________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० १३ चित्र-संभूत चरितवर्णनम्
७७७
विष्ठतु तावज्जीवनरक्षणम्, दुःखमपि विभज्य तनूकर्तुं स्वजना न शक्ता भवन्तीत्याह
मूलम् -
न तस्स दुक्खं विभयंति नाइओ, न मित्तवगंगा नं सुया ने बांधवा । tata पंचणु होइक्खं, कत्तारमेवं' अणुजाइ कैम्मं ॥२३॥ छाया - न तस्य दुःखं विभजन्ति ज्ञातयो, न मित्रवर्गा, न सुता न बान्धवाः । एकः स्वयं प्रत्यनुभवति दुःखं, कर्तारमेवानुयाति कर्म ॥ २३ ॥ टीका - ' न तस्स ' इत्यादि ।
तस्य=म्रियमाणस्य तत्काल प्राप्तं दुःखं = शारीरं मानसं च क्लेशं ज्ञातयः = स्वजना न विभजन्ति, मित्रवर्गा न विभजन्ति, सुता न विभजन्ति, तथा बान्धवाः = भ्रातरो न विभजन्ति । किन्तु एकोऽसहायः सन् पापकर्मकारको जीवो दुःखं=
जीवनकी रक्षा करना तो दूर रहा- दुःख भी बांटने में अथवा उसको कम करने में भी स्वजन समर्थ नहीं हैं - यह बात मुनिराज इस गाथा द्वारा समझाते हैं - ' न तस्स ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ (तस्स - तस्य ) म्रियमाण व्यक्ति के तत्काल प्राप्त ( दुक्खदुःखम् ) दुखको - शारीरिक एवं मानसिक क्लेशको (नाइओ न विभयन्तिज्ञातयः न विभजन्ति) न अपनेजन विभक्त करते हैं (न मित्तवग्गा न सुया न बांधवा-न मित्रवर्गाः न सुताः न बान्धवाः ) न मित्रवर्ग न संतान और न बंधुजन विभक्त करते हैं किन्तु ( इक्को सयं दुक्खं पञ्चणु होइएकः स्वयं दुःखं प्रत्यनुभवति) अकेला वही एक जीव-पापकर्म करनेवाला प्राणी ही स्वयं दुःखको - कर्म विपाक जनित क्लेशको भोगता है ।
જીવનની રક્ષા કરવી તા દૂર રહી-દુઃખને વહેંચવાનું' કે એને કમી કરવાનુ` સ્વજનોમાં પણ સામર્થ્ય નથી આ વાત મુનિરાજ આ ગાથા દ્વારા सभलवे छे - " न तस्स " - छत्याहि.
अन्वयार्थ — तस्स - तस्य प्रियभाणु व्यक्तिने तत्क्षण प्राप्त थयेस दुक्खंदुःखम् दुःमने शारीरि भने मानसिह उशते नाइओ न विभयन्ति - ज्ञातयः ન વિમલન્તિ પાતાના અંગત ગણાતા એવા કુટુબીજના પણ દૂર કરી શકवामां समर्थ जनता नथी, न मित्तवग्गान सुया न बांधवा-न मित्रवर्गा न सुत न बान्धवाः न मित्रवर्ग न संतान भने न तो अंधुन मोछु उरी श छे. इको सयं दुक्खं पच्चाणु होइ एकः स्वयं दुखं प्रत्यानुभवति दुःमने ते એકલેા જ જીવ પાપકર્મ કરવાવાળા પ્રાણ સ્વય... કર્મના વિપાક જનક કલે
उ० ९८
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
