________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ.१ पुण्डरीकनामाध्ययनम् यश्च पुरुषः क्रियामाख्याति प्रतिपादयति 'जे य पुरिसे नो किरियमाइक्सई' यश्च पुरुषो नो क्रियामाख्याति 'दो वि ते पुरिसा तुल्ला एगट्ठा कारणमावन्ना द्वावपि तौ पुरुषौ तुल्यौ-समानौ, 'एगट्ठा' एकार्थो कारणमापन्नौ एकं नियतिरूपं कारणमाश्रित्य तुल्यौ स्तः किन्तु-'बाले पुण' वाल:-:-कालेश्वरादिवादी पुनः ‘एवं' एवम्-उक्ष्यमाणरीत्या 'विपडि वेदेई' विप्रतिवेदयति जानाति, कारणमावन्ने' कारणमापन्नः, सुखदुःखमुकृतदुष्कृतप्रभृते: कारणं स्वकृत एव पुरुषकारः कालेश्वरादिवाऽस्तीत्येवं कारणमभ्युपपन्नः नान्यभियत्यादिकं कारणमस्तीति, तदेवाह-'अहमंसि' अहमस्मि 'दुक्खामि वा' दुःख्यामि-शारीरमानसिकं दुःखमनुमामि 'सोयामि वा' शोचामि-इष्टाऽनिष्टवियोगसंयोगजन्य शोकमनुभवामि 'जूरामि वा विद्यामि-मानसिकखेदमनुभवामि तिप्पामि वा' तेपे-शारीरबलक्षरणेन क्षरामि 'पीडामि वा पीडयामि-सबाह्याभ्यन्तरतया पीडा. मनुभवामि परितप्पामि वा' परितप्ये हृदयान्तरः परितापमनुभवामि, यदहं दुःखा. दिकमतुभवामि तत्सर्वमपि 'अहमे पपकासि अहमेवमकार्षम्, यन्मया दुःखादिकं मोक्ष्यते तत्समें मम कतकर्मण एव फलं नाऽभ्यस्य । 'परो वा जं दुक्खा वा सोयह वा जूरइ वा तिप्पइ वा पीडइ या परितप्पइ वा परो वा यद् दुख्यति वा शोचति को मानता है और जो क्रिया को नहीं मानता है, यह दोनों पुरुष समान है, दोनों एक ही कारण को प्राप्त हैं । ये दोनों ही अज्ञानी है, क्योंकि इन्हें तरथ का ज्ञान नहीं है कि नियति से ही सभी कुछ होता है। कारण को मानने वाला अज्ञानी ऐसा समझता है। कि काल, कर्म, ईश्वर आदि ही फल के जनक हैं। वे समझते हैं कि मैं जो दुःख भोग रहा हूं, शोक पा रहा हूं, दुःख से आत्मग्लानि पा रहा हूं, शारीरिक शक्ति को नष्ट कर रहा हूं, पीड़ित हो रहा हूं, और संतप्त हो रहा हूं, यह सब मेरे किये कर्म का फल है अथवा दूसरा कोई जो दुःख पा रहा ક્રિયાને સ્વીકારે છે. અને જે ક્રિયાને માનતા નથી આ અને પુરૂષે સરખા જ છે. અને એક જ કારણને પ્રાપ્ત થયેલા છે. આ બને અજ્ઞાની છે. કેમ કે તેઓને તત્વનું જ્ઞાન નથી. તેઓ એવું કહે છે કે નિયતથી જ સઘળું થાય છે. કારણને માનવા વાળા અજ્ઞાની એવું સમજે છે કે-કાળ, કર્મ, ઈશ્વર, વિગેરેજ ફલના આપવા વાળા છે. તેઓ સમજે છે કે હું જે દુઃખ ભોગવી રહ્યો છું શોક પામી રહ્યો છું. દુખથી આત્મગ્લાની પામી રહ્યો છું. શારીરિક શક્તિને નાશ કરી રહ્યો છું. પીડા પામી રહ્યો છું. અને સંતાપ પામી રહ્યો છું. આ બધું મારા કરેલા કર્મનું જ ફળ છે. અથવા બીજા કેઈ જે દુઃખ પામી રહ્યા છે, શોક પામી રહ્યા છે, આમગ્લાનિ કરી રહ્યા છે, શારીરિક
९०१३
For Private And Personal Use Only
