________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ० १३ चित्र - संभूतचरितवर्णनम्
छाया - नरेन्द्र ! जातिरधमा नराणां श्वपाक जातिर्द्वयोर्गतयोः । यन्नावां सर्वजनस्य द्वेष्या, ववसाव श्वपाकनिवेशनेषु ॥ १८ ॥ टीका -' नरिंद ' इत्यादि
७६९
हे नरेन्द्र = हे चक्रवर्तिन् । नराणां मध्ये अधमा या जातिः सा श्वपाकजाति:= चाण्डालजाति रस्ति, तां श्वपाकजातिं गतयोः प्राप्तयोर्द्वयोरप्यावयोः किमभूत् तरस्मरसि ? यत्र श्वपाकजातौ सर्वजनस्य द्वेष्यौ सन्तौ आवां श्वपाकनिवेशनेषु = चाण्डालगृहेषु अवसाव-निवासं कृतवन्तौ ॥ १८ ॥
अब धर्म सेवन करनेका क्या फल होता है - इस बातको मुनिराज दिखलाते हैं-' नरिंद ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - ( नरिंद - नरेन्द्र) हे चक्रवर्तिन् । ( नराणं अहमा जाई सेवाग जाई - नराणां मध्ये अधमा जातिः श्वपाकजातिः ) संसार में मनुष्यजाति में यदि कोई अधम- निकृष्ट जाति है तो वह चांडाल जाति है । ( जहिं यत्र गतया : द्वयोः किं अभूत् इति स्मरसि ) उसमें रहने वाले अपन लोगों की क्या दशा थी यह बात आप को मालूम नहीं है । वहां अपन दोनों (सव्वजणस्स वेसा - सर्वजनष्य देण्यौ ) सर्वजनों के लिये उस समय द्वेष्य बने रहते थे। और इसी स्थिति में (सोवागणिवेसणेसु वसीयश्ववपाक निवेशनेषु अवसाव ) चांडाल के घर में रहते थे ।
भावार्थ - चक्रवर्त्तीको मुनिराज 'धर्मका क्या फल होता है ' यह समझाना चाहते हैं । अतः वे उनको पहिले की स्थिति से परिचित करते हैं - कहते हैं - हैं चक्रवर्तिन् क्या आपको यह बात नहीं मालूम है कि सबसे ધર્મનું સેવન કરવાથી શુ ફળ મળે છે? આ વાતને હવે મુનિરાજ तावे छे - " नरिंद "छत्याहि.
मन्वयार्थ–नरिंद–नरेन्द्र हे अडवती ! नराणं अहमाजाई सेवागजाइ - नराणां मध्ये अधमा जातिः श्वपाकजातिः संसारमा भनुष्य लतिभा ले अर्थ પણ અશ્વમ–નિકૃષ્ટ જાતિ હાય તા તે ચાંડાલ જાતિ છે. એમાં રહેવાવાળા આપણા બન્નેની શું દશા હતી એ વાતની શું આપને ખબર નથી ? ત્યાં આપણે भन्ने सव्व जणस्स वेस्सा - सर्वजनस्य द्वेष्यौ सर्व नोने भाटे मे समय द्वेष्य जनेस हुता भने थे स्थितिमां सोवागणीवेसणेसु वसीय - श्वपाकनिवेशनेषु अवसाव यांडाने घेर रहेता हता.
ભાવાથ — ધર્મથી શું ફળ મળે છે. ” એને મુનિરાજ ચક્રવતી ને સમજાવવા ઈચ્છે છે. આથી તેઓ તેને પહેલાની સ્થિતિથી પરિચિત કરે છે. અને કહે છે કે, હે ચક્રવર્તી શું આપને એ વાતની ખબર નથી કે, સહુથી
उ० ९७
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
