________________
प्रियदर्शिनीटीका अ० ९ नमिचरिते नमिइन्द्रयोः संवादः
छाया-एतमर्थ निशम्य, हेतुकारणनोदितः।
___ततो नमी राजर्षिः, देवेन्द्रम् इदमब्रवीत् ॥ ४७ ॥ टीका-'एयमटुं' इत्यादि।
एतम् अनन्तरोक्तम् , अर्थम् उपचारादर्थाभिधायिनं शब्दं, निशम्य श्रुत्वा हेतुकारणनोदितः हेतुकारणाभ्यां नोदितः प्रेरितः, इत्थमत्र हेतु:
'भवान् धर्मानुष्ठानयोग्यो न भवति' इति प्रतिज्ञा, साकासत्वात् ' इति हेतुः, 'यो यः साकासः स स धर्मानुष्ठानयोग्यो न भवति, यथा-'मम्मणवणिक' इत्युदाहरणम् , 'साकाङ्क्षश्च भवान्' इत्युपनयः, तस्माद् धर्मानुष्ठानयोग्यो न ___ 'एयमg निसामित्ता' इत्यादि।
अन्वयार्थ-(एयम निसामित्ता-एतमर्थ निशम्य ) इस अनन्तरोक्त इन्द्र के वचन को सुन कर (हेउकारणचोइओ-हेतुकारणनोदितः) हेतु एवं कारणों से प्रेरित हुए (नमी रायरिसी-नमिः राजर्षिः ) नमि राजऋषि ने (तओ-ततः, बाद में (देविद-देवेन्द्रम् ) इन्द्र से (इणम्-इदम्) इस प्रकार अब्बवी-अब्रवीत्) कहा ।
इन्द्रने नमिराजऋषिसे इस प्रकार कहा-"भवान् धर्मानुष्ठान योग्योन भवति" यह प्रतिज्ञावचन है, "साकांक्षत्वात्” यह हेतुवाक्य, आप धर्मानुष्ठान करनेके योग्य नहीं हैं क्यों कि आपमें आकांक्षा बनी हुई है । 'यो यः साकांक्षः स स धर्मानुष्ठानयोग्यो न भवति यथा मम्मणवणिक "यह उदाहरणवाक्य, जो जो आकांक्षा सहित होता है वह धर्मानुष्ठान करनेके योग्य नहीं होता है जैसे मम्मण सेठ । 'साकांक्षश्च भवान्' यह उपनय वचन है इसी तरह आकांक्षा सहित आप हैं इसलिये धर्मानुष्ठान करनेके योग्य
" एयमढ़ निसामित्ता" त्यादि.
सन्वयार्थ–एयमलु निसामित्ता-एनमर्थ निशम्य छन्द्रन॥ २५४२ना मनन्तत क्यनने सiavita हेउकारणचोइओ - हेतुकारणनादित हेतुः मने ४।२।थी श्रेरित मने नमी रायरिसी-नमिः राजर्षिः नाभिराजर्षिो तओ-ततः भाभा देविद-देवेन्द्र देवेन्द्रने इणमब्बवी-इदमब्रवीत् ॥ प्रारे प्रयु. __न्द्र नभिपिने या प्रारे ४युं है, "भवान् धर्मानुष्ठानयोग्यो न भवति" इति प्रतिज्ञा, “साकांक्षत्वात्" इति हेतुमा तुथी २५ धर्मानुष्ठान ४२वाने योग्य नथा म
मा५मा ४iक्षा २सी छे. “यो यः साकांक्षः स स धर्मानुष्ठानयोग्यो न भवति" ઉદાહરણ છે, જે જે આકાંક્ષા સહિત હોય છે તે તે ધર્માનુષ્ઠાન કરવાને ગ્યા હતા नथी. "साकांक्षश्च भवान्" से उपनय क्यन छ, मारीत मा५ मा सहित छ।
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
