThIka thatAM emanA dvAre pahoMcyo. temaNe mane satkAryo.. paraMtu punaH e mohamadirAnA mAdaka pyAlA...punaH mUrchA...punaH daMDA.. basa, ghaNuM thaI gayuM. have meM e mamatA vagere vezyAone tilAMjali ApI dIdhI che...samatAne ja mArI priyatamA karI che. tenA sahavAsamAM mane zAMti che, sukha che, prasannatA che. jagatanAM sagAM-snehIone paNa meM joI lIdhAM... anubhavI lIdhAM...kSaNamAM roSa ne kSaNamAM toSa! kevaLa svArthanI ja sAdhanA.. sarSa e sagAM-snehIothI.. to mArAM sagAM-snehI emane banAvyAM che ke jeo kadI vaiSayika roSa-toSa karatAM nathI! temanI pAse to che kevaLa sarva jIvo pratye maitrI ane karuNA! te che nigraMtha sAdhupuruSa. e ja have mArAM sagAM che...nehI che.' A pramANe bAhya parivArano tyAga karI AtmA audayika bhAvono tyAgI bane che ane kSAyopazamika bhAvone prApta karanAro bane che. audayika bhAvomAM ramaNatA enuM nAma saMsAra... jyAM sudhI e ramaNatAno vAstavika tyAga na karavAmAM Ave tyAM sudhI saMsAratyAgI na banI zakAya. dharmAstyAjyAH susaMgotthAH kSAyopazamikA api / prApya candanagandhAbhaM dharmasaMnyAsamuttamam / / 4 / / 60 / / artha : candananI gaMdhasamAna zreSTha dharmasaMnyAsa prApta karIne, satsaMgathI utpanna thayelA ane kSayopazamathI prApta thayelA paNa dharmo tajavA yogya che. vivecana : satsamAgamathI "kSAyapazAmika dharmo AtmAmAM pragaTa thAya For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra che... paramAtmAnA anugrahathI ane sadgurunI kRpAthI matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna pragaTa thAya che, deza-virati ane sarvavirati prApta thAya che; dAna...lAbha, bhoga, upabhoga ane vIryanI labdhiono AvirbhAva thAya che. prazasta nimitta-AlaMbanono jIva para kevI ajaba prabhAva che! pArasamaNino sparza thatAM loDhuM suvarNa banI jAya che. tema devagurunA samAgamathI, mithyAtva, kaSAyo, ajJAna, asaMyama vagere audayika bhAvothI malina AtmA samakita, samyagu jJAna...saMyama vagere guNothI svaccha-suzobhita banI jAya che! kSAyopathamika dharmo paNa tyAM sudhI ja jarUrI che ke jyAM sudhI kSAyika guNonI prApti nathI thaI. kSAyika guNo e AtmAnuM mULa svarU5 che.. e pragaTa thayA pachI lAyopathamika guNonI zI jarUra che? mALa para pahoMcyA pachI nisaraNInI zI jarUra? audayika bhAvonA bhoMyataLiyAthI kSAyika bhAvanAnA mALa para pahoMcavA mATe kSAyopathamika bhAvo nisaraNI javAM che. caMdananI suvAsa jema caMdananI sAthe ja, caMdanamAM ekamekapaNe abheda bhAve rahelI hoya che tema kSAyika dharmo AtmAmAM abhedapaNe rahelA che. kSAyika jJAna, darzana, cAritra AtmAmAM sahaja svarUpe rahelAM che. kSAyopathamika kSamAdi guNono je tyAga thaI javo tenuM nAma dharmasaMnyAsa. A tAtvika dharmasaMnyAsa, sAmarthya yogano dharmasaMnyAsa kahevAya che. "dvitIyapUrvavarane prathamajJAttvio mata' yogadRSTi samuccaya' nAmanA graMthamAM kahevAyuM che ke kSAyopathamika dharmonA tyAgarUpa dharmasaMnyAsa, AThamA guNasthAnake dvitIya apUrvakaraNa karatI vakhate hoya che. samya darzana pAmavA pUrve je apUrvakaraNa karavAmAM Ave che te atAtvika dharmasaMnyAsa che. gurutvaM svasya nodeti zikSAsAtmyena yaavtaa| AtmatattvaprakAzena tAvat sevyo guruttamaH / / 5 / / 61 / / artha : jyAM sudhI zikSAnA samyapha pariNAmathI AtmasvarUpanA bodha vaDe potAnuM gurupaNuM pragaTa na thAya tyAM sudhI uttama guru sevavA yogya che. vivecana : jevI rIte sAMsArika svajanono tyAga karavAno che, tevI rIte atyaMtara-AMtarika svajano sAthe saMbaMdha bAMdhavAno che. te bAMdhelo saMbaMdha tUTI na jAya te mATe sadeva sadgurunI upAsanA karavAnI che. For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyAga 39 jyAM sudhI zrImaMta na banAya, tyAM sudhI zrImaMtanI sevA na choDAya, jyAM sudhI nIrogI na banAya, tyAM sudhI vaidya-DokTarane na tyajAya, tevI rIte jyAM sudhI ApaNane saMzaya-viparyAsarahita jJAnaprakAza na lAdhe, zuddha AtmasvarUpanI jhAMkhI prApta na thAya, tyAM sudhI jJAnIsaMyamI sadUguruno tyAga na karAya. arthAt jyAM sudhI gurudevanI gurutAno ApaNAmAM viniyoga na thAya, tyAM sudhI satata vidhi-AdarapUrvaka teozrInAM pAvana caraNomAM bhramara banyA rahevAnuM. gurudevanI parama kRpAthI ja ApaNA AtmAmAM jJAna-gurutA AvI zake. te jJAna-gurutAno udaya tyAre thAya ke jyAre guru-mahArAja pAsethI grahaNazikSA ane Asevana zikSA vinayapUrvaka grahaNa karavAmAM Ave ane tene samyagu rIte pariNAvavAmAM Ave. pAMca mahAvratonuM sUkSma svarUpa samajavuM. kSamA, Arjava, mArdava vagere dasa yatidharmonI vyApakatA samajavI. pRthvIkAyAdi pakAyanA jIvonuM svarUpa samajavuM... A badhuM grahaNazikSAmAM Ave. sadUgurunI kRpAthI A grahaNazikSA prApta thAya che. grahaNazikSA laIne pachI te mujaba jIvanamAM tenuM pAlana karavuM, tenuM nAma Asevana zikSA.... gurunA anugraha sivAya Asevana zikSA jhIlI zakAtI nathI. te jhIlyA sivAya jJAnagurutA prApta thatI nathI... jJAna-gurutA vinA nahi kevaLajJAna ke nahi mokSa! mATe cittamAM saddagurunI sAme daDha saMkalpa karo : he gurudeva! ApanI kRpAthI ja mArAmAM gustA Avaze. jyAM sudhI gurutA na Ave tyAM sudhI sutrokta vidhithI ane bhaktibhAvathI huM ApanI sevA-upAsanA karIza.' jJAnAcArAdayo'pISTAH zuddhasvasvapadAvadhi / nirvikalpe punastyAge na vikalpo na vA kriyA / / 6 / / 2 / / artha : jJAnAcAra vagere AcAro paNa zuddha evA potapotAnA padanI maryAdA sudhI ISTa che, paNa vikalparahita tyAganI avasthAmAM vikalpa nathI ane kriyA paNa nathI. vivecana : zuddha saMkalpapUrvaka karelI kriyA yathArtha phaLadAyI bane che. sadguru pAsethI 'grahaNa" ane "Asevana' zikSA letAM jJAnAcArAdi AcAronuM pAlana mukhyatayA karavAnuM hoya che. te pAlana zuddha saMkalpapUrvaka karavAnuM hoya che. jJAnAcAranI ArAdhanA tyAM sudhI karavAnI che, jyAM sudhI jJAnAcAranuM For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 90 jJAnasAra zuddha pada kevaLajJAna na pragaTe! e zraddhAne hRdayastha karIne ArAdhanA karavAnI ke "jJAnAcAranA prasAdathI avazya kevaLajJAna pragaTe...' darzanAcAranI sevA tyAM sudhI karavAnI, jyAM sudhI kSAyika samakitanI prApti na thAya. cAritrAcAranI upAsanA tyAM sudhI karavAnI, jyAM sudhI yathAkhyAta cAritranI prApti na thAya, tapAcAranuM sevana tyAM sudhI karavAnuM jyAM sudhI "zukla dhyAnanI mastI na jAgI jAya! vIryAcAranuM pAlana tyAM sudhI karavAnuM, jyAM sudhI anaMta vizuddha vIrya ullasita na thAya. cittamAM A pramANe daDha saMkalpa banAvavAno. saMkalpahAna kriyA niSphaLa bane che. kevaLajJAna, kSAyika darzana, yathAkhyAta cAritra, zukla dhyAna ane anaMta vizuddha varSollAsanI prAptino daDha saMkalpa rAkhIne jJAnAcArAdimAM puruSArthazIla banavAnuM che. tyAM sudhI ja jJAnAcArAdimAM puruSArtha karavAno che, jyAM sudhI tenA zuddha padanI prApti na thAya. jyAM sudhI zubhopayoganI dazA che, jyAM sudhI savikalpa avasthA che, tyAM sudhI jJAnAcAra vagere paMcAcAranuM pAlana avazyameva jarUrI che. niSkarSa e che ke pAlana jJAnAcArAdinuM karavAnuM ane lakSa enA-enA aMtima zuddha padanuM rAkhavAnuM. paraMtu jyAM nirvikalpa avasthA prApta thAya che, tyAM nathI raheto saMkalpa ke nathI rahetI koI paNa kriyA. nirvikalpa yogamAM to ucca kakSAnI dhyeya-dhyAna-dhyAtAnI abheda avasthA che. e avasthAnI prApti na thAya tyAM sudhI jJAnAcAra vagere AcAronA AlaMbane zubhopayogamAM ramaNatA karavAnI che. yogasaMnyAsatastyAgI yogAnapyakhilAMstyajet / tyevaM ni brahma paramupate chAdarUA. artha : yogano rodha karavAthI tyAgI thayelo badhAM yogano paNa tyAga kare. ema bIjA darzanavALAe kahela "nirguNa brahma ghaTe che. vivecana : sarvatyAganI parAkASThAnuM kevuM apUrvadarzana karAvavAmAM Ave che! audayika bhAvono tyAga (dharmasaMnyAsaM) karI kSAyopathamika bhAvomAM AvavAnuM. kSAyopazamika bhAvono paNa dvitIya apUrvakaraNa karavA TANe tyAga karI devAno. "Hpavae yoniH zAyopakSiAjyArivAnivRtte ' (yo draSTi samugdhaca) je mahAtmAe kSapakazreNi para ArohaNa karyuM.. kSamA vagere * juo pariziSTa che. For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyAga kSAyopathamika dharmo paNa cAlyA jAya... ane kSAyika guNo pragaTI jAya. paraMtu jyAM caudamA guNasthAnake AtmAe ArohaNa karyuM. tyAM yoganirodha karavA dvArA sarva yogono paNa tyAga karI devAmAM Ave che; A sarva yogonA tyAgane paNa "yogasaMnyAsa' kahevAmAM Ave che. A yogasaMnyAsa AyojyakaraNa karyA bAda karavAmAM Ave che. "dvitIyo yo saMcAra mAyopejharaVITUrNa gIta (yo draSTi samuccaya) sayogIkevaLI samudUdhAta karatAM pahelAM AyojyakaraNano AraMbha kare che. kevaLajJAna vaDe acinya vIryazaktithI bhavopagrAhI karmane (aghAtI karmana) tevA prakAranI sthitimAM ANIne kSaya karavAnI kriyA AyojyakaraNa kahevAya che. kAyAdiyogano tyAga karavAthI zailezI avasthAmAM ayoga' nAmanA sarvasaMnyAsarUpa sarvottama yoganI prApti thAya che. A rIte nirguNa brahma' ghaTI jAya che. aupAdhika dharmayogano abhAva, te ja nirguNatA! bAkI AtmAmAMthI tenA svAbhAvika-kSAyika guNo kyAreya jAya nahi. jo te paNa jatA hoya to guNanA abhAvamAM guNIno paNa abhAva thaI jAya paNa tema nathI. audayika ane kSAyopazamika guNono jyAre abhAva thaI jAya che, e cAlyA jAya che, tyAre AtmA te guNothI rahita bane che. nirguNa kahevAya che ane A rIte anya darzanakAronI nirguNa brahmanI kalpanA ghaTI jAya che, paraMtu tenAmAM kSAyika guNo rahelA hovAthI te saguNa paNa che. A sarva tyAganuM lakSa niraMtara rAkhIne... ApaNe vartamAnamAM audayika bhAvonA tyAgano puruSArtha karavAno che. vastutastu guNaiH pUrNamanantarbhAsate svataH / rUpaM tyatkAtmanaH sAdhornirabhrasya vidhoriva / / 8 / / 64 / / artha : vAdaLAMrahita candranI jema tyAgavaMta sAdhunuM svarUpa paramArthathI ananta guNothI pUrNa svayaM bhAse che. vivecana : eka paNa vAdaLa nahi... svaccha AkAza.. pUrNimAnI rajanI ane soLe kaLAe khIlelo cAMda...! joyuM che A dRzya? dRSTine animeSa rAkhIne, e dRzyanA saundaryanuM pAna karyuM che? e to kyAreka karyuM haze.. ane pAchA atRpta banI gayA hazo.. e mastImAM oTa AvI gaI haze! Avo, * juo pariziSTa 9. # juo pariziSTa 8. For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 72 jJAnasAra ahIM ApaNane zrI upAdhyAyajI eka abhinava cAMdanuM darzana karAve che! eka sadodita cAMdanuM darzana karavAno prayoga karI batAve che... juo... eka paNa karmanuM vAdaLuM dekhAtuM nathI... svaccha sphaTikamaya siddhazIlAnuM AkAza che... 'zuklapakSa'nI anupama ujjvalA rajanI che... anaMta guNonI kaLAthI AtmAno cAMda khIlI UThyo che... basa nirakhyA ja karo.. miniTabe miniTa nahi... kalAka-be kalAka nahi.niraMtara... sadaiva nirakhyA karo... e sadodita cAMdane anaMtakALa nirakhyA karo...' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmAnA zuddha svarUpanuM-anaMta guNamaya svarUpanuM dhyAna kaThina karmonA marmane chedI nAkhe che. malina vAsanAonAM mULiyAM UkheDI nAkhe che. jyAM sudhI e vAstavika anaMtaguNamaya svarUpanI prApti na thAya, tyAM sudhI e svarUpanuM dhyAna ane e zuddha svarUpanI prApti thaI, sandhivAnandra nI prApti thaI, pachI sAruMye vizva pUrNa dekhAze... pUrNatAthI harI-bharI cetanasRSTinuM darzana thaze. evuM pUrNatAnuM darzana karavA mATeno kramika puruSArtha ATha aSTakomAM A rIte jANavA maLe che : pUrNatAnI dRSTi, jJAnAnaMdamAM mastI, cittanuM svasaMpattimAM sthirIkaraNa, mohatyAga, tattvajJatA, kaSAyono upazama, indriyavijaya ane sarvatyAga. 'pUrNo magnaH sthiro'moho, jJAnI zAnto jitendriyaH tyAgI' A rIte kramazaH sarvocca zikhare pahoMcI javAya. kaak bo For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prItipUrvaka kriyA, bhaktipUrvaka kriyA, jinAjJAnusAra kriyA ane niHsaMgatapUrvaka kriyA karanAro mahAtmA parama tRpti anubhave che. kriyA For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kriyA "dharmanI kriyAo na karIe to na cAle? A prazna varSothI puchAto rahyo che. paraMtu pApakriyAo na karIe to na cAle?'-A prazna puchAto ja nathI! kAraNa? jIvane pApa game che mATe pApakriyAo paNa game che. dharma gamato hoya to dharmakriyAo game ja. mokSa game to mokSa pahoMcavAnI kriyA game ja. dharmakriyAonI anivAryatA ahIM graMthakAra samajAve che. keTalI tarkasaMgata vAta che. e samajavA A aSTaka tamAre vAMcavuM ja rahyuM. For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 jJAnasAra jJAnI kriyAparaH zAnto bhAvitAtmA jitendriyH| svayaM tIrNo bhavAmbhodheH parAMstArayituM kSamaH / / 1 / / 5 / / artha : samyagu jJAnavALA, kriyAmAM tatpara, upazamayukta, bhAvita ane jitendriya (jIva), saMsArarUpI samudrathI pote tarelA che ane bIjAne tAravA samartha che. vivecana : svayaM bhavasAgara taravo ane bIjA jIvone tAravA, A che mAnavajIvanano zreSThatam puruSArtha che. gaMgA-jamanA jevI bhautika nadIone taravA mATe paNa jJAna ane kriyAnI jarUra hoya che, to bhavanA bhISaNa, raudra ane tophAnI sAgarane taravA mATe jJAna, kriyA vagerenI zuM AvazyakatA nathI? paraMtu A AvazyakatA tyAre ja samajAya che ke jyAre bhavasAgara bhISaNa, raudra ane tophAnI dekhAya. jyAM sudhI bhavasAgara zAMta, sukhadAyI ane khUbasUrata lAge che, tyAM sudhI jJAna, kriyA vagerenuM mUlya samajAtuM nathI, jIvanamAM tenI AvazyakatA lAgatI nathI. bhavasAgarane taravA ane bIjA jIvone tAravA mATe ahIM pAMca mahattvapUrNa vAto kahevAmAM AvI che : (1) jJAnI : je bhavasAgara taravo che e bhISaNa bhavasAgaranA svarUpanuM jJAna karyA vinA kema tarI zakAya! jemanA sahAre taravuM che e parama kRpAnidhi paramAtmA ane karuNAvaMta gurudevanI sAcI oLakha vinA paNa kema cAle? jemAM besIne bhavanI pele pAra javuM che, e saMyamanA jahAjanI pUrNa mAhitI paNa meLavI levI joIe. samudra-sapharamAM AvatAM vighno, temAM rAkhavAnI sAvadhAnI ane Avazyaka sAdhana-sAmagrInuM paNa ThIka ThIka jJAna hovuM joIe. (2) kriyApara: bhavasAgarane taravA mATe paramAtmA jinezvaradeve je je kriyAo batAvI che, te te kriyA karavAmAM tatparatA joIe. tatparatA eTale je kALe, je jagAe, je bhAvathI kriyA karavAnI hoya, te karavAmAM utsAha ane umaMga hoya, ALasa, veTha ke avidhi na hoya. jJAnanA, darzananA, cAritranA ane tapanA AcAronuM yathAvidhipAlana karavuM joIe. bhavasAgara taravAnI tamannAvALA bhavyAtmAmAM A svAbhAvika rIte ja hoya che. (3) zani : zAMti, samatA... upazamanI to atyaMta AvazyakatA che. bhale jJAna hoya ane kriyA paNa hoya, jo upazama nathI to bhavasAgara taravAmAM sariyAma niSphaLatA! krodha ane roSa AvatAM ja jJAna-kriyA prANahIna banI jAya che. bhavasAgara parathI pasAra thatuM jahAja tyAM ja thaMbhI jAya che! For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kriyA 75 jo e krodha..roSa.. IrSyA vagere jalacara jaMtuone na bhagAvyA ne dIrdhakALa sudhI rahI gayA to jahAjamAM chidra pADI de che. chidra vATe pANI jahAjamAM bharAya che. ane samudranA taLiye jaIne jahAja bese che! mATe pU. upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke bhavasAgara taranAra zAMta joIe, kSamAzIla joIe. (4) bhAvitAtmA : jJAna, darzana ane cAritrathI AtmA bhAvita banavo joIe. jema kastUrIthI bhAvina banelA vastramAMthI niraMtara kastUrInI soDamAM UDatI rahe che, tema jJAna-darzana-cAritranI suvAsathI suvAsita thayelA AtmAmAMthI sadeva jJAnanI, darzananI ane cAritranI suvAsa nIkaLatI rahe che. kyAreya temAMthI moha-ajJAnanI durgadha to nIkaLe ja nahi. (5) badriya : bhavasAgara taravA nIkaLelA jIve potAnI indriyo vazamAM rAkhavI joIe. bekAbu banelI indriyo jIvane jahAjamAMthI samudramAM paTakI de che. A pAMca vAto jeNe siddha karI te jIva saMsAra-sAgara tarI gayo samajo. bIjA jIvone tAravA mATenI yogyatA paNa tyAre ja prApta thAya che, jyAre A pAMca vAto siddha thaI hoya. A pAMca vAto jene varI nathI te jIva bIjAne tAravAnI ceSTA kare to khuda DUbe ane bIjAne paNa DubADe. kriyAvirahitaM hanta jJAnamAtramanarthakam / gatiM vinA pathajJo'pi nApnoti puramIpsitam / / 2 / / 66 / / artha : kriyArahita ekaluM jJAna, kharekhara, asamartha che. cAlavAnI kriyA sivAya mArgano jANanAra paNa icchita nagare pahoMcato nathI. vivecana : tame jANo cho ke dilhIthI muMbaI keTalA mAIla (Mile) thAya che. tamane khyAla che ke kayA kayA raste dilhIthI muMbaI jaI zakAya che...pagarasto paNa tame jANo cho ane relamArga paNa tame jANo cho. e paNa tamArAthI ajANyuM nathI ke TikiTanA keTalA paisA lAge che! are, AkAzamArganI paNa pUrI mAhitI tame meLavI lIdhI che! paraMtu tame musApharInI pUrI taiyArI karavAnuM kArya na karo ane pagaraste cAlavA na mAMDo athavA relavenI TikiTa laI gADImAM besavAnI kriyA na karo to dilhIthI muMbaI pahoMcI zako kharA? dilhIthI muMbaI pahoMcavA tamAre gati karavI ja paDe che. mAtra mArganuM jJAna meLavI levAthI icchita nagare pahoMcI zakAya nahIM. jJAna-anusAra gati-kriyA karavI ja paDe. For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra tame mokSa-mArganuM jJAna meLavI lIdhuM. AtmA para lAgelAM aSTa karmanI jALane parakhI lIdhI, jALane bhedavAnA sacoTa upAyo paNa jANI lIdhA.... paraMtu te badhI jANakArI mujaba puruSArtha na karyo to e jANakArInuM koI ja mUlya nathI. e jANakArIthI koI ja artha sarato nathI.... balake bhAre anartha sarjAya che. mokSamArgane anukuLa kriyAno tyAga karI je manuSya mAtra mokSamArganA jJAnathI mokSaprApti karavA cAhe che, te tenI mithyA bhramaNA che. mokSamArganI kriyAonI upekSA karanAra manuSya korA jJAnathI abhimAnI bane che, saMsAravardhaka kriyAomAM racyopacyo rahe che ane AtmAne malina karato bhISaNa bhavasamudramAM DUbI mare che, mahattvapUrNa vAta e che ke AtmAnI sata-ci-AnaMdamaya avasthA prApta karavAnI ja eka tamannA jAgI gaI che? jo jAgI gaI che to jJAna ane kriyA tamArA jIvanamAM AvyA vinA rahe ja nahi. A prakRtino sanAtana niyama che ke je vastu prApta karavAnI tamannA jAge che, te vastunI oLakha, ene prApta karavAnA upAyo-jJAna ane e vastu prApta karavAno puruSArthathayA vinA rahe ja nahi. je manuSyane dhana prApta karavAnI tamannA jAgI gaI... te dhana prApta karavAnA upAyonuM jJAna meLavavA zuM e puruSArtha nathI karato? jo vaijJAnikane koI eka camatkArI zodha karavAnI tamannA jAgI gaI, to zuM te kALo puruSArtha karato nathI sAMbhaLyo? tevI rIte jemane, potAnA AtmAne parama vizuddha karavAnI tamannA jAgI gaI, temaNe agnidhIkhatI zilAo para hADacAmane bALI nAkhyAnI satya hakIkato nathI jANI? mokSamArganuM jJAna prApta karyA pachI paNa ene anukULa puruSArtha karavAmAM jo jIva pAcho paDe che to tenuM kAraNa tenI sukhazIlatA che, kaSTone sahavAnI kamajorI che. sAthe sAthe pApakriyAono rasa che ane te pApakriyAono tyAga karavAnI zakti nathI. paramAtma-bhakti, sAmAyika, pratikramaNa-sUtra-svAdhyAya, dhyAna, gurusevA, glAna-vaiyAvRtya, pratilekhana, tapa-tyAga vagere niSpApa kriyAone AdarapUrvaka ane vidhisahita karanAra manuSya AtmavizuddhinA mArge prayANa kare che ane Atmavizuddhi karIne rahe che. For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kriyA 'kriyAonuM rahasya...paramArtha samajyA vinA kriyAo karavI arthahIna che." Ama kahenAra manuSya pote jo rahasya ane paramArtha samajIne kriyAo karato hoya to tenI vAta vicAraNIya che, paraMtu moTA bhAge AtmavizuddhinA prayogarUpa kriyAo karavAmAM sahana karavAM paDatAM kaSTothI DarIne manuSya pavitra kriyAono apalApa kare che ane pApakriyAomAM rasalIna banI patananA khADAmAM dhakelAI jAya che. svAnukUlAM kriyAM kAle jnyaanpuurnno'pypeksste| pradIpaH svaprakAzo'pi tailapUAdikaM yathA / / 3 / / 67 / / artha : jema dIvo pote svaprakAzarUpa che to paNa tela pUravA vagere kriyAnI apekSA rAkhe che; tema pUrNajJAnI paNa avasare svabhAvarUpa kAryane anukULa kriyAnI apekSA rAkhe che. vivecana : jyAM sudhI siddhi prApta na thAya, jyAM sudhI sAdhakadazA che tyAM sudhI kriyAnI AvazyakatA rahevAnI ja, alabatta, sAdhanAnI bhinna bhinna avasthAomAM kriyAo palaTAtI rahe che. paraMtu kriyAnI AvazyakatA to kevaLajJAnI maharSione paNa rahe che. kriyAnI AvazyakatA che svabhAvane puSTa karavA mATe. te te ucita kALe, te te ucita kriyAno Azraya levo ja paDe che. samyatvanI bhUmikA para rahelA vivekI AtmA samakitanA 90 prakAranA vyavahAranuM vizuddha pAlana kare che. teno Adarza hoya dezaviratino, sarvaviratino. dezavirati-zrAvakajIvananI kakSAmAM rahelA jIvane bAra vratanI pavitra kriyAonuM AcaraNa karavAnuM hoya che. tenuM lakSa hoya sarvaviratimaya sAdhujIvana prApta karI karmone haNavAnuM. ja sarvavirati-sAdhujIvanamAM rahelA sAdhaka AtmAne jJAnAcArAdi AcAronuM pAlana, dazavidha yatidharmanuM pAlana, bAhya atyaMtara bAra prakAranA tapanuM pAlana. vagere kriyAono Azraya levo paDe che. kSapakazreNi para caDhatAM zukladhyAnArUDha thavAnI kriyA karavI paDe che. tatrASTame guNasthAne shklsddhyaanmaadimm| dhyAtuM prakramate sAdhu-rAdyasaMhananAnvitaH / / 51 / / - guNasthAnakramArohe For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 78. AThame guNasthAnake prathama vaja RSabhanArAca saMghayaNavALo sAdhu prathama zukladhyAne dhyAvavAno prAraMbha kare che. ahIM dhyAna dhyAvanArUpa kriyA karavI ja paDe che, e tAtparya che. A ghAtakarmono kSaya karI AtmA pUrNajJAnI banyo. tene paNa sarvasaMvara ane pUrNAnanda prApta karavAnA avasare "yoganirodha" nI kriyA karavI paDe che. samudraghAta'nI kriyA karavI paDe che. pUrNatAnI Toce pahoMcavA mATe dareka bhUmikAe ucita kriyA karavI paDe che, e vAtano inkAra te ja manuSya karI zake ke jene jainadarzananA kramika mokSamArganuM jJAna na hoya. tarkathI paNa kriyAnuM mahattva samajAya evuM che. anAdikALathI jIva pApakriyAo rasapUrvaka karI karIne saMsAramAM paribhramaNa karI rahyo che. arthAt bhavabhramaNanuM kAraNa AtmAnI pApakriyAo che. have bhavabhramaNa miTAvavuM hoya to enA kAraNane miTAvavuM joIe. pratipakSI dharmakriyAo dvArA pApakriyAonuM nivAraNa thaI zake che. jyAM sudhI jIva saMsArI che, tyAM sudhI ene koIne koI kriyA karavI ja paDe che : pApakriyAo yA dharmakriyAo. je jIvanI dRSTi sata - vi - gAnaMdra svarUpa pUrNatAnI Toce pahoMcI che ane tyAM pahoMcavA mATe je lAlAyita banyo che, te manuSya to te pratyeka kriyAo AnaMdapUrvaka ane rasasahita karavAno ke je kriyAo tene pUrNatAnI Toce laI javAmAM sahAyaka hoya. ghI yA telano dIpaka, pote svaprakAza-rUpa hovA chatAM temAM tela pUravAnI kriyA na karavAmAM Ave to? svaprakAza-rUpa hovA chatAM tela pUravAnI kriyA tyAM apekSita che. ilekTrika lAITa pote svaprakAza-rUpa hovA chatAM svica dabAvavAnI kriyA, pAvarahAusamAMthI karaMTanA pravAhane AvavAnI kriyA.. vagerenI apekSA hoya che. virATa saMsAranuM kahyuM evuM kSetra che ke jyAM manavacana-kAyAnI koI kriyA na karavI paDatI hoya? kayuM evuM kArya che ke je kriyA karyA vinA thaI jatuM hoya? hakIkata e che ke pramAda...ALasa ane mithyA abhimAnane dUra karI dareka sAdhake pota-potAnI bhUmikAne ucita kriyA, ke je paramAtmA jinezvaradeve nirdezalI che teno, vidhi-kALa ane prIti-bhakti sahita Adara karavo e ja hitakArI che. For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kriyA bAhyabhAvaM puraskRtya ye kriyAM vyvhaartH| vadane kavalakSepaM vinA te tRptikAGkSiNa: / / 4 / / 68 / / artha : bAhya kriyAnA bhAvane AgaLa karIne jeo vyavahArathI kriyAno niSedha kare che, teo mukhamAM koLiyo nAkhyA vinA tRpti icche che! vivecana : zuM tamAre ema kahevuM che ke "posaha-pratikramaNa, prabhudarzanapUjana, guru-sevA-bhakti, pratilekhana ane tapazcaryA-A badhI vyavahArakriyAo e to bAhyabhAva che. enAthI AtmAnuM kaMI kalyANa na thAya..... zuM tamAruM evuM maMtavya che ke hiMsA-jUTha-corI-durAcAra-parigrahanI kriyAo tame karatA raho ane ahiMsA satya-acaurya-sadAcAra tathA niSparigrahatAnI siddhi tame prApta karI lezo? zuM rUparamaNIonAM darzana-pUjana, madAMdha zrImaMtonI sevAbhakti, suMdara bhAta-bhAtanI vezabhUSA ane managamatA mAdaka bhojana karavAnI kriyAo tame karatA raho ane AtmAnI zuddha-buddha-niraMjana-nirAkAra dazA prApta karI lezo? bhAI, bhUlA na paDo. bhramaNAmAM na aTavAo. svastha banI nirAgrahI buddhithI vicAra karyo. maharSionAM anubhavasiddha vacanono marma samajavA prayatna karo. - bAhya bhAva be prakAranA che : eka zubha ane bIjo azubha. jemAM sarAsara AtmAnI vismRti che ane eka mAtra viSayAnaMda prApta karavAnA lakSathI thAya che te kriyA azubha bAhya bhAva che. paraMtu jemAM AtmAnI madhura smRti che... eka mAtra AtmAnaMdane anubhavavAnuM lakSa che.... parama karuNAsAgara paramAtmA jinezvaradevanA pratye bahumAna che... pApomAMthI mukta thavAnI pavitra bhAvanA che; AvI koI paNa kriyA zubha bAhya bhAva che. azubha pApakriyAonI anAdi kuTevamAMthI mukta thavA mATe zubha dharmakriyAono Azaro lIdhA vinA cAlI zake ja nahIM. tamAro putra tamArI pAse AvIne kahe : "pUjya pitAjI, tame mane nizALa (skUla)mAM zA mATe mokalo cho? nizALamAM javuM, amuka khAsa vastra (yuniphorma) paheravAM, pustako laI javAM, vAMcavA, zikSaka sAme besavuM.. adhyayana karavuM.... zikSakano vinaya karavo... A badhI kriyAo phogaTa che...nirarthaka che...bAhya kriyAo che. jJAna to AtmAno guNa che. AtmAmAMthI jJAna pragaTa thAya che. zA mATe nAhaka skUlamAM javAnuM kaSTa karavuM? mATe huM to For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 80 jJAnasAra skUlamAM nahIM jAuM... ghera rahIza...mitro sAthe khela khelIza... TI.vI. joIza...' zuM putranI vAta yathArtha mAnI lezo? tenI vinaMtIno svIkAra karI tenI nizALa baMdha karazo? koI sainyano sainika potAnA senApati pAse jaI kahe : 'senApatijI, tame zA mATe amane pareDa karAvo cho? zA mATe doDAvo cho? zA mATe kasarata karAvo cho? zA mATe rAIphala-mazInagana calAvavAnI tAlIma Apo cho? baLa...zakti... e to AtmAno guNa che. AtmAmAMthI pragaTa thAya che... A badhI to bAhya kriyAo che...phogaTa che...' sainikanI A vAta zuM tamane yathArtha lAge che? zuM senApati AvA sainikane eka kSaNa paNa baradAsta kare kharA? tageDI na mUke? te te AtmaguNa pragaTa karavA mATe te te bAhya pavitra...nirdoSa kriyAanuSThAna karavAM ja paDe che. to ja te AtmaguNa pragaTa thAya. anaMtajJAnI parama puruSa tIrthaMkaradeve je je kAyika, vAcika ane mAnasika kriyAo, Atmavizuddhi mATe batAvI che, te AdarapUrvaka karavI ja rahI, jo Atmavizuddhi karavAnI sAcI bhAvanA hoya to. mukhamAM koLiyo nAkhyA vinA bhUkhanI zAMti thaI jAya kharI? jo tRptinuM sukha anubhavavuM che to mukhamAM koLiyo nAkhavAnI kriyA ka2vI paDaze. tevI rIte parama Atmasukha anubhavavuM che, to te mATenI Avazyaka kriyAo karavI paDaze. guNavadbahumAnAdernityasmRtyA ca satkriyA / jAtaM na pAtayed bhAvamajAtaM janayedapi / / 5 / / 69 / / artha : adhika guNavaMtanA bahumAnAdithI tathA lIdhelA niyamone hamezAM saMbhALavA vaDe zubha kriyA utpanna thayelA bhAvane na pADe, teno nAza na kare, nahi utpanna thayelA bhAvane paNa utpanna kare. vivecana : aMtarAtmAmAM pragaTa thayelA zubha...pavitra...unnata...mokSAnukUla bhAva, e to ApaNuM amUlya dhana che; sarvazreSTha saMpatti che. e saMpattinuM saMrakSaNa karavuM, e ApaNuM anivArya kartavya che. e zubha bhAvanI saMpatti dvArA ja ApaNe parama padanI prApti karI zakIzuM. bhAvonI eka khAsiyata che : jo pratisamayanI sAvadhAnIthI e bhAvonuM rakSaNa na karavAmAM Ave to e bhAvo cAlyA jAya che! AvA caMcaLa zubha For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kriyA 81 bhAvonuM saMrakSaNa ka2vA ahIM sAta soTa, suMdara ane saraLa upAyo sUcavavAmAM AvyA che. paraMtu e upAyone amalamAM mUkavAnuM tyAre banI zake, ke jyAre zubha bhAvonuM mUlyAMkana karavAmAM AvyuM hoya; bAhya bhautika saMpatti karatAM asaMkhya guNa adhika mahattva samajAI gayuM hoya. zubha bhAvonuM saMrakSaNa karavA mATe koI paNa jAtanuM mUlya cUkavavAnI taiyArI hoya! je koI bhoga Apavo paDe, te ApavAnI taiyArI hoya. satyanA pavitra bhAvanuM saMrakSaNa karavA mATe harizcandre rAjapATanuM mUlya cUkavI dIdhuM! bhoga-vilAsanuM balidAna daI dIdhuM ane cAMDAlane tyAM vecAI javA sudhIno jvalaMta bhoga Apyo! ahiMsAnA unnata bhAvanI rakSA karavA mATe mahArAjA kumArapALe, potAnA paga upara coMTI paDelA maMkoDAne bacAvavA mATe paganI cAmaDI phApIne maMkoDAne bacAvI lIdho! satItvanA sarvottama bhAvanA jatana kAje sItAjIe laMkAnI azokavATikAmAM rAvaNanA trAsa sahana karyA... ane pitRvacananA pAlana kAje rAmacandrajI-lakSmaNajIe varSo sudhI vanamAM bhaTakavAnuM pasaMda karyuM! (1) vratanuM smaraNa : jyAre ApaNA zubha bhAva para azubha bhAvonuM AkramaNa thAya, tyAre ApaNe lIdhelA... pratijJAthI svIkArelA vratane yAda karavuM joIe. tethI AtmAmAM evI zakti pragaTe che ke je zakti azubha bhAvone hAMkI kADhe che. jhAMjhariyA muni para kAmAMdha suMdarIe AkramaNa karyuM, tyAre munie aMtima vAta A kahI hatI : 'mana-vacana-kAyAe karIne vrata lIdhuM nahi khaMDuM, dhruva taNI pare avicaLa pALuM have gharavAsa na maMDuM.' (2) guNIjana-bahumAna : guNIjana eTale zubhabhAvanArUpI zastrothI sajjasainiko, temanA pratye prema, bhakti ane zraddhA dhAraNa karavAthI, teo avasare ApaNI vahAre doDI Ave che ane ApaNA AtmadhananI rakSA kare che. (3) pApa-jugupsA : ApaNe je pApono tyAga karyo, te pAponuM kadIya bhUlecUke AkarSaNa na thaI jAya, te ta2pha kheMcAI na javAya te mATe e pApo pratye dhRNA...jugupsA...tiraskAra karatAM rahevuM joIe, jema brahmacArIe abrahmanI pApakriyA tarapha dhora dhRNA karavI joIe. For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAnasAra 82 (4) pariNAma-Alocana : pApanAM pariNAma ane dharmanA pariNAmano vicAra karavo joIe. "kurauM pAtu surae gharmA" A sUtra smRtimAM jaDAI javuM joIe. . (pa) tIrthaMkara-bhakti : paramAtmA tIrthaMkaradevanuM nAmasmaraNa, darzana-pUjana ane temanA anaMta upakAronI vAraMvAra smRti karI, teo pratye prIti-bhakti dhAraNa karavAthI zubha bhAvo vRddhi pAme che. () susAdhu-sevA : mokSamArgane anukULa AcaraNa karanArA sAdhu puruSonI anna-pANI-vastra-pAtra-vasati-auSadha vagerethI sevA karavI joIe. (7) uttara-guNa zraddhA : paccakhANa, guruvaMdana, pratikramaNa, tapa-tyAga, vinaya... vagere kriyAkalApamAM udyamI rahevuM. A pramANe karavAthI samyajJAnAdi, saMvega-nirveda vagerenA bhAvo paDatA nathI ane jene evA bhAvo pragaTa na thayA hoya temane navA pragaTa thAya che, aMte paramAnaMdanI prApti thAya che. kSAyopazamike bhAve yA kriyate tyaa| patitasyApi tadbhAvapravRddhirjAyate punaH / / 6 / / 70 / / artha : sAyopathamika bhAvamAM je tapa-saMyamane anukULa kriyA karAya che, te kriyA vaDe paDI gayelAne paNa pharIthI tenA bhAvanI vRddhi utpanna thAya che. vivecana : AtmavizuddhinI sAdhanA eTale virATakAya hImagirinAM sIdhA caDhANa. pUrA utsAhathI ane khUba sAvadhAnIthI caDhanAra paNa kyAreka gabaDI paDe. temAM Azcarya pAmavA jevuM nathI. Azcarya to temAM pAmavAnuM che ke patananI khINamAM gabaDI paDelo..ghAyala thayelo Arohaka jyAre punaH utsAhathI ArohaNa karavAno puruSArtha AraMbhI de che. evA AtmavizuddhinA bhAvanA zikhara para caDatAM caDatAM gabaDI paDelA, patananI khAImAM paTakAI paDelA ArAdhakanI nirAzAne ahIM karuNAvaMta upAdhyAyajI mahArAja khaMkherI nAkhe che..punaHArohaNa karavAno spaSTa mArga batAve che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya karmanA kSayopazamathI tapa ane saMyamane anukULa kriyA karavA mAMDo. tamArA AtmAmAM tapa ane saMyamanA, jJAna ane vairAgyanA, dAna ane zIlanA ucca bhAvonI vRddhi thavA For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kriyA 83 lAgaze, tapa ane saMyamane anukULa je anuSThAna karo te dRDhatApUrNa puruSArtha hovo joIe. ahIM evA patita ArAdhakane anulakSIne A vAta kahevAI che ke jeno veza sAdhuno che, jenI sAmAnya caryA paNa sAdhunI che; paraMtu jenA bhAva sAdhutAnA nathI. saMyamanA bhAva jenA cAlyA gayA che. veza che zrAvakano, carcA che zrAvakanI, paraMtu zrAvakajIvanane anukULa tapa-saMyamanA bhAva jenA maMda paDI gayA che. AvI paristhitimAM jo te manuSyane punaH zubha bhAvomAM sthira thavuM che to teNe dRDha saMkalpa-karIne jJAna-darzana-cAritranI kriyAomAM puruSArtha karavo joIe. mAno ke koI sAdhunuM mana viSaya-vAsanAthI gherAI gayuM. brahmacaryanocaturtha mahAvratano bhAva jeno cAlyo gayo, te jo ema vicAre ke 'mAruM mana viSaya-vAsanAthI parAbhava pAmyuM che...huM cothuM mahAvrata pALI zakuM ema nathI...mATe have sAdhupaNAno zo artha che? gRhastha banI jAuM...' to tenuM utthAna thaI zake nahIM. punaH te saMyamanA adhyavasAyo pAmI zake nahIM. teNe to ema vicAravuM joIe ke 'aho! mArI kevI bhayaMkara nabaLAI...ke huM sAdhutA svIkArIne paNa sAdhutAnA prANasamuM brahmacarya bhAvathI khoI beTho...niHsattva ane pAMgaLo banI gayo! mArA AtmAnuM zuM thaze? parama vizuddhi kevI rIte prApta thaze? huM punaH bhavanA bhISaNa samudramAM DUbI jaIza?...nA, nA, huM koI paNa bhoge khoI nAkhelA vratanA bhAvane punaH prApta karIza te mATe brahmacaryanI nava vADonuM daDhatAthI...sUkSmatAthI pAlana karIza, unmAdane ogALI nAkhe tevA tapane tapIza...jJAnamAM manane bAMdhI rAkhIza. saMyamanI-cAritranI pratyeka kriyAmAM apramatta banI duSTa vicArone pesavA nahIM dauM...mAre parAjita banIne pIchehaTha nathI karavI...' A pramANe dRDha saMkalpa karI jo e sAdhu jIvana jIvavA mAMDe to alpa kALamAM punaH vratanA pavitra bhAvane prApta karyA vinA na rahe, evI khAtarI pU. upAdhyAyajI mahArAja Ape che. te te kriyA, e to te te zubha bhAvanI vADa che. kAMTAnI vADa che. e vADamAM thoDuM ghaNuM chIMDuM paDI gayuM ke azubha bhAvanArUpI pazuo ghUsI jAya che ane zubha bhAvanArUpI UbhA pAkane khAI jAya che. vADa vinA pAkanI rakSA na thaI zake; A vAta gamAra kheDUta paNa samaje che; to buddhimAna sAdhaka zuM For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 84 phInasAra na samaje? mahAvrato, aNuvrato.. vagerenA bhAva, jJAna-darzana-cAritranA bhAva surakSita rAkhavA mATe ja anaMtajJAnI paramAtmA jinezvaradeve tapasaMyamanI anekavidha kriyAo batAvI che. | kriyAono tyAga karI zubha bhAvane jagavavAnI ane rakSavAnI ghelI vAto tyajI do. azubha kriyAothI ja azubha bhAvo jAge che ne vRddhi pAme che; tevI rIte prastutamAM paNa samajo. guNavRddhayai tataH kuryAt kriyAmaskhalanAya vA / parva tu saMyamasthAna ninAnAmavatite pAchA 76 ! artha : tethI guNanI vRddhi mATe athavA nahi paDavA mATe kriyA karavI joIe. eka saMyamanuM sthAnaka to kevaLa jJAnIne rahe che. vivecana : eka ja lakSa, eka ja dhyeya ane eka ja Adarza-guNavRddhi." pratyeka zubha-zuddhakriyAnuM lakSa-beya ane Adarza AtmaguNonI vRddhi hovI joIe. je dukAna kholIne vepAra karanAra vepArI potAnI pratyeka kriyAnuM lakSa "dhanavRddhi' rAkhe che, je je mArgo dvArA tene "dhanavRddhi' thatI dekhAya che, bhalene kaSTabharyA te mArgo hoya, dhanavRddhinI abhilASAvALo e kaSTabharyA mArgo para harSathI doDI jAya che, ane jema jema dhananI vRddhi thatI jAya che, tema tema teno puruSArtha cokkasa ane dIrdhakAlIna banato jAya che. teno AnaMda kudake ne bhUsake vadhato jAya che. dharmanI kriyAtmaka sAdhanAo eTale "guNavRddhi mATenI dukAna che. kriyAsAdhaka vepArIe potAnI pratyeka kriyAnuM lakSa guNonI vRddhi para rAkhavAnuM che. je je kriyA dvArA guNavRddhi thatI dekhAya bhale te kriyA kaSTabharI hoya, guNavRddhinI abhilASAvALo sAdhaka te kaSTabharI kriyA harSathI karI le! jema jema guNonI vRddhi thatI jAya, tema tema teno kriyAtmaka puruSArtha cokasAIbharyo ane dirghakAlIna banato jAya che ane teno AnaMda brahmAnaMda. cidAnaMda banI jAya che, have ahIM keTalIka kriyAo laI, te dvArA kevI rIte guNavRddhi karavI tenI keTalIka mahattvapUrNa vicAraNA karIe. sAmAyika : A kriyAnuM lakSa samatA-guNanI vRddhinuM hovuM joIe. jema jema sAmAyikanI kriyA thatI jAya tema tema AtmAnI tijorImAM samatAguNanuM For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kriyA dhana vadhatuM javuM joIe. sukha-duHkhanA prasaMgomAM unmAda-zokanI vRttio maMda paDI javI joIe. dara mahine, dara varSe e tapAsavuM joIe ke 'sAmAyikanI kriyA dvArA huM keTaluM samatA-dhana kamAyo? mArA rAga-dveSa keTalA maMda thayA? krodhano dhamadhamATa keTalo ocho thayo?' sAmAyikanI kriyA guNavRddhi karanArI che eTaluM ja nahi paNa samatAguNanI rakSA karanArI che. pratikramaNa : pApajugupsA, pApaniMdA ane pApa-tyAganA guNanI vRddhi mATe A kriyA karavAnI che. A guNanI vRddhi mATe lakSapUrvaka karAtI pratikramaNanI kriyA A guNanI vRddhi kare che. A guNathI A kriyA jIvane paDavA detI nathI. tapazcaryA : AtmAnA aNAhArIpaNAnA guNanI vRddhi mATe tema ja AhArasaMjJAnA doSanA kSaya mATe tapazcaryAnI kriyA anivArya che. A kriyA vinA doSakSaya ke aNAhArIpaNAnA guNanI vRddhi thatI nathI. gurusevA-vinaya : namratA, AjJAMkitatA, laghutA, jJAna vagere guNonI vRddhi mATe gurusevAnI ane guruvinayanI vaividhyabharI kriyAo uttama sAdhana che. te guNonI vRddhinA cokasAIbharyA lakSathI jo A sevAbhaktinI kriyAo karAya to avazya guNavRddhi thAya che; nahitara guNo hoya te paNa cAlyA jAya che! tIrthayAtrA : paramAtmA pratye prIti-bhakti-bahumAna vagere guNone vikasAvavAnAM AdarzathI karAtI siddhagiri, giranAra, sammeta zikhara... vagere pavitra tIrthonI yAtrA avazya te guNone vikasAve che. paraMtu te guNone vikasAvavAnI ApaNI tamannA joIe. e guNo vagara jIvana zUnya lAgavuM joIe. A rIte dAna, zIla, tapa, svAdhyAya, saMlekhanA, anazana, vividha abhigraho... vagere kriyAo navA-navA guNonI vRddhi mATe ane doSonA kSaya mATe ka2vAnI che. A badhI kriyAo karyA vinA guNaprApti, guNavRddhi ke guNarakSA thaI zakatI ja nathI, kAraNa ke chadmastha jIvonAM saMyama-sthAno, adhyavasAya-sthAno caMcaLa che, paDavAnA svabhAvavALAM che. e to ekamAtra kevalajJAnI bhagavaMto, ke jeoe saMpUrNa guNonI pUrNatA prApta karI lIdhI hoya che, temane guNonA patanano koI bhaya nathI, kAraNa ke temanuM saMyamasthAna apratipAtI-sthira hoya che. For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra vco'nusstthaanto'snggkriyaasNgtimnggti| seyaM jJAnakriyA'bhedabhUmirAnandapicchalA / / 8 / / 72 / / artha : vacanAnuSThAnathI asaMgakriyAnI yogyatA pAme che. te jJAna ane kriyAnI abhedabhUmi che, ane AtmAnA AnaMda vaDe bhIMjAyelI che. vivecana : jyAre paramAtmA jinezvaradeva pratye prIti-bhaktino raMga lAgI jAya che, AtmAnA pradeze pradeze prIti-bhaktino sAgara relAI jAya che, tyAre jIvAtmAmAM evuM vizuddha vIrya ullasita thAya che ke jenA dvArA potAnA priyatama paramAtmAnAM gahana vacanone yathArtharUpe samajI zake che ane e vacano anusAra puruSArtha karavA zaktimAna bane che, utsarga ane apavAda, nizcaya ane vyavahAra, naya ane pramANa.. vagerenA vAstavika jJAna sAthe, sarvatra te AtmA ucita pravRtti karanAra bane che, tyAre "asaMga-anuSThAna'nI sarvottama yogyatA saMpAdana kare che. ahIM jJAna ane kSiA vacceno bheda dUra thaI jAya che. baMne ekarasa bhAve banI jAya che. asaMga-anuSThAnanI bhUmimAM bhAvarUpa kriyA zuddha upayoga ane zuddha varSollAsa sAthe ekIbhUta banI jAya che... traNeyanuM bhinna bhinna astitva rahetuM nathI...tAdAbhya dhAraNa karI le che. tyAre AtmA svAbhAvika AnaMdanA amRtarasathI taraboLa banI jAya che! AvA svAbhAvika AnaMdanA amRtarasathI parama tRtino anubhava karatA 'jinakalpI", "parihAra-vizuddhi' vagere mahAtmAo bhautika vizva para rahyA rahyA parama sukhano AsvAda kare che. AvI ucca AtmAvasthA prApta karavA mATe cAra vAto batAvAI che : (1) paramAtmA jinezvaradeva pratye avihaDa prIti. (2) paramAtmA jinezvaradevanI AdarapUrvaka bhakti. (3) paramAtmA jinezvaradevanAM vacanonuM sarvAgINa jJAna. (4) e jJAnapUrvaka.jina-vacanAnusAra jIvana jIvavAno puruSArtha. paramAtmA jinezvaradeva sAthe jyAre prIti-bhakti baMdhAya che, tyAre jagatanA podugalika padArtho sAthenI prati TakI zakatI nathI, zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanA AkarSaNa tUTavA mAMDe che. mohAMdha jIvonAM Adara-satkAra karavAnA ne juo pariziSTa 10. For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kriyA baMdha thaI jAya che. duniyAnuM jANavAnuM, jovAnuM ane sAMbhaLavAnuM apriya lAge che. jIvanamAMthI pApamaya puruSArtha ocho thavA lAge che...ane eka divasa saMpUrNa pApa-puruSArthamaya sAMsArika jIvana tyajI daI paramAtmAnA madhura milana mATe saMyamamArge doDI jAya che...doDato ja jAya che... nathI gaNakArato kAMTA-kAMkarAne ke nathI gaNato TADha-taDakAne! tenI kalpanAsRSTimAM paramAtmA' sivAya kaMI ja rahetuM nathI. AgaLa-AgaLanA mArganI jANakArI meLavato jAya che ane AgaLa vadhato jAya che. jema jema AgaLa vadhe che, tema tema te parama AnaMda ane sukha anubhave che. tAtparya e che ke jyAM sudhI pUrNatA... guNonI pUrNatA prApta na thAya, tyAM sudhI guNonI pUrNatA prApta karavA je je kriyA karavAnI paramAtmA jinezvaradeve batAvI che, te te kriyA karatA ja rahevAnuM che. mAtra jANakArI prApta karIne kRtakRtya banI javAnuM nathI. jo jJAnanA anusAra kriyA tyajI dIdhI to jJAna eka bAju raheze ane jIvana pApa-kriyAothI bharacaka banI jaze. pachI pAse rahelA jJAnano upayoga e pApakriyAo poSavAmAM ane DhAMkavAmAM thaze... tethI AtmAnI bhayaMkara avanati-patana thavAnuM. AvI durdazA na sarjAya te mATe kAyAne parovI devA mATe preraNA Ape che. guNonI pUrNatA prApta karavAnA cokasAIbharyA Adarzane AMkha sAme rAkhI, te Adarzane siddha karanArI che te kriyAo AdarapUrvaka ane vidhipUrvaka karI pUrNAnaMdane anubhavIe. . For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tRpti atRpta manuSya saMsAranI galIomAM tRptinI parizodha karI rahyo che! enI atRpti vadhatI ja jAya che... thAka, kleza ane saMtApathI thAkIne lotha thaI gayelA evA manuSyane parama tRptino mArga ahIM batAvavAmAM Avyo che. tRpti meLavI lo ke kyAreya atRptino valavalATa thAya ja nahi. tRptinA amRta oDakAra AvyA karaze ane kyAreya nahi anubhavelo AnaMda anubhavazo! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atRptinI Agane ThAravA mATe tamAre A aSTaka vAMcavuM ja paDaze. 90 For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RO Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org guNAmAM supti! zAnara senI pti! dhyAnAmRtanA oDakAra 'bhikSurekA sukhI loke jJAnatRpto niraMjanaH bhikSamuni ja jJAnatRpta banI parama sukha anubhave. Avo ja AtmA nirlepa rahI zake. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir da tRpti pItvA jJAnAmRtaM bhuktvA kriyAsuralatAphalam / sAmyatAnUnamAsvAdya vRtti cAti para punaH II9TI7rU II artha : jJAnarUpa amRta pIne kriyArUpa kalpavelanAM phaLa khAIne, samabhAvarUpa tAMbUlane cAkhIne sAdhu atyaMta tRpti pAme che. vivecana : parama tRpti.. pachI kyAreya atRptino agni pradIpta na thAya tevI tRpti karavAno kevo svaccha.. sIdho ane nirbhaya mArga batAvyo che! jJAnaamRtanuM madhura pAna karo, kriyA-suralatAnAM phaLonuM miSTa bhojana karo ane pachI samatAnA tAMbUlathI mukhane suvAsita karo! zA mATe jagatanA bhautika peyanuM pAna karavuM? malina, parAdhIna ane kSaNamAM vilIna thaI janArA bhautika peya padArthonuM pAna karavAmAM jIvAtmAnuM mana rAga-dveSathI malina bane che. e peya padArthone prApta karavA mATe anya jIvonI gulAmI... apekSA ane cATa karavAM paDe che.. e badhuM karIne prApta peya padArthonuM pAna karyA pachI paNa enI tRpti kalAka-be kalAkamAM vilIna thaI jAya che! punaH e padArtho mATe rAga-dveSa...gulAmI ane kSaNika AnaMda! A viSacakramAM phasAyelo jIvAtmA kyAMthI aMtaraMganA AnaMda-mahodadhimAM DUbakI lagAvI zake? have choDa e jagatanA peya padArthonuM pAna karavAnI lata! mArA Atmadeva, have to jJAnanA amRtakuMbha sAme juo.. enAthI pyAra karo. niraMtara e amRtakuMbhane pAse ne pAse rAkho. jyAre tRSA lAge tyAre e amRtakuMbhanuM amRta pI lo. temAM nathI rAga-dveSathI malina thavAnuM, nathI jagatanA svArthIjanonI gulAmI karavAnI ke nathI duniyAnA dvAre dvAre bhaTakavAnuM. pachI khAvAnuM zuM? e prazna mUMjhave che? mUMjhAo nahi. evuM sarva rasothI paripUrNa...ajeya zaktidAyI ane anaMta yauvanane akhaMDa rAkhanAruM bhojana taiyAra che! tame tamAruM bhojanapAtra kholo. are, paNa tamArA pAtramAM keTalI gaMdakI bharI che!...keTalI durgadha UDI rahI che! bhAI, A pAtrane dhoIne svaccha to karo! gaMdA pAtramAM AvuM uttama bhojana kevI rIte pIrasIe? gaMdA pAtramAM lIdheluM uttama bhojana paNa gaMduM banI jAya, durgadhamaya banI jAya... rogone pedA karanAruM thaI jAya. zuM AvuM uttama bhojana sAme hovA chatAM tame tamArI pAse rahelA eMThavADano moha nathI choDI zakatA? ghaNo khAdho eMThavADa... For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 90. jJAnasAra e eMThavADa khAIkhAIne juo, tamAro deha keTalo rogathI gherAI gayo che! zrAvakajIvananI ane sAdhujIvananI pavitrakriyAo; devalokanAM kalpavRkSonAM madhura phaLa che, uttama bhojana che. paraMtu e bhojana karavA pUrva AtmArUpI bhAjanamAM paDelI pApakriyAonA eMThavADane sApha karI nAkhavo joIe. arthAt pApakriyAono tyAga karIne dharmakriyAo karavAmAM Ave to ja tenA apUrva svAdano anubhava thAya. - bhojana karyA pachI mukhavAsa paNa joIe ne? maghamagha soDamachalakatI samatA, e mukhavAsa che. jJAnanA amRtajAma pIdhA ane samyapha kriyAnAM devI bhojana karyA. paraMtu samatAnAM mukhavAsiyAM na lIdhAM to tRptino oDakAra nahI Ave. gaMbhIra ciMtanathI sAMpaDelA parama tRptinA mArgane lakSamAM rAkhI jyAre hRdaya bhAvasaMsAramAM pravRtta thAya che, tyAre ja mArmika prabhAva uddabhave che. ahIM upAdhyAyajI mahArAjanA tarkanI koI karAmata nathI, paraMtu teonI bhAvaprerita pratIti che. jyAre ApaNe e pratIti karIzuM, tyAre e parama tRptinA mArge hoMzabhera doDavA mAMDIzuM. pachI jagatanAM jaDa-bhojana ane melAM peya pIvAnI icchA.. mUrchA mRtaprAyaH banI jaze. jJAna-kriyA ane samatAnI vAsanA jAgI jaze. pachI munijIvananI je mastI pragaTaze ane pUrNAnanda taraphanuM je prayANa thaze, te vizvane camatkAra upajAve tevuM haze. aneka jIvo evA munijIvana pratye AkarSAze, enAthI pyAra karaze, ene apanAvavA utsAhita banaze. kSaNika tRptinA puruSArthane tyajIne, cAlo ApaNe parama... zAt tRptino dharakhama puruSArtha prAraMbhIe. svaguNaireva tRptizcedAkAlamavinazvarI / jJAninAM viSayaiH kiM tairyairbhavettRptiritvarI / / 2 / 74 / / artha : jo jJAnIne potAnA jJAnAdi guNo vaDe ja hamezAM vinAza na pAme tevI tRpti thAya; to je viSayo vaDe thoDA kALanI tRpti thAya che, te viSayonuM zuM prayojana che? vivecana : tyAM sudhI ja pAMca indriyonA priya viSayo-padArtho pratye AkarSaNa rahe che, jyAM sudhI AtmAe potAnA tarapha nathI joyuM! jJAna-nayana kholIne jyAM potAnA tarapha joyuM.. tene evA a-bhautika zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza maLI Ave che ke je tenI anaMtakALa-jUnI atRptine bhAMgI For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRpti 1 zake che. te sadAkALa tenI pAse ja rahe che. bhalA, AvI svAdhIna ane avinAzI tRpti maLyA pachI koNa jagatanA parAdhIna ane vinAzI viSayo pAchaLa doDe? prANapriya preyasInA premanA mAdhuryathI chalakAtAM zabdo ane tana-manadhananI kurabAnI karI detA bhaktanAM bhaktisabhara vacano sAbhaLI je tRpti... je AnaMdanI prApti thAya che, te AnaMda thoDAM kalAko mATe, thoDAM divaso ane mahinA mATe ja hoya che... enI e preyasImAM parivartana Ave che... tenA mukhamAMthI hRdayane ArapAra bhoMkI de tevAM aMgAravRSTi karatAM tIro chUTavA mAMDe che! enA e bhakto bhaktizUnya banI bhaDabhaDatI Aga jevA apavAda bolavA mAMDe che! kyAM rahI tRpti? tyAre zuM rUpane joIne... zAzvata tRpti prApta thAya che? nA re nA. bhalene svargalokanI raMbhA-urvazInAM rUpa kema na hoya! ekanuM eka rUpa sA TakatuM nathI...sadA AnaMda ApatuM nathI. jJAnavruSTi e cAmaDAnAM rUpa nIce rahelI hADa, mAMsa ane lohInI bIbhatsatAne jue che... rUpa tene AkarSI zakatuM nathI. jJAnadRSTine to AtamadevanA maMdiramAM birAjelA paramAtmAnAM rUpa evAM gamI gayAM hoya che ke e to TasITasIne e ja rUpa jue che ane e rUpamAM khovAI jAya che. emAM ja parama tRpti anubhave che. duniyAmAM evo karyo 2sa che ke jeno varSo sudhI...janmo sudhI upabhoga karIne jIva tRpta banI gayo hoya? zuM janmathI mAMDI Aja dina sudhI ochA rasa anubhavyA? tRpti thaI gaI? nA. kSaNika tRpti thaI. bIjA ja divase punaH atRpti! eka mosamamAM tRpti... bIjI ja mosamamAM punaH atRpti! have koI puSpanI suvAsa ke attaronI sugaMdhanI tamane icchA nathI ne? tRpti thaI gaI? have kyAre e paNa suvAsa... sugaMdha mATe tame vyAkuLa... Atura nahIM bano ne? jyAM sudhI svaguNonI suvAsanA bhramara nahIM bano, tyAM sudhI jaDa padArthonI parivartanazIla suvAsa mATe bhaTakatA rahevuM paDaze. hA, svaguNo (darzana-jJAna-cAritra)nI suvAsamAM layalIna banyA pachI bhautika padArthonI suvAsa durgaMdha lAgaze. komaLa...mulAyama cAmaDInA sparza jiMdagIbhara karye jAo... janma-janmAMtara sudhI karye jAo; tRpti nahIM thAya ke 'basa, have to dharAI gayA; have to viSayabhoganI tRpti thaI gaI.' For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra jyAM svaguNomAM... - yikAnaMdra mAM parama mastI jAmI gaI. tyAM parama brahmanA zabda, parama brahmanuM saundarya, parama brahmano rasa, parama brahmanI sugaMdha ane parama brahmanA sparzanI avinAzI sRSTimAM pahoMcI gayA, tyAM kSaNika tRpti denAra jaDa padArthonA zabdAdi viSayonuM zuM prayojana che? naMdanavanamAM gayA pachI ukaraDAnI zI jarUra? kinnarIonAM saMgIta maLyA pachI gardabhonA sUronuM zuM prayojana? apsarAonAM rUpa jovA maLyA pachI bhIlaDIonAM rUpa zA kAmanA? kalpavRkSanAM phaLonA rasa maLyA pachI lImaDAnA rasanI zI AvazyakatA? devAMganAonuM sparzasukha maLyA pachI hADa, mAMsa ne rudhirathI bharelI manuSya strIonA saMganI zI jarUra? jJAnI puruSo temanuM nAma ke jemanA manamAMthI zabdAdi viSayonI apekSA tUTI gaI hoya, tenuM AkarSaNa maravA paDyuM hoya tenA saMganI-upabhoganI vRtti naSTaprAya thaI gaI hoya. jJAnI banavA mATe paNa A ja parama upAya che. yA zAntaikarasAsvAdAd bhavet tRptirtiindriyaa| sA na jivendriya-dvArA SaDrasAsvAdanAdapi / / 3 / / 75 / / artha : je zAntarUpa advitIya rasanA anubhavathI indriyane agocara (kevaLa anubhavagamya) tRpti thAya che, te jihuvendriya vaDe cha rasanA bhojanathI thatI nathI. vivecana : na ISTa viyoganuM duHkha, na ISTa saMyoganuM sukha, na koI cittA saMtApa ke na pUgalanA rAga-dveSa! na koI icchAo ke na koI abhilASAo! jagatanA sarva bhAvomAM tenI samaSTi! AnuM nAma che zAnta rasa, na yatra du:khaM na sukhaM na cintA / na rAgadveSo na ca kAcidicchA / rasaH sa zAntaH kathito manIndraiH, sarveSu bhAveSu samapramANaH / / - sAhitya Avo zAnta rasa janma "zamanA sthAyIbhAvamAMthI. hA, puruSArtha karyA vinA enI meLe te nathI janmI jato-te mATe anitya, azaraNa. ekatva, anyatva, saMsAra... vagere bhAvanAonA satata ciMtana dvArA vizvanA padArthonI niHsAratA.. nirguNatAno khyAla dRDha karavo paDe ane sAthe sAthe paramAtmasvarUpa For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAthe prIti karavI paDe. A zAnta rasanA "AlaMbana vibhAvo' che. A badhuM karavA chatAM "rasa nI udIpanA to tyAre ane tyAM thAya ke jyAM yogI puruSonuM puNya-sAMnidhya hoya... pavitra.. zAMta ane sAdo Azrama hoya... koI ramya tIrthabhUmi hoya, lIlIchama hariyALI chavAyelI hoya, jharaNAMnAM nIra khaLakhaLa vahI rahyAM hoya... saMta-sAdhupuruSonAM mukhamAMthI zAstra-svAdhyAyano dhvani nIkaLI rahyo hoya...parvatonAM zikharo para maMdironI dhajAo pharapharI rahI hoya... ghaMTanAda thaI rahyo hoya, A badhA zAnta rasanA uddIpana vibhAvo che. tyAre "zAnta rasa pedA thAya che ane eno rasAsvAda mANato yogIrAja vizvanA parama sukhano anubhava kare che. A parama sukha, parama tRptino anubhava to zuM, paraMtu tenI jhAMkhI chAyA paNa bicArI indriyone hotI nathI. parasanA bhojanano rasa paNa zAnta rasanI AgaLa phikko, niSmANa ane nirjIva che. Tveindriyane zAntarasanI mahAnatam anubhUti kyAMthI hoya? ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAje "zAnta rasano AsvAda' evo prayoga karyo che. "rasane "sAhityadarpaNa'mAM che vizeSaNo ApavAmAM AvyAM che : (1) sattvoTera : bAhya vedanIya viSayothI vimukhatA karAvanAra koI AMtarika dharma te satva, rajo ane tamo bhAvano parAbhava karIne sattvano utkaTa bhAva pragaTe che. tathAvidhi alaukika kAvyanA arthanuM parizIlana A sattvodrekamAM hetu bane che. (2) aravalDa - vibhAva, anubhAva, saMcArI ane sthAyI, A cAreya bhAvo ekarasarUpe (jJAna ane sukharUpe) banI jAya che, ke je camatkArAtmaka hoya che. (3) pravItva : rasa svayaM jJAnarUpa-svaprakAzI che. (4) mAnanTa : rasa AnaMdarUpa che. (5) fmaya : rasa svayaM sukharUpa che. (9) sovottaramAraHIM : vismayano prANa rasa che. svAda nI paribhASA karatAM "sAhityadarpaNa'kAre lakhyuM che ke "svIra vAdhyArthasakherAvAtmAnandasamudramavA" kAvyarthanA parizIlanathI AtmAnaMdano thato je samudbhava, tenuM nAma svAda. zAnta rasanAM mahAkAvyonA parizIlanathI For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 94 jJAnasAra uddabhavato svAda ane tenAthI sarjAtI mahAna atIndriya tRpti SaDUrasanA bhojanathI janmatI kSaNika tRptine TapI jAya che. ahIM parasanI tRpti upamA che, jJAnatRpti upameya che prastutamAM "vyatire kAlaMkAra rahelo che. "vAbhadAlaMkAramAM vyatirekAlaMkAra A rIte bitAvAyo che : kenacidyatra dharmeNa dvayoH saMsiddhasAmyayoH / bhavatyekatarAdhikyaM vyatirekaH sa ucyate / / upamAna ke upameyanI koI paNa dharmamAM vizeSatA hoya tyAre A alaMkAra sarjAya che. prastutamAM upameya jJAnatRptimAM vizeSatA batAvAI che. jJAnatRpti anubhavagamya che. e koI vANIno viSaya nathI. e tRptine anubhavavA AtmAe sva-rUpanA rAgI banavuM paDe. svaguNonA anurAgI banavuM paDe. saMsAre svapnavanmithyA tRptiH syAdAbhimAnikI / tathyA tu bhrAntizUnyasya sA''tmavIryavipAkakRt / / 4 / / 76 / / artha : svapnanI peThe saMsAramAM abhimAna-mAnyatAthI thayelI tRpti hoya che. (paNa) sAcI tRpti to mithyAjJAnarahitane hoya che. te AtmAnA vIryanI pRSTi karanArI che. vivecana : saMsAramAM tuM tRptino anubhava kare che? vaiSayika sukhomAM tane tRptino oDakAra Ave che? bhrAnti che. kevaLa bhrAnti! tuM samajI le ke tArI saMsAranI tRpti mithyA che, mithyA kalpanA che. svapnamAM managamatAM miSTa bhojana jamI lIdhAM, madhura sarabata pI lIdhAM ane suvAsabharapUra tAMbula cAvI lIdhAM.. jIve tRpti mAnI lIdhI! paraMtu jyAM svapna pUrNa thayuM, nidrAmAMthI jAgI UThyA... tyAre e mAnelI tRpti kyAM cAlI jAya che? surA-sundarI ane sonAnA svapnalokamAM vicarato brAnta manuSya je tRpti samaje che, te mAtra kalpanAnuM lakhyuM uDDayana che ke je vAstavikatA para AdhArita nathI; hA, haLavA niHsAra manoraMjananI eka vastu jarUrI che. vilAsI vAsanAnI bhaDabhaDatI vALAne kSaNa-be kSaNa mATe zAMta karatA padArtho pAchaLa bhaTakato manuSya e bhUlI jAya che ke kSaNa-be kSaNa e jvALA For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRpti 95 zAMta thayA pachI kevI kAramI vedanAo, dhakhadhakhatA niHzvAso, dInatA ane udAsInatA chavAI jAya che! zAMta vALA kevI nirmada bhabhUkI UThe che! - pAMca indriyonA viSayonuM aizvarya prApta karavAmAM ane vilAsitAmAM svachaMdatApUrvaka khelavAmAM jIvAtmA kevo pAmara.niHsattva ane azakta banI jAya che! eno svastha citte vicAra karavAnI jarUra che. udIpta vAsanAonA nagna nRtyamAM paramAnaMdanI kalpanA karanAra manuSyane kALa ane karmanI kaThora thapATa khAIne kevuM kAramuM rudana karavuM paDe che! tenA jIvaMta udAharaNo ane itihAsanAM pAtro para dRSTipAta karavAnI AvazyakatA che. to ja bhrAnti dUra thaze. sAcI vRddhi prApta karavAno mArga dekhAze. mithyA tRptinuM anAdi-vyasana maMda paDavA lAgaze. A pramANe jIvAtmA nijaeNnta bane tyAre tene samatinI divya dRSTi lAdhe che. e divya dRSTimAM AtmA, mahAtmA ane paramAtmAnA svarUpanuM darzana thAya che; yathArtha darzana thAya che. A rIte Atmatattva sanmukha thayelA AtmAne AtmaguNono anubhava thAya che. e anubhavanI parama tRpti AtmAnA vIryane puSTa kare che. viryanI puSTi thatI hoya to samajavuM ke sAcI tRpti thaI, kAraNa ke tRptinuM lakSaNa vIryanI puSTi che. nirkAnta banI AtmAnubhavanI parama tRpti karavAnA traNa upAyo pUjanIya devacandrajIe darzAvyA che : (1) gurucaraNanuM zaraNa, (2) jinavacananuM zravaNa, (3) samyaka tattvanuM grahaNa. A zaraNa, zravaNa ane grahaNamAM jeTalo puruSArtha thAya teTalA aMzamAM AtmA anAdibrAntithI mukta thAya che. Atmatattva sAthe prIti baMdhAya che. anuttara dharmazraddhA pedA thAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyono kSayopazama thAya che. gADha karmabaMdha aTakI jAya che. devI ane mAnuSI kAmabhogo pratye anAsakta bane che. AraMbha-samAraMbhano tyAga karato cAle che. saMsAramArgano viccheda karato jAya che. mokSamArge prayANa karato jAya che. ema karatAM gRhasthAvAsane tilAMjali ApI aNagAra dharmane svIkAre che. tenA dvArA zArIrika, mAnasika ane seMkaDo...hajAro du:khono kSaya karI ajaya-amara-akSaya parama padane prApta kare che. paraMtu A parama pada sudhI For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 90 jJAnasAra pahoMcavA mATe pAyAmAM saMsAranI mithyA tRptinuM abhimAna ogALI nAkhavuM joIe. saMsAranA padArthone tenA svarUpe pichANI, temAMthI tRpti meLavavAnI Adatane choDI devI joIe. to ja AgaLa-AgaLano vikAsa zakya che. pudgale: pudgalAstRptiM yAntyAtmA punarAtmanA / paratRptisamAropo jJAninastanna yujyate / / 5 / / 77 / / artha: pudgalo vaDe pudgalo pudgalanA upacayarUpa tRptine pAme che. AtmAnA guNa vaDe AtmA tRpti pAme che, te kAraNathI samyagU jJAnIne pudgalanI tRptimAM AtmAno upacAra ghaTato nathI. vivecana : konAthI kone tRpti thAya? jaDa pudgala dravyothI cetana AtmAne tRpti thAya kharI? anya dravyano dharma anya dravyamAM na AropI zakAya. jaDanA guNadharmo judA che, cetananA guNadharmo judA che. jaDanA guNadharmothI cetanane tRpti na thAya. AtmA to AtmaguNothI tRpti pAme. suMdara svAdabharapUra bhojanathI zuM AtmA tRpti pAme che? nA re nA. zirIranAM jaDa pugalono upacaya thAya che. jIva e tRptino Aropa potAnAmAM karI rahyo che, e enI bhrAnti che. anAdi mithyAtvanA prabhAva nIce e bhrAnti dRDha banI che. pudgalonI tRptimAM AtmAnI tRpti mAnavAnI bhUlane pariNAme AtmA pagalapremI banI gayo che, pudgalanA guNadoSone joI rAga-dveSa karI rahyo che, ane e rAga-dveSane pariNAme mohanIyAdi karmonAM navAM-navAM baMdhanomAM jakaDAI cAra gatimAM paribhramaNa karI rahyo che. basa, ghora duHkha, bhayaMkara yAtanAo ane bhISaNa dardInuM A mULabhUta kAraNa che. A bhUlanuM umUlana karavA pUjya upAdhyAya mahArAja nizcayanayanI dRSTinuM aMjana karI, e dvArA pudgala ane AtmAne jovAnuM vidhAna kare che : "madhura zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparza game tevAM mIThA, madhura, mAdaka ke manamohaka hoya, paraMtu te jaDa che... tenA upabhogathI mArA jJAna-darzanacAritramaya AtmAne tRpti na thaI zake, to pachI mAre e zabdAdinA paribhoganuM zuM prayojana che? zA mATe evI kAlpanika mithyA tRptinI pAchaLa pudgalano prema karI mArA AtmAnI kadarthanA karuM? huM mArA AtmAne tRpta karavAno puruSArtha karIza.' A che jJAnI puruSanI jJAnadRSTi. A dRSTine khullI rAkhIne jaDa padArtho pratyenI Asaktine toDavA mATe udyama karavAno che. For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 97 paraMtu rakhe ahIM bhUlA paDatA..! "jaDa jaDane bhogave che. jaDa jaDane khAya che. AtmAne zuM lAgevaLage?' A vicArane pakaDI laI jo tame jaDa padArthonA upabhogamAM lAgI rahyA. to AtmavaMcanA thaze, jaDa pudgalonI tRptimAM potAnI tRpti mAnavA TevAyelI vAsanA dRDha thaze. bhogAsakti gADha banI jaze. jaDa jaDane bhogave che, mAro AtmA bhogavato nathI. AtmA melo thato nathI." Avo vicAra tamane jaDa padArthonA upabhoga pratye prere, pudgalanA saMgI banAve to samajavuM ke tame paramAtmA jinezvaradevanA vacanane samajI zakyA nathI, samyagujJAnanI dRSTi lAdhI nathI. hakIkatamAM to e vicAravAnuM che ke "jaDa pudgalonA paribhogathI mArA AtmAne tRpti nathI thatI to have jaDa pugalonA upabhoganuM zuM prayojana che? lAva, eno tyAga karato cAluM. enA bhogano vicAra paNa na Ave tevA jJAna-dhyAnamAM lIna banI jAuM... AtmaguNonI prApti, rakSaNa ane vRddhimAM puruSArtha karuM." A vicArathI AtmAnA AMtarautsAhane ullasita karavo joIe. vividha prakAranI tapazcaryA, jAtajAtanA abhigraho ane bhinna bhinna tyAga karIne, pulothI vRpti mAnavAnI Adata toDavI joIe. e samajI rAkhavuM joIe ke jenI sAthe anAdi kALano saMbaMdha che, te saMbaMdha to ja tUTI zake, jo eno sahavAsa ane eno upabhoga choDavAmAM Ave. pagala-prItine toDavA pudgalono upabhoga baMdha karye ja chUTako! e mATe to jJAnI bhagavaMtoe tapa-tyAgano mArga batAvyo che. AtmaguNonA anubhavathI prApta thatI tRpti nitya che. temAM nirbhayatA che ane svAdhInatA che. jyAre jaDa pudgalonA upabhogathI prApta thatI tRpti anitya che. temAM bhaya ane parAdhInatA che, mATe jJAnI puruSe AtmaguNonA anubhavathI maLatI tRpti mATe ja yatna karavo hitAvaha che. madhurAjyamahAzAkA grAhye bAhye ca gorasAt / parabrahmaNi tRptiryA janAstAM jAnate'pi na / / 6 / 78 / / artha : manohara rAjyamAM moTI AzA jeone che evA puruSo vaDe na prApta thaI zake evA (ane) vANIthI agocara paramAtmAne viSe je tRpti thAya che tene loko jANatA nathI. vivecana : parama brahmAnaMdanA atala udadhinI agAdhatAne sparzI zakavAnI kalpanA paNa te pAmara jIvomAM na hoI zake ke jeo manohara rAjasattAnI For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 98 jJAnasAra anaMta AzAo hRdayamAM bharI pRthvI upara bhaTakI rahyA che! rAjamadanI lAla kasuMbala miMdarAnA jAmamAM ja jemaNe tRptinI mithyA kalpanA karI che, temane parama brahmanI tRptinuM svapna paNa na AvI zake. mIThI girAnA madhura rasamAM paNa e parama brahmanI tRpti anubhavI zakAya tevI nathI; e tRpti agama agocara che. e tRpti vacanAtIta che, e tRpti AMtarika che, mananA anubhavathI paNa judI che. e tRptine prApta karavA mATe doDatuM mana ane indriyo, temane nirAza thaIne pAchA vaLavuM paDe che. 'to e parama brahmanI tRpti kevI che?' eno uttara koI padathI ApI zakAya ema nathI : 'apayamsa payaM sthi' - padarahita AtmAnA svarUpane koI padathI-vacanathI kahI zakAya ema nathI. are, AtmAnA e zuddha svarUpanI tRptine varNavavA bRhaspati ke kevaLajJAnI paNa samartha nathI, kAraNa ke e kahevAno viSaya ja nathI! e to anubhavavAno viSaya che. 'sAkarano svAda kevo?' e kahevAnI vAta nathI, anubhava karavAnI vAta che. jagatanA sAmAnya jIvo to bhojananI tRpti jANe che, ke je tRpti madhura ghI ane svAdiSTa zAkathI anubhavAya che, jemAM sAthe gorasa (dUdha-dahIMvagere)no paNa samAveza thAya che. arthAt ghI-dUdha, dahIM, zAka, miSTAnna...vagerethI bharapUra bhojanamAM tRpti anubhavatA jagatanA sAmAnya manuSyo parama brahmanI tRptine anubhavI to zakatA nathI, ene jANavA mATe paNa samartha nathI! parama brahmanI tRptine jANavA mATe paNa kaThina tapazcaryA karavI paDe che. parama brahmamAM tRpta thayelo AtmA e tRptimAM evo lIna thaI jAya che ke pachI jagatanA padArtho tene AkarSI zakatA nathI. koTizilA para zrIrAmacandrajIe kSapaka zreNi lagAvI hatI. AtmAnaMda...pUrNAnaMdanI agocara mastImAM lInatA jAmI gaI hatI. tyAM bAramA devalokanA indra sItendre avadhijJAnathI joyuM...pUrNabhavanA snehe sItendrane vihvaLa karI mUkyo. teNe rAmacandrajIne anukUla upasarga karavA dvArA dhyAnathI vicalita karavAno nirNaya karyo. rAmacandrajI mokSamAM jAya e sItendrane na gamyuM. tene to rAmacandrano sahavAsa joIto hato. basa, sItendra Avyo nIce. ramaNIya udyAna ane vasaMtaRtu banAvyAM. kokilAonAM madhura saMgIta gUMjatA karyAM. malayAcalano maMda maMda vAyu vaheto karyo. krIDAghelA bhramarono For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRpti 99 guMjArava zarU karAvyo...kAmoddIpaka vAtAvaraNa sarjI dIdhuM. sItendra navoDhA sItAnuM rUpa dhAraNa karyuM. seMkaDo bIjI navayuvatI sarjI dIdhI ane bhavya nRtya zarU karI dIdhuM. saMgItanI divya sUrAvalI cheDI dIdhI...rAmacandrajInI sAme be hAtha joDI, kaTAkSa karatI sItA vinavavA lAgI : "nAthI amAro svIkArI karo ane divya sukho bhogavo... mArI sAthe A seMkaDo vidyAdhara yuvatIonA yauvanano rasAsvAda anubhavo..." nUpuranA jhaMkArothI smaradevatA ramaNe caDyA. paraMtu e sItendranAM vacanothI, e divya saMgItathI ane e ramaNIya vasaMsthI mahAmuni rAmacandrajI jarAya vicalita na thayA. e to parama brahmanA rasAsvAdamAM parama tRpti anubhavI rahyA hatA... basa, thoDI kSaNomAM temano AtmA parama brahmasvarUpa banI gayo... temane kevaLajJAna pragaTI gayuM. sItendra mAyAjALa saMkelI lIdhI ane zrIrAmanA caraNomAM bhaktipUrNa hRdaye vaMdanA karI kevaLajJAnano mahotsava karI prasannatA anubhavI. viSayormiviSodgAraH syAdatRptasya pudglaiH| jJAnatRptasya tu dhyAnasudhodgAraparasparA / / 7 / 79 / / artha : pagalothI nahi dharAyelAne viSayanA taraMgarUpa jherano oDakAra hoya che. jJAnathI tRpta thayelAne to dhyAnarUpa amRtanA oDakAranI paraMparA hoya che. vivecana : pudgalanA paribhogamAM tRpti? asaMbhava vAta che. game teTalAM pudgalono paribhoga karo, atutinI Aga saLagatI ja rahevAnI. pUjya upAdhyAyajI mahArAje "adhyAtmasAra'mAM kevI sayutika vAta kahI che? : viSayaiH kSIyate kAmo nendhanairiva pAvakaH / pratyuta prollasacchakti-bhUya: evopavardhate / / agnimAM IMdhana nAkhavAthI agni zAMta nathI thato, paraMtu tethI to agninI zakti vadhe che ane bhaDako moTo thAya che! ema jagatanA paudUgalika viSayonA upabhogathI tRpti to nathI thatI, paraMtu atRptinI Aga vadhe che. pudgalanA atibhogathI. ke je pudgala-bhojana, viSa-bhojana che, tenA atirekathI evuM ajIrNa thAya che ke tenA seMkaDo vikalporUpa oDakAranI paraMparA cAle che. kaMDarike sAdhujIvanano tyAga karyo.. pudgalanA paribhoga mATe adhIra banelo te doDato rAjamahelamAM Avyo. managamatAM mAdaka bhojana khAdhAM. peTa bharIne khAdhAM. akaLAI gayo. pachI paDyo palaMgamAM ne ALoTavA For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 jJAnasAra lAgyo...sahu sevaka-gaNa A viSabhojI bhraSTa rAjAne dhikkAravA lAgyA. kaMDarikane viSabhojananuM ajIrNa thayuM. bhayaMkara hiMsaka vicAronA oDakAra AvavA lAgyA. oDakAranI hIcakIo vadhI paDI... e viSabhojane tenA prANa lIdhA ane sAtamI na26mAM tene paTakI dIdho. 'viSayeSu pravRttAnAM vairAgyaH jItu durtamam' - pudgalonA paribhogamAM ja je mazagula che tenAmAM vairAgya durlabha samajavo ane jenAmAM vairAgya nahi tene samyag jJAnI kevI rIte kahevAya? samyag jJAna vinA jJAnAnandamAM tRpti kevI? jJAnAnandamAM tRpti AvyA vinA dhyAna-amRtanA oDakAra kyAMthI Ave? jJAnamAM tRpta thayelA AtmAne dhyAnarUpa amRtanA oDakAra AvyA ja kare che. AtmAnubhavamAM lIna thaI gayA pachI AtmaguNomAM tanmayatArUpa dhyAna cAlyA kare che. emAM evI divya AnaMdanI...AtmAnubhUti hoya che ke te manuSyanI sAme jagatanA koI paNa padArtha Ave to paNa te tenA pratye AkarSAto nathI. mArga para nirmamabhAve cAlyA jatA baMdhakamuni jJAnAmRtanuM pAna karI tRpta banelA hatA. dhyAna-sudhAnA oDakAra cAlu hatA tyAM rAjAnA sainikoe AvIne temane pakaDyA...temanI cAmaDI utAravA taiyAra thayA...lohItarasI chUrIo kADhI...chatAM baMdhakamuni to dhyAna-sudhAnA oDakAra ja khAI rahyA hatA! sainikoe mahAmuninA zarIranI cAmaDI utAravA mAMDI...lohInI dhArAo vahevA lAgI...mAMsanA TukaDAo kapAvA lAgyA. paraMtu A badhu mahAmuninA dhyAna-sudhAnA oDakAranI paraMparAne na toDI zakyuM! e paraMparAe to mahAmunine dharmadhyAnamAMthI zukladhyAnamAM caDhAvyA...jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya-dhAtIkarmono kSaya karI Apyo ane kevaLajJAna pamADI dIdhuM! vAstavikatA e che ke jJAna prApta karyA pachI jJAnInA manamAM e jJAnanAM tattvo, rahasyo ghoLAtAM rahevAM joIe, dhArA cAlatI rahevI joIe. to ja jJAna e amRta che, evo anubhava thaI zake ane e anubhava thayA pachI vaiyika sukhabhoganA anubhava akArA...aLakhAmaNA lAge. zAstrajJAnanA khUba khUba parizIlana dvArA AtmA evo bhAvita thaI jAya che ke jJAnajJAnIno bheda na rahevA pAme. AvI sthitie pahoMcavA mATe A aSTakanA pUrvazlokomAM kahelI vAtono jIvanamAM kramazaH prayoga karavo joIe. For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 101 sukhino viSayAtRptA nendropendraadyo'pyho| bhikSurekaH sukhI loke jJAnatRpto niraJjanaH / / 8 / / 8 / / artha : viSayothI nahi tRpta thayelA indra, kRSNa vagere paNa sukhI nathI; e Azcarya che. jagatamAM jJAnathI tRpta thayelo karma-maLarahita eka sAdhu sukhI che. vivecana : koI sukhI nathI mahAnubhAva! viSayone viSa-pyAlA pInAro Indra ke mahendra koI sukhI nathI. niraMtara atRptinI AgamAM saLagatA rAjAmahArAjAo ke zeTha-zAhukAro.koI sukhI nathI. tame bhale e badhAMne joI mAnI lo-kevA sukhI che A loko! tamArI mAnyatA keTalI badhI bhramaNAbharelI che e to tame evA koI zeTha-zrImaMtane jaIne pUcho. temanA hRdayanI vANI sAMbhaLo tyAre samajAya. duniyA.vartamAna vizvano sauthI moTo zrImaMta henarI phorDa ke je amerikAvAsI hato, tenI pAchalI avasthAmAM eka patrakAre tene pUchyuM : "Apane badhI jAtanuM sukha che paNa chatAMya evI koI vastu che kharI, je Apane haju maLI nathI, ema Apa mAno cho?' phorDa jANe aMtarathI bolato hoya ema kahevA lAgyo : "tamArI vAta sAcI che. mArI pAse dhana che, kIrti che...paNa haju mane mAnasika zAMti maLI nathI! evI zAMti ApanAra koI mitra maLyo nathI!' duniyAnA zrImato ane kIrtivaMtone joI teo sukhI che' e vicAra pheMkI do. bhautika padArthonA saMyogamAM vAstavika sukha zAMti che ja nahi. bhale Indriyajanya sukha haze, paraMtu mAnasika azAMti e sukhane kSaNa vAramAM duHkharUpa banAvI de che. tame jyAre emanI AMtarika azAMtino karuNa kalpAMta sAMbhaLazo, tyAre tamane emanA baMgalAo karatAM tamArI jhUMpaDI vadhAre sArI lAgaze, emanI zrImaMtAI karatAM tamArI garIbAI tamane AzIrvAdarUpa lAgaze..zrImaMtAI ane kIrti dhikkArapAtra lAgaze. to zuM jagatamAM koI ja sAco sukhI nathI? che, jarUra che. "mikSare suravI to!- eka mAtra bhikSu-aNagAramuni A vizvamAM sAcA sukhI che. zAthI e sukhI che? zuM emane kamAvuM paDatuM nathI mATe sukhI che? nA, je viSayatRSNAne poSavA tamAre kamAvuM paDe che e viSayatRSNA temane nathI mATe sukhI che! zrI umAsvAtijI mahArAje munine nitya sukhI' kahyo che! For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 jJAnasAra nirjitamadamadanAnAM vAkkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmihaiva mokSaH suvihitAnAm / / 238 / / jeNe pracaMDa mada ane madanane mahAta karI dIdhA che, jenA manamAM, vacanamAM ke kAyAmAM vikAranuM viSa naSTa thaI gayuM che, jemaNe para-pudgalanI AzAono tyAga karI dIdho che tevA mahAtmAone to ahIM ja mokSa che!' AvA mahAtmAo zabdAdi viSayonA upabhoganuM dAruNa pariNAma vicArI, tenI anityatA ane duHkhadAyitAne samajI, saMsAranAM rAga-dveSamaya bhayaMkara du:khono khyAla karI, potAnA zarIra para rAga karatA nathI, zatru para roSa karatA nathI, rogothI vyathita thatA nathI, vRddhAvasthAthI akaLAtA nathI, mRtyuthI jarAya DaratA nathI, AvA mahAtmAo nitya sukhI' che! svazarIre'pi na rajyati zatrAvapi na pradoSamupayAti / rogajarAmaraNabhayairavyathito yaH sa nityasukhI / / 240 / / pUjya upAdhyAyajI mahArAje A badhI vAtono mAtra be zaratomAM samAveza karI dIdho che! jJAnatRpta ane niraMjana mahAtmA mahA sukhI che. mahA sukhI banavA mATenI A be anivArya zarato che. e be zaratone jIvanamAM prayogAtmaka banAvavA umAsvAti bhagavaMtanuM uparokta mArgadarzana agatyanuM che. For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhale Akho saMsAra pApothIkamathI lepAya, jJAnasiddha purUSa na levAya. Avo ja AtmA niHspRha banI zake. nirlepatA For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - iinalapato) - --- nirlepa banavuM jarUrI che. hRdayane nirlepa rAkhavuM Avazyaka che. rAga ane dveSathI lepAyelA hRdayanI ghora vyathAo kyAM sudhI rahevAnI? nirlepa hRdaya saMsAramAM paNa muktino AnaMda anubhavI zake. aliptatAno upAya che bhAvanA jJAnI tamane A aSTakamAMthI bhAvanA jJAnanI pagadaMDI jaDI jaze. jarAya vilaMba vinA e pagadaMDIe cAlI nIkaLo! rAga-dveSathI hRdayane kharaDAvA na do. e mATenA sacoTa upAyo tamane A aSTakamAMthI jaDI jaze. khUba mananapUrvaka A aSTakanuM adhyayana - = karo. S For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 104 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMsAre nivasan svArthasajjaH kajjalavezmani / lipyate nikhilo lokaH jJAnasiddho na lipyate / / 1 / 81 / / jJAnasAra artha : kAjaLanA ghara jevA saMsAramAM raheto svArthamAM tatpara (jIva) samasta loka, karmathI lepAya che paNa jJAna vaDe paripUrNa jIva lepAto nathI. vivecana : saMsAra eTale kAjaLanI koTaDI! tenI bhIMto kAjaLathI raMgAyelI che, tenI chata kAjaLathI bharelI che ane teno bhUmi bhAga paNa kAjaLathI kharaDAyelo che. jyAM sparza karo tyAM kAjaLa! paga paNa kALA thAya ane hAtha paNa kALA thAya, chAtI paNa kALI thAya ane pITha paNa kALI thAya. jyAM sudhI e koTaDImAM raho tyAM sudhI kALA ja banyA rahevAnuM. tame kadAca kahezo : 'e kAjaLanI koTaDImAM sAvadhAnIthI rahIe to kALA thavAnuM na bane ne!' paraMtu ame pUchIe chIe ke kaI sAvadhAnIthI tame rahezo? e kAjaLa-koTaDImAM rahenArA sahu jIvo potapotAno svArtha siddha karavA mATe sAvadhAna che! svArthanI sAdhanAmAM temane bhAna ja nathI ke teo kALA bhUta jevAM banI gayA che! e to teo arIsAmAM potAnuM rUpa jue to samajAya. are, teo bolI UThe ke 'A huM nahIM... A mAruM rUpa nathI!' paraMtu arIsAmAM potAnuM rUpa jovAnI temane phurasada ja kyAM che? e to bIjAnAM rUpa jovAmAM ja paDyA che! e paNa svArthanI dRSTie jue che. svArtharahita dRSTithI bIjAnAM rUpa jue to teo eka kSaNamAM gabharAI jAya ane emano saMga tyajI daIne e kAjaLa-koTaDImAMthI bahAra nIkaLI jAya. hA, For Private And Personal Use Only saMsAranA kayA kSetramAM jIva karmonA kAjaLathI nathI lepAto? mIThAM-madhura zabdanuM zravaNa karavA jAya che...lepAya che. lAla-pILAM manohara rUpa jovA AkarSAya che... lepAya che. sugaMdhanuM sukha levA doDe che...lepAya che. svAdiSTa bhojananI tRpti levA jAya che...lepAya che. mulAyama sparzanuM sukha levA jAya che...lepAya che. bhale ene zabda-rUpa-2sa-gaMdha ane sparzanAM sukhonI pAchaLa doDavAmAM...bhaTakavAmAM 'huM karma-kAjaLathI lepAI rahyo chuM' evuM bhAna na hoya, paraMtu te lepAya che jarUra. divya jJAna dharAvanArA maharSio joI rahyA che! pratisamaya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya, nAma, gotra ane vedanIya-A sAta karmothI jIva lepAyA kare che. A kAjaLalepa carmacakSuthI dekhAya ema nathI. e jovA mATe joIe jJAnadRSTi, kevaLajJAnanI draSTi. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirlepatA 105 to zuM caturgatimaya saMsAramAM rahevuM paDe tyAM sudhI karmanA kAjaLathI lepAyA ja karavAnuM? evo koI upAya nathI ke rahevA chatAM lepa na lAge? che. pUjya upAdhyAyajI mahArAja kahe che : "jJAnasaddo na niSyate"-jJAnasiddha AtmA kAjaLanI koTaDI samA saMsAramAM vasavA chatAM lapAto nathI. AtmAnA aMgapratyaMgane jJAnarasAyaNathI rasI devAmAM Ave pachI karmonuM kAjaLa AtmAne sparzI zakavA samartha nathI rahetuM. kamalapatra para jema jalabiMduo TakI zakatAM nathI. jalabiMduothI kamalapatra jema lapAtuM nathI, tema AtmA paNa karmakAjaLathI lapAto nathI. paNa e AtmAne jJAnarasAyaNathI bhAvita karI devo joIe. jJAnarasAyaNathI AtmAmAM evuM parivartana Ave che ke karmakAjaLa tene sparzI zakatuM nathI. jJAnarasAyaNa siddha karavuM jarUrI che. te mATe eka vaijJAnikanI Dhabe prayogamAM lAgI javuM joIe. bhale e prayogamAM varSo lAgI jAya..paraMtu A bhayaMkara saMsAramAM jJAnarasAyaNanA sahArA vinA karmonA dAruNa kAjaLathI bacavuM azakya che. jJAnarasAyaNane siddha karavAnA prayogonI rIta A graMthamAM AlekhAyelI paDI che. ApaNe te rItane ajamAvavAnI che, ane prayoga siddha karIne ja jaMpavAnuM che. basa, jJAnarasAyaNa siddha thayA pachI nirbhayatA che! nAhaM pudgalabhAvAnAM kartA kArayitA'pi c| nAnumantA'pi cetyAtmajJAnavAn lipyate katham? / / 2 / / 82 / / artha ? huM paulika bhAvono karanAra, karAvanAra ane tene anumodana ApanAra nathI, evA vicAravALo AtmajJAnI kema lepAya? vivecana : jJAnarasAyaNanI siddhino prayoga batAvavAmAM Ave che : "huM pudgalabhAvono kartA nathI. huM pugalabhAvono preraka nathI. huM pulabhAvono anumodaka paNa nathI...' A vicArathI Atmatattvane bhAvita karavAnuM che te mATe vAraMvAra A vicAra karavAno che. pudgalabhAvomAM niraMtara manohara ramaNa karato jIvAtmA, e pugalabhAvo dvArA sarjAtI hRdayavidAraka yAtanAo bhUlI jAya che. pudgalabhAvonuM sukha e to duHkha uparanuM kSaNajIvI jhINuM AcchAdana che. kUra karmonA kaThora prahAro sAme te TakI zakatuM nathI... cirAI jAya che ane jIvAtmA rudhiravarSanA kandananA paDaghAM pADe che. pagalika sukhonA AzAbharyA AkAzanA caMdaravA nIce bhale aizvarya ane vilAsitAmAM jIva mahAle...halAhalathIya vadhu dAruNa For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 jJAnasAra e aizvarya ane vilAsitAnuM jhera enA aMgeaMgamAM phelAI jaze, tyAre tenuM kAramuM rudana sAMbhaLanAra e caMdaravA nIce koI nahi maLe. "huM khAuM chuM... huM bhogavuM chuM. huM makAna banAvuM chuM...' AvA prakAranuM kirtatvanuM abhimAna jIvane pagalapremI banAve che. pudgalano prema karmabaMdhanamAM asAdhAraNa kAraNa che. pudgalapremI jIva karmonA lepathI lapAto jAya che. ene pariNAme aneka duHkho tenA para AvI paDe che. A viSamatAne miTAvI devA, te viSamatAnuM mULa ja UkheDIne pheMkI devuM joIe. tenA mULamAM che pudgalabhAvomAM kartApaNAnI buddhi, te buddhinuM parivartana karavA mATe A vicAra karavAno che ke - "huM pudgalabhAvono kartA nathI." bIjI vAsanA che : pudgalabhAvonA prerakapaNAnI.. "meM dAna devarAvyuM. meM tapa karAvarAvyuM! meM dukAna karAvI ApI! meM ghara baMdhAvI ApyuM!'... A pramANe jIva potAne pudgalabhAvono preraka mAnavAnuM abhimAna dhAraNa kare che. AthI karmalepathI lepAvAnuM bane che. mATe huM pugalabhAvono preraka nathI..' A bhAvanA daDha karavAnI che. A rIte trIjI vAsanA che : pudgalabhAvonI anumodanA. pudgalabhAvonI anumodanA eTale AMtarika prazaMsA tathA vAcika prazaMsA. "A baMgalo suMdara che! A rUpa anupama che! A zabda madhura che! A rasa madhura che! A sparza sukhadAyI che!... A rIte jIva pudgalabhAvono anumodaka banI karmalapathI lepAya che ane bhayaMkara duHkho bhogave che. A mATe "huM pudgalabhAvono anumodaka nathI.' A bhAvanAne hajAro-lAkho vakhata ghoLI ghoLIne rasAyaNa banAvavuM paDaze. to ja e bhAvanAjJAna siddha rasAyaNa banI jaze. pachI koI karmono lepa AtmAne lAgI zakaze nahIM. AtmA potAnA zuddha svarUpamAM svaguNano ja kartA-bhoktA che. pudgalabhAvonuM kartutva-bhoknatva tenA zuddha svarUpamAM che ja nahi. to pachI pugalabhAvomAM jIva zAthI kartutvanuM abhimAna dhAraNa kare che? e prazna svAbhAvika rIte utpanna thAya. tenuM samAdhAna e che ke jIvano karma sAthe anAdi saMbaMdha che. karmonA prabhAva nIce jIva parapugalabhAvo sAthe anAdikALathI kartutva-bhoknatva..vagere bhAvo dhAraNa karI rahyo che. AtmAnA zuddha svarUpanI bhAvanAthI karmono prabhAva kSINa thato jAya che. tethI pudgalabhAvo pratyenI kartutva..vagerenI mithyA bhramaNAo paNa kSINa thatI jAya che. jema jema AtmAnA zuddha svarUpano rAga vRddhi pAmato jAya, tema tema jaDa For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 107 nirlepatA pudgalabhAvo pratye vairAgyavRddhi pAmato jAya ane jIva tyAgamArga para AgaLa vadhato jAya. lipyate pudgalaskandho na lipye pudglairhm|| citravyomAJjaneneva dhyAyanniti na lipyate / / 3 / / 83 / / artha : "pagalono skaMdha pudagalo vaDe lepAya che, paNa huM lapAto nathI, jema aMjana vaDe vicitra AkAza' ema dhyAna karato AtmA lapAto nathI. vivecana : AtmAnI nirlepadazAnuM dhyAna paNa kevuM prabaLa asara karanAruM che! dhyAna dharo...dhyAnanI dhArA jyAM sudhI cAlatI rahe, AtmA tyAM sudhI karmamalina thAya ja nahIM! "mAre karmanA kAdavathI lepAyuM nathI." A daDha praNidhAna karavAmAM AvyuM hoya, tyAre ja karmathI nirlipta banyA rahevAnI pravRtti thAya. jeTaluM praNidhAna daDha, teTalI pravRtti vegIlI ane prabaLa bane. mATe sarva prathama praNidhAnane daDha banAvavuM joIe, te daDhatA mATe karmonA citra-vicitra vipAkonuM ciMtana karavuM joIe. karmamukta banavAnI tamannA jAgI gayA pachI, karmajanya sukho pratye napharata pedA thAya. ati Avazyaka sukha-bhogamAM paNa anAsakitanI sAvadhAnI rahe. e anAsakti svAbhAvika banAvavA mATe ahIM zrI yazovijayajI upAdhyAya pudgalavijJAna" nuM ciMtana karavAno asarakAraka upAya batAve che. pudgalasamudAyathI lepAya che pudgalasamudAya. pudgalothI caitanya lepAtuM nathI, jema aMjanathI vividha varNavALuM AkAza levAtuM nathI tema." ati Avazyaka pudgalaparibhoga samaye A ciMtana karavAthI, pagalaparibhoga karavA chatAM jIva lapAto nathI. vaLI pudagalaparibhoga samaye A ciMtana karavAthI e paribhogamAM sukhabuddhi ke rasagRddhi pedA thatI nathI. ciMtana-dhyAna dharavA chatAM jo pudgalaparibhogamAM sukhabuddhi ke rasagRddhi pedA thatI hoya to. samajavuM joIe ke dhyAna prabaLa nathI, dhyAnanI pUrvabhUmikAmAM praNidhAna dRDha nathI. AvI paristhitimAM jIva kyAreka bhramaNAmAM aTavAI jAya che. e mAnI le che ke "pagalothI pudgalo upacaya pAme che...mAro AtmA emAM lepAto nathI." pachI pudgalaparibhogamAM masta thaIne mahAle che! pudgalaparibhogamAM nirbhayatA anubhave che! A rIte bhayaMkara AtmavaMcanA thAya che. For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 108 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 'pudgalothI pudgala baMdhAya che...' A vicAra dvArA 'pudgalothI mane lAbha thAya che...pudgalothI huM tRpta thAuM chuM!' A ajJAna nAza pAme che; pachI pudgalanAM AkarSaNa ane paribhoga ochAM thavA lAge che. pudgalo ekabIjA sAthe kevI rIte joDAya che, tenuM vijJAna zrI jinAgamomAM khUba sUkSmatApUrvaka samajAvavAmAM AveluM che. pudgalomAM snigdhatA ane rukSatA be guNo rahelA hoya che. temAM snigdha pariNAmavALA ane rukSa pariNAmavALA pudgalono paraspara baMdha thAya che. paraMtu temAM apavAda che ke jaghanya guNavALA snigdha ane jaghanyaguNavALA rukSa pudgalono paraspara baMdha thato nathI. jyAre guNanI viSamatA hoya, tyAre sajAtIya pudgalono paNa paraspara baMdha thAya che. arthAt samAna guNavALA snigdhano samAna guNavALA snigdhanI sAthe tema ja tulya guNavALA rukSano tulya guNavALA rukSa sAthe baMdha thato nathI. AtmA sAthe pudgalono je saMbaMdha che te tAdAtmya saMbaMdha nathI, paraMtu saMyoga saMbaMdha che. AtmAnA guNadharmo ane pudgalanA guNadharmo taddana bhinna che, tethI te baMnenI tadrupatA thaI zake nahi. A pramANe pudgala ane AtmAnuM bhedajJAna paripakva banyA pachI karmapudgalothI lepAvAnuM banatuM nathI. bhedajJAna paripakva banAvavA mATe nIcenI paMktione AtmasAt karo : 'lepAya pudgalo sarve, nahi huM pudgalo thakI, aMjana to nahi sparze yathA AkAzane nakI.' liptatAjJAnasaMpAta pratighAtAya kevalam / nirlepajJAnamagnasya kriyA sarvopayujyate // 14 // 84 // artha : AtmA nirlepa che' evA nirlepapaNAnA jJAnamAM magna thayelAne badhI AvazyakAdi kriyAo kevaLa 'AtmA karmabaddha che' evA liptapaNAnA jJAnanA Agamanane rokavA mATe upayogI thAya che. vivecana : 'huM nirlepa chuM' AvA nirlepajJAnanI dhArA je yogInA Atmapradezo para askhalita gatie vahI rahI hoya te yogIne Avazyaka-pratilekhanAdi kriyAonuM koI prayojana rahetuM nathI. AvazyakAdi kriyAonuM prayojana to vibhAvadazA-liptatA-jJAnamAM jatI cittavRttione rokavA mATe che. tAtparya e che ke jyAM sudhI AtmA vAraMvAra pramAdasthAno tarapha doDI jAya che, tyAM sudhI AvazyakAdi kriyAo mahAna upakAraka bane che. te kriyAo For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirlepatA 109 dvArA AtmA viSayakaSAyAdi pramAdothI bacI jAya che. A pramAdaavasthA chaThThA guNasthAnaka sudhI hoya che. "pramattasaMyata" guNasthAna sudhI pratikramaNapratilekhana vagere bAhya kriyAo karavAnuM vidhAna che. jyAM sudhI jIva pramAdasaMyukta hoya, tyAM sudhI nirAlaMba (AlaMbanarahita) dharmadhyAna TakI zakatuM nathI. A vAta "guNasthAnakramArohamAM kahI che : yAvat pramAdasaMyuktastAvattasya na tisstthti| dharmadhyAnaM nirAlambamityUcurjinabhAskarAH / / 26 / / * TothAnamAro arthAtu jyAM sudhI viSayakaSAyAdi pramAdonuM jora hoya che, tyAM sudhI nirlepajJAnanI magnatA AvI zakatI nathI. tevI sthitimAM jo AvazyakAdi choDI daI nizcala dhyAna dharavA besI jAya to "to braNa: tato bhraSTa:" jevI sthiti sarjAI jAya che. keTalAka manuSyo pratikramAdi kriyAomAM kaMTALavAthI te choDI daI nizcala dhyAna dharavA prayatna kare che. paraMtu tevA dhyAnathI na to temanI viSayakaSAyanI vRtti-pravRtti maMda paDe che ke na to teo AgaLanAM guNasthAno para ArUDha thAya che. AvA manuSyo jainadarzananI sUkSmatAne samajatA nathI. mithyAkalpanA para teo AgrahI banI vAstavika AtmonnatithI vegaLA rahe che. mATe jyAM sudhI apramatta dazA prApta na thAya tyAM sudhI AvazyakAdi kriyAo avazya karavI joIe. e kriyAonA AlaMbane AtmA pramAdamAM paDato bacI jAya che. vibhAvadazAnuM ajJAna tenA manomaMdiramAM pesI zakatuM nathI. "zrI guNasthAnakramAroha -mAM kahyuM che : tasmAdAvazyakaiH kuryAt prAptadoSanikRntanam / yAvannApnoti sadbhayAnamapramattaguNAzritam / / 31 / / sAtamA guNasthAnanA samyagu dhyAna-nirlepajJAnamAM magnatA jyAM sudhI prApta na thAya tyAM sudhI AvazyakAdi kriyAo dvArA viSaya kaSAyonA ghasArAne aTakAvI tene naSTa karI do. liptatA-jJAna eTale vibhAvadazA...karmajanya bhAvomAM mohita thavAnI avasthA. te liptatAjJAnano pratighAta-vinAza karavA mATe pU. upAdhyAyajI mahArAja jevA yogIpuruSa Avazyaka kriyAono prabaLa upAya batAve che. 2. guNasthAnakonuM svarUpa juo pariziSTamAM. For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 jJAnasAra 'bAhya kriyAkAMDathI kaMI AtmajJAna prApta na thAya." ema kahenAra buddhizALIo jarA potAnI buddhine cakAsI jue. teo e to vicAre, ke viSaya kaSAyamaya sAMsArika kriyAo rasapUrvaka karI karIne keTaluM anAtmajJAna dRDha kyuM che? tevI rIte pApa-niMdAgarbhita, prabhubhaktiyukta, abhinava guNonI prAptisvarUpa AvazyakAdi kriyAo karavA dvArA AtmajJAna daDha na thaI zake? avazya thaI zake che. jemaNe potAnI jiMdagI tarka ane yuktinA seMkaDo graMthonA adhyayanaparizIlanamAM vitAvI dIdhI hatI, tevA upAdhyAyajI mahArAjanA A vacanane khUba gaMbhIratAthI vicAravAnI jarUra che. AvazyakAdi kriyAonA mahattvane hRdayamAM jacAvavAnI anivAryatA che, nahitara pramAda paravazatA vadhatI jaze. tapAzrutAdinA mattaH kriyAvAnapi lipyte| bhAvanAjJAnasaMpanno niSkriyo'pi na lipyate / / 5 / / 85 / / artha : tapa ane zruta AdithI abhimAnavALo kriyAvAna hoya, to paNa lepAya che. bhAvanAjJAna vaDe saMpUrNa kriyArahita hoya to paNa lapAto nathI. vivecana : pratikramaNa-pratilekhanAdi aneka kriyAo karavA chatAM, tapajapa ane jJAna-dhyAna vagere karavA chatAM jo enA para abhimAna AvyuM to pApa-karmathI lepAyA samajo! "huM tapasvI.. huM vidvAna.. huM dhyAnI... huM buddhizALI... huM kriyAcusta' A pramANe potAnA utkarSano khyAla, abhiprAya... enuM nAma abhimAna. eka bAju tapa-tyAga ane zAstrAdhyayana cAlatuM rahe ane bIjI bAju e ja tapa-tyAga ane zAstrAdhyayana para abhimAna ubharAtuM rahe ke jenA dvArA abhimAnane ogALI nAkhavAnuM che! potAno utkarSa ane bIjAno apakarSa karI karIne jIva AtmAnA vizuddha adhyavasAyone prajALI mUke che. AtmA vizaddha adhyavasAyonI smazAnabhUmi banI jAya che... pachI tyAM nAce che krodha-abhimAna, mAyA ane lobhanA pizAco. tyAM DarAvatI hoya che AhAra, bhaya, maithuna ane parigrahanI DAkaNo! tyAM UDatAM rahe che viSayavikAranAM gIdhaDAMo! pUjya umAsvAtijI "prazamarati'mAM sAdhaka AtmAne pUche che : labdhvA sarvaM madaharaM tenaiva madaH kathaM kAryaH? tapa, tyAga, jJAna.. vagere ke je madane haranArAM sAdhano che, enA ja dvArA kevI rIte mada karI zakAya? For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 111 nirlepatA dhyAna rAkho, mada ka2vAmAM koI lAbha nathI, balake be bhayaMkara nukasAna thaze : 'kevalamunmAdaH svahRdayasya saMsAravRddhizca / ' hRdayano unmAda ane saMsAranI vRddhi-A be bhayaMkara nukasAna che. tapa ke zruta, tyAM koI bacAvI zakaze nahi. tapa, tyAga ane zrutajJAna dvArA 'bhAvanAjJAna'nI bhUmikAe pahoMcavAnuM che. samagra sayiAo dvArA AtmAne bhAvanAjJAnathI bhAvita karavAno che. bhAvanAjJAnathI bhAvita thayA pachI koI kriyA na karavA chatAM AtmA karmathI lepAto nathI. 1 zrutajJAna ane ciMtAjJAna pachI bhAvanAjJAnanI kakSA prApta thAya che. tyAM dhyAtA, dhyeya ane dhyAnano bheda raheto nathI. tyAM to hoya che dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanA abhedanI avarNanIya mastI! e mastIno kALa mAtra antarmuhUrtano hoya che. e kALamAM bAhya dharmakriyAonI AvazyakatA rahetI nathI, chatAM karmothI e lepAto nathI. paraMtu jenA zrutajJAnanuM paNa ThekANuM nathI, tevo jIva jo AvazyakAdi kriyAo choDI de ane manamAnyA dhyAnano Azraya le, to teTalA mAtrathI te karmabaMdhathI bacI zakato nathI. tevI rIte zrutajJAna prApta thayA pachI jo abhimAnAdi AMtaradoSone paravaza paDI jAya to paNa bhAvanAjJAnanI bhUmikAne sparzI zakato nathI. mATe tapa, jJAna vagere prApta thayA pachI nIce na paDI javAya te mATe nIcenI bhAvanAthI bhAvita thavuM joIe. * pUrvapuruSa-siMhonA apUrva jJAna-vijJAnanI AgaLa huM to tuccha chuM...zAnA para abhimAna karavAM? * je tapa ane jJAnane sahAre mAre taravAnuM che, tenA dvArA ja DUbavAnuM mAre nathI karavuM. * zrutajJAnamAMthI ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAna sudhI mAre pahoMcavuM che, te mATe huM abhimAnathI dUra rahIza. * bhAvanAjJAna sudhI pahoMcavA mATe AvazyakAdi kriyAono bahumAnapUrvaka Adara karIza. For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 112 jJAnasAra alipto nizcayenAtmA liptazca vyavahArataH / zuddhayatyaliptayA jJAnI kriyAvAn liptayA dazA / / 6 / 186 / / artha : nizcayanayathI jIva karmathI baMdhAyelo nathI; paNa vyavahAranayathI jIva karmathI baMdhAyelo che. jJAnavALo alipta dRSTi vaDe zuddha thAya che, ane kriyAvALo lipta dRSTithI zuddha thAya che. vivecana : "huM mArA zuddha svabhAvamAM ajJAnI nathI. pUrNajJAnI chuMpUrNadarzI chuM...akrodhI-amAnI-amAyI-alobhI chuM....amohI chuM..anaMta vIryazALI chuM...anAmI ane agurulaghu chuM. aNAhArI ane avedI chuM. mArA svabhAvamAM nathI nidrA ke nathI vikathA, nathI rUpa ke nathI raMga. mAruM svarUpa sacidAnaMdamaya che." AtmAnI A svAbhAvika svabhAvadazAnA ciMtana dvArA jJAnI puruSa zaddha bane che. A daSTi "nizcayanayanI che. nizcayanayanI dRSTithI AtmA alipta che. liptatA "vyavahAranayathI che. "huM azuddha pravRttio karavA dvArA baMdhanamAM phasAyelo chuM-lepAyelo chuM. have zuddha pravRtti karIne pUrvanA karmalapano kSaya karIza ane navAM karma nahi bAMdhuM. e rIte mArA AtmAne zuddha karIza.' A pramANe liptadaSTithI te AvazyakAdi kriyAo karato potAnA AtmAne zuddha kare che. nizcayanayanI dRSTithI zuddha thavAnuM jJAnayogI mATe che. pApakriyAomAM rahelA jIvAtmA mATe to vyavahAranayano kriyAmArga ja ucita che. teNe potAnI karmamalina azaddha avasthAno khyAla karI te azuddhine TALavA mATe jinokta eka-eka samyaka kriyAno Adara karavo joIe, ene e rIte AtmAnA zuddhikaraNano prayoga karavo joIe. pApakriyAothI jema jema mukta thatA javAya, tema tema nizcayanayanI alipta daSTinuM avalaMbana laI zuddha dhyAna tarapha vaLavuM joIe. jJAnakriyAsamAveza: sahaivonmIlane dvayoH / bhUmikAbhedatastvatra bhavedekaikamukhyatA / / 7 / / 87 / / artha : baMne dRSTi sAthe UghaDatAM jJAna-kriyAnI ekatA che. ahIM jJAnakriyAmAM guNasthAnarUpa avasthAnA bhedathI eka ekanuM mukhyapaNuM hoya, 3. nizcayanayanuM vistRta svarUpa juo pariziSTamAM.. 4. vyavahAranayanuM svarUpa juo pariziSTamAM. For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirlepatA 113 vivecana : zuddha thavA mATe be dRSTi khUlavI joIe : lipta dRSTi ane alipta daSTi, jyAre be dRSTi sAthe khUle che, tyAre jJAna ane kriyAno ekIbhAva thAya che. guNasthAnakanI bhUmikA anusAra jJAna-kriyAnI mukhyatA rahe che. ahIM pahelI vAta che. zuddha thavAnI. zuddha thavAnI tamannA pragaTI javI joIe. eka yogI pAse eka manuSya gayo ane pUchyuM : yogIrAja! mAre paramAtmadarzana karavuM che, Apa karAvazo?' yogIe e manuSya sAme sUkSma dRSTithI joyuM...saheja smita karyuM ane mANasano hAtha pakaDI yogI cAlyA. gAma bahAra eka moTuM sarovara hatuM. yogIe mANasa sAthe sarovaramAM praveza karyo. chAtI sudhI pANI AvyuM paNa yogI to AgaLa vadhyA. dADhI sudhI pANI AvI gayuM. nAsikA sudhI AvI gayuM. yogIrAje vIjaLIvege mANasanI garadana pakaDI ane tene pANImAM DubADI dIdho...! eka sekaMDa..be sekaMDa... pelo manuSya pANImAM taraphaDavA lAgyo.. yogIe ene evo dabAvI rAkhyo hato ke mANasa potAnuM mAthuM bahAra na kADhI zake. pAMca sekaMDa pachI yogIe tene bahAra UMcakI lIdho ane upADIne bahAra laI AvyA. pelo bicAro to herAna-parezAna thaI gayo hato. yogIe hasatAM hasatAM kahyuM : jyAre meM tane pANImAM DubADI dIdho hato, tyAre tuM zAne mATe taraphaDato hato?' havA mATe,' mANase javAba Apyo. 'e taDaphaDATa kevo hato? "enAthI vadhu taDaphaDATa thatAM prANapaMkheruM UDI jAta!' zuM evo taDaphaDATa paramAtmAnAM darzana mATe che? je kSaNe evo taDaphaDATa anubhavAze, bIjI ja kSaNe paramAtmAnAM darzana thaI jaze.' zuddha thavA mATe AvI tamannA pragaTI gayA pachI, pote je bhUmikA para hoya, te bhUmikA mujaba jJAna yA kriyAne mukhya kare ane zuddha thavAnA puruSArthamAM lAgI jAya. bhUmikA mujaba bemAMthI ekane mukhya karI zakAya. jJAnane mukhya karo athavA kriyAne mukhya karo. chaThThao guNasthAnaka sudhI (pramatta yatinuM guNasthAnaka) kriyAne mukhya karavAnI che... paraMtu tyAM jJAnanI sApekSatA to rahevI ja For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 jJAnasAra joIe. jJAnanI sApekSatA eTale pratyeka kriyAnI pAchaLa jJAnadRSTi khullI rahevI joIe. jJAnanI upekSA-avajJA na thavI joIe. vyavahAradazAmAM kriyAnI pradhAnatA hoya che; paraMtu jo jIva tyAM ekAMta kriyAjaDa banI jAya to Atmazuddhi na thAya; tyAM jJAnadRSTi to rahevI ja joIe. evI rIte dhyAnadazAmAM jJAnanI mukhyatA rahe che, tyAM paNa jo jIva ekAMta jJAnajaDa banI jAya to Atmazuddhi na thAya, tyAM Avazyaka kriyAo pratye Adara rahevo ja joIe. vyavahArathI tIrtha (pravacana) rakSA thAya che, nizcayathI satyarakSA thAya che. nizcaya ane vyavahAra, be cakro para jinamatano 25 gatizIla rahe che. jinamata dvArA Atmavizuddhino prayoga karanAra sAdhake vyavahAra ane nizcaya, baMne pratye sApekSaSTi rAkhavI ja joIe. sApekSadaSTi samyagdaSTi che; nirapekSadaSTi mithyAdaSTi che. sApekSadRSTinuM udghATana thayA pachI jIvAtmA jJAna-kriyAno susvAdu sumeLa sAdhe che. AtmA pratisamaya vizuddha banato jAya che. AtmAnI guNasamRddhi pragaTa thatI jAya che, teno AMtara anubhava-AMtara AnaMda anubhavAto jAya che. sApekSadRSTimAMthI varasatuM AnaMdaamRta AtmAne amara-akSaya banAvI devA mATe samartha bane che. nirapekSadraSTimAMthI TapakatuM klezanuM jhera AtmAne bhISaNa bhavATavImAM bhaTakAvavA samartha bane che, sajJAnaM yadanuSThAnaM na liptaM doSapaGkataH / zuddhabuddhasvabhAvAya tasmai bhagavate namaH || 8 ||88 / / artha : jJAnasahita jenuM kriyArUpa anuSThAna doSarUpa kacarAthI lepAyeluM nathI evA ane zuddha-buddha jJAnarUpa svabhAvavALA te bhagavaMtane namaskAra ho. vivecana : kriyA jJAnasahita joIe. kriyAnuSThAnane doSano kAdava na lAgavo joIe. jJAnapUrvaka kriyAnuSThAna eTale zuM? je kriyAnuSThAna ApaNe karIe tenuM svarUpa, vidhi ane phaLanuM jJAna ApaNane hovuM joIe. AtmavizuddhinA ekamAtra pavitra phaLanI AkAMkSAthI pratyeka kriyAnuSThAna karavAnuM che. 'mAre mArA AtmAnI zuddha-buddha avasthA pragaTa karavI che.'-A Adarza kAyama mATe spaSTa rahevo joIe. kriyAmAM pravRtta thayA pachI enI vidhinuM jJAna meLavI levuM joIe ane e vidhipUrvaka kriyAnuSThAna karavuM joIe. kriyAnuSThAnanA For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org nirlepatA 115 vidhi-niSedhonI jANakArI uparAMta jinamatanA mokSamArganuM jJAna pratyeka mumukSu AtmAne hovuM joIe. kriyAnuSThAna karatAM aticArothI anuSThAna dUSita na thAya te mATe paNa jAgRtti rahevI joIe. moha, ajJAna, rasa-Rddhi ane zAtAgArava, kaSAyo, upasarga-bhIrutA...indriyonA viSayonuM AkarSaNa...ItyAdi dvArA anuSThAna dUSita na bane tenI pratipaLa sAvadhAnI rAkhavI joIe, A rIte doSarahita ane samyajJAnasahita kriyAnuSThAnavALA tathA zuddha-buddha svabhAvavALA bhagavaMtane namaskAra ho. kahevAnuM tAtparya e che ke jJAnapUrvaka ane doSarahita kriyAnuSThAna karavAthI AtmAnuM zuddha-buddha sahaja svarUpa pragaTa thAya che. jJAnavihIna ane doSa-bharapUra kriyAo karye javAthI AtmAnuM sahaja svarUpa pragaTa thatuM nathI, paNa uparathI mithyAbhimAna poSAya che ane caturgatinuM paribhramaNa vadhe che. karmanirlepa banavA mATe jJAna-kriyAno vivekapUrNa ekIbhAva karavAno che. irk Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (niHspRhatA) spRhAo, kAmanAo ane abhilASAothI have mukta banazo? e vinA tame nirlepa nahi banI zako. priya AtmanuM! pRhAonI bhaDabhaDatI AgamAM teM kevI kAramI baLatarAo anubhavI che? anaMta anaMta janmotha spRhAonAM jhera pIdhe rAkhyAM che...hajuM zuM tAre e jhera pIvA che? nA, nA, have niHspRha banI jA. manamAMthI spRhAone pheMkI de, niHspRha banI jA, teM nahi kalpalAM sukha tane AvI maLaze. teM nahi anubhavelo divya AnaMda te anubhavIza. ' For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org niHspRhatA niHspRhI mahAtmAne A jagata tRNa samAnI na koI bhaya ke na koI icchA! pachI ene bolavAnuM ja zuM hoya? pachI ene saMkalpa-vikalpo paNa zAnA hoya? Avo AtmA mauna pALI zake. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niHspRhatA 117 svabhAvalAbhAt kimapi prAptavyaM naavshissyte| ityAtmaizvaryasampanno niHspRho jAyate muniH / / 1 / / 89 / / artha : AtmasvabhAvanI prAptithI bIjuM kaMI prApta karavA yogya bAkI rahetuM nathI; ema AtmAnA aizvaryathI yukta sAdhu spRhArahita thAya che. vivecana : "he Atmanu! tAre zuM prApta karavuM che? zAnAM aramAna karIkarIne tuM doDI rahyo che? zAnI jhaMkhanAo niraMtara tArA aMtaHkaraNane korI rahI che? zuM tAre sonuM-rUpuM ane ratnonA DhagalA joIe che? zuM tAre gaganacuMbI mahelAto joIe che? zuM tAre rUpasundarIonAM vRndamAM mahAlavuM che? zuM tAre yaza-kIrtinAM sarvocca zikharo hAMsala karavAM che? bhalA, choDI de A badhA koDa, A badhAM koDa karavAmAM majA nathI.. zAMti nathI... svasthatA nathI. mAnI le, ke A badhuM tane maLI gayuM... maLI gayA pachI tuM sukhI banI jaIza ema? zuM tuM ema mAne che ke e badhuM maLI gayA pachI sadaiva tArI pAse ja raheze? evI mithyA bhramaNAmAM na rahIza. e badhuM ja caMcaLa-asthira ane vinAzI che. bhUtakALamAM anaMta vAra e badhuM prApta karyuM.. chatAM daridrano daridra ja rahyo! have to evuM prApta karavAno puruSArtha kara, ke eka vAra prApta karyA pachI jAya ja nahi! je avinAzI che, je akSaya che, je acala che, e prApta karI le. e che svabhAva-AtmAno. tuM daDha nizcaya karI le : "mAre AtmasvabhAvanI prApti karavI che. e sivAya mAre kaMI joItuM nathI. vizvasAmrAjyanuM aizvarya mATe joItuM nathI... mAre to AtmasvabhAvanuM aizvarya joIe che.' A daDha nizcaya para muni niHspRha bane che. niHspRhatAnI zaktithI muni vizvavijetA bane che; vizvanuM koI saundarya ane AkarSI zakatuM nathI, lobhAvI zakatuM nathI; azakta banAvI zakatuM nathI. mAre bIjuM kaMI joItuM nathI. mAre to AtmasvabhAva joIe!" AtmasvabhAva sivAya bIjI koI ja spRhA jene nathI, tenuM aizvarya advitIya hoya che. mahAmuni vajasvAmInAM caraNomAM zreSThI dhanAvahe karoDo sonaiyAnI thelIo ThAlavI dIdhI... ...rUparaMbhA rukmiNIe potAnuM rUpa-yauvana samarpaNa karI dIdhuM... paraMtu mahAmuni to AtmasvabhAvanA AkAMkSI hatA.. emane na hatI. sonaiyAnI spRhA ke na hatI rUpa-yauvananI kAmanA. emanA aMtaHkaraNane For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra dhanAvaha ane rukmiNI AkarSI na zakyA. hA, mahAmunie AtmasvabhAvanuM evuM aizvarya rukmiNIne batAvI dIdhuM ke rukmiNI saMsAranA mAyAvI aizvaryathI alipta banI gaI ane AtmasvabhAvanA aizvaryane prApta karavA puruSArthazIla banI. Atma svabhAvanuM aizvarya je munine AkarSatuM nathI, te muni pulanAM adhama aizvarya tarapha AkarSAI jAya che ane munipaNAne kalaMkita karI de che. dInatAnI dardabharI cIso... AtmapatananA dhvaMsakArI AghAto ane vaiSayika valopAtanA dhakakAothI te DhaLI paDe che. naTaDIo pAchaLanI ASADhAbhUtinI vivazatA, araNika muninuM rUpasundarI pAchaLanuM uddIpta vAsanAonuM nRtya, siMhaguphAvAsI muninI kozyAvezyA pAchaLanI saMyama-vismRti... A badhuM zuM hatuM? AtmasvabhAvanA aizvaryanI sarAsara vismRti ane bhautika... pArthiva aizvaryanI AkAMkSAo. vaiSayika aizvaryanI vAsanAe ane vilAsitAe emane azakta karI mUkyA... azakta banelA teo vizvanA gulAma banI gayA. punaH AtmasvabhAvanA aizvaryanuM bhAna thayuM ane niHspRhatAnI divyazakti pragaTa thaI gaI.. gulAmI phagAvI dIdhI ane mahArAjA' banI gayA. paraspRhA mahAduHkhaM niHspRhattvaM mahAsukham / etaduktaM samAsena lakSaNaM sukhaduHkhayoH / / parapugalanI spRhA e ja mahAduHkha che. niHspRhatAmAM mahAsukha che. muni jeTalo niHspRha, teTalo te sukhI! saMyojitakaraiH ke ke prArthyante na spRhAvahaiH / amAtrajJAnapAtrasya niHspRhasya tRNaM jagat / / 2 / / 9 / / artha : hAtha joDelA che, temaNe evA spRhAvALA puruSo vaDe koNa koNa prArthanA karatA nathI? aparimita jJAnanA pAtra evA niHspRha munine to sarva jagata tRtulya che. vivecana : spRhAnI sAthe dInatAnI sagAI che. jyAM koI parapudgalanI spRhA hRdayamAM AvI, dInatA enI pAchaLa ja praveza kare che. spRhA ane diInatA anaMtazaktisaMpanna AtmAnI zakti harI le che ane bhavanI galIomAM bhaTakato bhogano bhikhArI banAvI de che. rAvaNanA hRdayamAM parastrInI spRhA jAgI gaI... sItAnAM caraNomAM For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org niHspRhatA 119 dInatA ka2vAmAM kaMI bAkI rAkhyuM? hAtha joDIne dIna zabdomAM teNe bhoganI bhIkha mAMgI...varSo sudhI sItAnI spRhAmAM te taDapato rahyo ane aMte emAM ja nAza pAmyo. spRhAno e svabhAva ja che ke te jIva pAse dInatA karAve, AjIjI karAve, prArthanA-yAcanA karAve. muni kadI paNa pa2padArthonI spRhAmAM taNAya nahi, je je muni taNAyA temane kevA dIna-hIna yAcaka banavuM paDyuM te zuM ajANyuM che? vastra-pAtra-upadhi-mAna-sanmAna...koI cIjanI spRhA na joIe. spRhAnI tIvratA thatAM manuSya puNya-pApanA bheda bhUlI jAya che, potAnuM sthAna ane bhUmikA bhUlI jAya che. 'huM koNa? mArAthI AvI rIte hAtha joDI zira jhukAvI...dInatAbharyA zabdomAM yAcanA na karAya.' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir spRhArahita munirAja ja anaMtajJAna-kevaLajJAnane pAtra che. je anaMtajJAnano adhikArI che, te zuM pudgalonI spRhA kare? sonAnA DhagalA ene mATInA Dhera dekhAya. suMdarIonA samUha ene hADakAM ane mAMsanA piMDa dekhAya. jagatane tRNavat gaNI jagatathI niHspRha rahenAra yogI parama brahmano AnaMda anubhave che, parama AtmasvAtaMtryanI mastI anubhave che. AvI niHspRhatA sudhI pahoMcavA mATe nIcenA upAyono jIvanamAM prayoga karavo joIe : * 'mArI pAse badhuM ja che. mAro AtmA sukhathI paripUrNa che...mAre koI vAtanI kamI nathI, jevuM sarvottama sukha mArA AtmAmAM che, duniyAmAM tevuM sukha kyAMya nathI... to pachI enI spRhA zA mATe karuM?' - A bhAvanAthI pratidina AtmAne bhAvita karavo joIe. * 'je padArthanI spRhA karuM chuM... mana tenI pAchaLa bhaTake che. paramAtmadhyAnamAM ke zAstrasvAdhyAyamAM mana vikSipta rahe che... te padArtha maLavo to puNyAdhIna che...puNyodaya na hoya to na maLe, paraMtu enI pAchaLa spRhA karavAthI mana milana bane che, pApabaMdha thAya che...mATe evI pa2padArthonI spRhAthI saryuM...' A vicArathI mananuM valaNa pheravavuM joIe. - * 'jo huM parapadArthonI spRhA karIza to jenI pAse e padArtho haze tenI mAre gulAmI karavI paDaze... enI AgaLa dInatApUrvaka yAcanA karavI paDaze... yAcanA karavA chatAM nahi maLe to roSa yA rudana thaze. maLI jaze to rAga ane rita thaze...! A badhAmAM AtmA ane paramAtmAnI vismRti thaI jaze... tethI saMyamanI ArAdhanA zithila thaI jaze ane bhavamAM bhaTakavAnuM banaze.' A rIte nukasAnane vicArIne spRhAnI vAsanA nirmUla karavAnI. For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 jJAnasAra che. jIvanamAM jema bane tema parapadArthonI AvazyakatA ochI ja rAkhavI. parapadArthonI vipulatAmAM potAnI mahattA yA mUlyAMkana na karavuM. parapadArthonI alpatAmAM potAnI mahattA samajavI. >> niHspRha AtmAono paricaya vizeSa rAkhavo. ni:spRha yogIzvaronAM jIvanacaritronuM vAraMvAra parizIlana karavuM. e Avazyaka padArtho (gocarI-pANI-upathi-vastra-pAna-vagere...) nI paNa eTalI spRhA na karavI ke jenI pAchaLa dInatA karavI paDe. kadAca na maLe to tenA vinA calAvI levAnuM tapobaLa keLavavuM joIe, sahanazakti keLavavI joIe. chindanti jJAnadAtreNa spRhAviSalatAM budhAH / mukhazoSaM ca mUrchA ca dainyaM yacchati yatphalam / / 3 / / 11 / / artha : je lAlasArUpa viSalatAnAM phaLa-mukhanuM sukAvuM, mUccha ane dInatA Ape che te spRhArUpa viSavelIne adhyAtmajJAnI paMDita puruSo jJAnarU5 dAtaraDA vaDe chede che. vivecana : ahIM "spRhA" ne viSavelaDInI upamA ApavAmAM AvI che. spRhA eTale viSavelaDI. e viSavelaDI AtmabhUmi para anAdi kALathI phAlIphUlI che...AtmabhUminA pradeza pradeze A viSavelADIo judAjudA raMge phelAI gayelI che. e viSavelADIo para bhinna bhinna svAdanAM ane bhinna bhinna rUpa-raMgavALAM phaLo Ave che, paraMtu te phaLono prabhAva ekasamAna hoya che. paulika padArthonI spRhA ahIM abhipreta che. anukULa padArthonI spRhA jyAre jAge tyAre samajavuM ke viSavelaDI khIlI UThI! e spRhA jyAre tIvra banaze tyAre manuSya vAraMvAra mUchita banI jaze, mukha sukAI jaze. caherA para saphedAI AvI jaze... zabdomAM dInatA varatAze ane jIvananuM AMtarika prasanna saMvedana lupta thatuM jaNAze. | RhA.. ~hAnI koI maryAdA che? nA. spRhAnuM viSa AtmAnA pradeza pradeza vyApta thaI gayuM che. AtmA viSamaya banI gayo che... eka bhayaMkara sarpanuM rUpa teNe dhAraNa karyuM che. manuSyadehadhArI bhayAnaka saponuM viSa saMpUrNa vizvane mUcchita...niHsattva ane pAmara banAvI rahyuM che. dhana-saMpattinI spRhA, rUpa-ramaNIonI spRhA, mAna-sanmAna ane ijjatanI spRhA, rUpa ane For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niHspRhatA 121 sauMdaryanI spRhA.. basa, dina-rAta koIne koI spRhAnuM jhera.. e jheranA kuvArA UDatA ja rahe che.. pachI svasthatA, sAttvikatA ane zaurya kyAMthI pragaTe? chatAM manuSya spRhA kare che... karyuM ja jAya che...! du:kha, trAsa, kheda, azAMti vagere seMkaDo bUrAIo pragaTa thaI javA chatAM e spRhA karavAnI Adatane choDato nathI! jANe eNe samajI lIdhuM che ke jIvana spRhA karyA vinA jivAya ja nahi; tyAM sudhI spRhI karavI ja rahI! bhale amuka aMzamAM A vAta satya hoya. paraMtu spRhAnI maryAdA zuM na thaI zake? tIvra spRhAthI zuM jIva mukta na thaI zake? thaI zake. jo te jJAnamArgano sahAro le, to viSayonI lAlasAne te kAbUmAM rAkhI zake. jJAnamArgano sahAro levo eTale jaDa ane cetananA bhedanuM yathArtha jJAna hovuM, spRhAjanya azAMtinI akaLAmaNa hovI, spRhAnI pUrtithI prApta thanAra sukho pratye udAsInatA hovI. huM AtmA...caitanyasvarUpa chuM...sukhapUrNa chuM. mAre ane jaDa-paudgalika padArtho vacce koI saMbaMdha nathI. mAre zA mATe enI spRhA karavI?" jaDa padArthonI spRhA karavA chatAM citta azAMta bane che. svabhAvamAMthI parabhAvamAM javAya che. spRhA karavA jatAM padArtho jyAre maLatA nathI, tyAre hiMsA, jUTha, corI vagere pApo dvArA e spRhAne pUrNa karavAnA adhyavasAya thAya che. azAMti tIvra banI jAya che...mATe evA jaDa padArthonI spRhAthI saryuM..." spRhA pUrNa thaI jAya che to prApta thayelA padArtho para gADha Asakti thaI jAya che; tenA saMrakSaNa mATe ciMtAo jAge che... AtmAnA jJAnAdi guNonI rakSA karavAnuM visarAI jAya che; are, vyavahAramAM jarUrI evA nIti nyAyasadAcAra-udAratA vagere guNo paNa lupta thaI jAya che. vaLI, eka spRhA pUrNa thaI ke bIjI aneka spRhAo jAgI jAya che. ane te pUrNa karavA jatAM pUrvaprApta sukhano upabhoga paNa thaI zakato nathI...Ama niraMtara spRhAo jAgyA kare ane jIva ene pUrNa karavAnI veTha karyA kare. na zAMti, na prasannatA ane na AtmaguNono AvirbhAva.. A rIte aneka jJAnadRSTio khUlI jAya to viSavelADIo sukAI gayA vinA na rahe. mATe ahIM kahyuM ke jJAna-rUpI dAtaraDA vaDe spRhArUpI viSavelaDIone kApI nAkho! For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 122 rAnasAra niSkAsanIyA viduSA spRhA cittagRhAd bahiH / anAtmaraticANDAlIsaMgamaGgIkaroti yA / / 4 / / 92 / / artha : vidvAna mATe manarUpI gharamAMthI tRSNA bahAra kADhI mUkavA yogya che, je tRSNA AtmAthI bhinna pudgalamAM ratirUpa caMDAlaNIno saMga aMgIkAra kare che. - vivecana : spRhA ane anAtmarati, baMneno gADha saMbaMdha che. spRhAne anAtmarati vinA na cAle ane anAtmaratine spRhA vinA na cAle! pUjya upAdhyAyajI mahArAja ahIM spRhAne ghara bahAra kADhI mUkavA salAha Ape che, tenuM kAraNa batAve che : spRhA anAtmaratino saMga kare che! arthAtu pRhAne ghara bahAra kADhI mUkavI joIe, kAraNa ke te anAtmaratinA saMge caDhelI che. spRhA kahe che : mAro zo guno che ke mane ghara bahAra kADhI mUko cho? upAdhyAyajI : tuM "anAtmarati nI saMgata kare che mATe. spRhA ! e tamAruM zuM bagADe che? upAdhyAyajI : tame baMne bhegAM thaI "Atmarati' ke je amArA gharanI rANI che, suzIla che, gharano AdhAra che, tene duHkhI karI rahyAM cho, tenuM astitva miTAvI devA utAvaLAM thayAM cho. hA, tuM anAtmaratino saMga choDI daI, Atmaratino saMga karI le to tuM AnaMdapUrvaka amArA citta-maMdiramAM rahI zake che. paraMtu pelI caMDAlaNIno moha tAre choDavo paDaze! anAtmarati eTale jaDa rati...pudgalAnaMda, jaDa padArthonuM AkarSaNa thayA pachI e padArthomAM je sukhanI kalpanA thAya che ane e kalpanAmAM je aneka prakAranI madhuratAno bhAsa thAya che, te anAtmarati che. e anAtmaratine jo savicArothI...tattvaciMtanathI rokavAmAM nathI AvatI to anAtmarati je padArthone laIne jAgI hoya che, te ja padArtho pAchaLa spRhA doDe che, arthAt anAtmarati ja AgaLa vadhIne spRhAnuM rUpa dhAraNa karI le che. tyAre te spRhA AtmAmAM eka visphoTa pedA karI de che. ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAje spRhAnI ekAMta heyatAno InkAra karI tenI upAdeyatA paNa batAvI. anAtmaratimAMthI pragaTelI spRhA heya che, AtmaratimAMthI pragaTelI spRhA upAdeya che! AtmAnA utthAnanI abhilASA pragaTa thayA pachI sadgurunI spRhA jAge For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niHspRhatA 123 che, samyag jJAnanI spRhA jAge che, saMyamanAM upakaraNonI spRhA jAge che, saMyamamAM sahAyaka sAdhuonI abhilASA rahe che. zAsana rakSAnI IcchA rahe che...samagra jIvonA kalyANanI bhAvanA rahe che... mokSaprAptinI jhaMkhanA jAge che... A badhI spRhAo upAdeya che, kAraNa ke tenA mULamAM Atmarati che. jenA mULamAM anAtmarati che, tevI icchAo, spRhAo ke abhilASAo, bhale te dekhAvamAM tapa, tyAga ane saMyamanI hoya, jJAna ane dhyAnanI hoya, bhakti ane sevAnI hoya, paraMtu te heya-tyAjya che. 'huM tapa karIza to mAruM sanmAna thaze... huM jJAnI banIza to mArI pUjA thaze... huM sevA-bhakti karIza to mane zAbAzI maLaze...' AvI badhI spRhAonA mULamAM anAtmarati che...mATe tevI spRhAo na karavI joIe; tevI spRhAone manamAMthI hAMkI kADhavI joIe. te mATe sAdhake koI paNa spRhA manamAM jAgatAM e vicAravuM joIe ke A spRhAthI anAtmati to poSAtI nathI ne?' AtmasAkSIe A vicAravuM joIe. jyAM sudhI A vicAravAmAM nahi Ave, tyAM sudhI anAtmarati-caMDAlaNInA saMge spRhA, Atmagharane barabAda karI deze. bhUtakALanI barabAdI paNa Ane lIdhe ja thaI che. tamArI vidvattA... ArAdhakatA... sAdhakatA A vAta para nirbhara che, ke tame anAtmarati sameta spRhAne mana-gharamAMthI bahAra hAMkI kADho cho yA nahi. jo kADhI mUko cho to ja tame vidvAna, ArAdhaka ane sAdhaka cho... nahitara nahIM. spRhAvanto vilokyante laghavastRNatUlavat / mahAzcaryaM tathApyete majjanti bhavavAridhau / / 5 / / 93 / / artha : spRhAvALA taNakhalA ane AkaDAnA rUnI peThe halakA dekhAya che, to paNa teo saMsArasamudramAM DUbe che, te mATe Azcarya che. vivecana : yAcanA...bhIkha... e manuSyanuM naitika patana kare che... koI eka viSayanI spRhA jAgI gayA pachI tene prApta karavA mATe dInatA karavI, bhIkha mAMgavI... yAcanA karavI te sAdhanAsaMpanna sAdhu mATe ucita nathI. ahIM sAdhune uddezIne pratipAdana karavAmAM AvyuM che. sAdhue spRhAvaMta na banavuM joIe. zrI sthUlabhadrajInI spardhA karavA mATe kozyAnA ghera janArA siMhaguphAvAsI For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 rAnasAra muninA jIvananuM patana karanAra spRhAnI kALI kathA zuM tame nathI jANatA? kozyA jevI magadhanRtyAMganAnI citrazALAmAM jaIne huM paNa cAturmAsa karIza." AvA mithyA AtmavizvAsane laI teo kozyAnA dvAre AvyA. kazyAnI kamanIya komaLa kAyAnuM prathama darzana.. kozyAnA kaMThanA madhura zabdanuM prathama zravaNa. basa, siMhaguphAvAsInuM sihatva palAyana thaI gayuM!... "anAtmarati" saphALI jAgI gaI...spRhA tene sahAre doDI AvI.. siMhaguphAvAsI muni kozyAnI sukomaLa kAyAnI spRhAnA viSathI vyApta thaI gayA. pragADha araNyo para ane hajAro vanya pazuo para Adhipatya dharAvanAra vanarAjonI sAme mahAna sAttvika banIne.. merusadaza nikhUkaMpa banIne cAra-cAra mahinA sudhI daDha UbhA rahenAra muni, kozyAnI sAme taNakhalAthIya halakA banI gayA! AkaDAnA rUthI paNa halakA banI gayA. tyAre ja to kazyAnA kaTAkSanA eka vAyujhapATAmAM muni nepALamAM jaI paDyA! kozyAnA kaTAkSano vAyu temane nepALamAM uDADI gayo, kAraNa ke viSayonI spRhAe munimAM rahelA saMyamadRDhatAnA vajanane toDI nAkhI munine taNakhalA jevA halakA banAvI dIdhA hatA. ASADhAbhUtinA patanamAM paNa "spRhAnI ja kAramI karAmata kAma karI gaI hatI. "modakanI spRhA! indriyanA viSayanI spRhA.... e spRhA emane vAraMvAra abhinetAne ghera kheMcI gaI. abhinetrIonA paricayamAM laI gaI... ~hAe potAnuM kSetra vistAryuM... modakanI spRhAno vistAra thayo... madabharI mAninIonI spRhA jAmI gaI... spRhAno tophAnI vAyu zarU thayo... muni ASADhAbhUtino halako thaI gayelo jIvaDo UDyo ane naTaDIonA gharamAM jaI paTakAI paDyo! eka taNakhalAnI jema spRhAnA vAyumAM te bhaTakavA lAgyo! game tevo tophAnI vAyu merune kaMpAvI zakato nathI...himAdrinAM zikharone prakampita karI zakato nathI, tevI rIte je mahAtmAono AtmabhAva meruva nizcala hoya che... spRhAno vAyu temane asthira karI zakato nathI. spRhA temanA aMtastalamAM praveza ja karI zakatI nathI. hA, spRhA jo aMtastalamAM pravezI jAya to aMdaranI lohazakti sadaza AtmapariNati naSTa thatAM vAra na lAge, ane jyAM e mahAna zakti naSTa thaI gaI, tyAM vAyunA sakhata sapATAo tene kSaNamAM bhUzaraNa karI de. spRhAvaMta manuSya "halako' banI jAya che. chatAM e saMsArasamudramAM DUbI For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niHspRhatA 125 jAya che. vAstavamAM halako manuSya to samudrane tarI jAya! vaLI halakI cIjane vAyu kheMcI jAya che, jyAre spRhAvaMtane vAyu kheMcI jato nathI! kAraNa? spRhAvaMta halako vajanathI nahi, paraMtu vyaktitvathI banI jAya che. spRhAvaMtane vAya zA mATe laI jAya? vAyu paNa vicAre che : "A bhikhArIne huM laI jaIza to mArI pAse vAraMvAra bhIkha mAgaze.' eTale e laI jato nathI. yAda rAkho ke spRhA karavAmAM tame duniyAnI najare halakA lAgo cho. e halakAI tamane bhavasamudramAM DubADI deze. gauravaM pauravandyatvAt prakRSTatvaM pratiSThayA / khyAti jAtiguNAt svasya prAduSkuryAnna nispRhaH / / 6 / / 94 / / artha : spRhArahita muni nagaravAsIothI vaMdana karavA yogya hovAthI moTAIne, pratiSThA vaDe sarvottamapaNAne, potAnA uttama jAtiguNathI prasiddhine pragaTa na kare. vivecana : anAtmarati-pudgalaratine je zramaNe tilAMjali ApI dIdhI te zramaNa zuM pagalabhAvo para racAyelA gaurava.... pratiSThA ane prasiddhine cAhe? pote tene pragaTa kare? nagaravAsI manuSyonAM bhaktipUrNa abhinaMdana... rAjA-mahArAjA ane sattAdhIza sajjano dvArA apAyelI vyApaka mAnyatA.. uttama vaMza...mahAna jAti ane vizALa kuTuMba dvArA pedA thatI prasiddhi... A badhuM mahAmanA muninI dRSTimAM kaMI ja mahattva dharAvatAM nathI, e badhAM tarapha brahmamasta mahAtmAnI dRSTi nirmama ane niHspRha hoya che. nagaravAsIonI prazaMsA-stavanA ane vaMdanAnA mAdhyamathI muni potAnuM gaurava mAnato nathI. tenA mana para tenI koI ja asara thatI nathI. rAjAmahArAjAo ane sattAdhIzonI duniyAmAM gavAtI tenI guNagAthA para niHspRha yogI potAnI uccatAno khyAla dharAvato hoto nathI. deza-dezAMtaramAM AbAlagopAlanA mukhe levAtA tenA nAma para tenuM hRdaya khuzI anubhavatuM nathI... A badhuM tenuM mana "parabhAva-pudgalabhAva' samajatuM hoya che. pudgala bhAvamAMthI tenuM mana UThI gayeluM hoya che, pachI temAM AnaMda kevI rIte anubhave? are, eTaluM ja nahi, duniyAmAM phelAyelI kIrti-pratiSThA ane prasiddhinA e kyAreya sva-sukha mATe, sva-rakSA mATe upayoga paNa karatA nathI. kAraNa ke te zarIra ane zarIranA sukhathI paNa niHspRha hoya che. jyAre kaMcanapurano nareza hAthamAM talavAra laI, roSathI dhamadhamato mahAmuni jhAMjhariyAno vadha For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12. jJAnasAra karavA mATe doDI Avyo, tyAre mahAmunie zuM karyuM hatuM? zuM temaNe kahyuM hatuM: rAjana, tame kono vadha karavA AvyA cho? tame mane jANo cho? pratiSThAnapuranA madanabrahmakumArane tame nathI oLakhatA? tamane khabara nathI ke kumAre rAjya tyajI zramaNapaNuM svIkAryuM che? zuM tame nathI jANatA ke huM tamAro sALo chuM?" A rIte potAnuM rAjavaMzIpaNuM potAno tyAga... rAjA sAtheno saMbaMdha.. vagere temaNe kema pragaTa na karyuM? pUrNa saMbhava hato ke jo A badhuM pragaTa karI deta to rAjA talavAra tyajI daI mahAmuninAM caraNomAM jhUkI paData. paraMtu mahAmuni niHspRha hatA. temaNe parapudgalabhAvothI potAnI oLakhANa ApavI pasaMda na karI, paraMtu khodavAmAM AvelA khADAmAM UbhA rahI, rAjAnA talavAranA prahArane sahana karavAnuM pasaMda karyuM... e rIte e niHspRha munie siddhine prApta karI lIdhI. potAnA mukhe ja potAnA gauravane gAvuM, potAnI ja jubAne potAnI samAja-pratiSThAnI stavanA karavI ane potAnI ja vANI dvArA potAnAM kuLa, vaMza ane nAmanI jAherAta karavI.... e niHspRha muninA jIvanamAM na dekhAya, ane jo dekhAya to muninA jIvanamAMthI niHspRhatA paravArI gaI ema samajavuM joIe. pratiSThA ane prasiddhinI spRhA sAdhakane AtmabhAvanI prApti thavA detI nathI.... sAdhaka, nAmano sAdhaka rahI jAya che. sAdhakatA marI paravAre che. pratiSThA-prasiddhinI spRhA kadI paNa tRpta thatI nathI. e vadhatI ja jAya che... jiMdagInA aMtima zvAsaparyata ene tRpta karavAno puruSArtha cAlu rahe che, pariNAme anAtmarati dRDha bane che, AtmA anAtmaratinI vAsanA laI paraloke prayANa kare che. niHspRha banavA mATe sva-pratiSThA ane sva-prasiddhine potAnA mukhe prakAzita na karavI, e eka sundara upAya che. niHspRhatA mATe A eka anivArya zarta paNa che! bhUzayyA bhakSamazanaM jIrNaM vAso gRhaM vanam / tathA'pi niHspRhasyAho cakriNo'pyadhikaM sukham / / 7 / / 95 / / artha : spRhArahita munine pRthivIrUpa zayA, bhikSAthI maLela bhojana, jUnuM vastra ane araNyarUpa ghara che), to paNa Azcarya che ke temane) cakravartIthI paNa adhika sukha che. vivecana : niHspRha mahAtmA vizvano sarvAdhika sukhI manuSya che. bhale te For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ni:spRhatA 127 bhUmi para zayana kare, bhale te bhikSAvRttithI bhojana kare, bhale te jarjarita vastra dhAraNa kare ane bhale te araNyamAM nivAsa kare! chatAM te sahu lokothI e mahA sukhI che ke jeo sonAnA palaMga para bichAvelA mulAyama bichAnA para zayana kare che, jeo pratidina manamAnyAM parasanAM bhojana kare che, jeo bahumUlya rezamI, Terelina ane nAyalonanAM vastra pahere che ane jeo vizALa, saMpUrNa anukULatAvALA baMgalAmAM nivAsa kare che. kAraNa ke ni:spRha yogI evuM jIvana pasaMda kare che ke jemAM tene parapadArthonI ochAmAM ochI AvazyakatA paDe. parapadArthonI spRhA jeTalI ochI, eTaluM ja sukha vadhAre! sUvA mATe eka paththaranI zilA.. khAvA mATe eka vAra lUkhuM-sUkuM thoDuM bhojana... zarIra DhAMkavA mATe jIrNa-zIrNa be-traNa kapaDAMnA TukaDA... rahevA mATe vizALa vana! basa, yogInI mAyA-mUDI gaNo to ATalI. ene kadAca spRhA thAya to ATalI ane kyAreka du:kha satAvI jAya to ATalI raDI-khaDI spRhAne kAraNe. bicAro cakravartI! mUDha duniyA bhale ene sukhI samaje, paraMtu duniyAmAM sarvAdhika spRhAnI bhayAnaka AgamAM saLagato cakravartI kyAreya aMtarAtmAnuM sukha anubhavI zakato nathI. tenI pAse koI svAdhIna sukha hotuM nathI. bhojana rasoIyAone parAdhIna, vastro nokarone AdhIna, nAcagAna nRtyAMganAone AdhIna, bhogavilAsa rANIone AdhIna... koI paNa sukha ene joItuM hoya to teNe bIjAnI sAme jovuM paDe. bIjAonI khuzI para enuM sukha nirbhara! chevaTe puNyakarmane AdhIna to kharuM ja! paranirapekSa sukhano anubhava, e vAstavika sukhAnubhava che. parasApekSA sukhano anubhava, e bhrAmaka sukhAnubhava che. parasApekSa sukha IcchAnusAra prApta thatuM nathI, IcchAnusAra TakatuM nathI. jIvanI IcchA sukha choDavAnI na hoya chatAM e cAlyuM jAya che.. tyAre jIva apAra duHkha anubhave che.. ane punaH e sukha prApta karavA mATe prayatna kare che. eTaluM ja nahi, paNa parAdhIna sukhanI spRhA jyAre tIvra bane che, tyAre te pApa-puNyanA bheda bhUlI jAya che. e sukhane meLavavA te ghora pApa AcaravA paNa taiyAra thaI jAya che. sItAnA saMbhoganuM meLavavAnI tIvra spRhA rAvaNanA manamAM jAgI gaI. e spRhAe sItAnuM apaharaNa karAvyuM. aMte laMkAnuM patana ane karoDo vidyAdharono vinAza thayo. rAvaNa narakamAM pahoMcI gayo. For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 128 jJAnasAra mAlavapati muMjane hAthInA paga nIce kacaDAIne maravuM paDyuM, konA lIdhe? mRNAlinInI khAtara, ke je svAdhIna na hatI, parAdhIna hatI. enI spRhA jAgI gaI.. duniyAmAM je koI pApa manuSya AcarI rahyo che, tenA mULabhUta kAraNa tarIke parapadArthanI spRhA rahelI che. duniyAmAM pApAcaraNo ochAM to ja thavAnAM, jo manuSya parAdhIna sukhonI spRhA ochI karato jaze. prApta pudgala-sukho paNa para-AdhIna ja che, te paNa vAdhIna nathI. tenA para paNa evuM mamatva na hovuM joIe ke e sukho cAlyAM jAya ane manuSya raDI paDe! niHspRha mahAtmA te mATe mahA sukhI che. teNe para-AdhIna sukhonI spRhA tyajI dIdhI hoya che. koI evAM sukha ApavA Ave to paNa te svIkAratA nathI. potAnI pAse atialpa para AdhIna padArtho hoya che, tenA para paNa e mamatva karatA nathI. e cAlyAM jAya... are, zarIra paNa cAlyuM jAya, yogI sukhano anubhava kare che! paraspRhA mahAduHkhaM niHspRhattvaM mahAsukham / etaduktaM samAsena lakSaNaM sukhaduHkhayoH / / 8 / / 96 / / artha : paranI AzA-lAlasA karavI te mahA duHkha che ane niHspRhapaNuM te mahA sukha che, e saMkSepathI sukha ane duHkhanuM lakSaNa kahyuM che. vivecanaH sukha ane duHkhanI paribhASAo karavAmAM jo bhUla thaI jAya che to manuSya sukhane duHkha mAnI le che, duHkhane sukha mAnI le che. pariNAme azAMti, kleza ane saMtApamAM udvigna banI jAya che. prAyaH karIne manuSya bAhya padArthonA saMyoga-viyogane sukha-duHkha mAnI le che. sukha-duHkha ApanAra tarIke paNa bAhya duniyAnA koI jaDa, cetana padArthane mAnI rahyo che.. ane tethI tenA cittanuM samAdhAna thatuM nathI. | sukha ane duHkha mananI dhAraNAo che, kalpanAo che. haju bAhya duniyAnA koI padArthanI prApti na thaI hoya, paraMtu enI spRhA jyAM jAgI gaI, tyAM duHkhano prAraMbha thaI jAya che. "jyAM jyAM paraspRhA tyAM tyAM duHkha,' "jyAM paraspRhA nahi tyAM duHkha nahi' - A siddhAMtamAM nathI AvyApti, ativyApti ke asaMbhavadoSa. manuSya potAnA jIvana para daSTipAta karavo joIe. jo enA jIvanamAM koI duHkha che, to teNe tapAsavuM joIe ke e duHkha kyAMthI 5. juo pariziSTa. For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niHspRhatA 129 utpanna thayuM? tene dekhAze ke koI jaDa, cetana padArthanI spRhA tenA cittamAM rahelI che ane tenA pariNAme te duHkhI che. bhogI ho yA yogI ho, parapadArthanI spRhA jenA hRdayamAM jAgI te duHkhI. parapadArthanI spRhA jenA hRdayamAMthI dUra thaI te sukhI. kaMDarika muni tyAM sudhI sukhI hatA, jyAM sudhI rAjAnA gharanuM bhojana priya nahotuM lAgyuM! rAjAnuM bhojana priya lAgI gayuM, tenI spRhA jAgI gaI, ke tarata temanuM mana duHkhI banI gayuM. temaNe sAdhu-jIvanano tyAga karyo... spRhAne pUrNa karavA jatAM jIvanano aMta AvI gayo ane sAtamI narakanA duHkhamAM teo dhakelAI gayA. - parapadArthonI hA na jAgI jAya te mATe jIvanamAM parapadArthono paricaya ocho karavo joIe. parapadArtho dvArA prApta thatA sukhanI kAmanA tyajI devI joIe. kAraNa ke manuSya tyAM ja lapasI paDe che...! parapadArtha dvArA sukha maLe che'- A kalpanA eTalI badhI daDha thaI gayelI che ke e pa25dArthanI niraMtara jhaMkhanA karato rahe che ane jema jema e parapadArtho ene maLatA jAya che, tema tema tenI jhaMkhanA-spRhA vadhatI ja jAya che. sAthe sAthe duHkha paNa vadhatuM jAya che.... chatAM e samajI zakato nathI ke e duHkhanuM kAraNa enI parapadArthanI spRhA ja che! e to mAnI beTho che ke "mane mArA managamatA padArtho nathI maLatA mATe huM duHkhI chuM!" ane A dhAraNA ene e managamatA padArtho meLavavAnA puruSArtha tarapha prere che... du:kha tenuM dUra thatuM nathI ane A rIte ja jIvana pUrNa karI anaMta vizvamAM khovAI jAya che. "masuram' - pUjya upAdhyAyajInA A vacana sAthe "bhaktaparijJApatrA" sUtranuM niraveravo tarapha uttaramavo' vacana joDI daIe. 'nirapekSa AtmA A dustara bhavasamudrane tarI jAya che.' nispRhatAnA mahA sukhane anubhavato AtmA duHkhapUrNa bhavodadhine tarI jaI parama sukha... anaMta sukhane prApta kare che..niHspRhatAnI A aMtima siddhi che athavA kaho ke aMtima siddhino sIdho... saraLa ane sacoTa mArga paNa niHspRhatA che. spRhA karI karIne meLavelA sukha karatAM spRhAne tyajItyajIne meLaveluM sukha sthAyI, anupama ane nirvikAra hoya che - A vAta para vizvAsa karI, niHspRhatAnA mahAmArge pragati karIe... For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bhAna mauna dhAraNa ka! niHspRha banI jaIza eTale mauna AvI ja jaze. mauna rahIza eTale spRhAo zamI jaze! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maunanI sAcI paribhASA ahIM graMthakAre ApI che, evuM mauna rAkhavAnuM che. he muni! tAruM cAritra ja mauna che! mauna vinA cAritra kevuM? pudgalabhAvomAM mananuM paNa mauna dhAraNa kara. paudgalika vicAro paNa nathI karavAnA. AvI mAnasika sthiti sarjavA mATe A aSTaka khUba spaSTa mArgadarzana Ape che. 13 For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org mauna nahIM bolavArUpa mauna to ekendriyo paNa pALe! A to vicAronuM mauna! azubhaapavitra vicAronuM mauna pALavAnuM. AvuM mauna je pALI zake. te ja AtmA vidyAsaMpanna banI zake. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na 131 manyate yo jagat tattvaM sa muniH parikIrtitaH / samyaktvameva tanmaunaM maunaM samyaktvameva vA / / 1 / / 97 / / artha : je jagatanA svarUpane jANe che tene muni kahela che, tethI samyakta ja munipaNuM che ane munipaNuM samyakta ja che. vivecana: mokSamArganI ArAdhanA eTale munipaNAnI ArAdhanA. mokSamArganI ArAdhanA karavAnI abhilASAvALA jIvAtmAe munipaNAnI ArAdhanA karavI joIe. munipaNAnI ArAdhanA karavA mATe munipaNAnuM svarUpa teNe yathArtha svarUpe jANavuM joIe ke je yathArtha svarUpa sarvajJa-sarvadarzI paramAtmAe batAveluM che. munipaNAnuM yathArtha svarUpa jANI te pramANe zraddhA karavI joIe ane te pramANe AcaraNa prAraMbhavuM joIe. ahIM munipaNAnuM svarUpa "evaMbhUta' na daSTithI batAvavAmAM AvyuM che. vizvamAM pratyeka jaDa-cetana padArtha anaMtadharmAtmaka hoya che; arthAtuM eka vastumAM anaMta dharmo rahelA hoya che. eka-eka dharma, vastunuM eka-eka svarUpa che. eTale vastu eka hoya, chatAM tenAM svarUpa anaMta hoya. vastunI pUrNatA tenA anaMta svarUpanA samUharUpe hoya che. koI eka svarUpane laIne vastuno vicAra karavAmAM Ave, tyAre te vicArane "nayavicAra' kahevAmAM Ave che. prastutamAM "muni' ke je eka cetana-padArtha che, tenA anaMta svarUpomAMthI eka svarUpano vicAra karavAmAM Ave che, te vicAra "evaMbhUta' nayano vicAra che. evabhUta' naya zabda ane artha, baMnene vizeSarUpe jue che. "ghaDo' evo zabda ane "ghaDo' evo padArtha, baMne pratye "evaMbhUta' nayanI vizeSa dRSTi che. zabdazAstranA niyama pramANe zabdanI je vyutpatti thatI hoya, te vyutpattisandarzita padArtha ja vAstavamAM padArtha che; ane zabda paNa te ja tAttvika che ke je tevA prakAranI niyata kriyAmAM padArthane sthApita kare che! eTale A naye ghaDAne ghaDo tyAre mAnyo che ke jyAre strI vagerenA mAthA para te rahelo hoya ane pANI lAvavA-laI javAnI kriyA thaI rahI hoya pANI lAvavA-laI javAnI kriyAnA svarUpamAM "evaMbhUta' naya ghaDAne jue che! ane e prasiddha kriyAmAM rahelA ghaDAno bodha karAvanAra tarIke "ghaDo' zabda A nayane saMmata che. muni' zabdanI vyutpatti che : kanyate nIttattva to muni ! "muni' evA 6. nayonuM svarUpa pariziSTamAM juo. For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 jJAnasAra zabdano tAttvika artha A che : "je jagatanA tattvane jANe te muni.' muninAM anaMta svarUpomAMthI eka svarUpane ahIM evaMbhUta-nayaSTithI jovAmAM AvyuM che. jagatu-tattvane jANavAnA svabhAva-svarUpe munine ahIM jovAmAM AvyA che. arthAt jagatu-tattvanuM parijJAna, munisvarUpanuM mAdhyama banyuM. jagata je svarUpa che, te svarUpe ja jagatane jANavuM te ja munipaNuM che... ane te sabhyattva che, kAraNa ke yathArtha jagatasvarUpanuM jJAna e samakita che. jagatuM-tattvanuM jJAna = samyakta. samyakta = munipaNuM. jagatuM-tattvanuM jJAna = munipaNuM. muNI moNaM samAyAe dhuNe kmmsriirgN| paMtaM lUhaM ca sevanti vIza samattadaMsiNo / / * uttarAdhyayane AvA munipaNAne grahaNa karIne muni kArmaNa zarIrano nAza kare che, arthAtu ATha karmono dhvaMsa kare che. jyAre jagatu-tattvanA jJAnarUpa munimaNuM Ave che, tyAre te samyattvadarzI vIra puruSo lUkhuM sUkuM bhojana kare che, kAraNa ke temane iSTa, miSTa ane puSTa bhajana para koI mamatva hotuM nathI. jagatu-tattvanuM jJAna, dravyArthika-paryAyArthika nanyadRSTithI, dravyaguNa ane paryAyanI zailIthI, nimitta-upAdananI paddhatithI tathA utsarga-apavAdanA niyamothI hovuM joIe. AtmA''tmanyeva yacchuddhaM jaanaatyaatmaanmaatmnaa| seyaM ratnatraye jJaptirucyAcAraikatA muneH / / 2 / / 98 / / artha : AtmA AtmAne viSe kamarahita AtmAne je jANe che, te A jJAna, darzana ane cAritrarUpa traNa ranamAM, zraddhA ane AcAranI abheda pariNati munine hoya che. vivecana : AtmasukhanI svAbhAvika saMvedanA mATe jJAna, zraddhA ane AcAranI abheda pariNati thavI joIe; e abheda pariNatinuM svarUpa ane upAya, baMne ahIM batAvAyA che. 7. juo pariziSTa. For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra mauna * AtmA * AtmAmAM ja * AtmA vaDe * vizuddha AtmAne jANe. www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jANanAra AtmA, jANe AtmAmAM, jANe AtmA vaDe, jANe vizuddha AtmAne tyAre jJAna, zraddhA ane AcAra ekarasa banI jAya che. AtmA sahaja svAbhAvika AnaMdathI taraboLa banI jAya che. parapudgalathI sAva nirALA banI...taddana nirapekSa banI AtmAe jANavAnI kriyA karavAnI che ane te AtmAne ja jANavAno che! kevA AtmAne? karmonA kAjaLathI mukta AtmAne jANavAno che. evo AtmA dekhAya ke tenA para jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya, nAma; gotra; vedanIya ane AyuSya, A ATha karmono leza mAtra prabhAva na hoya. saMpUrNa svataMtra 'AtmA'ne jANavAno che. emAM, e jANavAnI kriyAmAM sahAyatAnI jarUra paDe to AtmAnI sahAyatA levAnI... AtmaguNonI sahAyatA levAnI. AtmAnamAtmanA vetti mohatyAgAd yadAtmani / tadeva tasya cAritraM tajjJAnaM tacca darzanam // 133 hA, jANavAnI kriyAmAM be vAtonuM lakSa rAkhavuM joIe. jJaparikSA ane pratyAkhyAnaparijJA A be rijJAthI AtmAne jANavAno che. zaparikSA AtmAnuM svarUpa batAve ane pratyAkhyAnaparikSA tene anurUpa puruSArtha karAve. te AtmAne bIje kyAMya jaIne jANavAno nathI, AtmAmAM ja jANavAno che. anaMta guNa ane paryAyavALA AtmAmAM ja vizuddha AtmAne jANavAno che. paraMtu jANanAra... jANavAnI abhilASA rAkhanAra AtmAe mohano tyAga karavo joIe; to ja te AtmAmAM AtmAne jANI zake. For Private And Personal Use Only keTalI spaSTa, suMdara ane hRdayagrAhI vAta kahI che! mohano tyAga karo ane AtmAmAM AtmA juo! basa, e ja tamAruM jJAna che, e ja zraddhA che ane e ja cAritra che. zrutajJAna dvArA jyAM AtmAe AtmAne jANyo, 'abhedanaya' thI te zrutarkavaLI banyo, kAraNa ke AtmA sarvajJAnamaya che! * juo pariziSTa 11. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 134 ja AtmA (mohatyAgI) ja AtmAne (sarvajJAnamaya) AtmA vaDe (zrutajJAna) AtmAmAM (sarvaguNa-paryAyamaya, jANe. jo hi suNNAmigacchai appANamaNaM tu kevalaM zuddhaM / taM suakevalimisiNo bhaNati logappadIvayarA / / ___ - samayaprAbhRte je zrutajJAna vaDe kevaLa zuddha AtmAne jANe che, tene lokamAM prakAza karanArA RSio zrutakevaLI kahe che." AtmA anAdi-anaMta, kevaLajJAna-darzanamaya, karmathI alipta, ane amUrta che.-Avo nizcaya thAya tyAre "huM sAdhya-sAdhaka ane siddhasvarUpa chuM. jJAnadarzana ane cAritrAdi guNamaya chuM.....' evI apUrva jJAnadazA pragaTa thAya che, te ratnatrayInI abhedapariNita che. temAM AtmasukhanI anupama saMvedanA anubhavAya che. cAritramAtmacaraNAd jJAnaM vA darzanaM muneH / zuddhajJAnanaye sAdhyaM kriyAlAbhAt kriyAnaye / / 3 / / 99 / / artha : AtmAne viSe cAlavAthI cAritra che, te zuddha jJAnanayanA abhiprAya munine jJAna ane darzana sAdhya che. kriyAnanA abhiprAye jJAnanA phaLarUpa kriyAnA lAbhathI sAdhyarUpa che. vivecana : AtmAne viSe cAlavuM te cAritra. muninuM sAdhya. dhyeya... A cAritra che. A cAritranuM svarUpa zuddha jJAnanaya ane kriyAnayanA AdhAre ahIM vicAravAmAM AvyuM che. zuddhajJAna-naya (jJAnAta) kahe che : cAritra bodhasvarUpa che. AtmasvarUpano avabodha e ja cAritra che. enuM vizleSaNa A pramANe che : cAritra - AtmAne viSe cAlavuM ja pudgalabhAvothI nivRtta thavuM. For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mIna 135 ja AtmasvarUpamAM ramaNatA karavI. AtmA ke je anaMtajJAnarUpa che, temAM ramaNatA karavI. che AtmAnA jJAnasvarUpamAM ramaNatA. niSkarSa A che : AtmajJAnamAM sthiratA e ja cAritra ane cAritra eTale AtmajJAnamAM ramaNatA. jJAna ane cAritrano abheda che. jJAnanaya (jJAnAta) AtmAnA be ja guNa svIkAre che : jJAnopayoga ane darzanopayoga. cAritra jJAnopayoga ane darzanopayoga rUpa che. teno abheda che. A vyApAranA bhedathI jJAna trirUpa paNa che. jyAM sudhI viSayapratibhAsano vyApAra hoya tyAM sudhI jJAna. jyAre AtmapariNAmano vyApAra thAya tyAre te ja samyatva ane jyAre Aavono nirodha thavAthI tattvajJAnamAM vyApAra thAya tyAre te ja jJAna cAritra. kriyAnanuM maMtavya A pramANe che : AtmasvarUpanuM mAtra jJAna, e ja cAritra ane te ja sAdhya che, ema nathI. jIvane AtmAnuM jJAna thayA pachI tadanurUpa kriyA. tenA jIvanamAM AvavI joIe. 'jJAnasya phalaM viratiH' 'viratiphalaM AsravanirodhaH' 'saMvaraphalaM tapobalam' 'tapaso nirjarA phalaM draSTam munine je cAritra sAdhya che; te mAtra jJAnasvarUpa nathI, paraMtu jJAnanA phalasvarUpa che. jJAnanuM phala che viratirUpa kriyA, AsravanirodhanI kriyA, tapanI kriyA ane nirjarAnI kriyA. A kriyAnI prAptirUpa cAritra munine sAdhya che. AvA sAdhyanI siddhi karavAno sakhata puruSArtha karavo joIe. A rIte puruSArtha karatAM sAdhyanI siddhi karatAM Atmatattva nirAvaraNa-karmarahita pragaTa thAya tyAre AtmA jJAnanayathI sAdhya thAya che. AtmAne viSe cAlyA kara, jIva! mana, vacana ane kAyA sarvasvano viniyoga AtmA viSe karI de. AtmAne kendramAM rAkhI AtmAnA vizuddha AtmasvarUpane khyAlamAM rAkhI vicAra, vANI ane vartanane rAkha. A ja cAritra che, jJAnanaya-jJAnAdvaitane mAnya AtmajJAnane ghaTamAM rAkhI, te vizuddha AtmajJAnane pragaTa karavAno puruSArtha karyo javo, te banne nayono samUhAtmaka upadeza che. For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 133 jJAnusAra anAdikALathI pudgalabhAvonI niyaMtraNAne toDavA mATe AtmabhAvanI ramaNatA vadhatI ja rahe. te ramaNatA mATe jJAnadarzana ane cAritranI ArAdhanA ja muninuM sAdhya che. yataH pravRttirna maNI labhyate vA na tat phalam / atAttvikI maNijJaptimaNizraddhA ca sA yathA / / 411100 / / tathA yato na zuddhAtmasvabhAvAcaraNaM bhvet| phalaM doSanivRttirvA na tajjJAnaM na darzanam / / 5 / / 101 / / artha : jema, jethI maNine viSe pravRtti na thAya athavA pravRttinuM phaLa na prApta thAya te avAstavika maNinuM jJAna ane maNinI zraddhA che. (100) tema, jethI zuddha AtmasvabhAvanuM AcaraNa athavA doSanI nivRttirUpa phaLa prApta na thAya te jJAna nathI ane zraddhA nathI. (101) vivecanaH sAcesAca je maNi nathI, kAcano TukaDo che. tene maNi mAnI lo ane "A maNi che" evI zraddhA paNa karI lo, to zuM e mAnI lIdhelo maNi sAcA maNinI pravRtti karaze? sAcA maNinuM kArya karaze? ane sAcA maNi dvArA prApta thatuM phaLa paNa zuM e mAnI lIdhelA maNi dvArA prApta thAya kharuM? arthAt je vastu maNinuM kArya na kare ane maNithI prApta thatuM phaLa nA meLavI Ape, te vastumAM "A maNi che" evuM jJAna ane evI zraddhA atAttvikaasatya che. sAco maNi sarpanuM jhera utAravAnI kriyA kare che. zuM kAcano TukaDo jhera utAre ? sAco maNi jhaverIne veco, lAkha rUpiyAnuM phaLa maLe che; kAcanA TukaDAnA lAkha rUpiyA maLaze? tema jenAthI zuddha AtmasvabhAvamAM pravRtti na thAya ane zuddha AtmAnuM phaLa-doSanivRtti prApta na thAya, tevuM jJAna jJAna nathI, tevI zraddhA vAstavika zraddhA nathI. jJAna ane zraddhAnI yathArthatA mApavAnuM kevuM sacoTa yaMtra ahIM batAvavAmAM AvyuM che! zuM zuddha AtmasvabhAvanI nikaTatA karanAruM-AtmasvabhAvane anusaranAruM AcaraNa che? zuM tamArA rAga-dveSa ane moha maMda-maMdatara thatA jAya che? jo hA, to tamAruM AtmajJAna ane AtmazraddhA yathArtha che, ema tamAre samajavuM joIe. AcaraNamAM vizuddha AtmAnuM ojasa camakavuM joIe.... kamanI kalaMkapaMka-kAlimA nahi... karmonA vicitra prabhAvo nahi. For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mona 137 vizuddha AtmA chuM...saccidAnaMdasvarUpa chuM...' AvuM AtmajJAna ane evI AtmazraddhA jIvAtmAnA mAnasika, vAcika ane kAyika AcaraNane prabhAvita kare. tenA manoratho, kalpanAo, spRhAo...abhilASAo pudgalabhAvothI parAmukha ane AtmabhAvone abhimukha banI jAya tenI vANI parabhAvonI niMdA-prazaMsAthI nivRtta thaI AtmabhAvanI agama-agocara rahasya-vArtAo karatI thaI jAya. teno indriya-vyApAra yugalonA zabdarUpa-rasa-gaMdha ane sparzanAM sukha-duHkhathI nivRtta banI jAya che ane AtmAbhivyaktinA puruSArthamAM vaLI jAya che. tevA jJAna para ane zraddhA para vizvAsa rAkhIne besI na rahevuM joIe ke je jJAna-zraddhA dvArA vizuddha AtmasvarUpa pragaTa karavAno puruSArtha na thato hoya, AtmAnA jJAnAdi guNomAM ramaNatA na thatI hoya, pugala-prema pAMgarI rahyo hoya, dAruNa dveSa dehamAM dAha karI rahyo hoya. mohano gADha aMdhakAra AtmAmAM chavAI rahelo hoya. jJAnanA tIkSNa zastrathI pudgala-prema pAMgarI rahyo hoya, dAruNa dveSa dehamAM dAha karI rahyo hoya.. mohano gADha aMdhakAra AtmAmAM chavAI rahelo hoya. jJAnanA tINa zastrathI pudgala-premanA pAMgarelA vRkSane chedI nAkhavAnuM che. jJAnanA zItala jalathI dAruNa dveSanI Agane bujhAvI nAkhavAnI che. jJAnanA divya prakAzathI mohanA gADha aMdhakArane bhedI nAkhavAno che. A badhuM jJAna-zraddhAnuM phaLa che. hRdayanI pavitra vRttio ane vacana-kAyAnI vizuddha pravRttio-vRtti ane pravRttinI vizuddhi dina-pratidina vadhatI jAya, tenAthI AtmA eka ekAnta sukhano anubhava karato jAya che. madhuratam zAMtino AsvAda karato jAya che. tAtparya A che : evuM jJAna ane evI zraddhAne hRdayastha karavI joIe ke jenAthI vRtti ane pravRtti AtmAbhimukha banI jAya. doSono hrAsa ane guNono vikAsa thato jAya. yathA zophasya puSTatvaM yathA vA vadhyamaNDanam / tathA jAnan bhavonmAdamAtmatRpto munirbhavet / / 6 / / 102 / / artha : jema sojAnA puSTapaNAne athavA vadha karavA yogya puruSane kareNanI mALA vagerethI zaNagAravo tema saMsAranA unmAdane jANanAra muni AtmAne vize ja saMtuSTa thAya. vivecana : koI manuSya che, zarIra azakta, sukalakaDI ane pAtaLuM che. e For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 jJAnasAra potAnA zarIrane sazakta ane puSTa banAvavA cAhe che; tyAM eka divasa enA zarIre sojA caDhI AvyA....moM. hAtha...paga. sUjI gayAM. teno koI mitra ghaNA divase tene maLyo : mitra, pahelAM karatAM tAruM zarIra puSTa dekhAya che." mitranA A kathanano uttara e zuM Ape? zuM sojAthI dekhAtI zarIranI puSTatAne te yathArtha sAcI puSTatA mAnI le? are, puSTatA to nahi, tene to e dekhAtI puSTatA bhayaMkara roga lAge che! darda samajAya che, e evI puSTatAne cAhato nathI. karmonA udayathI, puNyakarmanA udayathI prApta thatI bhautika saMpatti tarapha muninI evI dRSTi hoya che. karmajanya rU5, sauMdarya, Arogya. suDoLatA vagere muddagalabhAvo pratye muni "A sAcI puSTatA nathI, paraMtu karmano bhayaMkara roga che," ema samajato hoya che. zarIra para mamatva dhAraNa karanArane "sojo" roga lAge che, tevI rIte AtmA para jene mamatva che tene saMpUrNa zarIra ja roga lAge che. zArIrika puSTatA tene vAstavika puSTatA lAgatI nathI. prAcInakALamAM evo rivAja hato ke je manuSyane vadhanI sajA thatI, tene vadhasthAne laI jatAM zaNagAravAmAM Avato, Dhola vagADavAmAM Avato! zuM vadha mATe jatA manuSyane e zaNagAra ane vAjiMtra sukha-AnaMda ApatAM haze? zuM e zaNagArane-puSponI mALA vagerene potAno zaNagAra samajI rAjI thatA haze? nA re nA, e zaNagAra tene zaNagAra nathI lAgato.. tenuM hRdaya vadhanI sajAthI vyAkuLa hoya che. vastrAlaMkAro ane mAnasanmAna vagere pugalabhAvo pratye muni tevo udAsIna hoya. mRtyunI nirdhArita sajAne bhogavavA mATe niraMtara cAlI rahelo manuSya kevI rIte pugalabhAvomAM rati anubhavI zake? jo e pulabhAvone yathArtha rUpe oLakhe che, to ene saMsAranI pudgalabhAvomAM thatI ramaNatA eka prakAranI ghelachA-unmAda dekhAya che. tenuM lakSa nirmaLa niSkalaMka...caitanyasvarUpa...zuddha...buddha...niraMjana.. nirAkAra... evuM Atmadravya hoya che. dehanI derImAM birAjelA anaMta jJAnI. anaMta buddhizALa devanuM yogI puruSo niraMtara dhyAna dhare che. ene name che ane stave che. e dhyAnamAM, namanamAM ane stavanAmAM teo adbhuta mAdhuryane anubhave che ke jenI AgaLa pudgala dravyanA upabhoga nIrasa ane tuccha hoya che. For Private And Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mona 139 AtmadhyAnamAM saMtuSTi thavI joIe. AtmadhyAnamAM saMtuSTi thayA vinA pudgalabhAvonI ramaNatA chUTaze nahi, mana saMtuSTi cAhe che, eno e svabhAva che. AtmabhAvamAM saMtuSTi na thaI, to pudgalabhAvomAM saMtuSTi anubhavavA e doDavAnuM ja! bALakane khAvA mATe mAtA pauSTika bhojana nahi Ape to bALaka mATI khAI javAnuM! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'AtmatRpto munirmavet' munie AtmAmAM ja tRpta banavuM joIe. evA tRpta banavuM joIe ke sAme pudgalabhAvonuM jarA paNa AkarSaNa na rahI zake. zrIrAmacaMdrajI cAritra lIdhA pachI AtmabhAvamAM evA parama tRpta banI gayA hatA, ke sItendra temanI sAme divya gItagAna...nATaka ane nRtyanI mahAna mahephila karI dIdhI... chatAM zrIrAmacaMdrajIne e jarAya atRpta na karI zakI... eTaluM ja nahi, rAmacaMdrajI ghAtIkarma khapAvI tyAM kevaLajJAnI banI gayA. sulabhaM vAganuccAraM mInamekendriyeSvapi / pudgaleSu apravRttistu yogAnAM maunamuttamam / / 7 / / 103 / / artha : vANInA nahi uccAravArUpa mauna ekendriyomAM paNa sukhethI prApta thaI zake evuM che, paraMtu pudgalomAM mana-vacana-kAyAnI pravRtti na thavI te zreSTha mauna che. vivecana : 'mukhethI mAtra bolavuM nahi, zabda-uccAraNa karavuM nahi'maunanI ATalI ja vyAkhyA paryApta nathI. 'mauna' zabda A arthamAM pracalita che; loko samaje che ke 'mukhethI bolavuM nahi te mauna' ane AvuM mauna ghaNAM manuSyo dhAraNa karatAM paNa dekhAya che. paraMtu ahIM AvA maunanI mahattA batAvavAmAM nathI AvI. 'manuSya'nI bhUmikAne lakSamAM rAkhI maunanI eka mahattvapUrNa ane sarvAMgasuMdara paribhASA karavAmAM AvI che. mukhethI na bolavA-rUpa mauna to pRthvIkAya, apkAya, tejaskAya, vAyukAya ane vanaspatikAya jevAM ekendriya jIvomAM paNa hoya che. zuM temanuM e mauna mokSamArganI ArAdhanAnuM aMga banI zake? zuM e mauna dvArA ekendriya-jIvo karmamukta avasthAnI nikaTa pahoMcI zake? 'mukhethI na bolavuM-maunano ATalo ja artha karI, manuSya jo mauna dhAraNa karato hoya ane tevA mauna dvArA mokSamArga para AgaLa vadhavAnI kalpanA karato hoya, to tenI kevI bhramaNA kahevAya? maunanI vyApaka ane yathArtha paribhASA karI, tevA maunano Azraya levA pUjya upAdhyAyajI mahArAja upadeza Ape che. For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 140. ja mananuM mauna. A vacananuM mauna. tananuM mauna. AtmAthI bhinna anAtmabhAva-poSaka padArthonuM ciMtana na karavuM. vicAra na karavo-A che mananuM mauna, hiMsA, corI, jUTha, durAcAra, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha ityAdinA azubha pApavicArono tyAga karavo e mananuM mauna che. priya padArthano saMyoga thAo, apriya padArthano viyoga thAo; priyano viraha na thAo, Apriyano saMyoga na thAo..." AvA saMkalpavikalpono tyAga e mananuM mauna che. jUThAM vacana na bolavAM, apriya ane ahitakArI vacano na bolavAM, krodhajanya, abhimAnajanya, mAyAjanya ane lobhajanya vacano na bolavAM e vacananuM mauna che. pudgalabhAvonI prazaMsA ane niMdA na karavI e vacananuM mauna che. kAyAthI pudgalabhAva-poSaka pravRttino tyAga karavo e tananuM mauna che. A rIte tana, mana ane vacananuM mauna yathArtha mauna che. maunanuM A niSedhAtmaka svarUpa che; tevI rIte vidheyAtmaka svarUpa paNa che: manamAM AtmabhAvapoSaka vicAra karavA, kSamA-namratA-saraLatA-nirlobhatAnI bhAvanAo bhAvavI, ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane parigraha-tyAganA manoratha karavA, AtmAnA svAbhAvika svarUpanuM dhyAna dharavuM... vagere mananuM mauna che. evI rIte vANIthI AtmabhAvapoSaka kathA karavI. zAstrasvAdhyAya ane paramAtmahuti vagere karavuM e vacananuM mauna che. kAyAthI AtmabhAva tarapha laI janArI kriyAo karavI, te tananuM mauna che. mana-vacana-kAyAnA yogonI pudgalabhAvomAM nivRtti ane AtmabhAvomAM pravRtti e muninuM mauna che. e maunane dhAraNa karato muni mokSamArga para AgaLa vadhato jAya che. A maunathI AtmAnA pUrNAnandanI anubhUti thAya che. AvA mauna dvArA ja AtmAnI anAdikAlIna azubha vRtti-pravRttino aMta AvI zake ane zubha tathA zuddha vRtti-pravRttio tarapha AtmA gati karI zake. AvA maunano Adara karavAnI ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAja sahune bhalAmaNa kare che. For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra mona www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jyotirmayIva dIpasya kriyA sarvA'pi cinmayI / yasyAnanyasvabhAvasya tasya maunamanuttaram ||8 / / 104 / / 141 artha : jema dIvAnI badhIya kriyA (jyotinI UMce-nIce, ADIavaLI thavArUpa kriyA) prakAzamaya che; (tema) anyasvabhAvane nahi pariNamela je AtmAnI sarva kriyA jJAnamaya che, tenuM munipaNuM sarvotkRSTa che. vivecana : maunanI sarvotkRSTa kakSA batAvatAM ahIM dIpakanI jyotanuM udAharaNa ApavAmAM AvyuM che. dIpakanI jyota UMcI jAya, ADI jAya ke nIce jAya, paraMtu te prakAzamaya ja rahe che. tevI rIte ja mahAtmAnA yogo puddagalabhAvothI virAma pAmelA hoya che. tevA mahAtmAonI mana, vacana ane kAyAnI pratyeka kriyA jJAnamaya hoya che. temano samagra AMtara-bAhya vyavahAra jJAnamaya hoya che. temanI AhAranI kriyA, vihAranI kriyA, zAstrasvAdhyAyanI kriyA, AtmadhyAnanI kriyA... paropadezanI kriyA... badhuM ja jJAnamaya hoya che. jJAnadRSTi AsavanI kriyAne paNa nirjarAnI kriyA banAvI de che. jJAnadaSTi pratyeka kriyAmAM caitanyano saMcAra kare che. kuragaDu muni AhAranI kriyA karatA hatA... paraMtu te kriyA para jJAnadaSTino prabhAva hato..kriyA caitanyamaya banI gaI... AhAra karatAM karatAM AtmA kevaLajJAnamaya banI gayo. guNasAgara lagnanI corImAM lagnanI kriyA karI rahyA hatA... paraMtu e kriyA para jJAnadaSTinI gherI chAyA hatI... kriyA caitanyamaya banI gaI... pariNAme e kriyA karatAM karatAM vItarAga-nirmohI banI gayA! ASADhAbhUti raMgamaMca para abhinayanI kriyA karI rahyA hatA...kriyA para jJAnadaSTino tIvra prakAza paDyo... prakAzanA divya prabhAve kriyAmAM camatkAra sarjI dIdho... kevaLajJAnI bharatano abhinaya karatAM karatAM ASADhAbhUtino AtmA kevaLajJAnI banI gayo. jJAnaSTinA camatkAronI duniyAmAM jarA paribhramaNa karI e camatkAronuM vaijJAnika mahattva samajavAno prayatna karavAnI jarUra che. jJAnadRSTinA paramArthane samajI, e jJAnadRSTi prApta karavAnI AvazyakatA che. For Private And Personal Use Only jJAna hovuM alaga vAta che, jJAnadRSTi hovI judI vAta che. jJAna hoya chatAM jJAnadRSTi na hoya te bane, paNa jJAnaddaSTivALAne jJAna avazya hoya. Aje ApaNe jJAna meLavavA jarUra prayatna karIe chIe; paraMtu 'jJAnaddaSTi' Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 jJAnasAra mATenA prayatnamAM ApaNe zUnya chIe. jJAnavALAnuM patana thaI zake, jJAnadRSTivALAnuM patana kadI na thAya...hA, jJAnadaSTi khullI hovI joIe. huM zuddha Atmadravya chuM... parapugalothI huM bhinna chuM'-AvuM jJAna mAtra hoya che tyAre parapugalonAM AkarSaNa, parapugalonuM grahaNa ane upabhoga.. vagere pugalabhAvonA cALA jIvanamAM cAlu rahe che. pulanimittaka rAgadveSa ane mohanA kIDA niraMtara cittane kocatA rahe che. paraMtu jJAnadRSTi AvyA pachI pugalanA game tevA rUpa..rasa..gaMdha ane sparza AtmAmAM rAga-dveSa ane moha pedA karI zakto nathI. rAganA sthAne virAga, dveSanA badale karuNA ane mohanA sthAne yathArthadarzitA AvI jAya che. jyAre jJAnadaSTi khullI na hatI tyAre je pudgalo jIvanamAM rAga-dveSa ane moha pedA karatAM hatAM, paraMtu jJAnadRSTi khUlI gayA pachI tenAM te yugalo sAme AvavA chatAM rAga-dveSa ane moha jAge nahi! jJAnadRSTi khUlI gayAnI A nizAnI che. viSayomAM AkarSaNa-upabhoga ane kaSAyonA unmAdA jJAnadRSTivALA AtmAmAM na rahe. temanI pratyeka kriyA rAga-dveSa ane mohano prabhAvothI mukta banI jAya che. kriyA to ekanI eka hoya, paraMtu modRSTino prabhAva te kriyAne bhavapatana tarapha laI jAya che. jJAnadRSTino prabhAva e kriyAne bhavavisarjana tarapha laI jAya che. jJAnadaSTivALA pudgala-parAzamukha svabhAvavALA AtmAnuM mauna anuttara hoya che. For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org vidyA avidyAno tyAga ane vidyAno svIkAra karato AtmA, AtmAne ja sadA avinAzI jue che. Avo AtmA vivekasaMpanna bane che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidhA avidyAnA prabhAva nIce jIvI rahelA jIvo "vidyAnA parama tattvane samajI zakaze? janmojanmanI avidyAnI vAsanAthI vAsita jIvAtmA kevAM dAruNa duHkho anubhave che! karuNAvaMta graMthakAra e paugalika sukhanAM sAdhano tarapha abhinava dRSTithI jovAnI preraNA Ape che. sAthe sAthe AtmAnuM yathArtha darzana karavAnI suMdara sUjha Ape che. vidyA meLavo, "avidyAmAMthI mukta bano. 4S For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 jJAnasAra nityazucyAtmatAkhyAtiranityAzucyanAtmasu / avidyA tattvadhIvidyA yogAcAryaiH prakIrtitA / / 1 / / 105 / / artha : anitya, azuci ane AtmAthI bhinna pudgalAdimAM nityapaNAnI, zucipaNAnI ane AtmApaNAnI buddhi avidyA kahevAya) ane tattvanI buddhi vidyA, yogAcAryoe kahI che. vivecana : je pagalo anitya che, azuci-apavitra che ane AtmatattvathI bhinna che, te pudgalone tuM nitya pavitra ane AtmAthI abhinna mAnI rahyo che? to samajavuM joIe ke "avidyA' no tArA para prabaLa prabhAva che. jyAM sudhI pudgala dravyone tuM nitya, pavitra ane AtmAthI abhinna samaje che tyAM sudhI tuM tattvajJAnI nathI, AtmajJAnI nathI, paraMtu avidyAthI AvRta-ajJAnathI abhibhUta ane vivekarahita pAmara jIvAtmA che. pAmara jIvAtmAnI A kevI karuNAjanaka sthiti che! parasaMyogane te nitya samaje che. apavitra zarIrane te pavitra mAne che. jaDa-pudgala dravyone te potAnAM mAne che! A "ahaMvRddhi' ane "mamavRddhi' avidyA che. maunamAM bAdhaka A avidyA che. munipaNAnI sAdhanAmAM avidyA vipna che. jyAM sudhI A vidga para vijaya na meLavavAmAM Ave, tyAM sudhI munipaNuM siddha na thaI zake. anaMta anaMta kALa karmonA ghora sItama sahana karavA paDyA che, tenuM kAraNa A avidyA che. anityane nitya, apavitrane pavitra ane bhinnane abhinna mAnavAnI vRtti anAdikALa-purANI che. e vRttino vinAza karavo saraLa nathI.. sAthe sAthe kahevuM joIe ke azakya paNa nathI! AtmAne nitya samajo, AtmAne pavitra samajo. ja AtmAmAM ja "uM' buddhi karo. A tattvabuddhi-vidyA dvArA avidyAno vinAza thaI zakaze. parasaMyogane nitya mAnI laI, parasaMyogamAM rAgI bananAra jIva, te parasaMyogano jyAre viyoga thAya che, tyAre kevuM karuNa rudana kare che, te vAta na samajAtI hoya to rAmacaMdrajInA virahamAM jhUratI sItA tarapha daSTi karo, samajAI jaze. For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyA 145 gaMdakIthI ane rogothI bharelA zarIrane pavitra mAnI laI, te zarIra para khUba prema karanAra manuSya, jyAre e zarIra potAnuM pata prakAze che, tyAre kevo brAnta banI jAya che, e vAta para vizvAsa na thato hoya to sanakumAra cakravartInA aitihAsika vRttAMtane vAMco. jaDa-cetanano bheda nahi samajanAra manuSyonI mUMjhavaNanA udAharaNa tame pote ja cho! jaDa pudgalanA bagaDavAsudharavA para tame pote keTalA rAga-dveSI banI jAo cho? keTalI ciMtA anubhavo cho? jaDathI huM judo chuM, jaDa bagaDe temAM mAruM kaMI bagaDatuM nathI. jaDa sudhare temAM mAruM kaMI sudharatuM nathI' - A vicAra-vRtti rAga-dveSanI bhayaMkara samasyAne ukelI zake che ane AtmA samabhAvamAM rahI zake che. parapudagalano saMyoga anitya che. te saMyoga para huM sukhanA minArA nahi bAMdhuM.. te saMyogane nitya nahi mAnuM. mAro AtmA ja nitya che. A tattvavRtti para saMyoga-viyogamAMthI pedA thatI vikalatA- vivaLatAne dUra karI zake che ane AtmA prathama-sukha anubhavI zake che. pavitra eka mAtra mAro AtmA che. zuddha eka mAtra mAro AtmA che. A yathArtha darzana thayA pachI, zarIrane pavitra ane nIrogI banAvI rAkhavAno sakhata puruSArtha ane e puruSArthamAM maLatI niSphaLatA para thato kleza vagere badhuM dUra thaI jaze. zarIra sAdhya nahi lAge, sAdhana samajAze. tenI sAtheno vyavahAra eka sAdhana tarIkeno raheze. zarIra khAtara thatAM aneka pApomAMthI bacI javAze. avidyAnA gADha AvaraNane vidAravAno puruSArtha daDha praNidhAnapUrvaka AraMbhavo joIe. vacce AvatAM viknothI DarIne pAchA na haTatAM, vighno para vijaya meLavI siddhi prApta karavI joIe. yaH pazyet nityamAtmAnamanityaM parasaGgamam / chalaM labdhuM na zaknoti tasya mohamalimlucaH / / 2 / / 106 / / artha : je AtmAne sadA avinAzI jue che (ane) para-vastunA saMbaMdhane vinazvara jue che, tenA chidra meLavavAne moharUpa cora samartha thato nathI. vivecanaH je muni sadaiva AtmAne avinAzI jue che ane para-padArthonA saMbaMdhane vinAzI jue che, te muninA AtmapradezamAM praveza karavA mATe mohacorane koI chidra maLatuM nathI. For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 146 jJAnasAra ahIM traNa vAto tarapha ApaNuM lakSa doravAmAM AvyuM che : AtmAnuM avinAzI-svarUpe darzana. che parapudgalasaMyoganuM vinAzI-rUpe darzana. mohano AtmabhUmimAM apraveza. mAraka mohanI vikaTa viTaMbaNAothI jo mana udvigna banyuM hoya ane e viTaMbaNAothI mukta thavAnI kAmanA adamya ullatI hoya to A upAyo adamya kAmanAne saphaLa banAvavA samartha che. hA, mohane AtmabhUmi para paga paNa na mUkavA devAno sudaDha saMkalpa joIze. mahinA sahAre AnaMda-pramoda ane bhoga-vilAsa anubhavavAnI-bhogavavAnI vRttionuM asAdhAraNa damana karavuM joIze. to ja AtmA tarapha dRSTi jaze ane AtmAnuM avinAzI svarUpe jovAmAM AnaMdAnubhUti thaze. parapugalanA saMyogo vinAzI-vyartha samajAze. AtmAnuM avinAzI-svarUpe darzana karavAnuM che, te mAtra koI ekAda kalAka mATe ke ekAda mahinA-varSa mATe nahi; paraMtu jyAre jyAre potAnA AtmA tarapha yA bIjAnA AtmA tarapha dRSTi jAya, tyAre "A avinAzI che" "evuM saMvedana thavuM joIe. avinAzI AtmAnuM darzana jyAre manamAM sukhada saMvedana pedA kare, tyAre vinAzI zarIra ane bhautika saMpattinA darzanamAM nIrasatA ane AkarSaNahInatA Ave. avinAzI AtmAnI prIti thaI gayA pachI "parapudgalanA saMyoga anitya che. je anitya che, tenA saMgamathIsaMyogathI zuM vizeSa?' A dRSTi khUle che. pasaMyoganI anityatAnuM darzana mana para evo prabhAva upasAve che ke pasaMyoga karavAmAM, parasaMyogamAM sukha anubhavavAmAM ke parasaMyoganA viyogamAM...na AnaMda, na pramoda ke na viSAda! parasaMyogamAM mohane AtmabhUmimAM praveza karavAno mArga maLI jAya che. jyAM jIve parasaMyogamAMthI sukhanI kalpanA karI, moha AtmabhUmimAM peTho samajo! parasaMyogamAM sukhanI kalpanAne AmUla UkheDIne pheMkI devA mATe parasaMyoga anitya che' evI jJAnadaSTine kholavA ahIM kahevAmAM AvyuM che. AtmAmAM jIva sukhanI kalpanA nathI karato, anAdi kALathI teNe AtmAmAM sukhanuM darzana nathI karyuM, te jIva AtmAmAM sukhanuM darzana kare te mATe "AtmA nitya avinAzI che" evI tattvadRSTi ApavAmAM AvI che. jyAM sudhI A baMne dRSTione kholavAmAM nathI AvI tyAM sudhI ja moha AtmabhUmimAM For Private And Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyA 147 pravezI jAya che ane bhayaMkara barabAdI karI jAya che.... alabatta, e barabAdI karavAnI sAthe e bhUminA mAlikane thoDI sukha-sagavaDa Ape che, jethI e sukha-sagavaDonA lAlacu mAlika mohanI sAme jehAda na jagAve! baLavo na karI bese! briTizaro taraphathI maLatAM mAna-sanmAna ane sukha-sagavaDonA lAlacu dezadrohIo jevI rIte bhAratanI bhUmi para briTizarone rAjya karavA devAnI himAyata karatA hatA, tevI rIte jyAM sudhI ApaNe moha taraphathI maLatI sukha-sagavaDo ane mAna-sanmAna svIkAratA rahIe tyAM sudhI ApaNe AtmadrohI chIe... zuM ApaNe mohane ApaNI AtmabhUmi para rAjya karavA devAmAM jo rAjI chIe to! taraGgataralAM lakSmImAyurvAyuvadasthiram / adabhradhIranudhyAyedabhravad bhaguraM vapuH / / 3 / / 107 / / artha : nipuNa buddhivALo lakSmIne samudranA taraMga jevI capaLa, AyuSyane vAyunA jevuM asthira, ane zarIrane vAdaLAM jevuM vinazvara vicAre. vivecana : + lakSmI AyuSya A zarIra A traNa tattvo tarapha jIvAtmAno je anAdi-daSTikoNa rahelo che, teno aMta lAvI eka navo chatAM yathArtha daSTikoNa apanAvavA mATe pUjya upAdhyAyajI kahI rahyA che. "avidyA" nA AvaraNane phADI nAkhavA mATe A navya draSTikoNa samartha ane anivArya che, e vAta samajavA mATe "adabhrabuddhi' nipuNa buddhino sahAro levA mATe paNa sUcavyuM che. lakSmInI lAlasA, jIvana (AyuSya)nI jhaMkhanA ane zarIranI spRhAe jIvAtmAnI buddhine kaMThita karI dIdhI che, jIvAtmAnI vicArazaktine khUba sImita banAvI dIdhI che ane jIvanI aMtaHcetanAne dhULanA DhephAM nIce bhaMDArI dIdhI che. lakSmI, jIvana ane zarIranA trikoNa' nA vyAmoha para samagra saMsAranI navalakathA sarjAyelI che. saMsAranI navalakathAnuM koI paNa pAnuM kholIne vAMco, A trikoNa' dekhAI paDaze! rAga ane dveSa, harSa ane viSAda, sthiti ane gati, puNya ane pApa, AnaMda ane uga.... AvA seMkaDo kaMDhonA kendrasthAne lakSmI, jIvana ane zarIrano 'trikoNa' rahelo che. AzAnA minArAo ane nirAzAnAM kabrastAno A "trikoNa" para sarjAya che. kaho ke pavitra, udAtta AtmAnulakSI ane bhavya bhAvanAonuM smazAna A "trikoNa' che! A "avidyAtrikoNane enA vAstavika svarUpamAM jovA For Private And Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 148 jJAnasAra mATe yathArthadarzI dRSTikoNa apanAvyA vinA AtmAnI pUrNatA tarapha prayANa thaI zakatuM nathI. pUrNAnandanI anubhUti thaI zakatI nathI. A che yathArtha dRSTikoNa layamI samudranAM taraMgo jevI capaLa che. ki jIvana vAyu jevuM asthira che. zarIra vAdaLAM jevuM kSaNabhaMgura che. koI samudranA zAMta taTa para besI, pUrNimAnI rAtrie, sAgaranA UchaLatA taraMgomAM lakSmInI capaLatAnuM darzana karI, lakSmInI lAlasAne tilAMjali ApI dejo. koI pahADanA UMcA zikhara para UbhA rahI, dRSTine anaMta AkAza tarapha sthira karI, vAyunA susavATAomAM jIvananI asthiratAnuM karuNa saMgIta sAMbhaLajo.... jIvananI jhaMkhanAthI tyAre nivRtta thavAno dRDha saMkalpa karajo. koI varSAkAlamAM... koI vana-nikuMjamAM Asana lagAvI... AkAzamAM caDhI AvatAM vAdaLomAM kAyAnI kSaNabhaMguratAno dhvani sAMbhaLajo... ane? kAyAnI spRhAne tyajI devAno tyAre manonizcaya karI lejo.... avidyAnuM anAdi AvaraNa cirAI jaze ane vidyAnuM anupama saundarya pUrNa bahAramAM pragaTa thaI jaze. "trikoNa nI duniyAthI mukta thaI tame tamArI sahajasvAdhIna jJAnAdi lakSmI, AtmAnuM svataMtra anaMta jIvana ane akSaya AtmadravyanI agama-agocara sRSTimAM pahoMcI jazo. lamI, jIvana ane AyuSya taraphanI A navIna vicArapaddhati kevI AhlAdaka ane aMtaHsparzI che! kevuM mIThuM AtmasaMvanana ane romarAjIne vikasvara karanAruM spaMdana jAgrata thAya che! jUnIpurANI.... anAdi vicAradhArAnI vikSubdhatA, vivazatA ane viveka-vikalatAno ahIM sparza mAtra nathI! zucInyapyazucIkartuM samarthe'zucisaMbhave / dehe jalAdinA zaucabhramo mUDhasya dAruNaH / / 4 / / 108 / / artha : pavitra padArthane paNa apavitra karavA samartha (ane) apavitra padArthathI utpanna thayelA evA zarIrane viSe pANI vagerethI pavitratAno bhrama bhayaMkara che. vivecana : zarIranI zuddhi tarapha khUba jhUkI gayelA manuSya jarA svasthatApUrvaka vicAravuM joIe ke zarIra kevI rIte utpanna thAya che, zAmAM utpanna thAya che ane e zarIrano kevo svabhAva che. For Private And Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vidyA www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sukkaM piuNo mAUe soNiyaM tadubhayaM pi saMsaThThe / tappaDhamAe jIvo AhArai tattha uppanno | 149 bhavabhAvanA pitAnuM zukra ane mAtAnuM rudhira, e baMnenA saMsargamAMthI zarIranI utpatti thAya che. jIvAtmA tyAM AvIne prathama samaye ja e zukra-rudhiranA pudgalono AhAra karI zarIranuM nirmANa kare che. A to enI utpattinI vAta che. e zarIrano svabhAva kevo che? pavitrane apavitra karavAno! zuddhane azuddha karavAno! sugaMdhane durgaMdha karavAno! suMdarane beDoLa banAvavAno! kapUra, kastUrI ane caMdananA vilepana karo. zarIra e vilepanane alpa kALamAM apavitra, azuddha ane durgaMdhamaya banAvI deze! suMdara ane zuddha vastrothI zarIrane DhAMko, paNa alpa samayamAM zarIra e vastrone gaMdAM ane azuddha banAvI deze. ThaMDAgarama pANInA phuvArA nIce besI, sugaMdhabharapUra sAbuthI snAna karo, kImatI attara lagAvI zarIrane maghamadhAyamAna karI do... paraM u be-cAra kalAka vItyA, na vItyA, zarIra tyAM enA mULa svabhAvamAM pahoMcI jaze! pasInAthI ane melathI...rogathI ane vyAdhithI kaDhaMguM banI jaze. zarIrane A rIte vAraMvAra pANIthI ane mATIthI pavitra banAvI devAnI bhramaNA kevI bhayaMkara che! zarIranI pavitratAne potAnI pavitratA mAnI levAnI vRtti kevI hAnikAraka che, te vicAravuM joIe. zarIrane sAdhya mAnI laI tenI sAthe je vartana karavAmAM Ave che tenuM parivartana thavuM joIe. paraMtu pravRttinA parivartanamAM vRttinuM parivartana hovuM joIe. zarIra sAdhana che, sAdhya nahi, zarIra pratye eka sAdhana tarIkenI vRtti hovI joIe, enA sAtheno vartAva paNa eka sAdhana tarIkeno joIe. For Private And Personal Use Only manuSya-zarI2 mokSamArganI ArAdhanA mATe sarvottama sAdhana che. e zarIranI eka-eka dhAtuno upayoga, e zarIranI eka-eka indriyano upayoga, zarIranA eka-eka spandanano upayoga, mokSamArganI ArAdhanA mATe karavAno che. zarIranA sAdhana dvArA AtmAne pavitra, zuddha ane ujjvala karavAno che. du:khada vAta e che ke bhrAnta manuSya AtmAne sAdhana banAvI tenA dvArA zarIrane zuddha ane pavitra banAvavAnI ceSTA kare che. zarIrane pavitra banAvavA evA evA upAya yoje che ke jethI AtmA karmamalina banye jAya che. sAdhyano Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1pa0. jJAnasAra nirNaya karavAmAM gaphalata karI sAdhyane sAdhana mAne che ane sAdhanane sAdhya samajI le che! e na bhUlavuM joIe ke sAdhya AtmA che. sAdhyane jarAya nukasAna-kSati na pahoMce e rIte sAdhana sAthe vyavahAra karavo joIe. avidyA A viveka karavA detI nathI. avidyAnA prabhAvamAM jIvAtmA zarIra pratye ja mamatvavALo bane che, tenuM lakSa zarIra ja hoya che. zarIrane roja pANIthI snAna karAvaze... zarIra para koI DAgha na rahI jAya tenI kALajI rAkhaze. zarIra gaMduM na banI jAya tenI kALajI rAkhaze, zarIra gaMdu na banI jAya tenI sAvacetI rAkhaze.... AtmAne to e sAva bhUlI ja gayo hoya che! kolasAne pANIthI ke dUdhathI game teTalo dhovAmAM Ave to zuM kolaso sapheda thAya? tevI rIte kAyA ke je apavitra tattvothI banelI che ane bIjAne apavitra karavAnA svabhAvavALI che, tene tame game teTalI pavitra karavA prayatna karo... tamAro prayatna niSphaLa jaze. yA snAtvA samatAkuNDe hitvA kazmalaja malam / punarna yAti mAlinyaM so'ntarAtmA paraH zuciH / / 5 / / 109 / / artha : je samatArUpa kuMDamAM snAna karIne pApathI utpanna thayelA melane tajIne pharIthI malinapaNAne pAmato nathI, te aMtarAtmA atyaMta pavitra che. vivecana : zuM tamAre snAna karavuM ja che? pavitra banavuM ja che? to Avo tamane snAna karavAnuM suramya sthAna batAvuM. snAna mATenuM zuddha jaLa batAvuM... tame eka vAra snAna karo, punaH snAna karavAnI jarUra nahi paDe. tamane evI pavitratA prApta thaze ke je sthAyI rUpe rahenArI haze. A samatAno kuMDa che. kuMDamAM zamarasanuM chalochala jala bhareluM che. tame sarvAgINa snAna karo. svacchaMda banIne snAna karo. tamArA AtmA para lAgelo pApa-paMka dhovAI jaze. tamAro AtmA pavitra banI jaze... tamane samakitanI mahAna pavitratA prApta thaze. eka vAra je AtmAe samyagu darzana prApta karI lIdhuM, te AtmA kamanI utkRSTa sthiti bAMdhato nathI. aMtaHkoDA-koDI sAgaropama pramANa sthitithI vadhAre sthiti bAMdhato nathI. A ja enI sahaja pavitratA che. 8. juo pariziSTa. For Private And Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vidyA 151 samatAnuM snAna niraMtara karatA rahevuM joIe. samatAthI samakitanI ujvaLatA maLe, ke je ujvaLatA-pavitratA AtmAnI che. samatArasamAM majjana karatAM AtmAno traNa prakArano maLa nAza pAme che : dazoH smaraviSaM zuSyet krodhatApaH kSayaM vrajet / auddhatyamalanAzaH syAt samatAmRtamajjanAt / / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmasAra dRSTimAMthI viSayavAsanAnuM jhe2 dUra thaI jAya che. krodhano tapAro zAMta thaI jAya che ane uddhatAI-svacchandatAno kacaro dhovAI jAya che. basa, samatAnA kuMDamAM snAna karI lo! samatAno kuMDa kevo camatkArika che! tamane je koI roga hoya, samatAnA kuMDamAM snAna karI lo; roga dUra thayo samajo. tamArA jIvanamAM game tevA AMtarika doSa hoya, tame samatAkuMDamAM nAhI lo, doSa bhAgyo samajo! to, bharata cakravartInA jIvanamAM kayuM duSkara tapa hatuM? kayo mahAna tyAga hato? kayAM mahAvrato hatAM? chatAM emaNe AtmAnA anaMta doSo dUra karyA... kevI rIte? samatA kuMDamAM snAna karIne! pUjya upAdhyAyajIe svaracita-'AdhyAtmasAra' mAM A rahasya kholyuM che : Azritya samatAmekAM nirvRtA bharatAdayaH / na hi kaSTamanuSThAnamabhUtteSAM tu kiJcana / / bAhya zarIrane pANIthI ane mATIthI pavitra karavAnI ghelachA dUra karI, AtmAne samatA-jalathI pavitra karavAno mArga batAvI, pUjya upAdhyAyajIe kevo mahAna upakAra karyo che! basa, samatA dvArA sakitanI prApti thaI, samajavuM joIe ke 'huM pavitra banyo...' 'huM pavitra chuM.' A khyAla rahe to zarIrAdine pavitra karavAno vicAra jAge nahIM. 'huM apavitra gaMdo chuM.' Avo khyAla hoya che tyAre pavitra banavAnI pravRtti thAya che. samatAne sthira rAkhavA mATe jIvomAM karmanirmita vaividhyanuM darzana na karavuM joIe. jema jema vizuddha AtmasvarUpanuM darzana dRDha thatuM jAya che tema tema samatA sthira ane dRDha banatI jAya che. samatAnI pavitratAnuM sukha to e ja anubhavI zake ke jemaNe samatAne AtmasAt karI che. zarIrAdi pudgalomAM Asakta jIvAtmA samatAnA vacanAtIta sukhane na anubhavI zake. zarIrane pavitra banAvavAnI dhUna jenA para savAra thaI hoya, tevo jIva samatAnA For Private And Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 152 jJAnasAra kuMDamAM nimajjana karI parama AhUlAda ane anupama pavitratA na meLavI zake, e svAbhAvika che. Atmabodho navaH pAzo dehagehadhanAdiSu / yaH kSipto'pyAtmanA teSu svasya bandhAya jAyate / / 6 / / 110 / / artha : zarIra, ghara ane dhanAdimAM AtmapaNAnI buddhi te navo pAza che. zarIrAdimAM AtmAe nAkhelo je pAza, (te) potAnA baMdha mATe thAya che. vivecana : A zarIra, ghara, dhana * A badhAmAM AtmapaNAnI buddhi; eka abhinava alaukika pAza che. zarIra, ghara, dhana Adi para, AtmA pAza nAkhe paraMtu e pAzathI baMdhAya che pote! vAstavamAM, jenA para pAza nAkhavAmAM Ave te baMdhAvo joIe, paraMtu ahIM to pAza nAkhanAra baMdhAya che! mATe pAza abhinava ane alaukika che! huM ane mAruM A avidyA dvArA AtmA baMdhAto jAya che, A vAtanuM bhAna karAvatAM ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAje saMsAranAM traNa tattvo tarapha nirdeza karyo che : zarIramAM "huM" ghara-dhanamAM mAruM." A "huM" ane "mAruM"no anAdikAlIna ahaMkAra ane mamakAra (avidyA) jIvane saMsAramAM bhamAvI rahyo che... karmonAM baMdhanomAM phasAvI rahyo che... naraka-nigodanAM duHkhomAM ribAvI rahyo che. sukha-duHkhanAM kaMdomAM jhulAvI rahyo che. zarIra mAM "huM" paNAnI buddhi bahirAtmabhAva che. "sirvihirAbhA' - zarIramAM AtmapaNAnI buddhibahirAtmadazA che. A dizAmAM viSayonI lolupatA ane kaSAyonA kadAgraha svacchaMdapaNe vilase che. tattvanI azraddhA ane guNomAM praya, A avasthAnAM lakSaNo che. AtmatvanuM ajJAna bahirAtma-bhAvanuM dyotaka che. zrI adhyAtmasAra-mAM kahyuM che : viSayakaSAyAvezaH tattvAzraddhA guNeSu dvessH| AtmA'jJAnaM ca yadA bAhyAtmA syAt tadA vyaktaH / / A rIte zarIramAM ahatvanI buddhi karanAra viSaya-kaSAyanA AvezathI For Private And Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyA 153 potAnA ja AtmAne karmothI bAMdhe che. tattvanI azraddhAthI ane guNomAM dveSa dhAraNa karavAthI AtmAne karmalipta kare che, je enA potAnA ja duHkha mATe thAya che. pote karmathI baMdhAto jAya che, chatAM potAne bhAna nathI hotuM ke 'huM baMdhAI rahyo chuM.' zuM A ja moTuM Azcarya nathI? jyAM sudhI A bhAna na thAya tyAM sudhI karmanAM baMdhana akaLAvanArAM na lAge. jyAM sudhI karmanAM baMdhanomAM trAsa ane julmano anubhava na thAya tyAM sudhI e baMdhanone toDavAno puruSArtha na thAya... puruSArthamAM joma, jhaDapa ane jayanuM lakSa na rahe. mohamaMdarAnA pyAlA ThAMsI-ThAMsIne pIne, nazAmAM cakacUra banelA bahirAtmA sAme darpaNa dharavAmAM Ave che : 'tuM tArI jAtane jo.' jo e darpaNamAM jovAmAM Ave to potAnI jAta kevI lAge? anaMta anaMta karmonAM baMdhanathI baMdhAyelI... parAdhIna... parataMtra ane sarvasva hArI cUkelI! ghara ane dhana vagere padArthomAM mamatvanI buddhi parAdhInatA, parataMtratAmAM vRddhi kare che. jJAnAdi svasaMpattine jovA detI nathI ane bAhya bhAvomAM nAca nacAve che. 'ahaM ane mama' nA mArge cAlanArAonI kevI durdazA thAya che, tenuM bhAna karavA bhUtakALanAM pAtro tarapha dRSTi karavAnI jarUra che. bhUma ane brahmadatta cakravartInAM kALajA kaMpAvanArAM vRttAMto vAMco. magadhasamrATa koNika ane nikaTanA bhutakALanA hiTalaranA karuNa aMtane juo. senTa helinA TApumAM aMtima divaso gujAranAra nepoliyananI kahAnI sAMbhaLo. ahaMkAra ane mamakAranA A pAzanI pAzavitA ane bhayaMkaratAne samajI, e pAzathI mukta thavAno sakhata puruSArtha karavo jarUrI che. mithoyuktapadArthAnAmasaMkramacamatkriyA / cinmAtrapariNAmena viduSaivAnubhUyate / / 7 / / 111 / / artha : paraspara maLelA jIva-pudgalAdi padArthono bhinnatArUpa camatkAra vidvAnathI ja jJAnamAtra pariNAma vaDe anubhavAya che. vivecana : jaDa ane cetana tattvonuM anAdi-anaMta A vizva che. pratyeka jaDa-cetana tattvanuM astitva svataMtra che ane svarUpa paNa svataMtra che. paraMtu jaDa-cetana tattvo ekabIjA sAthe kSIra-nIranI jema otaprota thaIne rahelAM che! te tattvonI bhinnatA eka mAtra jJAnaprakAzathI joI zakAya che. For Private And Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 154 jJAna sAthe mukhyatayA pAMca dravyo (jaDa-cetana) A vizvamAM vidyamAna che : dharmAstikAya; adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane jIvAstikAya. AkAza-dravya AdhAra che, bAkInAM cAra dravyo Adheya che, arthAtu AkAzamAM rahe che. AkAzamAM koI paNa bhAga evo nathI ke jyAM cAra dravyo na rahetAM hoya. arthAtu pAMceya dravyo sAthe rahe che. chatAM temanuM astitva, temanuM svarUpa ane temanuM kArya svataMtra rahe che. eka dravyanuM astitva bIjA dravyanA astitvamAM vilIna thaI jatuM nathI. eka dravyanuM kArya bIjuM dravya karatuM nathI. bhinnatAno A camatkAra jJAna vinA dekhAya tevo nathI. dareka dravya potAnuM astitva jALavI rAkhe che; potAnA svarUpane nirAbAdha rAkhe che ane potAnuM kArya karyuM jAya che. dharmAstikAya dravya arUpI che. anAdi-anaMta kALa tenuM astitva che. tenuM kArya che jIvane gati karavAmAM sahAya karavAnuM, arthAtu pratyeka jIva hAlI cAlI zake che, tenI pAchaLa adRzya sahAya "dharmAstikAya' nAmanA arUpI vizvavyApI... ane jaDa evA dravyanI che! "adharmAstikAya? sthitimAM sahAyatA kare che. arthAt jIva eka sthAna para sthira besI zake che, Ubho rahI zake che, zayana karI zake che, tenI pAchaLa arUpI vizvavyApI ane jaDa adharmAstikAyanI sahAya che. "AkAzAstikAya'nuM kAma che avakAza-jagA ApavAnuM. pudgalAstikAyanuM kAma to suprasiddha che! je kaMI ApaNane AMkhothI dekhAya che te badhuM ja pugalamaya che! pAMceya dravyomAM mAtra pugala ja rUpI che..hAni, vRddhi ane niraMtara parivartana e pudgalanuM svarUpa che. jIvAstikAyanuM svarUpa che cetanA. jJAnAdi-svaparyAyamAM ramaNatA enuM kArya che. pugaladravyamAM AtmaguNono praveza thato nathI. AtmAmAM pugala guNono praveza thato nathI. arthAt AtmAnA jJAnAdi guNo pudgalanA guNo banatA nathI. pudagalano pUraNa-galana svabhAva AtmAno svabhAva banato nathI. evI rIte dravyanA paryAyo paNa svadharmanA pariNAmarUpe bhinna che. alabatta, e ekabIjA sAthe eTalA otaprota hoya che ke teno bheda karavo azakya che. paraMtu jJAnI puruSa zrutajJAnanA AdhAre teno bheda samaje che. | 'sanmatitaka mAM zrI siddhasena-divAkare kahyuM che : 9. juo pariziSTamAM "paMcAstikAya" For Private And Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyA 155 annonnANuyayANaM imaM taM ca tti vibhayaNamasakkaM / jaha duddhapANiyANaM jAvaMta visesapajjAyA / / 47 / / dUdha ane pANInI jema paraspara otaprota thaI gayelA jIva ane pudgalanA vizeSa paryAyomAM "A jIva che ane A pudgala che"-evo vibhAga karavo azakya che. te baMnenA avibhakta paryAya samajavA joIe, A rIte zrutajJAnanA AdhAre jIva-pudgalanuM bhedajJAna e vidyA che. avidyAtimiradhvaMse dazA vidyaanyjnspRshaa| pazyanti paramAtmAnaM Atmanyeva hi yoginaH / / 8 / / 112 / / artha : yogIo, ajJAnarUpa aMdhakArano nAza thatAM mamatvabuddhirUpa aMjanane sparza karanArI dRSTi vaDe AtmAne viSe ja paramAtmAne jue che. vivecanaH avidyAno anAdi aMdhakAra dUra thatAM yogInI dRSTimAM tattvajJAnanuM aMjana dekhAya che, e aMjana-aMcita dRSTithI aMtarAtmAmAM te jue che. tyAM te mahAyogIne konuM darzana thAya che? saccidAnandamaya paramAtmAnuM te mahAyogI saccidAnandanI pUrNa mastImAM DolI UThe che... janmajanmAntaranA mahAna saMgharSanA aMte prApta thayelI apUrva, adUbhuta ane kalpanAtIta saphaLatAthI tenuM hRdaya pUrNAnandI banI jAya che. avidyAno nAza. A tattva dRSTinuM aMjana. A aMtarAtmAmAM paramAtma-darzana. paramAtma-darzananI pArzva-bhUmikAmAM be vAta rahelI che, je be vAtone A saMpUrNa aSTakamAM chaNavAmAM AvI che. avidyAno nAza karo ane tattvabuddhinuM aMjana karo! guNasthAnakanA mAdhyamathI A kramika vikAsane vicArIe. avidyAno aMdhakAra pahelA guNasthAnake hoya che. e aMdhakArathI AvRta jIvAtmAne bAhyAtmA' kahevAya che. cothA guNasthAnake e aMdhakArano vilaya thAya che ane "tattvabuddhi' (vidyA) no sUryodaya thAya che. bAramA guNasthAnaka sudhI tattvabuddhi vikasatI jAya che. A tattvabuddhivALA jIvAtmAne "aMtarAtmA" kahevAmAM Ave che. teramA ane caudamAM guNasthAnake e ja aMtarAtmA' paramAtmA banI jAya che. For Private And Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 156 jJAnasAra - ApaNe kevI rIte jANI zakIe ke ApaNe bAhyAtmA chIe? aMtarAtmA chIe ke paramAtmA chIe? hA, ApaNe paNa jANI zakIe, juo A rahI jANavAnI paddhati : chejo ApaNAmAM viSaya ane kaSAyonI pracuratA che, tattvo tarapha azraddhA che, guNo pratye dveSa che... AtmAnuM jJAna nathI... to samajavuM ke ApaNe bAhyAtmA' chIe, pahelA guNasthAnaka chIe. jo ApaNAmAM tattvazraddhA pragaTI che, aNuvrata-mahAvratothI jIvana saMyamita che, mohane ochA-vattA aMze vaza karyo che.. vaza karavAno puruSArtha cAlu che; to samajavuM ke ApaNe "aMtarAtmA' chIe ane cothA guNasthAnakathI mAMDI bAramAM guNasthAnaka sudhInA koI guNasthAnaka chIe. che kevaLajJAna pragaTI gayuM hoya, yoganirodha karI dIdho hoya... samagra karmono kSaya thaI gayo hoya... siddhazilA para nivAsa thaI gayo hoya, to samajavuM "paramAtmA" banI gayA! teramA yA caudamA guNasthAnake pahoMcI gayA! mana zAnta thayA vinA, arthAt zoka-mada-madana-matsara-kalaha-kadAgrahaviSAda ane vairavRtti... vagere zAnta thayA vinA, avidyA bhasmIbhUta thatI nathI... moha-aMdhakAra dUra thato nathI. mana zAMta karavuM joIe ane aMtarAtmA banI paramAtmAnuM dhyAna karavuM joIe, to paramAtmadarzana thAya. 'paramAtmA'nudhyeyaH sannihito dhyAnato bhavati' - adhyAtmasAra eka zubha AlaMbanamAM manane sthira karI, bIjuM badhuM vicAravAnuM choDI daI... dhyAna dharavAmAM Ave to mana zAnta thAya. zokAdi vikAro upazAnta thaI jAya ane AtmAnI sahaja jyoti prakAzI UThe! zAnte manasi jyotiH prakAzate zAntamAtmanaH sahajam / * adhyAtmasAra 10. guNasthAnakanuM svarUpa juo pariziSTamAM. For Private And Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org viveka : dUdha ane pANInI jema maLelA karma ane jIvane munirUpa rAjahaMsa bhinna kare che ! Avo bhedajJAnI AtmA madhyastha bane che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vi = = ahIM vyavahAramAM vaparAtA "viveka" nI vAta nathI. ahIM to bhedajJAnanA vivekanI vAta che. jIva ane karmanI judAIne jANe te viveka! anAdi kALathI avivekanA pragADha aMdhakAramAM aTavAyelA jIvane vivekano prakAza prApta thaI jAya to enuM kAma thaI jAya! parama vizuddha AtmAmAM azuddhio jovI e paNa aviveka che! vivekanA. prakAzamAM AtmAnI parama vizuddha avasthA ja dekhAyA kare. eno apUrva AnaMda anubhavavA A aSTaka dhyAnapUrvaka betraNa vAra to vAMcI ja jajo. For Private And Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 158 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karma jIvaM ca saMzliSTaM sarvadA kSIranIravat / vimitrI te coDamA~ munirdezo vivevAn ||1||9|| artha : haMmezAM dUdha ane pANInI peThe maLelA karma ane jIvane je munirUpa rAjahaMsa bhinna kare che, te vivekanaMta che. vivecana : jIva ane ajIvanuM je bhedajJAna te viveka. karma ane jIva ekabIjA sAthe dUdha ane pANInI jema ekameka che. anAdi kALathI ekameka che; temane temanAM lakSaNo dvArA bhinna samajavAM, te viveka che, kAraNa ke anAdi kALathI jIva, karma ane jIvane abhinna mAnato Avyo che ane tethI te anaMtakALa saMsAramAM bhaTakyo che. saMsAramAM bhaTakavAnuM tyAre maTe ke jyAre jIva ane ajIvanA vivekathI AtmAne sarva parabhAvothI bhinna jANe. ahamikko khalu suddho daMsaNa - NANamaio sadAruvA / vi asthi majjha kiJci vi aNNaM paramANumittaMpi / / 38 / / jJAnasAra samayasAra avidyAthI mukta AtmA pudgalathI bhinna AtmAnuM darzana kare. 'huM kharekhara eka chuM, zuddha chuM; darzana-jJAnamaya chuM, sadA arUpI chuM, bIjuM kaMI paramANu mAtra paNa mAruM nathI.' For Private And Personal Use Only - jema koI manuSyanI muThThImAM sonAno TukaDo hoya... paraMtu te bhUlI gayo hoya ke 'mArA hAthamAM sonAno TukaDo che', ane tene yAda AvI jatAM te potAnA hAthamAM sonAnA TukaDAne jue che, tevI rIte ja manuSya anAdi moharUpa ajJAnanI unmattatAthI potAnA paramezvara AtmAne bhUlI gayo hato, tene bhavavirakta sadguruno samAgama thatAM, gurunA niraMtara upadezathI bhAna thayuM : 'huM caitanyamAtra jyotirUpa AtmA chuM...mArA potAnA ja anubhavathI mane pratyakSa jaNAya che. citmAtra AkAranA lIdhe huM samasta kramarUpa tathA akramarUpa pravartamAna vyAvahArika bhAvothI bhinna nathI thato, mATe huM eka chuM. nara-nAraka Adi jIvanA vizeSa paryAyo, ajIva, puNya-pApa, Asava-saMvara, nirjarA...baMdha mokSa-A vyAvahArika nava tattvothI, huM jJAyaka svabhAvarUpa bhAvanA kAraNe atyaMta bhinna chuM mATe huM zuddha chuM. huM cinmAtra chuM. sAmAnyavizeSAtmakatAnuM atikramaNa nathI karato, tethI darzana-jJAnamaya chuM. sparza, * juo pariziSTa 13. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viveka 159 rasa, gaMdha ane varNathI huM bhinna hovAthI paramArthathI huM sadA arUpI chuM.' AtmAnAM asAdhAraNa lakSaNone nahi jANato atyaMta vimUDha manuSya tAttvika AtmAne jANatA nathI ane "para"ne AtmA mAnI le che! karmane AtmA mAnI le che! karmasaMyogane AtmA samajI le che!... karmajanya adhyavasAyone AtmA mAnI le che! koI vaLI karmavipAkane AtmA kahI de che! paraMtu A badhAM ja bhAvo pudgala dravyanA pariNAmathI niSpanna che, tene jIva kevI rIte kahevAya? AThe prakAranAM karma pudgalamaya che, ema jinezvara bhagavaMte kahyuM che : 'aTThavihaM pi ya kammaM savvaM puggalamayaM jiNA biNti'| - "samayasara'-45 karmathI.. karmanA prabhAvothI AtmAnI bhinnatAnuM jJAna karavA mATe munie haMsavRttivALA banavuM joIe. haMsa jevI rIte pANI-dUdhanA mizraNamAMthI dUdhane grahaNa karI pANIne tyajI de che, tevI rIte muni paNa karma-jIvanA mizraNamAMthI jIvane grahaNa karI karmane tyajI de. te mATe jIvanAM asAdhAraNa lakSaNone te jANe ane e rIte jIvanuM zraddhAna kare. e rIte bhedajJAnano viveka jyAre munimAM Ave che, tyAre te mahAna AtmAnaMdane anubhave che. rAgAdi doSono upazama thaI jAya che ane citta prasanna banI jAya che. dehAtmAdyaviveko'yaM sarvadA sulabho bhve| bhavakoTyApi tadbhedavivekastvati durlabhaH / / 2 / 114 / / artha : saMsAramAM hamezAM zarIra ane AtmA vagereno aviveka sukhethI prApta thaI zake evo che, paraMtu) koTi janma vaDe paNa tenuM bhedajJAna atyaMta durlabha che. vivecana saMsAramAM rahelA jIvo zarIra ane AtmAnA abhedanI vAsanAthI vAsita ja che. A abheda-vAsanAno aviveka jIvo mATe durlabha nathI, sulabha che. durlabha to che bhedaparijJAna. kroDa kroDa bhavomAM paNa bhedajJAna-rUpa viveka durlabha che. saMsAramAM jIvo bicArA zarIrathI bhinna koI "Atmatattva' che, evuM jANatA paNa nathI. AtmAnuM svataMtra astitva paNa jANatA nathI, to AtmAnuM zuddha jJAnamaya svarUpa to jANavAnI vAta ja kyAM rahI? "manathI bhinna, For Private And Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 170 jJAnasAra vacanathI bhinna, kAyAthI bhinna caitanyasvarUpa AtmA che'-A rIte AtmAnuM svataMtra astitva jANavuM ane zraddhA karavI... sarva jIvo mATe sulabha nathI. koI mahAtmA ja AvuM bhedajJAna prApta kare che. sudaparicitANubhUtA savvassa vi kaambhogbNdhkhaa| gattassuvalaMbho variNa sulabho vibhattassa ||4 // samayasAra 'kAmabhoganI kathA konA sAMbhaLavAmAM nathI AvI? konA paricayamAM nathI AvI? konA anubhavamAM nathI AvI? arthAt e to sulabha che, paraMtu zarIrAdithI bhinna AtmAnI ekatA sAMbhaLavAmAM nathI AvI... paricayamAM nathI AvI, anubhavamAM nathI AvI... mATe te durlabha che.' - kAma-bhoganI kathA to anaMtavAra sAMbhaLI, hRdayamAM jacAvI ane jIvanamAM teno anubhava paNa karyo. vizvavijetA samrATa mohanA prabhAvamAM e ja sulabha hatuM... durlabha hatuM mAtra bhedajJAna! vizuddha AtmAnA ekatvanuM saMgIta tyAM kAne ja paDatuM na hatuM... For Private And Personal Use Only bhedajJAna karavA mATe antarAtmadazA prApta karavI joIe. te mATe pAMca indriyanA viSayo pratye virakti ane e viSayono tyAga karatA javuM joIe. viSayo tarapha jyAM sudhI rAga rahe tyAM sudhI mana bAhya bhAvomAM 2matuM rahe che; AtmA tarapha mana vaLatuM nathI. viSayonA tyAganI sAthe kaSAyono upazama karavo teTalo ja anivArya che. kaSAyomAM saMtapta mana jaDacetananA bhedane samajavA ke anubhavavA samartha banatuM nathI. viSayono rAga ghaTatAM kaSAyono tApa paNa zamavA mAMDe che. kaSAyo maMda paDatAM tattva tarapha dRSTi jAya che ane tattva para zraddhA pedA thAya che. jIva-ajIvAdi nava tattva 52 zraddhA thayA pachI vizeSarUpe jIvAtmAnA svarUpa pratye anurAga utpanna thAya che. jIvanA kSamAdi guNo para dveSa 2heto nathI. arthAt kSamAdi guNothI jIvana ujvala banAvavAnI tamannA jAge che. te mATe aNuvrato ane mahAvratonuM grahaNa ane Asevana karavAnI vRtti ane pravRtti Ave che jema jema e vRtti ane pravRtti dRDha banatI jAya che tema tema mohavAsanAo bhAgavA mAMDe che. tethI mohajanya pramAdanI vRtti-pravRttio baMdha thaI jAya che. AvI sthiti prApta thAya tyAre 'bhedajJAna' karavAnI yogyatA prApta thAya che. bhedajJAnanI kathA ene priya lAge che. bhedajJAnanI preraNA ApanArA Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viveka 161 sadguruono satsaMga karavAno game che. je bhedajJAnI nathI temanA pratye adveSa rahe che ane A rIte jyAre tene bhedajJAnano anubhava karavAno avasara prApta thAya che tyAre tene eka mahAna durlabha vastunI prApti thayAno aMtaraMga AnaMda prApta thAya che. bhedajJAnanI vAsanAthI vAsita banavAnI jarUra che. tethI mananA ghaNA klezo ane vikSepo dUra thaI jaze, jIvananI ghaNI samasyAo UkalI jaze, apUrva prasannatA anubhavamAM Avaze. zuddhe'pi vyomni timirAd rekhAbhirmizratA tathA / vikArairmizratA bhAti tathA'tmanyavivekataH / / 3 / / 115 / / artha : jema svaccha evA AkAzamAM paNa timira rogathI nIla, pIta vagere rekhAo vaDe mizrapaNuM bhAse che, tema AtmAmAM avivekathI vikAro vaDe mizrapaNuM bhAse che) vivecana : AkAza svaccha...zuddha che, paraMtu AkAzane jonAra manuSyanI AMkhamAM 'timira' roga che. rogayukta dRSTithI tene AkAzamAM lAlapILI...bhAtabhAtanI rekhAo dekhAya che... te bolI UThe che : juo, AkAza kevuM citra-vicitra bhAse che!' 'nizcayanaya'thI. AtmA nirvikAra, nirmoha...vItarAga...caitanyasvarUpa che paraMtu e AtmAne jonAranI AMkhamAM krodhAdi vikArono roga che! krodhAdi vikArothI yukta avivekI dRSTithI tene AtmAmAM kAma... krodha... lobha... mada... matsara vagere rekhAo dekhAya che, te pokAra kare che : 'juo, AtmA kAmI,krodhI vikAravaMta bhAse che...!' nizcayanaya A rIte ApaNane ApaNA mULabhUta svarUpanuM darzana karAvI, ApaNAmAM anAdi kALI bharelI, ApaNA potAnA vizenI hIna bhAvanAne pheMkI devAnI preraNA kare che. ApaNe sAce ja ApaNI jAtane dIna-hInaapaMga-parAzrayI samajI lIdhI che. jema koI paradezI zAsananA damanacakra nIce kacaDAI rahelI gAmaDAnI prajAmAM dInatA-hInatA-parAdhInatAnI bhAvanA jovA maLe che... teo te sthitimAM ja jANe saMtoSa mAnIne jIvana pUrNa ka2vA cAhatA hoya che, paraMtu koI krAntikArI temanI pAse pahoMcI jAya ane temane bhAna karAve : pyArA prajAjano, tame ema na samajo ke tamAruM A ja vAstavika jIvana che! tamane paNa eka nAgarika tarIkenA saMpUrNa adhikAro For Private And Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 162 jJAnasAra che, tame paNa eka svataMtra jIvana jIvavAno hakka dharAvo cho. e ja tamAruM vAstavika jIvana che. A to tamArA 52 videzI sattA dvArA ThokI besADavAmAM AveluM jIvana che. tame khuzahAla jIvana jIvI zako cho...' karmonI julmI sattA nIce kacaDAI rahelA jIvo, karmo dvArA ThokI besADavAmAM AvelA svarUpane potAnuM svarUpa samajI beThA che! karmonA anuzAsanane potAnuM anuzAsana samajI lIdhuM che...dInatA, hInatA ane parAdhInatAnI bhAvanA rageragamAM vyApta thaI gaI che... tyAM parama krAntikArI paramAtmA jinezvara deva hAkala kare che : 'jIvAtmAo, A tamAruM vAstavika svarUpa nathI. tamAro adhikAra che saMpUrNa svataMtra jIvana jIvavAno. tame zuddha cho, buddha cho, niraMjana cho. akhaMDa ane avyaya cho, ajara ane amara cho... tame tamArA mULabhUta svarUpane samajo. karmonI parAdhInatAmAM pedA thatI dInatA-hInatAne phagAvI do. tamane je roga... zoka... jarA... mRtyu... vagere dekhAya che, te to karmoe tamArI dRSTimAM karelA vikAra-aMjanane lIdhe dekhAya che. tame maratA nathI... tame janmatA nathI... tamane koI roga nathI... tamane koI du:kha nathI... tame ajJAnI nathI... tame mohI nathI... tame zarIradhArI nathI...' AvuM AtmajJAna prApta karavAthI muktinI nikaTatA thAya che. AtmajJAnaphalaM dhyAnamAtmajJAnaM ca muktidam / AtmajJAnAya tannityaM yatnaH kAryo mahAtmanA / / adhyAtmasAra niraMtara AtmajJAna mATe prayatna karavo joIe ema AtmAne jANI lo. bAkI kaMI ja jANavAnuM rahetuM nathI! AtmajJAna mATe ja navatattvonuM jJAna meLavavAnuM che. AtmA na jANyo teNe kaMI nathI jANyuM. karmakRta vikRtino AtmAmAM Aropa karIne ja bhISaNa bhavasamudramAM ajJAnI jIvo bhaTake che. mATe bhedajJAna-AtmajJAna prApta karavuM jarUrI che. . yathA yodhaiH kRtaM yuddhaM svAminyevopacaryate / zuddhAtmanyavivekena karmaskandhorjitaM tathA / / 4 / / 116 / / For Private And Personal Use Only artha : jema yoddhAoe kareluM yuddha rAjA vageremAM ja AropAya che, tema aviveka vaDe karmaskaMdhanuM puNyapAparUpa phaLa zuddha AtmAmAM (AropAya che.) Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 103 viveka vivecana : yuddha kare sainiko, jaya-parAjaya pAme sainiko, chatAM prajA zuM bole che? "rAjA jItyo, rAjA parAjaya pAmyo...' sainikono vijaya rAjAmAM AropAya che, sainikono parAjaya rAjAmAM AropAya che. tevI rIte aviveka karma yugala-pApa-puNyano upacaya-apacaya kare che, chatAM teno upacAra zuddha AtmAmAM karavAmAM Ave che! arthAta "AtmAe puNya bAMdhyuM, AtmAe pApa bAMdhyuM...' karmaphata bhAvono kartA AtmA nathI; AtmA to svabhAvano kartA che. paraMtu AtmA ane karmanI evI ekatA thaI gaI che ke karmakRta bhAvonuM kartApaNuM AtmAmAM bhAse che! A ja ajJAnadazA che ane A ajJAnadazA jIvanA bhavabhramaNanuM kAraNa che. janmAdiko'pi niyata: pariNAmo hi karmaNAm / na ca karmakRto bhedaH syAdAtmanyavikAriNi / / 15 / / Arogya kevalaM karma-kRtAM vikRtimAtmani / bhramanti bhraSTavijJAnAH bhIme saMsArasAgare / / 16 / / upAdhibhedajaM bhedaM vettyajJaH sphaTike yathA / tathA karmakRtaM bheda-mAtmanvevAbhimanyateH / / 17 / / * adhyAtmasAra-AtmanizcayAdhikArasa "janma. jarA..mRtyu vagere karmonA pariNAma che. e karmakRta bhAva avikArI AtmAnA nathI. chatAM avikArI AtmAmAM karmakRta vikRtino Aropa karanArA jJAnabhraSTa jIvo bhISaNa saMsAra-sAgaramAM bhaTake che. A rIte karmakRta vikRtino avikArI AtmAmAM Aropa karanArA, sphaTika ratnane lAla-pILuM samajanArA jevA ajJAnI che! ajJAnI nathI samajato ke sphaTika je lAla-pILuM dekhAya che, te tenI pAchaLa rahelA lAla-pILA kapaDAne lIdhe che! tevI rIte AtmAmAM je janmAdi vikRti dekhAya che te karmaphata che, AtmAnI nathI! paraMtu ajJAnadazA A vAta samajavA detI nathI, e to mithyA Aropa karIne ja rahe che! bhale AtmA ane karma eka AkAzakSetramAM rahe che, paraMtu AtmAmAM karmanA guNo saMkramI zakatA nathI. AtmA potAnA bhavya svabhAvathI sadaiva zuddha che, jevI rIte dharmAstikAya. arthAtu dharmAstikAya paNa e kSetramAM che, je For Private And Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 164 zAnasAra kSetramAM karma che. chatAM karmakRta vikRti dharmAstikAyamAM saMkramI zakatI nathI, dharmAstikAya potAnA zuddha svarUpamAM nirAbAdhapaNe rahe che, tevI rIte AtmA paNa zuddha sva-svarUpe rahelo che. karmakRta vikRtiono AtmAmAM Aopa karIne ja jIva rAga ane dveSamAM saDI rahyo che, duHkhamAM raDI rahyo che, sukhamAM rAcI rahyo che...chatAM potAnI jAtane jJAnI ane vivekI mAnavAno daMbha sevI rahyo che. bIjA jIvo pratye paNa A ja ajJAna-dRSTithI te joI rahyo che. karmajanya vikRtine AtmAnI vikRti samaje che, ane e samajaNa tathA mAnyatAnA AdhAra para AcaraNa kare che, tethI teno vyavahAra paNa malina banI gayo che. karmajanya vikRtiono AtmAmAM Aropa karIne Ajadina sudhI mithyAtva dRDha karyuM, have e mithyAtvane haTAvavA mATe bhedajJAnanA mArge cAlavAnI jarU2 che. AtmajJAna meLavavAnI jarU2 che. to ja hRdaya zuddha thaze, dRSTi pavitra banaze, ane mokSamArge pragati thaze. nizcayanayanI dRSTine hRdayamAM jAgatI rAkhavAno upadeza nitAnta Avazyaka che. e upadezane hRdayamAM jacAvavo anivArya che. iSTakAdyapi hi svarNa pItonmatto yathekSate / AtmA'bhedabhramastadvad dehAdAvavivekinaH / / 5 / / 117 / / artha : jema, jeNe dhatUro pIdho che evo (manuSya) IMTa vagerene paNa suvarNa jue che, tenI jema vivekarahita jaDa buddhivALAno zarIra vageremAM AtmAnA abhedano bhrama (jANavo). vivecana : dhatUrAnuM peya dRSTimAM viparyAsa karI de che... je kaMI jue, te sonuM ja sonuM dekhAya IMTa paNa sonuM ane paththara paNa sonuM dekhAya! avidyAnoavivekano prabhAva paNa evo ja che. zarIra...indriya...mana vageremAM te AtmAno abheda samaje che... ene ja AtmA samajI le che. puna:punaH, jaDa tattvothI AtmAnI bhinnatAnuM bhAna karavA, bhinna bhinna dRSTAMtothI samajAvavAmAM Ave che. jaDa-pudgalanA guNadharmothI AtmAnuM svarUpa bhinna che; AtmAnA guNo judA che, eno viveka karavAnI jarUra che. jaDa-pudgala mUrta che-rUpI che, jyAre AtmA arUpI che. vyavahAranaya bhale zarIranI sAthe AtmAnuM ekatva svIkAre, paraMtu nizcayanaya zarIra sAthe AtmAnI ekatA sahana nathI karato. For Private And Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 135 viveka tannizcayo na sahate yadamUrto na mUrtatAm / aMzenApyavagAheta pAvakaH zItatAmiva / / 35 / / uSNasyAgneryathA yogAd ghRtamuSNamiti bhramaH / tathA mUrDigasambandhAdAtmA mUta iti bhramaH / / 36 / / na svayaM na raso gandho na spoM na cAkRtiH / yasya dharmo na zabdo vA tasya kA nAma mUrtatA / / 37 / / amUrta AtmA zuM aMze paNa mUrtatA dhAraNa kare? zuM agni aMzamAtra paNa zItaLatA dhAraNa kare? AtmAmAM mUrtatAnI bhramaNA che. jevI rIte uSNa agninA saMbaMdhathI "dhI uSNa che' evo bhrama thAya che, tevI rIte mUrta zarIranA saMyogathI "AtmA mUrti che" evo bhrama thAya che. jeno dharma rUpa nathI, rasa nathI, gabdha nathI, sparza nathI, AkRti nathI ke zabda nathI.. te AtmA mUrti kevI rIte?' zabda, rUpa, rasa, gabdha, sparza ane AkRti jaDanA dharmo che; te AtmAnA nathI, to pachI zarIrAdi pudgalomAM AtmA kevI rIte mAnI zakAya? AtmA to saccidAnanda che. sUkSmathI sUma ane parathI paNa para che; tene mUrtatA sparzI paNa zakatI nathI. indriyANi parANyAhurindriyebhyaH paraM manaH / manaso'pi parA buddhiryo buddheH paratastu saH / / indriyone "para" kahevAmAM Ave che. indriyothI mana para che. manathI buddhi "para" che ane buddhithI "para" AtmA che? evA amUrta AtmAmAM mUrtatAno Aropa karI ajJAnI manuSyo bhramaNAmAM aTavAya che. pudgala dravyano dharma mUrtatA che, AtmAno guNa jJAna che, mATe pudgalothI Atmadravya bhinna che. dharmAstikAyano dharma gati hetutA che, AtmAno guNa jJAna che, mATe dharmAstikAyathI Atmadravya bhinna che. adharmAstikAyano dharma sthiti hetutA che, AtmAno guNa jJAna che, mATe adharmAstikAyathI Atmadravya bhinna che. indriya, baLa, zvAsocchavAsa ane AyuSya, A dravyaprANo pudgalanA ja For Private And Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 jJAnasAra paryAyo che. te AtmAthI atyaMta bhinna che, mATe dravyaprANomAM AtmAnI brAnti varjavI joIe. AtmA e dravyomANo sivAya jIve che! 'jIvo jIvati na prANairvinA taireva jIvati / ' A pramANe zarIrAdi pudagala dravyomAM AtmAnI bhedabuddhi karI vivekI banavuM joIe, e paramArtha che. icchan na paramAn bhAvAn vivekAdreH patatyadhaH / paramaM bhAvamanvicchan nAviveke nimajjati / / 6 / / 118 / / artha : parama bhAvone nahi icchato jIva vivekarUpa parvatothI nIce paDe che ane parama bhAvane zodhato avivekamAM nimagna thato nathI. vivecana : zuddha caitanyabhAva... sarva vizuddha AtmabhAvanuM anveSaNa jIvane vivekanA uccatam zikhara para laI jAya che. zuddha caitanyabhAvanI upekSA vivekanA himagiri parathI jIvane gahana khAImAM paTakI de che, ke jyAM avivekarUpI pazuonAM rAkSasI jaDabAMomAM te cavAI jAya che. viveka-girirAjanuM zikhara che apramattabhAva. girirAjanA zikhara para apramatta AtmAne durlabha siddhio.. labdhio prApta thAya che, paraMtu vizaddha AtmabhAvamAM ramaNa karato jIva e siddhio ane labdhio pratye udAsIna hoya che. anAsakta hoya che, zrI vAcakavara umAsvAtijIe kahyuM che : sAtaddhi raseSvaguruH prApyarddhi vibhUtimasulabhAmanyaiH / saktaH prazamaratisukhe na bhajati tasyAM muniH saMgam / / 256 / / yA sarvasuravaraddhiH vismayanIyApi sAtvanagAraddhe nArhati sahastrabhAgaM koTizatasahastraguNitA'pi / / 257 / / * prazamarati anya jIvone durlabha evI Rddhi-labdhinI vibhUtine pAmI, rasa-RddhizAtAgAravarahita aNagAra te labdhinA sukhamAM Asakta thato nathI, paraMtu prazamaratinA sukhamAM magna thAya che.' sarvadevonI vismayakArI samRddhine lAkha vAra gaNavAmAM Ave, chatAM kadIya sAdhunI AdhyAtmika saMpattinA hajAramA bhAge paNa te Ave nahi!' viveka-bhedajJAnanA girirAja para AvuM anupama sukha che, AvI anuttara For Private And Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viveka 197 AtmasamRddhinA khajAnA che... paraMtu e girirAjanA zikhara para pahoMcavA keTalIka agatyanI vAto lakSamAM rAkhavAnI che : - dharmadhyAnamAM magnatA, - tRNa-maNi-samAnadaSTi, - bhavoDhega, - svAdhyAya-dhyAna-parAyaNatA, - kSamApradhAnatA, - daDha apramattatA, - nirabhimAna, - adhyavasAya-vizuddhi, - mAyArahita nirmalatA, - vRddhigata vizuddhi, - tRSNAvijaya, - zreSTha cAritrazuddhi, - zatru-mitra-samabhAva, - lezyA vizuddhi, - AtmArAma, tyAre "apUrvakaraNa" rUpa zikhara para pahoMcI zakAya. "mAre viveka-girirAjanA zikhara para pahoMcavuM che"Avo daDha saMkalpa uparokta paMdara vAtone AtmasAtu karavAnuM baLa Ape che. zikhara para pahoMcyA pachI paNa bhedajJAna...apramattabhAvane jAgrata rAkhavAno hoya che. jo tyAM paNa pramAda AvI jAya, zuddha caitanyabhAvathI jarA paNa dUra thaI javAya, to patana thayA vinA na rahe. bhedajJAnanI A uccatam bhUmikA para karmono vipula pramANamAM kSaya thAya che - AtmA nijasvabhAvamAM apUrva sat cidAnanda anubhave che. prazamanuM parama sukha prApta kare che. AtmanyevAtmanaH kuryAt yaH SaTkArakasaMgatim / kvAvivekajvarasyAsya vaiSamyaM jaDamajjanAt / / 7 / / 119 / / artha : je AtmAmAM ja AtmA cha kArakano saMbaMdha kare ene jaDa-pudgalamAM magna thavAthI avivekarUpa jvaranuM viSamapaNuM kyAMthI hoya? zabdazAstranI dRSTie "kAraka' cha hoya che : (1) kartA, (2) karma, (3) karaNa, (4) saMpradAna, (5) apAdAna, () AdhAra. jagatamAM vidyamAna sarva saMbaMdho A che kArakamAM prAya: samAI jAya che. te cha kArakano AtmAmAM saMbaMdha karavAthI eka AtmAdvaitanI duniyA sarjAI jAya che... kartArUpe AtmA dekhAya ne karmarUpe paNa AtmA dekhAya! karaNarUpe For Private And Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 168 jJAnasAra AtmAnuM darzana thAya ane saMpradAnarUpe paNa AtmAnuM darzana thAya. apAdAnamAM paNa AtmA ane AdhAramAM paNa AtmA! A rIte AtmAthI atirikta kaMI ja na bhAse tyAre kevI AtmAnaMdathI paripUrNa avasthA hoya! pudgalo sAthenA saMbaMdhamAMthI aviveka pedA thAya che; e aviveka AtmAmAM viSamatA pedA karI de che. paraMtu "mUrta nAsta taiH zAzvA?" pudgala sAtheno saMbaMdha ja kApI nAkhavAmAM Ave, pachI aviveka kyAMthI Ave, ne viSamatA utpanna kevI rIte thAya? AtmA svataMtrapaNe jJAna-darzananI ramaNatA kare che, jANavAnI ane jovAnI kriyA kare che, mATe AtmA "kartA" che. jJAnasahita pariNAmano Azraya kare che tethI AtmA karma' che. AtmA upayoga dvArA jJaptikriyA (jANavAnI kriyA)mAM upakAraka thAya che, mATe AtmA ja "karaNa' che. AtmA pote ja zubha pariNAmanuM dAnapAtra che mATe AtmA "saMpradAna' che. te ja jJAnAdi paryAyomAM pUrvanA paryAyono nAza thavAthI, AtmAthI teno viyoga thavAthI, AtmA ja "apAdAna" che. ane samasta guNaparyAyonA AzrayabhUta AtmAnA asaMkhyAta pradezarUpa kSetra hovAthI AtmA ja 'AdhAra' che. AtmaciMtananI A evI daSTi kholavAmAM AvI che ke jemAM AtmA AtmAnA ja pradezamAM paribhramaNa karato rahe. jaDa-pagalo sAtheno teno saMbaMdha vicchinna thaI jAya ane sarva saMbaMdho AtmAmAM ja joDAI jAya. kartutva Atma-pariNAmanuM dekhAya. kArya paNa AtmaguNonI niSpattinuM dekhAya. sahAyaka paNa AtmA dekhAya! saMyoga ane viyoga paNa AtmAnA paryAyomAM ja jaNAya... AdhAra paNa AtmA ja bhAse. AnuM nAma che viveka. A viveka nathI hoto tyAM sudhI, jaDa-mugalono kartA AtmA bhAse che. kAryarUpe jaDa-pudgala dekhAya che, karaNarUpe jaDa iMdriyo ane mana vagere dekhAya che. saMpradAna.. apAdAna ane AdhArarUpe paNa jaDapudgalo dekhAya che. AtmA ane pudgalonA saMyoganI-abhedanI kalpanA para sarva saMbaMdho joDavAmAM Ave che, tethI vizva viSamatAothI paripUrNa bhAse che. viSamatAothI pUrNa jagatane jonAra paNa viSamatAothI gherAI jAya che. jaDa-cetananA abhedano aviveka anaMta yAtanAothI bharelA saMsAramAM jIvane bhaTakAve che. paramArtha e che ke jagatamAM je koI saMbaMdho che, te sarva saMbaMdhono AtmAmAM For Private And Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viveka 169 viniyoga karI devo joIe. AtmA...AtmaguNo ane AtmAnA paryAyonI sRSTimAM, temanA ekabIjA sAthenA saMbaMdhone oLakhavA-samajavA joIe, to bhedajJAna daDha thAya che. saMyamAstraM vivekena zANenottejitaM muneH| dhRtidhArolbaNaM karmazatrucchedakSamaM bhavet / / 8 / / 120 / / artha : vivekarUpa sarANa vaDe atyaMta tIkSNa kareluM, saMtoSarUpa dhAra vaDe ugra, muninuM saMyamarUpa zastra karmarUpa zatruno nAza karavAmAM samartha thAya. vivecana : karmazatrano uccheda karavA zastra joIe ne? te zastra buThThI dhAravALuM na cAle. tenI dhAra tINa joIe. zastranI dhAra tIkSaNa karavA mATe sarANa paNa joIe! ahIM zastra ane sarANa.. badhuM batAvavAmAM AvyuM che. saMyamanA zastranI saMtoSarUpa dhArane vivekarUpa sarANa para tIkSNa karo. tA dhAravALA e zastrane laI zatru para tUTI paDo ane zatruno uccheda karI vijayazrI prApta karI lo! karmakSaya karavA mATe ahIM traNa vAto kahevAmAM AvI che : saMyama saMtoSa viveka saMyamanA zastrane bhedajJAnathI taNa karavAmAM Ave to karmazatrano vinAza karavAmAM te zastra samartha bane. saMyamI mahAtmA baMdhaka muninI sAme zarIranI cAmaDI UtaraDI levAno prasaMga Avyo. munie saMyama-zastranI dhAra-vRtine viveka-sarANa para caDhAvI dIdhI.rAjAnA sevako muninA zarIranI cAmaDI utAravA lAgyA, muni saMyamanA zastrathI karmanI khAla utAravA lAgyA! arthAt zarIra ane AtmAnA bhedajJAnathI daDha pariNatie maraNAtta upasargamAM dhRtine TakAvI rAkhI, saMyamane abhaMga rAkhyuM. karmono kSaya thaI gayo... AtmA-pudgala niyaMtraNamAMthI pUrNa mukta thaI gayo. zarIranI cAmaDI UtaratI hoya... lohInA phuvArA UDatA hoya e vakhate jarAya adhRti na thAya, jarAya asaMyamano vicAra na AvI jAya, te kevI rIte banatuM haze? enI pAchaLa kayuM rahasya chupAyeluM haze? - e prazana svAbhAvika rIte UThe. A enuM rahasya che : bhedajJAna! viveka! zarIrathI AtmAnI bhinnatA evI samajAI javI joIe, evI enI vAsanA banI javI joIe, ke zarIranI vedanA, pIDA, roga..ApaNI vRtine For Private And Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17 jJAnasAra hacamacAvI na zake. ApaNA saMyamane jarAya DagamagAvI na zake. cAhe koI zarIra para khaMjarano prahAra karI de, cAhe koI gyAsatela chAMTI saLagAvI de, he koI rAIphalanI goLIthI zarIrane vIMdhI nAkhe.. zarIra-AtmAnA bhedajJAnanI vAsanA jo jAgI gaI che, to jarAya ati ke asaMyama thaze nahi. jhAMjhariyA muninA gaLe talavAra paDI, khaMdhakasUrinA pAMcaso ziSyo pANImAM pilAyA, gajasukumALa muninA mAthe kheranA aMgArA bharavAmAM AvyA; ayavaMtI sukumAla muninA zarIrane zIyALaNIe phADI khAdhuM. ane e samaye e mahAtmAoe dharmadhyAna tathA zukladhyAna dhyAyAM...mahAna vairya ane apramattatA TakAvI svarga-mokSamAM pahoMcI gayA.... e badhI ghaTanAo pAchaLa saphaLatAnI koI cAvI hatI to te A bhedajJAna. jIvanamAM niraMtara bhedajJAnano abhyAsa, ciMtana ane nAnA nAnA prasaMgomAM teno anubhava cAlu hoya to ja maraNAMta kaSTanA prasaMge bhedajJAna ApaNI rakSA kare. mAtra vANImAM ja bhedajJAna rAkhavAnuM nathI. ciMtana ane dhyAna dvArA tene AtmasAt karavAnuM che. pachI jIvananA bhinna-bhinna prasaMgomAM zArIrika-Arthika-kauTuMbika ApattionA prasaMge te bhedajJAna dvArA ApaNI dhRti ane saMyamane tIrNa karI karmonA kSayano puruSArtha karavAno che. bhedajJAnano A zAzvat viveka, pratyeka jIvane prApta thAo! For Private And Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org MEZORIAL For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kutarkano tyAga, rAga-dveSano tyAga ane aMtarAtmabhAvamAM madhyasthatA madhyastha banyo, Avo AtmA pale pue 01i+- 2 *lKhole] Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org madhyasthatA tamArA koI eka vicArane ke vicAradhArAne vaLagI rahIne ekAMgI na banI jAo. madhyastha raho. kutarkono tyAga karo. e tyAre ja bane ke jyAre tamArA rAga-dveSa maMda paDacA hoya ne aMtarAtmabhAvamAM ramaNatA thaI hoya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'vibhinnA api panthAnaH samudraM saritAmiva' keTalI sarasa vAta karI che graMthakAre! nadIo bhale judA-judA mArge vahe, paraMtu badhI ja samudramAM jaIne maLe che. tema saMsAramAM madhyastha puruSonA judAjudA mArgo aMte to akSaya paramAtmAsvarUpamAM maLI jAya che. madhyastha bhAvane pAmavA mATe A ATha zloko punaH punaH vAgoLyA karo. 13 For Private And Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra sthIyatAmanupAlambhaM madhyasthenAntarAtmanA / vetavarakSetryitAM yAtti vApam II TI99ii artha : zuddha aMtaraMga pariNAme madhyastha thaIne, upAlaMbha na Ave tevI rIte raho. kuyuktirUpa kAMkarA nAkhavArUpa bAlyAvasthAnI capaLatAno tyAga karo. vivecana : "sadA AtmasvabhAvamAM rahevuM, na rAga karavo, na Sa karavo.' - AnuM nAma che madhyasthatA. AvI madhyasthatA aMtarAtmAne prApta thAya. kharekhara, sAco AnaMda AvI madhyastha dRSTimAM ja samAyelo che. jaDa-cetana dravyo pratye rAga ane dveSa karI, vikRta AnaMdamAM mana bAhyAbhA thAya, bhavAbhinaMdI thAya. vaLI, rAgI-dveSI bAhyAtmA potAnA rAgadveSane pramANika karAvavA kutarkano Azraya le che, ke je bAlasulabha krIDA kahevAya. AvA jIvone aneka prakAranA upAlaMbha sAMbhaLavA paDe che. madhyasthatAnI siddhi karavA mATeka rAga ane dveSano tyAga, attarAtma-bhAva, A kutarkano tyAga. A traNeya vAtonI ArAdhanA karavAnI che. rAga ane dveSano tyAga karavA mATe tenI pUrvabhUmikAno vicAra karavo joIe. prAkata manuSyomAM rAga-dveSanI je pracaratA dekhAya che tenI pAchaLa be tattvo rahelAM hoya che : sukhAsakti ane bhogavAsanA, Indriyajanya sukhomAM Asakti ane bhoganI tIvra vAsanA. jyAre manuSyane te sukha maLe che ane tenI vAsanA saMtoSAya che, tyAre te rAgI bane che. jyAre tene sukha maLatuM nathI ane vAsanAnI pUrti thatI nathI tyAre te hepI bane che. tenA rAga ane teno veSa jaDa-cetana baMne pratye hoya che. A rIte rAga-dveSI prAkRta manuSya sukhabhogano pakSapAtI hoya che ane e pakSapAtathI prerita aneka kutarka karato bhaTake che. madhyastha puruSa indriyajanya sukho pratye virakta hoya che ane bhogavAsanAthI vimukha thayelo hoya che. ahIM sukha-bhoga pratye teno pakSapAta raheto nathI. tethI sukha-bhogajanya rAga-dveSathI te para bane che; paraMtu eno artha e nathI ke saMpUrNa rAga-dveSathI te para banI jAya che! bhoga-sukhathI For Private And Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madhyasthatA 173 virakta banyA pachI paNa asat tattvo pratye rAga ane sat tattvo pratye dveSa, tene madhyastha banavA detA nathI. asat tattvane sat tattva siddha karavA ane sat tattvane asat sAbita karavA te kutarkono Azraya le che! ahIM kyAM AvI madhyasthatA? zuM jamAlimAM suvirakti ane bhogavimukhatA na hatI? chatAM rAga ane dveSathI te para na banI zakyo, kAraNa ke asat tattvano rAga ane sat tattva pratye dveSa hato. tene keTalA manuSyonA upAlaMbha sAMbhaLavA paDyA? khuda paramAtmA mahAvIradevano upAlaMbha tene maLyo. patnI AryA priyadarzanAe teno tyAga karyo...seMkaDo ziSyoe tene tyajI dIdho... chatAM te madhyastha na banyo, te na ja banyo! asat tattvane siddha karavA teNe seMkaDo kutarkanA kAMkarA uchALyA... asanuM tattvano dRDha pakSapAtI banI gayo. priyadarzanAne kuMbhakAra-zrAvake madhyastha banAvI dIdhI hatI. kutarkano tyAga karI priyadarzanA pitA-paramAtmAnA caraNomAM pahoMcI rAga-dveSarahita parama madhyasthabhAvane dhAraNa karanArI banI. jyAM sudhI karmajanya bhAvomAM 2maNatA che, tyAM sudhI madhyasthatA na Ave. AtmAnA svAbhAvika guNomAM ramaNatA e ja madhyasthapaNuM che. svabhAvano tyAga e ja moTo upAlaMbha-Thapako samajavo joIe. paramArtha e che ke rAgadveSathI para banavA kutarkano tyAga karavo joIe. manovatsa yuktigavIM madhyasthasyAnudhAvati / tAmAkarSati pucchena tucchAgrahamanaH kapiH / / 2 / / 122 / / artha : madhyastha puruSano manarUpI vAcharaDo yuktirUpI gAyanI pAchaLa doDe che. tuccha AgrahavALA puruSano manarUpI vAMdaro yuktirUpI gAyane pUMchaDA vaDe kheMce che. vivecana : madhyastha puruSanuM mana vAcharaDuM che. yukti e gAya che. gAyanI pAchaLa vAcharaDuM doDe che. mithyAgrahI manuSyanuM mana vAMdaro che. yukti e gAya che. vAMdaro gAyanuM pUMchaDuM pakaDIne kheMce che. madhyastha puruSa yukti tarapha AkarSAya che, durAgrahI yuktine potAnA tarapha kheMce che; arthAt potAnI dRDha mAnyatA tarapha te yuktine toDamaroDa karI kheMce che. zrI hAribhadrIaSTakamAM kahyuM che : For Private And Personal Use Only ' Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 174 phAnasAra 'AgrahI bata ninISati yuktiM tatra yatra matirasya nivissttaa| pakSapAtarahitasya tu yuktiryatra tatra matireti nivezam / / AgrahI puruSanuM e lakSaNa hoya che ke jyAM enI mati hoya che tyAM yuktine laI jAya che. pakSapAtarahita puruSa jyAM yukti hoya che, tyAM matine laI jAya che." pakSano, saMpradAyano, paMthano, gacchano Agraha-pakSapAta, yuktine dimAgamAM pravezavA deto nathI. yuktizUnya svapakSanI vAtano durAgraha manuSyane madhyastha banavA deto nathI. are, durAgrahI manuSya to tyAM sudhI vicAre che ke "jo huM bIjA paMthanI yuktiyukta vAto sAMbhaLIza ane mArA manamAM te jacI jaze to mAruM samakita cAlyuM jaze!" mATe te yuktipUrNa vAto sAMbhaLavA paNa cAhatA nathI! hA, yuktinI yathArthatAnI parIkSA karatAM AvaDavI joIe, yukti be prakAranI hoya che : (1) satarka, ane (2) kutarka. kone satarka kahevAya ane kone kutarka kahevAya, e samajavAnI sUkSma buddhi joIe. dareka mata ane paMtha, je pratyeka kALe nIkaLyA kare che, te koIne koI tarkano sahAro laIne nIkaLe che. potAnA koI vicArane puSTa karanArI yukti ane udAharaNa maLI jatAM mata yA paMtha pragaTa thAya che ane e yuktinIudAharaNanI yathArthatA-ayathArthatAno nirNaya karavAmAM asamartha jIvo e mata yA paMthamAM bhaLe che! paraMtu AvA mana:kalpita mato yA paMtho, ke je kutarkanA AdhAra para UbhA thayelA hoya che te, cAturmAsakALamAM pedA thatAM aLasiyAM jeTaluM AyuSya bhogavI naSTa thaI jAya che! athavA to ajJAna ane abudha jIvonA kSetramAM e paMtha vistarye jAya che. kutarkane sutarka samajI saraLa jIva kutarka tarapha kheMcAI jAya che; to kyAreka sutarkane kutarka samajI sutarkathI dUra pheMkAI jAya che. sutarkane sutarkanA svarUpe ane kutarkane kutarkanA svarUpe samajavAnI kSamatAvALo jIva ja madhyastha daSTine pAmI zake che. yathArtha vastu-svarUpano bodha karavA mATe yuktino sahAro levo joIe ane yuktine yathArtharUpe samajavA yuktinI paribhASAne paNa samajavI joIe; anyathA mithyA bhramaNAomAM bhramita banI javAya. 'zivabhUti'nI e ja dazA thaI hatI ne! rathavIrapura nagaramAM AcAryazrI AryakuSNano ziSya zivabhUti, 'jinakalpanA zAstrIya vivecanane potAnI matikalpanA tarapha kheMcI gayo. gurudeva AryakRSNa AcArya bhagavaMte aneka yuktio ApI ke je For Private And Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madhyasthatA 175 yathArtha hatI... paraMtu zivabhUtinA mana-mAMkaDAe e yukti-gAyanA pUMchaDAne pakaDI potAnA tarapha kheMcavA ! karyo... vastra tyajI dIdhAM... nagna banIne nIkaLI paDyo. basa, pachI to jeTalA tarka... yukti maLyA, potAnA maMtavyane te ekAMgI banIne siddha karavA lAgyo. teNe na karyo dravya, kSetra, kALa ane bhAvano vicAra, teNe na karyo utsarga-apavAdano vicAra, teNe na karyo sApekSavAdano vicAra! "vastradhArI mokSe na jaI zake' - A ekAMgI Agraha tene yathArtha vastusvarUpanA bodhathI vaMcita rAkhyo. paramArtha e che ke yuktine pArakhI, tene anusaro. "tayeSu svArthapu paravAno samItta jano thI sa madhya mahAmuniH TrU sA2rU II artha: potapotAnA abhiprAya sAcA; bIjA nayonA vaktavyanuM nirAkaraNa karavAmAM niSphaLa (evA) nayomAM jenuM mana samasvabhAvavALuM che te mahAna muni madhyastha che. vivecana : dareka naya potAnA dRSTibiMduthI satya hoya che, paraMtu jyAre te ekabIjAnA daSTibiMdunuM khaMDana kare che tyAre khoTA hoya che. ___ 'svAbhipretenaiva dharmeNAvadhAraNapUrvakaM vastu paricchettumabhipreti sa nayaH' potAnA abilakata dharmanA nirNayapUrvaka vastunuM jJAna karavAno jeno abhiprAya che tene naya kahevAya. jyAre eka naya vastunA sAmAnya aMzanuM pratipAdana karI, vastune te svarUpe jovAno Agraha kare che, bIjo naya vastunA vizeSa aMzanuM pratipAdana karI vastune te rUpe jovAno Agraha kare che; tyAre je puruSa madhyastha nathI, te koI eka nayanI vAta mAnI laI, bIjA nayanA vaktavyane mithyA kahI de che, eka nayano pakSapAtI banI jAya che. paraMtu madhyastha sama-manA mahAmuni sarva nayone sApekSa samaje che; arthAt dareka nAnA vaktavyane te sApekSadRSTithI mUlave che, tethI "A naya sAco, A naya khoTo" evo pakSapAta te karato nathI. 'niyaniyavayaNijjasaccA savva nayA paraviyAlaNe mohaa| te puNa Na diTThasamao vibhayai sacce va alie vA' / / 28 / / - sanmAnita sarva nayo potapotAnA vaktavyamAM sAcA che, paraMtu bIjA nayanA vaktavyanuM 11. nayavAda-juo pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 176 jJAnasAra khaMDana karavAmAM khoTA che. anekAnta siddhAMtano jJAtApuruSa nayono "A sAcA che, A khoTA che" evo vibhAga karato nathI.' paramArthika dRSTie vicAravA jatAM, je naya nayAntara-sApekSa hoya che te vastunA eka aMzane nahIM paraMtu saMpUrNa vastune grahaNa kare che, tethI te "naya' nahIM, paraMtu "pramANa' banI jAya. mATe naya to tene kahevAya ke je nayAttara nirapekSa hoya. arthAt anya nayanA vaktavyathI nirapekSa potAnA abhiprAyanuM vaktavya karanAra "naya' kahevAya, ane tethI te niyamA mithyAdRSTi ja hoya. tethI zAstromAM kahyuM che : "sarve nayA micchAvALo' sarve nayo mithyAvAdI che. zrI Avazyaka sUtranI TIkAmAM zrImad malayagiri sUrivare kahyuM che. nayavAda mithyAvAda che. mATe ja jinapravacananA rahasyane jANanAra vivekI puruSo mithyAvAdano parihAra karavA mATe je kaMI bole te "smAtu' padanA prayogapUrvaka bole. cAtkAra-rahita kyAreya na bole. yadyapi lokavyavahAramAM sarvatra sarvadA sAkSAtu "syAspadano prayoga nathI thato, paraMtu parokSa rIte tyAM svAtkArano prayoga samajI levo joIe.' madhyastha dRSTivALA mahAmuni dareka nayanA abhiprAyane samaje che ane te te abhiprAyathI tenuM vaktavya satya samaje che. "A abhiprAya A nayanuM kathana sAcuM che. e rIte koI paNa nayanA vaktavyane mithyA samajatA nathI. vastu ekanI eka hoya, paraMtu dareka naya tenA svarUpane juduMjuduM batAve che, jema hAthI ne sAta AMdhaLA! eka kahe : hAthI thAMbhalA jevo che. bIjo kahe : hAthI sUpaDA jevo che. trIjo kahe : hAthI doraDA jevo che : cotho kahe: hAthI Dhola jevo che. pAMcamo kahe : hAthI ajagara jevo che. chaThTho kahe : hAthI lAkaDI jevo che. sAtamo kahe : hAthI mATalA jevo che! A badhAMnAM kathano tyAM Ubhelo eka sajjana puruSa sAMbhaLe che. zuM e koIno paNa pakSapAta karaze? "amukanuM kahevuM sAruM che, amukanuM khoTuM.." ema kahI zakaze? e madhyastha raheze ane kaheze : "tame tamArI potapotAnI kalpanA mujaba sAcA cho, kAraNa ke tamArA hAthamAM hAthIno tevo tevo avayava che, paraMtu tamArA badhAMnAM vaktavyono samUha hAthI!" svasvakarmakRtAvezAH svasvakarmabhujo nraaH| na rAgaM nApi ca dveSaM madhyasthasteSu gacchati / / 4 / / 124 / / artha : potapotAnA karmamAM jeNe Agraha karyo che evA, potapotAnA karmane bhogavanArA manuSyo che, temAM madhyastha puruSa rAgane ane dveSane prApta thato nathI. For Private And Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madhyasthatA 177 vivecana : rAga-dveSanI maMdatArUpa madhyastha dRSTi prApta karavA mATe vizvanA jaDacetana dravyone, jaDa-cetananA paryAyone tenA vAstavika svarUpe jovA joIe. dareka paristhitine, pratyeka prasaMgane ane eka-eka kAryane tenA yathArtha svarUpe jovAmAM Ave, arthAtu vAstavika kAryakAraNabhAvane jovAmAM Ave, to rAgadveSa na thAya. kevaLajJAnanI sAthe vItarAgatAno saMbaMdha A dRSTie yathArtha che. kevaLajJAnamAM vizvanA pratyeka dravya... paryAya, saMyoga, paristhiti ane dareka kArya. yathArtha svarUpe... vAstavika kArya-kAraNabhAvarUpe dekhAya che, tethI rAga-dveSa thatA ja nathI. tAtparya e che ke vizvanA padArthonuM darzana jema jema yathArtha thatuM jAya, tema tema rAga-dveSa maMda thatA javAnA. rAga-dveSanI tIvratAmAM yathArtha darzana thaI zakatuM nathI. rAga-dveSa vizvanA aspaSTa ane UMdhA darzanathI pedA thAya che. prastutamAM ahIM saMsArI jIvo pratye jovAno eka evo yathArtha dRSTikoNa ApavAmAM Avyo che ke rAga ane dveSane maMda thaye ja chUTako! je je kArya, saMyoga, paristhiti.. vageremAM e jIvo pratye ApaNane rAga-dveSa thAya che, te kArya, saMyoga, paristhiti vagere badhuM te te jIvanA pUrvakRta karmonA anusAra sarjAyeluM che. karmone upArjana karanAra e jIva che ane te karmonA phaLane bhogavanAra paNa te jIva che.. bIjA jIvanI koI evI pravRtti sAthe jyAre ApaNe ApaNo saMbaMdha joDI daIe chIe tyAre rAga athavA DheSa thAya che! bIjA jIvanA samagra vyaktitvanA ghaDataranI pAchaLa enAM ja karmo kAraNa che...upAdAnakAraNa eno AtmA che, nimittakAraNa enA karma che, e vAta hRdayamAM jacI jAya, pachI rAga-dveSa thavAnuM kAMI ja prayojana rahetuM nathI. koI eka nayavAdane pakaDI, tenA AgrahI banI janAra jIvo pratye paNa A ja daSTi rAkhavAnI che. "mithyAtvamohanIya karmanA udayanuM phaLa bhogave che.." karma bAMdhanAra paNa e che, bhogavanAra paNa e che, ApaNe zA mATe rAga-dveSI banavuM? pApImAM pApI jIva hoya, chatAM tenA tarapha A dRSTi rAkhavAnI che. bicAro, pUrvakRta karmone bhogavI rahyo che... A saMsAra ja evo che..." adhyAtmasAra' mAM pUjya upAdhyAyajIe kahyuM che : For Private And Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 178 jJAnasAra 'nindyo na ko'pi loke pApiSTheSvapi bhavasthitizcintyA' "vizvamAM koInI paNa niMdA na karuM. pASiSTha paNa niMdanIya nathI. bhavasthitino vicAra karo!" bhavasthitinuM ciMtana karavAnuM keTaluM suMdara sUcana karyuM che! bhavasthitinuM ciMtana eTale caturgatimaya saMsAramAM pratyeka jaDa-cetana dravyanA paryAyonA niraMtara cAlI rahelA parivartananuM ciMtanI sAthe sAthe vizuddha AtmadravyanuM paNa ciMtana karavAnuM. ___'stutyA smayo na kAryaH kopo'pi ca nindayA jnH|' koI ApaNI stuti kare che, te paNa tenA karmathI prerita thaIne! temAM rAga zA mATe karavo? koI ApaNI niMdA kare che, te paNa tenA karmathI prerita thaIne! ApaNe dveSa zA mATe karavo? madhyasthatAne prApta karavA mATe jIvo. para karmono kevo kevo prabhAva paDe che, kayA kayA kArya pAchaLa kayuM kayuM karma kAma kare che, e tattvajJAna prApta karavuM joIe. madhyastha dRSTino vikAsa to thAya, paraMtu A dRSTikoNa to bIjA jaDa-cetana dravyo tarapha dRSTi jAya tyAre apanAvavAno che. manaH syAd vyApRtaM yAvat paradoSaguNagrahe / kAryaM vyagraM varaM tAvan madhyasthenAtmabhAvane / / 5 / / 125 / / artha : jyAM sudhI mana pArakA doSa ane guNane grahaNa karavAmAM pravarteluM hoya, tyAM sudhI madhyastha puruSe AtmadhyAnamAM (manane) Asakta karavuM zreSTha che. vivecana : paradravyanA guNadoSano vicAra karavAnI ja zI jarUra che? evA guNadoSanA vicArathI mana rAgI-dveSI bane che. rAga-dveSI mana samabhAvanuM AsvAdana karI zakatuM nathI. manane paradravya tarapha laI ja javuM na joIe. A AtmasvarUpanI ramaNatAmAM manane parovI devAthI mana paradravya tarapha jatuM aTakI jAya che. AtmasvarUpanI ramaNatAno vyAvahArika mArga vicAravo joIe, ke je sAdhaka AtmaprayogamAM lAvI zake ane AtmAnubhavano AMzika AsvAda paNa anubhavI zake. sadAgamonuM adhyayana-ciMtana-parizIlana, anityAdi bhAvanAonuM bhAvana, AtmAnA svAbhAvika-vaibhAvika svarUpanuM ciMtana, navanikSepa ane sAdvAdazailInuM For Private And Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 179 madhyasthatA adhyayana-manana, AvaraNarahita AtmAnA svarUpanuM dhyAna.. AtmabhAvamAM lIna mahAtmAono samAgama, sevA ane samyagu jJAnanI prApti.. anubhavajJAnanI prApti, potAnAM Avazyaka kartavyomAM niSThA, sarvatra aucityanuM pAlana... A che AtmabhAvamAM lIna thavAnA upAyo. A rIte manane samAdhimAM magna karI zakAya. darda kALanA abhyAsathI samAdhimAM magnatA siddha thaI zake. te chatAM kyAreka mana parapadArtha tarapha cAlyuM paNa jaI zake che, kAraNa ke karmano udaya vicitra che. te samaye parapadArthone jovAnI viziSTa daSTino sahAro levo joIe. jIvo pratye maitrI, pramoda, karuNA ane madhyastha dRSTi rAkhavAM joIe. jaDa pratye anityAdi bhAvanAono Azraya levo joIe. e rIte madhyasthatAne akhaMDa rAkhavAmAM Ave to ja prazamanuM sukha mana anubhavI zake. paranA guNadoSa jovAmAM akaLAmaNa anubhavyA vinA, e AdatathI mukta thavuM saraLa nathI. paranA guNadoSa jovAnI eka Adata ja jIvane paDI gaI che, ane tethI tenI dRSTi madhyastha rahI zakatI nathI. te kSaNamAM koIno pakSapAtI, to kSaNamAM koI bIjAno! koI para rAgI, to koI para hepI! ane emAM paNa AnaMda mAne! kartavya samaje!... chatAM potAnI jAtane munidharmano ArAdhaka samaje! A che jIvonI paranA guNadoSa jovAnI Adata. jIvonA doSa jovAnI ane jaDanA guNa jovAnI; bahudhA jIvamAM Adata hoya che. jIvonA doSa joI enA pratye dveSa, ane jaDanA guNa joI enA pratye rAga kare che. jIva upara paNa jaDanA mAdhyamathI rAgadveSa kare che. chatAM huM A gaMbhIra bhUla karI rahyo chuM" ema ene nathI samajAtuM. e to guNadoSa jovAnA kadAgrahane pakaDI rAkhe che ane te kadAgrahane kuyuktio dvArA puSTa kare che. evI rIte asat tattvono Agraha paNa paranA guNadoSa jovA prere che. potAnI bhUla buddhimAM na samajAtA samyagu mokSamArgane paNa guNadoSanI dRSTie jue che ane rAga-dveSI bane che. A badhI viSamatAothI mukta thavA sIdho ane saraLa mArga A che : AtmabhAvamAM lIna thaI javuM. pArakI paMcAta choDI "sva" tarapha ekAgra banI javuM. jyAM sudhI "para"no vicAra cittamAM rAga-dveSanI hoLI saLagAvato rahe tyAM sudhI sva'mAM khovAI javuM, te uttama mArga che. jyAM sudhI "para'no vicAra rAga-dveSI ane pakSapAtI banAve che, tyAM sudhI huM mArI AtmasAdhanAmAM... AtmabhAvanAmAM lIna rahIza,' Avo daDha For Private And Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 180 jJAnasAra saMkalpa karI jIvana jIvavAmAM Ave, to madhyastha dRSTi khUlI jAya ane samabhAvanuM saMvedana anubhavavAmAM Ave. vibhinnA api panthAnaH samudraM saritAmiva / madhyasthAnAM paraM brahma pApnuvantyekamakSayam / / 6 / / 126 / / artha : madhyasthonA judA-judA paNa mArgo eka akSaya, utkRSTa paramAtmasvarUpane prApta kare che, jema nadIonA judA-judA pravAho samudrane maLe che. vivecana : nadIonA mArga bhinna bhinna hoya che, paraMtu bhinna bhinna mArgo samudramAM AvI maLe che... eka banI jAya che. A eka evuM udAharaNa ApaNI sAme che ke jo enA rahasyane samajavAmAM Ave to sAdhanA-patha para cAlI rahelA sarva jIvo pratye maitrI ane pramoda AvyA vinA na rahe. koI nadI uttaramAM vahe che, to koI nadI dakSiNa pradezane phaLadrupa karatI vahetI jAya che. koI pUrva-pradezane niraMtara siMcatI doDatI jAya che, to koI pazcimakAMThAne lIlochama karatI samudra tarapha cAlI rahI che. bhinna dizAomAM, bhinna bhinna pradezo... paraMtu sahunI gati samudra tarapha! koI nadIno mArgapaTa vizALa hoya che, koIno TUMko. koI nadInI UMDAI vizeSa hoya che, koInI ochI. koIno pravAha tIvra hoya che, koIno maMda... paraMtu tenuM gamana samudra tarapha hoya che. samudramAM sahu nadI potAnuM alaga alaga astitva bhUlI jAya che ane samudrarUpe banI jAya che. badhI sAdhanAo... ArAdhanAo... tenI paddhatio bhale bhinna ho, paraMtu e aMte mokSamAM jaI maLe che. apunarbaMdhaka, mArgapatita, mArgAbhimukha, samakitI, dezivarita ke sarvavirati...koI paNa jIva ho, sahu paramabrahma tarapha gativALA che. mATe koInA pratye rAga-dveSa karavAnI jarUra nathI. je madhyastha dRSTivALA jIvo che, temanI madhyasthatAno pravAha temane paramabrahmarUpa mahodadhimAM meLavI de che. je jIva tIvra bhAvathI pApa karato nathI, te kSudratA, lAbhati, dInatA, matsara, bhaya, zaThatA, ajJAna, niSphaLa-AraMbhI... vagere bhavAbhinaMdInA guNothI rahita che, zukla pakSanA candranI jema vRddhi pAmatA guNavALo che, eka 'puddagala-parAvarta' kALathI vizeSa jenuM saMsAra paribhramaNa nathI, te jIva 'apunabaMdhaka' kahevAya che. 'mArgapatita' ane 'mArgAbhimukha' e 'apunarbaMdhaka' For Private And Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 181 madhyasthatA kahevAya che. "mArgapatita" ane "mArgAbhimukha" e "apunabaMdhaka' nI ja avasthAo che. mArga eTale cittanuM saraLa pravartana arthAtu viziSTa guNasthAnakanI prAptine yogya svAbhAvika kSayopazama. tevA kSayopazamane prApta karanAra "mArgapatitabaMdhaka' kahevAya che. jyAre mArgamAM praveza karavA yogya bhAvane prApta thayela AtmA "mArgAbhimukha' kahevAya che. A badhAM jIvo prAyaH madhyasthaSTivALA hoya che. samakitI, dezavirati ane sarvaviratidhara AtmAo paNa madhyasthaSTivALA hoya che. sarvaviratidhara AtmAomAM "vikalpI'' ane "jinakalpI" evAM be bheda hoya che, te paNa madhyasthadaSTi hoya che. A badhAMya madhyasthaSTionuM lakSa. sAdhya eka akSaya parama brahmasvarUpa che ane tyAM e sarve potapotAnuM alaga astitva parama brahmamAM vilIna karI de che. koI paNa jIva hoya, sAdhanAnI koI paNa bhUmikA para Ubhelo hoya, paraMtu jo te madhyasthadaSTivALo che, to te nirvANano adhikArI che. tenA pratye tamArA hRdayamAM maMtrI ane pramodano bhAva hovo joIe. AcAramAM rahelI bhinnatA madhyasthaSTimAM bAdhaka nathI. vezanI bhinnatAne paNa madhyasthatAnI bAdhaka na samajavI joIe. veza ane AcAranA mAdhyamathI jIvanI yogyatA-ayogyatAno nirNaya doSapUrNa hoya che. madhyasthaSTi nA mAdhyamathI jIvanI yogyatA-ayogyatA puravAra thAya che. kevaLajJAnanA mahodadhimAM madhyastha dRSTinI bhinna bhinna nadIo jaIne maLe che ane te kevaLajJAnasvarUpa banI jAya che. svAgamaM rAgamAtreNa dveSamAtrAt parAgamam / na zrayAma: tyajAmo vA kintu madhyasthayA dazA / / 7 / / 127 / / artha : potAnA zAstrane kevaLa rAgathI svIkAratA nathI, paranA zAstrane kevaLa keSathI tajatA nathI, paraMtu madhyasthadaSTi vaDe svIkAra ane tyAga karIe chIe.) vivecana : zrI upAdhyAyajI ahIM eka AkSepano pratyuttara Ape che.. AkSepa A che : tame pakSapAta tyajI madhyasthabhAva rAkhavAno bIjA jIvone upadeza Apo cho, to tame anya darzanakAronAM zAstrone kema nathI svIkAratA ane tamArA potAnAM zAstrone kema svIkAro cho? zuM A rAga-dveSa nathI? 12. sthavirakalpa-jinakalpanuM svarUpa juo pariziSTa. For Private And Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 182 jJAnasAra samAdhAna A che : sva-siddhAMtano svIkAra mAtra rAgathI ame karatA nathI. e svIkAranI pAchaLa viziSTa vicAra karavAmAM Ave che. evI rIte parasiddhAntano tyAga mAtra dveSathI ame karatA nathI, paraMtu e tyAganI pAchaLa eka viziSTa daSTi rahelI che. arthAt svIkAra ane tyAga karavA mAtrathI rAga ane dveSa siddha thatA nathI. e svIkAra ane tyAga kaI viziSTa dRSTithI karavAmAM Ave che, enA para pakSapAta yA madhyasthatAno nirNaya thaI zake. madhyasthaSTithI vicAra karIne siddhAntano svIkAra ane tyAga karavAmAM Ave che. madhyasthaSTi yuktinuM anusaraNa kare che, jemAM yukti dekhAya te tarapha jhUke che. yuktirahita vacanano tyAga karI de che... ame to spaSTa kahIe chIe 'pakSapAto na me vIre na dveSaH kapilAdiSu / yuktimadvacanaM yasya vasya kAryaH parigrahaH / / ' amane bhagavaMta mahAvIrano pakSapAta nathI, kapilAdimunio pratye dveSa nathI, paraMtu jenuM vacana yuktiyukta che, te aMgIkAra karavA yogya che.' amArI sAme be vacana Ave che. ame baMnene sAMbhaLIe chIe. je vacana amane yuktivALuM lAge che teno ame AdarapUrvaka svIkAra karIe, e zuM pakSapAta kahevAya? ane je vacana yuktivALuM na lAge ane eno ame tyAga karIe, e zuM dveSa kahevAya? koI paNa vacananI yuktimattA vicAravA tenI trividha parIkSA karavI joIe; jema suvarNanI trividha parIkSA karavAmAM Ave che, tevI rIte. parIkSante kaSacchedatApaiH svarNaM yathA janAH / zAstre'pi varNikAzuddhiM parIkSantAM tadA budhAH / / 17 / / - adhyAtmonikanuM kaSa, ccheda ane tApa" - A traNa prakAranI parIkSAthI zAstranAM vacana tapAsavAM joIe. je zAstramAM vidhi ane pratiSedho khuba varNavyAM hoya ane te ekAdhikAra-paraspara aviruddha hoya, to te "kaSa' parIkSAmAM uttIrNa kahevAya. te vidhi ane niSedhanA pAlananuM yogakSema karanArI kriyAo jo batAvavAmAM AvI hoya, to te zAstra "cheda' parIkSAmAM uttIrNa kahevAya ane tene anurUpa siddhAMtanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM hoya tene "tApa' parIkSAmAM uttIrNa kahevAya ke je siddhAMto paraspara-virodhI na hoya.' For Private And Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madhyasthatA 183 'na zraddhayaiva tvayi pakSapAto na dveSamAtrAdaruciH pareSu / yathAvadAptatvaparIkSayA tu tvAmeva vIraprabhumAzritAH smaH / / "he vIraprabhu amane kevaLa zraddhAthI tamArA para pakSapAta nathI, tema kevaLa keSathI anya upara aruci nathI, paraMtu yathArtha AptapaNAnI parIkSAthI ame tamAro Azraya karIe chIe." jevI rIte yuktinA anusaraNamAM madhyasthapaNuM raheluM che, tevI rIte siddhAMtane batAvanAra puruSanuM AptapaNe paNa madhyasthaSTi vicAre che, je vaktA AptapuruSa-vItarAga che, tenuM vacana svIkArya hoya che. je vaktA vItarAga nathI, tenuM vacana-rAga-dveSathI yukta hoya tethI te tyAjya hoya che. A rIte madhyastha dRSTi AtmAnA tyAga ane svIkAra yathArtha hoya che. madhyasthayA ghazA sarveSvapunarbaMdhakAdiSu / cArisaMjIvinIcAranyAyAdAzAsmahe hitam / / 8 / / 128 / / artha : badhAM apunabaMdhakAdimAM madhyastha daSTi vaDe saMjIvanIno cAro carAvavAnA dRSTAMtathI kalyANa icchIe chIe. vivecana : svastimatI nagarI. temAM be brAhmaNa kanyAo vase, baMne vacce gADha mitratA. baMnenAM lagna thayAM ane judAjudA gAmamAM te cAlI gaI. eka vAra baMne sakhIo bhegI thaI ane potAnA sukha-duHkhanI vAto karavA lAgI. eka sakhIe kahyuM : "huM bahu ja duHkhI chuM. mAro pati mAre AdhIna nathI." bIjI sakhIe kahyuM : "tuM ciMtA na kara. huM tane evI jaDIbuTTI ApuM chuM, te jaDIbuTTI tuM tArA patine khavarAvI deje. tAre vaza te thaI jaze.' teNe jaDIbuTTI sakhIne ApI ane te cAlI gaI. sakhIe potAnA patine jaDIbuTTI khavarAvI dIdhI. teno pati baLada thaI gayo! patine baLada banI gayo joI strI ghaNI ja du:khI thaI gaI. te hamezAM baLadarUpa patine carAvavA laI javA lAgI. tenI sevA zuzruSA karavA lAgI. eka divasanI vAta che. strI baLadane eka jhADa nIce carAvatI hatI. te jhADa upara eka vidyAdhara yugala beThuM hatuM. vidyAdhara baLadane joIne potAnI strIne kahevA lAgyo : A svabhAvathI baLada nathI, paraMtu jaDIbuTTI khavarAvavAthI puruSa maTI baLada thayo che." vidyAdharIe kahyuM : "to e have puruSa nahi bane? bicArI enI strI kevI duHkhI lAge che...!" For Private And Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 184 jJAnasAra jo ene "saMjIvanI' nAmanI jaDIbuTTI khavarAvavAmAM Ave to punaH puruSa thaI jAya ane e "saMjIvanI" A vaDanI nIce ja che! nIce beThelI strI vidyAdhara-vidyAdharInI vAta sAMbhaLI khUba rAjI thaI jAya che. paraMtu te "saMjIvanI jaDIbuTTIne oLakhatI na hatI. ghAsa ghaNuM hatuM... zuM kare? teNe vicAryuM : "vaDa nIce badhI vanaspati carAvI dauM, temAM saMjIvanI AvI jaze!" te pramANe teNe karyuM, eTale teno pati baLada maTIne punaH puruSa banI gayo! cAhe apanabaMdhaka ho, mArgapatita yA mArgAbhimukha ho. samakitI, dezavirati yA sarvavirati sAdhu ho, jo tene madhyasthabhAva-AtmAnukULa samabhAvanI jaDIbuTTI khavarAvavAmAM Ave to anAdi parabhAvanI pariNatinI pazutA dUra thAya ane svarUpanA jJAnanA kuzala bhedajJAnI puruSa banI jAya. madhyasthabhAva AvuM mahAna hita kare che, paraMtu te mATe kadAgrahano tyAga karye ja chUTako. asad Agraha manuSyanuM bhayaMkara patana kare che. vratAni cIrNAni tapo'pi taptaM kRtA prayatnena ca piNDavizuddhiH / abhUtphalaM yattu na nilavAnAM asadgrahasyaiva hi so'parAdhaH / / - adhyAtmasAra "vrata-tapa-vizuddha bhikSAvRtti... badhuM hatuM, paraMtu te nihunavone niSphaLa gayuM...! kema? asat Agrahano e aparAdha hato." mATe asad Agrahano tyAga karI madhyasthaSTivALA banavuM joIe. Ame ghaTe vAri bhRtaM yathA sad vinAzayetsvaM ca ghaTaM ca sdyH| asadgrahagrastamatestathaiva, zrutapradattAdubhayorvinAza: / / kAcA ghaDAmAM pANI bharavAmAM Ave to? ghaDo ane pANI baMneno vinAza thAya. tevI rIte asadu AgrahIne zrutajJAna ApavAmAM Ave to? jJAna ane tene grahaNa karanAra baMneno vinAza thaI jAya!' mATe asadu Agraha tyajI madhyasthaSTivALA banI parama tattvanuM anveSaNa karavuM joIe, to parama hita thaI jAya. For Private And Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org nirbhayatA , bhayanI bhrAnti nahIM! je AtmasvabhAvanA advaitamAM lIna banI gayo te nirbhayatAnA AnaMdane anubhave che. tene svaprazaMsA karavI na game. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - (nirbhayatA) jyAM bhaya tyAM azAnti. nirbhaya bano. nirbhayatAmAM zAnti che, AnaMda che. bhayanI bhaDabhaDatI AgamAMthI bahAra nIkaLavA mATe tame A prakaraNa avazya vAMco. tamArA mukha upara nirbhayatAno taravarATa UbharAze ane jIvananI nirAzAonI kabara khodAze! For Private And Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 186 jJAnasAra yasya nAsti parApekSA svbhaavaadvaitgaaminH| tasya kiM na bhayabhrAntiklAntisantAnatAnavam / / 1 / / 129 / / artha : "jene bIjAnI apekSA nathI ane svabhAvanI ekatAne prApta thanAra che, tene bhayanI bhrAntithI thayelA khedanI paraMparAnuM alpapaNuM kema na hoya? vivecana : zuM tame jANo cho ke tamArA jIvana-gaganamAM bhayanAM vAdaLa zAthI gherAyAM che? zuM tame kyAre ya vicAryuM che ke bhayanI brAnti kevI rIte pedA thAya che? bhaya... aneka prakAranA bhaya... e bhayanI paraMparAthI tame niraMtara azAtta ane saMtapta cho... chatAM tame vicAratA nathI ke bhayanI bhaThThImAM tame zAthI baLI rahyA cho! zuM tame cAho cho ke tamAruM jIvana bhayamukta bane? nirabhra jIvanagaganamAM nirbhayatAno sUrya prakAzI UThe ane e prakAzanA sahAre tame zivamArge cAlyA jAo, ema tame jhaMkho cho? ahIM pU. upAdhyAyajI bhayamukta banAvavA be mArga-be upAya batAve che : 1. parapadArthonI apekSA tyajo. 2. sva-bhAvanA advaitanI upekSA tyajo. bhayabhrAnta dazAnuM nidAna paNa A mArga sUcanamAMthI lAdhe che. che. parapadArthonI apekSA. ja svabhAva-advaitanI upekSA. Avo, ApaNe A nidAnane spaSTatAthI samajIe. parapadArtha' eTale AtmAthI judI...bhinna vastu. e para-padArtho anaMta che. jIva anAdikALathI e parapadArthonA sahAre ja jIvavA TevAyelo che. "parapadArthonI apekSAthI ja jIvI zakAya, evI tenI dRDha mAnyatA banI gaI che. zarIra, vaibhava, saMpatti, snehI-svajano, kuTuMbaparivAra, mAna-kIrti... ane A badhAM sAthe saMbaMdha dharAvatA padArthonI spRhA, tenA para mamatva ane rAga jIvane vAraMvAra bhayabhIta kare che, e kevI rIte maLaze? e nahIM maLe to? huM zuM karIza? mAruM zuM thaze? A nahIM sudhare to? A bagaDI jaze to?' parapadArthonA abhAvamAM ke parapadArtho bagaDI javAnI kalpanAmAM jIvane du:khanA DuMgara tUTI paDatA lAge che. te kaMpI UThe che. tenuM mana khinna banI For Private And Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirbhayatA 187 jAya che. tenuM mukha plAna thaI jAya che. A parapadArthonI cAre bAju rAtadivasa bhaTakavAmAM jIva potAnA AtmasvabhAvane vIsarI jAya che, AtmAnI sarAsara upekSA karI rahyA che. AtmA! AtmasvabhAva... e AtmasvabhAvanI ramaNatA-lInatA.. jIve A AtmaramAtAnI ghora upekSA karI che. pachI bhayabhrAnta na bane to zuM thAya? parapadArthonI apekSA tyajo. AtmasvabhAvanI upekSA tyajo; bhayabhrAnta dazAnI vivazatA, vyAkuLatA ane viSAdane nAmazeSa karI devA ATaluM jarUra karavuM paDaze. parapadArthonI apekSA tUTI jaze, arthAtu parapadArthonA abhAvamAM jyAre tame du:khI nahIM bano, saMtApa nahIM karo, hatAzA nahIM anubhavo, tyAre AtmasvabhAvanI mastI jAgI jaze. bhayanA paritApamAM zekAtuM haiyuM malakAI jaze. nirbhayatAnI khumArI ane viSayavirAganI prabhApUrNa abhivyakti thaze. bhayanI baLabaLatI lAgaNIonI bhaThThIo TharI jaze. zaradanI zubha cAMdanI jevI nirbhayatAnI zItaLatA chavAI jaze. bhavasaukhyena kiM bhUribhayajvalanabhasmanA? sadA bhayojjhitajJAnasukhameva viziSyate / / 2 / / 130 / / artha : ghaNA bhayarUpa agnithI bhasmIbhUta thayelA saMsAranA sukhathI zuM? hamezAM bhayarahita jJAnasukha ja sarvAdhika che. vivecanaH saMsAranuM sukha? bhasma che, rAkha che rAkhI bhayanI pracaMDa AgamAMthI pedA thayelI rAkha che! e saMsAranuM sukha, rAkha jevA saMsArasukhanuM tamAre zuM kAma che? saMsAranAM sukha eTale zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanAM sukha. A zabda vagere saMsArasukhonAM anaMta rUpo... anaMta jAtone cAmaDAnI AMkhothI jotAM rAkha nahIM dekhAya. e rAkha che, te jovA, samajavA mATe e sukhonuM pRthakkaraNa karavuM paDe che. bhaya Aga che kharI? jo bhayane tame pracaMDa Aga mAno to ja saMsArasukha rAkha samajAze. mATe pahelAM bhayane Aga mAnavI..samajavI...anubhavavI joIe. agnino sparza thatAM Aga bALe che, bhayano sparza thatAM bhaya hRdayane bALe che! baLatarAnI vedanA sahI na jAya tevI hoya che. bhayano sparza kyAre thAya che? bhayanI Aga kyAre lAge che, te jANo cho? jyAM saMsArasukhanI abhilASA jAgI...saMsArasukhanA upabhoganI tAlAvelI For Private And Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 188 jJAnasAra jAgI, ke bhayanI Aga lAgI jAya che... upabhoga karavA pUrve to e saMsArasukha bhayanI AgamAM baLIne rAkha thaI jAya che. pachI pelAM nAnAM bALako zarIre rAkha coLI 2AjI thaI jAya che ane nAcavA mAMDe che, tema bhale tame e saMsArasukhanI bhasma zarIre coLI rAjI thAo! saMsAranA eka-eka sukhanI pAchaLa aneka bhayonAM bhUta bhaTakatAM hoya che. rogano bhaya, lUMTAI javAno bhaya, vinAzano bhaya, apakIrtino bhaya, corano bhaya, sarakArano bhaya, samAjano bhaya, bhavabhramaNano bhaya... AvA to aneka bhayo rahelA che. mATe evAM sukhonI IcchA paNa na karo ke je sukhone bhayanI Aga lAgavAnI saMbhAvanA-zakyatA hoya. vizvamAM sukhanA anaMta prakAra che, temAM eka mAtra 'jJAnasukha' ja eka evuM sukha che ke jene bhayanI Aga sparzI zakatI nathI... pachI e sukhane baLavAnI to vAta ja kyAM? jJAnasukhane bhayano agni prajALI zakato nathI, bhayanAM bhUta bharakhI zakatAM nathI ke bhayanAM ghanaghora vAdaLa AvarI zakatAM nathI. jJAnanI vizvamaMgalA-varSAthI AtmabhUmi para vedanA-viSAdanI Aga bujhAI jAya che ane sukha-AnaMdanAM amara puSpa khIlI UThe che. e puSponI divya suvAsathI manamAM brahmanI mastI, kaMThamAM alakhanuM kUjana ane jobanamAM alakhano dhabakAra jAge che. raMka jIvanane vaibhavazALI banAvavAnI 'jJAnasukha'mAM zakti che. AtmAnA atala udadhinI agAdhatAne sparzI zakavAnI jJAnasukha pAse kalA che! saMsArasukhamAM nathI AvI zakti ke nathI AvI kalA, saMsArasukha karatAM jJAna-sukha caDhiyAtuM che, tenuM A kAraNa che. jJAnamAMthI sukha ane AnaMda maLI jaze, pachI saMsArasukha bhasma jevAM lAgI jaze-samajAI jaze ane anubhavAI jaze. na gopyaM kvApi nAropyaM heyaM deyaM ca na kvacit / kva bhayena muneH stheyaM jJeyaM jJAnena pazyataH / / 3 / / 131 / / artha : jANavA yogya tattvane svAnubhava vaDe jotAM munine kyAMya paNa chupAvavA yogya nathI ane mUkavA yogya nathI. kyAMya choDavA yogya nathI ke devA yogya nathI. to bhayathI kyAM rahevA yogya che? arthAt munine kyAMya bhaya nathI. vivecana : he munirAja, zuM tame kaMI chupAvI rAkheluM che? zuM tame koI vastune kyAMya mUkI rAkhI che? zuM tame koI cIja jamInamAM dATI rAkhI che? For Private And Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirbhayatA 189 zuM tamAre kaMI choDI devuM paDe ema che? zuM tamAre kaMI ApI devuM paDe ema che? bhalA, to pachI tamAre bhaya zAno? mahAmuni, tame nirbhaya cho. tamane nirbhaya banAvanArI jJAnadRSTi che. jJAnadRSTithI vizvAvalokana karatA tame nirbhayatAthI jIvana vyatIta karo cho. jyAM jJAnadRSTi tyAM nirbhayatA. jagata jANavAnuM rAgadveSa karyA vinA jagatanAM utpatti, vinAza ane sthitine jovAnAM-jANavAnAM..! A che jJAnadRSTi, jJAnadRSTithI tame jagatane jozo tyAre rAga-dveSa-moha nahIM thAya. jo jagatanA avalokanamAM rAgadveSa ke moha thaI jAya to samajavuM joIe ke e avalokana jJAnadaSTithI nahIM, ajJAna dRSTithI kareluM che. rAjA roSathI dhamadhamato, hAthamAM khullI talavAra laI jhAMjhariyA muni pAse Avyo hato. tyAre e mahAmunie jagatanI e ghaTanAne kaI daSTithI. joI hatI? jJAnanI dRSTithI. temane rAjA para roSa na thayo. temane potAnA deha para moha na thayo. jJAnadRSTimAM temaNe rAjAne kevo joyo hato? rAjAnI talavAra ane rAjAno roSa... e badhuM kevuM joyuM hatuM? "rAjA mAruM kaMI luMTI zake ema nathI. mAre kaMI chupAvavAnuM nathI. A deha paNa bacAvavA yogya nathI. deha vinAzI che...rAjAnI talavAra deha para paDaze tyAre huM jinadhyAnamAM.. samatA-samAdhimAM rahIza..mAruM kaMI ja lUMTAvAnuM nathI..." mahAmuni nirbhayatAthI parama jyotinA sahAre parama jyotirmaya banI gayA. jyAM sudhI tame kaMI paNa chupAvavA mAMgo cho, guptatA rAkhavA cAho cho, ApavAnI ke levAnI bhAvanA rAkho cho, tyAM sudhI bhayanI bhUtAvaLa tamane vaLagelI ja rahevAnI. e bhUtAvaLa tamane mokSamArganI ArAdhanAmAM vAraMvAra mAnasika vighna nAkhavAnI. e bhUtAvaLane DAkalAnAM DUhaDUDATa ane maracAMnA dhumADA lagADI zake! jJAnadaSTinuM DAkaluM ane mokSamArganI ArAdhanAnI kriyAonAM maracAM! ja A jagatamAM kaMI chupAvavA jevuM nathI. A jagatamAM kaMI levA-devA jevuM nathI. ja A jagatamAM kaMI saMgraha karavA jevuM nathI. A traNeya vAto vAgoLI vAgoLIne teno rasa aMtarAtmAmAM utAravAno che. pachI bhaya nahIM rahe. munimArga nirbhayatAno mArga che... kAraNa ke tyAM kaMI chupAvavAnuM nathI. jaDa padArthonI levaDadevaDa karavAnI nathI...bhautika padArthono For Private And Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 190. kanasAra saMgraha karavAno nathI. he munIzvara, tamArA AtmAnA pradeza-pradeze nirbhayatAnI mastI bhaTakatI phare che! tenI AgaLa svarganI mastI paNa tuccha che. ekaM brahmAstramAdAya nighnan mohacamUM muniH| bibheti naiva saMgrAmazIrSastha iva nAgarAT / / 4 / / 132 / / artha : eka brahmajJAnarUpa zastrane dhAraNa karIne moharUpa senAne haNatA muni saMgrAmanA mokharA para rahelA uttama hAthInI jema bhaya pAmatA nathI. vivecana : bhaya zAno? muni ane jya? muni pAse "brahmajJAna'nuM zastra hoya che. e zastra munine nirbhaya rAkhe che. | muni eTale raNamorace jhajhUmato madonmatta hAthI, nirbhaya banIne jhajhUmato uttama hAthI. ene parAjayano bhaya nahIM. ene, duzmana mohanI senAnA huMkArA ne paDakArA kaMpAvI na zake. mohanI senA sAme laDI rahelo hovA chatAM muni nirbhaya hoya che. tenuM brahmAstra tene jabarI hUMpha Ape che. moha-duzmananA jussAne khedAnamedAna karI nAkhavAno munirAjano bRha "brahmAstra" nI sahAyathI sAMgopAMga saphaLa thaI rahyo hoya che. hulAvelI-phulAvelI mohasenAno jusso munirAjanI sAme mATIpago banI jAya che. te chatAM mohasenAnA dhamapachADA ochA nathI! mahAvratanA pAlananI sAMgopAMga saphaLatA, sArvatrika samatA, vizvamaitrInI bhavya bhAvanA ane A badhAnA ziramora jevI paramAtmabhakti ane AjJApAlana.. muninI zaktimAM vIjaLIsaMcAra kare che. muninA mukha para eka navI khumArI pragaTI jAya che. e khumArI hoya che nirbhayatAnI, zatru para vijaya meLavavAnI niHzaMka zraddhAnI. mahAmuni be prakArano jaMga khelI rahyA che : "ophensIva ane "DIphensIva'. (Offensive and Defensive). zatru para AkramaNa karI zatrane khuvAra karavA sAthe sva-saMpattinuM saMrakSaNa paNa te kare che. bIjA raste zatru ghUsI AvIne lUMTa na calAvI jAya tenI paNa sAvadhAnI rAkhe che. muni upavAsa, chaThTha aThThama kare che...mohasenA sAthe A "ophensIva' yuddha che. paraMtu munine AMtaravAnA akhatarA moha ochA nathI karato! 'AhAra saMjJA' sAme munine laDatA rahevA daI, bIjI bAjuthI krodha ane abhimAnane praveza karAvI devAnA prayatno thAya che! paNa muni evA bhoLA to nathI! "DaphensIva' For Private And Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirbhayatA 191 jaMgamAM paNa nipuNa hoya che. tapazcaryA sAthe teo krodha karatA nathI, abhimAna dharatA nathI. brahmAstranA sahAre mahAmuni raNamedAnamAM mohaduzmananA sainikonI lotho pADatA ane zastronA bhaMgAranI bhUtAvaLane khUMdatA Age kadama baDhAvatA jAya che. bicAro duzmana moha! jagatane labaDadhakke lenAro moha pote munirAja dvArA labaDadhakke levAI jAya che... tenI tAkAta bha222 bhUkko thaI jAya che. moha-duzmananI bephATa tAkAtane bAphI nAkhavAno dRDha saMkalpa karIne mahAmuni saMgrAmanA morace jhajhUme che. mohasenAnI melI murAdone dhULamAM meLavI devA muni makkama pagale...nirbhayatAthI AgaLa cAlatA jAya che. eka vAta che : zatrunI game tevI bhIMsamAM paNa 'brahmajJAna'nuM zastra hAthamAMthI chaTakI na javuM joIe. e zastrane chInavI levA zatru game teTalA dhamapachADA kare, aDapalAM kare, paNa e zastra chInavAI na jAya, eTalI sAvadhAnI mahAmunie rAkhavAnI rahe che... basa, pachI koI bhaya nathI. Atma-jJAnathI muni nirbhayapaNe ArAdhanAnA mArge AgaLa vadhI zake che. mayUrI jJAnadraSTizcet prasarpati manovane / veSTanaM bhayasarpANAM na tadAnandacandane / / 5 / / 133 / / artha : jo jJAnadRSTi mayUrI manarUpa vanamAM svacchaMdapaNe vicare che to AnaMdarUpa bAvanAcaMdananA vRkSa para bhayarUpa sarvonuM vIMTAvuM hotuM nathI. vivecana : 'mana' bAvanAcaMdananuM vana che. 'AnaMda' bAvanAcaMdananuM vRkSa che. 'bhaya' bhayaMkara sarpa che. 'jJAnadRSTi' vanamAM vicaratI TahukatI mayUrI che. muninuM mana eTale bAvanAcaMdananuM vana! e vanamAM suvAsa ja suvAsa, caMdananI maghamaghatI suvAsa! e manavanamAM jyAM juo tyAM caMdananAM vRkSa! sAmAnya caMdananAM vRkSa nahIM! bAvanAcaMdananAM vRkSa! AnaMda ja AnaMda... muninuM mana eTale AnaMdavana! e AnaMdavanamAM mayUrInA TahukAra thatA rahe che. e mayUrInuM nAma che zAnadRSTi. pachI pelA bhaya-sarpo caMdanavRkSa para vIMTAI zakatA ja nathI. jJAnadRSTi e munijIvanamAM mahattvanuM vastu che. jJAnadRSTinA sahAre ja For Private And Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 192 sAnasAra muni nirbhaya rahI zake, jJAnadaSTinA sAMnidhyamAM ja AtmAnaMdanI anubhUti thaI zake. jJAnadaSTi eTale jJAnanI dRSTi. samyagujJAnanI dRSTi. jagatane, jagatanA padArthone, jagatanA prasaMgone ane je kaMI jovA-vicAravAnuM te samyagu jJAnanI dRSTithI jovAnuM-vicAravAnuM. anAdikALathI jIvane jovAnI-vicAravAnI A dRSTi prApta nathI thaI; tethI te je jue che, je vicAre che, te rAgadaSTi yA dveSa dRSTithI! tethI te karmabaMdhanothI baMdhAya che. jJAnadRSTimAM nathI thato. rAga ke nathI thato keSa! jJAnadaSTi eTale madhyadaSTi. jJAnadaSTi eTale yathArthadaSTi. anAdikAlIna ajJAna dhoraNo, malina valaNo ane mithyA vAsanAone sahAre jagatane jovAmAM, vicAravAmAM bhaya ja rahe; nirbhayatA prApta na thAya. dA.ta. "zarIramAM koI roga thayo'-A eka jagatanI ghaTanA banI. A ghaTanAne ajJAna dhoraNothI jonAro bhayabhIta thaI javAno. malina valaNovALo e rogone ayogya upAyothI dUra karavAnA prayatnomAM lAgI javAno. mithyA vAsanAothI gherAyelo e zarIranA roganI ja ciMtAmAM paDI javAno! bhayarUpI sapa enA mana-caMdananAM AnaMdavRkSone vIMTAI javAnA! mana-vanamAM bhayasarpo UbharAI javAnA. paNa jyAM mayUrIno TahukAra thAya, jJAnadaSTi mana-vanamAM praveze, bhayasApoliyAnA sAMdhA DhIlADhasa thaI jAya! jJAnadRSTi, zarIranA rogono humalA samaye, zarIranI nazvaratA, roga-pracuratA ane parivartanazIlatA batAve che. sAthe, AtmA ane zarIrano bheda samajAve che. AtmAnI zAzvatatA, saMpUrNa nIrogitA ane AtmAnA zuddha svarUpa tarapha nirdeza kare che. "roganAM kAraNo pApakarma che' - ema kahI pApakarmone dUra karavAno puruSArtha karAve che. sanatakumAra cakravatInA zarIramAM eka sAthe soLa roga (matAMtare sAta mahAroga) utpanna thaI gayA hatA. cakravartInA mana-vanamAM jJAnadRSTirUpI mayUrInA TahukAra thatA hatA. emaNe sarva roganuM mULa kAraNakarmone kADhavA puruSArtha karyo. sAtaso varSa sudhI karmo sAme jhajhumyA. jJAnadaSTie temane nirbhayatA ApI, prasannatA ApI. ApaNA manavanamAM jJAnadaSTirUpI mayUrI TahukatI ja rahe ema karavuM joIe. For Private And Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirbhayatA 193 kRtamohAstravaiphalyaM jJAnavarma bibharti yH| kva bhIstasya kva vA bhaGgaH karmasaMgarakeliSu / / 6 / / 134 / / artha : jeNe moharUpa astranuM niSphaLapaNuM karyuM che evuM jJAnarUpa bakhtara je dhAraNa kare che tene karmanA saMgrAmanI krIDAmAM bhaya kyAMthI hoya athavA parAjaya kyAMthI hoya? vivecana : karmo sAme saMgrAma, saMgrAma khelanAra che munirAja. munirAja e saMgrAmamAM nirbhaya che. bhayanuM nAma nathI. parAjayanI gaMdha nathI! karmanAM saNasaNatAM mohAstro Ave che, chatAM munirAjanA mukha para hAsya che! manamAM mastI che ane yuddhano jusso che. je mohAstro sAme moTA moTA sulatAnonA sAMdhA DhIlA thaI jAya, bhalabhalA pahelavAnonA TAMTiyA pANI pANI thaI jAya, dharaNIne dhrujAvanArA mahArathIo sUdhabUdha khoI bese... te mohAstronA ekadhArA mArA sAme munirAja aDIkhama banIne UbhA rahe che..! Azcarya nahIM? e AzcaryanuM samAdhAna to thAya, jo munirAjanI nikaTa jaI, temane dhArIdhArIne jovAya. joyuM? munirAjanA aMge bakhtara joyuM? e lokhaMDanuM nathI, e kAcabAnI DhAlanuM nathI. e koI rAsAyaNika ke "plAsTika' banAvaTanuM nathI! e bakhtara che jJAnanuM. hA, jJAnanuM bakhtara munirAje dhAraNa kareluM che. karma cAhe eTalAM valakhAM mAre, mohAstronA bhaMDArane ThAlavI de jJAnabakhtara AgaLa badhuM niSphaLa jAya! kozyAnI citrazALAmAM munirAja zrI sthUlabhadra A jJAnabakhtara dhArIne beThA hatA. mahinAo sudhI mohAstro...saNasaNatAM mohAstro, tINa ane tamatamatAM mohAstro munirAja para pheMkAyAM! koI asara nahIM! koI phaLa nahIM! munirAjane bhaya na hato. munirAjano parAjaya nahoto thayo!kyUlabhadrajI. vijayI banIne bahAra nIkaLyA hatA! basa, "jJAnabakhtara' ne sAcavIne rAkhavAnuM. ene kADhIne jo bhIMte TIMgADyuM athavA kabATamAM mUkI dIdhuM... ane jo mohAstra AvI coMTya to bAra vagADI deze! hA, tame jANI-joIne jJAnabakhtara utArI na nAkho paNa e For Private And Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 194 jJAnasAra sarakI na paDe, enI sAvadhAnI rAkhajo, kAraNa ke e jJAnabakhtara evI rIte sarakI paDatuM hoya che. indriyaparavazatA kaSAya (krodhAdi) e gArava (rasAdi) ka pariSaha-bhIrutA A cAramAMthI koI tamane vahAluM lAgyuM ke jJAnabakhtara sarakI paDaze ane mohastra tamArI chAtI vIMdhIne ArapAra nIkaLI jaze, tame parAjita banI bhUmi para paTakAI jazo. saMvega-vairAgya ane madhyasthaSTine vikasAvanArAM, puSTa karanArAM zAstrograMthonuM adhyayana, manana ane parizIlana karatA raho; tamArA vicAro ane valaNone tenAthI raMgI nAkho. tUlavallaghavo mUDhA bhramantyabhre bhayAnilaiH / naikaM romApi tainigariSThAnAM tu kampate / / 7 / / 135 / / artha : AkaDAnA rUnI peThe halakA mRDhapuruSo bhayarUpa vAyu vaDe AkAzamAM ame che. paraMtu jJAna vaDe atyaMta bhAre evA mahApuruSonuM eka vADuM paNa kaMpatuM nathI. vivecana : pracaMDa vAvAjhoDAmAM tame dhULa UDatI joI haze. kapaDAM UDatAM joyAM haze, paththara UDatAM joyA haze. paNa mANaso UDatAM joyA che? hA, moTA moTA mANaso UDe che! pracaMDa pavananA sapATA temane AkAzamAM ghumarIo khavarAve che ane jamIna para pachADe che. jANI lo e pracaMDa pavanane. enuM nAma che bhaya! jema pracaMDa pavananA sUsavATAmAM AkaDAnuM rU UDI jAya ane AkAzamAM nirAdhAra UDyA kare... tema bhayanA vAyumAM mANasa UDe che ane ahIM-tahIM bhaTakyA kare che. vikalponA AkAzamAM bhamyA kare che. sAva nirAdhAra! koI bhaya lAgyo ke jIva UDe che! rogano bhaya, ijjata cAlI javAno bhaya, dhanasaMpatti cAlI javAno bhaya, kuTuMba-parivAra bagaDI javAno bhaya.. AvA aneka prakAranA bhayonA For Private And Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirbhayatA 195 vAyu phUMkAtA rahe che ane mUDha jIvo emAM UDaDyA kare che. emane nathI hotI sthiratA ke nathI hotI zAMti. muni jJAnathI bhAre bane che! sattvaguNano bhAra vadhe che ane tamorajoguNano bhAra haLavo-nahivat thaI jAya che. hA, himAdri jevA jJAnI puruSonuM to rUMvADuMya na pharake, bhalene so mAIlanI jhaDape ke doDhaso mAIlanI jhaDape vAvAjhoDuM phUMkAya! jJAnI puruSo himAlaya jevA nizcala ane niSpakaMpa rahevAnA. jhAMjhariyA munine badanAma karavA pelI naphphaTa strIe muninA pagamAM jhAMjhara paherAvI dIdhuM ane munino pIcho pakaDyo... "doDo, ANe ijjata lUMTI che..." cho e mahAmuni to nirbhayatAthI traMbAvaTI nagarInA rAjamArgo para cAlyA jatA hatA. koI bhaya nahIM! koI vikalpa nahIM! "hAya, have mAruM zuM thaze? mArI ijjata zuM raheze? loko zuM mAnaze ne zuM karaze?-AvI koI hAyavoya nahIM... kAraNa ke teo jJAnI hatA; pahADa jevA avicala hatA. jJAnI banIe to ja bhaya upara vijaya meLavI zakAya. bhaya upara vijayI banelA puruSano AnaMda.. tenI prasannatA koNa varNavI zake? e anubhavavAnI hoya che, kahevAya evI nathI. bhayabhrAnta manuSya e AnaMdanI ke e prasannatAnI kalpanA paNa na karI zake. jJAnI banavuM eTale korA jANakAra banavuM ema nahIM. mAtra pAMca-pacAsa ke so-baso zAstro vAMcI levA ema nahIM. jJAnI banavuM eTale jagatamAM ApaNI AsapAsa banatI ghaTanAone jJAnadaSTithI jovI! evI rIte jovI ke je ghaTanAthI koI ajJAnI tharathara kaMpato hoya. jJAnI tyAM nizcala ane niSpakaMpa rahe. je prasaMgane joI ajJAnI dhUsake dhrusake raDI paDe, jJAnI tyAM sthira, gaMbhIra ane madhyastha rahe. je banAvane joI ajJAnI chupAI javA, bhAgI javA prayatna kare, jJAnI tyAM sAmI chAtIe Ubho rahe. jarAya Dara nahIM, bhaya nahIM. AvA jJAnI banavA mATe prayatna karavo joIe. to ja bhayanA jhaMjhAvAtothI tana-mananI taMdurastI jALavI zakIzuM; mokSamArge AgaLa vadhI zakIzuM. nirbhayatAno mArga jJAnIne jaDe che. For Private And Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 196 www.kobatirth.org citte pariNataM yasya cAritramakutobhayam / akhaNDa'jJAnarAjyasya tasya sAdhoH kuto bhayam / / 8 / / 136 / / akhaMDa jJAnanuM rAjya; teno mahArAjA che muni! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha : jenA cittamAM, jene koInAthI bhaya nathI evuM cAritra pariNameluM che, te akhaMDa jJAnarUpa rAjyavALA sAdhune kyAMthI bhaya hoya? vivecana : cAritra. nasAra abhaya cAritra, abhayano bhAva pragaTAvanAruM cAritra jenI pAse che, tene bhaya zAno? kAraNa ke te to akhaMDa jJAnarUpI rAjyano mahArAjA che. 'kSaNavipariNAmadharmA martyAnAmRddhisamudayA: sarve / sarve ca zokajanakAH saMyogA viprayogAntAH / / AvA rAjyano Avo mahArAjA bhayabhrAnta hoya? vyAkuLa hoya? tene bhayaprerita vyathAo na hoya. cAritranI bhAvanAothI muninI mati bhAvita thayelI hoya. samasta saMsAranA bAhya bhautika padArtho ane karmajanya bhAvo tarapha e A dRSTikoNathI jue che : prazamaratiH artha : manuSyonI Rddhi ane saMpatti kSaNamAM badalAI javAnA svabhAvavALI che. sarva RddhinA samUho zokadAyI che. saMyoga viyogamAM pariName che. vivecana : have e Rddhi ke saMpatti cAlI jAya, badalAI jAya ke nAza pAmI jAya... enA bhaviSyanuM jJAna jene hoya che tene zoka thato nathI, bhaya lAgato nathI. cAritramAM sthiratA lAvanArI ane abhaya ApanArI bIjI paNa bhAvanAo muni bhAve che : bhogasukhaiH kimanityairbhayabahulaH kAMkSitaH parAyattaH / nityamabhayamAtmasthaM prazamasukhaM tatra yatitavyam || For Private And Personal Use Only prazamarati artha : anitya, bhayabharapUra ane parAdhIna bhogasukhone zuM karavAM? nitya abhaya ane Atmastha prazamasukha mATe ja prayatna, puruSArtha karavo joIe. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 197 nirbhayatA vivecana : vAsanAonA udayone jeNe nAcyA che, kaSAyonA udhamAtane jeNe kAbUmAM rAkhyo che, hAsya-rati-arati ane zoka-udveganI Aga para jeNe pANI chAMTyAM che, jeNe potAnI dRSTine samyapha banAvI che, jJAna-dhyAna ane tapazcaryAnuM baLa prApta karyuM che, loka-vyApArane jeNe tilAMjali ApI dIdhI che... tevA munine bhaya na hoya, Dara na hoya. te to nirbhaya ane nityAnaMdI hoya. akhaMDa jJAna-sAmrAjyamAM bhaya nathI. jJAna-sAmrAjyanI sarahadonI pele pAra bhaya che, zoka che, udvega che. basa, munirAje e sAvadhAnI rAkhavAnI ke te sarahada oLaMgIne pele pAra na cAlyA jAya. jJAna sAmrAjyanA siMhAsane munirAja nirbhaya che. e sAmrAjyamAM vasanArAo mATe abhayadAtA che. abhayano AnaMda e ja sAco AnaMda che. bhayabhIta dazAmAM AnaMda nathI hoto; AnaMdano AbhAsa mAtra hoya che, kRtrima AnaMda hoya che. akhaMDa jJAna-sAmrAjyamAM ja abhayano AnaMda maLe. For Private And Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ainAbhazaMsA Aje jyAre svaprazaMsAnAM paDaghama garjI rahyA che, paranindA karavAnI phezana thaI gaI che. tevA A kALe A adhyAya tamane navI abhinava dRSTi Apaze.. svapratye ane parapratye jovAnI kaLA zIkhavaze. svaprazaMsAnA bhUkhyA mAnavIne upAdhyAyajI mahArAjanI A dRSTi gamI jAya to mAnavImAM mAnavatA mahekI UThe. 18 For Private And Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private And Personal Use Only 28 anAtmAMsA guNothI je pUrNa che eTale saMtuSTa che, ene potAnI prazaMsA karavI game ja nahIM. potAnI prazaMsA sAMbhaLavAnI ene icchA ja na hoya. jJAnAnandanI mastImAM paraparyAyano utkarSa zuM karavAno! Ane tattvadRSTi maLe. Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 199 anAtmazaMsA guNairyadi na pUrNo'si kRtmaatmprshNsyaa| guNairevAsi pUrNazcet kRtamAtmaprazaMsayA / / 1 / / 137 / / artha : jo tuM guNo vaDe pUrNa nathI to potAnI prazaMsAthI saryuM, jo tuM guNo vaDe pUrNa ja che, to paNa potAnI prazaMsAthI saryuM. vivecana : prazaMsA! svaprazaMsA! manuSya mAtramAM A vRtti janmajAta hoya che. tene potAnI prazaMsA sAMbhaLavI game che. tene potAnI prazaMsA karavI game che. adhyAya-mArge A vRtti avarodharUpa che. mokSamArganI ArAdhanAnA mArge "svaprazaMsAnI abhilASA tyAjya che. hA, tArAmAM guNo che; te jJAnI che, tuM dAnavIra che, te tapasvI che, tuM paraupakArI che, tuM brahmacArI che... chatAM tAre tArI prazaMsA nathI karavAnI; nathI sAMbhaLavAnI! svaprazaMsAmAMthI janmato AnaMda tane unmatta banAvaze.. pachI tuM adhyAtmamArgathI bhraSTa thaIza. jo tArI pAse guNo che, pachI tAre "AtmaprazaMsAnI zI jarUra che? e prazaMsA karavAthI tArA guNo vadhI javAnA nathI. hA, svaprazaMsA karavAthI ke sAMbhaLavAthI e guNo cAlyA javAno bhaya kharo? mAruM satkArya bIjAo jANe, mArA guNo bIjAo ANe... mane sajjana samaje..." AvI IcchA, abhilASA svaprazaMsA karavA mATe manuSyane prere che, ane manuSya prazaMsA karI le che. emAM ene "pApa" samajAtuM nathI, "bhUla' samajAtI nathI. na samajAya! sAdhanA-upAsanA-ArAdhanAnA mArge je na hoya tene te na samajAya. jene mokSamArganI sAdhanAmAMthI AnaMdAmRta maLI jAya che, jene AtmasvarUpanI upAsanAmAMthI AnaMdanA oDakAra AvI jAya che, tene svaprazaMsA' karavAno vicAra paNa nathI Avato. "svaprazaMsA" temane "pApa" lAge che, svaprazaMsAmAMthI maLato AnaMda temane kRtrima ane kSaNika samajAya che. vaLI, keTalAka manuSyone, ke jemanI pAse evA guNa nathI, satkArya nathI ke zakti nathI, temane potAnI prazaMsA karavAnI Teva paDelI hoya che! are bhAI, tAre zAnI prazaMsA karavAnI hoya? guNa nathI, chatAM prazaMsA? jeTalo samaya prazaMsA karavAmAM gALe che, teTalo samaya guNa meLavavAmAM gALe to? nA! guNo meLavavAnI sAdhanA kaThina che, jyAre vagara guNe prazaMsA meLavavAnI sAdhanA ghelA jIvane saraLa lAge che! svaprazaMsAnI sAthe paraniMdAnuM pApa lAgeluM ja hoya che! paraniMdAnA mAdhyamathI svaprazaMsA karavAnuM evAM jIvo pasaMda karatA hoya che ke jemAM vAstavamAM For Private And Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAnusAra 200 guNa nathI ane jeo prazaMsAnA bhUkhyA che! "bIjAnI halakAI batAvavAthI potAnI uccatA ApoApa siddha thaI jAya che," evA dhoraNavALA jIvo paNa jovA maLe che. AtmotkarSAcca badhyate karma nocairgotraM pratibhavamanekabhavakoTidurmocam / / bhagavAna umAsvAti kahe che : AtmaprazaMsAthI evuM "nIca gotra karma baMdhAya che ke je karoDo bhavoe paNa na chUTe! vaLI eka sAcI vAta kahuM? jo ApaNe dharmaArAdhaka chIe to ApaNA moDhe ApaNI prazaMsA ApaNane zobhatI ja nathI! zreyodrumasya mUlAni svotkarSAmbhaHpravAhataH / puNyAni prakaTIkurvan phalaM kiM samavApsyasi? / / 2 / / 138 / / artha : kalyANarUpa vRkSanA puNyarUpa mULiyAMne potAnA utkarSavAdarUpa pANInA pravAhathI pragaTa karato tuM zuM phaLa pAmIza? vivecana : kalyANa vRkSa che. tenAM puNya-mULiyAM che. mULa majabUta... mULa UMDA to vRkSa majabUta. mULa DhIlAM to vRkSa DhaLI paDyuM samajo! sukhanuM ghaTAdAra vaTavRkSa puNyarUpI mULiyAM para UbheluM rahe che. e vRkSanA mULamAM pANIno pravAha pahoMcI gayo che ane mULiyAM bahAra dekhAvA lAgyAM che, e tame jANo cho? pANInA pravAha mULiyAM DhIlAM karI nAkhyAM che ane vRkSa hacamacI gayuM che, e tame jANo cho? AMkho kholo ane juo, kalyANa-vRkSa kaDaDabhUsa thaI jaze. ATalI badhI upekSA na cAle! zuM tamane pANIno pravAha nathI dekhAto? tame pote to pANIno paMpa khullo mUkI dIdho che, e tame nathI jANatA? Azcarya! zuM tame tamArI potAnI prazaMsA nathI karatA? tame tamArAM satkAryonAM gANAM nathI gAtAM? tame tamArA guNonI prazaMsA nathI karatA? hA, e ja svaprazaMsAnA pANIno paMpa tame pUrajosamAM khullo mUkI dIdho che. e pANI kalyANa-vRkSa' nAM mULiyAM sudhI pahoMcI gayuM che... juo; A mULiyAM dekhAvA lAgyAM che ane vRkSa paDavAnI taiyArImAM che. "kalyANavRkSa' For Private And Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anAtmazaMsA 201 paDI gayuM ke basa, pachI duHkha ja duHkha bhogavavAnuM raheze, ane svaprazaMsA karavAnA hozakoza ja UDI jaze. alabatta, svaprazaMsA karI tame kaMIka AnaMda anubhavatA hazo ane sukha paNa maLatuM lAgatuM haze. paraMtu prazaMsAmAMthI maLato AnaMda kSaNajIvI ane pariNAme du:khadAyI che, e vAta tamAre na bhUlavI joIe. zuM tame ATalA AnaMdano tyAga na karI zako? jo karI zako to kalyANa vRkSa' UbhuM raheze, ne tenA para parama sukhanAM phaLa besaze, e phaLono AsvAda tamane amara banAvI deze. hA, tyAM sudhI tamArI dhIratA joIe. bIjAone svaprazaMsA dvArA AnaMda lUMTatA joI, temanuM anukaraNa karavAnI vRtti karavI na joIe. bIjAone svaprazaMsA dvArA AnaMda lUMTavA do. tamAre mana e AnaMda "akathya'abhogya gaNAvo joIe. ApaNe ApaNA moDhe ApaNI prazaMsA karIe te zobhe ja nahIM. ApaNuM mUlya ApaNe ja AMkIe, ApaNuM mahattva ApaNe ja gAyA karIe, ApaNA guNo ApaNe ja batAvyA karIe, te eka ArAdhaka AtmA mATe to ucita na ja gaNAya. mokSamArganA ArAdhaka AtmAe "jAta-jAherAta' ne ghora pApa samajavuM joIe. mokSamArgano ArAdhaka to potAnA doSo ja jue, bIjAnA guNo ja jue. ene potAnAmAM guNo ja na dekhAya, pachI ene gAvAnI to vAta ja kyAM rahI? svaprazaMsA thI kalyANa vRkSanAM pazya-mULiyAM UkhaDI paDe che; eno artha che svaprazaMsA karavAthI puNya kSaNa thAya che ne puNya kSINa thavAthI sukho nAza pAme che. svaprazaMsA sukhono nAza karanArI che. AlambitA hitAya syuH paraiH svaguNarazmayaH / aho svayaM gRhItAstu pAtayanti bhavodadhau / / 3 / / 139 / / artha: bIjAe grahaNa karelA potAnA guNa-rUpa doraDAMo hita mATe thAya che. Azcarya che ke pote grahaNa karelAM hoya to bhavasamudramAM pADe che. vivecana : tamArAmAM guNo che? te guNo bIjAone jovA do, bIjAone anuvAda karavA do, bIjAone prazaMsA karavA do. teo guNadarzana, guNAnuvAda ane guNaprazaMsA dvArA A rodra saMsArasAgara tarI jaze. paNa bhAI, tame tamArA guNo jozo nahIM ke bolazo nahIM. jo tame tamArA guNonI prazaMsA karavAnI TevamAM phasAyA to e Teva, e vyasana tamane bhISaNa bhavasamudramAM paTakI deze. For Private And Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 202 www.kobatirth.org jJAnasAra guNaprazaMsA tAre paNa kharI ane DubADe paNa kharI. konA guNonI koNa prazaMsA kare che enA para taravAnuM ane DUbavAnuM! tamArI prazaMsA jo tame karI to DUbyA samajo! bIjA jIvonA guNonI prazaMsA tame karI to taryA samajo! jyAre jyAre guNonI prazaMsA karavAnuM mana thAya, tyAre tyAre bIjA jIvonA guNonI prazaMsA karavI. potAnA guNonI prazaMsA karavAnI Tevane to game te rIte dUra karajo. jo ke A kuTeva anAdi kALanI che, ane jIvamAtrane A kuTeva satAvatI hoya che. A kuTevamAMthI je mukta thayo hoya tene mahAtmA samajavo joIe. potAnA guNonI prazaMsA karavAthI (1) guNonI vRddhinuM kArya sthagita thaI jAya che, (2) potAnA doSo tarapha upekSA thAya che, (3) bIjA jIvonA guNa joI zakAtA nathI, (4) bIjA jIvonA guNa sAMbhaLI dveSa thAya che, (5) gADha karmabaMdha thAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bIjA jIvonI dRSTimAM uttama, sajjana, guNiyala dekhAvAnI IcchA manuSyane 'svaprazaMsA' karavA prere che. A IcchA sarvajana-sAdhAraNa IcchA che. A IcchAne dUra karyA vinA 'svaprazaMsA' nA pApamAMthI jIva UgarI zake nahIM. paNa A 'IcchA' nA mULamAM rahelI dhAraNA kevI galata che? 'huM mArI prazaMsA karIza to bIjAo mane sajjana, uttama samajaze'-zuM A dhAraNA sAcI che? tamArA guNonI jAherAta karavAnI A rIta asarakAraka nathI, phAyadAkAraka paNa nathI. alabatta, AjanA 'cUMTaNI' nA yugamAM cUMTAvAnI IcchAvALo umedavAra potAnA guNo khUba gAya che! dharma kSetre, sAmAjika kSetre, rAjakIya kSetre...sarvatra sattA mATe svaprazaMsA karavI Avazyaka samajAI gaI che! khera, saMsArakSetre svaprazaMsA bhale Avazyaka gaNAI ho, mokSamArge to 'svaprazaMsA' pApa ja che. jo ApaNe mokSamArga upara cAlI rahyA chIe ke cAlavAnI abhilASAvALA chIe, to 'svaprazaMsA' nahIM karavAnI pratijJA ja hovI joIe. svaprazaMsA nahIM karavAthI kadAca ema dekhAze ke tamArI uttamatA, tamArA guNo duniyA nathI jANatI, tamAruM mUlyAMkana te nathI karatI, paNa eka divasa evo Avaze, je divase, tamArA guNo duniyAne mATe mahAna AlaMbana banI jaze. e guNo duniyAnA jIvone pApathI mukta karanArA battI For Private And Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anAtmasA 203 jaze. dhIraja rAkhajo, utAvaLa na karazo. hA, bIjA jIvonA guNonI prazaMsA kare ja rAkhazo; tyAM tame nirbhaya cho. * ucctvdrssttidossotthsvotkrssjvrshaantikm| pUrvapuruSasiMhebhyo bhRzaM nIcatvabhAvanam / / 4 / / 140 / / artha : uccapaNAnI dRSTinA doSathI utpanna thayela potAnA abhimAnarUpa javaranI zAMti karanAra, pUrva puruSarUpa sihothI atyaMta nyUnapaNAnI bhAvanA karavI te che. | vivecana : uccapaNAno khyAla! khataranAka khyAla! huM UMco..., "huM bIjA manuSyo karatAM UMco...', "tapathI UMco, jJAnathI UMco, sevAthI UMco, sAdAIthI UMco' - jo Avo koIne koI uccapaNAno khyAla che, to te khataranAka che, e yAda rAkhajo. e khyAlamAMthI eka "vara' pedA thAya che. vara! tAva! "meleriyA nyUmoniyA," 'TAIphoIDa' e badhAM karatAM paNa bhayAnaka tAvI e tAvanuM nAma che "abhimAna', kadAca tAvanuM A nAma tame pahelIvAra ja sAMbhaLatA hazo. tAvamAM mANasane mIThAI paNa kaDavI lAge che; tAvanI tIvratAmAM mANasa livarI paNa kare che. potAnI sUdhabUdha khoI nAkhe che; abhimAnanA tAvamAM paNa A badhI ja pratikriyAo thatI hoya che, paraMtu e pratikriyAo abhimAnIne nathI dekhAtI. namratA, laghutA, viveka.. A badhI mIThAI abhimAnanA tAvamAM nathI bhAvatI. te kaDavI lAge che. abhimAnanA tAvamAM para-apakarSanI lavarI thayA kare che. pote zuM bole che, e bolavAmAM pote kevo lAge che, enI sUdhabUdha ene rahetI nathI. e upakArI mAtApitAne avagaNI nAkhe che. paramopakArI saguruono upahAsa kare che. anya guNIpuruSone tuccha gaNe che; temanA doSone AgaLa karI, temane doSita sthApita karavA prayatna kare che. Avo bhayaMkara tAva dUra karavo che? "abhimAna' e tAva che, e vAta AtmasAkSIe manAya che? to ja ene dUra karavA prayatna thaI zakaze. AtmakalyANanA mArge to tAvavALo manuSya cAlI na zake. A tAvavALo kadAca kahe, "huM mokSamArge cAluM chuM', to te mithyA pralApa samajavo. A tAvane utAravAnuM auSadha paNa ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAje batAvyuM che : For Private And Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 204 jJAnasAra je viSayanuM tamane abhimAna hoya, te viSayamAM ghaNI UMcI siddhi meLavanAra pUrvakAlIna mahApuruSono vicAra karo, emanI sarvottama siddhi, sAthe tamArI tulanA karo." A vicAra-auSadha camatkArika che. tame e pUrvakAlIna puruSasiMhonI sAme tamArI jAtane UbhelI jozo. tamane tamArI jAta vAmaNI lAgaze! tamane tamAruM astitva nahivat lAgaze. tamAro abhimAna vara "noramala" thaI jaze. jJAna, vijJAna, buddhi, baLa, kaLA, tyAga, vrata, tapa.. ItyAdi viSayomAM bhUtakALamAM thaI gayelA mahApuruSonI adbhuta siddhionuM smaraNa tamane e tAva ja caDhavA nahIM de. sAdhanAnA mArge A smaraNa niraMtara rAkhavuM paDe. taduparAMta vartamAnakALe paNa ApaNAthI ghaNA AgaLa nIkaLI gayelA mahApuruSono vicAra karavo joIe : "A badhAnI AgaLa mArAmAM zuM che? kaMI nathI... to mithyA abhimAna zAM karavAM?" zarIrarUpalAvaNya-grAmArAmadhanAdibhiH / utkarSaH paraparyAyazcidAnandaghanasya kaH? / / 5 / 141 / / artha : zarIranAM rUpalAvaNya, gAma, bagIcA ane dhana, putrapautrAdi samRddhirUpa padravyanA dharma vaDe, jJAnAnandathI bharapUra evA AtmAne zuM abhimAna hoya? vivecana : para-paryAya, AtmAthI je para-bhinna, tenA paryAya. zarIranuM saundarya, zarIranI kAnti, gAma-nagara, udyAno, dhanasaMpatti ane putra.. patnI vagere para-paryAya che. AtmAthI bhinna je pudgala, te pudgalanI racanAo che. pudgalanI te parivartanazIla avasthAo che. AtmanuM! tAre e pudgala racanAo sAthe zI levAdevA che? sAMbhaLa, e tArI avasthAo nathI; tArI racanAo nathI. e para che.. pArakI che.. enI samRddhithI tuM tArI jAtane zrImaMta-samRddha na mAna. e samRddhinuM abhimAna tuM na kara. e abhimAnamAM pragaTato AnaMda tAre mANavAno nathI. he cidAnandaghana! tuM jJAnAnandathI pUrNa che. pudgalAnaMdanuM viSa badhuM ja nicovAI gayuM che. jJAnAnandanI mastI AgaLa tane e pudgalonI parivartanazIla avasthAomAMthI maLato AnaMda tuccha lAge che. e AnaMda For Private And Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 205 anAtmazaMsA nahIM, paraMtu pAgalapaNuM lAge che. duniyA tane bhale e pudgalaparyAyanI samRddhithI suMdara jue, saundaryazALI jue, nagarapati jue, putra...putrI ane patnIthI puNyazALI samaje... dhananA DhagalAonA mAlika tarIke nIrakhe... paraMtu duniyAnI e paraparyAyanA darzanathI janmelI prazaMsA, kIrti tArA eka rUMvADAne paNa pharakAvI zakatI nathI, tane romAMcita karI zakatI nathI.. kAraNa ke teM manamAM AtmasAkSIe nirNaya karyo che. zarIranAM rUpa ane sauMdarya, dhana-dhAnya ane parivAra-A badhuM ja yugalanuM utpAdana che. mAruM nathI. mArI sAthe eno koI saMbaMdha nathI.' pachI enA para abhimAna-utkarSa karavAnuM to rahe ja kyAM? para-paryAyanuM mUlyAMkana ja rahyuM nahIM, pachI enA para abhimAna thAya ja nahIM. che para-pudgalanA paryAyonuM mUlyAMkana khatama karo. - jJAnAnaMdane akhaMDita rAkho. AtmaprazaMsAnA abhimAnathI bacavA mATe A be upAyo ahIM batAvAyA che. mokSamArge jemaNe prayANa prAraMvyuM che, vrato-mahAvratonuM jIvana jIvavAnI jemaNe pratijJA karI che, tapazcaryA ane tyAganuM jeo ucca mUlyAMkana kare che, tevA mumukSu AtmAoe AtmaprazaMsAnA pApamAMthI bacavuM joIe. te mATe temaNe parapudgalanA paryAyonAM guNagAna gAvAM baMdha karavAM joIe ane jJAnAnaMdamAM nimagna banI javuM joIe. svaprazaMsA sAthe paraniMdA joDAyelI rahe che, svaprazaMsA ane paraniMdAno AnaMda AvavA mAMDyo eTale jJAnAnaMda ocho thato javAno. jema jema jJAnAnaMda ocho thato javAno, tema tema Atmatattva bhulAtuM javAnuM ane pudgalatattva jIvanamAM pradhAna banatuM javAnuM. muni to cidAnaMdaghana hoya. tene paraparyAyanAM abhimAna na hoya. te to jJAnAnaMdanA mahodadhimAM vilasato rahe. muninuM nirabhimAnapaNa A mATe hoya che! zuddhAH pratyAtmasAmyena paryAyAH paribhAvitAH / azuddhAzcAphkRSTatvAd notkarSAya mahAmuneH / / 6 / / 142 / / artha : vicArelA (zuddha nayanI dRSTithI) zuddha paryAyo dareka AtmAmAM sabhAnapaNe For Private And Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206 jJAnasAra che, (tethI, arna) azuddha-vibhAva paryAyo tuccha hovAthI, mahAmunine (sarva nayamAM madhyastha pariNativALA munine) abhimAna mATe nathI thatA. vivecana : mahAmuni tattvaciMtana dvArA abhimAna para vijaya meLave che! kevuM e apUrva, adbhuta ane satya ciMtana che, e ahIM jovAnuM che. mahAmuni zuddha nayanI draSTithI AtmAne jue che... potAnA AtmAne jue che... pachI vizvanA sarva AtmAone jue che. temane koI bheda... taphAvata... ucca nIcapaNuM... bhAre-halakApaNuM dekhAtuM nathI! dareka AtmAnA zuddha paryAyo samAna dekhAya che! bIjA AtmAo karatAM potAnA AtmAmAM koI ja adhikatA ke vizeSatA dekhAtI nathI! kaho, have abhimAna kevI rIte thAya? bIjAo karatAM potAnI jAta caDhiyAtI lAge, UMcI lAge... to abhimAna jAge! AtmAnA zuddha paryAyono vicAra zuddha nayanI dRSTithI thAya che. A vicAramAM sarva AtmAo jJAnAdi anaMta guNothI yukta, arUpI, doSarahita... dekhAya che. bIjA AtmAo karatAM potAnA AtmAmAM eka paNa guNa adhika dekhAto nathI... koI paNa AtmAmAM doSa dekhAto nathI... pachI utkarSa kaI vAta para karavAno? hA, zuddha svarUpanA ciMtanamAM to abhimAnanA ghoDe caDhavAnuM na bane, paraMtu azuddha paryAyo paNa AtmAmAM dekhAya che ne! azuddha paryAyomAM samAnatA dekhAtI nathI! temAM to abhimAnanA TaTTu para caDhI besAya ne? nA! mahAmuni azuddha paryAyone tuccha gaNI pheMkI de che. azuddha paryAyonA labAcAo para mahAmuni abhimAna kare? bIjAo karatAM caDhiyAtuM rUpa hoya, viziSTa lAvaNya hoya, bIjA jIvo karatAM adhika buddhi hoya ke zAstrajJAna hoya, bIjA AtmAo karatAM vadhu ziSyo hoya ke mAnasanmAnanI chaDI pokArAtI hoya... mahAmunine mana A badhuM tuccha hoya che; tuccha vastunI adhikatA para uttama puruSa abhimAna na kare. paDozInA gharanA carA karatAM tamArA gharamAM kacaro vadhu hoya, to tame abhimAna karo? 'tArA ghara karatAM mArA gharamAM kacaro vadhu che!' Ama phulAo kharA? nA! kacarAne tame tuccha samajo cho. enI adhikatA 52 abhimAna nathI thatuM... to je mahAmuni sarva vibhAvaparyAyone tuccha samajyA, kacarAtulya samajyA, teo tenI adhikatA para zuM abhimAna kare? For Private And Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra anAtmazaMsA www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * zuddha paryAyomAM samAnatAnuM darzana. * azuddha paryAyomAM tucchatAnuM darzana. mahAmunine madhyasthabhAvamAM rAkhe che, Atma-utkarSanI khINamAM paDavA detuM nathI. AtmAnI svabhAvadazA ane vibhAvadazAnuM darzanaciMtana mahAmuninuM amogha zastra banI jAya che. amogha zastranA sahAre teNe abhimAnanA pahADane cUrI nAkhyo hoya che. munivaro jo A rIte ciMtananA cIle cAle to abhimAna temane jarAya aDapaluM karI na zake. svotkarSano viSadhara temanI vAsathI ja dUra nAsI jAya! kSobhaM gacchan samudro'pi svotkarSapavaneritaH / guNaughAn budabudIkRtya vinAzayasi kiM mudhA ? / / 7 / / 143 / / vivecana : te sAdhu che. sAdhuveSanI maryAdAmAM che... 207 artha : maryAdAsahita hovA chatAM paNa potAnA abhimAnarUpa pavanathI prerita thayelo ane vyAkuLatAne pAmato, guNanA samudAyane parapoTArUpa karIne teno phogaTa kema vinAza kare che? abhimAnano pracaMDa vAyu phUMkAI rahyo che... Atmasamudra hiloLe caDhyo che... guNasamUhanuM pANI parapoTA banI banI nAza pAmI rahyuM che... tane zobhe? tuM tArI maryAdAo to jo! abhimAnano vAyu guNono nAza kare che, A hakIkata jo hRdayamAM jacI jAya to guNono nAza aTakI jAya. guNonuM saMrakSaNa karavA abhimAna nahIM karavA pU. upAdhyAyajI mahArAjanuM sUcana che. For Private And Personal Use Only tuM sAdhuno svAMga sajIne abhimAna kare che? zA mATe nAhaka guNono nAza kare che? abhimAnathI guNono nAza thAya ja che, A vAta tane nathI samajAtI? to pelo jamAli kema bhavamAM bhaTakyo? abhimAnathI te kevo khaLabhaLI UThyo hato! parama upakArI paramAtmA vIra-vardhamAna svAmInA upakArane bhUlyo; vinayane cUkyo; potAnI alpajJatAno khyAla bhUlyo... keTalA guNono nAza karyo? abhimAnanA susavATA ane sapATAmAM bhalabhalI guNa-ImArato kaDaDabhUsa thaI jAya che! abhimAnanA vAyunAM utpattisthAno para ja 'sIla' mArI do. kuLa, rUpa, baLa, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 208 jJAnasAra yauvana, dhana, buddhi.. vagere bIjA jIvo karatAM tamArI pAse caDhiyAtAM haze, ne tame e badhAM para jo utkarSa karyo. basa, pavananA susavATA chUTyA samajo. tame sAdhu cho, to zAstrajJAna, zAsana-prabhAvakatA, vaktatvazakti, lekhanakalA, ziSyaparivAra, bhakta-parivAra vagere vAto para abhimAna pedA thaI zake. jo tame tAttvika vicAraNA dvArA e badhAMne "tuccha' gaNI na nAkhyuM, ane zuddha nayanI daSTine khullI rAkhI sarva jIvo pratye "samAnatAno vicAra na karyo, to abhimAnanA vaMToLamAM tame khaLabhaLI UThavAnA. guNo parapoTA jevA banI naSTa thaI javAnA. pachI eka navuM aniSTa pedA thaze, guNo nAza pAmaze chatAM huM gaNiyela chuM', e batAvavA ane sAdhu tarIkenI ijjata jALavavA tame daMbha karavAnA. tame jevA nathI, tevA batAvavAno prayatna karavAnA. potAnAmAM guNa na hoya chatAM guNI dekhAvAno moha AtmAnuM kevuM adha:patana kare, e samajAvavuM paDe? mahA-mahenate guNo AtmAmAM pragaTe che, tenuM saMrakSaNa jo na karavAmAM Ave to samajavuM joIe ke guNonuM mUlyAMkana ApaNe bhUlI gayA chIe. guNonuM ucca mUlyAMkana bhUlanAra manuSyanA guNono nAza thatAM vAra nathI lAgatI. guNono nAza karanArA zatruo tAkIne ja beThelA che, emane tame jarA jagA karI Apo eTale tUTI paDyA samajo. svaparyAyathI ke paraparyAyathI ApaNe abhimAna karavAnuM ja nathI. kAraNa ke ApaNe sAdhuveSanI maryAdAnA baMdhanamAM chIe. mahAtmA! guNono nAza na karo. abhimAnano saMga na karo. nirapekSAnavacchinnAnantacimAtramUrtayaH / yogino galitotkarSApakarSAnalpakalpanAH / / 8 / 144 / / artha : apekSArahita, dezanI maryAdArahita, kALanI maryAdArahita jJAnamaya svarUpa che jeonuM evA, ane gaLI gayelI che utkarSa ane apakarSanI ghaNI kalpanAo jeonI evA, yogI hoya che. vivecana : yogI, AtmasvarUpamAM ramato, paramAtmasvarUpane jhaMkhato yogI, deza ane kALamAM ene baMdhana nahi, svano utkarSa nahIM ke parano apakarSa nahIM... evo yogI! AtmAnA mahodadhimAM vilasatA anaMta jJAnamAM ja e yogInI ramaNatA hoya, parabhAva, paraparyAya ke pudgalanI vividha racanAomAM yogInI cetanA jAya nahIM, lobhAya nahIM, AkarSAya nahIM. ene bIjI koI ja jhaMkhanA nahIM, kAmanA nahIM ke abhilASA nahIM. e to masta banIne paramAtmAnA svarUpa For Private And Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anAtmazaMsA 209 tarapha AgaLa vadhato jAya. ene koInI paravA nahIM, koInI apekSA nahIM, sAva nirapekSa! bhavasAgarane tarI javA jevI joIe tevI nirapekSatA. niravivo tara uttaramavoDA nirapekSa tare dustara bhavasAgarane." koI deza, nagara, gAma ke grISmakALanAM temanA mana para baMdhana nahIM. koI varSARtu ke grISmakALa temanI nirvANayAtrAmAM koI pratibaMdha na karI zake. are, koI bhAvanI-premabhAvanI paNa temane apekSA nahIM, "koI mane yogI mAne, koI mane mahAtmA mAne, koI mane saMyamI mAne'- tevI paNa temane apekSA nahIM... koI paNa temane apekSA nahIM... koI paNa parabhAvanA AdhAre jIvana jIvavAnuM ja nahIM, pachI sva-utkarSa ane para-apakarSanI kalpanAo bicArI gaLI ja jAya ne! deza, kALa ane paradravyanA sahAre jIvana jIvanAra svotkarSasvAbhimAnane nAthI zake nahIM. para-apakarSa-paraniMdAnI kuTevane TALI zake nahIM. abhimAnane ogALI nAkhavA nirapekSatAnI bhaThThImAM IcchAo ane kAmanAone nAkhI devI joIe. apekSArahita-paradravyonI apekSA vinA jIvana jIvavAno Adarza rAkhI, e dizAmAM prayatna karavAmAM Ave to sva-mahattAnI zaraNAIo vAgatI baMdha thaI jAya ane paraniMdAnAM paDaghama gAjatAM paNa viramI jAya. yogI banavuM che? bahArathI dekhAtuM kaThora paNa aMdarathI zAMta-prazAMta ane komaLa jIvana yogInuM hoya che, evuM jIvana jIvavAnI tamannA jAgI che? vartamAna paridravyasApekSa jIvana tarapha napharata pedA thaI che? svaprazaMsA ne paraniMdAvALuM jIvana akaLAve che? para-pariNatinA prAMgaNamAM thaI rahelI premaceSTAo aLakhAmaNI banI che? yogInuM AMtarika prasannatAvALuM, AtmasvarUpanI ramaNatAvALuM... alakhanI dhUnamAM doDyuM jatuM jIvana lalacAve che? to tame "yogI banI zakazo. yogIjIvanano mahAnaMda tame anubhavI zakazo. abhimAnanI kalpanA ogaLI jaze ane AtmAnA anaMta guNo pragaTa thaI jaze. For Private And Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tivaMdaSTi) dRSTi evI sRSTi' - A vAkya sahu bole che, paNa dRSTi badalIne sRSTinuM nUtana sarjana karavA koNa taiyAra thAya che? kaI dRSTie ApaNane bhavabhramaNAmAM bhaTakAvyA che ne kaI daSTi e bhavabhramaNAmAMthI ApaNo uddhAra karI zake? kaI dRSTi ApaNane parama AnaMda tarapha laI jAya ane kaI dRSTi viSayAnaMdanI gaTaranA bhuMDa banAve? A samajavA A aSTakane tame khUba svastha, banIne vAMcajo. - For Private And Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private And Personal Use Only 2]>>E tatvadaSTi rUpIne na jue, arUpIne jue! arUpIne joIne temAM magna thAya. Avo AtmA sarva samRddhine potAnAmAM ja jue. Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tattvadRSTi 211 211 rUpe rUpavatI draSTina'STvA rUpaM vimuhyti| maLatyA nI taSTisthaLa pAchA 949 artha : rUpavALI dRSTi rUpane joIne rUpamAM moha pAme che. rUparahita tattvanI dRSTi to rUparahita AtmAmAM magna thAya che. vivecana : tattvadRSTi! vAsanAone nirmaLa karanArI dRSTi. daSTi tAtvika banAvavAnI che; arthAt jagatanA padArthonuM darzana tAtvika dRSTithI karavAnuM che. tAtvika dRSTithI karAtA padArtha darzanamAM rAgadveSa bhaLatA nathI. tAttvika dRSTithI karAtA padArthadarzanamAM asatyano aMza maLato nathI. cAmaDAnI dRSTi cAmaDAnAM rUpa joIne moha pAme che! rAgadveSa karAve che. cAmaDAnI dRSTithI-carmacakSuthI bhavano mArga dekhAya che, saMsAramArga dekhAya che... mokSamArga carmacakSuthI na joI zakAya. mokSamArga jovA mATe tattvadRSTi joIe. A tattvadRSTine zrI AnaMdaghanajI mahArAja "divya vicAra' kahe che. carama-nayaNe karI mAraga jovatAM bhUlyo sakala saMsAra. jeNe nayaNe karI mAraga joIe nayana te divya vicAra paMthaDo nihALuM re bIjA jina to. arUpI AtmA arUpI tattvadRSTithI ja joI zakAya. tattvadRSTi paNa arUpI che; AtmA paNa arUpI che... arUpIthI arUpI jovAya. paulika dRSTithI pagalanAM rUpa dekhAya. carmadaSTi.. pudgaladRSTi-caramanayaNa..badhAM paryAyo che. Atmadarzana karavA mATe A dRSTio na cAle; Atmadarzana karavA arUpI tattvadraSTi joIe. A tattvadRSTi UghaDyA pachI AtmaprazaMsA ke paraniMdA jevI kuTevo TakatI nathI. tattvadRSTi khUle che samyagu darzanajJAna-cAritranI niraticAra ArAdhanAthI. tattvabhUta padArtha eka mAtra AtmA che! bAkI badhuM ja pAramArthika dRSTie asat che... atattva che. anAdikALathI tattvabhUta AtmAne bhUlIne atattvabhUta padArthonI pAchaLa jIva bhaTakyo, duHkhI thayo, trAsa pAmyo, viTaMbaNAo thaI paNa jinezvarabhagavaMtanI tattvadRSTi maLI nahIM. For Private And Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 jJAnasAra je dRSTithI AtmA para anurAga thAya, te dRSTi tattvadRSTi kahevAya. je dRSTithI jaDa-pudgala para anurAga thAya, te dRSTi carmaSTi kahevAya. pUrNa tattvaSTi kevaLajJAnI bhagavaMtanI hoya. pUrNa tattvadRSTimAM saphala vizvanA carAcara padArthonuM vaikAlika darzana thAya. te darzana rAgadveSa vinAnuM hoya; harSazorahita hoya, AnaMda-viSAda vinAnuM hoya. arUpI AtmAnuM paNa pratyakSa darzana hoya. A pUrNa tattvadRSTivALuM kevaLajJAna; kevaLajJAnIoe je mArge puruSArtha karIne meLavyuM, te mArge cAlavAthI ja prApta thAya. te mArga che samyagdarzana, jJAna ane cAritrano. 'varNa, rasa, rUpa ane gaMdhamAM mohAdhIna na bano. AtmasvarUpamAM ramaNa karanArA bano, to ja pUrNatA prApta thaze,'-A upadezano sAra che. anAdi kALanI Adatone mana mArIne paNa choDavA prayatna karo; te mATe navI Adato pADI devI joIe. AtmasmaraNa, Atmarati, AtmasvarUpamAM lInatA... A mATe samyag zrutajJAnamAM lInatA karo, samyak cAritrathI jIvanane saMyamI karo. bhramavATI bahirdaSTirbhamacchAyA tadIkSaNam / abhrAntastattvadraSTistu nAsyAM zete sukhAzayA / / 2 / / 146 / / artha : bAhyadRSTi bhrAntinI vADI che. bAhyadRSTino prakAza bhrAntinI chAyA che. paraMtu bhrAntirahita tattvanI dRSTivALo bhramanI chAyAmAM sukhanI IcchAthI sUto nathI. vivecana : bAhyadRSTi, bhrAntinAM viSayavRkSothI bharelI vADI! bhrAntinAM vRkSonI chAyA paNa bhrAnti, viSanAM vRkSanI chAyA viSa ja hoya ne! bAhyadRSTi bhrAntirUpa ane bAhyadRSTinuM darzana paNa bhrAntirUpa hoya che. bhrAntinAM viSavRkSonI chAyAmAM tattvadRSTi AtmA ArAma na kare; nirbhaya banIne sUI na jAya. e jANato hoya che ke ahIM sUvAmAM prANanuM paNa jokhama che - kadAca e viSavRkSonI ghaTAmAMthI ene pasAra thavuM paDe, paNa e tarapha AkarSAya nahIM. bAhyadRSTimAM 'sanna' ane 'mamanA vikalpo Ave. bAhyadRSTi upAdeyane heya batAve ane heyane upAdeya samajAve! sAcA sukhanAM sAdhanomAM duHkha samajAve ane durgatinA kAraNabhUta sAdhanomAM sukha samajAve! bAhyadRSTi For Private And Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tattvadRSTi 213 indriyonA viSayomAM ane mananA kaSAyomAM kartavyabuddhi pedA kare che ane zama-dama-titikSAmAM...kSamA-namratA-saraLatA-nirlobhatAmAM niHsAratA batAve che. bAhyadaSTinA darzana-prakAzamAM dekhAya... te badhuM ja bhramaNArUpa samajavuM! tattvadRSTi mahAtmA bAhyadRSTinA darzana-prakAzane ja brAnta samaje. enA sahAre e vizvanA padArthone jue ja nahIM. kadAca jovAI jAya to e darzanane sAcuM na samaje. * bAhyadRSTinI A khUbI che ke te viSayonA upabhogamAM du:kha batAve ja nahIM! indriyonA unmAdamAM azAnti samajAve ja nahIM. kaSAyonA dAvAnaLamAM saLagavA chatAM jIvane "huM saLagI rahyo chuM', tevuM bhAna na thavA de. bAhyadRSTinI vADImAM viSavRkSo para je lalacAyo, viSavRkSanAM dekhAvamAM suMdara, sugaMdhI ane sarasa phaLomAM je lobhAyo, te alpa samayamAM ja DhaLI paDe che ne ghora vedanAo anubhave che. tattvadRSTi AtmA to potAnA aMtarAtmAnA sukhathI ja pUrNa hoya che. sukhanI kAmanA...spRhA tene hotI nathI. tethI te bahirdaSTinI vADImAM jato ja nathI. kadAca e vADImAMthI pasAra thavuM paDe to e viSavRkSonI vADInI suMdaratAmAM lubdha thato nathI, aMjAI jato nathI ke sukhanI IcchAthI e viSavRkSonI chAyAmAM besato paNa nathI. sthUlabhadrajI aMtaHsukhathI...tattvadRSTinA sukhathI pUrNa hatA... kazyAe temane viSavRkSanI vADImAM ja utAro Apyo hato-cAturmAsa vyatIta karavA! roja viSavRkSonA bharelA thALa sAthe e magadhanI rUpasuMdarI sthUlabhadrajIne bAhyadRSTinAM sukhothI lalacAvavA prayatna karatI. paraMtu tattvadRSTivALA evA sthUlabhadrajI zAnA lalacAya! temaNe koyAne tattvadRSTinuM aMjana karI, tattvadRSTinuM amRta pAI, evI banAvI dIdhI ke bahirdaSTinI vADImAM rahevA chatAM kozyA nirlepa rahI zakI. tattvadRSTi vinA bahirdaSTinI vADImAM koI salAmata bahAra nIkaLI zakato nathI. grAmArAmAdi mohAya yad draSTaM baahyyaadRshaa| tattvadRSTayA tadevAntItaM vairAgyasaMpade / / 3 / 1147 / / artha : bAhyadaSTi vaDe dekhelA gAma ane ughAna vagere mATe maha thAya che. tattvadRSTi vaDe (te badhuM) AtmAmAM UtareluM vairAgyanI prApti mATe thAya che. For Private And Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 214 sAnasAra vivecana : enuM e gAma-nagara. enuM e udyAna... naMdanavana... enI e rUparANIo ke apsarAo! A badhuM bAhyadRSTithI jovAya to rAga thAya. A badhuM tattvadRSTithI jovAya to vairAgya thAya. he mahAmArganA ArAdhaka! tAre rAgI banavuM che ke vairAgI? tuM muni banyo. eTale tuM tyAgI banyo viratidhara banyo; paraMtu vairAgyamArga para vijaya meLavavAnuM kAma UbhuM che. tyAga karavA mAtrathI vairAgya AvI jato nathI. vairAgI banavAnI bhAvanAthI tuM tyAgI banyo te sAcI vAta, paraMtu vairAgyanI mastI jagavavAnuM kAma have tyAgI jIvanamAM AraMbhavAnuM ane vairAgyanI agocara duniyAmAM javAnuM che, e yAda rAkhaje. tyAgI munino veza teM dhAraNa karyo, eTale rAga-mahodadhine taravAno gaNaveza (yuniphorma) dhAraNa karyo... ne mahodadhimAM kUdI paDyo... tyAgI banavA mAtrathI rAganA sAgarane tuM tarI gayo, evuM mAnavAnI gaMbhIra bhUla na karIza. taravAnuM have zarU karyuM che, te tuM tyAre tarI zakIza ke rAgasamudramAM AvatA padArthone tattvadRSTithI joIne enA tarapha lalacAIza nahIM, paraMtu vizeSa ne vizeSa vairAgI banato jaIza. tyAgI e ja duniyAmAM jIve che ke je duniyAmAM rAgI ane bhogI jIve che, paraMtu e duniyAno rAgI-bhogI bahidRSTithI jue che... duniyAnA vartamAna paryAyane ja jue che, jyAre tyAgI duniyAnA saikAlika paryAyane jue che... pudgalanA pariNAmone vicAre che : 'kSaNavipariNAmadharmA mAnAM RddhisamudayA: sarve / ' manuSyanI Rddhi, saMpatti, vaibhava.. badhuM kSaNamAM badalAI janAruM che. viparIta pariNAmamAM pariNamanAruM che... je nagaranI zobhA joI bAhyadRSTi AtmA AnaMda-vibhora thaI jAya, tyAM aMtardaSTi mahAtmA vicAre : "A paNa eka divasa smazAna banaze! manuSyothI UbharAtAM bajAromAM gIdha, samaDIo ane ziyALiyAMnAM ToLAM UbharAze! A to saMsArano krama che! smazAnamAM sadana ane sadanamAM smazAna! koInA camanamAM koInuM kaMdana... koInA vilApamAM koInA AlApa" For Private And Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tattvadRSTi 215 AjanuM vana kAle naMdanavana! AjanuM naMdanavana kAle vana! AjanI rUpasuMdarI yauvanA... kAle rUpIna durbalikA! AjanI rUpAhIna durbalikA... kAle rUpasuMdarI yauvanA! kaho, tattvadRSTivALA manuSyane A parivartanazIla duniyA para rAga thAya ke vairAgya? tattvadRSTi AtmAne saMsAranA padArtho para moha thAya nahIM. tattvadaSTi mohajanaka nahIM, paNa mohamAraka che. tattvadRSTinuM ciMtana vairAgyapreraka hoya che. ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAja saMsAranA mukhya mukhya mahottejaka padArtho para tattvadaSTinuM ciMtana karI Ape che. cAlo ApaNe e ciMtanamAM pravezIe. bAhyadRSTeH sudhAsAraghaTitA bhAti sundrii| tattvadraSTestu sAkSAt sA viNmUtrapiTharodarI / / 4 / / 148 / / artha : bAhyadraSTine strI amRtanA sAra vaDe ghaDelI bhAse che, tattvadRSTine te strI pratyakSa viSTA ane mUtranI hAMDalI jevA udaravALI lAge che. vivecana : suMdarI...! brahmAe amRtanA sAramAMthI suMdarI sarjI che! "naiSadhIyacarita'nA racayitA kavi harSa kahe che : "draupadI evI suMdarI hatI ke jenI kAyA, brahmAe candranA garbha-bhAgane laI temAMthI sarjI hatI, mATe candranA madhya bhAga polo-kALo. dekhAya che!' moTA moTA kavioe, strIonA sauMdaryanuM varNana karavAmAM potAnuM kavitva nicovI-nicovIne temAM bharyuM che... "asAra saMsAramAM ja koI sAra hoya to sAraMgalocanA suMdarI che!' "strInuM A darzana bAhyadRSTi manuSyonuM darzana che! enI e strIonuM attadaSTi mahAtmA kevuM darzana kare che! viSTA ane mUtranI hAMDalI!" narakanI dIvaDI!" kapaTanI koTaDI!" tattvadRSTA mahAtmA puruSa strInA zarIranI sukomaLa dhavala cAmaDInI nIce DokiyuM kare che... temane viSTA, mUtra, rudhira, mAMsa ane hADakAM dekhAya che... temane rAga nathI thato, vairAgya thAya che. tattvadRSTi mahApuruSo strI sAthenI bhAgakriyAmAM narakanAM darzana kare che.... For Private And Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 216 jJAnasAra narakanI vAstavika bihAmaNI yAtanAonA darzana mAtrathI moha nAza pAme che... - strInA hAvabhAva ane premapralApanI bhItaramAM kapaTanI lIlA jovA maLe che, ne tyAM vairAgya jhabakI UThe che. bahiSTi manuSya strIne mAtra daihika vAsanAone saMtoSavAnuM pAtra mAnI, tenI sAthe asabhya vyavahAra kare che. jyAre "strIno AtmA paNa mokSamArganI ArAdhanA karI zake tevo uttama che' - AvI pavitra dRSTi sAthe enA deha taraphanuM mamatva toDI nAkhavA "viSTA ane mUtranI hAMDalI jevA peTavALI' ke narakanI dIvaDI" athavA "kapaTanI koTaDI' tarIke tattvadRSTivALo manuSya jue, to te ayogya nathI. prAyaH karIne strInA zarIranAM, strInA sauMdaryanAM ke strInA hAvabhAvonAM varNana emaNe kyAM che ke jeo kAmI, vikArI ane daihika vAsanAonA bhUkhyA hatA. Aje paNa evA ja bahirdaSTi manuSpo strInAM bAhya rUparaMga ane phezanaparastInAM vakhANa karatAM dharAtAM nathI. AmAM strIonuM sanmAna nahIM, paraMtu ghora apamAna thAya che. strIdarzanathI svAbhAvika rIte pedA thatI vAsanAvRttine nAbUda karavA, strInA zarIranI bIbhatsatAno vicAra karavo jarUrI manAyo che. paraMtu sAthe sAthe strInA zarIramAM paNa anaMta guNamaya AtmA vaselo che. strIne "ratnakhANa' paNa kahelI che. eno Adara karavo paNa eTalo ja Avazyaka che. strInuM darzana thavA chatAM enA pratye mohavAsanA na jAge, tevuM darzana karavAnuM kahevAmAM Ave che. tevuM darzana aMtaradaSTi vinA zakya nathI. saMsAramAM "strI" tatva mahA mohanuM nimitta che. e mahAna vairAgyanuM nimitta paNa banI zake. te mATe joIe aMtaradaSTi-tattvadRSTi. lAvaNyalaharIpuNyaM vapuH pazyati baahydg| tattvadRSTiH zvakAkAnAM bhakSvaM kRmikulAkulam / / 5 / / 149 / / artha : bAhyadRSTi saundaryanA taraMga vaDe pavitra zarIra dekhe che, tattvadRSTivALo kAgaDAM ane kUtarAMone khAvAyogya kRminA samUha vaDe bhareluM jue che... vivecana : zarIra'! - strI karatAM paNa vadhu priya zarIra! * juo pariziSTa 15. For Private And Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tattvadRSTi 217 e zarIrane tame kaI dRSTithI juo cho? bAhyadRSTithI zarIra saundaryathI suzobhita, svaccha ane nirmaLa lAge che. tattvadRSTine enuM e zarIra kAgaDA-kUtarAMone khAvAyogya...kRminA lacakAothI bhareluM dekhAya che! eka zarIrane joI rAgI bane che, eka zarIrane joI virAgI bane che! eka zarIranI suzraSA kare che, eka zarIra pratye beparavA bane che. eka zarIrathI potAnuM mahattva AMke che, eka zarIrathI potAne baMdhanamAM jakaDAyelo mahattvahIna mAnavI samaje che. zarIranA saundaryane, zarIranI zaktine, zarIranI narogitAne mahattva ApanAra bAhyadRSTi manuSya zarIramAM sarvatra rahelA AtmAnA saundaryane joI zakato nathI, AtmAnI apArazaktine samajI zakato nathI; AtmAnA anaMta avyAbAdha ArogyanI kalpanA paNa tene hotI nathI. are, zarIranI cAmaDInI ja nIce rahelA ati bIbhatsa padArtho paNa joI zakato nathI! tenI daSTi to mAtra zarIranI uparanI cAmaDI para ja hoya che. te kharabacaDI cAmaDIne suMvALI karavA mathe che; te cAmaDIne gorI karavA prayatna kare che. melI cAmaDIne UjaLI, karavA prayatna kare che...bahirAtmadazAmAM AvuM ja hoya. aMtarAtmA-tattvadRSTi puruSa zarIranI bhItaramAM jue che... ne kamakamI UThe che. e mAMsa ane lohI, maLa ane mUtra.. jo e badhuM bahAra nIkaLI Ave to AMkhe joyuM na jAya! te zarIranI rogI avasthAno vicAra kare che. vRddhAvasthAnI kalpanA kare che ne aMte prANarahita zarIranA klevarane jue che... tenI AjubAju bhegAM thayelAM kAgaDAMo ane kUtarAMone te jue che... "te zarIrane cUMthI rahyAM che...' te AMkho mIMcI de che. "je zarIrane varSo sudhI sAruM khavaDAvyuM, roja navaDAvyuM, bhakSyAbhaDhya bhUlIne puSTa karyuM. te zarIra aMte kAgaDAMonI cAMcothI cUMthAvAnuM? kUtarAMonI tIkSNa dADhomAM cavAvAnuM? te zarIrane lAkaDAMnAM DhagalA para azaraNa... lAcAra hAlatamAM paDeluM jue che... kSaNa vAramAM te saLage che ne lAkaDAMnI sAthe tenI paNa rAkha thaI jAya che! mAtra kalAka-be kalAkamAM varSonuM sarjana rAkha banI jAya che ne vAyunA susavATAo e rAkhane veravikhera karI nAkhe che! zarIranI A avasthAonuM vAstavika satya kalpanAcitra tattvadRSTi ja sarjI zake che. zarIra paranuM mamatva tUTatuM jAya che. tenuM mana avinAzI AtmA For Private And Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra ra18 para coMTatuM jAya che. AtmA mATe te zarIranuM sukha jatuM kare che... zarIrane sUkavI nAkhe che. zarIranA saundaryane joto ja nathI. hA, zarIranA saundaryanA bhoge jo AtmAnuM saundarya pragaTatuM hoya, to te zarIranA saundaryano paLa vAramAM tyAga karI de che. zarIrane te pApa karIne TakAvavA ke vadhAravA cAhato nathI. niSpApa rIte zarIrane TakAve che... e paNa AtmAnA hita mATe! tattvadRSTinuM A zarIra-darzana che. gajAdhairbhUpabhavanaM vismayAya bahirdazaH / tatrAdhebhavanAt ko'pi bhedastattvadazastu na / / 6 / / 150 / / artha : bAhyadraSTine hAthI ane ghoDA para sajja rAjamahela mATe vismaya thAya che, tattvadraSTine to te rAjamahelamAM ghoDA ane hAthInA bhavanathI kaMI paNa vizeSa nathI. vivecana : aizvarya! rAjamahelano vaibhava...! AjanA rASTrapati bhavanano vaibhava, gavarnaro, pradhAna maMtrI, mukhya maMtrIonA baMgalAono vaibhava... temanuM aizvarya joIne tamArI AMkho vismita thaI jAya che? triraMgI dhajAo pharakAvatA temanA rAjAzAhI baMgalAo, mahArAjAonA cAMdI-sone maDhelA rathothI paNa vadhAre kiMmatI paradezI moTaro. moTarasAyakalo ane "skUTaro' - A badhuM joIne tame ovArI gayA cho? to haju bAhyadRSTithI tame vizvanuM darzana karI rahyA cho! haju aMtaradRSTi UghaDI nathI, haju tattvojana thayuM nathI. "mArI pAse paNa eTalI saMpatti kyAre bhegI thAya ane huM paNa Avo aizvaryasvAmI banuM - mahelo tathA baMgalAo baMdhAvuM; hAthI-ghoDA (hAlanI moTaro, skUTaro, moTarasAyakalo) vasAvuM?' jo AvA koDa thatA hoya to aMtardaSTi khUlI nathI! pachI bhale tame dharmaArAdhanA karatA ho. tame jo muni cho, to rAjAonA vaibhavo joI tame zuM vicAro cho? paralokamAM Ave ezvarya maLe tevAM aramAna to nathI thatA ne? evAM aizvaryasaMpanna rAjA-mahArAjAo... pradhAna maMtrI ke gavarnaro, milamAliko ke udyogapatio... emanAthI prabhAvita to nathI thaI jatA ne? jo aMtardaSTi-tattvadaSTi haze to emanAthI prabhAvita nahIM thAo. emanA jevA aizvaryazALI banavAnA aramAna nahIM jAge, balake e badhAMnI anityatA... asAratA ane dagAkhorIno vicAra Avaze. For Private And Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 219 tattvadRSTi indrajAlopamAH svjndhnsNgmaaH| svajana-dhana-vaibhava...badhAno saMyoga indrajALa jevo che! 'taipu rakti mUhasyamavara'.. temAM mUDha..vivekahIna manuSyo ja mugdha thAya... rAgI thAya. aMtardaSTi mahAtmA, e aizvaryazALIo-dharatIne dhrujAvanArAne aMtima asahAya sthitimAM jue che : turagarathebhanarAvRtikalitam dadhataM blamaskhalitam / harati yamo narapatimapi dInam mainika iva laghumInam / / vinaya vidhIyatAM re zrI jinadharmaH zaraNam... jemanI pAse haNahaNATa karatuM azvadaLa hatuM, madonmatta hAthIonuM sainya hatuM ane apUrva baLanuM abhimAna hatuM, tevA rAjAone paNa yamarAjA upADI gayA! pelo mAchImAra mAchalIne jevI rIte pakaDIne laI jAya tevI rIte! te vakhate e rAjAnI kevI dIna dazA! tattvadRSTi uttama puruSane kSaNika, bhayamukta ane parAdhIna pudgalanAM aizvarya vismita karI zakatAM nathI. temane evA aizvaryanuM koI vizeSa mUlyAMkana hotuM ja nathI... temane to mUlya hoya che cidAnaMdamaya AtmasvarUpanuM! AtmAnA anaMta-agocara-avinAzI-abhaya-svAdhIna aizvarya meLavavA teo dinarAta jhaMkhatA hoya chejhaMkhanA pUrNa karavA avirata jhajhUmatA rahe che. bahidRSTi je aizvarya mAthe caDhAvavAmAM gaurava samaje che, tyAM aMtaSTi tene paga nIce kacaDI nAkhavAmAM gaurava anubhave che. bhasmanA kezalocena vapurdhatamalena vaa| mahAntaM bAhyaddag vetti citsAmrAjyena tattvavit / / 7 / / 151 / / artha: rAkha coLavAthI, kezano loca karavAthI athavA zarIra upara mela dhAraNa karavAthI bAhyadRSTi mahAtmArUpe jANe che. tattvadRSTi jJAnanI prabhutAthI mahAna jANe che. vivecana : mahAtmA. koNa? zarIra para rAkha coLI hoya, mAthe jaTA vadhArI hoya, zarIra para mAtra laMgoTI hoya -- Ane bAhyadRSTi manuSya mahAtmA mAne che. For Private And Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 220 jJAnasAra vaLI koNa? mastake muMDana nahIM paNa laMcana karAvyuM hoya, sapheda vastra dhAraNa karyA hoya, rajoharaNa ane daMDa rAkhyAM hoya - Ane bAhyadRSTi manuSya mahAtmA' kahe che. ane? zarIranI koI paravA nahIM.... melanA popaDAM bAjhI gayA hoya.. kapaDAMne dhovAnI vAta nahIM; melAM ne kALAM thaI gayelAM kapaDAM jeNe paheryA hoya - tene bAhyadRSTi 'mahAtmA' gaNe che! tattvadaSTi manuSya "mahAtmA ne zAnA mAdhyamathI oLakhe? jJAnanI prabhutAnA mAdhyamathI! jJAnasAmrAjyano mAlika te mahAtmA. jJAnanI prabhutAno prabhu te mahAtmA. tattvadRSTivALo A vastu jue che : "jJAnanI prabhutA che? jJAnasAmrAjyano vistAra keTalo che?' jJAna vinA mahAnatA na hoI zake. jJAna vinA sAcuM mahAtmApaNuM prApta na thAya. jJAnanI prabhutAvALA mahAna puruSone tattvadaSTivALA jIvo ja oLakhI zake. saMbhava che ke jJAnanI prabhutAvALA mahAtmAo zarIre bhasma na lagADe, zarIra ane vastra melAM na rAkhe, kezanuM laMcana paNa na karAve; bAhyadRSTi AtmA tyAM mahAtmApaNuM nahIM mAne ane jyAM jJAna nahi hoya paNa zarIre bhasma haze, zarIre mela haze, kezanuM laMcana haze, tyAM bAhyadRSTi manuSya jhUkI paDaze ane tyAMthI jJAnano prakAza nahIM maLe. paNa bAhyadRSTi manuSya jJAna meLavavA mahAtmAone zodhato ja nathI! e mahAtmAo pAse jAya che. bAhyadRSTimAM dekhAtAM sukhanAM sAdhano meLavavA! A sAdhano che : paisA kevI rIte kamAvA! sonuM kevI rIte banAvavuM? putra kevI rIte meLavavI? AvI AvI paudgalika vAsanAone saMtoSavA te mahAtmAo pAse jAya che. te evI kalpanAmAM hoya che ke melA-ghelA ane zarIre rAkha copaDatA bAvA-jogIo pAse siddhio hoya che, teo garIbane zrImaMta ane aputriyAne putravALo banAvI zake che! mokSamArgamAM upayogI, karmanAM baMdhana toDavAmAM upayogI evuM jJAna bAhyadRSTivALAne joItuM ja hotuM nathI! evuM jJAna je dharAvatA hoya che, te ja mahAtmAo A vizva para mahAna upakAra karanArA che. tattvadRSTivALo jIva evA jJAnI puruSone ja mahAtmA samaje che, emanI sevA-bhakti ane upAsanA kare che. For Private And Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatvadRSTi 221 mahAtmA banavAnI abhilASAvALA jIve paNa jJAnadaSTivALA banavAnuM che. jJAnadRSTi vinA mahAna banI zakAtuM ja nathI,' - A tattvane jANanAro A vAtane samaje ane tatvajJAnane meLavavA prayatna kare. bAhya veSamAtrathI... dekhAvamAtranA mahAtmA banavAnuM te na cAhe, vAstavika niSpApa ane jJAnapUrNa jIvanamAM ja te mahAnatA anubhave che ane e mArge AgaLa vadhe. na vikArAya vizvasyopakArAyaiva nirmitaaH| sphuratkAruNyapIyUSavRSTayastattvadraSTayaH / / 8 / / 52 / / artha: skurAyamAna karuNArUpa amRtanI vRSTi karanArA tattvadRSTi puruSo vikArane mATe nahIM, paNa vizvanA upakArane mATe ja utpanna karelAM che. vivecana : tattvadraSTi mahApuruSo, eTalekaruNAmRtanI vRSTi karanArA; niraMtara vizva para upakAra karanArA; rAga-dveSanA vikArono nAza karanArA. grahaNa ane Asevana zikSA dvArA, sva-para Agama graMthanA sUkSma rahasyonI prApti dvArA, tattvadRSTi mahApuruSo pedA thAya che. jinazAsananA AcAryo ane upAdhyAyo AvA tattvadRSTi mahApuruSo taiyAra karavAmAM ja dinarAta nirata rahe che. A tattvadRSTivALA mahApuruSo vizvamAM rAgadveSanA vikArone vikasAvatA nathI, paraMtu temano vinAza kare che. bhavasamudramAM viSaya-kaSAyane paravaza banI DUbatA jIvone joI tattvadRSTi mahApuruSonAM hRdaya karuNAnA amRtathI ubharAya che. teo DUbatA jIvone "saMyama"nI nAvaDImAM besADI, temane bhavasAgarathI pAra kare che. bhISaNa bhava-vanamAM bhaTakatA, bhUlA paDelA jIvone joI tattvadRSTi mahAtmAonAM aMtaHkaraNamAM karuNA chUre che, jIvone teo abhayanuM dAna Ape che, sAco mArga jovAnI dRSTi Ape che, mArgamAM sAtha Ape che, zaraNa Ape che ane mokSanI zraddhA Ape che. aneka jIvonA saMzayonuM nirAkaraNa karI, niHzaMka banAvI, mokSamArganI ArAdhanAmAM protsAhita kare che. samudra jevA teo gaMbhIra hoya che, ne meruvatu nizcala hoya che. upasarga-parisothI DaratA nathI ke dInatA karatA For Private And Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 222 jJAnasAra nathI. dinarAta mokSamArganI ArAdhanA-prabhAvanAmAM ujamALa rahe che. AvA tattvadRSTi mahAtmAo ja kharekhara vizvanA mahAna upakArI che, mahAna hitakArI che, kalyANakArI che. temanA sivAya duniyAmAM koI duHkhI jIvonuM AzvAsana nathI, Azraya nathI ke AdhAra nathI. temanA sivAya koI zaraNa nathI. karuNAsabhara haiye tattvadaSTithI karelA vizvadarzanamAMthI A divya vicAra pragaTa thAya che : "aho! Avo dharmaprakAza pRthvI para patharAyelo hovA chatAM A jIvo AMkhe ajJAnanA pATA bAMdhI saMsAranI corAzI lAkha jIvayonimAM bhaTakI rahyA che. Atmatattvane bhUlIne jaDa tattvomAMthI sukha meLavavAno mithyA prayatna karI rahelA che...du:kha, trAsa ane viTaMbaNAothI gherAI gayA che...! kevI dayAmaNI dInatA vyakta kare che...! kevuM karuNa AkraMda kare che. lAvo, e bicArA jIvone dharmano mArga batAvIe, dharmanuM rahasya ApIe, ke jethI duHkho ane saMtApothI temane mukti maLe.. A bhISaNa bhavasamudrane teo tarI jAya.' cAhe saMsAranA ajJAnI jIvo temane upakArI mAne yA na mAne, teo to niraMtara upakAra karatA ja rahe che. prakAza ApanArA sUryane koI upakArI mAne yA na mAne, sUrya to prakAza ApyA ja kare che. teno e svabhAva che. tema tattvadraSTi mahAtmAono A svabhAva hoya che ke teo jIva para karuNA karI upakAra karyA ja kare che. che, For Private And Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org sarvasamRddhi indra nI, cakra vartInI, zeSanAganI, mahAdevanI, kRSNanI-badhAnI samRddhi.. vaibhava ene potAnA AtmAmAM dekhAya! AvuM Atmadarzana niraMtara TakI rahe te mATe muni karmavipAkanuM ciMtana kare. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zirvasamRddhi) aho! "vaibhava' ane "samRddhi' zabdo ja kevAM AkarSaka che! je vaibhava ane samRddhinAM zikharothI paDelA manuSyonuM eka hADakuMya zodhyuM jaDatuM nathI, e zikharoe pahoMcavA jIvo keTalA thanaganI rahyA che! ahIM A adhyAyamAM apUrva samRddhinAM sohAmaNAM gaganacuMbI zikhara batAvavAmAM AvyAM che, jarA juo to! tamane game che? (90 che ? - For Private And Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 224 jJAnasAra bAhyadraSTipracAreSu mudriteSu mahAtmanaH / antarevAvabhAsante sphuTAH sarvAH samRddhayaH / / 1 / / 153 / / artha : bAhyadRSTinI pravRtti baMdha paDe che, tyAre mahAtmAne aMtaramAM ja pragaTa thayelI sarva samRddhi bhAse che. vivecana : apAra.. anaMta samRddhi! tamAre bahAra zodhavAnI zI jarUra che? bahAra phAMphAM mAravAnI zI AvazyakatA che? juo, eka kAma karo : tamArI bAhyardaSTi baMdha karo. karI? etadraSTi kholIne aMtarAtmAmAM juo. khUba ekAgra banIne juo. zuM aMdhakAra che? kaMI dekhAtuM nathI? dhIraja rAkho. tame aMtaSTi baMdha na karazo. enA prakAzane vadhu tejasvI banAvIne juo... bAhyadRSTinA bahAranA prakAzamAMthI aMjAIne AvyA cho ne, eTale thoDI vAra badhuM aMdhakAramaya lAgaze. pachI dhIre dhIre tyAM rahelo mahAna kiMmatI bhaMDAra dekhAvA mAMDaze! dekhAyuM? nahIM? to tamArI sarva indriyonI zaktine kendrita karI e sarva zaktine aMtarAtmAmAM te samRddhinA bhaMDArane jovAnA kAmamAM lagADI do! hA, vizvAsa rAkho, tyAM duniyAno zreSTha bhaMDAra chupAyelo paDyo che. tame bilakula e bhaMDAranI pAse ja UbhA cho... vairya rAkhIne e bhaMDArane joI lo. e bhaMDAramAM zuM che? are, e jANavA ATalA utAvaLA zAne thAo cho? tame pote ja e bhaMDAramAM paDelI samRddhine jojo ne! chatAM ya kahuM chuM ke e bhaMDAranI samRddhithI devadevendronAM sAmrAjya kharIdI levAya! devalokanI ane mRtyulokanI sarva sukhasAhyabI vecAtI laI levAya! e samRddhinI eka khAsa vizeSatA batAvuM? e maLyA pachI tamArI pAsethI khUTe ja nahIM! . haju na dekhAI e samRddhi? bAhya dRSTine bilakula baMdha karI che ne? enA para "sIla' mArI do! hA, e jarA paNa khullI rahI, to bhaMDAra najare nahIM paDe! bAhya daSTinA pApe to jIvo aneka vAra A bhaMDAranI khUba nikaTa AvIne paNa nirAza banIne pAchA jAya che. mATe e daSTine to phoDI ja nAkhajo. hA, have e bhaMDAra dekhAyo? jhAMkho jhAMkho dekhAyo? kaMI vAMdho nahIM. have tamArA hAtha laMbAvo ne e tarapha AgaLa vadho... prakAza vadhato jaze....vadhyo For Private And Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvasamRddhi 225 ne? have to e bhaMDAra spaSTa dekhAI gayo ne! kholo e bhaMDArane! kevI samRddhi che emAM? kaho, have tamAre deza-videzamAM rakhaDavAnI jarUra che? zeTha-zrImaMtonI gulAmI ka2vAnI jarUra che? dhaMdhA-dhApA karavAnI jarUra che? kuTuMba-parivAra pAse javAnuM mana thAya ema che? e badhAMnI smRti paNa Ave che kharI? badhuM ja divya ane bhavya che ne! paNa hA, je kSaNe, je samaye bAhyadRSTi khUlI gaIA badhuM jAdunI jema alopa thaI jaze ane pahelAMnI jema gAma-nagaranI zerIomAM bhaTakatA bhikhArI thaI jazo! samAdhirnandanaM dhairyaM dambholiH samatAzaciH / jJAnaM mahAvimAnaM ca vAsavazrIriyaM muneH / / 2 / / 154 / / artha : samAdhirUpa nandanavana, dhairyarUpa vajra, samatArUpa indrANI ane svarUpanA avabodharUpa moTuM vimAna-A indranI lakSmI munine che. vivecana : munirAja! tame Indra cho... tamArI samRddhino, tamArI zobhAno pAra nathI. tamAre koI vAte kI nathI. devarAja IndranI samRddhi tamArI pAse che! Avo, tamArI samRddhinAM darzana karo : A rahyuM tamAruM naMdanavana...! hA, A naMdanavana che... kevuM suramya, lIluMchama ane AhlAdaka che! dhyAtA, dhyAna ane dhyeyanI ekatArUpa samAdhinA naMdanavanamAM tamAre roja vizrAma karavAno. naMdanavanamAM pravezyA pachI tamane bIjuM kaMI ja yAda nahIM Ave. nitya navIna-nUtana bhAsatuM A naMdanavana tamAruM che... gamI gayuM ne? tamane zatruono bhaya che? nirbhaya raho. tamArI pAse moTA moTA pahADonA cUrA karI nAkhe tevuM vajra che! tamAre bhaya zAno? indra vajane pAse ja rAkhe, tema he munIndra! tamAre paNa e dhairyarUpI vajra pAse ja rAkhIne pharavAnuM. pariSahonA pahADa tamArA mArgamAM Ave, to dhairyanA vajrathI ene chedI nAkhajo ane AgaLa vadhajo. kSudhA ke pipAsA, zIta ke uSNa, DAMsa ke maccha2, strI ke satkAra... koI paNa pariSahathI tamAre dInatA ke unmAda karavAno nahIM. dhairyarUpI vajrathI teno parAjaya karI, vijayI banIne rahevAnuM. tamane ekalavAyApaNuM sAle che? koI tamArA manane bahelAvanAra, manane For Private And Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 227 zAnasAra snehathI mastIthI bharI denAra, premadRSTinA sAgaramAM sahela karAvanAra sAthIdAra joIe che? A rahI tamArI IndrANI! samatAzacI tamArI kAyamI sAthIdAra che. basa, e samatAzacInA hAthanuM amRta pI-pIne... tenA yauvananuM pAna karatA rahejo. tamane jarAya ekalavAyApaNuM nahIM lAge. tamAruM mana snehanI mastImAM raheze. samatA-indrANI... madhyasthadRSTi che. A indrANIne kSaNa vAra tamArAthI dUra rAkhazo nahIM. rahevAnuM kyAM? are, munIndra! tamAre mahAna vimAnamAM ja rahevAnuM. iMTa, cUnA ke paththaranAM makAno e mahAvimAnanI AgaLa sAva tuccha che, ghAsanI ne naLiyAMnI jhUMpaDIo tamArA mATe have nahIM! tamArA parivAra sAthe tamAre vimAnamAM vAsa karavAno. jJAnanA mahAvimAnanA tame mAlika cho. jJAnaAtmasvarUpanA avabodharUpa jJAna... e mahAvimAna che. kaho, A sthAnamAM tamane koI muzkelI nahIM paDe ne? badhI sagavaDavALuM A vimAna che... tamAruM naMdanavana paNa A vimAnamAM ja AveluM che. tamArI indrANI ane tamAruM vajra paNa A vimAnamAM ja raheze. kaho, have koI nyUnatA che? munIndra, tamArI pAse duniyAnI zreSTha saMpatti, uccatam vaibhava che. tamAre koI vAte kamI nathI... AvA divya sukhamAM tamArA divasa ne rAta kyAM pasAra thaze, enI tamane khabara paNa nahIM paDe. mATe tamArI samRddhine oLakho. e sivAyanI tuccha ane asAra evI paudgalika saMpattinI kAmanAo tyajI do. vistAritakriyAjJAnacarmacchatro nivArayan / mohamlecchamahAvRSTiM cakravartI na kiM muniH ? / / 3 / / 155 / / artha : kriyA ane jJAnarUpa carmaratna ane chatraratna jeNe vistArela che evA, moharUpa mlecchoe karelI mahAvRSTine nivAratA sAdhu zuM cakravartI nathI? vivecana : munirAja, tame zuM cakravartI nathI? tame to bhAva-cakravartI cho! cakravartInI apAra Rddhi-samRddhi ane zakti tamArI pAse che, te tame jANo cho? tamArI pAse carmaratna che! samyag kriyAonuM carmaratna che! tamArI pAse chatraratna che! samyag jJAnanuM chatraratna che...! bhalene pachI moha-mleccho mithyAtvanA daityone mokalI tamArA para For Private And Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvasamRddhi 227 kuvAsanAonAM tIro varasAve! chatraratna ane carmaratna tamane ekeya tIra lAgavA nahIM de. 'huM cakravartI chuM'-A khumArI rAkho, 'mArI pAse carmaratna ane chatraratna che'-Ano garva rAkho. A khumArIthI ne garvathI tame dIna nahIM bano, hatAza nahIM bano, kAyara nahIM bano. mohamleccha bhale game teTalAM vyUho race, tamArI cAre bAju mithyAtvanA bihAmaNA daityone goThavI de, tamane mUMjhavI detAM vividha vAsanAonAM tIra varasAve, paNa tame nirbhaya banIne jhajhUmajo! samyag kriyAomAM tamArI lInatA haze, to vAsanAonAM tIra tamane sparzI nahIM zake. samyag jJAnamAM tamArI magnatA haze, to vAsanAonAM tIra tamane pradakSiNA daI e ja daityonAM vakSa:sthaLamAM prahAra karaze! sthUlabhadrajI para mohamleccha kevo gajaba humalo karyo hato! vAsanAnI kevI dhodhamAra varSA karI hatI? paNa e to cakravartI mahAmuni hatA. mohe kozyAnA hRdayamAM mithyAtvane UbhuM karyuM... mithyAtve vAsanAone sthUlabhadrajI para choDI... roja kozyA soLa zRMgAra sajIne vAsanAonAM tIra para tIra choDatI gaI... vAsanAonI dhodhamAra varSA ka2vA lAgI. teNe lalacAmaNA hAvabhAva karyA, aMgavinyAsa karyA, madottejaka bhojana ApyAM... gIta-gAna ane nRtya karyAM... paraMtu A koI tIra sthUlabhadrajIne sparzI paNa zakyuM? na sparzI zake! varSAnuM eka biMdu paNa emanA aMgane bhIMjavI na zakyuM, kAraNa ke te cakravartI pAse sankriyAonuM carmaratna hatuM, samyag jJAnanuM chatraratna hatuM. A be ratno cakravartInI duzmanothI satata rakSA kare che! zarata eka : e ratnone cakravartIe potAnI pAse ja rAkhavAM paDe! jo e ratnone dUra rAkhIne phare, to duzmana turaMta humalo karI cakravartIne coLI nAkhe munirAja! tamAre to samasta Asavono tyAga karI sarvasaMvaramAM AvavAnuM che; eTale kriyA ane jJAnamAM tamAre pariNati keLavavAnI che. mana, vacana ane kAyAnA yogone kriyAomAM-cAritranI kriyAomAM parovI devAnA ane jJAnano akhaMDa upayoga rAkhavAno. jJAnadIpaka kyAreya na bujhAI jAya e mATe tamAre jAgrata rahevAnuM che. kSAyopazamika jJAna-zAstrajJAnano maMda dIpaka paNa jo bujhAI gayo to vAsanAonI bhUtAvaLa.vaLagI paDaze ane tamAruM lohI cUsI jaze, vAsanAonI muzaLadhAra varSAmAM tame bhIMjAI jazo ane bImArImAM paTakAI bhAvamRtyu pAmazo. For Private And Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAnusAra 228 tame satata yAda rAkho ke tame cakravartI cho! cakravartInI adAthI tame nirbhaya jIvana jIvo ane carmaratna tathA chatraratnane prANanI jema sAthe ja rAkho. mohamleccha para tame vijayI banazo. navabrahmasudhAkuNDaniSThAdhiSThAyako muniH / nAgalokezavad bhAti kSamAM rakSan prayatnataH / / 4 / / 156 / / artha : nava prakAranA brahmacaryarUpa amRtanA kuMDanI sthitinA sAmarthathI svAmI, ane yatnathI sahiSNutA rAkhatA muni, nAgalokanA svAmInI peThe zobhe che. vivecana : munizvara! tame zeSanAga cho, nAgalokanA svAmI cho! Azcarya na pAmazo. korI kalpanA na samajazo. sAce ja tame nAgendra che. brahmacaryanA amRtakuMDamAM tamAro vAsa che. kSamA-pRthvIne tame dhAraNa karIne rahelA cho. kSamA-pRthvI tamAre sahAre rahelI che! kaho, have tame nAgendra kharA ke nahIM? ame tamArI khuzAmata nathI karatA. arthahIna prazaMsA karI tamane rIjhavavAno prayatna nathI karatA, paraMtu je yathArtha sthiti che, satya hakIkata che, te batAvIe chIe. juo, tame nava brahmacaryanI vADonuM pAlana karI mana-vacana-kAyAthI brahmacaryanA amRtakuMDamAM mahAlatA nathI? (1) strI-pazu-napuMsaka jyAM rahetAM hoya tevA sthAnamAM tame rahetA nathI. (2) strI kathA karatA nathI. (3) strIo je sthAne beThI hoya te sthAne tame besatA paNa nathI. (4) bhIMtanI bIjI bAjue bolAtAM strI-puruSanAM rAga-vacano paNa sAMbhaLatA nathI; tevA sthAnane tyajI do cho. (5) saMsArAvasthAmAM karelI kAmakrIDAonI smRti karatA nathI. (9) vikArane uttejanArI vigaIo-ghI, dUdha vagerenuM sevana karatA nathI. (7) ati AhAra-ThAMsIThAMsIne bhojana tame karatA nathI. (8) zarIranI vibhUSA karatA nathI. (9) strIonAM aMgopAMga ekITaze nIrakhatA nathI. brahmacaryanA A amRtakuMDamAM tame kevo apUrva AlAda anubhavI rahyA cho! e allAdanuM varNana kevA zabdomAM karavuM? ne e varNavavAnI vastu paNa For Private And Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvasamRddhi 229 nathI ne! e to DUbakI mArIne anubhavavAnI vastu che. tame sAce ja brahmacaryanA amRtakuMDanA adhinAyaka cho, svAmI cho. enA AnaMdanI AgaLa viSayasukhanI krIDAono AnaMda tuccha, asAra ane gaMdo lAge che. kSamA eTale pRthvI. zeSanAga pRthvIne dhAraNa karIne rahelA che', evI lokokti che ne? bhale e lokokti satya na hoya, paraMtu munIzvara! tame to kharekhara kSamA-pRthvIne dhAraNa karelI che. kSamA tamAre sahAre rahelI che. kevI tamArI kSamA...sahanazIlatA! guru caMdrAcArya potAnA navadIkSita muninA locavALA mAthe daMDA mAre che, paNa navadIkSita muni to zeSanAga hatA! temaNe kSamAne dhAraNa karelI hatI. iMDAnA prahArothI temaNe kSamApRthvIne halavA paNa na dIdhI! temaNe sahanazIlatAne sAcavI rAkhI. zeSanAga jo e rIte daMDAonA prahArathI DarI jAya to pRthvIne kevI rIte dhAraNa karI zake? navadIkSita munirAja zeSanAge kevaLajJAna prApta karyuM! brahmacarya ane sahanazIlatA! A benA pAlanathI-rakSaNathI muni zeSanAga che! huM zeSanAga chuM, nAgendra chuM,' A vAtanI sagarva smRtithI brahmacaryamAM daDhatA ane sahanazIlatAmAM paripakvatA Ave che. muniradhyAtmakailAse vivekavRSabhasthitaH / zobhate viratijJaptigaGgAgaurIyutaH zivaH / / 5 / / 157 / / artha : muni adhyAtmarUpa kailAsa upara, vivekarUpa (saasanA nirNayarUpa) vRSabha para beThelA, cAritrakalA ane jJAnakalArUpa gaMgA ane pArvatI sahita, mahAdevanI jema zobhe che. vivecana : mahAdeva zaMkara! munivara! tame ja zaMkara cho... mahAdeva cho... te tame jANo cho? hA, A vinodanI vAta nathI, hakIkata che. zaMkaranI zobhA.... zaMkarano prabhAva... badhuM tamArI pAse che.. tame sarva samRddhinA svAmI cho. hA, tamAro nivAsa paNa kailAsa para che. adhyAtmanA kailAsa para tame rahelA cho ne? paththaronA pahADa karatAM A For Private And Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 230 jJAna sAthe adhyAtmano pahADa aneka vizeSatAothI bharelo che. kailAsapahADa karatAM adhyAtmano pahADa divya che, bhavya che. vRSabha-baLadanuM vAhana che ne tamArI pAse? viveka-vRSabha para tame ArUDha cho. tame satu-asatuno bheda jANo cho, heya-upAdeyane oLakho cho. zubhaazubhanA taphAvatanuM tamane bhAna che... A tamAro vivekavRSabha che. gaMgA-pArvatI kyAM che - ema pUcho cho? tamArI be bAju gaMgA-pArvatI beThelAM che. juo to kharA, kevuM emanuM manohara rUpa che! ne tamAro prema te jhaMkhI rahI che. cAritrakalA e tamArI gaMgA che ane jJAnakalA e pArvatI devI che. hA, pelI gaMgA-pArvatI karatAM A gaMgA-pArvatI tamane apUrva, adbhuta sukha Ape che. A be devIo niraMtara tamArI sAthe ja rahe che ane tamane jarAya duHkha paDavA detI nathI. tamArAthI alaga temaNe potAnuM astitva ja rAkhyuM nathI. tamArA astitva ane vyaktitvamAM temaNe potAnAM astitva ane vyaktitva vilIna karI dIdhAM che. Avo divya prema dhAraNa karatI jJAnakalA ane cAritrakalA jevI tamane devIo maLI che, have jagatanI tamane zI paravA? kaho munivara, samRddhimAM koI kasara che? nivAsa mATe kailAsa che, savArI mATe managamato vRSabha che ane gaMgA-pArvatI tamArI priyAo che. have tamAre zuM joIe? tame tamAre DAkaluM vagADatA jAo ne duniyAne dhuNAvatA jAo! tAtparya A che : munie adhyAtmamAM ja rahevAnuM che. temaNe "adhyAtma' ne ja potAnuM nivAsasthAna mAnavAnuM. jyAre jyAre bahAra javAnuM thAya; tyAre tyAre viveka para ja savArI karIne javAnuM. viveka vinA bahAra jovAnuM nahIM, javAnuM nahIM. jJAna ane cAritranA saMge ja jIvavAnuM. jIvanano AnaMda jJAna ane cAritranA sahavAsamAMthI ja meLavavAno. jJAna ane cAritrane choDI bIjI koI vastumAMthI AnaMda ke sukha meLavavA nahIM javAnuM. jJAna-cAritra pratye pUrNa vaphAdArI jALavavAnI. jo ATalI vAto tame jALavI rAkho to tamArI samRddhimAM kyAreya UNapa nahi AvavAnI. duniyAmAM tamArI kIrti phelAze. zaMkarajI! tame tamAre vairAgyanuM DAkaluM bajAvatA rAgadveSI duniyAne dhuNAvatA raho. For Private And Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvasamRddhi 231 jJAnadarzanacandrArkanetrasya narakacchidaH / sukhasAgaramagnasya kiM nyUnaM yogino hareH / / 6 / / 158 / / artha : jJAna-darzanarUpa candra ane sUrya jenAM netra che evA, narakagatino nAza karanArA (narakAsurano nAza karanArA), sukharUpa samudramAM magna thayelA yogIne kRSNa karatAM zuM nyUna che? vivecana : zrIkRSNa! candra-sUrya jemanI be AMkho! narakAsurano jemaNe vadha karyo! sAgaramAM jeo magna banelA hoya che! yogI. tAre zrIkaNa karatAM zuM ochuM che? zuM tArI be AMkho candra-sUrya nathI? zuM te narakAsurano vadha nathI karyo? zuM sukha-sAgaramAM tuM poDhelo nathI? pachI zA mATe tuM tArAmAM nyUnatA anubhave che? tuM pote zrIkRSNa che! jJAna ane darzana, e be AMkho che tamAre, e candra-sUryasamAna tejasvI ane vizvaprakAzaka AMkho che. tame zuM narakagatino nAza nathI karyo? narakAsura eTale narakagati. cAritranA zastrathI tame narakAsura-narakagatino nAza karyo che. AtmasukhanA samudramAM tame sUtelA cho. have kaho, zrIkRSNanI vizeSatAo karatAM tamAre koI ochI vizeSatA che? vastune sAmAnyarUpe jovI te darzana ane vastune vizeSa svarUpamAM jovI te jJAna. muni vizvanA jaDa-cetana padArthone sAmAnya ane vizeSarUpe jotA hoya che. vastumAM to sAmAnya ane vizeSa, baMne svarU5 rahelAM che. jyAre sAmAnya svarUpane jovAmAM Ave tyAre darzana kahevAya, ane vizeSa svarUpane jovAmAM Ave tyAre jJAna kahevAya. yogI mahAvratoya pavitra jIvana jIve che, tethI tene mRtyu pachI narakamAM javuM paDatuM nathI, tethI teNe narakAsurano vadha karyo kahevAya. narakano bhaya eka moTo asura che! pavitra pAparahita jIvana jIvavAthI ja e bhaya dUra thAya che. AdhyAtmika sukhanA mahodadhimAM yogI masta thaIne zayana kare che. bhale arabI samudra kyAreka sukAI jAya, jaLanuM sthaLa thaI jAya, bhale moTAM sarovaro sukAI jAya. A adhyAtma-mahodadhi kyAreya sukAto nathI! For Private And Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 232 jJAnasAra pUjya upAdhyAyajI mahArAja munine nitya, abhaya ane svAdhIna samRddhinuM sukha batAvavA AtmabhUmi para laI jaI, eka pachI eka samRddhinAM darzana karAvatA cAle che... saMsAramAM zreSTha gaNAtI samRddhinAM bhinnabhinna svarUponuM darzana karAvI zake che : "tArI pAse AvI saMpatti che... tuM duniyAno zreSTha saMpatti-vaibhavavALo puruSa che. tuM dInatA na kara. tuM bhautika saMpattimAM AkarSAI na jA. tuM devendra che, tuM cakravartI che, tuM mahAdeva phAMkara che, tuM zrIkRSNa che. tuM tArI jAtane oLakha.(Know yourself). tane jyAre tArI jAta oLakhAze, tyAre tuM A vizvano zreSTha sukhI mAnava banI jaIza.' yogI banavuM paDe, to hari karatAM paNa koI nyUnatA nahIM lAge. jyAM sudhI yogI na banIe tyAM sudhI nagaranI zerIomAM bhaTakatA bhikhArI karatAM paNa nyUnatA lAgaze! jJAna-darzana ane cAritranI yoga-ArAdhanA karavAnI che. yA sRSTibrahmaNo bAhyA bAhyApekSAvalambinI / muneH parAnapekSA'ntarguNasRSTiH tato'dhikA / / 7 / / 159 / / artha : je brahmAnI sRSTi che (te) bAhya jagatarUpa che ane bAhya kAraNanI apekSA rAkhanArI che. muninI aMtaraMga guNanI sRSTi bIjAnI apekSArahita che, tethI adhika che. vivecana : brahmA! kahe che ke brahmAe sRSTinI racanA karI.. paNa brahmAnI racanA kevI che...? samagra jagatanuM sarjana para-sApekSa bIjAnA avalaMbane ja badhuM thAya. "AvI sRSTi brahmAe zA mATe racI?' - e praznanuM samAdhAna maLatuM nathI koIe nAnAM bALakone samajAvatAM kahyuM lAge che : "brahmAne sRSTi pedA karavAnI IcchA thaI... ne temaNe sRSTi pedA karI.....' paNa tyAM koI bALake pUchI lIdhuM hota : "brahmAne koNe pedA karyA?' to "brahmAe sRSTi pedA karI" te vAta pracalita na thAta! buddhimAM na Utare tevI paNa A vAta mahAna buddhizALI puruSoe svIkArI che ne zAstromAM te vAta siddha karavAnA prayatno karyA che! "brahmA kevI rIte pedA thayA?" teno uttara Ape che ke brahmA anAdi che!" to pachI sRSTine ja anAdi mAnI levAmAM zo vAMdho? khera, ApaNe e vAta sAthe ahIM jhAjho saMbaMdha nathI. ahIM to munibrahmA prastuta che. muni-brahmA sAce ja aMtaraMga guNonI racanA kare che, guNasRSTinuM sarjana kare che... te racanA A bAhya dekhAtA sRSTisarjana karatAM For Private And Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvasamRddhi 233 aneka dRSTie caDhiyAtI che. guNasRSTinA sarjanamAM koI bAhya kAraNanI apekSA ja nahIM. bAhya duniyAnA sarjanamAM keTaluM parAzrayIpaNuM! eka makAna banAvavAmAM, eka strI meLavavAmAM, dhanasaMpattino saMcaya karavAmAM, sagAM-snehIo sAthe saMbaMdha bAMdhavAmAM... AtmAthI bhinna jaDa-cetana padArtho vinA cAle? e parapadArtho mATe keTalA rAga ane dveSa karavA paDe? sarva jhaghaDAo ane klezo pa2padArthone laIne che. manuSyanI... jIva mAtranI sukhadu:khanI kalpanAo paNa A parapadArthone laIne ja che... ane A parapadArthonI apekSA kevI sudRDha banI gaI che ke saMsAramAM jIva parapadArtha vinA jIvI ja na zake! muni jema jema sAdhanA-ArAdhanAnA mArge AgaLa vadhe, tema tema parapadArthonI sahAya lIdhA vinA jIvana jIvavA prayatna kare. jema bane tema ochAmAM ochA parapadArthonI sahAya le. sAthe sAthe AMtarika guNasRSTinuM evuM sarjana kare che ke jemAM nitya, svAdhIna ane nirbhaya jIvana jIvI zakAya. e sRSTino pralaya thavAno bhaya nahIM! brahmAnI sRSTine to pralayano paNa bhaya! pralaya eTale sarvanAza! A AtmaguNonI sRSTimAM jyAre jIvanano AraMbha thAya tyAre koI parapadArthanI apekSA nahi, sAva nirapekSa jIvana. eTale rAgadveSa nahIM, eTale jhaghaDA ke kleza nahIM! eTale sukhaduHkhanAM kraMdhra nahIM! brahmAnI sRSTi karatAM munirAjanI sRSTi keTalI badhI caDhiyAtI, divya ane bhavya hoya che! e sRSTimAM eTalI badhI samRddhi... anaMta samRddhi khaDakAyelI hoya che ke jIvane pUrNa tRpti thaI jAya. munirAja! tame sRSTinA sarjanahAra brahmA karatAM paNa mahAna cho! brahmAnI duHkha, vedanA ane trAsapUrNa duniyA karatAM tame kevI anupama sukha, AnaMda ane pUrNa svAtaMtryavALI guNasRSTinI racanA ko cho? kaho, have tamane tamArI mahattA, sthAna ane zaktino khyAla Avyo? have to tamane koI vAte ochuM nahIM Ave ne? ane A koI kalpita...managhaDaMta vAta nathI; A to nirbheLa satya hakIkata che. tame A hakIkatane khUba gaMbhIratAthI vicArajo, ne AtmasAt karajo. guNasRSTinuM sarjana karavA tame uttejita thazo ane A kalpita sRSTiracanAmAMthI mukta banazo. ratnaistribhiH pavitrA yA srotobhiriva jAhnavI / siddhayogasya sA'pyarhatpadavI na davIyasI ||8 / 160 / / artha : jema traNa pravAho vaDe pavitra gaMgA che, tema traNa ratna vaDe pavitra te For Private And Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 234 tIrthaMkara padavI paNa siddhayogavALA sAdhune ati dUra nathI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra vivecana : khera, tamAre brahmA, zaMkara, ke kRSNa nathI banavuM, devendra ke cakravartIpaNAnA tamane koDa nathI. tIrthaMkara padavI joIe che, ema ne? tIrthaMkara padavI! samyagdarzana, jJAna ane cAritra-A traNa ratnothI pavitra padavI! tamAre A padavI joIe che? maLI zake. te mATe tamAre pUrvataiyArI karavI joIe. te pUrvataiyArImAM be vAto mukhya che : (1) bhAvanA, (2) ArAdhanA. 'mohAndhakAramAM bhaTakatA ane du:khI thatA jIvone huM parama sukhano mArga batAvI du:khamukta karuM... sarva jIvone bhavanAM baMdhanothI mukta karuM-' AvI tIvra bhAvanA joIe ane vIsasthAnaka tapanI kaThora ArAdhanA joIe. A be vAtothI tIrthaMkara padavIno pAyo naMkhAya che ane pAyo naMkhAyA pachI trIjA ja bhave enA para mahela banI jAya che! tIrthaMkara nAmakarma nikAcita karyA pachI tame tIrthaMkara banyA samajo ne! tamArI bhAvanA ane ArAdhanAmAM jema jema tame pragati karatA jazo, tema tema gurubhakti ane dhyAnayoganA prabhAve tIrthaMkara paramAtmAnuM svapnamAM tamane darzana thaze. vizvanI zreSTha padavI! tIrthaMkarapaNAnI divyAtidivya samRddhi! e samavasaraNanI adbhuta racanA, aSTa mahAprAtihAryanI zobhA, vANInA pAMtrIsa guNa ane cotrIsa atizaya... e vItarAgadazA ane sarvajJatA... carAcara vizvane jovAnuM ane jANavAnuM... zatru-mitra para samAna madhyastha dRSTi!- AvI avasthA tamane game che ne? ane kAma zuM karavAnuM? dharmopadeza dvArA vizvane sukhI banAvavAnuM. For Private And Personal Use Only arihaMta padavI kaho ke tIrthaMkara padavI kaho, kevI gaMgA jevI pavitra e padavI che! padavI zreSTha, chatAM abhimAna leza paNa nahIM. padavI sarvottama, chatAM teno jarAya durupayoga nahIM. AvI e pavitra padavI che. traNa ratnonI e pavitratA che! gaMgA traNa pravAhothI pavitra che ne? tame tIrthaMkara padavInI kAmanA karo, abhilASA rAkho e sarvathA ucita che. paraMtu e mATe jagatanA sarva jIvo pratye bhAvakaruNA dhAraNa karajo. sarva Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvasamRddhi 235 jIvonA hitano ja vicAra karajo. koI paNa jIvanuM ahita vicArazo nahIM ke karazo nahIM. saMsAravartI jIvonA doSa ke avaguNa jovAI jAya, to tene nivAravAnI bhAvanA rAkhajo ne sakriya prayatna karajo. paraMtu doSa joIne enA AtmAne doSita na Theravazo, tenA tarapha tiraskAra ke dhRNA na karazo. parahitanA vicArane tamArA manano mukhya vicAra banAvI dejo. tIrthakara padavI-arihaMta padavI prApta karavAnA manoratha, bhAvanA-tamannA pragaTa thAya.. tyAre ke jyAre AtmA yoga-bhUmikAmAM pahoMcyo hoya, saMsAranuM jJAnadRSTithI avalokana karyuM hoya, saMsAranI bAhya samRddhine tuccha-asAra samajI tene tyajI dIdhI hoya, athavA tene tyajI devAno daDha saMkalpa pedA thayo hoya. sarva prakAranI zreSTha... sarvottama samRddhimAM tIrthaMkara padavInI samRddhi TocanI samRddhi gaNAya che; ne e sAcI samRddhi che. "sarvasamRddhinA A aSTakamAM pU. upAdhyAyajI mahArAja, chellI samRddhi tIrthaMkara padavI'nI batAvI aSTaka pUrNa kare che, ne AtmAne tIrthaMkara padavInI prAptinA upAyo tarapha vaLavA nirdeza karatA jAya che, tIrthaMkara padavInuM kArya che jagatane duHkhathI uddhAravAnuM! mATe te zreSTha padavI che. ptaja For Private And Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAkacitano tArAM sukhanAM kAraNa ane duHkhanAM kAraNa jANavA mATe tAre karmanuM tattvajJAna meLavavuM ja paDaze. sakala vizva para je kamono gajaba prabhAva che, te karmone oLakhyA vinA kema cAlI zake? ApaNAM tamAma sukha-duHkho karmonA AdhAre che, e vAta samajAyA pachI ApaNe ApaNAM sukha-du:khane nimitta bIjA jIvone nahi banAvIe. ahIM ApeluM ciMtana tame ekAgra banIne karajo. punaH punaH ciMtana karajo. tamane tejakiraNa prApta thaze. ( 21 ) For Private And Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org karmavipAka kamanA phaLano vicAra! zubhAzubha karmonA udayano vicAra karanAra AtmA potAnI AtmasamRddhimAM saM Ta che ane saMsArasamudrathI te bhayabhIta hoya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra37. karmavipAka-ciMtana dukhaM prApya na dInaH syAt sukhaM prApya ca vismitaH / muniH karmavipAkasya jAnan paravazaM jagat / / 1 / / 161 / / artha : sAdhu karmanA vipAkane parAdhIna banelA jagatane jANatA, du:kha pAmI dIna na thAya ane sukha pAmI vismayavALA na thAya. vivecana : saMpUrNa jagata, karmonI parAdhInatA karmonA pArataMtramAM koI dIna che, koI hIna che, to koI abhimAnI che, koI ghera ghera bhIkha mAge che, koI mahelomAM masta thaI mahAle che, koI iSTanA viyogamAM karuNa kaMdana kare che, koI iSTanA saMyogamAM snehanuM saMvanana kare che... koI roga-vyAdhithI gherAI valavalato vilApa kare che. koI nIrogI kAyAnA unmAdamAM pralApa kare che. kamanA kevAM kaThora vipAko che! jJAnAvaraNIya karmanA vipAkathI ajJAnatA, mUrkhatA, mUDhatA. janme che. darzanAvaraNIya karmanA udayathI ghora nidrA, aMdhApo, mithyA pratibhAsa vagere prApta thAya che. mohanIya vipAka to ati bhayAnaka che! avaLI ja samaja! paramAtmA, sagare ane saddharma aMgenI UMdhI ja kalpanA...hitakArIne ahitakArI mAne, ahitakArIne hitakArI mAne. krodhathI dhUMdhavAya, mAnanA zikhare caDhIne paTakAya, mAyAjALane bichAve! lobhaphaNidhara sAthe khela kare! mohanIya karmanA vipAko kevAM bhayAnaka che! vAta vAtamAM bhaya ane nArAjI! kSaNamAM harSa ne kSaNamAM zoka. vAtavAtamAM bhaya ane vAtavAtamAM jugupsA puruSane strI-bhoga-saMbhoganA abhilASa ane strIne puruSanuM zarIra-sukha meLavavAnI jhaMkhanA! napuMsakane strI-puruSa baMne tarapha AkarSaNa! aMtarAyakarmanA vipAko paNa kevA jaTila ane cokkasa prakAranA che! pAse ApavAnI vastu hoya, lenAra suyogya-supAtra vyakti hoya, chatAM ApavAnI IcchA na thAya.. vastu sAme hoya, gamatI hoya, chatAM na maLe! strI...vastra...baMgalo hovA chatAM eno upabhoga na karI zake! bhojana managamatuM taiyAra hoya chatAM khAI na zake!..tapazcaryA karavAnA bhAva na jAge! muni koIne UMcA kuLamAM janmelo jue, koIne nIcA kuLamAM janmelo jue... tenuM samAdhAna A rIte kare : "A gotra karmanA vipAka che!" muni koIne nIrogI masta zarIravALo jue ne koIne durbaLa, rogI ane saDI gayelI kAyAvALo jue tenuM samAdhAna A rIte kare : "A sAtA-asAtA For Private And Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 238. zAnamAra vedanIya karmano vipAka che." muni koI jIvane manuSyarUpe jue che, to koIne pazurUpe jue che, koIne devarUpe jANe che ke koIne narakarUpe jANe che... AvuM kema?' enuM samAdhAna muni A rIte kare che : "A AyuSyakarma ane gatinAma karmano vipAka che!" muni koIne bAlyavayamAM marato jue che, koIne yuvAnavayamAM, to koIne vRddhAvasthAmAM marato jue che. temane dukha, zoka ke Azcarya thatuM nathI! teo samAdhAna kare che : "A AyuSyakarmanA vipAka-pariNAma che." muni koIne sadbhAgI, koIne durbhAgI, koIne yazasvI, koIne apayazavALo, koIne madhura svaravALo, koIne karkaza svaravALo, koIne rUpavAna, koIne kadarUpo, koIne haMsagati to koIne UMTagati...jue che... temane koI harSa ke zoka thato nathI. "A badhuM nAmakarmanuM pariNAma che' - A samAdhAna kare che. muni potAnA jIvanamAM paNa AvI viSamatAo jue che, tyAre te "Ama kema banyuM? AvuM kevI rIte bane?' - A rIte mUMjhAtA nathI! e "karmanA vipAkonuM vijJAna jANatA hoya che! tenI pAchaLa raheluM 'karmane baMdhanuM vijJAna" paNa emanI pAse hoya che. e dInatA na kare, e harSonmAda na kare, sukha ane duHkhanAM dvandra, e vijJAnI muninA cittamAM harSazokanAM vamaLa, pedA karI zakatAM nathI. potAne te sukhI ke duHkhI mAnatA nathI. karmanA udaya pachI bhale ne zubha hoya ke azubha, temAM te sukhaduHkhanI kalpanA karatA nathI. dInatA ane harSonmAdanA cakrAvAmAMthI mukta banavAno A eka vaijJAnika mArga che. jagatane karmaparavaza jANo. saMsAranI pratyeka ghaTanA pAchaLa karmatattvanI UMDI ane vAstavika samaja meLavo. e samaja tamane dIna nahIM banavA de, vismita nahIM thavA de. dInatA ane vismaya jatAM tame aMtaraMga AtmasamRddhi tarapha vaLazo. yeSAM bhrUbhaGgamAtreNa bhajyante parvatA api| tairaho karmavaiSamye bhUpairbhikSA'pi nApyate / / 2 / / 162 / / artha : jeonA bhUkaTInA caDhAvA mAtrathI parvato para tUTI paDe che tevA baLavAna rAjAo paNa karmanI viSamatA AvI paDe che tyAre bhikSA paNa meLavI zakatA nathI, e Azcarya che! vivecana : karmonI kevI kuTila viSamatA! rAjAo rastAnA rakhaDatA bhikhArI banI jAya! bhIkha mAgavA chatAM For Private And Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 239 karmavipAka-ciMtana bhikSA na maLe! je samrATonI bhrakuTI caDhe ne himAdrI jevA parvato dhrujI UThe... samrATanA sainyanA AkramaNathI parvatanAM zikharo tUTI paDe. zatruonA hAjAM gagaDI jAya ... pRthvInAM paDa UkalI jAya... te rAjAo, mahArAjAo ane samrATo, jyAre karmo viphare che tyAre rAMka, dIna ne garIba banI jAya che! prAcIna ItihAsanA pAne aMkAyelA evA aneka rAjA-mahArAjAonAM patana.... ekAeka thayelAM adha:patana tame vAMcyA haze... koInA pratye tamAruM hRdaya sahAnubhUtithI dravI UryuM haze, jyAre koInA pratye "e evA ja lAgano hato...... - ema kaThora saMtoSa paNa anubhavyo haze. paraMtu AvuM ekAeka patana zAthI? jenuM nAma vizvanA darabAromAM gAjatuM hatuM, tenuM ekAeka patana zAthI? A praznanuM satya samAdhAna tame meLavyuM che? raziyAno kuceva! amerikAnA mAMdhAtAo paNa enAthI dhrujatA hatA... enA AgajharatA zabdo vizvanA eka-eka mAnavIne paNa bALatA hatA. jeNe raziyAnA sTAlIna, lenIna ane bulgAnInane paNa janamanamAMthI bhUMsI nAkhyA hatA ane sTAlIna-lenInanI kabaro khodI kADhI temanAM maDadAM pheMkI dIdhAM hatAM, te kucevanuM eka rAtamAM patana! Aje tenuM nAmanizAna na rahyuM amerikAnA keneDI! yunAITeDa sTeTsanA presiDenTa! kSaNa vAramAM goLIthI vIMdhAI gayA.. duniyAnA phalaka para aneka vAra thatAM AvAM patana ane vinAza... enI pAchaLa eka adazya chatAM satya, arUpI chatAM vAstavika tatva kAma karI rahyuM che, e jANo cho? e tattva che karmatattva. yaza, saubhAgya, kIrti, sattA, baLa.... vagere "zubha karmanAM phaLa che, paraMtu e zubha karmo, ke je AtmA para lAgelAM che. tenI kALamaryAdA hoya che. e kALamaryAdA sAmAnya mAnavI jANato nathI. tethI te enI lAMbI kALamaryAdA samajI le che! paraMtu enI kalpanAthI ochI kALamaryAdAvALAM zubha karmo jyAre pUrAM thaI jAya che, ne azubha karmono acAnaka udaya AvI jAya che, tyAre AvAM acAnaka patana ane vinAzanA akasmAto sarjAI jAya che. apayaza, durbhAgya, apakIrti, nirbaLatA, ane sattA-bhraSTatA, azubha karmonuM pariNAma che! Araba netA nAsarane nAnakaDA deza IjharAIle apayaza Apyo, apakIrtino kALo TIko karyo ane nAsara "nabaLA AdamI' tarIke For Private And Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 240 jJAnasAra bahAra AvyA! zAthI? emanAM zubha karmonI kALamaryAdA pUrI thaI gaI... azubha karmoe emanA AtmAno kabbo laI lIdho! hA, pharIthI zubha karma udayamAM AvI zake. azubha karmonI kALamaryAdA pUrI thaI jatAM, zubha karma punaH udayamAM Ave! bIjI paNa vicitratA che, ke amuka azubha karmono udaya cAlu hoya tyAre amuka zubha karmo paNa sAthe udayamAM hoI zake, paraMtu pratipakSI nahIM! dA.ta., yazano udaya hoya tyAre tenuM pratipakSI apayaza-azubha karma udayamAM na AvI zake, paraMtu rogIpaNuM ke je azubha karma che teno udaya hoI zake, kAraNa ke rogIpaNuM e yazanuM pratipakSI karma nathI! karmo jyAM sudhI anukULa hoya che tyAM sudhI jIva bhale udhamAta kare, garva kare; paraMtu jyAM kamanI viSamatA pedA thaI, tyAM jIvanA udhamAta marI jAya che, garva gaLI jAya che ne te jagatamAM hAMsIpAtra bane che. karmonI viSamatAonuM vijJAna meLavo. jAticAturyahIno'pi karmaNyabhyudayAvahe / kSaNAd raGko'pi rAjA syAt chatrachanadigantaraH / / 3 / / 163 / / artha : abhyaya karanArAM karmano udaya hoya che, tyAre jAti ane caturAIthI hIna hovA chatAM paNa, raMka hovA chatAM paNa, kSaNamAM chatra vaDe DhAMkyuM che dizAmaMDaLa jeNe, evo rAjA thAya che. vivecanaH enI jAti hIna che, enI caturAInAM ThekANAM nathI, chatAM te cUMTaNImAM cUMTAI Ave che! pradhAna banI jAya che! Aje to rAjA koI banI zakatuM nathI ne! rAjAonAM rAjasiMhAsana chInavI levAyAM ane AjanA pradhAno rAjAonA paNa rAjA banI gayA! "jAtivihIna samAjaracanAno Aje pavana phUMkAI rahyo che, eTale je hIna jAtinA hatA temane IrAdApUrvaka ucca sthAne besADavAmAM Ave che.. ne ucca jAtinA buddhizALI vargane hIna dRSTithI jovAmAM Ave che... AMtarajAtIya lagno karavAmAM Ave che. ne evAM lagna karanArane sarakAra bahumAna Ape che! paraMtu bhale hIna jAtimAM janmelAne ucca sattAsthAna ApavAmAM Ave ke sanmAna ApavAmAM Ave, "jAta evI bhAta' paDyA vinA rahe kharI? paraMtu AvuM kema banyuM? jAtihIna ane caturAIrahita manuSyo ucca For Private And Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka-ciMtana 241 sattAsthAne kevI rIte beThAM? enuM samAdhAna ahIM ApavAmAM AvyuM che : abhyadaya karanArAM karmano udaya thavAthI zubha karmano udaya manuSyano abhyadaya karI Ape che! zubha karmano udaya raMkane ane jAtihInane paNa AvI jAya! buddhirahitane zubha karma sattAnA sihAsane besADI de! Aje jANe e hIna jAtivALAono, buddhihIna manuSyono sAmudAyika zubha karmono udaya AvI gayo lAge che! Aje jovA maLe che ke hIna jAtivALo "sAheba" banIne beTho hoya ane uttama jAtivALo ene salAma bharato paTAvALo hoya! buddhi ane jJAnarahita "moTo mANasa' banI gayo. hoya ane buddhizALI tathA jJAnI puruSa tenI "bega' upADIne cAlato hoya! yaza, kIrti, saubhAgya, susvara, AdeyatA... vagere karmo ucca jAti ke nIca jAti jatAM nathI. tevI rIte apayaza, apakIrti, durbhAgya, dusvara, anAdeyatAne ucca jAti sAthe AbhaDacheTa nathI! Aje svataMtra bhAratanuM je baMdhAraNa astitvamAM che, te baMdhAraNa banAvanAra DaoN. AMbeDakara koNa hatA? harijana hatA. eka vakhatanA koMgresapramukha kAmarAja koNa hatA? harijana hatA. bhAratanA rASTrapati Do. jAkIrahusena musalamAna hatA. bhAratanAM AvAM sarvocca padoe hIna gaNAtI jAtinA mANaso beThelAM hatAM, temAM kayuM kAraNa che? zubha karmono udaya! jyAre ucca jAtinA mANasonI kIrti jANe khovAI gaI che! saubhAgya ane AdeyatA lupta thaI gaI che! zaMkarAcArya jevA trIsa karoDa hinduonA dharmagurune sarakAre jelamAM besADI dIdhA. emanI gorakSAnI vAta sarakAre na sAMbhaLI; temano anAdara karyo! A badhAM karmonA khela che! koI harSa-zoka karavAnI jarUra nathI. eka kavie kahyuM che ke kabahika kAjI kabahika pAjI, kabahika duA apabhrAjI; kabahIka kIrti jagameM gAjI, saba pudgala kI bAjI! kyAreka tane koI "kAjI' kahe che, eka divase tane ja te "pAjI' kahe che! kyAreka vaLI tArI kIrti jagatamAM phelAya che! A badhI karma-pudgalanI bAjI che! Aje AvAM aneka dRSTAMta jovA maLe che. kAmarAja kaoNMgresa-pramukhane koNa For Private And Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 242 AnasAra oLakhatuM hatuM? eka divasa samagra bhArata para e chavAI gayA! paraMtu e divasa paNa jovA maLaze ke emane koI oLakhaze paNa nahIM! zubha karmonA udayanI kALamaryAdA pUrI thAya eTalI vAra che! evA to keTalAya manuSyo pRthvInA mAlika banyA ane bhUMsAI gayA. karmonI A agama kaLAno tAga kevaLajJAnI sivAya koNa pAmI zake ema che? 'e karmanakI lakha lIlAmeM lAkho hai kaMgAla.' caDhatI-paDatI, hasatI-rotI, TeDhI IsakI cAla.' viSamA karmaNaH sRSTirdraSTA karabhapRSThavat / jAtyAdibhUtivaiSamyAt kA ratistatra yoginaH / / 4 / / 164 // artha : UMTanI pIThanA jevI karmanI racanA, jAti AdinI utpattinA viSamapaNAthI sarakhI nahi evI jANelI che; temAM yogIne zI prIti thAya? vivecana : UMTanAM aDhAra vAMkAM! karmonAM anaMta vAMkAM! sarvatra viSamatA! karmonI sarjAyelI duniyA viSamatAothI ja bharelI che. kyAMya ekasamAnatA nahIM, jAtimAM viSamatA, kuLamAM viSamatA, zarIra...vijJAna...AyuSya...baLa...bhoga...badhAMmAM viSamatA! yogIpuruSane AvI karmasarjita duniyAmAM prIti zuM thAya? * vizvamAM viSamatAonuM darzana karo. * viSamatAonuM darzana thayA pachI vizva 52 prIti nahIM thAya. * tethI Asakti ghaTaze. * tethI hiMsA, jUTha, corI, durAcAra ne parigrahanAM pApa ghaTaze. * tyAre mokSa tarapha dRSTi jaze. * karmanAM baMdhana toDavAno puruSArtha thaze. * koI paNa jIvanA duHkhamAM tame nimitta nahIM bano. * tame yogI banI jazo. 'prazamarati' graMthamAM bhagavAna umAsvAtijIe kahyuM che : For Private And Personal Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 243 karmavipAka-ciMtana 'jAtikuladehavijJAnAyurbalabhogabhUtivaiSamyam / draSTvA kathamiha viduSAM bhavasaMsAre ratirbhavati / / jAti, kuLa, zarIra, vijJAna, AyuSya, baLa ane bhogonI viSamatA joIne vidvAnone janmamaraNarUpa saMsAramAM kema prIti thAya?" jo tamane tamArI jAtinI uccatAmAM rati-khuzI thAya che, jo tamane tamArA kulanI mahattA gAvAmAM AnaMda Ave che, jo tamane tamArA zarIranA saundaryamAM harSa thAya che, jo tamane tamArA kalAvijJAna para rAjIpo thAya che, jo tamane tamArA AyuSya para bharoso che, jo tame tamArA dravyabaLa para, zarIrabaLa para, svajanabaLa para mustAka cho, jo tamane tamArAM bhogasukho lalacAve che, to tame e badhAMmAM rahelI viSamatA joI nathI e nizcita thAya che. viSamatA dekhAya tyAM rati na thAya, khuzI na thAya. rati-khuzI jyAM thAya tyAM viSamatA nathI dekhAtI. saMsAranA viSayomAM viSamatA nathI dekhAtI eTale temAM AkarSaNa pedA thAya che. e pachI abhilASA thAya che. ja pachI rati-Asakti thAya che. che te viSayo meLavavAno prayatna thaze. che e prayatnamAM pAponuM paNa AcaraNa thavAnuM. che e viSayo meLavyA pachI manamAM viSamatA chavAI javAnI. A mAnasika ane zArIrika vedanAonA bhoga ApaNe na banIe te mATe ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAja "vizvaviSamatA' jovAnuM kahe che. koInI jAtinuM uccapaNuM ke nIcapaNuM samAna rahetuM nathI! koInA kuLanI vizALatA ke bhavyatA ekasamAna rahetI nathI. koInA zarIranuM Arogya ekasarakhuM rahetuM nathI. koInuM kalAvijJAna ekasamAna TakatuM nathI. koInuM AyuSya potAnI dhAraNA mujaba rahetuM nathI. koInuM baLa ekadhAruM TakatuM nathI. koIne bhoga-sAmagrI eka sarakhI niraMtara maLatI nathI! AnuM nAma che viSamatA. A viSamatA janme che karmomAMthI. bhagavAne AvuM viSamatAbharyuM vizva pedA karyuM nathI, bhagavAne to AvA viSamatAbharyA vizvanuM darzana karAvyuM che. For Private And Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 244 zAnasAra A sRSTi Izvarasarjita nathI, paraMtu karmasarjita che. jIva pote ja tevAM karmonI potAnI AsapAsanI duniyA race che. unnati ne avanati, AbAdI ne barabAdI, utthAna ane patana...karmasarjita che; sukha ane duHkha, zoka ane harSa, AnaMda ane viSAda... A badhAM kendro karmanI pedAza che. vidvAna puruSa, yogI puruSa AvI duniyAmAM rAcato nathI... A duniyAmAM te viSamatAo jue che! ArUDhAH prazamaNi zrutakevalino'pi ca / bhrAmyate'nantasaMsAramaho duSTena karmaNA / 5 / / 165 / / artha : upazamazreNI upara caDhelAo ane cauda pUrvadharo paNa, aho! Azcarya che ke duSTa karma vaDe anaMta saMsAra bhamADAya che. arthAt duSTa karma anaMta saMsAra bhaTakAve che. vivecana : upazamazreNI', paheluM... bIjuM... trIjuM. cothuM. pAMcamuM... chaThThuM... sAtamuM... TheTha agiyAramA guNasthAne pahoMce, jyAM mohonmAda zAnta... prazAnta... upazAMta thaI gayo hoya, jema jema moha ghaTato jAya, tema tema upara-u52nA guNasthAnake AtmA pahoMcato jAya. hA, kSapakazreNivALo to e lapasaNA agiyAramA guNasthAnake jato ja nathI! dazamethI chalAMga mAre...bArameM pahoMce! tyAM moha upazAMta thAya nahIM, kSaya ja pAmI jAya! bArame gayelo nIce na paDe! terame jaI vItarAga bane...pachI AyuSya pUrNa thaye caudame thaI mokSe sidhAve! paNa A to agiyAramuM guNaThANuM...lapasaNA pagathiyA tarIke paMkAyeluM! A agiyAramA pagathiye mohanIya karmanI hAka vAge. tyAMthI koI paNa zUravIra ke mahAvIra upara jaI zake ja nahIM. tyAM karmanI ja prabaLatA...karmano ja vijaya ane karmonuM ja sarvoparipaNuM! 13 bhalene daza pUrvenuM jJAna hoya, cAritranuM uttama pAlana hoya, UchaLato vIryollAsa hoya... paNa agiyAramA guNaThANe Avyo ke karmanA piMjarAmAM phasAyo! hA, anaMta kALa saMsAramAM bhaTakAve! ene cauda pUrvadharanI paNa zarama nahIM. ene uttama saMyamanI paNa lAja nahIM! A che karmanI nirlajjatA! * juo pariziSTa 17. 13. juo pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka-ciMtana 245 ahIM "karma' tarapha lAla AMkha karIne pU. upAdhyAyajI kahe che : "surena I!' teo jyAre upazamazreNIe caDhelA ane TheTha agiyAramA guNasthAnake pahoMcI gayelA maharSine dhakkA daI nIce pachADI detA karma'ne jue che, tyAre temanAM aMgeaMgamAM Aga lAgI jAya che. teo dhrUjI UThe che ne "duSTa karma' bolI UThe che. karmanAM baMdhanone toDI nAkhavA teo pokAra pADI UThe che. karmono chello moraco e agiyArame "upazAMtamoha" guNasthAnake ja hoya che; ne te moraco sadA sarvadA-sarva mATe aparAjeya che! hA, dasamA guNasthAnakethI jeo sIdhA bAramA guNasthAnake phadI jAya che, teo e moracAmAM phasAtA nathI. "upazAMtamoha'no artha jANo cho? juo, eka sAmAnya dRSTAMtathI te samajAvuM : eka pANIthI bharelo pyAlo che; paraMtu te pANI svaccha nathI, kacarAthI bhareluM che. tamAre te pANI pIvuM che. tame tene gALI nAkhyuM, chatAM emAM jhINI raja dekhAya che. tame te pyAlAne nIce mUkI dezo. kacaro dhIre dhIre pANInI nIce Tharato jaze..thoDo samaya dhIraja rAkhazo to kacaro sAva nIce besI javAno ane pANI sAva svaccha thaI javAnuM. hA, pANImAM kacaro to che ja, paraMtu upazAMta thaI gayelo che! tevI rIte AtmAmAM moha to hoya paNa sAva nIce TharI gayelo. AtmA nirmaLa.. moharahita dekhAya. paraMtu pelo pyAlo koI halAve to? kacaro upara AvIne pANIne gaMduM banAvI de che, tevI rIte upazAMta mohavALA AtmAne koI halAve, koI aDapaluM karI jAya to moha AtmAmAM phelAI jAya.. AtmAne melo karI nAkhe, DahoLI nAkhe! ' upazAMta mohamAM nirbhayatA nahIM! hA, moha kSINa thaI jAya, arthAtu pelA pANIne bilakula kacarA vinAnuM ja karI devAmAM Ave pachI e pANInA pyAlAne game teTalo halAvo ne! kacaro AvavAno ja nahIM! mohano sarvathA kSaya thaI gayA pachI ciMtA nahIM! ene saMsAranuM koI nimitta mohAdhIna na karI zake..karmonuM kaMI na cAle. karmonI kaThora lIlA...kUra mazkarI kyAM sudhI hoya che? TheTha agiyAramAM guNasthAnaka sudhI! cauda pUrvanA jJAnavALA zrutakevaLIo paNa tyAM hArI jAya. cauda pUrvadhara-zrutakevaLIo paNa pramAdane paravaza paDI anaMtakALa nigodamAM vase che! karmonI A bhayaMkaratA che. AvA karmonA vipAkonuM ciMtana karI, e karmono kSaya mATe kamara kasavI joIe. * juo pariziSTa 17. For Private And Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 249 arvAk sarvA'pi sAmagrI zrAnteva pritisstthti| vipAkaH karmaNa: kAryaparyantamanudhAvati / / 6 / / 166 / / artha : najIka rahelI bIjI badhI ya kAraNa-sAmagrI thAkI gayelAnI peThe rahe che, (paraMtu) karmano vipAka kAryanA aMta sudhI pAchaLa doDe che. | vivecana : karmano vipAka eTale karmanuM pariNAma-phaLa. koI paNa kArya, kAraNa vinA banI zakatuM nathI; ane dareka kArya pAchaLa pAMca kAraNo kAma karatA hoya che : (1) kALa, (2) svabhAva, (3) bhavitavyatA, (4) karma, ane (5) puruSArtha. paraMtu A badhAMmAM pradhAna mukhya-kAraNa "karma' che! karmano vipAka TheTha kAryanA aMta sudhI doDyo Ave che. bIjA badhAM kAraNo thAkI jAya che... koI kAryanI bhUmikA racI Ape che, koI kAryano prAraMbha karAvI ravAnA thAya che... koI kAryanI madhyamAM ja thAkIne besI jAya che. paraMtu karma thAkatuM nathI. jyAM sudhI kArya janme, rahe ane nAza pAme tyAM sudhI karma to sAthe ja! ene vizrAma ja nahIM. jeTalo bhaya bIjA kAraNono nathI, teTalo bhaya karmano che. karmano kSaya thatAM bIjA kAraNo to sahaja rIte ja dUra thaI jAya che; e kAraNone dUra karavA mahenata karavI paDatI nathI. bIjA kAraNo to karmanI pAchaLa cAlyA kare che, eTale karmanA anuciMtanamAM; karmano ja kSaya karavAmAM puruSArtha karavAno che. karmano kSaya karavA mATe manuSyane karmo ja anukULa sAmagrI ApI che! potAno kSaya karavA mATe pote ja karmasAmagrI ApI rahyuM che! e tamane manuSya-gati maLI che? ja tamane AryabhUmimAM janma maLyo che? che tamane zarIranuM Arogya maLyuM che? tamArI pAMceya indriyo paripUrNa che? tamane vicAravaMtuM mana maLyuM che? ja tamane sudeva-guru-dharmano saMyoga maLyo che? karmono nAza karavA mATe bIjuM tamAre zuM joIe che? AnAthI vizeSa sAmagrI joIe che? zuM karmono nAza karavAnI bhAvanA paNa karma ja jagADe, * juo pariziSTa 18. For Private And Personal Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamavipAka-ciMtana 247 tema cAho cho? karmoe ApelI sAmagrIno sadupayoga karatAM to AvaDato nathI ane vadhu sAmagrI meLavavAnI jhaMkhanA rAkho cho? tame nahIM jANatA ho karmanI krUratAne! tamane ApelI anukuLa sAmagrIno sadupayoga na karyo to e tamane ApelI sAmagrI paNa jhUMTavI leze ane tamane evI sthitimAM mUkI deze ke tame tenA naryA gulAma ja banI jazo! jo tame maLelI sAmagrIno sadupayoga karazo, karma tamane tenAthI paNa ucca sAmagrI bheTa dharaze! e sAmagrI dvArA tame karmono nAza karI zakazo. zuM tame evAM dRSTAMto nathI sAMbhaLyAM? karmo tamane pratyakSa dekhAtAM nathI eTale eno nAza paNa pratyakSa nahIM dekhAtA evA dharma dvArA ja karavo paDe. dharmathI karmano nAza thAya che. dharma AtmAno che, paNa AtmA sudhI pahoMcavA mATe pAMca indriyo ane manano sadupayoga karavo paDe. duniyAnAM tuccha sukhomAM e indriyo ne manane joDo nahIM; to ja tame AtmA sudhI pahoMcI zakavAnA ane Atmadharmane prApta karI zakavAnA. AtmadharmathI karmano kSaNamAM kSaya thaI zake che. jema jema karmono kSaya thato jaze, tema tema adazya dharmatattva sAtheno saMbaMdha dRDha banato jaze. eTale kALa, svabhAva, bhavitavyatA vagerenA doSa joyA vinA karmano nAza kema karavo, te ja vicAra karo. jo karmane bhUlIne A kALa kharAba che... bhavitavyatA sArI nathI...' vagere bahAnAM kADhyAM to karma caDhI besaze... duHkha, azAMti, kleza ane saMtApamAM zekAI jazo. mATe dharmamAM puruSArtha karo. karmonA bhayanI gaMbhIratA samajo; pramAdane khaMkherI nAkhI karmono vinAza karavA kaTibaddha banI jAo. asAvacaramAvarte dharma harati pazyataH / caramAvartisAdhostu chalamanviSya hRSyati / / 7 / / 167 / / artha ? A karmavipAka chellA pudgalaparAvarta sivAyanA bIjA pagalaparAvartamAM dekhAtAM chatAM dharmane hare che; paNa carama pudgalaparAvartamAM vartatA sAdhunAM chidra zodhIne khuza thAya che. vivecana : carama pudgalaparAvartana kALa, acarama 5galaparAvarta kALa! * juo pariziSTa 19. For Private And Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 248 jJAnasAra "pudgalaparAvarta kone kahevAya, tenuM jJAna pariziSTamAMthI meLavajo. ahIM to karmano kALa sAthe, kALanA mAdhyamathI AtmA sAthe kevo kumeLa che, te batAvavAmAM AvyuM che. jyAM sudhI AtmA chellA pudgalaparAvarta kALamAM na pravezyo hoya tyAM sudhI karma Atmadharma samajavA ja na de, Atmadharma svIkAravA ja na de! hA, paramAtmAnA maMdire jAya, paNa paramAtmAsvarUpanI prApti mATe na jAya, paramAtmA pAsethI sAMsArika sukho meLavavAnI abhilASAthI jAya! gurumahArAjane vaMdana kare, bhikSA Ape, bhakti kare, paraMtu samyagudarzana, jJAna ane cAritranI prApti mATe nahIM, paralokanA sukho meLavavA mATe! are, sAdhupaNuM paNa laI le! paNa sAdhupaNAnI ArAdhanAthI e mokSa na Icche, AtmAnI vizuddhi na cAhe, e cAhe devalokanAM divya sukho! "cAritranA pAlanathI devaloka maLe che -AvuM zAstromAM sAMbhaLIne te cAritra paNa le! cAritrapAlana paNa kevuM kare? niraticAra! chatAM karmanAM baMdhanothI mukta thavAno bhAva tene na jAge! karma e bhAva ja na jAgavA de! tyAM to bicArA jIvane garIba gAyanI jema dorAvuM ja paDe! karmonAM baMdhanathI AtmAne mukta karavAno vicAra paNa acaramAvata kALamAM na Ave.. hA, dharma karato dekhAya, paraMtu e dharmasAdhanA saMsAravRddhi mATe ja thAya! caramAvartakALamAM Atmadharma samajAya. AtmadharmanI ArAdhanA upAsanA paNa thAya. hA, eka vAta che... AtmAne karmabaMdhanathI mukta karavA mathatA muninI AsapAsa pharma cakkara lagAvyA kare! chidra zodhe! koI bAkoruM dekhAI jAya ke pesI jAya ane muninA mukta puruSArthane pAMgaLo banAvI de! rukAvaTo UbhI karI de! eTale munie koI chidra na paDavA devuM joIe, koI bAkoruM na rahevA devuM joIe. pramAdanAM chidromAMthI karma praveze che. nidrA, viSaya, kaSAya, vikathA ane madyapAna-A pAMca moTA pramAda che. munie nidrA para saMyama meLavavAno hoya che. rAtrinA be prahara = cha kalAka ja nidrA levAnI che. te paNa gADha nidrA nahIM. divase nidrAno tyAga karavAno hoya che. pAMca indriyonA viSayomAMthI koI paNa viSayamAM Asakti karavAnI nathI. krodha, mAna, mAyA ane lobha-A cAra kaSAyone paravaza thavAnuM nathI; vikathAomAM gUMthAI javAnuM nathI. strIo aMgenI carcA sAdhuthI na karAya. bhojanaviSayaka vAtothI vegaLA rahevAnuM che. dezanI ane rAjA For Private And Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka-ciMtana 249 pradhAnonI kapaTapUrNa ane kAvA-dAvAothI bharelI vAtomAM eNe rasa levAno nathI. madyapAna to sAdhune hoya ja zAnuM? jo sAdhu A pAMca pramAdothI aLago rahe to karmane pravezavAno koI mArga ja na maLe! e bhale cAre bAju cakkara mAryA kare! tAtparya e che ke muni jo karmane mArga Ape to karma ane satAve! mArga na Ape te karma enuM kaMI ahita na karI zake. mArga Apavo ke nahIM, te muni para nirbhara che! pramAdanA AcaraNane paNa "karmaphata" mAnIne jo cAle, to te paTakAya ja! tenuM patana ja thAya. caramAvarta kALamAM pramAdanA sevanamAM karmano hAtha nathI, A vAta samajavI joIe. karmonI kuTilatA samajAyA vinA A vAta gaLe Utare ema nathI, mATe karmanuM anuciMtana khUba karavuM joIe. karmanA vipAkono vicAra kaMpAvI mUke! sAmyaM bibharti yA karmavipAkaM hRdi cintyn| sa eva syAccidAnandamakarandamadhuvrataH / / 8 / 168 / / artha : hRdayamAM karmavipAkane citavato je samabhAva dhAraNa kare che te ja (yogI) jJAnAnandarUpa parAgano bhogI bhramara thAya che. vivecana : yogIrAja! tame bhogI bhramara cho, jJAnAnanda-parAgano bhoga karanArA...! tamArA hRdayamAM karmavipAkanuM ciMtana ane tamArA mukha para samatAnuM saMvedana! karmanAM vipAkonA ciMtana vinA samabhAvanuM vadana na thAya. samabhAvanA vedana vinA jJAnAnandanuM amRtapAna na thaI zake. eTale A zlokamAMthI traNa vAto phalita thAya che ? (1) karma vipAkanuM ciMtana, (2) samabhAva, (3) jJAnAnaMdano anubhava. karmavipAkanA ciMtanamAMthI samabhAva pragaTavo joIe; arthAt jagatanA sarva jIvo pratye samatva pragaTavuM joIe.. na koInA pratye rAga ke na koInA pratye dveSa. mitra para rAga nahIM, zatru para dveSa nahIM. karmakta bhAvo tarapha harSazoka na thAya! A karmavipAkanA ciMtanathI ja zakya bane. jo ApaNane rAgadveSa, harSazoka thAya che, to ApaNuM ciMtana karmavipAkanuM ciMtana nathI, ema mAnavuM ja joIe. rAgadveSa thAya che, harSazoka thAya che, rati-arati thAya che, tenA kAraNa tarIke karmano doSa na jotAM, "huM karmavipAkanuM ciMtana nathI karato mATe thAya che' - A samAdhAna vadhu sAruM che. karmavipAkanA ciMtana For Private And Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir phAnasAra 250. vinA rAgadveSa ghaTatA nathI. je mahAtmAoe maraNAMta upasargo thavAnA prasaMge koI dveSanA valopAta na karyA, tenI pAchaLa zuM hatuM? temanI to pUrvabhavonI ArAdhanA hatI...' ema kahIne ApaNe samAdhAna karI, kevI bhUla karIe chIe. teonuM karmavipAkanuM ciMtana temanI samatAmAM, samabhAvamAM asAdhAraNa kAraNa hatuM, ema mAnavAnI jarUra che. e ciMtana AtmasAtu thaI javuM joIe. jIvanamAM AvatA prasaMgomAM...sadaiva "karmavipAka' nuM vijJAna upayogI banAvavAmAM Ave to kasoTInA TANe samabhAva rAkhavo saraLa bane. ane samabhAva vinA jJAnAnanda kyAMthI pragaTe? jJAnAnanda samabhAvathI pragaTe che. rAgadveSanA ukaLATa zAMta thayA pachI ja jJAnano AnaMda-AtmAnaMda pragaTa thAya che. rAgadveSamAMthI pragaTato AnaMda viSayAnaMda hoya che. tene jJAnAnaMda mAnI levAnI bhUla na thavI joIe, niraMtara jJAnAnandano upabhoga karavA mATe samabhAvane akhaMDita rAkhavo joIe. samabhAvane khaMDita na thavA mATe karmavipAkanuM ciMtana satata rAkhavuM joIe. kevo vyavasthita krama pUjya upAdhyAyajI mahArAje batAvyo che! saMsAramAM dekhAtI viSamatAonuM samAdhAna karmavipAkanA vijJAna dvArA na karavAmAM Ave to? to? saMsAranA jIvo pratye dveSa thavAno, rAga thavAno. rAga ane dveSamAMthI aneka aniSTo pedA thavAnA. hiMsA, jUTha, corI, durAcAra, parigraha, krodha, mAna, mAyA ane lobha vagere seMkaDo doSo pedA thavAnA. emAM jIvonuM jIvana jIvonA hAthe ja binasalAmata banI javAnuM. arasaparasa zaMkA, dhRNA dveSa ane vairavirodha vadhI javAnA! tethI viSamatAo vadhatI ja javAnI! mokSamArganI ArAdhanA to dUra ja rahI javAnI. dUra kyAM jAo? bhUtakALanI ghaTanAo paNa jovAnI jarUra nathI, AjanA vizvamAM ja dRSTipAta karo. je jIvo A karmavijJAna nathI jANatA, teonAM jIvana juo! teo keTalA azAnta che! keTalA ciMtAtura che! AtmAthI, paramAtmAthI ne dharmathI teo keTalA dUra jaI paDyA che? tame to munirAja cho! mokSamArge cAlI, karmonAM baMdhana toDI zuddha-buddha avasthA prApta karavI che, te mATe tamAre to A "karmavijJAna' ne khUba pacAvavuM joIe. tenA AdhAre samabhAvanA svAmI banavuM joIe. pachI basa, jJAnananda-paroganA bhogI bhramara banI javAnA. jyAM samabhAva khaMDita thato lAge, jhaTa karmavipAkanA ciMtanamAM praveza karajo. For Private And Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te saMsAranA vAstavika svarUpane samajelo AtmA cAritrakriyAmAM ekAgratA vALo bane tethI tene lokasaMjJA na sparza. bhavokeza For Private And Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavodvega o saMsAraparibhramaNanA rasika jIva! jarA A saMsArasamudrane to jo! enI bhISaNatAne to jo! A saMsAramAM tuM rAce che? A saMsAramAM tane sukha lAge che? vicAra. ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAje bhavasamudranI bhISaNatA samajAvI che... ene uparauparathI na vAMcI jaIza. khUba gaMbhIratAthI vAMcaje. bhavanAM viSama baMdhanothI mukta thavA mATe je joma joIe, zakti joIe... te pragaTa karavA A aSTaka punaH punaH vAgoLavA jevuM che. For Private And Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 252 jJAnasAra yasya gambhIramadhyasyAjJAnavajramayaM talam / 1ddhA vyasananorthaH patthAno yatra kumA: II9T966l pAtAlakalazA yatra bhRtAstRSNAmahAnilaiH / kaSAyAzcittasaMkalpavelAvRddhiM vitanvate / / 2 / 170 / / smaraurvAgnirbalatyantaryatra snehendhanaH sdaa| yo ghorarogazokAdimatsya kacchapasaMkulaH / / 3 / / 171 / / durbuddhimatsaradrohaividhudurvAtagarjitaiH / yatra sAMyAtrikA lokAH patantyutpAtasaMkaTe / / 4 / / 172 / / jJAnI tasmAd bhavombhodhernityodvigno'tidAruNAt / tasya saMtaraNopAyaM sarvayatnena kAGkSati / / 5 / / 173 / / artha : 1. jeno madhya bhAga gaMbhIra che, jenuM saMsArasamudranuM) taLiyuM ajJAnarUpI vajathI baneluM che, jyAM saMkaTarUpa parvatanA samUha vaDe rUMdhAyelA durgama mArgo che. 2. jyAM (saMsAra samudramAM) tRSNArUpa mahAvAyuthI bharelA pAtAlakaLazArUpI cAra kaSAyo (krodhAdi) mananA saMkalparUpI bharatIne vistAra che. 3. jyAM madhyamAM hamezAM neharUpa iMdhanavALo kAmarUpI vaDavAnaLa baLe che, (ane) je bhayaMkara roga-zokAdirUpa mAchalAM ane kAcabAthI bharelo che, 4. dubuddhi, matsara ane droharUpI vIjaLI-vAvAjhoDAM ane garjanA vaDe jyAM vahANavaTI loko tophAnarUpI saMkaTamAM paDe che, 5. te bhayaMkara saMsArasamudrathI hamezAM bhayabhIta thayelA jJAnI puruSa tene taravAnA upAyane sarva prayatnathI Icche che. vivecana : saMsAra! je saMsArane anaMta jIvo mohI rahyA che, te saMsAra kevo che? mokSadazAne varelA parama AtmAo e saMsArane kevo joI rahyA che? e saMsArane tame juo, udvega thaI jaze. aprIti thaI jaze! ne e ja karavuM che ne? saMsAranI Asakti... saMsAranI prIti tUTyA vinA zAzvata. anaMta.. avyAbAdha sukha maLI ja na zake! ahIM saMsAranuM je vAstavika... yathArtha svarUpa batAvyuM che, te juo. For Private And Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhoga 253 saMsArane samudra samajo. (1) saMsAra samudranA madhya bhAga agAdha che! (2) saMsArasamudranuM taLiyuM ajJAna-vajathI baneluM che. (3) saMsArasamudramAM saMkaTonA parvato patharAyelAM che. (4) saMsArasamudranA mArga viSama-vikaTa che. (5) saMsArasamudramAM viSayAbhilASanI mahAvAyuM phUMkAI rahyo che. () saMsArasamudramAM krodhAdi kaSAyonA pAtAlakaLazo che. (7) saMsArasamudramAM mananA vikalponI bharatI Ave che! (8) saMsArasamudramAM rAganAM iMdhano (pANI)vALo kaMdarpano dAvAnaLa saLagI rahelo che. (9) saMsArasamudramAM roganAM mAchalAM, ne zokanA kAcabA rahelA che. (10) saMsArasamudra upara dabuddhinI vIjaLI camake che. (11) saMsArasamudra para matsaranAM vAvAjhoDAM Ave che. (12) saMsArasamudramAM drohanI bhayaMkara garjanAo thAya che. (13) saMsArasamudramAM vahANavaTIo saMkaTamAM phasAyA che. mATe saMsArasamudra dAruNa che! saMsArasamudra : "saMsAra e sAce ja tophAnI sAgara che.' - A vicArane hRdayamAM khUba bhAvita karavo joIe. sAgaramAM rahelo musAphara sAgarane pAra karI javA ja prayatna kare che, sAgaramAM sahelagAha karavAnuM vicArato nathI. emAM ya tophAnI sAgara to jaladIthI taravA cAhe che! "mAre saMsArasamudra taravo che' - A saMkalpa karyo ja chUTako che. madhya bhAga : samudrano madhya bhAga agAdha hoya che ne? enuM taLiyuM zodhyuM na jaDe! saMsArano madhya bhAga che yuvAvasthA. e avasthA agAdha che. eno koI tAga na pAmI zake. manuSyanI yuvAvasthAnI agAdhatAne sUryanAM kiraNo paNa bhedI zakatAM nathI. marajIvA paNa agAdhatAmAM khovAI jAya che... zodhyA jaDatA nathI... For Private And Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 254 jJAnasAra taLiyuM : A saMsArasamudranuM taLiyuM koI kAdava, paththara ke mATInuM baneluM nathI! vajanuM baneluM che! ajJAnatA vaja samAna che... ajJAnatAnA taLiyA para samagra saMsAra Takelo che! arthAt saMsAranuM mULa che ajJAnatA. parvato : samudramAM TheraThera pANImAM DUbelA...pANImAM aDadhA DUbelA parvato hoya che. vahANavaTIo A parvatothI sAvadhAna rahe che...saMsArasamudramAM to AvA parvatonI hAramALAo hoya che! jANo cho? saMkaTonI hAramALAo tame nathI joI? eka-be parvata nahIM, hAramALA! aravallInA pahADonI hAramALA tame joI che? sahyAdrinI hAramALAo tame joI che? enA karatAM ya durgama A saMkaTonI hAramALAo saMsArasamudramAM patharAyelI che! keTalAka ThekANe to te pANImAM DUbelI hoya che. tamane jo khyAla na Ave to tamAruM vahANa e parvata sAthe TakarAya ane cUrecUrA thaI jAya! mArga : AvA saMsArasamudrano mArga saraLa hoya? keTalo vikaTa-viSama ane durgama mArgI evA mArge keTalI sAvadhAnI, keTalI samajaNa ane keTalI cIvaTathI cAlavuM joIe? jarAya bedarakArI, ALasa, nidrA ke vinoda cAle kharo? koI anubhavI mArgadarzakane anusaravuM paDe ke nahIM? anubhavI mArgadarzaka para vizvAsa mUkavo paDe ke nahIM? mahA vAyu : tRSNA... pAMca IndriyonA viSayonI abhilASAne pracaMDa vAyu e mahAsAgaramAM phUMkAI rahyo che. keTalI tRSNA! tRSNAthI jIvo keTalA bhaTakI rahyA che? tRSNAthI.. viSayasukhonI vAsanAthI jIvo kevA aTavAI rahyA che! zuM tame jANo cho A mahAvAyu kyAMthI pragaTe che? pAtAlakaLazomAMthI! pAtAlakaLaza : A saMsArasAgaramAM cAra pAtAlakaLazo rahelA che : krodha, mAna, mAyA ane lobha! A kaLazomAMthI pelo mahA vAyu nIkaLe che ne samudramAM tophAna pedA kare che. For Private And Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhoga 255 bharatI : A saMsArasAgaramAM mananA vikalponI bharatI Ave che! kaSAyomAMthI viSayatRSNAo jAge che, ne viSayatRSNAmAMthI mAnasika vikalpo pedA thAya che. mAnasika vikalponI bharatI kevI gajaba hoya che.... Akho sAgara hiloLe caDhelo dekhAya che! samudramAM to pUnama jevAM divasoe ja bharatI Ave, paraMtu saMsArasAgaramAM to niraMtara bharatI AvatI rahe che! e bharatImAM tophAne caDhatA sAgarane tame joyo che? have mAnasika vikalponI bharatI jojo! tame gabharAI jazo... vaDavAnaLa : kevo dAruNa vaDavAnaLa saLagI rahyo che...! kaMdarpanA vaDavAnaLamAM saMsArasamudrano kayo musAphara nathI phasAyo? koNa e vaDavAnaLanI jhALathI bacI zakyo che? e vaDavAnaLamAM rAganAM iMdhana naMkhAyA kare che. rAganAM iMdhanathI sadaiva vaDavAnaLa saLagato rahe che. kharekhara, kaMdarpano vaDavAnaLa Azcaryajanaka che! dAvAnaLamAM jIvo nirbhaya banIne kUdI paDe che! saLagavA chatAM e vaDavAnaLamAMthI bahAra nIkaLatA nathI. are, rAganAM iMdhano nAkhI e vaDavAnaLane vadhu pradIpta kare che! kaMdarpa eTale kAmavAsanA, kaMdarpa eTale saMbhoganI vAsanA. puruSo strIonA saMbhoganI vAsanAmAM saLage che! napuMsako, strI-puruSa ubhayanA bhoganI abhilASAmAM saLage che... A saMsArasAgarano vaDavAnaLa kharekhara, sarvabhakSI che... saMsArasAgaramAM rahelA moTA bhAganA musApharo e vaDavAnaLamAM sapaDAyelA dekhAya che, jyAre ghaNA musApharo e vaDavAnaLa tarapha doTa mUkIne doDyA jatA dekhAya che! mAchalAM ne kAcabA : saMsArasamudramAM moTA moTA magaramacchamAchalIo paNa che. nAnA-moTA, sAdhya-asAdhya rogonAM mAchalAM paNa musApharone herAna kare che. koI koI to magaramacchanAM phADelAM DAcAMmAM AkhA ne AkhA UtarI jatA dekhAya che.. to koI e mAchalAMnI pakaDamAM phasAyelAM dekhAya che. A mAchalAMorogothI musApharo Dare che! zoka-kAcabAo paNa saMsArasAgaramAM paDelA che, je musApharone ochA herAna karatA nathI. For Private And Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 257 jJAnasAra vijaLI : jarA AkAza sAme juo. vIjaLInA kaDAkA bolI rahyA che.... kevI camake che? keTalI najIka AvI jAya che? durbuddhi e gajaba vIjaLI che...hiMsAnI buddhi, jUTha-corInI buddhi, durAcAra-vyabhicAranI buddhi...mAyA-lobhanI buddhi... A vIjaLInA camakAramAM jIva aMjAI jAya che! vAvAjhoDuM H matsaramAM vAvAjhoDAM kevAM Ave che! guNavAna puruSa para roSa, tenuM nAma matsara. saMsArasamudra para AvAM vAvAjhoDAM AvyAM ja kare che! nathI joyuM tame? rojanAM e vAvAjhoDAMthI tame TevAI gayA ho, eTale kadAca enI bhayaMkaratA nahIM samajAya... paNa guNavAna puruSo pratye roSa nathI Avato? te vakhate manamAM kevo jhaMjhAvAta pedA thAya che? A vAvAjhoDAmAM je phasAyo, tenuM guNa-dhana UDI jAya.. guNothI te dUradUra phaMgoLAI jAya. garjanA : drohanI garjanAo saMsArasamudramAM niraMtara saMbhaLAtI rahe che! pitA putrano droha kare che, putra pitAno droha kare che! prajA rAjAno droha kare che, rAjA prajAno droha kare che! patnI patino droha kare che, pati patnIno droha kare che! ziSya guruno droha kare che, guru ziSyano droha kare che! cAre tarapha drohanI bhISaNa garjanAo thaI rahelI che. avizvAsa ane zaMkAnA vAtAvaraNamAM saMsArasAgaranA musApharo akaLAI rahelA che. vahANavaTIo : saMsArasAgaramAM anaMta AtmAo rahelA che. paraMtu sAgaranI sapATI para vahANomAM mAla bharI musApharI karanArA to mAtra manuSya ja che! A vahANavaTIo bicArA saMsArasAgaranI bhISaNatAmAM bhIMsAI jAya che. saMkaTamAM paDelA che. temAMthI moTA bhAganA vahANavaTIo to parvato sAthe TakarAIne samudranA taLiye samAdhi le che... keTalAka AgaLa vadhe che to madhya bhAgamAM AvelA vaDavAnaLamAM baLIne sApha thaI jAya che. keTalAka para vIjaLI tuTI paDe che. keTalAka vAvAjhoDAmAM sarvasva khoI bese che. bahu ja thoDAM jIvo, ke jemane A bhayaMkara bhavasAgaranuM yathArtha jJAna che ane jeo jJAnIne anusare che, teo ja A bhavasAgarane pAra karI jAya che. jJAnIpuruSa A saMsArasAgarane ati dAruNa jue che. tethI jyAM sudhI e For Private And Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavoga 257 saMsArasAgaramAM hoya che tyAM sudhI khUba ja udvigna rahe che! saMsArasAgaranA koI paNa sukhamAM te lobhAto nathI! enuM to eka ja lakSa : jaladI bhavasAgarane tarI javo! teno sarvaprayatna bhavasAgarane tarI javAMno ja hoya. mana, vacana ane kAyAthI te saMtaraNa mATe ja prayatna karato hoya che. ATaluM AtmasAkSIe to vicAro. bhavasAgaramAM TharavA jevuM, rahevA jevuM che zuM? kyAMya saraLa mArga che? kyAMya nirbhayatA che? kyAMya azAMtirahita sukha che? pachI kevI rIte bhavasAgaramAM rahevAno vicAra thAya? jyAM svasthatA nathI, prasannatA nathI, zAMtino zvAsa levAno nathI, nirbhayatAnuM vAtAvaraNa nathI, tyAM rahevAno vicAra paNa kaMpAvI mUke che! jyAre hindustAnanA ane pAkistAnanA bhAgalA paDyA tyAre pAkistAnamAM rahelA hinduonuM jIvana tyAM kevuM hatuM? lAkho hinduo tyAMthI hindustAnamAM nAsI AvyA; hA, ghara, havelIo ne baMgalAo tyAM mUkIne nAsI AvyA; lAkho... karoDonI saMpattine choDIne nAsI AvyA; strI-putra, parivAranI paravA karyA vinA AvyA! temane tyAM nirbhayatA na lAgI, salAmatI na lAgI... zAMtino zvAsa levAnuM paNa na dekhAyuM... jIvananuM jokhama lAgyuM... ne teo nAsI AvyA! bhavasAgarathI nAsI chUTavAnI tamannA jAgI jAya... pachI mAyA-mamatAnAM baMdhano toDavAM sahelAM thaI jaze... te mATe ahIM bhavasAgaranI bhISaNatA batAvavAmAM AvI che. tene zAMta ane ekAMta sthAnamAM ekAgra banI vicArajo, roja-roja vicArajo. jyAre AtmAmAM bhavasAgarano bhaya jAgI jaze, tyAre ene pAra karI javA tame mana-vacana-kAyAthI taiyAra thaI jazo ne tyAre tamane koI rokI nahIM zake. tailapAtradharo yadvat rAdhAvedhodyato yathA / kriyAsvananyacittaH syAd bhavabhItastathA muniH / / 6 / / 174 / / artha : jema telanA pAtrane dhAraNa karanAra, (ane) jema rAdhAvedha sAdhavAmAM tatpara-te kriyAmAM ananya cittavALo hoya che, tema saMsArathI bhaya pAmelo sAdhu cAritrakriyAmAM ekAgra cittavALo hoya. vivecana : e mAnato hato ke 'mana kyAreya vaza na thAya.' basa, mananI caMcaLatAne varNavo te nagaramAM phare. badhAnI sAthe vivAda kare. sAdhuonI sAthe paNa carcAo kare. mananI sthiratA e mAne ja nahIM. rAjAne khabara paDI. rAjA tattvajJAnI hato. manane vaza karavAnA upAyo For Private And Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 258 jANato hato. pelAne bodhapATha ApavAno vicAra karyo. pelA bhAI eka divasa rAjAnI jALamAM phasAyA. rAjAe ene phAMsInI sajA karI. tenA hAMjAM gagaDI gayA! "mRtyunI kalpanAe dhrujAvI dIdho. te rAjAnA pagamAM paDI raDI paDyo : "mane phAMsIe na caDhAvo." rAjAe kahyuM : "gunegArone sajA karavI e mArI pharaja che." teNe kahyuM : "rAjA sajA kare tema kSamA paNa kare." rAjAjIe dayA batAvI kahyuM : "eka zarata mAne to sajA mApha karuM.' pelAe kabUla karyuM. rAjAjIe kahyuM : "telathI bhareluM. chalochalabhareluM pAtra laIne badhAM ja bajAromAM pharIne ahIM AvavAnuM. telanuM eka TIpuM paNa nIce na paDavuM joIe. jo eka paNa TIpuM paDaze to phAMsI mApha nahIM thAya. bola, che kabUla?" pelAe vAta kabUla karI. rAjAnA nirIkSako sAthe te ghera gayo. rAjAe bajAramAM TheraThera nATako goThavI dIdhAM. badhAM ja dukAnadArone dukAno sajAvavAnI AjJA karI. TheraThera suMdara vastradhArI rUparANIone UbhI rAkhI. pelA bhAI telathI chalochala bhareluM pAtra laI gherathI nIkaLyA. nirIkSako sAthe ja cAlyA. bajAromAMthI pasAra thAya che, paraMtu pelA telavALA bhAI kyAMya ADuMavaLuM jotA nathI! dukAnonI zobhA jovAmAM temanuM mana jatuM nathI. nATaka jovA temanuM mana kheMcAtuM nathI. strIonAM rUpa jovA mana lalacAtuM nathI... temanI najara to potAnA tela-pAtra para ja che! badhAM bajAromAM pharI te rAjamahele AvyA. rAjAjIe pUchyuM : "telanAM TIpAM rastAmAM paDyAM?' nA jI." nirIkSakoe sAkSI ApI : "eka paNa TIpuM paDyuM nathI.' rAjAjI bolyA : "e banI ja na zake. mana caMcaLa che, e ADuM-avaLuM joyA vinA na rahe, ne ADuMavaLuM jue eTale telapAtra chalakAyA vinA na rahe!' pelo kahe : "rAjanuM! sAcuM kahuM chuM. mAruM mana telanA pAtra sivAya kyAMya gayuM nathI. koI ja bIjo vicAra manamAM pravezyo nathI!" For Private And Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 259 bhavoga "mana zuM eka vastumAM ekAgra rahI zake? "hA nAtha, mAthe phAMsIno bhaya jhajhUme, pachI ekAgra kema na rahe?" "to pachI je sAdhupuruSo, sAdhako...niraMtara mRtyunA bhayane sAme jotA hoya temanuM mana cAritramAM sthira rahe ke nahIM?" - pelo tyArathI mananI sthiratAno upAya samajI gayo. saMsAranA anaMta janma-maraNanA bhayathI muni potAnI cAritrakriyAomAM ekAgra cittavALA. hoya che. saMsArano bhaya joIe. rAdhAvedha sAdhanAra kevI ekAgratA sAdhe che! nIce kuMDamAM jovAnuM. upara thAMbhalAnI Toce pUtaLI phare... tenI chAyA pANImAM paDe... te chAyA joIne upara rahelI pUtaLInI eka AMkha vIMdhI nAkhavAnI! pharatI pUtaLInI hoM! kevI ekAgratA joIe? rAja kanyAone paraNavAnI utkaMThAvALo vIra puruSa AvA rAdhAvedha pUrvakALamAM karato hato. zrI jinezvara-arihaMta paramAtmAe zivasuMdarIne varavA mATe AvI ekAgratA saMyama-ArAdhanAmAM keLavavAno upadeza Apyo che. ekAgra banyA vinA saMyama AtmasAtu na thAya. viSaM viSasya vanezca bahinareva yadauSadham / tatsatyaM bhavabhItAnAmupasarga'pi yanna bhI: / / 7 / / 175 / / artha : "viSanuM osaDa viSa che, ane agninuM auSadha agni che, kAraNa ke saMsArathI bhaya pAmelAne upasargo prApta thavA chatAM paNa bhaya hoto nathI. vivecana : A kahevata sAcI che : viSanuM osaDa viSa, agninuM auSadha agni." viSa eTale jhera. jherano bhaya dUra karavA mATe jheranI davA ApavAmAM bhaya nathI lAgato, tema agnino bhaya dUra karavA agninuM auSadha ApavAmAM bhaya nathI lAgato. to pachI saMsArano bhaya dUra karavA mATe upasargonuM auSadha sevavAmAM bhaya lAge kharo? eTale dhIra-vIra muni bhagavaMto upasargone bheTavA sAme pagale cAlIne jAya! bhagavaMta mahAvIra zramaNa avasthAmAM upasarga sahevA mATe anArya dezamAM gayA hatA! emane karmono bhaya dUra karavo hato ne? zikArI kUtarAonA * juo pariziSTa 20. For Private And Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 200 jJAnasAra upasarga sahyA. anArya puruSonA prahAro sahana karyA... evA to kaMIka upasarga temaNe sahana karyA... bhaya na lAgyo. auSadhanA sevanamAM bhaya zAno? rogano bhaya dUra karavA mANaso muMbaI-kalakattA nathI jatA? tyAM DaoNkTara oNparezana kare, charIthI peTa cIre, paga kApe, AMkhane kholI nAkhe... chatAM dardIne bhaya nathI lAgato! sAme pagale jaIne zarIra cirAve che! paNa temAM te rogano bhaya nivArAto jue che! pachI baMdhaka muni potAnA zarIranI cAmaDI UtaraDI letA rAjasevako para roSa zAnA kare? emane e oNparezana lAgyuM! e oNparezanathI bhavano bhaya nivArAto lAgyo. avaMtisukumAle zarIrane ziyALaNInA hAthe-moMDhe cavAI javA dIdhuM. ziyALaNIne zarIranuM mAMsa khAvA dIdhuM, lohI pIvA dIdhuM...metAraja munie sonIne cAmaDAnI vAdhara potAnA mAthe bAMdhavA dIdhI... e bhaya emanA saMsArabhayanuM nivAraNa karato hato! bhagavaMta mahAvIre govALiyAne kAnamAM khIlA ThokavA dIdhA, saMgamane kALacakra mUkavA dIdhuM... pagamAM khIra rAMdhavA dIdhI. e bhaya emanA bhavaroganA bhayano nAza karato hato. bhagavaMte munione upasargo sahevAno upadeza Apyo, te zA mATe? munio saMsArabhayane dUra karavA sAdhanA kare che, te saMsArabhayanuM upasargomAM 'oNparezana' thaI jAya che! saMsArabhaya dUra thaI jAya che. oNparezana karanAra DaoNkTara para dardIne roSa thato nathI! e to upakArI lAge che. mATe baMdhaka munine rAjasevako upakArI lAgyA... avaMtisukumAlane ziyALaNI upakArI lAgI...metAraja munine sonI upakArI lAgyo. hA, oNparezana karato DaoNkTara dardIne jo duSTa lAge, anupakArI lAge... ne valopAta ka2vA lAge, to oNparezana bagaDI jAya che! tema upasarga vakhate jo upasarga karanAra duSTa lAge, to mananI samatA tUTI jAya ane saMsArano bhaya vadhI jAya. khaMdhakasUrijIne pAlaka 'DaoNkTara' na lAgyo, paNa duSTa puruSa lAgyo. to saMsArano bhaya dUra na thayo! temanA ziSyo mATe 'pAlaka' sahAyaka banI gayo! For Private And Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavoga 231 upasargo samatAbhAve sahana karavAnA che. tenAthI bhavaroga jhaDapathI dUra thAya che. IrAdApUrvaka upasarga sahana karavA ApaNe na jaIe, paraMtu AvI paDelAM upasargane saharSa samatAbhAve svIkArI laIe to paNa kAma thaI jAya. nAnuM bALaka parezananA haoNlamAM jatAM Dare che! hAthamAM charI laI UbhelA burakhAdhArI DaoNkTarane joI cIsa pADI UThe che. kAraNa? ene potAnA roganI bhayAnakatA samajAtI nathI. ene DaoNkTara roganivAraNa karanAra samajAto nathI, tema jIvo bALaka jevI avikasita buddhivALA hoya che. teo upasargano paDachAyo jotAM cIsa pADI UThe che! upasarganI upakAritA teo samajI zakatA nathI. tAtparya e che ke upasarga sahana karavAnA che. tethI ja bhavano bhaya dUra thavAno che. sthairyaM bhavabhayAdeva vyavahAre munivrajet / svAtmArAmasamAdhau tu tadapyantarnimajjati / / 8 / / 176 / / artha : vyavahAranayathI saMsAranA bhayathI ja sAdhu sthiratA pAme. paraMtu potAnA AtmAnI ratirUpa samAdhimAM te bhaya paNa aMdara vilIna thAya che. vivecana : saMsArano bhaya? zuM saMsArano bhaya munie rAkhavo joIe? te bhaya muninI cAritrasthiratAmAM kAraNa che? hA, cAra gatinA paribhramaNarUpa saMsArano bhaya munine joIe. to ja te cAritramAM sthira bane. "mAre saMsAranI, naraka, tiryaMca vagere gatimAM bhaTakavuM paDaze, jo huM cAritranI ArAdhanAmAM pramAdI banIza to.' - A vicAra munine hovo joIe. A vicAra tene icchAkArAdi sAmAcArImAM apramatta rAkhe che. kSamAdi dazavidha yatidharmamAM ujamALa rAkhe che. nirdoSa "bhikSAcaryAmAM jAgrata rAkhe che. mahAvratonA pAlanamAM aticAramukta banAve che. A samiti-guptinA pAlanamAM upayogazIla banAve che. AtmarakSA, saMyamarakSA ne pravacanarakSAmAM udyamI banAve che. 14. juo pariziSTa 22.15. juo pariziSTa 21.16 juo pariziSTa. For Private And Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 262 jAnusAra saMsAranA bhayathI prApta thatI saMyamapAlananI apramattatA upAdeya che. "mAre saMsAramAM bhaTakavuM paDaze.' - Avo bhaya te ArtadhyAna nathI, paraMtu dharmadhyAna che. hA, jyAre muni AtmAnI nirvikalpa samAdhimAM lIna thAya, tyAre pelo saMsArabhaya te samAdhimAM potAnA astitvane vilIna karI de che. alaga astitva rAkhato nathI. te mokSa ane saMsAramAM niHspRha hoya che.. mokSa meLavavAno vicAra nahIM, saMsAranA bhayanI akaLAmaNa nahIM! 'mokSe bhave ca sarvatra niHspRho munisttmH'| jyAre evI AtmasamAdhi, nirvikalpa...koI ja mAnasika vicAra vinA prApta thAya, tyAre saMsArano bhaya raheto nathI; evI AtmadazA prApta na thAya tyAM sudhI saMsArano bhaya hovo ja joIe. munie paNa e bhaya rAkhavAno che. munie munipaNuM lIdhuM, teTalA mAtrathI teNe durgati para vijaya meLavI lIdho che, tema munie na mAnavuM joIe, bephikara na banavuM joIe. jo muni bhavabhramaNanA bhayane tyajI de to - ja zAstra-svAdhyAyamAM pramAda kare. vikathAo (strI-bhojana-deza-rAjakathA)mAM paDI jAya. >> doSita bhikSA lAve. Dagale ne pagale rAga-dveSa kare. mahAvratonA pAlanamAM aticAra lagADe. A samiti-gupti na pALe. mAna-sanmAna ane kIrtinI eSaNAmAM paDe. jana-jana mATe prayatna kare. saMyamakriyAomAM zithila bane. aneka aniSTono bhoga banI bhavanA bhISaNa bhayamAM jaIne paDe, mATe bhavano bhaya.. durgatipatanano bhaya munie rAkhavo ja joIe. ahIM to pUjya upAdhyAyajIe saMsArane samudranI ja eka upamA ApI che. paraMtu "adhyAtmasAra'mAM teoe saMsArane aneka upamAo ApI che : saMsAra vana che, kArAvAsa che, smazAna che, kUvo che... vagere. bhavasvarUpanuM For Private And Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bhavorTuga 273 ciMtana Ama aneka rIte karavAnuM teozrI kahe che bhavanI asAratA samajAyA vinA bhavanAM vaiyika sukhonI Asakti na tUTe; bhavano rAga tUTyA vinA bhavanAM baMdhano toDavAno mahAna puruSArtha na thAya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kai paraMtu te mATe bhavasvarUpanA ciMtanamAM DUbI javuM paDe, tanmaya banI javuM paDe, bhavasAgaranAM kAMThe jaIne e sAgaranI bhayaMkaratA jojo. bhavasmazAnanA eka khUNe UbhA rahI, e smazAnanI rudratA jojo. bhava-kArAgAranA saLiyA pAse UbhA rahI kArAgAranI vedanAo jojo. bhavakUpanA kAMThe UbhA rahI kUvAnI bhayajanakatA jojo. tame cIsa pADI UThazo...tamAre aMge-aMge pasIno chUTI jaze... tame tharathara dhrUjI UThazo. 'o arihaMta... o vItarAga...' karatA e anaMta kRpAnidhinA zaraNe jazo. For Private And Personal Use Only - Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org lokasaMjJAtyAga jJAnIne ajJAnInAM dhoraNa na khape! ajJAnatAnA aMdhakAramAM DUbelI duniyAmAM rahelo jJAnIpuruSa duniyAnA pravAhamAM na vahI jAya. e to makkama pagale potAnA jJAnanirdhArita mArge cAlyo jAya. lokathI e beparavAha hoya. lokanI khuzI-nAkhuzI upara e na vicAre, enuM ciMtana jJAnapUrvakanuM hoya. lokapravAha...lokasaMjJA...lokamArgathI tattvajJAnI kevI rIte dUra rahe che, te A aSTakamAM vAMco. 23 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org lokasaMjJAtyAga lokasaMjJAnI mahI nadImAM muni na taNAya, e to sAmA pravAhe cAlanAro vIra hoya che. lokottara mArge cAlato te muni zAstradRSTivALo hoya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 265 lokasaMzAtyAga prApta: SaSThaM guNasthAnaM bhavadurgAdilaGghanam / noraMjJArato na bunirNAvakottara sthitiH II9T199cho! artha : saMsArarUpa viSama parvatanuM ullaMghana che jemAM, evA chaThThA guNasthAnakane prApta thayelo, lokottara mArgamAM sthiti jenI che evo sAdhu, lokasaMjJAmAM prItivALo na hoya. vivecana : munirAja, tame koNa cho? tame tamArA vyaktitvane nihALazo, pachI "lokasaMjJA'mAM tamane prIti nahIM thAya! juo, ahIM tamArI ucca Atmasthiti batAvavAmAM AvI che. (1) tame chaThThA guNasthAnake cho. (2) lokottara mArgamAM rahelA cho. "huM chaThThA guNasthAnake rahelo chuM' - A vAta sadeva smRtipaTa para aMkita rahevI joIe... "meM pahelAM pAMca guNasthAnaka vaTAvI dIdhelAM che, eTale have mArAthI kudeva-kuguru-kudharma tarapha zraddhAnI dRSTithI jovAya paNa nahIM; mArAthI dahIM-dUdhiyA paNa na thavAya... huM mizra guNasthAnake nathI! "jinokta tattvo ja sAcAM', evI mArI dRDha mAnyatA hovI joIe.. huM gRhastha nathI... eTale gRhastha jevuM mAruM vartana na hovuM joIe. huM aNuvratI nathI, paraMtu mahAvratI chuM. bAra vratadhArI zrAvaka paNa sarva pApone trividhe-trividhe tyajI zakato nathI, jyAre meM sarva pApone trividha trividha (mana-vacana-kAyAthI, karavekarAvavuM-anumodavuM) tyajI dIdhAM che. mArA mATe evA ja AtmAono saMparka hitakArI che ke jemaNe mArI jema sarva pApone trividhe-trividhe tyajI dIdhAM che... pAponA tyAga sAthe meM samyag darzana, jJAna ane cAritranI ArAdhanA karavAnI, deva-guru ane saMghanI sAkSIe, AtmAnI anubhUtithI pratijJA karI che. eTale mAre evA ja uttama AtmAono sahavAsa pasaMda karavo joIe ke jeo samyagujJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanAmAM otaprota hoya.' mahAmuni, tamAre A rIte vicAravuM joIe, jethI tame pApomAM Asakta ane mithyA kalpanAmAM masta jIvonA sahavAsathI, paricayathI ane emane khuza karavAnI vRttithI bacI jazo. "huM lokamArgamAM rahelo nathI, huM to lokottara mArga para cAlI rahyo chuM. For Private And Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAnusAra 266 lokano mArga judo, lokottara jinamArga judo, lokamArga mithyA dhAraNAo para cAle che. lokottara mArga kevaLajJAnI vItarAga bhagavaMtano batAvelo nirbhaya mArga che... lokottara mArga choDI mAre laukika mArga para na javuM joIe. mAre loko sAthe koI saMbaMdha nathI. laukika mArgamAM rahelAo sAthenA mArA tamAma saMbaMdhono meM viccheda karyo che. temanA sahavAsamAM AvavAnuM nahIM, teo kahe tema karavAnuM nahIM. temanA Adarzo, temanI kalpanAo, temanI dhAraNAo judI, mArA Adarzo judA, mArI kalpanAsRSTi judI, mArI dhAraNAo judI. huM jinamArgane anusarIza, lokamArgane nahIM. pratyeka prasaMgamAM ke ghaTanAmAM huM jinezvarane ja khuza karavA prayatna karIza, lokane khuza karavA nahIM. lokane khuza karavAnuM mAre koI prayojana paNa nathI ne!' "saMsAranA viSama pahADane oLaMgIne huM chaThThA guNasthAnake pahoMcI gayo chuM. huM lokottara mArgamAM rahelo chuM; mArAthI lokasaMjJAmAM prIti kema ja thAya? lokasaMjJAmAM vaLI e saMsAranA viSama pahADa upara caDhavAnuM thAya che. aneka mAnasika viSamatAo e lokamArgamAM bhUtAvaLanI jema gherI vaLe che. huM lokottara mArganA Adarzone anusarIza. mArAM mana-vacana-kAyAne e AdarzonI pAchaLa kharcI nAkhaza. loko tarapha jovAnuM mAre koI ja prayojana nathI. loko vaiSayika sukhomAM rAce che, mAre to pUrNa niSkAma banavuM che. loko jaDa saMpattinA vaibhavathI potAnI mahattA AMke che, mAre to aMtaraMga-jJAna-darzanacAritranI saMpattithI AtmAnI unnati karavI che. loko bahidRSTi che, mAre jJAnadaSTino vikAsa sAdhavo che. loko ajJAna tarapha doTa mUkI rahelA che, mAre kevaLajJAna tarapha AgaLa vadhavuM che. lokone ane mAre meLa ja kyAM maLe? mATe huM to mAruM chachuM guNasthAnaka vadhu sthira karIza.. hA, sAtameAThame... AgaLa-AgaLanAM guNasthAnake javA prayatna karIza, paraMtu pAchaLa javAnI mArI IcchA nathI. lokasaMjJAmAM huM mAruM patana nahIM thavA dauM." yathA cintAmaNi datte baTharo badarIphalaiH / hahA jahAti saddharma tathaiva janarajanaiH / / 2 / / 178 / / artha : jema mUrkha boranA mUlya ciMtAmaNiratna Ape che, tema ja mUDha, are! lokaraMjana karavA dvArA saddharmane tyaje che. vivecana : eka hato mUrkha bharavADa. For Private And Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 267 lokasaMzAtyAga jaMgalamAM roja Dhora carAvavA jAya. eka divasa tene ciMtAmaNiratna jaDyuM. tene e paththara khUba gamI gayo. teNe potAnI bakarInA gaLe e bAMdhI dIdho. sAMje Dhora carAvI bharavADa gAmamAM Avyo. gAmanA jhAMpe bora vecAtAM hatAM. bharavADane bora joIne moDhAmAM pANI AvyuM. "boravALI; mane bora Apa!" maphata na maLe.' bharavADa pAse paisA na hatA. teNe bakarInA gaLe bAMdheluM ciMtAmaNiratna joyuM. boravALIne ratna ApI bora kharIdyAM, boravALIe ciMtAmaNiratna joyuM. teNe oLakhyuM nahIM. tyAMthI eka jhaverI zeTha jatA hatA. ciMtAmaNiratnane temaNe oLakhyuM. thoDA paisA ApI zeThe ratna kharIdI lIdhuM! dharmane ApI lokaprazaMsA kharIdanAra pelA bharavADa jevo ja ne? dharma ciMtAmaNiratna karatAM paNa vizeSa che! e aciMtya ciMtAmaNi che. manuSyanA manamAM jeno vicAra paNa na AvI zake tevI divya ane apUrva bheTa saddharmaciMtAmaNi Ape che. e saddharmane lokaprazaMsA... lokaraMjana mATe ApI denAra bharavADa karatAM paNa vadhu mUrNa che. tArI pAse saddharma che; e aciMtya ciMtAmaNi che, e tuM jANe che? saddharmane tuM zuM samajI beTho che? je saddharmathI AtmAnI anaMta saMpatti meLavI zakAya che, te saddharmane tuM lokaprazaMsA mATe vecI rahyo che? loko bhale tane tapasvI kahe, vidvAna kahe, brahmacArI kahe, paropakArI kahe, buddhizALI kahe, paraMtu jJAnI sajjana puruSonI dRSTie te vAstavamAM mUrkha che. teM dharmano upayoga lokaprazaMsA meLavavA mATe karyo-e ja mUrkhatA che! are, mUrkhatAnI koI hada che? koIne tuM saddharma dvArA lokaprazaMsA meLavato jue che, tane te mahAna lAge che ne tArI jAta tane halakI.. UtaratI lAge che! tane paNa lokaprazaMsA ane lokonAM abhinaMdana jhIlavAnA koDa jAge che! saddharmanI prApti, saddharmanI ArAdhanAthI tane saMtoSa, AnaMda ke tRpti thatI nathI! tuM tapazcaryA kare che! tapa e saddharma che. e tapazcaryA dvArA tuM lokonI prazaMsA nathI cAhato ne? te svayaM tapanI jAherAta dvArA loko mArI prazaMsA kare..." evI cAhanA nathI rAkhato ne? tuM dAna de che! dAna e saddharma che. tuM For Private And Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 298 jJAnasAra dAna dvArA tArI prazaMsA... lokaprazaMsA meLavavA nathI jhaMkhato ne? dAna devA mAtrathI khuza thAya che? nA, dAnathI bIjA loko prazaMsA kare tyAre ja khuza thAya che ne? jJAna meLavavAthI AnaMda Ave che ke bIjAo tane "jJAnI vidvAna' kahe tyAre AnaMda Ave che? brahmacaryanuM pAlana karavAthI prasannatA maLe che ke bIjAo jyAre tane brahmacArI" kahe tyAre AnaMda Ave che? saddharmanA mAdhyamathI tuM lokaprazaMsA meLavavA cAhe che, to tuM ciMtAmaNiratna ApI bora kharIdanAra gamAra bharavADa karatAM vadhu buddhizALI kevI rIte? hA. tuM saddharma dvArA lokaprazaMsA meLavavA cAhato nathI, paraMtu tAruM puNyakarma evuM che ke loko tArI prazaMsA karyA vinA rahI zakatA nathI; to emAM tuM gunegAra banato nathI. paraMtu tAre A Adarza to rAkhavAno ja ke "A prazaMsA puNayajanya che. emAM khuzI mAnavAnI jarUra nathI, kAraNa ke puNya pUruM thaI jatAM prazaMsako ja niMdako banI jaze! jo prazaMsAmAM khuzI thaI che to niMdAmAM du:kha thavAnuM ja." tame saddharmanI ArAdhanA karo cho, tamane lokaprazaMsA nathI maLatI, tethI tame nirAza na thazo. saddharmanuM phaLa lokaprazaMsA nathI! loko pAse tamArA saddharmanI kadara karAvavAnI bhAvanA na rAkhazo. saddharmanI ArAdhanA dvArA tamAre tamArA AtmAne niHspRha mahAtmA banAvavAno che; karmanAM baMdhano toDavAnAM che, AtmAne paramAtmA banAvavAno che. lokaprazaMsAnA vyAmohamAM ja phasAIza to tArA A bhavya AdarzonI tatkAla kabara khodAze; mATe khUba sAvadhAna banI saddharmanI ArAdhanA kara. lokasaMjJAmahAnadyAmanustroto'nugA na ke| pratisroto'nugastveko rAjahaMso mahAmuniH / / 3 / / 179 / / artha : lokasaMjJArUpa moTI nadImAM lokapravAhane anusaranArA koNa nathI? sAme pravAhe cAlanAra rAjahaMsa jevA eka munIzvara che. vivecana : eka moTI nadI che... gaMgA, jamanA, narmadA ane mahI nadI karatAMya moTI, je dizAmAM e mahA nadIo vahe che, e pravAhamAM.. anukULa dizAmAM te sahu taNAya che, sahu For Private And Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokasaMjJAtyAga 269 musApharI kare che. paraMtu pratikULa dizAmAM sahu musApharI na karI zake. dhasamasatA pravAhanI sAme taravuM e sahunAM gaja nahIM! lokasaMjJA-mahA nadInA lokapravAhamAM taravuM, musApharI karavI, emAM koI vizeSatA nathI. khAvuM-pIvuM, paheravuM-oDhavuM, vikathAo karavI, parigraha bhego karavo, bhogasukha bhogavavAM, baMgalA bAMdhavA ne moTaro vasAvavI; strI-putra ane parivArane potAnAM mAnavAM.... zarIrane svaccha rAkhavuM, vastro ne alaMkAra paheravAM... A badhuM ja sahaja-svAbhAvika che. AmAM koI ja Azcarya nathI. ajJAna, moha ane dveSamAM phasAyelI duniyAnA DAhyA gaNAtA mANaso laukika Adarzo, chIcharAM dhoraNo ane vivekahIna valaNo laIne pharatA hoya che. munie e Adarzo, dhoraNo ke valaNomAM phasAvuM na joIe. lokapravAhanAM keTalAMka Adhunika dhoraNo AvAM che : (1) sAdhuoe samAjanI sevA karavI joIe. davAkhAnAM baMdhAvavAM, skUlo kholAvavI vagere. (2) sAdhuoe gaMdA-melAM kapaDAM na paheravAM joIe, svaccha ane sArAM kapaDAM paheravAM joIe. (3) sAdhuoe dharmanA pracAra mATe moTara, Trena, eroplena, dariyAI jahAja vageremAM besIne deza-videzamAM pharavuM joIe. (4) sAdhuoe bahu pratijJAo na ApavI joIe. (5) sAdhuoe bahu dIkSAo na ApavI joIe. (ka) sAdhuoe nAnAM bALakone dIkSA na ApavI joIe. A badho lokapravAha che! jo AtmA jAgrata na hoya ane jJAnadRSTi khullI na hoya to A vAtomAM sAdhu kheMcAyA vinA na rahe... ziSTa ane sadAcArI samAjaracanAno dhvaMsa karavA paNa AvA ja lokapravAha vahetA thayA che. suzikSitAnA nAme, sudhArAnA nAme keTalIka gaMdI, bIbhatsa ane samAjane barabAda karanArI vAto vahetI thaI che. (1) vastI vadhI gaI che, anAja nahIM maLe, mATe saMtati-niyamana karo, vadhu bALako na janme te mATe oparezana karAvI nAkho. AMkaDIo mukAvo...' - Avo rASTravyApI pracAra karI manuSyane durAcArI, vyabhicArI banAvavAnI yojanA cAlI. lokapravAhamAM kheMcAnArAo AmAM phasAya che. For Private And Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 270 zAnisAra (2) vidhavAone pharI paraNavAnI chUTa joIe! (3) chokarA-chokarIo sAthe bhaNe, temAM zuM vAMdho! (4) sinemA javAthI manoraMjana thAya che. (5) saMsAramAM rahIne paNa dharma thAya che...mokSa maLe che. A badhI mAnyatAo lokasaMjJAmAM Ave che! muni A badhI mAnyatAonA pravAhamAM taNAya nahIM, paraMtu enA UMdhA ja pravAha cAle! nIDaratApUrvaka cAle...e AvI vAtomAM lokonI paravA na kare. e to jinezvara bhagavaMte batAvelA mokSamArgane ja anusare. bhagavaMtanI vAto karatAM potAnI buddhine kadIye vadhu mahattva na Ape. e lokapravAhamAM Ubho rahI, lokonI ajJAnatAne dUra kare, mohane dUra kare. emane satya mokSamArga batAvavA niraMtara puruSArtha kare. muni to rAjahaMsa che... e motIno ja cAro care. ghAsa e na khAya..kAdava e na cUMthe! kAdava cUMthatA ane ghAsa khAtA jIvo pratye karuNA UbharAya. teone temAMthI mukta karavA prayatna kare, emanA bhego na besI jAya. ajJAna jIvonI vAto sAMbhaLIne jhaTa emAM "mag' mAravAnI kuTevane choDI devI joIe. tethI munijIvananI maryAdAmAM rahI zakAze, ane mokSamArganI ArAdhanAmAM AgaLa vadhI zakAze. lokasaMjJA tyajavA mATe niHspRhatA, nIDaratA ane nirbhayatA joIe, te badhAMnA mULamAM jJAnadaSTi joIe. lokamAlambya kartavyaM kRtaM bahubhireva cet / tadA mithyAdazAM dharmo na tyAjya: syAt kadAcana / / 4 / / 180 / / artha : lokane avalaMbIne jo ghaNA mANasoe ja kareluM karavA yogya hoya to mithyASTiono dharma kadI paNa tajavAyogya na hoya. vivecana : jemanI dRSTi svaccha na hoya, jemanI daSTi nirAgrahI na hoya, jemanI pAse "kevaLaMjJAna" no prakAza na hoya, jemanA rAga ane dveSa dUra na thayA hoya... tevAM jIvoe potAnI buddhinA baLe, thoDAM bhaktonA baLe ane thoDI For Private And Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokasaMzAtyAga 271 sAdhanAnA pratApe mato kADhelA che... e matone "mithyAmata' kahevAmAM Ave che. mithyAdRSTimAM vizvanAM vAstavika tattvonuM darzana na thAya... badhuM ja UMdhuM ne avaLuM dekhAya, chatAM ene mAne sIdhuM ne savaLuM! vizvamAM AvA aneka mato che... te matone anusaranAra paNa ghaNA hoya che. ghaNA anusaranArA hoya te mata sAco' evI mAnyatA paNa khoTI che. sAcA matane anusaranArA duniyAnA vadhu mANaso na hoya, thADAM mANaso ja hoya. eTaluM ja nahIM, paNa asatya ane avAstavika matane anusaranArA ghaNA ja mANaso hoya! satya ane vAstavika mArgane anusaravAnI zakti duniyAmAM bahu thoDAM jIvo dharAvatA hoya che. - have jo ema mAnI levAmAM Ave ke "je ghaNA kare te ApaNe karavuM..." to e karavAnuM satyapUrNa thaze ke asatyapUrNa? "duniyAnA moTA bhAganA jIvone zuM game che? duniyAnA moTA varganI abhiruci zuM che? - A joIne je dharmanA siddhAMto ke mata pravartAve che, te sAco hoI ja na zake. duniyAnA jIvone bhoga game che! duniyAnA jIvone hiMsA, jUTha, corI, durAcAravyabhicAra ane parigraha game che! duniyAnA jIvone sAruM sAMbhaLavAnuM, rUpa jovAnuM, rasa cAkhavAnuM, gaMdha levAnuM, mulAyama sparza karavAnuM game che! basa, ene je game che te karavA daI, tame koI dharmanI jALa enA para bichAvI do... e dharma jagatanA vadhu jIvo pasaMda karaze, evo dharma zuM AtmAnuM kalyANa karI zake? evo dharma jagatanA jIvone duHkhothI mukta karI zake? evo dharma nirvANa sukha ApI zake? je durgatimAM paDatA jIvane bacAvI nA zake tene dharma kahevAya kharo? AtmA paranAM karmanAM anAdi baMdhanone toDI na zake, tene zuM dharma kahevAya? duniyAno moTo mAnavasamUha hamezAM ajJAnI ja rahelo che? bhagavaMta mahAvIradevanA samayamAM gozALAnA anuyAyIonI saMkhyA moTI hatI. tethI zuM gozALAno mata svIkArya banI zake kharo? "ghaNA je Acare te AcaravuM'-A mAnyatA ajJAnamUlaka che. Aje vyAkhyAnamAM paNa keTaloka vyAkhyAtAvarga A pramANe vicArato thayo che : ghaNA loko zuM cAhe che? te bolo..." lokarucine anusaravAmAM, lokahitano vicAra raheto nathI. lokonI ruci hamezAM Atmavimukha rahelI che, jaDasanmukha rahelI hoya che. e lokarucine anusaravAmAM zuM lokonuM hita For Private And Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27ra zAnasAra thaI zake? mATe lokasaMjJAne anusaravAno bhagavaMte niSedha karyo che. lokonuM Atmahita je rIte thAya te rIte ja prayatna karavAno che. hA, Atmahitane na samajanArA lokone apriya paNa lAge! paraMtu teTalA mAtrathI Atmahitano upadeza badalI na zakAya. alabatta, lokonI abhiruci Atmasanmukha banAvavA prayatno karavAnA che; te mATe lokarucinuM jJAna meLavavuM joIe. te jJAna meLavavAmAM lokasaMjJAnuM anusaraNa nathI; temaja zrIjinapravacananI niMdA nivAravA kyAreka lokonA abhiprAyane anusaravAmAM Ave, temAM lokasaMjJA nathI. kyAreka saMyamarakSA ane AtmarakSA mATe lokonA abhiprAyane anusaravAmAM Ave temAM lokasaMjJA nathI, paraMtu pravacana, saMyama ane AtmAne bhUlIne, mAtra lokaraMjana mATe, lokaprazaMsA meLavavA mATe, lokonI rucine anusaravAmAM Ave te lokasaMjJA che. lokarucine anusaranArA aneka mithyAmato vizvamAM nIkaLe che ne vilaya pAme che, te matona-dharmane anusaravAthI mokSaprApti thatI nathI. zreyo'rthino hi bhUyAMso loke lokottare na ca / stokA hi ratnavaNijaH stokAzca svAtmasAdhakAH / / 5 / 181 / / artha : kharekhara, mokSanA arthI lokamArgamAM ane lokottara mArgamAM ghaNA nathI, kAraNa ke ratnanA vepArIo thoDAM hoya che; tema potAnA AtmAnuM sAdhana karanArA thoDAM hoya che. vivecana : mokSArthI = sarva karmanA kSayanA arthI! = AtmAnI parama vizuddha avasthAne meLavavAnI abhilASAvALA.... juvo lokamArgamAM keTalA? lokottara mArgamAM keTalA? hamezAM thoDAM ja hoya. A duniyAmAM ratnanA vepArIo keTalA? thoDAM! tema Atmasiddhi karavAno puruSArtha karanArA keTalA? thoDAM! mokSa! jyAM zarIra ja nahIM, Indriyo nahIM, indriyonA viSayasukha nahIM, viSayasukhanI abhilASAmAMthI pedA thatA kapAyo nahIM! vepAra nahIM, oNphisa nahIM... "mokSamAM zuM karavAnuM?' - A raNamAM saMsArano moTo varga aTavAyo che, enI pAse mokSanA svarUpanuM jJAna nathI, ene mokSanuM sukha kalpanAmAM paNa AvatuM nathI. pachI e mokSArthI kevI rIte hoI zake? lokottara.. jinezvaradeve batAvelA mokSamArga para rahelA paNa jIvomAM badhAM ja jIvo For Private And Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokasaMjJAtyAga 273 mokSArthI nathI hotA! vacalAM svarga vagere sTezanoe UtarI janArA hoya che! are, mokSanI kalpanA vinA paNa mokSamArge cAlanArA manuSyo jovA maLe che...! AtmavizuddhinI abhilASA lokottara mArgamAM paNa bahu thoDAM jIvomAM hoya che. lokottara-jinabhASita mArgamAM paNa lokasaMjJA satAvI jAya che. anAdikAlIna A saMjJA, bIjI saMjJAo para saMyama rAkhanArane paNa satAvI zake che! AhArasaMjJA para kAbU meLanAra, tapasvI hoya, mAsakhamaNa, aThThAI, aThThama... chaTha, upavAsa ane vardhamAna AyaMbila tapanI dIrgha ArAdhanA karanArane paNa lokasaMjJA-lokaprazaMsA naDI jAya che. maithunasaMjJAne vaza karanAra, brahmacaryanuM suMdara pAlana karanArane paNa lokasaMjJA pIDI jAya che! parigraha saMjJAne nAthanAra, niSparigrahI mahAtmAone paNa lokasaMjJA nacAvI jAya che... ne A badhI vAtone puSTa karanArAM dRSTAMto itihAsanA pAne noMdhAyelAM paDyAM che. pratyakSa paNa A dRSTAMto jovA nathI maLatAM? mArI tapa-tyAganI ArAdhanA, mArI dAna-zIlanI upAsanA, mArI paramArthaparopakAranI sAdhanA, bIjAone jaNAvuM...lokonI dRSTimAM huM 'moTo mANasa' banuM...lokomAM mArI prazaMsA thAya... A lokasaMjJAnuM rUpaka che. tevI rIte lokaprazaMsAno kAmI dharmaArAdhaka manuSya potAnA doSone chupAvavA prayatna paNa kare che... tene bhayasaMjJA pIDe che... 'mArA doSo loko jANI jaze to mArI badanAmI thaze...'-A ciMtA paNa tene sadaiva satAvatI rahI che. lokasaMjJAnI A khataranAka kAryavAhI che! laukika mArgamAM to teno bahumukhI prabhAva che ja, lokottara mArgamAM paNa teno prabhAva nAnosUno nathI! lokasaMjJAnI nAgacUDamAM phasAyelo AtmA mokSamArganI ArAdhanA bhUlI jAya che. AtmAnuM lakSa cUkI jAya che; mATe lokasaMjJAno tyAga karavA ahIM bhArapUrvaka kahevAmAM AvyuM che. jIvane samajAvavuM joIe : 'he Atman! Avo sarvAMgasaMpUrNa satya mokSamArga pAmIne, tuM AtmAne karmonAM baMdhanothI mukta karavAno prayatna kara. lokone khuza karavAthI tAro AtmA zuddha thavAno nathI. tuM ema samaje che ke 'mArI ArAdhanAthI loko mArI prazaMsA kare che?' A tAruM ajJAna che, lokaprazaMsA puNyakarmathI prApta thAya che. tArI pAse jyAM sudhI puNyakarma che tyAM sudhI loko tArI prazaMsA karaze. puNya paravArI jaze pachI tArI sAme joze paNa nahIM. tArA karatAM caDhiyAto koI puNyazALI lokone maLaze to tane bhUlI jaze! For Private And Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 274 AnasAra tArI ArAdhanAthI mokSavimukha loko khuza thAya? tArI ArAdhanAthI tArA AtmAne ja prasanna kara. paramAtmAnI prIti prApta kara... e sivAya bIjI koI apekSA na rAkha. nahIMtara tuM kyAreka ArAdhanAthI vimukha thaI jaIza. jyAre tArI ArAdhanAnI loko prazaMsA nahIM kare, tyAre ArAdhanAmAMthI tAro rasa UDI jaze! lokasaMjJAhatA hanta nIcairgamanadarzanaiH / zaMsayanti svasatyAMgamarmaghAtamahAvyathAm || 6 || 182 / / artha : aphasosa che ke lokasaMjJAthI haNAyelA dhIme cAlavA ane nIce jovA vaDe potAnA satyavratarUpa aMgamAM marmaprahAranI mahA vedanAne jaNAve che. vivecana : aphasosa... tame dhIme dhIme cAlo cho. nIcI dRSTi rAkhIne cAlo cho... zA mATe? tame lokone ema samajAvavA mAMgo cho ke 'ame koI jIvanI hiMsA na thAya te rIte cAlIe chIe... zAstra batAvelI vidhi pALIe chIe... dRSTi para amAro saMyama che... ADIavaLI dRSTi jatI nathI, ne ame ucca kakSAnA ArAdhaka chIe...?' paraMtu have tamAro daMbha khullo paDI gayo che! tamane loko ucca koTinA ArAdhaka nathI kahetA tyAre tamArA mukha para kevI kALAza chavAI jAya che! tame bIjA ArAdhakonI prazaMsA sAMbhaLI zakatA nathI! tame bIjA ArAdhakonI avasare niMdA ja karo cho, tamArA moMDhe tamArI potAnI prazaMsA sivAya bIjAnI prazaMsA sAMbhaLavA ja nathI maLatI... tame lokaprazaMsA meLavavA kamara kasI che! tapathI, vyAkhyAnathI, ziSya, parivArathI, malina vastrothI... kone AkarSavA mAgo cho? zivaramaNIne? nA re nA! lokone tame tamArA bhakto banAvavA mAgo cho. tame dhIme dhIme kema cAlo cho? tamArA satya... saMyama Adi aMgamAM mArmika prahAranI vedanA thaI che... lokasaMjJAe tamArA marmasthAnamAM prahAra karyo che... e prahA2nI vedanAthI tame dhImA na cAlo to zuM karo? tame nIce joIne cAlo cho! zuM thAya? tamArI dRSTine lokasaMjJAnA jhaLahaLatA prakAze AMjI nAkhI che; UMce joI ja na zako. kharekhara, aphasosa thAya che, du:kha thAya che. tamAro A daMbha have sahAto nathI... paNa tamane badalavA paNa kevI rIte? aphasosa karyA vinA bIjo koI mArga amArA mATe nathI. For Private And Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokasaMjJAtyAga 275 zuM dharmanI ArAdhanA-prabhAvanA karatAM "AtmAnI viSayakaSAyothI nivRtti' smRtimAM rahe che? zuM paramAtmAnuM zAsana yAda rahe che? zuM yAda rahe che? huM tamane tamArI jAta ane tenI prazaMsA yAda rahe che! aho, tame kamara toDI nAkhe tevI dekhItI ArAdhanA karo cho. paNa jo emAM mokSa ane AtmAne mukhya banAvI do to? mATe AtmAne oLakho. AtmAnI svAbhAvika ane vaibhAvika avasthAone oLakho. mokSanA anaMta sukhane meLavavA mATe matho. jo A lakSya..uddeza...Adarza nahIM rAkho to viSayakaSAyanI vRddhi thayA karaze! saMjJAo puSTa banatI jaze.. lokasaMjJA tamane anaMta bhava rakhaDAvaze. kIrti-prazaMsAnI bhUkha vadhI jaze... ne jyAre e bhUkhane bhAMganAruM "yazakIrti nAmakarma tamArI pAse nahIM hoya tyAre zuM karazo? Aje lokottara mArgamAM paNa lokasaMjJAne varelA najare paDe che tyAM aphasosa sivAya bIjo kyo mArga che? paramAtmAnA zAsananI dhurAne vahana karanArAo ja jyAre lokasaMjJAmAM phasAI jAya tyAre bIjo kayo mArga rahe che? mATe upAdhyAyajI mahArAja takho prahAra karI rahyA che. - lokasaMjJAmAM phasAyelA manuSyo "lokahita' karavAno bacAva kare che. lokanuM hita, lokanA AtmAne oLakhyA vinA thaI zake? hita-ahitano viveka lokasaMjJAmAM phasAyelo manuSya karI zakato nathI. te hitane ahita ane ahitane hita mAnI le che tenA haiye jIvonuM AtmakalyANa vaseluM hatuM ja nathI. e to jemAM potAno kIrtiyaza phelAto hoya, tevI ja pravRtti karavAno. ne tene "AtmahitanuM lebala' lagADavAno. AvI paristhitimAMthI koIka ja ratnano vepArI mahAmuni bahAra nIkaLI zake che, manuSyajIvana ane maLelo lokottara mArga lokasaMjJAthI cUMthI nAkhanAro manuSya, kharekhara; aphasosane ja pAtra che. mATe lokasaMjJAne tyajo. AtmasAkSikasaddharmasiddhau kiM lokyaatryaa| tatra prasannacandrazca bharatazca nidarzane / / 7 / / 183 / / artha AtmA sAkSI jemAM che evA satyadharmanI prApti thavAthI lokavyavahAranuM zuM kAma che? temAM prasannacandra rAjarSi ane bharata mahArAjA dRSTAMtarUpa che. vivecana : cakravatI bharata, bhagavAna RSabhadevanA jyeSTha putra, For Private And Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 276 jJAnasAra teone "kevaLajJAna" kevI rIte thayuM hatuM, te tame jANo cho ne? snAna karI, zreSTha vastra-AbhUSaNa paherI arIsAbhavanamAM gayA hatA, e jovA mATe ke huM "huM kevo suMdara lAguM chuM!" arIsAmAM potAnI zobhA jotA hatA tyAM emanI AMgaLI parathI vIMTI nIkaLI gaI. vIMTI vinAnI AMgaLI zobhAhIna lAgI.. dhIre dhIre bIjA paNa alaMkAro utAratA gayA... "mArI zobhA parapula evA alaMkArothI?' dharmadhyAna... zukladhyAna ane kevaLajJAna! gRhastha-saMsArInA ja vezamAM kevaLajJAna thaI gayuM! arIsAbhavananI bahAra darabArIo cakravartI bharatanI rAha jotA hatA... paraMtu bahAra nIkaLyA kevaLajJAnI bharatA temane AtmasAkSIe kevaLajJAna pragaTI gayuM hatuM! prasannacandra rAjarSi! smazAnamAM eka paga upara UbhA rahyA hatA. dRSTi sUrya sAme lagAvI hatI...raste jatA sainikonI vAta emanA kAne paDI. 'prasannacandranA putranuM rAjya enA kAkA laI levA taiyAra thayA che...' basa, rAjarSie mAnasika yuddha macAvyuM! ghora saMgrAma khelavA mAMDyo. zreNika mahArAjAe rAjarSinI tapazcaryA joI; ovArI gayA; bAhya draSTie ugra tapazcaryA karanArA e rAjarSi AtmasAkSIe tapasvI hatA? nA, sAtamI narakamAM laI jAya tevAM karma bAMdhI rahyA hatA! be draSTAMto kevAM ApyAM che! paraspara-virodhI. bharata mahArAjA bAhya daSTie AraMbha-samAraMbhathI bharelA saMsArarasika dekhAtA hatA.. paNa AtmasAkSIe nirlepa hatA! "bharatajI manamAMhI vairAgI..." jyAre prasannacandra bAhya draSTie AraMbha-samAraMbhathI rahita mokSarasika AtmA dekhAtA hatA... paNa AtmasAkSIe yuddharasika bAhya bhAvothI lepAyelA hatA. zrI mahAnizItha' sUtranuM A vacana che : 'dhammo appasakkhioM dharma AtmasAkSika che. jo AtmasAkSIe ApaNe dhArmika chIe pachI lokavyavahAranI zI jarUra che? lokomAM dharmaprakAzana karavAnI zI jarUra che? 'huM dhArmika chuM. huM AdhyAtmika chuM' evuM duniyAne batAvavAno DoLa karavAnI zI jarUra che? mATe AtmasAkSIe vicAravAnI jarUra che : 'huM dhArmika chuM arthAt zIlavAna chuM; sadAcArI chuM, nyAyI chuM, niHspRha chuM, nirvikAra chuM...' For Private And Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokasaMjJAtyAga 277 e vAtano nirNaya AtmA pAse karAvo. lokonA "pramANapatra" para nirNaya na karo. prasannacandrane zreNika mahArAjAe kevuM pramANapatra ApeluM? "ugra tapasvI..mahAna yogI...sAcA mahAtmA....' vagere. paraMtu zuM prasannacandra rAjarSie pramANapatra para kevaLajJAna meLavyuM hatuM? nA, e to jyAre zatrune mAravA bIjuM koI zastra na rahyuM, tyAre mAthAno mugaTa mAravA hAtha mAthe gayo. mAthe kyAM mugaTa hato? mAthe to vALa paNa na hatA... lonca thayelo hato.. tyAre pAchA vaLyA. temane potAnI bhUla samajAI. pazcAttApa thayo. dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM caDyA...kevaLajJAnI banyA. dharmanI upAsanA karavAmAM lokasAkSIne pramANabhUta na mAno, AtmasAkSIne pramANabhUta mAno. lokasAkSIne pramANabhUta mAnavA jazo to lokone tamArI dharma-ArAdhanA jaNAvavAnI bhAvanA raheze. eTale dRSTi sadaiva loko para raheze, AtmA para dRSTi nahIM rahe. AtmAnI upekSA thaze. AtmAnI sAkSI pratye paravA nahIM rahe. chevaTe "dharma AtmA mATe karuM chuM' - e bhulAI jaze, ne mAtra lokone khuza rAkhavA mATe dharma-ArAdhanA thaze. A rIte AtmakalyANanuM mahAna kArya aTakI jaze ane tame bhavamAM bhaTakAI paDazo. mokSanuM svapna dhvaMsa thaI jaze. punaH corAzI lAkha yonimAM paribhramaNa cAluM thaI jaze.... to zA mATe lokasAkSIe dharma karavo? dharmakAryamAM AtmAnI sAkSIne pradhAna sthAna Apo. lokasaMjJojjhitaH sAdhuH parabrahmasamAdhimAn / sukhamAste gatadrohamamatAmatsarajvaraH / / 8 / / 184 / / artha : lokasaMjJAthI rahita parabrahmane viSe samAdhivALA, gayA che droha-mamatA ane guNadveSarU5 vara enA, evA muni sukhethI rahe che. vivecana : mahArAja sAheba! tame sukhamAM raho. tamAre manamAM duHkha zAnAM? tamAre to parabrahmamAM samAdhi hoya! tamArA sukhane upamA paNa konI ApavI? manamAM duHkha to te pAmara prANIne hoya ke jemane droha dajhADato hoya, mamatA marmasthAnomAM DaMkha detI hoya. matsarano dAhajvara akaLAvato hoya. tamArA manamAM droha, mamatA ke matsara nahIM.. tamArA sukhanI koI avadhi nathI. zramaNane sukha prApta karavAnA cAra upAya ahIM batAvyA che : For Private And Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 278 jJAnasAra (1) parabrahmamAM samAdhi, (2) drohatyAga, (3) mamatAtyAga, (4) matsatyAga. brahma eTale saMyama. saMyamamAM parama lInatA prApta karavAnI sattara prakArano saMyama jANo cho ne? paJcAzravAd viramaNaM paMcendriyanigrahaH kaSAyajayaH / daNDatrayaviratizceti saMyamaH saptadazabhedaH / / - prazamarati mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga ane pramAda-A pAMca AzravothI virAma pAmo. pAMca indriyo para saMyama rAkho. krodha, mAna, mAyA ane lobhaA cAra kaSAya para vijaya meLavo. mana, vacana ane kAyAnI azubha pravRttine roko. A ja tamArI samAdhi che. drohano tyAga karajo. dago na dezo. tame zrI jinezvara bhagavaMtanA zAsanane dago na dezo. vaphAdArI nibhAvajo. tamArA potAnAM sukhanI khAtara bhagavaMtanuM zAsana choDI na jazo. enA niyamonuM ullaMghana na karazo. tamane prabhuno veza maLelo che. e vezathI tamane anna, vastra, pAtra, pustaka Adi sAmagrI maLe che, loko tamane mastaka jhukAve che, tamAruM sanmAna kare che. e vezano droha na karazo. mamatAne tyajI dejo. saMsArI svajano pratyenI mamatAnuM dhUnana karajo. bhakto para mamatva dhAraNa na karazo. deha, upAdhi ane upAzraya Adi bAhya padArtho paranA mamatvano tyAga karavo ja paDe, jyAM sudhI bIjA padArtho para mamatva che, tyAM sudhI AtmA para mamatva nahIM thaI zake. ne bIjA padArtho paranuM mamatva tamane zAMta, prasanna ke svastha nahIM rahevA de. guNa para dveSa na karavo. matsara eTale guNaSa! guNadveSa TALavA guNavAna puruSo para dveSa nahIM karavAno! hA, chavstha AtmAo paNa guNavAna hoya che! doSonI hAjarImAM paNa guNa ja jovAnA. guNanA anurAgI banavAnuM. doSa joIne guNavAna para dveSI banazo to tame pote ja azAnta banI jazo. hA, je guNa tamArAmAM na hoya, te guNa bIjA AtmAomAM dekhAya, tyAM For Private And Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokasaMjJAtyAga 279 tamAre vinamra banIne tenA guNanI anumodanA karavAnI che. guNadveSathI, tenA doSono anuvAda karazo to tame sukhI nahIM rahI zako tamAruM mana azAMta ane klezayukta banI jaze. zuM tame guNavAna puruSonI niMdA na karo to na cAle? zuM niMdA karavAthI tamArI mahattA vadhatI lAge che? zuM doSAnuvAda karavAthI tame tamAro AtmotkarSa karI zakazo? ethI tamArA adhvasAyo zuddha banaze? zA mATe tame du:khIazAnta bano cho? tame tamAre sattara prakAranA saMyamamAM masta raho! droha, mamatA ane matsarane UMDI khINamAM pheMkI do. loko bhale e badhAmAM rAcatA hoya! tamArAthI emAM na rAcI zakAya! gaTaramAM bhUMDa ALoTe, haMsa kadI na ALoTe! tame to rAjahaMsa cho. tamArAthI evI lokasaMjJAmAM paDAya ja nahIM. lokasaMjJAne tyajo. = For Private And Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( zAstrI bhautika sukhonI vivazatAthI mukta ane duHkhonA bhArathI mukta evA RSi, maharSi ane mahAtmAoe zAstro lakhyAM. suyogya jIvone bhaNAvyAM ane jIvo nirvANamArganuM avalaMbana lIdhuM. zAstronuM adhyayana-parizIlana ja mananI zAnti ApI zake che. zAstrono svAdhyAya ja sukhonI kAmanAthI ane duHkhonA bhayathI mukta kare. mATe zAstrone jIvanasAthI banAvo. zAstronA mArgadarzanane ja mAnya karo. For Private And Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org zAstra enI dRSTi ja zAstra. 'mA'THvavat sahUi'-sAdhunI AMkho zAstra ja hoya. Avo muni parigrahI hoya? te to aparigrahI hoya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAstra 281 carmacakSubhRtaH sarve devaashcvdhickssussH| sarvatazcakSuSaH siddhAH sAdhavaH zAstracakSuSaH / / 1 / 185 / / artha: badhAM manuSyo carmacakSane dhAraNa karanArA che. devo avadhijJAnarUpa caluvALA che. siddha sarva Atmapradeze kevaLajJAna-kevaLadarzanarUpa cakSuvALA che, ane sAdhuo zAstrarUpa cAvALA che. vivecana : badhAM manuSyone bhale carmacakSu ho, carmacakSuthI bhale vizvanA padArthone jue .. tame munirAja cho, tamArI pAse cakSuzAstra che, tamAre je vizvadarzana karavAnuM, je padArthadarzana karavAnuM te cakSuzAstrathI ja karavAnuM che. devo avadhijJAnarUpa AMkhovALA hoya che. teo je kaMI jANe ke jue te avadhijJAnanI ja AMkhe! munivara, tame avadhijJAnI nathI, tame to zAstrajJAnI cho. tamAre je kaMI jANavAnuM-jovAnuM te zAstranI AMkhe ja jANavAnuMjovAnuM. siddha bhagavaMtone eka netra kevaLajJAnanuM che, ne bIjuM netra kevaLadarzananuM che. teo A netra dvArA ja carAcara vizvane jue ne jANe. sAdhu bhagavaMto mATe zAstra e ja cahyu! zAstra e ja netra...AMkho. AMkho khullI rAkhIne ja jagatane jojo. jo AMkho baMdha rAkhIne jovA jazo to bhaTakAI jazo. sAdhu mATe divasa-rAtanA 24 kalAkamAM 15 kalAka zAstrasvAdhyAya mATe rAkhavAmAM AvelA che, 6 kalAka nidrA mATe rAkhelA che ane 3 kalAke AhAra-vihAra ane nihAra (vaDInIti) mATe goThavelA che. zAstronA adhyayana vinA zAstracakSu khUle ja nahIM. zAstracakSu navI kholavAnI hoya che. te mATe vinayapUrvaka sadgurudeva pAse zAstronI vAcanA levAnI, pachI zaMkA upasthita thAya to vinayapUrvaka gurudevane prazana pUchI zaMkAnuM samAdhAna karavAnuM. niHzaMka banelA zAstrapadArtho bhUlI na javAya te mATe tenuM parAvartana karavAnuM. parAvartanathI te zAstrapadArtho smRtimAM sudaDha banI jAya, pachI enA para ciMtana karavAnuM. zAstronA zabdono arthanirNaya karavAno, bhinna bhinna "nayothI tenA rahasyane samajavAnuM. eka ja zabda judA-judA ThekANe judA-judo artha batAve. eka ja artha sarvatra kAma na lAge. te te dravya-kSetra-kALa ane bhAvane 17. juo pariziSTa For Private And Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28ra jJAnasAra anurUpa arthahasya kADhavAnuM hoya che, pachI bIjA jIvone e zAstra-bodha ApavAnuM kArya zarU karavuM joIe. paramAtmA jinezvara devanA dharmazAsanamAM koI ekAda graMtha vAMcI-vicArI levAthI kAma pUrNa thatuM nathI. anya dharmomAM to ekAda gItA, ekAda bAIbala ke kurAna vagere vAMcI le eTale te te dharmano khyAla AvI jAya, paNa jaina dharma koI ekAda graMthamAM samAI jAya tevo saMkSipta nathI. enuM padArthavijJAna, eno mokSamArga, enuM khagoLajJAna ne bhUgoLajJAna, enuM zilpa ane sAhitya; enuM jyotiSavijJAna ane jIvavijJAna.... eTaluM badhuM vizALa che ke e badhAMno saMkSepa koI eka graMthamAM na maLe! ghaNA mANaso pUche che : "jaina dharmano evo koI eka graMtha che? jema gItA, jema kurAna, jema bAIbala?' nA, nathI. jainadharmanuM jJAna meLavavA mATe jIvanano moTo samaya ApavAmAM Ave, tyAre ja tenA siddhAMto samajI zakAya evAM che. sAdhu bhagavaMtane dhana kamAvAnI, ghara mAMDavAnI ke putra-parivAranI saMbhALa rAkhavAnI-kaMI ja jaMjALa hotI nathI. bhAratanI prajA, temAM ya khAsa jainasaMgha temanI sarva jIvana-jarUriyAto bhaktipUrvaka pUrNa kare che. sAdhu bhagavaMtone to paMcamahAvratamaya pavitra jIvana jIvavAnuM ane zAstrono svAdhyAya karavAno! e sivAya koI ja ciMtA nahIM! carmacakSanuM teja keTaluM kImatI samajAya che? zAstracakSunuM teja tenAthI paNa vadhu mUlyavALuM samajAvuM joIe. jeTalI ciMtA carmacakSunI rAkhavAmAM Ave che, tenAthI vadhu ciMtA zAstracakSanI rAkhavI jarUrI che. zAstra-dRSTinA prakAzamAM vizva jevuM che tevuM dekhAze. vizvanuM yathArtha darzana thaze. bhrAntio dUra thaze. citta viSaya-kaSAyanA vicArothI mukta thaze. mATe zAstracakSu meLavo ne ujvala karo. puraH sthitAnivordhvAdhastiryaglokavivartinaH / sarvAn bhAvAnavekSante jJAninaH zAstracakSuSA / / 2 / / 186 / / artha : jJAnIpuruSa zAstrarUpa cakSuthI Urdhva-adho ane tiskRlokamAM pariNAma pAmatA sarva bhAvone sanmukha rahelA hoya tema pratyakSa dekhe che. vivecana : cauda rAjaloka.. zAstradRSTithI pratyakSa dekhAya! jANe sAme ja cauda rAjaloka na hoya, tema dekhAya! zAstradaSTinuM teja... eno prakAza eTalo tIvra ane vyApaka che. sarva bhAvonuM temAM darzana thAya. For Private And Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2.83 zAstra zAstradRSTi upara jAya che, samagra Urdhvaloka dekhAya che! e sUrya, candra, graha, nakSatra ane tArA asaMkhya devendro ane devonuM e jyotiSacakra! enA upara saudharma ane izAna, sanakumAra ane mahendra... devaloka, pachI brahama, lAMtaka, mahAzuka, sahasAra.... upara upara rahelA devaloko. tenA upara Anata ane prANata, e pachI AraNa ane ayyata devaloka! A bAra devaloka joyA? have enA uparanA eka pachI eka nava raiveyaka devaloka juo. have tame lokAMtanI najIkano ramaNIya pradeza jozo. joyo e pradeza? e pAMca anuttaranA nAme prasiddha che. tyAMthI jyAM anaMta siddha bhagavaMto birAjelA che, te siddhazilA mAtra bAra yojana dUra che! e siddha bhagavaMtonuM kevuM sukha che... akSaya ane anaMta-avyAbAdha! khera, hamaNAM to e joIne ja saMtoSa mAno; ene anubhavavA mATe to zarIrarahita banavuM paDe! have cAlo nIce dRSTi karo. jojo ghUjI na UThatA! pahelAM to nIce rahelAM vyaMtaronAM asaMkhya bhavano juo.. ne vanomAM ramaNIya udyAnomAM krIDA karatA vANavyaMtarone juo... A badhAM paNa devo che, emane "bhavanavAsI' kahevAmAM Ave che. have nIce cAlo. A pahelI naraka che. tenuM nAma che ratnaprabhA. enI nIce zarkarA prabhA che... enI nIce trIjI naraka vAlukAprabhA che. cothI naraka joI? kevI bhayaMkara che? tenuM nAma che paMkaprabhA. pAMcamI narakanuM nAma che dhUmaprabhA. chaThThI tamaprabhA ane sAtamI mahAtama prabhA. kevo ghora aMdhakAra!.... jIvo paraspara kevI kApAkApI kare che?... kevI durdAtta vedanA... cIso ane asahya trAsa.. joyuM? jIvo maravA cAhe che, paNa marI zakatA nathI! hA, kapAI jAya, chuMdAI jAya paNa mare nahIM! AyuSya pUrNa na thAya tyAM sudhI na karI zake! A che adholoka, have tame jyAM cho, te madhyalokane juo. zAstracakSuthI e paNa dekhAze! eka lAkha yojanano jaMbUdvIpa. enI AsapAsa vIMTaLAI rahelo be lAkha yojanano lavaNasamudra, lavAsamudrane vIMTaLAIne dhAtakIkhaMDa Avelo che. te cAra lAkha yojana pramANa che. e pachI kAlodadhisamudra..puSkaravara dvIpa... pAcho samudra...vaLI dvIpa.... ema madhyalokamAM asaMkhya dvIpa ane samudra che. chello samudra svayaMbhUramaNa samudra Avelo che. For Private And Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 284 jJAnasAra cauda rAjalokanI A racanA joI? enI sAme UbhA rahIne tame cauda rAjalokane juo, to teno AkAra kevo lAge che? be paga pahoLA karIne, be hAtha kamara para TekavIne UbhelA manuSya jevo dekhAya che ne? 18 A 'cauda rAjaloka' kahevAya che, 'rAjaloka' e kSetranuM eka mApa che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, ane jIvAstikAya-A pAMceya dravyo zAstradRSTithI dekhAya che. zrutajJAnanA kSayopazama sAthe acakSudarzana-AvaraNano kSayopazama joDAya, tyAre zAstracakSu khUle ane vAstavika vizvadarzana thAya. vizvaracanA, vizvanA padArtho, e padArthonA paryAyonuM parivartana... vagerenuM ciMtana e 'dravyAnuyoga'nuM ciMtana che. dravyAnuyoganA ciMtanamAM khUba karmanirjarA thAya che. mananA azubha vicAro aTake che. duniyAmAM banatI vicitra ghaTanAo, akasmAto ane prasaMgomAM Azcarya, kutUhala ke jijJAsAo pragaTatI nathI. AtmA sthitaprajJa dazA prApta kare che. mATe zAstracakSu kholo, e biDAI na jAya te mATe sadaiva tenI saMbhALa rAkho. zAstracakSunuM darzana tamane AnaMdathI bharI deze. zAsanAt trANazaktezca budhaiH zAstraM nirucyate / vacanaM vItarAgasya tattu nAnyasya kasyacit ||3 / / 187 / / artha : hitopadeza pharavAthI ane rakSAnA sAmarthyathI paMDito vaDe 'zAstra' zabdanI vyutpatti karAya che. te zAstra vItarAganuM vacana kahevAya che, bIjA koInuM nahIM. vivecana : vItarAganuM vacana te zAstra. rAgI ane dveSInAM vacana zAstra na kahevAya. rAgI-dveSI manuSya game tevo vidvAna hoya, buddhizALI hoya... paNa te vItarAganA vacanonI avagaNanA karI, potAnI kalpanA anusAra graMthonuM nirmANa kare te zAstra na kahevAya, zAstra Atmahitano upadeza Ape. zAstra sarva jIvonI rakSA karavAnuM kahe. zabdazAstranI dRSTie 'zAstra' zabdamAMthI A be artha nIkaLe che. zAsanasAmarthyena ca saMtrANabalenAnavadyena / yuktaM yat tacchAstraM taccaitat sarvavidvacanam || 18. cauda rAjalokanA svarUpa mATe juo pariziSTa. 19. dravyAnuyoga vagere anuyogonuM svarUpa pariziSTamAM juo. For Private And Personal Use Only - prazamarati Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAstra 285 hitazikSA ApavAnA sAmarthyathI ane nirdoSanuM rakSaNa karavAnI zaktithI yukta hoya te zAstra che ane te sarvajJanuM vacana che." sarvajJa vItarAganA vacanamAM ja A be vAto maLe che. temanuM vacana Atmahitano upadeza Ape che, temanuM vacana nirdoSa jIvarakSA karavAnuM kahe che. rAga ane dveSathI uddhata cittavALA jIvonuM samyagu anuzAsana karanAra zAstrane nahIM mAnanAra udaMDa manuSyone pUcho ke : AtmAne carmacakSuthI jovAno Agraha rAkhanAra pradeza, jIvatA jIvone cIrI nAkhI AtmAne zodhato hato; saceta jIvone lokhaMDanI peTImAM pUrI gUMgaLAvIne mArI nAkhato hato. AvA AvA krUra prayogone karanAra pradezI, tene koNe dayALu banAvyo? kezI gaNadhare konAM vacanothI-zAstrothI pradezanuM hRdayaparivartana karI jIvarakSaka banAvyo? abhimAnanA Abhale caDhelA indrabhUtine parama vinayI, dvAdazAMgInA praNetA ane akhaMDa labdhivALA koNe banAvyA? raMga-rAga ane bhogavilAsamAM rAcatA...cakacUra evA zAlibhadrane paththaranI dhagadhagatI zilA para sUI jaI, anazana karavAnuM sAmarthya koNe ApyuM? ka dRSTimAMthI viSano lAvArasa okatAM caMDakauzikane zAMta, prazAMta ane sahiSNu mahAtmA koNe banAvyo? aneka hatyAonA DhagalA para besI krUratAnAM DAkalAM vagADanAra arjuna mALI mahAvratadhArI mahAtmA banyo, te koNe banAvyo? jinavacananA A aitihAsika camatkArone tame akasmAtu kahezo? AtmAne mahAtmA ane paramAtmA banAvanAra A jinavacanonAM zAstronI tame avagaNanA karI zakazo? ne avagaNanA karI tame tamArAM duHkha dUra karI zakazo? yasmAd rAgadveSoddhatacittAn samanuzAsti sddhrme|| santrAyate ca duHkhAcchAstramiti nirucyate sadibhaH / / - prazamarati zAstra sarjelA asaMkhya camatkAronI noMdha je itihAsamAM paDelI che, te noMdhanuM adhyayana Aje koNa kare che? duniyAmAM hiMsA, jUTha, corI, vyabhicAra ane parigrahanI gaTaro ubharAvanAranA itihAso Aje vidyArthIone For Private And Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 286 jJAnasAra bhaNAvavAmAM Ave che, paraMtu ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane niSparigrahavAdanI gaMgA-jamanA vahAvanArAonA itihAsane sparza karavAmAM paNa zarama Ave che! du:khone dUra karI ApI, rAga ane dveSanI uddhatAIne kAbUmAM lenAra tathA AtmAnuM vAstavika hita karanArAM zAstro tarapha bahumAna dhAraNa karavAthI ja manuSya sudharI zakavAno che. zAstro ane zAstrakArone gALo devarAvI, manuSyane sudhAravAnI AjanA sudhArako vAta kare che! zAstra ane zAstranA praNetA vItarAga parama puruSo pratye napharata pedA karI, naTa-naTIo ane dezanetAo tarapha bahumAnavALA karI manuSyane sudhAravo che? kevI ajJAnadazA che? vItarAga bhagavaMtanA vacanarUpa zAstrane potAnI dRSTi banAvI denAra manuSya ja Atmahita-parahita karI zakavA samartha che. zAstre puraskRte tasmAd vItarAga: purskRtH| puraskRte punastasmin niyamAt sarvasiddhayaH / / 4 / / 188 / / artha : tethI zAstrane AgaLa karyuM eTale vItarAgane AgaLa karyA che. vaLI te vitarAgane AgaLa karyA eTale niyamA sarva siddhi thAya che. vivecana : zAstra = vItarAga. jeNe zAstra mAnyuM teNe vItarAga mAnyA. jeNe vitarAgane hRdayamAM dharyA tenAM sarva kArya siddha thayAM. zAstra yAda Ave, ne tenA kartA yAda na Ave? Ave ja. vItarAgane smRtipathamAM lAvyA eTale pachI vItarAganI zakti tamArI zakti banI gaI. vitarAganI anaMta zaktithI karyuM kArya asAdhya che? pU. zrI haribhadrasUrijIe 'SoDazaka' graMthamAM kahyuM che : asmin hRdayasthe sati hRdayasthastattvato munIndra iti| hRdayasthite ca tasmin niyamAt sarvArthasiddhayaH / / tIrthaMkarapraNIta gama hRdayamAM hoya tyAre paramArthathI tIrthakara bhagavaMta hRdayamAM hoya che, kAraNa ke te tenA svataMtra praNetA che. jyAre tIrthakara bhagavaMta hRdayamAM hoya tyAre avazya sarva arthanI siddhi hoya che." For Private And Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 287 zAstra je kaMI vicAravAnuM, bolavAnuM ke karavAnuM, te jinapraNIta AgamanA AdhAre! "mArA bhagavAne A vicAravAnuM kahyuM che? mArA bhagavAne AvuM bolavAnuM kahyuM che? mArA bhagavAne AvuM AcaraNa karavAnuM kahyuM che!' - A vicAra jIvanamAM vaNAI javo joIe. jinezvara bhagavaMtane eka kSaNa paNa hRdayamAMthI visAravAnA nahIM. bhagavaMta aciMtya ciMtAmaNi che. bhagavaMta bhavasAgaramAM jahAja che, ekAMta zaraNya che. evA paramakaruNAnidhi paramAtmAnuM niraMtara smaraNa zAstrasvAdhyAyathI rahe. zAstrathI zAstranA racayitA paramAtmA yAda Ave ja. jinezvara bhagavaMtano prabhAva adUbhuta che. rAgarahita ane dveSarahita paramAtmA paNa temanuM dhyAna dharanAra AtmAne duHkhothI mukta kare che. ciMtAmaNiratnamAM kyAM rAga ane dveSa hoya che? chatAM enuM dhyAna dharanAra vidhipUrvaka upAsanA karanAranA manovAMchita pUrNa thAya che. paramAtmAnuM Atmadravya ja evuM sarvottama prabhAvazALI che ke emanuM nAma sthApanA-dravya ke bhAva dvArA smaraNa karavAmAM Ave to sarva kAryanI siddhi thAya. jinezvara paramAtmAnA smaraNano suMdara upAya zAstrano svAdhyAya che. zAstrasvAdhyAyanA mAdhyamathI jinezvara bhagavaMtanuM je maraNa thAya, temanI je smRti thAya, te apUrva ane adbhuta hoya, emAM rasAnubhUti thAya che. 'AgamaM AyaraMteNa attaNo hiykNkhinno| titthanAho sayaMbuddho savve te bahumanniyA / / "teM Agamano (zAstrano) Adara karyo eTale Atmahita karavAnI IcchAvALA ane svayaMbhuddha tIrthakara vagere badhAnuM bahumAna karyuM che!' Agamano Adara karavAnuM Ama sarvatra kahevAyuM che, paraMtu zAstrane sarvoparI mAnavAnuM tyAre ja bane ke jyAre AtmA hita karavA tatpara thayelo hoya. jyAM sudhI indriyonAM viSayasukhomAM ja Asakta hoya, kaSAyone paravaza hoya, saMjJAonA prabhAva nIce dabAyelo hoya tyAM sudhI zAstra pratye abhiruci na thaI zake; zAstrano Adara na thaI zake. AjanA vijJAnayugamAM ane bhautikavAdanA juvALamAM zAstronuM adhyayana ghaNuM ochuM thaI gayuM che. zAstra sivAya eTaluM badhuM vAMcavAnuM maLe che ke zAstra 20. cAra nikSepanuM svarUpa pariziSTa ra5mAM juo. For Private And Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 288 jJAnasAra vAMcavAnI ruci ja nathI thatI. bALako, yuvAno, vRddho-badhAMne dezakathAo, rAjakathAo, bhojanakathAo, strIkathAo, sinemAkathAomAM evo anurAga janmyo che ke zAstrakathAo temane nIrasa lAge che. zAstrakathAo nirupayogI lAge che. zAstrakathAo manuSyanA vikAsamAM koI agatyano bhAga bhajavatI nathI lAgatI. paraMtu je muni che, sAdhu che, teNe to zAstra-adhyayana dvArA paramAtmA jinezvaradevanI aciMtya kRpAnA pAtra banavAnuM ja che. adaSTArthe'nudhAvantaH zAstradIpaM vinA jaDA: / prApnuvanti paraM khedaM praskhalantaH pade pade / / 5 / / 189 / / artha : zAstrarUpa dIvA vinA parokSa arthamAM pAchaLa doDatA avivekI manuSyo pagale pagale Thokaro khAtA atyaMta kleza pAme che. vivecana : je pratyakSa nathI, kArnathI saMbhaLAtA nathI, AMkhe dekhAtA nathI, nAkathI sUMdhI zakAtA nathI, jIbhathI cAkhI zakAtA nathI. sparzathI anubhavI zakAtA nathI... tevA parokSa padArthonuM jJAna tame kevI rIte meLavazo? tame kyAranA bhaTakI rahyA cho? keTalI Thokaro khAdhI? keTalo kleza thayo? bhAgyazALI, Ama kyAM sudhI bhaTakyA karazo? parokSa padArthomAM mukhya padArtha che AtmA! parokSa padArthomAM mahattvapUrNa padArtha che mokSa! parokSa padArthomAM svarga, narka, puNya, pApa, mahAvideha vagere kSetro... vagere aneka padArthono samAveza thAya che. A parokSa padArthonI sRSTinI gAIDa che zAstra! parokSa padArthone oLakhAvanAra... batAvanAra dIvo che zAstra! zAstronI 'gAIDa' vinA, zAstronA dIpaka vinA tame e parokSa padArthonI sRSTimAM aTavAI javAnA, kaMTALI javAnA! AMdhaLo manuSya ajANyA pradezamAM bhaTakAya nahIM, to thAya zuM? pachI tame kahezo 'e badhuM kalpanA che!' zAstrone spardhA vinA pazcimanA dezonI DigrI laIne vidvAna banelA ane potAnI jAtane buddhizALI samajatA manuSyo parokSa duniyAne mAtra 'kalpanA, kahIne e dizAmAM paga ja nathI mUkatA, mahAmuni, tame to e parokSa duniyAnAM rahasyo jANavA mATe pratijJAbaddha cho, tamAre to e agama-arcAcaranAM rahasyo pAmavAM ja paDaze, te mATe zAstrajJAnano dIpaka tamArI pAse ja rAkhavo paDaze. aMdhakArabharyA pradezamAM For Private And Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 289 zAstra musApharI karanAra gRhastha "beTarI sAthe ja rAkhe che ne! koI khADAmAM paga na paDI jAya, koI kAMTo pagamAM pesI na jAya, koI paththara sAthe TakarAI na javAya. e mATe "beTarIne khUba ja mahattvanuM sAdhana samajIne pAse ja rAkhe che. parokSa padArthonI duniyAmAM zAstradIpakanI prakAza relAvatI beTarI joIe ja; nahIMtara ajJAnanA khADAmAM paga paDI jAya. rAganA kAMTA pagane ArapAra vIMdhI nAkhe, mithyAtvanA paththaro sAthe athaDAI javAya...mATe zAstrajJAnano dIpaka sAthe ja rAkho. parokSa duniyAnAM rahasyo jANavAM che ne? AtmAnI, paramAtmAnI ane mokSanI avanavI, apUrva ane abhuta vAto sAMbhaLavI che ne? AtmA para patharAyelI anaMta karmonI jALanI racanA jANyA vinA karmonAM baMdhano kevI rIte toDazo? zAstrajJAnanA dIvA vinA karmonI jALamAM aTavAI javAnuM thaze! hA, parokSa padArthonI parizodhamAM tamane rasa nathI, parokSa padArthonI prApti mATeno thanaganATa nathI, parokSa padArthono bhaMDAra meLavavA mATe sAhaso kheDavAnI hiMmata nathI, to zAstronA jJAnamAM tamane abhiruci thaI zakavAnI nathI. zAstrajJAnano dIpaka hAthamAM rAkhIne pharavAnuM tame zuM pasaMda nahIM karo? parokSa padArthone jANavA-jovA mATe rasapracuratA joIe... UchaLato thanaganATa joIe.. jIvasaTosaTanAM sAhasa kheDanArI sAhasikatA joIe. to enI gAIDa' meLavavAnuM mana thAya ne! parokSa padArthonuM pramANa, sthAna, mArga, sAvadhAnIo, pahADo, nadIo, vano...mahAvano, sAdhano... vagere mAhitI vinA parokSa duniyAnI saphara kevI rIte thaI zake? eTalA mATe zAstrajJAnanI AvazyakatA che. hA, zAstrajJAna meLavavAno sAva kSayopazama na hoya to zAstrajJAnI mahApuruSone anusarajo. emanA kahyA mujaba ja cAlajo, to paNa tame parokSa arthanA bhaMDAranI najIka pahoMcI jazo. drAviDa ane vArikhillanI sAthe, puMDarikasvAmI sAthe ane pAMDavo vagerenI sAthe karoDo munio parokSa arthanI Toce pahoMcI gayA, e kevI rIte? jJAnIonA sahAre! muni mATe zAstrajJAna je pharajiyAta banAvavAmAM AvyuM che te hetupUrvaka che. muni parokSa duniyAno yAtrika che! For Private And Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 290 www.kobatirth.org zuddhoJachAdyapi zAstrAjJAnirapekSasya no hitam / bhautahanturyathA tasya padasparzanivAraNam / / 6 / / 190 / / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivecana : eka moTuM jaMgala. jaMgalamAM bhIla loko vase. temano rAjA bhillarAjA kahevAya. artha : zAstra-ajJAnI apekSArahita-svacchaMdamatine zuddha bhikSA vagere bAhya AcAra paNa hitakArI nathI, jema bhautamatine haNanAra bhautamatinA page sparza karavAno niSedha karavo. jJAnasAra bhillarAjAe eka guru karyA. temanuM nAma bhautamati, bhautamati jogI pAse eka suMdara chatra hatuM. mayUrapicchanuM te baneluM hatuM. kArIgarIno eka namUno joI lyo! bhillarAjAnI rANIne e chatra khUba gamI gayuM. teNe rAjAne e chatra lAvI ApavA kahyuM. bhillarAja to gayo gurudeva pAse, 'gurudeva! ApanuM chatra rANIne gamI gayuM che. Apa te Apo!' 'nA, e nahIM bane.' gurue chatra ApavAnI ghasIne nA pADI. bhilla2AjA krodhe bharAIne gayo. rAjasabhAmAM AvI subhaTone AjJA karI : 'jAo, bhautamati guruno vadha karI chatra laI Avo.' subhaTo ravAnA thayA, paraMtu turaMta bhillarAje bolAvIne kahyuM : 'jo jo, gurunA paga-caraNa pUjya hovAthI tyAM ghA karazo nahIM...' For Private And Personal Use Only subhaToe AjJA zirodhArya karI. ravAnA thayA. gurunI pAse pahoMcI, dUrathI tIrano ghA karI, gurune vIMdhI nAkhyA! ne chatra laI bhilla2AjA pAse gayA. rAjAe pUchyuM : 'gurudevanA caraNe to aDyA nahotA ne?' nA jI, ame to dUrathI ja tIra mArIne vIMdhI nAkhyA!' bhillarAjAnI gurubhakti kevI! zAstronI AjJA lopIne bhalene tame zuddha 42 doSarahita bhikSA laI Avo, nirdoSa vasatimAM Utaro, mahAvratone pALo... paraMtu AjJAnuM ullaMghana karyuM eTale AtmAne ja haNI nAkhyo... AtmAne haNIne game teTalA bAhya Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 291 zAstra AcAro pALavAnI koI kiMmata nathI. jinAjJA-nirapekSa rahIne pALelA bAhya AcAra AtmAnuM ahita kare che, mATe jinAjJAnuM parijJAna hovuM jarUrI che. eTale, koI muni ema mAne ke "ApaNe zAstra-svAdhyAyanI zI jarUra che? ApaNe to betAlIsa doSa TALIne bhikSA lAvIzuM. pAMca mahAvratonuM pAlana karIzuM. pratikramaNa, pratilekhaNa, Adi kriyAo karIzuM. upavAsa, AyaMbila vagere tapa karIzuM.' AvuM mAnatA ane AcaratA munione uddezIne ahIM kahevAyuM che ? tamArA bAhya AcAro tamAruM Atmahita nahIM kare.... jinAjJA mujaba tamAruM AcaraNa nathI.. tame jinAjJAne jANavA prayatna nathI karatA, e ja moTo doSa che. vartamAnakALe jinAjJA 45 AgamasUtromAM saMkaLAyelI che. 11 aMga+12 upAMga+cheda4 mULa+10 payagrA+2 naMdIsutra ane anuyoga dvAra=45 mULa sUtro. enA para lakhAyelI cUrNAo, bhASyo, niyuktio ane TIkAoAma paMcAMgI AgamanuM adhyayana karavAthI ja jinAjJAno yathArtha bodha thaI zake. mULa sUtro ja mAnIne tenA artha potAnI buddhi anusAra karanAra jinAjJAne samajI zakato nathI. athavA 45 AgamomAMthI amuka Agama mAne ane amuka na mAne, to paNa tene jinAjJAnuM parijJAna thaI zakatuM nathI. paMcAMgI Agama uparAMta zrI siddhasena divAkarasUri, zrI umAsvAti vAcaka, zrI haribhadrasUrijI, zrI hemacaMdrasUrijI, zrI vAdidevasUrijI, zrI zAMtisUrijI, zrI vimalAcArya, zrI yazodevasUri, upAdhyAya zrI yazovijayajI Adi maharSionI maulika graMtharacanAonuM adhyayana karavuM paNa jarUrI che. A pUrvAcArya bhagavaMtoe Agamokta jinAjJAne tarkasiddha karI e jinAjJAonAM rahasya pragaTa karelAM che. jinAjJAnuM jJAna meLavIne pALelA AcAro Atmahita kare che. sadaiva jinAjJA sApekSatA apUrva karmakSaya karI Ape che "mArI pratyeka vRtti jinAjJAanusAra huM karIza.." Avo bhAva muninA hRdayamAM niraMtara rahevo joIe. 21, betAlIsa doSa juo pariziSTa 27. 22. 45 AgamasUtro mATe juo pariziSTa 26. For Private And Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 292 ajJAnA'himahAmaMtra svaacchndyjvrlngghnm| dharmArAmasudhAkulyAM zAstramAhumaharSayaH / / 7 / / 191 / / artha : moTA RSio zAstrane ajJAnarUpa sarpanuM jhera utAravAmAM mahAmaMtra samAna, svacchaMdatArUpa jvarano nAza karavAmAM upavAsa samAna, dharmarUpa bagIcAmAM amRtanI nIka samAna kahe che. vivecana : kahe che ke* sarpanuM jhera mahAmaMtra utArI nAkhe che! * upavAsa karavAthI tAva UtarI jAya che! * pANInA siMcanathI udyAna lIluMchama rahe che! tamane koI sarpanuM jhera caDyuM che, te tame jANo cho? tamane tAvano tapAro che, enuM tamane bhAna che? tamAruM udyAna pANI vinA verAna-ujjaDa banI gayuM che, eno tamane khyAla che? ane e mATe tame koI mahAmaMtrane zodho cho? koI auSadhanI tapAsa karo cho? koI pANInI nIka tamArA bagIcAmAM vahetI karavA cAho cho? tamAre phAMphAM mAravAnI jarUra nathI, ADAavaLA bhaTakavAnI AvazyakatA nathI. ciMtA, zokathI bhayabhIta thavAnI jarUra nathI. hA, tame nidAna karAvavA mAMgo cho? bhale, Avo, ahIM zAntithI beso. tamane "ajJAna" nAmanA sarpanuM jhera cahyuM che. tamane "svacchaMdatA' nAmano tAva AvI rahyo che... ne ghaNA samayathI AvI rahyo che, kharuM ne? tamAro dharma' nAmano bagIco sukAI rahyo che? tamane nidAna sAruM lAge to ja auSadhAdi lejo. jevuM nidAna sacoTa che, tevA ja tenA nivAraNanA upAyo paNa sacoTa che, aksIra che, rAmabANa che! - "zAstra' mahAmaMtrano jApa karo, ajJAna-sarpanuM jhera UtarI jaze. "zAstra' nAmano upavAsa karo, tamAro tAva dUra bhAgI jaze. "zAstranI nIka vahAvo, dharmarUpI bagIco navapallavita banI jaze. hA, koI ekAda divasa ke ekAda mahino... varasa "zAstrano svAdhyAyajApa karavA mAtrathI ajJAna sarpanuM jhera nahIM Utare! saMpUrNa jIvanamAM divasarAta pratikSaNa zAstrano jApa cAlato rahevo joIe. svacchaMdatAno tAva utAravA zAstra-svAdhyAyarUpa upavAsa ghaNA karavA paDaze. tAva jUno che ne For Private And Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAstra 293 AtmAnA pradeza pradeze tenI kharAba asaro vyApI gaI che, tene dUra karavA upavAsa ghaNA karavA paDaze, zAstranI nIka dvArA dharma-bagIcAne niraMtara sIMcavo paDaze, nahitara sukAI jatAM vAra nahIM lAge. zAstranuM adhyayana zA mATe karavAnuM che, e tame jAyuM ne? A badhAM lakSathI jo zAstranuM adhyayana karazo to tamArA AtmAnA didAra pharI jaze. jhera UtarI jatAM tamane kevo AnaMda thaze, tenI kalpanA karo. tAva UtarI jatAM tamane kevI prasannatA thaze, teno khyAla karo, bagIco lIlochama banI jaze, tamane chAyA, ThaMDaka ane suvAsa Apaze. jherarahita banIne, nIrogI banIne jyAre e dharma-udyAnamAM tame vizrAma karazo, tyAre devalokanA indra karatAM paNa tame uttama sukha anubhavazo. - hA, jhera caDyuM hoya, tAvamAM zarIra baLatuM hoya, udyAnamAM tamane AnaMda na Ave to udyAnanI ramaNIyatA tamane prasanna nahIM karI zake, udyAnanAM sugaMdhI puSpo tamane suvAsita nahIM karI zake, udyAnanAM vizrAmasthAno tamane ArAma nahIM ApI zake. mATe "zAstra' ke jenA artha khuda tIrthakara bhagavaMte kahelA che ne jene lipibaddha zrI gaNadhara bhagavaMte karelA che, pUrvAcArya bhagavaMtoe jenA arthone lokabhogya banAvelA che, te zAstranuM niraMtara ciMtana karo. zAstrasvAdhyAya vyasanarUpa banI javo joIe. enA vinA cena ja na paDe. badhuM maLe paNa zAstrIsvAdhyAya na thAya tyAM sudhI akaLAmaNa rahe! paraMtu jema jema zAstra svAdhyAya vadhato jAya, tema tema ajJAna, svacchaMdatA ane dharmahInatA dUra thatI jAya che ke nahIM, tenuM dhyAna rAkhajo. e mATe ja zAstrasvAdhyAya karavAno che, e tamane satata yAda rahevuM joIe. zAstroktAcArakartA ca zAstrajJaH shaastrdeshkH| zAstraikaddam mahAyogI prApnoti paramaM padam / / 8 / / 192 / / artha : zAstramAM kahelA AcArane pALanAra, zAstrane jANanAra, zAstrano upadeza ApanAra ane zAstramAM eka daSTivALA mahAna yogI parama padane pAme che. vivecana : mahAyogI! zAstrone jANanArA hoya, zAstrano upadeza ApanArA hoya, zAstramAM pratipAdita AcArone svajIvanamAM jIvanAra hoya. For Private And Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 294 jJAnasAra A traNeyano susaMvAda jenA jIvanamAM dekhAya, te mahAyogI che. A traNeya vAtonI cAvI che : zAstradRSTi! zAstradRSTi vinA zAstrone jANavAnuM na bane, upadeza ApavAnuM na bane ane zAstrIya jIvana jIvavAno puruSArtha na thAya. mahAyogI banavA mATe pahelI zarata che zAstradRSTinI. dRSTi zAstra tarapha ja maMDAyelI rahe. potAnI vRttio, vicAro, valaNo vagerenuM vilInIkaraNa eka zAstramAM ja karI dIdhuM hoya. zAstrathI bhinna jenI vRtti nahIM ke vicAra nahIM! zAstrIya vAtothI potAnI vRttione bhAvita karI dIdhI hoya. enA vicAro ja zAstrIya banI gayA hoya. eno sudRDha saMklpa thayelo hoya ke 'zAstrathI ja sva-paraAtmAnuM hita thavAnuM che.' eTale e mahAyogI e hitakArI zAstrIya vArtAno ja upadeza na Ape. lokonI abhiruci zAstra viruddha vAtonI hoya, chatAM A mahAtmA evI vAtonA upadeza dvArA lokaraMjana na kare. ahitakArI upadeza mahAyogI na ja Ape. potAnuM Atmahita paNa zAstranA mArgadarzana mujaba ja sAdhe. jIvananI pratyeka pravRttimAM zAstra mArgadarzana ApeluM che. moTI ane nAnI sarva pravRttio kevI rIte karavI, zAstra khUba ja spaSTa ane suMdara vidhi batAvI che. yogI e jANe ane jIve. supAtrane eno upadeza paNa Ape. mokSamArganI jeNe ArAdhanA karavI che, AtmAnuM svAbhAvika svarUpa jeNe pragaTa karavuM che, teNe zAstrano Adara ka2vo ja paDaze. bhale zAstro prAcIna che, paraMtu te nitya nUtana saMdeza Ape che. jeNe Atmahita karavuM che, tenA mATe to zAstra sivAya bIjo koI mArga nathI. hA, jene dunyavI jIvana ja jIvavuM che, AtmA, mokSa ke paralokano vicAra nathI, evAM vidvAno, buddhimAno ke rASTranetAo bhale zAstronI paravA na kare; bhale zAstronI avagaNanA kare, temanA Adarzo judA che, tamArA Adarzo judA che! mATe, mana-vacanakAyAthI zAstranI upAsanAmAM lAgI jAo. For Private And Personal Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 25 www.kobatirth.org For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAhya-aMtaraMga parigrahanA parigrahatyAga [P? like *+1K ]]c ble aft & lab<]+ *@IM ;F paNa namatA hoya che. AvA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pirigraha-tyAga -- . . parigraha! A "grahano prabhAva sakala vizva para chavAyelo che, Azcarya e che ke manuSya bIjA-bIjA grahonI asarothI mukta thavA cAhe che, jyAre A "parigraha'nI asaro meLavavA Icche che! A pApagrahanI zI asaro che, e tamAre jANavuM ja paDaze. dilane kaMpAvanArI ane dhana-mUcchane dhrujAvanArI parigrahanI vAto vAMcIne tame eka navI divya dRSTi meLavazo. .. . --- - - - - ----- - - - - * *, ** ( ) - - - - - - - - For Private And Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 296 na parAvartate rAzervakratAM jAtu nojjhti| parigrahagrahaH ko'yaM viDambitajagattrayaH / / 1 / / 193 / / artha : je rAzithI pAcho pharato nathI, kadI paNa vakratAne tajato nathI, jeNe traNa jagatane viDaMbanA pamADI che, evo A parigraharUpa graha kayo che? vivecana : so-baso, hajAra-be hajAra, lAkha-be lAkha karoDa-be karoDa...! abaja...dasa...abaja...? basa, AgaLa ja AMka vadhato jAya, pAchuM vaLI jovAnI vAta nahIM! "parigraha' nAmanA grahe jIvanA janmanakSatra para bharaDo lIdho che. enA udhAmA, enI tRSNA ane enI vyAkuLatA joI che? jo tame svayaM A pApI grahanI asara nIce hazo to tame e udhAmA, tRSNA ke vyAkuLatAnI vedanA nahIM samajI zako. nadInA pUramAM taNAto mAnavI bIjA taNAtA jIvone joI zakato nathI. kinAre UbhelA puruSo e jIvonI viTaMbaNA, trAsa ane asahAyatA jue che. "parigraha" grahanI asarathI vimukta thayelA mahAtmA puruSo joI zake che ke "parigraha" grahanI sarvabhakSI asaramAM jIvo kevA taraphaDe che! dhana-saMpatti ane vaibhavanA uttuMga zikhara para ArohaNa karavA mathI rahelA jIvone karuNAsimpa upAdhyAyajI kahe che : "he jIva! tuM A vyartha puruSArtha tyajI de. Ajadina paryata koI mAnavI ke koI deva-devendra e bhautika saMpattinA zikhare pahoMcyo nathI, kAraNa ke enA zikharanI Toce pahoMcAya ema ja nathI.. e anaMta che! tuM e sohAmaNA dekhAtA zikharanA aramAna tyajI de. nAhaka viTaMbaNA zA mATe pAme che? ane A parigrahanI vakratA to juo! jIvanI IcchAthI viparIta ja cAle! jene saMpatti-vaibhavano jarA ya rAga nathI. tenI cAre bAju saMpattivaibhavanI duniyA sarjAI jAya che.... ne vaibhava mATe valakhAM mAre che tenAthI te lAkho jojana dUra rahe che! parigraha ja mAnavInI bhavya bhAvanAonuM bhasmIkaraNa kare che... vivekanuM vilInIkaraNa kare che... pachI juo e mAnavInI vakratA.. e sIdho cAle ja nahIM! koI khagoLazAstrIe Ajadina paryata A traNeya jagatane azAnta karanAra "parigraha" nI zodha karI nathI... enI vyApaka asaronuM vijJAna zodhyuM nathI. For Private And Personal Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigraha-tyAga 297 A "grahane to mAtra sarvajJa paramAtmAe ja joyo che, ne tenI asaranI bhayAnakatA batAvI che. asantoSamavizvAsamArambhaM duHkhkaarnnm| matvA mUrchAphalaM kuryAt parigrahaniyantraNam / / - yogAstra parigraha eTale mUrchAgRddhi...Asakti. enAM phaLa A che : asaMtoSa, avizvAsa ane AraMbha. A traNeyanuM phaLa che- duHkha, trAsa ane azAnti. mATe parigrahanuM niyaMtraNa karavuM joIe. tribhuvanane nacAvanAra A duSTa grahane upazAnta karyA vinA sukha-zAnti maLe ema nathI. sagara cakravartIne keTalA putro hatA? kucikarNane keTalI gAyo hatI? tilaka zreSThIne tyAM keTaluM dhAnya hatuM? ne magadhasamrATa naMdarAjA pAse keTaluM sonuM hatuM? chatAM tRpti hatI? zAnti hatI? parigrahanI vRtti dravyanuM upArjana, saMrakSaNa ane saMvardhana karavAnI pravRtti karAve che. e pravRttimAM parapadArthomAM mamatva dRDha thatuM jAya che, Asakti vadhatI jAya che... tethI eka bAju dharmakriyAo karavA chatAM ya AtmabhAva nirmaLa banato nathI, tAmasabhAva ne rAjasabhAva UchaLatA rahe che. kalikAlasarvajJa zrI hemacandrasUrijI mahArAjA kahe che : doSAstu parvatasthUlAH prAduSyanti prigrhe|' parvata jevA bhAre doSo parigraha pedA kare che. parigrahathI Avarjita manuSya pitAno paNa vadha kare, paramAtmA ne, saddagurune paNa avagaNI nAkhe, munihatyA kare, asatya bole, corI kare... dhana-dhAnya-parivAra-baMgalA-moTara... vagere parigraha che. AtmAthI bhinna padArtho para mUccha-mamatva parigraha che. parigrahano tyAga karyA vinA AtmA prazAMta nahIM bane. parigrahagrahAvezAd durbhASitarajaH kirAm / zrUyante vikRtAH kiM na pralApA liGginAmapi / / 2 / / 194 / / artha : parigraharUpa grahano praveza thavAthI utsutrabhASaNarUpa dhULa uDADanArA vezadhArIonA paNa vikAravALA bakavAda zuM saMbhaLAtA nathI? For Private And Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 298. jJAnasAra vivecana : dhana-saMpatti ane baMgalA-moTaromAM khovAI gayelA, parigrahanA raMge raMgAI gayelA gRhasthonI vAta choDo; paraMtu jemaNe samagra bAhya parigrahano tyAga karyo che, jemaNe tyAgI munino veza dhAraNa karyo che, jemaNe AtmAnaMdanI pUrNatAno paMtha pakaDyo che... evAo jyAre parigrahanA raMge raMgAtA jovA maLe, tyAre kayA jJAnadaSTipuruSane kheda na thAya? muni ane parigraha? parigrahanAM poTalAMone paMpALato muni, munijIvananAM kartavyothI bhraSTa thAya che, mahAvratonA punita pAlanamAM zithila bane che, jinamArganI ArAdhanAnA Adarzane kalaMkita kare che... khera, jJAna ane cAritranAM vipula sAdhanono saMgraha karavA chatAM je muni ema samaje che ke "huM yogya nathI karI rahya... parigrahanA pApamAM DhasaDAI rahyo chuM,' te muni bIjAone parigrahano mArga nahIM batAve. te muni parigrahanA mAdhyamathI potAnuM gaurava nahIM gAya, te muni potAnuM anukaraNa karavA jatAM bIjA munione kAnamAM kaheze : "munivaro, A jaMjALamAM aTavAzo nahIM. mArgathI bhraSTa thazo. huM to emAM gUMthAI gayo chuM...mAruM anukaraNa na karazo. tame to nirlepa raha...ArAdhanAnA mArge AgaLa vadho. paraMtu je muni AMtaranirIkSaNa nathI karato, potAnI truTione nathI joto. te to svayaM parigraha bhego karanAro majUriyo banavAno ane bIjAone parigrahI banavAno upadeza ApavAno! teno upadeza mArgAnusArI nahIM, paraMtu unmArgapoSaka haze. te kaheze : ame to samyagu-jJAnanAM sAdhano rAkhIe chIe.. ame to samyaka cAritranAM upakaraNo rAkhIe chIe. ame kyAM kaMcana-kAminIno saMga karIe chIe? pachI pApa zAnuM? ane ame je rAkhIe chIe enA para amane mamatva kyAM che? mamatva hoya to parigraha!'- Ama potAno bacAva karaze ane "Avo parigraha to rakhAya' evo upadeza Apaze. upadeza ApIne pustako chapAvavA mATe lAkho rUpiyA bhegA karI, enA para potAno adhikAra sthApita karI, koI potAnA bhaktanI tijorImAM rakhAvavA-e zuM parigraha nathI? upAzrayo, jJAnamaMdiro ane dharmazALAo baMdhAvavA mATe upadeza ApI karoDo rUpiyAno vahIvaTa potAnA hAthamAM rAkhI pharavuM-e zuM parigraha nathI? hajAro pustako kharIda karI, tenA para potAnuM nAma chapAvI. te saMgrahanA mAlika banavuM, te zuM parigraha nathI? eTaluM ja nahIM, e badhAM para garva dhAraNa karavo ane e badhAM parigrahanA mAdhyamathI potAnI moTAI batAvavI.. te zuM munipaNuM che? pUjya upAdhyAyajI For Private And Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigraha-tyAga 299 mahArAja AvA parigrahIone "vezadhArI kahe che. mAtra veza munino, AcaraNa gRhasthanuM! aparigrahano upadeza ApanAra jyAre parigrahanAM zikharo sara karavAnI haDAhaDa kare, tyAre kayA jJAnIpuruSanA dilamAM kakaLATa na thAya? eka tyAgIpuruSa pAse eka zrImaMta bhakta gayo. vaMdanA karI teNe kahyuM : mAre hajAra rUpiyA duHkhI mANasone vaheMcavA che.... Apa jene ThIka lAge tene Apazo." bhakta so-sonI dasa noTa kADhIne sAme mUkI. tyAgIpuruSa be miniTa e bhakta sAme joI rahyA, ne kahyuM : "A kAma tamArA munImane soMpajo, huM munIma nathI." zeThe noTo khissAmAM mUkI. kSamA mAgI, cAlyA gayA. aMtaramAM munine dhanyavAda ApatA gayA. munijIvanamAM AvI ja rIte parigraha praveza kare che. temAM jo sAvadhAnI na rahe to parigrahanI pApa asara chavAI gaI samajo. zrI hemacandrasUrijI mahArAje kahyuM che : tapa:zrutaparIvArAM zamasAmrAjyasampadam / parigraha-grahagrastAstyajeyuryogino'pi hi / / - yogarAtre parigrahano pApagraha jyAre yogIpuruSane paNa grasI le che tyAre teo tapa, tyAga, jJAna-dhyAna, kSamA, namratA.... vagere Avyetara lakSmIno tyAga karI de che. eTaluM ja nahIM, paraMtu jinamatanA aparigrahavAdane vikRta rUpe prarUpe che... zuM vezadhArIone potAnA parigrahano bacAva karatA sAMbhaLyA nathI? 'upamiti' granthamAM kahyuM che ke AvAM jIvo anaMtakALa saMsAramAM paribhramaNa kare che. yastyaktvA tRNavad bAhyamAntaraM ca parigraham / udAste tatpadAmbhojaM paryupAste jagat trayI / / 3 / / 195 / / artha : je tRNanI jema bAhya-AtyaMtara parigrahane tajIne udAsIna rahe che tenAM caraNakamalane traNeya jagata seve che. vivecana : te puNyapuruSa vaMdanIya che, pUjanIya che, je dhana-saMpatti, kuTuMbaparivAra, sonuM-cAMdI, hIrA-motI... vagereno tyAga kare che. te mahAtmA sevanIya che, je mithyAtva-avirati-kaSAya, gArava-pramAda Adino tyAga For Private And Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3oo. jJAnasAra kare che, tyAga karIne je nirmama ane nirahaMkAra banI A pRthvItala para vicare che. Avo tyAgI yogI ja vaMdanIya che, jene vaMdavAthI, sevavAthI karmano kSaya thAya, doSono nAza thAya, guNono AvirbhAva thAya. dhana-saMpatti vagere bAhya parigraha che. mithyAtva-avirati vagere AvyaMtara parigraha che. A baMne parigrahano tyAga yogI tRNanI jema kare, kacarAnI jema kare... gharamAMthI kacaro bahAra pheMkI denArane kacarAnA tyAgano garva nathI hoto... pheMkI devA jevI vastu pheMkI dIdhI; tenA para garva zAno? jema kacaro saMgraha karavAnI vastu nathI, tema parigraha saMgraha karavAnI vastu nathI. e tyAga karavA yogya vastu che... kacaro samajIne tyajI dIdhelA padArtho tarapha punaH AkarSaNa thatuM nathI kImatI samajIne tyajI dIdhelA padArtho tarapha punaH punaH AkarSaNa-mamatva thayA vinA rahetuM nathI. lAkho karoDono vaibhava tyajI dIdho... meM vizALa parivAranuM sukha tyajI dIdhuM...mahAna tyAga karyo che!' jo A vicAra Avyo to samajavuM ke tRNavat tyAga nathI karyo. A rIte karelA tyAganI pAchaLa udAsInatA nathI AvatI, tyAgI kadIya potAne tyAganAM gANAM na gAya, are! manamAM ya potAnA tyAganuM mahattva na AMke. zAlibhadra 32 strIono ane nitya-navI navvANuM peTIono tyAga karyo... tRNavatu e tyAga hato.. to vaibhAragiri para vaMdanArthe AvelI mAtA ane strIonA sAme paNa na joyuM.. udAsInatAne dhAraNa karI sanatakumAre cakravatapaNAno tyAga karyo. cha mahinA sudhI pAchaLa pAchaLa AvatAM mAtApitA ane lAkho rANIo sAme pharIne najara paNa na karI! udAsInatAne dhAraNa karatA AgaLa vadhyA. bAhya parigrahanA tyAga sAthe AvyaMtara parigrahano tyAga thavo joIe. to ja udAsInatA Ave..nirmamabhAva pragaTe. jo AtyaMtara parigraha-mithyAtva ane kaSAyane pheMkI na dIdhA to puna: bAhya parigrahanI lAlasA jAgavAnI.. eTaluM ja nahIM, manuSyajIvananA parigraha karatAM anaMta ghaNo daivI sukhono parigraha meLavavAnI tRSNA jAgavAnI. manuSyajIvananAM sukhono tyAga karI, devalokanAM sukho meLavavA mATe For Private And Personal Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 301 parigraha-tyAga cAritra paNa laI le, chatAM te aparigrahI nathI banato. ApyaMtara parigrahanI gAMTha jemanI tema rahe che. bAhya-AtyaMtara parigrahano tyAgI nirmama-nirahaMkAra banI AtmAnandanI pUrNatAmAM potAne pUrNa samaje che. bAhya padArthothI kadApi pUrNa banavA te vicArato nathI. bAhya padArthonA saMyogamAM to te potAnI jAtane apUrNa samaje che. mATe te bAhya padArthono tyAga karI, manamAMthI paNa enA rAgane bhUMsI nAkhe che. bAhya 32 kroDa sonaiyA ane 32 strIonA parigrahano tRNavat tyAga karI ane AtyaMtara rAgadveSano tyAga karI vaibhArigira para dhyAnamAM rahetA e dhannA aNagAranI jyAre samavasaraNamAM bhagavAna mahAvIre prazaMsA karI tyAre e samavasaraNamAM beThelA deva-devendro ane mAnavo, pazuo ane paMkhIo... koNa e mahAyogI dhannA aNagArane nahotuM namI paDyuM? are, magadhasamrATa zreNika to vaibhAragirinA paththaro ThekatA TheTha e aNagAranAM darzana mATe doDI gayA hatA, ane e mahARSinA darzana karI emanAM caraNomAM potAnuM mastaka mUkI dIdhuM hatuM! Aje paNa 'anuttaropapAtika sUtra' e vAtanI gavAhI detuM UbhuM che. bAhya-atyaMtara parigrahanA tyAgI e aNagAranA caraNe traNeya bhuvane praNAma karyA hatA..ne Aje ApaNe paNa karIe chIe. cittanI 52ma zAnti, AtmAnI pavitratA ane mokSamArganI ArAdhanA, parigrahatyAga para avalaMbe che. parigrahamAM niraMtara vyAkuLatA che, vedanA che ane pApapracuratA che. citte'ntargranthagahane bahirnirgranthatA vRthA / tyAgAt kaJcukamAtrasya bhujago na hi nirviSaH / / 4 / / 196 / / artha : aMtaraMga parigrahathI vyAkuLa mana che, to bAhya nigranthapaNuM phogaTa che, kAraNa ke mAtra kAMcaLI choDavAthI sarpa viSarahita thato nathI. vivecana : hA, bhale tame vastraparivartana karyuM; bhale tame ghara tyajI upAzraya ke dharmazALAmAM jaI beThA, bhale tame kezamuMDana karAvavAnuM tyajI kezavuMcana karAvavA mAMDyuM, bhale dhotiyuM ke pATalUna pahe2vAnuM choDI tame 'colapaTTaka' paheravA mAMDyo, pagarakhAM choDI khullA page cAlavA mAMDyuM... paraMtu tethI mananI vyAkuLatA, vivazatA ke asthiratA dUra nahIM thAya. For Private And Personal Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 302 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAnasAra 'to zuM karavuM?" eka kAma karo. ApyaMtara parigrahano tyAga karavA puruSArthI bano. je parigrahano tame tyAga karyo, enuM smaraNa karI enA rAgI na bano, tyAga karelA bAhya parigrahathI ucca kakSAno parigraha meLavavA mATe tatpara na bano. to ja mana prasanna ane pavitra banyuM raheze. aMtaraMga rAgadveSa ane mohanI graMthi bhedAya nahIM, bhautika padArthonuM aMtaraMga AkarSaNa khatma na thAya, tyAM sudhI mananI svasthatA Ave ja nahIM. AMtarika malina bhAvono saMgrahaparigraha manane sadaiva rogI ja rAkhe che. *e aMtaraMga parigrahano tyAga to duSkara che!' e tyAga karyA vinA bAhya nigrantha-veza vRthA che! sarpa bhalene kAMcaLI utArI nAkhe, kAMcaLInI sAthe sarpa jherane bahAra pheMkI na de tyAM sudhI e nirviSa nathI banato. mAtra tame bAhyavezanuM parivartana karyuM ane bAhya AcAronuM parivartana karyuM, eTalA mAtrathI zuM? zuM tame pelI lakSmaNA sAdhvInuM nAma nathI jANatA? prAcIna kALanI vAta che. rAjakumArI lakSmaNAe samagra saMsArano parigraha tyajI dIdho. bhagavaMtanA AryosaMghamAM lakSmaNA AryAe sAdhanA AraMbhI. kevI adbhuta sAdhanA! jJAna ane dhyAnano eNe sumeLa sAdhyo. vinaya ane vaiyAvRtyanI saMvAditA sAdhI... eka divasa enI dRSTi cakalA-cakalInA joDalA para paDI... joDaluM maithunakriyAmAM pravRtta hatuM... lakSmaNAnA mana para A dRzya jhaDapAI gayuM... te vicAravA lAgI : 'bhagavAne maithunano sarvathA niSedha karyo...teo svayaM nirvedI che... temane vedAMta (vikArI) jIvonA saMbhogasukhano anubhava kyAMthI hoya?' jAtIya-saMbhogasukhanA aMtaraMga parigrahe lakSmaNA sAdhvInuM gaLuM TUMpI nAkhyuM...maithunakriyAnA darzanamAMthI saMbhogasukhanA parigrahanI vAsanA jAgI... e parigrahano tyAga karavAno upadeza ApanAra tIrthaMkara bhagavaMta ajJAnI lAgyA! For Private And Personal Use Only kSaNa be kSaNa pachI punaH lakSmaNA svastha banI gaI : 'arere...meM zuM vicAryuM? bhagavaMta to sarvajJa che... jagatano koI bhAva emanAthI chAno nathI... e sarva jANe che ne jue che... meM abhAgaNIe e parama gurudeva mATe anucita ciMtavyuM...!' Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigraha-tyAga 303 tene bhagavaMta samakSa prAyazcitta karavAno vicAra Avyo... eka kadama AgaLa vadhI ne aTakI gaI.... "prAyazcitta karavA mATe mAruM mAnasika pApa bhagavaMtane kahevuM paDaze. mArA mATe tyAM samavasaraNamAM beThelAM zuM dhAraze? bhagavAna zuM dhAraze?-lakSmaNA Avo adhama vicAra karanArI che? nA nA, huM prAyazcitta svayaM ja karI lauM... bhagavAnane pUchIza ke "prabhu, koI Avo vicAra kare to tenuM zuM prAyazcitta?" A bIjA aMtaraMga parigrahe enA manane valovI nAkhyuM... citta caMcaLa banI gayuM. "mAyA' e aMtaraMga parigraha che. bhale eNe potAnuM pApa svamukhe jAhera na karyuM, paNa chatAMya Aje hajAro varSa pachI ApaNe enA e pApane jANI zakyA chIe! zAthI? sarvajJa vItarAgathI koI vAta chUpI rahI zakatI nathI. lakSmaNA saMsAranI yoniomAM janmamaraNanA pherA pharI rahI che! A che aMtaraMga parigrahanI lIlA! bAhya parigrahano tyAga karavA chatAM jo aMtaraMga parigrahanI gAMTha rahI gaI, to saMsAraparibhramaNa sivAya bIjo koI mArga nathI. mATe ahIM upAdhyAyajIe kahI dIdhuM ke "jo tAruM mana aMtaraMga parigrahathI vyAkuLa che, to bahArano sAdhupaNAno dekhAva vyartha che, arthahIna che.' ema kahIne bahArano veza choDI devAnuM nathI kahetA, paraMtu aMtaraMga parigrahano tyAga karavAnI bhavya preraNA Ape che. tyakte parigrahe sAdhoH prayAti sakalaM rjH| pAlityAge kSaNAdeva sarasaH salilaM yathA / / 5 / / 197 / / arthaH parigrahano tyAga karyo eTale sAdhunuM saghaLuM pApa kSaNamAM ja cAlyuM jAya che, jema pALa tUTatAM sarovaranuM pANI cAlyuM jAya che. vivecanaH sarovaramAM chalochala bharAyelA pANIno nikAla karI devo che? enI pALa toDI nAkho! sarovara pANIrahita banI jaze. pALa toDavI nathI ane sarovarane khAlI karavAnI vAto karavI che, e kema bane? tamAre Atma-sarovaramAM bharAyelA pApa-pANIno nikAla karavo che? to parigrahanI pALa toDI nAkho. hA, toDavI ja paDaze. e sivAya bIjo koI mArga nathI. huM jANuM chuM ke tame e pALa bAMdhavA divasa-rAta mahenata karI che, saMyama ane svAdhyAyane aLagAM mUkIne tame e pALa bAMdhavAmAM tamAruM sarvasva lagAvI dIdhuM che. mahAvratone kalaMkita karIne tame e pALane sohAmaNI For Private And Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 304 jJAnasAra banAvI che... paNa huM kahuM chuM, tame e pALa toDI nAkho... e vinA AtmasarovaramAM bharAyeluM pApanuM pANI bahAra nahIM nIkaLe. e ramaNIya parigraha-pALa para besI strIkathA, bhojanakathA, dezakathA ane rAjakathA karavAmAM tamane majA Ave che, bhoLA ajJAna jIvonA mAnasanmAna jhIlavAmAM tame lIna cho... tamArI e parigrahanI pALI para tamAro DAyaro jAme che ne khuzAmatakhoronI vacce tame tamArI jAtane mahAna samajo cho! paraMtu bhalA, e yAda rAkhajo ke pALI parathI jo lapasyA, to agAdha pApa-jalamAM samAdhi levI paDaze... tyAM beThelAM khuzAmatakhoromAMthI koI tamane e agAdha jalamAMthI bahAra kADhavA tamArI pAchaLa kUdI paDavAno nathI. parigrahanI pALa para dhUNI dhakhAvIne beThelA tame tyAMnA zAzvata niyamane jANo cho? pALa para besIne ja pALane toDavA prayatna karato nathI te e agAdha pApajalamAM pheMkAI jAya che... bhale tamAro veza tyAgIno hoya, bhale tamAro upadeza vairAgyano hoya, bhale tamArI kriyAo jinamArganI hoya, bhale lAkho bhakto tamArI jaya bolAve, bhale tame AMkho baMdha karInepadmAsana lagAvIne dhyAna dharo ke tapazcaryAno rekarDa noMdhAvo, paraMtu A badhuM parigrahanI pALa para besIne jo karo cho, to tenAthI AtmAne koI lAbha nathI... aMte to e pALa parathI lapasavAnuM ane agAdha pApa-jalarAzimAM DUbI maravAnuM. parigrahanI pALa para besI tame jagatane aparigrahano upadeza Apo cho? svayaM e pALane toDI nAkho... pApanAM pANI vahI javA do... e gaMdA ane durgaMdha mAratAM pANI... tamane zuM e pALa para besIne durgaMdha paNa nathI AvatI? khera, TevAI gayAM hazo. tame paNa evI jagA para besIne sAdhupaNAne zA mATe lajavo cho? lo hAthamAM kodALA ne pAvaDA, toDavA mAMDo e parigrahanI pALane! dAMta kacakacAvIne macI paDo! jyAre pALa tUTI jaze...pApanuM pANI vahI jaze... tyAre e nirmaLa AtmasarovaranA Are UbhA UbhA tame koI judI ja anubhUti karazo... tamane lAgaze ke atyAra sudhI parigrahamAM saMyamanuM amI zoSAI gayuM hatuM ane aMtaranI kesara-mahekatI mahAvratonI vADI koIe ujADI nAkhI hatI... dRSTi para koIe aMdhAruM AMjI dIdhuM hatuM. sAdhanA-ArAdhanAnI samRddha vADI veDAI gaI hatI ane AMgaNAmAM mAtra jhAMkharAM ja ekaThAM thaI gayAM For Private And Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigraha-tyAga 305 hatAM.parigrahanA pApe sarva-viratijIvana sAthenA saMbaMdho UtaraDAI gayA hatA. viraktinA vezamAM tamane Asaktie mUMjhavI nAkhyA hatA. parigrahanA pApe ja to sAdhu mahAvratonuM ullaMghana karavA prerAya che. parigrahanuM mamatva ja to ene krodhAdi kaSAyo ane rasa-Rddhi-zAtA gAravanuM sevana karavA dhakko mAre che! jyAM parigrahane vosirAvyo; krodhAdi kaSAyo upazAnta thaI javAnA. gAravo tarapha dhRNA jAgavAnI.. mahAvratonA pAlanamAM sthiratA ane dRDhatA AvavAnI. jyAre tame kuTuMba-parivAra, dhana-saMpatti ane bIjA aneka sukha-sAdhanono tyAga karI zramaNa banyA cho, have sAdhu-jIvanamAM Ubho karelo mAmulI parigraha choDatAM zA mATe tame acakAo cho? samudra tarI gayA pachI kinAre AvIne DUbI javAnI bhUla zA mATe karo cho? mATe, parigrahanI pALane toDI rAkho, AtmasarovaramAMthI pApanuM pANI cAlyuM jaze, tame nirmaLa banI jazo. tyattkaputrakalatrasya mUrchAmuktasya yoginaH / cinmAtrapratibaddhasya kA pudgalaniyaMtraNA / / 6 / / 198 / / artha : jeNe putra ane strIno tyAga karelo che, je mamatvathI rahita che ane jJAnamAtramAM Asakta che, tevA yogIne pudgalanuM baMdhana zuM hoya? vivecana : alakhanAM gAna gAto... bhautika sukhothI beparavAha yogI zuM koInuM baMdhana svIkAre? e to nibaMdhana nirmukta rahI AtmajJAnanA saMgamAM layalIna hoya. jogI! tArA jogane saMbhALa. joga upara bhoganI zevALa to caDhI gaI nathI ne? joga para bhoganI bhUtAvaLe bharaDo lIdho nathI ne? nahIMtara teM karelo tyAga eLe jaze. teM strInA sukhano tyAga karyo, teM putra-putrInA sukhano tyAga karyo, teM baMgalA-moTaronI lAlasA tyajI dIdhI. teM gAdItakiyA ane mulAyama bichAnAonuM zAtAsukha tyajI dIdhuM... bhalA, have tArA mATe "A mAruM' evuM zuM che? teM sarva mamatvane toDI nAkhyuM... tArA para have koI jaDacetana padArthanuM Adhipatya na hoI zake. ' jogI, tArI cetanA jAgrata thaI che, teM parigrahanA paththarone UkheDIne pheMkI dIdhA che, have tArA para pudgalano prabhAva na hoI zake. dravya, kSetra, kALa ke bhAva-koInuM baMdhana tArA para na hoI zake. cetanA-zakti koI baMdhanane svIkAratI nathI. jabarajastIthI koI enA para niyaMtraNa mUkI zakatuM nathI. For Private And Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 306. rAnasAra "mAre AvAM ja, amuka prakAranAM ja vastra joIe, AvAM ja pAtra joIe, AvI ja pena...ghaDiyALa joIe, AvA ja pATa-pATalA joIeAvo dravyAgraha jogI tane na zobhe! A badhAM dravyo vinA tane zuM na ja cAle? to e dravyonI apekSA tArA cittane niraMtara kSubdha rAkhaze. mAre to gAmaDAmAM ja ke zaheramAM ja rahevuM che, mane to nirjana sthAna ja phAve.. mane to loko khUba AvatA-jatA hoya tyAM ja phAve.. mAre to upAzraya suMdara joIe.. evA gAmamAM rahevAnuM pasaMda karuM chuM, jyAM khUba garamI na paDatI hoya... A che kSetrAgraha. kSetranuM niyaMtraNa jogI para? ke yogInuM niyaMtraNa kSetra para? tAre kyAM eka kSetramAM sadaiva rahevAnuM che? tuM tAre kSetra-nirapekSa banI vicarato rahe. gAma hoya ke araNya hoya, sagavaDa hoya ke agavaDa hoya, tuM to jJAnAnandamAM masta rahe, koI vAte tuM tArI jAtane apUrNa na jo. jJAnanI paripUrNatAno bhAsa thayA pachI pudgalanI pUrNa thavAnIsukhI banavAnI kalpanAo varALa banIne UDI jAya. mane to ziyALo ja game! unALAnI RtumAM to bAra vAgI jAya che.... comAsAmAM paNa jyAM khUba varasAda Avato hoya tyAM huM to na rahuM' - Avo kALa-pratibaMdha tane satAve che? AvA kALasApekSa vikalponAM mojA UchaLe che? to tuM 'cinmaya' nathI banyo, e nizcita vAta! mugala-niyaMtraNa nIce. tuM kedI che. tane bhAvasApekSatA to pIDA nathI karatI ne? "mArAM guNagAna gavAtAM hoya, prazaMsA thatI hoya, sugaMdhamaya vAtAvaraNa hoya" anya jIvonA sArAMnarasAM bhAvonI asara tArA para paDe che? sArAM-narasAM bhAvo mujaba rAgadveSa thAya che? to tuM yogI kevI rIte? dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI tuM nirapekSa bana. pudgalanirapekSa banyA vinA bhavasAgara tarI zakAze nahIM; mananI pavitratA jALavI zakAze nahIM, cittanI svasthatA TakI zakaze nahIM, samyagu jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM layalIna banI zakAze nahIM.. tame saMsAra tyajI sAdhu banyA, moha tyajI muni banyA, aMganA tyajI aNagAra banyA... ghaNI ghaNI apekSA to tame tyajI ja dIdhI che. have to tamAre ghaNo tyAga mAnasika bhUmikAe karavAno che... have dhULa tyAgamAMthI sUkSma tyAganI bhUmikAmAM praveza karavAno che. je tyAga karyo che, emAM ja saMtoSa na mAno. ene ja kalpanAsRSTimAM na rAkho. paraMtu tamAre haju ghaNo tyAga karavAno che, pudgala-niyaMtraNamAMthI For Private And Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigraha-tyAga 307 tamAre sarvathA mukti meLavavAnI che, e vAta yAda rAkho. hA, A zarIra paNa paulika che, enAM niyaMtraNamAMthI paNa chUTavAnuM che.. pachI bIjA paugalika padArthonI to vAta ja kyAM! je paugalika padArthono saMga anivArya che, tenA saMgamAM paNa, enuM tamArA para niyaMtraNa na joIe, tamAruM enA para niyaMtraNa joIe.. pudgala para tamAruM niyaMtraNa rAkhIne enAthI nirapekSavRtti banIne raho to ja jJAnAnandamAM DUbI zakazo. cinmAtradIpako gaccheta nirvAtasthAnasaMnibhaiH / niSparigrahatAsthairya dharmopakaraNairapi / / 7 / / 199 / / artha : jJAnamAtrano dIpaka, pavanarahita sthAnanA jevA dharmanAM upakaraNo vaDe paNa parigrahatyAgarUpa sthiratAne pAme che. vivecanaH dIpaka, chAliyAmAM ghI bhareluM che ane sutaranI diveTa che. jyoti jhaLahaLI rahI che, pavanano koI susavATo nathI, jyotino koI dhrujAro nathI. e sthira che ne prakAza pAtharI rahI che. tattvajJoe, maharSioe, vicArakoe jJAnane dIpakanI upamA ApI che. sthUla jagatamAM jema dIpakanA prakAzanI AvazyakatA che, tema AtmAnA sUma jagatamAM jJAnadIpakanA prakAzanI AvazyakatA hoya che. paraMtu nidrAmAM manuSya prakAzane nathI cAhato! mohanidrAmAM tevI ja rIte jIva jJAnaprakAza nathI cAhato... ajJAnanA aMdhakAramAM ja mohanI nidrA ghasaghasATa Ave che! dIpaka sthira rahe to prakAza pAtharI zake-temAM ghI-tela hoya ane te pavanarahita jagAmAM mUkelo hoya. jJAnadIpaka mATe A be zarata anivArya che! jJAnadIpakanuM ghI-tela che suyogya bhojana. jJAnadIpakanuM pavanarahita sthAna che dharmanAM upakaraNa. hA, jJAnopAsanA niraMtara cAlatI rahe, dharmadhyAna ane dharmaciMtana nirAbAdha gati karatuM rahe, e mATe tame zveta, alpa mUlyavALA ane jIrNa vastra pahero cho, e parigraha nathI! satata svAdhyAyanuM guMjana cAlatuM rAkhavA mATe tame vastrapAtra vagere grahaNa karo, te parigraha nathI. vastra-pAtra vagere dharmasAdhanone grahaNa karanAmAM zarata che : For Private And Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 308 www.kobatirth.org niHspRha vRttithI grahaNa karavuM; jJAnadIpakane jalato rAkhavo. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAnasAra bhale digaMbaro kahe ke 'tame parigrahI cho...jJAnamAtranI pariNativALA munie vastra na paheravAM joIe ane pAtra na rAkhavAM joIe.' A vidhAnamAM teo tarka kare che ke 'vastrapAtranuM grahaNa-dhAraNa mUrchA vinA na thaI zake.' emanA kahevAthI ApaNe parigrahI nathI banI jatA ke teo aparigrahI nathI banI zakatA! vastra-pAtranA grahaNa-dhAraNamAM mUrchA jo thatI ja hoya, to bhojana grahaNa karavAmAM mUrchA kema na thAya? zuM bhojana rAgadveSanuM nimitta nathI? zuM kamaMDala ane morapiccha grahaNa karavAmAM ne rAkhavAmAM parigraha nathI? are, zarIra e ja parigraha che...! digaMbara muni bhojana kare che ne kamaMDala tathA morapiccha paNa rAkhe che... kaDakaDatI ThaMDImAM, ghAsa bharelI lAkaDAnI peTImAM ghasaghasATa UMghI javuM e zarIra paranI mUrSyA na kahevAya? asaMyamI saMsArI jIvone auSadhAdi batAvavAM e aparigrahatAnuM lakSaNa kahevAya? he munirAja, jo tame zAstramaryAdAmAM rahIne cauda prakAranA dharmopakaraNa grahaNa karo cho, teno upayoga karo cho, enAthI tamAro jJAnadIpaka akhaMDa rahe che, to tame parigrahI nathI. nagna rahevAthI sarvathA aparigrahI banAtuM nathI ke vastra dhAraNa karavAthI sarvathA parigrahI banAtuM nathI. rastAmAM rakhaDatA kUtarA o nagna ja hoya che ne? zuM temane aparigrahI muni kahezo? ane dazerAnA ghoDAne khUba ja zaNagAravAmAM Ave che, tethI zuM te ghoDAne parigrahI kahezo? kUtaro mUrccharahita nathI ke ghoDAne zaNagAra upara mUrchA nathI! For Private And Personal Use Only jJAnadIpaka bujhAI na jAya e lakSa che. jJAnadIpakane jalato rAkhavA mATe tame je koI zAstrIya utsarga-apavAdano mArga lo, temAM tame nirdoSa cho. paraMtu jarAya AtmavaMcanA na thaI jAya, enI takedArI rAkhajo. eka bAju ema mAno ke 'huM zAstra-adhyayana ka2vA vastrapAtra Adi grahaNa karuM chuM,' bIjI bAju vastra-pAtra grahaNa karavAmAM ane dhAraNa karavAmAM mUrchA...Asakti gADha banatI jatI hoya! jema jema tamArI jJAnopAsanA vadhatI jAya tema tema 52padArtho parathI mamatva ghaTatuM jAya to e jJAnadIpake tamAro jIvanamArga ajavALyo, ema kahevAya. eka mAtra jJAnopAsanA! bIjI bAhya pravRtti nahIM! manane bhaTakavA mATe Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigraha-tyAga 308 koI sthAna nahIM... jJAnopAsanAmAM ja layalInatA! pachI bhalene kAyA parapadArtho grahaNa kare ne dhAraNa kare! AtmAne enI zI asara? mUrcchAchinnadhiyAM sarvaM jagadeva parigrahaH / mUrcchayA rahitAnAM tu jagadevAparigrahaH || 8 ||200 / / artha : mUrchAthI jenI buddhi DhaMkAyelI che teone sarva jagata ja parigraharUpa che, paraMtu mUArahitane jagata ja aparigraharUpa che. vivecana : parigraha-aparigrahanI kevI mArmika vyAkhyA karI che! keTalI spaSTa ane nizcita! A vizvamAM evI koI vastu che ke jene ApaNe sarvathA parigraharUpa kahI zakIe athavA aparigraharUpa kahI zakIe? mUrchA e parigraha, amUrchA e aparigraha. saMyama-sAdhanAmAM sahAyaka padArtho aparigraha, ane saMyama-ArAdhanAmAM bAdhaka padArtho parigraha. parapadArthono tyAga karyo. dhanasaMpatti, baMgalA, moTara... A badhuM tyajI sAdhu banyA. are, zarIra para vastra ya nahIM ane bhojana mATe pAtra ya nahIM. tame mAnyuM ke 'huM aparigrahI banyo.' bhale, tamArI vAta kSaNabhara mAnI laIne tamane pUchuM : 'parapadArthono tame tyAga karyo, te tyAgelA padArtho aMgenA rAgadveSa tamane thAya che ke nahIM? are, zarIra to 525dArtha che ne? zuM zarIra rogagrasta bane che tyAre zarIra-mamatva nathI jAgatuM? zarIrano tyAga to karyo nathI! parabhAvano to tyAga karyo nathI... have, tame gaMbhIratAthI vicAro ke zuM vAstavamAM tame aparigrahI banyA cho? sthUla dRSTithI nA vicArazo. sUkSma dRSTithI ciMtana karajo... parigraha-aparigrahanI vyAkhyAo tyAre spaSTa samajAze. munirAja! o nirmohI...nirlepa munirAja! tamane to parigrahane sparzelo pavana paNa aDI zakato nathI... parigrahanA pahADone mAthe UMcakIne pharatA zrImaMto tamane pradakSiNA daIne palAyana thavAmAM tatpara hoya che... tamane nathI parigrahano Agraha ke nathI bhautika... sAMsArika padArthonI raMjamAtra spRhA. tame je parigrahano mana-vacana-kAyAthI tyAga karyo che, e parigrahanuM jarA ya mUlya tamArA manamAM aMkAyeluM nathI, ane je bAhya dRSTie parigraharUpa dekhAya che tevA tamArA zarIrane DhAMkatAM vastro, bhikSA mATenAM pAtro ane svAdhyAya aMgenAM pustako para tamane 'A mArAM' evo Agraha nathI. tame aMtaraMga dRSTie saMyamanAM upakaraNothI paNa nirlepa cho. For Private And Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310 jJAnasAra hA, evA raste rajhaLatA... bhIkha mAMgIne jIvatA. vyasanomAM rAcatA bhikhArIone joyA che, jemanI pAse "parigraha' kahevAya evuM kaMI hotuM nathI...ne kahevuM hoya to e tUTelI-phATelI kaMthA ane durgadha mAratuM cappaNiyuM...! bahu kahevuM hoya to khUba kAlAvAlA ane dInatA karIne meLavelA nikalanA eka-be paisA... jene tame "parigraha' kahI zako evuM vAstavamAM tamane kaMI nahIM dekhAya.. zuM tame ene "aparigrahI mahAtmA' kahezo? zuM tame emane nirmohI-nirlepa saMta kahezo? nA re nA. kema? kema ke temane to nava paripha che! enI AkAMkSAoe pUrA jagatane AvarI lIdhuM cheAkhuM jagata ja emano parigraha che. jagatanI sarva saMpatti para eNe manathI mamatva karyuM che..! tamArI pAse zuM che ne zuM nathI enA para parigraha-aparigrahano nirNaya na karo. tame zuM cAho cho? ne zuM nathI cAhatA, enA para parigraha-aparigrahano nirNaya karo. hA, tamArI tapazcaryA, tamAruM dAna...tamAruM cAritrapAlana... e badhAMthI tame zuM cAho cho. jo tame devalokanuM indrAsana ke manuSyalokanuM cakravartIpada cAho cho, jo tame svarganI apsarAonAM amanacamana ke maryalokanI vArAMganAonA snehAliMgana cAho cho, to tame aparigrahI kevI rIte? anelAkho lAvaNyamayInI madhyamAM beThelo, vaibhavanAM zikharo para ArUDha thayelo. maNikhacita siMhAsana..ratnajaDita staMbhavALA mahela...kImatI vastraalaMkAro.. A badhAMthI gherAyelo hovA chatAM jenuM aMta:karaNa "nAE putrimAvAnAM rtAi rahita 2' A bhAvathI raMgAyeluM che, je tyAga-saMyama mATe talase che... cAragatinAM sukhothI je nirlepa che. jenI dRSTimAM kaMcana kathIra samAna che. sonuM mATI samAna che. jene ziva-acala-aruja-anaMta-akSaya-avyAbAdha mokSa sivAya koI IcchA nathI. ene tame parigrahI kahezo? jene koI mUrchA nathI tene parigrahI nA kahevAya. jene anaMta tRSNA che tene aparigrahI nA kahevAya. mATe buddhi para maDhAI gayelI mUrchAnI cAmaDInuM "oNparezana' karavAnI buddhine mUrchAyukta banAvo... pachI pUrNatAno paMtha prazasta banaze, prayANa vegavaMtu banaze. tamAruM aMtaHkaraNa pUrNAnandathI chalakAI UThaze. For Private And Personal Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atIndriya parama brahmane pamADanAra anubhavano anubhavI mahAtmA kevo mahAna yogI banI jAya! anubhava For Private And Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org anubhava A koI saMsAranA khATAM-mIThAM anubhavonI carcA-vArtA nathI. A koI sAmAjika-rAjakIya anubhavono adhyAya nathI. ahIM to che AtmAnA agamaagocara anubhavanI vAta! je anubhava ApaNe atyAra sudhI karI zakyA nathI tevo anubhava karI jovA mATe ahIM mArgadarzana che, preraNA-protsAhana che. AtmAnA paramAnandano anubhava jo jIvanamAM ekAdavAra paNa thaI jAya, to basa! mokSasukhanuM 'saeNmpala' paNa kyAMthI abhAgInA bhAgyamAM!! 23 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra sandhyeva dinarAtribhyAM kevalazrutayoH pRthak / budhairanubhavo draSTaH kevalArkAruNodayaH / / 1 / 1201 / / artha : jema divasa ane rAtrithI saMdhyA judI che, tema kevaLajJAna ane zrutajJAnathI bhinna kevaLajJAnarUpa sUryanA aruNodaya samAna anubhava, jJAnI puruSoe dITho che. vivecana : ahIM e anubhavanI vAta nathI, jene ghaNI vAra manuSya kahe che : mAro A anubhava che, anubhavanI vAta kahuM chuM." AvuM bolanAro manuSya to bhUtakALamAM potAnA jIvanamAM banelI ghaTanAone "anubhava' kahI rahelo hoya che. sAmAnya mAnavInI mati na samajI zake evA "anubhava" nI vAta ahIM graMthakAre karelI che. eka samaye mane eka sagRhastha maLyA. sAtvika prakRtinA hatA. pratidina dhyAna" paNa karatA. temaNe mane kahyuM : mane dhyAnamAM ghaNA avanavA anubhava thAya che." "kevA kevA anubhava thAya che?" meM pUchyuM. "are, kyAreka to lAla lAla raMgo ja mAtra dekhAya che. kyAreka zrI pArzvanAtha bhagavaMtanI pratimA dekhAya che, kyAreka huM koI ajANyA pradezamAM ja pahoMcI jAuM chuM..." temaNe kahyuM ane temane dhyAna-kAlamAM skurelA vicAro.... siddhAnto vagerenuM "AtmAnubhava' kahIne varNana karyuM. AvA anubhavo paNa ahIM graMthakArane abhipreta nathI! prastutamAM to "anubhava-jJAna' graMthakAra spaSTa karavA cAhe che. tene samajAvavA mATe kahe che : saMdhyA tame joI che? saMdhyAne tame zuM divasa kahezo? nA. to zuM rAtri kahezo? nA. divasa ane rAtathI saMdhyA judI che. tema anubhava e nathI. zrutajJAna ke nathI kevaLajJAna! zrutajJAna ane kevaLajJAnathI anubhava judo che... hA, kevaLajJAnanI vadhu nikaTa jarUra che. sUryodaya pUrve aruNodaya thAya che ne? basa, anubhavane ApaNe kevaLajJAnarUpa sUryodaya pUrveno aruNodaya kahI zakIe. arthAt tyAM matijJAnAvaraNanA kSayopazamathI utpanna thatA camatkAra nathI, buddhi-matinI kalpanAsRSTi nathI, zAstrajJAnanA adhyayana-ciMtanamananamAMthI pedA thatAM rahasyono avabodha nathI. "mArI buddhimAM Ama samajAya che," ke "amuka zAstramAM A pramANe kahyuM che," athavA "mane to amuka zAstranuM A rahasya samajAya che' - A badhuM "anubhava" thI sAva para che. anubhava tarkathI khUba UMcI sapATI para che. anubhava zAstronA jJAna nIce dabAyelo For Private And Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anubhava 313 nathI ane anubhava buddhi ke zAstrathI samajAya evo paNa nathI...! jojo, koIne anubhavanI vAta tarkathI samajAvavAnI koziza karatA! samajavAmAM ane samajAvavAmAM buddhi-mati, jJAna ane tarkazAstrajJAna joIe che, jyAre anubhava samajAvavAnI vastu ja nathI! 'yathArthavastusvarUpopalabdhi-parabhAvAramaNa-tadAsvAdanaikatva-manubhavaH / ' bhagavAn haribhadrasUrijIe anubhavanuM svarUpa batAvatAM kahyuM che : (1) yathArtha vastusvarUpanuM jJAna. (2) parabhAvamAM a-ramaNatA. (3) svarUpa-ramaNamAM tanmayatA. jagatanA padArtho jevA svarUpe che; tevA svarUpe jJAna thAya.. jJAnamAM rAgadveSa na bhaLe. AtmAthI bhinna padArthothI ramaNatA na hoya. e yogIne to AtmasvarUpanI ja ramaNatA hoya... eno deha A duniyAnI sthala bhUmikA para beThelA hoya, eno AtmA duniyAthI dUra sUkSmAtisUkSma bhUmikA para ArUDha hoya. TUMkamAM paNa khUba gaMbhIra zabdomAM anubhavI AtmAnI sthitinuM A varNana che. svarUpamAM ramaNatA e mATe ApaNe nathI karI zakatA, kAraNa ke parabhAvanI ramaNatAmAM DUbI gayA chIe. parabhAvanI ramaNatA yathArtha vastusvarUpanA ajJAnane AbhArI che. jema jema vastasvarUpanuM ajJAna dUra thatuM jAya, tema tema AtmaramaNatA AvatI javAnI ane parabhAvamAM bhaTakavAnuM ochuM thatuM javAnuM. "anubhava' taraphanI UrdhvagAmI gati...AraMbhAze, e zAzvatuM... parama jyotimAM bhaLI javAnI UMDI tatparatA pragaTa thaze. tyAre jIvananI jaDatAne bhedI anubhavanA AnaMdane varavAnuM apratima sAhasa pragaTI jaze, tyAre ajJAnanA othAra nIce bhIMsAtI cetanA jJAnajyotinAM kiraNono prasAda prApta karI parama tRpti anubhavaze. vyApAraH sarvazAstrANAM dikpradarzanameva hi| pAraM tu prApayatyeko'nubhavo bhavavAridheH / / 2 / / 202 / / artha : kharekhara, sarva zAstrono udyama dizA batAvanAra ja che, paraMtu eka anubhava ja saMsArasamudrane pAra pamADe che. vivecana : kevI karkaza kolAhala macyo che? zAstrArtha ane zabdArthanA ekAMta Agrahe halAhalathI ya vadhu dAruNa viSa For Private And Personal Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 314. janasAra relAvyuM che.. e viSanA kutkAro pelA kaNidharanA kutkArone paNa lajavI rahyAM che...! koI kahe che : "ame 45 Agama mAnIe chIe." koI kahe che : 'ame 32 Agama ja mAnIe chIe..." koI kahe che : "ame ekeya Agama mAnatA nathI." kevo ghora kolAhala? zA mATe? zuM e mAnelAM zAstro emane bhavasAgarathI tAraze? zuM e zAstro emane nirvANa pamADaze? jo zAstrothI ja bhavasAgara tarI zakAto hota to ApaNe Aja sudhI saMsAramAM rajhaLatA na hota.. bhUtakALamAM ApaNe zuM kyAreya zAstronA jJAtA nahIM banyA hoIe? are, nava nava pUrvanuM jJAna meLavyuM hatuM, chatAM e pUrvonuM jJAna "zAstrajJAna" amane na tArI zakyuM? kema? kyAreya vicAryuM che? pachI zA mATe zAstro mATe ghoMghATa karI azAMti phelAvo cho? zAstrono bhAra gaLe vaLagADIne zA mATe bhavasAgaramAM DUbI maravAnI ceSTA karo cho? zAstra tamane anaMta-avyAbAdha sukha nahIM ApI zake. A zAstro taraphano aNagamo na samajatA. zAstronI pavitratAnuM apamAna na samajatA... paNa zAstronI maryAdAnuM bhAna karAvavA mATe A kahuM chuM. zAstro para ja badho madAra bAMdhI beThelA tame, tamArI jaDatAne khaMkherI nAkhavA A kahuM chuM. zAstra? enuM kAma che mAtra dizA cIMdhavAnuM. e tamane sAcI ane khoTI dizAnuM bhAna karAve che.. basa, enAthI AgaLa eka kadama paNa zAstra AgaLa vadhatuM nathI. zAstronA saraMjAma ane upadezo ApaNI AtmabhUmi para dekAro devA bhale dhasamasatA Ave, paraMtu viSaya-kaSAyanA aganagoLA kSaNa-be kSaNamAM e zAstrasaraMjAmano khurado bolAvI de che. enAM dRSTAMto zodhavA javAM paDe ema nathI. nigodamAM pachaDATa khAIne paDelA koI caudapUrvadharane pUchI juo ke emanuM sarvotkRSTa zAstrajJAna emane kema na bacAvI zakyuM? viSaya-kaSAyanI tuMDamijAjImAMthI chUTelAM kALAM bANa jyAre chAtIne cIrI nAkhe che tyAre zAstronuM kavaca pokaLa nIkaLe che, mATe atyAra sudhI karmo sAme jhajhUmavA. mAtra zAstro laIne, enA ja vizvAse nIkaLI paDIne, ApaNe jiMdagI AkhI pastAvo rahe evI thApa khAdhI che. mATe graMthakAra prastutamAM khUba spaSTa bhASAmAM kahI de che ke "zAstro to tamane mAtra dizAjJAna ja Apaze!' to tamane bhavasAgarathI koNa tAraze?" For Private And Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anubhava 315 ciMtA na karo. "anubhava" ApaNane bhavasAgarathI tAraze. e "anubhava" sudhI pahoMcavAno mArga zAstra batAvaze! koI manaHkalpita mArge cAlyA gayA to "anubhava" pAse nahIM pahoMco! ane koI mAnasika "bhramaNA'ne "anubhava samajIne kRtakRtyatA anubhavazo to enAthI AtmAnI koI pragati nahIM thAya. dizAjJAna to zAstra pAsethI ja meLavajo. jema jema tame "anubhava" nA. zikhara upara caDhatA jazo tema tema tamArI para-pariNati nivRtta thatI jaze, para-pudgalanAM AkarSaNo gaLatAM jaze. Atma-2maNatAnI madhamadha soDama chalakAI UThaze. Atma-pariNatinI madaghelI mosama khIlI UThaze. tyAre yathArtha vastasvarUpanA avabodharUpa "anubhava"nuM zikhara tame sara karazo. e zikhare caDhavAnI tAlIma lIdhA vinA, mAtra bhAvanAthI prerita thaIne caDhavA gayA to agamanigamanA e pahADonI koIka khINamAM paTakAI jazo, zodhyA nahIM jaDo. mATe tAlIma levI anivArya che. adhyayana karavuM jarUrI che. pachI sAhasa karIne anubhava-zikhara para ArohaNa karo. tame saphaLatA prApta karazo. che IcchA? nA, IcchAthI ja nahIM cAle. saMkalpabaLa joIze. makkama nirdhAra karavo paDaze. sAdhanAnA mArge lokhaMDI mijAja vinA cAlatuM nathI. vighnone kacaDI nAkhavA mATe dAMta kacakacAvIne Age baDho.. AtyaMtara viknonI zRMkhalAo toDI nAkho... kamara ja toDI nAkho ke jethI vaLI pAchAM beThAM thaIne e vipno mArgamAM aMtarAya Ubho na kare. ATalI nirbhayatA ane khumArI vinA anubhavanuM zikhara AMbavAnI kalpanA paNa karavI azakya che! atIndriyaM paraM brahma vizuddhAnubhavaM vinaa| zAstrayuktizatenApi na gamyaM yad budhA jaguH / / 3 / / 203 / / artha : indriyane agocara paramAtmasvarUpa, vizuddha anubhava sivAya zAstranI seMkaDo yuktio vaDe paNa jANavA yogya nathI, ema paMDitoe kahyuM che. vivecana : zuddha brahmA vizuddha AtmA! pAMceya indriyonuM e gajuM nahIM ke teo zuddha brahmane jANI zake. koI paNa AvaraNa vinAnA vizuddha AtmAno anubhava karavAnI zakti bicArI indriyomAM For Private And Personal Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 316 jJAnasAra kyAMthI hoya? arthAt kAna e zuddha brahmano dhvani sAMbhaLI na zake, AMkho zuddha brahmane nihALI na zake, nAka ane suMghI na zake. jIbha ene cAkhI na zake ane cAmaDI ene sparzI na zake. bhale zAstronI yuktio-tarko AtmAnuM astitva siddha kare, bhale buddhinI kuzAgratA nAstikonAM haiyAmAM AtmAnI siddhi sthApita karI de, paraMtu AtmAne jANavo e zAstronA gajA bahAranI vAta che. buddhinI maryAdA bahAranI vAta che. jANo cho ne ke zAstra ane buddhinA kothaLA bharI rAjA pradezI pAse janArA kevA vilakhA paDI gayA hatA? rAjA pradezIne te vidvAno zAstra ke buddhithI AtmAne oLakhAvI na zakyA! indriyonA mAdhyamathI AtmAne jovAnA AgrahavALA pradezI rAjAe kevo julma gujAryo hato? paraMtu jyAre kezI AcArya ene maLyA, indriyone agocara-indriyothI agamya AtmAnuM darzana karAvyuM, tyAre pradezI rAjA rAjarSi pradezI banI gayo hato. AtmAne jANyo vizuddha anubhavathI! AtmAne oLakhyo indriyonA unmAdane aLago karIne AtmAne meLavyo zAstro ane yuktiothI para banIne! AtmAne jANavA mATe, oLakhANa mATe, meLavavA mATe jeNe daDha saMkalpa karyo hoya teNe indriyonA ghoMghATane zAMta karavo joIe. koI paNa indriyane hastakSepa na karavA devo joIe. zabda-rUpa-rasa-gaMdha-sparzanI duniyAmAMthI manane dUranA pradezamAM laI javuM joIe tyAre vizuddha anubhavanI bhUmikA sarjAya. AtmAne jANavA sivAya bIjuM kaMI ja jANavAnI kAmanA na joIe. AtmAne oLakhavA sivAya bIjuM kaMI ja oLakhavAnI jijJAsA na joIe. AtmAne meLavavA sivAya bIjuM kaMI meLavavAnI tamannA na joIe. jyAM sudhI A kakSA prApta na thAya tyAM sudhI AtmAnubhavanI pAvana kSaNa pAmI zakAya ema nathI. AtmAnubhava karavA mATe A prakAranuM jIvana parivartana karyA sivAya bIjo koI mArga nathI. AtmAnubhavanI vAto karavA mAtrathI kAryasiddhi thavAnI nathI. e mATe koI giriguphAomAM ke AzramomAM bhaTakavAnI AvazyakatA nathI. AvazyakatA che aMtaraMga sAdhanAnI AvazyakatA che zAstronA vivAdothI para thavAnI ane AvazyakatA che tarkavitarkanA viSama vamaLomAMthI bahAra nIkaLI javAnI. For Private And Personal Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anubhava 317 AtmAnubhava karavA mATe AtmAnubhavIonA saMsargamAM rahevuM joIe. AjubAjunI duniyA ja badalAI javI joIe. AtmadhyAnamAM lIna banavAno prayatna cAlu thavo joIe. bIjI badhI ja IcchAo, kAmanAo ane abhilASAone daphanAvI devI joIe. A rIte karelo AtmAnubhava saMsArasAgarano pAra pamADe che. hA; AtmAnubhavono DhoMga karavAthI nahIM cAle. divasa-rAta viSayakaSAya ane pramAdamAM ALoTato mAnavI aDadho kalAka eka kalAka koI ekAMta sthAnamAM besI jaI, vicArazUnya thaI jaI, sohaM no jApa japI laI, mAnI le ke mane AtmAno anubhava thaI gayo, to te AtmavaMcanA thaze. AtmAnubhavInuM samagra jIvana badalAI jAya. ene to viSayo viSanA pyAlA lAge ane kaSAyo phaNidharanI pratikRti lAge. pramAda enI pAse paNa na pharake. AhAravihAramAM te sAmAnya mAnavImAMthI ghaNo UMco UThelo hoya. AtmAnI anubhUtino ene eTalo badho AnaMda hoya ke ene bIjA badhAM ja AnaMda tuccha lAge. paramAtmasvarUpane pAmavA mATe AtmAnubhava vinA bIjA badhAM ja prayatna vyartha che e tAtparya che. jJAyeran hetuvAdena padArthA yadyatIndriyAH / kAlenaitAvatA prAjJaiH kRtaH syAt teSu nizcayaH / / 4 / / 204 / / artha : jo yuktithI indriyone agocara padArtho jANI zakAya to eTalA kALe paMDitoe e atIndriya padArtho viSe nirNaya karI lIdho hota, vivecana : vizvamAM be prakAranAM tattvo che : (1) indriyone agocara, (2) indriyone gocara. sakala vizva indriyone agocara nathI, tevI rIte sakala vizva indriyone paNa gocara nathI. A vAta sahu koIne mAnyA vinA cAle ema nathI. vizvanI evI anaMta vAto che ke jeno sAkSAtkAra ApaNI ke koInI ya indriyo dvArA thaI zake nahIM. AvAM tattvone, padArthone 'atIndriya' kahevAya. AvA atIndriya padArthonA svarUpano nirNaya manuSyo kevI rIte karI zake? bhale manuSya vidvAna hoya ke tIvra buddhizALI hoya, vidvattA ke buddhi atIndriya padArthonuM darzana nathI karAvI zakatI. zuM vizva upa2 Adina paryaMta vidvAno ke buddhizALIo pedA nathI thayAM? zuM teo eka paNa atIndriya padArthono sarvasaMmata nirNaya karI zakyA che? For Private And Personal Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 318 zAnasAra Aje buddhithI, tarkathI ja badhuM samajavAno Agraha vadhato jAya che. buddhi ane tarkathI samajAya ane indriyothI anubhavAya tene ja mAnavAnI vRtti prabaLa banatI jAya che. je buddhithI na samajAya ke tarkathI siddha na thAya tene avagaNI nAkhavAnuM tophAna paNa vadhI rahyuM che, tyAre zrI upAdhyAyajInuM A kathana jagajAhera karavuM Avazyaka che. buddhithI na samajI zakAya evuM koI tattva zuM A anaMta vizvamAM che ja nahIM? zuM vizvamAM buddhithI aNaukelAyelI koI samasyA ja nathI rahI? koI prazna ja nathI rahyo? seMkaDo, hajAro evI samasyAo AjanA vaijJAnikonI sAme paDelI che ke jeno ukela teo buddhithI lAvI zakyA nathI. kadAca tame kahezo? 'jema jema buddhino vikAsa thaze, tema tema e samasyAono paNa ukela AvI jaze.' buddhimAM hamezAM taratamatA rahelI hoya che. buddhi hamezAM apUrNa rahe che. pUrNa caitanyanA sAkSAtkAra vinA ke enA para zraddhA sthApita karyA vinA sarva samasyAonuM samAdhAna zakya nathI. AkAzanA cAMdane AMbI janAruM AjanuM vijJAna pRthvI paranA mAnavonI daridratAnI samasyA hala karI zakatuM nathI! ajJano prazna ukelI zakatuM nathI, mAnasika azAnti TALI zakatuM nathI! chatAM vijJAnanAM gANAM gAtA ardhadagdha mAnavo vijJAnanI sarvoparitA para aMdhazraddhA dhAraNa karI rahyAM che. buddhino durAgraha mAnavIne atIndriya padArthonuM astitva paNa svIkAravA deto nathI, pachI e atIndriya padArthono sAkSAtkAra karavAnI to vAta ja kyAM rahI! AtmA-paramAtmA indriyone agocara tattva che. jo ke tarka ane yuktithI enuM astitva siddha che, paraMtu indriyothI e tattva pratyakSa na anubhavAya evuM che. eno anubhava ka2vA mATe indriyAtIta zakti joIe. vaLI indriyAtIta tattvone mAtra jANavA khAtara jANavAnAM nathI, e tattvono sAkSAtkAra manuSyane parama zAnti ApanAra che. e sAkSAtkAra mAnavInI evI sarva samasyAono ukela che ke je ukela bIjA koI sAdhanathI zakya nathI. e sAkSAtkAra thayA pachI manuSya potAne 'duHkhI, azAnta' samajato nathI. duHkha ane azAnti ene sparza karI zakatAM nathI. mATe, atIndriya padArthono nirNaya karavA mATe buddhinA ravADe caDI vAdavivAdamAM mAnavajIvanano kimatI samaya gumAvyA vinA, anubhavanA For Private And Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anubhava 319 mArge cAlI AtmAnI anubhUti karI, duHkha-azAntithI mukta banavAnuM kAma karavuM e ja sAra che ane e ja paramArtha che. ahIM graMthakAre "atIndriya padArthono nirNaya karavAmAM Ajadina sudhI paMDito saphaLa thayA nathI. ema kahIne ApaNane mArga badalavAnI preraNA ApI che. AtmAnubhavanA mArge cAlavA mATe protsAhita karyA che. zAstro ane vidvAno to mAtra mArgadarzaka che, emanA pAse ja UbhA rahevAthI kAryasiddhi nahIM thAya. keSAM na kalpanAdavI shaastrkssiiraangaahinii| viralAstadrasAsvAdavido'nubhavajihvayA / / 5 / / 205 / / artha : konI kalpanArUpa kaDachI zAstrarUpa kSIramAM praveza karanArI nathI? paraMtu anubhavarUpa jIbha vaDe zAstranA AsvAdane jANanAra thADAM ja che. vivecana : gharakAmamAM mazagUla rahenArI bhAratIya nArIne jANe anubhavajJAnanuM vijJAna na samajAvatA hoya, tema zrI upAdhyAyajI rasoDAnAM upakaraNo laI samajAvavA besI jAya che! A cUlA para UkaLI rahelI khIra juo. temAM kaDachI (khIrane halAvavAno tAveto) nAkhIne tame khIrane halAvI zako cho. ene baLavA detA nathI.. paNa kaDachIthI khIrane halAvavA mAtrathI khIrano rasAsvAda tame mANI zako? nA. khIrano svAda anubhavavA to jIbha para ene mUkavI paDe. khIra sAthe jIbhano saMyoga thAya ane jIbha lapalapa karatI makhamAM pharI vaLe tyAre enA rasanI anubhUti thAya che! zAstra e khIranuM bhojana che. kalpanA (tarkabuddhi) e kaDachI che. anubhava e jIbha che. upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke : tarkabuddhithI zAstrone UthalAvyA ja karazo... uthalAvyA ja karazo, tethI tame zAstrajJAnano rasAsvAda nahIM anubhavI zako; eTaluM ja nahIM, paraMtu zAstrone tarkabuddhithI halAvyA karavAmAM ja jIvanano samaya pUrNa thaI gayo to aMta samaye aphasosa thaze ke "halAvI halAvIne khIranuM bhojana to taiyAra karyuM, paNa eno rasa lUMTavA mATe abhAgI rahI gayo!' khIranuM bhojana taiyAra thAya che eno upabhoga karavA mATe, enA rasAsvAda For Private And Personal Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 320. jJAnasAra mATe. kaDachI to mAtra khIra taiyAra karavA mATenuM sAdhana che. sAdhana tarIke ja enuM mahattva che. e sAdhanathI khIra taiyAra thayA pachI lakSa khIra upara ja joIe, kaDachI upara nahIM. tarkabuddhinI ahIM maryAdA spaSTa karI devAmAM AvI che. zAstrono arthanirNaya thaI gayo, bhojana taiyAra thaI gayuM. pachI kaDachIne korANe mUkI devAnI hoya. tarkabuddhinuM pachI kAma nahIM. pachI to e taiyAra thayelA arthanirNayano rasAsvAda. mANavA anubhava-jIbha upara ene mUkI do ane ene khUba cAvIcAvIne rasAnubhUti karo. ahIM zAstrajJAnano ane "anubhava' no saMbaMdha paNa batAvAyo che. khIra vinA khIrano rasAsvAda jIbha dvArA manuSya na mANI zake. jIbha game teTalI sArI hoya paNa khIra ja na hoya to? tema zAstrajJAna vinA anubhavanI jIbha zuM kare? mATe zAstrajJAnanI khIra pakAvavI to anivArya ja che. enI upekSA kyuM nahIM cAle. ane khIrane pakAvavA mATe kaDachI paNa eTaluM ja mahattva rAkhe che. mAtra khIrane cUle caDhAvI devAthI khIra taiyAra na thAya, paNa baLI jAya ane besvAda banI jAya. e to kaDachIthI halAvatA rahevuM paDe! tema tarkabuddhi vinA zAstronA jJAnanI khIra pakAvI zakAtI nathI. jyAM sudhI zAstronA arthanA jJAnarUpa khIra pAke nahIM, tyAM sudhI tarkabuddhinI kaDachIthI halAvatA raho! khIra taiyAra karo! thaI gayA pachI kaDachIne korANe mUkI. jIbhane taiyAra karo! anubhavane kevI gharagaththu bhASAmAM ahIM samajAvI devAmAM Avyo che! buddhivAdIone emanI buddhinI kAryasImA bAMdhI ApI. buddhinI, tarkanI avagaNanA karavAvALAone buddhinI anivAryatA samajAvI ApI, mAtra anubhavanAM gANAM gAnArAone zAstro ane zAstronAM rahasyo pAmavAnI vAta gaLe utArI dIdhI. jiMdagIparyata zAstronAM poTalAM mAthe mUkI paMDitAImAM kRtakRtyatA samajanArane anubhavanI dizA cIMdhI. A rIte sahuno samanvaya karI kevuM AtmavijJAna pragaTa karyuM cAlo, ApaNe jIvananA rasoDAmAM besI, cUlA para zAstrajJAnanI khIra pakAvIe... tarkabuddhinI kaDachIthI khIrane pakAvIne anubhavanI jIbha dvArA e khIrano rasAsvAda mANI jIvananI sArthakatA anubhavIe. For Private And Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 321 anubhava pazyatu brahma nirdvandvaM nirdvandvAnubhavaM vinaa| kathaM lipimayI dRSTirvAGmayI vA manomayI / / 6 / / 206 / / artha : phlezarahita zuddha anubhava vinA pustakarUpa, vANIrUpa arthanA jJAnarUpa dRSTi rAgadveSAdirahita zuddha AtmasvarUpa kema dekhe? vivecana : carmadaSTi, zAstradaSTi, anubhavadaSTi, je padArthanuM darzana anubhavadRSTithI ja thaI zake ema che e padArthane carmadaSTithI ke zAstradRSTithI jovAno puruSArtha karavo vyartha che. karmakalaMkathI mukta vizuddha brahmanuM darzana carmadaSTithI na thaI zake, zAstradRSTithI nahIM thaI zake. te mATe joIe anubhavaSTi. lipimayI dRSTi, vAmayI dRSTi, manomayI dRSTi. A traNeya dRSTino samAveza zAstradRSTimAM thAya che. A traNeya dRSTio vizuddha AtmasvarUpane jovA asamartha che. lipi' saMjJAkSararUpa hoya che. cAhe e lipi gujarAtI hoya, saMskRta hoya ke koI paNa ho, kevaLa akSaronI dRSTithI parama brahmanuM darzana thAya nahIM. vAmayI dRSTi vyaMjanAkSararUpa che; arthAt akSaronuM uccAraNa karavA mAtrathI parama brahmanuM darzana thAya nahIM. manomayI daSTi che arthanA parijJAnarUpa; arthAt game teTaluM arthajJAna maLe, chatAM enA dvArA sarva klezarahita AtmasvarUpanuM darzana pratyakSa na thaI zake. koI kahetuM hoya ke "pustako vAMcIne, graMtho vAMcIne parama brahmanuM darzana thAya che. to te bhrama che. koI kahetuM hoya ke "koI zloka" zabda ke akSaronuM uccAraNa karavAthI AtmAnuM darzana thAya che, to te paNa yathArtha nathI. koI kahe che ke "zAstronA eka eka zabdano artha samajo, to AtmAno sAkSAtkAra thaze." A paNa mAnavA jevuM nathI. AtmAnuM... karmonAM AvaraNothI mukta vizuddha AtmAnuM darzana karavA mATe joIe kevaLajJAnanI dRSTi! e ja anubhava-daSTi che! jyAM sudhI ApaNI daSTi karmonA prabhAvathI rogI che, tyAM sudhI karmarahita AtmA na dekhAya. lAla kAcanA cazmAmAMthI sapheda padArtha na dekhAya, lAla ja dekhAya, tema karmonA prabhAva nIce rahelI dRSTithI badhuM karmayukta ja dekhAya, karmarahita na dekhAyA For Private And Personal Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 322 jJAnasAra rAgI ane dveSI dRSTi vItarAgane joI zake? vItarAganA zarIrane bhale jue, vItarAga-AtmAne na joI zake- te ya bIjA vItarAganA zarIrane potAnA vItarAga AtmAne jovA mATe to dRSTi rAgadveSarahita ja joIe. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke dRSTine nirmaLa karo. dRSTine nirmaLa karavI eTale manane, mananA vicArone nirmaLa karavA. kSaNe kSaNe rAgadveSanAM dvandromAM aTavAtA vicAro AtmaciMtana paNa karI zakatA nathI. vicArono AMtarika pravAha jyAM sudhI rAgadveSanA DuMgarAomAMthI vahyA kare che tyAM sudhI khaLabhaLATa rahevAno. mananA rAgadveSa miTAvI devA mATe pAMca indriyo para saMyama, cAra kaSAyo para aMkuza, pAMca AsavothI virAma ane traNa daMDathI viratI-A sattara prakArano saMyama pALavo ja rahyo. kevaLa bAhya saMyama nahIM, AMtarika saMyama! svAbhAvika rIte ja vicAro viSaya, kaSAya, Asava ane daMDa tarapha vaLe nahIM, evI manaHsthiti sarjavI paDe. saMsAranA kSetre Dagale pagale UbhI thatI samasyAo, upasthita thatI ghaTanAo ke je anukULa-pratikULa hoya che, temAM mana rAga-dveSI na bane ane madhyasthatA dhAraNa kare, to e AtmasvarUpanI nikaTatA prApta karI zake. bAkI kSaNe kSaNe kriodhAdi kaSAyomAM rAcatA, zabdAdi viSayomAM AkarSAtA, hiMsAdi AsavomAM ramatA ApaNe vizuddha AtmasvarUpanA darzananI vAta paNa karavA adhikArI chIe kharAM? carmadaSTi ane vyavahAradRSTimAM ja aTavAI gayelA ApaNe bhale "Atmadarzana para moTAM bhASaNo ApIe... ApaNane potAne enI koI asara thatI nathI. na suSuptiramohatvAnnApi ca svApajAgarau / kalpanAzilpavizrAntesturyaivAnubhavo dazA / / 7 / / 207 / / artha : moharahita hovAthI gADha nidrArUpa suSuptidazA nathI, svapna ane jAgrata dazA paNa nathI. kalpanArUpa kArIgarIno abhAva hovAthI anubhavarUpa cothI ja avasthA che. vivecana : anubhavadazA!!! - zuM e suSuptidazA che? zuM e svapnadazA che? zuM e jAgrata dazA che? A traNa dazAomAMthI zuM koInAmAM ya A anubhavadazAno samAveza thAya ema nathI? kema nahIM? Avo, ApaNe vicArIe. (1) suSuptidazA nirvikalpa che; arthAt suSuptimAM manano koI vicAra ke For Private And Personal Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anubhava 323 vikAra hoto nathI. paraMtu AtmA mohanA baMdhanathI mukta nathI hoto! zuM gADha nidrArUpa suSupti moharahita hoya che? jyAre anubhavadazA to mohanA prabhAvathI mukta hoya che. mATe anubhavano samAveza suSuptimAM na thaI zake. (2) svapnanI sAthe "anubhava'ne sarakhAvI zakAya? cAhe svapna keTaluMya manamohaka, raLiyAmaNuM ane bhavya hoya... chatAM, sivAya kalpanA, temAM vAstavikatAno aMza paNa hoto nathI. jyAre anubhavadazAmAM kalpanAno aMza sarakho hoto nathI, mATe svapnadazAmAM ya anubhavano samAveza na thAya ke svapnadazAne anubhavadazA na kahevAya. (3) jAgratadazA paNa kalpanA-zilpanuM sarjana che. tene anubhavadazA na kahI zakAya, mATe, anubhavadazA e A traNeya dazAothI bhinna cothI ja dazA che. Aje "samRpti ane AtmAnubhava kahenAro eka varga che. e kahe che : "zanya thaI jAo. manamAMthI badhAM ja vicAro bahAra pheMkI do, sAro ke naraso koI vicAra ja nahIM. Ama jeTalo samaya tame rahI zako teTalo samaya raho. emAM tamane AtmAnubhava thaze! jema suSupti gADha nidrAmAM koI vicAra hoto nathI paraMtu te mohazUnya dazA nathI! alpakALa mATe mohanI sabhAnatA para rAkha nAkhI devA mAtrathI mohadazA dUra thatI nathI. kalAka-be kalAka zUnyatAnA samudramAM kUdI paDavAthI aMtara-manamAM ghara karIne rahelI mohadazA dhovAI jatI nathI. zUnyamAMthI vAstavikatAmAM AvatAM ja strI-dhana-bhojanamitra-parivAra taraphanI mohavRttio UchaLI paDe che! anubhavadazAmAM AvuM na bane, e dazAmAM to divase ke rAte, jaMgalamAM ke zaheramAM. sarvadA ane sarvatra moharahita avasthA! koI rAganA AlApa-pralApa nahIM. koI dveSanA ukALA-uchALA nahIM... tyAM hoya che vAstavika Atmadarzanano apUrva AnaMda ane ekasamAna AtmAnubhUti. zUnyatAmAM AtmasAkSAtkAranI vAto karanArA jyAre zUnyatAnA samudramAM DUbakI mArIne bahAra nIkaLe che, tyAre temanuM mana A saMsAranAM zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzane bhogavavA keTaluM Atura hoya che, e jovuM hoya to e AjanA bhagavAnonA AzramamAM jaIne juo! bhogavilAsanI e bephAma duniyAmAM "AtmAnubhUti' karavA janArA AjanA buddhizALIonI buddhine dhanyavAda ApavA ke dhikkAra? For Private And Personal Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 324 AnasAra kyAreka e prophesara (bhagavAna!) prakRtino...nisargano kalpanAloka potAnI sAhityika bhASAthI sarjI de che ane e kalpanAmAM Atmadarzana... AtmAnubhUti karAvavAno daMbha kare che. zuM vicArazUnyatA AtmAnubhUti? zuM nisarganuM mAnasika kalpanAcitra e AtmAnubhUti? to to vicArazUnya ekendriya vagere jIvone AtmasAkSAtkAra thayelo mAnavo joIe! nisarganA khoLe ja rahetAM pazupakSIone AtmAnubhUtinA phirastA mAnavA joIe. = Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmAno anubhava suSuptirUpa nathI, svapnadazArUpa nathI ke jAgratadazArUpa nathI. A traNeyathI judI ja e cothI avasthA che. e avasthA prApta karavA sAcI dizAmAM puruSArtha karavo joIe. adhigatyAkhilaM zabda- brahma zAstradazA muniH / svasaMvedyaM paraM brahmAnubhavenAdhigacchati / / 8 / / 208 / / artha : muni zAstradRSTi vaDe samasta zabdabrahmane jANIne anubhava vaDe svayaMprakAzI evA parabrahmane paramAtmAne jANe che. vivecana : 'anubhavadRSTithI ja vizuddha AtmasvarUpa jANI zakAya che to pachI zAstronuM zuM prayojana? zAstronuM adhyayana, parizIlana kaMI kAmanuM nahIM ne?' A praznanuM ahIM samAdhAna karavAmAM AvyuM che. zAstradRSTithI samasta zabdabrahmanuM jJAna karavAnuM che. te jJAna karIne paramAtmasvarUpa jANavAnuM che. zAstradRSTi vinA zabdabrahmanuM jJAna na thaI zake ane anubhavaSTi khUle nahIM. zAstronuM adhyayana, ciMtana ane parizIlana anubhavadRSTi mATe karavAnuM che. zAstrAdhyayananuM lakSya-dhyeya 'anubhava' hovuM joIe. zAstromAM ja aTavAI javAnuM nathI. zAstronuM adhyayana vidvattA prApta karI kIrti kamAvA mATe karanArA jIvo anubhava dRSTi meLavI zakatA nathI. zAstronuM jJAna evuM meLavavAnuM che ke 'zAstra' tamArI 'dRSTi' banI jAya. 'carmadRSTi' upara 'zAstradRSTi'nAM cazmAM caDhI javAM joIe. je kaMI jovAnuM, sAMbhaLavAnuM ke vicAravAnuM, te zAstranA anusAre! kuragaDu muninA pAtramAM pelA cAra-cAra mahinAnA upavAsa karI rahelA munio roSathI thUMkyA hatA tyAre kuragaDu munie 'thUMka'ne zAstradRSTithI joyuM hatuM. tapasvIonAM tiraskArayukta vacano zAstradRSTithI sAMbhaLyAM hatAM ane For Private And Personal Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anubhava 325 potAnA tarapha dhRNA batAvanArA e munio tarapha zAstradRSTithI joyuM hatuM! (1) carmadRSTie "theMka' batAvyuM, zAstraSTie tene "dhI batAvyuM. A to lukhkhA bhAtamAM A tapasvIoe "dhI" nAkhyuM "tapasvIonA mukhanuM amRta!" (2) carmadRSTithI je vacano tiraskArabharyA lAge, zAstradRSTithI e vacano pavitra preraNAno pravAha' lAgyo! - "huM Aje saMvatsarInA mahAparvamAM peTa bharanAro chuM.. mane A tapasvIoe aNAhArI padanI preraNA ApI!' (3) carmadaSTi e tapasvIone "krodhI. abhimAnI' batAvatI hatI, zAstraSTi e munivarone mokSamArganA yAtrika batAvatI hatI! mokSamArgadarzaka batAvatI hatI. zAstradRSTithI e kuragaDu munie anubhavanuM amRta meLavyuM! thoDI ja kSaNomAM e anubhavadRSTithI emaNe vizuddha parama brahmanuM darzana karyuM! A kAma kare che. zAstradRSTi! eka paga UMco karIne, be hAtha UMcA karIne, sUrya sAme dRSTi lagAvIne jaMgalamAM dhyAna dharatA prasannacandra rAjarSinA kAne pelA sainikonAM vacano paDyAM : 'juo, bicArA nAnA rAja kumArane tyajI prasannacaMdra jaMgalamAM dhyAna dhare che, jyAre e rAjakumAranuM rAjya eno kAko laI levA taiyAra thayo che!' prasannacandra A vacanone zAstradRSTithI na sAMbhaLyAM! temaNe manobhUmi para zatru sAme jaMga mAMDyo...raudra dhyAnamAM caDhyA... ghora hiMsAnuM tAMDava macyuM.. sAtamI narakamAM laI jAya evAM karmo bAMdhavA mAMDyAM! bhagavAna mahAvIra svAmI samavasaraNamAM rahyA rahyA prasannacandranI carmadaSTinI lIlA joI rahyA hatA.... zreNike jyAre rAjarSinI prazaMsA karIne prazna pUchayo tyAre bhagavaMte kahyuM : zreNika, e rAjarSi jo hamaNAM mare to sAtamI narake jAya!" rAjarSi nivezamAM hatA, dhyAnastha mudrAmAM hatA, kaThora AtApanA levAnI kriyAmAM hatA. paraMtu daSTi zAstranI na hatI! tenA pariNAme temanuM "zravaNa' temanuM adhogamana karI rahyuM hatuM. paraMtu jyAM emaNe "zAstradaSTi' meLavI, mAthAno mugaTa laI zatrane mAravA jatAM muMDAyeluM mastaka joyuM.. ne daSTiparivartana thayuM. tyAM zAstradRSTie temane adhogatimAMthI UMcakyA. khUba ja jhaDapathI...kSaNomAM ja temane "kevaLajJAnanI bhUmikAe lAvIne mUkI dIdhA. zAstronuM adhyayana zAstraSTi mATe karI, tenA dvArA vizvadarzana karavAthI, parabrahma-anya nirapekSa paramAtmadazA pAmI zakAze. For Private And Personal Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thoga jo tame koI muni, yogI, saMnyAsI ke prophesaranAM yoga uparanAM pravacano ke bhASaNo sAMbhaLyA haze, to tamane A aSTaka ghaNuM ja spaSTa ane satya mArgadarzana Apaze. yogane nAme Aje samAjamAM ne deza-videzamAM aneka sAcI-khoTI vAto vahI rahI che. yoga-prayogo upara sinemAo UtarI rahI che... bhogI yogIno DhoMga karI yoganI prakriyAo zIkhavI rahyAM che! vAMco, ekAgra citte A prakaraNanuM adhyayana karo. eka niSkAma maharSi seMkaDo varSo pUrve 'yoga' upara lakhI gayelA mAtra ATha lokone vicAro. - ITI, 27 ja For Private And Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org Icih mokSa sAthe joDI ApanArA yogone ArAdhanAro yogI sthAnavarNAdi yoga ane prIti-bhakita vagere anuSThAnomAM rata yogI jJAna-yajJa karavA mATe suyogya bane che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra yoga www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mokSeNa yojanAd yoga: sarvo'pyAcAra iSyate / viziSya sthAnavarNArthAlambanaikAgyagocaraH / / 1 / / 209 / / 327 artha : mokSanI sAthe AtmAne joDavAthI badhoya AcAra yoga kahevAya che, vizeSa karIne sthAna (AsanAdi), varNa (akSara), arthajJAna, AlaMbana ane ekAgratA viSayaka che. vivecana : bhoga ane yoga! bhoga uparathI daSTa UThe to yoga upara dRSTi jAme. bhogonI bhUtAvaLa jyAM sudhI jIvanAM mana-vacana-kAyA para adhikAra jamAvIne beThI hoya, tyAM sudhI yogamArga dekhAya ja nahIM. viSayasukhono bhogI yogamArgane duHkhathI bharelo jue che. paraMtu vaiSayika sukho pratye virAgI banelo zAstradRSTivALo sAdhaka evo mArga zodhe che ke je mArga para cAlI te paramasukha prApta karI zake. mArganI kaThinAI, bhaya ke muzkelIo ene mana tuccha hoya che. enA AtmAmAM ullasI rahelo sattvabhAva vighnone avagaNI nAkhe che ane ene pragatinA patha para agresara banAve che. saMsAra ane mokSa, baMnene joDanAro mArga che yogamArga. 'mokSeLa yokhanAr yoga' - AtmAno je mokSa sAthe saMbaMdha karAvI Ape te yoga, je mArga para cAlIne AtmA mokSanA dvAre pahoMce te yogamArga kahevAya. 'yogaviMzikA' graMthamAM AcArya zrI haribhadrasUrIjIe kahyuM che : 'mukkheNa joyaNAo jogo savvo vi dhammavAvAro / ' 'mokSanI sAthe joDanAra hovAthI badhoya dharmavyApAra yoga che.' mokSanA kAraNabhUta jIvano puruSArtha e yoga che. paraMtu ahIM vizeSarUpe pAMca prakArano yoga batAvavAmAM Avyo che. For Private And Personal Use Only (1) sthAna (2) varNa (3) artha (4) AlaMbana (5) ekAgratA. (1) sakalazAstra-prasiddha kAryotsarga-paryaMkabaMdha-padmAsana Adi Asano te sthAna. (2) dharmakriyAomAM bolAtA zabdo te varNa. (3) zabdAbhidheyano vyavasAya te artha. (4) bAhya pratimAdi-viSayaka dhyAna te AlaMbana. (5) rUpI dravyanA AlaMbanathI rahita nirvikalpa cinmAtra samAdhi te ekAgratA. 23. juo pariziSTa 'samAdhi' Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAnusAra 328 ahIM pahelA cAra prakAra savikalpa samAdhirUpa che. pAMcamo prakAra te nirvikalpa samAdhirUpa che, A pAMca prakAromAM pahelo prakAra "Asana' no che. dareka yogAcAryoe yogano prAraMbha AsanathI batAvelo che. aSTAMga yogamAMya prathama Asana che. "Asana dvArA zarIranI caMcaLatA dUra karavAnI hoya che. jyAM sudhI zarIra sthira na bane, tyAM sudhI mananI sthiratA thatI nathI. ApaNI dhArmika kriyAo-sAmAyika; pratikramaNa vageremAM A AsananuM mahattva raheluM che. sAmAyikamAM sukhAsana, padmAsana, siddhAsanathI besavAmAM Ave ane pachI svAdhyAya jApa karavAmAM Ave, to sAmAyikanI dharmakriyA prabhAvotpAdaka banI jAya. pratikramaNamAM "kAussagna" karavAmAM Ave che te paNa Asana che. te mATe kAussagganA doSo TALavAnuM lakSa joIe. tevI rIte mudrAonuM paNa lakSa joIe. kaI kriyAmAM kevI mudrA rAkhavAnI hoya che, tenuM jJAna joIe. tevI rIte sUtronA arthanuM jJAna ane eno upayoga joIe. uccAraNa paNa zuddha joIe. pratimA, sthApanA vagere je koI AlaMbana sAme hoya temAM dRSTi sthira rAkhavI joIe. to e mahAna yoga bane, ane e yoga AtmAne mokSa sAthe joDI Ape. besavAno DhaMga nahIM, sUtroccAraNanI zuddhi nahIM, arthopayoga pratye upekSA, mudrAono khyAla nahIM ane AlaMbana pratye bedarakArI! Avo yoga AtmAne mokSa sAthe joDI Ape nahIM... paNa mokSa sAthe AtmAne joDavAnI IcchA hoya tyAre ne! yogathI paNa bhoga meLavavA hoya tevA raja-tamoguNathI AvarAyelA jIvo yoganI paNa kadarthanA karatA jovAmAM Ave che. karmayogadvayaM tatra jJAnayogatrayaM viduH / virateSveva niyamAd bIjamAtraM pareSvapi / / 2 / 210 / / artha : temAM be karmayoga ane traNa jJAnayoga jANe che, e virativaMtamAM avazya hoya che. bIjAmAM paNa yoganA bIjarUpa che. vivecana : "jJAna- jimyAM mora' jJAna ane kriyAthI mokSa thAya che. A pAMca yogamAM be kriyAyoga che, traNa jJAnayoga che. sthAna ane zabda kviAyoga che. artha, AlaMbana ane ekAgratA jJAnayoga che. For Private And Personal Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 329 yoga kAyotsarga, padmAsana vagere Asano, yogamudrA, muktAsuktimudrA ane jinamudrA vagere mudrAo kriyAyoga che. ApaNe A Asana, mudrA vagere jALavyA vinA pratikramaNa, caityavaMdana vagere kriyAo karIe to zuM te kriyAyoga kahevAya? zuM ApaNo kriyAyoga paNa sAMgopAMga ArAdhAya che? pratikramaNa vagere kriyAomAM kAussagna karIe chIe, zuM e kAussagga enA niyamo mujaba thAya che? kAussagga kevI rIte karavo, enuM zikSaNa lIdhA vinA kAussagna karanArA "sthAna-yoga'nI upekSA nathI karI rahyA? are, e ja khyAla nathI ke kAussagga e yoga che! padmAsana vagere Asana yoga che! yogamudrA vagere mudrAo yoga che! kaI kriyA karatI vakhate kaI madrA rAkhavI joIe, eno khyAla keTalA jIvone? varNa-yoga'nI ArAdhanA kriyAyoga che. sAmAyikAdi sUtronuM uccAraNa kevuM karIe chIe? zuM emAM zuddhinuM lakSa che? emAM saMpadA (alpavirAma, pUrNavirAma)nuM dhyAna rahe che? eka navakAra maMtranuM uccAraNa paNa zuddha che? jo A rIte sthAnayoga ane varNayoganuM pAlana karIe ane kriyAo karyo jaIe chatAM kriyAyoganA ArAdhaka kahevAIe? have vicAro "jJAnayoganI upAsanA. sUtronA arthano avabodha hovo joIe. kriyAyogamAM mananI sthiratA, cittanI prasannatA to ja prApta thAya ke jo enA arthanuM jJAna hoya. arthajJAna evI rIte meLavavuM joIe ke jethI sUtronuM AlaMbana lIdhA vinA sIdhI arthonI saMkalanA cAle ane enA bhAvapravAhamAM mana taNAtuM jAya. amane dharmakriyAomAM AnaMda Avato nathI'-A phariyAda vyApaka banatI jAya che, paraMtu AnaMda meLavavA mATe dharmakriyAo koNa kare che? hA, dharmakriyAo bharapUra AnaMda ApI zake ema che, paraMtu emAMthI AnaMda meLavavAnI IcchA che? sinemA-nATaka-sarakasamAMthI AnaMda meLavavAnI IcchA jyAM sudhI prabaLa che, tyAM sudhI dharmakriyAo phikkI ja lAgavAnI. bhogIne yoga kyAMthI priya lAge? bhogamAM nIrasatA AvyA vinA yogamAM rasavRtti jAgrata na thAya. yogakriyAomAM joDAyelA bhoganuM mana bhoganI duniyAmAM bhaTakavA nIkaLI paDe che... tyAre e bhogI kriyAono doSa jue che! AlaMbananA mAdhyamathI yogI potAnA manane sthira rAkhe che. paramAtmAnI pratimA yogIonuM zreSTha AlaMbana che. padmAsanastha madhyastha bhAvane dhAraNa karatI pratimA yogInA manane bAMdhI rAkhe che. yogI mATe jina-pratimA For Private And Personal Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 330 jJAnasAra preraNAno srota banI rahe che. enI AMkho baMdha hovA chatAM enuM mana e pratimAne nihALe che. enI jillA zAMta hovA chatAM paramAtmAnI stuti e gAI rahyo hoya che. paramAtmadazAnA premI mATe pratimA sneha-saMvanana mATe paryApta sAdhana banI jAya che. jenA pratye manuSyane rAga, sneha, prIti hoya che, enA virahamAM enI pratikRti (phoTo), enI mUrti.... rAgI mATe keTaluM mahattva rAkhe che e ene pUchI juo. e phoTA dvArA e premI enI nikaTatA prApta kare che, enI smRti tAjI rakhAve che, enA svarUpano khyAla rakhAve che. jyAre e AlaMbana dvArA enA premanI utkaTatA pragaTe che, tyAre e pAMcamA yogamAM cAlyo jAya che. rahita' yogamAM koI vikalpa, vicAra, kalpanAne sthAna nathI. te tadrupa banI jAya che. pachI ene vicAra kono karavAno? A rIte kriyAyoga ane jJAnayogane samajIne muni ene ArAdhe che. jyAre apunabaMdhaka, zrAvaka vageremAM A yogano prAraMbha thayelo hovAthI emanAmAM yogabIja hoya che. kRpAnirvedasaMvega-prazamotpattikAriNaH / bhedA: pratyekamatrecchApravRttisthirasiddhayaH / / 3 / / 211 / / artha : ahIM pratyeka yoganA IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhi e cAra bhedo che. te kRpA, saMsArano bhaya, mokSanI IcchA ane prazamanI utpatti karanAra che. vivecana : pAMca yoga, darekanA cAra-cAra prakAra, kula vasa prakAra. pratyeka yoganA IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhi, A cAra bheda che. pahelo yoga che, "sthAna." Asana ane mudrAonI IcchA jAgrata thAya. pachI temAM pravRtti thAya; arthAt je dharmakriyAmAM je Asana ane mudrA rAkhavAnAM hoya te rAkhe. tyArabAda temAM sthiratA Ave. eTale ke Asana mudrAmAM kaMTALo, aruci ke caMcaLatA dUra thAya. ema karatAM te Asana ane mudrA siddha thAya. bIjo yoga che "u. je kriyAmAM je sUtronuM uccAraNa karavAnuM hoya te sUtronuM adhyayana karavAnI IcchA thAya. pachI te te kriyAmAM sUtronuM uccAraNa karavAnI pravRtti kare. sUtronA uccAraNamAM sthiratA Ave, arthAtu kyAreka For Private And Personal Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoga 331 jaladI, to kyAreka maMda gati-evI asthiratA na rahe. ema karatAM sUtroccAraNanI siddhi prApta thAya. trIjo yoga che "artha." tene te te sUtronA arthanuM jJAna prApta karavAnI IcchA jAge. arthajJAna prApta karavAnI pravRtti kare, arthajJAna sthira thAya, arthAtu bhUle nahIM. Ama arthajJAnanI siddhi evI prApta kare ke te te dharmakriyA karatAM arthopayoga svabhAvika rUpe ja cAlyA kare. cotho yoga che "AlaMbana." AlaMbanarUpa jina pratimA vagere tarapha prIti thAya. enuM AlaMbana levAnI pravRtti thAya. mana niHzaMka, nirbhaya banI AlaMbanamAM sthira thAya ane emAM e evI sthiratA prApta kare ke bIjA jIrvAne paNa te yoga tarapha vALe. "rahita' nirvikalpa samAdhirUpa che. eTale emAM IcchAdi hoI zake nahIM. paraMtu tevA nirvikalpa yogIonI e prazaMsA kare. pachI evA yogI banavAnA upAyomAM pravRtti kare. mana sthira banatuM jAya ane evo nirAlaMbana yogI banI jAya ke bIjA jIvone paNa te potAnA yoga tarapha AkarSe. A yogothI AtmAmAM anukaMpA, nirveda, saMvega ane prazama pragaTa thAya che; arthAt AtmAnuM saMvedana evuM banI jAya. duHkhI jIvone joI enA hRdayamAM emanuM duHkha dUra karavAnI bhAvanA jAge. dravyathI du:khI jIvonA duHkha dUra karavAnI IcchA thAya. du:khIonI upekSA e na karI zake. saMsAranAM sukhothI te virakta bane. saMsArane te kArAvAsa samAna jue, smazAna samAna jue. mukta thavAnI ja e peravI karato hoya. saMsAranAM sukho, bhale cakravartInA ho ke indranAM ho, enA tarapha e AkarSAya nahIM. upazamano to sAgara hoya. kaSAyono dhamadhamATa enA tanamanamAM dekhAya nahIM, kaSAyo enA manane DahoLI na zake, enuM mukha hamezAM prazAMta bhAvathI dedIpyamAna hoya. A IcchAdi yogonuM phaLa che, kArya che. aNukaMpA nivveo saMvego hoi taha ya pasamu tti| eesiM aNubhAvA icchAINaM jahAsaMkhaM / / * yogaviMzikA icchAdi yogonA anubhAvo che-anukaMpA, nirveda, saMvega ane prazama. A For Private And Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 332 jJAnasAra anubhAvo pragaTa karavA mATe yogIe puruSArtha karavo joIe. A anubhAvothI AtmA apUrva zAnti anubhave che. jJAna ane kriyA dvArA AtmAnA bhAvomAM parivartana lAvavAnuM lakSa rAkhavAnuM che. laukika bhAvomAMthI lokottara bhAvomAM javAnuM che. sthULamAMthI sUkSmamAM javAnuM che. icchA tadvatkathAprItiH pravRttiH pAlanaM param / sthairya bAdhakabhIhAniH siddhiranyArthasAdhanam / / 4 / / 212 / / artha : yogInI kathAmAM prIti hovI te icchAyoga. upayoganuM pAlana karavuM te pravRttiyoga. aticAranA bhayono tyAga te sthiratAyoga ane bIjAnA arthanuM sAdhana karavuM te siddhiyoga che. vivecana : have icchAdi cAra yoganI svataMtra paribhASA karavAmAM Ave che. (1) icchAyoga yogInI vArtAmAM prIti pedA kare che. yoga ane yogInI vArtAo khUba game! ene tame smazAnamAM kAussagga dhyAne UbhelA ayavaMtI sukamAla muninI vArtA kaho, e nimagna thaI jaze! ene tame kRSNa-vAsudevanA bhAI gajasukumALa muninI kahAnI saMbhaLAvo, e lIna thaI jaze. ane tame khaMdhaka muni ke jhAMjhariyA muninI kathA kaho, e bhUkha-tarasa bhUlI jaze! ene tame "IcchAyogI mAnajo. hA, ema na samajazo ke A vArtAo badhAMne gamI jAya! badhAMne nathI gamatI A vArtAo, IcchAyogIne ja game che. sAthe sAthe AvA IcchAyogIne AjanA yuganI kAlpanika DiTekTiva vArtAo, sAmAjika-zRMgArika kathAo, vijJAnanI camatkArika kahAnIo nIrasa lAge che, ane e vAMcavI ya na game-sAMbhaLavI paNa na game. ene deza-videzanI vAto, rAjAo ane maMtrIonI sattAnA siMhAsananI cArekora patharAyelI vAto paNa na game. ene deza-videzanI strIo, temanA paheraveza ke temanI phezanonI ajAyaba vAto rasahIna lAge. temane bhojananA vaividhyanI vAto ya na game. (2) jene je khUba game, te meLavavA ke tevA banavA te prayatna kare che. IcchAyogI tevA zubha upAyonuM pAlana karavA tatpara bane che. eno Adarza koI yogI' banI jAya che - pachI te - Adarza AnaMdaghanajI paNa hoya ane For Private And Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoga 333 yazovijayajI paNa hoya. temanA jevA yogI banavA te zubha-pavitra upAyonuM pAlana kare che. (3) zarUAtamAM teno puruSArtha khoDakhAMpaNavALo hoI zake. temAM bhUlo paNa thAya ane aticAra paNa lAge, paraMtu sajAga yogInA lakSa bahAra e hotuM nathI, e aticAra TALavA mATe prayatna kare che. bhUlone sudhArI le che. evo e apramatta bane che ke niraticAra AcArapAlana kare che. tene koI aticAra lAgavAno bhaya ja raheto nathI. (4) AvA yogIne ahiMsAdi guNo evA siddha thAya ke enA sAMnidhyamAtrathI te guNo bIjA jIvone prApta thAya. manuSyonI vairavRtti zamI jAya, pazuonI hiMsakavRtti zAMta thaI jAya. ahIM sarva prathama yoga "kathAprIti' khUba mahatva rAkhe che. yogavALA yogInI kathA-vArtAnuM zravaNa karatAM prIti thAya. A prIti svAbhAvika hoya che. AvA prItivALA manuSyone sthAnAdi yogomAM pravRtti karavI gamatI hoya che. e mATe yogIpuruSonuM pAvana sAnidhya zodhato hoya che. jyAre evA yogIparuSo maLI jAya che tyAre tenA AnaMdanI avadhi rahetI nathI. Aje munivargamAM A sthAnAdi yogo taraphanI pravRtti prAyaH jovAmAM AvatI nathI. yogano mArga jANe koI bIjA varga mATe che, ema samajAI rahyuM che. alabatta, zAstrasvAdhyAya ane tapazcaryA thAya che, paraMtu temAM sthAnAdi yogo bhaLelAM nathI. tethI e zAstrasvAdhyAya ane tapazcaryA, savikalpamAMthI nirvikalpamAM laI jaI zakatAM nathI. - mokSa sAthe joDI ApanAra dharmayoganI ArAdhanAmAM A joDI ApavAnuM sAmarthya dharAve che. paraMtu je rIte te dharmakriyA thavI joIe, te rIte thavI joIe. uttarottara e dharmakriyAne vizuddha ane aticArarahita banAvavAnI jAgRti hovI joIe. dhyeyazUnya, vicArazUnya dharmakriyA AtmAnuM kalyANa sAdhI zakatI nathI. arthAlambanayozcaityavandanAdau vibhAvanam / zreyase yoginaH sthAnavarNayoryatna eva ca / / 5 / / 213 / / artha : caityavaMdanAdi kriyAmAM artha ane AlaMbananuM smaraNa karavuM ane sthAna tathA varNamAM udyama ja yogInA kalyANa mATe che. For Private And Personal Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 314 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra vivecana : yogI! UrdhvagAmI gatizIlatA! parama jyotimAM bhaLI javAnI UMDI tatparatA! aMdhakAramAM ujAsa pAtharavAnuM, asatyane phiTAvI satyanI sthApanA karavAnuM, mRtyunI jaDatAne bhedI amaratAne varavAnuM apratima sAhasa karanAra yogI! yogI kalyANa cAhe che! sukha cAhe che! paNa yogI je sukha cAhe che te saMsAranI hATaDIomAM maLatuM nathI. hA, e hATaDIonA AMgaNAmAM sukha kharIdanArAonI bhIDa jAmelI che, yogI tyAM Ave che, kaMIka Azcarya nirAzA... ane nisAso nAkhI yogI AgaLa vadhI jAya che. e hATaDImAM sajAvAyeluM sukha... enI bhItaramAM dRSTi jAya che ane dila dravI jAya che... halAhalathI ya dAruNa viSa! enA para sukhano zaNagAra... ene kharIdanArAo viSe joI zakatA nathI, e to uparano caLakATa jue che, kharIdI jAya che, bhogave che ane aMte bhAMgI paDe che... yogI sukha cAhe che, paraMtu ene iMdriyonI khaMjavALa nathI. yogI AnaMda cAhe che, paraMtu ene manano unmAda nathI. e svastha che, zAMta che. e bAhya duniyAmAMthI sukha-AnaMda meLavavAnuM mAMDI vALI AMtaraduniyAmAM DokiyuM kare che. tenI sUkSma dRSTi tyAM sukha-AnaMdanI vipula sAmagrI jue che. AMtarasRSTimAM pravezavAno te dRDha saMkalpa kare che. te mATe te sarvajJanAM zAstromAMthI mArgadarzana zodhe che. tene te mArgadarzana maLI jAya che. tenuM hRdaya hasI UThe che. tenI AMkho harSanAM AMsuthI UbharAI jAya che. te sthAna, varNa, artha ane AlaMbana-A cAra yogone ArAdhavAno AraMbha kare che. sarvaprathama Asana-mudrAono abhyAsa Adare che. sukhAsana, padmAsana, siddhAsana vagere Asano siddha karI kalAko sudhI eka Asane besIne, te potAnA zarIra para kAbU dharAve che. yogamudrA vagere mudrAo siddha karI zarIrane AjJAdhIna banAve che. te mATe AhAra-vihAra ane nihAranA niyamonuM custa pAlana kare che. pramAda ke azaktithI potAnA zarIrane bacAvI 'sthAnayoga' ne mATe suyogya banAve che. For Private And Personal Use Only tyAra pachI potAnA dainika jIvanamAM saMkaLAyelI dharmakriyAo : caityavaMdana, pratikramaNa, paDilehaNa vageremAM bolavAnAM sUtronuM adhyayana e rIte kare che ke jenuM uccAraNa bolanAra ane sAMbhaLanAra bannene rasalIna karI de. tenA Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoga 335 sazakta ane madhura kaMThanA paDachaMdA bahAranA ghoMghATane DhAMkI de che. svaravyaMjananA uccAraNanA niyamonuM pAlana karato yogI "varNayoga" ne paNa siddha kare che. A rIte tana ane vacana upara asAdhAraNa kAbU prApta karI e yogI manane vaza karavAnI sAdhanA AraMbhe che. te mATe te Avazyaka kriyAonAM sUtronA arthanuM jJAna meLave che. arthajJAnamAMthI te eka eka kalpanAcitra upasAve che, ane sUtranA uccAraNanI sAthe sAthe e kalpanAcitronuM "rIla" paNa cAlu karI de che. te je bole che te sAMbhaLe che, ane enA bhAvAlokane nIrakhe che. mana emAM paloTAI jAya che, baMdhAI jAya che ane ahIM ene majA Ave che! sAthe sAthe jinapratimA AdinuM AlaMbana laIne te AnaMdamAM vRddhi kare che. jinapratimAmAM tenuM mana praveza kare che. vItarAgatA ane sarvajJatA sAthe te mahobbata kare che. yogI A rIte potAno kalyANa-mArga prazasta banAve che. yogInuM AtyaMtara sukha yogI ja anubhavI zake che. bhogI ene joI zakato nathI ke anubhavI zakato nathI. yogI potAnuM sukha bhogIne batAvI ke kahI zakato nathI, ane kadAca kahevAya to bhogIne te nIrasa lAge che! yogInuM sukha bhogIne AkarSI zakatuM nathI, bhogInuM sukha yogIne lalacAvI zakatuM nathI. Alambanamiha jJeyaM dvividhaM rUpyapi c| arUpiguNasAyujyayogo'nAlambanaH paraH / / 6 / / 214 / / artha : ahIM AlaMbana rUpI ane arUpI be prakAre che, temAM arUpI-siddhanA svarUpa sAthe tanmayapaNArUpa yoga te utkRSTa anAlaMbana yoga che. vivecana : cotho yoga che AlaMbana. te AlaMbana be prakAre che : rUpI-AlaMbana ane arUpI-AlaMbana. jinapratimA vagere rUpI-AlaMbana che, jyAre arUpI-AlaMbana siddha svarUpanuM tAdAbhya che! te AlaMbana hovA chatAM tene anAlaMbana yoga kahe che. zrI haribhadrasUrijI mahArAje "yogaviMzikA' mAM kahyuM che : AlaMbaNaM pi eyaM rUvimarUvi ya ittha paramutti / tagguNapariNairuvo suhumo aNAlaMbaNo nAma / / ahIM rUpI ane arUpI-ema AlaMbana be prakAre che. temAM arUpI For Private And Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 333 jJAnasAra paramAtmAnA kevaLajJAnAdi guNonI tanmayatArUpa sUkSma anAlaMbana (indriyone agocara hovAthI) yoga kahyo che. pAMcamo ekAgratA yoga (rahita) te ja anAlaMbana yoga. sthAna, varNa, artha ane AlaMbana-A cAra yoga savikalpa-samAdhirUpa che, jyAre A pAMcamo anAlaMbanayoga nirvikalpa samAdhirUpa che. kramazaH AtmAne A nirvikalpa dazAmAM javAnuM che. azubha bhAvomAMthI zubha bhAvomAM javuM paDe, zubhamAMthI zuddha bhAvomAM javAya. azubhamAMthI sIdhA ja zuddhamAM jaI zakAya nahIM. kaMcana ane kAminInAM AlaMbana ke je AtmAne rAgadveSa ane mohamAM phasAvanArAM che, durgatiomAM bhaTakAvanArAM che, e AlaMbanono tyAga, enA sthAne bIjAM zubha AlaMbana grahaNa karavAthI ja thaI zake. nAnuM bALaka hAthamAM mATI laIne khAya che, mAtA enA hAthamAMthI mATI levA prayatna kare che, paNa bALaka te choDatuM nathI. tyAM mAtA enA hAthamAM mIThAI Ape che ke bALaka tarata ja mATI pheMkI de che. tema azubha-pApavardhaka AlaMbanothI mukta thavA zubha puNyavardhaka AlaMbano grahaNa karavAM joIe. jevuM AlaMbana sAme hoya che tevA vicAro cittamAM uddabhave che. rAgadveSanAM AlaMbana rAgadveSa pedA kare che. virAga-prazamanAM AlaMbana AtmAmAM virAgaprazama pedA kare che. paramakRpALu paramAtmAnI vItarAga mUrtinuM AlaMbana lo. cittamAM virAganI mastI jAgI jaze. zrI AnaMdaghanajI mahArAje gAyuM che : amI-bharI mUrti racI re upamA na ghaTe koya, zAnta sudhArasa jhIlatI re, nIrakhata tRpti na hoya. vimala-jina! dIThAM loyaNa Aja.' jinamUrtinuM AlaMbana AtmAmAM kevAM madhura pavitra spaMdano pedA kare che, te anubhava karIne juo. ema karatAM karatAM paramAtma-tattvamAM sthiratA prApta thaze. ApaNo AtmA paramAtmasvarUpa sAthe jevuM tAdAbhya prApta karaze ke AtmA-paramAtmAno bheda nahIM rahe. abhedabhAve milana thaze. tyAM koI vikalpa raheto nathI. vikalpa bhedamAM hoya, abhedamAM nirvikalpa dazA hoya. pachI ene rUpI-mUrta AlaMbananI AvazyakatA rahetI nathI. sUkSmamAM pravezyA pachI pUlanI apekSA rahetI nathI. sUkSma AtmaguNonuM tAdAbhya sAdhanAra yogI "yoganirodhanI pAse pahoMcI jAya che! yoganirodharUpa sarvottama For Private And Personal Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoga 337 yogano pUrvabhAvI A anAlaMbana yoga che; arthAt terame guNasthAnake yoganirodha thAya che teno pUrvabhAvI anAlaMbana yoga 1 thI 7 guNasthAnakomAM saMbhavato nathI. eTale ApaNA jevA sAdhakadazAmAM rahelA (1 thI 7 guNasthAnakomAM) jIvo mATe to pahelA cAra yogo ja ArAdhavAnA che. paraMtu anAlaMbana yoganuM svarUpa jANavuM Avazyaka che, jethI ApaNo Adarza spaSTa bane, ApaNuM dhyeya spaSTa bane. A anAlaMbana yoga dhArAvAhI prazAntavAhitA' paNa kahevAya che. prIti-bhakti-vaco'saMgaiH sthAnAdyapi caturvidham / - tasmAdayogayogAptermokSayogaH kramAd bhavet / / 7 / / 215 / / artha : prIti, bhakti, vacana ane asaMga anuSThAna vaDe sthAnAdi yoga paNa cAra prakAre che, tethI yoganA nirodharUpa yoganI prApti thavAthI anukrame mokSayoga prApta thAya che. vivecana : 5 yoga (sthAna, varNa, artha, AlaMbana, anAlaMbana) x 4 yoga (IcchA, pravRtti, sthiratA, siddhi) 20 X4 (prIti, bhakti, vacana, asaMga.) 80 A che yoganA bheda-prabhedonuM gaNita. A rIte yogane ArAdhato yogI ayogI bane che, zailezI prApta karI mokSane prApta kare che. caityavaMdanAdi dharmayogamAM parama Adara hoya. gatAnugatika rIte bhAvazUnya hRdaye ArAdhAto dharmayoga AtmAnI pragati karI zakato nathI. prIti-anuSThAnamAM tene sthAna maLatuM nathI. anuSThAnamAM to evI prIti hoya ke anuSThAna karanAranA hitano udaya thaI jAya. bIjA badhAM ja sAMsArika prayojanono tyAga karI ekaniSThAthI dharmAnuSThAna ArAdhe. enA manamAM niraMtara sarvatra e dharmAnuSThAnanI prIti banI rahe. bhakti-anuSThAnamAM paNa e ja Adara, utkaTa prIti ane anya prayojanono tyAga hoya che, paraMtu ahIM eka vizeSatA hoya che : je dharmayoga te ArAdhato hoya tenuM mahattva-gaurava enAM hRdayamAM aMkita thAya. mana-vacanakAyAnA yoga vizeSa vizuddha hoya! For Private And Personal Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 378 zmanasAra prIti ane bhaktinAM pAtro bhinna hoya che. patnI ane mAtA! jema yuvAnane patnI ati priya hoya che, tema hitakArI mAtA paNa atyaMta priya hoya che. baMnenuM pAlana-poSaNanuM kArya samAna hoya che, paraMtu puruSa patnInuM kArya prItithI kare che, mAtAnuM kArya bhaktithI kare che. trIjuM anuSThAna che vacanAnuSThAna. badhAM ja dharmAnuSThAno zAstrone anusarIne aucityapUrvaka kare. cAritravaMta muni vacanAnuSThAna avazya ArAdhe. e zAstranI AjJAne kyAreya ullaMdhe nahIM. sAthe sAthe aucityanuM pAlana paNa na cUke. zAstrAjJAnuM pAlana jo aucitya vinA karavAmAM Ave to te bIjA jIvone zAstro tarapha ghRNAvALA banAve che. cothuM anuSThAna che asaMgAnuSThAna. je dharmAnuSThAnano khUba abhyAsa thaI gayo hoya te dharmAnuSThAna sahaja bhAve thatuM hoya che, caMdanamAMthI jema suvAsa svAbhAvika rUpe maLe che! vacanAnuSThAna ane asaMgAnuSThAnamAM eka aMtara che. kuMbhAra daMDathI cakra ghumAve che; pachI daMDa vinA paNa cakra pharatuM rahe che! tema vacanAnuSThAna zAstranI AjJAthI thAya che. pachI zAstranA saMskAramAtrathI, zAstronI apekSA vinA, sahajabhAve pravRtti kare te asaMgAnuSThAna. gRhasthavargamAM prIti ane bhakti anuSThAnanuM prAdhAnya hovuM joIe. bhale gRhastha zAstronI AjJAo na jANato hoya, paraMtu e eTaluM jarUra jANe ke 'A dharmamArga tIrthaMkara bhagavaMtoe batAvelo che, tenAthI ja sarva prakAranAM sukho maLaze, karmono kSaya thaze ane AtmAnuM nirvANa thaze. pApakriyAo karIkarIne to anaMta saMsAra bhaTakyA, cAra gatinAM ghora du:kho sahana karyAM. have mAre e pApakriyAo nathI karavI. have to A hitakArI kriyAo karIne jIvana saphaLa banAvuM.' prIti-bhaktithI ArAdheluM dharmAnuSThAna evuM puNyAnubaMdhI puNya baMdhAve che ke eka nokara rAjA kumArapAla banI zake che! pAMca koDInA puSpathI eNe je jinapUjAnuM anuSThAna ArAdhyuM te prIti-anuSThAna hatuM. e anuSkAne eno abhyudaya sAdhI Apyo. abhyudayaphalecA niHzreyasasAdhane tathA carame !' SoDazake pahelAM be anuSThAna abhyudayasAdhaka che. chellAM be anuSThAna ni:zreyasanAM sAdhaka che. For Private And Personal Use Only - Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoga 339 sthaanaadhyoginstiirthocchedaadyaalmbnaadpi| sUtradhAne mahApa rUAvArthI prakSate dAridAI artha sthAnAdi yogarahitane "tIrthano uccheda thAya, ityAdi AlaMbanathI paNa caityavaMdanAdi sUtra zikhavavAmAM moTo doSa che, ema AcAryo kahe che. | vivecana : koI paNa vastunA AdAna-pradAnamAM yogyatA-ayogyatAno vicAra karavo Avazyaka hoya che. ApanAranI ane lenAranI yogyatA para ApavA-levAnA vyavahAranI zuddhi rahI zake che. ApanAra yogya hoya paNa lenAra ayogya hoya, A ApanAra ayogya hoya paNa lenAra yogya hoya, ja ApanAra ayogya ane lenAra ayogya hoya, A traNeya prakAro zuddha nathI. e ApanAra yogya hoya ane lenAra yogya hoya te prakAra zuddha che. sAmAyikasUtra, caityavaMdanasUtra, pratikramaNa sUtra ityAdi sUtro ApavAnI ahIM carcA karavAmAM AvI che. sUtro kone ApavA? sUtronA artha kone samajAvavA?--A prazna che. pUjya upAdhyAyajI emanA pUrvakAlIna prAmANika AcAryonI sAkSI ApavA sAthe A praznanuM samAdhAna kare che. je vyaktine sthAna vagere, IcchA vagere, ke prIti vagere koI yoga priya nathI, koI yoganI ArAdhanA je karato nathI, tene sUtradAna na ApI zakAya. prazana : AjanA kALe AvA yoga priya ke yogaArAdhaka manuSyo, saMdhamAM paNa maLavA muzkela che. somAM pAMca maLe to paNa ghaNA! to caityavaMdanAdi sUtro zuM e be-pAMcane ja ApavAM? bIjAone na ApavAmAM Ave to dharmazAsanano viccheda nahIM thaI jAya? game te rIte avidhithI paNa koI dharmakriyA karato hoya, to na karanArA karatAM to sAro ne? samAdhAna : sarvaprathama dharma-zAsana-tIrthane samajo! tIrtha kone kahevAya? jinAjJArahita mANasono samUha te tIrtha nathI. jinAjJAno pakSapAta, jinAjJA pratye prIti to hovI joIe. zAstrajJA-jinAjJA pratye Adara-prItibahumAnavALA sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAno samudAya te zAsana che, te tIrtha che! AvAone sUtradAna ApavAmAM koI doSa nathI. paNa avidhine uttejana na ApI zakAya. avidhithI dharmakriyAo karanArAonI pITha na thAbaDI For Private And Personal Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 jJAnasAra zakAya. avidhine uttejana ApavAthI zAstrokta kriyAno uccheda thAya che, tethI tIrthano viccheda thAya che. dharmakriyA nahIM karanArA karatAM avidhithI karanArA sArA," ema kahevAya nahIM. avidhinI paraMparAo cAlyA pachI avidhi "vidhi' banI jAya che. pachI koI zAstrokta vidhi batAve, to "avidhi" lAge che! pUjya yazovijayajI upAdhyAyanA ja zabdomAM vAMco : zAstravihita kriyAno lopa karavo e kaDavAM phaLa ApanAra che. svayaM mRtyune prApta thayela ane pote mArelAmAM vizeSatA nathI ema nathI, paraMtu eTalI vizeSatA che ke svayaM mRtyu pAme che tyAre temAM potAno dukhAzaya nimittarUpa nathI, ane pote mAre che temAM duSTAzaya nimittarUpa che. tenI peThe kriyAmAM pravRtti nahi karanAra jIvanI apekSAe gurune dUSaNa nathI, paraMtu avidhinI prarUpaNAne avalaMbIne zrotA avidhimAM pravRtti kare to unmArgamAM pravRtti karAvavAnA pariNAmathI avazya mahA dUSaNa che, e paNa tIrthaucchedanA bhIrue vicAra karavA yogya che." ('yogASTaka', zloka 8, Tabbo) sthAnAdi 5 yoga, icchAdi 4 yoga ane prItyAdi 4 yogano mArga batAvIne pUjya upAdhyAyajIe mokSamArganI ArAdhanA karavA icchanArane suMdara mArgadarzana ApyuM che. bhoganI bhramaNAmAMthI nIkaLI yoganA mArge prayANa karavA A yogASTakanuM gaMbhIra ciMtana karavuM joIe. sAthe sAthe yogaviMzikA'nuM adhyayana paNa karavuM joIe, jethI vizeSa avabodha prApta thaze. 00, For Private And Personal Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org niyAmAM jJAnayajJamAM Asakti! sarva upadhirahita zuddha jJAna ja brahma jJa che. brahmamAM ja sarvasva arpaNa karanAra muni bhAvapUjAnI bhUmi sparze che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (niyANa (yakSa) saMbhava che ke AjanA yugamAM tame yajJanuM anuSThAna nahIM joyuM hoya. Aje evA vyApakarUpe yajJa thatA jovAmAM AvatA nathI. chatAMya je yajJa thAya che te zuM vAstavika che? sAco yajJa zuM hoI zake? enI kriyA kevI hoya? ahIM yajJamAM ja vaparAtA zabdo tamane vAMcavA maLaze ane tame svayaM svataMtra rIte yajJa karI zako - koI paNa bAhya sAdhanA vinA tevI prakriyA batAvavAmAM AvI che. Avo kalyANakArI yajJa ApaNe roja karanArA banIe to!! - 28 For Private And Personal Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nisAra 342 yaH karmahutavAn dIpte brahmAgnau dhyaandhyaayyyaa| sa nizcatena yAgena niyAgapratipattimAn / / 1 / / 217 / / artha ? jeNe pradIpta karelA brahmarUpa agnimAM dhyAnarUpa vedanI RcA (maMtro vaDe karmane homyAM che te muni nirdhArita bhAvayajJa vaDe niyogane prApta thayelA che. vivecana : yajJa! jaina dharmamAM yajJa? hA, camakazo nahIM, ahIM evo divya yajJa batAvavAmAM Ave che ke te joIne tame DolI UThazo. ahIM vedonI vikRtimAMthI pedA thayelA yajJa nathI. nathI azvamegha yajJa ke nathI pitRmegha yajJa, nathI jaDa hiMsAtmaka kriyAkAMDa ke nathI ajJAna jIvono bali caDhAvavAno prapaMca. zrI hemacandrasUrijIe triSaSTizalAkApuruSacaritra'mAM hiMsaka yajJanI utpatti nAradajInA mukhe rAvaNane saMbhaLAvI che. vairano badalo levAnA tIvra kaSAyamAMthI hiMsaka yajJa pedA thayAno romAMcaka ItihAsa batAvyo che. jainetara saMpradAyomAM yajJanI utpatti aMge bhinna bhinna maMtavyo pravarte che. eka maMtavya A che : pralayathI pRthvI bacI gaI te pachI vaivasvata manue sarvaprathama yajJa karyo. tyArathI Arya prajAomAM sUryanA pRthvI uparanA pratinidhi tarIke agnine Ahuti ApavAnI paraMparA paDI... brAhmaNagraMtho mukhyatve yajJanI jhINI jhINI karmakAMDI vigatonuM vidhAna kare che. jema upaniSadoe yajJane jaDa vidhinA badale rUpaka tarIke ghaTAvyA che, tema ahIM pUjya upAdhyAyajI paNa yajJane rUpaka tarIke ghaTADe che. juo A rahyuM rUpaka : jAjvalyamAna brahma agni che. ka dhyAna (dharma, zukla) vedanI RcA che. karma (jJAnAvaraNAdi) samidha (lAkaDAM) che. brahmarUpa agnimAM dhyAnarUpa vedanI RcAonA uccAraNapUrvaka jJAnAvaraNa Adi karmono homa karo te niyAga che. niyAga eTale bhAvayajJa. kevaLa kriyAkAMDa te dravyayajJa che. niyAga (bhAvayajJa) karanAra muni kevo hoya, tenuM vyaktitva "uttarAdhyayana' sUtramAM batAvyuM che. For Private And Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 343 niyAga (vajJa. - 'susaMvuDA paMcarhi saMvarehiM iha jIviyaM annvkNkhmaannaa| vosaTThakAyA suicattadehA jahAjayaM jayai jannaseThaM / / ' pAMca saMvarathI susaMvRta, jIvita pratye anAkAMkSI, zarIra pratye mamatA vinAnA, pavitra, dehAdhyAsanA tyAgI, evA munivara karmano jaya karanAra zreSTha yajJa kare che." agni pradIpta karavo paDe. yoga-upAsanA dvArA bujhAI gayelA brahma tejane prajavalita karavAnuM che. dhyAna-dharmadhyAna-zukladhyAna dvArA karmone bALavAnAM che. A rIte bhAvayajJa (niyAga) karIne zreyanI siddhi karavAnI che. A aSTakamAM 'yajJa" aMgenuM mArmika ane vAstavika svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. pApadhvaMsini niSkAme jJAnayajJe rato bhava / sAvadhaiH karmayajJaiH kiM bhUtikAmanayA''vilaiH / / 2 / / 218 / / .. artha : pApano nAza karanAra, kAmanArahita evA jJAnayajJamAM Asakta thA. sukhanI icchA vaDe malina pApasahita karmayajJonuM zuM kAma che? vivecana : tamArA jIvananuM lakSya zuM che? mana-vacana-kAyAnA puruSArthanI dizA kaI che? kaI tamannA laIne tame jIvI rahyA cho? zuM pApono nAza karavAnuM tamAruM lakSya che? pApono mela dhovAno puruSArtha karI rahyA cho? AtmAne nirmaLa banAvavAnI tamannA che? jo hA, to jJAnayajJamAM lIna bano. hA, saMsAranA pAMca indriyone kSaNika tRpti ApanArA koI sukhanI kAmanA hRdayanA khUNekhAMcare paNa bharAyelI na joIe. "paralokamAM svarganAM divya sukho maLaze," evI bhAvi sukhanI kAmanA paNa manamAM chupAyelI na joIe. sukho pratye niHspRha-nirAgI banIne A "jJAnayajJa karavAno che. pApono nAza karavAnI paNa kAmanA ja kahevAyane? ema tamAre kahevuM che? hA, e kAmanA hovA chatAM niSkAmapaNuM akhaMDita che. e kAmanA tamane pApAcaraNa tarapha dhakko nahIM mAre. tame niHzaMka banIne pApono nAza karavA mATe jJAnayajJa AraMbhI do. svarga, putra, strI, dhana-vaibhava vagere mudra kAmanAothI karAtA yajJanA agnimAM AtmA ujjavala banato nathI, paNa dAjhI jAya che, A aihika For Private And Personal Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 344. jJAnasAra pAralaukika sukhecchAo karIne AtmA malina ane pApI bane che. bhogezcaryanI kAmanA AtmAne mUDha banAvanArI che. mATe tenI kAmanAothI yajJa karavAnA nathI. bhoaizvaryanI kAmanAnA tIvra pravAhamAM taNAto jIva ghora hiMsaka yajJa paNa karavA taiyAra thAya che. pazuone jIvatAM ne jIvatAM bhaDabhaDatI AgamAM homIne, (e rIte devone khuza karavAnI mithyA kalpanAmAM) manuSyo sukho cAhe che! "bhUtima pazumeta' evI zrutino ene sahAro maLI jAya che! yajJa karanArA ane karAvanArA mAMsa bhakSaNa kare che! zarAbanA jAma bharIbharIne pIe che... ne mithyAzAstronAM vacanothI bacAva kare che. parastrIgamanane paNa dharmanA eka AcaraNa tarIke manAve che. A rIte raurava narakamAM laI janArAM pApone, yajJanA nAme seve che. ApaNe AvA yajJo ane e yajJonuM pratipAdana karanArAM zAstrothI dUra ja rahevuM joIe. jJAnayajJamAM ja lIna thavuM joIe. "ApaNo jIva yajJakuMDa che. tapa e agni che. mana-vacana-kAyAno puruSArtha ghI nAkhavAnI kaDachI che. zarIra agnine pradIpta karanAra sAdhana che. karma lAkaDAM che. saMyamasAdhanA zAntistotra che...!" zrI uttarAdhyayananAM "yajJIya-adhyayanamAM Avo jJAnayajJa batAvAyo che. vedoktatvAna manaHzuddhayA karmayajJo'pi yoginH| brahmayajJa itIcchantaH zyenayAgaM tyajanti kim? / / 3 / / 219 / / artha : "vedamAM kahelo hovAthI mananI zuddhi dvArA karmayajJa paNa jJAnayogIne brahmayajJarUpa che ema mAnanArA "zyanayajJa ne kema yarja che? vivecana : "vedoe kahyuM che mATe sAruM." AvI mAnyatA na svIkArI zakAya. bhale mananI zuddhi hoya ane sattvazuddhi hoya; chatAMya evo karmayajJa upAdeya nathI ke jemAM ghora hiMsA rahelI che; jemAM ajJAnatApUrNa dRSTi rahelI che. koI vyakti e vedokta yajJa karanArane pUche ke "ame mananI zuddhipUrvaka zyanayajJa" karIe to?" teo niSedha karaze. vAstavamAM vedomAM kahelA yajJonA paramArthane jANyA vinA, potAnI matikalpanA mujaba hiMsApracura-pApapracura yajJa kyAreya svIkArya na banI zake. karmayajJane brahmayajJa na kahI zakAya. dhyeyanI zuddhi karo. kyAM javuM che? zuM prApta karavuM che? zuM mokSamAM javuM che? mokSanuM dhyeya spaSTa thayuM che? vizuddha AtmasvarUpa prApta karavuM che? jo hA, to For Private And Personal Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niyAga (yajJa) 345 pApa-bharapUra karmayajJo karavAnuM koI prayojana nathI. jJAnayajJamAM jIvananI pratyeka kSaNa lagAvI do. divasa ne rAta jJAnayajJa cAlato rahevo joIe. brahmayajJaH paraM karma gRhasthasyAdhikAriNaH / pUjAdi vItarAgasya jJAnameva tu yoginaH // 14 // / 220 / / artha : adhikArI gRhasthane kevaLa vItarAganI pUjA Adi kriyA brahmayajJa che, ane yogIne jJAna ja brahmayajJa che. vivecana : zuM brahmayajJa karavAno adhikAra mAtra munivarone ja che? zuM yogIpuruSo ja brahmayajJa karI zake? to je gRhastho che, temanuM zuM? gRhastha brahmayajJa na karI zake? karI zake, paNa te mATe teNe adhikArI banavuM paDe, yogya banavuM paDe. yogyatAnA saMpAdana vinA e brahmayajJa na karI zake, te yogyatA che 24mArgAnusArI 35 guNonI, nyAyasaMpanna vaibhavathI mAMDI saumyatAparyaMta pAMtrIsa guNothI gRhasthanuM jIvana suvAsita hovuM joIe, to e brahmayajJa karI zake. gRhastha jIvana che eTale hiMsAdi pApo to enA jIvanamAM thoDAvattA aMze hoya ja. chatAM jo enuM jIvana mArgAnusArI che to te brahmayajJa karI zake che. teno brahmayajJa che vItarAga paramAtmAnuM pUjana, supAtra dAna, sAdhusevA vagere, jo ke A prakArano brahmayajJa karavA jatAM be prazna upasthita thAya che, paraMtu saraLa bhAve tenuM samAdhAna je karavAmAM Ave te svIkAravAthI mana niHzaMka banI jAya che. prazna : paramAtma-pUjanamAM ke supAtradAnamAM, sAdhusevAmAM ke sArmika bhaktimAM rAga thAya che, jinezvare rAgane heya batAvyo che, to 52mAtma pUjanAdirUpa brahmayajJa kevI rIte upAdeya bane? samAdhAna : rAga be prakArano che : prazasta ane aprazasta. strI, dhana, zarIra vagere padArtho parano rAga aprazasta rAga che. deva, paramAtmA, guru ane dharma uparano rAga prazasta rAga che. aprazasta rAgamAMthI mukta thavA prazasta rAga karavo ja paDe. prazasta rAga dRDha banatAM aprazasta rAga maMdamaMdatara banI jAya che. prazasta rAgamAM pApakarma baMdhAtAM nathI, je jinezvare 24. mArgAnusArInA 35 guNonuM vivecana vAMco 'AtmamaMgala' pustakamAM (pra. mahesANA). vizvakalyANa prakAzana TrasTa, For Private And Personal Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 346 SusAra rAgane heya batAvyo che te ja tIrthakare prazasta rAgane upAdeya kahyo che. A sApekSa dRSTi che. prazna : bhale prazasta rAga upAdeya che, e samajAyuM. paraMtu paramAtmapUjanamAM pANI, puSpa, dhUpa, dIpa vageremAM hiMsA thAya che, to evI kriyA kema thAya? je kriyAmAM hiMsA hoya te brahmayajJa" kevI rIte kahevAya? samAdhAna : paramAtmAnI dravyapUjAmAM svarUpahiMsA rahelI che. paraMtu aneka AraMbha-samAraMbhamAM rahelA gRhastha mATe dravyapUjA Avazyaka che. svarUpahiMsAthI thato karmabaMdha nahivat hoya che. teno nAza e dravyapUjAmAMthI udbhavatA zubha bhAvo dvArA thaI jAya che. gRhastha zuddha jJAnadazAmAM ramaNa karI zakato nathI, te mATe dravyakriyA karavI anivArya che. dravyapUjAnA mAdhyamathI jIvano paramAtmA pratye prazasta rAga baMdhAya che. e rAgathI prerAIne paramAtmAnI AjJAnuM pAlana karavAnI zakti maLe che. e zakti vadhatAM e gRhasthajIvanane tyajI munijIvananI kakSA prApta kare che, tyAre tene mATe koI dravyakriyA ke jemAM svarUpa-hiMsA paNa lAgatI hoya che, te karavAnI rahetI nathI. eka musAphara che. garamInA divasomAM musApharI karI rahyo che. madhyAhnano samaya che. musApharane tarasa lAgI rahI che. cAre kora jue che, koI kuvo ke paraba dekhAtI nathI. AgaLa vadhe che. eka nadI AvI. paNa nadI sUkI che. te vicAra kare che, "thAkI gayo chuM... tarasa lAgI che. zuM karuM? A nadI che. khADo khoduM to pANI maLe, paNa thAkI gayo chuM... khADo khodavA jatAM kapaDAM paNa melAM thaze..' teNe ghaNo vicAra karyo... paNa hA, bhale thAka lAge ne kapaDAM bagaDe, paraMtu pANI nIkaLatAM tRSA chipAze, thAka UtarI jaze, ane kapaDAM paNa svaccha karI zakAze." A vicAre tenAmAM utsAha preryo ane teNe khADo khodyo, pANI maLyuM. peTa bharIne pIdhuM, snAna karyuM ane kapaDAM dhoyAM... tema, jinapUjAmAM bhale svarUpahiMsAthI thoDoka AtmA malina thAya, paraMtu e jinapUjA dvArA jyAre zubha ane zuddha adhyavasAya pragaTa thaze tyAre AtmAno badho mela dhovAI jaze... bhavabhramaNano badho thAka UtarI jaze ane paramAnaMdanI prApti thaze. A rIte gRhastha brahmayajJa karavAno che. jyAre saMsAratyAgI aNagArane to jJAnano ja brahmayajJa karavAno che. ene jinapUjAnuM dravya-anuSThAna karavAnuM rahetuM nathI. For Private And Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 347 niyAga (yajJa). bhinnoddezena vihitaM karma karmakSayAkSamam / klRptabhinnAdhikAraM ca puDheSTayAdivadiSyatAm / / 5 / / 221 / / artha : judA uddezathI zAstramAM kaheluM anuSThAna karmano kSaya karavAmAM asamartha che. kalpelo che judo adhikAra jenI evA putraprApti mATe karavAmAM AvatA yajJa vagerenI jema mAno. vivecana : tamAro uddeza spaSTa che? tamAruM dhyeya cokkasa che? tamAre zuM meLavavuM che? tamAre kevA banavuM che? tamAre kyAM javuM che? tamAre je meLavavuM che, te tame je puruSArtha karI rahyA cho, enAthI prApta thaze? eno nirNaya tame karyo che? tamAre jevA banavuM che, tevA tamArI pravRttithI tame banI zakazo? evo vizvAsa che? tamAre jyAM javuM che, tyAM tamArI gati tamane pahoMcADaze? tamAre siddhi meLavavI che ne? parama AnaMda, parama sukhanI upalabdhi mATe tame tuccha AnaMda ane kSaNika sukhanI mukti cAho cho? tamAre paramagatimAM javuM che ne? to cAra gatinA paribhramaNathI tame mukti cAho cho? tamAre siddhasvarUpI banavuM che ne? to niraMtara badalAtI karmajanya avasthAothI mukti meLavavAno puruSArtha karo cho? tamAre zAzvata zAntinA dhAme javuM che ne? to ahIMnAM azAnti-saMtApa klezathI bharelAM sthAnone choDavAnI tatparatA che ne? A vAto tamAre khUba svastha citte vicAravI paDaze. tamAruM lakSa che pAMca indriyonA viSayasukho meLavavAnuM, ane tame puruSArtha karo cho dharmano! tamAre paribhramaNa karavuM che cAra gatimAM, ane tame prayatna karo cho dharmano! tamAre rAcavuM che karmajanya niraMtara parivartanazIla avasthAomAM, ne tame mahenata karo cho dharmanI! lakSa juduM ne puruSArtha judo! to kAryasiddhi nahIM thAya. karmakSayano puruSArtha judo che ane puNyabaMdhano puruSArtha judo che. puNya bAMdhavAnA puruSArthathI karmakSaya na thAya! hA, zAstromAM puNyabaMdhanA upAyo jarUra batAvAyA hoya che, paraMtu te upAyothI karmakSaya ke siddhi na thAya, puNyabaMdha jarUra thAya. koI kahe : hiMsaka yajJamAM paNa vividiSA (jJAna) hoya che. te barAbara nathI. hiMsaka yajJano uddeza abhyadaya che, niHzreyasu nahIM. niHzreyas mATe hisaka yajJa na karAya. putraprApti mATe karAtA yajJamAM vividiSA nathI hotI. tema kevaLa svargAdi sukhonI kAmanAthI karAtI dAnAdi kriyAo karmakSaya karI zakatI nathI. sAdhyanA upayoga vinA karAtI dharmakriyAo sukha mATe thatI nathI, te tAtparya che. For Private And Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nasAra 348 ahIM dAnAdi kriyAo heya nathI batAvI, paraMtu e samajAvyuM che ke enAthI puNyabaMdha thAya che, karmakSaya nahIM. eTale karmakSaya ja karavAno uddeza hoya to jJAnayajJa karo. evI bhUla na karatA ke puNyabaMdhanI kriyAono tyAga karI pApabaMdhanI kriyAomAM racyApacyA thaI jAo, ne karmakSayanuM ja lakSya cUkI jAo. brahmArpaNamapi brhmyjnyaantrbhaavsaadhnm| brahmAgnau karmaNo yuktaM svakRtatvasmaye hute / / 6 / / 222 / / artha brahmayajJamAM antarbhAvanuM sAdhana brahmane arpaNa karavuM paNa brahmarUpa agnimAM karmano, potAnA kartApaNAnA abhimAnano yoga karyo chate yukta che, vivecana : gItAmAM zrIkRSNa arjunane kahe che : kAMkSantaH karmaNAM siddhiM yajanta iha devtaaH| kSipraM hi mAnuSe loke siddhirbhavati karmajA / / - adhyAya 4, pho, 1ra A manuSyalokamAM karmonI phaLasiddhine IcchanArA thaIne jeo devatAone pUje che temane karmajanya phaLasiddhi ja thAya che." prAkata manuSyo hamezAM karmo kare che ane enA phaLanI icchA rAkhanArAo duHkhI thAya che. A durdazAmAMthI jIvone mukta karavA temane kahevAmAM Ave ke karmanA kartApaNAnuM abhimAna choDo, "A meM karyuM che,' evA kartApaNAnA ahaMkArano brahmarUpa agnimAM homa karo. huM kaMI ja karato nathI' - A bhAvanA jAgrata karavA mATe A karmakSaya karavAno che. A karmayajJa brahmayajJanuM sAdhana che. A kartApaNAnA abhimAnane ogALI nAkhavA mATe ja "gItA'mAM kahyuM che : brahmArpaNaM brahmahavirbrahmAgnau brahmaNA hutam / brahmaiva tena gantavyaM brahmakarmasamAdhinA / / - adhyAya 4, uo. ra4 arpaNa karavAnI kriyA brahma che, homavAnI vastu brahma che, brahmarUpa agnimAM brahmarUpa homanAre homeluM paNa brahma che, ane brahmarUpa karmasamAdhivALAne prApta karavA yogya sthAna paNa brahma che." For Private And Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niyAga (yajJa). 349 je kaMI che te brahma che... brahmathI atirikta kaMI ja nathI, huM paNa nathI ke mAruM paNa kaMI nathI. A rIte "huM"ne bhUlavA mATe yajJa karavAno che, brahmamAM ja badhuM homI devAnuM. "huM"ne paNa brahmamAM homI devAno! A ja sAco brahmayajJa che. "aha" rUpa pazune brahmamAM homIne yajJa karavAno ahIM upadeza ApavAmAM Avyo che. je kaMI kharAba, anicchanIya bane te to "A bhagavAne kahyuM," ema kahI bhagavAnane te arpaNa karI de ane je kaMI sAruM bane, icchAnusAra bane, temAM "A to meM karyuM. mArA puNyakarme mane ApyuM," ema abhimAna dhAraNa karavuM te narI ajJAnatA che. "je kaMI bane che te bhagavAna kare che," ema mAnanArAo to bhagavAna tarapha ja jonArA hoya, eka eka vicAra, vacana ane vartanamAM bhagavAna vaNAyelA hoya, ahaMkAranuM nAmanizAna na hoya. _ 'nAhaM pudgalabhAvAnAM kartA kArayitApi c|' huM pudgalabhAvono katI nathI ane preraka paNa nathI' - A bhAvanA pahelethI ja graMthakAre ApaNane ApI che. kartutvanuM abhimAna homI do brahmayajJamAM! brahmaNyarpitasarvasvo brahmaddag brahmasAdhanaH / brahmaNA juhvadabrahma brahmaNi brahmaguptimAn / / 7 / / 223 / / brahmAdhyayananiSThAvAn prbrhmsmaahitH| brAhmaNo lipyate nAdhairniyAgapratipattimAn / / 8 / 224 / / artha : jeNe brahmamAM sarvasva arpaNa karyuM che, brahmamAM ja jenI dRSTi che, brahmarUpa jJAna jenuM sAdhana che, evo (brAhmaNa) brahmamAM ajJAnane (asaMyamane homato brahmacaryanI guptivALo, "brahmAdhyayana' nI maryAdAvALI parabrahmamAM samAdhivALo bhAvayajJane svIkAranAra nirgastha pApa vaDe lapAto nathI. vivecana : potAnuM kaMI ja nahIM! badhuM ja brahmanA caraNe samarpita! hA, dhanadhAnya to potAnAM nahIM ja, zarIra paNa potAnuM nahIM... are, zarIra to sthUla che, sUkSma evA mananA vicAro paNa potAnA nahIM... koI vicAra para paNa potAnI haTha nahIM! enI dRSTi brahma tarapha ja lAgelI hoya, brahma sivAya ene kaMI na dekhAya, brahma sivAya ene bIjuM kaMI na game- bhale enA 25 juo pariziSTa 28 "brahmAdhyayana." For Private And Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 350 jJAnasAra tarapha lAkho-karoDo STi maMDAyelI hoya... enI dRSTi to brahma tarapha ! enI pAse jJAna paNa brahmajJAna ja. brahmajJAna eTale AtmajJAna. AtmajJAnano ja upayoga; arthAt satata-sadaiva mAnasika jAgRti dvArA brahmamAM ja lInatA anubhave. hA, jyAM sudhI enI pAse ajJAnanAM iMdhaNa hoya tyAM sudhI e brahmamAM ene homato rahe. bALIne bhasma kare. brahmanI lInatAmAM bAdhaka evA eka-eka tattvane te brahmAgnimAM homI detAM acakAto nathI. brahmacaryanI niSThAbharI pAlanAthI te yogInuM manobaLa eTaluM dRDha hoya che ke AtmajJAnanA agnimAM karmone homatAM e thAkato ja nathI! ene koI AcAramaryAdAnuM pAlana karavA mana para dabANa karavuM paDatuM nathI, e svAbhAvika rUpe ja pAlana karato hoya che. 'AcArAMgasUtra-' nA prathama zrutaskaMdhanAM nava adhyayanamAM je munijIvananI niSThAo varNavI che, tene A yogI AsAnIthI jIve che, kAraNa ke eNe parabrahma sAthe ekatAnI pariNati sAdhI hoya che. // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Avo che brahmayajJa, ne Avo che brahmayajJane karanAra brAhmaNa!! Avo brAhmaNa pApothI lepAya? Avo brAhmaNa karmothI jakaDAya? nA re nA. brahmayajJane kare te brAhmaNa. kevaLa eka brAhmaNI strInI kukSIthI janma levA mAtrathI brAhmaNa banI javAtuM nathI. brAhmaNa banavA mATe korAM ajJAnatAthI bharelAM yajJakarma ka2vAnAM nathI. ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAje brAhmaNane ja zramaNa, bhikSu ane nigrantha kahyo che. cAhe te zramaNa ho, bhikSu ho ke nirprantha ho, te brahmayajJane karanAra joIe. brahma sivAya enI duniyAmAM bIjuM koI tattva na hoya, padArtha na hoya ke vastu na hoya. tenI lInatA, prasannatA... badhuM ja brahmamAM hoya. sArAMza : // // bhAvayajJa karo. niSkAma yajJa karo. hiMsaka yajJo varjya che. gRhastha mATe vItarAganI pUjA brahmayajJa che. karmakSayanA uddezathI bhinna Azaya karelo puruSArtha karmakSaya na kare. kartRtvanA abhimAnane brahmayajJanA agnimAM homI do. brahmArpaNano sAco artha samajo. brahmanI pariNativALo brAhmaNa kahevAya. For Private And Personal Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org bhAvapUjA AtamadevanAM nave aMge brahmacaryanI nava vADothI pUjana ka2to muni abhedaupAsanArUpa bhAvapUjAmAM lIna thAya che. Avo AtmA dhyAnamAM lIna bane che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAva5 munirAja! AtamadevanI tamAre pUjA karavAnI che. snAna paNa karavAnuM che ne lalATe tilaka paNa karavAnuM che. puSyanI mALA e devanA gaLe AropavAnI che ane dhUpadIpa paNa karavAnA che. koI paNa bAhya dravyanI apekSA nahIM, koI paNa bAhya pravRtti nahIM! A to che mAnasika bhUmikAnI pUjA. A pUjA karavAnI yogyatA mukhyatayA sAdhu puruSonI che; paraMtu gRhastho na karI zake ema nathI. gRhastho paNa karI zake. joIe te sAdhanAnI-ArAdhanAnI dRSTivALA. kyAreka to karI jojo A bhAvapUjA.... apUrva AhvAda anubhavazo. ( 29) For Private And Personal Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 352 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dayAmbhasA kRtasnAnaH saMtoSazubhavastrabhRt / vivekatilakabhrAjI bhAvanApAvanAzayaH / / 1 / / 225 / / bhaktizraddhAnaghusRNonmizrapATIrajadravaiH / navabrahmAGgato devaM zuddhamAtmAnamarcaya / / 2 / / 226 / / jJAnasAra artha : dayArUpI pANIthI snAna karanAra, saMtoSanAM ujvala vastrane dhAraNa karanAra, vivekanA tilakathI zobhAyamAna, bhAvanAothI pavitra AzayavALo, bhakti ane zraddhArUpa kesaramizrita caMdanarasa vaDe zuddha AtmArUpa devanI nava prakAranA brahmacaryarUpa nava aMge pUjA kare. vivecana : pUjana? tAre konuM pUjana karavuM che? pUjana karIne zuM meLavavuM che? te A badhuM vicAryuM che? nA! tuM pUjana ka2vA cAhe che - are, tuM koInuM pUjana paNa karI rahyo che...ghaNI IcchAo, kAmanAo, abhilASAonA khoLA pAtharIne pUjananuM phaLa yAcI rahyo che... kharuM ne? paraMtu tuM e to vicAra ke tuM svayaM pUjaka banyo che kharo? pUjArI banyo che kharo? pUjaka banyA vinA, pUjArI banyA vinA, tArI pUjA tArI IcchAone pUrNa karI zakaze? tArI kAmanAone saMtoSI zakaze? mATe ja tane huM kahuM chuM ke tuM 'pUjaka' bana. sarvaprathama to tuM snAna karI le. nA, tane pApa nahIM lAge. tuM muni che e huM jANuM chuM, sacitta pANInA sparzamAM pApa lAge che te samajuM chuM. chatAM tane kahuM chuM ke tuM snAna karI le! tane evuM pANI batAvuM chuM ke jeno sparza karavAmAM pApa na lAge.... 'dayA'nA pANIthI snAna kara! are, dayAnA zItaLa, svaccha sarova2mAM ja kUdI paDane! hA, sarovaramAM snAna karavAno niSedha karanArA jJAnIpuruSo paNa tane A dayAsarovaramAM snAna karatAM nahIM aTakAve! ane jyAre tuM e dayAsarovaramAMthI snAna karIne bahAra nIkaLIza tyAre tArI khuzInI sImA nahIM rahe! krUratAno mela dhovAI gayo haze ane karuNAnI komaLatA chavAI gaI haze... tuM svaccha-pavitra banI gayo haze! For Private And Personal Use Only he sAdhaka! snAna karIne tAre navAM ja vastra paheravAnA che-sAva zuddha zveta vastra. tuM paherIza ne? e vastromAM tuM sohAmaNo lAgIza. tane lAgaze ke 'huM pUjaka chuM!' e vastranuM nAma che 'saMtoSa.' kevuM pyAruM nAma che! pudgalabhAvonI Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvapUjA 353 tRSNAnAM vastra paherIne pUjaka na banI zakAya.tRSNAmAM rati-aratinAM dvandra che, tRSNAmAM AnaMda-udveganA taraMgo che, e tRSNAnAM raMgaberaMgI vastro paherIne tuM pUjaka na banI zake. mATe tAre "saMtoSanAM vastra paheravAnAM che. eka vAra tuM A vastro paherIne pUjaka bana, tane te game to bIjI vAra paheraje! arthAt tAre paugalika padArthonI tRSNAne tyajavI paDaze, jo tAre pUjaka banavuM che to! are! tuM kyAM cAlyo? pUjana karavA? Ubho rahe, bhAI! e devamaMdiramAM jatAM pahelAM tAre "tilaka karavuM paDaze! kapALe tilaka karyA vinA tuM devamaMdiramAM nahIM jaI zake. tArI kAyA dayAjalanA snAnathI kevI suMdara banI che! saMtoSavastro dhAraNa karavAthI te kevo AkarSaka banI gayo che! have tuM "viveka'nuM tilaka karI jo, tAruM rUpa devarAja IndranA mukhe prazaMsAze! vivekanuM tilaka! viveka eTale bhedajJAna. jaDa-cetanano bheda samajI, cetana AtmA tarapha vaLavuM, jaDa padArthomAM arthAt zarIramAM je Atmabuddhi karI che, te tyajIne "zarIrathI huM (AtmA) bhinna chuM' - evI zraddhA dRDha karavI, zuddhAtmadravyavAda" "huM zuddha Atmadravya chuM" - A jJAnathI manane bhAvita karavuM, A che viveka. AvA vivekanuM tilaka karavuM pUjaka mATe anivArya che. A vivekatilakathI tArI zobhA sAthe tAro AtmavizvAsa vadhI ja ze, tane lAgaze ke "huM pUjaka chuM.' have tAre tArA vicArone pavitra banAvavAnA che. je parama AtmAnuM tuM pUjana karavA cAhe che te paramAtmAnA guNomAM tanmaya thavAnI bhAvanAo dvArA tAre tArA vicArone pavitra banAvavAnA che; arthAtu bIjI badhI ja bhautika, Adhibhautika kAmanAonI apavitratA tyajI daI paramAtma-guNonI ja eka abhilASA laI tAre paramAtma-maMdiranA dvAre pahoMcavAnuM che! jyAM sudhI paramAtma-guNonuM ja eka AkarSaNa, paramAtmaguNonuM ja eka dhyAna na jAme tyAM sudhI Azaya-pavitratA nahIM Ave. ane devapUjana karavA mATe AzayapavitratA vinA nahIM cAle! cAlo, have kesaranI kaMcana-kaTorI bharI lo. lo A kesara ane lo A caMdana, ghasavA mAMDo. bhaktinuM kesara zraddhAnA caMdanathI khUba ghaso. bhaktino lAla lAla raMga ane zraddhAnI maghamagha soDama! A kesaramizrita caMdananI kaMcana-kaTorI bharI lo. For Private And Personal Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 354 jJAnasAra ArAdhya paramAtmAnI ArAdhanAno aMgeaMgamAM thanaganATa ane "A paramAtmA-ArAdhanA ja paramArtha che," evo dRDha vizvAsa! pelI mIrAMne yAda karo. kRSNa pratyenI bhakti ane zraddhAe ene amara banAvI dIdhI. enI duniyA ja kRSNamaya banI gaI hatI. basa, have maMdiramAM cAlo. e maMdirane bahAra zodhavAnI jarUra nathI, dUra javAnI jarUra nathI; A tamArA deha sAme juo! dehanA daherAmAM ja deva birAje che...! tamane Azcarya thAya che? hA, Azcarya thAya evI ja A vAta che. A dehanA maMdiramAM ja zuddha parama Atmadeva birAje che. e devanAM darzana karavA khullI AMkho baMdha karavI paDaze, AMtaradaSTi kholavI paDaze...divya dRSTi-divya vicArano sahAro levo paDaze. zuddha AtmAnuM tAre navAMgI-pUjana karavAnuM che. navavidha brahmacarya e zuddhAtmAnAM nava aMga che. he pUjArI! tuM zuddha AtmasvarUpa tarapha abhimukha thayo; dayA, saMtoSa, viveka, bhakti ane zraddhAthI tuM taraboLa banyo. have brahmacaryanuM pAlana to tArA mATe saraLa banI gayuM. abrahmanI durgadha tuM sahI paNa na zake. tArI daSTi rUpa-paryAyamAM sthira thAya ja nahIM, zarIra-paryAyamAM lobhAya nahIM. tArI dRSTi to vizuddha Atmadravya para ja sthira thAya. pachI strIonI vArtAo karavAnuM, strIonA Asane besavAnuM ke strIpuruSanI kAmakathA kAna mAMDIne sAMbhaLavAnuM tArA jIvanamAM hoya ja kyAMthI? ghI-dUdha ke mAla-mevAnI mahephilonI moja uDADavAnuM ke priya bhojana para dukALiyAnI jema tUTI paDavAnuM tArI kalpanAmAM paNa kyAMthI hoya? zarIrane zaNagAravAnuM ke anya jIvone AkarSavAnuM svapnamAM paNa kyAMthI hoya? he priya pUjaka! pUjya upAdhyAyajIe ApaNane kevuM romAMcakArI pUjana batAvyuM che! A che bhAvapUjana. varSo paryata ApaNe dravyapUjana ja karatA rahIe ane A bhAvapUjana tarapha AMkha paNa na mAMDIe, to zuM ApaNe pUrNatAnA zikhare pahoMcI zakIe? A divya pUjana ApaNe pratidina karavAnuM che. koI ekAMta bhUpradeza para besI, padmAsana lagAvI, AMkho baMdha karI, A pUjanano prAraMbha karo. bhale emAM game teTalo samaya jAya, enI ciMtA nA karo. zuddha AtmadravyanuM kalAkonA kalAko sudhI pUjana cAlavA do! adhyAtmano For Private And Personal Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvapUjA 3papa AnaMda, pUrNAnaMda tyAre anubhavAze ane sAdhanApathanuM mUlya tyAre samajAze. bhAvapUjAnI A prakriyA korI kalpanA nathI, paraMtu rasabharapUra kalpanAloka che. viSayavikAronuM nirAkaraNa karavAno prazasta patha che, racanAtmaka mArga che. snAnathI mAMDIne navAMgI pUjana sudhIno krama barAbara goThavI lo. kSamApuSpasaja dharmayugmakSaumadvayaM tthaa| dhyAnAbharaNasAraM ca tadaGge vinivezaya / / 3 / / 227 / / artha : te AtmAnA aMge mArU5 phUlanI mALA, nizcaya ane vyavahAradharmarUpa be vastra ane dhyAnarUpa zreSTha alaMkAra paherAva. vivecana : te AtamadevanA gaLAmAM AropavAnI mALA teM guMthI? e mALA tAre ja gUMthavAnI che! kSamAnAM maghamagha soDamavALAM puSponI mALA gUMthIne taiyAra rAkha. kSamAnAM eka-be puSpo nahIM, kSamAnI mALA eTale eka-be vAra kSamA ApavAthI nahIM cAle, vAraMvAra kSamA ApavI paDaze. kSamAne vakSa:sthaLe ja rAkhavI. kSamAnAM puSponI suvAsa ja tArA aMgethI chUTatI rahe! je manuSyanA gaLAmAM gulAbanAM puSponI mALA paDelI hoya te manuSya pAse koI jAya to ene zAnI suvAsa AvavAnI? gulAbanI! ema che sAdhaka! koI tArI pAse Ave, kSamAnI suvAsathI te taraboLa thaI jAya - pachI te sAdhu ho yA DAku, jJAnI ho yA ajJAnI, nirdoSa ho yA doSita! joje, e kSamAnAM puSpa karamAI na jAya. ene tAjAM rAkhaje. kSamA kyAre ApavAnI taka maLe? jyAre koI ApaNI sAthe krodha kare, dveSa kare, ApaNI niMdA kare ke apamAna kare tyAre. AvA prasaMge ApaNe krodha nahIM karavAno, vaLatA prahAro nahIM karavAnA.. enA pratye aNagamo ya nahIM karavAno! AnuM nAma kSamA, AtmAnA gaLe kSamAnAM sugaMdhI puSponI mALA paherAvavAnuM A rahasya che. AtmAnI A puSpapUjA che..! A rahasyanA pratIkarUpe gRhastha paramAtmAnI mUrtine puSpa caDhAve. puSpanI mALA paherAve. nizcayadharma ane vyavahAradharma-A be suMdara vastra ApaNA Atamadevane paherAvavAnAM che. zarIra para be vastra to joIe ne? eka adho vastra ane bIjuM uttarIya vastra AtamadevanAM be vastra che nizcaya ane vyavahAra. ekalA nizcayathI na cAle ne ekalA vyavahArathI na cAle. vyavahAradharma adhovastra che ane nizcaya uttarIya vastra. samajIe bannene! For Private And Personal Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3pa3, sAnasAra mALA ane vastra paherAvyA pachI alaMkAra paherAvo. A vinA to Atamadeva zobhe nahIM. alaMkAranuM nAma che "dhyAna'! dharmadhyAna ane zukladhyAnaAtmAnA alaMkAro che. alaMkAro kImatI hoya, aMga upara dhAraNa karyA pachI cora-DAkuothI sAvadhAna rahevuM paDe. ApaNuM dharmadhyAna lUMTAI na jAya, e mATe satarkatA jarUrI che. AtmAnI zobhA dhyAnathI che, e kahevAnuM tAtparya che. dharmadhyAnanAM cAra AlaMbana : vAcanA, pRcchanA, parAvartana ane dharmakathAmAM parovAyelA rahevAnuM. zruitajJAnanI ramaNatA! cAra prakAranI anuprekSA karavAnI. anitya bhAvanA bhAvo, azaraNa bhAvanAthI bhAvita bano. ekatvabhAvanA ane saMsArabhAvanAnuM ciMtana karo. AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicaya ane saMsthAnavicayanuM ciMtana karo. A rIte AtmAnuM pUjana karavAnuM che : (1) kSamAnAM puSponI mALA paherAvavAnI; (2) nizcayadharma ane vyavahAradharmanAM be vastra paherAvavAnAM; (3) dharmadhyAna-zukladhyAnanA alaMkAra paherAvavAnA. Atamadeva kevo zobhAyamAna banaze! tenAM darzana karatAM mana Tharaze ane enA sivAya koInAM darzana karavAnuM gamaze nahIM. madasthAnabhidAtyAgailikhAgre cASTamaGgalam / jJAnAnI zumasaMvAtudde dhUpatha 4228 che. artha : AtmAnI AgaLa madrasthAnanA bhedono tyAga karavA vaDe ATha maMgala (svastikAdi) Alekha, ane jJAnarU5 agnimAM zubha saMkalparUpa, kRNAgaruno dhUpa kara. vivecana : vartamAnamAM cAlI rahelI pUjanavidhimAM aSTamaMgalanaAlekhana karavAmAM nathI AvatuM, paraMtu aSTamaMgalanI pATalInuM pUjana karavAmAM Ave che. karavAnuM che AlekhanA uddezya che ATha madano tyAga! eka eka maMgala AlekhatA javAnuM ne eka eka madano tyAga karavAnI bhAvanA bhAvatA javAnuM. ja karmaparavaza jIvo eka gatimAMthI bIjI gatimAM jAya che, Ave che, tyAM konI jAti zAzvata rahe che? huM jAtinuM abhimAna nahIM karuM. 26. aSTamaMgalanAM nAma : zrI vatsa, svastika, nandAvarta, matsyayugala, darpaNa bhadrAsana, sarAvaluM, kuMbha. For Private And Personal Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvapUjA 3pa7 che. jo zIla azuddha che to kalanuM abhimAna karavAthI zuM? ane jo mArI pAse guNono vaibhava che to kulanuM abhimAna karavAthI zuM? A hADakAM, mAMsa ane lohI vagere gaMdA padArthothI bharelA ane vyAdhivRddhAvasthAthI grasita zarIranA saundarya upara garva zo karavo? baLavAna manuSya kSaNamAM nirbaLa banI jAya che, ne nirbaLa baLavAna banI jAya che! baLa aniyata che.. enA upara garva kema karAya? bhautika padArthonI prApti-aprApti karmAdhIna che. tyAM mAre lAbhamAM zA mATe kulAI javuM? pUrvakAlIna mahApuruSonA anaMta vijJAnanI kalpanA karuM chuM tyAre mArI buddhi vAmaNI lAge che. buddhinAM abhimAna zAM karavAnAM? che tapanuM abhimAna? bAhya-atyaMtara tapanI ghora, vIra ane ugra ArAdhanA karanArA mahAna tapasvIone jouM chuM tyAre mAruM mastaka namI paDe. A jJAnano mada to thAya ja kema? jenA sahAre taravAnuM enuM AlaMbana laI DUbavAnuM koNa kare? sthUlabhadrajInuM udAharaNa jJAnamada na karavA de. A che aSTamaMgalanuM Alekhana AtamadevanA pUjanamAM A vidhi barAbara karavAnI. have karavAnI che dhUpa-pUjA. jevo-tevo dhUpa na cAle. kRSNAgaru dhUpa joIe. te che zubha saMkalpo. jJAnarUpa agnimAM zubha saMkalpono dhUpa nAkhIne... AtmamaMdiramAM suvAsa phelAvavAnI che. AtmAnA zuddha svarUpanuM jJAnI mAtra AtmaramaNatA! kAMI azubha to nahIM, zubha saMkalpa paNa na joIe! paramAtmapUjanamAM prazasta rAga hoya che, paramAtmA pratyeno rAga. pUjanakriyAnI abhiruci, A zubha saMkalpo che. AtmaramaNatAmAM vilInIkaraNa karI daIe eTale kRSNAgaru dhUpanI suvAsa AtmamaMdiramAM relAI jAya. kevI addabhuta dhUpa-pUjA batAvI che A! paramAtmAnA maMdiramAM jaI dhUpapUjA karanAra bhAvuka jana jo A divya dhUpa-pUjA karato thaI jAya to? are, paramAtmAnA maMdiramAM nahIM, AtmAnA maMdiramAM besIne, sthiracitta banIne A dhUpa-pUjA karato thaI jAya, to e sAdhakanI cAre bAju kevI suvAsa patharAI jAya! For Private And Personal Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 358 jJAnasAra ATha madanA tyAganI bhAvanA e aSTamaMgalanA AlekhananI pUjA. zubha saMkalponuM AtmajJAnamAM vilInIkaraNa e dhUpa-pUjA! kyAre evo apUrva avasara Avaze ke AvI pUjA karI paramAnandano AsvAda cAkhIzuM? prAgdharmalavaNottAraM dharmasaMnyAsavalinA / kurvan pUraya sAmarthyarAjannIrAjanAvidhim / / 5 / / 229 / / artha : dharmasaMnyAsarUpa agni vaDe pUrvanA kSAyopathamika dharmarUpa lavaNa utArato (teno tyAga karato) sAmarthyayogarUpa zobhAyamAna AratInI vidhi pUrNa kara. vivecana : dharmasaMnyAsa e agni che. audayika dharma ane kSAyopathamika dharma e lavaNa che. sAmarthyayoga e suMdara AratI che. pUjanavidhimAM A be kriyAo paNa mahattvapUrNa hoya che : (1) lavaNa utAravuM, ane (2) AratI utAravI. ahIM A be kriyAone kevuM tAtvika svarUpa ApavAmAM AvyuM che! paraMtu A pUjana "kSapakazreNi" mAMDanAra jIva karI zake! kSapakazreNimAM jyAre jIva bIjuM apUrvakaraNa kare che tyAre tAttvika rIte A "dharmasaMnyAsa" nAmano sAmarthyayoga hoya che; arthAtu ahIM kSamA-Arjava-mArdava vagere kSAyopazamika dharmothI yogI nivRtta thAya che. paraMtu jeo kSapakazreNi na mAMDI zake tenA mATe paNa "dharmasaMnyAsa' batAvAyo che; audayika dharmano saMnyAsI saMnyAsa eTale tyAga, ajJAna, asaMyama, kaSAya, vAsanAo vagereno tyAga te dharmasaMnyAsa kahevAya. A tyAga karavo enuM nAma "lavaNa utAravuM! Avo dharmasaMnyAsa pAMcamA-chaThThA guNasthAnake rahelA zrAvaka-sAdhune hoya. jyAre pelo uparano dharmasaMnyAsa to kSapakazreNimAM ja hoya. dharmasaMnyAsanA agnimAM kSAyopathamika dharmone nAkhIne lUNa utAravAnuM tyAre peluM kavinuM kAvya sArthaka bane che : jima jima taDa taDa lUNa ja phUTe, tima tima azubha karmabaMdha tUTe.' For Private And Personal Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvapUjA 3pa9 lavaNa utAravAnI bhUla kriyA e to tAttvika mArganuM eka mAtra pratIka che. AratI utAro! sAmarthyayoga'nI AratI utAro! sAmarthyayoga "kSapakazreNimAM" hoya che. tenA be prakAra che : dharmasaMnyAsa ane yogasaMnyAsa, dharmasaMnyAsano lavaNa utAravAnI kriyAmAM samanvaya karyo, AratImAM yogasaMnyAsa'no samanvaya karIe. yogano saMnyAsa eTale yogano tyAga, kAyAdinAM kAryono tyAga. kAyotsargAdi kriyAono paNa tyAga karavAno. jo ke e tyAga kevaLajJAnI bhagavaMto kare che... ApaNe to mAtra tenA kalpanAlokamAM vicArIne thoDIka kSaNo mATe e kevaLajJAnIonI duniyAno AsvAda anubhavavAno che. AtamadevanI AratI utAravA mATe "sAmarthyayogI' na banI zakIe ApaNe, paraMtu "icchAyogI' banIne dharmasaMnyAsa ane yogasaMnyAsanI madhuratA to jarUra mANI zakIe. AtmAnI uccatam avasthAnuM ahIM pratipAdana che. pUjAnA mAdhyamathI e avasthA ahIM batAvAI che. jJAnayogI kevI rIte pUjana kare, e batAvAyuM che. A pUjana jJAnayogI ja karI zake. sAmAnya kakSAno jJAnI A pUjana karI zake. paraMtu vizeSataH jJAnaparAyaNa evA munivaro mATe ja A pUjanavidhi batAvavAmAM AvI che. saMyamI ane jJAnI mahAtmA A apUrva adbhuta pUjana karIne apUrva ane addabhuta AnaMda anubhave. A pramANe lavaNa utAravAnI ane AratI utAravAnI vidhi batAvavAmAM AvI che. sphuranmaGgaladIpaM ca sthApayAnubhavaM purH| yoganRtyaparastauryatrikasaMyamavAn bhava / / 6 / / 230 / / artha : anubhavarUpa skurAyamAna maMgala dipakane AgaLa (AtmAnI AgaLa) sthApana kara. saMyamayogarUpa nATyapUjAmAM tatpara thayelo, gIta, nRtya ane vAjiMtra-A traNanA samUhanA jevo saMyamavALo thA. (eka viSayamAM dhAraNA, dhyAna ane samAdhi te saMyama kahevAya). vivecana : have cAlo dIpakapUjA karIe. AtamadevanI sanmukha dIpakanuM sthApana karavAnuM che. e dIpakanuM nAma che anubhava! "anubhavanI paribhASA pUjya upAdhyAyajIe ApI ja che. For Private And Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 36o jJAnasAra 'sandhyeva dinarAtribhyAM kevalazrutayoH pRthak / budhairanubhavo iSTaH kevalArkAruNodayaH' / / jema divasa ane rAtathI saMdhyA judI che tema kevaLajJAna ane zrutajJAnathI bhinna, kevaLajJAnarUpa sUryanA aruNodaya samAna A "anubhava' che! jJAnI puSoe "anubhava"nI A vyAkhyA karI che... TheTha kevaLajJAnanI nikaTanI A avasthA! AvA "anubhava"thI AtamadevanI dIpakapUjA karavAnI che! A dIpakanA prakAzamAM ja AtamadevanuM sAcuM svarUpa nIrakhI zakAya ema che. atIndriya parama brahmanuM darzana vizuddha anubhavathI ja thAya. zAstronI seMkaDo... hajAro yuktiothI paNa atIndriya parama brahmanuM darzana na thaI zake. paraMtu zAstronA mAdhyamathI ApaNe to mAtra A "anubhava"nI paNa kalpanA ja karavI rahI! kevaLajJAnanA aruNodayanI lAlimAnI kalpanA paNa kevI mohaka che! have pUjana karavAnuM che gIta, nRtya ane vAjiMtrathI! AtamadevanI samakSa gIta gA. evuM gIta gAvAnuM ke mananI tamAma vRttio emAM kendrita thaI jAya. gAtAM javAnuM ne nRtya karatAM javAnuM. hAthamAM vAjiMtra laIne nRtya karavAnuM! vAjiMtranA sUro tArA kaMThanA sUrone bahekAve ane nRtyane cagAve. dhAraNA, dhyAna ane samAdhi A traNeyano ekatArUpa saMyama e AtamadevanuM zreSTha pUjana che. eka ja viSayamAM A traNeyanI ekatA thavI joIe. AtmAmAM dhAraNA, dhyAna ane samAdhinI ekatA sthApita karavAnI che. saMyamanuM A uccatamu zikhara batAvavAmAM AvyuM che. yoganI sarvotkRSTa bhUmikA batAvavAmAM AvI che. AtmAnA pUjananuM hArda kholavAmAM AvyuM che. jema maMdiramAM koI advitIya svarasamrATa mastImAM AvIne gIta gAto hoya, jema koI pratibhAzALI nRtyAMganA potAnI nRtyakalA batAvI rahI hoya ane e gItanRtyane sAtha Apato vAdyakAra addabhuta vINAvAdana karato hoya, e vakhate jema tanmayatAnuM vAtAvaraNa jAme che, tema dhAraNA, dhyAna ane samAdhinI ekatAmAM saMyamanuM apUrva vAtAvaraNa jAme! AtamadevanuM maMdira tyAre kevuM prasanna, pavitra ane praphullita banI jatuM haze, tenI sthira citte kalpanA karo... e kalpanAnI duniyAmAM khovAI jAo tyAre ja kaMIka enI jhAMkhI thAya. 27, juo pariziSTa. For Private And Personal Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvapUjA 361 svarUpamAM tanmaya thavAno A upadeza che. sva-bhAva dazAmAM javAnI A preraNA che. AtmaramaNatA ane brahmamastInI A vAto che. pUjananAM sthULa sAdhanono AdhAra laI pU. upAdhyAyajI mokSArthIne mArgadarzana ApI rahyA che. ullasanmanasaH satyaghaNTAM vAdayatastava / bhAvapUjAratasyetthaM karakroDe mahodayaH / / 7 / / 231 / / artha : ullasita manavALA, satyarUpa ghaMTa vagADatA ane bhAvapUjAmAM lIna thayelA evA tArI hatheLImAM mokSa che. vivecana : bhakti ane zraddhAnAM kesara ghoLI AtamadevanAM navAMga navAjyAM, kSamAnAM puSponI mALA gUMthI AtamadevanAM aMga zobhAvyAM, nizcaya ane vyavahAranAM uttama vastro paherAvI Atamadevane zaNagAryA, dhyAnanA alaMkArothI e devane dipAvyA ATha madanA tyAgarUpa aSTa maMgalanAM Alekhana karyAM. jJAnanA agnimAM zubha saMkalpono kRSNAgaru dhUpa nAkhI maMdirane madhamadhAyamAna karI dIdhuM... dharmasaMnyAsanI Aga vaDe lavaNa utAryuM ane sAmarthyayoganI AratI utArI! anubhavano maMgala dIpaka e mahAdevanI samakSa sthApyo ane dhAraNA-dhyAnasamAdhirUpa gIta, nRtya ane vAjiMtranA ThATha jamAvyA! mananA ullAsanI aviMdha na rahI... mananI mastIe... e maMdiramAM laTakatA virATakAya ghaMTane hacamacAvI mUkyo...ghaMTanAdathI maMdira gAjI UThyuM...AkhuM nagara gAjI UThyuM. e ghaMTanAdanA dhvanie vizvane vismita karI dIdhuM. devalokanA mahelo ane mahendro halI UThyA : 'A zuM? zAno dhvani?' avadhijJAnathI joyuM! oho! A to satyano dhvani! parama satyano dhvani! pelA AtamadevanA maMdiramAM satyano sAkSAtkAra thayo che, teno ghaMTanAda che! Atamadeva AtmAne prasanna thaI gayA che. pUjananuM satyaphaLa prApta thayuM che! enI khuzAlIno A ghaMTanAda che! carAcara vizvamAM satya eka ja che, paramArtha eka ja che! eka mAtra AtmA eka mAtra parama brahma! bAkI badhuM ja mithyA che. e 52ma satyanI duniyAnuM nAma ja mokSa che ne! pUjya yazovijayajI mokSa hatheLImAM batAve che! bhAvapUjAmAM lIna banI jAo... basa, mokSa tamArA hAthamAM che. dravyapUjAnAM pratIkonA mAdhyamathI For Private And Personal Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 362 jJAnasAra mokSadazA sudhI pahoMcADanArI bhAvapUjA ahIM batAvavAmAM AvI che. A tAttvika pUjA karavA mATe zAstra adhyayana ane zAstra parizIlana karavuM paDe. zAstragraMthomAM batAvelA kramika AtmavikAsa sAthe kadama milAvIne cAlavuM paDe. AtamadevanA bhAvapUjananI kevI nirALI duniyA che! A sthULa duniyAthI sAva nirALI! nathI tyAM A duniyAnA svArthajanya pralApo ke nathI tyAM kaSAyajanya ghoMghATo, nathI tyAM rAga ane dveSanA dAvAnaLo ke nathI tyAM ajJAna ane mohanA vAvaMToLa! nathI tyAM skUla vyavahAranI AMTIghUMTIo ke nathI tyAM caMcaLatA-asthiratAnA saMkalpavikalpo. mokSadAne jhaMkhato sAdhanApatha para doDato jIva jyAre A bhAvapUjAmAM pravRtta thAya che tyAre tene potAnI jhaMkhanA pUrNa thatI dekhAya che. hatheLImAM mokSa dekhAya che! bhAvapUjAnI lInatA upara badho AdhAra che. lInatA mATe lakSyanI zuddhi Avazyaka che. AtmAnI parama vizuddha dazAnA lakSathI bhAvapUjAmAM pravRtti thAya to lInatA AvyA vinA na rahe. sAdhaka AtmAnuM A ja lakSa joIe, ne A ja pravRtti joIe. sAdhanAno AnaMda to ja anubhavAya ane pragatinA paMthe AgaLa vadhI zakAya. dravyapUjocitA bhedopAsanA gRhamedhinAm / bhAvapUjA tu sAdhUnAmabhedopAsanAtmikA / / 8 / / 232 / / artha : gRhasthone bhedapUrvaka upAsanArUpa dravyapUjA yogya che ane abheda upAsanArUpa bhAvapUjA to sAdhuone yogya che. (jo ke gRhasthane 'bhAvanopanItamAnasa' nAme bhAvapUjA hoya che.) vivecana : pUjA be prakAranI che : dravyapUjA ane bhAvapUjA. jene je phAve te pUjA karavAnI nahIM; potAnI yogyatAnusAra pUjA karavAnI. AtmAnA vikAsanA AdhAre pUjA karavAnI. yogyatA na hoya te pUjA karavAthI nukasAna thAya. gharamAM rahelAM pApasthAnakonuM mane-kamane sevana karI rahelA gRhastho mATe dravyapUjA che. temaNe dravyapUjA ka2vAnI, dravyapUjAmAM bhedopAsanA Ave. pUjya che paramAtmA! anaMta jJAna, anaMta darzana, vItarAgatA ane anaMta vIryanA svAmI, ajara, amara ane akSaya sthitine pAmelA. potAnA AtmAthI For Private And Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvapUjA 363 bhinna evA paramAtmAnuM AlaMbana levAnuM. e upAsya ane gRhastha upAsaka, e sevya ane gRhastha sevaka, e ArAdhya ane gRhastha ArAdhaka, e dhyeya ane gRhastha dhyAtA. gRhastha uttama koTinAM dravyothI paramAtmAnI pratimAne pUje. e mATe ene jayaNAyukta AraMbha-samAraMbha karavo paDe to ya kare! paramAtmAnA guNo prApta karavAnA lakSathI emanI bhakti ane upAsanA kare. to zuM gRhasthane bhAvapUjA karavAnI ja nahIM? hA, karI zake, paraMtu te "bhAvanopanItamAnasa' nAmanI bhAvapUjA karI zake; arthAt paramAtmAnA guNonuM smaraNa ane e parama tattva pratyenuM bahumAna, gRhastha karI zake. A bhAvapUjA che, paraMtu A "savikalpa' bhAvapUjA che. te gIta gAI zake, nRtya karI zake... bhaktimAM layalIna banI zake. abheda-upAsanArUpa bhAvapUjA to mAtra sAdhu ja karI zake. AtmAnI ucca vikAsabhUmikA para rahela nircanja paramAtmA sAthe abhedabhAve maLe! paramAtmA sAthe potAnA AtmAnI ekatA-tanmayatA prApta kare... e bhAvapUjA che. dravyapUjA ane bhAvapUjAnA bheda ahIM bhedopAsanA ane abhedopAsanAnI dRSTithI batAvAyA che. abhedopAsanArUpa bhAvapUjAnA adhikArI mAtra zramaNa...nirjhanthone ja TharAvyA che. paramAtmAsvarUpa sAthe AtmaguNonI ekatAnI anubhUti karanAro muni kevo paramAnanda anubhave, e zabdomAM koI varNavI na zake. abhedabhAvanA milananI madhuratA to saMvedanano ja viSaya che, bhASAno nahIM. A aSTakamAM pUjya upAdhyAyajI mahArAje bhAvapUjAnuM khUba sacoTa mArgadarzana ApyuM che, saraLatAthI samajAvyuM che ane e bhAvapUjAmAM pravRtta thavAno munine upadeza Apyo che. abhedabhAve paramAtmasvarUpanI upAsanAnI dizA sujhADI che. gRhastha varga mATe paNa bhAvapUjAno prakAra batAvI, gRhasthone paNa bhedopAsanAnI ucca kakSA batAvI che, jethI gRhastha paNa paramAtmAnI upAsanAmAM pravRtta thaI Atmahita sAdhI zake. Atmahita.. AtmakalyANa mATe ja je jIvana jIve che ane A vividha upAsanAno mArga khUba gamaze ne e dizAmAM pravRttizIla banaze... For Private And Personal Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dhyAna munijIvanamAM dhyAnanuM sthAna kevuM mahattvapUrNa che, e vAta A aSTakamAM vAMco. dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatAmAM munine duHkha na hoya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paraMtu dhyAtA jitendriya, dhIra, prazAnta ane sthira hovo joIe. Asanasiddha ane prANAyAmapravINa joIe. Avo dhyAtA munivara cidAnandanI mastI anubhave che, parama brahmano AnaMda anubhave che. kalpanAo, vikalpo ne vicArothI mukta thaI jAo. vicAronA bhArathI manane dAbI na do. pArthiva jagatathI tamArA manane mukti Apo. nirbaMdhana banI dhyeya sAthe ekatA sAdho. dhyAnanA A prakaraNano ciMtanapUrvaka abhyAsa karo. 30 For Private And Personal Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private And Personal Use Only 30 dhyAna dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatA sAdhato mahAmuni kyAreya duHkhI hoto nathI. nirmaLa aMtarAtmAmAM paramAtmAnI chAyA paDe che...ne tethI tIrthaMkaranAmakarma bAMdhe che... ane tapano mArga pakaDe che. Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAna 365 dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM trayaM yasyaikatAM gatam / muneranadhittarNa tasya durgha na vidyate II9 sArarUrUA. artha : jene dhyAna karanAra, dhyAna karavA yogya ane dhyAna-A traNa ekapaNAne prApta thayela che, (ane) jenuM citta anya sthaLe nathI evA te munine duHkha hotuM nathI. vivecana : muni! tAre vaLI duHkha zAnuM? tuM duHkhI hoya ja nahIM. tuM to A vizvano zreSTha sukhI mAnava che! pAMca indriyono koI paNa viSaya tane dubhavI na zake. vaiSayika sukhonI prAptimAM nahIM, tyAgamAM ja te sukha mAneluM che ne? vaiSayika sukhonI aprAptimAM ja duniyA duHkhanA pokAra pADe che. meM to tArA jIvanano Adarza ja sukhanA tyAgano banAvyo che. pAMca indriyone te vaza karI che. e tArI AjJA vinA jarAya bahAra na nIkaLe. teM tArA manane paNa vaiSayika sukhomAMthI nivRtta karI dIdhuM che. saMsAranA bhAvothI nivRtta thayeluM mana tArA mahAna dhyAnamAM lIna thayeluM che. dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ektA teM siddha karI che. pachI tane dukha hoya ja nahIM. munirAja! tamArI sAdhanA eTale vaiSayika sukhothI nivRtta thavAnI ja sAdhanA. jema jema tame e sukhothI niHspRha banatA jAo, tema tema kaSAyothI paNa nivRtta thatA jAo, vaiSayika sukhonI spRhA ja kaSAyonuM prabaLa nimitta che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanAM sukhonI icchAne ja nAmazeSa karI devAnI tamArI sAdhanA che. e mATe tamAre tamArA manane eka pavitra sthaLe bAMdhI devAnuM che. beyanA dhyAnamAM tame lIna banI jAo. tamArI mAnasika sRSTimAM e mahAna dhyeya sivAya koIne praveza na karavA do. hA, e dhyeya uparathI mana khasyuM ane bIjA koI viSaya upara beThuM to tamAruM sukha jhuMTavAI jaze. vizvAmitra RSinuM mana dhyeya uparathI khasyuM ane menakA upara beThuM, tyAre temanuM parama sukha jhuMTavAI gayuM hatuM, te tame jANo cho ne? naMdiSaNa ane ASADhAbhUtinAM dRSTAMta tamArAthI ajANyAM nathI ne? tame eka ja kAma karo : vaiSayika sukhonI spRhAne manamAMthI khodI khodIne bahAra kADho. te mATe vaiSayika sukhono vicAra na karo, vaiSayika sukhonA mArakapaNAnuM ke asAratAnuM ciMtana have na karo. have to tame dhyeya'mAM ja lIna banavA prayatna karo. jema jema e lInatA vadhatI jaze tema tema tamAruM sukha vadhatuM jaze. tame anubhavatA jazo ke "huM sukhI chuM, mAruM sukha vadhatuM jAya che.' For Private And Personal Use Only Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 366 jJAnasAra tame muni-kakSA prApta karI eTale have tamArI phariyAda na hovI joIe ke "dhyeyamAM mana sthira rahetuM nathI.' je dhyeya mATe tame saMsAra tyajIne sAdhu banyA, e dhyeyamAM tamAruM mana na lAge, e banI ja na zake. je dhyeyane anusaravA tame keTalAMka vaiSayika sukho tyajI dIdhAM e dhyeyanA dhyAnamAM tame AnaMda na anubhavI zako e manAya ja nahIM. hA, tame dhyeya na visarI gayA ho ane dhyeyahIna jIvana jIvatA ho to tamAruM mana dhyeyanA dhyAnamAM sthira na rahe. sAthe sAthe tame sukhI paNa na raho. tamane tamArI jAta du:khI lAge. pachI bhale tame "pApodaya'nuM bahAnuM kADho ke bhavitavyatAne doSa do. dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatAno samaya ja paramAnandano samaya che, parama brahmanI mastIno kALa che. munijIvana jIvavAno eka apUrva lahAvo che. ekatAna bano, beyamAM layalIna banI jAo. dhyAtA'ntarAtmA dhyeyastu paramAtmA prkiirtitH| dhyAnaM caikAgrayasaMvittiH samApattistadekatA / / 2 / / 234 / / arthaH dhyAna karanAra aMtarAtmA che, dhyAna karavA yogya to paramAtmA kahela che, (arna) dhyAna ekAgratAnI buddhi che. A traNeyanI ekatA te samApatti che. vivecana : attarAtmA banyA vinA dhyAna na karI zakAya. bahirAtmadazAno tyAga karI antarAtmA banI dhyAna karavAnuM. jo ApaNAmAM samyagdarzana che, to ApaNe attarAtmA chIe. jenI dRSTi samyapha hoya te ja dhyeyarUpa paramAtmAne joI zake, arthAt ekatA karI zake. eTale samyagu dRSTi jIvane ja dhyAna karavA mATe adhikAra Apyo che. dhyAna karavA yogya che siddha paramAtmA. ATheya karmonA kSayathI je AtmAonuM zuddha svarUpe pragaTa thayuM che, te zuddhAtmAo dhyeya che, athavA ghAtI karmonA kSayathI jeo arihaMta banyA che teo dhyeya che. "pravacanasAra" mAM kahyuM che : jo jANadi arihaMte dabatta-guNatta-pajjavattehiM / so jANadi appANaM moho khalu jadi tassa layaM / / "je arihaMtane dravya, guNa ane paryAyarUpe jANe che te AtmAne jANe che ane teno moha nAza pAme che.' * juo pariziSTa 29. For Private And Personal Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAna 367 arihaMtane dhyeya banAvIne aMtarAtmA dhyAna dhare. dhyAna eTale ekAgratAnI buddhi, sajAtIya jJAnanI dhArA, antarAtmA dhyeyarUpa arihaMtamAM ekAgra banI jAya. arihaMtanAM dravya, guNa ane paryAya te sajAtIya jJAna che. dravyathI arihaMtanuM dhyAna, guNathI arihaMtanuM dhyAna ane paryAyathI arihaMtanuM dhyAna dharavAnuM. dhyAnazataka' mAM dhyAnanuM svarUpa batAvAyuM che : jaM thiramajjhavasANaM taM jhANaM calaM tayaM cittN| taM hojja bhAvaNA vA aNuppehA vA ahava ciMtA / / adhyavasAya eTale mana. sthira mana e ja dhyAna. caMcaLa manane citta kahevAya. te dhyAnanI kriyA bhAvanA, anuprekSA ke ciMtana rUpa hoya. he jIva! tuM aMtarAtmA bana. tuM vibhAvadazAmAMthI nivRtta thA. svabhAvadazA tarapha vaLa. AtmAthI para... AtmAthI bhinna dravyo tarapha jovAnuM baMdha kara, arthAtu jaDa dravyo ne tenA paryAyone AdhAre rAgadveSa karavAnA baMdha kara. jyAM sudhI tuM bahirAtmadazAmAM bhaTakyA karIza tyAM sudhI dhyeyarUpa paramAtmAmAM tuM ekAgra nahIM banI zake. mATe attarAtmA bana. attarAtmA ja ekAgra banI zake, paramAtmasvarUpanI ekAgratA bahitmAnA bhAgyamAM che ja nahIM. he AtmAnuM jo tuM samyagu daSTi che, to tuM dhyeyamAM lIna banI zake. paraMtu attarAtmA nathI ane mAtra samyam daSTi hovAno dAvo ja kare che, to tuM ekAgra na banI zake, dhyeyanuM dhyAna na dharI zake. samyagu darzana sAthe attarAtmadazA hovI ja joIe. arihaMtanA vizuddha ane parama prabhAvaka AtmadravyanuM dhyAna dhara. emanA anantajJAnAdi guNonuM ciMtana kara, emanA aSTa prAtihArya vagere paryAyonuM dhyAna dhara, arihaMta-puSpanI cAre kora guMjArava karato bhramara banI jA. arihaMta sivAya tane kaMI game nahIM. arihaMta sivAya kyAMya javuM nahIM. tArI mAnasika sRSTimAM arihaMta sivAya koI na hoya! A che bAtA, dhyAna ane dhyeyanI samApatti! maNAviva praticchAyA samApattiH parAtmanaH / kSINavRttI bhaved dhyAnAdantarAtmani nirmale / / 3 / / 235 / / artha : maNinI jema, kSaNavRttivALA zuddha attarAtmAmAM dhyAnathI paramAtmAnuM pratibiMba hoya (paDe) (tene) samApatti kahI che. For Private And Personal Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 368 jJAnasAra vivecana : maNi joyo che? uttama sphaTikamAM kyAreya paDachAyo paDato joyo che? jo e na joyuM hoya to svaccha kAcamAM tame tamAruM pratibiMba paDatuM to joyuM che ne? maNi ho, sphaTika ho, yA kAca ho, te melAM na joIe, svaccha joIe, nirmaLa joIe. to ja emAM bIjA padArthanuM pratibiMba paDe. AtmA game tevo melo hoya, gaMdo hoya, chatAM emAM paramAtmAnuM pratibiMba zuM paDatuM haze? zAne valakhAM mAro cho? malina AtmAmAM kyAreya paramAtmAnuM pratibiMba na paDe. paraMtu prazna eka ja che ke ApaNA AtmAmAM paramAtmAnuM pratibiMba paDe evuM ApaNe icchIe chIe? to AtmAne ujvala banAvIe. kSINavRtti banI jaIe, vRttiono kSaya! IcchAono kSaya! e vRttio ane IcchAo ja attarAtmadazAnA moTA avarodho che. AtmAnI malinatA che. e malinatA dUra karatA jaIe tema AtmA maNi jevo svaccha ane pAradarzaka banato jAya; emAM paramAtmAnuM pratibiMba paDe. antarAtmA nirmaLa hoya ane ekAgratA hoya eTale paramAtmAnuM pratibiMba paDe, e ja samApatti. ahIM agatyanI vAta che kSINavRtti banavAnI IcchAothI mukta banavAnI. IcchAo ja ekAgratAmAM vighna che. IcchAo ja paramAtmasvarUpanA sAkSAtkAramAM avarodharUpa che. 'maNerivAbhijAtasya kSINavRtterasaMzayam / tAtsthyAt tadaJjanatvAcca samApattiH prakIrtitA / / ' 'uttama maNinI jema, kSINavRtti AtmAmAM paramAtmAnA guNanA saMsargAropathI ane paramAtmAnA abheda AropathI niHsaMzaya samApatti thAya." tI ' eTale attarAtmAmAM paramAtma-guNono saMsargAropa. taranatva eTale attarAtmAmAM paramAtmAno abhedAropa. "saMsargAropa" eTale zuM? e prazna che ne? juo, Aropa be prakAranA : saMsarga ane abheda. siddha paramAtmAnA anaMta guNomAM attarAtmAno Aropa te saMsarga Aropa kahevAya. paramAtmAnA anaMta guNomAM antarAtmAnI ekAgratA AvI eTale samAdhi prApta thAya. A samAdhi ja dhyAnanuM phaLa che; A ja abheda Aropa che. Ane Aropa kema kaho cho? For Private And Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 339 dhyAna kAraNa ke A tAttvika abheda nathI! paramAtmAnuM Atmadravya ane antarAtmAnuM Atmadravya, baMne judAM che. e baMnenA astitvanuM ekIkaraNa na thaI zake, be dravyo eka na banI zake. mATe jyAre be AtmadravyonuM bhAvonI daSTie milana thAya che, lInatA thAya che, tyAre abhedano Aropa karavAmAM Ave che. ApaNe attarAtmA banIe, icchAono kSaya karIe, ane dhyAna dharIe paramAtmAnuM, to maNi jevA ApaNA vizuddha AtmAmAM paramAtmAnuM pratibiMba paDe.. e kevI kSaNo hoya! AtmA kSaNa-be kSaNa mAnI le ke huM paramAtmA chuM! ahaM brahmAsmi' - A vAta A kakSAe kevI ghaTI jAya che! Apattizca tataH punnytiirthkRtkrmbndhtH| tadbhAvAbhimukhatvena saMpattizca kramAd bhavet / / 4 / / 236 / / artha : te samApattithI puNya-prakRtirUpa tIrthaMkara nAmakarmanA baMdhathI phaLanI prApti thAya (ane) tIrthaMkarapaNAnA abhimukhapaNAthI anukrame Atmika saMpattirU5 phaLa thAya. vivecana : samApatti, Apatti ane saMpatti. samApattithI Apatti ane ApattithI saMpatti. Apatti eTale Aphata nahIM! Apatti eTale duHkha nahIM! A to Apattino kadIya na sAMbhaLyo hoya tevo artha che! ahIM "Apatti' pAribhASika arthamAM vaparAyelo zabda che. "tIrthaMkara-nAmakarma' bAMdhavuM te Apatti! hA, samApattithI tIrthaMkara nAmakarma baMdhAya che ane te "Apatti che. je AtmA A nAmakarma bAMdhe te ja AtmA tIrthakara bane ane dharmatIrthanI sthApanA karI vizvane dharmaprakAza Ape. karmo ATha prakAranAM che. temAMnuM eka "nAmakarma' che. e nAmakarma 103 prakAranuM che. temAMnuM eka "tIrthaMkara nAmakarma' che. e karma je AtmA bAMdhe te trIjA bhavamAM tIrthakara bane. trIjA bhavamAM jyArathI janma thAya che, tyArathI saMpatti...! garbhAvasthAmAM ja traNa jJAnI svAbhAvika vairAgya! A to Atmika saMpatti. bhautika saMpatti paNa vipula hoya... yaza, kIrti ane prabhAva paNa apUrva hoya. itthaM dhyAnaphalAd yuktaM viMzatisthAnakAdyapi / kaSTamAtraM tvabhavyAnAmapi no durlabhaM bhave / / 5 / / 237 / / artha : A prakAre dhyAnanA phaLathI vaza sthAnaka Adi tapa paNa yogya che. For Private And Personal Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 37). jJAnasAra kaSTamAtrarUpa (tapa) to abhavyone paNa saMsAramAM durlabha nathI. vivecana : zAstromAM kahevAyuM che ke "vIza sthAnaka" tapa tIrthaMkara nAmakarma bAMdhI Ape che. tIrthaMkaro paNa pUrvanA trIjA bhavamAM A tapa karIne tIrthakara nAmakarma bAMdhatA hoya che. samApattinuM phaLa jo prApta na thatuM hoya to mAtra kaSTarUpa tapa to abhavyo paNa kare che. teone kyAM samApattinuM phaLa maLe che? arthAt tIrthaMkara nAmakarmano baMdha mAtra kaSTa-kriyA karavAthI thato nathI. te mATe samApatti to joIe ja. je "vIsa-sthAnakanI ArAdhanA karavAnI hoya che e sthAnakonAM nAma A pramANe che : (1) tIrthaMkara, (2) siddha, (3) pravacana, (4) guru, (5) sthavira, (6) bahuzruta, (7) tapasvI, (8) darzana, (9) vinaya, (10) Avazyaka, (11) zIla, (12) vrata, (13) kSaNalava samAdhi, (14) tapa samAdhi, (15) tyAga (dravyathI). (16) tyAga (bhAvathI), (17) vaiyAvacca, (18) apUrvajJAna-grahaNa, (19) zrutabhakti, (20) pravacanaprabhAvanA. pahelA ane chellA jinezvare (RSabhadeva ane mahAvIrasvAmIe) pUrva bhavamAM A vIze vIza sthAnakonI ArAdhanA karI hatI. madhyanA 22 jinezvaroe-koIe be, koIe traNa- ema aniyamita saMkhyAmAM ArAdhanA karI hatI. paraMtu A badhI ja ArAdhanAmAM dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatArUpa samApatti to kharI ja. enA vinA tIrthaMkara nAmakarma na bAMdhI zakAya. mAtra tapa karIne saMtoSa vALanAra jIve ahIM vicAravAnI jarUra che. bhale eka-eka sthAnakanI ArAdhanA mAsakhamaNa (mahinAnA upavAsa) karIne tame karatA ho ne eka-eka padanI mALA japatA ho, paraMtu jyAM sudhI dhyeyamAM lInatA na Ave tyAM sudhI e tapa kaSTakriyA mAtra che. bhagavAna mahAvIrasvAmI cAra-cAra mahinAnA upavAsa, cha-cha mahinAnA upavAsa jevI ghora tapazcaryA karIne paNa divasa ne rAta dhyAnAvasthAmAM rahetA hatA. dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatA karatA hatA... dhannA aNagAra chaThTha tapanA pAraNe chaThTha tapa karatA hatA... paraMtu vaibhAragiri upara jaIne dhyAnastha banIne samApatti sAdhatA hatA.... te juo pariziSTa 30. For Private And Personal Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAna 371 bAkI to je jIvone mokSamAM nathI javuM ke kyAreya mokSamAM nathI javAnA te jIvo paNa vIza sthAnaka vagere tapa karatA hoya che... tethI zuM vizeSa? samApattinuM phaLa tIrthaMkara nAmakarmanuM upArjana-e emane prApta thatuM nathI. tapazcaryAnuM phaLa jo prApta na thatuM hoya to tapazcaryAno puruSArtha karavAthI zuM? tapazcaryA sAthe dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatA sadhAtI javI joIe. e ekatAnuM jo lakSa hoya to jIvanamAM evo samaya Ave ke ekatA sadhAI gaI hoya. e dizAnuM lakSa ja na hoya to e ekatA kyAreya prApta na thAya. vIzasthAnaka tapanI sAthe sAthe te te padanuM dhyAna dharavuM joIe. eTale te padamAM lInatA prApta thavI joIe. te tyAre ja prApta thAya ke IcchAothI mukti thaI hoya. sAMsArika bhautika padArthonI IcchAothI mana khadabadatuM hoya tyAM sudhI dhyeyalInatA prApta thAya ja nahIM, mATe 'samApatti' khUba mahattvanI ArAdhanA che. jitendriyasya dhIrasya prazAntasya sthirAtmanaH / sukhAsanasthasya nAsAgranyastanetrasya yoginaH / / 6 / / 238 / / ruddhavAhyamanovRtterdhAraNAdhArayArayAt / prasannasyApramattasya cidAnandasudhAlihaH / / 7 / / 239 / / sAmrAjyamapratidvandvamantareva vitanvataH / dhyAnino nopamA loke sadevamanuje'pi hi / 8 / / 240 / / artha : je jitendriya che, dhairyasahita che, atyaMta zAnta che, jeno AtmA capaLatArahita 14 che, je sukhAkArI Asane rahela che, jeNe nAsikAnA agra bhAga upara locana sthApyAM che, je yogavALo che, (6) dhyeyamAM cittanI sthiratArUpa dhAraNAnI dhArA vaDe, vegathI, jeNe bAhya indriyone anusaranArI mananI vRtti rokI che, je prasanna cittavALA che, pramAdarahita che, jeo jJAnAnandarUpa amRtano AsvAda lenArA che, (7) te aMtaramAM ja vipakSarahita cakravartIpaNuM vistAratA dhyAnavaMtanI, devasahita manuSyalokamAM paNa, kharekhara upamA nathI. (8) vivecana : dhyAtA-dhyAnI mahApuruSanI lakSaNasaMhitAnA A traNa zloka mahattvanA che. aMtaranirIkSaNa karavA icchatA dhyAtA puruSanuM A 'tharmomITara' che! Avo; ApaNe svayaM aMtaranirIkSaNa karIe. For Private And Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 372 jJAnasAra 1. bitendriya : dhyAtA puruSa jitendriya joIe. IndriyonA vijetA! koI indriyanI ene AdhInatA na hoya. koI indriya ene satAvI na zake. indriyo e mahAtmAnI AjJAmAM rahe. indriya paravazatAnI koI dInatA ene na sparze. indriyonI caMcaLatAmAMthI janmatA rAga ane dveSa ene na hoya. Avo jitendriya mahAtmA dhyAnathI dhyeyamAM lIna thAya. 2. dhIra : sattvavaMta mahApuruSa ja dhyAnanI tIkSNa dhAra para cAlI zake. dhyAnAvasthAmAM dIrghakALa sattvazALI ja TakI zake. AMtarabAhya upadravonI sAme sattvazIla mahAtmA ja TakI zake. rAmacandrajInI sAme sItendra kevA upadrava karyA hatA? chatAM sattvavaMta rAmacandrajI dhyAnadazAmAMthI jarAya vicalita nahotA thayA. sattva hatuM! dhIratA hatI! indriyono koI suMdara viSaya AkarSI na zake enuM nAma sattva! koI bhaya, upadrava ke upasarga DarAvI na zake enuM nAma dhIratA. dhyeyamAM ekAkAra banavA mATe dhIra banavuM ja paDe. rU. prazAnta : samatAno zItala kuMDa! dhyAtAno AtmA eTale upazamanAM khaLakhaLa vahetAM jharaNAMno ja pradeza. tyAM sadaiva zItaLatA hoya. na krodha, na mAna, na mAyA, na lobha. bhalene e duSTa kaSAyonA saLagatA kolasA enA para pheMkavAmAM Ave. upazamanA kuMDamAM paDatAM ja e kolasA ThaMDAgAra! pelA dRDhaprahArI mahAtmA... nagaranA daravAje dhyAtA, dhyAna ne dhyeyanI ekatA sAdhatA UbhA hatA ne? tyAM nagaravAsIoe emanA para krodhanA aMgArA nahotA pheMkyA? paraMtu e mahAtmAne aMgArA bALI zakyA na hatA! kema? upazamarasanA kuMDamAM e aMgArA bujhAI jatA hatA! tame dhyAnI puruSono itihAsa juo, upazamarasano mahimA tyAM jovA maLaze. hA, mAtra dhyAnaveLAe prazAnta rahevAnuM ane bIjA samaye kaSAyone chUTo dora ApavAno, evuM na karazo! jIvananI pratyeka kSaNa upazamarasanI gAgara hoya. divasa ho ke rAtrI ho, nagara ho ke jaMgala ho, rogI ho yA nIrogI ho, koI paNa kALa ho ke koI paNa kSetra ho, dhyAnI puruSa zAntarasano svAmI ja hoya. 4. sthira : caMcaLatA na hoya e dhyeyanA upAsakamAM. je dhyeya sAthe dhyAna dvArA ekatva meLavavuM che, te dhyeya zuM che? anaMta kALanI sthiratA, nizcaLatA tyAM koI mana-vacana-kAyAnA yoga ja nahIM... tyAM koI asthiratA nahIM... pachI e dhyAtAe caMcaLa kema ja banAya? asthiratA-caMcaLatA e dhyAnamAM bAdhaka tattvo che. dhyAnamAM evI sahaja sthiratA hoya ke dhyAnamAM koI vikSepa na paDe. For Private And Personal Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAna 373 5. sukkAsanI : dhyAnIpuruSa sukhAsane bese. dhyAnAvasthAmAM enuM Asana (besavAnI paddhati) evuM hoya ke vAraMvAra UMcAnIcA na thavuM paDe. eka Asane dIrgha samaya sudhI e besI zake. 6. nAsagranyaraSTi : dhyAnIpuruSanI dRSTi ADIavaLI na jAya, nAsikAnA agra bhAge enI dRSTi sthira thayelI hoya. kAyAnI sthiratA sAthe dRSTinI paNa sthiratA joIe. e na hoya to duniyAnuM bIjuM tattva manamAM pesI jAya ane dhyeyanuM dhyAna cUkavI de. draupadIno pUrvabhava ahIM sAkSI Ape che. e sAdhvI jyAre nagaranI bahAra dhyAna dharavA gaI hatI, tyAre enI dRSTi sAmenA makAna para gaI hatI. vezyAnuM e ghara hatuM. pAMca puruSo sAthe vezyAnI kriIDA cAlu hatI. pelI sAdhvInI dRSTi tyAM gaI. sthira thaI ane dhyeyanuM dhyAna bhulAyuM : "kevI sukhI A vezyA! pAMca-pAMca puruSono prema!' dhyeya paramAtmA karatAM A dRzya ene vadhu vahAluM lAgyuM ane e dazya enuM dhyeya banI gayuM! draupadInA bhavamAM pAMca pAMDavonI e patnI banI! paramAtmAnI sAthe ekatA sAdhavA mATe dRSTino saMyama anivArya che. dRSTino saMyama nahIM rAkhanAra sAdhaka paramAtmasvarUpanI sAdhanA na karI zake. mATe eNe dRSTi nAkanA agra bhAge sthira karavI joIe. 7. manovRttinirodhaka : mananA vicAro indriyone anusare che. dhyeyamAM cittanI sthiratA karI denAra sAdhaka manovRttione rodhe che... tIvra vegathI doDatA vicAronA pravAhane khALe che. jyAM dhyeyamAM mana lIna thayuM.... indriyonA viSayamAM doDatuM mana baMdha thaI ja jAya. manano saMbaMdha jyAM paramAtmA sAthe baMdhAyo, indriyo sAtheno saMbaMdha pAI ja jAya. indriyo sAtheno manano saMbaMdha kapAI jAya, pachI "huM paramAtmAnuM dhyAna dhare AvI rAha jovAnI jarUra nathI. tame tamAre paramAtmasvarUpamAM manane jaDI do. indriyo sAtheno saMbaMdha kapAyo ja samajo. 8. prasanna : keTalI badhI prasannatA hoya e dhyAnIne! paramAtmasvarUpamAM lIna thavAno Adarza, dhyeya dharAvanAra dhyAnI mahAtmA jyAre potAnA dhyeya sudhI pahoMce, AdarzanI siddhi prApta kare, tyAre enI prasannatAnuM pUchavuM ja zuM? enAM eka-eka roma vikasvara thaI jAya, enuM hRdaya akathya AnaMda anubhave ane enA mukha para saumyatA-prasannatA chavAI jAya. na hoya ene kaSAyonI spRhA ke na hoya ene kaSAyonA saMtApa! A na hoya eTale prasannatA ja hoya. - A kevuM satyanuM satya che! dhyAnI evo bhikSu-muni ja AvI prasannatAnuM sukha anubhavI zake. For Private And Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 374 jJAnasAra 1. apramatta : pramAda? ALasa? vyasana? A vaLagADane to e seMkaDo mAIla pAchaLa mUkIne paramAtmasvarUpanI nikaTa pahoMcyo che. e vaLagADa ene vaLagI ja na zake. enA aMga aMgamAM rRrti hoya, enA manamAM apUrva utsAhano thanaganATa hoya. e beTho hoya ke Ubho hoya... e bhavya vibhUti bhArsa... e mUrtimaMta caitanya lAge. paramAtmAnI ja jANe e pratikRti hoyatevo bhAsa thAya. vaibhAragiri upara UbhelA e dhannA aNagAranAM darzana magadhasamrATa zreNike karyAM hatAM tyAre samrATane dhannA aNagAra AvI ja bhavya vibhUti lAgyA hatA. te namI paDyo hato.... gAI paDyo hato.... apramattA dhyAnInI mauna vANI prANInA prANone navapallavita kare che. 10. vivAnanda-samRta anumavI : e dhyAnI mahApuruSane rasa hoya che mAtra jJAnAnandano rasAsvAda karavAmAM, e sivAya saMsAramAM ene koI rasa nahIM... bIjuM badhuM ja nIrasa! jJAnAnandanuM amRta ja ene bhAve. AtmajJAnano AsvAda karatAM e thAke ja nahIM. aho! Avo dhyAnI mahAtmA aMtaraMga sAmrAjyano vistAra karato kevuM Atmatattva banAve che! enA sAmrAjyano e ja svAmI! koI bIjI e sAmrAjya tarapha IrSyA na karI zake! koI vipakSa-zatrupakSa nahIM e sAmrAjyano. AvA dhyAnIpuruSane konI upamA ApavI? nathI devalokamAM koI upamA, nathI manuSyalokamAM koI upamA! koI pUrNopamAM traNa bhuvanamAM na jaDe. advitIya anupameya! dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatA sAdhato dhyAtA kharekhara carmacakSuthI oLakhAto nathI, parakhAto nathI. evA dhyAtA puruSo ja aMtaraMga anaMta AnaMdane anubhavatA hoya che. AvI kakSA prApta karavA mATe upara batAvelI daza vizeSatAono abhyAsa karavo Avazyaka che. dhyAtA banavA mATenI A AcArasaMhitA che. Avo ja dhyAtA dhyeyane prApta karavA mATe yogya banI zake. he Atama! tuM dhyAtA banI jA. A pArthiva jagatathI alipta banI jA. dhyeya-paramAtmasvarUpano pUjArI banI jA... eno ja premI ane snehI banI jA. A jIvanane tuM AmAM ja lagAvI de. dhyeyamAM dhyAnathI nimagna banI jA. anubhava karI le A apUrva AnaMdano. For Private And Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org bAhya ane AtyaMtara tapanI ArAdhanAthI te sarvakarmanA kSayarUpa mokSadazAne pAmavA AgaLa dhape che. tenI sarva vizuddhi thAya che. Avo mahAtmA paramaprazama...parama mAdhyazya bhAvane dhAraNa kare Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( tapa ) vAsanAo para roSe bharAyelo yogI zarIra para roSe bharAya che ane tapathI zarIra para tUTI paDe che! bhalA, tapathI zarIra zAne tUTI paDe che? zarIra e to sAdhanAnuM sAdhana che. vAsanAo zetAna che, zarIra nahIM. mATe tapanuM nizAna vAsanAo joIe, zarIra nahIM. A prakaraNamAM graMthakAra ApaNane A vivekadRSTi Ape che. indriyone nukasAna thAya tevuM tapa karavAnI manAI kare che. bAhya tapanI upayogitA AtyaMtara tapanI pragatimAM varNave che. AtyaMtara tapane AtmavizuddhinuM sAdhana batAve che. he tapasvIo ane tapanA arthIo! A aSTaka tamAre mananapUrvaka vAMcavuM paDaze. (31) For Private And Personal Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 376 jJAnasara jJAnameva budhAH prAhuH karmaNAM tApanAt tapaH / tadAbhyantarameveSTaM bAhyaM tadupabRhakam / / 11 / 241 / / artha : kamane tapAvanAra hovAthI tapa te jJAna ja che, ema paMDito kahe che. te aMtaraMga ja tapa iSTa che, ane tene vadhAranAra bAhya tapa (iSTa che.) vivecana : "tapa" zabdathI kayo bhAratIya aparicita haze? tapa karanAra to paricita hoya ja, tapa nahIM karanAra paNa "tapa" thI paricita hoya che. paraMtu samAjamAM "tapa" zabda amuka ja prakAranA bAhya tapa tarIke prasiddha thaI gayo che. tapa zA mATe karavAnuM che? tapa kevuM karavAnuM che? tapa kyAre karavuM joIe? - A badhuM vicAravAnuM lagabhaga baMdha thaI gayuM che. saMsAramAM sukhI jIvo dekhAya che ane duHkhI jIvo dekhAya che. sukhI thoDAM, duHkhI ghaNA. sukhI sadA mATe sukhI nahIM, du:khI sadA mATe duHkhI nahIM. AvuM badhuM kema? zuM A AtmAno svabhAva che? nA, AtmAno svabhAva to anaMta sukha che, zAzvat sukha che. paraMtu enA upara "karma' lAgelAM che, eTale atyAre je jIvanuM bAhya svarUpa dekhAya che te karmajanya svarUpa che. A nirNaya kevaLajJAnI vItarAga evA paramAtmAe karyo hato ane duniyAne A nirNaya samajAvyo hato. parama sukha-parama zAMti meLavavA mATe AtmAne karmonAM baMdhanathI mukta karavo ja paDe. e karmabaMdhana toDavAnuM apUrva sAdhana tapa che. karmono kSaya karavA mATe tapazcaryA karavAnI che. eTale tapanI vyAkhyA A rIte vidvAnoe karI che. varSanAM tAvanAta tA: - karmone tapAve te tapa, tapAve eTale nAza kare, kSaya kare. eTale tapasvInuM lakSya karmakSaya ja hovuM joIe, e tAtparya che. paraMtu tapa kone kahevuM? tapanA mukhya be prakAra che : (1) bAhya, ane (2) AtyaMtara. karmono kSaya karanAra tapa AvyaMtara-aMtaraMga ja che. "prazamarati' mAM bhagavAna umAsvAti kahe che : 'prAyazcittadhyAne vaiyaavRtyvinyaavthotsrgH| svAdhyAya iti tapaH SaT prakAramabhyantaraM bhavati / / ' prAyazcitta, dhyAna, vaiyAvacca, vinaya, kAyotsarga ane svAdhyAya-A che For Private And Personal Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 377 prakAranA tapa AtyaMtara tapa che. A cha prakAramAM paNa "svAdhyAya" ne zreSTha tapa batAvatAM AgamamAM kahyuM che ke : "sAyamo tavo natyi' svAdhyAya samAna bIjuM koI tapa nathI... A zreSThatA karmakSayanI apekSAe che. svAdhyAyathI vipula karmakSaya thAya che, je bIjA tapothI thatuM nathI. to zuM bAhya tapanuM mahattva nathI? che. AtyaMtara tapamAM je pragati lAvI Ape te bAhya tapa joIe ja. upavAsa karavAthI svAdhyAyamAM pragati thatI hoya to upavAsa karavo ja joIe. ochuM khAvAthI svAdhyAyAdimAM skUrti AvatI hoya to ochuM ja khAvuM joIe. ochI vastuo khAvAthI, svAdano tyAga karavAthI, kAyAne kaSTa ApavAthI, eka jagAe sthira besavAthI AtyaMtara tapamAM vega Avato hoya, sahAyatA prApta thatI hoya to te bAhya tapa karavuM ja joIe. bAhya tapa AvyaMtara tapanI sahAyatA mATe che. mAnava! tuM ja eka A AtyaMtara tapa karIne karmono kSaya karavA samartha che, zaktimAna che. karmono kSaya karI AtmAnuM svarUpe pragaTa karavA tuM tatpara bana. jyAM sudhI karmono kSaya karI AtmasvarUpa nahIM pragaTAve tyAM sudhI tArAM du:khono aMta nahIM ja Ave. karmono aMta thAya to ja duHkhono aMta thAya. AnuzrotasikI vRttirbAlAnAM sukhshiiltaa| prAtizrotasikI vRttirjJAninAM paramaM tapaH / / 2 / / 242 / / artha : ajJAnInI lokapravAhane anusaranArI vRtti sukhazIlapaNuM che; jJAnI puruSonI, sAme pravAhe cAlavArUpa vRtti, utkRSTa tapa che. vivecana : saMsAranA dhasamasatA pravAho! pravAhonuM ghoDApUra! A ghoDApUramAM taNAI gayelAono itihAsa kevo kamakamATI upajAve evo che! cakravartIo, vAsudevo, rAjA-mahArAjAo ane zrImaMto-dhImaMto... e ghoDApUramAM taNAI gayA... e ghoDApUra niraMtara vadhe jAya che. te eka prakAranuM nathI, aneka prakAranuM che... khAvuM, pIvuM ane AnaMdathI rahevuM! e to badhuMya khavAya... ApaNe saMsArI kahevAIe. badhuM cAle! mana zuddha rAkho, tapa karavAthI zuM AvA aneka lokapravAho che. A pravAhamAM taNAIne tapanI upekSA For Private And Personal Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 378 karanArA ajJAnI jIvo tapazcaryA nathI karatA. sukhazIlapaNuM jIvane AvA pravAhamAM tANI jAya che. je pravRttimAM kaSTa na paDavAnuM hoya, koI hADamArI na bhogavavAnI hoya, te pravRtti ja te karavAno. paraMtu je vicAraka che, vidvAna che, tevo puruSa A lokapravAhanA sAme pUre jAya che... teNe sukhazIlatA phagAvI dIdhI hoya che; kaSTa ane Apattione hasate mukhe sahana karavAnI enI taiyArI hoya che. te dharmabuddhithI prerAIne utkRSTa koTinI tapazcaryA kare che. te vicArato hoya che ke "cAritra laIne tIrthakaro paNa ghora tapa kare che. teo jANatA hoya che ke emane kevaLajJAna thavAnuM che, chatAM teo tapa kare che! to pachI he jIva! tAre to tapa karavuM ja joIe." ahIM mULa zlokamAM "vRtti:' zabdano prayoga thayelo che; teno artha "vicAra" thAya; arthAtu ajJAnI jIvonI saMsArapravAhane anusaranArI vRtti (vicAra) sukhazIlatA che, paraMtu TabbAmAM graMthakAre svayaM ja "vRtti'no artha "pravRtti' karyo che, ane mAsakhamaNa (mahinAnA upavAsa) jevI ugra tapazcaryAnI pravRtti batAvI che. eTale tapazcaryAne mAtra vicArarUpa nahIM, paraMtu AcArarUpa batAvIne bAhya tapa upara ja bhAra mUkyo che. vA tadupakaeNdave bAhya tapa to aMtaraMga tapamAM sahAyaka che, ema kahIne evo bhAsa Ubho karyo hato ke karmakSaya karavA mATe aMtaraMga tapa ja karavuM joIe. bAhya tapa karavuM hoya to ja karavuM! paraMtu tarata ja bIjA zlokamAM potAnA kathananuM hArda kholI nAkhyuM. lokapravAhamAM..lokasaMjJAmAM taNAIne tuM tapanI upekSA kare che to te tArI sukhazIlatA che ne tuM ajJAnI che. atyaMtara tapamAM sudaDha thavA mATe bAhya tapanI jarUra che ja. e mATe graMthakAre TabbAmAM tadUbhavamokSagAmI tIrthakaronuM dRSTAMta ApIne kahyuM che ke teo paNa bAhya tapa Acare che. to pachI ApaNe? kyA bhavamAM mokSa thaze tenuM koI nAmanizAna dekhAtuM nathI, to tapa karyA vinA cAle? karo, jeTaluM thaI zake eTaluM bAhya tapa karo... zarIranuM mamatva toDIne tapa karo. ghora, vIra ane ugra tapa karIne AtmAnI zaktino A saMsArane paricaya karAvo. lokapravAhanAM sAme pUre tame dhasAtA jAo. dhIra ane vIra banIne dhasAtA cAlo. karmakSayano Adarza rAkhIne, tapanI ArAdhanA karye ja jAo. ArAdhanAmAM bAdhaka vicArone vaLAMka ApavAnI kaLA prApta karajo. For Private And Personal Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tapa 379 dhanArthinAM yathA nAsti zItatApAdi dussaham / tathA bhavaviraktAnAM tattvajJAnArthinAmapi / / 3 / 243 / / artha : je dhananA arthIne TADha-taDako vagere kaSTa dussaha nathI, tema saMsArathI virakta thayelA tattvajJAnanA arthIne paNa zIta-tApAdi kaSTa sahana karavArUpa tapa dussaha nathI.) vivecana : dhanasaMpattinI tIvra lAlasAvALAne kaDakaDatI ThaMDImAM ke dhomadhakhatA tApamAM bhaTakato joyo che? tame ene pUcho : "tuM AvI kaDakaDatI ThaMDImAM kema bhaTake che? tuM cAmaDAM cIrI nAkhatI A ThaMDI sahana karI zake che? tuM Aga varasatI garamI paNa sahana karI zake che?" e tamane kaheze : 'kaSTa sahana karyA vinA dhanasaMpatti na maLe, bhAI! ame dhananA DhagalA joIe chIe tyAre e badhuM kaSTa bhulAI jAya che.' bhojananAM ThekANAM nahIM, kapaDAMnA ThaThArA nahIM ane ezaArAmanuM nAma nahIM! dhananI pAchaLa bhAna bhUlIne bhaTakanArane kaSTa kaSTarUpa lAgatuM nathI, duHkha duHkharUpa lAgatuM nathI. to pachI paramatattva vinA jene badhuM ja tuccha bhAsI gayuM, evA bhavavirakta saMsArasukhothI virakta mahAtmAne TADhataDakA kaSTarUpa lAge? pAdavihAra ane kezaluMcana kaSTarUpa lAge? parama tattvane meLavavA, bhavasukhothI virakta banI.. rAjagRhInA pahADomAM jaI... dhakhadhakhatI paththarazilA upara khullA zarIre sUI janArA dhannAjI ane zAlibhadrane e kaSTo kaSTarUpa ja nahotAM lAgyAM, asahya nahotAM lAgyAM. emane mana e badhuM sahaja-svAbhAvika lAgatuM hatuM. je manuSya bhavathI virakta nathI, saMsArasukhothI virakta nathI ane parama tattva-AtmasvarUpa prApta karavAnI jene tamannA nathI jAgI, evA manuSyane A vAta gaLe nahIM ja Utare. bhavanAM-saMsAranAM sukhomAM jene rAcavuM che, bhautika sukhono jene tyAga nathI karavo, ane parama tattvanI vAto sAMbhaLIne e meLavavA je cAhe che, tevo manuSya evo mArga zodhe che ke kaSTa sahyA vinA ene parama tattvanI prApti thaI jAya! bhavavirakti vinA parama tattvanI prApti na ja thAya. bhavavirakti vinA ane parama tattvanI tIvra lAlasA vinA upasarganapariSaha sahana na karI zakAya... tame itihAsa juo. je mahAtmAoe ghora upasarga pariSaho sahana karyA hatA teo bhavavirakta hatA ane parama tattvanA talasATavALA For Private And Personal Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 380 jJAnasAra hatA. gajasukumALa muni, baMdhaka muni vagere munivaro ane candrAvataMsaka vagere rAjAone tame vicAro...upasarga-parisaho emane mana koI upadrava nahotA lAgyA. dhyeyano nirNaya thaI javo joIe. dhananI jema parama tattvanI kAmanA jAgI javI joIe. dhana sivAya jema dhanArthIne koI vahAluM na hoya, tema parama tattva sivAya bIjuM kaMI vahAluM na hoya... e parama tattvane meLavavA te vIratApUrvaka tapa kare. mahinA-mahinAnA upavAsa paNa ene mana saraLa lAge. kalAkonA kalAko sudhI dhyAna dharavuM ene kaSTarUpa na lAge. saMsAramAM sahuthI vadhu pyAruM tattva jema paisA che, tema vivekIpuruSone sahuthI vadhu pyAruM tattva hoya paramAtmatattva, e tattvane pAmavA e je kaMI kaSTa sahana kare, te tapa kahevAya. e tapa ene saraLa lAge, upAdeya lAge ane pUrNa laganIthI kare. sadupAyapravRttAnAmupeyamadhuratvataH / jJAninAM nityamAnandavRddhireva tapasvinAm ||4 / / 244 / / artha : sArA upAyamAM pravRtta thayelA jJAnI evA tapasvIone mokSarUpa sAdhyanI mIThAzathI hamezAM AnaMdanI vRddhi ja hoya che. vivecana : jyAM mIThAza tyAM AnaMda! jyAM mIThuM bhojana tyAM AnaMda! jyAM mIThAM zabdo tyAM AnaMda! jyAM mIThuM milana tyAM AnaMda! mIThAzamAM ja AnaMda anubhavAya. paraMtu pelA jJAnI tapasvIone mIThuM bhojana AnaMda nathI ApatuM! mIThAM zabdo sAMbhaLavAmAM emane AnaMda nahIM ane mIThAM milanomAM emane koI utkaMThA nahIM! to emanuM jIvana kevuM AnaMdahIna, rasahIna ane ullAsahIna thaze? nA re nA! emanuM jIvana AnaMdabharapUra hoya che, rasathI chalochala hoya che, ullAsathI dhabakatuM hoya che. jANo cho e AnaMda teo kyAMthI prApta kare che? sAdhyanI mIThAzamAMthI! emanuM sAdhya che mokSa. e mokSane, zivaramaNIne maLavAnI kalpanAmAMthI mIThAza jhare che! e mIThAza e tapasvIone AnaMdathI bharI detI hoya che. e zivaramaNIne varavA mATe tapasvIoe eka sAro upAya pakaDyo che tapazcaryAno, dehadamanano, vRttionA zamanano! tapasvIo pAse jJAnaddaSTi hoya che ne! teo A upAyathI temanA sAdhyanI nikaTatA jotA hoya che; jema jema sAdhya nikaTa jue tema tema emane mIThAza For Private And Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tapa 381 Ave ane teo AnaMda anubhave. kramazaH AnaMda vadhato ja jAya. vairAgyarati' graMthamAM kahyuM che ke : 'rateH samAdhAvaratiH kriyAsu nAtyantatIvrAsvapi yoginAM syAt anAkulA vahnikaNAzane'pi na kiM sudhApAnaguNAccakorAH / / 'yogIpuruSone samAdhimAM rati-prIti hovAthI atyaMta tIvra kriyAmAM paNa arati-prIti thatI nathI. cakora pakSIo sudhAne pIvAnA guNathI agninA kaNane khAvAmAM paNa zuM vyAkulatArahita nathI hotA?' mIThAza vinA AnaMda nahIM ane AnaMda vinA kaThora dharma upAsanA dIrgha kALa Take nahIM. mIThAza ane AnaMda, kaThora ane tIvra dharmArAdhanAmAM paNa gati karAve che; pragati karAve che. tapasvI jJAnI hovo joIe, A mahattvapUrNa vAta ahIM kahevAmAM AvI che. jo tapasvI jJAnI na hoya to ene kaThora dharmakriyAmAM aprIti thavAnI, arati thavAnI. bhale e dharmakriyA karato haze, paraMtu e mIThAza nahIM anubhavI zake.. AnaMda nahIM anubhavI zake. jJAna ane sAdhya-mokSadazAnA sukhanI kalpanA Ape che. je kalpanA ane mIThAza Ape che, e mIThAza ene AnaMdathI bharI de che. e AnaMda enI kaThora tapazcaryAne jIvana Ape che. jJAnayukta tapasvInI A jIvanadazAnuM ahIM kevuM apUrva darzana karAvI ApyuM che! ApaNe AvA tapasvI banavAno Adarza rAkhIe, te mATe sAdhyanI kalpanA spaSTa karIe... eTalI kalpanA spaSTa joIe ke jemAMthI madhuratAmIThAza Tapake! e mATe tapazcaryAno suMdara upAya karIe. basa, AnaMdanI vRddhi thayA ja karaze. e vadhatA AnaMdamAM nitya krIDA karatA rahIe. itthaM ca duHkharUpatvAt tapo vyarthamitIcchatAm / bauddhAnAM nihatA buddhivAddhAnandAparikSayAt / / 5 / / 245 / / artha : "A pramANe duHkharUpa hovAthI tapa niSphaLa che" ema IcchanArA bauddhonI buddhi kuMThita thayelI che, kAraNa ke buddhijanita aMtaraMga AnaMdanI dhArA khaMDita thatI nathI, arthAt tapamAM paNa Atmika AnaMdanI dhArA akhaMDita hoya che.) vivecana : "karmakSaya mATe, duSTa vAsanAonA nirodha mATe tapa karavuM joIe,' A siddhAnta upara, bhAratIya dharmomAMthI bauddha dharme AkramaNa kareluM che. jo ke cArvAkadarzana to AtmA ane paramAtmAne ja mAnatuM nathI eTale For Private And Personal Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 382 jJAnasAra e tapanA siddhAntane na mAne te samajAya evuM che. paraMtu AtmAne ane nirvANane mAnanAra bauddhadarzana tapane avagaNI nAkhe, tyAre prajAmAM saMzaya utpanna thAya ane tapamAM azraddhA thaI jAya. prajAnuM-jIvamAtranuM hita cAhatA mahAtmAone AthI kheda thAya te svAbhAvika che. bauddhono tapaviSayaka apalApa kevo che! teo kahe che : 'duHkhAtmakaM tapaH kecinmanyate tanna yuktimat / karmodayasvarUpatvAt balIvardAdi duHkhavat / / ' keTalAka (jeno vagere) baLada vagere pazunA duHkhanI jema azAtA vedanayanA udayarUpa hovAthI tapane duHkharUpa mAne che. A yuktiyukta nathI. bauddho kahe cheH tapa zA mATe karavuM joIe? pazuonI jema duHkha sahavAthI zuM? e to azAtAvedanIya karmanA udayarUpa che! haribhadrasUrijI emane kahe che : 'viziSTajJAna-saMvegazamasAramatastapaH / kSAyopazamikaM jJeyamavyAbAdhasukhAtmakam / / ' "viziSTa jJAna-saMvega-upazamagarbhita tapa kSAyopathamika ane avyAbAdha sukharUpa che;' arthAt cAritra mohanIya karmanA kSayopazamathI thayelI pariNatirUpa che, azAtAvedanIyanA udayarUpa nathI. yazovijayajI upAdhyAya kahe che ke tapazcaryAmAM aMtaraMga AnaMdanI dhArA akhaMDita rahe che, teno nAza thato nathI mATe tapazcaryA mAtra kaSTarUpa nathI. pazunA duHkhanI sAthe manuSyanA tapane zuM sarakhAvAya? pazunA hRdayamAM zuM aMtaraMga.AnaMdanI dhArA vahetI hoya che? pazu zuM svecchAe kaSTa sahana kare che? tapazcaryAnI ArAdhanAmAM to svecchAe kaSTa sahana karavAnuM hoya che. koInA baMdhanathI, bhayathI ke pAtaMtryathI nahIM. svecchAe kaSTa sahana karavAmAM aMtaraMga AnaMda UchaLato ja hoya che. A aMtaraMga AnaMdanA pravAhane nahIM joI zakanAra bauddhoe tapane mAtra duHkharUpa joyuM! tapazcaryA karanAranuM mAtra bAhya svarUpa ja joyuM. eno kaza deha joIne emane thayuM "AhA.. A bicAro kevo dukhI? nahIM khAvAnuM, nahIM pIvAnuM. zarIra kevuM sukAI gayuM che!" tapazcaryAthI zarIra para thatI asaro ja joIne tapa pratye dhRNA karavI te zuM AtmavAdI mATe yogya che? For Private And Personal Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tapa 383 tapa karanArA... ghora tapane paNa vIratApUrvaka ArAdhanArA mahApuruSonA AMtarika AnaMdane mApavA mATe e mahApuruSono nikaTa paricaya joIe. caMpA zrAvikAnA cha mahinAnA upavAse akabara jevA bhayaMkara hiMsaka bAdazAhane ahiMsaka banAvyo hato. kyAre? akabare e caMpA zrAvikAno nikaTathI paricaya karyo, caMpAnA AMtarika AnaMdane joyo, tapazcaryAnA kaSTane kaSTarUpa nahIM paraMtu AnaMdarUpa samajavAnI caMpAnI mahAnatA joI, tyAre akabara tapazcaryAnA caraNe jhUkI paDyo hato. tapasvIe AMtarika AnaMdano kUvopAtALakUvo khodI nAkhavo joIe. yatra brahma jinArcA ca kaSAyANAM tathA htiH| sAnubandhA jinAjJA ca tattapaH zuddhamiSyate / / 6 / / 246 / / artha : jyAM brahmacarya hoya, jinanI pUjA hoya tathA kaSAyono kSaya thAya ane anubaMdhasahita jinanI AjJA pravarte, te tapa zuddha icchAya che. vivecana : juo, ema ja vicAryA vinA tapa karyuM javAthI nahIM cAle. enuM pariNAma juo. hA, e pariNAma A ja jIvanamAM AvavuM joIe. mAtra paralokanAM sukhone kalpanAmAM rAkhIne tapa karavAthI nahIM ja cAle. tame juo, jema jema tame tapa karatA jAo, tema tema A cAra pariNAmo AvatAM dekhAya che? 1. brahmacaryamAM vRddhi thAya che? 2. jinapUjAmAM pragati thAya che? 3. kaSAyo ghaTatA jAya che? 4. sAnubaMdha jinAjJAnuM pAlana thAya che? tapazcaryAnI ArAdhanAno prAraMbha karatAM A cAra Adarza AMkha sAme rAkhavAnA che. tapazcaryA karatA jaIe, tema A cAra vAtomAM pragati thatI jAya che ke kema, e jotA javAnuM. A ja jIvanamAM A cAra vAtomAM ApaNI viziSTa pragati thavI joIe. tapazcaryAnAM teja A che! tapazcaryAno prabhAva A che! jJAnamUlaka tapazcaryA brahmacaryanA pAlanamAM daDhatA lAvI Ape. abrahmanI... maithunanI vAsanA maMda paDI jAya, maithunanA vicAro paNa na Ave. mana-vacanakAyAthI brahmacaryanuM pAlana thAya. tapasvIne brahmacaryanuM pAlana saraLa banI For Private And Personal Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 384 sAnasAra jAya. maithunano tyAga tapasvI mATe saraLa. tapasvInuM lakSa ja hoya ke "mAre brahmacaryanA pAlanamAM nirmaLatA, pavitratA ane daDhatA lAvavI che." - jinapUjAmAM tapasvI pragati karato jAya, jinezvara pratye enA hRdayamAM zraddhA-bhakti vadhatAM jAya, zaraNAgatino bhAva vadhato jAya. samarpaNanI bhAvanA vadhatI jAya. jinezvaranI dravyapUjA ane bhAvapUjAmAM hRdayano ullAsa vadhato jAya. kaSAyono kSayopazama thato jAya. krodha-mAna-mAyA ane lobha ochAM thatAM jAya. kaSAyone udayamAM na AvavA de. udayamAM AvelA kaSAyone saphaLa thavA na de!" tapasvImAM kaSAyo na ja zobhe' - eno mudrAlekha hoya. tapasvI kaSAyI na ja zobhe. kaSAya karanAro tapasvI tapanI niMdA karAve che, tapanuM mUlya ghaTADe che. kaSAyono kSayopazama, e to tapazcaryAnuM dhyeya hovuM ja joIe. sAnubaMdha jinAjJAnuM pAlana koI paNa pravRtti karatAM "A mATe jinAjJA zI che? jinAjJAno bhaMga to nathI thato ne?' - A jAgRti hovI joIe. mAjJArA viroddhA ra zivAya ca mavA cA ' AjJAnI ArAdhanA kalyANa mATe thAya che, AjJAnI virAdhanA saMsAra mATe thAya che.' jinAjJAnI sApekSatA mATe e tapasvI sadaiva jAgato rahe. tapazcaryAnAM A cAra pariNAma jo tAkavAmAM Ave ane tapazcaryA karavAmAM Ave to tapanAM kevAM bahumUlya thAya? dhyeyahIna, dizAzUnya...mAtra paralokanAM bhautika sukho mATe zarIrane tapAvyA karavAno koI vizeSa artha nathI athavA koI bhave to mokSa maLaze ne.." AvA AchA-pAtaLA aMtima lakSathI paNa karAyeluM tapa AtmAno uddhAra na karI zake. e mATe to A cAra vAto joIe ja! brahmacaryanuM pAlana, jinezvaranuM pUjana, kaSAyono kSaya ane jinAjJAnuM pArataMtrya! evuM pAtaMtrya joIe ke bhavobhava jinacaraNanuM zaraNa maLe, bhavabhramaNa TaLe! tadeva hi tapaH kArya durthyAnaM yatra no bhavet / vena vo na dIva lInne nendriya va chatAra47 artha : jyAM kharekhara durbAna na thAya, jethI mana-vacana-kAyAnA yogo hAni na pAme ane indriyo kSaya na pAme (kArya karavA mATe azakta na bane), te ja tapa karavA yogya che. For Private And Personal Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ta5 385 vivecana : "game te thaI jAya, paraMtu A tapa to karavuM ja' - AvI daDhatA kone na harakhAve? AvI daDhatA batAvanArane lAkha lAkha abhinaMdana maLatAM hoya che. tapasvImAM daDhatA joIe ja, AdarelAM tapane pUrNa karavAnI dRDhatA joIe ja. paraMtu mAtra tapane pUrNa karavAnI ja daDhatAthI vIratA nathI maLatI. te mATe nIcenI sAvadhAnIo paNa joIe : (1) durbAna na thaI javuM joIe. (2) manoyoga-vacanayoga-kAyayogonI hAni na thavI joIe; athavA munijIvananA kartavyarUpa yogonI hAni na thavI joIe. (3) indriyone nukasAna na pahoMcavuM joIe. durbAna aneka prakAranuM hoya che. kyAreka to durbAna karanArane khyAla nathI hoto ke te durbAna karI rahyo che! durbAna eTale kharAba vicAro, na karavA jevAM vicAro. tapasvIthI kayA vicAra na karAya, e zuM kahevAnuM hoya che? juo, enA A thoDA namUnA : "meM A tapa na karyuM hota to sAruM hatuM... mArI tapazcaryAnI koI kadara karatuM nathI... jyAre pAraNuM Avaze?" vagere. tapazcaryA karatAM zarIra nabaLuM paDI jAya tyAre koI sevAbhakti na kare. to durdhAna thaI jAya che! te na thavuM joIe. ArtadhyAnathI bacavuM joIe. yogonI hAni na thavI joIe. mananI durgAnathI, vacananI kaSAyathI ane kAyAnI pramAdathI hAni thAya che. sAdhujIvananA yogo : pratikramaNa, pratilekhana, svAdhyAya, gurusevA, glAnasevA, zAsanaprabhAvanA.. ItyAdi yogomAM zithilatA na AvavI joIe. evuM tapa na karavuM joIe ke jethI A yogonI ArAdhanAmAM khalela pahoMce. savAranA pratikramaNamAM sAdhue je tapa ciMtavaNIno kAussagna karavAno hoya che temAM paNa A vicAravAnuM hoya che ke "Aje mArAM viziSTa kartavyomAM A tapa bAdhaka to nahIM bane ne?" "mAre Aje upavAsa che... aThThama che. mATe mArAthI svAdhyAya nahIM thAya, mArAthI bImAranI sevA nahIM thAya... huM paDilehaNa nahIM karuM...' - AvuM tapa na karAya. indriyonI zakti haNAI javI na joIe. je indriyothI saMyamanI ArAdhanA karavAnI hoya che te indriyo haNAI jAya to saMyamanI ArAdhanA haNAI jAya. AMkhe dekhAtuM baMdha thaI jAya to? kAne saMbhaLAtuM baMdha thaI jAya to? For Private And Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 5786 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra zarIre lakavA paDI jAya to? sAdhujIvana to svAzrayI jIvana che. potAnAM kAma pote ja karavAnAM hoya che. pAdavihAra karavAno ane gocarIthI jIvananirvAha ka2vAno hoya che. jo indriyone kSati pahoMce to sAdhunA AcArone paNa kSati pahoMce ja, kartavyo ane indriyonI surakSAnuM lakSa tapasvIe cUkavuM na joIe. manane durdhyAnathI bacAvavuM joIe. A sAvadhAnI khAsa karIne bAhya tapanI ArAdhanA karavA mATe che. anazana, uNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatA- A cha prakAranuM bAhya tapa karanAre u52nI traNa sAvadhAnI rAkhavAnI che. sAvadhAnInA nAme pramAda na poSAI jAya enI paNa sAvadhAnI rAkhavI joIe. mUlottaraguNazreNi-prAjyasAmrAjyasiddhaye / bAhyamAbhyantaraM cetthaM tapaH kuryAnmahAmuniH / / 8 / / 248 / / artha : mULaguNa ane uttaraguNanI zreNIrUpa vizALa sAmrAjyanI siddhi mATe moTA muni bAhya ane aMtaraMga tapa kare. vivecana : munIzvarane paNa sAmrAjya joIe. rAjezvaranA sAmrAjya karatAM vilakSaNa, vizALa ane vyApaka! e sAmrAjya che mULaguNonuM ane uttaraguNonuM. mULaguNo che samyag jJAna, darzana ane cAritra. mULaguNo che pAMca mahAvrato: prANAtipAta-viramaNa mahAvrata, mRSAvAda-viramaNa mahAvrata, adattAdAnaviramaNa mahAvrata, maithuna-viramaNa mahAvrata ane parigraha-viramaNa mahAvrata. uttaraguNo che : pAMca samiti ane traNa gupti. daza prakArano zramaNadharma ane bAra prakAranA tapa. TUMkamAM kahIe to caraNasittara ane karaNasittarie munIzvaranuM sAmrAjya che! e sAmrAjyanI siddhi mATe munIzvara tapazcaryA kare. bAhya tapa kara, ane AtyaMtara tapa kare. e chaThTha-aThThama... aThThAI mAsakhamaNa jevuM anazana-tapa kare. jyAre AhAra kare tyAre bhUkhathI ochuM khAya. jema bane tema ochAM dravyo vApare. rasabharapUra vAnagIono tyAga kare. kAyAne kaSTa Ape, arthAt ugravihAra kare. grISma kALamAM madhyAhnanA sUrya sAme dRSTi lagAvIne AtApanA kare. zItakALamAM For Private And Personal Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tapa 387 vastrahIna banIne kaDakaDatI ThaMDImAM dhyAna dhare... AvAM AvAM kaSTa sahana kare. eka ja sthAne nizcala banIne kalAkonA kalAko sudhI besI rahe! jarAya halanacalana na kare - jANe pASANanI mUrti! nAnI ke moTI koI bhUla thaI, saMyamane aticAra lAgyo ke tarata e prAyazcitta kare. paMcaparameSThi bhagavaMtonuM...omakAranuM dhyAna dhare. koI gurujana ho, bAlamuni ho ke glAnamuni ho.... emanI sevA-vaiyAvacca karavAno avasara jato na kare. lAkha kAma paDatAM mUkIne paNa e bImAranI sevA karavA doDI jAya. glAnamuninI sevAne te paramAtmAnI sevA samaje. vinaya to eno prANA. AcArya, upAdhyAyAdino e vinaya kare, atithino vinaya kare. eno vyavahAra vinayathI zobhato ja hoya. enAmAM evI mRdutA hoya ke jethI abhimAna ene satAvI ja na zake. rAtrinA samaye..nidrAno tyAga karI munirAja kAryotsarga kare, UbhA rahIne ekAgra mane SaDudravyonuM ciMtana kare, ane divasa-rAtanA ATha praharamAMthI pAMca prahara (24 kalAkamAM 15 kalAka) svAdhyAya kare! zAstrone vinayapUrvaka gurujana pAsethI bhaNe. enA upara vicAra karatAM zaMkAo pedA thAya to tenAM samAdhAna meLave. bhaNeluM bhUlI na javAya te mATe roja enI AvRtti kare. enA upara anuprekSA-ciMtana kare, ciMtanathI spaSTa ane puSTa thayelA padArthano bIjA jIva samakSa upadeza Ape. enuM mana svAdhyAyamAM parovAyeluM hoya. Ama guNonA vizALa sAmrAjyane meLavavA mATe munIzvara bAhya-AtyaMtara 12 prakAranA tapanA ArAdhanamAM puruSArthazIla bane. karmonAM baMdhanone toDavA kaTibaddha thayelA mahAmuni potAnuM jIvana ja tapazcaryAnA caraNe dharI de. tapanA vyApaka svarUpanI ArAdhanA, e ja emanuM jIvana hoya. unmatta vRttionuM zamana karavA mATe ane utkRSTa vRttione jAgrata karavA mATe tapa, tyAga ane titikSAno ja mArga zreSTha mArga che, ArAdhanAupAsanAno utkRSTa mArga che. For Private And Personal Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zirvanathAzraya koI eka nayavAdane pakaDIne jyAre eka vidvAna prajAne dharma samajAvavA dhasI Ave che tyAre kevo kolAhala phelAya che, te zuM ajANyuM che? vizvanAM tamAma kSetre ekAMtavAda abhizAparUpa nIvaDyo che. ahIM pUjaya upAdhyAyajI e anekAntadRSTi ApI che. koI paNa vyakti, vastu ke prasaMgane anekAMtadRSTithI jovAnI kaLA zIkhavI che. A kaLAne meLavI mananA tamAma praznonuM samAdhAna karavAmAM Ave to kevI apUrva zAnti maLe! A aMtima prakaraNa ghaNuM ja mahattvapUrNa che. gaMbhIratApUrvaka enuM parizIlana karajo. : ( 39 ) For Private And Personal Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra awa www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarva nayone te svIkAre. koI sarvanayAzraya For Private And Personal Use Only nahIM...paramAnandathI bharapUra AtmabhUmikA te prApta karI kRtakRtya banI jAya che. JID 16 1}} Phah 216deg+-_llx le Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvanayAzraya 389 dhAvanto'pi nayA: sarve syurbhAve kRtvishrmaaH| varitrapanInA iita sarvanAzritaH IIT/ra46T artha : potapotAnA abhiprAye doDatA paNa vastusvabhAvamAM jeNe sthiratA karI che evA badhAM nayo hoya che. cAritraguNamAM Asakta thayela sAdhu sarvanayono Azraya karanAra hoya che. vivecana : nayavAda! vastu anaMtadharmAtmaka hoya, emAMnA koI eka dharmane ja naya mAne. bIjA dharmono svIkAra na kare... apalApa kare. mATe nayavAdane mithyAvAda kahevAmAM Avyo che, yazovijayajI ene "nayAbhAsa' kahe che. nayo sAta che : nigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta. dareka nayano potapotAno abhiprAya che. ekano abhiprAya bIjAnA abhiprAya sAthe maLe ja nahIM. dareka naye dareka vastu mATe potAnuM maMtavya bAMdhI ja lIdheluM che. e sAteya eka sAthe maLIne koI eka sarvasaMmata nirNaya na karI zake. hA, koI samaSTiciMtaka mahApuruSa e sAteyano samanvaya karI zake. e mahApuruSa dareka nayane temanI bhUmikAe nyAya Ape. evA mahApuruSa cAritra guNasaMpanna mahAmuni hoya che. teo jyAre jyAre koI eka nayanA maMtavyane svIkAre che tyAre tyAre bIjA nayonAM maMtavyone avagaNI nAkhatA nathI. teo kahe che : "tamArA maMtavyone paNa yathA-avasare svIkArIza, atyAre A nayanA maMtavyanuM mAre kAma che! eTale athaDAmaNa thatI nathI, saMgharSa thato nathI. mahAmuninI cAritra-saMpatti lUMTAtI nathI. nahIMtara to chaMcheDAyelA nayonuM tophAna cAritra-saMpattino nAza karI nAkhI pRthagnayA: mithaH pakSapratipakSakarthitAH / samavRttisusthA jJAnI sarvanAzvata: pAra karavA artha : judAjudA nayo paraspara vAda-prativAdathI viDaMbita che. samabhAvanA sukhano anubhava karanArA mahAmuni (jJAna) sarva navone Azrita hoya che. vivecana : kalikAlasarvajJa paramAtmAnI stuti karatAM kahyuM che : paraspara pakSa ane pratipakSa bhAvathI anya pravAdo dveSathI bharelAM che. * juo pariziSTa 31. For Private And Personal Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ratanasAra 390. paraMtu sarva nayone samAnapaNe icchanAra Apano siddhAMta pakSapAtI nathI." vedAtta kahe che : "AtmA nitya ja che." bauddhadarzana kahe che : "AtmA anitya A thayA pakSa ane pratipakSI baMne ekabIjA sAthe laDe. vAgu yuddha khele ane samaya-zaktine veDaphe. na emAM zAnti ke samatA! ne emAM maitrI ke pramoda! mahAmuni vedAMta ane bauddha baMnenI mAnyatAne svIkArIne kahe che : AtmA nitya paNa che ane anitya paNa che! dravyadRSTithI nitya che, paryAyaSTithI anitya che! dravyadRSTie vedAnta darzananI mAnyatAne bauddha darzana svIkArI le, ane paryAyaSTie bauddhadarzananI mAnyatAne vedAMtadarzana svIkArI le to pakSapratipakSa maTI jAya, saMgharSa TaLI jAya ane paraspara maitrI sthApita thaI jAya. jJAnavaMta puruSa A rIte sarva nayono Adara karIne sarva pratye samabhAva dhAraNa karI zake che ne sukha anubhave che. kayo naya kaI apekSAthI vAta kare che, te apekSAne jANIne jo satyano nirNaya karavAmAM Ave to samabhAva jaLavAI rahe. sarva nayomAM dRSTibiMduonuM jJAna hovuM joIe. mATe to kahyuM che : "jJAna sarvanayazrataH' nApramANaM pramANaM vA sarvamapyavizeSitam / vizeSitaM pramANaM syAditi sarvanayajJatA / / 3 / 1251 / / artha : badhAM vacana vizeSarahita hoya to te ekAMte apramANa nathI ane pramANa paNa nathI. vizeSasahita hoya te pramANa che. A pramANe sarva nayonuM jJAna hoya che. vivecana : vizeSarahita eTale nirapekSa. vizeSasahita eTale sApekSa. koI paNa zAstravacana-zAstrakathananI prAmANikatAno nirNaya karavAnI A paddhati che, sAcI rIta che. vicAro ke : "zuM A vacana apekSAvALuM che? anya nayane sApekSapaNe kahevAyeluM che?' to sAcuM! ane jo anya nayothI nirapekSapaNe kahevAyeluM che to khoTuM! apramANa! "upadezamALAmAM kahyuM che : 'aparicchiyasuyanihasassa kevlmbhinnsuttcaariss| savvujjameNa vi kayaM annANatave bahuM paDaI / / ' jeNe zruta-siddhAntanuM rahasya jANyuM nathI ane kevaLa sUtranA akSarane For Private And Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvanayAzraya 391 anusarI je cAle che tenuM sarva puruSArthathI kareluM kriyAnuSThAna ghaNuM ajJAna tapamAM Ave che.' je zAstravacana ApaNI sAme Ave te vacana kaI apekSAthI kahevAyuM che, e rahasya jANavuM ja rahyuM. te apekSA jANyA vinA nirapekSapaNe e vacanane pakaDavuM te apramANa che, khoTuM che. sarva nayonuM jJAna tyAre kahevAya ke jyAre vacananI apekSAonuM jJAna thAya. tyAre sAdhaka AtmAne apUrva samatAno anubhava thAya. jJAnano prakAza. patharAya. loke sarvanayajJAnAM tATasthyaM vA'pyanugrahaH / syAt pRthagnayamUDhAnAM smayAtirvA'tivigrahaH / / 4 / / 252 / / artha : lokamAM sarva nayone jANanArane madhyasthapaNuM athavA upakArabuddhi hoya. judAjudA nayomAM moha pAmelAMne abhimAnanI pIDA athavA atyaMta kleza hoya. vivecana : madhyasthaSTi! upakArabuddhi! sarva nayonI jANakArInAM A be phaLa che. jema jema nayonI apekSAnuM jJAna thatuM jAya tema tema enI ekAMtadaSTi biDAtI jAya, madhyasthaSTi khUlatI jAya. e koI pakSamAM DhaLI na jAya, koInA matano AgrahI na banI jAya, enI dRSTi samanvayanI hoya. hA, vyavahAradazAmAM te potAnI madhyasthaSTino paropakAramAM upayoga kare. jyAM nayavAdane pakaDIne matavALAo vAdaprativAdanuM yuddha khelatA hoya tyAM A madhyasthaSTi mahAtmA potAnI vivekadRSTithI emane samajAvavA prayatna kare. judA-judA nayomAM AgrahI banelAo kAM to abhimAnathI pIDAtA hoya che, kAM to atyaMta klezathI zekAtA hoya che... ane A emanA mATe svAbhAvika ja che! indrabhUti gautama bhagavAna mahAvIra pAse AvyA hatA.... tyAre zuM hatuM? abhimAnano jvara hato manamAM kleza keTalo hato? kAraNa ke eka ja nayadRSTi pakaDIne enA para AgrahI banyA hatA. bhagavaMte emane sarva niyonI dRSTi ApI, sarva nayono Azraya letA karI dIdhA. koI eka ja mata eka ja vAra eka ja maMtavya upara mohita na banatA sarva nayono Azraya karI madhyastha banavuM, e ja sAcI zAntino mArga che. For Private And Personal Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 392 zreyaH sarvanayajJAnAM vipulaM dharmavAdataH / zuSkavAdAd vivAdAcca pareSAM tu viparyayaH / / 5 / / 253 / / artha : sarva nayane jANanArAonuM dharmavAdathI ghaNuM kalyANa thAya che. bIjA ekAMtadRSTionuM to zuSkavAdathI ane vivAdathI viparIta (akalyANa thAya che. vivecana : vAda na joIe, vivAda na joIe, joIe saMvAdI vAdavivAdamAM akalyANa che. saMvAdamAM ja kalyANa che. Avo saMvAda mAtra dharmavAdamAM ja samAyelo che. tattvajJAnano athI manuSya dharmavAda mATe pUche, tattvajJAnaviSayaka jijJAsA vyakta kare ane tattvajJa e jijJAsAne saMtoSe-e dharmavAda che. mAtra potAno mata bIjA upara ThokI besADavA mATe zuSka tarkabAjI kare te dharmavAda nathI. vidvattAnuM pradarzana karavA mATe, bIjAne parAjita karI devA mATe, tattvonI carcA kare te dharmavAda nathI. | sarva niyono jJAtA mahApuruSa evo zuSkavAda kare ja nahIM. e to mumukSu evAM jijJAsu AtmAonI zaMkAnAM samAdhAna kare. emAM ja kalyANa samAyeluM che, emAM ja zAMti anubhavAya che. - jinabhaTTasUrijIe jijJAsAthI AvelA haribhadra purohita sAthe dharmavAda karyo hato; to haribhadra purohita haribhadrasUri banyA ane jinazAsanane eka mahAna AcAryanI prApti thaI... paraMtu boddho sAthe jyAre haribhadrasUri vivAdamAM UtaryA hatA. tyAre? emanA manamAM keTalo roSa ane keTalo saMtApa hato! yAkinImahattarAne gurudeva pAse doDavuM paDyuM ane gurudeve emane vivAdathI vAryA. dharmavAdanA saMvAdamAMthI ja kalyANano punita pravAha vahe che. mATe sarva nayonuM jJAna meLavI madhyasthaSTi banI dharmavAdamAM pravRtta thavuM. prakAzitaM janAnAM yairmataM sarvanayAzritam / citte pariNataM cedaM yeSAM tebhyo namonamaH / / 6 / / 254 / / artha : je puruSoe sarva niyothI karIne Azrita pravacana lokone mATe prakAzita karyuM che ane jeonA cittamAM pariNameluM che teone vAraMvAra namaskAra ho. vivecana : pUjanIya upAdhyAyajI e mahApuruSo upara ovArI jAya che ke jemaNe sarva nayono Azraya karanAruM pravacana manuSyo mATe prakAzita karyuM che For Private And Personal Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvanayAzraya ane je puNyapuruSoe e pravacanane svIkAryuM che, manamAM dhAryuM che ane hRdayathI pyAruM karyuM che, teone vAraMvAra namaskAra karatA upAdhyAyajI gadgad thaI jAya che! te tribhuvanapati zramaNa bhagavAna mahAvIrane vAraMvAra namaskAra ho ke jemaNe AvuM sarvanayAzrita pravacana prakAzIne jIvo para anaMta upakAra karyo te siddhasena divAkara, jinabhadragaNi, matsyavAdI, haribhadrasUri... vagere mahAna AcAryone punaH punaH vaMdanA ho ke jemaNe sarvanarAzrita dharmazAsananI manuSyone prabhAvanA karI, ane potAnA manamAM e zAsanane pariNAvIne adbhuta dRSTi prApta karI. bhavabhAvanA" granthamAM AvA mahAna AcAryonA A dRSTie ja guNa gAyA che : 'bhadaM bahusuyANaM bhujnnsNdehpucchnnijjaannN| ujjoiabhuvaNANaM jhiNami vi kevalamayaMke / / ' "kevaLajJAnarUpa candra asta thavAthI jeNe jagatane prakAzita karyuM che ane ghaNA manuSyonA saMdeho jene pUchI zakAya evA bahuzrutonuM bhadra thAo!' bahuzruta sarvanayajJa mahApuruSo pratye bhakti-bahumAna batAvavAmAM AvyuM che. temane vAraMvAra vaMdanA karavAmAM AvI che. emanuM sarvoparI mahattva gAvAmAM AvyuM che. nizcaye vyavahAre ca tyakatvA jJAne ca karmaNi / pAkSi virattemAlI: zuddhabhUmim TIGUraka amUDhalakSyAH sarvatra pksspaatvivrjitaaH| jayanti paramAnandamayA: sarvanayAzrayAH / / 8 / 256 / / artha : nizcayanayamAM, vyavahAranayamAM, jJAnanayamAM ane kriyAnamAM eka pakSamAM rahelA bhrAntinA sthAnane choDIne zuddha bhUmikA upara caDhelA lakSa na cUke evA badhe ya pakSapAtarahita paramAnaMdarUpa sarva nayanA AzrayabhUta (jJAnI) jayavaMtA varte che. vivecana : eno pakSapAta na hoya nizcayanayano, ke na hoya vyavahAranayano. eno Agraha na hoya jJAnanayano, ke na hoya kriyAnayano. nizcayanaya tAttvika arthano svIkAra kare che, ane vyavahAranaya lokomAM prasiddha arthano svIkAra kare che. nizcayanaya sarva nayone abhimata arthanuM anusaraNa For Private And Personal Use Only Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir janasAra 394 kare che ane vyavahAranaya koI eka nayanA abhiprAyanuM anusaraNa kare che. sarva niyono Azraya karanAra jJAnIpuruSa AmAMthI koI eka ja nAmAM aTavAI na paDe, bhrAntimAM na phasAya. na to e nizcayanayanI ja mAnyatAne vaLagI rahe ke na vyavahAranayanI mAnyatAno AgrahI bane. te te nayanA tarka sAMbhaLe paNa emAM aTavAI na jAya. mAtra jJAnanI pradhAnatA mAnanAra jJAnanayanI dalIlomAM e phasAya nahIM ane mAtra kriyAnI pradhAnatA svIkAranAra kriyAnanI vAtomAM AvI jaIne jJAnanaya tarapha tiraskAra na kare. baMne nayo tarapha enI dRSTi madhyastha rahe che. e, te te nayonI mAnyatA emanI apekSAe ja mUlave che. nayanA ekAnta AgrahathI para thaI gayelA... alipta thaI gayelA e mahAjJAnI AtmAnI parama vizuddha bhUmikA upara ArUDha thAya che, emanA aMtima lakSa tarapha ekAgra hoya che. temane koI pakSapAta nahIM, koI Agraha nahIM. jANe sAkSAt paramAnandanI mUrti! temanAM pAvana darzana karo ane parama AnaMdanI anubhUti pAmo. sarva nayano Azraya karanArA e paramAnandI AtmAo jayavaMtA varte che! je paramAnandI AtmAno jaya ApaNe pokArIe chIe emanAM padacihno para cAlavA mATe ApaNe kRtanizcayI banavuM joIe. ekAMta AgrahanA lohabaMdhanone toDIne anekAntanA svataMtra pradezamAM viharavAnuM saubhAgya prApta karavuM joIe. pUrNAnandI ja paramAnandI che! pUrNAnandI banavA mATenAM ATalAM sopAna caDhIe eTale paramAnandI banI jaIe. A jIvananuM lakSa pUrNAnandI banavAnuM banAvIne, dizA pheravIne lakSa tarapha AgaLa dhapavAnuM cAlu rAkhIe. vicAromAM sarvanayadRSTi AvI jAya eTale basa! paramAnanda ApaNA Atmapradeza upara relAI jaze ane roga-zokanAM AkraMda dhovAI jaze. jJAnasAranAM 32 aSTakonA A aMtima zlokomAM ekAMtadaSTino tyAga karI anekAMtadaSTi prApta karavAno upadeza ApavAmAM Avyo che. koI paNa vAdavivAdamAM paDyA vinA saMvAdI dharmavAdano Azraya levAnuM kahevAmAM AvyuM che. paramAnandano A parama patha che. pUrNAnandI banavA mATeno A addabhuta upAya che. AtmAne parama zAMti ApavAno A eka ja mArga che. paramAnandI jayavaMta ho! For Private And Personal Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - * * - - ( viSayakama-nirdeza ) - - - - - - - For Private And Personal Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 396. jJAnasAra pUrNo magnaH sthiro'moho jJAnI zAnto jitendriyaH / tyAgI kriyAparastRpto nirlepo niHspRho muniH / / 1 / / vidyAvivekasaMpanno madhyastho bhyvrjitH| anAtmazaMsakastattvadRSTiH sarvasamRddhimAn / / 2 / / dhyAtA karmavipAkAnAmudvigno bhavavAridheH / lokasaMjJAvinirmukta: zAstraddam niSparigrahaH / / 3 / / zuddhAnubhavavAn yogI niyAgapratipattimAn / bhAvArcAdhyAnatapasAM bhUmiH sarvanayAzritaH / / 4 / / artha jJAnAdithI paripUrNa, jJAnamAM magna thayelo, yoganI sthiratAvALo, moharahita, tattvajJa, upazamavaMta, jitendriya, tyAgI, kriyAtatpara, AtmasaMtuSTa, nirlepa, pRhArahita muni hoya. (1) | vidyAsahita, vivekasaMpanna, pakSapAtarahita, nirbhaya, potAnI prazaMsA nahIM karanAra, paramArthamAM dRSTivALo, AtmAnI saMpattivALo (muni hoya), (2) karmanA phaLano vicAra karanAra, saMsArasamudrathI bhayabhIta, lokasaMjJAthI rahita, zAstradaSTivALo ane parigraha vinAno (muni hoya). (3). zuddha anubhavavALo, yogI, mokSane prApta karanAra, bhAvapUjAno Azraya, dhyAnano Azraya, tapano Azraya ane sarva nayono Azraya karanAra (muni) hoya. (4) vivecana : ATha-ATha zlokanuM eka aSTaka evAM batrIsa aSTaka ane batrIsa viSaya. e viSayonI kramika goThavaNI che. goThavaNImAM saMkalana che. goThavaNImAM sAdhanAnuM mArgadarzana che. A cAra zlokomAM batrIsa viSayonAM nAma che. graMthakAre "TabbAmAM hetupusmasAra eno krama samajAvyo che. paheluM aSTaka che pUrNatAnuM. lakSa vinAnI pravRttinuM koI mUlya nahIM, koI phaLa nahIM. eTale pahelA ja aSTakamAM lakSa batAvyuM pUrNatAnuM; AtmaguNonI pUrNatAnuM. A lakSa je jIvanuM baMdhAya. "mAre AtmaguNonI pUrNatA meLavavI ja che' - Avo saMkalpa thAya, to jIva jJAnamAM magna banI zake. For Private And Personal Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 397 viSayakrama-nirdeza bIjuM aSTaka che magnatAnuM. jJAnamAM magna! parabrahmamAM lIna! AtmajJAnamAM ja magnatA. AvI sthiti prApta thAya tyAre ja jIvanI caMcaLatA dUra thAya ane sthira bane. * trIjuM aSTaka che sthiratAnuM. mana-vacana-kAyAnI sthiratA. mananI sthiratA prApta karavAnI, to ja kriyAonuM auSadha kAma kare. sthiratAno ratnadIpaka pragaTa karavAno, to ja moha-vAsanAo moLI paDe. - cothuM aSTaka che amohanuM. aha" ane "mama' e moharAjAno maMtra che. maMtrathI caDhelAM mohanAM jhera nAEUR"nA pratipakSI maMtrathI utAravAno upadeza ApavAmAM Avyo che. A rIte mohanuM jhera Utare to ja jJAnI banI zakAya. A pAMcamuM aSTaka che jJAnanuM. jJAnanI pariNati thavI joIe. jJAnano prakAza prApta thavo joIe. jJAnanuM amRta, jJAnanuM rasAyaNa ane jJAnanuM aizvarya prApta karavuM joIe, to ja zAnta banAya, kaSAyonuM zamana thAya. * chaThTha aSTaka che zamanuM. koI vikalpa nahIM ne niraMtara AtmAnA zuddha svabhAvanuM AlaMbana! Avo AtmA indriyo para vijaya meLavI zake. A sAtamuM aSTaka che indriya-jayanuM. | viSayonA baMdhanothI AtmAne bAMdhatI indriyo para vijaya prApta karanArA mahAmuni ja sAcA tyAgI banI zake. - AThamuM aSTaka che tyAganuM. jyAre svajana, dhana ane indriyonA viSayono tyAgI muni bhayarahita ane klezarahita bane che, ahaMkAra ane mamatvathI mukta bane che, tyAre enAmAM zAstravacanane anusaravAnI zakti pragaTa thAya che. - navamuM aSTaka che kriyAnuM. prItipUrvaka kriyA, bhaktipUrvaka kriyA, jinAjJAnusAra kriyA ane niHsaMgatApUrvaka kriyA karanAro mahAtmA parama tRpti anubhave che. For Private And Personal Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 398 jJAnasAra dazamuM aSTaka che tRptinuM. svaguNomAM tRpti. zAntarasanI tRpti! dhyAnAmRtanA oDakAra! mikSareDDI sovera jJAnatRpto niraMjana;' bhikSu-muni ja jJAnatRpta banI parama sukha anubhave. Avo ja AtmA nirlepa rahI zake. agiyAramuM aSTaka che nirlepatAnuM. bhale Akho saMsAra pApothI-karmothI lepAya, jJAnasiddha puruSa na lepAya. Avo ja AtmA niHspRha banI zake. ke bAramuM aSTaka che niHspRhatAnuM. niHspRhI mahAtmAne A jagata tRNa samAna! na koI bhaya ke na koI icchA! pachI ene bolavAnuM ja zuM hoya? pachI ene saMkalpa-vikalpo paNa zAnA hoya? Avo AtmA mauna pALI zake. ' ke teramuM aSTaka che maunanuM. nahIM bolavArUpa mauna to ekendriyo paNa pALe! A to vicAronuM mauna azubha-apavitra vicAronuM mauna pALavAnuM. AvuM mauna je pALI zake te ja AtmA vidyAsaMpanna banI zake. che caudamuM aSTaka che vidyAnuM. avidyAno tyAga ane vidyAno svIkAra karato AtmA, AtmAne ja sadA avinAzI jue che. Avo AtmA vivekasaMpanna bane che. paMdaramuM aSTaka che vivekanuM. dUdha ane pANInI jema maLelAM karma ane jIvane munirUpa rAjahaMsa bhinna kare che! Avo bhedajJAnI AtmA madhyastha bane che. che soLamuM aSTaka che madhyasthatAnuM. kutarkano tyAga, rAga-dveSano tyAga ane aMtarAtmabhAvamAM ramaNatA AvI eTale madhyastha banyo, Avo AtmA nirbhaya hoya. ka sattaramuM aSTaka che nirbhayatAnuM. bhayanI bhrAnti nahIM! je AtmasvabhAvanA advaitamAM lIna banI gayo te nirbhayatAnA AnaMdane anubhave che. tene svaprazaMsA karavI na game. aDhAramuM aSTaka che anAtmazaMsAnuM. guNothI pUrNa che eTale saMtuSTa che, ene potAnI prazaMsA karavI game ja For Private And Personal Use Only Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayakrama-nirdeza 399 nahIM. potAnI prazaMsA sAMbhaLavAnI ene IcchA ja na hoya. jJAnAnandanI mastImAM paraparyAyano utkarSa zuM karavAno! Ane tattvadaSTi maLe. ogaNIsamuM aSTaka che tattvadraSTinuM. tattvadRSTi rUpIne na jue, arUpIne jue! arUpIne joIne temAM magna thAya. Avo AtmA sarva samRddhine potAnAmAM ja jue. vIsamuM aSTaka che sarvasamRddhinuM. indranI, cakravartInI, zeSanAganI, mahAdevanI, kRSNanI- badhAMnI samRddhi vaibhava ene potAnA AtmAmAM dekhAya! AvuM Atmadarzana niraMtara TakI rahe te mATe muni karmavipAkanuM ciMtana kare. ekavIsamuM aSTaka che karmavipAkanuM. karmonAM phaLano vicAra! zubhAzubha karmonA udayano vicAra karanAra AtmA potAnI AtmasamRddhimAM saMtuSTa rahe ane saMsArasamudrathI te bhayabhIta hoya. bAvIsamuM aSTaka che bhavoganuM. te saMsAranA vAstavika svarUpane samajelo AtmA cAritrakriyAmAM ekAgratAvALo bane tethI tene lokasaMjJA na sparze. A trevIsamuM aSTaka che lokasaMjJAtyAganuM. lokasaMjJAnI mahA nadImAM muni na taNAya. e to sAmA pravAhe cAlanAro vira hoya che. lokottara mArge cAlato te muni zAstraSTivALo hoya, covIsamuM aSTaka che. zAstranuM. enI dRSTi ja zAstra. "kAmavaravU sahUi' - sAdhunI AMkho zAstra ja hoya. zuM Avo muni parigrahI hoya? te to aparigrahI hoya. pacIsamuM aSTaka che parigrahatyAganuM. bAhya-aMtaraMga parigrahanA tyAgI mahAtmAnAM caraNe devo paNa namatA hoya che. AvAM munivaro ja zuddha anubhava karI zake. chavvIsamuM aSTaka che anubhavanuM. atIndriya parama brahmane pamADanAra anubhavano anubhavI mahAtmA kevo mahAna yogI banI jAya! For Private And Personal Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 400 jJAnasAra satyAvIsamuM aSTaka che yoganuM. - mokSa sAthe joDI ApanAra, yogone ArAdhanAro yogI sthAnavarNAdi yoga ane prIti-bhakti vagere anuSThAnomAM rata yogI jJAnayajJa karavA mATe suyogya bane che. che aThThAvIsamuM aSTaka che niyAganuM. jJAnayajJamAM Asakti! sarva upAdhirahita zuddha jJAna ja brahmayajJa che. brahmamAM ja sarvasva arpaNa karanAra munine bhAvapUjAnI bhUmi sparze che. che ogaNatrIsamuM aSTaka che bhAvapUjAnuM AtamadevanAM nava aMge brahmacaryanI nava vADothI pUjana karato muni abheda-upAsanArUpa bhAvapUjAmAM lIna thAya che. Avo AtmA dhyAnamAM lIna bane che. trIsamuM aSTaka che dhyAnanuM. dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatA sAdhato mahAmuni kyAreya duHkhI hoto nathI. nirmaLa aMtarAtmAmAM paramAtmAnI chAyA paDe che... ne tethI tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. ane tapano mArga pakaDe che. ja ekatrIsamuM aSTaka che tapanuM. bAhya ane AtyaMtara tapanI ArAdhanAthI te sarva karmanA kSayarUpa mokSadazAne pAmavA AgaLa dhape che. tenI sarva vizuddhi thAya che. Avo mahAtmA parama prazama... parama mAdhyacya bhAvane dhAraNa kare che. ja batrIsamuM ne chelle aSTaka che sarvanayAzrayanuM. sarva nayone svIkAre, koI pakSapAta nahIM, koI bhrAnti nahIM.. paramAnandathI bharapUra evI sarvotkRSTa AtmabhUmikA te prApta karI kRtakRtya banI jAya che. AtmAnI pUrNatA prApta karavAno A kevo apUrva mArga che! basa, have mAtra lakSya joIe che. ApaNo daDha nirNaya joIe che. AtmAnI A sarvocca avasthA prApta karavAno puruSArtha joIe che. kramika 32 viSayone hRdayastha karI, enA upara ciMtana karI, e dizAmAM prayANa AdaravAnuM che. AtmatattvanI zraddhA, AtmatattvanI prIti ane AtmatattvanA utthAnanI 8 28. tamevaikaM jAnatha AtmAnamanyA vAco vimuMcathAmRtasyaiSa setuH / / - muNDakopaniSad For Private And Personal Use Only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayakrama-nirdeza 401 tIvra tamannA... zuM siddha na karI zake? kAyaratA, azakti ane ALasane dUra pheMkI do ane apUrva rRrtithI siddhinA mArge prasthAna karo. e sivAya duHkha, kleza ane saMtApano aMta AvI zake ema nathI, janmamRtyunI ghaTamALa aTake ema nathI. karmonI zRMkhalAo tUTI zake ema nathI. A mAnavajIvana AtmatattvanA utthAna mATe ja kharcI nAkho, jIvanano bIjo koI upayoga karo ja nahIM. For Private And Personal Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ***** ** * upasaMhAra For Private And Personal Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upasaMhAra 403 spaSTaM niSTaGkitaM tattvamaSTakaiH pratipatravAn / munimahodayaM jJAnasAraM samadhigacchati / / 1 / / artha : aSTakothI spaSTa nizcita karelA tattvane pAmelA muni mahAna abhyadaya karanAra jJAnanA sArabhUta cAritrane prApta che. vivecana : A 32 tattvone pAmelA mahAmuni evuM vizuddha cAritra prApta kare che ke jethI temano mahAna abhyadaya thAya. jJAnano sAra cAritra! jJAna ne viratiH- A bhagavAna umAsvAtinuM vacana che. yazovijayajI mahArAja kahe che : - "jJAnI sArI vAritra" jJAnano sAra cAritra che. AgaLa vadhIne teo jJAnano sAra mukti batAve che! arthAt jJAnano sAra cAritra ane cAritrano sAra mukti! sAmAiamAiaM suanANaM jAva biMdu saaraao| tassa vi sAro caraNaM sAro caraNassa nivvANaM / / sAmAyikathI mAMDI caudamA parva "biMdusAra' sudhI zrutajJAna che. teno sAra cAritra che ane cAritrano sAra nirvANa che." 32 aSTakone pAmavAM eTale mAtra e vAMcI javAM, ema nahIM, paraMtu e 32 viSayone AtmasAt karavA. mana-vacana-kAyAne e 32 viSayothI raMgI devAM, jJAnanA sAra cAritrane apanAvavuM, cAritramaya banI javuM. nirvANanA lakSane laIne jo A 32 viSayonuM ciMtana-manana thAya to AtmAnI apUrva unnati sAdhI zakAya. karmonAM baMdhanothI AtmA mukta thato jAya. Atmasukhano anubhava karanAro banato jAya. A lakSathI yazovijayajI mahArAje A 32 viSayonI saMkalana karIne tattvanirNaya karyo che. nirvikAraM nirAbAdhaM jJAnasAramupeyuSAm / vinivRttaparAzAnAM mokSo'traiva mahAtmanAm / / 2 / / artha : vikArarahita pIDArahita jJAnasArane prApta karanArA paranI AzAthI nivRtta thayelA AtmAono A ja bhavamAM mokSa che. vivecana : jJAnasAra! koI vikAra nahIM, koI pIDA nahIM! Avo jJAnasAra jene maLI gayo For Private And Personal Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 4c4 ene vaLI parapadArthanI AzA hoya? vikArI ane pIDAkArI para5dArthone e icche kharA? jJAnanA sArabhUta cAritramAM nirvikAra sthiti che, nirAbAdha avasthA che. eTale e mahAtmAne karmabaMdha na thAya. karmonuM baMdhana vikArothI che. parapadArthonI spRhAmAMthI janmelA vikAro karmabaMdha karAve che. cAritravaMta AtmAne karmabaMdha na thAya; e ja mokSa che! pUrva karmono udaya hoya paraMtu navAM karmono baMdha na hoya. karmonA udaya vakhate jJAnasAra hovAthI navAM karma na bAMdhavA de. navAM karma na baMdhAya e ja mokSa. parapadArthonI spRhAmAMthI janmatA vikAro ane e vikAromAMthI janmatI pIDAo je mahAtmAne na sparze te mahAtmAne ahIM ja mokSasukhano anubhava thAya che; arthAt parAzAothI nivRtta thavuM, e mokSa mATe anivArya zarata bane che. AtmA sivAya badhuM ja para che. anyo'haM svajanAt parijanAt vibhavAt zarIrakAcceti / yasya niyatA matiriyaM na bAdhate tasya zokakaliH / / A anyatva bhAvane daDha karanAro mahAtmA nirvikAra, nirAbAdha cAritranuM pAlana karato mokSa meLave che. cittamArdIkRtaM jJAnasArasArasvatormibhiH / nApnoti tIvramohAgniploSazoSakadarthanAm / / 3 / / artha jJAnasArarUpa sarasvatInA taraMgo vaDe komaLa baneluM mana AkarA moharUpa agninA dAhanA zoSanI pIDA pAmatuM nathI. vivecana : jJAnasAranI pavitra sarayU sarasvatI! sarasvatInA pavitra jalamAM niprANa hADakAM ane rAkha boLavAthI sadgati nathI thatI, svarga nathI maLI jatuM... e sarasvatInA nirmaLa pravAhamAM ApaNuM mana boLavAnuM che! "jJAnasAranI sarasvatImAM vAraMvAra manane jhaboLo ane komaLa banavA do, ene sarasvatInA taraMgo jhIlI-jhIlIne bhInuM thaI javA do! pachI bhalene pelo moha-dAvAnaLa saLagato.. bhalene manane enI jhALo lAge! manane koI pIDA nahIM thAya, manane koI darda nahIM thAya. are, pANIthI For Private And Personal Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upasaMhAra 405 bhIMjAyelA bhInA kapaDAne Aga bALI zake kharI? to pachI sarasvatInA taraMgothI bhIMjAyelA manane moha bALI zake kharA? A "jJAnasAra" graMtha pavitra sarasvatI che. "jJAnasAra'nI pavitra vANIthI manane bhInuM ja rAkhavAnuM. mohavAsanAonI Aga manane bALI nahIM zake. moha-dAvAnaLathI bacavA mATe niraMtara "jJAnasAranI vANInuM pAna karavAno upadeza upAdhyAyajI mahArAja Ape che. sarva duHkho, sarva vedanAo ane sarva azAntinuM muLa moha ja che ne! mohanI asarathI mana mukta banyuM eTale koI duHkha, azAnti ke vedanA nahIM rahe. acintyA kA'pi sAdhUnAM jnyaansaargrisstthtaa| gatiryayordhvameva syAd adhaHpAta: kadA'pi na / / 4 / / artha : munione jJAnasArano bhAra kaMIka na samajI zakAya evo che! e bhArathI UMce ja gati thAya, kyAreya nIce paDavAnuM na thAya. vivecana : hA, "jJAnasAra" e bhAra che! na samajI zakAya tevo bhAra che! A bhArane upADanAra bhAre bane che! "jJAnasAra"nA bhArathI-vajanathI vajanadAra banelo muni jayAre nIce paDavAnA badale Urdhva gati kare che tyAre Azcarya thAya che! bhAre mANasa UMce gati kare che!!!" jJAnasArano bhAra Avo na samajI zakAya tevo che, aciMtya che! upAdhyAyajI mahArAja haLavI bhASAmAM jJAnasAranA prabhAvanuM kevuM sarasa uddIpana kare che! "jJAnasArathI bhAre bano. jJAnasAranuM vajana vadhAro. tamArI Urdhva gati ja thaze. adhaHpatana kyAreya nahIM thAya.' - A upadeza graMthakAre lAkSaNika zailImAM Apyo che. teozrI daDhatApUrvaka vizvAsa baMdhAve che ke jJAnasArane prApta karanAra mahAtmAnI unnati ja thAya, tenuM adha:patana na ja thAya. jJAnasArane prApta karIne tame nirbhaya bano, durgatino bhaya tyajI do, patanano bhaya tyajI do. jJAnasAranA aciMtya prabhAve tame unnatinA patha para AgaLa ja vadhatA jazo. bhAre vastu nIce jAya, UMce na jAya' - A nisargano eka niyama che. e niyamane laIne ahIM virodhAbhAsa batAvAyo che : "bhAre hovA chatAM UMce jAya che!' jJAnasAranA bhArathI-vajanathI bhAre thayelo muni sadagatino-mokSano bhAgI bane che. For Private And Personal Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 rAnasAra klezakSayo hi maNDUkacUrNatulyaH kriyAkRtaH / dagdhataccUrNasadazo jJAnasArakRtaH punaH / / 5 / / artha : kriyAthI karelo klezano nAza deDakAnA zarIranA cUrNa samAna che. paraMtu jJAnasArathI karAyelo klezano nAza banI gayelA deDakAnA cUrNa samAna che. vivecana : deDakAnA zarIranuM cUrNa thaI gayuM hoya, paraMtu enA para varasAda paDe to temAMthI navAM deDakAM utpanna thAya; tema kriyAothI-dharmakriyAothI je phlezano, azubha karmono nAza thAya, te karmo punaH nimitta maLatAM pedA thAya! deDakAnA zarIranA cUrNane bALI nAkhavAmAM Ave, pachI enA para seMkaDo varasAda varasI jAya chatAM deDakAM utpanna na thAya; tema jJAnathI bALI nAkhelA karma pharIthI phUTI nIkaLatAM nathI, te bhogavavAM paDatAM nathI. eno artha e che ke jJAnanA mAdhyamathI karmono kSaya karo. zuddha kSayopazama bhAvathI karmakSaya karo. pharIthI e karma baMdhAze nahIM. jJAnasAranI A mahattA che. jJAnasArathI karelo karmakSaya ja kharekhara sArthaka che. mAtra kriyAo dvArA ja karmakSaya mAnanArAoe A vAta vicAravI jarUrI che. bhale teo azubha karmono nAza karatA hoya, paraMtu vaLI Asavono varasAda thayo ke punaH azubha karmo baMdhAvAnAM. mATe jJAnanA mAdhyamathI karmakSaya karo, e karma punaHpunaH bhogavavAM nahIM paDe. tame tamAre jJAnAnaMdamAM masta raho, jJAnamagna raho... karmono kSaya thato ja raheze. tamAre ciMtA na karavI ke "mArAM karmono kSaya thaI rahyo che ke kema?' nizcita ane nirbhaya banIne jJAnAnaMdamAM lIna raho. jJAnapUtAM pare'pyAhuH kriyAM hemaghaTopamAm / yuktaM tadapi tadbhAvaM na yad bhagnA'pi sojjhati / / 6 / / artha: bIjAo paNa jJAnathI pavitra kriyAne suvarNanA ghaDA jevI kahe che. te paNa yogya che, kAraNa ke bhAMgI gayelI paNa te kriyA, kriyAnA bhAvane choDatI nathI (sonAno ghaDo bhAMgI jAya to paNa suvarNa to rahe ja che.). vivecana : sonAno ghaDo hoya. e ghaDo mAno ke bhAMgI gayo, to paNa sonuM to rahe ja ne! sonuM kyAMya na jAya. AvA sonAnA ghaDAnI upamA ApIne jJAnayukta kriyAnuM mUlya graMthakAra samajAve che. For Private And Personal Use Only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 407 upasaMhAra jJAnayukta kyiA sonAno ghaDo che. mAno ke kriyA bhAMgI paDI to paNa suvarNa jevuM jJAna to rahevAnuM ja! kriyAno bhAva to rahevAno ja; jJAnayukta kriyAthI je kamano kSaya karyo, pharIthI e karma baMdhAya nahIM. aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI vadhu sthitivALA karma e bAMdhe nahIM. A sonAnA ghaDA jevI jJAnayukta kriyAnuM mahattva bauddhadarzana vagere paNa svIkAre che. jJAnahIna kriyA karavAnuM vidhAna koI ja darzanakAra na kare. jJAna vinAnI, bhAva vinAnI kriyAthI zuM karavAnuM? te te kriyAne anurUpa bhAva hovo joIe. bhAvathI kriyA prANavAna bane che, mUlyavAna bane che. jJAna vinAnI kriyA mATInA ghaDA jevI che. ghaDo phUTI gayo ke pachI kaMI kAma na lAge. mATe ApaNI dharmakriyAone jJAnayukta banAvo, bhAvabharI banAvo. "karmakSaya" karavAnA lakSathI dareka dharmakriyA karo. kriyAzUnyaM ca yajjJAnaM jJAnazUnyA ca yA kriyaa| anayorantaraM jJeyaM bhAnukhadyotayoriva / / 7 / / artha : je jJAna kriyArahita che ane jJAnarahita je kriyA che, A baMnenuM aMtara sUrya ane AgiyA jevuM che. vivecana : kriyA vinAnuM jJAna sUrya samAna che. jJAna vinAnI kriyA AgiyA jevI che. sUryano prakAza kyAM ane AgiyAno prakAza kyAM? lAkho-karoDo AgiyA thAya to ye sUryanA prakAzanI tulanA na karI zake. ema jJAna vinAnI game teTalI kriyAo karavAmAM Ave, chatAM sUrya jevA tejasvI jJAnanI tole na AvI zake. bhale kriyA vinAnuM jJAna che, arthAtuM jJAna mujaba kriyAo enA jIvanamAM nathI, chatAM ya eno prakAza to eno ja prakAza rahevAno. are, sUrya vAdaLothI gherAyelo hoya chatAM ya enA prakAzamAM duniyAno vyavahAra cAle che... jyAre AgiyAnA prakAzamAM tame kyAre ya koI kAma karI zakyA cho? hA, kriyArahita jJAnano artha ema na karazo ke kriyAnirapekSa jJAna kriyAo tarapha aNagamo ke tiraskAra nahIM, paraMtu kriyAonI upAdeyatAno svIkAra karanAruM jJAna! jJAnayuktakriyA karatAM karatAM kriyA chUTI gaI hoya ane kriyAno bhAva Takelo hoya, tevuM jJAna. For Private And Personal Use Only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 408 jJAnasAra jJAna vinAnI kriyAnA AgiyA banIne ja saMtoSa mAnanArA ane AjIvana jJAnanI upekSA karanArAo graMthakAranA A vacanane khUba vicAre ane jJAnopAsaka bane, jJAna sUrya bane. cAritraM viratiH pUrNA jJAnasyotkarSa eva hi / jJAnAdvaitanaye draSTirdeyA taddyogasiddhaye // 8 / / artha : saMpUrNa viratirUpa cAritra kharekhara jJAnano atizaya ja che, te kAraNathI yoganI siddhi mATe mAtra jJAnanayamAM dRSTi ApavA jevI che. vivecana : jJAnanI utkRSTa avasthA te cAritra. jJAnamAM lInatA e cAritra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrNa viratirUpa cAritra zuM che? jJAnano ja viziSTa atizaya che. jJAnAdvaitamAM dRSTi sthApo. jJAnAdvaitamAM ja lIna thaI jAo-jo tamAre yogasiddhi karavI che to, AtmAnuM parama vizuddha svarUpa prApta karavuM che to jJAna ane kriyAnA dvaitano tyAga karo. dvaitamAM viTaMbaNA che, dvaitamAM azAnti che. advaitamAM AnaMda che ne zAnti che. jJAnAdvaita eTale AtmAdvaita! AtmAnA advaitamAM dRSTi kendrita karo. e sivAya kyAMya dRSTine na laI jAo. jJAnasArano upasaMhAra karatAM bhagavAna yazovijayajI, jJAnAdvaitanuM zikhara cIMdhe che. jJAnakriyAnA dvaitamAMthI bahAra nIkaLI javAnuM bhArapUrvaka vidhAna kare che. jJAnanI utkRSTa pariNati e ja pUrNa cAritra che. e cAritrane jhaMkhato jIva jJAnAdvaitamAM lIna thAya to ja pUrNatA prApta karI zake. nizcayanayano A divya prakAza ApanArA upAdhyAyajI mahArAje jJAnamAM ja sAdhya, sAdhana ane siddhi batAvIne jJAnamaya banI javA kahyuM che. kriyAmArganI jaDatA khaMkherI nAkhI jJAnamArganuM anusaraNa karavA preraNA ApI che. 'jJAnAdvaita'mAM lInatA ho! siddhiM siddhapure purandarapuraspardhAvahe labdhavAM zciddIpo'yamudArasAra mahasA dIpotsave parvaNi / etad bhAvanabhAvapAvanamanazcaJcaccamatkAriNAM taistairdIpazataiH sunizcayamatairnityo'stu dIpotsavaH / / * For Private And Personal Use Only artha : zreSTha ane sArabhUta tejasahita A jJAna-dIpaka IndranA nagaranI spardhA karanAra siddhapuramAM divALInA parvamAM samApta thayo. A grantha, bhAvanAnA rahasyathI Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upasaMhAra 409 pavitra thayelA manamAM thatA camatkAravALA jIvone, te te sArA nizcayamatarUpa seMkaDo dIvAo vaDe hamezAM divALIno utsava ho! vivecana : A "jJAnasAra" no dIpaka divALInA mahAparvamAM pUrNarUpeNa prApta thayo. siddhapuramAM graMthakAra cAturmAsa kALamAM birAjelA hatA tyAM A graMthanI pUrNatA thaI. jJAnadIpakano prakAza zreSTha che. badhAM prakAzomAM A prakAza sArabhUta che. je koI mAnava A graMthanuM adhyayana-parizIlana kare tene rahasyabhUta jJAna prApta thAya. rahasyathI mana pavitra thAya ane AzcaryathI camatkRta thAya. AvA jIvone graMthakAra kahe che : "he mAnavo! tame to roja nizcayanayanA seMkaDo dIpako jalAvo ane sadaiva divALIno mahotsava Ujavo! A graMthanA ciMtanathI saMsAranA jI hamezAM AtmajJAnanA dIpaka pragaTAvIne AnaMda anubhave, evI graMthakAra bhAvanA vyakta kare che. sAthe ja, A graMthana ciMtana-mananathI mana pavitra banaze ane prasannatA anubhavaze, enI khAtarI Ape che. nizcayanayathI AtmajJAna meLavavA mATe prayatnazIla banavAnI preraNA prApta thAya che. keSAMcidviSayajvarAturamaho cittaM pareSAM viSAvegodarkatarkamUrchitamathAnyeSAM kuvairaagytH| lagnAlakamabodhakUpapatitaM cAste pareSAmapi stokAnAM tu vikArabhArarahitaM tajjJAnasArAzritam / / artha : aho! keTalAkanuM mana viSayarUpa jvarathI pIDita che, bIjAonuM mana jheranA vegarUpa pariNAma jenuM che evA kutarkathI mUti thayeluM che; anyanuM mana khoTA vairAgyathI jene haDakavA cAlyo hoya evuM che, bIjAonuM mana paNa ajJAnarUpa kUvAmAM paDeluM che, paNa thoDAMonuM mana vikAranA bhArathI rahita che, te jJAnasArathI Azrita che. vivecana : saMsAramAM bhinna bhinna vRttivALA jIvo vase che. jIvonAM mana judI-judI rIte vAsanAothI gherAyelAM che. enuM svarUpadarzana ahIM graMthakAra karAve che ane emAM jJAnasArathI raMgAyelAM mana keTalAM hoya che, te batAve che. For Private And Personal Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 410 jJAnasAra chekeTalAkanAM mana zabdAdi viSayonI spRhAthI ne upabhogathI pIDita che! ja keTalAka manuSyo kutarkanA sarSothI DasAyelAM che. kutarka-sarponAM tIvra jherathI teo mUcchita thaI gayelA che. ja keTalAka potAnI jAtane vairAgI gaNAve che, paraMtu e paNa eka prakArano haDakavA che! haDakAyA kUtarA jevI emanI sthiti che. che vaLI keTalAka moha-ajJAnanA UMDA kUvAmAM paDelA che, emanI dRSTi kUvAnI bahAra paDe ja kyAMthI? hA, thoDAM jIvo A vizvamAM evAM che ke jemanA mana para vikArano bhAra nathI. "jJAnasAra'no Azraya AvAM jIvo ja letA hoya che, laI zake che. jAtodrekavivekatoraNatatau dhAvalyamAtanvati hRdgRhe samayocitaH prasarati sphItazca gItadhvaniH / pUrNAnandaghanasya kiM sahajayA tadbhAgyabhaGagayA'bhava naitad granthamiSAt karagrahamahazcitraM caritrazriyaH / / artha : jyAM adhikapaNe vivekarUpa toraNanI mALA bAMdhelI che ane urUlatAne vistAratA hRdayarUpa gharamAM samayane yogya moTo gItano dhvani prasare che. pUrNa AnaMda vaDe bharapUra AtmAno, svAbhAvika tenA bhAgyanI racanAthI A graMthanI racanAnA bahAnAthI cAritrarUpa lakSmI sAthe Azcarya karanAra pANigrahaNano mahotsava zuM thayo nathI? vivecana : pUrNAnandI AtmAno cAritra-lakSmI sAtheno lagnotsava tame joyo che? graMthakAra lagnotsava batAve che, juo : A Thera Thera baMdhAyelAM toraNo juo! e vivekanAM toraNo che. A lagnano mAMDavo joyo? e hRdayano mAMDavo che. prakAzathI ujvala che, ne emAM tamane lagnotsavanAM gItano madhura dhvani saMbhaLAya che! temAM 32 gIto gavAya che! ane AtamarAma kevA AnaMdathI bharapUra dekhAya che! A "jJAnasAra' graMthanI racanAnuM to bahAnuM che! tenA mAdhyamathI cAritrarUpa lakSmI sAme pUrNAnandI AtmAe lagnano mahotsava yojyo che! kevuM enuM sadbhAgya! For Private And Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upasaMhAra 411 graMthakAra pUjya upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke 'A graMtharacanAnA mahotsavamAM meM cAritrarUpa lakSmI sAthe lagna karyuM che!' mahotsava kharekhara, Azcaryacakita karI de tevo che! bhAvastomapavitragomayarasaiH liptaiva bhUH sarvataH saMsiktA samatodakairatha pathi nyastA vivekasrajaH adhyAtmAmRtapUrNakAmakalazazcakre'tra zAstre puraH pUrNAnandaghane pure pravizati svIyaM kRtaM maMgalam / artha : A zAstramAM bhAvanA samUharUpa chANanA rasathI bhUmi lIMpAyelI ja che. cotarapha samabhAvarUpa pANIthI chaMTAyelI che, mArgamAM vivekarUpa puSpanI mALAo mUkI che, AgaLa adhyAtmarUpa amRtathI bharelo kAmakuMbha mUkyo che, ema pUrNAnandathI bharapUra AtmA nagaramAM praveza kare che tyAre potAnuM maMgala karyuM! vivecana : A 'jJAnasAra' nagaramAM je pUrNAnandI AtmA pravezyo, tenuM kalyANa thaI gayuM! A nagaranI bhUmi pavitra bhAvonA chANathI lIMpAyelI che. sarvatra samabhAvanAM pANI chaMTAyelAM che. A nagaranA vizALa mArgo upara Thera Thera vivekapuSponI mALAo laTakAvavAmAM AvI che. mukhya sthAno upara adhyAtmanA amRtathI bharelA kAmakuMbha goThavavAmAM AvyA che! kevuM A bhavya ramaNIya nagara che! AvA nagaramAM sahu jIvo pravezI zakatAM nathI, bahu thoDAM ja manuSyo A nagaramAM pravezI zake che... emAM jo ApaNo praveza thaI gayo to 'sarvamaMgalamAMgalyam' thaI jAya. pUrNAnandI AtmA ja A nagaramAM praveza karI zake che. pUrNatAnA AnaMda mATe talasato jIva ja AvuM nagara zodhato hoya che! graMthakAra ApaNane 'jJAnasAra' nuM nagara batAve che...emAM praveza karIne ApaNe kRtakRtya banIe. gacche zrIvijayAdidevasuguro: svacche guNAnAM gaNaiH prauDhiM prauDhimadhAmni jItavijayaprAjJAH parAmaiyaruH / tatsAtIrthyabhRtAM nayAdivijayaprAjJottamAnAM zizo: zrImanyAyavizAradasya kRtinAmeSA kRtiH prItaye || artha : sadguru zrI vijayadevasUrinA guNonA samUhathI pavitra mahAna gacchamAM For Private And Personal Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 41 2 sAnasAra jitavijaya nAme paMDita atyaMta mahattvazALI thayA. temanA gurubhAI nayavijaya paMDitanA ziSya zrImad nyAyavizArada (yazovijayajI upAdhyAya) nI A kRti mahAbhAgyavaMta puruSonI prIti mATe thAo. vivecana : graMthakAra potAnI guruparaMparA varNave che. zrI vijayadevasUrino gaccha... guNothI pavitra ane vizALa- te gacchamAM zrI jItavijayajI nAmanA vidvAna mahAtmA thayA. temanA gurubhrAtA zrI nayavijayajI hatA. A zrI navijayajI graMthakAra - upAdhyAyajI yazovijayajInA gurudeva. graMthakAre potAnA nAmano nirdeza na karatAM potAne kAzImAM maLelA nyAyavizArada' birudano nirdeza karyo che. potAnI A racanA mATe emaNe AzA vyakta karatAM kahyuM che : "A kRti mahAbhAgyavaMta puruSonI prIti mATe thAo!" A "jJAnasAra'nA adhyayanathI, ciMtana-mananathI prIti ane AnaMda prApta karanArA mahAbhAgyavaMta AtmAo che. jJAnasAramAMthI jJAnAnanda prApta karavAnuM sau jIvone saubhAgya prApta thAo. je 7::::. TRS ( For Private And Personal Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - jJiAnamAra-pariziSTa) ' - - - - - - - - - - . For Private And Personal Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 414 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 kRSNapakSa-zuklapakSa anaMtakALathI anaMta jIvo caturgatimaya saMsAramAM paribhramaNa karI rahelAM che. te jIvo be prakAranA hoya che : bhavya ane abhavya. je jIvamAM mokSAvasthA prApta karavAnI yogyatA hoya che te jIva 'bhavya' kahevAya che. je jIvamAM mokSAvasthA prApta karavAnI yogyatA nathI hotI te jIva 'abhavya' kahevAya che. da jJAnasAra bhavya jIvano saMsAraparibhramaNano kALa jyAre eka 'pudgalaparAvarta' bAkI rahe che, arthAt mokSadazA prApta karavA mATe eka pudgalaparAvarta kALa bAkI rahe che, tyAre te jIva 'caramAvarta'mAM Avyo kahevAya che. eka pugalaparAvartamAMthI paNa aDadho uparAMta kALa vyatIta thaI jatAM, te jIva 'zuklapAkSika' kahevAya che. paraMtu je jIvo A kALamaryAdAmAM nathI AvyA hotA te jIvo 'kRSNapAkSika' kahevAya che; arthAt te jIvo kRSNapakSa jevA moha...ajJAnanA gADha aMdhakAramAM rahelA hoya che. 'zrI nIvAnIvAmiyama-sUtra'nA TIkAkAra maharSi uparokta hakIkatanuM samarthana kare che H 'iha dvaye jIvAH tadyathA - kRSNapAkSikAH zuklapAkSikAzca / tatra yeSAM kiJcidUnArdhapudgalaparAvarta saMsAraste zuklapAkSikAH itare dIrghasaMsArabhAjinaH kRSNapAkSikAH / ' For Private And Personal Use Only A ja vAtane pUjya upAdhyAyajIe 'jJAnasAranA TabbAmAM anya zAstrIya pramANa dvArA puSTa karI che : jesiM avaDDhapuggalapariyaTTo sesao ya saMsAro / te sukkapakkhiyA khalu avare puNa kaNhapakkhiyA / / uparokta zAstrakAronAM maMtavyo karatAM zrI vazAzrutadha-sUtra nA mULavAra nuM maMtavya bhinna prApta thAya che. teozrI A pramANe pratipAdana kare che : 29. 1luM pUrNatA aSTaka, zloka 8. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRSNapakSa-zukalapakSa 415 'jo akiriyAvAdI so bhavito abhaviu vA niyamA kiNhapakkhio, kiriyAvAdI niyamA bhavvao niyamA sukkpkkhio| aMtopuggalapariyaTTassa niyamA sijjhihiti| sammaddiDhI vA micchadiTThI vA hojj|' ' "je jIva akriyAvAdI che, bhale te bhavya ho yA abhavya ho, te avazya kRSNapAkSika che. kriyAvAdI bhavya AtmA avazya zuklapAkSika che ane te eka pudgalaparAvartakALamAM avazya mokSAvasthA pAme che. vartamAnamAM bhale te jIva samyagu dRSTi hoya ke mithyASTi hoya. cUvAra nA maMtavya anusAra caramAvartakALa zuklapakSa che; ane A maMtavya paNa tarkasaMgata lAge che. zuklapakSanA prAraMbhamAM jema alpakAlIna caMdrodaya thAya che tema caramAvartakALamAM AvatAM jIvanA Atma-AkAze keTalAka guNono caMdrodaya thAya che. pUjanIya AcAryadeva zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAje yoddaSTi samudaya' graMthamAM caramAvartakAlIna jIvane "bhadramUrti mahAtmA kahyo che. e bhadramUrti mahAtmAnA traNa vizeSa guNo batAvyA che : duHkhiteSu dayAtyanta-madveSo guNavatsu ca / aucityAsevanaM caiva sarvatravAvizeSataH // 32 // duHkhI jIvo pratye atyaMta karuNA, guNIjano pratye adveSa ane sarvatra avizeSapaNe aucityanuM pAlana, A traNa guNothI suzobhita bhadramUrti mahAtmAne zuklapAlika' kahevAmAM zrI yazAzrutaradhe nA pUvAra mahApuruSanuM maMtavya yogya lAge che, tattva tu vevatino vintiA tattva to kevaLI bhagavaMto jANe! "zrI paMghIza' graMthamAM yAkinImahattArAsUna haribhadrAcArye zahpAlika zrAvakanuM varNana karyuM che: paraloyahiyaM sammaM jo jiNavayaNaM suNei uvutto| aitivvakammavigamA sukko so sAvago ettha / / 2 / / (prathama vaMcAzA) "samyapha prakAre upayogapUrvaka je zrAvaka paralokahitakArI jinavacananuM zravaNa kare che ane ati tIvra pApakarma jenAM kSINa thayelAM che, te "zahpAkSika zrAvaka kahevAya che. For Private And Personal Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 413 jJAnasAra tejolethA" "tejolezyA' zabdano prayoga jaina-AgamomAM traNa arthamAM thayelo jovA maLe che : 1. jIvanuM pariNAma. 2. tapolabdhithI pragaTatI zakti. 3. Antara AnaMda; Antara sukha. "jJAnasAra" mAM granthakAre je kahyuM che : 'tejolezyAvivRddhiryA sAdhoH paryAyavRddhitaH / bhASitA bhagavatyAdau setthaMbhUtasya yujyate / / ' A tejolezyA AntarasukharUpa samajavAnI che. zrI bhagavatIsUtranA caudamA zatakamAM devonI tejalezyA (sukhAnubhava) sAthe zramaNanI tejalezyAnI tulanA batAvavAmAM AvI che. TIkAkAra maharSie tejovezyAno artha "suravAsivA' karelo che. arthAt sukhAnubhava. eka mahinAnA dIkSAparyAyavALo zramaNa vANavyaMtara devonI tejalezyAne atikramI jAya che. be mahinAnA dIkSAparyAyavALo zramaNa bhavanapati devonI tejovezyAne atikramI jAya che. traNa mahinAnA paryAyavALo asurakumAra devonI, cAra mahinAnA paryAyavALo jyotiSadevonI, pAMca mahinAnA paryAyavALo sUrya-candranI, cha mahinAnA paryAyavALo saudharma-IzAna devonI, sAta mahinAnA paryAyavALo sanakumAra-mAhendranI, ATha mahinAnA paryAyavALo brahma ane lAMtakadevonI, nava mahinAnA paryAyavALa mahAzaka ane sahastrAranI, dasa mahinAnA paryAyavALo Anata-prANata-AraNa ane ayyatanI, agiyAra mahinAnA paryAyavALo raiveyaka-devonI ane bAra mahinAnA paryAyavALo anuttaravAsI devonI tejalezyAne atikramI jAya che. 30. bIjuM magnatA aSTaka, zloka 5. For Private And Personal Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMca AcAra 417 pAMca athANa" mokSamArganI ArAdhanAnA mukhya pAMca mArgone "paMcAcAra' kahevAya che. ahIM "zrI pravacanasaroddhAra' graMthanA AdhAre tenuM alpa vivaraNa ApavAmAM Ave che. 1. jJAnavAra : 1. zani : AgamagraMthonA adhyayana mATe zAstrakAroe je kALa nita karyo che, te kALamAM ja adhyayana karavuM. 2. vinaya : jJAnI, jJAnanAM sAdhana ane jJAnano vinaya sAcavIne jJAnArjana karavuM. 3. vaidumAna : jJAna, jJAnI pratye cittamAM prIti dhAraNa karavI. 4. 3qdhana : te te stranA adhyayana mATe zAstrakAroe je tapa karavAnuM vidhAna karyuM che te tapa karIne adhyayana karavuM. tenAthI yathArthapaNe sUtranI zIdhra dhAraNA thAya che. 5. ninavana : abhimAnAdivaza ke potAnI ladhutAnI zaMkAthI, zrataguruno ke zrutano apalApa na karavo. 6. vyaMgana : akSaro-zabda-vAkyano zuddhithI uccAra karavo. che. gartha : akSara-zabda-vAkyano zuddhithI uccAra karavo. akSarAdithI abhidheyano vicAra karavo. 8. mA : vyaMjana-arthamAM pheraphAra karyA vinA tathA samyagU upayoga rAkhIne bhaNavuM. 2. ranavAra : 1. ni:zAMchita : jinavacanamAM saMdeha na rAkhavo. 2. niHsikSita : anya anya mithyAdarzanonI AkAMkSA na karavI. 3. nirvivivitsa : "sAdhuo malina che-AvI jugupsA na karavI. 31. cothuM mahatyAga aSTaka, zloka 8. For Private And Personal Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 418 jJAnasAra 4. amUDhatA : tapasvI vidyAvaMta kutIrthikanI Rddhi dekhI calita na thavuM. 5. pavRMdA : sAdharmika jIvonA dAna-zIlAdi sadguNonI prazaMsA karI tenA sadguNonI vRddhi karavI. 6. cirIra : dharmamAM calacitta jIvone hita-mita-pathya vacanothI dharmamArgamAM punaHsthira karavA. 7. vAtsatya : sAdharmikonI bhojana-vastrAdi dvArA bhakti, sanmAna. 8. pramAvanA : dharmakathA, vAdIvijaya, duSkara tapa vagere karavA dvArA jinapravacanano udyota karavo. (jo ke jinapravacana svayaM zAzvat, jinabhASita ane surAsurathI namaskRta hovAthI udyotIta ja che, to paNa potAnA darzananI nirmalatA mATe potAnA koI vizeSa guNa dvArA lokone pravacana tarapha AkarSavA.) rU. cAritrAcAra : pAMca samiti (IryA samiti, bhASA samiti, eSaNA samiti, AdAnabhaMDamatta nikSepaNA samiti ane pAriSThApanikA samiti) tathA traNa gupti (manogupti, vacanagupti, kAyagupti) dvArA mana-vacana-kAyAne bhAvita rAkhavA. 4. tapAvAra : anazana, uNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatA-A cha bAhya tapa dvArA AtmAne tapAvavo. (A cha prakAranA tapa bAhya e mATe kahevAya che ke - (1) bAhya evA zarIrane tapAvanAra che; (2) bAhya-lokamAM - 'tapa' tarIke prasiddha che. (3) kutIrthikoe svamatathI sevela che.) prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya ane dhyAna, A prakAranA ApyaMtara tapathI AtmAne vizuddha karavo. 3. vIryAvAra : uparokta cAra AcAramAM mana-vacana-kAyAnuM vIrya (zakti) phoravIne suMdara dharmapuruSArtha karavo. A rIte paMcAcAranuM nirmaLa pAlana karanAra AtmA mokSamArga tarapha pragati kare che ane mokSaprApti kare che. For Private And Personal Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir graMthibheda 419 graMthibheda* game te rIte tathAbhavyatvanA paripAkathI jIvAtmA yathA pravRttikaraNa dvArA AyuSya karma sivAyanAM jJAnAvaraNIyAdi sAteya kamanI, pRthakvalyopamanA saMkhyAtA bhAga nyUna eka koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti karI de che. jyAre karmonI A pramANe maryAdita kALasthiti thaI jAya che, tyAre jIvanI sAme eka abhinna graMthi Ave che. tIvra rAgadveSanA pariNAmarUpa te graMthi hoya che. te graMthinuM sarjana anAdi karmapariNAma dvArA thayeluM hoya che. abhavya jIvo yathApravRttikaraNathI jJAnAvaraNIyAdi sAta karmonI dIrgha sthitino kSaya karI anaMtavAra A "graMthi'nA dvAre Ave che, paraMtu graMthinI bhayaMkaratA joI graMthine bhedavAnI kalpanA paNa karI zakatA nathI. bhedavAno puruSArtha to dUra rahya! tyAMthI ja te pAchA vaLe che..punaH saMklezamAM phasAya che... saMkleza dvArA punaH karmonI utkRSTa sthiti bAMdhe che.bhavabhramaNamAM UpaDI jAya che. bhavya jIvo paNa anaMtavAra A pramANe graMthipradezanA dvAre AvI vilA moMDhe pAchA vaLe che. paraMtu jyAre te "bhavya mahAtmAne "apUrvakaraNanI parama vizuddhi prApta thaI jAya che, je "apUrvakaraNanI paramavizuddhine "zrI vanasAroddhAra' granthanA TIkAkAre "nisipta dhArA' nI upamA ApI che! te tIkSNa kuhADAnI dhAra samAna parama vizuddhi dvArA te samullasita 32. 5 muM jJAnASTaka, zloka 3. 33. AyurvarjAni jJAnAvaraNAdikarmANi sarvANyapi / __ pRthakpalyopama-saMkhyeyabhAganyUnaikasAgaropamakoTIkoTIsthitikAni kroti| - pravanasAroddhAra gurutaragirisarit-pravAha vAhyamAnopalagholanAkalpena adhyavasAyavizeSarUpeNa anAbhoganivartitena yathApravRttikaraNena / - pravacanasAroddhAre For Private And Personal Use Only Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 420 durnivAra vIryavALo mahAtmA graMthine bhedI nAkhI parama nivRttinA sukhano rasAsvAda mANI le che. have e mahAtmA kevI rIte rAga-dveSanI nibIDa graMthine bhedI nAkhe che, te eka dRSTAMta dvArA joIe : "keTalAka pathiko yAtrArthe nIkaLyA. eka gADha jaMgalamAMthI pasAra thatA hatA tyAM DAkuone dUrathI temaNe joyA. DAkuonA raudra svarUpane joI keTalAka pathiko tyAMthI ja pAchA bhAgyA. keTalAka pathika DAkuothI pakaDAyA ane bAkInA zUravIra pathiko DAkuone bhUzaraNa karI AgaLa vadhyA, jaMgala vaTAvIne tIrthasthAne jaI pahoMcyA. mohanIya karmanI utkRSTa sthiti bAMdhanArA te pAchA bhAgelA musAphara jevA che. jeo DAkuothI pakaDAyA te graMthi-deze rahelA jIvo che. jeoe DAkuone parAsta karI tIrthasthAna prApta karyuM teo graMthine bhedI samakitane prApta karanArA che. samyaktastava' prakaraNakAra A pramANe graMthibhedanI prakriyA batAve che : ardhapula parAvartakALa je jIvano saMsAra kALa bAkI che, je jIva bhavya che, paryApta-saMjJI-paMcendriya che, tevo jIva apUrvakaraNarUpI mudUgaranA prahArathI graMthibheda karI, antarmuhUrtamAM ja "anivRttikaraNa kare che ne tyAM samatva prApta kare che. adhyAtmAdi pAMca yoga jainadarzanano yogamArga keTalo spaSTa, sacoTa, tarkasaMgata ane kAryasAdhaka che, te sUkSma dRSTithI ane gaMbhIra hRdayathI avagAhavAnI jarUra che. ahIM kramazaH adhyAtmayoga, bhAvanAyoga, dhyAnayoga, samatAyoga ane vRttisaMkSaya yoganuM vivaraNa karavAmAM Ave che. rU4. "saMvatvaratava' pravacharA 35, mohanIya karmanI utkRSTa sthiti 70 kaDAkoDI sAgaropama che. 36. chaThuM zamASTaka, zloka 3. For Private And Personal Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra adhyAtmAdi pAMca yoga 1. adhyAtmayoga : www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'yoga' zabdanI paribhASA 'mokSaLa yonanAv yo' A pramANe karavAmAM AvelI che. arthAt jenA dvArA jIvAtmA mokSadazA prApta kare, te yoga che. A yoganI, sAdhanAnI dRSTie uttarottara vikAsanI pAMca bhUmikAo, anaMtajJAnI parama puruSoe joyelI che. temAM prathama bhUmikA che adhyAtmayoganI. upAdhyAyajIe 'adhyAtmasAra' graMtharatnamAM 'adhyAtma' nI vyAkhyA A pramANe karI che : gatamohAdhikArANAmAtmAnamadhikRtya yA / pravartate kriyA zuddhA tadadhyAtmaM jagurjinAH // 2 // 39 jemanA parathI mohano adhikAra... varcasva UThI gayuM che tevA AtmAo svaparanA AtmAne anulakSIne je vizuddha kriyA kare che (mana, vacana, kAyAthI) tene zrI jinezvare 'adhyAtma' kahyuM che.' 421 jIvAtmA parathI mohanuM varcasva tUTI jatAM jIvAtmAnuM AMtarabAhya svarUpa kevuM bane che, tenuM vizada varNana, bhagavaMta haribhadrAcArye 'yovindu' graMthamAM kareluM che : "te jIvanuM AcaraNa sarvatra aucityathI ujvala hoya che. sva-para pratyenAM ucita kartavyone samajI taddanusAra kartavyane bajAvato hoya che. teno eka eka zabda aucityanI suvAsathI maghamaghAyamAna hoya che. tenA jIvanamAM pAMca aNuvrata yA pAMca mahAvrata vaNAyelAM hoya che. vratonuM pratijJAbaddha pAlana karato e mahAmanA yogI lokapriya bane che. 37. adhyAtmasAre adhyAtmasvarUpAdhikAre. 38. aucityAd vRttayuktasya vacanAttattvaciMtanam / zrI vItarAga sarvajJa bhagavaMte nirdezelAM nava tattvonI niraMtara paryAlocanA tenA manamAM cAlatI hoya che. e paryAlocanA maitrI-pramoda-karuNA-mAdhyasthyamUlaka hoya che, arthAt enA ciMtanamAM pradhAnatA hoya che jIvo pratye maitrInI, pramodanI, karuNAnI ane mAdhyasthyanI. A rIte aucitya, vratapAlana ane maitryAdipradhAna nava tattvonuM ciMtana, e vAstavika 'adhyAtma' che. maitryAdisAramatyantamadhyAtmaM tadvido viduH || 358 11 - yogabindu For Private And Personal Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 422 zAna sAra A adhyAtmathI jJAnAvaraNIyAdi kliSTa pApono nAza thAya che. sAdhanAmAM AMtaravarya ullasita thAya che. cittanI nirmala samAdhi prApta thAya che. samyagu jJAnano prakAza lAdhe che ke je jAtyaratnanA teja jevo apratihata hoya che. adhyAtmanuM A divya amRta ati dAruNa mohaviSanA vikAronuM umUlana karI nAkhe che! e AdhyAtmika puruSanuM moha para varcasva jAmI jAya 2. mavinAyo : uparokta aucityapAlana, vratapAlana ane maityAdipradhAna nava tattvonuM pratidina anuvartana-abhyAsa karavo tenuM nAma bhAvanAyoga. jema jema abhyAsa vadhato jAya tema tema temAM samutkarSa thato jAya ane mananI samAdhi vadhatI jAya. A bhAvanAyoga siddha thatAM azubha adhyavasAyo (vicAro) thI jIva nivRtta thAya che. jJAna, darzana, cAritra, tapa vagere zubha bhAvonA abhyAsa mATe anukULa bhAvanI prApti thAya che. ane cittano samyaku samutkarSa thAya che.' bhAvanAyogInA AMtarika krodhAdikaSAyo maMda paDI jAya che. Indriyono unmAda zamI jAya che. mana-vacana-kAyAnA yogone te saMyamita rAkhe che. mokSadazA prApta karavAnI abhilASAvALo bane che, ane vizvanA jIvo pratye vAtsalya dhAraNa kare che. Avo AtmA nirdabha hRdayathI je kriyA kare che, tenAthI tenA adhyAtma-guNonI vRddhi thAya che." rU. dhyAnayo : prazasta koI eka artha para cittanI sthiratA thavI, tenuM nAma 'dhyAna' che. 39. ataH pApakSayaH sattvaM zIlaM jJAnaM ca zAzvatam / tathAnubhavasaMsiddhamatRtaM hyada eva tu / / 359 / / - yogabinduH 40. abhyAso'syaiva vijJeyaH pratyahaM vRddhisNgtH| ___ manaHsamAdhisaMyuktaH paunaHpunyena bhAvanA / / 360 / / - yogabinduH 41. nivRttirshubhaabhyaasaacchubhaabhyaasaanukuultaa| tathA suvittavRddhizca bhAvanAyAH phalaM matam / / 361 / / - yogabinduH 42. zAnto dAntaH sadA gupto mokSArthI vishvvtslH| nirdambhAM yAM kriyAM kuryAt sAdhyAtmaguNavRddhaye / / 22 / / - adhyAtmasAre For Private And Personal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmAdi pAMca yoga 4ra3 te dhyAna dharmadhyAna yA zukladhyAna hoya to te dhyAnayoga bane che. bhoMyarAmAM jyAM vAyuno praveza na thaI zake, tyAM saLagatA dIpakanI jyoti samAna dhyAna sthira hoya, arthAtu sthira dIpakanA jevuM hoya. cittano upayoga utpAda, vyaya, dhrauvya vagere sUkSma padArthomAM hovo joIe. A pramANe zrI yogavikhyuM graMthamAM pratipAdana karAyeluM che. "A dhyAnayogathI pratyeka kAryamAM bhAvanaimitya Atma-svAdhIna bane che. pUrvakarmonA baMdhanI paraMparAno viccheda thaI jAya che. 4. satAyo : anAdikAlIna tahIna vAsanAo dvArA thatA saMkalpothI jagatanA jaDacetana padArthomAM jIva iSTa-aniSTanI kalpanA kare che. iSTamAM sukha mAne che, aniSTamAM duHkha mAne che. samatAyogI mahAtmA jagatanA jaDa-cetana padArtho para eka divya dRSTi nAkhe che! na to tene kaMI ISTa lAge che, na aniSTa! te parAmarza kare che : 'tAnevArthAn dviSataH tAnevArthAn prliiymaansy| nizcayato'syAniSTaM na vidyate kiJcicadiSTaM vA / ' * prazamarati je padArtho pratye jIva eka vAra dveSa kare che, e ja padArtho pratye te rAga kare che!" "nizcayanaya thI padArthomAM koI ISTatA nathI ke koI aniSTatA nathI! che mAtra vAsanAvAsita jIvanI bhramita kalpanA! 'priyApriyatvayoryArtha-vyavahAsya klpnaa|' * adhyAtmasAre priyApriyatvanI kalpanA "vyavahAranayanI che. nizcayathI nathI koI priya, nathI koI apriya! 'vikalpakalpitaM tasmAd dvayametanna taattvikm|' - adhyAtmasAre vikalpazilpIe racelA ISTa-aniSTonA mahelo tAttvika nathI, satya nathI, hakIkata nathI.. A vivekajJAnavALo samAyogI jagatanA sarva padArthomAMthI ISTAniSTanI 43. vazitA caiva sarvatra bhAvastaimityameva ca / anubandhavyavaccheda udarko'syeti tadvidaH / / 363 / / - yogabinduH For Private And Personal Use Only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 424 kalpanAne phagAvI daI samatArasamAM nimagna banI jAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samatA-zacino svAmInAtha yogIndra...samatA cinA utsaMgamAM rasalIna banI parama brahmAnaMdane anubhave che. nathI e potAnI divya zaktiono upayoga karato... ane e karIne nathI e samatA-rANIne choDavA mAMgato! A paristhitimAM tenuM eka mahAna kAryasiddha thAya che. kevaLajJAna, kevaLadarzana, yathAkhyAtacAritra... vagerene AvarIne rahelAM kukarmono kSaya thaI jAya che! apekSAtantuvicchedraH apekSA to karmabaMdhanuM mULa che... e mULa UkhaDI jAya che. A samatAyogInA gaLAmAM koI bhakta AvIne puSpanI mALA ke caMdanano lepa karI jAya... koI zatru AvIne kuhADAno ghA karI jAya... nahi pelA bhakta para rAga ke nahi pelA zatru para dveSa! baMne para samAna dRSTi! baMnenA zuddha Atmadravya para ja dRSTi! zrI upAdhyAyajIe A 'samatA'nAM mukta kaMThe gANAM gAyAM che! 5. vRttisaMkSayayoA : zAnasAra nistaraMga mahodadhi samAna AtmAnI vRttio be prakAre dRSTigocara thAya che : (1) vikalparUpa, ane (2) pariskaMdarUpa. A baMne prakAranI vRttio AtmAnI svAbhAvika nathI paraMtu anya saMyogajanya che. tathAvidha manodravyanA saMyogathI vikalparUpa" vRttio jAgrata thAya che. zarIrathI parispandarUpe pragaTa thAya che. jyAre kevaLajJAnanI prApti thAya che, tyAre vikalpavRttino saMkSaya thaI jAya che. evo kSaya thaI jAya che ke punaH anaMtakALa mATe AtmA sAthe teno saMbaMdha ja na thAya. 'ayogI kevaLI' avasthAmAM pariskaMdarUpa vRttiono paNa vinAza thaI jAya che. AnuM nAma vRttisaMkSayayoga. A yoganuM phaLa che kevaLajJAna ane mokSaprApti! ato'pi kevalajJAnaM zailezIsamparigrahaH / mokSaprAptiranAbAdhA sadAnandavidhAyinI || 667 / / 44. juo adhyAtmasA-samattAdhire 45. mAnasika vicAro, 44.zArIrika kriyAo For Private And Personal Use Only - yogabinduH Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra samAdhi 47 www.kobatirth.org 9 samAdhi 'vedhantaddarzana' anusAra samAdhi je prahAranI che : (1) saviGalpa samAdhi, (2) nirvilya samAdhi. 45 48 nirvikalpa samAdhinAM ATha aMga batAvavAmAM AvyAM che, ane e ATha aMgane ja savikalpa samAdhi kahevAmAM AvI che. nirvikalpa samAdhinAM cAra vighna 'vedAntasAra' graMthamAM jatAvavAmAM AvyA che zrI vainadarzana ne prakAranI samAdhino sucAru paddhatie pAMca yoga dvArA samanvaya kare che. 'yogavizikA'mAM AcArya zrI haribhadrasUrijIe A samanvaya karyo che ane upAdhyAyajIe tene vizeSa spaSTa karyo che. ahIM e pAMca yogo dvArA savikalpa-nirvikalpa samAdhi batAvavAmAM Ave che. 4: Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (1) sthAna : salazAstraprasiddha dvAryotsarga-paryadubaMdha-yadmAsanAhi Asano 46, 6ThThuM zamASTaka, zloka 3. 47. samAdhiH savikalpaka: nirvikalpakazca / nirvikalpasya aGagAni 49. ( 1 ) sthAnam : - (1) yamA: ahiMsA - satyAstebrahmacaryAparigrahAH / (2) niyamAH zauca - saMtoSa- tapaH svAdhyAyezvarapraNidhAnAni / (3) AsanAni karacaraNAdisaMsthAnavizeSalakSaNAni padmasvastikAdIni / (4) prANAyAmA: recakapUrakakumbhalakSaNAH prANanigrahopAyAH / (5) pratyAhAra : indriyANAM svasvaviSayebhyaH pratyAharaNam / - (6) dhAraNA advitIyavastunyantarindriyadhAraNam / (7) dhyAnaM advitIyavastuni vicchidya vicchidya antarindriyavRttipravAhaH / (8) samAdhistu ukta savikalpaka eva / - vedAntasAra graMthe 48. 1 laya - vikSepa 2-3 kaSAya 4 rasAsvAdalakSaNAzcatvAro / - ve sAre. AsanavizeSarUpaM kAyotsargaparyaG 425 kabandhapadmAsanAdisakalazAstraprasiddham / (2) UrNa: zabdaH sa ca kriyAdau uccAryamANasUtravarNalakSaNaH / (3) artha : zabdAbhidheyavyavasAyaH / For Private And Personal Use Only (4) AlaMbanam : bAhya pratimAdiviSayadhyAnam / (5) rahita: rUpidravyAlambanarahito nirvikalpacinmAtrasamAdhirUpaH yogaviMzikA Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 42 (2) : zabda, kriyAdimAM bolAtA varNasvarUpa. (3) artha : zabdAbhidheyano vyavasAya. (4) AnaMbana : bAhya pratimAdiviSayaka dhyAna. uparokta cAra yoga "savikalpa samAdhi kahI zakAya. (5) rahita rUpI dravyanA AlaMbanathI rahita nirvikalpa cinmAtra samAdhirUpa. A yoga nirvikalpa samAdhisvarUpa che. pAMca yoganA adhikArI : sthAnAdiyogo nizcayanayathI dezacAritrI tathA sarvacAritrIne ja hoI zake. kriyArUpa (sthAna-UrNa) ane jJAnarUpa (artha-AlaMbana ane rahita) A yogo cAritramohanIyanA kSayapazama vinA saMbhavI zakatA nathI. je jIvo dezacAritrI ke sarvacAritrI nathI, te jIvomAM yoganuM bIja mAtra hoI zake che. paraMtu A kathana nizcayanayanuM che. vyavahAranaya to yogabIjamAM paNa yogano upacAra kare che. tethI vyavahAranayathI anupabaMdhakAdi jIvo paNa yoganA adhikArI hoI zake che. gharmasaMnyA-thogasaMnyAsa -sAmarthyayoganA A be prakAra che. A sAmarthyayoga kSapakazreNimAM hoya che. A yoga pradhAnaphaLa mokSanuM nikaTatama kAraNa che. 1. dharmasaMnyA : "kSapakazreNimAM jyAre jIva dvitIya apUrvakaraNa kare che, tyAre tAtvika rIte A "dharmasaMnyAsa' nAmano sAmarthyayoga hoya che. ahIM kSAyopathamika kSamA-Arjava-mArdavAdi dharmothI yogI nivRtta thAya che. *atAtvika 'dharmasaMnyAsa pravajyAkALe dezavirati-sarvaviratigrahaNa karatAM) 50. 8muM tyAga aSTaka, zloka 7. 51. dvitIye'pUrvakaraNe prathamo dharmasaMnyAsasaMjJitaH sAmarthyayogaH tAttvika bhavet / kSapakazreNiyoginaH kSAyopazamikakSAntyAdidharmanivRtteH / - yogadRSTi smuccye|| 52. atAttvikastu pravrajyAkAle'pi bhvti| - yogadRSTi samuccaya For Private And Personal Use Only Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AyojikAkaraNa, samuThThAta, yoganirodha 427 paNa hoya che. tyAM "dharma' audayikabhAvone samajavAnA che. teno tyAga (saMnyAsa) karavAmAM Ave che; arthAtu ajJAna, asaMyama, kaSAyo, veda, mithyAtvAdi dharmono tyAga karavAmAM Ave che. tAtvika "gharSasaMnyAsA' mAM to kSAyopathamika dharmono paNa saMnyAsa (tyAga) karavAmAM Ave che; arthAtuM tyAM jIvane kSAyika guNonI prApti thAya che. tAtparya e che ke kSAyopathamika dhama ja sAyikarUpa banI jAya che. 2. yogAsaMnyAsa : yogano artha kAyAdinAM kAryo (kAyotsargadi) che, eno paNa tyAga (saMnyAsa) saMyogakevaLI bhagavaMto "AyojikAkaraNa karyA pachI kare che. saMyogIke vaLI (13mAM guNasthAnake) samughAta karatAM pahelAM Ayoji kAkaraNa kare che. A AyojikA sarva kevaLI bhagavaMto kare ja che. AyojikAraNa, samughAta, yoganirodha "zrI paMsaMda" granthanA AdhAre Ayoji kAkaraNa, samaghAta tathA yoganirodhanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che. 1. sAyanivAra : sayogIkevaLI guNasthAnake A karaNa karavAmAM Ave che. kevaLInI dRSTirUpa maryAdA vaDe atyaMta prazasta mana-vacana-kAyAnA vyApArane "AyojikAkaraNa' kahevAya che. A evo viziSTa vyApAra thAya che ke jenA pachI samudraghAta athavA yoganirodhanI kriyAo thAya che. keTalAka AcAryo A karaNane "zAvarkara' paNa kahe che; arthAt tathA bhavyatvarUpa pariNAma vaDe mokSagamana pratye sanmukha thayelA AtmAno atyaMta prazasta yogavyApAra. keTalAka bIjA AcAryo Ane "vaphavarA' kahe che; arthAta sarva kevaLIone A karaNa karavuM Avazyaka hoya che. samudraghAtanI kriyA sarva kevaLIo mATe Avazyaka hotI nathI. ane savAranA sarva For Private And Personal Use Only Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 428 2. mutthAta : kevaLIne vedanIyAdi aghAtI karmo vizeSa hoya ane AyuSya ochuM hoya tyAre te baMnene tulya karavA mATe (vedanIyAdi karmo, AyuSya sAthe ja bhogavAIne pUrNa thaI jAya te mATe) A samuddhAtanI kriyA karavAmAM Ave che. jJAnasAra prazna : ghaNA kALa sudhI bhogavAI zake evAM vedanIyAdi karmono ekadama nAza karavAthI 'kRtanAza' doSa na Ave? samAdhAna : ghaNA kALa sudhI phaLa ApavAne nizcita thayelAM vedanIyAdi karmo, tathA prakAranA vizuddha adhyavasAyarUpa upakrama (karmakSayano hetu) vaDe jaladIthI bhogavI levAya che. temAM 'ttanAza' nathI Avato. hA, karmone bhogavyA vinA ja nAza kare to to doSa Ave. ahIM e karmo jaladIthI bhogavAI jAya che. karmono bhoga (anubhava) be rIte thAya cheH (1) pradezodaya vaDe, ane (2) rasodaya vaDe. pradezodaya vaDe sarva karmo bhogavAya che. 2sodaya vaDe koI bhogavAya, koI na paNa bhogavAya. 2sodaya vaDe bhogavavAthI ja jo sarvakarmano kSaya thAya, tema mAnavAmAM Ave to asaMkhya bhavomAM tevA prakAranA vicitra adhyavasAya vaDe narakAdi gatiomAM je karmo upArjana karyAM che te sarvano manuSyAdi eka bhavamAM ja anubhava (bhoga) na thaI zake, kema ke je je gatiyogya karmo bAMdhyA hoya te te gatimAM AtmA jAya tyAre ja teno vipAkodaya thAya! to pachI AtmAno mokSa kevI rIte thAya? 54 jyAre AyuSya antarmuhUrta bAkI hoya, tyAre samuddAta karavAmAM Ave che. pahelA samaye potAnA zarIrapramANa ane Urdhva-adholoka pramANa potAnA Atmapradezono daMDa kare. bIjA samaye Atmapradezone pUrva-pazcima athavA uttara-dakSiNamAM kapATa rUpe banAve. 53. cedAyuSaH sthitirnyanA sakAzAdvedyakarmaNaH / tadA tattulyatAM kartuM samuddhAtaM karotyasau / / 89 / / - guNasthAnakramArohe = For Private And Personal Use Only 54. daNDaM prathame samaye kapATamatha cottare tathA samaye / manthAnamatha tRtIye lokavyApI caturthe tu / / 278 || - prazamaratiprakaraNe Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 429 jJAnasAra-pariziSTa trIjA samaye ravaiyA (manthAna) rUpa banAve. cothA samaye AMtarAo pUrIne saMpUrNa 14 rAjalokavyApI banI jAya. papAMcamA samaye AMtarAone saMharI le. chaThThA samaye maMthAnane saMharI le. sAtamA samaye kapATane saMharI le. AThamA samaye daMDane paNa sameTI laI AtmA zarIrastha banI jAya. 3. yonirodha : samudghAtathI nivRtta kevaLI bhagavAna "yoganirodhanA mArge vaLe che. yoga (mana, vacana, kAyA) nimitte thatA baMdhano nAza karavA mATe yoganirodha karavAmAM Ave che. A kriyA antarmuhUrtakALamAM karavAmAM Ave che. | sarva prathama bAdarakAyayoganA baLathI bAdaravacanayogane rodhe. pachI bAdarakAyayoganA AlaMbane bAdaramanoyogane rodhe. pachI ucchavAsa-niHzvAsane rAdhe. tyArabAda sUkSma kAyayogathI bAdarakAyayogane rodhe. (kAraNa ke jyAM sudhI bAdarayoga hoya tyAM sudhI sUkSmayogo rodhI zakAtA nathI.) tyAra pachI sUkSma kAyayogathI sUkSma vacanayogane rodhe ane pachInA samaye sUkSma manoyogane rodhe. tyArabAdanA samaye sUkSma kAyayogane rodhe. sUkSma kAyayogane rAMdhavAnI kriyA karato AtmA-sUkSma kriyA apratipAtI' nAmanA zukladhyAnanA trIjA bheda para ArUDha thAya, ane 13mAM guNasthAnakanA carama samayaparyata jAya. sayogIkevaLI guNasthAnakanA carama samaye (1) sUma kriyA apratipAtI dhyAna, (2) sarva kiThThio, (3) zAtAno baMdha, (4) nAmagotranI udIraNA, (5) zukla vezyA, (ka) sthiti-rasano ghAta, ane (7) yoga-A sAteya padArthono eka sAthe nAza thAya che, ane AtmA ayogIkevaLI bane che. 55. saMharati paMcame tvantarANi manthAnamatha punaH sssstthe| saptamake tu kapATaM saMharati tato'STame daNDam / / 275 / / - prazamaratiprakaraNe For Private And Personal Use Only Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 430 jJAnasAra thoda guNakathAnaka AtmaguNonI uttarottara vikAsa-avasthAone "guNasthAnaka' kahevAmAM Ave che. te avasthAo cauda che. cauda avasthAonA aMte AtmA guNothI paripUrNa bane che. guNavikAsanI A avasthAonAM nAma paNa te te avasthAne anurUpa ApavAmAM AvelAM che. (1) mithyAtva, (2) sAsvAdana, (3) mizra, (4) samyagdarzana, (5) dezavirati, (6) pramatta zramaNa, (7) apramatta (8) apUrvakaraNa (9) anivRtti, (10) sUkSma lobha, (11) zAntamoha, (12) kSINamoha, (13) saryAgI, ane (14) ayogI. have ahIM eka-eka guNasthAnakanuM svarUpa saMkSepamAM joIe : 1. mithyAdraSTi guNasthAnaka : tAttvika dRSTie je paramAtmA nathI, je guru nathI, je dharma nathI, tene paramAtmA-guru ane dharma mAnavA, te mithyAtva. paraMtu A vyakti mithyAtva kahevAya che. moharUpa anAdi-avyakta mithyAtva to jIvamAM sadA che, vAstavamAM mithyAtva e guNa nathI, chatAM "guNasthAnaka' kahevAmAM AvyuM che, te vyakta mithyAtvanI buddhine anulakSIne. "vyammithyAtvIkArasthAnatayodhyate !' - vyaktamithyAtvanI prAptine guNasthAna kahevAya che. mithyAtvano prabhAva : madirAnA nazAmAM cakacUra manuSya jevI rIte hitAhitane nathI jANato, tevI rIte mithyAtvathI mohita jIva dharma-adharmane samajato nathI, viveka karI zakato nathI, dharmane adharma ane adharmane dharma mAnI le che. 2. sAsvAdana-guNasthAnaka : prathama "aupathamika sabhyatva prApta karyA pachI anannAnubandhi kaSAyomAMthI koI eka punaH udita thatAM jIva samyaktanA zikhara parathI gabaDe che... paraMtu pa6, 8 meM tyAgaaSTaka, loka 7. 17, TUJsthAnamAro' karo . smoka; -3-4-5 For Private And Personal Use Only Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cauda guNasthAnaka 431 mithyAtvadazAne prApta karatAM tene kaMIka vAra lAge che, (eka samayathI mAMDI cha AvalikA sudhI) tyAM sudhI te "sAsvAdana' kahevAya che. "sAsvAdana'no prabhAva : ahIM ati alpa kALamAM jIva aupathamika sabhyatvanuM rahyuM-sahya AsvAdana kare che, jema khIranuM bhojana karyA pachI UlaTI thaI jAya, tyArabAda paNa khIranA oDakAra Ave che, tevI rIte ahIM aupazamika samakitathI bhraSTa thayA pachI paNa, jyAM sudhI mithyAtvadazAne prApta na kare tyAM sudhI pathamika samyaktanuM AsvAdana rahe che. 3. mizra-guNasthAnaka: mithyAtvadazA pachI upara caDhatAM bIjI dazA mizra-guNasthAnakanI hoya che. "sAsvAdana-guNasthAnaka' to nIce paDatA jIvanI eka avasthA che. "mizrano artha che samyakta ane mithyAtva ubhayanuM mizraNa. A mizra-avasthA mAtra eka antarmuhUrta kALa rahe che. AtmAnI A eka vilakSaNa avasthA che. ahIM jIvamAM dharma-adharma baMne para samabuddhithI zraddhA hoya che : "zrI guracAnavamAroda' prakaraNamAM kahyuM che : 'tathA dharmadvaye zraddhA jAyate samabuddhitaH / mizro'sau bhaNyate tasmAd bhavo jAtyantarAtmakaH / / 15 / / ' mizradaSTino prabhAva : ahIM AtmA atattvano ke tattvano pakSapAtI nathI hoto. A avasthAmAM jIva parabhavanuM AyuSya na bAMdhe ane mare paNa nahIM. 4. avirata samyagdraSTi guNasthAnaka : svAbhAvika rIte yA upadezathI yathokta tattvomAM jIvane ruci thAya te samyakta kahevAya. 'yathokteSu ca tattveSu rUcirjIvasya jaayte| nisargAdupadezAdvA samyaktvaM hi taducyate / / ' - zrI ratnazekharasUriH "samyaktanI mahattA batAvatAM upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAje For Private And Personal Use Only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nisAra 432 adhyAtmasAra prakaraNamAM kahyuM che : 'kanInikeva netrasya kusumasyeva saurabham / samyaktvamucyate sAraH sarveSAM dharmakarmaNAm / / ' AMkhamAM jevI kIkI, puSpamAM jevI suvAsa tevI rIte sarva dharmakAryomAM samyakta' sAra che.' AtmAnI A avasthAmAM antAnubaMdhI kaSAyono udaya hoto nathI, paraMtu apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano udaya hoya che. tenA udayanA prabhAve AtmA koI vrata-niyama laI zakato nathI. yathokta tattvonI ruci jarUra hoya. samyaktano prabhAva : samyattvano guNa AtmAmAM pragaTa thayA pachI prazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya- A pAMca guNo paNa AtmAmAM pragaTa thAya che. pa-prIma-saMvega-nirvestivayanakSaMEI guNA bhavanti yaccitte, saH syAtsamyaktvabhUSitaH / / - zrI ratnazekharasUri A samakita AtmA paramAtmA, sadguru ane saMghanI sadbhakti kare ane paramAtmazAsananI unnati kare. bhale enAmAM koI vrata-niyama na hoya. 'deve gurau ca saMghe ca sadbhaktiM zAsanonnatim / avrato'pi karotyeva sthitasturye guNAlaye / / " 5. dezavirati-guNasthAnaka : sarvavirata guNanA AvAraka pratyAkhyAnAvaraNa-kaSAyonA udayathI ahIM AtmA, sarvasAvadya yogathI aMze virAma pAme. (deza=aMzamAM, virati virAma pAmavuM) arthAt pApa vyApArono sarvathA tyAga na kare, paraMtu amuka aMzamAM tyAga kare. 58. sarvaviratirUpaM hi pratyAkhyAnamAvRNvanti iti pratyAkhyAnAvaraNAH / - pravacanasAroddhAre For Private And Personal Use Only Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra cauda guNasthAnaka dezaviratino prabhAva : www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 433 ahIM AtmA aneka guNothI yukta banI jAya che. jinendrabhakti guruupAsanA, jIvo para anukampA, supAtradAna, satzAstranuM zravaNa, bAra vratonuM pAlana, pratimAdhAraNa...vagere bAhya-AtyaMtara dharmaArAdhanAthI AtmAnuM jIvana zobhAyamAna hoya. 6. pramattasaMyata guNasthAnaka : ahIM anantAnubaMdhi-apratyAkhyAnAvaraNa tathA pratyAkhyAnAvaraNa kAyonA udaya hotA nathI. ahIM 'saMjvalana' kaSAyano udaya hoya che. tethI nidrAvikathAdi pramAdano prabhAva AtmA para paDe; mATe A bhUmikAe rahela AtmAne 'pramattasaMyatta' kahevAmAM Ave che. 'zrI pravacanasArodvAra' graMthamAM 'pramatta saMyata' zabdanI vyutpatti A pramANe karavAmAM AvI che : 'saMyacchati sma - sarvasAvadyayogebhyaH samyaguparamati smeti saMyataH / pramAdyati sma- mohanAyAdikarmodayaprabhAvataH saMjvalana - kaSAyanidrAdyanyatama-pramAdayogataH saMyamayogeSu sIdati smeti pramattaH sa cAsau saMyatazca pramattasaMyataH / ' sarva sAvaghayogothI virAma pAme te saMyata. mohanIyAdi karmonA udayathI tathA nidrAdi pramAdanA yogathI saMyamayogomAM aticAra lagADe, mATe te pramatta kahevAya. sarvaviratino prabhAva : AtmaguNonA vikAsanI A eka ucca bhUmikA che. ahIM AtmA kSamAArjava-mArdava-zauca-saMyama-tyAga-satya-tapa-brahmacarya-akiMcanya, A daza yatidharmonuM pAlana kare che. anityAdi bhAvanAothI AtmAne bhAvita karI viSayakaSAyone vaza rAkhe che. sarva pAponA tyAgarUpa pavitra jIvana jIve che. koI paNa jIvane te du:kha Apato nathI. For Private And Personal Use Only 7. apramatta saMyata-muLAnA : ahIM saMjvalana kaSAyono udaya maMda thaI javAthI nidrAdi pramAdano praznAva raheto nathI, tethI AtmA apramAdI-apramatta mahAvratI bane che. 59. zrAvakanI 11 pratimAonuM varNana juo 'paMvAza pra' mAM Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 434 www.kobatirth.org jJAnasAra pramAdano nAza thavAthI AtmA vrata-zIla...Adi guNathI alaMkRta ane jJAna-dhyAnanI saMpattithI zobhAyamAna bane che. 50 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8. apUrvakaraNa guNasthAnaka : abhinava pAMca padArthonA nirvartanane 'apUrvakaraNa' kahevAmAM Ave che. e pAMca padArtho A che : (1) sthitighAta, (2) rasadhAta, (3) guNazreNi, (4) guNasaMkrama, ane (5) apUrva sthitibaMdha. (1) sthitighAta : jJAnAvaraNIyAdi karmonI dIrgha sthitinuM apavartanAkaraNathI alpIkaraNa. (2) rasaghAta : karma-paramANuomAM rahelI snigdhatAnI pracuratAne apavartanAkaraNathI alpa karavI. A sthitighAta ane 2saghAta pUrvenA guNasthAnakonA jIva paNa kare che. paraMtu te guNasthAnakoe vizuddhi alpa hovAthI sthitighAta ane rasaghAta alpa kare che; ahIM vizuddhino prakarSa hovAthI ati vizALa-apUrva kare che. (3) guNazreNi : evAM karmadaliko ke jeno kSaya dIrgha kALe thavAno hoya, te karmadalikone apavartanAkaraNathI vizuddhinA prakarSa dvArA nIce lAve, arthAt eka aMtarmuhUrtamAM udayAvalikAnA upa2, jaladI khapAvavA mATe, pratikSaNa asaMkhya guNavRddhithI te dalikonI racanA kare. (4) guNasaMkrama : baMdhAtI zubha-azubha karmaprakRtimAM abadhyamAna zubhAzubha karmadalikone, pratikSaNa asaMkhya guNavRddhithI nAkhavA. (5) apUrva sthitibaMdha : azuddhivaza pUrve karmonI dIrgha sthiti jIva bAMdhato hato, have vizuddhi dvArA karmonI sthiti palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge hIna-hInatara-hInatamu bAMdhe che. 9. anivRttibAdara saMparAya - guNasthAnaka : eka kALe-samAnakALe A guNasthAnake AvelA sarva jIvonAM adhyavasAyasthAno samAna hoya; arthAt AtmAnI A evI eka anupama guNa-avasthA che ke A avasthAmAM rahelA sarva jIvonA cittanI eka-samAna sthiti hoya 60. apUrva-minavaM raLa-sthitiSAta-rasadhAta-guNazre]iLasaMma-sthitivadhAnAM paJcAnAM padArthAnAM nirvartanaM yasyAsau apUrvakaraNaH / - pravacanasArodvAre For Private And Personal Use Only Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org - cauda guNasthAnaka 435 che. adhyavasAyonI samAnatA hoya che. paraMtu A avasthAno kALa mAtra eka aMtarmuhUrta hoya che. zabdavyutpatti A pramANe che : bAdara eTale sthULa. saMparAya eTale kaSAyodaya. sthUla kaSAyodaya nivRtta na thayo hoya, tevI AtmAvasthAnuM nAma anivRttibAdara saMpa2Aya guNasthAnaka. A guNasthAnake prathama samayathI AraMbhI pratisamaya anaMtaguNa-vizuddha adhyavasAyasthAno hoya che. eka antarmuhUrtamAM jeTalA samayo hoya teTalA adhyavasAyasthAno A guNasthAna-prApta jIvonA hoya. A guNasthAnake be prakA2nA jIvo hoya : (1) kSapaka, ane (2) upazamaka. 10. sUkSma saMparAya guNasthAnaka : sUkSma lobhakaSAyodayanuM A guNasthAnaka che; arthAt ahIM lobhano upazama thAya athavA kSaya karavAmAM Ave, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11. upazAntakaSAya vItarAga chadmastha- guNasthAnaka : saMkramaNa-udhartanA-apavartanA... vagere karaNo dvArA kaSAyone vipAkodayapradezodaya baMne mATe ayogya banAvI devAmAM Ave che; arthAt kaSAyono evo upazama karI devAmAM Ave che ke ahIM na teno vipAkodaya Ave ke na pradezodaya Ave. A guNasthAnake jIvanA rAga ane dveSa evA zamI gayA hoya che ke 'vItarAga' kahevAya che. upazAntakaSAyI vItarAga hoya che. 12. kSIkhaSAyavItarAga-chadmaNya-gusthAnaLa : 'kSINAH kaSAyA yasya saH kSINakaSAyaH / ' AtmAmAM anAdi kALathI rahelA kaSAyono ahIM sarvathA kSaya thaI jAya che. 13. sonIvevalI-munasthAna : 'kevalaM jJAnaM darzanaM ca vidyate yasya saH kevalI / ' jene kevaLajJAna ane kevaLadarzana hoya te kevaLI, 'saha yogena vartante te sayogA-manovAkkAyAH te yasya vidyante saH sayogI / ' mana-vacana-kAyAnA yogothI sahita hoya te sayogI kahevAya. For Private And Personal Use Only Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 436 www.kobatirth.org zAnasAra kevaLajJAnIne gamanAgamana, nimeSa-unmeSAdi kAyayoga hoya che, dezanAdi vacanayoga hoya che. mana:paryAyajJAnI ane anuttaradevalokavAsI dvArA manathI puchAyelA praznonA javAba ApavArUpa manoyoga hoya che. A sayogI-kevaLI avasthAno jaghanya kALa antarmuhUrta ane utkRSTa kALa dezonapUrvakoTi varSa hoya che. jyAre eka antarmuhUrta AyuSya bAkI rahe tyAre teo 'yoganirodha' kare che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yoganirodha karyA pachI sUkSma kriyA-anivRtti nAmanuM zukladhyAna dhyAvatA zailezImAM praveza kare che. 14. sonIvevalI-muLasthAna : zailezIkaraNano kALa, pAMca hrasva svaranA uccAraNakALa jeTalo hoya che ane e ja ayogI-kevaLI guNasthAnakano kALa che. zailezIkaraNanA carama samaya pachI bhagavaMta Urdhva gati prApta kare che; arthAt Rju zreNie eka samayamAM ja lokAnte jAya che. AtmAnI pUrNatA prApta karavAno A guNasthAnakano yathAvasthita vikAsakrama che. anaMta AtmAo A vikAsakrame pUrNatA pAmyA che ane je jIvo pAmaze te paNa A vikAsakrame ja pAmaze. 10 61 caturvidha sadanuSThAna samyajJAna-darzana ane cAritraguNonI vRddhi je kriyA dvArA thAya, tene sadanuSThAna kahevAmAM Ave che. sankriyA kaho ke sadanuSThAna kaho, baMne samAna che. For Private And Personal Use Only A sadanuSThAnanA cAra prakAra 'zrI SoDaza' graMthamAM zrImad haribhadrasUrIzvarajIe batAvyA che. tema ja 'zrI yogaviziga' graMthanI TIkAmAM pUjya upAdhyAyajIe paNa cAra anuSThAnonuM vizada varNana karyuM che. 61. 9muM kriyA aSTaka, zloka 8. Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 437 caturvidha sadanuSThAna 1. prati-nuSThAna : Atmahitakara anuSThAna pratye, anuSThAna batAvanAra sadguru pratye ane sarvajantavatsala tAraka jinezvara bhagavaMta pratye parama prIti utpanna thAya, anuSThAna viziSTa prayatnapUrvaka karavAmAM Ave, arthAt Alasya, pramAda vagereno pagapesAro na thAya. je samaye anuSThAna karavAnuM hoya e ja samaye karavAmAM Ave, bhale bIjA seMkaDo kAma bagaDatAM hoya! eka vastu pratye daDha prIti jAgI gayA pachI enA pAchaLa jIva zuM nathI karato? zAno tyAga nathI karato? uparokta hakIkata "zrI yomvizivA' mAM darzAvAI che : "vatrAnuSThAne (1) prayatnatizayokti , (2) puraHI prItirUvadya, (rU) zeSatyAgena ca yatkriyate tatprItyanuSThAnam / ' 2. mari-kanuSThAna : bhakti-anuSThAnamAM paNa uparathI ja traNa vastuo hoya che, paraMtu taphAvata AlaMbanIyane AzrayI paDe che. bhakti-anuSThAnamAM AlaMbanIyamAM viziSTa pUjyabhAvanI buddhi jAgrata thAya che tethI pravRtti vizuddhatara bane che. "pUjya upAdhyAyajIe prIti ane bhaktino bheda batAvatAM patnI ane mAtAnuM dRSTAMta ApyuM che. manuSyamAM patnI pratye prIti hoya che ne mAtA pratye bhakti hoya che! baMne pratyenAM kartavyo samAna hovA chatAM mAtA pratye pUjyatvanI buddhi hovAthI tenA pratyenuM kartavya ucca mAnavAmAM Ave che. arthAtuanuSThAna pratye vizeSa gaurava jAge, tenA pratye mahAna sadUbhAva ullasita thAya tyAre anuSThAna bhakti-anuSThAna kahevAya che. mahAyogI zrI AnaMdaghanajIe prathama jinezvaranI stavanA62. yatrAdaro'sti paramaH prItizca hitodayA bhavati kartuH / zeSatyAgena karoti yacca tat prItyanuSThAnam / / - dazama-SoDazake 63. atyantavallabhA khalu patnI tadvaddhitA ca jnniiti| tulyamapi kRtyamanayotiM syAt prItibhaktigatam / / - yogaviMzikA 64. gauravavizeSayogAd buddhimateH yad vizuddhatarayogam / kriyayetaratulyamapi jJeyaM tad bhktynusstthaanm| - dazama-SoDazake For Private And Personal Use Only Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 438 jJAnasAra kRSabha jinezvara prItama mAharo ora na cAhuM kaMta." A pramANe karI che, te "prIti-anuSThAna'mAM gaNI zakAya, kAraNa ke temAM yogIrAje potAnI cetanAmAM patnIpaNAno Aropa karyo che, ane paramAtmAmAM svAmIpaNAnI kalpanA karI che. stavanAmAM prItirasanI pracuratA vartAya che. . vavanAnuSThAna : 'zAstrArthapratisaMdhAnapUrvA sAdhoH srvtrocitprvRttiH|" - yogaviMzikA paMcamahAvratadhArI sAdhu A anuSThAnanI upAsanA karI zake. pratyeka kALamAM ane pratyeka kSetramAM sAdhu-muni. zramaNa zAstranI AjJAonA marma samajIne je ucita pravRtti kare, te "vacanAnuSThAna' kahevAya. "zrI SoDazakamAM paNa A ja rIte vacanAnuSThAH batAvAyuM che. vacanAtmikA pravRttiH sarvatraucityayogato yA tu| vacanAnuSThAnamidaM cAritravato niyogena / / . 4. prasaMganuSThAnaH ''dIrdhakALa paryanta jinavacananA lakSapUrvaka anuSThAna karanAra mahAtmAnA jIvanamAM jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA evI AtmasAt thaI jAya che ke pachIthI mahAtmAne e vicAravuM paDatuM nathI ke "A kriyA jinavacanAnusAra che ke nahIM?" jevI rIte candanamAM suvAsa ekIbhUta hoya che tevI rIte jJAnAdinI upAsanA e mahAtmAmAM ekarasa banI jAya che tyAre te asaMgAnuSThAna kahevAya che. A anuSThAna "jinakalpI' vagere viziSTa mahApuruSonA jIvanamAM hoI zake che. 65. yattvabhyAsAtizayAt sAtmIbhUtamiva ceSTayate sadbhiH / tadasaDAnuSThAnaM bhavati tvetattadAvedhAt / / - dazama-SoDazake For Private And Personal Use Only Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jJaparikSA-pratyAkhyAna parikSA www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 jJaparijJA-pratyAkhyAnaparitA $9 439 samyag AcAranI pUrvabhUmikAmAM sabhyajJAnanI AvazyakatA nizcitarUpe manAyelI che. samyag jJAna vinA AcAramAM pavitratA, vizuddhi ane mArgAnusAritA AvI na zake. 'pApone jANavAM ane pariharavAM' sAdhaka manuSyano A Adarza sAdhakane pApamukta banAve che. A Adarzane zrI 'AcArAMgasUtra'mAM 'jJarijJA ane pratyAkhyAnaparijJA'nI paribhASAmAM prastuta karavAmAM Avyo che. 'AcArAMga sUtra'nA prathama adhyayanamAM ja cAra prakAranI 'parikSA' batAvavAmAM AvI cheH (1) nAmaparijJA, (2) sthApanAparikSA, (3) dravyaparijJA ane (4) bhAvaparikSA. temAM dravya ane bhAvaparijJAnA be-be bheda batAvAyA che : zarijJA ane pratyAkhyAnaparikSA. pRthvikAyAdi SaTkAyanA AraMbha-samAraMbhane karmabaMdhanA hetu" tarIke jANavA te jJaparikSA ane te AraMbha-samAraMbhano tyAga karavo tenuM nAma pratyAkhyAnaparijJA, muni A baMne parikSAthI sarva pApaAcArone jANe ane teno tyAga kare. For Private And Personal Use Only bhAvaparijJAnuM vizeSa spaSTIkaraNa karatAM zrI zIlAMkAcAryajIe kahyuM che : bhAvajJaparikSA : 'Agama'thI-jJaparikSAno jJAtA ane emAM upayogavALo AtmA pote ja , 'noAgama'thI jJAnakriyArUpa A adhyayana athavA jJaparijJAno jJAtA ane anupayukta. pratyAkhyAnaparijJA paNa A pramANe samajavI. vizeSamAM, noAgamathI prANAtipAta nivRttirUpa che ane te nivRtti trividha-trividha samajavAnI che. 66. 13 muM mauna aSTaka, zloka, 2. * davvaM jANaNa paccakkhANe davie uvagaraNe / bhAvapariNNA jANaNa paccakkhANaM ca bhAveNa | | 37 / / - AcArAMga, pra. adhya. niryuktigAthA 67. pRthivIviSayAH karmasamArambhAH khananakRSyAdyAtmakAH karmabandhahetutvena parijJAtA bhavanti jJaparijJayA tathA pratyAkhyAnaparijJayA ca parihRtA bhavanti / -AvArAM, pra. adhya. tti. udde. sUtra 18 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 440 zAnusAra 12 paMcAstikAya* pAMca dravyonuM vizva che. vizvanuM jJAna karavA pAMca dravyonuM jJAna karavuM paDe. "vizva=pAMca dravya." 1. "vya'-paribhASA : (1) "sanAtmakSa dravyana" "sattA" jenuM lakSaNa che, te dravya kahevAya. A vyAkhyA dravyArthikanayathI karavAmAM AvI che. (2) "divyaya thrIvyasaMyu dravya' je utpatti vinAza ane dhruvatAthI saMyukta hoya te dravya kahevAya. A vyAkhyA paryAyArthikanayathI karavAmAM AvI che : (3) "TUJparyAyavad dravyam' guNa-paryAyano je AdhAra te dravya. "zrI tattvArthasUtra' mAM paNa A vyAkhyA karavAmAM AvI che. (adhyAya 5, sUtra rU7) pahelI vyAkhyAnA AdhAre bauddhadarzananI mAnyatAnuM khaMDana thAya che. bIjItrIjI vyAkhyAnA AdhAre sAMkhya-naiyAyika darzanonuM nirasana thAya che. anAdi nidhana trikAlAvasthAthI dravyanI utpatti ke teno vinAza thato nathI. utpatti-vinAza dravyanA paryAyo che. jema sonAnA kaDAne toDI teno hAra banAvavAmAM Ave che, temAM sonAno nAza thato nathI, paraMtu sonAno je kaDA tarIkeno paryAya (avasthA), teno nAza thAya che. tevI rIte sonAnI utpatti thatI nathI, paraMtu hAra tarIkeno paryAya pedA thAya che. sonuM (dravya) to kAyama rahe che. paryAyathI bhinna dravya nathI ane dravyathI bhinna paryAya nathI. baMne ananyabhUta 68.14 muM vidyASTaka, zloka 7. - zIlA vArIyAna 69. jagacchabdena sakaladharmAdharmAkAzapudgalAstikAyaparigrahaH / ___ - zrI nandIsUtra-TIkAyAm 70. ete dharmAdayazcatvAro jIvAzca paJca dravyANi ca bhvnti| - tesvArtha-mANe, ma. 6 71. davvaM sallakkhaNayaM uppAdavvayadhuvattasaMjuttaM / guNapajjayAsayaM vA jaM taM bhaNNaMti savvaNhU / / 10 / / - paMcAstikAye For Private And Personal Use Only Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 441 paMcAstikAya che. eTale paryAyanI utpatti-vinAza dravyanI utpatti ane dravyano nAza kahevAya che. dharmAstikAya . adharmAstikAya AkAzAstikAya paMcAstikAya jIvAstikAya pudgalAstikAya masti' bheTale pradeza mane 'Aya' bheTa samUha = astiya. dharmAstikAya : svarUpa : dharmAstikAya rasa, varNa, gaMdha, zabda ane sparza rahita che. tethI te amUrta cha, nitya cha, avasthita che. 13pI cha, niSThiya cha, asaMdhya pradezAma cha, lokAkAzavyApI che. anAdi-anaMtarUpe vistIrNa che. dharmAstikAyanA pradezo sAMtara nathI, paraMtu niraMtara che. dhammatthikAyamarasaM avaNNagaMdhaM asdmpphaasN| ___ logAgADhaM puTuM pihulamasaMkhAdiyapadesaM / / 3 / / - paMcAstikAye 72. davvaM pajjavaviuya davvaviuttA ya pajjavA nntthi| uppAyaTThiibhaMgA hadi daviyalak khaNaMeyaM ||12|| - sammati-tarke tubanA : pajjayavijudaM davva davavijuttA ya pajjayA Natthi / doNha aNaNNabhUdaM bhAvaM samaNA pruuviNti|| * paMcAstikAye 73. paMcAstikAyA dharmA'dharmA''kAza-pudgala jiivaakhyaaH| - tattvArtha-TIkAyAma, siddhasenagaNi 74. astayaH = pradezAH teSAM kAyaH = saMghAtaH astikAyaH - anuyogadvArasUtre, hemacandrasUriH For Private And Personal Use Only Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 442 ziAnusAra 2 vArtha : "gatipariNata jIva-pudgalone gatimAM sahakArI kAraNa che, jevI rIte sarovara, saritA, samudramAM rahelA masyAdi jalacara jaMtuone cAlavAmAM jala nimitta kAraNa bane che. jaladravya gatimAM sahAyaka che, paraMtu eno artha e nathI ke malyane baLAtkAra gati karAve! siddha bhagavaMta udAsIna hovA chatAM siddhaguNanA anurAgamAM pariNata bhavya jIvonI siddhimAM sahakArI kAraNa bane che, tevI rIte dharmAstikAya paNa svaye udAsIna hovA chatAM gatipariNata jIva pudgalanI gatimAM sahakArI kAraNa bane che. jevI rIte pANI svayaM gati karyA vinA jatA evAM masyonI gatimAM sahakArIkaraNa bane che. tevI rIte dharmAstikAya svayaM gati karyA vinA jIvapudgalonI gatimAM sahakArI kAraNa bane che. adharmAstikAya : jevuM svarUpa dharmAstikAyanuM che, tevuM ja svarUpa adharmAstikAyanuM che. kAryamAM pharaka che. jIva-5galonI sthitimAM adharmAstikAya sahAyaka che. jevI rIte chAyA pathikonI sthiratAmAM sahAyaka thAya che, athavA jevI rIte pRthvI svayaM sthira rahelI, azva-manuSyAdinI sthiratAmAM bahiraMga sahakArI kAraNa bane che. jIva-yugalonI sthitinuM upAdAna kAraNa to svakIya svarUpa ja che. adharmAstikAya vyavahArathI nimitta kAraNa che. AkAzAstikAya : " lokAlokavyApI anaMta pradezAtmaka amUrti che. "AkAzAstikAyathI 95. atithrityupadI ghadharmapaIS= (HWArtha, . , . 17) (3. tattvArtha-TIkA, adhyAya 5, TIkA) udayaM jaha macchANaM gamaNANuggahayaraM havadi loe| taha jIvapuggalANaM dhamma daba viyANehi / 185|| - paMcAstikAye 76. jaha havadi dhammadavva taha te jANeha davvamadhamakkhaM / ThidikiriyAjuttANaM kAraNabhUdaM tu puDhavIva / / 86 / / - paMcAstikAye 77. lokAlokavyApyanantapradezAtmako'mUrtadravyavizeSaH / - anuyogadvAra-TIkAyAm 78. jIvA puggalakAyA dhammAdhammA ya logdonnnnnnaa| tato aNaNNamaNNaM AyAsaM aMtavadirittaM / / 61 || - paMcAstikAye For Private And Personal Use Only Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcAstikAya 443 vyatirikta dravyo mAtra lokAkAzavyApI ja che; jyAre AkAzAstikAya lokaaloka baMnemAM vyApta che. dharmAstikAyAdi cAra astikAyane AkAza avakAza Ape che. arthAt dharmAstikAyAdi cAra astikAya lokAkAzane avagAhIne rahelAM che. avagAhinAM dharmapudgalajIvAnAmavagAha AkAzasyopakAraH! - tArcamANa, , 6, 18 jIvAstikAya : je jIve che, jIvaze ane jIvelo che te jIva. "nIvaMti nIvinti gAvitatta ruti nIvA |' saMsArI jIva daza prANothI jIve che, jIvaze, ane jIvelo che. pAMca indriya-mana, vacana ane kAyA, AyuSya ane udbhuvAsa, A dasa prANa che. pratyeka jIva asaMkhya pradezAtmaka hoya che; svadehavyApI hoya che; arUpIamUrta hoya che; anutpanna avinAzI che. parasparopagraho nIvAnA - (tasvArtha, 3. sU. 21) anyonya upakAraka karavo. e jIvonuM kArya che. hitanA pratipAdana dvArA ane ahitanA niSedha dvArA jIvo ekabIjA para upakAra karI zake che. pudgalo karI zakatA nathI. jIvanuM aMtaraMga lakSaNa che upayoga - 'upayotriphaLa nIva'I pudgalAstikAya : jeno pUraNa-galana svabhAva hoya te pudgala; arthAt jemAM hAnivRddhi thAya te muddagala kahevAya. te pagalo paramANuthI mAMDI anaMtANuka skaMdha sudhI hoya che. pudgalanA cAra bheda che : skaMdha, deza, pradeza ane paramANu. padagala rUpI che. jemAM sparza, rasa, gaMdha ane varNa hoya te pudgala kahevAya? svarasa jUvavantaH punITa (tasvArtha, , , . 23). "paMjAritA ' mAM zrI kuMdakuMdAcAryajIe pugalane oLakhavAnI rIta batAvatAM kahyuM cheH 79, khaMdhA ya khaMdhadesA khaMdhapadesA ya hoti prmaannuu|| iti te cadukhiyappA puggalakAyA muNeyavvA / / 174 / / - paMcAstikAya-prakaraNe For Private And Personal Use Only Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 444 jJAnasAra uvabhojjamidie hiM ya iMdiya kAyA maNo ya kammANi / jaM havadi muttamaNNaM taM savvaM puggalaM jANe / / 2 / / indriyonA upabhogya viSayo, pAMca indriyo, audArikAdi pAMca zarIra, mana ane ATha prakAranAM jJAnAvaraNIyAdi karma je kaMI mUrti che, te sarva pudgala samajavuM." zrI tattvArthasUtra' mAM kahyuM che : paJcavidhAni zarIrANyaudArikAdIni vAGmanaHprANApAnAviti pudglaanAmupapl2:(svopajJa-mANe, 3, . 12). audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kArmaNa-A pAMca zarIra, vANI, mana ane zvAsocchuvAsa, pudgalono upakAra che; arthAt e pudgalanirmita che. A pramANe paMcAstikAyanuM svarUpa ane tenuM kArya saMkSepamAM batAvIne have paMcAstikAyanI siddhi karavAmAM Ave che. dharmAstikAya-adharmAstikAya vinA jIva ane pudgalonI gati tathA sthiti na thaI zake. jo dharmAstikAya-adharmAstikAya vinA paNa jIva-pudgalanI gati-sthiti thaI zake to lokanI jema alokamAM paNa jIva-pagalo javA joIe. aloka anaMta che. tethI lokamAMthI nIkaLIne jIva-pudgalo alokamAM cAlyA jAya ane e rIte loka jIvazUnya ane pudgalazunya banI jAya. na to evuM dekhAya che ke na evuM ISTa che. mATe jIva-pugalanI gatisthitinI upapatti mATe dharmAstikAyanuM astitva siddhi thAya che. jIvAdi padArthono AdhAra koNa? je "AkAzAstikAya" na mAnavAmAM Ave to jIvAdi padyartho nirAdhAra banI jAya. dharmAstikAya-adharmAstikAya juvAdinA AdhAra na banI zake. te baMne to jIva-pudgalanI gati-sthitinA niyAmaka che. vaLI, bIjAthI sAdhya kArya trIjo na karI zake. mATe jIvAdinA AdhAra tarIke AkAzAstikAyanI siddhi thAya che. dareka prANImAM jJAnaguNa svasaMvedanasiddha che. guNI sivAya guNanuM astitva ghaTI na zake. pra, svasaMvedanasiddha jJAnaguNanuM guNI zarIrane mAno to? u. guNane anurUpa guNI joIe. jJAnaguNa amUrta che. citUpa che. sadaiva indriyaviSayAtIta che. guNI paNa tene anurUpa hovo joIe. te jIva che, For Private And Personal Use Only Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmasvarUpa 445 deha nahIM. je anurUpa na hoya tene paNa guNI mAnavAmAM Ave to anavasthA-doSa Ave. to pachI rUpa-rasAdiguNonA guNI tarIke AkAzane paNa mAnI lo! ghaTa paTAdi kAryothI pudgalAstikAyanuM astitva to pratyakSa ja che. 13 karmasvarUpa anAdi-anaMta kALathI jIva karmothI baMdhAyelo che. jIva ane karmano saMyoga anAdi che. tethI jIvamAM ajJAna, moha, Indriya-vikalatA, kRpaNatA, durbaLatA, cAra gatimAM paribhramaNa, ucca-nIcatA, zarIradhAritA vagere anaMta prakAranI vicitratA dekhAya che. dareka jIvamAM karma judAMjudAM hoya che. svakarmanA anusAre jIva sukhaduHkha ane bIjI vicitratAo anubhave che. jIvo vacce jJAna, zarIra, buddhi, AyuSya, vaibhava, yaza-kIrti vagere seMkaDo vAtonI viSamatAnuM kAraNa karma che. karma koI kAlpanika vastu nathI, paraMtu yathArtha padArtha che ane teno pudgalAstikAyamAM eka dravya tarIke samAveza thayelo che. karmanA mukhya ATha prakAra che. zrI mati prakaraNamAM kahyuM che : sa jJAnadarzanAvaraNavedyamohAyuSAM tathA nAmnaH / gotrAntarAyayozceti karmabandho aSTadhA maulaH / / 34 / / avAMtara-bheda (1) jJAnAvaraNIya (2) darzanAvaraNIya 80, 15 muM viveka aSTaka, zloka 1. 81. Adyo jnyaandrshnaavrnnvedniiymohniiyaayussknaamgotraantraayaa| - tasvIrtha, . 8, sUtra | 82. pnycnvdvyssttaaviNshttikshctuHssttksptgunnbhedaaH| dvipaJcabheda iti saptanavatibhedAstathottarataH / / 35 / / - prazamarati prakaraNe paJcanavadvayaSTAviMzatirdvicatvAriMzadvipaJcabhedA ythaakrmm| - tattvArtha,,a.5,sUtra 6 nAma For Private And Personal Use Only Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 447 (3) vedanIya (4) mohanIya (5) AyuSya (6) nAma (7) gotra (8) aMtarAya AtmaguNa 1. anaMta kevaLajJAna 2. anaMta kevaLadarzana 3. anaMta sukha 4. kSAyika cAritra 5. akSaya sthiti 6. amUrtatA 7. agurulaghutA 8. anantavIrya www.kobatirth.org karmabandha 97 pratyeka karmano AtmA para bhinna bhinna prabhAva hoya che. AvaraNa prabhAva jJAnAvaraNa ajJAnatA darzanAvaraNa aMdhApo, nidrA vagere vedIya mohanIya AyuSya nAma gotra aMtarAya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra 28 4 42 ra - For Private And Personal Use Only zAnasAra sukha, duHkha krodhAdi, hAsyAdi, puruSavedAdi mithyAtva cAra gatimAM paribhramaNa zarIra, yaza-apayazAdi, tIrthaMkarAdi ucca-nIcatA kRpaNatA, durbaLatA vagere ''jJAnAvaraNIyAdi karmapudgalothI AtmAnuM je baMdhAvuM, arthAt parataMtratA prApta karavI, te baMdha kahevAya.' karmabaMdha pudgala-pariNAma che. AtmAno eka eka pradeza anaMta anaMta karmapudgalothI baMdhAyelo che; arthAt Atmapradezo 83. badhyate vA yenAtmA asvAtantryamApadyate jJAnAvaraNAdinA sa bandhaH pudgalapariNAmaH / tattvArtha- TIkAyAm, zrI siddhasenagaNiH - Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jinakalpa-sthavirakalpa 447 * ane karmapudgalo anyonya evA maLI gayelA che ke baMnenuM ekatva thaI gayuM che. jevI rIte kSIra ane nIra. A karmabaMdha cAra prakAre che : (1) prakRtibaMdha, (2) sthitibaMdha, (3) anubhAgabaMdha, ane (4) pradezabaMdha. (1) karmapudgalonuM grahaNa karavuM, karma ane AtmAnI ekatA 'prakRtibaMdha' kahevAya che :'purvItAvAnuM pravRtibandha rmAtmanoreca lakSaNaH|' (tattvArthattiikaayaam) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (2) karmapudgalonuM AtmapradezomAM avasthAna te sthiti; arthAt karmono AtmAmAM avasthAkALano nirNaya thavo te sthitibaMdha : 'rmapurvIlAzeH kartrA parigRhItasyAtmapradezeSvavasthAnaM sthitiH / ' ( tattvArtha- TIkAyAm ) (3) zubhAzubha vedanIya karmanA baMdha samaye ja rasavizeSa baMdhAya che; teno vipAka nAmakarmanAM gatyAdi sthAnomAM rahelo anubhave che. (4) karmaskaMdhone AtmAnA sarva pradezothI yogavizeSathI (mana-vacanakAyAnA) grahaNa karavA te pradezabaMdha; arthAt karmapudgalonuM dravya pariNAma pradezabaMdhamAM thAya che : 'tasya kartuH svapradezeSu karmapudgaladravyaparimANanirUpaNaM pradezabandhaH / ' (tattvArtha-TIgayAm) A rIte saMkSepamAM karmanuM svarUpa ane karmabaMdhanuM svarUpa batAvAyuM che. vizeSa jijJAsue 'karmagrantha,''karmaprakRti', 'tattvArthasUtra' vagere graMthonuM avalokana karavuM joIe. 14 jinakalpa-sthavikalpa ka 'zrI bRhatkalpasUtra' Adi graMthomAM vistArathI jinakalpa tathA sthavirakalpanuM varNana jovAmAM Ave che. 84. 'prakRttisthityanumAvapravezAtadviSayaH| - tattvArtha., 5. 8, sUtra 4. - For Private And Personal Use Only 85. iti karmaNaH prakRtayo mUlAzca tathottarAzca nirdiSTAH / tAsAM yaH sthitikAlanibandhaH sthitibandhaH uktaH saH / - tattvArtha - TIkAyAm - 867, 16muM mAdhyastha aSTaka, zloka 6. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 448 jJAnasAra A baMne kalpa (AcAra) sAdhupuruSo mATe che, gRhastho mATe nahIM. baMne kalpanuM pratipAdana zrI tIrthaMkara paramAtmAe kareluM che; arthAtu jinakalpanuM sAdhujIvana ane sthavirakalpanuM sAdhujIvana, baMne prakAranAM jIvana paramAtmA mahAvIradeve batAvelAM che. baMne prakAranAM jIvanathI mokSamArganI ArAdhanA thaI zake che. baMne jIvana vaccenuM aMtara mukhyatayA eka che. jinakalpanuM sAdhujIvana mAtra utsargamArganuM avalaMbana le che. sthavirakalpanuM sAdhujIvana utsarga-mArga ane apavAdamArga baMnenuM AlaMbana le che; arthAtu jinakalpI muni apavAda-mArganuM anusaraNa karatA nathI, sthavirakalpI muni anusaraNa kare che. apavAda-mArganuM anusaraNa karanAra muni paNa ArAdhaka che, eTale mokSamArganI ArAdhanA mATenAM mukhya rUpe A be ja prakAranAM jIvana che. prastutamAM jinakalpanuM svarUpa "zrI bRhatkalpasUtra' graMthanA AdhAre ApavAmAM Ave che. jinakalpa-svIkAra pUrve teyArI ? jinakalpa svIkAravAnI bhAvanAvALo muni potAnA AtmAne te rIte taiyAra kare. taiyArImAM pAMca prakAranI bhAvanAothI AtmAne bhAvita kare : 1. tapobhAvanA, 2. sattvabhAvanA, 3. sUtrabhAvanA, 4. ekatvabhAvanA, 5. baLabhAvanA. tapa-bhAvanA : dhAreluM tapa jyAM sudhI svabhAvabhUta na thaI jAya tyAM sudhI teno abhyAsa na choDe. ja eka-eka tapa tyAM sudhI kare che tethI vihita anuSThAnanI hAni na thAya. zuddhAsuka AhAra na maLe to cha mahinA sudhI bhUkhyo rahe, paraMtu preSita AhAra na le. A rIte tapathI alpAhArI bane, indriyo spardhAdi viSayomAMthI nivarte, madhura AhAramAM niHsaMga bane, indriyavijetA bane. satvabhAvanA : A bhAvanAmAM muni pAMca pratimAnuM pAlana kare. zUnya..avAvara... aMdhAriyA upAzrayamAM nidrAno tyAga karI kAyotsargadhyAnamAM Ubho rahI, bhayane jItI nirbhaya bane. upAzrayamAM For Private And Personal Use Only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 449 jinakalpa-sthavirakalpa pharatA uMdara, bilADI vagere dvArA thatA upadravothI bhaya na pAme, bhAgI na jAya. * upAzrayanI bahAra rAtrInA samaye kAyotsargadhyAne Ubho rahI, uMdara, bilADI, kUtarA, cora vagerenA bhayane jIte. che jyAM cAra mArga bhegA thatA hoya tyAM jaIne rAtre dhyAnamAM rahe. pazuo, coro vagerenA bhayane jIte. ka paDatara zunyagRhamAM jaIne rAtre dhyAnamAM rahe. tyAM AvatA upadravothI nirbhaya rahe, bhaya na pAme. smazAnamAM jaIne kAryotsargadhyAne Ubho rahe. savizeSa bhayone jIte. A rIte sattvabhAvanAthI abhyasta thavAthI divase ke rAtre, deva-dAnavothI paNa Dare nahIM ane jinakalpane nirbhayatAthI vahana kare. sUtrabhAvanA : kALanuM pramANa jANavA mATe e evo zratAbhyAsa kare che ke potAnA nAma jevuM abhyasta thaI jAya. sUtrArthanA parizIlana dvArA te anya saMyamAnuSThAnono prAraMbhakALa ane samAptikALa jANI le. divasa ane rAtrIno samaya jANI le. kyAre keTalAmo prahara...ghaDI cAlI rahI che, te jANI le. Avazyaka, bhikSA, vihAra vagereno kALa chAyA mApyA vinA jANI le. sutrabhAvanAthI cittanI ekAgratA, mahAna nirjarA, vagere aneka guNo siddha kare. 'suyabhAvaNAe nANaM daMsaNaM tavasaMjamaM ca prinnmi'| - vRhatva". HthA 1344 ekabhAvanA : saMsAravAsanuM mamatva to muni pUrve ja chedI nAkhe che. paraMtu sAdhujIvanamAM AcAryAdinuM mamatva thaI jAya che. eTale jinakalpanI taiyArI karanAra mahAtmA AcAryAdinI sAthe paNa sasnigdha avalokana, AlApa, paraspara gocarIpANInuM AdAna-pradAna, sUtrArtha aMge pratipRcchA, hAsya, vArtAlApa vagere tyajI de, AhAra, upadhi ane zarIranuM mamatva paNa na kare. A rIte ekatvabhAvanA dvArA evo nirmohI banI jAya ke jinakalpa svIkAryA pachI svajanono vadha thato joIne paNa kSobha na pAme. For Private And Personal Use Only Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 45o zAnasAra baLabhAvanA : manobaLathI snehajanita rAga ane guNabahumAnajanita rAga baMne tyajI dhRtibaLathI AtmAne samyabhAvita kare. A rIte mahAna sAttvika dhairyasaMpanna suyarahita, niSpakaMpita banI pariSaha-upasargane jItI te svapratijJAne pUrNa kare che. sarva satve pratiSThatasarva siddhisatvathI thAya che. A rIte pAMca bhAvanAthI AtmAne bhAvita karI, jinakalpika sadRza banI gacchamAM ja raheto dividha parikarma kare. (1) AhAraparikarma (2) upadhiparikarma. sAta piMDeSaNAmAMthI pahelI be sivAyanI bAkInI pAMca pijheSaNAmAM bhikSA grahaNa kare. temAM paNa vividha prakAranA abhigraha dhAraNa kare. alepakRta AhAra grahaNa kare. annaprAnta ane rukSa AhAra grahaNa kare. upadhiparikarmamAM vastra ane pAtranI cAra pratimAmAMthI pahelI be tyajI de, aMtima be grahaNa kare. "utkaTuka Asanano abhyAsa kare, kAraNa ke jinakalpamAM "pagrahika upadhi rAkhavAmAM AvatI nathI, tethI besavA mATenuM Asana hotuM nathI ane sAdhu Asana bichAvyA vinA sIdho bhUmi paribhoga karI na zake, tethI utkarka (UbhaDaka) Asane ja jinakalpika rahe. mATe eno abhyAsa pUrve karI levo paDe. jinakalpa-svIkAra : prazasta dravya-kSetra-kALa ane bhAva joI, saMghane bhego karI, (jo tyAM saMgha na hoya to potAnA svagaNanA sAdhuone bhegAM karI) kSamApanA kare. paramAtmA jinezvaradevanA sAMnidhyamAM athavA tIrthaMkara na hoya to gaNadharanA sAMnidhyamAM kSamApana kare. 87. sAta piMDeSa : 'asaMsaThThA saMsaTTA uddhaDA appalevA upAhiA paggahiyA ujjhiyadhammeti' - mAthArAM IRI>, 2 zrata. 25 For Private And Personal Use Only Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 451 jinakalpa-sthavirakalpa 'jai kiMci pamAeNaM na suThTha bhe vaTTiyaM mai pubbiM / taM bhe khAmemi ahaM nissallo nikkasAo a / / ' nizalya ane niSkAya banI huM, pUrve pramAdathI je kaMI tamArA pratye duSTa karyuM hoya tenI kSamA mAguM chuM." anya sAdhuo AnaMdAzru vahAvatA bhUmi para mastaka lagAvI kSamApanA kare. - sAdhunI daza prakAranI sAmAcArImAMthI jinakalpIne (1) AvakiI , (2) naiSadhikI, (3) miththAkAra, (4) ApRcchA, ane (5) gRhasthaviSayaka upasaMpar-A pAMca sAmAcArI ja hoya. jinakalpa svIkAranAra sAdhune navamA pUrvanI trIjI vastu sudhInuM jJAna to avazya joIe. utkRSTa kaMIka nyUna dazapUrva. paheluM saMghayaNa (vajaRSabhanArAca) joIe. che upasargo dInatA vinA sahana kare. jo roga-AtaMka pedA thAya to niyamA sahana kare. auSAdhAdi cikitsA na karAve. ja loca, AtApanA, tapazcaryA vagerenI vedanA sahana kare. jinakalpI ekalA ja rahe-vicare. anApAta-asaMloka' sthaDila bhUmi para malotsarga kare. jalathI zuddhi na kare. jalazuddhinI jarUra ja na paDe. maLathI bAhya bhAga lepAya ja nahi. je sthAnamAM rahe temAM uMdara vagerenAM dara hoya to baMdha na kare. vasatisthAnane khAtAM pazuone na roke, vAranAM kamADa baMdha na kare, sAMkaLa na lagAve. sthAna (upAzrayAdi) no mAlika jo koI zarata karIne UtaravA mATe sthAna Apato hoya to tevA sthAnamAM na rahe. koIne sUkSma paNa aprIti thAya tevA sthAnano tyAga kare. che je sthAnamAM bali caDhAvAto hoya, dIpaka saLagAvavAmAM Avato hoya, aMgAra-jvAlA vagereno prakAza paDato hoya athavA sthAnano mAlika kaMIka kAma bhaLAvato hoya, tevA sthAnamAM jinakalpI na rahe. che trIjI porasImAM bhikSAcaryA kare, abhigraha dhAraNa kare. For Private And Personal Use Only Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 45ra jAnusAra ke bhikSA apakRta le : vAla, caNA... vagere. che je kSetramAM (gAmamAM) rahe, tenA cha vibhAga kare, pratidina eka eka vibhAgamAM bhikSA mATe jAya tethI AdhAkarma vagere doSo na lAge. eka vasatimAM vadhumAM vadhu sAta jinakalpI rahe, paraMtu paraspara saMbhASaNa na kare, ekabIjAnI bhikSA mATenI zerIno tyAga kare. jinakalpa svIkAranArano janma karmabhUmimAM hovo joIe. devAdi dvArA saMharaNa thatAM akarmabhUmimAM paNa hoya. ja avasarpiNImAM trIjA-cothA ArAmAM janmelo hoya. ka sAmAyika-chedopasthApanIya cAritramAM rahelo muni jinakalpa svIkArI zake. A mahAvideha kSetramAM sAmAyika-cAritramAM rahelo svIkAre. paramAtmA dharmatIrthanI sthApanA kare, pachI ja jinakalpa svIkAre. je jinakalpa svIkAratI vakhate ochAmAM ochI uMmara 29 varSanI hovI joIe. utkRSTakALa dezona pUrvakaTI. che navo dhRtAbhyAsa na kare. pUrvopArjita zrutajJAnanuM ekAgra manathI smaraNa kare. e jinakalpa puruSa ja svIkArI zake, athavA kRtrima napuMsakaliMgI paNa svIkArI zake. A jinakalpIno veza jinakalpa svIkAratI vakhate sAdhuno hoya. bhAva paNa - sAdhunA hoya. pAchaLathI corAdi dvArA bAhyaveza jAya to nagna rahe. * jinakalpa svIkAratI vakhate "tejo, padma, zukla-traNa zubha lezyA hoya. pAchaLathI chaye lezyAo hoI zake. paraMtu kRSNa-nIla-kApo vezyA ati saMkliSTa na hoya ane temAM vadhu samaya na rahe. jinakalpa svIkAratAM pravardhamAna dharmadhyAna na hoya. pAchaLathI ArtadhyAnaraudradhyAna paNa hoI zake, karmanI vicitratAthI! paraMtu zubha bhAvonI prabaLatA hovAthI Arta-raudra dhyAnanA anubaMdha prAya: nathI paDatA. eka samaye jinakalpa svIkAranAra vadhumAM vadhu basothI nava so hoI zake. jinakalpIonI utkRSTa saMkhyA be hajArathI nava hajAra hoI zake. alpakAlIna abhigraho jinakalpIne na hoya. jinakalpa' e ja jiMdagIno mahAna abhigraha che. For Private And Personal Use Only Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 453 pAMca zarIra * jinakalpI koIne dIkSA na Ape. jo jJAnamAM dekhAya ke A avazya dIkSA lenAra che to upadeza Ape, ane saMvigna gItArtha sAdhuonI pAse mokalI de. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manathI paNa sUkSma aticAra lAgI jAya to prAyazcitta 120 upavAsa Ave. * evuM koI kAraNa nathI ke jethI apavAda padanuM sevana karavuM paDe. * AMkhano maLa paNa dUra na kare. cikitsAdi na karAve. trIjI porImAM AhAra-vihAra kare, zeSa kALamAM kAryotsarga dhyAnamAM rahe. * jaMghAbaLa kSINa thaI jAya, vihAra karI na zake, to paNa eka kSetramAM rahetA teo koI paNa doSa na lAgavA de, ane sva-kalpanuM anupAlana kare. sthavikalpI muni puSTAlaMbane apavAda-mArganuM paNa Asevana kare. sthavirakalpI muni gurukulavAsamAM 2he. gacchavAsanI maryAdAonuM pAlana kare. 5 ma pAMca zarIra A vizvamAM jIvonuM zarIra koI eka prakAranuM ja nathI. cAra gatimaya A vizvamAM pAMca prakAranAM zarIra hoya che. A pAMca bheda, zarIranA AkAranA mAdhyamathI nathI, paraMtu zarIro je pudgalomAMthI bane che e pudgalonI jAtanA mAdhyamathI che. A zarIro aMgenuM vivecana 'vicArapaMcAzikA' nAmanA graMthanA AdhAre karavAmAM Ave che. zarIranAM nAma H (1) audArika, (2) vaikriya, (3) AhAraka, (4) taijasa, ane (5)kArpaNa. zarIranI banAvaTa : pAMca prakAranAM dravyomAM eka dravya che pudgalAstikAya. A pudgalo caude rAjalokamAM vyApta che. e pugalonI 26 vargaNAo (jaththAo) che. emAMthI jIvane upayogI mAtra 8 vargaNAo che. temAM je 'audArika vargaNA che, 88. 19muM tattvadRSTi aSTaka, zloka 5. For Private And Personal Use Only Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 454 jJAnasAra temAMthI audArika zarIra bane che. "vaikriya vargaNAnA pagalomAMthI vaikriya zarIra bane che. AhAraka vargaNAnA pudgalamAMthI "AhAraka zarIra' bane che. taijasa vargaNAnA pudgalomAMthI taijasa zarIra' bane che ane kAzmaNa vargaNAnA pudgalomAMthI kArpaNa zarIra' bane che. jemAM mATInA pudgalomAMthI mATIno ghaDo bane che, sonAnA pulomAMthI sonAno ghaDo bane che, cAMdInA pudgalomAMthI cAMdIno ghaDo bane che. kone kayuM zarIra hoya?? tiryaMca-manuSyane audArika zarIra hoya. deva ane nArakane vakriya zarIra hoya. ja vaikriya labdhivALA tiryaMca ane manuSyane paNa vaikriya zarIra hoya. cauda pUrvanuM jJAna dharAvatA muni AhAraka zarIra banAvI zake. sarva gatinA sarva jIvone taijasa zarIra ane kAzmaNa zarIra hoya. zarIronuM prayojana : ja audArika zarIrathI sukhaduHkha anubhavavAM, cAritradharmanuM pAlana karavuM, kevaLajJAna prApta karavuM ane nirvANa prApta karavAnuM kArya thAya che. ' vaikriya zarIravALo jIva potAnAM sthUla ke sUma aneka rUpa karI zake. zarIrane lAMbu-TUMkuM banAvI zake. AhAraka zarIra cauda pUrvadhara jJAnI puruSa kAma paDe tyAre ja banAve. AhAraka vargaNAnA pudgalone jJAnabaLathI kheMcIne zarIra banAve. te zarIranA mAdhyamathI te mahAvideha kSetramAM jAya, tyAM tIrthakara bhagavAna pAsethI potAnA saMzayonuM nirAkaraNa kare. pachI zarIranuM visarjana kare. tejasa zarIra khAdhelA AhArano paripAka kare. e zarIranA mAdhyamathI zApa ApI zakAya ane anugraha karI zakAya. ja kAmaNa zarIra dvArA jIva eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM gati kare. A pAMceya zarIrathI AtmAnI mukti thAya tyAre AtmA siddha banyo kahevAya. mukti pAmavAno puruSArtha dArika zarIrathI thAya. For Private And Personal Use Only Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra upazamazreNi www.kobatirth.org CE Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 upazamazreNi 'apramattasaMyata' guNasthAnakamAM rahelo AtmA upazamazreNino prAraMbha kare che. zreNimAM 'mohanIyakarma'nI uttara prakRtiono kramazaH upazama thAya che, mATe Ane 'upazamazreNi' kahevAmAM Ave che. 455 bIjo mata evo che ke anantAnubaMdhI kaSAyanI upazamanA apramatta saMyata ja nahi, paraMtu avirata, deza-virata, pramattasaMyata, apramattasaMyata paNa karI zake, paraMtu darzanatrika (samyaktva mohanIya, mizramohanIya, mithyAtva mohanIya) nI upazamanA to saMyata ja karI zake, e sarvamAnya niyama che, anantAnubaMdhI kaSAyanI upazamanA : * 4-5-6-7 guNasthAnakomAMthI koI eka guNasthAnake rahelo, * tejolezyA, padmalezyA, zuklalezyAmAMthI koI eka lezyAvALo, * mana-vacana-kAyAnA yogomAMthI koI yogamAM vartamAna, * sAkAropayogavALo, * aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI sthitivALo, * zreNInA karaNa-kALa pUrve paNa antarmuhUrta kALa vizuddha cittavALo, * parAvartamAna prakRtio (zubha) bAMdhato, pratisamaya zubha prakRtimAM anubhAganI vRddhi tathA azubha prakRtimAM anubhAganI hAni kare che. pUrve karmonI jeTalI sthiti bAMdhato hato have te te karmanI, pUrve karelA sthitibaMdhanI apekSAe palyopamanA asaMkhyAtabhAga nyUna sthiti bAMdhe che. A rIte antarmuhUrta pUrNa thayA pachI yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa kare che. dareka karaNano samaya antarmuhUrta hoya. pachI AtmA upazamakALamAM praveza kare che. For Private And Personal Use Only yathApravRttikaraNamAM vartato AtmA (pratisamaya uttarottara anaMtaguNa vizuddhi hovAthI) zubha prakRtionA rasamAM anantaguNa vRddhi kare che. azubha prakRtionA rasamAM hAni kare che. pUrva sthitibaMdhanI apekSAe palyopamanA asaMkhyAta 89. 21 nuM karmaviSAka aSTaka, zloka 5. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 456 jJAnasAra bhAge nyUna. nyUna sthitibaMdha kare che, paraMtu ahIM sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi ke guNasaMkrama thato nathI, kAraNa ke te mATe joItI vizaddhino abhAva hoya che. antarmuhUrta pachI apUrvakaraNa kare che. ahIM sthitighAtAdi pAMca thAya. apUrvakaraNakALa samApta thayA pachI anivRttikaraNa thAya che, temAM sthitighAtAdi pAMca thAya. teno kALa paNa aMtarmuhUrtano ja hoya. A anivRttikaraNano saMkhyAta bhAga vItyA pachI jyAre eka bhAga bAkI rahe tyAre antarakaraNa kare che. anantAnubaMdhI kaSAyanA eka AvalikA pramANe nikone mUkIne uparanA niSakonuM aMtakaraNa kare che. aMtakaraNanAM dalikone tyAMthI uThAvI uThAvIne badhyamAna anya pravRtiomAM nAMkhe che; ane nIcenI sthiti ke je eka AvalikA pramANa hoya che, tenA dalikane bhogavAtI anya prakRtimAM stibuka saMkrama" vaDe nAkhIne bhogavIne kSaya kare che. antakaraNanA bIjA samaye aMtakaraNanI uparanI sthitivALA dalikono upazama kare che. pahelA samaye thoDAM dalikone upazamAve, bIjA samaye asaMkhyAtaguNatrInA samaye tethI asaMkhyAtaguNa. A rIte pratisamaya asaMkhyAtaguNa-asaMkhyAtaguNa dalikono upazama kare. antarmuhUrta pUrNa thatAM saMpUrNa anantAnubaMdhI kaSAyano upazama thAya. upazamanI vyAkhyA : dhULa upara pANI chAMTIne ghaNa vaDe phUTavAthI jema jAmI jAya, tema karmo upara vizuddhirUpa pANI chAMTIne anivRttikaraNarUpa ghaNa vaDe kUTavAthI jAmI jAya che! te upazama thayA pachI udaya, udIraNA, nidhatti, nikAcanA vagere karaNo lAgI zakatAM nathI, arthAt upazama pAmelAM karmono udaya.... udIraNA vagere na thAya. anya mata : keTalAka AcAryo anantAnubaMdhI kaSAyanI upazamanA mAnatA nathI, paraMtu visaMyojanA ke kSapaNA ja mAne che. darzanatrikanI upazamanA : lAyopathamika samyagdaSTi AtmA (saMyamamAM vartato) eka antarmuhUrtakALamAM darzanatrika (samakita mohanIya, mizra mohanIya, mithyAtva mohanIya) nI upazamanA kare. upazamanA karato-pUrvokta traNa karaNa karato vadhatI vizuddhivALo For Private And Personal Use Only Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upazamaNi 457 anivRttikaraNa kALanA asaMkhya bhAga pachI aMtarakaraNa kare. aMtarakaraNamAM samyaktanI prathama sthiti attarmuhurta pramANa kare ane mithyAtva-mizranI AvalikA pramANa sthiti kare. te pachI traNeya prakRtinAM antarmuhUrtapramANa aMtarakaraNanA dalikane tyAMthI uThAvI-uThAvIne samyaktanI antarmuhurta pramANa prathama sthitimAM nAkhe. mithyAtva ane mizranuM eka AvalikA pramANa je prathama sthitimAM dalika che tene stibaka saMkrama vaDe samyaktanI prathama sthitimAM saMkramAve. samyaktanAM prathama sthitigata dalikone bhogavIne kSaya kare. A pramANe kramazaH darzanatrikano kSaya thayA pachI upazama samyattva pAme che. darzanatrikanI uparanI sthitimAM rahelAM dalikone upazamAve. A pramANe darzanatrikane upazamAvato, pramatta-apramatta guNAsthAnamAM seMkaDo vakhata AvAgamane karato pharIthI cAritra mohanIyanI upazamanA karavA pravRtta thAya. cAritramohanIyanI upazamanA : cAritramohanIya karmanI upazamanA karavA mATe punaH traNa karaNa karavAM paDe. temAM eTaluM vizeSa ke yathApravRtta karaNa apramattaguNasthAnakamAM thAya che. apUrvakaraNa-guNasthAnakamAM thAya che. apUrvakaraNamAM sthitighAtAdi pAMceya kArya thAya te pachI anivRttikaraNa guNasthAnake anivRttikaraNa kare. ahIM paNa pUrvokta pAMca kArya thAya. anivRttikaraNa-kALanA saMkhyAtA bhAga gayA pachI mohanIya karmanI 21 prakRtionuM aMtarakaraNa kare che. (darzanasaptaka sivAyanI 21 prakRti) tyAM je veda ane je saMvalana kaSAyano udaya hoya temanA udayakALa pramANa prathama sthiti kare. bAkInA 11 kaSAya ane 8 nokaSAyanI AvalikA-pramANa prathama sthiti kare. antarakaraNa karIne aMtarmuhurta kALamAM napuMsakavedane upazamAve. tyAra pachI attamahurta kALamAM strIvedane upazamAve. tyArabAda antarmuhUrtamAM hAsyAdiSaka zamAve ane e ja samaye puruSavedano baMdha-udaya ane udIraNAno viccheda thAya. tyAra pachI be AvalikA-kALamAM (eka samaya ocho) saMpUrNa puruSavedano viccheda kare. tyArabAda antarmuhUrta kALamAM eka sAthe ja apratyAkhyAnAvaraNa krodhakaSAyane upazamAve. te upazAMta thAya ke te ja samaye saMvalana krodhanA baMdha udaya-udIraNAno viccheda thAya. tyAra pachI AvalikAmAM (eka samaya nyUna) saMjvalana krodhane upazamAve. kALanA A krame ja apratyAkhyAna-pratyAkhyAnAvaraNa For Private And Personal Use Only Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org (1) azvarNa-karaNakALa, (2) kiTrika2Na-kALa, (3) kignivedana-kALa. 458 zAnasAra mAnane eka sAthe upazamAve. pachI saMjvalana mAna upazamAve. te pachI saMjvalana mAyAne upazamAve. (baMdha-udaya-udIraNAno viccheda kare.) tyArabAda te lobhano vedaka bane. lobhavedanakALanA traNa vibhAga hoya che : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (1) prathama vibhAgamAM saMjvalana lobhanI bIjI sthitimAMthI dalikone grahaNa karI prathama sthiti banAve ane vede. azvakarNa-karaNa kALamAM rahelA jIva prathama samaye ja apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjvalana-traNeya lobhane eka sAthe upazamAvavAno prAraMbha kare. vizuddhimAM caDhato jIva apUrva spardhako kare. tyAra pachI saMjvalana mAyAne samayansUna be AvalikA kALamAM upazamAve. A rIte azvakarNa-karaNa samApta thAya. (2) kiTrikaraNa-kALamAM pUrvaspardhaka ane apUrva spardhakomAMthI dvitIya sthitimAM rahelAM daliko laIne pratisamaya ananta kiTTio kare. kiTrikaraNa-kALanA carama-samaye eka sAthe apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa lobhane upazamAve. A upazama thatAM ja saMjvalana lobhanA baMdhano viccheda thAya ane bAdara saMjvalana lobhanA udaya-udIraNAno viccheda thAya, tyAra pachI jIva sUkSma saMparAyavALo bane. (3) kiTTikaraNa-kALa dasamA guNasthAnakano kALa che. (antarmuhUrta pramANakALa che.) ahIM bIjI sthitimAMthI keTalIka kiTTi grahaNa karI sUkSma saM5rAyanA kALa jeTalI prathama sthiti banAve ane vede. samayanyUna be AvRlikAmAM baMdhAyelA dalikane upazamAve. sUkSma saMparAyanA antima samayamAM saMpUrNa saMjvalana lobha upazAnta thAya che. AtmA upazAntohI bane che. upazAntamoha guNasthAnakano jaghanyakALa eka samayano che ane utkRSTakALa antarmuhUrtano che, te pachI te avazya paDe. patana : upazAntamohI AtmAnuM patana be rIte thAya : For Private And Personal Use Only Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4pa9 upazamazreNi (1) AyuSya pUrNa thavAthI mRtyu pAme. avazya anuttaradevalokamAM jAya. devalokamAM tene prathama samaye ja cothuM guNasthAnaka prApta thAya. (2) upazAntamoha-guNasthAnakano kALa pUrNa thavAthI je jIva paDe to nIce koI guNasthAnake pahoMce. bIjA sAsvAdana guNasthAnake thaIne pahelA mithyAtva guNasthAnake paNa jAya. upazamazreNi keTalI vAra? eka jIvane samagra saMsAracakramAM pAMca vAra upazamazreNinI prApti thAya. eka jIva eka bhavamAM vadhumAM vadhu be vAra upazamazreNi mAMDI zake, paraMtu je be vAra upazamazreNie caDhe te e ja bhavamAM kSapakazreNi na mAMDI zake. A maMtavya karmagraMthanA racayitA AcAryanuM che, Agama graMthonA mate eka bhavamAM eka ja zreNi mAMDI zakAya. upazamazreNi mAMDanAra kSapakazreNi e bhavamAM na ja mAMDI zake. 'mohopazamo ekasmin bhave dvi: syAdasantataH / yasmin bhave tUpazama kSayo mohasya tatra na / / ' vedodaya ane zreNi : upara je upazamazreNinuM varNana karavAmAM AvyuM te puruSavedanA udaye zreNi mAMDanAra AtmAne laI karavAmAM AvyuM che. che je AtmA napuMsakavedanA udaye zreNi mAMDe te sarva prathama anantAnubaMdhI ane darzanatrikanI to upazamanA kare ja che, paraMtu strIveda ke puruSavedanA udayamAM zreNi mAMDanAra AtmA napuMsakavedane upazamAve che tyAM napuMsakavede zreNi mAMDanAra paNa napuMsakavedanI ja upazamanA kare che. tyArabAda strIveda ane napuMsakaveda-baMnenI upazamanA kare che. A upazamanA napuMsakavedanA udayakALanA upAjya samaya sudhI hoya che. tyAM strIveda saMpUrNa upazAnta bane che. AgaLa napuMsakavedanI 1 samayanI udayasthiti zeSa rahe che te paNa bhogavAI jatAM AtmA avedaka bane che. te pachI puruSaveda vagere 7 prakRtine eka sAthe upazamAvavAnuM zarU kare che. che je AtmA strIvedanA udaye zreNi mAMDe te darzanatrika pachI napuMsakavedane upazamAve. te pachI carama-samaya jeTalI udayasthitine mUkI strIvedanA zeSa dalikone upazamAve. carama-samayano dalika bhogavAIne kSaya thaI gayA pachI avedI bane che. avedaka banyA pachI puruSaveda Adi sAta prakRti upazamAve che. For Private And Personal Use Only Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 430 jJAnasAra 17 cauda pUrva pUrvapada saMkhyA vivaraNa 1. utpAda - jemAM "utpAdanA AdhAre sarva dravya ane sarva (11 kroDa pada) paryAyonI prarUpaNA karavAmAM AvelI che. 2. AgrAyaNIya - jemAM sarva dravya, sarva paryAya ane jIvonA (96 lAkha pada) parimANanuM varNana karavAmAM AvyuM che. (kapra-pariNAma, ayana - pariccheda arthAt jJAna). 3. vIryapravAda - jemAM jIva ane ajIvonA (70 lAkha pada) vIryanuM varNana karavAmAM AvyuM che. 4. asti-nAsti-pravAda - je kharazugAdi padArtho vizvamAM nathI ane je (90 lAkha pada) dharmAstikAyAdi padArtho che, tenuM varNana A pUrvamAM che; athavA dareka padArthanuM svarUpeNa astitva ane para-rUpeNa nAstitva pratipAdana karavAmAM AvyuM che. 5. jJAnapravAda - A pUrvamAM pAMca jJAnanA bheda-prabheda, (1 kroDa pada) (eka ochuM) temanuM svarUpa vagere varNavavAmAM AvyuM che. 6. satyapravAda - satya eTale saMyama, tenuM suvistRta (1 kroDa ne cha pada) varNana A pUrvamAM karavAmAM AvyuM che. 7. AtmapravAda - aneka navo vaDe AtmAnA astitvanuM ane (36 kroDa pada) AtmAnA svarUpanuM A pUrvamAM varNana che. 8. karmapravAda - jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonAM baMdha, udaya, (1 kroDa 80 lAkha pada) sattA vagerenuM emanA bheda-prabheda sAthe varNana che. 9. pratyAkhyAnapravAda - pratyAkhyAna (paccakakhANonuM bheda-prabhedo (84 lAkha pada) sAthe A pUrvamAM varNana karavAmAM AvyuM che. 10. vidyApravAda - vidyAonI sAdhanAnI prakriyAo ane (11 kroDa 15 hajAra pada) enAthI thatI siddhionuM varNana A pUrvamAM che. 11. kalyANapravAda * - jJAna, tapa Adi zubhayogonI saphaLatA ane pramAda, 90. 21 muM karmavipAka aSTaka, zloka 5. For Private And Personal Use Only Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAraNavAda, 461 (27 kroDa pada) nidrA vagere azubhayogonAM azubha phaLonuM varNana. 12. prANayu - A pUrvamAM jIvanA dasa prANonuM varNana ane (1 kroDa, pa6 lAkha). jIvanA AyuSyanuM varNana karavAmAM AvyuM che. 13. kriyAvizAla - A pUrvamAM kAyikI vagere kriyAonuM temanA (9 kroDa pada) bheda-prabheda sAthe varNana karavAmAM AvyuM che. 14. lokabindusAra - jema zrutalokamAM akSaranA upara raheluM biMdu zreSTha che tema (12 koDa pada) - "sarvAkSara sannipAta labdhi meLavavA IcchatA sAdhaka mATe A pUrva sarvottama che. pUrva eTale zuM? A pUrva' zabda zAstra...graMtha jevA arthamAM vaparAyelo zabda che. tIrthaMkara jyAre dharmatIrthanI sthApanA kare che tyAre A pUrvano upadeza Ape che, pachI gaNadharo e upadezanA AdhAre "AcArAMga' vagere sUtronI racanA kare che. 18 kAraNavAdane kAraNa vinA kArya na bane. jeTalAM kArya dekhAya che, tenAM kAraNo hoya ja. jJAnI puruSoe vizvamAM evAM pAMca kAraNa joyAM che ke je kAraNo saMsAranA koI paNa kAryanI pAchaLa hoya ja. 1. kALa, 2. svabhAva, 3. bhavitavyatA, 4. karma, 5. puruSArtha. koI paNa kArya A pAMca kAraNa vinA thAya nahIM. have ApaNe eka eka kAraNane joIe. kALa : vizvamAM evAM paNa kAryo dekhAya che ke jemAM kALa (samaya) ja kAma karato dekhAya che. paraMtu tyAM kALane mukhya kAraNa samajavuM joIe ane bAkInAM 4 kAraNane gauNa kAraNa samajavA joIe. 1. strI garbha dhAraNa kare che te amuka ja samaye janma Ape che. 91. 21 muM karmavipAka aSTaka, zloka ka. For Private And Personal Use Only Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAnisAra 2. dUdhamAMthI amuka ja samaye dahIM jAme che. 3. tIrthaMkara paNa potAnuM AyuSya vadhArI na zake ane nizcita samaye mRtyu Ave ja che. 4. cha Rtuo enA kALe AvatI jAya che, ane badalAtI jAya che. A badhAmAM kALa pramukha kAraNa che. svabhAva : strIne mUcha kema nathI UgatI? evo svabhAva che! hatheLImAM vALa kema nathI UgatA? lIMbaDAnA vRkSa upara kerI kema na Ave? moranAM pIMchAo AvAM raMgaberaMgI ane kalAyukta kema? boraDInA kAMTA AvA aNIdAra kema? phaLa-phUlonA AvA vividha raMgo kevI rIte? parvata sthira kema ane vAyu caMcaLa kema? - A badhAM praznonuM samAdhAna eka ja zabda che; svabhAva! bhavitavyatA : AMbA upara mahora Ave che, paraMtu keTalIka kharI jAya che, keTalIka kerI khATI ne keTalIka kerI mIThI - AvuM kema? jeno koI vicAra paNa na karyo hoya tevI vastu maLI jAya che - AvuM kema? eka manuSya yuddhamAMthI jIvato Ave che ke gharamAM marI jAya che - AvuM kema? A badhAM kAryomAM mukhya bhAga bhajave che - bhavitavyatA. karma : jIva cAra gatimAM paribhramaNa kare che, te karmane lIdhe. rAmane vanamAM vasavuM paDyuM ne sItAne kalaMka AvyuM te karmane lIdhe. bhagavAna AdinAthane varSa sudhI anna-pANI na maLyAM te karmane lIdhe. bhagavAna mahAvIranA kAnamAM khIlA ThokANA te karmane lIdhe. bhUkhyo uMdaraDo karaMDiyo joIne kApe che, karaMDiyAmAM ghUse che, aMdara rahelo bhUkhyo sApa e UMdaraDAne gaLI jAya che - A karmane lIdhe! A badhAM kAryomAM mukhya kAraNa karma che. puruSArtha : rAme puruSArthathI laMkAvijaya karyo...talamAMthI tela kevI rIte nIkaLe che? velaDI ghara upara kevI rIte caDhe che? puruSArthathI. loko paNa kahe che : "TIpe TIpe sarovara bharAya..' puruSArtha vinA vidyA, jJAna, dhana, vaibhava-kazuM prApta thatuM nathI. eka vAta ahIM mahattvapUrNa che : A pAMca kAraNomAMthI koI eka kAraNa kAryane pedA karI zakatuM nathI. hA, eka kAraNa mukhya hoya ane bIjAM cAra gauNa hoya. upAdhyAyazrI vinayavijayajIe kahyuM che : For Private And Personal Use Only Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pudgalaparAvartikALa 43 e pAMce samudAya maLyA viNa koI na sIjhe kAja' dA. ta., taMtuothI paTa bane e svabhAva che. kALakrame e taMtuo vaNAya che. bhavitavyatA hoya to paTa taiyAra thAya, nahIMtara vipno Ave ne kAma adhUruM rahe. vaNanArano puruSArtha joIe, ane ene bhogavanAranAM karma joIe. AvI ja rIte jIvanA vikAsamAM pAMca kAraNo kAma kare che. bhavitavyatAnA yoge jIva nigodamAMthI bahAra nIkaLe che. puNya karmanA udayathI manuSya bhava vagere pAme che. bhavasthiti (kALa) pAkatAM enuM vIrya (puruSArtha) ullase che, ane "bhavya" svabhAva hoya to te mokSa pAme che. zrI vinayavijayajI upAdhyAya sakjhAyamAM kahe che : niyativaze haLu karamI thaIne nigodathakI nIkaLiyo, puNya manuSya bhavAdi pAmI saddagurune jaI maLiyo; bhavasthitino paripAka thayo tava paMDita vIrya ullasiyo, bhavya svabhAve zivagati pAmI zivapura jaIne vasiyo, prANI! samakita-mati mana ANo. naya ekAMta na tANa re...' koI eka kAraNathI ja kArya thAya che, ema mAnanArAomAM judAMjudAM mata, judAMjudAM darzano pedA thayAM che. 1e pugalaparAvartakALa jyAM gaNitano praveza thaI zakato nathI, evA kALane oLakhavavA palyopama', sAgaropama", "utsarpiNI", "avasarpiNI", "kALacakra', "pudgalaparAvarta'...evAM zabdo yojAyelAM che. AvAM zabdonI spaSTa paribhASA graMthomAM ApavAmAM AvelI che. ahIM ApaNe "pravacanasArodvAra' graMthanA AdhAre pudgalaparAvarta" kALane samajIzuM. 10 koDAkoDI (10 kroDa x 10 kroDI sAgaropama = 1 utsarpiNI 10 koDAkoDI (10 kroDa x 10 kroDI sAgaropama = 1 avasarpiNI. 92. 21 muM karmavipAka aSTaka, zloka 7 For Private And Personal Use Only Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 434 jJAnasAra AvI ananta utsarpiNI ane avasarpiNIno samUha thAya, tyAre eka pudgalaparAvarta kahevAya. atItakALa ananta pudgalaparAvartano che. atItakALa karatAM anantaguNa vadhAre bhaviSyakALa che! arthAt anAgatakALamAM je pudgalaparAvarta che te atItakALa karatAM anaMta gaNo vadhAre che. A "pagalaparAvarta' cAra prakAre che : 1, dravya pugalaparAvarta, 2. kSetra pudgalaparAvarta, 3. kALa pudgalaparAvarta, 4. bhAva pudgalaparAvarta. A cAreya pudgalaparAvarta be-be prakAre che : 1, bAdara, ane 2. sUkSma. 1. bAdara dravya pudgalaparAvarta : eka jIva saMsAra-aTavImAM rajhaLato, anaMta bhavomAM audArika vaikriyataijasa-kAzmaNa-bhASA-zvAsocchavAsa ane minarUpa sarve mugalone (14 rAjalokamAM rahelA) grahaNa karI, bhogavI ane mUkI de - emAM jeTalo kALa lAge, teTalo kALa bAdara dravya pudgalaparAvartano kALa kahevAya. (AhAraka zarIra to eka jIva mAtra cAra vAra ja banAve che, eTale pudgalaparAvartakALamAM te upayogI na hovAthI tene lIdhuM nathI.) 2. sUkama dravya pudgalaparAvarta : dArika vagere zarIramAMthI koI eka zarIrathI eka jIva saMsAramAM paribhramaNa karato badhAM ja pudgalone grahI, bhogavIne mUke, teTalA kALane sUkSma dravya pagalaparAvarta kahevAya. vivakSita zarIra sivAya bIjAM zarIrathI je pudgalo graha ne bhogave te na gaNAya. 3. bAdara kSetra pudgalaparAvartana : kramathI ke utkramathI eka jIva lokAkAzanA badhAM ja pradezone mRtyuthI sparza 93. 'osappiNI aNaMtA poggalapariyaTTao murnnynyo| te'NaMtA tIyaddhA aNAgayaddhA aNaMtaguNA / / ' 94. 'poggalapariyaTTo iha davyAicauviho munneyvyo| - pravacanasAroddhAra For Private And Personal Use Only Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 465 pudgalaparAvartakALa ane emAM jeTalo kALa jAya te kALavizeSane bAdara kSetra pagalaparAvarta kahevAya; arthAt cauda rAjalokanA asaMkhya AkAzapradezo (AkAzanA evA bhAga ke jenA bhAga na thaI zake) che, te eka eka AkAzapradeze jIvanuM mRtyu thAya ane je samaya lAge te samayane "bAdara kSetra pudgalaparAvarta' kahevAya. 4. sUkSma kSetra pudgalaparAvarta : jIvanI ochAmAM ochI avagAhanA paNa asaMkhya pradezAtmaka che. chatAM kalpanA karo ke jIvanuM koI eka AkAzapradeze mRtyu thayuM, tyAra bAda tenI bAjunA ja AkAzapradeze mRtyu pAme, pachI enI pAsenA ja trIjA AkAzapradeza mRtyu pAme - A rIte kramazaH eka pachI eka AkAzapradezane mRtyuthI sparza ane A rIte samagra lokAkAzane mRtyuo dvArA sparze tyAre sUkSma kSetra pudgalaparAvarta kahevAya. paraMtu mAno ke jIva pahelA AkAzapradeze mRtyu pAmyA pachI trIjA ke cothA AkAzapradeze mRtyu pAme to tenI gaNanA na thAya. e to jyAre pahelA pachI bIjA AkAzapradeze mRtyu pAme tyAre ja gaNanA AgaLa cAle. 5. bAdara kALa pulaparAvarta : utsarpiNI ane avasarpiNInA jeTalA samaya (parama sUkSma kALa vibhAgo) che, te samayone eka jIva potAnA mRtyuo dvArA kramathI ke utkramathI sparza tyAre bAdara kALa pudgalaparAvarta kahevAya. 3. sUkSma kALa pulaparAvarta : utsarpiNI ane avasarpiNInA samayane eka jIva potAnA mRtyu vaDe kramathI ja sparze tyAre sUkSma kALa pagalaparAvarta kahevAya. jemake, avasarpiNInA prathama samaye koI jIva mRtyu pAmyo, tyAra pachI avasarpiNI ne utsarpiNI vItI gaI ane pharIthI avasarpiNInA bIjA samaye mRtyu pAme tyAre e bIjA samayane mRtyuthI spardho gaNAya. 7. bAdara bhAva pudgalaparAvarta : asaMkhya lokAkAza-pradezo jeTalAM anubhAgabaMdhanA adhyavasAya sthAno che, te adhyavasAya-sthAnone eka jIva mRtyu dvArA kramathI ke utkramathI sparze ane jeTalo kALa lAge te kALane bAdara bhAva pudgala-parAvarta kahevAya. For Private And Personal Use Only Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 43 8. sUkSma bhAva pudgalaparAvarta : kramazaH sarve anubhAga baMdhanAM adhyavasAya sthAnone jeTalA samayamAM mRtyu vaDe sparze, te kALa vizeSane sUkSma bhAva pudgalaparAvarta kahevAya. jo ke uparanA bAdara pudgalaparAvarta kyAMya paNa siddhAMtamAM upayogI nathI; paraMtu bAdara samajAvavAthI sUkSmanuM jJAna saraLatAthI thaI zake, mATe bAdaranuM varNana karavAmAM AvyuM che. graMthomAM jyAM jyAM "pudagalaparAvarta Ave che tyAM moTA bhAge "sUkSma-kSetra- pulaparAvarta samajavo. 20 upasarga-pariSaha upasarga eTale kaSTa, upasarga eTale Apatti. jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIradeve saMsAratyAga karyo hato tyAre Indrae prabhune prArthanA karI hatI : 'prabho! tavopasargAH bhUyAMsaH santi tato dvAdazavarSo yAkta vaiyAvRttyanimittaM tavAntike tiSThAmi / ' he prabhu Apane upasargo ghaNA che mATe bAra varSa sudhI huM vaiyAvacca mATe ApanI pAse rahuM." bhagavAnane upasargo AvyA eTale kaSTa paDyAM. te upasargo traNa vargo taraphathI Ave : (1) deva, (2) manuSya, ane (3) tiryaca. A traNa taraphathI be prakAranA upasarga thAya : (1) anukULa, ane (2) pratikULa. (1) bhoga-saMbhoganI prArthanA vagere anukULa upasarga. 95. anubhAgabaMdha sthAnanuM varNana pravacanasAroddhAra' graMthamAM A pramANe che : __ tiSThati asmin jIva iti sthAna; ekena kASAyikeNAdhyavasAyena gRhItAnAM karmapudagalAnAM vivakSitaikasamayabaddha rasasamudAya parimANam / anubhAgabandhasthAnAnAM niSpAdakA ye kaSAyodayarUpA adhyavasAyavizeSA te'pyanubhAgabandhasthAnAni / 96 ....je kei uvasaggA uppajjati taM jahA-divyA vA mANusA kA tirikkhajoNiyA vA, aNulomA vA, paDilomA vA, te uppanne sammaM sahai, khamai, titikkhai ahiyAsei / - kalpasUtra, sUtra 118 97. 22 muM bhavoDhega aSTaka loka 7. For Private And Personal Use Only Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 497 upasarga-parisaha (2) mAravuM, lUMTavuM, herAna karavuM vagere pratikULa upasarga. zAstrIya bhASAmAM anukULa upasargane anuloma upasarga" kahevAya ane pratikULa upasargane "paDiloma' upasarga kahevAya. jene aMtaraMga zatrao kAma-krodha-lobhAdi upara vijaya meLavavAnI sAdhanA karavI hoya tene A upasarga samatAbhAve sahevA joIe. bhagavAna mahAvIra AvA upasarga sahIne ja vItarAga-sarvajJa banyA hatA. pariSaha : mokSamArgamAM sthira thavA ane karmanirjarA mATe samyaksahana karavuM, te pariSaha kahevAya. paraMtu A pariSaha jIvananI svAbhAvika paristhitiomAMthI udabhavatAM kaSTa hoya che. pariSadomAM koI deva, manuSya ke tiryaMcanA anukULapratikULa humalA nathI hotA. pariSahonuM udbhavasthAna manuSyanuM potAnuM mana hoya che. bAhya nimittone pAmIne manamAM UThata kSobha che. A pariSaha 22 prakAranA che. "navatattvaprakaraNa" vagere graMthomAM tenuM spaSTa varNana maLe che. 1. sudhA : bhUkha lAgavI. 2. pipAsA : tarasa lAgavI. 3. zIta : ThaMDI lAgavI. 4. uSNa : garamI lAgavI. 5. daMza : DAMsa vagerenI pIDA thavI. Da, acala : jIrNa vastra paheravAM. 7. arati : saMyamamAM aruci. 8. strI : strIne joI vikAra. 9. caryA : ugravihAra. 10. naidhikI : ekAtta sthAnamAM rahevuM. 11. zayyA : UMcI-nIcI, kharabacaDI jamIna upara rahevuM. 12. Akroza : bIjAono gusso, tiraskAra thavo. 13. vadha : prahAra thavo. 14. yAcanA : bhikSA mAMgavI. 15. alAbha : joItI vastu na maLe. For Private And Personal Use Only Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 478 jJAnasAra 16. roga : roganI pIDA thavI. 17. tRNasparza : saMthArAmAM pAtharavA ghAsano sparza. 18. mala : zarIra upara mela jAmavo. 19. satkAra : mAna-sanmAna maLavAM. 20. prajJA : buddhino garva. 21, ajJAna : jJAna prApta na thavuM. 22. samyatva : jinokta tattvomAM saMdeha. A parisomAM vicalita na thavuM. samyapha bhAve sahana karavA. sAdhujIvananI sAdhanAmAM AvatAM A vino samatAbhAve sahana karavAnA hoya che. tethI mokSamArgamAM sthira rahevAya ane karmonI nirjarA thAya. 1 ryAtidharma yati eTale muni-sAdhu zramaNa. ane munino-yatino je dharma te yatidharma. sAdhujIvananI bhUmikAe manuSya A daza prakAranA dharmanI ArAdhanA karavAnI hoya che : 1. kSatti : kSamAdharmanuM pAlana karavAnuM. 2. mArdava : mAnano tyAga karI namra banavAnuM. 3. Arjava : mAyAno tyAga karI saraLa banavAnuM. 4. mukti : nirlobhatA. 5. tapa : icchAono nirodha. 6. saMyama : indriyono nigraha 98. mArgAcyavananirjarArthaM pariSoDhavyAH prisshaaH|8| kSutpipAsAzItoSNadaM zamakanAgnyAratistrIcayA niSadyAzayyADaDakroza vidhayAcanAlAbharogatRNa sprshmlstkaarpurskaarprjnyaaddjnyaanaa-drshnaani| - tattvArthasUtra, adhyAya 9 99. 22muM bhavokiMga aSTaka, zloka 8. 100. sevyaH kSAntirdivamArjavazauce ca sNymtyaagau| satyatapobrahmAkiJcanyAnItyeSa dharmavidhiH / / - prazamaratiH For Private And Personal Use Only Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAcArI 439 7. satya : satyanuM pAlana karavAnuM. 8. zauca : pavitratA. vratomAM doSa na lAgavA devo. 9. AkiMcanya : bAhya-AtyaMtara parigrahano tyAga. 10. brahma : brahmacaryanuM pAlana. A daza prakAranA dharmanI ArAdhanA e sAdhutA che. sAdhujIvanamAM A dazavidha dharma prANa che. AnuM varNana "navatattvaprakaraNa", "prazamarati', pravacanasAroddhAra,' "bRhatkalpasUtra' ityAdi aneka prAcIna graMthomAM upalabdha thAya che. rara sAmAthAdI sAdhujIvananA parasparanA vyavahAranI AcArasaMhitA "dazavidha sAmAcArI' tarIke prasiddha che. (1) icchAkAra : sAdhue potAnuM kAma bIjA pAse karAvavuM hoya to bIjAnI icchA hoya to karAvavAnuM, balAtkArathI nahIM. tevI rIte bIjAnuM kAma pote karavAnI icchA hoya to paNa ene pUchIne pachI karavAnuM. jo ke nisprayojana to bIjA pAse potAnuM kAma karAvAya ja nahIM. paraMtu azakti, bImArI, anAvaData vagere kAraNe bIjAone (je dIkSA paryAyamAM potAnAthI nAnA hoya temane) kahe : "mAruM ATaluM kAma karazo? tevI rIte sevAbhAvathI karmanirjarAnA hetuthI bIjAnuM kAma pote karavuM hoya to pUchavAnuM : "tamAruM A kAma huM karuM? (2) miththAkAra : sAdhujIvananAM vrata-niyamonA pAlanamAM jAgrata hovA chatAM kaMIka bhUla thaI jAya to te bhUlanI zuddhi mATe "micchAmi dukkaDuM Ape. dA.ta., chIMka AvI, vastra mukha AgaLa na rahyuM, pAchaLathI khyAla Avyo... ke turaMta micchAmi TuvarDa' Ape. paraMtu jANIbUjhIne je doSo seve, vAraMvAra seve, te doSonI zuddhi micchAmi yuva' thI na thAya. For Private And Personal Use Only Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 470 zAnisAra (3) tathAkAra : pote svIkArelA sugurunuM vacana koI vikalpa vinA "tahari' kahIne svIkArI levuM. (4) AvazyakI (AvasahI) : jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA mATe makAnanI bahAra nIkaLatA AvarUhI" bolIne nIkaLavuM. Avazyaka kArya mATe bahAra javuM te AvazyakI. (5) nelikI (nisIpI) : Avazyaka kArya pUrNa karIne sAdhu makAnamAM Ave tyAre pravezatAM 'nisIhI. bolIne praveza kare. () pRcchA : kaMI kAma upasthita thavuM hoya to gurudevane pUche : "bhagavan! A kAma huM karuM?' (7) pratipRcchA : pahelAM koI kAma mATe guru mahArAje nA pADI hoya paNa vartamAnamAM e kAma upasthita thayuM hoya to guru mahArAjane pUche ke : "bhagavan! pahelAM Ape A kAma karavAnI nA pADI hatI, paNa atyAre tenuM ja prayojana che, jo ApanI AjJA ho to huM e karuM?" guru mahArAja jema kahe tema kare. pratipracchA' no bIjo artha e che ke koI kAma karavAnI guru mahArAje hA pADI hoya, chatAM e kArya mATe pravRtta thatAM punaH guru mahArAjane pUchavuM. (8) chaMdaNA : sAdhu gocarI lAvIne sahavartI sAdhuone kahe : "huM gocarI (bhikSA) laI Avyo chuM, jene je upayukta hoya te icchApUrvaka grahaNa karo." (9) nimaMtraNA : gocarI jatI vakhate sahavartI sAdhuone pUche (nimaMtraNa Ape) ke "huM ApanA mATe yogya gocarI lAvIza." (10) upasaMparka viziSTa jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA mATe eka gurukulamAMthI bIjA gurukulamAM javuM. For Private And Personal Use Only Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 471 cauda rAjaloka A daza prakAranA vyavahArane samAcArI kahevAmAM Ave che. sAdhujIvanamAM A vyavahAranuM pAlana avazya kartavya che. vara 3 thoda rAjaloka koI kahe : "A medAna 40 mITara lAMbuM che,' koI kahe : "A ghara pa0 kuTa UMcuM che." ApaNane tarata kalpanAmAM besI jAya che, kAraNa ke "mITara.' phUTa' vagere mApothI ApaNe paricita chIe. "rAjaloka' e paNa eka mApa che. sahuthI nIce "tamatama prabhA' narakathI mAMDI sahuthI upara siddhazilA sudhInuM vizva 14 rAjaloka UMcuM che! A 14 rAjaloka pramANe vizvano AkAra kevo haze, e jijJAsA svAbhAvika rIte udbhave. eka manuSya potAnA be paga pahoLA karIne ane be hAtha keDe TekavIne Ubho rahe, teno jevo AkAra bane, tevo AkAra A 14 rAjaloka pramANa vizvano che. vizva aMge keTalIka mULabhUta vAto spaSTa karavI joIe. (1) A loka (vizva)nI utpatti koIe karI nathI. (2) A lokane koIe upADelo nathI, arthAt koInA AdhAre te rahelo nathI. (3) A loka anAdi kALathI che, te anaMta kALa sudhI raheze. (4) A vizva dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane jIvAstikAyathI paripUrNa che. lokanA traNa bhAga che : (1) Urdhvaloka, (2) adholoka, (3) madhyaloka Urdhvaloka : UrdhvalokamAM vaimAnika devo ane siddha AtmAo rahe che. 101. 24 muM zAstra aSTaka, zloka 2. 102. vaizAkhasthAnasyaH puruSa iva. kaTisthakarayugmaH | - prazamarati For Private And Personal Use Only Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 472 risAnasAra bAra devaloka : 1. saudharma 2. IzAna 3. sanatakumAra 4. mAhendra 5. brahmaloka ka, lAntaka 7. mahAzukra 8. sahastrAra 9, Anata 10. prANata 11. AraNa 12. azruta bAra devaloka pUrA thayA pachI enA upara nava raiveyaka devaloka che. enA upara anuttara devaloka che. pAMca anuttara-devaloka : 1. vijaya, 2. vijayaMta, 3. jayaMta, 4. aparAjita, 5. sarvArthasiddha. adholoka : adholokamAM nArakI, bhavanapatideva, vyaMtarAdi devo rahe che. sAta naraka : (1) ratnaprabhA, (2) zarkarA prabhA (3) vAlukAprabhA, (4) paMkaprabhA, (pa) dhUmaprabhA, (6) tama:prabhA, (3) tama tama prabhA For Private And Personal Use Only Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAra anuyoga 473 kramazaH eka pachI eka narakamAM vadhAre vadhAre duHkha-vedanA hoya che. sAta naraka sAta rAjaloka pramANa che. sAtamI naraka sAta rAjaloka pramANa pahoLI che. madhyaloka : madhyalokamAM manuSya, jyotiSadeva, tiryaMca jIvo rahe che. madhyalokamAM asaMkhya dvIpa ane samudra che. ApaNe madhyalokamAM chIe. 4 thANa anuyoga "rAga, dveSa ane mohathI abhibhUta saMsArI jIrvA zArIrika ane mAnasika aneka duHkhothI pIDita che. A samasta duHkhone dUra karavA mATe heya ane upAdeya padArthanA parijJAnamAM yatna karavo joIe. e prayatna viziSTa viveka vinA na hoI zake. viziSTa viveka anaMta atizayayukta Apta puruSanA upadeza vinA na hoI zake. rAga, dveSa ane mohAdi doSono sarvathA kSaya karanAra "Apta' kahevAya. AvA Akha puruSa "arihaMta' ja che. arihaMta bhagavaMtano upadeza ja rAgadveSanAM baMdhano toDavA samartha che. mATe e ahaMdu-vacananI vyAkhyA karavI joIe. pUrvAcAryoe cAra anuyogamAM ardhadravacanane vibhAjita karyuM che : 1. dharmakathA-anuyoga, 2. gaNita-anuyoga, 3. dravya-anuyoga, 4. caraNa-karaNa-anuyoga. anuyoga eTale vyAkhyA. dharmakathAonuM vyAkhyAna "zrI uttarAdhyayana' vageremAM che. gaNitano viSaya sUryaprajJapti vageremAM varNavavAmAM Avyo che. dravyonI carcAvicAraNA cauda pUrvomAM ane "saMmati Adi graMthomAM che. caraNa-karaNanuM vivecana "AcArAMgasUtra' AdimAM karavAmAM AvyuM che. A rIte vartamAnamAM upalabdha 45 AgamonuM A cAra anuyogamAM vibhAgIkaraNa thaI zake. 103, 24muM zAstra aSTaka, zloka 2. 104. AcArAMgasUtra TIkA; zrI zrIlAMkAcAryajI. For Private And Personal Use Only Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 474 jJAnasAra zA pa thAra nikSepa koI paNa zabdanuM arthanirUpaNa karavuM hoya te "nikSepa' pUrvaka karAya to ja spaSTa rIte samajAya. "nikSepa nikSepa?' nirUpaNa karavuM te nikSepa kahevAya. te nilepa jaghanyathI cAra prakAre che ane utkRSTathI aneka prakAre che. ahIM ApaNe cAra prakAranA nikSepanuM vivecana karIzuM : 1. nAma, 2. sthApanA, 3. dravya, 4. bhAva. nAma-nikSepa : yad vastuno'bhidhAnaMsthitamanyArthe tdrthnirpekssm| paryAyAnabhidheyaM ca nAma yAdacchikaM ca tathA / / 1. yathArtha rIte eka nAma anyatra prasiddha hoya ane te nAmano Aropa anyatra karavAmAM Ave. dA.ta. Indra. A nAma devonA adhipati tarIke prasiddha che, te nAma govALiyAnA chokarAnuM pADavAmAM Ave. 2. "indra' nAmano je parama aizvaryavALa artha, te govALanA chokarAmAM na ghaTe. 3. indra' zabdanA je paryAyo "za', "purandara', "zacipati' vagere, te paryAyo govALanA putra "Indra' mATe na ghaTe. yovika prakAramAM evAM nAma Ave che ke jeno vyutpatti artha na ghaTe. temAM to svecchAthI ja nAma nizcita karavAmAM Ave. A nAmo jIvanamAM ane ajIvanAM hoI zake. sthApanA-nikSepa : "yattu tadarthaviyuktaM tadabhiprAyeNa yacca tatkaraNi / lepyAdikarma tatsthApaneti kriyate'lpakAlaM ca / / bhAva-indra vagerenA artha rahita (paraMtu arthanA abhiprAyathI) sAkAra ke 105. 24muM zAstra aSTaka, zloka 4, 106. anuyogadvAra sUtra 107. anuyogadvAra sUtra For Private And Personal Use Only Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAra nikSepa 475 anAkAra je karAya te sthApanA kahevAya. bhAva-indrAdinI sAthe samAnatA hoya te sAkAra sthApanA. bhAva-indradinI sAthe asamAnatA hoya te anAkAra sthApanA. lAkaDAnI, paththaranI, hAthIdAMtanI pUtaLIo, pratimAo vagere sAkAra sthApanA kahevAya. AnA be prakAra hoya : (1) zAzvat ane (2) azAzvatuM. devaloka vageremAM zAzvat jinapratimAo hoya che, jyAre anya pratimAo vagere azAzvatuM paNa hoya che. zaMkha vageremAM je sthApanA karAya che te anAkAra sthApanA che. zAzvatu jinapratimAomAM "sthApanA" zabdanI vyutpatti "sthAvate ti sthApanA' na ghaTe, kAraNa ke te zAzvat che. zAzvatuM koI sthApI na zake. mATe tyAM "narTaphikko tirIti" sthApanA "arihaMtAdi rUpa che. rahe che te sthApanA" evo vyutpatti-artha karavo joIe. nAma-nikSepa ane sthApanA-nikSepamAM A rIte ghaNuM aMtara che. paramAtmAnI sthApanA (pratimA), devonI sthApanA, guruvaronI sthApanAnA darzana-pUjanathI icchita lAbhonI prApti pratyakSa dekhAya che. vaLI pratimAnA darzanathI viziSTa koTinA bhAva paNa jAge che. dravya-nikSepa : 10 bhUtasya bhAvino vA bhAvasya hi kAraNaM tu ylloke| tadravyaM tattvajJaiH sacetanAcetanaM kathitam / / je cetana-acetana dravya bhUtakAlIna bhAvanuM kAraNa hoya ke bhaviSyakAlIna bhAvanuM kAraNa hoya, te dravya-nikSepa kahevAya. dA.ta., bhUtakALamAM vakIla hoya ke DaoNkTara hoya, vartamAnamAM vakIlAta na karatA hoya ke davA na karatA hoya, chatAM loko temane vakIla ke DokaTara kahe che. A dravya nikSepanA vakIla, DokTara kahevAya! evI ja rIte, haju vakIlAtanuM bhaNe che ke meDikala kolejamAM bhaNe che, tyArathI ja tene loko vakIla, DaoNkTara tarIke kahe che, kAraNa ke te bhaviSyamAM vakIla ke DaoNkTara bananAra che. A rIte bhUtakAlIna paryAya ane bhaviSyakAlIna paryAyanuM je kAraNa vartamAnamAM hoya tene dravyanikSepa kahevAya. 108. anuyogavAra sUtra For Private And Personal Use Only Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 477 jJAnasAra dravya-nikSepanI bIjI paribhASA A rIte karavAmAM AvI che : "majuvono i' - anupayoga eTale bhAvazUnyatA..bodhazUnyatA...upayogazUnyatA. je kriyAmAM bhAva, bodha, upayoga na hoya te kriyAne dravyakriyA kahevAmAM Ave che. lokottara dravya-AvazyakanI carcA karatAM "anuyogadvAra sUtra' mAM kahyuM che ke zramaNa guNarahita ane jinAjJArahita banI svacchaMdatAthI viharI, ubhayakALa pratikramaNa mATe UbhA thAya te sAdhuvezadhArInuM pratikramaNa, te lokottara dravyaAvazyaka che.' dravya-nikSepanI vistRta carcA mATe "anuyogadvAra sUtra'nuM adhyayana karavAnI jarUra che. bhAva-nikSepa : tIrthakara bhagavaMtane laIne jyAM bhAva-nikSepano vicAra karavAmAM Avyo che, tyAM kahyuM che : "samavasaraNA mAvanArA' - samavasaraNamAM birAjelA...dharmadezanA ApatA tIrthakara bhagavaMta bhAva tIrthakara che. zrI anuyogadvAra sUtramAM kahyuM che vavavakSA-pariNAma bhavanuM bhAva:" -- vaktAne abhipreta pariNAmanuM thavuM (jAgrata thavuM) te bhAva kahevAya. bhAvathI pratikramaNAdi kriyA be prakAre hoya : (1) AgamathI, (2) noAgamathI. pratikramaNanAM sUtronA arthano upayoga te bhAva pratikramaNa kahevAya. evI rIte je kriyA karavAnI hoya te kriyAnA arthano upayoga hoya to te kriyA bhAvakriyA kahevAya. noAgamathI bhAvakriyA traNa prakAre che : 1. laukika, 2. kumAracanika, ane 3. lokottara. 1. laukika : laukikazAstronA zravaNamAM upayoga. 2. kubAvacanika : homa, japa..yAgAdi kriyAomAM upayoga. 3. lokottara : taccitta...Adi ATha vizeSatAothI yukta dharmakriyA (pratikramaNAdi). sArAMza e che ke prastuta kriyA choDIne bIje mana-vacana-kAyAno upayoga nahIM laI jatAM je kriyA karavAmAM Ave te bhAvakriyA. For Private And Personal Use Only Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 45 Agama 477 ICC 45 Agama AjathI 2500 varSa pUrve zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe sarvajJatA prApta karIne dharmatIrthanI sthApanA karI, agiyAra vidvAna brAhmaNone dIkSA ApI emane "gaNadhara' padavI ApI. bhagavate agiyAra gaNadharone "tripadI' ApI. '3pa vA vicArmaDu vA yuve vA.' A tripadInA AdhAre gaNadharoe "zanI' (bAra zAstra)nI racanA karI. pAMcamA gaNadhara sudharmAsvAmIe je dvAdazAMgI racI, temAMthI bAramuM aMga "daSTivAda' lupta thaI gayuM che. je agiyAra aMga rahyAM, temAMthI paNa ghaNo bhAga naSTa thaI gayo, chatAM je rahyuM tene AdhArabhUta rAkhIne kAlAMtare anya Agamo racAyAM. e rIte chellAM seMkaDo varSothI 45 Agama prasiddha che, te AgamonA 6 vibhAga che : 11 aMga, 12 upAMga, 4 mULasUtra, 6 chedasUtra, 10 prakIrNaka, 2, cUlikAsUtra. A 45 Agamo upara je vivaraNo lakhAyAM che, tenA cAra prakAra che : (1) niyukti, (2) bhASya, (3) cUrNa, ane (4) TIkA. A vivaraNo saMskRta bhASA ane prAkRta bhASAmAM lakhAyelAM che. 11 aMga 12 upAMga 4 mULasUtra 1. AcAra 1, aupapAtika 1. Avazyaka 2. sUtrakRta 2. rAjapranIya 2. uttarAdhyayana 3. sthAna 3. jIvAbhigama 3. dazavaikAlika 4. samavAya 4. prajJApanA 4. oghaniryukti 5. vyAkhyAprajJapti 5. sUryaprajJapti 6. jJAtAdharmakathA 6. caMdraprajJapti 109. 24 muM zAstra aSTaka, zloka 6 110. Agama sAhityanI vizeSa jANakArI mATe juo "AhaMtu AgamonuM avalokana' ane ' pistAlIsa Agamo' (le. pro. hIrAlAla 2. kApaDiyA) For Private And Personal Use Only Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAsare 478 7. upAsaka dazA 7. jaMbudvIpaprajJapti 8. aMtakRt dazA 8. nirayAvalikA 9. anuttaropapAtika dazA 9. kalpAvartAsikA 10. praznavyAkaraNa 10. puSmitA 11. vipAkazruta 11. puSpacUlikA 12. vRSNidazA ka chedasUtra 10 prakIrNaka 1. nizItha 1. devendrastava 2. dazAzruta 2. taMdulavaicArika 3. bRhatkalpa 3. gaNividyA 4. vyavahAra 4. AturapratyAkhyAna 5. jIvakalpa 5. mahApratyAkhyAna . mahAnizItha 6. gacchAcAra 7. bhaktaparijJA 8. maraNasamAdhi 9, saMsmAraka 10. catuH zaraNa 2 cUlikAsUtra 1. naMdI 2. anuyogadvAra 27 gotharInA 42 doSa" sAdhujIvanano nirvAha bhikSAvRtti para cAle che. sAdhu ane sAdhvI gRhasthonA gharomAMthI bhikSA laI Ave. paraMtu e bhikSAcaranA cokkasa prakAranA niyamo che. e niyamone anusarIne bhikSA lAvavAnI hoya che. jo e niyamonuM pAlana na kare to sAdhune doSa lAge, tenuM eNe prAyazcitta karavuM paDe. enAM mahAvratone surakSita rAkhavA mATe ene A doSothI bacavuM paDe. 42 doSone TALavA mATe e doSonuM jJAna hovuM joIe. ahIM e doSonAM nAma ane TUMkI samaja ApI che. vistArathI A jJAna meLavavAnI jijJAsAvALAe 111. 24 muM zAstra aSTaka, zlaka ka. For Private And Personal Use Only Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra joIe. gocarInA 42 doSa 47 'pravacanasArodvAra', 'opaniryu'i, 'piMDaniryutti', vagere graMthonuM adhyayana karavuM 1. AdhAkarma : 2. odezika : 3. pUrtikarma : mizrajAta : 4. 5. sthApanA : 6. prAkRtika : 7. prAduSkaraNa : 8. krIta : 9. prAmitva : 10. parAvartita : 11, abhyAhata : 12. udbhinna 13. mAlApahata : 14. Acchedya : www.kobatirth.org 15. anutkRSTa : 16. apUraka : sAdhu mATe banAvelAM anna-pANI. AvatA-jatA sAdhu-saMnyAsIo mATe banAveluM. AdhAkarmIthI mizra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vadhAre banAve. juduM kADhIne rAkhI mUke. lagnAdi prasaMge sAdhunimitte moDA-vahelA kare, tevI rIte savAre-sAMje sAdhunimitte moDI-vahelI rasoI kare. bArI ughADe, dIvo kare... sAdhu mATe vecAtuM lAve. sAdhu mATe udhAra lAve. adalo-badalo kare. sAdhunA sthAne sAme lAvIne Ape. sIla toDIne, DhAMkaNuM kholIne Ape. chIMkAmAM mUkeluM...utArIne Ape. putrAdinI IcchA na hoya chatAM temanI pAsethI laIne Ape. (pati patnInI, patnI patinI) rajA vinA vahorAve, rAMdhavAnI zarUAta potAnA mATe phare, pachI emAM sAdhu mATe umero kare. sAdhu dhAvamAtAnuM kAma kare. saMdezo laI jAya ane lAve. jyotiSazAstrathI nimitto kahe. potAnA AcAryanuM kuLa batAve. brAhmaNa, atithi, bhikhArI jevo banIne bhikSA mAge, 17. dhAtrIdoSa : 18. dUtidoSa : 19. nimittakarma : 20. AjIvakapiMDa: 21. vanIpakapiDa: 22. cikitsApiMDa : davA batAve athavA kare. krodhathI bhikSA mAge. 23. krodhapiMDa : 24. mAnapiMDa : abhimAnathI bhikSA lAve. For Private And Personal Use Only Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 480 jJAnasAra 25. mAyApiMDa : navA navA veza karIne lAve. 26. lobhapiMDa : amuka ja vastu lAvavA khUba phare. 27. saMstavadoSa : mAtA-pitAno ane sasarA pakSano paricaya Ape. 28. vidyApiMDa : vidyAthI bhikSA meLave. 29. maMtrapiMDa : maMtrathI bhikSA meLave. 30. cUrNapiMDa : cUrNathI bhikSA meLave. 31. yogapiMDa : yogazaktithI bhikSA meLave. 32. mULa karma H garbhapAta karavAnA upAya batAve. 33. zaMkita : doSanI zaMkA hoya chatAM bhikSA le. 34. prati : coLAyelAM cuMthAyelAM dravyo le. 35. pIhita : sacitta ke acittathI DhAMkelI vastu le. 36. dAyaka : nIcenA mANasonA hAthe bhikSA levAthI A doSa lAge. 1. beDImAM baMdhAyelo, 2. jUtAM paherelo, 3. tAvavALo, 4, bALaka, 5. kunja, 6. vRddha, 7. aMdha, 8. napuMsaka, 9. unmatta, 10. laMgaDo, 11. khAMDanAro, 12. pIsanAro, 13. pIMja nAro, 14. kataranAro, 15. dahIM jheranAro, 16, garbhavatI strI, 17. dhAvaNA bALakavALI mAtA ane 18, mAlikanI gerahAjarImAM nokara. 37. unmizra: sacitta-acitta mizra karIne Ape te levuM. 38. apariNata : pUrNa acitta na thayuM hoya tevuM levuM te athavA be sAdhumAM ekane nirdoSa lAge ne bIjAne sadoSa lAge te levuM. 39. lipta : madha, dahIM vagerethI lepAyeluM levuM. 40. chardita : bhUmi para DhaLeluM levuM. 41. nikSipta : sacitta sAthe saMghaTTAvALuM levuM. 42. saMhata : eka vAsaNane bIjA vAsaNamAM khAlI karIne khAlI vAsaNathI vahorAve. sAdhu ane sAdhvIne A 42 doSonI samaja hovI ja joIe, to ja teo bhikSA lAvavA mATe yogya bane. For Private And Personal Use Only Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir braha-adhyayana 481 28 brahama-adhyayana niyAga-aSTakamAM kahyuM che : brahmAdhyayananiSThAvAn prbrhmsmaahitH| brAhmaNo lipyate nAyaH niyAgapratipattimAn / / A zlokanA vivecanamAM vrahma-adhyayana mAM niSThA-zraddhA-AsthA rAkhavAnuM kahevAmAM AvyuM che. zrI AcArAMga sUtra'no prathama bhAga e ja brahma adhyayana. jo ke A zrutaskaMdha che, paraMtu zrI yazovijayajI mahArAje adhyayana tarIke nirdeza karelo che. A prathama zrutaskaMdhanAM nava adhyayano hatAM. paraMtu tenuM mahAparijJA' nAmanuM sAtamuM adhyayana hajAreka varSothI lupta thayeluM che. 'satthapariNNA logavijao ya sIosaNijja sammattaM / taha logasAranAmaM dhuyaM taha mahApariNNA ya / / aTThamae ya vimokkho uvahANasuyaM ca navamagaM bhaNiyaM / ' - bAghAra-niryukTri, 1. zastraparijJA 2. lokavijaya 3. zitoSNIya 4. samyatva 5. lokasAra 9. dhUtAdhyayana 7. mahAparijJA 8. vimokSa 9. upadhAnazruta zrI zIlAMkAcAryajI kahe che ke "A nave adhyayano saMyamI AtmAne mULaguNA ane uttaraguNomAM sthira karanArAM che, mATe karma nirjarArthe A adhyayanonuM parizIlana karavuM joIe.' 112. 28 muM niyAga aSTaka, zloka 8. For Private And Personal Use Only Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 482 jJAnasAra 29 dhyAna dhyAna' aMge prathama sarvasAdhAraNa vyAkhyAnuM nirUpaNa karI tenA bhedaprabheda para parAmarza karIzuM. dhyAnavicAra' graMthamAM-"cintA-bhAvanApUrvaka sthira adhyavasAyane "dhyAna kahyuM che. zrI mAvasUtra-tinA adhyayana' mAM "dhyAtina" kAtaH attarmuhUrtamAtra A pramANe dhyAnanuM sAtatya antarmuhUrta batAvyuM che. "zrI mAvazyavasUtra-pratimA madhyayana' mAM A dhyAnanAM cAra bheda batAvavAmAM AvyA che : (1) Arta, (2) raudra, (3) dharma, ane (4) zukla. zrI dhyAnavivara' mAM A cAra prakAromAMthI traNa prakArone be vibhAgamAM vibhAjita karyA che, ane zudhyAnane "parama dhyAna' kahyuM che. 'dravyataH Artaraudre, bhAvatastu AjJA-apAya-vipAka-saMsthAnavicayamidaM dhrmdhyaanm|' 1. ArtadhyAna : "zoka, Akranda, vilApAdi jemAM hoya te ArtadhyAna. zrI gaupAti (35) sUtra" mAM ArtadhyAnanAM cAra lakSaNa batAvAyAM che : (1) vAva : moTA svare rudana karavuM. (2) soyA : dInatA karavI. (3) tiLayA : AMkhamAMthI AMsu pADavAM. (4) vijhavaNayA : punaH punaH kaThora zabda bolavA. 113. 30 muM dhyAna aSTaka, zloka 2. 114. veinDA-mAvanApUrvaka sthiroDathyavaso dhyAnaYI - JAnavivAre 115. vApranTanavipanAnimarta| - AvazyavasUtra-adhyayana 116. aTTasa jJarLa vattara naivara-vaMLayA, soyA, tiyA, vinavAyA | - aupapAtikopAMge For Private And Personal Use Only Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra dhyAna 2. raudradhyAna : www.kobatirth.org 119, 'zrI aupapAtiba sUtra' mAM raudra dhyAnanAM cAra lakSaNa batAvavAmAM AvyAM che. (1) saLavorsa : niraMtara hiMsA, asatya, corI vagere karavAM. (2) ka uvo) : hiMsAdi sarva pApomAM pravRtti karavI. (3) abbAnavose : ajJAnathI kuzAstronA saMskArathI hiMsAdi pApomAM dharmabuddhithI pravRtti karavI. (4) AmarAMtose : AmaraNAMta jarAya pazcAttApa vinA kAlasaukarAdinI jema hiMsAdimAM pravRtti karavI. 'A Arta-raudra dhyAnanAM phaLano vicAra 'zrI AvazyasUtra' nA 'pratimAadhyayana' mAM karavAmAM Avyo che. ArtadhyAnanuM phaLa paralokamAM tiryaMcagati ane raudra dhyAnanuM phaLa narakagati. rU. dharmadhyAna : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 483 118'zrI harimaMdrIya aSTa' graMthamAM dharmadhyAnanI suMdara yathArtha stuti karavAmAM AvI che. * sarva tapanA prakAromAM zreSTha che. AMtara tapa:kriyArUpa che. 116 "dharmadhyAnanAM cAra lakSaNa che : * seMkaDo bhavomAM upArjana karela anaMta karmonA gahana vana mATe agni che. 1. AjJAruci, 2. nisargaruci, 3. upadezaruci, ane 4. sUtraruci. 1. AjJAruci : zrI jinezvaradevanA vacananI anupamatA, kalyANakAritA, sarva sat tattvonI pratipAdakatA... vagere joI tenA para zraddhA. 2. nisargaruci : jJAna-darzanacAritramaya AtmapariNAma. 117. kAlasaurika nAmano kasAI roja 500 pADAono vadha karato hato. - 118. mavazatasamucittavarNavanA nakhvatanaqm| atitapaHprApravaram| dvantaratapaH kriyArUpam / 119. ghummasa naM jJAAsa pattArI savavaLA-ajJArDa, visAruMDuM, uvasarpha, suttarus) aupapAtikasUtre For Private And Personal Use Only Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 484 jJAnasAra 3. upadezaruci : jinavacananA upadezanuM zravaNa karavAno bhAva ane anya jIvone jinavacanano upadeza karavAnI bhAvanA. 4. sUtraruci : dvAdazAMgInA adhyayana-adhyApakanI bhAvanA. 120dharmadhyAnanAM cAra AlaMbana che : 1. vAcanA, 2. pRcchanA, 3. parAvartana ane 4. dharmakathA. arthAt sadguru pAse vinayapUrvaka sUtranuM adhyayana karavuM. temAM zaMkA paDe to vidhipUrvaka guru mahArAja pAse jaI pRcchA karavI. niHzaMka banelA sUtrArtha bhUlI na javAya te mATe vAraMvAra tenuM punarAvartana karavuM, ane e rIte AtmasAtu thayelA sUtrArthanA supAtranI AgaLa upadeza karavo. Ama karavAthI dharmadhyAnamAM sthiratA prApta thAya che. 12 dharmadhyAnanI cAra anuprekSA che ? 1. anitya bhAvanA, 2. azaraNa bhAvanA, 3. ekatva bhAvanA, ane 4. saMsAra bhAvanA. A cAra bhAvanAonuM niraMtara ciMtana karavAthI dharmadhyAna ujvaLa bane che ne AtmasAtuM thaI jAya che. | zrI umAsvAti bhagavaMte prazamarati prakaraNamAM "dharmadhyAna'nI kramazaH cAra ciMtanadhArAo batAvI che : AjJAvicayamapAyavicayaM ca sddhyaanyogmupsRty| tasmAdvipAyavicamupayAti saMsthAnavicayaM ca / / 247 / / 1. sAviSaya : AptapuruSanuM vacana te ja pravacana che." A AjJA che. te AjJAnA arthano nirNaya karavo te vicaya che. 120. dhammassa NaM jhANassa cattArI AlaMbaNA vAyaNA, pucchaNA, pariyaTTaNA, dhmmkhaa|- aupapAtikasUtre 121. dhammassa NaM jhANassa cattAri aNuppehAo anitytvaashrnntvaiktvsNsaaraanuprekssaaH| - aupapAtikasUtre 122. AptavacanaM pravacanaM cAjJA, vicayastadarthanirNayanam / For Private And Personal Use Only Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 485 2. pAviSaya : 'mithyAtvAdi AsavomAM, strIkathAdi vikathAomAM, rasa-Rddhi-zAtA gAravAmAM, krodhAdi kaSAyomAM pariSahAdi nahi sahevAmAM AtmAnI durdazA che, nukasAna che. tenuM ciMtana karIne tevo dRDha nirNaya hRdayamAM sthApita karavAno. rU. vivAAiya : azubha ane zubha karmonA vipAka (pariNAma)nuM ciMtana karI "pApa karmathI duHkha ane puNya karmathI sukha' evo nirNaya hRdayastha karavo. 4. saMracAnaviya : paDradravya, Urdhva-adho-madhyalokanAM kSetra, cauda rAjalokanI AkRti vagerenuM ciMtana karI, vizvanI vyavasthAno nirNaya karavo te. ghaththAnI : "zrI pAvaraphUtra" mAM dharmadhyAna karavA icchatA AtmAnI yogyatAnuM pratipAdana A pramANe karyuM che : 'jiNasAhUguNakittaNasaMsaNAviNayadANasaMpaNNo / suasIlasaMjamarao dhammajjhANI muNeyavyo / / ' 1. zrI jinezvaradevanA guNonuM kIrtana ane prazaMsA karanAra; 2. zrI nigraMtha munijanonA guNonuM kIrtana-prazaMsA karanAra. temano vinaya karanAra, temane vastra-AhArAdinuM dAna denAra; 3. zrutajJAnanI prApti karavAmAM nirata. prApta zrutajJAnathI AtmAne bhAvita karavAnA lakSavALo; 4. zIla-sadAcAranA pAlanamAM tatpara; 5. indira saMyama, manasaMyama karavAmAM lIna; 123. AsravavikathAgauravapariSahAdyeSvapAyastu / 124. azubhazubhakarmavipAkAnucintanArtho vipAkavicayaH syAt / 125. dravya kSetrAkRtyanugamanaM sNsthaanvicystu| - prazamarati-prakaraNe, 248-249 For Private And Personal Use Only Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 487 Avo AtmA dharmadhyAnI banI zake che. prazamarati graMthamAM batAvavAmAM AvyuM che ke vAstavika dharmadhyAna prApta thayA pachI AtmA vairAgI bane che, arthAt te AtmAmAM vairAgyanI jyota prajavalita thAya che : 'dharmadhyAnamupagato vairAgyamApnuyAd yogyam / ' rU. vajIre dhyAna : sAmAnyataH Ama khyAla evo che ke "dhyAna mAnasika ja hoya. paraMtu "zrI bhAvasUtra' mAM 'vAcika dhyAna' paNa batAvavAmAM AvyuM che : 'evavihA girA me kttavvA erisI na vttvvaa| rUya yAniyavarU mAno vaNAM zApa T" mAre AvA prakAranI vANI bolavI joIe, AvI na bolavI joIe." - A pramANe vicArapUrvaka bolanAra vaktA "vAcika-dhyAnI' che. dhyAna-vana : dhyAna mATe ucita kALa paNa e che ke je samaye mana-vacana-kAyAnA yogo svastha hoya. dhyAnI mATe divasa-rAtanA samayanuM niyamana nathI. 'kAlo'pi sa eva dhyAnocitaH yatra kAle manoyogAdisvAsthyaM pradhAnaM prApnoti, naiva ca divasanizAvelAdiniyamanaM dhyAyino bhaNitam !' - zrI haribhadrasarijI 4. vasaMdhyAna : zudhyAnanA cAra prakAra che. te "zukladhyAnanA cAra pAyA' tarIke prasiddha che. 1. pRthavasva-vitarva-vAra : pRthasahita, vitarkasahita ane vicArasahita prathama sunirmaLa zukladhyAna che. A dhyAna mana-vacana-kAyAnA yogavALA sAdhune hoI zake. pRthavasva = kanerutvam dhyAnane karavAnI vividhatA. 126. savitarka savicAraM spRthktvmudaahRtN| triyogayoginaH sAdhorAdyaM zuklaM sunirmalam / / 6 / / 127. zrutacintA vitarkaH syAt vicAraH saMkramo mtH| __ pRthaktvaM syAdanekatvaM bhavatyetatrayAtmakam / / 61 / / - guNasthAnaka-kramArohe For Private And Personal Use Only Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAna 487 vitarka = zrAvintA | cauda pUrvagata zrutajJAnanuM ciMtana. vivAra: = saMdranA paramANu, AtmA Adi padArtha, enA vAcaka zabda ane kAyAkAdi yoga, A traNamAM vicaraNa, saMcaraNa, ane saMkramaNa. 2. vakatva-vitarva-vivAra : zukladhyAnanA A bIjA prakAramAM ekatva, avicAratA, savitarkatA hoya che; arthAta ahIM potAnA eka AtmadravyanuM athavA paryAyanuM ke guNanuM nizcala dhyAna hoya che; artha, zabda ane yogomAM vicaraNa hotuM nathI, ane bhAvazrutanA AlaMbane zuddha AtmasvarUpamAM ciMtana thatuM rahe che. zukladhyAnanA A be prakAra AtmAne upazamazreNi yA kSapakazreNimAM caDhAvanAra che, arthAt mukhyapaNe zreNimAM hoya che. bIjA prakAranA dhyAnanA aMte AtmA vItarAga bane che. kSapaka zreNivALo dhyAnI AtmA jJAnAvaraNIyAdi karma khapAvI kevaLajJAna pAmI sarvajJa bane che. 3. sUkSma kriyA-apratipAtI : A dhyAna cittanarUpa nathI. sarvajJa AtmAne badhuM ja AtmapratyakSa hovAthI temane cintanAtmaka dhyAnanI jarUra ja rahetI nathI. A trIjA prakAramAM manavacana-kAyAnA bAdarayogonuM rUMdhana thAya che. sUkSma mana-vacana-kAyAnA yogone rUMdhanAro ekamAtra sUkSma kAya yoga bAkI rahe che. A dhyAna AtmAnA eka tevA prakAranI avasthA che, ane te apratipAtI che, avinAzI che; arthAt A avasthA avazya cothA prakAranA dhyAnarUpa banI jAya che. 4. bucchinna kriyA nivRtti : ahIM samagra yoga sadAne mATe virAma pAmI gayA hoya che, viccheda pAmI A dhyAnamAM traNa viziSTatAo rahelI che. 128. svazuddha AtmAnubhUta bhAvanAnA AlaMbanathI antarjalpa cAle che. 129. zrutapayoga eka artha parathI bIjA artha para, eka zabda parathI bIjA zabda para, ane eka yogathI bIjA yoga para vicAraNA kare che. 130. dhyAna eka dravya uparathI bIjA dravya para, eka guNa uparathI bIjA guNa upara ane eka paryAya uparathI bIjA paryAya para saMkramaNa kare che. For Private And Personal Use Only Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasAra 488. gayA hoya che. A avasthAmAM have kyAreka parAvartana nathI thatuM. A avasthAvizeSa ja dhyAna che. '--zailezI avasthA' A dhyAnarUpa che. chadmastha AtmAnuM dhyAna : "mananI sthiratA te chabasthanuM dhyAna che. antarmuhUrtakALa mATe eka vastumAM je cittanI ekAvasthA, te chavstha jIvanuM dhyAna che." jinanuM dhyAna : yoganirodha e jinonuM ja dhyAna che, bIjAnuM nahIM. "kAyAnI sthiratA e kevaLInuM dhyAna che. 132 134 30 135 vIsathAnaka tapa ri tAnis tapa karmone tapAve-khapAve te tapa kahevAya. evAM bhinna bhinna prakAranA tapa zAstromAM batAvelA che. "tIrthaMkara nAmakarma baMdhAvI ApanAro mukhya tapa visasthAnakanI ArAdhanAnuM tapa che. nIcenAM sAta sthAnomAM anurAga, guNastuti, ane bhakti-sevA, A ArAdhanA karavAnI hoya che. 1. tIrthaMkara : aSTa prAtihAryanI zobhAne yogya. 2. siddha : sarvakarmarahita, parama sukhI ane kRtakRtya. 3. pravacana : dvAdazAMgI ane caturvidha saMgha. 131. chadmasthasya...dhyAnaM manasaH sthairyamucyate / / 101 / / - guNasthAnaka-kramArohe 132. antarmuhUrtakAlaM yaccittAvasthAnamekasmin vastuni tacchadmasthAnAM dhyAnam / ___- zrI haribhadrasUriH, AvazyakasUtrai 133. 'yoganirodho jinAnAmeva dhyAnaM naanyessaam|' - zrI haribhadrasUri AvazyakasUtre 134. vapuSaH sthairya dhyAnaM kevalino bhavet 11101 / / - guNasthAnaka-kramArohe 13pa. 30 muM dhyAna aSTaka, zloka 5. For Private And Personal Use Only Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488 vIsasthAnaka tapa: 4. guru : yathAvasthita zAstrArtha kahenArA, dharmopadezAdi ApanAra. 5. sthavira : vayasthavira (60 varSanI uparanA), zruta sthavira (samavAyAMga sudhInA jJAnI), paryAya vira (20 varSanA dIkSita). 7. bahuzruta : jemanI pAse ghaNuM jJAna hoya. 7. tapasvI : aneka prakAranA tapa karanAra tapasvI munio. 8. niraMtara jJAnopayoga : 9. darzana : samyaga darzana. 10. vinaya : jJAnAdino vinaya. 11. Avazyaka : pratikramaNAdi dainika dharmakriyA. 12-13. zIla-vata : zIla eTale uttaraguNa, vrata eTale mULaguNa. 14. kSaNa-lava-samAdhi : kSaNa...lava...vagere kALanAM nAma che. amuka samaya niraMtara saMvegabhAvita thaI dhyAna karavuM. 15, tyAgasamAdhi : tyAga be prakArano : dravyatyAga ane bhAvatyAga. ayogya evAM AhAra, upAdhi vagereno tyAga ane suyogya evAM AhAraupadhi vagerenuM sAdhujanone vitaraNa-A che dravyatyAga. krodhAdi azubha bhAvono tyAga ane jJAnAdi zubha bhAvonuM sAdhujanone vitaraNa-A bhAvatyAga. A baMne prakAranA tyAgamAM zakti anusAra niraMtara pravRtti karavAnI. 16. tapasamAdhi : bAhya-AtyaMtara bAra prakAranA tapamAM zakti anusAra pravRtti karavAnI. 17. dazavidha vaiyAvacca : AcArya, upAdhyAya, sthavira, tapasvI, glAna, zaikSaka, kula, guNa, saMdha ane sAdharmikanI tera prakAre vaiyAvacca karavAnI : 1, bhojana, 2. pANI, 3, Asana, 4. upakaraNa-paDilehaNa, 5. pAdapramArjana, 6. vastra pradAna, 7. auSadhapradAna, 8. mArge sahAya, 9. duSTothI rakSaNa, 10. daMDa (dAMDa) grahaNa, 11. mAtraka arpaNa, 12. saMjJA mAtraka arpaNa, ane 13. zleSma mAtraka arpaNa. 18. apUrva jJAnagrahaNa : navuM navuM jJAna meLavavuM. 19. zrutabhakti : jJAnabhakti. 20. pravacana prabhAvanA : jinokta tattvono upadeza vagere ApavuM. For Private And Personal Use Only Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 49o jJAnasAra pahelA ane chellA tIrthakare (RSabhadeva ane mahAvIrasvAmIe) A vize viza sthAnakonI ArAdhanA karI hatI. madhyanA 22 tIrthakaromAM koIe be, koIe traNa.. koIe badhAM sthAnakonI ArAdhanA karI hatI. A (- pravavaIRoddhAra', dvAra 10 nA anusAre) vIsasthAnaka tapanI ArAdhanAnI pracalita vidhi nIce pramANe che : ja eka-eka sthAnakanI eka-eka oLI karavAmAM Ave che. eka oLI 20 aThThamanI hoya che. aThThama (3 upavAsa) karavAnI zakti na hoya to 20 chaTha (be upavAsa) karIne oLI thaI zake te paNa zakti na hoya to 20 upavAsa, ra0 AyaMbila ke 20 ekAsaNAM karIne paNa oLI thaI zake che. A eka oLI cha mahinAmAM pUrNa karavAnI hoya che. ja oLInI ArAdhanAnA divase pauSadhavrata karavuM joIe, badhAM ja padanI ArAdhanAmAM pauSadha na thaI zake. to pahelAM sAta padanI sAta oLImAM to pauSadhadrata karavuM joIe. pauSadhanI anukULatA na hoya to dezAvagAsika vrata (8 sAmAyika ane 2 pratikramaNa) kare. oLInA divasomAM pratikramaNa, devavaMdana, brahmacarya-pAlana, bhUmizayana vagere niyamo pALavAnA hoya che. hiMsAmaya vepArano tyAga, asatya ane corIno tyAga, pramAdano tyAga karavo joIe. 20 sthAnakanI 20 oLI pUrNa thAya eTale mahotsava kare, prabhAvanA kare, ujamaNuM kare, A rIte mahAna tapanI ArAdhanA pUrNa thayAno AnaMda vyakta kare. ja jo cha mahinAmAM eka oLI pUrNa na thAya to pharIthI e oLI cAlu karavI paDe. dareka oLInA divasomAM jinezvara bhagavAna samakSa sAthiyA, khamAsamaNa ane kAussagna karavAnA hoya che. dareka padanI 20 navakAravALI gaNavAnI hoya che. ke A badhI kriyA karIne te te padanA guNonuM smaraNa-ciMtana karI AnaMdita rahe. For Private And Personal Use Only Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 - 27 51 51 67 vIsasthAnaka tapaH 491 jApanuM pada sAthiyA khamAsa. kAulo. navakAravALI OM namo arihaMtANaM 12 12 12 20 OM namo siddhANaM 31 31 31 20 OM namo pavayaNassa 27 27 27 20 OM namo AyariyANaM OM namo therANaM 10 10 OM namo uvajjhAyANaM OM namo loe savvasAhUNaM 27 OM namo nANassa 51 OM namo dasaNassa 67 67 OM namo viNayasaMpannassa 52 52 52 OM namo cArittassa 70 OM namo baMbhavayadhAriNaM OM namo kiriyANaM OM namo tavassa 12 OM namo goyamassa OM namo jiNANaM 20 20 OM namo saMyamassa 17 17 17 20 OM namo abhinavanANassa 51 51 OM namo suyassa 20 20 20 20 OM namo titthassa 38 38 38 20 "vIsasthAnaka padapUjA' tathA "vidhiprapA' vagere graMthonA AdhAre A vidhi saMkalita thayelI che. 18 25 1 11 20 For Private And Personal Use Only Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 492 jJAnasAra 31 3che. narcAvicAra" 114 pramANathI paricchinna anaMtadharmAtmaka vastunA eka aMzane grahaNa karanAra (bIjA aMzono pratikSepa karyA vinA) adhyavasAyavizeSane "naya' kahevAmAM Ave che. pratyeka padArtha anaMtadharmAtmaka hoya che. "pramANa" e padArthane anaMtadharmAtmaka siddha kare che, jyAre "naya' e padArthanA anaMta dharmomAMthI koI eka dharmane grahaNa kare che ne siddha kare che. paraMtu eka dharmanuM grahaNa karatAM, pratipAdana karatAM bIjA dharmonuM khaMDana nathI karato. pramANa" ane "naya' mAM A bheda che : naya pramANano eka deza (aMza) "che. jevI rIte samudrano eka deza-aMza samudra na kahevAya tema asamudra paNa na kahevAya tevI rIte nayone pramANa na kahevAya tevI rIte apramANa na kahevAya. zrI AvazyavasUtra'nI TIkAmAM zrIyut malayagirijIe pratipAdana karyuM che ke je naya nayAntara sApekSatAthI "cAtu' padayukta vastune svIkAre che te paramArthathI paripUrNa vastune svIkAre che, mATe teno "pramANa mAM ja antarbhAva thaI jAya che. je nayAttaranirapekSatAthI svAbhipreta dharmanA AgrahapUrvaka vastune grahaNa karavAno abhiprAya dhAraNa kare che te "naya' kahevAya, vastunA eka dezanuM grahaNa karato hovAthI. 136. 32 muM sarvanayAzraya aSTaka, zloka 1. 137. pramANaparicchinnasyAnantadharmAtmakasya vastuna ekadezapAhiNassaditarAMzApratikSepiNo'dhyavasAyavizeSA nyaaH| - jaina tarkabhASAyAm 138. yathA hi samudraikadezo na samudro nApyasamudrastathA nayA api na pramANaM na vaa'prmaannmiti| - jaina tarkabhASAyAma 139. iha yo nayo nayAntarasApekSagatA syAtpadalAcchitaM vastu pratipadyate sa paramArthataH paripUrNa vastu gRhNAti iti pramANa evAntarbhavati, yastu nayavAdAntaranirapekSatayA svAbhivapratenava dharmeNa avadhAraNapUrvakaM vastu paricchettumabhipreti sa nyH| - AvazyakasUtra - TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nayavicAra 493 "naya'nI A paribhASA nayavAdane mithyAvAda siddha kare che. "saLe nathI micchAvALo' A AgamanI uktithI sarve nayano vAda mithyAvAda che. nayAntaranirapekSa nayane mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja nayAmAsa kahe che. zrI sati-ta' mAM siddhasena divAkarajI nayonA mithyAtva ane sabhyattvanuM mAdhyama A rIte batAve che : tamhA savve vi micchAdiTThI sapakkhapaDibaddhA / aNNoNNaNissiyA uNa havanti sammattasabbhAvA / / 21 / / 'svaprakSapratibaddha sarve nayI mithyAdRSTi che. anyonya sApekSa sarve nayo samakita dRSTi che." dRSTAMta dvArA uparokta kathanane samajAvatAM teozrIe kahyuM che : jaha'NeyalakkhaNaguNA beruliyAImaNI visNjuttaa| rayaNAvalivavaesaM na lahaMti mahagghamullA vi / / 22 / / taha NiyayavAyasuviNicchiyA vi aNNoNNapakkhaNikhekkhA / sammaiMsaNasadaM sabve vi NayA Na pAveMti / / 23 / / jevI rIte vividha lakSaNathI yukta vairyAdi maNi mahAna kiMmatI hovA chatAM judAMjudAM hoya tyAM sudhI "ratnAvali' nAma pAmI zakatAM nathI, tevI rIte naryA paNa svaviSayanuM pratipAdana karavAmAM sunizcita hovA chatAM jyAM sudhI anyonya-nirapekSa pratipAdana kare tyAM sudhI "samyagdarzana' nAma pAmI zakatA nathI, arthAt sunaya kahevAtA nathI. dravyArthika naya-paryAyArthika naya : pratyeka vastunA mukhyatayA be aMza hoya che : (1) dravya, ane (2) paryAya. vastune je dravyarUpe ja jue te dravyArthika naya, ane vastune je paryAyarUpe ja jue te paryAyArthika naya. mukhya be ja gayo che. naigamAdi nayo A be nayanA ja vikalpa che. bhagavaMta tIrthaMkaradevanA vacanonA mukhya pravaktA tarIke A be navo kahelA che. For Private And Personal Use Only Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 494 - jJAnusAra sativarSa mAM kahyuM che : titthayaravayaNasaMgaha visesptthaarmuulvaagrnnii| davvaTThio ya pajjavaNao ya sesA viyappAsi / / 3 / / tIrthaMkaranAM vacananA viSayabhUta (abhidheyabhUta) dravya-paryAya che. teno saMgrahAdi nayo vaDe je vistAra karavAmAM Ave che, tenA mULa vaktA dravyArthika ane paryAyArthika nayo che. naigamAdi nayI temanA vikalpo che, bhedo che. dravyArthika ane paryAyArthika nayonAM maMtavyonuM spaSTa pratipAdana karatAM "sammati-ta" mAM kahyuM che : uppajjaMti viyaMti ya bhAvA niyameNa pjjvnnyss| dabaTThiyassa savvaM sayA aNuppannamaviNaMTuM / / 21 / / paryAyArthika nayanuM maMtavya che ke sarva bhAva utpanna thAya che ane nAza pAme che, arthAtu pratikSaNa bhAvo utpAda-vinAza svabhAvavALA che. dravyArthika naya kahe che ke sarva vastu anutpanna-avinaSTa che, arthAt dareka bhAva sthira svabhAvavALo che. dravyArthika nayanA traNa bheda che : (1) nagama, (2) saMgraha, ane (3) vyavahAra. paryAyArthika nayanA cAra bheda che : (1) RjusUtra, (2) zabda, (3) samabhirUDha, ane (4) evabhUta. zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa RjusUtra nayane dravyArthikano bheda kahe che. nAma : sAmAnya-vizeSAdi aneka dharmone A naya mAne che, arthAt "sattA' lakSaNa mahAsAmAnya, avAMtara sAmAnyo - dravyatva - guNatva - karmatva vagere tathA samasta vizeSone A naya mAne che, 'sAmAnyavizeSAdyanekadharmopanayanaparo'dhyavasAyo naigmH|' - ni tamaSA A naya potAnA maMtavyane puSTa karatAM kahe che : 'yadyathA'vabhAsate tattathA'bhyupagantavyam yathA nIlaM niiltyaa|' je jevuM dekhAya tene tevuM mAnavuM joIe-nIlane nIla tarIke ane patine pata tarIke. For Private And Personal Use Only Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 495 nayavicAra dharma ane dharmane ekAttataH bhinna mAne tyAre A naya mithyASTi che, arthAt naigamAbhAsa' che. naiyAyikadarzana ane vaizeSikadarzana dharmI-dharmane ekAnta bhinna mAne che. saMghaE : sAmAnyapratipAvanapara: saMpradAya | A naya kahe che : "sAmAnya ja eka tAtvika che, vizeSa nahIM." azeSa vizeSano apalApa karavApUrvaka sAmAnyarUpe ja samasta vizvane A naya mAne che. 141 ekAttataH sattA-advaitane svIkArI, sakala vizeSanuM nirasana karanAra saMgrahAbhAsa che, ema mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja kahe che. sarve advaitavAdI darzano ane sAMkhyadarzana sattA-advaitane ja mAne che. vyavaER : vizeSapratipAdanaparo vyavahAranayaH / - bhAvAryazrI manayariH sAmAnyano nirAsa karavApUrvaka vizeSane ja A naya mAne che. sAmAnya arthakriyAnA sAmarthyathI rahita hovAthI sakala lokavyavahAranA mArge AvI zakatuM nathI. vyavahAranaya kahe che : "vavAthajhiyAvara taveva paramArtha' te ja paramArthadaSTie sat che, ke je arthakriyAkArI che. sAmAnya arthakriyAkArI nathI mATe te sat nathI. A naya lokavyavahArane anusare che. je loka mAne te A naya mAne. jema loko bhramarane kALo kahe che. vAstavamAM bhramara pAMca varNavALo hoya che, chatAM kRSNa varNa spaSTa rIte upalabdha thAya che tethI loko bhramarane kALo kahe che. vyavahAranaya paNa bhramarane kALo kahe che! skUla lokavyavahAranuM anusaraNa karanAra A naya dravya-paryAyanA vibhAgane apAramArthika mAne che tyAre te vyavahArabhAsa kahevAya che. cArvAkadarzana A vyavahArAbhAsamAMthI janmeluM che. 140. sattA'dvaitaM svIkurvANaH sakala vizeSAn nirAcakSANaH sNgrhaabhaasH| - jaina tarkabhASA For Private And Personal Use Only Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAnasAra 14 496 nusUtra : "pratyutpannagrAhI RjusUtro nayavidhiH / -AcArya zrI malayagiriH je atIta che te vinaSTa hovAthI ane je anAgata che te anutpanna hovAthI na to te baMne artha-kriyA samartha che, na te pramANanA viSaya che. je kaMI che te vartamAnakAlIna vastu ja che - bhale te vartamAnakAlIna vastunAM liMga-vacana bhinna ho. atIta-anAgata vastu nathI, tevI rIte je parakIya vastu che te paNa paramArthathI asatuM che, kAraNa ke te ApaNA koI prayojananI nathI. RjusUtra nA nikSepomAM nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e cAreya nikSepane mAne che. mAtra vartamAna paryAyane mAnanAra, sarvathA dravyano apalApa karanAra RjusUtrAbhAsa' naya che. bauddhadarzana jusUtrAbhAsamAMthI pragaTeluM darzana che. tabhedena tasya tameva samartha ymaanH| paddha : A nayanuM bIjuM nAma "sAmpata' naya che. A naya paNa RjusUtranI jema vartamAnakAlIna vastu ja mAne che, atita-anAgata vastune nathI mAnato. vartamAnakAlIna parakIya vastune paNa nathI mAnato. nikSepomAM mAtra bhAvanikSepane ja mAne che. nAma, sthApanA ane dravya-A traNa nikSepane mAnato nathI. evI rIte liMga ane vacananA bhedathI vastuno bheda mAne che, arthAt ekavacana vAcya "guru" no artha judo ane bahuvacana vAcya "gurava' no artha judo! evI rIte paMliMga artha napuMsakaliMgathI vAcya nahIM ane strIliMgathI paNa vAcya nahIM. napuMsakaliMga-artha puliMga-vAcya nahIM ke strIliMga-vAo nahIM. ema strIliMga mATe paNa samajavuM. A naya abhinna liMga-vacanavALA paryAya zabdonI ekArthatA mAne che. 141. sAmpratamutpanna pratyutpannamucyate, vrtmaanmiti| - AvazyakasUtra TIkAyAm For Private And Personal Use Only Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nayavicAra 497 arthAta indra-zukra-purandara...vagere zabdo ke jemanAM liMgavacana samAna che, te zabdonI ekArthatA mAne che. tenA artha bhinna bhinna mAnato nathI. zabdAbhidhAyyarthapratikSepI zabdanayAbhAsaH / ___ - jaina tarkabhASA zabdAbhidheya arthano pratikSepa (apalApa) karanAra naya zabda nayAbhAsa kahevAya che. samabhirUDha : zabdanaya ane samabhirUDha nayamAM eka bheda che. zabdanaya abhinna liMgavacanavALA paryAya zabdonI ekArthatA mAne che; jyAre samabhirUDha naya paryAya zabdonI bhinnArthatA mAne che. zabdanA vyutpatti-arthane ja mAne che. 'paryAyazabdeSu niruktibhedena bhinnamarthaM samabhirohana samabhirUDhaH / ' __ - jaina tarkabhASA A naya paryAyabhede arthabheda mAne che. paryAya zabdonA arthamAM rahelA abhedanI upekSA kare che. Indra, zaka, purandara vagere zabdonA artha bhinna bhinna kare che. dA.ta. rundhanArendra, zavanaccha, pUratu puradra.. vagere. "ekAntataH paryAya zabdonA arthamAM rahelA abhedanI upekSA karanAra naya miAnaya, nayAbhAsa kahevAya che. parvamUta : 'zabdAnAM svprvRttinimittbhuutkriyaavissttmrthvaacytvenaabhyupgcchnnevmbhuut;|' ___ - jaina tarkabhASA te te zabdanA te te vyutpatti-artha mujaba kriyAmAM pariNata padArtha, te te zabdathI vAcya bane. dA.ta. nauH (gAya) zabdano prayoga tyAre ja satya kahevAya ke jyAre te gamanakriyAmAM pravRtta hoya, kAraNa ke, nauH (gAya) zabdanI vyutpatti artha che : chatati : gAya UbhI hoya ke beThI hoya tyAre tenA mATe jora (gAya) 142. paryAyadhvaninAmabhidheyanAnAtvameva kakSIkurvANaH samabhirUDhAbhAsaH | - jaina tarkabhASA For Private And Personal Use Only Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 498 zanisAre zabdano prayoga na thaI zake, ema A naya mAne che. A rIte naya kriyAmAM apravRtta vastune zabdathI avAcya mAnato hovAthI mithyAdRSTi che. 'kriyAnAviSTaM vastu zabdavAcyatayA prtikssipnnevNbhuutaabhaasH|' * jaina tarkabhASA kriyAmAM apravRtta zabda-vAcya nathI, ema kahenAra A naya evaMbhUtAbhAsa che." A pramANe sAta nayonuM svarUpa saMkSepathI prastuta karavAmAM AvyuM che. vizeSa jijJAsAvALA manuSya gurugamathI jijJAsA pUrNa karavI. nizcayanaya-vyavahAranaya : 'tAttvikAmyupagamaparastu nishcyH|' - jaina tarkabhASA nizcayanaya tAttvika arthano svIkAra kare che. bhramara ne A naya paMca varNano mAne che. pAMca varSanA pagalothI tenuM zarIra baneluM hovAthI bhramara tAvika dRSTie pAMca varNano che, athavA to nizcayanayanI paribhASA A pramANe paNa karAya che "sarvanayanatArthaprANI niya?' sarvanayone abhimata arthane grahaNa karanAra nizcayanaya che. prazna : sarvanaya-abhimata arthane grahaNa karatAM te "pramANa' kahevAze. nayatvano vyAdhAta nahIM thAya? uttara : nizcayanaya sarvanaya-abhimata arthane grahaNa kare che chatAM te te nayane abhimata sva-arthanI pradhAnatAno svIkAra kare che, mATe teno arbhAva pramANa" mAM nahi thAya. toddhArthInuvAvaro vyavahAranA A lokamAM prasiddha arthanuM anusaraNa karanAra vyavahAranaya che. jemAM lokomAM bhramara kALo kahevAya che, to vyavahAranaya paNa bhramarane kALo mAne che, athavA "nayamatIrthagrAphI vyavahAra:" koI eka nayanA abhiprAyane anusaranAra vyavahAranaya kahevAya che. For Private And Personal Use Only Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 499 nayavicAra jJAnanaya-kriyAnaya : jJAnamAtrAdhAnyAkhyupAmaparA jJAnanayA ' mAtra jJAnanI pradhAnatA mAnanAra jJAnanaya kahevAya che. kriyAmAtrAdhAnyagrupamaparA riyAnayaE |' - mAtra kriyAnI pradhAnatAne svIkAranAra kriyAnaya kahevAya che. RjusUtrAdi cAra naya cAritrarUpa kriyAnI ja pradhAnatA mAne che, kAraNa ke kriyA ja mokSa prati avyavahita kAraNa che. "zailezI" kriyA pachI turaMta ja AtmA siddhigatine prApta kare che. nagama, saMgraha ane vyavahAra-A traNa nayo yadyapi jJAnAdi traNeyane mokSanuM kAraNa mAne che, paraMtu traNanA samudAyane nahi, paraMtu jJAnAdine bhinna bhinna rIte mokSanA kAraNa tarIke svIkAre che. jJAnAdi traNathI ja mokSa thAya, tevo niyama A nayo mAnatA nathI. jo ema mAne to te "naya" "naya' na rahe! nayano vyAdhAta thaI jAya. A che jJAnanaya-kriyAnayanuM saMkSipta svarU5. - - - For Private And Personal Use Only Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khAcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kIbA tIrtha Acharya Sri Kailasasaga suri Gyanmandir Si Mahavir Jain Araghana kendra Koba Tirth, Gandhinagar 382 007 (GU) INDIA Website: www.kobatirth.org E-mail:gyanmandirtelkobatirth.org ISBN 81-89177-16-8 For Private And Personal Use Only