Gyansara

SR No.: 008912
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhadraguptasuri
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Publication Year: 2008
Total Pages: 553
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Spiritual
File Size: 16 MB

Page 252

૨૧૨
જ્ઞાનસાર
જે દૃષ્ટિથી આત્મા પર અનુરાગ થાય, તે દૃષ્ટિ તત્ત્વદૃષ્ટિ કહેવાય. જે દૃષ્ટિથી જડ-પુદ્ગલ પર અનુરાગ થાય, તે દૃષ્ટિ ચર્મષ્ટિ કહેવાય.
પૂર્ણ તત્ત્વષ્ટિ કેવળજ્ઞાની ભગવંતની હોય. પૂર્ણ તત્ત્વદૃષ્ટિમાં સફલ વિશ્વના ચરાચર પદાર્થોનું વૈકાલિક દર્શન થાય. તે દર્શન રાગદ્વેષ વિનાનું હોય; હર્ષશોરહિત હોય, આનંદ-વિષાદ વિનાનું હોય. અરૂપી આત્માનું પણ પ્રત્યક્ષ દર્શન હોય. આ પૂર્ણ તત્ત્વદૃષ્ટિવાળું કેવળજ્ઞાન; કેવળજ્ઞાનીઓએ જે માર્ગે પુરુષાર્થ કરીને મેળવ્યું, તે માર્ગે ચાલવાથી જ પ્રાપ્ત થાય. તે માર્ગ છે સમ્યગ્દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રનો.
‘વર્ણ, રસ, રૂપ અને ગંધમાં મોહાધીન ન બનો. આત્મસ્વરૂપમાં રમણ કરનારા બનો, તો જ પૂર્ણતા પ્રાપ્ત થશે,’-આ ઉપદેશનો સાર છે. અનાદિ કાળની આદતોને મન મારીને પણ છોડવા પ્રયત્ન કરો; તે માટે નવી આદતો પાડી દેવી જોઈએ. આત્મસ્મરણ, આત્મરતિ, આત્મસ્વરૂપમાં લીનતા... આ માટે સમ્યગ્ શ્રુતજ્ઞાનમાં લીનતા કરો, સમ્યક્ ચારિત્રથી જીવનને સંયમી કરો.
भ्रमवाटी बहिर्दष्टिर्भमच्छाया तदीक्षणम् ।
अभ्रान्तस्तत्त्वद्रष्टिस्तु नास्यां शेते सुखाशया । । २ । । १४६ ।।
અર્થ : બાહ્યદૃષ્ટિ ભ્રાન્તિની વાડી છે. બાહ્યદૃષ્ટિનો પ્રકાશ ભ્રાન્તિની છાયા છે. પરંતુ ભ્રાન્તિરહિત તત્ત્વની દૃષ્ટિવાળો ભ્રમની છાયામાં સુખની ઈચ્છાથી સૂતો નથી.
વિવેચન : બાહ્યદૃષ્ટિ,
ભ્રાન્તિનાં વિષયવૃક્ષોથી ભરેલી વાડી!
ભ્રાન્તિનાં વૃક્ષોની છાયા પણ ભ્રાન્તિ, વિષનાં વૃક્ષની છાયા વિષ જ હોય ને! બાહ્યદૃષ્ટિ ભ્રાન્તિરૂપ અને બાહ્યદૃષ્ટિનું દર્શન પણ ભ્રાન્તિરૂપ હોય છે.
ભ્રાન્તિનાં વિષવૃક્ષોની છાયામાં તત્ત્વદૃષ્ટિ આત્મા આરામ ન કરે; નિર્ભય બનીને સૂઈ ન જાય. એ જાણતો હોય છે કે અહીં સૂવામાં પ્રાણનું પણ જોખમ છે - કદાચ એ વિષવૃક્ષોની ઘટામાંથી એને પસાર થવું પડે, પણ એ તરફ આકર્ષાય નહીં.
બાહ્યદૃષ્ટિમાં ‘સન્ન’ અને 'મમના વિકલ્પો આવે. બાહ્યદૃષ્ટિ ઉપાદેયને હેય બતાવે અને હેયને ઉપાદેય સમજાવે! સાચા સુખનાં સાધનોમાં દુઃખ સમજાવે અને દુર્ગતિના કારણભૂત સાધનોમાં સુખ સમજાવે! બાહ્યદૃષ્ટિ