________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ५ गा. १७-१८ सकाममरणवर्णनम्
१५५
च । क इव ? कलिना=कपटिना तकारेण जितः = हारितः, धूर्तः द्यूतकारीव, अत्र वा शब्द उपमार्थकः । केनचित् ततोऽधिकेन दुष्टद्यूतकारिणा यस्य द्यूतकारस्य सर्वे द्रव्यं गृहीतं स सर्वथा दरिद्रः सन् यथा शोचति यदनेन सह मया द्यतक्रीडा कृता, अतोऽनेन सर्वे मम धनं गृहीतमित्यादि तथा - नरकगतिं प्राप्तो बालोऽपि शोचति । स्वकृतकर्मदोषादेव नरकगतिं प्राप्तोऽस्मीत्यादि ।। १६ ।।
मूलम् — ऐयं अकाममरणं, बालाणं तु पवेइयं ।
तो सकार्ममरणं, पंडियांणं सुंणेह मे ॥ १७ ॥
छाया -- एतद् अकाममरणं, बालानां तु प्रवेदितम् ।
इतः सकाममरणं, पंडितानां गुणुत मे ॥ १७ ॥ टीका - ' एवं ' इत्यादि ।
एतद् = अनन्तरमेव यन्मरणमुक्तं तदेतद् अकाममरणं बालानामेव भवतीति प्रवेदितं = प्ररूपितं तीर्थंकरादिभिः । अत्र तु शब्दोऽवधारणार्थकः । अथ पण्डितमरणं जिए धुत्ते - कलिना जितः धूर्त:) कपटी जुआरी द्वारा परास्त किया गया - हारा हुआ कोई अन्य जुआ खेलनेवाला जुआरी पश्चात्ताप कर दुःखित होता रहता है । जब जुआरी हार जाता है तब वह विचार करता है कि हाय ! मैने व्यर्थ में इस कपटी जुआरी के साथ द्यूतक्रीडा की - इसने मेरा सब ही द्रव्य जीत लिया- मैं दरिद्री हो गया । उसी प्रकार बाल अज्ञानी जीव भी नरकगति में प्राप्त होने पर पश्चात्ताप करता है कि मैं अपने द्वारा कृत कर्मों से ही इस नरकगति में आकर प्राप्त हुआ हूं । सद्गति में जाने रूप द्रव्य इन पूर्वकृत कर्मों ने मेरा छीन लिया है । मैं दरिद्री बन गया हूं | हाय ! अब यहां क्या करूँ ॥ १६ ॥
धुत्ते -- कलिना जितः धुर्तः उपटी लुगारी द्वारा डारेल अर्ध जीन लुगारी પશ્ચાત્તાપ કરી દુઃખીત થાય છે. જ્યારે જુગારી હારી જાય છે-ત્યારે તે વિચાર કરે છે કે, હાય ! હું આ કપટી જુગારીની સાથે જુગાર રમ્યા અને તેથી તેણે મારૂ બધુ ધન જીતી લીધું અને હું દરિદ્રી બની ગયા. તે પ્રકારે ખાલ અજ્ઞાની જીવ પણુ નરક ગતિ પ્રાપ્ત થયા પછી પશ્ચાત્તાપ કરે છે કે, મારા હાથથી કરેલાં કર્મોને કારણે જ હું આ નરક ગતિ ભાગવવા આવ્યા છેં. સદૂગતિમાં જવા રૂપ મારૂ' દ્રવ્ય મારાં એ પૂર્વનાં દુષ્કૃત્યાએ છીનવી લીધેલાં છે. હવે હું દરદ્રી થઈ ગયા . હાય ! હવે હું' અહીં શું કરૂ? ૫ ૧૬ ૫
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
