________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. ५ आचारश्रुतनिरूपणम् मानक्रियान्तरस्य कर्ता कः स्यात् । तथात्मनि सर्वथा क्रियाया अमावे बन्धनोक्षादि व्यवस्थायामनास्था स्यात् । अतो विविख्य विवेकिभिः क्रियाऽक्रियोला योरपि सत्त्वमवसमभ्युपगन्तव्यम् ॥१९॥ मूलम्-त्थि कोहे व माणे वा, णेवं सन्नं णिवेसए ।
अत्थिं कोहे व माणे वा, एवं सन्नं णिवेसेए ॥२०॥ छाया-नास्ति क्रोधो वा मानो वा, नैवं संज्ञां निवेशयेत् ।
अस्ति क्रोधो वा मानो वा, एवं संज्ञां निवेशयेत् । २०॥ बौद्धमत के अनुसार उत्पत्ति के अतिरिक्त अन्य क्रिया स्वीकार न को जाय तो प्रत्यक्ष दिखाई देने वाली इन विभिन्न क्रियाओं का कर्ता कौन है ? इसके अतिरिक्त आत्मा में यदि क्रिया का सर्वथा अभाव मान लिया जाय तो बन्ध और मोक्ष आदि की व्यवस्था नहीं बन सकेगी। अतएव विवेकी जनों को सम्यक् विचार करके क्रिया अक्रिया दोनों की ही सत्ता का अवश्य स्वीकार करना चाहिए ॥१९॥
'णथि कोहे व माणे वा' इत्यादि ।
शब्दार्थ-'गस्थि कोहे वा माणे वा-नास्ति क्रोधो वा मानो वा क्रोध नहीं है अथवा मान नहीं है 'एवं सन्नं निवेसए-एवं संज्ञां निवेशयेत्' इस प्रकार की बुद्धि नहीं रखनी चाहिए, किन्तु 'अस्थि कोहे व माणे वा-अस्ति क्रोधो वा मानो वा' क्रोध और मान है 'एवं सन्नं निवेसएएवं संज्ञां निवेशयेत्' इस प्रकार की बुद्धि धारण करनी चाहिए ॥२०॥
બૌદ્ધ મત પ્રમાણે ઉત્પત્તિ શિવાય અન્ય ક્રિયાને સ્વીકાર કરવામાં ન આવે તે પ્રત્યક્ષ દેખવામાં આવનારી આ જૂદી જૂદી ક્રિયાઓને કર્તા કોણ છે ? આ શિવાય આત્મામાં જે ક્રિયાને સર્વથા અભાવ માનવામાં આવે, તે બધ અને મોક્ષ વિગેરેની વ્યવસ્થા બની શકશે નહી તેથી જ વિવેકી જનેએ સમ્યફ વિચાર કરીને ક્રિયા અને અકિયા બનેની સત્તા અવશ્ય સ્વીકારવી જ જોઈએ. ૧લા
'णत्थि कोहे व माणे वा' त्याह ___शाय-'पत्थि कोहे व माणे वा-नास्ति क्रोधो वा मानो वा'. ध नया अथ१॥ भान नथी. 'णेवं सन्नं निवेसए-एव संज्ञा न निवेशयेत्' भाव पानी भुद्धि पा२५५ ४२वी न २७. ५२'तु 'अस्थि कोहे व माणे वा-अस्ति क्रोधो वा मानो वा' ोध भने भान छ, 'एवं सन्न निवेनए-एवं संज्ञां निवेशयेत्' भापा પ્રકારની બુદ્ધિ રાખવી જોઈએ. ૨૦
For Private And Personal Use Only
