Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 679
________________

६६४
उत्तराध्ययनसूत्रे
I
प्रजाजनान् विधिवत्पालयति, भाण्डागारं विलोकयति, सर्वत्र नियोजितगुप्तचरः कुमारस्य मित्रामित्रयोः प्रवृत्तिं जानाति । मित्रेषु प्रासादं करोति अमित्रेषु दण्डं करोति, अन्तः पुरं प्रविशति, राजकुमारमात्रा चुलनीदेव्या सह राज्यविषये मन्त्रणां करोति । एवमसौ सम्यग् राज्यकार्य कुर्वन् कामान्धतया चुलनी देव्यामासक्तो बभूव ।
एवं गच्छतिकाले कदाचिद् धनुर्नाम्ना मन्त्रिणा तयोश्चेष्टितमवगतम् । चिन्तितं च तेन, य एवं विधमनाचारं विदधाति स किं कुमारस्य हितावहो भविष्यतीति
दीर्घ ने भी राज्य का संचालन बड़ी योग्यता के साथ करना प्रारंभ किया। सेना और सीमाका निरन्तर निरीक्षण करना इसकी दैनिक चर्या में शामिल था। प्रजाजनों एवं भंडारका विधिवत् पालन करना और देखरेख रखना यह काम इसने स्वयं अपने हाथमें ले लिया। उसने गुप्तचरों को इसलिये नियुक्त किया कि वे कुमारके मित्र और अमित्रोंके समाचार ज्ञात करते रहें और हम से कहते रहें। मित्रों को संतुष्ट करना और अमित्रों को दंडित करना राज्य संचालन की एक नीति हुआ करती है इसी तरह इसी नीति का इसने भी अनुसरण किया । अन्तःपुर की संभाल करना और राजमाता चुलनी के साथ राज्य संचालन के विषय में मन्त्रणा करना यह कभी नहीं भूलता था । विधवा राजमाता पर दीर्घ की कुदृष्टि हो गई । समग्र राजकाज को करते हुए दीर्घ का हृदय काम के वेग से अन्धा बन गया। वह उस पर आसक्त हो गया । इस प्रकार
દીધે શજ્યનું સચાલન ઘણી યેાગ્યતાની સાથે કરવા માંડયુ' સેના અને સીમાનું નિરંતર નિરીક્ષણ કરવું એ તેની રાજની કામગીરીમાં સામેલ હતું, પ્રજાજનનું અને રાજ્ય ભડારનું યથાવિધિ પાલન અને દેખરેખનું કામ તે તેણે પેાતાના હાથમાંજ રાખ્યું હતું કુમારની દેખરેખની પણ સુર્યેાગ્ય વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી. વળી ખાસ ગુપ્તચરા પણ તેણે નિયુક્ત કર્યાં હતા કે જેએ કુમારના મિત્ર અને અમિત્રાના સમાચાર જણાવતા રહે. મિત્રાને સ'તાષવા તેમજ અમિત્રાને શિક્ષા કરવી એ રાજ્ય સૌંચાલનની એક નીતિ હાય છે આ પ્રકારની નીતિના દીર્ઘ પુરી રીતે ઉપયેગ કરવાનુ` રાખ્યું. અંતઃ પુરની સંભાળ રાખવાનું અને રાજમાતા ચુલનીની સાથે રાજ્ય સંચાલનના વિષયમાં મંત્રણા કરવાનું તે કદી ચુક્તા ન હતા. વિધવા રાજમાતા સાથે દીના રાજના સહવાસને કારણે તેના દિલમાં કુવૃત્તિ જાગી સમગ્ર રાજકાજ કરતાં કરતાં દીર્ઘતુ હૃદય કામવેગથી આંધળું બની ગયું. તે રાજમાતા ચુલની ઉપર આસક્ત અન્યા. આ પ્રકારની સ્થિતિમાં જકડાએલા અન્ને જણાંના
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨


Page Navigation
1 ... 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901