Book Title: Anand Kavya Mahodadhi Part 8
Author(s): Sampatvijay, Jivanchand S Zaveri
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004842/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AnandakAvya mahodadhi. mAhita 8 muM. ekI sAthe thI. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghavI bahaSabhakavipraNIta - zrI kumArapAlarAsa. , la nagIna para ujamaNuM. vata 18 kAga saMpuLaka traNe che. zrI sampatavijya. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - zeTha vIja lAlabhAi jaina pustakodvAre gaLyAMka 70 jaina gurjara sAhityohAre granthAMka 8. ) zrI Ananda kAvyamahodadhi. (prAcIna-jena-kAvyasaMgraha) matika 8 muM. 10 vAta saMgrAhaka ane saMzodhaka munirAja zrIsaMpanavijya. prakAzakaH zeTha vacanda lAlabhAI jaina pu. phaMDa mATe, chavaNacaMda sAkaracaMda javerIbAI. (sarva hakaka phaMDanA kAryavAhakane AdhIna che.) vIra saM. vikama 1983 kAsTi 19ra7. prati 1000. vetana rU. ra0 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Published by Jivanchand Sakerchand Javeri. FOR Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustkoddhar Fund, IT THE 111 116 JAVERI BAZAR, BOMBAY. Printed By N. M. VIMAVALA AT THE GANDIVA PRINTING PRESS SURAT. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustakuudhar Fund Series. No. 70 THE ANAND-KAVYA MAHODADHI. ( A collection vi Ou Gujruti Pvems.) PART VIII Collected und Edited by MUNI SHREE SAMPATVIJAY. Published by JIVANCHAND SAKERCHAND JAVERI. A TRUSTEE Sold by The Librarian SHETH DEVCHAND LALBHAI J. P. FUND. Co. Sheth Deochum Lalbhai Dhurmshulu. Badekha Chakla Gopipura. SURAT [ All Rights Rescrvcil by the Trusters of the lunil.] 1927. Rs. 1-8-0. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = ' ' ' S == == ============ sAhitya-bhaMDAro khole te sAhitya sevAnuM mUla aMkAya. zaiva-vaiSNava sAhitya sUkAyuM hatuM tyAre gujarAtI sAhityane egha jenee vaheta rAkhe. jenee rAsAomAM gAyelA DhAla rAgaNuM lAla vi. dezaja hAleH premAnanda e dezaja e hAlamAM mahAkAvya racyAM. jainenA rAsAoe strI cAturI vinI kathAo { ApI. sAmaLabhadde evI kathAonA mahAgrantha racyA. gujarAtanA be mahA kavionAM e jana traNa - sarasvatInA baMdha cheDe. bhaMDAre khAlI che. banI zake to sakala bhaMDArone ekatra karI eka mahA jJAna bhaMDAra sthApa. surata | kavinahAnAlAla dalapatarAma saM. 180jaiina sAhitya pariSadranA pramukhapadethI. ========= ==== Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya sthaLa - 114/116 javerI bajAra, muMbAI naMbara 2. kAryakAre- zA. jIvaNacaMda sAkaracaMda. , gulAbacaMda devacaMda. phulacaMda kasturacaMda. , amaracaMda kalyANacaMda. , nemacaMda abhecaMda. A maMchubhAI sAkaracaMda. vikIya cAkhAHbaDekhA ca kale, ge pI purA-surata, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina pustakanA bhaMDAramAM huM aneka vakhata gaye chuM. e bhaMDArenuM saMmAlathI jatana karavAmAM Ave che. jaina bhaMDArAmAM hajAre hastalikhita prate che. ame hinduo ethI ulaTI rIte evI pratene nAza thavA daIe chIe. athavA te prajAkIya ulaTa na hovAthI vecI daIe chIe. banArasa. prophesara bI. sI. bhaTTAcAryanA tA. 4-4-26. I bhASaNamAMthI. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamottama aMgrejI grantha. dhI jaina philase.... ...................1-0-0 dhI yoga phIlesephi... .....0-14-0 dhI kama philasaphI.........................0-12-0 mAstara vijayacaMda mohanalAla zAha. caTha devacaMda lAlabhAI dharmazALA. baDekhA cakale--surata. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ////////////////////////////////////////////////// jUnA gujarAtI sAhityanuM kharuM bhAna karAvavA mATe sAhityamAM rasa letA abhyAsIne jeTaluM janetara varganA AcAra vicAra ane dharmanuM jJAna hovuM joIe teTaluM ja jainenA AcAra, vicAra tathA dharmanuM hovuM joIe. zrIyuta kRNAlAla ke. javerI ////////////////////////////////////////////////// Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya: 30, 0 has. gujarAtI sAhityanA abhyAsIone ati upayogI zrI AnaMda kAvya mahodadhinA uttamottama mikti ke. aMka: maiktiH mUlya: zatruMjayarAsa. 0-12-0 hIrasUrirAsa. 0-10-0 rUpacaMda kumAra ane naLa damayaMtI rasa. 0-12-0 7 muM. DholAmArUNI zakuna copAI mAdhavAnaLa vagere. 1-8-0 sadara granya. 1-8-0 mAstara vijyacaMda hinalAla. zaTha devacaMda lAlabhAi dharmazALA. baDekhAM cakale-surata. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvyasAgaramAM viharI, kallAleAmAM pachaDAI, sasneha aneka mAktika ekatra karI, mALA guMthI, sajjana kaMTha mATe taiyAra karI. paNa, mALAne pari pUrNa rIte kaMThamAM sajI te pratye anyane AkaSavAM, e kanya rasaprajJAnuMja che. jema kamalane-kAvyane vikasita-prakAzamAM ANavAnuM kArya te sUryanuMsujanAnuM-paDitAnuMja che. vAri-kavi ke saMgrAhaka te mAtra kamala-kavitAnA pASa-utpAda ke saMgrahuja karI zake che. jIvana. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka on 0 m , kramolekha. viSaya. 1 smaraNa patrikA .... 2 praveza: ba. ka. ThAkara. 3 kavivara RSabhadAsa........................... me. da. dezAI. 4 avataraNikA ............... prakAzanI. mUla grantha - patrAMka khaMDa 1 le.......... 1 thI 250 khaMDa 2 je.......... 1 thI 204 zuddhipatraka .................................1 thI 6 jAherAta ............... ...........1 thI 14 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoganiSTha zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI. janma saM. 1930 mahA vadI 14 (vijApura ). dIkSA saM. 1957 (pAlanapura ). akshmi Art, Bombayagonal wwwww AcAryapada saM. 1970 ( pethApura ). dehotsarga saM. 1981 jyeSTha vadI 3 ( vijApura ). Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o e s === == = === mmmmmmw mybwmHmd smaraNapatrivajA ganiSTha adhyAtmavettA paramapUjya svargastha jainAcArya zrImad buddhisAgara sUrIzvara. pUrvAcAryonI prAcIna kRtione prakAzamAM lAvavAnI ApanI tIvra jijJAsA ane akhaMDa prayAsa hatA. adhyAtmajJAna, vega, upaniSadu, ItihAsa Adi gUDha viSaya para ApazrIne anurAga hAI Ape gadyapagha zatAdhika grantha saMskRta, prAkRta hindI gujarAtI bhASAmAM zrI adhyAtmajJAna prakAzaka maMDaLadvAra prakaTa karAvI bhArata varSane amUlya vArase arpe che. pUrvAcAryonI kRtio prakaTa karanAra amArI A saMsthA para Apa niraMtara kRpAdRSTi rAkhI amUlya che sahAdhya detA hatA. niSkalaMka jJAnamaya vegI paNa sAhityavilAsI ApanA kavijIvana uparAMta jaina dharma ane jainasAhityadvAranI javalaMta dhagaza Adi guNothI prerAI A granthane ApazrIne pUjya nAma sAthe joDI ame alpAMze kRtArtha thaIe chIe. mana ekAdazI, 1883o chavaNacaMDa sAkaracaMdajI . muMbAi. I prasiddhakartA. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka. kartA-rA. rA. balavantarAya kalyANarAya ThAkara. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka 6 sukha. zrI hemacaMde ( i. sa. 1089-1173) je dRSTAntane apabhraMzanA dRSTAnto gaNIne nAMdhyAM che ane zrI guNaratnasurinA viyANamukhyaya nAme dhAtupATha (iDara nagare viracita, vi sa. 1466 i. sa. 1410)mAM je rUpAne prAkRta rUpa lekhe nAMdhyAM che, te athavA temAMnAM keTalAMka ApaNI dRSTine Aje khUnI gujarAtInAM ke jUnI gujarAtIthI jarAka ja dUra jevAM lAge che. 1 tA isavI bAramA ane paMdaramA saikA vacce ArabhAi kavi premAnaMdna ane sAma LanA yuga lagI cAlelA gUjarAtI vAGamaya pravAhane ApaNe nada dalapatathI zarU thatA arvAcIna pravAhane mukAbale jUnA pravAha kahI zakiye. A e vaccene kavi yArAma lagInA premAnaMda sAmaLa yuga, tene ApaNA vADmayane ApaNe madhya pravAha kahrI zakiye. TUMkAmAM, ApaNA vAGamaya pravAhanA yuga traNa: nalapatathI maDAye te trIjo yuga, premAnaMda sAmaLatA te .jo arvAcIna, (athavA ziSTa-classical kalAsikala) yuga, ane tethI AgaLanA te prathama yuga athavA jUnA pravAha. A jUne! pravAha mukhyatve e kAMTe vadhelAH (1) jaina krAMTA; (2) jainetara athavA brAhmaNu krAMTeDa jaina kAMTAnuM vADmaya mATe bhAge jaina prajA mATenu ane jaita prajAne ja anuratu hatuM. dharma dharma vacce 1. jIvA rA. rA. meAhanalAla dalIcaMda desAi kRta jaina gujarRra viA, prathama bhAga, vibhAga 34, 4thA, meA, ane 7meA. vaLI parita becaradAsa jIvarAjane nibaMdha-gujarAtI bhASA" Ananda kAvya mahe'dhi maiAktika 5, pR. 29-30, ane pR. 50-53. A pravezaka A graMtha mAlAmAM prakTa thAya che, eTale tenA maiktiAnI sajJA mATe ahIM A ane mAktikane kramAMka ja havethI mukIza. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane eka dharmamAM paMtha paMthe vacce paNa aNurAga, are dveSa eTalo te ugra hato, ke vaiSNava grAhaka pitAnA darajIne "zIva !" zabada belIne AjJA karavAmAM ke pAtaka bese ema mAnato. eTale khulluM che ke jaina philasUphI, jaina nItivistAra, jaina zilpa, ane jaina vAmane lAbha, jaina choTe paNa khamI na zakanAra, jainetara prajAne najeja maLato jainetara prajAmAMnI thoDIka vyakitae khAsa meLavavAne mathe te ja temane maLatA. meDha vANiyA jevI keTalIka moTI nAte A AkhA yuga daramiyAna baMne pravAhone lAbha lenArI hatI kharI, paraMtu AkhA samAjanI daSTie AvA ladhu saMghe apavAda jevA gaNAya. ane cheka halakI paMktinI lakSAvadhi prajanI te vAta ja zI karavI ! kArIgare, dukAnadAre, rAvata, pheriyA, meTaliyA, vaNajArA, ane tethI paNa utaratAM kAmamAM lagabhaga badhe vakhata samarpone jematema peTa bharatA ane duHkhe AyakhuM nIgamatA e samAjanA "za" philasUphI, zilpa, ziSTa sAhitya Adi zekha eAchA ja karI zake che! buddhinA udethI vA Akasmika saMjogomAM A koTavadhi kaDiyAmAMthI koImAM jaina jainetara ke beya saMskRtio UgI nIkaLatI, te paNa evA dAkhalA te cheka ja virala banatA. A prakAranI paristhiti ane A rUpane yuga atyAre ApaNane samajhavAmAM paNa bhAgye AvI zake evAM banI gayAM che, kemake aMgrejI ane vilAyatI saMskRtinAM pUra hiMdamAM rahevA mAMDayAM che tyArathI eka mahAna pariNAma e siddha thate Ave che, ke bhASAnAM aMtara, dharmanAM ane paMthanAM aMtara, rItarIvAjanAM aMtara, ane seMkaDo gAunA vikaTa paMtha rU5 aMtaranAM aMtara bhUsAtAM bhUlAtAM jAya che, ane AkhI hiMdI prajA-judI judI dizAmAM vahetI nadIo maTIne eka sAgaranA jevA aiyamAM vadhatI jAya che, tathA tenA peTAmAM gUjarAta bRhad gujarAtanI gujarAtI bhASA belatI AkhI gujarAtI prajA paNa aikayamAM ane pitAnI asmitAmAM vadhatI jAya che. eka Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASA khelanArI prajAmAM je bhASAnuM aikaya che, te eka amara vI bhayuM sAttvika lakSaNu che, evI samajha UMDI utaratI jAya che, tema tema bhASAsmitAbahu e aikayabhAvanA vadhAre baLa pakaDatI jAya che. ApaNA arvAcIna vADmayamAM lekhaka have peAtAnA paMtha ke peAtAnA dharmabhAne mATe ja lakhate nathI; peAtAnA dharmanA paMthanA viSaya upara lakhate hAya tathApi te sA gujarAtIone mATe lakhe che. vAMcanAra paNu lakhANa vize kartAnA paMtha ka dhama uparathI mata nathI bAMdho. sara ramaNubhAi prAnAsamAjI che, rA. rA. AnaMdazaMkara sanAtanI che, rA. rA. khabaradAra pAramI che, rA. rA. namadAzaMkara devazaMkara zreya; sAdhaka che, rA. rA. karIma mahammada muslima che, paMDita ecaradAsa ane rA. rA. mAhanalAla jaina che, sva. telovALA ane rA. rA. magnalAla zAstrI vallabhI che, rA. rA. paradhubhAi AryasamAjI che, ane gAMdhIjI, nhAnAlAla, iMdulAla yAjJika, maTubhAi umaravADiyA, ane kanaiyAlAla sunazI jevA mhArI jema dhama`pa cAdimAM aniva`canIya jevA che, tete kArasuthI hAlanA jhamAnAne eka paNa vAMcanAra tete kartA tad nathI AkarSAMte, kavA nathI te kAi kartAthI jarAye vimukha thatA. viSaya ane viSayanI mAMDaNI pramANe ja ApaNe saiA kRtine jotAM zIkhatA jaye chiye. ane jUnA pravAhanA vADmayanI kRti pAta`tAne samaye tema cheka gai kAla lagI bhale kartAnA dhabhAie ane pathabhAiomAM ja phelAyalI rahI; have te AkhI gUjarAtI prajA e eya phAMTAnA vADmayane ekasarakhu abhinaMde ane vicAre, e judAjudA vadhelA phrAMTA eka ja nadInA kAMTA che, tathA chUTATA vA tAya pAsepAse OMOM asara upajAvatA vahyA che te tapAsI zake, phrAMTAnA vADmayamAMnI saMskRta prAkRta ane bIjI samRddhi ane temanI asara, athaca dareka kAMTAnI tenAmAM ja avanavI UpajelI khAsiyatA tapAsavAnu paNa have jaina brAhmaNu pArasI ema sarva dharmAMnA ane ane ekabIjA upara ema lAge che. te Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMthanA vidyAvyAsaMgI ane bhASAbhakta sAhityarata abhyAsIo mAMDI besaze, evI AzA baMdhAya che. tathA baMne phaTAmanI kRtio vadhAre saMkhyAmAM tema vadhAre zAstrIyatAthI saMzodhAIne prakAzamAM AvatI jAya che, eTale AvA sarvadezI samadazI tulanAtmaka aitihAsika abhyAsanAM sAdhate paNa gujarAtamAM vadhatAM jAya che, e vidvAnone AnaMda viSaya che. 2. zrI kumArapAla rAjAne rAsa, jaina vADmaya pravAhamAMnI A mArapAla rAjAno rAsa eka AvI AkarSaka gUjarAtI padyabaddha kRti che. e vize kartA pote kare che - pUI je mahApaMDita have, sUri semasuMdara abhinavo, paMcAsami pATi te kahe, tapAgaccha siri TIkA thA. 54 tehane ziSya su puruSa kahivAya, jinamaMDaNu nAmi uvAya, kumArapAla prabaMdha ja karyo, suNatAM naranArI cita Tharyo. papa zAstraI saMkhyA aDatrIsa, graMtha karyo guru nAmI zIza, saMvata cAda bANuo bhalo, kumArapAla gAyo guNanI. 56 kAvya zloka gadya janAM jeha, ketAeka mAMhiM A teha, ketAeka bhAva gurumukhathI lahyA, te miM joDIM vivarI kahyA. 57 seya graMtha havaDAM vaMcAya, manamAM ma rAkho zakAya, te prabaMdhamAMhiM je jasya, RSabha kahe miM ApyuM taryuM. 18 tAeka gaMbhIra bAla tihAM jeha, rAMsamAMhi miM jANyA teha; ketAeka paraMparAi vAta, te jaDI AsthA avadAta. 59 jina zAstra ane bhalAM, tihAMthI vacana suNya ketalA, rasa madhye AyA teha ApyuM nItizAstra vali jeha. 60 hetu yukti daSTAMtaha jeha, zAstra anusAra AyA teha, vacana viruddha kahuM heI jeha, michAdukkaDa bhAkhuM teha. 61 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavitta kAvya kaleka meM duhA, kavyA kavi jiI AgaI huA, sarasa sukomala AyA jeha, rAsamAMhi lei AyA teha. 62 eNapari bAla ghaNuM mani dharI, rAjakIguNamAlA karI* siddha ... ... ... ... ... brahmasutAI sAra mujha karI. 63 A prakAzana vi. saM. 1815 nI ane vi. sa. 1982 nI ema be pati uparathI karyuM che; pahelI pramANe A rAsa chApyo che, ane bIjImAMthI pAThAMtara noMdhyA che. baMne kArya zuddhi mATe kALajI pUrvaka thayAM jaNAya che; paNa khulluM che ke vi. saM. 169ra nI prati jo sArI ane saMpUrNa hatI ane te vAparI zakAya ema hatuM te tene ja mukhya gaNIne pustaka taiyAra karavAthI jUnI bhASAnA ane bhyAsIne ghaNuM vadhAre lAbha maLata; kavi RSabhadAsane paNa vAMcaka vadhAre nyAya ApI zakata. 3 kavi naSabhAsa zrAvaka, ApaNA jUnA vADmaya pravAhamAMnA parANika phAMTAmAM jema ghaNAkharA kartA brAhmaNe che, kAyastha, senI, vANuvA, kaNabI, "bhagata," ane bIjA virala che, tema tenA jaina phAMTAmAM ghaNAkharA kartAo sAdhu thaI gayelA mANaso che, gRhasthAzramamAM rahIne kavi tarIke kIti jItanArA virala che. surepanA madhyakALamAM tema ApaNA dezanA e yugamAM vidyA vidyAvyasana ane sarjana lekhana, dharmanAM kartavyone Azrama eka vA bIje rUpe grahaNa karelo hoya tevA vargonAM mANasane ja sAdhya hatAM; e kuMDALA bahAranA mANasone hAlanA jevAM sAdhya hatAM nahIM, e spaSTa che. aneka prakAranAM sAhitya vaMcAya gavAya bhajavAya, ane ToLeToLAM te sAMbhaLIne rIjhe, evI vyavasthAe ApaNuM dezamAM anekavidha ane ekaMdare sArI hatI. paraMtu zravaNa ane cittaraMjana uparAMta abhyAsa ane manana ane svayaM. * A rAsa khaMDa 2 je, pR. 198. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajana vinA sarasvatI UgatI nathI, ane evI anukULatAe e yugae A atinhAnA vargone ja pUratA pramANamAM hatI. tathApi bhadAsa gRhasthAzramamAM rahIne paNa kavi bananAra virala vyaktiomAMnA eka che, ane evA jaina kaviomAM emanuM sthAna ghaNuM UMcuM navaDaze ema saMbhave che. bhadAse AvI ucca padavI meLavI tenAM kAraNa-mArA adhIna mate-be dekhAya che. eka to e garbhazrImaMta hatA, e kAraNe emanA pitAmaha visanagaranA vIzA poravADa mahArAje saMdha kahIne saMdhavI * pada prApta karyuM hatuM. A mahIdAsanA putra sAMgaNa 1 (saMbhave che ke, vadhAre bahoLA ane jaldI dUjhatA vahepArane arthe visanagara choDIne khaMbhAta baMdara AvI vasyA. tyAM emane vepAra sArI peThe pha jaNAya che. ane emaNe paNa saMdha kahADa hatuM. RSabhadAsa A rIte pitAnA vatana banelA khaMbAta baMdarane umaMge vakhANe che, ane emanuM e varNana kavisulabha atizakti vinAnuM tema akabara ane jahAMgIranA samayanA khaMbhAtanA vaNikone sAre citAra ApatuM hoI upayogI jaNAya che, eTale kavinA hitazikSA rAsamAMthI e paMktio TAkuM chuM - gujara dezamAM nagara ja bahu, hAra khaMbhAta Agale sahu. 2 vase loka vAru dhanavaMta, pahere paTeLAM nara guNavaMta; kanakataNuM kaMderA jaDA, traNa AMgula te pahelA ghaDyA. 4 hIrata karo tale, kanakta mAMdaliyAM male; bAMdhI khalakhalatI hAthe kharI, sevana sAMlI gale utarI. 5 saMghaSA-saMghavIH jAti-jaya gaDhavIH RAnapati- va-rAjavIH ityAdi. * vRSabhadAsa pitAnAM mAtAnuM nAma sarUpA de jaNAve che (bharatabAhubali rAsa). Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDA vyavahArI jihAM dAtAra, zAlu pAghaDI bAMdhe sAra; lAMbI gaja bhAkhuM pAMtrIza, bAMdhaMtA harakhe kara zIza. 6 bharavanI egatAI jAMhi, jINuM jhaMga pahere te mAMhi; chaTI rezamI keDe bhajI, nava gaja lAMbI savA te gai. 7 upare phAliyuM bAMdhe koya, cAra rUpiyAnuM te hoya; kaI paDI koI pAmarI, trIza rUpiyAnI te kharI. 8 paherI rezamI jeha kabhAya, eka zata rUpaiye te thAya; hAthe baherakhA bahu mudrikA, AvyA nara jANuM saraga thakA. 9 page vANahi ati sukamAla, zyAma varaNa sabalI te jAla; tela puSpa sugaMgha samAna, aMge vilepana tilaka ne pAna. 10 ehavA puruSa vase jeNe ThAya, strInI zobhA kahI nava jAya; rUpe raMbhA bahu zaNagAra, nitya uThI vaMde aNagAra. 11 isyuM nagara te traMbAvatI, sAyara lahera jihAM AvatI; vahANa vakhANa taNuM nahIM pAra, hATe loka kare vyApAra. 12 nagara koTa ne tripoliye, mANakoka bahu mANasa milyo; vahere kUNuM DADI zera, A dekaDA tehanA tera. 13 bhegI loka isyA jyAM vase, dAna vare pAchA navi khase; paMcAzI jinanA prAsAda, IMdrapurIzuM karatA vAda. 14 piSadhazAlA jihAM bahu tAla, kare vakhANa tyAM RSi vAcAla; puNyavaMta piSadha dharatAM tyAMhi, sAhAmIvatsala hoye prAhi. 15 e nagarInI upamA ghANI, jahAMgIra pAtazAha jehane dhaNI; te traMbAvatI mAMhi rAsa jeDatAM mujha pahetI Aza. 16 yugala siddhi ane Rtu caMda, juu saMvatsara (1682) dhari AnaMda; mAdhava mAsa uThThala pica, guruvAre .............. ... .... 10 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM gAyA hatazikSA rAsa, brahmasutAe zrI guru nAme ati AnaMda, va bharatamahubaLi rAsamAM kavi jaNAve che ke khaMbhAtanA khabhanagara, traMbAvatI, bhAgavatI, lIlAvatI, karNAvatI, ema~~ Aza; purI vijayasena surIMda. 18 * isu anupama gAma, jehanAM bahu che nAma. vahela varagheADA vIMjaNA, maMdira jAli bhAta, bhAjana dAlane cUDaleA e sAte khaMbhAta.+ RSabhadAsanA hIravijayasUri rAsamAMthI maLatI eka bIjI atihAsika vigata ahIMja ApuM chuM. humAyuM pAtazAhanI gUjarAtameraThanI caDAine lagatI e hakIkata hRdayadrAvaka che. e huDAI daramiyAna lAkhe| bAna bAMdhIne gulAmagirImAM jyAM vecI zakAya tyAM vecI * sadgata zA bhImasI mANeka prakAzita hitazikSA rAsa (i. sa. 1895), DhALa upAMta. A (ane A rAsamAMnA bIjA avataraNuM Avaze te sarvanI) bhASA RSabhadAsanA samayanI bhASA nathI. prakAzake kAM te arvAcIna pratauparathI rAsa chApelA, agara jUnI bhASAne avaoNcIna (ane sAmAnya vAcakane mATe) sarala banAvIne te chApyA. A avataraNumAMnI ja keTalIka pakti hIravijayasUri rAsamAM Ave che, te (A p-pR. 316-8) vi. saM. 1724nI prata pramANe temAM chApelI hAvAthI temAMnI bhASA jUnI che, jo ke e pratine pazu vinA samayathI Azare ane saikAnuM atara, ane vaLI te ardha saikA e ja, ke je daramiyAna ApaNI bhASAe potAnuM hAlanu rUpa jhaDapathI prakAzyuM hatuM. mhAM vaktavya A che ke premAnaMda cugathI trIsa ke vadhAre varSa jUnI kRtio chApavAne mATe banatAM sudhI premAnayuga pahelAM lakhAyalI pratie meLavavI joie. + 0 3, 6, 103-105. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkhavAne mATe uttara dizAmAM tagaDyAM. ane temAMthI be nava lAkha " eka jaNane ApyAM,-jAe ATalAM " khurAsAna " mAM vecIne je Upaje te nANuM laI Avo. humAyunA darabArIomAM bhairava zA" nAme eka zrAvaka haze, hIravijayanA anekAneka dhanADhaya ziSyomAne eka; te " paradhAna" jevA keI adhikAra upara paNa haze ema jaNAya che; kadAca (mughala saltanatanA jANItA baMdhAraNa pramANe) alavarane te vakhatane mAMDaviye zeTha ja e bharavazA haze. A bAnone kudaratI rIte ja evI to bekALajI rAkhavAmAM AvatAM, ke temAMthI roja saMkhyAbaMdha mI paNa jatAM. 1 alavaramAM eka havAre humAyue haiM nimitte "svazAne potAnI mahArachApa soMpI turata e udAra ane chAtIne AghA zrAvaka tene lAbha laIne pAnazAhI pharamAna lakhI upara mahora chApa vagere tamAma yathAyogya saMpUrNatA UpajAvIne te pharamAna pelA "kheja bhakImanA hAthamAM dharI dIdhuM. te kuramAna dekhAyuM tyahi re, beja makama beThA che jyAMhi re. 8 1 kavi kahe che "dasa vIsa.daza vaza ke cALIza payAza ja je roja maratAM hatAM, te khurAsAnamAM vecavA mATe jUdI paDelI ane bheravazAe cheDavelI saMkhyA "nava lakha" nahIM. eka lAkha paNa nahiM, hajAra be hajArathI vattI bhAgye heya. "nava lakha" eTale kavitAmAM "jenAM lAkha lekhAM thAya" eTala, arthAt saMkhya. mALavA gujarAta seraThamAMthI pakaDelAM bAnonI saMkhyAne kavitAmAM "nava lakha" eTale agaNita kahevI emAM jha jhI atizakti nathI. Ama hajAro bAna pakaDAya e te muslima vijayI savArIone saikAothI banete rahela paricita banAva hato. mughala zahenazAhatanI akabarazAhathI zaru thatI jAhejalAlI taLe pahelAnA muslima samayanI atyaMta kAghiora keTalIka pAtAla UMDI rekhAo che, temAM A paNa eka bhUlI na zakAya evI che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI tasalIma ne UbheA thAya re, UbhA rahIne vAMce tyAMhi ?, makIma ! kahyA tuma merA kIje re, ajara mata kare tuma isa ArA re, makIma muke bhairavane Ale re, kADhavAM khAMda tiAM sA rAti phai, gheTika pacase' dharathI ANyA OM, mukI nArIe baMdhana kApI re, * x mastaka mUkI hAthe sAya re; nAma humAyuMnuM likhiyuM mAMhi re. nava lakha khAMda bharavaku' dIje re; dIThI upara ajamukhI meheArA rU. 10 tihAM vANIe jIva calAve re; jAo, jAtAM na rahisyA vAMDhi re. 12 AlyA tehune karamI NyA re; vacce bAMdhI mAhAra te ApI 2.+13 X X basa. humAyuM sudhInA muslima samayanI eka sihA rekhA joi lIdhI. have humAyu pachInA mudhala samayanI ujjvala bAju joiye. ane tema karavA mATe ApaNe mUla viSayane pAchA vaLagiye. zaSabha gRhastha rahIne paNa kavi thavA pAmyA tenuM bIjuM kAraNu samajhavA prayatna kayei, hiMdanA itihAsamAM ane AkhI duniyAnA rAjAonA vargamAM akabaranuM sthAna keTaluM te U~yu che tenI nirdela buddhinA itihAsakAe paNa hajI yacAyAgya tulanA karI nathI. sadgata vinsenTa smisa, mAralAnDa Adi A jhamAnAnA itihAsakAnI zeAdhakavRttie have akaLa ranA samayanI eTalI te| vigate navesara bhegI karI gADhavIne navA prakAzamAM ANI che, ke ApaNe have e mahAnubhAvane duniyAnA meTAmAM 9 + zrI hIravijayasUri rAsa (0 5 -pR. 277-80). gheADA, vATa kharcI, AdikhAnemAMnA keTalAke potAnI zAkha vaDe meLavyuM hAya, dhaNAne alavaranA mahAjane Apyu hoya; ardhuM ja ekalA bhairavazAe purU pADayuM ema mAnavAnI agatya nathI, e game tema hA, lokavAyakA te A bhISaNu-karuNu banAva AvI rIte tene badhA jA bhavajJAne ekane ja Ape e kudaratI che. parime Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meTA rAjAne Takakara mAre evo prabhAva joI zakiye ema che. ahIM A viSaya upara laMbANa cheka aprastuta, ane pUratA laMbANa vinA A viSaya ThIka maMDAya paNa nahiM, eTale eTaluM ja kahIza ke zivAjI na hota to sunata hota sabakI e ukti kavipaNAnI atizakti mAtra che. makabara na hota te sunata hota sabakI-e ja hiMdanA itihAsamAM sudaDhatara satya che. sADAtraNa saMkAnA trAsathI ane kerathI cheka khaLabhaLI UThelA ane maravA paDelA uttara hiMdane akabaranI udAra rAjanItie dhAraNa ApI, navuM lohI ane navuM vaye UpajAvavA jeTalo samaya Ape, ane samAja pitAnI saMskRtine pAchI khIlavI zake evAM bIja paNa chUTe hAthe eNe vAvyAM. akabara janmathI ja sAcI dhArmika vRtti laIne jo hate. dharmajijJAsA enA citaMtranI UMDAmAM UMDI khAsa hatI. saMjogee ene rAjA ane rAjAdhirAja ane e jhamAnAno moTAmAM moTe samrATa banAvyo, te A dharmapipAsA chIpavavAne koI ekendriya sAdhu kare evA prayatno koI mahArAjA pitAnI badhI sattA vaga ane lakSmI vAparIne karI zake te prakAre A rAjarSi e pitAnI vaya ane sattAnA madhyAhnamAM varSo lagI kya. muslima saMdhanI ghera jhanUnane paNa A nIDara marda lekhavI ja nahIM. rAjA eTale lokapAla, kAlakAraNa banI na, prajAne sukhada balaprada kALa UpajAvavA mathe te rAja padane sArthaka banAvanAra rAjA, e hiMdu saMskRtinI namUnedAra rAjA mATenI bhAvanAne eNe sAcA UmaLakAthI vadhAvI lIdhI, ane hiMdu muslimanA UMDA virodhane kALe karIne samAvI zake evI rAjanIti ja eNe udAra advitIya dakSatAthI sarjI. A prayAsa daramiyAna eka vakhata enA jovAmAM eka moTo varagheDe Ave che, tenI vilakSaNatA uparathI akabare pUchaparacha karI, ane ene kahevAmAM AvyuM ke e varaghoDe AgrAnA jaina saMghe caMpA nAme zrAvikAne mAna ApavAne kahADo Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 hato, kema ke caMpA e chamAsI upavAsanuM virala puNyatapa karyuM hatuM. lAgaTa chamAsa lagI mANasa ana vagara rahI zake e akabarane saMbhavita lAgyuM nahIM; teNe e bAIne ghaTatA mAna sAthe paNa pUrA baMdobastathI eka mAsa rAkhI, ane te vacana pramANe ja varte che ema tenI khAtarI thatAM, * tathA A prasaMga daramiyAna jinadharmanA siddhAnta manabe rIta rIvAjo Adi vize paNa tenA sAMbhaLavAmAM AvatAM, akabara jevI vRttivALA mANasane te eka navA svataMtra ane vizAlodara jJAnasthAna ane anubhava saMcaya nI bhALa maLI. jaina dharmanA te samaye uttamottama guru koNa hatA te zodhI kahADatAM akabarane vAra lAgI nahiM, ane A pramANe akabarane hIravijayasUri ane tejasvI jinabhakato sAthe samAgama AraMbhAye. hemAcArya ane temanA sahAyakoe gurjaramaMDalamAM saMskRti * zrI jinavijayajIH jaina aitihAsika gUrjara kAvyasaMcaya (1-26): rAsasAra vibhAga, pR. 106. * ApaNA dezane gujarAta nAma muslima amala pahelAM hetuM. Anarta ane saurASTra e ApaNA dezanA be aMgenAM jUnAmAM jUnA nAma. saurASTramAMthI soraTha nAma thayuM. AkhA dIpakalpane kAThIvADajAha-kAThiyAvADa nAma ApI, soraTha nAma tenA dakSiNa peTAbhAgane mATe saMkocanAra marAThAo hatA. Anarta zabdano apabhraMza thaIne lATa zabda thaye jaNAya che. hemAcArya ane siddharAjanA samayanA Anarta, lATa, saiArASTra Adi cAlukya rAjyanA vibhAgone mATe ekaThuM gujara maMDala nAma ja ghaTe. A viSayanA ekathI vadhAre aMza hajI saMdigdha che. oyalA. S. Altekar 21 A History of Important Ancient Towns and Cities in Gujarat and Kathiawad (1936) e muMbaI yunivarsiTIno InAmI nibaMdha (chUTo chApele Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane vidyAne eka balavAna je utpanna karyo hato. e majA daramiyAna ApaNI prajAmAM sAhitya vidhA Adi jorathI phelAyAM hatAM, ane navAM paNa UpajyAM hatAM, paraMtu e sarjaka yuganuM AyuSya TUMkuM nIvaDayuM ane e yuga daramiyAna thayeluM ane AraMbhAyeluM ghaNuM kharuM pAchuM dhULa taLe daTAyuM. thoDuM ghaNuM jaLatuM kajaLatuM paNa UgaryuM ane nAmazeSa rahyuM tenuM kAraNa amadAvAda pariSada vakhate meM mahArA vyAkhyAnamAM sucaveluM te hatuM, ke amadAvAdanA sulatAna vaMzanI nIti ugra muslima nIti hatI nahIM hiMdamAMnI muslima gAdIe dehalInA takhtathI jema dUra AvelI, tema te gAdIne TakAvanAra muslima bela ochAM AchAM ane tema te gAdIpatione pitAnI gAdI TakAvavAne lekapAla vadhAre pramANamAM thavuM paDeluM potAnI nItimAM prajAnA grahone ane prajAnI rucIene vizeSa vajhana ApavuM paDeluM. vaLI gujarAtanA takhanI lakSmI ane jAhejalAlI te mukhyatve avalaMbe dariyApAranA vepAra upara; ane e vahepAranI kalA hikamate tamAmamAM hiMduonI bApukI hakamIH khAsa karIne jainenI. tema Indian Antiquary nA pa3 mA ane pa4 mA vAlyumamAM.) AnAM lATa ane seTha vacce aikayabhAva muslima yuge ja sAthe che; gUjarAtamAM muslima yuga beH amadAvAdanA sulatAne te pahele, mughala saltanatane te bIje. kaccha, IDara, Adi je je pradeza amadAvAdI sulatAne ane mudha patazAhanA viSayamAM rAjyasattA ANuM zakelI nahIM, temanuM gujarAta sAthenuM aikya Aje paNa AchuM che. 1. gurjaramaMDalanI saMskRtimAM je yuganA zikhara rUpe zrI hamAcArya virAje che, te pahelAnA saMskRtiyugo vize paMDita sukhalAla, paMDita caradAsa ane muni jinavijaya hAlamAM je abhyAsa ane saMzedhana karI rahyA che, te uparathI thoDA ja samayamAM puSkaLa mAhitI maLI jaze ema dhAruM chuM. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAna akabaranI rAjanIti ane akabara hIravijayanA samAgamanuM eka mahAmoTuM phala e AvyuM ke gujarAtI saMskRtinA jaina phAMTAmAM bIje balavAna je utpanna thaye ane AkhA dezamAM phelAI dezanA sImADAothI AgaLa paNa relA. aSabhadAsa gRhastha rahIne paNa kavi thayA kAraNa ke teo garbhazrImaMta hatA. pote ja kahe cheH sala padAratha mujha dhari milahyA, thira thaI lachI re nAya paNa kaSabhadAsa kavi thayA tenuM vadhAre moTuM ane sajIvana kAraNa te A ke emane A navA mojAne lAbha maLe. meje joramAM hato te samayamAM e pAyA, vaLI tenI sAthe emane aMgata saMbaMdha nikaTa ane kuTumbIne hate. mUjha AMgaNi sahakAra ja phalIu, zrIgurUnAma pasAIjI, ' je raSi munIvaramAM atImaTo, vIjaisena surirAyajI. 53. mujha aMgaNi sahikAra ja phalIuM, zrIgurUcaNa pasAIjI. AMcalI. jeNaI akabara nR5 taNI sabhAmAM, jIyuM vAdavIcArI che, zaIva sanyAsI paMDIta poDhA, seya gayA tyAhA hArIjI. 54 majhaTa jaIjaikAra huu jinazAzana, surI nAma savAI che; zAhI akabara mukhya e thApyuM, to jagamAhi vaDAI jI. pa5 mUjha0 tAsa paTi UgyuM eka dInakara, sIlavaMtamAM suro che; vIjayadeva surI nAma kahAvaI, guNa chagrese puro che. pa6 sUjha0 tapAta jeNuI gaI ajuAla, lughavahAM sebhAgI ja, jasa siri gurU ehevA jaIvaMta, pUNyaparAza tasa jAgI che.*pa7 mujha0 * vRtavicAra rAsa, vi. saM. 1660 prati 1674nI, kavie pite lakhelI (jaina gUrjara kaviomAM rA. za. mohanalAla chApelA pramANe ja upara chApyuM che) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G hIravijaya-ziSya vijayasena; (vi. sa. 1604-1972) tenA ziSya vijayadeva; (1634-1713) ane vijayadevanI sAthe 1672-1674 e traNu va tapAgacchanA AcArya vijayatilaka. A vijayadeva ane vijayatilaka tenA ziSya RSabhadAsa. | RSabhadAsane potAne saMskRta prAkRta Adi sAhityanuM sAruM jJAna hatuM ema emanI kRti ja sAbIta kare che, rA. rA. mAha nalAla dalIcaMda TrUsAi emanI saMkhyAbaMdha kRtie jaNAve che, ane "jaina gurjara kavi prathama bhAga" e graMthamAM eNmaNe RSabhadAsanI sArkRtiemAMzrI utArA pazu TAMkayA che. A AnakAvyamahAdaddhi mAtikAmAM paNa ematI A vhelAM hIravijayasUrIzvara rAsa ane khIjI kRti prakaTa thaI cukelI che. emanI lagabhaga dareka racanAmAM emaNe racyAsAla ApI che te uparathI jANavAmAM Ave che ke emanI kRtie vi. saM. 19 pa-66thI 1690 lagImAM thayelI che, hIravijaya mUri vi. sa. 1652nI AkharamAM sadgata thayA eTale temanI sAthe pazu RSabhadAsa te! bAla varSamAM pratyakSa paricaya sabhave che; ane temanA mukhya ziSya viyasena suri ( vi. sa. 1604), jete akabare hIra-savAi e nAme prakhyAta karyAM, tathA e vijayasenanA mukhya ziSya tapasvI vijayadaiva suri (1634-1713), jemane jahAMgIra mahAtapA kahetA, temane te ApaNA kavine AkhA janmArA gADha paricaya hatA. vaLI sattaramI + vadhu vigata mATe juvA rA. rA. mAhanalAla DhalIcaMda desAine zrAvaka kavi RSabhadAsa e nibaMdha (surata paSinA ahevAla ane nibaMdha saMgrahamAM tema "jaina yuga" nAme jaina zvetAMbara kAnpharansanA mAsikamAM). A nikhane sudhArI vadhArIne kartAe A maiAktika mATe krI lakhI ApelA juvo A ja pustakamAM. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne sadInA uttarAdhanA jANItA jaina kavi-sa'vijaya (sihAsana khatrIzInA kartA ), guruvijaya (karmacadra vaMzAvali prabaMdhanA kartA), hemavijayagaNi (kamAvajaya rAsanA kartA), nayasuMdara (naladamayaMtI caritranA kartA), kanakasu Mdara (sagAlazA rAsanA kartA), samayasuMdara naladavadaMtI rAsa ane vastupAla tejapAla rAsanA kartA), AdimAMthI keTalAka RSabhadAsanI sAthe sArI peThe saMbaMdhamAM AvelA haze. ane RSabhadAsa peAtAnA AgaLa thaI gayelA jaina kaviomAMthI lAvaNya samaya (vimala prAdha AdinA kartAH-4, 1521 chellI maLI AvelI kRti 1589nI che), lIMbhe, khIme, tathA e. vhelAMnA depAla vagerene samAnapUrvaka smare che. kuTuMba moTuM tathApi saMskArI ane dharma tathA sAhitya-rata hatuM ane vaLI te samayanA uttama sAdhu ane puruSonI satsaMgatimAM rahenAruM, eTale garbhazrImaMta RRSabhadAse vhepAra ane kuTu bavyavasthAnA bhAra supAtra mANase ane lAyaka kuTumbIe upara rAkhIne peAtAnu AyuSya dharmAcAra ane pAna pAna lekhanamAM ja mATe bhAge gALeluM haze evA tarka emanA vize yAgya jaNAya che. emanI kRtiomAMnI ekathI vadhAre emanA ja hastAkSaramAM paNa maLI Ave che. 4. A rAsa vize ekabe muddA.--jaina sAhityamAM rAsane nAme gaNAtI kRtionI sakhyA meTI che, ane temAMthI hajI thoDI ja prasiddhimAM AvelI che, eTale A jAtanI racanAnAM sAmAnya lakSaNA bAMdhavAnuM kArya atyAre thai zake ema nathI. paraMtu kavinI peAtAnI pratijJA upara 27 kalamamAM AvelI che te pramANe ja emaNe A ane peAtAnA khInna rAse racelA che. kathAbhAga ke vastu gaNu che; nItinA ara (ahiMsA), zIla, dAna, tapa Adi je siddhAntA upara jaina dharmAM khAsa bhAra mUke che, tenA odha karavA ane jina matanA mahimA gAvA, e ja A rAsane pradhAna viSaya che. peAtAnuM kavana vistAravAmAM jaina kavio potapotAnI vidyA ruci Adi pramANe mAgalA graMthA, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita, lokasAhitya vagerene chUTathI upayoga kare che. eka be dAkhalA joIye. jJAnI nara saghale pUjAya, narapati nija nagare ja manAya; jJAna bhale nara jahu rUpa, kaNa juve keyalanuM rUpa.- koyala rU5 svara madhure jeha, tapasvI rU5 kSamA kahe, pativratA * nArInuM rUpa, rUpane vidyA ja supa-5 adhikuM rU5 te vidyA kahI, gupta dhana te vidyA sahI; yaza sukhanI denArI eha, vATe bAMdhava sakhiI jeha- vidyA rAjabhavane pUjAya, vidyAhana aja pazuA gAya; lakSamI paNa juga x to zebhatI, je upara beThI sarasvatI-7 nANuM upara akSara nahiM, te nANuM navi cAle kahiM; jihAM akSara tihAM mahattva te bahu, uttama aMgane pUje sahu-8 + ahIM vidyA vizenAM jANItAM subhASita bhegAM karIne chellI kaDImAM kavie pitAnA vahepAra ane zarAphInA anubhavane, lIsA ane suvAcya chApa vALA sikakA vaccenA bhedane dAkhalo ApI, sAthe vaNI lIdhe che. uttama aMgane" eTale sikakA uparanA pAtazAha ke rAjyakartAnA DekAne e artha paNe heya. mALapALa rAsa khaMDa 1 lAmAM pR. 37 me khaMbhAtamAM pitAnA samayamAM pracalita sikAonI yAdI kavie ApelI che. -- - - - * pativratya. 4 jagatamAM. + hitazikSA rAsa, hAla 1. bhASA mATe juve pU. 10 taLenuM TippaNaja. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakita rU5 dhananA guNa lekapriya zAhanA padamAM mAyA che te juvo- (rAga vasaMta-"nAhalo niraguNa re"). jina tujha nAma nidhAna re, e dhana koI na khAya; dehaDI jalatAM sAthiM AvaI, viNasI kimaI na jAya.-0i 51 cora na caraI agani na jAlai, gharata koI na dhUtAraIM; vATii vahaItAM vighana na thAI, dhRtaI kahI na hArai.jipa2 e dhana khAtAM kahII na khUTaI, vaNaja kari navi jAI; kuvasana paDatAM e navi visaI, rUsI na lIdhuM rAI.-ji. paNa cADataNuM Iha kahII na cAlaI, yogI ghAta na ghAla; suranara kiMmara asura vidyAdhara, e dhanasuM na vicAIM.-ji 0 54 e dhananuM herU navi thAi, luMTA seya na leMTAI; sAyarajala prabhavaI naI ehene, anartha keI na uThaI.--ji. papa e dhanathI piluM dhana Avai, rAja Rddhi sukha bhega; kumArapAla nRpa eNI pari ciMtai, puNya sakla saMyoga-ji.*56 siddharAjanI citA baLe che tyAM kavi vilepe che - (rAga rAmagiri "Ama bhagai hari uThII"--e dezI) senAvaraNI re cahaI balaI, rUpAvaraNI te dhRha re, kumakumavAraNuM re dehaDI, agani parajAlIe teha re.-29 mArA mAna ma kara re mAnavI, ki kAyAne te garva re, suranara kiMmara rAjiA, aMti mRttikA sarva re.-30 mA. * prathama khaMDa pR. 109. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je siri racI racI bAMdhatA, sAluM ......... te pAga re, te nara poDhayA re pAdharai, cAMca diI siri kAga re-31 mA je nara gaMjI re belatA, ka x x x jesaMga sarikha re rAjio, bAlI karyo tihAM rAkha re.-39+mAtra narasiMha mahetAthI ge kyAMya jUnA A karacita paraMparAprApta smazAnavilApamAM 3SabhadAsanI pitAnI eka mAtrA paNa haze kharI ? bIje cheDethI vicAramAM paDI jaiye evA dAkhalA UtA. brAhmaNuM pratinidhi devabodhi samasyAo pUche che ane jaina pratinidhi hemAcArya kumArapAlanI rAjasabhAmAM tenA uttara Ape che (pR. 181181 aDhAra samasyAo ApI che). te vAMcatAM ApaNane ema lAge che ke A zuM ApaNe sAmaLabhaTTane te nathI vAMcatA ? Ama bIje paNa aneka sthaLe lAgyA vagara na rahe eTalI e benI samAnatA jaNAya che. uSabhadAsanA ghaNA dUhA caupajI ane khAsa karIne kavita sAmaLanI laDhaNane ane sAmaLanI zabda anAne eTalAM te maLatAM Ave che ke akabare hIravijaya ziSyane hIrasavAI kalyo hato tema sAmaLane aSabhasavAi kahevAnuM ApaNane mana thai jAya che. mAtra 2SabhanI kRtiomAM je lokapriya DhALanAM mIThAM asarakAraka pade jovAmAM Ave che te enI kavitva paddhatine aMza sAmaLamAM nathI. pustako vagaranA ane vAMcatAM AvaDe nahIM evA zretAone mATe racAyelAM sAhityamAM hAmara mahAbhArata ke jAtakamAlAthI mAMDIne sAmaLa lagI ke Aje paNa gAmaDAnA bhATabhavAyA ane thake lagI keTalAMka lakSaNa sarvasAmAnya hovAnAM ja. AgaLa AgaLathI e lakSaNe je jarAtarA pheraphAra sAthe cAlyAM Ave, te AgaLa AgaLa - - - - - - - - - - * pR. 14-8. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarAtarA pheraphAra sAthe UtaryA jAya. ane varNamAM upamAo ane rUpakathI mAMDIne jJAnanAM sUtre kahevata ane ukhANuM, rasanAM Ta5 , hAsyanA TucakA, cAturyanA namUnA, sUtrazailImAM samAvelAM saravaiyAM, lokapriya kathAnako camatkRtio ane tAjabIe, paTa ane guMthaNImAM pheraphAra sAthe, paraMtu tatvadRSTie jotAM e ne e mA ane e ne e bApanI saMtati, saikAo sudhI [sAhityavADImAM Uge ane karamAya ane pAchAM Uge. saikAo lagI: jyAM sudhI prajAnuM AkhuM ye mAnasa pharI na jAya tyAMsudhI. tathApi jyAM vicAramAlA ke dRSTi uparAMta zabdaracanA ane dRSTAMta lagabhaga eka ne eka be kaviomAM eka AkhA baMdhamAM athavA te baMdhanA eka AkhA aMzamAM jovAmAM Ave, tyAM saMbhave che ke pAchalA kavie AgalAnuM ja pitAnuM karI lIdheluM. RSabhadAsanuM keTaluMka jema AgalA kavionI kRtiomAMthI ane AgalAM subhASita pade AdinA anuvAda ja che, tema rASabha pachInA ApaNuM kaviomAM keTaluMka RSabhanuM ja emaNe lIdheluM che. ane RSabha te ApaNe joyuM tema pitAnI pratijJAmAM spaSTa svIkAre che ke hA, meM tema karyuM che; e mahAruM eka kartavya ja hatuM. sAmaLa paNa e svIkAra kare che. chApakhAnAM thatAM, pustake sulabha thatAM, ane nirakSara chetA vargane sthAne vAMcanAra varga AvatAM, ApaNa navA yu* "kavayitA sahutaNe paratApa." "sevaka sahu kvayitA taNe." -naMda batrIsI. "kavi kIdhA lakSakoTidhA, mayA karo mAguM matI " -rAvaNa maMdodarI saMvAda. dAsa so kavijana to." -vetAla pacIzI. "saMskRta mAhithI sedhiyuM prAkRta keruM purANa." "sAmaLabhaTTa kavie kare, veda purANe chApa."(athavA-"prAkRta kIdhuM pUra) Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAM racanAonA kavi vizenA ApaNe khayAla vadhAre skuTa ane spaSTarekha thatA gayA che, ane have ApaNe koI paNa kartA kane RSabha ane sAmaLanA jevA eka sAmAnya gaLagaLa svIkAra uparAMta khaMDe khaMDamAM, kaDIe kaDImAM, jenuM jeTaluM lIdhuM hoya tene cokho RNa svIkAra bhAgiye chiye. kartava ane RNasvIkAra vizenAM A ApaNuM navAM dhoraNa dalapatarAma jevA kavine lAgu pADI zakAya kharAM? ke emane moTe bhAge to A bAbatamAM dayArAma lagInA yuganI ja eka vyakita gaNavA ghaTe ? A mahane to lAge che ke, evo savAla che ke je vize thoDe ghaNe matabheda sthAne che. nIcenI paMktio vicAre. paheluM sukha je jAti naryA, bIju sukha je ghari dIkarA; trIju sukha je raNavaNa* varA, cauthuM sukha je pitai ghara. pAMcamu sukha je bhagati nAri, chaDuM sukha je jhoTuM bAri; sAtamuM sukha je aMgaNi juta, puNya e lahaI ghara sutra. paheluM sukha je na jaI gAmI, bIju sukha je vasaI dvAmi; trIju sukha je mAnaI bhUpa, cauthu sukha je rU5 sarUpa. pAMcamu sukha IcchAi ramai, chaThuM sukha velAi jama; kavi kahaI sAtamu sukha e gamai, sakala leka ghara AvI namaI. AmAMnI pahelI cAra dalapata kAvya ke jUnI vAMcanamALAmAMthI (TippaNu Agale pAnethI cAlu) " zAstra sakalanI zAkha." "brAhmaNa bhATa ke cAraNAM (ke) anya kavayitA hoya, sevaka huM sauketa, beDa ma desyA koya. jehanI buddha dIdhI zAradA, jehanI sAMbhaLI kSAta, tehavuM saMskRta zedhiyuM, tehanI vakhANuM vAta." vagere, vagere. -siMhAsana batrIzI: * RNa vinA. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 UtArI nathI; A rAsamAMnI ja e AThe paMkita che? juvo khaMDa 2 je, pR. 131. A rAsane AraMbhathI mAMDIne siddharAjanuM mRtyu thatAM kumArapALa AvIne gAdIe bese che tyAM lagIne bhAga suSTi che. kumArapALane pravAsavarNana ane ThekANe ThekANenA enA anubhavonA varNanathI kRtimAM eTale sudhI pUratA vaividhya vALI ekatA Ave che. emAM paNa jaina zretAone ce evo bodha ja pradhAna che, paraMtu pachInA bhAgamAM to e badha jainetara vAMcanArane jarA kaMTALo Ave e thaI jAya che. vaLI asammavita camatkAro (miracles) ThekANe ThekANe Ave che te arvAcIna vAMcanAre kartAnA samayanA abhaNa lokanA ja nahIM abhaNa vidvAna tamAma prajAnA mAnasacitra lekhe aitihAsika daSTie upayogI gaNavAnA che. Aje ApaNe suzikSita vargamAM be camatkAra vize ApaNuM mAnasa eka ja dhoraNe vartatuM che nahIM. kRSNacaritramAMnA camatkAre ApaNe karAre gaLiye chiye, dazamaskaMdha ke sudAmAcaritra jevAM kAvyomAM ApaNane evA camatkArAnA varNanamAM asaMbhavadeSa ane tethI kAvyavahAni nathI lAgatAM tyAre jaina prabaMdha ke rAsamAM temanAthanuM liMga phATe, temAMthI nIkaLI zaMkara pite kahe ke "sAce dharma zrI hamAcArya je kahe te" ane kumArapAla rAjAne saMzaya A pramANe TaLe che, evuM varNana ApaNe sahI zakatA nathI. A vize je e pakSavAda karavAmAM Ave ke netara kAvyamAM AvAM varNana asaMbhavita paNa eka vAra te saMbhavita lAgI jAya evI khUbIthI thayAM hoya che, te e bacAva paNa lUle che. kemake dazamaskaMdha jevA uttama kAvyamAM paNa ekathI vadhu sthaLe jarAye khUbI hetI nathI, asaMbhava naryA ane nAgA asaMbhava rUpe ja thAyelo hoya che, e nirvivAda che. kalAzAstramAM A ja kharuM che, ke kUbaDuM paNa paricayathI sahya bane che, ane game tevA paTukaraNane paNa suparicita thaI gayeluM kUbaDuM-gaMdA bAla Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanI jema khUMcatuM nathI. ane A ne A vAta jude rUpe kahevAmAM Ave ke zrIkRSNa uparanI bhakitanA pUramAM e badhuM taNuI jAya che te jaNAtuM paNa nathI, to e ja bacAvane lAbha jaina sAhityane paNa maLavo ghaTe che. gajhanInA sulatAne cahaDI AvI ghera dhA ane kumAra pAlane lAgyuM ke "muvI to!"--tyAre jaina dharmarakSaka lokottara zakti sulatAna UMdho hoya che ne ene DhAliyo UpADIne ANe che kumArapAlanA zayanabhavanamAM. ane maLaske jAgatAM ja sulatAnane ulaTuM ema thAya che ke "bhAya te !' tathA te bIcAro jema tema dhaDa upara DekuM rAkhIne AvA camatkArika viSamamAMthI chUTavA mATe namI paDe che, pitAnA mulaka ane potAnI prajAmAM amAri pravartAvavAnuM vacana Ape che, ane kumArapAlane mAMDalika banIne vadAya thAya che. AvAM varNana asaMbhava. dezanA judA prakAranA dAkhalA che. agamya maharSinA vacana mAtrathI pAnetaramAM ghUmaTe kahADIne beThele chokare, maharSi "A kanyAdAna huM svIkAruM chuM" ema belatAM ja, chokaro maTI kanyA banI jAya che, evI prajAnI kAvyasRSTimAM jhanUnI muslima paNa dayAghana jaina bane, emAM mahArA jevA apakSa toLATane te jarAye vicitra nathI lAgatuM. brAhmaNa ane jaina eka lehInI prajA che eka vAtAvaraNanAM bAlaka che, zakitao tema azakitaomAM, racio tema aruciomAM, samAna che, ane brAhmaNa sAhityamAM vasiSTha vizvAmitra agatyAdine de, devAdhideva, kudaratanA niyata dharma ane karmacakra paNa prasaMga pramANe name, te jaina vicAraminAramAM jeo RSimaharSinA samAnazIla che, teone kudaratanI ane tethI paNa mahattara hoya evI badhI ja vyaktie jaina sAhityamAM zA mATe na name ! 5, jUnI vADamaya, jaina sAhityamAM deSa nathI ema mahAra dA nathI. brAhmaNa sAhityamAM nathI evA de jaina sAhityamAM che Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA pakSavAda sAme ja hArI dalIla che. vaLI dezadaSTinI pravRttine sAce Azaya eka ja ghaTe. sAhityanA navA sarjanane evA dethI banatAM sudhI mukata rAkhavAne. dezane vize doSatapratAti nA thAya, dezane vize paNa guNavapratIti thAya, te evA asamaMjasa vAtAvaraNamAM uddabhavatI navI sAhityasRSTi paNa evA dethI kalaMkti ja banyA kare. navA thavAnA jaina sAhityane, navA thavAnA jainetara sAhityanA jeTaluM ja, deSaikAthI jema bane tema vimukata strajavuM ghaTe, e vAta te sai svIkAre. paraMtu navuM sAhitya-jaina ke jainetara-A nibaMdhanI vicAraNAmAM prastuta viSaya che ja nahIM. ApaNe vicAraNA junA, ane moTe bhAge kAMte aprakaTa kartA prakaTa tathApi ajJAta jevA sAhityane mATe ja che. AvA sAhityane ajJAtamAMthI jANItuM ane hastalikhita patio rUpa ja che tene mudrAMti banAvavuM eja ApaNe viSaya che. ane AmAM jaina jainetarane bheda cheka asthAne che. jUnA jainetara sAhityanA rakSaNa saMzodhana prakAzana ane guNAnurAga gujarAtI bhASApaMDitene jeTalA priya che, teTalAM ja priya te bhASApaMDitone jUnA jaina sAhityanA rakSaNa saMzodhana prakAzana ane guNAnurAma paNa thavAM joIe. jaina vAmayanI sAhitya draSTie uttama kRtio bhale ochI heya; je uttama kRtio heya te guNavattAmAM brAhmaNa vAlmayanI uttama kRtiothI bhale UtaratI heya. gujarAtI bhASA ane sAhityano kramika aitihAsika vikAsa samajhavAmAM UMcI UtaratI jeTalI hoya teTalI sarve jUnI kRtio kIMmatI che. je che te e. mANasa navAM mAbApa pedA karI zaktA nathI, tema pAchalA samayanuM vAtmaya naSTa thayuM ke tenI jagA bIjA kazAthI pUrI ja zakatA nathI je che te e. ane atyAra lagI cAlI rahyuM che tevuM durlakSa hajI paNa bIjA betraNa dAnaka cAlyA karaze, te i. sa. 180-10 lagI jeTaluM hatuM teTaluM 1880-1800 lagI rahyuM nahIM, ane 1000 thI 1825 nI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 vacamAM paNa ApaNA cAlu durlakSane lIdhe keTaluMka vadhAre nahatuM thayuM, athavA te 1000 lagI hatuM paNa have nathI e dazAne pAmyuM. te pramANe ja bIjA trIza cALIza varSamAM paNa thavAnuM. te A TUMkA pravezaka * nI gujarAtI bhASApaDitone "jugala kara joDa" AjIjI ATalI ja kekAla-ajagare be ya paga te gaLyA che evI hAlabehAla A bIcArI sarasvatIne rakSaNa mATe temaNe nAkhyAnamAMnuM pAradhikRtya karavAne banatA vege dhAvuM. pUNA, tA. 3 mArca 18ra7. balavaMtarAya kalyANarAya ThAkora * A praveza nimitta jaina sAhityanI eka laghu sevA karavAne prasaMga ApavA mATe che. rA. jIvanacaMda sAkaracaMda karIne AbhArI chuM. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara palAya. kartA-rA. rA. mehanalAla dalIcaMda dezAI. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara gaSabhadAsa zrAvaka kavi RSabhadAsa e mathALAne eka nibaMdha tA. 10-5-15ne suratanI paMcama gUjarAtI sAhitya pariSadamAM mokalyo hato ke je te pariSanA ahevAlamAM ane jaina che. konpharansa heraDanA sane 19rapanA khAsa aitihAsika aMka (7-8 aMka) mAM pR. 374thI 401 sudhImAM pragaTa thayo che. te lakhAye ATha varSa thayAM te daramyAna keTalIka hakIkate upalabdha thaI che te umerI Akho nibaMdha ThIkaThIka karI atre mUkavAmAM Ave che.] 1-kavisamaya, 1-kavizrI premAnaMdanI pUrve-i. sa. sattaramA saikAnA prAraMbhamAMja thayelA eka samartha jaina zrAvaka kavi RSabhadAsane paricaya karAvavA mATe ukata thayo chuM. teo khaMbhAtanivAsI hatA ane temaNe khaMbhAtamAM ja rahI aneka gUjarAtI kAvya-kRtio-rAsAo racI gUja. rAtI sAhityamAM samRdhdha phALo ApI viziSTa sthAna meLavyuM che. 2-prathama temane samaya vicAratAM janma saMvat kavie pitAnA koIpaNa graMthamAM Apela na hovAthI ane maraNa saMvat bIjA sAdhanathI maLI zake tema na hovAthI anumAna pramANathI kAma laIzuM. temanI pahelI meTI kRti vratavicArarAsa saM. 1666 mAM racAyelI che. temAM sarasvatInI stuti prAraMbhe karatAM pite jaNAve che ke jevuM joIe tevuM piMgala ane vyAkaraNanuM jJAna pitAne nathI pIMgala bheda na elakhuM. vigati nahI vyAkaNuM, muryakhamaMDaNa mAnavI, huM evuM tujha caNuM. 3-Ama kahI potAnI nirabhimAnI vRtti ane dInatA A Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra kavie jaNuAvI che. ( kumArapAla rAsamAM paNa Aja vAta mUkI che. pR. 1 kaDI 6, kavi mATe piMgala ane vyAkaraNunA sArA abhyAsa Avazyaka gaNAya; 1 A kavie peAtAnA A prathama prayAsamAM te Ama tane prathama ullekha karyAM. 4 A prathama kRtinA aMte potAnI gRhastha sthitinuM paNa varNana TUMkamAM kareluM che keH-- suMdara dhAre dIsai zAbhatA, bAlaka dIsai re ramatAM bAraNui, gyavarI madada thI re dIsai dUjhatAM, sakala padAratha myujha dhari milavA, mahana maneArtha mAdArajI je te!, zrIjinadharma niM pAsa pasAu lai, bahuinI bAMdhava joya, kuTuMba taNI kaMi kADya. piMgala yArDa paDhA vinA, vI vyAkaraNa vinA vade, tarU phalIre khA lachI re nA. sura thira thai 5-eTale pAte bahena bhAinI joDavALA, bAlakAnA pitA, khaheALA kuTuMbavALA, gAya bheMsanAM krUjhaNAM jene ghera hatAM eve, lakSmIvatA rahI sukhI gRhasthAzrama sevatA hatA. te parathI sa666mAM temanI uMmara eAchAmAM ochI 25 varSanI gaNIe te| sa. 1641nI AsapAsa temane janma thaye| hAvA joie ema saheje anumAna thai zake. te phaliu sahI Aja, muja sIdhAM sahI Aja. 6-temanI chellI kRti sa. 1988 nI resahiNIo rAsa maLI Ave che. tyAra pachI theADAM varSo pote vidyamAna rahI vRddhAvasthA dharma - kriyAmAM gALI hoya te te saMbhavita che. ukta kRtimAM vijayAna MdasUrinA 1 kavi dalapatarAma peAtAnI piMgalamAM jaNAve che ke kAvya kare kavi kAya, vALuM vimala nava hAya. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 pote zrAvaka hatA ema jaNAve che. te sUri saM. 1676 mAM AcArya pada pAmyA pachI saM. 1711 mAM khaMbhAtamAMja svargastha thayA. 7. A kavi saM. 1700 sudhI vidhamAna rahyA ema gaNIe te temanuM AyuSya lagabhaga 60 varSa prAyaH gaNAya. temane kavanakALa to saM. 1666 thI 1688 sudhInA 22 varSane nizcita ja che. kavinA AyuSyakALa daramyAna ja kavivara samayasuMdarano kavana-kALa che ane tatkAlIna sthiti zuM hatI te saMbaMdhI ukata "kavivara samayasuMdara " saM. baMdhInA mArA nibaMdhamAM joI zakAze. (jaina sAhitya-saMzodhaka khaMDa 2 aMka 3-4, tathA AnaMdakAvya mahedadhi mItika 7 muM prastAvanA) mukhyatve karI RSabhadAsa pitAnI kRtiomAM jahAMgIra (khurama) pAtazAhane ullekha kare che. tenA samayanI sthiti tapAsIzuM. 2. jahAMgIra bAdazAhanA rAjyanI zAMti. 8. dilhIpati jahAMgIra bAdazAha (rAjyakALa I. sa. 1605thI i. sa. 1 27) nA rAjyanI sImAM AgrAthI paMjAba ane kAzmIra sudhI ane mALavAthI gUjarAta sudhInI hatI. 8, "akabara ane jahAMgIranI rAjakIya nIti ghaNAka viSamAM maLatI Ave che. hiMdu ane musalamAna baMnene sarakhA haka ApavAmAM, baMne upara ekaja sarakhI rAjanIti calAvavAmAM baMne eka sarakhA mata dharAvatA hatA, paraMtu akabaranuM evuM dhAravuM hatuM ke, hiMdu, musalamAna baMnene ekaja paMkti para mukavA mATe, temanA dharmane uttejana ApavA arthe, mANase pitAne dhArmika jura ane dhArmika lAgaNI ne samAvI devI joIe ane dhArmika bhAvanAthI khIlatA Atmika raMgane AchA karI nAMkho joIe. akabarane dareka dhama upara AsthA hatI, jyAre jahAMgIra ema samajatA hatA ke koI paNa mANasa pitAnA dharmamAM rahIne, temAM pUrNa mAnyatA rAkhIne pitAnA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI kriyAo pALIne paNa pArakA dharmavALA tarapha mAnanI lAgaNIthI jaI zake che. 10. " akabarane amala ghaNoja sulehabhareluM hatuM, tenuM mukhya kAraNa e hatuM ke teNe baLa ane kaLathI pitAnI hiMdu prajAnAM mana meLavI lIdhAM hatAM. dezI saMsthAne sAthe lagna saMbaMdha vadhArI temanI vidyA ane temanA dharma pratye premabhAvanA batAvI, temanA para pUrNa bharUso rAkhI, temane moTA moTA ddhAe ApI temane ati upayogI prema saMpAdana karI, temane rAjyamAM madadagAra karI lIdhA hatA. jahAMgIre rAjyAbhiSeka thayA pachI pitAnA pitAnA pagale ja cAlavAne nizcaya karyo hato. maraNaparyata te nizcaya teNe pALe paNa khare. 11. " jahAMgIrane nAnapaNathI vidyA tarapha ghaNe prema hato. jahAMgIranA samayamAM jAdarU5 (vijyadevasUri) nAme eka vidvAna jatI ujjana pAse AvelI eka ujajaDa pahADanI guphAmAM raheto hato. ahiMA traNa mAIla sudhI svArI jaI zake tevuM sthAna nahetuM, chatAM paNa jahAMgIra vAraMvAra page cAlI tenI pAse jato ane tenI sAthe vAdavivAda karavAmAM pitAno amUlya vakhata gujArate. te jyAre jAdarUpanuM varNana kare che tyAre tenA zabdo batAvI Ape che ke te jAdarUpa pratye zuddha aMtaHkaraNane bhAva rAkhata. cha cha kalAka sudhI tenI sobatamAM jahAMgIra rahyA che. jahAMgIrane adala nyAya, tene prajA taraphano prema ane temane kalyANathe levAmAM AvatA upAyamAM mahAna akabara sivAya koIpaNa rAjA tenI barobarI karI zake tema nathI." -jahAMgIra ane tujhaka jahAMgIra visaMta-zrAvaNa 106 ] 12. TuMkamAM akabara bAdazAhanA vakhatamAM gujarAta sarvataH chatAyuM, ane zAMti phelAIne jahAMgIranA vakhatamAM lagabha jAmI gaI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 hatI. AvA vakhatamAM kAvyadhArA uchaLe e svAbhAvika che ema ghaNAne mata che. 1 te atre jaNAvavuM cogya thaI paDaze ke kavi RSabhadAsa khaMbhAtamAM rahIne ATalI badhI saMkhyAbaMdha kAvyakRtio karI zakyA e zAMtinuM cinha sUcave che. AnA samayamAM aneka jaina kavio nAme nayasuMdara, samayasuMdara Adi mahAkavio temaja bIjA nAnA kavio aneka thaI gayA che ane Akho sattaramo seko laIzuM to puSkaLa maLI Ave tema che. je 3. mULa gAma-khaMbhAta. 13. kavi labhadAsa pitAnA nivAsasthAna-vatana tarIke khaMbhAta jaNAvIne ja aTatA nathI, paraMtu pitAnI lagabhaga badhI kRtiomAM tenuM suMdara varNana Ape che. zreNika rAsa, temaja hitazikSA rAsa, bharatezvara rAsa, bAhubali rAsa, hIravijaya sari rAsa ane mahilanAthe rAsa e sarvamAM tenuM varNana nyUnAdhikatA sahita lagabhaga eka sarakhuM Ave che, ane te aitihAsika dRSTie upayogI hovAthI atre tene ullekha kare chegya thaze. | (1) tapana tapelIuM koTa araviM bhaje, sAyara lahari bahu vahAMNa AvaI, 1-jo ke jarmana philasupha "nIza" ne mata judI che ke yuddhanA-mahAna kalahanA prasaMgemAM pratibhAzALI racanAo bane che ane kharA kavio prakaTe che. 2-juo (1) jaina rAsamALA pramanaHsukhalAla ki. mahetA (2) mArI te para pUravaNI (3) mAro jaina gUrjara kavio bhAga 1 la-e traNenA prakAzaka jaina zvetAmbara konpharansa-pAyadhunI. muMbaI. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 vasata vihAra A. kanakaka De bharyAM, parabhAti jinamaMdira zrI devagurUtaNA guhI gAva+- jAi, pravara prAsAda paMcyAsIa prabhumIka pezAla gAyarI sugama te sAdhati ahIM, paiAva prAsAda ahuitAlIsa dIsarye, ahIMa rahtAM munI manahIM hIsaU, jANe tumhe visA vIsaU-- vyApAra pAsa sahI, teha zAka pAsai lIi svAda rasIA, jama kai te, jagamAMhu dhanA sahI, a tra AvatI mAMhi zAstra suNavA nara jea vasI zreNikarAsa sa. 182. 14. hIravijayasUri--hitazikSA-mallinAtha rAsamAM lAMbuM vana nIce pramANe che:-- sIA (2) gurU nAmiM mujha pAheAtI Asa, traMbAvatImAM kIdhA rAsa, sakala nagara nagarImAMhi joya. traMbAvatI te adhikI haiya sakala deza tA ziSNugAra, gujjara desa nara paMDita sAr gujjara dezanA 4 paMDita bardU, kha MbhAyata alihArai sadU. jihAM viveka vicAra apAra, vasaI leAka jihAM vadhu aDhAra, elaSAi jihAM varSAvaraNu, sAdhu purUSanAM pUjai caraNu. 4-8 Ane badale mudrita hitazikSAnA rAsamAM eDaNI sudhArI je zabdo ApyA che te javA daie te| pAThAMtara A pramANe ApyA cheH--4 nagaraja Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 vasaI leka vArU dhanavaMta, pahiraI paTalAM nAri guNavaMta, kanaka taNuM kaMdorA jaDayA. triNya AMgale te puhulA ghayA. vIra taNuM karA talaI, kanaka taNuM mAdalI bhalaI, 5 rU5ka sAMkalila bI kharI, sevana sAMkaLI gali UtarI. vaDA 6 vAgI A jihAM dAtAra, sAlU pAghaDI bAMdhI sAra. lAMbI gaja bhAMkhuM pAMtrIsa, vAjaMtA harapAI kara sIsa, bhairavanI egatAI jyAMhi, jhaNa jhagA pahi te mAMhiM, chaTI resamI 7 kahiddhi bhajI, nava gaja laMba savA te gai, Upari phAlIuM bAMdhaI koI, yAra rUpaIAnuM te joI, koI pavaDI kAI pAMbharI, 8 sATha rUpaUAnI te kharI. pahiri rezamI jeha kabhAya, eka zata rupa A te thAI, hAthe bahiraSA bahu mudrikA, AvyA nara jANuM varga thakA. 48 page cANahI ati sukumAla, zyAma varNa sabalI te jala, tela phUla sugaMdha sanAna, aMgi vilepana tilaka ni pAna 50 ehavA purUSa vasiM jeNi Thahi, strInI zobhA kahI na jAya, rUpi raMbhA bahu ziNagAra, pharI uttara nApaI bharatAra. 51 arUM nagara te traMbAvatI, sAyara lahiri jihAM AvatI, vAhaNa vaSAri taNe nahi pAra, hATe loka kari vyApAra para nagarakoTa ni tripalIuM, mAMkieka bahu mAMNasa maLyuM, heraI kuMlI DeDI sera, AlaI dokaDA tehanA tera. 53 5 bAMdhI khalakhalatI hAthe kharI, 6 vyavahArI 7 triIza, 8 nitya uDI vaMde aNagAra. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 bhAgI' leAka asyA jihAM vasai, dAMta varaNa pAchA navi pasaI, AMdhyAjata. 154 x sALa kakara. Aya, bhAMgI purUSa ni karUNAva ta, vANiga iMDa tu pazu purUSanI pIDA hare, mAMdA nati ajA mahISanI kAra sabAla, zrAvaka jIvadayA pratipAla, 155 x paMcyAsa| jinanA prAsAda, dhvaja tAraNa tihrAM ghaMTAnAda, 3pastAlIsa jihAM peSadhazAla, karai vANu sunI vAcAla. padmimaNuM pAdha pUjAya, puNya karatAM dha DhA prabhAvanA vyAkhyAti jyAMhi, zAhAmI vAsabhya hAi prAMhi. UpAzarA deharUpa ni hATa, atyaMta krUra nahi te vaTa, DaMDila geAcarI sAhityA AMhi, mutI ahi rahivA hIMDi mAM he. 58 asyuM nagar traMbAvatI vAsa, hIrataNA timAM joDaye rAsa, yAtathA purama namaste dhaNI, nyAya nRti teni ati dhaNI, tAsa amali kIdhe mi` rAsa, sAMgaNu suta kavI RSabhadAsa, saMvata sAla pacyAsIU si,AsA mAsa dasamI dina sa`.60 5 17 66 1 x hitazikSA rAsano mudrita vrata sarakhAvatAM x cintuvALI 16-55 e kaDIo, tathA 57 thI 61 sudhInI kaDIe temAM nathI, ane tenA karatAM hIravijayasara rasamAM vadhu che, bAkI badhuM sarakhu che. chelle kaDI evI che ke e nagarInI upamA ghaNI, jahAMgIr jene dhaNI, e traMbAvatI mAMhe rAsa, kheDatA muja paheAtI Aza" ane pAAMtamAM. 2. iMdrapurIthru karatA vAda, . paiSadhazAlA jihAM ' tala, e pramANe che. mallinAthanA rAsamAM bihuSTatAlIsa javA pauSadhazAla 'ema che. 6 paha Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurUvAri mi kIdhe abhyAsa, mujha mana kerI puhetI Asa, zrI gurUnAmi atI AnaMda, vaMde vijayAnaMda sarada. 61 -hIravijayasUri rAsa ramya saM. 1685. 15. A rIte khabhAta saMbaMdhI varNana prApta karyA pachI bhAratabAhubalinA rAsamAM jUdIja rIte varNana karyuM che te joIe - dhanAzrI. (3) jihAM bahu mAnavane vAse, pahoMce sahu konI Aze; bhUkhyo ke navi jAya, ghera gheDA gaja gAya. 1 maMdira moTAM che AMhi, bahu Rddhi :dIse che tyAMhi; Idra sarIkhA te leke, karatA pAtrane piSa. ghara ghara suMdara nArI, dekhI raMbhA e hArI; vasa vyavahArIA baheLA, pahece mana taNA haLA. 3 vahANa vakhAra vyApArI, vRSabha vahela te sArI; sAyara taNAM jaLa kALAM, Ave motI paravALAM. nagara trabAvatI sAre, dukhiyA narane AdhAre; nija pura mukI Ave, te ahIM bahu dhana pAve. 5 isu anUpama gAma, jehanAM bahu che nAma; - trabAvatI piNa kahiye, khamanagara piNa lahi. 1 A rAsanI hastalikhita prata saMvat 124 nA bhAdavA zudi 8 zukravAranI muni suravijaye sAdaDI nagaramAM lakhelI prApta thaI che temAMthI akSarazaH A ullekha mUkele che. AthI prAcIna joDaNI samajI zakAze. ane khane Sa tarIke mUkata, ne ane evA ekArAMta zabda kArAMta tarIke mukAtA hatA. kaDIne naMbara paNuM temAM che te pramANe mUkyo che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhegAvatI piNa ho, nagara lIlAvatI joya; karNAvatI piNa jANuM, gaDha maDha maMdira vakhANuM. nagara corAsI caTAM, zAmaMta hATa te meTAM; jhaverI pArakha sArA, bese desI tArA, vividha vyApAriyA nirakho, joI trapaLi harakho; moTI mAMDavI phuraje, dANacorI tihAM vajo. nagarI (nAM) leka vivekI, pApa taNI mati cheka; pUje jinavara pAya, sAdhu taNuM guNa gAya. nahI koIne vivAda, paMcyAsI jina prAsAda; moTI piSadhazALa, saMkhyA tenI betALa. bahu harI maMdira jeya, ahIM vaTa darzana hoya; nahI keIne rAgadveSa, vasatA leka aneka 12 duhA. naja aneka puramAM vase, nahIM niMdhAnI vAta, bahu dhana dhAne te bharI, vastu anupama sAta. vahela varagheDe vIMjhaNe, maMdira jali mAta, bhojana dALa ne cUDalo, e sAte khaMbhAta. bahu vastithI dIpatuM, amarApura te hoya, zAha jahAMgIraja pAtazAha, nAtha nagarane joya. nagara bhaluM -bAvatI, dina dina caDhato vAsa, pabha kahe tihAM jeDIe, bharatezvarano rAsa. - bharatabahubali rAsa racya saM. 1678 mi. 3 5. 103-105 1. A nibaMdha mULa lakhAya tyAre eTale sana 1915mAM khaMbhAta Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 nAma kema paDayuM. tene mATe gujarAtI sAhityanAM mAsikAmAM jUdA jUdA vidyAne tarathI carcA cAlI hatI pa! khaMbhAtI saMvat sattaramA saikAmAM racanA kevI hatI, tyAM janarthAita, rAjasthiti, le!kenA paheraveza te vakhate kevA prakAranAM hatAM, te jANavuM vizeSa upayegI thaze. uparanAM varNana tAdRza ane kavikalpanAjanya atizayoktithI rahita che. janasthiti jaNAvatAM ApaNA kavi, leAkA kevI nRtanAM ghareNAM ( traNa AMgaLa paheA evA ka derA, senAnAM mAdaLIAM senA rUpAnI sAMkaLI, hAthamAM vIMTI ne kherakhA vagere) paheratA hatA. lUgaDAM (paTeALAM, jhINA jaMgA-jadhA, kaeNDe rezamI dorA-chaDI, te upara pacheDI agara phALIyu' agara pAMmarI, eDhavAnI zAla, mAthe bAMdhavAnA pAMtrIkSa gaja lAMbI pAghaDI vagere ) paheratA, page kALA cAmaDAnA suvALA joDA paheratA-e sadhaLu yathAsthita darzAve che. dhare jALIvALAM hatAM. khabhAta pAse dariyA hatA ane meAtI paravALAM uparAMta aneka jAtane mAla vahANA mAraphata AvA ane jatA-AthI vepArIe: puSkaLa DAi ghaNI dukAne ane vakhAra rAkhatA. vepArIomAM jhaverI, pArakha, dezI vagere hatA. sikakAmAM rUpiyA ane dekaDA vAparatA, namarate traNa pALa ---daravAjAvALA kepTa hatA temAM ceArAzI cATAM hata ane vacamAM meATA ceka hate! ke je 'mANekacAka' tarIke ALakhAte. mAlanu dANu levA mATe meTI mAMDavI hatI ane baMdara hAvAthI majabUta purane bAMdhela hateA. jaitAnI vastI traNI hatI e temAM 85 derAsare ane 42 ke 45 vaiSadhazALA-upAzraya hatAM e vAta pIjha jAya tema che. A sivAya anya dharmonAM harimaMdirA yuAM hatAM ane jUdAM jUdAM darzInatA paMDita paNa hatA--asparasa rAgadveSa nahi hatA-prema hatA. jaitAmAM dhanADhaye dhaNA hatA ane te prAya: dhaNAM 'svAmIvAsalya' (jamaNavAra) thatAM, temaja varA--vivAddha kAraja Adi prasa Mge para ane dAna karavAmAM ati dhana kharcatA. te zrAvakA dhArmika kriyA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNI karatA ane munionA rAgI hoI temanA vyAkhyAna-upadeza premathI zravaNa karatA. nyAyI lokapriya jahAMgIra bAdazAha (sane 1605 thI sane 1627) ne zAMta amala hato tethI raiyata ghaNI sukhI hatI, vastunI saMghArata sArI hatI ane vepAra dhIkate hAI khaMbhAta "dina dina caDhato vAsa-AbAda thatuM jatuM hatuM. 17. khaMbhAtanI je sAta cIja vakhaNatI te jaNAvI che ke vahela varaghoDe vIMjaNe, maMdIra jali bhAta, bhojana dAla ne cUDalo e sAte khaMbhAta. 18. A nagaranAM khaMbhanagara, traMbAvatI, bhekhAvatI, lIlA vatI, karNAvatI -e judAM judAM nAma che te vAta paNa aitihAsika binAmAM vadhAre kare che. ApaNe traMbAvatI nagarI ane temAMnA mANekaceka viSe ii lokavArtAo ghaNI sAMbhaLI che te te janasthAnuM varNana kadAca A khaMbhAta nagaranI apekSA e hAya. saMvat sattaramA saikAnA khaMbhAtane khyAla kavivarNanathI sArI rIte prApta thayo. 4. kavinA samarthanamAM khaMbhAtanA anya varNana. 18. A varNananA samarthanamAM bIjA itihAsamAMthI khaMbhAtanI A samayanI sthiti para je jaNAvela che te atra neMdhavuM asthAne nahi thAya. 20. karakhAna nAmane hakIma akabara bAdazAhanI davA karate hatuM tene jahAMgIre amIra banAvyo hate. A Isama I. sa. 1608 (saMvat 1664) thI surata athavA khaMbhAtanI hAkemI karate hatA. i. sa. 1616 (saMvat 1670) mAM bAdazAhe tene gujarAtane subedAra nI ane mammada saphIne tene divAna nime. bIje varSe (1617) jahAMgIra bAdazAha dohadanA jaMgalamAM hAthIne zikAra karavA gujarAta . Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 AvyuM. jhADI dhIca hevAthI mAtra bAra hAthI pakaDAyA; pachI tyAMthI bAdazAha khaMbhAta AvyA. bAdazAha pitAnI noMdhamAM lakhe che ke khaMbhAtanA baMdaramAM mAtra nAnAM vahANa AvI zake che. khaMbhAta mukAme bAdazAhe senAnI mahera karatAM vIsa maNa vajananA senA ane rUpAnA TAMka pADavAne hukama karyo. -gujarAtane arvAcIna ItihAsa pR 85. 21 khaMbhAta viSe sattaramA saikAnA yuropiyana mumAre nIce pramANe lakhI gayA che. khaMbhAta (sane 1588)mAM vepAra eTalo badhe che ke je meM te jAte jo na hota te eTale vepAra tyAM hoya ema huM mAnata nahi (sIjhopheDi) (sane 1643 mAM) e zahera ghaNIja vastIvALuM ane ghaNuM meTAM paravALuM che ane tyAM vahANa ghaNAM ekaThAM thAya che-[DIlAvelI]; sine 1938 mAM] surata sAthe sarakhAmaNuM thAya nahi eTaluM badhuM suratathI meTuM khaMbhAta che-(paDe la); (sane 1671 mAM) suratathI bamaNuM moTuM khaMbhAta hatuM. (6Iyasa) -gujarAtane arvAcIna ItihAsa pR. 25. 22. gujarAta saMgrahamAM 254-255 pRSTha para jaNAveluM i. sa. soLamI sadImAM khaMbhAtanA akhAtanA mathALA AgaLane bhAga parAI javAthI phakata nAnAM vahANeja ane te paNa moTA juvALa vakhate khaMbhAta AgaLa AvI zakatAM. AthI karIne khaMbhAtathI je kAMi mAla bahAra deza caDhato athavA bahAra dezathI Avate te badhe dIva, ghoghA, ane gaMdhAra baMdare aTakato ane tyAMthI nAnI hoDImAM bharI tene khaMbhAta laI javAmAM Ave. ATaluM chatAM paNa e sadImAM khaMbhAtane vepAra jevo pAchalI sadImAM hato teja rahe. puSkaLa bhAla AyAta ane jApAta thato. A badhAmAM sutarAI kApaDa khaMbhA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathI eTaluM badhuM te caDhatuM hatuM ke te vakhate khaMbhAtane AkhI dunIAnuM vastra kahetA hatA. A vakhate khaMbhAtanA vepArIomAMnA keTalAeka hiMdu ne keTalAeka musalamAna hatA. hiMdu vepArIonI AData ghaNuM mulakhamAM hatI. keTalAeka phIraMgI vepArI paNa AvatA yuropIana vepArIne mAla vece tyA kharIdavuM hoya te temane dalAla zadha paDa. dalAlo vANiyA hatA ane teonI sAkha sArI hatI. A sadImAM khaMbhAta sivAya kAThIyAvADanuM mAMgaroLa ane amadAvAda e moTA vepAranAM mathaka hatAM. 23. A sthiti sAthe vartamAna sthiti sarakhAvIe te mahadaMtara dekhAya che. eka vakhatanuM AbAda khaMbhAta baMdara patana pAmI hAla kaMgAla zahera jaNAya che. 24. AnuM kAraNa eka jarmana pravAsI TipheTelara sane 1751 mAM tenI sthiti joI nIce pramANe Ape che - Tieffentaller reached Kambay 29deg 7' on 14th January 1751 and found th: once flourishing city much decayed; and he gives the reason for it. "Everyone knows " --so he tells us-" that seven ycars ago the highwater used to rush a rider fleeing away at full speed. But now it advances quite sinoothly and beats very gently against the ships except at spring tide or in the monsoon. This wonderful change is due to the disappearance of a sandbank at the entrance, which used to pile up, for a time, the flood coming from the south, until the waves, thus Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ increased in force and volume, wheeled round the bank into the harbour. Since then the harbour has become sandlocked and the ships which formerly came right upto the city walls, must now moor half a coss outside the town. Kambay was thus doomed as a seaport and its population was dwindling away.--East and West Vol. V. No 53 p. 270. 25 gUjarAta sarvasaMgraha pR. 256 para javeluM che ke - I. se. sattaramI sadImAM khaMbhAtanA akhAtanA mathALA Agane bhAga pUrAi javAthI, uttara gujarAtamAM ghaNI avyavasthA hevAthI, sane 16 0 mAM maskatanA Araboe dIvabaMdara pAyamAla karavAthI, yUropanA vepArIonI kaMpanI AvavAthI ane makake jAva karavAnuM mathaka sUrata hevAthI sUrata AkhA gujarAtamAM meTuM vepAranuM mathaka thaI paDayuM (A rIte khaMbhAta dhIme dhIme ghasAtuM gayuM) 5 vaMzaparaMparA-pitAmaha mahirAja saMdhavI. 26. kava naSabhadAsa pote vIsA prAdhvaMzIya (piravADa) vaNika hatA. temanA pitAmahanuM nAma madirAja hatuM. tenA saMbaMdhI pote jaNAve che ke - (1) dIpa jabuA mAMhi khetra bhArathi bhalu, deza gujarAtihAM seya gAyacyuM, rAya virala vaDe catura je cAvaDe, nagara visala teNuI vege vANyuM. -vratavicAra rAsa ane kumArapAla rAsa. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 (2) jaMbudrIpa aneApama kahI, bharatakhetra tyAhA jA re, desa yujara tyamAhi ati sArU, nagara vIsala vakhANure, sAya nagAhi vIvahArI, nAma bhalu mahIrAjare, prAgavaza vaDe te vIsA, karatA utttama kAre. -sthUlabhadra rAsa. vIsala nagaranA vAsIjI, mithyAmati gai nhAsIjI. ~~samItasAra rAsa. (3) zrI saMdhavI mahacharAja vakhaN, vaDA vicArI samakItadhArI, 27. mahirAja visalanagara-vIsanagaranA vatanI hatA. gUjarAta sarvasaMgraha pR. 514 mAM jaNAvyu` che ke A vIsanagara keTalAka kahe che ke visaladeva vAghelAe (i. sa.) 1243-1661 nI vacamAM vasAvyuM ane keTalAka ema kahe che ke visaladeva cohANe 1064 mAM vasAvyuM ? AdhaNA kavi te emaja kahe che ke visaladeva cAvaDAe vasAvyuM ane te kharAkhara lAge che. 28. pitAmaha mahirAjanA saMbaMdhe kavi vizeSamAM e jaNAve che ke: (4) saMdhavI zrI mahirAja vakhANuM, prAgavA vaDa vIseAjI, samakIta sIla sadAzaya) kahId, puNya kare nisadIseAjI, paDIkamaNuM pujA parabhAvanA, pASadha paraupagArIjI, vIvahAra zuddha cUke nahi caturA, zAstra suartha vicArIjI. --~jIvacAra rAsa sa. 1676. (5) zrAvaka tehanA prAgavasiM vaDA, nAma mahirAja saMdhavIja kahIi, jJAna naIM zIla tapa bhAvanA bhAvatAM, samakita zIlavratadhAr lahIi. ---navatattvarAsasa, 1696, Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) prAgavaMsi vaDe sAhamihIrAja je, saMghavI tilaka siri seya dharata, zrI zetrujaya giranAra giri AbUe, puNya jANa bahu yAtrA kare. -kSetrasamAsa sasa saM. 1678. (7) prAgavaMze saMdhavI mahirAje, teha karato jinazAsana kAje, "saMdhapati tilaka dharAvato sAro, zetrajaya pUcha kare saphala avatAra. samakita zuddha vrata bArano dhArI, jinavara pUjA kare nitya sArI, dAna dayA dharma upara rAga, tela sAthe nara muktine mAga. (8) prAgasi vIse vikhyAta, miharAja saMdhavI mukhya kaIhaI vAta. -mallInAtha rAsa saM. 1685. 28. A parathI jaNAya che ke mahirAja pite saMdha kADhI saMdhavI-saMdhapati thayA hatA ane pite zatruMjaya (pAlItANA), girinAra (jUnAgaDha) ane AbUnI jAtrA karI hatI. vizeSamAM teo haMmezAM jina pUjA karanAra, zrAvakane bAra trata dhArI, Avazyaka dhArmika kriyApratikramaNa piSadhAdi karanAra, dAna dayA ane dharmanA gI jinazAsananAM kAryo karanAra custa zrAvaka hatA. 6. pitA sAMgaNa saMghavI ane mAtA sarUpA 30. kavinA pitA sAMgaNa visanagaramAM rahetA hatA ane pachI tyAMthI trabAvatI eTale khaMbhAtamAM jaI vasyA. (1) sAyanayarivasi prAgavaMsiM vaDe, mahirAjane suta te siMha sari, te trabAvatI nagara vAse rahyA, nAma tasa saMghavI sAMgaNapo. -vatavicAra rAma ane kumArapALa rAsa. (2) tehanA suta chi sIDasarikhA, sAMgaNa saMdhavI nAmare, pUna taNuM kSaraNa te karatA, dharatA jinavara dhyAnare, Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 anukarami saMghavI je sAMgaNa, traMbAvatakhtA vAsare, tehane suta e rAsa nI pAI, kavItA ruSabhadAsare, -dhUlibhadra rAsa saM. 1668. (3) maherajane sUta saMghavI sAMgaNa. vIsalanagarano vAsIjI, jaina dharma mAMhi te gherI, na kare vikathA hAMsI, vrata bAra bhaNave hanare, jIne pUje traNa TAla che, paramaNI paradhanathI alagA, na dI paranaeN Ala che, tapa japa kIriyA kahIne na cUke, mRSA na bele pAMhi che, karmayoge AvyA uuhArA, nagara baMbAvatI mAMhi jI. -jIvavicAra rAsa saM. 1676. (4) teno putra la saMghavI sAMgaNuM, dasa vrata samakita sAthiM, piSadha pUnya upavAsa bahu AdaraI, arihaMta pUjaI nita Apa hAthaI. -navatattva rAsa saM. 1676. (5) putra bhala tehane saMdhavI sAMgaNa, samakatadhArI A virata dhArI, dAna ne zIla tapa bhAvanA bhAvatAM, jehanI mati che sadAya gerI. -kSetrasamAsa rAsa saM. 1678. (6) tAsa putra I nayana bhale, sAMgaNa saMgha gaI gherI che, saMdhapati tIlaka dharA yAM teNuI, vAdhI punyanI derI che, bAra varatanA je adhikArI, dAna zIla tapa dhArI che, bhAvi bhagati karacha jina karI, navi nirakhaI paranArI che, anukaramiM saMdhavI je sAMgaNuM, baMbAvatI mAta Ave che, piSadha pUNya paDakamaNuM karatA, dvAdaza bhAvanA bhAva jI. -samakatasAra rAsa sa. 1608. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) mahirAjane suta saMghavI sAMgaNa, prAdhvaMzIya prasidhera- dAna zIla tapa bhAvanA bhAve, zrI jinanA guNa gAve; sAdhu purUSane zISa namAve, jina vacane citta lAve?-- dvAdaza vrata taNuM te dhArI, jina pUje traNa kAla, piSadha paDikAmaNa pUnya karatA, jIvadayApratipAlaresaMdhavI sAMgaNane saMta kavi che, nAma tasa 2SabhajadAsa, jananI jarUpAdene zira nAmI, je bharatane rAsa -ArA bAhubali rAsa. saM. 1678. (8) mahirAja taNe suta abhirAma, saMdhavI sAMgaNa tenuM nAma, samakita sAra ne vrata jasa bAra, pAsa pUcha kare saphala avatAra. -hita zikSA rAsa ane hIravijayasUri rAsa. (9) kAgavaMzamAM saMpavi sAMgaNa, bAra varatane dhamajI dAna pUrNa paDIkamaNu karatA, pUjA karaI nItya sarmAjI. -pUjAvidhi rAsa 1682 (10) saMghavI sAMgaNa suta tasa haya, dvAdaza varatane gherI sevA tAsa pUtra pUrai mana Asa, kavItA zrAvaka rASabhadAsa. -akilanAtha rAsa saM. 1685 31. kavinA pitAzrI sAMgaNe paNuM "saMdhavI" tarIke khyAti meLavI hatI eTale temaNe paNa saMgha kADha hatA ane zrAvaka tarIkenI dhArmika kriyA karanAra pitAnA pitA mahirAja jevAja guNa dharAvanAra teo eka custa ahaMdubhakta hatA. kavie pitAnI mAtuzrInuM nAma sarUpAde hatuM e paNa uparanA eka sthaLe jAvI dIdhuM che, paNa temanA saMbaMdhamAM vizeSa kaMipaNa kahyuM nathI. che kavi pate. 32. kavi pite je jaNAve che te parathI pite parama zrAvaka Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA ema spaSTa thAya che. zrAvakanA je AcAra jaina zAstramAM jaNAvelA che te ghaNI dRDhatAthI pALatA, munie 1 zuzraSA karI temanI pAsathI bedha letA, ane maMdiramAM jaI jinanI pUjA hameza karatA. A sarva jaNAvavAmAM Atmahuti deSa na vaheratAM laghutA darzAve che ane temAM je hetu jaNAve che ke "AvA mArA AcAra ane mananA pariNAma jANI kAI Acaraze--AtmakArya sAraze te mane puNya thaze-paropakArane huM bhAgI thai ane te paropakArArthe A svavRttAMta (Atma prazaMsAne doSa hoya to te vahorI laIne) jaNAvuM chuM." (1) rASabhadAsa saMghavI suta tehane, jaina dharmane rAgIjI jaNa huo munivara mahimAye, kare kavita buddhi jAgIjI sakala munIzvarane zira namI, praNamI kavitA mAyajI arihaMtadeva bhaNe ArAdhI, samarI brahmasUtAyajI. -jIva vicAra rAsa saM. 1676 (2) saMghavI sAMgaNane suta vArU, dhama ArAdhate zakita ja sArU, naSabha kavi' tasa nAma kahAve, praha uThI guNa vIranA gAve. samajya zAstrataNAja vicAre, samakitazuM vrata pAlate bAro, praha uThI paDikakamaNu karate, besaNuM vrata te aMge dharato. caude niyama saMbhArI saMkSepuM, vIravacana raseM aMga mujha levuM, nitya daza derAM jina taNAM juhAruM, akSata mUkI nita Atama tArUM. AThama pAkhI piSadhamAMhi, divasa ati saya karUM tyAMhi, vIravacana suNI manamAM bheTuM, prAye vanaspati navi cuMTuM. mRSA adatta prAya nahiM pApa, zIla pAluM mana vacakAya Apa, pApa parigrahe na miluM mAMhi, dizitaNuM mAna dharUM manamAMki. 21 abhakSya bAvIza ne karmAdAna, prAye na jAye tyAM mujha dhyAna rara anaratha TAluM hu Apa, zAstrAdikanAM nahi muja pApa 23 sAmAyika dizimAna paNa kariye, piSadha atithisaMvibhAga vrata dhari 24 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta kSetra piSI puNya leuM, jIva kAje dhana theDuMka deuM. 25 Ima pAluM zrAvaka Acare, kahatAM laghutA hoye apAre 26 paNuM muja mana taNe e ha pariNAma, keIka suNi kare AtamarAma 27 puNyavibhAga heye tihAM mahAre, isyua bASabha kavi Apa vicAre 28 para upakAra kAja kahi vAta, dharma kare te heAye sanAtha. 28 RSabhadAse e jeDiye rAsa, saMdha sakala taNuM pahotI Aze. 30 - hitazikSAne rAsa. 33 uparanI 21 thI 28 kaDIne badale hIravijayasUrinA rAsamAM nIcenI kaDIo ApelI che nitya nAmuM huM sAdhani sAse, thAMnika ArAdhyAM je valI vAsa 88 deya AyaNa gurU kanhai lIdhI, AThima chaTha sudhi Atami kIdhI 88 zetraja girinAri saMsara yAtro, sulazASA bhaNAvyAM bahu chAtro 90 sukha zAtA manIla gaNuM deya, eka paniM jina Agali sAya. 81 nIyiM gaNu vIsa nekaravAlI, ubhA rahI arihaMta nihAlI. dara -hIravijaya sarirAsa. 34. A uparAMta pitAnA manoratha jaNAve che - keTalAeka belanI IcchA kI jaI, dravya huI te dana bahu dIjai. 95 zrI jina maMdira biMba bharAvuM, biMba pratiSThA piDhI karAvuM. 86 saMdhapati tilaka bhaluM ja dharAvuM, deza paradesa amAri karAvuM. 27 prathama guNaThANAniM karUM jaIne, karUM puNyasahita nara jeha chi hIne 88 ema pAla hoI jena AcAro, kahitAM suSa te heI apAre. 88 paNi mujha manataNo eha praNAme, kAika suNi kari AtamakAme 100 puNya vibhAma huI tava mahAraI, asya RSabha kavi Apa vicAraI 101 para upagAra kAji kahI vAta, mana taNe saMdeha paNi jAta. 102 -hIravijaya sarirAya. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35. A parathI jaNAze ke te parama ahaMdubhakta kriyAzIla zrAvaka hatA. teNe zetruMjaya, girinAra ane zaMkhezvara pAzvanAthanI yAtrA kIdhI hatI, ane ghaNuM vidyArthione teNe bhaNAvyA hatA. te kahi Ape che ke bahukRta, zAstrAbhyAsI ane saMskArI hatA. 8 kavi saMbaMdhe keTalIka sAMsArika vigata 31. RSabhadAsanAM gRhasukha kevAM hatAM te temanA nIcenA kathana parathI jaNAya che DhAla manamohanAM zaga gADI. kumArapAlanA nAmathI. manamehanAM "muja ghari maMgala cyAra' lAla, maname. manaha mane ratha mujha pho, bha0, nAmiM jaya jayakAra lA. ma. 18 suMdara gharaNuM zobhatI, ma, bahina bAMdhava joDi lA. ma. bAla ramiM bahu bAraNi bha0, kuTuMba taNuM kai joDI, lA. ma. 70 gAya mahiSI dujhatAM ma, suratarU phalIo bAri, lA. ma. sakala padAratha nAmathI ma0, yira thaI lachI nAri lA. ma. 71 37. temane sulakSaNa patnI, bena baMdhava ane ekathI vadhAre bALako hatA; ghera gAya bheMsa dujhatI hatI ane lakSmI paNa prasanna hatA. - 38. bALakomAM putra vinIta hatA, ane kuTuMbamAM saMpa sAre hate. lokomAM ane rAjayamAM kavinI sArI pratiSThA hatI. te ghera gADAM rAkhatA nahi-A vAta nIcenA sthAna parathI jaNAya che - ko hita zikSAne rAsa, pahetI manaDA taNI Aza, maMdira kamalAne vAsa, utsava heye bAre mAsa. suNatAM sukha bahu thAya, mAne maTAe rAya, saMpa bahu maMdiramAMya, lahe haya gaya vRSabhe ne gAya putra vinIta ghare bahua, zIlavaMtI bhalI vahue, zakaya ghaNAM ghare ja huma, kIti kare ja sahaa. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para e hita zikSAne rAsa, suNatAM sabala ulAsa karyo khaMbhAyatamAM rAsa, jihAM bahu mAnava vAsa, -hitazikSA rAsa. saM. 1682 pR. 215 3. AmAM spaSTa jaNAve che, ke behina baMdhava joDi, tene hatI, Ane artha be bahina ane be baMdhava ane baMnenI joDI, agara eka bahena ane eka baMdhava maLIne eka joDI-ema be prakAre thaI zake, chatAM temane ochAmAM ochuM eka bahena ane eka baMdhava hatA eTaluM te nizcitapaNe lai zakAya. bhAi bahenanAM nAma ApyAM nathI; 40. RSabhadAsa pitAne "saMdhavI" e tarIke kavacit kavacita oLakhAve che-udAharaNa tarIke. saMdhavI RSabhadAsa ema bhAkhe, bhAratanuM nAma pavitra re. -bharatabAhubalirAsa pR. 105 te pitAnA pitAmaha ane pitA saMdha kADhavAthI saMghavI kahevAyA tethI tenA putra tarIke pite saMdhavI e AhanAma rAkhyuM hoya agara te pote paNa saMdha kADhayo hoya te kAraNe pitAnA nAmanI AgaLa "saMdhavI" mUkayuM hoya ema be prakAre anumAna thAya che, chatAM paheluM anumAna vizeSa saMbhavita che. kAraNa ke pitAnA marazemane eka manoratha jaNAvyo che ke mArI pAse dravya hoya to "saMdhapati tilaka bhaluMja karAvuM tethI pite saMdha kADha nahi hoya. mamitanA kartA vikama te kavinA bhAI ke? 41. saMskRtamAM "midUta athavA nemicaritra' e nAmanuM 125 zloka vALuM kAvya che ke jemAM kavikulabhUSaNa zrI kAlidAsanA meghadUta" nAmanA pratibhAzALI kAvyanA dareka lekanuM cothuM caraNa laI ghaTAvyuM che. A vAta A kAvyanA 126 lekamAM kahI pitAnI oLakhANa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TuMkamAM eja Ape che ke sAMgaNa suta vikrama. zvaka A pramANe che. taduHkhArdra pravarakavituH kAlidAsasya kAvyAdantya pAdaM supadara citAmmeghadatAda gRhItvA / zrImannemezvaritavizadaM sAMgaNasyAMgajanmA cakre kAvyaM budhajanamanaHprItaye vikramAkhya / / - kavivara kAlidAsanA nirmANa karelA ane suMdara padethI racelA meghadUta kAvyanA cethA cothA caraNone laIne sAMgaNanA putra vikama kavie buddhimAnanA citta prasanna karavA arthe A zrI neminAthanuM nirmala caritra racyuM ke je rAjImatinA duHkhathI AA che. -nemicaritama pR. 58-59 kara AmAM saMvat varSa nathI Apela tethI cekasa kahI kAtuM nathI, chatAM sAMgaNa suta vikrama evI oLakhANa parathI te bAvaka hovAnuM mAluma paDe che, taduparAMta RSabhadAsa kavi pote saMskRta bha SAnA nipuNa jANakAra hatA e emaNe potAnI gujarAtI kRtio mATe vastuo saMskRta kAvya parathI temaja saMskRta gadya parathI lIdhela che tethI pratita thAya che, temaja tene baMdhava hatuM e paNa upara kahevAI gayuM temaja banenA pitAnuM nAma sAMgaNa che tethI temaja RSabhadAse paNa neminAya saMbaMdhe gujarAtImAM "navarase' banAvela che te parathI sabala anumAna koI kare ke RSabhadAsa ane vikrama bane sagAbhAIo hatA. vikrama e nAmapara be kRtio nAme neminAthacaritra tathA nemidUta jaina graMthAvalinA pR. 243 ane 331 pRSTha para mAluma paDe che te te baMne kRtio eka hoI zake, kAraNa ke uparakta pustaka nemidUtane badale nemicaritra e nAmathI pragaTa jevuM che, vaLI (maMtrI) vikramakRta "meghadUta' nAmanI kRti paNa teja prakAzaka-zrI jaina graMtha ratnAkara kAryAlaya-hIrAbAga muMbaI mUlya kA AnA. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 graMthAvalinA pR. 37ra para mAluma paDe che te te (maMtrI) vikrama jUdA hovAno saMbhava che. 43, paraMtu A nemidUtanI saM. 1602mAM lakhAyela prata vAucaranA ga bAbune tyAM jINuM che. (neTIsIjha oNpha dhI saMskRta manaskripTasa vai. 10 pR. 27); tethI A vikrama RSabhadAsanA bhAI hoi zake ema have nizcita thAya che. 10 kavinA gurU. 44. kavi jaina zvetAMbara saMpradAyamAM tapa gacchanA hatA, ane tenA samayamAM prathama te gacchanI 58 mI gAdI para 13 hIravijaya suri hatA ke jemane svargavAsa saM. 16para nA bhAdrapada zudi 15 ne dine ugnA (agara unnata)-hAlanA unA gAmamAM thayo hato. tyAra pachI temanA paTTadhara 14 vijayasena sUri thayA. teonA 13 hIravijaya mUri-akabara bAdazAhane jaina dharmane bodha ApanAra. janma saM. 1583 mArgazIrSa suda 9 prallAdanapura (pAla9 pura), dIkSA pATaNamAM saM. 1576 kArtika vadi 2, vAcaka--upAdhyAyapada nAradapurimAM saM. 1608nA mAgha zudi pa, sUripada zirehImAM saM. 1610, svargavAsa ukhyAmAM saM. 16para bhAdrapada zudi 11. AnuM saMskRta caritra mudrita-hIrasaibhAgya kAvyamAM che. juo A kavikRta hIravijayasUri rAsa; vistRta gUjarAtImAM caritra mATe jue "sUrIzvara ane samrATuM e nAmanuM munizrI vidyAvijayajI likhita pustaka. 14. vijayasena sUri-tapAgacchanI pa8 mI pATe pitA kamazA, mAtA keDamade. janma saM. 1604 nAradapurImAM, dIkSA 1613. bAdazAha akabare temane kAli sarasvati' e birUda ApyuM. svargagamana saM. 1661 jeSTha vadi 11 staMbhatIrthe (RSabhadAsanA ja vatanamAM) thayuM. akabara bAdazAhe sarva darzananI parIkSA mATe te te dArzanikane elAvyA temAM vijayasene jaya meLavyuM eTale pAdazAhe kahyuM ke hIravijaya te gurU, ane A savAI gura-eTale gurathI ziSya adhika che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayamAM kavie AdinAtha vivAha ane temanA rAjImati stavana (saM. 1667 nuM) racela che temAM temanuM nAma ApyuM che teoe RSabhadAsane ziSya tarIke ghaNuM zAstrAdhyayana karAvI tenA para parama upakAra karyo jaNAya che, eTaluM ja nahi paNa tenI kRti paNa joI tapAsI zodhI Apela che. kumArapAla rAsane aMte kavi pote jaNAve sela saMvarjhari jANi varSa sittari bhAvA zudi zubha bIja sArI, vAra gurU guNa bharyo rAsa RSatmika, zrI gurU sahiM bahu buddhi vicArI. 22 pu. 45. RSabhadAse paNa temane ja potAnA gurU tarIke svIkAryA che. te gurUnuM varNana ApI pote kahe che ke "te jayasiMha gurU mAhare re." AmAM jayasiMha te vijayasena sUrinuM aparanAma yA mUlanAma che. juo vijaya prazasti, hIrasAbhAgya vagere. temanuM varNana A pramANe kavi bharatezvarabAhubali rAsane aMte Ape che ke - hIrataNe pATe have, jayasiMhajI guNavaMta, jiNe akabarazAha bUjha, dilhIpati balavaMta. jiNe dilhIpati dekhatAre, cho vAda viveka, zAha akabara raMjIre, hAryA vAdI aneka. zAha akabara ema kahera, hIra taNe ziSya sAca, rohaNAcaLane upanore, te neya vaLI kAca. jagagurUne ziSya e kharore, dIse bahu guNagrAma, tyAM dilhIpati thApare, sUri "savAre nAma. 15 vaDa tapAgaccha pATi prabhu pragaTIo, zrI vijayasena sUri pUri Asa; RSabhanA nAmathI sakala sukha pAmIe, kahata kavitA nara RSabhadAso. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASabha kahe nara te bhalAre, rAkhe pitAnuM nAma, zrI AdIzvara kula juore, bharata vadhAre mAma. vasudeva kule kRSNajIre, dazarathakule zrI rAma, nRpa pAMDukule pAMDavAre, jiNe kyuM uttama kAma. INa dRSTAMte jANajore, te cele jagasAra, nija gurU nAma vadhArare, saMbhAre te vAraMvAra vIravacana AjuAte re, gotama brAhmaNa jAta, te tenA guNa vitaryAre, nAma japere prabhAta. hIra vacana dIpAvatere, yasiMha purUSa gaMbhIra, jiNe ga7 saMdha vadhAriye, gaye na jAre hIra. biMbapratiSThA bahu thaire, bahu bharAyAre biMba, zrI jinabhuvana moTAM thayAMre, ga7 vALe bahu laMba. 46. vijayasena sarie aneka jinamaMdira baMdhAvI temAM aneka jinabiMbanI pratiSThA karAvI che te hAlanA mojada zilA lekhe parathI mAluma paDe che. AnI pachI kavi kahe che ke vijayatilaka sari pATe AvyA (te jayasiMha gurU mAhare, vijayatilaka tasa pATa), jyAre tapagacchano paTTAvalImAM vijayadeva sUri AvyA ema jaNAvyuM che. te te baMne kharUM che, eTale vijayasena sarinI pATe be AcAryo thayA (1) vijayadeva sUri, (2) vijayatilakasUri; ane te A pramANe - 47. "vAcakazimaNi zrImAna dharmasAgarajI upAdhyAye 16. vijayadevasari-janma IDaramAM saM. 1634, dIkSA vijayasena sari pAse saM. 1643, paMnyAsa pada saM. 16papa sUripada saM. 1656. temaNe iDaranA rAjA kalyANamallane pratibo hato, ane jahAMgIra bahAdazAhe tene "mahAtapA" e birUda ApyuM hatuM, svargavAsa unA nagaramAM saM. 1713 nA ASADha zudi 11 ne dIne. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 "kumatikudala nAmano graMtha bIjA gacchanI virUddha ghaNI sakhta bhASAmAM racyo hovAthI tene apramANa gaNI vijayasena sUrie dharmasAgarajIne traNa peDhI sudhI gaccha bahAra ryA hatA. vijayadeva sUri gRhasthAvasthAmAM dharmasAgarajInA bhANeja thatA hatA ane araspara baMnene prema hatA,tethI gaccha bahAranI hakIktane patra dharmasAgare vijayadeva sarine lakhe ke jenA uttaramAM vijayadeva sUrie patranI aMdara jaNAvyuM ke "kazI ciMtA na karaze. gurUnuM nirvANa thaye tamane ga7mAM leI laIzuM' A patra mANasa sAthe mokale, teNe bhUlathI te vijayasenanA hAthamAM Ape vAMcatAM hRdayamAM pitAnA ziSyane mATe AghAta thaze ane bIjA koIne gapati nImavA vicAra rAkhe. vihAra karatAM khaMbhAta AvyA, saM. 1671, tyAM svarge javA pahelAM ATha vAcaka (upAdhyAya) ane cArase muninA parivArane bolAvI jaNAvyuM ke eka vakhata tame vijayadevasUri pAse jaI mAruM vacana mAnya rAkhavA kahe che. je mAnya kare te paTTadhara tene ja sthApaje, nahi te bIjA koI gya munine sthApaje" ema kahI saMgha samakSa te ATha upAdhyAyane suramaMtra Apo. 48. AThe vAcakoe vijayadeva sari pAse amadAvAda AvI svargastha AcAryane aMtima saMdeza karyo, paNa temaNe tene avikAra karyo eTale vijayasenanI gAdI para vijayatilaka sUrine sthApita karyA. te traNa varSa pachI svargastha thayA. saM. 1674. emane kavie AcArya tarIke mAnya rAkhyA. 17" te jayasiMha gurU mAharore, vijayatilaka tasa pATa, samatA zIla vidyA ghaNI, dekhADe zubha gati vATa. 17. dIpavijaya kRta sehamakula padAvalI rAparathI. vizeSa mATe juo vijayatilaka sari rAsa. aitihAsika rAsamALA bhAga 4 the. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 48. temanI pachI 18 vijayANaMda sari thayA, ane temane kavie gurU tarIke aMgIkAra karyo. tehane pArge vaLI pragaTIe re, kalpatarUne kaMda, vijayAnaMda surIzvarare, dITha atire AnaMda. jehanI madhurI dezanAre, sUri guNa re chatrIza, guNa sattAvIza sAdhunAre, sattara bheda saMyama karIza. hIra hAthe dIkSA vare re, hue tapagacchane re nAtha, rASabha taNe gurU te sahIre, tehane mastake hAya. -bharatezvara rAsa saM. 1678. 18 vijayANaMda sarimarU dezanA reha gAmamAM prAgavaMzI pitA zrIvaMta, ane mAtA lAlabAI-zRMgAradethI saM. 164 mAM janma, mUlanAma kala, hIravijayasUri pAse dIka saM. 1651, dIkSAnAma kamalavijaya, vijayatilaka rie zirohImAM sari pada ApyuM. svargavAsa saM. 1711 ASADha zudi pUrNimA khaMbhAtamAM. vijayANaMdasUri hIravijayanA ziSya hovAthI vijayadevanA kAkA gurU thatA hatA pote jyAre amadAvAdamAM hatA tyAre vijayadevasare maLavA mATe amadAvAda AvyA. araspara prItithI baMnenI saMmati pUrvaka gacchAdhipatya traNa varSa cAlyuM. bhAvI vege cothA varSathI vijayadeva sUrie pitAnA nAmano paTTo munio mATe lakhe; A sAMbhaLI ANaMda sarie paNa pitAnA nAmano pado lakhyo. A kAraNathI ekaja kuLamAM be AcAryonA nAmathI be gaca7 thayA ekanuM nAma devasarigacha ane bIjAnuM nAma ANaMdasariga7. sAgaragacchanI utpatti paNa A samayamAM thaI. (A mATe juo mAro graMtha nAme jaina aitihAsika rAsamALA puSpa 1 luM. gha0 adhyAtmajJAnaprasAraka maMDaLa.) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. zrI hIravijaya sarinA rAsamAM paNa kavi kahe che ke - vaMdiI viyANaMda sUrirAI, nAma japatAM sukha sabaluM thAI. tapa gaccha nAyaka guNa nahi pAre, prAgaze e purUSa te sAre. sAha zrIvaMta kule haMsa gayaMde, utakArI jina dinakara caMde, lAlabAI suta sIMha sarIkhe, bhavika loka mukha gurUtaNe nirakhe, gurU nAme mujha pahetI Ase, hIravijayasUrine karyo rAsa. -saM. 1685. 51. dareka jaina zAsakAra pitAnI kRtimAM thoDe ghaNe paNa pari caya ApavA uparAMta potAnI racanAnI bhiti Ape che, te ja pramANe rASabhadAse pitAnI kRtiomAM pitAnA saMbaMdhe paricaya kaTake kaTake paNa anyanI apekSAe vizeSa ApI che ane te parathI A lekha ghaDI zakAya che. haju temanI sarva kRtio prApta thaI zakatI nathI, nahi te A karatAM ghaNuM vizeSa hakIkata maLavA saMbhava che. para. uparanI hakIkata saMbadhe samasyAne AdhAra laI hIravijaya rinA rAsamAM jaNAve che ke kavi desiM thA kavaNa gAmiM kahyuM, kavaNa rAjyaI lo eha rAse, kavaNa pUaI karyo kavaNa kavitA bhaye, kavaNu saMvachara kavaNa mAse. kavaNadina nIpane kavaNuM vAri guriM, karI zamasyA sahu bela aNuI, mUha eNuiM akSarAsaya myuM samajhasya,nipuNa paMDita nara te jANaI. 53. kayA dezamAM kayA gAmamAM kenA rAjyamAM, kenA putre, koNe, kaye varSe, kaye mAse, kaye dine-vAre, rAsakAre rAsa racyo che ane pitAnA gurU keNa e vAte zamasyAmAM kahI che ke je mUDha-ajJAna nahi jANe paNa nipuNa paMDita nara jANI zakaze. deza Adi saMbaMdhe nIcenI samasyA Ape che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNa mAMhi huo nara jeha, nAti cerAsI piSaI teha, moTA purUSa jage te kahesa, tehanI nAtini nAmiM deza. -gUja rA. 19 gAma Adi adhvara vina bIbaI joyamadhya vinA "sahu koni hoya, atya akSara vina bhuvana majhArI, dekhI nagara nAma vicAra. -abhAti. rAja khaDaga taNe dhari abbara lela, aSara "dharamane bIjo jeha, trIje "kusuma to te grahI, nagarInAyaka kI jaI sahI. -kharama pAtakSA(jahAMgIra) pitA nisANa taNo gurU aSara leha, laghu deya gaNapatinA jeha, bhelI nAma bhaluM je thAya, te kavI kare kahuM pitAya. -sAMgANa. kavi caMH abbara "RSi" parathI leha, "meSalA taNe nayaName jeha, abara bhavanama "zAlibhadra taNe, "kusumadAmane vedamo bhaNe; 18 eka sthale TuMkamAM gurjara dezamAM keTale varasAda Ave che te saMbadhe upamA bIjAne ApatAM kavi jaNAve che ke - gujara deza pRthivI pare meha, mAsa pAka na rahe treDa, piNa bahu kAla na lIlo ra, zrAvaka paMcama eha ko. bharatezvara rAsa. . 85 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra 'vimalavasahI' ayyara khANamA, joDI nAma kaga kAM bhame, zrAvaka seAya rAsa nIpAta, prAgavaMza vIse vikhyAta. - RSabhadAsa. (AmAM vaza paNu 'vIsA pAravADa' che ema AvI gayuM.) va kiMga Agali lei hi dharA, kAla seAya te pAzce kareA, kavaNu sA~vara thAye valI, tyAre rAsa karyAM mana lI. -~sa. 1625. mAsa-tithi. vRkSa mAMhi vaDA kahevAya, jeNI chAMye nara duSTa palAya, te tani name mAsa, kIdhe puNya taNe| abhyAsa. -AyA. Adi ayyara vinA mama kare, madhya vinA sahui Adara, aMte vinA sira rAvaNu joya, annuAlI tithi te paNi hAi. zukra 10. vAya sakaladeva taNA gurU jeha, dhaNA purUSane vallabha teha, dhare Avye karI jayajayakAra, teNe vAre kIdhA vista ra. ra dIvAlI pahelu paraja jeha, udAyI keDe nRpa beThA teha, enDru malI hu! gurUnuM nAma, samaye sIjhe sadhAM kAma. --gurUvAra. --vijayAnaDha ri gurU nAme mujha paheAtI Asa, traMbAvatImAM kIdhA rAsa. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. janazruti. sarasvatinI prasaMzAtA. 54. evuM kahevAya che ke kavie vijayasena sari pAse zAstrAbhyAsa karavA zarU rAkhyuM hatuM. eka rAtre gurUe potAnA ziSya sArU sarasvati devIne prasanna karIne prasAda meLavyuM hatuM, ke je prasAda rAtrie upAzrayamAMja suI rahelA aSabhadAsanA jANavAmAM AvatAM teNe pite ja ArogI lIdhe ane te mahAna vidAna thaze. AnA pariNAme upara jaNAvelI saMkhyAbaMdha kRtio te racI zake. AvI daMtakathA che (AnaMda kAvya mahodadhi mautika 3 prastAvanA pR. 26 pachInuM paheluM-bIjuM puSTa) 55, A daMtakathAmAM keTaluM satya che te kahI zakAtuM nathI, chatAM ATalu te satya che ke dareka kRtimAM kavi sarasvati devInI stuti karavA uparAMta tene pADa, prabhAva svIkAre che. sarasvatI devInuM maMgalAcaraNa darekamAM karI tenI sahAyatA mAMge che. eka sthaLe namratAthI jaNAvyuM " samaruM sarasatI bhagavatI, samaryA karaje sAra, mUrikha mati kelavuM, te tAro AdhAra piMgala bheda na lakhuM, vyakti nahIM vyAkarNa, mUrikha maMDaNa mAnavI, huM evuM tujha caraNa -vratavicAra rAsa ane kumArapAla rAsa. sAra vacana che sarasvatI, tuM che bahAsutAya, tuM muja mukha AvI rame, jagamati nirmala thAya. tuM bhagavatI tuM bhAratI, tArAM nAma aneka, haMsagAminI zAradA, tujamAM ghaNo viveka. brahmANI brahmacAriNI, devakumArI nAma, Sa darzanamAM tuM sahI, sahu bole guNagrAma. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSenI mAtA sahI, vAgezvarI tuM hoya, tuM tripurA brahmavAdinI, nAma jape sahu koya. haMsavAhinI tuM sahI, vANu bhASA nAma, tuM AvI muja mukha vase, jima heya vAMchita kAma. karaje mAtA vAMchayuM kAma, prathama japuM huM tAhArUM nAma, tuM muja mAtA rAkhe nAma, beluM bharata taNuM guNagrAma. -bharatezvara rAsa. pa. dareka graMthanI ate paNa prAyaH sarasvatIne upakAra tenI samApti thaI te mATe svIkAre che -- kavijana karI pihotI Ama, hIra taNe siM je rAsa, RSabhadeva gaNadhara mahimAya, tUThI zAradA bAsutAya. sarasatI zrI gurU nAmathI nIpane, e rahe jihAM ravi caMda dharatI, -hIravijaya sari rAsa. 12 kavi tarIke aSabhadAsa, 57 "kavi nuM upanAma pitAnA nAma AgaLa RSabhadAsa koI vakhataja Ape che ('puNyavibhAga huI tava mahAraI, asya RSabha kavi Apa vicAra -hIravijayasUri rAsa), paraMtu spaSTa rIte jaNAve che ke khare kavi ane kahevAtA kavimAM AsamAna jamInane phera che. jIe - AnaMda bhaye kavI nAmathIe, ma kavI meTA heya; kavipada pUjiye e. huM mUrakha tuma AgaLa eka tuma buddhisAgara joya- kavipada, 1 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 viSada. kavipada. viSada. 4 kavipada p kavipada kyAM harita kayAM vADA e, kayAM sAgarane cIra kayAM khaTInI rAkhaDI, kayAM dhRta sAMkara khIr~~ na maLe sIpa ne caMdramA e, na maLe. khaju sara, kathAM kalpadruma khIjaDe! e, vAha gaMgA pUra. nAce sarIkhA ehu jaNAe ehunAM viyA nAma, nAme a` na nIpaje e, jagamAM jhAjhA rAma. gaOM dhaMTA bhalI e, vRSabha gaLe ghaMTAya, tijI kAraNe vRSabhe vaLI e, gajanI tAla na thAya-- caMdana bhAjI vRkSa sahIe, aMtara bahu te mAMhi, garUDa cIDI beu p`khIA e, prAkrama sarakhuM kyAMhi ? mahAnagara te gAmaDu e, khehune kahiye gAma, hema pItaLa pILAM sahI e, jIjuA che guNagrAma- kavipada. tIya kara nara avarane e, mAnava sahI kahevAya, tattvajJAna vicArIe e, tava bahu atara thAya. kavipada. lakAgaDha anya nagaranA kSe, ehune kahiye kATa, ehamAM aMtara ati dhaNA e, jima dhauM bhAjara lATa, kavipada. hemAcAya pramukha kavie, mahAkavI tasa nAma, siddhasena divAkarU e, jiSNu kIdhAM bahu kAma-- vikramarAya pratimAdhicI e, bahu vaSatA dAna, isA kavipadareNukA e, huM nahi teha samAna kavipada. isA kavinA vacanathI e, suSuta hue kAMi jANu, ela vicAra hapte kyuM e, karI kavijana praNAma-- kavipada. 12 la. rAya. pR. 97-98 ii. rAsa rR. 311-312. kavipada. B 7 8 1. 58. A uparathI jaNAya che ke kavitA ucca khyAla RSabhadAsane paLe paLe hatA - vibudha kavInA nAmathI, huM muja kAti 11 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda" ema jaNAvI kavinA nAmathI pite "kavi" tarIke oLakhAI AnaMda levAmAM AvatuM. AmAM kumArapALa rAjAnA pratibodhaka21 hemacaMdrAcArya ane vikrama rAjAnA pratibaMdhaka siddhasena divAkara nAmanA saMskRtamAM jaina mahAkavio tarIke prasiddha thayelAne pite vakhANyA che, eTaluM ja nahi paraMtu pitAnA pUrvakAlIna jaina gUjarAtI kavio paikI keTalAkanAM nAma ApI temanI pAse pitAnI laghutA darzAvI che. AgiM je kavirAya, tAsa caraNaraja baDaSabhaya, lAvaNya kIbo khIme khare, sakala kavinI kIti karo 53 haMsarAja vAche pAla, mAla temanI buddhi vizAla, susAdhusa samara(yo) suracaMda, zItala vacana jima zAradacaMda. 44 21 hamacaMdrAcArya-"apabhraMza kiMvA prAcIna gujarAtImAM vyAkaraNa Adi pravartaka ane prAkRta bolIonA pANini. e samartha gurjara graMthakArane samaya I. sa. 1088-1172 che." teo gUjarAtanA rAjana siddharAjanA samayamAM hatA, pachInA rAjana kumArapALanA gurU hatA (saMkSipta cAritra mATe juo yogazAstra-muMbaI mAMgaroLa jaina sabhA taraphathI prakAzita thayela graMthanA prAraMbhamAM mUkeluM mAruM lakheluM caritra, tathA gujarAta sAhitya khaMDa 5 vibhAga 2-3-4mAne nibaMdha nAme 'jene ane temanuM sAhitya pR. 65 thI 158 paikI 82 thI 100. vizeSamAM kumArapALa rAsa-prabaMdha, prabaMdhaciMtAmaNI, caturvizati prabaMdha vagere. kavizena divAkara. ujjayinInA rAjA vikramAdityanA pratibedhaka AcArya. temaNe jaina nyAyane prathama paddhatipuraHsara mUkyuM; InA mAnavA pramANe vikramanA navaratnamAMnA kSaNapaka te e hatA. temaNe nyAyAvatAra, saMmatitarka Adi nyAyanA graMtho ane kalyANumaMdira stotra racela che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 kavi moTA buddhi vizAla, te Agali huM murakha bAla, sAyara Agali sarevara nIra, kasI teDi AvaNu ni khIra. 55 pIra pAMDa ghata sariSA jeha, huM sevaka mujha ThAkura teha, tehanAM nAma taNui ja pasAya, stavI kumArapAla nararAya. pa6 - mArapAla rAsa. ' 58. AmAM pUrva samayanAM jaina gUjarAtI kavionAM nAma maLI Ave cheH-21lAvaNyasamaya, 22lIba, 23khIme, 24saka 21. lAvaNyasamaya-temane vimalaprabaMdha sva. sAkSara zrI maNilAla bakorabhAI vyAse mudrita karAvI prasiddha karyo che. janma saM. 1521, dIkSA 1528, paMDita pada saM. 1555; temaNe saM. 1587 mAM zatrajyanA saptame ddhAranI prazasti lakhI che. temanI kRtio vacharAjadevarAja rAsa (AnaMda kAvya mahodadhi maitika 3 jAmAM mukita) vagere aneka che. viratAra mATe juo vimala prabaMdha, tathA AnaMda ma. 3 jAnI prastAvanA. mAre graMtha-jene gUrjara kavio bhAga 1 lo 5, 68-88. 22. lI -zrAvaka. samaya kRti mATe juo ejana 5. 162-163. 23. khIma-e zrAvaka kavi che. samaya tathA kRti juo ejana pR. 161-162. 24. sakalacaMdra-(upAdhyAya muni) ke jemaNe ghaNI sajhAya, , stavanAdi, temaja AkhyAna racyAM che. te mATe juo ejana 5 275 thI 284, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lacaMdra, ra sarAja, 2 vAcha (vaccha), rajapAla, 28mAla (munira), hama (?), susAdhuvaMsa,29 samara0 (samayasuMdara !), 25. haMsarAja-jemaNe mahAvIra stavana racyuM che te. 26. vA -zrAvaka. tenI kRtio mATe jue ejana pR. 63 thI 66. AmAM vaccha ane svaccha bhaMDArIne samAveza thAya che. 27. pAla-zrAvaka. teno samaya temaja kRtio mATe juo ejana pR. 37 thI 41. 28. mAla-mAlamuni-mAladeva lAge che. samaya tathA kRtio mATe juo ejana pU. 305 thI 310. rahe susAdhuhaMsa-sAdhuhaMsa muni. samaya ane kRti mATe juo ejana pR. 22, 30 samara-A nAmanA kavinI kaI meTI kRti prApta thaI nathI. tethI tene ullekha mArA graMtha jaina gUrjara kavio bhAga 1lAmAM thaye nathI. kavacit te nAmanA kavinI ravAdhyAya Adi nAnI kRti meM joI che evuM smaraNamAM che. 31 samayasuMdara-kharatara jinacaMdra sUrinA ziSya zrI sakalacaMda muninA ziSya. teo RSabhadAsanA samakAlIna hatA. teo paNa eka samartha kavi hatA. jaina gurjara sAhityamAM vikrama sattaramI sadInA utarArdhane "samaya-RSabhayuga kahIe te cAle tema che. samayasuMdaranA saMbaMdhI, vistRta nibaMdha meM lakhe che te A nibaMdhanA prAraMbhamAM jaNAvAi gayuM che. temaNe ghaNI kRtio racI che. juo jaina gurjara kavio bhAga 1 pR. 331 thI 301. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sura2 vagere.- A sanI buddhi vizAla jaNAvI temanI pAse pAte mUkha khAlaka che evuM kahI ApaNA kavi vinaya sAcave che. eTaluM ja 'nahi, paraMtu sarasvatIne stuti ke je potAnA dareka graMthamAM kare che te karatAM temanI sahAyatA mAMgavA petAnI atizaya dInatA, laghutA, ane ajJAnatA darzAve che.-- samarU` sarasati bhagavatI, huM mUrikha mati kelavuM, pi'gala bheda na oLakhuM, marIkhamAMDa mAMnavI, samaryA karaje sAra, te tAharA AdhAra. vyakti nahI vyAkaNuM, huM sevu tuja ca. -kumArapAla rAsa. pR. 1. 60. kavitA saMbadhI eka sthaLe kahyuM che ke aNucitanuM je kahe te kavitA-- jima kavitA aNacityu' kahui-yA pAThAtara jIma kavitA niciMtavyuM kave'kumArapAlarAsa pR. 23 kaDI 119, 13 kavinI kRtio 61. bIje sthale kahyuM che ke kavitA paDita jAge dhaNAM, yujhave nArikhAla prAhi paMDita te nahi samajhAvai bhUpAla. 3. rA. pR. 11174; hI. rA. 19-11. bhaNyA gaNyAvicakSaNu pA, bhAgi mUrhuta gayA kavi taNA. ~~~3. rA. 141-65. 32 sucana--A nAmanA kavinI kASTha kRti prApta thai nathI. surata'sa nAmanA kavi che. jIe enjana pU. 132 suM eTale devacaMda ema hAya to devacaMda RSabhadAsanA samakAlIna hatA. jumA ejana pR. 57-581. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. ApaNA kavinI kRtio zreNI hAvI jee evu tenI upalabdha kRtio tathA jUdA jUdA bhaDArAnI TIpe| pathI mAlUma paDatuM hatuM, paraMtu keTalAeka prasiddha bhaDAnI jAtIya tapAsa karI maLelo hakIkate meM mhArA jaina gUrjara kavio bhAga 1 lAmAM noMdhI che. (pR. 409 thI 458). te chapAyA pachI maLelI bIjI hakIkata te graMthanA trIjA bhAgamAM Avaze. te chatAM tenI saMkhyA hIravijayasUri rAsa parathI subhAgye maLI Ave cheH---- keTalI che te tavana aThThAvana cotrIsa rAsA, puNya paryAM dIi bahu sukhavasA, gIta zuSka namaskAra bahu kIdhAM, puNya mATi lakhI sAdhuni dIdhA. 63. A parathI jaNAya che ke temaNe 58 stavana, 34 rAsA racyAM hatAM ane te uparAMta gIta, stuti, namaskAra vagere aneka banAvyAM hatAM. A sarva puNyArthe lakhI sAdhuone ApI dIdhAM hatAM. sAdhuoe aneka prateA karI karAvI te sa sAcavI rAkhyAM. 64. A para vizeSa zeAdha karatAM sva. rA. maNuilAla kArabha i vyAsa pAsethI hIravijayasUrinA bArameAlanA rAsanI temaNe utArelI ta maLI ke jenI te tenI kRtinI gAyAvAra TIpa nIce pramANe Apela che:-(AmAM sAlasaMvat mUla joine tathA bIjA AdhArathI pUryA che.) 33" saMdhavI rISabhakRta rAsanI TIpa lakhI cha4H---- 33 zreNika rAsanI eka pratamAM paNa TIpa ApI che temAM je rAsanAM nAmane ullekha nathI ane je A TIpamAM che tenAM nAma; mallinAtha rAsa, hIravijayasaranA rAsa, puNyaprazaMsA rAsa, gIta, hariyAlI. ane zreNika rAsanI TIpamAM che ane A TIpamAM nathI te hiNIAne rAsa gAthA 2500, tIrthaMkara 24 nAM kavita che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAsanAM nAma * zrI rISabhadevane rAsa 2 zrI bharatezvaranA rAsa 3. jIvavicAranA rAsa 4,, kSetraprakAza 11 thulIbhadra rAsa 12 vratavicAra rAsa 13 sumitrarAjA rAsa 14 kumArapAla rAsa 15 kumArapAlane nAneA rAsa 16 jIvaMta svAmIne rAsa 17 upadezamAlA 1 gAthA 1271 gAthA 1116 29 "" 5 ajAputra rAma 6 zatruMjaya rAsa 9 samIta rAsa 278 99 8 sama-sarUpa(samayasvarUpa) rAsa gAthA 191 9 devasarUpa rAsa gAthA 785 10 navatattva rAsa gAthA 811 gAthA gAthA 502 184 gAyA 559 301 mAthA 728 ra gAthA 426 gAthA 4506 racyA saMvat 1678 pAza zuda 10 (mudrita. Ana Mda kAvya maheAdhi mA. 3) sa. 1676 A suda 15 sa. 1608 mahA zuda 2 ne gurUvAra sa. 1677 vijayasenasUrinA vArAmAM sa. 1678 jeTha suddhi 2 gurUvAra sa. 1676 kArttika vada 0)) ravivAra sa. 1668 kArtike vada 0)) dIvALI zukra sa. 1666 kAti vide)) dIvALI. sa. 1668 pAsa zuda 2 gurUvAra sa. 1670 bhAdrapada zukra 2 gurUvAra gAyA 2192 gAyA 223 mAthA 712 | sa. 180 * 1-7 zreNika rAsamAM kavinI kRtionI TIpa ApI che temAM gAthAnI sakhyA sabaMdhe je phera che te A pramANeH--1, 223; Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyA 1865. rAsanA nAma racA saMvat 8 zrAddhavidhi rAsa 18 hitazikSA rAsa 5 gurU (mudrita zA. bhImazI mANeka khaDaka muMbaI) 20 pUjAvidhi rAsa gAthA 57 saM. 1682 vai. zu. 5 gurU 21 AdrakumAra rAsa gAthA 972 saM. 1682 Aze rara zreNika rAsa gAthA 1838 ! zuda 5 gurU stavana 33, namaskAra ka. 2, thoo (stuti) 42, subhApita 5400, gIta 41, hariyAlI 5. 23 hIravijayasUri rAsa gAthA | saM. 1685 Aso zuda 10 gurU 24 mallinAtha rAsa gAthA 25saM. 1685pila zudi 13 ravi. 25 puNyaprazaMzA rAsa gAthA 328 26 kaIvanAne rAsa gAthA 284 | saM. 1683 27 vIrasenane rAsa gAthA 4457 ] [A uparAMta be rAsa umerI zakAya eka te jemAM A TIpa che te nAme - 28 hIravijayasUrinA bArabela rAsa. saMvata 1684 zrAvaNa vara 2 gurUvAra ane bIjA eka rAsanuM nAma zreNika rAsanI eka prata ke je saMvat 1687 mAgha vadi 8 ravivAre sA. pakA vIrAnAM pAnAM ANunI 2, 197, 3, 12; 4, 7; 5, 378; , para7; 7, 5ra7 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utArI che, lakhIta gAdhI mAdhavasta vardhamAna padmanAtha samajI e zabdothI samApta thayelI che temAM ApelI TIpa parathI mAlUma paDatuM nIcenu` cheH raca 3. 31 ra 198 rahiNIone rAsa- gAthA 2500 (sa. 1988 peza suda 7) ane tIrthaMkara 24 nAM kavita che, ane te uparAMta bhaDArAnI TIpa vagere parathI. abhayakumArarAsa. sa. 1687 kArtika suda 9 gurUvAra sa. 185 vIzasthAnaka tapa rAsa siddhasikSA (?) rAsa pATaNuM trIjA bhaMDAramAM che. stavanamAM sa. 1667 poSa suda 2 gurUvAre pUrNa karelA temanAya rAjImati stavana (neminAthanavarase), vijayasenasUri vagerenA vakhatamAM karela' 'AdinAtha vivAhale'vigere. 65. kAvyanI parIkSA temAM rahelAM vastu, pAtra ane rasa e traNathI sAmAnya aMze thAya che. rasa sabadhe jaNAvIe te A kavinAM uparokta lagabhaga sarva kAvyeA upalabdha thAya tema che. pazu te sa sabadhe badhAnA avaleAkana vagara kaMipaNu kahI na zakAya, chatA mane je jAya che ke kavie rasanI jamAvaTa karavAmAM je cAtu, mAya. upalabdha thayAM che te parathI kalpanA, zabdaprayAga, ane varSo nazailI vAparela che te jotAM temaNe salatA meLavI che, ane sattaramA sakAmAMnA eka pratiSThita ane sama` kavi tarIke gaNunAmAM mUkavA lAyakanuM sAmarthya' batAvyuM che. tenI keTalIka kRti saMskRta pathI anuvAda che, chatAM te eTalI badhI uttama che ke vAMcatAM RNAya tema nathI ke te anuvAda che. 66. uparanI kRtio parathI kAi . ema kaheze ke RSabhadAse potAnI je je kRtio racI che te potAnA sadAyane lagatI che, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAMnI aitihAsika kRtio paNa-jevI ke kumArapAla ane hIravijayasUri paranA rAse che-te jaina saMpradAyanI aitihAsika vyaktio saMbaMdhI che ane e ja rIte sarva jaina kavioe prAya: karyuM che. 67. AnA uttaramAM kahevAnuM ke uparokta vAta mukhyatve karI satya che ane eja vAta jainetara prAcIna kavione paNa lAgu paDe che. dalapata ane narmada arvAcIna yugamAM thayA paNa te pahelAM joizuM te jainetara kavie paNa potAnA saMpradAyane lagatuM ja kAvyasAhitya racyuM che. TuMkAmAM arvAcIna yuga pahelAnuM kAvyasAhitya jainetara ke jainasAMpradAyika ja hatuM 34 tethI te sAhitya samajavAne-abhyAsavA mATe jainetara ane jemanA dhArmika sAhitya-kathA vagerene abhyAsa kartavya che. - 14 keTalAMka kAvyAnuM vastu 68. (1) kumArapAla rAsa te jinamaMDanagaNinA kumArapALa 34 sarakhA-prasthAna mAsikanA tAjA pragaTa thayelA vaizAkha saM. 1883nA aMkamAM kavizrI nanhAnAlAlane Adhunika kAvya sAhityamAM phALe" e nAmanA rA. abhijite lakhelA lekhanI pahelI paMkitao: ApaNuM sAhityane arvAcIna yuga dalapata narmadathI zarU thato sAdhAraNa rIte mAnavAmAM Ave che. A mAnyatA aneka dRSTibindue che ke narmada dalapata pUrve je kAvya lakhAtAM te badhAmAM mukhyatve karIne sAmpradAyika tattva vizeSa hatuM, ane AthI te kALe samajavAne mATe te te sampradAyanA thoDA ghaNuM jJAnanI bhUmikAnI AvazyaktA rahetI. A vastusthitimAM dalapata narmadanA AgamanathI phera paDe, kAvya sAmpradAyika cIlAmAMthI nIkaLI jaI vadhAre vizALa sRSTimAM viharavA mAMDayuM ane pariNAme jIvananI pravRttio jema anekavidha che, tema kAvyanI gati paNa aneka kSetramAM thavA lAgI." Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 prabaMdha parathI 2) hIravijayasUrine te devavimala gaNita narasaibhAgya nAmanA saMskRta mahAkAvya parathI, A kAvyamAM satarasarga che. emAM kAvya 2788 che; uparAMta prazasti 22 kAvyAtmaka che. badhAM maLI kAvya 2811, kadAca kamAna traNa hajArane pAMca kavi kahe che tema thatU haze (?) ane (3) bharatezvara bAhubalI rAsa te zrI hemacaM. drAcArya kRta triSaSThi zalAkA purUSa citramAMtA aSabhadeva caritra parathI racela che, chatAM darekamAM pitA nI ka95nA, varNanasuMdaratA, toyamAna cheja. pUrva je mahApaMDita have, suri sema paMDita abhine, paMcAsamiM pATi te kahe, tavagacha siri TIke thayo. tehane ziSya supurUSa kahiyAya, jinamaMDaNa nAM ivijhAya, kumArapAla prabaMdha ja karyo, suNatAM naranArI citta karyo. * zAstramAM saMkhyA aDatrIsa, graMtha karyo gurU nAmI sIsa saMvata 2uda bApue bhalo, kumArapAla gAye guNanAle. kAvya loka gadya jUnAM jeha, ketAeka mAMhi ApyA teha, ketAeka bhAva gurUmukhathI lahyA, te miM jeDI vIvarI kahyA. seya graMtha hamaNuM vaMcAya, manamAM mata rAkhI zakAya, te prabaMdha mAhi che jasya, gaSabha kahe meM ApuM taryuM. ketAeka gaMbhIra bala tihAM jeha, madhu rAsamAhe jANyAM teha, ketAeka paraMparAI vAta, te jaDI AvI avadAta. jinazAstra anerAM bhalAM, tihAMthI vacana suNyAM keTalA, rAsa maLe AMyA teha, AyuM nitizAstra valI teha. heta yuti daSTAMtaha jeha, zAstra anusAra AyA tela, vacana virUddha kahyuM che jeha, micchA dukakaDa bhAkhuM teha. 65 * AnuM gujarAtI bhASAMtara vaDedarA gAyakavADa sarakAra taraphathI, sva. rA. maganalAla cunilAla vaidhe kareluM prasiddha thaI gayuM che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ On vita kAvya kSeAka ni dUhA, karyAM. kavi je AgaU huA, sTsa sukAmala ANyA je, rAsamAMhi le ANyA teha. eNipari khela ghaNuA ti dharI, rAjaRSi guNamAlA karI, siddha kAmakAja mAlIi varI, ahmasutAi sAra mujha karI. 17 kumArapAla zaya. (2) puriva dhruvimala panyAsa, sela saraga teNa kIdhA khAsa, triNa saha ni paMca kAvya, karoDI kIdhAM teNu bhAvya. pAMca hajAra ni sarjI pAMca, ekAvana gAthAvatpaDanA (TIkAnA) saMca, navahAra sAtasai pIstAla, kara graMtha nara buddhi vizAla. vikaTa bhAva chi tehunA sahI, mAhIrI buddhi kAMi tehavI nahi, ma, kIdhA te joi rAsa, bIna zAstraneA karI abhyAsa. meTAM vacana suNI je vAta, te joDI ANyA avadAta, --hIravijayasUri rAsa. (3) haeNma caritra kare RSabhanu, e ANI mana ullAsa, sAya suNI vaLI meM ramyA e, bharatezvara grupa rAsa. --bharatezvara rAsa. }; 69. A traNe rAsa paikI bharatezvara rAsamAM jaina prathama tIrthaMkara zrI RSabhadevanA putrA bharata ane bAhubalinu caratra dharmakathAnaka rUpe che, jyAre gujarAtanA rAjA kumArapAla, ane akathyar bAdazAhanA pratikheAdhaka hIravijayasUrie bane aitihAsika purUSAnAM caritrA temanA nAmAbhidhAnanA e rAsamAM ApavAmAM AvyAM che. 70 hitazikSAnA rAsamAM jaina zrAvakanI dharmakarI ApI che, ane hIravijayasUrinA 12 khelanA rAsamAM hIravijayasUrie pAtAnA samayamAMnA vidvAna sAdhu ane AcAryanI saMmatithI dharma sAgara upAdhyAya nAmanA vidvAn ugrabhAvI sAdhue racelA bIjA jaina pathAnA khaMDa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAtmaka graMtha nAme "kumati kuMdAla' thI ghaNe khaLabhaLATa thayo hato tethI tene jalazaraNa karavAmAM AvyuM hatuM, ane te khaLabhaLATa aTakAvavA mATe bAra bAla lakhI tene judAM judAM sthaLoe paLAvavA mATe mekalAvI ApyA hatA tenuM varNana che. - 71 aSabhadeva ane mallinAtha e jainanA vartamAna 24 tIrtha. kare pachI pahelA ane ogaNIzamAM tIrthakara che tenAM caritra che. mahinAtha rAsamAM tAtA dharmakathAgamAMthI teno saMbaMdha lIdho che. zreNika e mahAvIranA samayamAM magadhane rAja hatuM ke jenuM bibisAra e nAma haiddha graMthamAM jovAya che. abhayakumAra e tene kumAra ane maMtrI hata; temanAM caritra te te rAsamAM ApyAM che. sthUlibhadra e navamAM naMdanA zakIla maMtrIne putra hatuM. ajAputra, kaIvanA, vIrasena, sumitra rAja jaina kathAsAhityamAM dAcchatika purUSa che. AdrakumAra e ukta abhayakumArathI pratibaMdhita anArya rAjAne putra hato. Ama caritra kAvyamAM nirUpaNa karI "vArtAnA camatkAranA bhagI chetAonI rUcine poSatuM sAhitya kavie pUruM pADayuM che. 72. te sivAya vidhi, upadeza, bedha saMbadhe saMskRta ane mAgadhI graMtha nAme zrAddhavidhi ( ratanazekhara sUri kRta, viracita saM. 1506), ane upadezamAlA ke jenA racanAra tarIke mahAvIra hasta dIkSita ziSya dharmadAsa gaNi kahevAya che, te parathI svataMtra anuvAda rUpe zrAddhavidhi ane upadezamAlA rAsa kavie racyA lAge che. zAhavidhimAM zrAddha--zrAvakanAM saMpUrNa AcAra ALakhelA che ane upadezamAlAmAM sAdhunA AcAra-caritrapATho mukelA che. te sivAya samyagdaSTi (bAdhi--prajJA) zuM che, e samajAvavA samakatasara rAsa race che ane jagatamAM jIva ane ajIva e be to parathI pApa, puNya Asrava karmadhAro. saMvara, karmaniSedha, nirjarA karmane aMzataH kSaya Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane mekSa [karmane AtyaMtika kSaya ema sAta ta thAya che te maLI nava tanuM svarUpa samajavanAra nava tatva e nAmano prakaraNagraMtha kavie navatatvarAsarUpe anuvAda karyo lAge che, ane bAra vrata [paMcamahAvrata ane sAtaguNavrata maLI bAra vataH-nAme ahiMsA, asteya, satya, brahmacarya, aparigraha, digdarimaNa, dezAvagAsika, bhogapabhoga parimA, arnaya daMDa, sAmAyika, piSadha, atithi saMvibhAga nuM svarUpa, deva ane samaya eTale zastranuM svarUpa, samajAvavA ane jaina tIrthomAM mahAna tIrtha nAme pAlItANAnA zatruMjya parvatanAM tIrthanuM mAhAmya, ane puNyanI prazaMsA karavA rUpe anukrame vratavicAra, devasvarUpa, samaya svarUpa, zatruMjaya rAsa, ane puNya prazaMsArAma kavie racyA che. A zivAya aneka stavane, stutio ane namaskAra racyA che ke je hAla paNa ghaNA bhAvathI zrAvake prabhustuti karatAM bele che. 73. temaja vizeSamAM e seMdhavA jevuM che ke zrI RSabhadAsa kRta kumArapALa rAsa parathI saMvat 162 Aso zudi 10 (vijayAdazamI) ne dine jinaharSa gaNi nAmanA (kharataragacchIya) sAdhue kumArapALa para saMkSiptamAM rAsa racele che. te zrI jinaharSa jaNAve che ke - "riSabha kI meM rAsa nihALI, vistara mAMhithI TALI che, rAsa ra nija mati saMbhALI, rasanA pavitra pakhALI ho; - bhAgI bhaviyaNa! dharmaNye he citta lAIle. 12 74. A parathI spaSTa jaNAya che ke jaina sAdhu ane zrAvakomAM aSabhadAse pitAnA AcAra ane vicArathI ati uttama chApa pADI pratiSThA meLavI che. 75. RSabhadAsanI sarva kRtio tapAsI nirIkSavA gya che, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAMthI temanA samayanI gujarAtanI sthitinI aneka sAmagrI maLI Ave tema che. tenAM subhASita judAM hAtha lAgyAM nathI. paraMtu badhI moTI kRtiomAM puSkaLa sAMpaDe che ane eka bIjAmAM punarUkata thAya che te te dareka kRtimAMthI saMgrahIta karI zeTha devacaMda lAlabhAi pustakeddhAra laMDa ke anya saMsthAe mukita karAvI prasiddha karavA yogya che. tenI kRtione saMgraha ekaja puratakAkAre chapAya te te vizeSa anumodanIya che. Ama thaze tyAre A kavi, premAnaMda ane tenA jevA kavionI sAthe pitAnuM sugya sthAna leze e nirvivAda huM gaNuM chuM. 15 i. sa. 18 mA zatakanuM jaina gUrjara sAhitya 71. jaina gUrjara sAhityane kyAre AraMbha thayo tenA saMbaMdhamAM sva. sAkSarazrI govardhanarAma mAdhavarAma tripAThI nIce pramANe jaNAve che - "parva harADamuM zataka. jaina kavitAne prathama uDya. (a) jaina kavi udayaratna. jaina kavitAne gujarAtImAM prathama uda-anya kaviyothI jude paDate ane uta prakAranI jaina zailInA ane jaina viraktinA guNothI bharela-paNa tanakhA jeja."35 77 A kathana jaina gUjarAtI sAhityanA anaMtazakhitva, vistAranI anabhijJatAne laIne thayuM che ema jaNAvyA vagara rahI zakatuM nathI, ane tethI uta svargastha sAkSarazrIne Thapaka ke doSa ApIe te anyAya gaNAze. vAstavika rIte je samayamAM Adi gUrjara sAhityanAM bIja gujarAtanAM amuka sthale ropAI pragaTa thayAM che evuM 35 jue prathama sAhitya pariSadane riporTa pR. 11. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uta sAkSara jaNAve che eTale I. sa. 1400-1500 sumAre; tethI agAunuM jaina gUjarAtI sAhitya hastalekhomAM maLI AveluM jovAmAM AvyuM che. sattaramA saikAmAM-bIjAnuM bharaNuM eka bAju rAkhI kahIe to-zrI premAnaMda zarU kare te pahelAMnA RSabhadAsa nAmanA zrAvaka kavi ekalAe lagabhaga dazahajAra gAthA uparAMta kAvyasAhitya racyuM che, ane aDhAramA saikAmAM tene vistAra vizeSa che te pachI tene tanakhA kahI zakAze nahi. ogaNIzamA zatakamAM paNa jaina kavio ochA nathI thayA. te mATe ukata svargastha zrIyuta govardhanarAma jaNAve che ke "cethe bhAga-jena kavio, be cAreka harADamA zataka peThe"-e kathana pheravyA vagara chUTako nathI. mAruM A vakatavya jaina gUrjara sAhitya graMthane itihAsa lakhAze tyAre ane jema jema vadhu jaina sAhitya pragaTa thatuM jaze tema tema yogya che ke nahi te pratIta thAya tema che. 36 - 78. atyAra sudhI jaina gUrjara sAhitya prasiddhimAM nathI AvyuM tenuM kAraNa e che ke (1) moTe bhAge ane prAyaH tenA suSTAo jaina munio hatA. teo pitAnI kRtio tathA pitAnA pUrvakAlInanI kRtio dharmasthAnamAMja-upAzrayamAM ja rahI vAMcatA ane saMbhaLAvatA. jyAre brAhmaNa kavio gAmanA cerAmAM ke be traNa zerIo bhegI thatI hoya tevA cogAnamAM vAMcatAM yA mANugoLAvALA banI lokane saMbhaLAvatAM. sarakhA "vipra vyAsa gAya guNa rAsa'- kumArapAla rAsa pR. 13 36 A sane 1915mAM lakhAyuM che ane tyAra pachI te atyAra sudhImAM vadhu jaina sAhitya AnaMdakAvya mahedadhinA mikitakodArA temaja bIje sthale pragaTa thayuM che. saMvata 13mI sadIthI sattaramI sadInA jaina gUrjara kavionuM vistRta sUcipatra jaina gUrjara kavio bhAga 1 le-e mArA saMgrahagraMthamAM bahAra paDayuM che temAM 287 kavionI 541 kRtine nideza che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -pa ti 1. (2) jaina ane jainetara baMne kavio jUdI jUdI jAtanI thAo racI lakhatA, paraMtu te lakhelA graMtho bIjAne ApatAM yA game tyAM mUkatAM rakhene tene "AzAtanA" thAya, te mATe bahu kALajI rAkhatA, jyAre jainetarane te abhiprAya rahete nahi, vaLI A uparAMta hAlanA jene maLe evA abhiprAyanA hatA ke pustako prasiddha karavAthI lAbhane badale geralAbha vadhu thAya che, jJAnanI AzAtanA thavAne saMbhava che, pAtrane badale apAtrane haste javAthI jJAnane durUpayoga thAya tema che, te dhIme dhIme chapAvavAnI valaNavALA thatAM jainazAstranA prakaraNa graMtho ane saMskRta bhASAnA graMthe mudrita karAvavA lAgyA, ane prAcIna gUrjara sAhitya paNa keTaluMka bALabedhalipimAM (3) zrAvaka bhImazI mANeke akhaMDa paNe pragaTa karyuM, paraMtu hAlanI zailI pramANe pragaTa karavA pratye bahu lakSa na rahyuM. tema keLavaNIne bahu ocho pracAra, tethI sAhityanI kiMmata samajAI nahi ane tethI je kaMi te pratye thayuM te pramANamAM ghaNuM ochuM hovA uparAMta adhUrAmAM pUruM keTalAka taraphathI ciMtharIA kAgaLamAM pragaTa thayuM. have suciha jaNAvA lAgyAM che ke kaMI kaMI prayatna sArI dizAmAM thavA lAgyA che. 16 kavinAM kAvyomAMthI keTalIka vAnagI. 78. RSabhadAsa kavinI kArakIrdi saM. 166thI eTale isavI sananA aDhAramA saimanA prAraMbhathI zarU thAya che. eTale gurjara prAcIna kavi ziromaNi tarIke prasidhdha thayela premAnaMda, zAmaLa ane akhAnI pUrvanA hovAnuM tene mAna che, eTaluM ja nahi paraMtu tenI varNanazailI, zabdacamatkRti, bhASAgarava te kavionI sarakhAmaNImAM utaratAM zake tema nathI. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. have temanA bharatezvara bAhubalI rAsamAMthI thoDA namunA laIe - rAga rAmagrI. rUdana karere aMteharI, treDe kaMThanA hArare, nAkhe bIDIne pAnanI, kuNa karasI ama sArare; rahe rahe bharata narezvara ! 1 rahe rahe bharata narezvara, tuma viNa zUnya te rAjare, Idra sarIkho devatA, mAne jehanI lAja re. mastaka veNane vikAratI, phADe kaMcuki cIra re, motIhAra gUMTayA pare, nayaNe gaLe vaLI nIra re. nATika gAna te parihare, mUke sakala zaNagAra re, bhUmi paDI eka valavale, kizuM karyuM karatAra re, rahe. pAchA vaLiyere puradhaNI, mUkI na jaIeM anAtha re. sAra saMbhAla na mUkIye, jehane jhA hAtha re. rahe. nArI vananIre velaDI, jaLa viNa teha sukAya re, tame jaLa sarIkhA re nAthajI, jAtAM velaDI karamAya re. rahe. jaLa viNa na rahe mAchalI, sake piyaNa pAna re, tuma viNa viNasere vaivanuM, kaMTha vinA jima gAna re. rahe. nArI nirakhI pAchA vaLe, rAkhe amArI te mAma re, tuma viNa cUnAM re mALiyAM, zune zavyAne ThAma re. rahe. 8 Ima valavalatI re premadA, AMsuDAM luhe te hAtha re; tuma viNa vAsara kima jaze, tuma viNa dahIlI rAta re. rahe. . bharatezvara rAsa. pR. 86. A rAjA bharata cakravartIne vairAgya thatAM tenA rAjatyAga vakhate tenI rANIne vilApa. te sAthe, nalarAjAe tajI dIdhelI vaidarbhI pAse Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanamAM ekalI che te vakhate je vilApa premAnaMde karAvyo che-vaidarbha vanamAM valavale-e sarakhAve. 81. Aja rAsamAM "A bharatezvara Aviyo' DhAla 34 mAM che, sarakhAve premAnaMdanuM "o nalarAya Are. 82. have anya viSaya joIe. lagna prasaMge thatI vidhimAM vaparAtI sAmagrI vairAgyavAsitane mana zuM sUcave che tenuM varNana karatAM kavi teja rAsamAM (pR. 70) kahe che ke - bhAta tAta mohe paraNAve, citta kuMvarataNe nava bhAve, aMge pIThI java coLAe, bhAve AtamA karame lepAe. nahAtAM zire bhAve seya, saMsAranAM phaLa kaTu heya; khU5 bharatA Atama bhAve, saMsAre jIva taNAve. vaLI ciMte bhUSaNa bhAra, gaLe sAMkaLa ciMte hAra hAthe zrIphaLa letAM bhAve, jIva nArI kiMkara thA. varaghoDe caDhIo jAma, ciMte durgati vAhana tAma, bahu vAjiMtra bajAve, mana ciMte muja cetAve. varaghoDethI UtAre, mana heThI gati saMbhAre; pukhe dhuMsarU vege ANI, saMsAra dhuMsaranI edhANI. trAka dekhI kare vicAra, jIva vidhAze niradhAra, dekhI mUzaLa manamAM Ave, jIva saMsAra mAMhe khaMDAve. ardha detAM jJAneM joya, sahI pUrva mukhya muja haiya; zrAvasaMpaTa java caMpAve, viveka-koDIyAM muja bhaMjAve. nAka sAhIne vege tANe, saMsAre taNAvuM jANe; kanyA choTe navataLa, kahe jIva haze ema raLa. kaThe na dharI e varamALa, gaLe dera dhare che bALa; pachI grahe te kanyA hAtha, te te durgati sATuM thAta, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 leka tilaka kare te mATe, jAvuM durgaMti kerI vATe; gAMThe paDatAM sahI badhANA, dAhilu chuTavu che ahIMnA agni muja ANe varA jyAre, nara-citA hai sabhArI tyAre, pherA dete! jeNI vAra, ciMte karavu sahI gati cAra. cerI cAre mama jANu, e dekhADe yahu khANa, ema AtamabhAvanA bhAve, zubha dhyAne kevaLA thAve. daMta jisA dADhamakaLA, adhara pravALI raMga, smAra ghaNI kaTI pAtaLI, sabaLa suke maLa aMga. kanakakubha deve' ghaDayAM, tAsa payAdhara deya, kamaLa-nALa sarakhI kahI; nArI bAhuDI hAya. paga paMkajanu joDaluM, "dhA kadalIrataMbha, hasata cAle sahI, rUpe jANuM raMbha. devakumArA padmanI, aMga vibhUSaNu seA, paheraNa caMpA-cUMdaDI, kAyA kuMkuma leoLa. caraNe tevara vAjatAM, kaTImekhaLa khalakata, caNu jhAla kAne sahI, vANI madhura atyaMta. sArI vastu jagamAM ghaNI, lIdhuM tenuM sAra, nArIratna nipAdhyuM, tiseA bharata bhatAra. 12 -bharatezvara rAsa. pR. 70-71 [AmAM hamaNAMnI lagnavidhi sAthenuM sAmya dhaNu parakhAya che.] 87. bharatanI strInu vaSaeNna kavi A pramANe kare cheH-~-~ 10 11 --ejana rR. 39-40 84. kumArapAla rAsa laie. AMkhA para kahetAM kavi kahe che aMba taNA guNu ketAM kahyuM, krUsa karatAM bahu sukha lahuM, sala varSamAM AMkhe sAra, dekhItA suMdara AkAra. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premala jehane puhuvi na mAya, teNuI gaMdhaI sukha sAtA thAya, pupha taNo keyala mani dharaI khAtI baIThI TahukA karaI patra sukomala sahI kahevAya, ghari ghari tAraNi te baMdhAya, chAyA zItala seya nihAri, phalaI aMta te uSNakAli. pavana lU ane taDako tApa, teNui divasa mukha kADhaI Apa, nadI navANa ke jiNivAra, amRta rasa tava dive sahakAra. aMba taNuM guNa dIse jasA, nara uttama aMgi ANe tisyA, tehanI kIrati jami vistare, samaya purUSa saghalAmAM sare. -kumArapAla rAsa pR. 133 kaDI 86-81 85. siddharAja jayasiMhanuM svargagamana thatAM tenA zabane dAhabhUmi para laI javAmAM Ave che tyAre kavi kahe che ke - sonAvaraNI re ceha bale, rUpAvaraNI te hare, kuMkumavaraNI re dehaDI, agani parajAlIe tehare. mAna ma kara re mAnavI, ki kAyAne te garva re, sura nara kinara rAjIA, aMte kRtikA sarvare- mAna ma kara re mAnavI. je zire racI racI bAMdhatA, sAt sakhA ne pAga re, te nara piyA re pAdhare, cAMca diye ziri kAga -mAna. je nara gaMjI re belatA, vAvaratA mukhamAM pAna re, te nara agani re piDhIA, kAyA kAjala vAna re.-bhAna. cIra pItAMbara paheraNuM, kaThe kanakanA te hAra re, te nara ane mATI thayA, jotAM kAMI navi sAra re.-mAna. je ziri chatra dharAvatAM, caDhatA gajavara khaMdhi re, te nara aMte re lai gayA, dehe deraDA bAMdhi re.- mAna. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cesaThi sahasa aMteurI, pAyaka chanuM te koDi re, te nara aMte are ekalA, satA cIvara eDhi renmAna. je jihAM te tihAM rahyuM, patiga puNya be sAthi re, eha sarUpaja dehanuM, purNa kare nija hAtha re.-mAna. jehasya hasI hasI belatA, karatA bhejana sAra re, te nara kAli mATI thayA, ghaDatA pAtra kuMbhAra remAna. caMpakavaraNI re dehaDI, kadalI kemala jAMgha re, te nara satA re kASThamAM, paDe bhaDabhaDI DAMga re-mAna. dehaviDaMbaNa nara suNI, ma karisa tRSNa tuM lAkha re, jesaMga sarikha re rAjIo, bAlI ryo tihAM rAkha re.-mAna. -ejana pR. 147-148 kaDI ra-38 86. eka purUSa, pitAnI strIne te gAmane dhaNa laI gaye te mATe kumArapAla rAjA pAse nIce pramANe pharyAda kare che ke - nita gUrUM dUkhIo pharUM, jeuM te gAmegAmi, sItA viholyA rAghava, kema re vani rAni. rAma raDate vani raDuM, raDyA teha mRgalAya, riyA te vananAM paMkhiyAM, ratA rayaNi viyAya. rAma raDe lakhamaNa bujha, ghelA rAma ma roya, gaI sItA ame lAvasuM, le loTo mukha dheya. rAdhava ! rUdana tame mama karo, vani ghelA thAye rAma, e jevI lakhi AryuM, tehanuM sItA dharaNyuM nAma, jala jala kamala na saMpaje, vani vani agara na hoya, dhari ghari sIta na saMpaje, vIra vicArI joya. AbhAmaMDaNa vIjalI, parvata-maMDaNa mera, ghara-maMDaNa subhArajA, mukhamaMDaNa tabela. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gheDI jasa biMra te dhari sadA eka nara sukhIe te dukhI, ajUmAla u, kare dIvA lasaja karI. teNe kAraNuM huM nita ra u, Age krima sAtheA raDaye, nArI umayA kAlA vallahI mANI, rAdhava vhAlI zyAma. tima muntra vAhalI padamata, caDhI pAhAraI hAthi, divasa dUkhai karI nIgamuM, paNi kanaka taNI kaceAlaDI, bhAMgI samru niragus mare, eNe du:khe yAgI thI, mara nArada Agala thase, te gaI vi jAya rAti. satyara lagna, kagga. AdhAra, nAra. --ku. rA. pR. 135-136 DI 16thI 28. op che keH- hAMsalI, AMkhaDIAlI nArI. mukha te ja nivArI, jene nahi dhira nArI, kuNu ubho rahe bArI. ane pAna kI mAre vhAlI Izake, sItA vhAlI zama, amI jIvu vAlyu teNe 87. sAgara saMbadhI eka sthaLe jaNAve cheHvAhaNe caDhaye ekavAra, gAje gagana apAra, UchaLe sAgara nIra, gAje samala gabhIra. macchu pragaTa hu cAya, bhayaMkara sabalaja dekhAya, vAhaNu pAtAlamhAM jAya, gagana lagI uMcu thAya. vAlI tAjI, kAnti 88. hIravijayasUrinAM saMbhAraNAM mATe upamAe ApI lakhe --hI. rA. pR. 214, jima kaiAkila samare sahakAra, jima cAtaka samare dhana sAra, caMdA taNe samaraNu cakAra, samare jaladhara pratye mAra. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 madhukara jima samare mAlatI, uttama strI samare nija pati, vacha nAhe samare jima gAya, bAlaka jima samare nija mAya. sakala sAdha ame samarUM hIra, tama jima samare mahAvIra, teNipari samarUM gurU gaNadhAra, tu jAtAM ahma kuNa AdhAra hI. rA. pR. 225. 88. vANiyA saMbaMdhI ema kahe che ke - vaga kaTaka caDhayAM pherave, vaNiga dhanane mada rave, vaNiga baMdha thakI choDave, vaNiga daridrapaNe nigame. vaNiga kare sakalanI sAra, vaNiga kara uDAvaNa hAra, vaNima dayAvaMta jANaA. dubhikSa utAre vANuA. ajA mahiSa gavarI sAMDhIA, bhAratamAM cheDe vANuA, TAle akara ane anyAya, seya kare ke na kare rAya. teNuiM sahI vaNiganuM kula sAra, jeNe kule huA dAtAra. -ku. rA. khaMDa 2 pR. 182. 40. Aja pramANe pAImAMja te anyatra kahe che ke - vaDI jJAti vANiganI kahIe, A kaliyugamAMhi lahIe, je nIti sakalanA jANa, jene abhakSa taNA paccakhANu. nahI para pANIno dhAta, vAMkI vATe je navi jAta, jIravata mada dhana kere, teNe kula vANigane vaDere. dhanya vaNigane avatAra, kare sakala prANInI sAra, vANiga baMdha thakI cheDA, nara sahune kara eDave. vANiga detA dakhaNa lakSa, vaLI UtAre daramikSa, vANigane name rANu rAya, TALe akara ane anyAya. cayA kaTaka tehane pheravatA, nara daridrapaNuM nigamatA, tiNe vANiganuM kuLa sAra, jiNa kuLe hu bahu dAtAra --hI, za. . 18. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pha 91. vaNikanI bIjI bAjI paNa kahe che: gale pAza deve ANiye, chetaryo navi jAge vANi caDhAve kSete Dase dete| Dase, upara 413. karADa, dAya, kAya. valI vidharate sevIye, Age luTerA chetarA, leSTha hathIyAra taskara haNyA, vaNika dhara taskara gayeA, nAhaka dhAyA bApaDA, lei bhajajA bhUpa bhuaMgamA, e mukha dehulA hu'ta, vairI vIMchI vANiyA, De kAgala tAma, na zake| Ama. dAha deta. AMgala mUkI mAMgala vAse, jo jANe te| pADe mAMgala mUkI mUla prakAze, vaMga kalAthI dhruve na se. hAMse, --tizikSA rAsa. pR. 12-163, 2. khare| . vANiyA kevA hrAvA joie ? te kahI tene kavi zikhAmaNa Ape che: G paNu navi seviye khuMdI huM yuga same nahi chAMTayeA vaNuja vyApAre DAhyAre joke, sabalI bhASA khelI jANe, hastasa'nA samaje re saMdhalI, netrapallavI je nara samaje, viSNu dIThe satakAra na dIje, mitra saMdhAte vaNuja na kIje, naTaviTa vezyA te jATiyA, dha petA nivaDelAye, teha vaNuja phUDAM kATalAM tuM pariharaje, dekhI eka vAre e zira zAse ma jAze, pADI elakhe sahu kariyANAM, parakhe sadhAM nANAM. karapallavI pUrNa jANe. vaNuja karI dhana tANe. dIre rakhaDatAM. bahu varajyA kariza tyAM kara e sAthe matA. udhArA, sArA. lAge, mAle. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaDe karate mama kahiza bhelA. sama mama khAiza jhAjhA, paradhUtIne piMDa je bharatA, nahi paramArathe tAjA. badalI vastu ma ApIza kone, chetaratAM chetarAIza, dUdha bIlADIne dRSTAMte, mastaka baMdhuM khAIza. deva gurU dharma taNuM sama mUke, satyane cIla rAkhe, bhela saMbhela ma karaje vaheM, kAMIka sAcuM nAkhe. khele mAthuM mUkayuM jeNe, tehazuM ma karIza kuDuM, dharmi purUSane jo tuM vaMciza, teNe lAbhe tuM bUDe. deva gurU ThAkura mama vece, cotho purUSa saMhAla, je kaI maraNa vimAse haIe, to mama vaMce bAle. paTu mana thAIza bhAI, navi pUrevi sAkhe, sama mama khAje ghIja taje je, e zIkhAmaNa rAkho. vaNaja vyavahAra karI meM mAMDI, rUDe durmati chAMDI, aSabha kahe hitazikSA suNe je, tama zira devanI DAMDI. -hitazikSA rAsa. . 77-78. 43. vANiyAne vizeSa zikhAmaNa pachI Ape che - thayuM vastunuM AkarUM jyAre, ghaNuM tragaNuM vece tyAre, ati jhAjhuM tyAMhi na jANe, gayAM kariyANa na vakhANe. pAsiMga kATalAM hINuM je, khAdhI DAMDIyaeN TAlI teha, rasa-bhela ne vastune bhela, taje tene sAMizuM mela. kuDe karo ne khAtA laMca, ati bahu sevatA maMca, nANuM khoTuM ne sATuM bhAMje, leI zAI ne moTuM mAMje. grAhaka paranA navi bhAMjIje, vANI-phera te kimahi na kIje, aMdhAre vastu na dIje, akSaranA bheda na kIje. paravacanA je bahu pere, uttama karatA eka mere, karI mAyA ne vaMce jeha, jagamAMhi vaMcAve teha. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devaloka ne mokSanAM sukha, kima pAme pAra karI duHkha, paravaMcanA ma kare keya, satya cAlatAM ? bahu dhana heya. 04. kavi pote zuddhavyavahArI vaNika hatA ane tethI vaNika saMbaMdhI je je kahyuM che te yathArtha che. 5. kavinAM thoDAM subhASita kumArapAla rAsamAMthI bhaIe te pAI duhA, chappA vageremAM che. a. cAImAM subhASita. . (1) jananI sama nahi tIratha koi, svarga mRtyu pAtAle joI, jeNe mAnI pitAnI mAya, sakala tIrtha ghari beThAM thAya. jeNe mAtAe udare dha, mala matra dhoi cekha karyo, te mAtAnA pUje pAya, guNa usaMkala kime na thAya. sevana barAbari tole jAya, khaMdhi dharI kare tIratha soya, ikamAla paherAve mAya, guNa usaMkala kime na thAya. paga peine pANI pIye, amata-kavala mAtA-mukhi diye, deva-cIvara paherAve jeya, guNa usaMkala kihe na hoya. khaMDa 2 pR. 68. (2) viNa rAMdhaNe viNase jima khIra, viNa pahere nAri vise cIra, viNa kheDayuM viNase jima jUta, viNa hAthe viNase gharasatra. viNase viNa caDha nAri turI, ati lADe viNase dIkarI, viNase khaya ge jima gAtra, viNase bhuMDa sAthe yAtra. viNase dAtA vihuNAM pAtra, viNase paMDita vihuNa zAstra, mana mele viNase paraloka, puNya kariyuM te thAya ka. viNase vidyA ati abhimAna, viNase kaMTha vihuNa gAna, viNase purUSa deze gaye, viNase RSi thiravAse raho. khaMDa 1 5. pA. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) prAhiM nara uttama jaga jela, alpa Aukhe joye teha. SaTa mahinA jIve kesarI, kAlA kAga na jAye marI. khaMDa 2 pR. 175. (a) aMdha purUSa ne AMgaNe kui, nAhane bAla ne mA tasa muI, paDyA dAMta sopArI ghuMTe, AsaNa gumaDuM caDhavuM uTe. ghara nAhyA vaci khIlI jaDa, nirdhana ATe bahujali paDe, lUkhuM bhajana TATuM thAya, sAte dukha meTA kahavAya. khaMDa 15. 128. (5) uMdha na mAge zaiyA sAra, arathi na gaNe doSa vicAra bhUkhyo navi bhAge sAlaNe, kAma na pUche kula strItaNuM. 1-22 (6) je dhanavaMta adhikarUM jame, sakala lokane te paNa game, je niradhana adhikarUM khAya, te dAridrI nara phelAya. dhanavaMta bele AlapaMpAla, leka bhaNe tasa vAcAla, je navi bele raMka sarIra. te sahu bhAkheM bhalA gaMbhIra. je udhe subuteja vakhANa, te e lIne paMDita jANa, paMthe dhanavana pAlo jAva, te te mAna rahita kahevAya. 1-47 (7) dhirmukha chaha nahi tattvajJAna, dhik kara je navi de dAna, dhim kulajihAMnahIM putra susAra, dhigra nara jahAM nahIM paraupakAra. (8) le jAya pUrava prIti, lobhe nAse guNanI rIti, lobha na rahe nyAya ne nIti, bhaI jAya phUlanI rIti. lobhe nara saghaLe helAya, lebhI vace putra pitAya, dharma deva gurU kara niSedha, na lahe tattvanuM bhedabheda. 1-114 (8) ghara dharaNInI ma karisa vAta, dhana yAnI ma karisa vAta, vAta karyAnI ma karela gUMja, kahetAM dukha upajase tujha. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnabhraSTa kuNu Thami thayo, vAta karatA mahimA gaye, bhAna mahattva na dIdhuM kaSAMhi, supurUSa jAMNI rahe manamAMhi. daridrapaNAnI ma karisa kathA, seya vAta tuM karaje gatA, jeNI vAte anAtha bahu thAya, ma karisa kavi tujha lAge pAya. 1-138 [AmAM sAta bela tajyAnA kahyA che. e pramANe juo sAtane cheDIe nahi pR. 24-162, sAta nara zodhyA na maLe 31-kaDI 4 thI 6, sAta virala mANase 35-36, belatAM sAta vidhi jALavavI 36 -51, sAte dharmavihuza 42-13 ne 14, ATha dehalA purUSa 44-46, sAta dUra na zebhe 67-63, sAtane tyAga 104- 1 ne 2, sAta bela khaTake 112-18 ne 79, lakSmIjI sAta para khAra 128-44, sAta du:khI thAya 135-8, mukitanA bhajanAra sAta 140-55, vagere vagere aneka che. A-duhAmAM subhASito. (1) kaThuA belI kAminI, levo nirasa AhAra, bhAra vahIne jIvavuM, e triNi duHkha apAra. 2-128 (2) mamatA bhAyA kAramI, phekaTa baMdha kare, je Rddhi mali ati ghaNI, aMte tehu mare. 2-182 (3) pIpala taNuM jima pAna, caMcala jima gaja-kAna, dhana vaivana kAyA asI, ma kara mani abhimAna. kAe piMDa na piSiI. abhakSa na kIje AhAra, vaza kIje mana mAMDe, to lahIe bhavapAra. kAyA haMsa be badiyA, rASabha kahe mana rAza, karma rUpi A sArathI, phere cihuM gati vAsa. kAle jaga khAdhe sahI, kuNe na khAdho re kALa, kAla AveDi jagi paDe, jeNi bhakhIA vRddha bAla. 2-181 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sAyara sadezA mele, cA caDhyA kula ka na utare, tujha 94 (5) mAgaNu o bhayagala caDhe, mAMgyAM jo meAtI jaDe, sAvana teAhe DuMgara ugamaNI (6) zAstra zatra vANI turI, nara nArI jeThavAne mile, tyAre jyAre (7) dIpaka jima valI tetra viSNu, putra vinA dhari te tasyA, maMdira meTAM dhana zreNAM, jasa dhari khAlaka nivame, maMdira sunAM khAla viSNu, stathI vaMza mruta hI dhar jevuM, te kula sahIja (8) kana te dhira sadA zAbhe navi zeAbhe kAyA na zAbhe kar tAsa zarIre lekhe # putra ! jIhAra, kha paNuM mujhe khAra. 2-191 kacelA hatya, atha. 2-124 veNAya, teDavAM thAya. 1-16 kuMDale, zeAbhe kaMkaNe, zAbhe caMdane, zAbhe sahI, karatA le, para sena vinA jima rAya, khIra vinA jima gAya. hAthI khuMkhaDI, te lakSa suSutAM detAM karUNA (9) par kAje tara para kAje supurUSa naranArI sakhI padma guNu phA je (10) kAyara viSe kavi kahe che: raNi vAgana saraNAiAM, pAkharai rA dhira vadhAmaNAM, kAyar paDI dekhItA syA, kAme kAyara paDa para kA narA, karatA para pazu, bhAve havA, pabha jaladhAra, upagAra. deva, kare tasa seva. 1-94 surapati AthamaNuA pramANa, masANuM. ti, gati, 1-81 jJAna, dAna. sAra, upakAra.1-80 kekANu, prANa. cAya, ya, 2-7 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. chappayamAM subhASitA kavita eTale chappAmAM kavie ghaNAM subhASita racyAM che ane zAmaLe chappA vAparyA te pahelAM. tenI thoDI vAnagI laIe (1) mAgaNa maraNa samAna, seya paNi supurUSa kere, tRSNa kahe je mAMge, lAja tasa pAchA phare. phirI maMDe paNa prANa, nAka mukha nIcuM ghAle, haiyuM hAtha haDabaDe, jIbhanI yugati na cAle. zravaNa seya saMzaya paDe, kavaNa zabda hase kahI, mana ciMtye manamAMhi, dese ke dese na'. khaMDa 2-124 (2) cade vizva sAthi, hAtha mUrakha ne udaI, varase hue vRddha, bAlanI ulaga droDaI. rUpe huI sarUpa, karUpane khaMdhe caDhAvaI, jehanAM kula ati uMca, nIcane sasa namAve. pUjanika savalI nAtine, pAya paDe pApI taNe, che dAsa sahu lachi taNuM, dhana viSNu sahue avaguNuM. 2-110 (3) mile je gaMgA nIra, te avara nIra kAM pIje, mile mitra ati uMca, nIca saMga kAM kIje. mile azva pAkha to, pAya kuNuM pAlo deDe, mile sAlu cIra te, aMgi kuNu khAmara eADhe. mile chAyA kalpadruma, lIMbA tale sAhAne jaI, sukavi kahe nara koya, maMdira cheDI ke maDhIe rahaI. 2-68 (4) kameM rAvaNarAya, rAha ghaDa saba gamA, Izvara sarikho deva, seya milaDA nacA. pAMDu suta vani pakha, rAma ghaNi hu viyoga, aMja magAya bhIkha, ja bhogave bhega, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMdra ahalyAe suraci, brahmA dhyAne cUkiye, uSabha kahe rAya raMka, ka ka navi mU ki. 1-80 (5) dAna vilabe gaLe, gaLe zubha kAja pramAde, mati vinA 5Dita gaLe, gaLe mukha laja vivAde. lebhe guNa gaLe, gaLe puNya atie dAtA, paMDita mUrakhamAM gaLe, maLe ta5 mAyA citta strIsaMge ziyalaja gaLe, dUri gayA nehaja gaLe, kavi kaSabha kahe re guNIeNe, putra vinA tima kula gaLe 1-81 (6) kAyara vaLI, saMbaMdhI A vaNika kavi kahe che ke - kAyara maliyA keDi, keDi bhANa ANe, khAIne khAMdha vadhArata, vaDhayAnI vAta na jANe. hagaNuM dhare hathiyAra, vATamAM vAMkA cAle, rahAmA male ke sUra, vadana te vADamAM ghAle. lohI dIThe caDhe cItalI, mastagI pujAne dAva dhare, bhaDatA bhaDe bhaMgANa mAryA pahelA te mare. 2-7 17 kavi saMbaMdhI vizeSa, 86. A kavine rAga-saMgItanuM ane dezIonuM sArUM jJAna hatuM. rAganA sapta svare saMbaMdhI kumArapALa rAsa khaMDa 1 pR. 172mAM AkhI DhALa ApI che, ane rogonuM varNana hIravijaya sari rAsa pR. 170thI 17ramAM karyuM che temAM pachI jaNAvyuM che ke - gAthA gAI navi rIjIye, RSabha kahe rAgeNa, raMbhA rUpa na bhedIo, vegI kahuM daridraNa. 47. lokone rUce tevA sAdA ide-dahA, e pAi, kavitta-chapaya vAparavA uparAMta DhALa-dezIo paNa puSkaLa upagamAM lIdhI che. te Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezIeane meTA bhAga peAtAnA pUrvagAmI kavinI kavitAmata che, temaja sAmAnya lAka samAjamAM pracalita jainetara kavionI temaja zrIgItAnI temaja anya pazu dezIe jovAmAM Ave che. girina devIne vInavuM. ku. rA. pR. 169, ele kAMThe gaMgA ne pele kAMThe yamunA--zrI gIta bharata. rAsa. pR. 60, kAna bajAve vAMsaLI ejana rR. 31, ane pR 15 leAkapracalita dezI nAme mana bhamarAnI, sAhelaDInI, khaTAunI, uzALAnI, tripadInI vagere.] 3, 98. dezIo thI pazu keTalIka hakIkata maLI Ave che. te parathI jaNAya che ke nayasuMdarane surasu MdarI rAsa (chAneA re chapIne kaMtA kAM rahyA re-e dezI. jIe ukta rAsa rR. 273 JAtika 3, surasuMdarI kahe ziranAmI, e dezI jugmA uta rAsa rR. 271), sakalacaMdra kRta kRtie| (dezI-sarasatI bhagavatI / mati caMga-vAsupUjya jina punya prakAze.) gaitamAma (dezI--jiMmasahakAre kAyala Tahuke.), ratna sAgaranA prathama pavADA (tenI dezI,) samayasuMdaranA mRgAvatI rAsa, pratyeka buddha rAsa Adi (tenI dezI) hI. 2. pR. 156 ane 167, have rANI padamAvatI), kamalAvatI (tenI dezI hIM. rA. 242), ratnasAra kumAra (uM. rA. khaMDa 2 pR. 30), matisAra kRta zAlibhadra rAsa racyA sa. 1678 (be kara joDI tAma re bhadrA vInave. dezI hiMta. pR. 5) vagere aneka kavionuM bhASAsAhitya A kavie vAMcyu DhAvu joie; temaja pote ullekhelA peAtAnA pUrvagAmI kavionI kRtie jarUra abhyAsI hatI. te kavi>>A sabaMdhI jIgmA pArA. 58-59 9. jaina temaja jainetara kathA sAhityanA temane sAro paricaya hatA e temaNe ApelAM draSTAMto parathI jaNAya tema che. vaLI lekathAo je kai pAtAnA samayamAM pracalita hatI temAM bharatharI, vikrama muMja, meAja, DhAlAmArUNI vagerenI mAtAne pote ullekha karyo che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dina raMga ramai bharatharI, eka dina cAla saha pariharI. ku. rA. 1-8-04 vikramarAjA sAhAmuM joya, chabhaI bahu kha pAmya seya, nIcara sAthi sAhanaI lAge, thaI cauraMga dukha kAM gaLyo. ku. rA. 1-164-6 aMja paDaye khuraI bahucha, vAraI pitaI roSya. 1-188-77 ja magAyo bhIkha, lAja jemane bhega. 1-8-84 hAlA valahI mAraNa, rAdhava vhAlo zyAma. 1-136-25 100. Ama aneka jAtanAM varNana ane subhASita vagere mUkI zakAze. hAla vistAranA bhayathI sAdhana samayanA abhAve jainetara kavienAM kAvya sAthe jhaDapabhadAsanAM kAvyonI sarakhAmaNI mulatavI rAkhavI gya che. atra kavi saMbaMdhI upayukata mAhitIo ja mukhyate pharI ekaThA karI mUDhavAmAM AvI che. 101. bhASA saMbaMdhamAM A kavi taLapada khaMbhAtane ja rahIza zrAvaka hevAthI jainamuniomAM rahetA temanA bhramaNakALathI janmela bhASAbheda yAne bhASAsAMjyane deza-AkSepa tenA para mukI nahi zakAze kAraNa ke teNe pitAnI sarva kRtio khaMbhAtamAMja rahIne karI che. AthI tenI bhASAno abhyAsa, khaMbhAtanA AsapAsanA pradezamAM ane gUjarAtamAM I. sa. sattaramA satanA prAraMbhathI kevA prakAranI bhASA pracalita hatI tene ghaNo sAro ane satya khyAla, ApI zake tema che. te kavinI svahastalikhita pratio paNa maLI Ave che. vratavicAra rAsanI temaja pArzvanAtha stavananI ema be temanI svaharatalikhita prati mArI pAse che. keTalIka tevI prate zrI vijayadharmasUrinA AgrA baMramAM che ane mahinAtha rAsanI prata khaMbhAta jainazALAmAMnA muni vAva Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavijayanA pustakasaMgrahamAM che. puNyaprazaMsA rAsanI prati munizrI siddhi muni pAse che. te parathI kevI rIte joDaNI lakhAtI eka vaNika kavi kevI rIte lakhate tene sAro khyAla Ave tema che. atyAre je rIte "NuM lakhAya che te ja rIte kavie bALabedha lipi lakhatAM lakhelo che. temAM gujarAtI akSare Ave che. 10. rA. ba. haragovindadAsa kAMTAvALAe sana 1920nI chaDI gU sAhitya pariSadanA pramukha tarIke Apela bhASaNamAM pR. 34 para jaNAvyuM hatuM ke 103. "saMvata 1660nA arasAmAM (kharuM jotAM saM. 1670 ane 1880nI vacamAM) saMghavI iSabhadAse puNyaprazaMsA rAsa racelo parama pUjya munizrI siddhi munie kRpA karI mane jovA Avyo, te RSabhadAsanA svahaste lakhele che, eTale temAM nakala karanAranA pramAdane avakAza nathI. te bALabodha lipimAM mAthAM bAMdhIne lakhela che, chatAM temAM gujarAtI (phaTaneTa-sattaramI sadImAM gujarAtI lipi cAlatI hatI tene A eka purAve che. akabaranA vakhatanA dastAvejamAM paNa e lipi vaparAI che.) akSara ghaNuM Ave che. traNa pAMkhaDAMvALo A, vacamAM pAMkhuM nahi, paNa cA nI peThe karIne nIce gAMTha jevuM jarAka vALIne tene kAne karelo e sa (e baMne pUrve pracAramAM hatAM) tenAM bIbAM na maLavAthI hAlanA jevA ane gujarAtI akSarane mAthA deryA vagara lakhIne bAkI sarva asala pramANe ApuM chuM - A je guNa gAna strI ane mArA pati kamara (paDI mAtrA) ja nadhi hA puve gar rAsAre / AcalI mera mhii| sAyara sasI jyohiM mavaraga sura prkaaso| jaba saMga sIdha puranAM gharA taba 5ga raihaijyo raasore| mu|| sudhA sAMmalI nara Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T cetyA chuTA bhavano pAso / roSabha kahai e rAsa surNatA anata suSamhA vAseAra (re) muja pohotI mananI Alo // Iti zrI pUNya prasaMsA rAsa pUraNA gAthA 328 // rulIta jJa sathathI RSamavAtta sAmaLa (pitA nAma)." 18 pasa dvAra. " 104. sane 1925 nI paMcama gU. sAhitya pariSamAM zrAvaka kavi RSabhadAsa ' nAmanA je nibaMdha meAkalyA hatA tene jarA vistRta ane vizeSa hakIkatathI yuta karI atre mUkyA che. uta pariSanA nidhamAM chevaTe e ' pArAgrAph ' mUlyeA hateA keH , chelle jaina sAhitya hajI aprakaTa che te bahAra kSAtraSA vizeSa prayatna thaze tA samAja sthiti, rAjyanA itihAsa, dananI tALa, dharmanI bhAvanA, ane tatvajJAnajanya AnaMdanAM citro prApta thai zakaze evu jaNAvI nIcenAM aMgrejI kaDIomAM ke jemAM jaina ane jainetara e zabdo pUrva ane pazcimane ale mUkelA te kahI viramuM chuM: " Time has drawn ear When Jains and Non-Jains, without a breath, Will mix their dim lights like life and death To broaden into boundless day !" 6. 105. tyArapachI te kAlapravAhe keTaluMye kArya karyuM che. teja paMcama pariSanA pramukha sakSara zrI narasiharAve jaina sAhitya saMbadhI atya5 chatAMya nIcalA kiMcit ullekha karyAM hatA keH- ApaNA jaina bandhue keTalAMka varSathI prAcIna jaina sAhitya pragaTa karavAne stutya prayAsa Arya che. e prayAsathI surjara Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhityamAM bhASAnA itihAsa temaja sAhityanA ItihAsa baMnemAM na prakAza maLe che tethI e badhuonA ApaNe kharekhanA AbhArI chiye. hemaNe pragaTa karelA grantho prAcIna sAhityanA chatAM, temanI pravRtti A yugamAM zA thai che tethI A yugamAM ATaluM e pravRttinuM darzana 101. ukata pariSadamAM jaina sAkSara zrI (hAla svargastha) cImanalAla kAlAbhAI dalAla ema. e. e "pATaNanA bhaMDAro ane khAsa karIne temAM raheluM apabhraMza tathA prAcIna gujarAtI sAhitya e nAmane ati upayogI mAhitIvALA vidvattAyukta nibaMdha makalI jaina pAse zuM thayuM che-zuM khAne che tenuM bhAna gUjarAtI sAhityajagatane karAvyuM hatuM. 17. sAhityasRSTividhAyaka zrImAna (hAla rava.) raNajitarAma vAvAbhAI mahetAe sane 1817mAM pitAnA eka lekhamAM lakhyuM hatuM - gujarAtanA itihAsa upara ane vartamAna jIvana upara jana saMskRtine sabaLa prabhAva che. bIjA prAMtamAM vidyAnurAgI brAhmaNane je prabhAva che te prabhAva gujarAtamAM gujarAtI brAhmaNane nathI. bIjA prAMtamAM brAhmaNe ane brAhmaNetaro (zuddha) zivAya bIjA varSe nathI hatA. paraMtu gujarAtamAM brAhmaNa, vaizya ane zudra e traNa vaNe che. bAhmaNo ane zudra vacce je moTuM aMtara bIjA prAMtamAM che te ApaNA prAMtamAM nathI. brAhmaNa ane brAhmaNetaro vacce tIkhAza mahArASTra ke madrAsa ilAkAmAM che tevI ApaNe tyAM nathI. gujarAtamAM samAjanA thara anya sAthe gADha saMbaMdhavALA che; temanI vacce vizALa avakAza nathI. eka gharamAMthI javAnI amuka rIte sugamatA che. brAhmaNa, kSatrIya, zudra anukULatAe vaizya thaI zake che ane vaizya vArANa athavA zudra thaI zake che. ghara ghara vacce aNurAga, virodha ke Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zatrutA nathI. A sarva zubhasthitinuM kAraNa keTaleka aMze jaina vepArI koma (vaiSNava vepArI komemAMnI paNa ghaNI pUrve jaina sevAne saMbhava lAge che eTale temanI alAhidI gaNatrI nathI karI)nuM astitva che." (jaina e. ke. heraDa. AgasTa 1817 pR. 250) 108. sane 1820nI chaThThI gU sAhitya pariSadanA pramukha rA. be rAjaratna haragovindadAsa kAMTAvALAe potAnA bhASaNamAM jaina sAhitya saMbaMdhI uccArelA vicAro mATe juo tene rIporTa, pR. 46 thI 48. 10. ane 1924nI pariSadanA pramukha rA. ba. kamalAzaMkarane kahevuM paDayuM hatuM ke narasiMha mahetA pahelAnA-prAcIna kAlathI jenee gujarAtI sAhityanI sArI sevA bajAvI che, ane narasiMha te gujarAtI bhASAnA brAhmaNa kaviomAM Adya kavi che. 110. sAkSAra zrI kRSNalAla mohanalAla jhaverIe sana 1925mAM jaina ane jainetare vacce arasparasa vicAranI Apale thayelI ane baMne komenA AcAra vicAra ane dharmanuM jJAna sAhityamAM rasa letA abhyAsIne meLavyA vagara cAle nathI ema je kahyuM che te jarA vistArathI A granthamALAnA makataka 7 mAM ApelA upaddaghAtamAMthI sAMpaDaze. 111. ukata sAkSarazrIe 1926nI sAhitya pariSadanI svAgata samitinA pramukha tarIke je uddAre kahyA che te anna avatAravAmAM Ave che - jana baMdhuonI jAgRti-jaina baMdhuo paNa jAgRta thayA che, ane pitAnA akhUTa pustaka bhaMDArAnI kIMmata samajatA thayA che. jaina komanA netAone bevaDI muzkelI vacce kAma levuM paDe che. eka te e komanA maheTA bhAge keLavaNunAM phaLa cAkhyAM nathI, eTale tene sAhi Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 tyane rasa lAgyuM nathI. bIjuM e ke e komane sAkSaratA pAmelo varga, sAdhu, yati, munijI vagerene, te paNa amuka apavAde sivAya, bhaMDAremAM bharAI rahelI sAmagrIne bahAra lAvavAnI viruddha che. AvI muzkelIo chatAM, ane e muzkelIo keTalI bhAre che te te te dUra karanArAja jANe che. dhanya che temane ke jemaNe e bhaMDAramAM aMdhakAra sevatA lAkha graMthamAMthI thoDA paNa prasiddhimAM ANuM ApaNuM jUnA sAhitya para, ApaNI jUnI bhASAracanA para, ApaNAM jUnAM kAvyane vastu para prakAza nAkhyA che. svargastha bhAI cImanalAla dalAla ke hAla evAja kAryamAM ghUmI rahelA bhAI mohanalAla dezAI ke jaina gurjara sAhityadvAra vALI saMsthA taraphathI AnaMda kAvyamahedadhinI mAThitamALa parevanAra jhaverIone jeTalo AbhAra mAnIe teTalo che. evA evA sAhityavilAsIonA prayAsathI ApaNe joI zakyA chIe ke zuM narasiMha mahetAnA samayamAM ke zuM tenI pUrve paNa jana tathA jainetara lekhako ane kavionI bhASAmAM ke kRtimAM mAtra sAMpradAyika bheda bAda karatAM bIjI kaI rItanI bhinnatA jovAmAM AvatI nathI." 112. A lekhake jana kavio ane temanI kRtione zataka vAra (13mAthI ra0mA sudhI) vistRta sUcirUpe saMgraha karyo che tene prathama bhAga jaina gUrjara kavioe nAmathI jana che. konpharansa taraphathI bahAra paDe che temAM sattaramA saikA sudhInA saMgraha AvyA che. vaLI temAM prastAvanAmAM "jUnI gUjarAtI bhASAne saMkSipta itihAsa" e nAmane traNathI vadhu pRSThavALe A lekhake lakhele nibaMdha prakaTa thayo che. te sarve parathI jaNAze ke jenee gujarAtI bhASAnA utkarSanI ulaTa abhilASA yathAzakita paNa puSkaLa pramANamAM paripUrNa karI che. 113. chevaTe gUjarAtI sAhityanA sarva samAraMbhamAM-kSetramAM jene hameTAM sAmila rahI pitAnA akhUTa sAhityanI prasAdI ApyAMja karI jAna sAhitya para, jUnI bhASA racanA para, jUnAM kAnA vatu para Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAza nAMkhyAja karaze ane pitAnA pUrvajonI temaja potAnI bhASA pratyenI apUrva sevA ane agADha prIti vyakta karaze; temaja janetara gUjarAtI Alama te pratye samabhAva, nyAyazIlatA, anabhiniveza, ane madhuratAthI bharelI daSTi karI tenI yogya kadara karaze eja yAcanA. muMbaI, tA. 18-6-27. mohanalAla vIcA dezAI anulekha 114. gata DIseMbaranI 27 mI tArIkhe pAhiNapuramAM tyAMno DAyarAno bhaMDAra jovAnI taka muni dhIravijayanI kRpAthI maLI hatI, temAM A traSabhadAsa kavi kRta "chavaMtasvAmI nA rAsa nI prata joI. tenI prazasti parathI jaNAyuM ke te rAsa saM. 1682 nA vaizAkha vada 11 guravAre khaMbhAtamAM kavie ra hatA. 115. vizeSamAM sAthe sAthe kiMcit zuddhi khAsa najare paDI te jaNAvI dauM. "pravezaka mAM pR. 17 paMkti 8 mAM "utArA e zabdane badale "Adi ane aMta bhAgo joIe, ane teja pRSThanI phUTanoTamAM ullekhela jenayuga"ne badale "jaina ve. kenpharansa heralDahovuM ghaTe. mArA A kavisaMbaMdhI nibaMdhamAM pU. 32, paMkita 11 mAM "hana" ne sthAne "manaha' chApavuM joItuM hatuM. muMbaI, 27-1-28. mohanalAla dalIcaMda dezAi. oE. So pa 16 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtidAtA namA nama: anihA AvA sAhityane age te bahu ye lakhavAnuM hAya, lakhavAnI icchA paNa haiAya, sAmagrI paNa yacAzakti ekatra thai hAya, gAMDIva presanA, gAMDIvanI paNachamAMthI; zatrune sAvadhAna karanAra cArAnA dhvani tulya-TaMkArarUpa ThapakAye sAMbhaLyA hoya, chatAM Akhare kAMi paNa lakhyA vinAja prajA pAse mUkavu" evIja jANe kudaratanI preraNmA na hAya ! tema dhaNuMA samaya vyatIta thava! chatAMe, mULa samarSyA vinAja siddhimAM ANavu paDayu che, je mATe vAMcakavarganI kSamA vinA bIjuM zu yAcavAnu hAya ? sAhityanA kAryane aMge te| saMdhavI SaDAya vie zrIhIravijayasUri rAsamAM kahyuM che tema, 1 ra u 'kAjala kAgaLa kAMbaLA maLI, kADA 7 . 10 11 "Ta kaheDi kara kaSNunuM kAma, kADa dharI pa 6 kAMbI kAtara vaLI; kahyuM gAtuM nAma. 12 13 14 15 11 17 "karaNa karAtuM kAyavaza karI, kavitA kAvya kAvata manadharI; "eNIpare zAstra te kabje thAta, vAMjha na laDe vIyAnI vAta " " [Anada kA. ma. sA. 5 mu pRSTha 212. jyAre sattara karmakA ekatra thAya, ane te vaDe eka tAna eka dhyAna yAgI rahe teAja sAhitya kArya karI zakAya che. temAMye vaLA mRtasthIyAne zArIrika sAMsArika aneka upANiyA lAgelI DhAya ke jemAMthI nakhata cerI kArya karavA esavu e mahAna udaya DAya teja banI zake. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane apabhakavIzvara jevA koIka gRhasthaja bhAgyazALI hoya ke je aneka upAdhi hovA chatAM sarvottamarItyA sAhityanI sevA bajAvI zake. rASalakavIzvara jevI sAhitya sevA bajAvavA gRhasthIomAMthI haju sudhI bIjA koI vAmadAsa utpanna thayAja nathI e vAta paNa nivivAda che. eja hIrasarIvararAsamAM kavi aSabhadAse pitAnI nitya caryA lakhatAM lakhyuM che ke - stavana aThAvana cotrIsa rAse, puNya 5sa dIye bahu sukhavAse. 2 gIta thaI namaskAra bahu kIdhA, puNya mATe likhI sAdhane dIdhA" 30 [A. kA. ma. mi. 5 muM pUcha 022] e mujaba 58 stavane, gahana viSayanA eka ekathI caDhiyAtA 34 rAsAo ane keTalAMye stuti namaskArAdi racavA, e bhagavatI zAradamAtanI parama dayA meLavelA RSabhadAsa vinA anya gRhasthI kANu karI zake ? AvA prAcIna surasakAvyone bahAra ANavAmAM sAkSara varganI jarUra hatI, paraMtu "te samaya sudhI aTakavuM, ane hastagata thayela kAne haju paNa dAbI rAkhI saMskArI janane ene lAbha pAmavA na deva, e rucyuM nahi." temaja zrIyuta bhAI phatevacaMda kArabhArI vakhato vakhata kahetA ke, "mAtra saMskRta prAkRtaja nahi ! sAthe sAthe bALopayogI rAsAonuM kArya paNa karAve." AvA prakAranI preraNAthI prerAIne paNa AvAM kAvyuM veLAsara bahAra pADyAM che. A granthamAM prasiddha karavAmAM Apela prAcIna kAvya, e "gUjarAtI jaina sAhitya" che ane e sAhityane-kAvyane "rAsa rUpe AlekhavAmAM Ave che. "rAsane " sAmAnya artha "dhvani kare, lalakAravuM, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107. rAsa krIDA, ane sthA" evo thAya che. te uparathI "padyakAvya kathAone rAsa, rAsa ane rAsA " kahevAne prathA paDayA hoya agara lokomAM saMskRta prAkRta jJAnanI khAmI thaI ane gujarAta temaja anya pradesamAM pracalita bhASA te te pradezomAM oLakhAtI thaI tyAre, gUjarAtI gadha-gra ane satranA bALAvadhe tathA TabAonI aMdara rasanI khAmI rahI tethI zretAone ratpanna karI nItine raste joDe AnaMda ApanAra, tathA mahajajanenI khyAti kAyama rAkhanArA padha kathA baMdha gujarAtI granthane rAsA tarIke kahyA hoya, tema avabodhAya che. rAsAonA prakhara abhyAsI zrIyuta mohanalAla dalIcaMda dezAie, zrAvaka kavivara kaSabhadAsa nAmanA lekha lakhIne kartAnI jIvanI ApI che je badala teonA AbhArI chiye.' rA, rA, baLavaMtarAya kalayANarAya ThAkora mahAsa, ati mahenate pravezaka yojI granthanI zobhAmAM vadhAro karyo che je mATe eozrIne aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnIe chiye. zrAvaka kavi rASabhadAsanA svahastAkSarathI lakhAyela gata vicAra rAsanI AkhI prati zrIyuta mohanalAla da. zAha pAse hovAthI, kartAnA hastAkSare jALavavA mATe chevaTanA patrane eka bleka mULa pAnAnI jevaDe ja karAvIne A sAthe joDo che. bleka mATe patra ApavA sArU zrIyuta che, da, dezAinA AbhArI Lei. zrImad sUrIzvara zrI vijayasiddhisUrinA ziSyarana munirAja zrI riddhivijaya, ta@iSya munirAja zrI saMpatavijayajIe A 1-da graMthamAM rAsaka chaMda hovAthI ne tenI bahulatA hovAthI tathA bAIonA samudAya gAyanane rAsaka nAma ApavAmAM AvatuM hovAthI paNa rAsA nAma pADavAno saMbhava che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvyanI prata meLavI hatI ane teozrIe A miAkitakanuM saMzodhana kyuM hatuM je badala teozrIne paNa aMtaHkaraNathI upakAra mAnIe Lei. amArA taraphathI atyAra sudhImAM saMskRta, mAgadhI, aMgrejI ane AvA kAbena gUjarAtI pratye prasiddha karavAno prayAsa karavAmAM Avyo che, ke je prayAsavaDe A granthane ame taraphathI bahAra paDatA granthomAM jhA ha0" (jaina gUjara-mAhidvAre granyAMka 8 mA) tarIke prasiddha karavA bhAgyazALI thayA chIe. TAITala upara bhUlathI 68 chapAyo che. atre phaMDane TuMka ItihAsa Apavo e ayogya lekhAze nahi. mama seTha devacaMda lAlabhAI jhaverIe, ke jemanI smRtine arthe kaMDa sthApavAmAM AvyuM che, temaNe potAnA vIlamAM che. 45000)nI rakama, bIjI rUA. 55000)nI anya zubhamArge kharacavA kADhelI rame sAthe kADhI hatI. A rakamamAM temanA suputra zA gulAbacaMda devacaMda jhaverI taraphathI mahUmanI yAdagirI mATe zubhakAryamAM kharacavA kADhelA rU. 2500) nI rakama umerAI. 1008 zrI AnasAgara sUrIzvaranI salAha ane upadezathI tathA zA. gulAbacaMda devayaM javerInI sammatithI, A rakamane ekaThI karI mananI yAgirI mATe A TrasTa sane 1908 mAM sthApyuM. temaja yogya vyavasthA jaLavAI rahevA mATe TrasTIo nImI TrasTaDIDa karAvavAmAM paNa AvyuM. mahUma zeThane dIkarI te mahUma zA mULacaMda nagInadAsenI vidhavA mahema AI vIranI Azare rU. 25000) nI rakama temanA TrasTIo taraphathI maLavAthI, tathA mahema zeThanA bhatrIjA ane A phaMDanA eka mukhya TrasTI mahUma zeTha nagInabhAI palAbhAi jhaverInA vIlanI rUe rU. 200)nI rakama vadhavAthI phaMDa rUA. 100000) nA AzarAnuM thavA gayuM che. phaMDane AMtariya bhAva "jaina vetAMbara mUrtipUjaka dhArmika sAhityanI jevuM ke prAkRta, saMskRta, Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CO gujarAtI, iMgrejI vagere bhASAmAM lakhAyelAM vaMcAyelA prAcIna pustakA, kAvyeo, nibadhe, lekhA vagerenI jALavaNI, khIlavaNI, ane abhivRddhi karavAnA che." AgamAddhAraka, AgamavAyanAdAtA, sAkSarazirA AcAya mahArAja zrIAnaMdasAgara-sUrIzvaranA upadezathI A krUDanI sthA panA thayelI haiAvAthI temanu nAma cirjIva rahe evA IrAdAsaha AvA kAvyeAnA saMgrahanuM nAma "zrI Ananda kAvya maheAdhi" rAkhavAmAM AvyuM che. A pustaka joDe zrImadrasUrIzrI buddhisAgarasUrinu nAma joDavAyAM Avyu che. tene bleka ApavA badala zeDa mAinalAla himacarDa pAdarAra sekreTarI zrI adhyAtma jJAna prasAraka maMDaLanA AbhArI chIe. mama roDa nagInabhAinA sa. 1978 nA kArataka vada 5 ne ravivAra tArIkha 20 navembar sane 1921 nA dinanA u. varSa` 45 nA thayelA akALa mRtyuthI A kuMDanA sa` kA` bhAr amArA zire paDavAthI joye eTalA pramANamAM kArya caI zakatuM nathI. zeTha nagInabAi krUDanI 10/11 varSanI kArakIrdImAM 56 aA bahAra pADavAne bhAgyaDhALI nivaDyA hatA, jyAre ame te pachInA chellA pAMca cha varSa mAM mAtra 13 akAja bahAra pADI zakayA chIe. zeTha nagInabhAinA AtmAne paramAtmA parama zAMti maNe evuM icchIe chIe. zeTha kezarIca, rUpa, je sane 1916 mAM TrasTIpaNAthI mukata thayA hatA tethI ane zuM nagInabhAi pellAlAjInA avasAnathI khAlI paDelI e jagyAe zeTha amada kalyANa jhaverI ane zeDa tema avecakra javerInI nImaNUMka karavAmAM AvI che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtamAM eTaluM icchI avataraNikAthI viramIzuM ke A amAro prayAsa sarva sAhityapremI janane priyakara thaI sundara surasa phaLa ApanAre thaI paDe. AvA prayAsane je prajA taraphathI sAruM sanmAna maLaze te AzA che ke bhaviSyamAM ghaNuM mauktiko prajA pAse mukavA ame amArAthI banatuM karI zakIzuM. haMsarAja prAgajI bilDIMga ) chavaNacaMda sAkaracaMda jhaverI, gIragAMva, muMbAI mahAzivarAtrI, saM. 1883 5 huM ane bIjA TrasTIo. sadahuM grantha bahAra paDe te pUrve A saMsthAnA eka utsAhI saMcAlakanA akAla avasAnanI atizaya dilagIrI bharelI neMdha levAnuM kArya ane amArA kamabhAge prApta thAya che. A kuMDane mahUma zeTha devacaMda lAlabhAI javerInA smaraNArthe sthApanAra ane saMsthAnA TrasTI bhAi gulAbacaMda devacaMda verI phakta ATha divasanI Dabala nyumeniAnI mAMdagI bhogavIne akALe mAtra 38 varSanI bharayuvAvasthAmAM saMvat 1883 nA phAgaNa suda 5 ne maMgaLavAra tA. 8 mI mArca sane 1827 nA roja pitAnI pAchaLa paDatAnI patnI bAI jazakora, cAra putre tathA eka putrIne mukIne dehamukta thayA che. vizeSa dilagIrInI vAta e che ke teonAM patnI bAI jazakora paNa mAtra ogaNatrIsa kalAkanA vaidhavyogane bhogavI bIje ja divase pitAnA patine paMthe patyAM che. paramAtmA A dampatInA AtmAone cirasthAyI paramazAMti bakSe eja prArthanA che. javerI bajAra muMbAI. | jIvaNacaMda sAkaracaMda vecA. tA. 1 egasTa 1947 I Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha devacaMda lAlabhAI jhaverInA smaraNArthe temanAM nAmathI cAlatI sarathAnA saMsathApaka. sva, bhAI gulAbacaMda devacaMda jhaverI. janmatithi gavAsa saM. 1945 bhAdaravA suda 14. saM. 1983 phAgaNa suda 5. - tA. 7-8-1889, tA. 8 mArca 1927. jemanA svargavAsathI saMsthAe eka sevAbhAvI TrasTI gumAve che. ? prabhu temanA AtmAne cirasthAyI zAti a! Lakshmi Art, Bombay, 8.rivate & Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AnaMdakAvya-mahAdadhi. sAktika 8 mu. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The Late Sheth Devchand Lalbhai Javeri. BORN 1853 A. D, SURAT. DIED 6th JANUARY 1906 A. D., BOMBAY. zreSThI devacanda lAlabhAI javherI. janma 1909 vaikramAbde niryANam 1962 vaikramAbde kArtikazuklaikAdazyAM, sUryapure. / pauSakRSNatRtIyAyAm , mumbayyAm. Jain Educa Ba Muer PRESS. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItArAya namaH zeTha vicaMda lAlabhAI jenA pustako , saMghavI haSabhadAsa kavikRta, zrI kumArapAla rAjAne rAsa. khaMDa 1 le. sakala siddha caraNe namuM, namuM te zrI bhagavaMta; namuM te gaNadhara kevalI, namuM te munivara saMta. namuM te zrIjina biMbanaI, namuM te sUtra siddhAMta; namu te caturvidha saMdhanaI namuM te nara mAhata. namuM te kiriyA pAtranaI, namuM te tapiyA pAya; namuM te nara sIlavatanaI, bhi sukha zAtA thAya. namuM te gurU gacchane dhaNuM, niramala jasa AcAra; madhura vacana diI desanA, vANuM sudhArasa sAravANII jana rajava, mahimAM sarasati devI; tiNi kAraNi tujhanaI namuM, sArada sArU seva samaruM sarasati bhagavati, samaryA karaje sAra; huM murakha mati kelavuM, te tAhare AdhAra piMgala bheda na ulaNa vyakita nahIM bAkI murakha maMDANa mAMnavI, huM tevuM caNe, gaNu karaze. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavikRta A, kI, caupaS, caraNa pakhAla karUM sarasvatI; puSka leI pUjuM bhAratI; guNa gAu mAtA sAdA, tripurA tuM ma visArU. 8 haMsagAminI haMsaI caDI, viduSAmAtA jagamAM vaDI; devI samarUM vAgelarI, buddhi Apa cittaDuM karI. 8 brahma sutA brahmANI sAra, caraNe ne ura * kaMI hAra; vANI bhASA brahmacAriNI, devI kumArI karati ghaNa. 10 brahmavAdinI sarasavati devI, tUThI vacana diI tatakhevI; haMsavAhinI mAtA sAra, tAharA guNene na lahuM pAra. 11 tujhaviNa akSara eka navi lahuM, tujhaviNa murikha nAMma ja kahuM; suranara kinnara sabala nidhAna; tujhaviNa koI na pAmaI mAna. 12 tujha viNa vAda karaI nara jeha, mAna bhiSTa na thAI teha; 'tujha viNa nara paradesaI jAya, chaha saI tihAM nara phelAya. 13 tujha viNa basaI sabhA majhari, fmuhuta na pAmaI te nara nArI; 'tujha viNa nara laI AraDI, tihAraI leka hasaI khaDakhaDI. 14 jJAnavaMta nara jIhAM hAM jAya, mAna 4 muhuta nara bahu pUjAya; naranArI pa lAga) pAya, jJAnavaMtanA sahu guNa gAya. 15 jJAna vinA padavI navi thAya, jJAna vinA mugati navi jAya; jJAna vinA jANuI dharma, jJAna vinA nAvi samajaI marma, 16 teNaI kAraNi huM vaMchustAna, hadaya dha mAtA tuja dhyAna; tuM tuThi mukhi karaje vAsa, gAsu kumArapALane rAsa. 17 mukha chavA muja karo pavitra, kumArapAlanuM kahuM caritra; . rASabhadeva mahAvIra vicolI, a nahi koI bhUpAla. 18 * koI + mAna-Adara. 4 Adara. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma mA. . zrI kumArapALa rAsa. paNa e nahI ke tehanI joDa, Aga bharata bAhubali huA, kumArapAla nRpa mATau sAra, kumArapAla te kahuM kAM havA, kavaNu mAta kuNu tenA DhAMma, jaddIpa aneSa kahuM, gujaresa vasaI abhirAma, gAma taNA dIsaI bahuvAsa, vasaI vivahArI vahuM aDhAra, zrIchananA peDhA prAsAda, poSadha sAlA puNyanA ThAma, tehanA rAjA tribhuvana pAla, kAsamarI devI sukamAla, kumArapAlakhIne mahIpAla, premaladevI IM abhirAma, tihuyaNa pAlana e parivAra, jAti khItrI kula cUhANu, rAjakulI chatrIsaI seAi, gocara gAla anaIM gADhelA, babaItA bhAkharIA jeha, jAti lDAhimAnaI DADhAmA, rAmakRSNe zreNita mahArAya, nRpa kANInI kIrtI thAya; kumArapAla guNu dIsaIM kAkaDa. jIva jaMta paNi tihAra mUA; aDhAra deza nita pAlaU amAr. vaNa jAti pitA kANu stabyA; kavaNu deza kuNu tehanA gAMma. 21 bharatakSetra te mAMhi laDuM; tihAM dardathalI suMdara gAMma. gaDha maDha maMdira uMcA AvAsa; Rddhi taNA vi lAghaI pAra. dripurIssu karatAM vAda; vasaI thilI suMdara gAMma. 24 khargAmanI karaIM saMbhAla; tasa udaU upanAM paMca bAla, 25 nRtyapAla trIjo sukumAla; khIjI devalathI nAMma, 26 kumArapAla narSSusAra; chatrIsaI rAjakulI vahai Apyu. 27 nAma kahuM suNujo sahu kAI kAThI kisArA naIM kuMbhalA. 28 mArU mANA bhala te; subhaTa bhalA nara vara gheADI. 24 3 19 20 * dahethalI-dethalI kIrtipAla pA. huM moTA. x huANu, 12jAvaDA hImA. *** Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAsaI jA, cora kSatrI ke khA khA RSabhadAsa kavi kRta A. kA. vAlA vIMjhA naI vAghelA, vaDI jAti kahII vAla; yAdava jehuA seI subhaTa, jADicA naI pAsaI ja8. 30 solaMkI sAcA paramAra, kSatrI kabAvaha raNIdhAra; jAti cAvaDA cuDAsamA, khApa garAsa na karaI tamA. 31 khAMTa khayA anaI rAvalI, patAI sarIkhA yahAM bhUlI; masANIA meTA rajapUta, palANIA rAkhaI gharasUtra. 32 hAlA jhAlAraNinavikhasaI dhArathaA te dhAraI vasaI bAraha A bAMdhaI mahaIvAsa khaDaga taNuI bali khAi garAsa. 33 saravaIA kSatrI te sAra, piDhI jAti kahII paDhiAra; chatrIsa rAjakulIe vakhANI, saghalAmAM meTA cUhANa. 34 chama tArAmAM meTA caMda, chama sura mAMhi maTe ; chama paravatamAM merU vakhANi, tima kSatrImAM jAti cUhANa 35 jeNaI kulI hue kuMbharaniMda, jANe pragaTa gagani diNaMda, mAna sarovara jevo haMsa, jeNAI dIpAbe cauluka vasa. 36 kSavAka vaMsa te jagamAM sAra, sUrya sema yAdava parivAra, cAhamAna caulaka chaMdaka, salAra vase rAjatilaka, 37 cATa siMdhava pratihAra, caMdrakA Thakara jaga sAra; saMkarakaMkara naI surapAla, cauluka vase bahu bhUpAla. 38 caMdela vaMsanaI ehilaputra, cauluka vaMsanA rAkhaI sUtra; bharIke mamuANu abhaMga, dhana pAlaka nara rAkhaI raMga 38 rASpAlaka dadhilakhyaNa jeha, tarU dalIka naTu, vaMsaha teha; nikuMbhahaNa bhalahari aDavaMsa, mAkha khirasoI suvaMsa, 40 * vIjA-6 solakI khyatrI kAvA *meghAsa + IkhAga Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumArapALa rAsa. salavaMsa temAM hisAra, caulaka vaMsa te atihiM udAra; jeNaIvasaI hue kamaranarida, tehane gurU muni hema sariMda. 4 hemAcAraya kumara nariMda, eka dinakara naI bIjo caMda bihumAM prema keNi pari thaze, kima pratibaMdha rAjAI lahyA. 42 keNaI divasaInA baI rAji, kima vayarInaI ApyA vAji; kima maMtrI kIdhuM satiSa, kima sanane kI piSa. 43 zrIjInA bhuvana karyA keTalA, kahaIsuMbiMba bharyA teTalAM biMba pratiSThA kehapari karI, kima saMghavI thayo tilaka dharI. 44 jaina dharma kiMma pAmyA rAya, aDhAra desa amAri kima thAya saMdha bhagati bhUpati kima karaI. kehIpariI rAjarUpI birUda dharaI 5 kima bhUpati pRthvII bhamyo, dUsama kAla nRpa kima nigame; kahI pari vayarIthI ugaryo, keto kAla nRpa rAjI karyo. 46 kumArapAla kima pAme rAja, tihu bhuvanai kima vadhI lAja; kema kIdhAM jIna zAsana kAja, sakalacaritra mukhi kahaIsuM Aja. 47 hAla sAMse kIdhe sAmalIA e dezI.. athavA hamacInI (rAga gADI) cauluka vize rAjA bhUaDa, chatrIsa lAkha jasa gAma kani-kubajate dezane rAjA, kalyANa kaTaka pura ThAma. 48 gujara deza AvI teNaI lIdhI, mAryo pRthavI, rAya, nija sevaka naI desa bhalAlI, nRpa nijanagaraI jAya. 48 bhUaDa rAya naI pATi panaramAI, upa kaMmara nariMda sakala caritra kahaIzuM te mAMDI, suNa dhari ANaMda. 50 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta kumarI, suMdara mINaladevI nAMma desa bhUgaDa rAyanaI tasa kaMcuka naI thAnaka ApyA, gUjar ejI avasara havai gUjaradesamAM, desa paMcAsarA tihAM gAma vakhANuM, vasa sIloMgasUri tyAMnA AvI, eka divasa zubha sukanaha jovA, jhAlI eka dIThI tihAM jhADa, mAMhita rUpi" dra sarIkhA dIThe|, lakhaNu pAsa mAtA dIThI tehanI, prema karI gurU puI tenaI, rUpa suMdara mele dUkha karatI, gUjara desa dhaNI muja svAmI, bahu puSutA gurU nAnI kahai suA zrAvaka, sAI bhar jaI lAvA ihAM, rUpasuMdara pUrva sAMbhalI vayarI gurU nAnI valIA tava vegaI, vivahArI teGathA tatra pAsa, kumara AvyA jeNu" vRkSe te khAlika puDhi, na namaTha chAyA tyAMha; uttama nara hAsye e gurU citi manamAMhi. 55 jagamAM, nAThI rahuM A bhalA DhiyAra: te leAka susAra. para ADaMbara mahAvana te mAlaka vAta agi A khAlaka huM udara leI naI, pUtra janma hue elbuI thAnika, sIla gasUri tihAMnAna vicArI, nAma byu gUjara desa dhaNI e zAstre, e karU zubha gurU haNIo abhirAma. 51 vanaha ekalaDI A. kA. tasa nAMma; nijapura kathAnaI tyAM; mAMhi. 13 vanamAM eka thAsya eka aneka. 54 abhirAMma. pa guNava'ta; kata. 57 majhAri; nArI. 58 vanarAja; kAja. 59 rAma: kAbhi. 60 mAla; bhUpAla 61 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 rAjA karasaNa suta bAlapaNAthI zrI kumAsyALa rAsa. *j hA. sukIra; turI, mahiSi caMda sevI, sukha lahIi sarIra. 13 teNu' kArrANu e khAlana, jaI lAvo tumeA AMhi; sarIra suzruSA niti karA, rAkhA nija gharamAMhi. 63 cApAi. # vivahArI tava vanamAM jaI, bhAta putra naIM lAvyA sahI; rAkhyAM nija dhari jIhAM AvAsa, bhAjana bhakita karyuM nitya khAsa. 14 anukrama. vAdhaI te khAva, krIDA sakhala karU bhUpAla; vivahArInA khAlika taIM, mAraU phUTaI bahu avaguNuM 65 zrAvaka kaI e meDhu pAtra, dhara sarIkhA vidIsaI yAtra; sidgha taNuM bAlika atibhaluM, paNi sAbhaI vanamAM ekalu. 1 viSNugamAM gaa. 17 dIi tatakheva; mAudyAna" pAsa. ze vihArI milIyA teNIvAra, mAtA naIM jaI karyo jUvAra; bahuinI tumheM suta mATA thayA, viSNusyaI IMDA tuhyA kare| kA nRpanI seva, tuThI vayana mAtA putra ehu ulAsa, sAI gayA sUrapAla mAuaA je, gAMma nagara pura lUMTaI teha; tehanaI pAsa vanarAja gayA, cAra zirAmaNI te paNi thayA. 6e lUTI dezanaIM vAsa vana anya divasa nirdepAyAM anna; dhRta ivanA te aghrasI rahyA, dhaNA doSa lUkhAnA kaLyA. 70 bhUkhu' jImatAM gati mati jAi, lUkhuM' chamatAM dhUjA kAya; lUkhuM' chamatAM bala buddhi gala, mUrNa sA khalye navi khalaIM. 71 gaja huM naIM - have + senye kula ApaI tatakheva * pAya. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSabhadAsa kavi kRta A. ko. teNaI kAraNi dhRta bhojana sAra, jIma astrI maMDaNa siMNagAra; naranuM bhaMDaNa chama pAghaDI, tima bhajana maMDaNa dhRta ghaDI. chara jIma gajanuM maMDaNa siMdUra, jIma raNanuM maDaNa nara sUra; nadI taNuM maMDaNa jalapUra, tima bhajana maMDaNa dhRta bUra. 73 kIdhAM uDada taNuM DhalakAM, bhAMjI seI karyA melAM dhRta tapelA mAMhi dharyA, jamatAM tapIA lecana karyA. 74 teNui tapIA chUta lAgaI pAya, jehathI ratna kuMDala paNi thAya; sAMI DuMgarI mAMhi jhala, chUta milyuM te thaye kalpela. 75 vrata na kahuM amRta kahaIvAya jehathI vAdhi naranuM Aya; vRddha, bAla, sunaI gaI te vanarAja kima lUkhuM jamaI. 76 teNaI kAraNi nara teDayA sahi, ANe vRta tukSe kahaInuM rahI. triNi purUSa tihAM cAlyA vahI, ghatanI khabarI kihAM navilahI. 77 triNi milaI tihAM suI kAma, triNi milaI tihAM na rahaI mAma; triNimilaI tihAM viNasaIdama, triNi milaI tihAMna vasaI gAma 78 atisAra zItala heDakI, triNi milaI tihAM prANuM dUkhI; IzuI draSTAMtaI triNi jaNa jIhAM, nizcaI kAma na thAI tihAM. 78 triNi purUSa dhRta kAraNi gayA, te paNi pathaI besI rahyA; cihuM pAse nara jUI jasaI, eka vachIyata dIThe tasaI. 80 pathI eka Avato jANao, siri kuDalI jAti vANIo; triNi purUSa gayA tihAM bakI, muki phUDalI mastaka thakI. 81 tava kuMDalI, suM vIra, biI bhajyA triNi rAkhyA tIra; leI kAmaThuM sAMdhaI bANa, nAThA nara te leI prANa. 82 + kahivAya.. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. kAyaranara jhAlaI hathIAra, raNi saMgrAmaI karaI vicAra; nAnuM nAnuM sAMd kihAM, saMkA huI nija dhati mAMhi. 83 asA purUSa te kahyA gamAra, pheka phajeta karaI hathIAra : e chaI sura purUSanuM kAma, sIma kasI nahI * tihAM gAma, 84 je kAyara to syA hathIAra, jIma dhana, buddhi vinA vyApAra; sei purUSa dUkha pAma hAtha, khaDaga bhaluM sUrAnaI hAthi. 85 sUra purUSa jAti vAMNIo, dhIraja guNa aMgiI aNIo; leI dhanuSa naI mUkAI tIra, nAThA triNi rAjAnA vIra. 86 Avi vege kahiuM vanarAya, ghata leI kuMDalIu jAI; paNa balIo nahi joI rahyA, e Avai nara saha vahyA 87 vanarAji belAbe hava, vinaya karI nara te kheva; jAaMbaka nAmaI jANuo, vRta ApI be vANIo. 88 svAmI nuM pRthvI naI ga, tAharaI kami ghaNe chaI bhega; kuNa kAraNuiM tuM vagaDe bhamaI, rAjahaMsa chIlara kima gamaI 88 tava gaI be vanarAya, je bhalaI pradhAna nahI Aja; je tuM mAhAI pAsaI rahaI te huM soI karUM chama kahaI pAsai sei rahe vANIe, eka avasara teNuI jANIe bhUaDarAya taNuM nara jeha, dhana ugharAvA AvyA teha. 81 cauvIsa lAkha senaIA bharI. cArasahaI vAjI kari dhari; cAlyA te dhana leI jasaI so lUMTI nara lIdhe tasaI. dara sabela khajIne Avyo hAthi, zubhaTa bahuM melyA saMdhAti; - thANabhAM jaI vaDhaI vANIo, rAyaI buddhi sAgara jANuo 83 tyAhAM nahi ramaI bhala ke pradhAna nahiM muja Aja, Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta ghaNA desa kIdhA teNu hAthi peAtAnI vAlI bhUaDa bhUSaI jANyu' jasai, kirI gujarAti na Avye harakhI vanarAja khelyuMA, tAMma, bhUmI bhalI dIsa ! nagara ane pama vAsu gAMma, jIma rahui muja pRthvIma eNuI avasara dITho gAvAla; bhUpaSTa khelAbyA ra are! supurUSa tuhyA cArA gAya, chaIkA pRthvI chaThThA bha khelyuA aNuhalIe geAvALa, bhUmI bhalI ApuM bh nRpa harakhI uThe tava tihAM, bihu cAlyA suMdara vanama kAMtaga kAraNi ANyA svAna, sasA upara vibhAMDai : nA luDI dhAyA sasA, kAtaga dekhI rAjA hara kriIe chaThThAM sasalA kutarA, jeNu thAnika luDI karyAM. ( ka te pAchere mukI ThAma, bhalI bhUmi tihAM vAsu gAM bAra gAu karatA vistAra, gaDha, maDha, ma Mdira, pAla, pAgAr caurAsI cA''A cauzAla, seAnA rUpAnI TaMkazALa, daMtArA dAsInA hArTa, vecai sArI paTAlAM pATa; vecAI zAlU sakharAM cIra, jeNui lakhyAM chaI bAvana vIra. mANikacakita mAtI DhAlAya, nANuAvaTi nANAM parakhAya; gAMdhIne hArTa gaMdhIANuA, vada chaThThAM bahu khaIsaI jANu. 1 mAlI, takheAlI, maNIyAra, vecaI tela sugaMdhI sAra; + vasaI phAlIsAnAra, dhIA taNe navi lAI pAra, 10 vivahAri bahu vAsaI vasai, krAMdi mATi laI khaDThA husa vAhANu taNI valI karatA thAta, paNikA (nava) karai paranI tAti. 104 + basaI tAhAM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. 33 phaDIA, sAtharIA pastA, rasIA bahuM AlApAI rAga; coTuM Taba bhaNatA cAraNa bhATa, - triphalAI nAcaI naTanATa. 105 varNa aDhAra taNe tihAM vAsa, ko kahaInI tihAM na karaI Asa; vivahArI zuddhi sahu pAlaI kharI, na lII ko kehainuM dhana harI. 106 rAjabhUvana niMpAyAM tihAM, bahu racanA kIdhI chaI jahAM hayavara gajanI zAlA karai, jatAM naranArI citta TharaI 107 Ayudha sAlA rathanA ThAma, lekha sAlA tihAM abhirAma; karaI mAMDavI rAya sujANa, vividha vasta tihAM lAgai dANa 108 hAla AkhyAnI. vAsu pUjya jana puNya prakAe dezI. rAga, AsApharI siMhAe. sUpa sakalAta naI bhayarava masarUM, zAlU atalasane nahiM pAra; cIra, cunaDI, moli pItAMbara, hIra cInIuM sAra. 1 hIMga bharI naI taravuM sIsuM, sAkara naI sepArI; moTI mAMDavI pATaNa karI, AvaI kula vyApArI. trAMbu pittala rUpu sonuM, mugatAlanI jeDa; sabala mAMDavI pATaNa karI, Ave kenI keDi. laviMga elacI kapura barAsa, jAyaphala jAvaMtrI; dAMNa mAMDavI mahAjana ApaI, baIThA mahati maMtrI. 4 khAMDa TeparA abharakha pArU, siMgaDA naI kAkha; pATaNa mAMDavII bahu AvaI dANa TaMkAnA lAkha. 5 trapalII Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 lakhya dAMNu leAkaja puNya khetra pATaNa RSabhadAsa kavi kRta dUhA dII, taNeA, kaI sAla suNyA . kI. vyApAra; sahu vistAra. pai. vistAra kahaIsu pATaNa tA, vyApArI vaNajArA ghaNA; aneka purUSa tihAM AvaI jAI, vividha vasta tihAM vecAya. puNya taNI zAlA tihAM zuddha, bhAgaI jala na pAya dUdha; dAMna, mAMna anaI visarAMma, ati zAbhaI pATaNapura gAMma. zrI jInanA peADhA prAzA, keMdrapurIssuM karatA pASadha sAlA puNyanA DhAMsa, vADI vana sahasa liMganI zobhA ghaNI, upamA mAMnasarAvara taNI; kamala bahu jala mIThau mAMhI, haMsa, mera, baga, jhIlaI tihAM. krIDA kara; vAda; dAsa abhirAMma. G xabhirAma. 10 muccha, kaccha, maDuka bahu tara, cakravAkI jala krUiratAM vADI vana ArAma, nAli kelI AMbA capaka, nAga anaI punnAga, tAla, tamAla anaI varzAga; jALa dADama dAsa dhAM, caMdana vRkSa bahu ralIAmaNAM kRpa kuMDa bahu vAgyeA dhaNI, amRtabhara strI sADAsaNI; kuza krIDA karatA hu leAka, dhira dhira bhaMgala paNa nahI zAka. 12 bAvana vavA jarsa Tnagara majhAra eka citta suNuye naranArI; pATaNa nagarI taNI upamA, kavi kelavI AMNyA vavA. 13 vADI, vana na vALyeA dhaNI, vAlA velI nitA siddhiNI; viveka, vicAra, vyAkhyAnI vasaI, vAdI, vIra pAchA navi khasaI'14 * tyAMA sAlA Apa. + abhirAMma x bahurAMta ThukSu : nagir. 9 11 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. veNa, vaMsa, vezyAnA vAsa, vipra vyAsa gAya guNarAsa; vahurA, vANaA varU vakhArI, vyApArI vaDa gAmi majhAri. 15 vaida vAsanA vistava ghaNA, vizrAma kAma te rahavA taNuM; varNa aDhAra taNe tihAM vAsa, vRSabha jUta anopama khAsa. 16 vinu mUrati anaI vedIA, veSadhArI naI bahu varatI; vicitra leka vivahArI vasaIvivahAra cUkate navi cUkaI kaI 17 vayaNa zuddha naI vidhArvata, vaNakara taNe na lAbhaI ata; vasana, dAna, zIla, tapadhaNuM, vicitrAI vaDA taNuM. 18 vAjI, vahaIla anaI vIjaNa, vAnara, vAgha rAya aMgaNi ghaNuM; vidyuma, vRkSa naI nirmala kavAri, chAMTaI rAjAne darabAri. 18 vAtra vAlA laka bahu milaI, vyAkaraNa vacane navi khalaI vaIrAgInuM karUM vakhANa, vasaI loka paraMvedana jANa 20 vividha vasta jhAjhA chatAM malai, narasamudra pATaNa kuNu kalaI, udadhI Abha maLyA je jAI to pATaNana saMkhyA thAI 21 ekavAra eka strI bharatAra, jevA pATaNane vistAra; sAMjhaI sAthaI cehuTaI caDhayA, karma saMge bhUlAM paDayAM. 22 retI raDavaDatI sA nAri, puhutI bhUpatI bhuvana majhArI; gaI tihAM vinavio rAya. kAminI bhAMkhaI kama kathAya. 23 svAmI tAhara nagara majhAri, bhUlAM paDayAM alpe nara nAri , saMdhyA svAmI paNi navi jaDa, vaNiga ratna jIma sAyara po. 24 svAmI nAmiNuM rANe eha DAbI AMkhaI koNe teha; eNaI IdhANe mujha bharatAra, rAya kare muja naranI sAra. 25 4 vAra Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 RSabhadAsa kavi kRta A. kA, rAI gaI vajA paDe, rAMNA kANuM AvI caDhe; sala ekaThA thAo Aja, nRpanaI kAMI pUchayAnuM kAMja. 26 rANA kAMNuM DAbI AMkhI, navasaI navANuM bhAkhI; milyA ekaThA nRpa darabAri, bhUpaI teDAvI sA nAri. 27 sadhI laI tuM tAhare dhaNI, tujha kAraNi khapa kIdhI ghaNuM; nRpa vacane te sadhaI nAri, purUSa na dIsaI teNuI ThAri. 28 sAmI ehamAM nahI mujha kaMta, rAya vinoda tihAM thaye atyaMta; phirI paDhe vajAvyo jasaI, rANa koNa Avyo tasaI ra8 nAri elakhI liI bharatAra, paMDita kaviyaNa karaI vicAranarasamudra e pATaNa sahI, naranArI saMkhyA navi lahI. 30 nara samudra pATaNa e sahI, kavi kathAe vivari kahI; jeNaI nagaraI chaI nATika nRtya, paMDitajana pAMI bahu vRtti. 31 rAsa ramaI tihAM bahu bAlikA, sura mehi rahI svarge thakA; pAna phula taNuM bhegIA, jeNaI nagari ke nahIM regIA. 32 kAminI kaMtamAM sabalo prema, surAri (I) IdANuM jema; bhamara bhega puradara ghaNa, vAsa bahu ladhumAliNa na. 33 mRga nayaNe nArI padamaNI, vasaI hastanI naI citra jyAgI jahAM gaDaI nizAMNa, $vasaI loka paradana jANa. 34 mayagala mAtA naI mada bharyA, ghughara ghaTa siNagAryA ryA; asI nagaranI upama kahuM, IpurIthI adhikI lahuM. 35 jehane svAmI nRpa vanarAja, triNibhuvana jasa mAMnaI lAja; jehanaI gajaratha ghoDA bahu, jehanaI sIsa namAvaI sahu. 36 naTa kiMtha + dinarAti asaMkhala sAbhisaMdhAta. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. jehanAjhAjhI ane urI, jehanaI dhari bahu lakSmI bharI; nagara anopama vAsuM gAma, govAlIAnuM rAkhyuM nAma. 27 aNahalavADuM pATaNa gAma, vasaI leka vArU abhirAma, nagaradhaNuM ciMtaI $ vanarAja, zrI gurUnaI saMbhAruM Aja, 38 saliMga sUri naI teDI karI. rAja thAyanA tihAM paNi karI; pacAMsaraI kIdhuM prAsAda, sevana ghaTA vAjaI nAda. 34 paMcAsare jina pArzvanAtha, thApi mUrati jagi vikhyAta; saMvata ATha naI biletare, thApI pATaNa naI racanA karaI, 40 varasa paMcAI pAmyo rAja, varasa sAThi to mahArAja; jaina dharma ArAdhI karI, vanarAjI ! tava zubha gati vari. 41 jasa paTI hu jogarAja, pAMtrIsa varasa tape mahArAja; khImarAja huo tasa bAla, pacavIsa varSa tame bhUpAla. 42 tehane bhUADa sabala jagIsa, tame varSa te ogaNatrIsa vayarasIha huo guNa khAMNI, pacavIsa varSa rahI tasuANa 40 rAdita pATi pAMcamaI, panara varasate raMgiI rama; sAmaMtasiMha huo nara jeha, sAta varSa nara tapIo teha. 44 sAta pATi (e) eNipari thAya, varasa ekase chanuM jAI teNaI kuli ko na hue putra, bhANejaI lIdhuM ghara sutra. 45 te adhikAra kahuM te suNo, kaNarAya suta bhUaDa nA tAsa pATi caMdrAdita hava, samAdita nRpane abhinave; tAsa pATi bhavanAdita soI triNi putra tehanaI paNihe I. rAjakuMara daDaka abhirAma, etriNi kuaranAM nAma; rAjaputra ke je bhale, deza videsa bhamaI ekala. 47 $ nararAja ! tyAMhAM * avadAta. semadatta Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 RSabhadAsa kavi kRta A kA. pATaNi dekhAI te paNi gaye, semezvara Agali te rahe; Isa deva pUje ulAsi, vANuM tAMma huI Akasi. 48 aNuhalavADuM pATaNa jIhAM, rAjakumAra cAlI gayo tihAM, sAmatasIMhanI bhaganI jeha, prema dharI, tujha varasaI teha, 48 Isazabda sAce mati grahI, rAjakumara cAlI gayo vahI; } : AvyA pATaNa nagara nivesa, citta vimAsaI kavaNa karesa. 50 eNuI avasarI pATaNane rAya, caDhI azvapara vADI jAI hasa gati cAlaI revaMta, eNuI avasari cAbuka mArata. 51 hAya hAya kaMmara Ima kahaI, vacana suNI nRpa ubhe rahaI; sAmaMtasIMha Ima uttara karaI, hAya hAya mukhi kAM ucaraI. para dUhA. rAjakumAra: mukhi Ima * kaheI, sAMbhali nRpa muja vAta; jahAMI jehavA kari caDhaI tihAMraI tehavAM sAta. 53 zAstra, zastra, vANI, turI, nara, nArI, veNAya; jIhAra jehavAne milaI, tihAraI tehavAM thAya. 54 tuM supurUSa azvaI caDha, haya cAlaI zubha cAli; eNuI avasari nRpa rAjIA, cAbaka turi ma ghAli. 55 eNuI vacane nUpa harakhIo, para haIDAM mAMhi , kumArakalA jANa karI, bhagani dIdhI tAhiM. pa6 hAla tripadIne (rAga kedAra) bhagani lilAdevI sArI, jasa rUpi gaI raMbhA hArI; para rAja vicArI.......... pa7 caDI teNe Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. sukha vilasaI sukhiM bhUpAla, jAte sei na jANuI kAla rANuM udarii huo bAla.....he. kami maraNa lahaI tasanArI, udari bAla rahe suvicArI; kADhaye peTa vidArI.. karma udaya AvaI nara jIhAraI, zukrasasA bala thAI tihAra jarA kRSNa naI mAraI. karmi nala naI vItuM jeI, dazaratha rAma viyogI hoI; rAMma hari dukha joI...he. haricaMda haMba ghara vahaInIra, kADhayA kupadI kerAM cIra, dUkha lahaI vikramavAra........he. karmi pAMDava pRthavI hAraI keNuM putra zreNika naI mAraI vAghaNa putra viDAI. he. kuberadA naI huo kuga, bahaIne varI mAtAnuM bhAga; zanatakumAra sahaI regahe. karma taNuM gati viSama lahevI, karmi mUI lIlAdevI; nRpanaI dukha dajhevI........... kuvesa dhari bhAguM dahaI bApahakI dahaI, garapaNi dahaI anAthi; bhUMhaDI, gaI pIhAra hAthi. 66 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 tribhu--ma dUkha na divAMgata devI RSabhadAsa vikRta A. kA. visaraU, jIma dhana AvyuM jAya; havI, ciMtAtura hu rAya. 57 ciMtAtura pRthavIpati janma mahAtsava kai rAI....ho. DhAla tripadine mUlarAja dIdhuM yeAvanavayaM hu mAmaI rAja dIuM khIjye sAya sAya ku mArI...hA, tasa nAma, tAMma... hA. tasa sAra, lAga lahyA bhANejaI chahArae, mAmAnaI lei mAryo tihAraI; chatrI nija mastaki dhAhA, savata nava aThThANu tehanai putra huA dUA. chatra leInaI siri dharaI, lIdhuM guNu keDa dekhaja hu, maraNa caupar3a. thAI, bAlika dekhI dukha palAya; vAdhaI kumara kalA abhirAM; valI pAchuM lIdhu teNIvAra; jAmAtA, vIMchI naIM vAdha, bhaganI suta, pRthavIne nAtha, guNu ke avaguNu e haveA, gUjaradhaNI hue mUlarAja, 1karAe r gujjara. jasaU cAmuMDa, mAmA gayA rAja; mahArAja, e ya 70 71 72 madirA pAMnI, mUrakha abhAga; kIdhu guNa niva jANuI sAta. 73 bhANejAthI mAMme mU; bhANejA naIM lAgI lAja. 74 mULarAja rAjA thayeA tasa; ter vasa nRpa seAI akhaMDa. 75 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. valabhA putra huo tasa khAsa, rAja karaI narasoI cha mAsa; durlabharAja karaI tihAM sAra, khaTa mahinAne varasa agyAra. 66 tehanaI putra huM eka bhIma, teNaI utama kuli rAkhI sIma; varasa batAlIsa pAlyuM rAja, divaMgata huMo mahArAja, 77 bhImarAya naI strI biI satI, vikalA devI naI udayamatI; vikaladevI suta te khImarAja, udayamatI suta sabalI lAja. 78. nAmiM karNanRpa sabalo jeha, khImarAjathI lahuDo teha, bhImaI rAkhI strInI lAja, dIdhuM karNataNuI tavarAja. 78 seya karNa jagi ho have, jANe sUra uge abhine; adhika pratApI nahIM anyAya, sAta iMDA dUri kIA rAya. 80 ThaMDa, gAMDa naI DubI jeha, DADaNi, DAkaNio kADhayA teha, Dara chate ri kIle Dabha, kADhI rogo kIrti thaMbha. 81 varasa ogaNatrIsa bhUpati bhaya, karNarAya devaMgata thaye; rAyataNuM paTarANuM caMga, mINalasuta huo jesaMga. 82 te jesaMgane suNe adAvata, karNATaka chaI desa vikhyAta; rAja karaI jaya-kesarI tihAM, mINala tehanI putrI sahI. 83 vanavaMtI dIThI jasaI vivAha karNasuM me tasaIda bhUpa na paraNaI mINala taNa, rUpa vinA rAjA avaguNaI 84 miNala mani 4tava karaI vicAra, kASTabhakSaNa karasuM niradhAra; aSTa kuMbharI je paMDiI hatI, balavA sajja thaI te satI. 85 havI vAta java jagi vikhyAta. bhAI vInavIo tava naranAtha; putra vacana muja mAne Aja, eNuM vAtaI hui kSatrIlAja, 86 1 nRpa 2 leTe 3 nAmiM karNapa sabaloehave 4 tavamani Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAta, pitA, baMdha nArI, kADI jaI rahI RSabhadAsa kavi kRta A. kA. jeha vastu ApaNe AdarI, te kima mukI jaI pariharI; paraNe putrI rAkho tuMhma rIti, manimaryAni pachaI kayo prIti. 87 vAravAra jananI kahaI jAma, karNarAya te paraNe tAma; mINala zIlavatI sukulaNa, kalA bhalI paNi rUpi hINa. 88 teNaI kAraNi navi manaI rAya, maNila mani ciMtA dUkha thAya; bhajana bhala solaI zRMgAra, purUSa vinA muja avatAra. 88 mAta, pitA, baMdhava mujabahu, purUSa vinA te vRthA sahu; kaMtaI mAnI jA ghari nArI, keDI sagAM tehanaI saMsAra. 80 ekasUra ajUAlaI jasaeN, tArA keDi karaI nahI taNuM; eka jIva kAyAmAM vasaI, pAMca iMdrI harakhAI hasaI. 81 jIva sara nija bharatAra, iTI sarikho nija parivAra; haMsa vinA kAyA zuM karaI. purUSa vinA strIne kima pagame. dara bhUpaI te muja chaDI kharI, jIma pavane aMjanA pariharI; amara kumAraI surasuMdarI, nala calya haIDuM daDha karI. 83 tima mujhanaI bhUpaI pariharI, rAti divasa rahu dukha bharI; maMtrI Agali kahaI thAya, puNyaI rUDuM thAsaI - ya. 84 DhAla AkhyAnI. laMkAmAM AvyA zrIrAma-e dezI rAga mArUNI. eNe avasari eka mAtaMgIre, tana citra likhI raMgaraMgIre; AvI rAya taNuI te saMgIre; kari veNi vajAvaI caMgIre. mukhi paMcama rAga AlAyaI re, teNaI kAmIaDA kAma vyApaire; kirapI tihAM dhana bahuM apAIre, 1 lAja 2 ati 3 mujo ja vRthAke 5 sare 6 para cha nala cahau 8 para 8 bahudhana, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma, mA. 8 teNuI rAgai rajyA matrI teDaye teNu suNI maMtrI mAharA huM ehanai madirA pAIre, bhAI re, zrI kumArpALa rAsa. rAyare, mine DAyare, karmaMi drita cukAvyAre, brahmAna dhyAMna chaDAvyAre(nyu)re, kami caMdra kalI kIdhAre, kulavAlU jhaDapI lIdhAre, karmi lakhaNuA kIdhI malIre, cUlaNI dIdhuMsu khelIre, maMtrI manika vicAre, pApI kAma taNuI dhikakArare; sura narkIdhA kheAkhUArare, muni mukAvyA vrata sArare. 88 avatInA kATa paDAvyAre, ArdrakumAranaI vaNaja calAvyere, kuMDarika naIM uDeDa ghAlpeAre, aNuka RSi pacira mahAlyo, je uttama kulanA rAyare, vasa vipula ke mAyare, dhiga dhiga kadap e ekeMdrIna e mati pApIre, ApI, 1 pAi calAvyuMre 5 maMDALyA. 2 raI vyAphUla thAyare; tehana bhAMkhI kAma kathAyare 986 21 ehane ANi maMdiramAM vAhIre; rAkhu` sahI kaM vilAIre. 27 izvara naI nAca nacAvyAre; rAya muja nai bhIkha ma-gAbvere 99 maNuithanai apayasa dIAre; rahanemi muNi prasidhdhAre. 100 geAtamanI nArI na mehulIre; kraMcakanaI dIdhA DelIre. 101 4brahmadattanaI naga calAvyeore; kheiNunai mIna pamagebyAre. 102 ASADhA kumAra-gi cAlyAre; pApI kAma na jAya jhAlyAre 103 te nIca nArIsuM khAya(i)re; te nIcA naradhira jAyare. 104 sura, nara, paraMmAM rahyAvyApAre; tyAI zvaraI mukayA sarApAre 105 4 brahmAne narsiMga 3 gautama Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 si" aMtaja nATikaNI strI dekhI parvisa kaNuM rAya nATikaNI RSabhadAsa kava kRta dA. AMNIe, duhai maMtrI esI kaI vicAra, khela sikhavI naI mAkalI, uMdha na mAgai si(se)yA sAra, bhUkhyA navi mAgai rasAlaNuM, rAI na puchI tenI jAti, mIla mana nizA gaI hui citAMtUra nRpa hue Apa, e vezyA huM kSatrI vasa, bhuMDa isAthi mRgapati ramyA, gardabha sarikhI vezyA nArI, bhUSi kAma karavuM jo isyuM, viSakhAujha pAvu krU, as vacana mukhi elAI rAya, teyeA matrI khIjyo tAMma, huM mati mUDha thayA. rAjAna, tava pradhAna vaI ullusI, je chaDI tuhmA mAhula nArI, 1 na kare 2 zAka kaccha unamAda; karI, citta cala huA (te) rAya (nAtha). 10; thaye, maMtrI kaI vicAra; khelatA, uttama nahI AcAra. 107 capaNa. mudraDI. 110 jAta; pApa. 111 paherAvyA nISNula siMgAra; nRpa pAsa AvI ekalI. 108 arathi na gaI doSavicAra; kAMmI na pUi kula strI taNuM. 109 tehasa' cUkA teNI rati; vicArkarI, mAge lIdhI kara prabhAta, mINala tava maMdira sahI mujha lAgyAM pADhA kAkanuMa vizudhdhA gadhaIDI paga khAMbhaNa brAhmaNa sarikhA rAya vicAra; te| kSatrInaI jIvita kisyuM. 113 moTuM pApa sahI jAi mUi; na pIi pAMNI ana na khAya. 114 pApI luNu kara Mja harAMma; tubhra maMtrI kAM nhADhI svAmI rIsa ma kasyA krisI; te AvI tubha muhula majhAra, 116 huM sa; namyA. 111 sAMna. 115 A. kA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 3 ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. eNe vacane nRpa harakhibahu, bhUSaNa vastra apAvyA sahuM; bahU prasaMgI dila nidhAna, dhanya dhanya maMtrI (dhara) pradhAna. 117 maMtrI viNa te sanuM rAja, maMtrI viNa na karaIzubha kAja; maMtrI viNa nRpa na rahaI lAja, maMtrI kAja karyuM mujha Aja. 118 maMtrI kaTaka caDhayAM pheravAI jIma kavitA aNucihyuM kaI tima maMtrIthI rahaI gharasUtra, maMtrI viNa sya baMdhave putra. 118 Ima pradhAna prazaMsI ghaNuM, rAya nizAna magaI ApaNuM ANu mudrikA dIdhI hathi, bhUpa khusI huM bahu bhAti 120 purva nImata nimatII kahiuM, seya vacana sAcuM paNi thayuM; rANI kuMkha rahiuM AdhAna, dinadina vAdhaI mINalamAna 121 jANa vAta te sokiMI jase, kAmaNa kITala kIdhAM tameM khaNi bhomi naI ghAlyAM heTha, jesaMga thaMbhyo mAMnaI piTi. 122 DhAla kAmaNanIrAga dhanyAsI. kamaNuDuM kIdhuM rANI mINala kAjI, sekaDIIdhAlI ghAtamerA lAlare; rAyajesaMgaprasava na thAya, desaDaI te vAgi vAta..kAe-AMcalI 123 setra caNoThInaI mAMkaDIAnuM hAre kuArInuM kADhyuM saMta meka seya sidarakUI hAthA jADi, kAmaNuI khI puta. me. 124 bhamarAnI pAMkhanaI bAulIAnA kAMTA, kaNayarAM kerAM kUla. meM; rAkha masANanaI vesanuM balIA, tiTA kerI dhUla. me 125 bAra varasa raNa eNuM pari nAMkhaI, uMdaraI vAdhaI bAla. me; mINalataNuI bahu vedana vAdhI, remi remi uThI jhAla. me. 126 1 ApyA 2 mani citavyuM ke 3 paNa sAcuM ; udhAna 5 vana 6 mAhArAja 7 dhUli. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. teNu dukhiM rAMNa dArika cAlI, kASTabhakSaNanaI kAji. me. jahara halAhala khAvA lAgI, prANa karevA tAji. ma. 127 gaNiA naI gArUDI bhale, sAMkhya saMnyAsI jeha. me; yaMtra maMtra nara saMtanA jANI, bheda na lahaI ko teha. me. 128 rAyavacaneM rANuM dArikA cAlI, AvI kArelI gAmi. me; gi eka maLe budhdhi suMdara, kAgala likhI teNu ThANa. 128 karNataNuI jaI eNaparI kaha, mINala janme putra; kAgalIu jai pATaNa pokAryo, rAya rahiuM ghara sUtra. me. 130 seya kAgala vAMcI nRpa harakhe, teraNa bAMdhyA 3bAra. me. vAta suNuM sokaDII sukhaNi, kAmaNa jUI jaIgari me. 131 kAmaNa khaNI java pakADhayAM zokiM, prasava thaye teNivAra. me. sudhdha vadhAmaNIuM pachaI AvaI, nupa heo jayajayakAra. mo. 132 zyAma thayAM mukha zake kerAM, jaba janame jesaMga. me. karNa teNe te suta ati balie, dUrjana karyo mukha bhaMga. ma. 133 hAla, caupaI. jeNaI bahu pRthavI pitaI karI, triha bhuvane kIti vistarI; gUjaradeza dhaNI abhirAma, sidhdharAya dharAvyuM nAma. 134 eNu avasari pATaNanA vipra, tIrtha pharasI thayA pavitra caDhI jaI hemAcala jIhAM, tIrtha bhUmi pharasevA tihAM. 135 eka asaMbhava katagavAta, dIThe gI acalAnAtha; sidhdha budhdhi sAthiI ganI, bhAvi bhagatI karaI ekamanI. 136 1 sAgara 2 hAmi 3 bAri ja teNe 5 kADhI mukyAM 6 sutate bahu balio. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. 25 teNaI belAvyA bhaTa bhAvIA, kuNa nagarIthI turda AvIo; vipra kahaI suNi devI mAya, pATaNi sidhajesaMgade rAya. 137 sidha nAma sUchyuM jetalaI, sidha budhi khIjI tetalaI evaDuM bIrUda dharAvAI jeha, jaI jeuM nara kuNa chaI teha. 138 kadalI patraI basI karI, AvI te pATaNi paravarI; baIjIhAM siddha jesaMga(da)rAya, sidhabuddhi AvaI teNaI Thari. 138 belAvyo pATaNane dhaNI, rAjA vAta karaI chaI ghaNuM; sidha nAma nRpa tAharUM kahaI, asuM birada kuNi kAraNiqhaI 140 je AkAza bhamai dinarAti, viSadhara naI khelAvaI hAthi; aSTa mahA sidha jANaI jeha, sidha nAma dharAvaI teha. 141 ciMtAtura huo mahArAja, kehI pari uttara ApuM Aja; subhaTa bahu dhana khAI jAI uttara devo bhaI paNi thAI. 142 cauda ratna kAyAM Izvarai, sura vahaIcI laI gayA ghari; tAlapuTa viSa chehaDaI jaDayuM, te Izvara naI khAvuM paDayuM. 143 4maMtrI tima ghana mAharUM bahu, vividha prakAraI khAI sahu; kAmiI ko ubho navi thAI, madhurU vacana mukhi bolyA rAya, 144 are ! paganI kahuM chuM aghaNI bhomIthI AvyA tulba havaDA raho ANuI AvAsa, vAMhaNuI uttara diuM ulAsa. 145 ciMtAtUra huo tava rAya, rAti divasa khiNa dehelAM jAya. sura subhaTa vimAsaNa karaI, nRpa ciMtAthI dUkha bahu dharaI 146 teNuIavasare eka nara harapAla, teno putra sajja sukumAla; teNuI puchI pitA naI vAta, citA kima Talaye nara nAtha. 147 4 timamaMtrI 5 vacana 1 brAhmaNa 2 kAmi 3 lahe 6 AvAsi 7 dese 8 bahu dukha. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhaDapabhadAsa kavi kRta A. kA. sAkarIo be harapAla, AgaI karNa ho bhUpAla; tihAraI (ehavA) kautuga bahu, maI upajatAM vAya sahu. 148 havaDAM nAne jesaMgarAya, tehanaI ko garaDha na sahAya nAnAM upari ehanaI rAga, IhAM bolyAno nahIM mujalAga. 148 vAta karaI Ima putra pitAya, maMdira heThi maMtrI jAya; zravaNi vAta suNa jetalaI, nRpa Agali jaI kahaI tela laI. 150 kAma paDii be bhUpAla, jaI teDI lA harapAla maMtrI sAMtu ubho thA, harapAla taNuI ghari cAlI gayo. 151 vegaI belA harapAla, tuhma naI teDaI chaI bhUpAla; so sAkarIu be tAMma, azva gaDhAnuMsuM-chaI kAma. 15ra dUhA. kiMsuM kAma dhI pAMca garaDhA taNuM, zuM puchaI ahmarAya; hINAM paDayAM, vacanaI vAda na thAI. 153 hAla ekavajU uchAlare-e dezI. mukha vAMAnI parimalaIe, nAka cUI naI AMkhe galaie kaTi bhAginaI bevaDavo e, pagadhrUje naI mastagi palee. 154 jhAjhuM khAdhuM navi pasahaIe, pachaIsAtalalAM garaDhapaNi vadhaIe; labha lAlica lavalI larIe, lailayAdika laganIta kharIe. 155 dUhA. sAta lalA garaDha paNi vadhaI, ciMtya kAma na thAya; dharma dhyAna kriyA taNI, haMsi rahI manamAMhIM. 156 1 nAhanAM 2 muja nahIM 3 haThIlA 4 bahurU 5 sadaIe Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 ma. meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. valI sAkarIu Ima kahaI, huM gara e bAla; aNagamatI prItija karaI, naranA guNa visarAla. 157 caupaI. bAla purUSa se mitrI karaI, vacana aNasamajiuM ucaraI kAraNa vinA hasate khaDa khaDI, haMsi hIMDaI gardabhacaDhI. 158 strI vigraha nIcAnI seva, ApaNuI karavAnI Teva; harapAla kahaI tasanahIM mahimAI, sAte bele nara phelAya. 157 teNaI kAraNi navi AvuM abhe, jaI jesaMganaI ka tuhma; vAda vivAda na jANuM vAta, uttara desaI pRthavI nAtha. 160 rAjabhuvani AvyuM navi jAI dharma dhyAna mArUM sadAI maMtrI kahaI suNi svAmI vAta, navi dUhavI jaI pRthavInAtha. 161 rAjA taskara mRgapati sApa, sastrapANi dUhAviI saMtApa; kavi bAlaka premaI teDII paNi sAtaI naI navi cheDII. 162 suM sIkhAmaNa diuM huM bAla, tuM buddhisAgara nara harapAla; vAMkI visamI muko vAta, A jIhAM pathavIne nAtha. 163 asyAM vacana tihAM maMtrI kahaI, sAkarI? sAcuM sadahaI; janapUjI sukRtaI bharI, bhajana bhakti maInAnI karI. 164 maIhaI sAkarIu harapAla, A jIhAM jesaMga bhUpAla; panaI sisa namAve jaseM, kAko kahI belA tameM. 16 hasI karI be harapAla, kAmiI kAka (kahe) bhUpAla; sabala vadhAraI mAharI mAM, kAMIka mujha sarakhuM tujha kAma. 166 jIma sukhIAInagamaI dukhI, na gamaI tapIAI sarvabhakhI; sIha ane kiMmaI navi jamaI, timatujhanaIgaraDhe navi gamaI, 167 1 malatI 2 mahitA 3 muja tuja sarikhuM kAma. 4 tamane Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 RSabhadAsa kavikRta asartha nAma dharAvaI sAdha, vRddha vesyA chama zIlaI rahaI, hA. sAte sAyara hu bhamyA, jaMbu kAraNa viThThaNI prItaDI, svArtha sahukA vallA, par vAr3A na koi; vaccha dhenu java pahera, je thAni dUdha na hoI. capai. jesaMga kaIM sAMbhalI harapAla, je ma tujha sevA navi thai, tuM .gA rAkhaI mujhamAMma, pUchyuM ceAgInI dIu javAba, sAkarIu meTyA harapAla, tenI muThI nIM'pAu sAra, sabhA sa mukhi huM lAvesa rate, 4kapaTakalA karUM je aA, adhi ATha divasanI karI, zastra nIpAuM te bahu bhAti, tehana" sIkhade harapAla, khaDI payeAgI nRpa jana bahu, eNui avasari khelyA harapAla, siddha buddhi khusI jIma hAI, A. kA. jIna pUjai java pIDayA vyAdhi; tima kAmi mujhe kAkA kahe. 168 dIpa karatA kAI 1 tuM sirakhuM upanuM e kAma 4 eha vidhi. kahuM dhuM. 5 yAgIni. paD3; na dITha, 169 huM rAjA mUrakha mati bAla; sAi cUka pathi mAharI sahI. 191 tuja sarIkhu` upanu'mujha kAma; tujathI muja vAdha paratApa. 172 'drAsi lADuDu diI bhUpAla; sAkaranuM kIjaI hathIAra. 173 ame kahuM tava khAye teha; sakala bheda samajajo tusrA. 174 zAkarI dhari AvyeA pharI; Alke anya purUSa naIM hAthi. 175 AvyA jyAM aDe| bhUpAla; jovA loka milyA tihAM sahu. 176 dekhADe| nara bhUpAla; kalA nagara loka sahu nayaNe joI. 177 3 ehu 4 jesa'ga 170 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raha bha, mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. tava belyo harakhI sidharAya bihari kalA naranI kahevAI; kuNa dekhADuM vidhA Aja, sabhA sumukhi be mahArAja. 178 sAkario be mukhitrADi, leha bhakSaNa vidhA dekhADi; tava valatuM be mukhi deva, vahIluM leha ANa kheva. 178 asuM vacana mukhi balarATa, kapaTa kalA te vicamAM thAI subhaTa eka Avyo tihAMdha, nRpa Agali belyo ula. 180 rAjA paramADI jasa nAma, kalyANa keTakapura jehane ThAMma; aneka azva, ratha, hathIAra, bheTi mekalyA grupa tujha sAra. 181 rAI hAthi grahI tarUAri, te laI cheDI sabhA majhAri; caMdrahAsya dIThuM hathiyAra, bhUpa prasaMI vArevAra. 182 tava vagaI be harapAla, kizuM prasaMsaI tuM bhUpAla; aspAMkhaDaga bahu muhula majhAri, havaDAM kataga kalA saMbhAri. 183 tava gaI belyo bhUpAla, leha ANa nara harapAla; sAkarIe kahaIma kari vicAra, khAo tulma kari hathiAra. 184 sakala sabhA dekhatAM rAya; caMdrahAsa khaDaga tihAM khAya; tava harapAla sabhAthI uTha, jaI jhAlI khAMDAnI muThi. 185 gAhA. jIhA jANaMta chaMde, kulavadhu jANeva varNavadvA; kavI jaNa ehaja gAhA, saMta muni jAne kahA. eNuI draSTAMtaI nRpa suNo, taI samudratarI kami bUsyuI, sarovara 1 mukhi belyo. 2 tehane. khAdhI seya tarUAri, majhAri. 186 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. khIra, khAMDa, dhRta jIravaI jAulI kuMNa mAMhiM; tIkSaNa khaDaga jeNaI vAvaryuM, muMThi kuMNa lekhAM mAMhi. 187 muMThi dIo sidhabudhi naI, khaDaga taNuM parikhAya; sakala sabhA sahu dekhatAM, kaitagaI rAya. 188 bhUpa kahaI harapAla suNi, maI beTi mukhi muThi; te kima ApuM ehanaI, vacana vadaI kAM bhUThi. 188 harapAla kahaI suNi bhUpa tuM, dhAti sIsa ucAya; tuhanaI pakhAlI huM diuM, muThi yoginI khAya. 180 nirmala nIraI I karI, muMThi diI tasa hAtha khAo naI mAnaja taje, lAge jesaMga pAya. 181 ginI mukha jhaMkhA thayAM, eha nahIM mAruM kAma; sidharA jesaMga vaDe, sAco sahI tujha nAma. 182 ame mUrakhI biI bahaInaDI, 4 pheka karI IrSAya; tAharI kalA dIThI ame, tuM sAco sidharAya, 193 * rAya prazaMsI pAse gaI harakha huo bhUpAla; nagara zeTha tihAM thApIo, sAkarIo harapAla. 194 purajana leka sahu harakhIA, harakhyo jesaMga tAma; eNuI asari huI thApanA, rUdra bArame nAma. 195 rUdra nAma dharAvate, dhArA nagaramAM jAI; mAlavapati jeNaI bAMdhIo, nAmiMga naravararAya. 186 mohabaka pATaNa dhaNuM, madanabrahmA nRpa nAma; te jIpI sevana grahiu, koDi nuM tihAM gAma. 187 ( 1 ke, 2 sahI sAca. 3 bebaDi. 4 phekaTa. 5 te. 6 kAma, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma.mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. jeNuI bahu vayarI vasi kIA, melyuM bahuja nidhAna; puNu vege AvI milyo, sAjanade pradhAna. 188 udaya gAma taNuI viSaya, rahaI sAjaNa zeTha; karma te nidhana thayo. dukhiM bharAI - peTa. 188 kuladevI tasa Ima kahaI, tujhanaI sukha khaMbhAti; Rdhi, sidhi, sukha saMpadA, vAdha tAharI khAti. 200 devI vacane vaNIo, cA teNI vAra; zakarapuramAM jaI rahyA, tihAM raMgAI bhAvasAra. 201 caupaI. teNuI ghari sA bhADaI ra, kAla ketale vacimAM game; pUrava karma java pragaTa thayuM, mithakI dhana tAhare lahiuM. 1 sAjaNa sAhanuM mana ThAmi, e dhana nAvaI mAharaI kAMmi; kanaka kaDhA tihAM leI karI, jaI raMgI mukhi Agali dharI. 2 raMgI kahaI suNi mAharA zeTha, tuma dhana devaI kIdhuM bheTa; mAharUM bhAga nahIM jagi sAra, pitA bhomikhaNIekavIsavAra. 3 kaviaNu deI prazaMsI sahI, dhIraya mana rAkhyuM dhana lahI; niradhana nara para dravya parihAra, jANe zubha gatine bhajanAra. vanavaI IMdrInaI daI, kAraNa paDaI jUThuM navi gameM; dhana pAmaIjasa nahI abhimAna, kautti na vaMcaI deto dAna. 5 zakti ghaNI paNi na karaI kopa, paranAM gUjha kare je gopa; niradhana para karthe navi calaI e sAte nara sodhyA(na)milaI 6 tehanI pAMtine sAjaNasAha, dhana dekhI mana rAkhyuM ThA; anukramiM sAjaNa valI, thayo cho jesaMganaI malI. 7 1 yahAM 2 e. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 aSabhadAsa kavi kRta A. kA. kanaka kaDhA tihAM ApI sahI, pura (va) kathA sahu mAMDI kahI; huM chuM vivahAra sudhdhine dhaNI, navi kaze kaMcana te bhaNI. 8 guNa sAgara nara jANe jase, maMtrI sAjaNa thAkho tase; anukrame karyo soraThane dhaNI, cAlyo dhana ugharAvA bhaNI. bAra varasa seraTha bhegavI, dhana prApti tihAM sabalI hatI; sADhibAra kaDi sevana, hAthi rituM jesaMganuM dhana. je zrAvaka puNya arathI Apa, dhana pAmI te na karaI pApa; sAjaNa zubha gatine bhajanAra, sAta kSetranI karatAM sAra. 10 jINuI kIdhAM chanazAsana kAma, giri upara kharo bahu dAma; te adhikAra kahuM te suNe, saMbaMdha sAjana maMtrI taNe. 11 hAla. bhAdra bhIsamacANIe dezI, rAga. sAmerI. jesaMga taNe paradhAnere, teNaI kharacyuM bahu nidhana (ra) sAjaNade mata nAMmare, te bhagavaI rAyanAM gAma (re) 12 zrI seraTha dasa ratanare, karate bahu jatana (?) teNe bahu dhana upAya re. 4. giri upara umAhI () 13 tihAM jUhAryA nemajINuMda re, upane mana ati ANaMda (2) viSavAda hue manamAMhi re, dekhicaitya paDyA bahu tyAMhi re) 14 vidhimuka avatArare, je tirtha na karUM udhdhAra (ra); lAbha ATha gaNe IhAM Ajare, Ima bhArbI zrI jInarAja (2) 15 e divya taNuM chaI kAmare, gAMThi nahiM bahaluM dAMmare (ra); dhana rAya taNuM mujha hAthire, kharacuM te hA bahu bhAti(2) 16 1 savi 2 karyuM 3 sAjaNade. 4 giri upari caDha. 5 paDatA. 6 behalA. 7 ahiM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. pache thAnAra te thAyere, puNya karatAM vidhana palAse(2) pASANa maI bhuvana karAvachere, daMDa kalaza toraNa baMdhAvaI (re). 17 te taraNi naI harAvaIre, Idra bhuvana birUda dharAvaI re; uMce jIma sevana mera re, TAlaInara cihuM gati phera(re). 18 cihuM gati pherA TAlate, asya bhumana utaga; bahuM lakSa sevana kharacIluM, sAjaNa rAkhyo raMga. 18 te caDhIughaNu mAna gAje-e dezI. raMga rAge maMtrI tihAM e, pachaI vicAraI Apa te; nRpa mujha lekhuM pUchasaI e, denuM kase javAba te nR0. 20 asuM vicArI utaryo e, A vaNathalI gAma te; tihAM vaDa vivahArIA e, melyA puNyaneM kAma che. 21 (rAja muja lekha mAgasTeepha) upaI gAMge, gaNapati naI gepAla, some sAraNa naI zrIpAla; te te naI tejamAla, pAce petho mukhi vAcAla. 22 ratane rAMne naI raNamala, lIMbe lahue mANasa bhA; dha, dharmasIne dhanasAra, milyA purUSa na lAdhaI pAra. 20 sUko, sa, savazeTha, megho mahAvo meTuM peTa; nAnA, nArada naI narasidha, vIre, vAdho naI varasaMdha. 24 (1) dUra gatinA pherare. (2) che. () lAMbhaI Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. aSabhadAsa kavi kRta A. kA. jayacaMda, juo naI jINadAsa, amoamIo mANasa khAsa; kAo, uke naI karmasI, rUpabha rAmabiI baI ThA hasI. 25 devacaMda, deva, devarAja, saMgha, sa samAre kAja; bhAda, bhUpati naI bhImasI, khokho zeTha khare khImasI. 26 vadhUo, vimala anaeN vasarAma, kAlo karaI chanazAsana kAma; sAmasaMdha,sUje, saMdharAja, rAma, lakho biI sabalI lAja. 27 babuo, bAo, zeTha baMgAla, hIrA,harakhA mukhinahIMgAlI; pane, padamaNI naI paMcANu, kI, kurabe guNanI khANa 28 sIMga, sAMgo naI sIrAja, teDo mAMDaNa, mAdhava Aja; lahue, lADaNa naI lakhamasI, muMchidaM bhuja ghAlaI ulasI. 28 vime, vAse naI varajAMga, lalaNa lakhI lAMbI TAMga; cAMce, cUDa naI cAMpasI, pApathI pAchA rahaI khasI. 30 pApa karma te navi karaI, karaI so puNya kAma; asyA purUSa nara bahu malyA, maMtrI be tA. 31 DhAla-pAchilI. mukha svAmI suNe zrAvake e, bhaI kIdhuM zubha kAjate; rAya taNe dravya kharacI (o)e, te mujha ciMtA Aja te (rA.) 32 eNe vacane vivahArIAe, bolyA vacana viveka te dhana bahuluM tuhma puNyathIe, ma kare ciMtA rekha te. 33 (1) nau kAMge. (2) saMghajI. (3) rAva. (4) kAja. (5) cauDa (6) rahaI pAchAM. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. baI vaDA vivahArIAe, AyA kAgala sAra te, nAma sakala tihAM mAMDIe, karaI havaI vaDe vicArata. 34 koTidhaja nara bahu hatA e, paNi navi cAlaI jIvate; dAtA tucha kRpI ghaNAe, e dIsaI sadaiva te. 35 dAtA, sUra, sAcA, narAe, paMDita zIla nirIha te; e sAteM viralA milaI e, chama pasuAmAM sIMha te. 36 niradhana mUrakhi reNukA e, beTAM khArAM vAri te; kubhejanI nara kRpaNa e, e sabalA saMsAra te. eka kaI nara keTalAM e, pheka esIyAlA thAI te; je pacheDI TukaDI e, sIda pasAraI pAya te. 38 je bahubahu belA kRpaNa, kubudhdhi IrSavaMta te; je mati haNA vAulAe, kaDa vacana kahaMta . 38 je gaMbhIra guNa bharyA che, je sari sabalo bhAra te; . teNuI vArtA savi purUSa naIe, na kahaI vacana asAra te. 40 sura sarIkho nara e, sAha sAjaNa guNavaMta te; seInara IhA AvIo e, je jANyA puNyavaMta te. 41 je ghorInara dhUri lagaIe, te kima galIo thAya te; je pAkhara chaI gaja taNIe, te navi ajA ucAya te. jara dA. eNe vacane sahu harakhIla, khusI huA mana mAMhiM; eka sAtharIo zuMbhamatI, AvyA vagaI tyAMhiM. 43 apAi vaNigU kahaI nara kahuM chuM a, kavaNa kAjI sAhu baThA tudo; puNya kAjI jeII kAMI dAma, te de mujha sarIkhuM kAma. ja Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 tAM vivahArI ketA hasaSTha, AvyA aljha kreTinA dhaNI, je gaMbhIra ana... mati sAra, svAmI dhana jIna ma Mdira kAMma, joikAgala naI karyo vicAra, je huM ucaluM te AvAra, acala leI khAlau pAtha, svAmI turbhe vaDA mujhanAtha, jINu kAraNe tubhA meklyA dAma, nrutlA aneka karyA bahu kAja, RSabhadAsa kavi kRta duhA. vana mujhana' meTau kIjA, vacana prAhi purUSanaIM khelatAM, vidhi 2AlavI madhuravacana DAhApaNapa, thoDaI anartha mAMna rahita tyaja tuccha vacana, te kAraNa te vAMIo, svAMmi mujha moTA karo, karatA vacana saMghaluM kAma havaI te thasaI; sI ciMtA ApaNA dhana taNI. 45 teNuU kIdhe ghaNA AvakAra; dravya maMDAvAI nija nija nAmi. 46 mujha mastagi Avye sahu bhAra; nA Apu te mujhasyo avatAra vidhi vinati bahu pari karI"; tuH sevaka naI karo sanAtha. te mujha sAMpA salu kAMma; mujhanaI moTA kIjaI Aja, vinaya karatA dITho jAma, svAMmI lakSmI lAhA lIjIIM, java Adeza eNI pari ladyA, AMNi sA. nija dhari, 1 havaI kAma saMghalu thAya khe. A. kA. zubhadhyAta; sAta. kami ela: vaya ma khela. valI sAra; vaNa vinaya 47 48 48 50 capai. tAMma; tava vivahArI melyA puNyakAma vega kIjI 53 sAjaNude mahudhRtA kakara caDyA; bheAjana bhakti karI bahu pari 54 2 sAcavIi. 3 eli. 51 apAra. para Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. cUA, caMdana, phephala, pAna, vinaya kari bahu dete mAna; svAmI tuM nANuM dIjII kahe te ANuM DhagalI kI jAI 55 kahute diuM senaIA sAra, kahete suM! huMna bhaMDAra; kahoto abhirAmIja asaMkhya, kahetI AvuM tyAhArI lakSa. pa6 A serI tarakI jeha, ghaDA muhI kahII jeha kahata ApuM rUpArAla, kaI rUpI lio DAla. 57 kaIlIo vividha ratanI jAti, maNi mANika diuM bahu bhAti; asyAM vacana bola mukhisAra, ANa kIdhe ratna aMbAra. 58 harakhe sAjaNa Ima bhaNaI, A dhana Dhagale kAraNa kizuI, chahAraI dhana kAMI bhAI rAya, tihAra huM Ave aNuI ThAya. paTa bhaI jouM tAharUM pArikhuM, sakala kAma thAsthaI tujha thayuM; pahaIla mujha huMtI adhIra, marU dezaI lalluM gaMgA nIra. 60 jANyA vinA nara aratha vicAra, khIjI balaI se gamAra; sAtharIAnaI huM dhanalaMba, cha huo chanazAsana thaMbha. maMtrI harakhI be tAM, tujha dhananuM "havaDAM nahIM kAma; jIhAraI garaja paDesaI mujha, tihAraI (huM) belavisa tujha. 62 hA. asya vacana maMtrI kahaI, haIDaI harSa vizeSa; eNuI avasarihavaI rAjamAM, uThayA cugale aneka. 63 avasara bIja sadA lagaI ke mama jANe Aja; jahAM pANI tihAM kAdave, navuM lahuM kuNu Aja. 64 . 1 eha. 2 bhaMDAra. 3 tava dhana levA AvisayaMha. 5 nahIM hamaNAM. 4 te. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 RSabhadAsa kavi kRta A. kI. DhAla. aDhIAne-zaga-mahAra. navuM ma jANe Aja, nirguNa na rAkhaI lAja cugala cADI karaI e, bhUpa zravaNa bharaI e. 65 dumbala kannA rAya, jIma rAginI kAya; kRpI mane jo e, Ima svarUpa to e. khapa karI pUchaI rAya, cugala te ubhA thAya; kahaI ravamI suNe e, kavya liuM tuhma taNe e. 67 eNaI mAM udamAta, kIdhuM jana prasAda tuma dhana vAvarSa e, nAma pitaI dhariuM e. 68 khI jesaMgarAya, ANe eNaI DAya; maMtrI naI grahI e, subhaTa cAlyA vahIe. 68 AvyA sAjaNa pAsa, belyA mani ullAsa; nRpaI tujha teDIoe, durijana cheDIo e. 70 nRpa dUtavANe ati ghaNe, tujhene teDe tiha soraTha desa dhana tulma kanhaI te lesaI khiNa mAMhiM. 71 maMtrI sAjaNa bhaNaI bhaI AvyuM navi jAI rAya taNuM dhana dahadasaI, mujha viNa viNasI jAI 72 je tubhAI dhana cAhII, te mekali aNu ThAMmi; dravya saghale khelaI dharUM, kopa karaI kuMNa kAMmi. 73 asuM suMNuM narase valyA, A jesaMga jyAMhAM; svAmI dhana levA bhaM, tuhmanaI teoI tihAM. 74 1 unmAda, # # # # # & * Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. sA. 8 eNe vacane nRpa khIjI, sena subhaTa naIM leI kari, zrI kumArapALa rAsa. azva caDhayA paheAtA gaDha caupai. sAjaNude tava sAhumAM jAya; paNi rAAmani sabala kAya. kahai seAra dhana mAharU' kahAM; ApI dhana hAM ubhA rahI. 1jetaluM Apu' dhana; upari yAtrA kIjI rAya, gaDha girinAra AngeA bahu dhana mukI lAge. pAya, khIjgyA jesIMga elke tihAM, Ii lekha tuM mujhane sahI, tava sAjaNude kaha) kathana, paNi eka puNya lAhA lII, eNe vacane TADhA thayA rAya, giri upara nRpa caDhI jase, IMdra bhuvana dIThe| AkAra, uMca pazuI gagane jaI aDayA, citra likhita anaI kAraNI, gAkha AlIA nai 2DI, dIThuM neminAtha svarUpa, jANe mUrti dekhi harakhyo ghaNuM, janma saphala sahI tenaranArI, te bhava tarie kahai mukhirAya, asyAM vacana rRpa bhAMkhai jasaU, svAMnI e dehara tuhma rAya, nRpa 1 te. 2. deherI ghaNI. kaheA giri tIthaeN bhAmiksevA jAya; jIna prasAda nRpa dekhaI tase. puhulapaNI sakhalA vistAra; bIbAM bharIta nahI e ghaDayA. ghaNA putalI citta cAraNI; zakra jIvana kyuM karatA DI. paramezvaranuM 39 teNIvAra; girinAri. pa 79 77 78 78 80 81 rUpa; je edhu bhAva. ApaNuM. 82 prAsAda karyo eNui ThAra; dhanya pitA dhana tehanI mAya. maMtrI sAjaNa khelyuMA tasa; dhana pitA dhana tAharI mAya. 83 4 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. RSabhadAsa kavikRta . kA. sAThe desanu saluM dhana, te hAM kharacyu thai prasana; jo tulsa svAmI mAMnaI mana, tava harakhI lyeA mahArAja, tA mujha dhana sAMthisyu kAMma, N khIjyeA cugalanaIM khela, pApI dUrijana jagamAM ghaNAM, asyAM kAma taNA karaNahAra, khI rAjA taiyA cADa, chedI nAka naI kApyA kAMna, pradakSiNA huI nagara majhAri, asyADaDa dei tihAM rAya, kADhayA bAhira te cAlyA vahI, cADa mani citava, rAya ApaNu asva, te rAya rASI caDhIe, nAna" kAMna chedyAMja nahItara dIjai turbhe nai dhana. 85 taI kIdhuM e puNyanu kAMja; te rAMkhyu mujha jagamAM nAMma. 86 uMcu nIcuM kahi niTela; cADa jo kaI ApaNAM. 87 pApI tihAM gAdhaDa adhar alagA rahyA mukhya karA thayA, nAka, chAMDI gayA; dAMta dIsa; pApa pragaTa bharyo, yugala je cADanA dekhatAM leAka te dAMta pIsaU ~ 1 ghAlyA ghoDa bahu dharag khAra; leI sin dheluM dekhI te rAmyA nara nahIM nari mAMhi; cADa viTaMbaNu sakhalI thaI. Dhola. hIcara hIcara hui hIpAle--e dezI. rAga-dhanyAzrI. mani rijhasya, atyaMta mATA; yugala mukha dekhatAM hADaAMkaNI-- 2 te dekhi nadhADa, 88 mukha kAlu vAMna; harakhyAM naranAri. 89 80 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 ma.mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. cugala gAdhaI caDhayA, gAma Akhai phiryA maIsa mukha cepaDIsIsa pATA; bahuja bahu bAja taI, zabda je sAMbhalyA nagaranA cADIyA sarva nAThA- Ima dukha te bhajaI, nAti tehanaI tajaI cADI karyA vinA kahII na cAlaI svAnanI pUchaDI, sadAI vAMkI rahaI joha khaTamAsa nalII ja ghAlaI-- DhAla. phAgane. cADa zikhAmaNa deI karI, valIe jesaMgarAya; eNuI avasari bhIMma tANIo, A teNuI ThAri. 5 behu karajoDI vinavaI, sAjaNane teNuI ThAMmi; svAmi mujha dravya lIjI, zrI jIna maMdIra kAMmi sAjaNa kahe suNi zeThIA, nahIM mujha dhananuM re kAja; tujhane puNya havuM sahI, taI rAkhI mujha lAja. 7 bhIma bhaNaI maMtrIzvarUM, dravya kharace bahu ThAMmi; je dhana puNya thAnaki karyuM, te nAvaI mujha kami. tava te bhImasA vANuo. ApaI rana se sAra; sAha sAjaNa te leI karI, kIdhu nema galaI hAra 8 duhA pApa bhIrU bhImaja sahI, ApyAM ratna sutaMta; deva taNuM dhana rAkhatAM, pAtiga huI atyaMta. 10 deva taNuM dhana vAvarai, karato gurUnI ghAta; phUDa kalaMka caDAvatAM, bhavibhaviduI anAtha. 11 1 nagara. 2 yugala 3 bhaNere. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSabhadAsa kavi kRta A. kA. pUrva purUSaI Ima kahIu, dharma vihunuM sAta; nara nArI paMkhI pazu, suNa sahu avadAta. 12 caupai. saMyama mukI lahaI gharavAsa, rahI pasAI karate Asa; pUjA rUajIAne putra, cele gurUnaI ApaI utra. 13 zrI deva gurUnA avaguNu gAya, mAta pitA sari mukaMI ghAya; rUSabha kahaI e sAtaI jaI 1prAMhi dharma vihuNa hoya. 14 dUhA. dharma vihuNA e sahI, kai se naratAM kAma; pApa bhIru bhIme sahI, lIjaI tenuM nAma. 15 taryo te sAjaNa sahI, taryo te jesaMga rAya; taryo se bhImaja vANuo, puNya taNaIja pasAya. 16 puNya kAja sAjaNa karI, A pATaNa mAMhiM; rAya taNe caraNe name, bhUpa prazaMsaI tyAMhiM. nRpa maMtrI bidaI ekamanA, bihumAM vA neha, havaI hema nRpa kima malyA, suNo AvadAtaja eha dhanya dhanya sevuMja girivara e-e desI-rAga dhanyAsI. keTiga gaNu ati guNanile, vayarI zAkhA sAra re; caMdra ga idatasUri havA, dhanya tehanA avatAra re. keTika gaNa ati guNa nIle. e AkaNuM. 18 1 dharma vihuNa pharatA soya. 2 te. - - - - - Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. yazobhadra sUri rUaDA, pragaTayA tehanaI pATire; pradhumna sUri tasa pATi hato, jeNaI lahI zubha gati vATare. 20 zrI guNusena sehAmaNuM, devacaMdra sUri sAra; nagara dhaMdhukaI AvIA, sAthi bahu parivArare. ko. 21 tihAM eka sAha cA vasaI meDha vaMsa abhirAmare nArI cAhanI tehane, zupana lahaI zubha tAMmare. ka. 22 AvI rahaI tava gurU taNuI, supana lahiuM strI jehare; yaNa ciMtAmaNI pekhIuM, gurUnaI ApyuM tehare. ke 23 gurU kahaI sAMbhali zrAvikA, suta hasya guNavaMtare; saMyama lesaI zubhapariM, mahimA vata atyaMtare. ke. 24 accuM kahI gurU cAlIA, udara vAghaI bAre; puNyavaMte nara pragaTIo, mAta pitA pratipAlare. ke25 saMvata agyAra pastAlaMI, lagana anopama sAra; kAtI sudi penima dinaI, jano devakumArare. ka. 26 AkAza vANI tava havI, suta heye brahmacArare, jaina dharma dIpAvacce, leheM saMyama sArare. ko. ra7 ati utsava karI thApIo, caMgadeva tassa nAma; paMca varasane suta thaye, bahu vAdhyA guNa grAmare. ka. 28 eNuIavasari tihAM AvIA, devacaMdra sUri rAyare; sAhamAuM zrAvaka karaI AvaI gurU gaNadhArere. ka. 28 yaMgadeva tihAM bhAyaluM, gurUnaI vaMdani jAya; jaI baITha muni basaNuI, haIDaI harkha na mAya re. ko. 30 1 bhAra. 2 sAra Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kava kRta gurU kai sAMbhali zrAvikA, 1 pUrva e suta Ape| adbhutaNuI, e nahI valI vimAse mujha bharatAra saMdha catuvi dha e suta Ape| gurU taNui, hui 44 zrAvikA, suta mahesarI, kApi vinave, sAMbali eNui avasari ri AvIe, suta niva dekhaI AMgaNuSTha, mela saMbhArIre, rahai saMsAre. kA. dhAvata te zrAvikA, dIdhuM kuMbharI lei gurU cAlIA, jIma karNe puri gurU AvIA, kumara bhalAvye tene, sumira vAghachaM uddayana maMtrI dIdhA krima jAyare; sAya bharAyare, ke. cAhatI vAtare; jInazAsana nAthere. kA. nirdhana putranuM dAnare. nidhAnare. kA. cagadevane ciMtAtUra huM jaI puSTha dhira nArInaI, strI kahe suta gurUnai dI, aMnapAMna teNuI pariharI, AbyA devacaMda di desanA, sutAM sahu putra na cAMcA kApyA gurU dAtA, tapI, samatA narA, guNagrahI vilA para ciMtA laI, viralA nahI 1 pUva. 2 manina himANu. A. kA. hA. ullAsa cAMcA suSTha, gurU kahe tatva JATha purUSa jaga doDulA, o sAdhaI bApare; Apare. kA. dIsai kAMkare; tyAMhi re. kA. zIla jI hAIre; tyAMhi hai. ke. nai pAsI; ulAsIre. ke. 31 32 33 34 35 36 37 38 vicAraH saMsAra. 38 sujANa; 2mati mAMna. 40 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. sAtaI nara sodhyA milaI, paNi virala dAtAya; dAtAmAM dAMni vaDe, je diI suta bhikSAya. 41 tuM dAtA jagamAM vaDe, taI dIdhuM suta dAna; tAharI kIti jAiM rahI, jIhAM cira amara vimAna. jara mahAbhAratha mAMhiM kahiuM, jeNaI kuli yati na thAya; tasa pUrvaja avagati bhaI, mugati kilbaI na jAI 43 cAMce tihAM saMsaI paDio, bALa navi belAya; uo gurUvaMdana kara, udayanaI maMtrI jAI. 44 vastu. ghari A dhari Abe seTha cAM; maMtrI mukhithI Ima kahe, supurUSanara tusaha sAce; putradAna jagite diu, te me navi devAya; traNya lakhya sevana lIjII, svAmi bhagati ucchAya. 45 tema seThe tema seThe mAMna kIdhe; traNya lAkha ghananavi lIo, puNya kAcha me putra dIdhe; rAja haMsa kulamAM rahe, putra e haste prasidha; teNe kAraNi me suta dIo, rAkhuM gurUnI lAja, lAje dhame ketA male, kare so dUkara kAja 46 caupaI, dukara kAja nara lAI karaI, bhAva deva saMyama AdaraI; lAjI mariacI na giughari, tApasa veSa rahe te pahaIrI. 47 1 tava. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. RSabhadeva sAthiM RSi jeha, lAjI ghari na AvyA teha; lAjI kuMDarIka dIkSA vahaI, lAja tajI tava durgati jAya. 48 lAjI jhuMjhaI raNaha majhAri, lAI zIla pAlaI naranArI; lAjai cAMce ApaI putra, na dII gurU naI pAcho utra. 48 lAjI dharma ghaNuM nara karaI, lAjI puNya kumAragi Tale; lAjIpa dAna dina ketalAM, lAjII bhuMDA thAI bhalA. 50 cAMce gurUnaI vAdI valyo, sakala saMdha mane ratha phA; nava varasane suta javo , saMyama leI gurU pAsaI rahyA. 51 semadeva dIdhuM tasa nAma, dina dina vaghaI bahu guNa grAma; ekadivasa muni gurUnaI pAsi, nAgapuraI AvyA prabhAti para vasaI vivahArI tihAM dhanada, puNya pasAI karaI AnaMda, keyaka pUrava pApa pasAya, te vivahArI nirdhana thAya. 53 sAha dhanada tava ciMtaI hII, dhananAThuM te kaI naI kahII; jIraI ghari dhana huI bahu, proM kirapI thAI sahu. 54 bhomirahiudhana viNasI jAI, paravari mukyA paranA thAI; haraI cera naI rAjA lII, vizvAnara parajalaI daI 55 dhana hAraI nara bahu jUvaTa puNya vinA vyApAraI ghaTaI jala buDaI kuvasanaI jaI puNya kAjI vimAsaNa thAI 56 je maI puNya na kIdhuM bahu, te gharathI dhana nADu sahu; zekAtara huo manamAMhi, bhUmi khaNevA baThe tihAM. 57 uMDI bhUmi khaNi jetalaI, lamI hRhAlA thaI tetalaI bharI TepalAM nAMkhaI dhAri, eNuIavasarimuniAvyAdhrAMri; 58 1 ullAsa, 2 so. 3 hArI, Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. dharmalAbha deSTha RSi rahaI, naranArI huiDai dUkha vahe; mahA mUni e AvyA Aja, kRpaNa nahIM ApaNu dhira kadA, Aja kehIra Apu` siI, gadagada svarI tava khele nArI, vahareza svAmI rAkhe mana, rAkha leI vaharAvaI jasa, AMgaNi dIsaI bahu niAMna, zeThai tihAM samasyA lahI, lihAlA upara muye jasa, dekhI zeTha hue hukha apAra, gayuM nidhAna vadhyuM tuja puNya, dhana viSNu keAI na mAna guNa', dhana viSNu kAi na Ave kAMma, dhRta, khAMDa, geAla detAM sadA; strI dUkha AMNI uropasa. 60 Isa ni panI dharahu majhAra; tuA munivara che purUSa ratana. gelaI samasyA kIdhI tasa; rAkha taNuM kAM detAM dAMna. celAna upADayA sahI: hemaTakA mahu thayA tasaI. gurU taI kIdhI mAharI sAra; kehIparI lAja rahata viSNu dhana. dhana viSNu nara sahuU avaguNu+; dhana viSNusuM kIjaI zubha nAMma. dhana viSNu teDu chaDaI naranAra; dhana viSNu purUSa muhutta navilaka bar3A, mebaDa nai AMdhalA; kaMdarpa kArDi te achaTho raha". 67 sakala leAkanai te paNi gama, te dAridrI nara phelAya. 68 lAka bhaNuI tasa vAcAla; jo nive elaI raka sarIra, te sahu bAMkhaI bhalA gabhIra. 68 dhanavata khelai Ala papAla, 1 munivara. hArTira, Ti thayA tahAMtase. dhana viSNu rUpa ralai saMsAra, dhana viSNu buddhi te iThI rahai, lUlA TUTA na pAMgale, Rddhi' pUjA kADhi lahaIM, jo dhanavaMta adhi kerUM jama, jo nirdhana adhi kerUM khAya. 47 rAkha detAM na rahe lAja. 59 3 bhala. 1 ra 3 4 5 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kaSabhadAsa kavi kRta A. kA. je uMghe suNateja vakhANu, te e lIne paMDita jaNa; pathaI dhanavaMta pAse jAya, te te mAMna rahita kahevAya. 70 eTaluM dravyataNuM baMdhANa, sAMbhali gurU tuM catura sujANa; te dhana AvyuM ghari (tuma)thakI, gurU pasAI thaye huM sukhI. 71 tulma darzaNa vAghaI mujha prema, TalI koyalA thayuM ja hema; bahu dhana kharacI ati uThAya, jIhAraI e gurU padavI thAI 7ra dIdhuM hemAcAraja nAma. 1kamerI bhaNI cAlyA tAma; sAMhI AvI tihAM sarasvatI, hema taNuI kamaI thaI chatI. 73 eka divasa gurU girUo jeha, kaI siddhacakra maMtra valI teha; hemAcArya sikhaI sahI, sAdhevA uDhayA gahaI gahI. 74 malayagiri, devedra sUri, hemAcArya puNya aMkura; e triNi cAlyA gahuIgahI, grAma kumAraI AvyAM vahI. 7pa pariaTa vastra pakhAlaI jIhA, dIThuM cIra ugavIuM tihAM; bhamarA bahu guMjArava karaI gaMdha vibhUThA madhukara phira. 76 duhA prema vibhUvA bhamaralA, gaMdhaI padamaNI cIra; pramala sAra suMgadha bahu, padamaNuM taNuM zarIra. 77 padamanI naI pahara nidrA, be pira nidrA hastanI; citraNa naI tripahora nidrA, aghora nidA saMkhaNuM. 78 padamanI te haMsanAdi, hastanI gaMbhIratA; citraNa te kAmakaMThI, saMkhaNI kharedhIratA. 78 padamanI te puSpagaMdhI, celagaMdhI hastanI; citraNa te caMpagaMdhI, macchagaMdhI saMkhaNa. 80 1 kAbhera. 2 ullasi. 3 dhasI. li. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. pAsera jaI te padamanI, adhasera jame te hastanI; sera jaI te citraNa, sarva jamAI te saMkhaNa. 81 padamanI siri veNI sukSma, laMba veNI hastanI; citraNI () bhamara veNI, TuMkaDI veNa saMkhaNa. 82 padamanI te pAna rAca mAna rAcaI hastanI; citraNa te citta rAI, kalaha rAcaI saMkhaNI. padamanI tasavaMda padhara, hastanI meTA dhaNa; citraNa tasa zAma padhara, saMkhaNa laMbakucanA. 84 zubhadAMtiI strI padamanI, hastanI uMcA daMtI; citraNa strI samIpAMti, saMkhaNa laMba atyaMta. 85 mahilA lakSaNa kavi kahaI kaI lahaI catura niraMda cIra bhamare dekhI karI, harakhe hemasUviMda. 86 hAla chAnAne chupIne kaMtAkihAM raho e dezI zaga. zamagiri. hama sari tihAM pUchIuM e, pariane teNaI kArire, jeNaI cIraI madhukara bhamaire, te pahaII kuNa nArira-AMkaNa 87 pariaTakaI suNe sAdhujI e, adhikArI eNuI gAMmire; te ghari nAri padamanIre, ratnAvatI e havaI nAMmire. he. 88 sAdha saluNA tihAM AvIAe, adhikAri hari bArire; dharma lAbha deI belIAe, Azrama deI utArire . ha8 tava adhikArI ima kahaI e, kaSi rAhu ANuI ThArire; madhura vacana dio desanA e. samajhAvo naranArIre he. 80 1 AhAri. 2 laTI. 3 stanA. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. RSijI utAraI utaryAre, navarasa karaVre vakhANa; sahu rasa bheda bhalA lahare, je huI jAMNa sujANa. he 41 zaMgAra,hAsyarUka,karUNAbhalIe, vIra, bhayAnaka sArare; bIbhatsaadabhuta, zAMti rasAre, A utArI pArare. he. 82 ATharasa jeNuI jAMNIAre, na lo tehamAne bhedare; paMDita seya adhura re, vipra chaso viNa vadare. he. 83 aSTarasa AThaI aMgamAre, navame sirinaI dAMmire; sira viNa sarIra nazobhIire, kara, pAya na AvaI kAMmire. he. 04 zAMtirasa rUpaNI rasavatIre, niMpAvyA muni sArare; ATharasa rUpiA tihAM valI e, dhagAvaI aMgArare. he. 85 soI rasavatI je jamajIre, nAsaI tApa kaSAyare; tapa, japa, kaSTa karyA vinAre, te nara mugati jAya. he. 86 kuragar3a huo kevalIre, caMdra, rUkane ziSya tehare; tapa, japa, dhyAna karyA vinAre, samatAI sidhyA tehare. he. 87 e rasa zAMti sohAmaNere, pikhaI deva IMdra sUrire; eNI pari detAM besanAre, havuM caumAsuM pUrare. he. 88 gurU kahaI suNe adhikArI Are, caumAsuM karivarlDa IhAM sArare; havaI IhAMthI abhe cAlacyuMre, rahatAM nahI AcArare. he. 88 strI pIhari nara sAsarere, munivara ekaI gAmirAI; e traNe vaNase sahIrare, je rahe eke hAmire. he. 100 caupaI. viNarAMdhaNivisaIjImakhIra, viNa paharaI nAri viNasaIcIra; viNakhevuM viNasaIjImajUta, viNa hArthi viNasaI gharasatra. 1 1 karUNa rUdra raspere. 2 jehare, Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. . 8 zrI kumArapALa rAsa. viNasaI viNacaDhanAri turI, ati lADaI viNasaI dIkarI; viNasaIkhayagaI chama gAtra, viNasaI bhuMDAsAthi yAtra. 2 viNasaI dAtA vahuNa pAtra, viNasaI paMDita vihuNa zAstra, manamayalaI viNasaI paralaka, puNya kariuM te thAya pheka. 3 visaI vidhA ati abhimAna, viNasaI kaMTha vihuNuM gAna; viNasaI atiAlasa nija kAma, viNasaI amarabIjathI gAma. vaThe te gaI vANIo, rAularAI te jaNIo; viNasaI purUSa kudesaI gayo, viNasaIRSi thira vAso rahe. 5 DhAla-pAchalI. rAga-rAmagiri teNaI kAraNi ahma cAlaphyure, pUrava rAkhevA pathare; dhama lAbha have tuhma ghaNere, kare puNya puNyavaMtare 6 suvihita sAdhu cira navi rahaIre, rahatAM viNuyaeN vAtare; paricaya bahu naranArisyure, teNaI saMyama vyAdhAto. tava adhikArI Ima kahaI re, RSi kahe kAMI mujha kAmareja guNaukela chama thaIdhare, tuhma kahe dharma abhirAmare. 8 1devaiMdra sUri tava bolI Are, eka apUrava kAja re; rasanA uMcI na upaDadhare, kahaItAM AvaI lAja. 8 tulma ghari nAri padamanIre, naganapaNuI rahaI tehare; vastra tajI karUM sAdhanAre, maMtra phalaI mujha jehare. su. 10 alpe kare maMtra sAdhanAre, tuM leI rahaI tarUAri, mana, vacana citaI cUkIire, te haNuje teNuI ThArire. su. 11 1 deva. 2 jyAre Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. guNe raMjIta adhikArIe re, gurUnaI kahA mukhi hAyare; triNi AcArya nArisu re, gaDha girinAre jAya. su. 12 zrI jana pratimA Agalire, nAgI padamanI nArIre; AcArya karaI sAdhanAre, nara hAthi tarUArIre. su. 13 na calaI meranI cUlikAre, na calaI ku sarpa zeSare; na calaI muni maMtra sAdhatAMre, chamasiri akSara lekhare. su. 14 paragati huo tava devatAre, vimalezvara sura jehare; kaI mAge RSi rAjIAre, turbhA mani bhAvaI tehare. su. 15 deveMdrasUri tava bolIyA, kAMtIthI prAsAdare; zrI serIsa) ANare, diI vighA jaza vAdare. su. 16 malayagiri mukhi mAgIure, siddhAMta vRtti karUM sAra; paragagi thaye sura te sahIre, dii mujha zakti apArare. su. 17 hema harakhita tava bolIyAre, dii mujha vidhA ehare; vacanabali nRpa bujhavu re, sAsana dIpAvaI tehare. su. 18 hema vacane ati harakha ure, sura hue saMtuSTare; vidhA triNi deI karIre, kIdhI puSpanI vRSTire. su. 18 puSpa vRSTi deve karI, vidhA huI paratakhi; gurU caraNe Avi name, hemAcAraja ziSya. 20 caupaI. hemAcArya gurUnaI naI, gurUnaI cele dIThe gamaI; harSa upane baie dhyAna, AMbila tapa ArAdhaI jJAna. 21 1 bhAgiyo. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma.e. 8 zrI kumArapALa rAsa. khaTu mahinA naI aMti karI, AvaI zAsana surasuMdarI; gurU vAMdinaI ubhI rahI, sulalita vANuM sukhathI kahI. 22 hemAcArya tAre ziSya, tehanaI padavI Apa RSi; tehathI jInazAsana gAjasaI, jasa paDahe jagimAM vAjasaI. 23 asuM kahInaI devI gaI, gurU dhyAnaI (mI)uThiA gahagahI; manamAM vAta hatI te thaI AgaI dUdha naI sAkara bhalI. 24 AgaI siMdha ene pAkha, kanaka kalaza naI amRta bharyo; AgaI gurU celAmAM neha, zAsana devI dekhA teha. 25 harakhe gurU uThiu teNIvAra, sAthiM sahu lIdhe parivAra, AvyA nAgapuri muNada, vasaI vivahArI jahAM dhanaMda. 26 gurU jJAnI tihAM karaI vakhANa, saMgha catuvidha suNaI sujANa; dharma kathA kahaI cihuM prakAra, dAna, zIla, tapa, bhAvanA sAra. 27 je halUA eka avatAra, te ArAdhaI soI cAra; vana vayiM IdI vasI karaI, bAra bheda tapa AdaraI; 28 bhalI bhAvanA cakhuM dhyAna, dhana pAmI diI pAtraI dAna. sAte kSetre vitta vAvarai, biMba pratiSThA yAtrA karAI. 28 je dhana kharacyuM jamaNa hArthi, jIhAM jAya tihAM AvaI sAthiM gurUgirUA tihAM eNaparikahaI, alpa saMsArI te sadahaI. 30 gurU upadeza suNa zubha dhyAna, dhanada kharacaI bahu nidhAna; saMvata agyAra chAso jaI, eha mahotsava karAvya tasaI. 31 hema sUri naI thApI karI, AvyA te pATaNa paravarI; pattana (ne) rAjA jesaMga jeha, rAya revADI caDhI teha. 32 1 mali. 2 gurU AvyA pATaNa 3 cAlyo. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 RSabhadAsa kRta. tihAM, hu hue tava chaMDA mAMhi; dharma kathA kAMruM kahuM ulasI. dhyA, dAnathI nara sukha lahuI nitya Avelu muhula majhAra. 34 rAjasabhAmAM niti jAya; hetu yugati draSTAMta ghaNu, sAcA khoTA dhyeya parakhI; phUDA dharma to mahArAja. kUMDA zreyanI ma karUM seva; puNya sakala jAye parjalI, kama ujjala heAsI bApaDA; kahA kima hAsai Ai karyuM. sudhA dharma tuA Ada; bala purUSa jeNuI kIdhuM phirI. 39 dIThA hemAcArya meTA te melAvaI hasI, avadhAra, hema vacana harakhInaI kahaI, rAya kaha! tuM gurU nRpa vacane harakhyo munirAya, dharma suNAvai jesaMga taNu, svAmI khaT, darzaNu nirakhII, sudhA varga AdarII Aja, kUMDA gurU naI phUDA deva, mithyA dharma karatA valI, galII dhAyA jIma kAgaDA, tima jIma mithyA karatA dhama, A. kA. 33 35 3 37 teNi kAraNuiM zreya parikhyA karUM, jazAmati jIma parikhyA karI, sakhapurI saMkha zreSTi vicAra,jaze mati tehana dhara nArI; sAha paraNyA tava bIjI nArI te AvI garaDhA naM ghara; rAti divasa navi 2pAche khasaI, je khele te prema sudha; durlahA yAga milaI saMsAra. 42 pahalaI strI na... te nava gamaI; narUcatenaI tana, dhana, mAla, khiNu khiNu khaTakaI sAkaNIzAla 43 strIne navi mAMne bharatAra, nava yeAvana nai nAhI nArI, vRddhapurUSa tihAM harakha hasa, jIjIkAra karI strI taNu", vRddha purUSa naI nAhanArI, bihuM naranArI giramaD, 1 rAyatana. 2 pAA vi. 38 4. 41 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 sA merI huM tughna pUchuM ? paDitA, sUlI ekaja kaDA, niyamarI nita mArI, zrI kumArapALa rAsa. hA. sulakhaNI, caDhI sUlI seki huiDA zAkI khaTaka lI Apa eka maraNa, lAya peThuM taNakhaluM, taNakhaluM, kAMNA kAlA kUbaDA, sAkI sAkI sarIkhuM kAMmadeva, daiva ghaTI paDAM chama deoi dharina, kaheA kima AkhA ugara+, bhaDI kaya parvasa pIu parvasa dhana, parari para hatyi je parathi gaI je sAla sANi mera nArI kaDAM, pramadA, zAkaDI, te rAvala caka; bhalI kai sAka. 44 anatA putra mera da ta kunArI, (ke) khera khaIla dahe ta karyuM galIe pruni duni hAM (hAM) bhAi dahata zAkaDI zAla sIhana ka sarisalakaI bhUpati zAlatahI kuni hAM hAM 1 sAka. e cihu e khiNukhiNu naraha atha kunihAM. vinA ma deisa sarIkhu diSTa ANa) bhAyaNa paga nasAye hRta, ka ThAkura paDayAM sAthe la tAje ka; * ha. lUsaNeA; rUsaNeA. mera patha isA; 55 45 sAvAra; vAreAvAr. 4 pIuhata; kata. 47 kaMta; aMta. 4. Asa; nirAsa. 49 teha; teha. raNa bhajaNA ke. sarIsala, khiNaaNi ke bhAI kAmanI ke siri.salakaI luMchana lAjaNe. para tAMjaNeA; kaI gu'maDa AsaNA, 51 mevA gajaNA 50 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. chaMda-aDaala. DuMgara kaDaNi kukaDa jIma laI, gAjI vija kezarI sari saI; cUke bANa jIma kSatrI salai, gaye nAtha sukulInI sa@I. 53 mAte gayaMda vidha chama salle, bela kubelaDaDa jema salle; neha nAThe nara hADaI kUDI nArimAM, saMgati zaka pApiNI, su kI jaI zubha virAma; nAma. 54 kavitta. Udra vAraNa nAma, saMI paNi khAtAM kaDuuM; mIThuM nAmaja sAra, khAya te khAruM jaDabuM. zIlI tApa karati, galI paNa bhakhI navi jAI; devA bhAgamAM bhIkha, page aSkahANe jAya; bheja rAja kaI vatirUM, zeka bahaIna jagamAM lahI. nAma anopama eha, pariNAmaI mAThAM sahI. 55 hA, pariNAmaI bhuDI sekaDI, zAlaI zAla samAna; yazomatI dUkhaNuM thaI, baIThI Arati dhyAna. pada nakSatra sahu nIgamyAM, nayaNa na namI de; sU sU patIo, jasapIunAM sukha heI 57 sukhI te kima visare, je manamAMhi paTha; haIDAM thakI je utaraI, te supanAMtara dITha. 58 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 ma. mo. 8 zrI kumArapALa rAsa. vAhalA te kima vIsarI jesuM ghaNe saneha; visAya na visaraI, garavA taNA saha. paTa kyAMhAM koyala kyAhAM aMbavana, kyAhAM mora kyAMhAM meha; rAti divasa te saMbharaIjema bApIDA meha. 60 sajana thoDA haMsa jema, viralA kahI disaMta, dujena kAlA kAga jema, mahiyali ghaNuM bhamaMti. tagaNa sarise nehaDe, makarasa haiDA gamAra; gAdhe nAkhI guNa jema, valatI na kare sAra. 62 je Ave dasa bhalA, je nAve te visa jeNe citta utArIyA, te zuM kahI rIsa. 63 saneha viNasIuM rUsaNuM, gaDha vinAsi pilika aNumAnita parohaNe, A veDhe aghelI. 64 pIu muja saneha taje, huM te jANa gamAra; je nara mAnI vaMkaDA, te nara thayA khUhAra. 65 nadIte vaMka velA bhaNI, parvata uDe ha; vAMkA nara ne vighana ghaNu, gehelI mudhi ma reya. 66 eNuI avasari tihAM AvIo, maMtra suvAdI jeha; jazamatI premaI karI, vegaI to teha. 67 karma kathA mAMDI kahI, tehanaI thaI dayAya; maMtra mUla dIdhuM aNuM, jeNaI nara piDI thAI. 18 jazamatI prema karI, rAMdhyAM aMne apAra; maMtra mUla mAMhi dhariuM, muMjA bharatAra. 68 purUSa TalI piThI thaye, nAThAM DADhI muMjI; lAMbI koTi laTakato, lAMbA ziMga naI puMcha. 70 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 RSabhadAsa kavikRta A, kA. DhAla. hamacInI. pucha nacAvaI ziMga halAve, dekhAI nAnI nArI; te gaI rAja sabhAmAM vegaI nRpa AgalI pikArIre, hamacaDI. 71 svAmI mahare kaMta anopama, sekI kIdhe piThI; bhUpa teDe tasa sIkha dehane chede siranI ceTIre-ha. 72 jazamatI teDI bhUpAlaI pUchI pUrava vate; taI piThI kAM kIdhe bhuDI, je pitAne nAre-ha. 73 jajatI kahaIsu NiratusvAmi, maI aparAdha na kIdhuM; seki kAmaNa kIdhuM mujhanaI, nara tANuM naI lIdhuMre-ha. 74 mujhanaI navi bhAI belAI tava huM resiM bharANI; karatA huM maI kIdhe piThIo, avara kalA navi jANuMre-ha, 75 (pAchilI huM pastANI che.) setiNuI pApi thaye piThI, daMda karaI e ThAle; ehanuM masta muMDi rAjA, gAdhaII leI dhAre-ha. 76 nRpati nAri vikhoDaI pabeDuM, behuM naI vaDhati vAraI; jasematinaI balada bhalA, te paNi tehanaI cArAMre-haM 77 jasemati pAlaInija pIunaI, vanacAri jala pAI; eNuI avasari eka nAriyuM, vaDa vivahArI jAya-ha. 78 jazamatI dekhI naI pUchaI, vidyAdharanI nArI; kuNu kAraNie dIsaI dukhiNI, guraI vanaha majhArIre--ha. 78 1 halAvaI. 2 he. 3 ka. 4 narapati. 5 vanaI. 6 baTAla. 7 vidhAdhara. - Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. - pada vidhAdharakahaI suNi ha1abalA, kaMta pazu eNi kIdhe; balada TalInaI purUSa ja hAvaI, soya maMtra navi lIdhere-ha. 80 anukaMpA AvaI tasa nArI, balaI buddhi vicArI; pazu TalI chama purUSaja thAya, se buddhi diu sArIre-ha. 81 vidyAdhara kahaI suNi abalA, ehano eka upAya; e baIThI tihAM eka mUlaI, tehathI mANasa thAIre-ha. 82 vimala vimAna vahI tava cAlyuM. zabda grahaI tihAM nArI; teNacha kSetraI ugyAM vana velI, lIdhAM cuMTI bAhArIre-ha. 83 choDa ekeka - hAthe laI pIunaI cAri carAvaI, suddhamUlaAvyuM mukhi jIhAra, tava piThI nara thAire-ha. 84 jasamatI huI tava sukhiNI, pIu prItija vAdhI; bahu vana vanaspati sodhatAM, suddha oSadhi lIdhIre-ha. 85 tima tuM dhyAna dharInaI svAmI, SaTa darzana parakhI jaI suddha dharma rAjA AdarII, phUDo zreya tachajaI-ha. 86 suddha devanI pUjA kI jaI, sahaI gurU pAya namI jaI, suddha dhama ArAdhe rAjA, ani anukaMpA kI jaIraha 87 siddharAya harakhyo manamAMhiM, hema vacana citti lAge; suddha dharma zravaNe sAMbhaLatAM, kumati kadAgraha bhAgere-ha. 88 eNuIavasarisRpa azva caDhIne, siddhapurI mAMhiM jAya; isa taNe prAsAdaja uco, rUmAla nI pAyare-ha. 88 pAsaI Abhu maMtrI mATe, rAjavihAra karAvaI; mUrati vIra taNuM tiDAM mAMDI, zrI chananA guNa gAire-ha. 80 1 nArI. 2 bAyalA. 3 ka. 4 suddha mUlADuM AvyuM mukhapari. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 RSabhadAsa kavi kRta te dekhI harakhI siddha rAjA, AvaI jIhAM arihaMta isa vaci syA aMtara, svAmI sAya hema gurU tihAM eNIpari elai, Isa taNuI mAthaIM huI ca o, zrI gurU vacana su`Ni jesaMgade, vAstu zAstra vAMcare vegaI, zAstra arthe sUtAra prakAsa, dhara sAmAni taNe paMca zAkhA, zaranaI dehajI eka maMDapa, triSNu chatra si MdhAraNu zobhai, jIna pratimAna pAya likhIU, Adi zakti rahe jIna pAse, anya devanaI ehavI racanA, karaI karAvaI kA haDI caDhI, aMtara sAya anata jJAnI taNuM prakAsyuM, vizva DarmA kahe mAMnA rAjA, taiyA temAM isa taNuSTa deharaI nava zAkhA, zrI jIna dhara ekavIse; aDhI mahesa taNI vanamAMhi, nagara bhuvana jagadIsAre-ha. pa ri suNi saga rAjA bhuvana te kahuM namai jIna jIna padamAzana grahai vAstu jI cakra, mANu, gadA naIM gukhatI, urdhva gadya akhalAnI mUratI, viSNu vAstu cauda zubha sutArA, kissA vicArAre--ha, 93 A. kA. gurU khAsA; prakAsAre-ha. 91 kIdhI kuNuI te mardukhI suNirAya; pAyare--ha. hara pUravanuM naranAtheA; sAtAre, 94 ekasA AThe; nava niradhAra; zAstra vicArAre--ha. cavATAre-ha. 6 87 viSNuAMma aneraI; taNuka huI derere-ha. 99 zAstra vicAra; na jAya; thAyare-ha. 88 zAstra su'Ni harakhyA jesaMga, tattvajJAna citta bhAva, kanaka lasA karI rAjAe, zrI jIta bhuvana caDhAvaUre-ha.101 sArAre--ha, 100 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8. zrI kumArapALa rAsa. kanaka kalasa racanA karI, bhavijana harakhA tihAMI; sena lai jesaMga caDhIo, A pATaNa mAMhiM. 1 caupaI pATaNamAMhi Ave jesaMga, hema sUri myuM lAgo raMga; eka divasa jIna maMdIra jIhAM, nema caritra vaMcAI tihAM. 2 hema suri karatA vyAkhyAna, bahu ja suM bAMTho rAjAna; eNuI avasariAeadhikAra, seguMjya pAMDava sidhyA sAra. 3 brAhmaNa bhaTa khamI navi zAkyA, sabhA mAMhiM te bAMbhaNa bakyA; pAMDava pAMca palyA kedAra, hema galI gayA mukti majhAra. arUM vacana belyA bharAya, sakala sabhAmAMhiM saMdeha thAya; nRpa jesaMgade pUchaI IsyuM, kahu svAmi bhaTa kahaI chaI kisyuM. 5 hemasUri belyA teNIvAra, bhArata zAstra cha vicAra; pAMDavane kAno gAMgeya, kuTaMba 2 kha dIdhI tatakheva. eka vacana mAharuM pAlayo, kumArI bhumi jaI bAla; jIhAraI maraNa huuM gAMgeva, tihAraI upADe tatakheva. 7 laI cAlyA parvata naI gi, vizvAnara java muMka aMga; zabda have bAle kuNa DAMmi, se bhISma dahaIA eNaI ThAMmiM 8 dAghA pAMDava triNisaI sAra, bAlyA duryodhana ' hajAra; karNa taNuM navi saMkhyA lahI, asI kathA bhArathamAM kahI. 8 hemasUri kahaI suNi naranAtha, kuNa pAMDavanI bhaTa kahaI vAta; je pAMDava pAMDu suta kahyA, te zetruMjaya giri) mukti gayA. 10 1: je saMde. 2 mani virame thAya. 3 saMkhyA Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kava kRta A. kA. zrI zetruMjaya pAMDava biMba, nAzaka cUMbaka mUrati asaMkhya; caMdra prabhu sAjaNa prAsAda, pAMDava mUrati karatI vAda. 11 eNaI vacane harakhyo jesaMga, jaina dharmane lAge raMga; rAya kAMI baMbhaNi navi lahe, hema vacana sAcuM saddauM. 12 vipra kahaI jesaMgade suNe, Adidharma nahIM jainaja taNe veda bAhya azuci bhala bharyA, eNuI dharmi kaI navi taryA. 13 bai mUla nahI eno dharma, jIva ugAraI eja dharma, unAM pANI puNyaI pII, vastra kaleI mukhi utara dI I. 14 mAMgI khAya roTI bhAta, zAstra taNuM myuM jANuI vAta; bhaNyA guNyA ehanaI navi kahuM hema vacana abhe navi sadauM. 15 eNe vacane bIje bhUpAla, vipra nahIM (bhe mUrikha bAla; na dharma kima kahe che mUDha, vAstu zAstra na mAne mUDha. 16 tehamAM jIna maMdIranAM bheda, prathama tote kare niSedha; pachaI uthApe chanavarane dharma, kAM mati mUDha thayA turbhe bhrama. 17 jeNaI dharmi mA aja azva, saMya dharma viDaI vizva; jeNaI dharmi grupa hatyA kaI teNaI puni nara kehI pari taraI 18 kUrma nAga dAdura naI dama, yagna karInaI durgati bhame; maMsa bhakho veSa saMga karU, teNaI dharmi kahI pari taNuM 18 be zreya na kI jaI joya, jIhAM hiMsA tihAM dharma na hoya; dayA bhalI jInazAsana mAMhiM, ao dharma na dIsaI kiMhA. 20 divasa bAtalA bhule bhame; je huM vipra virodhI no; hiMsA dhama parUpa jeha, bhUpa kahaI navi mAnuM teha. 21 - 1 . 2 jina. 3 marma. 4 I. 5 pahelu tame kare niSedha. 6 brahma. 7 nara Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. kanakabIja bhakhaI nara koI, bhATI enuM dekhAI soI tima tumbha jagamAM bhulA bhamo, dayA vinA AliM bhava game. 22 tuhai na jANo sAra. asAra, navi samaje kAMI tattva vicAra; jaina dharma naI je avaguNa, jIna vyAkarNa kima mAMne guNe. 23 hAkyA paMDita lAjyA tAma, hema suri vALA guNagrAma; jaina dharma saha nRpa , kumati kadAgraha manathI game. 24 bhUpati dharma jANo jasaI, hemasUri mukhiM belyAM tasaI je rAjA mani huMI raMga, te vyAkarNa karUM paMcAMga. 25 rAya kahaI sAMbhali muni hema, chama tuhmanaI upajaI bahu prema; tima kI jaI gurU gacchanA dhaNI, kasI sIkha mAgo mujha taNuM. 26 eNe vacane hara muni hema, hemasuri belyA tatakheva; nRpa jesaMga kahuM tujha sAra, kAzmIra zArada bhaMDAra. 27 Adi vyAkarNa ane pama kahuM, aSTaparatIteNuI thAMniki lahuM; gaI seya aNu rAya, jIma vyAkarNa karuM racanAya. 28 tava bhUpiM te pradhAna, kAja kahIuM deI bahumAna; kAzmIra desaI tu jaI, vyAkarNa thiI lA sahI. 28 nRpa vacane te harakhe sahI, kAmera bhaNI cAlya vahI; AvyA chatAM zArada bhaMDAra, agara dhUpa karI bhakti apAra. 30 tUTI tava vagaI sarasatI, pithI ATha ApaI bhArati; laI gaI Avyo paradhAna, rAjA harakhI ApaI mAna. 31 dIThI pithI suMdara bhAti, ApI hemAcAraja hAthi; choDI pithI joi jasaI, hemarika tihAM harakhAM tasaI. 2 1 gaye. 2 gurUdeva. 3 de bahu mAna. 4 mani. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. sevI zArada karAcarNa, valI paMcAMga karIuM vyAkarNa; ApyuM rAjA keraI hAthi, nRpa haIDaI harakho bahu bhAti. 33 teyAM paMDita jesI jANa, 1joIvyAkaNe kariapramANa paMDita kahaI sAcuM te kahuM, je vyAkarNa parikhyA lahuM. 34 kAbhera ane pama desa, mUrakhipaNuM jana nahIM lavalesa, caMdra kAMti mUrati sarasvatI, te triNi bhuvana jIpatI. 35 te devInuM bhuvana akhaMDa, te Agali jala bharIuM kuMDa; zAstrataNuM nara parikhyA karuM, te pustaga laI jalamAM dharU. 36 dUhA. eNu vacane nRpa ciMta te, buddhi vicAra tama; vayara vinA etAvalI, dIsaI macchara ThAma. 37 caupaI.. pApInaI na gamaI puNyavaMta, nirdhanane na gamaI dhanavaMta; nIca kulinara kahII jeha, uMca kulIne halaI teha. 38 murakhine na game mahAmati, na game maNikAne chama satI; malAne na gamaI AcAra, na gameM kIrapI naI dAtAra. 38 na gameM regIne bhUkhAla, na game Alasu naI ujamAla; sebhAgI naI sahu ko namaI, bhAgI naI te navi gamaI; 40 mIThI (svare) vANI vistaraI, sura vihuNe tihAM IrSA karaI; kapaTI kapaTa kari jagamAMhiM, nikapaTI naI helaI tyAMhi. 41 nirlaja haNaI lajAvaMta, pakAyaranaI surA navamalaMta; na gamaI brAhmaNa munivaranAMma, vayara vinA e macchara ThAma. 42 1 jaina. 2 karI pramANa 3 te pustaka laI temAM ghare. 4 naMde ApIu sunaraujamAla. 5 kAyarasarAne na bhala ta. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mau 8 macchara bharIA kAgala pothI kima zrI kumArapALa rAsa. dA abhaNA, khela 125i, karatAM nRpa pUchAI AcArya taNe, hema kahe nRpa vAr ma lAya, thapAi mukhathI pAMNI yaga; saga. vAdI vipra kisyuM mukhi bhaNuI, pAthI jalamAM mukurAya. 1 teDayA paMDita demAMna, pustaka lei cAlyA pAMna; AvyA zArada deharU chaThThAM, pustaka mukayuM pAMNI mAMhi. 45 jIma haMsA sar krIDA kara,tima jala pAthI jhIla tara kADhI pustaga joyu. jasa, bhInu siMhA na dIsa+ rIsa, 46 viprataNA mukha jhakhA thAya, AvyA chaThThAM bai siddharAya; elyA paMDitanaIM pradhAMna, jagamAM sAcuM hema jJAna. ehavuM vyAkaNuM ke jagiM kaIM, jehanI pethI jalamAM tar; kalikAlaI e sarvanA sahI, asI vAta tihAM vipra kahI. 48 eNe vacane nRpa huM apAra, teyA zAsratA likhanAra; trisa lahI je sAra, trivarasate tihAM likhaIapAra. 49 sAvana akSara pAthI bhalI, aDhAradesa mAMhi mAkalI; vAMcaI kApI nAse rIsa, harakhaI purUSa halAvaI sIsa. 5 sArasvata, IMdra ana" pAMNI, mAMna ma vasyA tenAthI; taMtrA zAkaTAyana vikhyAta, tehanA kartA joDA hAtha. 51 caMdrAnaI je kaMThAbharyuM, sAya kavI mama nAkhe| vaNuM; savA lAkha have pragaTa hema, te vAMcInaIMdujA prema. para 1 tarka. 2 tase. 43 47 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shu RSabhadAsa vikRta zAlI vAli sarahAM pakavAMna, cIr paTelAM zAlU joti, merU zikhara je ragiramaI, AlaI maNa meAtI bhaMDAra, huM san mAnasarAvara lahi, nAge pAMmyA caMdana jhADa, hema, tima e jagamAM vyAka hema taNI vAMNI jaMga sAra, hema hema ja pa gi ranAMma, hema rAya alagA nahIM aMsa, hema vacana suNui tava rAya, AheDe vAryAM vAgarI, varasa' kADI sAnaIA mAMna, akaramu'kAu mANula nAmi, akara navAnA je kara thAya, akar utAra te nara dhanya, 2: vihAra karatA muni ta, thira rahekhatAM kIrati ghaTaD, . . khIcaDI dhAMna; khAsara pAta. 53 navi gama+; dukhta DuMgara tasa na gama tasa dujo dAtAra. 54 na gamaI bIje thAnaka' rahi; teA tasana gamaiM uMcA tADa. 55 dIdya na gama+ tihAraIM na gama dIThaI upajaI paDita prema; aDhAra desa huu vistAr. para siddharAya khelai guNa grAma; jevI prIti ai nakhamasa. 57 asyA ekar mukyo ahurAya, nUpa sanmukha hue javasAra, hemasUri pApa bhIrU jesaMgade thAya; sAyara jAla mana tihAM karI. 58 siddharAya kara puNyadAMna; ahuttarilAkha hemabahuDi gAMmi. pa eka sa TvenuM haNyAMnu pApa; kArDi gAya che|DayAnu puNya. 60 hemAcArya dUA. tArai saMyama 1 dAlI. 2 jagamAMhi. 3 gAya. taNuka pasAya; tava - karyo vihAra. 61 naranI lAgai kADa, kheDa kara Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. capaNa. supurUSa seApArI namra pAMna, valI kevaDe! jagi vikhyAta, teNu" kAraNi munivara vaDA, himaMDalika vicaraSTha sadA, sidhasAro naI mAlA, dakSaNa hema sUri tihAM vicarIA, bhavijana eNui avasara eka devatA, avara desatuhmA parIhira, tuAna lAbha tihAM ghaNA, sura vacane gurU AvI, 1huya vahAthI naI vijJAna; dUri gayAM zebharyuM e sAtta. 63 hA. krU tA jesaMga havA, deva prAzAdaja putra bhaleA, 1 hemara. r hasyuM, hemAcArja purajana AvI AvI hema majhata pATaNa bhImadeva vasavA caulaka taNA, rAi putra tena huvA, karyuM ana tAraI karNa madhya rAti; rahA khImarAja buddhi vAgaDa Tresa; diSa upadeza pa mahu nagara pujana jesaga jaI pAe namyA, hema sUri pATaNa rahyA, utsava siddharAya harakhyA dhaNuM, dhanya mujha calaka : vasa; je kuli gurU hemaja havA, jase sAvara haMsa. hu adhikA je; teha. 64 taNA 67 gujarAti. 66 naranAri; majhAri. 67 uchAya; thAya. sata sAra; 6. mahArAja; khImarAja. 9. bhAra. 1 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA rAi sutA peTA krIti pAla RSabhadAsa kavi kRta DhAla. eNIpira rAja karata dezI-rAga-gADI, pAlare trisuta tiya zIlaI bhalIe-- ku marina dare, khIje trio sahIe-~ mahIpAla; senANI; kAmerI, kAsmerI: eka ni mar nirdRre, azvaI te caDhayA, rAja sabhAmAM AvI e~ premaladevI dhyeyare, kRSNa deva paMca devaladevI jehare, pUraNarAya naiM te varIe ya adhava bi naSTha' te varIe... jesaMga 1 1bhAMDU janamIAre-- dIThA prema karI gurU nirakhIee-- ahainya re, devI dhanya jaina muNIMdare, samatA sumati gupti RSi pAlatAe dekhI hema sUrIMdare gayeA pAsAlaI vAMdavAe nagarI hema sUrIMdare, heiDai harakhI; maoN kara joDIre, bi cita camakayA atiSaNuMe-- 1. bhAMDarU. rAjA tena; rasa bharyAM; sugutA rajIo, desanA; A. kA. 72 73 74 75 76 70 78 78 .. 81 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. valatuM kuMmaraniraMdare, pUchaI sAdhu naI kavaNuM guNe nara bhIee- hema kahaI suNe rAyare, nara naI satvaguNa; paradAra saMga navi karaietArAmAMhiM jIma caMdare, labdhi gAma, abhayakumara budhdhi vaDoe-- maMtra mAhiM navakArare, jaI zAlIbhadra; iMdra vaDe suramAM valIe-- bhUpatimAM chama rAma, sItA satIyAM; paMkhImAM jIma haMsaloe- gaDhamAM laMkA keTare, guNamAM satva guNa hema kahaI nRpa jANIebIjo guNa navi hare, te eNinavi aDaI; satvaguNe nara bhIeejema ekalaDe sIMhare, na sahaI nAganaI satva guNaI vanamAM phiraIre- jIma ekalaDe sUrare, TAlaI timarina gagani maMDala karaI ujalure- meTA parvata pare, vajI te nAnaDuM; svayaM DuMgara cUrae - kavita. ghaNuM ma jaNI kAminI, sIhaNa sIha ekaja jAI; AvaI nahIM ke TUkaDo, pazu, nara, nAga, palAI. 2. gAma. 3. satve. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. RSabhadAsa kRta. jAya lAkha, te parasena| ThelaI; eka sIMha, tihAM ke| pAya na mehuU. sahIta jaNa eka. sA kama aneka. kuMDaNi je vanamAM te mATaI kahuM kAminI, satva sahasastuM sAMhame bhiDache, karacha satva hiA nar jo guNu khIjA ati dhaNA e kAyA vina jIma huM sare, taara vAri vinA jIma jAnhavIe jAnare, veNA kissAe-- vara vi uNI jIbha purUSAtana viSNu nar DhAla-pAchalI. jehare, lekha niva guNa; vinA; vinA; viSNu daMtI; sena vinA; vinAyare, guNu viSNu gaccha jIsyA; rajasIe navi zAlII; caMdra vidguNI rAtare, hastI jasyAe-- ceAga vinA yAgI luM vinA jIma antare, 1rRpa kAjala viSNu jIma AMkhaDI e---- devala deva gyavarI khIr vinA . tima satva hINA jere, nara guja na sIjhaI tethI e-~ sUra subhaTa bhala paMca jaNu, nisatva lakSa lekhaIM nahI, 1 nati. 2 kasIe. duhA. kAyara sUrA la tuba sAM ekaja A. kA paMcAsa; hara es 94 pa et 27 88 ya khAsa. 100 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. caupaI. kathA kahuM tuhma surA taNI, suNo nara paMDita je guNa; hasatInApura pAMDava vasaI, yagna karavA mana ulasaI. 1 prathama ane balIe jeha, rAya yudhiSThira te teha; re baMdhava tuM thaI prasanna, ANi kumArUM bahAM sevana. baMdhava vacane harakhyo sahI, cA arjuna vagaI vahI; setubaMdha rAmesara jIhAM, vegaI arjuna A tihAM. 3 eNaIavasarieka kautuga thAya, aDo ratha Aghe navi jAya; ciheMdasi catura nihAI dha, kASTa pASANu na dIsaI redha. 4 sUkSma najara jevuM jase, vAratAM teu dIThau tasaI; uMdira eka dITho anukUla, tehanaI pUchaI tAMnuM mUla. 5 haI vicAramAM arjuna vIra, salA tarI je sAyara nIra; te mahimA navi pANI pahANa, saMya zakti naparAma sujANa. seya draSTAMta mile te kharU, navi rUMdha to uMdara deva, dAnava, yakSa, codhA jeha, pratiga thaI be teha. 7 udira TalI hue hanumaMta, madhura vacane belo guNavaMta; re ajuna tuM jaI kihAM, nRpa rAmai mujha mukyo hAM. 8 jeNuI rAmiM mAryo rAvaNe, leha saMgrAma have atighaNe; teNu rAma ihAM bAMdhI pAja, avara purUSa ihAM jAvuM tAja. 8 gaI che ane dhIra, sAMbhalire tuM hanumaMta vIra; maI jAvuM kahI eNuI paMthi, sevana levuM sahI ekAMti. 10 taI paNi sevyo ThAkura rAya, to kima chaDesa yagnahakAma; puNya kAI tuhma paNi kare, kodha kalIM dUri parihare. 11 1 ahiM. 2 jAvA tyAhAM tyAjya. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72. A. kA. RSabhadAsa kavi kRta padamapudANuIkahiuM chIema karaI karAvaI anamedaI jema sAhAya diI tasa sarikhuM puNya, kRSNa mukhi suvuiM kAMni. 12 tava be kapi ke nAtha, sAMbhali arjuna pAMDava bhrAta; je tAhare kaMcananuM kAja, bIjI vATa ja mAhArAja. 13 arjuna kaI ruNi pavana putra, havaI kahuM tujha chelo utra; *sahiAMjAvuM suNi kapirAja, kahate bAMdhuM bIjI pAja. 14 uDIo ajuna subhaTa sujANa, pakhIja karaI bahu muke bANa; parikhyA kAraNi. tihAM hanubhUpa, sAta tADa tihAM karaI sarUpa. 15 pAja upari paDIu uchalI, bANa pAja vAMkI navivalI; sala kalA satva dIThuM jaI, karaDI hanuM be tasaI. 16 svAmI tihAdaI kanakaI kAma, kavaNa kArya karaI saMgrAma, liI senuM tujha ApuM bharI, bhaI satva jovA parikhyA karI. 17 kaMcana laI pAcho vadhe, AvI rAya yudhiSThira ma; sevana dIdhuM baMdhava hAthi, subhaTa prasaMsaI te bahubhAti. 18 dhIryavaMtanA sahu guNa gAya, ekalaI satvaI kAma na thAya; vAgha sIMdha gaja balIA bahu, pazuA nAma dharAvaI sahu. 18 ekaI paIDaI ratha navi phiraMi, eka kari bATI navi kaI ekahAthi mi dvaNavuM thAya, eka pagaI kima cAlyo jAya. 20 je naranArI milaI susaMgi, te "suta suMdara upajaI aMgi; tiruM satvaguNa padArA zIla, chatAM jAya tihAM pAmaI lIla. 21 hRhA. paranArI nara je tajaI, tasa ghari jaya jayakAra, paradAra saMga je karaI, te nara thayA khuAra. 22 1 eha. 2 teha. 3 mahuM suNayuM ema ja pa pAja karaI 6 vaNavuM. 7 te suta upaje sudara. 8 huA. 8 pace te nara. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. maiM. 8 zrI kumArapALa rAsa. DhAla. AkhyAnanI. rAga rAmagiri, karatAM, kaMDa paradArAnuM prIti zarU nagaI te paDayuM, ima dri asucI havau Agai te ahilyA saMdhAti, sahasa bhaga pAtaI havA, amara gurUnI aganAre, ja dina dina kalA te khiNu pAmyA, ravidharaNI kaI zahiNI, kuNu tujha pIu amRta zrAvI, tuM rAhaNI kahaI ravi dharaNI saMge, mujha eka divasa sAndhe mAsamAM, te " chedana 1zAstra elai pAmyA rAMma dharaNI sAdhavI, dasakadhar sarva senA kuTuba sAthi, neDhi satI zireAmaNi drupadI, kraMcadha seA bhrAta ati khAlIA, pAmIA nRpa maNirthanI mati gai, strI kAjI baMdhava mArI, caMDa prazneAtana cUkIe, sahu mRgAvatI tama kAraNa, jeI SaTa ceAdha ramatA vina gayA, arjuna' AvI te huNyA; 2 ima zAstra elAya. jeI teNu vahII hari lAvyeA peAtama thai dukhta pAu kha kAraNa lAbyA kula kI duli pAmyA karyuM vasa kIdhu vedana pAtiga kIdhe| mUDhamAMhi caNAvyA kIdhI manamAMhi; paradAra se naga 2 ja lAvyA hiracaMda, pAMmyA thAya, nyAya. 237 mAha; meA. 24 caMda; maMda. 25 73 kAMya. ra hAya; joya; 27 pAsa; nAsa. 28 jora; AAr. 29 kAMma; sAMma. 3. meTa; kATa. prIti. nIDI. 31 32 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. A, kA, hRhA, deha chaI purUSa naI gayA, lAgu paratagi pApa; teNaI kAraNi parastrI to, vArU Atama Aja. 33 kAcaI tAMtaNe gAMThaDI, tima paranArI neha, sahagurU kahaI nara bApaDA, sIda viDaMbaI kAcaI kuMbhaI vAri jIma. tima paranArI saMhagurU kahaI nara bApaDA, sIda viDaMbaI taDakaI chAIu tADana, tima paranArI sahaIgurU kahaI nara bApaDA, sIda viDaMbaI tarasyAM pANI khAra jala, suM sukha pAmaI deha; RSabha kahe nara cetaje, tyaja paranArI neha. 37 nIA paranArIsuM chauke cita na lAII; je cita lANa hoI te naciMta na jAI; je nita jANuM te niMdana seII; phunihAhA bhAi, kabahI paDii pAsita; mastaga haI. RSabha kahII navi kIjI paranArI suM muMja sarIkho rAjI, bahu duHkha pAme teha. 38 raMbha jasI dharI aMganA, 2kara hAvasubhAva; tuhai parastrI pekhate, nIce jAti sabhAva. 40 zItalaguNa navi zazi tajaI utA na chaDe bhANa; kavi kahaI bi sAthi jasaI eka paragati naI prANa. 1 1 kAMI. 2 karatitva. 3 jIva. neha; Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. kavitva, svAna karaI laghunIti, pAya paNi uce ekaha, vastra na bhajaI keNi, soya maNi prakRti vizeSa, bhAkhI hAtha ghasaMta uMTa mukha uMcuM rAkhaI, ThaMDI nAgaravelI, kaMTaka bAulaDe bhakhAI suI cAI AMgulI, kAga viTAla kuMbha naI, muni hema kahaUre guNIyaNo, zIkha na lAgai sahaI janaI. 42 duhA. zIkha taNuI sahaja ja nahIM, jIma mala carati gAya; aMbA madhya rahaI geTalI, tuhaI kazA na jAya. 4 tima nIcA nara naI valI, dIjai bahuM bahuM upadeza; parastrIthI ravi vegala, iDai nahIM lavaleza. 44 paradAra jasa valahI, te sukha seja na hoya; paranArIthI vegalA, tasa dhari lilA hoya. 45 caupaI. kali kAli senI saMgrAma, zIlaI aMba phatye abhirAma; bhAge meha vUDa atigaNe, jo mahimA zIlaja taNe. 46 satI subhadrAnI suNe vAta, jehane jagi jANe avadAta; kupa cAlaNi tAMtaNe tolI, chAMTI nIra ughADI lI. 47 nArada veDhI lagAvaI ghaNI, e paratagi chaI AtamataNuM; tehaI mokSa gayA tasa guNe, jo mahimA zIalaja taNe. 48 1 sehijataNaI sIkha ja nahIM. 2 nahI. 3 kAhna. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. zIlaI rahI aMjanA saMdarI, te vanadevaI rakSA karI; saha taNuM saMkaTa tasa TahyuM, zila ziromaNi te ugaI phalyu. 48 kalAvatInuM sIalaja joI, bhujaI pAmI jagi joI; nadIpUra te pAchuM vahyuM, zIla ziromaNI pragaTa phalyuM. 50 rAmacaMdra ghari sitA jeha, agani kuMDamAM paIDI teha; vizvAnara phiTI jala thayuM, janaka sutAnuM nAma ja rahyuM. 51 vaMkacUla vani moTe cera, vrata cauthuM teNe lIdhuM ghera; kAraNapaNaI teNaI rAkhyuM zIla, rAja Rddhi bahu pAmyo lIla. para zeTha sudarzaNa zIlaI rahyA, sUlI phiTI siMdhAsaNa thaye; kaThIAra navi zilaI calyo, rAja ddhi teNaI puNya milyo. 53 assAMvacana gurU hemaI kahyA, kuMmaranidaI te sadahyAM uDI baMI karajeDI karI, padArAnI agaDaja karI. 54 dUhA. paranArI teNuI pariharI, chabIo gurUnA pAya; ati ANaMdiI uThIo, nupa nija Y=nagaraI jAya. 55 hAla Isa nagarIkA vaNajArAre-e desI-rAga kedAre, eNuI avasari jesaMgarAya, nRpa haiDaI ciMtA thAtha; parAti divasa te dehalaI jAya, nRpa karate keDi upAya. 56 nRpa putra vinA bahu jhUraI, bhaTakaI bhAjaI aiNasUraI heI putra puNyaI tea, navi lahaI zreya adhUrai. 57 1 pragaTa. 2 I. 3 muni. 4 maMdira. 5 dina sati ghahilaI 6 aMkurai. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. 77. jo kanaka taNe AvAsa, mAMhi ratna taNuM thaMbha khAsa; paNi putra nahI eka sAre, tuhaI te ghara jhupa vicAre. 58 ghari baMdhava bahaInI sAra, ati piDhe bahu parivAra; eka putra na sAre lahaI, tehanaI sadA ekalaDe kahII. pa8 kharAM dIpa ratna ajUAluM, dhari dIvA koDi nihAluM, tuhaI paNi ghari adhAruM, bAlika nahI eka sArUM. 60 ghari ratna kanaka maNi motI, bahu lakSmI lIlA sahetI; tehaI paNi niradhana nAma, ghari putra vinA syA dama. 11 Ima ciMtaI mani mahArAja, viNa putra kisyuM mujha rAja; havaI lopI manathI lAja, AvI baThA jyAhAM hemarAja. 62 nRpa pUchaI gurUne tahIya, mAharAI putra achaI kaI nahIya; mujha rAjadhaNI kuMNa thAsthaI, gurU bolyA mana ulhAsaI. 13 gUrU samarI aMbA devI, te te AvI pAya namevI, gurU pUchI vAta kahevI, valI aMbA gurU pada sevI. 64 gurU haIDA mAMhi suraMga, tava te nRpa jesaMga; tAharaI putra nahI mahArAja, lesthe kumaravira daha rAja. 25 huo sabalo mani vikhavAda, rAI valate na kADhaye sAda, dhari AvyuM jesaMgarAya, teDayA paMDita bahu tasa ThAya, 6. kaha paDita hAryuM putra kima rahaIyeM mujha ghari sUtra; vegaI Apa mujhanaI utra, mama bele kAMI utsatra. 67 belyA jotiSI karII vicAra, tAharaI putra nahIM niradhAra; rAja lesyuI kumaraniraMda, mama kapIsa tuM naraI. 18 1 evI. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 nRpa ati zAkAtUra jANI, svAmI kahaLu A mhArU kIja RSabhadAsa kavi kRta piga aNuhoMNAM naI pAlAM, jaI sAmezvara naI pUjo, arthI sAM sAM na karai kAma, nAcyA Izvara muki mAMma, Avye sAmezvara chaThThAM isa, Ape putra bhale! tajI rIsa, SaTTa mahInA pUja jagadIsa, rAjAsuM paDie bhagni` sahI, eka purohita gaMgAthI jala jala arthI le gaMgA jala sukumAlA; upAya dUje. 70 navi dIsai khelye vAMNI; AMNI jaI.... A. kA. pAja khaMdhAvaI rAma; jesaMga cAlyeA tAma. 31 pUcha rAya namAvaTha sIsa, mamAu likhyuM jagadIsa. pache putra valI zabda kahuM tujha Aja, lese eNe vacane rAjA / , tuM sa thai suM kavitva. vigata bhUlye laka vizvabhara, laMka Apya sohana, vasaI na phUlI nAgaravelI, la nayana tusu nArI, leAcana svara na didhA zu vacana, ka nRpa,jesaga eNIpari ucaraI, Ami caturbhUja (d) ati cUkIe, amala cihara ijalA, kevaDa" Apu (te) aMdha raMga pAMgalA, bhUpati jAsa rathaya asavAra, tAsa lekha sUpa dI IMdra vAraNAM, te udara kaDUu kaI jesaMga visabharAM, aMti melyA isa, nahIM tujha kuI 73 kumarina daha para rAja, khaiDI. 74 na dIdhuM nArI, vagaDaI masa AhArI, tADane dIdhAM, mRgana dIdhAM, kokilA kIdhuM tujha; yAmi bhUlyA caturbhuja. 75 ati gujA dIdhuM; kAMTA kIdho. amAM thoDA: kIdhA gheADA. kAMkari; (te) guNuvaMtAM guNa haryAM, 76 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phalaI mAM mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. visabhara veyAM nahIM, te aMtara evahu kIdhuM premala bahulAM puSpa, tAsa te phalaha na dIdhuM. aMbaIkadA, sadA phale nAlIarI; kohalAmAM kalI nahi, goTalaI guMthIja kerI. kanaka dIdhuM kRpaNa, dAtA dubala sarajIya. napajesaMga eNI pariciraI, tAharI lIlA kuMNa lahaI sevana na kIdhuM sugaMdha, vAsanA ekajaphala ApI; avara vRkSa chavaI ghaNuM, keli te nAMkhe kApI. hari vallabha je bhakta, rasanA eka tasa AlI; zeSanAga je sApa, tAsa mukhi sahasa leI ghAlI. mUrakha dIdhI suMdarI, catura ghari saMkhanI sAraI sahI; niradhanakuM bahu bAla, jesaMga ghari ekaI nahI. 77 78 DhAla pAchalI. eNe vacane izvara lALe, dUkha nRpano aMza na bhAM; liDuM bhaI navi lepAya, viSNu akSara dIdhuM na jAya. 78 huI jehanaI jevuM karma, ApaI tehane teTalo bhrama jagamAM eka sAce dharma, mUrkha jana lAge zrama. 80 tume dharma vinA kima pAme, jUo niradhana vipra sudAme; teNe viSe dAMnaja dIdhuM, tehanuM phala paratagi lIdhuM. 81 hari vikrama sarikhA jeha, karamiM dukha pAmyAM te; deva, dAnava naI yakSarAya, puNya khUTataI dukhI thAya. 82 je sagara sarIkhe rAya, suta sAThi hajAra kahaIvAya; eka velA maraNaja thAya, kIdhAM pApa karma navi jAya. 83 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 kama Izvara kami nala pAMDu sUta vani muMja magAye dra ahilyAI su rAciye, RSabha kaI rAya rka, rAvaNa sarakhA RSabhadAsa kava kRta kavitva rAya, rAha deva, sAya haricaMda, caMda pekhi, rAMma bhIkha, bhAja brahmA kami ghaDa sama bilaDI kula kahu dharaNu hue bhAgavaU dhyAMnaSTha rAja pUtra vinA asI kA DhAla pAlI. tujha jesaMga ka asAra, tAharI putra nahI nirdhAra; ghaNu rakhedANA nRpa Apa, sahI pUrva bhavanuM pApa. 85 astu. rAya vicArI AvyA, sastuM purajana loka vadhAyeA. nRpa maMdiramAMhi sidhAvyA, gharanArI nAha melAvyeA. 86 A. kA. cukayA, navi muMkIyA, 84 gamAyA. nacA, pAye, viSega, bhAga, kuMNa rAkhai; kahI Isa. mi. vAta sata pAkha tuba nRpa rUdana karate bhAkharuM, sutatA vijesaMga kiMma, nRpa vacane jhUraI rAMNI, eka putrI huI jo kAMNI, teja kasyuM adhalAke dhAyuM, kasyuM kissu DhIMku kerU pAyuM, kissuM kuDI badAmanuM nAMNu, kasyuM kissa gADaranuM dujhANuM, kisyuM bhuMDaNI ahirA purUSanuM gAyuM; kasyuM vRdhdha purUSanuM jAyuM, 89 tima putrI jAI mAruM, tajI saMyama maMdira raNu, tisu tuSTa vAMjhI vAMjhIaDAnuM 1 cukAvIe, t kheda pAmyA. 3 nahiM. 4 vyANuM, Rdhdhi malANI; phUla rUpANI. 88 kUkasA kepha khANuM; kerUM 'vihANuM', 90 87 laka nADuM'; mahahyuM 9 1 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. dUhA. vAMjha pukAraI thali caDhI, huM kAM janamI mAya putra na hIMDe pAlaNuI, vahuo na lAgI jAya. dara maMdira moTAM dhana ghaNAM, hAthI lakSa pramANa, jasa dhari bAlaka navi ramaI, te dhari sadA masANa, 3 maMdira sunAM bAla viNa, sutathI vaMsa phalati; suta hINuM ghara jehanuM, te kula sahIja galaMti. 84 kavita. dina vilaMbaI gaI, galaI sahaI kAja pramAdi; mati vinA paMDita galaI, galaI mukha laja vivAdaI; bhiMI guNaha galaI galai puNya atiI dAtA; paMDita mUrakhamAM galaI galai tapa mAyA citaI, strI saMgiM zialaja galaI, dUri gayA nehaja galai; kavi RSabha kahaUre guNIao, putra vinA tima kula gaI. 85 dIpaka jIma valI tela viNa, sena vinA putra vinA dhari te to, khIra vinA jama jama rAya; gAtha. 86 hAla. munivara mAragi calatAM -e dezI. sneha vihuNuM suM rUsaNuM, gaDha vihu pilI; prema vinA jema prItaDI, mana malaI aghelI. 07 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara putra vinA dhara te tasyA, jIsyA suta viSNu tehave jANyA, jehave RSabhadAsa vikRta Alika viSNu jIma pAraNuM, saMpati viSNu jIma pAhuNA, yeAga vinA yAgI jIsyA, mana gurU viSNu gacchana zAbhIi, vara dAtA viSNu jIma yAcakA, putra vinA ghara te tasyA, pukha vinA paMkhI jIsyA, putra vinA te kula tasyA, kAla gaya phala viThThA tarUara jIsyA, guNu viSNu nAma na UbhII, luNu vahuNa rasavatI, dhana sUtra gayavar daMta vinA jasyA, kAjala viSNu AMkheA jasI, gati viSNu yavara nahIM bhale, purUSAtana viSNu nara kasyA, devala deva vinA kissA, viSNu veda prAMNa bhAkhaI cadra pAta parimala te niva sarAvara navi hA. vasana zAbhaI suta vinA, suta nRpa jesaMga kinArisa, karatA yogI jaMgama je gUNI, eka putra jo mujha Ii, paMDita ApuM 1 te. lUkhA sauMsAranA vihuNA yeAvana viheMNu viSNuNI vihuNI jesaMga viThThaNI vihuNI viThThaNuM vihuze viSNuNA pAMmai hINA zIla" viSNu zAbhai viSNu syA kADI 14 sakala A. kA. grAma; vAsa. me; teha. dhyAna; de; aha. jAna 100 ti; bhAti. hATa; pATa. kula; mula. khaMbha; raMbha. haMsa; vasa. parivAra; vicAra. 88 pradhAna; nidhAna. Ta 1 3 1 ' Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. zaiva saMnyAsI bAMbhaNa, maMtra taMtra nA jANa; eka putra je mujha diI, ApuM rAjasahANa 8 koDi upAya nRpa karaI, paNi ne huI eka bAla; tama vicAra vAMke kara, kumati bhajaI bhUpAla. 10 atiraso buddhi vasaI, rAvaNa taNuI kapAla; ekaI buddhi na ukalI, tehanaI phITaNa kAla. 11 bhaNe guNe jesaMgade, udhe karaI vicAra; mAruM kuMmaraniradanaI, jIma sUta diI mahArAja. 12 caupaI svAratha bhUta pApI saMsAra, lebhaI pAtiga karaI apAra; labhaI bharata bAhubali bhiI, lobhi kaMsa pitAnaI naI. 12 kanaketu mAraI nija putra, jANyuM lesTe mujha gharasUtra; lobha lagaI surapurI kumAra, haNe pitA teNe niradhAra. 14 keNa rAjA lobhI thaye, pitA haNI naI naragi gaye; sabUmarAya cakrI nara jeha, ati bhaI dukha pAme teha; 15 svAratha bhUta dasa jagasUtra, kAMmeM calaNuM mAraI putra; kAMkiMI leka huI valI aMdha, bhUpati marAvaI maraniMraka. 16 kima piyaNi ugaI pASANi, kima supurUSa vaMchI parahaNi; kima senaIvalI lAgaI sAMmiM, kima rahaI munivara ekaI ThAMniM. 17 kima amRta thAya viSa rUpa, kima dekhate jhaMpAvaI kRpa; kima avadhUta vaMcha mani lIla, dhUlibhadra kima chaDeI zIla. 18 1 A, 2 teNe pitA mAryo. 3 durgati. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. maNidharanaI bhAI maNa jeha, zAraMga nAbhi kasturI jela; nAgadA vAdhaNI vani thAya, jIvaMta dehI kima jAya. 18 kima pRthvI hAlaI jagi mera, kima 1dinakarathI huI aghera; ghaNe upAya jesaMgade karaI, kumArapAla 2kima bharyo bharaI. 20 jesaMga kepa karaI adbhuta, bahu teyA pitAnA dUta; jAo vagaI vaTe daIthalI, kumArapAlakula nAMkho dalI. 21 dhAyA sura subhaTa mahAbali, vegaI jaI vIMTI daIyelI; mAryo rAjA tiyapAla, kumArapAla nA samakAli. 22 nhAThe Avyo pATaNamAM hiM, khabara khoja lahI nRpa tihAM; bahu ko jesaMga naranAtha, kAraNa vinA nRpa karate ghAta. 23 gAhA, tanathI dhare, tanathI devala rAvale pita nathI; jeNe akAraNi kaviyA, khalA dotirjina huti. 24 kAraNa vinA koI asaMkhya, kAraNa kopa saMkhAya; kAraNi paDII kapa nahi, te viralA RSirAya 25 kAraNa vinA kepe sahi, hue asaMkhyA pAMti; to duHkha manamAM zuM karuM, kAThuM mananI bhrAMti. 26 caupai. mananI bhrAMti kADhII sukha lahu, havaDAM huM sahI chAnuM rahuM; zAstri bela kahyA chaI jeha, sahI saMbhAraI rAjA teha. 27 1 dIpakathI. 2 navi. 3 jagamAM ceDA jANIe, Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA, 8 zrI kumArapALa rAsa. catura hui te dharU'' viveka, phUla athaI nara chaDe desa; gAMma kAjI phUla tajI abhirAMma, Atana kALuM chAMDI jaU desa, astuM vimAsI :maranirda, kRSNa deva banevI hAM, desa kAjI tajI! sahI gAMma. 28 navi rahI lavalesa; umA cANyeA AvI bheTI zIsa namAvI rahyA, kRSNa kahai suNi krU maranirda, sarIkhA velA sarIkhuM kAla, sura, nara, nArI, arihA, Isa, vAsudeva, baladevA jeDa, eka dina rAja kaIM nRparAMma, eka dina rAvaNu sabala jagIsa, eka dina pAMDava raMgI ramaI, eka dina rIMga ramaI bharatharI, je nRpamuja dii bahu sIkha, haricaMda sarakhA sAhasa dhIra, je zreNika jagibalIe hue, je vikrama jagamAM vikhyAta, eNuiMdraSTAMta' 2samajyA rAya, Aja lapI khaisA ekaThAI, kAli' puNya pragaTa jaJa thasya", ma karisa ciMtA IMha, rAya, 1 kRSNa deva kahe mastarada. 2 suNIhA. 3 nAsI. haIDaiM dharI ANaMda. 29 tihAM; hU manidaha 85 valI dhRtAMta mAMDI na kahyA. sarIkhAM dina nahi tArA, caMdra; sarIkhA vAsara nahi bhUpAla. tehanaIM sarIkhi nahiMa jagIsa; kAlIi cakrI pAMmyA khADi. 32 eka dina chaMDai te pura gAma; ekadina bhUmi lui tasa sIsa. eka dina te nara vanamAM bhama eka dina cANyA sahu pariharI. 34 eka dina teNujI mAgI bhIkha; eka dina vai eka dina te ka eka dina cheghA sarikhA dina ne kAInA jAya; eka dina tujha sira chatra dharAya. sakala ApadA utahArI jatyaI; nagara bhaluM je tAhA pAya. Dubadhira nIr. 35 5ri mU; tasa paga hAtha. 3. 33 3', 37 3. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. zubha thAnaka jaNa nRpa rahya, rAya jesaMgade te paNi lahio; chAnuM herU AvyuM jaI, avadhUta thaI nRpa nATho tasaI 34 AvyuM nRpa purapATaNa mAMhiM, kuNamera prAsAda jIhAM, tihAM bharaDAnA bhale nRpa thAya, kAla keTalo vacimAM jAya. 40 jANa havuM jesaMgade jasaI, bharaDA jamavA teDayA tasaI; AvyA rAvala garaDhA bAla, rAya karaI tihAM pAya pakhAla. 41 duI caraNuM jUI AkAra, bharaDA pagi lakhyaNa nahi sAra; kumArapAla pagi Avyo hAthi, mayagala macha likhyA bahubhAti. 42 sAyara saha taNe AkAra, dhaja taraNuM nAM dhanuSa apAra; saMkha cakra naI caramapAya, citi camakya jesaMgarAya. 43 Avya rAvata ati sAMkaDe, viSadhara vAMke ghAlyo ghaDe; maMgala paDe ajADImAMhi, bala prAkrama na dIsaI kihAM. 44 nRpa jesaMgade karaI vijJAna, teDayA maMtrI naI pradhAna; Are subhaTa surA thaye; A bharaDAnaI IhAM rUMdha. 45 asuM kahI nRpa kAmIM jAya, bhajana bharaDA karAI tasaThAya; kumArapAla citti cama tihAM, buddhi vimAsaI haIDA mAMhi. 46 sahI mujha upara mAMDayuM phUDa, jANato hue ati mUDha, AvI paDIka saMkaTa mAMhi, ThAra na dIsaI jAvA kiho. 47 jIma mayaMgala pharasedrIkAya, paDaI ajADI AvaI ThAya; parimala vAghe bhamarU jeha, kamalamAMhiM baMdhANa teha. 48 AMkhiI vAhai pasu pataMga, aganimAMhiM parajAlaI aMga; karNa vasiI mRga huo ajANa, saMkaTa paDIo khoI parANa. 48 1 tehamAM 2 navi cAle tihAM. 3 mati, 4 yAMhi. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. tima huM rasanA rasa lelapI, AvI baThe jahAM ghararapI; te huM huo pasunI joDI. mana thakI buddhi nAThi keDi. 50 mUDha purUSa huM nara nahIM bhUpa, dekhata jaMpAvyo kRpa; havaI nIlavA karUM upAya, te huM sAce rAvatarAya. 51 asuM vimAsaI rAjA jamaI, jamatAM bhojana pAchuM vamaI; ubhe thaI naI ati ubakaI, bharaDA sahu haDaselaI dhakaI para bharaDA sabhA chAMTII java bharI, hA rAvata phiTi phiTakarI; kharaDI DIlaI te nAThe jAya, vale soya pragaTa nahi thAya. para siddharAya A tihAM tasaI, kumArapAla na dIsaI kisaI maMtrIne tava pUchaI bhUpa, kumaraniraMda kihAM bharaDA rUpa. 54 tava maMtrI kahaI suMNu he rAya, eka bharaDe Ihi mugu jAya; te ubakIo sabhA majhAri, bharaDaI hAMkI kADha bAri. 55 siddharAya khije bahu toma, maMtrI mUDha bigADayuM kAma; sahI saMkaTa chUTo vani game, te mRgapati kima jaI rahyA. pada khI rAya senApati bhaNI, maMtrInaI nAkhyAM avaguNI; te re mUDha viNasAcuM kAma, huM jesaMga tumbha TAlIsa ma. 57 je jaI jhAle kuMbharanida, te tuhma sirathI jAsaI Da; je jaI viNajhAli pAchAva, te gharagharaNanaI navi male. pa8 khInRpajavabo a, sena laI senApati dha; kumArapAlanA je pAya, alI kuMbhAra taNuI ghara jAya. 59 viTiuM ghara prajApati taNuM, alI kuMbhAra ma belesa ghaNuM tujha maMdiramAM kuMmaraniraMda, Api mujhanaI kari AnaMda. 60 1 pAla. 2 TAlu 3 te gharaNIne tame na vimale. amane Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. alI bhaNuI dhIraja AdarI, sahI tuhmarAya taNI mati kirI; je kaMI te DaMDi nisaMka, phekaTa kuMmara masa kalaMka 61 kAyA kI jaI khaDe khaMDa, cera taNI valI dIjaI DaDa; kahu patIja karUM valI seya, kUmArapAla je gharamAM hoya. 62 khAM vacana kaI kuMbhAra, senApati mani kaI vicAra; teDayA subhaTa sahu saja karI, kuMbhArataNuM ghara jevuM phirI. 63 jotAM nRpa navi lIdho tihAM, khiNakheda hue mana mAMhiM; nIMcuM mukha karI te va, pATaNa mAMhi pAcho te va. 64 khabari karInara jesaMga taNuI, suNa vAta nRpa bahu avaguNaI mukha lai suM pAche va, kumArapAla je tulba navi malya. 65 khI napati jANe jasaI, senAnI valIo tihAM tasaI khabari karevA kumaraha taNuM, cA ghari prajApati bhaNI. 6 eNuIavasaritihAMalIkuMbhAra, bhaMDa thakI kADhio kumAra; svAmi tujha rAkhe navi jAya, je rAkhuM te (bhuja) rUsarAya. 7 havaDAM tujha rUDe paradesa, ubhe hAM ma rahaI lavalesa, Tuka vacana kahuM chuM Aja, tuM aparAdha khame mahArAja. 18 uMmara kahaI suNi parajApati, tujha sama ko jagamAM nathI; abhayadAnane tuM dAtAra, mujha prANa ugAraNa hAra. 68 avasari kAja karaI te mitra, avasara cUke saMta kahuM zatru; jIma ko mUchoMgatava zarIra, tihAraI bhaluM eka TIMpu nIra. 70 tima avasaranetuM jagijANa, taI ugAryA mAharA prANa; java usaMkala thAIsa tujha, tava sukhinidrA(bharI) hasamujha. 71 1 vadana. 2 nara pAcho valyo. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. arUM kahI naI cAlyo jAya, vayarI bhAge hoTho jAya; gaI jANa senAnI thAya, caDhI kaTaka tava keDiI thAya. 7ra kumArapAla tava jaI phirI, AvatAM dIThA gaja turI; tava vagaI nRpa sabala palAya, senAnI puThiI jAya. 73 kumArapAla bhayaMkara thayo, bhImasiMdha hAlI saraNi gaye; rAkhi rAkhi nara hi kRpAla, AsuM sena jesaMga bhUpAla. 74 bhImasiMdha mani karaI vicAra, jIva ugArU e dharma sAra; ANuM karUNa rAkhyo rAya, jhAMkhara khADa ghAlyo tasaDAya. gaI senAnI A tihAM, kumArapAla navi dIsaI kihAM pUchaI hAlInaI kari grA, IhAM AvyuM nRpakaI kihAMga. che. hAlI bhIma be mahAmatI, hAM nara koI AvyuM nathI; navi mAne te juve jaNa je hui te jesaMga aNu 77 tava senApati khIjI karI, betra ApyuM teNuI jevuM phirI; bora jhAMkhara bahu che jIhAM, bhAle aNI parAyAM tihAM. 78 kaTakaI cApI karI atighaNI, kalA kelavI bahu ApaNuM; eka na vAgu Ayudha aNu, rAkhaNa hAre tribhuvana dhaNuM. 7 jIsakuM rakhaI sAMIo, bhAra na bAla na va tAM narAM, je jaga jIsakuM bhAra sAMI, rAkha na jamarA coTI na cUkase, je jaga sakaI keya; vayarI heya. 80 sakaI keya; uDaNa heya. 81 1 ehaja. 2 lAgu. 3 rIsake. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. sura subhaTa raNi bahu malyA, vIMTo kuMmaraniraMda nRpa mAryo tihAM kima bharaI, rAkhaNa hAra jIda. 82 senAnI jhAMkha thaya, subhaTa huA khIna kheda mukha leI pAMchA valyA, paNa gayA ku meda. 83 Taka gayuM java jANIuM, tava hAlI saja thAya; jhAMkhara pAchAM tihAM karI, kADhiu gUjara rAya. 84 svAmI tuM supurUSa sahI, maI kIdhI tujha bAdha; jhAMkharamAMhiM ghAlIo, khamaje te aparAdha. 85 kumArapAla eNapari kaheI, sAbhali supurUSa vAta; taI mujha rAkhyo jIvate, tuM majhA baMdhava tAta. 86 nita uThI dAnaha daI, sonA khaMDI lAkha; eka jIva ugAriI, tehanuM puNya asaMkha. 87 dina diI naI tapa tape, jalaI nahaI so vAra; kamara kaI e nara jANa, dayA vinA saha chAra. 88 karNa na zobhaI kuDalaI, bhAI suNatAM jJAna, kara navi bhaI kaMkaNe, bhaI detAM dAna. 88 kayA na zobhaI caMdaniM, bhaI karUNA sAra; tAsa sarIre lekhaI sahI, karatA paraupakAra. 88 taI rAkhe mujha bhImaDA, uDI Apa parANa; tuM upagArI jagi tha vaDe, tuM jagi sabale jANa. 80 de carmani vANahI, karI pahaIrAvuM pAya; guNu usaMkala valI, tuhaI thayuM na jAya. 81 1 kaMTaka. 2 jIvatA. 3 tujha Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. bhImasena satiSIo nRpa cAlyo paradeza, java huM rAja lahaIsa valI, tava tujha bhakti karesa. 8ra DhAla. parvatamAMhi vaDe merU heI--e desI-rAga dezAkha, rAga kedAra. asuM kahInaI cAlyA rAya, gAma nagara pura jete jAya. kataga eka anopama thAya, uMdira eka dIThe tasa DAya. 83 te daramAMhi paisInaI lAvaI, leI sonaIA bahari Avai; hema TaMkA mAMDayA ekavIsa, nAciI uMdira kaI jagIsa.. keMtaga joI nara bhUpAla, leI sonaIA karato Ala; tava uMdira udIraI huI phAla, vegaI bharaNa karaI tatakAla 95 haIhaI nRpa karatA mukhi tyAMhi khina kheda huo manamAMhi; huM jagi pApi moTe mUDha, bhaNe gaNe huo atimUDha. 6 maI mani kIdhe ane vicAra, uMdira nahIM vaNaja vyapAra; navI karavI kAMI jamaNavAra, dAna devuM tasa nahi niradhAra. 87 tIrtha navi karavI ehanaI yAtra, navi pikhehavA pRyaha pAtra; ehanaI navi karavI bhogani vAta, te syuM kAryo kanakanI ghAta. 88 paNi pApI jagi mehanI jAla, mehe lakhamaNa kIdhe kAla; bhRgupurehita vAraInijabAla, mehaI munisara dete Ala. 98 reto rAma raDAvaI rana, manamAM ciMtaI sItA dhyAna; balibhadramehaI vahAMsarikAnha, surapati bodha deI nidAna 100 uMmayA mehyA izvara nA. naMdikheNu kazA dhari rA; lADu mehaI akhADe jAe; araNuka RSi pararamaNI rA. 1 1 lahe. 2 tha. 3 mA . Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 kuTuMbaI rAcyA je zazIrAya, ArdrakumAra tAMtaNuU baMdhAya, eka hasAvai eka vai, eka dhana mALyA pApa karavai, RSabhadAsa kavi kRta AbyA udiA gAma najhAra, prAMhi te puNyavatI nArI, pathi jANIM bhakti karI sAra, prIsyA karI gaMdha apAra, mAhuI muMjhI mAtA Apa. sutana" kahI melAvai Apa; putrInaSTha kahaI Ave mAya, mohana mukhi avaluM khelAya. meAhaI muMjhayA garaDhA khAla, mAhui uMdira kIdhA kAla; pazcAtApa kaIM bhUpAla, tihnAMthI cAlyA kumArapAla; jai rahyA devazrIA dharibAri; teNu kIdhI nUpanI manehArI. bheAjana bhUpati sakharA AhAra; harakhyo nRpa khelyuMA teNIvAra. tehana AMgi paDaI guNasAra; te na gaNui nara Apa parAya. te na jUi kula nA AcAra; jIma jagamAM taara sahakAra. je nara mugatitaNA bhajanAra, te nara karatA para upakAra, zAdhana lakhamI dAtAra, detAM na kaI sAya vicAr, tarUara kalpa. sarikhI sArI, bhUkhyA navi jAya bhIkhArI, maraNa lahI te dUragati jAya; mAhI strI kArDa khAya. kata eka khelAvaI manamAM je bhAva"; eka dehu mohyA saja khAvai. A. kA. dAtA mAnava 3 4 pa 7 8 Ta devazrIA je nArI; parikhyAnI karanArI 10 khuzI thayA. rarUpa haiDAmAMhi, jo mujha rAja dIu' jaganAthi; astu kahIne cAlye tyAMhi, dIThA phUmara narezvara jIhAra,bhAjanakita karIati tihAra; madhur vani mukhi kholyA tAMhi. 11 tilaka karAvai tihAraI hAthi; AvyA gAma te thalImAMhi. 1 elAve. 2 ati. 12 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. 3 caupaI. rAI daIthalI Avyo jasaI, jANa havuM jesaMganaI tasaI; subhaTa mokalyA je mahAbali, teNaI vIMTI AvI daIthalI. 13 AkUla vyAkula nRpati thAya, sajana taNaMI saraNaI tava jAya; sakhi rAkhi prajAnA dhaNI, haNavA subhaTa nara AvyA bhaNuM. 14 tava sajanaI AvI dayA, kumArapAla pari kIdhI bhayA; ITa mAMhi nara ghAlya seya, te thAnaki navi jANuI keya. 15 subhaTa bahu AvyA puramAMhi, kumArapAla nahI dIse kayAMhi; gaDha maDha maMdira jotAM phiraI, kUmArapAla sAhavA pari karaI. 16 jotAM kihAM na disaI 3jasaI, sajana taNe dhari AvyAM tasaI; gaI jaI jhAlo kuMbhAra, kahaI kumArapAlanI kaMsAra. 17 sajana kahaI senApati kare, bebIne ukhANa khare; strI sAthe navi cAlaI jase, gAdhaIDIne phUTaI tameM18 tima tulle rAya na jhAlyo jAya, ghara lUTavA karUM upAya; paNa sari gAje jesaMgarAya, tihAM prajA lUMTI navI jAya. 18 sura thaI bolyo kuMbhAra, senApati mani koI vicAra; kumArapAla sahI nAsI gayo, ghari kuMbhAra taNuI navi rA. 20 senApati sena laI valya, nRpa jesaMgane AvI maLe; karajoDI vinavIo rAya, kuMbhArapAla pakima jhAlyo jAya. 21 eNuI avasare sajana kuMbhAra, kUmArapAlanI karatA sAra; IMTa thakI tava kADhaye rAya, vipra vasi mi ta ThAya. 22 triNi milI tava karaI vicAra, khIje sajana pitA teNuvAra; kisI vAta kare mani keDi, lADa desa dIsa(ja) citroDa. 23 1 tyAhAM, 2 mani. 3 kaI ja phara. 5 navi. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kRta. A. kA sajjanapitA tava belyo asu, kumArapAla kahaI kahe che kizuM e upagAra taNI che vAta, upagAra vinA nara pazu anAtha 24 dhigU mukha jahAM nahitatvajJAna, dhigakara je navi deto dAna dhi phUlajahAMnahIM putra susAra dhiga nara jIhAM nahIM paraupakAra 25 dUhA. parakAjI tarUara phalaI, parakAjI jaladhAra; rakA supurUSa narA, karatA paraupagAra. 26 ri nArI paMkhI pazu, bhAviM surapati deva; para guNa kAjI je havA, RSabha karAI tasa seva. 27 kavitva, mAnavanA mana haraNa kaMTha, kokilA TahUkaI; mora kalA maMDa, haMsa gati cAlate laTakaI. 28 mRga locana sIMha laMka, aMba phaLa amRta bharIe; kalpadruma jAgi avatari, teNaI upagAraja karIe. nIla cAsa darisaNa bhalo, mayagala kuMbha muktA vacce nRpati kaI nara guNIyaNe, niguNa purUSa jIbe ki. 28 dAna, zIla, tapa bhAvanA, kIo na paraupagAra; jIva jatana teNaInaTu kIo, vacana soya nahIM sAra. jana bhuvana, jIna biMba, pUjA ko prema na kIdhI; upazama gharyo na chava, tIrtha ke yAtra prasiddhi. jana vacana guNavaMta guNa, vivahAra citta na thira raheM; guNa hINe naraharaNa taNe, avatAra tAsa ayalaI gayo. 30 1 rAyamAna. 2 pari. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. mRgale bhakhaI naI maMsa, maMsa jana mRganuM khAvaI; nadi dharUM ja citta, netra strI upama kahAvaI. tApasa vAhalo carma, mRga gali yogi baMdhaI; jImaNa jaI mRga, sukana tava nidhi saMdhaI kastUrI nAbhi rahe, premala jagimAM vistaraI, suNe bhUpa mRga Ima kahaI, niguNa janama mujha kAM karaI 31 hRha. mRga vacana zravaNe suNi, karate rAya vicAra; guNa hINa nara pazuM pari, gAI bhaIsa avatAra. 32 kavitva, taraNa bhakhuM deuM khIra, niravahaI taraNa utAre; ghataja mArUM sAra, jIva jagatranAM ThArUM. chAMNa karUM ja pavitra, rega mutaraIja TAluM, divasaI dekhuM grahaI, AkhI sadA ajuAlu. tetrIsa keDi sura paMchaDai, paMDita pUcha guNa stavaI; suM bhUpati gavarI bhaNaI, niguNa janami kAM mIMDhavaI. 33 gavarI vacana zravaNe suNI, nRpa be mukhi vaNika guNa hINe nara je valI, gardabha sama karI jANuM. 34 kavitva gardabha kahaI huM sAra, kaI rati mahAraI sarakhI; caMdana ke iTa chAMhAra, bhAra siri lIuM harakhI. 1 rAya suNe. 2 vade, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA, taraNa bhakhuM nizadisa, rIsa nahIM mana mAharaI; mukha ujaluM naI sAMma, asI kuliM cAli abhAra. gardabha ko gaLIo nahI, bo ApuM riddhi bahu; niguNa janama mama ke kare, bhUpati Adi suNa sahu. 35 duhA gardabha vacana zravaNe suNI, nRpa kahaI seya abhAga; guNa hINa nara jANa, je have paMkhi kAga. 36 kavitva, dharataI na karUM chAti, sarevara nadI na halu mujhathI bIpII na keI, carama te pazama paTeluM. jagani kAja mujha deha, mAMsa mukha trimAM keraI; lIMDI ekhadha kAjI, enaI valI kAma aneraI. viSadhara viSa muMjha navi caDhaI, pavitra na rahu bApare; adhama naranaI tAli, rAjA mujhanaI kAM karUM. 37 kavitta. pUravi tApasakaNuM pAtra ama jANa pUje bhajana pahele AhAra, dIi bhakhavuM sujhe. mAla jalane kaMThi bhoga pragaTa nahI chAne; karUM koMbano piSa gagani phala caruM lobhANe. chetaryo che jAuM nahI kRzna varNa kALA sahI, niguNa janami kA mIDho vAyasa vAta vavarI gaI, dUhAvAyasa vacana zravaNe suNa, nRpa kahe seya abhAga; guNa hINuM nara jANaje, jeha murakha chAga 38 1 be karI rAga. 2 paDita 5. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 chAga vacana zravaNe nirguNa jalamA tunna zrI kumArapALa rAsa. dUhA. suMI, nRpa kaI kIA, te mujha jagamAM kAI asyA nahI, te kAraNa avaguNu tajI, karate avatAra dhanya sajjana taNA, tujha putra mujha rAkhI, bhale sajana pitA satAkhIe, bhAkha leI ati AIi sacaryAM e, ichAM ragiI te ramaIe, teAluM bhUpati vidhanajI kahaSTha hasIe, tuM viprana" huM naranAyakA e, ANe pAyakA (eka) gAMThiI nahI, dhana vinA su' (ja) vuhurII, 1 karyAM. tuM kuMbhAra mujha phUTuMba naIM, sajana bhalAvI sacaryA, vipra mitra sArthi lI, karatA cAlye DhAla. eka vajra uchAlatA-e dezI. dA. tu lAgI dokaDA nirguNa joDI: guNanI kArDi jara makara vAda; maha aparAdha. 41 paraupagAra; jAti kuMbhAra 43 gUjara rAya; ujeNI te ed mahu vipravezirana Agala yAe; thayA madhyAna tihAraI sujamee. 46 pari bheAnI kasu kisIe; Aja gAIi nahI eka pAyakAe 47 bhUkha jAya. 44 kumanirada; ANaMda 45 apAra; raMga sAra. 48 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. kavitva, kaI dI teha, dokaDAM dUkha paNi jAya; dekAI dUrijana dAsa, dekAI deva vasi thAI. 48 dekAI mahipati mitra, dekaDaI daMda paNi bhAMgI ThekaDA deza videsa, jagatra jana pAe namaI. Avo Avo sahaka kaheI, ubhA thaI Adara karaI; deDhA viheMNI haMsi jema, kupa chAMya manamAMhi rahaI pa0 kuA taNuM jema chAMhaDI, phirI kRpiMja samAya; dhana vina huMsI kasI karU, be gUjararAya. 51 DhAla-pAchalI. tava vipra kahe suNe vAta e, mujha vidhA jagi vikhyAta e. bhIkha bhIkhArIne mAta e, tuM ciMtA ma karasi nAtha e para bhIkha sAdha taNI kalpaveli e, kADhI dUragati nArI DelIe rAya namAvaI sIsa e, bhIkha ApaI parama jagIe. paNa sura nAra vidyAvRMda e, cakrI haladhara naI Idra eka gaja kesarI lAgaI pAya e, te te bhIkha taNe mahimAe. 5ra vAta kahI vikaI ghaNI e, pachaI cAlyo te bhIkSA bhaNuM e; jaI paUTho nagarimAMhiM e, bhala kara lAvyo tihAMI e. 5 anna udaka sahu lAvI e, nRpa AgalitapaNi aNIo e vipra bhIkhArI jIva e, teNuI ela karabo divya e. 5 1 lAgaI. 2 vahuNa hasa karU kasI. 3 pAme. - Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumArapALa rAsa. reTI bhAta leI karI e, bharI thAlanaI 5 Agalidharie; kAla naI bhAva joI karIe, rAya AhAra laI peTa bharIe. 57 yaNI 1thaI ravi e e, tava paTa nidrAI nRpa thaze e; bhojana lalacI bebhaNe e, teNe khAdhuM karaba ati ghaNe e. peTa bharI pUraNa thaye e, tava rAya taNuI pAse gaye e; svAmI karabe AMNIu e, tule khAI saMte prANIu e. 58 rAya kahaI suNo mitra e, na ghaTaI tujha karaba atrae khAdhe karaba mujha tajI e, havaI myuM khAuM thaI lAlacI e. jeNaI dIdhuM teNaI devarAya e, kirapI dAtAra na thAya e; para Agali uDiu hAtha e, huM jANuI dIdhAnI vAta e, 61 vipra kahaI suNa vAta e, kahuM karaMbA taNe avadAta e; mujha udhADa e dIu e, teNui kAraNi AhAra pahalelIe. 62 mujhanaI pacIo AhAra e, tava jAmyo karaba sAra e; havaIlAvyo karaMtuHkahnadhare, mama Thalako nRpa mujhanaI dIoe. 63 Thabako mujhanaI mama dIe, maI kIdhI tuhma sAra; vikha kare jANa karI, kIdhe prathama AhAra. 64 bhUpaI avasara elakhe, navi belyo mahArAja; vacana vAda karataDAM, prIti ghaTaI sahI Aja. 65 vacana vAda strI ekAMtiI, vaNajaha dUri gayAM; avasara cuka lebhi paDiG, mitrI ema palAya. 66 1 havijava. 2 brAhmaNa. 3 nAtha. 4 pahile. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. bhajana karI karAvaI, sukha dukha suNI kIMti; dIjaI lIja premaDhyuM, mitrI ema vadhata. 17 tiNuI kArarNi tihAM viprane, saMkhyA bahu bhAti; khaDaga leI nRpa cAlIo, Avyo jahAM khaMbhAti18 DhAla, nadananuM trisalA hulAI-e dezI-rAga-AzApharI. khaMbhanayara nRpa Avyo vegaI, baheThe puNya prasAdiire; dITha ahimastagi gaMgeTa, nAcato bahu nAdiIre-khU. 68 eNaIavasarimunihemAcAraja, araNa bhUmi tihAM AvaIre; ahimastaraga dIThe gaMguTe, sabala sukana mani bhAvaIrekha. 70 DAbuM jamaNuM jotAM dIThe, maraniraMda bhAgire; teNaI paNi hemAcArya dIThA, vinaya karI pagi lAgIre-kha. 71 svAmI huM pRthvI raDavaDIo, rAja kari navi caDhIure, puNya hIna dUkha pAmyo bahuluM, karmi huM paNi naDIurekha. 72 hema sUri tava harakhI belyA, nRpa mani ciMtA Tolare; ahi mastagi dITho gaMgeTa, eNe sukane bhUpArekha. 73 saMvata ekAdasa navANuM, mahAvadiI tujha kAjIre, cauthiAdityanaIpuSyanakSatraI, madhyAna mAhiM rAjere-kha. 74 eNevacaneM harakhe nRpahaUI, lAgo munivara pAre; vacana pramANu hasaI sahItAharU, tuM sAce RSi re-paM. 75 eNe avasari tihAMudayamaMtrI, A vaMdana kAmiIre; kumArapAla tava pUchaIgurUnaI, e rahI che kuMNa kAmire-khe. 76 1 vAoNta. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. 101 hema kahaI suNi kuMbharanide, e jInazAsana caMdere; bharUdezaI zrImAlI vaMsiM, udu nAma vaNi dekha. 77 prata levA cAlyA caumAsaI, khetra Agali Are; tihAMeka kaNabI sukunaja bhedI, teNe u6 belAre-kha. 78 vaNiga vAta kahuM eka sAcI, bahAM tujha Rddhi na malaspere; karaNAvatIe gUjara dese, tihAM tujha bhAgya phalaspere-paM. 78 cAra putrasuM te paNi Abe, bAhaDa, aMbaDa, sehalere, cauthau putra cAhaDa kahaI, kapaTa rahIta te bhere-paM. 80 cAra putra naI sAthiM laI Avyo gUrjaramAMhi re; maNidharanaI mAthaI ekadevI, dIThI baThI tyAMhiMre-khU. 81 vaNiga vicAra kare java haII, tava eka sukanI belaIre; kaI rAjA kaI mudrA thAI, nara nahI tujhako telera-paM. 82 sukunanamI naI te paNiAbe, napa jesaMgane milIe re; maMtrI mudrA ApI tehane, puNyarU tasa phalIore-khaM. 83 udayana maMtrI nAma dharAvaI, te vaMdana IhAM Abere; nRpa samajhAvI kuMmaraniraMdane, udayana hAthi bhalAbere-paM. 84 dUhAudayana hAthi bhalAvIo, kuMmaraniraMda - rAya; 85 bhajana bhakti bhalI karaI, bhagati karaI tasa ThAya. hAla, praNamuM tuhma sImaMdharUjIe dezI. eNuI avasari jesaMganeMjI, kIdhuM tere jANa; kuMbharaniraMda khaMbhAtimAM, maMtrI ghari rahaI ThANa. 1 kumaraniraMda bhalAve, seMge udaya hAthi. 2 seva karai dinarAti Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. naresara mAne sAcerI vAta, tihAM jaI jhAlo jIvatojI; Alasa tajI naranAtha-e aMcalI. kaTaka caDhayAM jesaMganAM, cAlaI te dinarAti; kumArapAlane jhAlavAjI, vIMTI nayara khaMbhAti-na. 87 jANa havuM maMtrI taNuIjI, te kuriniraMda; jA tuM nAsI jIvatajI, tujha jhAlevA phaMda-na. 88 paDiI pAMni cune dIjI, nA tAharaIre kAmi, kAraNipaDiinavi rAkhIe, to huM pazuA ThAMma-na. 88 kaMmara kahaI maMtrI sarajI, ma kare TIre vAta; mukhi kiriyAtuM te dIIjI, je pitAne tAta-na. 40 tAta sarIkho tuM sahajI, tihuyapAla naI kAMmi; mujha navi rAkhaI maMdiraIjI, te mujha hita naI kAMmi-na. 81 tAharA guNa jagamAM ghaNAMjI, mujha hADaI na samAya; dharatI kAgala je karuMjI, tuhaI lakhyA na jAya-na. 0ra taI mujha rAkhe chavajI, kIdhe paraupagAra; kAja karaI phUlaI nahIjI, nara uttama AcAra-na. 83 kavitta. seya purUSa jagi sAra, jANuja viralA laI dAMna zIla tapa sUra, viveka viSa ikI vadhaI. Apa avaguNa Akhi, vividha guNa vidhA kerA; daya na dharate resa, buddhikAMja anero. na na mAna, na na lebha, avaguNa, guNaparaduHkhabhaMjaNahAra; karI nAma na phUlaNA, te viralA saMsAra. 84 1 velA paDaI. 2 pitAnI mAta. 3 nara jagamAM tuM sAra. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA, 8 zrI kumArapALa rAsa. hA taD peAtAnA sAr purUSa gituM sahI, nija mukhi tu kima uMcara, tu guNavata guNe bharyAM, tujha vacane nAsu sahI, tAharU nija DhAla-pAchalI. maraNataNe| bhaya ni dharIjI, gaye pAsAlai pAdharAjI, dAkhA nA rAkha nara pUchyAya jANI karIjI, kumArapAlane dhAlIejI, 2bheAmI kIdhuM zubha guNa aThA pUchiu pustaga khaDakamAM bAraNe che, senAni tihAM AvIejI, hemasUri tava IMma kahyujI, jo tuhma sAdhyA nava jaDayeAjI, sAdhyA kuMmara narezvarUjI, navi sura subhaTa jhAMkhA thIAjI, sura subhaTa pAcho valyAjI, kADhi tu ubhA iMDAM mama racheMjI, nAsIjA khiNa kheda dvA. paradesaI paMthI phare, tu mani sAta mela tajavA sahI, tuM 1 kheDA. 2 bhita, vacana rAkhavA dIse te ghAlyeA nahI lAdheza A kamara nirada hemasUrIMdana. mUnivara tyAMhi ; bhuhurAmAMhi--na. 98 hemasura da; mararanara -na. 99 nara kihAM); kuM mara nahi sUNI tara kAMma; grAma. pa pramANa; pa prAMNa. 96 kihAMd; manamAMhi-na. 103 mAMhi-na. 100 naresa; paradesa-na. sahadesa; upadeza. 87 1 3 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 taje nagara chaThThAM vayarI ghaNAM, taje muhula te atijAjarAM, RSabhadAsa kavi kRta capai taje vAda jIhAM nahi ApaNAM; vinA dIkarA. taI neha taje vRkSa thayA je khANa, rAya taje paranArI bhAga, cyA khela navA sAMbhale, zata hAthi haya tajavA nAtha, vayarI virU vikhadhara nAga, ubhA rahI vi pijaU nIra, 1 hasa. taje dharma e sAti DhAla-pAliI. nami eNe vacane nRpa harakhAjI, tai mujha rAkhyA jIvatAjI, jainayati munivara e mujha pUravi rAkhaya kIDI kathujI, IMDai tA kima dUhavaU nara taNu, Aga" tujhanaIM ri lagaI, guNu esakala kima thatuM, e huM rAvata tuM munivarUjI, kirI kehIparImalasyuM ekaThAjI, kima tujha sahasa zakaTathI asyuM kahI nRpa sacarcAjI, AbyA teNuI thAMnaki eka vANijI, phruTaka hAtha gajathI vegalA; rahI" 15ca hAtha. tehathI kIjaI desahu tyAga; tuM sukha lahIg Apa zarIra. 2 neha dhyA jo hi; tajavA sayeAga. munivara pAya; RSirAya. mAne sAcIre vAta. keDire pAsa; naIM vizvAsa-mu. mujhapara dukha sAthe A. kA. jAjAi bhakti vaTapadra prema dehamu. desa; karesa-mu. sAtharI sUNA nRpa karI kaThIna apAra-acalI. gAMmi; nAMma. 1 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 kumArapAla nrupa tihAM gayeAjI, "maja Umaja mUkhi te kahaLa zrI kumArapALa rAsa. pUchi dhUNAvA khIjye TAli vacana zravaNe guNIjI, ciNA teAlAvI tihAM lIIjI. ciA bhakhI pAMNI pIjI, kirapI phuTakaja UMTa vAMNIujI, nRpanI pAlava grahIna rAkhIjI, mukhathI dhanaviSNu Avyo vuhuravAjI, dhiga khaaA kumArapAla nRpa ima kaIMjI, ma havaDAM nANu navi mala, desu samajhAvyA. samajI nahi jI. ciNA tAlAvIna" bhakhyA, mai jANyu phAsu dIIjI, evalatA khAdhA pachIjI, bhUpati kaI nara sAMbhaleAjI, mujha hu ma" pUchI joyu enaI, e kaha lIdhA kIja lokapu vAryAM vAMNIjI, paNi khIjyo. kumara "narezvao, pApI vAryAM na rahai vAMNIejI, tava va paDAsira vAMNIe, jemAM 1 eNe. khAma melyuM havai na ii nUpa huM gai navi cAlyeAre keDi karIza zeTha pukAra; tU mANasa pADa; nilADa-su. 12 manamAMhi; tyAMhi "su. gAli, olare jItyuM tujha khAlisu. 15 rAya; dhAya-3. hau ehavA 105 tAma ciNAya; GIseA upAya su. 1332 tAMma; mujha dAMma-su. 17 13 14 niradhAra. 16 sukhaDI prema; "maja mi--. 18 nRpa kha; puruSa-su. mAMnare khela; pAhaNa niTela-3. 19 19 20 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. kA. 106 RSabhadAsa kavi kRta bAI kahachatAM na sADalojI, navi muMkaI niradhAra; ghodA lAgaI vANIjI, ehane e upacAra-su. 21 galaI grahI tava nAMkhIejI, pachaI ra matimaMda, purajana lekanAM dekhatAMjI, cAlo kuMbharanida-su. 22 dUhA, Apa vicAra; cA kumara naresarUjI, kIdhu Apa deNa samuM bhUMDuM nahiMjI, deNaI dUkha apAra. 23 kavitva, deNa taNe jaga dAsa, vAsa paNi deNaI mukaI; deNe dehaja khoI deNathI bhejana cUkaI. deNe dIna mukha hAI deNathI dIsaI dukhIo; deNuI uvaTa vATa, deNathI suI na sukhIe; deNathI kIrti pAMgalI, naraga gati narapI kahI; nIca nI avatAra, chuTache paru pIThaI vahI; 2) dUhA. : pITha vahInaI chuTaye, paravasi tehanI deha, te bhogavatAM deheluM, chatAM dukhane nahi che. 25 paradhana leI ekanarA, karatA amRta AhAra; parabhava bhaIsA khara thai, siri vahaIsaI bahu bhAra. 26 zAli dali thrata ghelathI, vikha 1khAdhuM te khAsa; paradhana paNa navi rAkhII deNa taNe jagi dAsa. 27 1 pIdhu. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. - 107 Ima ciMtI nRpa cAlIo, kIdhe gI rU5; khaDaga hAthi leI karI, bharUci A bhUpa. 28 DhAla, rAma bhaNaI hari uThIie. e desI-rAga rAmagirI. bharUacimAMhIre AvIe, malIla sukunane jANa; vinaya karI tasa pachIuM, kahII rAja maMDANa. bha. 28 zrI munisuvrata deharaI, baIThI te kAlI devire; deI sabada devI karaI, mAlI sAraI tatakhevare. bha. 30 triNi sabada siM karyA, daMDa sabada te cyAre; vacana suNi kahaI suNa hevI, kahuM tujha sukana vicArare. bha. 31 deI sabadare dIvaI kIA, tehane eha vicAra, hIMdua siri vahaI AganyA, ANa na khaMDa 1kumArare. bha. 32 triNi sabadare kalasIM kIA, te trihu bhuvanamAM nAMmare; svarga naI mRtyu pAtAlamAM, gAya tAharA guNa grAmare. bha. 33 cAra sabadare daMDa kIo, kahuM tujha artha te Aja re; lAkha edAdasa vAjI bhalA, hasaI cihu khaMDi rAjare. bha. 34 sabada suNI nRpa saMcaryo, cAlyo kuMbharanidare; kulA nagaramAM AvI, sarvArtha tihAM gere. bha. 35 biI karajeDIne nRpa na, yogI keraI te pAyare; huM tujha pUchuMre paMDitA, kahII rAja te thAyare. bha. 36 yegI bhaNaI seMNi rAjIA, mAharaI maMtra cha0 Ajare; ekadiI bahu mAlanaI, eka diI divya rAjare. bha. 37 1 ka. 2 kahaI. 3 dhana. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kumanirda eNIpari kahaI, muja oi gujara desaDA, RSabhadAsa kRta. nahI pATaNa maMtra tava yAgI tasa sIkhava, kumanirda sIkhI karI, AvyA Ayudha kAlI caudasI rAtaDI, dIdhuM agaNi kuMDa tehanaI diI, vIra vakAri AvI, koTA te chaThThI nRpanaIM pADavA, karA tihAra lakhamI lIlAvatI, Aja thakI varSoM pAcama, sAi zadare vIraI suNyA vidhA sakala te sAdhI karI, devI sahI lAge khetala hA. sAMbhali vIra vala taU IMma kahe, rAja kare saparivArasuM, jIma zabada suNa nRpa nAcI, ulaTa asyA hakheM hu asipari, nArI nAmi harakhatA, ghAya Alasa dhaNuM. agi valI, hAsa vinAda karatAM suNI, sUtra siddhAnta sU NutAM valI, raMbhArUpa dekhI karI, phATI zrI navakAra gaNu taDAM, nayaNe mujha tu jIva na teA jIva kerUM ArAdhana samasAMna dAMmanuM kAmare; te mRtaka diya rUpa pataMga gUjara bhUpati thAMnaka kumara tArAmAMhi tihAM A. kA dharaNa raI ceAthu AMkhi nIdrA rAjare. bha. 38 khetarapAlare; vikarAlare. bha. 41 tyAMhIre; mAMhire. bha. 37 ekare; aneka. bha. 40 mAya; gita dukhIe na thAya. dhananaI kAMmi; jIna pUjA naIM DAMmi. 46 thAyare; rAyare. bha. jara pAyare; jAre. bha, 43 nirada: caMda. 44 45 kAMna; dhyAna. 47 joya; rjAya. 48 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mu. mI. 8 zrI kumArapALa rAsa. vaDA, ma bhArIkaramI tima kara paramezvara taNuM, pAmad para niMdhA karatAM valI, jIbha zrI jInavarguNa gAvatAM, Alasa DhAla. ceArana ceAraSTha aganina jAla i vATi vahatAM vidhana nathAya, rAga vasaMta----nAhalA nIragure. jIna tujha nAMma nidhAMnare, e vana kAI na khAya; dehaDI jalatAM sAthi AvaU, viSNusI dhUrata e dhana khAtAM kahIya' nakhuMTa, kUvasana paDatAM enavi viSNusuSka cADataNuM ghaDAM kahi na cAlaI, suranara kinara asura vidhAdhara, e dhananuM herU vi thAya, sAyanjala prabhavaI nai ehane,, e dhanathI peluM dhana AvaI, rAja kumArapAla grupa mina eNIpari cita, 1 jAI, 2 hIDa, dhUtanuM vaNuja rUsI yAgI e duhA. meAhu karma mUjhane ghaNuM, jIva tA vAhyA narapati, asu kahI nRpa saMcaryAM, hIDu kAMtIpuramAM AvyA, nArInuM amara kAi vAvA aMga kahI kari na kama na jAya. jI. 51 na na lI kalyAMNukAka dhyAna; vimAna. 49 jora; adhAra. 50 ravi 1hAra; 109 dhAta na dhAlaya'; dhanasunanavi cAla. jI. 54 luMTA sAya na lUTA; anartha kAI na uchyuM, jI, 55 dhUtAra'; hAI. jI. para lII rAya. jI. 53 gAMmA yegI saddhi kha bhAga; pUNya sakala sayeAga, jI. 56 rahaya nahI DAmi; valI gAMmi. 57 vesa; desa. 58 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 kaSabhadAsa kavi kRta A. kA, DhAla. rAma bhaNaI hari uThIIe--e dezI. gurU vinA gaccha navi jina kahyuM, e dezI-rAga AsApharI. kalyANakAraka valI desamAM Avyo kumara niradere; kautaga joI nRpa rAjIo, dharato atihI ANadore. ke. paTa sari viSNu purUSa paDyo tihAM, kAminI karaI (kAne) vicAro re; e siri heMNI ativaDI, kone kuMDala sAre. ka. 10 DADhI meTI atighaNuM, e chaI pAnane bhogI re; data achaI nara saMkhalA, suNIyo kautuga vegIre. ka. 61 yogII pUchiuM nAra, jANo kima vicAra, te paNi marma prakAsII, te tulA buddhi apArare. ka, 62 pahaIlI kahaI suNo paMthIA, veNa vAMsaga AkAra; khadhiI ghAsa ja kuMDalA, tava maMI jANe vicAre. ka. 13 trIjI kahaI tradaya ujaluM, DADhane AkAre; cunAI bharyoja aMguThaDe, jA pAnane bhoga. ka. 64 pAMcamI kahaI suNo yogIA, kahu tujha vAta ekAMtare; AMgalI TacI nakha lehI bharyA, teNe nara saMkhalA dare. kau. 65 kautaga dekhI harakhIo, A tihAM eka deva bhuvana che, mastaga saravara pUja pAlI; nihAlI. 66 1 khAnArare, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8. zrI kumArapALa rAsa. 111 capa. mastaga pUjA dekhI rAya, haIDAmAMhiM vimAsaNa thAya; pUjArAnaI pUchaI jasaI, sira pUjA te kAraNa kisaI. 67 pUjArU bolyA tasa ThAya, AgaI eka makaradhvaja rAya; teNaI khaNuvyuM sarevara sAra, amRta sAgara nAma apAra. 68 saravara pANIIbharIyuM jaI, kamala ane pama pragaTIuM tasa; tehamAM masta laI leya, ekaI bUDaI chaI sahu koI 68 vAta havI makaradhvaja jIhAM, bahu paMDita paNa baThA tihAM; bhUpaMI pUchIu bhana saMdeha, kahu mastaga zuM kahaI chaI eha. 70 tava paMDita huA ati bAla, uttara tavi dIdhe bhUpAla; hutA paMDita ati vAcAla, tava matimUDha huA samakAla. 71 bAla; samakAli navi beA, uttara na thAya tyAMhi , avasara Avyo pAlave, te thoDA jagamAMhi ura avasara vAhana vAhIo, rasa na dIdhe ghAo; rasa ga rasa visa, pachaI ghAu na thAu. 73 kavitA paMDita jagi ghaNa, bujhave nAri bAla; prAMhi paMDita te nahiM, samajhAvaI bhUpAla. 74 ghari sUrA raNi paMDitA, gAma gemA gaThi. rAja sabhAmAM bolatAM, tharathara dhrUje heThi. 75 muMhaDaI mAMgyuM je daI, nApai rAkhyo saraNa; pUchayA uttara je daI, te jaga viralA traNa. 76 pUchi uttAra navi thayo, paMDita paMca sahAI; sAta bela prAMhi valI, khaTakaI haIDAmAMhiM. 77 1 asaMbhama. 2 tasaI. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 kara RSabhadAsa kavi kRta. A, ka caupaI. puNyAne uttara na thAya. bhajana velA mUkhya jAI; vAda samaya gAthA visaraI, vyAkhyAnanI vyAghAtaja kara. 78 gAna karatA galuM baMdhAya, zuddha artha maraDiI dukha thAya; sabhAmAMhi TuMkAre kare, e sAte bela haII khaTakaI. 78 bhUpaI puchiuM jeha vicAra, paMDitanaI kahaItAM huI vAra; seya bela haII kharakharaI, pachaI avadhi khaTa mahinA karaI. 80 avadhi AjJA laI rAya, paMDita cAra paradesaI jAya; AvyA navoTi marUthalI, tihAM eka paMDita dIThe valI. 81 suMdara DADhI suMdara vAna, jANe nAgaravelI pAna; caMdra dehana kaI vijJAna, nija DADhInuM rAkhaI mAna 82 muhuta na rAkhaI DADhI taNuM, te mUrikha jagamAMhe ghaNuM; asata vacana beleM ajJAna, DADhI nahi te kahuM upAna. 83 hAsa vinoda kutuhala kare, bhAMDa vacana mukhathI ucare; strInI kathA karai atighaNI, DATI nahi te kahuM puMjanI. 84 saMvara nahI jasa khAdhAtaNe, kedha, lebha, kAma rasa ghaNe laMcA bhejana Asa paraghAM, DADhI nahI te kahuM jhAMkharAM. 85 puNya pApanI na lahaI vAta, na lahaI zAstrataNa avadAta; vrata pAlaI je thAI maDuM, te DADhI kahII supaDuM. 86 jIva jatana navA pariharI, jagamAM kADhI tehanI kharI; kapaTa nahI nara paraupagAra, te DADhI jagamAMhi sAra. 87 sAra purUSa kADhI paNi sAra, dIThA paMDita rUpa apAra; kacaMda vadana deha kaMcanavAna, vidyAtaNuM te dete dana. 88 1 navi. 2 jagi. 3 caka. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. 8 zrI kumArapALa rAsa. asyA purUSa te jANI 1sAra, bAMbhaNu cyAra tihAM kare AhAra, tava te paDita khalye Apa, bApa kanaIM java paMDita jAya, tihAM piNu paDita AvyA dhasI, tene AvI pUchyuM vAta, te pUchie tava melye Apa, te kahenai nara cyAre gayA, te paDita tava khelyo asu, huM paNi uttara ApuM sahI, tuhmA AvyA padesaja thakI, dvi buddhi te kayeA sahI, te vecAtuhya nagarI mAMhe, dhyA kAjI... mati Apu asI, teNe jaI pANyAM cArai svAna, kahnaIM katirA khAMbhaNa cyAra, te pa MDita tava khelyuMA hasI, artha bheda niva samo aNu, sAstra arthe pasamajhe sukumAla, gardabha devAayaka svAMta, te kutirA valI bAMdhyA peTa, mAthuM artha kahechaMchai jeha, 1 kira. 2. paravarI. 3 6 tamhA. 113 pati gayA sAya. cittidhAra; eke yudya kaRsivicAra. huM nava jANuM jANuM khApa; pitA dekhADayA teNe hAya, 50 teNe pitA dekhADacA hasI; teNei dekhADayA gara tAta. 1 u sAMhamA vaDavA naI khApa; prazna karIna' ubhA rahyA. theoNDI vAtanaI 3pu kissuM; thoDA divasa tuhyA raheA gaDhaigahI. dhana viThThAM thAo che dUkhI; svAna cyAra lie bahu dhana tenu lebhI khabaNu vecI karasuM bahuja nidhAMna; AvyA puchavA artha vicAra. 96 tunnu cyAre bAMbhaNu mati khasI; sahI mUrikha tuA bhaNIA kissu 27 strI kRtivaMtI nai caMDAla; AbhaDatAM ja upajai snAMna. ekaIM lAbha buDA neDhi maI tuhma mam prakAsyA eha. paTa hAthi` grahI. 94 re hara es Avai tyAMhi; DiA dhasI. pa ra kaheA che. 4 khAMbhaNa nahIM. 5 suNajo. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 aNuSTha vacane nara samajhayAtihAM, tRSNA rahIta huA nara jeha, athaeN kharA lAdhA (jaba) tyAMhi, AvI rAyane karyAM AhAra, teNe vacane nRpa hue khuzI, mastaga pAhANutaNu tihAMdharI, RSabhadAsa kavikRta tattva vAta jANui nahIM, kumArapAla eNIpari kahaI, 1 taNeA. 2 bheda. leAbi Aya ghaTayAM nara sahI; AlakhI dIsai sahI teha: 100 harakhyA paDita haIDAmAM ha; bhAkhyA sakhada taNeAja vicAra. bhuvana pUjA jINu zAstraI kahyA tehuthI bhAre nidhalo, trIjo cauu janama jaNyA je aMdha, mAnI chaTho krodhI AMdhA kahIe, kAmAMdha kahyA sAtame, jei vaheMcyA sakala saMsAra, lAbhi jAya purva prIti, lAbhaI na rahai nAya nai nIti, leAbhaI nara saghalaU helAya, dharma deva gurU kaIM niSedha, duhA. bhara nirdakathA suNI, hu sahI leAba jaga buDI, leAbha capaNa. adhA ATha, pahaleA rayaNI na laI~ vATa; rAtrI divasa pAMgalA. karAvyuM mana ullusI; tenI cAlu karI. dUA. leAbhI lAbha A. kA. te puSkarNa prasanna; te dhanya. tajaya pAMcame kahuM nirdha; paMtha kupaMtha vi laghA. leAbhI kSeAya vinA ADame; dhit dhiMg leAbhIne avatAra. lAbhaIM nAsaI guNanI rIti; lebhai jAya phUlanI rIti. lebhI vaMcai putra pitAya; na laheSTha tattvasu bhedAbheda. ta bhayaluM te mana; dhana. 3 pa e Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. , 115 asuM vicArI cAlIe, Avyo jahAM malabAra; keliba pATaNa rAjIo, bhakti kareja apAra. 10 je supurUSa uttama narA, cUkaI nahIja lagAra; mUrakhi yaNI navi likha jIma koyela sahakAra. 11 mAna sarevara haMsanaI, jAMNuM mana guNavaMta; e baThAM guNa vAghasyuI, Adara kare atyaMta. 12 purUSa kupurUSa na ulakhaI, mUrakhi jeha gamAra; bhamaI je caMpa taje, guNa navi lahyA lagAra. 13 zazi navi dIThe aMdhale, guNa navi galIA caMda; lUlaI dhanuSa na khaMcIu, je pitaI balamaMda. 14 mUDhe nAda na jANIe, bahauMraI na dIdhe ciMta; bhIlI mutAhala tajaI, guNavaMta na gaye vitta. 15 guNavaMta kumAraniraMda che, dIThaI harkha na mAya; pekhI bhakti kare ghaNI, kolaMba nagarane rAya. 16 kamaraniraMda eNapari kahaI, suNi pRthavinA nAtha; taI mujha bhakti kari ghaNI, jIma pitAne tAta, bApa taNe guNa dIkara, kima usaMkala thAya; khadhi karI tIrtha karaI, te hu. raNIu rAya. 18 tuM mujha tAta thakI vaDe, dukhamAM dIdhuM sukha; guNa e saMkala kima thasuM, tujha guNa soya alakha. 18 asu kahI nRpa cAlIo, Avyo jIhAM ujeNi; tihAM mahAkAla prasAdaachaMI, jevA lAge teNi, 20 1 mati. 2 gayA. 3 asI. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 RSabhadAsa kavi kRta. DhAla 'garInI-rAga rAmagirI, dIThI sApanI kahiu' astu' tihAM rAya prAzAdamAM joyatAM, akSara lekha paNi tihAM lakhyA, savata agyAra navAM re, vikrama bhRpa pare te sahI, vAMcI 1nirakhI" cAlI, vAzira viSTha paNi tihAM maLyA, kuTuMba parivAra tyAMhA malI, gAma derAsaramAM AviyA, kumanirda jai tasa namyA, snAna najI dAna jJAnI, kAi pUchayA vacana suNI gRpa harakhI, seya purUSa jagi Adar", ahula kI gi jIvaDA, lAbha viSaya nara vidyulA, stAnane a ghaTa nirmalA, dAnI jJAna te jIva nioNbhatA, dhyAna ccAra lAbhaI gati cau bhabhaI, nAtha yogIe sahI kahai kharU, hAsye sakala AvyA cAlye dIThTha lAka urjaNi mAMhi re; mArAjAsajananatyAMhi re-A. 23 gujjar bhUpare; bhalA jehana huI hAi nahI harakhkhA vyAra dhyAnanI jogiarUpare--rA.24 avadAtare; vAre-A. 25 A. kA. phire; kahure-A. 21 kumarina dare; ANaMdare-1. 22 viSaya khela kahai pyAre; muktine rAya Avye citrADa atihiM prasasI saMcaryAM, zAMti prazAdamAM janamyA, rAmacaMdra muni 1 haniya hAlIyeA. r nevalI. alpa sasArare-rA. 27 parataNA jatare; paTa atyaMtare aa. 28 pathare; atyaMtare-A. 29 mAMhi re; tyAMhiI--.. jIvaugArIre; nivAre--rA. 26 30 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. bi karajeDI puchIuM, kahuM nagarInI Adire; purva kathA te muni kahe, bele madhuDaI sAdire-rA. 31 nAtha; naranAra madhura vacana munivara kahaI suNi 1pRthvInA AgaI radhuvaMsaI ha, citrAMgada tihAraI eka gI AvI, vAgha vaDuo tasa amRta phala eka leI karI, dIdhuM nRpa naI hAthi: hAthi. 33 DhAla. munivara mAragi cAlatAM--e dezI. nRpa re tava Ima kahaI, suNi yogI nAtha; kavaNa vastu tuhma cAhII, kahe te mukhavAta-na. 34 tava pegI mukheM Ima kaI', suNi pRthavirAya; vidhA eka adhUraDI, (te) tujhathI sadhAya-nR. 35 sUre rUpiM rUe, guNa ati abhirAma; batrIsa lakSaNa nara valI, thAya tehathI kAmanuM. 36 caupaI. batrIsa lakSaNa kahII jeha, suNa sahu sabhApati teha, hIuM kapila naI trIjuM mukha, e triNi pulA pAMI sukha. 37 nAbhi satvanaI trIjo sAda, triNi gaMbhIra lahaI jasavAda; kaMTha, paMki, jaMdhAna liMga, laghuthI nara pujAI aMga. 38 1 sAMbhali supurUSa vAta. 2 thAya. 3 jI. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 RSabhadAsa kavi kRta A. ke. hA thalI rAta asAra, huI zAha durgati . 4 aMgula,daMta,nakha, kesa jAya, paMca pAtalaI sukha bahu Aya; tana lecana kara hIuM nAka, pAMce lAMbe lahaI dhana lAkha. 30 nAsika baMdhanaI naranA nakha, kakSA rahIuM chaThuM mukha; e SaTa uMcaI ati sabhAya, dina dina unnati ati thAya. 40 adhara AMkhi jIbhA tAlavuM, nara muMjAnI upama ThavuM; hAtha, pAya tali rAtaI varNi, te siri chatra dharAvaI triNi. 4 hAtha hathelI ragata atyaMta, te nara huI ati dhanavaMta, nIlI madhya pIlI asAra, "huI laMpaTa kaI maMsa AhAra. 42 hAtha hathelI kAlI hAya, vahale pihucaI durgati saya; aMgUThA tali vAyasa pAya, mUla regaI tasa maraNaja thAya. 4 saMlagana aMgulImilI tejeya. te nara prAMhiM kirapI hoya; chidra sahita nara je AMgulI, te nara dAtA huI valI. 44 chatra daMDa sahita AkAra, cAmara rekhA bhaI sAra; te nara cakri thAI sahI, e vAta sAmudrika kahI. 45 haya, gaya, ratha, vRSabha, pAlakhI, eNI rekhAI nara huI sukhI; Ayudha eka taNe AkAra, te tara navi hAraI niradhAra. 41 trA sAyara prahaNa hoya, rUpa, sevanane bhogI seya; hala, ukhala, muSala AkAra, te nara karasaNane vyApAra. 47 maMdira puSpa taNuM mAlAya, eNe AkAri rAjA thAya; have nara daMta taNe adhikAra, suMNu sAmudrika vicAra 48 daMta sahita bAlaka janamIo, kaI sata mahInAmAM ugIo, te bAlika kulane khaya kare, biI varasaI AvyA dUkha haraI. 4 1 thAI. 2 huI. 3 adhikI. 4 selaMpaTa karaI saMsa. 5 puSka Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ma. . 8 RSabhadAsa kavi kRta. sAta varasa daza varasa majhAri, paDI ugataI bhaluM vicAra; batrIsa pUrA ugaI joya, te te nara sahI rAjA heya. 20 je naranaI huI trIsaha daMta, te narathAI lakhamI vaMta; aDAvIsa dAMti huI sukhI, ekavIsa dAMti nara huI dUkhI. ekavIsathI ugaI chAya, te te nara adhamAdhama thAya; tikSaNa dADhA huI jehanI, nakhara pragati huI tehanI. nAnA kAlA viralA valI, visamAM dAMta rahyA nakalI; adhama jIva sAMtAmuM navi joI te nara dharma vihuNo hoya. pa3 jehanA daMta achaI atihiM, asula, upama tasa mucakaMdaha phUla; snigdha sugadha DADhihuI jehanI, kIrti ghaNuM huI tehanI. 54 khara, hAthInA sarikhAM daMta, te nara uttama naI dhanavaMta; hari kurmanA sarIkhI puMTha, lakhami pAya paDa tasa uki. 55 kuMbha koTi ane vATalI, te rAjA huI mahAbalI; sUka vAyasa bagalo naI mera, asI koTi nara daridra aghara. 56 jasa mukhacaMda sarIkhuM hoya, te nara prAMhi dharamI kaheya; uMdira, mRga sarIkhuM mukha, te pApI navI pAmaI sukha. 57 jIbhA kAlI naI sAMbhalI, te pApIthI lakhamI TalI; jADI jIbha anaI pAtalI, asatI bhAkhI naI atimilI. 58 rAtI rasanA jehanaI hoI bhojana bhoga lahaI nara soya; rAtaI tAlUI rAMNuM varaI, kAlaI tAlUI kula kSaya karaI 58 pIlI tAlavi rAya atyaMta, laI tAluI nara balavaMta; kAchaba pITha sarikhA he nakha, te nara pAmaI bahuluM sukha. 60 joya. 4 vAdI. 5 kAlu 1 daMdu-daridra. 2 sariNuM. 3 he I te kula khapa karaI. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 RSabhadAsa kRta. A. kA supA sarikhA je nakha hoI vAMkA lUkhA ghelA seya; capaTA nakha te nahI nara bhalA, dUkhIA dIna bhamaI ekalA. 61 eka dhArdi nara rAjA thAI, biI dhAri bhogI kahevAya; laghuzaMkAI jasa bahu dhAra, te dArI ima kari vicAra kare virya managaMdha to sukhI, lAkha sarikhaI gadhaI dUkhI; dudha tathA madhu sarIkhe gaMdha, tehane strInuM ati pratibaMdha. 13 kaMdarpakamala madasarIkheheI, pRthvI rAjA thAI saMya; kaMdarpa havana sarikha havaI, caturapAdapaNuM bhagavAI 64 mAMsa gaMdha te heI cora, lohI gaMdha te vyasana aghora, hastImada sarIkhe gaMdhAI khAraI vIryaI dukhIla thAya. 65 dudha sarIkhaI varNi rAya, kAlaI viryaI pogI thAya; adhama vaye (te) kaDavuM kahiu, sAmudrika zAstraI e lahiuM. 66 vAgha siMgha hastInu aMga, tehanaI AkAri jehanuM liMga; te bhegI thegI nahi kadA, pAMcaI ITInAM sukha sadA. 17 TuMke liMgaI rAjA heI, dhUla laMba daridrI jaya; liMga pAtale ati sebhAga, te nara upari nArI rAga. 68 alatA paravAla ne raMgi, rUdhira huI nara jehane agi; bhegI huI nara teha dhanADhaya, seya purUSanuM vaDuM nilADa. 68 lehI kamala sarIkhuM hoI bahu kanyA nara paraNi soya; svAna, uMTa, pAMDarU zIAla, eNe rUdhira nara dUkha cirakAla. 70 vAnara(vAgha) sIMhasarIkhIkaiDi, tehathI lakhamI cAlI vahaIDI; nIla kaMTha, mRga, dAdura peTa, te nara rAjA thAI paDi. 71 - 1 madha. 2 vAsanA. 3 te nara bhogane dhanADhaya. 4 vaDha. pa neTI. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. vIsa. 72 vyAra; duhA. sAmudrika zAstra kahyAM, e lakhaNa valI lakSaNa nIti zAstramAM, bhAkhyA dasa akeku saha, baga taNuM, caraNAyuddhanAM paMca lakhaNa vAyasa taNAM, svAna taNuM triNi guNa gardabha taNA, pradhAna purUSanA ekeka guNa AThe taNuM, lI jaI nara haMsa, mera, mRga, mIna, mAlI, kerala kokila ekeka guNuDa ehane graha, vAdhaI buddhi kharuM sAra. 73 cAra; niradhAra. 74 lehakAra; apAra. 75 caupa sAhasIka guNaliisIhaDA taNa, eka guNahavaI bagalAne suNe; saMvaraI IdrI rahaI eka dhyAna, eNu buddhiI nara mileMnidhana. 9, carNayuddhanA liI guNa cAra, yuddha kare nara thaI huMziAra; jAge vahaIla pikhaI sajana, bhega kaI bala jenuM tana. 77 chone bhega ghIThAIpaNuM, kAle ghara karate ApaNuM; aparamAdI navi chetarAya, pAMce guNa vAyasa levAya. 78 ghaNuM jamaI thaI paNisaraI, svAmI bhakita sadA te kaI; sunidrA sajanane sara, svAna taNAM lakhaNuM khaTapUra. 78 triNi guNa gardabhanA sAra, thAke vahaI vasaI bhAra; tADhi tApa manamAM navi dharaI, sadA lage satiSaI caraI. 80 1 lI. 2 paNa. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 aSabhadAsa kavi kRta bhadA A. kA. vAcAla; cAra buddhi pradhAnanI, parapaMcI sarvataNe saMtoSatA, paramane lahaI tatakAla. 81 haMsa dUdha jalathI pII ja naI tajaI apAra; tima avaguNathI guNa laI, te nara uttama sAra. 82 mera bhAna paga joI tajaI, nara dekhI karaI gyAna; guNa DhakaI avaguNa 1lavaI, mukI mani abhimAna, 83 vanamAM caro nAsata, phirI jUI jIma haNuM; tima nara pApa karataDAM, kirI vicAraI bharNa. 84 mIna pariM caMcala narA, pitA taNuI valI kami; * Alasa maMda taNI pari, bAMsI na rahaI ThAMmi. 5 mAlI madhya ropaI sahI, caMpAnuM vanakhaMDa; pharatAM bAula purUSA, zehara naI eraMDa, 86 eNuI dRSTAMtaI nara valI, haII dharaI viveka; hIMdu taraka bhuMDA bhalA, sahunaI na karaI eka. 87 kela taNI pari saNagIe, saMkaTa paDaI palAya; khiNamAM ubhe Iha valI, khiNa se jeyaNa jAya. 88 koyala pari madhura lavaI, sakala sabhA mani sahAya; vaNa dIdho jasa tehane, dIpa kIrti na mAya. 88 koyala ki dhana saMja, kAja karyo dhana teha; chArasa vacane karI, jaga ApaNe ' kare. 81 eka dina ja daMtamAM, bihumAM huM kilesa, daMta kahaI karasuM kizuM, java jasuM paradeza. 82 1 laraI. 2 asura. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. 1ra3 tujha viSNu sahI mAharaI saraI, tUjha viNa huM na bharata; baIDI cAvuM lApasI. tAnA lela karaMta 3 de dasa vIse aggalA, vayarI vayara dharata; je vasi paDe mAhare, kApI Adha karata. 84 ammo cAvuM cugaluM ame, ame na karUM pramAda, tuM kavaNa bicArI jIbhaDI, baIThI karaI savAda. 5 $ $ karatI pharasatI, khAjA lADu vAla; daMta vinA tAharA thasya, gabacI sirIkhA gAla. 86 chachuM kare daMta tuM, sIda caDhAvAI rIsa vacana aNuM ae belasuM, ke jeNuI paDaso batrIsa. 97 Aja ghaDI dIna dayamAM, mAharUM kIdhuM vacana virodha belI karI, pUjA karAvuM teya. 28 bolyA batrIse bApaDA, rahyA te pade karajoDi; mAtA ehavaeN bela, daMta na Ave eDi. 08 baMdha thaki muMkAvII anaI valI pADuM pAsa; jo taI mInati mujha karI, te tujha purU Asa. 100 AMbA, rAyaNa, zelaDI, dAkha anaI jebIra; jIbhaI pasAMI bIDalAM, beThAM cA vIra. 101 jIbha pasAI jaga sukhI, jIbhaI jayajayakAra; madhUra vacana kokila laveM, teNe vAhale sahakAra. 102 teNe kAraNi nara eka tuM, keyalanA guNa ANi; jagamAM tuM thAesa valI, guNa salAnI khANi. 103 1 paDaye ame taNe. 2 jevA. 3 eka, 4 paDo data. 5 be. 6 lAge. 7 mukhi. 8 to jagamAM. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. bhAgA kaTakA lohanA, jIma bhAgyA ane je melavaI, lakhyaNuM batrIsa lakSaNa narataNAM, vivarI havaI lakSaNa kahuM nArInAM, supurUSa caupaI. sAMdhaI eha bhASA suNo lehakAra; apAra, 104 joya; teha. 105 lAMbu paheluM jenuM nAka, tehanuM pihucaI sahu abhilASa; nAka agra jasa TuMke heI, dAsapaNuM pAmaI strI I. 1 pilI akhi nArI sadA dAsa, vahailI rAMDaI prIu nahI pAsi; laMba nilADI sasaro 1khAya, devara lAMbaI peTi samAya. 2 lAMbI kahaIDIM khAI ghaNuM, yu ke laTIe strI avagUNa; sveta tAlUI dAsI thAya, rAtaI tAlUI paraNe rAya. vadana virUpa na dIsaI soma, jasa jaMghAI jhAjhA rAma; kAya kesa je vAMkA hoya, nArI nara naI khAya soya. haraNuMkhI haraNanI jAnuM, udara kaTi mRgakerUM mAna; te rAjAnI patnI thAya, tehane kAla bahuM sukhabharI jAya. 5 garUDa haMsa cakavI kekilI, ehavuM sAdi nArI bhalI; laMba karNa naI bhamara suvaka, te strI pAMI sukha asakha. 6 gAle khADA ucA kesa, rema vinA tana nahI lavalesa, gIdha paMkhIyA sarIkhI AMkha, nara sarakhaI sAdi mama rAkhi. nilavaTa kAluM tilaka apAra, pAMca putra jaNe te sAra; chabhA rAtI puNyai ghaNaI, te dhanavaMti putraha jaNe. 8 1 strIta. 2 ghAya. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. jehanI rasanA ati ujalI, soya sagAI nAkhaI dalI; kAlI jIbhaI kanaka niSedha, te nArI kai vasaha che. 8 udhata piMDa khara sarikha nAda, athavA ghara jehane sAda, roma kaThiNa huI jasa kAya, rAja sutA te dAsI thAya. 10 kAga sarIkhI jehanI jAnuM, DAbhuM thaNI che tilakaja mAMnu, suara remI strI nahI sukhI, te raMDA nArI huI dUkhI. 11 jasa hastInA sarIkhI jaMdha, te strI pAmaI bhega suraMga, kanaka rema nAbhi triNi rekha, te rAMNI sUkha lahaI aneka. 12 bhUla 1payodhara kaMTha sukumAla, rema rahIta ane rUpAla; te sukhaNI huI saMsAri, nAMnaI viralaI dakhaNa nAra. 13 hadaya tilaka huM puNya taNe, triNi putra cau putrI jaNe mekhalA nAbhi daI vATalI, te strI nRpanaI paraNe valI. 14 lAMbu peTa naI jADI japa, TuMke laTIe TAlu saMga; pada padhara je jhAjhA kesa, te strI vidhavA bAli vesa. 15 ati uMcI ati nIcI nAri, ati gerI ati kAlI vAri; ati jADI - ati pAtalI, te strI sukha navi pAme vali. 16 gadha mIna chachuMdara ja, ugra gaMdha bhUDa huI jase; vesaNa lIMba sarIkhA gaMdha, te nArI syuM kisyo pratibaMdha. 17 caMpaka phula taNe gaMdha dharaI', te nArI naranaI vasi karaI; udara pAtaluM duITI dUra, tasa lakhamI rahaI bharapura 18 praseva rahIta tana cheDA vAla, netra, gAtra jasa deI vizAla; nidrA bhojana alpa kaSAya, rAtI bhaI rAMNa thAya. 10 1 pehara. 2 ghaNa. 3 te ghara, - - - - - - Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. mAMkaNuM ja jasa aMgi ramaI, kAlI jIllA pa tra5 karaI; pIlI AMkhiM nArI kasI, pIlI AMkhiI strI rAkhasI. 20 kAchaba pITha sarIkha bhagahoya, putra sukomala prasarve soya; pIpala pAna sarIkhuM bhagahaya, sahu sukhIo jIhAM tehano paga. 21 jehane pagi dhaja aMkusa sAra, musala chatra gadA AkAra; te kanyA rAjAneM varaI, jIhAM jAvaI tihAM lIlA kara. 22 jasa paga uMce jADe hoI, putra pavitra jaNaI strI soi; cakra kalasane padma AkAra, te strI pAse nRpa bharatAra. 23 bhUmI na lAgaI TI AMgulI, te vicAraNi hoI vAlI; lAMbI puhulI viralI hoI, nAri kuMri cUkaI seya. 24 paganI pAnI uMcI lahI, soya nArI kusalaNa kahI; meTI huI te mAlana kheda, lAMbI huI te pAmaI kheda. 25 dUhA. jANi; ANi. 26 e istrI lakhaNa kahyAM, pahalAM naranAM te lakSaNa nRpa tujha kahyuMu. kAma karo citti dayA kAchuM nRpa hA karaI uThI cAlyA yegI rAya taNI thA, supurUSa suNe saya. 27 hAla. munivara mAraga cAlatA-e-desI. nRpa cagI DuMgara caDhayA, kIdhuM aganine kuMDa; rogI kahaI nRpa IhAM pharuM, huI vidhA akhaMDa. 28 1 lAMbaI haTha kanyA kasI. 2 kAja Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 bha. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. bhUpati Apa vicArIuM, dhana arathI eha; purasA kAraNa agaNimAM, sahI mu balaI deha-. 28 huM bAluM je ehanaI, te e puraso hoI; ; huM arathI chauM tuhma taNe, ne heI chala viNa soya-na. 30 25I AMkho elakhI, balaI kapaTa rAya; kuMDa pAchali huM te pharuM, je tuM Agali thAya-na. 31 vegI karaI tava Agali, pAchali nara (vara) bhUpa; mahipati yogI leI karI, nAMkhyo agani phUpana. 32 yegI TalI purase thayo, A rAyanaI hAthi; lakhamI kAraNi nara karai, pAtiga dhana ghAta. 33 caupai. lakhamI lakhaNa hINa joya, uMca nIca ghari paIDI soya; asatI nArI bahuM bharatAra, teNuI kIdhA nara bahu kheAra. 34 tujhathI nara pAMmAM galapAsa, taI kIdhA nara paradhara dAsa; te pheravIA jana paradesa, putra pitAmAM karaI kleisa. 35 meTA nAMnA taI paNi kya, supurUSa kupurUSa bahu AdaryA; lUlA cuMTA kaDhI varyA, ghaNA purUSanA prANaja haryA. 3 tujha darzana thayuM cerI manna, taI rolavIo purUSa ratana; jeNaI tAharU bahu karIuM jatana, te nara jAtA na lahaI anna. 37 sAcce tuM anarathanuM mUla, taI nara ketA melyA dhUli; tuMhaI vachaI lachi apAra, nagaTI devI saraDe pUjAra. 38 1 ghAI 2 bhUpaI 3 pAkhali. 4 (I. 5 hAra, 1 gharidha. 9 kya. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 RSabhadAsa kavi kRta. A. ke. dekhaI cha0 anarathanI koDi, dhana kAraNi 1pa pAmyA kheDi; tuhaI naranaI lAlaca ghaNI, lachi ne joI nara dhamibhaNuM. 30 kavi rAgi paMDita dAtAra, prAMhiMe racihuM upari khAra; kirayI kAyara pApI mUrkha, te ghari padhasevA tujha harpa. 40 lakhamI tujha puchuM valI, kiyI ghari kAM jAI catura dAtA sUra je, tihAM tujha kAM na sahAya. 41 catUrAM ghari mUjha 3kiNI, dAtA dII para 4hA;i sarA ghari raMDApaNuM, teNaI huM karapI pahatyi. 42 avalI gati mAharI sahI, huM anAthanuM mUla; cheDI te chuTI gayA, lobhI malIyA dhUli. 43 bhaI gI kima mue, nahI mujhamAM kAMI sAra; prAMhiM lachi AvyA pachI sAte upari khAra. 44 strI ghari maMtrI sejaDI, vastra pAtrane AhAra; kavi kahaI dhana AvyA pachI, sAte upari khAra. 45 eha sarUpa lachi taNuM, muni kahaI saMta vicAra; kumArapAla nRpa sAMbha, Agali e adhikAra. 46 DhAla-pAchilI. e adhikAra Agali thaze, liI puriso rAya; duga kareM durga upari, joI suMdara ThAya. 46 1 bahu. 2 oho..3 sekaDI. 4 hAthi, 5 sAthi, 6 upara Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mi. 8 aSabhadAsa kavi kRta. 128 pragaTa thaye kUTa devatA, ehanaI koTana ThAMma; gaDha karavA tuhma diuM, je rahaI mAharUM nAma. 47 rAya kare gaDha rUaDe, uce abhirAma; bhUpa dharaI tihAM tehanu, citrakoTaja nAma. 48 cauda sahasa gaDhamAM vasaI, koTIdhaja sAra; lAkheNA rahe talahaTII vase, tasa aMta na pAra. 48 gaDha ralIAma, suMdara saMbhaI ThAMma, avara nagara tihAM nesaDe, nadI vATA naI nAma. 50 avara DuMgara gaI upamAM, jANe e akhAla; citroDa gaDha ralIAMmaNa, citrAMgada bhUpAla. 51 dUhA. pUrava kathA zravaNe suMNa, harakhe kuMbharaniraMda gaDha upari AvI caDhIo, jotAM ati ANaMda. 5ra sukosala vAghaNutaNuM, chaNe dAMmi nirvANa; china maMdira juhArI karI, cA catura sujANuM 53 A nRpa utAvale, kanikubaja jyAhAM desa; tihAM tarU AMbA taNuM, nagarataNuIja nivesa. 54 hAla. vaMchita pUraNa manoharra-e dezI. rAga sAmerI. kautuga jeI tihAMthI gaye, kAzI dezamAM AvIo; bolAvIo nRpanaI tihAM eka vANaIe. 1 bhaI suMdaravAna. 2 sI, 3 thAnakI. 55 - - - Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kA 5 130 RSabhadAsa kRta. eka dIThaI mana ulasaI haIuM vadana harakhAI hasaI; valI visaI locana de premaI karIe. dekhI nara upajaI neha, hui zItala TADhI deha sahI sanehI jANe pUrvabhava taNee. pUrva saneha jAye tasaI nakumArapAla dIThe jaI; saneha rasi madanazeTha leI ghari gae. bhajana bhagati bhalI karI, kanaka thAla keribiI Agali dharI valI vastu vividha bhAtinIe. kumara niraMdara citta Tha, gUha leI nRpa saMcaryo; bahu pharyo nagarImAM nRpa ekaloe. karma kataga thaye, madanazeTha bharaNuI gaye; dravya pratye nagarI bhUpaI tehane e, ramata gamata kaMthA pahaIsa, kumArapAla A ghari; bahupari tAlAM dIse bAraNuIe. puchaI kumAra tihAM rahyA, madana purUSa A kihAM gaye; jana kahe maraNa thaye utasa zeThanae. zeTha taNe suta nahI jase, bhUpaI dhana lIdhuM 'taseM; karUNa rasiI reya kuMmaranarezvarUe. dhi) dhigU pApI napa asyA, pharaI bhujaMga bhegI jasyA; nara kasyA paradUkhaNa kAraNi sarajIAe. vAgha siMdha viSadhara sahu, temanA mana machalA bahuM; bhakhaI sahu taMdula maccha jIma manikarIe. 1 narada. 2 dhari laI. 3 e. 4 kuMbhAranaraMda tyAhAM reue. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. vaida mana mayale| yAga, vachaI mRtasAga vAMche mRtyu masANIAe, nArada veDhi va che. ghaNI, durbhikSa chalabhaNI jotI cAlaI zAkinIe. dAkhi va chaI chidrane, asatI tima mani nRpa vaU nRtya niravasI e. dUhA. vasa nahI ja dhik dhiz pApI te narA, puNya yAga pAmuM valI, gUjara jehana suta nahI pAchaliM, te dhana pAchali, pa karatA dhanavatAM va chai va chA vadha paradhana Avye assu kahIe cAlyA rAya, pATalapuramAMhi nRpa na rahai thira tyAMhiM, joyAM nagarI . ArAma, jaI vaIbhAra giri caDhI, tihAM thakI nRpa cAlyeA, ramato bhamatA e rAya, nagara bhamaI nRpa ApA, kautuga kumara niradA, 1 va. 2 joi. nahI desanuM tama DhAla. kaMsArI manamohai e desI-ulAlAnI. jIhAM rAga ka dhaNI; bharatArane rAja; mujha kAja. timAM macchu; haraNa. desamAM mAhyA; 131 67 jAya; rAjagRhimAMhi 72 zAlibhadra DhAMmA; taiyA jina (vara) pAe e paDI. 73 kAmarU nAgapATaNamAMhi rAjya karo AvyuM ze 70 71 jAI. 74 sApe; Alaca dA. 75 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jAti te nahI dhana lI e rAya, RSabhadAsa kavi kRta. carmakAro, khelyo eNe vacane nRpa harakhI, madhura vacana mukhathI raheIM, satI, dulahI : gItavatI phulA nAga samatA risa, vacana te sArA; vANuhI pahareza e pAya. 76 dA. mudhA anaI kumArapAla nRpa cAlyeA jasa, leI luMba khaiDe tejI TAya, aDhAra bhAra vanaspati mAMhi, paMcavaraNa rasa amRta jasse, dheAlI a'khADAkharI bharIe, melAM dahatharAM artha havai saryAM, kai sarDa cATama AMgulI, aMba taNA rasa Icchai sAi, puNya lahI AMbA kAtalI, puNyaI dhAra te jadhRtanI milI, 1 rAya. 2 vade. kAMgA mAMna dAtA te madhureza valI, mai guNu lei nRpa cAlIe, Agali diSTha mujha Adara bahu phulaDA nirdhana vivahAra, sudhatapIA gheADA phulahA te jagi jAjo, madhura vana ananya rahita dIe suNi A. kA. dAMna; mAna. 77 sukamAla; bhUpAla. AhAra; capa ati aMbAvana dIThuM tasa; kumArapAla tihAM aMbA khAya. asyA savAda na dIsai kahA; jamatAM roga na thAi kisse|. 2 amRta dhRta rasa jamatAM dAtAra. 78 carmakAra; adhikAra. 80 mAMhi bhelve karyAM; sahI kADho haryAM. dekhI dADha deveAnI galI; jamatAM TIpa na Apai kAi. 3 nai sacarcA. 4 dhIbhI. 78 21 83 puNya pelI te pAtalI; bhavane rAga gayA nIkalI. 85 84 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. kahyuM, akhataNA guNa ketAM sakala vastamAM AMkhe sAra, premala jehane puvi na mAya, puk taNA kAyala ni dhara", putra sakeAmala sahI kahevAya, chAyA zItala sAyanihAri, pavana lU anai taDakA tApa, nadI nivANu sukai jeNuivAra, jINu dina thAka mahINI gAya, dUsama kAli moTA dAtAra, aMba taNA guNu dIsai jasA, tehanI kIti jagi vistara, aba jasyA zreyAMsa kumAra, teNI velA diizyU rasa AhAra, vaDAM eka jagatlR dAtAra, triNa varasa karyo (anna) sagAla, jeNI velA haDabaDIA rAya, chatrapati nara hutA jeha, lIjai dhana nai dIjai ana, jagaDU kahe "i ana abAra, kaNu kAThAr udhADayA jasa, e kaNu salA puNyane kAjI, 1 tavadISTa sahakAra. krasa karatAM bahu sukha lahuM; sudara AkAra. dekhItA teNuI gaMdhii sukha sAtA thAya; khAtI bachaDI TahukA kara. dhira dhira tAraNa te badhAya; lai aMba te uSNA kAli. teI divasa mukha kAi Apa; amRta rasa 1taba dina rasa e vRkSa mAMhi AMkhe te paDii kAli mArI thayA sahaikAra; DaeNlpeza dUta kAla. 133 e; 87 re ame pAya. 88 ame pAya; rasahaikAra nara uttama agi AMNe tisyA; sAya purUSasalAmAM sa. 91 jeNI velA kA nahIM dAtAra; prati lAbhyo tIrthaMkara sAra. hara 80 83 AvyA teha. 94 anna varAMsaI agula khAya; jagaDUnaI ri vIga kIjai jIva jatana; u sAhamA keNunA bhaMDAra. 95 lIkhIta patra tihAM pagaTayAtasa; eDane dhana mujha levA tAjI. 2 te sAra. 3 kAThAra, e; Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. narapati nara tava karyo vicAra AvyA jagar3a kahnaI teNIvAra; Apa kaNa mama kare vicAra, gADha raMka bala nahIja lagAra. 87 ATha sahasa mUDhA teNIvAra, leI gayo visalade rAya; siMdha desane rAya hamIra, bAra sahasa mUDhA diI vIra. 88 gaMjaNavaI moTA sulatAna, ekavIsa sahasA mUDhA diIdhAna; mAlavapati naI sahasa aDhAra, sA paratApa batrIsa hajAra. 88 avara aneka pRthavInA nAtha, jagaDUI uDAvyA hAtha; saMvata agyAra naI bAretarU, diI dAna jahAM panotara. 100 ane dukAla te ati Akala, dhRta ajIraNa mAMhiM bhalya; dUdha dahIMmAMhiM DabakAM khAya, pANI pUra taNAya jAya; 1 nA dubhikSa jANe jasaI sohalA suta nara dhA tasaI; leba lADuA ADa phirai, roTI mAri avahai kare. 2 kihAM jAya che nAsI karI, kari prAkrama tuM pAcho kirI; jAvA na dauM tujhanaI kihAM, huM bAMdhI tujha rAkhuM bahAM. 3 dAMte taraNuM leI dukAla, choDi choDi jagaDu kRpAla; teM mujhane lajAbe kharUM, have nAvuM jIhAM panaratare. a kela karI naI gaye, jagaDrane jasa mahimA rahe; zrImAlI vase siMNagAra, janama lage kIdho paraupakAra. 5 asyA purUSa nara huI jeha, aMba sarIkhAM kahI teha; aMba taNo guNa bahu levAya, guNa laI nRpa AMbA khAya. 6 etalaI tihAM Avyo rakhavAla, bhaTaka daI mukhi padIdhI gAla; are ! mUDha kima AMbA khAya? bAMdhI mastagi mukuM ghAya. 7 1 a. 2 ave kaI 3 te muja laja hAM re. 4 jagamAMhi. 5 be . Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. aNajaNiI jala jhIle jeha, aNajANiI phala khAya teha, aNamilataI saMghAti jAya, murkha dUhavaI pRthavIrAya. 8 kupa kaMThi uMdhaIne sUI hIMDatAM sAmuM navi jUdha; aNasamajha balaImukhathakI, e sAtai nara thAI dUkhI. 8 aNasamajyo bejo rakhavAla, kumArapAla siri uDI jhAlA laI pUrUSa hArthi jhAlIe, aMbA thaDi bAMdhI cAlI. 10 jo aparAdha to nara daMDa, alpa deva dukha diI te laMDa; bahu aparAdha dekhI nara sAra, thoDI rIsa na dharaI bahuMkhAra. 11 sAra purUSa gUjarAta bhUpAla, mAryo kuTio nahIM rakhavAla; aMbAnaI thaDi bAMdhI karI, kumArapAla cAlyuM paravAri. 12 Agali purUSa milyo gahagahI, triyA vigaI yogI thayo; vinaya karI be teNaI ThAya, suNi svAmI tuM pRthvIrAya. mujha gharanArI padamanI jeha, nagara ghaNI lIdhI teha, tava manamAMhi hue khiNakheda, rAti divasa huM na lahuM bheda. 14 strI strI sarIkhI hRti ghairi, bhagati karatI te bahu pari; mujha vIsArI navi vIsaraI nIra kuMbha nita leyaNa bharaI 15 dUhA, nita gUrUM dUkhIo pharUM, jeuM te gAme gAMmi; sItAtaNuI vigaDe, kima jagi rAma. 16 rAma rati vani raDuM, raDyA teha mRgalAya; riyA te vananAM paMkhiyAM, ratA yaNi viyAya; 17 1 gujara. 2 pUrava kathAya. 3 sItA vi rAghava, kema re vanirAni. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 RSabhadAsa kavi kRta. A. ke, rAma raDaI lakhamaNa bujhave, gehelA rAma ma reya; gaI sItA ame lAvazuM, le leTe mukha dheya 18 rAghava rUdana tame mama karo, vani gehelA thA rAma; e jevI lakhi ANaryuM, tehanuM sItA dhAryuM nAma. 18 jala jala kamala na nIpaje, vani vani agara na hoya; ghari ghari sIta na sapaje, vIra vicArI jeya. 20 AbhA maMDaNa vIjalI, parvata maMDaNa mara; ghara maMDaNa subhArA, mukha maMDaNa tabela. 21 jasa ghari gheDI hAMsalI; AMkhaDIAlI nArI; te ghari sadA ajU AlaDuM, murakhi tela ja nivArI. rara eka nara sukhIo te dukhI, jehanaI nahi ghari nArI, kari dI kalasaja karI, kuMNa ubhI rahaI bArI. 23 teNe kAraNi kaI raDuM, ane pAna kIA tAjI; AgaI kima Dhele raDio, nArI mArU umayA vAlI Izane, sItA vAlI rAma; helA vallahI mArU, rAghavA vAlI syAma. 25 tima mujha vAhalI padamanI, caDhI pIhAra hAthi; divasa dUkhaI karI nIgamuM, paNi navi jAya Ati. 26 kanaka taNI laDI bhAgI patthara lagna; saguNa niraguNa suMmara, amI vaTAlu ka.... 27 eNe dukhI thegI the, jIvuM teNe AdhAra; kuMmaraniraMda AgalithaI, te gaI vAlaI nArI. 28 1 huMnita, 2 pAla. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 bha. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. caupaI. kumArapAla thoDe dina hasaI, tihAraI bala mAhArUM cAlaye; havaDAM huM megI thaI rahuM, supurUSa viNa huM kahanaI kahuM. 22 suNa vAta bhUpati ucara jehanI vAMchA tapaNi karaI; te mujha kuMmaraniraMdeha nAma, paNi ke puhutu rAja na gama. 23 nAge nAgAna su kara dUkhII dukhI bUrI mAI; tuM yogI naI huM bhIkhAra, kahIpari karUM tAharI sAra. 24 supurUSa jANuM teM mujha kahiu, mujhathI kAma 1kizuM navi thayuM; tuM huM jagamAM purUSa asAra, yAcanA bhaMga taNe karanAra. 25 Asa karI nara AvyA jeha, valai narAsa nara pAcho teha seya lAja tehanaI navi karI, lajA seya sAMhamAna sahI. 26 saravara jANa nara bahu dhasyA, nIra na pAmyA pAchA khasyA; eNI vAtaI sara soya dhi kAra, purUSa taNuI nahI lAja lagAra. 27 je tarUara subha phUlyAM phalyAM, arathI leka tihAM ghaNuM milyA; DADhi galAvaI na dII seya, laghutApaNuM te tarUvara heya. 28 je dhanavaMta A laI le mAla, yAcaka milaI tihAM garaDhAbAla; kara aMcaI naI kirapI thAya, te ja mahimA tehane jAya. 28 vikaTa kAma sUrAnaI kahiu, AlasapaNi je te navi thayuM se purUSa kAyaramAM saraI sUrapaNuM cAlyuM tasa vahI. 30 eNuI draSTAMtaI suNi nara guNI, tuM dukha rayo mujha nRpa bhaNI; maI tujha kaSTa na bhAMga joI to huM supurUSa sAne hei. 31 zAstrII vAta manaI chaI sahI, soya kathA taI mujhanaI kahI; te vivarI bhAkhuM brAta, supurUSe bela jevA sAta. 32 1 eka. 2 yAcaka. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. kI, 138 RSabhadAsa kavi kRta ghara gharaNInI be karisa vAta, dhana khayAnI ma karisa vAta; ghAta karyAnI ma karesa gUja, kahaItAM dUkha uparse tujha. 33 bhAna bhraSTa kuMNu ThAMmiM thaye, vAta karatAM mahimA ga; mAMna muhuta na dIdhuM kayAMhiM, supurUSa jANuM rahe manamAMhiM. 34 daridrapaNAnI bha karIsa kathA, saMya vAta tuM karaje gatA; jeNu vAtaI anAtha bahu thAya, ma karisa kavi tujha lAge pAya. 35 kadIyaka supurUSa Agali kahe, nirce kAMma je thAtuM lahe; ThAMmi ThAMmi je lavalava kare, to te nara mUrakhamAM sare. 36 tuM paMDita nahI mUrkhamAMhiM, mananI vAta na bhAkhaI kihAM; jotAM jotAM bhamatAM neTa, supurUSa jANuM pAme peTa. 37 je bhagavaMtanuM kIdhuM hasya gUjara desanuM rAja mujha thasthaI, te tujha dukhane ApyuM che, jIma sukha pamiM tAharI deha, 38 zubha vacane saMtinI tihAM, jA supurUSa tujha maMdira jIhAM; tArI vAta mujha navi vIsaraI, jIhAM lagaI jIva kAyAmAM dharaI. 30 astuM kahIne cAlyuM jameM, zeTha saraho milIe tasaI; kumArapAla dIThe teNuI ThAya, pama jhalakaI chamaNe pAya, 40 tAMma sarahIo belyo tyAMhi, AgaI svAmI daIthalImAMhi; kumArapAla pagi paddamaja hatuM, ghaNaI kAle thayuM tava chatuM. 41 sahI tuM mArapAla mahArAja, zeDaI divasa tujha thAsya I rAja; paMDita jotiSIe mukhi vAta, aDhAra desane thAIsa nAtha. ara svAmI tava karaje muja sAra, pherI karatAM gayo avatAra; cagInIpari ghari ghari bhamuM, bhUkhyA tarasya rAti muM. 43 1 tAta. 2 kabIka. 3 sarahI. 4 heye. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. 138 valI vAhaNaI uThI saMcaruM, khAMdhaI meTo kothala dharuM; bhalaI vastra pRthavI bham, udara puraNa eNapari karuM. 44 madhura vacana mukhathI belata, Atama ayaba tihAM khelata; kumArapAla tava karaI vicAra, vinayavaMta e purUSa susAra vinaye deva devI vasi thAya, vinaye nAgataNuM vikha jAya; vinaye vAgha gaja balIAjeha, nIcA namaNuM thAI teha. 4 vina karI gurU vidhA diI, vividha vasta vinaye pAmI viye veTi raNi na karaI sUra, vinaye na maraI vIMchI aMkura. 47 vinayavaMta sarahIe jeha, vacane TADhaka karatA 1deva; sabada suNatAM ati ANaMda, harakhI be kuMmaraniraMda. 48 are! purUSa: citA parahari, rAkhe tuM mana nizcala karI; vinaya karyo tujha phalasaI neTa, huM rAjA tuM nagarI zeka. 48 aNuM kahI naI cA rAya, jAtAM pathaI bhUkhe thAya; dhUje kAyA karato dUkha, triNi divasa nara veThaI bhUkha. 50 peTe pATA bAMdhI karI, nagaramAMhi cAle paravarI; tiha eka kalabaNI sAMhama bhalI, kumArapAla dekhInaI TI. 51 paMDita bhUkhanaI sari nAma, lajAvI mukayA tehaI ThAMma; kumArapAla bolyo ulasI, dii reTI eka thaI manikhusI. para tava te baMNa belI caMga, dIsaI hAlI kaI jaga; ubhe aMna mAgaI eNuIThAMmi, huM jAuM suta bhejana kAMmi. 53 avaguNa paMThiI je guNa karaI, para arathaI nara pitaI bharaI; adhamajAti nara abhakha na khAya, pApI kulanaI nahi hisAya. 54 1 teha. 2 muMkAvI. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. strII prAcce je navi cale, niradhana para jAnathI Tale, bhUkhe rahInaI Apai AhAra sAtaI mukitataNuM bhajanAra. 55 adhamapurUSa mUrakhamAMhi te sare, huM te hAtha te navi vAvaraI; achataI zuM Apa AhAra, lIdhuM daridra kula saMcakAra. 56 dIdhA viNa dAridrI hoya, bhUkhaI pAtiga karate seya; pApa pasAI naragaI jAya, marI jIva dAridrI avatare. 57 karI pApa valI naragaI phiraI, punarapi dAridrI avatare; dIdhAviNa navi pAMI khare, janama maraNa niMcaI kulikare. 58 dAMna vinA nIcaI kuliMgaI, kama sagaI kalabaMNi thaI Agali paNi dIsaI niradhana, te kima mAgyuM Ape anna. paTa haII vicAra gujararAya, na dII sArI karatA mAya; kAla, bhAva tihAM mane vizvAsa, lIdhI roTI jhuMTI chAsa. 60 Apa chAsa leInaI cAlIe, kIdhe bhukha lekhaNa naI mAMgavuM, triNisari | vicAra; dhikAra. 61 upaI. bhAgyAM samuM nahi mAThuM keI, Atama hadaya vicArI joI; mAna bhraSTa nara mAgI thAya, sakala lekamAM mahimA jAya. 62 jIhAMlagaI tapIo tihAMlaI guNI, mAgaNa navi jAya parabhaNI, rUpavaMta rAgAMgI jeha, mAgI muhuta gumAvaI teha. 63 dharama karamI lajAvaMta, zIlavaMta satyavAdI saMta; uttama kula AcAri tihAM, paradhari hAtha na nIce jahAM 64 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 bhaNyA gaNyA vicakSaNupA, vinaya vastra su kije vaDa, mAMna muhuta tasa nAsI gayu, nIcA namaNA ne vAcAla, vaiyAvaca nac parapagAra, thoDA melA tihAM paNi gama, maMtra yaMtra taMtranai mUla, nAMnA moTA ne surapatI, supurUSa huI te suyA vAta, kumArapAla kahe sAcuM karyuM, sukavi kahaSTha suNi mAhArA bhrAta, mAgiSTha' mAMna rahIta te hAI, zrI kumArapALa rAsa. nagara nahIM tuM vagaDa rahI, maMdira thI jhupaDA, zAlidAli sarahAM pakavAMna, taje paTAlA khAsara khAsa, palaMga, pachADI pADhaNu pATa, azva pAlA cAlavuM, @P sukhIAthI dUkhIe te sAra, jIvyAthI te maraNa sanAtha, 141 mAgi murhuta gaye| kavitaNA; je na rahai potAne dhaDai. vIsa visAmAM kAMi navi rahi; vijJAMnI sUrA naSTha gAli. ra 5 mAMgyAM guNa te kIdhA chahAra; jo bhIkhe bhAjana nive jamai. mAgatAM guNu malI dhUli; mAgIi laghutA je narapati. 68 dIjai paNa vi dharI hAtha; gRhasthataNe bhuMDu bhAgavuM. 69 maLyAnI tuM ma karIsa vAta; sajjana sagAM niva mAMnai kAi, san kanA~ mAgaNu navi ja; mAgaNu mama jAsi DhUMkaDA. 71 tethI rUDu kAhi dhAMna; paNa mama karyA paranI Asa. tehuthI rUDI TI khATa; paNi jagamAM bhUMDuM mAMgavu. 73 caMdanathI agi sakhare| chAr; paNi 16 dIjai vi.te hAtha. 17 70 72 ragi rAteA tamAlahavAMna, tehathI rUDAM guMdI pAMna; viSathI virU amRta na,i mAgI na karIsa guNanI hANu. 75 1 naDi joDi je jana hAtha. 74 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 RSabhadAsa kavita A. kA. gAi, bhaIsa, bahu bhAgI jaDI, tehathI bhalI navi bAMDI bekaDI; paNi pitAnI lajA khi, dIna vacana mukhathI navi bhAkhi 76 kAraNuI paDaI je rAkhaIlAja, te nara pAme pituM rAja; kaviyaNa kahaI vimAsi joI, mAgyA samuM na mAThuM keya, 77 amyuM vimAsI cA valI, Agali jAtAM janaja milI; kumArapAla vimAsaI tyAMhi, cAlI A jAnaja mAMhiM. 78 kIdhu jAnavaTI zeTha jUhAra, ubhA tihAM rahe teNIvAra; jamavA unarI jIhAMre jAna, kumArapAla tihAM mAMDavA kAna. 78 kAchaDa bhIDI naI saja thaye, vase cele maniM gahago; sakala purUSa aghele nAya, kumArapAla tihAM dhUI pAya. 80 kabahI mANasa lAkha lahaI, kabIka lAkha savAya; kabIka mANasa koDi lahaI, jaba vAo vAi ka vAya 81 deva nacAve jeNI pari, tima nAce raka rAya; kumArapAla nara sArIkhA, paranA dhUI pAya. 82 kuni. kisadina aluNA anna ke bho pari sUaNuM, kisadina durjana seti goTha ke sajjana baTaNuM, punI hAMhAM bhAI deva nacAve nAcI, soI parI nacaNa. caupaI. pAya pakhAlaI manamAM Asa, mujhaseM nahI mukaI nirAsa; jana vikI tihAM bhajana karaI kuMbhArapAla tihAM pANI bharAI 84 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. 143 sakala purUSa jamIA teNIvAra, na karI kuMbhArapAlanI sAra; mUDha mati nara nArI bAla, bhUkhyo rAkhyo nara bhUpAla. 85 AgaI ho eka kirapI zeTha, jIhAM jIvyo tihAM kIdhI veTha; kirapI saghalAmAMhiM saraI, saravara pAla rasoI kara. 86 DhAla, tava # # ja ra da ra tha da ra cha ja | eka pathI avasari sAhamu kirapI baI Tho nara bhaMDe pachaI jete paNi pApI tava. bhuMDI paNi rAMkaDo tava uThIo paNi tehe pachaI kUte te bAMhe tava leDI tava virUe 1 varU. rAga-geDI-rAga vasaMta. re, AvI saravara pAli jamato; re, leDI tihAM A sarovara bhamate. 87 repahAluM karI vinaya viveka jUI; re, tihAM aMsa na nIpAI niguNuM seI. 88 re, leDI paga uMdhA ghAlI; re, tuhaI tasa rAba (na) reTI nApI. 88 re, te mArge pucha halAvI; re, purUSa tasa tuhaI mahaUra na AvI. 90 re, sUte te paDato peTa dekhADI; re, reTI navi nAMkhaI kaDaka phADI. 91 re, Avo nara sAMhama cAlI A re, duSTa nahi ApaI baI khAvaI. dara re, bhUkhyo paNa kahyuM halAvaI; re, jhADaI tasa karUNuM nahIM manamAMhiM. 83 re, lA mukI AsanaI tihAM sUte; re, bIjI DhekhAla mAraI vU. 84 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. tava tima luMDI jAnavI re, cAlyo te tihAM paMthI nai roi; re, jagamAM te sarIkhA duSTa joI. 85 dUhAduSTI te jaga jANII, mati hINA nara maMda, viveka hIna jANI karI, khIje kuMmaraniraMda. 06 cIra pItAMbara pAmarI, sAra paTolA paTa; sakala vasta kavi lahaI, viveka na lahaI haTa. 27 viveka kiye naranaI hIe, je paMDita dAtAra; viveka zikhe nara jA nahI, kirapI ane gamAra. 28 bhakti karI maI ehanI, eNuI muja khabari na lIdhuM; viveka hINa jANa karI, kaMmaraI keMdha ja kIdha. 28 caupai. kumArapAla khI manamAhiM, pUchI jati vaNiganI tyAMhiM; jANyA purUSa milyA e ghATa, jAna vAMNaA jAti lADa. 100 kumArapAla tihAM karaI vicAra, kaThiNa kaThora adAtA apAra; suM sIkhAmaNa dIjI Aja, karUM bhakti java lahasuM rAja. 1 acyuM vicArI kuMmaraniraMda, bhUkhaI kAyA huI maMda; eNeavasariznaparaAjIhAM, eka kuDalIo dIThe tihAM. 2 teNaI purUSe mAMDyuM rAMdhaNuM, kuMmara viveka kare atighaNuM; iMdhaNa pANI ANI dII, nRpa naI bhUkhyo jAMdhII. : 3 - 1 (I. 2 viveka na karyo nara jAnavI. 3 ubho. 4 A. . 5 hI, Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha, mo. 8 zrI kumArapALa rAsa. rAMdhyAM ane ghInuM viveka, vaNiga viveka na cUkaI kha; aMna pAna dhRta naI sAlanuM, bhUpa taNaI dIdhuM ati ghaNuM.. 4 jeNe dIdhuM teNaI devAya, nadI khaNi jala pragaTa thAya che meTA DuMgara madhya majhAri, khaNatAM TIpa na lahaI vAri. 5 kuDalIo jAtiM dAtAra, nadI sari nara mahA sAra; zAstrasuMNyAviNazubhamati jeha, karma vege paDaI che te 6 DhAla. vicarata vicarata AvIo, praNamuM zrI madharUjI-e dezI. karmayogaI sahajI paDai e, Atama naI guNa eha; dAna zIla tapa bhAvanAre, paraupagArI teha AtamajI zubha mati ANe re. kAMI karaje tattva vicAra, mama hArIsa nara avatAra kAMI karaje para upakAra, nara bhavanuM e phala sAra-A0 vinItapaNuM sahaI jaI Achere, jana pUjAnI Teva; para avaguNa navi ucaraI supurUSanI kare seva-A. 8 dayA ghaNI jasa jIvamAMre, dakhiNanuM guNa sAra; alpa kasAI upazamAM re, sahaIjI Do AhAra-, 10 zAstra sabdasahaIjI rUcaI re, upajaI Apa viveka sahaI aMkRta belo re, kaThiNa vacana nahIM eka-A. alpa rAga nara jehanaI re, sahajI thoDe deSa; prema dharai manamAM ghaNe re, dekhI munivara veSa-A. 12 hAsa, vida, kuDA nahI re, sahajaI thoDo bhega; alpa mAMna mAyA taNI re, prAMhi thoDe soga-A. 13 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. sahaIrSo jU navi gabhaI re, prAMhi thoDe lebha; bhavya jIva jagamAM abhyAjI, sahaI jaI tehanI saMbha-A. 14 gurU upadesa vinA valI re, karma egaI guNa heI; vividha jAtinA paMkhI re, paMca varNa tana joya-A. 15 nIlakaMTha kuNu cItaryo re, kAga kIA kuNaI zAma; supurUSane zuka paMkhI re, sahaje japatAM rAma-A. 16 hastI datula kuNaI ghaDyA re, aghaDa huA kima uMTa; divya rUpa nara ekanuM re, janama taNuM eka kuMTa-A. 17 sahiNI jaNiyuM bAya re, jANatAM dIThe sApa; tihAM thakI ati uchAvyo re, lIdhuM mastagi bhAga-A. 18 tehanaI kahe kuMNa zIkhave re, sahaI jataNuM guNa deha; amRta aMba kaC A karyAre, sahaIza huA eha-A. 18 sahajI supurUSa rUaDe re, sahaI che nahIM vijJAna, saIjI mukha madhUra la re, sahaIjI detAM dAna-A. 20 sahaIzuM dAna supurUSa daI rekuDalIo sIrAja; rAya prazaMsI ati ghaNuM re, vaNigu vivekI Aja-A. 21 upai. Aja kuDalIo vaDa dAtAra, kIdhI kumArapAlanI sAra; rAya kahaI taI dIdhuM mudA, kahaI saMkala thANyuM kadA. 22 chahAra thAuM huM gUjaradhaNI, tihAraI tuM Ave mujha bhaNa; taItu bhakita karI che ghaNuM, jAti jaNAve sahu ApaNuM. 23 1 nAga, Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. 17 arUM kahI nRpa saMcaryo, cheDe eNuI avasari jesaMga, maraNa dUsama karaI kAla; mapAla. 24 upai jesaMga maraNa karaijeNavAra, vegaI teDyA maMtrI cAra; kRSNa deva kAnhaDade jeha, sAMtu sAjaNa teDyA teha. 25 rAya kahaI suNi maMtrI vAta, mujha kaMThiI tu vAhe hAtha; kumArapAla na devuM rAja, aryuM vacana bhAI mahArAja. 26 rAya vacana rAkhevA kami, kaMThiI kara vAhaI teNe kAmi; tava harakhe jesaMgaderAya, maraNa lahI nija thAnaki jAya. ra7 sagAM sajana maMtrI jana malI, masANa bhemi lei gayA valI; agara kapUra sugadhI sahaI, ANa vega lagAvI cahaI. 28 hAla rAma bhaNaI hari uThII--e desI-rAga rAmagiri sene varare cahaI balaI, rUpAvaraNa te ghuha re; kuMkuma varaNuM re dehaDI, agani parajAlIe tehare. 28 mAMna ma kara re mAnavI, ki kAyAne te garvare; suranara kinara rAjIA, ati kRtikA sarvare-mAM. 30 je siri racI racI bAMdhatA, sAlU sakharA te pAgare; te nara piyAre pAdhara, cAMca diI sari kAga-mAM. 31 1 merI. 2 dhupa. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 je narga'jIre khelatA, vAvatA mukhamAM te nar anire peADhI, kAyA kAjala cIra pItAMbara pahaDraNa, te nar ati mATI thayA, je siri chatra dharAvatA, te 11ra atire lei gayA, RSabhadAsa kavi kRta capakavaraNIre te nara sUtAre huM vi jesaMga causa sahasa aMte urI, te nara atire ekalA, je jIvAM te tihAM rahyuM, eha sarUpaja dehanuM, puNya pAtiga jebrusa hasI hasI kheAlatA, te nara kAli mATI thayA, te girUmmA bAda DelIe hiMI jotAM meM taI karIsa kaMtA! 1 tehane. 2 phe caDhatA mAharU mAharUM ma uM huM gabha jINudA, nAbhirAya kulaRSana karI che kuDI. dehatha pAyaka sUtA devaDI, kadalI kaSTamAM, paDadhra kA ghaDatA kanakanA te kAMI navi gujavara dADAM hanu cIvara kaMtA tu cAlyA te A pAnare; vAnare-mAM, 32 dvArare; sArare-mAM. 33 hejI bhaN nara suI, sa karisa tRSNA tuM lAkhare; zAire rAjI, khAlI karyAM tihAM rAkhare-mAM. 39 DhAla. / giphTsa-e daeNsI. naMdanaku trisalA hularAvatI e desa rAga AzAurI. khadhire; adhare-mAM. 34 te kADire; puNya e sAthire; karo nija hAthire-mAM, 36 ADhira-mAM. 35 bheAjanasArare: kuMbhAre-mAM. 37 pAtra kAmala nadhare; bhaDAbhaDI DAMgare-mAM. 38 guNuva tAre; 1 bhagava tAre mA. e acalI. 4 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. sA. 8 zrI kumArapALa rAsa. 148, bharata navANuMbhAI sAthi, vAsudeva baladevAre; kAli seya sameTI cAlyA, sura, karatA jasa sevAre-mA. 41 bharata bibhISaNa hari haNamatA, karaNa sarikhA ke tAre; pAMDava paMca kaurava so sutA, birUda vahetA tAre-mA. 42 nala kubera naI rAya haricaMdA, hakIA se paNi hAlyAre; rAvaNa rAma sarikhA sUrA, kAli te paNi cAlyAre-mA. 43 dizAnabhadra rAya vikrama sarikhA, sakala leka siri rANe re; sagarataNA suta sAThi hajAraI, se paNi bhumi samANA-bhA. 44 gUjara desa dhaNa naranAyaka, siddha nAma dharAvachere; puNya spaM khUTa AyakhuM guTache, te nara mATI thAvaI re-bhA. 45 vAgI bharaNu havuM jesaMgade, dese eka divasa zravaNe suNI, kumArapAla vAta , naranAtha. 46 DhAla, rAga-dhanyAsI-ulAlAnI. rAya chahAraI raMgamAM beThe, karNa te zabda pachaThe, . pATaNi nahi ke rAya, pUjA pAdukA thAya. 4 uThIe kuMmarani de, A ujeNuM che; milIo vozira vipra, sajana kuMbhAra mitra. 48 sajana kuTuMba leI sAthiM, cAlaI divasa naI rAti; juhu siddhapurI mAMhiM. kuTaba naI mukIu tAhiM. 48 1 garava. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 RSabhadAsa kavi kRta dUhA. siddhapurIthI saMcaryo, upATaNapuramAM jAya; kumArapAla niraMda naI, sukana ane pama' thAya. 50 vizA vahailI ne vAri ghaTa, madira mATI ena; e SaTTa je sahamAM milaI, te pAmaI bahu dhana 51 agana puSpa dIpaka dahI, dhRta zrIphala ArIsa; e sAtaI sAMmAM milai, te triNi chatraha zISa. para chava kare cIvarI, vAnara haraNa " teha; kavi aNu kahaI panaI valI, jImaNAM jAI teha. 53 sAM sArasa naI khara turI, lAlI DAvAM haMti; sukavi kavimukha Ima kaha, aphalA vRkSa phalaMti. 54 zukana vicAra zAstri ghaNuM, suhaNaI supana aneka, paraupakAra kAraNaI, vivarI kahuM azeSa, 55 caupai. sukavi vicAra supana te kahaI, pahaIlaihari suparaMtara lahaI; tehanuM phala eka vaNasaI haya, bIje puhura aThamAsi joya. 56 trIjai pahera supana nara lahiu, tehanuM phala trihuM mAse kahiuM; cethai paheri supana je thayuM, eka mAsiMhanuM phala kahiuM, 57 sUra ugamati velA lahyuM. dasa divase tehanuM phala kahiu; vAta pita zreSamaja sahI, supana huI te lekhaI nahIM. 58 vRSabha, gAya, paravata naI karI, tarU prAsAda caDhaI paravarI; rUI, maraI, viSTA paDe, agamya nidhAna pragaTa thaI jaDe paNe 1 Abe pATaNamAMhi. 2 jeha. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 rAjA, hastI, gheADe, gAya, tene kuTuMba taNI vRddhi thAya, dadhi, takhelane vastra amula, motI, kamala, caMdra nai sakha, kSIra vRkSa phalI ati bhale, pache valI jAge nidrA thakI, AMkho, bIlI,kAThe nidhAMna, sAya purUSane vidhA kle, prAzAda viSaya khAvAnuM karaIM, nidrA madhya asyuM dekhAya, zrI kumArapALa rAsa. kanyA, dIpa, la, chatra. phUla, mAnava paganI mATI khAya, bAhu maMsa bhakhe narkAya, mastaga taNI je mATI khAya, chatra, khaDaga naIM vANuhI joya, patha karevA tehane thAya, paDyA sahyA dekhai nija daMta, pIDA upajai tehane sahI, vRSabha kaMcana je dekhAya; sukha bhar kAla sadA tasa jAya. '60 akUla, jAi, kaMdukanAM la; dIU lakSmI lai asakhya te upara caDhIe ekalA; dhana pAmaI te thAi sukhI. ra phUla lIo dekhai zubhavAMna; kyAM dekha sakala sukha mile 63 pacha dAsa samudra bhujAU taI; TalI te rAjA thAya. 151 dI" pAMmai maMtra amula; sAvana paMcasa+ lAbhaja thAya. sAvana sahasa lahai nara sAya; sAvana lAkha tasa pragaTa thAya. supane lAdhAM dekhaI sAya; desa videsa te jotA jAya. dekhI suyana ucAlo bharaU; pAchA valai tava lAvaI dhana,tethI sukha pAmA~ nija ratana. 68 pravahaNu aIsI sAyar taraIM, bhaIsA uTaDI upara caDhI, theADA kAlamAM vyAdhI tasa thAya, 1 sukha bharI kAla tehanA jAya. 2 mana. 1 4 5 }} tehanI lakhanI sahI nAsata; zAstri vAta asI sAMbhalI. 169 dakhaNu dasad nara karatA haDI; mAraI karaDaya samra rAya. 70 97 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra bhadAsa kavi kRta A. kA. khara uMTa asavAra ja thAya, caDhI soya dakhaNa dasa jAya; astuM supana nara dekhAI soya, ceDAM kAli tasa bhaNuja hoya. 71 sarasa vasta ne dhRta tela, aMga vilepana karavaI chela: te tenaI valI vAMke jaya, maraNa lahaI nara niI saya. 7ra rAtAM cIyara pahadharI nArI, rakta vilepana hAthi vicArI; kalAM cIvare kAlAM vilepa, sahamuMmilaI kara jamaghari epa; 73 lAM vastra strI pahairI karI, veta vilepa hAthiI karI; supane saMtAM dekhaI amyuM, saghalaithI dhana AvaI dharyuM. 74 nidAvasi nara Akho mili, keka purUSanaI bAMdhI valI; tehanaI putrataNuM phala jaI paNi tehanaI uMcalavu paDaI. 75 hAla. te giA bhAI te girUA--e desI-rAga AzApharI. naMdanakuM trizalA dUlarAvatI--e desI. ghela sarSa naI jImaNuI hAthi, sUpanaI Dasate dekhaIre; dasamaI divasa te sahasa senaiyA, gaNi liI tasa lekhaIre. . 76 , supana vicAra suNe nara sahuI AMkaNI. UMca paMkhI naI kurakuTI, supanaI bAMdhI jAgaire; soya sukulanI pAMI kanyA, karma galI bhAMgare-su. 77 sUra zazInuM maMDala dekhAI haIDaI harba na bhAyare; vyAdhi rega tasa dUri palAI, deha kanakamaya thAyare-su. 78 1 nara. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. 153 vRSabha, turaMga, gaja ratha supanaI, te upari caDhI reIre; desa desanI lakhamI AvI, soya purUSa ghari jUInsa. 78 saMpanaI dadhi diI ApanaI, te ghari Rdhdhi bharAI ghari AvI ke vRtaI nAhaI, tasa ghari kaMdala thAire-su. 80 supanaI dadhi khAtAM jasavAghaI, jale taNe DaMka vArUre; vIMchI nAga hasyA te rUMDA, dhana pAmeM puNya sArUre-su. 81 sarovaramAMhi nara nidrAmAMhi, kamalapati khIra khAire; soya supana jagamAMhiM meTuM, pRthavIrAya thAyare-su. 82 supanavicAra kahiemaI mAMDI, temAM supana je vAraMre; seyasupana zrIraniMda(na)I nidrAmAMhi sAsu, 83 dUhA, zubha saMkanaI nRpa AvIe, paITha kRSNa devanaI jaI milyo, bhaganI pATaNamAMhiM; premala tyAMhi. 84 DhAla, bhamarAnI-rAga goDI. premaladevI premasuM mana bhamarAre, muMkaI jala ala lAla mana bhamarAre. durgA devI tehamAM ma jhIlAI karaI kalola lA. 85 kumArapAla jeI karI ma. belyo madhUrI vANI lA. je mujha rAja gujarataNuM ma. e tuM mujha mastiginAca lA. 86 dUrgo uDI premanuM ma. baIThI uttama aMgi lA. nAcaI kUdaInaI ramAI bha. zabda karaI mani raMgi lA. 87 1 patra. 2 mIThAre. 3 dIThAre. 3 vAca. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 tihAM eka sukunaja pAThakI ma. rAja thAsaI dina sAtama ma. aNuavasaripATaviSaya ma. maMtra Apa vicAratA ma, RSabhadAsa kavi kRta eka rAvata tihAM atibhale ma. maMtrI sahuja milI karI ma. siMdhAsaNa khasI karI . rAja tuhyA mujha ApIu ma. tava maMtrI mukhI kheAliA ma, sahu thAnika baDo sahI tava tehana uThADIe ma. tehana rAjI khaIsArIe ma. ma. melyA madhurI vAMNI lA. nRpa vasyai tUjha AMNu lA. sulaTa malI karaNa rAja lA. kahenai desu jesaganaIM kuli thApyA rAjA melyeA kaheA su trUTi rAja teha mUrakha tAMma kIjai kAMma rAja lA. re jevu lA. bIjo rAvata sAra bhIti vinA syA bhAr mAtra bhaMga te nara thayeA ma, nIcU jUi mani khIhuM ma. nisatva nara java jANIe ma. gaMgAmAMhi pakhAlIiM ma. anya sUlaTa teDI karI ma. tilaka velA te elIe ma. uThI nisata alaga rahaU mAMna sAvara jhIlI ma. kAga ma. dUA. kAga sarIkhA narapati, uThADaye maMtrI purUSa milI tihAM, karatA buddhi vicAra. teNIvAra; A. kA. TA tuMhlA kapAla lA. na TalI jAti ziAla lA. tenaI kahuDi lA. tava hIr upADaya vIr keza na thAya thApyA bhala bhUpAla raheA, lUi AvuM kapAla nahI tujha lA. 80 ruM OM OM OM OM ruM ruM thakI bhalI huiDI lA. na thAI huMsa lA. lA. rAja seAbhAga lA. 88 lA. lA. 91 ra 93 94 95 lA. 27 88 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. caupa. dIdhA melanA kissA vicAra; jIma ApaNupA khela na jAIM. maMtrI myAn tava kaI vicAra, kRSNadeva kahu upAya, eka sigArI tihAM hAthaNI, kalasa hAthaNI sUDhi karI, jImA~ pAse maranira6,DhANyA eNIpari zikhavI kuMtAra, paDhA kSatrI subhaTa sahu saja thayA, kalasa hAthaNI jasa DhAla sad, asI vAta havA puramAMhi, rAja thakI cAlI hAthaNI, ketA nar Adhu mukha kare, ketA bhUmithI uMcA rahe, ketA nara mukhi khelai bhAMDa, ketA kahaI e kahuI naI jA, lAka taNAM mukha jevAM loka, eka dADama' nara eka ArDai, aneka vacana nara mukhathI kahai, zeTha, senApati, sArthavAha, AvI kumanira daha jIhAM, jya jyakAra zakhada tihA hA, mAta pATaNa zikhAmaNa dIdhI ghaNI; vana jAjo kalarA dharI vajAvyA 1 var. 2 AvI jaI naI raNa paDa, AviyA; rAjAnA~ asthi te pRthavIpati rAjA thasaU. subhaTa lakSya milyA 1tava tyAMhi; mukha maraDI na jUi kai bhaNI. ketA nara ADAM utarai; ketA kIrti vacana mukhi kaI. ketA kahui kahAM jAsya' rAMDa; ketA kahuI jaI paDasce kU. karavA kautuga milIgmA thoka; eka hAthaNI nai pAye paDa. paNi hAthaNI navi ubhuM rahe'; muMkI hAthaNI vanamAM jAi. kanaka kalasa sariDholaI tihAM; puNya karaI te na kara koI. ANuM; teNIvAra. 155 paravarI. 100 Ta 3 che Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 16 RSabhadAsa kRta. A. kA A, kA DhAla. praNamuM tuhma sImadharUcha-e-desI. EL puNya gajaratha gheDalAMjI, puNaI putra vinIta; puNyaI dIrgha AukhuMcha, puNyaI mahIpati mita. 8 sebhAgI puNya samo nahIM kaI zatrusAhamnavijUI (sake)cha, prIti puNyanuM haiya sobhAgI. AcalI. 10 puNyaI bhojana devanAMjI, puNyaI suzIlI re nAri; puNyaI sukhabharI jIvIIjI, gaja gAjai gharabAri-so. 11 puNyaI maMdira bhAlIAi, puNyaI rU5 udAra; puNya kamalA ghari ramaIjI, puNya bhega susAra-se. 12 puNya cIvara ati bhalA, sukha bahu siyAre saya; puNaI cha cha sahu karaIjI, vacana na khaMDa kaya-se. 13 puNya baMdhava bahainaDIjI, puNya mAta pitAya; puNyaI sura sevA karaIjI, puNaI jasa belAya-so. puNya desa aDhAranuMcha, kaMmara narezvara rAja; puNyaI pATaNa bIsaNuMjI, puNya pAmyuM rAja-so. 15 caupaI puNya te kaMmara narezvara ghaNuM, sAhitya te kRSNadevaha taNuM; nIrabharyuM navijAI viNa ghaDaI, vADi vinA vele navi caDhaI. 16 dhanuSa vinA navi cAlaI tIra, taravara navi vAghaI viNa nIra; pavana vinA navi cAlaI vAMhaNa, kAyA te je mAMhiM parANu. 17 3 satta keDi. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. meM 8 zrI kumArapALa rAsa. 157 viNa nisaraNa kima caDhAya, subhaTa sAhA vinA e rAya; bAla purUSa jana garaDha thAya, lAThI sAhAI cAlyo jAya. 18 sAhAya taNI chaI moTI vAta, kesI gaI paradesI hAtha; vAMma sAhAya saMgrAmaha saMma, te teNuI kIdhuM puNyanuM kAma. 18 caMDa kesIo subhagati varSe, je vIraI sari hAthaja gharyo; gayo desa saghalo te valyo, je pAMDavanaI kAhmaDa maze. 20 hanuM A rAma naI kAjI, kuMmaraniraMda banevI sAya; karaI desa aDhAranuM rAjI, baITho vayarInA mukha bhAMcha. 21 duhA. vayarI mukha bhaMjI karI, bAMTho nRpati rAjI; maMtrI zeTha 1milI tihAM, AvyAM ucchava kAcha. 22 hAla. bhamarAnI rAga geDI. maMtrI sahu milI karI ma. praNamaI kuMbharaniraMda-lA. rAja tilaka kADhaI sahI ma. dIpaI chama viNaMda-lA. 23 seTha senApati tihAM malI ma. vinavIe mahArAja-lA. kahe kehapari pAla bha. aDhAra dezanuM rAja-lA. 24 uM sAsa leI karI ma. uThio nRpa tatakAla-lA. khaDaga bali 3gRpahu sahI ma. navi mAnaI tatakAla-lA 25 lakhamI kahaI navi lakhI ma. sUru huI te khAya-lA. vasudhA visi chaI subhaTa naI ma. bhUjA bali hu rAya-lA. 26 1 bhali kari. 2 kara. 3 mahipati. 4. sAdhAraNa e che Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. saMvata agyAra navANuM I ma. bhAgazira kAlIcauthaI thAyane mA rAya akhaMDaja maMDANa--lA. AMNa-lA. 27 kuhA, aMkhaDa AganyA rAyanI, mAMnaI te sahu koya; gaja ratha ghoDAM leI karI, bhUpa taNuM mukha joya. 28 bhaNuM muktAphala thAla bharI, vadhAva nara-nAri, pAMca zabada vAjaI valI, toraNa bAMdhyA bAri. 28 ghari ghari gUDI uchalI, ucchava adhikA thAya; kuMmaraniraMda kesarI, lIla karaI mahArAya. 30 rAja karate ciMtaI, bhamIo bahu ThaMmi; guNa tehanA navi visarAI je AvyA mUka kAMmi. 31 avaguNa paMThi guNa kara che, te viralA saMsAra; guNa keDiI guNa kIjII, avasarisAya saMbhAra. 32 guNa keDiI guNa navi karaI, kRtaghana tehanuM nAma; je nara huI guNa maccharI, te na lai zubha ThAma. 33 dAna diI naI tapa tapaI, pUjaI anavara pAya; kaviyaNa kahaI guNa maccharI, mukita kimaI na jAya. 34 kumArapAla nRpa guNa grahI, jehane vaMsa pavitra; guNa osaMkala kAraNaI teDayA pUrava mitra. 35 kavitta. svAna masta kAga aMsA, cahe pApako jeha; cAMDAla cAlyuM cehaTa, bhUjI kI teha. 1 mukatAphala bhari thAlamAM. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. bhUjI jhIlyuMA tehI karNa mudrA uchAla; rAkhuM jamaNuM jUi Rtadhana jayeA TAle. rakhe nihAle naguNa purUSa, apavita jehanA masa; kAja na i svAna mastaka kAga masa. hAla. thApyA bhIma hAlI khelAvI sA. rakSA karI mujha dehanI sA. jeNI pII kara dI sA. te pAse tilaka karAvye sA. caNyAkAji nara valagIyA sA. phUTaka vaNiga vaDeAdara sA. udayananaIM teDI karI sA. rAja Rddhi sahu tAha" sA. sajana taNuI satAkhI sA. lADa desa bhaTa veri sA. hema sira caraNe namyA sA. kehIpara tujhana thatu sA, sarvArtha yeAgI bhaleA sA. teye sAvana maDhI tehanI karI sA. rAkhyA muja Albe 4kIdhA lie guNa 1 Air r nagar sAhelaDInI--rAga rAgira. pUrvamatratAM teDI sAhelaDIAM. prathama alI ku MbhAra-guNavelaDIyA. sAta sAM gAMmaja bhalAM sA. ApaI bhUpa udAra-gu. rAkhyA bhAgave tAsa gAMma gi rAja peAtai bhAga pasAya velaka sAya thApanA pAsa mu. ulAsa-3. prasid-gu. kIdha-gu. 159 gaDha citrADa-gu. mastagi mADa-gu. 36 muni pRthavirAja-gu. esa kala 37 kIdha-gu. dIdhagu. pa - 38 nija pradhAMnAgu. arthaisera dhAMna-gu. 41 40 42 Aja-gu. pATaNamAMhi--gu. Ayasa tyAMhi-gu. 44 3 ze. 4 madhyeA. 5 thAiyuM. ph le, 43 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. khetrapAla lakhamI taNI sA. mUrati karAvI deya-gu. kalabapATaNane je dhaNI sA. bahu saMtokhIo soya-gu 45 jeNagImukhibhAkhiyA sA. catura bela vicAra-gu. khaMDa khapara diI kanakanA sA. kaMThiyaNane hAra-gu. 46 rAmacaMdra muni teDIA sA. nRpa lAge jaI pAya-gu. sevana puSya vadhAvI A sA. bahu pasaMse tAya-gu 47 kAsI desane vANuo sA. jeNaI rAkhe ghari rAya-gu, selagAma tasa seMpIA sA gUNa saMkala thAya-gu. 48 bAlacaMdra tihAM teDIo sA. jAtiI te carmakAra-gu. ' sAmaMtarAya tasa thApIo sA. ApyA gAMma tasa bAra-gu. 48 seya purUSa saMbhArIo sA. AMbAne rakhavAla-gu. nija vana tama bhalAvata sA. sukhaM gamADaI kAla-gu 50 triyA viyogI je hatA sA. te AvyuM teNeI hAri-gu. sAsaravAsa bahu karI sA. supI padamanI nArI-gu 51 zeTha sahIo thApIo sA. ApyA gAma tasa bAra-gu. valI tyAMhAM saMbhAraNuM sA. thApI kaNabaNa mAya-gu. para vIsagAma vegaI karI sA. kIdhuM nAma pasAya-gu. dhRta kuDalIo haDIo sA. sIrAMja tehanuM nAma-gu. 53 mugaTa baMdha tehanaI karyo sA. saMpyA soraTha gAma-gu. kRSNadeva naI pAe na sA. su rAjane bhAra-gu. 54 sala desa tu bhego sA. mama pUcho mUjha vicAra-gu. paMca sahyAM bharaDA milyA sA. jehamAM pUrio vAsa-gu. 55 - 1 tyAMhAM. 2 nArineM, Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ma. mai. 8 tehanI vRtti vadhAre RSabhadAsa kavi. kRta. sAruM rahaIvA maMdira khAsaguirls uMdira maraNa jIhAM thayu sA. eka bhuvana tihAM sArA 'Is tenuM nAma tihAM thApIuM sA. udarIA vihAra-guNa pa7 supana pAThakI tihAM teDIA sA. jeNaI karI rAjanI vAta-gu thAya sovana snAna karAvIuM sA. garAsa gAma tasa vAta-mu fSa8 siraviNa purUSa taNi kathA sA. jeNuI kahI pacaI nArI-gu. : gAma akeka tehanaI dI sA. vAta vineda saMbhAri-gu paTa soya pUjArU teDIo sA. jeNaI kahI mastaga vAta-gu. sevana sahasa tehanaI diI sA. kaMcana jItavA sAta-gu. 60 jeNaI kario guNa jeTalo sA. tasa saMbhAryA tyAMkiM-gu. nRpa saMtoSI 1bahupari, sA. jasa vALuM jagamAMhiM-gu. 61 bhUpala devI. paTarANu sA. paraNI padamanI nAri-gu. padmAvati sela kaMnyAsuM sA sA ANi gharibAri-gu ka2 aDhAra desa pitaI bhalA sA. hasti sahasa IgyAra-gu. agyAra lAkha vAjI bhalA sA. raMtha 'pacAsa hajAra-gu 63 bahutari nara buddhi bhalI sA. surA sAmaMtarAya-gu. aDhAra lAkha pAlA bhalA sA. AgalithI9 jAya-gu, 64 caupai. eTaluM rAjA kuMmaraniraMda, pragaTa udaya jIma gagani diNaMda sabala pratApI meTo rAya, caDhI turagama bAhira jAya. 65 gaI bhaMga hue tihAM rAya, kRSNadeva ha teNe hAya. marma vacana mukhi bolyo Ala, kumArapAla sari uThI jhAla. 16 1 calAve kAma. * Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. rAkhI tAMma banevI lAja, kihAM kayuM dina pahaluM Aja; alage teDI karasuM kAja, ao vicAra karaI mahArAja, 67 rAjabhuvana nRpa Abe jasaI, vega banevI te tasaI; vinaya karI naI be rAya, vaDe banevI bApaja ThAya. 68 eNuI ThAMmi aDabothaI mAri, paNi mama hasase sabhA majhAri; tuhmahasaMtAM mujha viNasyakAja, subhaTa keya na mAnI lAja, 69 karma bharma naI janmaja vAta, navi kahII pUrva avadAta; jIvataNuM gati navi lahaIvAya, sarIkhA dina nahIM kaha rAya. 70 dahA. sarikhA dina sarikhA valI, nehaI sura, nara, Idra; chatAM saMpada tihAM ApadA, caDhata paDhata ravicaMda. 71 tarUara sadA nahIM sarIkhaDAM, je nahi lati sAra; je caDhaI nara te paDaI, na paDaI pIsaNahAra. 72 jeNaI pathara sahyAM TAMkaNuM, hema sayAM leha ghAya; mukuTa thaI mastagi caDhayA, jIna pratimA pUjAya. 73 jeNaI vastri vedana sahI, te pAMge nRpa aga; muktAphala vIMdhAvIuM, te pAmyA strI saMga. 74 chidra lahI caDhiuM tAvaDaI, vaDuM ghariuM tasa nAma; . jasa tehane jagamAM ghaNe, samaraI AkhuM gAma. 75 jeNuI khAMdhaI ghusara khamyAM, te gherI guNa grAma, nahIMtara piThI . sAMDhIA, jasa hINA nara nAma. 76 1 lahI. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. eNaI draSTAMtaI samajhaje, mama je nRpanI Adi; eka sAva naI bIje seva, suM joIza benI Adi. 77 nadI niraMdala RSi kUla, mukatAhala kamalANa; etAM Adi na jeII, guNa lIjai gurUAI. 78 gUNa lI jaIe paMcanA, sUNu zAstraja bhAva; chama dIva tima narapati, behane eka svabhAva 78 jeNuI upAya dIvaDe, na karaI tehanI sAra; taI thAye nupa mujha taNuI, ma karI mUjha patIAra. DAkaNi pAsA chama kaho, lakhamI vana kAla; zAstra zastra patIAra , khiNamAM vayarI thAya. 81 nadI nakhale narapati, nArI vacana nirguNa nIlaja nIcane, se kI jaI vizvAsa. 82 nRpa vAraI bahu premasuM, tuM mama lopIsa lAja; bhaganI kaMta vaDa nAtaraI, maI saMpyuM tuhya rAja. 83 dUdhe sio lIMmaDe, tehe na maThi thAya; ahinaI amRta pAIe, te sahI viSa navI jAya. 84 vArya na rahaI kRSNadeva, sucaI pUrava bhAva muMkaI nahIM sura nara pazu, Apa ApaNe sabhAva. 85 madhuraI vacane vAratAM karatA kauTila vAta; sakavi kahaI nara sAMbhale, rAkhyAM na rahaI sAta. kamalA, vana, labADa, kAla, atIsAra, gajakarNa, prANuM rAkhe navi rahaI java AvaI jana maraNa 7 1 rAya. 2:kuTala. 3 nara he AvyuM bhaNuM. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A, kA, 164 - aSabhadAsa kavi kRta rAkhe na rahaI kRSNa deva, tama vicAraI rAya; bhAMDa bhIMsa dUjhaI tadA, java te pATu khAya. 88 capaI. asuM vicArI nara bhUpAla, teyA nara nArI tatakAla; are sevako kahuM chuM abhe, kRSNadeva kahUI jA tue. 88 tela agi cele jaI sura, hADa sa kara cakacUra laI AjJA AvyA tihAM, kRSNadeva banevI jIhA. 80 vinaya karInaI valagA vADa, araDI bhAMjyAM hAihADa; tehanI kAyA kothala karaI, jIma chavaI nara navi bharaI. 81 kRSNadeva karaI mani zeka, je chakere deSa; jehanI rasanAM lAMbI hasaI, te nara nAri dukhI thaI. dara kamalapamAM AcArya jeha, tIrthakara dala melaI teha, maraNa lahI muni kumati jAI, te rasanAtaNe pasAya. 83 pUravabhaviM zrIkRSabha chaNaMda. vRSabha mukhi paciMtavatAM baMdha; lAgU pApa je cokhuM mana, varasa divasa navi pAmyA anna. 84 sariaci bharatataNe sutajeha, asatya vacana mukhi che teha, bahu saMsAra vadhAryo tihAMI jIva bha tasa caugati mAMhi 85 vikrama rAjA sAhAmuM jaya, jIbhaI bahuM dUkha pAMkhyo soya; zanI sarasAthiM sAhanaIlAbe, thaI cauraMga dukhakAM bhega. 86 vanamAM dAdhAM rUkhaDA, phalyA dIsaI kAMhI; kuvacana dIdhAM na phalaI, sAI haIDAMmAMhi. hAM 1 jyAhAre. 2 bharaDI. 3 hADehADi 4 durgati. 5 ciMtavila 6 sthAne. 7 davanA. 8 pallavaI. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 prItaDI, eka beMcana janmataNI bheM sUvacana sAyana visara, jIma supurUSa nija sarga naga mukha jIbhA visa nahIM zrI kumArapALa rAsa. kRSNadeva dUkhAu kumArapAlane sahu nama, lakhamI lIlA ahu dharI, akar nahI jasa gAMmamAM, DaeNDa pa hAla. praNam' tuA sImadharUjI~e desI. ThaMDa nahIM jasarAjamAMjI, DeDa te devali budha nahIM jasa gAMmamAMjI, aNu bhUSaNa hoya; jIbhathI, jIbha nara sukha jenI, te kUMkhI bhava dAya. tho, dhUmba suNA nara ? sAcA kumanirda, adhika pratApI zAbhatAjI, jIma baMdhana khAlI kuMcuccha, adhana adhana magi dheATika peTana, paNi navi "dhana verI sAya; AMNu na khaMDama kAya. 100 vakAi nAnAM nahi mukha lokamAMjI, nA harSTha nahIM ke| kahuinuM che, mAri zabda nahIM gAMmamAM, 1 rAjamAM, 2 tehanu lAkamAM nahIMcha, vakA vahaIlI par karavA triyApara hao te Ai; na karaNa anyAya; lIi (bhA) rAya. na mAya. sa gagani viSNuda-su. lAhakAra heya; sAya; vaiNi: ke-isu. kamANi; hrANi-su. 15 citta; vati-su. re ee 1 pa Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. mAri zabada bhUA dharIMcha, kaI dIsaI raNamAMhiM; kumArapAlanAM gAmamAMjI, mAri zabada nahIM kahAMI- 6 nagara leka napuMsakAcha, parastrI gamanaha tAjI; bahu belA nara bahuM vasaIjI, paragUNa belaNa kAjI--su. 7 muMgA vasaI bahu gamamAMjI, para avaguNa naIre hAmi, tasara bahu tasa gAmamAMjI, guNa revA mi-su. 8 dUhA, guNa beleI sahu parataNa, avaguNa nahI saMsArika vasaI leka puNyavata tihAM, chidra rahita nara nAri. 4 caupaI. chika rahIta vasaI nara yAMhiM, chidra a I maNamatimAMhiM; damana nahIM jasa nagara majhAri, gaja ari damana lahaI tasa DAri. 10 rahyA na dIsaI ke nara kihAM, rAhu gaI chaI ravIne tihAM; athavA caMdra grahaNa paNi hei, kaI vara vahukara grahaNaI seya. 11 amyuM nagara te pATaNa kahuM, iMdrapurIthI adhi; lahuM; rAjA kuMmaraviradaha chatAM, bAvana hahAjara nagarase tihAM, 12 hemAcAraja sarikhA jati, hema vyAkaNuM ghaNuM harI mati; hemabiMba hari mUrati ghaNI, hA mukhi dAnaha devA bhaNI. 13 hIII buddhi bahujana vasaI, anaI hasAvaI ApaNa hasaI; harIAlInA bahu kahaI nAra, haThIA leha taNuM vahaInAra. 14 hAkyA vaI ehavA nara ghaNu, hAthI haNyavaranI nahIM maNA; hathI yudhI hathIAraha ghaNI, hIrA jAti huI atighaNuM. 15 1 rAjamAM). 2 belaI pagUNa 3 kAji. 4 sahi. pa samAhi) 6 raNi. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. 167 hema aMsu naI haMsa nahimaNa, hIrA jAti paTelA taNA; " hAthi ekalA pura jana loka, hari sarikhA nara vasaI aka. 16 hemAcalanI vastu aneka, hAsa naranaI jahAM vizeSa; hemati ritunA bhagI sahu, huMsi leka vasaI tihAM bahu. 17 harI vaMsI hariaDa bahu vasaI, hAli hIMdu ati ulasaI; hataNuM jIhAM bahuvahanAra, hATa hesmI hari gRpa sAra. 18 hAlI hala navi lAdhaI pAra, haDImAra haDIA varakAra; haMsA helI helA harNa, ke navi upAya tama maraNa 10 hari haMsa halAA jIva, te sukhIA vini caraI sadeva; harakhI harilaMkI nAri, haMsA gAmanI puraha majhAri. 20 hasta vadana haya gati hastanI, haMsahaII hAlaI gati mani; e bAvana hahA puramAMhi, bAvana vavA te kuri tyAMhi. 21 vila viTala vAMkA nara jIhAM, visana sAta nivAryo tihAM vada virodhI nahIM puramAMhi, viprIta bhAkhI kAyA tihaI. 22 vayarI vidhana nahI vaI vAta, vaMcaka nara nahIM vizvAsaghAta; vahi pADA vadhanA karanAra, te puramAMhi nahiM niradhAra. 23 vAsI bhojana ke navi karaI, vayara vANI purajana parihara; vaDhA vaDhIA naraje paNi hatA, bhUpai te vAryA belatA. 24 vidyA virUInA je dhaNI, bhUpaI te nAMkhyA avaguNI; vacana mukhA navi balaI koya, vAda kUvAda navi laI koya. 25 vAsanA bhuDI je nara nArI, te navi lAbhaI puraha majhArika vAta nahIM chahAM naMdhA taNuM. kADhIA vaThI matinA dhaNI. 26 1 vanacara. 2 tyAMhAM navi hoya. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta - A. kA.' vinItA je zIlathI khasaI, asI nArI ke tihuM navi vasaI; ; valI vibhacArI nara navi mile varaNa vacce thake navi laI. 27 prabhavaI nahIM vyaMtara baMtarI, jeNaI nagaraIna vasaI vAgharI; viSadhara vichI sarikhA nara, nagara thakI te rahI bAharA. 28 vArUNuM pAna taNuM karaNahAra, vAra vAtanA bhojanahAra; vRSa harI naI vADhi jela, pATaNamAMhIMthI kADhayA teha. 28 vaNaja kuvaNaja tihAM navi heya viSa rIsaI navi khAI keya. valI purUSa jIhAM nahIM vilagaNa vikala nara prAMhiM nahI ghaNA... 30 vacana vaDAnuM khaMDa jeha, purathI 1darI kIA nara teha , vAdhyuM bolaIvAryA navi rahaI, asyA purUva kADhayA tihAM saha. 31 vera varADa nahI ghari bAri, prAMhi gheDI vighavA nAri, muhiM muMhI jIhAM vANahI, sAta rega te pUramAM nahI. 32 vAlo veda na nahIM valavAya, varNavarAdhya(nahIM)vasirUpana thAya; viSTa kuhADaI vAya kuvAya, deya vastu nahIM teNaI ThAka. 33 eha bAvana varayA vavA, suNa bela kahuM je navA; kuMbhArapAlaI valI paraharyA, bAvana lalA pUra bAhira karyA. 34 kaMTha labADI lajA rahIta, laMcaka laMpaTa lakhaNu sahIta; } leluya luMTa taNA khAnAra, pura bAhira kADhayA teNIvAra. 35 lakSaNahINa lebhI lakhera, laheNuM nApaI kaThiNa kaThera; lepaI vacana rAyanuM jeha, pATaNamAM na vasaI teha; 36 luNa harAma taNAM karanAra, lasaNa kaMda taNuM khAnAra; laghutApaNuM nara pAmyAM jeha, lAvyA navi lAjai teha. 37 1 kADhyA. 2 te. 3 lapaTa laMcaka laMchana sahita. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumArapALa rAsa. lapeDa saMkha lAsarIA hatA, lahaIzuI jUhuM je belatA, lAMbI jIbha anaI lAMpaDA, sabhA thakI kADhayA bApaDA 38 lecana lugaDAM mayaluM deI, rAya sabhAmAM nahI nara saya; ke lata lapaDAka anaI lAkaDI, e triNi naI velA paDI. 28 lazkara paranI jIhAM nahIM bIhIka, lAlI lAvAM na hagI lIkha; lesyA bhuMDInA nara nahI, lebI leNaA nAThA tahI. 40 liMga na DhAMkaI laheNuijImaI, te pATaNapuramAMhi navi bhagaI che leTAnAM nANuM nahIM tihA, lUkhA purUSa na dIsaI ke kihAM. 41 lehanArA cheDA purUSa jIhAM, lUkhasa liMdhAtA tucha tihAM re lAMgha loTaI naI nara keI, lUkhuM na jamaI pura jana sei. kara lIdhe bela na mUkaI jeha, bhUpaI hAkI kADhayA teha; lAle zabada navi jANuI keya kuMDI sarIkhA nara nahIM keya. laData khera lakha lakhatA jeha, prAMhi pATaNamAMhiM na rahyA teha, lAMphA, lepaDu lakaDaphoDa, bAvanamAM te kayA tihAM lADa. lADa nahIM jasa desamAM, kADhayAM kaThINa kaThera; pAli madhya jai te vasyAM, jahAM jhAjhAM rahaI cera. DhAla, girijA devI naI vanavuM-e desI-rAga-geDI. sAso kIdhe sAmalIyAe desI. taskaramAMhi nara te rahyA raI, pachaI na koNe rAya; supurUSa te tAkaI ja raI tana muMkaI ghAya. 46 - bhAMkhaI ThUMmara narezvarUpe-e AMkaNI. 6 nara nAri. 2 dekhADa ? navisahi. 4 kahI. 5 nara tyAhAM Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 bAhubali te tAkayA ghaNuM, nija kula sAMhamu joSTa karIra, sujANa; udAi rAya AgaI havAre, caDapravAtana DAMbhIrai, paNihaNI navi prAMNu-bhAM. 48 RSabhadAsa kavi kRta paNi navi dii sari sakhalA aSTApada giri upara re, rAvaNuM karAya akalAvIure, tima uttama nara narapatire. udira kulanuM suM mAravuMre, raikadalIla vananuM ala kisuMre, na khamA~ nAla te kamalanu re; pheAla upara su karuM, sarezavar pAMNIa relatAMre, chAga, zazA kula nava khare, parAla pUla te nirava sahare, vAli paNi navi Rya kApyA kApyA hastI narapati, lADana", gADhA kITaka kaNunI jAtimAM AkAre, paNi ghaTA mani te kissAre, narakhi nakhalA sirare, kuMbha prahAra te vajranere, karatAM muka kaNi Rta cAyaNanI dAvAnalanI duhA. taiyA kADhyA subuddhi vicAra mAri OMDa nai dUrijana te dUkhI kI, sarjana rAja nikaTaka pAlate, ANu 1 thAya. 2 kadalI vananuM kAheAkhala, na A. kA. huNIuM bhrAta; potacha hAtha--bhAM. 47 sAya cAMpyA pAya; rAkhyA tADu-bhAM, vicAraI Apa. kRNidhara jIhAM suMDhi kula zreNa kahera na lAgaya sabale rahe sApa-bhAM. 50 kAhAra; prahAra--bhAM. pa1 tA dhAya; rAlAya--bhA. para phAla; jhAla-bhA. jaya guAra vAra-bhA. thAya; lAyalA. nara naI desaja jakIdhuM sateSa; na khaMDai kAi. 3 dUri 4 kIyA. 13 54 55 nAri; Ahira. pa 57 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mo. 8 zrI kumArapALa rAsa. - 171 hAla. lAlanI-rAga malhAra-ulAlA. ANu na khaMDaI nRpanI koI pAlaI nirmala rAja lAlare; eNaIavasariekagAMdharvaAbe, jIhAM bAMTha mahArAja-lA. 58 teNugadharvaekarAga AlApyo. sAce megha malhAra-lA. cihuM sithata vIja camakaI, vUTho megha apAra-lA. 58 vAta suNuM tava hemAcAraja, AvyA nRpa naI saMgi-lA. satama suraha AlApa aMgi, kASTa phalaI mani ragilA. 60 svaranAbheda kahaI nRpa Agali, upajAvAnA ThAma-lA. vaDaga rAga paTa thAnaki thAya, nAma kahaI abhirAma-lA. kaMTha udara rasane naI tAluM, masta chaThuM nAka-lA. paDajanAda khaTa thAnakiupaje, hama sari mukhi vAka-lA. 12 aSabha rAga ridayathI upajaI, nAka thakI gaMdhAra-lA. madhyamanAMbhipaMcama trihuM ThAma, kaMTha hadaya sari sAra-lA. siMdhu saMya nilADaI nirakho, saghalaIthI niSAda-lA. SaDaja svara belamukhi mere, RSabha te kuTa kuTa nAda-lA. rAjahaMsa lavaI gaMdhAra, ugavAlakA madhyama sAda-lA. paMcama kila sArasa dhaivata, kIra niSAdaha nAda-lA. 65 vaDaga svaraIbelamukhi mAdala, gomahISa RSabhaja nAda-lA. . saMkha thakI gaMdhAra bhale re, madhyama jhallarI pasAda-lA. 16 paMcama gehIsiM Dabara, mahAbherIya niSAda-lA. vAchatra jAti kahIIe sAtaI upajaI suMdara nAda-lA. 67 1 Agai, 2 khaTaja rAga eNi thAnakI, 3 cAnuka. 4 siMdhava, pAnA. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kera RSabhadAsa kavi kRta A. kA. nAdi mahI rahyA nara nArI, pazuA paMkhI jAte kAla na jANuI devA, nAdi lINA teha-lA. 18 sukhIAnaI huI nAda vinodI, dUkhIAnuM dUkha jAya-lA. sakala prANInaI te manaharI, kaMdarya dUta kahAyalA. 68 - nava nava rasa upAyo nAda, rAjavallabha jasa nAma-lA. paMcama veda kahuM paNi ehanaI, paMthIne visarAma-lA. 70 71 haI haI nAda aparamapAra, suNatAM rIjhaI lAla; sarevara mehyA haMsalA, mRgaha caratA bhAli. nAda pIaMte je maraI, tehanI kAM phaMI bhAya; visahara veThaLa karaDanaI, mRgaha meravA jAya. a nAda zravaNe suNI, harakhe kuriniraMda behu kajoDI nRpa vinave, dhanya tuM hemasuriMda. hema suri nRpa AgaliM, vAMcaI zAstra aneka; - eNuI avasari pradezathI, A nara tihAM eka. 73 74 siMhataNI pari eka-e dezI, rAga geDI tathA dhoraNI. eka purUSa tihAM AvIoe, nAkhyuM nRpanaI sIsa. deharU pATaNa devakare, tihAM semezvara isere, 75 nRpa avadhAriI, UMjaI devala sarere, Atama tArII-AMcalI. isa bhUvana ati khalabhalyure, kahuM tuMjha gUjara rAya, je citti AvaI tuhma taNadhare, te khiNamAMhi te thAyare-. 76 rAya laI tava AkhaDIre, vArI rAkhere haMsa java e deharUM nIpajaire, tava mujha khAvuM maMre-khU. 77 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. . 8 zrI kumArapALa rAsa. 143 pa vacane deharUM thayuMre, khAvA lAgore masa; hema suri tava 1lI Are, sAMbhali rAya suvasare-na. 08 jaI jeII te bhUvana naIre, jIhAM somezvara isa; tihAM lagaI maMsa na khAIUre, nRpa mama karo kAMi rIsare-khU. 78 eNe vacane nUpa harakhIe re, caDhIu kumaraniraMda vinaya karI tava naDIAre, sAthi hema suriMda-nR. 80 liu sukhAsaNa pAlakhIre, baI | munivararAya; hema kahaI nRpa je jatIre, te cAli nija pAyare-. 81 turbhe AgalithI saMcare, atne jAsuM girinAra; zrI zetru jaya Avasure; isa taNuI darabAre-. 82 5 cA pATaNa bhaNIre, muni setrujaya jAya; jIhAM semezvara deharUra, tihAM biI ekaThA thAyare-. 83 eNuI avasari haeNpI ghaNAra, belyA brAhmaNa ema; tuhma namI nRpa Izvara taNuire, navi namaI muni hemare-khU. 84 - bhUpabhaNuI suNe munivararaI tuhma navi bhAre isa e jami mere devatAre, saInavi nama (tA~) sasare-. 25 hema suri mukhi Ima kahaIre, hari, brahmA, jIna, isa; je sevyo zivapada diI, tAsa namAvuM huM sIre-na, 86 hAla: pAMDava pAMca pragaTa thayA-e dezI-rAga virATa. muni vacane nUpa harakhIuM, be mukhi tatakheva; hama suriMda sarIkho gurU, isa sarIkha mujha devAI mu. 8 1 vAriure. 2 kahe. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 eka dhUI tasa eka DhAMkai tata RSabhadAsa kRta. nImAM, eka rAkhai agi mayalai; vastra suM, eka ughADA eka cacai tana keza naIM, nRpa pUchyuM haeNma sUrina+, nRpa puSTa sAmezvara taNui, kuNu kATu li ga zaMkara taLu, pragaTayA zrI zaMkara tihAM khelIuM, sAMbhalI dharma bhaleA nRpa AdarU, je kaha jenuM e yAgI jagamAM khar, zudgha gurU caNu pasAula, lahI eNe vacane nRpa harakhIe, jaina dharma nRpa elakha", lIdhI gurU karnDai AkhaDI, masa bhakhkhu nahIM hu valI, eka agig bahu kArare; kahu kahu hema kaIM suNo naspatI, je tuA kehe mukhi sare; sAya dharma turbhe Adara, jIma tulma hAI jagIsAre-mu. 90 Dhola. bhAvI paTAdhara vIrA e dezI-rAga gADI. sAce dharma lAge samakita sAcu lakhamI bailare-mu. . 88 gUnama sAhamA A. kA jagi dharyuM; iza parama-na. 1 kumarina da; hemarinR.92 sArAre-mu. 89 paMdArA chaThThAM hA. deha dharU huM chAM lagaghaM, masa na khAvu hemara narUpatI, AvyA pATaNa suM 1 sadgurU. nahIM laga" dharIi zIla; lIlanR. pAya; thAya-nR. 83 94 teha; dehu~tR. 95 tyAM; mAMhi 96 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 175 ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. 175 hAla DhAla, ema viparIti parUpatA-e desI. narapati nara teDAvIA, khaTa darzaNa nA nAre; vAtare pUchaI nRpa tasa devanIe. 87 eka kahe deva nArAyaNa, Isa brahmA naI namIchare; bhamIjIre jIma cyAraI navi khAMNimAMe. 88 eka kahaI sasi sUra naI, nita uThI naI pUje re; dujere deva na namII ko valI e. Ta8 hemasari naI pUchIe, kahu munivara tuhma sAcuM I; rAcure kuNa mUrati dekhI karIe. 100 hema kahaI suNe narapatI, seya deva naI pUre; bu re doSa aDhAra jasa vegalAe. 1 kedha, mAna, mAyA, nahI, mUrakhapaNuM nahI jehamAM raI tehamAM re mada AThaI je vegalAe. labha nahI jasa devamAM, nahIM zaka nahIM prema raI; tema re rati arati nidrA nahIe. 3 mithyA mukhi navi bolavuM, navi prANIne kAne raI; vAtare na karaI je cerI taNI e. 4 hAsa vinoda krIDA nahI, bhaya macchara meM TAle raI, gAlere deza aDhAra je devanA e. 5 deva a ArAdhI, gurU nigraMtha sAco re; rAce re dharma kahIe je kevalI e. 6 jIva dayA jasa dharmamAM, nahIM prANune ghAto re; nA re seya dharma tu Adara e. 7 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 vipraya DAkaDAlA RSabhadAsa kavi kRta. duhA preryA narapatI,vimAMnaSTha muni AMNu; bahu kara, ma jala thADai vAkAMNu !! * 8 DhAla. pATa kusumanI pUja parUpai-e-desI-rAga-AsAurI, 10 bhrupavacana vi mAne jIhAra, tava cyAr mitra vasaI kAzalAI, suNi DrA rAja kumati kadAca chAMDA, dIdha draSTa karI nRpa jAuM; purava rAma mana khaMDA hA rAja-e AMcalI. cyAr mitra cAlyA dhana kAri, dIThI leAhanI khAMNi; prabala poTalA tihAMpaNibAMdhyA, 1ANI vasta sArahA-hA rA. anukrami cAlyA te AdhA, lAha nAkhI teIM rUpuM lIdhuM, anukrami cAlyA nara tihAMthI, rUpu tajI teNeIM sAvana lIdhuM; tihAM thakI nara cAlyA cyAri, kanaka tajI ti i ratnaja lIdhAM, triNa mitra namyA tasa pAe, kumati kadAgraha ratna na lIdhAM, anukrami dhari AvyA cyAraI, lAhakAra hu dAridra, dIThI eka kara A phrI. kahaSTha muni draSTAMtA; tehanA rUpA (nI) khAMNI; tihAM kANu-hA rA. kacana avadAta. e dI sArA; lAhana tajai lAhakArAre-hA rA. 1 tRSA kAlerI tu jANuiM, r ja, 3 caraNe. dIThI rayaNanI rAsA; lAha kAraU leAha pAsahA hA rA. 1 12 ratna; nAkhI leha le leAhataNuM karaI jatanahA hA rA 14 ratna dhaNI huA sukhI; kumati kadAcahu dukhIAhA-ho rA. 15 13 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. I7 177 kumati kadAgraha jehanaI, te sukhI kima thAya; - umada macchara mukI karI, sumatI bhaje mahArAya 16 DhAla. rAga dhanyAzrI. Ave Ave riSabha putra-e dezI. eNe vayane nRpa harakhIo e, lAge munivara pAyA kumara nRpa gAI, biMba bharAve kanakamaI e, zAMtinAtha jInArAya-ku. 17 nija deharAsari teha havaI e, nRpa ! jaI triNa kAla-kuM. vAta suMNi tava bAMbhaNaI e, uThI mastaga jhAla-kuM. 18 devabedha teNuI teDI e, A pATaNamAMhiM-kuM. bahu belaI biradAulI e, chAtra milyA bahu tyAMha-kuM. 19 bahu ADaMbara AvIu e, kamala nAlane daMDa-kuM. kelI pAnanI pAlakhII eka tAMtaNuI baMdha akhaMDa-kuM. 20 ATha varasanA chokarA e. khAMdhi liI cakaDela-kuM. Avyo rAja sabhA viciM e, bela vacana kallola- 21 eka bhaNuI e surapati e, eka bhaNuI goviMda-kuM. eka bhaNuI vidhAdhara e, eka bhaNuI ravi caMda-kuM. 22 pavana sAdhanA te lahaIre, gArUDika maMtra aneka-kuM. piMgala tika te bhaNe e, vyAkarNa valI vizeSa-yuM. 23 sevana siddha vidhA kanaI e, siddha sAra jasa maMtra-kuM. seva karaI jasa narapatI e, pAya namai su pavita-kuM. 24 1 macchara mAna 2 samatA. 3 dhana, 4 patra, Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 sura nar nAyaka pAya paDai, p'casaha pustaka peDhI bharI, RSabhadAsa. kavi kRta caupaya devAdhi abhimAMniI caDa; nagara sakala jeSTha joyu kirI. 25 eka kar kuMdAlA dharI; birUdAulI khelai bahu bhAti. 26 udare nava rahai; laI paMDita rAya. kahu, udara pATA bAMdhI karI, nisaraNI lIdhI eka hAthi, peTa pATAnuM kAraNu rUkhe peTa e phATI jAi, kudAlA Alye! te mArTi. svarga mRtyu jAi pAtAli, nisarInA mahimA asyo, tene jhAlI AMNI IMDAM, te cAlyeA paMDita DAlatA, padaMDo paDita nagara majhAra, khaDa khAu te pAMNI pIu, ema karatA AvyA dAri, paMDita kahai re rAjA suNA, mujha sAthei khelai chaSTa kAya, huM pahuArU tA peThI jAya, eNe vacane bahu harakhyo rAya, cAlyA. munivara nRpa darabAra, kahuM ? rAjA vAdI kuNu nAMma, 1 te". 6 teNu. kari. mujha vidhA iMsa mukhi A. kA. chAMnA paMDita parvata ghATi; kuMdAlai kADhuM tatakAla. rA ke pati AkAsazrva vasyA; bhUcara lAka vasaI chaIchaDAM. 29 mukhi vAMNI ehavI khelatA; pati dhara mukai jala cAri. nahIM kakara AvI uttara dIu; rAjAi kIdhI manehAri. 31 tujha nagarImAM vAdI ghaNeA; tuM paMDita 4sAdhI namra joya. 27 30 32 te hAri teA lAgai pAya; hemasUri teDayA 6tasa rAya. 33 Avi beThe sabAhu majhAri; te sAthi khelu gugrAma. 34 3 krUratA. 4 sAMjhIne leya. 5 hAryAM. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. : 178 rAya kahaI jhAjhA te bhalA, turbhe munivara dIse ekalA ekasAyara hAryo sahI, seya kathA tihAM vIvarI kahI. 35 eka TIMTaDI sAyara saMgi, iMDAM prasavaI mana naI raMga; sahu velI AvI tihAM jaI paMkhI iMDAM tANyA tasaI 36 abhicinakSatra TIMTaDI jaNI; teNuI bala prAkrama bahu paMkhiNuM; gharaI reNukA zAyara majhAri, samudra jala leI nAkhe bahari. 37 caMca diI sAgara jalamAM hiM, paganA prahAra karaI bahu tihAM; karI pikAra melyA paMkhIA, sArasa haMsa TolaI tihAM kIA, 38 bagalA vAyasanaI kokila mora, caDI cAsa naI jIva cakora; lAvAM tItarana cIbarI, gIdha paMkhiNuM resaI bharI. 38 Abe gurUDa tihAM dharI viveka, gyAsI joyaNa pAMkha aneka; tiNe paMkhI bahu parvata dharI, sAyara jala nAMkhyA te phirI. 40 akSaNe udadhI tihAM jasaI, viprarUpa dhariuM tihAM tasaI, AvI namIla paMkhI pAya, kUNa kAriNa dio sAyara ghAya. 41 gurUDa paMkhIu be tihAM, ahma paMkhInA iMDAM kihAM. Ape kaI karasuM saMgrAma, tuhma sAyarane TAluM ThAma. 42 dhu sAyara je dhanavaMta, lA IMDA purAM taMta; ApI pAche valya jase, purUSaI soya pacA tase. 43 hA. purUSaI seya pacArIo, sAyara tuM dhanavaMta; paMkhI Agali hAratAM, lajja huI atyaMta na paMkhIu sAyara bhaNaI DuMgara te garUeNa; dhanahINA paMkhI AgalA, kuNaI nagaMjyA keNuM. tava AvI tehanI mAjaNa. sArA jaI bharI ja tilAM AvI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 A. kA. RSabhadAsa kavi kRta aNahINA e 15 pIA, paNi bale parivAra; | samudra ekale vaDhI, navi jI niradhAra. beha vacana sAyarataNuM, bhAkhaI kuMmaraniraMda; be saMnyAsI bahu milyA tuhma eka hemarida. Dama kahaI sAcuM kahuM; bahu hAraI eka paNi huM nahIM pae mujha parivAra aneka arihaMtasiddhamunikevalI gaNadhara, saMdha sujANa te parivAra sahu mujhataNe, jehanI javihaIzu. tuM paNi dharmarAjAachaI tatvataNe 4tuM jANa; sAca pakhaI tuM narapatI, tujhathI vacana pramANu. caupai. vacana pramANunapa tujhathI thAya, che "Adeza pRthavInA rAya; tava rAjA mukhi be nAda, bihu paDitamAM lAge vAda. 51 kavi kAvya mukhi belAI chaMda, gAhA gIta naI guNapada baMdha; sileka subhASita samasyA vAda, bihumAM kahaIne na ghaTaI sAda. para pigala vidhA naI vyAkarNa, tiSa kerA belaI caNe; hariAlI mukhi kahaI gAjatA, bihu navi dIsaI ko bhAjatA. 23 veda taNI kAMDI te bhaNaI, rAjasabhA te saghalI suI tarka zAstranI karatA vAta, paNi navike bhAgI naI jAta. 54 belA paMDita jIma sarasvatI, eka saMnyAsI naI eka yatI; vacanavAda behu navi hArIA, kuMbharanidaI tava vArIA. 55 1 je. 2 bahu Agali. 3 te parivAra sarva mAhare. 4 jagi 5 AganyA, Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa. mA. 8 vacanavAda na kasyA sahI, pUchyAnA paDa uttara hAya, sanyAsI uvAcaH tUrIAM teja nai nadIe jala, purUSa hI strInuM maMDaNu AbharaNa, galaI naiturIa teja nitrI asajja, hema na mAnai teha nara, yegI uvAca: muni purUSA zrI kumArapALa rAsa. kissA kissA haimavANI: haeNma vitta. kisAgala saMkalahAra, nArI jo hAya nIlajI; kissA rikA teja, rahe cAmaDI vajI; kisso nadIkA nIra kissA purUSa kA khela samasyA artho pUche| gRhagahI; sahI paMDita nara sAcA hAya. 56 dvA ma`Da kaphUDA, pRthavI mAMDaNu lakSamI, vacana kavitta. kAyAkA 1 uvAca. 2 sanyAsI. vAyA sAr hAra. sakalyAja valI unhAle melyA suke, nahI cUkaI; salila vAhA je purUSahI vAcA dA. 181 nar ura, jo huM Atama nahu rjgyA; kRSNa, krAdha tana citadhi maLye. 57 sUkaNA; cUkA. 58 mANa purUSa; sAya sahu harSa, puSTa Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 kissA kissA pRthavI. * purUSa, matia naramANu dravya, na na kAyA kaSTa na na nara maMDaNu, hema kahai syA vacana sAr, sanyAsI uvAcaH RSabhadAsa kavi kRta. dharaputre raNa devaLeAdhi paMDita naI kRpaNa guNu nahI karapI dhira johuM na paMDitauvAcaH---- giradhu putra kahIjai jevuM, tAsa bhakSaNa nAma je kahui, tenuM vAhalu suM valI hAya, tA vAhana bhakSa kere| tAta, 17Dai. 2 jAI. dahA. adhave, karanuM bhaNa, sukRta kavitta. hemavAcaH---- kisa' sAra sanAMna, hIuM kaputra, kIrtti bhAta, tenDu kissA te putra kisse| . hyumAMhi kissA kara maMDANu dAMna, pAkhai nana snAna tane adhava, putra kaputra kupAtrana dAMnathI, dUragati kira 29pa4. jo je maMDaNa sAra A. kA. vijJAnI; nara dAMnI. iseA dhana; jyA mana. 50 dAMna; snAna. 1 mayala na cha Dai; kulanI 1khaMDa. DhIlA alagAtra; jo nahi rakhelai kupAtra. ri bhaleA; ekalA. ra tA vAhana bhakSa kahIi teha; tehanuM vAhana je riMga laI. 3 utpatti tAsa vicArI joya; tAsa baMdhana ripu jagi vikhyAta. 64 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mI. 8 zrI kumArapALa rAsa. 183 tehanA bAMdhyA je jagi lahaI, tAsa taNe svAmI kUMNa kahaI tehanuM vAhana ati balavata, teNuI A jAgijehane aMta 65 tehanaI bAMdhyA je vasi karaI, te vahaile mugati saMcaraI;. janma maraNa jAnahI chatAM, kavi kahaI te sukha pAmaI kihAM. 66 ene artha-kaMdarpa. caupai. hemavANuM - zalImukha vAhana vAhana jeha, tenuM vAhana kahI teha; tehane beTe tenuM putra, kaMvaNa soya dIu mUjha utra. 67 tehanuM bhakhaNuM tAsa sutAya, teno putra balIu kahaIvAya; kahu kavi te sAthi upajaI, se vasi kIdhaI zubha gati bhajaI. 18 artha-mana vasi karavuM. caupaI 'jaMgI uvAcaHsurapati vAhana kere sUta, tAsa sAminI kere putra; tArA pitA bhagi je rahaI, kUNathI seya kalakaja lahaI, 68 tAsa ripane hamaja lahaI tAsa dharInaI kRNa jagi rahaI; tehane kuNajhAlaI jagi bhAra, tAsa ripu ThAkura kiratAra; 70 tehanI nArI sAthe neha, jhAjhu dukha pAme nara teha. je nara tehathI alage rahaI, keNathI seya kalaMkija keha; 71 deva badhi kahe te sukha lahaI, lakhamachaDe te sukhI (I. ehane artha-dravya chAMDavuM. 1 vAhAna 2 tA. 3 mani vasi karaI te sukhI thAI, 4 paMDitavAca. 5 sAmAnika. 6 kehe. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. caupai. hemavANuM - vAri putra tehanuM suta jeha, tArA putra ati balIu teha; tehanuM bhaNa tAsa bAlikA, tarII tehanA kaMtaja thakA. 72 tehane putra te rU5 susAra, tehanA aMta taNe karanAra; tehanA AbharaNataNuM "mukhi joI, tehane putra ati baliye hei. 73 tehane svAmI tasa ripu kahyA, kavaNa bela kalaMkaja lahyA; soya vasta nara je AdaraI, dhana chAMDa tui navi tara. 74 artha-parastrIgamana karate na taraI. dUhA. 1DogI - 25, zAstra, sAhasIka paNuM, e triNi ratna apAra; devadhi eNapari bhaNuI, cauthau maMtrI sAra. 75 kavita. hemavANIkiso nara maMtrI sAra, kAraNi je kAMmi nA kisya rUpa guNa hINa, vadaI kuvacana belA, 76 kisyuM te zAstra vakhANa, caDhiuM te murakhi hAthI kisya sAhasIka nara, cAra diI khAtara jaI rAti. na na rUpa na na zAstra, na na sAhasika maMI namana je, hema kahe che mitra, paDiI kAma alage rahyA. 77 1 bhasaeha. 2 saMnyAsI uvAca. 3 paMDita. 4 AvI. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. paMDita uvAcaH---- pAlI, khaDuM, artha kai te zrI kumArapALa rAsa. dUhA parANA, caM paDiA, nahIM pAlI kAM cAlai padamanI, kheDu 1prAMNI prIti na kIjI', mArA hA. paMDita uvAcaH-- sarAvara sAMti saMcarI, nIra veNI daMDa Agali kAu, pu zi hA. vanane tari bhAgye hemavANIH---- sarAvara akhA huM salA, muttAhula meAtI mAla ciA bhaNI, puTha bharyuM. nAkhyA paMDita uvAcaH-~~ hemavANIH-- khAlapaNu je bApaDA, ceAvananaU pIAI sAsa je sasa, e tAMi 1 parAi. hu tra supuri; citta viludhdha dhari. 9. tasa nAMkhyA bhujaMga varAMsaI pAMkhiNI, rakhiI liI mukhi paDavA nAgI padamanI, Agali AMNI phrA. mAra jeNIvAra; hAra. lAgi pramadA. 3 garbhakAM na malai. DhAra. 78 185 e tAMi' garbha chinna. co AhAra: hAra. veNI; tezi. 82 81 dhanahI; garbhachinna. 83 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 SabhadAsa kavi kRta. A. ke. paMDita uvAca - te meM kahi na dITha ' hemavANuMcAre datye joI sahI, jevuM para baMdhA je parahare, te jaMbu pITha kahI na dITha. 84 meM saMnyAsI uvAca:- . teNuI tuM kAhu karesa, dvahA. hemavANI - sAThe varase te tarUNuM bAlike, bAlI uMbAhaDhau, teNaI kima paraNesa tuM kahu karesa. 85 duhA. saMnyAsI uvAcavAyasarAhavA bhujaMgama harI, nizidina lakhaI eka bAla; likhI likha miTa virahiNI, kAraNa kahaI sukumAla. 86 hemavANuM - kAgala likhe eNuI kAraNaI, pIunI zuddha kaheta; koyala kaMTha jhaDapyA bhaNI, likhI likhI seca midaMta. 87 1 bAlake. 2 bAlikA, 3 tu bAhuu. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 ma. . 8 zrI kumArapALa rAsa. caMda gale vA rAha lakhe, kema vadhato jANI, nijamukha galate 1ciMtakarI, rAya bhuse nija pAMNi. 88 pavana bhaevA ahi lakhe, vAI te kAma vikAra; veNuM bhujaMgama bharyA bhaNI, ahI pheryo teNIvAra. 88 sIMha lakhe eNaI kAraNuI, nija vasa karevA kAma; kaTi sIMhaI sAthiM bharyA bhaNuM, likhI miTa hari ThAma. 88 paThita kavita. hAla, manahara hIrajIne, rAga parajIe hariyAlI. eka nara nArI natI nIpAI, rage rAI ghari jai; te nArIne saMga karavAne, bhegIne suhAya; nara sahu sAMbhare, jasamati heya ati sAra; jala thalI upanI jANI, jaga vikhyAtA nArI-nara. 80 sagA sagAmAM je nara vaDhatA, jasa egaThA navi bA; te nArI tasa maMdira Ave, tehane jhagaDo bhAMje-nara. 91 iMdrA eka ache tasa pita, pIDa karaI para jate; sakala sabhAnara sUNu saddaI, pApI tehate kahe-nara. 22 devabedha kahe te suNe, nANuM vaNuM navi cAle; munivare te mArI kADhI, gehI maMdira jaI mahAle-nara. 3 caupaI. AdiakharavaNikacana parikha, madhya vinA mUA ghari nirakhya; aMta anDara vaNi rAkhe bhUra, te abalA munivarathI dU;i aratha -kAsI (kAMsakI). 1 jANi. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 RSabhadAsa kavi kRta. A. , pati uvAca. hariyAlI kavita. paM.-kaviH - ATha caraNa cAvaMta, ciMhuM khaTa le (svAIna khaTakaNuM; triNi nAka nirdhAra, trimukha I . varNa, pyAra bhUjA eka pUcha, nakha daza, vasaI bAra; yugama upara jAMNi, adhika nahIM niradhAra; daMta cihuM upari ciMtabe, artha a te kUNa kahaI; devabodha - kahaI belo, paMDita artha birUda paDhe vahaI 84 caupaI. hemavANuM - kaMnyA kAraNa jeII jeha, eka rathaI chetarII teha, bihuM nAma harIAlI heI, avara artha na(hi) dUje kaI 5 varaghoDe. hariAlI kavita. jAgI - eka acetana purUSa, nAma de akSara kahI; kAyA tasa eka, sIsa kaI keDe lahaI: pAyo gayA pAtAla, uMca gagani jaI ayauM; para upagArAM kAjI, sUra gaja sAthiM bhaDaG; hAraI nahI je sari ghaNI, vadana jahAM vikasaI nahIM, kavi devagha kahaI guNuaNe, eno artha lAbhaI kahIM. 46 1 sanyAsI uvAca. 2 daMta corAsI cAvatu. 3 karaI. 4 paMDitevA. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. upaya. hemavANIH supurUSana nAMmi jai te; hAr saMkalAM pahaIi jeha, sala kAyAnuM baMdhANu, teNu nAmi e artha sujANu, akATa. 15hita vitta. vahu dalAM mAMnaI ka nAri su tevu na cyAr purUSa bi nAri, yugma AThe milai eka purUSa, viSNu parazu tasa nArI; putrI nahIM tasa putra, viSaya te sIsa vyAra sAhIMmAM, utapati thala naI nIrathI; mi ucara, paMDita a kahu thI. 98 vegathI vamedha caupA. haimavANIH AdidharaviNu caDImukhi raheAi, madhya byaraviNa gheADAri' koya; aMta vinA maMDapa tali sahI, arthamaMcaka. (cakalI) jANA; tasa rAMNA; bhaMDa4; chAMDai; caupai. 189 m * eNe artha harIAlI kahI, 99 sanyAsI uvAcaH-- caitra mAsi hIMDaI camakatI, navi aDaka tasa yeAgI jatI, nArInuM upajai sane 100 gAja aMbara vasai meha, teha 1 sanyAsI uvAca. 2 joya. 3 hAya. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0i RSabhadAsa kavi kRta. A. kA, caupaI. hemavANuM - Adikhyara viNa sahuko jamaI madhya khyara viNa jhAjhI gaI aMta akharaviNa ke mama kare, te abalA dharmi pariDare. artha-pAvaDI. 1 upai. sanyAsI uvAca:- siri upani karI jaI vasI, kRSNa jalaI jhIlaI ulasI; mUkhaviNa jIbhA dIsaI deya, tehanuM kariuM na lapai keya. 2 paMDitajana naI AviI kamI, tehanA mAryA nAvaI ThAMmi; napuMsakanI nArI thai, utapati tehanI leDhaI sahI. 3 2upaI. hemavANuM - Adikhara viNa harinI kathA, madhya khyara viNa levuM mithyA; aMtakhara viNa mastiga joI, tujha harIAlI ehaja joya. 4 artha-lekha. caupaI. sanyAsI uvAcakUNa sukhI kUNa dUkhI dINa. kuNu uttama kuNa jAti hINa; devabodha kahaI je tuhma laha, pUchIAnuM paDutara kahe. 1 artha ja hoya. 5 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 RSabhadAsa kavi kRta. upai. hemavANI - mukhI6 te je samatAvaMta, dUkhI te je dINa karaMta; uttama te je sAcuM gamaI hINa jAti te je paranaI damaI. 6 pUchayAne paDutara karaI, hema vacana sahuko saduI devabedha tihAM jhakha thAya, eNai avasaritihAM be rAya 7 iIka vidyA bIjI ramuM, devadha uThiu abhine; vAMmI gArUDa vidyA ramo, je hArUM te piThI gayuM; 8 teNuItihAM vivA kIdhI asI, udira meTA AvyA dhasI; bhaI uThADayA tihAM sApa, maMtra taNe tihAM kIdhuM jApa. 8 lava pati teDayA vila, rAja sabhAmAM thaye kallola, DemaI teDAvyA mAMjAra, nAThA tela navi kario prahAra. 10 paMDitanuM mukha jhAMkhuM thayuM, phekaTa mAna sabhAmAM kahyuM, viI munivaranaI kima jIpaNuM, devabodha : vimAsaI asu. 11 ecara ciMta nara huo chaMma, kumArapAla nR5 be tAma; vAMmI tuM vAhaNe Ava, rAja sabhAmAM pragaTa thayuM. 12 duhA beNe vacane paDita va, A karma kathA kahaI nupataNuI, rame tava dharma vakhANuo, deva karU saMsArI baMbhaNa, tIrtha 1 sAcuM. java parabhAti; pRthvInAtha. 13 vakhANe Isa, gaMgA nIra. 14 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. kA. 1Tara RSabhadAsa kavi kRta gaMgA jhIluM hari namuM, japuM te brahmA asyA vacana paMDita kahaI sabhA visaracha nAma; tA. 15 hAla. vAsu pUjya jana puNya prakA-e-desI-rAga-AzApharI. sabhAvisaracha sahu ke valIA, nRpa teDaI devabodha; vAta vineda karatAM AvyA, derAsari bahu ye. 16 kumArapAla zubha snAna karInaI, pUjaI hari pratimAI; zAMtInAthanI pratimA pAsaI praNamI lAge pAya. 17 deva bedha saMnyAsI tihAraI khIjI bole tama; caMpAvana vacce e dhature, jana pratimA kuMNa kami. 18 Adi dharama siva e tAharUM, Izvara tAhare deva; zAli dAli dhRta chAMDI rAjA, ghaIsa taNuM sI Teva. 18 mAtAnuM thana pAna tajI naI virahI naI kuNa dhAvaI; maNi muktAphala hAra tajIka, kAkaraDA ke ghAI. 20 gaMgA nIra tajI ke rAja, vaMduM nIra ko pI jaI uMca purUSanI saMgati mukI, nIca taNI kA kI jaI. 21 tarUara aMba taNuM phala mukI, Aka taNAM kuMNa lAva; zIlavatInuM saMga tajI, gaNikA naI ghari jAva. 22 asva ane pama Agho ThelI, rasabha kaI * palhANI; siva dharma tajI ke rAjA, jaina dharma ke ANaMI 23 - - -ka 1 , . rAjA 1 ghari lAvaI, 2 deva. 3 biMba ghari. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai, ' zrI kumArapALa rAsa. dUhA jaina dharma jIna biMba naI, bihUMkAra gagAjala, zaiva dharma harihara viprA prIta AMdha java deva, mukhi kaI kamanirda, DhAla. rAga-dhanyAsI-dekhA puNya pradhAna-e-desI. kahi na mAna+ rAya, tava devA pratagi thAya; hira. hara. brahmAM je, AAhe mukhi te melIAe. 25 sAMbhala Ikumanirda, pUrava dharma na chaDIe; jagamAM tatva vicAra, harihara brahmA jAhnavIe. 26 pitarIA sAta' AvIe; avara dharma tuM mama kaI e. 27 duhA. jo teNe udayana vAMNI, kahI maMtrI kai ciMtA kasI, japu jaNAvyuM surinaI, bhAkhyA munivara kai hAM ANyA, java durgatithI udhAra, eka dharma anai thayAe; marisa bIjo eya, jo hui allu kuNa taNA e. 28 asu kahI kula sAta, deva saghdhAti utpatyA e; ciMtAya, teDaye udayana bhRpa taNu vAMNIe. 29 tasa siri AdhA liH mehuli. 24 saha kuma 193 pU kathAya; munivara rAya. avadAta prabhAta. 30 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 RSabhadAsa kavi kRta. DhAla. uttara kesanI nija cira rAga malhAra. catura caMdrAnanI e desI. ugIo sura sehAmaNa, huuM tava prabhAta udayana kuMbharaniradamuM, nija gurU kai jAtare. 32 kaMbharanidaha kesarI, je have gagani dizRMdare; bahu parivAranuM parivarSe, jANe punima caMdare-. 33 gurU vaMdana karI nRpa vaI suNaI gharma kathAyare; muni karaI pavananI sAdhanA, rijhavavA nija rAyare-. 34 gAdI sAta AsaNu talaI, baI tihAM RSirAyare; gurU thayA aMtarIka AsaNuI nRpanaI kautuga thAyare-kuM. 35 madhura vacana daI desanA. karajo jIva dayAre; jatu hare nRpa parataNu, sukhI te navi vAyareluM, 36 deva aa ArAdhII, nahIM kAma kaSAyare; gurU nigraMtha naI sevIe, jIma bhavanAM dUkha jAyare-kuM. 37 kugurU, kudeva, kudhamane, navi kIjII saMgare; murakhi mAnIe kima taraI, jehanaI ehasuM raMgare-kuM. 38 pitta, dekhyA deva aneka, seya paNi laMpaTa bhI; hAthi karaI hathiAra, subhaTanaI hagI sukhobhI; ragata maMsane ; AhAra, bhAga bhaIsAno mAgai; dekhIkhI kRpi paDai, purUSa je pAe lAgI 1 jeva. 2 je . Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. tatva vAta bujhama nahIM, deva hema kahare murakha ghaNA, deva na Aka, dhatUrI, agathIe, pUja pAtarI galamAMhi, praMsa va khusIu eka khAMDe rUDamAlA Rddhi peTalA rAkha, khaila ridhara mAMge bhIkha, bhAle bhAlA sahukA kahai, hema kahecha naI deva, deva te vyAghracarma Aga rUpa pUraNa sIMgA mastaka rAkhe isa nera ajhIma negI Aga kahu bhAlA devapaNu pAtha, hAthi apAra, ra nAda, sIsa bahu gaMga, dhyAna citta nAma dharAve devatA, hema kaI e deva naI, kAMma jalAyA jAgI kahe, hema kaheche sahukA kA sAcA kahAva Apa, pUjAvai A vachanAga, bhaMga aTTha kai sAce DamarU bhabhUta cAlyu jaTA unasu na pUjye| deva, bhIkha raNeSTha ri dhari mAgI; nAci, hu sA khaDA abhAgI; caDhAva; thAva; khAMDau; gAMDA ; sahI; vahI. kahe; laharyuM. 389 vAvarSa; lagAva; avi karaNitA pUjata hI kar3A kima tarag. 41 vadhAraI; lAve; triyA vinA nRpati, izvara deva te dvA. bhalA nahIM e devatA, tArI nahIM nRpa tAya; agani hari japta aMbikA, jagamAM nUhU~ joya. 1 ki. 2. TvA umiyA pagi bhrAgi 3 . kara; khAvai bhaMgI; lAka kuliMgI; nahI ekalA; nahIM bhale. jara ma 42 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhadAsa kavi kRta. A. ke. vividha prakAranAM pUtaLAM, nAma dharAvaI deva; guNaviNa gahelA mAnavI, suM karatA tasa seva. 44 kavi. deva aganane isa hari uchaMge nArI, umayA Icache maMsa hAthi khaDaga mukhi mArI; pANI tIratha jAsa ajAmAra teja dharma, gurU saMgI jAsa nAma kahAve brahma; pAtra kAgApuMcha pUje sisa namAve sApane; muni hemakaherenarapati kehipari tAre Apane. hA, tAraI nahI nara tihAM lagaI na karAI tattva vicAra; suddha deva gUrU dharma viNa ke navi pAmaI pAra. - 5 rAga rahita te devatA, aparigrahI gurU sAra; bahu dayA ja dharmamAM, e trizuI tattva apAra. 46 eNe vacane nUpa harakhAu, raMjI rAja sabhAI; gurU vyAkhyAna karI tihAM, vegaI te rAya. 47 hAla. baTAunI-rAga gADI. rAI taNaI teDI karIre, gurU baIsaI nija dhyAna; cauvIsa tIrtha karU re, nRpa dekhAI sevana vAnare; tete uMcA mera samAna re, hemamuni name re. 48 suNaI ghaMTanAda sukAniM re, muni baTho jahAM dhyAnare; zrI chana pUjA kAraNuI re, nRpanAM kula ekavIsa, caMdana caracaI pAulaI re. -he. 48 1 parigraha rahita. nAnA ja Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. 127 jIna naI nAmaI sIsare, mukhi detA(ati) AsIsa re; nRpa! jIve keDi varIsare, karUM zuddha dharmanI Asa re; jIna nAMma huI jagIsa-he. 50 naraga thakI ahmA nIkalyAre, zrI jIna dharma pasAya; vArUchu moTA rAyare, tAharApuravaja sakhIyA thAya. tete jena dharama mahemAyare che. 51 cauvise jina pratimA, bole madhurI vANI; jaina dharma naI je tajIre, bIjaI dharmi jAIre, - te lahaIsyuI gati khANire he para tehanaAibhaviparabhavi hare, bhajI jaina dharma ciMti ANI. rAjA mani harakhe ghaNuMre, lAge gurU naI pAya, zubhamati sAcI AMNIre -he 53 bAravata mujha thApAI re, Ima bujhA naravara rAya, ' sahu kumati kadAgraha jAyare, havaI mati bhayelI navi thAya re, vrata dharma diI munirAyare, he54 dAMna zIla tapa bhAvanA, nRpa Adarate zrI gurU vacana suNI karI, dharama vAsIta eka divasa vyAkhyAnamAM, cA vrata zudhdha zrAvaka te kahuM, je pAlaI vrata kumArapAla naI gurU kahi, liu aMgiM vrata samakti sudhuM ArAdhaI, zrAvakanAM vrata jeya: hoya. 55 vicAra; bAra. 56 bAra; bAra. 57 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. A. ke. praNamuM tuhma sImaMdharUjI e dezI. pahaIluM vrata Ima pAlIIjI, trasane na kIjare ghAta; AraMbhaI jayaNuM kahIcha, Ima bolyA jaganAtha. 58 suNe nRpa dharma dayAre haya, AMkaNuM; dayA vinA na valIjI, mugati pahetA na koyaluM. pa8 kamIvAlAdika kIDalAMcha, kAyA jIva aneka; anukaMpAI kADhatAM, doSa na lAgai rekha-suM. 60 jIva dayA jagi pAlatAMjI, chuTo gaja avatAra, para bhavi nara bhava rAjIejI, thayo te meghakumAra. 61 paradehI naI paDatAMjI, Apa sukhI kima thAya; jIva kAlasara mAratejI, sattama naragi jAya-saM. 62 biju vrata Ima pAlIIjI, mRSA ma belere vAca; nArada saragi saMcaryo che, je mukhi belyo sAca-se. 63 kuMbharanidaha sAMbhaleja, mRSA samuM nahI pApa pe parvatarAya vasujI, pAMkhyo seya saMtApa-zuM. 64 zeTha putra naI kArarNijI, bhAkhI phUDIre sAkha; pati I pANI gayuMre, je uparAkyuM lAkha-suM. 25 trinuM vrata Ima pAlajI, jIma zrAvaka jInadAsa; sevana kaDhA sahaIjI lahIjI, taskara bhayA nirAsa-su. 16 athavA paMcaka zeThanaIjI, suNo seya kathAya; jasaM apajasa te pAmIjI, saMNi pRthvInA rAya-su. 67 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 RSabhadAsa kavi kRta 1ee Ila kaI dukha pAmasaIjI, je varasyaI para dhana lohakharU jagi ceriTejI, kima dUkha pAme tana-su 68 cauthuM vrata Ima pAlIIjI, jama kabADIre purUSa caMda joI citta vAlIuMcha, pAMkhe sukha ati sarasa-su. 18 hema kahaI sUkha te lahaI che, je jaga pAlaIne zIla; vaMkacUla taNupariMjI; te nara pAna lIla-su. 70 viSaya viDakhe rAvaNejI; khethA vasA naravIsa, khevuM rAja laMkAtaNujI, khayAM saghalAM sIsa. 71 paMcama vrata Ima pAlatAMjI, jIma pethaDadere zAha: * mAlava desa maMtrI thAjI, lebhi na paDe tyAMha-su. 7ra hema kAMI napa sAMbhalojI, dhana saMciI dukha hoI; mammaNa naMdi naI sAgarAMcha, kima dukha pAmyA sayasa. 77 chaThuM vrata Ima pAlIIjI, sinuM kIjaine mAMna; kAkafdha rAjA mijI, rAkhuM cokhuM dhyAna-tuM. ja mAMna vaDe dUkha pAmIejI, de ' koNa rAya guphA bAraNuI te bAjI, chaThI naragi ' jAya-su. 5 sattama vrata Ima pAlI, jIbha jAgi rAjAre dharma puravabhaviM rogI hojI. agaDa leI dahai karma-su. 76 yugala huA je nArakIjI, karatA bhakhya abhakhya; muMja paLe guraI bahujI, vAraI pitaI roSya. 77 anarathaDa te TAlIIjI, rA rasanAre rAha; sUrasena mahAsenajI, sUNo - purva kathAya-su. 78 1 lesTe. 2 thAya. 3 kari. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 RSabhadAsa kavi kRta - A. kA. kaThiNuvacana mukhiM belatAMjI, masena jIbhaI rega; madhuravacana mukhi bhAkhatAMcha, sUrasena zubha bhega-su. 78 nuMmuM vrata ima pAlatAMjI, sAmAyika vrata sAra; parabhAvi dUkhaNI DekarI, nRpa kaMmara niradhAra-su. 80 sAmAyaka vrata bIjathIjI, pasavuM puNya apAra; saMyama leI mugati gaI, chuTI strI avatAra-su. 81 sAmAyika vrata naMdatAjI, pAMkhyogaja avatAra; sudhanazeTha vivahArIocha, mithyA dharma asAra-su. 82 desAvagAsiM vrata - bhaluMcha, pAlaI te jagi sAra; sumitra rahe jaga jIvatejI, phalIuM vrata apAra-su. 83 pratihAra dUkha pAmIuMcha, je nahI vrata pacakhANa; sumitra ThAmi te mujI, khiNamAM khoyA prANa-su. 84 paiSadhavata agyAramuMjI, pAlaI sAgaracaMda; nabhasena sari bolatAjI, haiDai ati ANaMda. 85 zrAvacUlaNa pitA kahiocha, piSadha vata ne dhAra; alpa doSa jANuM kahIjI, liI AyaNa sAra-su. 86 vrata vinA dukha pAmIuMjI, zreNika nahIM pacakhANa; paSadha eka aMgiM nahIM, teNaI sukha na lahaI prANa-su. 87 bAramuM vrata Ima pAlIIjI, kIjai atithi saMvibhAga, dhanazeTha sukhIo thai, mugatiM pAMkhyo mAgasu. 88 - nara saMgama gevAlIejI, dIdhuM munivara dAna; zAlibhadra nara te thoLa, pAme bahuja nidhana-sa. 88 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA, 8 dAMna taNe guNe kaivalIjI, sukha parabhava arihAM te thayeAjI, pAMmyA zrI kumArapALa rAsa. prema" dhRta viharAvI jI, RSabhataNA jIva te hAjI, jIma didhA vinA navi pAMmIujI, vAsI rAjagRhI tAjI, bhamatAM duhA draSTAMtaI jANye, dhana hRdaya capai. aNu dIdhA vina ravi pAMsIi, puNya vinA navi pAMmai kAi, eka nara ai sai pAlakhI, ekanai hAthI hayavara hAri; eka naranaI maMdira mAlIA, ekana nArI dIsaU dhaNI, eka nara bhAjana amRta AhAra, ekanai palaMga pacheDI pATa, ekanai paheraNa paTAlAM, eka nArI gali meAtI hAr, dIdhAnA phUla joyA valI, eka rAjA eka mUlI vahaU, piMga dAjha naI mAMthaI ala, 1 paTe livalI. dhana mithyAtvI pAMmyA bhava dhana te nayasAra; pAr-su dAtAra; dhanasAra-su. jala sacIU dukha hAya; vicArI joya. 201 80 maka avatAra; na lathA AhAra-su. hara 91 23 nar ! dIdhAnuM phUla tu joya; eka upADI thAi dUkhI. ekanai eka eka chAlu bAri; eka jhuMpaDIi se| jAlIAM. eka nara nArI vinA revaNI; ekana IMsa to vicAra. 96 ekanai na malajI truTI khATa; eka naranai na malajI kAMmalA. 27 ekanaIM cIDIyA nahIM niradhAra; mUladeva dhari saMpada milI. 98 datta vihuAM IMma(sukha)duHkha sahaI, rAti divasa para maMdira lakhuM. ya 94 95 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. puNya vinA para ghari rale, datta vinA dukha hoya; teNuI kAraNi nara sAMbhalo, kRpI ma thA kaya. 100 kRSI te dhana melII, je kali maraNa na hoya; lakhamI bAMdhI piTalAI, sarage na pahuta keya. kAyara khAMDuM kRpaNa dhana, kaDuAI lIMba phalAI; vAMjhi astrI naI rana phUo, e paMca khUrI mUI. kRpI ghari mAMgaNa gaye, jANuM AvI dhADi; bIhakaI nirguNa nAsatA, mukuM te mAMthuM phADI. 3 yAcaka jana kIrti karaI, kirapI vagaI bANa; hAI tihAM hamati hui, AsaNa gayA paraNa. vAMjhiNuM putra prasavaI nahIM, sAMDha saraI nahIM nAtha; tima kirapI avatAramAM, uce na karaI hAtha. karapI kAM tuM janamIe, jo te kAMya; kula kIrati kaDakA karI, muo se jIvaMtAya. 6 turI palANutAM parakhAI, astrI parakhIi anAthI; jAti jIbha parakhAI, kRpI bela su sAta. 7 5 uci , caupai. 8 dhari AvaIko bhUkhyata bhATa, tava tehanaI dekhADaI hATa; hAdiI AvaI bhAkhyata bhATa, tava tasa ghari dekhADaI seya. para ghari prIsaNu pUje hAtha, puNataNuM te bhAMjaI vAta; bhogala bhIDI diI bAraNuM, ghari lAvaI bhuDuM sAruM 1 jAtija bhAI. 4 jAcaka, 3 jAcaka heya. che Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA. 8 aiDre| vAta kao 6lalI, sAta kheAlaI kRpaNa ulakhAya, zrI kumArapALa rAsa. sadhalAmAM guladhAMNI gulI; kaviaNu kahai sama darasaNu thAya. hA. darasaNu bhu kRpaNAM, bhu'Du te kipI dhAMma; bhuOM te karapI AMgaNu, chaThThAM puNyanuM nahIM nAMma. te caupaI. puNyanu nAma na dIsa kihAM, peTa bharI viJAi prAMhi', kirapIra nija nArI khaDI, ajA teluMNi sarIkhIhAi, mAMjArI mUka pramAMNu, dira kAya garAlI jANI; kirapI dharigarelI asI, bhamarI mAkhI naI anusAra, mAMkaNu hu'a sarIkhA haiAi, e kirapI dhari caritra vicAra, dAtA guNu AMNA bhala sahu, dAMni'dha nava nidhi pAMmaie, rAja 203 karI naranA pagalAM jIhAM; duHkhala mANasa tasa dharimAMhi 12 jANe khala viThThI kheAkaDI; luDaNi rUpa bilADI joya. 13 bhUkhI bhamarI hui jasI. 14 mAMkhI mAMkaNu jasI vicAra; chapagI lIkha sarIkhI rajoi. kRpaNa dAMniI padavI hAla. AvaI Avai RSabhanA putra-e dAMti rUpa sAhAMmA e, dAni sakala 1 lADaNu. 2 hAi. 3 guNa. 1. 11 15 mukA naranAra; pAMmyAM bahu. 16 desI. RSi sukhabhAga tA; dAMta vakhANI/esacAgatA-dAM. 17 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. dAMni raMjaI devatA e, dAMni suratarU bAra te-dAM. dAMnidha pUjA pAmII e, dAMta vaDuM saMsAri te-dAM. 18 dAnaI hayavara hAthIA e, mukhijoI munivara keDita-dAM. uThI ulaga keI karaI e, ubhA biI karajoDi tedAM. 18 abhayadAna supAtrathI e, nizcaI mekSa vahaMta te-dAM. ucita anukaMpA kIrti thakIe, chana kahaI bhAga lahaMta te-dAM. 20 anaMta tIrthakara je huvA e, teNuI mukhi bhAkhyuM dAna te-dAM. jeNuI dharami dAna vArIue, tyAhAM nahI tejane vAna te-dA. 21 dAna deI ajUAlaI, e vrata kaMsArapAla nRpa sAMbhalee, zrAvakanAM chehaluM vrata sAra; bAra. 22 DhAla, choDI sImaMdharasAmIyA-e desI rAga prabhAta. zreNika pari jIna pujaI, bhagati gurUtaNare kRpA kRSNanI paritu dharma viSaya chama kAmadeva, zreyAMsanI pari dAna daI dhari. 23 buki tuM phUmara narezvarU, tujha same nRpa chaI kuMNa Ajate lIlA lakSmI lahI karI, kare dharmanuMre valI adbhuta kAjate-bu, 24 zeTha sudarzaNa taNuM pari, pAla nirmalare tumeM sAcaluM zIlate; tapa ArAdhe ghanApariI chama Abhavire parabhavala bahu lIlata-bu.25 bharatataNuM pari bhAvanA, lUkhAI jIma puMDarIka rAyate, kuragaDU pari AI; samatArasare ati aMgiuchAha -bu.ra6 1 dAni sakla saMdhya hetu. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. dharma e yugala je jIna kahyA, munivara taNere valI dasa prakAra che; zrAvaka dharma prakAzIla, aMgi dhare 7pa vrata je bArate-bu. 27 hahA. 28 gUrU vacane nupa harakhIla, aMgiI dharaI vrata bAra; samakita myuM ArAdhatuM cUkaI nahIM nIradhAra. 28 zrI muni hemasuriMda mukhi, nRpa kIdhuM paccakhANa; TIpa paramANiI je likhyAM, te saghaLuM paramANu triNi tatva ArAhII. zrIdeva gurU naI dharma samakita suMdhuM rAkhII, malahII zivasamma. 30 deva zrI arihaMta chaI, deSa aDhAraI dUri; cihuM prakAra sadahaItAM, aSTa kama karaI cUra. 31 nAmi jina pahaIluM namuM, bhAva jinA bhagavaMta; dravya jina cauthI thApanA, sahuM evuM eka cita. 32 labadhi ayAvisane dhaNI, vANu guNa pAMtrisa; sasaraNi baThA prabhu, jagata namAvaI sIsa. atizaya cautIsa jIna taNAM, paMgi diI upadeza vayara virodha samAvatA, TAla rasayala kileza. 34 deva arihaMta a namuM, gurU vaMdu nigraMtha; guNa chatrIsaI bhatA, munivara che mahaMta. 5 pAMca iMdrI vasi karaI, nava vidha baMba sAra; cAra kaSAya pariharaI, mahAvrata paMca dhAra. 6 1 mi. 2 sakSa. 3 te, Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. rAya kahaI gurU mAharU, zrI muni hemariMda, kumata timira naI TAlavA, uda punima caMdra 37 ziva saMnyAsI baMbhaNa, bhaTa paMDitanI Di; hema sUri muni Agali, rahyA su bikarajoDi. 38 mayagalane mada tihAM galaI, jIhAM navi jAge sIMha; aMdhakAra bala tihAM lagaI, chatAM navi u dIha. 38 bhaTa baMbhaNuM mada tihAM lagaI, na bhale jaina sulatAna; hema taNuM mukha dekhatAM, vAdI melyuM mANa rAya kahaI gurU mAhare, sakala leka siNagAra; hama sari mujha mastagiM, avAra nahIM niradhAra. 41 dharma kahio kevalI, te moraI mani sati; dayA mUla AjJA bhalI, huM evuM eka citi. 42 tatva triNi ArAhII, zrI deva gurU naI dharma; atatva triNi pariharuM, samajI zrAvaka marma. 43 cAI karAra kudeva kudharma vicAra, e triNi jagamAMhi asAra; hari hara vipA miththA dharma, e maI chAMDayA samajhI marma. 44 dhame karma heti pariharU, mugati kAjI tasa navi Adara; mithyAta manathI duri karuM, cihuM bhede karI te pariharU. 45 lakIka gurU naI lokika deva, mAnInaI navi kI jaI seva; zrI deva gurU kIka te kahII mAMna IcchI itahAM navi jaII. 46 1 e tatva tregye AdarUM. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 e cyArai mithyAtaja hAi, dharma karatAM mithyA valI, eNe bhedde samakita carI, vrata khAra kahuM tusra krirI, zrI kumArapALa rAsa. * paheluM vrata te prANAtipAta, ArbhaI te| jayaNA kahI, kRmIvAlAki kIDA je, 1Apai artha anukaMpA je. pAMca ati cAra kUri karI, vATa vasaUrIsai dhAM karyo, atiNA je bhAraja bhAta pAMNIne kahIu viccheda, bharyAM, bheda ta upAya valI, jIva dhyAnazrca kAraNuiM, gurU mAMDI kahaSTha eka kathAya, vimalA tasa paTarAMNI sArI, zubha lagana te jAyA putra, anukrama' yAvana vaya hue, mithyA dhama kaye kA; mugita nArI na lahui nimalI. 47 bAr tanI TIpaja karI; saMyuke sahu citta cokhuM karI. 48 trasa jIvanI na karU dhAta; prathama vrata IMma pAluM sahI. zarIramAthI kAka teha; karUM upagAra nirAMNIteGa. 4ne cAlaDtA sahI pariha; gADhaI baMdhanai pasu AdaryA. 11 karNe kabala je patehanaIM upajai hA. jIma kai zrI jInarAja; gurU 207 vAdhyuM ramatAM 1 Apa arthe anuka MpA kAje. nisyaM. manamAMhi kare. 5 teDane Yu - chedana karyA; adhika che. para 25. amarapuri sugrIvaha rAya; amarasiMdha kukhi avatAra. 54 kai eka kathAya. 13 pitAtaNu dharasUtra; rAya revADI gayA. paMpa 2 dAjhe. 3 pariharU. 4 e upAyA bahu kheda, 6 bhAkhe. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. dIThe chAga eka bAMbhaNa hAthi, te trADI belyo bahubhAti; 1amarasiMdhaI te teha, kuNa arathaI laI jaI eha. pada tava be bAMbhaNa Dekare, maItA yugana AraMbhe khare, teNaI kAraNuM mArI bekaDo, amarapurI sura thAsya vaDe. 57 mujhanaI puNyathAsya atighaNuM, kahiuM na jaI puNya tasataNuM; teNu kAraNa mai mAMDe yAga, e paNa sukhIo thAI chAga. 58 amarasiMha kahI ma kari kukarma, jIva haNatAM ne heI dharma, aganimAMhi ke nAMkhaI triNa, vizvAnara vAdhaI bahu varNa. 18 lehII kharaDyA chama kara pAya, te gatI ujala kima thAya; samudra madhya ke nAMkhaI khAra, sahI navi mIThe huI lagAra. 10 pApi chava saMsAI kriraI, pApa karaI jIva kehapari tarI; jIva haNatAM je hui dharma, te pAtakanuM kevuM karma. 61 jUThuM belaI je jyakAra, te kuNa pApi huI asAra; cerI karate sukhIo thAya, te kuMNu pApiMI dukha sahaI kAya. 6ra. parastrI gamaniI kIrti phiraI, kuNa pAMpi apejasa vistaraI, jIva hatAM je sukha hoI te dukhIu navi dIsaI kaI 63 ima upadeza diI nRpa jasaI eka munivara tihAM Avyo tasaI; nRpa pUchaI kahe tuhma RSirAya, jIva haNii ko sukhIo thAya. 64 tava upadeza diI RSirAya, jahaIre bhakhate na mAta thAya; kAdavaI paDe je navi kalaI, aganiDamAMhi navi balaI. 65 nIla kuMDamAM koI vAsa, je navi lAgaI kAle pAsa; bhAla AMkhi khaNuM atighaNuM, te jana truTa locanataNuM 66 - 1 arisidha. 2 phala. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. 20e rIMha sAthuiM jhujhaI mRgale, sApaNi sari nAcaI sAle; Taka seje je uMdhAya, te jIva haNata sukhIo thAya. 7 na haMNasa prAMNu ma karIsa pApa, AgaI e tujha bekaDa bApa; pUrti vagana karyA eNe bahu, te avadAta kahuM tUjha sahu 58 sAhamuM lalita saravara jeha, tujha tAte khaNAvyuM te; kuMDa khaNa vRkSa rope tAya, chAgataNuM tihAM bAMdhyA pAya. 68 teNuI pApi thayo e chAga, taI rahI A karavA mAga; purva kathA muni bhAI jasaI, jAti smaraNa lahaIaja tasaI. 70 vAta na mAnabhaMbhaNa ajAMNa, tava munivara bhAkhaI IdhANa; tujha gharamAM dhana DATiuM jeha, jA dekhADaI bekaDa eha. 71 lebI baMbha ralIAta thayo, chAga taNuI ghari laI gaye; jJAni bekaDe buddhi apAra, sevana kaDhA dekhADI sAra, 72 bAMbhaNa sAcI mAnI vata, ehahI mAhare purava tAta; AvI muninaI lAgo pAya, saMyama leinaI mugati jAya. 5 aNasaNa tAMma kare bekaDo, devaleki hue sura vaDe; amarasiMha puNya pitaI grahI, cAlyuM te pradeza vahI. ja jegI eka milyo siddhanAtha, kudarataNe teNe jhAlya hAtha; kADhI khaDaga mArevA rahyA, chAgadeva tava pragaTa thaye. 75 teNe vegInuM kIdhuM kAma, kuMbharataNuI rAkhe abhirAma; anukami te pAmyo rAja, jIvadayA kara mahArAja. merUprabha hAthI avatAra, zaze eka rAkhe niradhAra; puNya rUpa pha sahakAra, zreNika ghari thaya megha mAra, 7 1 mRga bhale. 2 phUla . . Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kA, 210 kaSabhadAsa kavi kRta AgaI huo eka megharatha rAya, teNuI rAkhI pArevA kAya; devatAI tasa sAce kahie, thaI tIrthakara mugati ga. 78 munivara metA mATe kahyA, parakA teNuI parise sahyA; dayAvaMta 1jhana nemakumAra, prAMNi kAjI to saMsAra. 78 teNuI kAraNi-5 kI jaI mayA, jaina dharmamAM sAcI dayA; eNe vacane nUpa harakhe bahuM, pApI jana vAryA tihAM sahuM. 80 AheDI, mAchI, A khATakI, pApa thatAM jehanA ghara thakI; teDI te rAkhyA cAkarI, jIvadayA teNuI AdarI. 81 nadI kUpa saravara vAva, tihAM mehalyAM galaNuM baMdhAya; aNagala pANInAM bahu pApa, sAMkhi zAstraI kahie vicAra. 82 sAta gAma bAliI saMtApa, varasa divasa mAchInuM pApa; aNagala pAMNuM eka dina pII, eTalu pAtiga aMgi lII. 83 teNe kAraNa nRpa vAre bahu, purajana loka tihAM teDayA sahu; pa kahe jana viMchaIsukha saMya, jIva ghAta mama karajo keya. 24 jIvadayA te sAco dharma, koya na kara pAtiga karma rAkho jIva pAleja amAri, paDe phiraInIta deza majhAri. 85 vAjI suMdara lAkha agyAra, gAya bheMsa asIhA hajAra; eka sahaI naI eka karI, galyAM vAri pII te phirI. 86 asI dayA varataI jagamAM hiM, jIva na mAraI ke nara kihAMI; rAya taNuM nara niti phiraI, jIva taNuM te rakhyA karaI. 87 eI avasari mevADa deza, tihAM eka nagarataNuIja nivesara vasaI vivahArI gAMma majhAri, mAthuM jAI gharanI nAri. 88 1 si. 2 jabApa. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mI. 8 vAta, nArikAdhI phUDI DhAMkayuM na rahRSTha pAtiga karyuM, DhAMyA na rahai kADha kaSAya, DhAMkyuM na rai madirApAna, atIsAra vyasanI naI cADa, DhAMkyuM khaya rahai na visarai, aMgi ajIraNu nAhanuM Ala, DhAMkyuM na rahe pAtika ma, kumArapAla kApI dhaDadhaDayA, kuNu pApI jU mArai jeha, khIjI rAya doDAvyA dAsa, ku mArpAlaI dIThA rajasaU, re? pApI ? kima mAryAM jata, phATa krodha karU...suMrAya ? zrI kumArapALa rAsa. rAya kahecheM tu karaDe IM, tA tujha mujha kare nahIM dAkha, teDayA vega tihAM talAra, A viga nA huye prAMNu, AMdhI zeTha naIM cAlyA jasaI, svAMnI tu kIDI navi Nu, 11 kADhI nU mArI tihAM dhAta; DhAMkayuM na rahei valI adhama, 89 lasaNa bhakhkhu te sahI gadhAya; DhAMkyu na rahama valI vijJAna. DhAMkayA na rahe valI lakhADa; khuzcha kheDA khuMkhu kara4. 91 chAMne nahIM khelajI tatakAla; vAta gai jIhAM jANe agani bahu dhRta paDayA; AMdhI vegaI AMNA teha. AMdhI zAha ANye nRpa pAsa dhigadhiga rAya karaSTha tihAM tasaU, 94 vaNiga tava khelyo dura dAMta. huNui sAya mujha kasi khAya. huM mArUM prAMNI * manirda para 93 anyA avaguNu; tajI tuma kisa rASa6 utAvaLA maM lAyA vAra; jIma ke avara na khaDakhuM AMNu 97 maMtrI mahaItA khelyA tasa; nara mArevukra mukhi bhaNu. 98 bhAbhipiDa dhana kavi kara, te nara cerI kehIpara karai; nava yeAvana paraNI riharai, te nara para maMdira kima pharTa 1 mAMhi. r tasai. OM jata. 5 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 akajabhadAsa kavi kRta A kA. lavaNa zAkathI alaga rahaI, kaMda mUla te kehIpari karaI; je navi havaI kIDI jata, te kima mAnavanaI mArata. 100 kRpAvaMta thAje dIpa, zeTha taNuI te rAkhe chavo; bahuvivahArI kahaI mukhijasaI kuMbhArapAla nRpa belyo tasaI 1 bhArate te pAche phiraI, je jIna madira moTu karaI; vivahArI naI jaI tihAM kahyuM. rAya vacana teNu sahyuM. 2 mu vivahArI ga gAmi, bhuvana karAvyuM teNuI ThAMmi; jIna mUrati mAMDI abhirAma, jUka vihAra dharAvyuM nAma. 3 4 zrIjInabhuvana karAvIuM, chUTe hatyA Apa; kumArapAlanAM rAjamAM, na kara valI pApa. hAla araNi munivara rAjIe-e desI-rAma-virADI. pApa na karaI ko nagaramAM, na karaI jIvanI ghAtare; anukrami tihAM AvIA, pA5 divasa ne rAtare. truTaka. navarAti parva prabala jANI, pUjAra AvyA sahI; nara hAtha joDI, mAMna meDI, arcaka belaI gahagahI, svAmI devyA bhAga mAMgaI, kaTezvarI nAMmi lahuM; ahISa bekaDa jeha saMkhyA, teha tuhma mAMDI kahuM. 5 1 thAya. 2 khAya. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa zasa. 213 DhAla. 6 sAta saphAI dina sAtameM, AThamaI ATha sahAre; navamaI dina navasaI lahuM, rAya vimAsaI (8) kAMIre; truTaka. kAMI vimAsaI mara bhUpati, mahiSa meTA ApII; devI bhejana bhoga deI, rAja avicala thApAI; aTuM arayakahi tihAM belyA, bhUpa mani bhAvaI nahIM; rAya uttara diI pAchA, bharaDakanaI pine tahi. DhAla, kamaranidaha belIo, suNa bharaDA mujha vAtare; jaina dharma muja citta vaye, na karUM kITaka ghAtare; truTaka. ghAta na karUM je kITaka, mahiSa moTA kima diuM, kAMI bharaDA ! bharama bhUle, samajAvI pitaI houM, je cAhaI aja pADA, jIvatAM tuhma dIjI, samajhAvi aracaka devI tAharI, prANaghAta navi kIchaI. - hAla. mahISa na ApaI narapatI, khIjI devIe tomare, AvI gai utAvalI, hAM nRpa zA ThAMbhare; guTaka. ThAma suvA pati kare, devI tihAM mahISa mAharA Api rAjA, avara vAta laI asI; kahaI kasI; Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 214 RSabhadAsa kavi kRta A. ke. joI khIsa tuhaI desa, mAharA mahISa rahai kahI; aneka rAjA bahAM huA, pUjA ke bhAjai nahIM. 8 DhAla. vinaya karI nRpa belIo, sAMbhali bhajana bhakita tujha bahu karuM, lADu nagarInI sAkara devI; sevare; guTaka. seva sAkara tulle lIjhaI, prANaghAta na kIjI; dharma jANuM pazuA pADA, mArevA kima dIjI jIvatA je tu rAkhe, mahISa suhma ApuM sahI; mAravA mujhanIma devyA, jIva jaMta kazA kahIM; & DhAla. , '' kopI tAMma devAMganA, parise kIdho pratikUlare; nayana karI tihAM rAtaDA, mastaga mAryuM trizUlare; truTaka.. trizUla mAryuM jAma mastaga, tAMma nRpa koDhI thaye aMgi vedana vega vadhI, deha vana saghale game; nRpamani thaye jhAkhe; dehaciMtA navi karai; jaina dharma huM na pAme, rakhe apajasa vistaraI. 10 DhAla, ciMtAtura nRpa tihAM thaI udayana teDIu : tAMbhare; bhUpa kahaI suNe baMdhavA, je tuM devInuM kAma; Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 kAMma jo tuM devI agivedana kArya tehu ciMtA nahIM rakhe deze vAta zrI kumArapALa rAsa. zuSka. kerU, trizUla kADhI, anai maMtrI, vAgaDha, ciMtA mujha pati jAi hAla. maMtrI tAMma 1vicArIu, AvyA zrI vAtasalare mAMDI kahI, gurU mAlyA traka. ulAsa AMNI gurU khelyA, citA maMtrI maMtra jala AtubhrU leI, nRpa taNAM sala aMgi nIra chAMTA, kaSTa kADha jeNe dUra nAse, pUrva pAsa DhAla. maMtrI jala zreSTha karI, chAMyu vedana rAga dUri gayA, dehu thai tAkI mArIi; zIza vaDArI'; zuka. dehukuma raMga jehanA, bhUpa ni bahu sena leI rAya - caDhI, rahyA vAMdI jasi'ubho, ati madhura vacane rAya pUchaSTha, 1 vimAsI. 2 jAe. gurU nAri hema se| dharmaja tI; ApaNI. 11 gurU mama kare; mukhamAM dharA; nAma manamAM jaMpeA; ka tihAM khapA 12, rAyanuM kuma pAsare; ulAsare; 215 agare; ragare: ulaTa thaye; taNe pAse gaye|; eka rAtI su'I; sUri munivara taNuma 13 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 RSabhadAsa kRta. A. kA DhAla, gurU jJAnI tihAM belIA, sAMbhali cAlu rAyare; je tuhma rAti devAMganA, mAryo masta dhAyare; 2 . guTaka. thAya mastIga sabala mAryo, vedana aMgi vALI ghaNuM; teha devI jahAM bAMdhI, pApa bhagave ApaNuM nRpa kahaI gurU tu munivara, dayA ANuM choDI devAMganA dukha kAya dIjaI, taraNa kATa na meDII 14 DhAla, ' gurU kahaI nRpa suNi rAjIA, muMkaI maMsane AhArare; haTha na karacha mujhasuM valI, karaI valI jIvanI sArare, truTaka sAra karaI je jIva kerI, desa aDhAramAMhiM pharaI; jeha chone jIva mAraI tehanaI pragaTa karaI; teha devI eha chUTaI tihAM lagI bAMdhI rahaI kumArapAla tihAM vega uThI, devI naI supari kahaI. 15 DhAla, devI kahaI suNi narapatI, huM kahuM mukhi mAriraI; deza aDhAramAMhi phiraI, varatAvuM amAriraI; truTaka. amAri varatI desamAM hiM, jIva ko bharaI nahIM; je prANuM haba chAMne, sIkha huM deuM tahIM; ----- 1 tujase. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. maiM. 8 strI rAjA hema vacane devI chuTI, zrI kumArapALa rAsa. tasI prajA, devI paNi phira mahiali dvA. mahiali devi nita kirai, karatI zrI gurU caraNa pasAle, vahyA tejANe 4ugyA vAcAlaDA, jei kuli kaTA hINI vADa jIma, 25ga capa ekaja sUraja ugIo, supurUSa kumati timiranaI TAlavA, RSabha kahe jana sA jasse, saraga hemara daha kalikAla narakhi havA, khIje RSirAjA kahyA moTA sArikhA, phUlahA ekatA kumArapAlathI gurU vaDA, jejyui mAchI mehalyA vAgarI, kA gi AheDI ni nivi kri, mAchI mIna ne padbhava, vRSabha ajA mahISI mahISa dhaNuA, paMkhI kai paciraMjIvayA, jhumara sukhe sugurU sasalA sahelA sUkA, hemataNA jalacara thalacar paMkhI, pramai 1 teha. 2 jema 6 munivar. 3 jaNa. vaja mRtyu cara" krUsama tehavI thai; gahugahI. 16 eka na hAya; sahu kAya. 18 hemara'; punimacaMda 19 pAtAli; hema turaMgama 217 sAra: jejekAr. 17 prattiethyA rAya; jIva na sAhai. 3 (muni) mRga, gAya; kAla 20 hemara ; manirda 21 guNu jagadgurU 4 udA: pasAya. 23 gAya; rAya 24 gAyaka pAya 25 pa riha Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta jIna nAmaI, 'khI munivara 218 thalacar pasu nIrjIva nRpana RSabhadeva Aga gUrU upadeza deza havA, aneka purUSa Agama te nara ahvA dIThA nahIM, karUNAsAgara bahu havA, paratami dii te devatA, nRpa AvyA medhakU mara Age haveA, jaMtu kumanirda jagamAM vaDA, kAkhyA asme AMNu; namai, eNui rAkhyA ahna uparANu. 26 huvA, tihAM te kI racA, rarAya vIra jiSNuda jahAM vicaratA, ku bharanara da eka divasa tema valI, kumanirda jagamAM vaDeA, abhayadAMna dIThe ugAratA, rAkhyA muMkAvyA sadA medharatha rAI rAkhIe, eka krugaranirada sarIkhA kihAM, * rAkhyA ugAryo jaMtu jIva na mare teNe jIva anerai amarasiMdha Aga" hA, aja marada jIvaja paDe, kaIM haribala mAchI jamInanI, karate kumanirda jagamAM vaDA, sakala karI abha nahIM eNujI anna dAtAra; pa niradhAra. 28 mRga karaNa pArevA jIva eka aDhAraja sAra jaMtu A. kA. upakAra; sAra. 27 teNe kAraNi jala jIva kaha, AdhiA vani jAI munihemanaI, na lahu 1 prANa. 2 nRpa. 3 sadA karesa neka. 4 maccha, hAMmi; kAMmi. 29 eka; aneka. yAmi; gAmi. mAla; sabhAla. jata; ane ta. ugAresa; desa. kumanirda; RSabhaNa 6. . 31 3ra 33 sa'bhAla, pratipAla. 35 34 3 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumArapALa, rAsa. : 218 thalacara kahe chanavara vaDe, jeNe kahio karUNuM dharma; paMkhI kahaI mujha gurU vaDe, jeNe samajhAvyo marma. 37 paMkhI vAdaja TAlavA, tihAM be kavirAja karaI karAvaI anumodatAM, lAbha sarIkho . thAya. 38 1abo re te bhalo, sIo te guNavata; phalaha cakhAvaI teha guNI, triNa nara mAtaMta. 38 eNe vacane paMkhI hasyA, lAgI kaviaNu pAya; zrI chana hema narapatitaNuM, nitya pazuo guNa gAya. 40 kIrti jagamAM vistarI, kumArapAla guNavaMta; aDhAra kesamAMhi valI, na haNuI prANuM jata. 41 DhAla. padmaratha rAya vItI zakApurI rAjIe-e dezI-rAga-mArUNuM. jIva na mAre kaI valI deza aDhAramAre; vAdhI puNya dayAya; jIva jata haNaI ke paradezamAMre; te dUkha sabalu rAya-rayaDa narapatIre-AMkaNa. kAsI desamAM vANArasI nagarI bhalIre; nRpa pugala jayacaMda; jeyaNa sAtasaI rAjya karaI nara cihuM pAMsere; jeho gagani diNaMda. : Ara sahaI gayavara gAjai bAraNaIre; sAThi lAkha sahANa; 1 aMbasa. 2 sahyAna. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 A. kA. 43 45 kaSabhadAsa kavi kRta. trIsa lAkha jasa pAlA Agali ulamUre, bAra sata nisANa-rU. gaMgA jamunA (rUpi) jehane lAkaDIre; teNe pugala nAma, nIra vinA pati navi cAlI zakaire; sena sabala abhirAma--rU. teNaI rAjI nitya pApa huI tihA atighaNuM re; chava ghAta nahIM pAra, vAta suNuM tihAM kuMmaranidaha tehanIre; karate hII vicAra-rU. catura cItAre teDI pATa lakhAvIe re, saraga naraga Alekha. puNya karacha (te) nara dIsaI saragi saMcare, pApI naraga vizeSa-rU. rUpa lakhAvyuM mAMhi jayacaMda rAyanuM re, Agali kuMmaraniraMda, baIkara joDI bhAkhai jayacaMda bhUpanadhare, rakhi jIva geviMda-3. yugala koDi senaIA sAMDhi bharI dhare; vAcha dAya hajAra; ratna amUlika kIdhuM rAya bheTa re; supari lakhyo jUhAra-rU. 47 48 1 traNaya. 2 sahasa. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. sA. 8 zrI kumArapALa rAsa. dvA jAhAra lakhkho jayacaMdana, bheTa kara suNI rAyanAM, bhUpati hu vinaya vacana hAla. rAga kedAre--ati kUkha dekhI-e dezI. sAMbhale prasanna thaI nRpa lIe, huM mukhi rAjA lAlapI, maMtrine kahu sAce| kumanirda, jeNui kIdhu jaMtu ANaMda, kamara nRpana" darisaI, pratidha 1u pAmIsa valI, teDIA mAchI vAdharI, pajaMtu naIM je pIDatAM, kucha jAla pAsA khAlIAre, jIva jata kA mAri nahIM, tejI duhA. amAr paDhA vAgaI niti, navi kumArapAla pratiSedhathI, jyaca da maMtrI vAta; karyAM prAMNInA dhAta. kRpA rUpiNI strI varSAM, jJAna AcAra rUpa chatra dharI, varatAvadha 1 ati pAmyA sahI. 2 gAMma jANe ugyA yunimacaMda jeNui TAlyA mRga, maccha kdama 51 huM taryAM jayacaMda Apa; vi karUM re jagamAMhi pApama, para khATakI pApI rd; nRpa vAryA re desamAM tehama 53 AlIA pAtiga DAMga; paDhAvAvakare chaThThAM nRpa rAMma-ma, 54 mahu dhana; prasana; 19 mei thaye turaMga nupa sa taDAlI; kRpAla pa pakSANu; AMNu. - 56 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra RSabhadAsa kavi kRta paMca prakAra sajhaya 25, vAgaya nita cada rAjamAM jIva 12e, te nRpa naI jIva jata paMkhI pattu, ne hazui sAya te vallabha kumaranaridana, chama peAtAnA capai. huM chuD. sArDha siMdhu kuMkaNu karI, rASTa lATa ana" bhaMbhera, kaccha jAladhara naI mevADa, dIpaka deza 4vasai abhIra, aDhAra deza e peAtAtaNuI, caNaMda desa anerA pachahAM, dhana ApI maMtrI khala karI, ema vistarI teA upavAsa rAjA eka divasa nRpa kumaraha jeha, makA valA nija pAya, karNAsAgara kumanirda, ati anupA ANiya vyA, prAMNa na haNa) kA kahaDtaNA, dayA dharmadIpya| atiNA; kumArapAla mATe mAhata, aDhAra deza ugAryA jata. 59 karNATaka gUjara mAlA, mArUM desa jasa pAtaSTha havA; sapAdalakSa vasai paravarI, 60 sakala deza jei kIdhu je; jeI thAMnika nahI pApa dhADa. sakala loka galI pII nIra; jIva jata ke tihAM navi hRI; kare jIva jaMtu ke na hui tihAM. jIva dhAta kathA pariharI; 13 desayAya, Adara, 1 che. 2 vAlA o 5. 3pApIgADha. A. kA. vAtra; sahu mitra; 57 sujANa;. prAMNu. para mAri zabada jo mukhi' kahevAya UrjA huM khele AMbila kara; kAusagga kyAMnaIM ubhA teha. ukheDayA alage navi thAya; 65 samatAsa sItala jImacaMda; rakhe dukha pAmai parakAya. 66 4 abhigama, 5 tyAhAM. 1 4 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. aTuM vimAsaI Atama sAkhi, jImatima para prAMNinaI rAkhi; tana dhana prANa teha zubha khAjI, je AvyuM nRpatinaI kAjI. 7 parakAchi hu vardhamAna, bhUjaMga DasaMtAM enuM dhyAna; sukosala nija tAtaha kAI, teNaI nija prAMNa karyA tA. 18 muni metAraja Age ho, parakAje te munivara muo; megharatha rAjAparatani joya, para aratha kAyA de soya. 69 saMdha kumAra AvyA parakAmi, gaja hopAe rahyA ThAma; vikrama paradukha bhaMjaNa kahyuM, te tasa jagamAM nAma ja rahe. 70 vAMmaNa mitra pazupari thaye, munisuvrata parakA gaye. huM parakAchuiM AvuM Aja, Ape ma koDAI khAja. 71 dehadharma te ehavo achaI aMti! kAyA viNasaI paDaI; saDaNa paNa viddhasaNa paNuM, jarA gataNuM dukha ghaNuM. 7ra sanatabhAra sarIkhA jeha. sAta roga khiNa pagaTayA teha; caMpA nagarI nRpa zrIpAla, kaDhI deha thaye tatakAla. 73 udAI rAjaRSinaI joI, sabala raMga tasa aMgi heI, puMDarIka rAjA je kahyA, khiNamAM deha tasa viNasI gayo. 74 arUM vimAsI pRthvIrAya, zatre tihAM che nija pAya; cama masa makoDA mukhi. bhUpaI alago mu sukhiM . asI dayA nara kumaraniraMda, kizuM vakhANuI kavi matimaMda eka bhAguNa kahyA na jAya, dayArUpa ghaDe e rAya. dayA rUpe rAjA ghaDa, mukhi na kahaI mAri; pahaIluM vrata Ima pAlate, bIjaI mRSA nivArI. 1 jeNaI. 2 zela. 3 - 77 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. caupaI. bIjai vrata juThuM pariharaI, paMca mRSAnI agaDaja karaI; kanyAlI bhemAlI gAya, kuDuM kimaI na laI rAya. 78 kUDI sAkhI na deu kharI, dharma kAjI maI jacaNa karI; thApaNume seya niSedha, te navi rAkhaI jANuM veda. 78 paMca aticAra tajI bhUpAla, sahasAkAra na dIjaI Ala; paranA marma prakAsI dIdha, svadArAmaMtra bheda na kIdha. 80 cauthaI juThau te upadeza, kUDA lekha lakhyA paradesa; e aticAra TAlai sahI, na Talai te tasa jayaNuM kahI. 81 nAma karyuM ke thApAmI nuM zrIjInavara mukhi Ima kahaI mRSA samuM nahIM pApa, vrata trijaI corI taje, vArU Atama Apa 82 caupaI. 'trIjaI bhUla adattAdAna, teNaI thAnaka nRpa cokhuM dhyAna; vATapADuM navi khAtara dIuM, gAMTha choDI naI navi lIuM. 83 - dANa taNuM navi mAMnaja kahiuM, soya vacana rate mIMThai rahyuM pathaI bhUmi paDayuM lAbhAI, niI te dhana navi rAkhIi. maMdira hATa anaI mahImAMhiM, bahu lakhamI je dIsa tihAM; seya dhana puNya thAnaka karuM, paranI lakSmI huM navi harU. 85 pAMca ati cAra ehanA kahuM, cera taNuM ApyuM navi grahuM; na dIuM saMbala ceraha taNuI, vastu bhela nahI lAbhaja ghaNaI. 86 1 de. 2 pANa. 3 ghari. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma mI. 8 zrI kumArapALa rAsa. lAka virUddha te na karU pApa, phUDAM tela nai phUDAM mApa; aticAra e TAlII, jo cAlai te zuddha pAlIi. 87 pAMca hA. zuddha vrata pa pAlatA, na li. kAraNa paDii jei rAkhI, thira cau54. kima mana rAkhai nara mahArAja, suyA sahu nara purUSa ratana, pATaNamAMhi vasa nar eka, kuberadatta vivahArI nAMma, lAbhaIsAya gayeA parama, ratna dvipa bhaNI te padhyeA, sAyar vica eka DuMgara dITha, Agali paMtha na dIse yAhAM, mAlama zeTha nara sahui mila", kuberadatta tihAM eNIpara kaha', eNuI avasieka heADImAMhi; kIdhu zeTha taNuija jUSAr, paMcaza'ga nAmA eka dvIpa, teNu" sagarbhA mRgalI huNI, dIThA prANa mRgalInA gayA, dhik dhigU rAjAne avatAra, 1 rAyataNA. paranuM dhana; peAtAnuM mana. phUDa 5 sakalacaritra mukhikahaisu Aja; kumArapAla kama rAkhaI manna. bAr vrata tasa ala viveka; jenA jagi melai guNagrAMma. 90 vAMNu paMca saI bharI dAma; cada keDi dhana lei vacceA. 21 te vica vATaa vAhANuM pahe; ciMtAtura hue mAlama tyAhAM. hara vAlyAM vAhaNa pAchAM navi vala; kAIka bheda kasA iMDAM lahei, khasI purUSa nai AvyA tAMha; manaragi khelyA teNIvAra. 94 tihAM satasAgara rAya ajIpa; lAguM khaNu mRgabAlika bhaNI. 85 satasAgara nRpa AvI yA; pApa karma nita karai apAra. re en h Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. panaI naraga kahiuM te sahI, asyA pApa chuTa kahu kahI; bIhane nupa paraloka bhaNI, agaDa karI jIva haNavA taNa. 97 nagarImAMhi vALo paTe, jIva ma haMNo nAno vaDe; dayA kAjI paraciMtA karaI, nRpa zuka paradIpaI pheravaI. 28 jANyA pacasaI kholyavAhaNa, satasAgara nRpa dhuM jANuM; teNui bhUpa mujhanaI kalyo, vAhaNavaTI AvI tuhma mi. Ta. vAMhaNa paMcasai pahelAM jeha, tume navA navi dI teha, milyA vAhaNa ihAM ekahajAra, kADhavA havaI kahuM upacAra. 100 seya purUSa belyo manaraMgi, ko eka caDhaIA Dragara IMgi; deva bhuvana eka moTuM tihAM, joDi damAmAM chaI te mAMhi. ja seya bujAvaya gADhaI ghAya, bhAraMDa paMkhI teNuI ThAya; - te uDaI bhayaMkara . thaI, teNuI pavanai te cAlaI vahI; 2 paNi IhAM vAta paDije virAma, je cAI terahaI eNu ThAMmi; tuhma zeDa mukhi bhAkhe jeha, eNuI thAnaka nara jAI teha. 3 zeTha kahaI nara suNaje tuhmA, mukhi Adeza na desuM alle; maI ucarI chaI vrata bAra, kimabeluM mukhi vacana asAra. 4 kIDI kathuA na karyuM haze, sarakhe jIvaachaI savaMja tuM bhaNe; kahaInai kahuM huM kUNahAM jAya, milavA ane putra pitAya. 5 kuNanaI cAlaI eNuI ThAmi, huM pote jAisa eNuI ThAmi; nA nA kahaItAM cAlyo zeka, baI tihAM jIna pratimA beTi. 6 sAgArI aNusaNuM ucarI, cAra saraNa manamAMhi dharI; gADhaI vAhyAM guMba nizANa, bhAraMDa paMkhI paDayuM bhaMgANa. 7 1 desaI pharaI. 2 nau. 3 eka, Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. sa. 8 zrI kumArapALarAsa. uDyA bhADa paMkhI sahu, teNu paMkhaI huM pavanaja bahuM , teNuI pava inaupAchA valyA. aNuhalavADaI poTaNa palyA. 8 Avyo vAhaNa bharUacibhaNI, nAli bharI tihAM mukI gara dhAyA loka nirgaranA ghaNA, vAhaNavaTI tihAM bhUlIA ghaNA .. dIThA mahitA dIThA lekA dIThA khulAsIonA thaka; } dIThAM kariANAM bahumAMhi, paNi eka zeTha na dIsaI kyAMhi. 10 pUcha loka mahetA sarinAmi, zeTha tuhmArU kahu kaMNa ThAMma; eka kahaI zeTha Agali hasaI, eka kahaI pAchali AvasaI. 11 eka kahaI na lahuM avadAla, jANuM peTa bharyAnI vAta. ekakasAhI vacalaI vAvANi, eka kahaI dhUya mukha pANi, 12 kahaInuM vacana milanahIM chama, vAmanadeva maMtrI kahaI tAma; zeTha taNuM gati navi samajhAya, to avazya je hasaI Aya. 13 cAlI vAta gaI. pATaNamAMhi, ciMtAtura bahuuM sahuphe tyAMha : kamilyA purUSa je vaDavA cAla, nRpa naI vinavIu tatakAla 14 svAmI tulle Avo tasa ghaIri, dravya taNI kAMI kI jaI mahari; pachaI sahu AraNakAraNa bhaNI, kumArapAla velanuM ucaraI. 5 asyu vacana nRpa belyo tahIM, paranuM dhana mujha kalpaI nahI, ehanI lakhamI te paNi khAya, je nara ehane putra pitAya. 16 durjana bolyA nara teNaI ThAya, teNaI tihAM bhaMbheryo rAya; visa keDi senaIA jeha, kuMNa kAraNi nRpa muke teha, 17 nRpa e meTe kuberadatta, jehanaI pitaI jhAjhuM citta; vAhaNa paMcasaI AvyA IhAM, puThi na dIsaI kihAM. 18 1 nau, 2 vAi. 3 jeha 4 ne bheTayA teha. 5 hau. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A, kA. 22 228 RSabhadAsa kavi kRta hayavara hAthI hIrA bahu, bhUpati dhana lIjai te sahu; rAjA manase karyo vicAra, vivahArI dhana letAM sI vAra. 17 jehanaI pAchali nahIM ko putra, tehanuM rA laI gharasutra; AgaI siddharAja jesaMga jela, aputrIA dhana leto teha. kumArapAla(tavo ulasI, are! murkha tuma matikAM khasI; pArSi leyaNa gayA pitAya, te suta su tasa sarI thAya. 21 karmi tAta have keDhio, to tasa loDhIe; jo pitA hatyAro heI, putra patha AdararassaI seya? kAlagario kahII jeha, mahiSa paMcasaI haNata teha; seya marinaI naragiM ga; suta teno te zrAvaka thayo. 23 jUTha bole jehane bApa, suta sAco te kevuM pApa; loha khare taskaramAM zare, rohiNIo cerI pariharaI. 24 rAvaNa laMpaTa suta kima bhale, nami rAya rahyA ekale; caMdrarUka te rIsAla, telane sutaje ati sukumAla. 25 tIrthakara cakrI nRpa jeha, addhi ramaNa muktA huA teha; nemiM kAma ha mani haThI, kahu kIrtAi vAdhI kaI ghaTI. 26 eNe draSTAMta samajha narA, Adaro bela huI te kharA; paradhana levAnI tajI vAta, bAMhya prAMNa karaI kuNa ghAta. 27 je nara haraI abhiMtara prANa, te te pApI mUDha ajANa, sAya thakI bhAre nara teha, bAhya prANa haraI nara jeha. 28 abhiMtaraprAMNahaNInaImUo, avarAM dUkha tehanaI naI jUo; bAhya prANa pApI te haraI, sakala kuTuMbanaI dukhIo karaI. ra8 1 hasi. 2 purUSa. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 RSabhadAsa kavi kRta. teNaI kAraNi navi lIuM ghanna, trIjA vratanuM karU jatana; asyu vacananupabhAkharI jasaI, maMtrI mahaItA baThA tasaI: 30 svAmI tumbha ma le vari, paNi Avo nRpa tehanaI ghaIri. tasa maMdira deharAsara sAra, jUhArI saphala kure avatAra. 31 eNe vacane caDhIo nRpa tihAM, Avyo vivahArI ghara bahAM; paDe napa maMdiramAM dhasI, guNathI dekhI be hasI. 32 bahAnI mujha tuM mAtA hAmi, tAharUM dhana nRpanAvaI kAMmi; tuM mani ciMtA karaje tAjI, paranuM dhana mujha nAI kAjI. 33 eNe vayate guNazrI te TharI, vividha vastu lei Agati dharI; rAya kahai mujha nahIM ke kAma, dekhADo deharAsara ThAma. . 34 guNazrI mAtA Agali thai, deharAsara dekhADayuM sahI; jetA nRpati harSa apAra, dITha ibrabhuvana AkAra 35 rana jaDita sevanamaya thaMbha, pAMcikAra tihAM maNimaya biMba matI mAlA bahu jhumakhA, jANe AMsthA saragaha thaka. 36 dekhI te harakhyo nirAya, kaivaMdana kIdhuM teNuI ThAya; manamAM ciMtyuM eNaI saMsAra, dhana vivahArI e naranAra. 37 kAMIka chavyuM mAharUM dhanya, je mujha nagaraI asyAM ratana; e vivahArI puNyaI karI, pATaNi kIrti bahu vistarI 38 jehanaIri jinapratimAasI, deharAsara harakhaI rahyA hasI; sevana ghari maNimaya mAlI, bhamarI gekha jaDita jAlIA 38 nAga taNuM zAlA tihAM sahI, asva taNuM pAyaga paNi kahI, razilA ramavAnA ThAMsa, poSadhazAlA ati abhirAma. 40 1 bo. 2 jujaNa. 3 jANi. 4 cetya. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. te dekhI nRpa harakhaI jasaI, likhIta TIpa tihAM dIThI tasaI; kavAMcaI kuMbhArapAla" ulasI, nirakhI TIpa hue nara khusI. 1 SaTa kAThi sevana nidhAna, ATha sahasa kula rUpA bhAna " - daza hajAra maNi ratnanI jAti, bi sahasa kuMbha dhRtatila bhAti. 4 kuMbhI, cosaTha maNanuM mAMna, biI sahasa khAMDI rAkhaI dhAna; sele kuMbhe khArI eka, mAMna thakI navi cUkaI rekha. 43 vAjI suMdara sahasa pacAsa, karI hajAra tihAM bAMdhyA khAsa; asI sahasa jasa pote gAya, maMdira meTA paMca sahaya. 44 paMcasaI halanaI paMcasaI hAra, vAhaNa paMcaI vahaI jalavATa; zakaTa pAMcasaI cAlaI vahI, e dhana sahu pitAnuM sahI. 45 vAMcI rIpanaI uDio jasaI, guNazrI retI dIThI tasaI, tasa bolAvaI pATaNane rAya, kUMNa kAraNa tuM pUraI mAMya ja svAmI putra taNuM gati eha, khikhiNa sAlaI suta saneha, teNuI maraNa lahyuM je Aja, te mujha jIvyAnuM huM kAja. 47 ApaghAta kara havaI rAya, putra taNe viraha khape na jAya; anapAna na rUcaI Aja, meTAM dUkha e jagamAM sAta. 48 pahaIla dukhataNI suNi vAta, udari upane cA tAta; jaNutAM muI jehanI mAya, e dukha bIjuM sahI kahevAya. 48 trinuM dukha je nirdhanapaNuM, cauthuM dukha je paravasipaNuM pAMcamuM chaI jagi moTuM dUkha, nara naradhana naI jhAjhI bhukha; 50 chaDuM dukha je suNa sarai, nara kAmInaI mahilA maraI; sAtamuM dUkha suNa sahukoya, ati putra maraNuM ja hoya. 51 1 vana. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. . 8 zrI kumArapALa rAsa. - - 21 svAmI e dUkha eNaI saMsA, khikhiNuMsAI haie maMjhArika guNathIkahate mujhadukha Aja, putra saneha sAla mahArAja. para rAya kahaI suNi guNatrImAta, tujhanaI e kuNaI bhAkhI vAta;"15 tehane te ANe hAmi, viNa samajhe rUI kaNa kami. 53 vAmadeva teDI teNIvAra, bhUpaI puchaG sakala vicAra; teNuI vAta tihAM mAMDI karI, iMbhArapAla nRpa suNa sahI. 54 ratnadIpathI valIA jasaI, vAhaNa DuMgara khelyA tasaI navAM paMcasaI pahalAM tihAM, anapAna khUTAM te mAMhiM.55 te dukhIA nara dIThA jasa, kuberadatta be tihAM tasaI, ApaNu khAchama nIra apAra, e bhUkhyAM kima lIjai AhAra. 56 para bhUkhyAM je jamI Apa, e jagamAMhiM moTuM pApa; A aMna anaI sukhaDI, prathama badhAM puNyanI paDI. " ApyuM ane sukhI sahu thAya, puNya tihAM eka lahyuM upAya na navi cAlaI AghAM jaI zeTha, DuMgara dITha tasaI. 58 vANA -ba Dhela vAcAla, bhAraMDapakhI uDayA samakAle teNuI pavanai ne cAlyA vahI, sahuke emaI AvyA sahIM. paTa anapAna vinA tihAM zeDa, kahIyariMi te jIvasyaI meTi asI vAta java maMtrI kahI, kumArapAla bolyo gahaIgahI. 60 jasapuNya ItaryA vAhaNa hajAra, teNuI kIdhI bahu mAnava sAra; phatehanuM dukha bhama kare lagAra, te chavAI chaI sahI niradhAra. 61 ' 3DI. pa7 te jIvaI jaI zubhapari, tehanaI na vAya prAMhi te jagi sAtanuM, vacana te sAcuM 1 pahelAM 2 ca. 3 teha tA. 4 jagamAM. uvAya; thAya. 12 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A, kA, 232 RSabhadAsa kavi kRta. rAjA tapIo gurU salI, deva supurUSaha bAla; kaviaNu kahaI e sAtanuM, vacana phalaI tatakAla. 63 rAya vacana sAcuM thayuM, AvyuM eka vimAna; pakuberadatta naI strI tihAM, mAMhi te bahuja nidhAna. 64 AvI milIe rAya naI, hara purajana loka; guNazrI kamalAvahuasuM, nA sajana zeka. 65 Rddhi dekhI nRpa harakhIe, bahu prasaMsaI rAya; eNuI avasari havai zeThana, pUchaI pUrva kathAya. 66 DhAla. Aja havuM suvihANa--e dezI. zeTha kahaI suNi rAya !, pUjA zrI chananI karIe; nAma japuM arihaMta, pavate vana jevuM pharIe. 67 eNuI avasari eka kuMDa, dITha tava nIraI bharyo e kataga kAraNi mAMhiM, java jevA naI utaryo e. 68 dIThI bArI eka, ughADI mAMhiM pale e; disaI nagara nivesa, purUSa tihAM navi ma e. 68 cA rAjaduAra, saptama bhumi java gayo e dIThI kanyA eka, belAvI ubhuM rahe e. 70 uMmara kahaI suNe svAmI, tilakApurane rAjIe e pAtAlaketu nRpa nAma, jasa mahimA jagi gAjIo e. 71 karamiM hue matihINu, maMsa lolavI te the epha. mANasa mAraI tAma, dayA dharma nRpane gayo e. 7ra 1 strInuM tihAM. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha, mo. 8 zrI kumArapALa rAsa. 233 svAmI suNi avadAla, pUrva kathA tumane kahuM e; eka divasa eka jIva, AM nRpa Agali hahu e. maMsa bhakhevA kAjI, rAdhaNIA kari te dIuM e; puchaI vArevAra, mAri maMsa nIpAIuM e. karmaga te jIva, mAMjarI leI gaI e; je na dIsaI jaMta, rasadAra ciMtA thaI e. 75 teNuI bhaya nRpane AMNi, mRta bAlika leI AvIo e; agani yoga te mAMsa, vividha pari nIpAIuM e. 7 bhUpati bhajana kAjI, AvI baI tihAM jasaI e; prathama ApyuM mAMsa, thAlImAMhiM mukyuM tasaI e. khAvA lAge jAma, svAda have tava atighaNe e; prasaMsIu A supakAra, puchai vRtAMta teha taNoe e. 78 mAMDI kahI ja kathAya, svAda lapaTI te che e; ANi eke; bAla, dayA dharma nRpane game e. 78 dayA dharma nahIM tehamAM, rasanA laMpaTa jela; jIhyA kAraNi nara rUlyA, suNa nara kahuM teha. 80 caupaI. kuMDarIka saMyamane dhaNI. jIbhaI ke durgati bhaNI; maMgAcArya gacchane dhaNI, teNuI gati pamI vyaMtara taNI. 81 mAsa khamaNa muni jIbhaI do lADU lADU karate bhame, ASADhabhUta rasanAI karI, dharI rUpa nATakiNI varI. 82 tima chama paravasi hu rAya, mAgI mArI mANasa khAya; purajana leka gayA ucalI, huM putrI chuM tehanI valI. 83 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 havaDAM te hAM Avasya, 'jo mUjha pai rAkhuM sahI, RRSabhadAsa kavi kRta satyA pu DheramAM jasai, putrInaIM kAI ANu DAya, putrI kahaI suNi mujha pitAya, eka kamara vara joi teha, rAya kahaSTha suNi putrI kahu, tai kuMNu jANyuM ANuM teha, sama khAte nara dIThe| jasa, putrI paraNAvaU naranAtha, tA bhUja mukuM ehanA Aja, putrIka suNuiM mujha pitAya, huM A kaoN. nAsI jA tujhanaU mAsya); krU mAAla ! mai hA mukhi kahI AbhyA rAkhasa rAjA tAryuM; kAyaka nara kAyA gaMdhAya. tujhaAgali kuNuraha eNuDAya; khAvA bhaNI nara na malai te 86 sAdhyA vara huM kahAM navi lahu; putrI vara tasa mujha naIM pragaTa kuberadatta na na bhakhu deha. duhA. khApaNa jIva tapatA nahIM, rAya merU sarIkhA anata Dhaga, ana masa nIma kare| mahArAja; khAdhaI jIva tRpatA niva thAya. bhamatAM jIva anaMta bhava, stanya asakhya sAyaH jala thakI, te ema gati cAra bhagataDA, jIve sAha bhukhyA prANiyA, samatA zravaNu netra mukha nAsikA, kaTi putrI kahui pitA su aa, 1 jo, - 2 khapAvyAM. vicArI rakhavarAvyA kIdhA tasaD; muku hAtha. pAMna kI paNi adhi kIdhA kAyA e nija nahI oya; sAya. mAya; thAya. najI hAtha; jagi sAta. 84 21 87 88 88 80 1 AhAra; lagAra. Tara 83 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 . 8 zrI kumArapALa rAsa. caupaI. sAtaI nIlaja sarIkhA sadA, pikhe tRpati na pAmaI kadA; - muMkaI mAMna khiNa bhUkhyAM yadA, kAyA prema dharaI nRpa mughA. 4 AgaI pApa karyA tukSe bahu. kare agaDa bama chUTo sahe;" ;. putrI vacane valIo rAya, basa agaDa kIdhi teNaI kAya. 185 purajanaloka sahu AvI vasya, rAjA rAja karaI ula; putrIvara naI teDI karI, vimala vimAna dIdhu dhana bharI. aMda seya vimAnaI IsI karI, tujha puNya I A paravarI; rAya kaI vivahArI bhale, tuM sAhasIka anaI guNanile. 87 tujha AviI huo jyakAra, kara sakala kuTuMbanI sAra; } huM Avyo jUhAravA deva, tujha ravivahArI vaDe viveka 89 bahu pasaMsI teNuI ThAya, kumArapAla nija maMdira jAya; kAraNuaNuinupamaninavicalya, vrata leI nRpa sAco paze. 88 zuddha vrata napa pAlatuM, na liI paranuM dhana, vrata cothuM nRpa pAlate, karatA zIla jatana. caupai. , mahAvrata kare TAlaI doSa, paradArane 4pa satiSa; vidhavA nArInuM paccakhANa, pazuo bhegana vachaI jANi. 1 vinItA joha kUmArI hoya, bhoga na vaMI nRpati seya; vinItA paraNI AThaja sahI, avara dekha te lAgaI nahIM. 2 * 1 tyAhAM. 2 dIThe huM harakhyo heva. 3 agi Adare. 4 muja. 5 narapati. 6 lagaDI. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. rUpALavA kahII teha, kumArapAlaI ThaMDI teha; ccAra mAsa nRpa zalaja dharai, abrahma parva tithi pariharaI. 3 mani cUkaI AvaI upavAsa, vaniM cUkaI AMbali tAsa; kAyA cUkaI navI karacha, divasaI brahmacaya mani dharaI. 4 pAMca aticAra ehanA dhAri, vidhavA vezyA kulAMganA nAri; hAsa vinoda krIDA navi karaI, kumArapAla nRpati pariharaI. 5 eNapari pAlaI rAkhuM zIla jehavuM nirmala gaMga salIla; mana vacana kAyA jasa sAra; kAraNa paDi na bhare vikAra. je paTarANa AThaI kahI, karmo te devAMgata thaI maMtrI sahu bAlyA gahaIgahI, kuMmAspAla nRpa para sahI. 7 straviNa rAjanahaI nara nAtha, teNuI kAraNi graha kaMnyA hAtha; kumArapAla kahaI rahuM ekalo, vrata paMDayAthI vikha te bhale. 8 kumArapAla nRpa Ima kahaI sAMbhali maMtrI vAta, zIla na khaDuM huM sahI, mujha siri gurUne hAtha. 8 agaDa grahI je gurU kanhaI, te huM pAluM sAra; vrata leinaI khaMDate, naraga lahuM avatAra. supurUSa vacana sAcuM sahI, jUThuM kaI na hoya; maI vrata aMgi AdaryuM, sahI na iMDuM seya. 11 caupai. soya vacana navi ce sahI, je vrata lIdhuM sari gahagahI; kimaI na khaMDuM te niradhAra, rAkhuM uttama kUla AcAra. 12 1 jeha. 2 nirmala. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. 237 supurUSa naranI sAcI ghAta, ne haI juThI huI sAca; bhAti paTelaI lehalaI lIha, vacana thakI navi cUkaI sahI. 13 zeSanAga sari lIdhuM bhAra, te navi iDaI sahI niradhAra; sUrya sahu ajUAluM karaI, kula lajAI pRthavI phiraI. 14 IsaI nAga galaI je ghario. tohanaI alaga navi karie supurUSa nara sAcuM AdaraI teNuM vAI navi pAche phiraI 15 disAnabhadra rAjA jagi jeha, vacana pramANa karaI nara te; zAlibhadra dhanaI AdaryuM, viSama kAja te sAluM karyuM. 16 zivakumAra navi zIlaI rahya, kADhio bela teNaI nirvahe; " jaMbusvamisAhamuM navi joya, vacana nakI navi cUkaI seya. 17 kAMIka huM tenI pAMtine, paNi ke nahIM kAyara sAthane; sIhaDa te navi thAI zIAla, maMtrI ! mukhi mama bele Ala. 18 asya vacana bhUpati kahaI, na cale "nRpati Apa; zIlavata agi dharI, TAluM pUrava pApa. 18 sevana taNuM karI pUtalI, paTarANI tasa nAma; thApI rAjabhuvana jasaI, vrata rAkhuM abhirAma. pAMcaI idrI vasI karUM, ArAdhaI jIna aNu agi dharaI vrata pAMcamuM, je parigraha parimANa 21 caupai. pAMcamaI vrata cekhuM dhyAna, sakala vastunuM kIjaI bhAna; nava vidha parigrahanuM paramANu, agaDa na khaMThaI te jagi jANuM. 22 1 leI 2 cuka. 3 sahe. kAma teNe. 5 narapati. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 RSabhadAsa kavi kRta havai kahuM napa Rddhinu mAMna, SaTa kaiTI aSTa. kADi rUpI maNi deza sahasa tulA te mAMna,khIjA keDi bahu niddhAMna; pAMca lAkha vAjI jasa bhalo, hajAra, raca rUDA jasa sAla bi sahasA khAMDI potai dhAMna, madira pAMsaseM pAMcasa 'sabhA 15 casai vAhana seAlana nidhAMna; lahu, avar Rddhi paNi pataI kahuM 23 hATa, sAra, raasI hajAra krUjhaya jasa gAya, agyAr sahasa hAthI gAjatAM, agyAra lAkha vAcha vistAra, sahasa UMTanI sakhyA joya, mi nIja dhananI saMkhyA karI, IMbha rAA huM dhara' viveka, alpa saMsArI je nara hAya, mugatitaNI abhilASA karyuM, 3 lAbhaI lAgAM lakSaNa jAI, ccAra purUSanI suyA vAta, te cyAra" dhana kANi gayA, valbhIka eka dekhaI tasa DAma, A kA eka sahasa hAthI guNu nilAM. 24 bisahasa kuMbha dhata telahu sAra; hula hambara saMkhyA tasa mAMna. 25 saTa paMcasaU suMdara ghATa; " sakhyA tehanI pAMca hunnara. 26 sakalasenanI kahuM saMkhyAya; pacAsa sahasa tihAM ratha vAjatAM 27 pAlA purUSa tihAM lAkha aDhAra; kumArapAlanaSTha patai hAya. 28 pAtaka dravya muka pariharI; zrIgurU kahe kathA tihAM eka. 29 bhavya te nara jIvanuM lakSaNu oya; leba taNu parihara 30 ati leAbhai nara dUkhI thAya; ati lebane kahuM avAta. 31 karmayoga te tarasyA thayAM; sahI sarADaI cadrasyai kAma. 32 zikhara cyAr vastIkanai pAsa, te dIThAM java mana ulAsa; eka kahu, e bhAMjo valI, pIu nIra ranara nila galI 1 pAMca,2.sa. 3 e. 33 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma... 8 zrI kumArapALa rAsa. 23% zikhara eka bhALyuM jeTalaI jala mIThuM pragaTiluM tetalaI; . pIdhuM nIra piTalIA bharyA, bIjA zikhara upara tava pharyA. 34 yugalazikhara tihAM bharyuM jANu, kanANI tihAM pragaTi khANa; tRSNA tava vAdhi ati ghaNI, trIjuM zikhara joyuM teNuI khaNI. 35 dIThI ratana taNI java rasi, cAra purUSa harakhyA ulAsa; caurdU zikhara have bhAMje sahI, asuM vacana mukhi belA tahIM. 36 cautha kahaI mujha suNa vAta, ati tRSNA kI jaI navi brAta; puNya pAmyA che. atighaNuM te mana thIra rAkho ApaNuM. 37 triNipurUSa tihAM bellA asuM, cauthA tuM navi jANui kizuM; je tujhanaI dhana vAhaluM nahIM, te "zuM kAjI rahyA tu AMhi. 38 cautha tava dhana hIMDe cahI, soya vacana vana devai lahI; tehanaI upADI mukIbo, potAnaI maMdira TUMkIo. 38 triNi purUSa te vanamAM rahyA. mahA lebI te saghalA 10kahyA; teNaI triNe tilAM kIdhuM eha, caurdU zikhara bhAMjaI tihAM te 40 zikhara veda bhAMjaI jeTalaI, vikhadhara pragaTa thaye teTalaI ? bAli bhasma karyA te ThAmi, triNi puhUtA jamanaIkAmi. 41 lebha rahita nara huto jeha; deI bhaviM sukha pAmyo teha : te paNi dIsaI te sAthane, a paraNAma nahaI nAthane.' jare sahI tuM su bhagatine bhajanAra, teNaI tUjhanaI nahI lebha lagArika asyAM vacana gurUnAM sAMbhalI, bahuM parigraha nRpa mukai velI. 43 - 1 jaI. 2 jAma. 3 tihAM. 4 rahI. 5 . 6 che. 9 vAta. 8 devya. 8 je. 10 thayA. 11 ta. 12 gAmi Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 A kA, * RSabhadAsa kavi kRta. paMca atisAra IDaI teha, dhana dhAna naI maMdira je; sonuM rUpuM sAte ghAta, dupada upadanI je jAti. 44 dUhA, paMca aticAra parihara, ArAdhaI vrata sAra; chaThuM vrata aMgi dharaI chama pAMI bhavapAra, caupaI chaThuM vrata nRpa pAlaI Aja, cihuMdasi mAMna kara mahArAja; pAMca aticAra TAlaI jeha, uMcA nIcAM trIcchA teha, 4 havaI sAtamuM vrata vicAra, bhoga prabhAga nAMmaI saMbhAri; kumArapAla pAlaI gaIgahI, cauda nIma saMbhAraI sahI. 4 sacita eka je nIlAM pAna, bIDA AThataNuM te mAMna; divya ATha lii dharI viveka, cAturamAsa vigaya vRta eka. 4 sadA liI ekAsaNa AhAra, nizA samaya kare cauvihAra; nIlAM pAna caumAsaI nahIM, abhakSa deSa na lAgaI kahIM, ke eka divasa nRpa kumaniraMda, bhajana bhujaI narane ; dekhara mIThAM karatAM AvAra, maMsa sAMbharyuM teNIvAra. 5 pazcAtApa karaI naranAtha ciMta, jANaI pADuM mukhanA data; acce avicAra avakIkarI, gurU pAsaI Avyo paravarI 5 nija gurU Agali kahI kathAya, hemasUri kahaI sAMbhali rAya; data upari te karaI krodha, na sU jeNuiM gurUne bedha, 5 maMdikheNu nai dhamila je, daDha pravArI nara kahII te; ArAma naMdana sahamuM joI, kASTa bhakSaNa na karatA seya. 5 'ja dhIra. 2 ema cIra. 3 aMgaI. 4 ApaghAta na karatA se Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. tehanaI sugurU milyA jeaMti, te badhA uMcI pati; tuM pratibaMdha suNe nRpa Apa, jIna prAsAda kare jAya pApa. 54 tuja mukhamAM batrIsala data, tetAM bhuvana karaIja atyaMta; zrIjInI pratimA mAMDI karI, dhUo pApa Alasa pariharI. papa batrIsa thaDe bAMdhai prAsAda, dhana teraNa tihAM ghaMTA nAda; sAta hAtha pravAlA taNuM, kIdhI pratimA tribhuvana dhaNI. pa6 deya ghelA deya kalA raMgi, bi rAtA bii nIlaI aMgi; kaMcaNa varaNa sela chaNaMda, kara biMba tihAM kuMmaraniraMda. 57 pApabhIrU eha nirIsa, anaMtakAya mukyAM batrIsa; saMdeSa vasta valI bIjI jeha, kumArapAla mukI teha. 58 hAla. parvatamAMhi vo merU he-e dezI. rAga dezokha. pAMca aticAra ehanA TAI acita ThAma te sacita nihAla; acitta vasta sacitta pratibaddha, e TAlaI nRpa jANa azuddha. 58 upaka dupaka tucha oSadhI kahII, bhakSa karatAM sukha kima lahII; olA ubI paMkha na khAya, pApaDIu pari prema na lAi, 60 vyAlU asUriuM tenavikI jaI, udaya vinA mukhi anna na dIjaI; eNI pari gRpa rAkhaI AcAra, rAjI karaMtAM prati saMsAra. 61 prati saMsArI nRpa kahie, pAlaI karmAdAna panara taja, dhana dhana vrata nRpa saMsAra; avatAra. 62 1 di. 2 jAI. 3 alapa. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 karmAdAna taNA vistAra, vanapATA te nRpa nivAkara, loDhu lyAlA IMTA jeha, sADI karmo je vyApAra, bhADI kama gADalAM phADI kama RSabhadAsa kavi kRta upai. agaDa ane pama rAkhai sAra; pAtiya dhana salu pariharIM. 63 ani kama nava karatA teha; vahAla gADalAM nahIM niradhAra. 64 bhADA hetu na levu vahala; sareAvara kuA na khAva teha. 65 vahelI, kahI jeha, kahI, puNya kAcha tA jayaNA daMta carma nai nakhalA jeha, metI pAi sAArgAra jai, lAkha vANijya te kI niSedha, sAma sAbU sAmalakhAra, mIThuM tela araNe galI, rasa varSANujya te kahuM amRddha, kesa vANijyanuM na kaccha karyuM, daMta vANija kasturI te chaThThuM sahI; maNi kahI tevu. '}', A. kA. carma ne lai nRpa niI sahI; lAkha dhAvaDI mahuDAM cheda. 17 valI vachanAga tehanAM dAMNu nRpa mAMkhaNu cIDa ne nRpa pAlai zuddha nahIM vyApAra; su kaI valI. 68 trIjo madha; zrAvaka dharma. Ta karate tA; sAya karma nRpa leTAnAM na karai huyIAra. 70 dhANI kAhalU naI mu salA; zAstra bhAva rAkhai sahu hAMmi. 71 je ni jANuI sudhA dhamma; chamatima rAkhai paranAM prANu. chara te na galAvai uttama deha; asatI pAkha tajai nirdhAra, 2suka svAMna tajaI mahArAja. drupada caupada lAbhaja kAjI, visa vAMNijyanA nahIM vyApAra, yaMtra pAlaNa ghaTI ukhaMlA, e na kaI nRpa pu yanaIkAMmi, nAla chedanu" na kara karyuM, davA devAnu nRpa paccakhANu, kUA, talAva, draDhu vALyA jeha, 1 letA ayala. 2 nahiM suka svAnane mAMjAra, 193 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. - 243 hRha. !' karma panara nRpa pariharaI, gharaI sudharma vicAra; aSTama vrata aMgi dharai, saphala karaI avatAra. hAla. - tuM caDhIe ghaNu mAna gaje-e desI-rAga dhanAzrI. vrata AThamuM Ima pAlata e, TAlaI anarthadaMDa te; khelA nATika pikhaNuM e, navi jUI pAkhaMDa tA. 75 vAva cholI navi khelate e, nRpa mana vAraI Apa te; seguMja bAjI sogaThAM e, nahIM nRpa tehanuM pApa te. 76 nA navi khelaI jUvaTuM e. na karaI guNanI hANita te; napa nala davadaMtI pAMDavA e, dUtaI dukhIA jANuM che. 77 rAjakathA naI strI kathA e, bhakta kathAne tyAga te; desa kathA nRpa je karaI e. . .. *** * * 78 hIMcele navi hIcate e, jalaI jhIlaI heya te; pApa karatAM prANIo e, mekSa na pote kaya te. 78 bhIMsA gheTA bekaDA e, kukaTa naI mAMjAra te; bhala vaDhatA navi jIvate e; e pekhe sura sAra te. 80 cera satI naI bAlatA e, nRpa navi jevA jAya te; mana mayaluM eNuI thAnakaI e, azubha karma baMdhAya che. 81 cihuM bhede anarthaDa, TAlaI jANuM asAra te; Arta dhyAna na rUdra dhyAna, pApapade hathIyAra te. 2 bhATI kaNaha kapAsIo e, nIla kuli jala je te kAja vinA navi cAMpate e, kuMbharanidaha teha te. 83 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 RSabhadAsa kavi kRta. 'A. kA. jala takara ghI telanA e, bhAjana bhAvi saMki te; udhADA navi muMkata e, jIva paDai asaMkhya che. 84 saDa sAlaDI pipaTA e, paMjara na rAkhaI rAya te; baMdhana sahunaI deheluM e, sukha sahu naI ja sahAya te, 85 pAMca atIcAra TAlate e, kaMdarpa rAga kuMbhAkhi te. kAya kuciSTa pApapagaraNa, bhagaI bahu abhilAkha te; 86 e vrata lAMbuM AThamuM, -muM seya nidhAna; sAmAyika vrata pAlII, rAkhI cAkhuM dhyAna. 87 hAla. kAja sIdhAM sanna havaI sAra-e desI-rAga-sAmerI. sAmAyaka vrata nR5 pAlaI, kIdhA kaThiNa karma tihAMgAla; nitya sAmAyika bi karate, mukhya nIma trata 2pa dharata. 8 ehana pAMca atIsAra AkhaI, mana vacana kAyA thira rAkhaI; jeNaI Arata rUdra dhyAna dhyA, teNaI mugati nahu pA. 88 aNu pUjaI A cAlaI, mukhi ughADaI bela Ai; ema agI atIcAra AvaI, parabhavi jAtAM navi kAvaI. dUhA. parabhAvi jAtAM te sukhI, je vrata pAlaI sAM; karaNa paNaI nRpa navi ca, suNa te adhikAra. 81 . caupaI. eka divasa sAkaMbharI rAya, pUraNa nAmi te kahavAya; kumArapAla bagani bharatAra, tehanaI gajaratha azva apAra. dara 1 5. 2 maNi. 3 eka avasari. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALI rAsa. te baTho nija nArI saMmi, sAri pAsA ramata mana ragi; laI sAgaThI deta dAya, kahaI muMDAsari mAro dhAya. triNivAra zabada Ima kahyo, nija nArII navi sAMsa; nAri vAryo nija bharatAra, kaThiNa vacana mama belya asAra. 44 mAharI lAja na rAkhaIya, kumArapAla sAMhamuM tuM ya ' mAri nivArI teNaI rAya, tu kima munivara sari diI ghAya. 85 kahevuM huI te mujhanaI kaho, paNi lAMbI jIbhaI mama vahe; zrI gurUdeva naI trIje dharma, naMdhA karatAM pAtarA karma. 1 nArI vacane bIjo rAya, pATra prahAra karyo teNui kAya; jA! tujhabaMdhavanaI kahaInAri, huMsi bharAkhIsa haIA majhAri. 87 dUhA huMsi me rAkhIsa kAmanI, kahaI jaI baMdhava vAta, vega caDhAvI lAvaje, dekhADuM mujha hAtha. 8 nArI kahaI saMNi kaMta tuM, triNa avaguNu kAma; sejaI jADe kITa paMkha, trIjuM tuMjha abhimAna; be zakti vinA nara keTalA, mAMna karaI bahu paIri; raNa paMDita dIsaI ghaNA, sarapaNuM nija ghadhari. 10 kavitta. tArA tuha bala tihAM lagaI, jahAM navi uo caMda mayagala maMdabala tihAM lagaI, je saha karaI gati maMda. 1 aganijhAla bala tihAM lagaI, ghanaI jahAM nIra na nAMkhe; muhamati bala tihAM laga, sugurU caraNa na pAMkhe. 1 mAra. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 maNidhara makhala tihAM laga, bharatAra !nRpa ala tihAM lagaI, RSabhadAsa kRta. duhA. kumArapAla alIe bahu, vacana vAda sAna" kara, mAMna ta Dhola. gurUDa naDie chaThThAM lavI; chaThThAM 3 mara bheTi tujha na havI. bhUkha mAMna kA kAi, e rAvaNu sarIkhA sIsa gamAva, laMkA 1 paNa. maneAhara hIcchare-e desI-rAma parajIgmA. hA. eNe vacane nRpa khIjIyeA, nArI paganI vAhI, jasa ghara meTI lADakI, zrAvaNa vitaI hala kara, dhigU nArinA vacana, dhigte zrI jInadhana, navi cAlaka tyAMhi; mAMhi. to mana draSTAMtaja nagarI nara sahu sAMbhaleAre mAMna ma karasyA bhAI, zreNika mAna kAu' mRga haNutAM, tA lahI duragati khAi. nar. AMcalI. bhImasenabhaDa balIe jagamAM, bhrAta yudhiSThira jer3eA; kuMbha ka saritu balamAMhi, buDaNa lAgA tehA--nara. kANI rAjA ati abhimAnI, mAMna thakI nava khasIe; gA bAraNui te nara balI, jai naragAdika vasIena. jarAsiMdhu paNi kRSNe mAryA, camardA zanatakumAranaI rAgai pIDayA, kuMta A. kA baii; khAi. sura hAryAM; rahama tuM vA--ina. caDhI sabala kaSAya; sIkha kasI diI rAya. dhari kAminIkerI sIkha; e traNui mAgai bhIkha. dhirte nirada; dhik te hemasira da 3 4 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. 240 eNe vacane rANI tapI, cAlI pIhari uThI; : bhUpataNuI mukhi Ima kahyuM, jIbha kaDhAvuM paMThi. 11 caupai. accuM kahInaI cAlI jaI brAhmaNa eka belA tasaI, re! jesI! pATaNamAM jaI, jANa karo rAjanaI sahI. aA laI AjJA rANI taNI, cA brAhmaNa pATaNa bhaNI; dIThA leka tihAM addabhUta, pANi Avyo brAhmaNa dUta. bA meTI DADhI muchi hINa, kAlA gaI kAyA khINa; moTuM mAthuM hINa nilADa, vaMka vadana naI gAle khADa. kI rAsabha daMta anaI hoThAla, AMkhi galaI mukhi cUI lAla, aMdara nAka jANe DeDa, azubha galaI te mAMhiM thayuM. khala TuMkI keTi lAba nole, jANe parabatane vAdale hAtha pAyanI sabhA ghaNI, jANe gADAnI pIjaNa. kahaIDi koThi sarIkhe lAMka, vAMse jANe vahaNu vAMka; pahabarI jhUlaDuM na saMcaryo, jANe dhUli kethala bharyo. 3 kaTi cuMthe bAMdhI hIMDIo, jIma keDI cApaDa bhIDIe; rU5hINa dIsaI vikarAla, ekavaDe je guNa mukhi vAcAla. 4 phAMTuM dhotIka sAMdhyuM bahuM bhAti, jAMNuM karavatuM lIdhu hAthi; mastarA phAla pharaka eTalI, pAchali ATAnI piTalI. 5 e brAhmaNanuM aryuM svarUpa, pili paho daridra rUpa; haII vicAra ubhA rahI, keIka purUSa naI pUchuM sahI. ' 6 arUM kahI bhaTa cA nIma, bAMbhaNa eka ma nara tAMma; pUchI vAta tehanaI sari nAmi, kumArapAla malasyaI kuMNa kAmi. cha kumArapAla bAMbhaNa naI vara, belato navi AMNuI mahaIra; tihayaNapAla suta jIvata mUe, je bAMbhaNa vayarI juo. 8 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 aSabhadAsa kavi kRta A. ke. kaThiNa vacana mukhi bejasaI dUtaI dukha vasA tasaI; re! bAMbhaNa! kahuM sAMbhalivAta, pUrAM kahIMI na thAya sAta. 8 dUhA. sAgara vijhA DAkiNi juA, agani jama (jagi) rAya; kavi kahaI sAta adhUraDAM, pUrA kimaI na thAya. 10 caupai. asuM kahI cAlyA bAMbhaNe, haDI mAra dIThe aNumaNe; jaI pUchaI bAMbhaNa tasa vAta, kihAM misyAM pATaNane nAtha. 11 khIjI be te nara tAma, kumArapAla tujha kisuM kAma; tuM bhIkhArI herU ja, rAya sarIkhe saMbaMdha ki. 12 ughaDate nara be bela, paMDii para khare niTola; parIu pUchuM huM kuMNabhAti, jIma jaNAvaI ehanI jAti. 13 haDI bhAra phaDIo bilADa, jaganaI bhuMDuM viMcha cADa; vaida masANa baMdIvAna. e sAtainuM bhaluM dhyAna- 14 asya kahI nara A pa, eka naraAMgali arcakami; rAya khabaripUchI nara jaI, A AbhaDIsa be tasaI 15 khIjI dUta kahaI re !, duSTa !, khAya asuM bole pApiSTa; bAMdhaNu naI naMda kuNu kAmi, AbhaDa cheDinA kahuM tujha ThAma. 16 putrI vikare parastrI raMga, parabhAti pApIne saMga; mUrakha deva taNuM dhana khAya, jIva haNuM naI udari bharAya. 17 para niMdhA karatA nara jeha, para bhejanaI tRptA teha; kavi kahaI se kuMbhaI nAhaI, sAta AbhaDacheTa kahI na jAya. 18 arUM kahI bhaTa cAlyuM jAya, paMDita bheTi huI tasa kAya; pUchI vAta tasa rAja taNI, teNuI nAMkhyA bAMbhaNa avaguNa. 18 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. dUta kahaI kaNe kAraNa vaDhaI, rakhe gale ko mAharaI pAI; vinaya karatAM vAMke namaI, yAcaka yAcaka naI navi gaI. 20 pADe paMDita leDI jeha, hATa paDesI kahI teha; maDha mahala anaI mAMgaNa, sAta adekhA kAne supyA. 1 asuM kahI cAlyo vAcAla, Agali eka mo nara bAla; chiuM kihAM malasya bhUpAla, te nara be Ala paMpAla. 22 jhAMkho dUta huo manamAMhiM, nirmala buddhi vicAre tihAM; huM na lahu sahi khetara kAla, paravedana suM jANuI bAla. 23 rAjA bAlika vijhA cera, jamare jagamAM pADaI sera; agani pAradhI kaviyaNa kahaI paradana sAtaI navi lahaI. 24 asuM kahI nara cAlyo jasaI, sUto nara eka dIThe tasaI jaI jagADa lAgI pAya, kahaI kihAM malaspaI pATaNarAya. 25 te dAridrI jAti kabADa, leI kudAle uhila ghADa; Avi dekhADuM pATaNa dhaNI, rAya gaye cha IMdhaNa bhaNI. 26 bAMbhaNa kahaI mujha lAguM pApa, uMdira bIlathI pragaTie sApa; sU sare nara sahI ekale, tuM kabADI suta bhale. 27 vAgha siMdha citara kuti, mAjArInaI pApI nara bhUjaMga khaI uMdira ekalA, e sAta nara sUtA bhalA. 28 asuM kahI nara Aghe jAya, amalI eka milyo tasa DAya; pUchI khabarI rAjAnI jasa, nAMkhI caramanaI bolyo tasaI. 28 re! bAMbhaNa! mujhadIdhI gAli, AhAMhaNuM tujanaI DhekhAla; bhAraI paNi mAthuM navi jAya, bAMbhaNa tava be tala ThAya. 30 zakati vinA bahu karate rIsa, supurUSanaI navi nAmaI sIsa, dAna vize kaMI mana, vidyA viNu karate abhimAna. 31 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 250 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. aNaDo naI Agho jAya, ghaNA purUSanA avaguNa gAya; pApa taNuI kAmiM je kaTA, RSabha kahaI tasa sAtaI jaTA. 32 te purUSanaI nibaMchi karI, cA bAMbhaNa te paravarI; baI nara dITha ekala, jAti zuddha vivahArI bhale. 33 gaye duta vivahArI pAsa, bAlA mananaI ulAsa; puchuM vAta tulma supurUSa bhaNuM, kihAM miTAyaI mujha pATaNadhaNa. 34 vivahArI be guNavaMta, sAMhama rAjabhuvanane patha; eNavAI mila tujha rAya. tulma dekhI mujha kautaga thAya. 35 tuM vAcAla anaI vikarAla, artha bheda jANaI sukumAla; eDi nahIM jasa jotAM rUpa, eka aluMNuM ochuM rUpa. 36 seTha vacana suNI bhaTa tyAMhi, khI nahiM nara haIDAmAMhiM; bhaluM karyuM vivahArI putra. havaI kahuM tujha chelyo utra. 37 rUpa, raMga naI kaviyANapaNuM, navi pAMI dhana kharcAI ghaNuM; sura mIThe sure kima thAya, nicapaNuM nara Rddhi na jAya. 38 kavi na malaI vana jANa navi dIsaI kihAM balanI khANika amarapaNAnI moTI vAta. dhanaI na lahaI e vikhyAta. 28 asu kahI bhaTa cAlyo jAya, A ghara jahAM ku maraha rAya; darabArI bolAvyo tihAM, kumArapAla milasya mujha kihAM, 40 darabArI be tihAM hasI, tRpasuM vAta karaso kasI; rU5 rahIta naI kAyA khINa, kama mala tuhma rUpiphINa 41 vaiza vaida naI mAgaNa jevA kAraka na karAMNa teha dalAla lazkarI dUta atula, vastra vinA navi pAmaI mUla. 42 kumArapAla rajAnA rAsano prathama khaMDa saMpUrNama 1 kaviyaNuM. 2 suMNu tUja bhAkhuM enuunna. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItArAgAya nama: zeTha devacaMda lAlabhAI jaina pustakedAre, saMdhavI kaSabhadAsa kavikRta, zrI kumArapAla rAjAne rAsa. khaMDa 2 je. duhA pahaIluM mANasa dIsaNuM, bIjuM mANasa vuMNa trIjuM mANasa belakuM, avara pisAI kuNa 43 bAMbhaNa kahaI pratihAra naMi, rUrSi kAhu karela melavi kuMmaraniraMda naI, pUchiuM uttara desa. 35 caupaI brAhmaNa bhATa paMDita pradhAna, vaNAthI upajaI atigAna; dUta kAra mukha tikhAM heya, vastra vitA Rddhi pAmaI soya 36 asyAM vacana bhAMkhaI bhaTarAya, darabArI ralIAyata thAya; bheTAyo brAhmaNa nararAya, bhAkhI dUta pUrva kathAya 37 svAmI sAMhama pUraNarAya, belyAM vacana kahyA navi jAya zrI devagura naI trIjo dharma, naMdhA kare nANuI sarama 38 devaladevI bhaganI jasaI, vinaya karI nRpa vA tasaI pATu prahAra karaI teNuI ThAya, paDI bhamI hui mUchaya 38 te rIsAvI AvaI IhAM, kumArapAla tuhma aIThA jahAM uThe caDha mama kare vicAra, sUra chatAM e se aMdhakAra che 1 ceAthuM Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSabhadAsa kavikRta. A. kA. sIha chatAM mRga sasA sIAla, belaI barakaI mukai phAla eNe vAtaI huI sIhanaIlAja, kumara niraMda caDhe mahArAja 4 bhaganI vAta suNI bhUpAla, kuMmaraniraMda caDhi1 samakAla; haya gaya ratha pAyaka paravaryo, bheTayo bhaganI premaI bha. 42 DhAla rAga-mArUNu-mukAre muja gharanAri e dezI. kumArapAla taNI te bhaganI, AvI pATaNa mAhiM re; bhUpati Agavi nija duHkha rAI, retI na rahaI tyAMhiM re. 43 avadhAro re baMdhava vAta, eNui mujha nIra utAryuM re; je jhAlI ANuM te jItyuM, nahI tari ApaNuM hAyuM re a. 44 gurUnaI gAli suNI nRpa khIjyo, prayANa bhaMbhA vajaDAvI re; agyAra lAkha leI dala rAjA, vIMTI sAThaMbarI AvI re a. 45 agyAra sahaI sAMthiI gaja ghumaI, ratha pAlA nahIM pAro re; nA igalA DhIlI hei, karatA mAra apAra re a. 46 jANa havuM rAjAnaI chahAraI, seja karyA rajapUta re; kaTaka jevA kAraNi teDayA, mekalIo nihAM dU re a. 47 dUtaI kaTaka nihALyu tyAMhi, puMjaNIu palANuI re, nIra galI vAvarai vikaI, jIva jatana nisANaI re a. 48 dUtAI sIsa dhuMNAvyuM tyAhiM, kuMmara nidaha nirakhaI re; teDI rAya pUchaTha tasa premaI, hAsa karaI kima harakha re a. 49 dUtaI vAta kahI mukhiM mAMDI, sAMjali kaMmara nirade re; paMjI pAya pahoNuI Thavato, kima haNusvai aMgi ido re. a. patra marapAla nRpa eparibelaI, ne haNuM viSNu aparAdhI re; chavajata kITaka je kaMtha, tiNuI navi AMNa virAdhI re a. para Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. mitra taNuI huM caMda samANe, zatrunaI sUra sarI re; mAharUM bala dekhADuM tuhmanaI, sumati karI nirakho re a. para kumArapAla tihAM dekhADaI, sAta kaDhA aNuvaI re; sAMgitaNuI prahAraI pareI, goni seya bhaNAva re a. 53 54 camatkAra te pAmIA, valyA te pAchA dUta; pUraNarAyanaI jaI kahyuM, varI dala adbhuta; caupaI. vAta suNI teDayA vaDavIra, kAja karavA kuNa cha4 dhIra, lAkha sovana tasa karUM pasAya, je jaI mAraI pATaNarAya. papa eNaI avasari nRpa mAlI jeha, pUraNa zuM bolyo teha; svAmI e chaI thoDuM kAja, mAruM kaMmaraniraMda Aja. 56 karI jUhAra nara ca sahIM, churikA eka chAnI paNi grahI cAlI Abe kaTaka majhAri, chalavA cha3 jU - @I kAri. 57 aNuI avasari nRpa kumAra jela, agaDa asI na rAkhaI teva; jAtA jInamaMdira jeNuI gAmi, pUjA bhagati karaI teNe Thami. 58 AvyuM devala bhaSa jINuMda, pUjaNuM cAlyA kumaraniraMda; jIna maMdira jaI bAMThe jasaI, ghAyaka mAlI paUTho tasaI. 5 kumArapAla pUjAnaI kamI, pUSka liI nRpa teNaI ThAMmi; pUjaI jIna pratimA maniraMgi, ANuM ulaTa adhiku agi. 60 eNuI avasari nRpamAlI jeha, jaI gabhAI paI teha; nRpa mArevA karaI upAya, paNi navi didhu jAya ghAya. 61 bAMbhaNu baMganI na lahaI vAta, kRpI na samajhI uce hAtha; baMdha najANuI gardabha gAya, mAlI na samajhaI de dhAya. e Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadA kavi kRta A. kA. vAMdhAM muMdhA mAI jasaI, maMtrII nara dIThe tasaI; belA mAlI teNuI ThAmiM, aDakI ube tuM kuMNa kAMmi. 6 haka mAlI tava lahaI bha, udayana tava tasa hArthi grA; khAlI nara tihAM jevuM jasaI, pAlI pragaTa huI te tasaI. 64 thaSTi muSTi mAryo siri khaMdhi, taNuM bAMdhyA avalayabaMdhi; udayana bhaNuI nara sAcuM kahaI, kadaci chama jIvate rahaI. 65 tava mAlI be sarinAma, A nRpa bhArevA kami; pUraNarAya mekalIo sahI, pApa karavA Avya vahI. 66 bakhaI mAlI sAcI vAta, anukaMpA AvI naranAtha; choDAvIo nara mAlI taNaI, e kAyara mujhanaMI zuM hagI. 67 javalagaI puNya pratApaja hei, talaI sAMhamuM na jaI koI; pUrva puNya AhArai khUTastha, nihAI beTA vayarI thaI. 68 teNuI kAraNi nara kahuM chuM abhai, mAlInaI jAvA tuhmA; sIhaDa seya subhaTa naI hagI; navi karaDaI leha lAkaDa taNuI. 68 karUNAsAgara kumaraniraMda, cheDI mUka mAlI maMda; daI damAma caDhio rAya, sAThaMbarII chuTayA jAya. 70 jaI sAThaMbarI nRpa pUraNa raNi drakAo, pAThavIo nija dUta Ave, karasuM yuddha addabhuta 71 lAla rAga AsAurI siMdhue addabhuta jANI bIhaka na ANI. caDhIo pUraNa rAya tAjAM vAjaI aMbara gAjara, bahu dala bhelAM thAya 72 khabhA bherI vaMka nepherI, vAI ba nisANe, bhAI kAhalI ati vikarAlI, kAyara paDIA prANa 73 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. . 8 zrI kumArapALa rAsa. nAli havAI muMkaI dhArya, caMdra bANanI je kAyara kaMpaI kAminI jaMpa", kahaI mujha sakeTa cheDe ja gurajaha gupatI mAraI chapatI, nAMkhaI tebara vIre bANa viaeI AMga sUTa, veDhi karai vaDavI 75 nija jIvarakhI TopI tIkhI, hasII bhalaI raviNa bhAI; sAMhamAM cAlaI ghA bahu ghAI, lIdhI mAmI ne hAlaSTha 6 salaI sajAI paisAI dhAI manamukI raNuM jhai; behunara malIA behudala bhalIA, 29I ukANuM na sUjhaI; 77 arjunade uDio mehalaI muThio, hAthe lAla kamAMDyo; raNathI TalavA pAchI valavA, pUraNarAyanI A 78 viramade vaDha aMgi aDate, kaI rahi rAkhuM nAma; lakhadala lAdhuM luMNaja khAdhuM, te kima karUM harAma 79 vijo vAghele hAthe bhAlo, aNuho jAya; svAmI kAraNi caDio AraNa, na gaNuI raMka naI rAya 80 Isarade AvaI raNa jhaMpAvaI, na karaI Atama sAre; raNi navi dalII kaho kima valII, maravuM eka ja vAra 81 raNamAM vaDhate ati ADato, nAmi dudo durNa paMThi na dIjaI harAma na kIjai, kuMbhArapAlanu luNe 82 bhIma na bhAMjaI raNamAM gAjai, na gharaI nArI ne bahupari vaDhII raNamAM paDIuM, kaMkuvaraNI de 80 khitrI pAlA ati vikarAlA, ke navi bhAI bhArI; kaMbharaniraMda pUraNagacaMdaha, loha, kaDAkaDI hArI 84 pAlaI pAvA jhajhaI jhAlA, astra astra aneka praka gayavaraI gayavara ratha ratha bhaDatA, apatya yuddha nahi repo. 85 nabaMdhuka 2 raja dhULa 3 sUya 4 ughADApage Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. A. ke anya yuddha navi de karai, bihu raNi jhUjhaI rAya; eNuI avasari nRpa pUraNe. citamAM ciMtA thAya. apatya yuddha karyA vinA, kima jali thAyaI rAya; buddhi asI pari kelavuM, ma pa nA jAya. chama chala bolyuM jUvaTaI, tima paNi raNi saMgrAma; kAMka kapaTa karyA vinA, navi chavuM eNuI TAmi. pUraNa vicArI A 2 mana, lIdhAM kanaka ratana; kumArapAlanI subhaTa naI, vahacI Ape dhana. kAmaNa mehaNa vazikaraNa, sehe kAja samaratha; jeNe dIThe munivara cale, tarUNa pasAre hatya. sevana dhana subhaI lIo, na karaI uMco hAtha; sena biI ciMtyu dekhi kare, ciMtA thaI naranAtha. nRpa dukhio dekhI karI, bolo sAmala mAhAta; sura bii ciMtyu dekhi karI, ciMtA sI naranAtha. jahAM lagaI tuM ubho ahIM, jahAM lagaI kaliyANa; jahAM lagaI huM sevaka achuM, tihAM lagai ciMtA e ANi. triNa tribhuvana naI triNi jaNa, jIpIsuM eka eka; sura thaI sAMhame thayo, ciMtA ma ka rekha. amo thoDA ripu ghaNuM, kAyara Ima ciMteya, eka sUrya ugatAM, tArA kaDi geya. sura subhaTa nara paMca jaNa, kAyara se paMcAsa; AvI paDayuM sara ApaNuI, muki pIArI Asa. siha na jucha caMda bala, na juI gharanI riddha; ekalo lAkhAbhaje, jADAM sAhasa tihAM siddha. ha1 - 3 pa 97 1 ahiM. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara ' hANa. ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. vAja vAge jaNa milo, jaNa apAyuM; mukha dIThaI je Daga bharaIte jaNaNu apramANa. saha kahaI huM vani vasuM, mujha cheDIu parimANa; avari bhagAM huM ghaNI, mujha bhagAM nahIM ThANa. sihaDA maTi AkhaDI, para mAryo na khAya; peheli trape na cUkiye, bhAMgyA kaDi na cAI. eha sabhAva sIhaDA taNA, surataNe guNa eha; dilagIra dala dekhI karI, hiMI suharakhAI ha. caMda taNuM mukha dekhatAM, vAdhe udadhi nIra; sabala sena nara dekhatAM, bahu vAdhe balavIra; 100 1 videNe vidyA maMtra, ghare maMtra subhAyA; saMgrAme bhujA maMtra, aMta kAle jinanAma. aMta samaya arihaMta saraNa, raNanaI samajI bhUjAya; Dhela damAMmAM vAgataI, sara huI ucchAha. raNi vAgaI saraNAI, pAkharAM kekANa; sUra ghari vadhAmaNa, kAyara paDIA prANa. dekhItA DuMgara jamyA, kAMmi kAyara thAya; paDaI ugamaNa muMbaDI, te AthamaNA jAya. kAyara maliyA koDi, keDi khatri aNe khAI naI khAMdha vadhAratA, vaDhayAnI vAta na jANe. hagaNa dhare hathiyAra, vATamAM vAMkA cAle; rahAmA male ko sUra, vadana te vADimAM ghAle. lohI dIThe caDhe cItalI, mastagI pujAno dAvo dhare. bhaDatA bhaDe bhaMgANa, mAryA pahelA te mare. huM Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A, kA. RSabhadAsa kavi kRta. mAryA pahelA te mare, kheDe vaDAnuM nAma; paDe kAmi kAyara thiye, vadana uge teNe zyAma 8 eka pati naI bIjuM prANamuM, rAkha sakaI tihAM rAkhi; je utayAM adhapAyakaI, valatuM na caDhaI lAkhi. teNaI kAraNi sAmela kahaI, sAMbali kuMmaraniraM; tAha jasa jagimAM ghaNe, tuM mama pAsa maMda. sura thaje tuM siMhayari, hIuM te karaje hAthi; ApaNanaMI nahI bhAjavuM, rAja dIuM jaganAtha kumArapAla mama ciMti karI, ciMtyuM kiMpi na hoya; jeNuI tujha rAja samarpiyuM, ciMtA karasyaI sAya. 12 caupaI eve vacane bhUpati citi Tharyo, sAhasIka guNa aMgi Adaryo; AgaI sIha anaI pAkharyo, mayagala mA naI mada bharyo. 13 tIkhuM khaDaga anaI vikhadhAra, agani vega mahuM dhata sAra. AgaI sura kuMmaranAranAtha, valI vakArata sAmala mAhAta. 14 kumArapAla surAtani caDha, kali paMcAyaNa naI thAbaDo; sAmala mAhAta prasaMsI karI, nAga calAvyo jIhAM nRpa arI 15 nRpaI Avato dIThe jaI, pUraNa pAcho khasIo tasaI kumArapAla bhAI cihuM pAsaI, parazurAya na dIsaI asiI. eNuI avasare thaye saMdhyAkAla, paDikamaNuM mAMDai bhUpAla; mana vacana kAyA thIra karI, mukaI sayala kasAya pariharI. Fbha dhyAnaI nara caDhio jasaI pUraNarAya raNidhasio tasaI; lo tihAM mAM saMgrAma, kumArapAla mukAvA mAMga. 18 hsara naI raNamAM phirada, kuMbhArapAlanA nara usaraI; vinA dala jhAMkhuM thAya, ciMtAtura huA mahemAMhi. 18 - 17 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mi. me, 8 zrI kumArapALa rAsa, -subhaTa bha dekhaI tasa TAya, tuha dhyAna na cUkaI rAya; mUrati taNaparI haI thira thai, krima muMkaI vrata aMgi grahI. 20 kima supurUSa chavaI helIo, kima sAkara thAI elIo; kima mugapati raNi nAThe jAya, dima lIdhuM vrata muMkaI rAya. 21 mi pRthavi hAlaI jagi mera, kima dIpakathI huI aMdhera kima senuM aganithI balaI, kumArapAla vrataI kima calaI rara lIdhuM vrata navi mukIuM, nija mana rAkhyuM hAmi paDimaNuM purUM karI, uThio yuddha kAmi 23 caupaI jaI vakAryo nRpa puraNa, saja thAje tuja AvyuM maraNa muMke pahale mujha siri ghAya, pAchali ceTI karUM huM rAya 24 mujha tujha vayara achaI eNuI ThAmi, sumaTamarAvaI kahaI kAMmi; utarI heThe thAe saja, avara purUSa zuM nahI mujha kaja 25 eka citaI dIThe java rAya, puraNa vimAsaI teNuI ThAri; te dUta je sabalo sAda, teNuI tihAM muMke siMhanAda 26 teNuI nAdi gaja bhAgo jasaI, buddhi vimAsaI bhUpati tasaI kamarabaMdha tihAM choDI karI, kone ghAvyo lonca karI 27 tava hAthI hu huM zIAra, bhAraI dAMta suMDhi prahAra; cA gajavara Avyo tyAhiM, pUraNarAyano mayagala jahAM 28 bhUpa bhUpa milyA jeTalaI, kuMmara saja thayo teTalaI hAthI uparathI udakaMta, pUraNarAya sara paDIo duradAMta 28 kaMmaranaridaI 2 grastha pUraNa, jIma sIMhaI sabalaI dumbala harNa; teNaparI jhAle rAjA nihAM, bAMdhI ghAgho pAMjaramAMhi. 30 1 bhu 2 sA . Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. triNi lAkha asavAra ja hatA, paMca sahaI gayavara gAjatA lAkha daza pAyakane dhaNI, kuMmaraniraMda karyo revaNa 31 bAMdhyo nRpati avalaI badhi, cAlyA gUjarakeraI saMdhI " AvI baI pATaNamAMhi, vega banevI AMNe tyAMhi 32 kumArapAla macAryo tyAMhi, lA pUraNa samAsu mAMhi sabala ke.dhaI manamAM kahyuM, kisyu karaI jo paravasi paDo 33. DhAla rAga AzApherI avasara Ajahere, e dezI paravasi bahu khamaI re, paNi lekhai nahIM. niradhAra navi pAmaI mugati duvAra, navi thAya murapati sAra vyaMtara bhuvanapati avatAra , 34. paravasa dUkha khamatA ati bhArI, TADhi tApa sira bhAre bhukha tarasa khamatA nara peThI, upari sahakatA mAro 5 35 paravaTa vacana khamatA nara ketA, jaNa jo(ya)NA se jAya kaMsa masA maccha karAI ketA, raNi sahaitA loha dhAya 36 paravasi strI saMga vinA bhAjai zreNika maccha na khAya viNa pAMI vrata paravasi pAlai, lekhaI te na gaNAya 37 mana viNa tapa japa kiri khoTI, kaTa kaSTa kari jaI mana viNa dAna daI te mUrakha, mugatipurI navilI jaI 38 mana viNa chava ugAre jagamAM, kAlagasUrIe nAma mana viNa dAna daI te kapilA, beDunAM na saryA kAma 38 paravasi khamatA prANuA, mekSataNuM phala na viNa nara paMkhI pazu, kaSTha ma karo 1 ghaNuM. hoya; keya. 40 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. DhAla, rAga-dhanyAzI kaheNI karaNI; e dezI. paravasi kAyA kadiI phala heya, te regI sukha pAvaIjI; dehI pakhAlI je nara nirmala, te maccha jalamAM jAhavAIjI. 41 paravasiM kAyA kaSTa ketAM, mugati taNuI nahIM kAmiMjI; gurU upadeza suhAyA nara ketA, tana uDaI puNya hAniMcha. 42 bhasma lagADI jo hu chuTaka, to khara chAhAraI leTaijI; mana viNa cheti karI sukha pAmaI, cAtuka sari navi beTaIjI. 43 mana viNa jaTA vadhAraI sukhIA, te vaTa mugatiI jIyejI; udhaI mukhi rahaI tihAM Rddhi pAmaI, vAgela vRkSaI raMgAyajI. 44 paravasi nagana bhUmiM dukha bhAI, te pasu sukha thAya; paravasi munI rahaI baga paMkhI, janama maraNa navi jAya. 45 paravasi trADiI taratA dIsaI, to bahu saMkha pukAraIjI; kAyA cheda karI sukha heI, te surA sari hAraIjI. 46 paravasi agni bhakhaI sukha pAmaI, paDaI pataMmAM dIvajI; guphA grahaI je bahuguNa vAdhaI, to ahi sukhabhari jIvada. 47 pararaMjII paramAnaMda pAvaI, te nATikIA nirajI; mana viSNu nAciM vaikuMTha jAya, te mArA sahu harakhajI. 48 paravasi dIdhaI zubhagati pAmaI, to tarUaraphala ApaIjI; mana vina rAma japaI nara sukhIA, te suka mugati jAIjI. 49 zala grahaI zivamaMdira, te narapatinA vAjI; ekAkI vicAI sukha pAmaI, to sihI ciMtA bhAgI. kavi kahaI paramANu na kIjai, paravasipaNanI vAtejI; mana viNa kriyA tapa, japa, jUTho, leha vinA jhama hAthojI. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. dhRta vihuNuM lADu je, veNi vinA samArajI; tima mana vihurNa karaNI tevuM, kara na lahuM pAre. para puruSAtana viNa purUSa na bhaI, tima mana vize dharmajI; mUrakha mana viNa kAyA kaththaI, te navi samajha marma che. 53 dAna, zIla, tapa, bhAvana, pUja, muna zuddhi je kIjaIjI; parama purUSa kahaI suNo lagA, mugatipurI gaDha lI jaIjI. 54 muMgatipurI gaDha lIjII, kIjai dharma susAra; paravasi pIDA duHkha khamaI, lekhaI nahIMja lagAra. paravasi paNa vedana khamaI, tene seme bhAga; Atama sAkhi jo khamaI, lahau mugati mAga. prAMhi kula jagi chavaDA, sahaIjI na karaI dharma, paravasi pItho dukha khamaI, AvaI udaya ja karma. paravasi pI narapatI, navi cAlaI kAMI parANa; kumArapAla nRpanAM khamaI, vayana sapi bANa. bolAvyo belaI nahIM, lA haIDa mAMhiM; gati, mati, bala, prAkrama gayuM, nADI buddhi su tyAMhiM DhAla zaga AzAurI siMdhue--raNi agaNi, e dezI buddhi gaI parahatyi co. kima chUTacha rAya; jIbha paMThilI kADhavA, strI karaI upAya. bu. 60 jANI vAta bhUpaI jasaI, be tatakAla; chama dhaNInI kADhatA, zAsthaI dezamAM gAli. ba0 61 putra putra je huI, te khamavuM mAya; pIpalathI nara je paDaI, navi dIjaI ghAya. bu. 62 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. 13 buDI jau siri bAlaje, te ke nIra na kADha varI rana galuM che, te ko peTa na phADaI. bu. 63 kaMcana duha kasa caDha, khaMDI jIma cela; agara dahaMto guNu karaI, jIma pana taMbola. bu. 64 cholI chuMdI chuMbarI, kIdhI kaTakA keDI; tuhaI mIThI selaDI, jehanI nahIM joDI. bu65 caMdana ghAThe parimalaI, durgadha na laI; behu pari veLo vaMsanaI, tuhaI madhurUM belache. bu. 66 eha sabhAva uttama taNe, suNi bahainI bAya; anyAI to tuMhaI ApaNe kI jaI kima peTa ghAya. bu67 baMdhava vacana suNuM bahaIni, thaI zAMti sujANa; belyu vacanaja pAlivA, karUM kaI iMdhANa. bu. 68 DagalAM puThiI ubhI karI, jAMNe jIbha kADhI; rAjya te pAchuM ApIuM, caDhio saraha namADI. bu. 69 duhA. sari namADI so gayo, na karaI phirI javAba; pUraNarAI nivArIuM, desa sakalamAM pApa. zrIjInanI AjJA vahaI, nAmaI munivara sIsa, jainadharma dekhI karI, na karaI rAjA rIsa. ema deze AjJA karaI, dhanya tuM kuMmaraniraMda sAmAyakavrata pAlatAM, na thayo rAja maMda. cAra sAmAyaka ciMtavya, samati zuddha valI jeha, desavata trIje kahuM, sarva virati jAgi jeha. vakasi. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa tri kRta triNi sAmAyaka nRpa dharai, pahelu samakita sAra; jIna gurU dhahu kANu, maraNu kI khuAra. zruta sAmAyika sAcavai, gu batrIsa prakAza; sAnnana akSar gurU tA, grantha likhAvai khAsa. desa vRtti trIjI kahuM, sAmAyaka vrata khAra aMgi dharai, sari vahui jInavara Nu, AMNu vahui arihaMtanI, kAraNa pazuina calati; rapiDikamaNuM te nRpa karai, navi mani te khalata. triNi sAmAyaka nRpa dharai, cathaI bhAvana bhAvi; tumuM vrata nRpa iMma vahu, liSTha dazamAMte lAbha, zubha jANI; 14 capai. dezAvagAsika dazamuM vrata, pAlaUrAya deha karaI pavitra; leSTha vrata nRpa vi khaMDatA, tihAM aticAra paMca chaDatA. uttama kukane! e AyAra, nImI bhUmikA nara niradhAra; tihAMthI vasta aNuvAi nahIM, iMDAMthI nava meAkalatA nahIM. rUpa dekhADI potAtaNuM, sAda karai ati trADai ghaNuM; nAMkhI kAMkara thAi chate, te nara kUpi paDate dekhate. uMDai kUpi te pAi, bhiva bhava dukhIyA te bhama, rASa sakala vata bhaluM, kAraNu ii nRpa niva calye, A. kA. agaDa asI gurUkanaI uyara, ta huI paradesaI jasaU, 1 karai, rasada duhA. je karatAM vRta bhaga; dulahe| sura gurU saMta. vrata dazamuM je sAra; saMyA te adhikAra. upa. caumAsaI vi kaTakai karaI; mugala garjanI Avye tasai. 74 75 7 369 78 3 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. sabala sena lei nija hAthi, gaja, ratha, thoDA bahu sAti; AMkasa khAjI lei karI, vIMTI mugala pATaNa purI. AvyA mugala jANyA jasai, daravAjA leI bhIDayA tasauM. ciMtAtura huA jana leAka, pATaNamAMhi rahyA sahI pheka. eka kahui nara chAMDI jai, eka kahe nara mAMDI rahI; eka kahui kAMi thAisya, eka kahui bhAgI jAasyapai, eka kahraSTa enistarAya, eka kahui nRpa caDhIsa na jANa; eka kaI nRpa nAsajI Aja, eka kahui nRpa khitrIsI lAja. Agai nAsa rAvataN jeha, 5 sagrAmiM bhAge te&; pathI leAka tasa pU tihAM, lei Da DhI nara nAsaka kihAM. ahu jIvyA havai su jIvasyA, kulanI rIti sAya kahui sucA narsAra, nAsatAM mujha 1 2 te kima khaDasyA; gaye avatAra. A DADhI pAmyA deva; pasAya nAThAnA sahI. janama lagaI nAThAnI Teva, tu kAlI TalI e dheALI thai, sAya asyAM vacana bhAkhai pura leka, na mala paNa pANI kheka; zekAtura hukha nara jasai, kuMmArapAla vInava tasaI. bhUpati kahui vivahArI suNA, nIma gaLyo sagrAmaha taNe| lIdhuM vrata nava karUM amruddha, cyAra mAsa navi kII yuddha asyu vacana naranAtha" kahyuM, mahAjana tihAM ciMtAtura thayuM; jai vInavIu uDDayana taNu, kasuM kareluM anna Apazui udayana kaha mana nizcala karA, citA du:kha manathI pahi; jeNujI dIdhuM chai pATaNurAja, te ciMtA karasyajI sahI Aja asu kahI cAlyeA vANI, buddhI khela hII ANIu; uddayana maMtrI mani ulAsi, puttutA haimAcArya 4 pAsa 1 je r kIrati 3 te mahimAnA ThAne 4 sujJanI 15 - 3 OM 6 8 ya 10 11 12 13 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma ; RSabhadAsa kavi kRta A. kA.. gurU vaMdI baI tasaThAya, svAmI kara kiye upAya; pATaNa vITi6 muMgala kirI, bhUpaI vaDhavA aDagaja karI 14 dhIraja lakataNuM navi rahaI jaI te kuMmaraniraMda kahaI; nRpati te agaDano dhaNI, na vaDhai te saMgrAmaha bhaNI 15 te mATaI bhayA karU Aja, chama rahaI kumArapAlanI lAja, tuhma sarikha gurU bhAI chatAM, hINapaNuM heyaI gaMjatA 16 araya vacana suNa muni hema, kumArapAla pari sabale prema; janazAsana sabhA naI kAcha, teDI devI tihAM gurUrAjI 17 cakesvarI AvI teNI ThAra, prema gurUnaI lAgaipAya; devI kahaI teDI kuMNa kAmi, hemasUri bolyA teNaI kAmi 18 vAravAra kahyuM tuja ghaNuM, saMkaTa TAla pATaNataNuM yuddha agaDa chaI nara mahArAja, rAkha chanazAsananI lAja 18 gurU vacane devI sajaja thaI, nisibhara mugala dalamAM gaI; AvI jahAM baThe sulatAna, nidrA deI dIdhuM vijJAna. 20 sevana DhelIo lei karI, maMgalanaI cAlyo upahArI; jaI mukayo gajaNavaI tihAM, kumArapAla nara suto chalAM. 21 praha ugamate sa jAgye ja saI pAsaI keya na dIThe tasa; pekhAI khitrino parivAra, asura hai tava karaI vicAra. 22 baDA bakhata bhUpatikA sahI, unakI bAta na jAI kahI; ke eka deva pharistA eha, e koino haI Adama deha. 23 ajaba bAta huI dunI mAMhiM, asI Theri huM AyA yAMhi; aba maI jANuM pAuM kihAM, jInakA kabajI gayA bhaI sahI. 24 cheDoMgA nahIM mujakuM Aja, vayara pAtazAha hIMdurAja; bhIMbaI jInakuM cheDayA bahuta, e mujhakuM diIgA sahI mehata. 25 1 thAigaMjatAM. 2 laI paravAri, Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 17 ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. asuM vicAra karaI nara jasa, kumArapAla bolAvaI tasaI; sAMjali re mugala sulatAna, haI ma kari tuM bhayaluM dhyAna 26 te nuM haI mujha caulaka vaMsa, bAMdhyAne haNuM nahIM je haMsa; je mujha saraNa Abe mIra, tu tuM mAhare sahI vaDavIra 27 ayAM vacana nRpa bhAMkhaI tyAMha, khusI huo muMgala manamAMhiM; huM Avyo vaDhavA nRpa bhaNuM. eNuI mujha haramati rAkhI ghaNuM 28 sahI e rAjA jAti sujAti, pita vinA navi dIpa bhAti; avaguNa paMkiI te gugu karAI, je supurUSa nara huI saraI 20 acyuM vacana maMgala uccaraI, kumArapAlasuM maitrI karaI; kaTaka leI nara pAche phiraI, pitaI deza bhaNI saMcarai 30 kumArapAlane guNa citi dharI, desamAMhiM amArija karI; jIvadayA jagamAM vistari, garjanIkhAMna thayo saMvarI; 31 aneka jIva ugarIA jeha, kumArapAlane mahimA teha; ema vrata dazamuM aMgiM dharai, kAraNa paDiI navi bhaMga ja karaI 32 agyAramAM vrata aMgiM gharaI, parva tithiM nRpa pAse karAI; cAra AhAra paccane niradhAra, rAtre nidrA nahiM lagAra 33 nija gurUnaI visAmaNa karaI, munivrata nRpa mukhi Adara; kAmiM gurUsu belaI rAya, bhaNu guNaI ke kaI sakAya 33 pAMca aticAra aMgiM TAlI, saMthArAnI bhomI saMbhAlI; ThaMDila paDilehI vAvarai, nRpa huM bahuvidhi Adarai 34 paraThavato nRpa jahAM mAtarUM, prathama draSTiI joI kharuM; aNajANaha jasso kahI, paraThavate jaNAI sahI 35 vAra trizuM kahete sare, nisahi Avasahi ucare; kAlavelA nRpa vAMdaI deva, pisAnI nRpa karato seva 36 pRthavI pANI tela vAya, vanaspati chaThI trasa kAya; mArapAla agAramAM ja ami dha Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. saMdhaTa tehanuM TAla rAya, pAlaI pise nija mana ThAya 37 divasaI nidrA nahIM nRpa taNuI, saMthArA porisi niti bhaNa; avadhiI saMthAraI nahi jeha, micchAdukkaDa nAvaI teha 38 piSadha rAya savAro karaI, pAri vahile navi sAMcaraI; bhajananI navi ciMtA karaI, nRpa huMta RSini pari karaI 38 pArI nRpa bahAraI saMcaraI, vatI zrAvakanaI citi dharaI; ghaNA purUSanuM pa pAraNuM, ehaja nyAya aMtaravAraNuM. 40 eNI pari nRpa pipadha dharaI vrata savalamAM sAra havaI vrata beluM bAramuM, uttamane AcAra-1 DhAla rAma bhaNuI hariuThIIe -dezI rAga rAmagrI. bAramuM vrata Ima pAla, dete munivara dAna re; pAtra pokhare bhojana karaI, haIDai AkhuM dhyAna re. bA. 1 atithi saMvibhAga susAcavaI, deto je muni hAtha re; te paNi ahAra pitaI laI, puNya karaI bahu bhAti re bA. 2 sAdhu bhale anaI sAdhavI, zrAvaka zrAvikA seya re; saMdha sakalanaMI re piSatAM, padavI tIrthakara hAI re. bA. 3 eka dina kumara naresvarU, A vaMdana kAmi re; gurU siri khAsara eADhIuM, nRpa lAjyo teNaI DAMmire. bA 4 vinaya kari nRpa bolIo, sAMbhale hemasUrIMda re; je tuma khAsara oDhIuM, lajA kuMbharaniraMda re bA. 5 1 5. 2 lAkha 3 lajAkumAranariMdare. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma.mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. hema kahaI suNe narapati, huM ga gocarI kAMmi re; dumbala zrAvaka subhamati, pAya namaI teNuI mi re. bA. 6 bhAva sahita nara bolIe, A maMdiramAhiM re; lAjadhari mujha ApI6, cIvara khAsara tyAMhi re. bA. 7 munivara seya mamatA nahIM, kuNa khAsara kuNu cIra re; bhAva vaDo jagamA vaDavIra, bhAvi rAbaDI khIra re bA. 8 hanA harakhanaI kAraNaI, oTuM khAsara nitya re; te dhanya bAvaka jIvI6, achataI vikramAditya re. bA. 8 je nara bahu dhana pAmIA, samajhayAM zAstrano marma re; te navi lakhamIba vyaya karaI, to huM samajhIA dharma . bA. 10 Aja vaDA tullo narapati, na kare sAmInI sAra re; dinakara timira ne nigama, kuNa TAla aMdhakAra re. bA. 11 khAsara dekhIe lAjIA, te muni mAne vayana re; je kula niradhana zrAvako, teha ghari thApII dhana re. bA. 12 eNe vacane nRpa harakhio, lAge munivara pAyare; cUka paDI tuhma dAsanaI, te khamaje RSirAyare. bA. 13 zrIgurU vaMdIe nRpa vaLe, A ApaNuM ghaIrIre; bahu dhana zrAvaka ApI, vaNaja karo bahu pairIre. bA. 14 bihuttari lAkha sevana TakA, melyA zrAvaka pheDare; piSa karaI bahu purUSane, pAlaI vrata akhaMDere bA. 15 ehavA je sahamI ApaNuM, sIdAtA valI here; sahasa dInAra deI karI, gRpa tehanuM mukha jayAre bA. 16 keDi sovana dhana vyaya karaI zrAvaka bhakti naI kAMmire; sAta khetra saMtoSata, dhana vAvyAM zubha ThAMmire bA. 17 1 jenarasAmI ApaNuM. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. DhAla, gurU gItAratha mAraga jotAM eka munizi dIThe e dezI rAga-AzAvarI siMdhuu rAga varADI pAMca aticAra ehanA bhAkhyA, te TAlo naranAri, AhAra asujhata detAM munivara, deSa kahyuM suvicAra, he bhAvikA pAMca aticAra kAle cAlI aNu devA buddhi kAraNi kirapI, AhAra asujhatu kIdhuM; bhavi bhavi dukhio te nara thAI kara navi uMce kIdhuM che. 2 AhAra asUjhatuM chaI paNi AgaI, te mama sUjhatuM sAro aMgi atIcAra AvaI bhAI, paMDita Apa vicAre che. 3 vasta huMtI nara pitA kerI, te kima pArakI kIdhI; pArakI pheDI ApaNI AkhI, bhAkhI munivara dIdhI che. 4 madhukarI kAla thayo nara jaha. tava jaI khuNaI paDe; aMgi aticAra tehanaI AvaI, pragaTa thaI naI baI che. 5 asura karI A muni teDa, java ga AhArane kAla; je nara karaI caritra tituM ehavA, ehana pApa vizAla che. ' sAdharmika sIdAtA jAMNI, na karI tenI sAra; sI lakhamI tasa maMdIra mohiM, na karaI tatva vicAra che. 7 dIna udhAra na kIdhuM jeNaI, te cukA saMsAra; ati uMDA dhana dharaNuM dharatAM jaIsa naraga majhAra che. 8 paMca aticAra e kahyA, TAlai te nararAya; vrata bAraI aMgi dharaI, na karaI pAtaga vAta 1 saMsArI. 2 navi. 3 matharIne. 1 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . 8 zrI kumArapALa rAsa. DhAla. maMgalAvatI vijaya virAjIta e dezI rAga mAlava geDI. Aravrata AdaraI aMgi, ucchava mahecchava atihiM maMDANa; samakti zuddha ucarIuM vacane, kemara niraMdara catura sujANa. bA-1 maNimuktAphala thAla bharInaI, vadhAvyo (muni) hemasurIMda; saMdha bhakita kIdhI mani ragi, dAniI varasaI kuMbharaniraMda. bA-2 jayajayakAra huo jagamAMhi, udyotataNo sukhi valI jema; zaivataNuM mukhamaMda ghaNero, amAvAsyA rayaNe jama. bA-3 ghari ghari toraNi maMgalamAlA, jaina dharma dIpai abhirAma; caulaka vaMse kumaraniraMdaha, rAjaRSi dharAvaI abhirAma.' bA-4 rAja kaSi nAmaja havuM, harakha huA nararASa; jaina dharma dIpAvavA, karaI se keDi upAya. kuMmaraniraMda mukhiIma kahaI, jaina dharma jagi sAra; je janadharma naMdhA karaI, tajaI te parivAra. 2 caupai. tajII mAtA mukI mahari, jehanaI jInavacananuM vayara; tajII tAta na lAdhavAra, jaina dharma je karaI asAra. 1 tajaI baMdhava je paNi so, jana dharmathI je ubho ; tajII bhaginI muMkI mAM, jehanaI na rUca jInavara nAma. 2 tajI putra pitAne jAMNi, jaina dharmanI karate hANi; tayI pApI putra varga, rAya kahaI jIma lahaI sagga. 3 (1) nAma. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. hA. pari, na kai mithyA saga; upajaI raMga. taLu, dekhI sarga sahIi zuma jaina tI zrAvaka taNI, seva kara! zrAvaka sajjana te zrAvaka bhaleA, sArathI paNa zrAvaka pathi paNi zrAvaka kuMbharanirda eNIpari bhaNui, teNu kArANe nija rAjamAM, jaina jaita sahuke japa, rAja nika Taka pAtratA, aNui avasara sATha maLye, ANa ne mAnai bhUpanI, bhaleA, bhaleA, DhAla. bahu senA saMdhAti" gaDa traMba nizANu, la pAlItAMNuI, uddayana caDhIe, tihAM ? rAyani. zrAvaka paNi dharI dAsa; chaThThA zrAvaka tihAM vAsa. zrAvaka bhale! apAra; khelaka udayananarjI nRpati di teDI karI, sAraDa desa cAle! tusro, jIpe samara A. kA tattvavicAra. zrAvaka same na koi; narsAi. jaina kI na hui jatuparAMNu; kAI na khaMDa4 yu. rAya samar khIjyA nRpa gheADInI sukha Aye munivara, e dezI rAga dhanyAzrI. jIpevA kAjI samara narezvara caDhI udayana sAra dezamAM dUradAMta; ekAMti desa; nareza. rAya jAya hayagayartha nahIM pAre caDhI bahu asavAre; kaTaka karaI mehrANu; setruja seAya sujANa; 7 9 10 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. jIna dekhI harakhyo rahyo, te mastagi cei,1 vaMdana tasa deza prakSA caDhI java dhyAnI, udira eka dIve, te bharaDa dIae, jaI mukAvajha teha; ciMta, anartha sakhalA ehA. yAMna; vimAna; nAMmi phAra nayaNe nirakhyA tyAMhi; cAlyA lei khIla mAMhi; tava udayana jo arcaka nA Avate, jo dhyAna na cha uN? te, jo dhiga dhiga mujhanai, sI lakhamI tehatI, zrI jInavara bhAkhyuM, na karai teDu vicAre; puNya aSTaguNuM jo karatAM jIraNu udhaveza prema Atama nidi agaDa karai tihAM cyA brahmavata ekAzaNu ziSyA pAMta parihArA jIhAM liMga bhuvana karAvuM tihAM lagai e mujhanImA cAMpai samaMja sIme zrcama kahI nai udayana tihAM gUrjara bi' kAyara tihAM sUra raNumAM huM lAgai mukI jei cUkatA deva ajANa makA Dhola damAMmA nRpa samar sAti lAgeA lAha saMgrAmeA ra tI sAre. na kIdhuM udhAre; gupati chuTa' tekhara tIre jhaMjhaSTha bhASaI nahIM virA kaMpai pAche pagale yAlaya dhasadhasI sAmA dhA dhAi hAryAM. 3 tyA uddayana samararAya tihAM 1 caityavaMdana teNe ThAma. 2 khaDDa, 3 na karecharaNu uddhArA 4 tamara. 3 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 RSabhadAsa kavi kRta teDI tasa meTA tehanaI rAjI bisAryAM AMNu marinara da kara te sAra mAMhita jIvajaMta valI spe, kASTa na mArai tyAMhi kAma IMma maMtrI meDhu kIdhu rAyanuM jasa pa vajAyeANumAM rAkhyuM nAMme dhAya valI uDDayana pAhe gi ae kha ciMtAtura maMtrI thaye manamAMha teNuka mu kaI nisAsA uddayana maMtrI tyAMhi pUchiuM" tasa subhaTa phU ciMtA manamAMhi jhUjhayA nai bujhayA tumA karyAM bahu kAMmA maravu sahI sahuke! zAka taNA kuNu DhAMmA tava uddayana khelyA mujha ti e duHkha chai udhAra apUrava giri akhaMDa Da nAyaka duhA munidarzana mujhanai nahIM nisu'NI muti ArAdhanA bhalamaNa AgaI kIA munidarzISNu viSNu navitaryAM teNui kAraNi ciMtA bahu aMta kAli munivara nahIM 1 phaI. ma haka nahIM vIre| cyAra sabhya sarIre| giranAra pALe muni nIjhAMmaNAM kAnyA A. kA. teNu kANu duHkha thAya se| subhagati kimajAya jIva anatI vAra na lagho e bhava pAra gurU huIA majhAri jIva laI saMsAri 10 11 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. caupaI asIvAta udayana java kahI, subhaTa sahu bolyA gahagAhI; svAmI ciMtA madharU daya, sura sakaLa suNuM eNaparivada. 1 svAmI zrIseguMja uddhAra, pA ja baMdhAvuM giri giranAri; DaMDa nAyaka aMbaDa vikhyAta, triNi bela bAhadaDe hAthi. 2 AradhanA RSi cAhe turbhe, te munivara naIANuM alle jota RSi navilA bhaI jaI, vaMTha purUSa eka A tasaI. 3 tehanaI pahirAvya muni veza, dharmakathA teNaI kahI aneka; iryA bhASA sumitija sAra, jANe munivara zuddha AcAra. 4 soya purUSa naI A tihAM, udayana maMtrI bAMThA jIhAM; muni darzaNa dI huM jaI, maMtrI udayana harakhe tasaI. 5 be karajoDI lAge pAya, tume bhale AvyA RSirAya; pApatApa dukha nAThAM Aja, taI sAthuM dukha mAharUM kAja 6 ema udayana sukhazAtA lahaI, munivara dharmakathA tihAM kahaI; udayana AleI nija pApa, khamata khAmaNA karato Apa. 7 -lAkha caurAzI yoni jeha, bhamatAM pAtaga lAgAM te; koIka jIva upari kIdhI risa, tAsa khAvuM nAmI sIsa. 8 rAjakAja paNi mayalAM heya, lemiM pApa karyA je koya; sakala jIvasuM muja khAmaNuM pApa Aloi tihAM ApaNuM. 8 gaja ratha ghaDA vADI vatra, gAma nagara pura pATaNa dhanya, pyAra AhAra mukhi ThaMDaI anna, vasarAvaI pitAnuM tana. 10 dvAdasa vrata AloI karI, cAra saraNa manamAMhe dharI; samakti zuddha karyuM tihAM pharI, maMtrI puhuta devanI purI. 11 (1) malIyA. (2) rasi, Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 aSabhadAsa kavi kRta A. kA. kahaI bhIkhArI ki vicAra, thAu vega ma lAu vAra; karavuM huI te mujhanaI kare, paNi eka dAMtanaI ThAMsi bhare. 36 amyuM vacana nara be jasaI, vegaI loca karyo tihAM tasaI; zAli dAli saratAM pakavAna, Apa AhAra deI bahumAna 37 sarasa AhAra lIdhuM zubha pari, vedanAma huI udariM; milyA yatI vivahArI sahu, oSadha veSadha kI jaI sahu 38 kaTuka vacana mukhi je bhAkhatA, galaI grahInaI nara nAkhatA; te vivahArI AvI tyAMha, calaI pAya harakhaI manamAMhiM. 38 manamAMhiM bahu harakhAtA, nava dIkSita munirAya; bhagati ghaNI tasa dekhatAM, muni belyo tala ThAma. dvAla rAga rAmagiri-vIramadhurI vANI belaI e dezI. dumaka madhuruM vacana bhAkhaI, nara bhakti nihAlI; acyuM caritra sukRta pAkhaI, kima sakuM pAlI. ku. 1 haII harakhyo kumaka munivara, veSa sahIa vAra; iha leka phala jehanA anaMtA, parabhAvi saMya tArU. ku. 2 prabala puNya je nahIM pitaI, udaya veSa kihAMthI; asthAI dhyAna dharmadhyA, kAla karaI tihAMthI 6. 3 cAlIu ea vigati pAlI, the kula puro; azakazrI nRpa seya vaDuuM, sepyuM rAja sate ku. 4 rAya saMprati nAma dharIuM. janama jAta rAjA; savA keDI jana biMba bhariA, savA lAkha prAsAda tAjA ka. 5 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai, eH cAritra veSa lAja AMNI veSa teNui tihAM veSaja gurU hAthi dIkSA udayanathI jainazAsana nara gaMbhIra zrI kumArapALa rAsa, mahimA, laMDa vakhANI, rAkhI grahI ? pAse sala te taryAM, teNui aneka , agni deha saMskArI karI, AvyA te nara pATaNamAMti, AvI tRpana" nAMkhyu sIsa, samarAya adbhu mAryA sahI, paNi eka zAka huu mana mohiM, bhrupa kahacha tehanA syA sAga, cAritra duhA. gayA ? udayana ArAdhI jenI kIti jiMga jIvyA te jagi jANI', teNui te kAraNa maMtrItA, 1 sasAra, 2 sAdhi, rU sAdhdhA, duhA. purNa sAya kIdhuM rahI, puSpa je kASTha zuddha karyAM capa, tyAM&; aneka naya jIna zAsanamAMhi, uyana maMtro tarI subhagati matrI pAmyA jasai, kAyA daMDana karI tihAM tasa. 29 bhAkhai rAkha. 6. AcAra; avatAra. karI uddayana sAra; ya vicAr. ra subhaTa sahu cAlyA paravarI; kumArapAla nara baDo chaThThAM. kAja tuhmAraM kIdhuM praMsa; tuAnArdana annazebhA thai, uddayana maraNu laghu je tyAMhi; je Aradhira yA palAka. 4 saraka vAsa; gayuM tho vAsa. 3 jANyA jANyA paTleka, ma kasyA sAga. 1 3 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 RSabhadAsa kavi kRta rAga-ddedArA-AzArI ratanasAra kumAranA e dezI. subhaTa sahu samajhInai valIA, AvyA AvaDa pAsire; pUrva kathA teNui kahI mAMDIna, manahu tapama ulAsIre, cyAr agaDa huti yanana, te tuhto AkhaDI zro setarU jaya ulhAra karAvI, giri girinAri pAja baMdhAvA, tAta vacana tuma vega karInai, je hui putra saputra sukulane. janamyA. seAya guNina lekha, 1 RSabhana kula bharata bhelere, pAMDunaU li pAMDava - sarikhA, kIratidhara vai kuli saMkAkSatra, vasurAjA kuli kRSNa sarakhA, tribhuvana pAtra taNuI kuli dIve, cAcA zeTha taNu krutri dinakara, DhAla. zreNikanI AjJA sari vahata, padamarAya taNI mati rAkhI, kuNAla taNuI kuli saMprati rAjA, azvasena kuli pAsakuM mAraha, gAbhadrana" puli zAlibhadra sarikhA, seya sarIkhA thAae AhuDa, 1 gaNije. (ra) taI agiI lIjakare; sAya kIjare bhrAte re; Apa sanAthere. DaDa nAyaka nija haiyA tAta A. phA. vayata te pAlare; anuAla re. vaMsataNuM" dasaratha jeSTha siddhArtha tasa kuli jIvA nAmi 1 nai kulirAMmAre; kuli rAkhyuM nAMmere. 5 kuli Dha Nu kumara nirde re; 3 4 vAre| re; dhIrA re. 6 huMmasUrI dA ra. 1 8 meTA abhaya kumAra re; zivakumAra rAkhI, zivakumAra nara sAre re. samudra vijaya kulinImA re; vasa dIpAvyA kemA re. jeSTha ajUANye vase re; udayananaI kulisA hai. 10 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. 31 haMsa sArA thaI karI, rAkho udayana zrI zetrujya tIthara' jaI, bhuvana karAve nAma; tAM. DhAla rAga kedAra geDI pAradhiyAno dezI eNe vacane nara harakhIore, bAhaDa maMtrI jeha laI nRpane 3 AganAre, senuM ja cAlyA teha maMtrIsvara sahI karato kAca udAra, jeNaI kIdhuM giri uddhAra AMcalI. te te jana ziromaNi sAra, maMtrIsvara sahI karatA kAma uddhAra zrI sev jaya upara caDhIra, tilAM pUjyA AdinAtha; prAsAda pAye maMDAvIphare, vAta havI vikhyAta maM. 1 desa desanA vivahArIre, pitA setrujaya zuMgi; aMbaDa Agali AvIAre, te belyA manaraMga maM. 1 maMtrI jagamAM tuM taryore, nija svAmInaI tAri, puNya kAmi dhana ahma lIure, chama tima ahmanaI tari naM. 3 cAI asyAM vacana vivahArI kahai, vAgabhaTa hAI gahagahI; kAgala vega aNuvaI tihAM, nAma likhaI maMtrI temAMhi 1 eNai avasari TIMmANa taNe, bhIma kuMDelIo zrAvaka suNe; te AvyA pUjAnaI kami, paisIna sakai teNuI Thami 2 (1)jaNa (2)kare abhirAma = narapaninI 4 kAca Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. caMpAta nara dIThe jasaI, vAgabhaTaI belA tasaI subhaTaI tihAM teDI Au, pAsaI IsA vANIo 3 maMtrI pUchI mAMDI nAma, puNya kAi nara ApaI dAma; eNuI avasari bhImA mani thAya, balaI pANi balya nava jAya; 4 vAgabhaTa buddhisAgara katha, teNaI bhImane bhAvaja lahe; belAvyo tava premaI karI, kuDalIu be tihAM pharI 5 svAmI mujha suNuiM karma kathAya, puNya vina bhava mAhare jAya vasuM TIMgANuM jahAM jaI trAma, bhIma kuDalIvuM mAruM nAma 6 dravya hiNu pitaI nahIM karma, mAyA mAhAraI chaI SaTra kuma; vRta vecuM paradesaI pharUM, udara pUraNa eNipari kare che mavI tuNi mA siMNagAra, hIMDavuM pAluM naI mAthaI bhAra; bhuI suvuM naI gharamAM sApa, e sahI pilA bhavanuM pApa 8 e sAtaI dukha bhImA taNuI, setra je pAme puNya ghaNuI; vRta vecatAM vAbhaja huuM, jayA kuma anai eka rUu - eka rUo mAlIkari dhari, pUSya laI gaI pUjA karI; valI mujha harSaduu eNaI kAMmi, sAta rUlI jaI puNya kAMmi 10 tava maMtrI mani harakho ghaNuM, dekhI haiye vANiga taNuM; ehanaI jIna upara bahu prema, kaI na karato rIsaI ema 11 mAre te paTTa maha taNI, puNya kAI ApaI ApaNo eha zrAvaka jagamAM jeha, devaI nirdhana kayuM teha 12 daiva aTAruM avaluM karaI, nadI nIra sAyaramAM dhara; saravara sukAM dIsaI ghaNuM, avalapa lakSaNa dIsaI ghaNuM 13 (1) teNe. (2) pagaabANe pAla sirabhAra (3) e sAte pUranA pApa (4) bhAva (5) avalA lekha te devaha tA. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. zrI kumArapALa rAsa. astu purUSa naSTa nirmAMnapaNuM, je puNyavata anaI dAtAra, zrAvaka bhImA jagamAM sAra; dekhI maMtrIna" dukha chuM, 14 the|De divase bhIma sukhIka thasaI; prAMhi te na hui 1nirbhAga. 15 eka ciMtaI huA nara dA; dehI Rddhi khela tasa hAya. 16 dharaNendra deva melye paravarI; namI vinamI harakhInai lIi. 17 puNyataNuM phUla pragaTa joi; e dhira lakSmI dIsai dhaNI 18 bhIma vANIe khelyA tAMma; huM naisa havaI jIhAMre grAMma 19 ziranAmuM mADayuM tihAM tasa saranAmuM mADayuM kuNu kAmi 20 e sAmI sakhare ApaNA; te kAraNi saranAmuM kI 21 svAmI bhIma prasaMsA bahu sAvanapaca sahui Agalidharai; 22 nIma; sAvana levA khAdhI sajana kuTu anaI AvI maLyA 23 nAri e cha4 dharamAM vaDhakaNI; te Agali hAri nara sahu 24 phrI javAba dII tatakAla; khaDakayA mAMhi thI khelaSTa kiI. 25 1, durbhAzya. 3. muja. 3, vakhANyA. 4.mAkuli. 8 rAga, sahI bhagavatanuM kAdhuM hasa, nirlobhI puNya upara namI vinamI vidhAdhara joya, pUja RSabhadevanA pAya, RSabha mukhI saMkrami karI, sahasa aDatAlIsa vidhAdI'; bhagati karI te nila na heAi, bhImeA bhagati karai jIna taNI, astu. vimAsaI matro jAma, puNya kAI lIu sAMta) drAkha, eka cita nara dIA jasaSTha, avara purUSa pUchyuM tasa TAMmi, maMtrI kai vivahArI suNe, puNyakALa dharatara dI, eNe vacane nara harakhyA sahu. vinaya ghaNA bhAvaDade kara, kAla bhAva nUz2a tAM bhIma, bhIma prasaMsA pA vacceA, paNi haiDAmAM ciMtA ghaNI, tehathI bhIme khIhudha mahu, smRti 4kAlI anuSTha vAcAla, prAMhi rahai te rIsa I bharI, 33 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahaSabhadAsa kavi kRta A. kA. duhA. aNabalavI belatI, vacimA karatI vAta; prAMhi bahu belAvatI, jagamAM bhUMDA sAta 1 caupaI. nArI ziSya sevaka dIkare. RSi bolyAno lII abhigraho; chidra sahita nirdhana sAtamaI bahu bele kahaI naI navi gamaI. 1 bahu bolI bhImAnI nArI, bhIme bahaI haIA majhAri; puNyakAI ghanakharacyA maI drAma, nArInahIM rAkhaI mujha mAMma. 2 asuM vimAsaI balaI bIhaI, vinavI vAta ghAlaI strI haII; maI jaI jUhAryo seguMja savAmI, dhRtamAyA dIdhuM puNyakAmi. 3 bhAgI ciMtA manamAM hatI, nArI kulaMTha thaI guNavatI; teNuM prasaMso nija bharatAra, bhaluM kariuM puNya kIdhuM sAra. 4 sabaluM puNya naMI sabaluM pApa, paratagi phala pAmaI nara Apa; sAtaI kAma pUjA phala jeha, paragati puNya phaLyuM nara teha. 5 tuM bAtaNe khIle jAja. bhagI nIsarIu bAhire bhomi khaNuM baIsAye kirI, puNyaI lakhamI pragaTa karI 6 kalasa eka pragaTayo siMhAsAra, mAMhi sovana cAra hajAra; bhIma te dhana hAthi na sAhi. sevana laI naI seguM ja jAI, gaye bhIma bAhade jIhAM, sevana kalasa dharyo siMhA svAmI e dhana nAI kami, e dhana kharace puNyanaI kAmi 8 tave bAhaDa mani karaI vicAra, ehanaI alpa achaI saMsAra lAdhuM dhana gharamAM navi gharaI, ko uttama nara dIsaI saraI 9 1. heI, 2. chatra. 3. huII. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. uttama nara jami e sahI, rAkhaI vivahArI vaTTa maMtrI kahaI nara sAMbha, jagamAM acarija a 1 cahapAI sarapiM samatA satya juvAra, madhapAnI naI tatvavicAra viSaya samatA strInaI viSaya, dayA dharma naI maMsaha bha khaI 1 sUrapaNuM napuMzaka taNuI, asaMbhama kAga pavitraha paNa vivahAra zuddhi nirdhana gharibAri, e acarija jagi ATha vicAra 2 acarija vAta bhImAnI ghaNI, jeNaIlakhamItaraNa sarikhIgaNa bahu prasaMsI bhImA taNuI, madhure vacane maMtrI bhaNuI 3 suNe bhIma bhAkhaI pradhAna, kima lIjaI nahIM tama nidhana je tuhma hAthi caDhIuM eha, karo seya sukha pAmaI deha 4 valI maMtrI be kara joDi, e dhana letAM nahIM talma Di bAhaDanaI mani e IchAya, jImatima bhImo sukhi thAya 5 teNuI kAraNi duhavI naI kahaI, bhImA lavalava karate rahaI lIluM nidhAna jAu tahma ghaIri, khAuM puNya karU bahupaIri 6 cAMpI vacana maMtrI kahaI, hitabuddhi hAMI apAra kaDavuM bolI kAraNuiM, uttama karaI upakAra para upagArI vaida je, diI mukhi uSaDa bhala rega deSa dUra karaI, karaI deha nisalla tima kaDavuM nara kArarNi, balI kAma kare; uttama nara kaviaNu kahaI lIMba sarikhA teha. 1. madisa. 2 3 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. a. kA. kavitta mukhi kaDavA guNavaMta, tAsatA lIMba paTaMtari; zItala guNa sahaI manya, patra dijAM nahIM aMtara; kAmataNe sulatAna, lakhaNu aMga chatrIsaha; lIMbu vaDe ladhurAya, tAsa, 2 heya batrIsaha; agani dAjhi nA thiMvaragha, phalaphula chAyA sahaIguNa paraI kavi paNa kahaIje saMseSa tAsa viSa nirNaya karaI 1 naraNa karai te viSaNa, dukha deI nija prANa para upagArI tuM sahI, sabalo lIMba sujANa 1 lIMba sarikha vAgabhaTTa, karato para upagAra bhImataNuI mukhi Ima kahaI, liI dhana bhakari vicAra 2. caupaI. ma kari vicAra bhImA vANuA, puNyaI sonaIA AMA. mAni vacana mujha svAmItaNuM, vAravAra zuM kahII ghaNuM ? bhIma na liI 5navi balaItyAMha, Apa vicAraI haIDA mAMhi; adattadAna nuM muja paccakhANa, vrata na khaMDuM jIhAM ghaTiparAMNa 2 asuM vicAra karaI manamAMhi, pragaTa thayo kavAyakSa tAMhi; bhImA e dhana taharU sahI, khAu kharaco mana gahaIgahI 3 suravacane bhImo huu khusI, vAta haII bAhaDanaI vasI; maMtrI naMI prasaMsI karI, jInapUjI dhari A phirI 4 sukhI huu nara zrAvaka bhIma, pAlaI vrata navi khaMDaInIma; dhana khAya kharacaI puNya karaI, seguMja nAma RdayamAM dharaI 5 * () bamasa (2) guNa (3) vira Thare () rUSabha (5) tavA Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa, ache. mani zuddhi seja caDhaI, jIna pUjaI triNi kAla; bhImataNI pari te sukhI, suNa sahu vRdhdha bAla sukavi kahaI jami te bhalA, jeNu jagi pikhyAM pAtra; dhanya chavuM nara tehanuM, kIdhuM tevuM ja yA zrIjIna kahaI tIratha vaDuM, zrI zetruje sAra; gaNadhara munivara paMDavA. eNaka giri pAmyA pAra 3 sUryakuMDa jaI bhImamAM, je navi nAhyA nIra; zrIjIna kahaI nara jANa, bhayalAM tAsa sarIra autama sarikha gurU valI, aSabha sarikhe deva seguMja sarikho girivalI, puNyaI lahaI seva; 4 puNya bahu dhana pAmIuM, navi kIdhu uddhAra seguMja giri navi pharasIu, teNuI hAryo mana avatAra 5 - puNya jANuM maMtrI tihAM, bAhaDade guNavaMta bhuvana noMdhAyuM chana taNuM, uMcu seya atyaMta 6 caupaI deharaI kAma calAvI karI, maMtrI AvyA pATaNa bhaNa; bhuvana nIpAyuM purUM jasaI, vadhAmaNuM lai AvyA tasaI 1 harakhya maMtrI manaha jagIsa, sovana jIbha ApI batrIsa; bIjaI divasa vadhAmaNu valI, paDi prAsAda te bhUmi DhalI 2 mani vikhavAda anaI valI harSa, vadhAmaNuM pahaIrA purUSa; caisaThi jIbha te senA taNI, ApaI nara tiha vadhAmaNi 3 kIdhuM bhuvana paDayuM te duHkha, jIvaMta paDayuM te sukha; havaI buddhi huM karUM vizAla jIma jInamaMdira rahaI cirakAla 4 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. ehavuM Apa vimAsI karI, maMtrI tihAM cAlyo paravarI; AvyA zrI senuM je jIhAM, subha silATa teDAvyA tihAM 5 pUchai maMtrI suNi silATa, e prAsAda paDa syA bhATi; kArIgara kahaI suNi pradhAna. pavanaI paDIuM deva vimAna 6 havaI caubAre karo prAzAda, IMdra purI zuM karate vAda; paNi eka deza achaI pradhAna, pAchali janama nahIM saMtAna 7 maMtrI kahaI sAMbhalI silATa, kari prAsAdara suMdara zubha ghATa; kari caubAre cau vaTavATa, je dekhADaI zivapura vATa 8 putrI putra kahyAM ti jeha, sAthi' koya na AvaI teha; karma pati jo bhuMDA hoya, to te nAma pitAnuM beya 8 sariIbe putra je su kIdha, pitA taNe mastIga ghA dIdha; caritra juo surIpura kumAra, teNe tAta mAryo niradhAra 10 hade salATa vicAre Apa, kaMse dukhiyo kIdho bApa; koNi rAjA sAmu joya, chavita seya pitAnuM kheya 11 ke kahaIne nahIM saMsAri, paradesI naI mArai nAri; katA tujha bhAkhuM avadAta, maNiratha rAI mAryo bhrAta 12 kanakaketu mArai nija bAla, subhadrAnaI diI sAsu Ala; rAjA sukha pRthivino nAtha, kalAvatInA kApyA hAtha 14 teNuI kAraNi kArIgara joya, kalimAM kokahaInuM navi hoya; kahaInA beTA kahaInI vahu, Apa savAratha milIuM sahu 14 putra kuTuMba sahu mithyAvAda, kIjaI caubAro prAsAda, gaI bhuvana karAvyuM tyAMha, RSabhadeva basAyAM mAMhiM. 15 saMvata bAra anaI agyAra, zanivAraI kIdhuM vistAra; daMDa kalasa dhaja teraNa jeha, hema sUri pratiSNaya teha. 16 (1) phari. (2) putra sutAne nahiM ugATa. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. 38. cauvIsa vADI cauvIsa gAma, pUjA kAjI kharacaI doma; talahaTII jIhA subha ThAma, gAma vasAvyuM bAhaDapura nAMma 17 tihAM eka tribhuvanapAla vihAra, pArzvanAtha yApyA tihAM sAra; jagamAM varyo jayajayakAra, dhana dhana bAhaDade avatAra; 18 puNyakAja karI teNuI ThAri, maMtrI cAlyo gaDha girinAri. triNa upavAsa ArAdhI deva, aMbAI AvI tatakheva. 18 bolyo maMtrI lAgI pAya, pAja karavA chai icchAya; devI kahaI ciMtA kari tAji, nAkhuM cekhA tihAM karUM pAja. 20 devI vacana havuM jetalaI, zAlavRSTa huI tetalaI; maMtrI mahurta leI sAra, pAja karAvaI atihiM udAra. 21 deI kaDi satANuM lAkha, sovanaraMkA kharacyA harSa; dhana dhana batADade avatAra, utA udayana sira bhAra, 22 putra jayAnuM e parimANa, jeNaIvahI tAtanI sariANa; pitA taNuI usaMkala thaI, pATaNi Avyo te gahaI gahI. 23 DhAla pATaNi maMtrI AvIu, kIghe rAya jUhAra kaMDa nAyaka abaDa kIuM, huu te jayajayakAra DhAla cunInI dhanadhana evuM ja girivarU, e deza rAga-geDI-rAga-dhanAzrI. jayajayakAra hau sahI, tyAMhA aMbaDavicAra"Apa he, tAta usaMkala thaI karI, gheTuM pUrava pApa he, 1 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 saSabhadAsa kavi kRta. A. kA. dhana dhana putra suputra he, rAkhyuM udayana nAMma he; tAta kalyANaka kAraNe, bhuvana karyuM abhirAma he. dha. 2 aMbA bhUpanaI kahI karI, bharUacimAMhiM jAya che; zrImunisuvrata deharaI, A ati uccAya che. dha. 3 zrIjIna maMdira dIpatuM, samalIA vihAra he; nAma arUM kuNa kAraNi, suNa sahu vicAra he dha. 4 samalI eNuI thAnaka baIThI tAra DAlI che; bANa ApeDI sAMdhi6, paMkha haNuM tatakAla he dha. 5 supurUSazrAvaka (muni) tihAM milya, dIdhu tava navakAra he; soya mari thaI bAlikA, siMhala nRpa dhari avatAra he dha. 6 zrInavakAra suNa lahI, jAti samaraNa sAro teNuI prAsAda karAvIu. saMmalIA vihAra he che. * te jInamaMdira jAjarU, dekhI aMba tyAMhi hai pAye vega maMDAvIuM, icchA ati manamAMhi ho dha. 8 kopI devI narmadA melI pAyA sAMdhi che purUSa paI laI cAMpIA, bolyA bAkarI bAMdhi he dha. 9 maMtrI mani bIhano nahIM, kAma calAvyuM to ho, pragaTa thaI devAMganA, nara be lai guNa Ama he dha. 10 sAhasIka tuM zIlaI bhale, aMbaDa tuM guNavaMtta che kari prAsAda suhAmaNuM, mana suddha atyaMta he dha. 11 bali bakula uchAlIA, lagana bhaluM zubha vAra he zrIjIna bhuvana karAvIuM, uMcuM hAtha aDhAra he dha. 12 saMvata bAra vase taraI, saMmalIA vihAra he; zrI munisuvrata thApIA 2 AvaI saMgha udAra ho dha. 13 1. tu. (2) thApanA Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke - - - zrI kumArapALa rAsa. naha AvI, AvyA hema sarida chepratiSThA tihAM karI, thAMpI mUrati caMda he dha. 14 karate AratI, utarAvaI kuMmaraniraMda he; ri nRpa cAmara dharai, jIma jIna Agali IMdra he dha. 15 | dAni varasato, ApaI asva ratna che nI velA ApI, batrIsa lAkha sevana he dha. 16 harba haSI ghaNe caDhIla devala kuMga he; dhaja tali ApIvuM, nA mananaI raMgi hedha. 17 te ughADai nAcatAM, chalI aMbA tyAMha hai devI siMdhavA, je yira bharUaci mAMhi he dha. 18 hemAcAra A aMtrIka jAya che mAvyA devI devarai, kAusagya rahaitasa hAya he dha. 18 kivi mAnI devI siMdhavA, uThe cele tAma ho; ukhali cAvala khAMDa, dhUjaI devala ThAma che. dha.20 tehaI na mAnai siMdhavA, mAryo khIjI ghAya che, devI mUrati thara tharI, tohaI na vArI jAI he. dha. 21 saMgI jApa japAvIuM, mAryo trIjo ghAya che; AvI cauThi ganI, lAgI munivara pAca he. dha. 22 caupaI. pAya namI munivara naI devi, casiThiyeganI AvI kheva vikaTa nAma huM tehanAM laphaM, te saghalAM tuhma vivarI kahuM tArA tripurA naI tela, tulajA tAraNa naI mahaikhalA hIMgolI devI harisiddha, ekalavirA te prasiddha 2 cAmuMDI caMDI caMDikA, khaparI khAdhA sATikA 1. suddhi. * * 1 ma Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 RSabhadAsa kavikRta. A. kA. deta saMghAraNuM durga jeha, siMdhavAhanI AvI teha kI khojAI devI khoDIAra, teDI AvI. teNuI ThArika vahaIrAI naI vAghesvarI, mahemAMhi te rasaIbharI aMbe aMbAI AkalI, kAlI mahAkAlI sAMkalI sidhavA naI AvI saci AvI, mAtara mAtaMgI naI lAvI 5 kamakhAdevI naI kAmarA, hAtha dekhADayA hemaI kharA jagadaMbA naI javAlA mukhI, dhanuSadharI devI saravabhakhI 6 devI bhavAnI naI bhadrikA, gerI mAtA naI aMbikA mAtIdevI anaI madabharI, valI vaDucI ubhI karI che. gahalI bahacarI padamAvatI, AvI tihAM munihemata jatI AsApurI AvI kAlikA, moTAbola bolaI mukhi thakA 8 rUhApurI devI dubalI, AvI TolAmAMhi balI girajAdevI naI eravADi. tilAvanI kahaI buba ma pADi 9 bAlA bhayaravI naI uravasI, kAlAMtI AvI tihAM dhasI rasiddha anaI vIrasiddhi, geIAsadhaja jagamAM prasiddha 10 cAraNa sudhi naI uMmayA jeha, narmadA nAgila devI teha saravANu mahAdevI sAra, badhI cauThi karaI pikAra 11 bAMdhi causaThi cheDI choDI hema galI, meDI mAgai mIna sUrida, vacana vadaI mukhi dIna 12 DhAla. dhanathI sevuM ja giridhara esI cunaDI-rAga-goDI-rAga-dhanAthI dIna mukhI diI AMgulI, lAgI muninaI pAya che kahaNa karUM huM tuhmataNuM, cheDe ahma RSirAya he, dI 1 hema kahaI suNi sidhavA, chalIu aMbaDa kAMI he; Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumArapALa rAsa. sakata vidhI karaMtaDo, tAro nahIM mehemAya che dI 2 vAlI tAMya devAMganA, e mAho aparAdha che huM aMbiDa nIMkI karI, na karUM tuhmasuM vAda he dI 3 choDI tAma devAMganA, lAgI munIvara pAya che tema prasaM ati ghaNuM, tuM sAce RSirAya ho dI 4 munivara nAma=himAthakI, devI huI saMtuSTa che. aMbaDa vighana nivArIuM. kIdhI puSpanI vRSTi he dI 5 duhA. puSpa vRSTi premaI karI, namI devI tyAM; abaDa hema sUviMda gurU, AvyA pATaNamAMhI 1 zrIguru pATaNamAM rahaI, bhAkhaI dharma thAya valI vyAkhyAna suNAI sadA, caulaka vaMsI rAya 2 caupaI eka divasa kahaI hema rida, premaI suNA kuMbharaniraMda sela sasA dhari lahaI teya, jo pUrava saMcita puNya 1 suddhaguru. sevA sukule janma, saMghanI bhagati sahaNadharma, sudravya senuM ja kerI yAtra, puNya lahII muni supAtra 2 sAta khetra taNuM pikhavuM, satya vacana mukhathI bhAkhavuM; samatA kuMDamAM hiM jhilavuM, tehanaIsubhagati vahaIlAM javuM 3 samAdhi sarIra suMNavuM siddhAMta, samakita zIla rAkhaI ekAMti sAsika guNa te puNyaI rAya, puNyaI saMghapati tilaka dharAya 4 sela sasA Ima vivarI kahyA, pUrva puNya nara teNaI lallA; sela sasAmAM saMdhavI saraI, tilaka dharI sira yAtrA dharaI 5 (1) I (2) pUraNa. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. zrAvakmAMhiM vratadhara vaDaI, te munivara naI pAe paDaI; muni namaI AcArya paya, AcAraja arihaMtanaI dhyAya 6 arihaMta siMddhataNui nitya namai, saMdhanaI saMghavInA guNa gamaI te saMdha tilaka sahI puNya thAya, puNya zrI zetrujya jAya che anya tIratha sevaI khamAsa, jenuM puNya nehaI nara tAsa; zrI zetruMjaya eka khiNa rahaI, tehathakI puNya adhike lahaI 8 naMdIsaravara yAtrA jAya, tehanuM puNya maI kahyuM jAya; tehathI yugama gaNuM puNya heya, kuMDala dIpa jana nayaNe jeya 9 tri guNuM puNya huI tatakheva, rUcaka dvIpanA juhAra deva; gajadaMtI je yAtrA jAya, puNya cau guNuM tehanaI thAya 10 tehathI yugama gaNuM puNya thaI, jaMbu vRkSaI yAtrA jasaI; tehathI chagaNuM sukRta maMDa, deva jUhAraI ghAtakIkhaMDa 11 bAvIsagaNuM puNya telanaI sahI, pUkharadIpa praNAmaI gaIgahI; tehathI sAta gaNuM puNya seya, merU zikhara jIna juhAra saMya; 12 sameta zikhara nara je paNi jAya, sahasa gaNuM puNya tehanaI thAya; aMjana dIpa juhAra jeha, lAkhagaNuM puNya lahasyaI teha 13 daza lAkha tihAMthI guNa vistAra, jUhAraI aSTApada girinAri; tihAMthI DigaNuM puNya mAna, senuM ja nAma suNatAM kAMni 14 senuM ja nAma sutaDAM, hADaI hakha apAra; sakala tIrtha mAMhi valI, zrI siddhAcala sAra 1 hAla rAgarAmagiri rAmabhAI hari uThII-e dezI. jagamAM tIrtha chaI ghaNuM, temAM zetruje sAra re pAmyA bhAvijana pArare, nivArI tihAM gati cArare; (1) hasaI. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. 4pa muhuto mekSa duvArare, seguMja sere bhAvinA e AMcalI 1. je jana charI pAlatA, zetaraMja vaMdana jAyare; nadI zetaraMjImAM nAhare, piDhAM pApa dhovAyare; ema ghaTa nirmala thAya che. se. 2. samakita zIre rAkhata, pagi cAlatAM te jAya re ekala AhAra kahAyare, bhomi saMthArI te thAya re. sacitta parihAra thAya che. se. 3 setaraMja vadhAve re kAraNuiM, heyo ati ujamAla. deI pradakSiNa mAla re, karma khAI tatakAlare, pitaI puNya vizAlare. se. 4 sUrya kuMDa jaI bhImamAM, nAhAM nirmala nIrare. nahIM tasa rega sarIrare, jasa guNa atihiM gaMbhIrare, bhAkhaI Adila vIrare. se. 5 pasa pramukha je paMkhIA, jalacara jIvaDA jehare; sevaI setre je tehare, dukhI nahIM tasu dehare ' trIjaI bhavisiddha tehare. se. 6 sAta cha biI aThThamaI, gaNuI valI lAkha nakarare, sevaI setrajo sAra re, tehanAM deya avatArare, te niI nirdhArare. se. 7 pAMca bhArata mahAvidehamAM, aravata pacaI tuM jeyare, tIrtha aApa na kare, bharata pekhI soyare; dIThaI tribhuvana mehaIre. . 8 bhavijana vada bhAvasyuM, je te girivara nAma; AgaI saMghapati bahu havA, suNi tehanA guNa grAma, Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 RRSabha vacana bharataU suSui, sevana prAsAda karAvIu, RSabhadAsa kavikRta nAMmate jagamAM rAkhI, bharata gayA kIrti rahI, setrujya sadhavI java harSoM. tAsa kIrti jagamAM rahI, DhAM bhUpati hA nadI setarU cha sUraja kuMDa, AditajasA te bharataDu pArTi, ati alI tarakhA leA, alibhadra cauthama pArTi pekhe, kIrti vIya anai jalavI, bharata samaya saMdha Ave sArA, kADI lAkha tyavAsI sahupta carAsI, narapati vikAM setarUMja, girivara nAhI e sAi nara bharata anai e daDavI have ajhUmepA, bharata taNI pari saMdhavI sAceA, IMdraIsAya prasaMsyA jagamAM, pApa timara te tehanAM nAmAM, krIuM te uttama rAkhyu jagamAM matanI narapati sarIkhA, sAtaSa vayamAM; RSabhaputra taNujI e pATi jIvana ArisA mAMhi kevala, puttutI pu Ala. zaga-AzAurI. gurUgItA ratha mAga jotA. e dezI. mahAjasA atimala paMcama jenuM RSabha setruja sira bharata Asa; gayA jIma vAsa. navAM dekhI bharatanira ravi tArAcaMda. taNI A. ka kAma; nAma. pArTi te setrujaya bha te khIjai; nirakhe; triSaDDA. bha. ra alivI; sabalu dhIDA bha0 3 sur sarIkhI joDI; pUrva gayA chaI kADI, bha. 4 teNu ujhhAraja kIdhuM; jagamAM bahu jasa lodheDuMA. bha vaMsa arjA Aye; nayaNe pari nirakhA. sAre; jIhAro. bha0 1 nihAlye bha. 6 noMmaH pAMmai bha. 7 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. duhA. gyAna bharatataNI pari pAMmIu, ujala kevala karAvIuM, kharccuM ahuja niSThAMna yugma uddhAra tihAra pachI trio maheMdra deva!" gi jasa aho huu jagi camare ke chaThTho pacAsa kArDi pacANu lAkha, etalA bhUpati saMdhavI thayA, trIsa lAkha daza lAkhahu ratna kanakamaya kreDi, kIdhAM biMba, upaya uddhAra, sAteMdra karaka apAra udhAra cathau te 1 paNi kAka lIu je, iddAra, pRSTha 3H vyaMtaranA jeha, caMdrajasA jagi meTA rAya, cakradhara rAAI. agyAramA udhAras kIdha, rAma, uddAra pAMcamA karate teha sagara cakravatti satamasAra sahama pAMcetara upara bhAkha sagara cakravatti vAri kahyA kIo uddAra sagaranI joDI pI 2 rAya kIritanA thaMbha bhuvana AThamuM karatA .tehu; nu N udhAra karyo teNe DAya udhAra dazamA tihAM prasiddha; yAvacaMdra teNuI rAkhyuM nAma dahA 4 nAma te jagamAM rAkhI, rAya yudhiSThira jehu bhIma arjuna nakula sahadeva, setareMja pAhAtA tehu bhuvana nIMdhAyuM. teNu' kAma, lepamai udhAra tyAMha; dvAdasa udhAra karAvIu, jasa rahyA jagamAMhi dIkSA grahI setarUM ja caDhayA, lahyuM te nirmUla gyAna pAMDava pAMca mugati gayA, karatA setara ja dhyAna (1) teNe tihAM karyo (2) thApI gayA (3) have (4) pratimA. 47 3 to da Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re RSabhadAsa kavi kRta pa pAMDava vIra viyavarsa sittari varSa vyAsama ekase AThe varasa De, udhAra teramA teNuI tihAM karyo, jAvaDa pAMDava vicamAM kahyA, lAMkha paMcANuM upara bhA, saMvata ArnaI caudAtara, maMtrI uddhAra caudasamA atiddhi vizAla, Ara byAsIi sadhapati kahyo, aDhAra lAkha kiDe egaNucyAla, ekatrIsa keADinai chatrIsa lAkha, vastapAlanAM karaNI lakha, bahu gayA, jAya, sapyA sahasa cauMrAsI rahyA; vIr pachI hu vikrama rAya sAha jAvaDa naIM saMdhavI samare, te vica saMdhiva sahasa caurAsI, nRpati setru Mjya saMdhiva sAra, nadipamu avatAra hai, 1. subha. A vikramIthI huu jAvaDa seTha jIna thApI (jIma) bhavasAyara ta pAMcavIsa kaeNDitihAM narapati lathA; sahasa paMcAttari saMdhavI thayA. savaMta teranai ekAMtarai, sA samare lakhamI vyaya kara; pataramA paracaMDa, kari kalasa dhA aMDa 1 udhdhAra duhA. kalasa dhADA bhaleA, karasyai vaDa samarA vica valI, kahuM saMpati sa MkhyAya. ati uchAya; khAvaDade tihAM kara; nIMpApAM tI mAla. jInamaMdira karasthai gaDha gadyA; hemakA kharacaI vastapAla arbudAcala girinAra bhAkha; bharAvyAM kiM. savAlAkha DhAla. rAga-sArga-magadha desakA rAjarAjezvara e dezI. eNui kIdhuM. uddAra; triNi lAkha sakita dhAra haiA. dhR zrI siddhAcala nayaNe nirakhyA; acalI. e Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. . satar sahasa saMghavI pannara sahasa vipra zrIkumArapALa rAsa. khatrI zAla hAra; aNui giri pAmyA pAra haiA. na. 3 bhAvasAra, vakhANu, khAra sahasa kuMbika pAMcasai pIsatAlIsa sadhavI, sadhavI, bharata samarAvaci saMvi asa`khyA, e tI mahimA ati mATe, panara satyasI pAta sAha Adhara,1 sAha karamA uddhAra' karAva, je puNyavaMtA valI nar hAsyai, puNya kAmi dhana kharacyu' jei, dAna na dIdhuM zIla na te nara rAni rAyA tulmo jA aa, pAlyuM, dIna udhAra na kIdhuM jeNu, giri setrujya je navi caDhI, janama sakSa dhu nara je, setrujaya ja! prAsAda karAbyA, prIti karazu tenI sAcI, setruMjanAMmi" bahu nara siMhA, te sahasa leyA kaNI; nAti kaMsAra ta pramAda na kIdhu, sennu Mgiri jeSTha nayaNu nanirakhyo, dIdhI duhA. sugati taNui paMthaIM lathA, pAMmyuM siddha anata Agai havA, karatA 3 bahAdura. te kevalI sahu jANu! kima chamasya vakhAMzui hA. na. pa desai nara viSNuga bahumAMna khaI bahua nidhAMta hai. na. 6 te setruja giri jAvaI seAya sadhati Avai hA. na. cha nava pAmyA valI pAtra kIdhI na setru Mjaya yAtra hA. na. 8 pUjyA nahIM jaganAtha Avela khAtha haiA na. Ta lA zAstra vicAra; Ali gayeA avatAra hai| na. 10 lakhamI na mAraga thApI tasa kArti jagi vyAyI hai| na. 11 je bhavaduHkhathI tarIA mugati mAraga saMcarIA hA na. 12 gaNAvI heA. na. 4 48 gyAna; kevala setruMjoMna Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 RSabhadAsa kavi kRta. A . hAla rAga-dhanyAsI munivara mAraga cAlatA e dezI. zrI seja guNa gAII, gAtAM harSa apAra siddha anaMtA IhAM havA, pAmyA bhava pAra dhana dhana senuM ja giravarU, dhana dhana RSabha jINuMda puMDarIka girivara rAjIu, dIThaI ati ANaMda dha. 2 aitri penima dina valI, RSabha gaNadhAra mugati gayAM pAMca koDilyuM, TAlI karma vikAra dha. 3 kAtI punima dina valI, drAvaDa naI vAlIkhIla mugati gayA dasa Dispe, jehanA nirmala zIla dha. 4 phAgaNa sudi dasamI dinaI, putI mananI Asa namI vinamI dAya kaDituM, kIdhuM mumatimAM vAsa che. 5 RSabhathakI je kevalI, asaMkhyAtA pATa mugati savAthI siddhi gayA, ducha nahIM vATa dha. 6 RSabha vaMsi bahu narapatI, ghaNe cAritra lIdhA; zrI setre ja AvI karI, tihAM agusaNa kIdhA dha. 7 rAma bharata behu baMdhavA, lIdhuM saMyama bhAra mugati gayA triNi keDiyuM, tasa nahIM avatAra dha. 8 nArada ekANuM lAkhazuM, zrI sennA zreNi mugati gayA munivara namuM, mananaI valI regi dha. 8 sAMma pradhumna suta kRSNanA, behu saMyamadhArI. ATha koDi sADhI sAdhayuM, huA mugati duArI. dha. 10 pAMca pAMDava nara bhalA, iMdI dama kIdhu RSi vIsa keDiyuM saMcaya, mugati gaDha lIdhuM. dha. 11 1 gaNe. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 mI. 8 zrI kumArapALa rAsarASi thAva munipati, saMyama sukha lIdhuM sahasa muni parivAramuM, sejja giri sIdho. dha. 12 suka tApasa saMyama lIla, sahasa munivara sAthi zrA setrujaya mugati gayA, vaMdu prabhAti. dha. 13 selaga sari rUDo, sevraja giri caDhI paMcasaya suM parivaryo, mugati jaI aDIuM. dha0 14 e munivara mugati gayA, kuMNa kahaI tasAra valI jAsthaI eNuI tirarthi, sevja giri sAra dharA 15 duhA. sAra tIrtha jagamAM ghaNuM, temAM sevraja sAra hema kahaI nRpati suNe, pUjaI lahII bhavapAra. 1 gurU vacane nUpa harakhI, jIma jaga bharata nare; tima bhUpati ANaMdIyuM, seguMja yAtrA karesa. 2 tana dhana vana kAriyuM, jAtA na lAgaI vAra teNuI kAraNi evuM ja jaI, saphala karUM avatAra. 3 DhAla. bhamarAnI rAga-geDI. kumArapAlanara kesarI-mana bhamarAre, setrujaya saMghavI thAya. lALa bhamarAre. bahu Rdhi parivA suM, bha. zrI siddhAcala jAya lA. 1 nAga pITha devala ThavyA, ma. mAMhiM jIna pratimA. lA. kesara caMdana leI karI, ma. pUjaI caulaka rAya. lA. 2 vAga bhaTAdika sArikhA, ma. mAMhiM maMtrI cakavIsa lA. deharAsara deva pUjatA, ma. nAmaI chananaI sIsa lA. 3 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para RSabhadAsa kavi kRta A. kA. aDhAra sahasa vivahAriA ma. zrI chana devala sAthi lA. caMdana puSka laI karI ma. jIna pUjaI nija hAthi lA. 4 nagarazeThane dIkare ma. AbhaDade saMghamAMhi lA. sevanataMka lahaIzuM karaI ma. gAMma zrAvaka dhari jIhAM lA. khaTa bhASA cakrI kahyA ma. nAmi naredepAla lA. vastapAla suta saMghamAM ma. kavi dAtA kRpAla lA. kAradinAMma bhaMDArIyA ma. saMgha bhagati karaI seya lA. anya bala tasa Agali ma. bhUkhyo na jAya keya lA. prahilAda lANe narapatI ma. mAMhi choDe seTha lA. seya lADU nija kari dharI ma. karatA sAMmi bheTi lA. pratApa malla puMThiI lIu ma. kumArapAla ze putra lA. caDhavA haya giri ratha daI ma. kuNa vayari kuMNa mitra lA. 8 nagaraka sAthiM bahu ma. SaTa darzaNa veSadhAra lA. kumArapAla nita tehanI ma. bahu pari karato sAra lA. solasa sahasa jeDI gaDaI ma. bhuMgala bherI aneka lA. paMca zabda veNu bahu ma. taMtI tAla vizeSa lA. agyAra sahasa hAthI bhalA ma. aMjana girinI joDI lA. ratna jaDita aMbADI ma. motI mAlA keDi lA. agyAre lAkha haya reSatA ma. haMsa pari ThavatA pAya lA. paMca varNa vAjI sahI ma. dhUta gela dalIde khAya lA. aDhAra lAkha pAlA sahI ma. ratha paMcAsa hajAra lA. vRSabha sevana bhaI sIMgaDA ma. nevarano jhamakAra lA. vAMkI vacchanI puMchaDI ma. vAMkI vahailI vizeSa lA. vAMkA rathanA vAvaTA bha. dhajA guDIe aneka lA. vAMkI purUSanI pAghaDI mA. vAMkI sIMgaNi hAthi lA. vAMkI muMchanA mAnavI ma. kumArapAla naI sAci lA. 16 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. vAMkIja pherIu ma. TAMka damAmAM vAvatA ma. uSa zabda nalI vAMkI valI nara mA~ ma. vAMke nayaNe vAMkI pAlakhImAM valI ma. akhara dhajA nRpa Atri ma. hIrasAvana maNirUpamai ma. Da lA. vAMkA akhaMDa lA. 10 khapu gi lA. arthA mananaiTiMga lA. 18 aSTa sahasa tasa mAMni lA. sAbitavAna sudara duhA. vAMna bhale nRpasaMdhane, milIA puruSa aneka; huM vyApArI saMdhamAM, deMge! nahIM tihAM rekha. dIpe jema dI'; paTarANI puMThe sahI, dIThe ati ANu. ayaDAMmAM jAnaI Dhola. tripadIne. javaharI zAnI vANiga milIA, nAMNuAvaTI dAsI phAlIo; valI vaNujhArA pakSIAGe, bhavikA. 1 phaDIA sAtharIo pastAgI, bhakSa guA te khAya mAgI; gAMdhI vaida ghaNA saMdhamAM sAtha sabala paNi thAya, 5 lA. 19 mehara vaNuga ii jAgIhA. bha. 2 sugadhI, aneka naranaIM liI khadhI, eka vecai anai radhI hA. bha. 3 azva aneka gajartha cArAi; huM vyApArja thAya hai, bha. 4 huthIAra, zAlUcIra paTeAlAM sArI; gi kara4 vyApAra hA. bha. 1 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlI RSabhadAsa kavi kRta A. kA. belI maNahAra, kaMsArA jaDIA lenAra; saMdhamAM bahu sutAra che. bha. 6 kaNabI kuMbhAra, nATakIA nATikINI sAra; macI taNe nahIM pAra he. bha. 7 duhA aneka nara nRpa saMghamAM, kahaI te paTarANI pukiMI sahI, jehanA na lahu pAra; rUpa apAra. 1 DhAla ga- husenI. bhUpaladevI nRpa trIyA, aMga vibhUSaNa sela; paharaNI caMpA cunaDI, kAyA kuMkuma rolare. nRpa Avyo kamara niraMda, jeNuITo mRgamacchakuMdabe; kIdhuM sakala leka ANaMda be, nivAryo deza sakalamAMhidaMbe . 1 caMda mukhI mRga lethaNa, nija navalA siNuMgAra uri ghaNI kaTi pAtalI, lAvaNyane nahIM pAra be . 2 veNuM vAsaga jIpIu, haMsa harAvyuM cAli nAga nagodara khIMTala I, kAMni kabUI jhAli be nR. 3 bhamara bhagaI chama madhurA, adhara pravAlA raMgare data jasyA dADima kuli, alavi maDaI aMga be na. 4 nAzaka sUDA caMcaDI, kanaka kacelA gAli re tilaka karI mukha zobhatuM, ardha caMda jasa bhAla be nR. 5 'vana aMbo morIu, kaMTha koyala TahukAra re vasaMta mAsa kriIDA na kara, kaMDi kuzamanA hAra be nR. 6 (1) TahUka. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kUmArapALa rAsa. kamala nAla jasI khAMDuMDI, ra ka NunI karatala jAsa phUlaDAM, kuMbha payAdharA, zima *ka upama jadhA tujha kahe, jANA citrAlakI kacuka 1 suraNI mAre gula nakha sukumAla e 1. 7 kAminI, nAbhi sunaDI, zIlai duhA. sudhira nir asI nahIM, ihAMnAM A, pAMcavaNuM veSa anAvai nIlA pIlA ujalA, rAtA paMca varlDa kA pahuitI, gArI zAbhai kadalI kamala gaMbhIra re gaganIra e nR. pada meDaluM, uDhaNi AchA ghATare hAsa vATa e bru. 10 paMkajanu vinAda krIDA kaSTa, kAminI AMkhi caraNe tera vAjatAM, Timekhala khalakatI re cAlI re girivara bheTavA, chaDAMhuvA siddha anata e mR. 11 bihutari sAMmata rAyanI, paMDi adhika rUpa rbhA thakI, sudara nAri asI nahIM suraAra e bru. 12 veSa 15 rabhare thaMbha e tu. 8 25 apAra siSNugAra atyaMta zAbha ta sAMma upai. gerI nArina! sAMbha yuMnaDI, kAlI kasturI ni a:i kAlI bhamara bhamarAnaivAMni, daMta ahi ratna sAMni phrIkI kAjala veNI zAMma, zAMma gANA ati abhirAMma; kAlA kaMcuka cUDA tyAMma, gaja khaJThI ulAlai dAma. (1) caraNA (1) krasavA. 1 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. ketI veSa pIle| Adara, kesaratikSaka nija bhAlaU karaI, pIlA pitAMbara paharaNi sAra, anAvai capakahAra. 3 kaMcu sUraja ugyA gAli; rIlIAmaNUA. 4 tArA ratnatA gali hAra; rAtI deha jIma kukuma rela. rAtA adhar zaeNbhaija atyaMta; rAtA ni setruMjaya jAya. bhA rAtA daMta, nakhanai rAtA pAya, seha sarIra; rAtA kacuka rAtAM cIra, rAtA carNo rAtA kamala karamAMhi dharI, jIna pUjavA cAlI suMdarI. pIlAM tevara pIlI jhAlI, pIlA cUDA kaMcana tAM, ketI rAte veSa apAra, rAtuM tikSaka rAteA takheAkSa, rAtI rAtA nIlavarNa karatI saMgAra, damaNA marUAtA nIlAM vadanI vaDAMgarapAna, nIlA kaMcukanA valI nIlA co nIlAM cIra, hAthi cuDalA vaniU nIlIpAcitaNA gali dvAra, ketI nAri ujala sabhrugAra, ujjala kacuka ula cIr, kaTha jANyuM pIlA sahI, ri, tAhAra; vAMta. vIra; girinAra. 5 7 8 haUDa setru Mjaya ujjala phUla naIM kaThihAra; paMcavaraNa tihAM bharIAM hIra. 10 ula meti karA hAra, ujhala tevaranA jhamakAra; cAlI akhalA setruMja zRMgi. 11 rUtaNA madra karaNa karai apAra; hrAsa vinAda karaI tihAMvalI. 12 tuM khakhkhI rahai tAharAi ThAmi; tu suM elaI sAMThumI phirI. 13 kAlA gaja gAjai gahui gahI; leAcana seAbhA kAli karI, 14 ujala caMdana caracai aMge, suMdaranAra sarikhA sijhugAra, gArI na gamaya sAMmalI, gerI kahai suNi kAlI nAra, karama kAyA kAlI karI, kAlI kaha suNi gArI kAlA dhana gAjai sahu (1) peheraNa valI pItAMbara sAra, (2) gale. e Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 ma. meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. kAlA kAna naI kAlA nema, kAlA pAsa pari sahune prema; zrI munisuvrata naI mallinAtha, sAmalavaNuM sabalA pUjAta. 15 kIkI nayaNAM veNu jeha, kAlaI varaNuiM bhaI teha; ariSTa rana bahu kAlAM hoya, kAlAM jala yamunAnAM jeya. 16 kAlI kasUrI aMgi ThavaI, kAlI koyala madhurUM lavaI; kAlAM marI jagi kahI jeha, dholA kapUra naI rAkhaI teha. 17 dhulA bagalA bagalI bhamaI, dhulA bhUtIA nara navi gamaI; dhulo mANasa regaI thAya, gorapaNAno mahimAya. 18 eNe vacane gorI kalakSI, baIDI rahai bhuMDI sAmalI; lihAlA sarikhuM tAharUM rUpa, sarasuM vAda karaI suM phUpa. 19 rUpa vinA karatI abhimAna, kAlA kAga naI kuNa diI bhAna; baIThI rahaI tuM tAharaI DAya, tuM gerIne nakha na pisAya. 20 gerUM achaI gaMgAnuM nIra, gerUM suvidhinAtha sarIra; zrIcaMdraprabhu gorA sahI, jehanI kIratI jagamAM rahI. 21 geArA haMsa naI gorA caMda, gorA gaja rAjAya gayaMda; gorAM mRga jImaNAM utaryA, sukana bhalA nara AvaI bharyA. 22 ujala camara kamala gaja daMta, ujala meti ati sadaMta; puSka kapUra dakSaNAvarta saMkha, je lakhI ApaIja asaMkha. 23 rUpuM caMdana cIvara jeha, ujala cuMne dii raMga teha; dudha dahI vRta ujala sAra, jamatAM deha dIpaI niradhAra. 24 kavitta dhII vAdhaI vAna. kAnapaNi sarU A thAya; Akhi vAdhaI teja, kharajane khoDe jAI; jarA na vyApaI aMga, raMga tana dhAta na dhUjaI 1 yugayuga. 2 ghari. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2SabhadAsa kavi kRta A. ke. kAyA nahIM kaTi bhaMga, artha AgalithI sUjhaI, bhukhanuM maMDaNa dhRta sahI, hA hIMDaI dete haDI; vRta viSNu nara jeha, jANo sUkA lAkaDI. ja duhA. lakaDa sarikhA te narA, je navi pAmaI dhIe; dhRta jamatAM balIA bahu; jasA paMcAyaNa sI. 1 eka akSara paNi bala bahu, je chai ujala vAna; teNaI kAraNi gorI kaha, kAlI tane gumAna. kAlI gerI nArimAM, hoya te vAda vivAda vAI gaDhI zrAvikA, kADhI madhure sAda. 3 caupaI madhure sAda rUpade taNa, vAraI vAda ma kara ghaNe; sI kAlI naI sI goraDI, puNya karaI te jagamAM vaDI. 1 sabala sarUpa sabala siMNagAra, dAna tapa zIla pAkhaI chAhAra; tehanuM rUpa jagamAMhi sAra, je strI karatI para upagAra. 2 kana koTI siNagAryA sahu, aMgi AbhaNuM paheryA bahu dAna puNya navi karaI lagAra, bhArabhUta tehane siMNagAra. 3 se siNugAra prasaMsA karI, tehanuM rUpa jagamAMhi kharuM; sAta dadA jehanA ghaTamAMhi, zrAvikA kahaI siri nAmuM tyAMhiM. 4 dayA dAna dama dehano deva, delati jAti na karaI prazoka; dukha bhajaI premaI pArakuM, dIvya vacana belaI mukhi dhake. 5 durjana upari na karaI rIsa. te strI paramaI sabala jagIsa, e aMgiI dharatI sAta dadA, rUpavatI tasa bhAkhuM sadA. 6 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maH mA, 8 rUpa bhaluM tuio nara ati puNyavatI saalI tuhno, eNe vecane harakhai sahu nAri, pAchI prIti kara ati dhaNI, zrI kumArapALa rAsa, nAri, cAlI zrIsetruMja girinAra; tuhmanaU sIkha dauM chuM ahvo. cha khamaI khamAvai teNuI hAri; akhalA cAlI setruja bhaNI. haiDai setruja giri bhaNI sacarI, maja ratha yeADA pAlakhI, vAhaNu duhA caturA mahu rathi khaiDI mahu hAla praNam' zrImaghajI e dezI. hu apAra; sAya susAra. pAlakhIi mahu ahI nAri karahA jhIkAva bahuja, yAcaka sadha ane pama birUdAvI mele vaida vivekI tiDhAM rAMdhaNiA bahu saMdhamAMjI, rasAi bhejana zAka bhalAM karadajI, jImatAM ghaNAjI, buddhitaNAM cakaDelamAjI, bahu sejavAlIre nAri; premadAjI, zAbhai hayavara hAri. savi sAcA ku Mmara nirda, AMkaNI. premadAjI, mukha tAla pAna; kyAMna. sa. 2 aMbADIijI, huIDai setruMja kAminIjI, huiDai rAyane jI, hu na mAMya; zrIsetruMjaya jAya. sa. 3 mahu 3 nIpAyare svAda 19 kuhA sAcA kuMmara naresvarU, jehamAM bhAjana karaSTa bahu purUSa su, prIsai 1. sAtumI; 2. kumArapAlanAjI rUdAvalI kheAlAya; 3. purUSa. samaya varata hAra; bhaMDAra. sa. 4 sAra apAra sa. viveka; aneka 5 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavita. A. kA. DhAla, lAlanI rAga sAmerI rAga mahAra. kumArapAla bhajana tihAM karato, bahu purUSa saMghAti lAlare; khAjAM lADU marakI mAMDI, bhajana nI bahu bhAti lAlare. 1 Avo zrI satraja girivara vaMdana jaIe, chatAM zrI RSabha jINuMdalAlare pUcha praNamI pAya pakhAlo, bhASaI kuMbhara niraMda lAlare 2 paDAM ghebara anacha patAsAM, seva suMvAlI khAsa lAlare; khAMDadamIde sakarapAra, jamatA ati ulAsa lAlare. 3 kAkha badAma anai cAlI, zrIphalasAra aoDa lAlare; nimajA pastA anaI khalaIlAM, khAtAM pahuccaI koDa lAlare. 4 tanamanI kolApAka jalebI, khIra khAMDa dhRta sAra lAlare kilAMtaNuM kAtalIu prIsaI, jamatAM harba apAra lAlare. 5 aMbataNuM rasa dhelI mukAI, ghala dhala dhInI dhAra lAlare; upari pAtali pilI prIsAI, bhejana bhagati apAra lAlare zAli dAli nai kUrakapUra, zAka sugaMdhI jyAM lAlare; khaDabujA naI bahu trAsaDIo, phalata matIrAM tyAM lAlare 7 bhojananI te saba rajAI, upari phephalapAna lAlare; kumArapAlanuM bhojana karatAM, vAdhyA dehatA vAna lAlare. 8 duha vAna vaLyA nija dehanA, bhojana bhakita apAra; sabala sajaI saMghamAM, kahaI te na lahuM pAra. 1 hAla AkhyAnanI dezI rAba-ghanAsI rAga virATI tathA AzApherI bahu dIveTIA dIvI dharatA, TAlaI timira aMdhAro; gagana bhema karatA ajUAlu, jagamAM jetI apAra. 1 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mo. 8 zrI kumArapALa rAsa. bahu vaNika vyapArI sAthiM, vecai vastu aneka; vasta vividhanaI dhI gula ApaI, dagAno nahIM tihAM re. 2 zeTha sArthavAha paMDita piDhA, purUSa taNe nahIM pAra; mAgaNu jana milIA tihAM bahulA, balaI jaya jaya kAra. 3 sagA sajana bahu maMtrI milIA, putrI suta parivAre; kuMmara nariMda te puThi lIdhuM, cita kIu ati udA. 4 duhA, bahu Rddhi leI saMcaryo, bahu vivahArI bhAti; kuberadatta sarikhA valI, kumAra pAla naI sAthi. 1 caupaI. sAthiM dhavala dhane dharamasI, pAMca pethe naI padamasI; sUro savajI naI saMdharAja, kare puNyataNa te kAja. 1 saMgha sadahai vacchasAha zrImala, bhojo bhAkhara bhIme bhala; hIre harakho naI harapAla, teNui pahaIrAvyA garaDhA bAla. 2 de dude naI baMdhava jeha, zAkaraparva maMDAvaI teha; abajI A baMdhava hoya, mAdaka hATa maMDAvaI teha. 3 be kheto naI khImasI, hAtha vAparaI haIDaI hasI; bhAde bhUpati naI bhImasI, jalapeTalIA ApaI dhasI. 4 sAriMga savasI naI zrIpAla, jana pratimA pUjaI trikAla; sAha bhANe lakhame lAha lII, kelAM selaDI vahaMici dIdhuM. 5 thAvara there bhaNu sAra, pAtra muni naI Apai AhAra; jAvaDa bhAvaDa behu vaDA, dudha dahInA reDaI ghaDA. 6 ghaNuM purUSa saMghamAMhiM asyA, puNya kAI setapuMjaya dhasyA; charI pAlaI nara dAtAya, vaNa dIdhaI kaTakA navi khAya. 7 1 putra sutA 2 sajana sahu parivAra, 3 I. 4 Ape dudha dahiMnA ghaDA Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra RSabhadAsa kavi kRta A. kA. hAya, bhaNu, khAdhaI peTa bharAMsuM siddhakSetra A vATaja aneka purUSa ehavA dAtAra, ghaNI zrAvikA saMdhamAM sahI, puttutI putrIbAi pAMkhaDI, cAMpAde caturAI bhalI, na karaI bhAjana te vIramatI vimalAde satI, chAi cAga pAlaI cAlatI; guNazrI bahu kamalAzrI jeha, sacita vasta na khAi teDhu. 11 kADamade kanakAde joya, ca nIma sabharAI sAya; supurUSa asa : vicArai joya; dheADuM dIdhuM hAi puNya chuM. 8 puNyakALa maI kahyA vicAra; nAma niSTha cyAra kahuM gahui gaDDI. e nIlA dAtaNanI AkhaDI; ekalI. 10 iMma strIpurUSa dhaNA sadhamAMhiM, asyA saMdha te cAhyA sahI, rAtid satra na cAlai kadA, pathI phla cuMTI navikhAya, jayaNA viSNu jIna nakahui dharma, chaThThAM jayaNA tihAM dharma vizeSa, dAMna zIla tapa bhAvanamAMhi, pAse| paDikamacchu 2 mujjAya, jita dharamamAM jayA kahI, padadetAM bhagutAM sahe, udatAM aisatAM valI, jayAMUsAya, ubhA raheSTha RSi jayaNA karai, bhujatAM navi khela' jeha, eNIri jayaNA karatA yato, tima zrAvaka jayAI dharma, (1) seAvana dhane varase teha (2) pUjAya. sathArai melyAM trA jAya. 14 huyavara hAthI gAu pAMca te jIva jatana rRpa jayaNA karatA jayaNA karatA dhAi ka: asayama karatA phUla nahIM rekha. 15 jItavara jayaNA bhAkhI tyAMha; jaNAi karatA phUla thAya. 16 jIvaMta ugAre sahI; hIMDacha karatA 12 jyAMDa; vahI. 13 sadA; rakhe jIva dukha mujathI lahe. 17 munivara rAkhai mati nilI; sara pramANii pathai joya. 17 madhura vacana mukhathI ucaU RSabha kahe RSi sAthe teDu 18 teDhu nai pApa na lAgai ratI; jayaNA karatA zrAvaka parama 19 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 parama purUSa nara malIA chaThThAM, jIva jaMta tejI paga bhaI, je narsAhama Ai seAya, veDha mudrikA 1veSa sAra, bihupari dAMna diSTa nar tyAM, nagara Akhai laDazuM karai, jhalakA vihAra karyu chal chatAM, tihAM bii parvata meTA sahI, RSabha bhuvana te saiAhAmaNuM, asyAM bhuvana kIdhAM tihAM dAi, bharata taNIpari bahu Rddhi joi, maUtA maMtrI hu parivAra, saMghapati tilaka karAvyuM bhAli, bahu puNya jANI sadhI thayeA, dIThA setru Mjo java dRSTi, narapati mani tihAM haraNye ghaNuM, maNui mati bhari bahu cAla, triSNu pradakSiNA dai tihAM rAya, zro kumArapALa rAsa. duhA. harSa brA huiDa dharI, nAghA sUkuM Da nadI setarU jI tihA bhaTTI, sakala reganaIM khaya karai, guNu anaMta girivarataNA, hemavacana zravaNe suNI, (1) bheAjanasAra (2) dharAvyu. (3)jama, (4) mukhi asaMyamapaNuM na karatA tihAM; setara jaya sAti sacai 20 vividha vasta nara dIjai sAya; bhUpati bhagata karai apAra 21 saMdha AvyeA dhadhUkA mAMhi; cAlamAMhi sena dhara4 22 vilaya camAraDI AvyA tihAM; dei prAsAda karyo gaDhaiMgaDI 23 bIjuM pAsa chaNesara taNu; setarUMja cAlI AvyAM sAi 24 kaItA pAr na pAmai kAi; dhana dhana rAyataNe| avatAra. 25 uttama kulanI rAkhI cAlI; zrIsetrujaya cAlI gayA. 26 sAvana puSpa karyAM tihAM vRSTi; dIThuM rUpa java svAmitaNuM. 27 setarU Mja vadhAvai nara bhUpAla; huiDai harSa dhaNerA thAya. 28 nadI sunIr; adhelIu, nirmala tAsa zarIra. teNu' nIrai je nAtha; kanakamaya thAya. dehu kahaI te` rUSabha jINuM ; harakhyA kuMmara nirda 63 3 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 RSabhadAsa kavi kRta ANudhArRpa ati pAya tamI chAvara taNA, kesara caMdana lei karI, dIpaka suMdara sAthI, kamalA damaNeA maravA ketakI, capaka jAma meAgarU, kumara nirda harakhyA dhaNuM, satar bheda pUjA karI, girivara karanAMmi; pUjra karNa tasa hAMmi. dhUpa kapUra; agar* karatA pAtaka cUra. kamala sugaMdhI kula; pUja karai bahu mUla. setarUMjaya kera nAMmi; ceSavadana tasa hAmi. A. kA. 5 upaya ceivadana tasa rAjA kaI rasanA phrema pavitraha karaU; dhanapAla paMcAsikA tihAM gu-kumArapAla nRpa zraNe su biiMkarajoDI pRthavIrAya DumasurinaI lAgaI pAya; kavi dhanapAla paMDita kharUM paNi kAMika pAtaka stuti ka huma kahaisu kumaranirda ehanai upate ati ANaMda bhagatarAga poSaI eNui asyA mA~ pAdhyeAnavi jAyai tasyA rIkSA taNui sI paryaMta teDi kihAM, kuDI kihAM kanakahu rADi kihAM AMkhe kahAM tarUvara AkaDA smRtikA kuMbha kihAMnakaDu dhaDA kihAM caMdana kihA sukA dhAta nRpanI heDa kai nahi dAsa kiDAM khAsara kihAM caMpaka cIra jIma pAMNI naIM nagamaikhIra jIma mayagala nai na malai mRge na malai mRgapatinaSTa jImasase na malaya kIDI parvatakAya namalaI rka anai valIi rAya. na malai khAu naI valI sara na malai vAhA gaMgApura na malaI nina naIM dhanavata na malaI nirguNa naSTha guNavata 14 namalai zazihera naI sIpa, na malaSTha chama dinakara nai dIpa na malai kirapI naI dAtAra, na malajI maNikA meAtIhAra 15 (1) gurU. (3) joDi 7. . 10 11 12 13 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 kihAM pItala naSTa kahu kiThAM hema, kihAM munihaeNma kihAM dhanapAla, enai jIna upara bahurAga, jIma gAtama naIM vAhaleA vIra, jIma kAyala vAhalA sahaghrakAra, hema kaI suNi kumaranira, zrI kumArapALa rAsa. 3 dhana. je guNahINa prAMhi hAya, paranA guNa grahI hemasUrida, sAkara kahai huM mIThI nahIM, caMdana uSNupaNa jo bhajaI, amRta kahui mujhamAM kaDuAsa, tima muni haeNma sUridaha jatI, cirU ehanA ehu sabhAva, eNe vacane jANyA mahAmati, paratiga jyuM cAlI sati, teNu kAraNi suNi pRthavIrAya, bhagatirAga ehanaija vizAla, kumArapAlakahaI jasaguNadhRNA te guNu khelai avarAM taNA; para kIti na karaI sAya. potAnA guNu pADai ma; paNa te chAnI rahema kahI. tAhaI lAka tehanaI navi tajai; tAi loka ne chaDaI tAsa. mukha kahui mujamAM guNu nathI; varasaI jala niceA thai Abha. haeNma same nahiM dujo jati; jehamAM doSa na dekhai rati. 24 doSa na dekhuM jasa ratI, huM gAu nara seAya; hemara riSA jatI, gi na dIsai kAya. kAM harihara naI jInavara deva; tehanI buddhi jagi ati vizAla. 16 jIma jakhUnae mugatija mAMga; jIma huMsa naIM meAti haMsA khIra. 17 jIma cAtuka vAhalA jaladhAra; timadhanapAla naI RSabha jINuM c 18 barAbarI ehanI navi thAya; kavi mATA jagamAM dhanapAla. pa 19 1 sa 23 25 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SabhadAsa kavi kRta. A. ke. hAla, rAga caMdrAyaNane-rAga AsAurI-kedAra geDI-sidhuo. se suta trIsalAdevI satIne-e desI. zrI savya samo tIrtha nai idra samo sura ke navi heI, bhomimAM cakravRti jagi joI eNrAvaNa hAthI jAgi joI. 26 "khIra samudra sAgaramAMhi sAre, uttama jagi e rAmaja vAro; susama susamAM sakhare Are, sIlavatI jagi sIta saMbhAre. 27 anasama jagike nahIMbANa, gaMgAjala sama ke nahIM pANa; nI kulamAM bharUdevyA rAMNI. patharamAMhiM jIma hIrA khAMNI. 28 azva ane pama ravina jANuM, 2pasuAmAMhiMchamasiMha vakhANuM; mahiSIsama nahIM dujhANuM. hema TaMkAsama ko nahi nAMNuM. 28 dizAnabhadrasama ko nahIM mAnI, zAMtinAtha sama ko nahIM dAnI; zAlibhadrasama ke nahIM bhogI, hemasuriMdasama ko nahIM thegI. 30 hema same munivara nahI, bhAkhaI kaMmaranira; hema kahaI huM nahIM bhale, bhale te ruSabhajiNaMda. jasa pada pUNya pasAulaI, seguMjagiri huusAra; rAyaNa rUkhatalaI samasa, purava navANuM vAra. ' yaupas. teNai kAraNi e rAyaNumAna, aphUma eka koi zubha dhyAna; hakIra vakSa naI pujai ne, rasanI kaMpI pAmaI teha. 33 te rAyaNanI pujA karI, giri parase cihuM pAsa phirI; AvI juhAryA bha chachuMda, chana pujaI tihAM kuMmaraniraMka. 34 1 sari. 2 jAtimAM. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi8 zrI kumArapALa rAsa. nava ratna nava agi dharaI. ekaja dhajA sevanamaya kara; cAmara chatra matInAM sahI, siri upari dharate gahagaI 35 kanaka rUpa maNi thAlaha karI, mAMhiM bahu mugatAphala bharI; zrIjIna Agali mukaI sahI, gItagAna karacha ume rahI. 36 ema jIna pUjA karatA jasai, cAraNa eka tihAM bolyo tasaI. eka puSpaI jIna pUjaI jeha, ziva padavI phala pAMI teha. 37 parajIyA duhA. ekaha phulaha mATi, dII jinavara sivapurasahe; ehI kare kusaTa bApu, malama jinavara taNuM. 38 jina na juI vitavAsa, mana juI mAnava taNuM; caMdanane cita dhAra, aDade uMcI mokalaI. 38 a deva arihata, rAga dveSa nahI ridaI; dAtA tuM mATe deva, phule phere TAlata. 40 raDo kaSabha niNaMda, rUDa kuMmara naresa; pUjA kare bahu pari, puNya bhave paramesvarU. 41 eka AdIzvara deva, dUje kaMmara narezvarU; avara na jANuM keya, jaI jAcuM nara teha. 42 Aja thakI aMtarAya, karma kaThiNa kaDakuM thayuM ? daI narapati deva, puNyabhAra pragaTi6 sahI. 40 hAla. rUpaka-rAga-AsAurI-rAga-malAra ko. (sakalA saraka, baMdha choDI karI-e dezI) pe pragaTa pratApa nara maraniraMdane. vayarIA mAMna te gAvAI. jagatrajanakahaIve je kaMmaranarabhUpati, rUparijaMtunaituM japAipe. 44 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. jAgatIti nara kumArabhUpAlanI, dAnajhaIbiI pampa parakhe; karataAsAna bahu cAla jagi cAlatAM, nagarasa dezanelekaharakheje. 45 sakavi sahu bhaNuI devamuni pazugaNuI, avaranarayatAM najarinAvaI; jhIlIA gaMgajaLa vAvi sara devatAM, teNaAhatate kimaAI. 46 haMsamaniharakhIA mAnasukhadekhatAM, sUra saMgrAmi dekhi rAI; suviviharakhiuM kuMmaranRpa bheTataI avarapurUSA jaIjNayAcaIpa. 47 kuMmaraniraMda tuM kesarI, jANuM yA deva; semavadana dekhi karI, vadana nihAlya heva. tuM dIpaka tuM nimaNI, tuM sAyara tuM vIra; kalpadruma jANI karI, kima jAcuM ja karIra. kavitta, milai je gaMgA nIra, te avara nIra kAM pIjaI; milaI miMtra ati uca, nIca saMga kA kI jaI; milaI azva pAkharyo. te pAya kuNa pAle deDaI; milAI sAcIra, to ami kuMNa khAsa uDhaI milAI chAyA kalpakama, lIMba talaI sAhAnaI jaII; su kavi kai nara koya, maMdIra cheDI ko maDhII rahaI 50 male sarovara nIra to phUpa, bharaNa keNa jaI; je male sAliha dAli te, kuNu kedarA khAI je male kumaranarida te, avarakoNa jaI magaI; je male jina arihaMta te, koNa avara pAya lagaI. je maNe paMDita jANuM te, mUrakhakI saMga ko karaI; bheTe kamaranarida te, mUrakha te bhaSmaNa phaI 1 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. phare purUSa para maMdira, bhUpa na bheTayo jyAMhAM; kumaraniraMda bheTayA pachI, hasta na e kayAhAM. para caupai. asya vacana mukhilo laIjasaI, nava lAkha TaMkA dIdhA tasaI; cAraNaharakha kahaI suNinaranAtha, maI Ape tujha jamaNe hAtha. 53 asuM kahInaI cAraNa jAya, mAlA ugaTaNa avasari thAya; vidhavidha purUSamalIA teNuvAra, vAgabhaTa belyo jayakAra 54 Ara lAkha sevana dIuM sahI, aSTalAkha rAjA rahe kahI; vAgabhaTa ApuM kahaI huM sela, suranara karatA kIrti kallola. 55 biI karajoDi belaI Isa, sevana lAkha dIuM batrIsa; zrAvaka eka bhakhe kara joDi, diuM sevana huM savAkaDi. 26 rAjAI te te sahI, mukha jeu haIDaI gaIgahI; mahuAne vAsI kahevAya, hAsa pitA dhArU mAtAya. 57 tehane putra jagaDuzA eha, jene dharma upari bahu neha, tehanaI mAlA dIdhI tyAMha, teNe ghAli mAtA gali mAMhi. 58 jananI sama nahiM tIrathakoI, svarga mRtyu pAtAlaI joI jazuI mAMnI pitAnI mAMya, sakala tIrtha ghari baIDa thAya. paTa jeNI mAtAI udari dharyo, malamUtra joI cekha karyo, te mAtAnA pUjaI pAya, guNa usaMkala kiMI na thAya. 60 sevana barAbari talaI joya, khaMdhi dharI karaI tIratha ya; IddhamAla pahaIvaI mAya, guNa usaMkala kimaI na thAya. 61 1 tihAM sahI. 2 gahagahI. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. A. ke. paga joIne pANuM pII amRta kavalamAtAnA mukhiM dII deva cIvara padharAvaI jeya, guNa usakala tuhe na hoI. 62 teNuI kAraNi sA jagaDU jeha, mAlA hAtha karaI nara teha; moTuM tIratha jANI tyAMha, mAlAdharI mAtA galAmAMhi. 63 ratna eka dIdhuM gahaIgahI, savADi tasa mUlaja sahI; te dekhI nRpa haro bahu, e puNya hemasUrija sahu. 64 asuM kahI nRpa lAge pAya, tuM gurUM pAmyo paNa pasAya; seguMja sudhe zreya, zrIgurU puNya pAmyo eha. 65 janadharma viNa pRthvIrAya, tehathI na saraI eku kAja; arihaMta vinA aluNuM ghaNuM, zuM kI jaI cakravRttipaNuM. 6 DhAla, dekhe suvaDA puNya vicArI-e dezI-rAga zrIrAga. cIkula nahi abhega, sarajI sIda sura saMga; zeTha senApati sacI anumAna, jainadharma viNane bhajatAM bhega-. 27 na bhaja bhega bhUpati kula kere, khitrI kula taNuM nahI khAMtI; dAsapaNuM deje ghara jaina, vari baI sArI nIcerI pAMtI-ca. 68 deva taNuM kula na gamaI dIThuM, caturapaNuM te kisa kare; daridrapaNuInavi dekhaI dukhIA, je jana pAmyo chanavara deva-ca. 68 ItaNI ke ApaI padavI, maNimayalA pAMI dhanakaDi; rAya kahaI ke Rddhi ma rAce, jaina dharma viNa maTi khoDi-ca, 70 abhAga nahI cakrI taNe, pAme jaina dharma pAmyA valI, dhana te 1 mehelA. 2 vidhA. anaMtI vAra; sahu avatAra. 71 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me. meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. caupai. asyAM vacana rAjAnA suMNuM, be sakla munine dhaNI; dhana dhana re tuM kuMmaraniraMda, bhAvi pUjya Sabha jINuMda. 7ra dhanya kula tihuyapAlahataNuM, je tuM pAMge jenaha paNuM; ema prasaMsI praNemeM gurU naranAtha, kumArapAla sire dIdhe hAtha. 77 prema karI kara ThavIu jaI, cAraNa eka tihAM be tasaI; sAMbhali? kahuM pRthavInA nAtha, jagamAM e asaMbhava vAta ja megha rU5 kaluM ghI, daine ujala nIra; pasu gAya tRNuM caraI, ApaI amata khIra. 75 kasturI kAlI hasI, UpanI mAThaI hAMmi; asaMbhava eheparimalabahu, AvaI aghaNAne kAmi. muhala jene jaI vasyuM, kaMjara taNe kapAli; nara nArI narapati khusI, tehanuM rUpa nihAli jala upaje re jala tAMtUo, valagaI kuMjara pAya; vAraNa vahI tihAM navi saI, eha asaMbhava thAya. tima munimariMda gurU, jeha namAvyA pAya; eha asaMbhava mujha sahI, tihAM gati uMcI thAya. hema? tuhmArA kara namuM, jahAM anati Rddhi, jeha caMpyA heThaI muhiM, tihAM upare siddha. 8 guNa anaMta gurU hema taNuM, mujha mukhi rasanA eka vividha vasta prasyA vinA, zobhaI nahI viveka. 41 1 bahu. 2 va. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A, kA. 7ra RSabhadAsa kavi kRta sarga mRtyu pAtAlamAM, deza videha mAMhiM; hema sUri sarikhA jAti, jagaha nahI dIsaI kayahiM. 82 je nikalaMka zIlaI bhale, guNa aMge kaMI kaDi; avara purUSa joyA ghaNa, dIse akeka Di. 3 kheDi vinA nara ke nahI, ANuM tuhma ghurAya; pUrva purUSa dekhyA bahu, deva a che te mAMhiM. 84 caupaI sukarAcArya suragurU jeha, paNi AMkha nara koNe teha, bhAnuM ghasANe go mayaMka, hama tulAi kima huI raMka. 85 baMbha apUja baMba balirAja, arjuna vahaMdala rUpi thAya; meraadAtA idra ajANa, araNaka vALA kaMdarpa bANa. 86 sAyara maMthANe kAlo hari, mastIga phADa maraI kezarI; rAvaNa balIu na rahyo dhaDaI seSa suviSa tuM vihunaI naDaI. 87 adhaDa rAha valI vikala isa, caMdrarUkanaI jhAjhI rIsa; ' brahmakumAra te bhAjai vaDai, te na karUM muni temaja dhaDai. 88 rahanemaI karI kuDI vAta, lobhI bharoM na lo brAta; labhI kapaTa ASADha AhAra, AdrakumAra mAMDi vyApAra. 88 kAlInAgaNi nAthANuM sahI, pAMDava pragaTayA chAnA sahI; disAnabhadraneM sabaluM mAna, prasanacaMdra kIuM mayaluM dhyAna. 30 naMdiNa niANuM karaI, kuMDarIka saMyamathI phiraI; dhane pacA saMyama varaI, tahArI taDite ke navi karaI. 81 sanatakumArane aMgi roga, selaga sUri muni muM ga; naMdiSeNa nahI tAharI joDi, vrata khaMDo e moTI khoDi. dara 1 muni. 2 ApaDhAhe kapaTe AhAra. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mu. ai. 8 bAhubalI DhaDhaNuM na lai vaMchi e AhAra, suramukha ne khAlaU sahu, bhIma leA rasAi karI, zrI kumArapALa rAsa. viTaye velaDI, yavanArA pari paDI; gayakumAla nalarAjA siri aMgAra vasanI bahu; haricaMda jalagAgarI bharI. 94 hA. haeNma samA munivara nahI, jeSTha prati edhyA rAya; jalacara thalacara jIvanA, ta kIdhI rakSAya. magi hema; hue prema. JajaII vi Avye sUli, je nija mastagi dhAlaI dhUli; camare dA bhAge te krU, hema samevaDa kehIpara karUM. 95 paMkhI nai prabhava cAraNa kahaI tula da NuI, daridra dAsa bhAgI gayA, hemasUri mukha dekhatAM, nahI, jena mujhane cAraNu vacana rRpa sAMbhalI, huiDAmAMhi ; hemasUri karI luMchachyuM, nava lakha dIdhAM tyAMhi. harakhyA DhAla caMdrAulAnI. nava lakSa ApI rAkaDAre, tarUara cIr pahairAvIAre, huiDai ati ANu o sujANu, puSpa uchAle bhAvanA bhAve, valI usu dehI vAMna; pAMmyA navaI nidhAna. valIe haiDai DhAM i TAMmi sudravya kU marina dA; ati ANaM ; mukai sAvana nANu, sukhetra' vAna", dhata A 93 tyAMhA; hA. ra 27 jI RSabhajIjIre. 100 giri upara saMdhavI caDhayAre, hAtheA parvata hemAcAraja nRpa tAre, e pada pAMmavA kayAM 88 ra Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ v e pada pAMmavA kilAM kahu sAcuM, tItha gAma nagara te sArA, RSabhadAsa kavi kRta Tuka pAMcamure, zetruMjAnu kumA pAla saMdha saMcaryAre, sAthi bahu nar nArisa kahI, zrI girinAri sugi Avai, giri upari saMghavI caDhayeAre, humAcAraja : pa tAre, e pada pAMmavA kihAM kahu sAcu, tI gAma nagara te sArA, asuM vacana gurUnu suNIre, triNi pradakSiNA deI karIre, jAhAryA temachaNuMda susidhdhA, agara dhUpa nai AratI sArI, naranArI pUjA karai, nRpa ulaTa dekhI karI, zrIgurUvacana aNu tihAM khakayu, teNu pRthavI pavitraja karI, teNe harakhaIM huM DuMgara namyuM, chaThThAM (mahA) purUSataNA vivahAro, jI RSabha jIjIre. A.kA. nAmi gaDha giranAra; sAthi gAmi bahu nara nArA; gAmijIna pUjatAM jAi; thAla bharIja mAtI vadhAvai; jI RSabha jIjIre. hAye parvata tyAhA; e pada pAMmavA kayAMhA; teNui harakhai DuMgara nAcuM; chaThThAM mahA purUSa taNA vivahAre; cha RSabha jIjIre, tema caDhIe ku bharanira de; jAhAryA jINu do, caMdana puSpa lei pUja kIdho, jIna pUjA kare nara (te) nArI, jI RSabha jIjIre. harakhe bhAkhai kumariMda; humasuri da. capai. teNui mayaMkasiri nAmaja lakhyuM; tenaI pAya namA~ te hira. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ma. . 8 zrI kumArapALa rAsa. vasudhAnuM maMDaNa te sahI, kharI saMpadA tehanI kahI; ke jagamAM jIvyA te parimANa, saMdhapati tilaka dharAve jANa che zrI seguMjya hAre pRNya, te tuM zrIgirinAra mAni paMcama TuMka seguMjAnuM sAra, paMcama gati ApaI girinAri. 8 pahele Are giri kailAsa, bIjaI ujjayaMta nAma prakAsa; trIje revata nAma vicAra, ceAthe saraNa paMcama giranAra. 8 chaTha AraI suNi abhirAma, naMdabhadra giri hasya nAma; egiri varNavahiva ke karUM, kehIpari sAyara bhUjAI taraM; 1* assAMvacana nijagurUnAM sUNi, be tava pUthavIne paNa svAmI pratimA vajaha deha, kavaNa purUSaI bharAvI ela. 11 gurUkaheIatIta uvIsIja, sAgara tIrthaMkara trIjo tAse; ujeNe naravAhana rAya, samesaryA sAgara teNaI DAya 12 rAjA vaMdana Avyo jase, bAra parakhadA beThI tase; sabhA kevalI jANe jAma, karajoDI nRpa belyo tama. 10 svAmI kevala kahI hasaI, sAgara jINesara bolyA tameM; ' bAvIsame zrIjInavara nema, tujha paramagati hosaI ema. 14 zakharadezanA chananI suNa, lahI vedanA cihugati taNI; ativayara gaI pUryo rAya, saMyama leI suraki jAya. 15 brahmadevaloki iMdraja thaze, jahAM sAgaradAsa Aukhe; pUrava puNya saMbhArI karI, zrIjIna vacana haIAmAMliMdharI. 16 vaja ratna tihAM ANI karI, nemanAthanI pratimA bharI; ' nija deharAsara te paNi gharI, nita pUjaI Alasa pariharI. 17 ghakAlatihAM eNaparijAya, Idra AukhuM pUruM thAya; tihAra nijamanika vicAra, jagamAM moTe giri girinAri. 18 1 koNe 2 joi. 3 jINavara. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta A. kA. triNi kalyANaka chananA hasaI dIkSA kevala mugati jasaI ehavuM devuM vicArI karI, giri upara AvyuM paravarI. 19 mi mAMhi prAsAda apAra, triNi gabhArA kIdhA sAra; rUpAtaNuM te deharU kara triNi pratimA teNuIthAnaki dharaI 20 eka biMba ratnamaya karyuM, bIjuM biMba tihAM maNimaya dharyuM; trIjuM biMba sevanamaya sAra, karaI thApanA sura teNIvAra. 21 eka tihAM kacaNu malANuM kare, vaja biMba te mAMhi dharaI pUcha praNamI vilIpha havaI, Ayu puhurAI sura tiha cavaI rara bahu saMsAramAMhiM te bhame, sukhabhari kAla ghaNo nIgame; nema tIrthaMkara pragaTa thAya, tihAraI te huu pRthavIrAya. 23 palI mahApalI je desa, sItasAra nagarIja nivesa; puNyasAra nRpa ehave nAmi, nemanAtha AvyA teNuI ThAMmi. 24 puNyasAra nRpa vaMdana ga, bi karajeDI ubhe rahyA sahadezanA jananI suNI, zrAvaka the mithyA avaguNI. 25 nemaI tihAM pUrvabhava kahyA, tava rAjA girinAri gaye; bahupari jInanI pUjA karI, pa Avyo nagarImAM phirI. 26 pUrva bhava dukha kone suNI, sutanaI kI nagarI dhaNuM; dIkSA bahu maMDAI varI, mugati gaye mAla kherU karI. 27 pUNasAra nRpa mugati jAya, lepa biMba eka tihAM maMDAI; memataNuM nirvANuja thAya, navanava varasa upasiM jAya. 28 tihAraI kAmbera deha thaka, ratna nAMma zrAvaka ulakhyo; yAtrA karavA Avyo tyAMha, nemanAtha jIna baThA jyAM. 28 harakhI bahujala karaI pakhAla, lepa biMba tihAM thayuM visarAla; khiNu kheda huo manamAMhiM, sATha upavAsa kare teNaI DAhi. 30 1 jaba. 2 havuM. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. pratiga aMbikA tihAra thaI, guhA vAta zrAvakanaI kahI; kaMcana malANamAMhiM pratimAya, te baUsAra teNaI DAya. 31 devI vacane zrAvaka ratna, vaja biMba mAMDayuM karI jana; e pratimAne mahimA bahu, te trihuM bhuvane jAMNaI sahu. 32 dUhA. triC/bhuvane guNa vistaryA, temanAtha guNavaMta; pUjaI zivasukha pAmI, pakhaI sukha anaMta. zAsanamAMhi e kahuM, anya zAstrI e vAta; kRSNa bali te jIvIuM, ArAdhI nemanAtha. DhAla, rIlInuM vaiyAvaca kare e desI-rAga dhanAzrI. asua suNI nRpa harakhIe, pUjIA nema ANaMda te; raMgi huM bhaNuMe. IdramAlA laI ugaI e, manivari atihiANaMda -. jagaDUsAha te mAlA lIie, deI nRpa keDi sivAya te-. kuMbharanarida Ima kahaI e, dhana dhana che tujha mAya te-2. 35 cAmara chatra dhana teraNa e, kamakamaya karaI nRpa ApatozrIjIne bhagati bhAvi karIe, A pUrava pApa to-2. 36 gajaraya azva ApyA ghaNAe, bIjI kanakanI koDi te. sakala pAra bhAgA bhaNuM e, kare tyAM patthara jeDi to-2. 37 zrI saMdha bhagati kIdhI ghaNIe, ApI A bhUSaNa cIra tozrIgurU pAulaI jaInAe, nirmala kIdha sarIra to-2. 8 yAtrA karI nRpa saMcaryo e, cAlIu caulaka rAya te-2. pATaNi devakaI Avau , zrIcaMdra prabhu tasa hAya - 4 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pUcha praNamI nRpa lIi e, ratna dIdhuM saMvAkADanuM spre, arija pekhi nRpa tihAM e, sAMmAna vAMNIe tuM sahI e, jagaDuM kahaI suNI rAjIyA e, ratna pAMca hatAM te kahraSTa e, saMdhanA sacatasa vi malyeAe, trizikharacyAM puNya kArarNie, ratna amUlaka khiM bhalAM e, te lIuM huM turbhe rIpIu e, jagatra bhUSaNa nRpa lahI e, kumarina daha tyAhAM namIe, RSabhadAsa kavi kRta. maDhI keDi ApI rADA, tIrthayAtrA supari karI, hAthamAM te iMdramAla te-ra. jagaDulI(mAla) tatakAla te 24+ pUchI jagahU tAMma te-ra tujha kama evaDA dAma tA-241 prAgavasI huMsarAja tA-ra. traNa te puNyanaH kAja tA 242 ratna dI mujha tAta tA--ra. yugala rahyA mujha hAtha tA-2. 43 je mujha viSNujanai kAja tA-ra navanidhi tAhara nAMma tA-2. 44 muki ratna bi hAthi te--ra. aDhI keDa ApI hAtha tA. 45 hA. bahuja AvyA prasa syA tyAM; pATaNa mAMhi. A. kA. caupaI. pATaNamAMhi' nRpagmAvyA jasai, nagara bhaluM sigAyuM `tasaI; upama nagarI laMkA taNI. 47 bAMdhyA kanaka taNAM bahu thAla; siMNugArI suMdara Tase. 48 racanA gaDha daravAjaIM dhaNI, dhaja tAraNu AMdhyA vizAla, upari vA2e bhuMgala bhera, gAjai gayavar bahue sAM, bahu ADaMbara AvaI rAya, muMkI bheTa namAvai sIsa, dhana -uchAla AvaIya, vAje DhAla gaDagaDaqaa nizANu; maMtrI mahachatA sAhamA jAya. pura na leAka nArI jevA SThi AsIsa; Avi thAya. 46 4 50 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. . zrI kumArapALa rAsa. dhasI nArI cUkai siMNugAra, kAMte galaI jhAlI kaMcUka kira grA, ketI kaTithI ragayeA sADalA, ketI khAla cheADa dhase, ketI kuMcUka pahara sarIra, ketI kari jhAlyuM pahaththuM, eka nAriI samakAli, eka tArI naranai pIsatI, zrcama nArI rUpa jovA kAmi, aneka purUSa milyA vRddhe bAla, pRSThaThe svAmi nagara bhajhAri, nRpa rjAI cittuM pAse kirI, maheAta dIU bahu prajA taNui, elgori ku Mmaraniradaha chaThThAM, sAra divasa tihAM AvyA jase, uttarAdhyananI vRtti kahu, caitra mAsa aSTama ni kahyA, eNe divase sUraAya AdaraI, kAjala pAe hAra; ketI hAtha Assio pravA. 51 nAka upara kIdhA cAMdale; nRpa na jovA mana ulasaIM, pura paNi nahIM haiDe carAcIra; ketI muMkaI tihAM rAMdhaNu. pa kaDi ghAlyuM paranuM bAla; dADI te milI AvyA ise AvI pramadA DrAmA DhAmi; kumaranari bhUpAla. 55 naranaI nArI; vacane karI. pa meAti vadhAvai sateje zubha adhavaca mukati. 54 duhA. pATaNamAMskrinapa AvIye, hue anukrami tihAM AvIo, aSTAdghika te seA nRpa mukhi bha; pATaNamAMhi 57 ahI aNaMThe 1 rahaye, r viyeA. 3 ati. caupa aThThAi mahAtsava karatAM tase; bi yAtrA te zAsvata laI. puSTa A divasa asAmAM laghA; nadIsara sura mahAtsava kaIM.6 jyajyakAra, dinasAr. para Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8.0 SabhadAsa kavi kRta A. kA. " kumArapAla tihuMyaNuprAsAda, A caMbagaDate nAdika bihutari sAmaMta puThi sahI, saMgha sahita nRpa Avyo vahi. 61 jIna pujaI Alasa parIhara, satara bheda na pujA karaI; agara dhUpa caMdana AbharNa, puSpa caDhAvyAM paMcaI varNa. 62 nAcai vAI gAI gIta, zrAvaka kulanI rAkhaI rIta; utsava mahotsava karato rAya, eNipari ATha divasane jAya. 63 jana pujA nRpa sukRta bharaI, kanakataNo ratha moTe karaI; dhaja tAraNa ne cAmara chatra, kanaka kalasa tihAM kya pavitra. 64 visame jIna tribhuvanaghaNI, pratimA sthApi pAsahataNI; caitra sudi aSTamadina jasaI, puhura pAchile thAI tasai. ka5 vAchatra keDi saMghAti valI, saMgha sakala nRpa maMtrI milI; puSpa vRSTi karatA naranAri, gajaratha AvaI nRpa darabAri. 4 nRpa pujaI haII harakha dhare, zrIjIna Agali nATika kare; vAMhaNaI sIMha duAraI jAya, maMDapatali gajaratha thira thAya. 67 tihAM nRpa pujaI pAsa ANaMda, AratI utAraI phUbaraniraMda; tihAMthI ratha te cAlyo jAya, nAcaI nArI gaMdharva gAya. 18 ceheeI hoI maMDa5jIhAM, ratha ubhe rAkhaI paNa tihAM; keDi purUSasuM ratha para, nagara caurAsI cehaTa phiryo. 18 cehaTa bhUmi karija pavitra, hAI likhIAM suMdara citra;. dhaja teraNa tihAM bAMdhyA sahI, IdrapurInI upama kahI. 70 asuM nagara ziNagAryuM jaDAM, gajaratha yAtrA thAI tihAM . Ima jIna mahotsava karatA rAya, puNya karatAM dADA jAya. 71 triNi yAtrA zAsvatI kahI, aSTAhika rathayAtrA sahI; tIrthayAtrA (trIjI) kahII jeha, kUmArapAI kIdhI teha, kara Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mI. 8 sakala kAma karyo, kumAr nIta sevA karai gurUtaNI, guNu gAya nija vIracaritra tihAM zrI kumArapALa rAsa, dvA gurUtaNA vAMcatAM khuzI thayA bahu narapati, nija jIAI hu caDhayA, nAma rAkhyuM. jagamAM mukhi khela 1 guNugrAma. sala thayA mAharA avatAra, rasanAI caDhIe mujha nAMma, tava harakhI melyA nRpa tihAM, gurU kahaI vIbhApATaNu jasaI, 1 munivara 2 nara 3 zrIjInajIrA. suI vakhANuja sArI; Avye ei adhikAra. hAla. rAga AzAurI--rAga sidhavA adhikAra cetA joya, tihAM melai jInavara vIra sAya; tihAM puSTa abhayakumArasAra, svAMmIkahApratimAtAa vicAr. 75 zrIjIvIta svAMtInuM biMba jeha,ketA- kAla pUjAsa teha; jInavIra kahai suNui kahu a jeha, dhaNA kAlavalI pUjApAMmateRs. 76 AhiAsaI kumArapAla, te pratimA pUjyai triNu kAla; asuM vacana kahe munihaeNmarAya, nRpa kumaranarida khusIgma thAya. vIraI kIdhI sala capaNa. sAra thaye avatAra. 1 13 98 Ad 7. vIraI kIdhI mAharI sAra; te| sahI sadhalAM sIdhAM kAMma. svAmI kahuM jIna pratimA kIddhAM; jIvIta svAMmInI mUrata tasa. 80 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara RSabhadAsa kavi kRta A. aa. gAMma AMmi thiti pUchI karI, bahupari pUjA kIdhI ghaNI, vAchatra phADi vArDamAM tyAMha, nijari ratna deharAsara karI, Ara hajAra bhalAM je gAma, te napUrjA kArmiM sahI, cIvara cAkhAM aMgiSTha dharI, kesara caMdana agara sudhUpa, jIna dekhI hukhada bahubhAti, khuDatAM jIma DIuM vahANu, jIma lUkayA lahai amRtakuMDa, tima pratimA dekhI ulasa, nita uThI nRpa pUjA kar, pAMca namrutthANu narapati kahI, bihutari sAmata rAjA valI, hastI khaMdhi isI rAya, dhira AvI chanapUjA karaI, sAMjha samaya jaina pUjaI eka divasa rRpa kuMmara nirda, pUjevA bhUpe tihAM pratimA uddharI; AvyA svAMnI pATaNa bhaNI. 81 AMNI pratimA pATaNa mAMhi; jIvIta svAMmIpratimAtihAM dharI. tehanA je valI Avai dAMma; te dhana khIja thAnika nahI. bhUSaNe phUlai zAbhA karI; zreNikari jIna pUjai bhUpa. ratna caDhIuM dAridrI hAdhi; kima AnaMda laharSI tasa prAMNu. bhUkhyAM bhAjana khIraha khaMDa; jIna mUti jIna sarIkhI vasai. zrIjIna dhyAMna haimAM dharaI; dinapratijIna vadai sahI. vaDa vivahArI sAthi... milI; niti trihuyaNu prAsAdi jAya. nivedathAla lei Agali dharai; sahI, dIpadhUpa karatA gahui gaDhI. zrIvISNu da; vadhu vAyu paTAlu jeha, kumArapAlajI mAgyuM tevu. paTaphUla ahiM amatanahI, paharIpaTakula cihu dasiM Aya. dUta mokalyA teNe gAMmi; kAgala lekha lIkhyA bahu bhAMti. vegai ... sevaka balgeA tahI, akherA nagarIne rAya, kumArapAla pUjAnajI kAmi', bhalI bheTi dIdhI tasa hAthi, 1 bhUpati 2 paTeAlu. 82 83 84 e 5 27 88 88 20 91 hara Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. dUtaI jaI vinavIo rAya, biI karajoDi lAge pAya; ; kumArapAla meTe adabhuta, svAmI huM tarakere dUta. 23 teNaI IhA jInapUjAne kAmiM, mujha mekalIo eNaI ThAMmi; Ala paTeluM avAvarya, vividha bhAti naI hIraI bharyuM. 84 tava narapati nara be tAMha, je arathI te Ave AMha, , taI pheravI? kavaNa vizeSa, tujha paTakUla na ApuM eka. 85 jA tuM mAragi tAharaI va, mukha leI zuM ubho rahyA; mAnabhraSTa karI kADhiu jasaI, hItakArarphi kavi be tasaI. 86 dAMNa DAMgIe mAgaNa cADa, sArathI naI dUhavaI te dhADa; daravAnI rAjAne dAsa, dUhavI guNa navi kahIu tAsa. 87 hAka haDase je dUta, valya dUtana tha bhayarava bhUta; Avyo kuMbharanidaha jahAM, ati kakalate be tihAM. ha8 svAmI e rAjA daradAMta, tuhmanaI jala TIpuM navi pAMti; phekaTa zobhA vA kAI, mujha mekalIpha ehanaI rAjI. 8 Ni vacana nI tiraya, bAhaDade teDe tasa DAya; leI kaTaka jAuM teNaI ThAMmi, karUra rAya vasaI jeNuI gAMmi. 100 eka hajAranaI sahaI cAra, 26I purUSa caDhayA teNuvAra, haya gaya ratha sura anerA bahu, yudha kAraNa nara cAlyA sahu. 1 vITiuM baberAne keTa, kararAya pari devA deTa; paDayuM kaTaka tihAM chAnuM sahI, valtha sena rAjAnaI grahI..2 sovana keDi tihAM lAgu hArthi, agyAra saUAM vAjI bahubhAti; bhalA sAlavI sAta hajAra, kabajI karaI maMtrI teNuvAra. 3 bAhaDade tihAM caDhI gayaMda, pherI AganyA kumaraniraMda ' pADa koTana ghaTi do, hala gAdhaIDaI ghAlI va. 4 1 purUSa 2 puThaI 3 rahI. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSabhadAsa kavi kRta. A. ke. A kuMmaraniraMda jIhAM, caraNe ziSa namAve tihAM; karUrarAya nai ghA pAya, kumArapAla harakhe teNuI ThAya. 5 rAjaghaMTa dIdhuM tasanAma, maMtrInI vAdhI bahu mAna; nRpanaI navi dUbe lavaleza, A savAlAkha tasa deza. 6 kumArapAla kahe sAMbhali rAya, jIvataNa karaje rakSAya; TAlea kara anaI anyAya, rUpari pAle prajAya. 7 mujha aparAdha khame naranAtha; tujhanaI na ghaTe evaDI vAta; zrIjInapUjA kerAM kAja, dUta mokalyo tAharaI rAja, 8 taI he mujha sabale dUta, tujhana na ghaTe khatriputa; puNyataNI e huMti vAta, harakhaI kAja karI jaI nAtha. 8 eNe vacane pa lAje ghaNuM, ati e bhAvaI ApaNuM; huM mUrakhi naI huM ajJAna, puNya ThAmiM kIdhuM abhimAna 10 jasyu karyuM huM pAme tasyuM, mukha leI huM evuM kazuM mAharA karaNa sAruM valI, tujhaviNa bIjo nAMkhaI dalI. 11 tAharA guNane pAra navi lahuM tAharUM vacana sari upara vahuM; te avaguNa paMThi guNa heya, avara purUSa haMsa sahu keya. 12 hiMI na IDai pUrava vAta, haMsA upari mAraI lAta; varaci viSaI je zuM kya, mAryo maMtrI te citta karyuM. 13 sarII samatA nAMNI mAMhi, varacine marAvyo tyAMhi; a na dIsaI jagamAM teha, pAchuM vAra na lAva jeha. 14 dIpAyana tApasa darpe eka, teNe naranArI dahyAM aneka; nArada muhuta taNe valI kAmi, kupadIne mukI pagAmi. 15 keNaI kuvacana bolyuM kyAMhiM khikhiNa sAlaI hADAmAMhiM; vAsudeva tripRSTa caDhIluM mAna, sIsuM heltha sevaka kAMni. 16 1 tava 2 mAMjA 3 have 4 hade. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. bhAgI vasta je na dII koI, tihAM vikhavAda ghaNe hAI; koNInaI na dIu gajahAra, hala vihalane Te kAra. 17 ima ane draSTAMta jeya, kalimAM sAMkhI na rahe koya; samaratha huI te vAlaI tA, zakita vinA karma bAMdhaI tadA. 18 paDipAna cUno sahu daI, jIbha svAda te sahuko laI, aMcaI hAtha paDatAM dAya, te nara nahI je na dII ghAya. 18 tavalagaI munivara tava vaIrAga, chatAM lagaI chalavA na paDaI lAga; tavalagaIsatA naI tavalagaIsatI, ekaThAmiM milyAM chahAM nathI. samatAzIla nIrahI dAtAra, mAyA lobha jasa nahI lagAra; mAMna rahIta nara je kahevAya, kAma paDaI sahu jANyA jAya. 21 3 nathI. 20 kAma paDi je kesarI, phUDa nahIM manamAMhi; zakati chatIi je khamai, sIsa namAvuM tyAMha. 22 DhAla, rAga-alhAra (vIramAtA prati kAraNi edezI tathA kAyA vADI kAramI e dezI) sIsa namAvuM tehana, guNa tehanA gANuM; zakati chatI nara je khammA, nijakarma ahIAsuM-sI. 23 namuM radhuvaMsI rAmanaI, mAnI keka mAta, dezavaTo mani navi dharIe, guNa eha vikhyAta-nsI. 24 vIsame tIrthakarU, samatArasa bharIe; kamaTha chavapara se (dayA) karaI, reSa tihAM navi. dharIosI , rapa Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. A. ke. bhrAtai brAta kaDhAvIu, jUu rAya sumitre; teiNui nija baMdha rAkhIA, je janmanA zatru. 26 zravaNe khIlA jIna khamaI, jeNuI merU nacAvya; zakatI chatA navi pheravI, samatArasa (jo) nAvya-sI. 27 cakIthakI bala bahuguNuM, bAhubali bharata sari muThi mukatAM, AMI samatA mAMhiM. 28 paga pUju puMDarIkanAM, kahaNa brAta kIdhuM; cAritra leI rAja tihAM, kaMDarIka naI dIdhuM-sI. 28 zanata kumAranaI nita namuM, tapa karI tana gALe; zaktI chatI nara tehamAM, paNi roga na TAlyAM-sI. 30 brahmadatta cakrInaI namuM, jeNu vipra vadhAryo, pathi na Ape sAthue, avaguNa te navi dhA-sI. 31 tehanI pAMtine tuM sahI, nRpa caulaka vasI; desa deI mujha tuM mAhare, mukhi ghaNuMja prasaMsI-sI. 32 sIsa namAvuM tujha sahI, samaruM tAharUM nAma, huM sevaka tuM ThAkure jIma hanumAna naI rAma. 33 padabhAra ne vimalabodha, bihuvaci. vAdha prIti; teNuI nyAyI tumasuM valI, rAkhuM naranI rIti. 34 mujhAI bela tukSe kahyA, te rAkhuM manamAMhiM; ANa phira tumbha dAsanI, jIva ugArU tyAM. 35 avara anyA TAluM sahI, chArU pari pAlu prajAya; te puNya saghaLuM tuhma taNu, kuMmaraniraMda rAya. 36 1 Avyo. 2 tyAhAM, 3 hanue. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA8 zrI kumArapALa rAsa. asuM kahI nRpa, saMcaryo, Avyo. jahAM baMne jIvajata ugAravA, pheravyo dezI DhaDhera, . 37 anyAya akara TA sahI, desa nagara nija mAma; jagatra jana sukhIA kIA, kumArapAla naI nAma. 38 kumArapAla niraMdano, maMtrI bAhaDa jeha pUravi "berA thakI, lA sAlavI , teha. 38 caupaI. havaI sAlavI sAta hajAri, pATaNa vAsyA teNIvAra; vaNuI paTelAM tihAM tatakheva, te pahaIraI pUjaI nRpa deva. 40 ema chanavaranI pUjA karaI, arihaMta nAma RdayamAM dharaI; nita rAkhe nija gurUnuM dhyAna, vidhi karI suNatI vyAkhyAna. 41 eka divasa nRpa sabhA majhAra, paMDita nara beThA tasa 1ThAya; pUchaI gurU naI thaI prasanna, kahuM svAmI AjakuNa tithi dina. 42 sahasAkAra gurU belyA sahI, achaUamAsanaI puni kahI - tava brAhmaNa bolyA tihAM hasI, kanaI buddhi nahI gurU jasI. 43 jaga jANe je Aja amAsa, hemaI bhAkhI yunima tAsa; kAlA kAgane ujala kahaI mUrakha te sAcuM sadahaI. 44 phikara huu tava kuMmaraniraMda, hAkI be hema sariMda paMDita vAda kare che kAMI amAsa puMnima rAti jaNAI 5 havaI vacana vicArI tahIM, bAMbhaNa te mujha helaI sahI; janazAsana naI e helasya, tava jagamAMhi uDAha thaI. 46 teNe kAraNi muni karaI upAya, teDI devI teNaI DAya; vAta sakala tasa mAMDI kahI, tava belI devI gaI hI. 47 . 1 kAri. 2 amAvAsyA. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re RSabhadAsa kavikRta. Ja karIsa ciMtA tuM RSirAya, punima thApavA karUM upAya; jyajyakAr jIrnazAsana thAya. 48 brAhmaNa bhaTanI patijIma jAya, aNu kahIne AvI gati, devI kuMDalaNui pasAya, pekhI... tArA ujala caMda, AMbhaNIA mukha karatA mada, jasa vAgyeza jInazAsana taNA, ghaNA lAka kai jUThA brahma, jItyA vAda hue prabhAta, zrIsaddha sAthi` khamAve sahI, jInazAsana rAkhevA lAja, te nuhma khAmuM saMdha sujANu, hA. ANu na khaMDa' jInataNI, pApabhIrU kyA dha dIpAvatA, jInazAsana zAsana dhyA nai kAraNa, kabahIka manamAMhi sAcuM saEhuI, nirmala hAla. narA tasa ugyA caMda tArA bahubhAti; khAr joyaNu aAAlu thAya. 49 haiDai harakhyA maranirda; sakala lAka hue ANaMda. 50 mahimA sabala hu gurU taNA; sAce te jInazAsana dha. 51 hemAcArya joDAi hAtha; mRSA Aja ma" pUnine kahI. para jA huM huM mukhi khelyA Aja jima raha(cira)jInavanIAMzu. 53 jIva ehavA jIkA, tenai nahI jiMga pApa moTA, rAga-mAlava gArDA. name, sarala ni muni pira k kaSTa rAkhai A. kA. hema; prema 14 asatya; mati. papa sATA, sAga na khela mukhi khATA, muti gAmi tikA, teDanA pAyanI jaha loDhA-na- pra Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. . 8 zrI kumArapALa rAsa. - 88 supurUSa te sahI, na , suga manamAM nahIM; pApa karate manamAM saMkAya; saMsAra bIhate rahaI, deSa nija mukhi kaheI, te nara mugatimAM kAM na jAyana. 57 nAriyuM nita ramAI, kAma virasya gaI, jIva haNunta sabala ghUjai, pApa parigraha ghaNo, melatAM navi bIhaI seya bhavigaNaya bUjhaI tehanaI mugatine sera sUjhana. 58 kAma puNyanuM karaI, nibaMsapaNuM AdaraI, jatananuM upagaraNa na rakhi, varata mayalAM karaI, saMka mani navi dhara, seya(kama)mugatinemAgacAkhaI, jAtA rahyAM chava pAkhaI-na. pa8 sAgapari mana sarala bahu, svAmI hema sariMja punima thApI kAraNi, manidharI ANaMda. 60 michA dukakaDa deI karI, huIu munivara nikalaMka; seya purUSa halUo sahI, doSa ThAma dharaI saMka. 1 supurUSa jANuM nRpa bhaNe, suNuiM tuM munivara hema; jaina dharma) upari zavane, deSa ghaNe te kema. 62 hAla, rAga-AzAurI-pAMDava pAMca pragaTa thayA e-dezI. rAga-virADI tathA -sAmerI. hema kahaI nRpa sAMbhalae, eka dina RSabhajINuMda re; nayarI adhyA naI vani, samosaryA guNavaMta re-he. 63 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kRta. A. kA vanapAlaI jaI vina, vAmI bharata niraMda re; sADhibAra koDi dhana, dete atihI ANaMda re-he. 64 paMcasahyAM zubha saMkaTamAM, medaka bharI sAra re bahu parivAranuM parivaryo, vaMdana teNu vAra rehe. 65 vidhi vaMdaNa karacha rAjIo, abhigamaNu dasaha prakAra re, bharata narezvara sAcavaI, cUkaI nahIa lagAra re-he. 66 caupaI AcAra rAkhaI mani ullAsa, sacita vasta na rAkhaI pAsa; acita AbharNa naI zubhra vastra, te nRpa rAkhe atihIM pavitra. 67 mana ekAMta alaguM nahI kIhAM, eka sATika utrAsaNa tihAM; kara jeDa jIna dekhaI jasai, chatra khaDagavAhI nahI tasaI. 68 mukuTa cAmara mukaMI sahI rAI, triNi pradakSiNa diI teNe kAya; zrIjInavaranA vaMdaI pAya, iMdra pAsaI jaI basaI rAya. 28 svAmI dharma kahaI ekamanA, dAna zila tapa naI bhAvanA; e cihuM beli taraI naranAra, dana vahuM eNuI sari. 90 dAMniM munivarane dharma rahaI, dAMni tapIA bahu sukha lahaI; ' dAMni sAsana dIpaI sahI, ghaNuM puNya karaI gaI hI. 71 dAMni jJAnataNa vRddhi hAya, dAtAmukha sahamuM sahu joya; muni mumanI kuMcI dAtAra, dAtA viNa paDaI cAra hajAra. 72 paMca sahyAM tApasa je kahyAM. dAtA viNa te tarasyA rahyA, varasa eka pharyA AdinAtha, je na karyo kuNaI u hAtha. 73 leSabha kahaI suNibharatavicAra, vasudhAnuM AbharNa nara sAra; naranuM AbhaNuM jeha nidhana, dhananuM abhaNuM je jagi dAna. 74 - 1 tarasa eka pUre AcAra, vastaghAna AbharNa susAra WWW Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. 81 dAnataNuM AbharNa supAtra, sAlibhadra sukemala gAtra; mUladeva dhana dhanasAra, dAMniM te sukha pAmyAM sAra. 75 je sAgara jagi kRpI thayo, te mukha ledha nIce game; je jaladhara varasAdi tatakheva, to sahu masta gAje teha. 76 teNaI kAraNuiM puNyasAlA sAra, dAna dIu nara jIma jaladhAra; dAMniMi lajyA dAni mAna, dona vinA pasu ajJAna. 99 vastra ane pama pahaIraI sAra, hAthi mudrikA veSa saphAra; atiAhAraniti mevA khAya, dAna vihu kIrti jAya. 78 dAna vinA karati nahIM, veli vinA chama pAna; te mUrakha phekaI karaI, dIdhA viSNu abhimAna. 78 kavita. sIha meTImanuM nyAya, anekanaI ekalo gaMjaI; udadhi TIma nyAya, daridra dezanAM bhejaI; merU maTImanu nyAya, chatAM jIna usava thAya; mahipati moTima nyAya, jagatra jana lAgai pAya; pAIka koI kharacaI nahI, lahaIzuI thAlI moTi dharaI; kavi RSabha eNapari ucaraI, te nara moTima kAM kara. 80 hari meTama te nyAya, dIrgha jeNe daitya viDA, rAghava meTama nyAya, sAyara jeNe patthara tAryo pAMDava meTamanyAya, calya na dUte hAryo, preme AghA ThelatA, dAnakAji nAThA pharaI; guNa aMge nahIM e, te nara meTama kAM karaI 81 1 rahita 2 amRta 3 paheli. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra. RSabhadAsa kavi kRta. dU. vaNu dIdhai bhUkhyA kAi meATima kharI nara tehanI, yAcaka jana paMkhI pathuM, pAtra muninaI pokhIi, RSabhadeva kahaI grupa suNA, eNe vacane harakhkhA bharatarAya, svAMmI padhAro mAharai dhaSThira, RSabha kahaI suNi cakrIbharata, rAjapiMDa mujha nAva kAmi, eNe vacane huu khiNu kheda, bharata ? bhati svAMmInI karA, sukha dIdyuM la hira vacane nRpa harakhyA bahu, bhAva bhagati karra rAmAThAMmi, kAkhid zrAvaka tihAM mIlyA, rAMdhaNI thAkAM rAMdhatAM, bhAjana lAlacI jagamAM bahu, DelA DelI karai ati ghaNI, DyUTI liI Akhala pATalA, IMDAM jamavAnA nahI AcAra, ema jamatAM nara laja jAya, ema jamatAM hui lAlapIpaNuM, ima jamatAM patu rahe dharma, Ima jamatAM 'giAlasa thAya, nara phUlavAnI 1 bharata. 2 teNe, 3 mAMhi. 4 te. 5 nara. 241. $1. nava khAya; na jAya. parade; jIvyAnu capai. karoDa khelyA tasa hAya; anAMnadI bahu payari. 84 tAhArA AhAra taNA nahI a; nRpa dhana kharacA jai DhAMmi. 85 vege khelyuM| iMdra sukRta taNA bhaMDAra zrAvakajana melyA nara sahu; gayAM nurhutarAM gAMmA gAMmi. 87 aneka purUSa tihAM bIjAbhalyA; puDucI na sake 4nar prIsatA. 88 vRddhubAla nara dhAya saha; vaDhai thAla DAbarIA bhaNI. 89 ni lAjai zrAvaka je bhalA; e bhAjanathI khIca susAra. zrRmi jamatAM lAlacIku thAya; Uma jamatAM helAi ghaNuM. 91 zrRma jamatAM nara bhAMje bha; AhuI jAya har 6 Aya. ra eha. 83 sudeva; bhareA. e; 80 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. supurUSa amuM vimAsa tyAMha, jImatA lAjaI haIDamAMha; bhajana lAlacI thAI khuzI, mAMgaI jhUkI uThI lII ghasI. 83 dihADI dihADI nara bahu ghaNuM, jamavA puruSamilyA bahuguNuM; leka lAlacI bhejana sAra, jhamavA labakaI DADha apAra. 44 rasa lelapI dhAI nIti uThI, jIma mAMkhI madhapUDa puThi; vanakeDi jIma bahu vAnarAM, jIma snaI khetraI uMdirA. 95 jANuM chANuI valagA kIDa, chama harita khetraI valagA tIDa, khAtA ke pAchuM navi jUI, bhari paTa ghari AvI che. ha6 Ima aNuteDayA jamavA dhasaI dAna kAi nara pAchA khasaI; meTAbela belaI mohIA, seya marI hesaI piThIA. 7 guNa viNa garva dharaI manamAMhi, kaDI eka na kharace yAMhi; pragaTa dIsa peTabharA, soya marI thAsaI kRtirA. 28 dAna zIla tapa naI upagAra, na lahaI zAstrataNo ja vicAra; Apa prasaMsI jamavA jAya, marI purUSa naI bhaisA thAya. kaTa paraghara bhejana kAMni suNa, aMgi sAtA upajaI ghaNI; chAMDaI jamaI karaI anyAya, marI purUSa te gardabha thAya. 100 je lUkhAM IdrI vasI kare, harakheM tihAM AvenahiM nuhutare; lebha rahita nara lAgo pAya, tehane jasajagatamAM kahevAya. 1 kAyA karaNa locana naI nAka, ehanA chataNa hArA lAkha; je nara jIllAnAM vasi karaI, seya purUSa saghalAmAM siraI. saMskRtarasa tava lagaI bhAviM, javalagaI mIThAM nisaMdhyAM kAvya; kAvyataNemsa tihAraI gayo, gIta nAca rasa pragaTa thaye. 4gIta nAca rasa tihAraI bhaMga, java na dIThuM nArInuM aMga; RSabha kahaI rabA saga, bhUkhyAM bhajana chahAra milyo. 4 1 e harakhe 2 3 belAya. 4 tAna mAna rasa tihAra bhiMga Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 RSabhadAsa kavi kRta. A, kA. jehanaI dei viSaya ati vahUA, bele khAI dhRta lADuA; anaMtabhera thakI bahu ghAna, khAdhe navi lahe na sAna; 5 teNaI kArarNi nara paMDita teha, rasanA visiM rAkhaI nara jeha, khAI khAI na dharaI kheda, valI suMNa bhojananA bheda. 6 manamAM IcchA navi dharai, mahete pari dhari jAya; leka vivahAra rAkhI jamaI bhAvi nirmala thAya. 7 jarsa tehane jagamAM vAdhaI, te narane nahI deSa; jamatAM hakha dharI nahIM, nahI mani IndI piSa. 8 e vidhi zrAvaka naI sahI, pAlaI te nara sAra; zAstra anusAri valI kahuM supurUSa bola vicAra 8 caupai. trIjai teDaI' jamavA jAya, peTabharI siMha ane na khAya; saghalI vasta sakhara navi lII, navi chAMDaI navi pAchI daI. 10 sAda karaI navi trADaI tahI, bhajana bhagati vaDaI nahIM; RSabha kahaI vrata aMgi dharaI te nara jamatAM tArai taraI. 11 eNavidha zrAvaka je jamaI, te nara moTuM pAtra; tapa japa kirIA AdaraI, bhaNaI bhaNAvaI zAstra. 12 prAMhiM purUSa arayAM valI, jagamAMhI thoDI jANa zrAvaka sahu sari ke kharU, guNa saghalAnI khA: 13 Agama artha uMDA lahIM, na kahaI paranA doSa dhanya chavuM jagi tehanuM, karaI asthAne paNa 14 1 te ghaTa nirmala thAya. 2 ka. 3. te paNa zravane cite game, Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. teNaI kAraNi bharatesara, meli pAtra ane meghataNi pari varasata, kara navi paMce rekha; 15 vRkSa phalaI ma paMkhIo, AvI milaI bahu bhAti, tima bharatesara AMgaNui, bhojana huI parabhAti 16 chatAM Alasa navi karaI, dete na aMcaI hAtha: rAMdhaNIA thAkA sahI, teNuI vinavIu nAtha 17 caupai. nAtha teNe vInavI jai, svAmI purUSa milyA bahu ahiM; zrAvaka bhelA leka aneka, ema jamatA na rahaI viveka 18 viveka vinA navi sabhAI puNya, viveka vinA navi bhaI guNa viveka vinA tapa kirIA kasI, viveka vinA viNa sADaI sahI 14 viveka vinA navi bhaI dhyAna, viveka vinA navi zobhaI jJAna, viveka vinA bhaluM nahI dAna, viveka vinA navi zAbhAI gAna 20 teNaI kAraNi napa karI viveka, chama ke nitI na lepa rekha; nIti vinA navi zabhAI rAja, niti vinA suMdharma kAja 21 nitI vinA ghara zobhA kasI, nitI vinA pati jAIkhasI; nitI vinA karuM nahIM sAra, nitI vinA sI chamaNavAra 22 teNaI bharatesara kare upAya, jIma zrAvaka alagA ulakhAya; suNi vacana bharatesara rAya, isI nIti karaI teNaI ThAya 23 zrAvaka samakita dhArI jeha, valo vratadhara kahoI teha; bhojana kAraNa rAkhyA seya, te bhelA dujA nahIM koya 24 ulakhavA kAraNi sahAya, ratna kAMgaNI kara lII rAya; rekhA triNa nara haII karaI, samakita draSTi so paNisiri je vrata aMge jatAM dharaI teha naI tenI rekhA karaI; supari bhagati karaI naranAra, cIvara bhuSaNa daI tasaThAya 26 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 A, kI, RSabhadAsa kavi kRta, kAlaI bharata gayo paraloka, AdijasA hu puNya ga; te paNi bhagati karaI nara sAra, kaMTha ThavyA senAnA tAra 27 AThapATa anukramaI gayA, tava derA sutaranA thayA; kAle tirthaMkara viraha thAya, chananava daza vici munivara gayA. 28 kAle zrAvaka saghAja thayA, vrata ThaMDI gharamAMDI rahyA kanyAdAna prakAzyaI sahI, nizi bhojana karatA gahagahI. 28 sanAMna zrAddha saMvatsarI jeha, ukhala muSala kahI teha; anaratha ghaNA prakAzyaI bahu, kAle zrAvaka vaMThA sahu. zrI zreyAMsajana prakaTayAM jasaI, sudhe dharma prakAzyo tasaI; mithyA zreya teNuI ryo niSedha, teNe brAhmaNa muni upara baMdha, je je pUchaI kuMbharaniraMda, paDauttara dII hemariMda zuddha vAta gurUmukhathI suNI, ati harakhe pATaNane dhaNI. 32 kuMmara narezvara ima kahaI, tuM gurU atiguNavaMta; tasuM vacana mukhathI kahaI, jevuM jIna bhagavaMta. 32 ema gurU upari AsatA, gurUnuM vacana pramANa je puche muni ne kahyuM, (uttara diI tehane taryu.) 34 eka dina eke puchIuM, beThA munivara jyAM; kahe gurU jJAni che kahyuM, muja kara muThi mAMhi. 35 hema kahe tuja hAthamAM, haraDe che niradhAra; soya kahaI ke kAraNuI muni be teNuvAra. 36 haya AvyuM che temAIne, teNe e rAte sAdha; seya kehe harakhio, nAma tamAre Adi. 37 1 dAnaha 2 zrI zItala jIna Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. . 8 zrI kumArapALa rAsa. eka samaye vyAkhyAnamAM, gurU kahaMI mukhi hAya; devagha kara tivAM ghase, nRpa bhAI muni koI. 38 gurU kahaI pAraNi devakaI, zrIcaMdraprabhusvAmI, dIpaka vATi uMdarI grahI, cAlya kataga kAMmi. 38 teNIti bahu paraja, caMdau te tyAMha, teNaI kAraNa nRpa jANo, mukhi bhAkhu hAya hAya. 40 seya caMdarau ula, devabodha nija hAthi; teNaI kAraNuM bahAM kara dhasyA, suNi caulaka naranAtha. 41 jJAnavaMta gurU jANi karI, harakhe kaMmara nariMda satyavacana muni tuM kahe, jahuM nara vIrajINada. 42 kataga kAraNi nRpa tihAM, jovarAvyuM nija ghaIri; zudavAta jANI karI, nRpa harakhe bahupayari. 43 cahapaI. jJAnavaMta gurU jANyA jasaI, mani anukaMpA AvI taseM; raNarahIta sahu kone karUM, sevanasiddha vidhA kari gharUM, 44 asuM vimAsI Avya tihAM, hemAcArya baThA chahAM; sevana siddhi pUchI vidhAya, hema kahi surNi pRthavIrAya. 45 devacaMda gurU bhAre jeha, tujhanAM vidyA desaI teha, munivacane gurU teyA tyAMha, vege AvyA pATaNa mAMhiM. 46 nRpa sahamaI jAya jasaI, gurU zilaI AvyA tasaI; kumArapAla tihAM vadana ga, suvidhi kaloka sAMbhaLavA rahyA. 47 sabhA sakala visarajI jaseM, kumArapAla nRpa bojo tameM; svAmI sevana vidhA dIo, jhAlaraghaTa sarakho kahyo. 48 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e astu vacana nRpa else jaI, svAMmI vidhA chaI tuhma sAra, pUve veli mADI pAsi, gurU parIkSA na kAjI tyAhu, traMbA sAthei velA dhasyA, sAya eSadhi rRpa nai kahuM, asu vacana gurU suNI jase, gujha vAta muni bhAkhI rahyA, hema sarIkhA munivara jeha, te kuNu khIje nara seAbhAga, mUla, e vidhA anarathanu je caritranA athi hoya, RSabhadAsa kavi kRta rAma bhaNui uThIi sAvadha vacana muni navI kahe, ASadha veva bhAgama nai, kAyare rAkhatA, maMtra taMtra muti navI kahaI, navavidha parigraha parigraha, patha asyAnara paDivaje, jeNuI patidhara yeAtika nimitta te niva kad, 1 bhAkhe. 2 thayA. muni kahinji sAre. haeNmasara mukha khelyA tasaI; Ape sAya karA upagAra. te tukthA nirA mana ulAsa; levarAvI zrAvaka kara mAMhu. sAvana jhu te sAlA jassA; ethI anartha kAMi mama laDuM. devacaMda muni khIjyA tame; kAyA ku na barAbara thayA. para gaMbhIrapaNuM navi AMi te; e vidyAne nahI ! lAga. ahathI sayama thAi dhUla; sAvadha vacana na bhAkhaiM OMkAya. paraharyA, na kai padhara sArI re; A. kA. hAla. e dezI rAga rAmagIrI navi kahuI maMtra nai mUlare; te ja rahui sayama mUlare. sA nakara hiMsAnI vAtare; tasamuni kahai jaganAthare. sA kAraNa paNui parihAra re; ne kahyA saMyama dhAre. sA Yu 50 51 53 54 55 5 57 58 je saMdhA aNugAra re. sA 3 sAya. 4 hAi. pa dira. 6 tasa Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. sarIra zobhA muni navi kaI navinaMI zubha AhAra re; sAtAgArava te pariharaI, iDai kAmavikAra re. sA. 28 pramAda pAMcare parihare, rAkhe kariA raMgare, valI vayovaca khapakaraI karato rahe gurU saMgare. sA. 60 je samudANuM re bhikSA karaI doSa baItAlIsa dUrire; je tapa saMyama upazamI, na paDyA saMsAra pUri re. sA. 61 je khArasare bhikSAlII cha0 vigaya taNo AhAra re; nahI tapa saMyama ujamI, duragati bhajana hAra re. sA. 62 mRSA mukhathI laI nahI, adattataNuM paccakhANure; zIla gharaI nava vADiyuM, navi khaDe jIna AMNare. sA. 63 je abhilASIre mekSane, teNaI saMyama dhyAna re; maMtra sukana muni je kahe, te beI nija mAna re. sA. 64 mAsa khamaNaneM re pAraNuM, muni A gharibAri re, nimitta kahe nara dayAbhaNa, harakhI bhImanI nAri re. sA. 65 dUhA. bhImanAri harakhI ghaNuM, anartha e tasa dhaIri; paMca jaNa maraNiM gayAM, suNa seya supari. sA. 66 DhAla. gurUAguNa vIrajI gAisu tribhavananAtha, edezI rAga virADI tathA dhanyAzrI nagara rAjagrahI kere vAsI, bhIma bhale narasAra; tava te kSatrirAya saMghAti, kaTakaI gaye varasa bAra. 67 mugati paMthanahI pAmo nice, zuci deye sUralAta; meTAmuni muko mUlamaMtranI vAta-e-AMkaNuM dhI ja vA. kaTakaI saralaga-AMkI Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 RSabhadAsa kavi kRta. A. ko bhIma subhaTa navi AvaI pAcho, ghara jeII anapAna; trI kulavaMtI. bahu sadAya, paNi navi muMkaI mAna-mo. 68 eNuI avasariyuniA AgaNi, mukhidI dharma lAbha uThI abalA mukhi dUkha bhAMkhe, nayana cUI jIma Abha-me. 18 svAmI tuM supurUSamAM sAro, kahe kima milasvaI maMta; varasa bAra gayA vahI vacimAM, sAlaI dUkha atyaMta-me. 70 atikarUNarasa darie munivara, dUkha bhaMje tasa tyAMya vAMkaNuI kaMtamilai sahI tAhare, madharasa dukha manamAMhi-me. 71 eNe vacane belI tihAM abalA, tuM jagi purUSa ratana, tujha vacane milaya mujhasvAmI, tujha deI leuM ana-mo. have harakhI abalA beThI utaraI jaI munivarataNuM nAma; vAMhaNaI kata minijanArI utsava huA ati tama me. 73 uSNa kAli dAvAnala che 1 jagipAI ghanadhAra; tima abhalA haiAmAM harakhI AlIMge bharatAra-mo. 74 anna udaka nipAyAM sakharAM phirI phirI jUI bhImanAri; eNaIavasara dIThamunitapIo teDI AvI gharibAri-e. 75 anaudai dIdhAM muni harakhi ulaTa aMgi na mAya; viparita vAta vasi bhImAmani, caDhiu sabala kaSAyame. kahaI sAcuM kahaI mArUM tujhanaI tujha munivara sI prIti, nAmI kahaI tujha nimitta prakAsyuM, teNe kaMta rAkhI rIti-me. bhIma kahaI te bhAnuM abalA, munivara keruM jJAna; kaI gheDI prasavaI suM bAlika, bhAkhaI tilakanuM mAna-mo. 78 muni kahe e jaNaI vachero, tilaka bhalAM tasa pAMca, uThI bIma viDAraI ghaDI, navi AI khelakhaMcame. cha8 1 pAmela 7 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 84 * "'-bhA. ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. mithuM vacana munivaranuM jIre, khatrIe lA tAma; dhigadhiga mujha jIvyA mastaga kIdhuM kasAInuM kAma;ma. 80 dekhI te mani abalA lAjI, dhigu dhiga mujha avatAra; mujha mATa biM hatyA huI dUkha dhari gale vAhadhAra-mo. seya sarU5 dekhI abalAnuM bhIma haI dukha thAta; hatyA deya huI mujha mastami, valI dhara dharaNane ghAta-me. 82 gharaNi viNa ghara sUtra nabhaI gharataNuM maMDaNa nAri, gharaNuM viNa koI parAhuNo AvI na caDhaI bAri-me. 83 gharaja vAdhaI gharathI gharaNI ghara ziNagAra; gharaNa viNa nara lai koDI gRhI dharma na rahaIAcAra-me. teNaI kAraNuiM bhaDabhIma vicAraI gRhI gharma maMDaNu nAri; te abalA paraloki puhutI, dhiga nara jagyuM saMsAra-mo. 85 bAlapaNuI jase mAtA maraNuM, vana kAliM nijanArI: aMte putra maraNa huI jehane, triNi dUkhavaDAMa vicArI-me. 86 ehavAM dUkha dekhI kuNa chavaI, jIvyA mastaga lAta; ativaIrAga bhIma bharAyuM, karaI nija prANano ghAta-me. 87 emaanaratha dekhaimuni tapIo, maraNa gayAM jaNa cAra; RSi dhikAraraI nija jIvita, pacakhyA veda AhAra-mo. 88 paMca jIva paroki paMhata. bhAkha suri devacaMda teNaIhuM sAvadha (nimitta)nabhAkhuM sAMbhali maniraMda-me. 88 zuddha muni Atama gaveSI, na karaI gRhasthane saMga jahAM paricaya tihAM huI avajJA, yAya valI saMyama bhaMgame. * 1 kaI ra hoI Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 RSabhadAsa kavikRta. dA. valI, thoDA paricA caDapravAtana kisa gyA, tihAM, asuM vicArI Apa madhura vacana mukhathI kahada, sakala Rddhi puNya+ lahI, sAvana sidhdha aiDI sahI, chaThThAM nahI eNe vacane nRpa hurakhIe, vadhA hevaTe sabaMdha bhUtAtA, suNyA asu kahI na" daivI jAya, temAM haeNmasUrIzvara taNuU grahastha vAti ga hema kaI nRpa kIjai dharma, jIna pUjo dhA 2supAtra dAMta asu vayana bhAMkhe gurUpAya gaI jevaDA kADaeNmAM aMgi, oSadha veSadha bahu ti dvAkaraI, tava teDAvyA gurU guNavaMta, 1 gAya. 2 supare. sUri su`Ni taNA tu RSi tujha ttu- A.kA. vArtAra; saMbhAra 91 caupaya tasa ; eNe vari rayaNItha Ijasa, bhUtAdevI AvI rAgataNI adraSTA jela, nRpa Agali mukha khelI teha 95 huM payasIsa tAharA tanamAMhi, tujha kuli rAjA huA ihAMi tene pUvi asyA sApa, karNa upaghAta 96 lUtAdevI kumArapAla Apada kathA zrIdevacada; kumatiraMda, hara umi rAya; puNyarUpIyA 1 mArca, munivara pAya; saha samudAya, 94 ciMtAtura thAya; tihAM rAjA bhai 23 87 thAya; jIma dUi huma vedanI karma; manamAM rAkhA arihaMta dhyAMna vAhaNe lUtA pragaTa nRpa vena vAdhI bahu bhaMgi ke| vedana nRpanI navi harai; vegai AvyA muni mahata 100 88 e Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 107 ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. gurU kahaI kaIka karo upAya, jIma rAjAne rega palAya; maMtrI kahaI suNimeTA jatI, turbha TAlI ke bIje nathI. 1 nAma tumAraI vArU thaI, sala ApadA nAsI jaI tuM gurU gAje munivara jIhAM, bhUta bhairava dukha nava nihAM, hema kahaI suNimaMtri Aja, pATaNuiM je bAi mahArAja, tehanaI zrApa damadhaI eha, eha rogaInara vaNasyaI deha. 3. teNaI kAraNi narapatinuM rAja, hema kahaI mujha Apa Aja; jIma rAjAnuM vighana palAya, saMkala leka sahu sukhI thAya. 4 bhUpa kahaI suMNi munivara rAya, tujha navi mArUM mAharaI kAya; je mujha karamiM AvyuM dukha, to tujha puNyai thAsai sukha. 5 AsAtanA gurUnI navi karuM, avajJA kIdhI cigati rAmanuM amuM vacana pa bhAMkhe tyAMha, ciMtAtura huu manamAMhi. 6 vigara ciMta huu nara jase, nRpa thAnika muni baI tase; rAya taNuM vyathA je hatI, te lAgI muni temaja jati. 7 napa ciMtAtura huu jase, gurU kahe kaheluM AMNe tameM; phala eka meTuM ApyuM tyAMha, maMtra bali muni paITho mAMhiM. 8 roga taNuM adraSTA jeha, kehalAmAMhi ghAlI teha te rahI mAMhi muni nIsare, phATuM kaheluM kRSi dharaI. 8 nAThI devI gaI pUra bahAraI, harakhyA sahu purajana naranAri; kumArapAla tihAM bAMThe rAjI, roga adraSTI gaI te bhAi. 10 devI tihAM bhAgI gai, mahimA kumArapAla nRpa upari, pUravii 1 phare. 2 pATaNi. 3 tyAhAM. munivara gurUnaI hema; prema. 1 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 prema NA chanadharma parai, alpa doSa puNyaja Nu, tanamAM saryAM, RRSabhadAsa kavi kRta. teIM kho jInazAsanana tu uThI gAya AvI paDI, khaparA AcArya havA, vipra haNI jIvADI, Age huvA, aneka purUSa 17ma munivara heme valI, munivara sakara AvyA jainazAsanana jInazAsananaU zAsana ugArIe, jaina kumArapAla zAsana dIpe ehathI, teNu matrale devI gaI, rAja yegazAstra tihAM vAMcatAM, Avyo nRpa zAsana dehaSka zaivaha rAkhyu zirAmaNi muni kao kai strI A. kA. DhAMmi; kAMmi. 12 kAma; dAMbhi, rAya; kAMjI kAMmi: DhAMti, 15 rAya; upAya. pa sAra: adhikAra. eka dina muni haeNma sUrida, yegazAstra vAMce. teNIvAra, sAyaranIra madhyAM paNi jAya, merU parvata trAjUi telAya, hema kahaSTha strIcaritra kathAya, sIMhapurI nagarI sIdhara vasa, dharaNa putra tehanaI abinA, sAMbali marinara khaMha rAya, nAri nAgilA dharaNI tasai. teja nagara tasa vivAha haveA; prIya karanArI zIlavatI, putrI zrIdevI tasa satI. te sudara sudhI zrAvikA, dhaNu varyAM dhana kharca bahu, zrI jainadharma taNI bhAvikA; paNa nava bAjhau sAsu vahu. te, 2 nAsi, 13 14 16 caupakSa. Agala' aDe| kumanirata; mAMhi AvyA asyA adhikAra. 18 nadI velukA nadI velUkA saMkhyA nAri caritra te nive samajAya. thAya; 17 19 21 22 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 - 105 . mi. 8 zrI kumArapALa rAsa vAsa suMTha je nAbhilA, kali kaMdala karatI bahulA kuMDaNinI ari lakhalakhAi, sArI >>I sole ke kahI dhasiI pari baDabaDai, vahuarane siri ThAkara ghaDe. 24 saramaNa navi prIsaI saraI, dhata vAhaDI nIcI navi kaI mAgyuM pANI te navi pAya, karapI saghalAnI te mAya. 25 sADha satI sudhI rAkhasI; zakti vyaMtara huI jIsI; lakSamInI te lahuDI baheNa, te navi cAle kahene kaha7 26 eka divasa pitAne ghaNuM. pADi mudrikA tehaja bhaNe; lAdhI vahune teNuI tyAMha, leI mukI eka tAkAmAMhiM. 27 sasare tava sedhaI mudrikA, bAhirathI bolI bAlIkA svAmI mudrA lAdhI ahmA, sasarA vIMTI lIje tuDhyo. 28 Ape mudrikA vahu jeNuvAra; uThI sAsu karaI pokAra; ahna gharanAM mANasa dhana grahe, coratAM gharamAMcuM rahe. 28 sAsu Ima belI saMkhaNa, sutane rIsa caDhAvI ghaNI; teNaI mArI nija nArI tyAMha, vAgI bhogala mAMthA mAMhi, 30 bhomi paDItihAM dharaNuja nAri, upADI gayA pIhari majhAri, putrI vAraI mAta pitAya, mama karajo tu kaleza kaSAya. 31 sAsu upari ma kare zeSa, e mujha karma taNe chaI deSa; pUraviM eha visadhI ghaNuM, kIdhuM karma bhegavuM ApaNuM. 32 kIdhAM karma na chUTaI keI, kami nalanaI vItuM joya, haricaMdaI muMkI nija purI, tArA vecana sAthi gharI. 33 mRgAvatI naI garUDaI harI, caMdana bAlA sAthi gharI; acchakArI karamiM naDI, zreNika naI sari nADI paDI, 34 1 huo. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 RSabhadAsa kavi kRta. A kA. kamiM aNu huu pAMgalo, brahmadatta rAjA AMdhale; khadhaka taNuM utAra khAla, hari boI addhi ramaNe mAle. 35 kamiM bAla gajasukamAla, siri vAghaNi sukesali phAva; kama bhegave sahuko Apa, putrII samajhAve bApa. 36 mAta pitA mani bahu dukha ghare, putrI upara bahu meha kare; rUdana karaI vilapAI bahu bhAti, dUkhIo te jhUrai dina rAti. 37 ika caMdra anaI nAge, parvata tarUara meTA mudra Ayu lUTataI te paNi gayA, te kahaInA rAkhyA navi rahyA 38 Ayu khUTatAM putrI jeha, maraNa lahaI ArAdhI teha, zubhagatinI bhajanArI thaI, paNisAsunI 3pati tihAM gaI. 38 phaTa phaTa leka karI jagamAM hiM, beTo paNi helANa tyAM; putrI tAsa na dIdhuM keI, paraNabe paradesaI seya. 40 gajapura nayara ane pama varai, vipula yati kare paNa tasaI; gavarI nArI umA dIkarI, te kanyA gharaNe varI. 1 ghari lAvyuM te pitA taNe, te kehene navi mAne gaNe; sAsu sAtamI belaI gAli, TAkara mAre siraha kapAli kara sAsu kahaI vahu khADe dalo, vAsIduM naI pANI galo; valatI vahuara belaI Apa, sakala kAma karaI tulma bApa. 43 belatI mUDhaI vAcAla, vAghaNinI pari detI phAla; aNadIThAM valI belaI Ala, sApaNi sAsu karI sIAla. 44 gADhI sAsu ati vaDhakaNa, paNi te bahaI vahuara bhaNuM; umayAI nAgikine damI, viNaha padhArI kIdhI samI. 45 Ima karataI dina ketA jAya, sAsu sasare pAchAM thAya; uMmayA ghari ramaI ekalI, bhagati karaI bharatAraha bhalI. 26 1 ati. 2 ati. 3 pati tyAM. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. maiM. 8 mana rjaI bharatAraha taNuM; avara purUSasu` ragiSTha ramai, eka divasa umayA bharatAra, teha suM mitrI rAkhaIM ghaNI, svAmI mujhara nira eka, mujhasu rAkhae sakhalo prema, sAmadeva zrAvaka rAmA roMgii je dUhA cakavIri mujha kAmanI, mujhasu zIlavatI suMdarI bhalI, bahu guNavatI mujhavAta bhaI, mitra . saMNA rAcaspre, te nara dhasase hAya. 51 gItamAna madhurUnIkU 1 vizeSa. karavu zrI kumArapALa rAsa. niva A DAkaNI, agana AjatuM jaI kiRsje sIMhaNI nAgaNI sAmadeva kaha nAri, vi vimAMna te huM cAlesa kAMmi kahI, tuM rahe muhula seya vacana zravaNaeN suNI, kIdhI tehavI huM cAlU paradesAi, tuM raheje kAMminI kahei kata suNA, tujha viSNu nIra vinA chama peAyaNI, khiNu nAMhaNa dheAyaNa vilevAM, pAMna phUla tu cAlai paradesaDa, huM na nahI', kAjala jammu, na ba 2 jAsa. 3 rahe je dhara. paNizIyalanarAkha (te)ApaNuM; jIma potAnA manamAM gamaI. 47 sAmadeva zrAvaka nasAra: sakala vAta kahui. peAtAtaNI. 48 sabalabhagata mujha karyuM viveka; cakave cakavI p`khI jema. 49 rAkhaI nIra viSa khAsa; kIjai 107 ka sAya te tehu. 50 pari; nija iri. 54 mujha na sahAya; karamAI na vanahuM visavAsa para nAri jhAjhara pa3 jAya. 55 hAra; sigAra. 56 nivAri; majhIra. 57 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 paradhira karavuM muja nahI, nahI citra na jovuM meM sahI, phAla RSabadAsa kavi kRta. caMdrakAMti agi nahIM, tapa japa kirIyA puNya karUM, sAMca mAyAcana mayalI kaha", prI parakhyAnI kAraNuM, mitrI nizAsaMmaya nara / tihAM, bahira 1AvaI kAMminI, nara AvyA navi chAMneA seAya chaSI rahyA, raNadhIra suta koTavAla nA, Avye ligImA nahIM ja nahI caMdana baThI rahuM dhira nahI mAMte la pacha eka A. kA. kata; Avata. jovAya; dharamAMhi. 1 dharanAri; jANuI mehula majhAra kara saga; laviMga, 58 vAya; hAma. 19 hAla. rAga gADI--AsAurI sidhavA-sAMse kIdhA sAmalIyA-e dezI-vAsupUjya jina punya prakAsa e desI samala sAi; nirmala nIre nAhI bhu.eAMcalI 63 vividha sUkhaDI prIsai; chamatAM bharIe huiDuM hIsa-bhu. 64 rezama dhArI: bhuvana mAri Avye khatri, karatI serlAsa hugArakara *nijagi, bhAjana bhagati kare nara kerI, zAli dAli hu zAka nI pAI, anukrama" te jaDitra DhAlI, masarU lAla taNIja talAjI, vividha varNa tAM sImAM, caMdaravA bahu bhAti; paMcavaSNu taNAM gAlamasUra, jAtI na jANuI rAti-bhru. 66 vividha puSka ravyAM tihAM sejya, kAMbinara 4 kAnI e kIdhu, sejya samArai gerI-jI. 65 agara naNu paDavA sugaMdhI dhUpa; rUpa-bhu. 17 1 nikaLI. 2 bhuvana. 3 sa. 4 kAbhyee. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. batrIso so dIpaka kIdhA, citra taNI zobhAe; thAla kalaza ArIsa phiratA, jANuM harisiyAya-bhu. 68 jAra purUSa umayA lubadhI, karatI bhoga vilAsa; nijabharatA nayaNeniI kahaI e dhiga dharavAsa-muM. 18 ayU vimAsInaI tihAM ko, karUM naranAri prahAra, nArI hatyA karatAM nahI rahai, uttama kula AcAra-bhu. 70 arpI vimAsI naI sajathAya, java uche te jAra; malakaMdala ghA muMka tehane, maraNa lahai teNe vAra-bhuM. 91 paranArIDhuM prIti nivAre, je sukha vacho deha eNe vyasane dUkha pAmyAdevA, birUda vahetA jeha-bhu. 7ra birUda vahaI vyasanI bahu, khitrI je raNidhIra; bahu dukha pAme te valI, khoyuM sasa sarIra 73 eNaI avasari uMmayA tihAM, jAgI sahasAkAra, purUSa na dIsa pAsako, mAryo dIse jAra, 74 tava upADI nIkalI, nAMkhe kUpa majhAri, hema kahe nArItaNuM, akala caritra saMsAra 75 ravi zazi tArAhano lahaI teha vicAra; paNi astrInA caritrane, ke navi 2 pAI pAra. 76 uMmayA nArI caritra ju6, Do e kare upAya khIrakhAMDa (ghata) bharI lADulA, thALa bharI u jAya, 77 caupai. ujANI umA siMhAM jAya, keDi ghaNuM nija mAMhi thAya; te cAlI samasAna majhAri, bhUta preta tihAM zAkinI sari 78 1 ati ADaMbara lIla karatA. 2 lAbhi. 3 nAri. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraNi mane, na dII vidha" karI, causI 110 aSabhadAsa kavi kata. A. kA. deva dAnavane bahu vyaMtarA. keTIMga vIra vetAla ja nA; kahathI na bII uMmayA nArI, puhutI DuMgara gaphA majhAri, 8 mAMhI beThI causaDI ginI, krIDA karaI bahaI ekamani; phaMDa praNAma umayA tihAM karaI, thALa bharyuM leI Agali dharAI, 80 harakhI bahaI balItAma, uMmayA tAharUM sIdhuM kAma; uMmayA kahaI mujha kAma navitho, jAra purUSa mujha maraNuiM ga, 81 teNe kAriNe mujha kRpA kare, cauThI ganI dakhamujhahara, tarU utapana daI vidhA mAya, jehathI vanarakSa cAlyo jAya, 82 teNe tarUara hu basI kare, vividha purUSasuM krIDA karuM, huM kahaInI mArI navi marUM, vidhA bale naranA mada hare, 83 belI vikaTa khaparA jeha, mahAbali mujhAI mAMgyuM deha, tava uMmayA bolI teNI vAra, jA bali desuM mujha bharatAra, 84 paNi eka aMjana Apa mAya, jIma mAhare mAMTe vasi thAya; tujhana bali ANu desa, belyu vacana te kima cUkesa, 85 ApyuM, aMjana vidhAvalI, tarUara upara bAIsI palI, nija bharatAra paNi pAcho vaLe, dekhI caritra manamAM paraja, 86 pAchAM ghari AvyA naranAra. gharaNa vicAra manaha majhAri. gayo mitra somanaI pAsa, pUrava vAta kahI mani ulAsa, 87 somamitra naI kahaI huM tujhakahuM, eNaI ghari vAsa sahI navirahuM je vizvAsa karU e taNete mastaga bouM ApaNe. 88 sama kahaI tujha kahuM upAya, gharamAM dhana mukI bhama jAya; caMcala nAri ghari ekalI, RddhipUraNa rahe kima bhalI. 88 DAkaNuM naIma rAvalI caDhI, kArelI naI lIMbaI aDI; jImaviSanaI sApaNi mukhapa, kahI ghaIsa ne kIDe caDaze. 1 mata. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. jema kariye bIlIne pAsa, dhurata thaze jema taskaradAsa; tima e agaI caMcala nAri, tuM (mukI) jAIdhana muhula majhAri, 41 eNavataI aratha bahu karaI, tAharaI paNidhana viNanavizaraI *********** 93 dhana viNa tAharI navi saraI, paDita Apa vimAsa; cauda vidhAne dhaNI, mAgo mUrakha pAsa, 84 kavitta. caudaI vidhA sAthi. hAtha mUrakha naI udaI; varasai huo vRddha, bAlanI ulaga droDaI; rUpe , huI sarUpa, karUpane khadhe caDhAvaI, jehanAM kula ati uMca, nica nai rasIsa namAvI; pUjanika saMghalI nAtino, pAya paDaI pApI taNuM, chaI dAsa sahu lachi taNuM, dhana viSNu sahuI avaguNe 85 caupaI. ehavuM dravya taNuM baMdhANa sAMbhali mitra dharaNa sujANa; teNaI kArarNidhana lIughathako, mitra tulle Ama thAu sukhI. 86 sema taNI buddhi hAI dharAI, dhana lIdhuM gharathI buddhi karI; cA dharaNa paMthi te po, siddha purUSa eka vATi bi. 87 vega dharaNu lAgyo tasapAya, bhAkhI savalI pUrva kathAya; svAmI karma kI meM keDi, bihatyAnAM pAtaga Di. 88 siddha purUSa bolyo tava tyAMva, huM ciMtAtura chuM manamAMhi; sevana siddha maMtra upAya, dhana viNa te na phalai vighAya. 48 1 na. 2 paNi navi sidhAya. Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. dharaNa kahaI svAmI dhana lau, valI mujha kAma anerUM dIuM; siddha purUSa harakhe atighaNuM, vairya bhaluM e dharaNaha taNuM. 100 dhana navi lIdhuM dharaNa lagAra, dIdhI vidyA eka apAra; atIta anAmata naI vartamAna, ApyuM triNa kAlanuM jJAna. 1 caraNe dharaNa namI saMcara, mahAvanamAM elaDe phira; kalpaduma talaI munivara eka, beTho dIThe yati vizeSe. 2 AvaI gaI namI tatakAla, svAmI huM mUrakhamati bAla; biM hatyA mAthaI balavatI, te pAtaga choDa jati. munivara kahaI ja zrInavakAra. jaina dharma ArAdhe sAra; zrIseguMjya tIrtha jaI, pApa dhUu jIna Agali rahI. 4 vacana anopama kAni suNI, cAlyo nara sejA bhaNI; phara girivara jUhAryA deva, bi tyAnA pAtaga choDa. 5 zrIjInadharma ArAdhaI sAra, vadaniM japaI zrInavakAra; vidyA zakti achaI tasa ghaNI, paNi navi jAI nija gharabhaNa. umayAthI bahuM nara ghaNuM nArIthI bahu pAmyA maraNa; muja rAya paradezI jeha, nAri mAryA nara valI teha. rAya bharatarIne bhalo , jamadagana tApasa rola; strInI vAta najAI kahI, caMDa pradyatana DAMbhyo sahI. asuM vicArI gharaNaI tihAM, na gaye nija ghari nArI jIhAM, strI caritrane na lahe pAra, hema kahaI suNi rAya vicAra. 8 asuM vacana bhAI munirAya, kumArapAla mani saMkA thAya; gurU naI pUchaIekima milaI, kIDI kuMjara kehapariM gala. nRpa naI samajhAbe teNuvAra, cakesarI teDI teNIvAra; gurU kahaI devI pairI karI bhala, kAThuM kumArapAlanuM salla. 11 1 chuTo tatakheva. Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. me. 8 zrI kumArapALa rAsa. devI kahai sRNi hemasUri',vidhana DhAMma chaI kuMmaranira; gurU kaha! kAMika karavuM sAya, pATaNanayara vihArI jeha, sakA rahIta chama rAjA hAI. 12 Aja thakI adADAmAMhi bharaNu thasaI tasa ehavA lekha. avara nahI khIjo kIsyA upAya; A divasa anukrami' thAya. kami maraNa lai nar teha; pUDI nArI thAi satI, vega" vinavIu naspati. 15 rAya kahai thaye saMdhyAkAla, mama AlayeA abalA khAla; satI nArI hasaI vasI chAM. 1 kahaivA AvyA hatA jeha; leI khaDaga naI rAjA jAi. 17 satI khalevA khaJThI DhAM; jANe ke surakinnara sAda. nAda vaDA aNuU saMsAra; nAdi nAgaNI krIDAI. 19 cakrezvarI khelI tava tyAMDu, pATaNu nayara vihArI eka, tihAM pratidhasyai e asyuM kahIne daivI jAya. rAya, vArtAI : AvesasahItyAM, astuM kahI cAlyA nara teha, nizA madhya samaI javu thAya, AvyA vegaI rAjA tihAM, eNuIavasari tihAMsuNIonAda, nAdi mAthA naranaI nAri, nAdi' dukhI dUkha nigamaD, nAi sura bahu thabhyA rahei, AsyA nAda suNyo java kAMni, cAlI seAya suNI nai nAda, tehamAM pazula kho gAya, satI jai eDI tama pAsa, rAI mAhI vidla thai, teNe' kAraNa nara vo nAda, zIlavaMta naranArI jeha, 113 13 14 12 nAdi lINA mRga dUkha vahai; 6ThThI satI vidyu hui gAMti. 20 Agali IzvaranA te" nArdi DAle prAsAda; brahmAya. 21 ulhAsa; nAda suzui mananai paMgula nai prAthyA sahI. 22 sahejI RSi vi kADhaNa sA; ghaNA AlApa kari na tela 23 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kA. 114 aSabhadAsa kavi kRta. zAstra mAMhi kahyuM che jeya, kaIka TAlIo nidhana hoya; keka mUrakhi nara daMtAla, kaIka kANo nara sukumAla. 24 koIka gItavatI huI satI, teNaI nAdi ne beI jatI; bahAragArI nara strI avaguNuI, na karAI rAga naI kAne suNaI. 25 paMgula je satI suNInAda, te kAmi kIdhuM unmAda; paMgula naI prArthanA karI, svAmI rahaI mujha aMgidharI. 26 paMgula kahaI sAMbhalI sukSINa rUpa haNaneM kayA khINa; mujha sarjiM tujha kisyo saneha, mAruM kAma nahI sahI eha. rA. dIna vacana bhAI strI tyAMha, dasa aMgulI dII mukhamahaM; svAmI satI vacana mama ThelI, kaDapaNuM haIAnuM meliya. 8 raNa saMgrAmiM pAlA dhasaI, rasIha dekhI navi pAchA khasaI; paNi teNe kAma navichojAya, strI Agali te cholI thAya. 28 paMca agani nara sAdhaI jeha, karavati kAyA kaSTa deha; masta pUjA karaI nara valI, strI saMgiI te jAI galI. 30 AtApanA lIi bAra mAsa, je narano vanamAM ivAsa; mAhAtapIo khaTamahinejamaI, te paNi nArI vacane gamaI. 31 nArI vacane cUke paMgu, satIzuM Apa viTAvyuM aMga; karI karama naI AvI tihAM, nija bharatAranuM saba jIhA. 32 satI caritra saghaLuM je thayuM, soya sakala rAjAI laDyuM eNaI avasari dUu prabhAta, samasAnaI Avyo naranAtha. 33 biI karajoDi vAra) nArI. kAMtu paIsaI agani majhAri, mamabali bAI rahaI jIvatI, tujha caraNe hu lAguM satI. 34 kumArapAla nRpa vAraI Apa, nija hatyAnuM moTuM pApa; pAMpiM chava na haI sukhI, cihuM gati mAMhiM teriu dUkhI. 35 1 nara. 2 naje, jhAra; Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. 115 satI kahaI sAMbhalI narasAra, mujhanaI prema ghaNo bharatAra; mAharaI milavuM tehanaI sahI, huM kahuM huM hAM rahI. 36 rAya kaI sAMbhalire satI, tujhanaI kima milaye te patI, AcaraNa tAharAM temAM phera, te kima jo ekaI sera. 37 jIva karma jIma jUjU karaI, lAkha urAsI poni pharaI; kuNu kahane milaI chaI tyAMha, satI vicAre IDAmAMha. 38 satI kahaI sAMbhali naranAtha, na balyAMnI tuM marisa vAta; sahI levuM satI Aja, dII Adeza mujhanaI mAhArAja. 38 kahyuM na mAnaI abalA jasaI, nRpa ekAMte teDI tasaI kAM cUka thaI A bhavalIla, huM jANuM chuM tAharUM zIla. 40 rayaNI vAta gai visarI, nija naranaI mukI nIsarI; jaI kIdhe paMgune saMga, satI zIla kareluM tihAM bhaMga. 41 arUM vacana bhAkhaInara jaseM, satI pokArI uThI taseM; are loka jUo saMsAri, caMdana thakI varaseM aMgAra. sAyaramAMhithI uThI jhAla, sIraNI jAI bhuMDaNuM bAla; caMdanathI uThaI dudhI, dekhatAM huI nara aMdha. 43 sAra sugaMdha huI kaI hIMga, sasalAna) siAra dIsaI sIMga; sonA upara lAgai zAma, jayara pragaTiuM amRta ThAMmi. je kahevAya pRthavI(ne) nAtha, seya karaI pAtaganI vAta; mujhane kahaI gharanAri thAya, kisyu karyuM je pRthvIrAya. 45 nIma kI nRpa aNuha vicArI, karma mUI AThe nArI; paTarANa viNa kima rahaLavAya, teNe kAraNi prArthanA rAya. 46 Ima rAjA naI helI tyAMta, satI jhaMpavaI agani mAMhiM; rAyataNuM mukha jhAMkhu thayuM, loka mAMhi nRpa pANI gayuM. 47 1 valavAnI, pATaNa. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. vAta huI nara hAri , lA bhUpati nAvaI bAra; haII vicAraI hemasUrisa, hue kalaMkI kuMmaraniraMda. 48 sala leka dekhatAM Aja, kalaMka rahIta kare mahArAja jIma e dharma thakI navi jAi, kIrtikalA chama vAdhaI rAya. 48 hemaI te kuMmaraniraMda, vagaI gaye jahAM hemasUri, biI karajoDi lAge pAya, vegaI tihAM bellA RSirAya. 50 kAM rAjA mani zaMkA gaI, hema vacana jU huM kaI sahI; rAya kaI huM mUrikha maMda, kahyuM na mAnyuM hemariMda. 51 ghaNA divasanI melI lAja, te maI beI saghalI Aja; caDhiuM nIra pAchuM utaryuM, je tujha vacana haII navi dharyuM. para te bhAkhyuM te sAcuM seya, strI caritra na bUjhaI kAya; je bujhaI te yogI hoI, kaI mAharIpara mahimA che. pa3 eha vacana bhUpatinAM suNI, prajA teDI pATaNaNI , astuM vacana kahaI hemasUriMda, Sa rahIta chai kuMbharaniraMda 54 je satI aganimAM balI, te paMgulanuM cUkI valI; seya sarUpa rAjAI la, dayA kAI tasa chAnuM kahyuM. 55 bhaluM kahyuM rAjAI jasaI, nArI pikArI uThI tasaI, kuDa kalaMka dIdhuM pApaNuM, dosa rahIta thaI pATaNa dhaNI. 56 purajanA loko mAno nahI, to paMgula nAI teDe ke ahIM; eNe vacane harakhA naranAri, paMgula AMNo teNe hAri. 57 sakala leka dekhatAM asaI, hemAcArya belyA tasaI tujha pUrva pAtaga navi che, te ANuM ibhavi paMgula deha. 58 A bhavi jUThuM belasajeya, te AgaliM dUkha tujhane hoya teNuI kAraNi satya bele Apa, mRSA kahaI tuM pRthvI pApa. 58 1 sarida 2 asatI, 3. meli. 4 sahI. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 'zrI kumArapALa rAsa. 117 pUchI vAta tava paMgula kahI, parAMNI pAtaga lAguM sahI; satI taNe maI kIdho saMga, paravasi paNaI viTAthuM aMga. 60 paMgulavacana suNya tihAM bhalA, nIkalI tayAM haAnAM sala; rAya prasaM loke tyAMha, kIrti pasarI tribhuvana mAMha. 61 jJAnavaMta gurU nANuM karI, aMga taNuM Alasa parahari; prema pUcha gurUne vAta, kahe svAmI pUrava vAta. dara pUravabhavi kahe huM syo hato, kuMkulai Agali thAIsa cho; kuNakAraNi jesaMgasuM vayara, udayana hema ghare kima mahera. 13 pAMca bola e pUchayAM jase, hemAcArya bolyA tameM; vIrathI cauThi varase kahyA, jaMbusvAmI tava mugati gayo. 64 dasa vAnAM te sAthiM gayAM, hemasUri te vivarI kahyA; pahaluM manaparyayajJAna, bIjuM parama je avadhi jJAna. 65 trIjI pulAka labdhi je gaI, caurthe AhAraka sarIra te sahI; pAMcamI paNa te gaI, chaDI upazamaNI te nahI. 66 sAtame je janakalpa niSedha, ADo kahuM saMyamano bheda, parihAra vizuddha zukSma saMparaya, yathAkhyAta cAritra kahuM vighAya. 67 namuM nara nahI kevalajJAna, dazamaI vArI mokSa pradhAna; e daza jaMbu jatAM gayAM, alpa jJAna te havaDAM rahyAM. 68 paNi maI karavuM tAruM kAma, Avyo siddhapurI kahAM gAma; nadI saratI tIraI rahI, sUrimaMtra ArAdhaI sahI. 68 aThama tapa kI tihAM jaI tribhuvanasvAmInI A tasaI deva adraSTIbhava tihAM kahaI, teNaI vacanaM tava munivaralahaI. 70 dUhA. teNuI vacane munivara kahe, bhAkhai pUrava bhava vAta; deza mevADamAMhi have, suNI pRthavInA nAtha. 71 1 nidhAna. 2 tyAhAM. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. hAla. rAma bhaNe hari uThII-e dezI- rAga rAmagIrI. deza mevADa mAMhiM vase, jayapura nagara susAra re; jaya kesI nRpa tihAM bhalo, anyAnahiMalagAra-de-eAMcalI 72 nupa jyakezI taNe kuli, huu eka naravIra bAla re; sAta vyasana sevato, tehane kADhai bhUpAla de. 73 cA naravIra ekale, A mevADa saMdhi re; thAI palipati pAdasyAha, lUTaI jhagaDAI karaI baMdhare-de. 74 eka dina mAlava dezane, jAte sAratha vAhare; bahu di laIne AvI, lUMTa naravIra jaya re-de. upa dahakhIjabere 1khabharyo, A mAlava mAMhi re; nupa saMtavIra bahupari, dhAyo naravIra jyAMha re-de. 76 pallI vIMTare vANuI nAsI naravIra rAya re; nAri sagarbhAre hAthiM caDhI, mAryo tehane ghAya re-de. 77 dUhA. ghAya dIuM nRpa nArI naI, bi hatyA samakAliM; nAri sagarbhA mUI tihAM, ane valI udarii bAla. 78 caupaI. bAlika strI haNInaI tyAMha, A vaNiga mAlavamAMhiM; vAta sakala kahI nRpanaI jaI, nagaradhaNI tihAM khIje tasa. 78 pApI taI bihu hatyA karI, tuM jaIsa durgatimAM phari tAharUM mukha jevA agrAha, tuma ma rahaIje mAharaIrAji. 80 deza bAhira kaTAbe jaI, purajana leke he tasaI; vayaragaI tava tApasa , kaSTa karaI nara vanamAM rahyA. 81 1 dala lI. 2 nAThI. 3 marI. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. 118 kAle maraNa sArathapati thAya, tapabaliM huu jega rAya; hatyA mATaI nara vAMjhIo, jesaMgade huuM jyata6. 82 pazu paMkhI mANasa taNuka, je nara bAlika tehanAM haNa valI viga karaI naranAri, nu haI cherU te gharibAri. 83 jo huI te chavAI nahI, pApathI satA no haI kahI; teNaI kArarNinara ceta Apa, jesaMga vAMjhIu pUrva pApa. 84 havaI kahe naravIra kathAya, vArdi muni melApaka thAya; thazebhadra suri kahaI thAya, dharma vinA bhava Ali jAya. 85 dayA dAna dama paraupagAra, sIla vinA nara e avatAra, pUjA paramapurUSanuM nAma, nimuNyA IsataNuM guNagrAma. 86 vacanasAra vinaya nahI jIhAM, upazama nahIM AkhA bhavamAMhiM; 2zuddhagurU saMga kimaInavithayo, bayala pari tehane bhava ga. (7 bayala kahaI suNe munivara, mujhamAM guNa biI yAra, nirguNa jamale mama kare, tANuM viSama subhAra. 88 " kavitta. viSama bhAra jotarI, sakala pRthavI paNi ; zAli li nava javArI, nIpAI ana ghari re! rAja Rddhi siNagAra, dhorI upamAja aMgiI; Isa, caDhaI mujha pITha, jagatra jasa pAye lAgai; vivAha vAina jana jatAM, mujha viNa kilAM cAle nahIM, nicAnaranaI tAli, yazabhadra AMNo nahIM. 88 vRSabha vacana zravaNe suNI, gurU kahaI vacana kahyuM kharuM; guNa aMgiI nahI eka, te nara paNe kutire. 80 1 varI. 2 sada. da ratha. 4 kahI. 5 kahI che, Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSabhadAsa kavi kRta. A. kA. kavi. svAna kahaI huM sAra, paData panaDaI jA; karUM vakAryo veDhI, pAcho mii bhAguM; maNu bhADere AhAra, kabIaka kulI sAruM; na karUM luNa harAma, belate kimaI na hAruM; viSaya vikala nIti nahIM, bihu nahI nisa ekale; sari suNe nara niguNuthI, svAna kahada jagi huM bhaluM. 1 svAMne vacana zravaNe suNI, gurU kahaI vacana suIh; guNu hINuM nara te tasyA, jevA mUrikha mahiSa. dara kavita. jalapAuM jagamAMhiM, trIAsari bhAra utAruM; gaja sAthiM karUM veDhI, daita kula kahI ahmAraM; sura vAhana huM sAra, agane ghATa ghaDAI; kupa kuMpali sAra, cUA tihAM aMbara bharAI jalathI bihu nahIM kadA, jeNaI kAraNuM mahISaja 1bhaNaI; suri suMNe bhIse bhaNaja, phogaTa kA mujha avaguNaI 93 mahiSa vacana zravaNe suNI, gura kahaI bela kahuM kharA guNa hINa nara jeha, te nara jANe vAna, ha4 kavitA vAnara kahai huM vIra, phAla (phala) kihuI na cU; hathaI na pAMuM hAri, viSama vaDhavADhi tUrka. - 1 haNe. 2 mahipa kahe munivara suNa. 3 vaDa ThAma jai. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. jananI suM nahI saMga, sneha ghaNA sagAMsyu. sAMDhi; nara AkAra elakhuM, laka rAMmadAsa jagamAM jatI, suNA 1gurUjI vAMnara bha", kari joDi pUjAte hA. vAMnarvacana zravaNe suNI, nirguNu jamalA mujha kI, jagamAM ke asyA nahIM, te kAraNa avaguNu tajI, narvIr kahai gurU sAMbhaeA, dAMna sIla tapa bhAvanA, jIva hiMsA kIdhI dhaNI, cerI paradArA sahI, , janama laga pApI sahI, na lahu puNyanI yazAbhadragurU kahe tuma, vyasana nivArA sAta jaggusyanA navalI rahyA, parvata prAya sarIkhA jeha, parvata zikhara sarIkhA eka, paNi aMkura nahI lavalesa, tima nara patthara sarIkhA hei, puNyanI vAta hajI vidharai, mu maNa zenA sAthI jeha, suNI suNIne phUTAM kAMna, 1 munivara: muni. gurU te teluM AMgre huM nila mRSA capai. gaDha lI sukhAMhi paraTiMga dhaNI; nirguNa taNI 95 kai mujha bahu nirguNa makarA vAda; guNunI guNahINa gayeA sa bhUkhyA taNuM mujha pApa; ma Apa. 121 aparAdha. e; Di; kADi. asAra; avatAra. te kavitAI kavivarI kahyA; baluhukama nara kahI te. tihAM varasAta varasaIja aneka; jIma TAla nava phUTa kesa. bahu upadeza suNui je sAya; dAMnazIla tapa pabhAvanA kaI. jIDAM chabyA tihAM kaSTa detu; te nara kahII na detAM dAMna; 3 jIva. 4 nara. 87 88 Ta vAta; sAta. 100 5 vi AdarU. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. kuMDariMga rAjA naragi jeya, brAta vacana navi mAnai soya. parvata zikhara sarIkhA eha, nahIM upadezane yogya teha. 5 eka nara ukhara bhUmi jamyA, megha ghaNA varSehaI tasyA; gurU upadeza te jhAjhA dIi, mahA kaSTaI eka aDagajalII 6 chama munivarane milI cera, deI desanA kIo samara; taskara kahaI paccakhANaha bhaluM, gurUma navi khAvuM gADaluM. 7 eka jevI bhUmi marU thalI, tahAM megha joII valI valI - tuccha varasAtaI tihAM dukAla, sadA vRSTa hoI to sugali. 8 timanaranaI gurUjIhAMraImilaI, tihAraI dharma mAraga sAMbhalaI; khiNa eka yati viraha thAya, ghama taNI mati tihAre jAya. 8 kula vAlUo saMyamathI cA, je aMti gurU tasa navimale; bharI soya durgatimAM gayo, bhUmi marUthalI sarikha thaze. 10 bIjo purUSa huo balabhadra, bahu upadeza dII nara iMdra, sura vacane nara samajho teha, teNe zubha saMyama lIdhe tyAMha. 11 havaI kahuM cauthau kaSTAMta, suNi tu seya karI ekAMta; eka purUSanI paragati asI, bhUmi ciDottara huI jasI. 12 eka megha varasaI jeTalaI, pRthavI sarasa thAI teleM; anukrami huI ghana dasa visa, phalaIanna tihAM huI jagisa 13 pRthavI sarIkho nara valI hoI megha sarIkho gurU paNi joya; vANuM te jala sarIkhI jANI, suMNutA huI guNanI khANI. 14 ekavAra suNa je rahyA, valate te gurU upade navi lahya; seya dharmathI pAcho paDaI, jIma ciDottara uNuM ghaDaI. 15 jahAM saMbhAra abhayakumAra, suNa dezanA bahu naranAri; Rddhi ramaNa teNuI pariharI, vIra hAthi teNuI dIkSA vari. 16 1 aDaga. 2 upadeza. 3 tava. 4 tuM. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 ma. mI. 8 zrI kumArapALa rAsa. kAhAnama dharatI sarIkhA eka, thoDe meghaI ane aneka tima cheDe upadezaI bahu, artha bheda nara samajhaI sahu. 17 udAI ghari jIma padamAvatI, saMyama dhAraI sIlaI satI, teNuisamajhAvyo nija bharatA', udAI rAjaRSi lahaI pAra. 18 ekanara sarovara gharatI jo, muni milaI puNya karacha ula; na malaI tihAra laI kuvATa, jalaviNa sara gharatI jAIphaTa. 14 saravara sarIkhA pyAra hajAra, RSabha sAthi lII saMyama bhAra; AdinAtha taNe viraha thAya, tava te saMyama muki jAya. 20 eka purUSa dharatI mAla, thoTaI meghaI sugAla have; minaranaI huI eka upadeza, na karaI pAtigane lavaleza. 21 mAlava gharatI sarikhA joI, jabu megha munizvara seya; prabhava svAmI zreNika mahArAya, eka vacane samajhayA teNuI ThAya. 22 namavANuM ati sohAmaNa, punyasAra rAjAI suNI; Rddhi ramaNa muMke parivAra, mugati gaye leI saMyama bhAra. 23 kesI gaNadhara kahaI kathAya, kima samajho paradezI rAya; yasabhadranI vANI suNa, tima naravIra hue naraguNI. 24 vyasana sAta nivAryA tyAMha, svAmI jIvana mArUM kihA; madirA mAMsa naI paranAri, ehanA pApa ghaNuM saMsAri. 25 na karUM corI nahIM mujha dhuta, pAluM nIma je kSatri putra; vezyA gamana huM na karuM rAya, karI agaDa naI chabIyA pAya. 26 dharma grahI nara cAlyo jAya, tilaMgadeza navalakho kahevAya eka silA nagarI tihAM gAma, vasaI vANuo ATaranAma. 27 dUhA. ADhara kIrti atighaNa, mAgyAM na kahaI nAtha; anapAna cIvara dII bhUkhyo keya na jAya. 28 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 RSabhadasa kavi kRta. A. kA. cAda papA jasa maMdira, puNya prasAdaha pAna; pavitra pujA prabaladhana, pAtharaNuM pradhAna. 28 paramavacana parabhAvanA, piSadha paraupagAra, paDikakamaNuM paccakhANa tihAM, pivaI pAtra apAra. 30 a ADhara nara vANuo, meghapariM diI dAMna; naravIra lAjI tihAM gaye, mAgaNa maraNa samAna; 31 kavita. mAgaNa maraNa samAna, seya paNi supurUSa kera; tRSNa kahaI jaI mAMgaI, lAja tasa pAchA pherai. phirI maDaI paNa prANu, nAkamukha nicuM ghAlI; haIuM hAtha haDabaDaI, jImanI yugati na cAla. zravaNu saMya saMsaI paDaI, kavaNa zabda hasaI kahI; mana ciMtye manamAMhiM, desaI kaI desAI nahIM. 32 ehavuM mAThuM mAgavuM, bhuMDI te paranI Asa; mAgaNathI nara te bhalo, jehanaI sari saMDAsa. 33 mAgaNa je mayagala caDhaLa, sevana kacelo hatha; mAMgyAM je moti jaDaI, tehaI janma awtya. 34 teNaI kAraNi naravIra tihAM, kIdho suddha vicAra; sevA karuM ADhara taNuM, vivahAra suMddhi lIluM AhAra. 35 asuM vicArI AvIe, udara bharavA kami; galagala sAdi belIo, vinaya vacana tasa ThAMmi. 36 svAmI mujhane rAkha, tuhma ghari karuM kAma; rakSA karUM tuma dehanI, na karUM luMNa harAma, 37 1 muM. Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. 125 ATara zrAvaka subhamati, AvI karUNAsAra; naravIrane supari kari, te teNIvAra. 38 bhejana bhagati kIdhI bhalI, pUchI pUrava vAta; naravIra Ima mAMDI kahyA, vitaka sahu avadAta. 30 ADhara kahaI suNi vIra tuM, rahaI ahmAraI ghaIri; bhojana bhagati naI lUgaDAM, desuM soI supari. 40 kuMmara rahyA ghari tehanaI, karato kAraja sarva; eNuI avasaritihAM AvIuM, vaDuM paNa parva. 41 caupaI. pave pajusaNa AvyuM sAra, sAha aDhara suta suMdara cyAra; nArI jhabakA vahuao jeha, karI upavAsa naI baIThI teha. 42 eNuI avasarinaravIraha jeha, kAja karI ghari Avyo te; maMdira koI na dIse tasaI, upAsaraI nara Avye jasaI. 43 uMcuM nicuM thaIne jaI, aDhAra zrAvaka dITha seya; dRSTi karI vahu upari jase, te baDabaDatI uThI tase. 44 hAlI na lahaI puNya naI pApa, khAdhaI pIdhI sukhIo Apa; uttama divasa pajusaNa Aja, hAlI peTa bharyAnuM kAja. 45 jeha pajusaNa parva visAla, piDhAM pApa karaI visarAla; jeNuI dina kalpasUtra e sAra, AThavAra suNatAM nahIM avatAra. 46 asuM pajusaNuM puNya bhaMDAra, sakalaparva mAMhiM te sAra; chama paMkhImAM uttama haMsa, kulamAMhiM jema RSabha vaMsa, 47 chama pANImAM gaMgA nIra, chama vastramAM cArU cIra; chama vanaramAM vaDa hanuMmata, khimAvaMtamAM jINu bhagavaMta. 48 1 sahI hAre. 2 paNa. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 tima e sakala parvamAM kahuM, eNuU divase lIi AhAra, RSabhadAsa kavikRta. tava zeThANI kai suSui dAsa, jANu sasarA mAharA jAma, naravIra kahe suNI mAharI mAya, tama upara kANu khIje Aja. huM tujha sAthi AvuM sahi, naravIra AvyA. sabhA majhArI, naravIra tuM Avye kuNa kAMmi, sAMmI Aja pannUsaNa khAsa, eka citai dIThe java dAsa, yazeAbhadra gurU mukhe paccakhAM, eNIpari divasa gayA nirAti, naravIrana! lIdhe sagAti, A na karajI dAtaNanIra, svAMmI tuoA na karUM pAraNuM, ADhara kahai suNi naravIra vAta, tivAra pachI huM lesa AhAra, kumara kahai suNu svAMnI vAta, jIma sukulINI dazAmA je, 1 astrI. A. kA parva pannUsaNu moDhu lahuM; hAlI nara vaDA gumAra. naravIrane tava teDayeA sahI; asyAM vacana tihAM vahuI kahI, cAli di sirAmaNa tujha,dharma akSara jAi ha' krodha karatI dIThI jasa, zeThANI lAvI kRSNa kAraNi khIjo che! tuhmA, Aja AhAra na letuM parAMNI na karAvuM. upavAsa; mujha upara bahu khIjai tAma. pura karU apavAsa hu manaucchAya; tame karo jai dhaha kAja. 53 gurU mukha nIma karU gahumahI; geimelAbyA teNui DArI. 54 vinaya karI melyA tasa TAmi; mujhana/ paccakhAve! upavAsa. 55 gurU kahai paccakhAvuM upavAma; karI upavAsa suDja vakhAMNu. para pArI zeDa AvyA prabhAti; bhAjana bhagati karaI hubhAti, 5cha tava vegai khelye naravIra; kANu seAya kahe turbhe taNuM. 58 huM puchasa AvI jaganAtha; tuM bhAjana karma kari vicAra. 5 sevaka jamaI kama bhUkhyA nAtha; nara bhUkhyA strI na jamai teha. 60 47 mujha, 50 tame; ahvA... 51 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. 127 je cele gurUne guNasAra, nija gurU pahale nakaraI AhAra: putra saputra je paNi hoya, pitA pahale na jamaI seya. 61 tuM svAmI huM tAhara dAsa, tuhma pahale kIma leu grAma; tuhmA padhAre jIna pUjvA, mujhAI harSa sAthi AvavA. 62 asya vacana te belyo jasaI, zeTha sAthi lIdhe tasaI; kesara caMdana agara sugrahI, A te jIna maMdIra vahI. 63 nisahI zeTha kahI tihAM sAra, kahI payahUA chatAM jInanuM dhAra; nisahI eka kahaI madhya hAMmi, nisahI eka ceIvaMdana kAMmi. maiinagrahI jIna pUjA kara, be leI naI chAbo bharaI; naravIrane sIkhAmaNa daI, jIna pUje tuma harakhi haII. 65 kesara caMdana agara kapUra, pUjI pAtiga kaI ja dUra; damane marUo caMpaka jAya, kusama laI pUje jInarAya. 66 kuMmaraI vAta vicArI arasI, aravi e pUjA kasI; gAMThi na chUTaI pitAtaNuM, te kIrti suM vAdhaI ghaNI. 67 paravi karatAM bahukama, paNi teNaI kAMI na rahaI mAma; eka pAyake pitAtaNo, kharaca te ja huI ghaNe. 18 vaDI vAta karaI vAgarI, cheDaI nahI eka nara nAMsarI; paravii huI moTIAra, na vaghaI zebhA eka lagAra. 68 asuM -vimArI tihAM naravIra, pUjI nirmala kariuM sarIra; kaDI pAMca cha vAvaruM, kUla laInaI pUjA karUM. 70 baIThI mAlaNI TuruM jahAM, naravIra vagaI Avyo tihAM kuDI pAMca dIdhI tasa hAthi, puSka aDhAra lIA zubha jAti. 71 AvI pUjA achata chaNaMda, naravIra IDaI ati ANaMda; zeTha sevaka jIna pUjA karI. AvyA nija maMdira paravarI. 72 1 prema. sANa de; Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. bhojana kAjI basaI sAha, naravIra baI sAryo zubha ThAla; sAkara dUdha kara subha sAli, sAha mIlAvaI naravIra yAli. 73 bhalI jalebI sAkara jasI, bahu gorI tihAM prIsaI hasI; seva saMhAlI naI sAMkalI, dhUta thINuM naI sAkara bhalI. 74 piMDA pApaDa sAkara taNAM, valI patAsA lA ghaNa; dUdhapAka dala naI hekSmI, bahu sukulIzuM prIsAI namI. 5 khIra khAMDa dhUta prIsAI valI, upari pilI te pAtalI; dhata kharaDI kelAM kAtalI, sakharI sAkara mAMhI bhalI. 76 prasaI mevA je je sAra, kakha badAma akhoDa apAra, zrIphala sIgheDAM cArabI, cArelI ANI tihAM navI. 77 sAlidAli naI sAka aneka, dadhI mAkhaNa zuM sabala viveka; ApyA phephala pAna lavIMga, bhojana bhagati karacha manira. 78 bhakti karI naravIranI, dIdhu munivara dAna; pitaI paNi bhojana karyuM, ArogI mukhi pAna. 78 eNupari je nara deI jaI, tenuM bhojana nAma; dIdhA viNa te jhabaryuM, bhejana na kahaI tA. 80 bhejana bhagati vivarI kahI, puNaI bhajana sAra; havaI supurUSa sahu sAMbhale, jhabaryA taNe vicAra. 81 celA baraTI tela, sAka viNa nitaI sAraI, prIsAI bhuDI nAri, peTa kaho keIpari ThAI upari prIsAI ghasa, chAsa paNi prIsaI pAchuM; siMdhava nahI jasarAkha, kasI kahuM karmanI kANuM. AhAra aDhAI serane, sera savA deha milaI; dahINu nara jhabaryA, bhejana ehana kuNa kahaI 82 1 ghaIsa. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. bhojana ehanaI navi kahuM, e sahi jhabadhuM jANI; valI cAra belaja kahuM, pApi lahaI nirvANa. 83 apakava bAlaNa java jamaNuM, celakaDAM bahu AI TIpe TIpe ghara cUdha, cyArai pApa kaThuA bolI kAminI, le nirasa AhAra; bhAra vahInaI jIvavuM, e triNi dukha apAra, 85 trizuI du;kha jagamAM vaDAM, bIjA dukha aneka; para upakAraja kAraNuM, vivarI kahuMja vizeSa. 86 caupai. . pahaluM dukha pADesI cADa, bIjuM dukha ghari vikhanuM jhADa; trijuM dukha je nita sahaI mAra, cauthuM dukha jena jari AhAra, 87 pAMcamuM dukha pAlA cAlavuM, chaThuM dukha nitiM bhAgavuM; kavi kahaI mAMcaI mAMkaNa bahu, e sAtAI dukha suNa sahu. 88 pahaIluM dukha je paranI Asa, bIjuM dukha je ochaI vAsa; trIjuM dukha je bahu raviNa caDhaI, cauthuM dukha je vahu vasi paDaI 88 pAMcamuM dukha je na laI rega, vaLe na malai jehane bhoga; kaviaNu kahaI nita khArUM nIra, e dukha sAtaI dahaI sarIra; 80 aMdha purUSa naI AMgaNuiM kU, nAhane bAla naI mA tasa mUI. ' paDayA dAMta sopArI ghuTi, AsaNu gumaDuM caDhavuM UMTa; 81 ghara nAhyA vaci khIlo ja, nirdhana AI bahujali paDe. lUkhuM bhejana TADhuM thAya, sAtAI dukha moTA kahavAya; dara, e dukha pApi pAmII, puNya rUpa kAMti dhana kAmanI, putra bhejana sajana bhega. saga; ha3 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta, A. kA. chAsa chabako chAMhaDI, kaI rIti bhAga bhalAya. cherU chati ghari zyala triya, puNya sAta chachAya; 84 godhUma gorasa gelarasa, gekhaI gerI gAna. RSabha kahaI gaja bAraNuI e sukha svarga samAna, 85 sAta gagA pUNyaI lahaI, puNyaI bhajana bhega. puNyaI idrI paravaDAM, puNya 1rtanuM nahIM regara 86 maupaI. paheluM sukha je jAti naryA, bIjuM sukha je ghari dIkarA; trIju sukha je raNavANu vara, cauthuM sukha je pitaI ghara. 97 pAMcamuM sukha je bhagati nAri, chaTha sukha je huM bAri, sAtamuM sukha je aMgaNi jUta, puNaI e lahaI gharasUtra. 88 paheluM sukha je najaI gAmi, bIjuM sukha je vasaI dAMmi; trIjuM sukha je bhAna bhUpa, cauthuM sukha je rUpa sarUpa. 88 pAMcamuM sukha icchAI rama, chaThuM sukha velAI jamaI; kavi kahaI sAtamuM sukha egamaI, sakala leka ghari AvI nabhaI. 100 eNI pari sukha bahu bhogavAI, sAra Ara dhanavaMta; bhajana bhajI uThIo, deha kAMti dIpata. 1 eNuI avasari naravIra tihAM, bhajana kIdhuM - jAma; sarasa AhAra gaI karI, jIva cUMthAI tA. 2 caupaI jIva cUMthAvA lAge jasaI, sAta AThara pAse gaye tasaI eSadha veSadha naI upacAra, aneka tela ANyA teNe vAra. 3, 1 tana nirega Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. 131 vaida vivekI lahaI vicAra, jANa purUSa teDayA te vAra; vividha evadha karaItihAM bhalAM, sAha blAsaI paganA talAM. 4 tava naravIraI karyo vicAra, dhanya dha jaInadharama jagisAra; eka upavAsa ane pUjA karI, teNaI kAraNi sahu pUjaI kirI. 5 paNi mahAraI patai puNya nahI, te huM dharma ArAdhuM kahIM zrIjIna aiya taNo ja pasAya, sAha sarikha muja caMpaI pAya. 6 naravIra nirmala cokhuM dhyAna, zrIjIna vacane dharate kAna; kIdhAM cAraI meTAM saraNa, zubha dhyAne sevaka karaI maraNa. 7 ehaja jaMbudvipa majhAra, bharata kSetra daIthalI vicAra; tiyaNa pAla kAzmarI nArI, naravIra upane udari majhAri. nAma havuM tasa kuMmaraniraMda, pratApI jIma gagane dizRMda; jIna pUjyA laI puSka aDhAra, aDhAra deza pAme teNaI sAra. 8 zrIjIna dharma prasaMsA karI, teNe zubhaaiya tuM pAMpe pharI; e rAjA tuhma purava kathAya, aDhAra bharInaI udayana thAya. 10 yazobhadra huA hemariMda, AgaliM vyaMtara kumaraniraMda tihAMthI A bhArata kSetra majhAri, bhadalapura nagara tihAM vicAri. 11 rAjA satAnaMda tihAM sahI, gharaNI dhAraNI devI kahI, tehane sutate satabali nAma, kumArapAla uttama guNa ThAma. 12 rAja karaIse mana ullAsa, padmanAbha tirthaMkara pAsa; dIkSA leI gaNadhara thAi, thoDA kAlamAM mugati jo. 13 dUha. magati ja nara tuhma sahI, lahI aSTa karmanaIM khAya karI, he atI mugati Rddhi, siddha. 14 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 RSabhadAsa kavi kRta A. ke DhAla. chalagAre-e dezI-rAga soraTha. siddha gatire narapatire, tukta hAsya niradhAra; rega soga bhaya ApadA, kugati nahIMja lagAra-A. 15 sAhiba sevaka seya nahIM, nahIM ke mAraNa hara; baIThAM ThelI navi laI, ko kaIne nahI ThAra-si. 16 rAya taNe bhaya tihAM nahIM, nahI agani jamajera; vAgha siMha vIMchI nahIM, nahIM sarpa taNo tihAM sara-si. 17 DAMsa masA bhAkhI nahI, nahIM bhUSaka nahIM tIDa; anata sukhalasiMha)jIvanaI, nahIM vedana nahI pIDa-si. 18 sAsa khAsa khasa tihAM nahIM, nahIM jalaMdhara rega; bhUkha tarasa bhaya tihAM nahIM, nahI naranAri viga-si. 18 janama jarA maravuM nahI, ajarAmara teNaI ThAMmi; TADha tApa jala tilAM nahI, DaMDa nahi teNuI paMmi. 20 puchI dhuMba jIjIo, nahIM devAluM dANa; cADa dhADa ghara tihAM nahIM, nahIM nRpa kerI ANu-si. 21 satra mitra se tihAM nahIM, nahIM tihAM rAga naI ; dha mAna mAyA nahIM, nahIM naranAri nisesa-si. 22 anaMta jJAna siddha naI sahI, siddhanaI sukha anaMta; anaMta darzana dIpatuM, anaMta vIrya siddha jaMta-si. 23 hRA. asI mugati nagarI bhalI, jehanaI nahIM ke jeDI; * nara varaNavI ke navi sakaI, je mukha cha koDI. 24 1 cAra 2 nahIM sajjanane saMga. Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. upama IhAM tehanI nahI, ANuM mekSa chama vani vasata bhIla, samajha kahuM na dhUrAya; jAya. 25 28 rAga kedAra geDI tathA pAradhiyAne bhojana ghevara bhImanaIra-e dezI. bhIla puradara vani vasaire, karate vana phala AhAra; pahAraNi khAkhara pAnaDAre, nalahaIvastravicAra-bhI.ecalI. 26 pAse pite naI gharinAra, bahu bAlaka che teNe ThAra; eNuI avasari eka narapatire, pitA vAha majhAri-bhI. 27 azva kulakSaNa leI gayere. jIhAM bhIme naranAri. *** .. bI. 28 nRpa tRSAtura tihAM re, bhami paDe huI lahaIri; dekhAI. bhIma pulaMdaphare, tehanaI AvI mahari-bhI. leI vana caeNTi AMbalere, muMko nRpa mukha mAMhi; sajaga huM nRpa rAjIe re, belyo nRpa mukha tyAMha bhI. 30 taI vanarAjA sahI dIure, mujhanaI jIvita guNa saMkala kAraNuire, tujha dehavAluM vAMna-bhI. 31 asuM vacana mukhiMbhAkhatAMre, Avyo na5 parivAra; bhIla bAsAryo pAlakhII, nRpa valIe teNuI ThAma-bhI. 32 nRpa nija maMdira AvIe re, ANyA tela sugaMdha; bhIla purUSa navarAvIere, bAMdhyA bAjubaMdha-bhI. 33 pahajIraNi cira pitAMbare, pahaIraNi sAlU sAra; mukuTa kuMDala naI mudrikAre, jAMNe IMdra avatAra-bhI. 34 bhejana kAjI bhImare, bAisAryo nija pAsa; vividha jAtinAM sukhaDIre, muMkaI kapUraI vAsa bhI. 35 khIra khAMDa dhRta lApasIre, sAka taNI bahu jati; vividha pAka tihAM prasare, bhojananI bahu bhAti-bhI. 36 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 valI vaDAM nAgara bIDalAMre, mAMhi RSabhadAsa kavi kRta. narapatire, sAnava se eNIpara kAla gayA ghaNAre, sAMmI je te kahu, tAma puliMdara mekSIre, tihAM mujha muke je jIva vikhamAM upaneAre, na mAkhI caMdana parahare, svAMna kanaka taNujI jIma paMjaraore, sukha tima mujhane iddhAM navi rUcakkare, bhIla vacana bhUpa suNIre, mukyA anupari harakhyA bhIlaDAre, bheTa hui sudhdha kapUra; pUDhatAre, ugyo na jANui sUr~bhI. 37 eka dina je na rUcai rahyuM hAM mujha bhIlanI pUrNa rAya; chAya--bhI. eNui mAMmi; nAri-bhI. sajana kuTuMbanai jaimiklyAre, divasa ATalA kiDAM rahyAre, kare, huM tthA bhUpabhuvana sahIre, tehutI epama sI bhUSaNa cIvara maMdira sure, bahupari puche bhIlanere, hema kahai suNe narapatire, sAya bhIla kahI navI rakare, sukha anaMta nRpa mugatinAMre, kevala nAMna vinA vIre kehIpari bhAkhuM. te valI, yeAjana lAkha pastAlanI, pUchyuM bhAkhA vi kahIri manamAM gama amRta kuM; tajaI khIrakhaDa-lI. 40 navi mAMte kAga; mujha nivasatAM rAga-bhI. 41 vanaha majhAri; dharanAri-bhI. 42 hA. mugati caMdra pUrava sAya vidha vastra jo nahI A khAjamanI kahI na sake je paNa anubhavi vAta; nagarI sukha A. kA anubhava bhAkhu silA tA vAta; avadAta-bhI. muMja tyAMha; vanamAMhI-bhI. 44 vAta; avadAta-bhI. 38 39 tema teGabhI. sukha sAra; AkAra-bhI. 43 avadAta-pu. 46 45 47 4. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 para ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. ATha jana vici sahi, haDaI mAkhI paMkha; ane sonA sArIkha, sukha anaMta asaMkha-bhI. 48 sidhdha zilA nagarI valI, jeyaNa covIsame bhAga; hema kahaI narapati suNe, tihAM rahaI sidhdha nirAga-bhI. 50 teja pUjamAI thaI rahaI siddha chava arUpa; leka alokalazuM valI, jANaI sakala sarUpa-bhI. pa1 caudarAja nagarI taNuM, nATika jJAnaI joya, pApa puNya jana je karacha, siddha agama nahI seya-bhI. eha sarU5 siddhaja taNuM, tuM paNa thAIsa sidha; hema kahaI nRpati suNe, tihAM anaMti Rddha-bhI. 53 cau5i. zrIgurU vacana suNuM tihAM rAya, causa vAta karaI tala ThAya; ekalA nagarI chaI jIhAM, nija sevaka mekalIuM tihAM. 54 ADhara ghari game te sahI, teNuI maMdira eka dAsI rahI; thira devI chaI tehanuM nAma, pUrava vAta nara pUchaI tama. pa dAsI kahaI suNi supurUSa vAta, ADhara hue nara jAgi vikhyAta; cAra putra tehanaI paNi sahI, jaina dharma karatA gahagahI. bahu Rddhi tehanaI bahuparivAra, eka naravIra ghari sevaka sAra; teNamAM upavAsa jIna pUjA karI, karma yoga gayo te marI. pa7 kAle zeTha zeThANuM jeha, gayA paraleka ArAdhI teha, ccAra putra suMdara je hatA, kAle seya huA nara gatA. 18 vahuare cAra hatI guvatI, te paralogai hatI satI; dukhanI vAta kahuM huM ghaNI, huM jIvuM bhUDI pApaNuM. 18 prAMhi nara uttama jagi jela, alpa AukhAI jAI teha khaTa mahInA jIvai kesarI, kAlA kAga ne jAI marI, 60 pada Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. tADa siri ko na dIdhu ghAya, kali taNuM ghaTa mahInA Aya; iMdra rUpa nara cAlyA vahI. huM puNyahINuM jIvuM sahI. 61 jetI vAta gurU hemaI kahI, tetI te dAsI mukhi lahI; A sevaka gaI vahI, kahI kathA nRpa Agati rahI. 62 ati harakhe narakuM maraniraMda, sabala pasaMse hemasUri kalikAli sarvajJa nAmaja thaze, nahIM jInapaNi jInasarikha kahe. 63 - dUhA. chana sarikhuM mujha saI kahyuM, mujhamani nahIM sadeha; hIta jANe pUchuM valI, sakA kAle teha. 64 upaI. kuMNa uMdhaI kuNa nara jAgatA, saMsAra velI kehA vAvatA, viSa amRta kahe gahanane bheda, kavaNa naraga dharI umeda. 65 gurU kahaI mUrakhi nita udhatAM, paMDita vivekavaMta jAgatA saMsAra velI vAvechI teha, jehanaI nahIM tRSNane che. 66 vipa khAya para niMdhA karaI paDita vacana te amRta saraI; gahana caritra te abalA taNuM, naraga soya je paravasi paNuM. 17 kuNa adhe kuMNa re lauM, guratA paNuM te kehane kahuM; laghutA dAna maMtra kuNu kahI, bahare purUSa te kahaInaI kahII. guNa vinA rAga gharai te aMdha. tehanaI bhAge pAtaga baMdha strI vacane navi vize jeha, sara subhaTa nara kahI teha, 68 gurUpaNuM tasa vAdhaI siraI, jenara prArthanA navi karaI; laghutA paNuM yAcatAM hoya, dei dAna ma vache keya. 70 pApa karate rAkhaI jeha, parama mitra nara kahI teha; hIta zikSAsuta karataI kAMNi, te naranaI nRpa bahIro jANa. 71 1 viveka Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 kuNu adhama ku Nu mugA valI, kuMNui jaga jItyA nai vAsa karyo, adhama sAya vrata lei calai, capula kahuM dunanI prIti, prIya satya vacane jaga visa thAya, dIi dAMna prIya vacana apAra, zrI kumArapALa rAsa. capala kasu* nizi jIma vIjalI; kuNu prasa`syo sAra kuNu saryAM. chara muge te je avasara khalai; khimAvata rahyA jaga ti. 83 alpa-Rddhi dAtAra avAya; te nara kahI sArI sasAr. 74 hA. sAra vacana gurUnAM suNI, bai koDI nRpa namyA, tu gurU mujha tAtaja sahI, tuM tu paramezvara deva tuM, tuM AgaI chA huM jIvatA, te sakala vAta tuthI lahI, kaDDA harakhyA 1dhanya adhava AbyA sahI kAM tu parameAdaha sAya, kA 1 dhanadhana hema 2 bhAkhA sAya. tu mujha tula dharma kumanira; rumasUri pa g 137 svAmI; kAMmI. pasAya; kathAya. DhAla. rAga-mAlavI gADI-surasuMdara kahe sarinAMmi~~~e dezI. gurU kai dharma kathAya, jIva mugati kehrIpari jAya; ttava khelyA muni hemasUrida, sAMbali marina6, 78 niveda cAla; tu jIna pUjaU je triNi kAla, Agali mu'kaSTa je ceSTha veyAvacca karasya, te Atama Apa udharaU. 78 sAdhu vaMdana zvetAM dAMtA, mahI lI kevalajJAnA; samakita sAthi bahu ra MgA, siddhAMtataNuM valI suvuM, subha bhAvanA aMgi dharatAM, cyAra bhAvanA bhAkhI jehA, maitrI 77 sura vayane teDu na bhaMgA. bhav nita jJAna suzuvuM; nahIM vAra te muti jAtAM; 81 nRpa hADa rAkhe| teheA; madhyastha valI joya. 82 8deg Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. caupaI. ccAra bhAvanA e tuma kahI, artha ehane suMNu sahI; pApa karI mama ho dukhI, jaga mukAI thAI sukhI. 83 guNavaMtanA guNa grahavA bhaI, prameha aratha te evo sahI; karUNa bola na karae suddha, dIna upari upagAraja buddha. 84 karUra karma taNuM karaNahAra, zrIdeva gurUnA niMdana hIra; tehanaI uvekhI mukavA, te narasAMrI madhyama havA. 85 eNIpari ArAdhaI chanadharma, te nara joI AThaI karma, suNuvacanaharakhe manamAM hiM, vividha puNya karaI nRpa tihAM. 86 sAta khetra nRpa piSaI sahI, caudasaha bhuvana karaIgahaIgahI; janma dikSA jJAna nirvANa, tihAM prAsAda karaI nRpa jANa 87 jIrNa prAsAda taNuM karaI sAra, solasahasa jUnA uddhAra; saMpati rAyataNuM pari karaI, devalanAMmi Atama udhdhara. 88 paMcavisaMtI uMce asyo, nemi prAsAda karaI ula; nIlaratnamAM mAMhiM biMba, thApI re kIrti thaMbha. 88 bihari jInAluM phiratuM karaI, tihuyaNa vihArata nAmaja dharaI; tAraMgAne durga chaI hAM, eka prAsAda karAvyo tihAM. 80 cauvIsa hAtha uceja acaMbha, ekAeka AMgulanuM biMba achatanAtha thApyA bhagavaMta, jasa mukha dIThaI sukha anaMta. 01 AvI nRpa traMbAvatI mAMhiM, hemAcArya dIkSA jIhAM, alaga vasahI poli vizeSa, vIra prAsAda karyo tihAM eka. dara ratnabiMba tihAM thApI sAra, hemapAdukA (tyAM) karaI apAra; pustaga taNa karaI bhaMDAra, kIdhuM rAya saphala avatAra. 83 trihasaThi zilAkA purUSa pavitra, nita sAMbhaLavA karaI caritra, graMtha saMkhyA sahasa batrIsa, sevana akSara likhAvaI Isa. 84 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. bha. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. te pithI gaja mastagi dharI, bihattari sAmaMta Agali dharI; saMdha caturvidhanuM paravarI, suNaI sAstra mani cekhuM karI. 85 agyAra aMga nai bAra upAMgasevana akSara likhAvaI caMga; bega zAstranA bAra prakAsa, vIsa vItarAga tavananA khAsa. 86 batrIsa prakAsa sevanamaI karI, bhUpaI pithI hAthe dharI; nitya guNavA bhUpi niradhAra, Alasa nahIM nara eka lagAra. 47 sevana kamala nitya hAthe dharaI teNaI leI gurUnI pUjA karAI varasaI ekadA saMdhavI thAya, yAtrA karaI pATaNane rAya. 88 lakSa bhejI eka mAsiM karaI, sukRta bhaMDAra te pitaI bharaI, zrAvaka koDi te samakita dhaNI, varasaI bhagati karaI tehataNa. 88 valI durbalanI ciMtA karaI, vividha sUkhaDIurA bharaI; satrAkAra maMDAve sAra, rAMdhyAM kerA ApaI AhAra. 100 pAkhI AThamanAM pAraNAM, gharidhari teDAM jAya ghaNAM; mAMna muhuta bahu Adara karI, teDayA zrAvaka gharidhari kirI. 1 Adara muhutaI nara bahu milaI, muhutaI mAni dhameM bhalaI; muhutaI phophala muhutAM pAna, muhuta vinA suM bhejana dAna. 2 mAMna muhuta vinA dII dAna, tehathI na lai mekSa pradhAna; Adara vinA dIIabhinava zeTha, mekSa patha navi pAMpe ne. 3 muhuta taNI jagi moTI vAta, zreyAMsa ghari AvyA AdinAtha; sAhase jaI sarinAmI karI, deI dana teNe sadgati (varI. 4 nIcA namaNe e dAnasAra, mehete munivara zruta saMsAra; deI dAna tIrthakara thayo, tehane jasa jaga mAMhi rahyA. 5 mehete dAna daI nara sAra, pAmyo tIrthakara avatAra; vinaya karI pratilALyA vIra, caMdanabAlA pAMmI tIra. 6 ( 1 chatrIsa. Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 moTA mAsakhamaNanA dhaNI, harakhkhA uThI Apa khIra, raMga vairAvai rathakArI, teNui kAraNui mama cUkeA rekha, mUrakha dAMna dI nara bahu, dhari AvyA navi Adar karo, abhimAMti viSNusADad kAMma, kuNu tapI kuNu dAMnI guNI, aMtara nahI tehanai mani rekha, kuNu AvyA. kuNu nAnyeA bhai, vIsAska sabale saMtApa, vayarataNuM valI kAraNa hatuM, pahelo mUrikha paradhana harai, trine kalaha lagAvai ghaNA, pAMcame vaMcai mAya nai khApa, RSabha kahai te murikha havA, RSabhadAsa kavi kRta. AvyA sa'gamanA dharabhaNI; sAlibhadra hue sagama vIra. bharaNu lahI lahaI sura avatAra; kasura dAMna jo nahIM viveka. viveka vinA viSNusAae sahu; vinaya vacana mukhi navi ucarajI. pAtra kupAtra na jANuIM nAMma; sarikhA caMdana mUlApaNi karatA bhakti paNinahIja viveka; deI nuM hata visAraI sahI khaNu khaNu prati bAMdhA~ pApa; bhUkha vIsAra" tevuM. 12 bIjo te parinadhA kara cauthau paradeSI avaguNuA. 13 vizvAsadhAti mATuM pApa; deI nutarUM nAvai teDavA. 14 dvA mUrikha nAvama teDavA, na kare pUrava vicAra; zreNika sarikhA rAjIyA, bahupari thayA khuAra. hAla. rAga-rAgiri-pATa kuzananI pUja paraMpa----e dezI. nRpa suma`gala ni saMcarIyA, tApasa tihAM nutarIe; dhari AvI nijakAmire lAgeA, visarIe. hArAjana mUrikhapaNuM tujha meTA, khA pAtiga parivrAjaka pATA, A. kA. nara DA 7 ha 10 61 15 nutarIu niva taiye; rAjana.-e. AMkaNI. 16 Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 bha. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. tApasa tAMma tihAM samatANI, vArI rAkhe prANa; bIjumAsakhamaNatihAMpaccAvyuM, tapatI vRddhi te jANI-he. 17 sAMI bhUpati naI sAMbharIyuM, sahI tApasa vIsarIe; dhyAnupa jaI pAya khamavAi, vinaya viveka bahu karIu-ha. 18 muka avaguNa haIDai mama ghare, svAmI ghari padhAre; tApasakaeI tapanI vRddhi kIdhI, mAsiM pAraNu mere-he. 18 tavabhUpatikai sAMjali svAmi, tu cho zubhagati gAMmI; havaItuhmapAraNu mujhaghari hasyAM , nutarUM sarinAmI-he. 20 bhAsakhamaNa pAraNa dina"hAra, tApasa vIsa tihAraI, trIjuMmAsakhamaNuteNaIpaccakhuM, tapanI vRddhi huImAharaI-he. 21 bhojana kAla velI javajAI tava sAMbharIyuM rAya; pazcAtApa karaI nRpa lAjaI, paNi anuhANe dhAI-he. rara svAmI huM sabale aparAdhI, tAharI khabarI na lIdhI; AgaI mAM anyAbahu kIdho, pApa gayuM mune vAdhI-he. 23 svAmI huM sitala jama pANI, vANI amIA samANI; havaI mujha maMdira vega padhAre, tapa karI kAya komalANa-he. 24 tApasa kahaI trividhuM karI lIdhuM, mA khamaNa maI triju taMbha pAraNu mujha ghari karavuM, zuM kahaI tuma bIjuM-he. rapa asu kahInupa nagari pahota, pAraNu velA sUto, tava tApasa dhamadhamIokeghaI, e nahI kSatrI pUto-he. 26 tava tApasahue sabalakapAI, nRpa karaI mujhasuM ThagAI; je mAharA tapanuM phala huI, te nRpane dukhadAI-he. 27 ImanIANuM kIdhuM chahAraI, rAjana Avyo tihAra, svAmI tahma ma zrApa mujhanaI, bhajana kara ghari mAharaI-he. 28 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 RSabhadAsa kavi kRta. A ki. tApasa kahaImama belIsa bAlI, nahIMtarI nAMkhIsa bAlI; maMi tujhauparikIdhuM niANuM, nRpa rahaIje saMbhAlI-he. ra9 suNIvacanabhUpati gharivalIo, ati manamAM kalakalIo-ho. kAle rAya tApasa mRtyu pAme, deva taNe bhava phalIo-ha. 30 bhUpati java zreNika nRpa thAya. tApasa huu koNuM rAya; rANacilaNamukhiMavatarI, pUrva pApa pasAya-he. 31 udari bAla va nara jIhare, Dehalo upane tihAre nija bharatAra haIAnI mATI, khAdhI jeii mAharaI-he. 32 cilaNa kukhi avataryo, zreNika taNuI saga; rUtivatI abalA jase, tava vilasaMti bhega. 33 bhoga vicAra vivarI kahuM, kahuM te garbha vicAra; rUtivaMtI abalA taNe, kahaI saI kaviya vicAra. 34 DhAla, rAga-gADI-eNapari rAja karata-e dezI. je rativatI nArire, etAM pariharaI bIjaI varce aDakaI nahIM e. 35 hIMDaI nahIM te nArIre, saMdhyA rAti samaya; nakSatra mAlA navi jUi e. 36 rAta na kare AhArare, pupha te pariharaI AMkhe aMjana navi karaI e, 37 valI vilepaNu vArira, daMtadhAvana nahIM; snAna zuddha tehanaI e. 38 na karaI puSTa AhArare, darpaNa navi narakha dhAtune pAtra navi jamaI e. 39 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. mATI kASTa pASANu, bhojana tehanAM; bhejana seya tehamAM karaI e. 40 cauthaya dina ekAMtare, snAna maMjana kara avara purUSa naI navi jUI e. 41 suMdara karI sigArare, nijanara nirakhatI; garbha ane pama upajaI e. kara sela divasane kAlare, strI rahai ratIvaMtI; pachaI garbha na upajaI e. 43 cauthaI vAsara garbhare, je paNa upaje, azubha a5 tasa AukhuM e. 44 paSTa ama daza bArare, caudasa selamaI; bAla ane pama upaje e. 45 pihara pachI madhya mAhire, bhega bhajaI sahI; sama divasaI suta upajaI e. 46. vima dina ekI jAre, bhoga tava navi bhajaI; virya putrI upajaI e. 47 divasa nahI saMbhegare, garbha nabale hoI; mAraga paNi tehane nahI e. 48 strI rativaMtI jAMre, bAra varasa pachI; prasarve paMcAvana lagAI e. 49 sela varasanI nArIre, purUSa paMcavIsane; tehane suta suMdara huI e. 50 nAsika jImaNuM jANuMre, vahaitI java huI; bhegaI suta suMdara huI e. 51 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 RSabhadAsa kavi kRta. A, kA. TAlo bhoga vilAsare, nakSatra java revatI; bAla janama maliM vahase e. para naranuM vIrya vizeSare, te sUta upajaI gata ghaNAI putrI kahI e. 53 seNita zukra sama bhAgIre, tehathI nIpajaI; bAla napuMsaka upajaI e. pa4 bAla napuMzaka upajaI, zeNita zukra sama bhAgi; garbha vicAra zravaNe suNa, A mani vacarAga. papa caupaI. garbha taNe valI kahuM vicAra, upajavAne ThAma asAra; zeNita zukra taNaI soga, udari upana karataI bhega. 56 ramata mAMsa ane adhakAra, garbha taNuI rehavAne kAra; pApi paDIu paravasiM jaMta, Atama bhogavaI dukha anaMta. 57 klIla divasa sAtame thaye, sAte budabuda thaInai hai, maMsa piMDa mahInaI baMdhAya, pala paNa pAke janarAya. 58 bIjaI mAsi pasI jeva, trIjaI mAsiM kAMIka kaho vaDe; mAya dhare mana DehalA jamyA, dukhaI jIva upanA huI tasyA. pa0 cauthaI mAsi bAlikA vistare, mAya taNA aMga meTAM kareM; DAbaI strI chamaNAM nara joI, vaciM vasaI kalIbahuI joI. pAMcama pAMca aMkurA joya, bII paganA bII karanA heI mastaga taNe aMkuro eka, teNe thAnika nahIkI viveka. 61 prANu pItta ane lohI dharaI, dina dina kAcA poDhI karI, karma saMge te tihAMthI maraI, kAya jIva naragiM avataraI 62 1 (I.e. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. satama mAsiM pesI pAMcasaI, siNa nADI he sAtasaI, navasaI nADI te dhamaNa karaI, auTha keDi marAva vistaraI. 63 sava zarIra purUM hoI tasvaI, mAsa AThame thAI jasthaI, udhaI mAthaI udari rahiM, naragataNa dukha tihAMpaNi sahai. 64 auTha keDiseya tAtI karII, sura vidhaI bahu prAkrama karI; ATha gaNuM dukha tehathI heI, garbha taNa vedana sahu keya. mA sukhiNI te tujha sukha hoya, mA piDhaI te bAlaka seya; eNI parijIvaudaramAMhi rahaI, paravasi paDIo kehanaI kahaI. nava mahInA dina sADhAM sAta, mAta udari tuM rahyAM anAtha; tihAM malamUtramAMhiM tuM vadhe, nAraka naragamAMhiM hoI jI. keika kama vikaTane dhaNI, garbhamAMhi re vaNI; eki DIle baI bhava karaI vIsa varasa daramAMhiM phiraI. 68 jaghanya aMtara mUharata sAra, bhavasthiti bhAkhyAM varasa bAra, kAya sthiti varasa rahaivIsa, mAnava garbhanI sthiti kahIIsa, 68 tIrthaca garbha becAraja kahaI, jadhanyatA aMtara mUhurata rahaI; utakRSphate varasa rahaI ATha, pasUi lahiM baMdhanathI vATa. 70 megha taNe garbha kete rahaI, jaghanya aMtara mahurata kahaI; utkRSNute rahaI Sa mAsa, dohile kahaI garbhavAsa. 71 te mATaI kahe tatva vicAra, janmataNuM dukha achaI apAraudara thakI vedana saguNa, athavA sahassaguNa paNi suMNa, 7ra keDI guNuM jhAjherI joya, jatAM vedana bhAkhI seya. ghaNuM jIva prasavatAM bharaI, janma taNA dukha sahumAM sira 73 keyaka chavani karma anaMta, pApI kADhayA dIsa naMn, keyaka galaI jaI garbha thakI, bhamatAM jIva huA Ima dukhI. 74 1 bese. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marAri A garbha ta ta 146 kaSabhadAsa kavi kRta. A. kA. ehavA garbhataNuM dukha jANI, uttama nara cetyA nivaNI; jan kuMmaraghari AThe nAri, paraNuM te na rahe saMsAri. 75 neminAtha navi paraNyA nAri, garbha taNuM dukha kahyAM apAra; dekhI e megha kumAra, ATha nAri aMte tajI udAra 76 gayasukumAra caMdraNa kumAra, zAlibhadra ghane aNagAra; . ciDuM gatinAM dukha ciMtI karI, ThaMDI bhAga jeNe dIkSA varI. 77 saDansa nArI muMI hanuMmata, rAmacaMdra sarikhA guNavaMta; naMdiNa sarikhA nara jeha, paMca sahyA strI iDaI teha. 78 sanatakumAra mana rAkhaI ThAri, cesaTha sahassajeNuI muMkI nAri, adhike te avaMti sukumAla, batrIsa nArI mukI samakAla. 78 iMdrajIta bibhISaNa rAya, chaDI bhega te mugati jAya: rAvaNa lakhamaNa viSaya bhamaI, marI deya te duragati bhamaI. 40 bhamatAM enI lahaI navanavI, tApasani mAnavagati hatI; cilaNa kukhaI lIdho avatAra, dinadina vAghaI gabe apAra. 81 triNa mAsa uri huAma, hele upane abalA tAma; zreNikanA hiAnuM mAMsa, khAtAM pahocAI mananI Asa. 82 cilaNuatidumbalahuIjasthaI, abhaya kumAra te tasya; vinaya karI kahaI zreNIkarAya, vagaI dukha bhaMje tuma mAya. 83 abhaya kumAra buddhine bhaMDAra, maMsa aNAvyuM teNuvAra; bhUpati hii bAMdhyuM teha, teDI cilaNuM raNuM teha. 84 churIka eka dIdhI karamAMhi, kApI khAvA lAgI tyAMhiM; nijamani Dohalo puro karI, suta jame atirUpata sirI. 85 azacaMdra dIdhuM tasa nAma, cilaNa putra nakhAvaI tAM; zreNake dIThe tevAra, lIdhe azakya kumAra. 86 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. . 8 zrI kumArapALa rAsa. 147 AvarAya rANIne kahaI suta nAkhatAM karakama vahaI; cilaNa kahaInaputra esAra, Dohalo upane atitI asAra. 87 janama jAti na muke jeha, sahI nadI nahuI teha; Agali annajIma IkimabhAkha, pahaIlaI kolIe AvI mAkha. 88 kahue kataka bIja aMkUra, vA mIThA nahIM dhatura; upajato pAvaka bAlatA, kima sitala hAsyaI vAdhate. tima e putra putra vicAri, jeNuI dukha dIdhuM udara majhAri; Agali sukha suMdI bhUpAla, teNaI kAraNi miM nA bAla. 20 rAjA kahaImama beli asAra, ugate tUro sahakAra; pUrNa phalya tava miThe haiya, suta sahakAra sarikhe joya. 81 isyu kahI pAlaI bhUpAla, khikhiNa rUi suta sukumAla; kukaDaI hAthi DasIo valI, teNuiM pAkI sutanI AMgalI. oSadha bheSaja karaI aneka, paNi te rota na rahaI rekha; moTuM mehakarma jAga valI, zreNika mukhamAM liI aMgulI. 83 anukramiM sutta vedana gai, dinadina sata vAIpaNi sahI; vanavaya Avyo te jasthaI, rAjasutA paraNAvI tasvaI 84 kukaDaI aMgulI karaDI jeNa, kaNI nAma dharAvyuM teNu; rAjamA~ te mAte phire, hiI vicAra te avala kare. 85 vRddha kAla huo mujhatAta, rAjya tajyAnI na karaI vAta; huM leDhe suta moTA bahu, rAjya kahi te lence sahu. 86 kaNuM kuputra vicAraI Apa, e mujha rAjya na ApaI bApa; eka divasa che che chala lahI, zreNIkarAyanaI bAMdhyo sahI, 97 laI ghAlya kaThapaMjaramAMhi, nADi pAMcasaI mAraI tyAMhi, lIdhuM rAjyataNuM gharasUtra, jagamAMhi keNuM huo kaputra. 88 1 AMbe. Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. isyAputra ghari janmayA thakI, jenara vAMjhIyA te bahu sukhI; kuputra bhuMDA siri dhikkAra, je suta karaI pitAnAM prahAra. 49 isyAputra janamyAsta kAje, ekavIsa kulanI khAI lAja; tasa jIvyAthI maraNa sanAtha, je pApI dukha dete tAta. 100 dukhadAI kaNa kahevAya, ekadIna bhajana karato rAya; laghuzaMkA nija bAlika karaI, bhejana thAla tihA chAMTa bharaI. 1 bAlaka caritra te dekhI karI, jImadharAya bahu harakhaja gharI; tava belI pitAnI mAya, sAMbhali suta kahu pUrava kathAya. 2 tuM pujha udari Avyo ja ghaNImAMsano hale huo tasvaI; java jana tava hiivicArI, miM nAMkhe tujhane gharabAri. 3 tujhane dekhaI tAhara tAta, maMdiramAM laI A nAtha; mune bahupari Thabake dIo, tujhane prema karI pAlIo. 4 tujha ukaraDai nAMkhe jyAMhi, kukaDe aMguli karaDe tyAMhiM te pAkInaI parU vahaI, gharaI tAtamukhi rete rahaI. 5 svAmInaI mani suga na thAya, Ima ucheryo karAya; dekhI nija sutanuM mAruM, tuM harakhaI te huMcuM karUM, 6 bhAta varAima suNI apAra, kahaI mujha jIvitasiri dhikakAra; eNapari mujha ucheryo Apa, te kaThapaMjari ghAlyo bApa. 9 parUbharI cATI AMgulI, tehane nAmI mAruM valI; sahI huM ramatine majanAra, adhama ni hAsyaI avatAra. 8 huM pApI huM jagamAMhi duSTa, zreNika tAtane dIdhuM kaSTa; khitrI kulanI kheI lAja, sahI dhikAkara paDe mujharAja. 9 rAjaRddhi sahu ehanI sahI, uTha rAya aspRmukhiM kahI; leI koThAraneM cA vahIM, bhAMjI paMjara kADhe . * Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. zreNikarAya dina pahile jaseM, pUrava mitra eka to ta karmakathA tasa mAMDI kahI, nADI bhAra khamAi nahI. 11 teNuI viSa ANadII pradhAna, jANyuM te dIuM chavitadAna, rAyataNuM dukha haIDaI dharI, tAlavikha diuM chAMnuM karI. 12 javaNI dIThe Avate, tava zreNika haII dhrujato; e sahI mujha bhAre ThAra, khamyo na jaI evaDo prahAra. teNuIkAriNi zreNikanRpa tihAM, tAlavikha dIdhuM mukhamAMhi, magadhadeza nupa maraNi ga, pahilI naragi nArakI thaze. 14 bhUpati paMjara bhAMgI karI, zreNika tAta kADhaye karidharI; belA navi beli jameM, kaNIrAya dukha dharatI tase. 15 pazcAttApa karaI nRpa Apa. pitA hayAnuM moTuM pApa miM kIdhuM meTuM kukarma, kSatrIya kulane be dharma. 16 aDhuM kahaI roI dukha dharaI. zreNikarAya nara mUo sire; suNI draSTAMta vicAro kharUM, kAraNa te tApasa netaruM, 17 teNe kAraNa pRthavIne rAya. viveka acUkaI evuM ThAhiM, vinaya ghaNe bahu Adara karI, teDyA sahamI dharidhari phirI. 18 valI durbalanI ciMtA karaI, bhUkhe kaI na jAI siraI, zatrukara bhaDAvaI sAra, rAMdhyuM ke Apa AhAra. 19 AhAra anna ApaI sahI, bhUkhe ke na jAI pUre dharma ArAdhatAM, ccAra nAma nRpa thAya. 20 upaI. vicAracaMtumukhi paheluM nAma, rAjaRSi bIjuM abhirAma; chavitAdAni pabirUda vahaI, jImUtavAhana sahune kahaJ. 21 -- WWW Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA evaDuM birUda lahaIpa jase, ghaNa divasa lI gayA tameM; bAhaDade aMkhaDade jeha, kAlaI sarga pahutA teha. 22 triDuM belaI huepa vRddha, tapa teje ne varSe prasiddha ciMtAtura hue naranAtha, zrIgurUneM kahaI suNe mujhavAta, 23 puNyaI tujhasari gurU lo, parNi mujhakameM sutanavi tho; teNe ciMtA atiduI Aja, kahe svAmI kuNu bhugatA rAja. 24 zrIgurU vacana kahaI mukhibhala, putrIne suta pratApamala; rAjagi dIse chaI teha, jehasyuM tAhare sabala sneha 25 asI vAta mukhi hemeM kahI, bAlacaMdra cele te lahI; ajyapAlaniM jaI kahI teha, kumArapAla bhatrIje jeha. 26 beThuM thayA tihAM ekaI citta, gabheda tava thayo atyaMta; hemapabiM huo rAmacaMdra, ajayapAla pabiM bAlacaka. 27 dinadina vayara vadhatuM jAya, bAlacaMdra si manamAMhiM; chala joI mukhiM kao le, gurUupara bhUMDuM ciMta. 28 bhAMgyuM mana gurUelA taNuM, zrAvaka vyagra thayA atighaNuM; saMpa vinA gacchakimacAlamyuM, jahAMpa tihAM zreya thAyaseM. 28 saMpa vinA e myuM gharahATaka saMpavinA navi zobhaI vATa; saMpavinA navi cAlaI rAjI, saMpa vinA viNasaI zubha kAjI. 30 saMpa vinA e baMdhavatA, saMpavinA sI bhaginI mAta; saMpa vinAno gurUziSya, khiNukhiNu pAtaga baMdhaI lakSya. 31 je saMpa nahIM karava pAMDava, to tehanAM kulanAM khaya havA; rAvaNa da bibhISaNa sAthiM, beyuM rAjya gaI laMkA hArthi. 32 keNI halavikalla myuM viDhai, jIma kaMse goviMdanaI naDaI saMpavi zreya nahAI kadA, gucelA caDabaDatA sadA, 33 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma, mo. 8 zrI kumArapALa rAsa. 15 vAta, 38 duhA. gurU cele nItiM caDabaDaI, behamAM hoThe neha, bAlacaMdra chala jaata, ziSya muziSya hu teha. 34 Agi ziSya kusiSya bahu, pikho paMca sahyAya; * gargAcArya taNA dIkhIA, avaguNu bahu tasamAMhiM. 35 bolAbe bele nahIM, kahyuM na mAne keya; madhUre vacane bhAgatAM, jhaDakI dhoi saya. 36 gurU kahau khapa pAMNuM taNe, mujha pamiM devA kApa; ziSya kahaI sahI atyAramAM, pAMNuM dII tulma bApa. 37 valI vinaya karI gurU kahaI, lA reTI bhAta; valanuM ziSya mukhiM Ima bhaNe, nita khAdhAnI saghalA ziSya sarikhA sahI, TuMke te tera hAtha; gurU sAhamA bela dhasI, baIla jayA viNanAtha. 38 milyA kuziSya e paMca sahe. chama pApI gesAla; svAmI vIra jINuMdane, jeNe kIdho parajAla, 40 bAlacaMda teha sahI, milIo , pApa pasAya; hemariMda gurU jIvatAM, cha bheda bahu thAya. chala jAI chAMne phiraI, bagadhyAnI matimaMda; eNe avasaritihAM belIo, svAmI kuMmaraniraMda. 42 DhAla, upai. be svAmI kuMmaraniraMda, vege te hemasUri yathA gi puNya kIdhuM sahI, eka huM manamAMhi rahI. 4 moTA biMba pratikA kAja, tehanI icchA thaI mujha Aja; vegiM svAmI pratiSTho biMba, dharma kAja ma kare vilaMba. 44 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1para RSabhadAsa kavi kRta. muhurata sAra grahI tava tyAMhi, uchatra mAMDaye kanaka ratnamaNi rUpA taNA, biMba bharAvyA pItala kASTa ane khANa, biMba pratiSThA karatA sAra, A. kA. pATaNu mAMhi; bhUpi ghaNAM. 45 kIdhA biMba te mAna pramAMNu; kanaka keDi vai kai apAra, kaIja apAra; na lahe pAr. bhUpati bhagati cIr paTelAM sadha caturvidha jagamAM sAra, veDha mudrikA zA sAMr, pATe sATu ni ghATaDI, dII bhAya arjuna pAdhaDI; dAMni'vasaI jaina jaladhArI,bhejanabhagati tihAM karai apAra. eNIpari'lakhanAnA vyaya kare, meTA ma Dapa ghAlyA siraI; dIpaka tAraNa dIpaU bahu, citra caAnirakhI~ sahu, pavitra pIThikA tihAM eka karI. jIna pratimA te upara dharI; sanAtra mahecchava zrAvaka karai, sukRta bhaMDAra te pote bharai. ajana velA muhutaeN jase, aDhAra AcAya eThA tase; AlacaMdra ghaDI upari byA, ajayapAla tihAM AvI labve 51 Alaca ne pUchyuM asyuM, ghaDI upara tuma khaDo karyuM; celA kaha jou muhurata kAla, jIma jayakAra hoi vRddha khAla. para jo hAi muhurttA bhaMga, tA khaDAi pratimA aMga; dukha pAMmaI nara bharanira"da, cira MjIva asyuM vacana java cele kahyuM, e koDI khelye. asyuM, munivara Aja kahyuM mujhamAMni, muhurtta' bhaga jo tu sahI karai, suNI vacana tava matidhIkarI, hema pUchyA muhurta kAla, nahIM hemasUri 53 4'; 47 4. 49 10 ajayapAla bAlacaMdra tujhanI thApu hemasamAni; kumArapAla te vegeA bhara. 55 tyAri' kho gurUthI kI; tava tihAM khATuM melyuM; bAla. pa vijA sahyuM; vimAsa karyuM, 54 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. svAmI muhu velA thai, pratimA sakala pratiSThajase, bAma vAMNI ajana hema hArthi pratimA pItala taNI, svAMmI biMba pratiSThA kare, oNmari melyA mahugahI, eNe vacane bhImA thayA dIna, pUNe hINA khetI karaU, puNyahINu bhAjana zubhajImai, ti puNyahI nara sahI, bhalA mAtha sahune game, pATTu mana jANui mayagalai caDhe, palaga pAlakhI, strI AvI lAguM kaDhi, ucca vastra te aMge, puNya te peAte nahI kavi RSabha karNakama pAmI%0, kare gAigahI; AvyeA tase. 57 dhAye vege nija gurU bhaNI; roga zAka jIma Ai pareza. zrAvaka muhurtta velA gaI; dhIga dhIga mAnava huM puti hIna. balabhare sukavaNa paDe; najara ke pAchuM va. matanI prucchA manamAM rahI; vinA manamAM same, ke 60 puNya 61 vitta hayavara amRta mAhAli mAi caMdana Atama tA 1puNyahiNa pAya AhAta karka kavitta. thaI navakhaMDa; mana jA guI mahIlA va, nati sIsa chatra camarahu cyAr, caDhe te caMcala saDhi. kusuMma maheAlA sisi, nATaka nIti nIrakhI jaI, sahada vastu mAhali meli jai murakha mana citi dhaNuM; pUNya Aya vaSThi ati ghaNA, puchI kAja sahukA kara, bhIma kahe kIMma pAmI, nahIM 1 dA nahi. 153 para; bhakhuM. vAsa; bAramAsa. Jav ghaNuM; potAtaNu kara 58 58 pAtAtaNuM. 2 3 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA, puNyavaMtA nara te sahI, mane ratha jAma phata; puNyahINu prAhi valI, vAMvyAM te na milata 64 manamAM IchA bahu karaI, karI na zake zubha kAma; supurUSa kAja saghalAM karaI, rAkhuM mukhanI mAMsa. 65 dAMna zIla tapa bhAvanA, kIdhAM kAMcana biMba zrIjIna bhavana karI gayA, rahyA te kIrati yaMbha. 16 kavitta. prathama piDhA biMba, bhalaI bhAva bharAvyAM; utuMga prAsAda, jIna uchava kAja karAvyAM; seguMjagiri tiratha jaI, dAna supAtra dIne; dIna khIna lakhI, anna uvArI kIne; satya zIla tapa to, puryazIla prabhAvanA; bhIma kahe nara te sahI, bAkI vayarI dhAnanA. 7 dhAna taNuM vayarI sahI, bhIma kaI mukhiM Apa; sukRta seya kIdhuM nahI, udara bharyuM karI pApa. 68 munivara mukhiM e tuM suMThuM, jehanuM zrAvaka nAma; karma niM nidhana hue, tehuM kara de kAma. 18 pratimA pItala kASTanI, seya aMguSTa pramANa devala seya kara ekanu, zrAvaka seya sujANa. 70 aDhuM vacana zravaNe suNI, lIdhI pratimA eka Avyo aMjana kAraNuiM, paNi zira uMdhe lekha. 71 1 taba, Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumA5ALa rAsa. 155 caupaI. asyAMvacana nara bhAkhaI jasiM, gurUne karUNuM AvI taseM; dekho zrAvakane atirAga, Alasa kyane nahiM lAga, 7ra acchuM vicArI haIDA mAMhiM, heme celo te tyAMhi; mUhurta chAyA chaI kAMI chatI, be bAlacaMdra tava yati. 73 svAmI havaDAM mUhurta sAra, kahatAM cUka pahilIvAra; hameM nirakhI joyuM jase, bhadrA mukhiM mUrata paDyuM tameM. 74 hAtha ghasaI muni beThAM tyAM hiM, khiNa kheda hue manamAMhiM; dusamana celo bhaI navi lo, sApa thaI naI sAme rahyA. 75 agnIsApa jala strI hathIAra, ma kare cora taNe patIAra; dusamanathI bIhata navi rahe, te dukha jagamAM saghaluM lahe. 76 dusamana cele bhAre jeha, dharma mitra karI jANe teha; vayarIne AMNe vizvAsa, pADa mujha mAMDI mRga pAsa. 99 huM jagamAM moTo nirabuddha, mAMjArIA bhalAvyuM dudha vana bhalAvyuM je vAMnAM, te mAnava jagi mUrakha kharAM. 78 huM murakhaneM huM ajJAna, aMtakAla mujha nAMThI sana; duzamana taNuI bhalAvyuM kAma, lAhAle bhakhI mukha kIdhuM zyAma. 79 ketu eka dusamana mAMhiM karuM, dharma kAja havaI AdarUM; avazya bhAvi padAratha jeha, daive TA na TaliM teha. 80 navara jIva dayA pratipAla, same zaraNuiM bAlaI gozAla; brahmadatta nayaNAM gayAM nIkalI, avazya bhAvi padAratha valI. 81 nIca kuliM gati jInavara thaI vira dezanA niSphaLa gaI; caMda sUraja mUlageja vimAna, avazya bhAvi padAratha mAMna. 82 carameM hue khiNakheda, mallI nAtha pAmyA strI veda, yugala nArakI huA jeha, avazya bhAvi padAratha teha. 83 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 eka same ekasone Ajha, asati pUjANuAM bahu, amarkakAnagarI hu ema nahi e kema haju, heva, zrIjIna svAMnI vicarag jIhAM, vIra vicaryAM. rAjagRhI se, te atizaya ceAtIsa na gayA, avazya bhAvi padArtha valI, te huka hema kaIM su karU, khiNu kheda haju kuNu kAjI, ema mana vAlI aMjana kara, tujhala ri Rddhi bharAsya sahI, astu kahI muni hemasUrida, jIta madira pratimAne bhaga, hema(Ayu)vacana AvyuM DhukaDu, paNa mujhane bIjuM dukha bahu, kuNu karasyaI pannuAMnI sAra, tItha yAtra zubha karaNI je, eka chatra janamairAja, jInapratimA jInabhavana apAra, sAdhu sAdhavI zrAvaka jeha, paiASadhasAlA puNyanAM AMma, bhadAsa vikRta utkRSTi dehI siddhi gati vATa; avazya bhAvi padArtha zaMkhaI zaMkha avazya bhAvi mArI na margI chata na tihAM; mahiSa pAMcasthe. mAri tase, 86 pAMtrIsa guMNu vAMNInAM rahyAM; te TAlI 1 sakaI kevalI. phAkaTa hema ni A. kA. mithyA vAsudeva; ehune saMbhaLyuM, 85 dukha huiAmAM dharU; ciMtA kIdhI tyAjI, natAM sahu. ex cha bhImA hAthi jInapratimAM dharaI, puNya kAja karajyA gahumahI. vege teme kumarina da; mAsi viSNusai tujha aMga, teNu dukhiM nava rA raDuM; tusra jAte zreya Ase sahu. 91 kehIpari' hAsyai munivara vihAra; tuhma jAte sIdAsa kArDi badhuM huAM zubha kAja, kuNu karasyaU havai tehanI sAra. kuNune dukha jaI kahasya te; tujha viSNu vasaSTha dharmanA kAMma. teha. ra dA. nRpa dharmakAja viSNusa sahI, hema kahyu teNuI kAraNuM", huM dhatA 2F paraleAka; 88 re 80 3 84 mAga . 95 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mAM. . zrI kumArapA rAsa. Dhola. rAga-trIpadInA. ArAdhanA karai dasaha prakAra, asyAM vacanasu NIyAMjavakAMni, mana vacana kAyA zubha dhyAMni; nRpa vase bahu dAne,hArAjana! nRpavase bahudAne AM. 96 aticAra ane vrata khAra; khAmaNu karaI teNIvAra hA-rA. vesarAvai nRpa pApa aTArA, tehane tujha bhAkhuM adhikAro; suyeA pApa vicAre-hA-ra. 98 jehuthI pApa vecAra 1valI kahu, teNe kAraNipAtaga to, ke mama 6. hAla. rAga-kedArI geDI-sura suMdarIne-e dezI atI du;kha dekhi kAmanI-e dezI strI saga sevA TAlII, atidha manathI mukAI, atimAMna mAyA pariharA, mehumala mukha nivoSThi, 1 vavarI. 157 dukha atyaMta; hraNayeA jaMta. ya prAMNudhAta te navi kIjIi, alIvacana tema na bhAMkha'; paradhana dekhI prAMNI, valI tu manare nara thIrakarI rAkhi, 100 varale cAti mejhIri, teNe rAkho ni mana ThAri; prANui pApa aDhAra nivArI, pAraNIDA bhAI ! ApaU Apa vicArI, hA prANIDA. AMcalI. dravya taNI mUrchA jeva; suMkha lahII Atama deha hA prA. TAlajjA trividhe lAbha; jemugatirejAtAMkara` khAbha-hAprA. 87 ra Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. hepa kalaha te navikI jaI. dIjII nahIM ja kalaMka; cADI te citta nivAraje, tuhejeremanAmAMhiMsusaMka-hoprA. 4 rati arati te parahare, parataNuM avaraNavAda; mAyA mRSA te navi lIdhuM, navikIjairemithyAtanisAdaha-prA. 5 daza ATha pAtALa elakhI, vAro Atama Apa; micchA dukakaDa te de , je lAgore bhavibhavipApa-ha prA. 6 pApa aDhAra AlAate karate AtamasAra, pApabhIrU pATaNapati, zaraNa karaI tihAM cAra, 7 caupaI ccAra saraNa manamAMhi dharaI, pahila saraNa arihetanuM karaI; arihaMta te haNatA karmaATha, je pAmyA paMcamagati vATa. 8 jehanAM atisaya che cotrIsa, vANIguNa jehane pAMtrIsa; deSa aDhAra rahIta bhagavaMta, saraNa karaI ehavA arihaMta. 8 bIjuM zaraNa karato siddhataNuM. anaMta sukha jasa varNava ghaNuM; anaMtabalanuM jJAna anaMta, anaMta vIrya siddhane sahitaMta. 10 trIjuM saraNa karate sAdhunuM, samakitasIla sudhu jehanuM; paMca mahAvrata pAlaNahAra, paMcasumati traNa gupatija sAra. 11 cethuM sarakhuM karato dharmanuM, jJAnI sarUpa kahaI tehanuM jIvaghAta ali corI nahIM, paradAra jIna vAraI sahI. 12 asyAM saraNa cAremanidhare, dukRtataNuM nidevu karaI; prANaghAta ani corI jeha, 5ranArInAM pAtaka teha. 13 pApiM parigrahI e lakSya, khAve anaMtakAya abhakSya pApa viNajami kIdhe Apa, lAmAM anarthadaMDanAM pApa. 14 1 vicAra Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. 158 sAmAyaka piSadha vrata bhaMga, niM pApa karyo prasaMga detAM dAna karyuM aMtarAya, je meM duhavyA mAtapitAya. 15 thApaNa mese kuDakalaMka, khuta prANuM pAtapaMka; AsAtanA je kIdhI ghaNI, arihaMta, siddha,muni,dharma taNa. 16 jJAna darzane meM cAritra sAra, AzAtanA kIdhI bahuvAra; AcArya ujhavAya meM yatI, asAnanA tihAM kIdhI ati. 17 sAdhu, sAdhavI zrAvaka, zrAvikA, rUlaI jIva AsAtanAthakA; devI, deva, jIna pratimAM taNI, AsAtanA kIdhI je ghaNI. 18 Ihileka paralekaha paMtha, AsAtanAthI bhAre jaMta; Abhava dukRta biMdu Apa, Alou pUravabhava pApa. 18 bhavaMbhaviM pAtaga lAgiM jeha, kumArapAla nRpa niMdajI teha; paravi jIva ekedrImAMhi, tarUara lahahue valI tyAMhi. 20 hataNuM huA hathIAra, pazunara kaMThi tehanI dhAra; pApA pagaraNa huA valI jeha, mAIbhavi vazarAvuM teha. 21 kApI tarUara sUlI karI, vAhaNa yaMtra ghANI thaI pharI; ukhala muzala deha adhikaraNa, nRpa zIrAvaI rAnI maraNa. 22 vaNa jAtimAMhiM upane, teha taNe sUtra nipano; tehanAM pAsAM guMthyA jAla, te zIrAvada nara bhUpAla. 23 bhamatAM jIva thayo surasAra, tihAM meM kIdho bhAga apAra; pasu purU bAlaka strI chelyAM, ne paga AI TavyAM. 24 paramAdhAmI sura huM thaze, pApa karatA bhava mujha gayo; mAryA viMdhyA bAlyA nArakI, kApI jIva kya tivAM dukhI. 25 karma gaI huo nArakI, vaDha sabala tihAM kepa thakI; zastra bAMNu vikravI karI, chevA narakI dha bharI. 26 For, Private & Personal Use Only Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 karmayoga huA mAnavI, paMkha dharI hue pAradhI, bhamatAM gati hui tiryaMca taNI, jIva haNyAM tihAM thai vikarAla, ema vi' bhamatAM duHkRta jeha, sukRta taNuM anumoduM sahI, RSabhadAsa kavikRta. bhamatAM gAMta mATe kula havI; khAdhA jIva ghaNuAMmeM vadhI. vAdya, siMha, ajagara hukaNI; mAryA sAMbara sasA sIyAla. hA. rAga-gADI-eNIpara rAja karatAM-e desI. dAMna zIla tapa bhAvanA, satyaguNa pustaga bikha pratiSThA TAye akar ANyo lI arihaMtanA guNa kumArapAla kahai niMdu teha; vivarI vacana nija mukhathI kahI. 29 vivarI vacana mukhathI kahuM, sukRta kerAM DrAMma; huM anumodu. te valI, je " puNyanuM kAMma. 30 hAla. devala pratimA jehare, mULa jaMta ugAryA te mi' huM anumodumati paraupagArare, vinaya jehare, sadha anyAyare, upasama jIna vAMNI A. kA vivekare, kIdhI zrIgurU bhagati bhalI bhagati karI; yAtra karI tIrtha krIe. ne dharyo; zravaNe suNI e. 35 anukaMpA; anumAdIie. 36 ceAtrIsa; doSa avara tehune nahI e. 37 sukRta e bhAre, atizaya 27 28 veyAvaca; karIe. anumAdu; bhalu e. 31 karI; dharI e; 3ra 33 34 Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. TAlyAM AThe kare, AThaI mada nahI, dha mAMna na dharaI kahIe. 38 aneka guNa arihaMtare, huM paNi anume; ekatrIsa guNa siddhanA sahIe. 38 TAlyA AThe kare, kAyA tasa nahIM; nahI tasa roga vigare. 40 AcAraja guNavaMtare, guNa tarasa chatrIsa huM anumoduM te sahIe. 41 saMvarI IMdrIya pAMcare, brahmavata nava vADi; ora kaSAyane pariharaI e. 42 paMca mahAvrata dhArare, paMca suAcAra; paMcasumati triNi gupatisya e. 43 paMcavIsa guNa uvajhAyare, huM paNi anumo du; uvajhAyapaNuM hinuM sahIe. bhaNatA aMga IgyArare, dasa cau pUravA bhaNe; uvajhAya anumadiI e. 45 guNa satAvIsa sAdhu, mahAvrata AdarAI; paDakAyAne rAkhatA e. 46 damate Idriya pAMcare, madhuM bhAkhata; kedha aMsa tehaneM nahI e. 47 lAbha nahI lavalesare, ane valI paDilehaNa; bhAva sahita te Adarai e. 48 karaNa sItarI sArare, caraNa sIttarI; muni dharanAre tene e; 48 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakanA vrata 162 RSabhadAsa kavi kRta. - A. kA. saMyama yuktA satyare; kAyA mana vacana. munivara thirakarI rAkhate e; 50 sItAdika parisahare, maraNAMta upasaraga. seya khamaI aSirAjIoe. 51 guNa satyAvIsa ehare, paNi anuduM; dezavirata tiryaMca taNI e. para huM paNi anume; guNagAu munivara taNAe. 53 devanuM devIpaNuM are, huM paNi anumaLuM; bhagati karaI sAsana taNuM e. 54 jIva nArakI pAsare. samakata che bhaluM huM ane huM te sahI e. 54 havAI sesa je jIvare, ehathI anya valI; huM anume tehanuM e 56 dAna rUci guNa johare, huM paNi anumoduM; vinaya bhale jasa ehamAM e. 56 upagArI; bhavyapaNuM anumedIe e. 57 jIva dayAlu jehere, dAkhiNuM dehamAM, priyabhAMkhI anudII e. 58 hA. priyabhAkhI anumodI, bIja zubhaguNa dharmopagaraNa dehanuM, huM anumehuM teha. 60 caupaI bhojavabahupAmI bharaNa, havuM dehanuM dharmopagaraNa; nIlakaMTha tanuM pAMo sahI, pachANuM pUjaNI thaI, 61 a5 kulAi Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. pRthivI kAyamAMpo sahI, tihAM mujha dehanI pratimA thaI. jalanejIva huo bhUpAla, nihAM pratimAne hui pakhAla; 62 athavApAtrataNuImukhinIra, te anumaDuM Apa zarIra; puNyakAja huiagnikAya, tehathI dhUpa navarane thAya. 63 vAukAya vacce mujhajata, tehathI sAtA munijana saMta; caMpaka jAya ane kevaDe, jIna mastagi caDhatAM guNavaDa. 64 e bhavi bhamatAMvAra anaMta, dharmopagaraNa dehanuM huM; huM anuduM te paNi sahI, bhalI bhAvanA rAkhuM valI. 65 jIvaI bhamatAM caugati lahI, sabala vedanA tihAM paNa thaI; acchuM vicArI thira mana karaI, evI bhAvanA haIDaI dharaI. 66 ArAdhanA aNasaNatRpa dharai, jehathI ziva gati suragati varaI; bhUpa olakhAI Atama maraNa, khiM mani navakAraja saraNa. 67 aDasaTha akSarane navakAra, eThi akSara tihAM laghu sAra; bhAre sAtane navapada lahuM, ATha saMpadA tehanI kahuM. 68 sAta pade thaI saMpadA sAta, AThama nava padanI kahuM vAta; bahu pada thaI eka saMpadA, e nakAra gaNo tuhma sadA. 68 na kahitAM nirmala hoI Apa, TAlaI sAta sAgaranuM pApa; AkhuM pada IchAI guNaI, pacAsa sAgara pAtaga haNuI; 70 Akhe je bhAI navakAra, tenA puNya naNe nahI pAra; paMca sahyAM sAgaranuM kahuM, pAtaga sahI teNuI apa haryuM. 71 valI keha chaI zrInavakAra, dukha TAlaI sukha dInaradhAra; esaI saMsAra rUpa udadhI, sukha tarUara tasa phulaI vadhI. 72 eha jagamAM zrInavakAra, kAma kuMbha amRta pe sAra; kAma gavi ciMtAmaNuM same, zrInavakAra suratarU abhine. 73 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAja Rddhi pAMmyA strI sAra, suranA paNi jagi dulahe| zrInavakAra, hu leki` sukhane dAtAra, ratnapUrIja vasa vAMNI, zivakumAra nara tehane putra, sAMtavyasana seve dura mati, asyA putra dhira vAdhai jase, aMta samaya java tehane thAya, svAMnI zikha dIe kahA kAMma, zivakumAra suta etuM kare, astu' kahI zubhagatilahasAra, anukramai dinaketAM jAya, tAma triRRDI milIe eka, vAmI lakhamI joI Aja, RSabhadAsa kavikRta. kAlI caudasanA dina jaI, lei gayA . samasAna majhAri, kumarataNe' kahe che kahechu' aThTha, maMtra jApa karUM ekalA, asyu vacanajava jogI kaIM, sakaTe paDIe jANyu jase., bhAga anatIvAra, je utAre pele pAra. 74 zivakumAranA suNA vistAra; yazAbhadra zrAvaka jAMNI. pa teNe navi rAkhyuM dharatra; dharma, deva, navI jANuSTa yajJI. cha yoAbhadra dharaDA hue tase; putra pitA nai pAsiM jAya. yazebhadra nara khelye tAMma; zrInavakArasadA ni dhare. manaviSNu sute zikhyA navakAra; dhana khAdhuM ne nirdhAna thAya. nAMnI sisane karyAM viveka; sAya kai tujha sArU kAja, bharataga eka mastaga hArthi mastaga jIma e A. kA. nizcalamana zrInavakAra 99 78 78 80 aNNAnu tasa; didhI tarUArI. 81 pAya hAMsyA tatkA: purisA thAi bhaleA. 82 naranuM navi raha"; saMbhAryAM tase. 83 mata, sakha uThI dhA karata. tridaDIe ArAdhai navapadasAMthi nacAla maMDai, maMtra jagAvyeA khIjISAra, paDA~ bhUmi tridaMDIo pUi teNIvAra, kasyA maMtra tuM japaIM kumAra. 85 uThI mastaga pAchu paDa 84 karavA jAi prahAra. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. kubhAi kai navi jANuM karyuM, trivaDIo mana sAcu vasyuM; trIjIvAra jagAvye mata, mastaga yeAgInaU mArta; 86 purimA sAMya ha atibhale, khaNi bhUmi dhAlyA ekalA. valI vRttAMna suNAvye sahI; puNya pAMmyA mujha syu karyuM; purise te ANyo dharanI. 88 klIe zrInavakAra; AvI nagara dhaNInaIM kahaI, rAya kahA purasA grahai, bhUpati vacana zravaNe saMNI, khAI kharacaI vastra pAra, paratakSa anukrami te+ cAritra rahyA, kama hIne muti gayA. 99 muti' gaye nara te sahI, valI chanadAzaja vAMNIe, lei bIjo hA. lI sura AvIyA, mukhi balarAAM tava harakhI, te jInadAsa muti gayA, eka valI sudhI zrAvikA, kuli nAme nArI zrImatI, maNIdharanI mAlA thai, ima aneka sukha rAMmA, paleki japI 1tehanA ihelA ke prANI ghaNA, pAMmyA sakala ArAdhI japata tasa navakAra; karatA tasa sAra. 80 navakAra; lAka navapada zrI gadha bahu sukha 165 DhAla. rAga gADI-eNIpari rAja karatare-e dezI. pamIo; Age huDika cAra raeN, sA sukha paramiva yakSa thayA. bhale e. 1 sugaMdha 2. sukhiyA thayA. 87 jayakAra. 91 jInadhamaM; apAra. jaMta; anaMta. parama. para navakAra: 93 24 pa Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. mathurA nagarI mAMhe re, nR5 arimardana; huMDika cora cerI karaI e. 26 subuddhi vivahAri ghare re, huMDika jaI karI; khAtara pADu dhana hara e. 97 cara kalANe tAMma re, nRpa bahu khIjIe; cora taNuI sUlI dIo e. 88 vyAra subhaTa tihAM sAra re, bhUrSi mukI cAra sAra karatA e. 88 eNuI avasari jIna dAsa re, zrAvaka zubha mati; araNya bhUmiM jainaI valyoe. 100 mAgyuM paNuM tAMma re, zrAvaka belIo; japi navakAra jala lAvIIe. AvI nija gharabAra re, bharIo karabaDe; jala leIsAha AvIe e. re dIThuM nIra re, tava mRtyu pAmIo; huo yakSa sura te vaDo e. eNi avasari jInadAsa re, subhaTaI jhAlIo; bAMdhI nRpa AgaliM dharyo e. bhUpati khIje tAma re, gardabhI ghAlIo; narane maraNa kADhIo e. yakSa devatA tama re, jJAne nirakhate; kuNa huM upane e. 6 mahA maMtra navakAra re, guNatAM upane yakSa bhale huM devatA e. 7 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. maiI. 8 je dIdhA Avye Dika yakSa bhUpaNa joDI hAtha kahiSNu madhye sura zuba varNIre, pUrava eka bhUSi guja zrI kumArapALa rAsa. kIdhuM tehanuM vAjapu ghaMTA navakArlR re, mitri jINudAsa; sAya purUSa sa`kaTa paDayA che. te viravI; OM, zilA mAnyuM' tAMmare, bhavana kahai cakacUra mathurA karU e. ge; tubhArUM kai e. disa re, svAmI mama khaMdhI jISNudAsare, cAmara huMDIkarUpa mathurAmAMhi rUpare, huM Dika ord; prasAda karAvIi e. zrInavakAra nAdare, purajana taLu, cArai nIkalI, tRSa ghaDAvIe rAyasyuM; uva kAraNa AvatAM e. jasa vAMdhye jINudAsare, ane valI huDIkane, zrInavakAra taNuI guNaeN e. 4 dA. zrInavakAra taNui guNu, sukha caDaDapagala nAme sahI, karatA vasaMtapura nagarI dhaNI, jItazatru rAma valI, hAr grahi nara . rANI bhadrA kalAvatI gaNikA te hIrI javA DhAlatI; pharabyA 24. Agala; suNAvatA 24. karAvI, dIvA A. pAMmyA eka cAra; pApa jANa 167 8 8 10 11 12 13 14 15 1', adyAr. 17 tyAMhi ; tyAMhi 12 hAra teNIvAra, 18 Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 taskara grahI sulI dI, gaNikA bhadrADu khi upane, pUradara RSabhadAsa kavikRta rAtA rahe valI te nahIM, caMDapi'gala kahI teDIe, Ali bahu sukha bhogavI, puradar sAyamuti gayA, gaNikA jJAna aneka chatra muti gayA, zrInavakAra rAjakuMli rAyasiMdha havA, bhIllu ArAdhI TAli nArI tehanI bhIlaDI, gaNatI padmarAya putrI havI, muti mugati taNI bhajanArI thai, nirmala vastra tathya pAti, nekAravAlI navalA nArI, te naranArI karama nivArI, nakaravAlI nAMma vi kahyuM, athavA Atama zubhagati vATa, atarasA maNikA tA, bheda lahI ne jo tul gaNA, arihaMtanA guNu bhAva khAra, AcAryanA guNu chatrIsa, guNu satAvIsa munivara joya, bhAvIbhAvanA jo nara guNui, 1 NA. dIya' sAya hatuM DhAla-caupai. AvI navakAra; kumAra. 20 tyAMhi; khimAM huM 21 chata A. kA. Ai puli daha zrInavakAra; taNI bhujanAra. dha karyuM, 22 gaNutAM; ja'ta 23 tejI nava pada guNuvA sahI; nakaravAlI lIdhuM 24 hAthi. 27 karI dharatAM jo mana rahAri; khiNamAM pAheAMca mugatimajhAri. 28 saraga siddhanI nisaraNI lahu; maNikA ehanA ekasA ATha 29 artha kahu te zravaNe suNA; aSTa kama te khiNamAM turA. aSTa guNa e sidhdha susAra; vajhAyanA siravALe gu pacavIsa. 31 ekasA a hAya; mekSataNuM kula sahI tehataNu%0. 32 30 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. 168 mekSataNe je arathI heya, madhyama aMgulIe guNaI seya; bIjI trIjI saMsAraha kAja, Rddhi ramaNI te ApaI rAja. 33 ehave jagamAM zrInavakAra, kumArapAla nitya guNe apAra; ArAdhanA e dasavidha kahI, nizcalamani ArAdhaI sahI. 34 zrAvaka zuddha ArAdhanA karaI, bAramiM devake avataraI; jadhanyathakI pahiMlai sura thAya, madhyama bheda kahaI jInarAya. 35 bIjA thakI mAMDI bhava karaI gyAramAM laI jaI avataraI yatI heya te mugati jAya, jaghanya thakI pahilaI sura thAya. 36 madhyama bIjaI bhava karaI, anuttara vimAna lagiM avatara teNuIkArarNi ArAdhanA asI, kumArapAla kara uhasI. 37 daza prakAra ArAdhanA karaI, pApa ryA vadane uccaraI; ahita siddha sAdhunI sAkhi, kahaI rAya mana nizcala rAkhi. 38 pApakarma sura sAkhiM kahI, Atama sAkhiM nRpa niMdaI sahI; ema AletA pAtiga jAya, bhAravahI pari halu thAya. 38 lAje abhimAne navi kahe, jJAnamAde manamAM sabhya rahe; AI na zake te gurUkane, cagatinAM dukha hase tehane. sastra sApavikha je navi kare, bhavasatya maraNa dukha tehathI sire; durlabha bedhI te nara thAya, anaMta saMsArI kahaI chanarAya. teNaI kAraNuM sasalyamamamare, koya nIANuM kare; RSabhadeva anAdika jeha, navaI nIANuM vAraI teha. 42 DhAla. kAyAvADI kAramI-e dezI rAga malhAra nIANuM nava vAra je, mama mAgIsa rAja; ugrapaNuM mani vaMchita, sahI viNasaI kAja nIja.-nI. 43 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 RSabhadAsa kavi kRta. nArIpaNu ravi praI, narane kAMma ghaNA sama vachaje, nahI kAMma chA mama kare, kAmaneAhi mUrkhapaNuM navi ici, dAridra, nIAMNuAM nava e kahyAM, pahilAM naranAra ni dhAratAM, samakita manavAMchatAM, desa kAMma na hAi mUrkhapaNuM anicchatAM, cAritra daridrapaNuM ni chachatA, jIva teNu'kAriNuiM nRpa tihAM valI, mana joje nIANAnA jIta kahe, mAhi karaI, nIANAM nava pirahira, bhavya jIva halu vinA, abhavya jIva ArAdhai nahI, anuttavimAnapAMca,jyAMhiM, khaya samakita vAdhaya rAga dveSa ga gatti rAge karyuM, dUSi mahiM kara, sa'sAri caMDapiMgala teNui kAraNa jInavara kahra, nIANuAMja prAthanA valI kIjIi, te bhAkhI valI dukhamArAno khaya haeNjyuM, samAdhi maraNu suri hajye, da mAge tehumAM ArAdhanA abhavya Te niva virati muti rAkhana triNi karamanA ni mati A. TI avatAra; sAra-nI. 44 tyAMhi; tyAMDi-nI. 45 jeya: hAya"nI. 46 ta thAya; palAya-nI, 47 na jAya; hAMhi tI. 48 prakAra; saMsAra; 49 vizvabhUti khuti--nI. 50 asAra: cyAr-nI. 51 jANI, AMNi-nI, para karaNa rAya; taNuI navi thAya, 53 capai. trisaSTi zalAkAnamAM nahI; abhajIvaupaja nahI tyAMhi. 54 Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. gurU sura trAyavayasaMka, tihAM na upajaI meTa vaka; pUrava caIda na AvaI udaI, nava pUrava bhaNatAM jIna vadaI. 55 abhavya idra na thAI valI, dIkSA tasa navi dII kevalI; janazAsana yakSa yakSiNI, abhavyaI tehataNa gatihaNa. 56 lokAMtika sura te nadhi thAya, samakitaviNu bhava AliM jAya, pAtra susAra milada kima tane, caritra na laI zudhdha gurUkane pachI aMtiM samAdhi maraNa navi hoya, ArAdhanA viNa viNasaI seya puThThamAlAmutre e kahyuM, miM paNi sahI gurUvacane lahyuM, 58 suhagurUvacane miM suryuM, abhavya taNuI nahI eha; bhavya jIva haluA chake. ArAdhanA karaI teha, 58 upaI. bhavyajIva haluo nRpa Apa, Atama nidaI ghaMI pApa; dasa prakAra ArAdhanA karaI, rete gurUcaraNe sira dharaI 50 tuha sarikha gurU kihAM pAmo, tujha mujha puNe gaja have; teM mujha sukRta didhe jIva, te RNA mAthe vahuM sadiva; 61 nuM saragi jAtAM ja alUNa, sevakane nIjhAme kuNa; hema kahII sAMbhali narapati, tujhane sulabha ache gurUjatI, 62 tujharne mokSa sulabha che rAya, tujathI vAdhyo bahu mahimAya; sadAvallabha tujaneM janamatI, tuM mujane visara nathI, 63 sakaladharma mujhavacane karyo, zrAvakazreya sAce Adaryo; sadA bhagata tuM mAro kahyA, tuM sahI narapati eraNa thayo, arUM vacana bhUpatine kahI, rAmacaMda thA gahagahI; sIkhAmaNa dIdhI subha mATe, bAlacaMdra mama deje pATa, 65 1 rA. Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. sIkhadiI munivaranaI jasaI, viparIta vAta huI jahAM tasaI hemataNuI mAthaI maNI jeha, yogI ekaI jANI teha, 66 levA budhdhi karaI te bahu, AvarajyA gurU munivara sahu bahuparie karete RSi sAthe, maNi masta maNi nA hAthe, 67 ghaNA divasa eNI parijAya, eka divasa teNuI lo upAya; munivara vahirI pAchA valeM, vegiM jaIvegI tasa mile, 68 vinaya karIne pUchaI amyuM, kahe munivara tuvahiyuM karyuM ema kahI jhelImAM kara dharyo, lAhu hAthaI pharasaja karyo, 68 vikha varUu hutuM nakhamAMhi, vegaI paryuM lADu jyAMhiM; te lADu muni leI karI, pizAli Abe parivarI, 70 AloI vege gecarI, medaka, jhelI Agali dharI; gurUvahicI ApaI ziSyataNa, vikhalADu A ApaNu. 71 lei AhAra gurU uDyA jase, kAyA dhRjaNa lAgi seM; vegiM te tihAM hIMDIo, kuNagharathI AhAraja AMNIo. cele kahaI suNI svAmI sAra, zrAvaka gharathI AMNe AhAra; paNi eka vATa jogI mile, lADu pharI pAcho va. 73 tava munivara kahaI vaNakI vAta, eNuI gI mujha ghAlI ghAta; vizvAsaghAta karyo mujha ghaNe, pAranahI e pAtika taNa. 74 strI hatyAnuM meTuM pApa, bAla hatyAne bahu saMtApa; brahmahatyA jeNuI mArI gAya, te pAti moTuM kahIvAya. 7pa teha thakI je pAtiga siraI, pazuA purUSa napuMzaka karaI; tihAM thakI meTe pAtakI, nagara dahaI narage nArakI. 76 tehathI jagi moTuM pAta, je nara karatA vizvAsaghAta; gati cArimAM te nara bhamaI, vizvAsI je parane damaI. 77 lAla; Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. mAyA vacana mukhiM belI karI, paranA prANa laI je harI; adhama ni jaI te upajaI mugati nArI sahI tehane tajaI 78 duragatinAritaNo bhajanAra, yogI pAtiga karaI apAra; vizvAsI vikha dIdhuM sahI, AMke Avyo vidhA rahI. 78 vIra sarikho je bhagavaMta, samavasaraNuiM baIThA guNavaMta; pAMtrIsa guNa atizaya cotrIsa, gesale bAlyA jagadIsa. 80 kRNu sarikho rAjA jeha, jarA kumAri mAryo teha; avazya bhAvI padAratha eha, Idri TA na TaliM teha. 81 1muni vikhavadhu sAtaI ghAta, oSadhanI ke ma kara vAta; celAne kahaI kahuM chuM ahe, kahi ahArUM kara tuhe. 82 hema devAMgata thAI jase, cayapaNieNiMthAMnakakarataseM; dUdhapAtra dharI mela, tehamAM maNI paDasiM leha. 83 desIkhAmaNaguaNasaNa kare, arihaMta nAma hRdayamAM dhare; ArAdhanA karato RSirAya, pApa dhUi vaMdI jInapAya. 84 lAkha corAsI yoni jeha, bhamatAM pAtaga lAgyA je; kaI jIva upara kIdhI rIsa, tAsa khabhAI nAmI sIsa. 85 pRthavI paNa teuvAya, sAta sAta lAkha te kahIvAya; pratyeka vanaspatI tuM jeya, dasa lakSa yoni tihAM paNi hoya; 86 caudalAkha anaMtakAya, jIva viNasyA teNi ThAya, beIdri teIdi jeha, cerIkI paNa kahII teha; 87 de de lAkha yoni tetaNI, cAra lAkha nArakInI gaNI, ticiyoni kahII lakSaccAra, tihAM jIva haNyA kaI ThAra; 88 caudalAkha chaI ni mAnavI, tihAM virAdhanA sabalI havI, deva yoni kahI lakSaccAra, bhamatAM vayara karyA kaIvAra, 88 raI sIkhAbha kavirAya namatAM pAtarA 1 mAnuM Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. lAkha corAsI nI e jaya, bhamatAM pAtaga lAgAM soya; jIva ekedrI mAryA bahu, niMdI pApa khamAvuM sahu. 40 nAli kerI jAMbu aMbAya, teha tane kIdhAM maI ghAva; kaMdamUla me bhakhyA deva, eka zarIra anaMtA chava. 81 gAjara mUlA sUraNa jeha, khAdhAM kApyAM bAlyAM te; chellAM anaMtakAya batrIsa, te pAtiga cheDe jagadIsa. 82 valI siMhaNa beIMdrI nAmi, koDA saMkha ga DolA jAti; meharA purA - alasIA, johaNa pAtiga bahu kI. 83 valI haNyA IdrI jIva, mAkaDa kIDA karatA rIva iMdragepa ziMgaDA jUA, jIva gadhaIAne kaMthu muA. 84 Iala udhaine dhImeli, sAvA jIva haNyA karI geli; mAryA saMkeDA jU jeha, micchA dukkaDa hA teha. 85 jIva haNyA ceri priya ghaNA, prANu gamADyAM vIchI taNuM, bhabha bhamarI mAkhI tIDa, Desa bhasAni kIdhI pIDa. 86 cAMcaNa DhIMka kaMsArI jeha, haNatAM pAtaga lAgAM te; sAya khamAvuM jInavara sAbiM, mana vacana kAyA thira rAkhI. 87 paMceDhI sari dIdhA ghAya, vRSabha turaga mahilIgAya; vAnara vAgha sasalA UMdirA, bhAryA ajacita kRtirA. 98 ANuIbhaviMpahilaI bhavijeha lAgA pApa khamAvuM te; jJAnadarzana cAritra joya, virAdhanA kIdhI tihAM heya. ATa paMcamahAvrata miM uccarI, virAdhanA miM tehanI karI, athavA aticAra mujhajeha, sidhdha sAkhiM khAvuM teha. 100 athavA pApA pagaraNa deha, huM vosirAvuM saghalAM tela; dharmopagaraNa dehanAM thayAM, huM anuduM ahIkaNuM rahyAM. 1 Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. . 8 zrI kumArapALa rAsa. 15 sakala jaMtu khAvuM sahI, tuhe khamA mujha gahagahI; maitrI bhAve sukha anaMta, vayara karatAM dukha lahI jata. 2 jaga saghalone vAchuM sukhI, keya ma thAyo jagamAM dukha; karma thakI mukAye sahI, mugati pAme gahagahI. asI bhAvanA haIDaI dharaI, cAra saraNa manamAMhiM karaI; dasamiM dAri prANI jAya, bhavana pati sura meTo thAya. 4 saMvata ekAdaza pIstAla, kAti zudi punama suvizAla; te rAtI janame muni hema, ghari ghari maMgalamAlA ema. 5 saMvata ekAdaza cepana ja, hema dIkSA lIdhI tase; saMvata agyAra chAsaThaI kahyuM, hema taNaI sUripada thayuM. 6 saMvata dvAdaza egaNatrIza, suralaki pite muniiza; varasa cerAsI Ayu sahI, karati zebhA sabalI lahI. sura leke muni cAlyu jarse, agni dahana karaI nRpa tameM; cUA caMdana agara sudharI, muni kAyA saMcArija karI. 8 bhasma AsikA letA tyAM hiM, khoha paDI tava dharatI mAMhiM; hema khADa paDayuM tasa nAma, vAdhyA zrI gurUnA guNa grAma. 8 hA. guNu vAdhyA zrIgurU taNa, saphala karyo avatAra dayA rUpa jala leI karI, sIe puNya sahakAra. 10 sugurU samAM padhAratAM. rUdana karaI mRga mera; bhaccha kaccha meMDaka raDyA, cakavI cAsa cara. 11 nRpa rei triDuM AMsue, gurUnA guNa saMbhAri, | viraha vedana sAlaI ghaNuM, haDA seya majhAri. 12 1 pada mehecchavanI sejA lahuM. Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 maMtrIzvara bhUpatine RSabhadAsa kavi kRta. purajana liI, paMDitane samajhAvatAM, dekhADIja deSTha draSTAMta paDiMta kai re, je arRlI AthamyA re, nRpa mehu vArI, hAla. siddha tarka para ekalA-e dezI rAga gADI. tuM suNI dhana dhana teha ku bharanirda; diSNu dore. pAche nava laU nara kAryAre, bhUpati avadhAri-AMkaNI. 14 TAbhyA cakravAre viraha; graha DhaMkayA teNu sIheAre -bhU. 15 cheDIo, TALyeA sayala anyAya; rAyAre-bhU. 16 ema draSTAMta deSTha dhAre, guNu samari nija gurUtaNAre, pAMna; nidardona. je" adhakAraja TAlIre, kamala vikAzana je, kAyeAre, gavarI adhana bahuparipUjA pAMmIre, te ravi dukha nahI te kAya; je gi te AthamaI re, phUle je upajaI te viSNusare, je janamyA te valI jAyare-bhU. 17 gurU samaraNa gaja samaro vani naresara teA mAha A kA na kA rahyA. niva rahasyaI, naranArI sura sAya; je siri chatra dharAvatA, te na rahyA nara kAre-bhU. 18 nRpanAre sAga; jIma ceAgI paraleAgare;-bhU, 18 TAlai DhAla. dhana svAmI sImaMdharUjI e dezI meha; nija sUtajI, ama apIhAre vidhyanAD, jIma suguNA khiNi neha. krodha mAna je apAra, pahiryAM. na kare rAjyanI sAra-AMkaNI 19 13 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. sItA samaI rAmajI; gokula guNare goviMda umiyA samaraI Izanecha, dANuM jIma i-na. 21 cakavI samaraI sUraeMjI, sasIne jema jIva cakora.. mAtA samaraI bAlanaIjI, gI maMtra ara-na. 22 sAraMga samarai nAdanaijI, mAnasa sarovara haMsa; dhara samaraI paradezIAi, uttama chama nija vaMsa-na. 23 rAjA samarajI senanaIjI, sevaka svAmIre nAma; nRpa samaI muni hemajI, jIma nirdhana nara dAma. 24 moha dharaI gurU upari, nizadina gurU guNa gAya; hema hama japatAM, rAyata| dina jAya. 25 hAla, ulAlAne rAga dhanyAzrI. zrI gurU vacana ArAdhaI, bhAva bhale tasa vAghaI; huo atihiM vayarAgI, dharma viSaya mati jAgI. 26 jJAna bhaNaI karaI krIyA, aMtara upasama bharIyA; nizcala mana nRpa AkhaI, pavitra pAtrane pikhaI. 27 huo sabala vivekI, viSaya taNI mati chedI; chedaI saMsAra velI, tRSNa kADhaI ThelI. 28 Alasa nahI nRpa jAgaI, dharma karaI mana raMga; bharaNuM taNe bhaya jANI, suNatA chanavara vANI. 28 nidrA na karaI mananaI 2 gaI laya tasu mugatisuM lAgai; saMgati sAdhunI karate, sAta betra uddharato. 30 1 aMgi, Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. jIva sakala naI ugAre, mRSA vacana mukhiM vAre; mUcha nahI dudhana kerI, iMdI bAMdhyA e gherI. 31 anityapaNuM citta rAkhaI, saMsAra chAMDava bhAkhaI; vayara virodha samAvaI, dhana zubha thAnakiM vAva. 32 dhana zubha thAnake vAvara, jeNuM Asana kAla; pANuM pahilA pAlI tihAM. bAMdhaI nara bhUpAla 33 kumanariMda cUkaI nahIM, ArAdhaI bIjA mUrakha nigameM, bhaNue to bhava pheka. 34 karasyu karasyuM kahaitAM. AyuM gayuM saba khuTiM; puNyayahINu pArSi bharyo, hasa ga tava uki. 35 AukhA rUpIo lAkaDuM, ravi sasI rUpa karavata; kAla rUpIo sUtradhAra, hari 1khaDa karaMta 36 eha sarUpa Ayu taNuM, na lahaI maraNaja kAla; teNui kArarNi bAlapaNi, kara puNya sagAla 37 Agali puNya karyuM ahe, aspe kahaI nara je; maraNa samaya nA te valI, bahu pastANuM teDa. 38 maraNa taNI gati kuNa lahaI kaI ghara kaI paradeza; pathi prAMNa mugatA huA, sAdhana kAhu karesa. 39 ketA jali bUDI mUA, ketA tarUara ketA garbhathI galyA, ketA jananI peTa. 40 ketA siri paDI vIjalI, ketA sirje lehadhAra; ketA jhahira bhUkhI mUA, sAdhana nahIMja lagAra. 41 1 Adha. Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. 178 ketA bhIti bhUmiM rahyA, ketA muMgA maraNa ketA ne viSadhara vaDhaI, kahe tihAM kehanuM saraNa 42 ketA vAgha mukhe paDayA, ketA siri ghUlIkeTa; ketA nara sutA rahyA, DhuM bAMdhI puNya pioTa. ketA nara lUkI mUA, ketA sulI sarega; ketA gajadaMte mUA, tihAM siMhA sAdhana bhega. 44 ketA nara deve chalyA. tATe gayA prANa; ketA nara bahira mara, suMNavuM kihAM vakhANu. aneka maraNa ehavA ache, ceta Atama sAbiM; teNe kAraNe avasara lahI, puNya kare nija hArthi. 46 tanu dhana vana bala chatAM, cetaNahArA ceta. nahi kari rAvaNanI paraI, pazcAtApa raNa kheta. 47 kavita, nami balI bAhe dharyo, grahIa pAtAla lekathI; namiM mIcani dAliMa, leka chuTata o kathiM, zazI kalaMka nahu haryo,. surathIta tApa ne vAryo; bhaNe rAvaNa naMbaI, sesa sira bhAra utAryo. raNabhUmi pa rAvaNa kahaI, vyayasakati sacaeN abahIkIna, paratApa-vaDhavI parapaMcI nara. paDi dAu cukau mati. 48 dUhA. paDaI dau cUkaI nahI, supurUSa kumara narika punya kAja karato sadA, haIDaI hema sUri. 48 cahapAI. zrIgurUnAma japata rAya, lokavyavahAra rAkhai tasa DAya; pratApalala tethI teNIvAra, devarAja tasa karyo vicAra. 50 WWW Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ajayapAli strI te vAta, kula vyAkula thAI rAya, jeNI sipi vikha'nhA sAya, sAya sipa nRpa mA ijase, RSabhadAsa kArya kRta ajayapAle pheravIu sahu, na karai kroya nRpatinI mA, kumara kuNu sagarAya cakrI sAhisahasa mruta 51 vikha viOM dIdhu nanAtha; vege sipa magAve tasa hAya. jeNI si`` sahI sApa palAya; mAMgI ke na Api tase. para nija sIpa sIpi ne karI sAra, cAra tihAM citi asyu'; prANapari kuMbhu pAlasya". 54 jagamAM jAcyA jIva, kuMbhara vidyArare, etA kAI kAvI tihAM; sArare, sIpa na Avai simbar NI. 55 karasyai ku bharadire, avanI te ujala karI; mukha jovA mahipati tachuM. p kahuM tujha amara jUi tujha vATare, eNe vacane jya atyaMtare, Dukh dIdhA sAya sulakSare, saraga duhA. kumArapAla sarage gaye, sagi vikha prayeAga dekhI karI, mama khAyaka samatinA dhaNI, pUja so zreNika pAra mU, magadha jasara bhayagala malapatA, heyavara te kANI nRpa rAjI, muA te vaDA, dekhI tehanA, seya parAkrama dekhADayuM bahu; ta AvI teNIvAra. 13 hue pAMdU taNe; padhAryAM svai dhaNI. 57 kA A. kA. jInavanA dezanA keti Apa guphA alyA humasi'; mati mada. 58 pAya; rAya. 19 hAthi; duA.i 60 sa'bhAli': samakAli 61 Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 pUrava Ayuka khaMdhaka muni sastri mUe; pradezI kuvidhe mU, pAMmyA khadhaka sUriziSya paMcAi, pluTo 2 kIdhu pApi gati mAThI havI, rAvaNu jIma nage. I, puchyuM. puNyA. hA, pApakama teNu bhAgavu, kAyA zrI kumArapALa rAsa. bhAgavai, Abhava mRti pUriyA pUrA suragati maraNa taNI gahana chaSTa, je uttama hulUA bhavi, adhama abhavya ucA caDhayA, uDI uttama nara jagamAM trikA, jo jIva gati mArI saha, Amali ma ukaraDe jaI, lesai eka avatAra narapati(ne) kathA, dharma artha namra trio kAMma, trisa varasa upari 1ardha mAsa, saMvata khArane trIsa+ rAya, 1 aphe 2 rAja jaga bhAva ciMtA chama bhUlA suka paMkhI, phUla cAkhI Aveza pala, kumaranadi zuka sArikhA, jovu lahyA maraNu lahI vyaMtara thayA, viSNu pAMmyA sAya . 25. puNya na ya; Aya. sAra; te avatAra. puNya arihA atuli kubaDa sAra nahI je tasa bhaN ciMtA ma karI jInamaMdira malana Aka lakSama ta jAya; thAya. eka viSa balarAya; thAya. asAra; lagAra. 181 asAra; sahakAra, ra bhAra; avatAra. 3 64 65 kAma; bhAga. 67 '' asAra; lagAra. e 69 ha triNivarga sAdhIne gayA: e sAdhI nRpa rAkhyuM nAMma, 71 hittari dinanRpa rakSIvilAsa; kumArapAlla vyaMtaramAM jAya. 72 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 RSabhadAsa kavi kRta A. kA. nRpa divaMgata huo jasiM, ajayapAla pa be tasiM; kumArapAla pari sabalo 8Sa, teNe anaratha valI karyA ane ka. 73 pAyAM devala bhajyA biMba, TAlyA piSadhazAlA thaMbha; puNya thAnaka narapatinAM jeha, ajayapAli paDAvyA tela. 74 bahu prasAda paDAvyA jasiM, tAraMgA bhaNI cAlyA tasi; tava pATaNa vyavahArI jeva, bhalI vicAra karaI nara teha. 75 vaNiga kaTaka caDhayAM pheravAI vaNiga dhanane mada karavI vaNiga baMdha thakI choDave, vaNie daridrapaNuM nigamaI. 76 vaNiga karaI sakalanI sAra, vaNiga kara uDAvaNuM hAra; vaNiga dayAvaMta jANIA, durbhikSa utAraI vANuA. cha7 ajA mahiSa gavarI sAMDhIA mAratAM cheDe vANIA, TAlaI akara ane anyAya, seya karaI je na karaI rAya. 78 teNaI sahIvANiganuM kulasAra, jeNe kale huA dAtAra; sAha sAraMganI kIti rahI, navalakSa baMdha cheDavyAM sahI. 78 samarA karamA kIti saMsAra, siddhAcatiM kIdhA udhAra; sAha jagane jasa belAya, jeNe jIvADyA prathavIrAya. 80 vastupAla geTe dAtAra, jeNuIbahu khyAvaraNa aDhAra; bhIma seTha gUjaramAM huA dIdhA lAluM lADuA. 81 hema khIma aMbaDa jagapAla, udayane jIvadayA pratipAla; vANiMga kulamAM e nara huA, jANe puNyataNa valI kUA. 82 maTI jAti vaNiganI teha, vasaI pUrUSa pATaNamAM jeha; mityAM ekaThA karaI vicAra, vyavahArI belyA teNIvAra. 83 karyuM karavuM eha bhUpAla, pragaTa siMhakuliMja sayAla; paMDita purajana ehavuM vadaI, hastIne paTe baThe gaI. 84 Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. hiMsa kuli pragaTayo kAgaDe, paMDitane kuli mUrakha jaDe; ugrasena kule kaMsakumAra, kulanI kIti khaMDaNahAra. 85 zreNikane suta kerAya, jeNe pitAsiri dIdhe ghAya; kRSNa kule pAlaka dIkaro, pApI seya abhavya nara khara. 86 Age huMo surapriyakumAra, teNuI pitA mAryo niradhAra; adhama jIva myuM lI jaInAma, jeNuI kIdhAM pAtaLanAM kAma. 87 ajyapAla e tehanI joDi, kula kItimAM AMsuI Di; kumArapAlanuM khecuM nAma, hAthaI javadana karata syAma. 88 acyuM vimAsaI vaNigajasiM, eka vyavahArI bolyo tasiM; A nagarieka maNuo vasaI, kAMIka buddhi sahI tehamAM hasaI. 88 laThaka nara teDe tihAM sahI, puchI vAta be gahagahI; svAmI nRpanaI sikSA dauM, piNa huM meha mAMgyuM dhana lIu. 0 vANiga kahaI tuM mAgi jeha, meha mAMgyuM dhana ApuM tela, piNa tuM rAyataNuI jaIvAi, jInamAdera paDatAM ugAri. 91 suMgI vacana nara cAlyo jasiM, sAthaI beTe lIdhe tasiM; vaSa banAvyo rAjA taNe, ati ADaMbara kIdhe ghaNe. dara racanAmohela karyA tihAM bahu, laThaka putri pAyA sahu; tava bhaNuokhIne tihAM ghaNuM, kula belyu suta taI ApaNuM 83 je racanA nija tAte karI, te tuM suta pADaI thaI pharI; tujha uphere pApI kuNa heya, ekavIsa kulanuM nAma ja beya. 84 je janamyA suta rUDaI kami, te AvyA vayarIne miM; Apa kuli lajAvaI tAta, dhiga dhiga re tuM hArA jAta. 85 1 he kIdhuM. Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. jayA te paramANa. je jAya jagiM jANI; kulanA viDaMbaNahAra re, te jAyAthI ajAyA bhalA. 86 jeNe na kIdhI sAra re, jIvaMtAM jananI taNI; pitA pUjya pAya re, udari vahyA ITAluo. 87 kasyu karaI suta bApaDo. karyuM karaIja pitAya; karamiM sAtaja nI maDaI, suNo sakala sabhAya. 88 daMta, kaMta, kAminI, pazu, sevaka, ziSya, vana jhADa; laMka kahaI suta sAtame, karamiM enI bhADa. 08 karama nahI jasa pAdharuM, kehapari mAnaI putra; puNyaI suta suMdara bhale, puNe rahaI gharasatra. 100 caupaI asyAM vacana java bhaNuM kahyAM, teNaI putra sAcA sahyAM; karajeDI belyo teNuI ThAya, svAmI dukha ma kare pitAya. 1 jehavA rAjA prajA tasI, ajyapAla juo uhasI; kumArapAli kIdhAM kAma, tehanAM rAjA TAI ThAma. 2 jeNe kIdhAM uttama prAsAda, iMdrapurIsyu karatAM vAda; te jana bhavana paDAvaI rAya, tuM kAM kope mujha pitAya. 3 mujhani saMgati lAgI rAya, teNaI DhAluM bhavana pitAya; saMgati doSane zuM vicAra, kusaMga paDayo nara heI khuAra. 4 vasiM saMgati gAMchA taNI, te phADI kIdhe revaNa; saMkhe saMgita gI bhaNI, gharighara bhikha maMgAvo ghaNI. 5 1 nara, Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 zrI kumArapALa rAsa. - 185 haMsa kAgane pAsiMga, maraNa la naI gaMjaNa thaye; nadI saMgati tarUara je rahyA, seya samUtA ketA gayA. 6 asatI saMga karaI kuMtAra, tehane prAMNa gayA niradhAra; muMja sarikha rAjA jeha, dAsI sAthi dukha pAMkhe teha, 7 e saMgatinAM suMNuM draSTAMta, nica saMgaI viNasaI nara saMta; cau saMgati uce thAya, suNi draSTAMta tuM mujha pitAya. 8 kavita. saMgati vize sUtra, puSka pari harisire caDhIe; trAMba saMgati vizeSa, kanaka ghATamAM ghaDIo. nagaranadI vahelIyA jAya, gaMgAmAM milI. caMdana jamalA vRkSa, seya sukadi thaI phalIA dhajAlaya lahI suvaMza siri, izi ahi galiM ghAli. RSabha kahi rAma saMgati, laMka bibhiSaNa mili. 9 laMka bibhiSaNa dIo, jo huI saMgati sAra; kusaMga paDayA nara je valI, te nara thayA khuAra. 10 mujha saMgati huI rAyanI, vasatA ANuI gAMmiM; teNuI tujha maMdIra pADIA, tuM khIjai kuNu kAMmiM. jeNuI pAlI piDhe kIo, paraNu bahu nAri; kumArapAla bhatrIjaDe, tehane kAM navi vAri, 12 laMThe kahaI suNi putra tuM, gaja kiMma jhAluM kAMni; sAyara ghananI narapatI, e nahI kehene mAMnI. jagi salo vasi ehaniM, e vAryA navi jAya; caMda sUrane narapatI, sahajaI nIcA thAya. 14 1 caMdana Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadAsa ke kRta A. ke. ehamAM bala prAkrama bhalu, ehanuM nimala jJAna; huM suM vAruM ene, e mujha pitA samAna. 15 e sIkhyA sahuni dII e paramezvara hAMmi, tribhuvanapAla kuliM upane, soni na lAgai zyAma. 16 karaNa bhIma AgaI havA, teNuI kIA uttama kAma; ajayapAla karasiM tasyuM, chama rahasya nija nAma. 17 eNuI vacanaIpa harakhIo, be tAma sujANa; puNyaThAma mujha pADavA, parama purUSanI ANa 18 caupai. parama purUSanA chabIA pAya, zrIjInabhavana na pADaI rAya; rAmacaMdra AcAya jeha, ajayapAla nRpa teDaI teha 18 vinaya karI rAjA bolIo, bAlacaMdraniM padavI dIe; rAmacaMdra kahaI suNI puradhaNI, nathI AjJA nija gurUtaNuM. 20 rAya kahaI sAMbhare yatI, vacanalopa ma kara mahIpati; evAI nahI tujhane zreya, jAte dukha pAmIsa tuM deha. 21 munivara kahaI suNuM prathavIrAya, gurUnuM vacana na lepyuM jAya; sIkha I gurU saragaI jAya, bAlacaMdrane padavI kehapari thAya. 22 dasama duAlasaba hu tapakaraIzuddha zIla manamAMhiM gharaI, gurUnuM vacanane mAMnaI joya, anaMta saMsArI te nara heya. 23 kulavAlue munivara jeha, gurUnuM vacana mAMnaI teha, mAnabhraSTa DaI dina thaze, marI seya duragatimAMhiM . 24 virataNe ziSya jeha jamAla, gurUnuM vacana kai visarAla; bahu saMsArabhami nara seya, gurUnuM vacana na lepa keya. 25 1 paDAve Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA. 8 sahasamakSa gurU sAhAme thayA, tindravanAMma tenuM pazui thayu, traNi rAsIe munivara jeha, sAya caritra sabhA Aja, ajayapAla kahuiele maLyuM, AlacaMdranaIM Ape| pATa, rAmacaMdra kaheI sAMbhali re bhUpa, gurU lepI nyu sAdhu kAja, ajayapAla tava kApaja karI. rAya kaMI muti sAhamuhu, rAmacaMdra kaIMNu mahArAja, maratAM muneviAvaI lAja, anatamaraNuAMga paNi karyA, ekamara gurUkAmi huM karUM, Age te nara sivapurI maLyA, vIra sarakhA jItavA jeha, bahupirasA jasa zravaNe khadhaka saritA cAI paNi zrI kumArapALa rAsa. munivara niya sira agni' nagna thaye| mata jo gurUvacana te mAMDI rahye; navi sahyuM. 26 kahuM te; leopuM huM mahArAMja. 27 munimuMkA ApaNuM; upAe svA mATe. 28 dekhatAM kima jhaMpAvuM 3pa; ghaNuM na meAlIsa tu mAMrAja. 29 lArusilA tihAM uDDanI karI; dheApada ke silA upira sU vacana na leApu" gurunuM Aja; gurUGeApI su" sAdhu kAja. teNui mujhakAja kasAM navisaryAM; jima janama maraNu nista 32 kAraNapaNe tara je navi calyA; Aja sa MbhArUM rhita te. hAla. gurUzrlepI pApI vaya / 'na DAhApaNi anartha rAga-dhavala dhanyAsI-rAge gADI sabaleA, va mAMna khIlA, caraNaeN ziSya, paMcasA pIlyA, mana vaMde, gipha dharatAM, je vi vi rAMdhI muni jInadhAre; 187 guja sukumAlA, kAyyA bAla. 30 31 33 khIrA. 34 jeha; DAhyA teha. 35 36 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 rASabhadAsa kavi kRta. A. kA. valI putra cilAtI, kaDI tAsa sarIre; caDhI dIvasa lagI valI phelyuM na ca dhIre. 37 vAdhara piNa viTayuM, muni metAraja sIse; tehi piNa nAvI, durjana upari rIse. 38 jaMbUkIjasa ghara gharaNuM, ati bhukhyo vikarAze; teNuI muNi bhakhIe, kUmara avaMtI bAle. 38 hAla. eNuM pari rAja karaMtare-e dezI rAga gADI DhakaNa draDha prahAra re, araNaka RSi muni, sanatakumAra sahI vedanA e. 40 khaMdhaka utArI khAla re, karaDu muni; bAhubali viMTa velaDI e. 41 balabhadra abhayakumAra re, dhannA zAlibhadA meghakumAra mAMDI rahe e, 42 mRgApUtra puNyavaMta re, vAratiga muni vaDe; zivakumAra zubhaanna to e, dhane muni tapa pUja re, vaMdu yulibhaddhaka strI parisahi je navi ca e, kiraThaMDu munirAya re, vaMdu namirAja; kumaka rISI na jaI namue. prabha viSNu kumArare, vaMduM aIma; jaMbumuni pAse namu e. 46 rAmacaMdra hanumaMtare, vAli muni vaDe; aSTA padaI dhAniM rahyA che. 47 Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ma. mi. 8 zrI kumArapALa rAsa. gotama guNa baDAra re, saMbhUti muni namuM : yazobhadra jagi jANIi e. 28 zAstra pradhumna suta kRSNa re, daitya muni namuM; pAMDava pAMca parisA khamaI e. 48 bhAva deva bhava deva re, munivara ' thAva; sirIe suta sakalAlane e. rAja riSI puMDarIka re, kumara te kaivane; dasarANa bhadra dinakara same e. pa1 adhiko ApaDhabhUta re, AdrakumAra vaDe; nadI beNa munivara namuM e. para udAI RSi siMha re, parisahaI navi ca ; kumara anAthI ati bhale e. 53 zuko sala muni deya re, nArada RSi namuM; puMDarIka paMca ke DisDa e. 54 ema munivara Age huA, huM paNi tehane bAla; loha zilA meM A gamI, je ko bhUpAla. papa maraNa taNo jagi kavaNu bhaya, jeNI vArTi jaga jAya; mana meMluMniM saMbaluM, te kAraNe DolAya. 56 dAna supAtraha jeNe dIuM, siri vahI janavara AM chatAM chavAI tihAM tasa khusI, marai to tAsa kalyANa. paNa paTakhaMDa ke rAjIe, je paNi sura avatAra, je janamyA te jAya tyA, ke thira nahI niradhAra, 58 nAMhane meTa narapatI, amarapurI rAmacaMdra muni Ima kahaI, je janamyA te jAma, 58 rAya; Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 raSabhadAsa kavi kRta. A. kA. teNe kAraNuiM nRpa gurU taNuM, vacana karyuM nahi lepa; maraNa bhAga bIhuM nahI, je bhUpati tujha kapa, 60 caupai. kepa la narapatIne jase, rAmacaMdra ArAdhaI tameM; khamata khAmaNAM karatAM Apa, paMca sAkhi baloyAM pApa. 61 lAkha corAsI ni jeha, bhamatAM pAtaga lAgI teha; keI chava pari kIdhI rIsa, tAsa khAvuM nAmI zIsa. 62 pRthavI pANI te vAu, vanaspatI chaThI trasakAya; sUkSma bAdara haNIA jaMta, te pAtaka chede bhagavaMta. 63 paMca mahAvrata aMgiM dharI, virAdhanA bhavi bhamatA karI; paMca sumati traNa gupatikhADi, michA duDa deuM karajoDi. 64 iha leka rAjataNuM vAMchAya, paralekiM sura padavI thAya; jIvita maraNa nIANuM jeha, micchA dukakaDa bhAkhuM teha. 65 vAMchiyA bhega paceMkI taNA, aMgi aticAra lAgA ghaNa; Atama sAkhi AleI karI, vayara bhAva nRpasuM pariharI. 66 cAra zaraNa manamAMhi dharI, zilAu5ri RSi sate phari; ghAsa taNuM pari dA teha, devaMgata muni hue teha. 6 muni viDaMbaNa huI jase, bAlacaMda bhaDANe tase; ajyapAla niMdANo bahu. phiTa phiTa purajana karatA huM. 68 bAlaka bratA strI cothI gAya, etA pAtiga meTA kahIvaya; ehathI pApa ziromaNi sire. je pApI muni hatyA kare. 18 munivaramAM je vara pradhAna, je AcArya nimala jJAna; tehanI hatyA karanAra, karaI jIva ghaNe saMsAra. 70 macha kacha ajagara baga sApa, adhama siM jaI pragaTaiA5; . jIhAM jAI tihAM thAi dukhI, pApI jIva kahAM nahI sukhI. 71 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mA. 8 dhAya, ekasAmala pApImAM siri, abhavya jIva dai kassi kavaNu hasyai te narapati hAla, adhama jIva jagamAMhi... menAra, pApI udAnA pradhAna, vikha detAM pAtaga havuM meTa, adhama nAgazrI AMbhI, vikha tu te dIe asAra, pApI pAlaka purAhita jeha, pili paMcahi` munivara sAya, muni hratyAnAM e karanAra, pArSI ajyapAla naranAtha, yAnuM puNya ne mATuM pApa, muni huNyAnuM pAtaga jeha, na karyuM. pATaNa ke rAja, naranArIsRpa uparikhA, khAla hakANA kharA, zaMkANA lAjye manamAMhe, pAI nRpa suM kIdhu kAja, zyAmatilAka nija bhAli havu, enDru taNA utarIA nIra, mehula kalaMkI mUrakha mada, sAyara cA zrI kumArapALa rAsa. gaya sukumAlanI hatyA mArI seAya kara; udAya rAya. jeNe utArI khadhaka khAla; mAraN hAra. kIdhuM vijJAna; metArayane svAmIsyu viti pATaNa paDayA dhUla kATa. patiMga pApa kazya pApI; mAryAM dharmaci aNugAra. hA. sadezA mekali', caMdA kala phana utaraIM, tujha * putra khapaNuM 191 72 abhavya java kahIi te; khaMdhaka sUrinA ziSya te hAya. 36 ehanA pApa tA nahI pAra; gacha nAyakanI karatA ghAta. naramala pAMme nara Apa; pratyakSa phUla nRpa pAMmyA tehu. 78 lekamAMhi gai tasa lAja; ajayapAla siri sahI dhIkakAra. jIma kiDAlokakala zrutirA; nRpa upara khedANA tyAMhi . 8. ekavIsa pATanI kheAi lAja; paNa kalaMka laghuM abhinavuM zaiAbhA nAThI enDru zIra; jImasAyara naI bheTa caMda ra 73 14 5 77 78 81 jUra; mujhe khAra, 83 Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 RSabhadAsa kiva kRta. caupaya. khAlagadra. mani khIjyuM| tasi; sarvAnubhUti deva. Ape chamatima jai bhUpatine mAri; TAlu ajayapAlanA DAMma. kalakvata huA enDru jasi". supara kIdhI bahu sura seva, khAlacaMdra melyeA tasAra, sura ra` kahA karasyuM kAma, eNi avasarepATaNanA rAya, vaDaaaratali AvyAsa, sura vAchamAM ajayapAla bhUmi nAkhI, akalANA te... gayA parAMNu, daivi rAkhI munivara AMzu. 87 caDhI turgama bAhira caraNe tihAM cAMpI rAkhI; hA. muni vacane nRpa mArI, sahI thoDA divasane kAraNe, pApa RSabha kai nara leAbhIA, karatA rAmArAmA dhana dhana.. karatAM mamatA mAyA kArimI, phoTa jo Rddhi mela atibhrUNI, ati li RSabha kahe nara keTalA, meM karai thADA divasane' kAraNe, sira leAle jagaha vigAio, lAbha leAbhai bharata bAhubalI, daI mAni leAbhai jaga adhA bhaye, krodha karI tapa bAlI, krodha ghaNA nidrA bahu, bhAgaI nRpati na pAMmate, 1 pAMca. ka phukha AhAra tesa pAmyA pApa jAya, pahe| tasi. e gamAI dhaMdha tAlu tatva A kA sabale jItyA siratAkI gaye laya jaM tu taNek nahI dUra gati 84 paraleAka; pa phAka. 28 'jAla; 85 kAla. karesa; maresa. vicAra; bhAra. jAya; thAya. viveka; aneka. 23 re 80 21 ra pAra; niradhAra. 4 Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ma. meM. 8 zrI kumArapALa rAsa. saMyama pAlaI siddha namiM, zIla na khaMDaI rekha; tehi mugati tasa vegalI, je ghaTi rAga - daiSa. 85 je hita vaMI AtamA te mukhi madhuruM bhAkha; RSabha kahe jagiM chavaDA, tene hasyuM : mitrI rAkhi. paraniMdA nara parihare, stuti navi kI jaI Apa; eNI pari Atama niramalo, aMga na lAgaI pApa, kavi kahaI pApa na kIjII pApi sukha na hoya; pApi nagara dvArAvatI, bahu dukha pAmI joya. 88 dharmane dharma ja gamaI, pApI gabhaI su pApa; dharmI parabhavi. devatA, pApI parabhava sApa. 28 ati pArSi dukha pAmitha, ajepALa naranAtha; bAlacaMdra dukhI thayo, je nahI gurUne hAtha. 100 gurU sAho nara je thaze, te nara sukhI na thAya; nija pati mahimA nIgamI, vahilo duragati jAya. 1 hemasUri sAme thayo, bAlacaMdra muni A bhavi sukha na pAmIyo, paraMbhavi dukhIye teha. 2 eha caritra haiIDaI dharI, muko pAtiga vAta; rAkha nyAya anyAya taje, vAvarI jamaNe hAtha. upatha je dhana dIdhuM chamaNuI hAthe, aMtakAli te Avi sAthi; pAtradAne pasAI karI, bhavasamudra gayA nara tari, 4 jIvataNI je rakSA karaI, mRSA vacana mukhi navi ucari; paradhana kerI na karaI Aza, te nara pAme sukha nivAsa. 5 para ramaNathI rahe vegalo, kedha mAna mehala Amale; mAyA mehanI ane mithyAtuM, parihari pApa karmanI vAta. 6 suNaI zrI gurUnuM vyAkhyAna, jIna pUjA pari cekhuM dhyAna; tapaja5 kirIyAM kaSTa nijJAna, te nara pAmaI navaya nidhAna. 7 jeha; Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 aSabhadAsa kavi kRta. A. kA. * - navanidhi pAmI te narA, bela dhari mani sela, dAna zIla tapa bhAvanA, dayAsamudra kalela. 8 para upagArI vacana sAra, bhavana biMba pUjAya; yAtrA pAtra su bhAvanA, prANu nirmala thAya. 8 vIra vacana arihaMta, guNa vyavahAra zuddha vazeSa; upasama aMgaI ANAtAM, pAmyA sukha aneka. 10 hAla. praNamI tuma sImaMdharaMjI-e dezI-rAga dhanyAzrI. aneka nara sukha pAmIyAjI, upasama agire dhArI; kuragaDu muni rAjIyejI, pahele mugati majAri. 11 sebhAgI karI samatAmyuMre raMga; dAna zIla tapa bhAvanAjI, AdarI su purUSa saMga; sebhAgI karI samatA AMkaNa-se. 12 dAna supAtri je detAMcha, sukha pAme dhanasAra; tIrthaMkara padavI lahIjI, lahai te bhavajala pAra-se. 13 zrIgurU vacana isI dharI, pALe nirmala zIla vaMkacUla vanamAMhi vasiMcha, pAmyu lakhamI lIla--0 14 tapa tapatAM sukha pAmiyojI, dekhI dhane aNagAra; sarvAratha siddhi gAjI, jIhAM eka ekAvatAra-sa. 15 mRgale bhAve bhAvanAjI, dekhI munivaradAna; bharaNuM lohI mRga rAjayojI, pApe amara vimAna-sa. 16 jIva dayA jAge pAlatAM, chUTe gaja avatAra, parabhAvi naravara rAjAjI, thayo te meghakumAra-sa. 10 paraupakAra karatAcha, sukhIyo sivakumAra: sura sevA tehanI karaMja, ApyA ratana apAra-se 18 Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. 8 zrI kumArapALa rAsa. - 21 sAra vacana mukhi bolatAMjI, sukhiye bhUja balaseThI; . sura raMjI sonI taNujI, guNe karI tasa bheTa-so. 18 chanaprAsAda karAvIAi, kIdhAM chanavara bisma; nRpa saMprati sukha pAmijI, rahe jasa kIrati zaMbha-se. 20 zrIsupAsa chanavara taNI, sItA karaI pratimAya, amara vimAne te gaijI, sura jehanA guNa gAya-so0 chana : pUjatA pAmijI, mugatipUrIno vAsa; nAgaketu naranaI namuMjI, huM tasa pagale dAsa-se. 22 tIrthayAtrA karaMtaDAMjI, cakrI bharata ullAsa; jehanI kIrti jAiM rahI che. pAmyA sukha nivAsa-se. 23 tIrtha yAtrA cita bhAvatAM. pAmyA kevalajJAna; dharmacaMda nara nirakhatAjI, lahI navaya nidhAna-so. 24 vIra vacana nAgi sUNijI, ANuM samAre sAra; kIDI ke navi co, pApe sura avatAra-sa. 25 zrIjInanA guNa gAvatAMcha, sukhI rAvaNa rAya; laMkA gaDhane rAjIyo, parabhAvi arihA thAya-se. 26 vyavahArazuddhi nIta pAlatAMcha, sukha pAmya jInadAsa; sevana kaDhA sahache lahiMcha, taskara soya nirAza-se. 27 sela- bela aMgi ghare, 2 mukI para niMdAya; niMdA Apa karaMtaDA, jIva sukhI sahI thAya, 28 khaMdhi caDhI gurU bhArata, celo caturasujANa, niMdA Apa karatA, pAmo kevalajJAna. 28 pUrva purUSa hada dhare, TALe mana mada ATha, hinapaNuM nara pAmiMi, lahaI duragati vATa. 30 - 1, niramala thayAjI 2 chaDe. Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 RSabhadAsa kadhikRta A. kA. DhAla, praNamI tuma sImaMdharUjI. e dezI. jAti garva kari vAmajI, kADhaye kaMTaka jyAMhi; dAsI udari upajI, agiM kubaDa yAMhi. mAna rahita nara je thayAjI, suNe nara muko mani mada ATha, te pAmyA sivavATa. suAMkaNI 31 lAbha taNo mada je karaijI, A bhavi paramavi hiNa gugaccha munini juoLa, pAmyo du:kha niravANa-su. 32 marIci suta cakrI taNojI, dharato harakha apAra, uttama kula kahI nAcIjI, nIca kuli avatAra-su. 33 prabhutA mada karatAM valIjI, dasAraNabhadra joI lAja; zakra taNI Rddhi dekhatAMjI, mani lAnyA mahArAja-sui 34 mRgalI mArI bhUpatijI, karate balanuMre mAna te zreNika naragiM gayAjI, jahAM nahiM tapa japa dhyAna--su0 35 tapa mada karatA munivarajI. na lahe kevalajJAna; sAsanadevI namI nahIMcha, garlsa sabhAmAM mAna-su 36 rUpa prasaMsiM ApaNuM jI, cakri sanatakumAra; sapta raMga tana upanA, kSINa navi lAgI vAra-su.0 37 zrI mada karate siMha thajI, zUlabhadra muni jeha; pUrva artha navi pAmIjI, gurUI vakhoDyo teha-suo 38 RSabha taNe suta varasa lagiMjI, mAnaI dukhIre thAya; bAhubalI sarakhe rAjIpojI, velaDII viMTAya-suo 38 pIpala taNuM chama pAnaDuMcha, caMcala jema gaja kAna; dhana vaivana kAyA asIjI, ma kare mani abhimAna-su4 kAca piMDa na pikhiIjI, abhakSa na kIjaIne AhAra; vasi kI jaI mana mAMkaDeche, te lahIM bhavapAra-su0 41 Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. 17 kAyA haMsa biM balidIAi, RSabha kahaI mana rAsa; karma rUpio sArathIjI, pheriM cihu gati vAsa-suTa kara kAli jaga khAdho sahIjIkuNe na khAdhere kALa; kAla AheDi jagi paDe che, jeNi bhakhIA vRddha bAla-sutra 43 AThaI mada mukI karI, dIo supAtri dAna; ArAdho arihaMtani, jIma ghari navaya nidhAna. 44 nava nidhAna cakrI taNuM, te lahaI nija ghara tehathI adhikAra eka i, suNi je seya supari. 45 sadagurU sevA satya vANa, jIna pUjA guNa jJAna; dayA dAna guNa upasamI, nava akhuTa nidhAna. 46 caupai. akhuTa nidhAna laghuM miMAja, gAyo kumArapAla mahArAja; sakala vinaI lAgI pAya, karajeDI kavijana guNa gAya. 47 gAtAM guNatAM kavatAM kayAMhiM, duSaNa je dIsaI matimAMhiM; te paMDita Tale tume, eNavAti sukha lahiMsya amo. 48 Agi je moTA kavirAya, tAsa caraNaraja kavi RSabhAya; lAvaNya lIbe khame khare, sakala kavinI kIrti kare. 48 haMsarAja pAke depAla, mAla hemanI buddhi vizAla; susAdhu haMsa samare suracaMda, zItala vacana chama zAradacaMda. 50 e kavi moTA buddhi vizAla, te AgaliM huM murakha bAla; sAyara Agali sarevara nIra, karatI teDIyA chaNunI khIra. 51 kharekhAMDa vRta sarikhA jeha, huM sevaka muja ThAkura teha; tehanA nAma taNaja pasAya, stavI kumArapAla pirAya. para rAsa race miM raMgaI karI, krodha mAna mAyA pariharI; para upakAra nija sukhanI kAma, kI rAsa paMDita sIranAma. 23 Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA pUrva je mahA paMDita hava, sUri sema 1paMDita abhina. paMcAsami pATi kahyA, tapAgaccha siri TIke thaze. 54 teno ziSya supurUSa kahivAya, jInamaMDaNa nAmi vijhAya; kumArapAla prabaMdha ja karyo, suNatAM naranArI cIta Tharyo. 25 zAstraI saMkhyA aDatrIsa, graMtha karyo gurUnAmI zIza; saMvata-caMda bANuMo bhale, kumArapAla gA guNa- nIle. pa6 kAvya loka gadha jUnAM jeha, ketAeka mAMhi A teha; ketAeka bhAva gurUmukhathI lahyA, te miM jeDIM vivarI kahyA. pa7 soya grantha havaDAM vaMcAya, manamAM mata rAkhI zakAya; te prabaMdha mAMhiM che jaryuM, RSabha kahe meM ApyuM taryuM. 58 ketAe gaMbhIra bala tihAM jeha, rAsamAhe maI jANyA teha, ketAeka paraMparAI vAta, te joDI AMNyAM avadAta, 58 chana zAstra anerAM bhalA, tihAMthI vacana suNyA ketalA; rAsa bhaththu AMyA teha, AMdhyuM nitizAstra valI jeha. 60 hetu yukita draSTAMtaha jeha, zAstra anusAra ANyA teha; vacana virUddha kahuM heI jeha, michAdukakaDa bhAkhuM teha. 61 kavitta kAvya loka meM duhA, karyA kavi je AgaI huA sarasa sukomala AMsthA jeha, rAsamAMhi leI ANyA teha. 62 eNaparibela ghaNuM mani dharI, rAjaRSi guNa mAlA karI; siddha kAmajamAlIIvarI, brahma sutAI sAra mujha karI. 62 brahma sutA caraNe namI, gA bhaNuI guNaI je sAMbhaliM, te ghari 1 suMdara 2 kalyA. ati kamaranariMda ANaMda. 6 Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. ma. zrI kumArapALa rAsa. 18 hAla. rAga-geDI-manamehanA-e dezI. kumArapAlanA nAmathI manamehanA, mujhaghari maMgala cAra lAla manamehanA; manaha mane ratha mujhaphama. nAmiM jayajayakAra-lA. 65 suMdara gharaNuM zobhatI-ma. bahina baMdhava jeDi-lA. bAla rameM bahu bAraNuM-ma. kuTuMba taNuM kaI keDi-lA. gAya mahiSI dujhatAM-ma. suratarU phalIo bAri-lA. sakala padAratha nAmathI-ma. thira thaI lakhI nAri-lA. 67 ga, zaga, bhaya vegale-ma. kumArapAlane nAmiM;-lA. sura nara kinnara baMtarAma samaryA Avi kAmiM-lA. 68 vAghasiMhagajavara viSadharA-ma taskara lehanI dhAra;lA. jala teu tasa navi naDema ma dahe visama vikAra-lA. 68 teNe kAriNuM maI gAI-ma rAja RSi mahArAya -lA. mUrakhani mani upanI-ma. zrIgurU caraNa pasAya-lA. 70 dUhA. zrIgurU caraNa pasAuli, meM gAyA guNa Aja; hIra muninA nAmathI, mujha sarI sahu kAja. 71 hAla, rAga-mArU -girimAM garo-e dezI. svarge sAtha soLe navi lAbhiire-edezI. kAja sakala mujhasiddhA hIranAmathIre, hIra samo nahIM koya, jagamAre, ja jasa paDahe he jagi vAchao re. 72 sAhi akabara jeNi pratibaMdhiore, samajhA chanadharma, tehare; te jaina zirAmaNuM sahI karyo re. 73 1 sanamukha zreyasAhamAM karyo re. - - - - - - - - Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 RSabhadAsa kavi kRta. A. kA. sAhi akbara Apamukhi ema uccara, kahyu mAMgA gurU hIra, mepere; me. tuA lIjai haya hAthIAre. 74 hIra paTTadhara vIranA tihAM beli, suNi hA akakakharasAhi, gAjIre; gA keADI eka na lIjI re. upa RddhiramaNI te maMdira hayavara hAthIAre, tenAvi mujhakAMmi, sAhajIre; sA. hama kIra khudAyake re. cha eNui vacane sAhaakakabara rjyo tidhaNuMre, nAMma jagatagurU jeha,jagamAMre; ja hIti sA sAhI baDA re. 77 tava dalIpati akakabara gAjI karI kahare, hIra kahyu mujha leha, merAre; me je mAkiMga seA dIjI+ re. 78 hIra kahai suNi akakabara gAjIyA tathyAre, huM mAguM tuhma eha, dIi re; dI vAsara AThe amArInA re. 79 tava sAha akakabara khelyA Apa sumAhathIre, lIjai dina tuma khAri,bhIkannure; bhI. Ar vastu gurU mAMgI re. 80 hIra kai suNi hamAu naMdana kare, vacana amArU eha, kI. jaga sAre bahu tava sAhu akakabar hirar karIne mukatAre, paMkhI mRgalA cAra, katAre; ke pazu pramukha te cheADIAM re. 82 DAmara talAvamAM jAla na dhAlai keA valIre, na karai jIvasahAra, nara kAre; na0 nIcakama niva Adari re. 83 gAya bhIMsa naIM vRSabha TAlAM mahiSanAre, tAsa na lai kAi nAMma,jagamAMre; ja jIvitadAMnatasa ApIu re. 84 daMDa dANu ne puchI ghUe jIjIere, te mukayA sulatAna valI, tIrathere; tI. tIrtha mukayuM DikuM re. 85 1 bhIkSu. kAja re; sukhI re. 81 Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha. zra. 8 zrI kumArapALa rAsa. 201 giri senuM je sAhIba akabara ApIre, hIragunihAthiM, jeNe; je kIdhure kIdhu pustaka bheTayuM re. 86 dAya karajeDI akabara gAjIIma kahaIre,era kahe kachu kAma, mepaIre; meAja nivAje jaga gurUe re. 29 kuMmara nahi hemAcArya jehavore, te tehathI adhika prIti, bahumAre; be hIragurUne abarAM re. 88 virapaTTadhara hIravijaya gurU rAjIo, tehanuM jagamAM nAma, lIjaI; lI. kAja sari chama ApaNuM re. 88 kAja saraI nara ApaNuM, nitya ja gurU hIra; vijayasena tasa paTTa ghaNuM, saMyama dhArI dhIra, 80 hAla. praNamI tuma sImaMdharajI--e dezI saMyama dhArI zubha matijI, vijayasena sUrida; kumata timirane TAlavAjI, 3 pragaTayo punimacaMda sarIsara ! praNamu tumhAre pAya dina dina gacha dIpAvIejI, hIra taNaI supasAya, suAM. 81 jeNuI akakambara samajAvIejI, bhAkho dharma vicAra; vAda sabhAmAM jItIo, jesaMgajI jayakAra-sU0 42 ziva sanyAsI baMbaNAjI, bhaTTa paMDitanI re Di; vAda karaIvA kAraNaIjI, milIA ketI keDi-sU0 83 paMDita kahaI suNe akabarAjI, navi mAni gaMgara; zAstra na samajhaIe valIjI, sAMI te ehathI dUra-sU0 84 zAha akabara belIA, kayA kahiM te baMbhaNAna ! hiIra paTedhara belIocha, suNaI ho sulatAna-sUTa 85 1. kumAranaride jevI rIte hemore 2. suri 3, udaya Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 khA, kA. RSabhadAsa kavi kRta. biMba pratiSThA kAraNejI, ANe gaMgAre nIra; e nAkhi jana asthInejI, dhoI bhaIla zarIra-sU0 86 sUryadeva dekhyA vinA, aho na khAuM re ana; asta heI tava AkhaDIjI, kaSi bhAkhe Ima mana-sU) 87 siddhadeva sAMI namuMcha, jehanA guNa ekatrIsa, paMca varSathI vegaLa, deya gaMdha nahI Iza-sU0 88 pAMca rasa jeNaI pariharyAjI, ATha pharasa traNa veda, zarIra nahI ke siddhanaMjI, kare saMga nikheda-sU0 88 upajaI nahI saMsAramAMjI, nahI paMcai saMsthAna; e paramezvara maha taNajI, gAna kare sulatAna-sU0 100 nirAkAra sAMI namuMcha, mAnuM era AkAra; krodha mAMna mAyA nahI, nahI strI saMga lagAra-sUka cakra gadA pharasI gharaIjI, beli jarUre mAMhi; dadhI cere ge cAratALa, vaMza vajAvaI tyAM hiM-sU0 2 gArI maMsa bhUkhI sadAjI, iza gali rUMDamAla; jerU Age nAcatajI, gyAna gayA huA bAla-sUtra 3 zaiva saMnyAsI baMbhaNAjI, bhaTa paMDitanI re joDi; strI ghanathI nahI vegalAjI, e jagi maTi khoDi-sU0 4 ugyA vinA anna vAvaraijI, asta hoI tava khAya; pAMce IdrI mekalAMcha, dina AraMbhe jAya-0 5 leha zilAnuM valagatAMjI, navi tarII niradhAra; jasa kari lAgAM tuMbaDAjI, te pAmyA jala pAra-sU0 6 zeva deva gurU e sahIjI, inakA dharma asAra; azva aja nara mAratAjI, kayuM karI pAMmi pAra-sa. 7 dharma a paNa pariharajI, gurU muko guNahIna; deva kudevaha chaDIIjI, jIma munivara sira veNu-sU0 8 Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 03 ma. mai. 8 zrI kumArapALa rAsa. eha sarUpa haI dharmakAjI; suI akabara zAha, tuhathiM je kahe kharAba, se dunIo maImi saccAya-sU0 8 eNe vacane nUpa harakhIejI, sarisavAire nAma; jIvadayA jaga vistarajI, chaha akabaranAM ThAma-sUtra sabhA samakSa prasaMsIejI, zaiva na rAkhIne zarama; jesiMgajI sAce kIo, sAce te janadhamasa. 11 sAhi akabara ema kahIejI, jagami sAco re hIra, unakA celA cAhiIjI, tuhabhI avala phakIra-sU0 12 maNigharano mada tihAM lagIjI, na karaI garUDa prayANa; aMgaTopa bala tihAM lagiMjI, subhaTa na lAgAM bAMNa-sU0 13 madamayaMgalabalatihAM laviMcha, chatAM navi uThe re sIha; aMdhakAra bala tihAM lagiMjI, jahAM navi uge re dAhasU0 14 bhaTabaMbhaNa mada tihAM laMgiMjI, na mile jaina sulatAna. vijayasena sUri dekhatAMcha, vAdI melyuM mAna-sUtra 15 seya sUri gurU mAharajI, sakala leka siNagAra; vijayasena suri dekhatAM. phalIojI puNya sahakAra-su. 16 tehataNe pATe hojI, zrIvijayadeva gaNadhAra; tasapada paMkaja sevatAMcha, hayaDaI harakha apAra-sU0 17 hAla. rAga dhanAzrI. hiMvire hiMvire puNya pragaTa bhayo, te mani mujha mati eha AvI; rAsa ragi karyo saMsAra sAgara taryo, - puNyanI koTaDI mujhaha phAvI-paM. 18 1 gAma. 2 sUra. Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. ko. 204 RSabhadAsa kavi kRta. sela saMvari jANi varSa sittari (1670), bhAdavA sudi subha bIja sArI; vAra gurU guNa bharyo rAsa RSabhe karyo, zrIgurU sAthiM bahu buddhi vicArI-purA 18 dIpa jaMbuA mAMhi betra bharathiM bhaluM, deza gujarAtimAM seya gAyacyuM rAya vizala vaDe catura je cAvaDe, nagara visala teNaI vege vAcyuM-pu. 20 seya nayari vAsi prAgavaMzi vaDe, mahirAjane suta te sIMha sari; teha trAMbAvatI nagara vAsi rahyA, ' nAma tasa saMdhavIsAMgaNa pe-30 21 tehane naMdane RSabhadAse kaLe. nagara trAMbAvatI mAMhi gaye; . kuMmara naresarU rAjaSi birUda dharU, nAmathI navanidhAna pA-pu. 22 Iti zrI rAjaRSi birUda dhAraka zrI kumArapAla nRpa thA saMpUrNama. saMvat 1815 nA varSe bhAdravA vadi 2 bheme zrI pATaNa nagare. iti zeTha devacaMda lAlabhAi jaina pustakedvAre graMthAMka 70 (Iti jaina gurjara sAhitya dvAre graMthAM 8) 1 nirakhe. 2 saMvata 18ra varSe caitra suda 13 zrI tAjagrAme sAbI 5 premajI rUpacaMda paThanAthe lakhita ThAmanacha vAsaNa bhATa che zubha bhavatu e prati uparathI pAThAMtara karyA che. te prata dhAbaMdaranA saMdhanA bhaMDAranI che. dhanAra muni saMtavijaya. Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi patra. khaMDa 1 le. pRSTha. oLo. azuddha zuddhapRSTha. eLI. azuddha. zuddha. 2 18 vinA jANaI. vinA na 43 21 yaMgadeva caMgadeva jANuI. 44 che dhajAvaMta lajAvaMta 4 : khApa khAya. 44 10 sumari supari 4 14 jeNaI jeNuI 45 20 bhAva deva bhAvaya 5 21 bhalAlI bhalAvI 46 6 lAya lAi 6' 18 karampa karasyaI 46 6 dina die 8 2 pAghaDI pAghaDI pa0 3 zaMgAra zRMgAra 8 8 TUMkAi mUkaI 50 33 caMdra rUkano caMdrarUdrane 11 2 coTuMTa cahuM TaI 50 15 deva idra devaIdra 11 17 TakanI TekanI 50 20 sahIrare sahAre 16 1 dekhaI dekhahI 51 7 vaTho vaMThe 20 21 AlAyabare AlApare 51 12 dhama dharma 22 12 bhAge mAgI para 13 harakhita harakhi 22 20 belAI lai 54 20 nAdanAri nAvinAri 34 6 sAmasaMdha rAmasagha pa6 13 bheja rAja bhojarAja 35 12 kaDa kaDu 57 11 viNasi6 viNa siluM 37 2 kIjAI kIjai 57 11 vinAsi vinA si 38 16 tujhene tujhane 58 16 dhama dharma 40 22 bharyo bhayo 60 7 atha artha 41 12 tANuo vANuo 10 11 zaMkarana zaMkaranaI Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha. oLI. azuddha. zuddha, pRSTha. oLI. azuddha. zuddha 60 16 bhara nara 72 11 tihAdaI tihA raI 60 17 gukhatI gupatI 74 8 sahaI gurU sahagurU 60 20 vizvaDa vizvakarmA 77 2 jhaMpa jhupa 61 14 kAno kAke 78 - 18 zuk zuka 61 14 kha zIkha 78 24 sUpa rUpa 61 18 DAMmi Thami 80 6 magAye maMgA kara 15 mAOM mArai 80 15 kami karmi 62 16 kaccha karaI 81 21 bhalaI malaI 62 21 jAtalA ATalA 86 14 Are are 67 8 karaI kahaI 88 19 saMta suta 68 13 kuMmara niraMdare kuMmara- 00 10 majhA mujha - niraMdare 81 15 pRNyaha pUNyaha 68 13 eNinAvi eNi nahi 71 21 sakahI sahI pRSTa 86 kaDI 37- kavita. pUravi tApasakaNuM pAtra ama jANuM pUje bhojana pahele AhAra dIIto bhakhavuM sujhe. mAle jalane kaMThi bhega pragaTa nahIM chAne; karUM kuTuMbane poSa gagani phala caruM lobhANA; chetaryo chapa jAuM nahI kRSNa varNa kAga sahI; niguNu janamikAM mIMDho vApasavAta vivari kahI. 37 vApasa vacana zravaNe suNa, nRpa kahe seya abhAga; guNa hINuM nara jANaje, jeha murakha chAga. 38 Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavicarataI na karUM chati, sarovara nadI na DohaluM; mujhathI bIpII na koI, carama te pazama paTeluM, jagani kAja mujha deha, mAMsa mukha vimAM kare; lIMDI Akhadha kAjI, anaIvelI kAma anera; viSadhara viSa mujha navi caDhaI, pavitra na rahu bApare; adhama naranaI teli, rAjA mujha naI kAM kare. 38 pRSTha. eLI. azuddha. zuddha, pRSTha. oLI. azuddha. zuddha. 48 7 kaDhA dokaDA 138 12 pima pAMmi 88 6 karabe karo 141 17 traTI traTI 100 10 gaguTo gaMgeTa 14ra 8 unarI utarI 100 21 udayamatrI udayanamaMtrI 147 6 kRSNa deva kRSNadeva 102 3 rati rAti 151 4 caMdana caMdananaI 104 23 hasa dasa 151 17 suyana supana 105 3 vacatta vacana 157 7 sAcya sAhATya 110 17 dare detere 158 2 thAyanA sthApanA 111 23 sahAI sayAI 158 11 mUka 115 14 kalaba nagarane kalaMbana- 162 20 to te garane 164 6 agi aMgi 120 17 agi aMgi 165 15 baMdhana baMdhana 123 16 mInati vinatI 168 13 veda na vedana 124 17 asakha asaMkha 168 17 sahIta rahIta 126 17 suNe suNa 17ra 14 hema suri hemasari 135 5 kumArapAla kumArapAla 1732 suvasAre suvasare 137 16 A laI AlaI 173 4 masa maMsa Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha. enI. azuddha. zuddha. dhAtA piMgala 175 17 dAtA 180 16 piMgala 181 11 nahI 192 19 halI 193 13 197 4 199 '' 200 13 204 11 201 5 galaka 217 1 strA 222 15 tri 223 12 yama 224 5 jayA 227 21 citta jeha DelI 232 232 kuNu 234 jIna dharma 234 pAmaya 237 pAnaI peSadhavrata poSadhavrata 237 sApAla kumArapAla 238 238 240 240 240 kula jainadharma lagai jasyA mitrI carma pRSTa. eLI. azuddha zuddha 230 12 kArANi kAraNi 232 1 seta jayA vitta 12 pavatuM 19 kumara 15 ana 17 sAya 10 nI 22 khama satI pata kumarI ana sAyara thI khAi dhRta 5 dhRta cha pAMsase pAMcase 1 atisAra aticAra 16 AhAra AhAra 18 asyAA- asyAa vicAra vicAra Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudhdhi patra. khaMDa 2 jo. pRSTa enI azuddha zuddha pRSTa ALI '; 8 Aya 24 pa jyahAM 7 siMhayari kiriya jAhavaIjI 8 10 11 12 22 15 4 18 4 19 13 20 6 21 4 nirha ta jana muna bhAvikA tari 31 14 3ra 4 pANi 23 5 kA 34 kara 14 vAbhaja 32 1 19 mAr 34 * 34 2 karatI 15 bhagI 4 zrImuni sutrata Apa 4. jyAhAM sihapari 41 kiriyA 42 nAhAvajI 43 vAta janma tAri paNi kahyA lAbhaja 57 mAyA 57 2 aNuelavI aNukha pada lAvI paTa karatI 61 bhAMgI ra zrImAna sutrata muni bhavikA niradaha 43 45 48 4. para 54 4 7 zruMga 20. hema surada 6. munivara nAma=hi sara su zuTi 14 muAya| bhAvi nIMpAmAM azuddha zuddha. zrImuni sunnata zrImuni suvrata zrRMga Dumasuri Ta suma su'yA bhavi nIMpAyAM 17 dhajA DaDA dhajADaDa 5 nara pAla naradepAla 17 . 33 3 20 21 4 jhabukaNa jhabukaI sthA scA Akhi vecane karaNa jI pAtra vi munivara nAmahi jIvavara AMkhi vacane karaijI pAtra miSTha jInavara Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha. oLI. azuddha. zuddha pUSTa. oLI. azuddha zuddha 76 11 cadanane caMdanane 106 8 saDA saMkA 68 5 lalaI belAI 141 2 pacAvyuM paccakhyuM 73 20 vAna vAvaI 141 2 tapatI tapanI 84 21 rekharU zekharU 143 27 gAI gaI 85 20 vatadhara vratadhara 144 1. adhakAra aMdhakAra 88 8 kuma kuMbha 157 18 prANIo prANIDA 112 14 dha Na dharaNa 171 2 caIda cauda 112 15 muja muMja 172 8 lAThuM lADu 113 13 A aA 177 22 ragaI. raMgaI 115 2 kahuM karUM 178 4 vAva vAvara 117 3 tayAM gayAM . 178 4 peTa poTa 118 5, bAla bAla 186 20 vamaca vacana 123 4 bharatA bharatAra 187 1 rahe rahyo. 125 6 meI sei 188 2 caDhI aDhI. 126 18 ATha ADhara 188 8 DhakaNuM 127 11 kIija kI jaI 180 22 nimala nirmala 128 12 maniraga maniraMga 181 13 piTu meTuM 128 21 sAtAI sAta 101 15 leka leka 131 14 aDhAra Ara 181 18 pAta pApI 134 8 parahare paraharare 182 7 arUara tarUara 15 6 laNuM taNuM Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIAgamAya samita taphathI prasiddha thayelA granthAnI yAdI. graMthanuM nAma, tenA kartA vigere. 1 x Avazyaka bhAga 1 zrIsudharmAMravAmAkRta, zrIbhadrabAhusvAmIkRta niyu"kti ane zrIharibhadrarinI TIkA sahita. 2 x Avazyaka bhAga 2 upara pramANe. ka. 3 x Avazyaka bhAga 3 4 x Avazyaka bhAga 4 5 x AcArAMga bhAga 1 zrI sudharmAMsvAmIkRta, zrIbhadrabAhusvAmIkRta niyukti ane zrIzIlAMkAcAyanI TIkA sahita. 1-8-0 6x AcArAMga bhAga 2 upara pramANe. 2-4-0 7 x auSapAtikatra zrIabhayadevasUrinI TIkA sahita. "" .. 13 x bhagavatIsUtra bhAga 2 upara pramANe. 14 x bhagavatIsUtra bhAga 3 0-12-0 8 thI 11 x paramANu, nigAda, puddagala ane badhe chatrIsI, 0-6-0 12 x bhagavatIsUtra bhAga 1 zrIsudharmAsvAmIkRta, zrIabhayadevasUrinI TIkA sAthe. 99 15 x samavAyAMga upara pramANe. 16 x nandIsUtra zrIdevavAcakagakRita, zrImalayagirinI TIkA sAthe. 17 x eniyukti zrIsudharmAsvAmIkRta zrIbhadrabAhusvAmIkRta niyueNMti ane zrIdrANuAcAyanI TIkA sAthe. x A nizAnIvALAM pustaphA sIlakamAM nathI. mUlya. rUA.A. pA. 2-8-0 3-0-0 3-6-0 1-0-0 3-8-0 3-2-0 3-8-0 91010 2-2-0 31010 Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka. graMthanuM nAma, tenA kartA vigere. mUlya. 18 4 sUtrakRtAMga zrI sudharmAcAryakRta, zrIzazAMkAcAryanI TIkA sAthe. 2-12-0 18 4 prajJApanA satra (pUrvadha) zrIzyAmAcAryakRta, zrImalayagirinI TIkA sAthe. 3-1420 4 prajJApanAsUtra (uttarArdha) upara pramANe, 1-12-0 21 4 sthAnAMgasUtra (pUrvAdha) zrIsudharmAsvAmIkRta, zrIabhayadevasUrinI TIkA sAthe. 2-12-0 22 x sthAnAMgasUtra (uttarArdha) upara pramANe. 4-0-0 23 x aMtakRdrazAdi traNa sa, zrIabhayadevasUrinI TIkA sAthe. 1-0-0 24 x sUryaprajJapti, zrImalayagirisUrinI TIkA sAthe. 3-8-0 25 jJAtAdharmakathAga pUrva-munivaryakRta zrIabhayadevasUrinI TIkA sAthe. 1-12-0 26 x praznavyAkaraNa pUrva-munivaryakRta, zrIabhayadevasUrikRta, TIkA sAthe. '1-12-0 27 4 sAdhu-samAcArI-prakaraNa pUrva munivaryakRta (vinA mUlya) 28 x upAsakadazA zrI abhayadevasUrinI TIkA sAthe 0-100 2 thI 32 be aSTaka-prakaraNa tathA be darzana samuccaya kartA zrIharibhadrasuri ane bIjA 0-4-7 nirayAlIsUtra zrIzrIcaMdrasUrinI TIkA sahita. 0-12-4 vizeSAvazyaka gAthAno AkArAdikrama. 0-pa-0 vicArasAraprakaraNa zrIpradhumnasUrikRta, zrI mANikyasAgare racelI chAyA sAthe. 0-8-0 gacchAcArapayannA zrIvAnaraRSinI TIkA sAthe. 0-6-0 dharmabiMduprakaraNa zrIharibhadrasUrikRti municaMdrasUrinI TIkA sAthe. 0-12-0 4 A nizAnIvALAM pustake sIllakamAM nathI. 33. 34 35 36 37 Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 aMka. graMthanuM nAma, tenA kartA vigere. mUlya 38 vizeSAvazyaka bhAga 1 jinabhadragaNikRta, gujarAtI bhASAtarakta mI. cunIlAla hakamacaMda 2-0-0 jaina philephI (aMgrejImAM) vIracaMda rAghavajI gAMdhIkRta 1-4-0 4. yoga philosepha e che 0-14-0 41 karma philasaphI , 0-12-0 rAyapasesUtra sthavirakRta zrImaliyAgarinI TIkA sAthe. 1-8-0 43 ' anugadvAra zrI hemacaMdrasUrikRta 44 naMdIsatra (bIjI AvRtti). juo naMbara 16. 2-4-0 vIrabhaktAmara upAdhyAya zrI dharmavardhanagaNita saTIka tathA - nemi-bhaktAmara zrIbhAvaprabhasarikRta saTIka, gujarAtI - bhASAMtara sAthe. 46 caturvizatikA zrI bappabhakrisUrikRta, TakA tathA gujarAtI bhASAMtara sAthe. stuti-caturvizatikA zrIzebhanamunirAjakRta, TIkA tathA gujarAtI bhASAMtara sAthe. chapAya che. 1. paMcasaMgraha. 2. vizeSAvasyaka bhAga 2 gujarAtI bhASAMtara sAthe 3. AcArapradIpa. 4. Avazyaka zrImalavagirikRta TIkA sahita. 5. nandIAdi akArAdikrama. 5. caturvizatijinAnandastuti zrImavijayagaNita, TIkA tathA gujarAtI bhASAMtara sAthe. Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. sarasvatIbakatAmara zrIdharmasiMhasUrikRta tathA zAnti-bhakatA mara zokativimalamunirAjakRta. TIkA tathA gujarAtI bhASAMtara sAthe. 8. ghanapAla-pacAzikA, TIkA tathA gujarAtI bhASAMtara sAthe. 9. bhaktAmara-stotra zrImAnatuMgasUrikRta, zrIguNAkarasUri temaja upAdhyASa zrImedhavijayakRta TIkA sAthe. - 10. jainadharmavarastotra zrIbhAvaprabhasarikRta, pA TIkA sahita. lIMbaDI Adi bhaMDAranI prationuM sacI-patra. 12. lokaprakAza (gujarAtI bhASAMtara sAthe) vya loka prakAza, 13. jIvasamAsa. 14. pravajyAdi kulake. 15. stuti-caturvizatikA zrIbhanamunirAjakRta, zrI jayavijaya pramukha cAra munIzvaree racelI TIkAo sahita. 16. bhavabhAvanA. pustake maLavAnuM ThekANuM - lAyabrerIana, zrIgamedaya samiti, zeTha vada lAlabhAi dharmazALA, baDekhA cakale, gopIpurA, surata, Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha devacaMda lAlabhAI jaina pustakedAra phaMDa taraphathI prasiddha thayelA granthanI yAdI. aM granthanuM nAma, tenA kartA vigere. mUlya. rU.A. pA. 1 4 zrIvItarAgastotra zrI hemacaMdrAcAryakata, zrIprabhAcadrasUri e racelI temaja munizrIvizAlarAjanA ziSya racelI TIkA sahita. ' , , ' -- 2 4 zramaNapratikramaNusUtravRtti pUrva munivayeta. 0-1-ka - 3 4 syAdvAdabhASA zrIgubhavijayagaNita. . 0-1-6 4 4 zrIpAkSikasUtra, khAmaNA ane pAkSika sutra upara - zrIyadevasUrikRta TIkA sahita 0-6-0 5 x adhyAtmamata parIkSA mahAmahopAdhyAya zrIyazavijayakRta svapajJa TIkA sAthe 0-60 6 4 zrIDikSaka prakaraNuM zrIharibhadrasUrikRta, zrIyazovijaya ane zrIyazobhadranI TIkA sAthe 7 4 zrIkalpasUtra zrIbhadrabAhasvAmIkRta, zrIvinayavijaya upAdhyAyanI TIkA sahita 0-12-0 8 4 vaMdArUvRtti, zrIdevendranI TIkA sAthe che 4 dAnakalpadrama (pannA-caritra) zrIjina kIrtisUrikRta 0-6-0 10 4 yuga philosophI (aMgrejImAM) zrIyuta vIracaMda rAdhavajI : gAMdhIkRta 0-5-0 11 4 jalpakalpalatA munizrIratnamaMDaNakRta * aMka 1 thI 28 sIllakamAM nathI. Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka granthanuM nAma, tenA kartA vigere. sabhya. 12 x yeAgadRSTisamuccaya zrIharibhadrasarikRta, skrepana TIkAsAthe 0-3-0 13 x karyuM philosophI (aMgrejImAM) zrIyuta vIracaMda rAdhavajI gAMdhIkRta 14 x AnaMda kAvya mahedadhi mAkita 13 (gujarAtI kAnyAnA sagraha) 15 x zrIdhama parIkSA paMDita padmasAgarakRta 16 x zAstravArtAsamuccaya zrIhabhidrasUriSkRta, zrIyavijaya upAdhyAyanI TIkA sahita 17 x kaprakRti zrIzivazarmAcA kRta, zrImalayagirisarinI TIkA sahita 18 x kalpasUtra zrIbhadrabAhusvAmIkRta, zrIkAlikAcAnI kathA sahita 19 x paMcapratikramaNa sUtra, prAcIna munirAjakRta 20 x AnaMda kAvya maheAdhi mAkitaka 2 juM ( gujarAtI kAbyAnA saMgraha) 0. *-10-0 01410 -2-20 0-98-0 -8-0 -4-0 21 x upadezaratnAkara, zrImunisuMdarasUriSkRta 22 x AnaMda kAvya mahAdadhi naitika 3 ja (gujarAtI kAvyeAne saMgraha) 7-10-0 0-2-0 0-20 23xcaturvizatijinAna dastuti zrImerUvijayagaNikRta 24 x SaTTapurUSacaritamunikSema karagaNikRta 25 x sthUlabhadracarita zrIjayAna dasariSkRta 26x zrIdharma saMgraha bhAga zrImAnavijaya upAdhyAyakRta 1-0-0 0-2-0 x A nizAnIvALAM pustakA sIllAmAM nathI. 0-10-0 1-4-0 Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka granthanuM nAma, tenA kartA vigere. 27 x saMgrahaNI sUtra zrIzrIcadrasUriSkRta, zrIdevabhadrasUrinI TIkA sahita 0-12-0 28 x samyakatvaparIkSA (upadeza zataka) zrIvibuddhavimalasUriSkRta 0-2-0 29 x lalitavistarA ( caityavaMdana satra ) zrIharibhadrasurita zrImunicaMdrasUrinI TIkA sahita 30 Ana dakAvya mahAddhi mAkitaka pRthuM ( gujarAtI kAvyAtA sagraha) 31 x anuyAgadAra sUtra (pUrvAdha) zrIhemacaMdrasUriSkRta AnaMda kAvya mahAddhi naitika 5mu ( gujarAtI kAvyeAnA saMgraha ) kara 334x utarAdhyayana sUtra bhAga 1. zrIbhadrabAhusvAmIta niyaMti ane zrIzAMtisUrinI TIkA sahita 34 x malayasuMdarIciratra zrIjayaMtilakasUkRita, 35 x samyakatvasati zrIharibhadrasUriSkRta zrIsa dhatilakAcArya nI TIkA sahita 36 x utarAdhyayana bhAga 2, zrImadrabAhusvAmIkRta niryuM kita tathA zrIzAMtisUrinI TIkA sahita 37x anuyAmadAra sUtra (utarA) zrIhemacaMdrasUrikatta 38 x guNusthAna*mArAha zrIratnazekharasurikRta, svapana TIkA sAthe. 39 x dharmasaMgrahaNI bhAga 1 zrIharibhadrasariSkRta, zrImalayagirinI TIkA sahita 40 x dharmakalpadruma zrIudayadhama~gaNikRta x A nizAnIvALAM pustakA sIlTakamAM nathI. mUlya. 01610 0-12-0 0-100 7-10-0 9-4-0 0-6-0 1-0-0 1-12-0 01910 18-0 1-0-0 Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-4-0 aMka. granthanuM nAma tenA kartA vigere. mUlya. 41 4 utarAdhyana bhAga 3, zrIbhadrabAhusvAmIta niryukita - ane zrI zAntisUrinI TIkA sahita 1-14-0 42 4 dhasaMgrahaNu bhAga 2 zrIharibhadrasuriphata, zrImalayagiri, AcAryanI TIkA sahita. 43 Ananda kAvya mahedadhi mauktika DaDuM (gujarAtI kAvyono saMgraha) 7-12-0 44 4 piDaniryukita zrIbhadrabAhusvAmIkRta, zrImAlayagiriAcAryanI TIkA sahita 1-8-0 45 x dharma saMgraha (utarArdha) zrImAnavijaya upAdhyAyakRta 1-4-0 46 4 umitibhavaprapaMcakathA (pUrvArdha) zrI siddhaSi munirAjakRta 2-0-0 47 4 dazavaikAlika sUtra zrIzaAbhavasUrikRta, zrIharibhadrasurinI TIkA sahita. 2-8-0 48 zrAddhapratikramaNa sUtra, zrIranazekharasUrinI TIkA sahita. 2-0-0 48 4 upamitibhavaprapaMcakathA (uttarArdha) zrI siddhaSi munirAja 2-0-0 50 x jIvAjIvAbhigama sUtra zrImalayagirinI TIkA sahita. 3-4-0 51 senana (praznottara ratnAkara) zrIgubhavijayagaNita 1-0-0 para 4 jakhkhadIpaprajJapti (pUrvArdha) zrIzAnticaMdranI TIkA sahita. 4-0-0 53 Avazyaka vRtti TippaNa zrI hemacaMdrasurikRta. 1-12-0 54 4 jIpaprajJapti (uttarArdha)zrIzAticaMdranI TIkA sahita. 2-00 55 x devasIrAipratikramaNa pUrva munivayakRta. 56 zrIpAlacaritra (saMskRta) zrI jJAnavimalasarikRta. 0-140 pa7 sUktamutAvali. 2-0-0 * A nizAnIvALAM pustako sIllakamAM nathI, Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 paha 60 ,63 kara 63 64 65 }; 67 viMzatisthAnakacarita zrIjinahaSa~gaNikRta. kalpasUtra zrIbhadrabAhu svAmIkRta, zrIvinayavijayanI TIkA sahita. sukha samAcArI zrIzrIcaMdrAcAryuM kRta. sirisirivAlakahA (zrIpAlacaritra) zrIratnazekharasUriSkRta. 1-4-0 pravacanasArahAra (uttarA) zrInemicaMdrasUriSkRta, saTIka. 4-0-0 lokaprakAza bhAga 1lA dravyalokaprakAza sapUrNa, upAdhyAya zrIvinayavijayakRta. AnaMda kAvya mahAdadhi mAkitaka 7 mu. (gujarAtI kAbyAnA saMgraha) zrItattvArthAdhigasUtra (adhyAya 1 thI 5, pahele bhAga) vAcakava umAsvAtikRta, siddhasenagaNinI TIkA sahita. 16-0-0 navapada laghutti, zrIdevaguptasUriSkRta svapanavRtta. 1-0-0 69 sadara pustaka. e 70 B aka granthanuM nAma tenA kartA vigere. pravacanasArAhAra (pUrvAdha ) zrInemicaMdrasUriSkRta, zrIsihasenasarinI TIkA sahita. taMdulaveyAliya ( causaraNa ) zrIvijayavimalanI TIkA sahita. zrIpaMcavastuka, zrIharibhadrasUri viracita strApanavyAkhyA sameta. (presamAM) pAya caiAsaraNapayannA kAkAza zrIrAjazekharakRta. aSTalakSI (a'ratnAvalI), samayasundaraupAdhyAyakRta. jinaprabhati stotrAdi, mUlya. 310-0 18-0 1-0-0 2-0-0 017-0 2-0-0 1-8-0 Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokaprakAza (kSetra leAka vagere). (bhAga 2 jo 3 jo), navapadaprakaraNuM. vicAraratnAkara. tattvArthAdhigamasUtra (bIjo bhAga). AnaMda kAvya mahAdadhi maiAtika 8 mu (kumArapALarAsa). zAstravArtAsamuccaya svApannavRtti zrIharibhadrajIkRta. nava smaraNu (saTIka). priya karanapakathA. tattvArthAdhigamasUtra hAribhakriya TIkA pustako maLavAnuM ThekANuM": -- lAyabrerIana, zeTha devacaMda lAlabhAi jaina pustakAdvAra kuMDa, De-zeTha devacaMda lAlabhAI dharmazALA, baDekhA cakalA, geApIpurA, surata. Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zA. mAnacaMda velacaMdavALA graMtha ja 4-0 -0 dhanyacaritra pUrvArdha. >> , uttarArdha. navamaraNa tathA tatvArthasUtra. gelekya dIpikA saMgrahaNI. 4-0-0 0-4-6 1-4-0 jJAnakhAtAnA graMtho che -12-0 4-0 ! vItarAgastatra tathA tAvArthAdhigama o sUtranuM gujarAtI bhASAMtara. cAturmAsI vyAkhyAna. navasmaraNa tathA gautamarAsa be aSTaka pra be SaDu dazana samuccaya prakaraNa (49) samuccaya. 03-0 0-4- 1-4- de. lA. pu. phaMDa tathA A. samitinA kalArka mAsTara vijayacaMda mehanalAla zAha, zeTha de. lAjaina dharmazALA, gopIpurA, surata-SURAT, Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinadatasUri jJAna bhaMDAranA pustake. vA 2 I gaNadhara sArdhasaTaka prAkRta vyAkaraNa saMdeha delAvalI paMcalagI saMgaraMgasAlA pra. bhA. caityavaMdanakulaka vRtti praznottarasAI saTaka vizeSasaTaka dIvAlI kalpa jyatithi vRtti paMcapratikramaNa zrAvakanityakRtya dAdAsAhebanuM caritra dAdAsAhebanI pUjA dAdAsAhebanIchabI paryuSaNastavana kalpasUtra bhASAMtara AvRtti bIjI chapAya che. bRhastavanAvalI AvRtti bIjI chapAya che. bRhat paryuSaNa narNaya. devadravya narNaya. bhaTa anugadvArasUtra bheTa. zrI janadattasUri jJAna bhaMDAra The* zItalavADI upAzraya, gepIpurA-surata, Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAhera khabara rA mehanalAlajI jaina jJAna bhaMDAramAMthI lakhelA tathA chApelA graMtha zaheramAM tathA bahAragAma bhaMDAranA niyama mujaba vAMcavA mATe ApavAmAM Ave che. tathA nIcenA graMthe vecAtA maLe che. nAma vagere. 4) vyavahArasUtra saTIka bhAga 1-2 je. 4) dazavaikAlikasUtra saTIka rA dvAdazaparva-kathA saMgraha sUyagaDAMga sUtra bhASAMtara bhAga 1 le 1 " " - 2 je 2) Avazyaka sUtra bhASAMtara bhAga 1 le 8) AcArAMga sUtra bhASAMtara bhAga 2-3-4-5 (darekanA rUA. be. pahele bhAga khalAsa) 1 dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga 2 je 1 * bhAga 3-4 the maLavAnA ThekANuM. zrI mohanalAlajI jaina ) zeTha devacaMda lAlabhAi jaina jJAna bhaMDAra gopIpurA dharmazALA-pIpurA, surata surata, Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha ghelAbhAI lAlabhAI verI kezara-barAsa phaMDa. jAhera khabara. A thakI hindustAnanA tamAma zvetAmbara mUrtipUjaka saghane jaNAvavAmAM Ave che ke, je je gAmanAM zvetAmbAra mandiramAM kezara barAsanI agavaDa hoya; te mandirane mATe hamArI pAsethI nIce jaNAvela zIranAmAthI kezara-barAsa bheTa magAvI levA. paNa meherabAnI karI keIe TapAla agara bIje raste maMgAvavA tadi levI nahIM paraMtu nIcale ThekANethI AvI laI javuM athavA muMbAImAM pichANavALA dvArA maMgAvI levA, sarve sAdhumunirAjone vinaMtIsahita vidita karavAnuM ke, ApazrIenA vihAramAM je je gAmanAM mandirAmAM kezara-barAzanI agavaDa jaNAtI hoya te te jagyAe nIcale ThekANethI kezara-barAsa bheTa maMgAvavAne upadeza karavA taddhi levI. zIranAmuM. zA. nagInabhAI ghelAbhAI jarI. 16-18 trIje bhayavADe, bhUlezvara-muMbAi. na. 20 iti zeTha devacaMda lAlabhAI jaina purata ke ddhAre graMthAMka 76 (Iti jenagUrjara sAhitye ddhAre graMthAMka 8) Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ETH ETO. ONE E ALALEWAT LABRAL DA SA SUEVGMANU 2256