________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
५१६
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
संवरो वाऽस्ति ' एवं ' ईदृशीम् 'सनं' संज्ञाम् 'णिवेसए' निवेशयेत् धारयेत् । यमाश्रिन्य कर्माssन्मनि आखानि - प्रविशति स अ श्रवः - माणातिपातादिः । तादृशाश्रवस्य संवरणं - प्रतिबन्धनं संवरः - अस्रवनिरोधलक्षणः, इमौ - आस्रव संवरौ अवश्यमेव मन्तव्यौ, न स्तः, इमौ इति न मन्तव्याविति सूत्रार्थः ।
केचिदेवं प्रतिपादयन्ति किमयमात्रवः आत्मनो भिन्नभिन्नो वा ? यदि भिन्नस्तदा स नाssस्रः । नहि आत्मनोऽत्यन्तभिन्नेन तेनाऽऽत्रवेण आत्मनि कर्म प्रवेशयितुं शक्यते यथा घटादिना । तथा च यथा घटादिरात्मनि कर्मप्रवेशपितुं न शक्नोति तथाssसवोऽपीति । नाप्यभिन्न इति पक्षः । तथात्वे तस्याऽऽत्मस्वरूपत्वेन मुक्तात्मन्यपि तत्सम्भवमसङ्गात् - उपयोगवत् । तस्मात् आस्रव इति परिभाषा मिथ्यैव । आस्रवाऽभावे च तन्निरोधात्मकसंवरोऽपि नैव स्वीकर्त्तव्य
कोई-कोई कहते हैं- आस्रव आत्मा से भिन्न है या अभिन्न है ? यदि भिन्न है तो वह आस्रव हो ही नहीं सकता क्यों कि जो आत्मा से सर्वथा भिन्न है, वह घट आदि पदार्थों के समान आत्मा में कर्म को प्रविष्ट नहीं करा सकता । अर्थात् जैसे घट आत्मा से सर्वथा भिन्न होने के कारण आत्मा में कर्म के प्रवेश का कारण नहीं हो सकता, उसी प्रकार आपका माना हुआ आसव भी कर्मप्रवेश का कारण नहीं हो सकेगा, क्यों कि वह आत्मा से भिन्न है । कदाचित् आत्मा से अभिन्न मानो तो उसे आत्मा का ही स्वरूप मानना पडेगा । आत्मा का स्वरूप होने से मुक्तात्मा में भी उसकी सत्ता स्वीकार करनी पडेगी । जैसे उपयोग की सत्ता मानी जाती है। अतएव आस्रव की
આસ્રવ છે, અને સ‘વર પશુ છે, એ પ્રમાણેની બુદ્ધિ રાખવી તેજ ચેાગ્ય છે. કોઈ કાઈ કહે છે, આસવ આત્માથી જુદો છે ? કે એક જ છે ? જો જાદા હાય, તે તે આસ્રવ જ થઇ શકતે નથી, કેમકે જે આત્માથી સથા ભિન્ન છે, તે ઘટ વિગેરે પદાર્થોની જેમ આત્મામાં કર્મોના પ્રવેશ કરાવી ન શકત, અર્થાત્ જેમ ઘટ-ઘડા આત્માથી સથા જુદા હવાના કારણે આત્મામાં કમના પ્રવેશનું કારણ થઈ શકતુ નથી, એજ પ્રમાણે આપે માનેલ આસ્રવ પણ પ્રવેશનુ કારણ થઈ શકશે નહીં કેમકે તે આત્માથી ભિન્ન છે. કદાચ આત્માથી અભિન્ન માના તે તેને આત્માનું જ સ્વરૂપ માનવું પડશે. આત્માનુ સ્વરૂપ હાવાથી મુક્તાષામાં પણ તેની સત્તાના સ્વીકાર કરવા પડશે. જેમ ઉપયાગની સત્તા માનવામાં આવે છે. તેથી જ આસ્રવની
For Private And Personal Use Only
