________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० १४ नन्ददत्त- नन्दप्रियादिषड्जीवचरितम्
૮૬૭
वा = पुनः सर्वमपि । धनं=समस्तमपि रजतस्वर्णरत्नादिकं धनं तव भवेत् तथापि सर्वमपि जगद् धनं च ते तव कृते अपर्याप्तम् = अपरिपूर्ण स्यात् तृष्णाया निरवधिकत्वात् । अथवा भवतु तत्पर्याप्तम्, तथापि तत्सर्वं जगद् धनं च तव त्राणाय = रक्षणाय - जन्मजरामरणाद्यपनोदनाय नैव भवेत् । अतो वान्तसदृशमिंद ब्राह्मणधनं त्वया नैव ग्राहम् ।। ३९ ।।
फिर भी - ' सव्वंजग ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - हे राजन् ! (सव्वं जगं - सर्व जगत् ) समस्त भी लोक (जह तुहं भवे - यदि तच भवेत् ) यदि आपके आधीन हो जाय (वा - वा) अथवा (सव्वं धणं वि भवे - सर्वं धनमपि भवेत् ) तीन लोकका जितना भी रजत स्वर्ण आदि धन है वह भी आपके खजाने में भर दिया जाय - उस पर आपका एक छत्र प्रभुत्व स्थापित हो जाय तौ भी ( सव्वं पि से अपज्जसं सर्वमपि ते अपर्याप्तम् ) वह समस्त लोक एवं समस्त धन आपके लिये पर्याप्त नहीं हो सकता है, क्यों कि तृष्णा अपर्याप्त है. उससे भी आपकी वह तृष्णा शांत नहीं हो सकती है । अथवा थोड़ी देर के लिये यह मान लिया जाय कि उससे तृष्णाकी शांति हो भी जाय, तौभी ( तं तव ताणाय नैव - त्त् तव त्राणाय नैव ) वह समस्त वैभव आदि परिकर जन्म जरा एवं मरणादिकसे आपकी रक्षा नहीं कर सकता है । इस लिये इस ब्राह्मणका धन जो कि वमन जैसा है आपको ग्रहण करना उचित नहीं है ॥
-
श्री पशु – “ सव्वं जगं " - इत्यिाहि !
भ्भन्वयार्थ–डे शन्न् ! सव्वं जगं - सर्व जगत् संघ भगत पायु जई तु भवे - यदि तव भवेत् ले आपने साधिन थालय वा वा अथवा सव्वं धणं विभवे - सर्व धनमपि भवेत् त्राउनु ने अर्ध सुवर्थ याहि धन छे ते આપના ખજાનામાં ભરી દેવામાં આવે એના ઉપર આપનુ′ એક છત્ર પ્રભુત્વ स्थापित मनी लय तो पशु सव्वंपि ते अपज्जत्तं सर्वमपि ते अपर्याप्तम् मे સમસ્ત લેાક, અને સઘળું ધન આપને માટે પર્યાપ્ત બની શકનાર નથી કારણ કે, તૃષ્ણા અર્પીસ છે. આ કારણે આપની એ તૃષ્ણા શાંત થઇ શકે તેમ નથી. અથવા ઘેાડા સમય માટે એમ માની લેવામાં આવે કે તૃષ્ણાની શાંતિ થઈ यस्य तो पशु तं तव ताणाय नैव - तत् तव त्राणाय नैव ते सधणा वैलव આદિ સઘળુ જન્મ, જરા અને મરણાદિકથી આપની રક્ષા કરી શકે તેમ નથી. આ માટે એ બ્રાહ્મણનું ધન કે, જે વમનના જેવું છે તે લેવુ આપના માટે ઉચિત નથી,
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
