Book Title: Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ०५ गा. ४-५ अकाममरणवर्णनम् किं प्ररूपितमित्याह-'कामगिद्धो' इत्यादि । अकाममरणोदाहरणप्रदर्शनार्थमिह यथाशब्दः प्रयुक्तः, यथा कामगृद्धः विषयलोलुपः, बाला=हिताहितज्ञानरहितः, भृशम् अत्यर्थ, क्रूराणि-रौद्राणि प्राणातिपातादीनि कर्माणि करोति, शक्तौ सत्यामिति भावः, अशक्तौ तु तन्दुलमत्स्यवन्मनसाऽपि करोति, तानि च कृत्वा प्रक्रमाद् अकाम एव म्रियते ॥४॥
उक्तमेवार्थ स्पष्टयतिजे गिद्धे कामभोगेसु, एंगे कूडाय गच्छइ ।
ने में दिट्टे परे लोएं, चखुदिट्ठा ईमा रेई ॥५॥ अन्तिम तीर्थंकर श्री महावीर स्वामी ने इस प्रकार से कहा है कि (जहा -यथा ) जैसे (कामगिद्धे - कामगृद्धः) विषयलोलुप (बाले - बालः) बाल हिताहितज्ञानरहित प्राणी (भिसं - भृशम् ) अत्यंत (कूराई - फराणि) हिंसादिक रौद्र कर्मों को शक्ति होने पर (कुव्वइ-करोति) करता है और शक्ति नहीं होने पर तन्दुलमत्स्य की तरह मन से ही करता है, और इन क्रूरकर्मों को मन से करता २ ही वह तंदुलमत्स्य मर जाता है । यह अकाममरण है । तात्पर्य यह है कि-विषयलोलुप प्राणी हिंसादिक रौद्रकर्मों को करता हुआ ही जो नहीं चाहते हुए भी मर जाता है वह उसका मरण अकाम मरण है ॥४॥ पढमं ठाणं-प्रथमं स्थानं प्रथम स्थान मागे महावीरेण देसियं-महावीरेण देशितम् मतिम तीर्थ ४२ श्री महावीर स्वामी २
जहा-यथा रेभ कामगिद्ध-कामगृद्धः विषयोg५ बाले-बालः मास-हिताडितशान २हित प्राण भिसं-भृशम् अत्यात कूराई-ऋराणि हिंसा शेद्र भी स्मारने २६ शक्ति डोपान छापणे कुव्वइ-करोति ४२ छ, मन यारे पोतनी शक्ति न डाय त्यारे તન્દુલમજ્યની માફક શરીરથી ન બની શકે તે મનથી પણ કરે છે. અને એ કર કર્મો માનસિક રીતે કરતાં કરતાં તે તંદુલમસ્ય મરી જાય છે. અને આ રીતે આવેલું મરણ તે અકામમરણ છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે વિષય
લુપ પ્રાણી હિંસાદિક ઘોર કર્મોને કરતે હોય અને છતાં પણ પિતાનું મરણ તે ન જ થાય તેમ ઈચ્છતે હોય છે છતાં પણ તે મરી જાય છે. એટલે કે પિતાના મરણના અંત સુધી તે જીવ અન્યની હિંસામાં જ રચ્યા પચ્ચે રહે શરીર વડે બીજાને ન મારી શકે તો મનથી પણ બીજાનું મરણ છે. મરણાંતે પણ હિંસા ન છોડે આવા પ્રાણીનું મરણ એ અકામ મરણ છે. | ૪ उ० १७
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
