________________
૮
उत्तराध्ययनसूत्रे
छाया - धनं प्रभूतं सहस्त्रीभिः स्वजनाः तथा कामगुणाः प्रकामाः । तपः कृते तप्यते यस्य लोकः, तत्सर्वं स्वाधीनमिहैव युवयोः ॥ १६ ॥ टीका- 'घणं ' इत्यादि -
हे पुत्रौ ! यस्यकृते लोकः, तपस्तप्यते, तत्सर्वं युवयोरिव गृहे स्वाधीनमस्ति । किं तत्सर्वम् ? इत्याह- प्रभूतं = प्रचुरं धनम्, तथा ' सहस्त्रीभिः स्वजनाः, मातापित्रादयः स्त्रियश्चेत्यर्थः तथा प्रकामाः प्रचुराः, कामगुणाः = मनोज्ञशब्दादिविषयाः, । सर्व स्वाधीनमस्तीत्यर्थः, तपसो यत्फलं तत्सर्वं युवयोरुपलब्धमेवास्ति, अतो नास्ति तपसः प्रयोजनमिति भावः । तदानीमकृतविवाहयोस्तयोः स्त्रीणामभा
कुमारोंके इस कथनको सुनकर पुनः वह पुरोहित उनको धनादिक का प्रलोभन देता है सो कहते हैं-' धणं पभूयं' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - 'हे पुत्रो ! देखो (जस्सकए यस्य कृते) जिस वस्तुकी प्राप्तिके लिये (लोओ-लोकः) लोक (तवं तप्पड़ - तपः तप्येते) तपको तपते हैं (तं सव्वंतत्सर्वम्) वह सब (तुभं इहेव साहिणम् - युवयोः इहैव स्वाधीनम् ) तुम दोनों के पास इस घर में खाधीन है । ( पभूयं धणं - प्रभूतं धनम् ) बहुत धन है तुम कुछ भी न कमाओ तौ भी वह खुद नहीं सकता है आनंदसे बैठे २ खाओ । ( इत्थिआहिं सह सयणा - स्त्रीभिः सह स्वजनाः ) स्त्रीयां भी हैं माता पिता भी हैं ( पगामा कामगुणा - प्रकामाः कामगुणाः) मनोज्ञ शब्दादिक विषय भी हैं । फिर कहो बेटा ! तुम अब किस चीजको प्राप्त करनेके लिये तपस्या में उद्यमशील हो रहे हो। इन दोनों भाईयोंका इस समय यद्यपि विवाह नहीं हुआ है फिर भी " स्त्रियाँ हैं " ऐसा जो कहा
કુમારાના આ પ્રકારનાં કથનને સાંભળીને ફરીથી પુરહિતે તેમને ધનાहिउनु अझोलन याप्युं ते उडे छे – “धणं पभूयं " - छत्याहि !
अन्वयार्थ - जस्स कए - यस्य कृते हे पुत्रा ! ने वस्तुनी आप्ति भाटे लोओ-लोकः । तवं तप्प तपं तप्यते तपने मारे छे. तं सव्यं तत्सर्वम् ये सधनु तुब्भं इद्देव साहिणम् - युषयोः इहैव स्वाधीनम् तभारा मन्नेनी या धरभां लरेतुं छे. पभूयं धणं- प्रभूतम् धनम् घालुं धन छे तभी अर्ध पागुन भावे तो पशु ते भूटे तेम नथी आनंदथी मेडा मेठा मो. इत्थिआहिं सह सणा-स्त्रीभिः सह स्वजनाः खीये। पशु छे, भाता पिता पृथु छे, पगामा कामगुणा - प्रकामाः कामगुणा मनोज्ञ शब्दाद्विविषय पशु छे पछी अहो, मेटा ! તમે કઈ વસ્તુને પ્રાપ્ત કરવા માટે તપસ્યામાં ઉદ્યમશીલ અની રહ્યા છે? એ અન્ને ભાઈઆના વિવાહ જો કે થયેલ ન હતા. છતાં પણ “સ્ત્રીઓ પશુ
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
