Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 849

ADD
८३४
उत्तराध्ययनसूत्रे तातस्य वचनं श्रुत्वा कुमारौ पोचतु:नो इंदियग्गिज्झ अमुत्तभावा, अमुत्तभावा वि य होई निच्चो। अज्झत्थहेऊ नियओऽस्संबंधो, संसारहेउं च वयंति बंध ॥१९॥ छाया-नो इन्द्रियग्राह्यः अमुर्तभावात , अमूर्तभावादपि च भवति नित्यः ।
अध्यात्महेतुर्नियतोऽस्य बन्धः, संसारहेतुं च वदन्ति बन्धम् ॥१९॥ 'नो इंदियगिज्झ' इत्यादि
हे तात ! यद् भवान् प्रत्यक्षतोऽनुपलभ्यमानत्वादात्मनोऽस्तित्वमेव खण्डयति, तदप्यवास्तविकमेव । यतः असौ आत्मा नो इन्द्रिग्राह्यः इन्द्रियैः श्रोत्रादिभिग्राह्यः संवेधो न भवति, अमूर्तभावात् अमुर्तस्वात्-रूपाधभावात् । अयं भावः-यदीनास्ति" आत्मा नहीं है । इसलिये शशविषाण (ससलेका सींग ) तुल्य आत्माका जब स्वतंत्र कोई अस्तित्व नहीं है तो फिर उसकी मुक्तिके लिये धर्माचरण करना निरर्थक ही है ॥१८॥
इस प्रकार पुरोहित-पिताके वचनोंको सुनकर दोनों कुमारोंने क्या कहा-यह बात इस गाथा द्वारा प्रकट की जाती है
'नो इंदियगिज्झ०' इत्यादि
अन्वयार्थ हे तात ! आपने जो अभी कहा है कि प्रत्यक्ष प्रमाणसे आत्माका ग्रहण नहीं होता है अतः वह शशविषाण (समलेका सींग)की तरह असत् है सो ऐसा कहना आपका ठीक नहीं है कारण कि वह प्रत्यक्षके द्वारा जो ग्रहण नहीं होता है उसका कारण (अमुत्तभावा-अमूर्तभावात् ) उसका अमूर्त होना है अतः वह (नो इंदियग्गिज्ज-इन्द्रियग्राह्यः न ) किसी भी इन्द्रियका विषय नहीं है । अमूर्तका तात्पर्य है रूपादिक विशिष्टत्वका प्रत्यथी नामां आवे मेमनही पाथी “आत्मा नास्ती' 2मात्मा नथी. ॥ भाटे સસલાના શિગડાની માફક આત્માનું જ્યારે કોઈ સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ જ નથી તો પછી તેની મુક્તિ માટે ધર્માચરણ કરવું એ નિરર્થક જ છે. જે ૧૮ છે
આ પ્રકારનાં પુરહિત પિતાનાં વચનેને સાંભળીને બને કુમારએ શું छह-सात मा माथा द्वारा प्रगट ४२वामां आवे छे.-"नो इंदियगिज्झ"-त्यादि
અન્વયાર્થ–હે તાત ! આપે હમણાં જ કહ્યું કે, અપ્રત્યક્ષ પ્રમાણથી આત્માનું ગ્રહણું થતું નથી આથી તે સસલાના શિંગડાની જેમ અસત્ છે. તે આપનું એ કહેવું બરોબર નથી. કારણ કે, પ્રત્યક્ષમાં ન જોઈ શકાય તેનું ४१२५ मे छ , अमुत्तभावा-अमूर्तभावात् ते २४श्य छे. मे २d नो इंदियगिज-इन्द्रियग्राह्यः न आई पण अपय१३५ नथी सट, तनु पर ૩૫ નથી જેનામાં અમૂર્તનું તાત્પર્ય એ છે કે, રૂપ આદિ વિશિષ્ટત્વને
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨