Book Title: Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
૮
उत्तराध्ययनसूत्रे
स्वयमेव, आत्मानं = दुराचारप्रवृत्तं स्वात्मानं जित्वा सुखं शाश्वतं मोक्षसुखम्, मुनिः एधते = प्राप्नोति । " अप्पाणमेव " इत्यत्रार्षत्वातृतीयार्थे द्वितीया ॥ ३५ ॥ कथमात्मनि जिते सत्येव सुखप्राप्तिरित्याशङ्क्याह
मूलम् — पंचिंदियाणि कोहं, माणं मायं तहेव लोहं चं । दुज्जैयं 'चेवं अप्पाणं, संव्वमप्पे जिए जियं ॥ ३६॥
१५
छाया - पञ्चेन्द्रियाणि क्रोधः, मानो मया तथैव लोभश्च ।
दुर्जयश्चैव आत्मा, सर्वमात्मनि जिते जितम् ।। ३६ । टीका - पंचिदियाणि इत्यादि ।
पञ्चेन्द्रियाणि श्रोत्रादीनि, क्रोधः, मानः, माया, तथैव लोभश्च च पुनः आत्मा को संबोधित करके नमि राजऋषि कहते हैं"अप्पाणमेव जुज्झाहि ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ हे आत्मन् ! तुम (अध्याणमेव - आत्मनैव) अपने आप के साथ (जुज्झाहि- युध्यस्व युद्ध करो। (ते बज्झओ जुंज्झेण किं-बाह्यतः युद्धेन ते किम् ) बाह्य- पार्थिव आदि बहिभूर्त पदार्थो को लेकर युद्ध कर ने से तेरे को क्या लाभ है । क्यों कि जो मुनि ( अप्पाणमेवमप्पाण जइत्ता - आत्मनैव आत्मानं जित्वा ) विषयकषायों में प्रवृत्त आत्मा को आत्मा से जीत लेता है वह इस क्रिया से ( सुह मेहए - मुखम् एधते) शाश्वत मोक्ष सुख को प्राप्त कर लेता है ।। ३५॥
आत्मा को जीतने पर ही सुख की प्राप्ति कैसे होती है-इस बात को सूत्रकार स्पष्ट करते हैं - ' पंचिदियाणि कोहं ' - इत्यादि । अन्वयार्थ - (पंचिदियाणि - पंचेन्द्रियाणि) स्पर्शन रसना, घाण, चक्षु एवं आत्माने सौंभोधित रीने नभि रामर्षि ४छे - " अप्पाण मेव जुज्झहि " त्याहि अन्वयार्थ--हे आत्मन् ! तुं अप्पाणमेव - आत्मनेत्र तारी पोतानी साथै ४ जुज्झहि - युध्यस्व युद्ध ४२. ते वज्झओ जुज्झेण किं - बाह्यतः युद्धन ते किम् मा પાર્થીવ આદિ મહિભૂત પદાને માટે યુદ્ધ કરવાથી તને શું લાભ છે ? કેમકે જે भुनि अप्पाणमेवमपाण जइत्ता - आत्मनैव आत्मानं जित्वा विषयऊषायामां प्रवृत्त आत्माने आत्माथी लती से छे ते या डियाथी सुह मेहए - सुखम् एधते शाश्वत એવા મેાક્ષ સુખને પ્રાપ્ત કરી લે છે ॥૩૫॥
આત્માને જીતવાથી સુખની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થાય છે. આ વાતને સૂત્ર २ स्पष्ट रे छे. “पंचिदियाणि कोह " इत्यादि.
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨