________________
૨૮
उत्तराध्ययनस्त्रे मसिद्धत्वं प्रदर्शितं, तथा हि-' यज्ञाः सावद्याः इति प्रतिज्ञा । प्राणिहिंसया संपद्यमानत्वात्' इति हेतुः । यत् यत् प्राणिहिंसया संपद्यमान, तत् तत् सावधं यथा आधाकर्तादेशिकाधाहारसेवनम्' इत्युदाहरणम् । प्राणिहिंसया संपद्यमाना यज्ञाः इत्युपनयः । 'तस्मात् सावधाः यज्ञाः इति निगमनम् । इति प्रथमानुमानेन यज्ञानां सावधत्वसिद्धिः १। ।
ततो द्वितीयानुमानेन यज्ञेषु प्राणिप्रीतिकरत्वं प्रतिषिद्धं भवति । तथाहि-यज्ञाः न प्राणिप्रीतिकराः इति प्रतिज्ञा । ' सावधत्वात् ' इति हेतुः ।
अथवा-नमिराजऋषि ने इन्द्र के पूर्वोक्त कथन को इस प्रकार अपने द्वारा प्रदर्शित दो अनुमानों से असिद्ध किया, वे दो अनुमान इस प्रकार है-इन्द्र ने जो पहिले यह कहा है कि-आप यज्ञों को कर के ही दीक्षा लें-सो इस पर राजऋषि का इस प्रकार कहना है कि-(१) 'यज्ञानि सावधानि' यज्ञ सावध हैं, यह प्रतिज्ञावचन है। (२)" प्राणिहिंसया संपद्यमानत्वात्" क्यों कि ये प्राणियों की हिंसा से संपन्न होते हैं, यह हेतु वचन है, (३) “यत् २ प्राणिहिंसया संपद्यमानं तत्तत् सावद्यम् यथा-आधाकर्मोद्देशिकाद्याहारसेवनम्" जो २ प्राणियोंकी हिंसासे संपद्यमान होते हैं वे २ सावध होते हैं जैसे आधाकर्मो देशिक आदि आहारका सेवनयह दृष्टान्त वाक्य है, (४) "तथा च यज्ञानि" उसी तरहके ये यज्ञ हैं-यह उपनय वचन है, (५) इसलिये सावद्य है। यह निगमन बनच है, इस अनुमानसे यज्ञोंमें सावद्यकी सिद्धी होती है । यह प्रथम अनुमान हुवा । दूसरा अनुमान इस प्रकार है-" यज्ञाः न प्राणिप्रीतिकराः"
અથવા–મિરાજર્ષિયે ઈન્દ્રના પૂર્વોકત કથનને આ પ્રકારે પિતાના દ્વારા પ્રદર્શિત બે અનુમાનથી અસિદ્ધ કર્યું. એ બને અનુમાન આ પ્રકારે છે. ઈન્દ્ર પહેલાં જે એમ કહ્યું છે કે, આપ યજ્ઞ કરીને પછી દીક્ષા લે. સામે शब हे छ है, (१) “यज्ञानि सावधानि" यज्ञ सा१५ छ, ये प्रतिज्ञा पाय (२) “प्राणिहिंसया संपद्यमानत्वात् " भ, ते प्राणीमानी हिसाथी संपन्न डाय छ, हेतु।४५ छ. ___(3) “ यत् २ प्राणिहिंसया संपद्यमान तत्तत् सावद्यम् ।
यथा-आधाकर्मोद्देशिकाद्याहारसेवनम् ॥" જે જે પ્રાણિઓની હિંસાથી સંપદ્યમાન હોય છે તે તે સાવદ્ય હોય છે. भ-माधाभाशि: माहि माडरनु सेवन, से हटांत छ (४) “ तथा च यज्ञानि" मे रे से यज्ञ छ, उपनय, (५)माथी सावध छ. निशमन, म। અનુમાનથી યજ્ઞોમાં સાવદ્યની સિદ્ધિ થાય છે. આ પ્રથમ અનુમાન થયું.
भी मनुमान । नु छ-" यज्ञाः न प्राणिप्रीतिकराः " प्रतिक्षा
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
