Book Title: Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book text
Previous | Next

Page 470
________________

प्रियदर्शिनी टी. 40 ९ नमिचरिते इन्द्रकृतनमिराजषिस्तुतिः ४५५ यत् त्वया लोभी वशीकृतः, यतस्त्वं हिरण्यादिकं वर्धयित्वा गन्छ' इति सहेतुकमभिहितोऽपी छाया आकाशसमत्वमुक्तवान् । तस्माच्चत्वारोऽपि कषायास्त्वया जिता इत्याश्चर्यमितिभावः ॥५६॥
भावार्थ-इन्द्रने सब से पहिले नमि राजऋषि से इस प्रकार कहा था कि जो उद्धत राजवर्ग है उसको आप पहिले जीते पश्चात् दीक्षा अंगीकार करें-इससे राजऋषि के चित्तमें जरा सा भी क्षोभ प्राप्त नहीं हुआ-अतः इससे ज्ञात हो चुका कि इन्हों ने क्रोध को जीत लिया है। जब इन्द्र ने ऐसा कहा था कि आप का अन्तःपुर जल रहा है राजभवन जल रहा है तब राजऋषि के चित्त में जरा सा भी अहंकार उत्पन्न नहीं हुआ, अतः इससे उनमें मान का विजय स्पष्ट प्रतीत हुआ। क्यों कि उन्होंने यह विचार तक भी नहीं किया कि मेरे रहते हुए मेरा अन्त:पुर तथा राजभवन जल रहा है अतः मैं इसकी रक्षा करूँ । तथा जब इन्द्र ने राजऋषि से तस्करों को निग्रह करने के लिये प्रेरित किया था उस समय माया करने में राजऋषि ने थोड़ा भी अपना मन नहीं लगाया अतः इससे उनमें माया का जीतना लक्षित हुआ तथा 'हिरण्य सुवर्णआदि को बढ़ा कर आप दीक्षा ले' ऐसा जब इन्द्र ने कहा तब इन्हों ने कहा कि प्राणियों की इच्छाएँ आकाश के समान अपरिमित हैं । इससे लोभका जीतना उनमें स्पष्ट प्रतीत हुआ, अतः इन्द्र आश्चर्य कर रहा है कि
ભાવાર્થ-ઈન્દ્ર સહુથી પહેલાં નમિરાજર્ષિને આ પ્રકારે કહ્યું હતું કે, જે ઉદ્ધત રાજવગે છે એને આપ પહેલાં તે અને પછી જ દીક્ષા અંગિકાર કરે. આથી રાજર્ષિના ચિત્તમાં જરા સરખે પણ ક્ષેભ ન થયે આથી એ જાણી શકાયું કે તેમણે ક્રોધને જીતી લીધેલ છે. જ્યારે ઈ એમ કહ્યું હતું કે, આપનું અંતઃપુર બળી રહ્યું છે. રાજભવન સળગી રહ્યું છે. ત્યારે રાજર્ષિના ચિત્તમાં જરા સરખેએ અહંકાર જાગ્યો નહીં. આથી એમનામાં માનને વિજય સ્પષ્ટ રીતે દેખાય. કેમકે, તેમણે એ વિચાર સરખે પણ ન કર્યો કે મારી પિતાની હાજરીમાં જ મારૂં અંતઃપુર તેમજ રાજભવન સળગી રહ્યાં છે, માટે લાવ તેની હું રક્ષા કરૂં. તેમજ જ્યારે ઈન્દ્ર રાજષિને ચોર ડાકુઓને નિગ્રહ કરવા માટે કહ્યું, એ સમયે માયામાં રાજર્ષિએ પિતાનું મન જરા સરખું ન લગાડયું. આથી તેમણે માયાને જીતી લીધેલી હોવાનું જણાયું. ઉપરાંત “હિરણ્ય સુવર્ણ આદિમાં વધારો કરીને આપ દીક્ષા લે એવું જ્યારે ઈન્ડે કહ્યું ત્યારે તેમણે કહ્યું કે, પ્રાણીઓની ઈચ્છાઓ આકાશની જેમ અપરિમિત છે. આથી તેમને તેમણે જીતેલે હેવાનું સ્પષ્ટ રીતે પ્રતીત
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨

Loading...

Page Navigation
1 ... 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901